Wikisource http://mk.wikisource.org/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.10alpha first-letter Медија Специјални Разговор Корисник Разговор со корисник Wikisource Разговор за Wikisource Слика Разговор за слика МедијаВики Разговор за МедијаВики Шаблон Разговор за шаблон Помош Разговор за помош Категорија Разговор за категорија 1 1526 2006-12-26T17:01:21Z Filip M 11 {| cellspacing="5px" | width="60%" align="justify" style="border: 1px solid #6688AA; background-color:#FFE4C4; padding:1em;" class="plainlinks"| <div style="float:left;margin-left:0.3em;margin-right:0.7em"> [[Image:Carl Spitzweg 021.jpg|100px]] </div> <div> <p style="margin: 0em; padding: 0px 3%; text-align: center; font-size: 125%; line-height: 1.3"> Добродојдовте на македонската Викиизвор -<br>збирка на текстови на македонски јазик <br>во јавна сопственост. </p> <p style="margin:0em;padding: 0px 3%;text-align:center;font-size:94%; line-height: 1.3"> <br> Во моментот имаме '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' статии.<br> <br> Можете да вежбате на [[Страница за вежбање|Страницата за вежбање]]. </p><br /> </div> | rowspan="2" width="30%" style="border: 1px solid #6688AA; background-color:#FFFFFF; padding:1em;" valign="top"| {|width="*" | {| style="width: 90%; text-align:center;font-size:11px;font-variant: small-caps;width: 17px; " align="center" |- '''Список на автори'''<br /><br /> {{Автори по азбучен ред}} |} [[Image:Separator.jpg|center]] '''Заедница'''<br /> {| width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="4" | width="100%" style="font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; " | *[[Wikizvor:Што е викиизвор]] *[[Wikizvor:Портал]] *[[Wikizvor:Помош]] *[[Wikizvor:Авторски права]] *[[Wikizvor:Администратори]] |} [[Image:Separator.jpg|center]] |---- |} |- | style="border: 1px solid #6688AA; background-color:#EEE9E9; padding:1em;" valign="top"| <div style="border-bottom: 1px dashed #9999CC;"> '''Македонска книжевност''' </div> ''Родови:'' [[:Категорија:Македонска проза|Проза]] | [[:Категорија:Македонска поезија|Поезија]] | [[:Категорија:Македонска драма|Драма]] | [[:Категорија:Македонски народни песни|Народни песни]] <div style="border-bottom: 1px dashed #9999CC;"> </div> ''Филозофија:'' ''Право:'' ''Политика:'' ''Историја:'' [[Документи]] ''Религија:'' </div> <br> |} ==Сестрински проекти== [http://meta.wikipedia.org Meta-Wiki] | [http://www.wikipedia.org Wikipedia] | [http://www.wiktionary.org Wikitonary] | [http://www.wikibooks.org Wikibooks] | [http://www.wikinews.org Wikinews] | [http://www.wikiquote.org Wikiquote] | [http://www.wikisource.org Wikisource] | [http://www.wikiversity.org Wikiversity] | [http://commons.wikimedia.org Wikimedia Commons] See the [http://www.wikisource.org Wikisource portal] for other language Wikisources. [[ang:]] [[ar:]] [[az:]] [[bg:]] [[bs:]] [[ca:]] [[cs:]] [[cy:]] [[da:]] [[de:]] [[el:]] [[en:]] [[es:]] [[et:]] [[fa:]] [[fi:]] [[fo:]] [[fr:]] [[gl:]] [[he:]] [[hr:]] [[ht:]] [[hu:]] [[id:]] [[is:]] [[it:]] [[ja:]] [[kn:]] [[ko:]] [[la:]] [[lt:]] [[ml:]] [[nl:]] [[no:]] [[pl:]] [[pt:]] [[ro:]] [[ru:]] [[sk:]] [[sl:]] [[sr:]] [[sv:]] [[te:]] [[th:]] [[tr:]] [[uk:]] [[vi:]] [[yi:]] [[zh-min-nan:]] [[zh:]] 2 3 2006-10-16T18:07:35Z 555 5 [[Main Page]] преместена како [[Главна страница]]: this is the page that the software try to show if I click on the site logo #redirect [[Главна страница]] 3 5 2006-10-16T18:10:45Z 555 5 ups #REDIRECT [[:m:User:555]] 4 6 2006-10-24T20:22:28Z Jon Harald Søby 8 I am '''[[m:User:Jon Harald Søby|Jon Harald Søby]]'''. 1512 1672 2007-01-17T12:58:03Z Filip M 11 : Дремка ми се дреме мила мамо, : На црениве очи. : Ај, дремка ми се дреме мила мамо, : На црниве очи. : "Ако ти се дреме мили сине, : Вечерај па легни. : Ај, ако ти се дреме мили сине, : Вечерај па легни." : Ајде и да легнам мила мамо, : Сон не ме фаќа, : Ај, сон не ме фаќа мила мамо, : За мојто комшиче. : Иди ја посакај мила мамо, : Дал' ќе ти ја дадат, : Ај, иди ја посакај мила мамо, : Дал' ќе ти ја дадат. : Ако ти ја дадат мила мамо, : На пајтон ја качи, : Ај, ако не ја дадат мила мамо, : Постој, погледај ја. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1513 1520 2006-12-26T16:48:29Z Filip M 11 New page: | [[Викиизвор:Автори-А|А]] | [[Викиизвор:Автори-Б|Б]] | [[Викиизвор:Автори-В|В]] | [[Викиизвор:Автори-Г|Г]] | [[Вики... | [[Викиизвор:Автори-А|А]] | [[Викиизвор:Автори-Б|Б]] | [[Викиизвор:Автори-В|В]] | [[Викиизвор:Автори-Г|Г]] | [[Викиизвор:Автори-Д|Д]] | [[Викиизвор:Автори-Ѓ|Ѓ]] | [[Викиизвор:Автори-Е|Е]] | [[Викиизвор:Автори-Ж|Ж]] | [[Викиизвор:Автори-З|З]] | [[Викиизвор:Автори-Ѕ|Ѕ]] | [[Викиизвор:Автори-И|И]] | [[Викиизвор:Автори-Ј|Ј]] | [[Викиизвор:Автори-К|К]] | [[Викиизвор:Автори-Л|Л]] | [[Викиизвор:Автори-Љ|Љ]] | [[Викиизвор:Автори-М|М]] |- | [[Викиизвор:Автори-Н|Н]] | [[Викиизвор:Автори-Њ|Њ]] | [[Викиизвор:Автори-О|О]] | [[Викиизвор:Автори-П|П]] | [[Викиизвор:Автори-Р|Р]] | [[Викиизвор:Автори-С|С]] | [[Викиизвор:Автори-Т|Т]] | [[Викиизвор:Автори-Ќ|Ќ]] | [[Викиизвор:Автори-У|У]] | [[Викиизвор:Автори-Ф|Ф]] | [[Викиизвор:Автори-Х|Х]] | [[Викиизвор:Автори-Ц|Ц]] | [[Викиизвор:Автори-Ч|Ч]] | [[Викиизвор:Автори-Џ|Џ]] | [[Викиизвор:Автори-Ш|Ш]] 1514 1697 2007-01-21T22:16:24Z Filip M 11 /* '''И''' */ == '''1''' == *[[1762 лето]] == '''А''' == *[[А Бре, Македонче, Каде Се Спремаш]] *[[Абер дојде Донке]] *[[Абер иде од Могила]] *[[Ај да бегаме мори Васе]] *[[Ај засвирете ми чалгии]] *[[Ај што ми е мило ем драго]] *[[Ај! В Македонија глас се чует]] *[[Ајде дали знаеш паметиш Милице]] *[[Ајде жалај ме, Малино]] *[[Ајде Милке да бегаме]] *[[Ајде мори Стојно ле, мој соколе]] *[[Ајде поминувам заминувам]] *[[Ајде слушај, слушај, Калеш бре Анѓо]] *[[Ајде ќе те прашам бре Донке]] *[[Ајде шана мана на кантарот]] *[[Ајде што пијана шеташ Фиме]] *[[Ајде што ти текна]] *[[Ајде, ред се редат, мале]] *[[Ако пијам рујно вино]] *[[Ако умрам ил загинам]] *[[Ангелино моме]] *[[Антице жална душице]] *[[Ах љубов, пак љубов]] == '''Б''' == *[[Бело лице љубам јас]] *[[Билбил пее во планина]] *[[Билјана платно белеше]] *[[Битола, мој роден крај]] *[[Бог да бие мојта мајка]] *[[Бог да бие Русе твојта мајка]] *[[Бог да го убие мамо]] *[[Болен лежи катил Ѓорѓи]] *[[Болен лежи Миле Поп Јорданов]] *[[Болен лежи млад Стојан]] *[[Бор садила мома Евгенија]] *[[Брала мома капини]] *[[Буките развиват]] == '''В''' == *[[Виена лоза виена]] *[[Вино пијам, ем ракија]] *[[Во влашкото маало жолти куќи високи]] *[[Врана коња јавам јас]] == '''Г''' == *[[Гледај ме, гледај либе]] *[[Го фатиле клети Турци едно моме]] *[[Градел Илија манастир]] == '''Д''' == *[[Да ти пукне мила мајко најмилото]] *[[Давај ме мила мамо, давај ме]] *[[Дали думаш либе]] *[[Дафино вино црвено]] *[[Две невесте тикве брале]] *[[Девет години]] *[[Девојченце, девојченце]] *[[Дејгиди луди млади години]] *[[Дека се чуло и видело]] *[[Димчета аскер го писале]] *[[До кога браќа мили Македонци]] *[[Дојди, дојди калеш море Димчо]] *[[Дојди, дојди малој моме]] *[[Дотекла вода студена]] *[[Драганка ѓергеф везеше]] *[[Дремка ми се дреме мила мамо]] == '''Е''' == *[[Една вечер]] *[[Една мома љубам јас]] *[[Една мома с'мајка е]] *[[Едно време си бев ерген]] *[[Едно мало моме]] *[[Еј море девојче]] *[[Еј ти моме, мало моме]] *[[Елено моме, Елено]] *[[Елено ќерко, Елено]] *[[Елено ќерко]] *[[Ерген одев мамо]] == '''Ж''' == *[[Жени ме мамо, жени ме]] == '''З''' == *[[За кого ти цути Дано, лицето]] *[[Зајди, зајди јасно сонце]] *[[Зајко кокорајко]] *[[Заплакало е Мариово]] *[[Засвирил Стојан]] *[[Заспала Јанка, Јанинка]] *[[Збогом мајко јас отидов]] *[[Земјо Македонска]] *[[Зошто си ме мајко родила]] *[[Зурли трештат на сред село]] == '''И''' == *[[И ние сме деца на Македонија]] *[[И таму е мојата родина]] *[[Извикна Јана провикна]] *[[Излегов да се прошетам]] *[[Излегол Јане прошетал]] *[[Илчовице, млада невесто]] == '''Ј''' == *[[Ја излези стара мајко]] *[[Јана мајка љуто колни]] *[[Јано Јанке Кумановке]] *[[Јано мори, Јано леле, севдалино]] *[[Јас Методи Патче од Охрида]] *[[Јас сум мома Охриѓанка]] *[[Јас те пратив на вода Калино]] *[[Јовано, Јованке]] == '''К''' == *[[Каде се чуло видело]] *[[Каде се чуло мамо видело]] *[[Каде си тргнала Кито]] *[[Кажи Јано, кажи душо]] *[[Кажи ми, кажи Катинке]] *[[Кажи Рајне, кажи душо]] *[[Кажи, кажи либе Стано]] *[[Како што е таа чаша полна со вино]] *[[Калеш Дончо]] *[[Каљо, Калино девојче]] *[[Кандисал Ајрудин паша]] *[[Кандисуј бре, лудо младо]] *[[Каранфил невесто мори]] *[[Кате, Кате лично моме]] *[[Кате, лично девојче]] *[[Кирајџиче, јабанџиче]] *[[Кито моме, Кито душо]] *[[Кога војници тргнавме]] *[[Кога се мажеше што ти се чинеше]] *[[Кога си тргнав в туѓина]] *[[Кога ќе одиш моме за вода]] *[[Кој што ме чуе да пеам]] *[[Крај Вардарот седеше]] *[[Кранфило, фил-фило моме]] *[[Крушево абер пристигна]] *[[Кучињата лаат, пазарџии идат]] == '''Л''' == *[[Лажи, лажи Вере]] *[[Леле мајко што ме роди]] *[[Ленка пиши бела книга]] *[[Ленче болно лежи]] *[[Ленче бре душо]] *[[Ленче бре душо, Ленче бре срце]] *[[Лешочкиот манастир]] *[[Лилјано моме убаво]] *[[Лилјано моме, Лилјано]] *[[Лино, мори моме, севдалино]] *[[Лисаво]] *[[Лулела е Јана]] == '''Љ''' == *[[Љубеле се двајца млади]] *[[Љуби, љуби лудо младо]] == '''М''' == *[[Магдо мори, Магдалено]] *[[Мајка на Марика думаше]] *[[Македонско девојче]] *[[Малихери пукаја]] *[[Мамо, кој чука на порти]] *[[Мара Охриѓанка]] *[[Марие млада невесто]] *[[Марие, дилбер бела, Марие]] *[[Марика мома убава]] *[[Мариче ле, лично, девојче]] *[[Ми го затвориле младиот Јорданчо]] *[[Ми заплакало селото, селото Ваташа]] *[[Ми товарил калеш Дончо]] *[[Мила мајко мојто либе не ми е дома]] *[[Мила мајко што ме роди толку сиромав]] *[[Мирјано мори, Мирјано]] *[[Многу крвја, многу солзи]] *[[Мома уф зандана]] *[[Мома седи на пенџерe]] *[[Море кога одев мила мамо]] *[[Море сокол пие]] *[[Море три години Стамбол го шетав]] *[[Мори моме Магде]] == '''Н''' == *[[На Струга дуќан да имам]] *[[На срце ми лежи, мила мамо]] *[[На сред село тапан чука]] *[[Народе Македонски]] *[[Не кажувај либе добра ноќ]] *[[Не прибирај мила мамо стројници]] *[[Не плачи мило либе, не жали (Параходот)]] *[[Не раѓај мајко, лична Македонијо]] *[[Не се бели Маре мори]] *[[Не се кревај на големо]] *[[Не се фаќај Доне Донке до мене]] *[[Не си го продавај Кољо чифликот]] *[[Нели сторивме вера и клетва]] *[[Нели ти реков, моме Донке]] *[[Нели ти реков, не оди боса]] *[[Немој ме, мила мамо, луто да колниш]] *[[Низ двори се шета мома Катерина]] *[[Никнало, никнало, цвеќе шарено]] *[[Нико, Нико мори, меанџико]] == '''О''' == *[[Облак се вие, орлите пиштат]] *[[Оган го гори Брезово]] *[[Огрејала еј месечина]] *[[Огрејала јасна ѕвезда]] *[[Од Битола до Вевчани, си сардисано]] *[[Од умот се подизгубив ]] *[[Ожени ме мамо, женет да одам]] *[[Ојде дедо во градина]] *[[Ој Недо, Недо, земи ме Недо]] *[[Ој, Јано, Јано, убава Јано]] *[[Ој, ти моме лудо ли си]] *[[Ој, ти пиле, славеј пиле]] *[[Ордан седи на кулата]] *[[Останала, останала жена удовица]] *[[Отвори Лено вратничка]] == '''П''' == *[[Не плачи мило либе, не жали (Параходот)|Параходот]] *[[Песна ви пеам Македонци]] *[[Песна за Деспина]] *[[Песна за Крушевската република]] *[[Песна за Христо Узунов]] *[[Петлите пеат, зората се зори]] *[[Пилето ми пее рано на сабајле]] *[[По друм одам мајче]] *[[Подигни си, бре невесте дулачето]] *[[Подранила Цена за вода студена]] *[[Појде моме на вода]] *[[Поминаа луди млади години]] *[[Послушајте патриоти]] == '''Р''' == *[[Развила гора зелена]] *[[Разграни гранка маслинка]] *[[Рајна на пенџере седеше]] *[[Рајна на порти стоеше]] *[[Распукала Шар Планина]] == '''С''' == *[[Са ноќ ми билбил препеа]] *[[Саде ти се чудам, Цвето]] *[[Само ме гледаш, очи ми пиеш]] *[[Се заљубив во девојче убаво]] *[[Се запали пиле Трено одајчето]] *[[Секој што мине помине]] *[[Сестра моли брата за вечера]] *[[Си заљубив едно моме]] *[[Сите девојчиња, мамо, се мажија]] *[[Славеј пиле рано пее]] *[[Слегло моме во градина]] *[[Слушам кај шумат шумите]] *[[Сношти минав покрај вази]] *[[Сношти си мамо поминав]] *[[Собрале ми се набрале]] *[[Собрале ми се набрале нашите лични ергени]] *[[Сокол ми лета високо]] *[[Срце ме боли ќе умрам]] *[[Стани запали Тинке борина]] *[[Стани моме да заиграш]] *[[Сторил ниет Зајко]] *[[Сулиман ага]] == '''Т''' == *[[Таму долу Криволачко, Црвени Брегови]] *[[Те видов тебе и се заљубив]] *[[Те сакам песно македонска]] *[[Тешка беше нашата разделба]] *[[Тинка иди од Битола]] *[[Трба трби Гевгелија]] *[[Тргнала ми мома Рума]] *[[Три години либе ние се сакавме]] *[[Туѓината пуста да остане]] *[[Туљо бре, туљо Салтано]] == '''У''' == *[[У ливаду потке наше моме кротке]] *[[Учи ме мајко карај ме]] == '''Ф''' == *[[Фанче ојде во Калишта]] *[[Фатила зима]] *[[Фато мори душманке]] == '''Ц''' == *[[Црна се чума зададе]] *[[Црно му било пишано на Александро Турунџев]] == '''Ч''' == *[[Четворица комити]] == '''Ш''' == *[[Што имала к’смет Стамена]] *[[Што се срамиш калеш Кирчо]] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1515 1600 2006-12-30T00:20:59Z 68.68.138.221 :Илјада и седемстотин шездесет и второ лето<br/> :в Охрида од Цариграда дошел Солаор.<br/> :Еј! Дошел Солаор.<br/> :Се претставил пред Арсенија<br/> :наша патрика честнаго<br/> :и му рек'л слово горко, слово жалосно.<br/> :Еј! Слово жалосно.<br/> :Царска волја е да тргнеш<br/> :денеска за Цариграда<br/> :на тебе од врли Грци, голем поплак е.<br/> :Еј! Голем поплак е.<br/> :Собрал патрик свое стадо<br/> :в црква свјати Климентова<br/> :благослов им дал последен, р'це заплетил.<br/> :Еј! Р'це заплетил.<br/> :Д'лго време липал старец<br/> :в молчење в'сенародно<br/> :и по бела брада ронел с'лзи горешти.<br/> :Еј! С'лзи горешти.<br/> :Слушајте ме мили чеда<br/> :јас ќе идам в Цариграда<br/> :на мене од врли Грци голем поплак е.<br/> :Еј! Голем поплак е.<br/> :Грцки патрик ќе ни строши<br/> :славна Охридска Столица<br/> :и мене до смрт ќе држи в заточение<br/> :Еј! В заточение.<br/> :Ќе прати владици Грци<br/> :лицем светци срцем в'лци<br/> :ќе ве дават, ќе ве стрижат,<br/> :ќе ве м’лзат до крв.<br/> :Еј! Ќе ве м'лзат до крв.<br/> {{ЈС-100}} == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1516 1601 2006-12-30T00:22:31Z Filip M 11 :А бре, Македонче, :Каде се спремаш? :Борба те чека, :Борба за слобода. :Нека разберат, :Крвави фашисти, :Македонско име, :Нема да загине. :Момци накитени, :Моми наредени, :В борба ми влагат. :Борба за слобода. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1517 1602 2006-12-30T00:23:03Z Filip M 11 :Абер дојде Донке од кулата :Од кулата Донке од агата :Да ги збериш Донке аргатите :Аргатите Донке невестите :Ќе жнееме Донке куси јачмен :Куси јачмен Донке до колена :Они ќе јадат Донке лук и вода :Ти ќе јадеш Донке рудо јагне. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1518 1603 2006-12-30T00:23:33Z Filip M 11 : Абер ми иди од Могила, : низ поле Пелагониско, : право ми оди Битола ----- : Битола кај валијата. 2х : Валијо бре Селим--ефенди 2х : Могила е полна комити ---- : таму е Димче Могилче. 2х : налутил се Селим--ефенди, 2х : боднал си коња дорија : утре ќе оди Могила : собрал си аскер најсилен : низ прстен јајце да боде. : Ај од тука Димче Могилче : ај од тука куче каурско, : жената ќе ти ја украдам : далеку ќе ја однесам 2х : во сарај ќе ја потурчам. : Ај од тука Селим--ефенди : ај од тука куче касапско, : кожата ќе ти ја одерам : на плевна ќе ја обесам 2х : тапан ќе ја направам. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/mogila.wav Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1519 1604 2006-12-30T00:24:10Z Filip M 11 :Ај да бегаме мори Васе :ај да бегаме [x2] :в града Солуна :ај да бегаме :в града Солуна. :Там ќе најдеме мори Васе :там ќе најдеме [x2] :мома Спасија [x2] :болна легнала. :Ми повикала мори Васе :ми повикала [x2] :до три доктора :ми повикала до три доктора. :Први и вели мори Васе :од мерак лежи :втори и вели :тешко е болна. [x2] :Трети и вели мори Васе :трети и вели [x2] :јас ќе ја лекувам [x2] :и ќе ја земам. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1520 1605 2006-12-30T00:24:49Z Filip M 11 :Ај засвирете ми нешто чалгии, :Една песна мераклиска, :Да се сетам на младоста, :Да се врати в срце радоста. :Свирете ми чалгии, :Свирете ми си од срце, :празник ми е на душава, :Денес плчам за младоста. :Ај засвирете ми чалгии, :Една песна како животот, :очи, солзи да наполнат, :душа моја да олеснат. :Свирете ми чалгии, :Свирете ми си од срце, :Празник ми е на душава, :Денес плачам за младоста. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1521 1536 2006-12-26T22:17:46Z 68.68.138.221 New page: ;[[Автор:Крсте Петков Мисирков|Крсте Петков Мисирков]] {{Автори по азбучен ред}} ;[[Автор:Крсте Петков Мисирков|Крсте Петков Мисирков]] {{Автори по азбучен ред}} 1522 1849 2007-01-29T15:06:24Z Filip M 11 /* Статии */ {{Автор |име = Крсте Петков Мисирков |почетна_буква = М |датуми = 18.11.1874 - 26.07.1926 |опис = |слика = |wikipedia_link = Крсте Петков Мисирков |wikiquote_link = Крсте Петков Мисирков |commons_link = Крсте Петков Мисирков }} == Дела == *[[За Македонцките работи]], фототипно издание (1903) *[[За Македонските работи]], прилагодено на современиот правопис (1903) == Статии == *[[К . Мисирков: Антируските демонстрации во Софија]] објавено во „С.-Петербургскија Ведомости“ во мај 1901 година. *[[К . Мисирков: Македонија и славјанството]].Писмо до читателите на „Славјанскија Известија” Петроград,, 1.5.1914, 146-147 *[[Говор на претставникот на Македонците К. Мисирков]] одржан на општословенското собрание во Одеса на 6 Август 1914 г.<ref>Насловот е напишан со раката на самиот К. Мисирков над отчуканиот на машина текст на говорот. </ref> *[[К. Пелски : Македонски и Болгарски национали идеали]], „Македонскиј голос (Македонски глас)”, II, 10, 13.8.1914, 10-14. *[[К. Пелски: Борба за автономија]], „Македонскиј голос, (Македонски глас)”, II, II 29.11.1914,205-207. *[[К. Мисирков-македонец, Македонска култура]], „Мир“, XXX, 7155, 19.IV.1924, 1. *[[К. Мисирков: Патот на примирението]], „Илинден”, V, 5, Софија, 30.1. 1925, 2. *[[К. Мисирков: Македонски национализам]], „Мир” XXXI, 7417, Софија, 12.3.1925, 1. *[[К. Мисирков: Самоопределението на македонците]], „Мир", 7427, 25. III 1925, 1. <references/> {{Автор-ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1523 1585 2006-12-29T16:28:09Z Filip M 11 {| style="width:100%; margin-bottom:5px; border:1px solid #BEA2A2; background:#E4D8D8;" |- | style="width:20%; font-size:0.9em;" | ←[[Викиизвор:Автори-{{{почетна_буква|}}}|Список на автори: {{{почетна_буква|}}}]] | style="width:60%; text-align:center;" | '''{{{име}}}'''{{#if:{{{датуми|}}}|<br />({{{датуми}}})}} | style="width:20%;" | |} {| style="width:100%; border-bottom:1px solid #A88; background:#FFFBFC; font-size:0.9em;" |- | <!--Check for see-also links:-->{{#if:{{{commons_link|}}}{{{wikipedia_link|}}}{{{wikiquote_link|}}}|<span style="float:right; padding:2px; margin:0 0 0.5em 1em; border:1px solid #CCC;">See also <!-- Wikipedia link: -->{{#if:{{{wikipedia_link|}}}|[[w:{{{wikipedia_link}}}|biography]]}}<!-- Wikicommons link: -->{{#if:{{{commons_link|}}}|{{#if:{{{wikipedia_link|}}}|,&#32;}}[[commons:{{{commons_link|}}}|media]]}}<!-- Wikiquote link: -->{{#if:{{{wikiquote_link|}}}|{{#if:{{{wikipedia_link|}}}{{{wikiquote_link|}}}|,&#32;}}[[wikiquote:{{{wikiquote_link}}}|quotes]]}}.</span>}} <!-- end see-also links -->{{{опис|}}} |} {{#if:{{{слика|}}}|[[Image:{{{слика}}}|thumb|200px|{{#if:{{{наслов_слика|}}}|{{{наслов_слика}}}|{{{име|}}}}}]]}}<includeonly> [[Категорија:Автори-{{{почетна_буква}}}|{{{почетна_буква}}}]]</includeonly><noinclude> 1524 1544 2006-12-26T22:44:53Z Filip M 11 {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Ова дело е во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќи авторот е починат пред повеќе од 100 години. }} <includeonly>{{{категорија|[[Категорија:ЈС-100]]}}}</includeonly><noinclude> [[Категорија:Шаблони за лиценца|ЈС-100]] </noinclude> 1525 1541 2006-12-26T22:39:49Z Filip M 11 New page: {| style="width:95%; margin:0; background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; clear:both;" cellspacing="0" cellpadding="0" |- |style="width:35px; padding:0.5em;"|{{#if:{{{image|}}}|[[Ima... {| style="width:95%; margin:0; background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; clear:both;" cellspacing="0" cellpadding="0" |- |style="width:35px; padding:0.5em;"|{{#if:{{{image|}}}|[[Image:{{{image|Blank.png}}}|35px| ]]}} |{{{text}}} |} <noinclude>[[Категорија:Шаблони за лиценци|*]]</noinclude> 1526 1545 2006-12-26T22:45:26Z Filip M 11 New page: {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Ова дело е во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќ... {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Ова дело е во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќи авторот е починат пред повеќе од 70 години. }} <includeonly>{{{категорија|[[Категорија:ЈС-70]]}}}</includeonly><noinclude> [[Категорија:Шаблони за лиценца|ЈС-70]] </noinclude> 1527 1546 2006-12-26T22:46:04Z Filip M 11 New page: {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Ова дело е во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќ... {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Ова дело е во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќи авторот е починат пред повеќе од 50 години. }} <includeonly>{{{категорија|[[Категорија:ЈС-50]]}}}</includeonly><noinclude> [[Категорија:Шаблони за лиценца|ЈС-50]] </noinclude> 1528 1548 2006-12-26T22:49:52Z Filip M 11 New page: {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Сите дела од овој автор се во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во цел... {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Сите дела од овој автор се во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќи авторот е починат пред повеќе од 100 години. }} <includeonly>{{{категорија|[[Категорија:ЈС-100]]}}}</includeonly><noinclude> [[Категорија:Шаблони за лиценца|ЈС-100]] </noinclude> 1529 1549 2006-12-26T22:50:32Z Filip M 11 New page: {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Сите дела од овој автор се во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во цел... {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Сите дела од овој автор се во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќи авторот е починат пред повеќе од 70 години. }} <includeonly>{{{категорија|[[Категорија:ЈС-70]]}}}</includeonly><noinclude> [[Категорија:Шаблони за лиценца|ЈС-70]] </noinclude> 1530 1550 2006-12-26T22:51:06Z Filip M 11 New page: {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Сите дела од овој автор се во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во цел... {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Сите дела од овој автор се во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќи авторот е починат пред повеќе од 50 години. }} <includeonly>{{{категорија|[[Категорија:ЈС-50]]}}}</includeonly><noinclude> [[Категорија:Шаблони за лиценца|ЈС-50]] </noinclude> 1531 1562 2006-12-28T00:00:42Z Filip M 11 {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} :Прочитај: [[Wikipedia:mk:За македонцките работи|За Македонцките работи]]. *[[Предгоор]] *[[Шчо напраифме и шчо требит да праиме за однапред ?]]<ref>Прочитано на 21 септември оваа година па 1-та седница на петроградското Македонско научно-литературно другарство "Св. Климент".</ref> *[[Имат ли се нужда от македонцки национални научно-литературни другарства?]]?]]<ref>Прочитано на II седница на петроградското Македонско научно-лигературно другарство „Св.Климент” на 28 септ. 1903 г.</ref> *[[Нaционалниiот сепаратизм: земiшчето на коiе се имат развиiено и ке се развиiат за однапред.]]]]<ref>Прочитано на 3 седница на петроградското Македонско научно-литературно другарство „Свети Климент“ на 19 октомври 1903 г.</ref> *[[Состауала, состауат и можит ли Македонија да состауат от себе оддел'на етнографцка и политична јединица?]] *[[Неколку зборои за македонцкиiот литературен iазик]] <references/> {{Автор-ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1532 1589 2006-12-29T16:40:00Z Filip M 11 {| style="width:100%; margin-bottom:5px; border: 1px solid #ADA; background-color: #E4F2E4; text-align:center; font-size:0.9em;" |- | style="width:20%; text-align:left; font-size:0.9em;" | {{{претходна|}}} | style="width:60%;" | '''{{{заглавје|Без наслов}}}''' {{{глава|}}}{{{нема_автор|<br />''од {{{прекриј_автор|[[Автор:{{{автор|}}}|{{{автор|}}}]]}}}''}}} | style="width:20%; text-align:right;font-size:0.9em;" | {{{следна|}}} |} {| style="width:100%; border-bottom:1px solid #A88; background:#fAfAff; font-size:0.9em;" |- | {{{забелешки|}}} |} <noinclude>[[Категорија:Шаблони за статии|{{PAGENAME}}]] [[ca:Plantilla:Encapçalament]] [[cs:Šablona:NavigacePaP]] [[da:Skabelon:Header]] [[el:Πρότυπο:Τίτλος]] [[es:Plantilla:Encabezado]] [[et:Mall:Päis]] [[fa:الگو:سرصفحه]] [[fi:Malline:Otsikko]] [[fr:Modèle:Titre]] [[hr:Predložak:Niz]] [[hu:Sablon:Fej]] [[la:Formula:Titulus2]] [[no:Mal:Topp]] [[pt:Predefinição:Navegar]] [[ro:Format:Titlu]] [[ru:Шаблон:Заголовок]] [[sl:Predloga:Naslov]] [[sv:Mall:Titel]] [[uk:Шаблон:Заголовок]] [[zh:Template:Header]] </noinclude> <br clear=all /> 1533 1565 2006-12-28T23:46:10Z 68.68.138.221 {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Секоi чоек како член на некоiа обшчина или некоiе другарство, имат извесен долг и извесни праа кон и од ниф. Народот не iет нишчо друго, осим едно големо другарство, основано на крвно сродство, на обшч произлез, на обчши интереси. Паметуан'то на тоа родство, тоiа произлез и тиiе интереси, заставуат секоi член од некоi народ, да се одречит од некоiи своiи праа и интереси, за да посветит част од своите сили на обшчата арнотиiа. Тоа iет долгот кон народните интереси, за што членот од народноста добиiат зашчита на своiте лични интереси тамо, каде не сет доста само негоiте сили. Долгот кон народот iет тесно врѕан со долгот кон таткоината, зашто пон'атiето народ iет тесно врѕано со пон'атiето таткоина. Долгот кон народот и таткоината зависит од приликите историiцки, коiи преживуат iеден народ и iедна страна. Тоi се применуат кон приликите. Долгот кон таткоината и народот, до негоото осашчествуаiн'е, се велит народен идеал и кон негоото осашчествуаiн'е требит да се стремит секоi свесен чоек. Народниiот идеал се применуат кон историiцките прилики и тоа , шчо денеска било народен идеал , утре по негоото осашчествуаiн'е ке отстапит место на друг, за коi по напред мало се мислило. Често пак од iеден народ историiцките прилики требаат или корени изменуаiн'е на народните идеали, коренен обрат на идеалите во друг праец, или угрожаваат нему со полно унишчожааiн'е. Народните идеали или долгот кон таткоината, се разбираат од разни членои на народот различно. Коi наi верно iет разбрал истинцкиiо и наi праиiот народен идеал, се видит со порамнуан'ето на разбираiн'ето на народниот идеал од разни лица.За да можит да бидит порамнуаiн'е и оценуаiн'е на различно разбраните народни идеали, требит, тиiе да бидат искажани устно или на книга. Искажуаiн'ето на своiето разбираiн'е на народните идеали и критиката на таквиiа не iет праздна работа, зашчо идеалите се душата на на обшчата народна работа и од здравоста на таiа душа зависит и здравоста и плодоитоста на самата обшенародна работа. Лошо разбраните народни идеали само уголемуат народните нестреки без да донесат полза на народот. Така разбираiки долгот кон таткоината, iас се решиф, прво, да изложам моето разбираiн'е на народните идеали на македонците во iеден ред расудуаiн'а печатени во Петроградцкото Македонцко Словенцко Научно-литературно Другарство „Св. Климент“,<ref> Македонското научно-литературно другарство во С. Петерсбург (натаму: МНЛД) официјално е конституирано на 28.10.1902 год. со 19 потписници (К.П. Мисирков, Д.Д. Чуповски, Д.Т. Мишајков, Ст. Ј. Дедов, Г.К. Константинович и др.) При основањето го носи патронатот на Климент Охридски, а од 1903 г.(со „Уставот”) на Кирил и Методија. Кон крајот на 1905 год. Другарството е неутрализирано, а од 1912 г. се појаува под нови имиња, но не успева да добие официјално признание од руските надлежни власти. Неговата дејност завршува во 1917 г. со Октомвриската револуција во Русија. </ref>, а после да и напечатам во таiа книга, каде сет поместени и расудуаiн'а, не прочетени во упоменатото другарство. Со тоа мисл'ам да исполнуам спроти моiте сили, iеден дел од моiот долг кон народот моi и кон таткоината ми. Мнозина од македонцките читачи ке бидат удивени от поiавуан'ето на таiа книга. За удивуаiн'е ке им бидит во неiа много. Некоiи ке речат: зошто отцепуаiн'е от бугарите, кога ниiе до сега сме се велеле бугари и соединеiн'ето, а не расцепуаiн'ето праит силата? Друзи ке расудуат, оти со полното отцепуаiн'е, от iедна страна, ке восторжествуваат нашите неприiатели, коiи шчо направуат сите своiи сили да ослабат балканцките словени, за да си подготват почва за раздел'уаiн'е на балканцките земiи помеѓу ниф, а од друга страна, оти оно ке не натерат нас македонците да се откажеме от нашиiот прв долг, да се бориме за политична слободиiа, да разрушиме се, до сега напраено и да се зафатиме се одноо, така да се речит, од азбука. Треки ке наiдат, оти iас проповедуам некаков надеж на попрауаiн'е на турците спроти нас и на европеiцки реформи во таткоината ни, кога до сега iасно било докажано оти ни Турциiа сакала, сакат и ке сакат реформи во Македониiа, ни држаите сет наклонени да iа принудат Турциiа, за да ни даiит некакви па и наi мали реформи. Држаите, вел'ат мнозина, само играат дипломатична игра со реформи, за да не склонат нас, да се откажеме от вооражена борба со Турциiа, от коiа ке се нарушиат нивниiот мир, а пошто се одречиме от таiа борба, тиiе ке ослабат да бараат от Турциiа реформи за Македониiа. Тиiа сет наi главните возразуаiн'а, шчо очекуам от мнозина од моiте сонародници. Ми се чинит, оти они не сет праи и ето зашчо: Во ноата книга се зборуат, вистина, и за отцепуаiн'е и за соединуаiн'е, но за отцепуаiн'е от тиiе, шчо сме веке отцепени и со коiи никоi пат не ке ни позвол'ат да се соiединиме, а за соiединуаiн'е со тиiе, со коiи сме морално задолжени да се соiединиме, и со коiи соiединеiн'ето iет возможно. Ако со нашето отцепуаiн'е од балканцките словенцки народи достигниме соiединуаiн'ето на сето македонцко словенцко населеiн'е во iедно цело, ниiе не ке ослабниме, туку ке се усилиме, така да од иополнуаiн'ето на идеiите, шчо сет развиiени во таiа книга само ке се оправдат послоицата, да iет силата во соiединеiн'ето. Сега се питат: дали од нашето отцепуаiн'е од балканцките народи, ке се восползуват нашите неприiатели и коiи сет тиiе? Сега во Бугариiа iет мода да зборуат, да сет наi големи неприiатели на балканцките словени: русите и ав.строунгарците, коiи сакаат на оточва на македонцкото прашаiн'е да се зафатит и продолжит iедна борба меѓу србите и бугарите, коiа ке ослабит силите и на iедните и на друзите до таква степен, шчо ке требит да се набркаат во балканцките работи Русиiа и Австро-Унгариiа и првата ке завоiуват Бугариiа и Стамбул, а втората Србиiа и Солун. Јас ке си позвол'ам да не се согласам со такво глабоко политично „далековидеiн'е". Можит, бугарите и сет праи, кога мисл'ат, оти Русиiа без Бугариiа не можит да сашчествуат, ни политично, ни економцки, но тоа iет бугарцка политика, а iас не сум намерен да политиканствуам бугарцки. Јас сум македонец и интересите на моiата таткоина ми се предстауат така: не Русиiа и Австро-Унгариiа сет неприiателите на Македониiа, а Бугариiа, Грциiа и Србиiа. Само енергична борба со тиiа три држаи ке избаит од погубуаiн'е нашата таткоина. Борбата со трите балканцки држаи не протиоречит на нашите интереси, коiи се достигаат и со револ'уциiа и со евол'уциiа, <ref> Поимот „еволуција” во речникот на Мисирков и на неговите истомисленици означува програма на „новото движење” што бара првин национално обединување и изградување на македонската национална свест на народот поделен од пропагандите, оневозможување на туѓинското мешање во Македонија, развивање на самостојната македонска култура, јазик и црква во рамките на Турција и под контрола на големите сили, па дури потоа полно политичко ослободување од Турција и создавање независна македонска држава што може да се вклучи и во разни видови федерации или конфедерации на Балканот или меѓу јужните Словени. </ref>, или постепено развиiаiн'е на нашиiот народ во моралнорелигиозен праец. Револ'уциiата стана и, ако има наiужасни последици за нас, пак даде некоiи благодатни резултати, со кои шчо можат да бидат задоолени нашите борци за национална слободиiа: тоа сет мiурцштегцките реформи, <ref> Непосредно по Илинденското востание, на 2.10.1903 год., во австрискиот град Мирцштег Русија и Австро-Унгарија потпишаа нова спогодба за спроведување реформи во Македонија. Меѓутоа, малите балкански држави во реформиве видоа најголема опасност за своите претензии во Македонија, па заедно со ТМОРО се спротивставија против нивното оживотворување. Ни самиот Мисирков не е задоволен од нив, но ги прифаќа како важен почеток и во нив гледа можности за натамошно проширување и разработување. </ref> коiи ке бидат раширени опроти нуждите, шчо ке се покажат со време. Идеiите за полно отцепуаiн'е на нашиiот народ од друзите балканцки народи, не сет протиоречiе на досегашното работеiн'е на нашиiот народ за слободиiа, а само продолжеiн'е на негоото досегашно работеiн'е, на почва евол'уциiна. До сега нашиiот народ се интересуал поеке само со полна политична автономиiа, а во националните наши интереси допушк'ал башибузукцки да му се набркуат разни неканени гости, како: бугари, грци и срби. По политичката борба идит значит националната. <ref> Или Мисирков, поради непостоењето на претходни истражувања, не можел да ги согледа процесите во развитокот на македонското ослободително движење во неговата целост или пак, во брзината со којашто ја подготвувал книгата, просто не успеал да се доискаже, да го прецизира својот исказ, зашто и во македонската историја националната борба и претходела на политичката: најпрвин се развива движењето за свои цркви и училншта, за свој јазик и учебници, т.е. за национално-културна афирмација во рамките на Турција, па дури потоа и знатно подоцна за организирана борба за „политичка автономија” и за ослободување од Турција. Меѓутоа, првиот процес уште не беше завршен кога беа преземени сите мерки и беа употребени сите средства за да биде смислено скршнат и разнебитен од заинтересираните соседни држави, а револуционерното движење се појави дури откако националистичките пропаганди почнаа да го цепкаат народот и да го задушуваат токму тој процес на нацнонално осознавање. Затоа и револуционерното движење првин им се спротистави на пропагандите, па потоа на Турција. </ref> Но борбата со пропагандите во Македониiа не iет чекор назад, туку напред, зашчо и тука имаме работа со борба за слободиiа, со борба со мрачните сили, шчо не дозвол'уат на таткоината ни сама со свои очи да гледат своите интереси, ами и наврзуат дзрдзала, шчо омрачуат истината и и придаат бугарцка, србцка и грцка боiа. Време iет да отфрлиме од очите наши мрежите, шчо ни и кладоа националните и верцки пропаганди въ Македониiа. За нашите односи кон турците iас можам да речам само iедно: ниiе сме задолжени да напраиме се, шчо се барат од нас, за да докажиме на Турциiа, оти неiното остааiн'е како европеiцка држаа стрек'ат во нас полно сочувство. Ниiе сме задолжени да бидеме лоiални поданици на Н. Ц. В. Султано. Но при тоа бараме и ке бараме од Негоото праителство цел ред реформи, коiи ке ни сочуваат наi главните интереси на нашето национално и културно развиiаiн'е. Јас мисл'ам, оти ниiе требит да бидеме лоiални кон Турциiа, но предполагаiки, оти турцкото праителство и народ ке разберат наi после, оти интересите на нивната држаа во Европа совпадаат со нашите и зависат наi много од ниф, а не си протиоречат, и затоа турците први ке требит да докажат искреното сакаiн'е да сет во мир со нас и со тоа да заслужат нашата поддршка на нивните интереси. Ако пак тиiе мисл'ат со нас да не се церемонат, и да лажат Европа и нас со реформи, коiи не iи иополнуат, то не ке се удивит Турциiа, ако и ниiе обрниме нашите возгледи кон Европа и од неiа бараме, да се воведат во таткоината ни со сила тиiа реформи, шчо се признаваат от силите европеiцки за истинцка требност за успеiаiн'ето на религиознонационалното и културно развиiаiн'е на македонцките рисiани. <ref> Колку и да изгледа контрадикторно ова барање на Мисирков, тоа не само што се совпаѓаше со тогашната руска политика на Балканот, за која тој мораше да води сметка, туку беше и еден од основните пунктови на националната програма на Македонското научно-литературно другарство во С. Петербург (натаму: МНЛДУ): без привременото останување во рамките на Турција, во тогашните околности, со полна културно-национална автономија, при отстранување на пропагандите и нивните институции во Македонија и обезбедување на границите преку турскиот суверенитет, навистина тешко ќе можеше да се избегне дележот на Македонија.</ref> Европа ке обрнит возгледите на нашите бараiн'а, зашчо она iет задолжена да напраит тоа со два меѓународни актои: проекто за реформи во Македониiа от Февруар<ref> Иако реформената програма од февруари 1903 год. што беше донесена со согласност на сите потписнички на Берлинскиот договор, во Македонија беше наречена „Падарски реформи”, треба да се нагласи дека со овој меѓународен акт првпат трите вилаети на Македонија беа изделени од другите области на Европска Турција и беа поставени извесни основи за политичкото индивидуализирање на Македонија.</ref> и мiурцштегцкиiот проект. Тиiе два меѓународни актои ни обек'аваат постепено рашируаiн'е на реформите во Македониiа, и со тоа даат ни прао да се обрак'аме до двете реформаторцки држаи со меморандуми и по друзи патишча, за да им покажиме на нашите религиознонационални и економцки нужди, како и на тоа, шчо праит Турциiа, за да се исполнат тиiа наши нужди. Знам многу арну, оти мнозина со ирониiа ке се однесат кон моiите надежи за европеiцки реформи. Но на тиiа ирониiи ево со шчо iас ке одгоорам: не iет истина кажуаiн'ето, да не ке излезит нишчо от усилиiата на Русиiа и АвстроУунгариiа да се уредат работите во Македониiа. Проектите за реформи и усилиiата да се воведат тиiа не сет, како мисл'ат мнозина, само игра да ломинит време и да останит се, каoко шчо си било. Проектите за реформи на Русиiа и Австро-Унгариiа сет мегународни. актои, неисполнуаiн'ето на коiи от Турциiа iет насмешка и оскрбуаiн'е за реформаторцките држаи и им даат полно прао за репресалиiи против нарушаачот на меѓународното прао. Да било така лесно и безнакажано престапуаiн'ето на меѓународното прао, до сега држаите, денеска ке приимаа на себе разни задолжеiн'а и утре ке се откажуаа од ниф. Но не било така. Реформите рускоавстриiцки, iедно сет меѓународен акт, ке даат прао секога на македонците да настоiаваат пред Големити Сили да се ислолнат во полност. Нека не мисл'ат, оти они можат да бидат закопани, како шчо iет закопан берлинцкиiот трактат со негоиiот 23 член за Македониiа. <ref> Со чл. 23 од Берлинскиот договор од 1878 год. Турција беше задолжена, заедно со претставници на месното население, да подготви и да спроведе реформи и во Македонија. Но ниту Турција сакаше, ниту пак заинтересираните големи и мали држави и’ овозможија таа да го реализира овој член. Сепак, тоа беше првиот меѓународен акт што се однесуваше за Македонија и врз кој се засновуваа сите натамошни акции на Македонците во борбата за национално ослободување.</ref> Берлинцкиiот догоор вистина iет закопан, но не од Европа, а од Бугариiа, коiа изврши соединуаiн'ето со Источна Румелиiа.<ref> Источна Румелија беше автономна област со центар во Пловдив, создадена со Берлинскиот договор во 1878 гол. Во 1885 год. таа насилно беше присоединета кон Бугарија, поради што Србија ја нападна младата бугарска држава, но ја загуби војната, со што се создадоа нови околности за развитокот на националистичките пропаганди во Македонија. </ref> со насилствен преврат - без согласиiе на држаите, шчо потписаа берлинцкиiот трактат; а со нарушааiн'ето на iеден параграф се нарушаат и сет трактат. Сегашните рускоавстриiцки реформи силно се разликуваат од берлинцкиiот трактат со тоа, шчо сет они само меѓународен акт закл'учен меѓу три држаи. Осим ниф важен фактор се iавуаме само ниiе македонците. Волiата на двете соiузни држаи: Русиiа и Австро-Унгариiа можит да сретит протиодеiство само от Турциiа и од нас, но наi поеке од нас, зашчо со реформите се бараат, не од нас, а от Турциiа задолжеiн'а и ако ниiе со нашите работи покажиме, оти тиiа задолжениiа, шчо се бараат от Турциiа, не не удовлетворуат, то ниiе само ке поможиме на Турциiа, нишчо да не воведит од реформите, шчо се бараат од неiа. Турциiа ке велит, оти она се, шчо можит да напраит, ке напраит и напраила, а поеке не можела да напраит за тоа, шчо комитетите не даат на населеiн'ето да се успокоит, а во iедна страна, каде iет се на воено положеiн'е, сите добри намереiн'а на праителството се рушат от сопротивуаiн'ето на немирното населеiн'е; а ако военото положеiн'е се продолжит поеке од iедна година, реформите ке се состарат по наша вина и ке се заколат. Таква iедна служба ниiе сослужифме на Турциа по обiавуаiн'ето на февруарцките реформи. Исто така, ако не сакаме никакви реформи, можиме да и послужиме и за однапред. И после, како и до сега, пак ке фрлиме вината на Големите Сили, коiи секоi пат излегуваат криви за нашите грешки. Собитiата, шчо се развиiа до сега ни покажаа iасно колко ниiе сами можиме да си напакостиме, мислеiки, оти постапуаме праилно. За да се предупредат жртвите од iедно секадешно востааiн'е, се изработи февруарцкиiот руско-австриiцки проект за реформи, вистина не совршен, но со огоорка, оти тоi ке бидит постепено раширен. Поминаа месец, 2, 5, 7 и нишчо од него не излезе. Се прашат: зашчо? Ке одгоорат нашите: зашчо Турциiа и Европа не сакаат серiозно реформи. Но не iет така. Турциiа, можит и не сакат реформи, но сакаат тиiе, шчо го изработиiа проектот. Се прашаше само: кому приликите ке дозвол'ат да надделит? А во тиiе прилики наi важен фактор бефме ниiе. Да се склонефме пред волiата на Европа и четите, или да се предадеа, или да се оттргнеа во Бугариiа, или барем да се напраиiа некои прегоори со реформаторцките држаи, во коiи просто можеше да се речит, оти четите, или ке се оттргнат, или ке се предадат, но нека не мачат турците мирното населеiн'е, за тоа, шчо, можит, некаде се имаат пушки, то ке настапеше во Македониiа мирно време, кога ке се бараше от Турциiа да се воведат во полност реформите и да се оттеглат воiските од Македониiа. Но шчо напраи комитетот? Тоi реши 4 1/2 месеци да чекат резултатите од воведуаiн'ето на реформите и после обiави со „чиста совест" востааiн'ето. Во време на обiавуаiн'ето на востааiн'ето, комитетот можеше да речит, оти тоi не бркал на држаите да воведат реформите. Но тоа не iет токму. Вистина четите избегуаа стражеiн'ата, но тоа ушче не значит да не бркаа да се воведат реформите. Тиiе избегуаа, но турците бараа стражеiн'а и успеа поеке од комитето. Комитетот кажуаше да немат чети, немат протиодеiство на реформите од негоа страна, а пак турците кажуваа да има чети, населеiн'ето да имат оражiе и се готвит за востааiн'е, воiската имат постоiани столкнуаiн'а со четите, четите убиваат мирните жители, шчо не и слушаат и сет верни слуги на Падишаот. Ако земиме ноините од времето на публикуаiн'ето на февруарцките реформи до и после обiауаiн'ето на востааiн'ето во Битолцко на 20 iули<ref> Илинденското востание е објавено на 20 јули 1903 год. по стариот стил, т.е. на 2 август по ново.</ref> и прегледаме во ниф телеграмите од Стамбул, то ке видиме, оти Портата<ref> Турската влада /Високата порта/.</ref> постоiано предстауат на рускиiот и австроунгарцкиiот амбасадери списоци од стражеiн'а на турцкиiот аскер со четите, списоци од наiдено при обиските оражiе у населеiн'ето, описоци од убиiства, совршени од четите над мирното населеiн'е. И наiпосле списоци од воведени рефооми. Шчо сакаше да речит Турциiа со тиiе списоци, iет многу iасну: „iас сакам да воведам реформите во Македониiа, но наместо реформи сега за сега ке воведам аскер и маки, зашчо страната се готвит за револ'уциiа, подготвуана от престапното работеiн'е на комитетите, коiи шчо состауат како држаа во држаа: ке ми позволите, прво, да усмирам страната и да воведам мир, а после ке се воведат нужните реформи". Со друзи зборои: комитетот ми даат возможност за iедна година да се извинуам за неисполнуаiн'ето на реформите, а после не ке и воведам, зашчо они ке остарат. Ја. каква услуга ниiе напраифме на Турциiа, со нашето недоверуаiн'е ком австро-рускиiот проект од реформи. Сакаме ли ушче iеднаш да не послужиме на Турциiа, и пак да не напраиме криви друзите за нашите грешки? Јас мисл'ам, оти нишчо друго не ни остаат да напраиме осим да се однесеме со полно доверiе ком реформаторцките усилiа на двете заинтересуани Сили, и сo тоа да иангажираме, час по скоро да се воведат обeк'аните реформи. Со тиiе неколку зборои iас сакаф да поiаснам содржаiн'ето на предложената на македонцките читачи книга за наiважните за нас прашаiн'а. Како последуач на идеiата за полно отдел'аiн'е на нашите интереси од интересите на Балканцките народи и за самостоiно културнонационално развиiаiн'е, iас и iе написаф на централното македонцко наречiе, коiе за мене от сега на тамо имат да бидит литературен македонцки iазик. Нерамностите, шчо ке се окажат во iазикот на моiата книга, сет сосим природни и ке можеа да се отстранат само при iедно по глабоко знаiаiн'е на централното македонцко наречiе, со шчо не можам да се пофал'ам. Но и при тоа се надеiам, оти за македонците таков iазик ке бидит по приiатен и по звучен, од iазико на нашите суседи, со коiи ниiе сега за сега се дигаме на големо. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1534 1566 2006-12-28T23:47:39Z 68.68.138.221 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Долгоприготвуаното и многоочекуаното востааiн'е напоследок излезе на iава. Нашите земiаци си покажаа сета iунашчина и готовност да се пожртвуат за интересите на своiата таткоина. Борбата беше и iет отчаiана. Сиiот европеiцки свет обрна своите возгледи на неiа. Новините се преполниiа со известiа от театрото на возстааiн'ето. Редом со известiата за борбата мег'у четите и турците, во ноините се печатаат и известiа за турцките зверства над мирни жители. Европеiците се потресоа и ужасиiа от тиiа известiа и зафатиiа да окажуат нужното влиiаiн'е на своите праителства за да се пресечит колеiн'ето на мирното населеiн'е и да се помогнит на нестрек'ното македонцко жителство. Во Бирмингем Ворстерцкиiо владика напраи во црквата молебен за спасеiн'ето на македонцките рисiани. Кентербериiцкиiо архиiепископ се обрна кон англиiцкиiо министерпрезидент Бал'фур со молба од името на англиканцката црква, да се поможит на македонците. Европеiцкото обшчество зафаiк'ат да наредуат помоки за македонцките страдал'ци. На патуаiн'ето на Германцкиiо император се придаат политично значеiн'е, мег'у другото и за македонцките работи. Турциiа, како шчо се видит, како да се наiде на тесно, и предложи на Бугариiа да се доiдит мег'у ниф до iедно согласуаiн'е за македонцкото прашаiн'е. Разни праителства праат офицiални декларацiи по нашите работи. От Стамбул телеграфируат во разни европеiцки ноини (Standard), оти англиiцката и френцката стредиземни флоти добили повел'а, да се наог'аат блиско до македонцките води. Пак от тамо телеграфируат, оти воiната мег'у Бугарцко и Турцко iет неизбежна. От Софиiа телгерафируат, оти тамошниiо военен министер зел од офицери на разни европеiцки и американцки држаи предложеiн'е да се зачисл'ат они во бугарцката армиiа. Шчо покажуваат сите овие фактои? Дали покажуваат, оти движеiн'ето достигна своiта цел'а? Дали можат раководците на движеiн'ето да се пофал'ат со успеф? Дали принесените жртви за ослободуаiн'е не сет напразно? Можит да бидит, некоi, а можит и мнозина измег'у нас, кiе речат, оти ушче iет рано да се судит за резултатот на возстааiн'ето. Главната работа на комитето и четите iет напред. До сега можит не iет исполнена, ни полоината, ни четвртината от сет план, изработен од комитето и главниiо му шчаб. Да. Секоаш, по секоiе прашаiн'е iет имало разни возгледи. Така ке бидит и во дадениiо случаi. Јас од моiа страна ке си позвол'ам, со чистосрдечно прискрбиiе да видам во сегашното движеiн'е полно фиiаско. Сите тиiа дополнуаiн'а, коiи шчо ке се придаат до понапредниiо руско-австриiцки проект од реформи, не само не чинат 100,000 обездомени души, 3-5,000 чоечки жртви и полно обескуражуаiн'е на жителството во Македониiа, ами не чинеа и 100 чоечки жртви. Тиiа приложеiн'а ке се добиiеа и без капка крв. По резултатите, кои шчо ке се добиiат од сегашното востааiн'е, последното ке можит да се наречит iедно од наiголемите, ако не и наiголема нестрекiа за нашиiо народ. Не iет рано да се предвидат разултатите и краiо на нашето востааiн'е. Тиiа можеа да се предвидат ушче пред зафатоко негов. Ушче во време на февруарцкото руско официално известуаiн'е беше iасно, оти Европа никоi пат не ке удовлетворит во полна степен бараiн'ата на комитето. За да се исполнат нашите сакаiн'а требуаше да се воiуват со Турциiа; само после наддел'уаiн'е ке можеше да се натерат Турцко да исполнит нашите сакаiн'а. А се наддел'уат Турцко не од нас и не од Бугарцко, ами или од Голема Сила, или от нас и Бугарцко, Србцко и Црна Гора заедно, при неутралноста на друзите држаи. А ни iедното, ни другото тогаi за тогаi не беше мислиадо. Комитетот тоа требаше да знаит и мисл'ам го знаеше. Но негоите раководци мислеа друго: они во биднината, како и во сегашното, видеа само тоа, шчо им iет приiатно да видат. Они велеа: „ниiе не сакаме, ни iедна држаа да воiуаат за нас: они можат просто да отпраат своите флоти во Солун и да принудат Турцко да ни даит реформи. Ниiе сакаме да напраат и со Македониiа, шчо напраиiа со Крит".<ref> Најголемиот грчки остров Крит во 1897 год. успеа да добие автономна управа во границите на Отоманската Империја.</ref>. Не iеднаш сме спориле, оти имат разлика мег'у Крит и Македониiа, оти имат држаи, коiи сет заинтересуани во Statu quo-то и ке напраат се возможно да немат набркуаiн'е во наша полза. Та и да имат набркуаiн'е, имат ли се осноа да се мислит, оти тоа набркуаiн'е ке бидит во наша имено полза, а не на наша пакост? Се покажуаше, оти сегашниiо момент iет наiнеблагоприiатен за востааiн'е. Но нашите раководци замижеа пред вистината и востааiн'ето се зафати; се зафати славно, за да се довршит плачевно и пагубно. Не беф iас сам, шчо гледаф на предвременоста на востаiн'ето. Така гледаа и мнозина друзи. Но никоi не си креваше гласот против. Критиката на држаiн'ето на комитето беше само во домашните крагои. Но она беше и безполезна па и опасна, не само за тиiе, коiи се критикуваа, ами наi после за тиiе шчо критикуваат: Комитетот беше сесилен; он имаше во своите раци живото и смртта на сите граг'ани и не приемаше никаква критика на своите постапоци. Тиiе, шчо не сет со него, сет против него и сет негои неприiатели, коiи требит да се истребат. Да критикуат работите на комитетот можеше само друг' комитет, коi шчо раополагаат со сила. Организациiа пак на контр-комитет беше и доцкна и безполезна. Мег'у комитетите тогаi ке се зафатеше погубна мег'уусобна борба. И така борбата се зафати против требуаiн'ето на секоi благоразумiе. Она даде многу резултати, само не тиiе, шчо се очекеуваа. Мег'у сите iавуаiн'а, коiи сопроводуат движеiн'ето, наi големо вниманиiе заoслужаат руското „Праителствено Сообшчуаiн'е" от 11 Септем. т.г. .<ref> Мисирков го читал овој текст во Другарството на 21 септември 1903 год., пред донесувањето на Мирцштегската програма за реформа, но тој будно ги следел сите нејзини подготовки. Соопштението на руската влада од .9.1903 год. со својата енергична порака го изразува тврдиот став на Русија против Востанието во Македонија и за акција на големите сили за реформи. </ref> После него представуаiн'ата од рускиiо и австро-унгарскиiо посланици до Портата<ref> Веројатно се мисли на Промеморијата на Русија и Австро-Унгарија од 15.9.1903 год. што била испратена не само до потписничките на Берлинскиот договор, туку и до турската и до бугарската влада, бидејќи последниве всушност го спречувале исполнувањето на Февруарските реформи, па дури се обвинувале дека придонесле за кревањето на Востанието во Македонија. </ref> и во Софиiа и писмото на англиiскиiо министр-президент Бал'фур до Кентребериiцкиiо архиiепископ.<ref> Писмо до поглаварот на англиканската црква во Кантербери.</ref> „Праителственото Сообшчуаiн'е" заiавуат, оти руското праителство, ке барат за Македониiа тиiа реформи, коiи сет изработени во месец Февруари од Зиновiев<ref> И.А. Зиновјев во тоа време е руски дипломатски претставник при Високата порта во Цариград.</ref> и Каличе<ref> Хајнрих Каличе тогаш беше австро-унгарски амбасадор при Високата порта во Цариград. </ref> и оти тиiе реформи сет само зафатокот и ке бидат развиiени понака сообразно со нуждите на жителството. Тоа место беше и во февруарцкото Праителствено сообшчуаiн'е. Не покажуат ли оно, оти по широки реформи от тиiе, шчо ни беа дадени ке можефме да добиеме и без револ'уциiа, а само со ловки мали народни движеiн'а? <ref> Како претседател на Тајниот македонско-одрински кружок во Петербург (натаму: ТМОК), па со тоа и во ТМОРО, Мисиркоа не е и не можел да биде против револуцијата како метод (впрочем, тој и самиот смета дека резултатите можеле да се постигнат и "со вешти, мали народни движења"!), но категорички се изјаснува против Востанието во тој момент, како поради очевидниот неуспешен крај, со сите народни страдања, така и особено поради реалните опасности за распарчуваље и заграбување на Македонија од соседите.</ref> Ако iет така, то сегашното востааiн'е ни на iедна iота не измени положеiн'ето. Но во Праителственото Сообшчуаiне имат ушче iедно много важно место: револ'уционите комитети, по изражуан'ето на руското праителство, сакаат да создадат „Бугарска Македониiа", а Русиiа, за коiа сет блиски и интересите на друзите рисiанцки народности во Македониiа, не можит да пожртвуат нивните интереси на бугарите. Разбра ли во Бугариiа, шчо означуваат тиiе зборои? Разбраа ли во Македониiа? Разбрафме наi напoкон ниiе? Русиiа отворено ни изкажуат, зашчо она не работит и не можит да работит инак. Да ли iет праа Русиiа во своите утврдуаiн'а? Да ли можит она да постапит инак? Ако се постаифме во положеiн'ето на руското праителство, и ниiе не ке можефме да постапиме инак . . До 1878 год. сите, па и руското праителство, велеа, оти Македонците сет бугари. После Берлинцкиiо догоор истапиiа со своите претенциiи на Македониiа србите. .<ref> Не е сосем точно дека српските претензии за Македонија се појавиле дури по Берлинскиот конгрес во 1878 год., бидејќи организирана и од државата раководена српска пропаганда во Македонија се појави уште по Гарашаниновото "Начертание" (1844) и се изрази во 60-тите години на минатиот век. Берлинскиот конгрес и особено Српско-бугарската војна (1885) само уште повеќе ја насочија Србија кон југ.</ref> Србите во течеiн'е на 25 години, особено последните 20 години успеа, ако не да напраат македонците срби, то барем да создадат во европеiцкото обшчествено мнеiн'е убедеiн'е, оти во Македониiа имат и срби. Праи ли сет они, или не, не iет важно за дипломатите. Ако селцкото населеiн'е и сега си зборуат, како шчо си зборуало и по прег'е, и зборуат одред низ цела Македониiа само на iеден словенцки iазик, - во градоите, редом со бугарцките машки и женцки гимназиiи и основни сколиiи, на секаде ке наiме и србцки. Iедни села имаат србцки, друзи бугарцки сколиiи. Едни сел'ани со нивните учители и попои признаваат патриархiата и сет под покроителството на србцки или грцки консули, а друзи признаваат бугарцкиiо екзарх и слушаат бугарцкиiо трговцки агент. <ref> Додека во Македонија беа отворени српски и грчки конзулати, бидејќи Бугарија во тоа време уште беше вазално кнежевство на Турција, во македонските градови Солун, Скопје, Битола и Серес беа отворени бугарски трговски агентства што всушност ја вршеа истата работа на конзулатите и заедно со егзархиските митрополити ја раководеа бугарската националистичка пропаганда.</ref> Се тоа сет факти за дипломатиiата, коiа шчо имат да се броiит со деiствителноста, а не со теориiата за народноста на македонците. Политиката немат работа со науката. Па и да имат работа, зар iет докажано, како два и два 4, оти сет македонците бугари? До рускотурцката воiна<ref> Се мисли на Руско-турската војна од 1877-1878 год. </ref> имаше само iедна теориiа за народноста ни. Сега сет две. Кон ниф се прибауат и трек'а, оти македонците сет нешчо стредно мег'у србите и бугарите. <ref> Во своето списание "Вардар (1905) Мисирков го изменува редот на појавувањето на теориите за народноста на Македонците: таму пишува, дека најпрвин се оформила бугарската, после грчката и најназад српската. Македонската теорија воопшто не ја приклучува кон овој редослед, како нешто што е автохтон развиток и надвор од пропагандите. </ref> Привржениците на таiа теориiа пак се подраздел'уат: 1, на коiи шчо кажуваат, оти тоа стредно iет iеднакво далеко и от србите и од бугарите; 2. оти оно iет по блиско до србите; 3, отиiет по блиско до бугарите; оти част iет по блиска до србите, част - до бугарите. Не iет важно за дипломатите, каде iет истината. Важен iет факто, оти во Македонцкото прашаiн'е сет заинтересуани етнографцки, редом со бугарите и грците, ушче и србите. Осем тоа и политично Србиiа iет не по малку заинтересуана во судбите на Македониiа. Последната за Србиiа имат по големо значеiн'е, от колку за Бугариiа, оти Бугариiа можит да излезит на Егеiцкото море и преко Кавала и Деде-Агач. Ако iет така зар можеме да се чудиме на поведеiн'ето на руското праителство во македонското прашаiн'е и на неговото заiавуаiн'е, оти Русиiа не ке помагат на комитето да се создадит „Бугарцка Македониiа"? Некоi од нас, можит наивно ке забележит: „Комитетот<ref> Под ова име Мисирков ја подразбира Организацијата како целина, а не само нејзиниот ЦК.</ref> не сакат да напраит Македониiа бугарцка; тоi сакат праина за сите македонци без разлика на вера и народност". Како можит комитетот да докажит, оти он работит во таква смисл'а? Со iедни зборои не се докажуат. Поведеiн'ето на самиiо комитет зборуат против негоите утврдуаiн'а. За да се дигнит револ'уциiа во полза на сите народности во Македониiа, требит комитетот да бидит образуан от предстаители на сите македонцки народности. Инак коi му iет дал прао на комитетот да работит од името на сите македонци и во полза на сите ниф? Комитетот можеше да работит и од името и во полза на iедна громадна част на македонци, т.е. од наi силната народност. Но требаше да имат цел ред докажуачки, оти работата на комитетот не iет врзана со интересите на соседните држаи и народности, а протиоречит им и iет во полза не само на господствуiуките, но и на сите друзи националности. Нишчо подобно немат. Организациiата iет тесно врзана со Бугариiа. Шумот од организационото движеiн'е отпрво се дигна во самата Бугариiа. .<ref> Констатацијава на Мисирков е мошне категорична, но во неа има и еден дел вистина. Впрочем, сите ослободителни движења во светот се потпираат и врз некои странски сили и притоа најчесто ги користат териториите на своите соседи. Тоа го направи и ТМОРО. А К. Мисирков, не само како член - основач и еден од раководителите на една значајна филијала на ТМОРО во Петербург, туку и како личен учесник и набљудувач на овие настани, имаше морално право и општествена одговорност да го изнесе своето мислење за најважните прашања во тој историски момент. Нема сомнение дека, и покрај сите заслуги и значењето што го има во македонската историја, оваа организација имаше и свои слабости, за кои не од денешно, туку од тогашно гледиште, прв и најаргументирано проговори токму К.П. Мисирков. Вистина, некои сериозни забелешки направија и П. Бошњаков (1902), и Ст. Ј. Дедов (1902), па и некои од најистакнатите револуционери, но сите тие брзо и мошне успешно биваа неутрализирани. Веројатно најправдива оценка на слабостите на ТМОРО направи Вториот окружен конгрес во Солун /1905/, непосредно пред одржувањето на Рилскиот конгрес на Организацијата. Мисирков не беше и не можеше да биде против самата ТМОРО, но тој многу продорно, уште во самиот тек на настаните, ги согледа слабостите што загрижено и ги потсилуваа некои заинтересирани странски фактори, не одбирајќи притоа методи и средства.</ref> Тоа покажа, коi наi много iет заинтересуан во Македонцкото движеiн'е, за тоа пренесоа центрот негов во Македониiа, и напраиiа ушче iеден цел ред фокуси, за да се покажит, оти брканицата iет од натре и iет самородно iавуаiн'е. Но кого излажаа со тоiа маневр? Не iет ли iасно, како бел ден, оти брканицата iет тесно врзана со Бугариiа, со бугарцкото име и со бугарцките пари? Ќе речите, оти народо iет напраил наi големи пожртвуваiн'а во полза на движен'ето. Тоа iет така, но не требит да се забораат, оти организаторите на движеiн'ето во поекето случаи беа чиновници, екзархиiцки. Се разбират само от себе, оти они со своiето участиiе во револ'уциони работи идеа во разрез со интересите на екзархиiата; но при се тоа, они беа бугарцки чиновници. И така револ'уциониiо комитет беше чисто македонцка организациiа по произлез и по состаот му, но тоа беше само работа на iедна част од iедна од македонцките нацiоналности, врзана по име и ло црковно-сколиiцките работи со бугарцкиiо народ и држаа и нивните интереси. Тоiа комитет, во сашност македонцки, за надворешниiо свет и за рисiаните во Македониiа не екзархисти, беше комитет бугарцки. .<ref> Проучувањето на архивската документација и тогашниот дневен и периодичен печат наполно ја потврдува Мисирковата мисла: на ТМОРО во странство и се даваше главно "бугарска" боја, иако поголемиот дел од македонските раководители упорно се трудеа да го оспорат тоа.</ref> Комитето не можа да докажит ни на надворешниiо свет, ни на самите македонци не екзархисти, оти он не iет бугарцки. Радев<ref> Симеон Радев /1879-1967/ од Ресен е еден од истакнатнте македонски журналисти до 1903 год., а потоа виден бугарски публицист, историограф и дипломат. Како студент во Женева и близок до ЦК на ТМОРО, притоа и приврзаник на Б. Сарафов, тој го издава таму (на француски јазик) весникот "L' Effort"/1900-1901/, а по дипломирањето во Париз го редактира весникот "Mouvement Macedonien" /1902-1903/.</ref> со своiот „Mouvement Macedonien" мислеше да убеди Европа, оти движен'ето iет чисто македонцко, и немат нишчо обшчо со Бугариiа. Истото сакаа да докажат и „Право"<ref> Весникот "Право" (2..1894 - 13.3.1903) се печати во Софија, првин како "Орган на политичките и духовните интереси на бугаркото население во Турција", а завршува како "орган на македонско-одринските интереси".</ref> и друзите македонцки и бугарцки ноини. Но достигнаа ли они цел'ата? - Не. Покоiниiо А. А. Ростковцки<ref> А.А.Ростковски (1860-1903) беше руски конзул во Битола од 1895 год. Првпат се среќаваат со Мисирков при нивниот заеднички настап со реферати за Македонија во Императорското руско географско друштво во С.-Петербург во декември 1897 год., кога К. П. Мисирков штотуку се запиша како студент. Во 1902 год., кога Крсте дојде во Битола, стана и домашен учител на конзуловите деца, а на 26.7.1903 год. (ст.стил) тој му беше единствениот сведок при убиството и заедно со неговото тело мораше да ја напушти Македонија и отиде во Одеса, а оттаму во Петербург. </ref> не iеднаш кажуаше: „Бугарите мисл'ат, оти само они имаат ум на светов, а сите друзи сет будали. Кого мисл'ат они да излажат со статиiите во „Право" и друзите ноини, оти македонците сакаат Македониiа за македонците? Знаеме ниiе многу арну, шчо сакаат они"! А какво впечатлеiне праеа на дипломатцкиiо свет ноинарцките уверуаiн'а на комитето и бугарите за македонцкото движеiн'е? Не требит да се забораат и то, како се изражуваа во европеiцките ноини за стражеiн'ата на четите со турците: четите се викаа банди и то бугарцки а не македонцки. За убитите четници не кажуваа: „убити сет толку души македонци, ами толку души бугари". Се прашат кого убедиiа: „Mouvement Macedonien", „Право", „Автономиiа"<ref> До тоа време со Софија излегуваа два весника со насловот "Автономија": првиот како "орган на политичките интереси на христијанското население во Турција" (1898-1902), а вториот како "задграничен лист на Внатрешната македонско-одринска организација" (I -16.7.1903). Мисирков веројатно го има предвид вториов.</ref> и др. во тоа, оти ратуваат за слободиiа македонците, а не тиiе, шчо се викаат „бугари" и сет от Македониiа и Бугариiа? - Никого. Можит да бидит, комитето успе во самата Македониiа да се чинит обшче македонцки, само не доби признааiн'е од надвор, во Европа? - Одваi ли. Револ'уциiата требит да бидит работа на сите македонци, или на болшинството од ниф, за да можит да се наречит обшча. Во самиiо комитет требит да бидат застапени сите, или неколко народности. Интелегенциiата на тиiе народности требит да си подадит iедна другиму рака и секоа од ниф да земит да попул'аризират идеiата во своiо народ. А шчо видиме во деiствителност? Не само интелегенциiата на сите народности, не и на болшинството од ниф, ами па и интелегенциiата на наi силната македонцка народност - словените, не сета беше застапена во комитето: србоманствуiук'ата и гркоманствуiук'ата македонцка словенцка интелигенциiа беше на страна от комитетот па и враждебна. Значит комитетот во патриархиските села и градои, и части од села и градои, беше не канет гост. Патриархистите словени можеа и да му сочувствуат, но за тоа шчо нивната интелегенциiа беше против комитетот, то немат сомнуаiн'е, оти и самите сел'ани тро му сочувствуваа, но тоа сочувство беше побркано со неувереност и со оомнеiн'е во обешчаiн'ата на комитето. Кон тоа неопределено чувство се присоiедини и страф. Сел'аните се наiдоа мег'у два огнои: воiската и комитетцките чети. Кога едно движеiн'е, во едни места се распространуало со убедеiн'е, а во друзи со сила, можит ли да се наречит обшчо? Ниiе можеме да го велиме како сакаме, но во деiствителност оно беше само частично. Оно беше и iет работа на екзархистите, коiи се величаат „бугари", а следователно, тоа iет бугарцки маневр, да се решит македонцкото прашаiн'е само во бугарцка полза; то iет да се создаит iедна „Бугарцка Македониiа".".<ref> Илинденското востание несомнено беше вешто однадвор инспирирано при што беа привлечени за него и предани претставници на самостојната македонска ослободителна борба, но народот, како што вели Н.Вапцаров, "си влеа своја содржина" и создаде епопеја што стана углед и поттик за идните револуционерни подвизи.</ref> Можит да не iет ушче iасно, оти, ако се удовлетворат сакаiн'ата на комитето, Македониiа и на вистина к'е се чинит бугарцка? Ќе се постарам да покажам по iасно, како реформите можат да побугарат Македониiа. Се питат: коi iазик ке бидит официiален? - Одговараат - iазикот на „болшинството". - На коiе болшинство? - Тогаi ке се видит. Не се запитуваат по тамо: како ке узнаiат, коiе iет болшинството. Да си предстаиме ниiе сега, оти iа каде Митровден идит мег'ународен отред и окупират страната. Од мег'у другото, ке требит да решит и прашаiн'ето за официiалниiо iазик, а пак да остаиме официiалниiо, прашаiн'ето за iазико во сколиiите. За некоiи тоа прашаiн'е iет многу лесно: нека се признаiат неколку официални iазици т. е. и турцки, и бугарцки, и србцки, и грцки, и влашки, и албанцки, според населеiн'ето на областа. Зборуваат при тоа: како шчо беше во Источна Румелиiа (Южна Бугариiа) <ref> Во Источна Румелија (Јужна Бугарија) во тоа време живееја Бугари, Грци и Турци, па се признаваа и сите овие јазици, но по присоединувањето кон Бугарија постепено Грците и Турците речиси наполно беа иселени.</ref> а тамо ке се видит, каде имат грци, каде - срби, бугари, турци, власи и арнаути. Некоiи ушче прибавуат: и за Источна Румелиiа кажуваа, оти имало грци во неiа, но после ослободуаiн'ето се покажа колку грци имат тамо. Со друзи зобори даiте виiе властта во раците на македонците, тоа требит да се разбират, на тиiе од ниф, шчо се викаат бугари, да од неколку години после виiе ке видите, оти и во Македониiа од друзите народности ке останит тоа, шчо остана од грците во Источна Румелиiа, по ослободуаiн'ето на последната. Со друзи зборои цела Македониiа ке станит бугарцка. От тука не iет ли iасно, оти Бугариiа и комитето сакаат да создадат „Бугарцка Македониiа" во вреда на друзите рисiанцки македонцки народности? Ама зашчо бугарцка, зашчо не србцка? Ке станит бугарцка, зашчо и iет таква; да имаше во неiа поеке срби, ке станеше цела србцка и бугарцкиiо елемент ке ослабнеше. Се тоа iет iасно и опраедливо од бугарцко гледиште. Но нека не се забораат, да имат и друго, и при тоа многу друзи гледишча на македонцкото прашаiн'е, како: србцкото, грцкото, влашкото, руското, словенцкото, австриiцкото и на друзите западноевропеiцки држаи. Ако iет така, то предполаганиiо окупацiонен отред на чиiе гледишче ке требит да станит? Нема сомнуаiн'е, да наi лесно он ке решит прашаiн'ето за iазико во сколиiа и местна упраа во тиiе места ,каi шчо живеiат патриархисти со грцки iазик, арнаути мусул'мани и католици и турци мусул'мани. По мачно ке можит да се решит прашаiн'ето во тиiа места, каi шчо имат: 1, патриархисти арнаути, 2, патриархисти власи, 3, патриархисти словени, 4, словени мусул'мани и 5, екзархисти словени. Сакаiки да напраат по големо значеiн'ето на словенцкиiо iазик во Македониiа, словените, ке бараат од окупацiониiо отред, да се признаит за официален во местиiн'ата со словени мусул'мани - словенцкиiо iазик; а самите словени мусул'мани, по религиозни сообразуаiн'а, можат да бараат турцкиiо iазик. Окупационите власти кого по скоро да удовлетворат? Ако постапат праилно без сообразуаiн'е со религиозните требности, к'е напраат насилiе.. Истото затруднеiн'е и во ушче по силна форма ке се стретит при решеiн'ето прашаiн'ето, коi iазик требит да се признаiит за во сколиiите и обшчественото управуаiн'е во патриархиiцките реiони. Влашкото праителство ке барат за власите влашки iазик, а патриархиiата со видните прихожани, ке барат грцки. Ако се не удовлетворит бараiн'ата на влашкото праителство, ке се постапит непраилно и непраедно; ако пак се удовлетворит бараiн'ето на влашкото праителство, против желаiн'ето на прихожаните, к'е се напраит насилiе. Патриархиiата ке барат грцки iазик и за праославните арнаути- тоските. Самите тоски немаат дозреiано до национално самосозанаiн'е, затоа патриархиiата ке успеиат. Но друзите македонцки народности, заiедно со друзите арнаути, ке позаидуат на усилеiн'ето на грцкиiо iазик на есап на друзите и ке организуат партиiа против грцкиiо iазик. Немат сомнуаiн'е, да тука не ке бидит така лесно окупационите власти да се ориентираат. Но наi мачно iет прашаiн'ето за официадниiо и сколиiцкиiо iазик во словенцките части на Македониiа. Тука сет: iедни патриархисти, друзи екзархисти по вероисповедуаiн'е, ако се не гоорит за католиците и мусул'маните. Патриiархистите се признаваат от турците за Грци - „урум-милет", а от србите и бугарите за срби и за бугари. Екзархистите, сами, и от турцките власти, се броiат за бугари, србите пак и броiат срби. И така патриархиiата к'е сакат во поголемата част на Македониiа со словенцко населеiн'е да устаноит грцкиiо iазик за во сколиiите и управлеiн'ето. Во своiите пожелан'а патриархиiата ке стретит отпор от србите и бугарите. Но последните, оспоруаiк'и праото на грцкиiо iазик во словенцките краини, сами не ке можат да се разберат и да определ'ат, каде ке требит да бидит бугарцкиiо и каде србцкиiо iазик. Мислит ли комитетот, оти, ако он сакат да игнорират прашаiн'ето за iазикот во разни делои на фантазираната, барем сега за сега, автономна Македониiа, игнорираат истото прашаiн'е и заинтересуаните балканцки народности, особено србите? Мислит ли он, оти србите му веруваат да, се работит на „Македониiа за македонците" ,ако се игнорират прашаiн'ето за iазикот на македонцките словени, и да тоа прашаiн'е лесно и праедно ке се решит со добиiаiн'ето на автономни праа? Ако мислит така много се лажит. Ако автономиiата на Македониiа се iавит како резултат на сегашното востаiан'е, то македонцкото прашаiн'е ке се решит не во полза на македонците, а во полза на бугарите, зашчо комитетот, како шчо видофме по горе, работит под бугарцка фирма. Тиiе од македонците, шчо добиiа образуаiн'е во Бугариiа зедоа инициативата за ослободуаiн'е и они до сега играа, можит да се речит, не само главната, ами и искл'учител'на рол'а. Ако нивното работеiн'е се увенчат со успеф, они, а со ниф заiедно и бугарцките интереси, ке земат врф над чуздите интереси во Македониiа. Ако востааiн'ето восторжествуат, не iет ли iасно, оти за него к'е имат да се благодарит на бугарите и за тоа тамо, каде сега србите конкурираат со своiите пари и своiата пропаганда, со бугарцките пари и пропаганда, ке изгубат секоiе влиiаiн'е на своiите клиенти? Зар не му мисл'ат србите, оти со успеот на востааiн'ето, ако се питат: на коi iазик ке требит да зборуат судиiата, да речиме, во Тетоо? - автономното праителство, коiе ке бидит од „бол'шинството", ке одгоорит - на бугарцкиiо; истото ке одгоорат и местните жители, зашчо во нивните очи, бугарите, а не србите, излезоа герои. Исто така, во полза на бугарите, ке се решит и прашаiн'ето за iазикот во градцките и селцки сколиiи. А пошчо во автономна Македониiа ке немат место за пропагандите, то србите ке требит да остапат место на бугарите. Но ке се согласат ли на тоа србите? Они, можит, и би се согласиле да iет тетовцкиiот гоор много близок со бугарцкиiот литературен iазик. Но они знаiат, оти не iет така. Они знаiат, оти во тоiа гоор вистина се имаат особини обшчи со бугарцкиiот iазик, но исто така се имаат и особини обшчи со србцкиiот iазик, па и таквиiа, шчо се немаат,ни во србцкиiот, ни во бугарцкиiот iазици, а сет своiствени само на македонските наречiа. Се питат: ке дозволит ли, и можит ли да дозволит Србиiа во тетовцкиiот гоор да се развиiат на место македонцките и србцки - бугарцки особини, а заiедно со iазикот да се развиiат во тетовцко на место македонцки и србцки - бугарцките интереси? Имат ли она прао да протестуат против бугаризуаiн'ето на тетовцко и да барат зашчита на своiите интереси тамо против бугарцките посегуаiн'а? Имат ли Русиiа морално прао да зашчишчаат нарамно со бугарцките и србцките интереси? От тука iасно се видит да iет прашаiн'ето за iазико, особено за iазико во областите со словенцко населеiн'е, iедно од наi важните при разрешуаiн'ето на македонцкото прашаiн'е, Да имаше мег'у словените во Македониiа национално и религиозно единство, и да имаше сознааiн'е за ниф во жителството, до сега на полоина ке беше решено Македонцкото прашаiн'е. А до кога, iедни македонци се кажуаат патриархисти, друзи екзархисти; едни бугари, друзи срби, треки грци и бараат покроителство у различни балканцки држаи, даваiк'и им со тоа прао да се бркаат во македонцките работи, до тогаi не можит да се мислит за обшчо востааiн'е; до тогаi ке бидит само частично: со бугарцки, србцки, или грцки, но никако не, со чисто македонцки характер. Тоа нешчо iет iасно за сите, само не за нас македонците и за раководците на сегашново востааiн'е. Тиiе раководци праат сите усилиiа да покажат мотивите и самото движеiн'е, како шчо се сакат ним; ама работа iет, оти не само ниiе, ами и друзите имаат разум и очи да видат и разберат, како iет истината. Комитето се срдит, зашчо консулите не осветуат работите, како шчо сет. Но ако се осветат тиiе како шчо сет, то не ке се аресат на комитето. Комитето, со друзи зборои, барат европеiцките праителства да гледаат на работите во Македониiа со македонцки очи т.е. со очите на комитето; а да беше така работата, немаше зашчо европеiцките праителства да имаат свои агенти во Македониiа. Но ако имафме ниiе морално прао да бараме от престаителите на европеiцките држаи во Македониiа точно и беспристрасно да осветл'уат своите праителства и европеiцкото обшчествено мнеiн'е за работите во Македониiа, то наш морален долг беше, да сме и ниiе осветени во европеiцките интереси во таткоината ни, особено во интересите на балканцките држаици. Ниiе требаше да знаеме, оти против нашето востаiн'е ке бидат: и Кара-Влашко, и Србиiа, и Грциiа. Кара-Влашко,<ref> Каравлашко всушност е само еден дел од денешна Романија. По обединувањето на Каравлашко и Молдавија (1859) се создаде државата што го доби името Романија (1861), но Мисирков го употребува трдиционалното народно име што е зачувано и до денеска во Македонија.</ref> не можит равнодушно да гледат на усилеiн'ето на Бугариiа со дааiн'ето на Македониiа автономна управиiа. На автономиiата се гледат, како на преодна степен кон соiединуаiн'е на Македониiа со Бугариiа. Кара-Влашко не можит да допушчит на неiните граници создааiн'ето на iедна голема Бугариiа, коiа, можит, после ке барат од неiа Добруджа! По тиiа политични сообразуаiн'а, и да имат во Македониiа чисто бугарцко и само бугарцко населеiн'е, она не ке допушчат соiединеiн'ето мег'у турцките и бугарцки бугари; она не можит да допушчит во своiа пакост нарушеiн'ето на териториiалната целост на Турциiа. А Кара-Влашко iет во соiуз со троiниот соiуз,<ref> Тројниот сојуз е военополитички блок на Германија, Австро-Унгарија и Италија, договорен во Виена во 1882 год. и насочен главно против Франција и Русија за распределба на светот. Се растури со влегувањето на Италија во Првата светска војна (1915) на страната на Антантата (со Англија, Франција и Русија).</ref> коi шчо ке покроителствуат Кара-Влашките интереси на Балканцкиiот полуостров. Интересите на Грциiа во Македониiа сет ушче по големи. И ако немат многу грци во Македониiа, пак Грциiа iет не по малку заинтересуана во нашите работи од друзите балканцки држаици. Секоi држаа се мачит, ако не да праит нои завладуаiн'а, политични, економцки и културни, то да сочуат тиiе, што сет напраени од по напред. Грците со своiата цариградска патриiархиiа имаат наложено грцкиiо iазик во сколиiите и црквите на много македонцки краишча, каi шчо немат грци. Природно iет, да ке употребит Грциiа сите дипломатични патишча, за да се задржит во Македониiа на тиiа позициiи, каi шчо се наог'ат от средните векои, особено от времето на турцкото завладуаiн'е на Македониiа, а грцките интереси во Македониiа се бранат, не од iедна Грциiа, а и од големите сили, шчо не сакаат да се усилит словенцкиiот елемент. Но наi много iет заинтересуана во македонцките работи Србиiа. Она предiавуат етнографцки и историiцки петензиiи на Македониiа. Но осим ниф, имат и политични причини, коiи никоi пат не ке дадат на Србиiа да допушчит, да се решит македонцкото прашаiн'е во полза на iедна од балканцките држаи, особено во полза на Бугариiа. Автономна Македониiа, како пат, по коi шчо ке се доiдит до соiединуаiн'ето на Македониiа со Бугариiа, Србиiа никоi пат не ке допушчит. Уголемуаiн'ето на Бугариiа от присоiединуаiн'ето на Македониiа не можит да бидит допушчено от Србиiа не само за то, шчо со тоа ке се нарушит рамновесiето на Балканцкиiо полуостров, а наi много за то, шчо по негоото извршуаiн'е Србиiа ке се наiдит мег'у две по силни од неiа држаи: Австро-Унгариiа и Бугариiа; она ке бидит од ниф политично и економцки задушена, и ке требит да се подчинит, или на iедната, или на другата. Значит, државните интереси на Србиiа никоi пат не ке допушчат да се образуат бугарцка Македониiа. Немат сомнуаiн'е, оти србцките интереси, како и интересите на Кара-Влашко и Грциiа, си имаат своi покроител'. Значит, малите балканцки држаи, и ако на вид и да не играат рол'а во решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е, коiе како да iет само во раците на големите држаи, во деiствителност имаат наi голем значаi. Големите држаи заiавуат, оти они немаат непосредствени интереси во Македониiа, а работат само во име на праедноста. Но таiа праедност, како шчо рекофме, се разбират инак од грци, срби, власи, бугари, то и големите држаи, покроител'ки на малите, се iауваат предстаител'ки на своiеобразни праедности. От тука и не можит да се очекуат обшчо работеiн'е во македонцкото прашаiн'е. Задружна работа iет возможна само во наiмали реформи. Ако iет така, то на кого се надеiафме со востааiн'ето? На на Русиiа ли? Но Русиiа неколку пати официiално си изми раците пред крвопролиаiн'ето. Ниiе, на место да се л'утиме на руските предстаители: А. Зиновiев, А. А Ростковцки и Машков, <ref> В.Ф.Машков беше руски конзул во Скопје до крајот на март 1903 год.</ref> по арно ке напраифме, да се позамислиме за руската политика на Балканцки полуостров. Русиiа iет словенцка и праославна држаа. Она ослободи Србиiа и Бугариiа; она поможа на Кара-Влашко, Грциiа и Црна Гора да се ослободат. Она секога iет покроителствуала праославиiето и словенството. Ако iет така, то, шчо можит да напраит за нас Русиiа, кога во Македонцките работи сет забркани неколку словенцки и праославни народи? Можит ли она за атар на Бугариiа да оскрбит друзите балканцки самостоiни праославни држаи, чиiа самостоiност iет извоiуана со руска крв и руски пари, и да напраит тиiе држаи, да се одвртат од неiа кон друзите западноевропеiцки држаи, и да се чинат во нивните раци орадиiа, напраени против Русиiа? Можит ли Русиiа со своiата политика да оттолкнит от себе балканцките праославни држаи? И шчо добиiат она за таiа загуба? Благодарноста на Бугариiа, можит! Но бугарцката благодарност iет само ден до пладне, а после бугарите ке речат, оти тоа го напраи Русиiа со своiи планои да завладит Балканцки полуостров, спасеiн'ето на коi ке се наог'ат во Англиiа, и за тоа бугарите, на место да се во соiуз со „великата освободителка", ке се фрл'ат во скутоите, или на Англиiа, или на друзите неприiатели на Русиiа и словенството. Значит, при современата поставвка на македонцкото прашаiн'е, ниiе очекуафме за наш атар Русиiа со своiи неомислени постапоци, да се откажит од неiните интереси на далекиiот исток, и заiедно со тоа да потрпит поразиiа на блискиiот исток. Арно ама не било така, како шчо мислефме ниiе. И така неуспехо на востааiн'ето iет iасен, како бел ден. То от самиiо зафаток iет постаено на лоша осноа: не iет обшче македонцко, но iет частично, и имат бугарцка боiа. Во него имаат раководна рол'а само македонцките словени, шчо се викаат бугари. Интелегенциiата, не само на друзите македонцки народности, ами и на самите македонцки словени, беше непричастна во управлеiн'ето на комитето. Комитето, како таiна организациiа, се боiеше да пушчи каi себе равноправни членои од друзи народности, от словени србоманни и гркоманни, или пак и само со србцко и грцко образуаiн'е, от страф негоите таiни да не станат достоiаiн'е на балканцките држаици. Организациiата беше и iет завиiена во таiна, така да долните неiни членои сет слепи орадиiа за исполнуаiн'е само на работи, диктуани од горни сообразуаiн'а и интереси. Тиiа сообразуаiн'а сет само достоiаiн'е на неколцина, туку речи, самозванци, или случаiно испливели на поврхнината македонци. Тиiе луг'е сет вршителите на судбините на Македониiа. Нивната деiателност не подлежит на критика. Ако се осмелит некоi да критикуат деiателноста на таквиiа лица. се решаат да погинит од организациiата. И таква организациiа се кажуат идеална! Разбирам, оти не сите членои можат да знаiат сите работи. Но, ако и имат ограничеiн'а, то ограничениiата требит да бидат разумни. Во организациiата требит да бидат сосредоточени наiдобрите интелегентни сили во Македониiа. Требит да имат луг'е, коiи шчо можат по широко да погледат на прашаiн'ето и да измерат безпристрастно и без увлечеiн'а резултатите на секоi iеден рачкор на комитетцките работи. Имат ли нешчо подобно во организациiата? Коiи сет во Бугариiа главните предстаители на организациiата? - Татарчев<ref> Д-р Христо Татарчев (1869-1952) од Ресен е еден од основачите и прв претседател на Централниот македонски револуционерен комитет во Солун (1893). По враќањето од малоазискиот затвор (1901-1902) станува член на Задграничното претставништво на ТМОРО во Софија.</ref> и Матов.<ref> Христо А. Матов (1872-1922) од Струга е еден од најистакнатите дејци на ТМОРО и теоретичари на македонската ослободителна борба, во тоа време е "задграничен претставник" на Организацијата во Софија.</ref> Можит да бидит, оти и iедниiо и другиiо сет луг'е со висок патриотизм и знаiан'е на положеiн'ето во Македониiа. Но тиiе сет приврженци на краiни мери, без да гледаат на политичното положеiн'е. После, како се видит, они мисл'ат за единствено праилна гледна точка на прашаiн'ето за народноста на македонцките словени - бугарцката; а можит, си мисл'ат оти прашаiн'ето за народноста на македонците iет второстепено и ке се разiаснит лесно со ослободуаiн'ето на Македониiа. Но они требит да гледаат во биднината деiствителноста, а не то, шчо им се аресуат. И сите друзи раководци, како Радев,<ref> Се однесува за спомнатиот веќе Симеон Радев.</ref> Станишев,<ref> Инж. Христо Станишев е член на ВМОК во Софија, а по расцепот на "врховистите" (1902) стана претседател на Врховниот комитет што го поддржуваше ЦК на ТМОРО и издаваше и свој весник под истото име "Реформи".</ref> Караiовов<ref> Тома Карајовов од Скопје беше еден од членовите на Тајниот македонски комитет во Софија (1885-1886), а од 1895 год. еден од членовите на ВМОК. Во 1903 се вбројуваше меѓу активните публицисти од Македонија.</ref> и пр., сет од иста категориiа. Тиiе си мислеа, доста iет iедно заiавуаiн'е, оти Македониiа ке бидит за македонците. Комитетот можит да се пофалит и со по умерени раководци, но и тиiе мислеа, оти спасеiн'ето на Македониiа iет само во дуовното iединеiн'е па и господствуаiн'е на бугарите во Македониiа. Можит он да се пофалит и со луг'е, коiи шчо сакаа дуовно да се отдел'ат македонците од бугарите. Но тиiе луг'е или се ограничиiа со издааiн'ето на неколку книжки на македонцки iазик, <ref> Освен В.Чернодрински, кој впрочем и не беше висок функционер на Организацијата, не ни е познато некој од раководните функционери да издавал книшки на македонски јазик. Драмски текстови на македонски во тоа време изведуваше театарот на Чернодрински, па и драмата "Револуционери" од Д.Хаџидинев. М.К.Цепенков во продолженија (во весник) ја објавуваше својата драма "Црне Војвода", додека пред тоа како одделно издание беше печатена драмата "Прилепски светци" од А.Страшимиров.</ref> или пак се ограничиiа со зборуаiн'е македонцки дома, или со своите земiаци.<ref> Познато е дека месните војводи секогаш си зборувале само на мајчиниот јазик, а се знае дека, на пр., Д. Груев со Македонците си зборувал само на македонски. Така правеле и други револуционери, па и Ѓ.Петров.</ref> И така бугарцката боiа на движен'ето iет главната причина на неуспеот. Ако iет така, то шчо се барат од македонцката интелигенциiа, за да се олеснат нестреките за македонците от сегашната нестрек'на авантура? Првото нешчо, коiе шчо се барат од нас iет: да знаеме нуждите наши и на нашиiо народ. Не еднаш на митинзите во Софиiа и друзите градишча се имаат приимано резол'уциiи со изложеiн'е на нуждите на македонците. Но тиiе резол'уциiи се имаат приимано во Бугариiа, под влиiаiн'ето на бугарцкото обшчество и от македонцката емиграциiа во Бугариiа. На тиiе митинзи не беше предстаен сиiот македонцко-словенцки народ со негоата интелегенциiа, за тоа резол'уциiите беа и не полни и iеднострани. Македонцкиiо народ не толку се нуждаат, барем сега за сега, во официален iазик на болшинството, во генерал-губернатор од народноста со болшинство и во слободна преса, колку: во устрануаiн'е или парализуаiн'е деiателноета на националните и религiозни пропаганди; во устранеiн'ето на враждуаiн'ето мег'у приврженците на разните национални и религiозни пропаганди; во устранеiн'ето на тоа недоверiе и обособеност, коiа iет сега мег'у македонцката интелегенциiа, воспитана во разни држаици балканцки и служит на религiозно-националните пропаганди во Македониiа; во официiално признааiн'е на македонцката народност и во внесуаiн'е во нофузите и друзите официiални документи на лица от словенцки произлез од Македониiа името „македонец"; се нуждаат во земелен надел, како шчо беа сел'аните наделени со земiа при отмената на крепостничеството во Русиiа, Галициiа и др. страни. Тука идит и цел ред друзи реформи, во коiи флизаат и тиiа, шчо беа изработени од рускиiо и австро-унгарцки посланици во Стамбул и беа приемени од Н. И. В. Султано.<ref> Иако Мисирков не може да се рече дека бил социјалист по воспитанието, сепак неговиот метод на третирањето на историјата и современата положба на Македонија не е далеку од социјалистичката. Затоа тој и не гледа вистински реформи - без сериозни зафати во економско-социјалната структура во Македонија, затоа не можат да го задоволат Февруарските реформи, како што не ќе го задоволат ни Мирцштегскнте, како како почеток условно ги прифаќа.</ref> Задак'ата на македонцката интелигенциiа от сега на тамо ке требит да бидит да се одделат нагледно за сите: и за самите македонци, и за Турциiа, и за Балканските држаи, и за великите сили, интересите на македонците од интересите на друзите балканцки држаи и народи, и да се изучат подробно сите прашаiн'а врзани со избавуаiл'ето на нашиiо народ и нашата таткоина от сегашното големо бедствиiе, и со процветааiн'ето на нашиiо народ во дуовен и материален однос. Таiа задак'а iет многу тешка и требуат големи заiеднични усилиiа. За тоа изучуаiн'ето на таiа задак'а и исполнуаiн'ето неiно бараат участiе во неiа от сите македонцки словени, без разлика на верцка или нацiонална боiа. За тоа македонцката интелегенциiа требит да престанит да се односит мег'у себе со недоверуаiн'е. От пропагандите, во коiи служит, к'е требит да барат слободиiа, да се наог'ат во постоiано сносуаiн'е со интелегенциiата и обшчеството од друзите пропаганди. Во слободните балканцки држаици, од време на време, македонцката интелигенциiа без разлика на пропаганди, требит да устроiат своiи македонцки собири, на коiи ке се разгледуваат и решаваат прашаiн'а за дуовното и нацiонално процветуаiн'е на македонците. Македонцката интелегенциiа секогаш, кога iет надвор от своiите официални работи, требит да зборуат мег'у себе на централното македонцко наречiе (Велешко-Прилепцко-Битолцко-Охридцко), коiе ке требит да се воведит во сите религиозни и национални пропаганди и турцките сколиiи, како задолжителен предмет. Тоа наречiе имат да бидит литературен iазик на македонците. Ако религиозните и национални пропаганди не посакаат да воведат нашиiо iазик во своите сколиiи, се разбират, оти само тамо, каде живеiат словени, и ако забрануат на своiите учители и попои да другаруат со македонцката интелегенциiа и обшчество од друзите пропаганди, то тогаi македонската интелегенциiа и народ, без разлика на пропаганди, требит да му изнаiдат пат, со коi шчо к'е можит да се накажит таiа пропаганда. Ако таiа пропаганда се вооползуат со музавирлуци против неiните неприiатели, то интелегенциiата требит, да обiаснит на народо недостоiниiо образ на работен'е на таiа пропаганда, и да то повика, сам да се бранит животните своiи интереси. Ако народниiо протест во верцките и сколиiцки работи, во коiи требит обшчините да се признаiат слободни, се покажит од заинтересуаната пропаганда, како бунт со државна боiа и се барат државни мери против бунтовниците, то народо и интелегенциiата требит да се обрнат до консулете, како до третеiцки судиiи. Ако неколку, или сите пропаганди се воспротиват за тиiа наши бараiн'а и настоiаваат, во сколиiите и црквите да се изучуваат и поминуваат само iазиците на пропагандите, то да се приiмат обшчи и енергични мери против сите и религиозни и национални пропаганди во Македониiа. Слободиiата на совеста iет признаена на секаде; она iет и ке бидит признаана и каi нас. Експлуатациiата со таiа слободиiа се преследуат на секаде и требит да бидит преследуана и каi нае. Језуитите сет истерани, тукуречи, от сите европеiцки земiи, за тоа шчо експлуатираа со народната совест. Црковните ордени во Франциiа сет ограничени во сколиiцките работи, оти со ниф злоупотребуваат. Шчо iет било на секаде во Европа, можит да бидит и каi нас во Македониiа. Секоi ке имат прао да исповедуат и мусул'манство и рисiанство во трите главни форми: праославиiе, католичество и протестанство. Религиозните потребности и убедеiн'а сет за сите неприкосноени.<ref> Не само во поглед на јазикот и верата, туку и воопшто програмата на Мисирков (а тоа значи и програмата на МНЛД) се карактеризира со еден полн демократизам, во којашто не се чувствува некаков национализам или шовинизам спрема соседните народи, уште помалку спрема другите народности што живеат во Македонија.</ref> Но религиiата никак не требит да бидит средство за престапни политични и национални цели, како шчо iет сега во Македониiа. Ако разгледаме сега распространените во Македониiа религиозни пропаганди, то тамо ке наiме религиозните пропаганди во поекето случаiи да служат како орадиiе за национали и политически цели. Протестанството и католичеството во Македониiа имаат само религиозни цели, оти предстаителите на тиiа пропаганди со уважеiн'е се односуат до сите и наiдробни национални особнини на сите македонцки националности. Ето зашчо никоi немат прао да се ополчит против работата на тиiа пропаганди.<ref> Мисирков не им се спротиставува на католицизмот и протестантизмот и од чисто практични причини: овие гранки на христијанството не беа државна религија на ниедна од претендентките за Македонија, па следствено и не беа во директна услуга на завојувачките планови на соседите, додека тој сакаше да ги гледа во Европска Турција и интересите на големите католички и протестантски држави за да не се остане само на едностранчиво влијание.</ref> Праославиiето, наi старата, наi распространената и основната религиiа на сите македонцки народности, за сожал'уаiн'е, сосим изгубило од видот своiата главна цел'а да сеiит братство мег'у народите, да облагородуат срцата на верните. На место тиiа блатородни задаки праославiето сеiит само раздор и ненавист. Оно iет сега само наi главното средство во раците на xразни пропаганди со чиста национали и политични задаки. Праославиiето во Македониiа сега iет до толку искажено, шчо и не можит да бидит реч за една праославна црасва, - сега тамо имат 3 цркви, но не православни, а: грцка, бугарцка и србцка. Зашчо тоа да бидит така? Зар црквата не требит да бидит: Едина, Саборна, Вселенцка и Апостолцка? - Да. Црквата требит да бидит имено Едина и Соборна, а не србцка, грцка и бугарцка. Црквата каi нас си изгубила своiата главна цел'а, за тоа македонцката интелегенциiа и народо имаат полно прао да употребат. сите своiи сили да лишат црквата во Македониiа от чисто национални цели и да и поврнат тиiа цели, коiи шчо и запоедал неi неiниот Божествен Осноач: да проповедуат евангелието на сите iазици т. е. на сите народи на нивните iазици. Ако религиооните пропаганди се постараiат да побркаат на здружуаiн'ето на македонцката интелигенциiа и македонцкиiо народ мег'у себе, то прво нешчо, коiе ке се потребат,.тоа iет, да се образуат во Македониiа: Едина, Саборна и Апостолцка црква т.е. да се возстаноит Охридската Архиепископиiа, коiа шчо ке бидит „Архиепископиiа всеiа Македониiи". Религиозните пропаганди можат да имаат нешчо против здружуаiн'ето на македонцката интелигенциiа и народ ,само по национални соображуаiн'а. Ако iет така, то природно iет, оти, со бараiн'ето црковна реформа, ке; се соiединит и бараiн'е сколиiцка реформа т.е. Архиепископиiата ке земит во свои раце сколиiцката работа, и ке се дообразуат во неiа со народноста на своiата паства: во грцките епархиiи и парохии ке се учит восколиiата и ке се служит во црквата на грцки iазик во влашките - на влашки; во словенцките на македонцки. Тогаi сите наиионалии и религиозни пропаганди, коiи шчо цепиiа народо на разни групи, неприiател'цки една кон друг'а, ке се отстранат и ке настапит мир за народо, за Македониiа, за Турциiа и за Европа. И вистина, одваi ли имат нешчо по арно од вакво свршуаiн'е на македонцката криза: за народот то iет арно, оти ке се ослободит и од интригантите од разни народности, и ке се откажит од разни поддувуаiн'а, коiи шчо го одвлекуваат од негоите мирни работи: црквата ке примирит безосновната вражда мег'у разните народности. Таков исход на кризава iет нешчо наi арно и за Турциiа. Турцките дипломати се лажат многу, ако мисл'ат, оти ке сочуваат Турциiа во Европа поеке ако се придржуат до политиката: divide et impera. До кога имат во Македониiа почва за национални пропаганди, до кога не се отстранат причините, чуздате држаи да имаат во Македониiа поеке влиiаiн'е од самата Турциiа, до тогаi Турциiа само ке расходуат на Македониiа, а не ке имат од неiа никаква полза, до тогаi секоiа минута ке требит да се боiит да не изгубит Македониiа; а ако се признаит официално, оти во Македониiа немат неколку словенцки народности, ами имат само iедна оддел'на, ни бугарцка, ни србцка, и ако се одделит Македониiа во самостоiна архиепископиiа, наiеднаш Турциiа ке се ослободит однабркуаiн'ето во македонцките работи од сите 3 саседни држаи. Нашите национални интереси диктуваат на македoнцката интелигенциiа и на македонцкиiо народ, да се поможит на Турциiа да излезит од затруднител'ното положеiн'е во коiе iа кладеа религиозните и националните пропаганди во Македониiа и држаите, заинтересуани во ниф. Нам не ни требит присоiединуаiн'е до Бугариiа, ни до Србиiа, ни до Грциiа. Целоста на Турциiа за нас iет по важна, от колку за Русиiа и западна Европа. Турциiа iет страната, шчо се наог'ат во наi арно географично положеiн'е. Турцкото поданство и сочувуаiн'ето на целоста на Турциiа ни даат прао на македонците да се ползуаме низ цела Турзциiа со прао граг'анство. А тоа прао можит да ни даит голема материална полза. Ето зашчо македонцката интелигенциiа, ако изучит подробно своiите интереси, то на прво место требит да постаит и за себе и за своiот народ: со сите свои морални сили да сочуат целоста на Турциiа. Во замена на тоа, ниiе ке имаме лице и прао, да се надеiаме од нашиiо великодушен гооподар, да добиiеме полна автономиiа во црковното и сколиiцко дело и полна равноправност пред законо и во местната самоупраа во Македониiа. Таква самоупраа никак не iет опасна за целоста на Турциiа. Напротив она ке уредит односите мег'у македонцките народи<ref> Карактеристично е дека во првиот прилог од книгата Мисирков редовно употребува "македонски народи", "македонски народности" и "Македонци" за означување на сите жители на Македонија, додека со "Македонски Словени" (како што пишуваше, на пр., и П.Драганов) ги означува припадниците на македонската нација, Македонците.</ref> во вечни времиiн'а.<ref> К.Мисирков сосема правилко, пет години пред Ј.Сандански, и тоа со комплексна разработка на прашањето, го согледа значењето на зачувувањето на целоста на Турција за безбедниот национален развиток на македонскиот народ во извесен период. Ваквата програма (блиска и на руската политнка - заради други цели и интереси) навистина сретна жесток отпор од страна на Организацијата. Тоа беше провоцирано и со интригите на Софија во врска со преговорите на МНЛД со турската и со австро-унгарската амбасада во Петербург и со патувањата на некои видни членови на МНЛД со дозвола и со поддршка од турските власт во Македонија. Со вешто исплетени дезинформации, преку некои македонски орудија во рацете на бугарската пропаганда, ТМОРО беше свртена не само против Мисирков, туку и против целото ова движење што го раководеше МНЛД на чело со Д.Д.Чуповски.</ref> И така усилиiата на македонцката интелигенциiа и народо требит да се обрнат на националното соiединуаiн'е на макеонцките словени во iедно цело и на соiединуаiн'ето на интересите на сите македонцки народи. Националното и религиозно неприiател'ствуаiн'е требит да станит само iеден жалостен спомин. Солидарната работа на македонцките народности требит да се обрнит кон сочувуаiн'ето на целоста на Турциiа. Во замена на тоа, Турциiа ке раширит праините на сите македонцки народности пред законо и во административното управуаiн'е, и ке покроителствуат на националното развитiе на сите македонцки народности. Таква мирна програма на македонците ке стретит поддржка и одобреiн'е у великите сили, заинтересуани со сочувуаiн'ето на целоста на Турцко. Великите Сили ке поможат на Турциiа да се оддалечат сите непраини за македонцките народности од националните и верцки пропаганди и да се обезпечит нивното самостоiно сашчествуаiн'е и развиiаiн'е. Малечките Балканцки држаици, коiи шчо сет заинтересуани и поддржуат пропагандите, на прво време ке се расрдат на Императорцкото Султанцко праителство за тоа, шчо пресече „вековните" привилегиiи, но ке поминит време и они ке се примират со устранеiн'ето на пропагандите, оти тоа устранеiн'е, ке бидит во нивна полза: ке престанат да праiкаат во Македониiа секоiа година своiите милиони франкои, от коiи за ниф никога не iет имало, и не ке имат никаква полза. Тиiе милиони не само сет пропадали до сега без полза, но и имаат поддржуано неприiателство мег'у балканцките држаи, кога тиiе по своiата географцка близост и iеднакви интереси, требит, една со друга да помагаат заiедничното економцко развиваiн'е. По горе, кога зборуаф iас за неуспео на востааiн'ето, iас рекоф, оти неуспео се должит на частичноста негоа. Јас зборуаф, оти кога се праит востааiн'е од името и во полза на сите македонцки народности, тогаi на тоа требит да се имат полномок'ност и участиiе на сите народности во организациiата. Сега, кога зборуам iас за истеруаiн'ето на пропагандите од Македониiа, за примируаiн'ето и обiединуаiн'ето на македонцката интелегенциiа и народности, можит некоi да си помислит, оти тоа обiединуаiн'е ке ни поможит да се подигнит iедно обшчо востааiн'е, коiе шчо ке имат по голем успеф. Ке погрешит, коi ке напраит такво закл'учуаiн'е. Јас ушче по горе рекоф, оти ниiе сме заинтересуани во целоста на Турцко. И вистина, каква полза еа нас од присоiединуаiн'ето со Бугариiа, или Србиiа, или Грциiа? Тиiе држаи сет по културни од нас, а како таквиiа само тиiе ке имаат полза од присоединуаiн'ето кон ниф Македониiа. После таквоа присоiединуаiн'е на цела Македониiа до iедна од балканцките држаици не iет возможно - друзите држаици ке побркаат на него. Возможен iет дележот на Македониiа мег'у малите држаици, или окупираiн'ето на Македониiа од Австриiа. Но можит ли да бидит по голема нестрек'а за македонците од раздел'уаiн'ето или окупациiата? Малечките држаици балканцки без церемониiа ке земат во своiи раци сите дооди,од завоеваните части на Македониiа, а македонците ке се обрнат во просiаци, откако си загубат првен своiите национални особини. Можит да се предречит, каква ке бидит судбата на Македониiа под Австро-Унгариiа: Босна и Ерцегевина iасно ни покажуваат, оти не ке поминат и 10 години од Австриiцката окупациiа, како ке зафатат македонците без разлика на вера и народност да си оставуат своiите катои и да се исел'уат. А и присоiединуаiн'ето до iедна од балканцките држаици, шчо не iет никоi пат возможно, ни делеiн'ето, ни окупациiата, не сет воѕможни без револ'уциiа од натре. И имаат ли смисла тиiе револ'уциiи, кога ни обезпечит Н .И. .В Султано националното и религиозното сашчествуаiн'е и ни гарантират равноправност пред законо и во областната самоупраа со турците? А се имаат осноаiн'а да се мислит, оти Иксператорцкото праителство iет исполнено со добри намереiн'а за своiите македонцки народности. Историiата помагат да секоi народ да си видит грешките, коiи шчо имат праено, и да се чуат да не се повторуат. Сегашното востааiн'е iет многу поучно, како за нас, исто така и за турците. Јас не можам да допушчам, турците да не се поучат од него: iасно iет за секоi, па и за турците, оти Турциiа не можит поеке да сочуат Македониiа ако продолжат истата политика, кон нас, шчо iе водеше досега, Турциiа не можит да да сочуат таiа своiа провинциiа без содеiство на местното жителство. Једна воiска не iе доста, како шчо не iет доста и доволството на меншеството на населеiн'ето. Турцкото господство во Македониiа ке се сочуат само тогаi, ако во неiа имат многочислено населеiн'е, коiе шчо видит своiето благосостоiаiн'е обеспечено само под власта на Турциiа. Тоа населеiн'е ке составуат главниiо оплот на турцките интереси во Македониiа. А поддржката на болшинетвото Турциiа ке добиiит само, ако се погрижит да воведит во Македониiа истинцки реформи, способни деiствител'но да сочуваат националните и религиозните интереси на поданиците, нивните граг'ански праа и сносно економско сашчествуаiн'е. Ако тиiа потребности на поданиците не се сочуваат, и Турциiа продолжаат да бидит неискрена во прилагаiн'ето на реформите, то от тоа ке пострадат наi много пак она: 1, она ке бидит принудена со сила да воведит некоiи реформи, 2, ако и после тоа населеiн'ето не бидит оградено во национално-религиозен и економцки однос, то со тоа ке се восползуваат неприiатиелите на Турцко да напраат во Македониiа брканица за да ловат риба во матна вода. И така првото нешчо, коiе шчо ке требит Македонцката интелегенциiа да се добиват, тоа iет: устранеiн'ето на недоверiето мег'у интелегенциiата, со разно национално и религиозно образуаiн'е, обiединуаiн'ето на таiа интелегенциiа, како во самата Македониiа, така и зад неiните граници; совместното обсудуаiн'е обшчите интереси на Македонците; устрануаiн'ето на национално-религиозната мрзн'а; воспитаiн'ето на македонцките словени во чисто македонцки национален дух; задолжителното изучуаiн'е на македонцкиiо iазик и слоесност во стредно-учебните заведеiн'а во градоите со словенцко населеiн'е; обучеiн'ето во селцките сколиiи со словенцко населеiн'е на македонцки iазик. Во словенцките села во црквата словенцко богослужеiн'е. Ако тиiа бараiн'а стретат отпор од некоiа от пропагандите, то да се молит турцкото праителство и Големите Сили, да се отдалечат од Македониiа деморализуiук'ите пропаганди, да се востаноит Охридцката Архиепископиiа, во раците на коiа да преминит црковно-сколиiцкото дело за сите рисiански народности во Македониiа. Друго нешчо, коiе се барат од нас, iет, да се обрниме до нашите браiк'а, шчо воiуваат во таткоината ни, да сложат оражiето, <ref> Освен застапувањето за целоста на Турција, ова барање беше најжестоко пречекано од Организацијата. Меѓутоа, Мисирков не е против Организацијата: тој беше само категорички против продолжувањето на неподготвеното и ненавремено народно востание, како и против планирањето ново востание за идната пролет, за коешто пишуваше печатот и за кое зборуваа некои наши револуционери.</ref> за да се даит возможност на Русиiа и друзите сили, да земат сите мери, шчо зависат од ниф, да се удовлетворат сите наши религиозни, национални и економцки интереси. Јасно ми iет, со какво негодуаiн'е ке се однесат мнозина кон тоа мое предложеiн'е. Можит, ке го наречат и предател'ство. Можит да бидит, да се наiдат и л'уг'е, коiи шчо ке речат, оти требит да се мавнат от тоiа свет лица со такви мисли. Коi како сакат, нека речит, нека мислит и нека приiимат против мене. Долго кон народот и таткоината му диктуваат да се искажам во таква смисл'а. Јас сум iеднаш уверен, оти во постапоко ми немат нишчо предателцко: 1, оти мислите, не само на частни лица, како мене, но и на сите македонци од боiното поле и од Бугариiа, и мислите, бараiн'ата и предложеiн'ата на целиiо бугарцки народ и бугарцкото праителство, не сет во состоiаiн'е, да изменат погледите на Големите Сили и Русиiа на нуждите на македонцкиiо народ; 2, сите усилиiа по натамо одваi ли ке изменат поведеiн'ето на држаите<ref> Се мисли на "големите држави", "големите сили" во тоа време.</ref> во нашето прашаiн'е. Наi много, шчо можит да бидит, тоа iет - европеiцка конференциiа; но таiа конференциiа не можит да се зафатит по рано от пролетга, и то, тогаi ке се зафатит само, ако востааiн'ето тогаi бидит по силно от сегашното. Но можит ли да се предвидит одот на востааiн'ето? Пак и да се допушчит, оти востааiн'ето тогаi ке бидит, и по силно от сега, и ке принудит Европа, да се повикат европеiцка конференциiа, можит ли некоi да предречит, оти решеiн'ата на таiа конференциiа ке бидат во наша полза? - Одваi ли. Европеiците до сега си имаат напраено непраилен закл'учок за народноста на македонците, и ето зашчо, последните, коiи носат на своiот грб сите тешкотиiи и нестреки от сегашното востааiн'е ке имаат наi малу полза од решеiн'ето на конференциiата. Требит да бидиме слепи, за да не видиме тоа, шчо iет очигледно. Во конференциiата ке се земат цел ред мери во полза на македонцките народности. Но коiи сет тиiе народности? .- турци, бугари, срби, грци, власи, арнаути. Кого требит да броiат на конференциiата: бугарин, србин, грк? Каде iет границата мег'у ниф? Наi после коi ке заседаат на таiа Конференциiа? Коi ке даат сведеiн'а за македонцките народности и нивните потребности? Зар не iет iасно, како бел ден, оти предстаители од нас немат да имат, оти ке решаваат нашите судби, без да не питат нас, шчо бараме ниiе, а зато, ке питат нашите неприiатели, коiи имаат своiи држаи и своiи дипломати, икоiи ке извлечат сета полза од нашата пролиена крв?!<ref> Престојот во руската престолнина, активното следење на европскиот печат и живиот допир со европската дипломатија во Битола (и посебно со руската, особено по враќањето од Македонија) му овозможија на Мисирков појасно да ги согледа и оние моменти што не беа видливи низ чадот на секојдневните борби на револуционерите.</ref> Не браiк'а! Никаква конференциiа не не спасават. Многу по арно ке бидит, да се довериме на наi многу заинтересуаните во нашите работи држаи, особено на праославна Русиiа, коiа знаiит убао нашите нужди, а не да се надеiаме во сами себе и во некакви конференциiи. Да беше било така лесно и арно созиваiн'ето на конференциiа, и сега ке имафме друг способ трактуаiн'е на нашите работи и наместо Европа да остаит Русиiа и Австриiа да решаваат нашето прашаiн'е, сите европеiцки Големи сили ке сакаат во него да играат iеднаква рол'а. А шчо пишит англицкиiо министер-председник на кентерберiцкиiо архиiепицкоп за политиката на Големите Сили во нашите работи: „участiето на сите Сили воразрешеiн'ето на македонцкото прашаiн'е само можит да задржит, на место да ускорит, неговото разврзуаiн'е. Во дадениiо случаi наi арно iет инициiативата и наi главната рол'а да iет во раците на наi заинтересуаните големи држаи, коiи наi арно знаiат нуждите на македонците". - Да, ниiе требит да знаiиме, оти од участiето на сиiот „концерт" можит да се очекуат големо неблагозвучiе, по малко давлеiн'е на Портата, от колку можит да се очекуат од работите на двете наi многу заинтересуани држаи. Држаите разно гледаат на прашаiн'ето, а тоа разногласiе бркат на iеднодушно давлеiн'е на Портата. Можит ли да се мислит, оти на конференциiата ке имат по големо iедногласiе, от тоа шчо го видиме сега во постапоците на двете заинтересуани држаи? Сегашната конференциiа ке бидит сосем во Друзи условиiа от тиiе, во коiи работеше конференциiата пред последната рускотурцка воiна. .<ref> Се однесува за Цариградската конференција (1876-1877) на претставниците на европските големи држави (Русија, Англија, Германија, Франција, Австро-Унгарија и Италија) и на Турција, одржана во Цариград непосредно по Босанско-херцеговското востание и Српско-турската војна, како и по востанијата во Бугарија и во Македонија (1876). На 19.3.1877 г. е потпишан Лондонскиот протокол за реформи во Европска Турција, но бидејќи и него Високата порта го отфрли, дојде Руско-турската војна (1877-1878).