Wikipedia afwiki https://af.wikipedia.org/wiki/Tuisblad MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Media Spesiaal Bespreking Gebruiker Gebruikerbespreking Wikipedia Wikipediabespreking Lêer Lêerbespreking MediaWiki MediaWikibespreking Sjabloon Sjabloonbespreking Hulp Hulpbespreking Kategorie Kategoriebespreking Portaal Portaalbespreking TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 435 2513912 2508637 2022-07-21T11:08:51Z Aliwal2012 39067 /* Sterftes */ Schalk Pienaar (joernalis) wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Ioannes Paulus I, at the window, 1978 (retouched) (cropped).tif|teks=Pous Johannes Paulus I}} Die '''jaar 1978''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Sondag]] begin het. Dit was die 78ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * [[3 April]] – Die [[50ste Oscar-toekenningsaand]] vind plaas. * [[1 Junie|1]]-[[25 Junie]] – Die elfde [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1978|FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi]] word in [[Argentinië]] gespeel, wat deur dié land gewen word. * [[22 Junie]] – [[James W. Christy]] ontdek die eerste [[natuurlike satelliet]] [[Charon (maan)|Charon]] van die [[dwergplaneet]] [[Pluto (dwergplaneet)|Pluto]]. * [[7 Julie]] – Die [[Solomoneilande]] word van die [[Verenigde Koninkryk]] onafhanklik. * [[26 Augustus]] – [[Pous Johannes Paulus I]] volg [[Pous Paulus VI]] op. * [[28 September]] – [[P.W. Botha]] volg [[John Vorster]] op as [[Eerste Minister]] van Suid-Afrika. * [[1 Oktober]] – [[Tuvalu]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. * [[16 Oktober]] – [[Pous Johannes Paulus II]] volg [[Pous Johannes Paulus I]] op. * [[3 November]] – [[Dominica]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. * [[27 Desember]] – [[Spanje]] word ’n [[demokrasie]] ná 40 jaar van [[diktatorskap]]. * [[Franse nasionale rugbyspan|Frankryk]] word 'n volle lid van die [[Wêreldrugby|Internasionale Rugbyvoetbalraad]] (IRVR; nou Wêreldrugby). == Geboortes == * [[17 Januarie]] – [[Mandoza]], Suid-Afrikaanse [[kwaito]]-musikant († [[2016]]). * [[25 Januarie]] – [[Charlene, Prinses van Monaco]], eggenote van [[Albert II van Monaco|Prins Albert van Monaco]]. * [[1 Februarie]] – [[Martijn van Dam]], Nederlandse PvdA-politikus. * [[3 April]] – [[John Smit]], Suid-Afrika se een-en-vyftigste [[Springbokkaptein]]. * [[15 April]] – [[Waldimar Pelser]], joernalis, redakteur van die Afrikaanse Sondagkoerant [[Rapport]]. * [[2 Mei]] – [[Hykie Berg]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[30 Junie]] – [[Stella Ndabeni-Abrahams]], Suid-Afrikaanse politikus en kabinetsminister. * [[12 Julie]] – [[Zak van Niekerk]], Suid-Afrikaanse sanger († [[2012]]). * [[25 Julie]] – [[Louise Brown]], die wêreld se eerste proefbuisbaba. * [[10 Augustus]] – [[Karen Zoid]], Afrikaanse musikant. * [[26 Augustus]] – [[Kel Mitchell]], Amerikaanse akteur, komediant en musikant. * [[26 Augustus]] – [[Hestrie Cloete]], Suid-Afrikaanse Olimpiese atleet. * [[6 September]] – [[Elma Postma]], Suid-Afrikaanse aktrise. * [[11 September]] – [[Dejan Stanković]], Serwiese sokkerspeler. * [[12 Oktober]] – [[Jason Russell]], Amerikaanse akteur, regisseur, en skrywer. * [[30 Oktober]] – [[Franck Gastambide]], Franse akteur, filmprodusent en regisseur. * [[30 Oktober]] – [[Natália Lage]], [[Brasilië|Brasiliaanse]] aktrise. * [[25 November]] – [[Taís Araújo]], [[Brasilië|Brasiliaanse]] aktrise. * [[28 Desember]] – [[Aisleyne Horgan-Wallace]], Engelse TV-persoonlikheid, model en rubriekskrywer. == Sterftes == * Ds. [[Thomas Duncan Moodie]], leraar in die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]], onder meer op [[NG gemeente Chipinge|Melsetter]], die dorp wat sy grootvader gestig het (* [[1908]]). * [[8 Januarie]] – [[Rick Turner]], Suid-Afrikaanse akademikus en anti-apartheidsaktivis (* [[1941]]). * [[14 Januarie]] – [[Kurt Gödel]], Oostenrykse wiskundige (* [[1906]]). * [[15 Maart]] – [[Valeska Gert]], Duitse [[aktrise]] (* [[1892]]). * [[6 April]] – [[P. de V. Pienaar]], Afrikaanse taalkundige en skrywer (* 1904). * [[1 Mei]] – [[Felix du Plessis]], Suid-Afrika se twintigste [[Springbokkapteins|Springbokkaptein]] (* [[1919]]). * [[17 Mei]] – [[Armin Wegner]], Duitse skrywer en menseregte-aktivis (* [[1886]]). * [[1 Julie]] – [[Kurt Student]], Duitse generaal (* [[1890]]). * [[12 Julie]] – [[L.W. Hiemstra]], Suid-Afrikaanse taalkundige (* [[1897]]). * [[6 Augustus]] – [[Pous Paulus VI]], die 262ste pous van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] (* 1897). * [[12 Augustus]] – [[Gregor Wentzel]], Duitse fisikus (* [[1898]]). * [[21 Augustus]] – [[Nicolaas Johannes Diederichs]], Suid-Afrikaanse politikus en derde [[Staatspresident van Suid-Afrika]] (1975–1978) (* [[1903]]). * [[6 September]] – [[Wena Naudé]], Afrikaanse aktrise en toneelbaanbreker (* [[1905]]). * [[7 September]] – [[Cecil Aronowitz]], Suid-Afrikaansgebore altviolis (* [[1916]]). * [[11 September]] – [[Georgi Markov]], Bulgaarse skrywer en uitsaaier, vlug in 1969 na die weste, doen bloedvergiftiging op nadat hy by 'n bushalte in Londen met 'n [[sambreel]] gesteek is. * [[24 September]] – [[Ida Noddack]], 'n Duitse [[Chemie|chemikus]] en [[Fisika|fisikus]] (* [[1896]]). * [[28 September]] – [[Pous Johannes Paulus I]], die 263ste pous van die Rooms-Katolieke Kerk (* [[1912]]). * [[9 Oktober]] – [[Jacques Brel]], Belgiese sanger (* [[1929]]). * [[12 Oktober]] – [[Schalk Pienaar (joernalis)|Schalk Pienaar]], joernalis en koerantredakteur (* [[1916]]). * [[8 November]] – [[Norman Rockwell]], Amerikaanse skilder en illustreerder (* [[1894]]). * [[28 November]] – [[Carlo Scarpa]], Italiaanse argitek (* [[1906]]). * [[8 Desember]] – [[Golda Meir]], Israelse vakbondleier, diplomaat en politikus (* [[1898]]). * [[27 Desember]] – [[Houari Boumediène]], rewolusionêr en tweede President van [[Algerië]] (* [[1932]]). * 27 Desember – [[Alexandre Deulofeu]], 'n [[Spaanse]] [[politikus]] en bekend vir sy sikliese teorie oor die evolusie van [[beskawing]]s (* [[1903]]). [[Kategorie:1978| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] l32lxjm9uh2n9c3bh7weiue1eg4fs1m 0 452 2513811 2497846 2022-07-20T18:32:56Z Sobaka 328 /* Geboortes */ byvoeging wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Lie In 15 -- John rehearses Give Peace A Chance.jpg|teks=John Lennon}} Die '''jaar 1980''' was 'n [[skrikkeljaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Dinsdag]] begin het. Dit was die 80ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. In teenstelling met [[gewone jaar|gewone jare]] het die jaar 366 dae en 'n [[29 Februarie]] gehad. == Gebeure == * [[Januarie]] – Die [[goud]]prys bereik ’n rekordbedrag van 850,02 [[VSA-dollar]] per fynons. * [[22 Januarie]] – [[Andrei Sakharov]], ’n sleutelargitek van die Sowjet waterstofbom en wenner van die 1975 [[Nobelprys vir Vrede]] word in [[Moskou]] gearresteer en na Gorki verban. * [[1 Februarie|1]]–[[7 Februarie]] – Die [[Paralimpiese Winterspele 1980|tweede Paralimpiese Winterspele]] word in Geilo, [[Noorweë]], aangebied. * [[13 Februarie|13]]–[[24 Februarie]] – Die [[Olimpiese Winterspele 1980|13de Olimpiese Winterspele]] word in [[Lake Placid]], [[Verenigde State van Amerika]], aangebied. * [[18 April]] – [[Zimbabwe]] word van die [[Verenigde Koninkryk]] onafhanklik. Canaan Banana word die eerste [[president]] van die nuwe staat en [[Robert Mugabe]] die eerste [[Eerste Minister]]. * [[24 April]] – ’n Poging om VSA-gyselaars in die ambassade in [[Teheran]] te bevry eindig onsuksesvol. * [[2 Mei]] – Die Suid-Afrikaanse regering plaas 'n verbod op [[Pink Floyd]] se treffer ''Another Brick in the Wall''.<ref>[http://ultimateclassicrock.com/pink-floyd-banned-south-africa/ 35 Years Ago: Pink Floyd’s ‘Another Brick in the Wall’ Banned in South Africa, besoek op 17 Junie 2015]</ref> * [[21 Junie]]–[[5 Julie]] – Die [[Paralimpiese Somerspele 1980|sesde Paralimpiese Somerspele]] word in [[Arnhem]], [[Nederland]], aangebied. * [[13 Julie]] – [[Quett Masire]] volg [[Seretse Khama]] op as [[President van Botswana]]. * [[19 Julie]]–[[3 Augustus]] – Die [[Olimpiese Somerspele 1980|22ste Olimpiese Somerspele]] word in [[Moskou]], [[Sowjetunie]], aangebied. * [[30 Julie]] – [[Vanuatu]] word van [[Frankryk]] en die [[Verenigde Koninkryk]] onafhanklik. * [[22 September]] – Die [[Iran-Irakse Oorlog]] breek uit. * [[13 Desember]] – [[Peter Mathebula]] word Suid-Afrika se eerste swart wêreldbokskampioen toe hy vir Kim Tae-shik van [[Suid-Korea]] klop op punte. == Geboortes == * [[19 Januarie]] – [[Jenson Button]], [[VK|Britse]] [[Formule Een]]-renjaer, wêreldkampioen in [[2009 Formule Een-seisoen|2009]]. * [[27 Januarie]] – [[Marat Safin]], Russiese tennisspeler. * [[6 Februarie]] – [[Coki Ramírez]], Argentynse sangeres, aktrise en model. * [[22 Februarie]] – [[Jaco Jacobs]], Suid-Afrikaanse kinderboekskrywer. * [[24 Februarie]] – [[Janko de Beer]], Suid-Afrikaanse visuele kunstenaar, advokaat en natuurbewaarder. * [[2 Maart]] – [[Ingrid Bolsø Berdal]], Noorse aktrise en vervaardiger. * [[22 Maart]] – [[Kandyse McClure]], Kanadese aktrise. * [[9 April]] – [[Lika Berning]], Suid-Afrikaanse aktrise. * [[9 April]] – [[Lindiwe Mazibuko]], Suid-Afrikaanse politikus. * [[10 April]] – [[Charlie Hunnam]], Britse akteur. * [[12 Mei]] – [[Rishi Sunak]], Britse politikus. * [[13 Mei]] – [[Jaco Peyper]], Suid-Afrikaanse internasionale [[rugby]][[skeidsregter]]. * [[1 Junie]] – [[Johann Muller]], Suid-Afrika se drie-en-vyftigste [[Springbokkaptein]]. * [[6 Junie]] – [[Mmusi Maimane]], voormalige leier van die [[Demokratiese Alliansie]]. * [[17 Junie]] – [[Venus Williams]], Amerikaanse tennisspeler. * [[20 Junie]] – [[Tika Sumpter]], Amerikaanse aktrise. * [[5 Julie]] – [[Eva Green]], Franse aktrise. * [[20 Julie]] – [[Gisele Bündchen]], Brasiliaanse fotomodel en aktrise. * [[26 Julie]] – [[Jacinda Ardern]], [[Nieu-Seeland]]se politikus en [[Eerste Minister]]. * [[6 Augustus]] – [[Vitantonio Liuzzi]], Italiaanse professionele renjaer. * [[27 Augustus]] – [[CJ van der Linde]], [[Springbokrugbyspeler]]. * [[28 Augustus]] – [[Johny Klein]], Suid-Afrikaanse [[akteur]]. * [[8 September]] – [[Mbulaeni Mulaudzi]], voormalige 800m wêreldkampioen en Olimpiese silwermedaljewenner († [[2014]]). * [[10 September]] − [[Jurga Šeduikytė]], [[Litaue|Litause]] popsangeres en liedjieskryfster. * [[18 September]] − [[Francois van Coke]], Suid-Afrikaanse sanger en liedjieskrywer. * [[24 September]] − [[Tanit Phoenix]], Suid-Afrikaanse model en aktrise. * [[4 November]] – [[Jerry Collins]], [[Nieu-Seeland]]se [[rugby]]speler († [[2015]]). * [[12 November]] – [[Ryan Gosling]], ’n [[Kanada|Kanadese]] akteur en [[Musiek|musikant]]. * [[25 November]] – [[Aaron Mokoena]], Suid-Afrikaanse sokkerspeler. == Sterftes == * [[7 Februarie]] – [[Margaret Ballinger]], 'n kragtige en invloedryke spreker, voorstander van gelykheid in Suid-Afrika en stigterslid van die [[Liberale Party]] (* [[1894]]). * [[13 Februarie]] – [[David Janssen]], Amerikaanse akteur, (* [[1931]]). * [[17 Februarie]] – Graham Sutherland, Britse [[waterverf]]skilder (* [[1903]]). * [[31 Maart]] – [[Jesse Owens]], [[VSA|Amerikaanse]] atleet (* [[1913]]). * [[15 April]] – [[Jean-Paul Sartre]], Franse filosoof, dramaturg, skrywer, biograaf en aktivis (* [[1905]]). * [[24 April]] – [[W.E.G. Louw]], Afrikaanse digter (* [[1913]]). * [[29 April]] – [[Alfred Hitchcock]], 'n Britse regisseur (* [[1899]]). * [[4 Mei]] – [[Josip Broz Tito]], president van [[Joego-Slawië]] (* [[1892]]). * [[26 Mei]] – [[Willie Maree]], Suid-Afrikaanse boer en politikus, leier van die [[Nasionale Party]] in Natal (* [[1920]]). * [[21 Junie]] – [[Pierre Fourie (bokser)|Pierre Fourie]], Suid-Afrikaanse bokskampioen (* [[1943]]). * [[23 Junie]] – Clyfford Still, Amerikaanse skilder (* [[1904]]). * [[28 Junie]] – José Iturbi, Spaanse dirigent, klavisimbelspeler en pianis (* [[1895]]). * [[7 Julie]] – [[Johannes Meintjes]], Suid-Afrikaanse kunsskilder en skrywer (* [[1923]]). * [[12 Julie]] – Sir [[Seretse Khama]], eerste president van [[Botswana]] sterf aan [[pankreas]]kanker (* [[1921]]). * [[27 Julie]] – [[Mohammad Reza Pahlavi]], laaste [[sjah]] van [[Iran]] (* [[1919]]). * [[31 Augustus]] – [[Chris Burger]], heelagter van die [[Westelike Provinsie|WP]], sterf nadat hy sy nek die vorige dag in 'n rugbywedstryd teen die Vrystaat gebreek het (* [[1952]]). * [[23 September]] – [[Jim Fouché]], [[Suid-Afrika]]anse politikus en tweede [[Staatspresident van Suid-Afrika]] (1968–1975) (* [[1898]]). * [[7 November]] – [[Steve McQueen]], Amerikaanse rolprentakteur en -regisseur (* [[1930]]) * [[8 Desember]] – [[John Lennon]], Britse sanger en liedjieskrywer ([[The Beatles]]) (* [[1940]]). * [[12 Desember]] – [[Jean Lesage]], Kanadese advokaat, politikus en hervormer (* [[1912]]). * [[24 Desember]] – [[Karl Dönitz]], Duitse admiraal tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] (* [[1891]]). * [[31 Desember]] – [[Marshall McLuhan]], Kanadese mediakenner (* [[1911]]) == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:1980| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] 4ghpv09wnelwps3zvau7qgi9z8tno36 0 468 2513858 2512686 2022-07-21T07:07:48Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ Elandré Schwartz wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Mapungubwe_hill_limpopo.jpg|teks=<big>'n Heuwel in [[Mapungubwe Nasionale Park]]</big>}} Die '''jaar 1995''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Sondag]] begin het. Dit was die 95ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * [[1 Januarie]] – Die [[Wêreldhandelsorganisasie]] word geskep om die "Algemene ooreenkoms op tariewe en handel" te vervang. * 1 Januarie – [[Finland]], [[Oostenryk]] en [[Swede]] verlaat die [[Europese Vryhandelsvereniging]] en sluit aan by die [[Europese Unie]]. * 1 Januarie – Stigting van die [[OVSE]], die opvolger van die KVSE, in [[Helsinki]]. * [[6 Januarie]] – 'n Brand in 'n [[woonstel]] in [[Manila]] lei tot die ontbloting van die beplande ''Operasie Bojinka''-komplot van [[Al-Kaïda]]. * 6-[[13 Januarie]] – Die [[Koning Fahd-beker in 1995|2de Koning Fahd-beker]] word in [[Saoedi-Arabië]] aangebied en deur [[Denemarke]] gewen. * [[22 Maart]] – [[Rusland|Russiese]] [[ruimtevaarder]] [[Waleri Poljakof]] van die [[Sojoes-program]] keer terug van die [[Mir]]-[[ruimtestasie]] na 437 dae in die [[buitenste ruimte]] en stel daarmee 'n nuwe wêreldrekord op vir die langste ruimtevlug. * [[19 April]] – 'n Bom in die Alfred P. Murrah federale gebou in [[Oklahoma City]], [[Oklahoma]] veroorsaak die dood van 168 mense. * [[25 Mei]] – Die [[Rugbywêreldbeker 1995|3de Rugbywêreldbeker]] begin in [[Suid-Afrika]]. * [[24 Junie]] – Die [[Springbokke]] wen die [[William Webb Ellis]]-beker op [[Ellispark]] in [[Suid-Afrika]]. * [[29 Junie]] – Die [[Ruimtependeltuig Atlantis]] koppel vir die eerste keer met die [[Russiese]] [[Mir]]ruimtestasie. * [[21 Julie]] – Die [[Volksrepubliek China]] vuur [[missiele]] af in die waters om die [[Republiek China]] ([[Taiwan]]) tydens die [[Derde Straat van Taiwan-krisis]]. * [[28 Julie]] – [[Viëtnam]] tree toe tot die [[ASEAN]]. * [[1 September]] – Richard Barbrook en Andy Cameron se [[essay]]; ''The Californian Ideology'' word in ''Mute'' tydskrif gepubliseer, waarin die konsep [[Kaliforniese ideologie]], vir die eerste keer uiteengesit word. * [[6 Oktober]] – ’n Artikel in die tydskrif ''Nature'' kondig aan dat 'n [[planeet]] wat om 51 Pegasi wentel, ontdek is – die eerste buite ons sonnestelsel. * [[10 Oktober]] – President [[Nelson Mandela]] besoek [[Genadendal]]. * [[12 November]] – [[Mosambiek]] tree toe tot die [[Britse Statebond]]. * [[7 Desember]] – Die [[Galileo-ruimtesending|Galileo-ruimtetuig]] kom by [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] aan, 'n bietjie meer as ses jaar nadat dit deur die [[ruimtependeltuig Atlantis]] tydens Sending STS-34 lanseer is. * '''[[Mapungubwe Nasionale Park]]''' open in die noordelike deel van die [[Limpopoprovinsie]] van Suid-Afrika. == Geboortes == * [[1 Februarie]] – [[Paula Beer]], Duitse aktrise. * [[12 Mei]] – [[Sawyer Sweeten]], Amerikaanse kinderakteur († [[2015]]) * [[5 Junie]] – [[Troye Sivan]], Australiese akteur en sanger. * [[29 Junie]] – [[Nicholas Latifi]], Kanadese renjaer. * [[9 Julie]] – [[Georgie Henley]], Engelse aktrise. * [[4 Augustus]] – [[Jessica Sanchez]], Amerikaanse sanger-liedjieskrywer. * [[11 Augustus]] – [[Brad Binder]], Suid-Afrikaanse Grand Prix motorfietsrenjaer. * [[12 Augustus]] – [[Nicholas Dlamini]], Suid-Afrikaanse fietsryer. * [[27 Augustus]] – [[Sergej Sirotkin]], Russiese renjaer. * [[28 Augustus]] – [[Elandré|Elandré Schwartz]], Suid-Afrikaanse sanger-liedjieskrywer. * [[13 September]] – [[Robbie Kay]], Engelse akteur. * [[29 September]] – [[Sasha Lane]], Amerikaanse aktrise. * [[21 Oktober]] – [[Jasper Wiese]], Suid-Afrikaanse rugbyspeler en Springbok. * [[3 November]] – [[Kendall Jenner]], Amerikaanse televisiepersoonlikheid en model. * [[29 November]] – [[Laura Marano]], Amerikaanse aktrise. == Sterftes == * [[1 Januarie]] – [[Eugene Wigner]], [[Hongare|Hongaars]]-Amerikaanse [[Teoretiese fisika|teoretiese fisikus]] en [[Nobelprys vir Fisika|Nobelprys-wenner]] (* [[1902]]) * [[2 Januarie]] – [[Mohamed Siad Barre]], Somaliese politikus en staatsman, president van [[Somalië]] (* [[1919]]) * [[6 Januarie]] – [[Joe Slovo]], Suid-Afrikaanse politikus, [[Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party]]leier, en ANC-lid (* [[1926]]). * [[9 Januarie]] – [[Souphanouvong]], President van [[Laos]] (* [[1909]]). * [[14 April]] – [[Burl Ives]], Amerikaanse sanger en akteur (* [[1909]]). * [[18 April]] – [[Marthinus Versfeld]], [[Suid-Afrika]]anse [[filosoof]] (* [[1909]]). * [[31 Maart]] – [[Selena]], Amerikaanse sangeres Tejano (* [[1971]]). * [[25 April]] – [[Ginger Rogers]], Amerikaanse aktrise en danseres (* [[1911]]). * [[27 April]] – [[Willem Frederik Hermans]], Nederlandse skrywer (* [[1921]]). * [[2 Mei]] – [[Michael Hordern]], Engelse akteur (* [[1911]]). * [[11 Mei]] – [[Boris Pash]], Amerikaanse militêre intelligensie-offisier (* [[1900]]). * [[15 Mei]] – [[Eric Porter]], Engelse akteur (* [[1928]]). * [[18 Mei]] – [[Elizabeth Montgomery]], Amerikaanse aktrise (* [[1933]]). * 18 Mei – [[Elisha Cook Jr.]], Amerikaanse akteur (* [[1903]]). * 18 Mei – [[Alexander Godunov]], Amerikaanse [[ballet]]danser, akteur (* [[1949]]). * [[24 Mei]] – [[Harold Wilson]], [[Eerste minister van die Verenigde Koninkryk]] (* [[1916]]). * 24 Mei – [[P.J. Nienaber]], 'n Afrikaanse skrywer en een van Suid-Afrika se voorste letterkundiges (* [[1910]]). * [[20 Junie]] – [[Emil Cioran]], Roemeense filosoof (* [[1911]]). * [[23 Junie]] – [[Jonas Salk]], Amerikaanse mediese navorser, viroloog en ontdekker van die [[polio]]-entstof (* [[1914]]). * [[25 Junie]] – Warren Burger, Amerikaanse regter (* [[1907]]). * [[17 Julie]] – [[Juan Manuel Fangio]], bekende Argentynse motorrenjaer en vyfmalige kampioen (* [[1911]]). * [[31 Julie]] – [[James Phillips]], alias Bernoldus Niemand, Suid-Afrikaanse rocksanger en liedjieskrywer. (* [[1959]]). * [[10 Augustus]] – [[Leo Apostel]], Belgiese filosoof (* [[1925]]). * [[20 Augustus]] – [[Maly Delschaft]], Duitse aktrise (* [[1898]]). * [[25 Augustus]] – [[Rona Rupert]], Afrikaanse kinderboekskrywer (* [[1934]]). * [[28 Augustus]] – [[Earl W. Bascom]], Amerikaanse akteur, rodeoruiter en skilder (* [[1906]]). * [[15 September]] – [[Dirceu José Guimarães]], [[Brasilië|Brasiliaanse]] sokkerspeler (* [[1952]]). * [[4 November]] – [[Gilles Deleuze]], [[Franse]] [[filosoof]] (* [[1925]]). * [[18 November]] – [[Reinhard Kolldehoff]], Duitse akteur (* [[1914]]). * [[20 November]] – [[D.C.H. Uys]], Suid-Afrikaanse [[politikus]] (* [[1909]]). * [[28 November]] – [[Roberto Sambonet]], Italiaanse argitek, ontwerper en skilder (* [[1924]]). * [[25 Desember]] – [[Emmanuel Levinas]], [[Franse]] [[filosoof]] (* [[1906]]). * [[25 Desember]] – [[Dean Martin]], [[Amerika]]anse [[akteur]], [[sanger]] en komediant (* [[1917]]). [[Kategorie:1995| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] sz5bj3q3krdujdp4hd2x6pqggh583uq 0 534 2513913 2490728 2022-07-21T11:11:00Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ Schalk Pienaar (joernalis) wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=World-of-coca-cola.jpg|teks=Coke-bottel}} Die '''jaar 1916''' was 'n [[skrikkeljaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Saterdag]] begin het. Dit was die 16de jaar van die [[20ste eeu]] n.C. In teenstelling met [[gewone jaar|gewone jare]] het die jaar 366 dae en 'n [[29 Februarie]] gehad. == Gebeure == * [[8 Februarie]] – Die [[Universiteit van Fort Hare]] word in [[Alice, Oos-Kaap|Alice]] in die huidige [[Oos-Kaap]] geopen. * [[12 Februarie]] – [[Eerste Wêreldoorlog]]: Die [[Slag van Salaita]] vind plaas in Brits Oos-Afrika. * [[21 Februarie]] – Eerste Wêreldoorlog: Die [[Slag van Verdun]] begin. * [[9 Maart]] – [[Generaal]] [[Pancho Villa]] lei 1500 [[Meksiko|Meksikane]] in 'n aanval oor die [[VSA]]-grens op [[Columbus, Nieu-Meksiko|Columbus]], [[Nieu-Meksiko]], wat aanleiding gee tot 'n strafekspedisie deur die [[Amerikaanse Leër]]. * [[5 Mei]] – 'n Groot vloed tref die [[Baviaanskloofrivier|Baviaanskloof]], die [[Campbell-monument]] is opgerig ter ere van die slagoffers. * [[20 Mei]] – Eerste uitgawe van die maandblad ''[[Die Huisgenoot|De Huisgenoot]]''. * [[31 Mei]] – Eerste Wêreldoorlog: Die [[Slag van Jutland]] vind plaas. * [[24 Junie]] – [[Mary Pickford]] word die eerste filmster om ’n kontrak van ’n miljoen [[Amerikaanse dollar]] te kry. * [[1 Julie]] – Eerste Wêreldoorlog: Die [[Slag van die Somme]] begin. * 1 Julie – [[Coca-Cola]] begin die gebruik van die klassieke Coke-bottel. * [[9 Julie]] – Die [[CONMEBOL|Suid-Amerikaanse Sokkerassosiasie]] word in [[Buenos Aires]], [[Argentinië]], deur vier lande gestig. * [[14 Julie]] – Eerste Wêreldoorlog: Die Slag van [[Delvillebos]] begin. * [[3 Augustus]] – Sir [[Roger Casement]] word gehang weens sy aandeel in die [[Paasopstand]] in [[Ierland]]. * [[15 September]] – Eerste Wêreldoorlog: [[Tenk]]s word vir die eerste keer gebruik tydens die Slag van die Somme deur [[Brittanje]]. * [[17 September]] – [[Eerste Wêreldoorlog]]: [[Manfred von Richthofen|Die Rooi Baron]], 'n [[bobaasvlieënier]] van die [[Duitsland|Duitse]] [[Luftwaffe]], wen sy eerste luggeveg naby [[Cambrai]], [[Frankryk]]. * [[2 November]] – Tydens die Arabiese opstand teen die [[Ottomaanse Ryk]] word [[sjarief]] Hoessein ibn Ali as koning van [[Arabië]] gekroon. * [[5 November]] – Die [[Koninkryk van Pole]] word gesamentlik deur die keisers van [[Duitsland]] en [[Oostenryk]] geproklameer. * [[29 Desember]] – Die SS ''[[O'Bell]]'' strand net suidwes van die mond van die [[Mbasherivier]] en naby Mendupunt in die destydse [[Galekaland]]. == Geboortes == * [[3 Januarie]] – [[Betty Furness]], Amerikaanse aktrise en skrywer († [[1994]]). * [[12 Januarie]] – [[Pieter Willem Botha|Pieter Willem (P.W.) Botha]], [[Suid-Afrika]]anse politikus, agste [[Eerste Minister van Suid-Afrika]] (1978–1984) en sesde [[Staatspresident van Suid-Afrika]] (1984–1989) († [[2006]]). * [[14 Januarie]] – [[Bun Booyens]], Afrikaanse kultuurhistorikus († [[2010]]). * [[8 Februarie]] – [[Betty Field]], Amerikaanse aktrise († [[1973]]). * [[16 Februarie]] – Epainette Mbeki, Suid-Afrikaanse anti-apartheidsaktivis en moeder van [[Thabo Mbeki]] († [[2014]]). * [[29 Februarie]] – [[Dinah Shore]], Amerikaanse sangeres († [[1994]]). * [[4 Maart]] – [[Cecil Aronowitz]], Suid-Afrikaansgebore altviolis († [[1978]]). * [[8 Maart]] – [[Albert Mongita]], Kongolese akteur, dramaturg, skilder, filmmaker en teaterregisseur (+[[1985]]). * [[11 Maart]] – [[Harold Wilson]], [[Eerste minister van die Verenigde Koninkryk]] († [[1995]]). * [[19 Maart]] – [[Theo Gerdener]], joernalis, skrywer, Natalse administrateur, senator, minister van binnelandse sake en later leier van die Demokratiese Party († [[2013]]). * [[20 Maart]] – [[Ernst van Heerden]], Afrikaanse digter († [[1997]]). * [[5 April]] – [[Gregory Peck]], Amerikaanse akteur († [[2003]]). * [[22 April]] – [[Yehudi Menuhin]], Amerikaanse violis († [[1999]]). * [[30 April]] – [[Claude Shannon]], Amerikaanse wiskundige en kriptograaf († [[2001]]). * [[1 Mei]] – [[Glenn Ford]], Kanadese akteur († [[2006]]). * [[8 Mei]] – [[João Havelange]], Brasiliaanse sportbestuurder en [[FIFA]] se sewende president († [[2016]]). * [[8 Junie]] – [[Francis Crick]], Britse molekulêre bioloog, biofisikus en neurosjirurg († [[2004]]). * [[23 Junie]] – [[Hermann Gmeiner]], Oostenrykse filantroop († [[1986]]). * [[24 Junie]] – [[John Ciardi]], Amerikaanse digter, vertaler en etimoloog († [[1986]]). * [[1 Julie]] – [[Olivia de Havilland]], Amerikaanse aktrise († [[2020]]) * [[2 Julie]] – [[Hans-Ulrich Rudel]], Duitse kolonel en meesgedekoreerde [[bobaasvlieënier]] († [[1982]]). * [[6 Julie]] – [[Audrey Blignault]], Afrikaanse skrywer († [[2008]]). * [[13 Julie]] – [[Gawie Cillié]], Suid-Afrikaanse komponis († [[2000]]). * [[28 Julie]] – [[Schalk Pienaar (joernalis)|Schalk Pienaar]], joernalis en koerantredakteur († [[1978]]). * [[6 Augustus]] – [[Hugo Biermann]], Hoof van die [[Suid-Afrikaanse Vloot]] en Hoof van die [[Suid-Afrikaanse Weermag]] († [[2012]]). * [[7 Augustus]] – [[Lalie Beukes]], Afrikaanse skrywer († [[2009]]). * [[12 September]] – [[Edward Binns]], Amerikaanse akteur († [[1990]]). * [[13 September]] – [[Roald Dahl]], Walliese skrywer, digter en dramaturg († [[1990]]). * [[4 Oktober]] – [[Anton Rupert]], Afrikaanse entrepreneur, sakeleier en omgewingsbewaarder († [[2006]]). * 4 Oktober – [[Vitaly Ginzburg]], Russiese fisikus en ontvanger van 'n [[Nobelprys]]. * [[7 Oktober]] – [[Walt Whitman Rostow]], Amerikaanse ekonoom († [[2003]]). * [[5 November]] – [[Cornelis Pama]], Suid-Afrikaanse heraldikus en [[Genealogie|genealoog]] († [[1994]]). * [[27 November]] – [[F.A. Venter]], Afrikaanse skrywer († [[1997]]). * [[6 Desember]] – [[Owen Horwood]], [[Suid-Afrika]]anse politikus, Minister van Finansies († [[1998]]). * [[9 Desember]] – [[Kirk Douglas]], Amerikaanse akteur († [[2020]]). == Sterftes == * [[28 Februarie]] – [[Henry James]], Amerikaanse skrywer en literêre kritikus (* [[1843]]). * [[12 Maart]] – [[Marie von Ebner-Eschenbach]], Oostenrykse skryfster (* [[1830]]). * [[23 Julie]] – [[William Ramsay]], [[Skots]]e [[chemikus]] en [[Nobelprys vir Chemie|Nobelpryswenner]] (* [[1852]]). * [[3 Augustus]] – [[Roger Casement]], Ierse nasionalis (* [[1864]]). * [[14 September]] – [[José Echegaray y Eizaguirre|José Echegaray]], Spaanse dramaturg en politikus en [[Nobelprys]]-wenner (* [[1832]]). * [[15 November]] – [[Henryk Sienkiewicz]], Poolse outeur, ontvanger van die [[Nobelprys vir Letterkunde]] [[1905]] (* [[1846]]) * [[21 November]] – [[Frans Josef I van Oostenryk]], laaste [[Keiserryk Oostenryk|keiser van Oostenryk]] en eerste keiser van [[Oostenryk-Hongarye]] (* [[1830]]). * [[24 November]] – [[Hiram Maxim]], uitvinder van die Maxim-masjiengeweer (* [[1840]]). * [[28 November]] – [[M.T. Steyn]], Vrystaatse regsgeleerde, politikus en staatsman, President van die [[Oranje-Vrystaat]] (* [[1857]]). * [[29 Desember]] – [[Grigori Raspoetin]], [[Rusland|Russiese]] lekeprediker (* [[1869]]). [[Kategorie:1916| ]] iaarxy79qqaqjd22drm1md59ozp9zt4 2513914 2513913 2022-07-21T11:12:58Z Aliwal2012 39067 totsiens rooi skakels wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=World-of-coca-cola.jpg|teks=Coke-bottel}} Die '''jaar 1916''' was 'n [[skrikkeljaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Saterdag]] begin het. Dit was die 16de jaar van die [[20ste eeu]] n.C. In teenstelling met [[gewone jaar|gewone jare]] het die jaar 366 dae en 'n [[29 Februarie]] gehad. == Gebeure == * [[8 Februarie]] – Die [[Universiteit van Fort Hare]] word in [[Alice, Oos-Kaap|Alice]] in die huidige [[Oos-Kaap]] geopen. * [[12 Februarie]] – [[Eerste Wêreldoorlog]]: Die [[Slag van Salaita]] vind plaas in Brits Oos-Afrika. * [[21 Februarie]] – Eerste Wêreldoorlog: Die [[Slag van Verdun]] begin. * [[9 Maart]] – [[Generaal]] [[Pancho Villa]] lei 1500 [[Meksiko|Meksikane]] in 'n aanval oor die [[VSA]]-grens op [[Columbus, Nieu-Meksiko|Columbus]], [[Nieu-Meksiko]], wat aanleiding gee tot 'n strafekspedisie deur die [[Amerikaanse Leër]]. * [[5 Mei]] – 'n Groot vloed tref die [[Baviaanskloofrivier|Baviaanskloof]], die [[Campbell-monument]] is opgerig ter ere van die slagoffers. * [[20 Mei]] – Eerste uitgawe van die maandblad ''[[Die Huisgenoot|De Huisgenoot]]''. * [[31 Mei]] – Eerste Wêreldoorlog: Die [[Slag van Jutland]] vind plaas. * [[24 Junie]] – [[Mary Pickford]] word die eerste filmster om ’n kontrak van ’n miljoen [[Amerikaanse dollar]] te kry. * [[1 Julie]] – Eerste Wêreldoorlog: Die [[Slag van die Somme]] begin. * 1 Julie – [[Coca-Cola]] begin die gebruik van die klassieke Coke-bottel. * [[9 Julie]] – Die [[CONMEBOL|Suid-Amerikaanse Sokkerassosiasie]] word in [[Buenos Aires]], [[Argentinië]], deur vier lande gestig. * [[14 Julie]] – Eerste Wêreldoorlog: Die Slag van [[Delvillebos]] begin. * [[3 Augustus]] – Sir [[Roger Casement]] word gehang weens sy aandeel in die [[Paasopstand]] in [[Ierland]]. * [[15 September]] – Eerste Wêreldoorlog: [[Tenk]]s word vir die eerste keer gebruik tydens die Slag van die Somme deur [[Brittanje]]. * [[17 September]] – [[Eerste Wêreldoorlog]]: [[Manfred von Richthofen|Die Rooi Baron]], 'n [[bobaasvlieënier]] van die [[Duitsland|Duitse]] [[Luftwaffe]], wen sy eerste luggeveg naby [[Cambrai]], [[Frankryk]]. * [[2 November]] – Tydens die Arabiese opstand teen die [[Ottomaanse Ryk]] word [[sjarief]] Hoessein ibn Ali as koning van [[Arabië]] gekroon. * [[5 November]] – Die [[Koninkryk van Pole]] word gesamentlik deur die keisers van [[Duitsland]] en [[Oostenryk]] geproklameer. * [[29 Desember]] – Die SS ''[[O'Bell]]'' strand net suidwes van die mond van die [[Mbasherivier]] en naby Mendupunt in die destydse [[Galekaland]]. == Geboortes == * [[3 Januarie]] – [[Betty Furness]], Amerikaanse aktrise en skrywer († [[1994]]). * [[12 Januarie]] – [[Pieter Willem Botha|Pieter Willem (P.W.) Botha]], [[Suid-Afrika]]anse politikus, agste [[Eerste Minister van Suid-Afrika]] (1978–1984) en sesde [[Staatspresident van Suid-Afrika]] (1984–1989) († [[2006]]). * [[14 Januarie]] – [[Bun Booyens]], Afrikaanse kultuurhistorikus († [[2010]]). * [[8 Februarie]] – [[Betty Field]], Amerikaanse aktrise († [[1973]]). * [[16 Februarie]] – Epainette Mbeki, Suid-Afrikaanse anti-apartheidsaktivis en moeder van [[Thabo Mbeki]] († [[2014]]). * [[29 Februarie]] – [[Dinah Shore]], Amerikaanse sangeres († [[1994]]). * [[4 Maart]] – [[Cecil Aronowitz]], Suid-Afrikaansgebore altviolis († [[1978]]). * [[8 Maart]] – [[Albert Mongita]], Kongolese akteur, dramaturg, skilder, filmmaker en teaterregisseur (+[[1985]]). * [[11 Maart]] – [[Harold Wilson]], [[Eerste minister van die Verenigde Koninkryk]] († [[1995]]). * [[19 Maart]] – [[Theo Gerdener]], joernalis, skrywer, Natalse administrateur, senator, minister van binnelandse sake en later leier van die Demokratiese Party († [[2013]]). * [[20 Maart]] – [[Ernst van Heerden]], Afrikaanse digter († [[1997]]). * [[5 April]] – [[Gregory Peck]], Amerikaanse akteur († [[2003]]). * [[22 April]] – [[Yehudi Menuhin]], Amerikaanse violis († [[1999]]). * [[30 April]] – [[Claude Shannon]], Amerikaanse wiskundige en kriptograaf († [[2001]]). * [[1 Mei]] – [[Glenn Ford]], Kanadese akteur († [[2006]]). * [[8 Mei]] – [[João Havelange]], Brasiliaanse sportbestuurder en [[FIFA]] se sewende president († [[2016]]). * [[8 Junie]] – [[Francis Crick]], Britse molekulêre bioloog, biofisikus en neurosjirurg († [[2004]]). * [[24 Junie]] – [[John Ciardi]], Amerikaanse digter, vertaler en etimoloog († [[1986]]). * [[1 Julie]] – [[Olivia de Havilland]], Amerikaanse aktrise († [[2020]]) * [[2 Julie]] – [[Hans-Ulrich Rudel]], Duitse kolonel en meesgedekoreerde [[bobaasvlieënier]] († [[1982]]). * [[6 Julie]] – [[Audrey Blignault]], Afrikaanse skrywer († [[2008]]). * [[13 Julie]] – [[Gawie Cillié]], Suid-Afrikaanse komponis († [[2000]]). * [[28 Julie]] – [[Schalk Pienaar (joernalis)|Schalk Pienaar]], joernalis en koerantredakteur († [[1978]]). * [[6 Augustus]] – [[Hugo Biermann]], Hoof van die [[Suid-Afrikaanse Vloot]] en Hoof van die [[Suid-Afrikaanse Weermag]] († [[2012]]). * [[7 Augustus]] – [[Lalie Beukes]], Afrikaanse skrywer († [[2009]]). * [[12 September]] – [[Edward Binns]], Amerikaanse akteur († [[1990]]). * [[13 September]] – [[Roald Dahl]], Walliese skrywer, digter en dramaturg († [[1990]]). * [[4 Oktober]] – [[Anton Rupert]], Afrikaanse entrepreneur, sakeleier en omgewingsbewaarder († [[2006]]). * [[7 Oktober]] – [[Walt Whitman Rostow]], Amerikaanse ekonoom († [[2003]]). * [[5 November]] – [[Cornelis Pama]], Suid-Afrikaanse heraldikus en [[Genealogie|genealoog]] († [[1994]]). * [[27 November]] – [[F.A. Venter]], Afrikaanse skrywer († [[1997]]). * [[6 Desember]] – [[Owen Horwood]], [[Suid-Afrika]]anse politikus, Minister van Finansies († [[1998]]). * [[9 Desember]] – [[Kirk Douglas]], Amerikaanse akteur († [[2020]]). == Sterftes == * [[28 Februarie]] – [[Henry James]], Amerikaanse skrywer en literêre kritikus (* [[1843]]). * [[12 Maart]] – [[Marie von Ebner-Eschenbach]], Oostenrykse skryfster (* [[1830]]). * [[23 Julie]] – [[William Ramsay]], [[Skots]]e [[chemikus]] en [[Nobelprys vir Chemie|Nobelpryswenner]] (* [[1852]]). * [[3 Augustus]] – [[Roger Casement]], Ierse nasionalis (* [[1864]]). * [[14 September]] – [[José Echegaray y Eizaguirre|José Echegaray]], Spaanse dramaturg en politikus en [[Nobelprys]]-wenner (* [[1832]]). * [[15 November]] – [[Henryk Sienkiewicz]], Poolse outeur, ontvanger van die [[Nobelprys vir Letterkunde]] [[1905]] (* [[1846]]) * [[21 November]] – [[Frans Josef I van Oostenryk]], laaste [[Keiserryk Oostenryk|keiser van Oostenryk]] en eerste keiser van [[Oostenryk-Hongarye]] (* [[1830]]). * [[24 November]] – [[Hiram Maxim]], uitvinder van die Maxim-masjiengeweer (* [[1840]]). * [[28 November]] – [[M.T. Steyn]], Vrystaatse regsgeleerde, politikus en staatsman, President van die [[Oranje-Vrystaat]] (* [[1857]]). * [[29 Desember]] – [[Grigori Raspoetin]], [[Rusland|Russiese]] lekeprediker (* [[1869]]). [[Kategorie:1916| ]] ojm656jflizryrewiyundjtztmjd87i 0 1582 2513767 2487715 2022-07-20T14:50:33Z Aliwal2012 39067 /* Gebeure */ verwys na artikel "List of tallest buildings" op en:wp wikitext text/x-wiki {{jare}} Die '''jaar 1647''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Dinsdag]] begin het. Dit was die 47ste jaar van die [[17de eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * Die [[Katedraal van Straatsburg]] in Frankryk word die hoogste gebou ter wêreld, 'n rekord wat dit hou tot [[1874]]. * [[22 Januarie]] – [[Benedetto Odescalchi]] (later [[Pous Innocentius XI]]) word prefek van die Opperste Tribunaal van die Apostoliese Signatura. * [[25 Maart]] – Die [[Nederland]]se skip ''[[Haarlem (skip)|Nieuwe Haarlem]]'', 'n Oos-Indiëvaarder in besit van die ''Vereenigde Oostindische Compagnie ([[VOC]])'', strand met 'n bemanning van sestig lede aan die [[Kaapstad]]. Die Nederlanders kom vir die eerste keer oor 'n langer tydperk in aanraking met die plaaslike [[Khoikhoi]] voordat hulle in 1648 deur 'n vloot van vyf VOC-skepe gered is. == Geboortes == * [[2 April]] – [[Maria Sibylla Merian]], Switserse natuurwetenskaplike en kunstenaar († [[1717]]). * [[3 Oktober]] – [[Johannes Voet]], Nederlandse regsgeleerde († [[1713]]). == Sterftes == * [[21 Mei]] – [[Pieter Corneliszoon Hooft]], [[Nederland]]se digter en historikus (* [[1581]]). * [[25 Oktober]] – [[Evangelista Torricelli]], 'n Italiaanse fisikus, wiskundige en uitvinder van die [[barometer]] (* [[1608]]). * [[30 November]] – [[Bonaventura Cavalieri]], [[Italië|Italiaanse]] [[wiskunde|wiskundige]] (* [[1598]]). [[Kategorie:1647| ]] [[Kategorie:17de eeu]] swrd1vi0gzmuo2f7qz2ntz6hckam3xr 2513773 2513767 2022-07-20T15:25:38Z Aliwal2012 39067 /* Gebeure */ wikitext text/x-wiki {{jare}} Die '''jaar 1647''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Dinsdag]] begin het. Dit was die 47ste jaar van die [[17de eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * Die [[Katedraal van Straatsburg]] in Frankryk word met 'n hoogte van 142 meter die hoogste gebou ter wêreld, 'n rekord wat dit hou tot [[1874]]. * [[22 Januarie]] – [[Benedetto Odescalchi]] (later [[Pous Innocentius XI]]) word prefek van die Opperste Tribunaal van die Apostoliese Signatura. * [[25 Maart]] – Die [[Nederland]]se skip ''[[Haarlem (skip)|Nieuwe Haarlem]]'', 'n Oos-Indiëvaarder in besit van die ''Vereenigde Oostindische Compagnie ([[VOC]])'', strand met 'n bemanning van sestig lede aan die [[Kaapstad]]. Die Nederlanders kom vir die eerste keer oor 'n langer tydperk in aanraking met die plaaslike [[Khoikhoi]] voordat hulle in 1648 deur 'n vloot van vyf VOC-skepe gered is. == Geboortes == * [[2 April]] – [[Maria Sibylla Merian]], Switserse natuurwetenskaplike en kunstenaar († [[1717]]). * [[3 Oktober]] – [[Johannes Voet]], Nederlandse regsgeleerde († [[1713]]). == Sterftes == * [[21 Mei]] – [[Pieter Corneliszoon Hooft]], [[Nederland]]se digter en historikus (* [[1581]]). * [[25 Oktober]] – [[Evangelista Torricelli]], 'n Italiaanse fisikus, wiskundige en uitvinder van die [[barometer]] (* [[1608]]). * [[30 November]] – [[Bonaventura Cavalieri]], [[Italië|Italiaanse]] [[wiskunde|wiskundige]] (* [[1598]]). [[Kategorie:1647| ]] [[Kategorie:17de eeu]] g6iq9pfxdkrbs2p0wx8ng8o0hndwjmi 0 2365 2513864 2456327 2022-07-21T07:21:03Z 196.15.154.226 /* Gebeure */ skakel wikitext text/x-wiki {{AugustusKalender}} '''7 Augustus''' is die 219de dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (220ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 146 dae in die res van die jaar. == Gebeure == * [[767]] – [[Pous Stefanus III]] volg [[Pous Paulus I]] op. * [[1316]] – [[Pous Johannes XXII]] volg [[Pous Clemens V]] op. * [[1442]] – Keiser Frederik III stel [[Enea Silvio Piccolomini]] (later [[Pous Pius II]]) aan as hofdigter. * [[1587]] – [[Pous Sixtus V]] stel William Allen, Engelse priester aan die Vatikaan, aan as kardinaal. * [[1794]] – Boere in [[Pennsilvanië]] rebelleer teen federale [[belasting]] op [[drank]], en begin die Whiskeyrebellie. * [[1814]] – [[Pous Pius VII]] herstel die Jesuǐte in ere. * [[1883]] – Die eertydse [[onafhanklikheid|onafhanklike]] [[republiek]], [[Stellaland]], verenig met [[Goosen]] in die noorde van die [[Kaapkolonie]]. * [[1927]] – Die Vredebrug tussen Fort Erie, [[Ontario]] en [[Buffalo, New York]] word in gebruik geneem. <!--*[[1947]] – [[Kon-Tiki]], [[Thor Heyerdahl]]'s [[balsa wood]] raft, landed at Raroia in the [[Tuamotu Islands]].--> * [[1942]] – [[Tweede Wêreldoorlog]]: Geallieerde Magte land op Guadalcanal-eiland en die [[Slag van Guadalcanal]] begin. * [[1958]] – Die duikboot ''[[USS Seawolf (SSN-575)|USS Seawolf]]'' duik en kom eers weer op 6 Oktober na die oppervlakte. * [[1960]] – Die [[Ivoorkus]] word van [[Frankryk]] onafhanklik. * [[1972]] – [[Uganda|Ugandese]] leier [[Idi Amin]] gee Asiate 90 dae om die land te verlaat. * [[1998]] – Bomaanvalle op die [[VSA]] se ambassades in [[Dar es Salaam]] en [[Nairobi]] dood 224 en beseer meer as 4&nbsp;500 mense. * [[1987]] – ’n [[VSA|Amerikaanse]] vrou word die eerste persoon om oor die [[Beringstraat]] van die VSA na die [[Sowjet-Unie]] te swem. * [[2003]] – Amrozi bin Nurhasyim word skuldig bevind aan die [[2002 Bali-bomaanvalle|bomaanval]] op 'n nagklub in [[Bali]] in 2002 waarin 190 mense gesterf het. == Geboortes == [[Lêer:Charlize Theron at Meteor Ireland Music Awards 2008.jpg|duimnael|Charlize Theron in 2008]] *[[1794]] – Abraham Josias Cloete, Afrikaanse generaal in die Britse leër († [[1886]]) *[[1881]] – [[E.G. Jansen]], Suid-Afrikaanse politikus en agste [[Goewerneur-generaal van Suid-Afrika]] (1951–1959) († [[1959]]). * [[1895]] – [[Cecilia Wessels]], Suid-Afrikaanse operasangeres († [[1970]]). * [[1916]] – [[Lalie Beukes]], Afrikaanse skrywer († [[2009]]). * [[1920]] – [[Willie Maree]], Suid-Afrikaanse politikus, leier van die [[Nasionale Party]] in Natal († [[1980]]). * [[1923]] – [[Willem Barnard]], [[Springbokke|Springbokrugbyspeler]] († [[2012]]). * [[1928]] – [[James Randi]], Amerikaanse kulkunstenaar en wetenskaplike skeptikus († [[2020]]). * [[1933]] – [[Wilma Stockenström]], Suid-Afrikaanse skrywer, vertaler en aktrise. * [[1942]] – [[B.J. Thomas]], Amerikaanse sanger en akteur († [[2021]]). * [[1955]] – [[Wayne Knight]], Amerikaanse akteur. * [[1957]] – [[Christiana Figueres]], [[Costa Rica]] klimaataktivis. * [[1975]] – [[Charlize Theron]], Suid-Afrikaanse Hollywood-rolprentaktrise. * [[1996]] – [[Brendan Peyper]], Afrikaanse sanger en akteur. == Sterftes == * [[1560]] – [[Anastasia Romanowna]], die eerste vrou van [[Iwan IV van Rusland|Iwan die Verskriklike]] van Rusland (* [[1530]]) * [[1941]] – [[Rabindranath Tagore]], Bengaalse digter en Nobelpryswenner (* [[1861]]). * [[1957]] – [[Oliver Hardy]], Amerikaanse akteur (* [[1892]]). * [[2000]] – [[Tolla van der Merwe]], Suid-Afrikaanse storieverteller en komediant (* [[1943]]). * [[2012]] – [[Noreen Berry]], Suid-Afrikaansgebore mezzosopraan (* [[1931]]). * [[2019]] – [[Kary Mullis]], Amerikaanse [[Biochemie|biochemikus]] (* [[1944]]). * [[2021]] – [[Markie Post]], Amerikaanse aktrise (* [[1950]]). == Vakansies, vierings, en waarnemingsdae == {{commonskat|7 August}} * Feesdag van [[Pous Sixtus II]] in die [[Rooms-Katolieke Kerk]]. * [[Onafhanklikheidsdag]] in die '''[[Ivoorkus]]''' ([[1960]]). [[Kategorie:Augustus]] jf883vxee4anfyh9rxmj653vf86e40w 0 2386 2513859 2511307 2022-07-21T07:08:54Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ Elandré Schwartz wikitext text/x-wiki {{AugustusKalender}} '''28 Augustus''' is die 240ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (241ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 125 dae in die res van die jaar. == Gebeure == * [[1521]] – [[Süleyman I|Süleyman I die Grote]] verower [[Belgrado]]. * [[1789]] – [[William Herschel]] ontdek [[Enkelados]], die sesde grootste [[Natuurlike satelliet|maan]] van die [[planeet]] [[Saturnus]]. * [[1794]] – [[Pous Pius VI]] publiseer "Auctorem fidei" teen biskop Scipione del Ricci en die sinode van Pistoia. * [[1833]] – Die Britse parlement verbied slawerny in die [[Britse Ryk]]. * [[1842]] – Die skip ''[[Waterloo (skip)|Waterloo]]'' vergaan met groot lewensverlies by die mond van die [[Soutrivier]] in [[Tafelbaai]]. * [[1963]] – [[Martin Luther King Jr.]] lewer sy "I have a dream"-toespraak in [[Washington, D.C.]], [[Verenigde State]]. == Geboortes == * [[854]]– [[Muḥammad ibn Zakarīya al-Rāzi]], 'n Persiese skolier, dokter, alchemis, chemikus en filosoof [[circa]] († [[925]]) * [[1476]] – [[Kano Motonobu|Kanō Motonobu]], Japannese skilder († [[1559]]). * [[1748]] – [[Tjaart van der Walt]], Suid-Afrikaanse militaris († [[1802]]). * [[1749]] – [[Johann Wolfgang von Goethe]], Duitse skrywer, dramaturg en filosoof († [[1832]]). * [[1814]] – [[Sheridan Le Fanu]], Ierse skrywer van Gotiese romans († [[1873]]) * [[1941]] – [[Joseph Shabalala]], Suid-Afrikaanse [[sanger]] en stigter van [[Ladysmith Black Mambazo]] († [[2020]]). * [[1875]] – [[M.E.R.]], Afrikaanse skrywer († [[1975]]). * [[1890]] – [[G.C. en S.B. Hobson|G.C. Hobson]], Afrikaanse skrywer († [[1945]]). * [[1894]] – [[Karl Böhm]], [[Oostenryk]]se [[dirigent]] († [[1981]]). * [[1899]] – [[Chang Myon]], [[Suid-Korea]]anse politikus († [[1966]]). * [[1942]] – [[José Eduardo dos Santos]], [[Angola|Angolese]] politikus († [[2022]]). * [[1947]] – [[Irma Joubert]], Afrikaanse geskiedkundige [[fiksie]]skrywer. * [[1957]] – [[Rick Rossovich]], Amerikaanse [[akteur]]. * [[1958]] – [[Whip Hubley]], Amerikaanse akteur. * [[1959]] – [[Brian Thompson]], Amerikaanse akteur. * [[1969]] – [[Jack Black]], Amerikaanse akteur. * [[1980]] – [[Johny Klein]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[1989]] – [[Valtteri Bottas]], [[Finland|Finse]] [[Formule Een]]renjaer. * [[1995]] – [[Elandré|Elandré Schwartz]], Suid-Afrikaanse sanger-liedjieskrywer. == Sterftes == * [[430]] – [[Augustinus van Hippo]], [[Christene|Christelike leier]], [[filosoof]] en [[skrywer]] uit [[Noord-Afrika]] (* [[354]]) * [[632]] – [[Fatimah]], dogter van die profeet [[Muhammad]] (* [[605]]). * [[1904]] – [[Anne van Rooy]], stammoeder van die Van Rooy-familie in Suid-Afrika (* [[1834]]). * [[1959]] – [[Bohuslav Martinů]], Tsjeggiese komonis en opvoerder (* [[1890]]). * [[1961]] – Wilhelm Johannes Verwoerd, vader van [[Hendrik Frensch Verwoerd]] (* [[23 April]] [[1874]]) * [[1976]] – [[Anissa Jones]], Amerikaanse aktrise (* [[1958]]). * [[1985]] – [[Ruth Gordon]], Amerikaanse aktrise en skryfster (* [[1896]]). * [[1987]] – [[John Huston]], Ierse akteur en regisseur (* [[1906]]) * [[1995]] – [[Earl W. Bascom]], Amerikaanse akteur, rodeoruiter en skilder (* [[1906]]). * [[2007]] – [[Miyoshi Umeki]], Japannees-Amerikaanse aktrise (* [[1929]]). * [[2008]] – [[George Weideman]], 'n [[Afrikaans]]e [[digter]], [[skrywer]] en [[drama]]turg (* [[1947]]). * [[2017]] – [[Mireille Darc]], Franse aktrise en model (* [[1938]]). * [[2020]] – [[Chadwick Boseman]], Amerikaanse akteur, vervaardiger, en skrywer (* [[1976]]) == Vakansies, vierings, en waarnemingsdae == * {{commonskat|28 August}} [[Kategorie:Augustus]] rg2415qqg07jqb2zevikfdd2zsfldus 0 2943 2513855 1679710 2022-07-21T05:46:36Z Oesjaar 7467 /* Geboortes */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Yeshe_Tsogyal.jpg|teks=Yeshe Tsogyal}} Die '''jaar 817''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Sondag]] begin het. Dit was die 17de jaar van die [[9de eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * Konsilie van [[Aken]] onder leiding van [[Lodewyk die Vrome]]. * [[25 Januarie]] – [[Pous Paschalis I]] volg [[Pous Stefanus IV]] op. == Geboortes == * Onbekend – [[Pepyn van Vermandois]], hy sterf na [[850]]. == Sterftes == * [[24 Januarie]] – Pous Stefanus IV, die 97ste [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] (* onbekend). * [[Yeshe Tsogyal]] - die moeder van die Tibetaanse Boeddhisme. (moontlik legendaries) [[Kategorie:9de eeu]] 42q90xfroiwp97vs1v66np9lky3qpwx 0 4309 2513810 2511864 2022-07-20T18:31:54Z Sobaka 328 /* Geboortes */ byvoeging wikitext text/x-wiki {{MeiKalender}} '''12 Mei''' is die 132ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (133ste in 'n [[skrikkeljaar]]). Daar is nog 233 dae in hierdie jaar. == Gebeure == * [[254]] – [[Pous Stefanus I]] volg [[Pous Lucius I]] op as [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]]. * [[1012]] – [[Teenpous Gregorius VI]] word pous van die Rooms-Katolieke Kerk. * [[1191]] – [[Richard I van Engeland]] trou met Berengaria van Navarre. * [[1264]] – Die Slag van Lewes begin. * [[1328]] – Keiser Lodewyk IV (die Beier) stel [[Teenpous Nicolaas V]] aan as pous. * [[1367]] – [[Pous Urbanus V]] stel Guillaume d”Aigrefeuille die Jongere, aan as kardinaal priester van St. Étienne by Mont Cœlius. * [[1588]] – Henry III van Frankryk vlug uit [[Parys]] nadat Henry van Guise die stad binnekom. * 1619 – Johan van Oldenbarnevelt word weens hoogverraad ter dood veroordeel . * [[1689]] – Koning Willlem se Oorlog: [[William III van Engeland|Willem III van Engeland]] sluit aan by die Bond van Augsburg en verklaar oorlog teen [[Frankryk]]. * [[1718]] – [[Carlo Rezzonico]] (later [[Pous Clemens XIII]]) word goewerneur van Rieti. * [[1797]] – Eerste Koalisie: [[Napoleon I van Frankryk]] verower [[Venesië]]. Die republiek van Venesie was vanaf 726 ´n onafhanklike land gewees. * [[1820]] – [[Annibale Sermattei della Genga]] (later [[Pous Leo XII]]) word vikaris-generaal van Rome. * 1832 – In die Teatro della Canobbiana, te Milaan, begin die eerste opvoering van die opera ''L'elisir d'amore'' ''(die liefdeselixier)'' van die Italiaanse komponis Gaetano Donizetti. * [[1870]] – [[Manitoba]] word 'n provinsie van Kanada. * [[1873]] – Oscar II van Swede-Noorweë gekroon as koning van [[Swede]]. * [[1881]] – In [[Noord-Afrika]], word [[Tunisië]] 'n [[Frankryk|Franse]] protektoraat. * [[1885]] – Die vierdaagse Slag van Batoche kom tot 'n einde met 'n oorwinning oor die rebelle. * [[1931]] – Die bevrore lyk van [[Alfred Wegener]] word in [[Groenland]] gevind. * [[1932]] – Tien weke na sy ontvoering word die seun van [[Charles Lindbergh]] dood teruggevind. * 1935 – Robert Smith en Bill Wilson stig die AA ("''Alcoholics Anonymous''"). * 1940 – [[Tweede Wêreldoorlog]]: Die Nederlandse mynvëer ''Bulgia'' word tydens ´n aanval deur ´n Duitse [[vegvliegtuig]] gesink en 13 matrose sterf tydens die aanval. * [[1949]] – Die [[Sowjetunie]] staak die [[Berlynse Lugbrug|Blokkade van Berlyn]]. * 1965 – Die onbemande Sowjetruimtevaartuig ''Loenik 5'' stort op die maan neer. * [[1967]] – [[Pink Floyd]] hou die eerste kwadrofoniese rockkonsert. * 1976 – Die Spaanse [[olietenkskip]] ''Urquiola'' loop by La Coruña aan land en besoedel ongeveer 100 kilometer se strand met [[ruolie]]. * [[2000]] – Die [[Tate Modern]]-kunsmuseum open in [[Londen]] * [[2002]] – Voormalige President [[Jimmy Carter]] arriveer in [[Kuba]] vir 'n vyfdagbesoek aan [[Fidel Castro]] en is die eerste [[President van die Verenigde State]] wat Kuba besoek sedert Castro se [[1959]]-rewolusie. * 2008 – 'n [[Aardbewing]] in Sentraal-China van 7,5 op die [[Richterskaal]] eis meer as 50 000 lewens. * [[2010]] – [[Afriqiyah Lugdiens Vlug 771]] stort neer by die [[Tripoli Internasionale Lughawe]] in [[Libië]]. Die vlug vanaf Suid-Afrika het 104 passasiers aan boord gehad. 103 mense sterf en een seun (9 jaar) uit die [[Nederlande]] oorleef. == Geboortes == * [[1330]] – Willem V van Holland, graaf van Holland († 1389). * [[1496]] – Gustav I van Swede, koning van Swede († [[1560]]). * [[1670]] – Koning [[August II van Pole]] († [[1733]]). * [[1794]] – Sir [[George Cathcart]], Britse generaal, diplomaat en goewerneur van die [[Kaapkolonie]] († [[1854]]). * [[1803]] – [[Justus von Liebig]], Duitse chemikus († [[1873]]). * [[1820]] – [[Florence Nightingale]], Engelse verpleegster, bekend as "''die dame met die lamp''" († [[1910]]). * [[1828]] – [[Dante Gabriel Rossetti]], Italiaanse digter en skilder († [[1882]]). * [[1842]] – [[Jules Massenet]], Franse komponis († [[1912]]). * [[1845]] – [[Gabriel Fauré]], Franse komponis († [[1924]]). * [[1872]] – [[Henry Sampson]], leier van die [[Arbeidersparty (Suid-Afrika, 1910)|Suid-Afrikaanse Arbeidersparty]] († [[1938]]). * [[1890]] – [[Kurt Student]], Duitse generaal († 1978). * [[1900]] – [[Helene Weigel]], aktrise († [[1971]]). * [[1907]] – [[Katharine Hepburn]], Amerikaanse aktrise († [[2003]]). * [[1910]] – [[Dorothy Crowfoot Hodgkin]], Britse chemikus, grondlegger van proteïenkristallografie († [[1994]]). * [[1914]] – [[Howard K. Smith]], joernalis († [[2002]]). * 1914 – [[Bertus Aafjes]], Nederlandse skrywer en digter († 1993). * [[1921]] – [[Joseph Beuys]], Duitse beeldhouer en kunstenaar († [[1986]]). * [[1923]] – [[Daniel Steyn]], [[Suid-Afrikaanse]] [[politikus]] en kabinetsminister († [[2017]]). * [[1924]] – [[Tony Hancock]], komediant († [[1968]]). * [[1929]] – [[Sam Nujoma]], [[Namibië|Namibiese]] politikus en eerste president van Namibië (1990–2005). * [[1931]] – [[Stella Branca]], [[Afrikaans]]e [[skrywer]] en [[kunstenaar]] († [[2020]]). * [[1937]] – [[George Carlin]], Amerikaanse komediant. * [[1952]] – [[Membathisi Mdladlana]], Suid-Afrikaanse politikus, hoëkommissaris in [[Kanada]]. * [[1961]] – [[Zandile Gumede]], politikus en voorheen [[burgemeester]] van die [[eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit]]. * [[1962]] – [[Emilio Estevez]], Amerikaanse akteur. * [[1966]] – [[Stephen Baldwin]], Amerikaanse akteur. * [[1975]] – [[Jonah Lomu]], [[Nieu-Seeland]]se [[rugby]]speler († [[2015]]). * [[1980]] – [[Rishi Sunak]], Britse politikus. == Sterftes == * [[1003]] – [[Pous Silvester II]], die 139ste pous van die Rooms-Katolieke Kerk (* ±[[945]]) * [[1012]] – [[Pous Sergius IV]], die 142ste pous van die Rooms-Katolieke Kerk (* ±[[970]]) * [[1884]] – [[Bedrich Smetana]], [[Tsjeggo-Slowakye|Tsjeggiese]] komponis (* [[1824]]). * [[1889]] – [[John Cadbury]], stigter van [[sjokolade]]maatskappy * [[1931]] – [[Eugène Ysaÿe]], Belgiese violis en komponis (* [[1858]]). * [[1935]] – [[Józef Piłsudski]], president van [[Pole]] (* [[1867]]). * [[1947]] – [[Walter Madeley]], leiersfiguur in die [[Arbeidersparty (Suid-Afrika, 1910)|SA Arbeidersparty]] (* [[1873]]) * [[1956]] – [[Louis Calhern]], Amerikaanse stil-filmakteur (* [[1895]]). * [[1957]] – [[Erich von Stroheim]], Amerikaanse akteur, regisseur en vervaardiger (* 1885) * [[1966]] – [[Felix Steiner]], [[Duitsland|Duitse]] generaal (* [[1896]]). * [[1976]] – [[Rudolf Kempe]], Duitse [[dirigent]] (* 1910). * [[1980]] – [[Lillian Roth]], Amerikaanse aktrise (* 1910). * [[1985]] – [[Jean Dubuffet]], Franse skilder en beeldhouer (* [[1901]]). * [[1986]] – [[Elisabeth Bergner]], Duitse aktrise (* 1897). * [[1988]] – [[Chet Baker]], [[jazz]] trompetspeler (* [[1929]]) * [[1992]] – [[Robert Reed]], Amerikaanse akteur, ''[[The Brady Bunch]]'' (* [[1932]]) * [[1994]] – [[Erik Erikson]], [[Duitsers|Duits]]-Amerikaanse [[Ontwikkelingsielkunde|ontwikkelingsielkundige]] (* 1902). * [[2001]] – [[Perry Como]], Amerikaanse [[sanger]] en TV-aanbieder (* [[1912]]). * [[2013]] – [[Nico van Rensburg]], Afrikaanse boeremusiek-legende en konsertinaspeler (* [[1937]]). * [[2014]] – [[Cornell Borchers]], [[Duitsland|Duitse]] aktrise (* [[1925]]) * [[2015]] – [[Ruth Mompati]], Suid-Afrikaanse politikus en ambassadeur (* 1925). * [[2018]] – [[Sam Nzima]], Suid-Afrikaanse fotojoernalis (* [[1934]]). == Vakansiedae == * Internasionale Dag van die Verpleegkunde [[Kategorie:Mei]] 0yh1m4t01htiwyi3pdu4nhnze78t3tw 0 8175 2513741 2513527 2022-07-20T12:48:47Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel gaan oor die Quartier Latin van [[Parys]]. Vir die Quartier Latin van die Kanadese stad [[Montreal]], sien [[Quartier latin de Montréal]].'' [[Lêer:Paris 75005 Place de la Sorbonne Sainte-Ursule 20041101.jpg|duimnael|Université de la Sorbonne, Parys, Quartier Latin]] Die bekende historiese buurt '''Quartier Latin''' lê in die Vyfde en Sesde [[Arrondissement]] van [[Parys]]. Dit strek van die stadswyk [[Saint-Germain-des-Près]] tot by die Jardin du Luxembourg. Die buurt kry sy naam vanweë die feit dat die Middeleeuse skole en universiteite se enigste voertaal [[Latyn]] is. Die Quartier Latin lê op 'n terrein wat in die Romeinse tydperk die forum of stadsentrum van die antieke Lutetia is; in 1869 word tydens bouwerk in die rue Monge oorblyfsels van die Romeinse amfiteater uit die eerste eeu n.C. opgegrawe. Die Quartier Latin is nie werklik 'n stadswyk (Frans: ''quartier'') van die Franse hoofstad nie, maar 'n historiese buurt met die ''Quartier de la [[Sorbonne]]'' in die Vyfde [[Arrondissement]] as sy sentrum. {{Koördinate|48|51|5|N|2|20|35|O|region:FR_type:landmark|aansig=titel}} {{Normdata}} [[Kategorie:Parys]] mopo0ajbltir93w9c59zzaslu7kb2oc 4 9591 2513747 2513032 2022-07-20T13:24:10Z Burgert Behr 2401 Nuwe voorstel: Neanderdaller wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background:#FFFFFF; border:solid 1px #479429;" cellspacing="0" cellpadding="10" | colspan="2" | '''Kandidaatartikels vir voorblad: Help vorm die beste van Wikipedia''' Hier besluit ons watter artikels op die voorblad van die Afrikaanse Wikipedia gaan verskyn. ''''n Voorbladartikel''' moet die beste werk op Wikipedia ten toon stel. Om 'n artikel te nomineer kan dit gewoon bygevoeg word aan die onderkant van hierdie bladsy. Lees asseblief eers die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|Riglyne vir nominasie]] voor u 'n artikel nomineer. U kan beïnvloed wat op die voorblad verskyn deur 'n artikel te ondersteun of deur beswaar aan te teken. Persone wat 'n artikel voorstel moet ook bereid wees om te help om besware aan te spreek. As daar geen noemenswaardige besware is nie kan 'n artikel moontlik 'n voorbladartikel word. Die beleid is tans om enige genomineerde bladsy waarvoor daar na 'n maand geen geldige beswaar is nie en wat aan die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|vereistes voldoen]] as 'n moontlike voorbladartikel te beskou. 