</ref> Сегашната конференциiа ке изиграет само во полза на малите држаици, шчо бараат на есап на македонците да си осноат и рашират праата на нивните народности. Ако iет така, а инак не можит ни да бидит, то ексик му и конференциiата! Једно iет така, то немат смисл'а и по накашното сопротивуаiн'е. Знаете ли, шчо мисл'ат тиiе, шчо сет за по накашното сопротивуаiн'е? - Једно имаат надеж за набркуаiн'е на Силите; друго, се надеiат на конференциiа; и трек'о, кажуваат, ако не бидит ни iедното, ни другото, то ке напраат Турцко економцки да пропаднит со долгото содржуаiн'е на голема воiска. Једнаш се видит, оти двете првни надежи не ке бидат во наша полза. А трек'ото ушче по малу. Зошчо ке питате? Европа имат интерес, да се сочуат Турцко, ето зашчо, ке му дават средства, за да се сочуат. А коi ке и плаiк'ат тиiе пари и процентите од ниф? - Пак ниiе. Но да предположиме оти турцкото економцко разоруаiн'е не ке се отразит на нас. Но не iет ли iасно, оти, ако Турцко ослабнит економцки ниiе к'е ослабниме во неколку пати поек'е? Не знаеме ли ниiе, оти сето време, до кога ке се продолжаат борбата со четите, турцкиiо аскер ке грабит, ке насилуат и ке праит секакви друзи пакости на населеiн'ето? Народо не ке можит да вршит своiата работа, а од друта страна ке трибит да ранит гладната турцка воiска и четите? Борбата имат, не толку национален, колку религиозен характер. Како та iет опустошител'на, во неколку пати поеке од обичната воiна! Тоа опустошеiн'е имат смисл'а, ако се имат надеж на успеф. Сиiот надеж наш iет на европеiцко набркуаiн'е. Но iасно iет, оти такво набркуаiн'е немат да последуат. Ниiе мислиме, оти Европа ке се сожалит над мирното населеiн'е, и заради него ке се набркат во нашите работи. Но имено нашите есапи не даваат на европеiците возможност да се претечат на помок' на мирното населеiн'е. Европеiците кажуваат, оти не можат да напраат нишчо, оти секоiа мера од Европа, комитето ке приимит за пооструаiн'е на негоата агитациiа. Значит, до тогаi, до кога ке се продолжит движеiн'ето ниiе не можеме да очекуаме деiствително набркуаiн'е во нашите работи, и до тогаi нашиiот народ ке бидит принуден да трпит наi големи бесполезни и бессмислени нестреки. Во таков случаi имат ли смисл'а по накашната борба? - По моето мнеiн'е немат. Ниiе немаме излишни народни сили, за да и принесеме на жртва за бугарцките, србцки и грцки интереси, оти сегашната борба iет само во туг'а полза. Нашите народни сили сет нужни и за културна борба. Да допушчиме и противното, оти сегашната борба наi после ке принудит Европа да се набркат во турцките работи и да принудат Турцко да даит равноправност на македонцките народи. Дали ниiе македонците (словените) во таков случаi ке можеме да се поздраиме со успеф? Мисл'ам не. Равноправноста ке бидит за сите народи, па и за турците, грците и пр. и пр. Значит, нашата крв се проливала за праата на тиiа народности, коiи шчо, или си седеа мирно во време на борбата, или беа против нас. Малу iет тоа, шчо ниiе проливафме крвта на нашиiот народ за туг'ите, па и за интересите на нашите неприiатели, но со нашата крв и разореiн'е, к'е се восползуваат нашите неприiатели от слободните држаици за да продолжаваат со своiите религиозни и национални пропаганди, да не дел'ат на протиоположни и неприiател'цки лагери: срби, грци и бугари. После борбата на боiното поле, ке настапит време да се бориме на културна почва, и во тоа време, наместо да имаме возможност, да се ползуаме со плодоите на пролиiената крв и да преуспеваме културно, ниiе, и тогаi, како и сега, ке требит да помагаме во наша вреда, то србцките, то грцките, то бугарцките интереси. При таква национална раздвоiеност, и при полното економцко разоруаiн'е беземислени к'е станат секакви конференции, набркуан'а и реформи, оти сите ке водат кон iеден дележ на Македониiа. По сите тиiа сообразуан'а, како и по полната убеденост во тоа, оти, не само бесполезно и невозможно iет по накашното успешно сопротивуаiае, iас мисл'ам, оти наш долг iет да замолиме македонцката интелигенциiа, коiа имат влиiаiн'е на сегашното движеiн'е, да обрнит своiот поглед на сериозноста на положеiн'ето, да измислит патот и сите стредства, колку се можит по скоро, за да се искажит полно доверiе кон постапоците на заинтересуаните Големи Сили во полза на македонците, и откако ке им даiит обек'аiн'е, да прекинит, по накашната борба, да и замолит да се помогнит, морално и материiално на постраданото населеiн'е да се попраит; да замолит, да се воведат сите предложени реформи и тиiа, коiи лгчо ке наiдат Силите за нужно, како раширеiн'е на израбогениiо проект; да се отстранат пропагандите и востаноит Охридската Архиепископиiа со црковносколиiцка автономиiа, амнистиiа на емигрантите и сите четници, признаiн'е на словените во Македониiа за одделна народност: македонци, и внесуаiн'е на тоа име во официалните книги и пр. Со полното прекратуаiн'е на востаiн'ето, ке се устаноат мег'у нас и турците односи, коiи одговараат на интересите и наши, и нивни. Тогаi ке се имат возможност да се видит, оти нашите интереси со нивните така сет сплетени, шчо, со загубуаiн'ето на iедните, губат и друзите, а сета полза извлекуваат од нашето неприiател'ствуаiн'е треки, ке се речит, малите балканцки држаи. Тоа се видит особено iасно од возможнните последици на востааiн'ето, коiи за наша и турцка стрек'а не последуваа. Зборот ми iет за делеiн'ето на Македониiа мег'у малите балканцки држаици.Востааiн'ето се дигна и разори, и нас, и турцката држаа. Вредата од него, и за нас, и за Турциiа iет громадна, но па по мала отколку, шчо можеше да бидит. Стрек'а и за нас и за Турциiа iет, шчо мег'у Бугариiа и Србиiа немаше никакво согласуаiн'е по македонцкото прашаiн'е. А такво согласуаiн'е немаше, зашчо Бугариiа мислеше да присоiединит до себе цела Македониiа сама без помок' на друзите саседни и големите држаи. Бугариiа се излажа во расчето. Во тоа се состоит нашата и стрек'ата на Турцко. Бугариiа до сегашното востааiн'е немаше политички опит за решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е, ето зашчо, сите маневри да се решит оно излегоа iалови. Бугариiа до сега не знаiеше, оти решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е не iет искл'учител'но во Софиiа, ами колку во Софиiа, толку и во Белград, т.е. во согласуаiн'ето мег'у Софиiа и Белград. Тоа согласуаiн'е до сега се броiеше за државна измена, но от сега, от како си испитаа бугарцките дипломати сето безсилиiе, и при наi големите своiи усилиiа сами да решат македонцкото прашаiн'е, ке се наiдит цел ред бугарцки дипломати, коiи ке погледат на тоа согласуаiн'е, како на неизбежно зло.<ref> И вистина, веднаш по Востанието, по студентските бранувања за српско-бугарско зближување за сметка на Македонија, беше потпшан таен "Сојузен договор помеѓу Кнежество Бугарија и Кралство Србија" на 30.3.1903 год. со "Заклучен протокол" од следниот ден, каде што рускиот имепратор се признаваше како арбитар за сите спорни прашања што би искрснале во врска со придобивките од војната со Турција.</ref> Сегашниiот политичен опит да беше бил у бугарите по напред, ке се пристапеше, прво до раздел'уаiкето на сферите на влиiаiн'ето во Македониiа мег'у срби и бугари, а после во време на востааiн'ето, србцките и бугарцките воiски ке навлезеа во Македониiа. Таков ке бидеше излезот на востааiн'ето при по голем опит мег'у бугарцките дипломати. За наша стрек'а, тоа патниiе се избаифме од дележот на таткоината ни и Турцко от загубуаiн'ето на iедна од прекрасните своiи провинциiи. Востааiн'ето не донесе делеiн'ето на Македониiа: тоа iет положител'ниiот резултат од него. На тоа делеiн'е, стрек'но iет избегнато само от случаiната неопитност на нашите неприiатели. Делеiн'ето ни грозит ушче поеке вo идно време от по големата опитност на нашите неприiатели: Бугариiа можит да закл'учит со Србиiа догоор за разделеiн'е сферите на влиiаiн'ето во Македониiа. Такво разделеiн'е на сфери на влиiаiн'ето неминуемо ке донесит дележ на Македониiа,<ref> Токму тоа и се случи подоцна: првин се одеше кон поделба на Македонија на сфери за влијание, а потоа кон поделба на териториите, коешто и доведе до новиот "Договор за пријателство и сојуз помеѓу Кралство Србија и Царство Бугарија" од 29.2.1912 год. што всушност, како што вели М.Миловановиќ, беше "српско-бугарско-руска балканска спогодба", бидејќи беше постигнат со активното посредство на Русија и бидејќи пак рускиот император беше признат како врховен арбитар за сите спорни прашања. Резултатите од балканските завојувачки војни наполно се совпаднаа со предвидувањата на К.П.Мисирков.</ref> ето зашчо, iеден од наi главните долгои на македонцката интелегенциiа iет, да се отстранат еднаш на секога од Македониiа бугарцката и србцка пропаганда, да се оснуатво Македониiа своi дуовен центр за македонците и тоi центр, како и самите македонци, да немаат никакво зимаiн'е дааiн'е со соседните балканцки држаи и народи. Во таiа мера се состоiит предотврак'аiн'ето на дележот на Македониiа и сочувуаiн'ето на таiа провинциiа за Турцко. От тука iет iасно, оти арно сознаiаните интереси на турците и македонците им диктуваат, не да трошат нивните сили во мег'уусобна борба во полза на обшчите нивни неприiатели, ами да си подадат iеден на друг рака, и да отстранат сите фактори, шчо бркаат на нивните приiател'цки односи и обшчи интереси. Со прекратеiн'ето на востааiн'ето ке зафатит во Македониiа мирна културна работа. Она ке требит од нас устаноуаiн'е арни односи кон сите народности, шчо насел'аваат Македониiа. Нашата интелигенциiа до сега не можа да устаноит наi желател'ните односи мег'у нас и друзите македонцки народности. Тоа отчасти не зависеше од неiа. Така, односите на нашиiот народ кон турците и мусул'маните у опшче поеке iет заисел от последните, отколку од нас: ако мусул'маните гледаа на рисiаните, како на л'уг'е рамни ним, то немат сомнеiн'е, оти не само ке бидеа наi арни односите мег'у рисiани и мусул'мани, ами можит, и да немаше востааiн'е. За сожал'уаiн'е, мусул'маните и до последно време не можаа да се ослободат от своiо стар предрасудок, да гледаат на рисiаните, како на по долна раса од ниф. Ќе се надеiаме, оти турцкото праителство и турцката интелигенциiа ке се уверат во сета вреда, шчо причинуат подобен предрасудок и ке се постараат да го искоренат, и со тоа ке попраат односите мег'у рисiаните и мусул'маните. Добрите односи мег'у грците и нас македонците (словените) пак поеке зависат от првите, от колку од нас. За да се попраат тиiе, грците ке требит да се откажат от своiата „мегали идеiа“<ref> Оваа „мегали идеја“ („голема идеја“) за една нова голема Грција на Балканот во границите на некогашната Византија се појави уште во мислите на Ригас и беше разработена од "Етеријата" (1821), врз основа на која потоа израсна грчката националистичка пропаганда во Македонија што во определени видови живее сe до денеска.</ref> и да признаат праото на сашчествуаiн'е и на македонцката народност редом со грцката во Македониiа. Особено патриархиiата, како устаноа вселенцка, требит да престанит да посталуат, како устаноа со грцки характер. Она требит свето да чуат праата на сите рисiани, а не да пожртвуат праата на iедни во полза на друзите. Особено iет нужно, патриархиiата свето да чуат праото на националното сашчествуаiн'е на сета своiа паства. Тогаi ке се избегнит конфликтот мег'у грците и македонците, оти последните не бараат, тиiе, шчо зборуваат грцки, да имаат во своите цркви старомакедонцки iазик, <ref> Овој термин за старословенскиот јазик го наоѓаме и подоцна во речникот на Мисирков ["Македонски голос, (Македонски глас)", II, 10, Петроград, 13.8 1914, 14]. Него го употребуваше и МНЛД и Македонската колонија во Петроград, а во наше време го прифатија и истакнати слависти.</ref> а во сколиiите сегашниiот македонцки iазик, ами тоа се барат само за тиiе, шчо зборуваат македонцки. Ако пак патриархиiата продолжит преследуаiн'ето на македонцкиiот iазик мег'у македонците, и место него пропагандират грцкиiо iазик, со тоа ке натерат македонците да гледаат на неiа, како на орадиiе на грцката национална пропаганда. Во таков случаi, и грците и патриархиiата ке ни се обiаат за неприiатели на нашата народност, и наш свет долг ке ни бидит, да одбиеме сите грцки напади на нашата народност.<ref> Додека во овој прилог, пишуван пред донесувањето на Мурцштегската програма за реформи во Македонија, Мисирков условно и привремено дури и ја допушта дејноста на постојните црковни организации, во другите прилози во книгата тој е веќе против каква и да е туѓа " црковно-училишна организација или инстнтуција на пропагандите на македонската територија.</ref> За таiа борба мег'у рисiани ниiе свал'аме от себе одгоорност на грците и патриархиiата, оти ниiе во тоiа случаi не нападаме, ами се браниме от чузди покушеiн'а. Наi арни можат и требит да ни бидат односите со власите. Нашите интереси никаде не се престрек'аат со влашките. Власите поеке живеiат во градоите, и сет трговци, а ниiе поеке сме во селата, и сме селцки стопани. Тиiе од власите, шчо живеiат во селата, се занимаваат со овчарство. Власите и нашиiо народ се разликуваат: по iазлк, носиiа, характер, така да никоi пат власите не можат да претендираат на нашите села, исто така, никоi пат ниiе не сме кажуале оти влашките села сет наши. Мег'у нас и власите немат никаква историiцка недоразбериiа. Власите никоi пат не сет имале, никаква власт. над нас, и никоi пат не ни се сториле никаква пакост, Исто така и они немаат нишчо патено од нас. На опаку, ушче от стредните векои мег'у нас и власите iет имало секоi пат согласiе. На таква почва можит да.се развиiит наi срдечна дружба мег'у нас и власите. Таiа дружба требит да пушчит глабоки корени мег'у двата братцки народи, за да им даит возможност, рака за рака да врват по тешкиiо пат на културниот прогрес.<ref> Мисирков го има предвид и фактот дека, и покрај тогашната силна романска националистичка пропаганда во Македонија, таа не може да претставува реална опасност за Македонците, бидејќи Романија нема никаков граничен допир со Македонија што да и овозможи евентуално проширување на нејзиното владеење и ро овој дел од Балканот.</ref> Једно се устаноат праилни односи мег'у нас и друзите: рисiанцки и мусул'манцки народности, iедно се признаiит нашата народност од праител'етвото на Н. Ц. В. Султано, се внесит во нофузите името македонец, се напраат првите постапоци за нашето национално и религиозно ослободуаiн'е от пропагандите и се воведат политичните преобразуан'iа, предвидени от реформаторцките сили; iедно се приiимат мери за економцкото попрауаiн'е на нашите селцки стопани, па и до воведуаiн'ето на сите тиiе подобруаiн'а во нашето националнорелигиозно и економцко жиуаiн'е, ниiе- македонцката интелетенциiа ке требит да напраиме ушче iедно, а то ке бидит и.наi важното: да приложиме сите своiи физически, интелектуални и морални сили на нашето национално возродуаiн'е. Последното востааiн'е ни покажа, оти тоiа пат, по коi шчо одефме, сега iет погрешен и опасен. Тоi требаше много жртви, а дааше малу полза. Револ'уциiата не компрометира пред нашето праител'ство и не не исстаи во добра боiа пред европеiцкиiот свет. Но во се тоа ниiе сме малу криви. Од iеднастрана не поддупуваа кон востааiн'е; од друга - ниiе сме млад народ и се увлечефме со iедна нездрела предприiимачка. Како младите л'уг'е, кои предпочитаат во работеiн'ето скокои, на место постепено, но постоiано работеiн'е во iеден исти праец, и младите народи предпочитаваат скокоите пред постоiаната упорна работа во iеден исти праец. До сегашното наше работеiн'е, особено востаiн'ето беше неомислена младенческа работа, но они ни се опростуваат, iедно, зашчо до сега ниiе бефме млад народ, коi шчо одваi се проникнуат со своiето национално самосознаiн'е, а друго, зашчо до сега, не живеiки како оддел'на национално-религиозна iеденица, се наог'афме под влиiаiн'ето на разни национални и религиозни пропаганди. Но тоа шчо ни се прошчааше до сега, не можит да ни се опростит за од напред. Сега ниiе не можиме поеке да гледаме на себе и своiо народ, како на iеден младенчески народ, без политичен опит. Ниiе поминафме во своiето историiцко развиiаiн'е веке важни стадиiи, коiи можит да состаат епоха во историiата на коi и да бидит народ. А ноата епоха налагат на нас ноа требност, - културно работеiн'е. До сега работеше народот со интелегенциiа задружно, но работеiн'ето беше распределено не iеднакво: народотсе iавуаше исполнуач на планоите на интелегенциiата, кога последната не праеше нишчо поеке от состауаiн'е планои или организуаiн'е на реовл'уционо движеiн'е. Организаторцката работа iет пак работа, но не можит да се речит да iет од тешките. Подготвуаiн'ето за револ'уциiа iет работа, коiа, можит, требит нервно работеiн'е, но тоа работеiн'е не iет толку мачно и толку ценено, колку се мисл'ат револ'уционерите- младата наша интелегенциiа. Подготвуаiн'ето на iедно востааiн'е се продолжаат 5-10 години и после сите забркани во него, или умираат, или пак, ако остацат живи, требит да останат без нишчо, и да си изберат некоiа друга работа, коiа ке требит да зафатат од ноо, и за коiа, можит, и не сет сосим приготвени. Организаторцката работа не iет толку мачна и за тоа, шчо, обично, ортанизаторите често, мислеiки, оти нивниiот жиот iет по важен од жиотот на сел'аните, подстауат на наi мачните работи простите работници, или народот. За тоа организаторцката работа од iедна страна iет работа за iеден чоек, шчо предпочитат временото напрегуаiн'е на силите пред постоiаниот упорен и мачен труд, од друга страна, она iет и безнравствена, зашчо, при неа, не чоек се жртвуат во полза на обшчеството, на народот своi, или на чоешчината, а со народот праит опити за своiите фанастични планои македонцка интелегенциiо! Време iет да се помисли, да iет грешно да се праит опит со туг'и чоешки жиоти за нашите фантастични планои. Но со тоа iас не сакам да кажам ниiе да престаниме да идеализираме и да живеiеме со народни идеали. Не! Ниiе не можиме да живуаме без идеали: само нашите идеали от сега ке требит да бидат по чисти от понапредните. От сега ниiе ке требит со нашата патриотична работа да искупиме нашите греои пред нашиiо народ. От сега ниiе ке требит да се жртвуаме за негоите интереси и со тоа да му отплатиме за негоата вера во нас и за негоото послушно и точно иеполнуан'е планоите на организациiата. Како можит нашата интелегенциiа да се одолжит пред нашиiо народ за дадените од него жртви? На тоа прашаiн'е iас одгоориф, кога зборуаф по горе за борбата со пропагандите и за постааiн'е на нашиiо народ во добри односи кон сите македонцки народности. Но главно, како шчо напомниф пак по горе, ке се поможит на нашиiот народ со културно работаiн'е, а наi поеке со просветуаiн'ето. Науката и литературата сет наi важниiот фактор во развиiаiн'ето на iеден народ, како народ, По степента на развиiаiн'ето на науката и литературата у iедан народ се мерит негоата култура и по ниф се дел'ат народите: на културни и не културни; културните народи владеiат, а не културните робуваат. Само со знаiаiн'е и просветеiн'е, само со културна работа ке можит нашата интелегенциiа да попраит и искупит своiите грешки пред нашиiот народ. Ке речат некоiи, оти културната работа iет возможна само кога имат политична слободиiа; без неiа она iет не вооможна. - Вистина во таiа забелешка имат iеден дел истина, но само iеден дел. Главното, условiе за културна работа не iет полната политична слободиiа, а моралната воспитаност на народот и негоата интелегенциiа, сознаiн'ето на нравствен долг пред народот у секоi член от тоiа народ. Полната политична слободиiа не чинит за нишчо, ако iеден чоек не сознаат, оти негоиiот чоечки долг, негоиiот долг пред своiата таткоина и своiот народ iет: труд, труд и пак труд. Слободиiата чинит само за ползуаiн'е од резултатите от своiот труд, но не толку за самиiот труд, А за да можит чоек да се ползуат од резултатите на своiот труд, требит прво да се потрудит. Да работит и да се трудит можит чоек и при по стеснени политични условиiа. За да си очистиие совеста пред народот наш за дадените од него жртви, требит, значит, да се зафатиме за културна работа. А при тоа да цените своiето работеiн'е, не по надворешниiот негов вид, а по негоата ценост, а цената на трудот се мерит со потребните за него сили. Ако гледаме така на трудот, и ако искрено сакаме да се одолжиме пред нашиiот народ, то не ке се извинуаме да немат почва за културно работеiн'е. Почва за него имат, но немат сакаiн'е. При сакаiн'ето, ако не ке можиме да печатиме много работи на нашиiот iазик; то зато нашата интелегенциiа ке можит да послужит, како жива народна енциклопедиiа, во коiа ке се имаат точни и проверени сведеiн'а по сите оддели на науката и литературата. Но точни и проверени сведеiн'а се добиiаат при многогодишно упорно работеiн'е, и то кога се работит со сознааiн'е, да се иополнуат со работеiн'ето долгот кон таткоината и своiот народ. А таквоа многогодишно упорно работеiн'е iет по полезно, по мачно и по нравствено од револ'уционото. Оно iет исто разумно. Ползата за народот од научното работеiн'е на на шата интелегенциiа, ке се видит от тоа, шчо нашиiот народ сам со своiи очи ке можит да погледат на себе и на друзите народи, ке изучит своiите и туг'ите достоiинства и недостатоци. Једен просветен народ можит да се срамнит со iеден умен чоек; за тоа, наш долг iет, да приложиме сите своiи сили, со своiето работеiн'е да просветиме нашиiот народ. Културното работеiн'е iет по мачно од револ'уционото, зашчо првото iет умствено, а второто поеке физическо. За ил'устрациiа земете изучааiн'ето на класическите и нои iазици и кореспонденциiата на комитетот или распределеiн'ето на четите. Револ'уционата деiател'ност iет времена и разрушаiушча, а не вечна, созидаiушча. А културниiот чоек, за да имат прао да се наричат таков, требит да созидат, а не да рушит. За да бидит здаiн'ето здрао, требит да му бидит темел'от убав. За тоа чоек не требит, само за олеснуаiн'е на своiата работа, отрицател'но да се однесуат кон много науки мачни, како старите iазици, но шчо состауваат осноаiн'ето на много положител'ни сведеiн'а и науки. Цел'ата да се добиiат положител'ни сведеiн'а от сите оддели на науката, не само за нас лично, а како членои народни, ке требит да застаит секого од нас да посветит сите своiи сили, сето своiе слободно време за изучуаiн'е на сите тиiа науки, шчо сет наi нужни за нашиiот народ и шчо требат наi много работа, зашчо за по лесните секоi пат ке се наiдат доста охотници. Ниiе, ако сакаме да имаме чиста совест пред нашиiот народ и пред себе, требит да зимаме на себе, за да му поможиме, и наi мачните научни работи, а не да се изгооруаме, избираiки наi лесното, да немаме способности или призваiн'е за тиiа науки, шчо требаат наi много труд и сакаiн'е да се работит.<ref> Бидејќи овие зборови им се упатени на членовите на МНЛД и на интелигенцијата надвор од Македонија, каде што постоеја извесни услови за слободен развиток на македонската национална научна мисла, тие имаат оправдување, но не можат во целост да се однесуваат и за македонската интелигенција што се наоѓаше во земјата, па ни за онаа во соседните монархии, зашто не постоеја ни елементарни услови за таква дејност.</ref> Културното работеiн'е iет по нравствено од револ'уционото, зашчо со првото интелегенциiата се чинит истинцки слуга на своiот народ, а со револ'уциiата она се обрнуат во немимлосрден експериментатор. Наi после културното работеiн'е iет разумно. Интелегенциiата со него разiасиуат наi важните за себе и за народот прашаiн'а. А наi важни сет тиiа прашаiн'а, шчо сет врзани со народното самосознааiн'е. Во последно време ниiе истапифме со бараiн'е политична слободиiа, без да се запитаме, али сме ниiе дозрели до неiа, и али сега тоа ни iет наiнужното? Нашите последни бараiн'а до колку сет праилни, или не, не земам да решаам. За мене iет по важно прашаiн'ето за нашето национално-религиозно и економцко возродуаiн'е; а тоа можит да станит само со изучааiн'ето на своiот народ, прво како одделна iединица, после во врска со друзите македонцки и балканцки народи, и наi после како член ,на словенцката фамилиiа народности. Такво изучааiн'е ке внесит разумност во нашите односи кон сите упоменати народи. Ето приближно какво можит да бидит наi главното работен'е на македонцката интелегенциiа за дасе попраат сите грешки напраени со последното востааiн'е. И така работеiн'ето наше ке требит да бидит на почва на народното просветеiн'е: мирно, легално, евол'уциiно; оно ке имат за цел'а, интелегенциiата да бидит истинцка служанка на народот, а не на опаку. Но за да бидит таiа служба благодатна, нам ке ни требит да создадиме народни служители, народна интелегенциiа, коiа ке си посветит сите своiи сили на народното благо. Ни требит интелегенциiа со iасно сознааiн'е на моралниiот долг на чоека пред негоата таткоина и негоiот народ. Ни требит интелегенгциiа морално и умствено совршена. Сегашната наша интелегенциiа требит да посветит сето своiо работеiн'е над моралното и умствено усовршуаiн'е на своiот народ и создааiн'е на iедна идеална македонцка интелегенциiа. Ако тоiа долг се сознаит, ако обiединуаiн'ето на нашата интелегенциiа со бугарцко, србцко и грцко образуаiн'е се достигнит, ако се парализуат работеiн'ето на пропагандите и се успеит, тиiа сосим да се отстранат од Македониiа, ако се устаноат добри односи кон сите македонцки народности и се подобрит политичното и материiалното состоiаiн'е на македонците, то, при сите дадени жртви, ке можиме краi другото да бидиме доолни од iедно: востааiн'ето ни отвори очите на грешниiот пат, по коi до сега врвифме, по коi ке врвифме и за однапред, и без востааiн'ето сами ке подготвифме почва за дележ; оно ни отвори очите на много наши нужди, коiи шчо и не и предполагафме по напред. Даi, Боже, сегашното востааiн'е да ни послужит како iеден урок на нашиiот народ; урок за сите нас македонците, без разлика каде сме се образуале и како сме се до сега викале. Даi, Боже, сега пролиената крв да послужит како завет мег'у живите, коiи сет должни пред таiа крв да се заколнат за iедна обшча културна работа, на полза и стрек'а на нашата обшча много патена таткоина - Македониiа. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1535 1567 2006-12-28T23:49:20Z 68.68.138.221 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Идеiата за образуан'ето на нашето другарство<ref> Се однесува за МНЛД во С.-Петербург (пред коешто е и читан овој реферат), официјално образувано на 28.10 1902 год. и чиј прв потписник е токму К.П.Мисирков.</ref> беше -полно оддел'уан'е на нашите интереси од бугарцките. Со него ниiе сакафме да покажиме на русите, оти у нас во Македониiа немат национален антагонизм и iет возможно задружно работеiн'е от сите македонцки народности на културна почва. Ушче поеке, ниiе сакафме да докажиме на русите да немат во Македониiа неколку словенцки народности а имат само iедна; да македонцките словени можат сами да разрушат таiа преграда, шчо iет постаена мег'у ниф од пропагандите в од нивното образуаiн'е во Бугариiа, Србиiа или Грциiа. Ниiе сакафме да покажиме, оти на прекор на нашето образуаiн'е и воспитааiн'е во разви држаи или пропаганди, ниiе предпочитаме сите да напраиме отстапки от своiа страна за обшчемакедонцките интереси, за да не бидиме орадиiе во рацате на пропагандите и на нивните цели: за да не се стремиме кон соедеiн'е, ни со Бугариiа, ни со Србиiа, ни со Грциiа. Но се наiдоа мег'у ланските членои лица,<ref> Се однесува за членовите на ТМОК во С.-Петербург, на чело со Христо Шалдев, кои, по интригите на последниов, добија дури и директивна поддршка дури и од ЦК на ТМОРО (на чело со Бугаринот Ив. Гарванов). Значајно е, меѓутоа, што не само што не биле сите лидери на Организацијата против дејноста на МНЛД, па значи и против Мисирков, туку некои од нив имале дури и идентични или еднакви гледишта за основните прашања за македонското ослободување. Така, на пр., во едно писмо од бугарскиот „трговски агент” од Солун А.Шопов од 26.10.1903 год. до бугарскиот министер-претседател Р.Петров меѓу другото се вели: „Некои кругови на овдешнава Внатрешна организацнја сe почесто и посериозно зборуваат дека некои од началниците на таа организација влегувале во спогодба со српската влада или со некои кругови во Белград за заедничко дејствување во Македонија, но со јасни разграничувања на интересните сфери. Овие луѓе не се помалку опасни за Бугарија од мисирковштината. Тие се разликуваат меѓу себе само по начинот кој да ја постигнат истоветната цел. Едните се за вооружено ослободување на Македонија и изгонување на пропагандите, а другите за мирно разрешување на македонското прашање преку преговори со Турција и со големите сили”. Слични тврдења соопштува и Е.Спространов во своите писма до бугарскиот министер-претседател Р.Петров од 13 и 24.11.1903 год., а тоа го лотврдува и Ј.Ангелрв во своите спомени во „Македонско знаме” (9.9.1946, 2).</ref> коiи наог'аат за излишно сашчествуаiн'ето на таквоа другарство, зашчо немало оддел'на македонцка народност во Македониiа, а имало тамо србцка и бугарцка, и пошчо во Петроград имало бугарцко и србцко студентцко другарства, то немало нужда от македонцко. Пред вид на таiа критика за нуждата и целесообразноста на нашето овдешно другарство, ниiе сме должни да си дадиме точен отчет за причините шчо предизвикаа образуаiн'ето негоо. Тоа можит да се напраит, пошчо се одгоорит на главните возразуаiн'а на нашите противници, со коiи они се мачат да покажат да немат нужда од оддел'но македонцко другарство, и да iет негоото оформируаiн'е не своiевремено. Нашите противници вел'ат, оти сега не му било времето да се подигаат национални прашаiн'а во Македониiа, кога iет зборот за iедно сносно сашчествуаiа'е на сите народности. Сега не iет времето да се оддел'уаме од Бугариiа, кога она напраила толку жртви за нашето ослободуаiн'е и ке напраит ушче за однапред. Неуместно и неразумно iет да оддел'аме своiите интереси од обшчебугарцкете кога во соiединеiн'ето, а не во расцепеiн'ето iет силата. Ако се подигнит сега прашаiн'ето за националноста на македонците, то ниiе ке требит да се врниме назад на 30 и поеке години.<ref> Овде Мисирков веројатно го има предвид пишувањето на Д.Вергун во неговото списание „Славјански вјак” [II, 62, Виена, 15 (28). II 1903.432], кој во веста за основањето на МНЛД, откако овој акт го поврзува директно со Македонскиот клуб во Белград и неговиот орган „Балкански гласник” (1902), заклучува: „Програмата на овие поборници за етнографска, а не географска Македонија, страда само од тоа што се јавува со огромно задоцнување од најмалку 30 години”.</ref> Зар и возможно ли iет сега националното обiединуаiа'е на македонците, кога во Македониiа имат многу, а не iедна националност, и кога немат iедна оддел'на македонцка словенцка нациiа ? Наi напред требит да се речит, да не iет истина тоа шчо велат, да сега не му било времето да се подигат прашаiн'ето за народноста на македонците? Со игнорираiн'ето на тоа прашаiн'е, ние не праиме ни iедна стапка нааред, зашчо, ако го игнорираме ниiе, то не го игнорираат сите, и мали, и големи држаи, осим Бугариiа. Ниiе значит, просто си затвараме очите пред неприiатната за нас деiствител'ност. Ако, значит, разгледаме тоа прашаiн'е, нiе не се враiк'аме назад, а одиме напред, сознааiки негоата важност. Вистина со националното прашаiн'е ниiе ке се занимааме 20—30 години,<ref> Претскажувањата на Мисирков се исполнија - ако се има предвид СР Македонија, но тоа ќе постои како прашање сe додека постои поделеноста на единствената земја и единствениот народ.</ref> но кривината за тоа лежит во нашите предшественици, коiи не сознаа сета негоа важност, а не го кладоа да здреит.<ref> Авторот има предвид една јасна и достатно разработена национална програма на македонското движење во минатото, зашто тој самиот на друго место наведува некои многу важни пројави на македонската национална мисла кај претходниците. Него особено го револтира што таква потребна програма не успеа да прокламира ни една толку силна и така широко поставена револуционерна организација во Македонија, како што беше ТМОРО, туку најважните прашања си дозволи да ги остави да се решаваат „подоцна”.</ref> Да беа тоа напраиле, немаше зашчо ниiе сега да се занимааме со него. Ако прашаiн'ето за народноста на македонците имат првостепено значеiн'е за бугарите, србите и грците, и секоiа от тиiе народности го третираат по своему, то зашчо и ниiе тоа прашаiн'е да не земиме во своiи раци, и да го разгледаме сестрано, и од бугарцко, и од србцко, и грцко гледишче, и критикуаiки сите ниф, да не изработиме македонцко гледишче на нашата народност, а се удовлетворуаме спроти местото, каде сме се училе, или со србцкото, или со бугарцкото, илн со грцкото гледишче? Да не си изработиме своiе, македонцко гледишче за нашата народност, убедител'но и спраедлио за сите македонци, значит, да ниiе не сме во состоiаiн'е самостално, без туг'о влиiаiн'е да изучиме сами себе. Iас не можам да допушчам последното и го броiам оскрбно за мене, ето зашчо и не се откажуам на прво место да си изработам своi самостоiен возглед на прашаiн'ето за моiата народност и таiа на моiите сонародници. Значит, од моiе гледишче нашето другарство во прашан'ето за нашата народност не напраи никаква нетактност, и само укажа извесна услуга на дуовните интереси на македонците. Сега ке требит да одгоориме на возразуаiн'ето, да не iет уместно и iет не своiевремено да оддел'уаме нашите интереси од обшчебугарците, зашчо од iедна страна, силата била во соiединеiн'ето, и од друга, Бугариiа напраила толку жртви за нашето ослободуаiн'е и ке напраела и за однапред. Тоа возразуаiн'е iет многу сложно, затоа ке требит да се одгоарат на секоi дел по оддел'но. Прво нешчо, шчо можит да се речит, тоа iет, да ниiе не сега се оддел'уаме од Бугариiа, и со тоа раздробуаме iедно создадено цело, но сме одделени и живиме веке оддел'но поеке од 25 години.<ref> Мисирков ја има предвид Руско-турската војна од 1877-1878 резултатите од Берлинскиот логовор од 1878 год.</ref> Друзи не разделиiа и создадоа од нас и бугарите различен жиот, разни потребности, нерамен положаi. Друзи и не ни даваат да се соiединиме. Од македонцко гледишче соiединеiн'ето на цела Македониiа со Бугариiа, или Србиiа, или Грциiа не iет желател'но, но не iет и страшно. Значит нема зашчо да се бориме со него. Но такво соiединеiн'е не ке допушчат, ни малите балканцки, ни големите европеiцки држаи. Значит, ниiе, не сакаiки да бркаме нашите интереси со бугарцките, дааме своiето согласiе и узаконуаме сашчесчествуiушчиiо ред. Се питат само, али тоа узаконуаiн'е iет во наша полза, зашчо кажуваат, оти Бугариiа ни напраила многу арнотиiи, и ке ни напраела ушче. Да видиме, шчо арно сме виделе ниiе до сега од бугарите ? Бугарите усилиiа бiуджетот на екзархиiата от поiавуаiн'ето на србцката пропаганда; со друзи зборои усилиiа нивната пропаганда и нивните интереси во Македониiа. Кладоа они неколку владици, и отвориiа неколку трговцки агентства, поддржаа со пари востааiн'ето во Македониiа и прераниiа во Бугариiа мнозинство обездомени македонци, пзбегани во Бугариiа. Тиiе сет арнотиiите, шчо и видофме од бугарите. Како ви се чинит: али сет доста? али сет много? али сет поеке од добрините, шчо ни и напраиiа србите? — Ако не бидиме бугарцки шовинисти и пристрастно не гледаме на работите, не можиме да не констатираме, оти во Македониiа бугарите не напраиiа за нас македонците, нишчо поеке од тоа, шчо напраиiа србите. Пак и смело можит да се речит, оти напраиiа по малу от србите. Горе изброiените бугарцки добрини не сет напраени во полза на самите македонци, а на интересите на Бугариiа во Македониiа. За тоа бугарцките милиони за Македониiа немаат по големо значеiн'е од србцките за тамо. Бугарите ни кладоа владици во Македониiа; имаiте на ум, оти тиiе владици сет во поекето случаiи и во наi важните места бугари, а не македонци. Преко владиците бугарите сакаа да истребат се, шчо не им iет приiатно, а наi многу црковно-обшчинцката самоупраиiа. Но таква услуга со србцки владици сакаа да на окажат и србите. Шчо сет тиiе криви, шчо ниiе предпочетофме да сме орадиiе на бугарите, на место да сме орадиiе на србите ? — Бугарите отвориiа во Македониiа трговцки агентства! Но за чиiи интереси? Се разбират, оти не за македонцки, а за бугарцките. Србите предадоа своiите интереси во Македониiа на своiи консулства и генерални консулства. Ако бугарцките трговцки агентства во Македониiа сет благодеiаiн'е за нас, то србцките генерални консулства сет ушче по големо. — Бугарите ни поддржале востаiн'ето. И србите го поддржуваа. Бугарите го поддржуваа поеке, зашчо нивните ингереси тоа го сакаа, а не за атарот наш. Србите го поддржуваа, за да не останат по назад од бугарите; но да беа србцките интереси така врзани со востаiн'ето, то србите сто пати ке обiавеiа до сега воiна на Турциiа, без да чекаат од некаде помок', без да гледаат али ке бидит исходот за ниф благоприiатен или не. — Бугарите ранат обездомени македонци, но истото го праат и србите. Тоа iет сета арнотиiа, шчо iа добифме од Бугариiа. Сега да видиме, со шчо заплатифме ниiе за таiа арнотиiа, или колку ни костуат она? Ако прегледаме собитиiата от последната руско-турцка воiна до сега, ке видиме, оти секоiа арнотиiа од Бугариiа за македонците не iет нишчо, осим iедна конпенсациiа за глупостите, шчо и имат напараено Бугариiа во нашето прашаiн'е. Македонцкото прашаiн'е во раците на бугарцките дипломати и народ iет ред глупости, напраени само на македонцки есап и наречени мег'ународни победи на бугарцката самостоiна политика. Тиiе глупости на бугарцкиiо народ<ref> Како и на други места во книгата, Мисирков и овде му ги припишува на бугарскиот народ „глупостите“ што всушност ги правеле неговите претставници од разни партии и влади, на чело со кнезот. Таков однос авторот има и спрема српскиот народ. Овие пропусти на младиов славист главно не ги среќаваме во подоцнежните негови пишувања, ако се исклучат некои од неговите последни статии (1923-1925).</ref> сет за нас македонците како прародител'цки греф, коiи ке поминуваат од поколеiн'е на поколеiн'е. Ето во шчо се состоiит тоiа прародител'цки греф: Бугарите сет ослободени од русите. Во тоа време руското обшчество се увличаше со словенофил'ство. Тоа увлечеiн'е им зе около 250,000 души воiска и милиарди рубли. Но каков беше резултатот от таiа воiна? Русите и напред воiуваа со Турциiа, и ослободиiа со своiа крв готоо сите балканцки држаици. Но никоаш до тогаi русите не се разочаруваа така, како шчо се разочаруваа во време на последната воiна. Оно доiде до таква степен, шчо русите сакаа да кладат крст на своiето по тамошно увлечеiн'е и ослободуаiн'е на словените на Балканцки полуостров. Последните сокоiи од увлечеiн'ето на русите, и со тоа и надежвте на македонците на Русиiа беiа, голтнати од Бугариiа. Поведеiн'ето на бугарцкиiот народ кон руската воiска, и бугарцката интелегенциiа кон руските власти и дипломати, беше такво, шчо русите илiадо пати се каiеа за своiето увлечеiн'е со „братушките". Тоа раскаiаiн'е iет влегло глабоко во душите на сите руси, коiи сега не сакаат да чуiат за некакви „братушки", а особено за бугарите. Коi плаiк'ат сега за поведеiн'ето и грешките на бугарите, ако не ниiе македонците? Увлечеiн'ата на Русиiа родиiа iедна Бугариiа, но со неiното родеiн'е, Русиiа умре за нас. Сите надежи у македонците поминаа на недоносчето — Бугариiа. Ниiе помислифме тоа недоносче, iа ке одрастит ке окрепнит и ке ни даiит рака, и ниiе со него да заживиме слободен жиот. При имаiн'е една слободна Бугариiа ниiе мислифме, чуму ни iет Русиiа. Нашите надежи се поддржуваа од Бугариiа а како да зафатиiа да се осашчествуваат. Бугариiа, како покоiниiот србцки крал' Александр, <ref> Александар Обреновиќ (1876-1903), кој на 13-годишна врозраст го прими кралството во Србија, а на 17 години изврши државен удар и воведе автократски режим што доведе до акцијата на офицерите-завереници на 28/29.5.1903 год., кога тој и неговата омразена жена Драга Машин беа убиени и исфрлени низ прозорецот.</ref> се обiаи сама за совршенолетна и зафати самостоiен ред глупости, што се наричаа од неiа самостоiна политика: Разруши арните односи со Русиiа, и повика Стамболова,<ref> Стефан Стамболов (1854-1895) е виден бугарски револуционер, политичар и државник, кој во 1880 год. стана народен пратеник и потпретседател на Народното собрание, а во 1884 и негов претседател. Стамболов е активен учесник во присоединувањето на Источна Румелија (против волјата на Русија), успешно ја заврши и Српско-бугарската војна (1885), но за нас е важно дека беше и еден од главните идеолози и организатори на комитетите „Единство” што суштествено придонесоа за разгромувањето на Кресненското македонско востание. Тој го помогна и доаѓањето на германскиот принц Фердинанд I Сакс-Кобург-Готски (1861-1948) за бугарски кнез (1887), а самиот стана министер-претседател со изразито прозападна и антируска ориентација. Уште од времето на Кресненското востание, во кое имаше раководна улога, Стамболов води немилостива борба против секоја манифестација на македонската национална свест и успеа привремено да ги неутрализира и движењето на Т.Гологанов, и Младата македонска книжовна дружина и др. македонски друштва и комитети, па така дојде и до книшката на Вардарски (П.Попарсов) „Стамболовштината во Македонија и нејзините претставници” (1894) што всушност ја претставуваше првата програма на тогаш основаната ТМОРО.</ref> тоi да предаит Бугариiа во раците на троiниiот соiуз и Англиiа, и да iе напраит нивно орадиiе против Русиiа. Таiа ноа ера во историiата на Бугариiа, таiа самостоiна политика се зафати од присоiедиенуаiн'ето на Бугариiа со Источна Румелиiа и од нарушааiн'ето од Бугариiа на Берлинцкиiот догоор, на коi шчо почиваше и праото на македонците на автономиiа со рисiанин генерал-губернатор. Нарушаiн'ето на Берлинцкиiот догоор и Стамбуловцкиioт режим, крстени „самостоiна национална" политика на Бугариiа, на тоа политично, капризно, несовршенолетно недоносче iет втор удар за политичната слободиiа на македонците. Европа и Русиiа настоiаваа да се изработит план за реформи во Македониiа и во 1882 година, тоiа план беше веке готов и ке се настоiааше да се воведит, како ноиiот „политичен фактор на балканите" кажуат своiето vеtо, и на место реформи сакат за Македониiа бугарцки владици. Бератите<ref> Берат - писмо (повелба) од турскиот султан за поставување (во овој случај) владика.</ref> за владици се дадоа и ниiе, заслепените македонци, поверуафме на Бугариiа, оти она со неiната „самостоiна" политика нишчо друго не праит, осим одржуат политични победи и облагодетел'ствуат нас, македонците. — Арно ни замажаа очите. — Но не поминаа и 5—6 години, како се отрезвиiа бугарите од своiето увлечеiн'е во „самостоiната" политика. Се убедиiа со напредуаiн'ето на србцката пропаганда во Македониiа, оти они не сет iединствениiот фактор во македонцкото прашаiн'е, а оти имат, осим ниф, а друзи, и оти успеот при конкуренциiата ке бидит тамо, каi шчо ке бидит поддржката на Русиiа. Бугарите пак станаа русофили, но тоа го напраиiа, не со чисто срце, а за да напраат руското праителство орадиiе на своiите интереси во Македониiа. При надворешното приiател'ство на Русиiа, они не можеа да се примират со мисл'ата, зашчо руските консули во Македониiа да поддржаваат србцката пропаганда тамо. Зa таiа причина некоiи од политичните партиiи клеветеа Русиiа, како неприiател'ка на Бугариiа, и на се бугарцко, наi многу за поддржката од страна на Русиiа србцката пропаганда. Бугарцките политикани не можеа да видат, оти поведеiн'ето на Русиiа iет плод на нивните глупости, шчо се вел'ат „самостоiна" и „национална" политика. Кога таiа „самостоiна" и „национална" политика iет орадаiе на неприiателите на Русиiа, против интересите на последната на Балканцки полуостров, можат ли да бараат тиiе бугарцки политикани од руското праител'ство, да бидит оно совршено безучастно во собитиiата на Балканцки полуостров, кога тоiа полуостров iет бил грижата на Русиiа цело столетiе и поеке? Она требит да си сочуат своiите интереси тамо, па и ако тоiа сочувуаiн'е не ке бидит по вкусот на „самостоiната" и „национална" политика. Бугарите во своiата надворешна политика станаа русофили и русите си измениiа малу политиката кон бугарите. Но бугарцкото русофилство беше со есап, и не беше траiно, значит, и руската политика немаше да се изменит окончателно, iедно не се знаiеше, до колку iет искрена и траiна бугарцката надворешна политика. Бугарите беа не задоолени од руската политика во последно време, особено заради прашаiн'ето за ракополагаiн'ето на Фирмил'ана<ref> Назначувањето на Фирмилијана (умрел во 1903 год.) за митрополит во Скопје беше всушност првата позначајна победа на српската пропаганда во Македонија, извојувана не без поддршката на руската дипломатија.</ref> и за македонцкото востааiн'е. Они вел'ат: во тоа време, кога министерството на Данев<ref> Д-р Стојан Данев (1858-1949) е истакнат бугарски државник и универзитетски професор, русофил, кој во периодот од 21.12.1901 до 5.5.1903 год. (како и подоцна) беше министер-претседател на Бугарија.</ref> предаде надворешната политика на Бугариiа во раците на Русиiа, последната на место да ни поможит, напраи да се ракоположит Фирмил'ан во Скопiе, и друго, не напраи нишчо за Македониiа. Бугариiа да беше водела „самостоiна" и „национална" политика, она не ке допушчеше првото, и ке решеше македонцкото прашаiн'е со по големи реформи. Тиiе сет расудуаiа'ата ва бугарите. Но ниiе, ако станеме на самостоiно македонцко гледишче, ке требит да речиме следното: Бугариiа со неiното русофилство не напраи никаква услуга, ни на Русиiа, ни на Македониiа. Но од русофилството она се восползуа со заiамот, напраен при руско содеiство, а друго, и наi главно, не изарчи позаiаените милиони на воiени нужди, и со тоа остаи полни државните каси. Бугариiа и да водеше „самостоiна" и „национална" политика т. е. да беше орадиiе на троiниiот соiуз против Русиiа, пак немаше да напраит нишчо, зашчо сега и немат тиiе натегнати односи мег'у ниф, коiи беа при Стамболова. Сега членоите от троiниiот соiуз имаат оддел'ни соглашеiн'а по мег'ународните прашаiн'а, работат заiедно по ниф и парализуваат сите капризи на малите држаи, коiи со тиiе капризи сакаат да изменат полатичното разновесiе во нивна полза. Сега немат место за Стамболовцка политика. Возродуаiн'ето на Стамболовцкиiот режим во Бугариiа сега не се оправдуат со нишчо и iет iеден нов опит на политичното недоносче да покапризвичит. Но од тиiе капризи, не него, а нас македонциге, ке не болит глаата, како шчо и не болит веке. Но ноите праители во Бугариiа ни вел'ат: тоа iет Русиiа крива; Русиiа се боит од iедна голема Бугариiа и за тоа: таiа кладе Фирмил'ана, таiа сега не сакат да даiит на Македониiа автономиiа, таiа не не остаи нас да се приготвиме, и да воiуваме со Турциiа. Другари! Таквиiа тврдеiн'а, не сет нишчо друго, осим iедна лож iедна клевета, фрлена на ослободител'ката Русиiа од iеден ослободен робцки народ, коi шчо ушче не iет слободен од негоите робцки инстинкти, со коiи се ползуат, за да оправдат своiата глупаа „самостоiна" и „национална" политика. Тоi народ, коi шчо iет првата и последната причина за сите наши нестреки, со своiите глупаи постапоци не наведе на iедна нерамна борба со турците, и во наi решител'ниiот момент не остаiи на произвол ва судбата. Тоi произведе клаiн'ето во Македониiа, како шчо го произведоа во Ермениiа<ref> Во 1894 год. во Цариград беше извршено масовно клање на Ерменците што предизвика бурна реакција во Европа, а исто така тоа беше искористено во Бугарија за организирање митинзи за Македонија што беа вешто експлоатирани од бугарската влада, по кои дојде и образувањето на Врховниот македонски комитет и неговото „востание” (1895) </ref> англичаните, и со тоа изгуби своiето влиiаiн'е во Македониiа. Но тоа влиiаiн'е му iет нужно, ето зашчо, од iедна страна не увераваат, оти до кога имат слободна Бугариiа, македонцкото прашаiн'е не iет закопано,<ref> Овој став и на некои Македонци остро беше критикуван од Мисирков и во новите околности по Првата светска војна (в. „20 јули” 1.1 Софија, 14.4.1924. 1 и 1, 5 11.5.1924, 3).</ref> од друга страна, за да оправдат своiето егоистичио поведеiн'е, сета вина за нестреките каi нас обрнуат на Русиiа. Браiк'а! зар не iет нелепост, да семислит, оти Русиiа се боiела од голема Бугариiа и не сакала нашето ослободуаiн'е, и оти по тиiе причини не сакала нашето ослободуаiн'е, и помагала да се ракоположит Фирмил'ан? Прво да видиме, коi iет крив во сегашното востаiн'е, а на кого паг'ат за него наi голема одгоорност? Не iеднаш Русиiа ни имат речено, оти она не ке пролиiет, нито iедна капка крв, и не ке ни даит, ни наi мала материiална помок', ако ниiе македонците подигниме востааiн'е. Русиiа по македонцкото прашаiн'е толку пати iет публикуала праител'ствени сообшчуаiна, толку пати сет праени предстауаiн'а на бугарцкото и турцко праител'ства по нашето прашаiн'е. Во сите ниф напрао ни се велеше: седете си мирно, оти, ако напраите брканица, не можам, и не сакам да ви поможам. Со друзи зборои, она си изми раците от сите нестреки од iедно востааiн'е во Македониiа. Можиме ли ниiе после тоа да обвинуаме Русиiа во неискреност и поддупуаiн'е? Зашчо тогаi да це л'утиме на Русиiа? Ако не се лажам, комитето и организациiата очекуваа помок', не од Русиiа, а од Бугариiа,<ref> Така, на пр., во писмото од Главниот штаб на Востанието од 9.9.1903 год. до бугарската влада настојчиво се бара „најефикасна помош со војна”, како „патриотско замешување”.</ref> зашчо во Македониiа во пон'атiата нивни и на екзархиiата бугарцка живеiат бугари. Руси тамо немат. Значит Бугариiа требеше да поможит, или наi категорично да речит: не чекаiте од мене нишчо. Но Бугариiа не напраи ни iедното, ни другото: не напраи првото, зашчо бугарите сет есапчиiи, и сет готои да земат Македониiа, ако им iе подарит некоi; а инак, ако сакат, нека бидат запустена. Никоi друг од Балканците народи немаше така спокоiно да гледат на запустуаiн'ето на iеден краi, каi шчо се имаат негои сонародници. Да беше инициативата во востааiа'ето грцка или србцка, и да знаiеа тиiе народи, оти востаа'ето ке бидит тава сил'но, не гледаiки на никакви неблагоприiатни прилики, ке обiавеiа воiна, па макар та воiна да се свршеше со полна поразиiа нивна. Но бугарите не сет от таiа категориiа; они ќе обiаат воiна само тогаi, ако имат некоiа држаа, коiа да им обеспечит плодоите на воiната. А пошчо такво обеспечеiн'е никоi пат не iет сигурно, без да се ангажират iедна од големите држаи, или неколку од ниф, со оражиiе во рака да поткрепат тоа обеспечеiн'е, то од Бугариiа не можеше да се очекуат набркуаiн'е во македонцките работи. Но ако беше така, то бугарите можеа да кажат iасно на македонците, на ниф да се не надеiат, и можит, неке се добиеа тиiе резултати. „Далековидната" политика на кн'азот и на негоите „самостоiни" и „национални" помок'ници требеше да предвидвт с, и да предупредит нестреките. Но они тоа не го напраиiа. Оставиiа да станит востааiн'ето, мислеiки, ако не „самостоiната“ политика, то крвта на македонците, ке застаит „великата ослободител'ка" да си остаит своiите работа, и да доiдит да воiуват за нас, за да iе повикаат после во Берлин. и да загубат Манчжуриiа и влиiаiн'ето во Персиiа. Тоа беше престапно поведеiн'е' кон македонцките работи, и главен престапник во ниф се iавуат официална Бугариiа и бугарцкиiот народ, коi шчо не можа да застапит своiето праител'ство, да се застапит за своiите македонцки клиенти. И за тоа престапно поведеiн'е се праит сега крива Русиiа, и то официална Русиiа, коiа немала нишчо обшчо со неiниiот народ. Ослободените „братушки“ сега не сакаат да се признаат во своите грешки; ето зашчо заiауваат, да сет они сите русофили, да милуваат рускиiот народ, но не милуваат руското праител'ство, коiе не изражуало народните чувства кон македонците, и отрицател'но се однесуало кон секоiа искажана од народот симпатиiа кон ниф. За докажуаiн'е на последното покажуваат на „таiни“ циркул'ари од праител'ството, да се не печатат поеке статиiи за македонцките работи. Каi нас во Македониiа, и во Бугариiа можат да придаат на таква праител'ствена распоредба непраил'ен значаi, ето зашчо ке требит да се кажат овде неколку зборои и за неiа. Наi прво требит да се кажит, оти во македонцкото прашаiн'е немат никаква разл'ика мег'у погледите на него на руското обшчество и народ од iедна страна, и праител'ството од друга, а имат само разлика во степента на интересот со него : обшчеството и народот многу по малу се интересуваат от праител'ството, шчо се видит од помок'ите за македонцвте. Ако се срамнат тиiе со помоките на бурите (Трансваал'ците),<ref> Бурите се некогашни холандиски доселеници во Јужна Африка, кои по незадоволствата од англиската управа во 1831-1835 год. се преселуваат во Трансвал и Оранж и образуваат свои републики. Во 1898-1902 год. се води долготрајна „Бурска војна” помеѓу Бурите и Англичаните во Јужна Африка, бидејќи последниве сакале да си ги прошират владенијата заради експлоатација на трансвалските златни рудници. Откако биле заземени градовите, Бурите ја продолжиле борбата со партизанско војување. Дури на 1.7.1902 год. Англија ги присилила Бурите да потпишат мир и како автономни републики да влезат во Британската Империја. Денеска околу 60% од европското населенне на Јужноафриканската Републнка се Бури што постепено се слеваат со Англичаните во една нација.</ref> то ке се добиiет голема разлика, а тоа iет затоа, зашчо со борбата на бурите се интересуваа много поеке, од нашата борба. А тоiа слаб интерес iет резултат на разочаруаiн'ето на русите од „братушките“.”.<ref> Во октомври-ноември 1902 год., како претседател на ТМОК и како член-основач на МНЛД во С.-Пегербург, К.П.Мисирков имаше повеќе средби и разговори со најистакнатите словенофили во руската престолнина и притоа од прва рака ги дознае нивните ставови и спрема руската балканска политика. Токму за тие „разочарани” и „неразочарани” словенофили Мисирков тогаш и писмено ги извести ВМОК во Софија и ЦК на ТМОРО во Солун.</ref> Значит и за тоа требит да речиме на бугарите: сполаi ви! Руското праител'ство секоi пат даат полна слободиiа на руската стамба да стамбосуат статиiи по сите прашаiн'а до тогаi, до кога некоiе прашаiн'е се разгледуат и не iет приiемено никакво решеiн'е по него. Откако прашаiн'ето бидит исцрпено, и по него iет приiемено некакво решеiн'е, се праiк'аат циркул'ари, да iет прашаiн'ето исцрпено. Но, тоа се праит, не за да се лишат ноините од слободиiа да пишат, а за тоа, шчо на Балканцкиiот полуостров придаваат големо значеiн'е на сите статиiи, шчо се односат до балканцките работи, и мисл'ат, оти праител'ството под влиiаiн'ето на пресата ке изменат своiата политика. Праител'ството просто сакат да не избаит нас од праздни надежи.<ref> Очевидно од политички опортунитет, авторот премногу инсистира на „правичноста” на руската балканска политика, сметајќи секако дека со тоа ќе се придонесе за прифаќање на програмата на МНЛД и од официјалниот С.-Петербург при подготоаката на спроведувањето на реформите.</ref> Ако iет с тоа така, то со шчо можит да се обiаснит политиката на Русиiа во прашаiн'ето за Фирмил'ана, ке запитаат некоiи. — iасно iет, оти она iет србофилцка. — Да видиме дали iет, толку iасно. Причините за ракополагаiн'ето на Фирмил'ана ушче еднаш iасно ке ни покажат, каква нестрек'а за нас македонците iет носеiн'ето на името бугарин. Од ниф ке се видит, оти политичното недоносче — Бугариiа не iет во состоiаiн'е да зашчишчаат не само нашите, но и негоите интереси. Бугариiа немат дипломати, а ушче по малу—во странство И тиiе шчо сет от последнате, не сет да чуваат и подигаат значеiн'ето на Бугариiа, а да умал'уваат и осмеiуваат, и себе, и своiата држаа. За подтврдуаiн'а на тоа, доста iет да се потсетит на троiица: г. г., Бешков,<ref> Д-р Б.М.Бешков - секретар и потоа (од јуни 1903 год.) управник на Бугарското трговско агентство по Битола до Востанието, кога е заменет од др Д.Кожухаров.</ref> секретар и gеrаnt на Трговското Агентство во Битол'а, Цоков, ,<ref>Д.Цоков - бугарски дипломатски агент во Лондон.</ref> дипломатически агент во Лондон и Станчев,<ref> Д.Станчев - бугарски днлломатски гиенг во С –Петерсбург.</ref> таков во Петроград. За г. Бешков, попрашаiте кого сакате во Битол'а, било то от персонало на тамошните консулства, било од бугарцките учители, било од влашките, било од граг'аните, ила наi после од циганчин'ата, со коiи се имат разгоарано г. Бешков, постоiано врвеiки по Градот без работа, — сите ке ви кажат, коi iет г. Бешков. За тоа србите имаат во Битол'а прекрасен предстаител', коiи се пол'зуат со полно уважеiн'е у консулите. Тоа iет г. Ристич. .<ref> Мих.Г.Ристиќ - тогаш српски генерален конзул во Битола.</ref> Сета своiа дипломатиiа си искажа г. Цоков во разгоорот негов со кореспондентот на Реiтер. Но наi интересен iет г. Станчев, iедно, како частно лице, друго, како дипломат и трек'о, како дипломат на наi важното за Бугариiа от сите дипломатцки места. Прво нешчо, шчо биiет на очи, тоа iет, шчо г. Станчев си остаат на истото место од сето време, како знаiам за него (имат около 9 години). Тоiа факт на вид iет многу утешен, зашчо он како да покажуат постоiанство во политиката на Бугариiа. Србцките посланици вистина седат во Петроград по неколку години со ред, но по 4—5 години се менат. Но тоiа утешен факт, iет утешен само ва вид. Ушче првата година на моето студентство мене ме запитаа, кавов чоек iет г. Станчев ? Iас за него не знаiеф нишчо, затоа рекоф, оти мало го познаам. Тогаi ми дадоа iедна немцка книга, со наслов Die Wahrheit uber Bulgarien. Iас замолиф, да ми iе дадат, да iе прочитам дома. Ми iе дадоа, и така iас се запознаф прв пат со г. Станчев и со бугарцките работи, особено со положеiн'ето и авторитетот на бугарцкиiот предстаител' во Петроград. После iас чуф ушче некоiи слуои за г. г. Станчев од нивниiот жиот во Петроград. подобни на пасажите за ниф во упоменатата книга. Од разгоор со журналисти iас чуф, оти г. Станчев праил опит да повлиiаiет на ниф, но неуспешно. Вообшче сите тиiе, со коiи имаф случаi да се видам или зборуам, г. Станчев или не го знаеа, или лошо се одзоуваа за него. Но во последната година г. Станчев, кажуваат се пушчил толку долу, така ниско пушчил бугарцкиiот престиж во Петроград, как не ке можеше да напраит и наi големиiот неприiател' на бугарцките интереси. А знаiат ли бугарите, оти во тоа вреие, кога они имаат во Петроград iеден Станчев, србите имаат тамо iеден Пашич,<ref> Познатиот српски политичар и државник и долгогодишен министер-претседател Никола Пашиќ (1845-1926) беше дипломатски претставник на Србија во Русија во 1893-1894 год.</ref> или iеден Груiич,<ref> Генералот Сава Груиќ (1840-1913) е познат српски политичар и државник, воен министер и претседател на владата, кој наизменично беше и дипломатски претставник на Србија во С.-Петербург, Цариград и Софија.</ref> или iеден Новакович?<ref> Стојан Новаковиќ (1842-1915) е еден од најистакнатите српски научници и виден политичар и државник, универзитетски професор и академик, министер на правдата и за внатрешни работи и претседател на српската влада, но повремено и дипломатски претставник на Србија во Цариград (1886-1891 и 1897), во Париз (1899-1902) и во С.-Петербург (1902-1905). Новаковиќ се трудеше да биде близок и до македонските национални дејци за да може да ги искористи за целите на српската политика и пропаганда, па се среќаваше и со Мисирков.</ref> Тиiе дипломати последовател'но сет, или во Петроград, или во Стамбул; и на iедното, и на другото место они остануат по неколку години со ред. Во Петроград они имаат обширни познанства и се ползуваат со многу арен дочек од горните слоеи на руското обшчество и имаат големо влиiаiн'е на него. Они се знаiат со дипломати, профецори, редактори и издатели на ноини. Они зборуваат убедител'но и со глабоко знаiаiн'е на работите. Добаите кон тоа, да iет србцката надворешна политика устаноена, као и то, да имаат они и цел ред друзи, осим упоменатите дипломати, а ке разберите, оти ракополагаiн'ето на Фирмил'ана iет победа на србцката дипломатиiа и поразиiа на бугарцката; победа, добиiена со своiи т. е. србцка сили, а не нешчо наврзано од русите ; поразиiата пак на бугарите iет резултат на немаiн'е бугарцки дипломати, коiи да разбираат бугарцките интереси и да ги зашчитуат со авторитет и знаiаiн'е. — Ама г. Зиновiев<ref> И.А. Зановјев, поранешен директор на Азијатскиот департамент на Руското министерство за надворешни работи, тогаш дипломатскм претставник на Русија во Цариград.</ref> помагал и сочувствуал на србите. Тоа можвт да бидит вистина, но тоi го праит тоа, не зашчо мрзит бугарите, а зашчо србцките посланици во Стамбул сет логични, знаiат арно нивните интереси, и можат да и зашчитуат. Исто така, можит, руските консули зашчитуваат србцките интереси во Македониiа, не за атар, а iедно, зашчо и србите, како и бугарите сет словени, а друго, зашчо србите по арно имаат разбрано и знаiат да бранат нивните интереси. Значит бугарцката надворешна политика не издржуат никаква критика. Она iет главниiот извор на сите наши нестреки. За тоа не можит и да се зборуат за некакви арнотиiи од Бугариiа за Македониiа. Арнотиiа ли iет материiалната помок' на Бугариiа за востааiа'ето, кога таiа поддржка само не застаи да си расфрлиме народните сили, со кои ниiе бефме силни, а сега сме нишчо? Арнотиiа ли iет ранеiн'ето на избеганите во Бугариiа македонци, кога Бугариiа iет првата и последната причина да им се разорат куките? Арнотиiа ли iет тоа, шчо приiимат она на своiа служба македонци, кога последните со службата, или заради неiа, забрауваат своiата таткоина, и неiните интереси жртвуваат на бугарцките? Зар не сет македонците, шчо сет на служба или кандитати за служба тиiе, коiи изопачуваа мег'у населеiн'ето во Македониiа значеiн'ето на руските праител'ствени постапаци, и толкуваа пред него стамбуловцки, и го тискаа да востанит, против советите на Русиiа за благоразумие? Македонци! време iет да се убедиме, оти лошиiот демон за Македониiа, не iет никоi друг, осим Бугариiа, ето зашчо час по скоро требит да одделиме интересите наши од бугарцките. Тоа го барат од нас благоразумието. От с гореречено се видит, оти бугарцките арнотвiи за нас македонците ни наi малу не се разликуваат од србцките, но за то ни костуваат сто пати поеке: 1, за бугарцкото име, шчо ни го подари екзархиiата, <ref> И самиот Мисирков на други места зборува дека бугарското име во Македонија не е резултат на дејноста на Бугарската егзархија, туку реликт од средновековјето, но овде тој секако го има предвид воведувањето на ова име и преку турската администрација. Бидејки во Турција не се признаваа нации, туку вери, а овие беа олицетворени во признатите автокефални цркви, основањето на Бугарската егзархија го наложи и административното воведување на бугарското име за сите поданици на султанот што се приклучија кон таа единствена словенска православна црква во границите на Турската Империја.</ref> ниiе зедофме на себе сите добрини, шчо сет врзани со него, и со коiи се украси тоа име во наiноата историiа на Балканцкиiот полуостров. 2, за бугарцквте сколиiи и бугарцкото „покротел'ство" на нашите интереси, ниiе немаме никакво сочувство от страна на русите, не за тоа, шчо тиiе мрзат бугарите, а по тиiе сообразуаiн'а, шчо они толку многу напраиле за бугарите, колку за никоi од словенцките и праославни народи ; излегуат, оти они и за нас македонците напраиле многу, и немало зашчо ушче нешчо да очекуаме од ниф. Руското покровител'ство стаат не нужно, кога ниiе имаме „самостоiно" и „национално" бугарцко покроител'ство. 3, за бугарцките владици, шчо ни и подари Стамболов, ниiе заплатифме со немаiн'е автономни праа, предвидени по Берлинцкиiот трактат.<ref> И Мисирков и Чуповски многу инсистираат на ова прашање. Но тоа сe уште не е достатно разработено од нашата наука. Врз основа на чл.23 од Берлинскиот договор, во 1880 год. Високата порта подготвила еден „органски устав” за самоуправувањето на Македонија што бил прегледан и одобрен од една меѓународна комисија составена од претставници на потписничките на Берлинскиот догвор, којашто заседавала во Цариград. Тогаш беше изработен всушност таканаречениот „Закон за европските вилаети”, кој, меѓутоа, беше одбиен од султанот, па тоа одбивање после беше прифатено и од самите големи држави.</ref> Таiа арнотиiа добиiат ушче по големо значеiн'е со тоа, шчо она беше причината да се образуваат комитети, организациiи, чети, востааiн'а, да имат убиiства, грабежи, колеiн'а и пр. и во се тоа Бугариiа ни поможа, и со пари, и со трпеiн'е на комитетите на своiа земiа. 4, верата во бугарцкото чувство кон нас си iа платифме со востааiн'ето, од коiе Бугариiа вистина не не задржа. и не ни поможа, но . . . . . . го испрати Наiчеича<ref> Долека сe уште чадеа илинденските пожари, бугарската влада навистина побрза да го испрати конзерватвниот политичар и државник, туркофил и русофоб Григор Начович (1845-1920) во Цариград за да се погаѓа со Турција за правата на „Бугарите” во Македонија, а не да им дозволи на Македонците самите да се појават како фактор на преговарачката маса за сопствените интереси.</ref> да прегоарат . . . . . Исто така Бугариiа со своiата искусна дипломациiа не поддржа . . . .! 5, За ранеiн'ето на избеганите македонци во Бугариiа и како наi голема награда за името бугарин, шчо го насадиiа каi нас, ни покажаа барем да знаiиме, коi iет причината за сите наши нестреки, а тоа била . . . .. Русиiа. И така, значат, Бугариiа ни напраи до сега веке сите арнотиiи, остааше само и у нас да развиiат клас „самостоiни националисти", коiи ке разберат наi после, каде iет коренот на секоiе зло во нашето национално развиiаiн'е, т. е. Бугариiа реши, и каi нас да насеiет русофобство, та и ниiе да изгубиме секоiа вера во праославна Русиiа. Мисиiата на Бугариiа iет прекрасна, само за жалост ниiе тука во Петроград сме далеко од Бугариiа,<ref> Рефератот е читан само пред Македонците-членови на МНЛД во С. – Петерсбург.</ref> та русофобското семе не можит да ни западнит глабоко во душата и да даiит арни плодои. Од сите преброiени фактои се видит големата вреда за нас македонците от тоа, шчо ниiе, или барем мнозина од нас, отожествуафме до сега нашите интереси со обшчебугарцките. Ниiе се велефме бугари. Со тоа, од iедна страна сакафме тоа име да ни послужит како центр, около кого ке можиме сите да се згрупираме, без да бараме за таiа цел'а некоi друг, а можит и сосим нов, од друга, ниiе мислефие, оти вистина во соiединен'ето со бугарите iет нашата сила. И вистина од нашето велеiн'е да сме бугари, ниiе имафме прао да очекуаме за нас добрини, а не злини: ниiе можефме да очекуаме од Бугарите поддржуаiн'е на сите наши дуовни нужди. Бугарвиiа iет слободна држаа. Она располагат со пари, просветеiн'е, државни мажи и дипломати. Она требит да сознаат неiните и наши национални интереси и мошно да бранит. Но видофме да сме горко излажани во нашите надежи и да на место арнотиiи, ниiе видофме само лошотиiа. Тиiе лошотиiи преминуваат секоiе очекуаiн'е. Се прашат, коi iет во с тоа крив ? — На тоа прашаiн'е iас не можам да одгоорам. Не iет моiа работа да барам, али некоi зол демон на Бугариiа имат напраено сите лошотиiи бугарцки нам македонците. За мене iет iасно само тоа, да голем дел во сите наши нестреки се должит на бугарцкиiо народ. Не iет кн'азот крив во тоа, да речиме, шчо немаат бугарите арни дипломати. Ако напр. г. Станчев iет предстаител' на кн'азот, а не на Бугариiа, то не сет таквиiа Цоков, Бешков в др. Н.е iет извинеiн'е за бугарцкиiот народ и тоа, шчо недостоiните дипломати принадлежат кон таiа или друга партиiа, и кн'азот се ползуат со повикуаiн'ето на власт, по лични сообразуаiн'а. то iедна, то друга партиiа. Главната нестрек'а за Бугариiа и неiните интереси iет, не во тоа, шчо имат многу партиiи, и не сите знаiале арно народните интереси, а во тоа, шчо бугарите малку сет проникнати со народните интереси, особено со надворешните. У бугарите немат национални идеали, кoi да бидат обшчо достоiаiн'е и светиiн'а за сите бугари. Тиiе идеали се изработуваат од историiата на народот, но се изработуваат во iеден долог историцки период. Долго време членоите од iеден народ требит да се увличаат од iедни исти народни идеали, обшчи и свети за сите членои на народот. Тиiе идеали требит да бидат изработени од наi видните предстаители на народот и усвоiени от сите негои членои. Идеалите народни требеше да бидат iедна програма, кон осашчествуаiн'ето на коiа ке требеше да бидат напраени сите сили на народот. Народните идеали не одiеднаш сите можат да бидат осашчествени, но нивното осашчествуаiн'е требит да бидит само резултат на обшчата и самоотвржена народна работа. Трудностите во достижеiн'ето на народните идеали служит само како сколиiа, во коiа окрепнуат народниiот дух и се готвит за ушче по голема борба. Во замена на тоа, ако iеден народ добиiет политична слободиiа, или се исполнит нешчо друго важно за народниiот жиот, без негоо, или со мало негоо содеiство тогаi, кога у него ушче немат изработено народни идеали, или, ако сет изработени, не сет усвоiени от сите членои на народот,—то, во таков случаi, народот не ценит народните идеале, и како чоек без определена цел'а и програма за работеiн'е, се фрл'ат, то во iедна, то во друга страна, праеiки тоа, не зашчо тоi iет убеден, оти така требит да бидит, а зашчо видит да имат околу него л'уг'е, шчо постапуат така или инак. Шчо видиме ниiе во наi ноата бугарцка историiа? Бугариiа добиiат политична слободиiа, наi важното нешчо во народниiот жвот, ушче тогаi, кога у ниф немаше народни идеали, кога и сами не знаiеа, шчо сакаат. Слободиiата iе добиiа бугарите со наi мали жртви и усилиiа; неiа им iе подариiа русите. Ослободеiн'ето напраи iедна голема пропаст мег'у по прег'ешната бугарцка историiа и жиот, и ноата. Во првата бугарите видеа сато iеден мрак, за тоа ови се одврнуваа од неiа. И така бугарите во ноиот слободен жиот се iавиiа како народ без традициiи, народни идеали, сознаiн'е на народните и државни интереси и историiцко наследиiе. Значит, Бугариiа се iави како држаа во вид на историiцко недоносче. Со усил'ата на Русиiа тоа недоносче окрепна малу, но при првото осек'аiн'е на своiите сили заiавуат претенциiа на самостоiна политика — извор на нестреки за македонците Но не само во таiа самостоiна политика се закл'учаваат нашите нестреки, а следствено и причината за оддел'аiн'е на нашите интереси од бугарцките, па и причината на оддел'аiн'ето ва македонците овде во македонцко другарство. Тоа оддел'аiн'е си имат и друзи причини, а имено, употребуаiн'ето на нашите умствени сили на изучааiн'ето на себе, како членои на iедна таткоина и iеден народ. За да се достигнит таiа цел'а, требит да се состаит оддел'но другарсгво од лица, за коiи изучааiн'ето на Македониiа во етнографцки, географцки и исторвiцки одчос имат првостепен значаi; а таквиiа лица сме ниiе македонците. За да се достигнит таiа цел'а, ниiе требит да се одделиме од друзите балканци народи и самостоiно и критично да погледаме на сами себе и нашите интереси, како и на балканцките народи и нивните интереси. Постапуаiки така, ниiе ке се ослободиме од грешките, шчо и праат друзите балканцки народи. За да бидит по iасна ползата от таквоа оддел'уаiн'е наше од друзите народи, доста iет iеден критичен поглед на работеiн'ето на тукашните студентцки другарства: бугарцкото и србцкото. Бугарцките студенти имаат големи претенции да сет предстаители на наi ноите течеiн'а на чоечката мисла. За ниф немат никаков значаi национализмот, коi шчо се броiит за нешчо, шчо имат одживеiано своiот век. Они сет интернационалисти. Они сет наi напред луг'е, па после, ако им останит за тоа време, сет бугари.<ref> Оние карактеристики кои Мисирков ќе ги повтори и кон крајот на својот живот бездруго се однесуваат на бугарските студенти во Русија, кон кои беа приклучени и некои Македонци коишто навистина беа во поголемиот број опфатени од социјалистичките идеи и, според тогашните сфаќања, се однесуваа прилично нихилистички кон националното прашање воопшто. За Мисирков, којшто ги имаше предвид конкретните услови во својата татковина и можеше да го согледа развитокот на својот народ во блиска перспектива, таквиот став беше наполно неприфатлив и историски анахрон, особено кога и лично добро ги познаваше националистичките методи и средства во воспитувањето и во српските, и во грчките и во бугарските училишта.</ref> За ниф чоечеството имат по голем значаi од Бугариiа, а за тоа поеке интересуваат ниф Швеiцариiа, Соiединените С. - Американцки Држаи и нивната историiа, отколку Бугариiа со неiните национални интереси. Бугарцката младеж овде употребуат сите своiи сили и стредства, да се покажит напредничаа т. е. социалистична: долги и безмислени речи, долги коси, и убао исчешл'ана брада, првена или сиiн'а руска кошул'а и пр. Со национални прашаiн'а не се заниваат и со голема досада слушаат реферати на тема по етнографиiата, па и по каква и да бидит друга наука, осим политичната економиiа. Но за то секоi считат своi долг да критвкуат с шчо ке му се попаднит. Со научни прашаiн'а не л'убат да се занимаваат, но за то сет убаи организатори : можат да устроiаваат лотариiи, да пропагандираат некоiа работа, да устроiат некоiа вечеринка со благотворна цел'а, без да му гледаат многу многу, оти со неiа ке оскандал'ат и себе и бидното поколеiн'е од бугарцки студенти во Петроград.<ref> Ова се однесува не само за студентите Бугари што членуваа во Бугарското стулентско друштво во С.-Петербург, туку исто така и за оние членови на ТМОК, чиј претседател беше и самиот Мисирков, кои, членувајќи и во тоа бугарско друштво, организираа разни вечеринки, лотарии и сл. „за добротворни цели”. Се добива дури впечаток дека овде Мисирков непосредно конверзира со студентот Македонец и член и претседател на ТМОК во С.-Пегербург и еден од членовите-основачи на МНЛД. Хр. Шалдев, кој заради бугарската стипендија се откажа од ова членство и стана верен агент на бугарскиот егзарх, а истовремено упорно и смислено го клеветеше Мисиркова, дури и пред ЦК на ТМОРО во Солун - поради неговиот критички однос спрема изведбата на тие акции. Така, во едно писмо од Иван Сапунаров (од Костурско, бивш студент во С.-Потрбуршката духовна академија, еден од основачите на ТМОК и негов прв претседател, потоа учител во Солун и член на ЦК на ТМОРО, задолжен да кореспондира со кружоците во Русија) од Солун од 15.12.1902 год.. одговарајќи му на претселателот на ТМОК Христо Шалдев, меѓу другото пишува: „Мисирков помина овде. Зборувавме со него на долго и на широко. За вашата лотарија тој рече лека сте сакале да скриете некои предмети од полните билети. Со тоа можете да се бламирате па ве советуваме да не го правите тоа за да не го бламирате и делото.“</ref> У опшче они сет готои да се занимаваат со работи, шчо бараат малу труд, но зато даваат голема попул'арност и самомнеiн'е. Македониiа iа признаваат за бугарцка во етнографцки однос, но мисл'ат, да iет излишно да си арчат силите за да научат нешчо за таiа страна, за тоа, нишчо не знаiат за неiа, ни од историiата, ни од географиiата и етнографиiата неiна, осим да имат тамо чети и востааiн'е, на коiе требит да се помогнит само со лотариiи, и не со сами себе.<ref> И овде Мисирков тргнува од најконкретните примери што ги знаеле и сите негови слушачи на предавањево пред МНЛД: Ниеден Бугарин од Бугарското студентско друштво не замина да зема учество во Илинденското востание, туку само некои членови на ТМОК – Македонци, па дури и Руси, некои од кои и загинаа во Македонија.</ref> Тоа платоническо и само платоническо и евтино сочувство кон македонците, тоа неразбираiн'е на националните интереси, тоа отсутство на национал'ни идеали и таiа жажда од попул'арност со приврзаност кон социализмот, iет отражеiн'е на дуовното состоiаiн'е на бугарцкиiот народ и негоото обшчество. Оттука многу iасно се видит, до колку бугарите не сет во стаiн'е да бранат не само нашите, но и собствените интереси. Србцките студенти праат совршено друг и проти-оположен упечаток од бугарцките. Србите не сет интернационалисти, а сите буквално, без разлика, дали iет некоi от Србиiа, Босна, Ерцегоина, или Црна Гора, сите сет националисти. Они знаiат, да сет они прво срби, а после л'уг'е. Секоi знаiит и се интересуат со србството разместено во разни земiи. Они знаiат нивната историiа и историiата на саседанте народи и земiи. Они се интересуваат сите главно со културно-историiцките науки и изучаваат. Изучаваат како стредство за достигаiн е србцки национални цели. Со цел'а да зашчитат србцките интереси пред русите, они преводат или состауваат на руски книги со историцко содржаiн'е. Таков утилитарен, тенденциозен и спекул'ативен однос кон науката не iет за одобруаiн'е и iет причина и резултат на национален шовинизм, но последниiот iет резултат на тиiа историiцки прилики, во коiи попадна србството, особено после Берлинцкиiот догоор. Србите можиме да обвинуаме во шовинизм; но они не сет по големи шовинисти од бугарите Србите сет националисти, со арно сознаiани народни идеали и интереси, коiи шчо, со труд, наука, перо и дипломатиiа, сите, како iеден чоек, одат по iеден обшч за сите пат, и за тоа одржуваат победи над бугарите на секоi рачкор. Србите сет шовинисти; они сет отчаiани во борбата со своiите неприiатели за зашчита на нивните национални интереси. Но, ако порамниме србцкиiот шовинизм со бугарцкиiот национален индиферентизм и и разгледаме од македонцко па и од обшче чоечко гледишче, то ке требит да признаiиме, да србцкиiот шовинизм, како резултат на основно изучените народни интереси, стоiит много по високо и много по горе од бугарцкиiот национален индиферентизм, коi iет резултат на отсатствиiе на секоiе разбираiн'е на бугарцките државни интереси. Во тоа време, кога србите од крал'от и министрите до последниiот србцки амалин сет националисти и наог'аат за нужно сите да се сплотат во iедно, за да достигнат со обшчи сили народните идеали, бугарите се цепат на социалисти и секакви друзи — исти, коiи наi малу сакаат да: оправдаат послоицата, да соiединеiн'ето праит силата. — Туку с тоа iет резултат на политичната зрелост на народот: србите во течеiн'ето на цел век изработуваат националните идеали и изучуваат националните интереси, а пак бугарите го праат тоа само во 1/4 век. Како и да iет, но одделеiн'ето наше од бугарите ке ни даiит возможност критично да се односуаме кон бугарцките работи, а не слепо да и копираме, и да насадуаме во Македониiа, на место национализм, социализм, како шчо го праела тоа натрешната македонцка револ'уциiна организациiа.<ref> На Мисирков секако му правело впечаток тоа што ТМОРО во своите основни акти имаше една „интернационалистичка” платформа, а во своите практични настапи им даваше повод на некои набљудувачи на движењето да ја сметаат како експонент на бугарските цели во Македонија, бидејќи го опфаќаше претежно егзархиското население, ги толерираше егзархиските цркви и училишта, а им се спротиставуваше на другите. И овде, кога зборува за социјализмот, тој ги има предвид пак само своите петербуршки колеги социјалисти што беа најблизу до руските социјалисти, кои пак, навистина, можеби поради позицијата на руската нација во руската држава, пројавуваа полн индиферентизам спрема националното прашање. Таков став имаа и германските и австриските социјалисти во тоа време - главно поради истите причини. Но за К.П. Мисирков во македонските услови таквиот став беше еднаков на пораз. Затоа и не сме склони да гледаме овде некаква фронтална критика на социјалистичкото учење воопшто, туку на конкретните постапки на неговите поддржници – бугарските студенти во С. Петербург.</ref> Значит оддел'уаiн'ето на нашите интереси од бугарцките, покраi другото, ке не избиiат от положеiн'ето, како маiмуни да копираме бугарцките неомислени постапоци, и на вера да приiимаме бугарцките увереiн'а, да iет Бугариiа нашата арнотворка, а Русиiа нашиiот наi голем неприiател; оно ке развиiет во нас критичен однос кон нашите и туг'и постапоци. А од тоа одваi ли можит да имат по големо оправдаiн'е на сашчестауаiн'ето и програмата на нашето другарство. Ако iет така, то не ни остаат нишчо друго, осим да му се помолиме на Господ, да умножит македонцки другарства, подобни на Петроградцкото — „Св. Климент" на секаде, каi шчо живеiат македонци. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1536 1568 2006-12-28T23:50:42Z 68.68.138.221 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} На првото заседааiн'е на Бугарцкото Студентцко Другарство во Петроград от таiа година iас рекоф неколку зборои за резултатите на сегашното востааiн'е во Македониiа. Тиiе резултати iас и резiумираф во два пунктои: 1. Македониiа после востааiн'ето iет загубена за бугарцката народност, и 2. македонците ке си сознаiат грешките, шчо беа причина на нестреките од востааiн'ето, ке се откажат од досегашното направуаiн'е на националното нивно самосознаiн'е и ке отворат систематична борба на сите национални и верцки пропаганди во Македониiа, во тоа натре, и на бугарцката, за да можат, со оддел'уаiн'ето на своiите интереси од интересите на пропагандите, да достигнат национално обiединуаiн'е помег'у себе. Јас рекоф тогаi, оти таква iет деiствител'носта, коiа не ке се аресит на мнозина, но jас не можам да зборуам, шчо ке се аресит на некого, а тоа, шчо iет свршена работа, со коiа рано или поздно, ке требит да се броiат iужните словени, па за тоа iет нужно да се знаiит ноото течеiн'е стред македонците, за да се определ'ат iасно односите на iужние словени кон него, и да се избегнит безполезната и вредител'на борба измег'у ниф. Мнозина ке речат, оти моiите утврдуаjн'а за некакво ноо течеiн'е во развиiаiн'ето на националн'ото самосознааiн'е стред македонците iет само мистификациiа на неколцина македонци, но да таiа мистификациiа немат под себе земiишче, и за тоа, како што се имат скоро поiавено на белиiот свет, исто така скоро ке исчезнит од него. За да се увериме во тоа, дали моiиве закл'учуаiн'а за резултатите на востааiн'ево сет праил'ни, или пак возразуаiн'ата на моiите противници, ке требит да се разгледаат тиiа собитиiа од наi ноата историiа на Македониiа, во коiи наi силно се проiави националното самосознааiн'е, а имено, ке требит да се разгледат: возродуаiн'ето на македонците; <ref> Мисирков зборува за „возродување”, „про6удување“, „собудување“ и сл. како процес во Македонија што поинтензивио се развивал од крајот на 80-тите години на минатиот век, но кој не само што траел, туку почнал и уште посилно да се распалува во 1903 год. особено по Востанието. Се разбира, Мисирков овде нема цел да го проследува тој процес и да го анализира тој поим. Меѓутоа, важно е што тој сепак зборува за таков процес, додавајќи притоа дека пред појавата на српската пропаганда националната свест на Македонците била разбудена „на половина”. Но процесот на преродбата и денеска кај нас сe уште не е наполно научно проследен и дефиниран како поим.</ref> собитиiата, шчо послужиiа како причина да се пробудит народниiот дух на македонците; какви размери и каков праец зе тоа пробудуаiн'е? во какви односи станаа македонците со нивното национално пробудуаiн'е кон балканцките народности, и дали положеiн'ето, коiе земат сега натрешната револуциона организациiа во прашаiн'ето за народноста на македонците словени iет такво, от коiе не можит да се идит по тамо, или пак требит од него да се напраит ушче iеден рачкор, и македонците да се iават приврженици на националниiот сепаратизм со приiимаiн'ето за обшч македонцки литературен iазик, централното македонцко наречiе? И наi после, ако организациiата и македонцката емиграциiа во Бугариiа, особено тоi дел од неiа, шчо имат, или државна служба со убаи плаiки, или се занимаат со журналистика, и со тоа имат убаи дооди и големо влиiаiн'е на бугарцките работи, така да се iауват со кандидатура на министерцки постои во Бугариiа, или си имат друзи згодни предприiатиiа, — дали, вел'ам, и без помок'та на таiа наша колониiа, iет возможно некако особено проiавуаiн'е на нашето возродуаiн'е, а имено во таков смисол, како шчо го упоменаф т. е. во полно оддел'уаiн'е на нашите интереси от тиiе на балканцките народи и во развиiаiн'е мег'у македонцката интелегенциiа и народ македонцко народно самосознааiн'е? Згорен поглед на собитиiата, шчо изврвеа пред востааiн'ето ни докажуат, оти наi силниiот толчек кон национално собудуаiн'е на македонците ни послужи зафатокот на србцката пропаганда во Македониiа. До тоа време нашето национално самосознаiн'е беше само разбудено на полоина. Специiално со прашаiн'ето за нашата народност никоi не се занимааше. Се велефме вистина „бугари" и „рисiани" во национална смисл'а, но зашчо тоа iет, и али iет на вистина така, ниiе не се запитуафме многу многу. Врските наши со бугарите станаа многу тесни со обшчето положеiн'е во Турцко: ниiе бефме браiк'а по судбата си, и бефме во iеднакви односи кон праител'ството и фанариотцкото дуовенство. Обшчноста во судбите наши ни закрепи обшчето име бугари ушче до ослободуаiн'ето на Бугариiа, коiе си остана по традициiа во Македониiа и по ослободуаiн'ето на првата. На таiа осноа бугарите кладоа своiите претенциiи на Македониiа, и македонците очекуваа ослободуаiн'е од Бугариiа. Но конкуренциiата со Бугариiа од страна на Србиiа во македонското прашаiн'е од политична и национална страна извика на политичната сцена и самите македонци. Македонците зафатиiа усилено да се интересуваат со прашаiн'ето за нивната народност и нивната судбина. Одот на тоа национално пробудуаiн'е, као и резултатите, кон коiи приведе оно, се предстауваат приближно во тоi вид: Србите и бугарите зафатиiа да оспоруваат iеден у друг праата на Македониiа: и iедните и друзите вел'ат, оти цела Македониiа била нивна. Једните си викаат како свидетели за спраедлиоста на нивните претенциiи iедни, друзите друзи авторитети. Постред тоi безкраiен спор мег'у двата братцки саседни народи, македонцкото словенцко населеiн'е зарди коiо они се караат малце по малце здреет во национално самосознааiн'е, и сакат да се ослободит од опекунството на саседните народи, за да можит само да биди вршител' на судбите си. Македонците бараат национално обiединуаiн'е помег'у ним, но при тоа сакаат тоа обiединуаiн'е да станит, не на ноа почва, не да се зафатит од ноо, зашчо такоа обiединуаiн'е ке требит многу време, а обiединуаiн'ето беше важно, како стредство за достигуаiн'е политична слободиiа. За тоа обiединуаiн'ето беше зафатено на почва, на тоа, шчо се велеа македонците бугари. Мисл'ата за национално обiединеiн'е на македонците, и ако под маската бугарцка, се зафати во 1890 г. <ref> Иако имаше силни манифестации на македонската национална свест уште од половината на минатиот век, сепак 1890 год. претставува значаен меѓник во македонскиот национален развиток, бидејќи тогаш најизразито се почувствува активноста на туѓите националистички пропаганди и настана нагло и моќно раслојување на поранешната единствена народна маса што предизвика и најсилни бранувања сред македонската интелигенција за отпор против туѓинците и за народно единство. Како историчар, современик и учесник, Мисирков успеал, без вообичаената историска дистанца, прилично точно да го определи местото на овој процес и неговите основни координати во македонската национална историја.</ref> Во краiо на 1889 год. се префрлиiа во Бугариiа 30—40 души ученици и студенти македонци од Белград во Софиiа. Тиiе ученици сет душата на сите собитиiа во Македониiа од тогаi до сега. Они беа запознаiани со Србиiа и Бугариiа, со нивните култури и цели во Македоиiа. Они и сознаа опасноста за дележ на Македониiа мег'у тиiе две држаи, ако да бидит македонците сами да не се вооражат, за да си извоiуваат сами, со свои собствени сили и средства слободиiа, и со тоа да преупредат дележот на Македониiа. По нивна инициатива првен се образуа во зафатоко на деветдесетите години. Једно национално сепаратистично движеiн'е со цел'а да се оддел'ат интересите на македонците од бугарцките со возведуаiн'е на iедно од македонцките наречиiа на степен на литературен iазик на сите македонци. Орган на тоа сепаратитстко движеiн'е на македонците во Бугариiа беше журналот „Лоза".”.<ref> К.П.Мисирков беше еден од тие бегалци (П. Попарсов, Д. Груев, Д. Мирчев, Хр. Попкоцев, Ѓ. Баласчев, Н.Наумов и др.) што беа и едни од главните основачи и идеолози на Младата македонска книжовна дружина во Софија и издавачи и уредници на нејзиниот орган сп. „Лоза” (1892). Тој беше сe уште во Софија кога почна организирањето на оваа дружина, па не е чудно што толку активно се вклучи и во организирањето на Ученичкото друштво „Вардар“ во Белград (1893). </ref> Но тоа дуовно движеiн'е на македонците не се ареса на бугарцкото стамболовцко праител'ство, коiе забрани да се издаат „Лоза" и зафати да гонит македонците сепаратисти. От тоа време ушче побегна Дамiан Груев, коi шчо беше во броiот на македонците ученици, шчо поминаа од Белград во Софиiа и во броiот на сепаратистите.<ref> Бидејќи Мисирков беше заедно со Д.Груев во Белград, заедно избегаа во Софија, а потоа и двајцата ја напуштија Бугарија, треба да се примат со доверба овие зборови, особено пак ако се имаат предвид и некои новооткриени документи од бугарските архиви од тоа време. Организирањето на вечерните училишта за Македонците печалбари, основањето на јадрото од коешто израсна Младата македонска книжовна дружина и остриот судар со бугарските власти на Стамболов, затворањето и потоа бегството во Македонија - зборуваат дека Груев навистина бил „во бројот на сепаратистите”.</ref> Немаiки во Бугариiа почва за национален сепаратизм македонците, шчо пребегаа од Белград во Софиiа, се зафатиiа со образуаiн'е на револ'уциони организациiи во Бугариiа и Македониiа.<ref> Организираното револуционерно движење во Македонија има знатно подолга историја и започнува всушност уште во 60-тите години од XIX век, коешто изведе и масовни востанија (Разловечкото во 1876 и Кресненското во 1878 год.) што станаа одредници во новата македонска историја, но Мисирков има полно право кога образувањето на најмоќната организирана револуционерна сила во земјата - ТМОРО - ја поврзува непосредно со македонските интелектуалци што учествуваа во тие бегства од Македонија во Белград и во Софија и во акциите особено во Бугарија на самиот почеток на последната деценија од минатиот век. </ref> Видните македонци револ'уционери сепаратисти, како Дел'чев,<ref> Значајно е што и Мисирков меѓу највидните македонски револуционери, и тоа „сепаратисти“ (со смислата што му се даваше на овој поим во тоа време), на прво место то поставува Гоцета Делчев, независно од тоа што овој не стигна да се изрази и јавно како „национален сепаратист“. Токму ваков Делчев остана и во споменот на народот, поради што за него се испеани и најмногу и најдобрите македонски револуционерни народни песни, во кои македонското национално обележје е особено потенцирано.</ref> беа само ученици на првото поколеiн'е македонци, ученици србцки и бугарцки. Исто така и Сарафов<ref> Б. Сарафов имаше само бугарско образование, тој никогаш не отиде во Србија да се школува, но тој беше еден од воспитаниците на П. Драганов во Солун и беше внук на попот Харитон еден од највидните „сепаратисти“ од Источна Македонија во движењето од 1873-1874 год. А дека неговиот „сепаратизам” не бил само на зборови, потврдуваат и пишувањата на Мисирков и Чуповски за него во „Македонски глас” (1914).</ref> и друзите по доцкнашни револ'уционери се iавиiа, само нивни продолжатели последуатели, но не инициатори на револ'уционата организациiа. От самиiот зафаток на револ'уционата организациiа македонците во Бугариiа или со бугарцко образуаiн'е, работеа под маската бугари, iедно за тоа, шчо така се викаше голем дел од населеiн'ето, а друго, шчо по тоi пат можеше да се добиiет прддржката на бугарцкото праителство, на бугарцкиiо народ и бугарцката екзархиiа. Играта, одиграна од ниф, имаше положни и одрични резултати. Мег'у првите требит да се однесат: 1, македонците, со обiединеiн'ето си за преследуаiн'е интересите на своiата таткоина, станаа важен фактор, коiи шчо на вид влезе во союз со бугарцкиiот народ и сите негои официiални предстаители за достижеiн'е на вид обшчебугарцки интереси во Македониiа, а во сашност, со тоа напраи бугарцкиiот народ и негоите официiални предстаители и учреждениiа орадиiа за свои собствени чисто македонцки цели и интереси; 2, македонците од соiузници со бугарите во решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е станаа господари на тоi соiуз, во коi'и шчо бугарите зафатиiа услужливо, а по некоi пат и со гореч во душата нивна, да исполнуваат бараiн'ата на македонците. Контака и македонците зафатиiа да заiауваат, оти они сакаат „Македониiа за македонците" оти тиiе сакаат автономиiа за Македониiа, а не соiединуаiн'е со Бугариiа. Бугарите, „скрепя серце",<ref> Израз во рускиот јазик: против својата желба, со тешко срце, со страв.</ref> можеа да чуiат таква новост, коiа не можеше да бидит ним приiатна. Но македонците и успокоiуваа бугарите: чекаiте вие, нека ни даат нам автономиiа, па ке видите, оти после неколку години таiа Македониiа ке бидит бугарцка, зашчо поекето од македонцката интелегенциiа доби обруазуаiн'ето си во Бугариiа.<ref> На 18.7.1903 год. и Е. Спространов запишал во својот дневник: „Дури и етничкиот сепаратизам да се прегрне покрај политичкиот, пак нема зошто да се плашат Бугарите. Не само таму што се силни, туку и одовде кога ќе јурнат сите интелигентни луѓе, каков колорит ќе и’ дадат на земјата?” На 13.11.1903 год. по разговорот со Мисирков во Софија, во времето кога се печатеше неговата книга, Е. Спространов запишал: „Уверен сум дека неговиот македонски јазик ќе трае ден до пладне. Кога ќе затракаат печатните машини во Македонија, сe ќе исчезне. Па таму има цело поколение што се развивало, растело и учело на бугарски; ќе прифати ли сега тоа да се мачи на нов јазик?”</ref> Надворешниiо свет пак го уверуваа, оти историiата со Источна Румелиiа не можит да се повторит и со Македониiа, зашчо во Македониiа имат многу народности, а не две-три, оти сите тие народности, како и сите саседни балканцки држаици и големите држаици, ке можат да побркаат на соiединуаiн'ето на Македониiа со Бугариiа. Наi после заiауваа: каков интерес имаат македонците да се присоiединуат до Бугариiа, кога от тоа присоiединуаiн'е ке имат полза поеке Бугариiа, отколку Македониiа? Македонците не се установиiа на таiа двоiна игра со различни заiауваiн'а на бугарите и на Европа. Тиiе пренесоа центрот на револ'уционата оргнизациiа заiедно со сите национално-политични прашаiн'а во Македониiа, за да бидат слободни во своите постапоци од бугарцкото праител'ство. Во комитетите во Бугариiа зафатиiа да пропапандираат полно оддел'уаiн'е интересите на Македониiа од интересите на Бугариiа. Се зафати енергичната работа на Сарафов,<ref> Б. Сарафов беше претседател само на ВМОК (1899-1901).</ref> заiедно со комитетите, председател'ствувани од него. Сарафов, како председник на Врховниiот комитет во Софиiа, работеше, сосем не сообразуваiки се со бугарцкото праител'ство. На Сарафов не му сочувствуаше бугарцкото праител'тсво и кн'азот, со друзи зборои: комитетот, на коi шчо, председател'ствуаше Сарафов се придржуаше во македонцкото прашаiн'е iедна таква програма, тогаi за тогаi само политична, изработена ушче от понапред, на коiа тиiе, шчо сет призвани да бранат бугарцките интереси, не сочувствуваа, а тиiе шчо состауваа толпата, со друзи зборови, бугарцкиiот народ, сочувствуваа. Од тука iет iасно, оти бугарите iе голтнаа пил'ул'ата и касно iет да си испраат грешката. Праител'сгвото напраи усилиiа да поврнит изгубеното, но уви!<ref> русизам: За жал!</ref> - било касно. Врховниiот комитет во Софиiа се кладе под председничеството на ген. Цончев,<ref> Бугарскиот резервен генерал Иван Цончев (1859-1908) беше поставен од бугарскиот дворец и владата за потпретседател на ВМОК и беше главен вдахновител и организатор на „Горноџумајското востание” (1902). Тогаш настанаа и првите оружени судири помеѓу „врховистичките” и „централистичките” чети во Македонија.</ref> бугарин, л'убимец на кн'азот. Но македонците во Бугариiа убедиiа бугарцкото населеiн'е во праотиiата на нивната програма за полно оддел'уаiн'е на интересите на Македониiа од интересите на Бугариiа, покажаа политиката на праител'ството, на кн'азот и на „генералцкиiот комитет" или комитеот на Цончев-Михаiловцки,<ref> Стојан Михајловски (1856-1927) е бугарски поет и општественик од гр. Елена што немаше ништо заедничко со борбата на Македонците за слобода, но во 1901 год. беше поставен за претседател на ВМОК, наместо дотогашниот Б. Сарафов што се покажа „непослушен” за бугарскиот кнез.</ref> како егоична и добиiа во Бугариiа по голема власт над „генералцкиiот комитет" и над праител'ствената политика во македонцкото прашаiн'е. Таiа сила главно се поддржуаше со полната солидарност на „Станишевцкиiот врховен комитет"<ref> Се работи за отцепничкиот ВМОК на чело со Хр. Станишев што во извесна смисла се поддржуваше и од ЦК на ТМОРО.</ref> со „Натрешната организациiа".<ref> Бидејќи во тоа време Мисирков беше претседател на ТМОК во С.-Петербург и непосредно кореспондираше и со ВМОК во Софија и со ЦК на ТМОРО во Солун, тој лично ги знаеше тие односи што подоцна имаше можност и на самиот терен да ги почувствува.</ref> И така комитетите, а заедно со ниф, и уопшче македонците се ослободуваат од влиiаiн'ето на бугарцкото праител'ство, создаваат своiа независна програма за работа, таiа програма пропагандираат во Бугариiа и со неiа добиiаат влиiаiн'е на бугарцкиiот народ, а преко него и на праител'ството. Откако се укорени така македонцкото „дело" во Бугариiа, македонците зафатиiа да одат и во Србиiа и тамо да излагаат своiата програма на праител'ството и на србцкиiот народ. Сарафов, Радев, Јанков,<ref> И „врховистот” бугарскиот полковник Анастас Јанков (?-1906) од с. Загоричани, кога во 1902 год. отиде со голема чета во Костурско за да крева „востание”, издаде проглас во кој меѓу другото се вели: „Македонци! Сетете се за светскиот победител, за светската слава на Македонија великиот Александар Македонски; сетете се за храбриот цар Самуил, македонскиот великан, за прекрасниот Марко Крале општословенска слава, - дека во нив течела македонска крв; тие од небесните височини бдеат и го благословуваат нашето започнато дело. Да се покажеме достојни нивни потомци: да им ги зачуваме славните имиња и да го зачудиме светот со нашата храброст, умешност и самопожртвуваност; да го отресеме од себе срамниот јарем што нe гуши пет века...”</ref> увераваа, оти они се борат со девиз „Македониiа за македонците“, за сите македонци без разлика, и оти никоi пат Македониiа не ке се соiединит со Бугариiа. Не iет ли iасно и от тиiе постапоци на македонцките водачи, оти македонците зедоа сами да решаваат судбите на Македониiа, и оти они во своiата деiност сет готои да се столкуваат и да согласат интересите на своiата таткоина, не само со Бугариiа, но и со друзите блкански држаици, откако се дадат од страна на Македониiа некоiи задолжеiн'а на тиiе држаици за окажаната неi помок'? Од дотука реченото iет iасно, оти борбата мег'у Бугариiа и Србиiа за влиiаiн'е во Македониiа во резултат даде развиiаiн'е на сознаiн'ето, да судбите на Македониiа требит да сет во раците на македонците. Македонците се организуваат со сознааiн'е своiите праа на своiата таткоина и своiот долг пред неiа. Со организуаiн'ето си, македонците станаа главниiот фактор во решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е, как во своiите очи, така и во очите на Европа. Од востааiн'ето со нас се церемонат; до него на нас гледаа како на iедна неопределена маса. Тиiе сет сите резултати од досегашното ни самосознааiн'е. Организациiата со постепеното оддел'аiн'е на македонцките интереси од бугарцките, со земаiн'ето на македонцкото прашаiн'е во своiи раци и наi после и наi многу со сегашново востааiн'е во резултат достигна тоа, шчо не предполагаше: на место слободиiа да бараат, сега во Македониiа мнозина сет убедени, да ни требит полно пресечуаiн'е на врските со сите балканцки народности и култивираiн'е на се, шчо iет во Македониiа оригинално и своiе: iазико, обичаiите. историiата, писменоста, народната словесност и пр. .<ref> Дека оваа анализа на Востанието е правдива, дека Мисирков не можел да биде противник на ТМОРО, туку само поборник за една поизјаснета нејзина национална програма, покажува и фактот што тој и во Софија основува Македонско научно-литературно другарство (1903), чии членови станаа и некои истакнати македонски револуционери. На 24.11.1903 год., додека Мисирков сe уште беше во Софија, Е. Спространов му пишува на бугарскиот министер-претседател Р. Петров: „Независно од тоа како и на ова мое писмо ќе погледнете, должен сум да ги изнесам моите грижи по повод брзото ширење на македонското национално движење, кое не само што ја зафати Македонија, туку наоѓа одзив и овде меѓу македонската емиграција, а најмногу кај интелигенцијата. Вам секако Ви е познато дека овде во Софија деновиве се основа Македонско научно-литературно друштво: Вистина, засега околу него се собраа десетина луѓе, но ако не се преземат соодветни чекори и не се протера Крсте Мисирков од Бугарија, тоа за кусо време ќе го опфати грото од македонската бројна емиграција... За жал, кон македонските националисти во последно воеме почнаа да се придружуваат и луѓето на Организацијата. Ако од тој аспект погледнете на проблемот, ако ја земете организационата и ударната сила на Организацијата во служба на македонското национално движење, дури тогаш во вистинската светлина се јавува опасноста за бугарското дело во Македонија. Со сигурност знам дека кон македонските националисти се придружија и македонските револуционери Димитар Мирасчиев, војводата, и четникот Јордан Ангелов. По сe изгледа, наскоро ќе им се приклучат и некои од лидерите на Организацијата.“</ref> Тоа нешчо не се предвидуаше, зашчо се мислеше, оти името „бугарин" ке ни донесит с, шчо очекуафме од народното движеiн'е. Но во расчетите се излагафме. Заiедно со арнотиiите за интересите на Македониiа, изброiени по горе, името бугарин донесе и одречни резултати за револ'уционото „дело": Името бугарин и неiеднаквите увереiн'а пред Бугариiа и пред Европа за судбата на Македониiа по неiното ослободуаiн'е состаиiа полно недоверие кон нашето „дело" от страна на европеiците, мислеiки го за итрост, не македонцка, ами бугарцка, и за маневр на бугарцкото праител'ство да се решит македонцкото прашаiн'е по скоро. Сиромашкото бугарцко праител'ство се наiде во небрано лоiзе во македонцкото прашаiн'е: македонците го изиграа и го употребуваа како средство во своите цели, а европеiците го обвинуваа во итрости, от коiи шчо тоа сиромашкото беше далеку. И така името бугарин присвоiено от комитетите и организациiата за македонцките словени, и соединуаiн'ето на нашите интереси со интересите на Бугариiа во агитациiата на комитетите у бугарите, беа причина, сета македонцка работа да се припишит од Европа на Бугариiа и бугарите, и като бугарцко надворешно iавуаiн'е да се не поддржуат. Малу тоа: името бугарин, коiе застауаше да се односуат европеiците со недоверiе кон работата на организациiата, видеiки во неiа сакаiн'е на Бугариiа, со револ'уциiа да нарушит равновесiето на Балканцкиiот полуостров, и непостоiанството на бугарцката надворешна политика, напраена, сега против Русиiа, сега со неiа, послужиiа за причина да се согласат Русиiа и Австро-Унгариiа, заiедно со взаимно согласiе да решаваат балканцките прашаiн'а. Тоа согласуаiн'е од 1897 год. беше напраено против Бугариiа, како мнима подстрекател'ка на македонците, но негоите резултати беа вредител'ни, не за Бугариiа сама, зашчо во бугарцките натрешни работи никоi немат прао да се набркуат, а за нас македонците. Тоа iет отрицател'ната страна на првиiот период на националното ни самосознаiн'е; тоа iет причината на неуспеот на востааiн'ето ни. Неуспеот значит главно се должит на името бугарин, усвоено и пропагандирано од револ'уционерите. Востааiн'ето напраи епоха во жиотот и националното самосознаiн'е на македонците словени. Оно ке натерат нашиiот народ и негоата интелегенциiа да погледат назад на своiите упушчеiн'а од коiи произлезе неуспео на востааiн'ето. Оно ке натерат македонцката интелегенциiа со различно образуаiн'е да се сплотит во iедно, за да обiединит народот ни, но веке, не на таiа осноа, шчо си покажа сета своiа несостоiател'ност, а на друга, на чисто македонцка. Востааiн'ето ни покажа оти ниiе македонците не можиме да очекуаме помок од никоi од балканцките држаици, оти решеiн'ето на нашето прашаiн'е iет сето во раците на Големите Сили, и за тоа нам и не ни требит да соiединуаме и збркуаме нашите интереси со чиiи и да бидит словенцки на Балканцкиiот полуостров. Нам ни требит натрешно обiединуаiн'е мег'у себе: не ни требат во Македониiа ни срби, ни бугари, ни грци, оти не сме ни iедното, ни другото, ни трек'ото; не ни требат патриархисти, екзархисти, оти ниiе сме само праославни рисiани. Делеiн'ето iет искуствено создадено од балканцките држаици, намерени да дел'ат Македониiа со стечен'е на обстоiател'ствата. Но македонците, на сегашната степен на нивното национално развитiе, не сет материiал во раците на малечките балканцки држаици, ами сет силен етнографцко-политичен фактор, от коi шчо поеке зависaт судбите на Македониiа, отколку од малечките балканцки држаици. Тиiе македонци, шчо покажаа таква способност во своiето националнополитично организуаjн'е, шчо покажаа таквоа примерно жртвуаiн'е со своiите интереси во полза на интересите на своiата татаоина, не со по малечок успев, ке можат да организират секакви препiаствиiа на националните и религиозни пропаганди, шчо цепат денеска народот наш на делои враждебни iеден кон друг. Организациiата и македонците до сега на далеко растоiаiн'е отдалечиiа интересите на Македониiа' од бугарцките. Од тоа положеiн'е до полното отцепуаiн'е од Бугариiа и до обiавуаiн'ето Македониiа за оддел'на од Бугариiа и Србиiа етнографцка област имат iедеи рачкор. Тоi рачкор iет необходимо следствиiе на неуспео на сегашното востааiн'е. Тоi iет на полоина напраен. Полното отцепеiн'е на Македониiа од балканцките држаици во етнографцки однос ке испливит на iава со успокоеiн'ето на Македониiа.<ref> Ваквиот развиток на работите во Македонија го согледаа и заинтересираните претенденти па ги вложија сите усилби не само да го спречат, туку и да го задушат воопшто. Тоа беше и главната причина за влегувањето на оружените нивни чети во ерата на пописот на „нуфузите” во Македонија, особено кога веќе требаше да се воведат предвидените Мирцштетски реформи.</ref> Набркуаiн'ето на бугарите и србите во Македониiа беше предизвикано од некоiи обстоiател'ства: македонците идеа рака за рака со бугарите во црковното прашаiн'е от тамо раширеiн'ето власта на екзархиiата во Македониiа. Србиiа се набрка во Македониiа откако изгуби надеж да си присоiединит Босна и Ерцегоина. Но сега и за нас македонците настапиiа нои обстоiател'ства, коiи ке не потресат, и ке ни кажат нои патишча, по коiи шчо ке требит да одиме однапред. Претенциiите на Србиiа и Бугариiа од iедна страна, ни покажаа, оти само конкуренциiата на тиiе две држаи не застауат да робуаме ушче на неопределен срок; од друга — тиiе претенциiи ни подтврдиiа и без тоа известната истина, оти во цела Македониiа имат само iедна а не неколку словенцки народности. Значит делеiн'ето iет искуствено и од борбата со него наi напред ке требит да се зафатит нашата ноа работа во по натамошното развитиiе на националното ни самосознаiн'е. И така имин'ата: србин, бугарин и грк си изслужиiа своiата служба во Македониiа и за ниф там немат поеке место. Време iет да заменит iедно обшчо за сите македонцки словени име — името „македонец". Таiа смена iет само логично следствиiе на досегашната работа на македонцките комитети, организациiи и интелегенциiа и се барат од обстоiател'ствата. Тада смена частично веке iет настапила и не iет далеко тоiа време, кога таiа ке торжествуат. При с горереченото за ноото течеiн'е во развиiаiн'ето на националното самосозвааiн'е у нас, ми се чинит, оти пак мнозина од вас, ке видат во моiите мнеiн'а и зборои само iедна мистификациiа. Можит, мнозина ке се запитаат: 1, ако до сега комитетите имаат играно двоiна рол'а: нa бугарите им имаат вел'ано, оти македонците сет бугари 'и iеден ден Македониiа, какo и да бидит, ке се соiединит со Бугариiа, а на европеiците им вел'ат, оти они бараат автономна Македониia само за македонците, оти се н'емат никаква мисл'а за соединуаiн'е со Бугариiа, то откаде iас знам, оти комитетите iа лажат Бугариiа, а не Европа? Можит да бидит сосим противното на тоа, шчо рекоф iас по горе за комитетите т. е. тиiе сет готои да дадат на Европа секакви гарантиiи, Македониiа да не се соiединит со Бугариiа, но они никоi пат не ке склонат да се упразднит во Македониiа бугарцкиiот iазик и бугарцкото име во полза на централното македонцко наречiе и името „македонец", со друзи зборои, то, шчо кажуаф iас, да имало само iеден чекор од тоа положеiн'е шчо се држаат македонците и македонцките комитети во македонцкото прашаiн'е кон Бугариiа, до полното отцепуаiн'е на Македониiа и македонците од бугарцките национални интереси, не iет прао, зашчо, не iеден чекор, ами цела пропаст оддел'уат iедното од другото, и комитетите ке покажат наi силно сопротивуаiн'е на ноото течеiн'е; 2, ако се допушчит, оти комитетите никоi пат немат да се согласат на упразднуан'ето на бугарцкото име и iазик од Македони а заiедно со него ке бидит против ноото течеiн'е и сета македонцка интелегенциiа со бугарцко образуаiн'е, то откаде ке поцрпуат ноото течеiн'е, сила за себе? Коiи ке бидаг теоретиците на ноото течеiн'е, каде тиiе теоретици ке развиваат своiата деiност, каде и каква ке бидит нивната аудиториiа, откаде ке се зимаат средствата за пропагандираiн'ето на идеiата, како ке проникнит таiа во народот и како ке се поддржуат во него ? Откаде ке се наiдат стредства за нои учебници, коi ке и приготвуат, на чиiи стредства ке се содржуат сколиiите со македонцки iазик? — Очигледно, iедно комитетите и македонцката интелегенциiа во Бугариiа зафатат да се противат на ноото течеiн'е, или, ако не му се противат, просто не го поддржуваат, iасно iет, оти од него немат да останит нишчо: фантазиiите на неколцина македонци ке бидат осмеiани и поеке нишчо. Така ли iет во сашчност? Да разгледаме до колку можат да бидат осноани таквиiа предполагаiн'а и сообразуаiн'а? Прво ке прегледаме прашаiн'ето: во каков однос комитетите и македонцката интелегенциiа ке станат кон iедно ноо национално течеiн'е стреди македонците, коiе барат не само политично, ами и национално и религиозно ослободуаiн'е на Македониiа т. е. кон iедно течеiн'е, шчо прокламират „Македониiа за македонците" против сите претенденти на Македониiа, во истиiо броi и против Бугариiа и бугарите. Да си предстаиме, оти тоа ноо течеiн'е iет незначител'но. И во тоi случаi требит да се решит прашаiн'ето за односот кон него. Ако ноото течеiн'е од гледишче на комитетите iет нешчо опасно и нежел'но, то тоа требит да се искорнит ушче во самиiот зафаток; ако тоа само по себе немат почва, то требитда се предостаит само од себе да исчезнит; а ако iет полезно за Македониiа, то ке требит да се поддржит од ниф. Прашаiн'ето, дали ноото течеiн'е имат биднина или не, ке се разгледит по долу, откаде ке се видит оти оно, ако се предостаат на само себе и се игнорират, ке се развиват само, а не ке опаг'ат.<ref> Дека и оваа мисла на Мисирков е точна покажува целиот понатамошен развиток и посебно нашата денешна слобода врз точно истите основни принципи, но дека тоа се согледувало и во тоа време, најдобро сведочи пак загрижениот за бугарштината во Македонија Е. Спространов, кој, меѓутоа, не можел да се ослободи и од македонското во себе. На 13.11.1903 год. утрото по разговорите со К. Мисирков и Ст. Јакимов кај него дома во Софија, Е. Спространов му пишува на бугарскиот министер-претседател Р. Петров: „Пишувајќи Ви ги моите лични сфаќања за иднината на мојатата татковина Македонија, ги имам предвид големите опасности што се кријат во сепаратистичкото национално движење меѓу еден дел од македонската интелигенција, кое зад себе веќе влече и македонски народни маси, особено во Југозападниот дел на Македонија, со центрите во Охрид, Ресен, Битола и Прилеп”. Потоа Спространов објаснува: „Во сегашниве услови... јас лично сум убеден дека сепаратизмот што зафаќа длабоки корени во масите може да стане решавачки фактор, особено ако масите ги поведат луѓе од типот на Мисирков, Дедов, Мишајков и други... Бездруго, македонските маси со поголема радост ќе го прифатат гледиштето на македонските националисти што проповедаат Организацијата да се претвори од револуционерна во еволуциона. Како таква ќе може легално да работи во Турската Империја. Но овојпат таа нема да има други цели, туку преку добиената културна автономија за Македонија да ја јакне македонската индивидуалност, преку создавање македонски културно-просветни установи на македонски јазик и создавање македонска самостојна црква на чело со македонски патријарх. Како што гледате, господине министер-претседателе, - продолжува Спространов - ваквите идеи што веќе нашироко се прифаќаат од македонското население, не се ни малку за потценување за да не им се посвети високо внимание. Ако притоа додадам дека пропагаторите на македонскиот сепаратизам се зафатиле мошне студиозно и со ентузијазам да печатат книги, речници, читанки, историски учебници и граматика на македонски јазик, тогаш можете пореално да ја сфатите опасноста за бугарштината во Македонија. Убеден сум дека за мошне кратко време, освен тенкиот слој на македонската интелигенција школувана во бугарските училишта, народот ќе го отфрли бугарскиот јазик и ќе го прифати македонскиот, односно мајчиниот, бидејќи ќе нема потреба да го учи, како што со мака го прави тоа со бугарскиот јазик.”</ref> За тоа, имаiки пред вид, оти ноото течеiн'е само от себе ке растит, требит да се разгледат прашаiн'ето, али комитетите ке се борат со него, или пак ке го поддржуваат? Прво се питат: дали комитетите, разсудуаiки логично, можат да обiаат воiна на ноото течеiн'е? Можит да се допушчит, оти таква воiна можит да се очекуат, зашчо во комитетите имат членои, не само македонци, ами и бугари, и последните некоi пат не ке се согласат со ноото течеiн'е, оти со него ке се закопаат бугарцките интереси во Македониiа; исто така имат и мег'у македонците, членои на комитетите, лица, коiи ке расудуат така: сега на старост ниiе не можиме да учиме нов iазик: бугарцки знаiиме и бугарцки ке зборуаме, — ниiе сме бугари. Малу тоа. Мнозина, па и наi големиiог дел од македонцката емиграциiа во Бугариiа ке се противит на ноото течеiн'е по чисто егоистични сообразуаiн'а. Поеке од 5.000 души македонци имат на државна служба само во Софиiа. Не по малу имат кандидати на служба. Измег'у таiа македонцка интелегентна емиграциiа имат мнозина, или шчо имале, или имаат високи должности, пак и коiи сет претеденти и кандидати на, ниф, во тоi броi и на министерцки портфеiл'. Се знаiит, оти сите тиiе господиновци имаат наi горе от се своiите лични интереси. За ниф интересите на Македониiа сет iедно стредство да добиiат служба и да се одржат на неiа. И интересите на Бугариiа, не Господ знаiит, шчо означаваат. Но за да се исполнат нивните егоистични планои за убаа служба, они сет готои да се покажат поеке бугари от самите бугари, да играат от себе рол'а на бугарцки шовинисти, со неiа да експлоаатараат и бугарцкиот кн'аз и интересите на Македониiа, и на бугарцкиiот народ, и европеiцкото обшчествено мнеiн'е, со iедеи збор, да лажат, и на десно, и на лево, под вид да исполнуваат некаков патриотцки долг, а во сашчност да добиiат служба, власт и попул'арност. Једно македонцкатга интелегентна емиграциiа се состоiит главно от таквиiа лица, шчо си имаат соiединено своiите интереси со Бугариiа и се облизуваат около бугарцкиiот кн'аз, коi шчо по кефот си клаат и сфал'ат миниетрите, и коi шчо можит да клаит за министри, не само луг'е коiи шчо имаат малу попул'арност стред бугарцкиiот народ, но и таквиiа, шчо немаат сосим партиiа и сет „независими" т.е. „и тука го клаваат и гамо го клаваат", — iедно имаме луге, шчо мисл'ат, оти главното достоинство на чоека iет, не честно да служит на своiот народ, ами да итруат т. е. да лажит, и десно, и лево, — то природно iет, оти ноото течеiн'е во развиiаiн'ето на националното самосознааiн'е на македонците не ке стретит поддржка во нашата емиграциiа во Бугариiа. Немат шчо да се зборит за учените македонци во Бугариiа: тиiе iедногласно ке речат, оти ноото течеiн'е iет просто апсурд, оти никоi пат немало македонцка народноот и сега iа немат; оти македонците сет бугари и пр. Секоi пат и на секаде iет бивало така и така ке бидит сега и каi нас. Учените, аристократиiата, интелегенциiата и вообшче обшчествените класои, каi шчо се имаат лични интереси, стари традициiи и предубедеiн'а се борат со ноите течеiн'а, каi шчо се наог'ат истината и праината. Тиiа течеiн'а се укоренуваат прво во долните класои и уопшче во л'уг'ето без предубедеiн'а, готои да се борат со тиiа предубедеiн'а во зашчита на ноите идеи, од осашчествуаiн'ето на коiи ке зависит, не само нивната, но и стрек'ата на нивниiот народ. За илустрациiа на одот и на, резултатите на борбата мег'у стари и нои течеiн'а, доста iет да си припаметиме борбата на рисiанството со iазичеството, реформираiн'ето на Русиiа от Петр Велики, возродуаiн'ето на чехите, литовците, праопионата реформа на Вук Караджич и пр. Туку да остаиме излезот на борбата мег'у старото и ноо македонцко национално течеiн'е, да се задржиме на прашаiн'ето за односот на комитетите кон ноото течеiн'е. Јас по горе рекоф, оти по големиiот дел от членоите на комитетите ке бидат за борба со ноото течеiн'е. Но како ви се чинит, али таiа борба ке бидит победоносна за ниф? — Не. — Она само ним ке им ископат гробот. Она ке компрометират и бугарцката политика во Македониiа. И ето зашчо. До сега комитетите кажуваа на надворешниiот свет, оти они работат само за „Македониiа за македонците" и сет готои да дадат секакви гаранциiи да не станит присоiединуаiн'е на Македониiа со Бугариiа. Бугариiа искажуат истата политика во македонцкото прашаiн'е. Комитетите вел'ат, оти се готвеше и стана обшчо македонцко востааiн'е от сите македонцки народности заiедно, а не само од „бугарите". А кога им кажуате: iедно востааiн'ето iет обшчо от сите македонцки народности, то зашчо комитетот заседаат само во Бугариiа, [a] не и во Србиiа, Влашко и на друго место, тиiе одговараат така: от тоа, шчо комитетите заседаваат во Бугариiа, грешно iет да се праит закл'учок, македонцките комитети да сет бугарцки; за македонцките комитети Бугариiа не iет нишчо поеке од iедна држаа, шчо окажуат гостеприемство на македонците и им даат слободиiа да работат слободно до колку таiа работа не наносит вреда на држаата; т. е Бугариiа во македонцкото востааiн'е играт само рол'ата на Каравлашко во бугарцкото востааiн'е. Бугариiа кажуаше истото. Европеiците, се разбират, не веруваа на тоа. Ами сега, колку лажовни ке излезат тиiа увереiн'а и на македонцките комитети и на Бугариiа, ако и iедните и друзите, от пасивен однос кон iедно ноо течеiн'е, шчо барат „Македониiа за македонците" а не за бугарите, или од иронизируаiн'е со него, стапит во борба со него? Таiа борба ке свалит маската и од iедните и од другата и ке востаноит симпатиiите на европеiцкото обшчество и европеiцките праител'ства во полза на ноото течеiн'е и против лажливците. А без Европа и Русиiа, ни комитетите, ни Бугариiа, не можит ни на iота да изменат судбините на Македониiа. А iедно iет така, комитетите од ироничен и пасивен однос кон ноото течеiн'е ке требит непостредствено да преминат до негоото поддржуаiн'е. Ето го одгоорот на прашаiн'ето, каков можит да бидит односот на комитетите кон ноото течеiн'е? Сега да поминиме до другото прашаiн'е: от каде ноото течеiн'е ке зимат сила, ако македонцката интелегенциiа и комитетите во Бугариiа зафатат борба со него? Со шчо располагат оно? За одгоор на тоа прашаiн'е требит во неколку рески да се одбележит рол'ата на Србиiа во македонцкото национално возродуаiн'е. Да пренебрегуат чоек со положеiн'ето, шчо го имат земено Србиiа во македонцкото прашаiн'е и со неiната рол'а во македонцкото национално возродуаiн'е iет лесномислено. Даже можит да се речит, Србиiа да изигра во наi ноата историiа на Македониiа по голема рол'а од Бугариiа. Кога Бугариiа со шум сакаше да решит македонцкото прашаiн'е, водена за носот од македонцката емиграциiа, Србиiа тио, со голем успеф работеше во Македониiа наполно согласно со србцката погоорка: „тиха вода брег рони''. Беше време, кога ролите на тиiе две држаи беа обратни т. е. Србиiа шумеше а Бугариiа работеше. Да бидиме по iасни. До србцко-бугарската воiна во 1885 г. бугарите тио работеа во Македониiа. Сливница<ref> Тогашно село во Бугарија, каде што српската војска претрпе тежок пораз во Српско-бугарската војна од 1885 год.</ref> им покажа на србите, оти ако iедна Бугариiа со Источна Румелиiа можат да покажат на Србиiа iедна Сливничка поразиiа, то соiединената Бугариiа, заiедно со присоiединената до неiа Македониiа во бидно време, можит и сосем да победит и поробит Србиiа. Сливница натера Србиiа да зафатит iедна ноа борба со Бугариiа за Македониiа. Наi напред таiа борба беше на книга: србите докажуваа со громки и плитки фрази, оти они имаат по големо прао на Македониiа од бугарите. От тоа поминаа пак на громка, но безрезултатна пропаганда во Македониiа: наобек'аа на македонци, млади ученици, од бугарцки и грцки сколиiи златни гори за во Србиiа. Патриотичното пропагандно другарство „Св. Сава" од 1888 година отвори пансион за своiите ученици стипендиiати. Во 1889 година броiот на стипендиiатите на тоа другарство се уголеми, за да се умалит по неколку месеци: во ноември месец на таiа година около 40 души ученици македонци, iедни таiно, друзи iавно и демонстративно поминаа од Белград во Софиiа, за тамо да се учат (се разбират со бугарцки пари).<ref> Како активен учесник во сите овие манифестации на младата македонска интелигенција, Мисирков навистина точно ги предава настаните што може наполно да се следат во постојната архивска документација во Белград. Меѓутоа, тој сепак направил мал превид: во 1889 год. сепак избегале само мал број македонски студенти ученици од Белград во Софија, додека големата група за којашто зборува тој овде, ја напуштила Србија на почетокот на февруари 1890 год. Од постојните списоци на бегалците не се дознава кога точно пребегал самиот Мисирков, но во едно писмо од К. Мисирков и Гр. Хаџиташковиќ од 11.12.1890 год. до српскиот министер за надворешни работи се вели дека тие го напуштиле Белград „во месец јануари минатата година”. Меѓутоа, во полициските записници стои дека на 4.11.1890 год. во една поголема група сослушувани ученици и студенти од Македонија бил и Хаџиташковиќ и дека дури утрето и таа група го напуштила Белград.</ref> Тоi неуспеф не обескуражи одважните срби: другарството „Св. Сава" отвори патриотична подписка во Србиiа за построiуаiн'е ноо здаiн'е на другарство за пансиiон и за своiа пропагандцка околиiа. Во 1890 год. се издигна големо трикатно здаiн'е, во коiе од iануари 1891 год. се отвори пропагандцката „Богословцко-учител'цка сколиiа", за да се затворит по полоина година. Но за тоа Светосавцкото другарство за таiа полоина година напраи доста шум: во неiа осим науките имаше и воена гимнастика и маршеи на учениците со музика по Белград и негоите околиiи и патуаiн'е на летото по Србиiа, каде се произносуваа громки тостои.<ref> И за оваа дејност на Богословско-учителската школа во Белград постои исцрпна архивска документација што наполно ги потврдува зборовите на Мисирков.</ref> Со тоа се сврши шумот во Србиiа, и србите зафатиiа да работат тио и упорно: пропагандата помина от патриотцкото другарство во раците на министерството на надворешните работи. Министерството првно и праiк'аше своiите стипендиiати во србцките провинциални градишча, за да се учат, а после собираше во Белград во специални или великата сколиiа.<ref> И овие констатации резултираат од Мисирковите лични доживувања во ова време, кога тој беше префрлен од Белград во Шабац и потоа пак во Белград.</ref> Работеiн'ето на србите не остана без резултати при решааiн'ето на македонцкото прашаiн'е. Србите со своiите сколиiи во Македониiа успеа да создадат во европеiцкото и руско обшчествено мнеiн'е ил'узиiа, да имат срби во Македониiа. Једно подобна ил'узиiа поминуат пред праител'ствата на Великите Сили за факт, то iасно iет, оти при решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е требит да се имаат пред очи и бараiн'ата на србцкото праител'ство. Следствено, Србиiа при таiа борба достигна поеке од Бугариiа, коiа со шумот, шчо подигна остана со загуби, а не со добит. Ако да не се iавеше ноото течеiн'е во развитиiето на националното самосознааiн'е мег'у македонците, коiе ке приравнит загубите на Србиiа со загубите на Бугариiа, то можит положно да се тврдит, оти од востааiн'ето бугарцките интереси во Македониiа само пострадаа, а србцките само се уголемиiа. Но србцката пропаганда осем ил'узиiата за србцка народност во Македониiа и побркуаiн'ето да се решит македонцкото прашаiн'е во полза на бугарите, имат и друзи резултати. Во зафатокот на нивната пропаганда, србите и не мислеа да праат македонците срби; тиiе сакаа просто да создадат во Македониiа, редом со бугарцките, и србцки интсреси, така, да во време решеiн'ето на македонцкото прашаiн'е, да добиiат колку се можи по голем дел од неiа.Таiа цел'а се достигаше, iедно со изiавуаiн'е историiцки и друзи праа и сообразуаiн'а, а друго и главно со инакво постааiн'е прашаiн'ето за народноста на македонцките словени. Последните можеа да се истаат, или како нешчо стредно мег'у србите и бугарите т. е. ни срби, ни бугари, а просто македонци или македонцки словени, или како срби. Првата теориiа имаше по малу последуачи и беше предназначена за пред европеiцкото обшчествено мнеiн'е. Но на таiа теориiа беше затворен входот во Македониiа, како и со сите тиiе стредини, откаде излизаа пропагандистите. Таiа теориiа беше опасна за србцките интереси во Македониiа, зашчо ке повлечеше по себе согласiето на Србиiа да се образуат оддел'на македонцка држаа и со тоа Србиiа не ке добиiеше ни iеден дел од неiа. .<ref> Всушност „македонистичката” пропаганда на Србија влезе и во Македонија, но само со определени манифестации и во времето од 1886 до 1891 год.</ref> Втората теориiа, т. е. сите македонцки словени сет исто таквиiе срби, како и бошн'ацие, црногорците и пр., се укорени во Србиiа. Со тоа србите лажеа, не само европеiцкото обшчествено мнеiн'е и македонците, но и сами себе; тиiе зафатиiа да пропагандираат истата идеiа и стред србите со помок'та на сколиiи и книги. Последните беа и сет сите тенденциозни во прашаiн'ето за народноста на македонците. Ил'узиите на европеiцкото обшчествено мнеiн'е за србцки интереси донесе своiите плодои. Ил'узиiите на, самиiот србцки народ пак не сет без резултатно: во случаi на воiна за Македониiа со кого и да iет, србите, како iеден, сите ке се наврл'ат на неприiател'от, — србцката воiска со наi силно патриотцко осек'аiн'е ке се биiет за Македониiа. Србцките усил'а, да се прегледат од научно гледишче македонцкото прашаiн'е се увенчаа со успеф. Бугарите можат да се утешаваат да iет прашаiн'ето за народноста на македонците решено во нивна полза. Они можат да му турат нему крст. Но не го праат тоа друзите учени. Сега веке имат предстаители од науката, како проф. проф. И. А. Бодуен-де-Куртене,<ref> Полјакот во Русија проф. д-р Јан Бодуен-де-Куртене (1845-1929) му беше професор на К. Мисирков во С. Петербург. Нивните односи беа поблиски отколку само како однос помеѓу професор и студент: Мисирков често го посетуваше домот на својот професор и разменуваше писма - на полски и на руски јазик. Бодуен-де-Куртене уште во август 1877 год. престојува во Македонија, потоа ги следи истражувањата на Л. Мазинг за македонскиот јазик (1890-1891), како и оние на П.Д. Драганов, К.Хрон и др., и во својот учебник „Споредбена граматика на словенскитејазици во врска со другите индоевропски јазици” (1901-1902) македонскиот го изделува како посебен од другите словенски јазици. Истовремено, Бодуен-де-Куртене му беше еден од менторите на Мисиркова при изработката и одбраната на дипломската работа (1902), а исто така се залагаше тој да биде оставен на постдипломски студии на Петербуршкиот универзитет. Не случајно и во 1905 год. Мисирков го поканува својот професор за соработка во своето сп. „Вардар”.</ref> П. А. Лавров<ref> Петар Ал. Лавров (1856-1929) е виден руски славист и професор на К. Мисирков во С. - Петербург. Во 1900 год. тој учествуваше во „Македонската експедиција” на Руската академија на науките што го посети и родното село на Мисирков Постол, каде што се сретна со својот студент и ја имаше неговата помош и соработка. По враќањето од Македонија Лавров заедно со Мисирков работи врз „граматичкиот опис” на Мисирковиот роден говор, а самиот Мисирков направил „опис на неговото родно село Постол на месниот говор” што е всушност неговата прва досега позната научна работа на македонски јазик (1900). Исто така во тоа време, во учебната 1900/01 година, П.А. Лавров првпат го воведува македонскиот јазик како посебен курс на Петербуршкиот универзитет, а специјално за Мисиркова распишува конкурс за златен медал на тема „Народните песни на Македонските Словени како етнографски извор” (1901) што потоа ја брани како дипломска работа „Кон прашањето за народноста и причините за популарноста на македонскиот крал Марко” (1902). Затоа и не е чудно што на прво место меѓу поканетите за соработка во сп. „Вардар“ го поставува својот професор Лавров, кој во 1902 год. го имаше оставено Мисиркова на својата катедра за постдипломски (славистички) студии.</ref> и В. Јагич,<ref> Хрватот Ватрослав Јагиќ (1838-1923) му беше исто така професор во Русија, на кого и подоцна му испраќа свои сепарати. Јагиќ беше наклонет кон посебноста на македонскиот јазик и тоа и јавно го изрази во една своја статија во виенскиот весник „Die Freie Presse” во времето кога Мисирков беше уште во Битола, којашто предизвика остра реакција на Балканот; особено во Белград.</ref> коiи гледаат на македонцките наречиiа, како на одделен предстаител' на словенцката фамилиiа од iазици. Тоа прегледуаiн'е и такво решеiн'е iет србцка научна победа. Србите напраиiа преврат и во пон'атиiата и стремежите на македонците, преврат вистина не и во нивна полза, но ушче по малу во бугарцка. Они сакаат да напраат македонците срби, забрануаiки да се обраiк'ат пропагандата со ниф инак, осем како со „праи" и „чисти" срби. Тоа не стана. Македонците зафатиiа да се задолбочуваат во прашаiн'ето за нивната народност и интереси, и доiдоа дозакл'учок, да не сет они, ни срби, ни бугари; да немат за ниф, ни бугарцки, ни србцки, ни грцки интереси, а да имат само македонцки. Србите не достигнаа краiниiот предел на нивните стремежи, но достигнаа таков предел, от коi, шчо вистина не можит да се одит контака, но коi шчо можит да успокоит по умерените елементи во србцкото обшчество и народ. Одот на србцкото влиiаiн'е во развиiаiн'ето на народното самосознааiн'е у македонците и негоите резултати се предстауваат во тоi вид: Во 1889 год, во Белград во пансионо на Св. Савцкото Другарство на Космаiцка улица имаше около 50—60 души млади македонци. Мег'у ниф немаше „старо-србиiанци", а сите беа само од Македониiа и по нивното образуаiн'е до идеiн'ето нивно во Србиiа, во бугарцки или грцки сколиiи, се делеа на: „бугараши" и „гркомани". Мег'у ниф „србомани" немаше. Старите „бугараши" заiедно со ноопристигнатите таiа година и со некоiи „гркомани", на броi около 30—40 души, iедни таiно, друзи iавно и демонстративно, заминаа во Бугариiа. Тиiе млади македонци, воспитани во Србиiа во народен, т. е. во дух да, л'убат наi напред 'своiата таткоина и своiот народ, па после човечеството, заминааiки во странаата, каi шчо немат националн'о самознааiн'е, а на место него полон индеферентизм кон народните интереси, внесоа во неiа ноа струiа од национално воодушевеiн'е и работеiн'е за ослободуаiн'ето на Македониiа. Они состаиiа во Бугариiа осноата на работеiн'ето во полза на Македониiа.<ref> Ова искажување не е сосема точно, зашто во Бугарија Македонците работеа „во полза на Македонија” и многу порано, уште веднаш по ослободувањето на Бугарија од руската армија (1878). Меѓутоа, сосем е точно дека дури со доаѓањето на бегалците од Белград во Софија во 1890 год. беше создадена основата на најзначајната македонска институција од тој период Младата македонска книжовна дружина што од почетокот на 1892 год. почна да го издава и својот орган „Лоза” на јазик со многу македонизми и со посебен „македонски правопис”. Токму тоа го изнесе на видело македонскиот „национален сепаратизам”, од кое после произлезе и образувањето на „Комитетот за придобивање на политичките права на Македонија дадени од Берлинскиот договор“ во Солун (1893) што прерасна во моќната ТМОРО.</ref> „Гркоманите" во Белград од година на година се уголемуваа со нои „гркомани" и „бугаромани", но и iедните и друзите натре во Србиiа мачно се преобрнуваа во „србомани". „Србомани" се чинеа они само со заминуаiн'ето во Македониiа како србцки чиновници и органи на србцката пропаганда. „Србомани" македонци имаше само за надворешниiот свет и за друзите пропаганди во Македониiа. Органите на србцката пропаганда во душата си никоi пат не се осек'аа како „срби" или „србомани", особено првите 10 години и ако имаат они живеiано во Србиiа. Живеiн'ето на млади македонци во Србиiа секоi пат имаше многу арно влиiаiн'е на интересите на Македониiа. Тука они се заинтересуваа со прашаiн'ето за нивната народност, со србцките филологиiцки и историiцки аргументи за народноста нивна, со србцкиiот патриотизм и со краiното негоо изражуаiн'е во вид на шовинизм или слепо предпочитуаiн'е на своiето пред чуздото, со причините на србцкиiот шовинизм, со рол'ата на Србиiа во сегашно и бидно време во македонцкото прашаiн'е и со много друзи важни и интересни прашаiн'а. Искуственоста на создааiн'е србцки интереси во Македониiа беше iасна за сите. Но исто така македонците сознаваат да iет Србиiа држаа, шчо разполагат со воiска, дипломатиiа, iеден народ и iедна интелегенциiа, коiи шчо ке зашчитуваат србцките интереси во Македониiа со примерна преданост и краiен фанатизм. Борбата со србцките интереси во Македониiа iет непосил'на, не само за македонците, коiи шчо не располагаат со држаа и државен бiуджет, воiска, дипломатиiа и пр., но и за слободна Бугариiа. Затоа македонците во Србиiа се одрекоа од iедна iавна борба со србите, но со тоа они не се откажаа од интересите на нивната таткоина. Од избегуаiн'ето на првата група македонци ученици во 1889 година, за коiе напоменаф, се до 1895/6 уч. г. избегуваа, коiе по мали групи от 5—10 души, коiе оддел'но от по 1—2. Но по големиiот дел македонци остануваа во Србиiа и бараа пат, како ке се можит да се работит во полза на Македониiа без да се влегуат во отворен конфликт со србите. За да се изработит iедна таква програма, македонците ученици во Белград во 1893/4 уч. г., во време на инспекторството над ниф на директорот на III гимназиiа Г'уро Милиiашевич, решиiа да состаат македонцко другарство во Белград. Цел'ата на другарството беше негоите членои да се запознаiат и да си изработат iедна програма коiа ке iе осашчествуваат во Македониiа таiно от србцката пропаганда. Јавната цел'а на другарството беше изучуаiн'ето на Македониiа во етнографцки, географцки филологиiцки и историiцки однос.<ref> Според Правилата на Дружината „Вардар” од 15.3.1894 год., целта на Дружината била: а) да работи врз испитувањето и запознавањето на својата татковина во земјописен, народностен и историски поглед; б) членовите на Дружината заемно да се помагаат, како во воспитен и морален, исто така и во материјален поглед; в) да работи врз сестраната подготовка на своите членови за да можат што подобро да му послужат на својот народ во државата на Неговото Величество Султанот.</ref> Се разбират, оти от тоа другарство не излезе нишчо, зашчо србите не доверуваа на македонците и зафатиiа да праiк'аат во него „старо-србиiанци", црногорци, босниiци, ерцеговинци и пр. Оообено тоа недовериiе и наплив от срби во македонцкото другарство настапи на II година него сашчествуаiн'е при инспекторот, гимназиiцкиiот проф. Јуришич. Но со растураiн'ето на другарството не се измениiа чувствата и стремежите на македонците во Србиiа. Они зафатиiа да следат револ'уционата организациiа, создадена од македонци со бугарцко-србцко образуаiн'е као и односот на србите кон неiа. Они си дадоа отчет од рол'ата на Србиiа во македонцкото прашаiн'е до сега и за однапред, затоа и ним принадлежит честта да сет создаачи на националниiот сепаратизм стред македонците. Они сет и главните негои последуачи. Мег'у ним имат луг'е со висок патриотизм и со здрао разбираiн'е на националните македонцки интереси. Тиiе македонци и дадоа израз на своiите убедеiн'а за македонцкото прашаiн'е со издааiн'ето во Белград во 1902 год. ноината „Балкански Гласник". Издааiн'ето на таiа ноина не можеше да се аресит на србцките шовинисти, за тоа србцките ноини подигнаа шум против издааiн'ето на „Балкански Гласник", обвинуаiки негоиiот редактор во сочувство на македонцките комитети, во резултат на коiе тоi беше претеран от Србиiа.<ref> Весникот „Балкански гласник” излезе само во 8 броја (7.7-25.8 1902) како орган на Македонскиот клуб во Белград. Како издавач беше потпишан Стефан Јакимов Дедов (1869-1914), а фактичкиот уредник беше Дијамандија Трпков Мишајков (1872-1953). По забранувањето на весникот и затворањето на клубот, Дедов и Мишајков отидоа во руската престолнина и во меморандумот до руската влада и до Советот на С. - Петербушкото словенско благотворно друштво од 12.9.1902 год. меѓу другото пишуваат: „По завршувањето на Правниот факултет во Белград ние почнавме да го издаваме весникот Балкански гласник (Reviue Balcanique), чија цел беше да ги брани интересите на македонските христијани не само од угнетувањето од Турција, но исто така и од разните пропаганди, и да проповеда за самостојна Македонија во политнчки, национален и духовен однос. Српската влада, под влијание на една група луѓе што мечтаат за „голема Србија“... го забрани издавањето на весникот, така што ние немавме можност да ги искажеме во целата полнота своите мисли за интересите на македонските христијани”. Подолу потписнициве велат: „Поради жалните резултати од таквото разделување на христијанското население во Македонија на разни групи непријателски настроени едни спрема други, ние уште пред издавањето на весникот „Балкански гласник“ се обидовме во вид на литературен клуб да основеме кружок што би имал за цел да ја обедини македонската интелигенција во Србија во едно цело, без разлика на убедувањата, и кој би се грижел за создавање единство на мислите сред македонското население. Средствата за достигнувањето на оваа цел беа чисто културни, па сепак и овој план ние не успеавме да го реализираме, бидејќи приврзаниците на идејата за „голема Србија“ го кренаа и против него својот влијателен глас”.</ref> Таквиiе сет резултатите на србцката пропаганда мег'у неiните воопитаници и органи, родом од Македониiа. Во прашаiн'ето за народноста на македонците србите пред македонците се придржуваа до втората од упоменатите две тероиiи, т. е. да сет македонците срби, и токмо со тоа у ниф се добиiа противни резултати. Србите сакаа да напраат македонците да служат на србцките интереси, т. е. сами да се мисл'ат, и на своiите сонародници да им вел'ат, да сет срби. Но на место тоа македонците зафатиiа да гледаат на себе како на македонци со своiи оддел''ни цели, и сакаа, не да служат како орадиiа за србцки цели, но да употребат србцката политика како средство за достижеiн'е на чисто македонцки цели. Ни iеден србцки воспитаник, особено, ако тоi имат живеiано во Србиiа, не само не веруат на србите, да iет он србин, но и мрзит за нивниiот шовинизм, и лажит, за да си достигнит само цел'ата, да добиiет образуаiн'е. По свршуаiн'ето на учеiн'ето, можит да бидит и чиновник на пропагандата, но при тоа тоi и мрзит, и проклинат судбата си за тоа, шчо iет орадие на iедна пропаганда, коiа си имат своiи цели, совршено противни на интересите на негоата таткоина — Македониiа. Таков македонец, обично до постапуеiн'ето во србцка: сколиiа, iет бил и во бугарцка, или грцка, или ; и во iедната, и во другата. Тоi си припаметуат, како во iедната сколиiа го уверавале, да iет он грк, во другата — да iет бугарин, а тука — да iет србин. За него iет прашаiн'е, каде iет истината, зашчо сите имаат свои аргументи. Протиоположните аргументациiи не даваат возможност да се наит, коiа iет наi праата, и за тоа македонецот решаат да сет сите лажни и да имат само iедна неопровргната истина: македонцките словени сет македонци и словени, следствено требит секоi македонец да чуат интересите на своiата таткоина и на своiот народ, а не интересите на пропагандите.<ref> Укажувачки пример е обновувањето на Македонскиот клуб во Белград и издавањето на весникот „Автономна Македонија” (1905), чиј главен уредник беше некогашниот соученик и соборец на Мисирков во Белград, Софија и Шабац воденчанецот Григорие Хаџиташковиќ.</ref> Да покажиме и на друг тип македонец со србцко образуаiн'е; Он можит се броiит бугарин, и по проживуаiн'ето во Србиiа 4—5 год. Откако сврши тоi своето, образуаiн'е во Србиiа, каде тоi требит да одит; во Бугариiа или Македониiа? И во iедната, и во другата шчо ке праит? Бугариiа и екзархиiата во Македониiа имаат чиновници поеке от колку им сет нужни. Пак и да имат место, то него не ке му го даат на iеден, шчо свршил во Србиiа, ами на iеден своi кандидат. Да допушчиме ушче и тоа, да он добиiат бугарцка служба. Но ке се чувствуат ли он на местото му? — Не. Тоi за време на поминатите негои години во Србиiа се наог'ал под влиiаiн'е на цел ред прилики, шчо отсатствуваат во Бугариiа, и за тоа негоото мировозреiн'е се разликуат од мировозреiн'ето на тиiе, шчо се образуваа само во Бугариiа и iет слободно от цел ред предземени мисли и предрасудоци. Наi малу во ноата обшчествена стредина тоi ке се осек'ат не на своiето место. И така Србиiа, со своiето набркуаiн'е во македонцкото прашаiн'е, напраи грмаден успеф и требит да си го признаиме да iет тоi, не толку во неiна, колку во наша полза. Она отвори сколиiи, кладе консулства, ракоположи Фирмил'ана и со се тоа даде нов праец на нашето прашаiн'е. Она создаде во европеiцкото обшчествено мнеiн'е и во самата Србиiа ил'узиiа да имат срби во Македониiа и таiа ил'узиiа минуат во очите на iевропеiците за факт. Она застаи, да се прегледат од ноо прашаiн'ето за народноста на македонците, и да се решит, ни во полза на бугарите, ни во полза на србите, а во полза на оддел'на македонцка народност. Она воспита цело поколеiн'е македонци, коiи имаа, имаат и ке имаат наi решител'но значеiн'е во ноата историiа на Македониiа. Србцките воспитаници играат важна рол'а во македонцкото прашаiн'е без да се обрак'ат внимаiн'е на тоа, али они работат под бугарцка, србцка или македонцка фирма, као и без разлика. али сет они во морален однос л'уг'е високи или не. Србцки воспитаници имат от сите тиiе категориiи, и во сите ниф се покажуат србцкото влиiаiн'е благодатно за Македониiа. Србцките воспитаници, шчо работеа под бугарцка фирма, создадоа и поткрепиiа македонцката револ'уциiа ; на ниф се должит и политическиiот сепаратизм. Националниiот сепаратизм се должит на србцки воспитаници идеалисти, шчо работаат под србска маска, а во душата своiа се признаваат за македонци;<ref> Најубедлив пример за тоа беа добар дел од членовите на МНЛД што имаа или српско или пак и српско и бугарско образование и воспитание: Мисирков, Чуповски, Константинович, Русуленчич, Петковски, Антонович, Ничота, Мишајков, Дедов, Џолевски, Николовски и др.</ref> србцките воспитаници, со своiеето образуаiн'е во Србиiа, се образуваа во национален дух, наместо во национален индеферентизм во Бугариiа, и ако некоiи од ниф сецело не престанаа да се вел'ат бугари, но мег'у ниф и македонците со чисто бугарцко образуаiн'е и самите бугари се отвори iедна голема пропаст: они со своiето образуаiн'е станаа на стредината мег'у бугарите и србите, т. е., велеiки се по традициiа бугари, они престанаа во душата своiа да сет такви: они станаа македонци. Наi после наi долните, наi отчаiаните органи на србцката пропаганда, родом Македонци, пак сет полезни за Македониiа: од ниф се образуат клас од недоол'ни со србцката пропаганда, за коiи шчо немат пат кон бугарите; они ке уголемуваат класот од националните сепаратисти. Значит, ако ниiе се лажиме во претположеiн'ето, оти националниiот сепаратизм ке бидит поддржан от комитетите, организациiагга и македонцката интелегентна колониiа во Бугариiа, то, и во таков случаi, доста iет iедна силна србцка пропаганда во Македониiа, за да земит националниiот сепаратизм наi големи размери. Но ноото течеiн'е стрек'ат и ке стретит арен приiем ушче во зафатокот негов и во наi арната, наi интелегентната и непродадената македонцка интелегенциiа, како шчо и iет резултат на умственото и наравствено развиiаiн'е на последната. Имат, и ке се наiдат, мнозина интелегентни македонци, код шчо сет готои да дадат животта своiа за интересите на своiата таткоина и своiот народ, коiи ке се запитаат: шчо iет по важно за нас македонците: обшчебугарцките, обшчесрбцките, обшчегрцките или македонцките интереси? И ке одгоорат, да сет интересите на таткоината секоаш по горе од интересите обшченародни, и да сет последните само стредство за првите, а не наопаку. Мала набл'удател'ност требит, за да се убедит чоек во таiа истина. Наi напред се знаит от секого, оти ниiе милуаме нашата таткоина Македониiа и нашиiот народ, зашчо катаден и видиме и изучуаме со своiите органи на чувствата. Во неiа и стред него сме изл'упени. Од детинство с, шчо iет мило ним и нам ни iет мило; с со шчо се радуваат они, и ниiе се радуаме; они плакаат и ниiе плакаме. Обшчата радост и жалост, обшчите предаiн'а и обичаiи не праат сите нас iедно цело, — iеден народ. Но iедно поминиме границите на Македониiа, или на iуг, или на северо-исток, или на север, т. е. во Грциiа, Бугариiа, Србиiа, наiеднаш ке осетиме, оти дуiет на нас веке друг ветар; ке осетиме да сме ниiе тамо само неканени гости, и оти, ако сакаат тамо да ни се покажат браiк'а, но тоа го праат, за да не ограбат нас и да не експлуатираат. Грците, бугарите, србите, сите заiедно не уверуваат нас, да ниiе сите сме само од нивната народност, и оти нашето спасеiн'е iет само во соiединеiн'ето на цела Македониiа, или барем на iеден голем дел од неiа, кон нивната држаа. Секоi од нас ке забележит, оти тиiе л'уг'е, за коiи ниiе знаiефме само от книга, и знаiефме како л'уг'е, шчо сакаат да ни поможат да се ослободиме, ни се покажуваат нам за приiатели и сонародници и ни се присторуваат за наши покроители, не зато, шчо сме ниiе грци или бугари, или срби, не зашчо се грижат за некакви обшченародни интереси, во коiи флизаат и нашите, не зашчо сакаат да ни поможат и да не избаат нас, а само со чисто егоистични цели, т. е. они експлуатираат со тоа, шчо се велиме ниiе со нивните народни имиiн'а, и сакаат на осноа на сашчествуаiн'ето на тиiе народни имиiн'а во таткоината ни, да уголемат своiата таткоина, да обеспечат своiите интереси со завладуаiн'ето, ако не на цела Македониiа, то барем на голем дел од неiа. Не ни покажуат ли тоа, оти малите држаи, па и секоiа iедна страна, со преследуаiн'ето обшченародни цели, преследуат не хуманни цели. ослободеiн'ето на поробените а чисто материiални и егоисгични, т. е. уголемуаiн'ето нивно за неiн интерес, без да се гледат, али ке настапит подобруаiн'е во судбата на Македониiа, или не. Значит месните интереси се iауват главни, а обшченародните второстепени; првите сет цел'а, вторите — стредство. Имиiн'ата: бугарин, србин, грк во Македониiа сет стредство на малите држаи да не заробат нас. Ако и ниiе милуаме нашата таткоина и сами себе, то и ниiе требит да претпочитаме нашите местни македонцки интереси пред обшчебугарцките, обшчесрбцките, обшчегрцките. Ниiе требит да создадиме такво положеiн'е, да немат во Македониiа, ни бугарцки, ни србцки, ни грцки интереси, зашчо тамо немат бугари, срби и грци, а имат само македонци от словенцки происход и некоiи друзи македонцки народности. Нашите интереси требит да си и изучиме и да, си и зашчитуаме сами, а не да и дааме во туг'и раци, за да експлуатираат со ниф малите балканцки држаици. После, националниiот сепаратизм ке имат место и у л'уг'е, шчо гледаат от практично гледишче на работите, без да се занимаваат многу со теориiата за народноста ни. Така, они ке расудуваат: ако iедна Канада можит да се срдит на Англиiа за тоа, шчо последната, за да си бидит во арни односи со Сев.- Американцките Соiединени Држаи, пожртвуала ним интересите на Канада, и последната сега сакат да се ослободит од Англиiа и сама да си бранит своiите државни интереси, зашчо по арно си и разбирала; — то зашчо Македониiа да се не срдит на Бугариiа за тоа, шчо она не можит да бранит македонцките интереси, ами само експлуатират со ниф, и зашчо Македониiа да не речит: iас проливав крв од моiи синои, нека бранат моiите интереси они сами, а не твоi Начович, Цоков, Станчев и С-iе. Исто така, мнозина ке забележат, оти малите држаи се односуваат со таквоа недоверуаiн'е кон рол'ата на Бугариiа во Македониiа, као шчо се односуваа Големите Сили кон рол'ата на Русиiа во бугарцкото ослободуаiн'е. Последните се боiеа од iедна „С.-Стефанцка Бугариiа", зашчо мислеа, оти Русиiа ке си iа присвоiит. Исто така, малите држаи мисл'ат сега, оти Бугариiа сакат да се ослободит Македониiа, за да си iа присвоiит. Но кога видоа западните држаи, оти сет излажани и оти Бугариiа рог'ат таквиiе л'уг'е, као покоiниiот Стамболов и живиiот Свирчо, се успокоiиiа и зедоа да праат против вол'ата на Русиiа тоа, шчо сами расипаа во Берлин. Не ке се наiдат ли и каi нас л'уг'е, коiи ке разберат, оти доверiето на малите држаи кон нашата таткоина ке зависит од наши Стамболовци и Свирчовци, но коiи ке видат опасноста за нашите национални интереси, не во Русиiа, ами во Бугариiа? Поеке iет од за веруаiн'е, оти ке се наiдат и таквиiе. И тиiе ке бидат краiните сепаратисти. Наi после мнозина ке забележат, оти наi големата нестрек'а наша се криiет во тоа, шчо немат у нас местен македонцки патриотизм. Да беше у нас тоi, ниiе, каi и да сме, ке мислефме и ке работефме само за Македониiа. А сега iедни од нас гледаат на себе како на бугари, и соiединуваат нашите интереси со бугарцките и наместо да изучуваат Македониiа во секаков однос, наместо да изучуваат историiата на Македониiа во сите времиiн'а изучуваат бугарцките интереси и бугарцката историiа, и често пати тиiе периоди од неiа, шчо немаат никаков однос кон Македониiа. Така н. пр. г. Баласчев,<ref> Георги Баласчев (1869-1936) од Охрид е историчар и публицист, познаник на Мисирков од заедничкиот престој во Белград (1889) и во Софија (1890), кој во времето кога се ставаа основите на ММКД, под псевдонимот Е з е р с к и, ја објави првата книга на македонски јазик за „лозарското” движење „Неколку кратки летописни белешки за состојбата на западните Македонци...” (Софија, 1890). Иако потоа живееше во Бугарија и беше на бугарска служба, Баласчев не еднаш го креваше гласот во полза на својата поробена и подоцна раздробена татковина. Макар што беше еден од главните издавачи на сп. „Лоза”, потоа се занимаваше со историјата и археологијата на старото бугарско ханство што ја предизвика и реакцијата на Мисирков.</ref> ориг'анец родом, на место да се занимаат спеациално со историiата и интересите на Македониiа, ми изучуат бугарцките интереси и „вешчествената култура на бугарцкото ханство",<ref> Белешки врху вештествената култура на старобалгарското ханство и основанието му в Европа, с една картина, от Г. Баласчев (Собствено издание), Софија, 1902.</ref> нешчо, коiе имат за Македониiа истиiо значаi, као и историiата на Абисиниiа до покрстуаiн'ето на абисинците. Друзи од нас сет во Грциiа и изучуваат грцките интереси и историiа. Друг ориг'анец, Димица,<ref> Охриѓанецот Маргарит Димица (1824-1903) е еден од истакнатите приврзаници на грчката националистичка пропаганда во Македонија, а во своето научно дело, како универзитетски професор во Атина, се определува исто така само за старата македонска историја.</ref> се подвизаат во Грциiа и за него имат значеiн'е историiата на Македониiа само до неiното завоiуваiн'е од римiаните. Друзи македонци во Србиiа се чинат србцки патриоти и работат, на место за Македониiа, за србцките интереси. Така iеден богат кожарцки тргоец по име Коста Шуменкович<ref> Не случајно Мисирков зема тројца од Охрид што се свртеле на три различни страни и се ставиле во услуга на трите националистички пропаганди за завојување на татковината. Коста Шуменковиќ од Охридско навистина беше едно од најактивните орудија на големосрпската пропаганда во Македонија.</ref> по смртта своiа пожртвува за србцките сколиiи 500.000 франкои. Такви печал'ни резултати, од врзуаiн'ето на нашите интереси со туг'ите, доста сет, за да се убедат мнозина, да iет нашето спасеiн'е само во националниiот и религиозен сепаратизм. Во л'уг'е со таквиiа убедеiн'а, као и во сите недоол'ни от пропагандите македонци ке бидит првоначално силата на ноото течеiи'е. Но така ке бидит само во зафатоко. Броiо на приврженците iавни и таiни ке растит, не по дни, а по часои. Важно iет то, шчо до кога ке имат во Македониiа бугарцка пропаганда, ке имат и србцка. И двете пропаганди се држат само со бугарцки и србцки пари. Недоол'ните од втората до востааiн'ето беа поеке. По востаiн'ето броiот на недоол'ните од iобите пропаганди ке се израмнит со увеличааiн'ето на недоол'ните од бугарцката пропаганда.. Но и да не бидит тоа, iедна србцка пропаганда iет доста да создаит превосходна почва на ноото течеiн'е. Сите македонци от србцката пропаганда ке бидит на страната на ноото течеiн'е: органите на пропагандата ке сочувствуваат таiно, а не платените срби ке исповедуваат своiата македонцка народност iавно. Напоследок и мнозина македонци словени со грцко образуаiне ке се признаат за словени. Сега тиiе не го праат тоа, оти требит да се вел'ат бугари, а името бугарин у грците се стаит многу долу. После сите од македонците сет готои да напраат отстапки от своiа страна за обiединуаiн'е во iедно национално цело, но ни iеден от последуачите на трите национални пропаганди немат да изменит на своiата пропаганда, за да капитулират пред друга. Националното обiединуаiн'е на македонците можит да станит само со компромис мег'у ниф а не со капитулираiн'е на iедните пред друзите. А тоi компромис и iет ноото национално македонцко течеiн'е. Оттука iет iасно, оти, ако ноото течеiн'е и не добиiет некаква поддржка од многоброiната интелегентна македонцка колониiа во Бугариiа, пак ке се развиiат, само ке се развиiат веке како течеiн'е напраено специално против бугарцките интереси во Македониiа. При големото развитiе на ноото течеiн'е и при силниiот отпор од Бугариiа можит да се очекуат за него поддржка от страна на Србиiа. Колку и да се покажуат оно не арно и опасно за Србиiа, се оно не протиоречит на србцките интереси. За Србиiа iет важно, Македониiа, ако не бидит србцка, да не бидит и бугарцка. Једнаш се виде, оти она никоi пат немат да бидит србцка, србите ке можат да се одв.ртат от своите утврдуаiн'а, да сет македонците срби, и ке признааат за одделно словенцко племе, iеднакво блиско до србите и бугарите. .<ref> Како голем аналитичар на конкретната историска ситуација и на значајните процеси во општествениот развиток на Македонија и на Балканот, Мисирков ги согледал и идните односи. Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување... Македонското население е национално поробено... Единственото решение што се наметнува е Македонија да добие самостојност и да стане врска за другите балкански народи”.</ref> И така, македонцкото национално возродуаiн'е iет настапен историiцки процес, шчо имат под себе iака почва и голема биднина. Оно се должит главно на конкуренциiата мег'у Бугариiа и Србиiа во македонцкото прашаiн'е. Како преодни стадиiи кон полното оддел'аiн'е на македонцките интереси од бугарцките и србцките, т. е. кон националниiот сепаратизм, служат политическите револ'уциони организациiи и политическиiот сепаратизм, пропагандиран од ниф. Као главен извор за уголемуаiн'ето на броiот на националните сепаратисти ке служит уголемуаiн'ето на конкуренциiата мег'у бугарцката и србцка продаганди во Македониiа и броiот од лица недоол'ни от тиiе пропаганди. Националниiот сепаратизм ке се уголемит исто и од лица, шчо сознаваат сета вреда од националните и верцки пропаганди, коiи под вид да бранат нашите интереси, безбожно експлуатираат со ниф, и коiи шчо ке се решат на борба за националното обiединуаiн'е на македонците со сите тиiе пропаганди. Борбата со него iет опасна, не за него а за негоите противници. От таiа борба он ке излезит победник, ушче поеке, шчо реформите во Македониiа, ке дадат на неiа возможност да се ослободит от туг'ите влиiаiн'а, и да пренесит центрот на возродуаiн'ето натре во неiа. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1537 1569 2006-12-28T23:52:29Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Во трите горе изложени статиiи iас разгледаф наi важните за мене, па ми се чинит, и за сите искрени патриоти прашаiн'а. Мисл'ам, оти читачот без коментариiи ке разберит, шчо сакаф во ниф iас да речам. Но се, шчо рекоф iас во ниф, ке си останит без убав фундамент, ако не се разгледат некоiи теориiцки прашаiн'а, от праил'ното постааiн'е на коiи ке зависит успеот во нашето обшчо работеiн'е во полза на нашата таткоина и нашиiот народ. Мнозина ке се запитаат: за каков национален сепаратизм овде се гоорит? не се мислит ли да се создаат сега ноа македонцка народност? Но тоа нешчо iет искуствено и као такво ке траiит ден до пладне. Ами каква ноа т. е. македонцка народност, кога ниiе, нашите татковци, дедои и предедои се велеле бугари? Али македонците во нивната историiа проiауале некаква обшча работа политична и дуовна? Како се односуале они кон друзите народности балканцки и обратно? Во таiа статиiа iас ке се постарам да одгоорам на тиiа и много друзи подобни прашаiн'а, и со тоа по моiата сила да разiаснам научните оснои на националниiот сепаратизм, као и да покажам; на непраилноста на тиiе возразуаiн'а, коiи се стаат од негоите противници, коiи со тоа сакаат да компромитираат него, као нешчо искуствено. Једно от првите прашаiн'а, шчо ке постаат противниците на националното обединуаiн'е и возродуаiн'е на македонците ке бидит: каква македонцка словенцка народност? Никога немало македонцка народност, ке речат тиiе, па и сега iе немат. Во Македониiа секога iет имало, па и сега имат две словенцки народности: бугари и срби. Значит некакво македонцко словенцко национално возродуаiн'е iет просто празна работа на неколку фантазери,<ref> Како голем аналитичар на конкретната историска ситуација и на значајните процеси во општествениот развиток на Македонија и на Балканот, Мисирков ги согледал и идните односи. Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување... Македонското население е национално поробено... Единственото решение што се наметнува е Македонија да добие самостојност и да стане врска за другите балкански народи”.</ref> коiи при тоа немаат никакво пон'атиiе за южно-словенцката историiа. Македониiа, после ке речат нашите противници, не предстауат ни географцко, ни етнографцко, ни историiцко цело. Она не iет никак повлиiала на судбите на саседните народи, а iет била арена на политична и културна борба мег'у разните балканцки народности. Истите расудуаiн'а за нашата таткоина, можит, ке чуiиме и од некои од нашите сонародници - македонцки словени, шчо се викаат бугари, кога ке се исцрпат сите друзи стредства за борба со македонцкото национално обiединуаiн'е. Во Македониiа немат iазик, ами имат много наречиiа различни мег'у 'себе, но сите стродни со бугарцките наречиiа' и со ниф состауваат iедно цело — бугарцкиiот iазик. Друзи од македонцките наречиiа сет по блиски до србцкиiот iазик, ке продолжат своiите возразуаiн'а нашите противници. Колко и да сет осноател'ни сите приведени возразуаiн'а на нашите противници против обшноста на македонцките словени и принадлежноста нивна кон iедно самостоiно словенцко цело, па ми се чинит, да можат да им се напраат и не по малечки контравозразуаiн'а, от коiи ке се видит, да националното самосознаiн'е и возродуаiн'е на македонцките словени iет нешчо многу обично и разбирливо. * * * На првото забележуаiн'е на нашите противници, оти никога немало македонцка словенцка народност, можит много просто да им се одгоорит: шчо немало по напред, можит да се сторит по доцкан, стига да се имаат различни историiцки прилики со своiи оддел'ни бараiн'а. Некога сите индо-европеiци состауале iеден народ со iеден iазик, шчо востаноуваат сега лингвистите от срамнуаiн'е на старите и нои индо-европеiцки iазици. Но исчезнаа тиiа историiцки прилики, при коiи индоевропеiците се разбираа по мег'у ниф и настапиiа друзи историiцки прилики, при коiи се зафати цепеiн'ето на iазико, на обшчото национално самосознааiн'е, со обшчи iазик, веруаiн'а, к'уди, предааiн'а и пр. Но тоа, делеiн'е пак беше на големи делои, или народни групи, како напр. индоиранцка или ариiцка, германцко-словенцко-литовцка и пр. Тиiе групи со стечеiн'ето на по доцните историiцки прилики се подразделиiа на iазични фамилиiи, како: индиiцката, иранцката или персиiцката, арменцката, грцката, трако-илирцката, италиiцката, кел'тцката, германцката, словенцката и балтиiцката или литовцката. Словенцката, приближно од около родеiн'ето на И. Хр., се раздели прво: на источно-словенцка или руска, на западно-словенцка и на iужно-словенцка група. И само от последната се оддели бугарцкиiот словенцки народ, со името бугари, наврзано на бугарцките словени од несловенцките бугари. Ако сега нашите противници допушчаат образуаiн'ето на по мали етнографцки целини од по голема, као последица на историiцка необходност, и ако они досега гледале на македонците како на бугари, то зашчо сега они не можат и не сакаат да допушчат образуаiн'ето от таiа голема етнографцка целина, шчо iе велеле сите, па и они, бугарцки народ, две по малечки целини: бугарцка и македонцка? А сегашните историiцки прилики тоа го сакаат, како шчо сакале некоаш образуаiн'ето на бугарцкиiот, србцко-хрватцкиiот и словенцкиiот народи од iужнословените, или пол'цкиiот, чешко-словачкиiот и лужичко-србцкиiот от западнословенцката група. Сформируаiн'ето на македонците во одделна словенцка народност iет ,наi обичен историiцки процес<ref> Иако Мисирков зборува и одделно за Срби и за Хрвати, сепак повеќепати двата народа ги смета како еден во типолошка смисла, како што и српско-хрватскиот јазик го сфаќа како таков.</ref> подобен на процесот на образуаiн'ето на бугарцкиiо и србцко-хрватцкиiот народ од некогашните iужни словени. Да срамниме тиiе два процеса. Једни историци и филолози тврдат, оти iужните словени, ушче до доiдуаiн'ето нивно на Балканцкиiо полуостров, се разликуале по мег'у себе, т. е. состауле два оддел'ни народи: словени (бугари и словинци) и србо-хрвати. Така тврдиiа Копитар,<ref> Јернеј Копитар (1780-1844) е словенечки преродбеник и угледен австриски славист, автор на првата научна словенечка граматика, издавач на стари словенски споменици и значаен помагач на филолошкото дело на В. Ст. Караџиќ.</ref> Миклошич<ref> Словенецот Франц Миклошич (1813-1891) е еден од најистакнатите слависти во 19 век, автор на „Споредбена граматика на словенските јазици”, „Речник старословенско-грчко-латински” и „Етимолошки речник на словенските јазици”.</ref> и Шафарик.<ref> Словакот Павел Јозеф Шафарик (1795-1861) е истакнат словачки и чешки филолог и етнограф, чии најзначајни дела се: „Историја на словенскиот јазик и литература на сите наречја”, „Словенски древности”, „Словенска етнографија“ и др.</ref> Друзи историци, особено лингвисти (iазикознаiци) тврдат, оти сите iужни словени, во време на своiето пресел'уаiн'е на Балканцкиiо полуо'стров, зборуале на разни диiалекти (наречиiа) од iеден iазик, сите се велеле со iедно обшчо име: словени. Словени се велеле и србо-хрватите. Имиiн'ата: срби и хрвати се носиле од малечки iужно-словенцки групи и биле племенни, а се сториле народни само, кога нивните носители, т. е. племиiн'ата срби и хрвати, образуале големи држаи. Сите словени, подаiници на србцката држаа, се велеле на место словени -срби, а на хрватцката држаа- хрвати. Така учит проф. Јагич, <ref> Хрватот Ватрослав Јагиќ е еден од најголемите слависти воопшто во 19 и 20 век, долгогодишен професор по словенска филологија во Одеса, Берлин, Петербург и Виена, автор на многубројни славистички студии и изданија на стари словенски текстови и основач и издавач на славистичкото списание „Архив за словенска филологија” во Виена, како и на незавршената „Енциклопедија на словенската филологија”.</ref> а заiедно со него и негоите ученици. Тоi и на сегашните iужнословенцки iазици не гледат, како на три целини, точно разграничени, а како на верига дробни наречиiа, коiи шчо се сливаат iедно во друго, како шчо влизаат колцата во веригата, од iедна страна во iедното саседно, а од друга -во другото саседно колце. Ако се довериме на првата теориiа, т. е. бугарите и србо-хрватите да се преселиiа на Балканцкиiо полуостров како готови оддел'ни целини, то се питат, до каде се простираа тиiе народности во време на преселеiн'ето, и дали сите доiдени бугарцки словени останаа и досега таквиiе или некоi дел од ниф се посрби? и дали сите доiдени србо-хрвати останаа као такви, или дел и од ниф се побугари? При допушчаiн'ето, да се доселиiа готои iужнословенцките народности на Балканцкиiот полуостров, совршено неосветено остаат прашаiн'ето за границите мег'у бугарите и србите, особено прашаiн'ето, со какво населеiн'е беа заселени стредновековните: Мораа, Кучео и Браничео, или, со друзи зборои, денешната кралеина Србиiа? За ниф велит Шафарик, на осноаiн'е на византиiцките историци, особено Константин Порфирородни,<ref> Константин Порфирогенит (905-959) е византиски цар и автор на повеќе историски списи, меѓу кои и „За управувањето на Царството”, каде што дава многу податоци и за доселувањето и животот на Словените на Балканскиот Полуостров.</ref> да беа они заселени со бугарцки словени, шчо бидоа посрбени во XIII и XIV в. в. Ако се допушчит за верна таiа теориiа ке бидит iасно, оти iеден народ не секога можит да устоит против натискот от туг'и, соседни народи, а губи iеден своi дел во корист на по силниiот сасед, и друго, од неiа се видит, оти народите можат да се состаат од два блиски народи, слиени во iедно, као последица на историiцка необходност. Шчо имат бидено во стредните векои, зашчо да не можит да бидит и сега? Бугарцкиiот народ iет изгубил готоо цела денешна Србиiа во корист на србите, и се примирил со мисл'ата за таiа загуба, и не броiеiки iе за таква. Зашчо он не можит да се примирит и со мислата за загубуаiн'ето на Македониiа, кога тоа загубуаiн'е iет исто таква неминуана необходност, како шчо беше неминуана необходност и загубуаiн'ето на Србиiа? Историiцките прилики неминуано водеа до изгубуаiн'ето на Србиiа за Бугариiа во корист на Неманичите и на србството, прво во политичен, а после и во национален однос; а историiцките прилики, создадени од Берлинцкиiот трактат, напраiа, Македониiа да бидит загубена за бугарите, прво во политичен однос, а после и во национален. Ушче iедна паралел' со историiата на Србиiа: да беше Србиiа недоол'на от своiата судба во држаата на Неманичите, она ке праеше опит да се ослободит и да им протиостоiит ним со стремеiн'ето да се присоединит до Бугариiа; но опитот ке беше напраен и ке доведеше до желаните резултати само, ако дозвол'уваа историiцките прилики; но последните не дозволиiа тоа, и Србиiа се примири со приликите и биде загубена за бугарите. Истото iет и ке бидит и со Македониiа. Македониiа напраи опит наi напред да се ослободит от Турцко, но за сожал'уаiн'е излезе опитот неудачен. Можит по ослободуаiн'ето ке се мислеше и за соединуаiн'е со Бугариiа. Но таiа година ни покажа, оти историiцките. прилики никоi пат не ке дозвол'ат да се соiединит цела Македониiа со Бугариiа; сега за македонците и бугарите, остаат iедно од двете: или делеiн'е на Македониiа мег'у Балканцките држаици и со тоа изгубуаiн'е за бугарите и македонците 2/3 од Македониiа, или полно пресечуаiн'е врските со бугарите и постауаiн/е на македонцкото прашаiн'е на совршено неутрална, чисто македонцка осноа. Кога така го постауат необходноста прашаiн'ето, то iасно iет, оти секоi пат и от секого ке бидит предпочетено второто. И вистина, зар ке се решит iеден искрен патриот македонец да пожртвуат: Костур, Лерин, Битол'а, Охрид, Ресен, Прилеп, Велес, Тетоо, Скопiе и пр. за соединуаiн'ето на Македониiа до левиiот брег на Вардар со Бугариiа? Зар имат по голема близост мег'у iеден македонец од источна Македониiа и iеден рушчуклиiа или iеден македонец од источна и западна или северна и iужна Македониiа? Кога историiцката необходност категориiцки ни заiавуат: македонци, или се соiединуаiте мег'у себе и отчекнеiте се од друзите балканцки народи, или готвеiте се за дележ на, таткоината ви! — сите искрени патриiоти македонци ке приимат првото. Па тоа го налагат на македонците и чоешчината: зар iет чоечко сегашното стаiн'е, во коiе iа имаат доведено Македониiа пропагандите? Во iедна кук'а таткото iет од iедна народност, iедеiн'от син од друга, друг'от от трек'а народност, и iеден Господ знаит, до кога ке се продолжит да бидит така! Чоешчината го барат од нас да се искоренит во таткоината наша тоа ненормално стаiн'е, и да се примират брат со брат, татко и деца. Такво обiединеiн'е iет необходност, а не ни iет нужно фамил'но неприател'ство за некакво обiединеiн^е со Бугариiа, шчо никоi пат не ке бидит допушчено, ни од малите балканцки, ни од големите држаи. Значит во сегашните политични прилики имат, не по малу осноаiн'е за загубуаjн'е од бугарите Македон:иiа, од осноаiн'ата за загубуаiн'ето нивно во стредните векои денешна Србиiа. И као шчо загубуаiн'ето на Србиiа во политичен однос повлече по себе загубуаiн'ето неiно и во национален однос, исто така раздробуаiн'ето на С. Стефанцка Бугариiа во политичен однос ке повлечит и раздробуаiн'ето неiно во етнографцки однос. Приликите создаат културна и национална близост мег'у л'уг'ето, и приликите и разрознуваат роднинцките елементи. Такво сопостауаiн'е можит да бидит мег'у првата, т. е. теориiата за заселеi'н'ето на Балканцкиiот полуостров од iужни словени, сформируани во две народно'сти, строго разграничени во етнографцки и географцки однос и постепеното изменеiн'е на етнографцката карта на Балканцкиiот полуостров од iедна страна, и: процесот на современото национално обособуаiн'е на Македониiа од друга. Сега да видиме, дали од гледишче на другата, т. е. Јагичiевата теориiа за образуаiн'е на iужнословенцките народности, можит да се обiаснит постааi'н'ето, при сегашните политични прилики, на iедна ноа македонцка словенцка народност? Јагич ни велит, iужно-словенцките iазици да сет и да биле верига од наречиiа; исто така, сите iужни словени, до образуаiн'ето на бугарцката, србцката, хрватцката и словенцката<ref> Во историјата не е познато да постоела и посебна словенечка држава под какво и да е име.</ref> држаа, да се велеле со iедно име словени. На, протежеiн'ето на таiа верига од iужно словенцки племиiн'а и наречиiа, као да се образуале 4 iаки возли, ке се речит, 4 држаи со разни имиiн'а, т. е.: словинцка, хрватцка, србцка и бугарцка држаа. Тиiе возли, т. е. држаи, спроти силата, шчо iе имаа, кога се оброзуваа, си и разделиiа мег'у себе сите колца -племиiн'а, и наречиiа на iужно-словенцката етнографцка верига и и крстиiа со нивното име. Возлите си имаа, као своi центр носител'от на националното име; со увеличеiн'ето или умалеiн'ето на политичното могушчество на носител'от на националното име и последното се рашируат или се умал'аат. Така станали имиiн'ата србин и хрватин народни от племени; така се присоiединиле до нивните носители механически соседните племиiн'а со своiите наречиiа и состаиле со ниф iеден народ, постепено асимилируаiки се со своiите покорители или присоiединители. Ако обра;зуаiн'ето на iужнословенцките народности iет механичнополитичен процес, то истиiот не iет нешчо невозможно и во сегашно време. Во iужно-словенцката iазична верига имат неколку колца надвор от србцкиiот и бугарцкиiот политични возли: тоа сет македонцките наречиiа, И вистина, тиiе колца, бидеiки по м ег'у себе наi блиски, имаат некоiи режки на исток блиски со бугарцките и на север со србцките колца. Тиiе колца во разни времиiн'а беа со разни имишча боiадисани, до кога, во 4-та четвртина на, поминатиiот XIX век, боiите не зафатиiа да се клаат iедна врз друга и не парализуваа iедна друга. И iедната и другата боiа не се држеше iако за колцата, и малу по малу боiите зафатиiа да се рушат и под ниф зафати да сиiат природната им боiа „словенцка" со одблеск „македонцки" од географцката област, во коiа сет распределени. Носителите на тиiе колца — наречиiа некога се викале „словени", а после, то бугари, то срби, до кога конкуренциiата на тиiа двата имиiн'а не и напраи боiите туг'и за македонцките словени, и они не зафатиiа да се именуваат со старото географцко име на своiата татжоина. Името македонец прво се употребуаше од македонцките словени, како географцки термин за покажуаiн'е на своiот происход. Тоа име iет обшчо известно на македонците словени и сите со него се именуваат. Једно iет така, и iедно обравуаiн'ето на народноста iет политично-механичен процес, то имаат се сите нужни условиiа за оддел'уаiн'е на Македониiа во самостоiна етнографцка област: македонците имаат обшча таткоина, последната постепено со реформи се оддел'уат во самостоiна политична целина, во неiа се имаат неколко колца од iужно-словенцката iазична верига, тиiе колца много лесно се обiединуваат со обшчото признааiн'е стредното од ниф за обшчо орадiе во искажуаi'н'ето на литературната реч за сите интелегентни л'уг'е во Македониiа и за во книгите и сколиiите. И така, сите условиiа за националното возродуаiн'е на Македониiа се имат на лице, па и тоа возродуiн'е и од гледишче на втората историiцка теориiа за образуаiн'е на Балканцкиiот полуостров на малите етнографцки iединици од iедна по голема iет совршено логично. Тоа можит да се забележит на тиiе,шчо вел'ат да никога немало македонцка народност. — Немало, ама iе имат сега и ке бидит за однапред. * * * Сега да се попитаме друго: али ке бидит точно, да се кажуат да имат во Македониiа две народности и ако имат iедна, то али таiа народност можит да бидит наречена србцка или бугарцка? Во Македониiа, како и во секоiа друга земiа, имат многу наречиiа, блиски iедно до друго. Таiа блискост од iедно наречиiе се проiавуат, од iедна страна до сите друзи македонцки наречиiа во обшчи фонетични или звуковни, морфологични или формени и лексични или речнични особини; од друга страна секоiе наречиiе iет наi блиско до негоите соседни наречиiа, имаiки со ниф обшчи особини, коiи се немаат во по оддалечените од него друзи наречиiа, и то западниiот дел од наречиiето iет по блиско до негоиiот западен сасед и со него, туку речи, се сливат, источниiот до источниiот и пр., и така, наречиiата као да сет врзани iедно со друго, како колцата во iедна верига. Сега се питат: коiи колца од, нашата верига наречиiа ке се наречат србцки, а коiи бугарцки и на коiа осноа? При решеiн'ето на тоа прашаiн'е не требит да се забораат и следните прашаiн'а: коiи наречиiа от србцкиiо и бугарцкиiо iазици се признаат за наi типични за тиiе iазици и коiи нивни особности се признаваат за наi характерни за iедните и другите iазици? Дали тиiе наi характерни црти се имаат во сите македонцки наречиiа!? Дали македонцките наречиiа имаат своiи обшчи характерии особности, коiи се немаат, ни во србцкиiот, ни во бугарцкиiот iазици? Дали во македонцките наречиiа по оддел'но преовладаваат македонизмите пред србизмите, или бугаризмите, или наопаку? Наi после да ли особините на краiните или перифериiцките македонцки наречиiа и гоори ни дозвол'уваат да и сочитаме за по блиски до стредното и наi типично македонцко наречиiе Велешко-Прилепцко-Битолцкото или до централните наречиiа на србцкиiот и бугарцкиiот iазик? Као наi типичен и раширен србцки диiалект се iавуат Босниiцко-Ерцеговинцкото или iужното србцко наречиiе, коi шчо iет од времето на Вук Караджич литературен iазик на србо-хрватите. Централното или Велешко-Прилепцкото македонцко наречиiе никоi пат не можит да бидит по своiите особини однесено кон србцкиiот iазик, зашчо мег'у него и централното србцко-хрватцко наречиiе или сегашниiот србцко-хрватцки iазик имат исто таква разлика, како и мег'у чешкиiот и пол'цкиiот iазици. Ке се речит, во стредината на Македониiа срби немат. От сегашното признаiн'е на сашчествуаiн'е на Балканцкиiо полуостров рамо три словенцки народи: словинци,србо-хрвати и бугари, со одричаiн'ето во центрот на Македониiа срби, као да се признаат косвено имаiн'е тамо бугари. Но дали денешното гледишче iет праил'но? Немат срби, значит имат бугари, Но немаiн'ето срби дали вистина значит да имат бугари? Во централното македонцко наречиiе, мег'у другото се имаат таквиiа фонетични особини: старо-македонцките гласои ъ и ь , во тиiе места, каi шчо се имаат сочуано, преминуваат во о и е, напр. денот, от старо-македонцкото дьньтъ ; преку дьньт; сонот, от сънът; на место старото тi и дi имаме к' и г' или iк' и iг', напр. вреiк'а и туг'а; <ref> Иако Мисирков и во текстот не ја употребува оваа антиципација на мекоста, овде веројатно се работи за печатна грешка, па наместо туѓа треба да стои тујѓа.</ref> на место iн имаме нi' напр. коiн' на место конi, на место -а, напр. рака и др. Сите тиiе особини не сет србцки, но не сет ни бугарцки. Они се немаат во главното бугарцко наречиiе - источно-бугарцкото коiе служит и за литературен бугарцки iазик. Ако источно-бугарцкото наречиiе се признаат за наi типично, то многу iет iасно, оти самата географцка далекост на македонцкиiот центр од него iет доста да покажит, оти последниiот не можит да бидит бугарцки. На источно-бугарцкото наречиiе сега се гледат, како на таi типично и наi чисто от туг' уплив, бугарцко наречиiе. Оно iет сравнител'но со западно-бугарцкото по распространено. Во последното се имат голема разлика од источното наречиiе, но се признаат во него, осим оригиналноста негоа, србцки уплив. Македонцките наречиiа имаат пак своiи оригинални особини, а зашчо се наог'аагг по саседство со србите, се признаваат лак за не чисти от србизми. Осим тоа тиiе сет иа краiниiот запад. По сите тиiе причини, а наi главно по тоа, шчо македонците, за своiето ослободуаiн'е од грцкиiот патрик и от Турцко, работеа до последната руско турцка воiна заiедно со бугарите под името бугари, а местата за таiа борба беа около Бугариiа, т. е. во Стамбул, Влашко, южнозападна Русиiа и Србиiа, коiи (места) помагаа во ослободител'ната работа наi многу да бидат застапени бугарите, поможаа да се обiаит источното бугарцко наречиiе за литературен iазик на бугарите и македонците. Сега да допушчиме да сет и македонците бугари, и да сет особините на македонцкото централно наречиiе исто толку бугарцки, колку и источно-бугарцките. И во таков случаi не можит да се зборуат за етнографцка целост мег'у Бугариiа и Македониiа. И да iет имало некога таква целост, она можит од одот на историiцките прилики да се нарушит. Во секоi случаi обшчите интереси можат да се поддржаат со взаимно согласуаiн'е мег'у членоите на целината. Интересите на целината требит да сет iеднакво скапи за сите членои, шчо iе состауваат: од неiа требит да имаат сите iеднакви згоди, и во неiна полза соте требит да праат iеднакви жртви. Ако тоа се немат, и ако од неiа, iедни имаат голема полза, не праеiки никакви жртви, а друзите праат големи бесполезни жртви, целината се раздел'уат. Националната бугарцка целина, во коiа се односуваа: Бугариiа, Тракиiа и Македониiа, не можит да се сочуат, зашчо немат таков етнографцки центр, шчо можит прочно да соiединит тиiе три страни, као шчо сет соiединени србцко-хрватцките земiи, немат постредин на тиiе земiи iедно наi распространено, и iеднакво оддалечено от сите нивни краiишча наречиiе, коiе да притегл'уат около себе периферичните наречиiа и да распространуат обшчо национално самосознаiне мег'у сите, шчо зборуваат на тиiа наречиiа. Во таков случаi секоi ке сознааше, оти не само македонците, ами и бугарите од Бугариiа и Тракиiа праат iеднаква со ниф отстапка во полза на центрот. Сега пак случаiот издигнал за литературен iазик на бугарите источното бугарцко наречиiе, коiе се наог'ат на краiната протиоположна страна од Македониiа. Оно не можит да служит за обшч литературен iазик на бугарите и македонците, зашчо не можит дуовно да обiединит на iеднакви праа сите три припаметени области; Тоi задаток би можело да исполнит западно-бугарцкото или шопцкото наречиiе,<ref> Уште во својата прва научна работа „За значењето на моравското или ресавското наречје за современата и историската етнографија на Балканскиот Полуостров” (1897) Мисирков го сврте погледог кон моравскиот дијалект на српскиот јазик и воопшто кон етнографијата на Шоплукот како меѓник помеѓу трите етноса - српскиот, бугарскиот и македонскиот. Инаку, еден од најзначајните обиди шопското наречје да се издигне на степен на литературен јазик за Бугарите и за Македонците, како компромисно решение, го направи штипјанецот Јосиф Ковачев (1839-1898) со својот „Болгарски Буквар” (1875), наведувајќи дека „шопското наречје”, со центар во Ќустендил, е средно и најчисто зачувано меѓу „севернобугарското или балканското” и „јужнобугарското или македонското”.</ref> да не беше мало распространено и со многоброiни оригинални особини, коiе се немаат во друзите наречиiа во Бугариiа, Тракиiа и Македониiа. Наi после за сочувуаiн'е на националната целост мег'у Бугариiа и Македониiа, првата не ке се согласит, за обшч литературен iазик на македонците и бугарите да се изберит македонцкото централно наречие, на место источнобугарцкото.<ref> Таквиот обид на Партенија Зографски во 1857-1858 год. беше пречекан со остра реакција од бугарските национални дејци.</ref> Ето зашчо прашаiн'ето: коiе наречиiе требит да бидит обшч литературен iазик за македонците и бугарите, ако првите и за однапред ке се вел'ат бугари, — коiе, прашаiн'е, сега не се постаат на дневен ред, зашчо умоите на сите македонци сега сет зафатени со револ'уционото движеiн'е iеден ден неминуемо ке поведит и без друзи причини кон iедно расцепуаiне мег'у Бугариiа и Македониiа, со создааiн'ето от последната своi литературен iазик. А создааiн'ето, редом со србцкиiот и бугарцки, одделен македонцки литературен iазик, не iет ли рамносил'но со одел'уаiн'ето на македонците во оддел'на ни србцка ни бугарцка, ами македонцка словенцка народност? Бугарите, можит, ке речат, оти ноата словенцка народност со своi литературен iазик ке бидит пак бугарцка, само со друго име.<ref> И во овој поглед Мисирков точно го антиципирал идниот развиток, зашто Бугарите навистина дури во најново време (1978) настапија токму така во однос на изградбата на македонскиот литературен јазик.</ref> Ниiе македонците, се разбират, да не ке имаме нишчо, не само против бугарите, ако не признаагг нас за бугари, но и против србо-хрватите, ако последните не признаваат нас за чисти срби или хрвати. И така централното македонцко наречиiе iет iеднакво далеко и от србохрватцкиiот и бугарцкиiот литературен iазици и можит да се разгледуат, како нешчо оддел'но од ниф. Ке се речит, наiдофме iедно неутрално колце на веригата од наречиiа. Сега остаат да се решит, дали тоа неутрално колце стоит осамотено со оддел'на од друзите колца боiа, или имат и друзи колца со истата или по блиска до неiа, од колко до друзите боiа? Ако стокмиме наречиiата от краиiшчата на Македониiа, од iедна страна со централното македонцко наречиiе, од друга со источно-бугарцкото наречиiе или србцкиiот iазик каi Вук Караџич, ке видиме, оти сите македонцки наречиiа сет по блиски до централното македонцко, а не до централните наречиiа на друзите iужни словени. Значит, во Македониiа имат сплошно словснцко ни србцко, ни бугарцко населеiн'е. Тоа го признаваат и србцкага и бугарцкага пропаганда, и ако за надворешниiот свет и iедната и другата зборуваат, оти во Македониiа имало г'оа две народности: србцка и бугарцка. Србцката пропаганда iет р'аширена низ цела Македониiа без Костурцко, Сереско, Петричко, Драмцко т. е. без краiниiот iуг и краiниот исток. Во Костурцко србите немаат поопаганда, не зашчо не сет костурци срби, ами, дрбровол'но отстапуат на грцката пропаганда. Истокот на Македониiа србите великодушно го отстапуат на Бугариiа. Бугариiа iет не по малу великодушна во македонцкото прашаiн'е кон Србиiа: и Бугариiа признаат срби на с.-з. от Шар планина; сета друга Македониiа iет бугарцка, според бугарите. Значит, двете пропаганди не спорат само за земiите на с.-з. од Шар планина и тиiе части от серцкиiот санджак, шчо сет краi бугарцката граница. Во првата живеiат iедногласно срби, а во другата — пак iедногласно — бугари. Но великодушиiето на србите iет само за тоа, да покажат умереноста на овоiот апетит и справедлиоста на нивните бараiн'а: ето не сакаме тоа, шчо не iет наше. Истото iет причината на бугарцкото великодушие спроти србите. Бугарите дори излезоа по толерантни: страната зад Шар, iе признаа за Стара Србиiа. Но от како шчо се искл'учат тиiе две краiини, сета друга Македониiа србите iе крстат србцка, бугарите — бугарцка. Каде iет причината на тоа? И шчо можит да зак л'учит чоек од двоiните претенциiи за Македониiа? Причините на претенциiите на србите и бугарите сет, се разбират, чисто политични, но осим ниф имат ушче iедна: македонцките наречиiа iедно до друго стоiат така блиско, iедно во друго се сливаат толку незабележено, да, ако се признаит iедно од ниф за србцко или бугарцко, ке требит да се признат за такви iедно по друго и сите саседни со него. Закл'учок от тоа iет — да самите пропаганди признаваат, да во Македониiа имат само iедна словенцка народност; значит, утврдуадн'ето, да Македониiа не предстауала етнографцка целина, противоречит на нивните постапоци. * * * И после, се горереченото, ке се наiдаг мнозина коiи ке речат: можит, вистина iет, да, ако немало до сега македонцка словенцка народност, она можит да бидит создадена од времето, особено от сегашните историiцки прилики; вистина iет, оти македонците по iазико своi не можат со прао да бидат наречени, ни бугари, ни срби, ами сет нешчо оддел'но, т. е. состауваат оддел'на етнографцка iединица но пак, како ниiе сега можиме да се велиме македонци и да создааме оддел'на македонцка народност, кога: ниiе, нашите татковци, нашите дедовци и предедовци сме се велеле бугари? Ниiе не можиме да се откажиме от тоа, зашчо тоа име ни iет свето као и верата. Да видиме, дали iет тоа така. Ниiе се велеме бугари, како шчо iеден чоек се велит со iедно име, да речиме Петр. Се прашат, коi ни го клал името, шчо сакал да означит тоi со него, кога не крстил и шчо разбираме ниiе под името бугарин, кога се велиме со него? На тиiе прашаiн'а ке ни одгоорит крстуаiн'ето на чоека и значеiн'ето на негоото име за друзите и за самиiот него. Некоi, шчо носит име Петр, сам не си го клал името, ами му го клале друзи -нунковците. Нунковците му клаваат iедно име на кумчето, тоi со него да се разликуат од друзите л'уг'е, деца, жени, моми. Кога ке го викнат Петр, не ке се одзрнит Иван, Лазар, Велика, и прочее. Значит името на iеден чоек не iет толку важно за самиiот него, колку за друзите, за тоа он не се крстит сам, ами го крстат него друзи. Он сам и не се велит Петр, ами си велит: „iас". Се ползуат со негоото име, само кога требит да се различит од много друзи л'уг'е подобни на него. Исто така, iеден народ долго можит да бидит без народно име, ако на близу од него немат друг народ, от коi шчо ке требит тоi да се разликуат со оддел'но народно име. Но тоа народно име, не си измисл'уат народот сам за себе, ами со него го велит саседниiот народ и тоi од него си го земат. Значит наi природно iет народното име за iеден народ да се поiаит у iеден саседен со него народ. Саседните народи iеден кон друг, значит, се iауваат во вид на нунко и кум. По мисл'ата на проф. И. А. Бодуен-де-Куртене,<ref> За жал, дури и кога Мисирков наведува конкретни цитати од други автори, никогаш не дава поблиски библиографски податоци.</ref> словените сет крстени со тоа име од римiаните. Словенцките имиiн'а наi често се свршуаат на — слав: Светислав, Венцеслав, Борислав и др. Словените служиле у римiаните као робои и гладиатори, а у тиiе робои и гладиатори наi много се повторуало збор от „слав", затоа тоi збор зафатил да означуат, од iедна страна, чоек, шчо работит наi тешките работи, т. е. роб, а пошчо наi многу робои се земало от словените, то од друга страна, словените биле крстени од римiаните со името slavi, коiе они си го позаiмиiа од ниф и го препраиiа на слов-e-ни, т.е словени. Тоа крстеiн'е на нашите предедовци стана ушче, кога они одваi влезоа во сносуаiн'е со по културните романцки народи. Со тоа име ке се наречеше некоi от словените, ако требеше да различит себе од некоi романец или германец, и то не секаде само оно се употребуаше. Како и да iет, важно iет само то, да оно не Господ знаiит, шчо означуаше, за да не можит да бидит заменено со друго. И така, прво наше народно име ни имат бидено името словенин. Но за тоа име, како за наше народно ниiе наi много знаiиме, не по некакви своiи традициiи или од романците, ами по византиiцките историци. Главната причина, да зборуваат византиiците за словените, значит, и за нашите предедовци, беа нивните воiни со Византиiа. Опустошеiн'ата, шчо и правеа нашите предедовци во Византиiа беа таквиiа фактои, за коiи не можеше да се молчит; а заiедно со прикажуаiн'ето за опустошеiн'ата се прикажуаше и за опустошуачите, кон коiи се односуваа визангиiците со гордост и презреiн'е, као кон варвари. Византиiците зборуваа само за опасните за ниф варвари. Колку iеден варварцки, т. е. не грцки народ беше по страшен за нивната држаа, толку поеке омразиiата кон него беше по голема и толку негоото име добиiаше по долно, по презрител'но значеiн'е. Нападеiн'ата на: вест-готите, остгогите, хуните, аварите, антите, словените, србо-хрватите, бугарите, на Византиiа сменувааа iедното другото и за таiа причина византиiцките историци зборуваат за сите тиiе народи, па и за словените и антите. При тоа требит да се не забораат, оти вестготцките, остготцките, хунцките полчишта се состоiеа, не од iедни остготи, вестготи, хуни, словени, но да во нив господствуаше iедната народност, но имаше примеси и од друзите. Важно iет да византиiците одбележуваат господствуiушчата народност, а за друзите молчат. За словените поеке зборуваат от сите друзи народи, осим србо-хрватите и бугарите, зашчо сите друзи вистина поминаа преко Балканцкиiо полуостров, но и си оiдоа од него. Но словените арно се утврдиiа на целиiот полуостров, а особено во Македониiа, каi шчо образуваа ушче во VI столетiе<ref> Веројатно е печатна грешка и треба да стои VII век, бидејќи дури тогаш Словените во Македонија се конечно населени и образуваат посилни племенски сојузи за борба против Византија.</ref> силна воiска. Но над много Византиiа пострада од народот бугари, од монголцко племе, коi шчо опустошуаше се шчо ке му се попаднит во Византиiа. Во полчишчата на тоi народ имаше и словени, коiи се броiеiа од византиiците пак за бугари. Наi голем удар доби Византиiа од бугарите, коiи шчо зедоа од неiа голем дел неiни земiи, заселени со словени, и од ниф образуваа iедна голема и силна држаа, коiа од VIII век до идеiн'ето на турците на Балканцки полуостров, готоо постоiано наносеше на неiа iеден удар за друг. Бугарцката држаа беше поеке со словенцко жител'ство, но со името на неiните образуачи т. е. монголците бугари. .<ref> Во последно време во бугарската наука се повеќе се протежира теоријата за хунско-алтајскиот карактер на Протобугарите.</ref> Словените од Бугариiа и Македониiа наi напред беа само соiузници на бугарите во воiните со Византиiа. Но соiузните со бугарите словенцки полчишта беа во очите на неприiателите т. е. византиiците пак бугарцки. Значит византиiците зафатиiа да прекрстуваат словените ушче од времето на Аспарухоата орда.<ref> Ханот Аспарух (ок. 644-701) со една своја орда дошол од исток кон утоката на Дунав и откако ги покорил словенските племиња и ги разбил Византијците, ја образувал првата држава на Бугарите на Балканот (681) со седиште во Плиска, којашто подоцна ќе ги проширува границите и врз поголемиот дел од Полуостровот.</ref> Постоiаната борба рамо за рамо со бугарите и напраи ниф iеден народ со бугарцко име, но со словенцки iазик. Бугарцкото име мег'у словеиите беше попул'аризирано од грците, и оно, прво, означааше само бугарите — монголите, после нивните воени соiузници, после бугарцките поданици и наi после стана етнографцки термин за бугарцките словени. Но тоа име во очите и устата на грците имаше ушче специално значеiн'е: наi ненавистни за ниф варвари, л'уг'е не образоани, груби, коiи граничаат со звероите. За грците се словенцко беше грубо и бугарцко. Со името бугари не крстиiа грците и нас македонците. Но тоа прекрстуаiн'е не iет iединствено. От србите ниiе бефме прекрстени во срби. Во втората полоина на XII век, во времето на србцкиiот жупан Немаiн'а<ref> Стефан Немања (ок. 1168-1196) е велик жупан на Рашка и обединувач на средновековната српска држава на чело со династијата на Немањиќевците.</ref> и бугарцките царои Асеновци или Асановци,<ref> Браќата Асен I (?-1196), Петар II (? - 1197) и Калојан (? - 1207) се обновувачи на бугарското царство, кои успеваат да и’ нанесат тешки порази на Византија и да ја прошират својата држава.</ref> Византиiа беше нападната от крстоносците и разни друзи неприiатели. Тогаi бугарите се приготвиiа да востанат и закл'учиiа догоор со србите против Византиiа. Последната беше обшч неприiател' нивен и двата народа<ref> Во случајов Мисирков неправилно ги идентификува народите со феудалните владетели, зашто тие договори не се правени помеѓу народите, коишто никој и никогаш за ништо не ги прашувал, туку помеѓу суверените од разните држави.</ref> решиiа да удрат на неiа, и секоi да земит, коi шчо ке можит да откачит. Во Византиiа немаше бугарцки и србцки земiи, као шчо немаше и некакво национално самознааiн'е у iужните словени. На основание тоi догоор бугарите нападнаа на источниiот дел на Балканцкиiот полуостров т. е. на Тракиiа, а србите на западниiот т. е. сегашна Србиiа, Западна Бугариiа и и Македониiа и малу по малу си и разделиiа мег'у ниф, Во течеiн'е на два векои србцките кралеи присоiединуваа кон своiата држаа византиiцки земiи. Но они секога се велеа само кралеи на србите. Цар Душан се нарече: цар на србите, грците и арнаутите, а не и на бугарите. Титулата на цар Душан се обiаснуат така: тоj признаат на Балканцкиiот полуостров две словенцки држаи: Бугариiа и Србиiа и една не словенцка — Византиiа; Србиiа со завоеваiн'ето на византиiцки земiи сакат да наследит Византиiа, но со тоа она земат земiи коiи можат да бидат и србцки и бугарцки но коiи не сет бугарцки. Македонцкото жител'ство не се односуало со мрзн'а кон србите. Ушче од времето на паг'аiн'ето на Самуилоото царство, македонците не iеднаш праиiа силни востааiн'а против Византиiа, многу по силни од бугарцкото во време на браiк'а Асановци, но не можаа да се ослободат, зашчо каi ниф сет друзи географцките прилики каi бугарите друзи. За да се ослободат бугарите во горна Бугариiа, шчо се оддел'уат од долна со Балканите,<ref> Турското име на Стара Планина, по кое се именува и Полуостровот, Мисирков го предава во множинската форма, како што е впрочем и во рускиот и во некои други јазици.</ref> доста iет да се избиiат византиiцките гарнизони во неiа и да се фатат од ниф дервентите, за да не пропушк'аат ноа византиiцка воiска. А во Македониiа работите сет сосем инакви. Тука немат таков зид, коi шчо да бранит востаачите, као Балканчте во Бугариiа. Тука имаме многу високи планини, коiи имаат разен праец и образуваат котловини, одделени една од друга. Планините затруднуваат соiединеi'н'ето на сите македонци за обшча борба со неприiател'от, а пак олеснуваат работата на византиiците, зашчо, со разместуаiн'е во ниф гарнизони, они можат да држат македонците во послушаiн'е. Осем тоа на Византиiа поможуваа да држит македонците во послушаiн'е и шосетата или друмишчата, шчо сет напраени за воени требности ушче од римiаните и iа пресечуваат Македониiа од исток на запад, т. е. од Белото море кон Сиiн'ото и од iуг кон север краi Вардар, т. е. од Белото море кон Дунаот. При ваквиiа географцки прилики, iасно iет, оти македонците не можаа да се ослободат од Византиiа и готои беа да бидат соiузници на секоi неприiател', шчо ке воiуат со Византиiа. Таков соiузник до Х век беа бугарите, а от XIII в. беа србите. Македонците станаа соiузници на србите, и со тоа се ослободиiа од византиiците. Они се присоiединиiа кон Србиiа, но тоа присоiединуаiн'е не беше насил'ническо, а на осноа на догоор мег'у македонците големци и србцките кралеи. Тоа беше резултат на iеден компромис мег'у првите и вторите, компромис згоден и за iедните и за друзите. Македониiа под србцките кралеи, особено под Душана,<ref> Кралот и царот на средновековна Србија Стефан Душан (1308-1355) мошне често е предмет на размислувањата на Мисирков, при што особено се нагласува посебниот однос на царов спрема Волкашина. Иако неговите тези не се лишени од историска основа, Мисирков често е под влијание на податоците од јуначката народна епика. </ref> имаше полна самостоiност во натрешните работи, и то таква, со каква не се ползуаше ни iеден друг дел од големата империiа на Душана. Тоа се видит от титулите, шчо и носеа македонцките големци и од влиiаiн'ето нивно на имперцките работи. Тоа се видит и од големата приврзаност на македонците кон царцкиот трон. За да се убедит чоек во тоа нешчо, доста iет да прегледат историiата на Немаiничиата држаа од времето на цар Душана до смртта на Волкашина,<ref> Владетелот на северозападниот дел на Македонија, со седиште во Прилеп, кралот Волкашин, заедно со брата си Јован Углеша, загинува во Маричката битка со Турците кај с. Черномен (Одринско) на 26.9.1371 год. Тоа е почетокот на продорот на Турците на Балканот.</ref> особено периодот на распадаiн'ето на Душаноата империiа. Од овде ке се убедит чоек оти центрот и наi големата рол'а во таiа империiа принадлежеше на Македониiа. От секаде от перифериiата на Душаноата империiа по негоата смрт отпаг'аат областите iедна по iедна. Македониiа крепит Урошеиiот престол и македонцкиiот големец крал' Волкашин iет главниiот советник и десна рака на Уроша. .<ref> Српскиот цар Урош (1355-1371) владее во времето на интензивното распаѓање на оваа веќе разединета феудална држава; неговата смрт го означи крајот и на привидната централна власт на државата.</ref> Сите го мрзат Волкашина за негоага рол' и влиiаiн'е на Уроша, но царот му веруат, македонцките големци: 70 кралеи и банои, по народните песни, му веруваат и му даат 70,000 воiска, со ниф да умрит на Марица за царот и „србцкото име". 70,000 души воiска от 70 кралеи и банои! Како се велеше таiа воiска? Чиiе име носеше и коi му гу кладе? Сите се велеа „срби", но во ниф имаше толку срби, колку во воiската на цар Симеона имаше Бугари — монголи; па ми се чинит да и имаше и по малу. Значит во XIV век македонците официално носеа името срби, коiе немаше зашчо да го презираат и да се срдат на него.. Во тоа име они не наог'аа нишчо лошо. Србите беа главната воена сила против византиiците. Нашите предедовци беа нивни соiузници. Византнiците велеа сите своiи противници, т. е., и србите, и нас срби. Малу по малу они не прекрстиiа од бугари на срби. Истото се поддржа од признаiн'ето суверенитетот на Душнаа во Македониiа и од рол'ата на нашите големци во негоата држаа. Ниiе станафме за надворешниiот свет срби, после истапифме како србцки подаiници и наi после зафати името србин да, означуат македонец, не грк, не влаф и не арнаутин. Једно нешчо не сочува србцкото име во Македониiа; тоа iет караi'н'ето мег'у крал' Марко<ref> Кралот Марко (ок. 1335-1395) е последниот крал што владеел во големиот дел од Македонија пред повеќевековната власт на турските султани и станал најпознат јунак на епското народно творештво не само на Македонците, туку и на сите јужни Словени. Всушност, по 1371 год. Марко станал турски вазал, како каков што и загинал во борбата со влашкиот војвода Мирче, но со тоа бил и навистина спротиставен со српскиот кнез Лазар, којшто им се спротиставил на Турците.</ref> и кнез Лазар. <ref> Спротиставеноста помеѓу македонскиот владетел Марко и српскиот кенз Лазар Хребелјановиќ /1329-1389/ е заснована главно врз различната позиција и практичната политика на двајцава владетели: додека Марко беше турски вазал, Лазар беше независен владетел што им се спротистави на Турците, па следствено и против Марка. Марко не учествува во битката на Косово, но не му ни помогна на Лазара, дури и му одзеде некои територии. Тоа навистина создаде различна народна традиција во односот спрема Марка што се изрази и во народното творештво.</ref> Последниiот истапи као противник на турците со името србин и со тоа турците врзаа со пон'атиiето србин и Србиiа денешното крал'ство и негоите жители. Марко и негоите подаiници во очите на турците не можеа да бидат срби, зашчо не се противиiа и не покажаа таква воинственост против ниф, каква покажаа кнез Лазар и негоите поданици.<ref> Ваквите становишта на Мисирков по овие прашања се обработувани или засегнувани во повеќе трудови, почнувајќи од неговото предавање за Марко пред студентите во С.-Петербург и неговата дипломска работа /1902/, па сe до неговите последни статии во софиските македонски и бугарски весници /1923-1925/. Вистина, не секогаш доследно и отворено, во завнсност од околностите и целите што беа диктирани од историскиот момент, но секогаш со истиот интерес и основен став кон средновековната историја на Македонија од 19 век.</ref> И така до идеiн'ето на турците каi нас ниiе три пати бефме прекрстени: 1, славени, 2, бугари, 3, срби. Но со тоа не се сврши се. Доiдоа турците: се зафати борба мег'у рисiанството и мусул'манството, борба мег'у крст и полумесец. Но со тоа не се пресече борбата мег'у словенството и грцизмот. Турцкото господство на Балканцкиiо полуостров беше историiцки период, кога потчинените мисл'ат да сочуваат нивното историiцко наследiе. Се разбират, оти се сочува само, шчо можеше да се сочуат и шчо не сакаа да ни го земат, зашчо не им беше нужно, и не беше опасно за ниф. Турците ни зедоа земiата и си iа разделиiа мег'у ниф. Ниiе се примирифме со таiа загуба. Зафатиiа да ни земаат деца наши, да потурчуваат и да праат од ниф iаничари. И тука молчефме. Турците видоа зор до кога iа покорат Србиiа и името србин означуало за ниф разбоiник. Ниiе свифме глаа и не се велефме срби, да не го расрдиме агата. Он не сакал да се велиме и бугари; и бугари не се велефме. Турчинот ке ни доiдеше во кук'ата, ке се наiадеше, ке се напиiеше и ке ни речеше: бре г'аур! аi донеси ми тоа и тоа! — ке му одгоорифме, сега беим! Ако не питаше некоi турчин, шчо сме? — ке му одгоорифме да сме или „каури" т. е. неверници, или „раiа на царот". Со друзи зборои ниiе пред турците се кажуафме така, како да не се расрдит агата. Пред турците ниiе сме „каури" и „раiа", и „каури" зафатифме да се велиме и мег'у нас. Во народните песни не iеднаш се употребуат името „каурин" и „раiатин", и „земiа каурцка" или „земiа раiатцка" во етнографцко значеiн'е. Значит турците од нас напраиiа народ „каурцки" и „раiатцки", термини осноани на нашата принизеност пред турците, на религиозната разлика мег'у нас и ниф и на обшчественото наше положеiн'е Но о'сем турците, по изгубуаiн'ето на нашата слободиiа, наши „воспитачи" и господари станаа грците. Ниiе видофме во грците дуовни господари и верцки началници. Ниiе бефме и кон ниф, исто така принизени, као и кон турците. Грците со црквата не експлоатираа нас и сакаа да извршат под турцкото владичество тоа, шчо не можаа до него. За да не претопат нас, они избегуваа да не вел'ат со народното име. Они ни кажуваа, да сме биле ниiе рисiани, и ниiе тврдефме: абре брате, рисiани сме, ами шчо сме! Кога ке се расрдеа на нас, и ке не наречеа тврдоглаи бугари, ниiе пак ке речефме: е пак така си iет: вистина рисiани сме, ама не сме образуани, као грците! Нашите глаи не разбираат; ниiе сме бугари. Со iеден збор во турцко време ниiе потврдуафме и се согласуафме со се, шчо ке ни кажеа турците и грците. Но турците со тоа, шчо не нарекоа нас: раiати и г'аури, гледаа на нас као на л'уг'е, не од известна народност, а шчо сет во известен однос кон ниф, господарите и праоверните. Во истата смисл'а употребуафме и ниiе, односуаiки кон себе, тиiе имиiн'а. Значит турците во нивната држаа не признаваа народности. Исто така не знаiефме за ниф и ниiе. Грците исто така не разликуваа словенцките народности и сите словени, особено тоi дел од ниф, шчо им причини наi големи неприiатности и се наог'аше во турцко време под нивната опека, они го презираа и го велеа со презреното за ниф име „бугари". Но тоа име искажуаше презреiн'ето на грците, а не и достоинства на бугарите, затоа се сопроводуаше со зборот тврдоглав или „хондрокефалос". И така доiдофме до националното наше име, шчо го имаат носено нашите татковци, дедовци и наi блиски предедовци. Но видофме, оти онде имаме работа, не со iедно, ами со цели 4 имиiн'а, коiи означуваат да немало до пред неколку години точно определеко народно самосознаiн'е. Името бугарин, како се видит, до полоината на XIX век немало за нашите предедовци по големо значеiн'е од имиiн'ата: рисiанин, раiатин и каурин. До тогаi ниiе знаiефме да имат и да имало каурцки, раiатцки, и рисiанцки земiи и држаи. Но ниiе се броiефме за каури, рисiани и раiати и паметиме да сме имале наша каурцка и раiатцка царшчина, но сме iе изгубиле на Косоо поле, кога се е расрдил Господ на нашите предедовци. Тамо, т. е. на Косоо поле рекол Господ да си загубиме царшчината за наказаiн'е за тоа, шчо не сме чуале верата чиста. Тамо нашите каурцки царои извадиле голема воiска да се биiат со турчинот, но како рекол Господ да загубиме царшчината, от сите парчиiн'а, на коiи бивале раздробени турците, никнале нои турци. Кога го виделе тоа цароите, рекле, оти Господ сакат да загубат царшчината каурите, и да се потчинат на турчинот. Така турците ни го презеле царството. На Косоо паднале дваiца царои. После таквоа „iасно" предстауаiн'е у народот македонцки за негоата „бугарцка" наррдност, можит ли да бидит збор за бугарцко национално самосознааiн'е у македонците? Ако iет така, ке возразит бугарцката партиiа од македонци, то шчо означаат црковното прашаiн'е, во коiе бугари и македонци одеа рамо за рамо, и последните се велеа и работеа со името бугари? Ево шчо означаат: македонците беа крстени со национални имиiн'а, со коiи они се разликуваат од друзите саседни со ниф народности, т. е. од турците и грците, па и власите. Првите не трпеа името срби заради србцкиiот отпор при завоеваiн'ето на Балканцкиiот полуостров. Во Турциiа до руско турцките воiни збороите „србг'аур" требит да означауле тоа, шчо означаваат сега збороите „москов г'аур". Се разбират, оти рисiаните не само сами не се велеле срби, но им било неприiатао да се вел'ат и од друзи така. Така не велеа и грците, зашчо последните не видеа големи от србите. Па и немало зашчо: името србин погости во Македониiа, као политичен термин само малу време. Оно се и забораи скоро без чуздо приiатно потсетуаiн'е за него. От турцко гледишче и не прао iет да се вел'ат македонците сите поглавно „србг'аури", зашчо они се предадоа на турците. А,ако се испразднит од Македониiа името србин, то ке останит за македонците само името бугарин, коiе беше политичен и етнографцки термин ушче до турцкото завоеваiн'е. Тоi термин не беше лош от турцко гледишче, а од грцкото, беше много удобен, зашчо со него наi убао можеше да бидит искажано презрез'н'ето и ненависта на грците кон' нас. Ето зашчо ниiе мег'у другото се признафме за бугари т. е. тврдоглавци. Значит, нас со бугарите не врзуаше iедно обшчо и'ме, iеднаков однос кон нас от страна на грци и турци, iеднаква жежда за слободен от фанариоти и турци жиот. Таiа обшчност не побуди заiедно да се бориме с'о обшчите неприiатели. Но таiа обшчност не iет нешчо, коiе почиват на некакви обшчи воспоминаiн'а и обшчи историiцки задаки, коiи да се сознаваат и да се, имаат сознаiано од нас и од бугарите iеднакво. Нашата обшчност iет проста случаiност. До краiот на првата 1/4 на XIX столетиiе се ослободиiа от Турциiа сите балканцки земiи, осем Бугариiа, Тракиiа, Македониiа, Босна и Ерцегоина. Првите три географцки беа многу близо и iеднакво се третираа от турците и грците. Последните две беа одделени от првите три и беа во по инакви односи кон турците и грците. За тоа првите три, iедно 'се пробудиiа, зафатиiа да живеiат со обшчи идеали, а вторите две со друзи, пак обшчи. Но, ако при националното разбудуаiн'е на македонците, имахме друг вид на политичната карта на Балканцкиiот полуостров, то македонците ке работеа сосем инак. Ако беше Бугариiа со Тракиiа слободна, а Србиiа заiедно со Македониiа поживеiеше 50 години при едни исти условиiа, то македонците ке работеа заiедно со србите, а не со бугарите. Исто така македонците можеа да работат и заiедно со грците, да можеа грците да работат по умно и да беше само Грциiа и Македониiа под Турцко около 50 години, кога сите друзи балканцки земi'и би биле слободни. Бугарцкото име во Македониiа, значит, iет резултат на лошото третираiн'е на македонците от страна на грцкото дуовенство. Грците унишчиiа Охридската архиепископиiа за тоа, шчо се упоминуаше името „бугарцка", како историiцки reliquium, но употребуваа името бугарин за да воплотат во него своiето презреiн'е кон с словенцко. И имено тоа воплотеiн'е на грцкото презреiн'е кон нас и iет причината да се велиме „бугари", а не историiцките традициiи. Последните напротив нишчо не ни зборуваат за бугарите, а поеке за србцкото име во Македониiа. Значит не крстиле „бугари" грците без да не питаат нас, и ниiе, немаiки време да гледаме и да му наiдиме мана на името, си го усвоiифме. Ако iет така, а инак и не можит да бидит, то iасно iет, оти името бугарин не зборуат ушче за бугарцка народност во Македониiа. Тоа име сега се прддржуат во Македониiа искуствено, као шчо и се насадуат тамо во наi ноо време името србин. Името бугарин во Македониiа сега немат место, зашчо веке цели 25 години, као живеiеме ниiе македонците одделен живот од бугарите. Мег'у бугарите и нас имат многу малу обшчи интереси сега. Македониiа iет нужна за Бугариiа, затоа последната праiк'ат во првата катагодина милион франкови и содржат на служба многу македонци. Бугариiа пак iет нужна за македонците, зашчо во неiа македонците ке добиiат место и ке експлуатираат со нивните „бугарцки" чувства. Значит, во течеiн'е на последните 25 години односите мег'у Бугаоиiа и Македониiа почиваат, не на почва на iеднакви традициiи и задаки, а на чисто трговцка осноа, т. е. iедеiн'от го експлуатират другиiот. Значит, името бугарин во Македониiа, со коiе сега експлуатираат бугрите, никак не iет национално, и затоа никоi од македонците немат прао со него да експлуатират македонцките интереси во негоа полза. Никоi не ни имат дадено прао заради него да ни се набркуваат бугарите во нашите работи. Татко ми, дедо ми, предедо ми, ако се велеле по недоразбериiа бугари, то ушче не значит, оти и iас требит да сум као ниф во мрак за моiата народност; ако се велеле ови бугари, то не значит, оти ниiе ке требит да престаниме да веруаме во русите за атар на разни Стамбуловци и Свирчовци, на место, заiедно со нашата пролиiена крв, ниiе да си бараме праото от каi шчо требит, да допушчиме да ни се бркаат во работите л'уг'е, коiи шчо и сами не знаiат, шчо бараат; ако се велеле моiите дедовци бугари, ушче не значит, да iас имам прао да експлуатирам македонцките интереси со издааiн'е ноини, коiи на место да бранат интересите на нашиiот народ, и бранат бугарцките и интересите на бугарцкиiот кн'аз. Нашите дедовци, велеiки се бугари и не мислеле, оти ниiе ке праиме от тоа име капитал, за да се наiадиме, напиiеме и облечеме со него. Значит, у македонците името бугарин iет фал'шлива монета, со коiа они плаiк'аат на Бугариiа и неiниiот кн'аз и на нивната таткоина и нивниiот народ. Време iет да се раскриiет таiа фал'ш, за да се престанит да се експлуатират со неiа. * * * Од до тука реченото се видит: прво, оти, ако по нашите сегашни етнографцки пон'атиiа на Балканцкиiо полуостров, особено на централниiо и iугоисточен негов дел, т. е. во денешна Србиiа, Бугариiа, Тракиiа и Македониiа имало и имат само две словенцки етнографцки iединици: србцки и бугарцки народ, то тоа ушче не значит да немат, немало и не можит да бидит друга словенцка iединица, а напротив, оти неiното сашчествуаiн'е iет во пределите на возможното и на деiствител'носта; второ, да во Македониiа немат две iужно-словенцки народности: србцка и бугарцка, а напротив, да во неiа имат само iедна народност со своiи особини, коiи, или претстауваат нешчо оригинално, коiе се немат, ни каi србите, ни каi бугарите, као шчо iет, да речиме, со много особини на македонцките наречиiа, или нешчо коiе се имат, и каi бугарите, и каi србите, или коiе се имат само каi македонците по краишчата на нивната таткоина и каi србите, или пак по ниф и каi бугарите; и да от тиiе особини на македонците, као дел от словенцката група народи, наi многоброiни, наi распространени, обшчи за сите македонци, значит, и наi важни сет тиiе особини, со коiи македонците се одличаваат од друзите словенцки народи: по ниф македонците фактически состауваат оддел'на и самобитна словенцка народност, и ако за неа не се гоорит денеска во науката и во катаденниiот разговор; трек'о, причина на тоа игнорираiн'е и затемнуаiн'е на сашчествуаiн'ето на македонцката народност да се криiет во сашчествуаiн'ето во Македониiа името „бугари" во етнографцки значаi и во експлуатираiн'ето со него от страна на бугарите. Исто така, се запознафме со произлезот на името бугарин во вид на етнографцки термин во Македониiа. Со друзи зборои, ниiе се запознафме до сега со тоа, да состаула, состауат и да можит Македониiа да состауат от себе оддел'на етнографцка iединица. Сега ни остаат да видиме, али она состауала, состауат и можит да состауат таква iединица во политичен однос? Во одгоорот на тиiа прашаiн'а, ке требит да се продолжат расудуаiн'ата за народноста на македонците от тамо, каi шчо и остаифме. Ниiе видофме, оти во Македониiа, името бугарин iет последната метаморфоза во развиiаiн'ето на нашето национално самосознааiн'е и да iет резултат на тоа политично и обшчествено положеiн'е во коiе бефме постаени од завоiуаiн'ето на Балканцкиiо полуостров от турците. На осноа на се тоа, шчо рекоф iас за историiата на националните имиiн'а коiи имаат сменуано iедно друго, као и за причините на тиiа сменуаiн'а, ке возникнат много злоупотреби. Можит, мнозина ке ме осудат, коа србофил. Можит, самите срби на него ке основаат своiите шовинистични претенциiи на Македониiа. Можит наi после, ке експлуатираат србите сето речено за изменуаiн'ето на националното ни име, за да докажат, да македонците никога немале национално самосознааiн'е и не играле никаква' самостоiна историiцка рол'а, а 'сет влизаме само, као суров материiал во државниiот организм на бугарцката или србцката држаа.<ref> И во овој поглед Мисирков ја антнципира блиската реалност: професорот Ј. Цвииќ токму таа теорија ја разви во своите „научни” трудови /1904-1906/, докажувајќи дека Македонците се „флотантна маса” од која може да се измесат и „Срби“ и „Бугари“ – во зависност од тоа кој ќе ги завладее.</ref> Мег'у другото такви недоразбериiи можат да се очекуваат, как от тоа, шчо iас категорично осудиф бугарцката политика во македонцкото прашаiн'е, от коiе можат да помисл'ат да сум iас бугарофоб и србофил, исто така и од експлуататорцката тактика на балканцките словени во македонцкото питаiн'е. Србите можат да затрубат, да сет македонците срби, iедно не сет бугари, зашчо така се викале до турцкото доiдуаiн'е на Балкан. полуостров. Исто така, можит, некоiи срби во моiите расудуаiн'а за непостоiанството на народното име каi нас, ке наiдат потврдуаiн'е на мислите на проф. Милованович, коi шчо докажуал во „Дело" да требит Македониiа да се поделит мег'у балканцките држаици, зашчо не предстауала нито географцка, ни етнографцка, ни историiцка целина. .<ref> Мисирковава книга во многу погледи претставува и полемички спис, актуализирана дискусија по најсуштествените прашања на македонската национална индивидуалност. Овој дел од книгата всушност е полемички, аналитичен одговор на пишувањето на српскиот универзитетски професор, дипломат и државник Милован Ѓ. Миловановиќ /1863-1912/ во неговиот труд „Срби и Бугари” /„Дело”, Белград, 1898/, во кое се вели: „Ни историјата, ни етнографијата, ни географијата воопшто не му стојат на пат на решавањето на македонското прашање помеѓу Србите и Бугарите на начин што единствсно им одговара на вистинските, добро разбраните интереси и на Србите и на Бугарите, а тоа ќе рече според вистинските животни потреби на Србија и на Бугарија. И на Србите и на Бугарите за зачувувањето на својата државна самостојност, за задоволувањето на своите животни државни потреби, секогаш им бил неопходен излезот на Егејското Море”. Опасностите што ги предвидуваше Мисирков и стремежите што ги застапуваше Миловановиќ беа и реализирани: како министер претседател на српската влада М. Миловановиќ во февруари 1912 год. го потпиша договорот со Бугарија за завојување на Македонија, иако не ги дочека и резултатите од завојувачката војна.</ref> За првото ево шчо можит да се речит: македонците, сите заiедно се викале срби не поеке од педесет години, а во некоiи, и то северните делои, нека сто и сто и педесет, но не и поеке години. Името србин тогаi iет им'ало поеке државна смисл'а и по малу етнографцка. До тогаi и во турцко време го немало каi нас. И ако iет така, то не iет ли шовинистична заслепеност да ни се наврзуат сега нам на сите македонци, па и само на северните наши сонародници, наместо бугарцкото име? За тврдеiн'ето на, проф. Милованович, да Македониiа не состауала и не состауат географцка, етнографцка и историiцка целина, за коiе, можит, некоiи ке наiдат потврдуаiн'е во моiите расудуаiн'а за изменеiн'ето на националното име каi нас, осем тоа, шчо iет речено, кога одеше зборот за прашаiн'ето, али имат во Македониiа две словенцки народности, ке речам ушче следното: И ако iет Македониiа состаена од неколку котлоини, разграничени со високи гори, пак она во днешниiот неiн вид имат живеiано оддел'но од Бугариiа и Србиiа, или самостоiен жиот, или под друзи држаи. Тоа iет iасна докажуачка, оти неiната стрек'а не iет зависела само от Србиiа и Бугариiа, и оти високите планини шчо заобикол'уваат македонцките котлоини, ушче не сет таква опасност за заiеднични политичен жиот у нивните жители. Така Македониiа во денешниiот неiн вид до образуаiн'ето на бугарцката држаа, беше iедна полусамостоiна византиiцка област. После она цела, потпадна под Бугариiа. Кога последната падна под Византиiа, Македониiа беше слободна држаа на време и со успеф се бореше против Византиiа и имаше под себе цела денешна Србиiа. После, Македониiа потпадна под Византиiа и во течеiн'е на неколку века во разни неiни делои се дигаа востааiн'а против покорител'ката. Кога се ослободи Бугариiа и се усили држаата на Неманичите, во коiа влезе прегешниiот дел од Македониiа, т. е. денешна Србиiа, она, т. е. Македониiа во денешната неiна големина, ушче остааше византиiцка земiа, каi шчо продолжаваа да се дигаат востааiн'а против Византиiа, за коiи се бараше соiуз и покроител'ство от саседните држаи. После, цела Македониiа влезе во држаата на Неманичите. Во неiа она као да iет била привилигироана и самостоiна во натрешната политика, При крал' Волкашин, Македониiа пак као да се оддел'уат од друзите делои на Неманичеата држаа и као да се состредоточуат около него. Во царуаiн'ето на Крали Марко, она сосем се оддел'уат од србцките земiи и се постаат во особен однос кон турцко-србцките односи и воiни. Во турцко време, она iет на истите осноаiн'а под турцкото владичество. После Берлинцкиiот догоор она iет сама од сите друзи iужнословенцки земiи под Турцко и веке живит таков оддел'ен жиот поеке од 25 години. Во тоi згорен поглед на историiцките собитиiа н'а Македониiа, се видит, оти горе-долу у сите македонцки котлоини iет iедна и иста историiцка судба, горедолу сите нивни жители имаат особен, одделен историiцки жиот, не ретко самостоiен или пак, закл'учуат во себе обшча борба за политична слободиiа. Ако се приiимит на вид, оти таiа обшча историiцка судба, тиiе обшчи политични борби и самостоiниiот политичен жиот iет удел на iедно исто словенцко населеiн'е и на iеден и исти народ, то ке бидит iасно, оти, тврдеiн'ето да Македониiа не состауала географцка, етнографцка и историiцка целина iет осноано не на деiствител'носта, а на србцките есапи за Македониiа. Тоi згорен поглед на историiата на Македониiа ми се чинит, не само да покажуат, да ниiе македонците имаме своiа историiа и да сме народ, судбите на коi шчо се разиiале во врска со судбите на друзите саседни нам народи, но и да имат во нашата историiа много самобитно и своiеобразно, као шчо iет да речиме самостоiната Охридцка архиепископиiа, со неiното работеiн'е на полето на народното просветуаiн'е. Исто така тоi историiцки поглед покажуат, да готоо во сите времиiн'а се забележуат силно работеiн'е на народниiо дух на културно-историiцка осноа, резултата на коiа се iауват образуаiн'е на силна македонцка држаа од цар Самуил и богата народна литература. А ако Македониiа до сега со мали исклу'чеiн'а се iет развиiала оддел'но од Бугариiа и Србиiа, то она можит да чинит и за однапред, ушче поеке, шчо пропагандите: бугарцка и србцка употребуваат сите и дозволени и не дозволени стретства да искоренат во нашиiот народен жиот се самобитно, се чисто македонцко. Самосталното политично развиiаiн'е на Македониiа iет необходност, као нешчо, без коiе ниiе не ке располагаме со доста стретства да се бориме со пропагандите за сочувуаiн'е од ниф нашата национална самобитност. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1538 1570 2006-12-28T23:53:46Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонцките работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Во четирите горни статиiи на оваа книга iас сакаф да обрнам погледите на моiите сонародници на нуждата од iедно корено изменуаiн'е на досегашниiот процес на нашето дуовно развиiаiн'е, као и на тоа да моiите возгледи во тоi случаi не сет нешчо ноо и безосновно, а сет само чекор напред во досегашното развиiаiн'е на нашето национално самосознаiн'е и да сет затоа сосем природни и осноателзни. Се разбират, оти во iедна мала книга, као шчо iет оваа моiата, не се можат подробно да се разгледаат сите задирнати прашаiн'а. За секоiе од ниф би се можела да напишт по iедна цела книга. Но сега за сега от таквиiа подробни разгледуаiн'а за задирнатите питаiн'а се немат ушче голема и неотложна нужда; за тоа требаше за сите од ниф да се кажит по неколку зборои, зашчо они iедно без друго сет неiасни и неразбирливи. Осем разгледуаiн'ето на сите задирнати прашаiн'а, за да бидит iасно поiауаiн'ето , на книгата, сега ке требит да се кажит неколку зборои за своiевременоста на книгата и нашиiот литературен iазик. Мнозина, можит, к'е речат, оти вистина арно iет чоек да се позамислит над прашаiн'ата, задирнати во таiа книга, но сега ушче не му iет времето. Со оваа книга, ке речат они, се носит раздор и разiединуаiн'е мег'у нас, на место соiединуаiн'ето, коiе сега за сега ни iет така нужно. За македонцка народност, македонцка литература и литературен iазик ниiе ке мо жиме да му мислиме само, кога к'е заживеiеме iеднаш слободен политичен живот; а до тогаi нам ни требит, ниiе да сме соiединени и да остаиме на страна националното прашаiн'е. На тоа iас можам да одгоорам само ово: по моiето мислеiн'е, сегашните, т.е. мiурштегцките реформи сет максимум, шчо можа да ископчит од Европа револуциiата. Револуциiата на пролет ке бидит наi глупаото, шчо можиме ниiе да напраиме. Со револуциiата на пролет ке се користат само нашите неприiатели, коiи си имаат само есапи, противни на нашите национални интереси. Револуциiата на пролет само ке ни унишчит совршено нас и ке унишчит плодоите, добиiени од неiа до сега, оти она ке бидит напраена не против Турцко, а против него и Реформаторцките Сили, и оти тоа ке бидит не по наши есапи, а по есапите на некоiа Голема Сила и некоiи мали балканцки држаiи, коiи ке не натераат нас да се дигниме, а после ке не остаат на стред пат; наi после, оти ниiе, ако против сите аргументи на здравиiот омисл пак подигниме востааiн'е, ке бидиме само осноа на дипломатцка борба мег'у реформаторцките држаи и некоiа трек'а, коiа борба ке се свршит само [со] нашето поништуаiн'е. За тоа ниiе, требит, да се откажиме от секоiа мисл'а за револуциiа на пролет, ушче поеке, шчо реформите ке се воведат, зашчо со ниф iет врзана честта на две Големи Сили, коiи сет во стаiн'е да постаат се на своiето, - и да се зафатиме за ноа т.е. културна борба, во коiа прво место ке требит да зимат прашаiн'ето за нашата народност и нашето национално-религиозно развиiаiн'е. Значит, истом сега му iет времето да се мислит за iазико наш, нашата национална литература и восггитааiн'е во национален дух. Сега настапуат време за интерес со националнорелигиозни прашаiн'а. Тоi интерес малу iет задоцнел, но от тоа ушче неследуат, да он си немат сега место мег'у нас и да можит да ни напакостит. Ако сме логични, то требит да признаiиме, оти автономиiата на Македониiа, за коiа до сега револуционерите се бореа, имат смисл'а само во тоi случаi, ако револуционерите согледуваа во нашиiот народ таквиiа качества и особини, коiи се немаат у друзите балканцки народи, а сет само наша характерна црта. Само согледуаiн'ето.на тиiе своiеобразни црти во характерот, нравите, ооичаiите, жиотот, предаiн'ата и iазикот на нашиiот народ iет важна причина да сме ниiе против делеiн'ето на нашата таткоина и за неiната автономиiа, зашчо дележот ке ни искоренит се шчо ни iет мило и ке ни наврзит много противно нешчо на нашиiот народен дух. Само оддел'ното македонцко национално самосознааiн'е каi нас ни даат морално прао, да се бориме против бараiн'ето на малите балканцки држаи, да се разделит нашата таткоина, и да се бориме против пропагандите, шчо готват почва за дележ. А ако не можит да се добиiет автономиiа, требит ли ниiе равнодушно да гледаме на работаiн'ето на пропагандите и да се бориме со iедно ноо течеiн'е, шчо iет напраено само против ниф, за тоа само, шчо тоа течеiн'е ке ослабело наi силната пропаганда? Никак не, зашчо ни iедна пропаганда, колку и да iет она силна, не можит да ни даит тоа, шчо очекуаме ниiе од неiа. Сите пропаганди сет .пропаганди само на своiи, но никак не и на наши интереси, и од ниф никогаш немало нишчо особено за народот. Спасеiн'ето от пропагандите никоi пат не ке ни доiдит, зашчо, ако iет денеска iедна по силна, утре к'е се чинит и другата таква, а првата ке ослабнит. Пропагандите само наi после можат да достигнат краiната своiа цел'а - дележот, коiе не го сакаат и тиiе, шчо сет против националниiот сепаратизм. Значит, последниiот не iет неуместен во сегашните прилики, и можит да ни даит само арни плодои, но не и да ни напакостит. Iедно си имат местото националниiот сепаратргам, то требит да се проiавит он во милоста кон се шчо iет народно, и на прво мсето, во милоста кон народниiот iазик. Iазикот iет средство, со коiе ниiе познааме, шчо мислит, шчо осек'ат и шчо сакат нашиiот собеседник. Во iазикот се имаат оддел'ни гласовни знакои или зборои за сите мисли, осек'аiн'а и сакаiн'а на iеден чоек, затоа iазикот на iеден народ iет негоо дуовно богатство и наследство, во коiе се закл'учуваат, отпечатениво гласовни знакои или зборои, сите народни мисли, осек'аiн'а и сакаiн'а, со коiи имат живено и живит iеден народ и коiи се предаваат, као нешчо свето от iедно поколеiн'е на друго. Да сочуат некоi своiот народен iазик и да го бранит као светиiн'а, значит, да останит он верен на дуот на своiите предедовци и да уважаат се, шчо имаат они напраено за своiето потомство Да се откажит чоек от своiо народен iазик значит, да се откажит он и од народниiот дух Со тоа само се обiаснуат сакаiн'ето и усилиiата на покорителите, да напраат покорените, да се откажат от своiот iазик и да изучат на негоо место нивниiот; исто така со тоа се обiаснуат упортството на покорените народи да сочуваат сето своiе духовно народно наследство, а особито iазикот. Таква милост кон нашиiо народен iазик требит да имаме и ниiе, ако сакаме да останиме верни на дуот на нашите предедовци. Милоста кон народниiо iазик iет наш долг и наше прао. Ниiе сме должни да милуаме нашиiот iазик, зашчо тоi iет наш, исто така, као шчо ни iет наша таткоината ни. Првите гласои шчо и имаме чуено, сет гласоите на нашите татковци и маiки, гласоите и збороите на нивниiот народен iазик. Преко ниф ниiе добифме нашата прва дуовна храна, зашчо со ниф се осмисл'уаше се, шчо видефме со нашите очи. Со народниiот iазик ниiе осво iуаме психологиiата на нашите татковци и предедовци: и се чиниме нивни дуовни последници, као шчо сме со снагата нивни телесни продолжаачи. Ако се односуаме со презреiн'е кон народниiот наш iазик, ниiе само враiк'аме со неблагодарност на нашите родители за сето нивно дуовно гледаiн'е и воспитаiн'е. Ниiе имаме и прао, осем долгот, да браниме нашиiот iазик и тоа прао ни iет свешчено. Секоi, коi шчо напаг'ат на нашиiот iазик, ни iет исто таков наш неприiател', као и нападачот на нашата вера. Верата и iазикот, тоа сет душата на iеден народ, со изменуаiн'ето на коiи, iеден народ праит коренен душевен нреврат: он се откажуат от се прег'ешно и земат со ноо. Тоi коренен преврат, ако стаат постепено во течеiн'е на цели векои, не iет опасен, зашчо iедни делои од него се односуваат до iедни поколеiн'а, друзи до друзи поколеiн'а, така да iедни делои преминаваат по наследство, као народно наследиiе, и само некоiи сет нои. Тоi коренен преврат не iет опасен само, ако iет резултат на самостоiното развиiаiн'е на народот. Но, ако iеден народ изменуат своiот iазик и своiата вера во iедно касо времо и под силно чуздо влиiаiн'е, сам без сознааiн'е однесуаiк'и се кон таiа измеиа, то он се откажуат от сам себе и от негоите интереси и предаат и себе и ниф на iеден по силен народ, коi шчо ке постапит со него и ниф, како шчо ке му се заблагорасудит. Значит, да се откажит iеден народ от своiот iазик, се велит, да се откажит он и от сам себе и своiите интереси; се велит, да престанит да гледат на себе со своiи очи, да судит за себе и за друзите со своiот ум и разум, а да чекат укажаiн'е за се от страна. iеден народ, коi шчо изгубил своiот iазик, мiасат на iеден чоек, коi шчо изгубил патот и не знаiит ст каi идит и каi одит, и коi шчо не знаiит, зашчо одит вамо а не онамо или тамо. Колко во по скоро време iеден народ изменуат сзоiот iазик, толко по опасно и отчаiано iет негоото положеiн'е. Опаснсста, коiа угрожаат на нашиiот народ и негоите интереси от страна на пропагандите, коiи шчо употребуваат сите и дозволени и недозволени средства, за да исчистат од Македониiа нашиiот iазик и со него нашите дуовни интереси и да насадат на нив но место нивните iазици со нивни интереси, не само не задолжуат нас, но и ни даат полно прао да употребиме сите и дозволени и недозволени стредства, за да сочуаме нашиiот народен iазик, и со него нашите народни интереси. При тоа ниiе не сакаме туг'о, а си браниме своiето. iазикот iет акустичен резултат од физиолошко работеiн'е на органите на чоечката реча, на коi шчо му се приписуат извесно змачеiн'е; Главните елементи на iазикот или чоечката реча сет: органите на речата, нивното физиолошко работеiн'е, слуот, псиолошкото восприiимаiн'е на физиолошкото работеiн'е на органите преко слуот, и присоiединуаiн'ето кон восприiиманиiот резултат на физиолошкото раiботеiн'е на органите на речата или гласот, или зборот, некоiе значеiн'е. Значит, iазикот главно iет физиолошко-психолошка способност на чоека, и као таква зависит от се тоа, шчо праит да се менит чоек, т.