'n Artikel word vir 'n week lank op die voorblad vertoon, vanaf Maandag tot die daaropvolgende Sondag. Ou suksesvolle nominasies word na die betrokke argief verskuif. 'n Lys van voorbladartikels wat al in hierdie jaar gebruik is, is by [[Wikipedia:Voorbladartikels {{CURRENTYEAR}}]] te kry. Daar is ook 'n inleiding tot die voorbladartikelprojek by [[Wikipedia:Voorbladartikel]]. Onsuksesvolle nominasies kan besigtig word by [[Wikipedia:Onsuksesvolle voorbladnominasies/2022]]. |- | colspan="2" | <div style="border-bottom: solid 2px #479429;">[[Lêer:Calendar-nl.png|30px]] '''Opkomende weke'''</div> |- valign="top" | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}|Volgende week]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }}}} }} | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}|Die week daarop]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }}}} }} |} {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2005|2005]] | argief2 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2006|2006]] | argief3 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2007|2007]] | argief4 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2008|2008]] | argief5 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2009|2009]] | argief6 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2010|2010]] | argief7 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2011|2011]] | argief8 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2012|2012]] | argief9 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2013|2013]] | argief10 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2014|2014]] | argief11 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2015|2015]] | argief12 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2016|2016]] | argief13 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2017|2017]] | argief14 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2018|2018]] | argief15 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2019|2019]] | argief16 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2020|2020]] | argief17 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2022|2022]] }} Hier kan u gerus voorstelle maak vir moontlike voorbladartikels, of ondersteuning of beswaar lewer oor huidige nominasies. Dit is behulpsaam om u nominasies, besware en ondersteuning van kommentaar te voorsien wat betrekking op die artikel se inhoud het. Indien u gekant is teen 'n artikel se nominasie kan dit help om te sê waarom, so kan probleme aangespreek word en u mag u teenkanting na ondersteuning verander. So ook kan redes vir 'n nominasie ander gebruikers help om die goeie punte van 'n artikel raak te sien. U is welkom om die volgende sjablone te gebruik: * {{sl|ondersteun}} ({{ondersteun}}) * {{sl|gekant}} ({{gekant}}) * {{sl|neutraal}} ({{neutraal}}) * {{sl|kommentaar}} ({{kommentaar}}) * {{sl|vraag}} ({{vraag}}) ; Wenk: Om die vervoerband vir 2022 te besigtig, '''[[Wikipedia:Voorbladartikels 2022|klik hier]]'''. ;Nuwe voorstelle == [[Alpha Centauri]] == {{sperdatum|24 Julie 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:17, 24 Junie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:49, 1 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:07, 2 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 09:06, 3 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:35, 4 Julie 2022 (UTC) == [[Oorsprong van voëls]] == {{sperdatum|2 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 14:38, 2 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:06, 2 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 09:06, 3 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Interessante artikel, dankie Burgert! --[[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 10:22, 3 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:12, 4 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:35, 4 Julie 2022 (UTC) == [[Nederlandse nasionale krieketspan]] == {{sperdatum|4 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Hulle speel sedert sowat 200 jaar gelede al krieket en is tans van die leidende krieketlande in Europa. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:35, 4 Julie 2022 (UTC) * {{kommentaar}} – goeie kandidaat, deur SpesBona uitgebrei, maar moet nog deeglik geproeflees word vir taalfoute en sinskonstruksie. --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:53, 4 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} (proeflees afgehandel, dankie!) – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:11, 7 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} - [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:53, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:14, 8 Julie 2022 (UTC) == [[Bonobo]] == {{sperdatum|8 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Burgert_Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:25, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:14, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:40, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:53, 8 Julie 2022 (UTC) == [[Neanderdaller]] == * {{ondersteun}} – Sjoe, nou is ek moeg vir dié spulletjie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:23, 20 Julie 2022 (UTC) <!-- Dis die laaste lyn van hierdie bladsy, skryf asb. hierbo! --> [[Kategorie:Voorblad]] 911t4ejeivx9wlbrgu4tn3fpeahxh2k 2513774 2513747 2022-07-20T15:36:15Z Sobaka 328 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background:#FFFFFF; border:solid 1px #479429;" cellspacing="0" cellpadding="10" | colspan="2" | '''Kandidaatartikels vir voorblad: Help vorm die beste van Wikipedia''' Hier besluit ons watter artikels op die voorblad van die Afrikaanse Wikipedia gaan verskyn. ''''n Voorbladartikel''' moet die beste werk op Wikipedia ten toon stel. Om 'n artikel te nomineer kan dit gewoon bygevoeg word aan die onderkant van hierdie bladsy. Lees asseblief eers die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|Riglyne vir nominasie]] voor u 'n artikel nomineer. U kan beïnvloed wat op die voorblad verskyn deur 'n artikel te ondersteun of deur beswaar aan te teken. Persone wat 'n artikel voorstel moet ook bereid wees om te help om besware aan te spreek. As daar geen noemenswaardige besware is nie kan 'n artikel moontlik 'n voorbladartikel word. Die beleid is tans om enige genomineerde bladsy waarvoor daar na 'n maand geen geldige beswaar is nie en wat aan die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|vereistes voldoen]] as 'n moontlike voorbladartikel te beskou. 'n Artikel word vir 'n week lank op die voorblad vertoon, vanaf Maandag tot die daaropvolgende Sondag. Ou suksesvolle nominasies word na die betrokke argief verskuif. 'n Lys van voorbladartikels wat al in hierdie jaar gebruik is, is by [[Wikipedia:Voorbladartikels {{CURRENTYEAR}}]] te kry. Daar is ook 'n inleiding tot die voorbladartikelprojek by [[Wikipedia:Voorbladartikel]]. Onsuksesvolle nominasies kan besigtig word by [[Wikipedia:Onsuksesvolle voorbladnominasies/2022]]. |- | colspan="2" | <div style="border-bottom: solid 2px #479429;">[[Lêer:Calendar-nl.png|30px]] '''Opkomende weke'''</div> |- valign="top" | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}|Volgende week]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }}}} }} | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}|Die week daarop]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }}}} }} |} {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2005|2005]] | argief2 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2006|2006]] | argief3 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2007|2007]] | argief4 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2008|2008]] | argief5 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2009|2009]] | argief6 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2010|2010]] | argief7 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2011|2011]] | argief8 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2012|2012]] | argief9 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2013|2013]] | argief10 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2014|2014]] | argief11 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2015|2015]] | argief12 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2016|2016]] | argief13 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2017|2017]] | argief14 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2018|2018]] | argief15 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2019|2019]] | argief16 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2020|2020]] | argief17 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2022|2022]] }} Hier kan u gerus voorstelle maak vir moontlike voorbladartikels, of ondersteuning of beswaar lewer oor huidige nominasies. Dit is behulpsaam om u nominasies, besware en ondersteuning van kommentaar te voorsien wat betrekking op die artikel se inhoud het. Indien u gekant is teen 'n artikel se nominasie kan dit help om te sê waarom, so kan probleme aangespreek word en u mag u teenkanting na ondersteuning verander. So ook kan redes vir 'n nominasie ander gebruikers help om die goeie punte van 'n artikel raak te sien. U is welkom om die volgende sjablone te gebruik: * {{sl|ondersteun}} ({{ondersteun}}) * {{sl|gekant}} ({{gekant}}) * {{sl|neutraal}} ({{neutraal}}) * {{sl|kommentaar}} ({{kommentaar}}) * {{sl|vraag}} ({{vraag}}) ; Wenk: Om die vervoerband vir 2022 te besigtig, '''[[Wikipedia:Voorbladartikels 2022|klik hier]]'''. ;Nuwe voorstelle == [[Alpha Centauri]] == {{sperdatum|24 Julie 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:17, 24 Junie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:49, 1 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:07, 2 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 09:06, 3 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:35, 4 Julie 2022 (UTC) == [[Oorsprong van voëls]] == {{sperdatum|2 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 14:38, 2 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:06, 2 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 09:06, 3 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Interessante artikel, dankie Burgert! --[[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 10:22, 3 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:12, 4 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:35, 4 Julie 2022 (UTC) == [[Nederlandse nasionale krieketspan]] == {{sperdatum|4 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Hulle speel sedert sowat 200 jaar gelede al krieket en is tans van die leidende krieketlande in Europa. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:35, 4 Julie 2022 (UTC) * {{kommentaar}} – goeie kandidaat, deur SpesBona uitgebrei, maar moet nog deeglik geproeflees word vir taalfoute en sinskonstruksie. --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:53, 4 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} (proeflees afgehandel, dankie!) – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:11, 7 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} - [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:53, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:14, 8 Julie 2022 (UTC) == [[Bonobo]] == {{sperdatum|8 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Burgert_Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:25, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:14, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:40, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:53, 8 Julie 2022 (UTC) == [[Neanderdaller]] == * {{ondersteun}} – Sjoe, nou is ek moeg vir dié spulletjie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:23, 20 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:36, 20 Julie 2022 (UTC) <!-- Dis die laaste lyn van hierdie bladsy, skryf asb. hierbo! --> [[Kategorie:Voorblad]] 5ttjkf1oe65o0f094wmulbw4sxnsr19 0 9867 2513755 2511577 2022-07-20T14:01:45Z JMK 649 vertaal in ..., teksdetails wikitext text/x-wiki {{TITELAANSIG|''Harry Potter''}} {{Boek | titel = ''Harry Potter'' | subtitel = ''The Philosopher's Stone'' (1997)<br />''The Chamber of Secrets'' (1998)<br />''The Prisoner of Azkaban'' (1999)<br />''The Goblet of Fire'' (2000)<br />''The Order of the Phoenix'' (2003)<br />''The Half-Blood Prince'' (2005)<br />''The Deathly Hallows'' (2007) | oorspr titel = | vertaler = | beeld = [[Lêer:Harry Potter wordmark (British).svg|180px]] | outeur = [[J.K. Rowling]] | omslagontwerp = | land = {{vlagland|Verenigde Koninkryk}} | taal = [[Engels]] | reeks = | onderwerp = | genre = Fantasie, drama, jong volwasse fiksie, raaisel, thriller, Bildungsroman | uitgewer = Bloomsbury Publishing (VK)<br />Arthur A. Levine Books (VSA)<br />Little, Brown (VK) | uitgewingsdatum = 26 Junie 1997 – 21 Julie 2007<br />31 Julie 2016<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35539552 |title=Harry Potter and the Cursed Child to be eighth book |work=BBC News |date=10 Februarie 2016 |access-date=25 Januarie 2017 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190808181529/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35539552 |archive-date=8 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> (aanvanklike publikasie) | medium = Druk (gebind & sagteband)<br />audioboek<br />E-boek (soos op Maart 2012)<ref>{{cite web |author=Peter Svensson |url=https://www.yahoo.com/news/harry-potter-breaks-e-book-lockdown-205343680.html?ref=gs |title=Harry Potter breaks e-book lockdown |publisher=Yahoo |date=28 Maart 2012 |access-date=25 Januarie 2017 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200421235245/https://www.yahoo.com/news/harry-potter-breaks-e-book-lockdown-205343680.html?ref=gs |archive-date=21 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | bladsye = | grootte_gewig = | oplage = | isbn = | isbntoeligting = | issn = | voorafgegaan = | vervolg = }} '''''Harry Potter''''' is die titel van 'n reeks van sewe fantasieromans geskryf deur die Britse skryfster [[J.K. Rowling]], asook die naam van die hoofkarakter in die romans. Die boeke handel oor die avonture van 'n jong towenaar en sy vriende Ron Weasly en Hermione (Hermien) Granger. Gebeure in die verhaal speel meestal af by [[Hogwarts Skool vir Heksery en Towerkuns]], 'n akademie vir jong towenaars en hekse. Die sentrale konflik waarin Harry gewikkel is, is teen 'n bose towenaar, die Heer Voldemort, wat Harry se ouers vermoor het as deel van sy planne om die towerwêreld oor te neem. [[Lêer:Harry Potter british books.jpg|duimnael|links|Die Harry Potter-boeke in Engels]] [[Lêer:J. K. Rowling 2010.jpg|duimnael|links|[[J.K. Rowling]], die skrywer]] Vandat die eerste roman ''[[Harry Potter and the Philosopher's Stone]]'' (in Afrikaans getiteld ''Harry Potter en die Towenaar se Steen'') in 1997 verskyn het, wat in die VSA hernoem is tot ''Harry Potter and the Sorcerer's Stone'', het die boeke uitermate gewild geword onder lesers van alle ouderdomme, en het die reeks positiewe kommentaar van kritici ontlok. Uit die romanreeks het films, videospeletjies en ander produkte verskyn. Die sewende en laaste boek in die reeks, ''Harry Potter and the Deathly Hallows'' (in Afrikaans getiteld ''Harry Potter en die Skatte van die Dood''), is onderskeidelik uitgegee op 21 Julie en 15 November 2008, aangesien die boek, soos die voriges in die reeks, in Afrikaans vertaal moes word. == Vertaling == Die reeks is al in 65 verskillende tale vertaal sedert die eerste boek in 1997 verskyn het. Hierdie tale sluit [[Frans]], [[Nederlands]], [[Duits]], [[Afrikaans]] en [[Italiaans]] in. Die boeke is ook soos ander klassieke kinderverhale (byvoorbeeld ''Winnie The Pooh'' en ''Peter Rabbit'') in Antieke [[Grieks]] en [[Latyn]] beskikbaar. ''Harry Potter and the Philosopher's Stone'' en ''Harry Potter and the Chamber of Secrets'' is die enigste twee in die reeks wat in [[Latyn]] beskikbaar is. Die rede hiervoor is waarskynlik die tydsame proses van vertaling uit [[Engels]] in [[Latyn]]. Die vertalings is deur Peter Needham behartig, wat meer as 30 jaar by Eton Kollege gedoseer het in die Klassieke. Sy vertalings, onder die titels ''Harrius Potter et Philosophi Lapis'' en ''Harrius Potter et Camera Secretorum'', het 'n positiewe respons van kritici ontvang. Aangesien die inhoud van die boeke streng geheim gehou is tot dit amptelik regoor die wêreld vrygestel is, moes lesers van ander tale as [[Engels]] maande wag vir vertalings in die taal van hulle voorkeur. Dié was ook die geval met die Afrikaanse uitgawes, waar lesers gewoonlik tussen vyf en agt maande moes wag. Die Harry Potter-reeks word in [[Afrikaans]] uitgegee deur Human & Rousseau. Die eerste vyf boeke, ''Harry Potter and the Philosopher's Stone'', ''Harry Potter and the Chamber of Secrets'', ''Harry Potter and the Prisoner of Azkaban'', ''Harry Potter and the Goblet of Fire'' en ''Harry Potter and the Order of the Phoenix'', in Afrikaans bekend as ''Harry Potter en die Towenaar se Steen'', ''Harry Potter en die Kamer van Geheimenisse'', ''Harry Potter en die Gevangene van Azkaban'', ''Harry Potter en die Beker Vol Vuur'' en ''Harry Potter en die Orde van die Feniks'', is in Afrikaans vertaal deur Janie Oosthuysen. Die sesde boek, ''Harry Potter and the Half-Blood Prince'' en die sewende boek, ''Harry Potter and the Deathly Hallows'', in Afrikaans getiteld ''Harry Potter en die Halfbloed Prins'' en ''Harry Potter en die Skatte van die Dood'', is deur Kobus Geldenhuys vertaal. == Films == [[Lêer:Harry Potter wordmark.svg|duimnael|Kenteken van die ''Harry Potter''-filmreeks]] Die produksiehuis Warner Bros. het die bal in 2000 aan die rol gesit vir 'n reeks rolprente. Die vyfde rolprent, ''Harry Potter and the Order of the Phoenix'', het mees onlangs verskyn op 11 Julie 2007. Die rol van Harry is vertolk deur die jong akteur [[Daniel Radcliffe]]. Die rolle van Hermione (''Hermien'') en Ron is deur [[Emma Watson]] en [[Rupert Grint]] onderskeidelik vertolk. Aangesien Rowling aangedring het daarop dat alle rolle deur eksklusief Britse toneelspelers vertolk word, is baie legendes uit die Britse rolprentwêreld ook daarin te sien, onder andere Michael Gambon (as Albus Dumbledore in die derde, vierde, vyfde, sesde, sewende en agtse films), Maggie Smith (as Minerva McGonagall, in alle rolprente), Alan Rickman (as Severus Snape, in alle rolprente) en ook Gary Oldman (as Sirius Black, in films drie, vier en vyf). Vir die eerste twee rolprente, ''Harry Potter and the Philosopher's Stone'' en ''Harry Potter and the Chamber of Secrets'', wat onderskeidelik in 2001 en 2002 uitgereik is, het Chris Columbus as regisseur opgetree. ''Harry Potter and the Prisoner of Azkaban'' is onder die regie van Alfonso Cuarón verfilm en is in 2004 uitgereik. Vir ''Harry Potter and the Goblet of Fire'', wat in 2005 uitgereik is, het Mike Newell die leisels oorgeneem. Die onlangste rolprent, ''Harry Potter and the Order of the Phoenix'' het David Yates as regisseur gehad. Yates het ook die regiewerk vir die sesde film, ''Harry Potter and the Half-Blood Prince'' doen. Dié rolprent is in November 2008 uitgereik. Die musiekklankbane vir die eerste drie rolprente is deur veteraan filmkomponis John Williams geskep. Williams is veral bekend om sy kragtige filmmusiek uit bekende reekse soos [[Star Wars]] en [[Indiana Jones]], met 'n styl wat sterk ooreenkom met dié van die bekende komponis [[Richard Wagner]]. Williams maak ook graag gebruik van die [[leitmotif]]-tegniek, waar sekere musikale temas deur die hele klankbaan voortgesit word. Hierdie temas verskyn ook meestal in die opvolgrolprente. As gevolg van 'n besige jaar in 2004, waar Williams klankbane vir vier ander rolprente geskep het, moes hy die aanbod om weer die musiek vir die volgende Potter-film te doen van die hand wys. Komponis Patrick Doyle het die klankbaan vir ''Harry Potter and the Goblet of Fire'' geskryf, maar het Williams se oorspronklike temas behou, onder andere ''Hedwig's Theme'', wat by aanhangers die tema vir die rolprente geword het. Die klankbaan van ''Harry Potter and the Order of the Phoenix'' is deur Britse komponis Nicholas Hooper geskryf en soos Doyle het Hooper ook weer gebruik gemaak van ''Hedwig's Theme''. Anders as Williams en Doyle het Hooper nie 'n tematiese benadering gevolg toe hy die musiek vir die rolprent geskryf het nie, maar eerder daarop gefokus om die gevoelswaarde van tonele te neem en die musiek daarvolgens te komponeer. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} [https://www.pottermore.com/ Amptelike webwerf] * {{en}} [http://www.jkrowling.com/ J.K. Rowling – amptelike webwerf] * {{en}} [http://www.harrypotterwizardscollection.com/ Amptelike rolprentwebwerf] {{Normdata}} [[Kategorie:Harry Potter| ]] 2b5qbqrhjmcxdejbec07uide06h9o3s 4 13124 2513890 2506917 2022-07-21T07:48:43Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki Hier word die werk gekoördineer vir die '''interessante brokkies''' op die voorblad onder die opskrif "Het u geweet?" Dit word outomaties op die voorblad ingesluit. Die werkswyse is as volg: * 'n Interessante item word in 'n subblad van hierdie blad geskep. Sien die skakels onder vir die volgende beskikbare naam (kies die rooi skakel onder die laaste brokkie). * Elke item bevat slegs een brokkie wat bewoord word om die sin "Het u geweet ... " sinvol te voltooi. Dus behoort meeste inskrywings te begin met "... dat" ('n ellips en die woord 'dat'). Daarna 'n kort uitleg van die gegewe feit. * Die voorblad wys die inhoud van [[Wikipedia:Interessante_brokkies/Voorblad]] wat outomaties vyf willekeurige brokkies laai. * Items moet skakel na bestaande artikels. Dit sal help om die kultuur van bronverwysings te versterk. Teikenartikels moet van redelike kwaliteit wees en nie onder oorweging vir verwydering, NPOV of kopieregprobleme wees nie. Aangesien die artikel op die voorblad geadverteer word, moet dit netjies wees, maar hoef geensins volledig of voltooid te wees nie. Moenie kontroversiële of debateerbare sake behandel nie en gebruik feite wat maklik sal wees om na te spoor. * As jy 'n nuwe brokkie hieronder byvoeg, dan moet jy op [[Wikipedia:Interessante_brokkies/Voorblad]] die eerste nommer op elke lyn inkrement sodat dit een getal hoër is as die huidige bedrag brokkies. (b.v. as daar 130 brokkies is, dan moet die nommer 131 wees) == Die brokkies == ;Interessante brokkie 0 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/0}} ;Interessante brokkie 1 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/1}} ;Interessante brokkie 2 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/2}} ;Interessante brokkie 3 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/3}} ;Interessante brokkie 4 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/4}} ;Interessante brokkie 5 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/5}} ;Interessante brokkie 6 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/6}} ;Interessante brokkie 7 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/7}} ;Interessante brokkie 8 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/8}} ;Interessante brokkie 9 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/9}} ;Interessante brokkie 10 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/10}} ;Interessante brokkie 11 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/11}} ;Interessante brokkie 12 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/12}} ;Interessante brokkie 13 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/13}} ;Interessante brokkie 14 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/14}} ;Interessante brokkie 15 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/15}} ;Interessante brokkie 16 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/16}} ;Interessante brokkie 17 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/17}} ;Interessante brokkie 18 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/18}} ;Interessante brokkie 19 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/19}} ;Interessante brokkie 20 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/20}} ;Interessante brokkie 21 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/21}} ;Interessante brokkie 22 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/22}} ;Interessante brokkie 23 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/23}} ;Interessante brokkie 24 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/24}} ;Interessante brokkie 25 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/25}} ;Interessante brokkie 26 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/26}} ;Interessante brokkie 27 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/27}} ;Interessante brokkie 28 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/28}} ;Interessante brokkie 29 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/29}} ;Interessante brokkie 30 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/30}} ;Interessante brokkie 31 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/31}} ;Interessante brokkie 32 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/32}} ;Interessante brokkie 33 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/33}} ;Interessante brokkie 34 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/34}} ;Interessante brokkie 35 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/35}} ;Interessante brokkie 36 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/36}} ;Interessante brokkie 37 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/37}} ;Interessante brokkie 38 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/38}} ;Interessante brokkie 39 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/39}} ;Interessante brokkie 40 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/40}} ;Interessante brokkie 41 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/41}} ;Interessante brokkie 42 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/42}} ;Interessante brokkie 43 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/43}} ;Interessante brokkie 44 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/44}} ;Interessante brokkie 45 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/45}} ;Interessante brokkie 46 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/46}} ;Interessante brokkie 47 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/47}} ;Interessante brokkie 48 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/48}} ;Interessante brokkie 49 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/49}} ;Interessante brokkie 50 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/50}} ;Interessante brokkie 51 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/51}} ;Interessante brokkie 52 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/52}} ;Interessante brokkie 53 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/53}} ;Interessante brokkie 54 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/54}} ;Interessante brokkie 55 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/55}} ;Interessante brokkie 56 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/56}} ;Interessante brokkie 57 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/57}} ;Interessante brokkie 58 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/58}} ;Interessante brokkie 59 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/59}} ;Interessante brokkie 60 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/60}} ;Interessante brokkie 61 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/61}} ;Interessante brokkie 62 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/62}} ;Interessante brokkie 63 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/63}} ;Interessante brokkie 64 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/64}} ;Interessante brokkie 65 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/65}} ;Interessante brokkie 66 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/66}} ;Interessante brokkie 67 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/67}} ;Interessante brokkie 68 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/68}} ;Interessante brokkie 69 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/69}} ;Interessante brokkie 70 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/70}} ;Interessante brokkie 71 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/71}} ;Interessante brokkie 72 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/72}} ;Interessante brokkie 73 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/73}} ;Interessante brokkie 74 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/74}} [[Kategorie:Voorblad|Interessante brokkies]] ;Interessante brokkie 75 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/75}} ;Interessante brokkie 76 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/76}} ;Interessante brokkie 77 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/77}} ;Interessante brokkie 78 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/78}} ;Interessante brokkie 79 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/79}} ;Interessante brokkie 80 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/80}} ;Interessante brokkie 81 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/81}} ;Interessante brokkie 82 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/82}} ;Interessante brokkie 83 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/83}} ;Interessante brokkie 84 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/84}} [[Kategorie:Voorblad|Interessante brokkies]] ;Interessante brokkie 85 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/85}} ;Interessante brokkie 86 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/86}} ;Interessante brokkie 87 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/87}} ;Interessante brokkie 88 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/88}} ;Interessante brokkie 89 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/89}} ;Interessante brokkie 90 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/90}} ;Interessante brokkie 91 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/91}} ;Interessante brokkie 92 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/92}} ;Interessante brokkie 93 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/93}} ;Interessante brokkie 94 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/94}} ;Interessante brokkie 95 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/95}} ;Interessante brokkie 96 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/96}} ;Interessante brokkie 97 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/97}} ;Interessante brokkie 98 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/98}} ;Interessante brokkie 99 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/99}} ;Interessante brokkie 100 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/100}} ;Interessante brokkie 101 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/101}} ;Interessante brokkie 102 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/102}} ;Interessante brokkie 103 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/103}} ;Interessante brokkie 104 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/104}} ;Interessante brokkie 105 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/105}} ;Interessante brokkie 106 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/106}} ;Interessante brokkie 107 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/107}} ;Interessante brokkie 108 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/108}} ;Interessante brokkie 109 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/109}} ;Interessante brokkie 110 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/110}} ;Interessante brokkie 111 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/111}} ;Interessante brokkie 112 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/112}} ;Interessante brokkie 113 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/113}} ;Interessante brokkie 114 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/114}} ;Interessante brokkie 115 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/115}} ;Interessante brokkie 116 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/116}} ;Interessante brokkie 117 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/117}} ;Interessante brokkie 118 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/118}} ;Interessante brokkie 119 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/119}} ;Interessante brokkie 120 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/120}} ;Interessante brokkie 121 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/121}} ;Interessante brokkie 122 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/122}} ;Interessante brokkie 123 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/123}} ;Interessante brokkie 124 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/124}} ;Interessante brokkie 125 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/125}} ;Interessante brokkie 126 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/126}} ;Interessante brokkie 127 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/127}} ;Interessante brokkie 128 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/128}} ;Interessante brokkie 129 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/129}} ;Interessante brokkie 130 {{Brokkieblokkie|Wikipedia:Interessante brokkies/130}} 95nmo52dpk9hpu7yq2n3zrmhnyr9d17 0 13334 2513770 1992967 2022-07-20T14:55:06Z Wyatt Tyrone Smith 107496 Dimetielsulfoksied-skakel wikitext text/x-wiki <!-- Hierdie is die tabel met data. Gaan verby om die artikel te wysig. --> {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left: 0.5em" | colspan="2" cellspacing="0" cellpadding="2" | {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[fosfor]] – '''swael''' – [[chloor]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[Suurstof|N]]<br />'''S'''<br />[[Seleen|Se]]&nbsp;&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp; |- | [[Lêer:S-TableImage.svg|300px|Swael in die periodieke tabel]]<br /><div align="right"><small>[[Periodieke tabel|Volledige tabel]]</small></div> |} |- ! colspan="2" align=center bgcolor="#a0ffa0" | '''{{kleur|green|Algemeen}}''' |- | [[Lys van elemente volgens naam|Naam]], [[Lys van elemente volgens simbool|Simbool]], [[Lys van elemente volgens getal|Getal]] | Swael, S, 16 |- | [[Chemiese reeks]] | [[Nie-metale]] |- | [[periodieke tabel groep|Groep]], [[periodieke tabel periode|Periode]], [[periodieke tabel blok|Blok]] | [[groep 16 element|16 (VIA)]], [[periode 3 element|3]] , [[p-blok|p]] |- | [[Digtheid]], [[Mohs se hardheidskaal|Hardheid]] | 1960 [[kilogram per kubieke meter|kg/m³]] , 2 |- | [[kleur|Voorkoms]] | align="center" | Geel by [[Standaardtemperatuur en -druk|STD]]<br />[[Lêer:sulfur.jpg|125px|]] |- ! colspan="2" align="center" bgcolor="#a0ffa0" | '''{{kleur|green|Atoomeienskappe}}''' |- | [[Atoomgewig]] | 32.065 [[Atoommassa-eenhede|ame]] |- | [[Atoomradius]] (bereken) | 100 (88) [[picometer|pm]] |- | [[Kovalente radius]] | 102 pm |- | [[van der Waals radius]] | 180 pm |- | [[Elektronkonfigurasie]] | <nowiki>[</nowiki>[[neon|Ne]]<nowiki>]</nowiki>3[[s-orbital|s]]² 3p⁴ |- | [[elektron|e⁻]] e per [[energievlak]] | 2, 8, 6 |- | [[Oksidasietoestand]]e ([[Oksied]]) | -1,±2,4,'''6''' (sterk [[suur]]) |- | [[Kristalstruktuur]] | ortorombies |- ! colspan="2" align="center" bgcolor="#a0ffa0" | '''{{kleur|green|Fisiese eienskappe}}''' |- | [[Toestand van materie]] | Vastestof |- | [[Smeltpunt]] | 388.36 [[Kelvin|K]] (115.21 °[[Celsius|C]]) |- | [[Kookpunt]] | 717.87 K (444.72&nbsp;°C) |- | [[Molêre volume]] | 15.53 [[wetenskaplike notasie|×]]10⁻⁶ [[kubieke meter per mol|m³/mol]] |- | [[Verdampingswarmte]] | geen data |- | [[Smeltingswarmte]] | 1.7175 kJ/mol |- | [[Dampdruk]] | 26.5 [[Pascal|Pa]] teen 388 K |- | [[Spoed van klank]] | Geen Data |- ! colspan="2" align="center" bgcolor="#a0ffa0" | '''{{kleur|green|Algemeen}}''' |- | [[Elektronegatiwiteit]] | 2.58 ([[Pauling skaal]]) |- | [[Spesifieke warmtekapasiteit]] | 710 [[joule per kilogram-kelvin|J/(kg*K)]] |- | [[Elektriese geleidingsvermoë]] | 0.5 [[Siemens (eenheid)|fS]]/m |- | [[Termiese geleidingsvermoë]] | 0.269 [[watt per meter-kelvin|W/(m*K)]] |- | 1^ste [[ionisasiepotensiaal]] | 999.6 kJ/mol |- | 2^de ionisasiepotensiaal | 2252 kJ/mol |- | 3^de ionisasiepotensiaal | 3357 kJ/mol |- | 4^de ionisasiepotensiaal | 4556 kJ/mol |- | 5^de ionisasiepotensiaal | 7004.3 kJ/mol |- | 6^de ionisasiepotensiaal | 8495.8 kJ/mol |- ! colspan="2" align="center" bgcolor="#a0ffa0" | '''{{kleur|green|Mees stabiele isotope}}''' |- | colspan="2" | {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="100%" ! [[Isotoop|iso]] ! [[natuurlike verspreiding|NV]] ! [[halfleeftyd]] ! [[Vervalmodus|VM]] ! [[Vervalenergie|VE]] [[mega|M]][[elektron volt|eV]]<br /> ! [[Vervalproduk|VP]] |- | [[Swawel-32|³²S]] | 95.02% | colspan="4" | S is [[stabiele isotoop|stabiel]] met 16 [[neutron]]e |- | [[Swawel-33|³³S]] | 0.75% | colspan="4" | S is stabiel met 17 neutrone |- | [[Swawel-34|³⁴S]] | 4.21% | colspan="4" | S is stabiel met 18 neutrone |- | [[Swawel-35|³⁵S]] | [[sintetiese radio-isotoop|sin.]] | 87.32 d | [[beta-emissie|β]]^- | 0.167 | ³⁵[[Chloor|Cl]] |- | [[Swawel-36|³⁶S]] | 0.02% | colspan="4" | S is stabiel met 20 neutrone |} |- ! colspan="2" style="text-align:center; background:#A0FFA0; color:green; font-size:0.93em;" | [[SI]] eenhede & [[standaard temperatuur en druk|STD]] word gebruik tensy anders vermeld. |} '''Swawel''', oftewel '''swael''', is die [[chemiese element]] in die [[periodieke tabel]] met die simbool '''S''' en [[atoomgetal]] van 16. Dit kom wyd verspreid voor en is 'n smaaklose, reuklose, [[valensie|multivalente]] [[nie-metaal]]. Swael, in sy onverbonde vorm is 'n geel kristallyne vastestof. In die natuur kan dit gevind word in suiwer vorm of as [[sulfied]] en [[sulfaat]] minerale. Dit is 'n lewensnoodsaaklike element en word in verskeie [[aminosuur|aminosure]] aangetref. Kommersiële gebruik van swael is hoofsaaklik vir [[kunsmis]] maar dit word ook gebruik in [[buskruit]], [[lakseermiddel]]s, [[vuurhoutjie]]s, [[pesdoder]]s en [[swamdoder]]s. == Kenmerkende eienskappe == Swael is 'n sagte en ligte stof met 'n heldergeel kleur. Alhoewel [[waterstofsulfied]] (H₂S) 'n kenmerkende vroteierreuk het, is dit belangrik om kennis te neem dat elementêre swael reukloos is! Dit brand met 'n helderblou vlam wat [[swaeldioksied]] vrystel, wat 'n kermerkende verstikkende reuk het. Swael is nie oplosbaar in water nie maar wel [[oplosbaarheid|oplosbaar]] in [[koolstofdisulfied]]. Algemene [[oksidasietoestand]]e van swael sluit −2, +2, +4 en +6 in. Swael vorm stabiele verbindings met die meeste elemente buiten die [[edelgasse]]. Swael bestaan normaalweg as molekules in die vastestof, en neem hoofsaaklik 'n sikliese kroonvormige S₈ struktuur aan. Swael het vele [[allotropie|allotrope]] buiten S₈. Deur een atoom van die kroon te verwyder verkry mens S₇, wat verantwoordelik is vir die heldergeel kleur wat met swael geassosieer word. Ander ringstrukture is ook al voorberei, die vernaamstes waarvan S₁₂ en S₁₈ insluit. Die [[kristallografie]] van swael is kompleks. Afhangende van die spesifieke toestande kan die swaelallotrope vele onderskeibare [[kristalstruktuur|kristalstrukture]] vorm, waarvan die '''rombiese''' en '''monokliniese''' S₈ die bekendste is. In teenstelling daarmee bestaan sy ligter buurman op die periodieke tabel uit slegs twee vorme van chemiese belang: O₂ en O₃. [[Seleen]], die swaarder analoog van swael vorm 'n paar ringstrukture maar is meer stabiel as 'n gryskleurige polimeer. 'n Noemenswaardige eienskap is dat die [[viskositeit]] (vloeibaarheid) van gesmelte swael, anders as die meeste ander vloeistowwe toeneem met temperatuurstyging vanweë die vorming van [[polimeer]]kettings. [[Amorfe]] of ''plastiese'' swael kan voorberei word deur die snelle verkoeling van gesmelte swael. [[X-straal kristallografie]]se ondersoeke het getoon dat die amorfe vorm 'n [[heliks|heliese]] struktuur mag hê, met agt atome per draai. Hierdie vorm is [[metastabiele ewewig|metastabiel]] by kamertemperatuur en keer geleidelik terug na sy kristallyne vorm. Die proses gebeur binne 'n kwessie van ure tot dae maar kan vinnig gekataliseer word deur geskikte katalisators, onder andere menslike [[speeksel]] ('n hoofrede waarom 'n mens nie swael in die mond moet plaas nie). == Gebruike == Swael het vele industriële gebruike. [[Swaelsuur]] ([[Waterstof|H]]₂S[[Suurstof|O]]₄), een van die belangrikste verbindings van swael, maak daarvan een van die belangrikste elemente in gebruik as 'n industriële roumateriaal. Dit is van groot belang in byna elke denkbare sektor van die wêreld se ekonomieë. Swaelsuurproduksie is die grootste eindverbruik van swael en verbruik daarvan word oraloor beskou as een van die beste indikatore van 'n nasie se ontwikkelingsvlak. In die [[Verenigde State]] is swaelsuur diè industriële chemikalie waarvan die meenste vervaardig word. Swael word ook gebruik in [[battery (elektrisiteit)|batterye]], [[reinigingsmiddel]]s, die [[vulkanisering]] van [[rubber]], [[swamdoder]]s en vir die vervaardiging van [[fosfaat]]bevattende [[kunsmis|misstowwe]]. [[Sulfiet]] word gebruik as [[bleikmiddel]] in [[papier]]vervaardiging en as preserveermiddel in wyn en gedroogde [[vrug]]te. Vanweë sy vlambaarheid word swael ook gebruik in [[vuurhoutjie]]s, [[buskruit]] en [[vuurwerk]]e. Natrium- of ammonium-[[tiosulfaat]] word gebruik in fotografiese fikseermiddels. [[Magnesiumsulfaat]], ook beter bekend as Engelse sout (en: Epsom salts) word gebruik as [[lakseermiddel]], 'n badsout, as [[skilfermiddel]] of as 'n [[magnesium]]aanvulling vir plante. == Biologiese rol == Die [[aminosuur|aminosure]], [[sistien]] en [[metionien]] bevat swael, asook al die [[polipeptied]]e, [[proteïn]]e en [[ensiem]]e wat hierdie aminosure bevat. Dit maak swael 'n noodsaaklike komponent van alle lewende [[sel]]le. [[Disulfiedverbinding]]s tussen polipeptiede is baie belangrik in die samestelling van proteïne en strukture. [[Homosistien]] en [[taurien]] is ook swaelbevattende aminosure maar maak nie deel uit van [[DNS]] of die [[primêre struktuur]] van proteïne nie. Sommige vorms van [[bakterie]]ë gebruik [[waterstofsulfied]] (H₂S) in plaas van water as die [[elektron]]donor in 'n primitiewe proses soortgelyk aan [[fotosintese]]. Swael in die vorm van [[sulfaat]]-[[ioon|ione]] word deur [[plant]]e vanuit die grond geabsorbeer. == Omgewingsimpak == Die brand van [[steenkool]] en [[ru-olie]] deur nywerhede en kragstasies stel groot hoeveelhede [[swaeldioksied]] (S[[suurstof|O]]₂) in die lug vry wat met atmosferiese water en suurstof reageer om swaelsuur te produseer. Dit veroorsaak [[suurreën]] wat die [[pH]] van [[grond]] en varswaterbronne verlaag. Dit lei tot noemenswaardige skade aan die [[natuurlike omgewing]] asook [[chemiese verwering]] van standbeelde en ander geskiedkundige argitektoniese strukture. Brandstofstandaarde word toenemend strenger gemaak en vereis 'n al laer swael-inhoud van produkte wat uit [[fossielbrandstof|fossielbrandstowwe]] vervaardig word om die vorming van suur-reën te voorkom. Die swael wat sodoende onttrek word, word geraffineer en maak 'n groot deel van swaelproduksie uit. == Geskiedenis == [[Lêer:Soufresicile2.jpg|duimnael|links|Swaelkristal]] Swael is bekend sedert antieke tye en daar word daarna verwys in die boek van [[Genesis]] in die [[Bybel]]. [[Homeros]] het verwys na ''peswerende swael'' in die [[9de eeu v.C.]] In [[424 v.C.]] het die [[Boeotië]]-stam die mure van 'n stad vernietig deur 'n mengsel van steenkool, swael en teer onder hulle te brand. In die [[12de eeu]] het die [[China|Chinese]] [[buskruit]] uitgevind wat 'n mengsel van [[kaliumnitraat]] ([[kalium|K]][[stikstof|N]][[suurstof|O]]₃), [[koolstof]] en swael is. Vroeëre [[alchemie|alchemiste]] het aan swael sy eie alchemiese simbool toegeken wat bestaan het uit 'n driehoek bo-aan 'n kruis. Laat in die 1770's, het [[Antoine Lavoisier]] gehelp om die wetenskaplike gemeenskap daarvan te oortuig dat swael inderwaarheid 'n element was en nie 'n verbinding nie. In [[1867]] is swael ontdek in ondergrondse neerslae in [[Louisiana]] en [[Texas]]. Die boliggende grond was onstabiel wat gewone mynboumetodes onmoontlik gemaak het. Die probleem is egter oorkom met die ontwikkeling van die [[Frasch proses]]. == Verspreiding == [[Lêer:SulfurUSGOV.jpg|duimnael|links|Swael]] [[Lêer:NZ sulfur NI.jpg|duimnael|regs|Swaelkristalle by die [[Wai-o-tapu]] [[warmbronne]], [[Nieu-Seeland]]]] Swael kom natuurlik in goot hoeveelhede as verbindings met ander elemente in sulfiede (bv. [[piriet]], [[cinnabar]], [[galeniet]], [[sfaleriet]] en [[stibniet]] en sulfate (bv. [[gips]]) voor. Dit word in die onverbonde vorm gevind naby [[warmbron]]ne en [[vulkaan|vulkaniese]] streke. Daar is noemenswaardige elementêre swaelneerslae langs die Gulf Coast van die V.S.A. Ander hoofverskaffers is: [[Kanada]], [[Japan]], [[Frankryk]], [[Pole]] en [[Meksiko]]. Vulkaniese neerslae word ook tans in [[Indonesië]] en [[Chili]] ontgin. Die kenmerkende kleure van [[Jupiter]] se [[vulkaan|vukaniese]] maan [[Io (maan)|Io]] is vanweë verskeie vorms van gesmelte en soliede swael en swaeldampe. Daar is ook 'n donker area naby die [[maan]][[krater]], Aristarchus, wat 'n swaelneerslag mag wees. Swael is ook teenwoordig in baie [[meteoriet]]e. == Verbindings == [[Waterstofsulfied]] het die kenmerkende reuk van vrot eiers. Wanneer dit in water opgelos word, is waterstofsulfied suur en sal met metale reageer om 'n reeks metaalsulfiedes te vorm. Natuurlike metaalsulfiedes kom ook algemeen voor, veral dié van yster. Ystersulfied word [[piriet]] genoem en is al dikwels deur prospekteerders met goud verwar. Baie van die onwelriekende reuke van organiese verbindings is vanweë die feit dat die verbindings swael bevat. Etiel- en metiel[[merkaptaan]] word gebruik om 'n reuk aan [[aardgas]] te verleen sodat lekke geruik kan word. Die reuk van [[knoffel]] en 'n [[muishond]] se afskeiding word ook deur swaelbevattende organiese verbindings veroorsaak. Polimeriese [[swaelnitried]] het metaaleienskappe al bevat dit nie enige metaal-atome nie. Die verbinding het ook buitengewone elektriese en optiese eienskappe. Ander belangrike swaelverbindings sluit in: * [[natriumditioniet]], Na₂S₂O₄, 'n kragtige reduseermiddel. * [[swaeligsuur]], H₂SO₃, word voorberei deur SO₂ in water op te los. Swaeligsuur en die ooreenstemmende sulfiete is betreklik sterk reduseermiddels. 'n Ander verbinding wat uit SO₂ verkry word is die pirosulfiet-ioon (S₂O₅²⁻). * Die [[tiosulfaat|tiosulfate]] (S₂O₃²⁻). Tiosulfate word gebruik as fikseermiddel in fotografiese prosesse en is oksideermiddels en ondersoek word ingestel na die moontlike vervanging van [[sianied]] met ammonium tiosulfaat vir die loging van [[goud]]. [http://doccopper.tripod.com/gold/AltLixiv.html] * Verbindings van [[ditionoë-suur]] (H₂S₂O₆) * Die [[politioniese suur|politioniese sure]], (H₂S_''n''O₆), waar ''n'' kan wissel van 3 tot 80. * Die [[sulfaat|sulfate]], die soute van [[swaelsuur]]. * [[Sulfied]]e is eenvoudige verbindings van swael met 'n ander chemiese element. * Swaelsuur reageer met SO₃ in ekwimolêre verhoudings om [[piro-swaelsuur]] te vorm. * [[peroksiemono-swaelsuur]] en [[peroksiedi-swaelsuur]], wat deur die aksie van SO₃ op gekonsentreerde [[waterstofperoksied|H₂O₂]], en [[swaelsuur|H₂SO₄]] op gekonsentreerde H₂O₂ onderskeidelik voorberei word. * [[tetraswaeltetranitried]] S₄N₄. * [[Tiosianaat|Tiosianate]] is verbindings wat die tiosinaat-ioon, SCN^- bevat. * [[tiosianogeen]], (SCN)₂. * 'n [[tio-eter]] is 'n molekule met die vorm R-S-R', waar R en R' organiese groepe verteenwoordig. Dit is die swaelekwivalente van die [[eter]]s. * 'n [[Tiol]] (ook bekend as [[merkaptaan]]) is 'n molekule met 'n -SH funksionele groep. Hierdie is die swaelekwivalente van die [[alkohol]]e. * 'n [[Tiolaat]] ioon het 'n -S^- funksionele groep daaraan verbind. Hierdie is die swaelekwivalente van die [[alkoksied]] ione. * 'n [[Sulfoon]] is 'n molekule met 'n R-S(=O)-R' funksionele groep waar R en R' organiese groepe verteenwoordig. * 'n [[Sulfoksied]] is 'n molekule met 'n R-S(=O)(=O)-R' funksionele groep. 