е. со развиiаiн'ето на iеден чоек и iеден народ се развиiат и негоиiот iазик, со нивното опаг'аiн'е опаг'ат и нивниiот iазик. Чоек се менит во време и пространство: исто така се менит и негоиiот iазик. Променеiн'ата во iазикот на iеден народ во време состауваат историiата на iазикот на тоi народ, а променеiн'ата негои во пространство составуваат негоите современи вариациiи или диiалекти, поддиiалекти, гоори, подгоори и пр. Секоi народен iазик имат своiа историiа и своiи современи вариации или диiалекти, поддиiалекти и пр. Своiа историiа и вариации имат и нашиiот iазик. По таiа историiа можит да се изучит, како сегашните вариации се добиiа от по стари и последните од iеден обшч македонцки iазик, а тоi од iедна iужнословенцка група и пр. Исто така по неiа можит да се проследит на коiа вариациiа, или на коi диалект; во коiе време имало по голема литература. Историiата, како на нашиiот, исто така и на друзите iазици, ни покажуат, оти секоi диалект, поддиалект, гоор и подгоор, можит да се употребуат во литературни произведеiн'а. Таiа привилегиiа на iеден диалект, поддиалект и пр. - да бидит орган на литературна реча - по учеiн'ето на историiата на iазиците, се даат ним, не по некакви особени естетични преимушчества, а по чисто практични причини, т.е. по стечеiн'ето на историко-културните прилики. Тиiе прилики денеска подигаат iедно наречиiе на сте пен на литературен iазик, утре друго и пр. Историско-културните прилики во создааiн'ето на литературни iазици господствуваа секоаш, господствуваат они и сега. Благодареiн'е ним во наi ноо време се откажафме да си избериме iедно од нашите наречиiа за наш обшч литературен iазик, а наместо тоа зедофме да се учиме и да пишиме на туг'ите саседни iазици, наi поеке на бугарцкиiот.<ref> „Најновото време”, според Мисирков, е времето кога во Македонија туѓите литературни јазици почнуваат да навлегуваат во служба на литературни. Тој смета дека Македонците како литературен јазик си го имале старословенскиот – сe до половината на минатиот век, иако грчкиот во многу области веќе беше почнал да го заместува. Историски факт е дека се до 60-тите години на XIX век македонскиот јазик, па дури и со извесни учебници на „македонското наречје”, се употребува во приватните и во општинските училишта во Македонија. Настапот на пропагандите го одбележува и навлегувањето на туѓите литературни јазици сред нашиот народ. Не е точно, меѓутоа, дека народот се откажал од создавањето свој литературен јазик. Мисирков бездруго со право бил револтиран од практиката на ТМОРО што се служела со бугарскиот литературен збор во својата дејност, како и од активноста на некои егзархиски учители што толку ревносно го воведувале тој јазик во македонските средини.</ref> Благодареiн'е на приликите сега ниiе си избираме за обшч литературен iазик, централното македонцко, т.е. Велешко-Прилепцко-Битол'цко-Охридцко наречиiе. .<ref> Веројатно затоа што Охрид тешко може да се нарече централен град дури и во тогашна Македонија, Мисирков многу често зборува само за „велешко-прилепско-битолското наречје” како основа на македонскиот литературен јазик. Но по две години, согледувајќи ја историската важност на Охрид за Македонија, тој во поголема мерка ќе се потпре и врз карактеристиките на охридскиот говор. Тоа нашло одраз и во фонетиката и во морфологијата на јазикот во сп. „Вардар”, па затоа е дополнета и азбуката со уште една буква /a /, што ја употребува на местото на старата тврда носовка /?/, со факултативен изговор, сиоред рефлексот во разните наши народни говори.</ref> Коiи сет тиiе историiцко-културни прилики, шчо не застауваат: прво, да си создааме своi литературен iазик и второ, да избираме имено центарлното наречиiе? Ето коiи. Ниiе видофме колку сет народните интереси тесно врзани со iазикот, а последниiот со характерот и дуот народен. Ниiе видиме сета, оти три национални и религиозни пропаганди во нашата таткоина се борат iедна против друга<ref> Мисирков ги зема овде само бугарската, српската и грчката националистичка пропаганда, додека романската ја исклучува. Посебниот карактер на романската пропаганда се потврди и од блиските настани со настапот на оружената четничка акција на пропагандите, кога романската, како пропаганда на земја што нема заедничка гранична линија со Македонија, во таа форма главно и не се изрази.</ref> и сите заiедно се борат против нас и нашите интереси, сакаiки да им нанесат смртен удар и да си и потчинат под себе, зимаiки, со таiа цел'а религиозното и сколиiцжо работеiн'е каi нас, во своiи раци преко црквата и сколиiата за да нанесат смртен удар на нашата народност, ни налагаат на нас нивниiот, наместо нашиiот iазик. Народните интереси ни налагаат за да и зашчитиме ниф, да браниме нашиiот iазик од пропагандите. Тоа бранеiн'е ке бидит уопешно и ке размрсит сите планои на пропагандите, ако бидит задружно и обшчо. А за да бидит такво, требит со обшчо согласиiе да се изберит iедно наречиiе за обшч македонцки литературен iазик. .<ref> Ова барање писмено го истакна уште самоукиот ѕидар, комита, литератор, граматичар и историчар Ѓорѓија М. Пулевски: „...треба да се соберат од сите напред речени народности по 4-5 учени луѓе што го познаваат мајчиниот јазик чисто. И тие луѓе да изработат една граматика што им одговара на севернословенските народности, па да остане како света книга за сите училишта, а и за пишување други книги“ /1875/</ref> Согласиiе ке имат, ми се чинит, само ако секоi од нас праит избор не по некакви естетични сообразуаiн'а и не по чисто местни причини, а од гледишче на обшчите интереси. Последните пак налагаат: перифериiцките наречиiа, да отстапат место на централното. Како шчо во iедна држаа се имат држаен центр, коi шчо наi арно iет да се насг'ат во стредината на држаата и кон коi шчо се собираат сите конци од државниiот жиот, исто така и во iазиковните или области от сродни наречиiа требит да се имат iеден центр, коi шчо по значеiн'ето негоо требит да се односуат кон перифериiцките наречиiа и гоори, као шчо се односуат центрот и столицата на држаат кон краiните окрази и околиiи. Около централното наречиiе требит да се групираат сите наши научни и литературни сили, за да го очистат и обогатат со сокроишча од друзите македонцки наречиiа и да создадат од него iеден убав литературен iазик. На него требит да се создадит iедна богата сколиiцка, научна и убаа литература, за да можит преко ниф да се раширит низ цела Македониiа во вид на литературен iазик, коi шчо ке изместит од неiа пропагандцките iазици. А заiедно со изместуаiн'ето на пропагандцките iазици и со создааiн'ето наш литературен iазик, се изместуваат од Македониiа и интересите на балканцките држаици и нивното место ке го застапат создадените со iазикот македонцки интереси. И така, користа, шчо ке ни iа даит нашиiот обшч литературен iазик, ни служит за мерило при избираiн'е наречиiа за таiа цел'а, и она iет главниiот фактор при создааiн'ето на нашиiот нов литературен iазик. При возвишааiн'ето на iедно наречиiе на степен на литературен iазик, никога немаат играно важна рол'а негоите естетични своiства. Тоа iет iедно, зашчо практичните сообразуаiн'а зимаат врф над естетичните, а друго, зашчо последните сет односител'ни и поеке субiективни. По таiа причина, по убаи се чинат на чоека готоо само тиiе наречиiа и гоори, што и слушат он или и имат слушано по често. За тоа и не можит да се зборит за естетичност во iазикот, диалектите и гоорите. Значит, iеден македонец од источна, или северна, или iужна, или западна Македониiа немат прао да се противит да бидит избрано централното македонцко наречиiе за литературен iазик само зато, шчо не им се чинело убао. Немаат прао они да протестираат против централното наречиiе и за тоа„ шчо iет оно централно као и зашчо изборот се праит по практични соображеiн'а. Сега да видиме, али избираiн'ето на централното наречиiе за литературен iазик се оправдаат от практично гледишче? Битол'а се избират за резиденциiа на Генералниiот Инспектор за Македониiа и негоите советници - цивилни агенти. Она се обрак'ат во престолнина за Македониiа. Таiа ноа престолнина не iет далеку от старите: Преспа и Прилеп, и од седалишчето на до неодамна автокефалниiот Оридцки Архиепископ. Значит, централното наречiие имат зад себе, така да се речит, историiцки праа. Последните се основаат и на негоото централно положениiе, коiе iет, како во географцки, така и во етнографцки однос. Централен град во Македониiа ни iет Велес. От тоi центр географцки, ниiе само мало се оддалечуаме, идеiки преко Прилеп кон Битол'а и Орид. Таков праец при оддалечуаiн'ето од географцкиiот центр се обiаснуат со тоа, оти тиiе краiишта сет от по големо историiцко значеiн'е за Македониiа, а од друга, сет по оддалечени и от србцкиiот и бугарцкиiот iазикои центри, состауаiки от себе македонцки iазиков центр. И вистина диалектот Велешко-Прилепцко-Битол'цко-Оридцки iет iатката на македонцкиiот iазик, зашчо на запад од него iет Дебранцкиiот (рока), на iуг - Костурцкиiот (ронка), на исток - источниiот или Солунцкиiот (ргка) и на север - Скопцкиiот или северниiот (рука). Создааiн'ето литературен iазик iет дуовна потребност каi нас, со коiа се мислит да се клаит краi на злоупотребите на пропагандите со нашите интереси, и со коiа требит да се создаит своi литературен и научен центр, за да се немат нужда од Белград и Софиiа. А та тешка задак'а ке се достигнит само, ако македонецот от северна Македониiа подаит рака на своiот брат од iужна Македониiа, и македонецот од источна Македониiа подаит рака на тоi од западна. Подадените раци к'е се прекрстат около Прилеп -Битол'а . И така: стремеiн'ето на македонците да создадат своi културен центар; тоа шчо сега Битол'а се чинит престолнина на Македониiа; шчо Битол'а, Орид, Прилеп сет историiцки места за македонците; као и тоа, шчо состауваат они географцки и iазичен центр; сите заiедно праат да се приiимит, као обшч македонцки литературен iазик, централното македонцко наречиiе. Откако се изберит наречиiето, коiе имат да бидит македонцки литературен iазик, ке требит да се разгледат и прашаiн'ето за македонцкиiот праопис. За праописот као и за праецот на нашето културно развиiаiн'е ке требит тука да се напраат неколку забелешки. Праописот на iеден iазик, као и изработуаiн'ето на iеден литературен iазик можит да идит постепено и полусознател'но. iеден чоек од iеден народ, шчо немат пиоменост, можит да изучит азбуката од iеден народ по културен од негоиiот. Тоi чоек можит да употребуат туг'ата азбука и за гласои од негоиiот iазик, или да изложит своiите мисли со помок'та на туг'а азбука. Но ако во негоиiот iазик се имаат гласои, коiи се немаат во iазикот, от коi шчо се позаiмуат азбуката, тогаi позаiмуачот на туг'ата азбука ке напраит некоiи изменеiн'а и дополнеiн'а во неiа, со коiи ке бидит означена разликата во гласоите мег'у двата iазика. Таiа позаiмена и преработена азбука се предаат от колено на колено и со предаiн'ето се се изменуат и се дотеруат до своiствата на iазикот на позаiмуачите. Така постепено и неосетно се изработуваат азбуките у по некултурните народи од додир со по културни народи. Но таква постепеност имат место,ако два саседни народи сет во не iеднакви политични прилики, ке се речит, iедниiот, т.е. по културниiот народ гооподаруат, а другиiот, по некултурниiот народ iет заробен, или наi малу немат полна политична слободиiа. Но инак одат работите, ако двата народи имат своiи држаи. Во таков случаi позаiмуаiн'ата, особено културните, биваат по сознател'но и по скоро. Така рисiанството и писменоста каi нас македанците се имат зафатено наi рано от сите словенцки народи. Они се распространуваа со векои и идеа одоздолу на горе. За тоа во историiата нишчо не се зборуат за покрстуаiн'ето на нашиiот народ. Но со покрстуаiн'ето секоi пат имат идено и писменоста. Со замолчуаiн'ето на нашето покрстуаiн'е се замолчуат и процесот на образуаiн'ето на нашата пиеменост. И така нашето дуовно препородуаiн'е и просветеiн'ето каi нас, па и изработуаiн'ето на нашата писменост, заради географцките и историiцки прилики, имаат земено во првата ил'адогодишнина по Р. Хр. инаков ход, а у друзите праославни словени инаков. Каi нас тоа се извршуат постепено и незабележано, каi ниф брзо и со извесна тенденциiа. От турцкото завоiуваiн'е на Балканцкиiот полуостров стана iедна премена. Турцкото господство ни пресече сите врски со нашата старина. Наi тешко се отрази оно на Македониiа, као централна провинциiа, па затоа во тоа време, кога у друзите праославни словени постепено се изработуаше писмениот iазик и праописот, ниiе се поеке се обезличаафме и готоо сосем се откажафме од нашиiот iазик, као орган на литературна реча. Од време на време во течеiн'е на цел XIX век ниiе имаме опитуачки да се пишит на македонцки, но зарди некоiи историiцки причини тиiе опитуачки не се овенчаа со успеф, каков би можело да се очекуат од ниф. Литературните опитуачки на македонцките писачи во XIX век немаа за жалост таков значаi, да задобиiат последуачи, затоа, ако и сега во XX в. видиме некоiи опитуачки да се пишит на македонцки, то тоа се не праит сознател'но и од некакви патриотични влечеiн'а и цели, а само за забаа.<ref> Незадоволството на Мисирков од „македонските пишувачи” од XIX и почетокот на XX век може и да се разбере, но несфатливо е како не можел да ја согледа појавата барем на еден В. Чернодрински, чии дела беа печатени или претставувани на сцената и пред напишувањето на книгата „За македонцките работи”, додека самиот Мисирков беше негов личен познаник. Исто така, токму во тоа време во Софија се печатеше и драмата на М. Цепенков, а во репертоарот на Театралната трупа на Чернодрински се наоѓаа и драмските текстови на А. Страшимиров и Д. Хаџидинев.</ref> Во тоа се состоит разликата во нашето, т.е. македонцкото дуовно-национално возродуаiн'е, от тоа на друзите праославни словенцки народи, со друзи зборои: као шчо по напред ниiе постепено и први се просветуафме со рисiанство и со писмо, а друзите словени - после нас и на брзо, така пак сега, во тоа време, кога сите праославни словени лостепено си изработиiа своiи литературни iазици, своiи богати литератури и постепено изработени праописи, ниiе остааме назад от сите, туку речи, без литературни традициiи, не затоа, што и немаме, а зашчо заборааме своiето, изучааiки туг'ето. Ниiе сега со брзина ке требит да разработиме нашиiот литературен iазик, да устаноиме нашиiот праопис и да создадиме iедна наша литература, коiа ке одгоарат на сите наши нужди. Со нашето сегашно национално возродуаiн'е ниiе се протиостааме на друзите праославни, словени, као шчо се протиостаафме и напред: тогаi бефме први во дуовното препородуаiн'е, коiе каi нас беше бавно, а каi ниф скоро, сега наопако; тогаi они нас сакаа да не достигнат и работеа со извесна тенденциiа и брзина, сега наопаку. Во зависност от тоа, како се имат развиiано iеден народ и негоиiот iазик. и праописот можит да бидит различен. Ако iеден народ само постепено си изработуат своiето писмо и нето го преработуат и притоа во негоата историiа се немаат таквиiа собитиiа, шчо iа преполоуваат и праат цела пропаст мег'у iедната, т.е. старата и другата или ноата неiна полоина, - писмениiот iазик и праописот содржаат во себе много таквиiа особини, коiи немаат реална вредност во гласоите на сегашното стаiн'е на iазикот. Но, ако во историiата на културното развиiаiн'е на iеден народ се имаат два периода, мег'у коiи се имат iеден, као треки, но коi шчо iет период од застоi и iет као непрелазна стена мег'у ниф, - тогаi во новиiот период на развиiаiн'ето на националното самосознааiн'е имаме препорадуаiн'е на народниiот дух, коiе стаат вистина на стара осноа, но во него влиiаат много нои начела, согласно со дуот на времето и со специалните потреби на народниiот жиот и негоите проiауаiн'а.<ref> Мисирковата поделба на нашиот литературноисториски развиток на три периода не е без основа, особено ако се има предвид целта и времето на периодизацијата: првиот период го претставува времето до појавата на националистичките пропаганди во Македонија и до задушувањето на употребата на старословенскиот како литературен јазик; вториот - времето на националистичките пропаганди (до појавата на книгава, 1903), кога се воведуваат туѓите јазици во Македонија како литературни, период што е како „непреодна стена” помеѓу претходниот и новиот што тој го очекуваше со реформирањето на Македонија и со воведувањето на македонскиот јазик како литературен за сите Македонци, изграден врз основа на резултатите од развитокот на современите народни говори, коешто го смета како трет период што го наречува „преродба”.</ref> Тоа препородуаiн'е се одбележуат и во книжниiот iазик и праописот: како iедниiо, така и другиiот сет горе долу слободни од некоiи традициiи, коiи не сет согласни со современото стаiн'е на разгоорниiот iазик. И така историiата на културното развизаiн'е на народите, согласно со неiниот ход, содеiствуват: или на чисто етимологиiцки или историiцки праопис, или на бркан - етимологиiцко-фонетичен или историiцко-фонетичен, или наi после на чисто фонетичен праопис. Трите вида от праопис зависат от по големата или по малата приврзаност кон старото или ноото стаiн'е на iеден разтоорен или литературен iазик. iедеiн'от от трите праописа се усвоiуат за iеден литературен iазик у iеден народ, шчо се возродуат, главно во зависност от та тенденциiа, шчо госпоствуат при народното возродуаiн'е. iедно iет така, то и нашиiот праопис и праецот на нашиiот литературен iазик ке требит да бидат во полна зависност од та тенденциiа, коiа ке не раководит нас при нашето национално возродуаiн'е. Каква можит да бидит таiа тенденциiа се видит от таiа книга. Но iас ке си дозвол'ам да повторам. Она iет: прво, Македониiа да се неутралисат за Бугариiа и Србиiа и да се оддалечит iеднакво од двете држаи и друго, она требит да се обiединит на iазична осноа. Тиiе принципи ке ракоодат изработуаiн'ето на литературниiот наш iазик; они ке ракоодат и праописот. На тиiе два принципа одгоарат: 1, Прилепцко-Битол'цкото наречиiе за литературен iазик, као iеднакво далеко и от србцкиiот и бугарцкиiот iазици, и централно во Македониiа. 2, фонетичниiот праопис со употребените во таiа книга писмени знакои и со мали отстапки на етимологиiата и 3, речничниiот материiал да iет собраiн'е от сите македонцки наречиiа. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1539 1571 2006-12-28T23:55:27Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} :Прочитај: [[Wikipedia:mk:За македонцките работи|За Македонцките работи]]. *[[Предговор]] *[[Што направивме и што треба да правиме во иднина?]]<ref>Прочитано на 21 септември оваа година па 1-та седница на петроградското Македонско научно-литературно другарство "Св. Климент".</ref> *[[Има ли потреба за македонски национални научно-литературни друштва?]]<ref>Прочитано на II седница на петроградского Македонско научно-лигературно другарство „Св.Климент” на 28 септ. 1903 г.</ref> *[[Националниот сепаратизам: земјиштето на кое се има развиено и ќе се развива за напред]]<ref>Прочитано на 3 седница на петроградското Македонско научно-литературно другарство „Свети Климент“ на 19 октомври 1903 г.</ref> *[[Составувала ли, составува ли и може ли Македонија да составува од себе одделна етнографска, и политичка единица?]] *[[Неколку зборови за македонскиот литературен јазик]] <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1540 1572 2006-12-28T23:56:41Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Секој човек, како член од некоја општина или од некое другарство, има извесен долг и извесни права кон и од нив. Народот не е ништо друго, освен едно големо другарство, основано на крвно родство, на општ произлез, на општи интереси. Паметувањето на тоа родство, тој произлез и тие интереси го натеруваат секој член од некој народ да се одрече од некои свои права и интереси за да му посвети дел од своите сили на општото добро. Тоа е долгот кон народните интереси, за што членот од народноста добива заштита на своите лични интереси таму, каде што не се доста само неговите сили. Долгот кон народот е тесно врзан со долгот кон татковината, зашто поимот народ е тесно врзан со поимот татковина. Долгот кон народот и татковината зависи од историските прилики што ги преживува еден народ и една земја. Тој се применува според приликите. Долгот кон татковината и народот, до неговото исполнување, се вика народен идеал и кон неговото исполнување треба да се стреми секој свесен човек. Народниот идеал се применува според историските прилики, и тоа што денеска било народен идеал-утре, по неговрто осаштествување, ќе му отстапи место на друг, за кој понапред малку се мислело. Често пак од еден народ историските прилики бараат или корено изменување на народните идеали, коренен обрат на идеалите во друг правец, или го загрозуваат него со полно уништожување. Народните идеали, или долгот кон татковината, се разбираат од разни членови на народот различно. Кој најверно го разбрал вистинскиот и најправиот народен идеал се гледа со порамнувањето на разбирањето на народниот идеал од разни лица. За да може да се направи порамнување и оценување на различно разбраните народни идеали, треба тие да бидат искажани усно или на книга. Искажувањето на своето разбирање на народните идеали и критиката на таквите не е празна работа, зашто идеалите се душата на општата народна работа и од здравоста на таа душа зависи и здравоста и плодовитоста на самата општонародна работа. Лошо разбраните народни идеали само ги зголемуваат народните несреќи, без да му донесат полза на народот. Така разбирајќи го долгот кон татковината, јас се решив, прво, да го изложам моето разбирање на народните идеали на Македонците во еден ред расудувања, прочитани во петроградското Македонско словенско научно-литературно другарство „Св. Климент” <ref> Македонското научно-литературно другарство во С. Петерсбург (натаму: МНЛД) официјално е конституирано на 28.10.1902 год. со 19 потписници (К.П. Мисирков, Д.Д. Чуповски, Д.Т. Мишајков, Ст. Ј. Дедов, Г.К. Константинович и др.) При основањето го носи патронатот на Климент Охридски, а од 1903 г.(со „Уставот”) на Кирил и Методија. Кон крајот на 1905 год. Другарството е неутрализирано, а од 1912 г. се појаува под нови имиња, но не успева да добие официјално признание од руските надлежни власти. Неговата дејност завршува во 1917 г. со Октомвриската револуција во Русија. </ref>, а после и да ги напечатам во оваа книга, каде што се поместени и расудувања непрочитани во споменатото другарство. Со тоа мислам дека исполнувам, спроти моите сили, еден дел од мојот долг кон народот мој и кон татковината моја. Мнозина од македонските читачи ќе бидат зачудени од појавувањето на таа книга. За зачудување ќе им биде во неа многу. Некои ќе речат: зошто отцепување од Бугарите, кога ние досега сме се велеле Бугари и соединувањето, а не расцепувањето, ја прави силата? Други ќе расудуваат оти со полното отцепување, од една страна, ќе ликуваат нашите непријатели, коишто ги насочуваат сите свои сили да ги ослабнат балканските Словени за да си подготват почва за разделување на балканските земји помеѓу нив, а од друга страна, оти тоа ќе нe натера нас Македонците да се откажеме од нашиот прв долг, да се бориме за политичка слободија, да разрушиме сe досега направено и да зафатиме сe одново, така да се рече, од азбука. Трети ќе најдат оти јас проповедувам некаква надеж за поправување на Турците спроти нас и на европските реформи во нашата татковина, кога досега јасно било докажано оти ни Турција сакала, сака и ќе сака реформи во Македонија, ни големите држави се наклонети да ја принудат Турција за да ни даде некакви, па и најмали реформи. Големите држави, велат мнозина, само играат дипломатска игра со реформи за да нe склонат нас да се откажеме од оружената борба со Турција, од која се нарушува нивниот мир, а кога ќе се одречеме од таа борба тие ќе ослабат да бараат од Турција реформи за Македонија. Тие се најглавните приговори што ги очекувам од мнозина од моите сонародници. Ми се чини оти они не се прави и ете зошто: Во новата книга се зборува, вистина, и за отцепување и за соединување, но за отцепување од тие што сме веќе отцепени и со кои никојпат не ќе ни дозволат да се соединиме, а за соединување со тие со кои сме морално задолжени да се соединиме и со кои соединувањето е возможно. Ако со нашето отцепување од балканските словенски народи го постигнеме соединувањето на сето македонско словенско население во едно цело, ние не ќе ослабнеме, туку ќе се усилиме, така што од исполнувањето на идеите што се развиени во таа книга само ќе се оправда пословицата дека силата е во соединувањето. Сега се прашува: дали од нашето отцепување од балканските народи ќе се восползуваат нашите непријатели и кои се тие? Сега во Бугарија е мода да зборуваат дека најголеми непријатели на балканските Словени се: Русите и Австро-Унгарците, кои сакаат на почва на македонското прашање да се зафати и да се продолжи една борба меѓу Србите и Бугарите, која ќе ги ослаби силите и на едните и на другите до таква степен што ќе треба да се набркаат во балканските работи Русија и Австро-Унгарија и првата ќе ги завојува Бугарија и Стамбол, а втората Србија и Солун. Јас ќе си дозволам да не се согласам со такво длабоко политичко „далековидување”. Може Бугарите и се прави кога мислат оти Русија без Бугарија не може да саштествува, ни политички ни економски, но тоа е бугарска политика, а јас не сум намерен да политикантствувам бугарски. Јас сум Македонец и интересите на мојата татковина ми се претставуваат така: не Русија и Австро-Унгарија се непријателите на Македонија, а Бугарија, Грција и Србија. Само енергичната борба со тие три држави ќе ја избави од погубување нашата татковина. Борбата со трите балкански држави не им противречи на нашите интереси, кои се достигаат и со револуција и со еволуција<ref> Поимот „еволуција” во речникот на Мисирков и на неговите истомисленици означува програма на „новото движење” што бара првин национално обединување и изградување на македонската национална свест на народот поделен од пропагандите, оневозможување на туѓинското мешање во Македонија, развивање на самостојната македонска култура, јазик и црква во рамките на Турција и под контрола на големите сили, па дури потоа полно политичко ослободување од Турција и создавање независна македонска држава што може да се вклучи и во разни видови федерации или конфедерации на Балканот или меѓу јужните Словени. </ref>, или постепено развивање на нашиот народ во морално-религиозен правец. Револуцијата стана и иако има најужасни последици за нас, пак даде некои благодатни резултати со коишто можат да бидат задоволени нашите борци за национална слободија: тоа се Мирцштегските реформи<ref> Непосредно по Илинденското востание, на 2.10.1903 год., во австрискиот град Мирцштег Русија и Австро-Унгарија потпишаа нова спогодба за спроведување реформи во Македонија. Меѓутоа, малите балкански држави во реформиве видоа најголема опасност за своите претензии во Македонија, па заедно со ТМОРО се спротивставија против нивното оживотворување. Ни самиот Мисирков не е задоволен од нив, но ги прифаќа како важен почеток и во нив гледа можности за натамошно проширување и разработување. </ref>, кои ќе бидат раширени спроти нуждите што ќе се покажат со време. Идеите за полно отцепување на нашиот народ од другите балкански народи не се противречје на досегашното работење на нашиот народ за слобода, а само продолжение на неговото досегашно работење, врз еволуциона почва. Досега нашиот народ се интересуваше повеќе само за полна политичка автономија, а во националните наши интереси допушташе башибозучки да му се набркуваат разни неканети гости, како: Бугари, Грци и Срби. По политичката борба иде значи националната<ref> Или Мисирков, поради непостоењето на претходни истражувања, не можел да ги согледа процесите во развитокот на македонското ослободително движење во неговата целост или пак, во брзината со којашто ја подготвувал книгата, просто не успеал да се доискаже, да го прецизира својот исказ, зашто и во македонската историја националната борба и претходела на политичката: најпрвин се развива движењето за свои цркви и училншта, за свој јазик и учебници, т.е. за национално-културна афирмација во рамките на Турција, па дури потоа и знатно подоцна за организирана борба за „политичка автономија” и за ослободување од Турција. Меѓутоа, првиот процес уште не беше завршен кога беа преземени сите мерки и беа употребени сите средства за да биде смислено скршнат и разнебитен од заинтересираните соседни држави, а револуционерното движење се појави дури откако националистичките пропаганди почнаа да го цепкаат народот и да го задушуваат токму тој процес на нацнонално осознавање. Затоа и револуционерното движење првин им се спротистави на пропагандите, па потоа на Турција. </ref>. Но борбата со пропагандите во Македонија не е чекор назад, туку напред, зашто и тука имаме работа со борба за слобода, со борба со мрачните сили што не и’ дозволуваат на нашата татковина сама со свои очи да ги гледа своите интереси, ами и’ наврзуваат очила што ја замрачуваат вистината и и’ придаваат бугарска, српска и грчка боја. Време е да ги отфрлиме од очите наши мрежите што ни ги кладоа националните и верските пропаганди во Македонија. За нашите односи кон Турците јас можам да речам само едно: ние сме задолжени да направиме сe што се бара од нас за да и’ докажеме на Турција оти нејзиното останување како европска држава среќава во нас полно сочувство. Ние сме задолжени да бидеме лојални поданици на Неговото Царско Величество Султанот. Но притоа бараме и ќе бараме од Неговото правителство цел ред реформи, кои ќе ни ги сочуваат најглавните интереси на нашето национално и културно развивање. Јас мислам оти ние треба да бидеме лојални кон Турција, но претполагајќи оти турското правителство и народ ќе разберат најпосле оти интересите на нивната држава во Европа се совпаѓаат со нашите и зависат најмногу од нив, а не си противречат, и затоа Турците први ќе треба да го докажат искреното сакање да се во мир со нас и со тоа да ја заслужат нашата поддршка на нивните интереси. Ако пак тие мислат со нас да не се церемонат и да нe лажат Европа и нас со реформи што не ги исполнуваат, тогаш не ќе се зачуди Турција ако и ние ги обрнемe нашите погледи кон Европа и од неа бараме да се воведат во нашата татковина со сила тие реформи што се признаваат од силите европски за вистинска требност за успевањето на религиозно-националното и културното развивање на македонските рисјани<ref> Колку и да изгледа контрадикторно ова барање на Мисирков, тоа не само што се совпаѓаше со тогашната руска политика на Балканот, за која тој мораше да води сметка, туку беше и еден од основните пунктови на националната програма на Македонското научно-литературно другарство во С. Петербург (натаму: МНЛДУ): без привременото останување во рамките на Турција, во тогашните околности, со полна културно-национална автономија, при отстранување на пропагандите и нивните институции во Македонија и обезбедување на границите преку турскиот суверенитет, навистина тешко ќе можеше да се избегне дележот на Македонија.</ref>. Европа ќе ги обрне погледите на нашите барања, зашто таа е задолжена да го направи тоа со два меѓународни акта: проектот за реформи во Македонија од февруари<ref> Иако реформената програма од февруари 1903 год. што беше донесена со согласност на сите потписнички на Берлинскиот договор, во Македонија беше наречена „Падарски реформи”, треба да се нагласи дека со овој меѓународен акт првпат трите вилаети на Македонија беа изделени од другите области на Европска Турција и беа поставени извесни основи за политичкото индивидуализирање на Македонија.</ref> и Мирцштегскиот проект. Тие два меѓународни акта ни обеќаваат постепено раширување на реформите во Македонија и со тоа ни даваат право да се обраќаме до двете реформаторски држави со меморандуми и по други патишта за да им укажеме на нашите религиозно-национални и економски нужди, како и на тоа што го прави Турција, за да се исполнат тие наши нужди. Знам многу арно оти мнозина со иронија ќе се однесат кон моите надежи за европски реформи. Но на тие иронии еве со што јас ќе одговорам: Не е вистина кажувањето дека не ќе излезе ништо од усилбите на Русија и Австро-Унгарија да се уредат работите во Македонија. Проектите за реформи и усилбата да се воведат тие не се, како што мислат мнозина, само игра да помине време и да си остане сe како што си било. Проектите за реформи на Русија и Австро-Унгарија се меѓународни акти, неисполнувањето на кои од Турција е насмешка и оскрбување за реформаторските држави и им дава полно право за репресалии против нарушувачот на меѓународното право. Да било така лесно и безнакажано престапувањето на меѓународното право, досега државите денеска ќе примаа на себе разни задолженија и утре ќе се откажуваа од нив. Но не било така. Реформите руско-австриски, штом се меѓународен акт, ќе им даваат право секогаш на Македонците да настојуваат пред големите сили да се исполнат во целост. Нека не мислат оти тие можат да бидат закопани, како што е закопан Берлинскиот договор со неговиот 23 член за Македонија<ref> Со чл. 23 од Берлинскиот договор од 1878 год. Турција беше задолжена, заедно со претставници на месното население, да подготви и да спроведе реформи и во Македонија. Но ниту Турција сакаше, ниту пак заинтересираните големи и мали држави и’ овозможија таа да го реализира овој член. Сепак, тоа беше првиот меѓународен акт што се однесуваше за Македонија и врз кој се засновуваа сите натамошни акции на Македонците во борбата за национално ослободување.</ref>. Берлинскиот договор вистина е закопан, но не од Европа, а од Бугарија, која го изврши соединувањето со Источна Румелија.<ref> Источна Румелија беше автономна област со центар во Пловдив, создадена со Берлинскиот договор во 1878 гол. Во 1885 год. таа насилно беше присоединета кон Бугарија, поради што Србија ја нападна младата бугарска држава, но ја загуби војната, со што се создадоа нови околности за развитокот на националистичките пропаганди во Македонија. </ref> со насилствен преврат - без согласност на државите што го потпишаа Берлинскиот договор, а со нарушувањето на еден параграф се нарушува и целиот договор. Сегашните руско-австриски реформи многу се разликуваат од Берлинскиот договор со тоа што тие се само меѓународен акт склучен меѓу три држави. Освен нив, важен фактор се јавуваме само ние Македонците. Волјата на двете сојузни држави: Русија и Австро-Унгарија може да сретне противдејство само од Труција и од нас, но најповеќе од нас, зашто со реформите се бараат, не од нас, а од Турција, задолженија и ако ние со нашите работи покажеме оти тие задолженија што се бараат од Турција не нe задоволуваат, тогаш ние само ќе и’ помогнеме на Турција ништо да не воведе од реформите што се бараат од неа. Турција ќе вели оти таа сe што може да направи ќе направи и направила, а повеќе не можела да направи затоа што комитетите не му даваат на населението да се успокои, а во една земја каде што сe е во воена состојба сите добри намери на владата се рушат од спротиставувањето на немирното население; а ако воената состојба се продолжи повеќе од една година, реформите ќе застарат по наша вина и ќе се закопаат. Таква една служба ние и’ ислуживме на Турција по објавувањето на февруарските реформи Исто така, ако не сакаме никакви реформи, можеме да и’ послужиме и за напред. И после, како и досега, пак ќе ја фрлиме вината на големите сили, кои секојпат излегуваат криви за нашите грешки. Настаните што се развија досега ни покажаа јасно колку ние самите можеме да си напакостиме, мислејќи оти постапуваме правилно. За да се предупредат жртвите од едно секадешно востание, се изработи февруарскиот руско-австриски проект за реформи, вистина не совршен, но со договор оти тој ќе биде постепено раширен. Поминаа месец, 2, 5, 7 и ништо од него не излезе. Се прашува: зошто? Ќе одговорат нашите: зашто Турција и Европа не сакаат сериозно реформи. Но не е така. Турција може и не сака реформи, но сакаат тие што го изработија проектот. Се прашаше само: кому приликите ќе му дозволат да наддели? А во тие прилики најважен фактор бевме ние. Да се склоневме пред волјата на Европа и четите или да се предадеа или да се оттргнеа во Бугарија, или барем да се направеа некои преговори со реформаторските држави, во кои просто можеше да се рече оти или ќе се оттргнат или ќе се предадат, но нека не го мачат Турците мирното население затоа што може некаде се имаат пушки, тогаш ќе настапеше во Македонија мирно време кога ќе се бараше од Турција да се воведат во полност реформите и да се оттеглат војските од Македонија. Но што направи комитетот? Тој реши 4 месеци да ги чека резултатите од воведувањето на реформите и после со „чиста совест” го објави востанието. Во време на објавувањето на востанието комитетот можеше да рече оти тој не им пречел на големите држави да ги воведат реформите. Но тоа не е точно. Вистина, четите ги избегнуваа битките, но тоа уште не значи дека нe пречеа да се воведат реформите. Тие ги избегнуваа, но Турците бараа битки и успеаја повеќе од комитетот. Комитетот кажуваше дека нема чети, нема противдејство на реформите од негова страна, а пак Труците кажуваа дека има чети, населението дека има оружје и се готви за востание, војската има постојани судири со четите, четите ги убиваат мирните жители што не ги слушаат и му сe верни слуги на падишахот. Ако ги земеме новините од времето на публикувањето на февруарските реформи до и по објавувањето на востанието во Битолско на 20 јули<ref> Илинденското востание е објавено на 20 јули 1903 год. по стариот стил, т.е. на 2 август по ново. </ref> и ги прегледаме во нив телеграмите од Стамбул, тогаш ќе видиме оти Портата<ref> Турската влада /Високата порта/.</ref> постојано им претставува на рускиот и на австро-унгарскиот амбасадор списоци од битките на турскиот аскер со четите, списоци од најдено оружје при претресите кај населението, списоци од убиства извршени од четите над мирното население. И најпосле списоци од воведени реформи. Што сакаше да рече Турција со тие списоци е многу јасно: „Јас сакам да воведам реформи во Македонија, но наместо реформи сега-засега ќе воведам аскер и маки, зашто земјата се готви за револуција, подготвувана од престапното работење на комитетите, коишто претставуваат како држава во држава: ќе ми дозволите првин да ја смирам земјата и да воведам мир, а после ќе се воведат нужните реформи”. Со други зборови: комитетот ми дава возможност за една година да се извинувам за неисполнувањето на реформите а после не ќе ги воведам, зашто тие ќе остарат. Ете каква услуга ние и направивме на Турција со нашето недоверување кон австро-рускиот проект од реформи. Сакаме ли уште еднаш да не и’ послужиме на Турција и пак да не ги направиме криви другите за нашите грешки? Јас мислам оти ништо друго не ни останува да направиме, освен да се однесеме со полна доверб кон реформаторските усилија на двете заинтересирани сили и со тоа да ги ангажираме час поскоро да се воведат обеќаните реформи. Со овие неколку зборови јас сакав да ја појаснам содржината на предложената на македонските читачи книга за најважните за нас прашања. Како следбеник на идејата за полно одделување на нашите интереси од интересите на балканските народи и за самостојно културно-национално развивање, јас и ја напишав на централното македонско наречје, кое за мене отсега натаму има да биде литературен македонски јазик. Нерамностите што ќе се покажат во јазикот на мојата книга се сосем природни и ќе може да се отстранат само при едно подлабоко знаење на централното македонско наречје, со што не можам да се пофалам. Но и притоа се надевам оти за Македонците ваквиот јазик ќе биде попријатен и позвучен од јазикот на нашите соседи, со кои ние сега-засега се дигаме наголемо. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1541 1573 2006-12-28T23:58:16Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Долгоподготвуваното и многуочекуваното востание најпосле излезе најаве. Нашите земјаци си ја покажаа сета јунаштина и готовност да се пожртвуваат за интересите на својата татковина. Борбата беше и е очајна. Сиот европски свет ги обрна своите погледи на неа. Новините се преполнија со известија од театарот на востанието. Редум со известијата за борбата меѓу четите и Турците, во новините се печатат и известија за турските ѕверства над мирни жители. Европејците се потресоа и се ужасија од тие известија и зафатија да им го укажуваат нужното влијание на своите влади за да се пресече колењето на мирното население и да му се помогне на несреќното македонско жителство. Во Бирмингем ворстерскиот владика направи во црквата молебен за спасението на македонските христијани. Кентерберискиот архиспископ се обрна кон англискиот министер-президент Балфур со молба од името на Англиканската црква да им се помогне на Македонците. Европското општество почнува да подготвува помошти за македонските страдалници. На патувањето на германскиот император му се придава политичко значење, меѓу другото и за македонските работи. Турција, како што се гледа, како да се најде на тесно, па и' предложи на Бугарија да се дојде меѓу нив до едно согласување за македонското прашање. Разни влади прават официјални декларации по нашите работи. Од Стамбул телеграфираат во разни европски новини (Ѕtandard) оти англиската и француската средоземна флота добиле повела да се наоѓаат блиску до македонските води. Пак од таму телеграфираат оти војната меѓу Бугарија и Турција е неизбежна. Од Софија телеграфираат оти тамошниот воен министер зел од офицери на разни европски и американски држави предлог да се примат тие во бугарската армија. Што покажуваат сите овие фактови? Дали покажуваат оти движењето ја достигна својата цел? Дали можат раководците на движењето да се пофалат со успех? Дали принесените жртви за ослободување не се напразно? Можеби некој, а можеби и мнозина меѓу нас ќе речат оти уште е рано да се суди за резултатот на воставањето. Главната работа на комитетот и четите е напред. Досега може не е исполнета ни половината, ни четвртината од целиот план изработен од комитетот и неговиот Главен штаб. Да. Секогаш, по секое прашање имало разни погледи. Така ќе биде и во дадениов случај. Јас од моја страна ќе си дозволам со чистосрдечна жал да видам во сегашното движење полно фијаско. Сите тие дополнувања што ќе се придодаваат кон понапрешниот руско-австриски проект за реформи не само што не чинат 100.000 обездомени души, 3-5.000 човечки жртви и полно обескуражување на жителството во Македонија, ами не чинеа ни 100 човечки жртви. Тие придодавки ќе се добиеја и без капка крв. По резултатите што ќе се добијат од сегашното востание, последново ќе може да се нарече една од најголемите, ако не и најголема несреќа за нашиот народ. Не е рано да се предвидат резултатите и крајот на нашето востание. Тие можеа да се придведат уште пред неговиот зафаток. Уште во времено на февруарското руско официјално соопштение беше јасно оти Европа никојпат нема да ги задоволи во полна степен барањата на комитетот. За да се исполнат нашите сакања требаше да се војува со Турција; само по победување ќе можеше да се натера Турција да ги исполни нашите сакања. А се победува Турција не од нас и не од Бугарија, ами или од голема сила или од нас, Бугарија, Србија и Црна Гора заедно, при неутралноста на другите држави. А ни едното ни другото тогаш за тогаш не можеше да се замисли. Комитетот тоа требаше да го знае и мислам го знаеше. Но неговите раководители мислеа друго: тие во иднината, како и во сегашното, го гледаа само тоа што им е пријатно да го видат. Тие велеа: "Ние не сакаме ни една држава да војува за нас: тие можат просто да ги испратат своите флоти во Солун и да ја принудат Турција да ни даде реформи. Ние сакаме да направат и со Македонија како што направија; со Крит".<ref> Најголемиот грчки остров Крит во 1897 год. успеа да добие автономна управа во границите на Отоманската Империја.</ref> Не еднаш сме спореле оти има разлика помеѓу Крит и Македонија, оти има држави што се заинтересирани за status quo-то и ќе направат сe возможно да нема замешување во наша полза. Та и да има замешување, има ли основа да се мисли оти тоа замешување ќе биде во наша имено полза, а не на наша пакост? Се покажуваше оти сегашниот момент е најнеблагопријатен за воставање. Но нашите раководители замижаа пред вистината и востанието се зафати; се зафати славно за да се заврши плачевно и погубно. Не бев јас сам што гледав на предвременоста на востанието. Така гледаа и мнозина други. Но никој не си го креваше гласот против. Критиката на држењето на Комитетот беше само во домашните кругови. Но таа беше бесполезна, па и опасна, не само за тие што се критикуваат, ами најпосле за тие што критикуваат: Комитетот беше сесилен; тој ги имаше во своите раце животот и смртта на сите граѓани и не примаше никаква критика на своите постапки. Тие што не се со него, се против него и се негови непријатели што треба да се истребат. Да ги критикува работите на Комитетот можеше само друг комитет што располага со сила. Организацијата пак на контракомитет беше и доцна и бесполезна. Меѓу комитетите тогаш ќе се зафатеше погубна меѓусебна борба. И така борбата се зафати против барањето на секое благоразумие. Таа даде многу резултати, само не оние што се очекуваа. Меѓу сите појави што го приддружуваат движењето најголемо внимание заслужува руското "Владино соопштение" од септември ов. г.<ref> Мисирков го читал овој текст во Другарството на 21 септември 1903 год., пред донесувањето на Мирцштегската програма за реформа, но тој будно ги следел сите нејзини подготовки. Соопштението на руската влада од .9.1903 год. со својата енергична порака го изразува тврдиот став на Русија против Востанието во Македонија и за акција на големите сили за реформи. </ref> По него промемориите од рускиот и од австро-унгарскиот пратеник до Портата<ref> Веројатно се мисли на Промеморијата на Русија и Австро-Унгарија од 15.9.1903 год. што била испратена не само до потписничките на Берлинскиот договор, туку и до турската и до бугарската влада, бидејќи последниве всушност го спречувале исполнувањето на Февруарските реформи, па дури се обвинувале дека придонесле за кревањето на Востанието во Македонија. </ref> и во Софија и писмото на англискиот министер-президент Балфур до кентерберискиот архиепископ.<ref> Писмо до поглаварот на англиканската црква во Кантербери.</ref> "Владиното соопштение" изјавува оти руската влада ќе ги бара за Македонија оние реформи што се изработени во месец февруари од Зиновјев<ref> И.А. Зиновјев во тоа време е руски дипломатски претставник при Високата порта во Цариград. </ref> и Каличе<ref> Хајнрих Каличе тогаш беше австро-унгарски амбасадор при Високата порта во Цариград. </ref> и оти тие реформи се само почетокот и ќе бидат развиени понатаму сообразно со нуждите на жителството. Тоа место беше и во февруарското Владино соопштение. Не покажува ли тоа оти пошироки реформи од оние што ни беа дадени ќе можевме да добиеме и без револуција, а само со вешти, мали народни движења? <ref> Како претседател на Тајниот македонско-одрински кружок во Петербург (натаму: ТМОК), па со тоа и во ТМОРО, Мисиркоа не е и не можел да биде против револуцијата како метод (впрочем, тој и самиот смета дека резултатите можеле да се постигнат и "со вешти, мали народни движења"!), но категорички се изјаснува против Востанието во тој момент, како поради очевидниот неуспешен крај, со сите народни страдања, така и особено поради реалните опасности за распарчуваље и заграбување на Македонија од соседите.</ref> Ако е така, тогаш сегашното востание ни за една јота не ја измени положбата. Но во Владиното соопштение има уште едно многу важно место: револуционерните комитети, според изразувањето на руската влада, сакаат да создадат "Бугарска Македонија", а Русија, за којашто се блиски и интересите на другите христијански народности во Македонија, не може да ги жртвува нивните интереси за Бугарите. Разбраа ли во Бугарија што означуваат тие зборови? Разбраа ли во Македонија? Разбравме ли, најпосле, ние? Русија отворено ни кажува зошто таа не работи и не може да работи инаку. Дали е права Русија во своите тврдења? Дали може таа да постапи инаку? Ако се поставевме во положбата на руската влада, и ние не ќе можевме да постапиме инаку. До 1878 год. сите, па и руската влада, велеа оти Македонците се Бугари. По Берлинскпот договор истапија со своите претензии на Македонија Србите.<ref> Не е сосем точно дека српските претензии за Македонија се појавиле дури по Берлинскиот конгрес во 1878 год., бидејќи организирана и од државата раководена српска пропаганда во Македонија се појави уште по Гарашаниновото "Начертание" (1844) и се изрази во 60-тите години на минатиот век. Берлинскиот конгрес и особено Српско-бугарската војна (1885) само уште повеќе ја насочија Србија кон југ.</ref> Прави ли се тие или не, не е важно за дипломатите. Србите во текот на 25 години, особено во последниве 20 години успеаја, ако не да ги направат Македонците Срби, тогаш барем да создадат во европското јавно мислење убедување оти во Македонија има и Срби. Ако селското население и сега си зборува како што си зборувало и понапред и зборува одред низ цела Македонија само на еден словенски јазик, - во градовите, редум со бугарските машки и женски гимназии и основни училишта; насекаде ќе најдеме и српски. Едни села имаат српски, други бугарски училишта. Едни селани со нивните учители и попови ја признаваат Патријаршијата и се под покровителството на српски или грчки конзули, а други го признаваат бугарскиот егзарх и ги слушаат бугарските трговски агенти.<ref> Додека во Македонија беа отворени српски и грчки конзулати, бидејќи Бугарија во тоа време уште беше вазално кнежевство на Турција, во македонските градови Солун, Скопје, Битола и Серес беа отворени бугарски трговски агентства што всушност ја вршеа истата работа на конзулатите и заедно со егзархиските митрополити ја раководеа бугарската националистичка пропаганда.</ref> Сe тоа се факти за дипломатијата, којашто има да се сообразува со дејствителноста, а не со теоријата за народноста на Македонците. Политиката нема работа со науката. Па и да има работа, зар е докажано, како два и два се четири, оти се Македонците Бугари? До Руско-турската војна<ref> Се мисли на Руско-турската војна од 1877-1878 год. </ref> имаше само една теорија за нашата народност. Сега се две. Кон нив се придодава и трета - оти Македонците се нешто средно меѓу Србите и Бугарите<ref> Во своето списание "Вардар (1905) Мисирков го изменува редот на појавувањето на теориите за народноста на Македонците: таму пишува, дека најпрвин се оформила бугарската, после грчката и најназад српската. Македонската теорија воопшто не ја приклучува кон овој редослед, како нешто што е автохтон развиток и надвор од пропагандите. </ref> Приврзаниците на таа теорија пак се подразделуваат: 1. на коишто кажуваат оти тоа средно е еднакво далеку и од Србите и од Бугарите; 2. оти тоа е поблиско до Србите; 3. оти е поблиско до Бугарите; 4. оти дел е поблиско до Бугарите, дел - до Србите. Не е важно за дипломатите каде е вистината. Важен е фактот оти во македонското прашање се заинтересирани етнографски, редум со Бугарите и Грците, уште и Србите. Освен тоа, и политички Србија е не помалку заинтересирана за судбините на Македонија. Последнава за Србија има поголемо значење, отколку за Бугарија, оти Бугарија може да излезе на Егејското Море и преку Кавала и Деде-Агач. Ако е така, зар можеме да се чудиме на поведението на Руската влада по македонското прашање и на нејзината изјава оти Русија нема да му помогне на комитетот да се создаде "Бугарска Македонија"? Некој од нас може наивно ќе забележи: "Комитетот<ref> Под ова име Мисирков ја подразбира Организацијата како целина, а не само нејзиниот ЦК.</ref> не сака да ја направи Македонија бугарска; тој сака правина за сите Македонци, без разлика на вера и народност". Како може комитетот да докаже оти тој работи во таква смисла? Со едни зборови не се докажува. Поведението на самиот комитет зборува против неговите тврдења. За да се дигне револуција во полза на сите народности во Македонија, треба комитетот да биде образуван од претставници на сите македонски народности. Инаку, кој му дал право на комитетот да работи од името на сите Македонци и во полза на сите нив? Комитетот можеше да работи и од името и во полза на еден огромен дел од Македонците, т.е. од најсилната народност. Но требаше да има цел ред докажувачки оти работата на комитетот не е врзана со интересите на соседните држави и народности, а им противречи и е во полза не само на господствувачките, но и на сите други националности. Ништо слично нема. Организацијата е тесно врзана со Бугарија. Шумот од организационото движење отпрвин се дигна во самата Бугарија.<ref> Констатацијава на Мисирков е мошне категорична, но во неа има и еден дел вистина. Впрочем, сите ослободителни движења во светот се потпираат и врз некои странски сили и притоа најчесто ги користат териториите на своите соседи. Тоа го направи и ТМОРО. А К. Мисирков, не само како член - основач и еден од раководителите на една значајна филијала на ТМОРО во Петербург, туку и како личен учесник и набљудувач на овие настани, имаше морално право и општествена одговорност да го изнесе своето мислење за најважните прашања во тој историски момент. Нема сомнение дека, и покрај сите заслуги и значењето што го има во македонската историја, оваа организација имаше и свои слабости, за кои не од денешно, туку од тогашно гледиште, прв и најаргументирано проговори токму К.П. Мисирков. Вистина, некои сериозни забелешки направија и П. Бошњаков (1902), и Ст. Ј. Дедов (1902), па и некои од најистакнатите револуционери, но сите тие брзо и мошне успешно биваа неутрализирани. Веројатно најправдива оценка на слабостите на ТМОРО направи Вториот окружен конгрес во Солун /1905/, непосредно пред одржувањето на Рилскиот конгрес на Организацијата. Мисирков не беше и не можеше да биде против самата ТМОРО, но тој многу продорно, уште во самиот тек на настаните, ги согледа слабостите што загрижено и ги потсилуваа некои заинтересирани странски фактори, не одбирајќи притоа методи и средства.</ref> Тоа покажа кој најмногу е заинтересиран за македонското движење затоа го пренесоа центарот негов во Македонија и направија уште еден цел ред фокуси за да се покаже оти брканицата е однатре и е самородна појава. Но кого го излагаа со таа маневра? Не е ли јасно како бел ден оти брканицата е тесно врзана со Бугарија, со бугарското име и со бугарските пари? Ќе речете оти народот ги направил најголемите жртвувања во полза на движењето. Тоа е така, но не треба да се заборава оти организаторите на движењето во повеќето случаи беа чиновници егзархиски. Се разбира само од себе оти тие со своето учество во револуционерните работи одеа во расчекор со интересите на Егзархијата; но, при сe тоа, тие беа бугарски чиновници. И така Револуционерниот комитет беше чисто македонска организација по произлез и по неговиот состав, но тоа беше само работа на еден дел од една од македонските националности, врзана по име и по црковно-училишните работи со бугарскиот народ и држава и нивните интереси. Тој комитет, во сушност македонски, за надворешниот свет и за христијаните во Македонија неегзархисти беше комитет бугарски.<ref> Проучувањето на архивската документација и тогашниот дневен и периодичен печат наполно ја потврдува Мисирковата мисла: на ТМОРО во странство и се даваше главно "бугарска" боја, иако поголемиот дел од македонските раководители упорно се трудеа да го оспорат тоа.</ref> Комитетот не може да им докаже ни на надворешниот свет, ни на самите Македонци неегзархисти оти тој не е бугарски. Радев<ref> Симеон Радев /1879-1967/ од Ресен е еден од истакнатнте македонски журналисти до 1903 год., а потоа виден бугарски публицист, историограф и дипломат. Како студент во Женева и близок до ЦК на ТМОРО, притоа и приврзаник на Б. Сарафов, тој го издава таму (на француски јазик) весникот "L' Effort"/1900-1901/, а по дипломирањето во Париз го редактира весникот "Mouvement Macedonien" /1902-1903/.</ref> со својот "Movement Macedonien" мислеше да ја убеди Европа оти движењето е чисто македонско и нема ништо општо со Бугарија. Истото сакаа да го докажат и "Право"<ref> Весникот "Право" (2..1894 - 13.3.1903) се печати во Софија, првин како "Орган на политичките и духовните интереси на бугаркото население во Турција", а завршува како "орган на македонско-одринските интереси".</ref> и другите македонски и бугарски весници. Но ја достигнаа ли тие целта? - Не. Покојниот А. А. Ростковски<ref> А.А.Ростковски (1860-1903) беше руски конзул во Битола од 1895 год. Првпат се среќаваат со Мисирков при нивниот заеднички настап со реферати за Македонија во Императорското руско географско друштво во С.-Петербург во декември 1897 год., кога К. П. Мисирков штотуку се запиша како студент. Во 1902 год., кога Крсте дојде во Битола, стана и домашен учител на конзуловите деца, а на 26.7.1903 год. (ст.стил) тој му беше единствениот сведок при убиството и заедно со неговото тело мораше да ја напушти Македонија и отиде во Одеса, а оттаму во Петербург. </ref> не еднаш велеше: "Бугарите мислат оти само тие имаат ум на светов, а сите други се будали. Кого мислат да го излажат тие со статиите во ,Право' и во другите весници оти Македонците ја сакаат Македонија за Македонците? Знаеме ние многу арно што сакаат тие!" А каков впечаток му правеа на дипломатскиот свет новинарските уверувања на комитетот и на Бугарите за македонското движење? Не треба да се заборава и тоа како се изразуваа во европските весници за битките на четите со Турците: четите се викаа банди и тоа бугарски, а не македонски. За убиените четници не кажуваа: "Убиени се толку души Македонци, ами толку души Бугари". Се прашува, кого го убедија " Movement Macedonien", "Право", "Автономија"<ref> До тоа време со Софија излегуваа два весника со насловот "Автономија": првиот како "орган на политичките интереси на христијанското население во Турција" (1898-1902), а вториот како "задграничен лист на Внатрешната македонско-одринска организација" (I -16.7.1903). Мисирков веројатно го има предвид вториов.</ref> и др. во тоа оти се борат за слобода Македонците, а не оние што се викаат "Бугари" и се од Македонија и Бугарија? - Никого. Можеби комитетот успеа во самата Македонија да биде оштомакедонски, само не доби признание од надвор, во Европа? - Одвај ли. Револуцијата треба да биде работа на сите Македонци, или на мнозинството од нив, за да може да се нарече општа. Во самиот комитет треба да бидат застапени сите, или неколку народности. Интелигенцијата на тие народности треба да си подаде една на друга рака и секоја од нив да земе да ја популаризира идејата во својот народ. А што видовме всушност? Не само интелигенцијата на сите народности, не и на мнозинството од нив, ами па и интелигенцијата на најсилната македонска народност - Словените, не сета беше застапена во комитетот: србоманската и гркоманската македонска словенска интелигенција беше настрана од комитетот, па и непријателска. Значи, комитетот во патријаршиските села и градови, и во делови од села и градови, беше неканет гостин. Патријаршистите Словени можеа и да му сочувствуваат, но затоа што нивната интелигенција беше против комитетот, нема сомнение оти и самите селани троа му сочувстуваа, но тоа сочувство беше побркано со неувереност и со сомнение во веќавањата на комитетот. Кон тоа неопределено чувство се присоедини и страв. Селаните се најдоа меѓу два огна: војската и комитетските чети. Кога едно движење во едни места се распространувало со убедување, а во други со сила, може ли да се нарече општо? Ние можеме да го велиме како што сакаме, но во дејствителност тоа беше само частично. Тоа беше и е работа на егзархистите, коишто се величаат "Бугари", па следствено, тоа е бугарски маневар за да се реши македонското прашање само во бугарска полза; тоа е да се создаде една "Бугарска Македонија".<ref> Илинденското востание несомнено беше вешто однадвор инспирирано при што беа привлечени за него и предани претставници на самостојната македонска ослободителна борба, но народот, како што вели Н.Вапцаров, "си влеа своја содржина" и создаде епопеја што стана углед и поттик за идните револуционерни подвизи.</ref> Може да не е уште јасно оти ако се задоволат сакањата на комитетот, Македонија и навистина ќе се направи бугарска? Ќе се постарам да покажам појасно како реформите можат да ја побугарат Македонија. Се прашува: кој јазик ќе биде официјален? Одговараат: јазикот на "мнозинството". - На кое мнозинство? - Тогаш ќе се види. Не се запрашуваат потаму: како ќе узнаат кое е мнозинството. Да си претставиме ние сега оти ја каде Митровден доаѓа меѓународен одред и ја окупира земјата. Тој, меѓу другото, ќе треба да го реши и прашањето за официјалниот јазик, а пак да го оставиме официјалниот, прашањето за јазикот во училиштата. За некои тоа прашање е многу лесно: нека се признаат неколку официјални јазици, т.е. и турски, и бугарски, и српски, и грчки, и влашки и албански, според населението на областа. Зборуваат притоа: како што беше во Источна Румелија (Јужна Бугарија),<ref> Во Источна Румелија (Јужна Бугарија) во тоа време живееја Бугари, Грци и Турци, па се признаваа и сите овие јазици, но по присоединувањето кон Бугарија постепено Грците и Турците речиси наполно беа иселени.</ref> а таму ќе се види каде има Грци, каде - Срби, Бугари, Турци, Власи и Арнаути. Некои уште додаваат: и за Источна Румелија велеа оти имало Грци во неа, но по ослободувањето се покажа колку Грци има таму. Со други зборови, дајте им ја вие власта во рацете на Македонците, тоа треба да се разбере на оние од нив што се викаат Бугари, та од неколку години после вие ќе видите оти и во Македонија од другите народности ќе остане тоа што остана од Грците во Источна Румелија, по ослободувањето на последнава. Со други зборови, цела Македонија ќе стане бугарска. Од тука не е ли јасно оти Бугарија и комитетот сакаат да создадат "Бугарска Македонија" на штета на другите христијански македонски народности? Ама зошто бугарска, зошто не српска? Ќе стане бугарска, зашто и е таква; да имаше во неа повеќе Срби, ќе се станеше цела српска и бугарскиот елемент ќе ослабнеше. Сето тоа е јасно и справедливо од бугарско гледиште. Но нека не се заборава дека има и друго, и притоа многу други гледишта на македонското прашање, како: српското, грчкото, влашкото, руското, словенското, австриското и на другите западноевропски држави. Ако е така, тогаш претполаганиот окупационен одред на чие гледиште ќе треба да застане? Нема сомнение дека најлесно тој ќе го реши прашањето за јазикот во училиштето и во месната управа во тие места каде што живеат патријаршисти со грчки јазик, Арнаути муслимани и католици и Турци муслимани. Помачно ќе може да се реши прашањето во тие места каде што има: 1. патријаршисти Арнаути, 2. патријаршисти Власи, 3. патријаршисти Словени, 4. Словени муслимани и 5. егзархисти Словени. Сакајќи да го направат поголемо значењето на словенскиот јазик во Македонија, Словените ќе бараат од окупациониот одред да се признае за официјален во местата со Словени Муслимани - словенскиот јазик: а самите Словени Муслимани, по религиозни причини, можат да го бараат турскиот јазик. Окупационите власти кого поскоро да го задоволат? Ако постапат правилно без сообразување со религиозните потреби, ќе направат насилство. Истата тешкотија и во уште посилна форма ќе се сретне при решавањето на прашањето - кој јазик треба да се признае за во училиштата и во општинската управа во патријаршиските реони. Романската влада ќе бара за Власите романски јазик, а Патријаршијата со видните парохијани ќе бараат грчки. Ако не се задоволат барањата на романската влада, ќе се постапи неправилно и неправедно; ако пак се задоволи барањето на романската влада, против желбата на парохијаните, ќе се направи насилство. Патријаршијата ќе бара грчки јазик и за православните Албанци - Тоските. Самите Тоски немаат дозреано до национално самосознание, затоа Патријаршијата ќе успее. Но другите македонски народности, заедно со другите Албанци, ќе позавидуваат на усилувањето на грчкиот јазик за сметка на другите и ќе организираат партија против грчкиот јазик. Нема сомнение дека тука нема да биде така лесно окупационите власти да се ориентираат. Но најмачно е прашањето за официјалниот и училишниот јазик во словенските делови на Македонија. Тука се: едни патријаршисти, други егзархисти по веро-исповедување, ако не се зборува за католиците и муслиманите. Патријаршистите се признаваат од Турците за Грци-уруммилет, а од Србите и Бугарите за Срби и за Бугари. Егзархистите, сами и од турските власти, се бројат за Бугари, Србите пак ги бројат Срби. И така, Патријаршијата ќе сака во поголемиот дел на Македонија со словенско население да го установи грчкиот јазик за во училиштата и во управата. Во своите пожелби Патријаршијата ќе сретне отпор од Србите и Бугарите. Но последниве, оспорувајќи му го правото на грчкиот јазик во словенските краини, сами не ќе можат да се разберат и да определат каде ќе треба да биде бугарскиот и каде српскиот јазик. Мисли ли комитетот оти ако тој сака да го игнорира прашањето за јазикот во разни делови на фантазираната, барем сега за сега, автономна Македонија, го игнорираат истото прашање и заинтересираните балкански народности, особено Србите? Мисли ли тој оти Србите му веруваат дека се работи на "Македонија за Македонците", ако се игнорира прашањето за јазикот на Македонските Словени, и дека тоа прашање лесно и праведно ќе се реши со добивањето на автономни права? Ако мислат така, многу се лажат. Ако автономијата на Македонија се јави како резултат на сегашното востание, тогаш македонското прашање ќе се реши не во полза на Македонците, а во полза на Бугарите, зашто комитетот, како што видовме погоре, работи под бугарска фирма. Тие од Македонците што добија образование во Бугарија ја зедоа иницијативата за ослободување и тие досега ја играа, може да се рече, не само главната, ами и исклучителната улога. Ако нивното работење се овенча со успех, тие, а со нив заедно и бугарските интереси, ќе земат врв над туѓите интереси во Македонија. Ако востанието успее, не е ли јасно оти за него ќе има да се благодари на Бугарите, и затоа таму, каде што сега Србите конкурираат со своите пари и својата пропаганда со бугарските пари и пропаганда, ќе го изгубат секое влијание на своите клиенти? Зар не му мислат Србите оти со успехот на востанието, ако се праша: на кој јазик ќе треба да зборува судијата, да речеме, во Тетово? - автономната влада што ќе биде од "мнозинството" ќе одговори: на бугарскиот: истото ќе го одговорат и месните жители, зашто во нивните очи Бугарите, а не Србите излегоа херои. Исто така во полза на Бугарите ќе се реши и прашањето за јазикот во градските и селските училишта. А бидејќи во автономна Македонија ќе нема место за пропагандите, тогаш Србите ќе треба да им отстапат место на Бугарите. Но ќе се согласат ли на тоа Србите? Тие може и би се согласиле да е тетовскиот говор многу близок со бугарскиот литературен јазик. Но тие знаат оти не е така. Тие знаат оти во тој говор вистина се имаат особини општи со бугарскиот јазик, но исто така се имаат и особини општи со српскиот јазик, па и такви што се немаат ни во српскиот ни во бугарскиот јазик, а им се својствени само на македонските наречја. Се прашува: ќе дозволи ли и може ли да дозволи Србија во тетовскиот говор да се развиваат наместо македонските и српските-бугарски особини, а заедно со јазикот да се развиваат во Тетовско наместо македонски и српски-бугарските интереси? Има ли таа право да протестира против бугаризирањето на Тетовско и да бара заштита на своите интереси таму против бугарските посегнувања? Има ли Русија морално право да ги заштитува нарамно со бугарските и српските интереси? Оттука јасно се гледа дека прашањето за јазикот, особено за јазикот во областите со словенско население, е едно од најважните при разрешувањето на македонското прашање. Да имаше меѓу Словените во Македонија национално и религиозно единство и да имаше сознание за нив во жителството, досега наполовина ќе беше решено македонското прашање. А до кога едни Македонци се кажуваат патријаршисти, други егзархисти: едни Бугари, други Срби, трети Грци и го бараат покровителството кај различни балкански држави, давајќи им со тоа право да се бркаат во македонските работи, до тогај не може да се мисли за општо востание: до тогај ќе биде само парцијално: со бугарски, српски или грчки, но никако не со чисто македонски карактер. Тоа нешто е јасно за сите, само не за нас Македонците и за раководците на сегашното востание. Тие раководци ги прават сите усилби да ги покажат мотивите и самото движење како што им се сака ним; ама работата е оти не само ние, ами и другите имаат разум и очи да видат и да разберат како е вистината. Комитетот се срди зошто конзулите не ги осветлуваат работите како што се. Но ако се осветлат тие како што се, тоа не ќе му се бендиса на комитетот. Комитетот, со други зборови, бара европските влади да гледаат на работите во Македонија со македонски очи, т.е. со очите на комитетот: а да беше така работата, немаше зошто европските влади да имаат свои агенти во Македонија. Но ако имавме ние морално право да бараме од претставниците на европските држави во Македонија точно и непристрасно да ги осветлуваат своите влади и европското општествено мнение за работите во Македонија, тогаш наш морален долг беше да сме и ние осветлени за европските интереси во нашата татковина, особено за интересите на балканските државици. Ние требаше да знаеме оти против нашето востание ќе бидат: и Каравлашко,<ref> Каравлашко всушност е само еден дел од денешна Романија. По обединувањето на Каравлашко и Молдавија (1859) се создаде државата што го доби името Романија (1861), но Мисирков го употребува трдиционалното народно име што е зачувано и до денеска во Македонија.</ref> и Србија и Грција. Каравлашко не може рамнодушно да гледа на засилувањето на Бугарија со давањето автономна управа на Македонија. На автономијата се гледа како на преоден степен кон соединување на Македонија со Бугарија. Каравлашко не може да го допушти на неговите граници создавањето на една голема Бугарија, која, може, после ќе ја бара од неа Добруџа! По тие политички сообразувања, и да има во Македонија чисто бугарско и само бугарско население, таа не ќе го допушти соединувањето меѓу турски и бугарски Бугари, таа не може да го допушти во своја штета нарушувањето на територијалната целост на Турција. А Каравлашко е во сојуз со Тројниот сојуз,<ref> Тројниот сојуз е военополитички блок на Германија, Австро-Унгарија и Италија, договорен во Виена во 1882 год. и насочен главно против Франција и Русија за распределба на светот. Се растури со влегувањето на Италија во Првата светска војна (1915) на страната на Антантата (со Англија, Франција и Русија).</ref> којшто ќе ги покровителствува каравлашките интереси на Балканскиот Полустров. Интересите на Грција во Македонија се уште поголеми. Иако нема многу Грци во Македонија, пак Грција е не помалку заинтересирана во нашите работи од другите балкански државици. Секоја држава се мачи, ако не да прави нови завладувања, политички, економски и културни, тогаш да ги зачува оние што се направени од понапред. Грците со својата Цариградска патријаршија им го имаат наложено грчкиот јазик во училиштата и црквите на многу македонски краишта, каде што нема Грци. Природно е дека ќе ги употреби Грција сите дипломатски патишта за да се задржи во Македонија на тие позиции, каде што се наоѓа од средните векови, особено од времето на турското завладување на Македонија, а грчките интереси во Македонија се бранат не од една Грција, а и од големите сили што не сакаат да се засили словенскиот елемент. Но најмногу е заинтересирана во македонските работи Србија. Таа пројавува етнографски и историски претензии на Македонија. Но освен нив, има и политички причини што никојпат не ќе и' дадат на Србија да допушти да се реши македонското прашање во полза на една од балканските држави, особено во полза на Бугарија. Автономна Македонија, како пат по којшто ќе се дојде до соединувањето на Македонија со Бугарија, Србија никојпат не ќе ја допушти. Зголемувањето на Бугарија од присоединувањето на Македонија не може да биде допуштено од Србија не само затоа што со тоа ќе се наруши рамнотежата на Балканскиот Полуостров, а најмногу затоа што по неговото извршување Србија ќе се најде помеѓу две посилни од неа држави: Австро-Унгарија и Бугарија таа ќе биде од нив политички и економски задушена и ќе треба да и' се потчини или на едната или на другата. Значи, државните интереси на Србија никојпат не ќе допуштат да се образува бугарска Македонија. Нема сомнение оти и српските интереси, како и интересите на Каравлашко и Грција, си имаат свој покровител. Значи, малите балкански држави, иако на вид и да не играат улога во решавањето на македонското прашање, кое како да е само во рацете на големите држави, всушност имаат најголемо значење. Големите држави изјавуваат оти немаат непосредни интереси во Македонија, а работат само во името на праведноста. Но таа праведност, како што рековме, се разбира инаку од Грците, Србите, Власите, Бугарите, па и големите држави, покровителки на малите, се јавуваат како претставнички на своевидни праведности. Оттука и не може да се очекува општо работење по македонското прашање. Задружна работа е возможна само во најмали реформи. Ако е така, тогаш на кого се надевавме во востанието? Не на Русија ли? Но Русија неколку пати официјално си ги изми рацете пред крвопроливањето. Ние, наместо да им се лутиме на руските претставници И. Д. Зиновјев, А. А. Ростковски и Машков<ref> В.Ф.Машков беше руски конзул во Скопје до крајот на март 1903 год.</ref>, поарно ќе направевме да се позамислиме за руската политика на Балканскиот Полуостров. Русија е словенска и православна држава. Таа ги ослободи Србија и Бугарија; таа им помогна на Каравлашко, Грција и Црна Гора да се ослободат. Таа секогаш го покровителствувала православјето и словенството. Ако е така, тогаш што може да направи за нас Русија, кога во македонските работи се забркани неколку словенски и православни народи? Може ли таа за атер на Бугарија да ги навреди другите балкански самостојни православни држави, чија самостојност е извојувана со руска крв и со руски пари и да ги направи тие држави да се одвратат од неа кон другите западноевропски држави и да се направат во нивните раце орудија насочени против Русија? Може ли Русија со својата политика да ги отклони од себе балканските православни држави? И што добива таа за таа загуба? Благодарноста на Бугарија. Може! Но бугарската благодарност е само еден ден до пладне, а после Бугарите ќе речат оти тоа го направи Русија со свои планови да го завладее Балканскиот Полуостров, спасувањето на кој ќе се наоѓа во Англија, и затоа Бугарите, наместо да се во сојуз со "великата освободителка", ќе се фрлат во скутовите или на Англија или на другите непријатели на Русија и на словенството. Значи, при современата поставка на македонското прашање, ние очекувавме за наш атер Русија со свои непромислени постапки да се откаже од нејзините интереси на Далечниот Исток и заедно со тоа да претрпи пораз на Блискиот Исток. Арно ама, не било така како што мислевме ние. И така, неуспехот на востанието е јасен како бел ден. Тоа од самиот почеток е поставено на лоша основа: не е општомакедонско, туку е парцијално, и има бугарска боја. Во него имаат раководна улога само Македонските Словени што се викаат Бугари. Интелигенцијата не само на другите македонски народности, ами и на самите Македонски Словени беше без учество во управата на комитетот. Комитетот како трајна организација, се плашеше да пушти кај себе рамноправни членови од другите народности, од Словени србомани и гркомани, или пак и само со српско и грчко образование, од страв неговите тајни да не им станат достапни на балканските државици. Организацијата беше и е завиена во тајна, така што долните нејзини членови се слепи орудија за исполнување само на работи диктирани од горни причини и интерес. Тие причини им се познати само на неколцина, тукуречи самозванци или случајно испливани на површината Македонци. Тие луѓе се вршителите на судбините на Македонија. Нивната дејност не подлежи на критика. Ако се осмели некој да ја критикува дејноста на таквите лица, се решава да загине од Организацијата. И таквата организација се вика идеална! Разбирам оти не сите членови можат да ги знаат сите работи. Но ако и има ограничувања, тие ограничувања треба да бидат разумни. Во Организацијата треба да бидат сосредоточени најдобрите интелигентни сили во Македонија. Треба да има луѓе што можат пошироко да погледнат на прашањето и непристрасно и без занос да ги измерат резултатите на секој еден чекор на комитетските работи. Има ли нешто слично во Организацијата? Кои се во Бугарија главните претставници на Организацијата? – Татарчев<ref> Д-р Христо Татарчев (1869-1952) од Ресен е еден од основачите и прв претседател на Централниот македонски револуционерен комитет во Солун (1893). По враќањето од малоазискиот затвор (1901-1902) станува член на Задграничното претставништво на ТМОРО во Софија.</ref> и Матов.<ref> Христо А. Матов (1872-1922) од Струга е еден од најистакнатите дејци на ТМОРО и теоретичари на македонската ослободителна борба, во тоа време е "задграничен претставник" на Организацијата во Софија.</ref> Можеби и едниот и другиот се луѓе со висок патриотизам и знаење на положбата во Македонија. Но тие се приврзаници на крајни мерки, без да гледаат на политичката положба. После, како што се гледа, тие ја мислат за единствено правилна гледна точка на прашањето за народноста на Македонските Словени - бугарската; а може си мислат оти прашањето за народноста на Македонците е второстепено и лесно ќе се разјасни со ослободувањето на Македонија. Но тие треба да ја гледаат во иднината реалноста, а не тоа што им се бендисува. И сите други раководители, како Радев,<ref> Се однесува за спомнатиот веќе Симеон Радев.</ref> Станишев,<ref> Инж. Христо Станишев е член на ВМОК во Софија, а по расцепот на "врховистите" (1902) стана претседател на Врховниот комитет што го поддржуваше ЦК на ТМОРО и издаваше и свој весник под истото име "Реформи".</ref> Карајовов<ref> Тома Карајовов од Скопје беше еден од членовите на Тајниот македонски комитет во Софија (1885-1886), а од 1895 год. еден од членовите на ВМОК. Во 1903 се вбројуваше меѓу активните публицисти од Македонија.</ref> и др. и др., се од истата категорија. Тие си мислеа, доста е едно изјавување оти Македонија ќе биде за Македонците. Комитетот може да се пофали и со поумерени раководители, но и тие мислеа оти спасението на Македонија е само во духовното обединување, па и господствување на Бугарите во Македонија. Може тој да се пофали и со луѓе што сакаа духовно да се одделат Македонците од Бугарите. Но тие луѓе или се ограничија со издавањето на неколку книшки на македонски јазик<ref> Освен В.Чернодрински, кој впрочем и не беше висок функционер на Организацијата, не ни е познато некој од раководните функционери да издавал книшки на македонски јазик. Драмски текстови на македонски во тоа време изведуваше театарот на Чернодрински, па и драмата "Револуционери" од Д.Хаџидинев. М.К.Цепенков во продолженија (во весник) ја објавуваше својата драма "Црне Војвода", додека пред тоа како одделно издание беше печатена драмата "Прилепски светци" од А.Страшимиров.</ref>, или пак се ограничија со зборување македонски дома или со своите земјаци.<ref> Познато е дека месните војводи секогаш си зборувале само на мајчиниот јазик, а се знае дека, на пр., Д. Груев со Македонците си зборувал само на македонски. Така правеле и други револуционери, па и Ѓ.Петров.</ref> И така, бугарската боја на движењето е главната причина за неуспехот. Ако е така, тогаш што се бара од македонската интелигенција за да се олеснат несреќите на Македонците од сегашната несреќна авантура? Првото нешто што се бара од нас е: да ги знаеме нуждите наши и на нашиот народ. Не еднаш на митинзите во Софија и во другите градишта се имаат примано резолуции со излагања на нуждите на Македонците. Но тие резолуции се имаат примано во Бугарија, под влијанието на бугарското општество и од македонската емиграција во Бугарија. На тие митинзи не беше претставен сиот македонскословенски народ со неговата интелигенција, затоа резолуциите беа и неполни и еднострани. Македонскиот народ не толку има нужда, барем сега-засега, за официјален јазик на мнозинството, за генерал-губернатор од народноста со мнозинство и за слободен печат, колку: за отстранување или парализирање на дејноста на националиите и религиозните пропаганди; за отстранувањето на непријателството меѓу приврзаниците на разните национални и религиозни пропаганди; за отстранување на таа недоверба и обособеност што е сега меѓу македонската интелигенција воспитана во разни балкански државици и им служи на религиозно-националните пропаганди во Македонија; за официјално признавање на македонската народност и за внесување на името "Македонец" во нуфузите и во другите официјални документи на лицата од словенско потекло во Македонија; има нужда за земјиштен дел, како што на селаните им беше доделена земја при укинувањето на крепосништвото во Русија, Галиција и во др. земји. Тука доаѓаат и цел ред други реформи, во кои влегуваат и оние што беа изработени од рускиот и австро-унгарскиот амбасадор во Стамбул и беа примени од Н.И.В. султанот.<ref> Иако Мисирков не може да се рече дека бил социјалист по воспитанието, сепак неговиот метод на третирањето на историјата и современата положба на Македонија не е далеку од социјалистичката. Затоа тој и не гледа вистински реформи - без сериозни зафати во економско-социјалната структура во Македонија, затоа не можат да го задоволат Февруарските реформи, како што не ќе го задоволат ни Мирцштегскнте, како како почеток условно ги прифаќа.</ref> Задачата на македонската интелигенција отсега натаму ќе треба да биде да се одделат нагледно за сите: за самите Македонци, и за Турција, и за балканските држави и за големите сили, интересите на Македонците од интересите на другите балкански држави и народи и да се изучат подробно сите прашања сврзани со избавувањето на нашиот народ и нашата татковина од сегашната голема несреќа и со процветот на нашиот народ во духовен и во материјален однос. Таа задача е многу тешка и бара големи заеднички усилби. Затоа изучувањето на таа задача и исполнувањето нејзино бараат учество на сите Македонски Словени во неа, без разлика на верска и национална боја. Затоа македонската интелигенција треба да престане да се однесува меѓу себе со недоверба. Од пропагандите во кои служи ќе треба да бара слобода да се наоѓа во постојано општење со интелигенцијата и општеството од другите пропаганди. Во слободните балкански државици, одвреме-навреме, македонската интелигенција, без разлика на пропагандите, треба да организира свои македонски собири, на кои ќе се разгледуваат и ќе се решаваат прашања за духовниот и националниот расцвет на Македонците. Македонската интелигенција секогаш кога е надвор од своите официјални работи треба да зборува меѓу себе на централното македонско наречје /велешко-прилепско-битолско-охридско/, кое ќе треба да се воведе во сите религиозни и национални пропагандни и турски училишта како задолжителен предмет. Тоа наречје има да биде литературен јазик на Македонците. Ако религиозните и националните пропаганди не посакаат да го воведат нашиот јазик во своите училишта, се разбира дека само таму каде што живеат Словени, и ако им забрануваат на своите учители и попови да другаруваат со македонската интелигенција и општество од другите пропаганди, тогаш македонската интелигенција и народот, без разлика на пропагандите, треба да изнајдат пат со којшто ќе може да се казни таа пропаганда. Ако таа пропаганда се восползува со сплеткарења против нејзините непријатели, тогаш интелигенцијата треба да му го објасни на народот недостојниот образ на работењето на таа пропаганда и да го повика самиот да си ги брани животните свои интереси. Ако народниот протест во верските и училишните работи, во кои општините треба да се признаат слободни, се покаже од заинтересираната пропаганда како бунт со државна боја и се бараат државни мерки против бунтовниците, тогаш народот и интелигенцијата треба да се обрнат кон конзулите, како кон арбитражни судии. Ако неколку или сите пропаганди се спротистават на тие наши барања и настојуваат во училиштата и црквите да се изучуваат и поминуваат само јазиците на пропагандите, тогаш да се преземат општи и енергични мерки против сите и религиозни и национални пропаганди во Македонија. Слободата на совеста е признаена насекаде; таа е и ќе биде признаена и кај нас. Експлоатацијата на таа слобода се прогонува насекаде и треба да биде прогонувана и кај нас. Језуитите се истерани тукуречи од сите европски земји затоа што ја експлоатираа народната совест. Црковните ордени во Франција се ограничени во училишните работи, оти со нив злоупотребуваат. Што било насекаде во Европа, може да биде и кај нас, во Македонија. Секој ќе има право да исповедува и муслиманство и христијанство во трите главни форми: православјето, католиштвото и протестанството. Религиозните потреби и убедувања за сите се неприкосновени.<ref> Не само во поглед на јазикот и верата, туку и воопшто програмата на Мисирков (а тоа значи и програмата на МНЛД) се карактеризира со еден полн демократизам, во којашто не се чувствува некаков национализам или шовинизам спрема соседните народи, уште помалку спрема другите народности што живеат во Македонија.</ref> Но религијата никако не треба да биде средство за престапни политички и национални цели, како што е сега во Македонија. Ако ги разгледаме сега распространетите во Македонија религиозни пропаганди, тогаш таму ќе ги најдеме религиозните пропаганди во повеќето случаи да служат како орудие за национални и политички цели. Протестантството и католиштвото во Македонија имаат само религиозни цели, оти претставниците на овие пропаганди со уважение се однесуваат спрема сите и најдробни национални особини на сите македонски националности. Ете зошто никој нема право да се спротиви против работата на тие пропаганди.<ref> Мисирков не им се спротиставува на католицизмот и протестантизмот и од чисто практични причини: овие гранки на христијанството не беа државна религија на ниедна од претендентките за Македонија, па следствено и не беа во директна услуга на завојувачките планови на соседите, додека тој сакаше да ги гледа во Европска Турција и интересите на големите католички и протестантски држави за да не се остане само на едностранчиво влијание.</ref> Православјето - најстарата, најраспространетата и основната религија на сите македонски народности, за сожалување, сосем ја загубило од видот својата главна цел да сее братство меѓу народите, да ги облагородува срцата на верниците. Наместо тие благородни задачи, православјето сее само раздор и омраза. Тоа е сега само најглавото средство во рацете на разни пропаганди со чисто национални и политички задачи. Православјето во Македонија сега до толку е искривоколчено што и не може да станува збор за една православна црква, - сега таму има 3 цркви, но не православни, а: грчка, бугарска и српска. Зошто тоа да биде така? Зар и црквата не треба да биде: Едина, Соборна, Вселенска и Апостолска? - Да. Црквата треба да биде имено Едина и Соборна, а не српска, грчка и бугарска. Црквата кај нас си ја загубила својата главна цел, па затоа македонската интелигенција и народот имаат полно право да ги употребат сите свои сили за да ја лишат црквата во Македонија од чисто националните цели и да и' ги вратат оние цели што и' ги заповедал нејзе нејзиниот Божествен Основач: да го проповеда евангелието на сите јазици, т.е. на сите народи и нивните јазици. Ако религиозните пропаганди се постараат да му попречат на здружувањето на македонската интелигенција и македонскиот народ меѓу себе, тогаш првото нешто што ќе потреба, тоа е да се образува во Македонија: Едина, Соборна и Апостолска црква, т.е. да се востанови Охридската архиепископија што ќе биде "Архиепископија всеја Македонии". Религиозните пропаганди можат да имаат нешто против здружувањето на македонската интелигенција и народот само од национални причини. Ако е така, тогаш природно е оти со барањето црковна реформа ќе се соедини и барањето училишна реформа, т.е. Архиепископијата ќе ја земе во свои раце училишната работа и ќе се сообразува во неа со народноста на својата паства; во грчките епархии и парохии ќе се учи во училиштето и ќе се служи во црквата на грчки јазик; во влашките - на влашки; во словенските - на македонски. Тогаш сите национални и религиозни пропаганди, коишто го цепеа народот на разни групи, непријателски една кон друга, ќе се отстранат и ќе настапи мир за народот, за Македонија, за Турција и за Европа. И вистина, одвај ли има нешто поарно од ваквото свршување на македонската криза: за народот тоа е арно, бидејќи ќе се ослободи и од интригантите од разни народности и ќе се откаже од разни поддупувања што го одвлекуваат од неговите мирни работи: црквата ќе го помири неоснованото непријателство меѓу разните народности. Таквиот излез од кризата е нешто најарно и за Турција. Турските дипломати се лажат многу ако мислат дека повеќе ќе ја зачуваат Турција во Европа ако се придржуваат според политиката: divide et impera. Додека има во Македонија почва за национални пропаганди, додека не се отстранат причините туѓите држави да имаат во Македонија повеќе влијание од самата Турција, до тогаш Турција ќе има само расход во Македонија, а не ќе има од неа никаква полза, до тогаш секоја минута ќе треба да се плаши да не ја загуби Македонија; а ако се признае официјално оти во Македонија нема неколку словенски народности, ами има само една одделна, ни бугарска ни српска, и ако се оддели Македонија во самостојна архиепископија, наеднаш Турција ќе се ослободи од мешањето во македонските работи од сите 3 соседни држави. Нашите национални интереси и' диктираат на македонската интелигенција и на македонскиот народ да и' се помогне на Турција да излезе од отежнатата положба во којашто ја кладоа религиозните и националните пропаганди во Македонија и државите заинтересирани за нив. Нам не ни треба присоединување кон Бугарија, ни кон Србија, ни кон Грција. Целоста на Турција за нас е поважна, отколку за Русија и за Западна Европа. Турција е земјата што се наоѓа во најдобра географска положба. Турското поданство и зачувувањето на целоста на Турција ни дава право на Македонците низ цела Турција да се ползуваме со правото на граѓанство. А тоа право може да ни даде голема материјална полза. Ете зошто македонската интелигенција, ако ги проучи подробно своите интереси, тогаш на прво место треба да постави и за себе и за својот народ: со сите свои морални сили да ја зачува целоста на Турција. Во замена за тоа ние ќе имаме лице и право да се надеваме од нашиот великодушен господар да добиеме полна автономија во црковното и училишното дело и полна рамноправност пред законот и во месната самоуправа во Македонија. Таквата самоуправа никако не е, опасна за целоста на Турција. Напротив, таа ќе ги уреди односите меѓу македонските народи<ref> Карактеристично е дека во првиот прилог од книгата Мисирков редовно употребува "македонски народи", "македонски народности" и "Македонци" за означување на сите жители на Македонија, додека со "Македонски Словени" (како што пишуваше, на пр., и П.Драганов) ги означува припадниците на македонската нација, Македонците.</ref> за вечни времиња.<ref> К.Мисирков сосема правилко, пет години пред Ј.Сандански, и тоа со комплексна разработка на прашањето, го согледа значењето на зачувувањето на целоста на Турција за безбедниот национален развиток на македонскиот народ во извесен период. Ваквата програма (блиска и на руската политнка - заради други цели и интереси) навистина сретна жесток отпор од страна на Организацијата. Тоа беше провоцирано и со интригите на Софија во врска со преговорите на МНЛД со турската и со австро-унгарската амбасада во Петербург и со патувањата на некои видни членови на МНЛД со дозвола и со поддршка од турските власт во Македонија. Со вешто исплетени дезинформации, преку некои македонски орудија во рацете на бугарската пропаганда, ТМОРО беше свртена не само против Мисирков, туку и против целото ова движење што го раководеше МНЛД на чело со Д.Д.Чуповски.</ref> И така, усилбите на македонската интелигенција и на народот треба да се обрнат кон националното обединување на Македонските Словени во едно цело и на обединување на интересите на сите македонски народ. Националното и религиозното непријателствување треба да станат само еден жален спомен. Солидарната работа на македонските народности треба да се обрне кон зачувување на целоста на Турција. Во замена за тоа Турција ќе ги прошири правата на сите македонски народности пред законот и во административното управување и ќе го покровителствува националниот развиток на сите македонски народности. Таквата мирна програма на Македонците ќе сретне поддршка и одобрување кај големите сили заинтересирани за зачувувањето на целоста на Турција. Големите сили ќе и' поможат на Турција да се оддалечат сите неправини за македонските народности од националните и верските пропаганди и да се обезбеди нивното самостојно постоење и развивање. Малечките балкански државици, што се заинтересирани и ги поддржуваат пропагандите, во прво време ќе и' се расрдат на Императорската султанска влада затоа што ќе им ги пресече "вековните" привилегии, но ќе помине време и тие ќе се примират со отстранувањето на пропагандите, зашто тоа отстранување ќе биде во нивна полза: ќе престанат да ги праќаат во Македонија своите милиони франкови, од кои за нив никогаш немало и не ќе има никаква полза. Тие милиони не само што се пропаднати досега без полза, но имаат поддржувано непријателство помеѓу балканските држави, кога тие по својата географска близост и еднаквите интереси треба една со друга да го помагаат заедничкото економско развивање. Погоре, кога зборував за неуспехот на Востанието, јас реков оти неуспехот се должи на неговата парцијалност. Јас зборував оти кога се прави востание од името и во полза на сите македонски народности, тогаш за тоа треба да се има полномоќност и учество на сите народности во организацијата. Сега, кога зборувам јас за истерувањето на пропагандите од Македонија, за примирувањето и обединувањето на македонската интелигенција и народностите, може некој да си помисли оти тоа обединување ќе ни помогне да се постигне едно општо востание што ќе има поголем успех. Ќе погреши оној што ќе направи таков заклучок. Јас уште погоре реков оти ние сме заинтересирани за целоста на Турција. И вистина, каква полза за нас од присоединувањето со Бугарија, или со Србија или со Грција? Тие држави се покултурни од нас, а како такви само тие ќе имаат полза од присоединувањето на Македонија кон нив. После, таквото присоединување на цела Македонија кон една од балканските државички не е возможно - другите државички ќе му пречат. Возможен е дележот на Македонија помеѓу малите државички или окупирањето на Македонија од Австрија. Но може ли да има поголема несреќа за Македонците од разделувањето или окупацијата? Малечките балкански државички без церемонија ќе ги земат во свои раце сите доходи од завојуваните делови на Македонија, а Македонците ќе се обрнат во просјаци, откако ќе си ги загубат првин своите национални особини. Може ли да се претскаже каква ќе биде судбината на Македонија под Австро-Унгарија: Босна и Херцеговина јасно ни покажуваат оти не ќе поминат ни 10 години од австриската окупација кога ќе зафатат Македонците, без разлика на вера и народност да си ги оставуваат своите катови и да се иселуваат. А ни присоединувањето кон една од балканските државички, што не е никојпат возможно, ни делењето ни окупацијата не се возможни без револуција одвнатре. И имаат ли смисла тие револуции кога ќе ни го oбезбеди Н. И. В. Султанот националното и религиозното постоење и ќе ни гарантира рамноправност пред законот и вo обласната самоуправа со Турците? А има основи да мисли оти Императорската влада е исполнета со добри намери за своите македонски народности. Историјата му помага на секој народ да си ги види грешките што ги има правено и да се чува да не се повторуваат. Сегашното востание е многу поучно, како за нас исто така и за Турците. Јас не можам да допуштам Турците да не се поучат од него: јасно е за секој, па и за Турците, оти Турција не може повеќе да ја зачува Македонија ако продолжува со истата политика кон нас што ја водеше досега. Турција не може да ја зачува таа своја провинција без содејството на месното жителство. Само војската не е доста, како што не е доста ни задоволството на малцинството од населението. Турското господство во Македонија ќе се зачува само тогаш ако во неа има многубројно население што ја гледа својата благосостојба обезбедена само под власта на Турција. Тоа население ќе ја претставува главната опора на турските интереси во Македонија. А поддршката на мнозинството Турција ќе ја добие само ако се погрижи да воведе во Македонија вистински реформи, способни навистина да ги зачуваат националните и религиозните интереси на поданиците, нивните граѓански права и сносното економско постоење. Ако тие потребности на поданиците не се зачуваат и ако Турција продолжува да биде неискрена во прилагањето на реформите, тогаш од тоа ќе: настрада најмногу пак таа: 1/ таа ќе биде принудена со сила да воведе некои реформи, 2/ ако и потоа населението не биде оградено во нациочално-религиозен и економски однос, тогаш тоа ќе го искористат непријателите на Турција да направат брканица во Македонија за да ловат риба во матна вода. И така, првото нешто што ќе треба македонската интелигенција да го извојува тоа е: отстранувањето на недовербата меѓу интелигенцијата со разно национално и религиозно образование; обединувањето на таа интелигенција како во самата Македонија така и зад нејзините граници; заедничкото опсудување на општите интереси на Македонците; отстранувањето на национално-религиозната омраза; воспитувањето на Македонските Словени во чисто македонски национален дух; задолжителното изучување на македонскиот јазик и литература во средно-учебните установи во градовите со словенско население; обучувањето во селските училишта со словенско население на македонски јазик. Во словенските села во црквата словенска богослужба. Ако овие барања сретнат отпор од некоја од пропагандите, тогаш да се моли турската влада и големите сили да се оддалечат од Македонија деморализирувачките пропаганди, да се востанови Охридската архиепископија, во рацете на која ќе премине црковно-училишното дело за сите христијански народности во Македонија. Другото нешто што се бара од нас е да се обрнеме кон нашите браќа што војуваат во татковината наша да го положат оружјето<ref> Освен застапувањето за целоста на Турција, ова барање беше најжестоко пречекано од Организацијата. Меѓутоа, Мисирков не е против Организацијата: тој беше само категорички против продолжувањето на неподготвеното и ненавремено народно востание, како и против планирањето ново востание за идната пролет, за коешто пишуваше печатот и за кое зборуваа некои наши револуционери.</ref> за да им се даде возможност на Русија и на другите сили да ги преземат сите мерки што зависат од нив за да се задоволат сите наши религиозни, национални и економски интереси. Јасно ми е со какво негодување ќе се однесат мнозина кон овој мој предлог. Може ќе го наречат и предавство. Може да се најдат и луѓе што ќе речат оти треба да се мавнат од овој свет лицата со такви мисли. Кој како сака нека рече, нека мисли и нека прави против мене. Долгот кон народот и татковината ми диктираат да се искажам во таква смисла. Јас сум еднаш уверен оти во мојата постапка нема ништо предавничко: 1/ оти мислите, не само на приватни лица како мене, но и на сите Македонци од бојното поле и од Бугарија, и мислите, барањата и предлозите на целиот бугарски народ и на бугарската влада не се во состојба да ги изменат погледите на големите сили и на Русија врз потребите на македонскиот народ; 2/ сите усилби понатаму одвај ли ќе го променат поведението на државите<ref> Се мисли на "големите држави", "големите сили" во тоа време.</ref> по нашето прашање. Најмногу што може да биде тоа е - европска конференција; но таа конференција не може да се зафати порано од пролетта; и тоа тогаш ќе се зафати само ако востанието тогаш биде посилно од сегашното. Но може ли да се предвиди одот на востанието? Пак и да се допушти оти востанието тогаш ќе биде и посилно од сега и ќе ја принуди Европа да свика европска конференција, може ли некој да предрече оти решенијата на таа конференција ќе бидат во наша полза? - Одвај ли. Европејците досега си имаат направено неправилен заклучок за народноста на Македонците и ете зошто последниве, коишто ги носат на свој грб сите тешкотии и несреќи од сегашното востание, ќе имаат најмалку полза од решението на конференцијата. Треба да бидеме слепи за да не го видиме тоа што е очигледно. На конференцијата ќе се земат цел ред мерки во полза на македонските народности. Но кои се тие народности? - Турци, Бугари, Срби, Грци, Власи, Арнаути. Кого треба да го бројат на конференцијата: Бугаринот, Србинот, Гркот? Каде е границата меѓу нив? Најпосле, кој ќе заседава на таа конференција? Кој ќе дава податоци за македонските народности и за нивните потреби? Зар не е јасно како бел ден оти претставници од нас нема да има, оти ќе ги решаваат нашите судбини без да нe прашаат нас што бараме ние, а затоа ќе ги прашаат нашите непријатели што имаат свои држави и свои дипломати и кои ќе ја извлечат сета полза од нашата пролеана крв?!<ref> Престојот во руската престолнина, активното следење на европскиот печат и живиот допир со европската дипломатија во Битола (и посебно со руската, особено по враќањето од Македонија) му овозможија на Мисирков појасно да ги согледа и оние моменти што не беа видливи низ чадот на секојдневните борби на револуционерите.</ref> Не, браќа! Никаква конференција не нe спасува. Многу подобро ќе биде да им се довериме на најзаинтересираните држави за нашите работи, особено на православна Русија, којашто ги знае убаво нашите потреби, а не да се надеваме на самите себе и на некои конференции. Да беше било така лесно и арно свикувањето на конференција, и сега ќе имавме друг начин за третирање на нашите работи и наместо Европа да ги остави Русија и Австрија да го решаваат нашето прашање - сите европски големи сили ќе сакаа во него да играат еднаква улога. А што му пишува англискиот министер претседател на кентерберискиот архиепископ за политиката на големите сили во кашите работи: "Учеството на сите сили во разрешувањето на македонското прашање само може да го задржи, наместо да го забрза, неговото разрешување. Во дадениов случај најарно е иницијативата и најглавната улога да е во рацете на најзаинтересираните големи држави, коишто најарно ги знаат нуждите на Македонците". - Да, ние треба да знаеме оти од учеството на сиот "концерт" може да се очекува големо неблагозвучје, помал притисок врз Портата, отколку што може да се очекува од работите на двете најмногу заинтересирани држави. Државите различно гледаат на прашањето, а тоа разногласје пречи за еднодушен притисок врз Портата. Може ли да се мисли оти на конференцијата ќе има поголемо едногласје од она што го гледаме сега во постапките на двете заинтересирани држави? Сегашната конференција ќе биде во сосем други услови од оние во коишто работеше конференцијата пред последната руско-турска војна.<ref> Се однесува за Цариградската конференција (1876-1877) на претставниците на европските големи држави (Русија, Англија, Германија, Франција, Австро-Унгарија и Италија) и на Турција, одржана во Цариград непосредно по Босанско-херцеговското востание и Српско-турската војна, како и по востанијата во Бугарија и во Македонија (1876). На 19.3.1877 г. е потпишан Лондонскиот протокол за реформи во Европска Турција, но бидејќи и него Високата порта го отфрли, дојде Руско-турската војна (1877-1878).</ref> Сегашната конференција ќе изигра само во полза на малите државички што бараат за сметка на Македонците да си ги засновуваат и прошируваат правата на нивните народности. Ако е така, а инаку не може ни да биде, тогаш налет нека му е и конференцијата! Штом е така, тогаш нема смисла и понатамошното спротиставување. Знаете ли што мислат тие што се за понатамошно спротиставување? - Едно имаат надеж за замешување на силите; друго, се надеваат на конференција, и трето, велат дека ако не биде ни едното ни другото, тогаш ќе направат Турција економски да пропадне со долгото одржување голема војска. Веднаш се гледа оти двете првни надежи не ќе бидат во наша полза. А третата уште помалку. Зошто, ќе прашате? Европа има интерес да се зачува Турција, ете зошто ќе и' дава средства за да се зачува. А кој ќе ги плаќа тие пари и процентите од нив? - Пак ние. Но да претпоставиме оти турското економско разорување не ќе се одрази на нас. Но не е ли јасно оти ако Турција ослабне економски - ние ќе ослабнеме неколку пати повеќе? Не знаеме ли ние оти сето време до кога ќе се продолжува борбата со четите, турскиот аскер ќе граби, ќе силува и ќе му прави секакви други пакости на населението? Народот не ќе може да си ја врши својата работа, а, од друга страна, ќе треба да ги рани гладната турска воска и четите? Борбата има не толку национален, колку религиозен карактер. Како таква, таа е опустошувачка за неколку пати повеќе од обичната војна! Тоа опустошување има смисла ако се има надеж за успех. Сета наша надеж е во европското замешување. Но јасно е оти такво замешување нема да дојде. Ние мислиме оти Европа ќе се сожали над мирното население и заради него ќе се замеша во нашите работи. Но токму нашите сметки не им даваат на европејците можност да му притекнат на помош на мирното население. Европејците кажуваат оти не можат да направат ништо, оти секоја мерка од Европа комитетот ќе ја прими за заострување на неговата агитација. Значи, до тогаш до кога ќе продолжи движењето им ние не можеме да очекуваме вистинско замешување во нашите работи и до тогаш нашиот народ ќе биде принуден да трпи најголеми бесполезни и бесмислени несреќи. Во таков случај, има ли смисла понатамошната борба? - По моето мислење, нема. Ние немаме излишни народни сили за да ги принесеме на жртва за бугарските, српските и грчките интереси, зашто сегашната борба е само во туѓа полза. Нашите народни сили се нужни и за културна борба. Да го допуштиме и спротивното, дека сегашната борба најпосле ќе ја принуди Европа да се замеша во турските работи и да ја принуди Турција да им даде рамноправност на македонските народи. Дали ние Македонците /Словените/ во таков случај ќе можеме да се поздравиме со успех? Мислам, не. Рамноправноста ќе биде за сите народи, па и за Турците, Грците и др. и др. Значи, нашата крв се пролевала за правата на тие народности што или си седеа мирно во време на борбата или беа против нас. Малку е тоа што ние ја пролевавме крвта на нашиот народ за туѓите, па и за интересите на нашите непријатели, но со нашата крв и со разорувањето ќе се восползуваат нашите непријатели од слободните државички за да продолжуваат со своите религиозни и национални пропаганди да нe делат на спротиставени и непријателски лагери: Срби, Грци и Бугари. По борбата на бојното поле ќе настапи време да се бориме на културна почва, и во тоа време, наместо да имаме можност да ги ползуваме плодовите од пролеаната крв и да напредуваме културно, ние и тогаш, како и сега, ќе треба на наша штета да ги помагаме ту српските, ту грчките, ту бугарските интереси. При таквата национална раздвоеност и при полното економско разорување бесмислени ќе станат секакви конференции, замешувања и реформи, зашто сите ќе водат кон еден дележ на Македоиија. По сите тие причини, како и по полната убеденост во тоа оти не само бесполезно и невозможно е понатамошното успешно спротиставување, јас мислам дека наш долг е да ја замолиме македонската интелигенција што има влијание врз сегашното движење да го обрне својот поглед кон сериозноста на положбата, да го измисли патот и сите средства колку што може поскоро за да искаже полна доверба спрема постапките на заинтересираните големи сили во полза на Македонците и, откако ќе им даде ветување, да ја прекине понатамошната борба, да ги замоли да му се помогне морално и материјално на постраданото население да се поправи; да замоли да се воведат сите предложени реформи и тие што ќе најдат силите за нужно, како проширување на изработениот проект; да се отстранат пропагандите и да се востанови Охридската архиепископија со црковно-училишната автономија; амнестија на емигрантите и на сите четници; признавање на Словените во Македонија за одделна народност: Македонци, и внесување на тоа име во официјалните книги итн. Со полното прекратување на востанието ќе се востановат меѓу нас и Турците односи што им одговараат и на нашите и на нивните интереси. Тогаш ќе се има можност да се види оти нашите интереси се така сплетени со нивните што со загубувањето на едните губат и другите, а сета полза од нашето непријателствување ја извлекуваат трети, ќе се рече, малите балкански држави. Тоа се гледа особено јасно од можните последици на востанието, кои, за наша и турска среќа, не последуваа. Зборот ми е за делењето на Македонија меѓу малите балкански државички. Востанието се дигна и нe разори и нас и турската држава. Штетата од него и за нас и за Турција е огромна, но пак помала отколку што можеше да биде. Среќа и за нас и за Турција е што меѓу Бугарија и Србија немаше никакво согласување по македонското прашање. А такво согласување немаше, зашто Бугарија мислеше да си ја присоедини кон себе цела Македонија сама, без помош на другите соседни и на големите држави. Бугарија се излага во сметката. Во тоа се состои нашата среќа и среќата на Турција. Бугарија до сегашното востание немаше политички опит за решението на македонското прашање, ете зошто сите маневри да се реши тоа излегоа јалови. Бугарија досега не знаеше оти решението на македонското прашање не е исклучиво во Софија, ами колку во Софија толку и во Белград, т.е. во согласувањата меѓу Софија и Белград. Тоа согласување досега се сметаше за државно предавство, но откако бугарските дипломати си го испитаа сето бессилие, и при најголемите свои усилби сами да го решат македонското прашање, ќе се најдат цел ред бугарски дипломати што ќе погледнат на тоа согласување како на неизбежно зло.<ref> И вистина, веднаш по Востанието, по студентските бранувања за српско-бугарско зближување за сметка на Македонија, беше потпшан таен "Сојузен договор помеѓу Кнежество Бугарија и Кралство Србија" на 30.3.1903 год. со "Заклучен протокол" од следниот ден, каде што рускиот имепратор се признаваше како арбитар за сите спорни прашања што би искрснале во врска со придобивките од војната со Турција.</ref> Сегашниот политички опит да беше бил кај Бугарите понапред, ќе се пристапеше прво кон разделувањето на сферите за влијанието во Македонија меѓу Србите и Бугарите, а после, во време на востанието, српските и бугарските војски ќе навлезеа во Македонија. Таков ќе беше излезот од востанието при поголем опит меѓу бугарските дипломати. За наша среќа, овојпат ние се избавивме од дележот на нашата татковина и Турција од загубувањето на една од прекрасните свои провинции. Востанието не го донесе делењето на Македонија: тоа е позитивниот резултат од него. Но тоа делење среќно е избегнато само од случајната неопитност на нашите непријатели. Делењето не загрозува уште повеќе: во иднина од поголемата опитност на нашите непријатели: Бугарија може да склучи со Србија договор за разделување на сферите за влијанието во Македонија. Таквото разделување на сфери за влијанието неминовно ќе и' донесе дележ на Македонија.<ref> Токму тоа и се случи подоцна: првин се одеше кон поделба на Македонија на сфери за влијание, а потоа кон поделба на териториите, коешто и доведе до новиот "Договор за пријателство и сојуз помеѓу Кралство Србија и Царство Бугарија" од 29.2.1912 год. што всушност, како што вели М.Миловановиќ, беше "српско-бугарско-руска балканска спогодба", бидејќи беше постигнат со активното посредство на Русија и бидејќи пак рускиот император беше признат како врховен арбитар за сите спорни прашања. Резултатите од балканските завојувачки војни наполно се совпаднаа со предвидувањата на К.П.Мисирков.