'n Algemene voorbeeld van 'n sulfoksied is [[Dimetielsulfoksied|DMSO]]. == Isotope == Swael het 18 [[isotoop|isotope]] waarvan vier stabiel is: ³²S (95.02%), ³³S (0.75%), ³⁴S (4.21%) en ³⁶S (0.02%). Behalwe vir ³⁵S het die [[radio-aktief|radio-aktiewe]] isotope van swael almal baie kort leeftye. Swael-35 word gevorm deur afsplintering deur [[kosmiese straling]] van [[argon]]-40 in die [[atmosfeer]]. Dit het 'n [[halfleeftyd]] van 87 dae. Wanneer sulfied[[mineraal|minerale]] gepresipiteer word kan die isotoop-ewewig tussen die vastestof en vloestoffase klein verskille in die ds-34 waardes veroorsaak in minerale. Die d[[Koolstof|C]]-13 en dS-34 van [[karbonaat|karbonate]] en sulfiede wat saam voorkom kan gebruik word om die [[pH]] en [[suurstof]][[fugasiteit]] van die ertsdraende vloeistof tydens ertsvorming te bepaal. In die ekostelsel van die meeste [[woud]]e word sulfate hoofsaaklik vanuit die atmosfeer verkry; die verwering en [[verdamping]] van ertsminerale dra ook tot 'n mate by. Swael met 'n kenmerkende isotoop-samestelling is al gebruik om die bronne van besoedeling te identifiseer. Verrykte swael is ook al gebruik as spoormiddel in [[hidrologie]]se ondersoeke. Verskille in die [[natuurlike verspreiding]] kan ook gebruik word om stelsels te bestudeer waar daar 'n genoemsame variasie in die S-34 konsentrasie van ekostelsels bestaan. == Voorsorgmaatreëls == Koolstofdisulfied, waterstofsulfied en swaeldioksied moet altyd versigtig hanteer word. Hoewel '''[[swaeldioksied]]''' veilig genoeg is om in klein hoeveelhede as [[voedselbymiddel]] gebruik te word, sal dit in hoër konsentrasies met water in die longe reageer om [[swaeligsuur]] daar te vorm; dit veroorsaak dan onmiddellike [[bloeding]] en die longe vul met bloed wat [[versmoring]] tot gevolg kan hê. In organismes sonder longe soos insekte of plante kan dit ook [[respirasie]] verhoed. '''[[Waterstofsulfied]]''' is betreklik [[toksies]] (meer giftig as [[sianied]]). Hoewel dit aanvanklik baie sleg ruik is dit geneig om die reuksintuie vinnig af te stomp sodat die potensiële slagoffer onbewus kan raak van die teenwoordigheid daarvan totdat dit te laat is. == Verwysings == * [http://periodic.lanl.gov/elements/16.html Los Alamos National Laboratory – Swael] == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Sulfur|Swawel}} {{Wikt|swawel}} * [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/S/index.html WebElements.com – Sulfur] * [http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/S.html EnvironmentalChemistry.com – Sulfur] {{Navigasie Periodieke tabel}} {{Normdata}} [[Kategorie:Swawel]] ohzs2x7po9ejzkrq0x77scksfc1vax0 0 14465 2513792 2513717 2022-07-20T17:50:11Z Oesjaar 7467 So groei ons! wikitext text/x-wiki {{multiple image | direction = vertical | width = 220 | footer = | image1 = Podocarpus latifolius LeavesHabitusBark BotGard1205.JPG | alt1 = Geelhout | caption1 = [[Geelhout]] | image2 = Ngorongoro Acacia xanthophloea.jpg | alt2 = Koorsboom | caption2 = [[Koorsboom]] | image3 = Southafrica428yellowwood.jpg | alt3 = Outeniekwageelhout | caption3 = [[Outeniekwageelhout]] | image4 = Acacia karroo0.jpg | alt4 = Soetdoring | caption4 = [[Soetdoring]] | image5 = Tarchonanthus littoralis - Cape Town 3.jpg | alt5 = Kanferbos | caption5 = [[Kanferbos]] | image6 = Olinia emarginata tree - South Africa 9.JPG | alt6 = Berghardepeer | caption6 = [[Berghardepeer]] | image7 = Cyathea dregei00.jpg | alt7 = Grasveldboomvaring | caption7 = [[Grasveldboomvaring]] | image8 = Cussonia paniculata, habitus, Phalandingwe, a.jpg | alt8 = Hoëveldkiepersol | caption8 = [[Hoëveldkiepersol]] }} Hier volg ’n sorteerbare lys van [[inheems]]e [[boom|bome]] van Suider-Afrika: {| border="1" align="left" class="wikitable sortable" !Afrikaanse naam!!Botaniese naam!!Engelse naam!!FSA-nommer |- |[[Aartappelbos]]||[[Phyllanthus reticulatus]]||Potato bush||311 |- |[[Abiekwasgeelhout]]||[[Tamarix usneoides]]||Wild tamarisk||487 |- |[[Afrikabloubessie]]||[[Vaccinium exul]]||Transvaal cranberry||571 |- |[[Afrikageelmelkhout]]||[[Garcinia livingstonei]]||Lowveld mangosteen||486 |- |[[Afrikaharpuisboom]]||[[Ozoroa reticulata]]||Bushveld resin tree||376 |- |[[Afrika-hondsroos]]||[[Xylotheca kraussiana]]||African dog-rose||493 |- |[[Afrikamoerbei]]||[[Morus mesozygia]]||African mulberry||44 |- |[[Afrika-soetlemoen]] ||[[Maclura africana]] || Thorny mulberry ||44.1 |- |[[Afrikasterkastaiing]]||[[Sterculia africana]]||African star-chestnut||474 |- |[[Afrikawaaierpalm]]||[[Borassus aethiopum]]||Selati palm||25 |- |[[Akkerjakkalsbessie]]||[[Diospyros natalensis]]||Small-leaved jackal-berry||607 |- |[[Albanie-broodboom]] ||[[Encephalartos latifrons]] ||Albany cycad ||7 |- |[[Anaboom]]||[[Faidherbia albida]]||Ana tree||159 |- |[[Angeliersuikerbos]]||[[Protea punctata]]|| Water sugarbush || 94.1 |- |[[Angola brandnetel]] ||[[Obetia carruthersiana]] ||Angola nettle ||69 |- |[[Apiesdoring]]||[[Acacia galpinii]]||Monkey thorn||166 |- |[[Apiespeul]]||[[Senna petersiana]]||Monkey pod||213 |- |[[Appelblaar]]||[[Philenoptera violacea]]||Apple leaf||238 |- |[[Assegaai (boom)|Assegaai]]||[[Curtisia dentata]]||Assegai bush||570 |- |[[Baardbessie]] ||[[Searsia incisa]] ||Rubrub-berry ||385 |- |[[Baardboomheide]] ||[[Erica triflora]] || Bearded Tree Erica ||575 |- |[[Baardsuikerbos]] ||[[Protea neriifolia]] ||Narrow-leaf protea ||93.1 |- |[[Barbertonse bergsuikerbos]] ||[[Protea comptonii]] ||Saddleback sugarbush ||88 |- |[[Barbertonse broodboom]] ||[[Encephalartos paucidentatus]] ||Barberton cycad ||11 |- |[[Barberton kruiskruid]] ||[[Senecio barbertonicus]] || Barberton groundsel ||738.5 |- |[[Barbertonse veldsuikerbos]] ||[[Protea curvata]] ||Barberton sugarbush ||88.1 |- |[[Basboom]]||[[Dais cotinifolia]]||Pompon tree||521 |- |[[Basboontjie]]||[[Elephantorrhiza burkei]]||Sumach bean||193 |- |[[Basterkreupelhout]] ||[[Leucospermum patersonii]] ||Silver-edge pincushion ||85 |- |[[Basterstinkhout]] ||[[Ocotea kenyensis]] ||Mock Stinkwood ||119 |- |[[Bastersuikerappel]] ||[[Hexalobus monopetalus]] ||Shakama Plum ||106 |- |[[Baster-suurpruim]] ||[[Olax dissitiflora]] ||Bastard sourplum ||101 |- |[[Basterkokerboom]] ||[[Aloidendron pillansii]] ||Bastard quiver tree ||30 |- |[[Bastertambotie]] ||[[Cleistanthus schlechteri]]||False tamboti||320 |- |[[Bastervy]] ||[[Trilepisium madagascariense]] ||Bastard fig ||45 |- |[[Baviaanskloofseder]]||[[Widdringtonia schwarzii]] ||Willowmore cedar||21 |- |[[Bedford-broodboom]] ||[[Encephalartos cycadifolius]] ||Bedford cycad ||14.14 |- |[[Beesganna]] ||[[Salsola arborea]] ||Cattle ganna ||103.2 |- |[[Bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii]]||Mountain aloe||29.5 |- |[[Bergbamboes]] ||[[Bergbambos tessellatus]] ||Drakensberg bamboo ||21.5 |- |[[Bergbas]] ||[[Osyris lanceolata]] ||Rock tannin bush ||100 |- |[[Bergbrandnetel]] ||[[Obetia tenax]] ||Mountain nettle ||70 |- |[[Berghardepeer]] ||[[Olinia emarginata]]||Olive||514 |- |[[Bergkaree]] ||[[Searsia leptodictya]] ||Mountain karree||387 |- |[[Bergkoeniebos]] ||[[Searsia divaricata]] || Mountain Kuni-bush ||381.2 |- |[[Bergmahonie]] ||[[Entandrophragma caudatum]]||Mountain mahogany||293 |- |[[Bergsering]] ||[[Kirkia wilmsii]]||Mountain seringa||269 |- |[[Bergsipres]] ||[[Widdringtonia nodiflora]]||Mountain cypress||20 |- |[[Bergtaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. integrifolia]] ||Mountain Firethorn Currant ||392.3 |- |[[Bergwasbessie]] ||[[Morella microbracteata]] ||Mountain waxberry ||37.2 |- |[[Bergwildepiesang]] ||[[Strelitzia caudata]]||Transvaal wild banana||33 |- |[[Besembos]] ||[[Searsia erosa]] ||Broom karee ||383 |- |[[Besemkraaibessie]] ||[[Searsia fastigiata]] ||Broom Currant ||383.1 |- |[[Besemtrosvy]]||[[Ficus sur]]||Broom cluster fig||50 |- |[[Bitteraalwyn]] ||[[Aloe ferox]] ||Bitter aloe ||29.2 |- |[[Bitterblaar]]||[[Brachylaena elliptica]]||Bitter-leaf||725 |- |[[Bitterkaree]] ||[[Searsia marlothii]] ||Bitter karee ||389.2 |- |[[Bittervalsdoring]]||[[Albizia amara]]||Bitter false-thorn||149 |- |[[Blinkblaar]]||[[Rhamnus prinoides]]||Dogwood||452 |- |[[Blinkblaarkanniedood]]||[[Commiphora schimperi]]||Glossy-leaved corkwood||287 |- |[[Blinkblaar-wag-’n-bietjie]]||[[Ziziphus mucronata]]||Buffalo-thorn||447 |- |[[Blinkblaarwitessenhout]]||[[Bersama lucens]]||Glossy white ash||439 |- |[[Blinkfluweelkaree]] ||[[Searsia quartiniana]] ||Glossy velvet karee ||393 |- |[[Blinkhardebos]] ||[[Phylica oleifolia]] ||Glossy Hard-leaf ||453.3 |- |[[Blinktaaibos]]||[[Searsia lucida]]||Glossy wild currant||388.1 |- |[[Blombos]] ||[[Metalasia densa]] ||Common flowerbush ||735.4 |- |[[Blosende-suikerbos]] ||[[Protea stokoei]] ||Pink sugarbush ||97.5 |- |[[Bloubitterbessie]] ||[[Strychnos usambarensis]]||Blue bitterberry||631 |- |[[Bloublaarpendoring]] ||[[Gymnosporia glaucophylla]] ||Blue-leaved spikethorn ||399.6 |- |[[Bloublaarrooihout]] ||[[Ochna glauca]] ||Blue-leaved plane ||479.3 |- |[[Bloubos]]||[[Diospyros lycioides]]||Karoo bluebush||605.2 |- |[[Bloubroodboom]] ||[[Encephalartos nubimontanus]] ||Blue cycad ||14.9 |- |[[Bloughwarrie]] ||[[Euclea crispa]]||Mountain guarri||594 |- |[[Blouhaak]] ||[[Acacia erubescens]]||Blue thorn||164 |- |[[Bloukoeniebos]] ||[[Searsia glauca]] ||Blue Kuni-bush ||383.2 |- |[[Bloulourier]] ||[[Cryptocarya angustifolia]] ||Blue Laurel ||112 |- |[[Blou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. america]] ||Blue sourplum||101.5 |- |[[Bloutaaibos]] ||[[Searsia zeyheri]] ||Blue crowberry ||396.1 |- |[[Blyderivierbroodboom]] ||[[Encephalartos cupidus]] ||Blyde River cycad ||14.13 |- |[[Blydesuikerbos]] ||[[Protea laetans]] ||Blyde sugarbush ||90.4 |- |[[Bobbejaankoolbos]] ||[[Othonna triplinervia]] ||Three-veined othonna ||741 |- |[[Bobbejaankos]] ||[[Stangeria eriopus]] ||Natal grass cycad ||14.21 |- |[[Boesmansgif]]||[[Acokanthera oppositifolia]]||Common poison-bush||639 |- |[[Boesmanstee]]||[[Catha edulis]]||Bushman's tea||404 |- |[[Boesmanrivier-broodboom]] ||[[Encephalartos trispinosus]] ||Bushman's River cycad ||14.18 |- |[[Bokbitterappel]] ||[[Solanum aculeastrum]]||Goat-apple||669.3 |- |[[Bokkeveldpoppiesbos]] ||[[Paranomus bracteolaris]] ||Smooth-leaved tree-sceptre ||72.3 |- |[[Boomaalwyn]]||[[Aloidendron barberae]]||Tree aloe||28 |- |[[Boomranknetel]] ||[[Urera trinervis]] ||tree climbing-nettle ||70.1 |- |[[Borselaalwyn]] ||[[Aloe rupestris]] ||Bottlebrush aloe ||30.3 |- |[[Bosappelblaar]]||[[Philenoptera sutherlandii]]||Forest appleleaf||228 |- |[[Bosbeesklou]]||[[Bauhinia tomentosa]]||Bush neat's foot||208.1 |- |[[Bosboerboon]]||[[Schotia latifolia]]||Bush boer-bean||204 |- |[[Bosboomvaring]]||[[Cyathea capensis]]||Forest tree fern||2 |- |[[Bosdoringklipels]]||[[Canthium inerme]]||Common turkey-berry||708 |- |[[Bosgeelmelkhout]]||[[Garcinia gerrardii]]||Forest mangosteen||485 |- |[[Bosjakkalskoffie]]||[[Tricalysia capensis]]||Forest jackal-coffee||698 |- |[[Bosjesmansbrood]] ||[[Encephalartos caffer]] ||Grahamstown cycad ||14.11 |- |[[Boskamhout]]||[[Baphia racemosa]]||Natal camwood||224 |- |[[Boskanniedood]]||[[Commiphora woodii]]||Forest corkwood||291 |- |[[Boskatjiepiering]]||[[Gardenia thunbergia]]||Forest gardena<br />White gardenia||692 |- |[[Boskiepersol]]||[[Cussonia sphaerocephala]]||Natal forest cabbage tree||564.2 |- |[[Boskokoboom]] ||[[Maytenus deflexa]] ||Forest kokotree ||402.9 |- |[[Boskoorsbessie]]||[[Croton sylvaticus]]||Forest fever-berry||330 |- |[[Boskoorsboom]]||[[Anthocleista grandiflora]]||Forest fever tree||632 |- |[[Boskranses]]||[[Atalaya natalensis]]||Natal krantz ash||429 |- |[[Boslaventelboom]]||[[Heteropyxis canescens]]||Forest lavender tree||454 |- |[[Boslepelhout]]||[[Cassine peragua]]||Mountain saffron||414 |- |[[Bosmelkbessie]]||[[Manilkara discolor]]||Forest milkberry||588 |- |[[Bosmelkhout]]||[[Vitellariopsis marginata]]||Natal bush milkwood||590 |- |[[Bosmirtebessie]]||[[Eugenia natalitia]]||Common forest myrtle||553.2 |- |[[Bosnanabessie]] ||[[Searsia grandidens]] ||Sharp-toothed Currant ||381.3 |- |[[Bosolienhout]]||[[Olea woodiana]]||Forest olive||620 |- |[[Bospaddaboom]]||[[Tabernaemontana ventricosa]]||Forest toad tree||645 |- |[[Bospeper]] ||[[Piper capense]] ||Wild pepper ||34.5 |- |[[Bosperske]]||[[Rawsonia lucida]]||Forest peach||491 |- |[[Bosrooiessenhout]]||[[Trichilia dregeana]]||Forest mahogany||300 |- |[[Bosrooihout]] ||[[Ochna arborea var. oconnorii]] ||Forest plane ||482 |- |[[Bosrooimelkhout]]||[[Mimusops obovata]]||Red milkwood||584 |- |[[Bosrosyntjie]]||[[Grewia lasiocarpa]]||Forest raisin||461 |- |[[Bossaffraan]]||[[Elaeodendron croceum]]||Small-leaved saffron||415 |- |[[Bosstamvrug]]||[[Chrysophyllum viridifolium]]||Fluted milkwood||580 |- |[[Bostaaibos]] ||[[Searsia chirindensis]]||Red currant||380 |- |[[Bosvaalbos]] ||[[Brachylaena transvaalensis]]||Woodland silver oak||731 |- |[[Bosvaderlandswilg]] ||[[Combretum kraussii]]||Forest bushwillow||540 |- |[[Bosvalsnetel]] ||[[Acalypha glabrata]]||Forest mock nettle||335.1 |- |[[Bosvalspendoring]] ||[[Putterlickia verrucosa]] ||False forest spike-thorn ||403.2 |- |[[Bosveldboekenhout]] ||[[Faurea saligna]]||Transvaal beech||75 |- |[[Bosveldharpuisboom]]||[[Ozoroa paniculosa]]||Broad-leaved resin tree||375 |- |[[Bosveldkandelaarnaboom]]||[[Euphorbia cooperi]]||Bushveld candelabra tree||346 |- |[[Bosveldkatjiepiering]]||[[Gardenia volkensii]]||Transvaal gardenia||691.1 |- |[[Bosveld-halfmaanranker]] ||[[Cocculus hirsutus]] || Python Climber ||104.5 |- |[[Bosveld-klipels]]||[[Psydrax livida]]||Green quar||713 |- |[[Bosveld-rooiklapperbos]] ||[[Erythrophysa transvaalensis]]||Transvaal red balloon||436.2 |- |[[Bosveldpendoring]] ||[[Gymnosporia mossambicensis]] ||Black Forest Spike-thorn ||399.10 |- |[[Bosveldsaffraan]]||[[Elaeodendron transvaalense]]||Condiment saffron||416 |- |[[Bosveldvalsdoring]]||[[Albizia harveyi]]||Common false-thorn||155 |- |[[Bosveldwitklokke]]||[[Rothmannia fischeri]]||Cape gardenia||694 |- |[[Bosveldwitysterhout]]||[[Vepris reflexa]]||Bushveld white ironwood||260 |- |[[Bosvlier]]||[[Nuxia floribunda]]||Forest elder||634 |- |[[Bosvy]]||[[Ficus craterostoma]]||Forest fig||52 |- |[[Boswaterbessie]]||[[Syzygium gerrardii]]||Forest waterwood||556 |- |[[Bosysterpruim]]||[[Drypetes gerrardii]]||Forest ironplum||314 |- |[[Botriviersuikerbos]] ||[[Protea compacta]] ||Bot River sugarbush || 87.1 |- |[[Bottelboom]]||[[Pachypodium lealii]]||Bottle tree||648 |- |[[Botterboom]]||[[Tylecodon paniculatus]]||Butter tree||137.1 |- |[[Botterklapper]]||[[Strychnos madagascariensis]]||Black monkey orange||626 |- |[[Botterknoppietolbos]] ||[[Leucadendron loranthifolium]] ||Green-flower sunbush ||81.5 |- |[[Braamtaaibos]] ||[[Searsia batophylla]] ||Bramble currant ||377.3 |- |[[Breëblaarboekenhout]]||[[Faurea rochetiana]]||Broad-leaved beech||76 |- |[[Breëblaarkoraalboom]]||[[Erythrina latissima]]||Broad-leaved coral tree||244 |- |[[Breëblaarkweper]]||[[Cryptocarya latifolia]]||Broad-leaved quince||113 |- |[[Breëblaarpluisbos]] ||[[Lopholaena platyphylla]] || Broad-leaved fluff bush||738.1 |- |[[Breëblaarsuikerbos]] ||[[Protea eximia]] ||Broad-leaf sugarbush ||88.3 |- |[[Breëblaarwasbessie]] ||[[Morella pilulifera]] ||Broad-leaved waxberry ||37 |- |[[Breëblaarwitgat]] ||[[Boscia mossambicensis]] ||Broad-leaved Shepherd Tree ||127 |- |[[Breekhout]]||[[Alberta magna]]||Magnificent flame bush||701 |- |[[Breëpeulvalsdoring]]||[[Albizia forbesii]]||Broad-pod false-thorn<br />Broadpod albizia||154 |- |[[Breëriviergeelhout]]||[[Podocarpus elongatus]]||Breede river yellowwood||15 |- |[[Brosblaar]]||[[Galpinia transvaalica]]||Transvaal privet||523 |- |[[Brosdoring]] ||[[Phaeoptilum spinosum]] ||Brittle Thorn ||103.7 |- |[[Bruinaalwyn]] ||[[Aloe vryheidensis]] ||Brown aloe ||29.1 |- |[[Bruinivoor]]||[[Berchemia discolor]]||Brown ivory||449 |- |[[Bruinysterhout]] ||[[Homalium dentatum]]||Brown ironwood||501 |- |[[Bubu-vy]] ||[[Ficus bubu]] ||Bubu Fig ||56 |- |[[Buig-my-nie]]||[[Buxus macowanii]]||Cape box||358 |- |[[Bukshardeblaar]] ||[[Phylica buxifolia]] ||Box Hard-leaf ||453.1 |- |[[Clanwilliam-aalwyn]] ||[[Aloe comosa]] ||Clanwilliam aloe ||28.7 |- |[[Clanwilliamseder]]||[[Widdringtonia cedarbergensis]]||Clanwilliam cedar||19 |- |[[Delagoadoring]]||[[Acacia welwitschii]]||Delagoa thorn<br />Hairy umbrella thorn||163 |- |[[Deurmekaarbos]]||[[Ehretia rigida]]||Puzzle bush||657 |- |[[Dikbas]]||[[Lannea discolor]]||Live-long||362 |- |[[Dikblaarmirtebessie]] || [[Eugenia umtamvunensis]] ||Thick-leaved myrtleberry ||553.6 |- |[[Disseldoring]] ||[[Berkheya chamaepeuce]] ||Tree thistle thorn ||742 |- |[[Donkievy]] ||[[Mestoklema arboriforme]] ||Donkey mesemb ||103.6 |- |[[Dopperkiaat]]||[[Pterocarpus rotundifolius]]||Round-leaved teak||237 |- |[[Doppruim]]||[[Pappea capensis]]||Jacket-plum||433 |- |[[Doringbroodboom]] ||[[Encephalartos horridus]] ||Eastern Cape blue cycad ||14.15 |- |[[Doringkanniedood]]||[[Commiphora glandulosa]]||Tall common corkwood||285.1 |- |[[Doringkatjiepiering]]||[[Hyperacanthus amoenus]]||Thorny gardenia||690 |- |[[Doringolm]]||[[Chaetacme aristata]]||Thorny elm||43 |- |[[Doringpeer]]||[[Scolopia zeyheri]]||Thorn pear||498 |- |[[Doringtaaibos]] ||[[Searsia longispina]] ||Spiny Currant ||388 |- |[[Drakensbergboomheide]] ||[[Erica dracomontana]] || Dragon Heath ||574.2 |- |[[Drakensbergbroodboom]] ||[[Encephalartos ghellinckii]] ||Drakensberg cycad ||5 |- |[[Drakensbergkaree]] ||[[Searsia montana]] ||Drakensberg Karee ||384.1 |- |[[Drakensbergpendoring]] ||[[Gymnosporia devenishii]] ||Drakensberg Spike-thorn ||399.5 |- |[[Driedoring]] ||[[Rhigozum trichotomum]] ||Three-thorn Rhigozum ||676.1 |- |[[Driehaakdoring]]||[[Senegalia senegal]]||Threehook thorn||185.1 |- |[[Drietandkanferbos]]||[[Tarchonanthus trilobus]]||Trident camphortree||735 |- |[[Dubbelkroonboom]]||[[Julbernardia globiflora]]||African munondo||207.1 |- |[[Duikerbessie]] ||[[Sapium integerrimum]] ||Duiker-berry||343 |- |[[Duine-olienhout]] ||[[Olea exasperata]] ||Dune olive ||619 |- |[[Duinbroodboom]] ||[[Encephalartos arenarius]] ||Alexandria cycad ||3.2 |- |[[Duinebruidsbos]]||[[Pavetta revoluta]]||Dune bride's bush||720 |- |[[Duineganna]] ||[[Caroxylon nollothensis]] ||Dune ganna ||103.9 |- |[[Duineghwarrie]]||[[Euclea racemosa]]||Dune guarri<br />Sea guarri||599.3 |- |[[Duinegifboom]] ||[[Acokanthera oblongifolia]] ||Dune poison-bush||638 |- |[[Duinekokoboom]] ||[[Maytenus procumbens]] ||Dune Koko Tree ||401.1 |- |[[Duinekraaibessie]] ||[[Searsia crenata]] ||Dune Crowberry ||380.1 |- |[[Duinemirtebessie]]||[[Eugenia capensis]]||Dune myrtle||553.1 |- |[[Duinependoring]] ||[[Gymnosporia arenicola]] ||Dune Spike-thorn ||399.4 |- |[[Duinesterappel]] ||[[Diospyros rotundifolia]] ||Dune star-apple ||608 |- |[[Duinetaaibos]] ||[[Searsia laevigata]] ||Dune Currant ||385.2 |- |[[Duinetolbos]] ||[[Leucadendron coniferum]] ||Dune conebush ||82 |- |[[Duinevalstaaibos]]||[[Allophylus natalensis]]||Dune false currant||426 |- |[[Duinseepbessie]]||[[Deinbollia oblongifolia]]||Dune soap-berry||430 |- |[[Duinewasbessie]] ||[[Morella cordifolia]] ||Dune waxberry ||37.1 |- |[[Dunblaarfonteinbos]]||[[Psoralea glabra]] || Narrow-leaf Fountain-bush ||226.9 |- |[[Dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos humilis]] ||Dwarf cycad ||14.16 |- |[[Dwergpruimbas]] ||[[Osyris speciosa]] ||Cape sumach ||100.1 |- |[[Dwergvy]] ||[[Ficus pygmaea]] || Dwarf fig ||50.2 |- |[[Ebbehoutghwarrie]]||[[Euclea pseudebenus]]||Ebony tree<br />Black ebony||598 |- |[[Enkelblaarkiepersol]]||[[Cussonia natalensis]]||Rock cabbage tree||562 |- |[[Enkeldoring]]||[[Acacia robusta]]||Ankle thorn<br />Splendid thorn<br />Brack thorn||183 |- |[[Enkeldoring-noemnoem]]||[[Carissa spinarum]]||Simple-spine carissa<br />Conkerberry<br />Arabian num-num||640.4 |- |[[Enkelgroendoring]]||[[Balanites aegyptiaca]]||Desert date<br />Egyptian balsam||251.1 |- |[[Ertjiehout]] ||[[Craibia zimmermannii]] ||Peawood ||229 |- |[[Eskarpspeldekussing]] ||[[Leucospermum saxosum]] ||Escarpment Pincushion ||85.3 |- |[[Essenhout]]||[[Ekebergia capensis]]||Cape ash||298 |- |[[Fluweelboswilg]]||[[Combretum molle]]||Velvet bushwillow||537 |- |[[Fluweelkanniedood]]||[[Commiphora mollis]]||Velvet corkwood||280 |- |[[Fluweelkaree]] ||[[Searsia engleri]] ||Velvet Karee ||382 |- |[[Fluweelklipels]]||[[Canthium gilfillanii]]||Velvet rockalder||706 |- |[[Fluweelsoetbessie]]||[[Bridelia mollis]]||Velvet sweetberry||325 |- |[[Fluweelvrughardeblaar]] ||[[Phylica purpurea]] ||Velvet-fruited/hardleaf ||453.5 |- |[[Fluweelvrugzanha]]||[[Zanha africana]]||Velvet-fruit zanha||438.5 |- |[[Fonteinbos]]||[[Psoralea aphylla]] || Leafless Fountain-bush ||226.8 |- |[[Fransaalwyn]]||[[Aloe pluridens]]||French aloe||30.1 |- |[[Fynbitterblaar]]||[[Brachylaena ilicifolia]]||Small bitter-leaf||728 |- |[[Fynblaarrooihout]]||[[Ochna serrulata]]||Small-leaved plane||479.1 |- |[[Fynbossterappel‎]] ||[[Diospyros glabra]] ||Blueberry bush ||603.1 |- |[[Gamtooskiepersol]] ||[[Cussonia gamtoosensis]] ||Gamtoos cabbage tree||565.2 |- |[[Gannabos]] ||[[Salsola aphylla]] ||Lye ganna ||103.3 |- |[[Gariepbauhinia]]||[[Adenolobus garipensis]]||Blue neat's foot||208 |- |[[Gariep-harpuisboom]]||[[Ozoroa namaquensis]]||Gariep resin tree ||373.2 |- |[[Gariepkaree]] ||[[Searsia populifolia]] ||Gariep Karee ||391.1 |- |[[Garieppendoring]] ||[[Gymnosporia gariepensis]] ||Gariep Spike-thorn ||401.5 |- |[[Gariepsmalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. lanceolata]] ||Gariep narrow-leaved spikethorn ||401.10 |- |[[Geelberggranaat]]||[[Rhigozum obovatum]]||Yellow pomegranate||675 |- |[[Geelbitterbessie]] ||[[Strychnos mitis]] ||Yellow Bitterberry ||627 |- |[[Geelblomvoëlbessie]]||[[Psychotria capensis]]||Bird-berry||723 |- |[[Geelhout]]||[[Podocarpus latifolius]]||Real yellowwood||18 |- |[[Geelkeurboom]]||[[Calpurnia aurea]]||Natal laburnum||219 |- |[[Geelpapierkelk]]||[[Monotes glaber]]||Palefruit monotes||486.5 |- |[[Geelsuikerbos]] ||[[Protea aurea aurea]] ||Common shuttlecock sugarbush ||90.3 |- |[[Geelwortelboom]]||[[Steganotaenia araliacea]]||Carrot tree||569 |- |[[Geneesblaarboom]] ||[[Solanum giganteum]]||Healing-leaf tree||669.4 |- |[[Gewone drolpeer]] ||[[Dombeya rotundifolia]]||Common wild pear||471 |- |[[Gewone ghwarrie]] ||[[Euclea undulata]]||Common guarri||601 |- |[[Gewone haakdoring]] ||[[Acacia caffra]]||Common hook-thorn||162 |- |[[Gewone hardeblaar]] ||[[Phylica paniculata]]||Common hard-leaf||453.2 |- |[[Gewone kanniedood]] ||[[Commiphora pyracanthoides]] ||Firethorn corkwood ||285 |- |[[Gewone kraaibessie]] ||[[Searsia pentheri]]||Common crow-berry||391 |- |[[Gewone luisiesbos]] ||[[Leucospermum cuneiforme]] ||Wart-stemmed pincushion ||84.2 |- |[[Gewone protea]] ||[[Protea caffra]]||Common sugarbush||87 |- |[[Gewone taaibos]] ||[[Searsia pyroides]]||Common wildcurrant<br />||392 |- |[[Gewone wildekweper]] ||[[Cryptocarya transvaalensis]] ||Mountain Wild-quince ||114 |- |[[Gewone wildepietersieliebos]]||[[Heteromorpha arborescens]]||Parsley-tree / parsnip-tree||568 |- |[[Gewone wildevy]]||[[Ficus burkei]]||Common wild fig||48 |- |[[Gifboom]]||[[Euphorbia virosa]]||Poison euphorbia|| |- |[[Gifbergboomvygie]] ||[[Stoeberia giftbergensis]] ||Gifberg tree-vygie ||756 |- |[[Gifolyf]]||[[Peddiea africana]]||Poison-olive||517 |- |[[Gifsterappel]] ||[[Diospyros dichrophylla]] ||Poison star-apple ||603 |- |[[Gladblaarbaakhout]]||[[Greyia sutherlandii]]||Natal bottlebrush||446 |- |[[Gladdeblompeer]]||[[Dombeya cymosa]]||Natal wild pear||469 |- |[[Gladdekola]]||[[Cola natalensis]]||Coshwood||478 |- |[[Gladdeslapmispel]]||[[Lagynias lasiantha]]||Natal medlar||705 |- |[[Gladdesuurpruim]] ||[[Ximenia caffra var natalensis]] ||Smooth-twigged sourplum ||103.1 |- |[[Goueklokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia obtusifolia]] ||Golden Bell-bean ||677.1 |- |[[Goue-tee]]||[[Aspalathus pendula]] || Golden tea ||225.11 |- |[[Gordonia-valspendoring]] ||[[Putterlickia saxatilis]] ||Gordonia false spike-thorn ||403.4 |- |[[Graskopaalwyn]] ||[[Aloe alooides]] ||Graskop aloe ||28.3 |- |[[Grasveldboomvaring]] ||[[Cyathea dregei]] ||Common tree fern ||1 |- |[[Grasveldrooihout]] ||[[Ochna confusa]] ||Grassland plane ||479.4 |- |[[Griekwakokoboom]] ||[[Maytenus ilicina]] ||Griqua kokotree ||398.5 |- |[[Griekwasuurkaree]] ||[[Searsia tridactyla]] ||Griqua sour karee ||394.2 |- |[[Groefbasboomheide]] ||[[Erica canaliculata]] ||Grooved-bark tree erica ||573.1 |- |[[Groenappel]] ||[[Monodora junodii var. junodii]] ||Green Apple ||107 |- |[[Groenblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba natalensis]] ||Green-leaved Worm Bush ||129.1 |- |[[Groendoring]]||[[Balanites maughamii]]||Green thorn||251 |- |[[Groenhofiesuikerbos]] ||[[Protea coronata]] ||Green sugarbush ||91.1 |- |[[Groenklapper]]||[[Strychnos spinosa]]||Green monkey orange||629 |- |[[Groenstamkanniedood]]|| [[Commiphora neglecta]]||Green-stem corkwood||283 |- |[[Groot-haakbessie]] || [[Artabotrys brachypetalus]] ||Large Hook-berry ||105.1 |- |[[Grootblaardrakeboom]] ||[[Dracaena aletriformis]]||Large-leaved dragon tree||30.9 |- |[[Grootblaarlaventelboom]] ||[[Heteropyxis dehniae]]||Large-leaved lavender tree||455.1 |- |[[Grootblaarpieringbessie]] ||[[Cordia africana]]||Large-leaved saucer-berry||651 |- |[[Grootblaarrotsvy]] ||[[Ficus abutilifolia]]||Large-leaved rock fig||63 |- |[[Grootblaarsekelbos]] ||[[Dichrostachys cinerea subsp. nyassana]]||Large-leaved sicklebush<br />African sicklebush||190.1 |- |[[Grootblaaruiehout]] ||[[Cassipourea gummiflua]]||Large-leaved onionwood||530 |- |[[Grootblaarvalsdoring]] ||[[Albizia versicolor]]||Large-leaved false-thorn||158 |- |[[Grootblompendoring]] ||[[Gymnosporia putterlickioides]] ||Large-flowered Spike-thorn ||402.1 |- |[[Grootgeelbos]] ||[[Leucadendron eucalyptifolium]] ||Gum-leaved conebush ||81 |- |[[Groot-mirting]] ||[[Myrsine pillansii]] ||Large Cape myrtle ||577.2 |- |[[Grootnoemnoem]]||[[Carissa macrocarpa]]||Big num-num||640.3 |- |[[Grootsuikerbos]] ||[[Protea gaguedi]] ||African Sugarbush ||89 |- |[[Grootvalsmopanie]] ||[[Guibourtia coleosperma]] ||Copalwood ||199 |- |[[Grootvrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia grandifolia]] ||Large-leaved Forest Spike-thorn ||399.7 |- |[[Grootvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia oxycarpa]] ||Large-fruited Spike-thorn ||401.9 |- |[[Grootvrugtrosvy]] ||[[Ficus sycomorus subsp. gnaphalocarpa]] ||Large-fruited sycamore fig ||66.1 |- |[[Growweblaarkatsnorbosse]] ||[[Rotheca myricoides]]||Blueflower tinderwood||667.1 |- |[[Growweblaarpieringbessie]] ||[[Cordia ovalis]]||Satinbark saucerbush<br />Snot berry||654 |- |[[Growweblaarstinkhout]] ||[[Celtis gomphophylla]] ||False white stinkwood ||40 |- |[[Growweblaartaaibos]] ||[[Searsia refracta]] ||Thorny Crow-berry ||389.1 |- |[[Grysappel]] ||[[Parinari curatellifolia]] ||Mobola plum ||146 |- |[[Gryskokoboom]] ||[[Maytenus albata]] ||Grey kokotree ||401.3 |- |[[Haak-en-Steek]]||[[Acacia tortilis]]||Umbrella thorn||188 |- |[[Halfmens]]||[[Pachypodium namaquanum]]||Elephant's trunk||649 |- |[[Hardekool]]||[[Combretum imberbe]]||Leadwood||539 |- |[[Hardepeer]]||[[Olinia ventosa]]||Hardpear||513 |- |[[Harige ghwarrie]]||[[Eucla natalensis]]||Natal guarri<br />Natal ebony|| |- |[[Harige kanniedood]]||[[Commiphora africana]]||Hairy corkwood||270 |- |[[Harige mirtebessie]] ||[[Eugenia woodii]]||Mountain myrtle||553.4 |- |[[Harige pendoring]] ||[[Gymnosporia pubescens]] ||Hairy Spike-thorn ||402.4 |- |[[Harige perdepram]] ||[[Zanthoxylum humile]] ||Hairy Knobwood||255 |- |[[Harige rotsvy]]||[[Ficus glumosa]]||Mountain fig||64 |- |[[Harige septerboom]] ||[[Paranomus tomentosus]] ||Hairy-leaved tree sceptre ||72.5 |- |[[Harpuiskatjiepiering]]||[[Gardenia resiniflua]]||Resin gardenia||690.2 |- |[[Hartblaarvy]] ||[[Ficus polita subsp. polita]] ||Heart-leaved Fig ||59 |- |[[Heideblaargeelbos]] ||[[Leucadendron ericifolium]] ||Erica-leaved conebush || 80 |- |[[Heilige Venda-bamboes]] ||[[Oxytenanthera abyssinica]] ||Holy Venda Bamboo ||21.6 |- |[[Helikopterboom]]||[[Gyrocarpus americanus]]||Propeller tree||120 |- |[[Henkel-se-geelhout]] ||[[Podocarpus henkelii]]||Henkel's yellowwood||17 |- |[[Hererosesambos]]||[[Sesamothamnus guerichii]] ||Herero sesame-bush||679 |- |[[Heuningboomheide]] ||[[Erica caterviflora]] ||Tree heath ||574 |- |[[Heuningnaboom]]||[[Euphorbia tetragona]]||Honey euphorbia||354 |- |[[Heuningreuksepter]] ||[[Paranomus roodebergensis]] ||Honey-scented sceptre ||72.6 |- |[[Hoedespeld-lukwart]]||[[Oxyanthus pyriformis]]||Natal wildloquat||696.2 |- |[[Hoëveldkiepersol]]||[[Cussonia paniculata]]||Small mountain cabbage||563.1 |- |[[Hophout]]||[[Trema orientalis]]||Pigeonwood||42 |- |[[Horingdoring]]||[[Acacia grandicornuta]]||Horned thorn||168.1 |- |[[Horingpeultjieboom]]||[[Diplorhynchus condylocarpon]]||Horn-pod tree||643 |- |[[Huilboerboon]]||[[Schotia brachypetala]]||Weeping boer-bean||202 |- |[[Huilboom]]||[[Peltophorum africanum]]||Weeping wattle<br />Black wattle||215 |- |[[Impalalelie]]||[[Adenium multiflorum]]||Impala lily||647.3 |- |[[Indiese wortelboom]] ||[[Ceriops tagal]] ||Indian mangrove ||525 |- |[[Jakkalsbessie]]||[[Diospyros mespiliformis]]||Jackalberry||606 |- |[[Jozini-broodboom]] ||[[Encephalartos senticosus]] || Jozizni cycad || |- |[[Kaapboekenhout]]||[[Rapanea melanophloeos]]||Cape beech||578 |- |[[Kaapse boomheide]]||[[Erica tristis]]||False Cape tree heath||575.1 |- |[[Kaapse hardepeer]]||[[Olinia capensis]]||Hard pear||513.1 |- |[[Kaapse kanferfoelie]]||[[Tecoma capensis]]||Cape honeysuckle||673.1 |- |[[Kaapse kiaat]]||[[Strychnos decussata]]||Cape teak||624 |- |[[Kaapse kokoboom]] ||[[Maytenus lucida]] ||Cape kokotree ||401.2 |- |[[Kaapse kranses]]||[[Atalaya capensis]]||Cape krantz ash||428 |- |[[Kaapse kuskiepersol]]||[[Cussonia thyrsiflora]]||Cape coast cabbage tree||565 |- |[[Kaapse kwar]] ||[[Psydrax capensis]] ||Cape quar ||747 |- |[[Kaapse kweper]]||[[Cryptocarya woodii]]||Cape quince||116 |- |[[Kaapse sterkastaiing]] ||[[Sterculia alexandri]] || Cape star-chestnut ||473 |- |[[Kaapse swarthout]] ||[[Maytenus peduncularis]] ||Cape- blackwood ||401 |- |[[Kaapse Uiehout]] ||[[Cassipourea flanaganii]] || Cape onionwood ||528 |- |[[Kaapse wildepiesang]]||[[Strelitzia alba]]||Cape wild banana||32 |- |[[Kaiingbossuikerbos]] ||[[Protea glabra]] ||Clanwilliam sugarbush ||89.1 |- |[[Kaapsehoop-broodboom]] ||[[Encephalartos laevifolius]] ||Kaapsehoop cycad ||6 |- |[[Kalahari-appelblaar]] ||[[Philenoptera nelsii]] ||Kalahari appleleaf||239 |- |[[Kalaharitaaibos]] ||[[Searsia tenuinervis]] ||Rolled-leaf Currant ||393.2 |- |[[Kalahariwildemispel]]||[[Vangueria cyanescens]]||Kalahari wild-medlar||702.3 |- |[[Kamassie]]||[[Gonioma kamassi]]||Kamassi||641 |- |[[Kamdeboo-boekenhout]]||[[Faurea recondita]]||Kamdeboo beechwood||745 |- |[[Kameeldoring]] ||[[Acacia erioloba]]||Camel thorn||168 |- |[[Kameelspoor]] ||[[Piliostigma thonningii]]||Camel's foot||209 |- |[[Kamiesberg-aalwyn]] ||[[Aloe khamiesensis]] ||Khamiesberg aloe ||29.3 |- |[[Kandelaaraalwyn]] ||[[Aloe candelabrum]] ||Candelabrum aloe ||28.5 |- |[[Kanferbos]]||[[Tarchonanthus camphoratus]]||Wild camphor bush||733 |- |[[Kaokogroendoring]]||[[Balanites angolensis]]||Angolan torchwood<br />Simple-thorned torchwood||252.1 |- |[[Kaokosesambos]] ||[[Sesamothamnus benguellensis]] ||Kaoko sesame-bush ||679.1 |- |[[Kaokowitgat]] ||[[Boscia microphylla]] ||Kaoko shepherd's tree ||126 |- |[[Karee]] ||[[Searsia lancea]] ||Karree ||386 |- |[[Karee-kanniedood]] || [[Commiphora gracilifrondosa]] ||Karee-leaved commiphora ||284 |- |[[Karooboerboon]] ||[[Schotia afra]] ||Karoo boer-bean ||201 |- |[[Karoobroodboom]] ||[[Encephalartos lehmannii]] ||Karoo cycad ||8.1 |- |[[Karookoeniebos]] ||[[Searsia burchellii]] ||Karoo kunibush ||379 |- |[[Karoonoemnoem]] ||[[Carissa haematocarpa]] ||Karoo numnum ||640.2 |- |[[Karoopendoring]] ||[[Gymnosporia karooica]] ||Karoo spikethorn ||401.7 |- |[[Karoowitgat]] ||[[Boscia oleoides]] ||Karoo Shepherd Tree ||128 |- |[[Kasuur]]||[[Pittosporum viridiflorum]]||Cheesewood||139 |- |[[Katstertaalwyn]] ||[[Aloe castanea]] ||Cat's-tail aloe ||28.6 |- |[[Kei-appel]]||[[Dovyalis caffra]]||Kei-apple||507 |- |[[Keibaakhout]]||[[Greyia flanaganii]]||Kei bottlebrush||444 |- |[[Keibroodboom]]||[[Encephalartos princeps]]||Kei cycad||12 |- |[[Keivingerblaar]]||[[Vitex obovata]]||Kei fingerlead||661 |- |[[Kerkeibos]]||[[Crassula ovata]]||Kerky-bush<br />Jade plant||137.3 |- |[[Kerriebos]]||[[Hypericum revolutum]]||Curry bush<br />St. Johns wort||484 |- |[[Kersfeessuikerbos]] ||[[Protea welwitschii]] ||Cluster-head sugarbush ||98.2 |- |[[Kershout]]||[[Pterocelastrus tricuspidatus]]||Candlewood||409 |- |[[Kerstolbossuikerbos]] ||[[Protea lanceolata]] ||Lance-leaf sugarbush ||90.1 |- |[[Keurboom]]||[[Virgilia oroboides]]||Cape blossom tree<br />Pink blossom tree||221 |- |[[Kiaat]]||[[Pterocarpus angolensis]]||Wild teak||236 |- |[[Kiepersol]]||[[Cussonia spicata]]||Common cabbage tree||564 |- |[[Kierieklapper]]||[[Combretum hereroense]]||Russet bushwillow||538 |- |[[Kinaboom]]||[[Rauvolfia caffra]]||Quinine tree||647 |- |[[Klapperbos]]||[[Nymania capensis]]||Chinese lantern||295 |- |[[Kleefpeul]]||[[Senna singueana]]||Sticky pod||213.1 |- |[[Kleinblou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. microphylla]] ||Small blue sourplum || 102 |- |[[Kleinblaar-drakeboom]] ||[[Dracaena mannii]] ||Small-leaved dragon tree ||30.8 |- |[[Kleinblaarrotsvy]]||[[Ficus tettensis]]||Small-leaved rock fig||62 |- |[[Kleinblaarpluisbossie]] ||[[Lopholaena coriifolia]] || Small-leaved fluff bush||738 |- |[[Kleinblaarsaffraan]]||[[Elaeodendron zeyheri]]||Zeyher's saffronwood||412 |- |[[Kleinblaarvy]] ||[[Ficus lingua subsp. depauperata]] ||Small-leaved Fig ||55.1 |- |[[Kleinboerboon]]||[[Schotia capitata]]||Dwarf boer-bean||203 |- |[[Kleinbosrooihout]] ||[[Ochna gamostigmata]] ||Small forest plane ||479.5 |- |[[Kleingroendoring]]||[[Balanites pedicellaris]]||Lesser torchwood||252 |- |[[Klein-kanferfoelieboom]]||[[Turraea obtusifolia]]||Small honeysuckle tree||296.1 |- |[[Kleinkoraalboom]]||[[Erythrina humeana]]||Dwarf coral tree||243.1 |- |[[Kleinperdepram]]||[[Zanthoxylum capense]]||Small knobwood||253 |- |[[Kleinvalsmopanie]]||[[Guibourtia conjugata]]||Small copalwood||200 |- |[[Klipels]]||[[Afrocanthium mundianum]]||Rock alder||710 |- |[[Klipharpuisbos]] ||[[Euryops brevipapposus]] ||Rock Resin-bush ||739 |- |[[Kliphout]]||[[Heeria argentea]]||Rockwood||368 |- |[[Klipkershout]]||[[Maytenus oleoides]]||Rock candlewood||400 |- |[[Klokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia zanzibarica]] ||Bell-bean ||677 |- |[[Klokkiespendoring]]||[[Gymnosporia tenuispina]]||Bell spike-thorn||402.8 |- |[[Knolharpuis]] ||[[Othonna arbuscula]] || Traap baboon cabbage ||740 |- |[[Knoppiesboontjie]]||[[Maerua angolensis]]||Bead-bean tree||132 |- |[[Knoppiesdoring]]||[[Acacia nigrescens]]||Knob thorn||178 |- |[[Knoppiesvy]]||[[Ficus sansibarica]]||Knobbly fig||47 |- |[[Kobas]] ||[[Cyphostemma currorii]] ||Cobas||456 |- |[[Koeniebos]] ||[[Searsia undulata]] ||Kuni-bush||389 |- |[[Koeboebessie]] ||[[Mystroxylon aethiopicum]] ||Kooboo-berry||410 |- |[[Koedoebessie]] ||[[Pseudolachnostylis maprouneifolia]]||Kudu-berry||308 |- |[[Koffiebeesklou]]||[[Bauhinia petersiana]] ||Natal neat's foot||208.3 |- |[[Kogelbergvaalstompie]] ||[[Mimetes arboreus]] ||Kogelberg pagoda ||72.1 |- |[[Kokerboom]] ||[[Aloidendron dichotomum]] ||Quiver tree ||29 |- |[[Kokoboom]]||[[Maytenus undata]]||Koko tree||403 |- |[[Kolletjiesblaarvy]] ||[[Ficus nigropunctata]] ||Busse's fig or Dot-leaved fig ||58 |- |[[Komkommerbos]]||[[Thilachium africanum]]||Cucumber bush||136.2 |- |[[Koorsbessie]]||[[Croton megalobotrys]]||Large fever-berry||329 |- |[[Koorsboom]] ||[[Acacia xanthophloea]]||Fever tree||189 |- |[[Koorspeulboom]] ||[[Holarrhena pubescens]] ||Fever-pod ||642 |- |[[Koperstamkanniedood]]||[[Commiphora harveyi]]||Red-stem corkwood||277 |- |[[Koraalboom]]||[[Erythrina lysistemon]]||Common coral tree||245 |- |[[Koraaltaaibos]] ||[[Searsia magalismontana]] ||Coral crowberry ||384.2 |- |[[Korentebos]] ||[[Searsia tomentosa]] ||Bicoloured Currant ||394 |- |[[Kortdoringgranaat]] ||[[Rhigozum brevispinosum]] ||Simple-leaved Rhigozum ||674 |- |[[Kortstamnaboom]] ||[[Euphorbia otjingandu]] ||Short-stemmed candelabra-tree ||748 |- |[[Kosipalm]]||[[Raphia australis]]||Kosi palm||26 |- |[[Kouebasrooihout]]||[[Ochna arborea]]||Cape redwood||479 |- |[[Kraalkriedoring]]||[[Lycium afrum]]||Kraal honey-thorn||669.2 |- |[[Kraalnaboom]]||[[Euphorbia tirucalli]]||Rubber euphorbia||355 |- |[[Kraalpendoring]]||[[Gymnosporia polyacantha subsp. polyacantha]]||Kraal spike-thorn||402.2 |- |[[Kransaalwyn]] ||[[Aloe arborescens]] ||Krantz aloe ||28.1 |- |[[Kransbessie]]||[[Gerrardina foliosa]]||Krantz berry||500 |- |[[Kranssuikerbos]] ||[[Protea rupicola]] ||Krantz sugarbush ||88.2 |- |[[Kremetart]]||[[Adansonia digitata]]||Baobab||467 |- |[[Kreupelhout]]||[[Leucospernum conocarpodendron]]||Tree pincushion||84 |- |[[Kreupelrooihout]] ||[[Ochna inermis]] ||Stunted plane ||480.1 |- |[[Kringboom]]||[[Maerua schinzii]]||Ringwood tree||136 |- |[[Krinkhout]]||[[Securidaca longipedunculata]]||Violet tree||303 |- |[[Kruisbessie]]||[[Grewia occidentalis]]||Cross-berry||463 |- |[[Kunenewaterbessie]] ||[[Syzygium kuneneense]] ||Kunene waterberry ||767 |- |[[Kurkbasklapper]] of Geelklapper||[[Strychnos cocculoides]]||Corky monkey orange||623 |- |[[Kurkbasrooihout]] ||[[Ochna maguirei]] ||Corky-barked plane ||766 |- |[[Kurkbos]] ||[[Mundulea sericea]]||Cork bush||226 |- |[[Kurkvoëlbessie]] ||[[Psychotria suber]] ||Corky birdberry ||769 |- |[[Kusjakkalskoffie]] ||[[Tricalysia sonderiana]] ||Coastal Jackal-coffee ||700 |- |[[Kuskanferbos]] ||[[Tarchonanthus littoralis]]||Coastal camphor bush||733.2 |- |[[Kuskatoenboom]] ||[[Hibiscus tiliaceus]]||Lagoon hibiscus<br />Wild cotton tree||464 |- |[[Kuskoraalboom]] ||[[Erythrina caffra]]||Coast coral tree ||242 |- |[[Kuslooibas]] ||[[Osyris compressa]] ||Coast tannin bush ||99 |- |[[Kusrooimelkhout]]||[[Mimusops caffra]]||Coastal red milkwood||583 |- |[[Kustaaibos]] ||[[Searsia nebulosa]] ||Coastal Currant ||390.1 |- |[[Kusvaalbos]]||[[Brachylaena discolor]]||Coast silver oak||724 |- |[[Kuswildepiesang]]||[[Strelitzia nicolai]]||Natal wild banana||34 |- |[[Kuswitessenhout]] ||[[Bersama swinnyi]] ||Coastal white-ash ||441 |- |[[Kuswurgvy]]||[[Ficus natalensis]]||Natal fig<br />Wild fig||57 |- |[[Kwar]]||[[Psydrax obovata]]||Coastal quar||711 |- |[[Laeveldbittertee]]||[[Vernonia colorata]]||Lowveld bitter-tea||723.4 |- |[[Laeveldmelkbessie]]||[[Manilkara mochisia]]||Lowveld milkberry||587 |- |[[Laeveldnaboom]]||[[Euphorbia evansii]]||Lowveld euphorbia||348 |- |[[Laeveldsterkastaiing]]||[[Sterculia murex]]||Lowveld chestnut||475 |- |[[Laeveldvaalbos]]||[[Brachylaena huillensis]]||Lowveld silver oak||727 |- |[[Laeveldvy]]||[[Ficus stuhlmannii]]||Lowveld fig||65 |- |[[Laingsburgtolbos]] ||[[Leucadendron osbornei]] ||Laingsburg conebush ||81.7 |- |[[Lalapalm]]||[[Hyphaene coriacea]]||Lala palm||23 |- |[[Langbeentjie]] ||[[Leucadendron procerum]] ||Ivory conebush ||81.2 |- |[[Laventelboom]] ||[[Heteropyxis natalensis]]||Lavender tree||455 |- |[[Laventelkoorsbessie]]||[[Croton gratissimus]]||Lavender croton<br />Lavender fever-berry||328 |- |[[Loerietolbos]] ||[[Leucadendron loeriense]] ||Loerie conebush ||80.7 |- |[[Lydenburg-broodboom]] ||[[Encephalartos inopinus]] || Lydenburg cycad ||5.1 |- |[[Lebombo-aalwyn]] ||[[Aloe spicata]] ||Lebombo aloe ||30.4 |- |[[Lebombo-broodboom]] ||[[Encephalartos lebomboensis]] || Lebombo cycad ||14.8 |- |[[Lebombokranses]]||[[Atalaya alata]]||Lebombo krantz ash||427 |- |[[Lebombonaboom]]||[[Euphorbia confinalis]]||Lebombo euphoria<br />Lebombo milktree||345 |- |[[Lebombowattel]]||[[Newtonia hildebrandtii]]||Lebombo wattle||191 |- |[[Lebombo-ysterhout]]||[[Androstachys johnsonii]]||Lebombo ironwood||327 |- |[[Lekkerbreek]]||[[Ochna pulchra]]||Peeling plane<br />Peelingbark ochna||483 |- |[[Lekkerruikpeul]]||[[Acacia nilotica]]||Scented thorn||179 |- |[[Lekkervreet]] ||[[Opilia campestris]] || ||100.5 |- |[[Lemoenhout]]||[[Xymalos monospora]]||Lemonwood||111 |- |[[Lemoentjiedoring]]||[[Cassinopsis ilicifolia]]||Lemon thorn||420 |- |[[Lepelhout]]||[[Cassine schinoides]]||Spoon-wood||418 |- |[[Lillie-broodboom]] ||[[Encephalartos dyerianus]] || Lillie cycad ||14.2 |- |[[Lippeblomsuikerbos]] ||[[Protea subvestita]]||Waterlily sugarbush || 98 |- |[[Louriersuikerbos]] ||[[Protea laurifolia]]||Laurel sugarbush||90.2 |- |[[Louriervy]] ||[[Ficus ilicina]] || Laurel rock fig ||53 |- |[[Maanhaarstompie]]||[[Mimetes fimbriifolius]]||Fringed bottlebrush||72.2 |- |[[Magaliesrooihout]] ||[[Ochna pretoriensis]] ||Magalies Redwood ||480.2 |- |[[Malvarosyntjie]]||[[Grewia villosa]]||Mallow raisin||463.3 |- |[[Manketti]]||[[Schinziophyton rautanenii]]||Manketti tree<br />Feather-weight tree||337 |- |[[Mannetjiebos]] ||[[Stoeberia utilis]] ||White Fig ||103.5 |- |[[Maputalanddwababessie]] ||[[Monanthotaxis maputensis]] ||Maputaland dwababerry ||758 |- |[[Maputalandoordeelboom]]||[[Erythrophleum lasianthum]]||Swazi ordeal tree||196 |- |[[Maputaland-raasblaar]]||[[Combretum mkuzense]]||Mkuze bushwillow||545.2 |- |[[Maroela]]||[[Sclerocarya birrea]]||Marula||360 |- |[[Matoppie]]||[[Boscia albitrunca]]||Shepherd's tree||122 |- |[[Meerstamvalsdoring]]||[[Albizia petersiana]]||Multi-stemmed false-thorn<br />Nala tree||153 |- |[[Melkpeer]]||[[Inhambanella henriquesii]]||Milk pear||591 |- |[[Middelburg-broodboom]] ||[[Encephalartos middelburgensis]] ||Middelburg cycad ||14.3 |- |[[Mingerhout]]||[[Breonadia salicina]]||Matumi||684 |- |[[Mitserie]]||[[Bridelia micrantha]]||Mitzeeri||324 |- |[[Modjadji-broodboom]]||[[Encephalartos transvenosus]]||Modjadji giant-cycad||13 |- |[[Moepel]]||[[Mimusops zeyheri]]||Transvaal red milkwood||585 |- |[[Moerasvy]]||[[Ficus trichopoda]]||Swamp fig||54 |- |[[Mopanie]]||[[Colophospermum mopane]]||Mopane||198 |- |[[Mopanie-aalwyn]] ||[[Aloe littoralis]] ||Mopane aloe ||29.4 |- |[[Mopaniegeeldoring]] ||[[Rhigozum zambesiacum]] ||Zambezi Gold ||676 |- |[[Moringaboom]]||[[Moringa Oleifrea]]||Drumstick tree|| |- |[[Msasa]]||[[Brachystegia spiciformis]]||Spring msasa||198.1 |- |[[Msinga-broodboom]]||[[Encephalartos msinganus]]||Msinga cycad ||14.7 |- |[[Mufuti]]||[[Brachystegia boehmii]]||Mufuti msasa<br />Prince-of-Wales msasa||198.2 |- |[[Naaldblaartolbos]] ||[[Leucadendron nobile]] ||Karoo conebush ||81.1 |- |[[Naaldhardeblaar]] ||[[Phylica villosa]] ||Needle hardleaf ||453.4 |- |[[Naboom]]||[[Euphorbia ingens]]||Common tree euphorbia||351 |- |[[Namakwaboomvygie]] ||[[Stoeberia utilis var. lerouxiae]] ||Namaqua tree-vygie ||757 |- |[[Namakwajakkalsbessie]] ||[[Diospyros acocksii]] ||Namaqua jackal-berry ||602 |- |[[Namakwa-rooiklapperbos]]||[[Erythrophysa alata]]||Namaqua red balloon||436.1 |- |[[Namakwavy]]||[[Ficus cordata]]||Sandpaper fig||51 |- |[[Namibharpuisboom]]||[[Ozoroa crassinervia]]||Namibian resin tree||369 |- |[[Namibiese taaibos]] ||[[Searsia pyroides var. dinteri]] ||Namibia firethorn crowberry ||392.1 |- |[[Namibkoraalboom]]||[[Erythrina decora]]||Namib coral tree||243 |- |[[Nanabessie]]||[[Searsia dentata]]||Nana-berry||381 |- |[[Nardouw-luisiesbos]] ||[[Leucospermum praemorsum]] ||Nardouw fountain pincushion ||85.1 |- |[[Natal-aalwyn]] ||[[Aloe spectabilis]] ||Natal aloe ||30.6 |- |[[Natal-ghwarrie]] ||[[Euclea natalensis subsp. natalensis]] ||Natal guarri ||597 |- |[[Natal-kweper]] ||[[Cryptocarya natalensis]] ||Sandstone Quince ||117.1 |- |[[Natalwilger]] ||[[Salix mucronata subsp. woodii]] ||Natal willow ||36.2 |- |[[Natalkaree]] ||[[Searsia natalensis]] ||Northern dune currant ||390 |- |[[Naukluft-karee]] ||[[Searsia volkii]] ||Naukluft rhus ||396.2 |- |[[Ngotshe-broodboom]] ||[[Encephalartos aemulans]] || Ngotshe cycad ||14.5 |- |[[Ngoye dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos ngoyanus]] ||Ngoye dwarf cycad ||14.17 |- |[[Nieshout]]||[[Ptaeroxylon obliquum]]||Sneezewood||292 |- |[[Njalaboom]]||[[Xanthocercis zambesiaca]]||Nyala tree||241 |- |[[Noemnoem]] ||[[Carissa bispinosa]] ||Num-num ||640.5 |- |[[Nooienskokerboom]] ||[[Aloidendron ramosissimum]] ||Maiden's quiver tree ||30.2 |- |[[Noordelike Boesmansdruif]]||[[Rhoicissus tridentata subsp. cuneifolia]]||Northern Bushman's grape||456.6 |- |[[Noordelike valspendoring]] ||[[Putterlickia neglecta]] ||Northern false spikethorn ||754 |- |[[Notsung]]||[[Halleria lucida]]||Tree fuchsia||670 |- |[[Olienhout]]||[[Olea europaea subsp. cuspidata]]||Ironwood||617 |- |[[Olifantsrivierbroodboom]]||[[Encephalartos lanatus]]||Olifants river cycad||5.2 |- |[[Omsambeet]]||[[Millettia grandis]]||Umzimbeet||227 |- |[[Onderbos]]||[[Trichocladus crinitus]]||Black hazel||142 |- |[[Oordeelboom]]||[[Erythrophleum africanum]]||Ordeal tree||194 |- |[[Oos-Kaapse reusebroodboom]]||[[Encephalartos altensteinii]]||Eastern Cape cycad||3 |- |[[Oos-Kaapse smalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. linearis]] ||Eastern Cape narrow-leaved spikethorn ||399.1 |- |[[Oostelike koeniebos]] ||[[Searsia pallens]] ||Eastern kunibush ||395 |- |[[Opregte suikerbos]]||[[Protea repens]]||Real sugarbush||94.2 |- |[[Opregte waaierpalm]]||[[Hyphaene petersiana]]||Real fan palm||24 |- |[[Oranje-druiweranker]] ||[[Hyalosepalum caffrum]] ||Orange Grape Creeper ||104.7 |- |[[Ouhout]]||[[Leucosidea sericea]]||Oldwood||145 |- |[[Outeniekwa-erica]]||[[Erica inconstans]] ||Outeniqua tree erica ||574.1 |- |[[Outeniekwa-kreupelhout]] ||[[Leucospermum glabrum]] ||Outeniqua pincushion ||84.3 |- |[[Outeniekwafonteinbos]] ||[[Psoralea diturnerae]] ||Outeniqua fountainbush ||750 |- |[[Outeniekwageelhout]]||[[Afrocarpus falcatus]]||Outeniqua yellowwood||16 |- |[[Outeniekwagonna]] ||[[Passerina falcifolia]] ||Outeniqua gonna ||520 |- |[[Owamboperdepram]] ||[[Zanthoxylum ovatifoliolatum]] ||Kaoko knobwood ||255.2 |- |[[Paddaboom]]||[[Tabernaemontana elegans]]||Toad tree||644 |- |[[Palmiet]] ||[[Prionium serratum]] ||Palmiet ||768 |- |[[Pambatieboom]]||[[Anastrabe integerrima]]||Pambati tree||671 |- |[[Papegaaiboomheide]] ||[[Erica psittacina ]] ||Parrot tree erica ||574.4 |- |[[Papierbasdoring]] ||[[Acacia sieberiana]]||Paper-bark thorn||187 |- |[[Papierbaskanniedood]]||[[Commiphora marlothii]]||Paperbark corkwood||278 |- |[[Papierbasvalsdoring]]||[[Albizia tanganyicensis]]||Paperbark false-thorn||157 |- |[[Parlota broodboom]] ||[[Encephalartos relictus]] ||Parlota cycad ||12.5 |- |[[Pendoring]]||[[Gymnosporia buxifolia]]||Common spike-thorn||399 |- |[[Pendoringkaree]] ||[[Searsia gueinzii]] ||Thorny Karee ||384 |- |[[Pendoringtaaibos]] ||[[Searsia pterota]] ||Winged Currant ||391.2 |- |[[Peperblaarboom]]||[[Warburgia salutaris]]||Pepper-bark tree||488 |- |[[Peperblaarkanniedood]]||[[Commiphora mossambicensis]]||Pepper-leaf corkwood||281 |- |[[Perdekopspeldekussing]] ||[[Leucospermum reflexum]] ||Rocket pincushion ||85.2 |- |[[Perdepis]]||[[Clausena anisata]]||Horsewood<br />False horsewood||265 |- |[[Perdepram]]||[[Zanthoxylum davyi]]||Knobwood||254 |- |[[Persbesem]]||[[Polygala virgata]]||Purple broom<br />Moth-fruit||302.2 |- |[[Perssambreelblom]]||[[Karomia speciosa]]||Wild parasol flower||668 |- |[[Petersvy]]||[[Ficus petersii]]||Peters's wildfig||48.1 |- |[[Peulmahonie]]||[[Afzelia quanzensis]]||Pod mahogany||207 |- |[[Pienkblompeer]]||[[Dombeya burgessia]]||Pink wild pear||468.1 |- |[[Pistoolbos]] ||[[Justicia adhatodoides]] ||Pistol Bush ||681 |- |[[Platkroon]]||[[Albizia adianthifolia]]||Flat crown||148 |- |[[Platorand-broodboom]] ||[[Encephalartos brevifoliolatus]] ||Escarpment cycad ||3.3 |- |[[Platorand-perdepram]] ||[[Zanthoxylum thorncroftii]] ||Escarpment knobwood ||255.3 |- |[[Platorandboekenhout]]||[[Faurea galpinii]]||Forest beechwood||73 |- |[[Platorandkaree]] ||[[Searsia transvaalensis]] ||Escarpment Karee ||394.1 |- |[[Poeierbaskatjiepiering]]||[[Gardenia ternifolia]]||Yellow gardenia<br />Powder-bark gardenia||690.3 |- |[[Poeierkwasboom]]||[[Barringtonia racemosa]]||Lagoon powderpufftree<br />Powder-puff tree||524 |- |[[Pok-ysterhout]]||[[Chionanthus foveolatus]]||Common pock ironwood||615 |- |[[Pomponbruidsbos]] ||[[Pavetta cooperi]] ||Pompom Brides-bush ||719.4 |- |[[Pondo-kokoboom]] ||[[Maytenus oleosa]] ||Pondo kokotree ||400.1 |- |[[Pondopalm]]||[[Jubaeopsis caffra]]||Pondo coconut||27 |- |[[Pondoranktaaibos]] ||[[Searsia acocksii]] ||Pondo Climbing Currant ||377.2 |- |[[Pondorooihout]] ||[[Ochna sp. nov.]] ||Pondo plane ||481.1 |- |[[Pondosybas]] ||[[Maytenus abbottii]] ||Pondo Silky-bark ||398.1 |- |[[Pondotolbos]] ||[[Leucadendron pondoense]] ||Pondoland conebush ||81.4 |- |[[Pondo-vy]] ||[[Ficus bizanae]] || Pondoland fig ||46 |- |[[Pondovalspendoring]] ||[[Putterlickia retrospinosa]] ||Pondo false spike-thorn ||403.3 |- |[[Pondowaterbessie]]||[[Syzygium pondoense]]||Pondo waterwood||558.1 |- |[[Populierblaarvy]] ||[[Ficus fischeri]] ||Poplar-leaved fig ||68 |- |[[Potbergsuikerbos]]||[[Protea aurea potbergensis]]||Potberg sugarbush || 90.6 |- |[[Pronkonderbos]]||[[Trichocladus grandiflorus]]||Green hazel||144 |- |[[Pronkrooihout]]||[[Ochna natalitia]]||Natal plane||481 |- |[[Pylgif]]||[[Adenium boehmianum]]||Namibian impalalily||647.2 |- |[[Pynbos]] ||[[Smodingium argutum]] ||Agony bush ||367 |- |[[Pypsteelboom]]||[[Vitex rehmannii]]||Pipe-stem tree||664 |- |[[Raasblaar]]||[[Combretum zeyheri]]||Large-fruited bushwillow||546 |- |[[Ranksterappel]] ||[[Diospyros simii]] ||Climbing star-apple ||609 |- |[[Renosterkoffie]] ||[[Kraussia floribunda]] ||Rhino-coffee ||700.1 |- |[[Reuseblaarvy]] ||[[Ficus lutea]] ||Giant-leaved Fig ||61 |- |[[Reusebroodboom]]||[[Encephalartos natalensis]]||Natal cycad||10 |- |[[Reuserosyntjie]]||[[Grewia hexamita]]||Giant raisin||460 |- |[[Riemblaar-suikerbos]] ||[[Protea lorifolia]] ||Strap-leaved sugarbush ||91 |- |[[Riffelstam-pendoring]]||[[Gymnosporia heterophylla]]||Zulu spike-thorn||401.6 |- |[[Rivierkriedoring]]||[[Lycium hirsutum]]||River honey-thorn||669.12 |- |[[Riviernaboom]]||[[Euphorbia triangularis]]||River euphorbia||356 |- |[[Riviertaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. gracilis]] ||River firethorn crowberry ||392.2 |- |[[Riviertolbos]] |||[[Leucadendron salicifolium]] ||Common stream conebush ||82.1 |- |[[Riviervaderlandswilg]]||[[Combretum erythrophyllum]]||River bushwillow||536 |- |[[Robinson-kreupelhout]] ||[[Leucospermum pluridens]] ||Robinson pincushion ||84.4 |- |[[Rondeblaargifboom]] ||[[Acokanthera rotundata]] ||Round-leaved Poison-bush ||640 |- |[[Rondevrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia harveyana subsp. harveyana]] || Black Forest Spike-thorn ||399.2 |- |[[Rooibitterbessie]] ||[[Strychnos henningsii]] ||Red bitterberry ||625 |- |[[Rooiblaarrotsvy]] ||[[Ficus ingens]]||Red-leaved fig||55 |- |[[Rooiblompendoring]] ||[[Gymnosporia rubra]] ||Red-flower Spikethorn ||402.5 |- |[[Rooiboekenhout]]||[[Protorhus longifolia]]||Red beech||364 |- |[[Rooibos]] ||[[Aspalathus linearis]] ||Rooibos tea ||225.10 |- |[[Rooiboswilg]] ||[[Combretum apiculatum]]||Okavango bushwillow||532 |- |[[Rooiels (boom)|Rooiels]] ||[[Cunonia capensis]]||Red alder||140 |- |[[Rooiessenhout]] ||[[Trichilia emetica]]||Natal mahogany ||301 |- |[[Rooihaakbessie]] ||[[Artabotrys monteiroae]] ||Red Hook-berry ||105.2 |- |[[Rooihartboom]]||[[Hymenocardia ulmoides]]||Red-heart tree||317 |- |[[Rooi-ivoor]]||[[Berchemia zeyheri]]||Red ivory||450 |- |[[Rooikershout]]||[[Pterocelastrus rostratus]]||Red candlewood||408 |- |[[Rooikweper]]||[[Cryptocarya wyliei]]||Red quince||117 |- |[[Rooipeer]]||[[Scolopia mundii]]||Red pear||496 |- |[[Rooipendoring]]||[[Gymnosporia senegalensis]]||Red spike-thorn||402 |- |[[Rooistinkhout]]||[[Prunus africana]]||Red stinkwood||147 |- |[[Rooisuikerbos]] ||[[Protea grandiceps]] ||Red sugarbush ||89.2 |- |[[Rooitolbos]] ||[[Leucadendron discolor]] ||Piketberg conebush ||79 |- |[[Rooivoëlbessie]] ||[[Psychotria zombamontana]]||Red bird-berry||723.1 |- |[[Rooivrugwitstinkhout]] ||[[Celtis mildbraedii]]||Natal white stinkwood||41 |- |[[Rooivy]] ||[[Stoeberia arborea]] ||Red Fig ||103.4 |- |[[Rooiwortelboom]]||[[Rhizophora mucronata]]||Red mangrove||526 |- |[[Rooiysterhout]]||[[Ochna holstii]]||Red ironwood||480 |- |[[Rosyntjiebos]]||[[Grewia flava]]||Sandpaper raisin||459.1 |- |[[Rotstolbos]] ||[[Leucadendron strobilinum]] ||Peninsula conebush ||78 |- |[[Saalpeultjieboom]]||[[Wrightia natalensis]]||Saddle pod||650 |- |[[Safsaf-wilger]]||[[Salix mucronata]]||Willow||36 |- |[[Sambokpeul]]||[[Cassia abbreviata]]||Sjambok pod||212 |- |[[Sandessenhout]]||[[Xylia torreana]]||Sand ash||192 |- |[[Sandjakkalskoffie]] ||[[Empogona maputensis]] ||Maputo Jackal-coffee ||699.1 |- |[[Sandkanniedood]]||[[Commiphora angolensis]]||Sand corkwood||272 |- |[[Sandkroonbessie]] ||[[Crossopteryx febrifuga]] ||Sand Crown-berry ||683 |- |[[Sandnoemnoem]] ||[[Carissa tetramera]] ||Sand Num-num ||640.6 |- |[[Sandolien]]||[[Dodonaea viscosa]]||African sandolive<br />Hopbush||437.1 |- |[[Sandperdepram]] ||[[Zanthoxylum leprieurii]] ||Sand knobwood ||255.1 |- |[[Sandrooihout]] ||[[Ochna barbosae]] ||Sand plane ||479.2 |- |[[Sandsterappel]]||[[Diospyros loureiriana]]||Sand star-apple||604.1 |- |[[Sanduiehout]] ||[[Cassipourea mossambicensis]] ||Sand onionwood ||531 |- |[[Sandveldluisiesbos]] ||[[Leucospermum rodolentum]] ||Sandveld pincushion ||83 |- |[[Sebrabaskanniedood]]||[[Commiphora viminea]] ||Zebra-bark corkwood||279 |- |[[Sebrabergwitbos]] ||[[Maerua sebrabergensis]] ||Zebra Mountain spiderbush ||751 |- |[[Sebrahout]]||[[Dalbergia melanoxylon]]||Zebrawood||232 |- |[[Seepbos]]||[[Noltea africana]]||Soap bush||453 |- |[[Seepnetel]]||[[Pouzolzia mixta]]||Soap nettle||71 |- |[[Sekelbos]]||[[Dichrostachys cinerea]]||Sickle-bush||190 |- |[[Sekhukhuni Boesmanstee]] ||[[Lydenburgia cassinoides]] ||Sekhukhuni Bushman's tea ||406 |- |[[Sekhukhunebobbejaanstert]] ||[[Xerophyta retinervis var. multiramosa]] ||Sekhukhune baboon's tail ||770 |- |[[Sekhukhunekaree]] ||[[Searsia sekhukhuniensis]] ||Sekhukhune Karee ||393.3 |- |[[Septeeboom]]||[[Cordia caffra]]||Septee tree||652 |- |[[Septemberbossie]]||[[Polygala myrtifolia]]||September bush||302.1 |- |[[Septemberklokkies]]||[[Rothmannia globosa]]||Bell gardenia||695 |- |[[Serpentyndoring]] ||[[Senegalia loetteri]] ||Serpentine thorn ||755 |- |[[Silwerblaarmelkpruim]]||[[Englerophytum natalense]]||Natal milkplum||582 |- |[[Silwerboom]]||[[Leucadendron argenteum]]||Silver tree||77 |- |[[Silwerbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. uliginosum]] ||Outeniqua conebush ||82.6 |- |[[Skurweblaarbos]]||[[Ehretia amoena]]||Sandpaper bush||656 |- |[[Skurweblaarkanniedood]]||[[Commiphora edulis]]||Rough-leaved corkwood||275 |- |[[Skurweblaarrosyntjie]]||[[Grewia flavescens]]||Velvet raisin||459.2 |- |[[Skurwevyeboom]] ||[[Ficus capreifolia]] || Rough-leaved fig tree ||50.1 |- |[[Silwerblaarsuikerbos]] ||[[Protea roupelliae roupelliae]] ||Silver sugarbush ||96 |- |[[Skraalkaree]] ||[[Searsia keetii]] ||Slender Karee ||384.5 |- |[[Skurweblaarwitgat]] ||[[Boscia angustifolia var. corymbosa]] ||Rough-leaved Shepherd Tree ||123 |- |[[Slaphoringaalwyn]] ||[[Aloe speciosa]] ||Tilt-head aloe ||30.5 |- |[[Slymappel]]||[[Azanza garckeana]]||Snot apple||466 |- |[[Smalblaar-harpuisbos]]||[[Ozoroa paniculosa var. salicina]]||Narrow-leaved resin tree||375.1 |- |[[Smalblaarmosterdboom]] ||[[Salvadora