</ref> Ете зошто, еден од најглавните долгови на македонската интелигенција е да се отстранат еднаш за секогаш од Македонија бугарската и српската пропаганда, да се основа во Македонија свој духовен центар за Македонците и тој центар, како и самите Македонци, да нема никакво земање-давање со соседните балкански држави и народи. Во таа мерка се состои предодвраќањето на дележот на Македонија и зачувувањето на таа провинција за Турција. Оттука е јасно оти добро разбраните интереси на Турците и на Македонците им диктираат не да си ги трошат нивните сили во меѓусебна борба во полза на заедничките нивни непријатели, ами да си подадат еден на друг рака и да ги отстранат сите фактори што им пречат во нивните пријателски односи и заеднички интереси. Со прекратувањето на востанието ќе се започне во Македонија мирна културна работа. Таа ќе бара од нас во воспоставување добри односи кон сите народности што ја населуваат Македонија. Нашата интелигенција досега не можеше да воспостави најпожелни односи помеѓу нас и другите македонски народности. Тоа делумно не зависеше од неа. Така, односите на нашиот народ кон Турците и муслиманите воопшто повеќе зависеше од последниве отколку од нас: ако муслиманите гледаа на христијаните како на луѓе рамни на нив, тогаш нема сомнение оти не само ќе беа најарни односите меѓу христијаните и муслиманите, ами може и да немаше востание. За сожалување, муслиманите и до последно време не можеа да се ослободат од својата стара предрасуда да гледаат на христијаните како на подолна раса од нив. Ќе се надеваме оти турската влада и турската интелигенција ќе се уверат во сета штета што ја причинува таквата предрасуда и ќе се потрудат да ја искоренат и со тоа ке ги поправат односите меѓу христијаните и муслиманите. Добрите односи помеѓу Грците и нас Македонците /Словените/ пак повеќе зависат од првите отколку од нас. За да се поправат тие, Грците ќе треба да се откажат"<ref> Оваа "мегали идеја" ("голема идеја") за една нова голема Грција на Балканот во границите на некогашната Византија се појави уште во мислите на Ригас и беше разработена од "Етеријата" (1821), врз основа на која потоа израсна грчката националистичка пропаганда во Македонија што во определени видови живее сe до денеска.</ref> од својата "мегали идеја и да и' го признаат правото на постоење и на македонската народност редум со грчката во Македонија. Особено Патријаршијата, како установа вселенска, треба да престане да постапува како установа со грчки карактер. Таа треба свето да ги чува правата на сите христијани, а не да ги жртвува правата на едните во полза на другите. Особено е нужно Патријаршијата свето да го чува правото на националното постоење на сета своја паства. Тогаш ќе се избегне конфликтот помеѓу и Грците и Македонците, зашто последниве не бараат тие што зборуваат грчки да имаат во своите цркви старомакедонски јазик<ref> Овој термин за старословенскиот јазик го наоѓаме и подоцна во речникот на Мисирков ["Македонски голос, (Македонски глас)", II, 10, Петроград, 13.8 1914, 14]. Него го употребуваше и МНЛД и Македонската колонија во Петроград, а во наше време го прифатија и истакнати слависти.</ref> а во училиштата сегашниот македонски јазик, ами тоа се бара само за оние што зборуваат македонски. Ако пак Патријаршијата го продолжи прогонувањето на македонскиот јазик меѓу Македонците и наместо него го пропагира грчкиот јазик, со тоа ќе ги натера Македонците да гледаат на неа како на орудие на грчката национална пропаганда. Во таков случај и Грците и Пат-ријаршијата ќе ни се објават за непријатели на нашата народност и наш свет долг ќе ни биде да ги одбиеме сите грчки напади на нашата народност.<ref> Додека во овој прилог, пишуван пред донесувањето на Мурцштегската програма за реформи во Македонија, Мисирков условно и привремено дури и ја допушта дејноста на постојните црковни организации, во другите прилози во книгата тој е веќе против каква и да е туѓа " црковно-училишна организација или инстнтуција на пропагандите на македонската територија.</ref> За таа борба меѓу христијани ние ја симнуваме од себе одговорноста на Грците и Патријаршијата, бидејќи ние во тој случај не напаѓаме, ами се браниме од туѓи напади. Најарни можат и треба да ни бидат односите со Власите. Нашите интереси никаде не се пресреќаваат со влашките. Власите повеќе живеат во градовите и се трговци, а ние повеќе сме во селата и сме селски стопани. Оние од Власите што живеат во селата, се занимаваат со овчарство. Власите и нашиот народ се разликуваат по јазикот, носијата, карактерот, така што никојпат Власите не можат да претендираат на наши села; исто така никојпат ние не сме кажувале оти влашките села се наши. Меѓу нас и Власите нема никакво историско недоразбирање. Власите никојпат не имале никаква власт над нас и никојпат не ни сториле никаква пакост. Исто така, тие немаат ништо патено од нас. Обратно, уште од средните векови и меѓу нас и Власите имало секојпат согласност. Врз таква почва може да се развие најсрдечна дружба помеѓу нас и Власите. Таа дружба треба да пушти длабоки корени помеѓу двата братски народа за да им даде можност рака за рака да одат по тешкиот пат на културниот прогрес.<ref> Мисирков го има предвид и фактот дека, и покрај тогашната силна романска националистичка пропаганда во Македонија, таа не може да претставува реална опасност за Македонците, бидејќи Романија нема никаков граничен допир со Македонија што да и овозможи евентуално проширување на нејзиното владеење и ро овој дел од Балканот.</ref> Штом ќе се установат правилни односи помеѓу нас и другите македонски - христијански и муслимански народности, штом ќе се признае нашата народност од владата на Н.Ц.В. Султанот, ќе се внесе во нуфузите името Македонец, ќе се направат првите постапки за нашето национално и религиозно ослободување од пропагандите и ќе се воведат политичките преобразувања предвидени од реформаторските сили, штом ќе се преземат мерки за економското поправување на нашите селски стопани, па и до воведувањето на сите тие подобрувања во нашето национално религиозно и економско живеење, ние - македонската интелигенција ќе треба да направиме уште едно, а тоа ќе биде и најважното: да ги вложиме сите свои физички, интелектуални и морални сили во нашата национална преродба. Последното востание ни покажа оти овој пат по којшто одевме сега е погрешен и опасен. Тој бараше многу жртви, а даваше малку полза. Револуцијата нe компромитира пред нашата влада и не нe претстави во добра боја пред европскиот свет. Но во сe тоа ние сме малку криви. Од една страна, нe поддупуваа кон востание, од друга ние сме млад народ и се занесовме со еден незрел потфат. Како младите луѓе што во работењето претпочитаат скокови наместо постепено, но постојано работење во еден ист правец, и младите народи ги претпочитаат скоковите пред постојаната упорна работа во еден ист правец. Досегашното наше работење, особено востанието, беше необмислена младешка работа, но тоа ни се простува, едно, зашто досега ние бевме млад народ што одвај се проникнува со своето национално самосознание, а друго, зашто досега, не живеејќи како одделна национално-религиозна единица, се наоѓавме под влијанието на разни национални и религиозни пропаганди. Но тоа што ни се проштаваше досега, не може да ни се опрости за напред. Сега ние не можеме повеќе да гледаме на себе и на својот народ како на еден недорастен народ без политички опит. Ние поминавме во своето историско развивање веќе важни стадиуми што можат да претставуваат епоха во историјата на кој и да е народ. А новата епоха ни налага нам нова потреба - културно работење. Досега работеше народот со интелигенцијата; задружно, но работењето беше распределено нееднакво: народот се јавуваше исполнувач на плановите на интелигенцијата, кога последнава не правеше ништо повеќе од составување планови или организирање револуционерно движење. Организаторската работа е пак работа, но не може да се рече дека е од тешките. Подготвувањето револуција е работа што можеби бара умствено работење, но тоа работење не е толку мачно и толку ценето колку што си мислат револуционерите - младата наш интелигенција. Подготвувањето на едно востание се продолжува 5-10 години и после сите замешани во него или умираат или пак, ако останат живи, треба да останат без ништо и да си изберат некоја друга работа што ќе треба да ја зафатат одново и за која можеби и не се сосем подготвени. Организаторската работа не е толку мачна затоа што организаторите често, мислејќи оти нивниот живот е поважен од животот на селаните, ги поставуваа на најмачните работи простите работници или народот. Затоа организаторската работа, од една страна, е работа за еден човек што го претпочита привременото напрегнување на силите пред постојаниот упорен и мачен труд; од друга страна, таа е и неморална, зашто во неа човек не жртвува во полза на општеството, на народот свој или на човештината, а со народот прави опити за своите фантастични планови. Македонска интелигенцијо! Време е да се помисли дека е грешно да се прави опит со туѓи човечки животи за нашите фантастични планови. Но со тоа јас не сакам да кажам ние да престанем да идеализираме и да живееме со народни идеали. Не! Ние не можеме да живееме без идеали: само нашите идеали отсега ќе треба да бидат почисти од понапрешните Отсега ние ќе треба со нашата патриотска рабата да искупуваме нашите гревови пред нашиот народ. Отсега ние ќе треба да се жртвуваме за неговите интереси и со тоа да му отплатиме за неговата вера во нас и за неговото послушно и точно исполнување на плановите на организацијата. Како може нашата интелигенција да се оддолжи пред нашиот народ за дадените од него жртви? На тоа прашање јас одговорив кога зборував погоре за борбата со пропагандите и за поставување на нашиот народ во добри односи спрема сите македонски народности. Но главно, како што напомнав пак погоре, ќе му се помогне на нашиот народ со културно работење, а најповеќе со просветувањето. Науката и литературата се најважниот фактор за развивањето на еден народ како народ. По степенот на развивањето на науката и литературата кај еден народ се мери неговата култура и по нив се делат народите: на културни и некултурни; културните народи владеат, а некултурните робуваат. Само со знаење и просветување, само со културна работа ќе може нашата интелигенција да ги поправи и да ги искупи своите грешки пред нашиот народ. Ќе речат некои оти културната работа е возможна само кога има политичка слобода; без неа таа е невозможна. - Вистина, во таа забелешка има еден дел вистина, но само еден дел. Главниот услов за културна работа не е полната политичка слобода, а моралната воспитаност на народот и на неговата интелигенција, сознавањето на моралниот долг пред народот кај секој член на тој народ. Полната политичка слобода не чини за ништо, ако еден човек не сознава оти неговиот човечки долг, неговиот долг пред својата татковина и својот народ е: труд, труд и пак труд. Слободата чини само за ползување на резултатите од својот труд, но не толку за самиот труд. А за да може човек да ги ползува резултатите од својот труд, треба прво да се потруди. Да рабрти и да се труди може човек и при постеснети политички услови. За да си ја очистиме совеста пред народот наш за дадените од него жртви, треба, значи, да се зафатиме за културна работа. А при тоа да го цениме своето работење не по надворешниот негов вид, а по неговата вредност, а цената на трудот се мери со потребните за него сили. Ако гледаме така на трудот и ако искрено сакаме да се оддолжиме пред нашиот народ, тогаш не ќе се извинуваме дека нема почва за културно работење. Прчва за него има, но нема сакање. При сакањето, ако не ќе можеме да печатиме многу работи на нашиот јазик, затоа пак нашата интелигенција ќе може да послужи како жива народна енциклопедија во која ќе се имаат точни и проверени информации по сите оддели на науката и литературата. Но точни и проверени информации се добиваат при многугодишно упорно работење, и тоа кога се работи со свеста дека со работењето се исполнува долгот кон татковината и кон својот народ. А таквото многугодишно упорно работење е пополезно помачно и поморално од револуцирнерното. Тоа е поразумно. Ползата за народот од научното работење на нашата интелигенција ќе се види од тоа што нашиот народ сам со свои очи ќе може да погледне на себе и на другите народи, ќе ги изучи своите и туѓите достоинства и недостатоци. Еден просветен народ мрже да се срамни со еден умен човек; затоа наш долг е да ги вложиме сите свои сили со своето работерње да го просветиме нашиот народ. Културното работење е помачно од револуционерното, зашто првото е умствено, а второто повеќе физичко. За илустрација земете го изучувањето на класичните и новите јазици и кореспонденцијата на комитетот или распределувањето на четите. Револуционерната дејност е привремена и разрушувачка, а не вечна, соѕидувачка. А културниот човек, за да има право да се наречува таков, треба да гради, а не да руши. За да биде градбата здрава треба темелот да и' биде убав. Затоа човек не треба, само за олеснување на својата работа, негативно да се однесува кон многу науки мачни, како старите јазици, но што претставуваат основа за многу позитивни информации и науки. Целта да се добијат позитивни податоци од сите оддели на науката, не само за нас лично, а како народни членови, ќе треба да го натера секого од нас да ги посвети своите сили, сето свое слободно време за изучување на сите тие науки што се најнужни за нашиот народ и што бараат најмногу работа, зашто за полесните секојпат ќе се најдат доста доброволци. Ние ако сакаме да имаме чиста совест пред нашиот народ и пред себе, треба да ги земеме на себе и најмачните научни работи за да му помогнеме, а не да се изговараме, избирајќи го најлесното, дека немаме способности или влечење за оние науки што бараат најмногу труд и желба за рабрта.<ref> Бидејќи овие зборови им се упатени на членовите на МНЛД и на интелигенцијата надвор од Македонија, каде што постоеја извесни услови за слободен развиток на македонската национална научна мисла, тие имаат оправдување, но не можат во целост да се однесуваат и за македонската интелигенција што се наоѓаше во земјата, па ни за онаа во соседните монархии, зашто не постоеја ни елементарни услови за таква дејност.</ref> Културното работење е поморално од револуционерното, зашто со првото интелигенцијата се чини вистински слуга на својот народ, а со револуцијата таа се обрнува во немилосрден експериментатор. Инајпосле, културното работење е разумно. Интелигенцијата со него ги разјаснува најважните прашања за себе и за народот. А најважни се тие прашања што се врзани со народното самосознание. Во последно време ние истапивме со барање политичка слобода, без да се допрашаме дали сме ние дозреани за неа и дали сега тоа ни е најнужното? Нашите последни барања колку се правилни или не, не земам да ги решавам. За мене е поважно прашањето за нашата национално религиозна и економска преродба; а тоа може да стане само со изучувањето на својот народ, прво како одделна единка, после во врска со другите Македонски и балкански народи и најпосле како член на словенската фамилија народности. Таквото изучување ќе внесе разумност во нашите односи кон сите споменати народи. Ете приближно какво може да биде најглавното работење на македонската интелигенција за да се поправат сите грешки направени со последното востание. И така, работењето наше ќе треба да биде врз почвата на народното просветување: мирно, легално, еволуционо; тоа ќе има за цел интелигенцијата да биде вистинска слугинка на народот, а не наопаку. Но за да биде таа служба благодатна, нам ќе ни треба да создадеме народни служители, народна интелигенција што ќе му ги посвети сите свои сили на народното благо. Ни треба интелигенција со јасна свест за моралниот долг на човекот пред неговата татковина и неговиот народ. Ни треба интелигенција морално и умествено совршена. Сегашната наша интелигенција треба да го посвети сето свое работење над моралното и умственото усовршување на својот народ и создавање на една идеална македонска интелигенција. Ако овој долг се осознае, ако обединувањето на нашата интелигенција со бугарско, српско и грчко образование се постигне, ако се парализира работењето на пропагандите и се успее тие сосем да се отстранат од Македонија, ако се установат добри односи кон сите македонски народности и се подобри политичката и материјалната состојба на Македонците, тогаш, при сите дадени жртви, ќе можеме, покрај другото, да бидеме задоволни од едно: востанието ни ги отвори очите за грешниот пат по којшто одевме досега, по којшто ќе одевме и за напред, и без востанието сами ќе подготвевме почва за дележ; тоа ни ги отвори очите за многу наши нужди што и не ги претпоставувавме понапред. Дајбоже, сегашното востание да ни послужи како еден урок за нашиот народ, урок за сите нас Македонците, без разлика каде сме се образувале и како досега сме се викале. Дајбоже, сега пролеаната крв да послужи како завет меѓу живите, кои што се должни пред таа крв да се заколнат за една заедничка културна работа, за полза и среќа на нашата заедничка многу напатена татковина - Македонија. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1542 1574 2006-12-28T23:59:50Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Идејата за образувањето на нашето друштво<ref> Се однесува за МНЛД во С.-Петербург (пред коешто е и читан овој реферат), официјално образувано на 28.10 1902 год. и чиј прв потписник е токму К.П.Мисирков.</ref> беше - полното одделување на нашите интереси од бугарските. Со него ние сакавме да им покажеме на Русите оти кај нас во Македонија нема национален антагонизам и е возможно задружно работење од сите македонски народности врз културна почва. Уште повеќе, ние сакавме да им покажеме на Русите дека нема во Македонија неколку словенски народности, а има само една; дека Македонските Словени можат сами да ја разрушат таа преграда што е поставена меѓу нив од пропагандите и од нивното образование во Бугарија, Србија или Грција. Ние сакавме да покажеме оти и покрај нашето образование и воспитание во разни држави или пропаганди, ние претпочитаме сите да направиме отстапки од своја страна за општомакедонските интереси, за да не бидеме орудие во рацете на пропагандите и на нивните цели: за да не се стремиме кон соединување ни со Бугарија, ни со Србија ни со Грција. Но се најдоа меѓу ланските членови лица<ref> Се однесува за членовите на ТМОК во С.-Петербург, на чело со Христо Шалдев, кои, по интригите на последниов, добија дури и директивна поддршка дури и од ЦК на ТМОРО (на чело со Бугаринот Ив. Гарванов). Значајно е, меѓутоа, што не само што не биле сите лидери на Организацијата против дејноста на МНЛД, па значи и против Мисирков, туку некои од нив имале дури и идентични или еднакви гледишта за основните прашања за македонското ослободување. Така, на пр., во едно писмо од бугарскиот „трговски агент” од Солун А.Шопов од 26.10.1903 год. до бугарскиот министер-претседател Р.Петров меѓу другото се вели: „Некои кругови на овдешнава Внатрешна организацнја сe почесто и посериозно зборуваат дека некои од началниците на таа организација влегувале во спогодба со српската влада или со некои кругови во Белград за заедничко дејствување во Македонија, но со јасни разграничувања на интересните сфери. Овие луѓе не се помалку опасни за Бугарија од мисирковштината. Тие се разликуваат меѓу себе само по начинот кој да ја постигнат истоветната цел. Едните се за вооружено ослободување на Македонија и изгонување на пропагандите, а другите за мирно разрешување на македонското прашање преку преговори со Турција и со големите сили”. Слични тврдења соопштува и Е.Спространов во своите писма до бугарскиот министер-претседател Р.Петров од 13 и 24.11.1903 год., а тоа го лотврдува и Ј.Ангелрв во своите спомени во „Македонско знаме” (9.9.1946, 2).</ref> што го наоѓаат за излишно постоењето на такво друштво, зашто немало одделна македонска народност во Македонија, а имало само српска и бугарска, и бидејќи во Петроград имало бугарско и српско студентско друштво, немало потреба за македонско. Имајќи ја предвид таа критика за потребата и целесобразноста на нашево овдешно друштво, ние сме должни да си дадеме точен отчет за причините што го предизвикаа неговото образување. Тоа може да се направи откако ќе се одговори на главните приговори на нашите противници, со кои тие се мачат да покажатдека нема потреба за одделно македонско друштво и дека неговото формирање не е своевремено. Нашите противници велат оти сега не му било времето да се подигаат национални прашања во Македонија, кога е зборот за едно сносно постоење. на сите народности. Сега не е времето да се одделуваме од Бугарија, кога таа направила толку жртви за нашето ослободување и ќе направи уште за напред. Неумесно и неразумно е да ги одделуваме своите интереси од општобугарските, кога во соединувањето, а не во расцепувањето, е силата. Ако се подигне сега прашањето за националноста на Македонците, тогаш ние ќе треба да се вратиме назад за 30 и повеќе години.<ref> Овде Мисирков веројатно го има предвид пишувањето на Д.Вергун во неговото списание „Славјански вјак” [II, 62, Виена, 15 (28). II 1903.432], кој во веста за основањето на МНЛД, откако овој акт го поврзува директно со Македонскиот клуб во Белград и неговиот орган „Балкански гласник” (1902), заклучува: „Програмата на овие поборници за етнографска, а не географска Македонија, страда само од тоа што се јавува со огромно задоцнување од најмалку 30 години”.</ref> Зар е и возможно сега националното обединување на Македонците, кога во Македонија има многу, а не една националност, и кога нема една одделна македонска словенска нација? Најнапред треба да се рече дека не е вистина тоа што го велат оти сега не му било времето да се подига прашањето за народноста на Македонците. Со игнорирањето на ова прашање ние не правиме ни една стапка напред, зашто ако го игнорираме ние - тоа не го игнори раат сите, и мали и големи држави, освен Бугарија. Ние, значи, просто си ги затвораме очите пред непријатната за нас реалност. Ако, значи, го разгледаме тоа прашање, ние не се враќаме назад, а одиме напред, сознавајќи ја неговата важност. Вистина, со националното прашање ние ќе се занимаваме 20-30 години,<ref> Претскажувањата на Мисирков се исполнија - ако се има предвид СР Македонија, но тоа ќе постои како прашање сe додека постои поделеноста на единствената земја и единствениот народ.</ref> но кривината за тоа лежи во нашите претходници што не ја сознаа сета негова важност и не го кладоа да зрее.<ref> Авторот има предвид една јасна и достатно разработена национална програма на македонското движење во минатото, зашто тој самиот на друго место наведува некои многу важни пројави на македонската национална мисла кај претходниците. Него особено го револтира што таква потребна програма не успеа да прокламира ни една толку силна и така широко поставена револуционерна организација во Македонија, како што беше ТМОРО, туку најважните прашања си дозволи да ги остави да се решаваат „подоцна”.</ref> Да беа го направиле тоа, немаше зошто ние сега да се занимаваме со него. Ако прашањето за народноста на Македонците има првостепено значење за Бугарите, Србите и Грците и секоја од овие народности го третира по свое, тогаш зошто и ние тоа прашање да не го земеме во свои раце и да го разгледаме сестрано - и од бугарско, и од српско и од грчко гледиште, и критикувајќи ги сите нив да не си изработиме македонско гледиште за нашата народност, а се задоволуваме, според местото каде што сме се учеле, или со српското, или со бугарското или со грчкото гледиште? Да не си изработиме свое, македонско гледиште за нашата народност, убедливо и справедливо за сите Македонци, значи дека ние не сме во состојба самостојно, без туѓо влијание, да се изучуваме самите себеси. Јас не можам да го допуштам последново и го сметам навредливо за мене, ете зошто и не се откажувам на прво место да си изработам свој самостоен поглед врз прашањето за мојата народност и врз онаа на моите сонародници. Значи мое гледиште, нашето друштво по прашањето за нашата народност не прави никаква нетактичност и само им укажа извесна услуга на духовните интереси на Македонците. Сега ќе треба да одговорме на приговорот дека не умесно и е несвоевремено да ги одделуваме нашите интереси од општобугарските, зашто, од една страна, силата била во соединувањето, а од друга, Бугарија направила толку жртви за нашето ослободување и ќе направела и за напред. Овој приговор е многу сложен, затоа ќе треба да му се одговара насекој дел поодделно. Првото нешто што може да се рече тоа е дека ние не сега се одделуваме од Бугарија и со тоа раздрбуваме едно создадено цело, туку сме одделни и живееме веќе одделно повеќе од 25 години.<ref> Мисирков ја има предвид Руско-турската војна од 1877-1878 резултатите од Берлинскиот логовор од 1878 год.</ref> Други нe разделија и создадоа од нас и Бугарите различен живот, разни потребности, нерамна положба. Други и не ни даваат да се соединиме. Од македонско гледиште соединувањето на цела Македонија со Бугарија, или со Србија или со Грција не е пожелно, но не е ни страшно. Значи, нема зошто да се бориме со него. Но таквото соединување не ќе го допуштат ни малите балкански, ни големите европски држави. Значи, ние не сакајќи да ги мешаме нашите интереси со бугарските ја даваме својата согласност и го озаконуваме постојниот ред. Се поставува прашањето само, дали тоа озаконување е во наша полза, зашто велат оти Бугарија ни направила многу добрини и ќе ни направела уште. Да видиме што арно сме виделе ние досега од Бугарите? Бугарите го зголемија буџетот на Егзархијата од појавата на српската пропаганда: со други зборови ја засилија нивната пропаганда и нивните интереси во Македонија. Кладоа тие неколку владици и отворија неколку трговски агентства, го поддржаа со пари востанието во Македонија и прехранија во Бугарија мнозина, обездомени Македонци избегани во Бугарија. Тие се арнотиите што ги видовме од Бугарите. Како ви се чини: дали се доста? дали се многу? дали се повеќе од добрините што ни ги направија Србите? -Ако не бидеме бугарски шовинисти и пристрасно не гледаме на работите, не можеме да не констатираме оти во Македонија Бугарите не направија за нас Македонците ништо повеќе од тоа што го направија Србите. Пак и смело може да се рече оти направија помалку од Србите. Горе изброените бугарски добрини не се направија во полза на самите Македонци, а на интересите на Бугарија во Македонија. Затоа, бугарските милиони за Македонија немаат поголемо значење од српските за таму. Бугарите ни кладоа владици во Македонија; имајте на ум оти тие владици во повеќето случаи и на најважните места се Бугари, а не Македонци. Преку владиците Бугарите сакаат да истребат сe што не им е пријатно, а најмногу црковно-општинската самоуправа. Но таква услуга со српски владици сакаа да ни укажат и Србите. Што се тие криви што ние претпочетовме да сме орудие на Бугарите, наместо да сме орудие на Србите? - Бугарите отворија во Македонија трговски агентства! Но за чии интереси? Се разбира оти не за македонски, а за бугарските. Србите им ги предадоа своите интереси во Македонија на свои конзулства и генерални конзулства. Ако бугарските трговски агентства во Македонија се благодејание за нас, тогаш српските генерални конзулства сe уште поголемо. - Бугарите ни го поддржале востанието. И Србите го поддржуваа. Бугарите го поддржуваа повеќе, зашто нивните интереси тоа го бараа, а не за атерот наш. Србите го поддржуваа да не останат поназад од Бугарите; но да беа српските интереси така врзани со востанието, тогаш Србите стопати ќе и’ објавеа досега војна на Турција без да чекаат од некаде помош, без да гледаат дали ќе биде излезот за нив благопријатен или не. - Бугарите хранат обездомени Македонци, но истото го прават и Србите. Тоа е сета арнотија што ја добивме од Бугарија. Сега да видиме со што плативме ние за таа арнотија, или колку нe чини таа? Ако ги погледнеме настаните од последната руско-турска војна досега ќе видиме оти секоја арнотија од Бугарија за Македонците не е ништо, освен една компензација за глупостите што ги има направено Бугарија по нашето прашање. Македонското прашање во рацете на бугарските дипломати и народ е ред глупости направени само на македонска сметка и наречени меѓународни победи на бугарската самостојна политика. Тие глупости на бугарскиод народ<ref> Како и на други места во книгата, Мисирков и овде му ги припишува на бугарскиот народ „глупостите“ што всушност ги правеле неговите претставници од разни партии и влади, на чело со кнезот. Таков однос авторот има и спрема српскиот народ. Овие пропусти на младиов славист главно не ги среќаваме во подоцнежните негови пишувања, ако се исклучат некои од неговите последни статии (1923-1925).</ref> се за нас Македонците како прародителски грев што ќе поминува од поколение на поколение. Еве во што се состои тој прародителски грев: Бугарите се ослободени од Русите. Во тоа време руското општество се занесувало со словенофилство. Тој занес им зеде околу 250.000 души војска и милијарди рубли. Но каков беше резултатот од таа војна? Русите и понапред војуваа со Турција и ги ослободија со своја крв скоро сите балкански државички. Но никогаш до тогаш Русите не се разочаруваа така како што се разочараа во времето на последната војна. Тоа дојде до таква степен што Русите сакаа да кладат крст на своето понатамошно занесување и ослободување на Словените на Балканскиот Полуостров. Последните сокови од занесот на Русите, и со тоа и надежите на Македонците на Русија, беа голтнати од Бугарија. Поведението на бугарскиот народ кон руската војска и на бугарската интелигенција кон руските власти и дипломати беше такво што Русите илјада пати се каеја за своето занесување со „братушките”. Тоа раскајување е влезено длабоко во душите на сите Руси, кои сега не сакаат ни да чујат за некакви „братушки”, а особено за Бугарите. Кој плаќа сега за поведението и грешките на Бугарите, ако не ние Македонците? Занесувањата на Русија родија една Бугарија, но со нејзиното, родување Русија умре за нас. Сите надежи кај Македонците поминаа на недоносчето - Бугарија. Ние помисливме дека тоа недоносче штом ќе порасне, ќе окрепне и ќе ни подаде рака и ние со него да заживееме слободен живот. При имањето една слободна Бугарија ние мислевме зошто ни е Русија. Нашите надежи се поддржуваа од Бугарија и како да се зафатија да се реализираат. Бугарија, како покојниот српски крал Александар,<ref> Александар Обреновиќ (1876-1903), кој на 13-годишна врозраст го прими кралството во Србија, а на 17 години изврши државен удар и воведе автократски режим што доведе до акцијата на офицерите-завереници на 28/29.5.1903 год., кога тој и неговата омразена жена Драга Машин беа убиени и исфрлени низ прозорецот.</ref> се објави самата за полнолетна и зафати самостоен ред глупости што се наречуваа од неа самостојна политика: Ги разруши арните односи со Русија и го повика Стамболова<ref> Стефан Стамболов (1854-1895) е виден бугарски револуционер, политичар и државник, кој во 1880 год. стана народен пратеник и потпретседател на Народното собрание, а во 1884 и негов претседател. Стамболов е активен учесник во присоединувањето на Источна Румелија (против волјата на Русија), успешно ја заврши и Српско-бугарската војна (1885), но за нас е важно дека беше и еден од главните идеолози и организатори на комитетите „Единство” што суштествено придонесоа за разгромувањето на Кресненското македонско востание. Тој го помогна и доаѓањето на германскиот принц Фердинанд I Сакс-Кобург-Готски (1861-1948) за бугарски кнез (1887), а самиот стана министер-претседател со изразито прозападна и антируска ориентација. Уште од времето на Кресненското востание, во кое имаше раководна улога, Стамболов води немилостива борба против секоја манифестација на македонската национална свест и успеа привремено да ги неутрализира и движењето на Т.Гологанов, и Младата македонска книжовна дружина и др. македонски друштва и комитети, па така дојде и до книшката на Вардарски (П.Попарсов) „Стамболовштината во Македонија и нејзините претставници” (1894) што всушност ја претставуваше првата програма на тогаш основаната ТМОРО.</ref> тој да ја предаде Бугарија во рацете на Тројниот сојуз и Англија, и да ја направи нивно орудие против Русија. Таа нова ера во историјата на Бугарија, таа самостојна политика се започна од присоединувањетој на Бугарија со Источна Румелија и од нарушувањето на Берлинскиот договор од Бугарија врз којшто почиваше и правото на Македонците на автономија со христијанин генерал-губернатор. Нарушувањето на Берлинскиоч договор и стамболовскиот режим крстени „самостојна национална” политика на Бугарија, на тоа политичко, каприциозно, неполнолетно недоносче, е втор удар за политичката слобода на Македонците. Европа и Русија настојуваа да се изработи план за реформи во Македонија и во 1882 година тој план беше веќе готов и ќе се настојуваше да се воведе, кога „новиот политички фактор на Балканот” го кажува своето veto и наместо реформи - сака за Македонија бугарски владици. Бератите<ref> Берат - писмо (повелба) од турскиот султан за поставување (во овој случај) владика.</ref> за владици се дадоа и ние заслепените Македонци и’ поверувавме на Бугарија оти таа со нејзината „самостојна” политика ништо друго не прави, туку одржува политички победи и нe облагодетелствува нас Македонците. - Арно ни ги замачкаа очите. - Но не поминаа ни 5-6 години кога се отрезнаа Бугарите од своето занесување во „самостојната” политика. Се убедија со напредувањето на српската пропаганда во Македонија оти тие не се единствениот фактор во македонското прашање, а оти има, освен нив, и други и оти успехот при конкуренцијата ќе биде таму каде што ќе биде поддршката на Русија. Бугарите пак станаа русофили, но тоа го направија не со чисто срце, а за да ја направат руската влада орудие на своите интереси во Македонија. При надворешното пријателство на Русија, тие не можеа да се примират со мислата зошто руските конзули во Македонија да ја подржуваат српската пропаганда таму. За таа причина некои од политичките партии ја клеветеа Русија како непријателка на Бугарија и на сe бугарско, најмногу за поддршката на српската пропаганда од страна на Русија. Бугарските политиканти не можеа да видат оти поведението на Русија е плод на нивните глупости што се викаат „самостојна” и „национална” политика. Кога таа „самостојна” и „национална” политика е орудие на непријателите на Русија, против интересите на последната на Балканскиот Полуостров, можат ли да бараат тие бугарски политиканти од руската влада да биде таа совршено безучесна во настаните на Балканскиот Полуостров кога тој Полуостров бил грижата на Русија цело столетие и повеќе? Таа треба да си ги зачува своите интереси таму, па и ако тоа зачувување не ќе биде по вкусот на „самостој-ната” и „национална” политика. Бугарите во својата надворешна политика станаа русофили и Русите ја изменија малку политиката спрема Бугарите. Но бугарското русофилство беше со сметка и не беше трајно, значи, и руската политика немаше да се измени конечно штом не се знаеше до колку е искрена и трајна бугарската надворешна политика. Бугарите беа незадоволни од руската политика во последно време, особено поради прашањето за ракополагањето на Фирмилијана<ref> Назначувањето на Фирмилијана (умрел во 1903 год.) за митрополит во Скопје беше всушност првата позначајна победа на српската пропаганда во Македонија, извојувана не без поддршката на руската дипломатија.</ref> а и за македонското востание. Тие велат: во тоа време кога министерството на Данев<ref> Д-р Стојан Данев (1858-1949) е истакнат бугарски државник и универзитетски професор, русофил, кој во периодот од 21.12.1901 до 5.5.1903 год. (како и подоцна) беше министер-претседател на Бугарија.</ref> ја предаде надворешната политика на Бугарија, во рацете на Русија, последнава, наместо да ни помогне, направи да се ракоположи Фирмилијан во Скопје, и друго, не направи ништо за Македонија. Бугарија да беше водела „самостојна” и „национална” политика, таа не ќе го допуштеше првото и ќе го решеше македонското прашање со поголеми реформи. Тие се расудувањата на Бугарите. Но ние, ако застанеме на самостојно македонско гледиште, ќе треба да го речеме следново: Бугарија со нејзиното русофилство не им направи никаква услуга ни на Русија ни на Македонија. Но од русофилството таа се восползува со заемот, направен при руско содејство, а друго и најглавно, не ги поарчи позајмените милиони за воени потреби и со тоа ги остави полни државните каси. Бугарија и да водеше „самостојна” и „национална” политика, т.е. да беше орудие на Тројниот сојуз против Русија, пак немаше да направи нешто, зашто сега ги нема тие натегнати односи помеѓу нив што беа при Стамболова. Сега членовите од Тројниот сојуз имаат одделни спогодби по меѓународните прашања, работат заедно по нив и ги парализираат сите каприци на малите држави, кои со тие каприци сакаат да ја изменат политичката рамнотежа во нивна полза. Сега нема место за стамболовска политика. Преродувањето на стамболовскиот режим во Бугарија сега не се оправдува со ништо и претставува еден нов обид на политичкото недоносче да покапризничи. Но од тие каприци не него, а нас Македонците ќе нe боли главата, како што и нe боли веќе. Но новите управници во Бугарија ни велат: тоа е Русија крива; Русија се плаши од една голема Бугарија и затоа: таа го кладе Фирмилијана, таа сега не сака да и’ даде на Македонија автономија, таа не нe остави нас да се подготвиме и да војуваме со Турција. Другари! Таквите тврдења не се ништо друго, туку една лага, една клевета фрлена на ослободителката Русија од еден ослободен ропски народ што уште не е слободен од неговите ропски инстинкти со кои се ползува за да ја оправда својата глупава „самостојна” и „национална” политика. Тој народ, којшто е првата последната причина за сите наши несреќи, со своите глупави постапки нe наведе во една нерамна борба со Турците во најрешавачкиот момент нe остави на произвол на судбината. Тој го направи клањето во Македонија, како што го направија во Ерменија<ref> Во 1894 год. во Цариград беше извршено масовно клање на Ерменците што предизвика бурна реакција во Европа, а исто така тоа беше искористено во Бугарија за организирање митинзи за Македонија што беа вешто експлоатирани од бугарската влада, по кои дојде и образувањето на Врховниот македонски комитет и неговото „востание” (1895) </ref> Англичаните, и со тоа го загуби своето влијание во Македонија. Но тоа влијание му е нужно, ете зошто, од една страна нe уверува оти до кога ја има слободна Бугарија македонското прашање не е закопано,<ref> Овој став и на некои Македонци остро беше критикуван од Мисирков и во новите околности по Првата светска војна (в. „20 јули” 1.1 Софија, 14.4.1924. 1 и 1, 5 11.5.1924, 3).</ref> од друга страна, за да го оправда своето егоистичко поведение, сета вина за несреќите кај нас ја префрла на Русија. Браќа! Зар не е апсурдно да се мисли оти Русија сe плашела од голема Бугарија и не го сакала нашето ослободување и оти поради тие причини не го сакала нашето ослободување и помагала да се ракоположи Фирмилијан? Прво да видиме кој е крив за сегашното востание на кого паѓа најголемата одговорност за него? Не еднаш Русија ни има речено оти таа не ќе пролее ни една капка крв и не ќе ни даде ни најмала материјална помош ако ние Македонците подигнеме востание. Русија по македонското прашање толку пати има објавено владини соопштенија, толку пати се правени претставки до бугарската и до турската влада по нашето прашање. Во сите нив направо ни се велеше: седете си мирно, оти ако направите брканица - не можам и не сакам да ви поможам. Со други зборови, таа си ги изми рацете за сите несреќи од едно востание во Македонија. Можеме ли ние по тоа да ја обвинуваме Русија во неискреност и поддупување? Зошто тогаш да и’ се лутиме на Русија? Ако не се лажам, Комитетот и Организацијата очекуваа помош не од Русија, а од Бугарија,<ref> Така, на пр., во писмото од Главниот штаб на Востанието од 9.9.1903 год. до бугарската влада настојчиво се бара „најефикасна помош со војна”, како „патриотско замешување”.</ref> зашто во Македонија, според разбирањата нивни и на Егзархијата бугарска, живеат Бугари. Руси таму нема. Значи, Бугарија требаше да им помогне или најкатегорички да рече: не чекајте од мене ништо. Но Бугарија не го направи ни едното ни другото: не го направи првото, зашто Бугарите се сметкаџии и се готови да си ја земат Македонија ако им ја подари некој, а инаку - ако сака нека биде запустена. Никој друг од балканските народи немаше така спокојно да гледа на запустувањето на еден крај, каде што има негови сонародници. Да беше иницијативата во востанието грчка или српска и да знаеја тие народи оти востанието ќе биде така силно, не гледајќи на никакви неблагопријатни прилики, ќе објавеа војна, па макар таа војна да се свршеше со полн пораз нивни. Но Бугарите не се од таа категорија: тие ќе објават војна само тогаш ако има некоја држава што да им ги обезбеди плодовите од војната. А бидејќи таквото обезбедување никојпат не е сигурно, без да се ангажира една од големите држави или неколку од нив со оружје в рака да го поткрепат тоа обезбедување, тогаш од Бугарија не можеше да се очекува замешување во македонските работи. Но ако беше така, тогаш Бугарите можеа да им кажат јасно на Македонците, да не се надеваат на нив и можеби не ќе се добиеја тие резултати. „Далекувидната” политика на кнезот и на неговите „самостојни” и „национални” помошници требаше да предвиди сe и да ги предупреди несреќите. Но тие тоа не го направија. Оставија да стане востанието, мислејќи дека ако не „самостојната” политика, тогаш крвта на Македонците ќе ја натера „великата ослободителка” да си ги остави своите работи и да дојде да војува за нас, за да ја повикаат после во Берлин и да ја загуби Манџурија и влијанието во Персија. Тоа беше престапничко поведение кон македонските работи и главен престапник во нив се јавува официјална Бугарија и бугарскиот народ, којшто не можеше да ја натера својата влада да се застапи за своите македонски клиенти. И за тоа престапно поведение се прави сега виновна Русија, и тоа официјална Русија што немала ништо заедничко со нејзиниот народ. Ослободените „братушки” сега не сакаат да си ги признаат своите грешки; ете зошто изјавуваат дека тие се сите русофили, и дека го милуваат рускиот народ, но не ја милуваат руската влада, која не ги изразувала народните чувства кон Македонците и негативно се однесувала кон секоја искажана од народот симпатија кон нив. За докажувањето на последново покажуваат „тајни” циркулари од владата да не се печатат веќе статии за македонските работи. Кај нас во Македонија и во Бугарија на таква владина распоредба можат да и’ придадат неправилно значење, ете зошто ќе треба да се кажат овде неколку зборови и за неа. Најпрвин треба да се каже оти по македонското прашање нема никаква разлика помеѓу погледите на руското општество и народот, од една страна, и владата, од друга, а има само разлика во степенот на интересот за него: општеството и народот многу помалку се интересираат од владата што се гледа од помоштите за Македонците. Ако се споредат тие со помоштите за Бурите /Трансвалците/,<ref> Бурите се некогашни холандиски доселеници во Јужна Африка, кои по незадоволствата од англиската управа во 1831-1835 год. се преселуваат во Трансвал и Оранж и образуваат свои републики. Во 1898-1902 год. се води долготрајна „Бурска војна” помеѓу Бурите и Англичаните во Јужна Африка, бидејќи последниве сакале да си ги прошират владенијата заради експлоатација на трансвалските златни рудници. Откако биле заземени градовите, Бурите ја продолжиле борбата со партизанско војување. Дури на 1.7.1902 год. Англија ги присилила Бурите да потпишат мир и како автономни републики да влезат во Британската Империја. Денеска околу 60% од европското населенне на Јужноафриканската Републнка се Бури што постепено се слеваат со Англичаните во една нација.</ref> тогаш ќе се добие голема разлика, зашто за борбата на Бурите се интересираа многу повеќе од нашата борба. А тој слаб интерес е резултат на разочарувањето на Русите од „братушките”.<ref> Во октомври-ноември 1902 год., како претседател на ТМОК и како член-основач на МНЛД во С.-Пегербург, К.П.Мисирков имаше повеќе средби и разговори со најистакнатите словенофили во руската престолнина и притоа од прва рака ги дознае нивните ставови и спрема руската балканска политика. Токму за тие „разочарани” и „неразочарани” словенофили Мисирков тогаш и писмено ги извести ВМОК во Софија и ЦК на ТМОРО во Солун.</ref> 3начи, и за тоа треба да им речеме на Бугарите: Сполај ви! Руската влада секогаш му дава полна слобода на рускиот печат да печати статии по сите прашања до тогаш до кога некое прашање се разгледува и не е примено никакво решение по него. Откако прашањето ќе биде исцрпено и по него е примено некакво решение, се испраќаат циркулари дека прашањето е исцрпено. Но тоа се прави не за да се лишат весниците од слободата да пишуваат, а затоа што на Балканскиот Полуостров им придаваат големо значење на сите статии што се однесуваат за балканските работи и мислат оти владата под влијание на печатот ќе ја измени својата политика. Владата просто сака да нe избави нас од празни надежи.<ref> Очевидно од политички опортунитет, авторот премногу инсистира на „правичноста” на руската балканска политика, сметајќи секако дека со тоа ќе се придонесе за прифаќање на програмата на МНЛД и од официјалниот С.-Петербург при подготоаката на спроведувањето на реформите.</ref> Ако е сето тоа така, тогаш со што може да се објасни политиката на Русија по прашањего за Фирмилијана? - ќе се запрашаат некои. - Јасно е оти таа е србофилска. - Да видиме дали е толку јасно. Причините за ракополагањсто на Фирмилијана уште еднаш јасно ќе ни покажат каква несреќа за нас Македонците е носењето на името Бугарин. Од нив ќе се види оти политичкото недоносче - Бутарија не е во состојба да ги заштитува не само нашите, но и неговите интереси. Бугарија нема дипломати, а уште помалку - во странство. И тие што се од последните, не се да го чуваат и да го подигаат значењето на Бугарија, а да го намалуваат и да го исмејуваат, и себеси и својата држава. За потврдување на тоа доста е да се потсетиме на тројцата: господата Бешков,<ref> Д-р Б.М.Бешков - секретар и потоа (од јуни 1903 год.) управник на Бугарското трговско агентство по Битола до Востанието, кога е заменет од др Д.Кожухаров.</ref> секретар и gerant на Трговското агентство во Битола, Цоков,<ref>Д.Цоков - бугарски дипломатски агент во Лондон.</ref> дипломатски агент во Лондон, и Станчев,<ref> Д.Станчев - бугарски днлломатски гиенг во С –Петерсбург.</ref> таков во Петроград. За г. Бешков попрашајте кого сакате во Битола, било тоа од персоналот на тамошните консулства, било од бугарските учители, било од влашките, било од граѓаните или најпосле од Циганчињата со кои има разговарано г. Бешков, постојано одејќи по градот без работа, и сите ќе ви кажат кој е г. Бешков. Затоа Србите имаат во Битола прекрасен претставник што се ползува со полно уважение кај конзулите. Тоа е г. Ристиќ.<ref> Мих.Г.Ристиќ - тогаш српски генерален конзул во Битола.</ref> Сета своја дипломатија си ја искажа г. Цоков во разговорот негов со кореспондентот на Ројтер. Но најинтересен е г. Станчев, едно, како приватно лице, друго, како дипломат и, трето, како дипломат на најважното за Бугарија од сите дипломатски места. Првото нешто што бие в очи тоа е што г. Станчев си останува на истото место во сето време откако знам за него /има околу 9 години/. Тој факт на вид е многу утешен, зашто тој како да покажува постојанство во политиката на Бугарија. Српските посланици вистина седат во Петроград по неколку години со ред, но по 4-5 години се менуваат. Но тој утешен факт е утешен само на вид. Уште во првата година на моето студентство мене ме запрашаа: каков е човек е г. Станчев? Јас за него не знаев ништо, затоа реков оти малку го познавам. Тогаш ми дадоа една германска книга со наслов Die Wahrheit uber Bulgarien. Јас замолив да ми ја дадат да ја прочитам дома. Ми ја дадоа и така јас се запознав првпат со г. Станчев и со бугарските работи, особено со положбата и авторитетот на бугарскиот претставник во Петроград. После јас чув уште некои слухови за г. Станчеви од нивниот живот во Петроград, слични на пасажите за нив во споменатата книга. Од разговор со журналисти јас чув оти г. Станчев правел обид да повлијае на нив, но неуспешно. Воопшто, сите тие со кои имав случај да се видам или да зборувам г. Станчев или не го знаеја или лошо се одзиваа за него. Но во последната година г. Станчев, кажуваат, се спуштил толку долу, така ниско го спуштил бугарскиот престиж во Пегроград како што не ќе можеше да направи и најголемиот непријател на бугарските интереси. А знаат ли Бугарите оти во тоа време кога тие го имаат во Петроград еден Станчев, Србите го имаат таму еден Пашиќ,<ref> Познатиот српски политичар и државник и долгогодишен министер-претседател Никола Пашиќ (1845-1926) беше дипломатски претставник на Србија во Русија во 1893-1894 год.</ref> или еден Груиќ<ref> Генералот Сава Груиќ (1840-1913) е познат српски политичар и државник, воен министер и претседател на владата, кој наизменично беше и дипломатски претставник на Србија во С.-Петербург, Цариград и Софија.</ref> или еден Новаковиќ?<ref> Стојан Новаковиќ (1842-1915) е еден од најистакнатите српски научници и виден политичар и државник, универзитетски професор и академик, министер на правдата и за внатрешни работи и претседател на српската влада, но повремено и дипломатски претставник на Србија во Цариград (1886-1891 и 1897), во Париз (1899-1902) и во С.-Петербург (1902-1905). Новаковиќ се трудеше да биде близок и до македонските национални дејци за да може да ги искористи за целите на српската политика и пропаганда, па се среќаваше и со Мисирков.</ref> Овие дипломати последователно се или во Петроград или во Стамбул; и на едното и на другото место тие остануваат по неколку години со ред. Во Петроград тие имаат широки познанства и се ползуваат со многу арен дочек од горните слоеви на руското општество и имаат големо влијание на него. Тие се знаат со дипломати, професори, редактори и издатели на весници. Тие зборуваат убедливо и со длабоко знаење на работите. Додадете кон тоа дека српската надворешна политика е установена, како и тоа дека имаат тие и цел ред други, освен споменатите дипломати, и ќе разберете зошто ракополагањето на Фирмилијана е победа на српската дипломатија и пораз на бугарската; победа добиена со свои, т.е. српски сили, а не нешто наврзано од Русите; поразот пак на Бугарите е резултат на немањето бугарски дипломати што да ги разбираат бугарските интереси и да ги заштитуваат со авторитет и знаење. Ама г. Зиновјев<ref> И.А. Зановјев, поранешен директор на Азијатскиот департамент на Руското министерство за надворешни работи, тогаш дипломатскм претставник на Русија во Цариград.</ref> им помагал и им сочувствувал на Србите. Тоа може да биде вистина, но тој го прави тоа не зашто ги мрази Бугарите, а зашто српските посланици во Стамбул се логични, ги знаат арно нивните интереси и можат да ги заштитуваат. Исто така, можеби руските конзули ги заштитуваат српските интереси во Македонија, не за атер, ами едно, зашто и Србите како и Бугарите се Словени, а друго, зашто Србите поарно ги имаат разбрано и знаат да ги бранат нивните интереси. Значи, бугарската надворешна политика не издржува никаква критика. Таа е главниот извор на сите наши несреќи. Затоа не може и да се зборува за некакви арнотии од Бугарија за Македонија. Арнотија ли е материјалната помош од Бугарија за воставањето, кога таа поддршка само нe натера да си ги расфрлиме народните сили, со кои ние бевме силни, а сега сме ништо? Арнотија ли е ранењето на избеганите во Бугарија Македонци, кога Бугарија е првата и последлата причина да им се разорат куќите? Арнотија ли е тоа што прима таа на своја служба Македонци, кога последниве со службата, или заради неа, ја заборавуваат својата татковина и нејзините интереси ги жртвуваат на бугарските? Зар не се Македонците што се на служба или кандидати за служба тие што го изопачуваа меѓу населението во Македонија значењето на руските владини постапки и ги толкуваат пред него стамболовски и го тискаа да востане, против советите на Русија за благоразумност? Македонци! Време е да се убедиме оти лошиот демон за Македонија не е никој друг освен Бугарија. Ете зошто час поскоро треба да си ги одделиме нашите интереси од бугарските. Тоа го бара од нас благоразумноста. Од сето горе речено се гледа оти бугарските арнотии за нас Македонците ни најмалку не се разликуваат од српските, но затоа пак нe чинат стопати повеќе: 1/ за бугарското име што ни го подари Егзархијата<ref> И самиот Мисирков на други места зборува дека бугарското име во Македонија не е резултат на дејноста на Бугарската егзархија, туку реликт од средновековјето, но овде тој секако го има предвид воведувањето на ова име и преку турската администрација. Бидејки во Турција не се признаваа нации, туку вери, а овие беа олицетворени во признатите автокефални цркви, основањето на Бугарската егзархија го наложи и административното воведување на бугарското име за сите поданици на султанот што се приклучија кон таа единствена словенска православна црква во границите на Турската Империја.</ref> ние ги зедовме на себе сите добрини што се врзани со него и со кои се украси тоа име во најновата историја на Балканскиот Полуостров. 2/ за бугарските училишта и бугарското „покровителство” н.а нашите интереси ние немаме никакво сочувство од страна на Русите, не затоа што тие ги мразат Бугарите, а по тие причини што тие толку многу направиле за Бугарите, колку за никој од словенските и православни народи: излегува оти тие и за нас Македонците направиле многу и немало зошто уште нешто да очекуваме од нив. Руското покровителство станува ненужно кога ние си имаме „самостојно” и „национално“ бугарско покровителство. 3/ За бугарските владици што ни ги подари Стамболов ние плативме со немањето на автономни права, предвидени со Берлинскиот трактат.<ref> И Мисирков и Чуповски многу инсистираат на ова прашање. Но тоа сe уште не е достатно разработено од нашата наука. Врз основа на чл.23 од Берлинскиот договор, во 1880 год. Високата порта подготвила еден „органски устав” за самоуправувањето на Македонија што бил прегледан и одобрен од една меѓународна комисија составена од претставници на потписничките на Берлинскиот догвор, којашто заседавала во Цариград. Тогаш беше изработен всушност таканаречениот „Закон за европските вилаети”, кој, меѓутоа, беше одбиен од султанот, па тоа одбивање после беше прифатено и од самите големи држави.</ref> Таа арнотија добива уште поголемо значење со тоа што таа беше причината да се образуваат комитети, организации, чети, востанија, да има убиства, грабежи, колења и др. и во сето тоа Бугарија ни помогна и со пари и со трпење на комитетите на своја земја. 4/ верата во бугарското чувство кон нас си ја плативме со воставањето, од кое Бугарија вистина не нe задржа и не ни помогна, но... го испрати Начевича<ref> Долека сe уште чадеа илинденските пожари, бугарската влада навистина побрза да го испрати конзерватвниот политичар и државник, туркофил и русофоб Григор Начович (1845-1920) во Цариград за да се погаѓа со Турција за правата на „Бугарите” во Македонија, а не да им дозволи на Македонците самите да се појават како фактор на преговарачката маса за сопствените интереси.</ref> да преговара... Исто така Бугарија со својата искусна дипломатија нe поддржа...! 5/ за хранењето на избеганите Македонци во Бугарија и како најголема награда за името Бугарин што го насадија кај нас, ни покажаа барем да знаеме кој е причината за сите наши несреќи, а тоа била... Русија. И така, значи, Бугарија ни ги направи досега веќе сите арнотии, остануваше само и кај нас да развие класа „самостојни националисти” што ќе разберат најпосле каде е коренот на секое зло во нашето национално развивање, т.е. Бугарија реши и кај нас да насее русофобство, та и ние да ја изгубиме секоја вера во православна Русија. Мисијата на Бугарија е прекрасна, само, за жал, ние тука во Пегроград сме далеку од Бугарија,<ref> Рефератот е читан само пред Македонците-членови на МНЛД во С. – Петерсбург.</ref> та русофобското семе не може да ни западне длабоко во душата и да даде арни плодови. Од сите преброени факти се гледа големата штета за нас Македонците од тоа што ние, или барем мнозина од нас, ги изедначуваме досега нашите интереси со општобугарските. Ние се викавме Бугари. Со тоа, од една страна, сакавме тоа име да ни послужи како центар околу кој ќе можеме сите да се згрупираме, без да бараме за таа цел некој друг, а можеби и сосем нов, од друга страна, ние мислевме оти вистина во соединувањето со Бугарите е нашата сила. И вистина, од нашето викање дека сме Бугари ние имавме право да очекуваме за нас добрини, а не зла: ние можевме да очекуваме од Бугарите поддржување на сите наши духовни нужди. Бугарија е слободна држава. Таа располага со пари, просвета, државни мажи и дипломати. Таа треба да ги сознае нејзините и нашите национални интереси и моќно да ги брани. Но видовме дека сме горко излагани во нашите надежи и дека наместо арнотии ние видовме само лошотии. Тие лошотии ги надминуваат сите очекувања. Се поставува прашањето: кој е во сето тоа крив? - На тоа прашање јас не можам да одговорам. Не е моја работа да барам дали некој зол демон на Бугарија ни ги има направено сите лошотии бугарски нам на Македонците. За мене е јасно само тоа дека голем дел од сите наши несреќи се должат на бугарскиот народ. Не е кнезот крив за тоа, да речеме, што немаат Бугарите арни дипломати. Ако, на пр., г. Станчев е претставник на кнезот, а не на Бугарија, тогаш не се такви Цоков, Бешков и др. Не е извинение за бугарскиот народ и тоа што недостојните дипломати и’ припаѓаат на оваа или на онаа партија и кнезот се ползува со повикувањето на власт, по лични наоѓања, ту една ту друга партија. Главната несреќа за Бугарија и за нејзините интереси е не во тоа што има многу партии и не сите ги знаеле арно народните интереси, ами во тоа што Бугарите малку се проникнати со народните интереси, особено со надворешните. Кај Бугарите нема национални идеали што да бидат општо достојание и светиња за сите Бугари. Тие идеали се изработуваат од историјата на народот, но се изработуваат во еден долг историски период. Долго време членовите од еден народ треба да се занесуваат од едни исти народни идеали, општи и свети за сите членови на народот. Тие идеали треба да бидат изработени од највидните претставници на народот и усвоени од сите негови членови. Идеалите народни требаше да бидат една програма, кон реализирањето на која ќе требаше да бидат насочени сите сили на народот. Народните идеали не може да бидат реализирани сите одеднаш, но нивното реализирање од треба да биде само резултат на општата и самопрегорна народна работа. Тешкотиите за достигањето на народните идеали служат само како школа во која се закрепнува народиот дух и се готви за уште поголема борба. Во замена за тоа, ако еден народ добие политичка слобода или се исполни нешто друго важно за народниот живот, без негово или со мало негово содејство, тогаш кога кај него нема уште изработени народни идеали или ако се изработени не се усвоени од сите членови на народот, тогаш, во таков случај, народот не ги цени народните идеали и, како човек без определена цел и програма за работење, се фрла ту на една ту на друга страна, правејќи го тоа не затоа што е убеден оти така треба да биде, ами затоа што гледа дека има околу него луѓе што постапуваат така или инаку. Што гледаме ние во најновата бугарска историја? Бугарија добива политичка слобода, најважното нешто во народниот живот, уште тогаш кога кај нив немаше народни идеали, кога и самите не знаеја што сакаат. Слободата ја добија Бугарите со најмали жртви и усилби; неа им ја подарија Русите. Ослободувањето направи една голема пропаст помеѓу поранешната бугарска историја и живот, и новата. Во првата Бугарите видоа само еден мрак, затоа тие се одвраќаа од неа. И така Бугарите во новиот слободен живот се јавија како народ без традиции, народни идеали, свест за народните и државните интереси и историско наследство. Значи, Бугарија се јави како држава во вид на историско недоносче. Со усилбите на Русија тоа недоносче закрепна малку, но при првото осеќавање на своите сили најавува претензии за самостојна политика - извор на несреќи за Македонците. Но не само во таа самостојна политика се заклучуваат нашите несреќи, а следствено и причината за одделувањето на нашите интереси од бугарските, па и причината за одделувањето на Македонците овде во македонско друштво. Тоа одделување си има и други причини, а имено-употребувањето на нашите умствени сили за изучувањето на себеси, како членови на една татковина и еден народ. За да се достигне таа цел требало да се состави одделно друштво од лица за кои изучувањето на Македонија во етнографски, географски и историски однос има првостепено значење; а такви лица сме ние Македонците. За да се достигне таа цел ние треба да се одделиме од другите балкански народи и самостојно и критички да погледнеме на самите себе и на нашите интереси, како и на балканските народи и нивните интереси. Постапувајќи така ние ќе се ослободиме од грешките што ги прават другите балкански народи. За да биде појасна ползата од таквото одделување наше од другите народи доста е еден критички поглед врз работењето на тукашниве студентски друштва: бугарското и српското. Бугарските студенти имаат големи претензии да се претставници на најновите течења на човечката мисла. За нив нема никакво значење национализмот што се смета за нешто што си го има одживеано својот век. Тие се интернационалисти. Тие се најнапред луѓе, па после, ако им остане за тоа време, се Бугари.<ref> Оние карактеристики кои Мисирков ќе ги повтори и кон крајот на својот живот бездруго се однесуваат на бугарските студенти во Русија, кон кои беа приклучени и некои Македонци коишто навистина беа во поголемиот број опфатени од социјалистичките идеи и, според тогашните сфаќања, се однесуваа прилично нихилистички кон националното прашање воопшто. За Мисирков, којшто ги имаше предвид конкретните услови во својата татковина и можеше да го согледа развитокот на својот народ во блиска перспектива, таквиот став беше наполно неприфатлив и историски анахрон, особено кога и лично добро ги познаваше националистичките методи и средства во воспитувањето и во српските, и во грчките и во бугарските училишта.</ref> За нив човештвото има поголемо значење од Бугарија и затоа повеќе ги интересираат нив Швајцарија, Соединетите Американски Држави и нивната историја, отколку Бугарија со нејзините национални интереси. Бугарската младеж овде ги употребува сите свои сили и средства да се покаже напредничава, т.е. социјалистичка: долги и бесмислени говори, долги коси и убаво исчешлана брада, црвена или сина руска кошула и др. Со национални прашанња не се занимаваат и со голема досада слушаат реферати на тема по етнографијата, па и по каква и да е друга наука, освен политичката економија. Но затоа секој смета за свој долг да критикува сe што ќе му допадне. Со научни прашања не сакаат да се занимаваат, но затоа се убави организатори: можат да организираат лотарии, да пропагандираат некоја работа, да организираат некоја вечеринка со добротворна цел, без да му гледаат многу многу оти со неа ќе се оскандалат и себеси и идното поколение од бугарски студенти во Петроград.<ref> Ова се однесува не само за студентите Бугари што членуваа во Бугарското стулентско друштво во С.-Петербург, туку исто така и за оние членови на ТМОК, чиј претседател беше и самиот Мисирков, кои, членувајќи и во тоа бугарско друштво, организираа разни вечеринки, лотарии и сл. „за добротворни цели”. Се добива дури впечаток дека овде Мисирков непосредно конверзира со студентот Македонец и член и претседател на ТМОК во С.-Пегербург и еден од членовите-основачи на МНЛД. Хр. Шалдев, кој заради бугарската стипендија се откажа од ова членство и стана верен агент на бугарскиот егзарх, а истовремено упорно и смислено го клеветеше Мисиркова, дури и пред ЦК на ТМОРО во Солун - поради неговиот критички однос спрема изведбата на тие акции. Така, во едно писмо од Иван Сапунаров (од Костурско, бивш студент во С.-Потрбуршката духовна академија, еден од основачите на ТМОК и негов прв претседател, потоа учител во Солун и член на ЦК на ТМОРО, задолжен да кореспондира со кружоците во Русија) од Солун од 15.12.1902 год.. одговарајќи му на претселателот на ТМОК Христо Шалдев, меѓу другото пишува: „Мисирков помина овде. Зборувавме со него на долго и на широко. За вашата лотарија тој рече лека сте сакале да скриете некои предмети од полните билети. Со тоа можете да се бламирате па ве советуваме да не го правите тоа за да не го бламирате и делото.“</ref> Воопшто, тие се готови да се занимаваат со работи што бараат малку труд, но даваат голема популарност и самоувереност. Македонија ја признаваат за бугарска во етнографски однос, но мислат дека е излишно да си ги трошат силите за да научат нешто за таа земја, затоа ништо не знаат за неа ни од историјата ни од географијата и етнографијата нејзина, освен дека има таму чети и востание, на коешто треба да му се помогне само со лотарии и не со самите себе.<ref> И овде Мисирков тргнува од најконкретните примери што ги знаеле и сите негови слушачи на предавањево пред МНЛД: Ниеден Бугарин од Бугарското студентско друштво не замина да зема учество во Илинденското востание, туку само некои членови на ТМОК – Македонци, па дури и Руси, некои од кои и загинаа во Македонија.</ref> Тоа платонско и само платонско и евтино сочувство кон Македонците, тоа неразбирање на национаните интереси, тоа отсуство на национални идеали и таа жед за популарност со приврзаност кон социјализмот е одраз на духовната состојба на бугарскиог народ и неговото општество. Оттука многу јасно се гледа колку Бугарите не се во состојба да ги бранат не само нашите, но и сопствените интереси. Српските студенти прават сосема друг и спротивен впечаток. Србите не се интернационалисти, а сите буквално, без разлика дали е некој од Србија, Босна, Херцеговина или Црна Гора, сите се националисти. Тие знаат дека тие се првин Срби, а после луѓе. Секој знае и се интересира за српството разместено во разни земји. Тие ја знаат нивната историја и историјата на соседните народи и земји. Тие се интересираат сите главно за културно-историските науки и ги изучуваат. Ги изучуваат како средство за достигнување српски национални цели. Со цел да ги заштитат српските интереси пред Русите, тие преведуваат или составуваат на руски книги со историска содржина. Таков утилитарен, тенденциозен и шпекулативен однос кон науката не е за одобрување и е причина и резултат на национален шовинизам, но последниов е резултат на тие историски прилики во кои попадна српството, особено по Берлинскиот договор. Србите можеме да ги обвинуваме за шовинизам; но тие не се поголеми шовинисти од Бугарите. Србите се националисти со арно сознаени народни идеали и интереси, кои што со труд, наука, перо и дипломатија сите како еден човек одат по еден општ за сите пат и затоа постигнуваат победи над Бугарите на секој чекор. Србите се шовинисти; тие се очаени во борбата со своите непријатели за заштита на нивните национални интереси. Но ако го споредиме српскиот шовинизам со бугарскиот национален индиферентизам и ги разгледаме од македонско, па и од општочовечко гледиште, тогаш ќе треба да признаеме дека српскиот шовинизам, како резултат на основно изучените народни интереси, стои многу повисоко, и многу погоре од бугарскиот национален индиферентизам, којшто е резултат на отстуство на секакво разбирање на бугарските државни интереси. Во тоа време, кога Србите од кралот и министрите до последниот српски амал се националисти и наоѓаат за нужно сите да се сплотат во едно за да ги достигнат со општи сили народните идеали, Бугарите се цепат на социјалисти и секакви други - исти, кои најмалку сакаат да ја оправдаат пословицата дека соединувањето ја прави силата. - Туку сето тоа е резултат на политичката зрелост на народот: Србите во текот на цел век ги изработуваат националните идеали и ги изучуваат националните интереси, а пак Бугарите го прават тоа сама во 1/4 век. Како и да е, но одделувањето наше од Бугарите ќе ни даде можност критички да се однесуваме кон бугарските работи, а не слепо да ги копираме и да насадуваме во Македонија, наместо национализам, социјализам, како што го правела тоа Внатрешната македонска револуционерна организација.<ref> На Мисирков секако му правело впечаток тоа што ТМОРО во своите основни акти имаше една „интернационалистичка” платформа, а во своите практични настапи им даваше повод на некои набљудувачи на движењето да ја сметаат како експонент на бугарските цели во Македонија, бидејќи го опфаќаше претежно егзархиското население, ги толерираше егзархиските цркви и училишта, а им се спротиставуваше на другите. И овде, кога зборува за социјализмот, тој ги има предвид пак само своите петербуршки колеги социјалисти што беа најблизу до руските социјалисти, кои пак, навистина, можеби поради позицијата на руската нација во руската држава, пројавуваа полн индиферентизам спрема националното прашање. Таков став имаа и германските и австриските социјалисти во тоа време - главно поради истите причини. Но за К.П. Мисирков во македонските услови таквиот став беше еднаков на пораз. Затоа и не сме склони да гледаме овде некаква фронтална критика на социјалистичкото учење воопшто, туку на конкретните постапки на неговите поддржници – бугарските студенти во С. Петербург.</ref> Значи, одделувањето на нашите интереси од бугарските, покрај другото, ќе нe избави од положбата како мајмуни да ги копираме бугарските непромислени постапки и на вера да ги примаме бугарските уверувања дека Бугарија е нашата арнотворка, а Русија нашиот најголем непријател; тоа ќе развие во нас критички однос кон нашите и кон туѓите постапки. А од тоа одвај ли може да има поголемо оправдание за постоењето и програмата на нашето друштво. Ако е така, тогаш не ни останува ништо друго, освен да му се помолиме на Господа да ги умножи македонските друштва, слични на Петроградското - „Св. Климент” насекаде каде што живеат Македонци. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1543 1575 2006-12-29T00:01:04Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} На првото заседание на Бугарското студентско друштво во Петроград од оваа година јас реков неколку збора за резултатите од сегашното востание во Македонија. Тие резултати јас ги резимирав во два пункта: 1/ Македонија по Востанието е загубена за бугарската народност и 2/ Македонците ќе си ги сознаат грешките што беа причина за несреќите од воставањето, ќе се откажат од досегашната насоченост на нивното национално самосознание и ќе им отворат систематска борба на сите национални и верски пропаганди во Македонија, вклучително и на бугарската, за да можат со одделувањето на своите интереси од интересите на пропагандиге да го постигнат националното обединување помеѓу себе. Јас реков тогаш дека таква е вистината, којашто не ќе им се бендиса на мнозина, но јас не можам да го зборувам она што ќе му се бендиса на некого, туку она што е свршена работа, со која порано или подоцна ќе треба да сметаат јужните Словени, па затоа е нужно да се знае новото течење сред Македонците за да се определат јасно односите на јужните Словени кон него и да се избегне бесполезната и штетна борба помеѓу нив. Мнозина ќе речат оти моите утврдувања за некакво ново течење во развивањето на националното самосознание сред Македонците е само мистификација на неколцина Македонци, но дека таа мистификација нема под себе земјиште и затоа како што се имаат скоро појавено на белиот свет, исто така скоро ќе исчезнат од него. За да се увериме во тоа дали моиве заклучоци за резултатите од востанието се правилни или пак приговорите на моите противници се правилни, ќе треба да се разгледаат тие настани од најновата историја на Македонија во кои најсилно се пројави националното самосознание, а имено, ќе треба да се разгледа: преродбата на Македонците<ref> Мисирков зборува за „возродување”, „про6удување“, „собудување“ и сл. како процес во Македонија што поинтензивио се развивал од крајот на 80-тите години на минатиот век, но кој не само што траел, туку почнал и уште посилно да се распалува во 1903 год. особено по Востанието. Се разбира, Мисирков овде нема цел да го проследува тој процес и да го анализира тој поим. Меѓутоа, важно е што тој сепак зборува за таков процес, додавајќи притоа дека пред појавата на српската пропаганда националната свест на Македонците била разбудена „на половина”. Но процесот на преродбата и денеска кај нас сe уште не е наполно научно проследен и дефиниран како поим.</ref>, настаните што послужија како причина да се разбуди народниот дух на Македонците, какви размери и каков правец зеде тоа разбудување? Во какви односи станаа Македонците со нивното национално разбудување кон балканските народности и дали позицијата што ја зазема сега Внатрешната револуционерна организација по прашањето за народноста на Македонците Словени е таква од која не може да се оди понатаму, или пак треба од неа да се направи уште еден чекор и Македонците да се јават приврзаници на националниот сепаратизам со примањето на централното македонско наречје за општ македонски литературен јазик? И најпосле, ако Организацијата и македонската емиграција во Бугарија, особено оној дел од неа што има или државна служба со убави плати или се занимава со журналистика и со тоа има убави доходи и големо влијание на бугарските работи, така што се јавува со кандидатура за министерски места во Бугарија или си има други згодни потфати, -дали, велам, и без помошта на таа наша колонија е возможно некакво особено пројавување на нашата преродба, а имено во таква смисла како што ја спомнав, т.е. во полно одделување на нашите интереси од оние на балканските народи и во развивање меѓу македонската интелигенција и народот македонско народно самосознание? Површен поглед на настаните што изврвеа пред Востанието ни докажува оти најсилниот поттик за националното разбудување на Македонците ни послужи зафатокот на српската пропаганда во Македонија. До тоа време нашето национално самосознание беше разбудено само на половина. Специјално со прашањето за нашата народност никој не се занимаваше. Се викавме вистина „Бугари” и „христијани” во национална смисла, но зошто тоа е и дали е навистина така - ние не се запрашувавме многу— многу. Врските наши со Бугарите станаа многу тесни со општа положба во Турција: ние бевме браќа по својата судбина и бевме во еднакви односи кон владата и фанариотското духовенство. Опшноста во судбините наши ни го закрепи општото име Бугари уште до ослободувањето на Бугарија, коешто си остана по традиција во Македонија и по ослободувањето на првата. Врз таа основа Бугарите ги поставија своите претензии на Македонија и Македонците очекуваа ослободување од Бугарија. Но конкуренцијата со Бугарија од страна на Србија по македонското прашање од политичка и национална страна ги извика на политичката сцена и самите Македонци. Македонците фатија усилено да се интересираат за прашањето на нивната народност и нивната судбина. Одот на тоа национално разбудување, како и резултатите до кои доведе тоа, се претставуваат приближно во овој вид: Србите и Бугарите фатија да си ги оспоруваат еден на друг правата врз Македонија: и едните и другите велат оти цела Македонија била нивна. Едните си викаат како сведоци за справедливоста на нивните претензии едни, другите други авторитети. Среде тој бескраен спор помеѓу двата братски соседни народа македонското словенско население, заради кое тие се караат, малце по малце зрее во националното самосознание и сака да се ослободи од покровителството на соседните народи за да може само да си биде вршител на своите судбини. Македонците бараат национално обединување помеѓу нив, но притоа сакаат тоа обединување да стане не врз нова почва, не да се зафати одново, зашто таквото обединување ќе бара многу време, а обединувањето беше важно како средство за постигнување политичка слобода. Затоа обединувањето беше зафатено врз почвата на тоа што Македонците се викаа Бугари. Мислата за национално обединување на Македонците, иако под маската бугарска, се зафати во 1890 г<ref> Иако имаше силни манифестации на македонската национална свест уште од половината на минатиот век, сепак 1890 год. претставува значаен меѓник во македонскиот национален развиток, бидејќи тогаш најизразито се почувствува активноста на туѓите националистички пропаганди и настана нагло и моќно раслојување на поранешната единствена народна маса што предизвика и најсилни бранувања сред македонската интелигенција за отпор против туѓинците и за народно единство. Како историчар, современик и учесник, Мисирков успеал, без вообичаената историска дистанца, прилично точно да го определи местото на овој процес и неговите основни координати во македонската национална историја.</ref>. Во крајот на 1889 год. се префрлија во Бугарија 30-40 души ученици и студенти Македонци од Белград во Софија. Тие ученици се душата на сите настани во Македонија оттогаш досега. Тие беа запознаени со Србија и Бугарија, со нивните култури и цели во Македонија. Тие и ја сознаа опасноста за дележ на Македонија помеѓу тие две држави - ако Македонците самите не се вооружат за да си извојуваат сами, со сви сопствени сили и средства слобода и со тоа да го предупредат дележот на Македонија. По нивна иницијатива во почетокот на деведесетите години се образува едно национално сепаратистичко движење со цел да се одделат интересите на Македонците од бугарските со издигнување на едно од македонските наречја на степен на литературен јазик за сите Македонци. Орган на тоа сепаратистичко движење на Македонците во Бугарија беше списанието „Лоза”.<ref> К.П.Мисирков беше еден од тие бегалци (П. Попарсов, Д. Груев, Д. Мирчев, Хр. Попкоцев, Ѓ. Баласчев, Н.Наумов и др.) што беа и едни од главните основачи и идеолози на Младата македонска книжовна дружина во Софија и издавачи и уредници на нејзиниот орган сп. „Лоза” (1892). Тој беше сe уште во Софија кога почна организирањето на оваа дружина, па не е чудно што толку активно се вклучи и во организирањето на Ученичкото друштво „Вардар“ во Белград (1893). </ref> Но тоа духовно движење на Македонците не и’ се бендиса на бугарската стамболовска влада, којашто забрани да се издава „Лоза” и фати да ги гони Македонците сепаратисти. Од тоа уште време побегна Дамјан Груев, којшто беше во бројот на Македонците ученици што паминаа од Белград во Софија и во бројот на сепаратистите.<ref> Бидејќи Мисирков беше заедно со Д.Груев во Белград, заедно избегаа во Софија, а потоа и двајцата ја напуштија Бугарија, треба да се примат со доверба овие зборови, особено пак ако се имаат предвид и некои новооткриени документи од бугарските архиви од тоа време. Организирањето на вечерните училишта за Македонците печалбари, основањето на јадрото од коешто израсна Младата македонска книжовна дружина и остриот судар со бугарските власти на Стамболов, затворањето и потоа бегството во Македонија - зборуваат дека Груев навистина бил „во бројот на сепаратистите”.</ref> Немајќи во Бугарија почва за национален сепаратизам, Македонците што пребегаа од Белград во Софија, се зафатија со образување на револуционерни организации во Бугарија и во Македонија.<ref> Организираното револуционерно движење во Македонија има знатно подолга историја и започнува всушност уште во 60-тите години од XIX век, коешто изведе и масовни востанија (Разловечкото во 1876 и Кресненското во 1878 год.) што станаа одредници во новата македонска историја, но Мисирков има полно право кога образувањето на најмоќната организирана револуционерна сила во земјата - ТМОРО - ја поврзува непосредно со македонските интелектуалци што учествуваа во тие бегства од Македонија во Белград и во Софија и во акциите особено во Бугарија на самиот почеток на последната деценија од минатиот век. </ref> Видните Македонци револуционери сепаратисти, како Делчев,<ref> Значајно е што и Мисирков меѓу највидните македонски револуционери, и тоа „сепаратисти“ (со смислата што му се даваше на овој поим во тоа време), на прво место то поставува Гоцета Делчев, независно од тоа што овој не стигна да се изрази и јавно како „национален сепаратист“. Токму ваков Делчев остана и во споменот на народот, поради што за него се испеани и најмногу и најдобрите македонски револуционерни народни песни, во кои македонското национално обележје е особено потенцирано.</ref> беа само ученици на првото поколение Македонци ученици српски и бугарски. Исто така и Сарафов<ref> Б. Сарафов имаше само бугарско образование, тој никогаш не отиде во Србија да се школува, но тој беше еден од воспитаниците на П. Драганов во Солун и беше внук на попот Харитон еден од највидните „сепаратисти“ од Источна Македонија во движењето од 1873-1874 год. А дека неговиот „сепаратизам” не бил само на зборови, потврдуваат и пишувањата на Мисирков и Чуповски за него во „Македонски глас” (1914).</ref> и другите подоцнешни револуционери се јавија само како нивни продолжувачи и следбеници, но не иницијатори на револуционерната организација. Од самиот зафаток на револуционерната организација Македонците во Бугарија, или со бугарско образование, работеа под маската Бугари, едно затоа што така се викаше голем дел од населението, а друго, што по тој пат можеше да се добие поддршката на бугарската влада, на бугарскиот народ и на Бугарската егзархија. Играта одиграна од нив имаше позитивни и негативни резултати. Меѓу првите треба да се однесат: 1/ Македонците со своето обединување за преследување на интересите на својата татковина станаа важен фактор што навидум влезе во сојуз со бугарскиот народ и со сите негови официјални претставници за достигнување навидумни општобугарски интереси во Македонија, а всушност со тоа го направи бугарскиот народ и неговите официјални претставници и установи орудија за свои сопствени чисто македонски цели и интереси; 2/ Македонците од сојузници со Бугарите во решавањето на македонското прашање станаа господари на тој сојуз, во кој Бугарите фатија услужливо, а понекогаш и со горчина во душата да ги исполнуваат барањата на Македонците. Потоа и Македонците фатија да изјавуваат оти тие сакаат „Македонија за Македонците”, оти тие сакаат автономија на Македонија, а не соединување со Бугарија. Бугарите „скрепја серце”<ref> Израз во рускиот јазик: против својата желба, со тешко срце, со страв.</ref> можеа да чујат таква новост што не можеше да им биде пријатна. Но Македонците ги успокојуваа Бугарите: Чекајте вие, нека ни дадат нам автономија, па ќе видите оти по неколку години таа Македонија ќе биде бугарска, зашто повеќето од македонската интелигенција го доби своето образование во Бугарија.<ref> На 18.7.1903 год. и Е. Спространов запишал во својот дневник: „Дури и етничкиот сепаратизам да се прегрне покрај политичкиот, пак нема зошто да се плашат Бугарите. Не само таму што се силни, туку и одовде кога ќе јурнат сите интелигентни луѓе, каков колорит ќе и’ дадат на земјата?” На 13.11.1903 год. по разговорот со Мисирков во Софија, во времето кога се печатеше неговата книга, Е. Спространов запишал: „Уверен сум дека неговиот македонски јазик ќе трае ден до пладне. Кога ќе затракаат печатните машини во Македонија, сe ќе исчезне. Па таму има цело поколение што се развивало, растело и учело на бугарски; ќе прифати ли сега тоа да се мачи на нов јазик?”</ref> Надворешниот свет пак го уверуваа оти историјата со Источна Румелија не може да се повтори и со Македонија, зашто во Македонија има многу народности, а не две-три, оти сите тие народности, како и сите соседни балкански државички и големите држави, ќе можат да го спречат соединувањето на Македонија со Бугарија. Најпосле изјавуваа: Каков интерес имаат Македонците да се соединуваат со Бугарија, кога од тоа соединување ќе има полза повеќе Бугарија отколку Македонија? Македонците не се запреа на таа двојна игра со различните изјави пред Бугарите и пред Европа. Тие го пренесоа центарот на Револуционерната организација заедно со сите национално-политички прашања во Македонија за да бидат слободни во своите постапки од бугарската влада. Во комитетите во Бугарија фатија да пропагираат полно одделување на интересите на Македонија од интересите на Бугарија. Се зафати енергична работа на Сарафов<ref> Б. Сарафов беше претседател само на ВМОК (1899-1901).</ref>, заедно со комитетите претседателствувани од него.” Сарафов, како претседател на Врховниот комитет во Софија работеше сосем не сообразувајќи се со бугарската влада. На Сарафов не му сочувствуваа бугарската влада и кнезот, со други зборови: Комитетот, на којшто му претседателствуваше Сарафов, по македонското прашање се придржуваше според едка таква програма, тогаш за тогаш само политичка, изработена уште од понапред, на која не и’ сочувствуваа оние што се повикани да ги бранат бугарските интереси, ами сочувстуваа оние што ја составуваа толпата, со други зборови, бугарскиот народ. Оттука е јасно оти Бугарите ја голтнаа пилулата и доцна е да си ја исправат грешката. Владата направи услиби да го поврати изгубеното, но уви!<ref> русизам: За жал!</ref> - било доцна. Врховниот комитет во Софија се стави под претседателството на ген. Цончев,<ref> Бугарскиот резервен генерал Иван Цончев (1859-1908) беше поставен од бугарскиот дворец и владата за потпретседател на ВМОК и беше главен вдахновител и организатор на „Горноџумајското востание” (1902). Тогаш настанаа и првите оружени судири помеѓу „врховистичките” и „централистичките” чети во Македонија.</ref> Бугарин, љубимец на кнезот. Но Македонците во Бугарија го убедија бугарското население во правината на нивната програма за полно одделување на интересите на Македонија од интересите на Бугарија, ја покажаа политиката на владата, на кнезот и на „генералскиот комитет” или Комитетот на Цончев-Михајловски<ref> Стојан Михајловски (1856-1927) е бугарски поет и општественик од гр. Елена што немаше ништо заедничко со борбата на Македонците за слобода, но во 1901 год. беше поставен за претседател на ВМОК, наместо дотогашниот Б. Сарафов што се покажа „непослушен” за бугарскиот кнез.</ref> како егоистичка и добија во Бугарија поголема власт над „генералскиот комитет” и над владината политика по македонското прашање. Таа сила се поддржуваше главно со полната солидарност на „Станишевскиот врховен комитет”<ref> Се работи за отцепничкиот ВМОК на чело со Хр. Станишев што во извесна смисла се поддржуваше и од ЦК на ТМОРО.</ref> со „Внатрешната организација”.<ref> Бидејќи во тоа време Мисирков беше претседател на ТМОК во С.-Петербург и непосредно кореспондираше и со ВМОК во Софија и со ЦК на ТМОРО во Солун, тој лично ги знаеше тие односи што подоцна имаше можност и на самиот терен да ги почувствува.</ref> И така комитетите, а заедно со нив и воопшто Македонците, се ослободуваат од влијанието на бугарската влада, создаваат своја независна програма за работа, таа програма ја пропагираат во Бугарија и со неа добиват влијание врз бугарскиот народ, а преку него и врз владата. Откако се вкорени така македонското „дело” во Бугарија, Македонците фатија да одат и во Србија и таму да им ја излагаат својата програма на владата и на српскиот народ. Сарафов, Радев, Јанков<ref> И „врховистот” бугарскиот полковник Анастас Јанков (?-1906) од с. Загоричани, кога во 1902 год. отиде со голема чета во Костурско за да крева „востание”, издаде проглас во кој меѓу другото се вели: „Македонци! Сетете се за светскиот победител, за светската слава на Македонија великиот Александар Македонски; сетете се за храбриот цар Самуил, македонскиот великан, за прекрасниот Марко Крале општословенска слава, - дека во нив течела македонска крв; тие од небесните височини бдеат и го благословуваат нашето започнато дело. Да се покажеме достојни нивни потомци: да им ги зачуваме славните имиња и да го зачудиме светот со нашата храброст, умешност и самопожртвуваност; да го отресеме од себе срамниот јарем што нe гуши пет века...”</ref> уверуваа оти тие се борат со девизата „Македонија за Македонците”, за сите Македонци без разлика, и оти никогаш Македонија нема да се соедини со Бугарија. Не е ли јасно и од тие постапки на македонските водачи оти Македонците зедоа самите да ги решаваат судбините на Македонија и оти тие во својата дејност се готови да се судираат и да ги усогласуваат интересите на својата татковина не само со Бугарија, но и со другите балкански државички, откако ќе им се дадат на тие државички некои обврски од страна на Македонија за укажаната помош? Од дотука реченото е јасно оти борбата помеѓу Бугарија и Србија за влијание во Македонија како резултат го даде развивањето на свеста дека судбините на Македонија треба да се во рацете на Македонците. Македонците се организираат со сознавање на своите права на својата татковина и својот долг пред неа. Со своето организирање Македонците станаа главниот фактор во решавањето на македонското прашање како во своите очи, така и во очите на Европа. Од Востанието со нас се церемонат; до него на нас гледаа како на една неопределена маса. Тие се сите резултати од досегашното наше самосознавање. Со постепеното одделување на македонските интереси од бугарските, со земањето на македонското прашање во свои раце и најпосле, и најмногу со сегашново востание Организацијата како резултат го постигна тоа што не го претпоставуваше: наместо слобода да бараат, сега во Македонија мнозина се убедени дека ни треба полно пресечување на врските со сите балкански народности и култивирање на сe што е во Македонија оригинално и свое: јазикот, обичаите, историјата, писменоста, народната литература итн.<ref> Дека оваа анализа на Востанието е правдива, дека Мисирков не можел да биде противник на ТМОРО, туку само поборник за една поизјаснета нејзина национална програма, покажува и фактот што тој и во Софија основува Македонско научно-литературно другарство (1903), чии членови станаа и некои истакнати македонски револуционери. На 24.11.1903 год., додека Мисирков сe уште беше во Софија, Е. Спространов му пишува на бугарскиот министер-претседател Р. Петров: „Независно од тоа како и на ова мое писмо ќе погледнете, должен сум да ги изнесам моите грижи по повод брзото ширење на македонското национално движење, кое не само што ја зафати Македонија, туку наоѓа одзив и овде меѓу македонската емиграција, а најмногу кај интелигенцијата. Вам секако Ви е познато дека овде во Софија деновиве се основа Македонско научно-литературно друштво: Вистина, засега околу него се собраа десетина луѓе, но ако не се преземат соодветни чекори и не се протера Крсте Мисирков од Бугарија, тоа за кусо време ќе го опфати грото од македонската бројна емиграција... За жал, кон македонските националисти во последно воеме почнаа да се придружуваат и луѓето на Организацијата. Ако од тој аспект погледнете на проблемот, ако ја земете организационата и ударната сила на Организацијата во служба на македонското национално движење, дури тогаш во вистинската светлина се јавува опасноста за бугарското дело во Македонија. Со сигурност знам дека кон македонските националисти се придружија и македонските револуционери Димитар Мирасчиев, војводата, и четникот Јордан Ангелов. По сe изгледа, наскоро ќе им се приклучат и некои од лидерите на Организацијата.“</ref> Тоа нешто не се предвидуваше, зашто се мисле оти името „Бугарин” ќе ни донесе сe што очекувавме народнато движење. Но во пресметките се излагавме. Заедно со добрините за интересите на Македоннја, изброени погоре, името Бугарин донесе и негативни резултати за револуционерното „дело”: Името Бугарин и нееднаквите уверувања пред Бугарија и пред Европа за судбината на Македонија по нејзиното ослободување создадоа полна недоверба кон нашето „дело” од страна на европејците, мислејќи го за итрина - не македонска, ами бугарска - за маневар на бугарската влада да се реши македонското прашање поскоро. Сиромашката бугарска влада се најде во небрано лозје во македонското прашање: Македонците ја изиграа и ја употребуваа како средство за своите цели, а европејците ја обвинуваа за итрини од коишто таа сиромашката беше далеку. И така Бугарин присвоено од комитетите и Организацијата за Македонските Словени, и соединувањето на нашите интереси со интересите на Бугарија во агитацијата на комитетите кај Бугарите, беа причина сета македонска работа да и’ се припише од Европа на Бугарија и на Бугарите како бугарска надворешна појава да не се поддржува. Малку тоа: името Бугарин што ги тераше европејците да се однесуваат со недоверба кон работата на Организацијата, гледајќи во неа желба на Бугарија со револуција да ја наруши рамнотежата да Балканскиот Полуостров, и непостојаноста на бугарската надворешна политика, насочена сега против Русија сега со неа, послужи како причина за да се согласат Русија и Австро-Унгарија заедно, со заемна согласност, да ги решаваат балканските прашања. Тоа согласување од 1897 год. беше насочено против Бугарија како божемна поттикнувачка на Македонците, но неговите резултати беа штетни не за самата Бугарија, зашто во бугарските внатрешни работи никој нема право да се меша, а за нас Македонците. Тоа е негативната страна на првиот период од нашето национално самосознавање; тоа е причина за неуспехот на нашето востание. Неуспехот значи се должи гдавно на името Бугарин, усвоено и пропагирано од револуционерите. Востанието направи епоха во животот и националното самосознавање на Македонците Словени. Тоа ќе го натера нашиот народ и неговата интелигенција да погледнат назад на своите слабости од коишто произлезе нсуспехот на Востанието. Тоа ќе ја натера македонската интелигенција со различно образование да се сплоти во едно за да го обедини нашиот народ, но веќе не врз таа основа што си ја покажа сета своја неодржливост, а врз друга, врз чисто македонска. Востанието ни покажа оти ние Македонците не можеме да очекуваме помош од никоја од балканските државички, оти решението на нашето прашање е сето во рацете на големите сили и затоа нам и не ни треба да ги соединуваме и да ги замешуваме нашите интереси со чии и да се словенски интереси на Балканскиот Полуостров. Нам ни треба внатрешно обединување меѓу себе: не ни требаат во Македонија ни Срби, ни Бугари ни Грци, зашто не сме ни едното, ни другото ни третото; не ни требаат патријаршисти, егзархисти, зашто ние сме само православни христијани. Делењето е вештачки создадено од балканските државички со намера да ја делат Македонија со стекот на околностите. Но Македонците на сегашниот степен од нивниот национален развиток не се материјал во рацете на малечките балкански државички, ами се силен етнографско-политички фактор од којшто повеќе зависат судбините на Македонија отколку од малечките балкански државички. Тие Македонци што покажаа таква способност во своето национално-политичко организирање, што покажаа такво примерно жртвување на своите интереси во полза на интересите на својата татковина, не со помалечок успех ќе можат да им организираат секакви пречки на националните и религиозните пропаганди што го цепат денеска нашиот народ на делови непријателски еден кон друг. Организацијата и Македонците досега на далеко растојание ги оддалечија интересите на Македонија од бугарските. Од таа положба до полното отцепување од Бугарија и до објавувањето на Македонија за одделна од Бугарија и од Србија етнографска област има еден чекор. Тој чекор е неопходна последица од неуспехот на сегашното востание. Тој е наполу направен. Полното отцепување на Македонија од балканските државички во етнографски однос ќе исплива најаве со успокојувањето на Македонија.<ref> Ваквиот развиток на работите во Македонија го согледаа и заинтересираните претенденти па ги вложија сите усилби не само да го спречат, туку и да го задушат воопшто. Тоа беше и главната причина за влегувањето на оружените нивни чети во ерата на пописот на „нуфузите” во Македонија, особено кога веќе требаше да се воведат предвидените Мирцштетски реформи.</ref> Замешувањето на Бугарите и Србите во Македонија беше предизвикано од некои околности: Македонците одеа рака за рака со Бугарите во црковното прашање: оттаму проширувањето на власта на Егзархијата во Македонија. Србија се замеша во Македонија откако изгуби надеж да си ја присоедини Босна и Херцеговина. Но сега и за нас Македонците настапија нови околности што ќе нe потресат и ќе ни кажат нови патишта по коишто ќе треба да одиме во иднина. Претензиите на Србија и Бугарија, од една страна, ни покажаа оти само конкуренцијата на тие две држави нe остава да робуваме уште на неопределен рок; од друга - тие претензни ни ја потврдија и без тоа познатата вистина оти во цела Македонија има само една, а не неколку словенски народности. Значи делењето е вештачко и од борбата со него најнапред ќе треба да се зафати нашата нова работа во понатамошниот развиток на нашето национално самосознавање. И така имињата: Србин, Бугарин и Грк си ја ислужија својата служба во Македонија и за низ таму нема веќе место. Време е да ги замени едно општо за сите Македонски Словени име - името „Македонец”. Таа смена е само логична последица и се бара од околностите. Таа смена делумно веќе е настапена и не е далеку тоа време кога таа ќе триумфира. При сe што беше речено погоре за новото течење во развивањето на националното самосознавање кај нас, ми се чини оти мнозина од вас во моите мислења и зборови ќе видат само една мистификација. Можеби мнозина ќе се запрашаат: 1) ако досега комитетите имаа играно двојна улога: на Бугарите им имаат велено оти Македонците се Бугари и еден ден Македонија како и да биде ќе се соедини со Бугарија, а на европејците им велат оти тие бараат автономна Македонија само за Македонците, оти немаат никаква мисла за соединување со Бугарија, тогаш од каде јас знам оти комитетите ја лажат Бугарија, а не Европа? Може да биде сосем спротивното на тоа што го реков јас погоре за комитетите, т. е. тие се готови да и’ дадат на Европа секакви гаранции Македонија да не се соедини со Бугрија, но тие никојпат не ќе се согласат да се упразни во Македонија бугарскиот јазик и бугарското име во полза на централното македонско наречје и името „Македонец”, со други зборови, тоа што го реков јас дека имало само еден чекор од таа положба што Македонците и македонските комитети по македонското прашање се држат кон Бугарија, па до полното отцепување на Македонија и Македонците од бугарските национални интереси, не е право, зашто не еден чекор, ами цела пропаст го одделува едното од другото, и комитетите ќе покажат најсилно спротиставување на новото течење; 2) ако се допушти оти комитетите никојпат нема да се согласат со упразнувањето на бугарското име и јазик од Македонија, а заедно со нив против новото течење ќе биде и целата македонска интелигенција со бугарско образование, тогаш од каде ќе црпи сила за себе новото течење? Кои ќе бидат теоретиците на новото течење, каде тие теоретици ќе ја развиваат својата дејност, каде и каква ќе биде нивната аудиторија, од каде ќе се земаат средствата за пропагирањето на идејата, како ќе проникне таа во народот и како ќе се поддржува во него? Од каде ќе се најдат средства за нови учебници, кој ќе ги подготвува, од чии средства ќе се издржуваат училиштата со македонски јазик? - Очигледно, штом комитетите и македонската интелигенција во Бугарија ќе почнат да му се противат на новото течење, или, ако не му се противат, просто не го поддржуваат, јасно е оти од него нема да остане ништо: фантазиите на неколцина Македонци ќе бидат исмеани и повеќе ништо. Така ли е всушност? Да разгледаме колку можат да бидат основани таквите претпоставки и разлози? Прво ќе го прегледаме прашањето: во каков однос ќе станат комитетите и македонската интелигенција кон едно ново национално течење сред Македонците, коешто бара не само политичко, ами и национално и религиозно ослободување на Македонија, т.е. кон едно течење што прокламира „Македонија за Македонците” против сите претенденти на Македонија, во тој број и против Бугарија и Бугарите? Да си претставиме оти тоа ново течење е незначително. И во тој случај треба да се реши прашањето за односот кон него. Ако новото течење од гледиштето на комитетите е нешто опасно и непожелно, тогаш тоа треба да се искорни уште при самиот зафаток; ако тоа само по себе нема почва, тогаш треба да се остави само од себе да исчезне; а ако е полезно за Македонија, тогаш ќе треба да се поддржи од нив. Прашањето дали новото течење има иднина или не, ќе се разгледа подолу, од каде што ќе се види оти тоа, ако се остави само на себе и се игнорира, ќе се развива само, а не ќе опаѓа.<ref> Дека и оваа мисла на Мисирков е точна покажува целиот понатамошен развиток и посебно нашата денешна слобода врз точно истите основни принципи, но дека тоа се согледувало и во тоа време, најдобро сведочи пак загрижениот за бугарштината во Македонија Е. Спространов, кој, меѓутоа, не можел да се ослободи и од македонското во себе. На 13.11.1903 год. утрото по разговорите со К. Мисирков и Ст. Јакимов кај него дома во Софија, Е. Спространов му пишува на бугарскиот министер-претседател Р. Петров: „Пишувајќи Ви ги моите лични сфаќања за иднината на мојатата татковина Македонија, ги имам предвид големите опасности што се кријат во сепаратистичкото национално движење меѓу еден дел од македонската интелигенција, кое зад себе веќе влече и македонски народни маси, особено во Југозападниот дел на Македонија, со центрите во Охрид, Ресен, Битола и Прилеп”. Потоа Спространов објаснува: „Во сегашниве услови... јас лично сум убеден дека сепаратизмот што зафаќа длабоки корени во масите може да стане решавачки фактор, особено ако масите ги поведат луѓе од типот на Мисирков, Дедов, Мишајков и други... Бездруго, македонските маси со поголема радост ќе го прифатат гледиштето на македонските националисти што проповедаат Организацијата да се претвори од револуционерна во еволуциона. Како таква ќе може легално да работи во Турската Империја. Но овојпат таа нема да има други цели, туку преку добиената културна автономија за Македонија да ја јакне македонската индивидуалност, преку создавање македонски културно-просветни установи на македонски јазик и создавање македонска самостојна црква на чело со македонски патријарх. Како што гледате, господине министер-претседателе, - продолжува Спространов - ваквите идеи што веќе нашироко се прифаќаат од македонското население, не се ни малку за потценување за да не им се посвети високо внимание. Ако притоа додадам дека пропагаторите на македонскиот сепаратизам се зафатиле мошне студиозно и со ентузијазам да печатат книги, речници, читанки, историски учебници и граматика на македонски јазик, тогаш можете пореално да ја сфатите опасноста за бугарштината во Македонија. Убеден сум дека за мошне кратко време, освен тенкиот слој на македонската интелигенција школувана во бугарските училишта, народот ќе го отфрли бугарскиот јазик и ќе го прифати македонскиот, односно мајчиниот, бидејќи ќе нема потреба да го учи, како што со мака го прави тоа со бугарскиот јазик.”</ref> Затоа, имајќи предвид оти новото течење само од себе ќе расте, треба да се разгледа прашањето дали комитетите ќе се борат со него или пак ќе го поддржуваат? Прво се поставува прашањето: дали комитетите, расудувајќи логично, можат да му објават војна на новото течење? Може да се допушти оти таква војна може да се очекува, зашто во комитетите има членови не само Македонци, ами и Бугари, и последниве никојпат не ќе се согласат со новото течење, зашто со него ќе се закопаат бугарските интереси во Македонија; исто така има и меѓу Македонците членови на комитетите лица што ќе расудуваат вака: Сега на старост ние не можеме да учиме нов јазик: бугарски знаеме и бугарски ќе зборуваме, - ние сме Бугари. Малку тоа. Мнозина, па и најголемиот дел од македонската емиграција во Бугарија, ќе се противат на новото темење од чисто егоистички причини. Повќе од 5.000 души Македонци има на државна служба само во Софија. Не помалку има кандидати за служба. Меѓу таа македонска интелигентна емиграција има мнозина или што имале или имаат високи должности, пак и коишто се претенденти и кандидати за нив, во тој број и за министерски портфељ. Се знае оти сите тие господиновци си ги имаат најгоре од сe своите лични интереси. За нив интересите на Македонија се едно средство да добијат служба и да се одржат на неа. И интересите на Бугарија не господ знае што означуваат. Но за да се исполнат нивните егоистички планови за убава служба, тие се готови да се покажат повеќе Бугари од самите Бугари, да играат улога на бугарски шовинисти, со неа да ги експлоатираат и бугарскиот кнез и интересите на Македонија, и на бугарскиот народ и на европското општествено мислење, со еден збор, да лажат и на десно и на лево, под вид дека исполнуваат некаков патриотски долг, а всушност да добијат служба, власт и популарност. Штом македонската интелигентна емиграција се состои главно од такви лица што си ги имаат соединето своите интереси со Бугарија и се оближуваат околу бугарскиот кнез, којшто по ќеифот си ги клава и си ги симиња министрите и којшто може да постави за министри не само луѓе што имаат малку популарност сред бугарскиот народ, но и такви што воопшто немаат партија и се „независни“, т.е „и тука го клаваат и таму го клаваат”, - штом имаме луѓе што мислат оти главното достоинство на човекот е не чесно да му служи на својот народ, ами да итрува, т.е. да лаже и десно и лево, - тогаш природно е оти новото течење во развивањето на националното самосознание на Македонците нема да сретне поддршка во нашата емиграција во Бугарија. Нема што да се зборува и за учените Македонци во Бугарија: тие едногласно ќе речат оти новото течење е просто апсурд, оти никојпат немало македонска народност и сега ја нема; оти Македонците се Бугари и сл. Секојпат и насекаде бивало така и така ќе биде сега и кај нас. Учените, аристократијата, интелигенцијата и воопшто општествените класи, каде што се имаат лични интереси, стари традиции и предубедувања, се борат со новите течења, каде што се наоѓаат вистината и правината. Тие течења се вкоренуваат првин во долните класи и воопшто кај луѓето без предубедување, готови да се борат со тие предубедувања во заштита на новите идеи, од чие реализирање ќе зависи не само нивната, туку и среќата на нивниот народ. За илустрација на одот и на резултатие од борбата меѓу стари и нови течења доста е да се потсетиме за борбата на христијанството со паганството, реформирањето на Русија од Петар Велики, преродбата на Чесите, Литовците, правописната реформа на Вук Караџиќ итн. Туку, да го оставиме излезот на борбата помеѓу старото и новото течење, да се задржиме на прашањето за односот на комитетите кон новото течење. Јас погоре реков оти поголемиот дел од членовите на комитетите ќе бидат за борба со новото течење. Но како ви се чини, дали таа борба ќе биде победоносна за нив? - Не. - Таа само ним ќе им го ископа гробот. Таа ќе ја компромитира и бугарската политика во Македонија. И еве зошто. Досега комитетите му велеа на надворешниот свет оти тие работат само за „Македонија за Македонците” и се готови да им дадат секакви гаранции да не стане присоединување на Макдонија со Бугарија. Бугарија ја искажува истата политика по македонското прашање. Комитетите велат оти се готвеше и стана општо македонско востание од сите македонски народности заедно, а не само од „Бугарите”. А кога им велите: штом востанието е општо од сите македонски народности, тогаш зошто Комитетот заседава само во Бугарија, а не и во Србија, Влашко и на друго место, тие одговараат вака: Од тоа што комитетите заседаваат во Бугарија погрешно е да се прави заклучок дека македонските комитети се бугарски; за македонските комитети Бугарија не е ништо повеќе од една држава што им укажува гостопримство на Македонците и им дава слобода да работат слободно до колку таа работа не и’ нанесува штета на државата, т.е. Бугарија во македонското востание ја игра само улогата на Каравлашко во бугарското востание. Бугарија го кажуваше истото. Европејците, се разбира, не веруваа во тоа. Ами сега колку лажовни ќе излезат тие уверувања и на македонските комитети и на Бугарија, ако и едните и другите, од пасивен однос кон едно ново течење што бара „Македонија за Македонците”, а не за Бугарите, или од иронизирање со него, стапат во борба со него? Таа борба ќе им ја симне маската и на едните и на другите и ќе ги востанови симпатиите на европската јавност и на европските влади во полза на новото течење и против лажливците. А без Европа и Русија ни комитетите ни Бугарија не можат ни за јота да ги изменат судбините на Македонија. А штом е така, комитетите од ироничен и пасивен однос кон новото течење ќе треба непосредно да преминат кон неговото поддржување. Ете го одговорот на прашањето: каков може да биде односот на комитетите кон новото течење? Сега да поминеме на другото прашање: од каде новото течење ќе зема сила ако македонската интелигенција и комитетите во Бугарија зафатат борба со него? Со што располага тоа? За одговор на тоа прашање треба во неколку црти да се одбележи улогата на Србија во македонската национална преродба. Да ја пренебрегнува човек положбата што ја има заземено Србија во македонското прашање и нејзината улога во македонската национална преродба е лекомислено. Дури може да се рече дека во најновата историја на Македонија Србија изигра поголема улога од Бугарија. Кога Бугарија со шум сакаше да го реши македонското прашање, водена за носот од македонската емиграција, Србија тихо, со голем успех работеше во Македонија наполно согласно со српската поговорка: „Тиха вода брег рони”. Имаше време кога улогите на овие две држави беа обратни, т.е. Србија шумеше, а Бугарија работеше. Да бидеме појасни. До Српско-бугарската војна во 1885 г. Бугарите тихо работеа во Македонија. Сливница<ref> Тогашно село во Бугарија, каде што српската војска претрпе тежок пораз во Српско-бугарската војна од 1885 год.</ref> им покажа на Србите оти ако една Бугарија со Источна Румелија може да и’ покаже на Србија еден сливнички пораз, тогаш соединета Бугарија, заедно со присоединетата кон неа Македонија, во идно време може и сосем да ја победи и да ја пороби Србија. Сливница ја натера Србија да почне една нова борба со Бугарија за Македонија. Најнапред таа борба беше на хартија: Србите докажуваа со громки и плитки фрази оти тие имаат поголемо право над Македонија од Бугарите. Од тоа поминаа пак на громка, но безрезултатна пропаганда во Македонија: им изнаветија на Македонци, млади ученици од бугарски и грчки училишта златни гори за во Србија. Патриотското пропагандно друштво „Св. Сава” од 1888 година отвори пансион за своите ученици стипендијанти. Во 1889 година бројот на стипендијантите на тоа друштво се зголеми, за да се намали по неколку месеци: во ноември месец на таа година околу 40 души ученици Македонци едни тајно, други јавно и демонстративно, поминаа од Белград во Софија за таму да учат (се разбира, со бугарски пари)<ref> Како активен учесник во сите овие манифестации на младата македонска интелигенција, Мисирков навистина точно ги предава настаните што може наполно да се следат во постојната архивска документација во Белград. Меѓутоа, тој сепак направил мал превид: во 1889 год. сепак избегале само мал број македонски студенти ученици од Белград во Софија, додека големата група за којашто зборува тој овде, ја напуштила Србија на почетокот на февруари 1890 год. Од постојните списоци на бегалците не се дознава кога точно пребегал самиот Мисирков, но во едно писмо од К. Мисирков и Гр. Хаџиташковиќ од 11.12.1890 год. до српскиот министер за надворешни работи се вели дека тие го напуштиле Белград „во месец јануари минатата година”. Меѓутоа, во полициските записници стои дека на 4.11.1890 год. во една поголема група сослушувани ученици и студенти од Македонија бил и Хаџиташковиќ и дека дури утрето и таа група го напуштила Белград.</ref>. Тој неуспех не ги обескуражи одважните Срби: Друштвото „Св. Сава” отвори патриотска потписка во Србија за изградување нова зграда на друштвото за пансион и за свое пропагандно училиште. Во 1890 год. се издигна голема трикатна зграда во која од јануари 1891 год. се отвори пропагандната „Богословско-учителска школа”, за да се затвори по половина година. Но затоа Светосавското друштво за таа половина година направи доста шум: во неа, освен науките, имаше и воена гимнастика и маршеви на учениците со музика по Белград и неговата околина и патување во летото по Србија, каде што се произнесуваа громки здравици.<ref> И за оваа дејност на Богословско-учителската школа во Белград постои исцрпна архивска документација што наполно ги потврдува зборовите на Мисирков.</ref> Со тоа се сврши шумот во Србија и Србите фатија да работат тихо и упорно: пропагандата помина од патриотското друштво во рацете на Министерството за надворешни работи. Министерството прво ги праќаше своите стипендијанти во српските провинцијални градови за да учат, а после ги собираше во Белград во специјални школи или на Великата школа.<ref> И овие констатации резултираат од Мисирковите лични доживувања во ова време, кога тој беше префрлен од Белград во Шабац и потоа пак во Белград.</ref> Работењето на Србите не остана без резултати при решавањето на македонското прашање. Србите со своите училишта во Македонија успеаја да создадат илузија во европското и во руското јавно мислење дека има Срби во Македонија. Штом една таква илузија поминува пред владите на големите сили за факт, тогаш е јасно оти при решавањето на македонското прашање треба да се имаат пред очи и барањата на српската влада. Следствено, Србија при таа борба постигна повеќе од Бугарија, која со шумот што го подигна остана со загуби, а не со добивка. Ако не се јавеше новото течење во развитокот на националното самосознание меѓу Македонците, коешто ќе ги прирамни загубите на Србија со загубите на Бугарија, тогаш може позитивно да се тврди оти од Востанието бугарските интереси во Македонија само пострадаа, а српските само се зголемија. Но српската пропаганда, освен илузијата за српска народност во Македонија и попречувањето да се реши македонското прашање во полза на Бугарите, има и други резултати. Во почетокот на нивната пропаганда Србите и не мислеа да ги прават Македонците Срби; тие сакаа просто да создадат во Македонија редум со бугарските и српски интереси, така што во времето на решавањето на македонското прашање да добијат колку што се може поголем дел од неа. Таа цел се достигнуваше едно со најавување историски и други права и сообразувања, а друго и главно, со инакво поставување на прашањето за народноста на Македонските Словени. Последниве можеа да се истават или како нешто средно помеѓу Србите и Бугарите, т.е. ни Срби ни Бугари, а просто Македонци или Македонски Словени, или како Срби. Првата теорија имаше помалку следбеници и беше предназначена за пред европското јавно мислење. Но на таа теорија и беше затворен влезот во Македонија, како и во сите тие средини од каде што излегуваа пропагандистите. Таа теорија беше опасна за српскиге интереси во Македонија, зашто ќе ја повлечеше по себе согласноста на Србија да се образува одделна македонска држава и со тоа Србија не ќе добиеше ни еден дел од неа.<ref> Всушност „македонистичката” пропаганда на Србија влезе и во Македонија, но само со определени манифестации и во времето од 1886 до 1891 год.</ref> Втората теорија, т.е. сите Македонски Словени се исто такви Срби како и Босанците, Црногорците итн. се вкорени во Србија. Со тоа Србите ги лажеа не само европското јавно мислење и Македонците, туку и самите себеси: тие фатија да ја пропагираат истата идеја и сред Србите со помошта на училишта и книги. Последниве беа и се сите тенденциозни по прашањето за народноста на Македонците. Илузиите на европското јавно мислење за српски интереси ги донесоа своите плодови. Илузиите на самиот српски народ пак не се безрезултатни: во случај на војна за Македониија со кого и да е, Србите како еден сите ќе се нафрлат на непријателот, -српската војска со најсилно патриотско чувство ќе се бори за Македонија. Српските усилби да се прегледа од научно гледиште македонското прашање се овенчаа со успех. Бугарите можат да се утешуваат дека прашањето за народноста на Македонците е решено во нивна полза. Тие можат да му турат нему крст. Но не го прават тоа другите учени. Сега веќе има претставници на науката, како професорите И.А. Бодуен де Куртене,<ref> Полјакот во Русија проф. д-р Јан Бодуен-де-Куртене (1845-1929) му беше професор на К. Мисирков во С. Петербург. Нивните односи беа поблиски отколку само како однос помеѓу професор и студент: Мисирков често го посетуваше домот на својот професор и разменуваше писма - на полски и на руски јазик. Бодуен-де-Куртене уште во август 1877 год. престојува во Македонија, потоа ги следи истражувањата на Л. Мазинг за македонскиот јазик (1890-1891), како и оние на П.Д. Драганов, К.Хрон и др., и во својот учебник „Споредбена граматика на словенскитејазици во врска со другите индоевропски јазици” (1901-1902) македонскиот го изделува како посебен од другите словенски јазици. Истовремено, Бодуен-де-Куртене му беше еден од менторите на Мисиркова при изработката и одбраната на дипломската работа (1902), а исто така се залагаше тој да биде оставен на постдипломски студии на Петербуршкиот универзитет. Не случајно и во 1905 год. Мисирков го поканува својот професор за соработка во своето сп. „Вардар”.</ref> П.А. Лавров<ref> Петар Ал. Лавров (1856-1929) е виден руски славист и професор на К. Мисирков во С. - Петербург. Во 1900 год. тој учествуваше во „Македонската експедиција” на Руската академија на науките што го посети и родното село на Мисирков Постол, каде што се сретна со својот студент и ја имаше неговата помош и соработка. По враќањето од Македонија Лавров заедно со Мисирков работи врз „граматичкиот опис” на Мисирковиот роден говор, а самиот Мисирков направил „опис на неговото родно село Постол на месниот говор” што е всушност неговата прва досега позната научна работа на македонски јазик (1900). Исто така во тоа време, во учебната 1900/01 година, П.А. Лавров првпат го воведува македонскиот јазик како посебен курс на Петербуршкиот универзитет, а специјално за Мисиркова распишува конкурс за златен медал на тема „Народните песни на Македонските Словени како етнографски извор” (1901) што потоа ја брани како дипломска работа „Кон прашањето за народноста и причините за популарноста на македонскиот крал Марко” (1902). Затоа и не е чудно што на прво место меѓу поканетите за соработка во сп. „Вардар“ го поставува својот професор Лавров, кој во 1902 год. го имаше оставено Мисиркова на својата катедра за постдипломски (славистички) студии.</ref> и В.Јагиќ,<ref> Хрватот Ватрослав Јагиќ (1838-1923) му беше исто така професор во Русија, на кого и подоцна му испраќа свои сепарати. Јагиќ беше наклонет кон посебноста на македонскиот јазик и тоа и јавно го изрази во една своја статија во виенскиот весник „Die Freie Presse” во времето кога Мисирков беше уште во Битола, којашто предизвика остра реакција на Балканот; особено во Белград.</ref> коишто гледаат на македонските наречја како на одделен претставник на словенската фамилија јазици. Тоа прегледување и таквото решение е српска научна победа. Србите напрвија преврат и во сфаќањата и стремежите на Македонците, преврат вистина не и во нивна полза, но уште помалку во бугарска. Тие сакаат да ги направат Македонците Срби, забрануаајќи да се обраќаат пропагандите со нив инаку, освен како „прави” и „чисти” Срби. Тоа не стана. Македонците фатија да се задлабочуваат во прашањето за нивната народност и интересите, и дојдоа до заклучок дека не се тие ни Срби ни Бугари; дека нема за нив ни бугарски, ни српски ни грчки интереси, а дека има само македонски. Србите не ја достигнаа крајната граница на нивните стремежи, но достигнаа таква граница од којашто вистина не може да се оди понатаму, но којашто може да ги успокои поумерените елементи во српското општество и народ. Одот на српското влијание во развивањето на народното самосознание кај Македонците и неговите резултати се претставуваат во овој вид: Во 1889 год. во Белград во пансионот на Светисавското друштво на Космајска улица имаше околу 50-60 души млади Македонци. Меѓу нив немаше „Старосрбијанци”, а сите беа само од Македонија и по нивното образование, до доаѓањето нивно во Србија, во бугарски или во српски училишта, се делеа на: „бугараши” и „гркомани”. Меѓу нив „србомани” немаше. Старите „бугараши“, заедно со новопристигнатите таа година и со некои „гркомани”, на број околу 30-40 души, едни тајно, други јавно и демонстративно, заминаа во Бугарија. Тие млади Македонци, воспитани во Србија во народен, т.е. во дух да ја сакаат најнапред својата татковина и својот народ, па после човештвото, заминувајќи во земјата каде што нема национално самосознание, а наместо него полн индиферентизам кон народните интереси, внесоа во неа нова струја од национално воодушевување и работење за ослободувањето на Македонија. Тие ја составија во Бугарија основата на работењето во полза на Македонија.<ref> Ова искажување не е сосема точно, зашто во Бугарија Македонците работеа „во полза на Македонија” и многу порано, уште веднаш по ослободувањето на Бугарија од руската армија (1878). Меѓутоа, сосем е точно дека дури со доаѓањето на бегалците од Белград во Софија во 1890 год. беше создадена основата на најзначајната македонска институција од тој период Младата македонска книжовна дружина што од почетокот на 1892 год. почна да го издава и својот орган „Лоза” на јазик со многу македонизми и со посебен „македонски правопис”. Токму тоа го изнесе на видело македонскиот „национален сепаратизам”, од кое после произлезе и образувањето на „Комитетот за придобивање на политичките права на Македонија дадени од Берлинскиот договор“ во Солун (1893) што прерасна во моќната ТМОРО.</ref> „Гркоманите” во Белград од година во година се зголемуваа со нови „гркомани” и „бугаромани” но и едните и другите внатре во Србија мачно се преобрнуваа во „србомани”. „Србомани“ се правеа тие само со заминувањето во Македонија како српски чиновници и органи на српската пропаганда. „Србомани“ Македонци имаше само за надворешниот свет и за другите пропаганди во Македонија. Органите на српската пропаганда во својата душа никогаш не се чувстуваа како „Срби” или „србомани”, осооено во првите 10 години, иако имаат тие живеано во Србија. Живеењето на млади Македонци во Србија секогаш имаше многу добро влијание врз интересите на Македонија. Тука тие се заинтересируваа за прашањето за нивната народност, за српските филолошки и историски аргументи за нивната народност, за српскиот патриотизам и за неговото крајно изразување во вид на шовинизам или слепо преточитање на своето пред туѓото, за причините на српскиот шовинизам, за улогата на Србија во сегашно и во идно време во македонското прашање и за многу други важни и интересни прашања. Вештачкото создавање српски интереси во Македонија беше јасно за сите. Но исто така Македонците сознаваат дека Србија е држава што располага со војска, дипломатија, еден народ и една интелигенција што ќе ги бранат српските интереси во Македонија со примерна преданост и краен фанатизам. Борбата со српските интереси во Македонија е претешка не само за Македонците, коишто не располагаат со држава и државен буџет, војска, дипломатија и др., но и за слободна Бугарија. Затоа Македонците во Србија се откажаа од една јавна борба со Србите, но со тоа тие не се откажаа од интересите на нивната татковина. Од избегувањето на првата група македонски ученици во 1889 година, за коешто спомнав, сe до 1895/6 учебна година избегуваа кое по мали групи од 5-10 души, кое одделно од по 1-2. Но поголемиот број Македонци остануваа во Србија и бараа пат како ќе се може да се работи во полза на Македонија без да се влегува во отворен конфликт со Србите. За да се изработи една таква програма, македонските ученици во Белград во 1893/4 учебна година, во времето на инспекторството над нив на директорот на III гимназија Ѓуро Милијашевиќ, решија да состават македонско друштво во Белград. Целта на друштвото беше неговите членови да се запознаат и да си изработат една програма што ќе ја реализираат во Македонија тајно од српската пропаганда. Јавната цел на друштвото беше изучувањето на Македонија во етнографски, географски, филолошки и историски однос.<ref> Според Правилата на Дружината „Вардар” од 15.3.1894 год., целта на Дружината била: а) да работи врз испитувањето и запознавањето на својата татковина во земјописен, народностен и историски поглед; б) членовите на Дружината заемно да се помагаат, како во воспитен и морален, исто така и во материјален поглед; в) да работи врз сестраната подготовка на своите членови за да можат што подобро да му послужат на својот народ во државата на Неговото Величество Султанот.</ref> Се разбира оти од тоа друштво не излезе ништо, зашто Србите не им веруваа на Македонците и фатија да праќаат во него „Старосрбијанци”, Црногорци, Босанци, Херцеговци и др. Особено таа недоверба и наплив од Срби во македонското друштво настапи во II година од неговото постоење при инспекторот гимназискиот проф. Јуришиќ. Но со растурањето на друштвото не се изменија чувствата и стремежите на Македонците во Србија. Тие фатија да ја следат Револуционерната организација, создадена од Македонци со бугарско-српско образование, како и односот на Србите кон неа. Тие си дадоа отчет од улогата на Србија во македонското прашање досега и за иднина, затоа и ним им припаѓа честа да се создавачи на националниот сепаратизам сред Македонците. Тие се и главните негови следбеници. Меѓу нив има луѓе со висок патриотизам и со здраво разбирање на националните македонски интереси. Тие македонци и им дадоа израз на своите убедувања за македонското прашање со издавањето на весникот „Балкански гласник” во Белград во 1902 год. Издавањето на овој весник не можеше да им се бендиса на српските шовинисти, затоа српските весници подигнаа шум против издавањето на „Балкански гласник” обвинувајќи го неговиот редактор за сочувство на македонските комитети, како резултат на кое тој беше протеран од Србија.<ref> Весникот „Балкански гласник” излезе само во 8 броја (7.7-25.8 1902) како орган на Македонскиот клуб во Белград. Како издавач беше потпишан Стефан Јакимов Дедов (1869-1914), а фактичкиот уредник беше Дијамандија Трпков Мишајков (1872-1953). По забранувањето на весникот и затворањето на клубот, Дедов и Мишајков отидоа во руската престолнина и во меморандумот до руската влада и до Советот на С. - Петербушкото словенско благотворно друштво од 12.9.1902 год. меѓу другото пишуваат: „По завршувањето на Правниот факултет во Белград ние почнавме да го издаваме весникот Балкански гласник (Reviue Balcanique), чија цел беше да ги брани интересите на македонските христијани не само од угнетувањето од Турција, но исто така и од разните пропаганди, и да проповеда за самостојна Македонија во политнчки, национален и духовен однос. Српската влада, под влијание на една група луѓе што мечтаат за „голема Србија“... го забрани издавањето на весникот, така што ние немавме можност да ги искажеме во целата полнота своите мисли за интересите на македонските христијани”. Подолу потписнициве велат: „Поради жалните резултати од таквото разделување на христијанското население во Македонија на разни групи непријателски настроени едни спрема други, ние уште пред издавањето на весникот „Балкански гласник“ се обидовме во вид на литературен клуб да основеме кружок што би имал за цел да ја обедини македонската интелигенција во Србија во едно цело, без разлика на убедувањата, и кој би се грижел за создавање единство на мислите сред македонското население. Средствата за достигнувањето на оваа цел беа чисто културни, па сепак и овој план ние не успеавме да го реализираме, бидејќи приврзаниците на идејата за „голема Србија“ го кренаа и против него својот влијателен глас”.</ref> Такви се резултатите од српската пропаганда меѓу нејзините воспитаници и органи, родум од Македонија. По прашањето за народноста на Македонците Србите пред Македонците се придржуваа кон втората од споменатите две теории, т.е. дека Македонците се Срби, и токму затоа кај нив се добија спротивни резултати. Србите сакаа да ги направат Македонците да им служат на српските интереси, т.е. самите да се мислат и на своите сонародници да им велат дека се Срби. Но наместо тоа Македонците фатија да гледаат на себе како на Македонци, со свои одделни цели, и сакаа не да служат како орудија за српски цели, туку да ја употребат српската политика како средство за постигнување чисто македонски цели. Ни еден српски воспитаник, особено ако тој има живеано во Србија, не само што не им верува на Србите дека тој е Србин, туку и ги мрази за нивниот шовинизам и ги лаже за да си ја достигне само целта, да добие образование. По свршувањето на учењето може да биде и чиновник на пропагандата, но притоа тој ги мрази и си ја проколнува судбината што е орудие на една пропаганда, којашто си има свои цели, совршено спротивни на интересите на неговата татковина - Македонија. Таквиот Македонец обично до стапувањето во српското училиште бил и во бугарско или во грчко или и во едното и во другото. Тој си спомнува како во едното училиштетого уверувале дека тој е Грк, во другото – дека е Бугарин, а тука - дека е Србин. За него е прашање - каде е вистината, зашто сите имаат свои аргументи. Спротивните аргументации не даваат можност да се најде која е најправата и затоа Македонецот решава дека сите се лажни и дека има само една непобитна вистина: Македонците Словени се Македонци и Словени, следствено, треба секој Македонец да ги чува интересите на својата татковина и на својот народ, а не интересите на пропагандите.<ref> Укажувачки пример е обновувањето на Македонскиот клуб во Белград и издавањето на весникот „Автономна Македонија” (1905), чиј главен уредник беше некогашниот соученик и соборец на Мисирков во Белград, Софија и Шабац воденчанецот Григорие Хаџиташковиќ.</ref> Да укажеме и на друг тип Макдонец со српско образование. Тој можеби се смета Бугарин и по проживувањето во Србија 4-5 год. Откако ќе го сврши тој своето образование во Србија, каде тој треба да оди: во Бугарија или во Македонија? И во едната и во другата што ќе прави? Бугарија и Егзархијата во Македонија си имаат чиновници повеќе отколку што им се нужни. Пак и да има место, нема да му го дадат на еден што свршил во Србија, туку на еден свој кандидат. Да го допуштиме уште и тоа, тој да добие бугарска служба. Но ќе се чувствува ли тој на неговото место? - Не. Тој во времето на поминатите негови години во Србија се наоѓал под влијание на цел ред околности што отсуствуваат во Бугарија и затоа неговите погледи се разликуваат од погледите на оние што се образуваа само во Бугрија и се слободни од цел ред преземени мисли и предрасуди. Најмалку, во новата општествена средина тој ќе се чувствува не на своето место. И така, Србија со своето замешување во македонското прашање направи огромен успех и треба да си признаеме дека тој не е толку во нејзина колку во наша полза. Таа отвори училишта, кладе конзулства, го ракоположи Фирмилијана и со сето тоа му даде нов правец на нашето прашање. Таа во европското јавно мислење и во самата Србија создаде илузија дека има Срби во Македонија и таа илузија во очите на европејците минува како факт. Таа натера одново да се прегледа прашањето за народноста на Македонците и да се реши ни во полза на Бугарите, ни во полза на Србите, а во полза на одделна македонска народност. Таа воспита цело поколение Македонци што имаа, имаат и ќе имаат најрешавачко значење во новата историја на Македонија. Српските воспитаници играат важна улога во македонското прашање, без да се обраќа внимание на тоа дали тие работат под бугарска, под српска или под македонска фирма, како и без разлика дали се тие во морален однос луѓе високи или не. Српски воспитаници има од сите тие категории и во сите нив српското влијание се покажува благодатно за Македонија. Српските воспитаници што работеа под бугарска фирма ја создадоа и ја поткрепија македонската револуција; на нив се должи и политичкиот сепаратизам. Националниот сепаратизам се должи на српски воспитаници идеалисти што работат под српска маска, а во душата своја се признаваат за Македонци;<ref> Најубедлив пример за тоа беа добар дел од членовите на МНЛД што имаа или српско или пак и српско и бугарско образование и воспитание: Мисирков, Чуповски, Константинович, Русуленчич, Петковски, Антонович, Ничота, Мишајков, Дедов, Џолевски, Николовски и др.</ref> српските воспитаници, со своето образование во Србија, се образуваа во национален дух, наместо во национален индиферентизам во Бугарија, иако некои од нив целосно не престанаа да се викаат Бугари, но меѓу нив и Македонците со чисто бугарско образование и самите Бугари се отвори една голема пропаст: тие со своето образование застанаа на средината меѓу Бугарите и Србите, т.е. викајќи се по традиција Бугари, тие престанаа да се такви во својата душа: тие станаа Македонци. Најпосле најдолните, најочаените органи на српската пропаганда, родум Македонци, пак се полезни за Македонија: од нив се образува класа од недоволни од српската пропаганда за коишто нема пат кон Бугарите; тие ќе ја зголемат класата од националните сепаратисти. Значи, ако и ние се лажеме во претпоставката оти националниот сепаратизам ќе биде поддржан од комитетите, од Организацијата и од македонската интелигентна колонија во Бугарија, тогаш, и во таков случај, доста е една силна српска пропаганда во Македонија за да земе најголеми размери националниот сепаратизам. Но новото течење среќава и ќе среќава најдобар прием уште во неговиот зафаток и кај најдобрата, најинтелигентната и непродадената македонска интелигенција, како и што е резултат на умствениот и моралниот развиток на последнава. Има и ќе се најдат мнозина интелигентни Македонци што се готови да си го дадат животот за интересите на својата татковина и својот народ, коишто ќе се запрашаат: што е поважно за нас Македонците - општобугарските, општосрпските, општогрчките или македонските интереси? И ќе одговорат дека интересите на татковината секогаш се погоре од интересите општонародни и дека последниве се само средство за првите, а не наопаку. Мала набљудателност треба за да се убеди човек во таа вистина. Најнапред, од секого се знае оти ние ги милуваме нашата татковина Македонија и нашиот народ, зашто секој ден ги гледаме и ги изучуваме со своите органи на чувствата. Во неа и сред него сме родени. Од детинството сe што им е мило ним и нам ни е мило; на сe што се радуваат тие и ние се радуваме; тие плачат и ние плачеме; тие се смеат и ние се смееме. Општата радост и жалост, општите преданија и обичаи нe прават сите нас едно цело - еден народ. Но штом ќе ја поминеме границата на Македонија, или на југ или на североисток или на север, т.е. во Грција, Бугарија, Србија, наеднаш ќе почувствуваме оти на нас дува веќе друг ветер; ќе почувствуваме дека ние таму сме само неканети гости. И оти ако сакаат таму да ни се покажат браќа, тоа го прават за да нe ограбат нас и да нe експлоатираат. Грците, Бугарите, Србите сите заедно нe уверуваат нас дека ние сите сме само од нивната народност и оти нашиот спас е само во соединувањето на цела Македонија, или барем на еден голем дел од неа, кон нивната држава. Секој од нас ќе забележи оти тие луѓе, за кои ние знаевме само од книга и ги знаевме како луѓе што сакаат да ни поможат да се ослободиме, ни се покажуваат нам за пријатели и сонародници и ни се присторуваат за наши покровители, не затоа што сме ние Грци, или Бугари или Срби, не зашто се грижат за некакви општонародни интереси во кои влегуваат и нашите, не зашто сакаат да поможат и да нe избават нас, а само со чисто егоистички цели, т.е. тие го експлоатираат тоа што ние се викаме со нивните народни имиња и сакаат, врз основа на постое њето на тие народни имиња во нашата татковина, да ја зголемат својата татковина, да ги обезбедат своите интереси со завладувањето ако не на цела Македонија, тоа барем на голем дел од неа. Не ни покажува ли тоа оти малите држави, па и секоја една земја, со гонењето општонародни цели гонат не хумани цели, ослободувањето на поробените, ами чисто материјални и егоистички цели, т.е. зголемувањето нивно за свој интерес, без да се гледа дали ќе настапи подобрување во судбината на Македонија или не. Значи, месните интереси се јавуваат главни, а општонародните второстепени; првите се цел, вторите - средство. Имињата: Бугарин, Србин, Грк во Македонија се средство на малите држави за да нe заробат нас. Ако и ние ја сакаме нашата татковина и самите себеси, тогаш и ние треба да ги претпочитаме нашите месни македонски интереси пред општобугарските, општосрпските, општогрчките. Ние треба да создадеме таква положба - да нема во Македонија ни бугарски, ни српски ни грчки интереси, зашто таму нема Бугари, Срби и Грци, ами има само Македонци од словенско потекло и некои други македонски народности. Нашите интереси треба да си ги изучиме и да си ги заштитуваме сами, а не да ги даваме во туѓи раце за да ги експлоатираат малите балкански државички. После, националниот сепаратизам ќе има место и кај луѓе што гледаат од практично гледиште на работите, без да се занимаваат многу со теоријата за нашата народност. Така, тие ќе расудуваат: ако една Канада може да и’ се лути на Англија затоа што последнава, за да си биде во добри односи со Сев- Американските Соединети Држави, им ги пожртвувала ним интересите на Канада и последнава сега сака да се ослободи од Англија и сама да си ги брани своите државни интереси, зашто подобро си ги разбирала, - тогаш зошто Македонија да не и’ се лути на Бугарија затоа што таа не може да ги брани македонските интереси, ами само ги експлоатира нив, и зошто Македонија да не рече: Јас пролевав крв од мои синови, нека ги бранат моите интереси тие самите, а не твои Начович, Цоков, Станчев и тн. Исто така мнозина ќе забележат оти малите држави се однесуваат со таква недаверба кон улогата на Бугарија во Македонија како што се однесуваа големите сили кон улогата на Русија во бугарското ослободување. Последниве се плашеа од една „С.-Стефанска Бугарија”, зашто мислеа оти Русија ќе си ја присвои. Исто така, малите држави мислат сега оти Бугарија сака да се ослободи Македонија за да си ја присвои. Но кога видоа западните држави оти се излагани и оти Бугарија раѓа такви луѓе како покојниот Стамболов и живиот Свирчо, се успокоија и зедоа против волјата на Русија да го прават тоа што самите го расипаа во Берлин. Не ќе се најдат ли и кај нас луѓе што ќе разберат оти довербата на малите држави кон нашата татковина ќе зависи од наши стамболовци и свирчовци, но коишто ке ја видат опасноста за нашите национални интереси не во Русија, ами во Бугарија? Повеќе е од за верување оти ќе се најдат и такви. И тие ќе бидат крајните сепаратисти. И најпосле, мнозина ќе забележат оти најголемата наша несреќа се крие во тоа што кај нас нема местен македонски патриотизам. Да беше кај нас тој, ние кај и да сме ќе мислевме и ќе работевме само за Македонија. А сега едни од нас гледаат на себе како на Бугари и ги соединуваат нашите интереси со бугарските и наместо да ја изучуваат Македонија во секаков однос, наместо да ја изучуваат историјата на Македонија во сите времиња, ги изучуваат бугарските интереси и бугарската историја и не честопати оние периоди од неа што немаат никаков однос кон Македонија. Така на пр., г. Баласчев,<ref> Георги Баласчев (1869-1936) од Охрид е историчар и публицист, познаник на Мисирков од заедничкиот престој во Белград (1889) и во Софија (1890), кој во времето кога се ставаа основите на ММКД, под псевдонимот Е з е р с к и, ја објави првата книга на македонски јазик за „лозарското” движење „Неколку кратки летописни белешки за состојбата на западните Македонци...” (Софија, 1890). Иако потоа живееше во Бугарија и беше на бугарска служба, Баласчев не еднаш го креваше гласот во полза на својата поробена и подоцна раздробена татковина. Макар што беше еден од главните издавачи на сп. „Лоза”, потоа се занимаваше со историјата и археологијата на старото бугарско ханство што ја предизвика и реакцијата на Мисирков.</ref> охриѓанец родум, наместо да се занимава специјално со историјата и интересите на Македонија, ми ги изучува бугарските интереси и „материјалната култура на бугарското ханство”<ref> Белешки врху вештествената култура на старобалгарското ханство и основанието му в Европа, с една картина, от Г. Баласчев (Собствено издание), Софија, 1902.</ref> нешто што го има за Македонија истото значење како и историјата на Абисинија до покрстувањето на Абисинците. Други од нас се во Грција и ги проучуваат грчките интереси и грчката историја. Друг охриѓанец, Димица,<ref> Охриѓанецот Маргарит Димица (1824-1903) е еден од истакнатите приврзаници на грчката националистичка пропаганда во Македонија, а во своето научно дело, како универзитетски професор во Атина, се определува исто така само за старата македонска историја.</ref> се подвизува во Грција и за него има значење историјата на Македонија само до нејзиното завојување од Римјаните. Други Македонци во Србија се прават српски патриоти и работат наместо за Македонија - за српските интереси. Така, еден богат кожарски трговец по име Коста Шуменковиќ<ref> Не случајно Мисирков зема тројца од Охрид што се свртеле на три различни страни и се ставиле во услуга на трите националистички пропаганди за завојување на татковината. Коста Шуменковиќ од Охридско навистина беше едно од најактивните орудија на големосрпската пропаганда во Македонија.</ref> по смртта своја пожртвува 500.000 франкови за српските училишта. Доста се таквите жални резултати од врзувањето на нашите интереси со туѓите за да се убедат мнозина дека нашиот спас е само во националниот и религиозниот сепаратизам. Во луѓето со такви убедувања, како и сите Македонци незадоволни од пропагандите ќе биде во прво време силата на новото течење. Но така ќе биде само во почетокот. Бројот на приврзаниците јавни и тајни ќе расте, не по дни, а по часови. Важно е тоа што до кога што ќе има во Македонија бугарска пропаганда, ќе има и српска. И двете пропаганди се држат само со бугарски и српски пари. Незадоволните од втората до Востанието беа повеќе. По Востанието бројот на незадоволните од обете пропаганди ќе се израмни со зголемувањето на незадоволните од бугарската пропаганда. Но и да не биде тоа, една српска пропаганда е доста за да создаде превосходна почва за новото течење. Сите Македонци од српската пропаганда ќе бидат на страната на новото течење: органите на пропагандата ќе сочувствуваат тајно, а неплатените Срби ќе ја исповедуваат својата македонска народност јавно. Најпосле, и мнозина Македонски Словени со грчко образование ќе се признаат за Словени. Сега тие не го прават тоа, зашто треба да се викаат Бугари, а името Бугарин кај Грците се става многу долу. После, сите, од Македонците се готови да направат отстапки од своја страна за обединувањето во едно национално цело, но ни еден од следбениците на трите национални пропаганди нема да ја изневери својата пропаганда за да капитулира пред друга. Националното обединување на Македонците може да стане само со компромис помеѓу нив, а не со капитулирање на едните пред другите. А кој компромис и е новото национално македонско течење. Оттука е јасно оти ако новото течење и не добие некаква поддршка од многубројната интелигентна македонска колонија во Бугарија, пак ќе се развива, само ќе се развива веќе како течење насочено специјално против бугарските интереси во Македонија. При големиот развиток на новото течење и при силниот отпор од Бугарија, може да се очекува за него поддршка од страна на Србија. Колку и да се покажува тоа недобро и опасно за Србија, сепак тоа не им противречи на српските интереси. За Србија е важно Македонија, ако не биде српска, да не биде и бугарска. Штом ќе се види оти таа никојпат нема да биде српска, Србите ќе можат да се одвратат од своите утврдувања дека Македонците се Срби и ќе ги признаат за одделно словенско племе, еднакво блиско до Србите и до Бугарите.<ref> Како голем аналитичар на конкретната историска ситуација и на значајните процеси во општествениот развиток на Македонија и на Балканот, Мисирков ги согледал и идните односи. Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување... Македонското население е национално поробено... Единственото решение што се наметнува е Македонија да добие самостојност и да стане врска за другите балкански народи”.</ref> И така, македонската национална преродба е настапен историски процес што има под себе јака почва и голема иднина. Таа се должи главно на конкуренцијата помеѓу Бугарија и Србија по македонското прашање. Како преодни стадиуми кон полното одделување на македонските интереси од бугарските и српските, т.е. кон националниот сепаратизам, служат политичките револуционерни организации и политичкиот сепаратизам пропагиран од нив. Како главен извор за зголемувањето на бројот на националните сепаратисти ќе служи зголемувањето на конкуренцијата помеѓу бугарската и српската пропаганда во Македонија и бројот на лицата незадоволни од тие пропаганди. Националниот сепаратизам ќе се зголеми исто така и од лицата што ја осознаваат сета штета од националните и верските пропаганди, кои под вид дека ги бранат нашите интереси, безбожно ги експлоатираат нив, и коишто ќе се решат на борба за националното обединување на Македонците против сите тие пропаганди. Борбата со него е опасна не за него, а за неговите противници. Од таа борба тој ќе излезе победник, уште повеќе што реформите во Македонија ќе и’ дадат нејзе можност да се ослободи од туѓите влијанија и да го пренесе центарот на преродбата внатре во неа. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1544 1576 2006-12-29T00:02:22Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Во трите гореизложени статии јас ги разгледав најважните за мене, па ми се чини и за сите искрени патриоти прашања. Мислам оти читателот без коментари ќе разбере што сакав во нив јас да речам. Но сe што реков јас во нив ќе си остане без добар фундамент ако не се разгледаат некои теориски прашања, од чие правилно поставување ќе зависи успехот во нашето општо работење во полза на нашата татковина и нашиот народ. Мнозина ќе се запрашаат: За каков национален сепаратизам овде се зборува? Не се мисли ли да се создава сега нова македонска народност? Но тоа нешто е вештачко и како такво ќе трае ден до пладне. Ами каква нова, т.е. македонска народност, кога ние, нашите татковци, дедовци и прадедовци се викале Бугари? Дали Македонците во нивната историја пројавувале некаква општа работа политичка и духовна? Како се однесувале тие кон другите балкански народности и обратно? Во оваа статија јас ќе се потрудам да одговорам на тие и на многу други слични прашања и со тоа, според мојата сила, да ги разјаснам научните основи на националниот сепаратизам, како и да покажам на неправилноста на тие приговори што се поставуваат од неговите противници, коишто со тоа сакаат да го компромитираат него како нешто вештачко. Едно од првите прашања што ќе го постават противниците на националното обединување и преродување на Македонците ќе биде: Каква македонска словенска народност? Никогаш немало македонска народност, ќе речат тие, па и сега ја нема. Во Македонија секогаш имало, па и сега има две словенски народности: Бугари и Срби. Значи, некаква македонска словенска национална преродба е просто празна работа на неколку фантазери,<ref> Како голем аналитичар на конкретната историска ситуација и на значајните процеси во општествениот развиток на Македонија и на Балканот, Мисирков ги согледал и идните односи. Напредните слоеви на српскиот народ уште по Првата светска војна ја согледаа вистината за македонскиот национален ентитет, па не беше само Коста Новаковиќ што во 1924 год. изјавуваше: „Јас сметам дека секој народ, па и Македонците, треба да добие право на самоопределување... Македонското население е национално поробено... Единственото решение што се наметнува е Македонија да добие самостојност и да стане врска за другите балкански народи”.</ref> коишто притоа немаат никаков поим за јужнословенската историја. Македонија, после ќе речат нашите противници, не претставува ни географска, ни етнографска ни историска целина. Таа никако не повлијаила врз судбините на соседните народи, а била арена на политичка и културна борба меѓу разните балкански народности. Истите размислувања за нашата татковина може ќе ги чуеме и од некои од нашите сонародници - Македонски Словени што се викаат Бугари, кога ќе се исцрпат сите други средства за борба со македонското национално обединување. Во Македонија нема јазик, ами има многу наречја различни меѓу себе, но сите сродни со бугарските наречја и со нив составуваат една целина - бугарскиот јазик. Други од македонските наречја се поблиски до српскиот јазик, ќе ги продолжат своите приговори нашите противници. Колку и да се основани сите наведени приговори на нашите противници против опшноста на Македонските Словени и нивната припадност кон една самостојна словенска целина, пак ми се чини дека можат да им се направат и не помалечки контраприговори, од кои ќе се види дека националното самосознание и преродба на Македонските Словени е нешто многу обично и разбирливо. На првата забелешка од нашите противници, оти никогаш немало македонска словенска народност, може многу просто да им се одговори: што немало понапред - може да се стори подоцна, доста е да се имаат различни историски услови со свои одделни барања. Некогаш сите Индоевропејци составувале еден народ со еден јазик што го востановуваат сега лингвистите преку споредување на старите и новите индоевропски јазици. Но исчезнаа тие историски услови во кои Индоевропејците се разбираа помеѓу нив и настапија други историски услови во коишто започна цепењето на јазикот, на општото национално самосознание, со заеднички јазик, верувања, ќуди, преданија и др. Но тоа делење пак беше на големи делови или народни групи, како, на пр., индоиранската или ариската, германско-словенско-литовската и др. Тие групи со стекот на подоцнешните историски услови се подразделија на јазични фамилии, како: индиската, иранската или персиската, ерменската, грчката, трако-илирската, италиската, келтската, германската, словенската и балтиската или литовската. Словенската, приближно од околу раѓањето на Исуса Христа, се раздели првин: на источнословенска или руска, на западнословенска и на јужнословенска група. И само од последнава се оддели бугарскиот словенски народ, со името Бугари, наврзано на бугарските Словени од несловенските Бугари. Ако сега нашите противници го допуштаат образувањето на помали етнографски целини од поголема, како последица на историска неопходност, и ако тие досега гледале на Македонците како на Бугари, тогаш зошто сега тие не можат и не сакаат да го допуштат образувањето од таа голема етнографска целина што ја викале сите, па и тие, бугарски народ, две помалечки целини - бугарска и македонска? А сегашните историски околности тоа го сакаат, како што го сакале некогаш образувањето на бугарскиот, српскокрвахскиот и словенечкиот народ од јужнословените или полскиот, чешко-словачкиот и лужичкосрпскиот од западнословенската група. Формирањето на Македонците во одделна словенска народност е најобичен историски процес, сличен на процесот на образувањето на бугарскиот и српско-хрватскиот<ref> Иако Мисирков зборува и одделно за Срби и за Хрвати, сепак повеќепати двата народа ги смета како еден во типолошка смисла, како што и српско-хрватскиот јазик го сфаќа како таков.</ref> народ од некогашните јужни Словени. Да ги споредиме овие два процеса. Едни историчари и филолози тврдат оти јужните Словени уште до доаѓањето на Балканскиот Полуостров се разликувале помеѓу себе, т.е. составувале два одделни народа: Словени /Бугари и Словенци/ и Србо-Хрвати. Така тврдеа Копитар.<ref> Јернеј Копитар (1780-1844) е словенечки преродбеник и угледен австриски славист, автор на првата научна словенечка граматика, издавач на стари словенски споменици и значаен помагач на филолошкото дело на В. Ст. Караџиќ.</ref>, Миклошич<ref> Словенецот Франц Миклошич (1813-1891) е еден од најистакнатите слависти во 19 век, автор на „Споредбена граматика на словенските јазици”, „Речник старословенско-грчко-латински” и „Етимолошки речник на словенските јазици”.</ref> и Шафарик.<ref> Словакот Павел Јозеф Шафарик (1795-1861) е истакнат словачки и чешки филолог и етнограф, чии најзначајни дела се: „Историја на словенскиот јазик и литература на сите наречја”, „Словенски древности”, „Словенска етнографија“ и др.</ref> Други историчари, особено лингвисти /јазикознајци/ тврдат оти сите јужни Словени во времето на своето преселување на Балканскиот Полуостров зборувале на разни дијалекти /наречја/ од еден јазик и сите се викале со едно општо име: Словени. Словени се викале и Србо-Хрватите. Имињата Срби и Хрвати се носеле од малечки јужнословенски групи и биле племенски, а се сториле народни само кога нивните носители, т.е. племињата Срби и Хрвати образувале големи држави. Сите Словени, поданици на српската држава, се викале наместо Словени - Срби, а на хрватската држава - Хрвати. Така учи проф. Јагиќ<ref> Хрватот Ватрослав Јагиќ е еден од најголемите слависти воопшто во 19 и 20 век, долгогодишен професор по словенска филологија во Одеса, Берлин, Петербург и Виена, автор на многубројни славистички студии и изданија на стари словенски текстови и основач и издавач на славистичкото списание „Архив за словенска филологија” во Виена, како и на незавршената „Енциклопедија на словенската филологија”.</ref>, а заедно со него и неговите ученици. Тој и на сегашните јужнословенски јазици не гледа како на три целини, точно разграничени, туку како на синџир дробни наречја што се слеваат едно во друго, како што влегуваат колцата во синџирот од една страна во едното соседно, а од друга страна - во другото соседно колце. Ако се довериме на првата теорија, т.е. дека Бугарите и Србо-Хрватите се преселија на Балканскиот Полуостров како готови одделни целини, тогаш се поставува прашањето до каде се простираа тие народности во времето на преселувањето и дали сите дојдени бугарски Словени останаа и досега такви или некој дел од нив се посрбија? И дали сите дојдени Србо-Хрвати останаа како такви или дел и од нив се побугарија? При допуштањето да се доселија готови јужнословенските народности на Балканскиот Полуостров совршено неосветлено останува прашањето за границите меѓу Бугарите и Србите, особено прашањето со какво население беа населени средновековните: Морава, Кучево и Браничево, или, со други зборови, денешното Кралство Србија? За нив, врз основа на византиските историчари, особено на Константин Порфирородни,<ref> Константин Порфирогенит (905-959) е византиски цар и автор на повеќе историски списи, меѓу кои и „За управувањето на Царството”, каде што дава многу податоци и за доселувањето и животот на Словените на Балканскиот Полуостров.</ref> Шафарик вели дека тие беа населени со бугарски Словени што бидоа посрбени во 13 и 14 в. Ако се допушти за верна таа теорија, ќе биде јасно оти еден народ не секогаш може да устои против притисокот од туѓи соседни народи, а губи еден свој дел во корист на посилниот сосед, и друго, од неа се гледа оти народите можат да се состават од два блиски народа, слеани во едно, како последица на историска неопходност. Што има бидено во средните векови, зошто да не може да биде и сега? Бугарскиот народ ја загубил скоро цела денешна Србија во корист на Србите и се помирил со мислата за таа загуба и не сметајќи ја за таква. Зошто тој не може да се помири и со мислата за загубувањето на Македонија, кога тоа загубување е исто така неминовна неопходност, како што беше неминовна неопходност и загубувањето на Србија? Историските околности неминовно водеа до загубувањето на Србија за Бугарија во корист на Немањиќевците и на српството, прво во политички, а после и во национален однос; а историските околности создадени од Берлинскиот договор направија Македонија да биде загубена за Бугарите, прво во политички однос, а после и во национален. Уште една паралела со историјата на Србија: да беше Србија незадоволна од својата судбина во државата на Немањиќевците, таа ќе правеше обид да се ослободи и да им се спротистави ним со стремежот да се присоедини кон Бугарија; но обидот ќе беше направен и ќе доведеше до саканите резултати само ако дозволуваа историските околности; но последниве не го дозволија тоа и Србија се помири со околностите и беше загубена за Бугарија. Истото е и ќе биде и со Македонија. Македонија направи обид најнапред да се ослободи од Турција, но, за жал, обидот излезе неуспешен. Можеби по ослободувањето ќе се мислеше и за соединување со Бугарија. Но оваа година ни покажа оти историските околности никојпат не ќе дозволат да се соедини цела Македонија со Бугарија; сега за Македонците и Бугарите останува едно од двете: или делење на Македонија меѓу балканските државички и со тоа загубување на 2/3 од Македонија за Бугарите и Македонците, или полно пресечување на врските со Бугарите и поставување на македонското прашање врз наполно неутрална, чисто македонска основа. Кога така го поставува неопходноста прашањето, тогаш јасно е оти секојпат и од секого ќе биде претпочетено второто. И вистина, зар ќе се реши еден искрен патриот Македонец да ги жртвува: Костур, Лерин, Битола, Охрид, Ресен, Прилеп, Велес, Тетово, Скопје и др. за соединувањето на Македонија до левиот брег на Вардар со Бугарија? Зар има поголема близост помеѓу еден Македонец од Источна Македонија и еден – рушчуклија 133а или еден Македонец од Источна и Западна или Северна и Јужна Македонија? Кога историската неопходност категорички ни изјавува: Македонци, или соединувајте се меѓу себе и отцепете се од другите балкански народи или гответе се за дележ на нашата татковина! - сите искрени патриоти Македонци ќе го примат првото. Па тоа им го налага на Македонците и човештината: зар е човечка сегашната состојба во која ја имаат доведено Македонија пропагандите? Во една куќа таткото е од една народност, едниот син од друга, другиот од трета народност и еден Господ знае до кога ќе продолжи да биде така! Човештината бара од нас да се искорени во нашата татковина таа ненормална состојба и да се примират брат со брат, татко и деца. Таквото обединување е неопходност, а не ни е нужно семејно непријателство за некакво обединување со Бугарија што никојпат не ќе биде допуштено ни од малите балкански ни од големите држави. Значи, во сегашните политички околности има не помалку основа за загубување на Македонија од страна на Бугарите, отколку основата за нивната загуба на денешна Србија во средните векови. И како што загубувањето на Србија во политички однос го повлече по себе загубувањето нејзино и во национален однос, исто така раздробувањето на С. - Стефанска Бугарија во политички однос ќе го повлече и раздробувањето нејзино во етнографски однос. Околностите создаваат културна и национална близост меѓу луѓето и околностите ги раздвојуваат роднинските елементи. Такво сопоставување може да има помеѓу првата, т.е. теоријата за населувањето на Балканскиот Полуостров од јужни Словени формирани во две народности строго разграничени во етнографски и географски однос и постепеното изменување на етнографската карта на Балканскиот Полуостров, од една страна, и процесот на современото национално обособување на Македонија од друга. Сега да видиме дали од гледиштето на другата, т.е. Јагиќевате теорија за образувањето на јужнословенските народности може да се објасни со настанувањето, при сегашните политички околности, на една нова македонска словенска народност? Јагиќ ни вели дека јужнословенските јазици се и биле синџир од наречја; исто така дека сите јужни Словени до образувањето на бугарската, српската, хрватската и словенечката<ref> Во историјата не е познато да постоела и посебна словенечка држава под какво и да е име.</ref> држава се викале со едно име -Словени. По должината на тој синџир од јужнословенски племиња и наречја како да се образувале 4 јаки јазли, што ќе рече, 4 држави со разни имиња, т.е. словенечка, хрватска, српска и бугарска држава. Тие јазли, т.е. држави, според силата што ја имаа кога се образуваа, си ги разделија меѓу себе сите колца - племиња и наречја на јужнословенскиот етнографски синџир и ги крстија со нивното име. Jазлите како свој центар си го имаа носителот на националното име; со зголемувањето или смалувањето на политичката моќ на носителот на националното име и последново се раширува или се смалува. Така станале имињата Србин и Хрват народни од племенски, така се присоединиле механички кон нивните носители соседните племиња со своите наречја и составиле со нив еден народ, постепено асимилирајќи се со своите покорувачи или присоединувачи. Ако образувањето на јужнословенските народности е механичко-политички процес, тогаш истиот не е нешто невозможно и во сегашно време. Во јужнословенскиот јазичен синџир има неколку колца надвор од српскиот и бугарскиот политички јазол: тоа се македонските наречја. И вистина, тие колца, бидејќи помеѓу себе се најблиски, имаат некои црти на исток блиски со бугарските и на север со српските колца. Тие колца во разни времиња беа со разни имиња бојадисани, додека во 4-та четвртина на XIX век боите не фатија да се ставаат една врз друга и не се парализираа една со друга. И едната и другата боја не се држеше јако за колцата и малку по малку боите фатија да се рушат и под нив фати да сјае нивната природна боја „словенска” со одблесок „македонски” од географската област во која се распределени. Носителите на тие колца-наречја некогаш се викале „Словени”, а после ту Бугари ту Срби, додека конкуренцијата на овие две имиња не ги направи обете туѓи за Македонските Словени и тие не фатија да се именуваат со старото географско име на својата татковина. Името Македонец првин се употребуваше од Македонските Словени како географски термин за покажување на своето потекло. Тоа име им е општо познато на Македонските Словени и сите со него се именуваат. Штом е така и штом образувањето на народноста е политичко-механички процес, тогаш се имаат сите нужни услови за одделување на Македонија во самостојна етнографска област: Македонците имаат општа татковина, последнава постепено со реформи се одделува во самостојна политичка целина, во неа има „неколку колца од јужнословенскиот јазичен синџир”, тие колца многу лесно се обединуваат со општото признавање на средното од нив за општо орудие во искажувањето на литературната реч за сите интелигентни луѓе во Македонија и за во книгите и во училиштата. И така, сите услови за националната преродба на Македонија се имаат на лице, па и таа преродба и од гледиштето на втората историска теорија за образувањето на малите етнографски единици од една поголема на Балканскиот Полуостров е совршено логична. Тоа може да им се забележи на оние што велат оти никогаш немало македонска народност. - Немало, ама ја има сега и ќе ја има за напред. Сега да се запрашаме друго: дали ќе биде точно да се вели дека во Македонија има две народности, и ако има една, тогаш дали таа народност може да биде наречена српска или бугарска? Во Македонија, како и во секоја друга земја, има многу наречја, блиски едно до друго. Таа блискост на едно наречје се пројавува, од една страна, кон сите други македонски наречја во општите фонетски или звуковни, морфолошки или формени и лексички или зборовни особини; од друга страна, секое наречје е најблиско до неговите соседни наречја, имајќи со нив општи особини што се немаат во пооддалечените од него други наречја, и тоа западниот дел од наречјето е поблиско до неговиот западен сосед и со него тукуречи се слеваат, источниот до источниот итн. и така наречјата како да се врзани едно со друго како колцата во еден синџир. Сега се поставува прашањето: кои колца од нашиот синцир наречја ќе се наречат српски, а кои бугарски и врз која основа? При решавањето на ова прашање не треба да се забораваат и следниве прашања: кои наречја од српскиот и од бугарскиот јазик се признаваат за најтипични за овие јазици и кои нивни особености се признаваат за најкарактеристични за едниот и за другиот јазик? Дали тие најкарактеристични црти се имаат во сите македонски наречја? Дали македонските наречја имаат свои општи карактеристични особености што се немаат ни во српскиот ни во бугарскиот јазик? Дали во македонските наречја поодделно преовладуваат македонизмите пред србизмите или бугаризмите или обратно? Најпосле, дали особините на крајните или периферни македонски наречја и говори ни дозволуваат да ги сметаме за поблиски до средното и најтипично македонско наречје велешко-прилепско-битолското или до централните наречја на српскиот и бугарскиот јазик? Како најтипичен и раширен српски дијалект се јавува босанско-херцеговското или јужното српско наречје што од времето на Вук Караџиќ е литературен јазик на Србо-Хрватите. Централното или велешко-прилепското македонско наречје никојпат не може да биде по своите особини однесено кон српскиот јазик, зашто меѓу него и централното српско-хрватско наречје или сегашниот српско-хрватски јазик има исто таква разлика како и меѓу чешкиот и полскиот јазик. Ќе се рече, во средината на Македонија Срби нема. Од сегашното признавање на постоење на Балканскиот Полуостров само три словенски народи: Словенци, Србо-Хрвати и Бугари, со негирањето на Срби во центарот на Македонија, како индиректно да се признава имањето таму Бугари. Но дали денешното гледиште е правилно? Нема Срби, значи има Бугари. Но немањето Срби дали навистина значи дека има Бугари? Во централното македонско наречје, меѓу другото, се имаат вакви фонетски особини: старомакедонските гласови ъ и ь, во оние места каде што се имаат зачувано, преминуваат во о и е, на пр., денот од старомакедонското дьньтъ преку дьнът; сонот од сънътъ; наместо старото тј и дј имаме ќ и ѓ или јќ и јѓ, на пр., врејќа и туѓа<ref> Иако Мисирков и во текстот не ја употребува оваа антиципација на мекоста, овде веројатно се работи за печатна грешка, па наместо туѓа треба да стои тујѓа.</ref>; наместо нј имаме јњ, на пр., којњ наместо конј, наместо ?- а, на пр., рака и др. Сите тие особини не се српски, но не се ни бугарски. Тие се немаат во главното бугарско наречје - источнобугарското што служи и за литературен бугарски јазик. Ако источнобугарското наречје се признава за најтипично, тогаш многу е јасно оти самата географска далекост на македонскиот центар од него е доста да покаже дека последниов не може да биде бугарски. На источнобугарското наречје сега се гледа како на најтипично и најчисто од туѓо влијание бугарско наречје. Тоа во споредба со западнобугарското е пораспространето. Во последново има голема разлика од источното наречје, но, покрај неговата оригиналност, се признава во него српско влијание. Македонските наречја имаат пак свои оригинални особини, а бидејќи се наоѓаат во соседство со Србите се признаваат пак за не чисти од србизми. Освен тоа, тие се на крајниот запад. Поради сите тие причини, а најглавно затоа што Македонците за своето ослободување од грчкиот патрик и од Турција до последната руско-турска војна работеа заедно со Бугарите под името Бугари, а местата за таа борба беа околу Бугарија, т.е. во Стамбул, Влашко, Југозападна Русија и Србија, кои (места) помагаа во ослободителната работа најмногу да бидат застапени Бугарите, - помогнаа да се објави источното бугарско наречје за литературен јазик на Бугарите и Македонците. Сега да допуштиме да се и Македонците Бугари и особините на македонското централно наречје да се исто: толку бугарски колку и источнобугарските. И во таков случај не може да се зборува за етнографска целост меѓу Бугарија и Македонија. И да имало некогаш таква целост, таа може да се наруши од одот на историските околности. Во секој случај општите интереси можат да се поддржуваат со заемно согласување меѓу членовите на Целината. Интересите на целината треба да се еднакво скапи за сите членови што ја составуваат: од неа треба да имаат сите еднакви згоди и во нејзина полза сите треба да прават еднакви жртви. Ако тоа го нема и ако од неа едни - имаат голема полза, не правејќи никакви жртви, другите прават големи бесполезни жртви, целината се разделува. Националната бугарска целина, во која се однесуваа Бугарија, Тракија и Македонија, не може да се зачува, зашто нема таков етнографски центар што може здраво да ги соедини тие три земји, како што се соединети српскохрватските земји, нема среде тие земји едно најраспространето и еднакво одалечено од сите нивни краишта наречје што да ги привлекува околу себе периферните наречја и да распространува општо национално сознание меѓу сите што зборуваат на тие наречја. Во таков случај секој ќе беше свесен оти не само Македонците, ами и Бугарите од Бугарија и од Тракија прават еднаква со нив отстапка во полза на центарот. Сега пак случајот го издигнал за литературен јазик на Бугарите источното бугарско наречје што се наоѓа на крајната спротивна страна од Македонија. Тоа не може да служи за заеднички литературен јазик на Бугарите и Македонците, зашто не може духовно да ги обедини врз еднакви права сите три спомнати области. Таа задача би можело да ја исполни западнобугарското или шопско наречје,<ref> Уште во својата прва научна работа „За значењето на моравското или ресавското наречје за современата и историската етнографија на Балканскиот Полуостров” (1897) Мисирков го сврте погледог кон моравскиот дијалект на српскиот јазик и воопшто кон етнографијата на Шоплукот како меѓник помеѓу трите етноса - српскиот, бугарскиот и македонскиот. Инаку, еден од најзначајните обиди шопското наречје да се издигне на степен на литературен јазик за Бугарите и за Македонците, како компромисно решение, го направи штипјанецот Јосиф Ковачев (1839-1898) со својот „Болгарски Буквар” (1875), наведувајќи дека „шопското наречје”, со центар во Ќустендил, е средно и најчисто зачувано меѓу „севернобугарското или балканското” и „јужнобугарското или македонското”.</ref> да не беше малку распространето и со многубројни оригинални особености што се немаат во другите наречја во Бугарија, Тракија и Македонија. Најпосле, за зачувувањето на националната целост меѓу Бугарија и Македонија првата нема да се согласи за општ литературен јазик на Македонците и Бугарите да се избере македонското централно наречје наместо источнобугарското.<ref> Таквиот обид на Партенија Зографски во 1857-1858 год. беше пречекан со остра реакција од бугарските национални дејци.</ref> Ете зошто, прашањето кое наречје треба да биде општ литературен јазик за Македонците и Бугарите, ако првите и за напред ќе се викаат Бугари, коешто прашање сега не се поставува на дневен ред, зашто умовите на сите Македонци сега им се зафатени со револуционерното движење, еден ден неминовно и без други причини ќе поведе кон едно расцепување меѓу Бугарија и Македонија, со создавањето од страна на последнава свој литературен јазик. А создавањето, редум со српскиот и бугарскиот, одделен македонски литературен јазик не е ли рамносилно со одделувањето на Македонците во одделна, ни српска ни бугарска, ами македонска словенска народност? Бугарите можеби ќе речат оти новата словенска народност со свој литературен јазик ќе биде пак бугарска, само со друго име.<ref> И во овој поглед Мисирков точно го антиципирал идниот развиток, зашто Бугарите навистина дури во најново време (1978) настапија токму така во однос на изградбата на македонскиот литературен јазик.</ref> Ние Македонците, се разбира, нема да имаме ништо не само против Бугарите ако не признаат нас за Бугари, но и против Србо-Хрватите, ако последниве не признаваат нас за чисти Срби или Хрвати. И така, централното македонско наречје е еднакво далеку и од српско-хрватскиот и од бугарскиот литературен јазик и може да се разгледува како нешто одделно од нив. Тоа значи дека најдовме едно неутрално колце на синџирот од наречја. Сега останува да се реши дали тоа неутрално колце стои осамотено со одделна боја од другите колца или има и други колца со истата боја или со поблиска до неа отколку од една страна со централното македонско наречје, од друга со источнобугарското наречје или со српскиот јазик кај Вук Караџиќ, ќе видиме оти сите македонски наречја се поблиски до централното македонско, а не до централните наречја на другите јужни Словени. Значи, во Македонија има општо словенско, ни српско ни бугарско население. Тоа го признаваат и српската и бугарската пропаганда, иако за надворешниот свет и едната и другата зборуваат оти во Македонија имало божем две народности: српска и бугарска. Српската пропаганда е раширена низ цела Македонија без Костурско, Серско, Петричко, Драмско, т.е. без крајниот југ и крајниот исток. Во Костурско Србите немаат пропаганда не затоа што костурци не се Срби, ами доброволно и’ ги отстапуваат на грчката пропаганда. Истокот на Македонија Србите великодушно и го отстапуваат на Бугарија. Бугарија е не помалку великодушна по македонското прашање кон Србија: Бугарија признава Срби на с.-з. од Шар Планина; сета друга Македонија е бугарска, според Бугарите. Значи, двете пропаганди не спорат само за земјите на с.-з. од Шар Планина и за оние делови од Серскиот санџак што се крај бугарската граница. Во првата живеат едногласно Срби, а во втората - пак едногласно-Бугари. Но великодушноста на Србите е само затоа да ја покажат умереноста на својот апетит и справедливоста на нивните барања: Ете, не го сакаме тоа што не е наше. Истото е причина за бугарската великодутност спрема Србите. Бугарите дури излегоа потолерантни: земјата зад Шар ја признаа за „Стара Србија”. Но откако ќе се исклучат тие две покраини, сета друга Македонија Србите ја крстат српска, Бугарите -бугарска. Причините на претензиите на Србите и на Бугарите се, се разбира, чисто политички, но освен нив има уште една: македонските наречја стојат едно до друго така блиску, едно во друго се слеваат толку незабележливо што, ако се признае едно од нив за српско или за бугарско, ќе треба да се признаат за такви едно по друго и сите соседни со него. Заклучокот од тоа е - дека самите пропаганди признаваат оти во Македонија има само една словенска народност; значи, утврдувањето дека Македонија не претставувала етнографска целина противречи на нивните постапки. И по сето гореречено ќе се најдат мнозина што ќе речат: Можеби вистина е дека ако немало досега македонска словенска народност, таа може да биде создадена од времето, особено од сегашните историски околности; вистина е оти Македонците по својот јазик не можат со право да бидат наречени ни Бугари ни Срби, ами се нешто одделно, т.е. претставуваат одделна етнографска единка, но пак - како ние сега можеме да се викаме Македонци и да создаваме одделна македонска народност, кога ние, нашите татковци, нашите дедовци и предедовци сме се викале Бугари? Ние не можеме да се откажеме од тоа, зашто тоа име ни е свето како и верата. Да видиме дали е тоа така. Ние се викаме Бугари, како што еден човек се вика со едно име, да речеме Петар. Се поставуа прашањето: кој ни го клал името, што сакал да означи тој со него кога нe крстил и што разбираме ние под името Бугарин кога се наречуваме со него? На тие прашања ќе ни одговори крстувањето на човекот и значењето на неговото име за другите и за самиот него. Некој што го носи името Петар не си го клал самиот името, туку му го клале други. Нунковците му клаваат едно име на кумчето за тоа со него да се разликува од другите луѓе, деца, жени, моми. Кога ќе го викнат Петар - нема да се оѕве Иван, Лазар, Велика и други. Значи, името на еден човек не е толку важно за самиот него, колку за другите, затоа тој не се крстува самиот, туку го крстуваат него други. Тој сам и не се вика Петар, туку се вика: „јас“ Се ползува со неговото име само кога треба да се различи од многу други луѓе слични на него. Исто така, еден народ долго може да биде без народно име ако наблизу до него нема друг народ од којшто ќе треба тој да се разликува со одделно народно име. Но тоа народно име не си го измислува народот сам за себе, ами со него го вика соседниот народ и тој од него си го зема. Значи, најприродно е народното име за еден народ да се појави кај еден соседен со него народ. Соседните народи еден спрема друг, значи,се јавуваат во вид на нунко и кум. Според мислата на проф. И.А. Бодуен де Куртене,<ref> За жал, дури и кога Мисирков наведува конкретни цитати од други автори, никогаш не дава поблиски библиографски податоци.</ref> Словените се крстени со тоа име од Римјаните. Словенските имиња најчесто се завршуваат на - слав: Светис-лав, Венцеслав, Борислав и др. Словените служеле кај Римјаните како робови и гладијатори, а кај тие робови и гладијатори најмногу се повторувал зборот „слав”, затоа тој збор фатил да означува, од една страна, човек што ги работи најтешките работи, т.е. роб, а бидејќи најмногу робови се земале од Словените, тогаш, од друга страна, Словените биле крстени од Римјаните со името „slavi“ коешто тие си го позајмија од нив и го преправија на СЛОВ-Е-НИ, т.е. Словени. Тоа крстување на нашите предедовци стана уште кога тие одвај влегоа во однос со покултурните романски народи. Со тоа име ќе се наречеше некој од Словените ако требаше да се различи себеси од некој Романец или Германец, и тоа не секаде само тоа се употребуваше. Како и да е, важно е само тоа дека тоа не господ знае што означуваше за да не може да биде заменето со друго. И така, прво наше народно име ни има станато името Словен. Но за тоа име, како за наше народно, ние најмногу знаеме не по некакви свои традиции или од Романците, ами по византиските историчари. Главната причина да зборуваат Византиските историчари. Главната причина да зборуваат Византијците за Словените, значи и за нашите предедовци, беа нивните војни со Византија. Опустошувањата што ги правеа нашите предедовци во Византија беа такви факти за кои не можеше да се молчи; а заедно со прикажувањето за опустошувањата се прикажуваше и за опустошувачите, спрема кои Византијците се однесуваа со гордост и презир, како спрема варвари. Византијците зборуваа само за опасните за нив варвари. Колку еден варварски, т.е. негрчки народ беше пострашен за нивната држава, толку повеќе омразата кон него беше поголема и толку неговото име добиваше подолно, попрезриво значење. Нападите на Вестготите, Остготите, Хуните, Аварите, Антите, Словените, Србо-Хрватите, Бугарите на Византија се сменуваа еден по друг и поради таа причина византиските историчари зборуваат за сите тие народи, па и за Словените и Антите. Притоа треба да не се заборава оти вестготските, остготските, хунските полчишта се состоеја не само од Остготи, Вестготи, Хуни, Словени, но дека во нив господствуваше едната народност, а имаше примеси и од другите. Важно е дека Византијците ја одбележуваат господствувачката народност, а за другите молчат. За Словените повеќе зборуваат од сите други народи, освен Србо-Хрватите и Бугарите, зашто сите други вистина поминаа преку Балканскиот Полуостров, но и си отидоа од него. Но Словените добро се утврдија на целиот Полуостров, а особено во Македонија, каде што образуваа уште во VI столетие<ref> Веројатно е печатна грешка и треба да стои VII век, бидејќи дури тогаш Словените во Македонија се конечно населени и образуваат посилни племенски сојузи за борба против Византија.</ref> силна држава, против која Византијците упатија силна војска. Но Византија најмногу настрада од народот Бугари, од монголско племе, што опустошуваше сe што ќе му допадне во Византија. Во полчиштата на тој народ имаше и Словени што се сметаа од Византијците пак за Бугари. Најголем удар доби Византија од Бугарите, коишто зазедоа од неа голем дел нејзини земји населени со Словени и од нив образуваа една голема и силна држава, која од VIII век до идењето на Турците на Балканскиот Полуостров скоро постојано и’ нанесуваше еден удар врз друг. Бугарската држава беше повеќе со словенско население, но со името на нејзините образувачи, т.е. монголските Бугари.<ref> Во последно време во бугарската наука се повеќе се протежира теоријата за хунско-алтајскиот карактер на Протобугарите.</ref> Словените од Бугарија и од Македонија најнапред беа само сојузници на Бугарите во војните со Византија. Но сојузните со Бугарите словенски полчишта во очите на непријателите, т.е. на Византијците, беа пак бугарски. Значи, Византијците фатија да ги прекрстуваат Словените уште од времето на Аспаруховата орда.<ref> Ханот Аспарух (ок. 644-701) со една своја орда дошол од исток кон утоката на Дунав и откако ги покорил словенските племиња и ги разбил Византијците, ја образувал првата држава на Бугарите на Балканот (681) со седиште во Плиска, којашто подоцна ќе ги проширува границите и врз поголемиот дел од Полуостровот.</ref> Постојаната борба рамо за рамо со Бугарите ги направи нив еден народ со бугарско име, но со словенски јазик. Бугарското име меѓу Словените беше популаризирано од Грците и тоа првин ги означуваше само Бугарите - Монголите, после нивните воени сојузници, после бугарските поданици и најпосле стана етнографски термин за бугарските Словени. Но тоа име во очите и устата на Грците имаше уште специјално значење: најомразени за нив варвари, луѓе необразовани, груби, коишто граничат со ѕверовите. За Грците сe словенско беше грубо и бугарско. Со името Бугари не крстија Грците и нас Македонците. Но тоа прекрстување не е единствено. Од Србите ние бевме прекрстени во Срби. Во втората половина на XII век, во времето на српскиот жупан Немања<ref> Стефан Немања (ок. 1168-1196) е велик жупан на Рашка и обединувач на средновековната српска држава на чело со династијата на Немањиќевците.</ref> и бугарските царови Асеновци или Асановци,<ref> Браќата Асен I (?-1196), Петар II (? - 1197) и Калојан (? - 1207) се обновувачи на бугарското царство, кои успеваат да и’ нанесат тешки порази на Византија и да ја прошират својата држава.</ref> Византија беше нападната од крстоносците и од разни други непријатели. Тогаш Бугарите се подготвија да востанат и склучија договор со Србите против Византија. Последнава беше заеднички нивен непријател и двата народа<ref> Во случајов Мисирков неправилно ги идентификува народите со феудалните владетели, зашто тие договори не се правени помеѓу народите, коишто никој и никогаш за ништо не ги прашувал, туку помеѓу суверените од разните држави.</ref> решија да удрат на неа и секој да си земе што ќе може да откачи. Во Византија немаше бугарски и српски земји, како што немаше и некакво национално самосознание кај јужните Словени. Врз основа на тој договор Бугарите нападнаа на источниот дел на Балканскиот Полуостров, т.е. на Тракија а Србите на западниот, т.е. на сегашна Србија, Западна Бугарија и Македсжија и малку по малку си ги разделија помеѓу нив. Во текот на два века српските кралеви присоединуваа кон српската држава византиски земји. Но тие секогаш се викаа само кралеви на Србите. Цар Душан се нарече: цар на Србите, Грците и Албанците, а не и на Бугарите. Титулата на цар Душан се објаснува вака: тој признава на Балканскиот Полуостров две словенски држави: Бугарија и Србија и една несловенска - Византија; Србија со завојувањето на византиски земји сака да ја наследи Византија, но со тоа зема земји што можат да бидат и српски и бугарски и коишто не се бугарски. Македонското население не се однесувало со омраза кон Србите. Уште од времето на паѓањето на Самуиловото царство Македонците не еднаш правеа силни востанија против Византија, многу посилни од Бугарското во времето на браќата Асановци, но не можеа да се ослободат, зашто кај нив се други географските услови, а кај Бугарите други. За да се ослободат Бугарите во Горна Бугарија, што се одделува од Долна со Балканите,<ref> Турското име на Стара Планина, по кое се именува и Полуостровот, Мисирков го предава во множинската форма, како што е впрочем и во рускиот и во некои други јазици.</ref> доста е да се истепаат византиските гарнизони во неа и да се фатат од нив дервените за да не пропуштаат нова византиска војска. А во Македонија работите се сосем инакви. Тука нема таков ѕид што да ги брани востаниците, како Балканите во Бугарија. Тука имаме многу високи планини што имаат разен правец и образуваат котлини, одделени една од друга. Планините го отежнуваат соединувањето на сите Македонци за заедничка борба со непријателот, а пак им ја олеснуваат работата на Византијците, зашто со разместувањето гарнизони во нив тие можат да ги држат Македонците во послушност. Освен тоа, на Византија и’ помагаа да ги држи Македонците во послушност и џадињата или друмиштата што се направени за воени потреби уште од Римјаните и ја пресечуваат Македонија од исток на запад, т.е. од Белото Море кон Јадранот и од југ кон север крај Вардар, т.е. од Белото Море кон Дунавот. При таквите географски услови јасно е оти Македонците не можеа да се ослободат од Византија и готови беа да му бидат сојузници на секој непријател што ќе војува против Византија. Таков сојузник до X век беа Бугарите, а од XIII в. беа Србите. Македонците станаа сојузници на Србите и со тоа се ослободија од Византијците. Тие се присоединија кон Србија, но тоа присоединување не беше присилно, а врз основа на договор помеѓу македонските големци и српските кралеви. Тоа беше резултат на еден компромис помеѓу првите и вторите, компромис погоден и за едните и за другите. Македонија под српските кралеви, особено под Душана,<ref> . Кралот и царот на средновековна Србија Стефан Душан (1308-1355) мошне често е предмет на размислувањата на Мисирков, при што особено се нагласува посебниот однос на царов спрема Волкашина. Иако неговите тези не се лишени од историска основа, Мисирков често е под влијание на податоците од јуначката народна епика. </ref> имаше полна самостојност во внатрешните работи и тоа таква со каква што не се ползуваше ни еден друг дел од големата империја на Душана. Тоа се гледа од титулите што ги носеа македонските големци и од нивното влијание во империските работи. Тоа се гледа и од големата приврзаност на Македонците кон царскиот трон. За да се убеди човек во тоа нешто, доста е да ја прегледа историјата на Немањиќевата држава од времето на цар Душана до смртта на Волкашина,<ref> Владетелот на северозападниот дел на Македонија, со седиште во Прилеп, кралот Волкашин, заедно со брата си Јован Углеша, загинува во Маричката битка со Турците кај с. Черномен (Одринско) на 26.9.1371 год. Тоа е почетокот на продорот на Турците на Балканот.</ref> особено периодот на распаѓањето на Душановата Империја. Одовде ќе се убеди човек оти центарот и најголемата улога во таа империја и’ припаѓаше на Македонија. Од секаде од периферијата на Душановата Империја по неговата смрт отпаѓаат областите една по една. Македонија го крепи Урошевиот престол и македонскиот големец крал Волкашин е главниот советник и десна рака на Уроша.<ref> Српскиот цар Урош (1355-1371) владее во времето на интензивното распаѓање на оваа веќе разединета феудална држава; неговата смрт го означи крајот и на привидната централна власт на државата.</ref> Сите го мразат Волкашина за неговата улога и влијание врз Уроша, но царот му верува, македонските големци: 70 кралеви и банови, според народните песни, му веруваат и му даваат 70.000 војска со нив да умре на Марица за царот и „српското име”. 70.000 души војска од 70 кралеви и банови! Како се викаше таа војска? Чие име го носеше и кој и’ го кладе? Сите се викаа „Срби”, но во нив имаше толку Срби, колку што во војската на цар Симеона имаше Бугари-Монголи; па ми се чини дека ги имаше и помалку. Значи, во XIV век Македонците официјално го носеа името Срби, коешто немаше зошто да го презираат и да се лутат на него. Во тоа име тие не наоѓаат ништо лошо. Србите беа главната воена сила против Византијците. Нашите предедовци беа нивни сојузници. Византијците сите свои противници, т.е. и Србите и нас, ги викаа Срби. Малку по малку тие нe прекрстија од Бугари на Срби. Истото тоа се поддржа од признавањето на суверенитетот на Душана во Македонија и од улогата на нашите големци во неговата држава. Ние станавме за надворешниот свет Срби, после истапивме како српски поданици и најпосле името Србин фати да означува Македонец, не Грк, не Влав и не Албанец. Едно нешто не го зачува српското име во Македонија; тоа е карањето помеѓу крал Марко<ref> Кралот Марко (ок. 1335-1395) е последниот крал што владеел во големиот дел од Македонија пред повеќевековната власт на турските султани и станал најпознат јунак на епското народно творештво не само на Македонците, туку и на сите јужни Словени. Всушност, по 1371 год. Марко станал турски вазал, како каков што и загинал во борбата со влашкиот војвода Мирче, но со тоа бил и навистина спротиставен со српскиот кнез Лазар, којшто им се спротиставил на Турците.</ref> и кнез Лазар<ref> Спротиставеноста помеѓу македонскиот владетел Марко и српскиот кенз Лазар Хребелјановиќ /1329-1389/ е заснована главно врз различната позиција и практичната политика на двајцава владетели: додека Марко беше турски вазал, Лазар беше независен владетел што им се спротистави на Турците, па следствено и против Марка. Марко не учествува во битката на Косово, но не му ни помогна на Лазара, дури и му одзеде некои територии. Тоа навистина создаде различна народна традиција во односот спрема Марка што се изрази и во народното творештво.</ref>. Последниов истапи како противник на Турците со името Србин и со тоа Турците го врзаа со поимот Србин и Србија денешното кралство и неговите жители. Марко и неговите поданици во очите на Турците не можеа да бидат Срби, зашто не им се спротивија и не покажаа таква воинственост против нив, каква што покажаа кнез Лазар и неговите поданици.<ref> Ваквите становишта на Мисирков по овие прашања се обработувани или засегнувани во повеќе трудови, почнувајќи од неговото предавање за Марко пред студентите во С.-Петербург и неговата дипломска работа /1902/, па сe до неговите последни статии во софиските македонски и бугарски весници /1923-1925/. Вистина, не секогаш доследно и отворено, во завнсност од околностите и целите што беа диктирани од историскиот момент, но секогаш со истиот интерес и основен став кон средновековната историја на Македонија од 19 век.</ref> И така, до идењето на Турците кај нас ние трипати бевме прекрстени: 1. Словени, 2. Бугари, 3. Срби. Но со тоа не се сврши сe. Дојдоа Турците: се зафати борба помеѓу христијанството и муслиманството, борба помеѓу крстот и полумесецот. Но со тоа не се пресече борбата помеѓу словенството и грцизмот. Турското господство на Балканскиот Полуостров беше историски период кога потчинетите мислат да го зачуваат нивното историско наследство. Се разбира оти се зачува само она што можеше да се зачува и што не сакаа да ни го земат, зашто не им беше нужно и не беше опасно за нив. Турците ни ја зедоа земјата и си ја разделија меѓу нив. Ние се примиривме со таа загуба. Фатија да ни земаат наши деца, да ги потурчуваат и да прават од нив јаничари. И тука молчевме. Турците видоа зорт додека да ја покорат Србија и името Србин означувало за нив разбојник. Ние свивме глава и не се викавме Срби за да не го налутиме агата. Тој не сакал да се викаме и Бугари; и Бугари не се викавме. Турчинот ќе ни дојдеше во куќата, ќе се најадеше, ќе се напиеше и ќе ни речеше: Бре ѓаур! ај донеси ми тоа и тоа! - ќе му одговоревме: Сега, беим! Ако нe прашаше некој Турчин што сме - ќе му одговоревме дека сме или „каури”, т.е. неверници, или „раја на царот”. Со други зборови, ние пред Турците се кажувавме така како што нема да се налути агата. Пред Турците ние сме „каури” и „раја”, и „каури” фативме да се викаме и меѓу нас. Во народните песни не еднаш се употребува името „каурин” и „рајатин”, и „земја каурска” или „земја рајатска” во етнографско значење. Значи, Турците од нас направија народ „каурски” и „рајатски”, термини засновани врз нашата пониженост пред Турците, врз религиозната разлика помеѓу нас и нив и врз нашата општествена положба. Но освен Турците, по загубувањето на нашата слобода, наши „воспитачи” и господари станаа Грците. Ние видовме во Грците духовни господари и верски началници. Ние бевме и спрема нив исто така принизени, како и спрема Турците. Грците со црквата нe експлоатираа нас и сакаа под турското владеење да го направат она што не можеа до него. За да нe претопат нас, тие одбегнуваа да нe викаат со народното име. Тие ни велеа дека сме биле ние христијани, а ние тврдевме: А бре брате, христијани сме, ами што сме! Кога ќе се налутеа на нас и ќе нe наречеа тврдоглави Бугари, ние пак ќе речевме: Е па така си е: вистина, христијани сме, ама не сме образовани како Грците! Нашите глави не разбираат; ние сме Бугари. Со еден збор, во турско време ние потврдувавме и се согласувавме со сe што ќе ни речеа Турците и Грците. Но Турците со тоа што нe нарекоа нас: рајати и ѓаури, гледаа на нас како на луѓе не од извесна народност, а што се во а извесен однос спрема нив, господарите и правоверните. Во истатаа смисла ги употоебувавме и ние, однесувајќи се кон себе, тие имиња. Значи, Турците во нивната држава не признаваа народности. Исто така не знаевме за нив и ние. Грците исто така не ги разликуваа словенските народности и сите Словени, особено тој дел од нив што им причини најголеми непријатности и се наоѓаше во турско време под нивната заштита, тие го презираа и го наречуваа со презреното за нив име „Бугари”. Но тоа име го искажуваше презирот на Грците, а не и достоинства на Бугарите, затоа се придружуваше со зборот тврдоглави или „хондрокефалос”. И така дојдовме до националното наше име што го имаат носено нашите татковци, дедовци и најблиски предедовци. Но видовме оти онде имаме работа не со едно, ами со цели 4 имиња, коишто означуваат дека до пред неколку години немало точно определено народно самосознание. Името Бугарин, кака што се гледа, до половината на XIX век немало за нашите предедовци поголемо значење од имињата: христијанин, рајатин и каурин. До тогаш ние знаевме дека има и дека имало каурски, рајатски и христијански земји и држави. Но ние се сметавме за каури, христијани и рајати и помниме дека сме имале наша каурска и рајатска царштина, но сме ја загубиле на Косово Поле, кога им се налутил господ на нашите предедовци. Таму, т.е. на Косово Поле рекол господ да си ја загубиме царштината за казна затоа што не сме ја чувале верата чиста. Таму нашите каурски царови извадиле голема војска да се бие со Турчинот, но како рекол господ да ја загубиме царштината, од сите парчиња на кои бивале раздробувани Турците никнувале нови Турци. Кога го виделе тоа царовите, рекле оти господ сака каурите да ја загубат царштината и да му се потчинат на Турчинот. Така Турците ни го презеле царството. На Косово паднале двајца царови. По таквото „јасно” претставување кај народот македонски за неговата „бугарска” народност, може ли да станува збор за бугарско национално самосознание кај Македонците? Ако е така, ќе приговори бугарската партија од Македонци, тогаш што означува црковното прашање, во кое Бугарите и Македонците одеа рамо за рамо и последниве се викаа и работеа со името Бугари? Еве што означува: Македонците беа крстувани со национални имиња со кои тие се разликуваат од другите соседни со нив народности, т.е. од Турците и од Грците, па и од Власите. Првите не го трпеа името Србин поради српскиот отпор при завојувањето на Балканскиот Полуостров. Во Турција до руско-турските војни зборовите „Срб-ѓаур” треба да го означувале тоа што сега го означуваат зборовите „москов ѓаур”. Се разбира оти не само што самите не се викале Срби, туку им било непријатно да се викаат и од други така. Така не ги викаа ни Грците, зашто последниве не видоа големи лошотии од Србите. Па и немало зошто: името Србин погостува во Македонија како политички термин само малку време. Тоа и се заборави скоро, без туѓо пријатно потсетување за него. Од турско гледиште и не е право Македонците сите одред да се викаат „Срб-ѓаури”, зашто тие им се предадоа на Турците. А ако се испразни од Македонија името Србин, тогаш ќе остане за Македонците само името Бугарин што беше политички и етнографски термин уште до турското завојување. Тој термин не беше лош од турско гледиште, а од грчко тој беше многу удобен, зашто со него најубаво можеше да биде искажан презирот и омразата на Грците кон нас. Ете зошто ние, меѓу другото, се признавме за Бугари, т.е. тврдоглавци. Значи, нас со Бугарите нe врзуваше едно заедничко име, еднаков однос кон нас од страна на Грците и Турците, еднаква жед за слободен од фанариотите и Турците живот. Таа опшност нe побуди заедно да се бориме со општите непријатели. Но таа опшност не е нешто што почива врз некакви заеднички спомени и заеднички историски задачи што да се сознаваат и да се имаат сознавано од нас и од Бугарите еднакво. Нашата опшност е проста случајност. До крајот на првата 1/4 на XIX столетие се ослободија од Турците сите балкански земји, освен Бугарија, Тракија, Македонија, Босна и Херцеговина. Првите три географски беа многу близу и еднакво се третираа од Турците и Грците. Последните две беа одделени од првите три и беа во поинакви односи кон Турците и Грците. Затоа првите три штом се разбудија фатија да живеат со заеднички идеали, а вторите две со други, пак заеднички. Но ако при националното разбудување на Македонците имавме друг вид на политичката карта на Балканскиот Полуостров, тогаш Македонците ќе работеа сосема поинаку. Ако беше Бугарија со Тракија слободна, а Србија заедно со Македонија поживееше 50 години при едни исти услови, тогаш Македонците ќе работеа заедно со Србите, а не со Бугарите. Исто така Македонците можеа да работат и заедно со Грците, да можеа Грците да работат поумно и да беа само Грција и Македонија под Турција околу 50 години, кога сите други балкански земји би биле слободни. Бугарското име во Македонија, значи, е резултат на лошото третирање на Македонците од страна на грчкото духовенство. Грците ја уништија Охридската архиепископија затоа што се спомнуваше името „бугарска”, како историски reliquium, но го употребуваа името Бугарин за да го овоплотат во него својот презир кон сe словенско. И имено тоа овоплотување на грчкиот презир кон нас и е причината да се викаме „Бугари”, а не историските традиции. Последниве, напротив, ништо не ни зборуваат за Бугарите, а повеќе за српското име во Македонија. Значи, Грците нe крстиле „Бугари”, без да нe прашаат нас, и ние, немајќи време да гледаме и да му најдеме мана на името, си го усвоивме. Ако е така, а инаку и не може да биде, тогаш јасно е оти името Бугарин не зборува уште за бугарска народност во Македонија. Тоа име сега вештачки се поддржува во Македонија, како што и се насадува таму во најново време името Србин. Името Бугарин во Македонија сега нема место, зашто веќе цели 25 години како живееме ние Македонците одделен живот од Бугарите. Меѓу Бугарите и нас има многу малку заеднички интереси сега. Македонија е нужна за Бугарија, затоа последнава праќа во првата ката година милион франкови и издржува на служба многу Македонци. Бугарија пак е нужна за Македонците, зашто во неа Македонците ќе добијат место и ќе експлоатираат со нивните „бугарски” чувства. Значи, во текот на последниве 25 години односите помеѓу Бугарија и Македонија почиваат не врз почва на еднакви традиции и задачи, а на чисто трговска основа т.е. едниот го експлоатира другиот. Значи, името Бугарин во Македонија, со кое сега експолатираат Бугарите, никако не е национално и затоа никој од Македонците нема право со него да ги експлоатира македонските интереси во негова полза. Никој не ни има дадено право заради него да ни се набркуваат Бугарите во нашите работи. Татко ми, дедо ми, предедо ми, ако се викале поради недоразбирање Бугари, тоа уште не значи оти и јас треба да сум како нив во мрак за мојата народност; ако се викале тие Бугари, тоа не значи оти ние ќе треба да престанеме да им веруваме на Русите за атер на разни Стамболовци и Свирчовци, наместо заедно со нашата пролеана крв ние да си го бараме правото од каде што треба, да допуштиме да ни се бркаат во работите луѓе што и самите не знаат што бараат; ако се викале моите дедовци Бугари, уште не значи дека јас имам право да ги експлоатирам македонските интереси со издавање весници, кои наместо да ги бранат интересите на нашиот народ - ги бранат бугарските и интересите на бугарскиот кнез. Нашите дедовци наречувајќи се Бугари и не мислеле оти ние ќе правиме од тоа име капитал за да се најадеме, да се напиеме и да се облечеме со него. Значи, кај Македонците името Бугарин е фалшива монета со која тие им плаќаат на Бугарија и нејзиниот кнез и на нивната татковина и нивниот народ. Време е да се раскрие тој фалш за да се престане да се експлоатира со него. Од дотука реченото се гледа: прво, оти ако по нашите сегашни етнографски сфаќања на Балканскиот Полуостров, особено на централниот и југоисточниот негов дел, т.е. во денешна Србија, Бугарија, Тракија и Македонија имало и има само две словенски етнографски единици - српски и бугарски народ, тогаш тоа уште не значи дека нема, немало и не може да има друга словенска единица, а напротив, дека нејзиното постоење е во пределите на возможното и на реалноста; второ, дека во Македонија нема две јужнословенски народности - српска и бугарска, а напротив дека во неа има само една народност со свои особини, коишто или претставуваат нешто оригинално што се нема ни кај Србите ни кај Бугарите, како што е, да речеме, со многу особини на македонските наречја, или нешто што се има и кај Бугарите и кај Србите или коешто се има само кај Македонците по краиштата на нивната татковина и кај Србите, или пак по нив и кај Бугарите, и дека од тие особини на Македонците, како дел од словенската група народи, најмногубројни, најраспространети, заеднички за сите Македонци, значи и најважни се тие особини со кои Македонците сe одличуваат од другите словенски народи: по нив Македонците фактички составуваат одделна и самобитна словенска народност, иако за неа денеска не се зборува во науката и во секојдневниот разговор; трето, дека причината за тоа игнорирање и затемнување на постоењето на македонската народност се крие во постоењето на името „Бугари” во Македонија во етнографско значење и во експлоатирањето со него од страна на Бугарите. Исто така, се запознавме со потеклото на името Бугарин во вид на етнографски термин во Македонија. Со други зборови, ние се запознавме досега со тоа дека составувала, составува и може Македонија да составува од себе одделна етнографска единица. Сега ни останува да видиме дали таа составувала, составува и може да составува таква единица во политички однос? Во одговорот на овие прашања ќе треба да се продолжат расудувањата за народноста на Македонците од таму каде што ги оставивме. Ние видовме оти во Македонија името Бугарин е последната метаморфоза во развивањето на нашето национално самосознание и дека е резултат на таа политика и општествена положба во којашто бевме поставени од завојувањето на Балканскиот Полуостров од Турците. Врз основа на сето тоа што го реков јас за историјата на националните имиња што се имаат сменувано едно со друго, како и за причините за тие сменувања, ќе изникнат многу злоупотреби. Можеби мнозина ќе ме осудат како србофил. Можеби самите Срби на него ќе ги засновуваат своите шовинистички претензии на Македонија. Можеби, најпосле, ќе го експлоатираат Србите сето речено за изменувањето на нашето национално име за да докажат дека Македонците никогаш немале национално самосознание и не играле никаква самостојна историска улога, ами влегувале само како суров материјал во државниот организам на бугарската или на српската држава.<ref> И во овој поглед Мисирков ја антнципира блиската реалност: професорот Ј. Цвииќ токму таа теорија ја разви во своите „научни” трудови /1904-1906/, докажувајќи дека Македонците се „флотантна маса” од која може да се измесат и „Срби“ и „Бугари“ – во зависност од тоа кој ќе ги завладее.</ref> Меѓу другото, такви недоразбирања можат да се очекуваат, како од тоа што јас категорички ја осудив бугарската политика по македонската прашање, од кое можат да помислат дека јас сум бугарофоб и србофил, и со таа и од експлоататорската тактика на балканските Словени во македонското прашање. Србите можат да затрубат дека Македонците се Срби, штом не се Бугари, зашто така се викале до турското доаѓање на Балканскиот Полуостров. Исто така, можеби некои Срби во моите расудувања за непостојанството на народното име кај нас ќе најдат потврда на мислите на проф. Миловановиќ, којшто докажуваше во „Дело” дека треба Македонија да се подели помеѓу балканските државички, зашто не претставувала ниту географска, ни етнографска, ни историска целина.<ref> Мисирковава книга во многу погледи претставува и полемички спис, актуализирана дискусија по најсуштествените прашања на македонската национална индивидуалност. Овој дел од книгата всушност е полемички, аналитичен одговор на пишувањето на српскиот универзитетски професор, дипломат и државник Милован Ѓ. Миловановиќ /1863-1912/ во неговиот труд „Срби и Бугари” /„Дело”, Белград, 1898/, во кое се вели: „Ни историјата, ни етнографијата, ни географијата воопшто не му стојат на пат на решавањето на македонското прашање помеѓу Србите и Бугарите на начин што единствсно им одговара на вистинските, добро разбраните интереси и на Србите и на Бугарите, а тоа ќе рече според вистинските животни потреби на Србија и на Бугарија. И на Србите и на Бугарите за зачувувањето на својата државна самостојност, за задоволувањето на своите животни државни потреби, секогаш им бил неопходен излезот на Егејското Море”. Опасностите што ги предвидуваше Мисирков и стремежите што ги застапуваше Миловановиќ беа и реализирани: како министер претседател на српската влада М. Миловановиќ во февруари 1912 год. го потпиша договорот со Бугарија за завојување на Македонија, иако не ги дочека и резултатите од завојувачката војна.</ref> За првото еве што може да се рече: Македонците сите заедно се викале Срби не повеќе од педесет години, а во некои делови, и тоа во северните, нека било сто и стопедесет, но не и повеќе години. Името Србин тогаш имало повеќе државна смисла и помалку етнографска. До тогаш и во турско време го немало кај нас. И ако е така, тоа е не ли шовинистичка заслепеност да ни се наврзува сега нам на сите Македонци, па и само на северните наши сонародници, наместо бугарското име? За тврдењето на проф. Миловановиќ дека Македонија не соствувала и не составува географска, етнографска и историска целина, за кое некои можеби ќе најдат потврда во моите расудувања за изменувањето на националното име кај нас, освен тоа што е речено кога стануваше зборот за прашањето дали има во Македонија две словенски народности, ќе го речам уште следново: Иако е Македонија составена од неколку котлини, разграничени со високи планини, пак таа во денешниот нејзин вид има живеано одделно од Бугарија и од Србија или самостоен живот или под други држави. Тоа е јасен доказ оти нејзината среќа не зависела само од Србија и Бугарија и оти високите планини шта ги заобилколуваат македонските котлини уште не се таква опасност за заедничкиот политички живот кај нивните жители. Така Македонија во нејзиниот денешен вид, до образувањето на бугарската држава беше една полусамостојна византиска област. После таа цела потпадна под Бугарија. Кога последнава падна под Византија, Македонија беше слободна држава за извесно време и со успех се бореше против Византија и ја имаше под себе цела денешна Србија. После Македонија потпадна под Византија и во текот на неколку века во разни нејзини делови се дигаа востанија против покорителката. Кога се ослободи Бугарија и се усили државата на Немањиќевците, во која влезе поранешниот дел од Македонија, т.е. денешна Србија, - таа, т.е. Македонија во денешната нејзина големина уште остануваше византиска земја, каде што продолжуваа да се креваат востанија против Византија, за коишто се бараше сојуз и покровителство од соседните држави. После Македонија цела влезе во државата на Немањиќевците. Во неа таа како да била привилегирана и самостојна во внатрешната политика. При крал Волкашин Македонија пак како да се одделува од другите делови на Немањиќевата држава и како да се сосредоточува околу него. Во царувањето на Марко Крале таа сосем се одделува од српските земји и се поставува во особен однос кон турско-српските односи и војни. Во турско време таа е врз истите основи под турското владеење. По Берлинскиот договор таа е сама од сите други јужнословенски земји под Турција и веќе живее таков одделен живот повеќе од 25 години. Од овој површен поглед врз историските настани во Македонија се гледа оти горе-долу сите македонски котлини имаат една и иста историска судбина, горе-долу сите нивни жители имаат особен, одделен историски живот, неретко самостоен, или пак вклучува во себе заедничка борба за политичка слобода. Ако се прифати на вид оти таа заедничка историска судбина, тие заеднички политички борби и самостојниот политички живот е судбина на едно исто словенско население и на еден и исти народ, тогаш ќе биде јасно оти тврдењето дека Македонија не составувала географска, етнографска и историска целина е засновано не врз реалноста туку на српските сметки за Македонија. Овој површен поглед врз историјата на Македонија ми се чини не само што покажува дека ние Македонците си имаме своја историја и дека сме народ чии судбини се развивале во врска со судбините на другите соседни нам народи, но и дека има во нашата историја многу самобитно и своеобразно, како што е, да речеме, самостојната Охридска архиепископија со нејзиното работење полето на народното просветување. Исто така, овој историски поглед покажува дека речиси во сите времиња се забележува силно работење на народниот дух врз културно-историска основа, резултат на која се јавува образувањето на силна македонска држава од царот Самуил и богата народна литература. А ако Македонија досега, со мали исклучоци, се развивала одделно од Бугарија и Србија, тогаш таа може да го прави тоа и во иднина, уште повеќе што пропагандите - бугарската и српската - ги употребуваат сите и дозволени и недозволени средства за да искоренат сe самобитно, сe чисто македонско во нашиот народен живот. Самостојниот политички развиток на Македонија е неопходност, како нешто без кое ние не ќе располагаме со доста средства да се бориме со пропагандите за да ја зачуваме од нив нашата национална самобитност. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1545 1577 2006-12-29T00:03:52Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте ... {{Заглавје |заглавје = [[За Македонските работи]] |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} Во четирите горни статии во оваа книга јас сакав да им ги обрнам погледите на моите сонародници на нуждата од едно корено изменување на досегашниот процес на нашиот духовен развиток, како и на тоа дека моите погледи во тој случај не се нешто ново и безосновно, а се само чекор напред во досегашното развивање на нашето национално самосознание и дека затоа се сосем природни и основани. Се разбира оти во една мала книга, како што е оваа мојава, не може подробно да се разгледаат сите засегнати прашања. За секое од нив би можело да се напише по една цела книга. Но сега-засега од такви подробни разгледувања за засегнатите прашања уште нема голема и неодложна потреба; затоа требаше за сите од нив да се кажат по неколку збора, зашто тие едно без друго се нејасни и неразбирливи. Освен разгледувањето на сите засегнати прашања, за да биде јасно појавувањето на книгава, сега ќе треба да се кажат неколку збора за своевременоста на книгата и нашиот литературен јазик. Мнозина може ќе речат оти вистина добро е човек да се позамисли над прашањата засегнати во оваа книга, но сега уште не му е времето. Во оваа книга, ќе речат тие, се внесува раздор и разединување меѓу нас наместо соединување, коешто сега-засега ни е толку нужно. За македонска народност, македонска литература и литературен јазик ние ќе можеме да му мислиме само кога ќе заживееме еднаш слободен политички живот; а до тогаш нам ни треба ние да сме соединети и да го оставиме настрана националното прашање. На тоа јас можам да го одговорам само ова: по моето мислење, сегашните, т.е. мирцштегските реформи се максимумот што можеше револуцијата да го ископча од Европа. Револуцијата напролет ќе биде најглупавото што можеме ние да го направиме. Со револуцијата напролет ќе се користат само нашите непријатели што си имаат само сметки спротивни на нашите национални интереси. Револуцијата напролет само ќе нe уништи наполно нас и ќе ги уништи плодовите добиени од неа досега, зашто таа ќе биде насочена не против Турција, а против неа и реформаторските сили и затоа што тоа ќе биде не по наши сметки, а по сметките на некоја голема сила и некои мали балкански држави што ќе нe натераат нас да се дигаме, а после ќе нe остават на сретпат; најпосле, затоа што ако ние против сите аргументи на здравиот разум пак подигнеме востание, ќе бидеме само основа на дипломатска борба меѓу реформаторските држави и некоја трета, која борба ќе се сврши само со нашето поништување. Затоа ние треба да се откажеме од секоја мисла за револуција напролет, уште повеќе што реформите ќе се воведат, зашто со нив е врзана честа на две големи сили што се во состојба да постават сe на своето, - и да се зафатиме за нова, т.е. културна борба, во која првото место ќе треба да го заземе прашањето за нашата народност и нашиот национално-религиозен развиток. Значи, токму сега му е времето да се мисли за нашиот јазик, нашата национална литература и воспитувањето во национален дух. Сега настапува време за интерес за национално-религиозни прашања. Тој интерес малку е задоцнет, но од тоа сеуште не следува дека тој си нема сега место меѓу нас и дека може да ни напакости. Ако сме логични, тогаш треба да признаеме оти автономијата на Македонија, за која досега револуционерите се бореа, има смисла само во тој случај ако револуционерите согледуваа во нашиот народ такви квалитети и особини што се немаат кај другите балкански народи, а се само наша карактерна црта. Само согледувањето на тие своеобразни црти во карактерот, наравите, обичаите, животот, преданијата и јазикот на нашиот народ е важна причина да сме ние против делењето на нашата татковина и за нејзината автономија, зашто дележот ќе ни искорени сe што ни е мило и ќе ни наврзе многу противно нешто на нашиот народен дух. Само одделното македонско национално самосознание кај нас ни дава морално право да се бориме против барањето на малите балкански држави да се раздели нашата татковина и да се бориме против пропагандите што готват почва за дележ. А ако не може да се добие автономија, треба ли ние рамнодушно да гледаме на работењето на пропагандите и да се бориме со едно ново течење што е насочено само против нив само затоа што тоа течење ќе ја ослабело најсилната пропаганда? Никако не, зашто ни една пропаганда, колку и да е таа силна, не може да ни го даде тоа што го очекуваме ние од неа. Сите пропаганди се пропаганди само на свои, но никако не и на наши интереси и од нив никогаш немало ништо особено за народот. Спасот никојпат нема да ни дојде од пропагандите, зашто ако е денеска едната посилна - утре ќе стане и другата таква, а првата ќе ослабне. Пропагандите најпосле само можат да ја достигнат својата крајна цел - дележот, коешто не го сакаат и оние што се против националниот сепаратизам. Значи, последниов не е неумесен во сегашните околности и може да ни даде само добри плодови, но не и да ни напакости. Штом си има место националниот сепаратизам, тогаш тој треба да се пројави во милоста кон сe што е народно и на прво место во милоста кон народниот јазик. Јазикот е средство со кое ние дознаваме што мисли, што чувствува и што сака нашиот собеседник. Во јазикот има одделни гласовни знакови или зборови за сите мисли, чувства и желби на еден човек, затоа јазикот на еден народ е негово духовно богатство и наследство во кое се заклучуваат отпечатени во гласовни знакови или зборови сите народни мисли, чувства и желби со коишто има живеано и живее еден народ и коишто се предаваат како нешто свето од едно поколение на друго. Да си го зачува некој својот народен јазик и да го брани како светиња, значи да му остане тој верен на духот на своите предедовци и да почитува сe што имаат тие направено за своето потомство. Да се откаже човек од својот народен јазик значи да се откаже тој и од народниот дух. Со тоа само се објаснуваат и желбите и усилбите на покорителите да ги направат покорените да се откажат од својот јазик и на негово место да го научат нивниот; исто така со тоа се објаснува упорството на покорените народи да си го зачуваат сето свое духовно народно наследство, а особено јазикот. Таква мислост кон нашиот народен јазик треба да имаме и ние, ако сакаме да му останеме верни на духот на нашите предедовци. Милоста кон народниот јазик е наш долг и наше право. Ние сме должни да го милуваме нашиот јазик, зашто тој е наш исто така како што е наша татковината. Првите гласови што ги имаме чуено се гласовите на нашите татковци и мајки, гласовите и зборовите на нивниот народен јазик. Преку нив ние ја добивме нашата прва духовна храна, зашто со нив се осмислуваше сe што гледавме со нашите очи. Со народниот јазик ние ја освојуваме психологијата на нашите татковци и предедовци и стануваме нивни духовни наследници, како што сме со снагата нивни телесни продолжувачи. Ако се однесуваме со презир кон народниот наш јазик, ние само им враќаме со неблагодарност на нашите родители за сето нивно духовно гледање и воспитание. - Ние имаме и право, освен долгот, да го браниме нашиот јазик и тоа право ни е свето. Секој што го напаѓа нашиот јазик ни е исто таков наш непријател како и напаѓачот на нашата вера. Верата и јазик - тоа се душата на еден народ, со изменувањето на кои еден народ прави коренен душевен преврат: тој се откажува од сe поранешно и зема сe ново. Тој коренен преврат, ако станува постепено во текот на цели векови не е опасен, зашто едни делови од него се однесуваат за едни поколенија, други за други поколенија, така што едни делови преминуваат по наследство, како народно наследство, и само некои се нови. Тој коренен преврат не е опасен само ако е резултат од самостојното развивање на народот. Но ако еден народ ги изменува својот јазик и својата вера во едно кусо време и под силно туѓи влијание, самиот без свест однесувајќи се кон таа измена, тогаш тој се откажува од самиот себеси и од неговите интереси и се предава и себеси и нив на еден посилен народ, којшто ќе постапи со него и со нив како што ќе му биде потребно; Значи, да се откаже еден народ од својот јазик значи да се откаже тој и од самиот себеси и од своите интереси; значи да престане да гледа на себе со свои очи, да суди за себе и за другите со својот ум и разум, а да чека укажување за сe отстрана. Еден народ што си го загубил својот јазик личи на еден човек што си го загубил патот и не знае од каде иде и на каде оди и којшто не знае зошто оди ваму, а не онаму или таму. Колку во поскоро време еден народ го изменува својот јазик, толку поопасна и очајна е неговата положба. Опасноста што го загрозува нашиот народ и неговите интереси од страна на пропагандите, коишто ги употребуваат сите и дозволени и недозволени средства за да го исчистат од Македонија нашиот јазик и со него нашите духовни интереси и да ги насадат на нивно место нивните јазици со нивните духовни интереси не само што нe задолжува нас, но и ни дава полно право да ги употребиме сите и дозволени и недозволени средства за да го зачуваме нашиот народен јазик и со него нашите народни интереси. Притоа ние не сакаме туѓо, а си го браниме своето. Јазикот е акустички резултат од физиолошкото работење на органите на човековиот говор, на којшто му се припишува извесно значење. Главните елементи на јазикот или човековиот говор се: органите за говор, нивното физиолошко работење, слухот, психолошкото воспримање на физиолошкото работење на органите преку слухот и присоединувањето кон восприманиот резултат на физиолошкото работење на органите на говорот или гласот или зборот, некое значење. Значи, јазикот е главно физиолошко – психолошка способност на човекот и како таква зависи од сe што прави да се менува човекот, т.е. со развивање на еден човек и еден народ се развива и неговиот јазик, со нивното опаѓање - опаѓа и нивниот јазик. Човекот се менува во времето и во пространството: исто така се менува и неговиот јазик. Промените во јазикот на еден народ во времето ја составуваат историјата на јазикот на тој народ, а промените негови во пространството ги составуваат неговите современи варијации или дијалекти, поддијалекти, говори, подговори итн. Срекој народен јазик си има своја историја и свои современи варијации или дијалекти, поддијалекти итн. Своја историја и варијации си има и нашиот јазик. По таа историја може да се проучи како сегашните варијации се добиени од постари и последниве од еден општ македонски јазик, а тој од една јужнословенска група итн. Исто така по неа може да се проследи на која варијација или на кој дијалект во кое време имало поголема литература. Историјата, како на нашиот исто така и на другите јазици ни покажува оти секој дијалект, поддијалект, говор и подговор може да се употребува во литературни творби. Таа привилегија на еден дијалект, поддијалект итн. да биде орган на литературната реч - според учењето на историјата на јазиците, им се дава ним не по некакви особени естетски предимства, а по чисто практични причини, т.е. по стекот на историско-културните околности. Тие околности денеска го подигнуваат едно наречје на степен на литературен јазик, утре друго итн. Историско-културните услови секогаш господареа во создавањето на литературни јазици, господарат тие и сега. Благодарејќи ним, во најново време се откажавме да си избереме едно од нашите наречја за наш општ литературен јазик, а наместо тоа зедовме да се учиме и да пишуваме на туѓите соседни јазици, најповеќе на бугарскиот.<ref> „Најновото време”, според Мисирков, е времето кога во Македонија туѓите литературни јазици почнуваат да навлегуваат во служба на литературни. Тој смета дека Македонците како литературен јазик си го имале старословенскиот – сe до половината на минатиот век, иако грчкиот во многу области веќе беше почнал да го заместува. Историски факт е дека се до 60-тите години на XIX век македонскиот јазик, па дури и со извесни учебници на „македонското наречје”, се употребува во приватните и во општинските училишта во Македонија. Настапот на пропагандите го одбележува и навлегувањето на туѓите литературни јазици сред нашиот народ. Не е точно, меѓутоа, дека народот се откажал од создавањето свој литературен јазик. Мисирков бездруго со право бил револтиран од практиката на ТМОРО што се служела со бугарскиот литературен збор во својата дејност, како и од активноста на некои егзархиски учители што толку ревносно го воведувале тој јазик во македонските средини.</ref> Благодарејќи на условите, сега ние си го избираме за општ литературен јазик централното македонско, т.е. велешко-прилепско-битолско-охридското наречје.<ref> Веројатно затоа што Охрид тешко може да се нарече централен град дури и во тогашна Македонија, Мисирков многу често зборува само за „велешко-прилепско-битолското наречје” како основа на македонскиот литературен јазик. Но по две години, согледувајќи ја историската важност на Охрид за Македонија, тој во поголема мерка ќе се потпре и врз карактеристиките на охридскиот говор. Тоа нашло одраз и во фонетиката и во морфологијата на јазикот во сп. „Вардар”, па затоа е дополнета и азбуката со уште една буква /a /, што ја употребува на местото на старата тврда носовка /?/, со факултативен изговор, сиоред рефлексот во разните наши народни говори.</ref> Кои се тие историско-културни услови што нe присилуваат: прво, да си создадеме свој литературен јазик и, второ, да си го избереме имено централното наречје? Еве кои. Ние видовме колку се народните интереси тесно врзани со јазикот, а последниов со карактерот и духот народен. Ние гледаме сега оти три национални и религиозни пропаганди во нашата татковина се борат една против друга<ref> Мисирков ги зема овде само бугарската, српската и грчката националистичка пропаганда, додека романската ја исклучува. Посебниот карактер на романската пропаганда се потврди и од блиските настани со настапот на оружената четничка акција на пропагандите, кога романската, како пропаганда на земја што нема заедничка гранична линија со Македонија, во таа форма главно и не се изрази.</ref> и сите заедно се борат против нас и нашите интереси, сакајќи да им нанесат смртен удар и да си ги потчинат под себе, земајќи го со таа цел религиозното и училишното работење кај нас во свои раце преку црквата и училиштето за да и’ нанесат смртен удар на нашата народност, ни го налагаат нам нивниот наместо нашиот јазик. Народните интереси ни налагаат, за да ги заштитиме нив, да го браниме нашиот јазик од пропагандите. Тоа бранење ќе биде успешно и ќе ги замрси сите планови на пропагандите ако биде задружно и општо. А за да биде такво, треба со општа согласност да се избере едно наречје за општ македонски литературен јазик.<ref> Ова барање писмено го истакна уште самоукиот ѕидар, комита, литератор, граматичар и историчар Ѓорѓија М. Пулевски: „...треба да се соберат од сите напред речени народности по 4-5 учени луѓе што го познаваат мајчиниот јазик чисто. И тие луѓе да изработат една граматика што им одговара на севернословенските народности, па да остане како света книга за сите училишта, а и за пишување други книги“ /1875/</ref> Согласност ќе има, ми се чини, само ако секој од нас прави избор не по некакви естетски мерила и не по чисто месни причини, ами од гледиште на општите интереси. Последниве пак налагаат: Периферните наречја да му отстапат место на централното. Како што во една држава има државен центар, којшто најдобро е да се наоѓа во средината на државата и кон којшто се собираат сите конци од државниот живот, исто така и во јазиковните или областите од сродни наречја треба да има еден центар, којшто по неговото значење треба да се однесува кон периферните наречја и говори така како што се однесува центарот и престолнината на државата кон крајните окрузи и околии. Околу центрлното наречје треба да се групираат сите наши научни и литературни сили за да го очистат и да го обогатат со сокровиштата од другите македонски наречја и да создадат од него еден убав литературен јазик. На него треба да се создаде една богата училишна, научна и убава литература за да може преку нив да се рашири низ цела Македонија во вид на литературен јазик што ќе ги измести од неа јазиците на пропагандите. А заедно со изместувањето на пропагандските јазици и со создавањето наш литературен јазик се изместуваат од Македонија и интересите на балканските државички и нивното место ќе го заземат создадените со јазикот македонски интереси. И така, користа што ќе ни ја даде нашиот општ литературен јазик ни служи за мерило при избирањето наречје за таа цел и таа е главниот фактор при создавањето на нашиот нов литературен јазик. При издигнувањето на едно наречје на степен на литературен јазик никогаш немаат играно важна улога неговите естетски својства. Тоа е едно, зашто практичните причини земаат врв над естетските, а друго, зашто последниве се релативни и повеќе субјективни. По таа причина поубави му се чинат на човека речиси само оние наречја и говори што ги слуша тој или ги има слушано почесто. Затоа и не може да се зборува за естетичност во јазикот, дијалектите и говорите. Значи, еден Македонец од Источна или од Северна, или Јужна или Западна Македонија нема право да се противи да биде избрано централното македонско наречје за литературен јазик само затоа што не му се чинело убаво. Немаат право тие да протестираат против централното наречје и затоа што тоа е централно, како и затоа што изборот се прави од практични причини. Сега да видиме дали избирањето на централното наречје за литературен јазик се оправдува од практично гледиште? Битола се избира за резиденција на генералниот инспектор за Македонија и неговите советници - цивилните агенти. Таа се претвора во престолнина за Македонија. Таа нова престолнина не е далеку од старите: Преспа и Прилеп и од седиштето на до неодамна автокефалниот охридски архиепископ. Значи, централното наречје има зад себе, така да се рече, историски права. Последниве се засновуваат и врз неговата централна положба, што е како во географски така и во етнографски однос. Централен град во Македонија ни е Велес. Од тој центар географски ние само малку се оддалечуваме, идејќи преку Прилеп кон Битола и Охрид. Таквиот правец при оддалечувањето од географскиот центар се објаснува со тоа што тие краишта се од поголемо историско значење за Македонија, а од друга страна, тие се пооддалечени и од српскиот и од бугарскиот јазичен центар, составувајќи од себе македонски јазичен центар. И вистина дијалектот велешко-прилепско-битолско-охридски е јатката на македонскиот јазик, зашто на запад од него е дебарскиот (рока), на југ – костурскиот (ронка), на исток – источниот или солунскиот (р’ка) и на север - скопскиот или северниот (рука). Создавањето литературен јазик е духовна потреба кај нас, со која се мисли да им се стави крај на злоупотребите на пропагандите со нашите интереси и со која треба да се создаде свој литературен и научен центар за да се нема нужда од Белград и Софија. А таа тешка задача ќе се постигне само ако Македрнецот од Северна Македонија му подаде рака на својот брат од Јужна Македонија и оној од Западна. Подадените раце ќе се прекрстат околу Прилеп-Битола. И така: стремежот на Македонците да си создадат свој културен центар; тоа што сега Битола се прави престолнина на Македонија; што Битола, Охрид, Прилеп се историски места за Македонците; како и тоа што составуваат тие географски и јазичен центар, - сите заедно прават да се прифати како општ македонски литературен јазик централното македонско наречје. Откако ќе се избере наречјето што има да биде македонски литературен јазик, ќе треба да се разгледа и, прашањето за македонскиот правопис. 