australis]] ||Narrow-leaved Mustard-tree ||621 |- |[[Smalblaarwasbessie]]||[[Morella serrata]]||Lance-leaved waxberry||38 |- |[[Smalblad]]||[[Metrosideros angustifolia]]||Lance-leaved myrtle||559 |- |[[Snuifkalbassie]]||[[Oncoba spinosa]]||Snuff-box tree||492 |- |[[Soetdoring]] ||[[Acacia karroo]]||Sweet thorn||172 |- |[[Soutpansbergdoring]] ||[[Senegalia montis-salinarum]] ||Soutpansberg thorn ||753 |- |[[Spalk-pendoring]] ||[[Gloveria integrifolia]] ||Splint spike-thorn ||403.9 |- |[[Spekboom]]||[[Portulacaria afra]]||Porkbush||104 |- |[[Speldekopsuikerbos]] ||[[Protea mundii]]|| Forest sugarbush || 93 |- |[[Springsaadboom]] ||[[Spirostachys africana]] || Jumping-seed Tree ||241 |- |[[Stamlose broodboom]] ||[[Encephalartos villosus]] ||Ground cycad ||14.20 |- |[[Stamvrug]]||[[Englerophytum magalismontanum]]||Transvaal milkplum||581 |- |[[Stamvrug-klimop]] ||[[Tiliacora funifera]] ||Elbow Leaf || 104.6 |- |[[Stamvrugysterpruim]]||[[Drypetes natalensis]]||Natal ironplum||316 |- |[[Stekelblaarklapper]]||[[Strychnos pungens]]||Spine-leaved monkey||628 |- |[[Sterkastaiing]]||[[Sterculia rogersii]]||Large-leaved star-chestnut||477 |- |[[Sterkbos]]||[[Terminalia prunioides]]||Lowveld cluster-leaf||550 |- |[[Sterretjierysbos]]||[[Cliffortia nitidula]]||Starry rice-bush||145.2 |- |[[Stinkbessievingerblaar]]||[[Vitex mombassae]]||Poora-berry||660.1 |- |[[Stinkblaarsuikerbos]] ||[[Protea susannae]] ||Stink-leaf sugarbush ||98.1 |- |[[Stinkhout]] ||[[Ocotea bullata]]||Stinkwood||118 |- |[[Stinkwitgat]] ||[[Boscia foetida]]||Stink-bush<br />Stink sheperdstree||124 |- |[[Stompblaartaaibos]]||[[Searsia rehmanniana]]||Blunt-leaved currant||393.4 |- |[[Stormbos]] ||[[Cadaba aphylla]] ||Leafless Worm Bush ||129 |- |[[Strandaalwyn]] ||[[Aloe thraskii]] ||Strand aloe ||30.7 |- |[[Suidkus-kiepersol]] ||[[Cussonia nicholsonii]]||Natal coast cabbage tree||565.1 |- |[[Suikerkansuikerbos]] ||[[Protea obtusifolia]] ||Bredasdorp protea ||94 |- |[[Suurbergbroodboom]]||[[Encephalartos longifolius]]||Suurberg cycad||9 |- |[[Suurbergkussingbos]]||[[Oldenburgia grandis]]||Suurberg cusion bush||737 |- |[[Suurbessie]]||[[Dovyalis rhamnoides]]||Common sourberry||509 |- |[[Suurkaree]]||[[Searsia ciliata]]||Sour karee||380.2 |- |[[Suurpruim]] ||[[Ximenia caffra]]||Large sour plum||103 |- |[[Suurtaaibos]] ||[[Searsia krebsiana]] ||Mountain Currant ||385.1 |- |[[Swakopmundkanniedood]] ||[[Commiphora oblanceolata]] || Hyaena corkwood ||284.1 |- |[[Swartapiesdoring]] ||[[Acacia burkei]]||Black monkey thorn||161 |- |[[Swartbaardsuikerbos]] ||[[Protea lepidocarpodendron]] ||Black-bearded sugarbush ||90.5 |- |[[Swartbas]]||[[Diospyros whyteana]]||Bladder-nut||611 |- |[[Swartbitterbessie]] ||[[Strychnos potatorum]] ||Black bitterberry ||630 |- |[[Swarthaak]]||[[Acacia mellifera]]||Spike-flowered black-thorn||176 |- |[[Swartvalstaaibos]]||[[Allophylus africanus]]||African false currant||425 |- |[[Swartwortelboom]]||[[Bruguiera gymnorrhiza]]||Black mangrove||527 |- |[[Swazibroodboom]] ||[[Encephalartos aplanatus]] ||Swazi north-east forest cycad ||14.10 |- |[[Swazipendoring]] ||[[Gymnosporia swazica]] ||Swazi spikethorn ||749 |- |[[Sybas]]||[[Maytenus acuminata]]||Rock silky bark||398 |- |[[Sydoring]]||[[Vachellia rehmanniana]]||Silky thorn||182 |- |[[Syhaartolbos]] ||[[Leucadendron pubescens]] ||Grey conebush ||81.3 |- |[[Tambotie]] ||[[Spirostachys africana]]||Tamboti||341 |- |[[Teerhout]] ||[[Loxostylis alata]]||Tarwood||365 |- |[[Terblanzboom]] || [[Faurea macnaughtonii]] ||Terblanz beech||74 |- |[[Tolbalie]] ||[[Empogona lanceolata]] ||Jackal-coffee ||699 |- |[[Tonga-bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii subsp. orientalis]] ||Tonga mountain aloe ||29.7 |- |[[Tonga-doringkatjiepiering]] ||[[Hyperacanthus microphyllus]] ||Tonga Spiny-gardenia ||689.7 |- |[[Tongakatjiepiering]] ||[[Gardenia cornuta]] || Tonga Gardenia ||690.1 |- |[[Tonga-kierie]] ||[[Crateva kirkii]] ||Tonga-kerrie ||131 |- |[[Tongaland-broodboom]] ||[[Encephalartos ferox]] || Tongaland cycad ||3.4 |- |[[Towerghwarrie]]||[[Euclea divinorum]]||Magic guarri||595 |- |[[Transvaalbergsuikerbos]] ||[[Protea rubropilosa]] ||Transvaal sugarbush ||97 |- |[[Transvaalse sesambos]] ||[[Sesamothamnus lugardii]] ||Sesame-bush ||680 |- |[[Treurbruidsbos]]||[[Pavetta lanceolata]]||Weeping bride's bush||718.1 |- |[[Treurharpuisboom]]||[[Ozoroa engleri]]||White resin tree||371 |- |[[Treurkersielemoen]]||[[Teclea natalensis]]||Natal cherry-orange||264 |- |[[Trilblaarvy]] ||[[Ficus tremula subsp. tremula]] ||Trembling-leaf fig ||67 |- |[[Tropiese kweper]] ||[[Cryptocarya liebertiana]] ||Tropical Wild-quince ||113.1 |- |[[Tropiese pendoring]] ||[[Gymnosporia maranguensis]] ||Tropical Spike-thorn ||399.9 |- |[[Trosvy]]||[[Ficus sycomorus]]||Common cluster fig||66 |- |[[Tsitsikamma-tolbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. glabratum]] ||Tsitsikamma conebush ||82.5 |- |[[Tugelapendoring]] ||[[Gymnosporia macrocarpa]] ||Tugela Spike thorn ||401.8 |- |[[Tweeblaarkanniedood]] ||[[Welwitschia mirabilis]] ||Welwitschia ||21.1 |- |[[Uiehout]]||[[Cassipourea malosana]]||Common onionwood||529 |- |[[Uitenhage-aalwyn]] ||[[Aloe africana]] ||Uitenhage aloe ||28.2 |- |[[Umbeluzi broodboom]] ||[[Encephalartos umbeluziensis]] ||Umbeluzi cycad ||14.19 |- |[[Umtiza]]||[[Umtiza listeriana]]||Umtiza||205 |- |[[Uniondale-tolbos]] ||[[Leucadendron rourkei]] ||Uniondale conebush ||81.6 |- |[[Vaalblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba termitaria]] ||Grey-leaved Worm Bush ||129.3 |- |[[Vaalboom]]||[[Terminalia sericea]]||Silver cluster-leaf||551 |- |[[Vaalkameeldoring]]||[[Acacia haematoxylon]]||Gray camel thorn||169 |- |[[Vaalkiepersol]]||[[Cussonia transvaalensis]]||Transvaal cabbage tree||564.3 |- |[[Vaalpendoring]] ||[[Gymnosporia capitata]] ||Ashen Spike-thorn ||401.4 |- |[[Vaal-pypsteelboom]]||[[Vitex zeyheri]]||Silver pipe-stem tree||666 |- |[[Vaalrosyntjie]]||[[Grewia monticola]]||Silver raisin||462 |- |[[Vaalstompie]] ||[[Mimetes argenteus]] ||Silver pagoda ||72.7 |- |[[Vaaltolbos]] ||[[Leucadendron conicum]] ||Garden Route conebush||78.1 |- |[[Valleibosnaboom]]||[[Euphorbia grandidens]]||Valley-bush euphorbia||350 |- |[[Valsassegaai]]||[[Maesa lanceolata]]||False assegai||577 |- |[[Valsbruidsbos]]||[[Tarenna pavettoides]]||False bride's bush||686 |- |[[Valskatjiepiering]] ||[[Rothmannia capensis]]||Cape gardenia||693 |- |[[Valskiepersol]] ||[[Schefflera umbellifera]]||False cabbage tree||566 |- |[[Valslekkerbreek]] ||[[Brackenridgea zanguebarica]] ||Yellow false-plane ||483.1 |- |[[Valsmaroela]] ||[[Lannea schweinfurthii]]||False marula||363 |- |[[Valsmispel]] ||[[Vangueriopsis lanciflora]]||False medlar||704 |- |[[Valspendoring]] ||[[Putterlickia pyracantha]] ||False spike-thorn ||403.1 |- |[[Valspapierblom]] ||[[Pisonia aculeata]] ||Mock bougainvillea ||103.8 |- |[[Valsperdebos]]||[[Hippobromus pauciflorus]]||False horsewood||438 |- |[[Valssybas]]||[[Robsonodendron eucleiforme]]||False silky-bark||413 |- |[[Valstaaibos]]||[[Allophylus decipiens]]||Smalleaf false currant<br />Bastard currant||423 |- |[[Vals-vaalrosyntjie]]||[[Grewia subsp. athulata]]||Hybrid raisin||463.8 |- |[[Vals-wag-'n-bietjie]]||[[Ziziphus rivularis]]||False buffalo-thorn||448 |- |[[Valswaterbessie]] ||[[Rhynchocalyx lawsonioides]] ||False-waterberry ||523.1 |- |[[Van Staden-septerboom]] ||[[Paranomus reflexus]] ||Van Staden's sceptre ||72.4 |- |[[Van Wykshout]]||[[Bolusanthus speciosus]]||Tree wisteria||222 |- |[[Veldwildevy]] ||[[Ficus burtt-davyi]] || Burtt Davy's Fig ||49 |- |[[Venda-broodboom]] ||[[Encephalartos hirsutus]] ||Venda cycad ||14.6 |- |[[Viervingerbos]] ||[[Bachmannia woodii]] ||Four-finger Bush ||121 |- |[[Vlamdoring]]||[[Acacia ataxacantha]]||Flame thorn||160 |- |[[Vlam-van-die-vlakte]]||[[Bauhinia galpinii]]||Pride-of-de kaap||208.2 |- |[[Vlerkboon]]||[[Xeroderris stuhlmannii]]||Wing bean||240 |- |[[Vlerkvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia hemipterocarpa]] ||Winged-fruit spikethorn ||399.8 |- |[[Vlerkwortel]] ||[[Polemanniopsis marlothii]] ||Winged-carrot ||746 |- |[[Voëlsitboom]]||[[Antidesma venosum]]||Tassel berry||318 |- |[[Vratjievrugbliksembos]]||[[Clutia pulchella]]||Warty-fruit lightning-bush||336.2 |- |[[Waaieraalwyn]] ||[[Kumara plicatilis]] ||Franschhoek aloe ||29.6 |- |[[Waboom]]||[[Protea nitida]]||Wagon tree||86 |- |[[Wasagtige broodboom]] ||[[Encephalartos cerinus]] ||Waxen cycad ||14.12 |- |[[Waterberg-broodboom]] ||[[Encephalartos eugene-maraisii]] || Waterberg cycad ||3.1 |- |[[Waterbessie]]||[[Syzygium cordatum]]||Water berry||555 |- |[[Waterboomheide]]||[[Erica caffra]]||Water tree heath<br />Sweet scented heath||572 |- |[[Waterkeurtjie]]||[[Podalyria calyptrata]]||Water blossom pea||225 |- |[[Waterpeer]]||[[Syzygium guineense]]||Water pear<br />Water berry||557 |- |[[Watersybas]] ||[[Maytenus cordata]] ||Water silkybark||398.3 |- |[[Watertaaibos]] ||[[Searsia gerrardii]] ||River Karee ||378 |- |[[Watervaalbos]]||[[Brachylaena neriifolia]]||Cape silveroak<br />Water white alder||729 |- |[[Watervlier]]||[[Nuxia oppositifolia]]||Water elder||635 |- |[[Watervy]] ||[[Ficus verruculosa]] ||Water fig ||67.1 |- |[[Westelike smalblaar-wasbessie]] ||[[Morella integra]] || Western lance-leaved wax-berry ||38.1 |- |[[Wilde-amandel]]||[[Brabejum stellatifolium]]||Wild almond||72 |- |[[Wildeappelkoos]]||[[Dovyalis zeyheri]]||Wild apricot||511 |- |[[Wildedadelboom]]||[[Phoenix reclinata]]||Wild date palm||22 |- |[[Wildefrangipani]]||[[Voacanga thouarsii]]||Wild frangipani||646 |- |[[Wildegranaat]]||[[Burchellia bubalina]]||Wild pomegranate||688 |- |[[Wildegroenhaarboom]]||[[Parkinsonia africana]]||Wild green-hair tree||214 |- |[[Wildejasmyn]]||[[Schrebera alata]]||Wild jasmine||612 |- |[[Wildekastaiing]] ||[[Calodendrum capense]] ||Cape chestnut ||256 |- |[[Wildekanferboom]] ||[[Cryptocarya myrtifolia]] ||Myrtle Wild-quince ||115 |- |[[Wildelukwart]]||[[Oxyanthus speciosus]]||Wild loquat||696 |- |[[Wildemango]]||[[Cordyla africana]]||Wild mango||216 |- |[[Wildemispel]]||[[Vangueria infausta]]||Wild medlar||702 |- |[[Wildemoerbei]]||[[Trimeria grandifolia]]||Wild mulberry||503 |- |[[Wildenartjie]]||[[Toddaliopsis bremekampii]]||Wild mandarin||262 |- |[[Wildepatat]] ||[[Maerua racemulosa]] ||Forest Bush-cherry ||134 |- |[[Wildeperske]]||[[Kiggelaria africana]]||Wild peach||494 |- |[[Wildepiesang]]||[[Ensete ventricosum]]||Wild banana||31 |- |[[Wildepopulier]]||[[Macaranga capensis]]||Wild poplar<br />River macaranga||335 |- |[[Wildepruim]]||[[Harpephyllum caffrum]]||Wild plum||361 |- |[[Wildesalie]]||[[Buddleja salviifolia]]||Sagewood||637 |- |[[Wildesering]]||[[Burkea africana]]||Wild seringa||197 |- |[[Wildesuikerappel]] ||[[Annona senegalensis]]||Wild custard-apple||105 |- |[[Wildevlier]] ||[[Nuxia congesta]]||Common wild elder||633 |- |[[Wilgerkorentebos]] ||[[Searsia angustifolia]] ||Willow karee ||377.1 |- |[[Wilgerpendoring‎]] ||[[Gymnosporia bachmannii]] ||Willow Spike-thorn ||398.2 |- |[[Witbessiebos]]||[[Flueggea virosa]]||White-berry bush||309 |- |[[Witblombos]] ||[[Metalasia muricata]] || White bristle bush ||736 |- |[[Witblomtontelhout]]||[[Clerodendrum glabrum]]||Tinderwood||667 |- |[[Witbos]]||[[Maerua caffra]]||Spider bush||133 |- |[[Witels]]||[[Platylophus trifoliatus]]||White alder||141 |- |[[Witessenhout]]||[[Bersama tysoniana]]||Coastal white ash||443 |- |[[Witfluweelboomheide]] ||[[Erica simii]] ||White-velvet tree erica ||576 |- |[[Withaarbroodboom]]||[[Encephalartos friderici-guilielmi]]||White-haired cycad||4 |- |[[Without]]||[[Ilex mitis]]||Cape holly||397 |- |[[Witkaree]]||[[Searsia pendulina]]||White karree||396 |- |[[Witkershout]]||[[Pterocelastrus echinatus]]||White candlewood||405 |- |[[Witmelkhout]]||[[Sideroxylon inerme]]||White milkwood||579 |- |[[Witolienhout]]||[[Buddleja saligna]]||False olive||636 |- |[[Witonderbos]]||[[Trichocladus ellipticus]]||White hazel<br />Natal hazel||143 |- |[[Witpeer]]||[[Apodytes dimidiata]]||White pear||422 |- |[[Witrosyntjie]]||[[Grewia bicolor]]||Bastard raisin||458 |- |[[Witseebasboom]]||[[Avicennia marina]]||White mangrove||669 |- |[[Witsering]] ||[[Kirkia acuminata]]||White seringa||267 |- |[[Witstam]] ||[[Euclea schimperi]] ||Glossy guarri ||600 |- |[[Witstamkanniedood]]||[[Commiphora tenuipetiolata]]||White-stem corkwood||289 |- |[[Witstinkhout]]||[[Celtis africana]]||White stinkwood||39 |- |[[Witstippelbospendoring]]||[[Gymnosporia nemorosa]]||White forest spike-thorn||399.3 |- |[[Witsuikerbos]]||[[Protea lacticolor]] ||Hottentot sugarbush || 90 |- |[[Witysterhout]]||[[Vepris lanceolata]]||White ironwood||261 |- |[[Wolbaardsuikerbos]]||[[Protea magnifica]] ||Queen sugarbush || 86.1 |- |[[Wolkberg-drakeboom]] ||[[Dracaena transvaalensis]] ||Wolkberg dragon tree ||30.10 |- |[[Wolftoon]]||[[Ceraria namaquensis]]||Namaqua porkbush||104.1 |- |[[Wolkberg-broodboom]] ||[[Encephalartos dolomiticus]] ||Wolkberg cycad ||14.4 |- |[[Wollerige baakhout]]||[[Greyia radlkoferi]]||Transvaal bottlebrush||445 |- |[[Wollerige broodboom]] ||[[Encephalartos heenanii]] ||Woolly cycad ||14.1 |- |[[Wolwedoring]] ||[[Lycium oxycarpum]] ||Karoo honey-thorn ||669.1 |- |[[Wolwegifboom]] ||[[Hyaenanche globosa]] ||Hyaena poison ||319 |- |[[Wonderboomvy]]||[[Ficus salicifolia]]||Wild rubber fig||60 |- |[[Wonderplant]] ||[[Tinospora fragosa]] || Marvel Creeper ||104.8 |- |[[Wonderstok]] ||[[Tinospora tenera]] ||Marvel-creeper ||104.9 |- |[[Woodbroodboom]]||[[Encephalartos woodii]]||Wood's giant-cycad||14 |- |[[Worsboom]]||[[Kigelia africana]]||Sausage tree||678 |- |[[Wurmbasvalsdoring]]||[[Albizia anthelmintica]]||Worm-bark false-thorn||150 |- |[[Wyliespoortaalwyn]] ||[[Aloe angelica]] ||Wyliespoort aloe ||28.4 |- |[[Ysterhout]]||[[Olea capensis]]||Black ironwood||618 |- |[[Zambezi-kiaat]]||[[Baikiaea plurijuga]]||Zambezi teak||206 |- |[[Zambezikaree]] ||[[Searsia lucens]] || Zambezi karee ||388.2 |- |[[Zimbabwe-aalwyn]]||[[Aloe excelsa]]||Zimbabwe aloe||28.8 |- |[[Zulukersielemoen]]||[[Teclea gerrardii]]||Zulu cherry-orange||263 |- |[[Zulu-lukwart]]||[[Oxyanthus latifolius]]||Zulu loquat||696.1 |- |[[Zulumelkbessie]]||[[Manilkara concolor]]||Zulu milkberry||586 |} {{clear}} == Bronne == * [http://www.treetags.co.za/indigenous-south-african-trees/numbered-FSA-tree-species-list-19-april-2010.pdf Treetags.co.za: Numbered Tree Species List in South Africa, April 2010] * [http://www.ispotnature.org/TreesSA iSpot: South African Tree Common Names] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170621164532/http://www.ispotnature.org/TreesSA |date=21 Junie 2017 }} * [http://pza.sanbi.org/ SANBI: PlantZAfrica] * [http://iscantree.co.za/catalogue/ iScanTree: Tree List] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170706150132/http://iscantree.co.za/catalogue/ |date= 6 Julie 2017 }} * [https://books.google.co.za/books?id=RFNcAgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=editions:ISBN1770078320 Watter Boom Is Dit?, Eugene Moll, Penguin Random House South Africa, 2013]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://redlist.sanbi.org/index.php SANBI: Red List of South African Plants] * [https://www.wits.ac.za/media/migration/files/cs-38933-fix/migrated-pdf/pdfs-1/trcflist.pdf Recommended English names for South African Trees, University of the Witwatersrand, Johannesburg] * [https://books.google.com/books?isbn=9781868259229 Field Guide to Trees of Southern Africa, Braam Van Wyk en Piet Van Wyk, 1997] * [https://pilanesbergsafaris.com/useful_info_tree.php Trees of the Pilanesberg National Park] * [https://www.sanbi.org/wp-content/uploads/2018/03/saprotectedtrees2011.pdf List of Protected Tree Species under the National Forests Act (Act no 84 of 1998)] == Sien ook == * [[Bas]] * [[Blaar]] * [[Boom]] * [[Lys van indringerplante in Suid-Afrika]] * [[Lys van uitheemse bome wat in Suid-Afrika voorkom]] [[Kategorie:Bome van Afrika| ]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Bome, alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van plantspesies]] e1jjf1zp1i4o37szy3lbjr3y29xg3je 2513793 2513792 2022-07-20T17:53:43Z Oesjaar 7467 Ai! wikitext text/x-wiki {{multiple image | direction = vertical | width = 220 | footer = | image1 = Podocarpus latifolius LeavesHabitusBark BotGard1205.JPG | alt1 = Geelhout | caption1 = [[Geelhout]] | image2 = Ngorongoro Acacia xanthophloea.jpg | alt2 = Koorsboom | caption2 = [[Koorsboom]] | image3 = Southafrica428yellowwood.jpg | alt3 = Outeniekwageelhout | caption3 = [[Outeniekwageelhout]] | image4 = Acacia karroo0.jpg | alt4 = Soetdoring | caption4 = [[Soetdoring]] | image5 = Tarchonanthus littoralis - Cape Town 3.jpg | alt5 = Kanferbos | caption5 = [[Kanferbos]] | image6 = Olinia emarginata tree - South Africa 9.JPG | alt6 = Berghardepeer | caption6 = [[Berghardepeer]] | image7 = Cyathea dregei00.jpg | alt7 = Grasveldboomvaring | caption7 = [[Grasveldboomvaring]] | image8 = Cussonia paniculata, habitus, Phalandingwe, a.jpg | alt8 = Hoëveldkiepersol | caption8 = [[Hoëveldkiepersol]] }} Hier volg ’n sorteerbare lys van [[inheems]]e [[boom|bome]] van Suider-Afrika: {| border="1" align="left" class="wikitable sortable" !Afrikaanse naam!!Botaniese naam!!Engelse naam!!FSA-nommer |- |[[Aartappelbos]]||[[Phyllanthus reticulatus]]||Potato bush||311 |- |[[Abiekwasgeelhout]]||[[Tamarix usneoides]]||Wild tamarisk||487 |- |[[Afrikabloubessie]]||[[Vaccinium exul]]||Transvaal cranberry||571 |- |[[Afrikageelmelkhout]]||[[Garcinia livingstonei]]||Lowveld mangosteen||486 |- |[[Afrikaharpuisboom]]||[[Ozoroa reticulata]]||Bushveld resin tree||376 |- |[[Afrika-hondsroos]]||[[Xylotheca kraussiana]]||African dog-rose||493 |- |[[Afrikamoerbei]]||[[Morus mesozygia]]||African mulberry||44 |- |[[Afrika-soetlemoen]] ||[[Maclura africana]] || Thorny mulberry ||44.1 |- |[[Afrikasterkastaiing]]||[[Sterculia africana]]||African star-chestnut||474 |- |[[Afrikawaaierpalm]]||[[Borassus aethiopum]]||Selati palm||25 |- |[[Akkerjakkalsbessie]]||[[Diospyros natalensis]]||Small-leaved jackal-berry||607 |- |[[Albanie-broodboom]] ||[[Encephalartos latifrons]] ||Albany cycad ||7 |- |[[Anaboom]]||[[Faidherbia albida]]||Ana tree||159 |- |[[Angeliersuikerbos]]||[[Protea punctata]]|| Water sugarbush || 94.1 |- |[[Angola brandnetel]] ||[[Obetia carruthersiana]] ||Angola nettle ||69 |- |[[Apiesdoring]]||[[Acacia galpinii]]||Monkey thorn||166 |- |[[Apiespeul]]||[[Senna petersiana]]||Monkey pod||213 |- |[[Appelblaar]]||[[Philenoptera violacea]]||Apple leaf||238 |- |[[Assegaai (boom)|Assegaai]]||[[Curtisia dentata]]||Assegai bush||570 |- |[[Baardbessie]] ||[[Searsia incisa]] ||Rubrub-berry ||385 |- |[[Baardboomheide]] ||[[Erica triflora]] || Bearded Tree Erica ||575 |- |[[Baardsuikerbos]] ||[[Protea neriifolia]] ||Narrow-leaf protea ||93.1 |- |[[Barbertonse bergsuikerbos]] ||[[Protea comptonii]] ||Saddleback sugarbush ||88 |- |[[Barbertonse broodboom]] ||[[Encephalartos paucidentatus]] ||Barberton cycad ||11 |- |[[Barberton kruiskruid]] ||[[Senecio barbertonicus]] || Barberton groundsel ||738.5 |- |[[Barbertonse veldsuikerbos]] ||[[Protea curvata]] ||Barberton sugarbush ||88.1 |- |[[Basboom]]||[[Dais cotinifolia]]||Pompon tree||521 |- |[[Basboontjie]]||[[Elephantorrhiza burkei]]||Sumach bean||193 |- |[[Basterkreupelhout]] ||[[Leucospermum patersonii]] ||Silver-edge pincushion ||85 |- |[[Basterstinkhout]] ||[[Ocotea kenyensis]] ||Mock Stinkwood ||119 |- |[[Bastersuikerappel]] ||[[Hexalobus monopetalus]] ||Shakama Plum ||106 |- |[[Baster-suurpruim]] ||[[Olax dissitiflora]] ||Bastard sourplum ||101 |- |[[Basterkokerboom]] ||[[Aloidendron pillansii]] ||Bastard quiver tree ||30 |- |[[Bastertambotie]] ||[[Cleistanthus schlechteri]]||False tamboti||320 |- |[[Bastervy]] ||[[Trilepisium madagascariense]] ||Bastard fig ||45 |- |[[Baviaanskloofseder]]||[[Widdringtonia schwarzii]] ||Willowmore cedar||21 |- |[[Bedford-broodboom]] ||[[Encephalartos cycadifolius]] ||Bedford cycad ||14.14 |- |[[Beesganna]] ||[[Salsola arborea]] ||Cattle ganna ||103.2 |- |[[Bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii]]||Mountain aloe||29.5 |- |[[Bergbamboes]] ||[[Bergbambos tessellatus]] ||Drakensberg bamboo ||21.5 |- |[[Bergbas]] ||[[Osyris lanceolata]] ||Rock tannin bush ||100 |- |[[Bergbrandnetel]] ||[[Obetia tenax]] ||Mountain nettle ||70 |- |[[Berghardepeer]] ||[[Olinia emarginata]]||Olive||514 |- |[[Bergkaree]] ||[[Searsia leptodictya]] ||Mountain karree||387 |- |[[Bergkoeniebos]] ||[[Searsia divaricata]] || Mountain Kuni-bush ||381.2 |- |[[Bergmahonie]] ||[[Entandrophragma caudatum]]||Mountain mahogany||293 |- |[[Bergsering]] ||[[Kirkia wilmsii]]||Mountain seringa||269 |- |[[Bergsipres]] ||[[Widdringtonia nodiflora]]||Mountain cypress||20 |- |[[Bergtaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. integrifolia]] ||Mountain Firethorn Currant ||392.3 |- |[[Bergwasbessie]] ||[[Morella microbracteata]] ||Mountain waxberry ||37.2 |- |[[Bergwildepiesang]] ||[[Strelitzia caudata]]||Transvaal wild banana||33 |- |[[Besembos]] ||[[Searsia erosa]] ||Broom karee ||383 |- |[[Besemkraaibessie]] ||[[Searsia fastigiata]] ||Broom Currant ||383.1 |- |[[Besemtrosvy]]||[[Ficus sur]]||Broom cluster fig||50 |- |[[Bitteraalwyn]] ||[[Aloe ferox]] ||Bitter aloe ||29.2 |- |[[Bitterblaar]]||[[Brachylaena elliptica]]||Bitter-leaf||725 |- |[[Bitterkaree]] ||[[Searsia marlothii]] ||Bitter karee ||389.2 |- |[[Bittervalsdoring]]||[[Albizia amara]]||Bitter false-thorn||149 |- |[[Blinkblaar]]||[[Rhamnus prinoides]]||Dogwood||452 |- |[[Blinkblaarkanniedood]]||[[Commiphora schimperi]]||Glossy-leaved corkwood||287 |- |[[Blinkblaar-wag-’n-bietjie]]||[[Ziziphus mucronata]]||Buffalo-thorn||447 |- |[[Blinkblaarwitessenhout]]||[[Bersama lucens]]||Glossy white ash||439 |- |[[Blinkfluweelkaree]] ||[[Searsia quartiniana]] ||Glossy velvet karee ||393 |- |[[Blinkhardebos]] ||[[Phylica oleifolia]] ||Glossy Hard-leaf ||453.3 |- |[[Blinktaaibos]]||[[Searsia lucida]]||Glossy wild currant||388.1 |- |[[Blombos]] ||[[Metalasia densa]] ||Common flowerbush ||735.4 |- |[[Blosende-suikerbos]] ||[[Protea stokoei]] ||Pink sugarbush ||97.5 |- |[[Bloubitterbessie]] ||[[Strychnos usambarensis]]||Blue bitterberry||631 |- |[[Bloublaarpendoring]] ||[[Gymnosporia glaucophylla]] ||Blue-leaved spikethorn ||399.6 |- |[[Bloublaarrooihout]] ||[[Ochna glauca]] ||Blue-leaved plane ||479.3 |- |[[Bloubos]]||[[Diospyros lycioides]]||Karoo bluebush||605.2 |- |[[Bloubroodboom]] ||[[Encephalartos nubimontanus]] ||Blue cycad ||14.9 |- |[[Bloughwarrie]] ||[[Euclea crispa]]||Mountain guarri||594 |- |[[Blouhaak]] ||[[Acacia erubescens]]||Blue thorn||164 |- |[[Bloukoeniebos]] ||[[Searsia glauca]] ||Blue Kuni-bush ||383.2 |- |[[Bloulourier]] ||[[Cryptocarya angustifolia]] ||Blue Laurel ||112 |- |[[Blou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. america]] ||Blue sourplum||101.5 |- |[[Bloutaaibos]] ||[[Searsia zeyheri]] ||Blue crowberry ||396.1 |- |[[Blyderivierbroodboom]] ||[[Encephalartos cupidus]] ||Blyde River cycad ||14.13 |- |[[Blydesuikerbos]] ||[[Protea laetans]] ||Blyde sugarbush ||90.4 |- |[[Bobbejaankoolbos]] ||[[Othonna triplinervia]] ||Three-veined othonna ||741 |- |[[Bobbejaankos]] ||[[Stangeria eriopus]] ||Natal grass cycad ||14.21 |- |[[Boesmansgif]]||[[Acokanthera oppositifolia]]||Common poison-bush||639 |- |[[Boesmanstee]]||[[Catha edulis]]||Bushman's tea||404 |- |[[Boesmanrivier-broodboom]] ||[[Encephalartos trispinosus]] ||Bushman's River cycad ||14.18 |- |[[Bokbitterappel]] ||[[Solanum aculeastrum]]||Goat-apple||669.3 |- |[[Bokkeveldpoppiesbos]] ||[[Paranomus bracteolaris]] ||Smooth-leaved tree-sceptre ||72.3 |- |[[Boomaalwyn]]||[[Aloidendron barberae]]||Tree aloe||28 |- |[[Boomranknetel]] ||[[Urera trinervis]] ||tree climbing-nettle ||70.1 |- |[[Borselaalwyn]] ||[[Aloe rupestris]] ||Bottlebrush aloe ||30.3 |- |[[Bosappelblaar]]||[[Philenoptera sutherlandii]]||Forest appleleaf||228 |- |[[Bosbeesklou]]||[[Bauhinia tomentosa]]||Bush neat's foot||208.1 |- |[[Bosboerboon]]||[[Schotia latifolia]]||Bush boer-bean||204 |- |[[Bosboomvaring]]||[[Cyathea capensis]]||Forest tree fern||2 |- |[[Bosdoringklipels]]||[[Canthium inerme]]||Common turkey-berry||708 |- |[[Bosgeelmelkhout]]||[[Garcinia gerrardii]]||Forest mangosteen||485 |- |[[Bosjakkalskoffie]]||[[Tricalysia capensis]]||Forest jackal-coffee||698 |- |[[Bosjesmansbrood]] ||[[Encephalartos caffer]] ||Grahamstown cycad ||14.11 |- |[[Boskamhout]]||[[Baphia racemosa]]||Natal camwood||224 |- |[[Boskanniedood]]||[[Commiphora woodii]]||Forest corkwood||291 |- |[[Boskatjiepiering]]||[[Gardenia thunbergia]]||Forest gardena<br />White gardenia||692 |- |[[Boskiepersol]]||[[Cussonia sphaerocephala]]||Natal forest cabbage tree||564.2 |- |[[Boskokoboom]] ||[[Maytenus deflexa]] ||Forest kokotree ||402.9 |- |[[Boskoorsbessie]]||[[Croton sylvaticus]]||Forest fever-berry||330 |- |[[Boskoorsboom]]||[[Anthocleista grandiflora]]||Forest fever tree||632 |- |[[Boskranses]]||[[Atalaya natalensis]]||Natal krantz ash||429 |- |[[Boslaventelboom]]||[[Heteropyxis canescens]]||Forest lavender tree||454 |- |[[Boslepelhout]]||[[Cassine peragua]]||Mountain saffron||414 |- |[[Bosmelkbessie]]||[[Manilkara discolor]]||Forest milkberry||588 |- |[[Bosmelkhout]]||[[Vitellariopsis marginata]]||Natal bush milkwood||590 |- |[[Bosmirtebessie]]||[[Eugenia natalitia]]||Common forest myrtle||553.2 |- |[[Bosnanabessie]] ||[[Searsia grandidens]] ||Sharp-toothed Currant ||381.3 |- |[[Bosolienhout]]||[[Olea woodiana]]||Forest olive||620 |- |[[Bospaddaboom]]||[[Tabernaemontana ventricosa]]||Forest toad tree||645 |- |[[Bospeper]] ||[[Piper capense]] ||Wild pepper ||34.5 |- |[[Bosperske]]||[[Rawsonia lucida]]||Forest peach||491 |- |[[Bosrooiessenhout]]||[[Trichilia dregeana]]||Forest mahogany||300 |- |[[Bosrooihout]] ||[[Ochna arborea var. oconnorii]] ||Forest plane ||482 |- |[[Bosrooimelkhout]]||[[Mimusops obovata]]||Red milkwood||584 |- |[[Bosrosyntjie]]||[[Grewia lasiocarpa]]||Forest raisin||461 |- |[[Bossaffraan]]||[[Elaeodendron croceum]]||Small-leaved saffron||415 |- |[[Bosstamvrug]]||[[Chrysophyllum viridifolium]]||Fluted milkwood||580 |- |[[Bostaaibos]] ||[[Searsia chirindensis]]||Red currant||380 |- |[[Bosvaalbos]] ||[[Brachylaena transvaalensis]]||Woodland silver oak||731 |- |[[Bosvaderlandswilg]] ||[[Combretum kraussii]]||Forest bushwillow||540 |- |[[Bosvalsnetel]] ||[[Acalypha glabrata]]||Forest mock nettle||335.1 |- |[[Bosvalspendoring]] ||[[Putterlickia verrucosa]] ||False forest spike-thorn ||403.2 |- |[[Bosveldboekenhout]] ||[[Faurea saligna]]||Transvaal beech||75 |- |[[Bosveldharpuisboom]]||[[Ozoroa paniculosa]]||Broad-leaved resin tree||375 |- |[[Bosveldkandelaarnaboom]]||[[Euphorbia cooperi]]||Bushveld candelabra tree||346 |- |[[Bosveldkatjiepiering]]||[[Gardenia volkensii]]||Transvaal gardenia||691.1 |- |[[Bosveld-halfmaanranker]] ||[[Cocculus hirsutus]] || Python Climber ||104.5 |- |[[Bosveld-klipels]]||[[Psydrax livida]]||Green quar||713 |- |[[Bosveld-rooiklapperbos]] ||[[Erythrophysa transvaalensis]]||Transvaal red balloon||436.2 |- |[[Bosveldpendoring]] ||[[Gymnosporia mossambicensis]] ||Black Forest Spike-thorn ||399.10 |- |[[Bosveldsaffraan]]||[[Elaeodendron transvaalense]]||Condiment saffron||416 |- |[[Bosveldvalsdoring]]||[[Albizia harveyi]]||Common false-thorn||155 |- |[[Bosveldwitklokke]]||[[Rothmannia fischeri]]||Cape gardenia||694 |- |[[Bosveldwitysterhout]]||[[Vepris reflexa]]||Bushveld white ironwood||260 |- |[[Bosvlier]]||[[Nuxia floribunda]]||Forest elder||634 |- |[[Bosvy]]||[[Ficus craterostoma]]||Forest fig||52 |- |[[Boswaterbessie]]||[[Syzygium gerrardii]]||Forest waterwood||556 |- |[[Bosysterpruim]]||[[Drypetes gerrardii]]||Forest ironplum||314 |- |[[Botriviersuikerbos]] ||[[Protea compacta]] ||Bot River sugarbush || 87.1 |- |[[Bottelboom]]||[[Pachypodium lealii]]||Bottle tree||648 |- |[[Botterboom]]||[[Tylecodon paniculatus]]||Butter tree||137.1 |- |[[Botterklapper]]||[[Strychnos madagascariensis]]||Black monkey orange||626 |- |[[Botterknoppietolbos]] ||[[Leucadendron loranthifolium]] ||Green-flower sunbush ||81.5 |- |[[Braamtaaibos]] ||[[Searsia batophylla]] ||Bramble currant ||377.3 |- |[[Breëblaarboekenhout]]||[[Faurea rochetiana]]||Broad-leaved beech||76 |- |[[Breëblaarkoraalboom]]||[[Erythrina latissima]]||Broad-leaved coral tree||244 |- |[[Breëblaarkweper]]||[[Cryptocarya latifolia]]||Broad-leaved quince||113 |- |[[Breëblaarpluisbos]] ||[[Lopholaena platyphylla]] || Broad-leaved fluff bush||738.1 |- |[[Breëblaarsuikerbos]] ||[[Protea eximia]] ||Broad-leaf sugarbush ||88.3 |- |[[Breëblaarwasbessie]] ||[[Morella pilulifera]] ||Broad-leaved waxberry ||37 |- |[[Breëblaarwitgat]] ||[[Boscia mossambicensis]] ||Broad-leaved Shepherd Tree ||127 |- |[[Breekhout]]||[[Alberta magna]]||Magnificent flame bush||701 |- |[[Breëpeulvalsdoring]]||[[Albizia forbesii]]||Broad-pod false-thorn<br />Broadpod albizia||154 |- |[[Breëriviergeelhout]]||[[Podocarpus elongatus]]||Breede river yellowwood||15 |- |[[Brosblaar]]||[[Galpinia transvaalica]]||Transvaal privet||523 |- |[[Brosdoring]] ||[[Phaeoptilum spinosum]] ||Brittle Thorn ||103.7 |- |[[Bruinaalwyn]] ||[[Aloe vryheidensis]] ||Brown aloe ||29.1 |- |[[Bruinivoor]]||[[Berchemia discolor]]||Brown ivory||449 |- |[[Bruinysterhout]] ||[[Homalium dentatum]]||Brown ironwood||501 |- |[[Bubu-vy]] ||[[Ficus bubu]] ||Bubu Fig ||56 |- |[[Buig-my-nie]]||[[Buxus macowanii]]||Cape box||358 |- |[[Bukshardeblaar]] ||[[Phylica buxifolia]] ||Box Hard-leaf ||453.1 |- |[[Clanwilliam-aalwyn]] ||[[Aloe comosa]] ||Clanwilliam aloe ||28.7 |- |[[Clanwilliamseder]]||[[Widdringtonia cedarbergensis]]||Clanwilliam cedar||19 |- |[[Delagoadoring]]||[[Acacia welwitschii]]||Delagoa thorn<br />Hairy umbrella thorn||163 |- |[[Deurmekaarbos]]||[[Ehretia rigida]]||Puzzle bush||657 |- |[[Dikbas]]||[[Lannea discolor]]||Live-long||362 |- |[[Dikblaarmirtebessie]] || [[Eugenia umtamvunensis]] ||Thick-leaved myrtleberry ||553.6 |- |[[Disseldoring]] ||[[Berkheya chamaepeuce]] ||Tree thistle thorn ||742 |- |[[Donkievy]] ||[[Mestoklema arboriforme]] ||Donkey mesemb ||103.6 |- |[[Dopperkiaat]]||[[Pterocarpus rotundifolius]]||Round-leaved teak||237 |- |[[Doppruim]]||[[Pappea capensis]]||Jacket-plum||433 |- |[[Doringbroodboom]] ||[[Encephalartos horridus]] ||Eastern Cape blue cycad ||14.15 |- |[[Doringkanniedood]]||[[Commiphora glandulosa]]||Tall common corkwood||285.1 |- |[[Doringkatjiepiering]]||[[Hyperacanthus amoenus]]||Thorny gardenia||690 |- |[[Doringolm]]||[[Chaetacme aristata]]||Thorny elm||43 |- |[[Doringpeer]]||[[Scolopia zeyheri]]||Thorn pear||498 |- |[[Doringtaaibos]] ||[[Searsia longispina]] ||Spiny Currant ||388 |- |[[Drakensbergboomheide]] ||[[Erica dracomontana]] || Dragon Heath ||574.2 |- |[[Drakensbergbroodboom]] ||[[Encephalartos ghellinckii]] ||Drakensberg cycad ||5 |- |[[Drakensbergkaree]] ||[[Searsia montana]] ||Drakensberg Karee ||384.1 |- |[[Drakensbergpendoring]] ||[[Gymnosporia devenishii]] ||Drakensberg Spike-thorn ||399.5 |- |[[Driedoring]] ||[[Rhigozum trichotomum]] ||Three-thorn Rhigozum ||676.1 |- |[[Driehaakdoring]]||[[Senegalia senegal]]||Threehook thorn||185.1 |- |[[Drietandkanferbos]]||[[Tarchonanthus trilobus]]||Trident camphortree||735 |- |[[Dubbelkroonboom]]||[[Julbernardia globiflora]]||African munondo||207.1 |- |[[Duikerbessie]] ||[[Sapium integerrimum]] ||Duiker-berry||343 |- |[[Duine-olienhout]] ||[[Olea exasperata]] ||Dune olive ||619 |- |[[Duinbroodboom]] ||[[Encephalartos arenarius]] ||Alexandria cycad ||3.2 |- |[[Duinebruidsbos]]||[[Pavetta revoluta]]||Dune bride's bush||720 |- |[[Duineganna]] ||[[Caroxylon nollothensis]] ||Dune ganna ||103.9 |- |[[Duineghwarrie]]||[[Euclea racemosa]]||Dune guarri<br />Sea guarri||599.3 |- |[[Duinegifboom]] ||[[Acokanthera oblongifolia]] ||Dune poison-bush||638 |- |[[Duinekokoboom]] ||[[Maytenus procumbens]] ||Dune Koko Tree ||401.1 |- |[[Duinekraaibessie]] ||[[Searsia crenata]] ||Dune Crowberry ||380.1 |- |[[Duinemirtebessie]]||[[Eugenia capensis]]||Dune myrtle||553.1 |- |[[Duinependoring]] ||[[Gymnosporia arenicola]] ||Dune Spike-thorn ||399.4 |- |[[Duinesterappel]] ||[[Diospyros rotundifolia]] ||Dune star-apple ||608 |- |[[Duinetaaibos]] ||[[Searsia laevigata]] ||Dune Currant ||385.2 |- |[[Duinetolbos]] ||[[Leucadendron coniferum]] ||Dune conebush ||82 |- |[[Duinevalstaaibos]]||[[Allophylus natalensis]]||Dune false currant||426 |- |[[Duinseepbessie]]||[[Deinbollia oblongifolia]]||Dune soap-berry||430 |- |[[Duinewasbessie]] ||[[Morella cordifolia]] ||Dune waxberry ||37.1 |- |[[Dunblaarfonteinbos]]||[[Psoralea glabra]] || Narrow-leaf Fountain-bush ||226.9 |- |[[Dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos humilis]] ||Dwarf cycad ||14.16 |- |[[Dwergpruimbas]] ||[[Osyris speciosa]] ||Cape sumach ||100.1 |- |[[Dwergvy]] ||[[Ficus pygmaea]] || Dwarf fig ||50.2 |- |[[Ebbehoutghwarrie]]||[[Euclea pseudebenus]]||Ebony tree<br />Black ebony||598 |- |[[Enkelblaarkiepersol]]||[[Cussonia natalensis]]||Rock cabbage tree||562 |- |[[Enkeldoring]]||[[Acacia robusta]]||Ankle thorn<br />Splendid thorn<br />Brack thorn||183 |- |[[Enkeldoring-noemnoem]]||[[Carissa spinarum]]||Simple-spine carissa<br />Conkerberry<br />Arabian num-num||640.4 |- |[[Enkelgroendoring]]||[[Balanites aegyptiaca]]||Desert date<br />Egyptian balsam||251.1 |- |[[Ertjiehout]] ||[[Craibia zimmermannii]] ||Peawood ||229 |- |[[Eskarpspeldekussing]] ||[[Leucospermum saxosum]] ||Escarpment Pincushion ||85.3 |- |[[Essenhout]]||[[Ekebergia capensis]]||Cape ash||298 |- |[[Fluweelboswilg]]||[[Combretum molle]]||Velvet bushwillow||537 |- |[[Fluweelkanniedood]]||[[Commiphora mollis]]||Velvet corkwood||280 |- |[[Fluweelkaree]] ||[[Searsia engleri]] ||Velvet Karee ||382 |- |[[Fluweelklipels]]||[[Canthium gilfillanii]]||Velvet rockalder||706 |- |[[Fluweelsoetbessie]]||[[Bridelia mollis]]||Velvet sweetberry||325 |- |[[Fluweelvrughardeblaar]] ||[[Phylica purpurea]] ||Velvet-fruited/hardleaf ||453.5 |- |[[Fluweelvrugzanha]]||[[Zanha africana]]||Velvet-fruit zanha||438.5 |- |[[Fonteinbos]]||[[Psoralea aphylla]] || Leafless Fountain-bush ||226.8 |- |[[Fransaalwyn]]||[[Aloe pluridens]]||French aloe||30.1 |- |[[Fynbitterblaar]]||[[Brachylaena ilicifolia]]||Small bitter-leaf||728 |- |[[Fynblaarrooihout]]||[[Ochna serrulata]]||Small-leaved plane||479.1 |- |[[Fynbossterappel‎]] ||[[Diospyros glabra]] ||Blueberry bush ||603.1 |- |[[Gamtooskiepersol]] ||[[Cussonia gamtoosensis]] ||Gamtoos cabbage tree||565.2 |- |[[Gannabos]] ||[[Salsola aphylla]] ||Lye ganna ||103.3 |- |[[Gariepbauhinia]]||[[Adenolobus garipensis]]||Blue neat's foot||208 |- |[[Gariep-harpuisboom]]||[[Ozoroa namaquensis]]||Gariep resin tree ||373.2 |- |[[Gariepkaree]] ||[[Searsia populifolia]] ||Gariep Karee ||391.1 |- |[[Garieppendoring]] ||[[Gymnosporia gariepensis]] ||Gariep Spike-thorn ||401.5 |- |[[Gariepsmalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. lanceolata]] ||Gariep narrow-leaved spikethorn ||401.10 |- |[[Geelberggranaat]]||[[Rhigozum obovatum]]||Yellow pomegranate||675 |- |[[Geelbitterbessie]] ||[[Strychnos mitis]] ||Yellow Bitterberry ||627 |- |[[Geelblomvoëlbessie]]||[[Psychotria capensis]]||Bird-berry||723 |- |[[Geelhout]]||[[Podocarpus latifolius]]||Real yellowwood||18 |- |[[Geelkeurboom]]||[[Calpurnia aurea]]||Natal laburnum||219 |- |[[Geelpapierkelk]]||[[Monotes glaber]]||Palefruit monotes||486.5 |- |[[Geelsuikerbos]] ||[[Protea aurea aurea]] ||Common shuttlecock sugarbush ||90.3 |- |[[Geelwortelboom]]||[[Steganotaenia araliacea]]||Carrot tree||569 |- |[[Geneesblaarboom]] ||[[Solanum giganteum]]||Healing-leaf tree||669.4 |- |[[Gewone drolpeer]] ||[[Dombeya rotundifolia]]||Common wild pear||471 |- |[[Gewone ghwarrie]] ||[[Euclea undulata]]||Common guarri||601 |- |[[Gewone haakdoring]] ||[[Acacia caffra]]||Common hook-thorn||162 |- |[[Gewone hardeblaar]] ||[[Phylica paniculata]]||Common hard-leaf||453.2 |- |[[Gewone kanniedood]] ||[[Commiphora pyracanthoides]] ||Firethorn corkwood ||285 |- |[[Gewone kraaibessie]] ||[[Searsia pentheri]]||Common crow-berry||391 |- |[[Gewone luisiesbos]] ||[[Leucospermum cuneiforme]] ||Wart-stemmed pincushion ||84.2 |- |[[Gewone protea]] ||[[Protea caffra]]||Common sugarbush||87 |- |[[Gewone taaibos]] ||[[Searsia pyroides]]||Common wildcurrant<br />||392 |- |[[Gewone wildekweper]] ||[[Cryptocarya transvaalensis]] ||Mountain Wild-quince ||114 |- |[[Gewone wildepietersieliebos]]||[[Heteromorpha arborescens]]||Parsley-tree / parsnip-tree||568 |- |[[Gewone wildevy]]||[[Ficus burkei]]||Common wild fig||48 |- |[[Gifboom]]||[[Euphorbia virosa]]||Poison euphorbia|| |- |[[Gifbergboomvygie]] ||[[Stoeberia giftbergensis]] ||Gifberg tree-vygie ||756 |- |[[Gifolyf]]||[[Peddiea africana]]||Poison-olive||517 |- |[[Gifsterappel]] ||[[Diospyros dichrophylla]] ||Poison star-apple ||603 |- |[[Gladblaarbaakhout]]||[[Greyia sutherlandii]]||Natal bottlebrush||446 |- |[[Gladdeblompeer]]||[[Dombeya cymosa]]||Natal wild pear||469 |- |[[Gladdekola]]||[[Cola natalensis]]||Coshwood||478 |- |[[Gladdeslapmispel]]||[[Lagynias lasiantha]]||Natal medlar||705 |- |[[Gladdesuurpruim]] ||[[Ximenia caffra var natalensis]] ||Smooth-twigged sourplum ||103.1 |- |[[Goueklokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia obtusifolia]] ||Golden Bell-bean ||677.1 |- |[[Goue-tee]]||[[Aspalathus pendula]] || Golden tea ||225.11 |- |[[Gordonia-valspendoring]] ||[[Putterlickia saxatilis]] ||Gordonia false spike-thorn ||403.4 |- |[[Graskopaalwyn]] ||[[Aloe alooides]] ||Graskop aloe ||28.3 |- |[[Grasveldboomvaring]] ||[[Cyathea dregei]] ||Common tree fern ||1 |- |[[Grasveldrooihout]] ||[[Ochna confusa]] ||Grassland plane ||479.4 |- |[[Griekwakokoboom]] ||[[Maytenus ilicina]] ||Griqua kokotree ||398.5 |- |[[Griekwasuurkaree]] ||[[Searsia tridactyla]] ||Griqua sour karee ||394.2 |- |[[Groefbasboomheide]] ||[[Erica canaliculata]] ||Grooved-bark tree erica ||573.1 |- |[[Groenappel]] ||[[Monodora junodii var. junodii]] ||Green Apple ||107 |- |[[Groenblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba natalensis]] ||Green-leaved Worm Bush ||129.1 |- |[[Groendoring]]||[[Balanites maughamii]]||Green thorn||251 |- |[[Groenhofiesuikerbos]] ||[[Protea coronata]] ||Green sugarbush ||91.1 |- |[[Groenklapper]]||[[Strychnos spinosa]]||Green monkey orange||629 |- |[[Groenstamkanniedood]]|| [[Commiphora neglecta]]||Green-stem corkwood||283 |- |[[Groot-haakbessie]] || [[Artabotrys brachypetalus]] ||Large Hook-berry ||105.1 |- |[[Grootblaardrakeboom]] ||[[Dracaena aletriformis]]||Large-leaved dragon tree||30.9 |- |[[Grootblaarlaventelboom]] ||[[Heteropyxis dehniae]]||Large-leaved lavender tree||455.1 |- |[[Grootblaarpieringbessie]] ||[[Cordia africana]]||Large-leaved saucer-berry||651 |- |[[Grootblaarrotsvy]] ||[[Ficus abutilifolia]]||Large-leaved rock fig||63 |- |[[Grootblaarsekelbos]] ||[[Dichrostachys cinerea subsp. nyassana]]||Large-leaved sicklebush<br />African sicklebush||190.1 |- |[[Grootblaaruiehout]] ||[[Cassipourea gummiflua]]||Large-leaved onionwood||530 |- |[[Grootblaarvalsdoring]] ||[[Albizia versicolor]]||Large-leaved false-thorn||158 |- |[[Grootblompendoring]] ||[[Gymnosporia putterlickioides]] ||Large-flowered Spike-thorn ||402.1 |- |[[Grootgeelbos]] ||[[Leucadendron eucalyptifolium]] ||Gum-leaved conebush ||81 |- |[[Groot-mirting]] ||[[Myrsine pillansii]] ||Large Cape myrtle ||577.2 |- |[[Grootnoemnoem]]||[[Carissa macrocarpa]]||Big num-num||640.3 |- |[[Grootsuikerbos]] ||[[Protea gaguedi]] ||African Sugarbush ||89 |- |[[Grootvalsmopanie]] ||[[Guibourtia coleosperma]] ||Copalwood ||199 |- |[[Grootvrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia grandifolia]] ||Large-leaved Forest Spike-thorn ||399.7 |- |[[Grootvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia oxycarpa]] ||Large-fruited Spike-thorn ||401.9 |- |[[Grootvrugtrosvy]] ||[[Ficus sycomorus subsp. gnaphalocarpa]] ||Large-fruited sycamore fig ||66.1 |- |[[Growweblaarkatsnorbosse]] ||[[Rotheca myricoides]]||Blueflower tinderwood||667.1 |- |[[Growweblaarpieringbessie]] ||[[Cordia ovalis]]||Satinbark saucerbush<br />Snot berry||654 |- |[[Growweblaarstinkhout]] ||[[Celtis gomphophylla]] ||False white stinkwood ||40 |- |[[Growweblaartaaibos]] ||[[Searsia refracta]] ||Thorny Crow-berry ||389.1 |- |[[Grysappel]] ||[[Parinari curatellifolia]] ||Mobola plum ||146 |- |[[Gryskokoboom]] ||[[Maytenus albata]] ||Grey kokotree ||401.3 |- |[[Haak-en-Steek]]||[[Acacia tortilis]]||Umbrella thorn||188 |- |[[Halfmens]]||[[Pachypodium namaquanum]]||Elephant's trunk||649 |- |[[Hardekool]]||[[Combretum imberbe]]||Leadwood||539 |- |[[Hardepeer]]||[[Olinia ventosa]]||Hardpear||513 |- |[[Harige ghwarrie]]||[[Eucla natalensis]]||Natal guarri<br />Natal ebony|| |- |[[Harige kanniedood]]||[[Commiphora africana]]||Hairy corkwood||270 |- |[[Harige mirtebessie]] ||[[Eugenia woodii]]||Mountain myrtle||553.4 |- |[[Harige pendoring]] ||[[Gymnosporia pubescens]] ||Hairy Spike-thorn ||402.4 |- |[[Harige perdepram]] ||[[Zanthoxylum humile]] ||Hairy Knobwood||255 |- |[[Harige rotsvy]]||[[Ficus glumosa]]||Mountain fig||64 |- |[[Harige septerboom]] ||[[Paranomus tomentosus]] ||Hairy-leaved tree sceptre ||72.5 |- |[[Harpuiskatjiepiering]]||[[Gardenia resiniflua]]||Resin gardenia||690.2 |- |[[Hartblaarvy]] ||[[Ficus polita subsp. polita]] ||Heart-leaved Fig ||59 |- |[[Heideblaargeelbos]] ||[[Leucadendron ericifolium]] ||Erica-leaved conebush || 80 |- |[[Heilige Venda-bamboes]] ||[[Oxytenanthera abyssinica]] ||Holy Venda Bamboo ||21.6 |- |[[Helikopterboom]]||[[Gyrocarpus americanus]]||Propeller tree||120 |- |[[Henkel-se-geelhout]] ||[[Podocarpus henkelii]]||Henkel's yellowwood||17 |- |[[Hererosesambos]]||[[Sesamothamnus guerichii]] ||Herero sesame-bush||679 |- |[[Heuningboomheide]] ||[[Erica caterviflora]] ||Tree heath ||574 |- |[[Heuningnaboom]]||[[Euphorbia tetragona]]||Honey euphorbia||354 |- |[[Heuningreuksepter]] ||[[Paranomus roodebergensis]] ||Honey-scented sceptre ||72.6 |- |[[Hoedespeld-lukwart]]||[[Oxyanthus pyriformis]]||Natal wildloquat||696.2 |- |[[Hoëveldkiepersol]]||[[Cussonia paniculata]]||Small mountain cabbage||563.1 |- |[[Hophout]]||[[Trema orientalis]]||Pigeonwood||42 |- |[[Horingdoring]]||[[Acacia grandicornuta]]||Horned thorn||168.1 |- |[[Horingpeultjieboom]]||[[Diplorhynchus condylocarpon]]||Horn-pod tree||643 |- |[[Huilboerboon]]||[[Schotia brachypetala]]||Weeping boer-bean||202 |- |[[Huilboom]]||[[Peltophorum africanum]]||Weeping wattle<br />Black wattle||215 |- |[[Impalalelie]]||[[Adenium multiflorum]]||Impala lily||647.3 |- |[[Indiese wortelboom]] ||[[Ceriops tagal]] ||Indian mangrove ||525 |- |[[Jakkalsbessie]]||[[Diospyros mespiliformis]]||Jackalberry||606 |- |[[Jozini-broodboom]] ||[[Encephalartos senticosus]] || Jozizni cycad || |- |[[Kaapboekenhout]]||[[Rapanea melanophloeos]]||Cape beech||578 |- |[[Kaapse boomheide]]||[[Erica tristis]]||False Cape tree heath||575.1 |- |[[Kaapse hardepeer]]||[[Olinia capensis]]||Hard pear||513.1 |- |[[Kaapse kanferfoelie]]||[[Tecoma capensis]]||Cape honeysuckle||673.1 |- |[[Kaapse kiaat]]||[[Strychnos decussata]]||Cape teak||624 |- |[[Kaapse kokoboom]] ||[[Maytenus lucida]] ||Cape kokotree ||401.2 |- |[[Kaapse kranses]]||[[Atalaya capensis]]||Cape krantz ash||428 |- |[[Kaapse kuskiepersol]]||[[Cussonia thyrsiflora]]||Cape coast cabbage tree||565 |- |[[Kaapse kwar]] ||[[Psydrax capensis]] ||Cape quar ||747 |- |[[Kaapse kweper]]||[[Cryptocarya woodii]]||Cape quince||116 |- |[[Kaapse sterkastaiing]] ||[[Sterculia alexandri]] || Cape star-chestnut ||473 |- |[[Kaapse swarthout]] ||[[Maytenus peduncularis]] ||Cape- blackwood ||401 |- |[[Kaapse Uiehout]] ||[[Cassipourea flanaganii]] || Cape onionwood ||528 |- |[[Kaapse wildepiesang]]||[[Strelitzia alba]]||Cape wild banana||32 |- |[[Kaiingbossuikerbos]] ||[[Protea glabra]] ||Clanwilliam sugarbush ||89.1 |- |[[Kaapsehoop-broodboom]] ||[[Encephalartos laevifolius]] ||Kaapsehoop cycad ||6 |- |[[Kalahari-appelblaar]] ||[[Philenoptera nelsii]] ||Kalahari appleleaf||239 |- |[[Kalaharitaaibos]] ||[[Searsia tenuinervis]] ||Rolled-leaf Currant ||393.2 |- |[[Kalahariwildemispel]]||[[Vangueria cyanescens]]||Kalahari wild-medlar||702.3 |- |[[Kamassie]]||[[Gonioma kamassi]]||Kamassi||641 |- |[[Kamdeboo-boekenhout]]||[[Faurea recondita]]||Kamdeboo beechwood||745 |- |[[Kameeldoring]] ||[[Acacia erioloba]]||Camel thorn||168 |- |[[Kameelspoor]] ||[[Piliostigma thonningii]]||Camel's foot||209 |- |[[Kamiesberg-aalwyn]] ||[[Aloe khamiesensis]] ||Khamiesberg aloe ||29.3 |- |[[Kandelaaraalwyn]] ||[[Aloe candelabrum]] ||Candelabrum aloe ||28.5 |- |[[Kanferbos]]||[[Tarchonanthus camphoratus]]||Wild camphor bush||733 |- |[[Kaokogroendoring]]||[[Balanites angolensis]]||Angolan torchwood<br />Simple-thorned torchwood||252.1 |- |[[Kaokosesambos]] ||[[Sesamothamnus benguellensis]] ||Kaoko sesame-bush ||679.1 |- |[[Kaokowitgat]] ||[[Boscia microphylla]] ||Kaoko shepherd's tree ||126 |- |[[Karee]] ||[[Searsia lancea]] ||Karree ||386 |- |[[Karee-kanniedood]] || [[Commiphora gracilifrondosa]] ||Karee-leaved commiphora ||284 |- |[[Karooboerboon]] ||[[Schotia afra]] ||Karoo boer-bean ||201 |- |[[Karoobroodboom]] ||[[Encephalartos lehmannii]] ||Karoo cycad ||8.1 |- |[[Karookoeniebos]] ||[[Searsia burchellii]] ||Karoo kunibush ||379 |- |[[Karoonoemnoem]] ||[[Carissa haematocarpa]] ||Karoo numnum ||640.2 |- |[[Karoopendoring]] ||[[Gymnosporia karooica]] ||Karoo spikethorn ||401.7 |- |[[Karoowitgat]] ||[[Boscia oleoides]] ||Karoo Shepherd Tree ||128 |- |[[Kasuur]]||[[Pittosporum viridiflorum]]||Cheesewood||139 |- |[[Katstertaalwyn]] ||[[Aloe castanea]] ||Cat's-tail aloe ||28.6 |- |[[Kei-appel]]||[[Dovyalis caffra]]||Kei-apple||507 |- |[[Keibaakhout]]||[[Greyia flanaganii]]||Kei bottlebrush||444 |- |[[Keibroodboom]]||[[Encephalartos princeps]]||Kei cycad||12 |- |[[Keivingerblaar]]||[[Vitex obovata]]||Kei fingerlead||661 |- |[[Kerkeibos]]||[[Crassula ovata]]||Kerky-bush<br />Jade plant||137.3 |- |[[Kerriebos]]||[[Hypericum revolutum]]||Curry bush<br />St. Johns wort||484 |- |[[Kersfeessuikerbos]] ||[[Protea welwitschii]] ||Cluster-head sugarbush ||98.2 |- |[[Kershout]]||[[Pterocelastrus tricuspidatus]]||Candlewood||409 |- |[[Kerstolbossuikerbos]] ||[[Protea lanceolata]] ||Lance-leaf sugarbush ||90.1 |- |[[Keurboom]]||[[Virgilia oroboides]]||Cape blossom tree<br />Pink blossom tree||221 |- |[[Kiaat]]||[[Pterocarpus angolensis]]||Wild teak||236 |- |[[Kiepersol]]||[[Cussonia spicata]]||Common cabbage tree||564 |- |[[Kierieklapper]]||[[Combretum hereroense]]||Russet bushwillow||538 |- |[[Kinaboom]]||[[Rauvolfia caffra]]||Quinine tree||647 |- |[[Klapperbos]]||[[Nymania capensis]]||Chinese lantern||295 |- |[[Kleefpeul]]||[[Senna singueana]]||Sticky pod||213.1 |- |[[Kleinblou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. microphylla]] ||Small blue sourplum || 102 |- |[[Kleinblaar-drakeboom]] ||[[Dracaena mannii]] ||Small-leaved dragon tree ||30.8 |- |[[Kleinblaarrotsvy]]||[[Ficus tettensis]]||Small-leaved rock fig||62 |- |[[Kleinblaarpluisbossie]] ||[[Lopholaena coriifolia]] || Small-leaved fluff bush||738 |- |[[Kleinblaarsaffraan]]||[[Elaeodendron zeyheri]]||Zeyher's saffronwood||412 |- |[[Kleinblaarvy]] ||[[Ficus lingua subsp. depauperata]] ||Small-leaved Fig ||55.1 |- |[[Kleinboerboon]]||[[Schotia capitata]]||Dwarf boer-bean||203 |- |[[Kleinbosrooihout]] ||[[Ochna gamostigmata]] ||Small forest plane ||479.5 |- |[[Kleingroendoring]]||[[Balanites pedicellaris]]||Lesser torchwood||252 |- |[[Klein-kanferfoelieboom]]||[[Turraea obtusifolia]]||Small honeysuckle tree||296.1 |- |[[Kleinkoraalboom]]||[[Erythrina humeana]]||Dwarf coral tree||243.1 |- |[[Kleinperdepram]]||[[Zanthoxylum capense]]||Small knobwood||253 |- |[[Kleinvalsmopanie]]||[[Guibourtia conjugata]]||Small copalwood||200 |- |[[Klipels]]||[[Afrocanthium mundianum]]||Rock alder||710 |- |[[Klipharpuisbos]] ||[[Euryops brevipapposus]] ||Rock Resin-bush ||739 |- |[[Kliphout]]||[[Heeria argentea]]||Rockwood||368 |- |[[Klipkershout]]||[[Maytenus oleoides]]||Rock candlewood||400 |- |[[Klokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia zanzibarica]] ||Bell-bean ||677 |- |[[Klokkiespendoring]]||[[Gymnosporia tenuispina]]||Bell spike-thorn||402.8 |- |[[Knolharpuis]] ||[[Othonna arbuscula]] || Traap baboon cabbage ||740 |- |[[Knoppiesboontjie]]||[[Maerua angolensis]]||Bead-bean tree||132 |- |[[Knoppiesdoring]]||[[Acacia nigrescens]]||Knob thorn||178 |- |[[Knoppiesvy]]||[[Ficus sansibarica]]||Knobbly fig||47 |- |[[Kobas]] ||[[Cyphostemma currorii]] ||Cobas||456 |- |[[Koeniebos]] ||[[Searsia undulata]] ||Kuni-bush||389 |- |[[Koeboebessie]] ||[[Mystroxylon aethiopicum]] ||Kooboo-berry||410 |- |[[Koedoebessie]] ||[[Pseudolachnostylis maprouneifolia]]||Kudu-berry||308 |- |[[Koffiebeesklou]]||[[Bauhinia petersiana]] ||Natal neat's foot||208.3 |- |[[Kogelbergvaalstompie]] ||[[Mimetes arboreus]] ||Kogelberg pagoda ||72.1 |- |[[Kokerboom]] ||[[Aloidendron dichotomum]] ||Quiver tree ||29 |- |[[Kokoboom]]||[[Maytenus undata]]||Koko tree||403 |- |[[Kolletjiesblaarvy]] ||[[Ficus nigropunctata]] ||Busse's fig or Dot-leaved fig ||58 |- |[[Komkommerbos]]||[[Thilachium africanum]]||Cucumber bush||136.2 |- |[[Koorsbessie]]||[[Croton megalobotrys]]||Large fever-berry||329 |- |[[Koorsboom]] ||[[Acacia xanthophloea]]||Fever tree||189 |- |[[Koorspeulboom]] ||[[Holarrhena pubescens]] ||Fever-pod ||642 |- |[[Koperstamkanniedood]]||[[Commiphora harveyi]]||Red-stem corkwood||277 |- |[[Koraalboom]]||[[Erythrina lysistemon]]||Common coral tree||245 |- |[[Koraaltaaibos]] ||[[Searsia magalismontana]] ||Coral crowberry ||384.2 |- |[[Korentebos]] ||[[Searsia tomentosa]] ||Bicoloured Currant ||394 |- |[[Kortdoringgranaat]] ||[[Rhigozum brevispinosum]] ||Simple-leaved Rhigozum ||674 |- |[[Kortstamnaboom]] ||[[Euphorbia otjingandu]] ||Short-stemmed candelabra-tree ||748 |- |[[Kosipalm]]||[[Raphia australis]]||Kosi palm||26 |- |[[Kouebasrooihout]]||[[Ochna arborea]]||Cape redwood||479 |- |[[Kraalkriedoring]]||[[Lycium afrum]]||Kraal honey-thorn||669.2 |- |[[Kraalnaboom]]||[[Euphorbia tirucalli]]||Rubber euphorbia||355 |- |[[Kraalpendoring]]||[[Gymnosporia polyacantha subsp. polyacantha]]||Kraal spike-thorn||402.2 |- |[[Kransaalwyn]] ||[[Aloe arborescens]] ||Krantz aloe ||28.1 |- |[[Kransbessie]]||[[Gerrardina foliosa]]||Krantz berry||500 |- |[[Kranssuikerbos]] ||[[Protea rupicola]] ||Krantz sugarbush ||88.2 |- |[[Kremetart]]||[[Adansonia digitata]]||Baobab||467 |- |[[Kreupelhout]]||[[Leucospernum conocarpodendron]]||Tree pincushion||84 |- |[[Kreupelrooihout]] ||[[Ochna inermis]] ||Stunted plane ||480.1 |- |[[Kringboom]]||[[Maerua schinzii]]||Ringwood tree||136 |- |[[Krinkhout]]||[[Securidaca longipedunculata]]||Violet tree||303 |- |[[Kruisbessie]]||[[Grewia occidentalis]]||Cross-berry||463 |- |[[Kunenewaterbessie]] ||[[Syzygium kuneneense]] ||Kunene waterberry ||767 |- |[[Kurkbasklapper]] of Geelklapper||[[Strychnos cocculoides]]||Corky monkey orange||623 |- |[[Kurkbasrooihout]] ||[[Ochna maguirei]] ||Corky-barked plane ||766 |- |[[Kurkbos]] ||[[Mundulea sericea]]||Cork bush||226 |- |[[Kurkvoëlbessie]] ||[[Psychotria suber]] ||Corky birdberry ||769 |- |[[Kusjakkalskoffie]] ||[[Tricalysia sonderiana]] ||Coastal Jackal-coffee ||700 |- |[[Kuskanferbos]] ||[[Tarchonanthus littoralis]]||Coastal camphor bush||733.2 |- |[[Kuskatoenboom]] ||[[Hibiscus tiliaceus]]||Lagoon hibiscus<br />Wild cotton tree||464 |- |[[Kuskoraalboom]] ||[[Erythrina caffra]]||Coast coral tree ||242 |- |[[Kuslooibas]] ||[[Osyris compressa]] ||Coast tannin bush ||99 |- |[[Kusrooimelkhout]]||[[Mimusops caffra]]||Coastal red milkwood||583 |- |[[Kustaaibos]] ||[[Searsia nebulosa]] ||Coastal Currant ||390.1 |- |[[Kusvaalbos]]||[[Brachylaena discolor]]||Coast silver oak||724 |- |[[Kuswildepiesang]]||[[Strelitzia nicolai]]||Natal wild banana||34 |- |[[Kuswitessenhout]] ||[[Bersama swinnyi]] ||Coastal white-ash ||441 |- |[[Kuswurgvy]]||[[Ficus natalensis]]||Natal fig<br />Wild fig||57 |- |[[Kwar]]||[[Psydrax obovata]]||Coastal quar||711 |- |[[Laeveldbittertee]]||[[Vernonia colorata]]||Lowveld bitter-tea||723.4 |- |[[Laeveldmelkbessie]]||[[Manilkara mochisia]]||Lowveld milkberry||587 |- |[[Laeveldnaboom]]||[[Euphorbia evansii]]||Lowveld euphorbia||348 |- |[[Laeveldsterkastaiing]]||[[Sterculia murex]]||Lowveld chestnut||475 |- |[[Laeveldvaalbos]]||[[Brachylaena huillensis]]||Lowveld silver oak||727 |- |[[Laeveldvy]]||[[Ficus stuhlmannii]]||Lowveld fig||65 |- |[[Laingsburgtolbos]] ||[[Leucadendron osbornei]] ||Laingsburg conebush ||81.7 |- |[[Lalapalm]]||[[Hyphaene coriacea]]||Lala palm||23 |- |[[Langbeentjie]] ||[[Leucadendron procerum]] ||Ivory conebush ||81.2 |- |[[Laventelboom]] ||[[Heteropyxis natalensis]]||Lavender tree||455 |- |[[Laventelkoorsbessie]]||[[Croton gratissimus]]||Lavender croton<br />Lavender fever-berry||328 |- |[[Loerietolbos]] ||[[Leucadendron loeriense]] ||Loerie conebush ||80.7 |- |[[Lydenburg-broodboom]] ||[[Encephalartos inopinus]] || Lydenburg cycad ||5.1 |- |[[Lebombo-aalwyn]] ||[[Aloe spicata]] ||Lebombo aloe ||30.4 |- |[[Lebombo-broodboom]] ||[[Encephalartos lebomboensis]] || Lebombo cycad ||14.8 |- |[[Lebombokranses]]||[[Atalaya alata]]||Lebombo krantz ash||427 |- |[[Lebombonaboom]]||[[Euphorbia confinalis]]||Lebombo euphoria<br />Lebombo milktree||345 |- |[[Lebombowattel]]||[[Newtonia hildebrandtii]]||Lebombo wattle||191 |- |[[Lebombo-ysterhout]]||[[Androstachys johnsonii]]||Lebombo ironwood||327 |- |[[Lekkerbreek]]||[[Ochna pulchra]]||Peeling plane<br />Peelingbark ochna||483 |- |[[Lekkerruikpeul]]||[[Acacia nilotica]]||Scented