3а правописот како и за правецот на нашето културно развивање, ќе треба тука да се направат неколку забелешки. Правописот на еден јазик, како и изработувањето на еден литературен јазик, може да оди постепено и полусвесно. Еден човек од еден народ што нема писменост може да ја научи азбуката од еден народ покултурен од неговиот. Тој човек може да ја употребува туѓата азбука и за гласови од неговиот јазик или да ги изложи своите мисли со помошта на туѓа азбука. Но ако во неговиот јазик има гласови што ги нема во јазикот од којшто се позајмува азбуката, тоташ позајмувачот на туѓата азбука ќе направи некои изменувања и дополнувања на неа, со кои ќе биде означена разликата во гласовите меѓу двата јазика. Таа позајмена и преработена азбука се предава од колено на колено и со предавањето се изменува и сe се дотерува до својствата на јазикот на позајмувачите. Така постепено и неосетно се изработуваат азбуките кај понекултурните народи од допир со покултурни народи. Но таквата постепеност има место ако два соседни народи се во нееднакви политички услови, тоа значи, едниот, т. е. покултурниот народ господарува, а другиот, понекултурниот народ е заробен или, најмалку, нема полна политичка слобода. Но инаку одат работите ако двата народа имаат свои држави. Во таков случај позајмувањата, особено културните, стануваат посвесно и поскоро. Така христијанството и писменоста кај нас Македонците се имаат зафатено најрано од сите словенски цароди. Тие се рапространуваа со векови и одеа одоздола нагоре. Затоа во историјата ништо не се зборува за покрстувањето на нашиот народ. Но со покрстувањето секојпат има идено и писменоста. Со премолчувањето на нашето покрстување се премолчува и процесот на образувањето на нашата писменост. И така нашето духовно преродување и просветување кај нас, па и изработувањето на нашата писменост, поради географските и историските услови, има земено во првата илјадагодишнина по р.(аѓањето) Хр.(истово) инаков од, а кај другите православни Словени инаков. Кај нас тоа се извршува постепено и незабележено, кај нив брзо и со извесна тенденција. Од турското завојување на Балканскиот Полуостров стана една промена. Турското господство ни ги пресече сите врски со нашата старина: Најтешко се одрази тоа на Македонија, како централна провинција, па затоа во тоа време кога кај другите православни Словени постепено се изработуваше писмениот јазик и правописот ние се повеќе се обезличувавме и речиси сосем се откажавме од нашиот јазик како орган на литературната реч. Одвреме-навреме во текот на XIX век ние имаме обиди да се пишува на македонски, но поради некои историски причини тие обиди не се овенчаа со успех каков што би можело да се очекува од нив. Литературните обиди на македонските пишувачи во XIX век, за жал, немаа такво значење за да добијат следбеници, затоа ако и сега во XX в. гледаме некои обиди да се пишува на македонски, тоа не се прави свесно и од некакви патриотски влечења и цели, ами само за забава;<ref> Незадоволството на Мисирков од „македонските пишувачи” од XIX и почетокот на XX век може и да се разбере, но несфатливо е како не можел да ја согледа појавата барем на еден В. Чернодрински, чии дела беа печатени или претставувани на сцената и пред напишувањето на книгата „За македонцките работи”, додека самиот Мисирков беше негов личен познаник. Исто така, токму во тоа време во Софија се печатеше и драмата на М. Цепенков, а во репертоарот на Театралната трупа на Чернодрински се наоѓаа и драмските текстови на А. Страшимиров и Д. Хаџидинев.</ref> Во тоа се состои разликата на нашата, т.е. македонската духовно-национална преродба од онаа на другите православни словенски народи, со други зборови: како што понапред ние постепено и први се просветувавме со христијанството и со писмото, а другите Словени - по нас и набрзина, така пак сега, во времето кога сите православни Словени постепено си изработија свои литературни јазици, свои богати литератури и постепено изработени правописи, ние остануваме поназад од сите, тукуречи без литературни традиции - не затоа што ги немаме, а зашто го забораваме своето изучувајќи го туѓото. Ние сега со брзина ќе треба да го разработиме нашиот литературен јазик, да го установиме нашиот правопис и да создадеме една наша литература што ќе им одговара на сите наши потреби. Со нашата сегашна национална преродба ние им се спротиставуваме на другите православни Словени, како што се спротиставивме и понапред: тогаш бевме први во духовната преродба што кај нас беше бавна, а кај нив брза, сега наопаку: тогаш тие нас сакаа да не достигнат и работеа со извесна тенденција и брзина, сега наопаку. Во зависност од тоа како се има развивано еден народ, и неговиот јазик и правописот може да биде различен. Ако еден народ само постепено си го изработува своето писмо и него го преработува и притоа во неговата историја нема такви настани што ја преполовуваат и прават цела пропаст помеѓу едната, т.е. старата, и другата или новата половина, -писмениот јазик и правописот содржат во себе многу такви особини што немаат реална вредност во гласовите во сегашната состојба на јазикот. Но ако во историјата на културниот развиток на еден народ има два периода, меѓу коишто има еден како трети, но којшто е период на застој и е како непреодна стена меѓу нив, - тогаш во новиот период на развитокот на националното самосознание имаме преродба на народниот дух, коешто станува вистина врз стара основа, но во него влегуваат многу нови начела, во согласност со духот на времето и со специјалните потреби на народниот живот и неговите пројави.<ref> Мисирковата поделба на нашиот литературноисториски развиток на три периода не е без основа, особено ако се има предвид целта и времето на периодизацијата: првиот период го претставува времето до појавата на националистичките пропаганди во Македонија и до задушувањето на употребата на старословенскиот како литературен јазик; вториот - времето на националистичките пропаганди (до појавата на книгава, 1903), кога се воведуваат туѓите јазици во Македонија како литературни, период што е како „непреодна стена” помеѓу претходниот и новиот што тој го очекуваше со реформирањето на Македонија и со воведувањето на македонскиот јазик како литературен за сите Македонци, изграден врз основа на резултатите од развитокот на современите народни говори, коешто го смета како трет период што го наречува „преродба”.</ref> Таа преродба се одбележува и во книжевниот јазик и правописот: како едниот така и другиот се горе-долу слободни од некои традиции што не се согласни со современата состојба на разговорниот јазик. И така, историјата на културниот развиток на народите, во согласност со нејзиниот од, содејствува: или за чисто етимолошки или историски правопис, или за мешан - етимолошко-фонетски или историско-фонетски, или најпосле за чисто фонетски правопис. Трите вида правописи зависат од поголемата или помалата приврзаност кон старата или кон новата состојба на еден разговорен или литературен јазик. Едниот од трите правописа се усвојува за еден литературен јазик кај еден народ што се преродува главно во зависност од таа тенденција што владее при народното преродување. Штом е така, тогаш и нашиот правопис и правецот на нашиот литературен јазик ќе треба да биде во полна зависност од таа тенденција што ќе нe раководи нас при нашата национална преродба. Каква може да биде таа тенденција се гледа од оваа книга. Но јас ќе си дозволам да повторам. Таа е: прво, Македонија да се неутрализира за Бугарија и Србија и да се оддалечи еднакво од двете држави, и второ, таа треба да се обедини врз јазична основа. Овие принципи ќе го раководат и правописот. На тие два принципа одговара: 1. прилепско-битолското наречје за литературен јазик, како еднакво далечно и од српскиот и од бугарскиот јазик и централно во Македонија, 2. фонетскиот правопис со употребените писмени знаци во оваа книга и со мали отстапки на етимологијата, и 3. речничкиот материјал да е збир од сите македонски наречја. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1546 1590 2006-12-29T16:42:21Z Filip M 11 {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = Писмо до читателите на „Славјанскија Известија” Петроград,, 1.5.1914, 146-147 |автор = Крсте Петков Мисирков}} Македонија и словенството писмо до читателите на „Славјанскија Известија” Тешко чувство остави во душите на мнозина Словени минатата 1913 година. Многу надежи, многу исчекувања се разбија и се разлетаа во прав. Разочараност ги зафати Русите, Чесите, Бугарите и другите Словени. Знаете ли вие, читателе, нешто за Македонците? Има на светов и такви Словени; тие многу преживеаја, имаат многу славни страници во својата историја и огромни заслуги во историјата на словенската култура: тие водеа очајна борба за својата слобода. Вие сте читале, и бездруго дури и сте слушале за нив. Тие имаат толку прекрасна земја! И тие, тие Македонци, останаа повеќе од кој и да е друг разочарани во минатата година. Таа година им ги уби надежите за подобра иднина, ако не засекогаш, барем за многу години. Наместо да го постигнат вековниот идеал - слободувањето на Македонија од ропството, -тие само го заменија турското ропство со ново - грчко и српско.<ref>Со Букурешкиот мировен договор (1913) Македонија беше поделена помеѓу победниците, но и победена Бугарија успеа да грабне едно (макар и мало) парче од неа, па едно делче остана дури и во Албанија -како компензација. Наведов дека Македонците се под грчко и српско ропство го одразува ставот и односот на словенофилскиов орган што ја објави статијата, зашто вистинското мислење на авторот може да се види и од другите негови статии, па и од наводите кон крајот на самата оваа статија. </ref> Треба ли подробно да се навлегува во причините за жалната судбина на Македонија? Ако треба тоа да се направи, тогаш ќе треба да дојде до прилично многу навреди, зашто не секому му е пријатно да ја чуе вистината за своите свесни или несвесни грешки. А има и свесни грешки во неодамнешното решение на судбината на Македонија. Свесноста се состои во тоа што врз поделбата на Македонија се правеле невистинити и погрешни сметки што дадоа сосем неочекувани резултати. Сите се тука по малку виновни: и Бугарија, и Русија, и Србија, и Франција, и Англија и Германија. Бугарија не требало да склучува таков договор со кој грабнувањето на Македонија од Србите и Грците се прави свршен факт. Србија требало повеќе да мисли за иднината, а не во интерес на Грците, Турците, Романците и странските кредитори на Турција да го погребува Сојузниот договор со Бугарија и да не му нанесува смртоносен удар на јужнословенското единство. Русија требаше да покаже повеќе предвидливост, повеќе иницијативи и повеќе независност во однос на државите од Тројната спогодба, коишто не можеа да дозволат да се реши балканското прашање во духот на словенските интереси. Франција и Англија дејствуваа како кредитори и покровители на Турција и Грција, а Германија, покрај тоа, и како држава што, поради расни причини не може да се помири со растежот на словенството и по секоја цена ги поддржува несловените против Словените. Освен наброениве причини за несреќата на Македонија, постои уште една - непознавањето на Македонија од страна на словенскиот свет. Во Првата балканска војна пристигна од Русија огромна помош во полза на балканските Словени: се даваа пари, материјали, лекови; се праќаа и се издржуваа на бојното поле цели санитетски одреди. Како се распределуваше оваа штедра помош меѓу војувачите? Се постапуваше многу просто: собраните пари се делеа на четири еднакви дела и им се испраќаа на четирите војувачки држави. Бугарија, којашто имаше изведено и издржуваше толку војска колку што имаа сите три сојузника заедно, па затоа имаше голема потреба за помош, доби само една четвртина од помошта, а пак Србија и Црна Гора - две српски држави што заедно имаа население колку три четвртини од населението на Бугарија, ја добија половината од сета руска помош. Јас не сакам да го прекорувам руското општество за пристрасност кон едните на штета на другите, а посебно Бугарите не можат и нема да ги прекоруваат Русите за пристрасност. Но има една друга работа што во случајов е многу важна. Руските дародавци испуштиле од предвид дека сојузниците што војуваа против Турција не беа четири, туку пет: Бугарија, Србија, Грција, Црна Гора и Македонија.<ref>За Мисирков, како впрочем и за сите ангажирани Македонци во тоа време, беше суштествено важно Македонија да биде призната како војувачка страна и со тоа како субјект во војните.</ref> Сите имаа потреба за помош, но Македонија - најмногу од сите. Првите четири сојузника добиваа помош од Западна Европа, од словенските земји, од Русија. Македонија од никаде не доби ни еден санитетски одред, ни една копејка. Можеби вие, читателе, се сомневате во тоа дека таа Македонија, што сојузниците тргнаа да ја ослободуваат, била навистина еден од петте Сојузници? Покрај тоа што повеќето од половината на I софиски полк и поголемиот дел од VII рилска дивизија на бугарската армија се состоеја од Македонци, покрај тоа што околу 150 мали македонски одреди (чети) служеа како спроводници на српската и на грчката армија, вршејќи ја извидничката служба во Македонија, рушејќи ги мостовите и железничката линија, а четата на Николаев ја спаси од заробеништво армијата на грчкиот престолонаследник на десниот брег на р. Вардар, - Македонија организира своја посебна армија, цел корпус од 18.000 души што го заробија 14.000-ниот одред на Јавар-паша, го одбија турскиот десант кај Шар-Ќој и храбро се бореа под Булаир, со што и’ направија огромна услуга не само на бугарската армија, туку и на делото на целиот балкански сојуз. Македонската армија, која по бројот не беше помала од црногорската, беше полошо облечена, немаше лекари, лекарски помошници, лекови и воопшто средства. Всушност, на полињата на Тракија се бореа две армии: бугарската и македонската. Во Македонија се бореа четири армии: српската, грчката, македонската и црногорската. Сепак, за постоењето на македонската армија никој не се ни посомнева; на Македонците не им помагаа; при решавањето на прашањето за поделбата на заземените територии за Македонците никој не ни помисли и Македонците беа одминати во секој поглед. Србите и Грците, немајќи веќе потреба од македонските чети, чии услуги широко ги користеа во војната со Турците, почнаа да ги прогонуваат македонските четници како обични разбојници. Така почна отплатувањето за услугата, и колку минуваше времето толку тоа стануваше посурово. А како резултат се доби Втората балканска војна, кога двете армии - бугарската и македонската - се бореа против трите: српската, грчката и црногорската. Во Русија за Македонците сосем заборавија; за бројноста на Македонците исто така немаат податоци, не знаат дека во Македонија живеат околу 1.800.000 Словени не помалку храбри од Црногорците, Бугарите и Србите. Македонците се шест пати повеќе од Црногорците, па да затоа Македонија, како самостојна словенска држава, би имала толкупати поголемо значење во историјата на јужното словенство, како и во историјата на словенството воопшто. Но Србите тргнаа заедно со исконските непријатели на словенството, а Русија сакаше да ги помири непомирливите интереси, на сите да им угоди, ја преувеличи австриската опасност, го преувеличи значењето на Србија и Црна Гора во идната борба против Австрија - и дојде крајот на Македонија. Русија двесте години и помага на Црна Гора, очекувајќи од неа помош во борбата против Австрија. Ми се чини дека таа напразно ќе прочека уште двесте години и самата ќе треба да ја спасува Црна Гора од Австрија и Албанија. Сега Србија почна да го рекламира своето значење за Русија во идната војна против Австрија. Рекламирајќи се, Србија ја побара како награда херојската Македонија, раздробена меѓу Србија, Грција и Бугарија. Со помошта на македонските робови Србите се готват да ги ослободуваат послободните од Македонците Босанци и Хрвати, а истовремено Србија бара заштита од Грција и Романија против сопствените поданици и против Бугарија. Несреќна Македонија! Но никако не е посреќна ни Србија. Колку ниско треба да стои нејзиниот кредит во словенскиот свет штом е принудена да бара заштита кај несловенските држави. Руското општество ја заборави Македонија, Македонија, макар и во невозможни услови, сепак таа го преживеа 500 години тешкото турско ропство и; сепак си ја зачува самобитноста. Ако Малорусија го поднесе полското ропство од 16-17 в., тогаш и Македонија ќе ги поднесе искушенијата што ги подари 1913 година. Словенството ќе ги отресе од себе несреќите и тешките разочарувања, ќе се зафати со лекувањето на раните и за создавање траен мир на Балканот врз основа на националната самобитност на сите балкански народи. Тогаш и Македонија ќе си го добие своето. Народот што водел борба со Грците за словенската култура, кој во текот на последниве 35 години создаде огромно количество културни споменици - цркви, манастири, училишта, којшто ја издржа гигантската борба со Грците и Турците, почнувајќи од 6 век по Хр. па се’ до 1913 година, - тој народ нема да загине и ќе си ги врати своите права. Ако ние, Словените, не му помогнеме, тогаш помошта може да му дојде од надвор, коешто ќе претставува нов удар како за словенското самољубие така и за интересите на словенството. К . Мисирков: Македонија и славјанството. Писмо до читателите на „Славјанскија Известија” Петроград,, 1.5.1914, 146-147. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1547 1591 2006-12-29T16:45:34Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мис... {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = |автор = Крсте Петков Мисирков}} ГОВОР НА ПРЕТСТАВНИКОТ НА МАКЕДОНЦИТЕ К. МИСИРКОВ ОДРЖАН НА ОПШТОСЛОВЕНСКОТО СОБРАНИЕ ВО ОДЕСА НА 6 АВГУСТ 1914 Г.1<ref>Насловот е напишан со раката на самиот К. Мисирков над отчуканиот на машина текст на говорот. </ref> П[очитувани] г[оспоѓи], п[очитувани] г[оспода] Настана часот кога сите словенски народи треба да го издржиме притисокот од целото обединето германство. Настана времето кога е нужно не само да сс одбрани честа на словенската татковина и слободата на словенскитс народи од германскиот Drang nach Osten, туку исто така настапи времето па испитание на словенската солидарност и заемната искреност. Сегашниот двобој на словенството со германизмот има огромно морално значење за словенството. Сегашната борба со Германците бара од Словените најтесно обединување и полно и искрено заемно уважение. Во сегашниов историски момент што е од вонредна важност, не треба да има и нема место нееднаквоста меѓу Словените, не треба да има гордост на едни и потценување спрема други, не трсба да има место напернатоста ни презирот. И малиот и големиот, и народите со постара и повисока култура, и народите што се многубројни, но силни со духот и културата, треба да застанат во еден ред за со заеднички сили да се одбие заедничкиот непријател, еднакво опасен и за словенските народи што имаат десетици и стотици милиони, и за словенските народи со само неколку милиони жители, и за Словените со постара и повисока или со подоцнежна култура. Сега еден словенски народ не може да му рече на другиот: ти не си ни потребен, ние и без тебе ќе си ја свршиме работата. Не, сега сите се потребни и сега малиот словенски народ може да им направи голема услуга и на посилните словенски народи и на целото словенство Сега станува сосема јасно дека словенството прави огромна грешка и дури и злочин кога допушта разгром и поделба на територијата на одделен словенски народ. За среќа, во сегашниов тежок момент, кога е крајно неопходно единството на целото словенство, тоа се пројавува во целиот свој сјај: Полјаците сс борат рамо до рамо со Русите, Чесите откажуваат да кренат рака против своите браќа Руси и Срби; Македонците, од неодамна поробени од Србите и Грците, го бранат словенското Дело борејќи се за словенска Србија во најопасните места, а имено во северо-западниот крај на Србија, на бреговнте на Дрина и Сава.<ref>Иако го третира под формата на борба за „словeнското дело", Мисирков и сега инсистира на учеството на Македонците во војната како „војувачка страна", како што беше во Првата балканска војна. </ref> А Бугарите? И Бугарите, иако само пред една година беа напуштени од сето словенство и беа нападнати од цела редица несловенски народи, сред кои, за голема жал, беа и нивните браќа - Срби, - и Бугарите сега стојат на стража на интересите на словенството. Грција само го чека моментот за да се нурне во Српска Македонија, а Романија во Бесарабија. Турција исто така мечтае да се нурне во пределите на Кавказ. И токму Бугарија се наоѓа во соседство со сите овие три исконски непријатели на словенството и никому не му дозволува да мрдне од местото. Мирот на Балканот сега се наоѓа во рацете токму на таа Бугарија што само пред една година беше нападната од петте претежно несловенски држави и беше разграбена од нив па Букурешкиот конгрес. И каква иронија на судбината; самата таа Бугарија што само пред една година се надеваше и беше уверена дека Русија ќе ја задржи Романија од навлегувањето во Бугарија, сега самата ја прави безопасна целата таа 700 врсти западна граница на Бесарабија од романското навлегување.<ref>Меѓутоа, во пазарлаците околу Македонија, таа Бугарија сепак се приклони во следната година кон страната на Германцате, бидејќи тие й ветуваа повеќе. </ref> Улогата на Бугарија во оваа општоевропска војна покажува колку претпазливо и внимателно треба да се однесува словенството спрема националните идеали и националната самобитност на словенските народи. Малечката, по независиа словенска држава, се јавува понекогаш посигурна потпора на целокупното словенство. Борбата на словенството со германството, по сe изгледа, се јавува исто така како конечна ликвидација на целото словенско прашање, на сите очекувања на словенските народи. Манифестот на Августејшиот Главнокомандујушт<ref>Се однесува за рускиот император и неговиот Манифест за Полјаците за нивното учество во војната. </ref> кон полскиот народ ветува ослободување и обединување на сиот полски народ во една држава. Меѓутоа, во словенскиот свет постои и втора Полска, Полска на Балканскиот Полуостров, херојската, но несреќна Македонија, разделена со Букурешкиот договор на три дела. Македонија, таа втора Полска, исто така има законско право на манифест за нејзиното обединување и за востановување на царството на царот Самоил и на кралот Волкашин. Меѓутоа, иако Македонците и се борат за слободата на Србија и за словенското дело воопшто, како што се бореа тие и за општословенското дело во Првата балканска војна, сепак таа сеулгге нема добиено ннкаков маиифест за обединувањето иа целата Македонија во една држава. Борејќи се за словенското дело и бранејќи ја Србија од Швабите, македонскиот народ не може да не сака што побрза и полна победа на руското, словенското и сојузното оружје над суетното и горделиво германство. Како резултат на таа победа македонскиот народ очекува да зацари мир, правда и слобода во словенскиот свет, а исто така да бидат уништени и творбите на непријателите на словенството — Берлинскиот и Букурешкиот договор, првиот од кои и ја врати на Турција ослободената од рускитие војски и со Санстефанскиот договор Македонија, а вториот создаде од Македонија втора Полска, распарчувајќи ја на три дела и давајќи им ги на Србија, Грција и Бугарија. Како татковина на словенските апостоли светите Кирил и Методија, на словенското писмо и на древниот литературен и црковен јазик на целото православно словенство, имајќи ја најдревната словенска култура, како земја што ја одбрани својата национална словенска самобитност во текот на 1400 години, издржувајќи ја најупорната борба со исконските непријатели на словенството на Балканот: Грците н Турците, при што последниве 20 години во историјата на Македонија претставуваа постојано и сеопшто востание на Македонците против Турците, Македонија со учеството во Првата балканска војна против Турција и во борбата на Србија со Австро-Унгарија си ги заслужи истите оние ветувања и истата онаа награда како и раздробената на три дела Полска. Па затоа Одеската македонска колонија, изразувајќи ги најискрените пожелби за побрза и полна победа на руското и словенското воинство над заедничкиот непријател, заедно со сите овде собрани руски луѓе и месни словенски друштва и колонии, а исто така и со целиот руски народ и со целото словенство извикиува: Да живее Неговото Величество Господарот Император! Да живеат сите словенски монарси! Да живее Русија и словенството! Да живеат руската и сите словенски армии! Да живее словенското заемно разбирање и уважување; да живее согласноста и единството на словенството! ЦГАОР, Москва, ф. 579, оп. 1, ед. хр. 1728. лл. 1—3. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1548 1594 2006-12-29T16:54:21Z Filip M 11 {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Македонскиј голос (Македонски глас)”, II, 10, 13.8.1914, 10-14. |автор = Крсте Петков Мисирков}} Mакедонскиот и бугарскиот национален идеал Мошне важно прашање за сите приврзаници на автономијата на Македонија, како и за нејзините противници, се јавува прашањето: кои се и што претставуваат Македонците што се борат за независноста на Македонија? Од кои луѓе се состои лагерот на приврзаниците на автономијата? Од чие име тие го поставуваат ова прашање? Кој стои зад нивниот грб во Македонија и на Балканот? Врз што тие ја засновуваат својата борба за македонскиот национален идеал? Кои се нивните непријатели во Македонија и на Балканот и дали движењето е национално или политичко? На ова прашање Редакцијата на „Македонски глас“; одговара кратко, со зборовите на македонскиот борец за слобода Борис Сарафов: „Ние, Македонците, не сме ниe Срби ни Бугари, туку просто Македонци. Македонскиот народ постои независно од бугарскиот и српскиот. Ние им сочувствуваме и на едните и на другите, и на Бугарите; и на Србите: кој ќе го помогне нашето ослободување нему ќе му речеме благодарам, но Бугарите и Србите нека не забораваат дека Македонија е само за Македонците.<ref>Овие зборови на Б. Сарафов стојат во насловниот дел на корицата на секој број од сп. „Македонскиј голос (Македонски глас)”, како и на другите изданија што ги печатеше оваа редакција.</ref> Овие зборови Б. Сарафов му ги рече на еден странски дописник што го интервјуираше кон крајот на 1903 година<ref>Вистина, слични изјави Сарафов имаше дадено и во 1903 година но оваа мисла беше објавена од европскиот печат уште во август 1902 (в. „С-Петербургскија В’домости”, 21.8.1902). Разликата е само во тоа што во изворот стои: „Македонскиот јазик” а во во „МГ“ пишува „Македонскиот народ“.</ref> и, велат, за таа своја македонска политика, наречена „македонски сепаратизам”, тој падна како жртва на убијците. Личноста, дејноста и смртта на Борис Сарафов<ref>Личоста и делото на Б. Сарафов се’ уште не биле предмет за посебна монографска обработка ни кај нас, ниту пак, што е симптоматично, во Бугарија. Иако не можеме наполно да го прифатиме мислењето на Мисирков за личноста на Сарафов, не можеме да не го почитуваме поводот што е искористен за да се искажат авторовите ставови спрема суштественото прашање за националниот идеал на Македонците и на Бугарите.</ref> се најдобриот одговор на прашањето што нас не’ интересира: кои се и што се Македонците и што сакаат тие? Б. Сарафов по потеклото е Македонец што целиот живот и го посвети на борбата за ослободувањето на Македонија. До почетокот и дури и во првите години од својата револуционерна дејност тој се наречуваше, се чувствуваше Бугарин, а од 1903 година тој почна да се наречува себеси и своите соплеменици просто Македонци, т.е. не ги признаваше ни за Срби ни за Бугари.<ref>Б. Сарафов беше еден од ретките видни македонски револуционерни раководители што и морално и материјално го помагаше македонскиот „национален сепаратизам” и на Македонскиот клуб во Белград (1902) и на Македонското научнолитературно другарство во Петербург (1902), па напишаново сугерира и лична средба на Мисирков со Сарафов –веројатно во Софија кон крајот на 1903 год.</ref> Сарафов имаше многу непријатели и загина од раката на убијци во престолнината на Бугарија. Турската влада скапо ја уцени главата на Б. Сарафов, но тоа не му пречеше со своите четници вдолж и попреку да ја крстосува цела Македонија. И не во Турција и од турски куршум, туку во престолнината на Бугарија, од предавнички куршум падна тој за слободата на Македонија. Го убија Сарафова и го заборавија, иако тој едно време се претставуваше како центар на македонското движење против Турците за ослободувањето на Македонија. Вистина, тој имаше непријатели сред раководителите на „Внатрешната македонска организација”,<ref>На Мисирков му пречи што Организацијата се наречува „внатрешна”, зашто со тоа се остава место да постои и „надворешна”. </ref> а да не зборуваме за Централниот македонски комитет во Софија<ref>И овде, како и во својата книга „За македонцките работи”, Мисирков погрешно го именува Врховниот македонски комитет како „Централен“.</ref> раководен од ген. Цончев. Но Б. Сарафов беше идолот на македонскиот народ: и на селаните и на граѓаните. Тој беше претставникот на македонските идеали во странство, со каква што цел ги посетуваше европските престолнини, разговараше со претставниците на европскиот печат и дури ги посетуваше и дипломатските канцеларии. Б. Сарафов беше идеалниот борец за слободата на Македонија. Сепак, каде е споменот за Б. Сарафов? Зошто за него не зборуваат веќе? Зошто тој толку брзо е заборавен и не се споменува сред Бугарите со чувство на признателност кон него? Ботева Бугарите го креваат до небеси, а Б. Сарафова? Впрочем, Сарафова треба да го крева до небеси Македонија, но каде е таа? Таа, благодарејќи на непријателите на Сарафова, е разделена на три дела и поднесува ропство неспоредливо потешко од турското ропство. Б. Сарафов е убиен и физички и морално во престолнината на Бугарија.<ref>За Мисирков имаше посебна тежина фактот што физичкиот убиец на Сарафова беше Бугаринот Тодор Паница и што тоа се изврши во престолнината на Бугарија.</ref> Софија долго време беше губилиште за идеалите и за борците за тие идеали што ги проповедаше Сарафов. Поточно, во Софија беа трпени „Сарафовците” без „сепаратизмот”, но кога кај „Сарафовците” се разбудуваше „сепаратизмот”, како оној што го гледаме кај Б. Сарафов по 1903 година, тогаш започнува развенчувањето на македонскиот херој; тој во очите и во устите на Бугарите од идеен борец се претвора во авантурист. „Авантуризмот” на Б. Сарафов и на нему сличните и луѓе се состои во тоа што тие неотстапно стојат врз единството и неделивоста на Македонија; тие водат чисто македонска политика што никако не се совпаѓа со бугарската политика. Единството и автономијата на Македонија - ете го , идеалот на Б. Сарафов; заграбувањето на цела Македонија од Бугарија или барем нејзината поделба помеѓу Бугарија и Србија со присоединување на поголемиот дел од Македонија кон Бугарија - ете го идеалот на бугарските националисти. Бугарските влади една по друга во коренот ја уништуваа можноста за создавање автономна Македонија и на таков начин станаа морално одговорни за поделбата на Македонија. Софија не можеше и не сакаше да ги разбере интересите на Македонија. Во Софија мислеа за голема Бугарија, за Санстефанска Бугарија, без оглед на тоа какви земји ќе влезат во составот на таа „Санстефанска Бугарија”. Органите на Народната партија во Бугарија „Мир,” и „Б’лгарска Сбирка” со гордост укажуваат на заслугите на кабинетот на г. Гешов што создал Гол. Бугарија во границите што ја надминуваа Санстефанска Бугарија. „Без војната со Србите и Грците, велат приврзаниците на г. Гешов, ние би го задржале сето она што го владеевме до 16 јуни 1913 година и плус она што би ни го досудил Високиот арбитар во Македонија.” Голема Бугарија, според зборовите на бугарските народници, била на лице; а што Македонија си остануваше раздробена и во ново, полошо ропство, ним им беше сеедно. Па самите тие го склучија сојузот со Србите врз база на поделбата, правејќи ја поделбата единствена основа за решение на македонското прашање. Уште појасно се определува егоизмот на бугарската политика спрема Македонија со цитатот во „Македонски глас” (№ 9) од софискиот весник „Балканска трибуна”: „Нашата политика не беше бугарска политика. Во неа имаше многу идеализам, но малку реализам. Нашите државници не беа државници, туку некакви си македонски авантуристи; тие беа готови за Струмица да ја жртвуваат Добруџа, за Битола - Варна. Таа антинационална и антидржавна политика не доведе до срамните Букурешки и Цариградски мир...” И така, на „националната” политика на Бугарија за судбината на Македонија и е сеедно. Само македонските „авантуристи” можат сериозно да мислат за единството и автономијата на Македонија. Но тогаш, зошто толку непоштедно во Бугарија се водеше борбата против македонскиот „сепаратизам”? Ако Бугарите не сакале да не’ ослободуваат, ами си мислеле само за зголемување на својата територија, зошто не ни кажаа отворено: Спасувајте се како што знаете; барајте помош каде што ќе најдете, зашто ние не сакаме да ви ја дадеме; зошто Бугарите забрануваа да се зборува за одделни македонски национални интереси, различни од националните интереси на Бугарија? Б. Сарафов за неговиот македонски патриотизам беше прогласен за авантурист, К. Мисирков за неговата книга „За македонцките работи” беше прогласен предавник,<ref>Бидејќи статијата е објавена под псевдоним (К. Пелски), Мисирков за себе зборува во трето лице. </ref> а групата на петербуршките Македонци на чело со Д. Павле-Чуповски, коишто се борат за единството и автономијата на Македонија и за националната самобитност на Македонците, беше обвинувана за подмитливост дека таа била орудие на С—Петербуршкото словенско благотворно друштво за обезбедување на српските интереси во Македонија. Во Бугарија беше заглушено движењето во полза на единството и автономијата на Македонија, но во Русија, којашто еднакво се однесува кон сите Словени, Македонците наидуваат на полно сочувство спрема себе и спрема своите национални идеали,<ref>Оваа оценка кореспондира со политичкиот опортунитет во моментот кога К. Мисирков и Д. Чуповски во Петроград и поднесоа значаен меморандум на руската влада за судбината на Македонија по штотуку започнатата Прва светска војна.</ref> кои по силата на природниот развиток на настаните, а исто така, очигледно, „за задоволство” на Бугарите, треба да бидат различни од националните идеали на Бугарија. Нека си мечтае Бугарија за своето проширување. Македонците тоа не ги интересира. На Македонците им е потребно повторно обединување и независност. На Македонците им треба не голема Бугарија, туку обединета и слободна Македонија. Ќе праша некој: на кого, на какви тоа Македонци им е потребно ослободување и обединување на Македонија? - На сите Македонци, и на оние што живеат внатре и на оние што се надвор од Македонија, зашто носителите на оваа идеја се плот од плотта на Македонија, се наоѓаат во тесна врска со македонскиот народ, со неговите традиции, потреби и идеали. Последниве дваесет години од новата историја на Македонија дадоа редица прекрасни работници на полето на борбата за ослободувањето на Македонија. „Македонски глас” и носителите на неговите идеали се јавуваат како продолжувачи на тие борци за националниот идеал и религиозно-националната политичка слобода на Македонија. На таков начин, движењето во полза на автономијата сред Македонците има свое минато, па поради тоа и не се јавува како отстрана измислено. Ние не можеме да плаќаме по бугарските сметки; за политиката на Стамболов страдавме ние Македонците; за политиката на г. Гешов Македонија беше раздробена на делови и потпадна под туѓо тројно ропство; за новите грешки на Бугарите нас не’ чекаат нови несреќи. Време е да го отстраниме бугарскиот параван што ни го преградува патот кон непосредното обраќање кон совеста на цивилизирана Европа за помош и соработка. Поради бугарските грешки и недостатоци не ги гледаат нашите историски заслуги и национални доблести. Време е да му се докаже на целиот свет дека во Македонија живее македонски народ, а не српски, ни бугарски, нигу пак грчки, дека овој народ си има своја историја, свои национални достоинства, свои крупни историски заслуги во културната историја на словенството. Треба да му се отворат очите на словенскиот свет за тоа дека околу половината од спомениците на старословенскиот (старомакедонскиот) јазик на таканаречената бугарска редакција се напишани во Македонија и од Македонци и дека три четвртини од пишаните споменици на таканаречената српска редакција на старословенското (старомакедонското) писмо, пишувани во 14 век, се напишани во Македонија и исто така од Македонци. Треба громогласно да се потврди пред словенскиот свет дека непријателот на Србите, македонскиот владетел Марко Крале е воспеан од Македонците како свој национален јунак, потоа стана национален јунак на Србите и на Бугарите. А да не ни зборуваме за тоа дека во текот на 19. век Македонците водеа борба со фанариотите за словенско писмо и литургија, тие во текот на дваесет години водеа упорна борба за ослободувањето на Македонија, и притоа оваа борба Македонците ја водеа и покрај нејзиното неодобрување од Егзархијата и од бугарската влада што секогаш си ги припишуваше себеси заслугите на Македонците, а за своите дипломатски неуспеси ги обвинуваше Македонците. Македонија е земја со древна словенска култура и никој нема да успее да ја искорени оваа древна словенска култура и на пустината да ги утврди своите интереси. Македонија ќе ги преживее сите несреќи, зашто уште не се исчезнати јунаците во Македонија. Ликовите на светите Кирил и Методија, на светите Климент и Наум Охридски на синовите на Македонија им служат како порака дека и за Македонија ќе дојде светлата иднина кога таа обединета и ослободена ќе влезе како рамноправен член во семејството на балканските народи. К . Пелски : Македонски и Болгарски национали идеали, „Македонскиј голост? (Македонски глас)”, II, 10, 13.8.1914, 10-14. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1549 1593 2006-12-29T16:53:54Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Македонскиј голос, (Мак... {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Македонскиј голос, (Македонски глас)”, II, II 29.11.1914,205-207. |автор = Крсте Петков Мисирков}} Борбата за автономија На 20 јули 1903 година<ref>Тоа е по стариот стил (по новиот е на 2 август 1903).</ref>, на Илинден, во Македонија започна големото востание против Турците. Востанието го зафати целиот Битолски вилает и знатен дел од Скопскиот и Солунскиот, а исто така и Одринскиот вилает. Востанието беше организирано од „Внатрешната македонска организација” и се изведе независно од настроението и желбите на „Централниот македонски комитет”<ref>И овде се има предвид Врховниот македонски комитет во Софија. </ref> во Софија што го раководеше бугарскиот генерал во оставка Цончев. Познато е дека последниов се наоѓаше во голема близост до бугарската влада и дека добиваше директиви од неа. Помеѓу „Внатрешната македонска организација” и „Централниот македонски комитет” постојано имаше антагонизам што доведуваше до тоа што кога едната организација почнуваше да дејствува - другата бездејствуваше, како што беше, на пример, во 1902 година, кога „Централниот македонски комитет” крена востание во Источна Македонија, а „Внатрешната организација” се откажа да го поддржи.<ref>Се однесува за Горноџумајското востание што беше изведено од ВМОК и против ставот на ТМОРО. </ref> Соперништвото помеѓу Централниот комитет и Внатрешната организација се изразуваше исто така и во заемното непријателство помеѓу четите на Комитетот и Организацијата што доведуваше и до вооружени судари. Авторот на овие редови, како човек што стоеше близу до македонските организации и кој во времето на Македонското востание од 1903 година се наоѓаше во центарот на Востанието, во градот Битола, сигурно знае дека тоа востание беше кренато од „Внатрешната македонска организација”, и покрај предупредувањата од Бугарската егзархија и недоволството на тогашната влада на Бугарија. Руската влада, преку своите конзули во Македонија, исто така ги предупредуваше Македонците, меѓутоа, советите и предупредувањата не можеа да го запрат стихијниот порив и народот и неговите водачи го дигнаа знамето на Востанието, кое го прослави патриотизмот и хероизмот на Македонците и доведе до Мирцштегските реформи и потоа до Ревелската средба.<ref>Мирцштегската програма за реформи во Македонија беше изработена непосредно по Илинденското востание во 1903 год., а средбата на суверените на Русија и на Англија во градот Ревел (сегашен Талин) во 1908 год. со спогодбата за воведување полна автономија во Македонија ја предизвика Младотурската револуција за да се зачува целоста на Турција.</ref> Јулското или, како што го викаат Македонците востанието од 1903 година, „Илинденското” востание ги имаше за своја последица не само македонските реформи; тоа помогна за воведувањето устав во Турција, која преку симнувањето на Абдул-Хамида се надеваше дека ќе се избави од замешувањето на Европа во нејзините работи. Сите поважни настани во внатрешната политика на Турција од последната деценија пред Балканските војни се во тесна врска со ова востание, со македонските востанички движења и со македонското прашање воопшто. Ако се земе предвид дека 1903 година стои токму на средината помеѓу почетокот на македонското четничко движење и неговиот крај, предизвикан со сојузничката војна против Турција за ослободување на Македонија, во која зедоа најдејно учество самите Македонци, тогаш излегува дека Македонците во текот на цели две децении водеа рицарска постојана и непрекината тешка борба против силната Турција за ослободување на својата татковина од турското ропство. И борбава не беше бесполезна. Постепено таа водеше кон решение на македонското прашање во интерес на самите Македонци: Мирцштегската програма, Финансиската контрола над македонските вилаети, Ревелските реформи и др. Кога се појавија бугарско-српскиот, бугарско-црногорскиот и бугарско-грчкиот сојуз и започна Првата балканска војна, нашето одушевување беше бескрајно. Македонците од сите страни на светот побрзаа да земат учество во војната против вековниот непријател. Тие се бореа храбро и им укажаа суштествени услуги на сојузничките армии. Но... скоро стана јасно дека нашата татковина ќе биде раздробена и поробена од сојузниците. Ослободителната војна скоро се претвори во завојувачка војна и наместо ослободување од ропството, Македонија беше раздробена и потпадна под ново, полошо, трајно ропство на Србите, Грците и Бугарите. Никој не ни загатна за автономијата на Македонија; спореа само за делбата. На таа почва се судрија и разделбата дојде не врз основа на предварителниот договор, ами врз основа на тупаничното право. Тоа право остана да господари во Македонија и до ден-денеска. Тупаничното право на бившите сојузници напомнува на првите децении од турското владеење на Балканскиот Полуостров, кога победниците Турци го избиваа машкото население, ги одведуваа и ги бесчестеа жените, ги одземаа црквите и манастирите, ги избиваа свештениците, монасите, учителите, ги уништуваа книгите и другите предмети на христијанската култура. Ова е полошо од турскиот режим во XIV век, зашто Турците не ги тераа од ред сите христијани да си ја променат верата и народноста, како што прават сега дивјаците од XX век во Македонија. На Македонците им ги зедоа црквите, манастирите и училиштата и се грижат да ја уништат целата самобитна култура на населението, се до симињањето од ѕидиштата на ликовите на светите Кирил и Методија, на св. Климент Охридски; портретите на македонските борци за слобода - војводи и четници, ги кинат на парчиња, ги газат со нозе свирепите победници; ги изменуваат имињата и презимињата на Македонците, а да не зборуваме веќе за грабежите, убиствата и насилствата што не отстапуваа по ништо од таквите турски подвизи, кои се воспеани во нивниот национален епос за Крале Марко. Според тоа, 20-годишната борба на Македонците за слобода заврши со тоа што ние се избавивме од Турција од XX век за да се вратиме во турскиот поредок од XIV век. Во Македонија се реставрирани времињата на султаните Урхан, Мурат и Бајазит, само со таа разлика што варварите од XX век се неспоредливо покрвожедни отколку варварите од XIV век. Меѓутоа, се поставува прашањето: што ќе стане понатаму? Одговорот може да биде само еден: ќе стане тоа што се повторувало не еднаш во историјата. Македонија го издржа 500-годишното турско ропство и Турција мораше да ја напушти Македонија, не успевајќи да си го зачува за себе заграбениот крај. Во нашиов век е потешко да се задржи со сила заграбеното против правото и справедливоста. Никакви српско-грчки, ни српско-грчко-романски, ниту бугарско-турски сојузи нема да го затврдат поробувањето на нашата таткобина. Македонија ќе биде самостојна и обединета земја. За тоа гарантираме ние, Македонците. Нас лошо не знаеја и лошо не знаат, но ние ќе се добереме до триумфот на нашето справедливо дело, до толку повеќе што тоа не е во спротивност со ничии интереси и наполно одговара на ослободителните задачи на Русија, Англија и Франција. Ние ги молиме балканските држави само да не ни пречат да ја добиеме независноста и да ни укажат такво гостопримство и поддршка, какво што им укажуваше Русија на Бугарите, на Србите и на Грците до нивното ослободување, а исто така со сите мерки да ја поддржат идејата за автономна Македонија. Сега македонското прашање се решава несомнено полесно отколку до последните балкански војни. Ние ги полагаме нашите надежи на големите држави; тие можат без пролевање крв да ја создадат автономијата на Македонија, која во однос на културата стои многу повисоко, отколку околните држави пред сто години, кога тие ја добија својата независност. Автономијата на Македонија ќе биде најдоброто разрешување на македонското прашање, како за самите Македонци, така и за Србија и за Грција и за Бугарија и за европскиот мир. К. Пелски: Борба за автономија, „Македонскиј голос, (Македонски глас)”, II, II 29.11.1914,205-207. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1550 1595 2006-12-29T16:56:14Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Мир“, XXX, 7155, 19.IV.1924, 1. |ав... {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Мир“, XXX, 7155, 19.IV.1924, 1. |автор = Крсте Петков Мисирков}} Нашата увереност не само во нашето национално самозачувување, туку и во триумфот на општомакедонскиот идеал за независна Македонија, како што го имам речено тоа и на друго место, се засновува не толку на слабостите на нашиот противник или на надворешната помош, колку на познавањето на квалитетите и минатото на нашиот народ. Но ќе праша некој: има ли навистина македонска национална култура и македонска национална историја што би можеле да им бидат спротиставени на Србите и да го обосноват македонскиот идеал за независна Македонија? За среќа, можеме да дадеме потврден одговор: да, македонска национална култура и македонска национална историја, одделни од тие на Србите и на Бугарите, има, и покрај сето тоа што и едната и другата досега не биле предмет за опстојно и непристрасно проучување: Србите и Бугарите еднострано и со голема пристрасност го одбирале од македонската култура и историја само она што го прославува нивното национално име, игнорирајќи прашања од капитална важност само затоа што тие не ги засегнуваат или им противречат на националните стремежи на одбирачите и нивните соплеменици. Велам, за среќа, има македонска национална култура и историја, зашто тој факт го вооружува македонскиот народ со непобедливо оружје во неговата борба за човечки права и за слободен национален живот како рамноправен член во бројот на културните народи. Првиот приговор е: ами каде ви е македонскиот литературен јазик? Ќе одговорам: и Хрватите немаат одделен литературен јазик од Србите, но тоа не им пречи да се сметаат како одделен народ од Србите. Хрватите доброволно си го одбраа јазикот на В. Караџиќ за свој литературен јазик. Истото нешто е и со Македонците: ние доброволно со одбравме еден заеднички литературен јазик со Бугарите уште пред ослободувањето на Бугарија, кога последнава не беше покултурна од нас и не можеше ни културно ни политички да ни наложи; со други зборови, ние си имаме литературен јазик со Бугарите коешто е наша работа и резултат на слободен избор. Забраната од страна на Србите да го употребуваме тој наш јазик, кошто е единствената врска помеѓу нас и Бугарите, е едно од болните нарушувања на човечките права. Во се друго, освен во јазикот, ние и Бугарите сме си оделе, па и си одиме по свои самостојни патишта. Благодарејќи на тоа нашата македонска култура и историја се толку богати со факти достојни за национална гордост, што и кога ни се забранува да се викаме, да ја изучуваме бугарската историја и ни се предлага да се срамиме од сето она што било заедничко меѓу нас и Бугарите, доста е да ја научиме нашата македонска народна култура и историја, па ќе се убедиме дека ние сме оддлен народ, со поголема разлика отколку што е разликата помеѓу Хрватите и Србите, додека пак односите на Македонците кон Србите се речиси исти како меѓу Хрватите и Србите. За жал самостојното проучување на македонската култура и историја започнува одвај сега од самите Македонци, кои кон крајот на минатиот век почнаа да не им веруваат на белградските и софиските научници што речиси во еден глас се искажаа дека во средните векови „Словените“ биле еден дезорганизиран и без национална свест народ што бил спасен од погрчување само благодарејќи на образувањето на државата од страна на туранските Бугари, а после од српската држава на Неманиќевците. Но слично тврдење е толку софиска килку и белградска заблуда, макар што зад едните стои авторитетот на М. Дринов, а зад другите авторитетот на Јагиќ. Ние Македонците сметаме дека тоа е една основна заблуда, поради која криво е разбрана и од Бугарите и од Србите не само историјата на Македонија и Македонците со средните векови, туку дури и историјата на Србите и Бугарите. Ние сме во состојба да го докажеме токму спротивното, а имено дека Македонците се најактивниот елемент од сите јужни Словени, па дури и покативни и од Бугарите туранци низ сите средни векови до покорувањето на Балканскиот Полуостров од турците и исто така како нив тие воделе најтешка, најдолготрајна борба за своето духовно и политичко ослободување во XIX и првата четвртина на XX век. Нашите неуспеси како во средните векови така и во најново време се должат на причини што немаат ништо заедничко со националната свест и божемната невозможност за организирање на Македонците. Збирот од вековните услиби за културно издигнување и национално самозачувување на Македонците, почнувајќи 400-500 години пред појавата на српската држава на Немањичевците и продолжувајќи и во времето на засилувањето и опаѓањето на последнава заедно со нашите епски борби за црковна и политичка слобода во XIX и првата четвртина на XX век, ја составуваат нашата македонска национална култура , нашата македонска историја. К. Мисирков-македонец, Македонска култура, „Мир“, XXX, 7155, 19.IV.1924, 1. {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1551 1596 2006-12-29T16:58:16Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Илинден”, V, 5, Софија, 30.... {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Илинден”, V, 5, Софија, 30.1. 1925, 2. |автор = Крсте Петков Мисирков}} Патот на помирувањето Покојниот руски конзул во Битола велеше дека Србите и Бугарите треба да се спогодат и да престанат да си пречат едни на други за да го зачуваат Костурско од неизбежното завладување од Грците. Тој во 1903 година беше рекол: Ерменците не еднаш креваа востание, секое од кои се свршуваше со истребување на ерменското население и денеска има Ерменија и ерменско прашање, но нема Ерменци во Ерменија. Сакате ли и вие да има Македонија и македонско прашање, а да нема Македонци во неа? - Што следува oд тоа? - ќе праша некој. - Следува дека ако тогаш немало српско-бугарско зближување, тоа треба да настапи сега. И друго: ние Македонците треба да си ги коригираме своите стари сфаќања за целите и средствата на нашиот национален живот. И така, Србите, Бугарите и Македонците, излезени од војната со распокинувањето на Македонија и со големи загуби во полза на Грција, треба да ги заборават своите стари раздори и да си подадат рака едни на други. Притоа не само Србите имаат право да бараат од бугарските државници да не бидат такви какви што биле пред 1914 г., туку и Бугарите и Македонците со право можат да го бараат истото од Србите; сите треба да се отресеме од старата мувла и да си ги нагодиме мозоците и разбирањата спрема новите потреби на времето, инаку ќе имаме нови неуспеси и Грците ќе имаат нови успеси за наша сметка, а ние заемно ќе се обвинуваме едни со други или пак „бездушната” западноевропска дипломатија, заборавајќи ја старата вистина дека на оној што самиот не може да си помогне, не само туѓинците, туку и самиот господ нема да му помогне. Нека ми биде дозволено да искажам неколку пожелби за патот по којшто подобро може да се дојде до едно српско-бугарско-македонско разбирање. 1. Во Бугарија треба да се помни добро дека Македонците, независно дали тие се викаат Македонски Бугари или просто Македонци или претпочитаат да се викаат Македонци, тие секогаш биле добри и лојални бугарски граѓани, кои, немајќи своја национална држава и постојано ползувајќи се со полните и рамни права на старото месно бугарско население, ја сакаат бугарската држава како своја. Избегани од татковината, каде што царуваше и уште царува туѓа власт, ние ја сакаме бугарската национална држава како своја. Ние природно сме поголеми националисти и помалку анархисти од старото население на Бугарија. При сето тоа, ние имаме потреба уште од една слобода, од едно право: дајте ни слободно да се наречуваме и да се чувствуваме како Македонци, просто Македонци, без додавката Бугари. 2. Истото барање им го предјавуваме ние и на Србите: ако сакате да ја сакаме Југославија толку колку што ја сакаме Бугарија, дајте ни го правото и слободата да се наречуваме просто Македонци, без да го прикачуваме кон тоа и името Срби. Ние сакаме како Македонци еднакво да ги сакаме и државите во коишто живееме како слободни и рамноправни граѓани, и исто така да ја сакаме својата многунапатена и распокината татковина. Зошто јас како бугарски поданик, па дури и како Бугарин од Македонија, треба да заборавам дека јас истовремено и како Македонец имам специјален долг да мислам за мојата татковина Македонија повеќе отколку другите Бугари не—Македонци? Зошто Македонецот во српска Македонија, како добар земјоделец, трговец, занаетчија или човек со интелигентна професија и добар и лојален југословенски граѓанин да нема право истовремено да се чувствува како Македонец и да не се интересира за минатото, сегашноста и иднината на сите делови на Македонија? Ако Југославија се интересира за Солунското пристаниште, зошто да не им биде дозволено на Македонците што живеат во јужнословенска Македонија да се интересираат и да болеат со душата за своите сотатковинци во грчка Македонија? И во Бугарија и во Србија треба да помнат едно, дека во Македонија има население со огнено патриотско чувство и со определена национална свест за која треба да се води точна сметка и да се исползува разумно за доброто како на самото месно население, така исто и за доброто на словенските држави во коишто живеат Македонците и уште во интерес на југословенската солидарност. Србите и Бугарите треба добро да помнат дека тоа национално чувство и свест кај Македонците постои не од вчера, како што си мислат Србите, од времето на основањето на Епархијата, туку од пред основањето на Охридската архиепископија, во целото време на постоењето на последнава и по нејзиното уништување и до денешен ден. Македонското национално чувство и национално сознание е толку старо, колку и бугарското и српското, и бидејќи не е создадено од Егзархијата за 40-50 години, исто така не може да биде ни уништено со 40-50 годишен српски асимилаторски режим. Трново, Охрид и Пеќ постоеле со векови како независни и рамноправни културни центри. Правата на Охридската архиепископија, односно на македонското национално чувство и македонското национално сознание биле признати и почитувани од бугарските царови и од српскиот Стефан Душан Силни и Македонците беа најлојални граѓани во тие држави. (...)<ref>Испуштен е еден пасус од текстот што очевидно е вметнат од Редакцијата на весникот.</ref> Со други зборови, Србите и Бугарите треба да покажат повеќе стрпливост во својот однос спрема Македонците и спрема нивното национално сознание и национално чувство. 3. Уште поголема трезвеност во нашите односи кон Србите и Бугарите се бара од нас Макемонците. Заседнати помеѓу Грција, Србија и Бугарија, ние имаме потреба од поголеми, подлабоки и поразновидни научни знаења отколку Србите, Грците и Бугарите. Бугарите нека си се занесуваат со крајните политички и економски теории, Србите нека си мислат дека и господ при создавањето на светот зборувал српски, Грците нека си се сметаат за директни потомци на Хомера, Одисеја и Аристотела, ние треба со големо напрегање, зачувувајќи си ја полната слобода на научната мисла, да го проучиме минатото и сегашноста на сите овие народи за да го определиме своето меѓу нив и да си ја зачуваме својата етничко-историска индивидуалност. Нашата независна македонска научна мисла, заедно со нашето економско соземање, ќе ни го гарантираат она место сред балканските Словени, на кое ние со нашите душевни заложби и морални квалитети имаме полно право. Македонецот е закален во борбата. Ако кон борбата со оружје се додаде и борбата преку независната македонска научна мисла и ако последнава стане се поинтензивна, Македонија не е загубена и Македонците ќе успеат во својот историски долг да ги помират Бугарите и Србите во интерес на целото јужно словенство. К. Мисирков: Патот на примирението, „Илинден”, V, 5, Софија, 30.1. 1925, 2. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1552 1597 2006-12-29T16:59:57Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Мир” XXXI, 7417, Софија, 12.3.1... {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Мир” XXXI, 7417, Софија, 12.3.1925, 1. |автор = Крсте Петков Мисирков}} Македонскиот национализам Ние, македонската интелигенција, без сомнение, ја носиме најголемата одговорност за положбата во која денеска се наоѓа нашата татковина. Меѓутоа, има околности што ја намалуваат нашата вина, не оправдуваат пред нашите несреќни сонародници, особено пред оние што прокудени од своите родни огништа се принудени денеска немили и недраги да скитаат низ разните краишта на Бугарија.<ref>Како резултат на бугарско-грчката спогодба на Молов-Кафандарис за „размена на населението”, од Егејскиот дел на Македонија беа насилно изгонети стотици илјади Македонци што беа дојдени во Бугарија и се’ уште необезбедени мрзнеа и умираа по железничките станици и по разните логори во внатрешноста на земјата.</ref> Цели триесет години се водеше херојска борба на Македонците за соборување на турското ропство. Едновремено со тоа во Македонија беснееја, деморализирајќи дел од населението, туѓите пропаганди. Македонската интелигенција се оддаде пред се’ на револуционерна дејност. Но имаше и такви што наоѓаа дека има и други патишта и можеби не помалку важни од револуционерната борба за успехот на македонското дело. Мојата книшка за македонските работи, издадена во Софија во 1903 година, и мојата статија „За значењето на моравското или ресавското наречје за современата и историската етнографија на Балканскиот Полуостров”<ref>Статијата е објавена во сп. „Живаja старина” (1897) како прва печатена научна работа на К. Мисирков.</ref> покажуваат дека дел од македонската интелигенција барала и наоѓала и други средства за борба, а имено самостојната македонска научна мисла и македонската национална свест. Јас не се каам што уште пред 28 години се објавив за македонскиот сепаратизам.<ref>И својот „национален сепаратизам” Мисирков го врзува токму со таа статија од 1897 год. </ref> Последниов беше и си останува за мене единствениот излез, најдобриот пат по кој македонската интелигенција би го исполнила и ќе го исполни својот долг пред татковината и пред нашиот народ. Во 1912 година на прашањето на моите сотатковинци - што да се прави ако нашето село остане под грчка власт, им одговорив: под каква власт и да остане селото вие ќе си останете на местото, нема никаде да се иселувате.<ref>По објавувањето на Првата балканска војна и Мисирков дојде во Јужна Македонија, па го посети и своето родно село Постол во моментот кога беше веќе окупирано од грчките војски.</ref> Можеби од општобугарско гледиште јас не сум дал наполно патриотски совет, но од македонско гледиште тој совет е единствено правилен. Кога, меѓутоа Грците изгонија насила многу Македонци во Бугарија, јас како Бугарин би требало да се радувам што бугарското племе изгуби земји, но си, го зачува населението од елинизирање. Но јас не се радувам на тоа иселување. Исто така не можам да гледам на прашањево со очите на г. Мих. Маџаров<ref>Михаил Маџаров (1854-1944) е виден бугарски конзервативен политичар, државник, дипломат, публицист и редактор на народничкиот весник „Мир“. </ref>, којшто вели дека подземните богатства и градските индустрии на Бугарија печалеле од пристигањето на бегалците. Мојот македонски патриотизам и тука го победува бугарскиот патриотизам. Македонците и се нужни на Македонија; само со Македонци Македонија ќе биде на Македонците, а не без нив. Македонците или треба да си останат на родните места, па ако сака и ѓаволот да ги владее, или пак, ако им е судено да се местат, тие треба да се преместат од едниот крај на Македонија во друг крај, но пак на Македонија, а не на Бугарија, Србија или Елада. Изгонети од грчка Македонија, Македонците требаше да отидат во српска Македонија, да образуваат воени населби и да го дочекаат денот кога би можеле да се вратат на родните пепелишта. Ќе речете: така не може да размислува еден Бугарин. Да, но така може и треба да размислува еден Македонец. Можеби ќе бидам упрекнат за малодушност, за изневера. Ќе речат: тоа што е денеска нема да остане вечно така; и за бугарштината еден ден ќе огрее сонце. Тоа е онаа иднина за која ние водиме и треба да водиме сметка и пред која ние сме одговорни. Но прашувам јас: правилно ли е разрешено македонското прашање со преселувањето на 300-400.000 Македонци од грчка Македонија во Бугарија наместо тие да бидат население во српска Македонија. И од македонско и од српско, па дури и од бугарско, т.е. од општо јужнословенско гледиште најправилно, најцелесообразно и најпредвидливо би било изгонетите Македонци да бидат населени во Јужна Македонија за да образуваат една непробојна стена против азијатскиот грцизам расположен со фронт на север против Југославија и Бугарија. Нека ми биде простено, но јас, како Македонец, на прво место ги поставувам интересите на мојата татковина и моите сонародници и само потоа интересите на Бугарија и Југославија. Јас сум Македонец, со македонска свест, и како таков си имам свое македонско гледиште врз минатото, сегашноста и иднината и на мојата татковина и на целото јужно словенство и затоа сакам и нас Македонците да не’ прашаат за сите прашања што не засегнуваат нас и нашите соседи, а не да се свршува се’ само со спогодби помеѓу Бугарија и Србија за нас, но без нас. И нека бидат уверени сите заинтересирани дека кај Македонецот ќе се најде достатно такт, предвидливост, самопожртвување за постигањето на едно општо добрување на Балканот, доста е да биде зачетено националното и личното достоинство на Македонецот. К. Мисирков! Македонски национализам, „Мир” XXXI, 7417, Софија, 12.3.1925, 1. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1553 1598 2006-12-29T17:01:42Z Filip M 11 New page: {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Мир“ 7427, 25.3.1925, 1. |автор ... {{Заглавје |заглавје = Неколку статии |глава = |претходна = |следна = |забелешки = „Мир“ 7427, 25.3.1925, 1. |автор = Крсте Петков Мисирков}} Самоопределувањето на македонците Мојата статија „Македонскиот национализам” објавена во в. „Мир“ од 12 овој месец му го предизвикала гневот на в. „Свободна реч”,<ref>Реагирањето на бугарскиот официоз „Свободна реч” од 14.3.1925 год.</ref> којашто ме нарече „еден човек што уште не си ја знае народноста”, со „простачки умувања”, кој „може да пишува нелепости, дури нискости” и е „познат по тоа што некогаш бил во услуга на српската пропаганда” поддржувајќи ја „теоријата на белградскиот професор Цвииќ” за постоењето одделна македонска народност. Пишаното од „Свободна реч” за мене предизвика голема огорченост против мене од страна на жителите на градот во којшто живеам<ref>Во тоа време Мисирков уште беше професор во Гимназијата во старопланинското гратче Карлово.</ref> и дури се најдоа луѓе, кои, без да му мислат многу, тврдеа дека тие знаеле оти јас, како студент, сум ги посетувал собранијата и на бугарските и на српските студенти и затоа сум бидувал најсрамно избркуван од собранијата на првите. Слични глупости и клевети, какви што се напишаа во „Свободна реч” и се растураа во Карлово, човек можеше да очекува, но тие малку ме вознемируваат, зашто се очевидни за секого што ја има прочитано мојата статија во „Мир“ и којшто го познава моето минато. А такви ќе се најдат не малку во Бугарија. Исто така и за Србите е очевиден клеветничкиот карактер на сето она што се пишува и се зборува на моја адреса во врска со моето становиште по македонското прашање. Јас многу добро знаев дека ќе бидам нападнат за мојот „Македонски национализам”, дека тој на никаков начин нема да биде отпечатен во в. „Илинден”<ref>По убиството на А. Јовков, весникот „Илинден” беше во рацете на михајловистот Христо Шалдев што беше жесток противник на македонскиот „национален сепаратизам”, па одби да ја објави и статијата за македонскиот литературен јазик што беше му ја испратил Мисирков од Карлово. </ref> и дури не бев уверен дека ќе го отпечати и во „Мир“. При сето тоа ја напишав статијата и ја испратив во Редакцијата на „Мир“. И на другиот ден по нејзиното напечатување „Свободна реч” направи од мене човек што уште не си ја знае народноста. За жал, „Свободна реч” не можеше да ме одучи од моите „простачки умувања”. Јас пак наоѓам дека Македонија денеска е распокината, дека Грците успеаја да и’ ги земат најдобрите делови, да го испадат оттаму македонското население и да го заменат со азијатски дошлаци што денеска се трупаат покрај српската и бугарската граница, како што едно време византиските императори покрај бугарската граница образувале воени населби од азијатски колонисти - Ерменци и павлиќани. Наоѓам исто така дека ако Србите и Бугарите не се помират и ако Македонците не бидат впрегнати во доброволна соработка со Бугарите и со Србите за запирањето на грчкиот бран што бавно, но сигурно се движи од југ на север, ние сите: и Србите и Бугарите и Македонците ќе потонеме во несловенското море што од сите страни не опкружува. Мислам дека само во слогата, во соработката помеѓу Србите, Македонците и Бугарите е спасот на сите нас. Србите и Бугарите спореа, печалеа Грците и Романците, ја загубија Македонија, Тракија и Добруџа. Најважниот услов за соработката помеѓу Србите, Бугарите и Македонците е, меѓутоа, полната слобода во самоопределувањето на Македонците. И ете за последново прашање јас го истакнав принципот на македонскиот патриотизам и национализам, како наполно неутрален и задоволувачки и за Србите и за Бугарите и за Македонците; засега можеби поправилно би било да се рече дека еднакво не ги задоволува ни Србите, ни Бугарите, ниту пак Македонците. Бидејќи од српско-бугарската несогласност страдаме пред се’ ние, Македонците, наш долг е да го бараме средството и патот за помирувањето. Тоа не’ тера „да не си ја знаеме” до денеска народноста и да им кажеме и на Србите и на Бугарите: заборавете ја својата великосрпска и великобугарска идеја, откажете се да ни го натрапувате вашиот национализам и патриотизам, во основата на кој лежи претпочитувањето на вашите интереси пред нашите. Дајте ни да си имаме свои разбирања за нашите односи спрема вас и спрема вашиот спор за нас и за нашата татковина, како и за средствата со кои ќе се дојде до општо јужнословенско добрување. Дајте ни да си имаме свои, македонски национални чувства и да создаваме македонска култура, како што сме го правеле тоа со векови и кога нашата татковина не влегувала во една држава со вашата. Како Македонци, ние ќе бидиме пополезни и на Македонија, и на Бугарија, и на Србија, воопшто на целото јужно словенство, отколку како Бугари или Срби. Како Бугарин јас одамна би рекол: Каква ти Македонија! И тука ми е добро, нема зошто да мислам за она што е веќе загубено. Но како Македонец, јас во Бугарија се чувствувам како на туѓина, каде што навистина се наоѓам меѓу родни браќа, но не сум си дома, во својата татковина. Таа е таму, каде што сум се родил и каде што јас треба да си ги оставам коските, каде што треба да отиде мојот син, ако не ми биде судено да отидам јас лично.<ref>За жал, овој тестамент на Мисирков не се исполни: и неговите коски и коските на неговиот единствен син се’ уште лежат во софиските гробишта.</ref> Свеста и чувството дека сум Македонец треба да стојат повисоко од се’ друго на светов. Македонецот не треба да се слева и да се обезличува живеејќи меѓу Бугари и Срби. Ние можеме да ја констатираме близоста на српските, бугарските и македонските интереси, но се треба да биде оценувано од македонско гледиште. Беззаветната и безгранична љубов кон Македонија, постојаното мислење и работење за интересите на Македонија и полн конзерватизам во пројавите на македонскиот национален дух: јазикот, народната поезија, наравите, обичаите - ете ги главните црти на македонскиот национализам, изјаснет преку „простачките умувања на еден човек што уште не си ја знае народноста“. Но ние не сме егоисти. Ние не мислиме само за себеси. Ние сме готови да им услужиме и на Србите и на Бугарите, под услов услугата да ни биде доброволна, а не изнудена. Знаат ли Србите со што ќе им услужиме: ние сите ќе изумреме , но нема да дозволиме грчка нога да ги пречекори денешните граници на српска и бугарска Македонија. Но тоа ќе го направиме ние како Македонци, но не и како Срби. Со Грците ние ќе се бориме, зашто се единствените наши вековни историски непријатели. Целата наша македонска национална историја е полна со борби против Грците. Борба со Бугари и со Срби не познава македонската историја: Бугарите и Србите ги почитуваа националните права на Македонците во средните векови и само Грците ни го убиваа националниот дух и не’ денационализираа. Тие и денеска не’ гонат од родните пепелишта и следствено не’ потсетуваат за нашиот стар историски долг да ги изгониме неканетите гости од нашите дедовски, предедовски земји. Тоа е македонското национално чувство, тоа е историскиот позив на Македонецот што може да го исполни само како слободен и рамноправен граѓанин на Југославија, на когошто му е дозволено да мисли, да чувствува, да зборува и да дејствува како Македонец. К. Мисирков: Самоопределение на македонците, „Мир“ 7427, 25.3.1925, 1. <references/> 3 За жал, овој тестамент на Мисирков не се исполни: и неговите коски и коските на неговиот единствен син се’ уште лежат во софиските гробишта. {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1554 1599 2006-12-30T00:19:49Z 68.68.138.221 New page: {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Ова дело е во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќ... {{Лиценца |image=PD-icon.svg |text=Ова дело е во '''[[w:Јавна сопственост|јавна сопственост]]''' во целиот свет бидејќи авторот е непознат/народно творештво. }} <includeonly>{{{категорија|[[Категорија:ЈС-непознат]]}}}</includeonly><noinclude> [[Категорија:Шаблони за лиценца|ЈС-непознат]] </noinclude> 1555 1606 2006-12-30T00:26:52Z Filip M 11 New page: '''Ај што ми е мило ем драго''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ај што ми е мило ем драг... '''Ај што ми е мило ем драго''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ај што ми е мило ем драго :Ај што ми е мило ем драго :млада партизанка да станам. [2x] :Збогум и проштевај роде мој :јас отидов во бој, бој, бој. [2x] :Млада партизанка да станам :во Пелистерска планина [2x] :кај дванаесет кладенци. :Збогум и проштевај роде мој :јас отидов во бој, бој, бој. [2x] :Таму си клетва зедовме :со фашисти да се биеме [2x] :слобода да добиеме. :Збогум и проштевај роде мој :јас отидов во бој, бој, бој. [2x] :Слобода да добиеме :за нашта Македонија. [2x] :Збогум и проштевај роде мој :јас отидов во бој, бој, бој. [2x] {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1556 1607 2006-12-30T00:27:50Z Filip M 11 New page: '''Ај! В Македонија глас се чует''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ај! В Македонија гл... '''Ај! В Македонија глас се чует''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ај! В Македонија глас се чует :Ај! В Македонија глас се чует :од нејзини сираци. [2х] :Ај! Душманите побеснале :колат, бесат се на ред. [2х] :Ај! Вие браќа Македонци :Вие славни јунаци. [2х] :Ај! Крв'о знаме да развејме :в македонски долини. [2х] :Ај! На знаме е напишано :„слобода или смрт”. [2х] :Ај! Нека чует и Европа :да робот се пробуди. [2х] :Ај! Македонија не се плаши :од нивниот јатаган. :Ај тој се фрлат како тигар :среде војски, јатаган. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1557 1608 2006-12-30T00:30:36Z Filip M 11 New page: : Ајде дали знаеш паметиш Милице : Кога си бевме малечки де-еј : Кога си бевме малечки Милице : Ај кога се ... : Ајде дали знаеш паметиш Милице : Кога си бевме малечки де-еј : Кога си бевме малечки Милице : Ај кога се двајцата љубевме : Ај кога се двајцата љубевме Милице : Во чичовото градинче де-еј : Во чичовото градинче Милице : Ај кај шарените цвеќиња : Ај кај шарените цвеќиња Милице : Трендафил цвеќе цутеше де-еј : Трендафил цвеќе цутеше Милице : Ај на градите ти паѓаше : Ај на градите ти паѓаше Милице : Ти на скутот ми спиеше де-еј : Ти на скутот ми спиеше Милице : Ај тогаш ти лице целував : Ај тигаш ти лице целував Милице : Лице ти беше спокнато де-еј : Лице ти беше спотнато Милице : Ај на срце оган то гореше : Ај на срце оган ти гореше Милице : Ти мене жално ме гледаше де-еј : Ти мене жално ме гледаше Милице : Ај од очи солзи ронеше. : Лице ти беше спотнато Милице : Ај на срце оган то гореше : Ај на срце оган ти гореше Милице : Ти мене жално ме гледаше де-еј : Ти мене жално ме гледаше Милице : Ај од очи солзи ронеше. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1558 1609 2006-12-30T00:32:13Z Filip M 11 New page: : Ајде жалај ме, Малино моме, : плакај ме, : Оти јас ќе одам, Малино моме, комита. : Ај низ таја, Малино моме,... : Ајде жалај ме, Малино моме, : плакај ме, : Оти јас ќе одам, Малино моме, комита. : Ај низ таја, Малино моме, : Пирин Планина, : на кумитските, Малино моме, зборишта. : Ајде отиди, Малино моме, в градина, : ајде набери, Малино моме, : китка трендафил. : Ајде накити, Малино моме, : Делчев војвода : и неговата, Малино моме, верна дружина. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1559 1610 2006-12-30T00:33:19Z Filip M 11 New page: : Ајде Милке да бегаме, : Наше село Малешево : Милкано, мори моме убаво : Наше село Малешево : Од три стран... : Ајде Милке да бегаме, : Наше село Малешево : Милкано, мори моме убаво : Наше село Малешево : Од три страни сонце грее, : Од три страни сонце грее : Од четврта-месечина : Милкано, мори моме убаво : Наше село Малешево : Три пати се жетва жнее : Три пати се жетва жнее : Два пати се грозје бере : Милкано, мори моме убаво. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1560 1611 2006-12-30T00:35:18Z Filip M 11 New page: :Ајде мори Стојно ле, мој соколе :Ти виното мори не го пиеш, :Ај мори виновина ти мерисаш, :Не лудо жими мо... :Ајде мори Стојно ле, мој соколе :Ти виното мори не го пиеш, :Ај мори виновина ти мерисаш, :Не лудо жими мој братено, :Ајде мори сношти урва воѓеало, :Помина покрај мојта врата :Ајде мор ми се фати :Ми се фати мојто либе :Ми се истури мор виното :Ајде мор затова :Лудо ле море, мор затова, :Виновина море ти мерисаш. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1561 1612 2006-12-30T00:36:26Z Filip M 11 New page: :Ајде поминувам заминувам, :На бел камен починувам. :Ајде сал питувам, пропитувам, :Дека седи калеш Родн... :Ајде поминувам заминувам, :На бел камен починувам. :Ајде сал питувам, пропитувам, :Дека седи калеш Родна. :Ајде калеш Родна, :Калеш родна вапцарката. :Ајде да ми вапца мори, :Да ми вапца два бајраци. :Ајде еден зелен, еден зелен, :Еден зелен, другјо црвен. :Ајде зелиниот мори за на свадба, :Црвенијот за на бојот. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1562 1613 2006-12-30T00:49:24Z Filip M 11 New page: : Ајде слушај, слушај, калеш бре Анѓо, : што тамбурата свири. : Тамбурата свири, калеш бре Анѓо, : анама да б... : Ајде слушај, слушај, калеш бре Анѓо, : што тамбурата свири. : Тамбурата свири, калеш бре Анѓо, : анама да бидиш. : Анама да бидиш, калеш бре Анѓо, : на чардак да седиш. : На чардак да седиш, калеш бре Анѓо, : жолтици да броиш. : Жолтици да броиш, калеш бре Анѓо, : бисери да нижиш. : Бисери да нижиш, калеш бре Анѓо, : на грло да редиш. : Ајде, слушај, слушај клето бре Турче, : анама не бивам. : Анама не бивам, клето бре Турче, : турски не разбирам. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/ango.wav Во изведба на [[Виолета Томовска]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1563 1614 2006-12-30T00:51:11Z Filip M 11 New page: '''Ајде ќе те прашам бре Донке''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ајде ќе те прашам бре... '''Ајде ќе те прашам бре Донке''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ајде ќе те прашам бре Донке :Ајде ќе те прашам бре Донке :Донке Вардаринке :ајде дали тече бре Донке :Вардар матна вода. :Ајде тече, тече бре брате :бели пени фрла :ајде ми довлече бре брате :до два ми јунака. :Ајде првиот ми беше :јунак Мирче Ацев :ајде вториот ми беше :јунак Страшо Пинџур. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1564 1615 2006-12-30T00:52:30Z Filip M 11 New page: '''Ајде шана мана на кантарот''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ајде шана мана на кан... '''Ајде шана мана на кантарот''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ајде шана мана на кантарот :Ајде шана мана на кантарот :да ме бараш Веле зад амбарот :ајде да ми дојдиш на Велигден :на Велигден Веле, третиот ден. :Ајде да заиграш едно оро :едно оро Веле на сред село :ајде и да умрам не ми е жал :се' што носам Веле, се' е твое. :Ајде челината лаковани :Од Пандета, Веле, Шулинчето :ајде шегунчето навезано :од Смилета, Веле, Малинчето. :Ајде кошничето кадифено :од Сандрета, Веле, Новинчето :ајде и да умрам не ми е жал :се' што носам Веле, се' е твое. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1565 1616 2006-12-30T00:53:35Z Filip M 11 New page: '''Ајде што пијана шеташ Фиме''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ајде што пијана шеташ... '''Ајде што пијана шеташ Фиме''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ајде што пијана шеташ Фиме :Ајде што пијана шеташ Фиме :што пијана шеташ :ај што пијана шеташ Фиме мори :пијана без ракија. :Ајде тебе не прилега Фиме :тебе не прилега :ајде тебе не прилега Фиме мори :чаршија да одиш. :Ајде чаршија да шеташ Фиме :чаршија да шеташ :ајде чаршија да шеташ Фиме мори :боса на налани. :Ајде тебе ти прилега Фиме :на сарај да седиш :ајде на сарај да седиш Фиме мори :жолтици да нижиш. :Ајде жолтици да нижиш Фиме :жолтици да нижиш :ајде жолтици да нижиш Фиме мори :на грло да носиш. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1566 1617 2006-12-30T00:55:24Z Filip M 11 New page: '''Ајде што ти текна''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ајде што ти текна :Ајде што ти ... '''Ајде што ти текна''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ајде што ти текна :Ајде што ти текна да побегнеш :на сабајле во зорите. [2х] :Ајде на сабајле во зорите :уште петли непропеани. [2х] :Ајде дали куќа не бендиса :или свекор или свекрва. [2х] :Ајде куќата е мошне арна :свекорот е кротко јагне. [2х] :Ајде свекорот е кротко јагне :а свекрва љута змија. [2х] :Ајде кабаетот е во момчето :мома легни, мома стани. [2х] {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1567 1618 2006-12-30T00:56:34Z Filip M 11 New page: :Ајде, ред се редат, мале, :Ајде, ред се редат, :Кочански сејмени, мила мале, :Кочански сејмени. :Ајде, ќе ми... :Ајде, ред се редат, мале, :Ајде, ред се редат, :Кочански сејмени, мила мале, :Кочански сејмени. :Ајде, ќе ми одат, мале, :Ајде, ќе ми одат, :Покрај Крива Река, мила мале, :Покрај Крива Река. :Ајде, ќе го барат, мале, :Ајде, ќе го барат, :Иљо арамија, мила мале, :Иљо арамија. :Ајде, не ми било иљо, :Ајде, не ми било, :Покрај Крива Река, мила мале, :Покрај Крива Река. :Ајде, тук ми било Иљо, :Ајде, тук ми било, :Во Солуна града, мила мале, :Во ладна меана. :Ајде, го служела, мале, :Ајде, го служела, :Мома Македонка, мила мале, :Мома Македонка. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1568 1619 2006-12-30T00:57:52Z Filip M 11 New page: '''Ако пијам рујно вино''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ако пијам рујно вино :Ако п... '''Ако пијам рујно вино''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ако пијам рујно вино :Ако пијам рујно вино :ако пијам рум, ракија [2х] :ако пијам, ако пијам :пијам да те заборавам. [2х] :Ако не ми веруваш :отвори го прозорецот [2х] :погледни го Пелистер :прашај ги врвовите. [2х] :Ако пијам изгор очи :ако љубам шеќер усни [2х] :ако мрсам бујни коси :изгор пак либе за тебе. [2х] {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1569 1620 2006-12-30T00:59:36Z Filip M 11 New page: : Ако умрам ил загинам, : немој да ме жалите, : напијте се рујно вино : скршете ги чашите. : Рефрен: : Еј, вер... : Ако умрам ил загинам, : немој да ме жалите, : напијте се рујно вино : скршете ги чашите. : Рефрен: : Еј, верни другари, : песна запејте, : мене спомнете. х2 : Ако умрам ил загинам, : поп немој да викате : вие на гроб да ми дојте, : оро да заиграте. : Рефрен : Ако умрам ил загинам, : ќе останат спомени. : Што сум лудо, лудовало : на младите години. : Рефрен {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/akoumram.wav Во изведба на [[Јонче Христовски]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1570 1621 2006-12-30T01:00:56Z Filip M 11 New page: :Ангелино моме, :шо си толко љута, џанам, :Ангелино моме, :шо си толко љута, :Љута наљутена, :глава навиде... :Ангелино моме, :шо си толко љута, џанам, :Ангелино моме, :шо си толко љута, :Љута наљутена, :глава навидена, џанам, :Љута наљутена, :глава навидена, :Дали мајка каре, :или татко бие, џанам, :Дали мајка каре, :или татко бие, :Ниту мајка каре, :ниту татко бие, џанам, :Ниту мајка каре, :ниту татко бие, :Как да не сам љута, :оти ме дадеја, џанам, :На село тарлешко, :на голема куќа, :На голема куќа, :на малечко момче, џанам, :На голема куќа, :на малечко момче, :Јас бежам киларе, :и он по мене иде, џанам, :и он по мене иде, :и додо ме вика, :Јас за вода одам, :и он по мене иде, џанам, :и он по мене иде, :и мајко ме вика :Јас не ти сам мајка, :туку ти сам жена, џанам, :Туку ти сам жена, :Желки да те јадат. Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Коста Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1571 1695 2007-01-21T22:15:23Z Filip M 11 '''Антице џанам душице''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Антице џанам душице :Антице џанам душице :а што пусти к'смет си немала :и на твојата убавина :и на твојата личотија. :Не жали Анте, не плачи :не рони солзи крвави. :Сестра ти мала се омажи :а ти поголема несвршена :ти момче стројник ми испрати :тебе ми те прво посака. :Не жали Анте не плачи :не расипуј си го лицето. :На душа ми те зедоја :мајка ти та и татко ти :ти момче стројник ми испрати :тебе ми те прво посака. :Не жали Анте не плачи :не расипуј си го лицето. :На стројникот што му рекоја :Антица ми је посвршена :Антица ми је посвршена :за Димитрија, Робета. :Ако ја сакаш малата :малата кира Василикија. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1572 1696 2007-01-21T22:15:54Z Filip M 11 '''Ах љубов, пак љубов''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ах љубов, пак љубов :Ова момче ме моли бре :со тие очи :со тие очи бадемлии :а ти моме не ме гледај [2х] :лесно заспивај. :Рефрен :Ах љубов, пак љубов :без тебе не може :за очи бадемлии :кој болен не лежи. :Море момче многу сакаш бре :да не ти се слоши :сакаш ли да ме целиваш :итро моме ти насмеј се [2х] :појди со мене. :Рефрен :Море ќе ме молиш бре ти :лудо младо :ти без мене не можеш :Цел свет да шеташ [2х] :нема да најдиш :полично од мене. :Рефрен {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1573 1753 2007-01-22T02:53:19Z Filip M 11 :Бело лице љубам јас, :Бело лице љубам јас. :И да љубам и да гледам, :Фајде нема, душо моја. :Шеќерна, шеќерна, :Ти калеша неверна. :Гајтан веѓи љубам јас, :Гајтан веѓи љубам јас. :И да љубам и да гледам, :Фајде нема, душо моја. :Шеќерна, шеќерна, :Ти калеша неверна. :Црни очи љубам јас, :Црни очи љубам јас. :И да љубам и да гледам, :Фајде нема, душо моја. :Шеќерна, шеќерна, :Ти калеша неверна. :Медено усте љубам јас, :Медено усте љубам јас. :И да љубам и да гледам, :Фајде нема, душо моја. :Шеќерна, шеќерна, :Ти калеша неверна. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Групата Бапчорки]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1574 1754 2007-01-22T02:53:39Z Filip M 11 '''Билбил пее во планина''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Билбил пее во планина :Билбил пее во планина :моме седи во градина :Билбил моме наговара :ајде моме да пееме. :Ако мене ти натпееш :ќе ти дадам планината :ќе ти дадам планината :со се гранки, сосе буки. :Ако тебе јас натпеам :ќе ти земам градината [2х] :сосе цвеќе, сосе тебе. :Билбил моме натпеало :му ја зеде градината. :Му ја зеде градината :сосе цвеќе, сосе моме. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1575 1755 2007-01-22T02:54:07Z Filip M 11 : Билјана платно белеше : на охридските извори. : Ми поминаа винари, : винари белограѓни. 2х : : "Винари белограѓани, : кротко терајте карванот, : да не ми платно згазите, : платното ми е даровно, : платното ми е даровно, : за свекор и за свекрва." : : "Ако ти платно згазиме, : со вино ќе го платиме, : со вино ќе го платиме, : и бела лута ракија." 2х : : "Винари белограѓани, : не ви го сакам виното, : тук' ви го сакам лудото, : што напред тера карванот." 2х {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/bilana.wav Во изведба на [[Ансамбл Билјана]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1576 1756 2007-01-22T02:54:38Z Filip M 11 == Текст == : Битола, мој роден крај, : Во тебе сум роден, : За мене си рај. : Битола, мој роден крај, : Јас те сакам од срце, знај. : Битола, мој роден крај,<br/> : Јас те сакам, за тебе пеам.<br/> : Многу градови, села пројдов,<br/> : Како тебе Битола, нигде не најдов.<br/> : Битола, мој роден крај,<br/> : Јас те сакам од срце, знај.<br/> : Битола, мој роден крај,<br/> : Јас те сакам, за тебе пеам.<br/> : Еј, роден крај, кој би можел,<br/> : Збогум да ти рече, да не заплаче.<br/> : Битола, мој роден крај,<br/> : Јас те сакам од срце, знај.<br/> : Битола, мој роден крај,<br/> : Јас те сакам, за тебе пеам.<br/> {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1577 1757 2007-01-22T02:54:59Z Filip M 11 '''Бог да бие мојта мајка''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Бог да бие мојта мајка :Бог да бие мојта мајка [2х] :де мори Јано де, де, де :де мори душо де. [2х] :Што ме даде на далеку :на далеку, преку Вардар :да мори Јано де, де, де :де мори душо де. [2х] :Да не можам да се видам :нит со мајка нит со татко :де мори Јано де, де, де :де мори душо де. [2х] :Нит со мајка нит со татко :нит со браќа нит со сестри :де мори Јано де, де, де :де мори душо де. [2х] :Нит со браќа нит со сестри :нит со мојто прво либе :де мори Јано де, де, де :де мори душо де. [2х] {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1578 1758 2007-01-22T02:55:20Z Filip M 11 '''Бог да бие Русе твојта мајка''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Бог да бие Русе твојта мајка :Бог да бие Русе твојта мајка :твојта мајка Русе, Ангелина. [2х] :Што не те дават Русе за Џоџета :за Џоџета Русе од Филевци :тук ми те дават Русеза Наумета :за Наумета Русе, од Банџовци. :Неќум го Русе мори тој Наумета :тој ти сакат Русе многу пари :само Џоџе Русе пари нејќи :само тебе Русе ми те сакат. :Бог да го ј'убил Русе тој Никола :тој Никола Русе, резилето :што му дават Русе голем фурсат :да те грабит Русе наполноке :со дебрани Русе, велештани :полојката Русе, охриѓани. :Џоџе врви џанам со кајчето :Русе седи џанам на масчето :сал си веслат Џоџе, песна пеит :песна пеит Русе се за тебе :никој око Русе не му клава. :Таксај мајко, таксај :што ќе таксаш :на Илија мајко, жолти чевли :на Климета мајко, шал кошула :на Парета мајко, таки френски :на Ташета мајко, рало гашти :а на Џоџета мајко, тарапанци :Ќе те носит Русе, Свети Наум :тамо Џоџе, Русе ќе те венчат :и на гробот Русе ќе си легни :белким умот Русе ќе му дојди :дал' ќе му дојди Русе :ил ќе му излези. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1579 1759 2007-01-22T02:55:39Z Filip M 11 : Бог да го убие мамо, бог да го убие, : Комшичето мамо, терзичето, леле, : Комшичето, мамо, терзичето. : Тесно ми го скрои мамо, тесно ми го скрои, : Елечето мамо, џамаданчето, леле, : Елечето мамо, џамаданчето. : Оф, аман, оф, љубов, : Оф, тенка половина, за комшичето, леле, : Оф, тенка половина за комшичето. : Тесно ми го скрои мамо, поарно ми стои, : Елечето мамо, џамаданчето, леле, : Елечето мамо, џамаданчето. : Оф аман, оф, љубов, : Оф, тенка половина, за комшичето, леле, : Оф, тенка половина, за комшичето. : Дај ме мори мила мамо, дај ме мила мамо, : За комшичето мамо, за терзичето, леле, : За комшичето мамо, за терзичето. : Оф, аман, оф, љубов, : Оф, тенка половина, за комшичето, леле, : Оф, тенка половина, за комшичето. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1580 1760 2007-01-22T02:55:57Z Filip M 11 : Болен лежи катил Ѓорѓи, : В Солунски зандани. : Дење лежи катил Ѓорѓи, : Ноќе го испитуваат. : Кажи, кажи катил Ѓорѓи, : Кај е твојта пушка? : Кај е твојта пушка Ѓорѓи, : Пушка-маликера. : Главата си давам душман, : Пушка не кажувам. : Пушка не кажувам душман, : Пушка-маликера. : Откаде спечали Ѓорѓи, : Тешкото имање? : Бегови сум клало душман, : Пари сум земало. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1581 1761 2007-01-22T02:56:29Z Filip M 11 : Болен ми лежи Миле Поп Орданов х2 : над глава му стои стара му мајка, : жално го жали, милно го плачи. : Стани ми, стани, мое мило чедо, х2 : твојте другари по сокаци одат, : жални песни пеат, тебе те споминат. : Бог да го прости Миле Поп Орданов, х2 : Миле Поп Орданов за Народ загина, : за народ загина, за Македонија. : Неговите сестри в црно облечени, х2 : свадба ќе прават, брата ќе женат, : брата ќе женат за Македонија. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/jordanov.wav Во изведба на [[Виолета Томовска]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1582 1762 2007-01-22T02:56:59Z Filip M 11 : Болен лежи млад Стојан, : Болен лежи и ќе умре. : Над главата му, младата невеста, : С' машко дете на раце, : Солзи рони, солзите и’ капат, : По Стојановото лице. : Стојан се подразбуди : И тивко и’ говори: : "Ој Невено, ти млада невесто, : Што ми лади лицево? : Дали ситна роса подросува : Или силни дождови?" : А Невена му вели: : "Стојане бре стопане, : Нити ситна роса подросува, : Нити силни дождови- : Мојве солзи по лице ти капат, : Од селански неправди. : Синоќа крај чешмата, : Селани се збраја, : Збор збореја, кога ти ќе умреш, : Дете да ми задават, : Мене млада, далеку однесат, : За пари ме продадат." {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1583 1763 2007-01-22T02:57:17Z Filip M 11 : Бор садила мома Евгенија, : Бор садила, ем Бога молила. : Бор садила мома Евгенија, : Бор садила, ем бога молила. : Дај ми Боже бор да ми порасне, : Да се качам на борови вејки. : Дај ми Боже бор да ми порасне, : Да се качам на борови вејки. : Да здогледам сред море гемија, : Во гемија-окован делија. : Да здогледам сред море гемија, : Во гемија-окован делија. : Раце му се синџир-заврзани, : Нозе му се франги-оковани. : Раце му се синџир-заврзани, : Нозе му се бука-оптегнати. : На рамо му се два сива сокола, : Го прашува мома Евгенија. : Го прашува мома Евгенија, : Со што раниш два сива сокола. : "Меса сечам, соколи си ранам, : Солзи леам, вода ги напивам. : Меса сечам, соколи си ранам, : Солзи леам, вода ги напивам." {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1584 1764 2007-01-22T02:57:33Z Filip M 11 : Брала мома капини, : Во попови Градини, : Брала мома капини, : Во попови градини, : Оф аман, аман, аман. : Оздол иде падарот, : И на моме говори, : Постој моме,почекај, : Да ти кажам два збора, : Оф аман, аман, аман. : Не и кажа два збора, : Тук ја фана за рака, : Не и кажа два збора, : Тук ја фана за рака, : Оф аман, аман, аман. : А бре чичко падаре, : Јас сум попова внука, : Ак' си попова внука, : А што бараш ти тука, : Оф аман, аман, аман. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1585 1765 2007-01-22T02:58:08Z Filip M 11 :Виена лоза виена, :Не ми е лоза виена, :Тук ми е мома армасана, :Армасана невенчана. :Недела свадба ќе правиме, :Сватови ќе пречекуваме :Сватови ќе пречекуваме :од това село Претино :Од това село Претино :За младо момче убаво. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1586 1766 2007-01-22T02:58:49Z Filip M 11 : Вино пијам, ем ракија : Коња јавам, аџамија. : Коњ ме шета горе-доле, : Горе-доле низ тоа поле. : Ме однесе в ладна меана, : Во меана до три моми. : Прва точи, другата носи, : А третата мене ме гледа. : Па ја качив на коњчето, : Ја однесов право дома. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1587 1767 2007-01-22T02:59:45Z Filip M 11 : Во влашкото маало<br/> : Жолти куќи високи.<br/> : Во влашкото маало<br/> : Жолти куќи високи.<br/> : Ој Јанино, баш Јанино,<br/> : Жолти куќи високи.<br/> : На порте ми седеше<br/> : Момето на Илчови.<br/> : На порте ми седеше<br/> : И на ѓерѓеф везеше.<br/> : Ој Јанино, баш Јанино,<br/> : Жолти куќи високи.<br/> : Оздола иде млад Стојан<br/> : И на моме говори<br/> : Дај ми го моме ѓерѓефот<br/> : Ќе ти дадам два гроша.<br/> : Ој Јанино, баш Јанино,<br/> : Жолти куќи високи.<br/> : Не и’ го зеде ѓерѓефот<br/> : Тук ја фати за рака. <br/> : Ој Јанино, баш Јанино,<br/> : Жолти куќи високи.<br/> {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1588 1768 2007-01-22T03:00:03Z Filip M 11 : Врана коња јавам јас, : Одам по невестата, : Одам по невестата, : Дал' ќе ми ја дадат. : На сред село тапан чука, : Оро се вие, : Оро се вие, : Мома водеше. : Татко и ја дава, : Село не ја дава, : Село не ја дава, : Оти е убава. : Ќе умрам мајко, загинам, : Без неа дома не одам, : В село слуга ќе бидам, : Само неа да гледам. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1589 1769 2007-01-22T03:00:24Z Filip M 11 '''Гледај ме, гледај либе''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Гледај ме, гледај либе :гледај ме, гледај, ах верно либе :нагледај ми се. :Денес сум тука либе :денес сум тука :денес сум тука ах, верно либе :утре заминвам. :Партизан ќ'одам либе :Партизан ќ'одам :Партизан ќ'одам ах, верно либе :Славеј Планина :Славеј Планина, либе :Славеј Планина :Славеј Планина ах, верно либе :во Караорман. :Од там ќе гледам либе :Од там ќе гледам :Од там ќе гледам ах, верно либе :славна Дебарца. :Славна Дебарца либе :славна Дебарца ах, верно либе :се' изгорена. :Ја изгореле либе :ја опљачкале :ја изгореле ах, верно либе :ѕверој фашисти. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1590 1770 2007-01-22T03:00:44Z Filip M 11 : Го фатиле клети Турци : едно моме најубаво : го фатиле клети Турци,клети Турци : најубаво во селото. : Му врзале двете раце : двете раце наопаку : му врзале двете раце,двете раце : двете раце наопаку. : Кажи кажи лично моме : кај се крие Гоце Делчев? : Кажи,кажи лично моме,лично моме : кај се крие Гоце Делчев? : И да умрам да загинам : јас за Гоце не кажувам! : И да умрам да загинам,клети Турци : јас за Гоце Не кажувам! {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/emome.wav Во изведба на [[Ансамбл Танец]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1591 1771 2007-01-22T03:01:01Z Filip M 11 : Градел Илија манастир, : Градел Илија манастир, оф аман, аман, : На врв на Пирин Планина. : Оздола иде Илина, : Оздола иде Илина, оф аман, аман, : И на Илија говори: : "Земи ме батко Илија, : Земи ме батко Илија, оф аман, аман, : Во твојта темна ќелија." : "Не можам сестро Илино, : Што ти се руси косите, оф аман, аман, : И ти играат очите." : "Косите ќе ги исечам : Очите ќе си ги скротам : Косите ќе ги исечам, оф аман, аман, : Очите ќе си ги скротам. " {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1592 1649 2007-01-06T00:49:30Z Filip M 11 :Што се срамиш калеш Кирчо :Мене да погледаш :Мене да погледаш лудо :Во црниве очи. :Не се срамам лично моме :Тебе да погледам :Тук се плашам лично Севде :Тебе да заљубам. :Кој те тебе лично моме :Сал еднаш догледнал :Љута рана лично Севде :На срце си ставил. :Земј мене калеш Кирчо :За млада невеста :Да не ставаш љута рана :На твоето срце. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1593 1650 2007-01-06T00:49:53Z Filip M 11 New page: :Што имала к’смет Стамена, Стамена, :мајка и’ болна паднала, паднала. (х2) :Мајка и’ болна паднала, падна... :Што имала к’смет Стамена, Стамена, :мајка и’ болна паднала, паднала. (х2) :Мајка и’ болна паднала, паднала, :посакала вода студена, студена. (х2) :Стамена зема стомните, стомните, :отиде на чешма шарена, шарена, :отиде на чешма шарена, шарена, :да наполни вода студена, студена. :Во село оро играле, играле :на танец млади Стојане, Стојане. == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1594 1772 2007-01-22T03:01:33Z Filip M 11 : Да ти пукне мила мајко најмилото, : Што ме даде, мила мајко, пусти Варош. : Оф, леле, леле, леле, пусти Варош, : Оф, аман, оф аманам, пусти Варош. : Пусти Варош, мила мамо, кај Митриќевци, : Митриќевци, мила мамо, многу луѓе, : Оф, леле, леле, леле, многу луѓе, : Оф аман, оф аманам, многу луѓе. : Сум месила, мила мамо, девет зелници, : Ред не дојде, мила мамо, јас да каснам, : Оф леле, леле, леле, јас да каснам, : Оф аман, оф аманам, јас да каснам. : Ми велеа, мила мамо, сум каснала, : Сум каснала, мила мамо, кај мајка ми, : Оф леле, леле, леле, кај мајка ми, : Оф аман, оф аманам, кај мајка ми. == Друга песна (или верзија) со истото име == :Да ти пукне мамо најмилото, :Најмилото мамо, најдрагото, :Шо ми је даде мамо на далеко, :На далеко мамо преку Вардар. :Преку Вардар мамо, мечкино село, :Мечкино село мамо, :Мечкине људе, :Малечко дете. :На црква јодам мамо, :И он по мене иде, :И он помене иде, :И додо ме вика. :Не ти сам дода лудо, :Туку сам жена, :Туку сам ти жена лудо :Желки да ти јадат. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1595 1652 2007-01-08T13:04:25Z Filip M 11 New page: : Давај ме мила мамо, давај ме, : За тоа мила мамо циганче. : Аман, оф аман, мила мамо, : Тоа циганче. : Устата... : Давај ме мила мамо, давај ме, : За тоа мила мамо циганче. : Аман, оф аман, мила мамо, : Тоа циганче. : Устата му е мамо, кутивче, : Забите му се мамо, бисери. : Аман,оф аман, мила мамо, : Заби-бисери. : Куќата му е мамо, колиба, : За мене, мила мамо, палата. : Аман, оф аман, мила мамо, : За менe-палата. : Дење го гледам мамо, циганче, : Ноќе го гледам мамо, галабче. : Аман, оф аман, мила мамо, : Ноќе-галабче. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1596 1653 2007-01-08T13:05:35Z Filip M 11 New page: : Дали думаш либе, : Да ли паметуваш, : Кога бевме мило либе, : Двајце не прошетка. : Нели ми велеше, : Нели с... : Дали думаш либе, : Да ли паметуваш, : Кога бевме мило либе, : Двајце не прошетка. : Нели ми велеше, : Нели се колнеше, : Јас не љубам друго либе, : Само тебе душо. : Земи си ножето, : Распарај срцето, : Таму ќе си најдиш либе, : Две срца вљубени. : Ах,колку е мачно, : Ах,колку е мачно, : Јас да те љубам либе, : А друг да те земи. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1597 1654 2007-01-08T13:06:51Z Filip M 11 New page: :Дафино вино црвено :Момчето ти е заспало :На Каракамен планина :На сува рида без вода :Ми поминале ајду... :Дафино вино црвено :Момчето ти е заспало :На Каракамен планина :На сува рида без вода :Ми поминале ајдуци :Гунчето му го украле :Гунчето му го украле :В меана му го продале :В меана му го продале :За бела лута ракија :За бела лута ракија :И рујно вино црвено :Ако му го зеле гунчето :Нека ми е живо момчето :Нека ми е живо момчето == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/dafino.wav Музика ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1598 1656 2007-01-08T13:08:36Z Filip M 11 == Текст == :'''Две невесте тикве брале''' : Две невесте тикве брале<br/> : Куде брале, туј заспале бре.<br/> : Свекрва ги разбудила бре,<br/> : Ој невесте мрзеливке, бре<br/> : Ај станите бре.<br/> : : Невесте се разбудиле, бре<br/> : Па почеле да се караат бре<br/> : Па збориле бре.<br/> : : Прва рекла: Ој свекрво бре,<br/> : Ој свекрво, котрљало бре,<br/> : Друга рекла: Ој свекрво бре,<br/> : Ој ти свекрве, диви вепре бре.<br/> == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1599 1657 2007-01-08T13:11:26Z Filip M 11 New page: '''Девет години''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Девет години :Девет години болен л... '''Девет години''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Девет години :Девет години болен лежам :в рајски градини [2x] :солзи ронев. [2x] :С' превез девојче плаче над гроб :и ми се смеит [2x] :да сум бил роб. [2x] :Не си достоен, ох ангел мој :ко не си воен, не си ни достоен :јунак во бој. [2x] :Сама ќе дојдам, ох драги мој :крст да ти сложам, венец да положам :на гробот твој. [2x] == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1600 1658 2007-01-08T13:13:30Z Filip M 11 New page: : Девојченце, девојченце, : Љубиш ли ме мене ? : Девојченце, љубиш ли ме мене? : Јас те љубам, јас те љубам, : ... : Девојченце, девојченце, : Љубиш ли ме мене ? : Девојченце, љубиш ли ме мене? : Јас те љубам, јас те љубам, : На сон те сонувам, : Јас те љубам, на сон те сонувам. : Штом сонуваш, штом сонуваш, : На кого кажуваш? : Штом сонуваш на кого кажуваш? : Јас кажувам, јас кажувам, : На мојата мајка, : Јас кажувам на мојата мајка. : Штом кажуваш, штом кажуваш, : Што ти мајка вели? : Штом кажуваш што ти мајка вели? : Мајка вели, мајка вели, : Заљуби го ќерко, : Мајка вели, заљуби го ќерко. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1601 1663 2007-01-12T21:29:00Z Filip M 11 :Буките развиват, браќа, :Буките развиват, :Буките развиват, браќа, :Сатот наближуве, :Сатот наближуве, браќа, :За нашта слобода. :Нашини ти мајки, браќа, :Нашини ти мајки, :Нашини ти сестри, браќа, :Црни крпи носат, :Црни крпи носат, браќа, :И за нас жаљуват. :Нашини татковци, браќа, :Нашини татковци, :Нашини татковци, браќа, :Небричени одат, :Небричени одат, браќа, :И за нас жаљуват. :Нашини ти сестри, браќа, :Нашини ти сестри, :Нашини ти сестри, браќа, :Нечешљани одат, :Нечешљани одат, браќа, :И за нас жаљуват. :Нашини ти браќа, браќа, :Нашини ти браќа, :Нашини ти браќа, браќа, :Нестрижени одат, :Нестрижени одат, браќа, :И за нас жаљуват. :Нашини ти жени, браќа, :Нашини ти жени, :Нашини ти жени, браќа, :Млади о вдовици, :Млади о вдовици, браќа, :И за нас жаљуват. :Нашини ти деца, браќа, :Нашини ти деца, :Нашини ти деца, браќа, :Дробни сирачиња, :Дробни сирачиња, браќа, :И за нас жаљуват. Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com/forum/music_page.php?song_id=2106 Во изведба на [[Коста Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1602 1664 2007-01-17T12:41:49Z Filip M 11 New page: : Дејгиди луди млади години, : Летнавте како сиви галаби. : Паднавте во момини дворови, : Скокнавте на мом... : Дејгиди луди млади години, : Летнавте како сиви галаби. : Паднавте во момини дворови, : Скокнавте на момини скутови. : Барем се ерген мамо нашетав, : Низ таа влашка земја богата. : Влаинки моми мамо, заљубив, : И кара влашки моми мамо, невести. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1603 1665 2007-01-17T12:42:50Z Filip M 11 New page: :Дека се чуло и видело, :Мома за ерген да плаче. (х2) :Мома за ерген да плаче, :Куту Марика за Кољо. (х2) :Љуто... :Дека се чуло и видело, :Мома за ерген да плаче. (х2) :Мома за ерген да плаче, :Куту Марика за Кољо. (х2) :Љуто ој плакала калнала, :Млади војници да збират. (х2) :Млади војници да збират, :И тебе Кољо те збират. (х2) :И тебе Кољо да збират, :На граница да те носат. (х2) :На граница да те носат, :Ти сирмаx Кољо да градиш. (х2) :Пушка да пукне бре Кољо, :У тебе Кољо да јудре. (х2) :У тебе Кољо да удре, :На лева страна да јудре. (х2) :На лева страна да јудре, :У десно рамо да испадне. (х2) Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Коста Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1604 1666 2007-01-17T12:43:42Z Filip M 11 New page: '''Димчета аскер го писале''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Димчета аскер го писале ... '''Димчета аскер го писале''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Димчета аскер го писале :Димчета аскер го писале :од баш Безирѓан детето :аман, аман :од баш Безирѓан детето. :До три години свршено :до три вечери женено :аман, аман :до три вечери љубени :Кога разбрала невестата :пљусна си две бели раце :аман, аман :пљусна си две бели раце. :Право ми тргна на сарај :на сарај кај Шаин Бега :аман, аман :на сарај кај Шаин Бега. :Ефенди џанам ефенди :колку флорини ќе сакаш :аман, аман :од грло ќе ти извадам. :Од грло ќе ти извадам :Димчета да го отпушчиш :аман, аман :Димчета да го отпушчиш. :Невесто млада невесто :царот флорини не сакат :аман, аман :туку ми сакат момчиња. :Момчиња како Димчета :што знает пушка да носат :аман, аман :што знает сабја да вртет. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1605 1667 2007-01-17T12:48:09Z Filip M 11 New page: '''До кога браќа мили Македонци''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :До кога браќа мили ... '''До кога браќа мили Македонци''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :До кога браќа мили Македонци :До кога браќа мили Македонци :до кога Грци ќе толчат :со лажното верно духовенство :милата наша родина. :Зошто то Вие причина станавте :преди петстотини години :народната ни патријаршија :со лаги ни ја презедовте. :Каде се нашите писатели :каде се нашите списанија :се' е, се' е прав и пепел сторено :од грчката егзархија. :Станете сите браќа Македонци :од сите македонски градови :и да викнеме сите со глас голем :бегајте Грци не Ве сакаме. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1606 1668 2007-01-17T12:49:38Z Filip M 11 New page: '''Дојди, дојди калеш море Димчо''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Дојди, дојди калеш ... '''Дојди, дојди калеш море Димчо''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Дојди, дојди калеш море Димчо :Дојди, дојди калеш море Димчо :вечер на вечера. [2х] :Трај на, на, на, на, на, на [2х] :вечер на вечера. :Вечер на вечера калеш Димчо :мајка не е дома. [2х] :трај на, на, на, на, на, на [2х] :мајка не е дома. :Мајка не е дома калеш Димчо :на гости ми појде. [2х] :Трај на, на, на, на, на, на [2х] :на гости ми појде. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1607 1669 2007-01-17T12:52:35Z Filip M 11 New page: '''Дојди, дојди малој моме''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Дојди, дојди малој моме :... '''Дојди, дојди малој моме''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Дојди, дојди малој моме :Дојди, дојди малој моме :долу во градина :цвеќе да набереш моме :букет да наредиш. :Букет да наредиш моме :мене да испратиш :мене да испратиш моме :оти војник ќ'одам. :Там ќе седам малој моме :до тринајс’ години :на петнајсе мило либе :јазе ќе се вратам. :Јазе ќе се вратам либе :тебе да те земам. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1608 1670 2007-01-17T12:54:56Z Filip M 11 New page: == Текст == : Дотекла вода студена, леле оф аман,<br/> : Родила се Јана убава, оф аман,<br/> : Родила се Јана убав... == Текст == : Дотекла вода студена, леле оф аман,<br/> : Родила се Јана убава, оф аман,<br/> : Родила се Јана убава.<br/> : Кога се Јана родила, леле оф аман,<br/> : Мајка и магија сторила, леле оф аман,<br/> : Живо пиле в оган фрлила.<br/> : Како што се врти пилето, леле оф аман,<br/> : Така да се вртат ергени, леле оф аман,<br/> : По нашата Јана убава.<br/> == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1609 1671 2007-01-17T12:56:19Z Filip M 11 New page: :Драганка ѓергеф везеше :у таја бавча шарена :на таја трева зелена :до таја вода студена :ем везе Драга е... :Драганка ѓергеф везеше :у таја бавча шарена :на таја трева зелена :до таја вода студена :ем везе Драга ем пее :славеј високо леташе :и си Драганка слушаше :и си Драганка слушаше :Пркна ми славеј долета :до Драганка си кондиса :на Драганка и’ продума :на Драганка и’ продума :Драганке моме убаво :ај да си облог ставиме :кој кого ќе го натпее :кој кого ќе го натпее :Ако ме мене натпееш :крилцата да ми одрежеш :крилцата до раменцата :крилцата до раменцата :Ако те тебе натпеам :косите да ти пресечам :косите од руса глава :косите од руса глава :Драганка славеј натпеа :славеј се милно молеше :Драганке моме убаво :немој ми крилца одрежуј :Немој ми крилца одрежуј :јас ќе ти пеам препевам :на бел на црвен трендафил :на бел на црвен трендафил == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1610 1673 2007-01-17T13:00:11Z Filip M 11 New page: '''Една вечер''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Една вечер :Една вечер сон сонував :ч... '''Една вечер''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Една вечер :Една вечер сон сонував :че една пријателка :ко светлина ми се јави :над моето ми та легло. :Ко је видов се исплашив :умрената беше жива :таа ме праша кај е љубовта :која што беше неразделива. :Еј другару, збори, не плаши се :јас сум без коски и душа :оваа вечер дојдов кај тебе :додва збора да ти кажам јас. :Над гробот мој, ил на крстот :ил на мојот споменик :ко ке врвиш да внимаваш :очеквај нешто да најдеш ти. :Ке го најдеш оној прстен :кој што ми го даде ти :ке го земеш и закопаш :далеку негде в пусти крај. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1611 1674 2007-01-17T13:03:02Z Filip M 11 New page: '''Една мома љубам јас''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Една мома љубам јас :Една мо... '''Една мома љубам јас''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Една мома љубам јас :Една мома љубам јас [2x] :и да љубам и да грлам :фајде нема ле, душо моја :Шеќерна, ти калеша неверна. [2x] :Бело лице љубам јас [2x] :и да љубам и да грлам :фајде нема ле, душо моја :Шеќерна, ти калеша неверна. [2x] :Гајтан веѓи љубам јас [2x] :и да љубам и да грлам :фајде нема ле, душо моја :Шеќерна, ти калеша неверна. [2x] :Руса коса мрсам јас [2x] :и да мрсам и да гледам :фајде нема ле душо моја :Шеќерна, ти калеша неверна. [2x] == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1612 1675 2007-01-17T13:04:36Z Filip M 11 New page: '''Една мома с'мајка е''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Една мома с'мајка е :Една мом... '''Една мома с'мајка е''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Една мома с'мајка е :Една мома с'мајка е [3х] :грабнала је чорапи, чорапи без пари :Една мома с'мајка е :грабнала је чорапи, чорапи без пари. :Ашколсун на таа мома [3х] :што ми носи чорапи, чорапи без пари :Ашколсун на таа мома :што ми носи чорапи, чорапи без пари. :Една мома с'мајка е [3х] :грабнала је сандали, сандали без пари. :Една мома с'мајка е :грабнала је сандали, сандали без пари. :Ашколсун на таа мома [3х] :што ми носи сандали, сандали без пари. :Ашколсун на таа мома :што ми носи сандали, сандали без пари. :Една мома с'мајка е [3х] :грабнала је капела, капела без пари. :Една мома с'мајка е :грабнала је капела, капела без пари. :Ашколсун на таа мома :што ми носи капела, капела без пари. :Ашколсун на таа мома :што ми носи капела, капела без пари. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1613 1676 2007-01-17T13:06:33Z Filip M 11 New page: : Едно време си бев ерген : ем работа си немав. 2х : Трај лалај лалалалалалај : ем работа си немав. 2х : Па ... : Едно време си бев ерген : ем работа си немав. 2х : Трај лалај лалалалалалај : ем работа си немав. 2х : Па си тргнав на прошетка : на прошетка во Битола. 2х : Трај лалај лалалалалалај : на прошетка во Битола. 2х : На прошетка во Битола : низ еврејските маали 2х : трај лалај лалалалалалај : низ еврејските маали. 2х : Там сретнав мома Еврејка : со коси растурени. 2х : Трај лалај лалалалалалај : со коси растурени. 2х : И је реков по славјански : да се сторит славјанка. 2х : Трај лалај лалалалалалај : да се сторит славјанка. 2х == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/ednov.wav Во изведба на [[Ансамбл Билјана]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1614 1677 2007-01-17T13:08:26Z Filip M 11 New page: : Едно мало моме, : Без мајка остана. : Расна ми порасна, : И за мајка праша, : Кажи, кажи тате, : Каде е мојта... : Едно мало моме, : Без мајка остана. : Расна ми порасна, : И за мајка праша, : Кажи, кажи тате, : Каде е мојта мајка? : Твојта мајка, сине, : Во црната земја. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1615 1679 2007-01-18T01:18:21Z 67.189.142.132 New page: '''Еј море девојче''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Еј море девојче :Еј море девојче... '''Еј море девојче''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Еј море девојче :Еј море девојче лично, убаво :очите твои секој миг :со љубов ме гледаат :да се само мој, :да им се радувам :да ги љубам јас од срце :не ме оставај. :Рефрен :Еј девојче мое :ах ергенче мило. :За тебе моме лудувам, моме лудувам :за тебе момче живеам, ти си живот мој. :Еј море девојче мило, убаво :твојата уста медена :со љубов ме бакнува :топли бакнежи :од срце ми даруваш :да ја љубам јас бре моме :не ме оставај. :Рефрен :Еј море ергенче мило, убаво :моево срце мило момче :ти го подарувам јас :да си само мој :да ти се радувам :да те љубам младо момче :ти си живот мој. :Рефрен == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1616 1680 2007-01-18T01:19:50Z 67.189.142.132 New page: : Еј ти моме, мало моме, : Блазе тебе на душата. : Блазе тебе на душата, : Што си спиеш при мајка ти, : При мај... : Еј ти моме, мало моме, : Блазе тебе на душата. : Блазе тебе на душата, : Што си спиеш при мајка ти, : При мајка ти, при татко ти. : Ами јаска, сам сиромав, : Сам легнувам, сам станувам. : Сам легнувам, сам станувам, : На полноќ се разбудувам. : На полноќ се разбудувам, : Мало моме побарувам. : Мало моме побарувам, : Побарувам, на најдувам. : Побарувам, не најдувам, : Ал' перница заграбувам. : Ал' перница заграбувам, : Дробни солзи проронувам. : Дробни солзи проронувам, : Ал' шамиче натопувам. : Ал' шамиче натопувам, : На гради го исушувам == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1617 1681 2007-01-18T01:22:38Z Filip M 11 New page: '''Елено моме, Елено''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Елено моме, Елено :Елено моме, ... '''Елено моме, Елено''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Елено моме, Елено :Елено моме, Елено :Елено моме, Елено :не гази сено зелено :ај не гази сено зелено. :Не гази сено зелено :не гази сено зелено :млади момчина косеа :тебе те Ленче просеа. :Тебе те Ленче просеа :тебе те Ленче просеа :за едно момче убаво :убаво, ем и богато. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1618 1682 2007-01-18T01:24:00Z Filip M 11 New page: '''Елено ќерко, Елено''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Елено ќерко, Елено :Елено ќер... '''Елено ќерко, Елено''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Елено ќерко, Елено :Елено ќерко, Елено :ти една на мајка :што стоиш ќерко, што мислиш :што книга пишуваш. [2х] :На кого ќерко, на кого :книга ќе испраќаш :испраќам мајко, испраќам :до градот Едрене. [2х] :Едрене мајко, Едрене :на батко Илија :да купи мајко, да купи :за мене капела. [2х] :Капела мајко, капела :од триста гроша :да носам мајко, да носам :на ден за Илинден. [2х] == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1619 1683 2007-01-18T01:25:35Z Filip M 11 New page: : Елено ќерко, Елено, : Ти една на мајка, : Што стоиш ќерко, што мислиш, : Што книга пишуваш. : Пишувам мајко... : Елено ќерко, Елено, : Ти една на мајка, : Што стоиш ќерко, што мислиш, : Што книга пишуваш. : Пишувам мајко, пишувам, : Во грдот Едрене, : Едрене мајко, Едрене, : На моето либе. : Да купи мајко, да купи, : За мене капела, : Капела, мајко, капела, : Од триста гроша. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1620 1684 2007-01-18T01:34:40Z Filip M 11 New page: : Ерген одев мамо, ерген одев, : Ерген одев мамо, поарно ми беше. : Се оженив мамо, се оженив, : Се оженив ма... : Ерген одев мамо, ерген одев, : Ерген одев мамо, поарно ми беше. : Се оженив мамо, се оженив, : Се оженив мамо, злото ме нападна. : Падна ми се мамо, падна ми се, : Падна ми се мамо, либе болничаво. : Са ноќ ми е мамо, са ноќ ми е, : Са ноќ ми е мамо, на рака лежало. : Дури ми се мамо, дури ми се, : Дури ми се мамо, рака исушила. : Па не можев мамо, па не можев, : Па не можев мамо, на коњ да се качам. : Ме качија мамо, ме качија, : Ме качија мамо, моите другари. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1621 1685 2007-01-18T01:36:04Z Filip M 11 New page: : Жени ме мамо, жени ме, : Жени ме слатка ле мамо, : Дур' сум млад ерген. : Дури ме мамо, дури ме, : Дури ме сла... : Жени ме мамо, жени ме, : Жени ме слатка ле мамо, : Дур' сум млад ерген. : Дури ме мамо, дури ме, : Дури ме слатка ле мамо, : Моми сакаат. : Дури ми, дури ми, : Дури ми слатка ле мамо, : Китка прилега. : Да земам мамо, да земам, : Да земам слатка ле мамо, : Мома убава. : За тебе мамо, за тебе. : За тебе и за мојот татко, : Радост голема. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1622 1686 2007-01-18T01:36:52Z Filip M 11 New page: : За кого ти цути Дано, лицето, : По кого ти шарат Дано, очите, : За кого ја чуваш Дано, снагата, : Таа рамна с... : За кого ти цути Дано, лицето, : По кого ти шарат Дано, очите, : За кого ја чуваш Дано, снагата, : Таа рамна снага Дано, мермерна. : Галено, галено Дано, кој ќе ја : Твојта руса коса Дано, милува, : Срмено елече Дано, раскопчува, : Твојто медно усте Дано, целува. : Не лудувај лудо младо, по мене, : Не губи си лудо младо години, : Синоќа ме стара мајка армаса, : З'едно старо аро лудо, грбаво. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1623 1687 2007-01-18T01:38:59Z Filip M 11 New page: == Текст == : Зајди, зајди јасно сонце,<br/> : Зајди помрачи се,<br/> : И ти јаснале, месечино,<br/> : Бегај удави се.... == Текст == : Зајди, зајди јасно сонце,<br/> : Зајди помрачи се,<br/> : И ти јаснале, месечино,<br/> : Бегај удави се.<br/> : Црнеј горо, црнеј сестро,<br/> : Двајца да црнејме,<br/> : Ти за твојте лисја ле, горо,<br/> : Јас за мојта младост.<br/> : Твојте лисја,горо сестро,<br/> : Пак ќе ти се вратат,<br/> : Мојта младост горо ле, сестро,<br/> : Нема да се врати.<br/> == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1624 1688 2007-01-18T01:39:56Z Filip M 11 New page: :Сторил ниет зајко, зајко кокорајко :Зајко сербезлија, зајко да се жени :Си натресол гаќи, упрчил муста... :Сторил ниет зајко, зајко кокорајко :Зајко сербезлија, зајко да се жени :Си натресол гаќи, упрчил мустаќи :Нагрнал џамадан, море, токмо младожења. :Ми поканил зајко китени сватови: :Мечка месарија, вучица кумица, :Ежо тупанџија, жаба зурлакија, :Мурџо аберџија, зајко кокорајко :Си натресол гаќи, упрчил мустаќи :Нагрнал џамадан, море, токмо младожења. :Па ми појде зајко низ солунско поле :Да ја зима зајко младата невеста :Лина удовица квачка со пилиња :Селска визитарка, со китка накитена :Море личи на невеста. :Кога виде зајко, до два три ловџии :Ем они си носат пушки сачмајлии :'Ртки ем загари, па ми летна зајко :Назад на трагови, си искинал гаќи :Размрсил мустаќи, расфрлал џамадан :Се провикна зајко, не сум младожења. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1625 1689 2007-01-18T01:40:50Z Filip M 11 New page: :Заплакало е Мариово :Заплакало е Мариово, заплакало е :За тој ми Ѓорѓи, Ѓорѓи Сугаре, :Каде си Ѓорѓи, се... :Заплакало е Мариово :Заплакало е Мариово, заплакало е :За тој ми Ѓорѓи, Ѓорѓи Сугаре, :Каде си Ѓорѓи, сега да дојдиш, :Леле да дојдиш, :Од душманите да не куртулиш. :Тогаш извикна Ѓорѓи Сугаре, провикна, :Од Демир Хисарските планина: :Слушам ве народ, народ поробен, :Леле, поробен, :Слушам ви гласој, гласој жалосни, :Сега за скоро, јас ќе дојдам, ќе престигнам :Со триесет одбрани момчиња, :Сите со куси манлихери, манлихери, :Сите со нагант леворвери. :Колку ми тргна Ѓорѓи Сугаре да оди. :Во тоа село Паралово, :Бог да убије шпиуните Параловци, :Ѓорѓија што ми го предадоа. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1626 1690 2007-01-18T01:42:07Z Filip M 11 New page: == Текст == : Засвирил Стојан, посвирел, : Со шарен кавал, леле, на село. [2х] : Почула Стојна Попова : Метејќ... == Текст == : Засвирил Стојан, посвирел, : Со шарен кавал, леле, на село. [2х] : Почула Стојна Попова : Метејќи рамни, леле, дворови. [2х] : Фати ја мајко, метлава, : Да видам, мајко, кој свири. : Со шарен кавал, леле, на село. : Ако е лудо неженето, : Чекај ме мајко, леле, година, : Со младо момче, леле, на коња. : Со младо момче на коња, : Со машко дете на раце. == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1627 1691 2007-01-18T01:43:08Z Filip M 11 New page: '''Заспала Јанка, Јанинка''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Заспала Јанка, Јанинка :З... '''Заспала Јанка, Јанинка''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Заспала Јанка, Јанинка :Заспала Јанка, Јанинка леле :заспала Јанка, Јанинка :на мајкино си колено [x2] :заспала Јанка, Јанинка :на мајкино си колено. :А мајка и ја будеше леле :а мајка и ја будеше, :стани ми ќерко стани ми :денес се ќерко не спие, :а мајка и ја будеше :денес се ќерко не спие. :Пукнала мајко треснала леле :пукнала мајко треснала, :ах што бев слатко заспала :и сладок сон сонувала. [x2] :На сон дојдоја три луди леле :на сон дојдоа три луди, :три луди млади момчина [x2] :на сон дојдоа три луди :три луди млади момчина. :Први ми даде злат прстен леле :први ми даде злат прстен :втори ми даде јаболко, :трети ме мене целуна. [x2] :Тој што ми даде злат прстен леле :низ него да се провирам, :тој што ми даде јаболко :зелен да биде до гроба. [x2] :Тој што ме мене целина леле [x2] :дај ми го Боже на јаве :со него век да векувам. [x2] == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1628 1692 2007-01-18T01:45:16Z Filip M 11 New page: :Збогом мајко јас отидов, :Денот јас да загинам, :Разделба ми срце мачи :И пак ме тера да пејам. :Збогом ... :Збогом мајко јас отидов, :Денот јас да загинам, :Разделба ми срце мачи :И пак ме тера да пејам. :Збогом татково огниште :Збогом браќа и сестри, :Збогом другари ем другарки :Стари и млади дечиња. :За последно збогум ви кажам :Последен пат ви пејам јас :Било каде јас да одам :Вас вечно ќе ве спомињам. :А за тебе мила мајко :Јас ќе жалам ем тажам :В туѓа земја непозната :Живот ле мајко ќе поминам. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1629 1693 2007-01-18T01:46:52Z Filip M 11 New page: : Земјо Македонска, уважавам те, 2х : земјо Македонска, : земјо турско-ропска Македонијо : уважавам те. : У... : Земјо Македонска, уважавам те, 2х : земјо Македонска, : земјо турско-ропска Македонијо : уважавам те. : Уважавам твојте Македонијо : гори високи, 2х : горите висојте : и по теб’ херојте Македонијо : што ги раѓаш ти. : По теб’ се белеат Македонијо, : безбројни стада, 2х : стадата белеат : а гроздови зрејат Македонијо, : по твој ридови. : Ништо не те плаши Македонијо, : на овој бели свет, : кој душман ќе влезе : жив нема да излезе Македонијо, : ти го ставаш в гроб. 2х == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/zemjo.wav Во изведба на [[Васка Илиева]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1630 1694 2007-01-18T01:48:16Z Filip M 11 New page: : Зурли трештат на сред село, : Тапан бие рум-дум-дум, : Млади моми и ергени, : До две ора вијат. : Оздол' ид... : Зурли трештат на сред село, : Тапан бие рум-дум-дум, : Млади моми и ергени, : До две ора вијат. : Оздол' иде стар бел дедо, : Засукал мустаќи, : Право трга на орото : И тој да се фати. : Го здогледа баба Неда, : За рака го фати, : Каде одиш страо-аро, : Оро да им грдиш. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1631 1698 2007-01-21T22:17:38Z Filip M 11 New page: : И ние сме деца на мајката земја : на мајката земја, на Македонија. : на нашата земја, на Македонија. : И н... : И ние сме деца на мајката земја : на мајката земја, на Македонија. : на нашата земја, на Македонија. : И ние имаме право да живејме. : како и другите живот што живеат. : А ние страдавме, гладни умиравме. : Слобода немавме правдини никакви : кога ги баравме, в затвор се најдовме : во фурни не стават за да не изгорат. : Прстите ни кршат и крвта ни пијат : а ние смели сме, и горди умиравме. : Горди умиравме, не се предававме. : Живот не жалевме, младост си дававме : за наши правдини смели умиравме. х2 : Парола имавме: Смрт или Слобода : Смрт или Слобода за Македонија, : за Македонија, земја поробена. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/deca.wav Во изведба на [[Васка Илиева]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1632 1699 2007-01-21T22:18:45Z Filip M 11 New page: '''И таму е мојата родина''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == (Песна за Христо Узунов) :... '''И таму е мојата родина''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == (Песна за Христо Узунов) :И таму е мојата родина :далеку Македонија :јас сакам таму да загинам :а ти ме заборави за век. :И таму е мојта мајка :и таму има божји свет :јас сакам таму да загинам :а ти ме заборави за век. :Не плачи мила мајко :не рони солзи крвави :ако Христо Узунов падна :на врагот жив не се даде. :Сестрите нема да ми идат :на мојот гроб осамотен :и мајка нема да ми идат :да леит солзи за мене. :Не жали мила моја родино :и сите Ви другари мој :ако Христо Узунов падна :на врагот жив не се даде. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1633 1700 2007-01-21T22:19:30Z Filip M 11 New page: '''Извикна Јана провикна''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ај извикна Јана, провикна... '''Извикна Јана провикна''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ај извикна Јана, провикна :извикна Јана провикна :од високите чардаци :од сребрените пармаци. :Ај озгора идат војводи :озгора идат војводи :со нив ми носат... :Ај на рамо маликерите :на рамо маликерите :на појас леворверите. [2х] :Ај на појас леворверите :на појас леворверите :на гради патрондашите. :Ај извикна Јана провикна :извикна Јана провикна :удрете браќа, удрете :удрете не се бојете. :Ај удрете, не се бојете :удрете не се бојете :овде не ми е. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1634 1701 2007-01-21T22:20:36Z Filip M 11 New page: '''Излегов да се прошетам''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Излегов да се прошетам (л... '''Излегов да се прошетам''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Излегов да се прошетам (леле) [2х] :низ Битолските сокаци, леле :низ тие тесни чикмаци. :Там најдов моме убаво (леле) [2х] :Руса си коса чешлаше, леле :љуто си мајка колнеше. :Пукнала мајко, треснала (леле) [2х] :зошто ме роди убава (леле) [2х] :Не можам мајко д'отидам (леле) [2х] :низ таа пуста чаршија леле :од тие пусти беќари. [2х] :На мермер камен седеја (леле) :лута ракија пиеја :ништо си мезе немаа леле :мене ме мезе сакаја. [2х] {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1635 1702 2007-01-21T22:21:47Z Filip M 11 New page: '''Излегол Јане прошетал''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Излегол Јане прошетал, ле... '''Излегол Јане прошетал''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Излегол Јане прошетал, леле :низ таа Пирин Планина :низ таа Пирин Планина, леле :низ тоа поле широко. :Нарамил пушка на рамо :настранил капа на чело :на пат ми сретна овчарче, леле :на овчарче вели, говори. :Овчарче младо чобанче, леле :дали ја виде четата :дали ја виде четата, леле :четата на Јане Сандански. :Видело сум ја слушнало, леле :сега за Јане збореа :каде е Јане Сандански, леле :четата да си прибере. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1636 1703 2007-01-21T22:22:33Z Filip M 11 New page: :Илчовице, млада невесто, :Да ли си чула, разбрала, :Оти е дошол агуто; :Агуто, Муста бегуто. :Илчовице, м... :Илчовице, млада невесто, :Да ли си чула, разбрала, :Оти е дошол агуто; :Агуто, Муста бегуто. :Илчовице, млада невесто, :Имате село големо, :Имате моми убави. :На снага танки убави :На лице бели црвени. :Илчовице, млада невесто, :Ареса ми се бендиса, :Младото невесте Илчово. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1637 1704 2007-01-21T22:23:30Z Filip M 11 New page: : Ја, излези стара мајко, : На пенџерето, : Па да видиш кој помина- : Умрев за него. : Ми помина Осман-бегот,... : Ја, излези стара мајко, : На пенџерето, : Па да видиш кој помина- : Умрев за него. : Ми помина Осман-бегот, : Мила мајчице, : Ми помина Осман-бегот- : Умрев за него. : Кај што оди-ветер вее, : Мила мајчице, : Кај што стои-сонце грее- : Умрев за него. : Ќе се турчам,ќе се грчам, : Мила мајчице, : Ќе се турчам, ќе се грчам- : Умрев за него. : Ќе го земам Осман-бегот- : Умрев за него. : Ќе ме носи во Охрида, : Мила мајчице, : Ќе ме носи во Охрида- : Умрев за него. : Ќе ме шета со кајчето : По езерото. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1638 1705 2007-01-21T22:24:27Z Filip M 11 New page: :Јана мајка џанам љуто колни :Јана мајка љуто колни :Што ме даде на далеку :На далеку преку Вардар (2 пат... :Јана мајка џанам љуто колни :Јана мајка љуто колни :Што ме даде на далеку :На далеку преку Вардар (2 пати) :На далеку џанам у бегови :Да ми метам мајко рамни двори :Да ми метам мајко рамни двори :Аман, аман шимширови (2 пати) :Да не можам џанам да се видам :Да не можам да се видам :Нит со мајка нит со татко :Нит со мојто верно либе. (2 пати) {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1639 1706 2007-01-21T22:25:11Z Filip M 11 New page: : Јано Јанке Кумановке : запали ме изгоре ме 2х : реф. : Јано Јанке мори Кумановке леле : Јано Јанке мори т... : Јано Јанке Кумановке : запали ме изгоре ме 2х : реф. : Јано Јанке мори Кумановке леле : Јано Јанке мори ти душманке. : Направи ме суво дрво мори : суво дрво јаворово. 2х : реф. : Запали ме изгоре ме мори : со твоите црни очи. 2х : реф. : Со твоите црни очо мори : со твоите гајтан веѓи. 2х : реф. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/jjanke.wav Во изведба на [[Ансамбл Танец]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1640 1707 2007-01-21T22:26:00Z Filip M 11 New page: : Јано мори, Јано леле, севдалино, : Моја росна, Јано мори, детелино, : Ај, моја росна, Јано мори, детелино. :... : Јано мори, Јано леле, севдалино, : Моја росна, Јано мори, детелино, : Ај, моја росна, Јано мори, детелино. : Поминуваш, Јано мори, заминуваш, : Камен, дрво, Јано мори, изгоруваш, : Ај, камен, дрво, Јано мори, изгоруваш. : Те прашает, Јано мори, Мајсторине, : Што им готвиш, Јано мори, за вечера, : Ај, што им готвиш, Јано мори, за вечера. : Кад баница бегу море ил' кокошка, : Ова вечер, бегу море, рудо јагне, : Ај, од две мајки, бегу море, задоено. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1641 1708 2007-01-21T22:26:49Z Filip M 11 New page: '''Јас Методи Патче од Охрида''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Јас Методи Патче од О... '''Јас Методи Патче од Охрида''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Јас Методи Патче од Охрида :ослободен од битолски затвор :па си тргнав за Охрида града :там не најдов ни мајка, ни татко :там си најдов верната бисерка :верната бисерка, маликерка. :Па си тргнав за Прилепа града :за Прилепа село Кадиново :там си најдов верната дружина :верната дружина, договорна. :Говор држи Методија Патче :напред браќа, борба да водиме. :Се зададе силната потера :силната потера, кавалерија :поарџија сите си куршуми :оставија само еден куршум. :Говор држи Методија Патче :ајде браќа да се убиеме. :Навртија пушки под брадите [2х] :прв се уби Методија Патче [2х] :а по него целата дружина. [2х] {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1642 1709 2007-01-22T02:07:38Z Filip M 11 New page: : Јас сум мома Охриѓанка : измамена од љубов, 2х : а сега сегде скитам 3х : достојна за љубов. : А пред петн... : Јас сум мома Охриѓанка : измамена од љубов, 2х : а сега сегде скитам 3х : достојна за љубов. : А пред петнајсет години : бев млада како цвет, 2х : а сега сегде скитам 3х : достојна за љубов. : Кој и да наминува : мене не ми е срам, 2х : ќе одам да го барам 3х : измамникот мој. : А вие мој другарки : немој да ми се смејте, 2х : з'ш вие уште не знајте : што значи љубовта. 2х {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/z-neznaj.wav Во изведба на [[Ансамбл Билјана]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1643 1710 2007-01-22T02:08:33Z Filip M 11 New page: : Јас те пратив на вода Калино. : Ти на вода одиш, : Бело лице миеш, : По ергени гледаш, мори Калино. : Пусто ... : Јас те пратив на вода Калино. : Ти на вода одиш, : Бело лице миеш, : По ергени гледаш, мори Калино. : Пусто да остане мамо, лицето. : Кога нема него, : Либе да го љуби, : Тебе не те слушам, мори мајко, ле. : Јас те пратив на нива Калино. : Ти на нива одиш, : Руси коси чешлаш, : По ергени гледаш, мори Калино. : Пуста да остане мамо, косата. : Кога нема неа, : Либе да ја мрси, : Тебе не те слушам, мори мајко, ле. : Јас те пратив на лозје Калино. : Ти на лозје одиш, : Бело грозје бериш, : На ергени даваш, мори Калино. : Пусто да остане мамо, грозјето. : Кога нема либе, : Со мене да бере, : Тебе не те слушам, мори мајко, ле.: {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1644 1711 2007-01-22T02:09:38Z Filip M 11 New page: : Јовано, Јованке, : Крај Вардарот седиш мори, : Бело платно белиш, : Бело платно белиш душо, : Си на горе гл... : Јовано, Јованке, : Крај Вардарот седиш мори, : Бело платно белиш, : Бело платно белиш душо, : Си на горе гледаш. : Јовано, Јованке, : Јас тебе те чекам мори, : Дома да ми дојдеш, : А ти не доаѓаш душо, : Срце мое Јовано. : Јовано, Јованке, : Твојата мајка мори, : Тебе не те пушта, : Кај мене да дојдеш душо, : Срце мое, Јовано. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1645 1712 2007-01-22T02:10:38Z Filip M 11 New page: '''Каде се чуло видело''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Каде се чуло видело :владика... '''Каде се чуло видело''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Каде се чуло видело :владика турчин да стани :владика турчин да стани, јамди аман :за едно лице набелено. :За едно лице набелено :и едни нокти к'носани :за едно лице набелено, јамди аман :и едни нокти к'носани. :Сите ми одат чаршија :владика оди на бербер :владика оди на бербер, јамди аман :брадата да му избричат. :Кога му брада бричеа :деведесет очи гледаа :деведесет очи гледаа, јамди аман :сто и педесет кандила светеа. :Сите ми одат на црква :владика оди в џамија :владика оди в џамија, јамди аман :да си ја мени верата. :Кога му вера менуваа :сто и педесет оџи пееа :сто и педесет оџи пееа, јамди аман :деведесет кандила гореа. :Убаво име му дадоа :Асан делија потурчен :Асан делија потурчен, јамди аман :што си ја мени верата. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1646 1713 2007-01-22T02:11:56Z Filip M 11 New page: '''Каде се чуло мамо видело''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Каде се чуло мамо видел... '''Каде се чуло мамо видело''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Каде се чуло мамо видело :мома в зандани мамо да лежит :за таткови си мамо борџови. :Девет години мома лежала :никој ми мома мамо не барал :никој ми мома мамо не видел. :На мајка книга моме пратила :мајч ле мила моја мајчице :ај продај си мила мамо чифликот. :Ај продај си мила мамо чифликот :на бегот пари мајко однеси :од зандани да ме мајко извадиш. :Керче ле мила моја, керче ле :бегот си пари ќерко не сакат :туку ти сака ќерко лицето :белото лице ќерко, убаво :и твојта рамна снага висока. :Мајче ле мила моја мајчице :девет години мајко си лежев :и уште деветдесет да лежам :на турчин лице мајко не давам. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1647 1714 2007-01-22T02:12:43Z Filip M 11 New page: : Каде си тргнала Кито, : Боса на жетва. : Кито ле, први мераку, : Кито ле, прва изгоро. : Дејгиди деј, први м... : Каде си тргнала Кито, : Боса на жетва. : Кито ле, први мераку, : Кито ле, прва изгоро. : Дејгиди деј, први мераку, : Дејгиди деј, прва изгоро. : Боса на жетва Кито, : Дете на раце. : Кито ле, први мераку, : Кито ле, прва изгоро. : Дејгиди деј, први мераку, : Дејгиди деј, прва изгоро. : Со срп на рамо Кито, : Дете на раце. : Кито ле, први мераку, : Кито ле, прва изгоро. : Дејгиди деј, први мераку, : Дејгиди деј, прва изгоро. : Остави си српот Кито, : Дојди при мене. : Кито ле, први мераку, : Кито ле, прва изгоро. : Дејгиди деј, први мераку, : Дејгиди деј, прва изгоро. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1648 1715 2007-01-22T02:14:12Z Filip M 11 New page: :Кажи Јано, кажи душо, :Која вечер јас да дојдам? :Кажи Јано, кажи душо, :Која вечер, џанам, јас да дојдам? :... :Кажи Јано, кажи душо, :Која вечер јас да дојдам? :Кажи Јано, кажи душо, :Која вечер, џанам, јас да дојдам? :Кога сакаш, тогаш дојди, :Со мнозина не доваѓај! :Кога сакаш, тогаш дојди, :Со мнозина не доваѓај! :Да го земиш тој Ѓорѓија, :Тој Ѓорѓија-офардата. :Да го земиш тој Ѓорѓија, :Тој Ѓорѓија, џанам-офардата. :Тој ме знае, кај што седам, :В одајчето варосано. :Тој ме знае, кај што седам, :В одајчето варосано. :В одајчето варосано, :Варосано, кадросано. :В одајчето варосано, :Варосано, џанам, кадросано. :Одајчето ми е мало, :Тоа збира само двајца. :Одајчето ми е мало, :Тоа збира, џанам, само двајца. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1649 1716 2007-01-22T02:16:26Z Filip M 11 New page: :Кажи ми, кажи Катинке, :Која ли вечер да дојдам? :Хеј хај, болен сум јас, :Без болест, болен си лежам. :Кој... :Кажи ми, кажи Катинке, :Која ли вечер да дојдам? :Хеј хај, болен сум јас, :Без болест, болен си лежам. :Која ли вечер да дојдам, :Пред врата да ти постојам? :Хеј хај, болен сум јас, :Без болест, болен си лежам. :Пред врата да ти постојам, :До две-три думи да кажам, :До две-три думи да кажам, :Лицето да ти го видам. :Хеј хај, болен сум јас, :Беа болест, болен си лежам. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1650 1717 2007-01-22T02:17:16Z Filip M 11 New page: :Кажи Рајне, кажи душо, :Кој ти нишан стори, :Кој ти нишан стори Рајне, :На белото лице. :Штом ме прашаш ста... :Кажи Рајне, кажи душо, :Кој ти нишан стори, :Кој ти нишан стори Рајне, :На белото лице. :Штом ме прашаш стара мајко, :Право ќе ти кажам, :Право ќе ти кажам мајко, :Тебе не те лажам. :Сношти беа стара мајко, :Момци Македонци, :Си бели коњи, мајко, :И со жолти узди. :Главатар им беше, мајко, :Мојто прво либе, :Тој ми нишан стори, мајко, :На белото лице. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1651 1718 2007-01-22T02:18:23Z Filip M 11 New page: :Кажи, кажи, либе Стано, :Што си замислена. :Дали руба немаш Стано, :Или пари немаш. :Се си имам, либе Димчо,... :Кажи, кажи, либе Стано, :Што си замислена. :Дали руба немаш Стано, :Или пари немаш. :Се си имам, либе Димчо, :Само едно немам. :Јас си немам, либе Димчо, :Од срце порода. :Јас ќе одам, либе Димчо, :Во Солуна града. :Ќе ти купам, либе Стано, :Дете позлатено. :Ај, што ќе ми е, либе Димчо, :Дете позлатено. :Кога нема, да ми каже, :Од срцето мајчице. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1652 1719 2007-01-22T02:19:45Z Filip M 11 New page: : Како што е таа чаша полна со вино, : Така е и мојто срце полно с'јадови. : Дал'да пијам мила мајко, да се о... : Како што е таа чаша полна со вино, : Така е и мојто срце полно с'јадови. : Дал'да пијам мила мајко, да се опијам, : Јадовите мила мајко, да заборавам? : Ја послушај мили синко, стара си мајка : И да пиеш, мили синко, фајде си нема. : Ја земи си, мили синко, пушка берданка, : И там појди, мили синко, в гора зелена, : Там ќе најдеш, мили синко, верна дружина, : Јадовите, мили синко, ќе заборавиш. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1653 1720 2007-01-22T02:20:38Z Filip M 11 New page: '''Калеш Дончо''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ми товарил калеш Дончо :три товари о... '''Калеш Дончо''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Ми товарил калеш Дончо :три товари ориз :па си тргнал калеш Дончо :за пуста Битола. :Рефрен: :Леле, леле, леле, Дончо за жалење :оф, оф, оф, оф, оф, оф :Дончо штипјанчето. :На пат го сретнале Дончо :турски караколи :му најдоа пусти турци :бомби и патрони. :Рефрен :Го фрлија калеш Дончо :во темни зандани :го мачија пусти турци :во тесни долапи. :Рефрен :Аферим бре калеш Дончо :никој не издаде. [2х] :Рефрен {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1654 1721 2007-01-22T02:21:32Z Filip M 11 New page: '''Каљо, Калино девојче''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Каљо, Калино девојче :виши, ... '''Каљо, Калино девојче''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Каљо, Калино девојче :виши, виши црни очи :виши, виши црни очи :на високо, на широко. [2х] :Кај што турци кафе пијат :арнаути баш ракија :арнаути баш ракија :а ергени рујно вино. [2х] :Само едно лудо младо :ниту јаде, ниту пие :само Каља погледнува :со око и' намигнува. [2х] :Ајде Каљо да бегаме :в наше село, арно село :од три страни сонце грее :од четврта месечина :два пати се жетва жнее :три пати се лозје бере. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1655 1722 2007-01-22T02:22:23Z Filip M 11 New page: '''Кандисал Ајрудин паша''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Кандисал Ајрудин паша, ам... '''Кандисал Ајрудин паша''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Кандисал Ајрудин паша, аман :кандисал карши Галичник :наличил силни топови,аман :да ми го горит Галичник :Галичник село големо, аман :Стамбол на ѓузум пишано. :Извадил гузлум дулбија, аман :здогледал чешма упија :на чешмата до две девојки, аман :и една млада невеста. :Девојки платно белеа, аман :невеста вода носеше. :Излегол Тодор Попоски, аман :со кеаните по него :јагне сугаре носеа, аман :сељам на паша чинеет :да не го горит Галичник, аман :Галичник село големо. :Жалба му падна на срце, аман :дигна си силни топови. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1656 1723 2007-01-22T02:23:14Z Filip M 11 New page: :Многу мерак мила мајко :Скоро јаз ќе умрам, :Два мерака, два севдаха :Скоро одат во гроба. :Кандисуј бр... :Многу мерак мила мајко :Скоро јаз ќе умрам, :Два мерака, два севдаха :Скоро одат во гроба. :Кандисуј бре, лудо младо, :Што ти даба мајка ми :Мама дава лудо младо :Триесет жолти жолтици :Тате дава лудо младо :Една бавча црници. :Што да правам, што да чинам :Кога е лоша мајка ти? :Не ти даба да заљубиш :Од личните ергени. :Многу мерак мила мајко, :Скоро јазе ќе умрам. :Кандисуј бре, лудо младо, :Што ти дава татко ми. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1657 1724 2007-01-22T02:24:00Z Filip M 11 New page: '''Каранфил невесто мори''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Каранфил невесто мори :во... '''Каранфил невесто мори''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Каранфил невесто мори :вода ми се пие [2х] :ако ти се пие лудо :појди па се напи. [2х] :Каранфил невесто мори :со усте напи ме [2х] :усте ми е полно лудо :со локум шеќери. [2х] :Каранфил невесто мори :вода ми се пие [2х] :ако ти се пие лудо :појди па се напи. [2х] :Каранфил невесто мори :со шепа напи ме [2х] :шепа ми е полна лудо :со златни прстење. [2х] {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1658 1725 2007-01-22T02:24:47Z Filip M 11 New page: :Кате, Кате лично моме, :Ај, стори се едно пиле. :Па прелетај ја болката, :Да разбериш времињата. :Да разбе... :Кате, Кате лично моме, :Ај, стори се едно пиле. :Па прелетај ја болката, :Да разбериш времињата. :Да разбериш времињата, :Колку време се љубевме. :Колку време се љубевме, :И на крајот не се зедовме. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1659 1726 2007-01-22T02:25:42Z Filip M 11 New page: :Кате, лично девојче, :Ајде да се земиме. (2 пати) :Како ќе се земеме, :Кога пари немаме. (2 пати) :Ако пари ... :Кате, лично девојче, :Ајде да се земиме. (2 пати) :Како ќе се земеме, :Кога пари немаме. (2 пати) :Ако пари немаме, :Голем севдах имаме. (2пати) :Пари ќе спечалиме, :Куќа ќе направиме. (2пати) {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1660 1727 2007-01-22T02:26:56Z Filip M 11 New page: :Кирајџиче, јабанџиче, :Каде одиш, џанам, каде шеташ? :Дал го виде мојто либе? :Мојто либе, џанам, тој Ѓорѓ... :Кирајџиче, јабанџиче, :Каде одиш, џанам, каде шеташ? :Дал го виде мојто либе? :Мојто либе, џанам, тој Ѓорѓија. :Јас го видов у мејана, :Сладок ручок си ручаше. :Сладок ручок си ручаше, :Рујно вино си пиеше. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1661 1728 2007-01-22T02:27:44Z Filip M 11 New page: :Кито моме, Кито душо, :Што те мама кара, што те мама кара. :Што те мама кара Кито, :Се’ по вечерина, се’ п... :Кито моме, Кито душо, :Што те мама кара, што те мама кара. :Што те мама кара Кито, :Се’ по вечерина, се’ по месечина. :Рефрен: :Кито ле моме убаво :Кито ле севда голема. (2 пати) :Мене мама кара лудо :Се’ запади тебе, се’ за ради тебе. :Кога поминуваш, лудо, :Коња разигруваш со јаболка фрлаш. :Рефрен: :Лудо ле, севда голема :Лудо ле, првин мераку. (2 пати) :Со јаболка фрли, лудо, :По ѓердан ме удри, по ѓердан ме удри. :Ѓерданче ми тропна, лудо, :На мама и’ текна, оти ти доаѓаш. :Рефрен: :Лудо ле, севда голема :Лудо ле, првин мераку. (2 пати) :На мама и’ текна, лудо, :Ишарет ми даваш, ишарет ми даваш. :Рефрен: :Лудо ле, севда голема :Лудо ле, првин мераку. (2 пати) {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1662 1729 2007-01-22T02:28:33Z Filip M 11 New page: '''Кога војници тргнавме''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Кога војници тргнавме :за... '''Кога војници тргнавме''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Кога војници тргнавме :за таа пуста планина :оставивме мајки, татковци :жени со машки дечиња. :Рефрен: :Леле војната мамо, војната :војната тригодишната :мамо војната :војната тригодишната. :Марике, дилбер Марике :тебе ми те жална оставам :тебе ми те жална оставам :жална од осум месеци. :Рефрен :Марике либе, Марике :ако ти е машка рожбата :ако ти е машка рожбата :на мојто име да крстиш :војната е силна, ужасна :може јас млад да загинам. :Леле војувам мамо, војувам :војувам не ќе се вратам :мамо војувам :не ќе се вратам. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1663 1730 2007-01-22T02:29:17Z Filip M 11 New page: :Кога се мажеше што ти се чинеше, :Невесто, мори црно око, :Лиду, лиду, лиду ду, :Црно ле око, де. :Дали ти се ... :Кога се мажеше што ти се чинеше, :Невесто, мори црно око, :Лиду, лиду, лиду ду, :Црно ле око, де. :Дали ти се чинеше момче шеќерче, :Невесто, мори црно око, :Лиду, лиду, лиду ду, :Црно ле око, де. :Ниту је момче, момче шеќерче, :Невесто, мори црно око, :Лиду, лиду, лиду ду, :Црно ле око, де. :Ниту је круша, круша шербетлика, :Невесто, мори црно око, :Лиду, лиду, лиду ду, :Црно ле око, де. :Камо ти невесто за свекорот кошула, :Невесто, мори црно око, :Лиду, лиду, лиду ду, :Црно ле око, де. :За свекорот шамија, за деверот чорапи, :Невесто, мори црно око, :Лиду, лиду, лиду ду, :Црно ле око, де. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1664 1731 2007-01-22T02:30:02Z Filip M 11 New page: :Кога си тргнав в туѓина, :Дафино либе, Дафино. :Крај твоите порти поминав- :Мој галабе-и солзи проронав. :... :Кога си тргнав в туѓина, :Дафино либе, Дафино. :Крај твоите порти поминав- :Мој галабе-и солзи проронав. :Откажуваш либе, откажуваш, :Од прва верна си љубов, :Думите да си ги приспомниш- :Мој галабе-назад да се вратиш. :Вашиот чаир да пламни, :И ваш'та куќа да изгори, :И твојто ангелско лице- :Мој галабе-во мои раце да падне. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1665 1732 2007-01-22T02:30:58Z Filip M 11 New page: :Kога ќе одиш моме за вода, (х2) :и мене Злато моме да ме ругаш. (х2) :Да ти поносам моме стомните, (х2) :да не т... :Kога ќе одиш моме за вода, (х2) :и мене Злато моме да ме ругаш. (х2) :Да ти поносам моме стомните, (х2) :да не те бољат моме раците. (х2) :Kога ќе одиш моме за слама, (х2) :и мене Злато моме да ме ругаш. (х2) :Да ти поносам моме косето, (х2) :да не те боља моме рачето. (х2) :Kога ќе одиш моме на нива, (х2) :и мене Злато моме да ме ругаш. (х2) :Да ти поносам моме дикељо, (х2) :да не те боља моме лакчето. (х2) Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1666 1733 2007-01-22T02:31:54Z Filip M 11 New page: :Кој што ме чуе да пеам, :Тој мисли тага јас немам. :Јазе си пеам, веселам- :Тагите да заборавам. :Оздола ид... :Кој што ме чуе да пеам, :Тој мисли тага јас немам. :Јазе си пеам, веселам- :Тагите да заборавам. :Оздола иде либето, :Со двајца верни другари. :Либето беше трендафил, :Другарите беа гранчиња. :Либе ми вели, говори, :Дојди ми либе до вечер. :Дојди ми либе до вечер, :Јас ќе те чекам под пенџер. :Дојди ми либе до вечер, :Јас ќе те чекам под пенџер. :Не можам либе да дојдам, :Јас си заљубив друго либе. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1667 1734 2007-01-22T02:34:04Z Filip M 11 New page: :Крај Вардарот седеше, :Алтан капче везеше. :Шеќерџиче, јабанџиче, :Да пукниш ќе те земам. :Алтан капче в... :Крај Вардарот седеше, :Алтан капче везеше. :Шеќерџиче, јабанџиче, :Да пукниш ќе те земам. :Алтан капче везеше, :Дробни солзи ронеше. :Шеќерџиче, јабанџиче, :Да пукниш ќе те земам. :Дробни солзи ронеше, :Тенки прсти кршеше. :Шеќерџиче, јабанџиче, :Да пукниш ќе те земам. :Тенки прсти кршеше, :Луто мајка колнеше. :Шеќерџиче, јабанџиче, :Да пукниш ќе те земам. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1668 1735 2007-01-22T02:34:47Z Filip M 11 New page: :Кранфило, фил-фило моме, :Каранфило, фил-фило, :Ти каранфил не носиш, моме, :На каранфил мирисаш. :Друшкит... :Кранфило, фил-фило моме, :Каранфило, фил-фило, :Ти каранфил не носиш, моме, :На каранфил мирисаш. :Друшките ти носеја, моме, :Друшките ти носеја, :Друшките ти носеја, моме, :Ама не мирисаја. :Цел ден стојам пред порти, моме, :Цел ден стојам пред порти, :Цел ден стојам пред порти, моме, :Пушка држам во раце. :Да убијам татко ти, моме, :Да убијам татко ти, :Да убијам татко ти, моме, :Татко ти, ем мајка ти. :Жал ми падна за тебе, моме, :Жал ми падна за тебе, :Ќе останеш сираче, моме, :Без мајка и без татко. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1669 1736 2007-01-22T02:35:38Z Filip M 11 New page: : Крушево абер пристигна : кој има синој големи : комити да ги испрати --- : во тоа славно Смилево. х2 : Стој... : Крушево абер пристигна : кој има синој големи : комити да ги испрати --- : во тоа славно Смилево. х2 : Стојан си немал синои х2 : само си ја имал Тодорка : Тодорка една на мајка х2 : Тодорка една на татко. : Тодорка на татко велеше : купи ми пушка берданка : и една сабја пренгија : јас комита татко ќе одам. х2 : во тоа славно Смилево. : А што беше лична Тодорка : нарами пушка на рамо : запаша сабја пренгија : три години години шетала : никој Тодорка не познал : дека е Тодорка девојка. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/krusevo.wav Во изведба на [[Васка Илиева]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1670 1737 2007-01-22T02:36:47Z Filip M 11 New page: '''Кучињата лаат, пазарџии идат''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Кучињата лаат, паз... '''Кучињата лаат, пазарџии идат''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Кучињата лаат, пазарџии идат :пуштај ме, калеш Митро да с'јодам. [2х] :Тие кучина од вечер лајат :приседи калеш Димчо до мене :прикрши рамна снага Митрина. :Петлите пеат, зора се зори :пуштај ме бела Митро да с'јодам. [2х] :Тие се петли, петли лажовни :приседи калеш Димчо до мене :прикрши рамна снага Митрина. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1671 1738 2007-01-22T02:38:43Z Filip M 11 New page: :Лажи, лажи Вере, :Лажи, кого лажиш, :Само мене Вере, :Немој да ме лажиш. :Јас си имам Вере, :Леле, јас си има... :Лажи, лажи Вере, :Лажи, кого лажиш, :Само мене Вере, :Немој да ме лажиш. :Јас си имам Вере, :Леле, јас си имам, :Јас си имам Вере, :До три болести. :Прва болест Вере, :Леле, прва болест, :Прва болест Вере- :Струмички меани. :Втора болест Вере, :Леле, втора болест, :Втора болест Вере- :В туѓина ќе одам. :Трета болест Вере, :Леле, трета болест, :Трета болест Вере- :Изгорев за тебе. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1672 1739 2007-01-22T02:39:30Z Filip M 11 New page: '''Леле мајко што ме роди''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Леле мајко што ме роди то... '''Леле мајко што ме роди''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Леле мајко што ме роди толку сиромав [2х] :сиромав, сиромав, пусти раскапан :сиромав, сиромав, леле без к'смет. :Куќа имам жена немам леле сиромав [2х] :сиромав, сиромав, пусти раскапан :сиромав, сиромав, леле без к'смет. :Врвци имам чевли немам, леле сиромав [2х] :сиромав, сиромав, пусти раскапан :сиромав, сиромав, леле без к'смет. :Учкур имам гашти немам леле сиромав [2х] :сиромав, сиромав, пусти раскапан :сиромав, сиромав, леле без к'смет. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1673 1740 2007-01-22T02:40:17Z Filip M 11 New page: :Ленка пиши бела книга, :Бела книга, бела книга, црно писмо. :Ќе го праќа во Стамбола, :Во Стамбола, во Ста... :Ленка пиши бела книга, :Бела книга, бела книга, црно писмо. :Ќе го праќа во Стамбола, :Во Стамбола, во Стамбола, кај брата и. :Ој, ти Спире, мили брате, :Како знаеш, како знаеш, дома да дојдиш. :Ти е болна невестата, :Невестата, невестата Анѓелина. :Јавна Спире брза коња, :Брза коња, брза коња-ал дорија. :Да ја види невестата, :Невестата, невестата Анѓелина. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1674 1741 2007-01-22T02:41:10Z Filip M 11 New page: :Ленче болно лежи, :Време три години, :И девет месеци. :Над глава и стои :Нејна стара мајка, :И на Ленче збо... :Ленче болно лежи, :Време три години, :И девет месеци. :Над глава и стои :Нејна стара мајка, :И на Ленче збори: :"Стани Ленче, стани :Стројници ти дошле, :Стројници Скопјани." :"Како дошле мајко, :Така да си одат, :Јас си имам мајко, :Либе струмичанче." {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1675 1742 2007-01-22T02:42:07Z Filip M 11 New page: :Ленче бре душо, Ленче бре срце, :Умрев загинав за тебе, :Кога помина, кога замина, :Покрај моето дуќанче... :Ленче бре душо, Ленче бре срце, :Умрев загинав за тебе, :Кога помина, кога замина, :Покрај моето дуќанче, :Леле Ленче бре. :Немој бре лудо, немој бре душо, :Не играј се ти со мене, :Јас не можам да те земам :Јас сум си моме :Лудо, мори, сираче. :Мајка ти лудо, мајка ти душо, :Дарови ќе ми сакаја, :Јас не можам да ја дарам :Јас сум си моме, :Лудо, море, сираче. :Мајка ми Ленче, татко ти душо, :Дарови не ти сакајат :Збор да ми кажем, дума да дадеш :Оти ти моја :Ленче ќе бидеш. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1676 1743 2007-01-22T02:43:08Z Filip M 11 New page: :Ленче бре душо, Ленче бре срце, :Умирам загинвам за тебе :Кога поминвам, кога заминвам :Покрај твоето д... :Ленче бре душо, Ленче бре срце, :Умирам загинвам за тебе :Кога поминвам, кога заминвам :Покрај твоето дуќанче :Аман Ленче бре. :Рефрен: :Врви, лудо, врви си :Ваму фајде ти немаш :Лице мое бело румено :Е армасано. :Ленче бре душо, Ленче бре срце, :Умирам загинвам за тебе :Кај и да одам тебе те гледам :Срцево мое ќе пукне, :Аман Ленче бре. :Рефрен: :Врви, лудо, врви си :Ваму фајде ти немаш :Лице мое бело румено :Е армасано. :Ленче бре душо, Ленче бре срце, :Умирам загинвам за тебе :Се ќе ти купам, сал да те земам :Цел век да бидам со тебе :Аман Ленче бре. :Рефрен: :Врви, лудо, врви си :Ваму фајде ти немаш :Лице мое бело румено :Е армасано. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1677 1744 2007-01-22T02:43:53Z Filip M 11 New page: : Сардисале, сардисале, : Лешочкиот манастир, : сардисале, сардисале, : арнаути слатинчани. : Сардисале, са... : Сардисале, сардисале, : Лешочкиот манастир, : сардисале, сардисале, : арнаути слатинчани. : Сардисале, сардисале, : арнаути слатинчани. : Абре попе егумене : каде ти се комитите : абре попе егумене : каде ти се комитите. : Абре паша кузум паша, : јас комити не познавам, : а бре паша кузум паша : јас комити не познавам. : Се налутил турскиот паша, : го запалил манастирот : Се налутил Гоце Делчев, : ја запалил џамијата. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/slatino.wav Во изведба на [[Васка Илиева]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1678 1745 2007-01-22T02:45:35Z Filip M 11 New page: :Лилјано моме убаво, :Лилјано една на мајка, :Уште ли мома ќе одиш, :Уште ли светот ќе гориш? :Лилјано мом... :Лилјано моме убаво, :Лилјано една на мајка, :Уште ли мома ќе одиш, :Уште ли светот ќе гориш? :Лилјано моме убаво, :Лилјано пиле шарено, :Жена и деца оставам, :Тебе Лилјано да земам. :Немој, Лилјано, не чини, :Не осатвај рана на срце, :Цел век јас ќе ти слугувам, :Тебе Лилјано да земам. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1679 1746 2007-01-22T02:46:27Z Filip M 11 New page: : Лилјано моме, Лилјано, : Слушај што вели Ѓорѓија, : Аман, оф аман, : Слушај што вели Ѓорѓија, : Чифликот ќ... : Лилјано моме, Лилјано, : Слушај што вели Ѓорѓија, : Аман, оф аман, : Слушај што вели Ѓорѓија, : Чифликот ќе си продадам, : Тебе Лилјано да те земам, : Аман, оф аман, : Тебе Лилјано да земам. : Трлото ќе си продадам, : Тебе Лилјано да земам, : Аман, оф аман, : Тебе Лилјано да земам. : Колку ти чини трлото, : Толку ми чини грлото, : Аман, оф аман, : Толку ми чини грлото. : Овците ќе си продадам, : Тебе Лилјано да те земам, : Аман, оф аман, : Тебе Лилјано да земам. : Колку ти чинат овците, : Толку ми чинат очите, : Аман, оф аман, : Толку ми чинат очите. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1680 1747 2007-01-22T02:47:12Z Filip M 11 New page: :Лино, мори моме, севдалино, :Која вечер, Лино јас да дојдам. :Море, кога сакаш Ѓорѓи, тогај дојди, :Оваа в... :Лино, мори моме, севдалино, :Која вечер, Лино јас да дојдам. :Море, кога сакаш Ѓорѓи, тогај дојди, :Оваа вечер, Ѓорѓи не доаѓај. :Море, татко појде, Ѓорѓи во Солуна, :Во Солуна Ѓорѓи, на пазарот. :Море, кога појдов мамо, што да видам, :Лина стои диван пред свекрва. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1681 1748 2007-01-22T02:48:01Z Filip M 11 New page: :Лисаво, Лисаво, Лисаво на мајка, :џан бела кадуно, солунска коконо, (х2) :Ти кога запеиш, Лисаво на мајка, ... :Лисаво, Лисаво, Лисаво на мајка, :џан бела кадуно, солунска коконо, (х2) :Ти кога запеиш, Лисаво на мајка, :далеку се слуше, дур на нашта нива, :дур на нашта нива, дур на нашта слива. :Јас кога да слушнам, Лисаво на мајка, :сарпот го фарљувам, на стог са качувам, :срце ми голее, шо арно си пееш. :Ти кога запеиш, Лисаво на мајка, :далеко се слуше, прико три планини, :прико три морини, солунското поле. Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1682 1749 2007-01-22T02:48:50Z Filip M 11 New page: :Лулела е Јана :Булино детенце, :Ем го је лулела, :Ем го луто клела. :"Да ми даде Господ :Булино детенце, :Д... :Лулела е Јана :Булино детенце, :Ем го је лулела, :Ем го луто клела. :"Да ми даде Господ :Булино детенце, :Денес да лулеам, :Утре да жалеам. :Што не можам д' идам :На собор да бидам, :На собор да бидам, :С' либе да се видам." {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1683 1750 2007-01-22T02:49:56Z Filip M 11 New page: :Љубеле се двајца млади, еј! :Љубеле се двајца млади, :Од малечко до големо, :Еј, љубезен мој. :Дојде време... :Љубеле се двајца млади, еј! :Љубеле се двајца млади, :Од малечко до големо, :Еј, љубезен мој. :Дојде време да се земат, еј! :Дојде време да се земат, :Мајка ќерка не ја дава, :Еј, љубезен мој, :Мајка ќерка не ја дава, :Татко сина не го жени, :Еј, љубезен мој. :Решиле се двајца млади, еј! :Решиле се двајца млади, :Да ми одат во гората, :Еј, љубезен мој. :Ти ќе станеш јавор дрво, еј! :Ти ќе станеш јавор дрво, :Јас ќе станам јавор пиле, :Еј, љубезен мој. {{ЈС-непознат}} == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1684 1751 2007-01-22T02:50:47Z Filip M 11 New page: '''Љуби, љуби лудо младо''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Љуби, љуби лудо младо [2х] :д... '''Љуби, љуби лудо младо''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Љуби, љуби лудо младо [2х] :дури лице ми е бело :дури лице ми е младо. [2х] :Љубам, љубам лудо младо [2х] :дури срце љубов сака :ајде дојди дај ми рака. [2х] :Јас со тебе љубов водам [2х] :каде сакаш лудо младо :јас со тебе сал ќе одам :ако тебе не те земам :лудо младо ќе изгорам. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1685 1752 2007-01-22T02:51:46Z Filip M 11 New page: :Магдо мори, Магдалено :Магдо мори, Магдалено :Елај ми Магдо на колено; :Магдо, дојде зор заман. :Отпетл... :Магдо мори, Магдалено :Магдо мори, Магдалено :Елај ми Магдо на колено; :Магдо, дојде зор заман. :Отпетлај ми доламава, :Да ми видиш кошулава; :Три годони не е прана, :А четири не крпена. :Немам сапун, Димчо море, :Кошула да ти операм :Немам конец, Димче море, :Кошула да ти закрпам. :Раце ти се, Магдо мори :Мискиритли сапун Магде, :Косите ти, Магдо мори :Ко солунски свилен конец. {{ЈС-непознат}} == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1686 1773 2007-01-22T19:10:01Z 87.69.101.237 [[:oldwikisource:Wikisource|Wikisource — The Free Library]] ==[[:oldwikisource:Wikisource|Wikisource — The Free Library]]== Hello. Please check (and if need be ''add'' or ''correct'') the translation of '''''"Wikisource — The Free Library"''''' in your language, in the table at '''[[:oldwikisource:Wikisource|this page]]'''. Note: The table is linked to from the circular logo at '''[[:oldwikisource:|Wikisource's Multilingual Portal]]'''. Thank you! [[User:Dovi]] 17:47, 22 January 2007 (UTC) 1687 1774 2007-01-27T15:42:01Z Filip M 11 New page: : Мајка на Марика думаше : Марике ќерко Марике : земи го ќерко Ѓорѓија : Ѓорѓија први бекрија х2 : Нејќум ... : Мајка на Марика думаше : Марике ќерко Марике : земи го ќерко Ѓорѓија : Ѓорѓија први бекрија х2 : Нејќум го мајко Ѓорѓија : Ѓорѓија први бекрија : Девет си жени погубил : Јас ќе сум мајко десетта. х2 : Послуша Марика мајка си : зеде го Ѓорѓи бекрија : Ѓорѓи на Марика думаше : - Марике либе Марике. х2 : Нова се крчма отвора : мене ме канат да идам : севтето да им направам : фирмата да им напишам. х2 : Ене го Ѓорѓи кај иде : девет му зурли свиреа : девет му зурли свиреа : десет тапани чукаа. х2 == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/marike.wav Во изведба на [[Никола Бадев]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1688 1775 2007-01-27T15:42:42Z Filip M 11 New page: : Македонско девојче, : китка шарена, : во градина набрана : дар подарена, : реф: : Дали има н'овој бели све... : Македонско девојче, : китка шарена, : во градина набрана : дар подарена, : реф: : Дали има н'овој бели свет : поубаво девојче од Македонче? : Нема, нема не ќе се роди : поубаво девојче од Македонче. : Кога коси расплети : како коприна : лична е и полична : од самовила. : реф: ..... : Кога песна запее : славеј натпее, : кога оро заигра : срце разигра.. : реф: ..... == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/devojce.wav Во изведба на [[Дуо Томовска-Манчевски]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1689 1776 2007-01-27T15:43:22Z Filip M 11 New page: :Малихери пукаја, леле, малихери пукаја, :Малихери пукаја, на Кардашо планина. х 2. :Тој Јованчо војвода, ... :Малихери пукаја, леле, малихери пукаја, :Малихери пукаја, на Кардашо планина. х 2. :Тој Јованчо војвода, тој Јованчо војвода, :Тој Јованчо војвода, на чукарка седеше. х 2. :На чукарка седеше, леле, на чукарка седеше, :На чукарка седеше, заповед ни даваше. х 2. :Јуруш браќа комити, леле, јуруш браќа комити, :Јуруш браќа комити, да ја ослободиме, :Да ја ослободиме, мајка Македонија. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1690 1777 2007-01-27T15:45:25Z Filip M 11 New page: :Мамо, кој чука на порти? :Чука, тропа, мила ќерко, :Твојто верно либе. :Мамо, дал' да му отворам? :Немој ќер... :Мамо, кој чука на порти? :Чука, тропа, мила ќерко, :Твојто верно либе. :Мамо, дал' да му отворам? :Немој ќерко, немој душо, :Вечера немаме. :Вечера ќе бидат, мамо, :Вечера ќе бидат, мамо, :Мојте слатки думи. :Мамо, дал' да му отворам? :Немој ќерко, немој душо, :Постела немаме. :Постела ќе биде, мамо, :Постела ќе биде, мамо, :Мојта рамна снага. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1691 1778 2007-01-27T15:49:29Z Filip M 11 New page: '''Мара Охриѓанка''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Мара Охриѓанка [4х] :на пенџер сед... '''Мара Охриѓанка''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Мара Охриѓанка [4х] :на пенџер седеше :Мара Охриѓанка [2х] :на пенџер седеше. :В раце држеше [4х] :огледалото :в раце држеше [2х] :огледалото. :Руса си коса [4х] :Мара чешлаше :руса си коса [2х] :Мара чешлаше. :Бело си лице [4х] :Мара пудреше :бело си лице [2х] :Мара пудреше. :Танка си снага [4х] :Мара кршеше :танка си снага [2х] :Мара кршеше. :А пак либето [4х] :си го чекаше :либето Мара [2х] :си го чекаше. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1692 1779 2007-01-27T15:50:29Z Filip M 11 New page: : Марие млада невесто : елај се Маре потурчи, х2 : На висок чардак да седиш : жолти жолтици да нижиш : на бел... : Марие млада невесто : елај се Маре потурчи, х2 : На висок чардак да седиш : жолти жолтици да нижиш : на бело грло да носиш. : Подарок ќе ти подарам : Ендрене Сулатан Сељим џамија, : Цариград Света Софија. : Пуста ти била Сељим џамијата, : пуста ти била Света Софија, : јас си ја сакам верата. : Јас си ја сакам верата, : нашата вера убава, : сека недела Велигден. : Нашата вера рисјанска, : сека недела Велигден. == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/marie.wav Во изведба на [[Оркестар Џорлеви]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1693 1780 2007-01-27T15:52:10Z Filip M 11 New page: : Марие, дилбер бела, Марие, : Што кротко такеш ле, ем плачеш. : Дал'ти е разбојот расипан, : Ил'ти е брдото ... : Марие, дилбер бела, Марие, : Што кротко такеш ле, ем плачеш. : Дал'ти е разбојот расипан, : Ил'ти е брдото скршено. : "Нит'ми е разбојот расипан, : Нит'ми е брдото скршено, : Тук'ми е жал за либето, : Либето ми е далеку." == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1694 1781 2007-01-27T15:53:07Z Filip M 11 New page: :Марика мома убава, :Марика турски трендафил. :Девет години носена, :По ергенските џебови. :Прва година ... :Марика мома убава, :Марика турски трендафил. :Девет години носена, :По ергенските џебови. :Прва година отидов, :Марика да ја побарам. :Мајка и рече, млада е, :Млада е наш'та Марика. :Втора година отидов, :Марика да ја побарам. :Мајка и рече, болна е, :Болна е наш'та Марика. :Трета година отидов, :Марика да ја побарам. :Мајка и рече, почина, :Почина наш'та Марика. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1695 1782 2007-01-27T15:53:46Z Filip M 11 New page: : Мариче ле, лично, девојче, : Умирам загин'вам за тебе, оф, : Аманам, аманам, : Животот го давам за тебе, оф, :... : Мариче ле, лично, девојче, : Умирам загин'вам за тебе, оф, : Аманам, аманам, : Животот го давам за тебе, оф, : Аманам, аманам. : Иди прашај ја ле, мајка ти, : Дали ќе те даде за мене, оф, : Аманам, аманам, : За мене бре сирак-сиромав, оф, : Аманам, аманам. : А бре лудо, лудо, ем младо, : Јас си немам никој од рода, оф, : Аманам, аманам, : Сираче сум без мајка и татко, оф, : Аманам, аманам. : Ако мислиш ти да ме земиш, : Сама дома јас ќе ти дојдам, оф, : Аманам, аманам, : И со тебе век ќе векуваме, оф, : Аманам, аманам. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1696 1783 2007-01-27T15:54:27Z Filip M 11 New page: :Ми го затвориле младиот Јорданчо, :Ми го затвориле во темни зандани. :Во зандани има вода до колена, :В... :Ми го затвориле младиот Јорданчо, :Ми го затвориле во темни зандани. :Во зандани има вода до колена, :Вода до колена, коса до рамена. :Време веќе дојде, Јордан да се пушти, :Право он си тргна во негово село. :Кога дојде Јордан до домашни порти, :Два пати ми чукна, три пати ми викна. :Кога го дочула неговата мајка, :Порти отворила, сина прегрнала. :Каде ми е мајко, мојто верно либе, :- Твојто верно либе, сношти се омажи; :За твојот комшија, за твојот побратим. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1697 1784 2007-01-27T15:55:46Z Filip M 11 New page: :Ми заплакало селото, селото Ваташа. :Тринајест роса младинци носат, :Моклишко горе в'долови. :Целото с... :Ми заплакало селото, селото Ваташа. :Тринајест роса младинци носат, :Моклишко горе в'долови. :Целото село станало, станало на нога. :Дајте ги вамо нашите деца, :Еј, вие клети крвници. :Џелати клети не слуша, не слуша народот. :Митралез оган фрлија поган, :В'градите машки младински в'селото. :По тија рамиш полиња родни, :Ридишта голи теквешки. :Тогај се народ подигна, подигна илјадно, :И тргна смело да затре семе, :Фашиско, клето, за навек. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1698 1785 2007-01-27T15:56:37Z Filip M 11 New page: : Ми товарил калеш Дончо, : Три товари ориз, : Па си тргнал калеш Дончо, : За пуста Битола. : Леле, леле, леле... : Ми товарил калеш Дончо, : Три товари ориз, : Па си тргнал калеш Дончо, : За пуста Битола. : Леле, леле, леле, : Дончо за жалење, : Оф, оф, оф, оф, оф, оф, : Дончо штипјанчето. : На пат го сретнале Дончо, : Турски караколи, : Му најдоа пусти Турци : Бомби и патрони. : Леле, леле, леле, : Дончо за жалење, : Оф, оф, оф, оф, оф, оф, : Дончо штипјанчето. : Го фрлија калеш Дончо : Во темни занадани, : Го мачеја пусти Турци : Во тесни долапи. : Леле, леле, леле, : Дончо за жалење, : Оф, оф, оф, оф, оф, оф, : Дончо штипјанчето. : Аферим бре калеш Дончо, : Никој не издаде. : Леле, леле, леле, : Дончо за жалење, : Оф, оф, оф, оф, оф, оф, : Дончо штипјанчето. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1699 1786 2007-01-27T15:57:32Z Filip M 11 New page: :Мила мајко мојто либе не ми е дома. :Ми отиде на туѓина тага голема :Поминаа три годони како го нема :Н... :Мила мајко мојто либе не ми е дома. :Ми отиде на туѓина тага голема :Поминаа три годони како го нема :Ниту пише ниту иде мене да види :Барем еднаш да го видам дома да дојде :Или на сон да го видам како на јаве :Ми облекол мор долама дури до земја :Да го сретнам, да го видам ќе го познавам. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1700 1787 2007-01-27T15:58:19Z Filip M 11 New page: : Мила мајко што ме роди толку сиромав, : Сиромав, сиромав, пусти останав. : Ќесе имам, пари немам, леле си... : Мила мајко што ме роди толку сиромав, : Сиромав, сиромав, пусти останав. : Ќесе имам, пари немам, леле сиромав, : Сиромав, сиромав, пусти останав. : Куќа имам, жена немам, леле сиромав, : Сиромав, сиромав, пусти останав. : Кревет имам, душек немам, леле сиромав, : Сиромав, сиромав, пусти останав. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1701 1788 2007-01-27T15:59:06Z Filip M 11 New page: :Мирјано мори, Мирјано, :Слушај што вели Ѓорѓија; :Аман, аман, :Слушај што вели Ѓорѓија. :Чифликот ќе си ... :Мирјано мори, Мирјано, :Слушај што вели Ѓорѓија; :Аман, аман, :Слушај што вели Ѓорѓија. :Чифликот ќе си продам, :Тебе Мирјано да земам; :Аман, аман, :Тебе Мирјано да земам. :Колку ти чини чифликот, :Толку ми чини лицето; :Аман, аман, :Толку ми чини лицето. :Нивите ќе се продадам, :Тебе Мирјано да земам; :Аман, аман, :Тебе Мирјано да земам. :Колку ти чинат нивите, :Толку ми чинат веѓите; :Аман, аман, :Толку ми чинат веѓите. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1702 1789 2007-01-27T15:59:48Z Filip M 11 New page: :Многу крвја, многу солзи, :Земја натопија, :Многу лисја гора смени, :Машка снага испи. :Но по таа борба те... :Многу крвја, многу солзи, :Земја натопија, :Многу лисја гора смени, :Машка снага испи. :Но по таа борба тешка :Слобода ни блесна. :Во илјада деветсто и :Третата година, :Се создаде Република, :Во славно Крушево, :Македонска Република, :Прва на Балканот. :Претседател прв ми беше, :Тој Никола Карев, :Со македонските војводи, :Сите Илинденци. :Даме Груев, Питу Гули :И Јане Сандански. :За слобода загинаа, :Славните војводи, :На Македонците они, :Завет оставија, :Да се борат за слобода :За Македонија. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1703 1790 2007-01-27T16:00:36Z Filip M 11 New page: :Дека се чуло џанам видело, :Мома уф зандани џанам да леже, :Уф Солунските темни зандани. :Мома уф зандан... :Дека се чуло џанам видело, :Мома уф зандани џанам да леже, :Уф Солунските темни зандани. :Мома уф зандани џанам да леже, :Зарде такови му пусти борџуве. :Станала типла стара в зандане, :Дали има мома тува да леже. :Тука сам стара мајко, тува сам, :Тука сам старе мале, зашто сам. :Пуста ми коса мале искапа, :Бело ми лице мајко подимне. :Продајте стара мајко имајне :На Турци пари мајко давајте :Турците пари ќерко не сакат, :Турците тебе ќерко те сакат. :Девет години мајко ка лежам, :И оште девет ќе лежам, :На Турци вера мајко не давам, :На Турчин жена мајко не станувам. Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1704 1792 2007-01-27T16:02:05Z Filip M 11 <center> Мома седи на пенџерe,<br/> А момчето, аман, аман, под пенџерe.<br/> Добро утро, сараф момче, аман, аман,<br/> Aл си сараф, аман, аман, на парите.<br/> Не сум сараф на парите, аман, аман,<br/> Тук сум сараф, аман, аман, на момите.<br/> </center> == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1705 1793 2007-01-27T16:02:59Z Filip M 11 New page: :Море кога одев мила мамо :Коњ да појам на кладенец :Море там си најдов мила мамо :Едно лично лудо младо... :Море кога одев мила мамо :Коњ да појам на кладенец :Море там си најдов мила мамо :Едно лично лудо младо. :Море очите и черешови :Лицето и златно сонце :Ајде учи мајко подучувај :Што да правам да ја земам. :Ајде слушај синко стара мајка :Не лудувај по момето :Ајде момето е посвршено :Во комшии за Ѓорѓија. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1706 1795 2007-01-27T16:04:27Z Filip M 11 : Море сокол пие : Вода на Вардарот. : Јане, Јане ле бело грло : Јане, Јане ле кротко јагне. : Море ој соколе, : Ти јуначко пиле. : Јане, Јане ле бело грло : Јане, Јане ле кротко јагне. : Море нели виде : Јунак да помине, : Јунак да помине, : С'девет лути рани. : Јане, Јане ле бело грло, : Јане, Јане ле кротко јагне. : Јунак да помине : С'девет лути рани, : С'девет лути рани, : Сите куршумлии. : Јане, Јане ле бело грло : Јане, Јане ле кротко јагне. : А дестта рана, : Со нож прободена. : Јане, Јане ле бело грло : Јане, Јане ле кротко јагне. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1707 1796 2007-01-27T16:05:37Z Filip M 11 New page: : Море три години Стамбол го шетав<br/> : Темјано море си спечалив до три илјади,<br/> : Јагне Темјано, пиле ша... : Море три години Стамбол го шетав<br/> : Темјано море си спечалив до три илјади,<br/> : Јагне Темјано, пиле шарено.<br/> : Првата илјада коњче си купив, Темјано,<br/> : Втората илјада такам за коњче,<br/> : Јагне Темјано, пиле шарено.<br/> : Третата илјада тебе да те земам, Темјано,<br/> : Таман кинисав дома да си идам,<br/> : Јагне Темјано, пиле шарено.<br/> : Таман кинисав дома да си идам, Темјано,<br/> : На среде поток коњче ми пукна,<br/> : Јагне Темјано, пиле шарено.<br/> == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1708 1797 2007-01-27T16:06:31Z Filip M 11 New page: : Мори моме Магде, умирам за тебе, 2х : заврти се мила Магде, : ај заљуби ме, : се заради тебе Магде : изгубив ... : Мори моме Магде, умирам за тебе, 2х : заврти се мила Магде, : ај заљуби ме, : се заради тебе Магде : изгубив цел век. : Руса коса имаш,свети како флорин, 2х : заврти се мила Магде, : ај заљуби ме, : се заради тебе Магде : изгубив цел век. : Црни очи имаш, дај ми ги на мене, 2х : заврти се мила Магде, : ај заљуби ме, : се заради тебе Магде : изгубив цел век. : Рамна снага имаш, дај да ти ја кршам, 2х : заврти се мила Магде, : ај заљуби ме, : се заради тебе Магде : изгубив цел век. == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/magde.wav Во изведба на [[Никола Бадев]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1709 1800 2007-01-27T16:14:46Z Filip M 11 : Што ми е мило ем драго : На Струга дуќан да имам, : Оф леле, леле, либе ле, : Срцево ми го, џанам, изгоре. : На Струга дуќан да имам, : На ќепенците да седам, : Оф леле, леле, либе ле, : Срцево ми го, џанам, изгоре. : На ќепенците да седам, : Струшките моми да гледам, : Оф леле, леле, либе ле, : Срцево ми го, џанам, изгоре. : Струшките моми да гледам, : Кога ми одат на вода, : Оф леле, леле, либе ле, : Срцево ми го, џанам, изгоре. == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1710 1801 2007-01-27T16:15:14Z Filip M 11 New page: :На срце ми лежи, мила мамо, :На срце ми лежи, :Ај, на срце ми лежи, мила мамо, :Една лута змија. :Не ми била ... :На срце ми лежи, мила мамо, :На срце ми лежи, :Ај, на срце ми лежи, мила мамо, :Една лута змија. :Не ми била змија, мила мамо, :Не ми била змија, :Ај, не ми била змија, мила мамо, :Туку кара севда. :Севдините очи, мила мамо, :Севдините очи, :Ај, Севдините очи, мила мамо, :Црни, черешови. :Севдините веѓи, мила мамо, :Севдините веѓи, :Ај, Севдините веѓи, мила мамо, :Морски пијавици. :Севдината снага, мила мамо, :Севдината снага, :Ај, Севдината снага, мила мамо, :Тенка половина. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1711 1802 2007-01-27T16:16:15Z Filip M 11 New page: :Зурли трештат на сред село :тапан чука рум дум дум :млади моми и ергени :до две ора вијат :Оздол иде ста... :Зурли трештат на сред село :тапан чука рум дум дум :млади моми и ергени :до две ора вијат :Оздол иде стар бел дедо :засукал мустаќи :право трга на орото :и он да се фати :Го здогледа баба Меса :дека дедо игра :Каде одиш старо аро :оро да им грдиш :Стој почекај баба Месо :до моми да играм :да се фатам до момите :срце да разиграм == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1712 1803 2007-01-27T16:17:04Z Filip M 11 New page: : Народе Македонски, : со какви идеи си ти, : доста беше, разбуди се, ---- : свести се не спиј ти. 2х : Не знаеш ... : Народе Македонски, : со какви идеи си ти, : доста беше, разбуди се, ---- : свести се не спиј ти. 2х : Не знаеш кој си, што си, : други тебе знајат, : срам голем је за тебе, ---- : сам да не се знаеш. 2х : Исклаја жени, деца, : во село Нагоричани, : абер аскерот турски, : фрлајте оружјето. : Каде е Караиванов : и дружината му, : Мелас Каравангелис : Битола в затвор е тој. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/narode.wav Во изведба на [[Симеон Гугуловски]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1713 1804 2007-01-27T16:17:48Z Filip M 11 New page: : Не кажувај либе добра ноќ : не оди дома рано ти, : најзгодно време е во ноќта : прекрасна е оваа ноќ за на... : Не кажувај либе добра ноќ : не оди дома рано ти, : најзгодно време е во ноќта : прекрасна е оваа ноќ за нас. х2 : Сите спијат а ние сме сами : користи драги ти мене, : милувај бакнувај бескрајно : волшебна е ноќ за љубење. х2 : Јас знам дека друга љубиш ти : јас знам дека друга мамиш ти : срцево мое е за тебе : и не би го дала јас за друг. х2 : За мене пролет не развива : за мене цвеќе не цути : за мене ти си прва љубов : и последна ќе ми бидеш ти. х2 == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/nelibe.wav Во изведба на [[Петранка Костадинова]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1714 1805 2007-01-27T16:18:31Z Filip M 11 New page: :Не прибирај мила мамо стројници :А, а... мила мамо ле :Јас си имам мила мао либе комшивче :Комшивче ле м... :Не прибирај мила мамо стројници :А, а... мила мамо ле :Јас си имам мила мао либе комшивче :Комшивче ле мила мамо комшивче :А, а... мила мамо ле :Едно лично лудо младо :Не дели ме мила мамо од него :А, а... мила мамо ле :Боса ќе бегам мамо по него :А, а... мила мамо ле :Живот ќе дадам мамо за него. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1715 1806 2007-01-27T16:19:15Z Filip M 11 New page: : Параходот ми пристигна : збогум либе подај рака : не плачи мило либе, не жалај : јас пак ќе се вратам. : О... : Параходот ми пристигна : збогум либе подај рака : не плачи мило либе, не жалај : јас пак ќе се вратам. : Очите ти насолзени, : устето ти насмејано : не плачи мило либе, не жалај : јас пак ќе се вратам. : Ја земи си бело крпче, : избриши си црни очи : не плачи мило либе, не жалај : јас пак ќе се вратам. == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/parahod.wav Во изведба на [[Пепи Бафтироски]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1716 1807 2007-01-27T16:20:00Z Filip M 11 New page: :Не раѓај мајко, лична Македонијо, :Не раѓај ќерки убави. :Твоите ќерки, мајко Македонијо, :Тиран ти граба... :Не раѓај мајко, лична Македонијо, :Не раѓај ќерки убави. :Твоите ќерки, мајко Македонијо, :Тиран ти граба на сила. :Ти раѓај само, мајко Македонијо, :Ти раѓај само синови. :Знаме да развеат по Македонија, :Народ да зберат-поробен. :Твоите синој, по горја, планини, :Крв си пролеват за тебе. :Момите лични, убави-прикажани, :Венат си млади аргатки. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1717 1808 2007-01-27T16:20:42Z Filip M 11 New page: : Не се бели Маре мори,не се црви : Не се толку Маре дотерувај : Ми се смеат Маре мори комшиите, : Комшиите ... : Не се бели Маре мори,не се црви : Не се толку Маре дотерувај : Ми се смеат Маре мори комшиите, : Комшиите Маре,еснафите : Во кого си Маре мори погледала : Секому си Маре болест дала : Кому два дни Маре мори,кому три дни, : А на мене Маре три години : Ме направи Маре мори,суво дрво, : Суво дрво Маре,јаворово : Земи оган Мaре мори,запали ме : Запали ме Маре,изгори ме. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1718 1809 2007-01-27T16:21:28Z Filip M 11 New page: :Не се кревај на големо, :Јовано, Јованке, :Барем да си од колено, :Јовано, Јованке, :Пиле шарено. :Ја елај ... :Не се кревај на големо, :Јовано, Јованке, :Барем да си од колено, :Јовано, Јованке, :Пиле шарено. :Ја елај ми на колено, :Јовано, Јованке, :Отпетлај ми доламата, :Јовано, Јованке, :Пиле шарено. :Ред по редум-девет реда, :Јовано, Јованке, :Да ми видиш кошулава, :Јовано, Јованке, :Пиле шарено. :Од куршуми издупена, :Јовано, Јованке, :А со крв е облеана, :Јовано, Јованке, :Пиле шарено. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1719 1810 2007-01-27T16:22:12Z Filip M 11 New page: :Не се фаќај Доне Донке до мене, :Срцето ми гори Донке за тебе. :Еј, што те заљубив, :Еј, па те изгубив. :Ко... :Не се фаќај Доне Донке до мене, :Срцето ми гори Донке за тебе. :Еј, што те заљубив, :Еј, па те изгубив. :Кога војник Доне Донке јас одев, :И орото Доне Донке го водев. :Еј, што те заљубив, :Еј, па те изгубив. :Ни година Доне Донке не пројде, :За другого Доне Донке ти појде. :Еј, што те заљубив, :Еј, па те изгубив. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1720 1811 2007-01-27T16:22:57Z Filip M 11 New page: : Не си го продавај Кољо чифликот : мама не ме дава кољо за тебе 2х : по меани одиш Кољо, рујно вино пиеш : д... : Не си го продавај Кољо чифликот : мама не ме дава кољо за тебе 2х : по меани одиш Кољо, рујно вино пиеш : дома рано не си одиш да спиеш. : рефрен: : По меани одиш Кољо, : рујно вино пиеш, : дома рано не си одиш да спиеш. 2х : Колку ти чини Кољо чифликот, : толку ми чини Кољо,лицето 2х : рефрен: : Не си го продавај Кољо трлото, : мама не ме дава Кољо,за тебе. 2х : рефрен: : Колку ти чини Кољо трлото, : толку ми чини Кољо грлото. 2х : рефрен: == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/prodav.wav Музика ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1721 1812 2007-01-27T16:23:46Z Filip M 11 New page: :Нели сториме, севдо мори :вера и клетва :ни да се мажиш, севдо мори, :ни да се женам. :Леле, лепа мори, ни да... :Нели сториме, севдо мори :вера и клетва :ни да се мажиш, севдо мори, :ни да се женам. :Леле, лепа мори, ни да се женам. :Ти да ме чекаш, севдо мори, :До три години, :Ти не ме чека, севдо мори, :Ни три недели :Леле, лепа мори, ни три недели. :До Солун ојду, севдо мори, :Абер ми дојде, :Што се армаса, севдо мори, :За мојто кумче. :Леле, лепа мори, за мојто кумче. :Ме поканае, севдо мори, :Кум да ве венчам, :Со кои раци, севдо мори, :Венци да држам, :Леле, лепа мори, венци да држам. :Со уста реку, севдо мори, :Да се ќердосаш, :Со срце веља, севдо мори, :Пак моја да си, :Леле, лепа мори, пак моја да си. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1722 1813 2007-01-28T23:14:10Z Filip M 11 New page: :Нели ти реков, моме Донке, :Нели ти думав, :Да не љубиш, моме Донке, :Битолските ергени. :Они те лажат, мом... :Нели ти реков, моме Донке, :Нели ти думав, :Да не љубиш, моме Донке, :Битолските ергени. :Они те лажат, моме Донке, :Они те мамат, :Си за тија, моме Донке, :Тија пусти пари. :Битолските ергени, моме Донке, :Си се мајтапчии, :Ќе ти ветат, моме Донке, :Нема да те земат. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1723 1814 2007-01-28T23:15:17Z Filip M 11 New page: :Нели ти реков, :Не оди боса. :Ах, ти Маруше, ти кротко јагне, :Маруше мори дилбер, :Ти моја ќе си, пак моја ... :Нели ти реков, :Не оди боса. :Ах, ти Маруше, ти кротко јагне, :Маруше мори дилбер, :Ти моја ќе си, пак моја ќе си. :Не оди боса по таа роса, :Нели ти реков, не оди сама. :Ах, ти Маруше, ти кротко јагне, :Маруше мори дилбер, :Ти моја ќе си, пак моја ќе си. :Не оди сама по таа слама, :Нели ти реков, елај при мене. :Ах, ти Маруше, ти кротко јагне, :Маруше мори дилбер, :Ти моја ќе си, пак моја ќе си. :Нели ти реков, елај при мене. :Мама ме дава, тате не ме дава. :Ах, ти Маруше, ти кротко јагне, :Маруше мори дилбер, :Ти моја ќе си, пак моја ќе си. :Мама ме дава, тате не ме дава. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1724 1815 2007-01-28T23:17:15Z Filip M 11 New page: :Немој ме, мила мамо, луто да колниш, :Оти сум станал мамо, младо спаивче. :Ја, спремај ми го мамо брзото к... :Немој ме, мила мамо, луто да колниш, :Оти сум станал мамо, младо спаивче. :Ја, спремај ми го мамо брзото коњче, :Јас ќе си одам мамо, Благино село. :Ако е Блага, мамо болна легнала, :Јас ќе се сторам мамо, младо докторче, :И ќе ја лечам мамо, без пари. :Ако е Блага, мамо за друг свршена, :Јас ќе се сторам мамо, младо касапче, :И ќе ја сечам мамо, парче по парче. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1725 1816 2007-01-28T23:18:26Z Filip M 11 New page: '''Низ двори се шета мома Катерина''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Низ двори се шет... '''Низ двори се шета мома Катерина''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Низ двори се шета мома Катерина :Низ двори се шета мома Катерина, :бело променета како галабица. :Оф аман, аман како галабица. [x2] :Ситно кротко оди како еребица [x2] :Оф аман, аман како еребица. [x2] :Оздола ми иди едно лудо младо :сива коња јава, коња разигрува. :Оф аман, аман и на коња вели: [x2] :Играј коњу играј, ти да се наиграш :јас ќе те продавам на мома кадуша. :Оф аман, аман на мома кадуша. [x2] :Штом ми го дочула мома Катерина :и на лудо вели коња не продавај :Оф аман, аман коња не продавај. [x2] :Како твојта коња сегде редум има :како мома Ката нигде редум нема. :Оф аман, аман нигде редум нема. [x2] == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1726 1817 2007-01-28T23:19:37Z Filip M 11 New page: :Никнало, никнало, :Цвеќе шарено, :Пред моми, пред моминото :Пенџерче. :Дење го, дење го :Моме вадело, :Ноќ... :Никнало, никнало, :Цвеќе шарено, :Пред моми, пред моминото :Пенџерче. :Дење го, дење го :Моме вадело, :Ноќе го, ноќе го :Момче крадело. :Дејгиди, дејгиди, :Момче будало, :Не знаеш, не знаеш, :Моме да љубиш, :Тук' знаеш, тук' знаеш :Цвеќе да крадеш. :Цвеќето, цвеќето :Е за мирисање, :Момето, момето :Е за љубување. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1727 1818 2007-01-28T23:22:54Z Filip M 11 New page: : Нико, Нико мори, меанџико,<br/> : Чини есап, Нико, да ми платиш,<br/> : Што ти служев, Нико, три години<br/> : Сум р... : Нико, Нико мори, меанџико,<br/> : Чини есап, Нико, да ми платиш,<br/> : Што ти служев, Нико, три години<br/> : Сум решило, Нико, да се женам.<br/> : Еј Стојане, море измеќаре,<br/> : Ако сакаш, Стојан, да се жениш,<br/> : Јас си имам, Стојан, измеќарки,<br/> : Која сакаш, Стојан, таа земи.<br/> : Нико, Нико мори, меанџико,<br/> : Татко ми оставил проклетија,<br/> : Да не земам, Нико, јас девојка,<br/> : Тук да земам, Нико, јас вдовица.<br/> : Еј Стојане, море, млад Стојане,<br/> : Ако сакаш, Стојан, ти вдовица,<br/> : Ако сакаш, Стојан, ти вдовица,<br/> : Седи овде, Стојан, земај мене. <br/> == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1728 1819 2007-01-28T23:24:01Z Filip M 11 New page: :Облак се вие, орлите пиштат, :Балканот ја пее грозната песна, :Дали врни, грми ил се земја тресе, :Или се б... :Облак се вие, орлите пиштат, :Балканот ја пее грозната песна, :Дали врни, грми ил се земја тресе, :Или се борја од корен корнат? :Ниту врни, грми, нит' се земја тресе, :Ниту се борја од корен корнат. :Буки се сечат, спици се прават, :На Македонците под нокти редат. :Фурни се горат, железа се топат, :На Македонци-усти затворат. :Дали има уште, кој да не знае, :До каде е наш'та Македонија? :Има ли уште, кој да не знае, :До каде е наш'та Македонија? :Штип, Куманово, Струмица и Струга, :Ѓевѓелиско поле, дур' до Солуна, :Таму живеат само Македонци, :Само Македонци-славни јунаци. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1729 1820 2007-01-28T23:27:08Z Filip M 11 New page: :Оган го гори Брезово-Македонијо, :Ордан со четата навлегол-Македонијо. :И на дружината говори-Македон... :Оган го гори Брезово-Македонијо, :Ордан со четата навлегол-Македонијо. :И на дружината говори-Македонијо, :Стан'вајте браќа не спијте-Македонијо, :Земајте бомби, куршуми. :Земајте бомби, куршуми-Македонијо, :Со душман ќе се бориме-Македонијо. :Згрмеа бомби, куршуми-Македонијо, :Одеднаш Ордан извика-Македонијо, :Го зазедовме Брезово. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1730 1821 2007-01-28T23:28:47Z Filip M 11 New page: :Огрејала еј месечина, ој бабо, :Огрејала еј месечина, :Во нашето рамно гумно, :Во нашето рамно гумно, :Не... :Огрејала еј месечина, ој бабо, :Огрејала еј месечина, :Во нашето рамно гумно, :Во нашето рамно гумно, :Не ми била месечина, ој бабо, :Не ми била месечина, :Тук ми биле беќарите, :Тук ми биле беќарите, :Беќарите Бапчорските, ој бабо, :Беќарите Бапчорските, :Тук светеје ќостеците, :Тук светеје ќостеците, :Ќостеците сребрените, ој бабо, :Ќостеците сребрените, :Тук тропаје кондурите, :Тук тропаје кондурите. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Група Бапчорки]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1731 1822 2007-01-28T23:29:54Z Filip M 11 New page: '''Огрејала јасна ѕвезда''' е [[македонска народна песна]]. Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од око... '''Огрејала јасна ѕвезда''' е [[македонска народна песна]]. Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. == Текст на песната == :Огрејала, огрејала :Огрејала јасна ѕвезда, :Право тегле, право тегле, :Право тегле на вујку му. :Добро вечер мили вујко :Дај Бог добро мило внуче :Јас сам дошол мили вујко :Јас сам дошол да та питам. :Мен ма сакат мили вујко, :Мен ма сакат до две моми, :Таа идната и чорбаџика, :Таа другата и сиромашка. :Чунки питаш мило внуче, :Чунки питаш ки ти кажам. :Чорбаџика мило внуче :Чорбаџика кавгаџика, :Сиромашка добраџинка. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1732 1823 2007-01-28T23:31:59Z Filip M 11 New page: :Од Битола до Вевчани, си сардисано. :Ура, ура-Ставре војвода. :Го сардиса млад ставре кушегутот. :Ура, ур... :Од Битола до Вевчани, си сардисано. :Ура, ура-Ставре војвода. :Го сардиса млад ставре кушегутот. :Ура, ура-Ставре војвода. :Ставре има машко срце-не се предава. :Ура, ура-Ставре војвода. :Ставре има бердан пушка-не се предава. :Ура, ура-Ставре војвода. :Прва бомба, што ми пушти в конопиштата. :Ура, ура-Ставре војвода. :Та ми удри десет души од аскерот. :Ура, ура-Ставре војвода. :Сврти пушка во брадата, Ставре војвода, :Ура, ура, сам се убива, :Ура, ура, за Македонија. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1733 1824 2007-01-28T23:33:01Z Filip M 11 New page: :Од умот се подизгубив :За едно лично Охриѓанче. :Од умот се подизгубив :За едно лично, за едно лично Охр... :Од умот се подизгубив :За едно лично Охриѓанче. :Од умот се подизгубив :За едно лично, за едно лично Охриѓанче. :Оди мајко, стара мајко, :Скришем, скришем да н речиш. :Оди мајко, стара ле мајко, :Скришем, скришем, :Скришем, скришем да н речиш. :Син ми ќерко те милува, :Па се срамел да ти речи. :Син ми ќерко те милува, :Па се срамел, :Па се срамел да ти речи. :Штом ме лудо милувало, :З'ш не кажал од порано. :Штом ме лудо милувало, :З'ш не кажал, :З'ш не кажал од порано. :Сега сум си посвршено :За едно лично Битолчанче. :Сега сум си посвршено :За едно лично, :За едно лично Битолчанче. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1734 1825 2007-01-28T23:34:39Z Filip M 11 New page: :Ожени ме мамо, женет да одам, :Пуста беќарштина, веќе не се трпи. :Ожени ме мамо за наш'то комшивче, :За н... :Ожени ме мамо, женет да одам, :Пуста беќарштина, веќе не се трпи. :Ожени ме мамо за наш'то комшивче, :За наш'то комшивче, личното Мариче. :Кога низ двор шета, босо на налани, :Тенка снага крши-срцето ми гори. :Не те женам сине оваа година, :Оваа година-голема скапија == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1735 1826 2007-01-28T23:36:17Z Filip M 11 New page: :Ојде дедо во градина :Во градина кај цвеќина :Таму најде девојчина :Та им вели и говори :Ај кажете дев... :Ојде дедо во градина :Во градина кај цвеќина :Таму најде девојчина :Та им вели и говори :Ај кажете девојчина :Која од вас - ќе ме земи. :Прва вели и говори :А бре дедо стари дедо :Избричи си брадичката :Подкастри си мустаќите :Јас бре дедо ќе те земам :Јас бре дедо - ќе те земам. :Втора вели и говори :А бре дедо стари дедо :Продај си ја кобилата :Кобилата и колата :Јас бре дедо ќете земам :Јас бре дедо - ќе те земам. :Трета вели и говори :А бре дедо стари дедо :Запали си куќичката :Изгори си бабичката :Јас бре дедо ќете земам :Јас бре дедо - ќе те земам. :Си запали куќичката :Си изгоре бабичката :Па се врати кај момите :А моми ми побегнале :Почнал дедо да си плачи :Да си плачи да си реди. :Стара беше ме крпеше :Стара беше ми готвеше :Стара беше ме љубеше :И, на старост ме топлеше :И, на старост ме топлеше. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1736 1827 2007-01-28T23:37:10Z Filip M 11 New page: : Ој Недо, Недо, земи ме Недо. : Ако не ме земиш Недо, : Ветрот ќе те земе, кучке, : Што мана ми најде. : И ние ... : Ој Недо, Недо, земи ме Недо. : Ако не ме земиш Недо, : Ветрот ќе те земе, кучке, : Што мана ми најде. : И ние сме Недо мори, луѓе чорбаџии, : И ние имаме Недо, големо богатство. : Од жаба нога Недо, цела пастрма, : Од глувче меше Недо, полно е со вино. : Па се надеваме Недо, : Свадба да правиме, кучке, : Тебе да земиме. : И ние сме Недо мори, луѓе чорбаџии, : Едно рало гаѓи Недо, деветмина браќа, : Едниот ги слек'ва Недо, другиот-облек'ва. : Па се надеваме Недо, : Свадба да правиме, кучке, : Тебе да земиме. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1737 1828 2007-01-28T23:39:19Z Filip M 11 New page: : Ој, Јано, Јано, убава Јано, : Од едната страна Јано, сонце те грее, : Од другата страна Јано, јасна месечин... : Ој, Јано, Јано, убава Јано, : Од едната страна Јано, сонце те грее, : Од другата страна Јано, јасна месечина. : Сиромаси бевме Јано, сега сме зенгини, : Кое фајде Јано мори, оти сме богати, : Кога од срцето Јано, ти порода немаш. : Дали е од мене или е од тебе, : Дали е од бога Јано или е од чинка, : Дали е од тебе Јано или е од мене. : Мене ми е мајка лудо, луто проколнала, : Мајка проколнала, Стојан, клела, говорила. : Ој Јано, Јано, леле мила ќерко, : Лика спроти тебе Јано, друга да не родиш, : Оти ноќе плачеш ќерко, а дење си спиеш, : Ти на мајка, мила Јано, многу причинуеш, : Од срце порода Јано, ти да не си имаш. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1738 1829 2007-01-28T23:41:06Z Filip M 11 New page: :Ој, ти моме лудо ли си, леле, :Што љубиш, што мамиш моето братче? :Сам ти се брати лаже, леле, :По мојве, п... :Ој, ти моме лудо ли си, леле, :Што љубиш, што мамиш моето братче? :Сам ти се брати лаже, леле, :По мојве, по мојве црниве очи; :По мојве, по мојве гајтанли веѓи. :Ој, ти моме лудо ли си, леле, :Што љубиш, што љубиш мојето братче? :Сам ти се брати лаже, леле, :По мојава, по мојава руса коса; :По мојва, по мојва рамна снага. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1739 1830 2007-01-28T23:42:56Z Filip M 11 New page: :Ој, ти пиле, славеј пиле, :Ја запеј ми една песна. :Ја запеј ми една песна, :Да се чуе надалеку. :Да се чуе ... :Ој, ти пиле, славеј пиле, :Ја запеј ми една песна. :Ја запеј ми една песна, :Да се чуе надалеку. :Да се чуе надалеку, :На далеку до Велешко. :Од Велешко да Прилепско, :Од Прилепско до Крушевско. :Од Крушевско зад корија, :Зад корија-Мечкин Камен. :Там' се бие славен јунак, :Славен јунак-Питу Гули. :Ој, бре вие Крушевчани, :Што сте толку нажалени. :Со децата распиштени, :Со куќите запалени. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1740 1831 2007-01-28T23:44:05Z Filip M 11 New page: :Ордан седи на кулата, :На кулата во Брезово, :В раци држи дулбијата. :Па ми гледа горе-долу, :Му догледал ... :Ордан седи на кулата, :На кулата во Брезово, :В раци држи дулбијата. :Па ми гледа горе-долу, :Му догледал црни аскер, :Црни аскер-башибозук. :Фрли бомба сред селото, :Цело село се затресе, :Сиот аскер го потурка. :Извикнаја селаните, :Што е ова од Ордана, :Од Ордана Пиперката. :Ордан куршум не го дупи, :Ордан сабја не го сече, :Ордан носи чесно дрво. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1741 1832 2007-01-28T23:45:10Z Filip M 11 New page: :Останала, останала жена удовица, :Удовица од седум одини, :Удовица с'едно машко дете, :Му туриле име Ас... :Останала, останала жена удовица, :Удовица од седум одини, :Удовица с'едно машко дете, :Му туриле име Асан Ага. :Расна Асан, расна Асан, расна ми порасна; :Ми наврши петнаесет години, :Па истера телца да ми пасе, :Да ги пасе низ потур маале. :Там ја најде, там ја најде Фатма потуршена, :Она пасе калеши јаганца, :Измешала телца и јаганца, :Меѓу њима љубов потфатиле. :Меѓу њима, меѓу њима љубов потфатиле, :Пофатиле тврда беса дале :Да се љубат да не се излажат. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1742 1833 2007-01-28T23:46:12Z Filip M 11 New page: :Отвори Лено мори вратничка, вратничка, (х2) :сос твојта бела десна ракичка, ракичка. (х2) :Не можам Кољчо ј... :Отвори Лено мори вратничка, вратничка, (х2) :сос твојта бела десна ракичка, ракичка. (х2) :Не можам Кољчо ја бре да станам, да ј’ отворам, (х2) :мајка ми леже лудо, до мене, крај мене. :широк ми фустан лудо, под неја, под неја. :Трагни го скини Лено фустанот, фустанот, (х2) :јас ќе ти купам Лено, пошарен, поарен. (х2) Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1743 1834 2007-01-28T23:47:29Z Filip M 11 New page: :Песна ви пеам Македонци, :Со зборој нашински, :Песна за Егејско чедо, :На Македонија. :Македонка мајка м... :Песна ви пеам Македонци, :Со зборој нашински, :Песна за Егејско чедо, :На Македонија. :Македонка мајка ме роди :И клетва ми остави :Расти и бори се чедо :За Македонија. :Родена сум во Кукуш, :Тирански мачена, :Нога и рака ми сековте, :Очи извадивте. :Македонка мајка ме роди :И клетва ми остави :Расти и бори се чедо :За Македонија. :Името лично Македонско, :Не си го менувам, :Внука сум јас на Гоце, :Кукушанецот. :Македонка мајка ме роди :И клетва ми остави :Расти и бори се чедо :За Македонија. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1744 1835 2007-01-28T23:48:16Z Filip M 11 New page: : Голема риџа ти чинам : ти кира Марије : и јас те поздравјам : да ми дојдеш на визита, : јас да те пречекам 2... : Голема риџа ти чинам : ти кира Марије : и јас те поздравјам : да ми дојдеш на визита, : јас да те пречекам 2х : Не можам јас да ти дојдам : кира Катерино : и јас те поздравјам : ќе ти ја пратам сестра ми : кира Катерина. 2х : Чукна тропна на портето : кира Катерина : отвори Деспина, : не се спушти ни мајкае, : ја фати раката, : во раката меџидија : нишан за Деспина. : Нишан ти давам Деспино, : да не ме заборавиш : поминаја три години : ти ме заборави. 2х : Појди горе во одаја, : тетко Катерино : и јас те поздравјам : ем благо да си земиш, : кафе да си пиеш. : Јас благо не ви љубам, : кафе не ви пијам, : само ја сакам Деспина : за кир Ристакија. 2х : Кој го љубел бармакот : бармак, : Димитри чапкунот : тој те вртил три години : и пак не те зеде. 2х : Во сабота навечер : на осум саати : свири Караѓуле : брзо наврати порта : ти кира Маријо, : Деспина ќе ја грабиме : никој да не знае. : Немој Марие нечини : резил да не биде. : Колку ѕвезди на небото, : пушки ќе фрламе : сватови ќе донесат, : Деспина ќе ја грабиме : никој да не знае. : Немој Марие нечини : резил да не биди. == Надворешна врска == [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/despina.wav Во изведба на [[Ансамбл Билјана]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1745 1836 2007-01-28T23:49:17Z Filip M 11 New page: : Многу крвја многу солзи, : земја натопија, : многу лисја гора смени : машка снага испи, : но по таја борба ... : Многу крвја многу солзи, : земја натопија, : многу лисја гора смени : машка снага испи, : но по таја борба тешка : слобода ми бликна. : Во ијада деветсто и трета година, : се создаде република вославно Крушево, : македонска република прва на балканот. : Претседател први беше : тој Никола Карев, : со македонски војвода сите Илинденци, : Даме Груев, Питу Гули и : Јане Сандански. : За слобода загинаја славните војводи : на Македонците завет оставија, : да се борат за слобода, : за МАКЕДОНИЈА. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/republik.wav Во изведба на [[Александар Сариевски]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1746 1837 2007-01-28T23:50:07Z Filip M 11 New page: : И таму е мојта родина, : далеку Македонија, : јас сакам таму да загинам, : а ти ме забрави за век. : И таму ... : И таму е мојта родина, : далеку Македонија, : јас сакам таму да загинам, : а ти ме забрави за век. : И таму е мојта мајка, : и таму има божи свет, : јас сакам таму да загинам, : ти ме заборави за век. : Не плачи мила моја мајко, : не рони солзи крвави, : ако Христо Узунов падна, : на врагот жив се не даде. : Сестрите нема да ми играт, : над мојот гроб осамотен, : и мајка нема да ми идат, : да лее солзи за мене. : Не жали мила моја родино, : и сите ми другари мој, : ако Христо Узунов падна, --- : на врагот жив не се даде. 2х == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/uzunov.wav Во изведба на [[Ансамбл Билјана]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1747 1838 2007-01-28T23:50:54Z Filip M 11 New page: :Петлите пеат, зората се зори, :Пуштај ме бела Митро да одам. :Нашите петли од вечер пеат. :Полежи, лудо м... :Петлите пеат, зората се зори, :Пуштај ме бела Митро да одам. :Нашите петли од вечер пеат. :Полежи, лудо младо, поспи си, :Пољуби бело лице Митрино. :Дрварите одат, денот ми се дени, :Пуштај ме бела Митро да одам. :Дрварите наши од вечер одат. :Полежи, лудо младо, поспи си, :Помрси руси коси Митрини. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1748 1839 2007-01-28T23:52:00Z Filip M 11 New page: :Пилето ми пее рано на сабајле, :Рано на сабајле, рано пред зори. :Па ми ја буди младата невеста, :Младата... :Пилето ми пее рано на сабајле, :Рано на сабајле, рано пред зори. :Па ми ја буди младата невеста, :Младата невеста рано да стане. :Стани ми, стани ти млада невесто, :Стани ми, стани, коња ми спремај. :Коња ми спремај, на пат ќе одам, :Многу на далку, в'туѓа туѓина. :Рачај, порачај, ти млада невесто, :Рачај, порачај што да ти купам. :Дали пари сакаш или писмо сакаш, :Ил'ме мене сакаш дома да дојдам. :Ниту пари сакам, ниту писмо сакам, :Туку тебе те сакам дома да дојдеш. :Парите се трошат, писмото се кине, :А љубовта трае вечно до гроба. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1749 1840 2007-01-28T23:53:13Z Filip M 11 New page: : По друм одам мајче, : По друм лежам, аман, : Друм-перница, мајче : Друм-постела. : Сношти вечер, мајче, : Ко... : По друм одам мајче, : По друм лежам, аман, : Друм-перница, мајче : Друм-постела. : Сношти вечер, мајче, : Кога легнав, аман, : Кога легнав, мајче, : Сон си видов. : На раце, ле мајче, : На раце спиеше, аман, : Ми спиеше едно : Лудо младо. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1750 1841 2007-01-28T23:54:01Z Filip M 11 New page: :Подигни си, бре невесте дулачето, :Да ти видам, бре невесте, бело лице. :И да видиш, лудо младо, фајде нем... :Подигни си, бре невесте дулачето, :Да ти видам, бре невесте, бело лице. :И да видиш, лудо младо, фајде нема, :Бело лице, лудо младо, продадено. :Продадено, лудо младо, во комшии, :Во комшии, лудо младо, за Јанета. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1751 1842 2007-01-28T23:54:46Z Filip M 11 New page: :Подранила Цена за вода студена :Оф, на моје срце Цено, огин гореше. (2 пати) :Рефрен: :Оф, Цено, Цено севда... :Подранила Цена за вода студена :Оф, на моје срце Цено, огин гореше. (2 пати) :Рефрен: :Оф, Цено, Цено севда големо :Изгоре ме Цено мори :Запали ме душо. :Цениното лице, црвено јаболче :Оф, на моје срце Цено, огин гореше. (2 пати) :Рефрен: :Ценината снага танка половина :Оф, на моје срце Цено, огин гореше. (2 пати) :Рефрен: == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1752 1843 2007-01-28T23:55:32Z Filip M 11 New page: :Појде моме на вода, :Со две стомни шарени. :А беќарчето по неа, :И на моме говори: :"Постој моме, почекај... :Појде моме на вода, :Со две стомни шарени. :А беќарчето по неа, :И на моме говори: :"Постој моме, почекај, :Да ти кажам два збора. :Подај ми го бардето, :Вода да се напијам." :Не го фати бардето, :Тук ја фати за рака. == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1753 1844 2007-01-28T23:57:53Z Filip M 11 New page: '''Поминаа луди млади години''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Поминаа луди млади го... '''Поминаа луди млади години''' е [[македонска народна песна]]. == Текст на песната == :Поминаа луди млади години :Секоја вечер на тебе мислам еј лудо бре [x2] :само се мислам што да ти кажам еј лудо бре. [x2] :Рефрен :Поминаа луди млади години :си ветивне, ама не се зедовме. [x2] :Секоја вечер на порти чекам да поминеш [x2] :а ти минуваш и не ми збориш не ме гледаш. [x2] :Рефрен :Ќе мине младост, ќе дојде старост еј лудо бре, [x2] :очите тажни мои и твои ќе останат :очите тажни мои до века ќе тагуваат. :Рефрен == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1754 1845 2007-01-28T23:58:42Z Filip M 11 New page: : Послушајте патриоти : да ви кажам словото, : на Ѓуѓовден бев затворен, ---- : вцрни темни зандани. 2х : Во за... : Послушајте патриоти : да ви кажам словото, : на Ѓуѓовден бев затворен, ---- : вцрни темни зандани. 2х : Во зандани бев предаден : од проклети шпиони : од проклети шпиони --- : неразбрани трговци. 2х : Во зандани бев измачен : ниту вода ниту леб, : телото ми потемнело, : долга риза до земја. : Ах немојте да ме мачејте, : јас сум невин како цвет : сум се борел за слобода --- : за човечки правдини. 2х : Ах да знае мојта мајка : гробот да ми ископа : гробот да ми го ископа : спрема јасното сонце. : И на гробот да напише, : тук почива маченик, : тук почива Александров, : Караѓуле Охридски. == Надворешни врски == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.soros.org.mk/konkurs/076/makver/patrioti.wav Во изведба на [[Оркестар Џорлеви]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1755 1846 2007-01-28T23:59:39Z Filip M 11 New page: Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. :Развила гора зелена, x2 :Ништо не вле... Оваа песна е собрана од селото [[Куфаја]], од околината на [[Солун]]. :Развила гора зелена, x2 :Ништо не влегва јо неја, x2 :Потам помнале ајдуте, x2 :Фатија пушки да пукат. x2 :Нивеста веле говори, x2 :Запрејте зурли тапани :Полна е гора ајдути x3 :Ништо не влегва jо неја :Деверо малој братенче x2 :Ај ки сја менме рубата :Јас ки се сторам деверо :Теб ки те прајме нивеста x2 :Нивеста веле говори x2 :Јаска можам пушка да држам :Јаска можам сабја да вртам. x2 == Надворешна врска == [http://www.mkmuzika.com Во изведба на [[Костас Новакис]] ] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1756 1847 2007-01-29T00:00:31Z Filip M 11 New page: :Разграни гранка маслинка, хај, хај, хај, :И под маслинка девојче, хај, хај, хај. :На гранка вели говори, х... :Разграни гранка маслинка, хај, хај, хај, :И под маслинка девојче, хај, хај, хај. :На гранка вели говори, хај. :Три години сум го чекала, хај, хај. :Четврта година тој дојде :И на девојче зборува. :Мажи се моме, мажи се :Доста си мома одила. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1757 1848 2007-01-29T00:01:30Z Filip M 11 New page: :Рајна на пенџере седеше :И свилен ф'стан си везеше :Оф Рајне, Рајне на Мазневи :Умрев загинав за тебе ... :Рајна на пенџере седеше :И свилен ф'стан си везеше :Оф Рајне, Рајне на Мазневи :Умрев загинав за тебе :Рајна на пенџере седеше :Ишарет на Киро му даваше :Оф, Киро, Киро на Јарчеби :Умрев загинав за тебе :Киро на Рајна и’ велеше :Елај ми Рајне елај ми :Елај ми Рајне при мене :Стара љубов да си поврнеме :Стара љубов да си поврнеме :Ние двајца да се земеме. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1758 1856 2007-01-30T14:48:41Z Filip M 11 {{Заглавје |заглавје = Антируските демонстрации во Софија |глава = |претходна = |следна = |забелешки = Објавено во угледниот руски дневен весник „С.-Петербургскија Ведомости“ во мај 1901. |автор = Крсте Петков Мисирков}} Некои настани во последно време на Балканскиот Полуостров го заслужуваат вниманието на рускиот читател. Тоа се последните настани сврзани со Македонскиот комитет. Познато е дека во сите градови и села во Бугарија во коишто живеат работници или интелигенти-Македонци постојат друштва што не се прогонувани од бугарската Влада, се викаат Македонски комитети и се под раководство на „Централниот или Врховниот македонски комитет“ во Софија. Печатен орган на последниов е весн. „Реформи“. Целта на Комитетите е ослободувањето на Македонија или олеснување на нејзината судбина... Тие Македонци својот јазик го нарекуваат бугарски. Така го нарекуваат и Грците и Турците. Минатото и сегашноста на потесен начин ги сврзуваат Македонците со Бугарите, поради што и идејата за македонското ослободување е толку популарна кај бугарскиот народ. Самото од себе се разбира дека искрената желба на бугарските селани да ги видат своите македонски браќа слободни од истото ропство, од кое Бугарите ги ослободи Русија, не можело да не се смешува, макар и несвесно, со желбата да ја видат својата држава моќна. Последново можеби и давало повод да се гледа на Македонските комитети како на посебен маневар на бугарската Влада за реализација на „Велика Бугарија“. Како и да е, но до последно време тешко беше да се различат во Македонските комитети Бугарите од Кнежеството од Македонците, и само последниве настани покажаа дека во Македонските комитети Бугарите од Кнежеството играле далеку непрвостепена улога. Па инаку и не би можело да биде! Сочувството кон ближниот многу полесно може да се покаже платонски отколку на дело. Македонски комитети имаше не само во Бугарија, туку и во Македонија. Нивните членови - Македонците - не само што самите доброволно даваа пари ами ја убедуваа и јавноста - пред се бугарската - да дава во полза на светото дело, да врши извесно влијание врз својата Влада за да се застапи за бесправните Македонци; тие ја бранеа својата родна земја не само од насилствата на Турците, туку и од посегнувањата на соседните држави. Во тој поглед нивната дејност беше разновидна и ќе биде праведно оценета од историјата. По изјавата на г. Зиновјев во Константинопол и по промената на кабинетот во Бугарија стана наполно јасно дека Македонските комитети се македонски организации и наполно одделни од бугарските. Промената на политиката на бугарската Влада воопшто не предизвикува промена на насоката во Македонските комитети. Повеќе од тоа: кога во цела Бугарија се празнува денот на ослободувањето на „бугарскиот народ“, во Софија се прават обиди да се замрачи свеченото и благоговејно расположение... со манифестации против Русија. Тие манифестации се припишуваат на влијание од надвор. Од Софискиот универзитет се отпуштени 60 млади Македонци. Потоа, ние знаеме дека весникот „Реформи“ е преполн со статии против Русија. Сиве овие појави, неправилно или недостатно оценувани од рускиот печат, ме побудија и мене - како Македонец да кажам неколку збора за суштината на односите на Македонците кон Русија. Притоа сум должен да се оградам дека го искажувам само своето лично сфаќање по ова прашање и немам никаков однос ни кон Бугарското Кнежество, ниту пак кон Македонскиот комитет. Иако јас самиот сум Македонец, но наполно сум убеден дека ни еден од Македонците не би се согласил јас да зборувам од негово име. Тоа и не го правам. А своите информации за Македонија и за Македонците јас ги црпам од личните впечатоци, спомените и од тоа што можел да ми го даде овдешниот Историско-филолошки факултет. Моите впечатоци и спомени, ми се чини, се не помалку богати и објективни, отколку на господата туристи-дописници или конзули, а моите научни познавања по македонското прашање, исто така ми се чини дека не се пониски, отколку кај филолозите и историчарите-студенти: Руси, Бугари, Срби. Македонија ја имам проучувано како своја татковина, ја проучував просто гледајќи го селскиот живот во текот на 14 години и под раководство на грчкиот учител, 10 месеци - под раководство на учителите на Софиската гимназија, 5 години - под раководствата на Србите и 6 години самостојно или под слабото влијание на руските професори. Јас во Бугарија поминав 60<ref>Очевидно се работи за печатна грешка во весникот: наместо 60, треба да стои 6 месеци.</ref> месеци уште во 1889-90 г. и оттогаш веќе не сум бил таму. Нижото образование го добив во грчко училиште. Во македонското прашање за Русите (само или заедно со Србите) постојат две страни: етнографска и политичка. За Македонците етнографско прашање не постои: тие ја признаваат само угнетеноста и неопходноста за подобрување на неподносливата положба. Според моето мислење, не може да има етнографско прашање, но сепак има научна и практична страна во македонското прашање. Од научно гледиште може опстојно да се истражуваат темните прашања од историјата на Македонија, односите на разните македонски наречја едно кон друго, кон источнобугарското и западнобугарското, кон моравското и кон српскиот јазик; може компаративно да се проучуваат сижетите од македонската народна поезија и обработката на овие сижети во споредба со поезијата на јужнословенската поезија воопшто; може да се проучува културниот и политичкиот однос на Македонија кон другите словенски, како и несловенски области на Балканскиот Полуостров итн. Сето тоа претставува тешка работа што бара повеќе напори и време, а пред се непристрасност. Тоа е работа на иднината. Тоа се разгледува и сега и се решава во една или во друга смисла... Се разгледува од Бугарите и од Србите, се разгледува и од Русите, коишто по ова прашање стојат на средината помеѓу првите и последните; се разгледува и од Македонците, коишто се на страната на Бугарите, а исто така и од странци, од незаинтересирани научници, коишто исто така од научно гледиште ги разгледуваат Бугарите од Кнежеството и Македонците како еден народ. Зборувајќи за народноста на Македонците, јас огнено би ја застапувал страната на Бугарите. Но, во оваа своја статија тоа прашање јас или воопшто нема да го допирам, или - ако тоа и се случи - тогаш само од негативната страна. Македонците историски и етнографски толку се сврзани со Бугарите од Кнежеството што во науката и во реалноста тие се појавија дури во последно време. Англичанките Мекензи и Ирби, патувајќи по Турција, разликуваат три Бугарии: Источна, Централна и Западна. Западната Бугарија и е Македонија. За Македонците веројатно и не би станувало ни збор, ако не беа претензиите на Србија кон Македонија, поддржувани од руската политика од моментот на стамболовскиот режим во Бугарија па се досега. Македонија се мешаше со Источна Бугарија, и сега таа се меша со неа по заедничкоста на националното име. Поради општото не се гледаат посебностите што се повеќе и повеќе испливуваат на површината. Словенија, во националната смисла на овој збор, се прави од Бугарија првин во политичка, а потоа и во национална смисла. До половината на 10 век Македонија-Словенија-Бугарија е дел од општата, голема Бугарија, другиот дел од која е Источна Бугарија или денешното Бугарско Кнежество. По покорувањето на последнава, Македонија до крајот на првата четвртина на 11 век е единствената носителка на името на Бугарите во политичко значење. По покорувањето на Македонија од Византија името на Бугарите во таа провинција останувало само во етнографското значење. Охридската архиепископија била Архиепископија на сета Бугарија. Во 14 век во политички поглед Македонија претставува дел од Србија (номинално), а во етнографски останува како порано бугарска. Кралевиќ Марко во средновековните хроники, во српските песни се нарекува Бугарин и владетел или јунак на Бугарија. По навлегувањето на Турците, кога се губи секое политичко значење на јужното словенство, имињата Бугарија и Бугарин можеле да се употребуваат само во етнографска смисла. Во таа смисла денешното Кнежество било само дел од сета Бугарија, коешто е јасно укажано од Киперт, Лежан, Шафарик, Мекензи и Ирби, со С.-Стефанскиот договор. Берлинскиот трактат создаде положба што личи на втората половина на 12 столетие, кога, почнувајќи од 1185 година, името Бугарија почнало да се употребува во двојна смисла, т.е. во политичка и во етнографска, и кога првото значење, макар и привремено, зело врв над второто. По Берлинскиот трактат, како и по формирањето на таканареченото Второ Бугарско Царство, Бугарија во етнографска смисла се распаднала на две половини: Бугарија слободна и Бугарија тогаш поробена од Византија, а сега од Турција. Слободна Бугарија тогаш, како и сега, го привлекувала вниманието на соседите, како единствен претставник на бугарскиот народ. Тој тогаш, како и сега, престанал да живее заеднички живот со поробената Бугарија, и во тоа време, кога последнава правела обиди за отфрлање на ропството, раководството на првата или настојувало да ги искористи за себе тие обиди или пак сосема ги пренебрегнувало. Народот пак со својата аристократија или интелигенција тогаш се занимавал со внатрешните ситни интриги, со религиозни прашања и со меѓусебни војни, а сега - со политички раздори. Македонија сега, како и тогаш, е оставена сама да си ја извојува слободата. Обидите на Македонците во средните векови беа користени од Бугарија во опсегот на денешното Кнежество и од Србија на Немањиќевците; Македонија тогаш, како и сега, за Бугарија и за Србија се сметаше за неутрална почва, на која интересите на едната или на другата држава не може да бидат нарушени. Тогаш за идеали за национално обединување или за нарушување на националните интереси не можело да станува ни збор. Но, национално чувство постоело во Македонија, коешто ни го покажува историјата на македонската архиепископија, како и историјата на Македонија воопшто во тој период, а исто така и карактеристиката на Кралевиќ Марко и на неговата држава во средновековните хроники и во јужнословенската народна поезија. Национално чувство на Македонците постои и денеска. Разликата помеѓу решавањето на прашањето во средните векови, при распаѓањето на Византија и сега при распаѓањето на Турција, произлегува од разликите во политичката состојба на работите тогаш и во нашите денови. Тогаш претенденти на византиското наследство имаше само два: Бугарија Источна и Србија на Немањиќевците. Немаше мешање ни на Европа, ни на Русија. Немаше национален антагонизам помеѓу Бугарија и Србија. Немаше идеали за национално обединување и сфаќање за национално единство. Не се бараше „пробивање“ прозорец во Европа преку Солун итн. Соседите на Србија и на Бугарија: Унгарија, Влахија, Латинското Константинополско Царство и Епир - или се однесуваа наполно рамнодушно кон балканските работи или пак беа премногу слаби. Добрите односи помеѓу Србија и Бугарија беа нарушувани ретко. Разликата помеѓу нив беше само во тоа што првата беше повоинствена, а втората - порелигиозна и покултурна. Заради целината на претставата за решавањето на македонското прашање тогаш, ние треба да имаме на ум дека присоединувањето на Македонија кон Србија на Немањиќевците воопшто не беше прашање на неопходност или херојство на Србите: тоа беше просто желба на Стефан Душан да и додаде поголем блесок на својата царска круна; не беше херојство затоа што самите македонски велможи, незадоволни од византиското ропство, врз мошне прифатливи за себе услови, му се потчинија на Душана, којшто за тоа штедро ги награди со оставање на нивната полна независност во управувањето на земјата. Среде сите виши сановници во државата на Душана само двајца имаше со називот крал: тоа беа синот на Душана - Урош и заштитникот негов, по смртта на татко му Волкашин, кралот на Македонија. <references/> {{ЈС-70}} [[Категорија:Македонска историја]] [[Категорија:Историја на македонскиот јазик]] [[Категорија:Историја на македонскиот народ]] 1759 1851 2007-01-30T13:12:14Z Filip M 11 New page: :Рајна на порти стоеше, мила мамо, :Рајна на порти стоеше, (2 пати) :Либето си го чекаше. :Оздола иде млад ... :Рајна на порти стоеше, мила мамо, :Рајна на порти стоеше, (2 пати) :Либето си го чекаше. :Оздола иде млад јунак, мила мамо, :Оздола иде млад јунак (2 пати) :И носи писмо за Рајна. :Рајно ле, моме убаво, леле, убаво, :Рајно ле, моме убаво, (2 пати) :Носам ти писмо од дружба. :Рајна на јунак думаше, леле думаше, :Рајна на јунак думаше, :Што ќе ми писмо од дружба, :кога ми либе загина. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1760 1852 2007-01-30T13:13:24Z Filip M 11 New page: : Распукала, распукала Шар Планина,<br/> : Ајде, распукала, распукала Шар планина.<br/> : Ми потвати, ми потват... : Распукала, распукала Шар Планина,<br/> : Ајде, распукала, распукала Шар планина.<br/> : Ми потвати, ми потвати три овчара,<br/> : Ајде, три овчара, три овчара - три чобана.<br/> : Први овчар, први овчар и’ се моли, <br/> : Пушти мене, пушти мене Шар Планино,<br/> : Имам жена, имам жена што ме жали,<br/> : Ајде, имам жена, имам жена што ме жали.<br/> : Втори овчар, втори овчар и’ се моли,<br/> : Пушти мене, пушти мене Шар планино,<br/> : Имам сестра, имам сестра - ќе ме жали,<br/> : Ајде, имам сестра, имам сестра - ќе ме жали.<br/> : Трети овчар, трети овчар и’ се моли,<br/> : Пушти мене, пушти мене Шар планино,<br/> : Имам мајка, имам мајка - ќе ме жали,<br/> : Ајде, имам мајка, имам мајка - ќе ме жали.<br/> : Жена жали, жена жали шест недели,<br/> : Ајде, сестра жали, сестра жали до година,<br/> : Мајка жали, мајка жали, дур до века<br/> : Ајде, мајка жали, мајка жали дур до гроба.<br/> == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1761 1853 2007-01-30T13:14:22Z Filip M 11 New page: :Са ноќ ми билбил препеа, (2 пати) :На Катиниот трендафил. (2 пати) :Стани ми, стани Катинке, :Стани ми, ста... :Са ноќ ми билбил препеа, (2 пати) :На Катиниот трендафил. (2 пати) :Стани ми, стани Катинке, :Стани ми, стани девојче, :Либето ти се посврши, :Од тебе сака проштење. :Од мене просто да му е, (2 пати) :Од бога проклет са биде, :Срцето ми го изгоре. == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1762 1854 2007-01-30T13:15:27Z Filip M 11 New page: : Саде ти се чудам, Цвето, : Како сама спиеш, : Еј пиле мори Цвето, : Како сама спиеш. : Како сама спиеш, Цвет... : Саде ти се чудам, Цвето, : Како сама спиеш, : Еј пиле мори Цвето, : Како сама спиеш. : Како сама спиеш, Цвето, : В шарена одаја, : Еј пиле мори Цвето, : На железен кревет. : Ај викни ме Цвето, мори, : Другар да ти бидам, : Еј пиле мори Цвето, : Другар да ти бидам, : Еј јагне мори Цвето, : Со тебе да спијам. : Со тебе да спијам, Цвето, : Уста да ти пијам, : Еј пиле мори Цвето, : Со тебе да спијам, : Еј јагне мори Цвето, : Уста да ти пијам. == Надворешна врска == [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [http://www.mkmuzika.com Музика] [[Категорија:Македонски народни песни]] 1763 1855 2007-01-30T13:16:10Z Filip M 11 New page: :Само ме гледаш, очи ми пиеш :Но ни збор јас не чув :Ти да ми го кажеш. :Ах, либе, либе ле (2 пати) :Но ни збо... :Само ме гледаш, очи ми пиеш :Но ни збор јас не чув :Ти да ми го кажеш. :Ах, либе, либе ле (2 пати) :Но ни збор јас не чув :Ти да ми го кажеш. :Рефрен: :Дојди, дојди либе :Мојте очи да бидат твои :Зашто ко цвет ќе увенат :Дојди либе ти. :Срце и соној дамна ти пленив :Но ни збор јас не чув :Колку ти ме љубиш :Ах, либе, либе ле (2 пати) :Но ни збор јас не чув :Колку ти ме љубиш. :Рефрен: == Надворешни врски == [http://www.mkmuzika.com Музика ] [http://pesna.blogspot.com/ Блог за македонски народни песни] [[Категорија:Македонски народни песни]]