thorn||179 |- |[[Lekkervreet]] ||[[Opilia campestris]] || ||100.5 |- |[[Lemoenhout]]||[[Xymalos monospora]]||Lemonwood||111 |- |[[Lemoentjiedoring]]||[[Cassinopsis ilicifolia]]||Lemon thorn||420 |- |[[Lepelhout]]||[[Cassine schinoides]]||Spoon-wood||418 |- |[[Lillie-broodboom]] ||[[Encephalartos dyerianus]] || Lillie cycad ||14.2 |- |[[Lippeblomsuikerbos]] ||[[Protea subvestita]]||Waterlily sugarbush || 98 |- |[[Louriersuikerbos]] ||[[Protea laurifolia]]||Laurel sugarbush||90.2 |- |[[Louriervy]] ||[[Ficus ilicina]] || Laurel rock fig ||53 |- |[[Maanhaarstompie]]||[[Mimetes fimbriifolius]]||Fringed bottlebrush||72.2 |- |[[Magaliesrooihout]] ||[[Ochna pretoriensis]] ||Magalies Redwood ||480.2 |- |[[Malvarosyntjie]]||[[Grewia villosa]]||Mallow raisin||463.3 |- |[[Manketti]]||[[Schinziophyton rautanenii]]||Manketti tree<br />Feather-weight tree||337 |- |[[Mannetjiebos]] ||[[Stoeberia utilis]] ||White Fig ||103.5 |- |[[Maputalanddwababessie]] ||[[Monanthotaxis maputensis]] ||Maputaland dwababerry ||758 |- |[[Maputalandoordeelboom]]||[[Erythrophleum lasianthum]]||Swazi ordeal tree||196 |- |[[Maputaland-raasblaar]]||[[Combretum mkuzense]]||Mkuze bushwillow||545.2 |- |[[Maroela]]||[[Sclerocarya birrea]]||Marula||360 |- |[[Matoppie]]||[[Boscia albitrunca]]||Shepherd's tree||122 |- |[[Meerstamvalsdoring]]||[[Albizia petersiana]]||Multi-stemmed false-thorn<br />Nala tree||153 |- |[[Melkpeer]]||[[Inhambanella henriquesii]]||Milk pear||591 |- |[[Middelburg-broodboom]] ||[[Encephalartos middelburgensis]] ||Middelburg cycad ||14.3 |- |[[Mingerhout]]||[[Breonadia salicina]]||Matumi||684 |- |[[Mitserie]]||[[Bridelia micrantha]]||Mitzeeri||324 |- |[[Modjadji-broodboom]]||[[Encephalartos transvenosus]]||Modjadji giant-cycad||13 |- |[[Moepel]]||[[Mimusops zeyheri]]||Transvaal red milkwood||585 |- |[[Moerasvy]]||[[Ficus trichopoda]]||Swamp fig||54 |- |[[Mopanie]]||[[Colophospermum mopane]]||Mopane||198 |- |[[Mopanie-aalwyn]] ||[[Aloe littoralis]] ||Mopane aloe ||29.4 |- |[[Mopaniegeeldoring]] ||[[Rhigozum zambesiacum]] ||Zambezi Gold ||676 |- |[[Moringaboom]]||[[Moringa Oleifrea]]||Drumstick tree|| |- |[[Msasa]]||[[Brachystegia spiciformis]]||Spring msasa||198.1 |- |[[Msinga-broodboom]]||[[Encephalartos msinganus]]||Msinga cycad ||14.7 |- |[[Mufuti]]||[[Brachystegia boehmii]]||Mufuti msasa<br />Prince-of-Wales msasa||198.2 |- |[[Naaldblaartolbos]] ||[[Leucadendron nobile]] ||Karoo conebush ||81.1 |- |[[Naaldhardeblaar]] ||[[Phylica villosa]] ||Needle hardleaf ||453.4 |- |[[Naboom]]||[[Euphorbia ingens]]||Common tree euphorbia||351 |- |[[Namakwaboomvygie]] ||[[Stoeberia utilis var. lerouxiae]] ||Namaqua tree-vygie ||757 |- |[[Namakwajakkalsbessie]] ||[[Diospyros acocksii]] ||Namaqua jackal-berry ||602 |- |[[Namakwa-rooiklapperbos]]||[[Erythrophysa alata]]||Namaqua red balloon||436.1 |- |[[Namakwavy]]||[[Ficus cordata]]||Sandpaper fig||51 |- |[[Namibharpuisboom]]||[[Ozoroa crassinervia]]||Namibian resin tree||369 |- |[[Namibiese taaibos]] ||[[Searsia pyroides var. dinteri]] ||Namibia firethorn crowberry ||392.1 |- |[[Namibkoraalboom]]||[[Erythrina decora]]||Namib coral tree||243 |- |[[Nanabessie]]||[[Searsia dentata]]||Nana-berry||381 |- |[[Nardouw-luisiesbos]] ||[[Leucospermum praemorsum]] ||Nardouw fountain pincushion ||85.1 |- |[[Natal-aalwyn]] ||[[Aloe spectabilis]] ||Natal aloe ||30.6 |- |[[Natal-ghwarrie]] ||[[Euclea natalensis subsp. natalensis]] ||Natal guarri ||597 |- |[[Natal-kweper]] ||[[Cryptocarya natalensis]] ||Sandstone Quince ||117.1 |- |[[Natalwilger]] ||[[Salix mucronata subsp. woodii]] ||Natal willow ||36.2 |- |[[Natalkaree]] ||[[Searsia natalensis]] ||Northern dune currant ||390 |- |[[Naukluft-karee]] ||[[Searsia volkii]] ||Naukluft rhus ||396.2 |- |[[Ngotshe-broodboom]] ||[[Encephalartos aemulans]] || Ngotshe cycad ||14.5 |- |[[Ngoye dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos ngoyanus]] ||Ngoye dwarf cycad ||14.17 |- |[[Nieshout]]||[[Ptaeroxylon obliquum]]||Sneezewood||292 |- |[[Njalaboom]]||[[Xanthocercis zambesiaca]]||Nyala tree||241 |- |[[Noemnoem]] ||[[Carissa bispinosa]] ||Num-num ||640.5 |- |[[Nooienskokerboom]] ||[[Aloidendron ramosissimum]] ||Maiden's quiver tree ||30.2 |- |[[Noordelike Boesmansdruif]]||[[Rhoicissus tridentata subsp. cuneifolia]]||Northern Bushman's grape||456.6 |- |[[Noordelike valspendoring]] ||[[Putterlickia neglecta]] ||Northern false spikethorn ||754 |- |[[Notsung]]||[[Halleria lucida]]||Tree fuchsia||670 |- |[[Olienhout]]||[[Olea europaea subsp. cuspidata]]||Ironwood||617 |- |[[Olifantsrivierbroodboom]]||[[Encephalartos lanatus]]||Olifants river cycad||5.2 |- |[[Omsambeet]]||[[Millettia grandis]]||Umzimbeet||227 |- |[[Onderbos]]||[[Trichocladus crinitus]]||Black hazel||142 |- |[[Oordeelboom]]||[[Erythrophleum africanum]]||Ordeal tree||194 |- |[[Oos-Kaapse reusebroodboom]]||[[Encephalartos altensteinii]]||Eastern Cape cycad||3 |- |[[Oos-Kaapse smalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. linearis]] ||Eastern Cape narrow-leaved spikethorn ||399.1 |- |[[Oostelike koeniebos]] ||[[Searsia pallens]] ||Eastern kunibush ||395 |- |[[Opregte suikerbos]]||[[Protea repens]]||Real sugarbush||94.2 |- |[[Opregte waaierpalm]]||[[Hyphaene petersiana]]||Real fan palm||24 |- |[[Oranje-druiweranker]] ||[[Hyalosepalum caffrum]] ||Orange Grape Creeper ||104.7 |- |[[Ouhout]]||[[Leucosidea sericea]]||Oldwood||145 |- |[[Outeniekwa-erica]]||[[Erica inconstans]] ||Outeniqua tree erica ||574.1 |- |[[Outeniekwa-kreupelhout]] ||[[Leucospermum glabrum]] ||Outeniqua pincushion ||84.3 |- |[[Outeniekwafonteinbos]] ||[[Psoralea diturnerae]] ||Outeniqua fountainbush ||750 |- |[[Outeniekwageelhout]]||[[Afrocarpus falcatus]]||Outeniqua yellowwood||16 |- |[[Outeniekwagonna]] ||[[Passerina falcifolia]] ||Outeniqua gonna ||520 |- |[[Owamboperdepram]] ||[[Zanthoxylum ovatifoliolatum]] ||Kaoko knobwood ||255.2 |- |[[Paddaboom]]||[[Tabernaemontana elegans]]||Toad tree||644 |- |[[Palmiet]] ||[[Prionium serratum]] ||Palmiet ||768 |- |[[Pambatieboom]]||[[Anastrabe integerrima]]||Pambati tree||671 |- |[[Papegaaiboomheide]] ||[[Erica psittacina ]] ||Parrot tree erica ||574.4 |- |[[Papierbasdoring]] ||[[Acacia sieberiana]]||Paper-bark thorn||187 |- |[[Papierbaskanniedood]]||[[Commiphora marlothii]]||Paperbark corkwood||278 |- |[[Papierbasvalsdoring]]||[[Albizia tanganyicensis]]||Paperbark false-thorn||157 |- |[[Parlota broodboom]] ||[[Encephalartos relictus]] ||Parlota cycad ||12.5 |- |[[Pendoring]]||[[Gymnosporia buxifolia]]||Common spike-thorn||399 |- |[[Pendoringkaree]] ||[[Searsia gueinzii]] ||Thorny Karee ||384 |- |[[Pendoringtaaibos]] ||[[Searsia pterota]] ||Winged Currant ||391.2 |- |[[Peperblaarboom]]||[[Warburgia salutaris]]||Pepper-bark tree||488 |- |[[Peperblaarkanniedood]]||[[Commiphora mossambicensis]]||Pepper-leaf corkwood||281 |- |[[Perdekopspeldekussing]] ||[[Leucospermum reflexum]] ||Rocket pincushion ||85.2 |- |[[Perdepis]]||[[Clausena anisata]]||Horsewood<br />False horsewood||265 |- |[[Perdepram]]||[[Zanthoxylum davyi]]||Knobwood||254 |- |[[Persbesem]]||[[Polygala virgata]]||Purple broom<br />Moth-fruit||302.2 |- |[[Perssambreelblom]]||[[Karomia speciosa]]||Wild parasol flower||668 |- |[[Petersvy]]||[[Ficus petersii]]||Peters's wildfig||48.1 |- |[[Peulmahonie]]||[[Afzelia quanzensis]]||Pod mahogany||207 |- |[[Pienkblompeer]]||[[Dombeya burgessia]]||Pink wild pear||468.1 |- |[[Pistoolbos]] ||[[Justicia adhatodoides]] ||Pistol Bush ||681 |- |[[Platkroon]]||[[Albizia adianthifolia]]||Flat crown||148 |- |[[Platorand-broodboom]] ||[[Encephalartos brevifoliolatus]] ||Escarpment cycad ||3.3 |- |[[Platorand-perdepram]] ||[[Zanthoxylum thorncroftii]] ||Escarpment knobwood ||255.3 |- |[[Platorandboekenhout]]||[[Faurea galpinii]]||Forest beechwood||73 |- |[[Platorandkaree]] ||[[Searsia transvaalensis]] ||Escarpment Karee ||394.1 |- |[[Poeierbaskatjiepiering]]||[[Gardenia ternifolia]]||Yellow gardenia<br />Powder-bark gardenia||690.3 |- |[[Poeierkwasboom]]||[[Barringtonia racemosa]]||Lagoon powderpufftree<br />Powder-puff tree||524 |- |[[Pok-ysterhout]]||[[Chionanthus foveolatus]]||Common pock ironwood||615 |- |[[Pomponbruidsbos]] ||[[Pavetta cooperi]] ||Pompom Brides-bush ||719.4 |- |[[Pondo-kokoboom]] ||[[Maytenus oleosa]] ||Pondo kokotree ||400.1 |- |[[Pondopalm]]||[[Jubaeopsis caffra]]||Pondo coconut||27 |- |[[Pondoranktaaibos]] ||[[Searsia acocksii]] ||Pondo Climbing Currant ||377.2 |- |[[Pondorooihout]] ||[[Ochna sp. nov.]] ||Pondo plane ||481.1 |- |[[Pondosybas]] ||[[Maytenus abbottii]] ||Pondo Silky-bark ||398.1 |- |[[Pondotolbos]] ||[[Leucadendron pondoense]] ||Pondoland conebush ||81.4 |- |[[Pondo-vy]] ||[[Ficus bizanae]] || Pondoland fig ||46 |- |[[Pondovalspendoring]] ||[[Putterlickia retrospinosa]] ||Pondo false spike-thorn ||403.3 |- |[[Pondowaterbessie]]||[[Syzygium pondoense]]||Pondo waterwood||558.1 |- |[[Populierblaarvy]] ||[[Ficus fischeri]] ||Poplar-leaved fig ||68 |- |[[Potbergsuikerbos]]||[[Protea aurea potbergensis]]||Potberg sugarbush || 90.6 |- |[[Pronkonderbos]]||[[Trichocladus grandiflorus]]||Green hazel||144 |- |[[Pronkrooihout]]||[[Ochna natalitia]]||Natal plane||481 |- |[[Pylgif]]||[[Adenium boehmianum]]||Namibian impalalily||647.2 |- |[[Pynbos]] ||[[Smodingium argutum]] ||Agony bush ||367 |- |[[Pypsteelboom]]||[[Vitex rehmannii]]||Pipe-stem tree||664 |- |[[Raasblaar]]||[[Combretum zeyheri]]||Large-fruited bushwillow||546 |- |[[Ranksterappel]] ||[[Diospyros simii]] ||Climbing star-apple ||609 |- |[[Renosterkoffie]] ||[[Kraussia floribunda]] ||Rhino-coffee ||700.1 |- |[[Reuseblaarvy]] ||[[Ficus lutea]] ||Giant-leaved Fig ||61 |- |[[Reusebroodboom]]||[[Encephalartos natalensis]]||Natal cycad||10 |- |[[Reuserosyntjie]]||[[Grewia hexamita]]||Giant raisin||460 |- |[[Riemblaar-suikerbos]] ||[[Protea lorifolia]] ||Strap-leaved sugarbush ||91 |- |[[Riffelstam-pendoring]]||[[Gymnosporia heterophylla]]||Zulu spike-thorn||401.6 |- |[[Rivierkriedoring]]||[[Lycium hirsutum]]||River honey-thorn||669.12 |- |[[Riviernaboom]]||[[Euphorbia triangularis]]||River euphorbia||356 |- |[[Riviertaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. gracilis]] ||River firethorn crowberry ||392.2 |- |[[Riviertolbos]] |||[[Leucadendron salicifolium]] ||Common stream conebush ||82.1 |- |[[Riviervaderlandswilg]]||[[Combretum erythrophyllum]]||River bushwillow||536 |- |[[Robinson-kreupelhout]] ||[[Leucospermum pluridens]] ||Robinson pincushion ||84.4 |- |[[Rondeblaargifboom]] ||[[Acokanthera rotundata]] ||Round-leaved Poison-bush ||640 |- |[[Rondevrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia harveyana subsp. harveyana]] || Black Forest Spike-thorn ||399.2 |- |[[Rooibitterbessie]] ||[[Strychnos henningsii]] ||Red bitterberry ||625 |- |[[Rooiblaarrotsvy]] ||[[Ficus ingens]]||Red-leaved fig||55 |- |[[Rooiblompendoring]] ||[[Gymnosporia rubra]] ||Red-flower Spikethorn ||402.5 |- |[[Rooiboekenhout]]||[[Protorhus longifolia]]||Red beech||364 |- |[[Rooibos]] ||[[Aspalathus linearis]] ||Rooibos tea ||225.10 |- |[[Rooiboswilg]] ||[[Combretum apiculatum]]||Okavango bushwillow||532 |- |[[Rooiels (boom)|Rooiels]] ||[[Cunonia capensis]]||Red alder||140 |- |[[Rooiessenhout]] ||[[Trichilia emetica]]||Natal mahogany ||301 |- |[[Rooihaakbessie]] ||[[Artabotrys monteiroae]] ||Red Hook-berry ||105.2 |- |[[Rooihartboom]]||[[Hymenocardia ulmoides]]||Red-heart tree||317 |- |[[Rooi-ivoor]]||[[Berchemia zeyheri]]||Red ivory||450 |- |[[Rooikershout]]||[[Pterocelastrus rostratus]]||Red candlewood||408 |- |[[Rooikweper]]||[[Cryptocarya wyliei]]||Red quince||117 |- |[[Rooipeer]]||[[Scolopia mundii]]||Red pear||496 |- |[[Rooipendoring]]||[[Gymnosporia senegalensis]]||Red spike-thorn||402 |- |[[Rooistinkhout]]||[[Prunus africana]]||Red stinkwood||147 |- |[[Rooisuikerbos]] ||[[Protea grandiceps]] ||Red sugarbush ||89.2 |- |[[Rooitolbos]] ||[[Leucadendron discolor]] ||Piketberg conebush ||79 |- |[[Rooivoëlbessie]] ||[[Psychotria zombamontana]]||Red bird-berry||723.1 |- |[[Rooivrugwitstinkhout]] ||[[Celtis mildbraedii]]||Natal white stinkwood||41 |- |[[Rooivy]] ||[[Stoeberia arborea]] ||Red Fig ||103.4 |- |[[Rooiwortelboom]]||[[Rhizophora mucronata]]||Red mangrove||526 |- |[[Rooiysterhout]]||[[Ochna holstii]]||Red ironwood||480 |- |[[Rosyntjiebos]]||[[Grewia flava]]||Sandpaper raisin||459.1 |- |[[Rotstolbos]] ||[[Leucadendron strobilinum]] ||Peninsula conebush ||78 |- |[[Saalpeultjieboom]]||[[Wrightia natalensis]]||Saddle pod||650 |- |[[Safsaf-wilger]]||[[Salix mucronata]]||Willow||36 |- |[[Sambokpeul]]||[[Cassia abbreviata]]||Sjambok pod||212 |- |[[Sandessenhout]]||[[Xylia torreana]]||Sand ash||192 |- |[[Sandjakkalskoffie]] ||[[Empogona maputensis]] ||Maputo Jackal-coffee ||699.1 |- |[[Sandkanniedood]]||[[Commiphora angolensis]]||Sand corkwood||272 |- |[[Sandkroonbessie]] ||[[Crossopteryx febrifuga]] ||Sand Crown-berry ||683 |- |[[Sandnoemnoem]] ||[[Carissa tetramera]] ||Sand Num-num ||640.6 |- |[[Sandolien]]||[[Dodonaea viscosa]]||African sandolive<br />Hopbush||437.1 |- |[[Sandperdepram]] ||[[Zanthoxylum leprieurii]] ||Sand knobwood ||255.1 |- |[[Sandrooihout]] ||[[Ochna barbosae]] ||Sand plane ||479.2 |- |[[Sandsterappel]]||[[Diospyros loureiriana]]||Sand star-apple||604.1 |- |[[Sanduiehout]] ||[[Cassipourea mossambicensis]] ||Sand onionwood ||531 |- |[[Sandveldluisiesbos]] ||[[Leucospermum rodolentum]] ||Sandveld pincushion ||83 |- |[[Sebrabaskanniedood]]||[[Commiphora viminea]] ||Zebra-bark corkwood||279 |- |[[Sebrabergwitbos]] ||[[Maerua sebrabergensis]] ||Zebra Mountain spiderbush ||751 |- |[[Sebrahout]]||[[Dalbergia melanoxylon]]||Zebrawood||232 |- |[[Seepbos]]||[[Noltea africana]]||Soap bush||453 |- |[[Seepnetel]]||[[Pouzolzia mixta]]||Soap nettle||71 |- |[[Sekelbos]]||[[Dichrostachys cinerea]]||Sickle-bush||190 |- |[[Sekhukhuni Boesmanstee]] ||[[Lydenburgia cassinoides]] ||Sekhukhuni Bushman's tea ||406 |- |[[Sekhukhunebobbejaanstert]] ||[[Xerophyta retinervis var. multiramosa]] ||Sekhukhune baboon's tail ||770 |- |[[Sekhukhunekaree]] ||[[Searsia sekhukhuniensis]] ||Sekhukhune Karee ||393.3 |- |[[Septeeboom]]||[[Cordia caffra]]||Septee tree||652 |- |[[Septemberbossie]]||[[Polygala myrtifolia]]||September bush||302.1 |- |[[Septemberklokkies]]||[[Rothmannia globosa]]||Bell gardenia||695 |- |[[Serpentyndoring]] ||[[Senegalia loetteri]] ||Serpentine thorn ||755 |- |[[Silwerblaarmelkpruim]]||[[Englerophytum natalense]]||Natal milkplum||582 |- |[[Silwerboom]]||[[Leucadendron argenteum]]||Silver tree||77 |- |[[Silwerbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. uliginosum]] ||Outeniqua conebush ||82.6 |- |[[Skurweblaarbos]]||[[Ehretia amoena]]||Sandpaper bush||656 |- |[[Skurweblaarkanniedood]]||[[Commiphora edulis]]||Rough-leaved corkwood||275 |- |[[Skurweblaarrosyntjie]]||[[Grewia flavescens]]||Velvet raisin||459.2 |- |[[Skurwevyeboom]] ||[[Ficus capreifolia]] || Rough-leaved fig tree ||50.1 |- |[[Silwerblaarsuikerbos]] ||[[Protea roupelliae roupelliae]] ||Silver sugarbush ||96 |- |[[Skraalkaree]] ||[[Searsia keetii]] ||Slender Karee ||384.5 |- |[[Skurweblaarwitgat]] ||[[Boscia angustifolia var. corymbosa]] ||Rough-leaved Shepherd Tree ||123 |- |[[Slaphoringaalwyn]] ||[[Aloe speciosa]] ||Tilt-head aloe ||30.5 |- |[[Slymappel]]||[[Azanza garckeana]]||Snot apple||466 |- |[[Smalblaar-harpuisbos]]||[[Ozoroa paniculosa var. salicina]]||Narrow-leaved resin tree||375.1 |- |[[Smalblaarmosterdboom]] ||[[Salvadora australis]] ||Narrow-leaved Mustard-tree ||621 |- |[[Smalblaarwasbessie]]||[[Morella serrata]]||Lance-leaved waxberry||38 |- |[[Smalblad]]||[[Metrosideros angustifolia]]||Lance-leaved myrtle||559 |- |[[Snuifkalbassie]]||[[Oncoba spinosa]]||Snuff-box tree||492 |- |[[Soetdoring]] ||[[Acacia karroo]]||Sweet thorn||172 |- |[[Soutpansbergdoring]] ||[[Senegalia montis-salinarum]] ||Soutpansberg thorn ||753 |- |[[Spalk-pendoring]] ||[[Gloveria integrifolia]] ||Splint spike-thorn ||403.9 |- |[[Spekboom]]||[[Portulacaria afra]]||Porkbush||104 |- |[[Speldekopsuikerbos]] ||[[Protea mundii]]|| Forest sugarbush || 93 |- |[[Springsaadboom]] ||[[Shirakiopsis elliptica]] || Jumping-seed Tree ||342 |- |[[Stamlose broodboom]] ||[[Encephalartos villosus]] ||Ground cycad ||14.20 |- |[[Stamvrug]]||[[Englerophytum magalismontanum]]||Transvaal milkplum||581 |- |[[Stamvrug-klimop]] ||[[Tiliacora funifera]] ||Elbow Leaf || 104.6 |- |[[Stamvrugysterpruim]]||[[Drypetes natalensis]]||Natal ironplum||316 |- |[[Stekelblaarklapper]]||[[Strychnos pungens]]||Spine-leaved monkey||628 |- |[[Sterkastaiing]]||[[Sterculia rogersii]]||Large-leaved star-chestnut||477 |- |[[Sterkbos]]||[[Terminalia prunioides]]||Lowveld cluster-leaf||550 |- |[[Sterretjierysbos]]||[[Cliffortia nitidula]]||Starry rice-bush||145.2 |- |[[Stinkbessievingerblaar]]||[[Vitex mombassae]]||Poora-berry||660.1 |- |[[Stinkblaarsuikerbos]] ||[[Protea susannae]] ||Stink-leaf sugarbush ||98.1 |- |[[Stinkhout]] ||[[Ocotea bullata]]||Stinkwood||118 |- |[[Stinkwitgat]] ||[[Boscia foetida]]||Stink-bush<br />Stink sheperdstree||124 |- |[[Stompblaartaaibos]]||[[Searsia rehmanniana]]||Blunt-leaved currant||393.4 |- |[[Stormbos]] ||[[Cadaba aphylla]] ||Leafless Worm Bush ||129 |- |[[Strandaalwyn]] ||[[Aloe thraskii]] ||Strand aloe ||30.7 |- |[[Suidkus-kiepersol]] ||[[Cussonia nicholsonii]]||Natal coast cabbage tree||565.1 |- |[[Suikerkansuikerbos]] ||[[Protea obtusifolia]] ||Bredasdorp protea ||94 |- |[[Suurbergbroodboom]]||[[Encephalartos longifolius]]||Suurberg cycad||9 |- |[[Suurbergkussingbos]]||[[Oldenburgia grandis]]||Suurberg cusion bush||737 |- |[[Suurbessie]]||[[Dovyalis rhamnoides]]||Common sourberry||509 |- |[[Suurkaree]]||[[Searsia ciliata]]||Sour karee||380.2 |- |[[Suurpruim]] ||[[Ximenia caffra]]||Large sour plum||103 |- |[[Suurtaaibos]] ||[[Searsia krebsiana]] ||Mountain Currant ||385.1 |- |[[Swakopmundkanniedood]] ||[[Commiphora oblanceolata]] || Hyaena corkwood ||284.1 |- |[[Swartapiesdoring]] ||[[Acacia burkei]]||Black monkey thorn||161 |- |[[Swartbaardsuikerbos]] ||[[Protea lepidocarpodendron]] ||Black-bearded sugarbush ||90.5 |- |[[Swartbas]]||[[Diospyros whyteana]]||Bladder-nut||611 |- |[[Swartbitterbessie]] ||[[Strychnos potatorum]] ||Black bitterberry ||630 |- |[[Swarthaak]]||[[Acacia mellifera]]||Spike-flowered black-thorn||176 |- |[[Swartvalstaaibos]]||[[Allophylus africanus]]||African false currant||425 |- |[[Swartwortelboom]]||[[Bruguiera gymnorrhiza]]||Black mangrove||527 |- |[[Swazibroodboom]] ||[[Encephalartos aplanatus]] ||Swazi north-east forest cycad ||14.10 |- |[[Swazipendoring]] ||[[Gymnosporia swazica]] ||Swazi spikethorn ||749 |- |[[Sybas]]||[[Maytenus acuminata]]||Rock silky bark||398 |- |[[Sydoring]]||[[Vachellia rehmanniana]]||Silky thorn||182 |- |[[Syhaartolbos]] ||[[Leucadendron pubescens]] ||Grey conebush ||81.3 |- |[[Tambotie]] ||[[Spirostachys africana]]||Tamboti||341 |- |[[Teerhout]] ||[[Loxostylis alata]]||Tarwood||365 |- |[[Terblanzboom]] || [[Faurea macnaughtonii]] ||Terblanz beech||74 |- |[[Tolbalie]] ||[[Empogona lanceolata]] ||Jackal-coffee ||699 |- |[[Tonga-bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii subsp. orientalis]] ||Tonga mountain aloe ||29.7 |- |[[Tonga-doringkatjiepiering]] ||[[Hyperacanthus microphyllus]] ||Tonga Spiny-gardenia ||689.7 |- |[[Tongakatjiepiering]] ||[[Gardenia cornuta]] || Tonga Gardenia ||690.1 |- |[[Tonga-kierie]] ||[[Crateva kirkii]] ||Tonga-kerrie ||131 |- |[[Tongaland-broodboom]] ||[[Encephalartos ferox]] || Tongaland cycad ||3.4 |- |[[Towerghwarrie]]||[[Euclea divinorum]]||Magic guarri||595 |- |[[Transvaalbergsuikerbos]] ||[[Protea rubropilosa]] ||Transvaal sugarbush ||97 |- |[[Transvaalse sesambos]] ||[[Sesamothamnus lugardii]] ||Sesame-bush ||680 |- |[[Treurbruidsbos]]||[[Pavetta lanceolata]]||Weeping bride's bush||718.1 |- |[[Treurharpuisboom]]||[[Ozoroa engleri]]||White resin tree||371 |- |[[Treurkersielemoen]]||[[Teclea natalensis]]||Natal cherry-orange||264 |- |[[Trilblaarvy]] ||[[Ficus tremula subsp. tremula]] ||Trembling-leaf fig ||67 |- |[[Tropiese kweper]] ||[[Cryptocarya liebertiana]] ||Tropical Wild-quince ||113.1 |- |[[Tropiese pendoring]] ||[[Gymnosporia maranguensis]] ||Tropical Spike-thorn ||399.9 |- |[[Trosvy]]||[[Ficus sycomorus]]||Common cluster fig||66 |- |[[Tsitsikamma-tolbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. glabratum]] ||Tsitsikamma conebush ||82.5 |- |[[Tugelapendoring]] ||[[Gymnosporia macrocarpa]] ||Tugela Spike thorn ||401.8 |- |[[Tweeblaarkanniedood]] ||[[Welwitschia mirabilis]] ||Welwitschia ||21.1 |- |[[Uiehout]]||[[Cassipourea malosana]]||Common onionwood||529 |- |[[Uitenhage-aalwyn]] ||[[Aloe africana]] ||Uitenhage aloe ||28.2 |- |[[Umbeluzi broodboom]] ||[[Encephalartos umbeluziensis]] ||Umbeluzi cycad ||14.19 |- |[[Umtiza]]||[[Umtiza listeriana]]||Umtiza||205 |- |[[Uniondale-tolbos]] ||[[Leucadendron rourkei]] ||Uniondale conebush ||81.6 |- |[[Vaalblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba termitaria]] ||Grey-leaved Worm Bush ||129.3 |- |[[Vaalboom]]||[[Terminalia sericea]]||Silver cluster-leaf||551 |- |[[Vaalkameeldoring]]||[[Acacia haematoxylon]]||Gray camel thorn||169 |- |[[Vaalkiepersol]]||[[Cussonia transvaalensis]]||Transvaal cabbage tree||564.3 |- |[[Vaalpendoring]] ||[[Gymnosporia capitata]] ||Ashen Spike-thorn ||401.4 |- |[[Vaal-pypsteelboom]]||[[Vitex zeyheri]]||Silver pipe-stem tree||666 |- |[[Vaalrosyntjie]]||[[Grewia monticola]]||Silver raisin||462 |- |[[Vaalstompie]] ||[[Mimetes argenteus]] ||Silver pagoda ||72.7 |- |[[Vaaltolbos]] ||[[Leucadendron conicum]] ||Garden Route conebush||78.1 |- |[[Valleibosnaboom]]||[[Euphorbia grandidens]]||Valley-bush euphorbia||350 |- |[[Valsassegaai]]||[[Maesa lanceolata]]||False assegai||577 |- |[[Valsbruidsbos]]||[[Tarenna pavettoides]]||False bride's bush||686 |- |[[Valskatjiepiering]] ||[[Rothmannia capensis]]||Cape gardenia||693 |- |[[Valskiepersol]] ||[[Schefflera umbellifera]]||False cabbage tree||566 |- |[[Valslekkerbreek]] ||[[Brackenridgea zanguebarica]] ||Yellow false-plane ||483.1 |- |[[Valsmaroela]] ||[[Lannea schweinfurthii]]||False marula||363 |- |[[Valsmispel]] ||[[Vangueriopsis lanciflora]]||False medlar||704 |- |[[Valspendoring]] ||[[Putterlickia pyracantha]] ||False spike-thorn ||403.1 |- |[[Valspapierblom]] ||[[Pisonia aculeata]] ||Mock bougainvillea ||103.8 |- |[[Valsperdebos]]||[[Hippobromus pauciflorus]]||False horsewood||438 |- |[[Valssybas]]||[[Robsonodendron eucleiforme]]||False silky-bark||413 |- |[[Valstaaibos]]||[[Allophylus decipiens]]||Smalleaf false currant<br />Bastard currant||423 |- |[[Vals-vaalrosyntjie]]||[[Grewia subsp. athulata]]||Hybrid raisin||463.8 |- |[[Vals-wag-'n-bietjie]]||[[Ziziphus rivularis]]||False buffalo-thorn||448 |- |[[Valswaterbessie]] ||[[Rhynchocalyx lawsonioides]] ||False-waterberry ||523.1 |- |[[Van Staden-septerboom]] ||[[Paranomus reflexus]] ||Van Staden's sceptre ||72.4 |- |[[Van Wykshout]]||[[Bolusanthus speciosus]]||Tree wisteria||222 |- |[[Veldwildevy]] ||[[Ficus burtt-davyi]] || Burtt Davy's Fig ||49 |- |[[Venda-broodboom]] ||[[Encephalartos hirsutus]] ||Venda cycad ||14.6 |- |[[Viervingerbos]] ||[[Bachmannia woodii]] ||Four-finger Bush ||121 |- |[[Vlamdoring]]||[[Acacia ataxacantha]]||Flame thorn||160 |- |[[Vlam-van-die-vlakte]]||[[Bauhinia galpinii]]||Pride-of-de kaap||208.2 |- |[[Vlerkboon]]||[[Xeroderris stuhlmannii]]||Wing bean||240 |- |[[Vlerkvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia hemipterocarpa]] ||Winged-fruit spikethorn ||399.8 |- |[[Vlerkwortel]] ||[[Polemanniopsis marlothii]] ||Winged-carrot ||746 |- |[[Voëlsitboom]]||[[Antidesma venosum]]||Tassel berry||318 |- |[[Vratjievrugbliksembos]]||[[Clutia pulchella]]||Warty-fruit lightning-bush||336.2 |- |[[Waaieraalwyn]] ||[[Kumara plicatilis]] ||Franschhoek aloe ||29.6 |- |[[Waboom]]||[[Protea nitida]]||Wagon tree||86 |- |[[Wasagtige broodboom]] ||[[Encephalartos cerinus]] ||Waxen cycad ||14.12 |- |[[Waterberg-broodboom]] ||[[Encephalartos eugene-maraisii]] || Waterberg cycad ||3.1 |- |[[Waterbessie]]||[[Syzygium cordatum]]||Water berry||555 |- |[[Waterboomheide]]||[[Erica caffra]]||Water tree heath<br />Sweet scented heath||572 |- |[[Waterkeurtjie]]||[[Podalyria calyptrata]]||Water blossom pea||225 |- |[[Waterpeer]]||[[Syzygium guineense]]||Water pear<br />Water berry||557 |- |[[Watersybas]] ||[[Maytenus cordata]] ||Water silkybark||398.3 |- |[[Watertaaibos]] ||[[Searsia gerrardii]] ||River Karee ||378 |- |[[Watervaalbos]]||[[Brachylaena neriifolia]]||Cape silveroak<br />Water white alder||729 |- |[[Watervlier]]||[[Nuxia oppositifolia]]||Water elder||635 |- |[[Watervy]] ||[[Ficus verruculosa]] ||Water fig ||67.1 |- |[[Westelike smalblaar-wasbessie]] ||[[Morella integra]] || Western lance-leaved wax-berry ||38.1 |- |[[Wilde-amandel]]||[[Brabejum stellatifolium]]||Wild almond||72 |- |[[Wildeappelkoos]]||[[Dovyalis zeyheri]]||Wild apricot||511 |- |[[Wildedadelboom]]||[[Phoenix reclinata]]||Wild date palm||22 |- |[[Wildefrangipani]]||[[Voacanga thouarsii]]||Wild frangipani||646 |- |[[Wildegranaat]]||[[Burchellia bubalina]]||Wild pomegranate||688 |- |[[Wildegroenhaarboom]]||[[Parkinsonia africana]]||Wild green-hair tree||214 |- |[[Wildejasmyn]]||[[Schrebera alata]]||Wild jasmine||612 |- |[[Wildekastaiing]] ||[[Calodendrum capense]] ||Cape chestnut ||256 |- |[[Wildekanferboom]] ||[[Cryptocarya myrtifolia]] ||Myrtle Wild-quince ||115 |- |[[Wildelukwart]]||[[Oxyanthus speciosus]]||Wild loquat||696 |- |[[Wildemango]]||[[Cordyla africana]]||Wild mango||216 |- |[[Wildemispel]]||[[Vangueria infausta]]||Wild medlar||702 |- |[[Wildemoerbei]]||[[Trimeria grandifolia]]||Wild mulberry||503 |- |[[Wildenartjie]]||[[Toddaliopsis bremekampii]]||Wild mandarin||262 |- |[[Wildepatat]] ||[[Maerua racemulosa]] ||Forest Bush-cherry ||134 |- |[[Wildeperske]]||[[Kiggelaria africana]]||Wild peach||494 |- |[[Wildepiesang]]||[[Ensete ventricosum]]||Wild banana||31 |- |[[Wildepopulier]]||[[Macaranga capensis]]||Wild poplar<br />River macaranga||335 |- |[[Wildepruim]]||[[Harpephyllum caffrum]]||Wild plum||361 |- |[[Wildesalie]]||[[Buddleja salviifolia]]||Sagewood||637 |- |[[Wildesering]]||[[Burkea africana]]||Wild seringa||197 |- |[[Wildesuikerappel]] ||[[Annona senegalensis]]||Wild custard-apple||105 |- |[[Wildevlier]] ||[[Nuxia congesta]]||Common wild elder||633 |- |[[Wilgerkorentebos]] ||[[Searsia angustifolia]] ||Willow karee ||377.1 |- |[[Wilgerpendoring‎]] ||[[Gymnosporia bachmannii]] ||Willow Spike-thorn ||398.2 |- |[[Witbessiebos]]||[[Flueggea virosa]]||White-berry bush||309 |- |[[Witblombos]] ||[[Metalasia muricata]] || White bristle bush ||736 |- |[[Witblomtontelhout]]||[[Clerodendrum glabrum]]||Tinderwood||667 |- |[[Witbos]]||[[Maerua caffra]]||Spider bush||133 |- |[[Witels]]||[[Platylophus trifoliatus]]||White alder||141 |- |[[Witessenhout]]||[[Bersama tysoniana]]||Coastal white ash||443 |- |[[Witfluweelboomheide]] ||[[Erica simii]] ||White-velvet tree erica ||576 |- |[[Withaarbroodboom]]||[[Encephalartos friderici-guilielmi]]||White-haired cycad||4 |- |[[Without]]||[[Ilex mitis]]||Cape holly||397 |- |[[Witkaree]]||[[Searsia pendulina]]||White karree||396 |- |[[Witkershout]]||[[Pterocelastrus echinatus]]||White candlewood||405 |- |[[Witmelkhout]]||[[Sideroxylon inerme]]||White milkwood||579 |- |[[Witolienhout]]||[[Buddleja saligna]]||False olive||636 |- |[[Witonderbos]]||[[Trichocladus ellipticus]]||White hazel<br />Natal hazel||143 |- |[[Witpeer]]||[[Apodytes dimidiata]]||White pear||422 |- |[[Witrosyntjie]]||[[Grewia bicolor]]||Bastard raisin||458 |- |[[Witseebasboom]]||[[Avicennia marina]]||White mangrove||669 |- |[[Witsering]] ||[[Kirkia acuminata]]||White seringa||267 |- |[[Witstam]] ||[[Euclea schimperi]] ||Glossy guarri ||600 |- |[[Witstamkanniedood]]||[[Commiphora tenuipetiolata]]||White-stem corkwood||289 |- |[[Witstinkhout]]||[[Celtis africana]]||White stinkwood||39 |- |[[Witstippelbospendoring]]||[[Gymnosporia nemorosa]]||White forest spike-thorn||399.3 |- |[[Witsuikerbos]]||[[Protea lacticolor]] ||Hottentot sugarbush || 90 |- |[[Witysterhout]]||[[Vepris lanceolata]]||White ironwood||261 |- |[[Wolbaardsuikerbos]]||[[Protea magnifica]] ||Queen sugarbush || 86.1 |- |[[Wolkberg-drakeboom]] ||[[Dracaena transvaalensis]] ||Wolkberg dragon tree ||30.10 |- |[[Wolftoon]]||[[Ceraria namaquensis]]||Namaqua porkbush||104.1 |- |[[Wolkberg-broodboom]] ||[[Encephalartos dolomiticus]] ||Wolkberg cycad ||14.4 |- |[[Wollerige baakhout]]||[[Greyia radlkoferi]]||Transvaal bottlebrush||445 |- |[[Wollerige broodboom]] ||[[Encephalartos heenanii]] ||Woolly cycad ||14.1 |- |[[Wolwedoring]] ||[[Lycium oxycarpum]] ||Karoo honey-thorn ||669.1 |- |[[Wolwegifboom]] ||[[Hyaenanche globosa]] ||Hyaena poison ||319 |- |[[Wonderboomvy]]||[[Ficus salicifolia]]||Wild rubber fig||60 |- |[[Wonderplant]] ||[[Tinospora fragosa]] || Marvel Creeper ||104.8 |- |[[Wonderstok]] ||[[Tinospora tenera]] ||Marvel-creeper ||104.9 |- |[[Woodbroodboom]]||[[Encephalartos woodii]]||Wood's giant-cycad||14 |- |[[Worsboom]]||[[Kigelia africana]]||Sausage tree||678 |- |[[Wurmbasvalsdoring]]||[[Albizia anthelmintica]]||Worm-bark false-thorn||150 |- |[[Wyliespoortaalwyn]] ||[[Aloe angelica]] ||Wyliespoort aloe ||28.4 |- |[[Ysterhout]]||[[Olea capensis]]||Black ironwood||618 |- |[[Zambezi-kiaat]]||[[Baikiaea plurijuga]]||Zambezi teak||206 |- |[[Zambezikaree]] ||[[Searsia lucens]] || Zambezi karee ||388.2 |- |[[Zimbabwe-aalwyn]]||[[Aloe excelsa]]||Zimbabwe aloe||28.8 |- |[[Zulukersielemoen]]||[[Teclea gerrardii]]||Zulu cherry-orange||263 |- |[[Zulu-lukwart]]||[[Oxyanthus latifolius]]||Zulu loquat||696.1 |- |[[Zulumelkbessie]]||[[Manilkara concolor]]||Zulu milkberry||586 |} {{clear}} == Bronne == * [http://www.treetags.co.za/indigenous-south-african-trees/numbered-FSA-tree-species-list-19-april-2010.pdf Treetags.co.za: Numbered Tree Species List in South Africa, April 2010] * [http://www.ispotnature.org/TreesSA iSpot: South African Tree Common Names] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170621164532/http://www.ispotnature.org/TreesSA |date=21 Junie 2017 }} * [http://pza.sanbi.org/ SANBI: PlantZAfrica] * [http://iscantree.co.za/catalogue/ iScanTree: Tree List] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170706150132/http://iscantree.co.za/catalogue/ |date= 6 Julie 2017 }} * [https://books.google.co.za/books?id=RFNcAgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=editions:ISBN1770078320 Watter Boom Is Dit?, Eugene Moll, Penguin Random House South Africa, 2013]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://redlist.sanbi.org/index.php SANBI: Red List of South African Plants] * [https://www.wits.ac.za/media/migration/files/cs-38933-fix/migrated-pdf/pdfs-1/trcflist.pdf Recommended English names for South African Trees, University of the Witwatersrand, Johannesburg] * [https://books.google.com/books?isbn=9781868259229 Field Guide to Trees of Southern Africa, Braam Van Wyk en Piet Van Wyk, 1997] * [https://pilanesbergsafaris.com/useful_info_tree.php Trees of the Pilanesberg National Park] * [https://www.sanbi.org/wp-content/uploads/2018/03/saprotectedtrees2011.pdf List of Protected Tree Species under the National Forests Act (Act no 84 of 1998)] == Sien ook == * [[Bas]] * [[Blaar]] * [[Boom]] * [[Lys van indringerplante in Suid-Afrika]] * [[Lys van uitheemse bome wat in Suid-Afrika voorkom]] [[Kategorie:Bome van Afrika| ]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Bome, alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van plantspesies]] aa9hjp4m8tm80jya4q0zo6vabgm1b72 2513794 2513793 2022-07-20T17:57:13Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{multiple image | direction = vertical | width = 220 | footer = | image1 = Podocarpus latifolius LeavesHabitusBark BotGard1205.JPG | alt1 = Geelhout | caption1 = [[Geelhout]] | image2 = Ngorongoro Acacia xanthophloea.jpg | alt2 = Koorsboom | caption2 = [[Koorsboom]] | image3 = Southafrica428yellowwood.jpg | alt3 = Outeniekwageelhout | caption3 = [[Outeniekwageelhout]] | image4 = Acacia karroo0.jpg | alt4 = Soetdoring | caption4 = [[Soetdoring]] | image5 = Tarchonanthus littoralis - Cape Town 3.jpg | alt5 = Kanferbos | caption5 = [[Kanferbos]] | image6 = Olinia emarginata tree - South Africa 9.JPG | alt6 = Berghardepeer | caption6 = [[Berghardepeer]] | image7 = Cyathea dregei00.jpg | alt7 = Grasveldboomvaring | caption7 = [[Grasveldboomvaring]] | image8 = Cussonia paniculata, habitus, Phalandingwe, a.jpg | alt8 = Hoëveldkiepersol | caption8 = [[Hoëveldkiepersol]] }} Hier volg ’n sorteerbare lys van [[inheems]]e [[boom|bome]] van Suider-Afrika: {| border="1" align="left" class="wikitable sortable" !Afrikaanse naam!!Botaniese naam!!Engelse naam!!FSA-nommer |- |[[Aartappelbos]]||[[Phyllanthus reticulatus]]||Potato bush||311 |- |[[Abiekwasgeelhout]]||[[Tamarix usneoides]]||Wild tamarisk||487 |- |[[Afrikabloubessie]]||[[Vaccinium exul]]||Transvaal cranberry||571 |- |[[Afrikageelmelkhout]]||[[Garcinia livingstonei]]||Lowveld mangosteen||486 |- |[[Afrikaharpuisboom]]||[[Ozoroa reticulata]]||Bushveld resin tree||376 |- |[[Afrika-hondsroos]]||[[Xylotheca kraussiana]]||African dog-rose||493 |- |[[Afrikamoerbei]]||[[Morus mesozygia]]||African mulberry||44 |- |[[Afrika-soetlemoen]] ||[[Maclura africana]] || Thorny mulberry ||44.1 |- |[[Afrikasterkastaiing]]||[[Sterculia africana]]||African star-chestnut||474 |- |[[Afrikawaaierpalm]]||[[Borassus aethiopum]]||Selati palm||25 |- |[[Akkerjakkalsbessie]]||[[Diospyros natalensis]]||Small-leaved jackal-berry||607 |- |[[Albanie-broodboom]] ||[[Encephalartos latifrons]] ||Albany cycad ||7 |- |[[Anaboom]]||[[Faidherbia albida]]||Ana tree||159 |- |[[Angeliersuikerbos]]||[[Protea punctata]]|| Water sugarbush || 94.1 |- |[[Angola brandnetel]] ||[[Obetia carruthersiana]] ||Angola nettle ||69 |- |[[Apiesdoring]]||[[Acacia galpinii]]||Monkey thorn||166 |- |[[Apiespeul]]||[[Senna petersiana]]||Monkey pod||213 |- |[[Appelblaar]]||[[Philenoptera violacea]]||Apple leaf||238 |- |[[Assegaai (boom)|Assegaai]]||[[Curtisia dentata]]||Assegai bush||570 |- |[[Baardbessie]] ||[[Searsia incisa]] ||Rubrub-berry ||385 |- |[[Baardboomheide]] ||[[Erica triflora]] || Bearded Tree Erica ||575 |- |[[Baardsuikerbos]] ||[[Protea neriifolia]] ||Narrow-leaf protea ||93.1 |- |[[Barbertonse bergsuikerbos]] ||[[Protea comptonii]] ||Saddleback sugarbush ||88 |- |[[Barbertonse broodboom]] ||[[Encephalartos paucidentatus]] ||Barberton cycad ||11 |- |[[Barberton kruiskruid]] ||[[Senecio barbertonicus]] || Barberton groundsel ||738.5 |- |[[Barbertonse veldsuikerbos]] ||[[Protea curvata]] ||Barberton sugarbush ||88.1 |- |[[Basboom]]||[[Dais cotinifolia]]||Pompon tree||521 |- |[[Basboontjie]]||[[Elephantorrhiza burkei]]||Sumach bean||193 |- |[[Basterkreupelhout]] ||[[Leucospermum patersonii]] ||Silver-edge pincushion ||85 |- |[[Basterstinkhout]] ||[[Ocotea kenyensis]] ||Mock Stinkwood ||119 |- |[[Bastersuikerappel]] ||[[Hexalobus monopetalus]] ||Shakama Plum ||106 |- |[[Baster-suurpruim]] ||[[Olax dissitiflora]] ||Bastard sourplum ||101 |- |[[Basterkokerboom]] ||[[Aloidendron pillansii]] ||Bastard quiver tree ||30 |- |[[Bastertambotie]] ||[[Cleistanthus schlechteri]]||False tamboti||320 |- |[[Bastervy]] ||[[Trilepisium madagascariense]] ||Bastard fig ||45 |- |[[Baviaanskloofseder]]||[[Widdringtonia schwarzii]] ||Willowmore cedar||21 |- |[[Bedford-broodboom]] ||[[Encephalartos cycadifolius]] ||Bedford cycad ||14.14 |- |[[Beesganna]] ||[[Salsola arborea]] ||Cattle ganna ||103.2 |- |[[Bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii]]||Mountain aloe||29.5 |- |[[Bergbamboes]] ||[[Bergbambos tessellatus]] ||Drakensberg bamboo ||21.5 |- |[[Bergbas]] ||[[Osyris lanceolata]] ||Rock tannin bush ||100 |- |[[Bergbrandnetel]] ||[[Obetia tenax]] ||Mountain nettle ||70 |- |[[Berghardepeer]] ||[[Olinia emarginata]]||Olive||514 |- |[[Bergkaree]] ||[[Searsia leptodictya]] ||Mountain karree||387 |- |[[Bergkoeniebos]] ||[[Searsia divaricata]] || Mountain Kuni-bush ||381.2 |- |[[Bergmahonie]] ||[[Entandrophragma caudatum]]||Mountain mahogany||293 |- |[[Bergsering]] ||[[Kirkia wilmsii]]||Mountain seringa||269 |- |[[Bergsipres]] ||[[Widdringtonia nodiflora]]||Mountain cypress||20 |- |[[Bergtaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. integrifolia]] ||Mountain Firethorn Currant ||392.3 |- |[[Bergwasbessie]] ||[[Morella microbracteata]] ||Mountain waxberry ||37.2 |- |[[Bergwildepiesang]] ||[[Strelitzia caudata]]||Transvaal wild banana||33 |- |[[Besembos]] ||[[Searsia erosa]] ||Broom karee ||383 |- |[[Besemkraaibessie]] ||[[Searsia fastigiata]] ||Broom Currant ||383.1 |- |[[Besemtrosvy]]||[[Ficus sur]]||Broom cluster fig||50 |- |[[Bitteraalwyn]] ||[[Aloe ferox]] ||Bitter aloe ||29.2 |- |[[Bitterblaar]]||[[Brachylaena elliptica]]||Bitter-leaf||725 |- |[[Bitterkaree]] ||[[Searsia marlothii]] ||Bitter karee ||389.2 |- |[[Bittervalsdoring]]||[[Albizia amara]]||Bitter false-thorn||149 |- |[[Blinkblaar]]||[[Rhamnus prinoides]]||Dogwood||452 |- |[[Blinkblaarkanniedood]]||[[Commiphora schimperi]]||Glossy-leaved corkwood||287 |- |[[Blinkblaar-wag-’n-bietjie]]||[[Ziziphus mucronata]]||Buffalo-thorn||447 |- |[[Blinkblaarwitessenhout]]||[[Bersama lucens]]||Glossy white ash||439 |- |[[Blinkfluweelkaree]] ||[[Searsia quartiniana]] ||Glossy velvet karee ||393 |- |[[Blinkhardebos]] ||[[Phylica oleifolia]] ||Glossy Hard-leaf ||453.3 |- |[[Blinktaaibos]]||[[Searsia lucida]]||Glossy wild currant||388.1 |- |[[Blombos]] ||[[Metalasia densa]] ||Common flowerbush ||735.4 |- |[[Blosende-suikerbos]] ||[[Protea stokoei]] ||Pink sugarbush ||97.5 |- |[[Bloubitterbessie]] ||[[Strychnos usambarensis]]||Blue bitterberry||631 |- |[[Bloublaarpendoring]] ||[[Gymnosporia glaucophylla]] ||Blue-leaved spikethorn ||399.6 |- |[[Bloublaarrooihout]] ||[[Ochna glauca]] ||Blue-leaved plane ||479.3 |- |[[Bloubos]]||[[Diospyros lycioides]]||Karoo bluebush||605.2 |- |[[Bloubroodboom]] ||[[Encephalartos nubimontanus]] ||Blue cycad ||14.9 |- |[[Bloughwarrie]] ||[[Euclea crispa]]||Mountain guarri||594 |- |[[Blouhaak]] ||[[Acacia erubescens]]||Blue thorn||164 |- |[[Bloukoeniebos]] ||[[Searsia glauca]] ||Blue Kuni-bush ||383.2 |- |[[Bloulourier]] ||[[Cryptocarya angustifolia]] ||Blue Laurel ||112 |- |[[Blou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. america]] ||Blue sourplum||101.5 |- |[[Bloutaaibos]] ||[[Searsia zeyheri]] ||Blue crowberry ||396.1 |- |[[Blyderivierbroodboom]] ||[[Encephalartos cupidus]] ||Blyde River cycad ||14.13 |- |[[Blydesuikerbos]] ||[[Protea laetans]] ||Blyde sugarbush ||90.4 |- |[[Bobbejaankoolbos]] ||[[Othonna triplinervia]] ||Three-veined othonna ||741 |- |[[Bobbejaankos]] ||[[Stangeria eriopus]] ||Natal grass cycad ||14.21 |- |[[Boesmansgif]]||[[Acokanthera oppositifolia]]||Common poison-bush||639 |- |[[Boesmanstee]]||[[Catha edulis]]||Bushman's tea||404 |- |[[Boesmanrivier-broodboom]] ||[[Encephalartos trispinosus]] ||Bushman's River cycad ||14.18 |- |[[Bokbitterappel]] ||[[Solanum aculeastrum]]||Goat-apple||669.3 |- |[[Bokkeveldpoppiesbos]] ||[[Paranomus bracteolaris]] ||Smooth-leaved tree-sceptre ||72.3 |- |[[Boomaalwyn]]||[[Aloidendron barberae]]||Tree aloe||28 |- |[[Boomranknetel]] ||[[Urera trinervis]] ||tree climbing-nettle ||70.1 |- |[[Borselaalwyn]] ||[[Aloe rupestris]] ||Bottlebrush aloe ||30.3 |- |[[Bosappelblaar]]||[[Philenoptera sutherlandii]]||Forest appleleaf||228 |- |[[Bosbeesklou]]||[[Bauhinia tomentosa]]||Bush neat's foot||208.1 |- |[[Bosboerboon]]||[[Schotia latifolia]]||Bush boer-bean||204 |- |[[Bosboomvaring]]||[[Cyathea capensis]]||Forest tree fern||2 |- |[[Bosdoringklipels]]||[[Canthium inerme]]||Common turkey-berry||708 |- |[[Bosgeelmelkhout]]||[[Garcinia gerrardii]]||Forest mangosteen||485 |- |[[Bosjakkalskoffie]]||[[Tricalysia capensis]]||Forest jackal-coffee||698 |- |[[Bosjesmansbrood]] ||[[Encephalartos caffer]] ||Grahamstown cycad ||14.11 |- |[[Boskamhout]]||[[Baphia racemosa]]||Natal camwood||224 |- |[[Boskanniedood]]||[[Commiphora woodii]]||Forest corkwood||291 |- |[[Boskatjiepiering]]||[[Gardenia thunbergia]]||Forest gardena<br />White gardenia||692 |- |[[Boskiepersol]]||[[Cussonia sphaerocephala]]||Natal forest cabbage tree||564.2 |- |[[Boskokoboom]] ||[[Maytenus deflexa]] ||Forest kokotree ||402.9 |- |[[Boskoorsbessie]]||[[Croton sylvaticus]]||Forest fever-berry||330 |- |[[Boskoorsboom]]||[[Anthocleista grandiflora]]||Forest fever tree||632 |- |[[Boskranses]]||[[Atalaya natalensis]]||Natal krantz ash||429 |- |[[Boslaventelboom]]||[[Heteropyxis canescens]]||Forest lavender tree||454 |- |[[Boslepelhout]]||[[Cassine peragua]]||Mountain saffron||414 |- |[[Bosmelkbessie]]||[[Manilkara discolor]]||Forest milkberry||588 |- |[[Bosmelkhout]]||[[Vitellariopsis marginata]]||Natal bush milkwood||590 |- |[[Bosmirtebessie]]||[[Eugenia natalitia]]||Common forest myrtle||553.2 |- |[[Bosnanabessie]] ||[[Searsia grandidens]] ||Sharp-toothed Currant ||381.3 |- |[[Bosolienhout]]||[[Olea woodiana]]||Forest olive||620 |- |[[Bospaddaboom]]||[[Tabernaemontana ventricosa]]||Forest toad tree||645 |- |[[Bospeper]] ||[[Piper capense]] ||Wild pepper ||34.5 |- |[[Bosperske]]||[[Rawsonia lucida]]||Forest peach||491 |- |[[Bosrooiessenhout]]||[[Trichilia dregeana]]||Forest mahogany||300 |- |[[Bosrooihout]] ||[[Ochna arborea var. oconnorii]] ||Forest plane ||482 |- |[[Bosrooimelkhout]]||[[Mimusops obovata]]||Red milkwood||584 |- |[[Bosrosyntjie]]||[[Grewia lasiocarpa]]||Forest raisin||461 |- |[[Bossaffraan]]||[[Elaeodendron croceum]]||Small-leaved saffron||415 |- |[[Bosstamvrug]]||[[Chrysophyllum viridifolium]]||Fluted milkwood||580 |- |[[Bostaaibos]] ||[[Searsia chirindensis]]||Red currant||380 |- |[[Bosvaalbos]] ||[[Brachylaena transvaalensis]]||Woodland silver oak||731 |- |[[Bosvaderlandswilg]] ||[[Combretum kraussii]]||Forest bushwillow||540 |- |[[Bosvalsnetel]] ||[[Acalypha glabrata]]||Forest mock nettle||335.1 |- |[[Bosvalspendoring]] ||[[Putterlickia verrucosa]] ||False forest spike-thorn ||403.2 |- |[[Bosveldboekenhout]] ||[[Faurea saligna]]||Transvaal beech||75 |- |[[Bosveldharpuisboom]]||[[Ozoroa paniculosa]]||Broad-leaved resin tree||375 |- |[[Bosveldkandelaarnaboom]]||[[Euphorbia cooperi]]||Bushveld candelabra tree||346 |- |[[Bosveldkatjiepiering]]||[[Gardenia volkensii]]||Transvaal gardenia||691.1 |- |[[Bosveld-halfmaanranker]] ||[[Cocculus hirsutus]] || Python Climber ||104.5 |- |[[Bosveld-klipels]]||[[Psydrax livida]]||Green quar||713 |- |[[Bosveld-rooiklapperbos]] ||[[Erythrophysa transvaalensis]]||Transvaal red balloon||436.2 |- |[[Bosveldpendoring]] ||[[Gymnosporia mossambicensis]] ||Black Forest Spike-thorn ||399.10 |- |[[Bosveldsaffraan]]||[[Elaeodendron transvaalense]]||Condiment saffron||416 |- |[[Bosveldvalsdoring]]||[[Albizia harveyi]]||Common false-thorn||155 |- |[[Bosveldwitklokke]]||[[Rothmannia fischeri]]||Cape gardenia||694 |- |[[Bosveldwitysterhout]]||[[Vepris reflexa]]||Bushveld white ironwood||260 |- |[[Bosvlier]]||[[Nuxia floribunda]]||Forest elder||634 |- |[[Bosvy]]||[[Ficus craterostoma]]||Forest fig||52 |- |[[Boswaterbessie]]||[[Syzygium gerrardii]]||Forest waterwood||556 |- |[[Bosysterpruim]]||[[Drypetes gerrardii]]||Forest ironplum||314 |- |[[Botriviersuikerbos]] ||[[Protea compacta]] ||Bot River sugarbush || 87.1 |- |[[Bottelboom]]||[[Pachypodium lealii]]||Bottle tree||648 |- |[[Botterboom]]||[[Tylecodon paniculatus]]||Butter tree||137.1 |- |[[Botterklapper]]||[[Strychnos madagascariensis]]||Black monkey orange||626 |- |[[Botterknoppietolbos]] ||[[Leucadendron loranthifolium]] ||Green-flower sunbush ||81.5 |- |[[Braamtaaibos]] ||[[Searsia batophylla]] ||Bramble currant ||377.3 |- |[[Breëblaarboekenhout]]||[[Faurea rochetiana]]||Broad-leaved beech||76 |- |[[Breëblaarkoraalboom]]||[[Erythrina latissima]]||Broad-leaved coral tree||244 |- |[[Breëblaarkweper]]||[[Cryptocarya latifolia]]||Broad-leaved quince||113 |- |[[Breëblaarpluisbos]] ||[[Lopholaena platyphylla]] || Broad-leaved fluff bush||738.1 |- |[[Breëblaarsuikerbos]] ||[[Protea eximia]] ||Broad-leaf sugarbush ||88.3 |- |[[Breëblaarwasbessie]] ||[[Morella pilulifera]] ||Broad-leaved waxberry ||37 |- |[[Breëblaarwitgat]] ||[[Boscia mossambicensis]] ||Broad-leaved Shepherd Tree ||127 |- |[[Breekhout]]||[[Alberta magna]]||Magnificent flame bush||701 |- |[[Breëpeulvalsdoring]]||[[Albizia forbesii]]||Broad-pod false-thorn<br />Broadpod albizia||154 |- |[[Breëriviergeelhout]]||[[Podocarpus elongatus]]||Breede river yellowwood||15 |- |[[Brosblaar]]||[[Galpinia transvaalica]]||Transvaal privet||523 |- |[[Brosdoring]] ||[[Phaeoptilum spinosum]] ||Brittle Thorn ||103.7 |- |[[Bruinaalwyn]] ||[[Aloe vryheidensis]] ||Brown aloe ||29.1 |- |[[Bruinivoor]]||[[Berchemia discolor]]||Brown ivory||449 |- |[[Bruinysterhout]] ||[[Homalium dentatum]]||Brown ironwood||501 |- |[[Bubu-vy]] ||[[Ficus bubu]] ||Bubu Fig ||56 |- |[[Buig-my-nie]]||[[Buxus macowanii]]||Cape box||358 |- |[[Bukshardeblaar]] ||[[Phylica buxifolia]] ||Box Hard-leaf ||453.1 |- |[[Clanwilliam-aalwyn]] ||[[Aloe comosa]] ||Clanwilliam aloe ||28.7 |- |[[Clanwilliamseder]]||[[Widdringtonia cedarbergensis]]||Clanwilliam cedar||19 |- |[[Delagoadoring]]||[[Acacia welwitschii]]||Delagoa thorn<br />Hairy umbrella thorn||163 |- |[[Deurmekaarbos]]||[[Ehretia rigida]]||Puzzle bush||657 |- |[[Dikbas]]||[[Lannea discolor]]||Live-long||362 |- |[[Dikblaarmirtebessie]] || [[Eugenia umtamvunensis]] ||Thick-leaved myrtleberry ||553.6 |- |[[Disseldoring]] ||[[Berkheya chamaepeuce]] ||Tree thistle thorn ||742 |- |[[Donkievy]] ||[[Mestoklema arboriforme]] ||Donkey mesemb ||103.6 |- |[[Dopperkiaat]]||[[Pterocarpus rotundifolius]]||Round-leaved teak||237 |- |[[Doppruim]]||[[Pappea capensis]]||Jacket-plum||433 |- |[[Doringbroodboom]] ||[[Encephalartos horridus]] ||Eastern Cape blue cycad ||14.15 |- |[[Doringkanniedood]]||[[Commiphora glandulosa]]||Tall common corkwood||285.1 |- |[[Doringkatjiepiering]]||[[Hyperacanthus amoenus]]||Thorny gardenia||690 |- |[[Doringolm]]||[[Chaetacme aristata]]||Thorny elm||43 |- |[[Doringpeer]]||[[Scolopia zeyheri]]||Thorn pear||498 |- |[[Doringtaaibos]] ||[[Searsia longispina]] ||Spiny Currant ||388 |- |[[Drakensbergboomheide]] ||[[Erica dracomontana]] || Dragon Heath ||574.2 |- |[[Drakensbergbroodboom]] ||[[Encephalartos ghellinckii]] ||Drakensberg cycad ||5 |- |[[Drakensbergkaree]] ||[[Searsia montana]] ||Drakensberg Karee ||384.1 |- |[[Drakensbergpendoring]] ||[[Gymnosporia devenishii]] ||Drakensberg Spike-thorn ||399.5 |- |[[Driedoring]] ||[[Rhigozum trichotomum]] ||Three-thorn Rhigozum ||676.1 |- |[[Driehaakdoring]]||[[Senegalia senegal]]||Threehook thorn||185.1 |- |[[Drietandkanferbos]]||[[Tarchonanthus trilobus]]||Trident camphortree||735 |- |[[Dubbelkroonboom]]||[[Julbernardia globiflora]]||African munondo||207.1 |- |[[Duikerbessie]] ||[[Sapium integerrimum]] ||Duiker-berry||343 |- |[[Duine-olienhout]] ||[[Olea exasperata]] ||Dune olive ||619 |- |[[Duinbroodboom]] ||[[Encephalartos arenarius]] ||Alexandria cycad ||3.2 |- |[[Duinebruidsbos]]||[[Pavetta revoluta]]||Dune bride's bush||720 |- |[[Duineganna]] ||[[Caroxylon nollothensis]] ||Dune ganna ||103.9 |- |[[Duineghwarrie]]||[[Euclea racemosa]]||Dune guarri<br />Sea guarri||599.3 |- |[[Duinegifboom]] ||[[Acokanthera oblongifolia]] ||Dune poison-bush||638 |- |[[Duinekokoboom]] ||[[Maytenus procumbens]] ||Dune Koko Tree ||401.1 |- |[[Duinekraaibessie]] ||[[Searsia crenata]] ||Dune Crowberry ||380.1 |- |[[Duinemirtebessie]]||[[Eugenia capensis]]||Dune myrtle||553.1 |- |[[Duinependoring]] ||[[Gymnosporia arenicola]] ||Dune Spike-thorn ||399.4 |- |[[Duinesterappel]] ||[[Diospyros rotundifolia]] ||Dune star-apple ||608 |- |[[Duinetaaibos]] ||[[Searsia laevigata]] ||Dune Currant ||385.2 |- |[[Duinetolbos]] ||[[Leucadendron coniferum]] ||Dune conebush ||82 |- |[[Duinevalstaaibos]]||[[Allophylus natalensis]]||Dune false currant||426 |- |[[Duinseepbessie]]||[[Deinbollia oblongifolia]]||Dune soap-berry||430 |- |[[Duinewasbessie]] ||[[Morella cordifolia]] ||Dune waxberry ||37.1 |- |[[Dunblaarfonteinbos]]||[[Psoralea glabra]] || Narrow-leaf Fountain-bush ||226.9 |- |[[Dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos humilis]] ||Dwarf cycad ||14.16 |- |[[Dwergpruimbas]] ||[[Osyris speciosa]] ||Cape sumach ||100.1 |- |[[Dwergvy]] ||[[Ficus pygmaea]] || Dwarf fig ||50.2 |- |[[Ebbehoutghwarrie]]||[[Euclea pseudebenus]]||Ebony tree<br />Black ebony||598 |- |[[Enkelblaarkiepersol]]||[[Cussonia natalensis]]||Rock cabbage tree||562 |- |[[Enkeldoring]]||[[Acacia robusta]]||Ankle thorn<br />Splendid thorn<br />Brack thorn||183 |- |[[Enkeldoring-noemnoem]]||[[Carissa spinarum]]||Simple-spine carissa<br />Conkerberry<br />Arabian num-num||640.4 |- |[[Enkelgroendoring]]||[[Balanites aegyptiaca]]||Desert date<br />Egyptian balsam||251.1 |- |[[Ertjiehout]] ||[[Craibia zimmermannii]] ||Peawood ||229 |- |[[Eskarpspeldekussing]] ||[[Leucospermum saxosum]] ||Escarpment Pincushion ||85.3 |- |[[Essenhout]]||[[Ekebergia capensis]]||Cape ash||298 |- |[[Fluweelboswilg]]||[[Combretum molle]]||Velvet bushwillow||537 |- |[[Fluweelkanniedood]]||[[Commiphora mollis]]||Velvet corkwood||280 |- |[[Fluweelkaree]] ||[[Searsia engleri]] ||Velvet Karee ||382 |- |[[Fluweelklipels]]||[[Canthium gilfillanii]]||Velvet rockalder||706 |- |[[Fluweelsoetbessie]]||[[Bridelia mollis]]||Velvet sweetberry||325 |- |[[Fluweelvrughardeblaar]] ||[[Phylica purpurea]] ||Velvet-fruited/hardleaf ||453.5 |- |[[Fluweelvrugzanha]]||[[Zanha africana]]||Velvet-fruit zanha||438.5 |- |[[Fonteinbos]]||[[Psoralea aphylla]] || Leafless Fountain-bush ||226.8 |- |[[Fransaalwyn]]||[[Aloe pluridens]]||French aloe||30.1 |- |[[Fynbitterblaar]]||[[Brachylaena ilicifolia]]||Small bitter-leaf||728 |- |[[Fynblaarrooihout]]||[[Ochna serrulata]]||Small-leaved plane||479.1 |- |[[Fynbossterappel‎]] ||[[Diospyros glabra]] ||Blueberry bush ||603.1 |- |[[Gamtooskiepersol]] ||[[Cussonia gamtoosensis]] ||Gamtoos cabbage tree||565.2 |- |[[Gannabos]] ||[[Salsola aphylla]] ||Lye ganna ||103.3 |- |[[Gariepbauhinia]]||[[Adenolobus garipensis]]||Blue neat's foot||208 |- |[[Gariep-harpuisboom]]||[[Ozoroa namaquensis]]||Gariep resin tree ||373.2 |- |[[Gariepkaree]] ||[[Searsia populifolia]] ||Gariep Karee ||391.1 |- |[[Garieppendoring]] ||[[Gymnosporia gariepensis]] ||Gariep Spike-thorn ||401.5 |- |[[Gariepsmalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. lanceolata]] ||Gariep narrow-leaved spikethorn ||401.10 |- |[[Geelberggranaat]]||[[Rhigozum obovatum]]||Yellow pomegranate||675 |- |[[Geelbitterbessie]] ||[[Strychnos mitis]] ||Yellow Bitterberry ||627 |- |[[Geelblomvoëlbessie]]||[[Psychotria capensis]]||Bird-berry||723 |- |[[Geelhout]]||[[Podocarpus latifolius]]||Real yellowwood||18 |- |[[Geelkeurboom]]||[[Calpurnia aurea]]||Natal laburnum||219 |- |[[Geelpapierkelk]]||[[Monotes glaber]]||Palefruit monotes||486.5 |- |[[Geelsuikerbos]] ||[[Protea aurea aurea]] ||Common shuttlecock sugarbush ||90.3 |- |[[Geelwortelboom]]||[[Steganotaenia araliacea]]||Carrot tree||569 |- |[[Geneesblaarboom]] ||[[Solanum giganteum]]||Healing-leaf tree||669.4 |- |[[Gewone drolpeer]] ||[[Dombeya rotundifolia]]||Common wild pear||471 |- |[[Gewone ghwarrie]] ||[[Euclea undulata]]||Common guarri||601 |- |[[Gewone haakdoring]] ||[[Acacia caffra]]||Common hook-thorn||162 |- |[[Gewone hardeblaar]] ||[[Phylica paniculata]]||Common hard-leaf||453.2 |- |[[Gewone kanariebessie]] ||[[Suregada africana]] ||Common canaryberry ||338 |- |[[Gewone kanniedood]] ||[[Commiphora pyracanthoides]] ||Firethorn corkwood ||285 |- |[[Gewone kraaibessie]] ||[[Searsia pentheri]]||Common crow-berry||391 |- |[[Gewone luisiesbos]] ||[[Leucospermum cuneiforme]] ||Wart-stemmed pincushion ||84.2 |- |[[Gewone protea]] ||[[Protea caffra]]||Common sugarbush||87 |- |[[Gewone taaibos]] ||[[Searsia pyroides]]||Common wildcurrant<br />||392 |- |[[Gewone wildekweper]] ||[[Cryptocarya transvaalensis]] ||Mountain Wild-quince ||114 |- |[[Gewone wildepietersieliebos]]||[[Heteromorpha arborescens]]||Parsley-tree / parsnip-tree||568 |- |[[Gewone wildevy]]||[[Ficus burkei]]||Common wild fig||48 |- |[[Gifboom]]||[[Euphorbia virosa]]||Poison euphorbia|| |- |[[Gifbergboomvygie]] ||[[Stoeberia giftbergensis]] ||Gifberg tree-vygie ||756 |- |[[Gifolyf]]||[[Peddiea africana]]||Poison-olive||517 |- |[[Gifsterappel]] ||[[Diospyros dichrophylla]] ||Poison star-apple ||603 |- |[[Gladblaarbaakhout]]||[[Greyia sutherlandii]]||Natal bottlebrush||446 |- |[[Gladdeblompeer]]||[[Dombeya cymosa]]||Natal wild pear||469 |- |[[Gladdekola]]||[[Cola natalensis]]||Coshwood||478 |- |[[Gladdeslapmispel]]||[[Lagynias lasiantha]]||Natal medlar||705 |- |[[Gladdesuurpruim]] ||[[Ximenia caffra var natalensis]] ||Smooth-twigged sourplum ||103.1 |- |[[Goueklokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia obtusifolia]] ||Golden Bell-bean ||677.1 |- |[[Goue-tee]]||[[Aspalathus pendula]] || Golden tea ||225.11 |- |[[Gordonia-valspendoring]] ||[[Putterlickia saxatilis]] ||Gordonia false spike-thorn ||403.4 |- |[[Graskopaalwyn]] ||[[Aloe alooides]] ||Graskop aloe ||28.3 |- |[[Grasveldboomvaring]] ||[[Cyathea dregei]] ||Common tree fern ||1 |- |[[Grasveldrooihout]] ||[[Ochna confusa]] ||Grassland plane ||479.4 |- |[[Griekwakokoboom]] ||[[Maytenus ilicina]] ||Griqua kokotree ||398.5 |- |[[Griekwasuurkaree]] ||[[Searsia tridactyla]] ||Griqua sour karee ||394.2 |- |[[Groefbasboomheide]] ||[[Erica canaliculata]] ||Grooved-bark tree erica ||573.1 |- |[[Groenappel]] ||[[Monodora junodii var. junodii]] ||Green Apple ||107 |- |[[Groenblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba natalensis]] ||Green-leaved Worm Bush ||129.1 |- |[[Groendoring]]||[[Balanites maughamii]]||Green thorn||251 |- |[[Groenhofiesuikerbos]] ||[[Protea coronata]] ||Green sugarbush ||91.1 |- |[[Groenklapper]]||[[Strychnos spinosa]]||Green monkey orange||629 |- |[[Groenstamkanniedood]]|| [[Commiphora neglecta]]||Green-stem corkwood||283 |- |[[Groot-haakbessie]] || [[Artabotrys brachypetalus]] ||Large Hook-berry ||105.1 |- |[[Grootblaardrakeboom]] ||[[Dracaena aletriformis]]||Large-leaved dragon tree||30.9 |- |[[Grootblaarlaventelboom]] ||[[Heteropyxis dehniae]]||Large-leaved lavender tree||455.1 |- |[[Grootblaarpieringbessie]] ||[[Cordia africana]]||Large-leaved saucer-berry||651 |- |[[Grootblaarrotsvy]] ||[[Ficus abutilifolia]]||Large-leaved rock fig||63 |- |[[Grootblaarsekelbos]] ||[[Dichrostachys cinerea subsp. nyassana]]||Large-leaved sicklebush<br />African sicklebush||190.1 |- |[[Grootblaaruiehout]] ||[[Cassipourea gummiflua]]||Large-leaved onionwood||530 |- |[[Grootblaarvalsdoring]] ||[[Albizia versicolor]]||Large-leaved false-thorn||158 |- |[[Grootblompendoring]] ||[[Gymnosporia putterlickioides]] ||Large-flowered Spike-thorn ||402.1 |- |[[Grootgeelbos]] ||[[Leucadendron eucalyptifolium]] ||Gum-leaved conebush ||81 |- |[[Groot-mirting]] ||[[Myrsine pillansii]] ||Large Cape myrtle ||577.2 |- |[[Grootnoemnoem]]||[[Carissa macrocarpa]]||Big num-num||640.3 |- |[[Grootsuikerbos]] ||[[Protea gaguedi]] ||African Sugarbush ||89 |- |[[Grootvalsmopanie]] ||[[Guibourtia coleosperma]] ||Copalwood ||199 |- |[[Grootvrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia grandifolia]] ||Large-leaved Forest Spike-thorn ||399.7 |- |[[Grootvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia oxycarpa]] ||Large-fruited Spike-thorn ||401.9 |- |[[Grootvrugtrosvy]] ||[[Ficus sycomorus subsp. gnaphalocarpa]] ||Large-fruited sycamore fig ||66.1 |- |[[Growweblaarkatsnorbosse]] ||[[Rotheca myricoides]]||Blueflower tinderwood||667.1 |- |[[Growweblaarpieringbessie]] ||[[Cordia ovalis]]||Satinbark saucerbush<br />Snot berry||654 |- |[[Growweblaarstinkhout]] ||[[Celtis gomphophylla]] ||False white stinkwood ||40 |- |[[Growweblaartaaibos]] ||[[Searsia refracta]] ||Thorny Crow-berry ||389.1 |- |[[Grysappel]] ||[[Parinari curatellifolia]] ||Mobola plum ||146 |- |[[Gryskokoboom]] ||[[Maytenus albata]] ||Grey kokotree ||401.3 |- |[[Haak-en-Steek]]||[[Acacia tortilis]]||Umbrella thorn||188 |- |[[Halfmens]]||[[Pachypodium namaquanum]]||Elephant's trunk||649 |- |[[Hardekool]]||[[Combretum imberbe]]||Leadwood||539 |- |[[Hardepeer]]||[[Olinia ventosa]]||Hardpear||513 |- |[[Harige ghwarrie]]||[[Eucla natalensis]]||Natal guarri<br />Natal ebony|| |- |[[Harige kanniedood]]||[[Commiphora africana]]||Hairy corkwood||270 |- |[[Harige mirtebessie]] ||[[Eugenia woodii]]||Mountain myrtle||553.4 |- |[[Harige pendoring]] ||[[Gymnosporia pubescens]] ||Hairy Spike-thorn ||402.4 |- |[[Harige perdepram]] ||[[Zanthoxylum humile]] ||Hairy Knobwood||255 |- |[[Harige rotsvy]]||[[Ficus glumosa]]||Mountain fig||64 |- |[[Harige septerboom]] ||[[Paranomus tomentosus]] ||Hairy-leaved tree sceptre ||72.5 |- |[[Harpuiskatjiepiering]]||[[Gardenia resiniflua]]||Resin gardenia||690.2 |- |[[Hartblaarvy]] ||[[Ficus polita subsp. polita]] ||Heart-leaved Fig ||59 |- |[[Heideblaargeelbos]] ||[[Leucadendron ericifolium]] ||Erica-leaved conebush || 80 |- |[[Heilige Venda-bamboes]] ||[[Oxytenanthera abyssinica]] ||Holy Venda Bamboo ||21.6 |- |[[Helikopterboom]]||[[Gyrocarpus americanus]]||Propeller tree||120 |- |[[Henkel-se-geelhout]] ||[[Podocarpus henkelii]]||Henkel's yellowwood||17 |- |[[Hererosesambos]]||[[Sesamothamnus guerichii]] ||Herero sesame-bush||679 |- |[[Heuningboomheide]] ||[[Erica caterviflora]] ||Tree heath ||574 |- |[[Heuningnaboom]]||[[Euphorbia tetragona]]||Honey euphorbia||354 |- |[[Heuningreuksepter]] ||[[Paranomus roodebergensis]] ||Honey-scented sceptre ||72.6 |- |[[Hoedespeld-lukwart]]||[[Oxyanthus pyriformis]]||Natal wildloquat||696.2 |- |[[Hoëveldkiepersol]]||[[Cussonia paniculata]]||Small mountain cabbage||563.1 |- |[[Hophout]]||[[Trema orientalis]]||Pigeonwood||42 |- |[[Horingdoring]]||[[Acacia grandicornuta]]||Horned thorn||168.1 |- |[[Horingpeultjieboom]]||[[Diplorhynchus condylocarpon]]||Horn-pod tree||643 |- |[[Huilboerboon]]||[[Schotia brachypetala]]||Weeping boer-bean||202 |- |[[Huilboom]]||[[Peltophorum africanum]]||Weeping wattle<br />Black wattle||215 |- |[[Impalalelie]]||[[Adenium multiflorum]]||Impala lily||647.3 |- |[[Indiese wortelboom]] ||[[Ceriops tagal]] ||Indian mangrove ||525 |- |[[Jakkalsbessie]]||[[Diospyros mespiliformis]]||Jackalberry||606 |- |[[Jozini-broodboom]] ||[[Encephalartos senticosus]] || Jozizni cycad || |- |[[Kaapboekenhout]]||[[Rapanea melanophloeos]]||Cape beech||578 |- |[[Kaapse boomheide]]||[[Erica tristis]]||False Cape tree heath||575.1 |- |[[Kaapse hardepeer]]||[[Olinia capensis]]||Hard pear||513.1 |- |[[Kaapse kanferfoelie]]||[[Tecoma capensis]]||Cape honeysuckle||673.1 |- |[[Kaapse kiaat]]||[[Strychnos decussata]]||Cape teak||624 |- |[[Kaapse kokoboom]] ||[[Maytenus lucida]] ||Cape kokotree ||401.2 |- |[[Kaapse kranses]]||[[Atalaya capensis]]||Cape krantz ash||428 |- |[[Kaapse kuskiepersol]]||[[Cussonia thyrsiflora]]||Cape coast cabbage tree||565 |- |[[Kaapse kwar]] ||[[Psydrax capensis]] ||Cape quar ||747 |- |[[Kaapse kweper]]||[[Cryptocarya woodii]]||Cape quince||116 |- |[[Kaapse sterkastaiing]] ||[[Sterculia alexandri]] || Cape star-chestnut ||473 |- |[[Kaapse swarthout]] ||[[Maytenus peduncularis]] ||Cape- blackwood ||401 |- |[[Kaapse Uiehout]] ||[[Cassipourea flanaganii]] || Cape onionwood ||528 |- |[[Kaapse wildepiesang]]||[[Strelitzia alba]]||Cape wild banana||32 |- |[[Kaiingbossuikerbos]] ||[[Protea glabra]] ||Clanwilliam sugarbush ||89.1 |- |[[Kaapsehoop-broodboom]] ||[[Encephalartos laevifolius]] ||Kaapsehoop cycad ||6 |- |[[Kalahari-appelblaar]] ||[[Philenoptera nelsii]] ||Kalahari appleleaf||239 |- |[[Kalaharitaaibos]] ||[[Searsia tenuinervis]] ||Rolled-leaf Currant ||393.2 |- |[[Kalahariwildemispel]]||[[Vangueria cyanescens]]||Kalahari wild-medlar||702.3 |- |[[Kamassie]]||[[Gonioma kamassi]]||Kamassi||641 |- |[[Kamdeboo-boekenhout]]||[[Faurea recondita]]||Kamdeboo beechwood||745 |- |[[Kameeldoring]] ||[[Acacia erioloba]]||Camel thorn||168 |- |[[Kameelspoor]] ||[[Piliostigma thonningii]]||Camel's foot||209 |- |[[Kamiesberg-aalwyn]] ||[[Aloe khamiesensis]] ||Khamiesberg aloe ||29.3 |- |[[Kandelaaraalwyn]] ||[[Aloe candelabrum]] ||Candelabrum aloe ||28.5 |- |[[Kanferbos]]||[[Tarchonanthus camphoratus]]||Wild camphor bush||733 |- |[[Kaokogroendoring]]||[[Balanites angolensis]]||Angolan torchwood<br />Simple-thorned torchwood||252.1 |- |[[Kaokosesambos]] ||[[Sesamothamnus benguellensis]] ||Kaoko sesame-bush ||679.1 |- |[[Kaokowitgat]] ||[[Boscia microphylla]] ||Kaoko shepherd's tree ||126 |- |[[Karee]] ||[[Searsia lancea]] ||Karree ||386 |- |[[Karee-kanniedood]] || [[Commiphora gracilifrondosa]] ||Karee-leaved commiphora ||284 |- |[[Karooboerboon]] ||[[Schotia afra]] ||Karoo boer-bean ||201 |- |[[Karoobroodboom]] ||[[Encephalartos lehmannii]] ||Karoo cycad ||8.1 |- |[[Karookoeniebos]] ||[[Searsia burchellii]] ||Karoo kunibush ||379 |- |[[Karoonoemnoem]] ||[[Carissa haematocarpa]] ||Karoo numnum ||640.2 |- |[[Karoopendoring]] ||[[Gymnosporia karooica]] ||Karoo spikethorn ||401.7 |- |[[Karoowitgat]] ||[[Boscia oleoides]] ||Karoo Shepherd Tree ||128 |- |[[Kasuur]]||[[Pittosporum viridiflorum]]||Cheesewood||139 |- |[[Katstertaalwyn]] ||[[Aloe castanea]] ||Cat's-tail aloe ||28.6 |- |[[Kei-appel]]||[[Dovyalis caffra]]||Kei-apple||507 |- |[[Keibaakhout]]||[[Greyia flanaganii]]||Kei bottlebrush||444 |- |[[Keibroodboom]]||[[Encephalartos princeps]]||Kei cycad||12 |- |[[Keivingerblaar]]||[[Vitex obovata]]||Kei fingerlead||661 |- |[[Kerkeibos]]||[[Crassula ovata]]||Kerky-bush<br />Jade plant||137.3 |- |[[Kerriebos]]||[[Hypericum revolutum]]||Curry bush<br />St. Johns wort||484 |- |[[Kersfeessuikerbos]] ||[[Protea welwitschii]] ||Cluster-head sugarbush ||98.2 |- |[[Kershout]]||[[Pterocelastrus tricuspidatus]]||Candlewood||409 |- |[[Kerstolbossuikerbos]] ||[[Protea lanceolata]] ||Lance-leaf sugarbush ||90.1 |- |[[Keurboom]]||[[Virgilia oroboides]]||Cape blossom tree<br />Pink blossom tree||221 |- |[[Kiaat]]||[[Pterocarpus angolensis]]||Wild teak||236 |- |[[Kiepersol]]||[[Cussonia spicata]]||Common cabbage tree||564 |- |[[Kierieklapper]]||[[Combretum hereroense]]||Russet bushwillow||538 |- |[[Kinaboom]]||[[Rauvolfia caffra]]||Quinine tree||647 |- |[[Klapperbos]]||[[Nymania capensis]]||Chinese lantern||295 |- |[[Kleefpeul]]||[[Senna singueana]]||Sticky pod||213.1 |- |[[Kleinblou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. microphylla]] ||Small blue sourplum || 102 |- |[[Kleinblaar-drakeboom]] ||[[Dracaena mannii]] ||Small-leaved dragon tree ||30.8 |- |[[Kleinblaarrotsvy]]||[[Ficus tettensis]]||Small-leaved rock fig||62 |- |[[Kleinblaarpluisbossie]] ||[[Lopholaena coriifolia]] || Small-leaved fluff bush||738 |- |[[Kleinblaarsaffraan]]||[[Elaeodendron zeyheri]]||Zeyher's saffronwood||412 |- |[[Kleinblaarvy]] ||[[Ficus lingua subsp. depauperata]] ||Small-leaved Fig ||55.1 |- |[[Kleinboerboon]]||[[Schotia capitata]]||Dwarf boer-bean||203 |- |[[Kleinbosrooihout]] ||[[Ochna gamostigmata]] ||Small forest plane ||479.5 |- |[[Kleingroendoring]]||[[Balanites pedicellaris]]||Lesser torchwood||252 |- |[[Klein-kanferfoelieboom]]||[[Turraea obtusifolia]]||Small honeysuckle tree||296.1 |- |[[Kleinkoraalboom]]||[[Erythrina humeana]]||Dwarf coral tree||243.1 |- |[[Kleinperdepram]]||[[Zanthoxylum capense]]||Small knobwood||253 |- |[[Kleinvalsmopanie]]||[[Guibourtia conjugata]]||Small copalwood||200 |- |[[Klipels]]||[[Afrocanthium mundianum]]||Rock alder||710 |- |[[Klipharpuisbos]] ||[[Euryops brevipapposus]] ||Rock Resin-bush ||739 |- |[[Kliphout]]||[[Heeria argentea]]||Rockwood||368 |- |[[Klipkershout]]||[[Maytenus oleoides]]||Rock candlewood||400 |- |[[Klokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia zanzibarica]] ||Bell-bean ||677 |- |[[Klokkiespendoring]]||[[Gymnosporia tenuispina]]||Bell spike-thorn||402.8 |- |[[Knolharpuis]] ||[[Othonna arbuscula]] || Traap baboon cabbage ||740 |- |[[Knoppiesboontjie]]||[[Maerua angolensis]]||Bead-bean tree||132 |- |[[Knoppiesdoring]]||[[Acacia nigrescens]]||Knob thorn||178 |- |[[Knoppiesvy]]||[[Ficus sansibarica]]||Knobbly fig||47 |- |[[Kobas]] ||[[Cyphostemma currorii]] ||Cobas||456 |- |[[Koeniebos]] ||[[Searsia undulata]] ||Kuni-bush||389 |- |[[Koeboebessie]] ||[[Mystroxylon aethiopicum]] ||Kooboo-berry||410 |- |[[Koedoebessie]] ||[[Pseudolachnostylis maprouneifolia]]||Kudu-berry||308 |- |[[Koffiebeesklou]]||[[Bauhinia petersiana]] ||Natal neat's foot||208.3 |- |[[Kogelbergvaalstompie]] ||[[Mimetes arboreus]] ||Kogelberg pagoda ||72.1 |- |[[Kokerboom]] ||[[Aloidendron dichotomum]] ||Quiver tree ||29 |- |[[Kokoboom]]||[[Maytenus undata]]||Koko tree||403 |- |[[Kolletjiesblaarvy]] ||[[Ficus nigropunctata]] ||Busse's fig or Dot-leaved fig ||58 |- |[[Komkommerbos]]||[[Thilachium africanum]]||Cucumber bush||136.2 |- |[[Koorsbessie]]||[[Croton megalobotrys]]||Large fever-berry||329 |- |[[Koorsboom]] ||[[Acacia xanthophloea]]||Fever tree||189 |- |[[Koorspeulboom]] ||[[Holarrhena pubescens]] ||Fever-pod ||642 |- |[[Koperstamkanniedood]]||[[Commiphora harveyi]]||Red-stem corkwood||277 |- |[[Koraalboom]]||[[Erythrina lysistemon]]||Common coral tree||245 |- |[[Koraaltaaibos]] ||[[Searsia magalismontana]] ||Coral crowberry ||384.2 |- |[[Korentebos]] ||[[Searsia tomentosa]] ||Bicoloured Currant ||394 |- |[[Kortdoringgranaat]] ||[[Rhigozum brevispinosum]] ||Simple-leaved Rhigozum ||674 |- |[[Kortstamnaboom]] ||[[Euphorbia otjingandu]] ||Short-stemmed candelabra-tree ||748 |- |[[Kosipalm]]||[[Raphia australis]]||Kosi palm||26 |- |[[Kouebasrooihout]]||[[Ochna arborea]]||Cape redwood||479 |- |[[Kraalkriedoring]]||[[Lycium afrum]]||Kraal honey-thorn||669.2 |- |[[Kraalnaboom]]||[[Euphorbia tirucalli]]||Rubber euphorbia||355 |- |[[Kraalpendoring]]||[[Gymnosporia polyacantha subsp. polyacantha]]||Kraal spike-thorn||402.2 |- |[[Kransaalwyn]] ||[[Aloe arborescens]] ||Krantz aloe ||28.1 |- |[[Kransbessie]]||[[Gerrardina foliosa]]||Krantz berry||500 |- |[[Kranssuikerbos]] ||[[Protea rupicola]] ||Krantz sugarbush ||88.2 |- |[[Kremetart]]||[[Adansonia digitata]]||Baobab||467 |- |[[Kreupelhout]]||[[Leucospernum conocarpodendron]]||Tree pincushion||84 |- |[[Kreupelrooihout]] ||[[Ochna inermis]] ||Stunted plane ||480.1 |- |[[Kringboom]]||[[Maerua schinzii]]||Ringwood tree||136 |- |[[Krinkhout]]||[[Securidaca longipedunculata]]||Violet tree||303 |- |[[Kruisbessie]]||[[Grewia occidentalis]]||Cross-berry||463 |- |[[Kunenewaterbessie]] ||[[Syzygium kuneneense]] ||Kunene waterberry ||767 |- |[[Kurkbasklapper]] of Geelklapper||[[Strychnos cocculoides]]||Corky monkey orange||623 |- |[[Kurkbasrooihout]] ||[[Ochna maguirei]] ||Corky-barked plane ||766 |- |[[Kurkbos]] ||[[Mundulea sericea]]||Cork bush||226 |- |[[Kurkvoëlbessie]] ||[[Psychotria suber]] ||Corky birdberry ||769 |- |[[Kusjakkalskoffie]] ||[[Tricalysia sonderiana]] ||Coastal Jackal-coffee ||700 |- |[[Kuskanferbos]] ||[[Tarchonanthus littoralis]]||Coastal camphor bush||733.2 |- |[[Kuskatoenboom]] ||[[Hibiscus tiliaceus]]||Lagoon hibiscus<br />Wild cotton tree||464 |- |[[Kuskoraalboom]] ||[[Erythrina caffra]]||Coast coral tree ||242 |- |[[Kuslooibas]] ||[[Osyris compressa]] ||Coast tannin bush ||99 |- |[[Kusrooimelkhout]]||[[Mimusops caffra]]||Coastal red milkwood||583 |- |[[Kustaaibos]] ||[[Searsia nebulosa]] ||Coastal Currant ||390.1 |- |[[Kusvaalbos]]||[[Brachylaena discolor]]||Coast silver oak||724 |- |[[Kuswildepiesang]]||[[Strelitzia nicolai]]||Natal wild banana||34 |- |[[Kuswitessenhout]] ||[[Bersama swinnyi]] ||Coastal white-ash ||441 |- |[[Kuswurgvy]]||[[Ficus natalensis]]||Natal fig<br />Wild fig||57 |- |[[Kwar]]||[[Psydrax obovata]]||Coastal quar||711 |- |[[Laeveldbittertee]]||[[Vernonia colorata]]||Lowveld bitter-tea||723.4 |- |[[Laeveldmelkbessie]]||[[Manilkara mochisia]]||Lowveld milkberry||587 |- |[[Laeveldnaboom]]||[[Euphorbia evansii]]||Lowveld euphorbia||348 |- |[[Laeveldsterkastaiing]]||[[Sterculia murex]]||Lowveld chestnut||475 |- |[[Laeveldvaalbos]]||[[Brachylaena huillensis]]||Lowveld silver oak||727 |- |[[Laeveldvy]]||[[Ficus stuhlmannii]]||Lowveld fig||65 |- |[[Laingsburgtolbos]] ||[[Leucadendron osbornei]] ||Laingsburg conebush ||81.7 |- |[[Lalapalm]]||[[Hyphaene coriacea]]||Lala palm||23 |- |[[Langbeentjie]] ||[[Leucadendron procerum]] ||Ivory conebush ||81.2 |- |[[Laventelboom]] ||[[Heteropyxis natalensis]]||Lavender tree||455 |- |[[Laventelkoorsbessie]]||[[Croton gratissimus]]||Lavender croton<br />Lavender fever-berry||328 |- |[[Loerietolbos]] ||[[Leucadendron loeriense]] ||Loerie conebush ||80.7 |- |[[Lydenburg-broodboom]] ||[[Encephalartos inopinus]] || Lydenburg cycad ||5.1 |- |[[Lebombo-aalwyn]] ||[[Aloe spicata]] ||Lebombo aloe ||30.4 |- |[[Lebombo-broodboom]] ||[[Encephalartos lebomboensis]] || Lebombo cycad ||14.8 |- |[[Lebombokranses]]||[[Atalaya alata]]||Lebombo krantz ash||427 |- |[[Lebombonaboom]]||[[Euphorbia confinalis]]||Lebombo euphoria<br />Lebombo milktree||345 |- |[[Lebombowattel]]||[[Newtonia hildebrandtii]]||Lebombo wattle||191 |- |[[Lebombo-ysterhout]]||[[Androstachys johnsonii]]||Lebombo ironwood||327 |- |[[Lekkerbreek]]||[[Ochna pulchra]]||Peeling plane<br />Peelingbark ochna||483 |- |[[Lekkerruikpeul]]||[[Acacia nilotica]]||Scented thorn||179 |- |[[Lekkervreet]] ||[[Opilia campestris]] || ||100.5 |- |[[Lemoenhout]]||[[Xymalos monospora]]||Lemonwood||111 |- |[[Lemoentjiedoring]]||[[Cassinopsis ilicifolia]]||Lemon thorn||420 |- |[[Lepelhout]]||[[Cassine schinoides]]||Spoon-wood||418 |- |[[Lillie-broodboom]] ||[[Encephalartos dyerianus]] || Lillie cycad ||14.2 |- |[[Lippeblomsuikerbos]] ||[[Protea subvestita]]||Waterlily sugarbush || 98 |- |[[Louriersuikerbos]] ||[[Protea laurifolia]]||Laurel sugarbush||90.2 |- |[[Louriervy]] ||[[Ficus ilicina]] || Laurel rock fig ||53 |- |[[Maanhaarstompie]]||[[Mimetes fimbriifolius]]||Fringed bottlebrush||72.2 |- |[[Magaliesrooihout]] ||[[Ochna pretoriensis]] ||Magalies Redwood ||480.2 |- |[[Malvarosyntjie]]||[[Grewia villosa]]||Mallow raisin||463.3 |- |[[Manketti]]||[[Schinziophyton rautanenii]]||Manketti tree<br />Feather-weight tree||337 |- |[[Mannetjiebos]] ||[[Stoeberia utilis]] ||White Fig ||103.5 |- |[[Maputalanddwababessie]] ||[[Monanthotaxis maputensis]] ||Maputaland dwababerry ||758 |- |[[Maputalandoordeelboom]]||[[Erythrophleum lasianthum]]||Swazi ordeal tree||196 |- |[[Maputaland-raasblaar]]||[[Combretum mkuzense]]||Mkuze bushwillow||545.2 |- |[[Maroela]]||[[Sclerocarya birrea]]||Marula||360 |- |[[Matoppie]]||[[Boscia albitrunca]]||Shepherd's tree||122 |- |[[Meerstamvalsdoring]]||[[Albizia petersiana]]||Multi-stemmed false-thorn<br />Nala tree||153 |- |[[Melkpeer]]||[[Inhambanella henriquesii]]||Milk pear||591 |- |[[Middelburg-broodboom]] ||[[Encephalartos middelburgensis]] ||Middelburg cycad ||14.3 |- |[[Mingerhout]]||[[Breonadia salicina]]||Matumi||684 |- |[[Mitserie]]||[[Bridelia micrantha]]||Mitzeeri||324 |- |[[Modjadji-broodboom]]||[[Encephalartos transvenosus]]||Modjadji giant-cycad||13 |- |[[Moepel]]||[[Mimusops zeyheri]]||Transvaal red milkwood||585 |- |[[Moerasvy]]||[[Ficus trichopoda]]||Swamp fig||54 |- |[[Mopanie]]||[[Colophospermum mopane]]||Mopane||198 |- |[[Mopanie-aalwyn]] ||[[Aloe littoralis]] ||Mopane aloe ||29.4 |- |[[Mopaniegeeldoring]] ||[[Rhigozum zambesiacum]] ||Zambezi Gold ||676 |- |[[Moringaboom]]||[[Moringa Oleifrea]]||Drumstick tree|| |- |[[Msasa]]||[[Brachystegia spiciformis]]||Spring msasa||198.1 |- |[[Msinga-broodboom]]||[[Encephalartos msinganus]]||Msinga cycad ||14.7 |- |[[Mufuti]]||[[Brachystegia boehmii]]||Mufuti msasa<br />Prince-of-Wales msasa||198.2 |- |[[Naaldblaartolbos]] ||[[Leucadendron nobile]] ||Karoo conebush ||81.1 |- |[[Naaldhardeblaar]] ||[[Phylica villosa]] ||Needle hardleaf ||453.4 |- |[[Naboom]]||[[Euphorbia ingens]]||Common tree euphorbia||351 |- |[[Namakwaboomvygie]] ||[[Stoeberia utilis var. lerouxiae]] ||Namaqua tree-vygie ||757 |- |[[Namakwajakkalsbessie]] ||[[Diospyros acocksii]] ||Namaqua jackal-berry ||602 |- |[[Namakwa-rooiklapperbos]]||[[Erythrophysa alata]]||Namaqua red balloon||436.1 |- |[[Namakwavy]]||[[Ficus cordata]]||Sandpaper fig||51 |- |[[Namibharpuisboom]]||[[Ozoroa crassinervia]]||Namibian resin tree||369 |- |[[Namibiese taaibos]] ||[[Searsia pyroides var. dinteri]] ||Namibia firethorn crowberry ||392.1 |- |[[Namibkoraalboom]]||[[Erythrina decora]]||Namib coral tree||243 |- |[[Nanabessie]]||[[Searsia dentata]]||Nana-berry||381 |- |[[Nardouw-luisiesbos]] ||[[Leucospermum praemorsum]] ||Nardouw fountain pincushion ||85.1 |- |[[Natal-aalwyn]] ||[[Aloe spectabilis]] ||Natal aloe ||30.6 |- |[[Natal-ghwarrie]] ||[[Euclea natalensis subsp. natalensis]] ||Natal guarri ||597 |- |[[Natal-kweper]] ||[[Cryptocarya natalensis]] ||Sandstone Quince ||117.1 |- |[[Natalwilger]] ||[[Salix mucronata subsp. woodii]] ||Natal willow ||36.2 |- |[[Natalkaree]] ||[[Searsia natalensis]] ||Northern dune currant ||390 |- |[[Naukluft-karee]] ||[[Searsia volkii]] ||Naukluft rhus ||396.2 |- |[[Ngotshe-broodboom]] ||[[Encephalartos aemulans]] || Ngotshe cycad ||14.5 |- |[[Ngoye dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos ngoyanus]] ||Ngoye dwarf cycad ||14.17 |- |[[Nieshout]]||[[Ptaeroxylon obliquum]]||Sneezewood||292 |- |[[Njalaboom]]||[[Xanthocercis zambesiaca]]||Nyala tree||241 |- |[[Noemnoem]] ||[[Carissa bispinosa]] ||Num-num ||640.5 |- |[[Nooienskokerboom]] ||[[Aloidendron ramosissimum]] ||Maiden's quiver tree ||30.2 |- |[[Noordelike Boesmansdruif]]||[[Rhoicissus tridentata subsp. cuneifolia]]||Northern Bushman's grape||456.6 |- |[[Noordelike valspendoring]] ||[[Putterlickia neglecta]] ||Northern false spikethorn ||754 |- |[[Notsung]]||[[Halleria lucida]]||Tree fuchsia||670 |- |[[Olienhout]]||[[Olea europaea subsp. cuspidata]]||Ironwood||617 |- |[[Olifantsrivierbroodboom]]||[[Encephalartos lanatus]]||Olifants river cycad||5.2 |- |[[Omsambeet]]||[[Millettia grandis]]||Umzimbeet||227 |- |[[Onderbos]]||[[Trichocladus crinitus]]||Black hazel||142 |- |[[Oordeelboom]]||[[Erythrophleum africanum]]||Ordeal tree||194 |- |[[Oos-Kaapse reusebroodboom]]||[[Encephalartos altensteinii]]||Eastern Cape cycad||3 |- |[[Oos-Kaapse smalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. linearis]] ||Eastern Cape narrow-leaved spikethorn ||399.1 |- |[[Oostelike koeniebos]] ||[[Searsia pallens]] ||Eastern kunibush ||395 |- |[[Opregte suikerbos]]||[[Protea repens]]||Real sugarbush||94.2 |- |[[Opregte waaierpalm]]||[[Hyphaene petersiana]]||Real fan palm||24 |- |[[Oranje-druiweranker]] ||[[Hyalosepalum caffrum]] ||Orange Grape Creeper ||104.7 |- |[[Ouhout]]||[[Leucosidea sericea]]||Oldwood||145 |- |[[Outeniekwa-erica]]||[[Erica inconstans]] ||Outeniqua tree erica ||574.1 |- |[[Outeniekwa-kreupelhout]] ||[[Leucospermum glabrum]] ||Outeniqua pincushion ||84.3 |- |[[Outeniekwafonteinbos]] ||[[Psoralea diturnerae]] ||Outeniqua fountainbush ||750 |- |[[Outeniekwageelhout]]||[[Afrocarpus falcatus]]||Outeniqua yellowwood||16 |- |[[Outeniekwagonna]] ||[[Passerina falcifolia]] ||Outeniqua gonna ||520 |- |[[Owamboperdepram]] ||[[Zanthoxylum ovatifoliolatum]] ||Kaoko knobwood ||255.2 |- |[[Paddaboom]]||[[Tabernaemontana elegans]]||Toad tree||644 |- |[[Palmiet]] ||[[Prionium serratum]] ||Palmiet ||768 |- |[[Pambatieboom]]||[[Anastrabe integerrima]]||Pambati tree||671 |- |[[Papegaaiboomheide]] ||[[Erica psittacina ]] ||Parrot tree erica ||574.4 |- |[[Papierbasdoring]] ||[[Acacia sieberiana]]||Paper-bark thorn||187 |- |[[Papierbaskanniedood]]||[[Commiphora marlothii]]||Paperbark corkwood||278 |- |[[Papierbasvalsdoring]]||[[Albizia tanganyicensis]]||Paperbark false-thorn||157 |- |[[Parlota broodboom]] ||[[Encephalartos relictus]] ||Parlota cycad ||12.5 |- |[[Pendoring]]||[[Gymnosporia buxifolia]]||Common spike-thorn||399 |- |[[Pendoringkaree]] ||[[Searsia gueinzii]] ||Thorny Karee ||384 |- |[[Pendoringtaaibos]] ||[[Searsia pterota]] ||Winged Currant ||391.2 |- |[[Peperblaarboom]]||[[Warburgia salutaris]]||Pepper-bark tree||488 |- |[[Peperblaarkanniedood]]||[[Commiphora mossambicensis]]||Pepper-leaf corkwood||281 |- |[[Perdekopspeldekussing]] ||[[Leucospermum reflexum]] ||Rocket pincushion ||85.2 |- |[[Perdepis]]||[[Clausena anisata]]||Horsewood<br />False horsewood||265 |- |[[Perdepram]]||[[Zanthoxylum davyi]]||Knobwood||254 |- |[[Persbesem]]||[[Polygala virgata]]||Purple broom<br />Moth-fruit||302.2 |- |[[Perssambreelblom]]||[[Karomia speciosa]]||Wild parasol flower||668 |- |[[Petersvy]]||[[Ficus petersii]]||Peters's wildfig||48.1 |- |[[Peulmahonie]]||[[Afzelia quanzensis]]||Pod mahogany||207 |- |[[Pienkblompeer]]||[[Dombeya burgessia]]||Pink wild pear||468.1 |- |[[Pistoolbos]] ||[[Justicia adhatodoides]] ||Pistol Bush ||681 |- |[[Platkroon]]||[[Albizia adianthifolia]]||Flat crown||148 |- |[[Platorand-broodboom]] ||[[Encephalartos brevifoliolatus]] ||Escarpment cycad ||3.3 |- |[[Platorand-perdepram]] ||[[Zanthoxylum thorncroftii]] ||Escarpment knobwood ||255.3 |- |[[Platorandboekenhout]]||[[Faurea galpinii]]||Forest beechwood||73 |- |[[Platorandkaree]] ||[[Searsia transvaalensis]] ||Escarpment Karee ||394.1 |- |[[Poeierbaskatjiepiering]]||[[Gardenia ternifolia]]||Yellow gardenia<br />Powder-bark gardenia||690.3 |- |[[Poeierkwasboom]]||[[Barringtonia racemosa]]||Lagoon powderpufftree<br />Powder-puff tree||524 |- |[[Pok-ysterhout]]||[[Chionanthus foveolatus]]||Common pock ironwood||615 |- |[[Pomponbruidsbos]] ||[[Pavetta cooperi]] ||Pompom Brides-bush ||719.4 |- |[[Pondo-kokoboom]] ||[[Maytenus oleosa]] ||Pondo kokotree ||400.1 |- |[[Pondopalm]]||[[Jubaeopsis caffra]]||Pondo coconut||27 |- |[[Pondoranktaaibos]] ||[[Searsia acocksii]] ||Pondo Climbing Currant ||377.2 |- |[[Pondorooihout]] ||[[Ochna sp. nov.]] ||Pondo plane ||481.1 |- |[[Pondosybas]] ||[[Maytenus abbottii]] ||Pondo Silky-bark ||398.1 |- |[[Pondotolbos]] ||[[Leucadendron pondoense]] ||Pondoland conebush ||81.4 |- |[[Pondo-vy]] ||[[Ficus bizanae]] || Pondoland fig ||46 |- |[[Pondovalspendoring]] ||[[Putterlickia retrospinosa]] ||Pondo false spike-thorn ||403.3 |- |[[Pondowaterbessie]]||[[Syzygium pondoense]]||Pondo waterwood||558.1 |- |[[Populierblaarvy]] ||[[Ficus fischeri]] ||Poplar-leaved fig ||68 |- |[[Potbergsuikerbos]]||[[Protea aurea potbergensis]]||Potberg sugarbush || 90.6 |- |[[Pronkonderbos]]||[[Trichocladus grandiflorus]]||Green hazel||144 |- |[[Pronkrooihout]]||[[Ochna natalitia]]||Natal plane||481 |- |[[Pylgif]]||[[Adenium boehmianum]]||Namibian impalalily||647.2 |- |[[Pynbos]] ||[[Smodingium argutum]] ||Agony bush ||367 |- |[[Pypsteelboom]]||[[Vitex rehmannii]]||Pipe-stem tree||664 |- |[[Raasblaar]]||[[Combretum zeyheri]]||Large-fruited bushwillow||546 |- |[[Ranksterappel]] ||[[Diospyros simii]] ||Climbing star-apple ||609 |- |[[Renosterkoffie]] ||[[Kraussia floribunda]] ||Rhino-coffee ||700.1 |- |[[Reuseblaarvy]] ||[[Ficus lutea]] ||Giant-leaved Fig ||61 |- |[[Reusebroodboom]]||[[Encephalartos natalensis]]||Natal cycad||10 |- |[[Reuserosyntjie]]||[[Grewia hexamita]]||Giant raisin||460 |- |[[Riemblaar-suikerbos]] ||[[Protea lorifolia]] ||Strap-leaved sugarbush ||91 |- |[[Riffelstam-pendoring]]||[[Gymnosporia heterophylla]]||Zulu spike-thorn||401.6 |- |[[Rivierkriedoring]]||[[Lycium hirsutum]]||River honey-thorn||669.12 |- |[[Riviernaboom]]||[[Euphorbia triangularis]]||River euphorbia||356 |- |[[Riviertaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. gracilis]] ||River firethorn crowberry ||392.2 |- |[[Riviertolbos]] |||[[Leucadendron salicifolium]] ||Common stream conebush ||82.1 |- |[[Riviervaderlandswilg]]||[[Combretum erythrophyllum]]||River bushwillow||536 |- |[[Robinson-kreupelhout]] ||[[Leucospermum pluridens]] ||Robinson pincushion ||84.4 |- |[[Rondeblaargifboom]] ||[[Acokanthera rotundata]] ||Round-leaved Poison-bush ||640 |- |[[Rondevrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia harveyana subsp. harveyana]] || Black Forest Spike-thorn ||399.2 |- |[[Rooibitterbessie]] ||[[Strychnos henningsii]] ||Red bitterberry ||625 |- |[[Rooiblaarrotsvy]] ||[[Ficus ingens]]||Red-leaved fig||55 |- |[[Rooiblompendoring]] ||[[Gymnosporia rubra]] ||Red-flower Spikethorn ||402.5 |- |[[Rooiboekenhout]]||[[Protorhus longifolia]]||Red beech||364 |- |[[Rooibos]] ||[[Aspalathus linearis]] ||Rooibos tea ||225.10 |- |[[Rooiboswilg]] ||[[Combretum apiculatum]]||Okavango bushwillow||532 |- |[[Rooiels (boom)|Rooiels]] ||[[Cunonia capensis]]||Red alder||140 |- |[[Rooiessenhout]] ||[[Trichilia emetica]]||Natal mahogany ||301 |- |[[Rooihaakbessie]] ||[[Artabotrys monteiroae]] ||Red Hook-berry ||105.2 |- |[[Rooihartboom]]||[[Hymenocardia ulmoides]]||Red-heart tree||317 |- |[[Rooi-ivoor]]||[[Berchemia zeyheri]]||Red ivory||450 |- |[[Rooikershout]]||[[Pterocelastrus rostratus]]||Red candlewood||408 |- |[[Rooikweper]]||[[Cryptocarya wyliei]]||Red quince||117 |- |[[Rooipeer]]||[[Scolopia mundii]]||Red pear||496 |- |[[Rooipendoring]]||[[Gymnosporia senegalensis]]||Red spike-thorn||402 |- |[[Rooistinkhout]]||[[Prunus africana]]||Red stinkwood||147 |- |[[Rooisuikerbos]] ||[[Protea grandiceps]] ||Red sugarbush ||89.2 |- |[[Rooitolbos]] ||[[Leucadendron discolor]] ||Piketberg conebush ||79 |- |[[Rooivoëlbessie]] ||[[Psychotria zombamontana]]||Red bird-berry||723.1 |- |[[Rooivrugwitstinkhout]] ||[[Celtis mildbraedii]]||Natal white stinkwood||41 |- |[[Rooivy]] ||[[Stoeberia arborea]] ||Red Fig ||103.4 |- |[[Rooiwortelboom]]||[[Rhizophora mucronata]]||Red mangrove||526 |- |[[Rooiysterhout]]||[[Ochna holstii]]||Red ironwood||480 |- |[[Rosyntjiebos]]||[[Grewia flava]]||Sandpaper raisin||459.1 |- |[[Rotstolbos]] ||[[Leucadendron strobilinum]] ||Peninsula conebush ||78 |- |[[Saalpeultjieboom]]||[[Wrightia natalensis]]||Saddle pod||650 |- |[[Safsaf-wilger]]||[[Salix mucronata]]||Willow||36 |- |[[Sambokpeul]]||[[Cassia abbreviata]]||Sjambok pod||212 |- |[[Sandessenhout]]||[[Xylia torreana]]||Sand ash||192 |- |[[Sandjakkalskoffie]] ||[[Empogona maputensis]] ||Maputo Jackal-coffee ||699.1 |- |[[Sandkanniedood]]||[[Commiphora angolensis]]||Sand corkwood||272 |- |[[Sandkroonbessie]] ||[[Crossopteryx febrifuga]] ||Sand Crown-berry ||683 |- |[[Sandnoemnoem]] ||[[Carissa tetramera]] ||Sand Num-num ||640.6 |- |[[Sandolien]]||[[Dodonaea viscosa]]||African sandolive<br />Hopbush||437.1 |- |[[Sandperdepram]] ||[[Zanthoxylum leprieurii]] ||Sand knobwood ||255.1 |- |[[Sandrooihout]] ||[[Ochna barbosae]] ||Sand plane ||479.2 |- |[[Sandsterappel]]||[[Diospyros loureiriana]]||Sand star-apple||604.1 |- |[[Sanduiehout]] ||[[Cassipourea mossambicensis]] ||Sand onionwood ||531 |- |[[Sandveldluisiesbos]] ||[[Leucospermum rodolentum]] ||Sandveld pincushion ||83 |- |[[Sebrabaskanniedood]]||[[Commiphora viminea]] ||Zebra-bark corkwood||279 |- |[[Sebrabergwitbos]] ||[[Maerua sebrabergensis]] ||Zebra Mountain spiderbush ||751 |- |[[Sebrahout]]||[[Dalbergia melanoxylon]]||Zebrawood||232 |- |[[Seepbos]]||[[Noltea africana]]||Soap bush||453 |- |[[Seepnetel]]||[[Pouzolzia mixta]]||Soap nettle||71 |- |[[Sekelbos]]||[[Dichrostachys cinerea]]||Sickle-bush||190 |- |[[Sekhukhuni Boesmanstee]] ||[[Lydenburgia cassinoides]] ||Sekhukhuni Bushman's tea ||406 |- |[[Sekhukhunebobbejaanstert]] ||[[Xerophyta retinervis var. multiramosa]] ||Sekhukhune baboon's tail ||770 |- |[[Sekhukhunekaree]] ||[[Searsia sekhukhuniensis]] ||Sekhukhune Karee ||393.3 |- |[[Septeeboom]]||[[Cordia caffra]]||Septee tree||652 |- |[[Septemberbossie]]||[[Polygala myrtifolia]]||September bush||302.1 |- |[[Septemberklokkies]]||[[Rothmannia globosa]]||Bell gardenia||695 |- |[[Serpentyndoring]] ||[[Senegalia loetteri]] ||Serpentine thorn ||755 |- |[[Silwerblaarmelkpruim]]||[[Englerophytum natalense]]||Natal milkplum||582 |- |[[Silwerboom]]||[[Leucadendron argenteum]]||Silver tree||77 |- |[[Silwerbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. uliginosum]] ||Outeniqua conebush ||82.6 |- |[[Skurweblaarbos]]||[[Ehretia amoena]]||Sandpaper bush||656 |- |[[Skurweblaarkanniedood]]||[[Commiphora edulis]]||Rough-leaved corkwood||275 |- |[[Skurweblaarrosyntjie]]||[[Grewia flavescens]]||Velvet raisin||459.2 |- |[[Skurwevyeboom]] ||[[Ficus capreifolia]] || Rough-leaved fig tree ||50.1 |- |[[Silwerblaarsuikerbos]] ||[[Protea roupelliae roupelliae]] ||Silver sugarbush ||96 |- |[[Skraalkaree]] ||[[Searsia keetii]] ||Slender Karee ||384.5 |- |[[Skurweblaarwitgat]] ||[[Boscia angustifolia var. corymbosa]] ||Rough-leaved Shepherd Tree ||123 |- |[[Slaphoringaalwyn]] ||[[Aloe speciosa]] ||Tilt-head aloe ||30.5 |- |[[Slymappel]]||[[Azanza garckeana]]||Snot apple||466 |- |[[Smalblaar-harpuisbos]]||[[Ozoroa paniculosa var. salicina]]||Narrow-leaved resin tree||375.1 |- |[[Smalblaarmosterdboom]] ||[[Salvadora australis]] ||Narrow-leaved Mustard-tree ||621 |- |[[Smalblaarwasbessie]]||[[Morella serrata]]||Lance-leaved waxberry||38 |- |[[Smalblad]]||[[Metrosideros angustifolia]]||Lance-leaved myrtle||559 |- |[[Snuifkalbassie]]||[[Oncoba spinosa]]||Snuff-box tree||492 |- |[[Soetdoring]] ||[[Acacia karroo]]||Sweet thorn||172 |- |[[Soutpansbergdoring]] ||[[Senegalia montis-salinarum]] ||Soutpansberg thorn ||753 |- |[[Spalk-pendoring]] ||[[Gloveria integrifolia]] ||Splint spike-thorn ||403.9 |- |[[Spekboom]]||[[Portulacaria afra]]||Porkbush||104 |- |[[Speldekopsuikerbos]] ||[[Protea mundii]]|| Forest sugarbush || 93 |- |[[Springsaadboom]] ||[[Shirakiopsis elliptica]] || Jumping-seed Tree ||342 |- |[[Stamlose broodboom]] ||[[Encephalartos villosus]] ||Ground cycad ||14.20 |- |[[Stamvrug]]||[[Englerophytum magalismontanum]]||Transvaal milkplum||581 |- |[[Stamvrug-klimop]] ||[[Tiliacora funifera]] ||Elbow Leaf || 104.6 |- |[[Stamvrugysterpruim]]||[[Drypetes natalensis]]||Natal ironplum||316 |- |[[Stekelblaarklapper]]||[[Strychnos pungens]]||Spine-leaved monkey||628 |- |[[Sterkastaiing]]||[[Sterculia rogersii]]||Large-leaved star-chestnut||477 |- |[[Sterkbos]]||[[Terminalia prunioides]]||Lowveld cluster-leaf||550 |- |[[Sterretjierysbos]]||[[Cliffortia nitidula]]||Starry rice-bush||145.2 |- |[[Stinkbessievingerblaar]]||[[Vitex mombassae]]||Poora-berry||660.1 |- |[[Stinkblaarsuikerbos]] ||[[Protea susannae]] ||Stink-leaf sugarbush ||98.1 |- |[[Stinkhout]] ||[[Ocotea bullata]]||Stinkwood||118 |- |[[Stinkwitgat]] ||[[Boscia foetida]]||Stink-bush<br />Stink sheperdstree||124 |- |[[Stompblaartaaibos]]||[[Searsia rehmanniana]]||Blunt-leaved currant||393.4 |- |[[Stormbos]] ||[[Cadaba aphylla]] ||Leafless Worm Bush ||129 |- |[[Strandaalwyn]] ||[[Aloe thraskii]] ||Strand aloe ||30.7 |- |[[Suidkus-kiepersol]] ||[[Cussonia nicholsonii]]||Natal coast cabbage tree||565.1 |- |[[Suikerkansuikerbos]] ||[[Protea obtusifolia]] ||Bredasdorp protea ||94 |- |[[Suurbergbroodboom]]||[[Encephalartos longifolius]]||Suurberg cycad||9 |- |[[Suurbergkussingbos]]||[[Oldenburgia grandis]]||Suurberg cusion bush||737 |- |[[Suurbessie]]||[[Dovyalis rhamnoides]]||Common sourberry||509 |- |[[Suurkaree]]||[[Searsia ciliata]]||Sour karee||380.2 |- |[[Suurpruim]] ||[[Ximenia caffra]]||Large sour plum||103 |- |[[Suurtaaibos]] ||[[Searsia krebsiana]] ||Mountain Currant ||385.1 |- |[[Swakopmundkanniedood]] ||[[Commiphora oblanceolata]] || Hyaena corkwood ||284.1 |- |[[Swartapiesdoring]] ||[[Acacia burkei]]||Black monkey thorn||161 |- |[[Swartbaardsuikerbos]] ||[[Protea lepidocarpodendron]] ||Black-bearded sugarbush ||90.5 |- |[[Swartbas]]||[[Diospyros whyteana]]||Bladder-nut||611 |- |[[Swartbitterbessie]] ||[[Strychnos potatorum]] ||Black bitterberry ||630 |- |[[Swarthaak]]||[[Acacia mellifera]]||Spike-flowered black-thorn||176 |- |[[Swartvalstaaibos]]||[[Allophylus africanus]]||African false currant||425 |- |[[Swartwortelboom]]||[[Bruguiera gymnorrhiza]]||Black mangrove||527 |- |[[Swazibroodboom]] ||[[Encephalartos aplanatus]] ||Swazi north-east forest cycad ||14.10 |- |[[Swazipendoring]] ||[[Gymnosporia swazica]] ||Swazi spikethorn ||749 |- |[[Sybas]]||[[Maytenus acuminata]]||Rock silky bark||398 |- |[[Sydoring]]||[[Vachellia rehmanniana]]||Silky thorn||182 |- |[[Syhaartolbos]] ||[[Leucadendron pubescens]] ||Grey conebush ||81.3 |- |[[Tambotie]] ||[[Spirostachys africana]]||Tamboti||341 |- |[[Teerhout]] ||[[Loxostylis alata]]||Tarwood||365 |- |[[Terblanzboom]] || [[Faurea macnaughtonii]] ||Terblanz beech||74 |- |[[Tolbalie]] ||[[Empogona lanceolata]] ||Jackal-coffee ||699 |- |[[Tonga-bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii subsp. orientalis]] ||Tonga mountain aloe ||29.7 |- |[[Tonga-doringkatjiepiering]] ||[[Hyperacanthus microphyllus]] ||Tonga Spiny-gardenia ||689.7 |- |[[Tongakatjiepiering]] ||[[Gardenia cornuta]] || Tonga Gardenia ||690.1 |- |[[Tonga-kierie]] ||[[Crateva kirkii]] ||Tonga-kerrie ||131 |- |[[Tongaland-broodboom]] ||[[Encephalartos ferox]] || Tongaland cycad ||3.4 |- |[[Towerghwarrie]]||[[Euclea divinorum]]||Magic guarri||595 |- |[[Transvaalbergsuikerbos]] ||[[Protea rubropilosa]] ||Transvaal sugarbush ||97 |- |[[Transvaalse sesambos]] ||[[Sesamothamnus lugardii]] ||Sesame-bush ||680 |- |[[Treurbruidsbos]]||[[Pavetta lanceolata]]||Weeping bride's bush||718.1 |- |[[Treurharpuisboom]]||[[Ozoroa engleri]]||White resin tree||371 |- |[[Treurkersielemoen]]||[[Teclea natalensis]]||Natal cherry-orange||264 |- |[[Trilblaarvy]] ||[[Ficus tremula subsp. tremula]] ||Trembling-leaf fig ||67 |- |[[Tropiese kweper]] ||[[Cryptocarya liebertiana]] ||Tropical Wild-quince ||113.1 |- |[[Tropiese pendoring]] ||[[Gymnosporia maranguensis]] ||Tropical Spike-thorn ||399.9 |- |[[Trosvy]]||[[Ficus sycomorus]]||Common cluster fig||66 |- |[[Tsitsikamma-tolbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. glabratum]] ||Tsitsikamma conebush ||82.5 |- |[[Tugelapendoring]] ||[[Gymnosporia macrocarpa]] ||Tugela Spike thorn ||401.8 |- |[[Tweeblaarkanniedood]] ||[[Welwitschia mirabilis]] ||Welwitschia ||21.1 |- |[[Uiehout]]||[[Cassipourea malosana]]||Common onionwood||529 |- |[[Uitenhage-aalwyn]] ||[[Aloe africana]] ||Uitenhage aloe ||28.2 |- |[[Umbeluzi broodboom]] ||[[Encephalartos umbeluziensis]] ||Umbeluzi cycad ||14.19 |- |[[Umtiza]]||[[Umtiza listeriana]]||Umtiza||205 |- |[[Uniondale-tolbos]] ||[[Leucadendron rourkei]] ||Uniondale conebush ||81.6 |- |[[Vaalblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba termitaria]] ||Grey-leaved Worm Bush ||129.3 |- |[[Vaalboom]]||[[Terminalia sericea]]||Silver cluster-leaf||551 |- |[[Vaalkameeldoring]]||[[Acacia haematoxylon]]||Gray camel thorn||169 |- |[[Vaalkiepersol]]||[[Cussonia transvaalensis]]||Transvaal cabbage tree||564.3 |- |[[Vaalpendoring]] ||[[Gymnosporia capitata]] ||Ashen Spike-thorn ||401.4 |- |[[Vaal-pypsteelboom]]||[[Vitex zeyheri]]||Silver pipe-stem tree||666 |- |[[Vaalrosyntjie]]||[[Grewia monticola]]||Silver raisin||462 |- |[[Vaalstompie]] ||[[Mimetes argenteus]] ||Silver pagoda ||72.7 |- |[[Vaaltolbos]] ||[[Leucadendron conicum]] ||Garden Route conebush||78.1 |- |[[Valleibosnaboom]]||[[Euphorbia grandidens]]||Valley-bush euphorbia||350 |- |[[Valsassegaai]]||[[Maesa lanceolata]]||False assegai||577 |- |[[Valsbruidsbos]]||[[Tarenna pavettoides]]||False bride's bush||686 |- |[[Valskatjiepiering]] ||[[Rothmannia capensis]]||Cape gardenia||693 |- |[[Valskiepersol]] ||[[Schefflera umbellifera]]||False cabbage tree||566 |- |[[Valslekkerbreek]] ||[[Brackenridgea zanguebarica]] ||Yellow false-plane ||483.1 |- |[[Valsmaroela]] ||[[Lannea schweinfurthii]]||False marula||363 |- |[[Valsmispel]] ||[[Vangueriopsis lanciflora]]||False medlar||704 |- |[[Valspendoring]] ||[[Putterlickia pyracantha]] ||False spike-thorn ||403.1 |- |[[Valspapierblom]] ||[[Pisonia aculeata]] ||Mock bougainvillea ||103.8 |- |[[Valsperdebos]]||[[Hippobromus pauciflorus]]||False horsewood||438 |- |[[Valssybas]]||[[Robsonodendron eucleiforme]]||False silky-bark||413 |- |[[Valstaaibos]]||[[Allophylus decipiens]]||Smalleaf false currant<br />Bastard currant||423 |- |[[Vals-vaalrosyntjie]]||[[Grewia subsp. athulata]]||Hybrid raisin||463.8 |- |[[Vals-wag-'n-bietjie]]||[[Ziziphus rivularis]]||False buffalo-thorn||448 |- |[[Valswaterbessie]] ||[[Rhynchocalyx lawsonioides]] ||False-waterberry ||523.1 |- |[[Van Staden-septerboom]] ||[[Paranomus reflexus]] ||Van Staden's sceptre ||72.4 |- |[[Van Wykshout]]||[[Bolusanthus speciosus]]||Tree wisteria||222 |- |[[Veldwildevy]] ||[[Ficus burtt-davyi]] || Burtt Davy's Fig ||49 |- |[[Venda-broodboom]] ||[[Encephalartos hirsutus]] ||Venda cycad ||14.6 |- |[[Viervingerbos]] ||[[Bachmannia woodii]] ||Four-finger Bush ||121 |- |[[Vlamdoring]]||[[Acacia ataxacantha]]||Flame thorn||160 |- |[[Vlam-van-die-vlakte]]||[[Bauhinia galpinii]]||Pride-of-de kaap||208.2 |- |[[Vlerkboon]]||[[Xeroderris stuhlmannii]]||Wing bean||240 |- |[[Vlerkvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia hemipterocarpa]] ||Winged-fruit spikethorn ||399.8 |- |[[Vlerkwortel]] ||[[Polemanniopsis marlothii]] ||Winged-carrot ||746 |- |[[Voëlsitboom]]||[[Antidesma venosum]]||Tassel berry||318 |- |[[Vratjievrugbliksembos]]||[[Clutia pulchella]]||Warty-fruit lightning-bush||336.2 |- |[[Waaieraalwyn]] ||[[Kumara plicatilis]] ||Franschhoek aloe ||29.6 |- |[[Waboom]]||[[Protea nitida]]||Wagon tree||86 |- |[[Wasagtige broodboom]] ||[[Encephalartos cerinus]] ||Waxen cycad ||14.12 |- |[[Waterberg-broodboom]] ||[[Encephalartos eugene-maraisii]] || Waterberg cycad ||3.1 |- |[[Waterbessie]]||[[Syzygium cordatum]]||Water berry||555 |- |[[Waterboomheide]]||[[Erica caffra]]||Water tree heath<br />Sweet scented heath||572 |- |[[Waterkeurtjie]]||[[Podalyria calyptrata]]||Water blossom pea||225 |- |[[Waterpeer]]||[[Syzygium guineense]]||Water pear<br />Water berry||557 |- |[[Watersybas]] ||[[Maytenus cordata]] ||Water silkybark||398.3 |- |[[Watertaaibos]] ||[[Searsia gerrardii]] ||River Karee ||378 |- |[[Watervaalbos]]||[[Brachylaena neriifolia]]||Cape silveroak<br />Water white alder||729 |- |[[Watervlier]]||[[Nuxia oppositifolia]]||Water elder||635 |- |[[Watervy]] ||[[Ficus verruculosa]] ||Water fig ||67.1 |- |[[Westelike smalblaar-wasbessie]] ||[[Morella integra]] || Western lance-leaved wax-berry ||38.1 |- |[[Wilde-amandel]]||[[Brabejum stellatifolium]]||Wild almond||72 |- |[[Wildeappelkoos]]||[[Dovyalis zeyheri]]||Wild apricot||511 |- |[[Wildedadelboom]]||[[Phoenix reclinata]]||Wild date palm||22 |- |[[Wildefrangipani]]||[[Voacanga thouarsii]]||Wild frangipani||646 |- |[[Wildegranaat]]||[[Burchellia bubalina]]||Wild pomegranate||688 |- |[[Wildegroenhaarboom]]||[[Parkinsonia africana]]||Wild green-hair tree||214 |- |[[Wildejasmyn]]||[[Schrebera alata]]||Wild jasmine||612 |- |[[Wildekastaiing]] ||[[Calodendrum capense]] ||Cape chestnut ||256 |- |[[Wildekanferboom]] ||[[Cryptocarya myrtifolia]] ||Myrtle Wild-quince ||115 |- |[[Wildelukwart]]||[[Oxyanthus speciosus]]||Wild loquat||696 |- |[[Wildemango]]||[[Cordyla africana]]||Wild mango||216 |- |[[Wildemispel]]||[[Vangueria infausta]]||Wild medlar||702 |- |[[Wildemoerbei]]||[[Trimeria grandifolia]]||Wild mulberry||503 |- |[[Wildenartjie]]||[[Toddaliopsis bremekampii]]||Wild mandarin||262 |- |[[Wildepatat]] ||[[Maerua racemulosa]] ||Forest Bush-cherry ||134 |- |[[Wildeperske]]||[[Kiggelaria africana]]||Wild peach||494 |- |[[Wildepiesang]]||[[Ensete ventricosum]]||Wild banana||31 |- |[[Wildepopulier]]||[[Macaranga capensis]]||Wild poplar<br />River macaranga||335 |- |[[Wildepruim]]||[[Harpephyllum caffrum]]||Wild plum||361 |- |[[Wildesalie]]||[[Buddleja salviifolia]]||Sagewood||637 |- |[[Wildesering]]||[[Burkea africana]]||Wild seringa||197 |- |[[Wildesuikerappel]] ||[[Annona senegalensis]]||Wild custard-apple||105 |- |[[Wildevlier]] ||[[Nuxia congesta]]||Common wild elder||633 |- |[[Wilgerkorentebos]] ||[[Searsia angustifolia]] ||Willow karee ||377.1 |- |[[Wilgerpendoring‎]] ||[[Gymnosporia bachmannii]] ||Willow Spike-thorn ||398.2 |- |[[Witbessiebos]]||[[Flueggea virosa]]||White-berry bush||309 |- |[[Witblombos]] ||[[Metalasia muricata]] || White bristle bush ||736 |- |[[Witblomtontelhout]]||[[Clerodendrum glabrum]]||Tinderwood||667 |- |[[Witbos]]||[[Maerua caffra]]||Spider bush||133 |- |[[Witels]]||[[Platylophus trifoliatus]]||White alder||141 |- |[[Witessenhout]]||[[Bersama tysoniana]]||Coastal white ash||443 |- |[[Witfluweelboomheide]] ||[[Erica simii]] ||White-velvet tree erica ||576 |- |[[Withaarbroodboom]]||[[Encephalartos friderici-guilielmi]]||White-haired cycad||4 |- |[[Without]]||[[Ilex mitis]]||Cape holly||397 |- |[[Witkaree]]||[[Searsia pendulina]]||White karree||396 |- |[[Witkershout]]||[[Pterocelastrus echinatus]]||White candlewood||405 |- |[[Witmelkhout]]||[[Sideroxylon inerme]]||White milkwood||579 |- |[[Witolienhout]]||[[Buddleja saligna]]||False olive||636 |- |[[Witonderbos]]||[[Trichocladus ellipticus]]||White hazel<br />Natal hazel||143 |- |[[Witpeer]]||[[Apodytes dimidiata]]||White pear||422 |- |[[Witrosyntjie]]||[[Grewia bicolor]]||Bastard raisin||458 |- |[[Witseebasboom]]||[[Avicennia marina]]||White mangrove||669 |- |[[Witsering]] ||[[Kirkia acuminata]]||White seringa||267 |- |[[Witstam]] ||[[Euclea schimperi]] ||Glossy guarri ||600 |- |[[Witstamkanniedood]]||[[Commiphora tenuipetiolata]]||White-stem corkwood||289 |- |[[Witstinkhout]]||[[Celtis africana]]||White stinkwood||39 |- |[[Witstippelbospendoring]]||[[Gymnosporia nemorosa]]||White forest spike-thorn||399.3 |- |[[Witsuikerbos]]||[[Protea lacticolor]] ||Hottentot sugarbush || 90 |- |[[Witysterhout]]||[[Vepris lanceolata]]||White ironwood||261 |- |[[Wolbaardsuikerbos]]||[[Protea magnifica]] ||Queen sugarbush || 86.1 |- |[[Wolkberg-drakeboom]] ||[[Dracaena transvaalensis]] ||Wolkberg dragon tree ||30.10 |- |[[Wolftoon]]||[[Ceraria namaquensis]]||Namaqua porkbush||104.1 |- |[[Wolkberg-broodboom]] ||[[Encephalartos dolomiticus]] ||Wolkberg cycad ||14.4 |- |[[Wollerige baakhout]]||[[Greyia radlkoferi]]||Transvaal bottlebrush||445 |- |[[Wollerige broodboom]] ||[[Encephalartos heenanii]] ||Woolly cycad ||14.1 |- |[[Wolwedoring]] ||[[Lycium oxycarpum]] ||Karoo honey-thorn ||669.1 |- |[[Wolwegifboom]] ||[[Hyaenanche globosa]] ||Hyaena poison ||319 |- |[[Wonderboomvy]]||[[Ficus salicifolia]]||Wild rubber fig||60 |- |[[Wonderplant]] ||[[Tinospora fragosa]] || Marvel Creeper ||104.8 |- |[[Wonderstok]] ||[[Tinospora tenera]] ||Marvel-creeper ||104.9 |- |[[Woodbroodboom]]||[[Encephalartos woodii]]||Wood's giant-cycad||14 |- |[[Worsboom]]||[[Kigelia africana]]||Sausage tree||678 |- |[[Wurmbasvalsdoring]]||[[Albizia anthelmintica]]||Worm-bark false-thorn||150 |- |[[Wyliespoortaalwyn]] ||[[Aloe angelica]] ||Wyliespoort aloe ||28.4 |- |[[Ysterhout]]||[[Olea capensis]]||Black ironwood||618 |- |[[Zambezi-kiaat]]||[[Baikiaea plurijuga]]||Zambezi teak||206 |- |[[Zambezikaree]] ||[[Searsia lucens]] || Zambezi karee ||388.2 |- |[[Zimbabwe-aalwyn]]||[[Aloe excelsa]]||Zimbabwe aloe||28.8 |- |[[Zulukersielemoen]]||[[Teclea gerrardii]]||Zulu cherry-orange||263 |- |[[Zulu-lukwart]]||[[Oxyanthus latifolius]]||Zulu loquat||696.1 |- |[[Zulumelkbessie]]||[[Manilkara concolor]]||Zulu milkberry||586 |} {{clear}} == Bronne == * [http://www.treetags.co.za/indigenous-south-african-trees/numbered-FSA-tree-species-list-19-april-2010.pdf Treetags.co.za: Numbered Tree Species List in South Africa, April 2010] * [http://www.ispotnature.org/TreesSA iSpot: South African Tree Common Names] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170621164532/http://www.ispotnature.org/TreesSA |date=21 Junie 2017 }} * [http://pza.sanbi.org/ SANBI: PlantZAfrica] * [http://iscantree.co.za/catalogue/ iScanTree: Tree List] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170706150132/http://iscantree.co.za/catalogue/ |date= 6 Julie 2017 }} * [https://books.google.co.za/books?id=RFNcAgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=editions:ISBN1770078320 Watter Boom Is Dit?, Eugene Moll, Penguin Random House South Africa, 2013]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://redlist.sanbi.org/index.php SANBI: Red List of South African Plants] * [https://www.wits.ac.za/media/migration/files/cs-38933-fix/migrated-pdf/pdfs-1/trcflist.pdf Recommended English names for South African Trees, University of the Witwatersrand, Johannesburg] * [https://books.google.com/books?isbn=9781868259229 Field Guide to Trees of Southern Africa, Braam Van Wyk en Piet Van Wyk, 1997] * [https://pilanesbergsafaris.com/useful_info_tree.php Trees of the Pilanesberg National Park] * [https://www.sanbi.org/wp-content/uploads/2018/03/saprotectedtrees2011.pdf List of Protected Tree Species under the National Forests Act (Act no 84 of 1998)] == Sien ook == * [[Bas]] * [[Blaar]] * [[Boom]] * [[Lys van indringerplante in Suid-Afrika]] * [[Lys van uitheemse bome wat in Suid-Afrika voorkom]] [[Kategorie:Bome van Afrika| ]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Bome, alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van plantspesies]] onduk2kklj2v5590jiul6qia8xp7jak 2513795 2513794 2022-07-20T17:58:59Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{multiple image | direction = vertical | width = 220 | footer = | image1 = Podocarpus latifolius LeavesHabitusBark BotGard1205.JPG | alt1 = Geelhout | caption1 = [[Geelhout]] | image2 = Ngorongoro Acacia xanthophloea.jpg | alt2 = Koorsboom | caption2 = [[Koorsboom]] | image3 = Southafrica428yellowwood.jpg | alt3 = Outeniekwageelhout | caption3 = [[Outeniekwageelhout]] | image4 = Acacia karroo0.jpg | alt4 = Soetdoring | caption4 = [[Soetdoring]] | image5 = Tarchonanthus littoralis - Cape Town 3.jpg | alt5 = Kanferbos | caption5 = [[Kanferbos]] | image6 = Olinia emarginata tree - South Africa 9.JPG | alt6 = Berghardepeer | caption6 = [[Berghardepeer]] | image7 = Cyathea dregei00.jpg | alt7 = Grasveldboomvaring | caption7 = [[Grasveldboomvaring]] | image8 = Cussonia paniculata, habitus, Phalandingwe, a.jpg | alt8 = Hoëveldkiepersol | caption8 = [[Hoëveldkiepersol]] }} Hier volg ’n sorteerbare lys van [[inheems]]e [[boom|bome]] van Suider-Afrika: {| border="1" align="left" class="wikitable sortable" !Afrikaanse naam!!Botaniese naam!!Engelse naam!!FSA-nommer |- |[[Aartappelbos]]||[[Phyllanthus reticulatus]]||Potato bush||311 |- |[[Abiekwasgeelhout]]||[[Tamarix usneoides]]||Wild tamarisk||487 |- |[[Afrikabloubessie]]||[[Vaccinium exul]]||Transvaal cranberry||571 |- |[[Afrikageelmelkhout]]||[[Garcinia livingstonei]]||Lowveld mangosteen||486 |- |[[Afrikaharpuisboom]]||[[Ozoroa reticulata]]||Bushveld resin tree||376 |- |[[Afrika-hondsroos]]||[[Xylotheca kraussiana]]||African dog-rose||493 |- |[[Afrikamoerbei]]||[[Morus mesozygia]]||African mulberry||44 |- |[[Afrika-soetlemoen]] ||[[Maclura africana]] || Thorny mulberry ||44.1 |- |[[Afrikasterkastaiing]]||[[Sterculia africana]]||African star-chestnut||474 |- |[[Afrikawaaierpalm]]||[[Borassus aethiopum]]||Selati palm||25 |- |[[Akkerjakkalsbessie]]||[[Diospyros natalensis]]||Small-leaved jackal-berry||607 |- |[[Albanie-broodboom]] ||[[Encephalartos latifrons]] ||Albany cycad ||7 |- |[[Anaboom]]||[[Faidherbia albida]]||Ana tree||159 |- |[[Angeliersuikerbos]]||[[Protea punctata]]|| Water sugarbush || 94.1 |- |[[Angola brandnetel]] ||[[Obetia carruthersiana]] ||Angola nettle ||69 |- |[[Apiesdoring]]||[[Acacia galpinii]]||Monkey thorn||166 |- |[[Apiespeul]]||[[Senna petersiana]]||Monkey pod||213 |- |[[Appelblaar]]||[[Philenoptera violacea]]||Apple leaf||238 |- |[[Assegaai (boom)|Assegaai]]||[[Curtisia dentata]]||Assegai bush||570 |- |[[Baardbessie]] ||[[Searsia incisa]] ||Rubrub-berry ||385 |- |[[Baardboomheide]] ||[[Erica triflora]] || Bearded Tree Erica ||575 |- |[[Baardsuikerbos]] ||[[Protea neriifolia]] ||Narrow-leaf protea ||93.1 |- |[[Barbertonse bergsuikerbos]] ||[[Protea comptonii]] ||Saddleback sugarbush ||88 |- |[[Barbertonse broodboom]] ||[[Encephalartos paucidentatus]] ||Barberton cycad ||11 |- |[[Barberton kruiskruid]] ||[[Senecio barbertonicus]] || Barberton groundsel ||738.5 |- |[[Barbertonse veldsuikerbos]] ||[[Protea curvata]] ||Barberton sugarbush ||88.1 |- |[[Basboom]]||[[Dais cotinifolia]]||Pompon tree||521 |- |[[Basboontjie]]||[[Elephantorrhiza burkei]]||Sumach bean||193 |- |[[Basterkreupelhout]] ||[[Leucospermum patersonii]] ||Silver-edge pincushion ||85 |- |[[Basterstinkhout]] ||[[Ocotea kenyensis]] ||Mock Stinkwood ||119 |- |[[Bastersuikerappel]] ||[[Hexalobus monopetalus]] ||Shakama Plum ||106 |- |[[Baster-suurpruim]] ||[[Olax dissitiflora]] ||Bastard sourplum ||101 |- |[[Basterkokerboom]] ||[[Aloidendron pillansii]] ||Bastard quiver tree ||30 |- |[[Bastertambotie]] ||[[Cleistanthus schlechteri]]||False tamboti||320 |- |[[Bastervy]] ||[[Trilepisium madagascariense]] ||Bastard fig ||45 |- |[[Baviaanskloofseder]]||[[Widdringtonia schwarzii]] ||Willowmore cedar||21 |- |[[Bedford-broodboom]] ||[[Encephalartos cycadifolius]] ||Bedford cycad ||14.14 |- |[[Beesganna]] ||[[Salsola arborea]] ||Cattle ganna ||103.2 |- |[[Bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii]]||Mountain aloe||29.5 |- |[[Bergbamboes]] ||[[Bergbambos tessellatus]] ||Drakensberg bamboo ||21.5 |- |[[Bergbas]] ||[[Osyris lanceolata]] ||Rock tannin bush ||100 |- |[[Bergbrandnetel]] ||[[Obetia tenax]] ||Mountain nettle ||70 |- |[[Berghardepeer]] ||[[Olinia emarginata]]||Olive||514 |- |[[Bergkaree]] ||[[Searsia leptodictya]] ||Mountain karree||387 |- |[[Bergkoeniebos]] ||[[Searsia divaricata]] || Mountain Kuni-bush ||381.2 |- |[[Bergmahonie]] ||[[Entandrophragma caudatum]]||Mountain mahogany||293 |- |[[Bergsering]] ||[[Kirkia wilmsii]]||Mountain seringa||269 |- |[[Bergsipres]] ||[[Widdringtonia nodiflora]]||Mountain cypress||20 |- |[[Bergtaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. integrifolia]] ||Mountain Firethorn Currant ||392.3 |- |[[Bergwasbessie]] ||[[Morella microbracteata]] ||Mountain waxberry ||37.2 |- |[[Bergwildepiesang]] ||[[Strelitzia caudata]]||Transvaal wild banana||33 |- |[[Besembos]] ||[[Searsia erosa]] ||Broom karee ||383 |- |[[Besemkraaibessie]] ||[[Searsia fastigiata]] ||Broom Currant ||383.1 |- |[[Besemtrosvy]]||[[Ficus sur]]||Broom cluster fig||50 |- |[[Bitteraalwyn]] ||[[Aloe ferox]] ||Bitter aloe ||29.2 |- |[[Bitterblaar]]||[[Brachylaena elliptica]]||Bitter-leaf||725 |- |[[Bitterkaree]] ||[[Searsia marlothii]] ||Bitter karee ||389.2 |- |[[Bittervalsdoring]]||[[Albizia amara]]||Bitter false-thorn||149 |- |[[Blinkblaar]]||[[Rhamnus prinoides]]||Dogwood||452 |- |[[Blinkblaarkanniedood]]||[[Commiphora schimperi]]||Glossy-leaved corkwood||287 |- |[[Blinkblaar-wag-’n-bietjie]]||[[Ziziphus mucronata]]||Buffalo-thorn||447 |- |[[Blinkblaarwitessenhout]]||[[Bersama lucens]]||Glossy white ash||439 |- |[[Blinkfluweelkaree]] ||[[Searsia quartiniana]] ||Glossy velvet karee ||393 |- |[[Blinkhardebos]] ||[[Phylica oleifolia]] ||Glossy Hard-leaf ||453.3 |- |[[Blinktaaibos]]||[[Searsia lucida]]||Glossy wild currant||388.1 |- |[[Blombos]] ||[[Metalasia densa]] ||Common flowerbush ||735.4 |- |[[Blosende-suikerbos]] ||[[Protea stokoei]] ||Pink sugarbush ||97.5 |- |[[Bloubitterbessie]] ||[[Strychnos usambarensis]]||Blue bitterberry||631 |- |[[Bloublaarpendoring]] ||[[Gymnosporia glaucophylla]] ||Blue-leaved spikethorn ||399.6 |- |[[Bloublaarrooihout]] ||[[Ochna glauca]] ||Blue-leaved plane ||479.3 |- |[[Bloubos]]||[[Diospyros lycioides]]||Karoo bluebush||605.2 |- |[[Bloubroodboom]] ||[[Encephalartos nubimontanus]] ||Blue cycad ||14.9 |- |[[Bloughwarrie]] ||[[Euclea crispa]]||Mountain guarri||594 |- |[[Blouhaak]] ||[[Acacia erubescens]]||Blue thorn||164 |- |[[Bloukoeniebos]] ||[[Searsia glauca]] ||Blue Kuni-bush ||383.2 |- |[[Bloulourier]] ||[[Cryptocarya angustifolia]] ||Blue Laurel ||112 |- |[[Blou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. america]] ||Blue sourplum||101.5 |- |[[Bloutaaibos]] ||[[Searsia zeyheri]] ||Blue crowberry ||396.1 |- |[[Blyderivierbroodboom]] ||[[Encephalartos cupidus]] ||Blyde River cycad ||14.13 |- |[[Blydesuikerbos]] ||[[Protea laetans]] ||Blyde sugarbush ||90.4 |- |[[Bobbejaankoolbos]] ||[[Othonna triplinervia]] ||Three-veined othonna ||741 |- |[[Bobbejaankos]] ||[[Stangeria eriopus]] ||Natal grass cycad ||14.21 |- |[[Boesmansgif]]||[[Acokanthera oppositifolia]]||Common poison-bush||639 |- |[[Boesmanstee]]||[[Catha edulis]]||Bushman's tea||404 |- |[[Boesmanrivier-broodboom]] ||[[Encephalartos trispinosus]] ||Bushman's River cycad ||14.18 |- |[[Bokbitterappel]] ||[[Solanum aculeastrum]]||Goat-apple||669.3 |- |[[Bokkeveldpoppiesbos]] ||[[Paranomus bracteolaris]] ||Smooth-leaved tree-sceptre ||72.3 |- |[[Boomaalwyn]]||[[Aloidendron barberae]]||Tree aloe||28 |- |[[Boomranknetel]] ||[[Urera trinervis]] ||tree climbing-nettle ||70.1 |- |[[Borselaalwyn]] ||[[Aloe rupestris]] ||Bottlebrush aloe ||30.3 |- |[[Bosappelblaar]]||[[Philenoptera sutherlandii]]||Forest appleleaf||228 |- |[[Bosbeesklou]]||[[Bauhinia tomentosa]]||Bush neat's foot||208.1 |- |[[Bosboerboon]]||[[Schotia latifolia]]||Bush boer-bean||204 |- |[[Bosboomvaring]]||[[Cyathea capensis]]||Forest tree fern||2 |- |[[Bosdoringklipels]]||[[Canthium inerme]]||Common turkey-berry||708 |- |[[Bosgeelmelkhout]]||[[Garcinia gerrardii]]||Forest mangosteen||485 |- |[[Bosjakkalskoffie]]||[[Tricalysia capensis]]||Forest jackal-coffee||698 |- |[[Bosjesmansbrood]] ||[[Encephalartos caffer]] ||Grahamstown cycad ||14.11 |- |[[Boskamhout]]||[[Baphia racemosa]]||Natal camwood||224 |- |[[Boskanariebessie]] ||[[Suregada procera]] ||Suregada procera ||339 |- |[[Boskanniedood]]||[[Commiphora woodii]]||Forest corkwood||291 |- |[[Boskatjiepiering]]||[[Gardenia thunbergia]]||Forest gardena<br />White gardenia||692 |- |[[Boskiepersol]]||[[Cussonia sphaerocephala]]||Natal forest cabbage tree||564.2 |- |[[Boskokoboom]] ||[[Maytenus deflexa]] ||Forest kokotree ||402.9 |- |[[Boskoorsbessie]]||[[Croton sylvaticus]]||Forest fever-berry||330 |- |[[Boskoorsboom]]||[[Anthocleista grandiflora]]||Forest fever tree||632 |- |[[Boskranses]]||[[Atalaya natalensis]]||Natal krantz ash||429 |- |[[Boslaventelboom]]||[[Heteropyxis canescens]]||Forest lavender tree||454 |- |[[Boslepelhout]]||[[Cassine peragua]]||Mountain saffron||414 |- |[[Bosmelkbessie]]||[[Manilkara discolor]]||Forest milkberry||588 |- |[[Bosmelkhout]]||[[Vitellariopsis marginata]]||Natal bush milkwood||590 |- |[[Bosmirtebessie]]||[[Eugenia natalitia]]||Common forest myrtle||553.2 |- |[[Bosnanabessie]] ||[[Searsia grandidens]] ||Sharp-toothed Currant ||381.3 |- |[[Bosolienhout]]||[[Olea woodiana]]||Forest olive||620 |- |[[Bospaddaboom]]||[[Tabernaemontana ventricosa]]||Forest toad tree||645 |- |[[Bospeper]] ||[[Piper capense]] ||Wild pepper ||34.5 |- |[[Bosperske]]||[[Rawsonia lucida]]||Forest peach||491 |- |[[Bosrooiessenhout]]||[[Trichilia dregeana]]||Forest mahogany||300 |- |[[Bosrooihout]] ||[[Ochna arborea var. oconnorii]] ||Forest plane ||482 |- |[[Bosrooimelkhout]]||[[Mimusops obovata]]||Red milkwood||584 |- |[[Bosrosyntjie]]||[[Grewia lasiocarpa]]||Forest raisin||461 |- |[[Bossaffraan]]||[[Elaeodendron croceum]]||Small-leaved saffron||415 |- |[[Bosstamvrug]]||[[Chrysophyllum viridifolium]]||Fluted milkwood||580 |- |[[Bostaaibos]] ||[[Searsia chirindensis]]||Red currant||380 |- |[[Bosvaalbos]] ||[[Brachylaena transvaalensis]]||Woodland silver oak||731 |- |[[Bosvaderlandswilg]] ||[[Combretum kraussii]]||Forest bushwillow||540 |- |[[Bosvalsnetel]] ||[[Acalypha glabrata]]||Forest mock nettle||335.1 |- |[[Bosvalspendoring]] ||[[Putterlickia verrucosa]] ||False forest spike-thorn ||403.2 |- |[[Bosveldboekenhout]] ||[[Faurea saligna]]||Transvaal beech||75 |- |[[Bosveldharpuisboom]]||[[Ozoroa paniculosa]]||Broad-leaved resin tree||375 |- |[[Bosveldkandelaarnaboom]]||[[Euphorbia cooperi]]||Bushveld candelabra tree||346 |- |[[Bosveldkatjiepiering]]||[[Gardenia volkensii]]||Transvaal gardenia||691.1 |- |[[Bosveld-halfmaanranker]] ||[[Cocculus hirsutus]] || Python Climber ||104.5 |- |[[Bosveld-klipels]]||[[Psydrax livida]]||Green quar||713 |- |[[Bosveld-rooiklapperbos]] ||[[Erythrophysa transvaalensis]]||Transvaal red balloon||436.2 |- |[[Bosveldpendoring]] ||[[Gymnosporia mossambicensis]] ||Black Forest Spike-thorn ||399.10 |- |[[Bosveldsaffraan]]||[[Elaeodendron transvaalense]]||Condiment saffron||416 |- |[[Bosveldvalsdoring]]||[[Albizia harveyi]]||Common false-thorn||155 |- |[[Bosveldwitklokke]]||[[Rothmannia fischeri]]||Cape gardenia||694 |- |[[Bosveldwitysterhout]]||[[Vepris reflexa]]||Bushveld white ironwood||260 |- |[[Bosvlier]]||[[Nuxia floribunda]]||Forest elder||634 |- |[[Bosvy]]||[[Ficus craterostoma]]||Forest fig||52 |- |[[Boswaterbessie]]||[[Syzygium gerrardii]]||Forest waterwood||556 |- |[[Bosysterpruim]]||[[Drypetes gerrardii]]||Forest ironplum||314 |- |[[Botriviersuikerbos]] ||[[Protea compacta]] ||Bot River sugarbush || 87.1 |- |[[Bottelboom]]||[[Pachypodium lealii]]||Bottle tree||648 |- |[[Botterboom]]||[[Tylecodon paniculatus]]||Butter tree||137.1 |- |[[Botterklapper]]||[[Strychnos madagascariensis]]||Black monkey orange||626 |- |[[Botterknoppietolbos]] ||[[Leucadendron loranthifolium]] ||Green-flower sunbush ||81.5 |- |[[Braamtaaibos]] ||[[Searsia batophylla]] ||Bramble currant ||377.3 |- |[[Breëblaarboekenhout]]||[[Faurea rochetiana]]||Broad-leaved beech||76 |- |[[Breëblaarkoraalboom]]||[[Erythrina latissima]]||Broad-leaved coral tree||244 |- |[[Breëblaarkweper]]||[[Cryptocarya latifolia]]||Broad-leaved quince||113 |- |[[Breëblaarpluisbos]] ||[[Lopholaena platyphylla]] || Broad-leaved fluff bush||738.1 |- |[[Breëblaarsuikerbos]] ||[[Protea eximia]] ||Broad-leaf sugarbush ||88.3 |- |[[Breëblaarwasbessie]] ||[[Morella pilulifera]] ||Broad-leaved waxberry ||37 |- |[[Breëblaarwitgat]] ||[[Boscia mossambicensis]] ||Broad-leaved Shepherd Tree ||127 |- |[[Breekhout]]||[[Alberta magna]]||Magnificent flame bush||701 |- |[[Breëpeulvalsdoring]]||[[Albizia forbesii]]||Broad-pod false-thorn<br />Broadpod albizia||154 |- |[[Breëriviergeelhout]]||[[Podocarpus elongatus]]||Breede river yellowwood||15 |- |[[Brosblaar]]||[[Galpinia transvaalica]]||Transvaal privet||523 |- |[[Brosdoring]] ||[[Phaeoptilum spinosum]] ||Brittle Thorn ||103.7 |- |[[Bruinaalwyn]] ||[[Aloe vryheidensis]] ||Brown aloe ||29.1 |- |[[Bruinivoor]]||[[Berchemia discolor]]||Brown ivory||449 |- |[[Bruinysterhout]] ||[[Homalium dentatum]]||Brown ironwood||501 |- |[[Bubu-vy]] ||[[Ficus bubu]] ||Bubu Fig ||56 |- |[[Buig-my-nie]]||[[Buxus macowanii]]||Cape box||358 |- |[[Bukshardeblaar]] ||[[Phylica buxifolia]] ||Box Hard-leaf ||453.1 |- |[[Clanwilliam-aalwyn]] ||[[Aloe comosa]] ||Clanwilliam aloe ||28.7 |- |[[Clanwilliamseder]]||[[Widdringtonia cedarbergensis]]||Clanwilliam cedar||19 |- |[[Delagoadoring]]||[[Acacia welwitschii]]||Delagoa thorn<br />Hairy umbrella thorn||163 |- |[[Deurmekaarbos]]||[[Ehretia rigida]]||Puzzle bush||657 |- |[[Dikbas]]||[[Lannea discolor]]||Live-long||362 |- |[[Dikblaarmirtebessie]] || [[Eugenia umtamvunensis]] ||Thick-leaved myrtleberry ||553.6 |- |[[Disseldoring]] ||[[Berkheya chamaepeuce]] ||Tree thistle thorn ||742 |- |[[Donkievy]] ||[[Mestoklema arboriforme]] ||Donkey mesemb ||103.6 |- |[[Dopperkiaat]]||[[Pterocarpus rotundifolius]]||Round-leaved teak||237 |- |[[Doppruim]]||[[Pappea capensis]]||Jacket-plum||433 |- |[[Doringbroodboom]] ||[[Encephalartos horridus]] ||Eastern Cape blue cycad ||14.15 |- |[[Doringkanniedood]]||[[Commiphora glandulosa]]||Tall common corkwood||285.1 |- |[[Doringkatjiepiering]]||[[Hyperacanthus amoenus]]||Thorny gardenia||690 |- |[[Doringolm]]||[[Chaetacme aristata]]||Thorny elm||43 |- |[[Doringpeer]]||[[Scolopia zeyheri]]||Thorn pear||498 |- |[[Doringtaaibos]] ||[[Searsia longispina]] ||Spiny Currant ||388 |- |[[Drakensbergboomheide]] ||[[Erica dracomontana]] || Dragon Heath ||574.2 |- |[[Drakensbergbroodboom]] ||[[Encephalartos ghellinckii]] ||Drakensberg cycad ||5 |- |[[Drakensbergkaree]] ||[[Searsia montana]] ||Drakensberg Karee ||384.1 |- |[[Drakensbergpendoring]] ||[[Gymnosporia devenishii]] ||Drakensberg Spike-thorn ||399.5 |- |[[Driedoring]] ||[[Rhigozum trichotomum]] ||Three-thorn Rhigozum ||676.1 |- |[[Driehaakdoring]]||[[Senegalia senegal]]||Threehook thorn||185.1 |- |[[Drietandkanferbos]]||[[Tarchonanthus trilobus]]||Trident camphortree||735 |- |[[Dubbelkroonboom]]||[[Julbernardia globiflora]]||African munondo||207.1 |- |[[Duikerbessie]] ||[[Sapium integerrimum]] ||Duiker-berry||343 |- |[[Duine-olienhout]] ||[[Olea exasperata]] ||Dune olive ||619 |- |[[Duinbroodboom]] ||[[Encephalartos arenarius]] ||Alexandria cycad ||3.2 |- |[[Duinebruidsbos]]||[[Pavetta revoluta]]||Dune bride's bush||720 |- |[[Duineganna]] ||[[Caroxylon nollothensis]] ||Dune ganna ||103.9 |- |[[Duineghwarrie]]||[[Euclea racemosa]]||Dune guarri<br />Sea guarri||599.3 |- |[[Duinegifboom]] ||[[Acokanthera oblongifolia]] ||Dune poison-bush||638 |- |[[Duinekokoboom]] ||[[Maytenus procumbens]] ||Dune Koko Tree ||401.1 |- |[[Duinekraaibessie]] ||[[Searsia crenata]] ||Dune Crowberry ||380.1 |- |[[Duinemirtebessie]]||[[Eugenia capensis]]||Dune myrtle||553.1 |- |[[Duinependoring]] ||[[Gymnosporia arenicola]] ||Dune Spike-thorn ||399.4 |- |[[Duinesterappel]] ||[[Diospyros rotundifolia]] ||Dune star-apple ||608 |- |[[Duinetaaibos]] ||[[Searsia laevigata]] ||Dune Currant ||385.2 |- |[[Duinetolbos]] ||[[Leucadendron coniferum]] ||Dune conebush ||82 |- |[[Duinevalstaaibos]]||[[Allophylus natalensis]]||Dune false currant||426 |- |[[Duinseepbessie]]||[[Deinbollia oblongifolia]]||Dune soap-berry||430 |- |[[Duinewasbessie]] ||[[Morella cordifolia]] ||Dune waxberry ||37.1 |- |[[Dunblaarfonteinbos]]||[[Psoralea glabra]] || Narrow-leaf Fountain-bush ||226.9 |- |[[Dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos humilis]] ||Dwarf cycad ||14.16 |- |[[Dwergpruimbas]] ||[[Osyris speciosa]] ||Cape sumach ||100.1 |- |[[Dwergvy]] ||[[Ficus pygmaea]] || Dwarf fig ||50.2 |- |[[Ebbehoutghwarrie]]||[[Euclea pseudebenus]]||Ebony tree<br />Black ebony||598 |- |[[Enkelblaarkiepersol]]||[[Cussonia natalensis]]||Rock cabbage tree||562 |- |[[Enkeldoring]]||[[Acacia robusta]]||Ankle thorn<br />Splendid thorn<br />Brack thorn||183 |- |[[Enkeldoring-noemnoem]]||[[Carissa spinarum]]||Simple-spine carissa<br />Conkerberry<br />Arabian num-num||640.4 |- |[[Enkelgroendoring]]||[[Balanites aegyptiaca]]||Desert date<br />Egyptian balsam||251.1 |- |[[Ertjiehout]] ||[[Craibia zimmermannii]] ||Peawood ||229 |- |[[Eskarpspeldekussing]] ||[[Leucospermum saxosum]] ||Escarpment Pincushion ||85.3 |- |[[Essenhout]]||[[Ekebergia capensis]]||Cape ash||298 |- |[[Fluweelboswilg]]||[[Combretum molle]]||Velvet bushwillow||537 |- |[[Fluweelkanniedood]]||[[Commiphora mollis]]||Velvet corkwood||280 |- |[[Fluweelkaree]] ||[[Searsia engleri]] ||Velvet Karee ||382 |- |[[Fluweelklipels]]||[[Canthium gilfillanii]]||Velvet rockalder||706 |- |[[Fluweelsoetbessie]]||[[Bridelia mollis]]||Velvet sweetberry||325 |- |[[Fluweelvrughardeblaar]] ||[[Phylica purpurea]] ||Velvet-fruited/hardleaf ||453.5 |- |[[Fluweelvrugzanha]]||[[Zanha africana]]||Velvet-fruit zanha||438.5 |- |[[Fonteinbos]]||[[Psoralea aphylla]] || Leafless Fountain-bush ||226.8 |- |[[Fransaalwyn]]||[[Aloe pluridens]]||French aloe||30.1 |- |[[Fynbitterblaar]]||[[Brachylaena ilicifolia]]||Small bitter-leaf||728 |- |[[Fynblaarrooihout]]||[[Ochna serrulata]]||Small-leaved plane||479.1 |- |[[Fynbossterappel‎]] ||[[Diospyros glabra]] ||Blueberry bush ||603.1 |- |[[Gamtooskiepersol]] ||[[Cussonia gamtoosensis]] ||Gamtoos cabbage tree||565.2 |- |[[Gannabos]] ||[[Salsola aphylla]] ||Lye ganna ||103.3 |- |[[Gariepbauhinia]]||[[Adenolobus garipensis]]||Blue neat's foot||208 |- |[[Gariep-harpuisboom]]||[[Ozoroa namaquensis]]||Gariep resin tree ||373.2 |- |[[Gariepkaree]] ||[[Searsia populifolia]] ||Gariep Karee ||391.1 |- |[[Garieppendoring]] ||[[Gymnosporia gariepensis]] ||Gariep Spike-thorn ||401.5 |- |[[Gariepsmalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. lanceolata]] ||Gariep narrow-leaved spikethorn ||401.10 |- |[[Geelberggranaat]]||[[Rhigozum obovatum]]||Yellow pomegranate||675 |- |[[Geelbitterbessie]] ||[[Strychnos mitis]] ||Yellow Bitterberry ||627 |- |[[Geelblomvoëlbessie]]||[[Psychotria capensis]]||Bird-berry||723 |- |[[Geelhout]]||[[Podocarpus latifolius]]||Real yellowwood||18 |- |[[Geelkeurboom]]||[[Calpurnia aurea]]||Natal laburnum||219 |- |[[Geelpapierkelk]]||[[Monotes glaber]]||Palefruit monotes||486.5 |- |[[Geelsuikerbos]] ||[[Protea aurea aurea]] ||Common shuttlecock sugarbush ||90.3 |- |[[Geelwortelboom]]||[[Steganotaenia araliacea]]||Carrot tree||569 |- |[[Geneesblaarboom]] ||[[Solanum giganteum]]||Healing-leaf tree||669.4 |- |[[Gewone drolpeer]] ||[[Dombeya rotundifolia]]||Common wild pear||471 |- |[[Gewone ghwarrie]] ||[[Euclea undulata]]||Common guarri||601 |- |[[Gewone haakdoring]] ||[[Acacia caffra]]||Common hook-thorn||162 |- |[[Gewone hardeblaar]] ||[[Phylica paniculata]]||Common hard-leaf||453.2 |- |[[Gewone kanariebessie]] ||[[Suregada africana]] ||Common canaryberry ||338 |- |[[Gewone kanniedood]] ||[[Commiphora pyracanthoides]] ||Firethorn corkwood ||285 |- |[[Gewone kraaibessie]] ||[[Searsia pentheri]]||Common crow-berry||391 |- |[[Gewone luisiesbos]] ||[[Leucospermum cuneiforme]] ||Wart-stemmed pincushion ||84.2 |- |[[Gewone protea]] ||[[Protea caffra]]||Common sugarbush||87 |- |[[Gewone taaibos]] ||[[Searsia pyroides]]||Common wildcurrant<br />||392 |- |[[Gewone wildekweper]] ||[[Cryptocarya transvaalensis]] ||Mountain Wild-quince ||114 |- |[[Gewone wildepietersieliebos]]||[[Heteromorpha arborescens]]||Parsley-tree / parsnip-tree||568 |- |[[Gewone wildevy]]||[[Ficus burkei]]||Common wild fig||48 |- |[[Gifboom]]||[[Euphorbia virosa]]||Poison euphorbia|| |- |[[Gifbergboomvygie]] ||[[Stoeberia giftbergensis]] ||Gifberg tree-vygie ||756 |- |[[Gifolyf]]||[[Peddiea africana]]||Poison-olive||517 |- |[[Gifsterappel]] ||[[Diospyros dichrophylla]] ||Poison star-apple ||603 |- |[[Gladblaarbaakhout]]||[[Greyia sutherlandii]]||Natal bottlebrush||446 |- |[[Gladdeblompeer]]||[[Dombeya cymosa]]||Natal wild pear||469 |- |[[Gladdekola]]||[[Cola natalensis]]||Coshwood||478 |- |[[Gladdeslapmispel]]||[[Lagynias lasiantha]]||Natal medlar||705 |- |[[Gladdesuurpruim]] ||[[Ximenia caffra var natalensis]] ||Smooth-twigged sourplum ||103.1 |- |[[Goueklokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia obtusifolia]] ||Golden Bell-bean ||677.1 |- |[[Goue-tee]]||[[Aspalathus pendula]] || Golden tea ||225.11 |- |[[Gordonia-valspendoring]] ||[[Putterlickia saxatilis]] ||Gordonia false spike-thorn ||403.4 |- |[[Graskopaalwyn]] ||[[Aloe alooides]] ||Graskop aloe ||28.3 |- |[[Grasveldboomvaring]] ||[[Cyathea dregei]] ||Common tree fern ||1 |- |[[Grasveldrooihout]] ||[[Ochna confusa]] ||Grassland plane ||479.4 |- |[[Griekwakokoboom]] ||[[Maytenus ilicina]] ||Griqua kokotree ||398.5 |- |[[Griekwasuurkaree]] ||[[Searsia tridactyla]] ||Griqua sour karee ||394.2 |- |[[Groefbasboomheide]] ||[[Erica canaliculata]] ||Grooved-bark tree erica ||573.1 |- |[[Groenappel]] ||[[Monodora junodii var. junodii]] ||Green Apple ||107 |- |[[Groenblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba natalensis]] ||Green-leaved Worm Bush ||129.1 |- |[[Groendoring]]||[[Balanites maughamii]]||Green thorn||251 |- |[[Groenhofiesuikerbos]] ||[[Protea coronata]] ||Green sugarbush ||91.1 |- |[[Groenklapper]]||[[Strychnos spinosa]]||Green monkey orange||629 |- |[[Groenstamkanniedood]]|| [[Commiphora neglecta]]||Green-stem corkwood||283 |- |[[Groot-haakbessie]] || [[Artabotrys brachypetalus]] ||Large Hook-berry ||105.1 |- |[[Grootblaardrakeboom]] ||[[Dracaena aletriformis]]||Large-leaved dragon tree||30.9 |- |[[Grootblaarlaventelboom]] ||[[Heteropyxis dehniae]]||Large-leaved lavender tree||455.1 |- |[[Grootblaarpieringbessie]] ||[[Cordia africana]]||Large-leaved saucer-berry||651 |- |[[Grootblaarrotsvy]] ||[[Ficus abutilifolia]]||Large-leaved rock fig||63 |- |[[Grootblaarsekelbos]] ||[[Dichrostachys cinerea subsp. nyassana]]||Large-leaved sicklebush<br />African sicklebush||190.1 |- |[[Grootblaaruiehout]] ||[[Cassipourea gummiflua]]||Large-leaved onionwood||530 |- |[[Grootblaarvalsdoring]] ||[[Albizia versicolor]]||Large-leaved false-thorn||158 |- |[[Grootblompendoring]] ||[[Gymnosporia putterlickioides]] ||Large-flowered Spike-thorn ||402.1 |- |[[Grootgeelbos]] ||[[Leucadendron eucalyptifolium]] ||Gum-leaved conebush ||81 |- |[[Groot-mirting]] ||[[Myrsine pillansii]] ||Large Cape myrtle ||577.2 |- |[[Grootnoemnoem]]||[[Carissa macrocarpa]]||Big num-num||640.3 |- |[[Grootsuikerbos]] ||[[Protea gaguedi]] ||African Sugarbush ||89 |- |[[Grootvalsmopanie]] ||[[Guibourtia coleosperma]] ||Copalwood ||199 |- |[[Grootvrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia grandifolia]] ||Large-leaved Forest Spike-thorn ||399.7 |- |[[Grootvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia oxycarpa]] ||Large-fruited Spike-thorn ||401.9 |- |[[Grootvrugtrosvy]] ||[[Ficus sycomorus subsp. gnaphalocarpa]] ||Large-fruited sycamore fig ||66.1 |- |[[Growweblaarkatsnorbosse]] ||[[Rotheca myricoides]]||Blueflower tinderwood||667.1 |- |[[Growweblaarpieringbessie]] ||[[Cordia ovalis]]||Satinbark saucerbush<br />Snot berry||654 |- |[[Growweblaarstinkhout]] ||[[Celtis gomphophylla]] ||False white stinkwood ||40 |- |[[Growweblaartaaibos]] ||[[Searsia refracta]] ||Thorny Crow-berry ||389.1 |- |[[Grysappel]] ||[[Parinari curatellifolia]] ||Mobola plum ||146 |- |[[Gryskokoboom]] ||[[Maytenus albata]] ||Grey kokotree ||401.3 |- |[[Haak-en-Steek]]||[[Acacia tortilis]]||Umbrella thorn||188 |- |[[Halfmens]]||[[Pachypodium namaquanum]]||Elephant's trunk||649 |- |[[Hardekool]]||[[Combretum imberbe]]||Leadwood||539 |- |[[Hardepeer]]||[[Olinia ventosa]]||Hardpear||513 |- |[[Harige ghwarrie]]||[[Eucla natalensis]]||Natal guarri<br />Natal ebony|| |- |[[Harige kanniedood]]||[[Commiphora africana]]||Hairy corkwood||270 |- |[[Harige mirtebessie]] ||[[Eugenia woodii]]||Mountain myrtle||553.4 |- |[[Harige pendoring]] ||[[Gymnosporia pubescens]] ||Hairy Spike-thorn ||402.4 |- |[[Harige perdepram]] ||[[Zanthoxylum humile]] ||Hairy Knobwood||255 |- |[[Harige rotsvy]]||[[Ficus glumosa]]||Mountain fig||64 |- |[[Harige septerboom]] ||[[Paranomus tomentosus]] ||Hairy-leaved tree sceptre ||72.5 |- |[[Harpuiskatjiepiering]]||[[Gardenia resiniflua]]||Resin gardenia||690.2 |- |[[Hartblaarvy]] ||[[Ficus polita subsp. polita]] ||Heart-leaved Fig ||59 |- |[[Heideblaargeelbos]] ||[[Leucadendron ericifolium]] ||Erica-leaved conebush || 80 |- |[[Heilige Venda-bamboes]] ||[[Oxytenanthera abyssinica]] ||Holy Venda Bamboo ||21.6 |- |[[Helikopterboom]]||[[Gyrocarpus americanus]]||Propeller tree||120 |- |[[Henkel-se-geelhout]] ||[[Podocarpus henkelii]]||Henkel's yellowwood||17 |- |[[Hererosesambos]]||[[Sesamothamnus guerichii]] ||Herero sesame-bush||679 |- |[[Heuningboomheide]] ||[[Erica caterviflora]] ||Tree heath ||574 |- |[[Heuningnaboom]]||[[Euphorbia tetragona]]||Honey euphorbia||354 |- |[[Heuningreuksepter]] ||[[Paranomus roodebergensis]] ||Honey-scented sceptre ||72.6 |- |[[Hoedespeld-lukwart]]||[[Oxyanthus pyriformis]]||Natal wildloquat||696.2 |- |[[Hoëveldkiepersol]]||[[Cussonia paniculata]]||Small mountain cabbage||563.1 |- |[[Hophout]]||[[Trema orientalis]]||Pigeonwood||42 |- |[[Horingdoring]]||[[Acacia grandicornuta]]||Horned thorn||168.1 |- |[[Horingpeultjieboom]]||[[Diplorhynchus condylocarpon]]||Horn-pod tree||643 |- |[[Huilboerboon]]||[[Schotia brachypetala]]||Weeping boer-bean||202 |- |[[Huilboom]]||[[Peltophorum africanum]]||Weeping wattle<br />Black wattle||215 |- |[[Impalalelie]]||[[Adenium multiflorum]]||Impala lily||647.3 |- |[[Indiese wortelboom]] ||[[Ceriops tagal]] ||Indian mangrove ||525 |- |[[Jakkalsbessie]]||[[Diospyros mespiliformis]]||Jackalberry||606 |- |[[Jozini-broodboom]] ||[[Encephalartos senticosus]] || Jozizni cycad || |- |[[Kaapboekenhout]]||[[Rapanea melanophloeos]]||Cape beech||578 |- |[[Kaapse boomheide]]||[[Erica tristis]]||False Cape tree heath||575.1 |- |[[Kaapse hardepeer]]||[[Olinia capensis]]||Hard pear||513.1 |- |[[Kaapse kanferfoelie]]||[[Tecoma capensis]]||Cape honeysuckle||673.1 |- |[[Kaapse kiaat]]||[[Strychnos decussata]]||Cape teak||624 |- |[[Kaapse kokoboom]] ||[[Maytenus lucida]] ||Cape kokotree ||401.2 |- |[[Kaapse kranses]]||[[Atalaya capensis]]||Cape krantz ash||428 |- |[[Kaapse kuskiepersol]]||[[Cussonia thyrsiflora]]||Cape coast cabbage tree||565 |- |[[Kaapse kwar]] ||[[Psydrax capensis]] ||Cape quar ||747 |- |[[Kaapse kweper]]||[[Cryptocarya woodii]]||Cape quince||116 |- |[[Kaapse sterkastaiing]] ||[[Sterculia alexandri]] || Cape star-chestnut ||473 |- |[[Kaapse swarthout]] ||[[Maytenus peduncularis]] ||Cape- blackwood ||401 |- |[[Kaapse Uiehout]] ||[[Cassipourea flanaganii]] || Cape onionwood ||528 |- |[[Kaapse wildepiesang]]||[[Strelitzia alba]]||Cape wild banana||32 |- |[[Kaiingbossuikerbos]] ||[[Protea glabra]] ||Clanwilliam sugarbush ||89.1 |- |[[Kaapsehoop-broodboom]] ||[[Encephalartos laevifolius]] ||Kaapsehoop cycad ||6 |- |[[Kalahari-appelblaar]] ||[[Philenoptera nelsii]] ||Kalahari appleleaf||239 |- |[[Kalaharitaaibos]] ||[[Searsia tenuinervis]] ||Rolled-leaf Currant ||393.2 |- |[[Kalahariwildemispel]]||[[Vangueria cyanescens]]||Kalahari wild-medlar||702.3 |- |[[Kamassie]]||[[Gonioma kamassi]]||Kamassi||641 |- |[[Kamdeboo-boekenhout]]||[[Faurea recondita]]||Kamdeboo beechwood||745 |- |[[Kameeldoring]] ||[[Acacia erioloba]]||Camel thorn||168 |- |[[Kameelspoor]] ||[[Piliostigma thonningii]]||Camel's foot||209 |- |[[Kamiesberg-aalwyn]] ||[[Aloe khamiesensis]] ||Khamiesberg aloe ||29.3 |- |[[Kandelaaraalwyn]] ||[[Aloe candelabrum]] ||Candelabrum aloe ||28.5 |- |[[Kanferbos]]||[[Tarchonanthus camphoratus]]||Wild camphor bush||733 |- |[[Kaokogroendoring]]||[[Balanites angolensis]]||Angolan torchwood<br />Simple-thorned torchwood||252.1 |- |[[Kaokosesambos]] ||[[Sesamothamnus benguellensis]] ||Kaoko sesame-bush ||679.1 |- |[[Kaokowitgat]] ||[[Boscia microphylla]] ||Kaoko shepherd's tree ||126 |- |[[Karee]] ||[[Searsia lancea]] ||Karree ||386 |- |[[Karee-kanniedood]] || [[Commiphora gracilifrondosa]] ||Karee-leaved commiphora ||284 |- |[[Karooboerboon]] ||[[Schotia afra]] ||Karoo boer-bean ||201 |- |[[Karoobroodboom]] ||[[Encephalartos lehmannii]] ||Karoo cycad ||8.1 |- |[[Karookoeniebos]] ||[[Searsia burchellii]] ||Karoo kunibush ||379 |- |[[Karoonoemnoem]] ||[[Carissa haematocarpa]] ||Karoo numnum ||640.2 |- |[[Karoopendoring]] ||[[Gymnosporia karooica]] ||Karoo spikethorn ||401.7 |- |[[Karoowitgat]] ||[[Boscia oleoides]] ||Karoo Shepherd Tree ||128 |- |[[Kasuur]]||[[Pittosporum viridiflorum]]||Cheesewood||139 |- |[[Katstertaalwyn]] ||[[Aloe castanea]] ||Cat's-tail aloe ||28.6 |- |[[Kei-appel]]||[[Dovyalis caffra]]||Kei-apple||507 |- |[[Keibaakhout]]||[[Greyia flanaganii]]||Kei bottlebrush||444 |- |[[Keibroodboom]]||[[Encephalartos princeps]]||Kei cycad||12 |- |[[Keivingerblaar]]||[[Vitex obovata]]||Kei fingerlead||661 |- |[[Kerkeibos]]||[[Crassula ovata]]||Kerky-bush<br />Jade plant||137.3 |- |[[Kerriebos]]||[[Hypericum revolutum]]||Curry bush<br />St. Johns wort||484 |- |[[Kersfeessuikerbos]] ||[[Protea welwitschii]] ||Cluster-head sugarbush ||98.2 |- |[[Kershout]]||[[Pterocelastrus tricuspidatus]]||Candlewood||409 |- |[[Kerstolbossuikerbos]] ||[[Protea lanceolata]] ||Lance-leaf sugarbush ||90.1 |- |[[Keurboom]]||[[Virgilia oroboides]]||Cape blossom tree<br />Pink blossom tree||221 |- |[[Kiaat]]||[[Pterocarpus angolensis]]||Wild teak||236 |- |[[Kiepersol]]||[[Cussonia spicata]]||Common cabbage tree||564 |- |[[Kierieklapper]]||[[Combretum hereroense]]||Russet bushwillow||538 |- |[[Kinaboom]]||[[Rauvolfia caffra]]||Quinine tree||647 |- |[[Klapperbos]]||[[Nymania capensis]]||Chinese lantern||295 |- |[[Kleefpeul]]||[[Senna singueana]]||Sticky pod||213.1 |- |[[Kleinblou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. microphylla]] ||Small blue sourplum || 102 |- |[[Kleinblaar-drakeboom]] ||[[Dracaena mannii]] ||Small-leaved dragon tree ||30.8 |- |[[Kleinblaarrotsvy]]||[[Ficus tettensis]]||Small-leaved rock fig||62 |- |[[Kleinblaarpluisbossie]] ||[[Lopholaena coriifolia]] || Small-leaved fluff bush||738 |- |[[Kleinblaarsaffraan]]||[[Elaeodendron zeyheri]]||Zeyher's saffronwood||412 |- |[[Kleinblaarvy]] ||[[Ficus lingua subsp. depauperata]] ||Small-leaved Fig ||55.1 |- |[[Kleinboerboon]]||[[Schotia capitata]]||Dwarf boer-bean||203 |- |[[Kleinbosrooihout]] ||[[Ochna gamostigmata]] ||Small forest plane ||479.5 |- |[[Kleingroendoring]]||[[Balanites pedicellaris]]||Lesser torchwood||252 |- |[[Klein-kanferfoelieboom]]||[[Turraea obtusifolia]]||Small honeysuckle tree||296.1 |- |[[Kleinkoraalboom]]||[[Erythrina humeana]]||Dwarf coral tree||243.1 |- |[[Kleinperdepram]]||[[Zanthoxylum capense]]||Small knobwood||253 |- |[[Kleinvalsmopanie]]||[[Guibourtia conjugata]]||Small copalwood||200 |- |[[Klipels]]||[[Afrocanthium mundianum]]||Rock alder||710 |- |[[Klipharpuisbos]] ||[[Euryops brevipapposus]] ||Rock Resin-bush ||739 |- |[[Kliphout]]||[[Heeria argentea]]||Rockwood||368 |- |[[Klipkershout]]||[[Maytenus oleoides]]||Rock candlewood||400 |- |[[Klokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia zanzibarica]] ||Bell-bean ||677 |- |[[Klokkiespendoring]]||[[Gymnosporia tenuispina]]||Bell spike-thorn||402.8 |- |[[Knolharpuis]] ||[[Othonna arbuscula]] || Traap baboon cabbage ||740 |- |[[Knoppiesboontjie]]||[[Maerua angolensis]]||Bead-bean tree||132 |- |[[Knoppiesdoring]]||[[Acacia nigrescens]]||Knob thorn||178 |- |[[Knoppiesvy]]||[[Ficus sansibarica]]||Knobbly fig||47 |- |[[Kobas]] ||[[Cyphostemma currorii]] ||Cobas||456 |- |[[Koeniebos]] ||[[Searsia undulata]] ||Kuni-bush||389 |- |[[Koeboebessie]] ||[[Mystroxylon aethiopicum]] ||Kooboo-berry||410 |- |[[Koedoebessie]] ||[[Pseudolachnostylis maprouneifolia]]||Kudu-berry||308 |- |[[Koffiebeesklou]]||[[Bauhinia petersiana]] ||Natal neat's foot||208.3 |- |[[Kogelbergvaalstompie]] ||[[Mimetes arboreus]] ||Kogelberg pagoda ||72.1 |- |[[Kokerboom]] ||[[Aloidendron dichotomum]] ||Quiver tree ||29 |- |[[Kokoboom]]||[[Maytenus undata]]||Koko tree||403 |- |[[Kolletjiesblaarvy]] ||[[Ficus nigropunctata]] ||Busse's fig or Dot-leaved fig ||58 |- |[[Komkommerbos]]||[[Thilachium africanum]]||Cucumber bush||136.2 |- |[[Koorsbessie]]||[[Croton megalobotrys]]||Large fever-berry||329 |- |[[Koorsboom]] ||[[Acacia xanthophloea]]||Fever tree||189 |- |[[Koorspeulboom]] ||[[Holarrhena pubescens]] ||Fever-pod ||642 |- |[[Koperstamkanniedood]]||[[Commiphora harveyi]]||Red-stem corkwood||277 |- |[[Koraalboom]]||[[Erythrina lysistemon]]||Common coral tree||245 |- |[[Koraaltaaibos]] ||[[Searsia magalismontana]] ||Coral crowberry ||384.2 |- |[[Korentebos]] ||[[Searsia tomentosa]] ||Bicoloured Currant ||394 |- |[[Kortdoringgranaat]] ||[[Rhigozum brevispinosum]] ||Simple-leaved Rhigozum ||674 |- |[[Kortstamnaboom]] ||[[Euphorbia otjingandu]] ||Short-stemmed candelabra-tree ||748 |- |[[Kosipalm]]||[[Raphia australis]]||Kosi palm||26 |- |[[Kouebasrooihout]]||[[Ochna arborea]]||Cape redwood||479 |- |[[Kraalkriedoring]]||[[Lycium afrum]]||Kraal honey-thorn||669.2 |- |[[Kraalnaboom]]||[[Euphorbia tirucalli]]||Rubber euphorbia||355 |- |[[Kraalpendoring]]||[[Gymnosporia polyacantha subsp. polyacantha]]||Kraal spike-thorn||402.2 |- |[[Kransaalwyn]] ||[[Aloe arborescens]] ||Krantz aloe ||28.1 |- |[[Kransbessie]]||[[Gerrardina foliosa]]||Krantz berry||500 |- |[[Kranssuikerbos]] ||[[Protea rupicola]] ||Krantz sugarbush ||88.2 |- |[[Kremetart]]||[[Adansonia digitata]]||Baobab||467 |- |[[Kreupelhout]]||[[Leucospernum conocarpodendron]]||Tree pincushion||84 |- |[[Kreupelrooihout]] ||[[Ochna inermis]] ||Stunted plane ||480.1 |- |[[Kringboom]]||[[Maerua schinzii]]||Ringwood tree||136 |- |[[Krinkhout]]||[[Securidaca longipedunculata]]||Violet tree||303 |- |[[Kruisbessie]]||[[Grewia occidentalis]]||Cross-berry||463 |- |[[Kunenewaterbessie]] ||[[Syzygium kuneneense]] ||Kunene waterberry ||767 |- |[[Kurkbasklapper]] of Geelklapper||[[Strychnos cocculoides]]||Corky monkey orange||623 |- |[[Kurkbasrooihout]] ||[[Ochna maguirei]] ||Corky-barked plane ||766 |- |[[Kurkbos]] ||[[Mundulea sericea]]||Cork bush||226 |- |[[Kurkvoëlbessie]] ||[[Psychotria suber]] ||Corky birdberry ||769 |- |[[Kusjakkalskoffie]] ||[[Tricalysia sonderiana]] ||Coastal Jackal-coffee ||700 |- |[[Kuskanferbos]] ||[[Tarchonanthus littoralis]]||Coastal camphor bush||733.2 |- |[[Kuskatoenboom]] ||[[Hibiscus tiliaceus]]||Lagoon hibiscus<br />Wild cotton tree||464 |- |[[Kuskoraalboom]] ||[[Erythrina caffra]]||Coast coral tree ||242 |- |[[Kuslooibas]] ||[[Osyris compressa]] ||Coast tannin bush ||99 |- |[[Kusrooimelkhout]]||[[Mimusops caffra]]||Coastal red milkwood||583 |- |[[Kustaaibos]] ||[[Searsia nebulosa]] ||Coastal Currant ||390.1 |- |[[Kusvaalbos]]||[[Brachylaena discolor]]||Coast silver oak||724 |- |[[Kuswildepiesang]]||[[Strelitzia nicolai]]||Natal wild banana||34 |- |[[Kuswitessenhout]] ||[[Bersama swinnyi]] ||Coastal white-ash ||441 |- |[[Kuswurgvy]]||[[Ficus natalensis]]||Natal fig<br />Wild fig||57 |- |[[Kwar]]||[[Psydrax obovata]]||Coastal quar||711 |- |[[Laeveldbittertee]]||[[Vernonia colorata]]||Lowveld bitter-tea||723.4 |- |[[Laeveldmelkbessie]]||[[Manilkara mochisia]]||Lowveld milkberry||587 |- |[[Laeveldnaboom]]||[[Euphorbia evansii]]||Lowveld euphorbia||348 |- |[[Laeveldsterkastaiing]]||[[Sterculia murex]]||Lowveld chestnut||475 |- |[[Laeveldvaalbos]]||[[Brachylaena huillensis]]||Lowveld silver oak||727 |- |[[Laeveldvy]]||[[Ficus stuhlmannii]]||Lowveld fig||65 |- |[[Laingsburgtolbos]] ||[[Leucadendron osbornei]] ||Laingsburg conebush ||81.7 |- |[[Lalapalm]]||[[Hyphaene coriacea]]||Lala palm||23 |- |[[Langbeentjie]] ||[[Leucadendron procerum]] ||Ivory conebush ||81.2 |- |[[Laventelboom]] ||[[Heteropyxis natalensis]]||Lavender tree||455 |- |[[Laventelkoorsbessie]]||[[Croton gratissimus]]||Lavender croton<br />Lavender fever-berry||328 |- |[[Loerietolbos]] ||[[Leucadendron loeriense]] ||Loerie conebush ||80.7 |- |[[Lydenburg-broodboom]] ||[[Encephalartos inopinus]] || Lydenburg cycad ||5.1 |- |[[Lebombo-aalwyn]] ||[[Aloe spicata]] ||Lebombo aloe ||30.4 |- |[[Lebombo-broodboom]] ||[[Encephalartos lebomboensis]] || Lebombo cycad ||14.8 |- |[[Lebombokranses]]||[[Atalaya alata]]||Lebombo krantz ash||427 |- |[[Lebombonaboom]]||[[Euphorbia confinalis]]||Lebombo euphoria<br />Lebombo milktree||345 |- |[[Lebombowattel]]||[[Newtonia hildebrandtii]]||Lebombo wattle||191 |- |[[Lebombo-ysterhout]]||[[Androstachys johnsonii]]||Lebombo ironwood||327 |- |[[Lekkerbreek]]||[[Ochna pulchra]]||Peeling plane<br />Peelingbark ochna||483 |- |[[Lekkerruikpeul]]||[[Acacia nilotica]]||Scented thorn||179 |- |[[Lekkervreet]] ||[[Opilia campestris]] || ||100.5 |- |[[Lemoenhout]]||[[Xymalos monospora]]||Lemonwood||111 |- |[[Lemoentjiedoring]]||[[Cassinopsis ilicifolia]]||Lemon thorn||420 |- |[[Lepelhout]]||[[Cassine schinoides]]||Spoon-wood||418 |- |[[Lillie-broodboom]] ||[[Encephalartos dyerianus]] || Lillie cycad ||14.2 |- |[[Lippeblomsuikerbos]] ||[[Protea subvestita]]||Waterlily sugarbush || 98 |- |[[Louriersuikerbos]] ||[[Protea laurifolia]]||Laurel sugarbush||90.2 |- |[[Louriervy]] ||[[Ficus ilicina]] || Laurel rock fig ||53 |- |[[Maanhaarstompie]]||[[Mimetes fimbriifolius]]||Fringed bottlebrush||72.2 |- |[[Magaliesrooihout]] ||[[Ochna pretoriensis]] ||Magalies Redwood ||480.2 |- |[[Malvarosyntjie]]||[[Grewia villosa]]||Mallow raisin||463.3 |- |[[Manketti]]||[[Schinziophyton rautanenii]]||Manketti tree<br />Feather-weight tree||337 |- |[[Mannetjiebos]] ||[[Stoeberia utilis]] ||White Fig ||103.5 |- |[[Maputalanddwababessie]] ||[[Monanthotaxis maputensis]] ||Maputaland dwababerry ||758 |- |[[Maputalandoordeelboom]]||[[Erythrophleum lasianthum]]||Swazi ordeal tree||196 |- |[[Maputaland-raasblaar]]||[[Combretum mkuzense]]||Mkuze bushwillow||545.2 |- |[[Maroela]]||[[Sclerocarya birrea]]||Marula||360 |- |[[Matoppie]]||[[Boscia albitrunca]]||Shepherd's tree||122 |- |[[Meerstamvalsdoring]]||[[Albizia petersiana]]||Multi-stemmed false-thorn<br />Nala tree||153 |- |[[Melkpeer]]||[[Inhambanella henriquesii]]||Milk pear||591 |- |[[Middelburg-broodboom]] ||[[Encephalartos middelburgensis]] ||Middelburg cycad ||14.3 |- |[[Mingerhout]]||[[Breonadia salicina]]||Matumi||684 |- |[[Mitserie]]||[[Bridelia micrantha]]||Mitzeeri||324 |- |[[Modjadji-broodboom]]||[[Encephalartos transvenosus]]||Modjadji giant-cycad||13 |- |[[Moepel]]||[[Mimusops zeyheri]]||Transvaal red milkwood||585 |- |[[Moerasvy]]||[[Ficus trichopoda]]||Swamp fig||54 |- |[[Mopanie]]||[[Colophospermum mopane]]||Mopane||198 |- |[[Mopanie-aalwyn]] ||[[Aloe littoralis]] ||Mopane aloe ||29.4 |- |[[Mopaniegeeldoring]] ||[[Rhigozum zambesiacum]] ||Zambezi Gold ||676 |- |[[Moringaboom]]||[[Moringa Oleifrea]]||Drumstick tree|| |- |[[Msasa]]||[[Brachystegia spiciformis]]||Spring msasa||198.1 |- |[[Msinga-broodboom]]||[[Encephalartos msinganus]]||Msinga cycad ||14.7 |- |[[Mufuti]]||[[Brachystegia boehmii]]||Mufuti msasa<br />Prince-of-Wales msasa||198.2 |- |[[Naaldblaartolbos]] ||[[Leucadendron nobile]] ||Karoo conebush ||81.1 |- |[[Naaldhardeblaar]] ||[[Phylica villosa]] ||Needle hardleaf ||453.4 |- |[[Naboom]]||[[Euphorbia ingens]]||Common tree euphorbia||351 |- |[[Namakwaboomvygie]] ||[[Stoeberia utilis var. lerouxiae]] ||Namaqua tree-vygie ||757 |- |[[Namakwajakkalsbessie]] ||[[Diospyros acocksii]] ||Namaqua jackal-berry ||602 |- |[[Namakwa-rooiklapperbos]]||[[Erythrophysa alata]]||Namaqua red balloon||436.1 |- |[[Namakwavy]]||[[Ficus cordata]]||Sandpaper fig||51 |- |[[Namibharpuisboom]]||[[Ozoroa crassinervia]]||Namibian resin tree||369 |- |[[Namibiese taaibos]] ||[[Searsia pyroides var. dinteri]] ||Namibia firethorn crowberry ||392.1 |- |[[Namibkoraalboom]]||[[Erythrina decora]]||Namib coral tree||243 |- |[[Nanabessie]]||[[Searsia dentata]]||Nana-berry||381 |- |[[Nardouw-luisiesbos]] ||[[Leucospermum praemorsum]] ||Nardouw fountain pincushion ||85.1 |- |[[Natal-aalwyn]] ||[[Aloe spectabilis]] ||Natal aloe ||30.6 |- |[[Natal-ghwarrie]] ||[[Euclea natalensis subsp. natalensis]] ||Natal guarri ||597 |- |[[Natal-kweper]] ||[[Cryptocarya natalensis]] ||Sandstone Quince ||117.1 |- |[[Natalwilger]] ||[[Salix mucronata subsp. woodii]] ||Natal willow ||36.2 |- |[[Natalkaree]] ||[[Searsia natalensis]] ||Northern dune currant ||390 |- |[[Naukluft-karee]] ||[[Searsia volkii]] ||Naukluft rhus ||396.2 |- |[[Ngotshe-broodboom]] ||[[Encephalartos aemulans]] || Ngotshe cycad ||14.5 |- |[[Ngoye dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos ngoyanus]] ||Ngoye dwarf cycad ||14.17 |- |[[Nieshout]]||[[Ptaeroxylon obliquum]]||Sneezewood||292 |- |[[Njalaboom]]||[[Xanthocercis zambesiaca]]||Nyala tree||241 |- |[[Noemnoem]] ||[[Carissa bispinosa]] ||Num-num ||640.5 |- |[[Nooienskokerboom]] ||[[Aloidendron ramosissimum]] ||Maiden's quiver tree ||30.2 |- |[[Noordelike Boesmansdruif]]||[[Rhoicissus tridentata subsp. cuneifolia]]||Northern Bushman's grape||456.6 |- |[[Noordelike valspendoring]] ||[[Putterlickia neglecta]] ||Northern false spikethorn ||754 |- |[[Notsung]]||[[Halleria lucida]]||Tree fuchsia||670 |- |[[Olienhout]]||[[Olea europaea subsp. cuspidata]]||Ironwood||617 |- |[[Olifantsrivierbroodboom]]||[[Encephalartos lanatus]]||Olifants river cycad||5.2 |- |[[Omsambeet]]||[[Millettia grandis]]||Umzimbeet||227 |- |[[Onderbos]]||[[Trichocladus crinitus]]||Black hazel||142 |- |[[Oordeelboom]]||[[Erythrophleum africanum]]||Ordeal tree||194 |- |[[Oos-Kaapse reusebroodboom]]||[[Encephalartos altensteinii]]||Eastern Cape cycad||3 |- |[[Oos-Kaapse smalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. linearis]] ||Eastern Cape narrow-leaved spikethorn ||399.1 |- |[[Oostelike koeniebos]] ||[[Searsia pallens]] ||Eastern kunibush ||395 |- |[[Opregte suikerbos]]||[[Protea repens]]||Real sugarbush||94.2 |- |[[Opregte waaierpalm]]||[[Hyphaene petersiana]]||Real fan palm||24 |- |[[Oranje-druiweranker]] ||[[Hyalosepalum caffrum]] ||Orange Grape Creeper ||104.7 |- |[[Ouhout]]||[[Leucosidea sericea]]||Oldwood||145 |- |[[Outeniekwa-erica]]||[[Erica inconstans]] ||Outeniqua tree erica ||574.1 |- |[[Outeniekwa-kreupelhout]] ||[[Leucospermum glabrum]] ||Outeniqua pincushion ||84.3 |- |[[Outeniekwafonteinbos]] ||[[Psoralea diturnerae]] ||Outeniqua fountainbush ||750 |- |[[Outeniekwageelhout]]||[[Afrocarpus falcatus]]||Outeniqua yellowwood||16 |- |[[Outeniekwagonna]] ||[[Passerina falcifolia]] ||Outeniqua gonna ||520 |- |[[Owamboperdepram]] ||[[Zanthoxylum ovatifoliolatum]] ||Kaoko knobwood ||255.2 |- |[[Paddaboom]]||[[Tabernaemontana elegans]]||Toad tree||644 |- |[[Palmiet]] ||[[Prionium serratum]] ||Palmiet ||768 |- |[[Pambatieboom]]||[[Anastrabe integerrima]]||Pambati tree||671 |- |[[Papegaaiboomheide]] ||[[Erica psittacina ]] ||Parrot tree erica ||574.4 |- |[[Papierbasdoring]] ||[[Acacia sieberiana]]||Paper-bark thorn||187 |- |[[Papierbaskanniedood]]||[[Commiphora marlothii]]||Paperbark corkwood||278 |- |[[Papierbasvalsdoring]]||[[Albizia tanganyicensis]]||Paperbark false-thorn||157 |- |[[Parlota broodboom]] ||[[Encephalartos relictus]] ||Parlota cycad ||12.5 |- |[[Pendoring]]||[[Gymnosporia buxifolia]]||Common spike-thorn||399 |- |[[Pendoringkaree]] ||[[Searsia gueinzii]] ||Thorny Karee ||384 |- |[[Pendoringtaaibos]] ||[[Searsia pterota]] ||Winged Currant ||391.2 |- |[[Peperblaarboom]]||[[Warburgia salutaris]]||Pepper-bark tree||488 |- |[[Peperblaarkanniedood]]||[[Commiphora mossambicensis]]||Pepper-leaf corkwood||281 |- |[[Perdekopspeldekussing]] ||[[Leucospermum reflexum]] ||Rocket pincushion ||85.2 |- |[[Perdepis]]||[[Clausena anisata]]||Horsewood<br />False horsewood||265 |- |[[Perdepram]]||[[Zanthoxylum davyi]]||Knobwood||254 |- |[[Persbesem]]||[[Polygala virgata]]||Purple broom<br />Moth-fruit||302.2 |- |[[Perssambreelblom]]||[[Karomia speciosa]]||Wild parasol flower||668 |- |[[Petersvy]]||[[Ficus petersii]]||Peters's wildfig||48.1 |- |[[Peulmahonie]]||[[Afzelia quanzensis]]||Pod mahogany||207 |- |[[Pienkblompeer]]||[[Dombeya burgessia]]||Pink wild pear||468.1 |- |[[Pistoolbos]] ||[[Justicia adhatodoides]] ||Pistol Bush ||681 |- |[[Platkroon]]||[[Albizia adianthifolia]]||Flat crown||148 |- |[[Platorand-broodboom]] ||[[Encephalartos brevifoliolatus]] ||Escarpment cycad ||3.3 |- |[[Platorand-perdepram]] ||[[Zanthoxylum thorncroftii]] ||Escarpment knobwood ||255.3 |- |[[Platorandboekenhout]]||[[Faurea galpinii]]||Forest beechwood||73 |- |[[Platorandkaree]] ||[[Searsia transvaalensis]] ||Escarpment Karee ||394.1 |- |[[Poeierbaskatjiepiering]]||[[Gardenia ternifolia]]||Yellow gardenia<br />Powder-bark gardenia||690.3 |- |[[Poeierkwasboom]]||[[Barringtonia racemosa]]||Lagoon powderpufftree<br />Powder-puff tree||524 |- |[[Pok-ysterhout]]||[[Chionanthus foveolatus]]||Common pock ironwood||615 |- |[[Pomponbruidsbos]] ||[[Pavetta cooperi]] ||Pompom Brides-bush ||719.4 |- |[[Pondo-kokoboom]] ||[[Maytenus oleosa]] ||Pondo kokotree ||400.1 |- |[[Pondopalm]]||[[Jubaeopsis caffra]]||Pondo coconut||27 |- |[[Pondoranktaaibos]] ||[[Searsia acocksii]] ||Pondo Climbing Currant ||377.2 |- |[[Pondorooihout]] ||[[Ochna sp. nov.]] ||Pondo plane ||481.1 |- |[[Pondosybas]] ||[[Maytenus abbottii]] ||Pondo Silky-bark ||398.1 |- |[[Pondotolbos]] ||[[Leucadendron pondoense]] ||Pondoland conebush ||81.4 |- |[[Pondo-vy]] ||[[Ficus bizanae]] || Pondoland fig ||46 |- |[[Pondovalspendoring]] ||[[Putterlickia retrospinosa]] ||Pondo false spike-thorn ||403.3 |- |[[Pondowaterbessie]]||[[Syzygium pondoense]]||Pondo waterwood||558.1 |- |[[Populierblaarvy]] ||[[Ficus fischeri]] ||Poplar-leaved fig ||68 |- |[[Potbergsuikerbos]]||[[Protea aurea potbergensis]]||Potberg sugarbush || 90.6 |- |[[Pronkonderbos]]||[[Trichocladus grandiflorus]]||Green hazel||144 |- |[[Pronkrooihout]]||[[Ochna natalitia]]||Natal plane||481 |- |[[Pylgif]]||[[Adenium boehmianum]]||Namibian impalalily||647.2 |- |[[Pynbos]] ||[[Smodingium argutum]] ||Agony bush ||367 |- |[[Pypsteelboom]]||[[Vitex rehmannii]]||Pipe-stem tree||664 |- |[[Raasblaar]]||[[Combretum zeyheri]]||Large-fruited bushwillow||546 |- |[[Ranksterappel]] ||[[Diospyros simii]] ||Climbing star-apple ||609 |- |[[Renosterkoffie]] ||[[Kraussia floribunda]] ||Rhino-coffee ||700.1 |- |[[Reuseblaarvy]] ||[[Ficus lutea]] ||Giant-leaved Fig ||61 |- |[[Reusebroodboom]]||[[Encephalartos natalensis]]||Natal cycad||10 |- |[[Reuserosyntjie]]||[[Grewia hexamita]]||Giant raisin||460 |- |[[Riemblaar-suikerbos]] ||[[Protea lorifolia]] ||Strap-leaved sugarbush ||91 |- |[[Riffelstam-pendoring]]||[[Gymnosporia heterophylla]]||Zulu spike-thorn||401.6 |- |[[Rivierkriedoring]]||[[Lycium hirsutum]]||River honey-thorn||669.12 |- |[[Riviernaboom]]||[[Euphorbia triangularis]]||River euphorbia||356 |- |[[Riviertaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. gracilis]] ||River firethorn crowberry ||392.2 |- |[[Riviertolbos]] |||[[Leucadendron salicifolium]] ||Common stream conebush ||82.1 |- |[[Riviervaderlandswilg]]||[[Combretum erythrophyllum]]||River bushwillow||536 |- |[[Robinson-kreupelhout]] ||[[Leucospermum pluridens]] ||Robinson pincushion ||84.4 |- |[[Rondeblaargifboom]] ||[[Acokanthera rotundata]] ||Round-leaved Poison-bush ||640 |- |[[Rondevrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia harveyana subsp. harveyana]] || Black Forest Spike-thorn ||399.2 |- |[[Rooibitterbessie]] ||[[Strychnos henningsii]] ||Red bitterberry ||625 |- |[[Rooiblaarrotsvy]] ||[[Ficus ingens]]||Red-leaved fig||55 |- |[[Rooiblompendoring]] ||[[Gymnosporia rubra]] ||Red-flower Spikethorn ||402.5 |- |[[Rooiboekenhout]]||[[Protorhus longifolia]]||Red beech||364 |- |[[Rooibos]] ||[[Aspalathus linearis]] ||Rooibos tea ||225.10 |- |[[Rooiboswilg]] ||[[Combretum apiculatum]]||Okavango bushwillow||532 |- |[[Rooiels (boom)|Rooiels]] ||[[Cunonia capensis]]||Red alder||140 |- |[[Rooiessenhout]] ||[[Trichilia emetica]]||Natal mahogany ||301 |- |[[Rooihaakbessie]] ||[[Artabotrys monteiroae]] ||Red Hook-berry ||105.2 |- |[[Rooihartboom]]||[[Hymenocardia ulmoides]]||Red-heart tree||317 |- |[[Rooi-ivoor]]||[[Berchemia zeyheri]]||Red ivory||450 |- |[[Rooikershout]]||[[Pterocelastrus rostratus]]||Red candlewood||408 |- |[[Rooikweper]]||[[Cryptocarya wyliei]]||Red quince||117 |- |[[Rooipeer]]||[[Scolopia mundii]]||Red pear||496 |- |[[Rooipendoring]]||[[Gymnosporia senegalensis]]||Red spike-thorn||402 |- |[[Rooistinkhout]]||[[Prunus africana]]||Red stinkwood||147 |- |[[Rooisuikerbos]] ||[[Protea grandiceps]] ||Red sugarbush ||89.2 |- |[[Rooitolbos]] ||[[Leucadendron discolor]] ||Piketberg conebush ||79 |- |[[Rooivoëlbessie]] ||[[Psychotria zombamontana]]||Red bird-berry||723.1 |- |[[Rooivrugwitstinkhout]] ||[[Celtis mildbraedii]]||Natal white stinkwood||41 |- |[[Rooivy]] ||[[Stoeberia arborea]] ||Red Fig ||103.4 |- |[[Rooiwortelboom]]||[[Rhizophora mucronata]]||Red mangrove||526 |- |[[Rooiysterhout]]||[[Ochna holstii]]||Red ironwood||480 |- |[[Rosyntjiebos]]||[[Grewia flava]]||Sandpaper raisin||459.1 |- |[[Rotstolbos]] ||[[Leucadendron strobilinum]] ||Peninsula conebush ||78 |- |[[Saalpeultjieboom]]||[[Wrightia natalensis]]||Saddle pod||650 |- |[[Safsaf-wilger]]||[[Salix mucronata]]||Willow||36 |- |[[Sambokpeul]]||[[Cassia abbreviata]]||Sjambok pod||212 |- |[[Sandessenhout]]||[[Xylia torreana]]||Sand ash||192 |- |[[Sandjakkalskoffie]] ||[[Empogona maputensis]] ||Maputo Jackal-coffee ||699.1 |- |[[Sandkanniedood]]||[[Commiphora angolensis]]||Sand corkwood||272 |- |[[Sandkroonbessie]] ||[[Crossopteryx febrifuga]] ||Sand Crown-berry ||683 |- |[[Sandnoemnoem]] ||[[Carissa tetramera]] ||Sand Num-num ||640.6 |- |[[Sandolien]]||[[Dodonaea viscosa]]||African sandolive<br />Hopbush||437.1 |- |[[Sandperdepram]] ||[[Zanthoxylum leprieurii]] ||Sand knobwood ||255.1 |- |[[Sandrooihout]] ||[[Ochna barbosae]] ||Sand plane ||479.2 |- |[[Sandsterappel]]||[[Diospyros loureiriana]]||Sand star-apple||604.1 |- |[[Sanduiehout]] ||[[Cassipourea mossambicensis]] ||Sand onionwood ||531 |- |[[Sandveldluisiesbos]] ||[[Leucospermum rodolentum]] ||Sandveld pincushion ||83 |- |[[Sebrabaskanniedood]]||[[Commiphora viminea]] ||Zebra-bark corkwood||279 |- |[[Sebrabergwitbos]] ||[[Maerua sebrabergensis]] ||Zebra Mountain spiderbush ||751 |- |[[Sebrahout]]||[[Dalbergia melanoxylon]]||Zebrawood||232 |- |[[Seepbos]]||[[Noltea africana]]||Soap bush||453 |- |[[Seepnetel]]||[[Pouzolzia mixta]]||Soap nettle||71 |- |[[Sekelbos]]||[[Dichrostachys cinerea]]||Sickle-bush||190 |- |[[Sekhukhuni Boesmanstee]] ||[[Lydenburgia cassinoides]] ||Sekhukhuni Bushman's tea ||406 |- |[[Sekhukhunebobbejaanstert]] ||[[Xerophyta retinervis var. multiramosa]] ||Sekhukhune baboon's tail ||770 |- |[[Sekhukhunekaree]] ||[[Searsia sekhukhuniensis]] ||Sekhukhune Karee ||393.3 |- |[[Septeeboom]]||[[Cordia caffra]]||Septee tree||652 |- |[[Septemberbossie]]||[[Polygala myrtifolia]]||September bush||302.1 |- |[[Septemberklokkies]]||[[Rothmannia globosa]]||Bell gardenia||695 |- |[[Serpentyndoring]] ||[[Senegalia loetteri]] ||Serpentine thorn ||755 |- |[[Silwerblaarmelkpruim]]||[[Englerophytum natalense]]||Natal milkplum||582 |- |[[Silwerboom]]||[[Leucadendron argenteum]]||Silver tree||77 |- |[[Silwerbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. uliginosum]] ||Outeniqua conebush ||82.6 |- |[[Skurweblaarbos]]||[[Ehretia amoena]]||Sandpaper bush||656 |- |[[Skurweblaarkanniedood]]||[[Commiphora edulis]]||Rough-leaved corkwood||275 |- |[[Skurweblaarrosyntjie]]||[[Grewia flavescens]]||Velvet raisin||459.2 |- |[[Skurwevyeboom]] ||[[Ficus capreifolia]] || Rough-leaved fig tree ||50.1 |- |[[Silwerblaarsuikerbos]] ||[[Protea roupelliae roupelliae]] ||Silver sugarbush ||96 |- |[[Skraalkaree]] ||[[Searsia keetii]] ||Slender Karee ||384.5 |- |[[Skurweblaarwitgat]] ||[[Boscia angustifolia var. corymbosa]] ||Rough-leaved Shepherd Tree ||123 |- |[[Slaphoringaalwyn]] ||[[Aloe speciosa]] ||Tilt-head aloe ||30.5 |- |[[Slymappel]]||[[Azanza garckeana]]||Snot apple||466 |- |[[Smalblaar-harpuisbos]]||[[Ozoroa paniculosa var. salicina]]||Narrow-leaved resin tree||375.1 |- |[[Smalblaarmosterdboom]] ||[[Salvadora australis]] ||Narrow-leaved Mustard-tree ||621 |- |[[Smalblaarwasbessie]]||[[Morella serrata]]||Lance-leaved waxberry||38 |- |[[Smalblad]]||[[Metrosideros angustifolia]]||Lance-leaved myrtle||559 |- |[[Snuifkalbassie]]||[[Oncoba spinosa]]||Snuff-box tree||492 |- |[[Soetdoring]] ||[[Acacia karroo]]||Sweet thorn||172 |- |[[Soutpansbergdoring]] ||[[Senegalia montis-salinarum]] ||Soutpansberg thorn ||753 |- |[[Spalk-pendoring]] ||[[Gloveria integrifolia]] ||Splint spike-thorn ||403.9 |- |[[Spekboom]]||[[Portulacaria afra]]||Porkbush||104 |- |[[Speldekopsuikerbos]] ||[[Protea mundii]]|| Forest sugarbush || 93 |- |[[Springsaadboom]] ||[[Shirakiopsis elliptica]] || Jumping-seed Tree ||342 |- |[[Stamlose broodboom]] ||[[Encephalartos villosus]] ||Ground cycad ||14.20 |- |[[Stamvrug]]||[[Englerophytum magalismontanum]]||Transvaal milkplum||581 |- |[[Stamvrug-klimop]] ||[[Tiliacora funifera]] ||Elbow Leaf || 104.6 |- |[[Stamvrugysterpruim]]||[[Drypetes natalensis]]||Natal ironplum||316 |- |[[Stekelblaarklapper]]||[[Strychnos pungens]]||Spine-leaved monkey||628 |- |[[Sterkastaiing]]||[[Sterculia rogersii]]||Large-leaved star-chestnut||477 |- |[[Sterkbos]]||[[Terminalia prunioides]]||Lowveld cluster-leaf||550 |- |[[Sterretjierysbos]]||[[Cliffortia nitidula]]||Starry rice-bush||145.2 |- |[[Stinkbessievingerblaar]]||[[Vitex mombassae]]||Poora-berry||660.1 |- |[[Stinkblaarsuikerbos]] ||[[Protea susannae]] ||Stink-leaf sugarbush ||98.1 |- |[[Stinkhout]] ||[[Ocotea bullata]]||Stinkwood||118 |- |[[Stinkwitgat]] ||[[Boscia foetida]]||Stink-bush<br />Stink sheperdstree||124 |- |[[Stompblaartaaibos]]||[[Searsia rehmanniana]]||Blunt-leaved currant||393.4 |- |[[Stormbos]] ||[[Cadaba aphylla]] ||Leafless Worm Bush ||129 |- |[[Strandaalwyn]] ||[[Aloe thraskii]] ||Strand aloe ||30.7 |- |[[Suidkus-kiepersol]] ||[[Cussonia nicholsonii]]||Natal coast cabbage tree||565.1 |- |[[Suikerkansuikerbos]] ||[[Protea obtusifolia]] ||Bredasdorp protea ||94 |- |[[Suurbergbroodboom]]||[[Encephalartos longifolius]]||Suurberg cycad||9 |- |[[Suurbergkussingbos]]||[[Oldenburgia grandis]]||Suurberg cusion bush||737 |- |[[Suurbessie]]||[[Dovyalis rhamnoides]]||Common sourberry||509 |- |[[Suurkaree]]||[[Searsia ciliata]]||Sour karee||380.2 |- |[[Suurpruim]] ||[[Ximenia caffra]]||Large sour plum||103 |- |[[Suurtaaibos]] ||[[Searsia krebsiana]] ||Mountain Currant ||385.1 |- |[[Swakopmundkanniedood]] ||[[Commiphora oblanceolata]] || Hyaena corkwood ||284.1 |- |[[Swartapiesdoring]] ||[[Acacia burkei]]||Black monkey thorn||161 |- |[[Swartbaardsuikerbos]] ||[[Protea lepidocarpodendron]] ||Black-bearded sugarbush ||90.5 |- |[[Swartbas]]||[[Diospyros whyteana]]||Bladder-nut||611 |- |[[Swartbitterbessie]] ||[[Strychnos potatorum]] ||Black bitterberry ||630 |- |[[Swarthaak]]||[[Acacia mellifera]]||Spike-flowered black-thorn||176 |- |[[Swartvalstaaibos]]||[[Allophylus africanus]]||African false currant||425 |- |[[Swartwortelboom]]||[[Bruguiera gymnorrhiza]]||Black mangrove||527 |- |[[Swazibroodboom]] ||[[Encephalartos aplanatus]] ||Swazi north-east forest cycad ||14.10 |- |[[Swazipendoring]] ||[[Gymnosporia swazica]] ||Swazi spikethorn ||749 |- |[[Sybas]]||[[Maytenus acuminata]]||Rock silky bark||398 |- |[[Sydoring]]||[[Vachellia rehmanniana]]||Silky thorn||182 |- |[[Syhaartolbos]] ||[[Leucadendron pubescens]] ||Grey conebush ||81.3 |- |[[Tambotie]] ||[[Spirostachys africana]]||Tamboti||341 |- |[[Teerhout]] ||[[Loxostylis alata]]||Tarwood||365 |- |[[Terblanzboom]] || [[Faurea macnaughtonii]] ||Terblanz beech||74 |- |[[Tolbalie]] ||[[Empogona lanceolata]] ||Jackal-coffee ||699 |- |[[Tonga-bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii subsp. orientalis]] ||Tonga mountain aloe ||29.7 |- |[[Tonga-doringkatjiepiering]] ||[[Hyperacanthus microphyllus]] ||Tonga Spiny-gardenia ||689.7 |- |[[Tongakatjiepiering]] ||[[Gardenia cornuta]] || Tonga Gardenia ||690.1 |- |[[Tonga-kierie]] ||[[Crateva kirkii]] ||Tonga-kerrie ||131 |- |[[Tongaland-broodboom]] ||[[Encephalartos ferox]] || Tongaland cycad ||3.4 |- |[[Towerghwarrie]]||[[Euclea divinorum]]||Magic guarri||595 |- |[[Transvaalbergsuikerbos]] ||[[Protea rubropilosa]] ||Transvaal sugarbush ||97 |- |[[Transvaalse sesambos]] ||[[Sesamothamnus lugardii]] ||Sesame-bush ||680 |- |[[Treurbruidsbos]]||[[Pavetta lanceolata]]||Weeping bride's bush||718.1 |- |[[Treurharpuisboom]]||[[Ozoroa engleri]]||White resin tree||371 |- |[[Treurkersielemoen]]||[[Teclea natalensis]]||Natal cherry-orange||264 |- |[[Trilblaarvy]] ||[[Ficus tremula subsp. tremula]] ||Trembling-leaf fig ||67 |- |[[Tropiese kweper]] ||[[Cryptocarya liebertiana]] ||Tropical Wild-quince ||113.1 |- |[[Tropiese pendoring]] ||[[Gymnosporia maranguensis]] ||Tropical Spike-thorn ||399.9 |- |[[Trosvy]]||[[Ficus sycomorus]]||Common cluster fig||66 |- |[[Tsitsikamma-tolbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. glabratum]] ||Tsitsikamma conebush ||82.5 |- |[[Tugelapendoring]] ||[[Gymnosporia macrocarpa]] ||Tugela Spike thorn ||401.8 |- |[[Tweeblaarkanniedood]] ||[[Welwitschia mirabilis]] ||Welwitschia ||21.1 |- |[[Uiehout]]||[[Cassipourea malosana]]||Common onionwood||529 |- |[[Uitenhage-aalwyn]] ||[[Aloe africana]] ||Uitenhage aloe ||28.2 |- |[[Umbeluzi broodboom]] ||[[Encephalartos umbeluziensis]] ||Umbeluzi cycad ||14.19 |- |[[Umtiza]]||[[Umtiza listeriana]]||Umtiza||205 |- |[[Uniondale-tolbos]] ||[[Leucadendron rourkei]] ||Uniondale conebush ||81.6 |- |[[Vaalblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba termitaria]] ||Grey-leaved Worm Bush ||129.3 |- |[[Vaalboom]]||[[Terminalia sericea]]||Silver cluster-leaf||551 |- |[[Vaalkameeldoring]]||[[Acacia haematoxylon]]||Gray camel thorn||169 |- |[[Vaalkiepersol]]||[[Cussonia transvaalensis]]||Transvaal cabbage tree||564.3 |- |[[Vaalpendoring]] ||[[Gymnosporia capitata]] ||Ashen Spike-thorn ||401.4 |- |[[Vaal-pypsteelboom]]||[[Vitex zeyheri]]||Silver pipe-stem tree||666 |- |[[Vaalrosyntjie]]||[[Grewia monticola]]||Silver raisin||462 |- |[[Vaalstompie]] ||[[Mimetes argenteus]] ||Silver pagoda ||72.7 |- |[[Vaaltolbos]] ||[[Leucadendron conicum]] ||Garden Route conebush||78.1 |- |[[Valleibosnaboom]]||[[Euphorbia grandidens]]||Valley-bush euphorbia||350 |- |[[Valsassegaai]]||[[Maesa lanceolata]]||False assegai||577 |- |[[Valsbruidsbos]]||[[Tarenna pavettoides]]||False bride's bush||686 |- |[[Valskatjiepiering]] ||[[Rothmannia capensis]]||Cape gardenia||693 |- |[[Valskiepersol]] ||[[Schefflera umbellifera]]||False cabbage tree||566 |- |[[Valslekkerbreek]] ||[[Brackenridgea zanguebarica]] ||Yellow false-plane ||483.1 |- |[[Valsmaroela]] ||[[Lannea schweinfurthii]]||False marula||363 |- |[[Valsmispel]] ||[[Vangueriopsis lanciflora]]||False medlar||704 |- |[[Valspendoring]] ||[[Putterlickia pyracantha]] ||False spike-thorn ||403.1 |- |[[Valspapierblom]] ||[[Pisonia aculeata]] ||Mock bougainvillea ||103.8 |- |[[Valsperdebos]]||[[Hippobromus pauciflorus]]||False horsewood||438 |- |[[Valssybas]]||[[Robsonodendron eucleiforme]]||False silky-bark||413 |- |[[Valstaaibos]]||[[Allophylus decipiens]]||Smalleaf false currant<br />Bastard currant||423 |- |[[Vals-vaalrosyntjie]]||[[Grewia subsp. athulata]]||Hybrid raisin||463.8 |- |[[Vals-wag-'n-bietjie]]||[[Ziziphus rivularis]]||False buffalo-thorn||448 |- |[[Valswaterbessie]] ||[[Rhynchocalyx lawsonioides]] ||False-waterberry ||523.1 |- |[[Van Staden-septerboom]] ||[[Paranomus reflexus]] ||Van Staden's sceptre ||72.4 |- |[[Van Wykshout]]||[[Bolusanthus speciosus]]||Tree wisteria||222 |- |[[Veldwildevy]] ||[[Ficus burtt-davyi]] || Burtt Davy's Fig ||49 |- |[[Venda-broodboom]] ||[[Encephalartos hirsutus]] ||Venda cycad ||14.6 |- |[[Viervingerbos]] ||[[Bachmannia woodii]] ||Four-finger Bush ||121 |- |[[Vlamdoring]]||[[Acacia ataxacantha]]||Flame thorn||160 |- |[[Vlam-van-die-vlakte]]||[[Bauhinia galpinii]]||Pride-of-de kaap||208.2 |- |[[Vlerkboon]]||[[Xeroderris stuhlmannii]]||Wing bean||240 |- |[[Vlerkvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia hemipterocarpa]] ||Winged-fruit spikethorn ||399.8 |- |[[Vlerkwortel]] ||[[Polemanniopsis marlothii]] ||Winged-carrot ||746 |- |[[Voëlsitboom]]||[[Antidesma venosum]]||Tassel berry||318 |- |[[Vratjievrugbliksembos]]||[[Clutia pulchella]]||Warty-fruit lightning-bush||336.2 |- |[[Waaieraalwyn]] ||[[Kumara plicatilis]] ||Franschhoek aloe ||29.6 |- |[[Waboom]]||[[Protea nitida]]||Wagon tree||86 |- |[[Wasagtige broodboom]] ||[[Encephalartos cerinus]] ||Waxen cycad ||14.12 |- |[[Waterberg-broodboom]] ||[[Encephalartos eugene-maraisii]] || Waterberg cycad ||3.1 |- |[[Waterbessie]]||[[Syzygium cordatum]]||Water berry||555 |- |[[Waterboomheide]]||[[Erica caffra]]||Water tree heath<br />Sweet scented heath||572 |- |[[Waterkeurtjie]]||[[Podalyria calyptrata]]||Water blossom pea||225 |- |[[Waterpeer]]||[[Syzygium guineense]]||Water pear<br />Water berry||557 |- |[[Watersybas]] ||[[Maytenus cordata]] ||Water silkybark||398.3 |- |[[Watertaaibos]] ||[[Searsia gerrardii]] ||River Karee ||378 |- |[[Watervaalbos]]||[[Brachylaena neriifolia]]||Cape silveroak<br />Water white alder||729 |- |[[Watervlier]]||[[Nuxia oppositifolia]]||Water elder||635 |- |[[Watervy]] ||[[Ficus verruculosa]] ||Water fig ||67.1 |- |[[Westelike smalblaar-wasbessie]] ||[[Morella integra]] || Western lance-leaved wax-berry ||38.1 |- |[[Wilde-amandel]]||[[Brabejum stellatifolium]]||Wild almond||72 |- |[[Wildeappelkoos]]||[[Dovyalis zeyheri]]||Wild apricot||511 |- |[[Wildedadelboom]]||[[Phoenix reclinata]]||Wild date palm||22 |- |[[Wildefrangipani]]||[[Voacanga thouarsii]]||Wild frangipani||646 |- |[[Wildegranaat]]||[[Burchellia bubalina]]||Wild pomegranate||688 |- |[[Wildegroenhaarboom]]||[[Parkinsonia africana]]||Wild green-hair tree||214 |- |[[Wildejasmyn]]||[[Schrebera alata]]||Wild jasmine||612 |- |[[Wildekastaiing]] ||[[Calodendrum capense]] ||Cape chestnut ||256 |- |[[Wildekanferboom]] ||[[Cryptocarya myrtifolia]] ||Myrtle Wild-quince ||115 |- |[[Wildelukwart]]||[[Oxyanthus speciosus]]||Wild loquat||696 |- |[[Wildemango]]||[[Cordyla africana]]||Wild mango||216 |- |[[Wildemispel]]||[[Vangueria infausta]]||Wild medlar||702 |- |[[Wildemoerbei]]||[[Trimeria grandifolia]]||Wild mulberry||503 |- |[[Wildenartjie]]||[[Toddaliopsis bremekampii]]||Wild mandarin||262 |- |[[Wildepatat]] ||[[Maerua racemulosa]] ||Forest Bush-cherry ||134 |- |[[Wildeperske]]||[[Kiggelaria africana]]||Wild peach||494 |- |[[Wildepiesang]]||[[Ensete ventricosum]]||Wild banana||31 |- |[[Wildepopulier]]||[[Macaranga capensis]]||Wild poplar<br />River macaranga||335 |- |[[Wildepruim]]||[[Harpephyllum caffrum]]||Wild plum||361 |- |[[Wildesalie]]||[[Buddleja salviifolia]]||Sagewood||637 |- |[[Wildesering]]||[[Burkea africana]]||Wild seringa||197 |- |[[Wildesuikerappel]] ||[[Annona senegalensis]]||Wild custard-apple||105 |- |[[Wildevlier]] ||[[Nuxia congesta]]||Common wild elder||633 |- |[[Wilgerkorentebos]] ||[[Searsia angustifolia]] ||Willow karee ||377.1 |- |[[Wilgerpendoring‎]] ||[[Gymnosporia bachmannii]] ||Willow Spike-thorn ||398.2 |- |[[Witbessiebos]]||[[Flueggea virosa]]||White-berry bush||309 |- |[[Witblombos]] ||[[Metalasia muricata]] || White bristle bush ||736 |- |[[Witblomtontelhout]]||[[Clerodendrum glabrum]]||Tinderwood||667 |- |[[Witbos]]||[[Maerua caffra]]||Spider bush||133 |- |[[Witels]]||[[Platylophus trifoliatus]]||White alder||141 |- |[[Witessenhout]]||[[Bersama tysoniana]]||Coastal white ash||443 |- |[[Witfluweelboomheide]] ||[[Erica simii]] ||White-velvet tree erica ||576 |- |[[Withaarbroodboom]]||[[Encephalartos friderici-guilielmi]]||White-haired cycad||4 |- |[[Without]]||[[Ilex mitis]]||Cape holly||397 |- |[[Witkaree]]||[[Searsia pendulina]]||White karree||396 |- |[[Witkershout]]||[[Pterocelastrus echinatus]]||White candlewood||405 |- |[[Witmelkhout]]||[[Sideroxylon inerme]]||White milkwood||579 |- |[[Witolienhout]]||[[Buddleja saligna]]||False olive||636 |- |[[Witonderbos]]||[[Trichocladus ellipticus]]||White hazel<br />Natal hazel||143 |- |[[Witpeer]]||[[Apodytes dimidiata]]||White pear||422 |- |[[Witrosyntjie]]||[[Grewia bicolor]]||Bastard raisin||458 |- |[[Witseebasboom]]||[[Avicennia marina]]||White mangrove||669 |- |[[Witsering]] ||[[Kirkia acuminata]]||White seringa||267 |- |[[Witstam]] ||[[Euclea schimperi]] ||Glossy guarri ||600 |- |[[Witstamkanniedood]]||[[Commiphora tenuipetiolata]]||White-stem corkwood||289 |- |[[Witstinkhout]]||[[Celtis africana]]||White stinkwood||39 |- |[[Witstippelbospendoring]]||[[Gymnosporia nemorosa]]||White forest spike-thorn||399.3 |- |[[Witsuikerbos]]||[[Protea lacticolor]] ||Hottentot sugarbush || 90 |- |[[Witysterhout]]||[[Vepris lanceolata]]||White ironwood||261 |- |[[Wolbaardsuikerbos]]||[[Protea magnifica]] ||Queen sugarbush || 86.1 |- |[[Wolkberg-drakeboom]] ||[[Dracaena transvaalensis]] ||Wolkberg dragon tree ||30.10 |- |[[Wolftoon]]||[[Ceraria namaquensis]]||Namaqua porkbush||104.1 |- |[[Wolkberg-broodboom]] ||[[Encephalartos dolomiticus]] ||Wolkberg cycad ||14.4 |- |[[Wollerige baakhout]]||[[Greyia radlkoferi]]||Transvaal bottlebrush||445 |- |[[Wollerige broodboom]] ||[[Encephalartos heenanii]] ||Woolly cycad ||14.1 |- |[[Wolwedoring]] ||[[Lycium oxycarpum]] ||Karoo honey-thorn ||669.1 |- |[[Wolwegifboom]] ||[[Hyaenanche globosa]] ||Hyaena poison ||319 |- |[[Wonderboomvy]]||[[Ficus salicifolia]]||Wild rubber fig||60 |- |[[Wonderplant]] ||[[Tinospora fragosa]] || Marvel Creeper ||104.8 |- |[[Wonderstok]] ||[[Tinospora tenera]] ||Marvel-creeper ||104.9 |- |[[Woodbroodboom]]||[[Encephalartos woodii]]||Wood's giant-cycad||14 |- |[[Worsboom]]||[[Kigelia africana]]||Sausage tree||678 |- |[[Wurmbasvalsdoring]]||[[Albizia anthelmintica]]||Worm-bark false-thorn||150 |- |[[Wyliespoortaalwyn]] ||[[Aloe angelica]] ||Wyliespoort aloe ||28.4 |- |[[Ysterhout]]||[[Olea capensis]]||Black ironwood||618 |- |[[Zambezi-kiaat]]||[[Baikiaea plurijuga]]||Zambezi teak||206 |- |[[Zambezikaree]] ||[[Searsia lucens]] || Zambezi karee ||388.2 |- |[[Zimbabwe-aalwyn]]||[[Aloe excelsa]]||Zimbabwe aloe||28.8 |- |[[Zulukersielemoen]]||[[Teclea gerrardii]]||Zulu cherry-orange||263 |- |[[Zulu-lukwart]]||[[Oxyanthus latifolius]]||Zulu loquat||696.1 |- |[[Zulumelkbessie]]||[[Manilkara concolor]]||Zulu milkberry||586 |} {{clear}} == Bronne == * [http://www.treetags.co.za/indigenous-south-african-trees/numbered-FSA-tree-species-list-19-april-2010.pdf Treetags.co.za: Numbered Tree Species List in South Africa, April 2010] * [http://www.ispotnature.org/TreesSA iSpot: South African Tree Common Names] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170621164532/http://www.ispotnature.org/TreesSA |date=21 Junie 2017 }} * [http://pza.sanbi.org/ SANBI: PlantZAfrica] * [http://iscantree.co.za/catalogue/ iScanTree: Tree List] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170706150132/http://iscantree.co.za/catalogue/ |date= 6 Julie 2017 }} * [https://books.google.co.za/books?id=RFNcAgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=editions:ISBN1770078320 Watter Boom Is Dit?, Eugene Moll, Penguin Random House South Africa, 2013]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://redlist.sanbi.org/index.php SANBI: Red List of South African Plants] * [https://www.wits.ac.za/media/migration/files/cs-38933-fix/migrated-pdf/pdfs-1/trcflist.pdf Recommended English names for South African Trees, University of the Witwatersrand, Johannesburg] * [https://books.google.com/books?isbn=9781868259229 Field Guide to Trees of Southern Africa, Braam Van Wyk en Piet Van Wyk, 1997] * [https://pilanesbergsafaris.com/useful_info_tree.php Trees of the Pilanesberg National Park] * [https://www.sanbi.org/wp-content/uploads/2018/03/saprotectedtrees2011.pdf List of Protected Tree Species under the National Forests Act (Act no 84 of 1998)] == Sien ook == * [[Bas]] * [[Blaar]] * [[Boom]] * [[Lys van indringerplante in Suid-Afrika]] * [[Lys van uitheemse bome wat in Suid-Afrika voorkom]] [[Kategorie:Bome van Afrika| ]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Bome, alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van plantspesies]] qymuifqhlwzrylaedutpaoe9lax64c0 2513796 2513795 2022-07-20T18:00:54Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{multiple image | direction = vertical | width = 220 | footer = | image1 = Podocarpus latifolius LeavesHabitusBark BotGard1205.JPG | alt1 = Geelhout | caption1 = [[Geelhout]] | image2 = Ngorongoro Acacia xanthophloea.jpg | alt2 = Koorsboom | caption2 = [[Koorsboom]] | image3 = Southafrica428yellowwood.jpg | alt3 = Outeniekwageelhout | caption3 = [[Outeniekwageelhout]] | image4 = Acacia karroo0.jpg | alt4 = Soetdoring | caption4 = [[Soetdoring]] | image5 = Tarchonanthus littoralis - Cape Town 3.jpg | alt5 = Kanferbos | caption5 = [[Kanferbos]] | image6 = Olinia emarginata tree - South Africa 9.JPG | alt6 = Berghardepeer | caption6 = [[Berghardepeer]] | image7 = Cyathea dregei00.jpg | alt7 = Grasveldboomvaring | caption7 = [[Grasveldboomvaring]] | image8 = Cussonia paniculata, habitus, Phalandingwe, a.jpg | alt8 = Hoëveldkiepersol | caption8 = [[Hoëveldkiepersol]] }} Hier volg ’n sorteerbare lys van [[inheems]]e [[boom|bome]] van Suider-Afrika: {| border="1" align="left" class="wikitable sortable" !Afrikaanse naam!!Botaniese naam!!Engelse naam!!FSA-nommer |- |[[Aartappelbos]]||[[Phyllanthus reticulatus]]||Potato bush||311 |- |[[Abiekwasgeelhout]]||[[Tamarix usneoides]]||Wild tamarisk||487 |- |[[Afrikabloubessie]]||[[Vaccinium exul]]||Transvaal cranberry||571 |- |[[Afrikageelmelkhout]]||[[Garcinia livingstonei]]||Lowveld mangosteen||486 |- |[[Afrikaharpuisboom]]||[[Ozoroa reticulata]]||Bushveld resin tree||376 |- |[[Afrika-hondsroos]]||[[Xylotheca kraussiana]]||African dog-rose||493 |- |[[Afrikamoerbei]]||[[Morus mesozygia]]||African mulberry||44 |- |[[Afrika-soetlemoen]] ||[[Maclura africana]] || Thorny mulberry ||44.1 |- |[[Afrikasterkastaiing]]||[[Sterculia africana]]||African star-chestnut||474 |- |[[Afrikawaaierpalm]]||[[Borassus aethiopum]]||Selati palm||25 |- |[[Akkerjakkalsbessie]]||[[Diospyros natalensis]]||Small-leaved jackal-berry||607 |- |[[Albanie-broodboom]] ||[[Encephalartos latifrons]] ||Albany cycad ||7 |- |[[Anaboom]]||[[Faidherbia albida]]||Ana tree||159 |- |[[Angeliersuikerbos]]||[[Protea punctata]]|| Water sugarbush || 94.1 |- |[[Angola brandnetel]] ||[[Obetia carruthersiana]] ||Angola nettle ||69 |- |[[Apiesdoring]]||[[Acacia galpinii]]||Monkey thorn||166 |- |[[Apiespeul]]||[[Senna petersiana]]||Monkey pod||213 |- |[[Appelblaar]]||[[Philenoptera violacea]]||Apple leaf||238 |- |[[Assegaai (boom)|Assegaai]]||[[Curtisia dentata]]||Assegai bush||570 |- |[[Baardbessie]] ||[[Searsia incisa]] ||Rubrub-berry ||385 |- |[[Baardboomheide]] ||[[Erica triflora]] || Bearded Tree Erica ||575 |- |[[Baardsuikerbos]] ||[[Protea neriifolia]] ||Narrow-leaf protea ||93.1 |- |[[Barbertonse bergsuikerbos]] ||[[Protea comptonii]] ||Saddleback sugarbush ||88 |- |[[Barbertonse broodboom]] ||[[Encephalartos paucidentatus]] ||Barberton cycad ||11 |- |[[Barberton kruiskruid]] ||[[Senecio barbertonicus]] || Barberton groundsel ||738.5 |- |[[Barbertonse veldsuikerbos]] ||[[Protea curvata]] ||Barberton sugarbush ||88.1 |- |[[Basboom]]||[[Dais cotinifolia]]||Pompon tree||521 |- |[[Basboontjie]]||[[Elephantorrhiza burkei]]||Sumach bean||193 |- |[[Basterkreupelhout]] ||[[Leucospermum patersonii]] ||Silver-edge pincushion ||85 |- |[[Basterstinkhout]] ||[[Ocotea kenyensis]] ||Mock Stinkwood ||119 |- |[[Bastersuikerappel]] ||[[Hexalobus monopetalus]] ||Shakama Plum ||106 |- |[[Baster-suurpruim]] ||[[Olax dissitiflora]] ||Bastard sourplum ||101 |- |[[Basterkokerboom]] ||[[Aloidendron pillansii]] ||Bastard quiver tree ||30 |- |[[Bastertambotie]] ||[[Cleistanthus schlechteri]]||False tamboti||320 |- |[[Bastervy]] ||[[Trilepisium madagascariense]] ||Bastard fig ||45 |- |[[Baviaanskloofseder]]||[[Widdringtonia schwarzii]] ||Willowmore cedar||21 |- |[[Bedford-broodboom]] ||[[Encephalartos cycadifolius]] ||Bedford cycad ||14.14 |- |[[Beesganna]] ||[[Salsola arborea]] ||Cattle ganna ||103.2 |- |[[Bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii]]||Mountain aloe||29.5 |- |[[Bergbamboes]] ||[[Bergbambos tessellatus]] ||Drakensberg bamboo ||21.5 |- |[[Bergbas]] ||[[Osyris lanceolata]] ||Rock tannin bush ||100 |- |[[Bergbrandnetel]] ||[[Obetia tenax]] ||Mountain nettle ||70 |- |[[Berghardepeer]] ||[[Olinia emarginata]]||Olive||514 |- |[[Bergkaree]] ||[[Searsia leptodictya]] ||Mountain karree||387 |- |[[Bergkoeniebos]] ||[[Searsia divaricata]] || Mountain Kuni-bush ||381.2 |- |[[Bergmahonie]] ||[[Entandrophragma caudatum]]||Mountain mahogany||293 |- |[[Bergsering]] ||[[Kirkia wilmsii]]||Mountain seringa||269 |- |[[Bergsipres]] ||[[Widdringtonia nodiflora]]||Mountain cypress||20 |- |[[Bergtaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. integrifolia]] ||Mountain Firethorn Currant ||392.3 |- |[[Bergwasbessie]] ||[[Morella microbracteata]] ||Mountain waxberry ||37.2 |- |[[Bergwildepiesang]] ||[[Strelitzia caudata]]||Transvaal wild banana||33 |- |[[Besembos]] ||[[Searsia erosa]] ||Broom karee ||383 |- |[[Besemkraaibessie]] ||[[Searsia fastigiata]] ||Broom Currant ||383.1 |- |[[Besemtrosvy]]||[[Ficus sur]]||Broom cluster fig||50 |- |[[Bitteraalwyn]] ||[[Aloe ferox]] ||Bitter aloe ||29.2 |- |[[Bitterblaar]]||[[Brachylaena elliptica]]||Bitter-leaf||725 |- |[[Bitterkaree]] ||[[Searsia marlothii]] ||Bitter karee ||389.2 |- |[[Bittervalsdoring]]||[[Albizia amara]]||Bitter false-thorn||149 |- |[[Blinkblaar]]||[[Rhamnus prinoides]]||Dogwood||452 |- |[[Blinkblaarkanniedood]]||[[Commiphora schimperi]]||Glossy-leaved corkwood||287 |- |[[Blinkblaar-wag-’n-bietjie]]||[[Ziziphus mucronata]]||Buffalo-thorn||447 |- |[[Blinkblaarwitessenhout]]||[[Bersama lucens]]||Glossy white ash||439 |- |[[Blinkfluweelkaree]] ||[[Searsia quartiniana]] ||Glossy velvet karee ||393 |- |[[Blinkhardebos]] ||[[Phylica oleifolia]] ||Glossy Hard-leaf ||453.3 |- |[[Blinktaaibos]]||[[Searsia lucida]]||Glossy wild currant||388.1 |- |[[Blombos]] ||[[Metalasia densa]] ||Common flowerbush ||735.4 |- |[[Blosende-suikerbos]] ||[[Protea stokoei]] ||Pink sugarbush ||97.5 |- |[[Bloubitterbessie]] ||[[Strychnos usambarensis]]||Blue bitterberry||631 |- |[[Bloublaarpendoring]] ||[[Gymnosporia glaucophylla]] ||Blue-leaved spikethorn ||399.6 |- |[[Bloublaarrooihout]] ||[[Ochna glauca]] ||Blue-leaved plane ||479.3 |- |[[Bloubos]]||[[Diospyros lycioides]]||Karoo bluebush||605.2 |- |[[Bloubroodboom]] ||[[Encephalartos nubimontanus]] ||Blue cycad ||14.9 |- |[[Bloughwarrie]] ||[[Euclea crispa]]||Mountain guarri||594 |- |[[Blouhaak]] ||[[Acacia erubescens]]||Blue thorn||164 |- |[[Bloukoeniebos]] ||[[Searsia glauca]] ||Blue Kuni-bush ||383.2 |- |[[Bloulourier]] ||[[Cryptocarya angustifolia]] ||Blue Laurel ||112 |- |[[Blou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. america]] ||Blue sourplum||101.5 |- |[[Bloutaaibos]] ||[[Searsia zeyheri]] ||Blue crowberry ||396.1 |- |[[Blyderivierbroodboom]] ||[[Encephalartos cupidus]] ||Blyde River cycad ||14.13 |- |[[Blydesuikerbos]] ||[[Protea laetans]] ||Blyde sugarbush ||90.4 |- |[[Bobbejaankoolbos]] ||[[Othonna triplinervia]] ||Three-veined othonna ||741 |- |[[Bobbejaankos]] ||[[Stangeria eriopus]] ||Natal grass cycad ||14.21 |- |[[Boesmansgif]]||[[Acokanthera oppositifolia]]||Common poison-bush||639 |- |[[Boesmanstee]]||[[Catha edulis]]||Bushman's tea||404 |- |[[Boesmanrivier-broodboom]] ||[[Encephalartos trispinosus]] ||Bushman's River cycad ||14.18 |- |[[Bokbitterappel]] ||[[Solanum aculeastrum]]||Goat-apple||669.3 |- |[[Bokkeveldpoppiesbos]] ||[[Paranomus bracteolaris]] ||Smooth-leaved tree-sceptre ||72.3 |- |[[Boomaalwyn]]||[[Aloidendron barberae]]||Tree aloe||28 |- |[[Boomranknetel]] ||[[Urera trinervis]] ||tree climbing-nettle ||70.1 |- |[[Borselaalwyn]] ||[[Aloe rupestris]] ||Bottlebrush aloe ||30.3 |- |[[Bosappelblaar]]||[[Philenoptera sutherlandii]]||Forest appleleaf||228 |- |[[Bosbeesklou]]||[[Bauhinia tomentosa]]||Bush neat's foot||208.1 |- |[[Bosboerboon]]||[[Schotia latifolia]]||Bush boer-bean||204 |- |[[Bosboomvaring]]||[[Cyathea capensis]]||Forest tree fern||2 |- |[[Bosdoringklipels]]||[[Canthium inerme]]||Common turkey-berry||708 |- |[[Bosgeelmelkhout]]||[[Garcinia gerrardii]]||Forest mangosteen||485 |- |[[Bosjakkalskoffie]]||[[Tricalysia capensis]]||Forest jackal-coffee||698 |- |[[Bosjesmansbrood]] ||[[Encephalartos caffer]] ||Grahamstown cycad ||14.11 |- |[[Boskamhout]]||[[Baphia racemosa]]||Natal camwood||224 |- |[[Boskanariebessie]] ||[[Suregada procera]] ||Suregada procera ||339 |- |[[Boskanniedood]]||[[Commiphora woodii]]||Forest corkwood||291 |- |[[Boskatjiepiering]]||[[Gardenia thunbergia]]||Forest gardena<br />White gardenia||692 |- |[[Boskiepersol]]||[[Cussonia sphaerocephala]]||Natal forest cabbage tree||564.2 |- |[[Boskokoboom]] ||[[Maytenus deflexa]] ||Forest kokotree ||402.9 |- |[[Boskoorsbessie]]||[[Croton sylvaticus]]||Forest fever-berry||330 |- |[[Boskoorsboom]]||[[Anthocleista grandiflora]]||Forest fever tree||632 |- |[[Boskranses]]||[[Atalaya natalensis]]||Natal krantz ash||429 |- |[[Boslaventelboom]]||[[Heteropyxis canescens]]||Forest lavender tree||454 |- |[[Boslepelhout]]||[[Cassine peragua]]||Mountain saffron||414 |- |[[Bosmelkbessie]]||[[Manilkara discolor]]||Forest milkberry||588 |- |[[Bosmelkhout]]||[[Vitellariopsis marginata]]||Natal bush milkwood||590 |- |[[Bosmirtebessie]]||[[Eugenia natalitia]]||Common forest myrtle||553.2 |- |[[Bosnanabessie]] ||[[Searsia grandidens]] ||Sharp-toothed Currant ||381.3 |- |[[Bosolienhout]]||[[Olea woodiana]]||Forest olive||620 |- |[[Bospaddaboom]]||[[Tabernaemontana ventricosa]]||Forest toad tree||645 |- |[[Bospeper]] ||[[Piper capense]] ||Wild pepper ||34.5 |- |[[Bosperske]]||[[Rawsonia lucida]]||Forest peach||491 |- |[[Bosrooiessenhout]]||[[Trichilia dregeana]]||Forest mahogany||300 |- |[[Bosrooihout]] ||[[Ochna arborea var. oconnorii]] ||Forest plane ||482 |- |[[Bosrooimelkhout]]||[[Mimusops obovata]]||Red milkwood||584 |- |[[Bosrosyntjie]]||[[Grewia lasiocarpa]]||Forest raisin||461 |- |[[Bossaffraan]]||[[Elaeodendron croceum]]||Small-leaved saffron||415 |- |[[Bosstamvrug]]||[[Chrysophyllum viridifolium]]||Fluted milkwood||580 |- |[[Bostaaibos]] ||[[Searsia chirindensis]]||Red currant||380 |- |[[Bosvaalbos]] ||[[Brachylaena transvaalensis]]||Woodland silver oak||731 |- |[[Bosvaderlandswilg]] ||[[Combretum kraussii]]||Forest bushwillow||540 |- |[[Bosvalsnetel]] ||[[Acalypha glabrata]]||Forest mock nettle||335.1 |- |[[Bosvalspendoring]] ||[[Putterlickia verrucosa]] ||False forest spike-thorn ||403.2 |- |[[Bosveldboekenhout]] ||[[Faurea saligna]]||Transvaal beech||75 |- |[[Bosveldharpuisboom]]||[[Ozoroa paniculosa]]||Broad-leaved resin tree||375 |- |[[Bosveldkandelaarnaboom]]||[[Euphorbia cooperi]]||Bushveld candelabra tree||346 |- |[[Bosveldkatjiepiering]]||[[Gardenia volkensii]]||Transvaal gardenia||691.1 |- |[[Bosveld-halfmaanranker]] ||[[Cocculus hirsutus]] || Python Climber ||104.5 |- |[[Bosveld-klipels]]||[[Psydrax livida]]||Green quar||713 |- |[[Bosveld-rooiklapperbos]] ||[[Erythrophysa transvaalensis]]||Transvaal red balloon||436.2 |- |[[Bosveldpendoring]] ||[[Gymnosporia mossambicensis]] ||Black Forest Spike-thorn ||399.10 |- |[[Bosveldsaffraan]]||[[Elaeodendron transvaalense]]||Condiment saffron||416 |- |[[Bosveldvalsdoring]]||[[Albizia harveyi]]||Common false-thorn||155 |- |[[Bosveldwitklokke]]||[[Rothmannia fischeri]]||Cape gardenia||694 |- |[[Bosveldwitysterhout]]||[[Vepris reflexa]]||Bushveld white ironwood||260 |- |[[Bosvlier]]||[[Nuxia floribunda]]||Forest elder||634 |- |[[Bosvy]]||[[Ficus craterostoma]]||Forest fig||52 |- |[[Boswaterbessie]]||[[Syzygium gerrardii]]||Forest waterwood||556 |- |[[Bosysterpruim]]||[[Drypetes gerrardii]]||Forest ironplum||314 |- |[[Botriviersuikerbos]] ||[[Protea compacta]] ||Bot River sugarbush || 87.1 |- |[[Bottelboom]]||[[Pachypodium lealii]]||Bottle tree||648 |- |[[Botterboom]]||[[Tylecodon paniculatus]]||Butter tree||137.1 |- |[[Botterklapper]]||[[Strychnos madagascariensis]]||Black monkey orange||626 |- |[[Botterknoppietolbos]] ||[[Leucadendron loranthifolium]] ||Green-flower sunbush ||81.5 |- |[[Braamtaaibos]] ||[[Searsia batophylla]] ||Bramble currant ||377.3 |- |[[Breëblaarboekenhout]]||[[Faurea rochetiana]]||Broad-leaved beech||76 |- |[[Breëblaarkoraalboom]]||[[Erythrina latissima]]||Broad-leaved coral tree||244 |- |[[Breëblaarkweper]]||[[Cryptocarya latifolia]]||Broad-leaved quince||113 |- |[[Breëblaarpluisbos]] ||[[Lopholaena platyphylla]] || Broad-leaved fluff bush||738.1 |- |[[Breëblaarsuikerbos]] ||[[Protea eximia]] ||Broad-leaf sugarbush ||88.3 |- |[[Breëblaarwasbessie]] ||[[Morella pilulifera]] ||Broad-leaved waxberry ||37 |- |[[Breëblaarwitgat]] ||[[Boscia mossambicensis]] ||Broad-leaved Shepherd Tree ||127 |- |[[Breekhout]]||[[Alberta magna]]||Magnificent flame bush||701 |- |[[Breëpeulvalsdoring]]||[[Albizia forbesii]]||Broad-pod false-thorn<br />Broadpod albizia||154 |- |[[Breëriviergeelhout]]||[[Podocarpus elongatus]]||Breede river yellowwood||15 |- |[[Brosblaar]]||[[Galpinia transvaalica]]||Transvaal privet||523 |- |[[Brosdoring]] ||[[Phaeoptilum spinosum]] ||Brittle Thorn ||103.7 |- |[[Bruinaalwyn]] ||[[Aloe vryheidensis]] ||Brown aloe ||29.1 |- |[[Bruinivoor]]||[[Berchemia discolor]]||Brown ivory||449 |- |[[Bruinysterhout]] ||[[Homalium dentatum]]||Brown ironwood||501 |- |[[Bubu-vy]] ||[[Ficus bubu]] ||Bubu Fig ||56 |- |[[Buig-my-nie]]||[[Buxus macowanii]]||Cape box||358 |- |[[Bukshardeblaar]] ||[[Phylica buxifolia]] ||Box Hard-leaf ||453.1 |- |[[Clanwilliam-aalwyn]] ||[[Aloe comosa]] ||Clanwilliam aloe ||28.7 |- |[[Clanwilliamseder]]||[[Widdringtonia cedarbergensis]]||Clanwilliam cedar||19 |- |[[Delagoadoring]]||[[Acacia welwitschii]]||Delagoa thorn<br />Hairy umbrella thorn||163 |- |[[Deurmekaarbos]]||[[Ehretia rigida]]||Puzzle bush||657 |- |[[Dikbas]]||[[Lannea discolor]]||Live-long||362 |- |[[Dikblaarmirtebessie]] || [[Eugenia umtamvunensis]] ||Thick-leaved myrtleberry ||553.6 |- |[[Disseldoring]] ||[[Berkheya chamaepeuce]] ||Tree thistle thorn ||742 |- |[[Donkievy]] ||[[Mestoklema arboriforme]] ||Donkey mesemb ||103.6 |- |[[Dopperkiaat]]||[[Pterocarpus rotundifolius]]||Round-leaved teak||237 |- |[[Doppruim]]||[[Pappea capensis]]||Jacket-plum||433 |- |[[Doringbroodboom]] ||[[Encephalartos horridus]] ||Eastern Cape blue cycad ||14.15 |- |[[Doringkanniedood]]||[[Commiphora glandulosa]]||Tall common corkwood||285.1 |- |[[Doringkatjiepiering]]||[[Hyperacanthus amoenus]]||Thorny gardenia||690 |- |[[Doringolm]]||[[Chaetacme aristata]]||Thorny elm||43 |- |[[Doringpeer]]||[[Scolopia zeyheri]]||Thorn pear||498 |- |[[Doringtaaibos]] ||[[Searsia longispina]] ||Spiny Currant ||388 |- |[[Drakensbergboomheide]] ||[[Erica dracomontana]] || Dragon Heath ||574.2 |- |[[Drakensbergbroodboom]] ||[[Encephalartos ghellinckii]] ||Drakensberg cycad ||5 |- |[[Drakensbergkaree]] ||[[Searsia montana]] ||Drakensberg Karee ||384.1 |- |[[Drakensbergpendoring]] ||[[Gymnosporia devenishii]] ||Drakensberg Spike-thorn ||399.5 |- |[[Driedoring]] ||[[Rhigozum trichotomum]] ||Three-thorn Rhigozum ||676.1 |- |[[Driehaakdoring]]||[[Senegalia senegal]]||Threehook thorn||185.1 |- |[[Drietandkanferbos]]||[[Tarchonanthus trilobus]]||Trident camphortree||735 |- |[[Dubbelkroonboom]]||[[Julbernardia globiflora]]||African munondo||207.1 |- |[[Duikerbessie]] ||[[Sapium integerrimum]] ||Duiker-berry||343 |- |[[Duine-olienhout]] ||[[Olea exasperata]] ||Dune olive ||619 |- |[[Duinbroodboom]] ||[[Encephalartos arenarius]] ||Alexandria cycad ||3.2 |- |[[Duinebruidsbos]]||[[Pavetta revoluta]]||Dune bride's bush||720 |- |[[Duineganna]] ||[[Caroxylon nollothensis]] ||Dune ganna ||103.9 |- |[[Duineghwarrie]]||[[Euclea racemosa]]||Dune guarri<br />Sea guarri||599.3 |- |[[Duinegifboom]] ||[[Acokanthera oblongifolia]] ||Dune poison-bush||638 |- |[[Duinekokoboom]] ||[[Maytenus procumbens]] ||Dune Koko Tree ||401.1 |- |[[Duinekraaibessie]] ||[[Searsia crenata]] ||Dune Crowberry ||380.1 |- |[[Duinemirtebessie]]||[[Eugenia capensis]]||Dune myrtle||553.1 |- |[[Duinependoring]] ||[[Gymnosporia arenicola]] ||Dune Spike-thorn ||399.4 |- |[[Duinesterappel]] ||[[Diospyros rotundifolia]] ||Dune star-apple ||608 |- |[[Duinetaaibos]] ||[[Searsia laevigata]] ||Dune Currant ||385.2 |- |[[Duinetolbos]] ||[[Leucadendron coniferum]] ||Dune conebush ||82 |- |[[Duinevalstaaibos]]||[[Allophylus natalensis]]||Dune false currant||426 |- |[[Duinseepbessie]]||[[Deinbollia oblongifolia]]||Dune soap-berry||430 |- |[[Duinewasbessie]] ||[[Morella cordifolia]] ||Dune waxberry ||37.1 |- |[[Dunblaarfonteinbos]]||[[Psoralea glabra]] || Narrow-leaf Fountain-bush ||226.9 |- |[[Dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos humilis]] ||Dwarf cycad ||14.16 |- |[[Dwergpruimbas]] ||[[Osyris speciosa]] ||Cape sumach ||100.1 |- |[[Dwergvy]] ||[[Ficus pygmaea]] || Dwarf fig ||50.2 |- |[[Ebbehoutghwarrie]]||[[Euclea pseudebenus]]||Ebony tree<br />Black ebony||598 |- |[[Enkelblaarkiepersol]]||[[Cussonia natalensis]]||Rock cabbage tree||562 |- |[[Enkeldoring]]||[[Acacia robusta]]||Ankle thorn<br />Splendid thorn<br />Brack thorn||183 |- |[[Enkeldoring-noemnoem]]||[[Carissa spinarum]]||Simple-spine carissa<br />Conkerberry<br />Arabian num-num||640.4 |- |[[Enkelgroendoring]]||[[Balanites aegyptiaca]]||Desert date<br />Egyptian balsam||251.1 |- |[[Ertjiehout]] ||[[Craibia zimmermannii]] ||Peawood ||229 |- |[[Eskarpspeldekussing]] ||[[Leucospermum saxosum]] ||Escarpment Pincushion ||85.3 |- |[[Essenhout]]||[[Ekebergia capensis]]||Cape ash||298 |- |[[Fluweelboswilg]]||[[Combretum molle]]||Velvet bushwillow||537 |- |[[Fluweelkanniedood]]||[[Commiphora mollis]]||Velvet corkwood||280 |- |[[Fluweelkaree]] ||[[Searsia engleri]] ||Velvet Karee ||382 |- |[[Fluweelklipels]]||[[Canthium gilfillanii]]||Velvet rockalder||706 |- |[[Fluweelsoetbessie]]||[[Bridelia mollis]]||Velvet sweetberry||325 |- |[[Fluweelvrughardeblaar]] ||[[Phylica purpurea]] ||Velvet-fruited/hardleaf ||453.5 |- |[[Fluweelvrugzanha]]||[[Zanha africana]]||Velvet-fruit zanha||438.5 |- |[[Fonteinbos]]||[[Psoralea aphylla]] || Leafless Fountain-bush ||226.8 |- |[[Fransaalwyn]]||[[Aloe pluridens]]||French aloe||30.1 |- |[[Fynbitterblaar]]||[[Brachylaena ilicifolia]]||Small bitter-leaf||728 |- |[[Fynblaarrooihout]]||[[Ochna serrulata]]||Small-leaved plane||479.1 |- |[[Fynbossterappel‎]] ||[[Diospyros glabra]] ||Blueberry bush ||603.1 |- |[[Gamtooskiepersol]] ||[[Cussonia gamtoosensis]] ||Gamtoos cabbage tree||565.2 |- |[[Gannabos]] ||[[Salsola aphylla]] ||Lye ganna ||103.3 |- |[[Gariepbauhinia]]||[[Adenolobus garipensis]]||Blue neat's foot||208 |- |[[Gariep-harpuisboom]]||[[Ozoroa namaquensis]]||Gariep resin tree ||373.2 |- |[[Gariepkaree]] ||[[Searsia populifolia]] ||Gariep Karee ||391.1 |- |[[Garieppendoring]] ||[[Gymnosporia gariepensis]] ||Gariep Spike-thorn ||401.5 |- |[[Gariepsmalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. lanceolata]] ||Gariep narrow-leaved spikethorn ||401.10 |- |[[Geelberggranaat]]||[[Rhigozum obovatum]]||Yellow pomegranate||675 |- |[[Geelbitterbessie]] ||[[Strychnos mitis]] ||Yellow Bitterberry ||627 |- |[[Geelblomvoëlbessie]]||[[Psychotria capensis]]||Bird-berry||723 |- |[[Geelhout]]||[[Podocarpus latifolius]]||Real yellowwood||18 |- |[[Geelkeurboom]]||[[Calpurnia aurea]]||Natal laburnum||219 |- |[[Geelpapierkelk]]||[[Monotes glaber]]||Palefruit monotes||486.5 |- |[[Geelsuikerbos]] ||[[Protea aurea aurea]] ||Common shuttlecock sugarbush ||90.3 |- |[[Geelwortelboom]]||[[Steganotaenia araliacea]]||Carrot tree||569 |- |[[Geneesblaarboom]] ||[[Solanum giganteum]]||Healing-leaf tree||669.4 |- |[[Gewone drolpeer]] ||[[Dombeya rotundifolia]]||Common wild pear||471 |- |[[Gewone ghwarrie]] ||[[Euclea undulata]]||Common guarri||601 |- |[[Gewone haakdoring]] ||[[Acacia caffra]]||Common hook-thorn||162 |- |[[Gewone hardeblaar]] ||[[Phylica paniculata]]||Common hard-leaf||453.2 |- |[[Gewone kanariebessie]] ||[[Suregada africana]] ||Common canaryberry ||338 |- |[[Gewone kanniedood]] ||[[Commiphora pyracanthoides]] ||Firethorn corkwood ||285 |- |[[Gewone kraaibessie]] ||[[Searsia pentheri]]||Common crow-berry||391 |- |[[Gewone luisiesbos]] ||[[Leucospermum cuneiforme]] ||Wart-stemmed pincushion ||84.2 |- |[[Gewone protea]] ||[[Protea caffra]]||Common sugarbush||87 |- |[[Gewone taaibos]] ||[[Searsia pyroides]]||Common wildcurrant<br />||392 |- |[[Gewone wildekweper]] ||[[Cryptocarya transvaalensis]] ||Mountain Wild-quince ||114 |- |[[Gewone wildepietersieliebos]]||[[Heteromorpha arborescens]]||Parsley-tree / parsnip-tree||568 |- |[[Gewone wildevy]]||[[Ficus burkei]]||Common wild fig||48 |- |[[Gifboom]]||[[Euphorbia virosa]]||Poison euphorbia|| |- |[[Gifbergboomvygie]] ||[[Stoeberia giftbergensis]] ||Gifberg tree-vygie ||756 |- |[[Gifolyf]]||[[Peddiea africana]]||Poison-olive||517 |- |[[Gifsterappel]] ||[[Diospyros dichrophylla]] ||Poison star-apple ||603 |- |[[Gladblaarbaakhout]]||[[Greyia sutherlandii]]||Natal bottlebrush||446 |- |[[Gladdeblompeer]]||[[Dombeya cymosa]]||Natal wild pear||469 |- |[[Gladdekola]]||[[Cola natalensis]]||Coshwood||478 |- |[[Gladdeslapmispel]]||[[Lagynias lasiantha]]||Natal medlar||705 |- |[[Gladdesuurpruim]] ||[[Ximenia caffra var natalensis]] ||Smooth-twigged sourplum ||103.1 |- |[[Goueklokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia obtusifolia]] ||Golden Bell-bean ||677.1 |- |[[Goue-tee]]||[[Aspalathus pendula]] || Golden tea ||225.11 |- |[[Gordonia-valspendoring]] ||[[Putterlickia saxatilis]] ||Gordonia false spike-thorn ||403.4 |- |[[Graskopaalwyn]] ||[[Aloe alooides]] ||Graskop aloe ||28.3 |- |[[Grasveldboomvaring]] ||[[Cyathea dregei]] ||Common tree fern ||1 |- |[[Grasveldrooihout]] ||[[Ochna confusa]] ||Grassland plane ||479.4 |- |[[Griekwakokoboom]] ||[[Maytenus ilicina]] ||Griqua kokotree ||398.5 |- |[[Griekwasuurkaree]] ||[[Searsia tridactyla]] ||Griqua sour karee ||394.2 |- |[[Groefbasboomheide]] ||[[Erica canaliculata]] ||Grooved-bark tree erica ||573.1 |- |[[Groenappel]] ||[[Monodora junodii var. junodii]] ||Green Apple ||107 |- |[[Groenblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba natalensis]] ||Green-leaved Worm Bush ||129.1 |- |[[Groendoring]]||[[Balanites maughamii]]||Green thorn||251 |- |[[Groenhofiesuikerbos]] ||[[Protea coronata]] ||Green sugarbush ||91.1 |- |[[Groenklapper]]||[[Strychnos spinosa]]||Green monkey orange||629 |- |[[Groenstamkanniedood]]|| [[Commiphora neglecta]]||Green-stem corkwood||283 |- |[[Groot-haakbessie]] || [[Artabotrys brachypetalus]] ||Large Hook-berry ||105.1 |- |[[Grootblaardrakeboom]] ||[[Dracaena aletriformis]]||Large-leaved dragon tree||30.9 |- |[[Grootblaarlaventelboom]] ||[[Heteropyxis dehniae]]||Large-leaved lavender tree||455.1 |- |[[Grootblaarpieringbessie]] ||[[Cordia africana]]||Large-leaved saucer-berry||651 |- |[[Grootblaarrotsvy]] ||[[Ficus abutilifolia]]||Large-leaved rock fig||63 |- |[[Grootblaarsekelbos]] ||[[Dichrostachys cinerea subsp. nyassana]]||Large-leaved sicklebush<br />African sicklebush||190.1 |- |[[Grootblaaruiehout]] ||[[Cassipourea gummiflua]]||Large-leaved onionwood||530 |- |[[Grootblaarvalsdoring]] ||[[Albizia versicolor]]||Large-leaved false-thorn||158 |- |[[Grootblompendoring]] ||[[Gymnosporia putterlickioides]] ||Large-flowered Spike-thorn ||402.1 |- |[[Grootgeelbos]] ||[[Leucadendron eucalyptifolium]] ||Gum-leaved conebush ||81 |- |[[Groot-mirting]] ||[[Myrsine pillansii]] ||Large Cape myrtle ||577.2 |- |[[Grootnoemnoem]]||[[Carissa macrocarpa]]||Big num-num||640.3 |- |[[Grootsuikerbos]] ||[[Protea gaguedi]] ||African Sugarbush ||89 |- |[[Grootvalsmopanie]] ||[[Guibourtia coleosperma]] ||Copalwood ||199 |- |[[Grootvrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia grandifolia]] ||Large-leaved Forest Spike-thorn ||399.7 |- |[[Grootvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia oxycarpa]] ||Large-fruited Spike-thorn ||401.9 |- |[[Grootvrugtrosvy]] ||[[Ficus sycomorus subsp. gnaphalocarpa]] ||Large-fruited sycamore fig ||66.1 |- |[[Growweblaarkatsnorbosse]] ||[[Rotheca myricoides]]||Blueflower tinderwood||667.1 |- |[[Growweblaarpieringbessie]] ||[[Cordia ovalis]]||Satinbark saucerbush<br />Snot berry||654 |- |[[Growweblaarstinkhout]] ||[[Celtis gomphophylla]] ||False white stinkwood ||40 |- |[[Growweblaartaaibos]] ||[[Searsia refracta]] ||Thorny Crow-berry ||389.1 |- |[[Grysappel]] ||[[Parinari curatellifolia]] ||Mobola plum ||146 |- |[[Gryskokoboom]] ||[[Maytenus albata]] ||Grey kokotree ||401.3 |- |[[Haak-en-Steek]]||[[Acacia tortilis]]||Umbrella thorn||188 |- |[[Halfmens]]||[[Pachypodium namaquanum]]||Elephant's trunk||649 |- |[[Hardekool]]||[[Combretum imberbe]]||Leadwood||539 |- |[[Hardepeer]]||[[Olinia ventosa]]||Hardpear||513 |- |[[Harige ghwarrie]]||[[Eucla natalensis]]||Natal guarri<br />Natal ebony|| |- |[[Harige kanniedood]]||[[Commiphora africana]]||Hairy corkwood||270 |- |[[Harige mirtebessie]] ||[[Eugenia woodii]]||Mountain myrtle||553.4 |- |[[Harige pendoring]] ||[[Gymnosporia pubescens]] ||Hairy Spike-thorn ||402.4 |- |[[Harige perdepram]] ||[[Zanthoxylum humile]] ||Hairy Knobwood||255 |- |[[Harige rotsvy]]||[[Ficus glumosa]]||Mountain fig||64 |- |[[Harige septerboom]] ||[[Paranomus tomentosus]] ||Hairy-leaved tree sceptre ||72.5 |- |[[Harpuiskatjiepiering]]||[[Gardenia resiniflua]]||Resin gardenia||690.2 |- |[[Hartblaarvy]] ||[[Ficus polita subsp. polita]] ||Heart-leaved Fig ||59 |- |[[Heideblaargeelbos]] ||[[Leucadendron ericifolium]] ||Erica-leaved conebush || 80 |- |[[Heilige Venda-bamboes]] ||[[Oxytenanthera abyssinica]] ||Holy Venda Bamboo ||21.6 |- |[[Helikopterboom]]||[[Gyrocarpus americanus]]||Propeller tree||120 |- |[[Henkel-se-geelhout]] ||[[Podocarpus henkelii]]||Henkel's yellowwood||17 |- |[[Hererosesambos]]||[[Sesamothamnus guerichii]] ||Herero sesame-bush||679 |- |[[Heuningboomheide]] ||[[Erica caterviflora]] ||Tree heath ||574 |- |[[Heuningnaboom]]||[[Euphorbia tetragona]]||Honey euphorbia||354 |- |[[Heuningreuksepter]] ||[[Paranomus roodebergensis]] ||Honey-scented sceptre ||72.6 |- |[[Hoedespeld-lukwart]]||[[Oxyanthus pyriformis]]||Natal wildloquat||696.2 |- |[[Hoëveldkiepersol]]||[[Cussonia paniculata]]||Small mountain cabbage||563.1 |- |[[Hophout]]||[[Trema orientalis]]||Pigeonwood||42 |- |[[Horingdoring]]||[[Acacia grandicornuta]]||Horned thorn||168.1 |- |[[Horingpeultjieboom]]||[[Diplorhynchus condylocarpon]]||Horn-pod tree||643 |- |[[Huilboerboon]]||[[Schotia brachypetala]]||Weeping boer-bean||202 |- |[[Huilboom]]||[[Peltophorum africanum]]||Weeping wattle<br />Black wattle||215 |- |[[Impalalelie]]||[[Adenium multiflorum]]||Impala lily||647.3 |- |[[Indiese wortelboom]] ||[[Ceriops tagal]] ||Indian mangrove ||525 |- |[[Jakkalsbessie]]||[[Diospyros mespiliformis]]||Jackalberry||606 |- |[[Jozini-broodboom]] ||[[Encephalartos senticosus]] || Jozizni cycad || |- |[[Kaapboekenhout]]||[[Rapanea melanophloeos]]||Cape beech||578 |- |[[Kaapse boomheide]]||[[Erica tristis]]||False Cape tree heath||575.1 |- |[[Kaapse hardepeer]]||[[Olinia capensis]]||Hard pear||513.1 |- |[[Kaapse kanferfoelie]]||[[Tecoma capensis]]||Cape honeysuckle||673.1 |- |[[Kaapse kiaat]]||[[Strychnos decussata]]||Cape teak||624 |- |[[Kaapse kokoboom]] ||[[Maytenus lucida]] ||Cape kokotree ||401.2 |- |[[Kaapse kranses]]||[[Atalaya capensis]]||Cape krantz ash||428 |- |[[Kaapse kuskiepersol]]||[[Cussonia thyrsiflora]]||Cape coast cabbage tree||565 |- |[[Kaapse kwar]] ||[[Psydrax capensis]] ||Cape quar ||747 |- |[[Kaapse kweper]]||[[Cryptocarya woodii]]||Cape quince||116 |- |[[Kaapse sterkastaiing]] ||[[Sterculia alexandri]] || Cape star-chestnut ||473 |- |[[Kaapse swarthout]] ||[[Maytenus peduncularis]] ||Cape- blackwood ||401 |- |[[Kaapse Uiehout]] ||[[Cassipourea flanaganii]] || Cape onionwood ||528 |- |[[Kaapse wildepiesang]]||[[Strelitzia alba]]||Cape wild banana||32 |- |[[Kaiingbossuikerbos]] ||[[Protea glabra]] ||Clanwilliam sugarbush ||89.1 |- |[[Kaapsehoop-broodboom]] ||[[Encephalartos laevifolius]] ||Kaapsehoop cycad ||6 |- |[[Kalahari-appelblaar]] ||[[Philenoptera nelsii]] ||Kalahari appleleaf||239 |- |[[Kalaharitaaibos]] ||[[Searsia tenuinervis]] ||Rolled-leaf Currant ||393.2 |- |[[Kalahariwildemispel]]||[[Vangueria cyanescens]]||Kalahari wild-medlar||702.3 |- |[[Kamassie]]||[[Gonioma kamassi]]||Kamassi||641 |- |[[Kamdeboo-boekenhout]]||[[Faurea recondita]]||Kamdeboo beechwood||745 |- |[[Kameeldoring]] ||[[Acacia erioloba]]||Camel thorn||168 |- |[[Kameelspoor]] ||[[Piliostigma thonningii]]||Camel's foot||209 |- |[[Kamiesberg-aalwyn]] ||[[Aloe khamiesensis]] ||Khamiesberg aloe ||29.3 |- |[[Kandelaaraalwyn]] ||[[Aloe candelabrum]] ||Candelabrum aloe ||28.5 |- |[[Kanferbos]]||[[Tarchonanthus camphoratus]]||Wild camphor bush||733 |- |[[Kaokogroendoring]]||[[Balanites angolensis]]||Angolan torchwood<br />Simple-thorned torchwood||252.1 |- |[[Kaokosesambos]] ||[[Sesamothamnus benguellensis]] ||Kaoko sesame-bush ||679.1 |- |[[Kaokowitgat]] ||[[Boscia microphylla]] ||Kaoko shepherd's tree ||126 |- |[[Karee]] ||[[Searsia lancea]] ||Karree ||386 |- |[[Karee-kanniedood]] || [[Commiphora gracilifrondosa]] ||Karee-leaved commiphora ||284 |- |[[Karooboerboon]] ||[[Schotia afra]] ||Karoo boer-bean ||201 |- |[[Karoobroodboom]] ||[[Encephalartos lehmannii]] ||Karoo cycad ||8.1 |- |[[Karookoeniebos]] ||[[Searsia burchellii]] ||Karoo kunibush ||379 |- |[[Karoonoemnoem]] ||[[Carissa haematocarpa]] ||Karoo numnum ||640.2 |- |[[Karoopendoring]] ||[[Gymnosporia karooica]] ||Karoo spikethorn ||401.7 |- |[[Karoowitgat]] ||[[Boscia oleoides]] ||Karoo Shepherd Tree ||128 |- |[[Kasuur]]||[[Pittosporum viridiflorum]]||Cheesewood||139 |- |[[Katstertaalwyn]] ||[[Aloe castanea]] ||Cat's-tail aloe ||28.6 |- |[[Kei-appel]]||[[Dovyalis caffra]]||Kei-apple||507 |- |[[Keibaakhout]]||[[Greyia flanaganii]]||Kei bottlebrush||444 |- |[[Keibroodboom]]||[[Encephalartos princeps]]||Kei cycad||12 |- |[[Keivingerblaar]]||[[Vitex obovata]]||Kei fingerlead||661 |- |[[Kerkeibos]]||[[Crassula ovata]]||Kerky-bush<br />Jade plant||137.3 |- |[[Kerriebos]]||[[Hypericum revolutum]]||Curry bush<br />St. Johns wort||484 |- |[[Kersfeessuikerbos]] ||[[Protea welwitschii]] ||Cluster-head sugarbush ||98.2 |- |[[Kershout]]||[[Pterocelastrus tricuspidatus]]||Candlewood||409 |- |[[Kerstolbossuikerbos]] ||[[Protea lanceolata]] ||Lance-leaf sugarbush ||90.1 |- |[[Keurboom]]||[[Virgilia oroboides]]||Cape blossom tree<br />Pink blossom tree||221 |- |[[Kiaat]]||[[Pterocarpus angolensis]]||Wild teak||236 |- |[[Kiepersol]]||[[Cussonia spicata]]||Common cabbage tree||564 |- |[[Kierieklapper]]||[[Combretum hereroense]]||Russet bushwillow||538 |- |[[Kinaboom]]||[[Rauvolfia caffra]]||Quinine tree||647 |- |[[Klapperbos]]||[[Nymania capensis]]||Chinese lantern||295 |- |[[Kleefpeul]]||[[Senna singueana]]||Sticky pod||213.1 |- |[[Kleinblou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. microphylla]] ||Small blue sourplum || 102 |- |[[Kleinblaar-drakeboom]] ||[[Dracaena mannii]] ||Small-leaved dragon tree ||30.8 |- |[[Kleinblaarrotsvy]]||[[Ficus tettensis]]||Small-leaved rock fig||62 |- |[[Kleinblaarpluisbossie]] ||[[Lopholaena coriifolia]] || Small-leaved fluff bush||738 |- |[[Kleinblaarsaffraan]]||[[Elaeodendron zeyheri]]||Zeyher's saffronwood||412 |- |[[Kleinblaarvy]] ||[[Ficus lingua subsp. depauperata]] ||Small-leaved Fig ||55.1 |- |[[Kleinboerboon]]||[[Schotia capitata]]||Dwarf boer-bean||203 |- |[[Kleinbosrooihout]] ||[[Ochna gamostigmata]] ||Small forest plane ||479.5 |- |[[Kleingroendoring]]||[[Balanites pedicellaris]]||Lesser torchwood||252 |- |[[Klein-kanferfoelieboom]]||[[Turraea obtusifolia]]||Small honeysuckle tree||296.1 |- |[[Kleinkoraalboom]]||[[Erythrina humeana]]||Dwarf coral tree||243.1 |- |[[Kleinperdepram]]||[[Zanthoxylum capense]]||Small knobwood||253 |- |[[Kleinvalsmopanie]]||[[Guibourtia conjugata]]||Small copalwood||200 |- |[[Klipels]]||[[Afrocanthium mundianum]]||Rock alder||710 |- |[[Klipharpuisbos]] ||[[Euryops brevipapposus]] ||Rock Resin-bush ||739 |- |[[Kliphout]]||[[Heeria argentea]]||Rockwood||368 |- |[[Klipkershout]]||[[Maytenus oleoides]]||Rock candlewood||400 |- |[[Klokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia zanzibarica]] ||Bell-bean ||677 |- |[[Klokkiespendoring]]||[[Gymnosporia tenuispina]]||Bell spike-thorn||402.8 |- |[[Knolharpuis]] ||[[Othonna arbuscula]] || Traap baboon cabbage ||740 |- |[[Knoppiesboontjie]]||[[Maerua angolensis]]||Bead-bean tree||132 |- |[[Knoppiesdoring]]||[[Acacia nigrescens]]||Knob thorn||178 |- |[[Knoppiesvy]]||[[Ficus sansibarica]]||Knobbly fig||47 |- |[[Kobas]] ||[[Cyphostemma currorii]] ||Cobas||456 |- |[[Koeniebos]] ||[[Searsia undulata]] ||Kuni-bush||389 |- |[[Koeboebessie]] ||[[Mystroxylon aethiopicum]] ||Kooboo-berry||410 |- |[[Koedoebessie]] ||[[Pseudolachnostylis maprouneifolia]]||Kudu-berry||308 |- |[[Koffiebeesklou]]||[[Bauhinia petersiana]] ||Natal neat's foot||208.3 |- |[[Kogelbergvaalstompie]] ||[[Mimetes arboreus]] ||Kogelberg pagoda ||72.1 |- |[[Kokerboom]] ||[[Aloidendron dichotomum]] ||Quiver tree ||29 |- |[[Kokoboom]]||[[Maytenus undata]]||Koko tree||403 |- |[[Kolletjiesblaarvy]] ||[[Ficus nigropunctata]] ||Busse's fig or Dot-leaved fig ||58 |- |[[Komkommerbos]]||[[Thilachium africanum]]||Cucumber bush||136.2 |- |[[Koorsbessie]]||[[Croton megalobotrys]]||Large fever-berry||329 |- |[[Koorsboom]] ||[[Acacia xanthophloea]]||Fever tree||189 |- |[[Koorspeulboom]] ||[[Holarrhena pubescens]] ||Fever-pod ||642 |- |[[Koperstamkanniedood]]||[[Commiphora harveyi]]||Red-stem corkwood||277 |- |[[Koraalboom]]||[[Erythrina lysistemon]]||Common coral tree||245 |- |[[Koraaltaaibos]] ||[[Searsia magalismontana]] ||Coral crowberry ||384.2 |- |[[Korentebos]] ||[[Searsia tomentosa]] ||Bicoloured Currant ||394 |- |[[Kortdoringgranaat]] ||[[Rhigozum brevispinosum]] ||Simple-leaved Rhigozum ||674 |- |[[Kortstamnaboom]] ||[[Euphorbia otjingandu]] ||Short-stemmed candelabra-tree ||748 |- |[[Kosipalm]]||[[Raphia australis]]||Kosi palm||26 |- |[[Kouebasrooihout]]||[[Ochna arborea]]||Cape redwood||479 |- |[[Kraalkriedoring]]||[[Lycium afrum]]||Kraal honey-thorn||669.2 |- |[[Kraalnaboom]]||[[Euphorbia tirucalli]]||Rubber euphorbia||355 |- |[[Kraalpendoring]]||[[Gymnosporia polyacantha subsp. polyacantha]]||Kraal spike-thorn||402.2 |- |[[Kransaalwyn]] ||[[Aloe arborescens]] ||Krantz aloe ||28.1 |- |[[Kransbessie]]||[[Gerrardina foliosa]]||Krantz berry||500 |- |[[Kranssuikerbos]] ||[[Protea rupicola]] ||Krantz sugarbush ||88.2 |- |[[Kremetart]]||[[Adansonia digitata]]||Baobab||467 |- |[[Kreupelhout]]||[[Leucospernum conocarpodendron]]||Tree pincushion||84 |- |[[Kreupelrooihout]] ||[[Ochna inermis]] ||Stunted plane ||480.1 |- |[[Kringboom]]||[[Maerua schinzii]]||Ringwood tree||136 |- |[[Krinkhout]]||[[Securidaca longipedunculata]]||Violet tree||303 |- |[[Kruisbessie]]||[[Grewia occidentalis]]||Cross-berry||463 |- |[[Kunenewaterbessie]] ||[[Syzygium kuneneense]] ||Kunene waterberry ||767 |- |[[Kurkbasklapper]] of Geelklapper||[[Strychnos cocculoides]]||Corky monkey orange||623 |- |[[Kurkbasrooihout]] ||[[Ochna maguirei]] ||Corky-barked plane ||766 |- |[[Kurkbos]] ||[[Mundulea sericea]]||Cork bush||226 |- |[[Kurkvoëlbessie]] ||[[Psychotria suber]] ||Corky birdberry ||769 |- |[[Kusjakkalskoffie]] ||[[Tricalysia sonderiana]] ||Coastal Jackal-coffee ||700 |- |[[Kuskanferbos]] ||[[Tarchonanthus littoralis]]||Coastal camphor bush||733.2 |- |[[Kuskatoenboom]] ||[[Hibiscus tiliaceus]]||Lagoon hibiscus<br />Wild cotton tree||464 |- |[[Kuskoraalboom]] ||[[Erythrina caffra]]||Coast coral tree ||242 |- |[[Kuslooibas]] ||[[Osyris compressa]] ||Coast tannin bush ||99 |- |[[Kusrooimelkhout]]||[[Mimusops caffra]]||Coastal red milkwood||583 |- |[[Kustaaibos]] ||[[Searsia nebulosa]] ||Coastal Currant ||390.1 |- |[[Kusvaalbos]]||[[Brachylaena discolor]]||Coast silver oak||724 |- |[[Kuswildepiesang]]||[[Strelitzia nicolai]]||Natal wild banana||34 |- |[[Kuswitessenhout]] ||[[Bersama swinnyi]] ||Coastal white-ash ||441 |- |[[Kuswurgvy]]||[[Ficus natalensis]]||Natal fig<br />Wild fig||57 |- |[[Kwar]]||[[Psydrax obovata]]||Coastal quar||711 |- |[[Laeveldbittertee]]||[[Vernonia colorata]]||Lowveld bitter-tea||723.4 |- |[[Laeveldmelkbessie]]||[[Manilkara mochisia]]||Lowveld milkberry||587 |- |[[Laeveldnaboom]]||[[Euphorbia evansii]]||Lowveld euphorbia||348 |- |[[Laeveldsterkastaiing]]||[[Sterculia murex]]||Lowveld chestnut||475 |- |[[Laeveldvaalbos]]||[[Brachylaena huillensis]]||Lowveld silver oak||727 |- |[[Laeveldvy]]||[[Ficus stuhlmannii]]||Lowveld fig||65 |- |[[Laingsburgtolbos]] ||[[Leucadendron osbornei]] ||Laingsburg conebush ||81.7 |- |[[Lalapalm]]||[[Hyphaene coriacea]]||Lala palm||23 |- |[[Langbeentjie]] ||[[Leucadendron procerum]] ||Ivory conebush ||81.2 |- |[[Laventelboom]] ||[[Heteropyxis natalensis]]||Lavender tree||455 |- |[[Laventelkoorsbessie]]||[[Croton gratissimus]]||Lavender croton<br />Lavender fever-berry||328 |- |[[Loerietolbos]] ||[[Leucadendron loeriense]] ||Loerie conebush ||80.7 |- |[[Lydenburg-broodboom]] ||[[Encephalartos inopinus]] || Lydenburg cycad ||5.1 |- |[[Lebombo-aalwyn]] ||[[Aloe spicata]] ||Lebombo aloe ||30.4 |- |[[Lebombo-broodboom]] ||[[Encephalartos lebomboensis]] || Lebombo cycad ||14.8 |- |[[Lebombokranses]]||[[Atalaya alata]]||Lebombo krantz ash||427 |- |[[Lebombonaboom]]||[[Euphorbia confinalis]]||Lebombo euphoria<br />Lebombo milktree||345 |- |[[Lebombowattel]]||[[Newtonia hildebrandtii]]||Lebombo wattle||191 |- |[[Lebombo-ysterhout]]||[[Androstachys johnsonii]]||Lebombo ironwood||327 |- |[[Lekkerbreek]]||[[Ochna pulchra]]||Peeling plane<br />Peelingbark ochna||483 |- |[[Lekkerruikpeul]]||[[Acacia nilotica]]||Scented thorn||179 |- |[[Lekkervreet]] ||[[Opilia campestris]] || ||100.5 |- |[[Lemoenhout]]||[[Xymalos monospora]]||Lemonwood||111 |- |[[Lemoentjiedoring]]||[[Cassinopsis ilicifolia]]||Lemon thorn||420 |- |[[Lepelhout]]||[[Cassine schinoides]]||Spoon-wood||418 |- |[[Lillie-broodboom]] ||[[Encephalartos dyerianus]] || Lillie cycad ||14.2 |- |[[Lippeblomsuikerbos]] ||[[Protea subvestita]]||Waterlily sugarbush || 98 |- |[[Louriersuikerbos]] ||[[Protea laurifolia]]||Laurel sugarbush||90.2 |- |[[Louriervy]] ||[[Ficus ilicina]] || Laurel rock fig ||53 |- |[[Maanhaarstompie]]||[[Mimetes fimbriifolius]]||Fringed bottlebrush||72.2 |- |[[Magaliesrooihout]] ||[[Ochna pretoriensis]] ||Magalies Redwood ||480.2 |- |[[Malvarosyntjie]]||[[Grewia villosa]]||Mallow raisin||463.3 |- |[[Manketti]]||[[Schinziophyton rautanenii]]||Manketti tree<br />Feather-weight tree||337 |- |[[Mannetjiebos]] ||[[Stoeberia utilis]] ||White Fig ||103.5 |- |[[Maputalanddwababessie]] ||[[Monanthotaxis maputensis]] ||Maputaland dwababerry ||758 |- |[[Maputalandoordeelboom]]||[[Erythrophleum lasianthum]]||Swazi ordeal tree||196 |- |[[Maputaland-raasblaar]]||[[Combretum mkuzense]]||Mkuze bushwillow||545.2 |- |[[Maroela]]||[[Sclerocarya birrea]]||Marula||360 |- |[[Matoppie]]||[[Boscia albitrunca]]||Shepherd's tree||122 |- |[[Meerstamvalsdoring]]||[[Albizia petersiana]]||Multi-stemmed false-thorn<br />Nala tree||153 |- |[[Melkpeer]]||[[Inhambanella henriquesii]]||Milk pear||591 |- |[[Middelburg-broodboom]] ||[[Encephalartos middelburgensis]] ||Middelburg cycad ||14.3 |- |[[Mingerhout]]||[[Breonadia salicina]]||Matumi||684 |- |[[Mitserie]]||[[Bridelia micrantha]]||Mitzeeri||324 |- |[[Modjadji-broodboom]]||[[Encephalartos transvenosus]]||Modjadji giant-cycad||13 |- |[[Moepel]]||[[Mimusops zeyheri]]||Transvaal red milkwood||585 |- |[[Moerasvy]]||[[Ficus trichopoda]]||Swamp fig||54 |- |[[Mopanie]]||[[Colophospermum mopane]]||Mopane||198 |- |[[Mopanie-aalwyn]] ||[[Aloe littoralis]] ||Mopane aloe ||29.4 |- |[[Mopaniegeeldoring]] ||[[Rhigozum zambesiacum]] ||Zambezi Gold ||676 |- |[[Moringaboom]]||[[Moringa Oleifrea]]||Drumstick tree|| |- |[[Msasa]]||[[Brachystegia spiciformis]]||Spring msasa||198.1 |- |[[Msinga-broodboom]]||[[Encephalartos msinganus]]||Msinga cycad ||14.7 |- |[[Mufuti]]||[[Brachystegia boehmii]]||Mufuti msasa<br />Prince-of-Wales msasa||198.2 |- |[[Naaldblaartolbos]] ||[[Leucadendron nobile]] ||Karoo conebush ||81.1 |- |[[Naaldhardeblaar]] ||[[Phylica villosa]] ||Needle hardleaf ||453.4 |- |[[Naboom]]||[[Euphorbia ingens]]||Common tree euphorbia||351 |- |[[Namakwaboomvygie]] ||[[Stoeberia utilis var. lerouxiae]] ||Namaqua tree-vygie ||757 |- |[[Namakwajakkalsbessie]] ||[[Diospyros acocksii]] ||Namaqua jackal-berry ||602 |- |[[Namakwa-rooiklapperbos]]||[[Erythrophysa alata]]||Namaqua red balloon||436.1 |- |[[Namakwavy]]||[[Ficus cordata]]||Sandpaper fig||51 |- |[[Namibharpuisboom]]||[[Ozoroa crassinervia]]||Namibian resin tree||369 |- |[[Namibiese taaibos]] ||[[Searsia pyroides var. dinteri]] ||Namibia firethorn crowberry ||392.1 |- |[[Namibkoraalboom]]||[[Erythrina decora]]||Namib coral tree||243 |- |[[Nanabessie]]||[[Searsia dentata]]||Nana-berry||381 |- |[[Nardouw-luisiesbos]] ||[[Leucospermum praemorsum]] ||Nardouw fountain pincushion ||85.1 |- |[[Natal-aalwyn]] ||[[Aloe spectabilis]] ||Natal aloe ||30.6 |- |[[Natal-ghwarrie]] ||[[Euclea natalensis subsp. natalensis]] ||Natal guarri ||597 |- |[[Natal-kweper]] ||[[Cryptocarya natalensis]] ||Sandstone Quince ||117.1 |- |[[Natalwilger]] ||[[Salix mucronata subsp. woodii]] ||Natal willow ||36.2 |- |[[Natalkaree]] ||[[Searsia natalensis]] ||Northern dune currant ||390 |- |[[Naukluft-karee]] ||[[Searsia volkii]] ||Naukluft rhus ||396.2 |- |[[Ngotshe-broodboom]] ||[[Encephalartos aemulans]] || Ngotshe cycad ||14.5 |- |[[Ngoye dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos ngoyanus]] ||Ngoye dwarf cycad ||14.17 |- |[[Nieshout]]||[[Ptaeroxylon obliquum]]||Sneezewood||292 |- |[[Njalaboom]]||[[Xanthocercis zambesiaca]]||Nyala tree||241 |- |[[Noemnoem]] ||[[Carissa bispinosa]] ||Num-num ||640.5 |- |[[Nooienskokerboom]] ||[[Aloidendron ramosissimum]] ||Maiden's quiver tree ||30.2 |- |[[Noordelike Boesmansdruif]]||[[Rhoicissus tridentata subsp. cuneifolia]]||Northern Bushman's grape||456.6 |- |[[Noordelike valspendoring]] ||[[Putterlickia neglecta]] ||Northern false spikethorn ||754 |- |[[Notsung]]||[[Halleria lucida]]||Tree fuchsia||670 |- |[[Olienhout]]||[[Olea europaea subsp. cuspidata]]||Ironwood||617 |- |[[Olifantsrivierbroodboom]]||[[Encephalartos lanatus]]||Olifants river cycad||5.2 |- |[[Omsambeet]]||[[Millettia grandis]]||Umzimbeet||227 |- |[[Onderbos]]||[[Trichocladus crinitus]]||Black hazel||142 |- |[[Oordeelboom]]||[[Erythrophleum africanum]]||Ordeal tree||194 |- |[[Oos-Kaapse reusebroodboom]]||[[Encephalartos altensteinii]]||Eastern Cape cycad||3 |- |[[Oos-Kaapse smalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. linearis]] ||Eastern Cape narrow-leaved spikethorn ||399.1 |- |[[Oostelike koeniebos]] ||[[Searsia pallens]] ||Eastern kunibush ||395 |- |[[Opregte suikerbos]]||[[Protea repens]]||Real sugarbush||94.2 |- |[[Opregte waaierpalm]]||[[Hyphaene petersiana]]||Real fan palm||24 |- |[[Oranje-druiweranker]] ||[[Hyalosepalum caffrum]] ||Orange Grape Creeper ||104.7 |- |[[Ouhout]]||[[Leucosidea sericea]]||Oldwood||145 |- |[[Outeniekwa-erica]]||[[Erica inconstans]] ||Outeniqua tree erica ||574.1 |- |[[Outeniekwa-kreupelhout]] ||[[Leucospermum glabrum]] ||Outeniqua pincushion ||84.3 |- |[[Outeniekwafonteinbos]] ||[[Psoralea diturnerae]] ||Outeniqua fountainbush ||750 |- |[[Outeniekwageelhout]]||[[Afrocarpus falcatus]]||Outeniqua yellowwood||16 |- |[[Outeniekwagonna]] ||[[Passerina falcifolia]] ||Outeniqua gonna ||520 |- |[[Owamboperdepram]] ||[[Zanthoxylum ovatifoliolatum]] ||Kaoko knobwood ||255.2 |- |[[Paddaboom]]||[[Tabernaemontana elegans]]||Toad tree||644 |- |[[Palmiet]] ||[[Prionium serratum]] ||Palmiet ||768 |- |[[Pambatieboom]]||[[Anastrabe integerrima]]||Pambati tree||671 |- |[[Papegaaiboomheide]] ||[[Erica psittacina ]] ||Parrot tree erica ||574.4 |- |[[Papierbasdoring]] ||[[Acacia sieberiana]]||Paper-bark thorn||187 |- |[[Papierbaskanniedood]]||[[Commiphora marlothii]]||Paperbark corkwood||278 |- |[[Papierbasvalsdoring]]||[[Albizia tanganyicensis]]||Paperbark false-thorn||157 |- |[[Parlota broodboom]] ||[[Encephalartos relictus]] ||Parlota cycad ||12.5 |- |[[Pendoring]]||[[Gymnosporia buxifolia]]||Common spike-thorn||399 |- |[[Pendoringkaree]] ||[[Searsia gueinzii]] ||Thorny Karee ||384 |- |[[Pendoringtaaibos]] ||[[Searsia pterota]] ||Winged Currant ||391.2 |- |[[Peperblaarboom]]||[[Warburgia salutaris]]||Pepper-bark tree||488 |- |[[Peperblaarkanniedood]]||[[Commiphora mossambicensis]]||Pepper-leaf corkwood||281 |- |[[Perdekopspeldekussing]] ||[[Leucospermum reflexum]] ||Rocket pincushion ||85.2 |- |[[Perdepis]]||[[Clausena anisata]]||Horsewood<br />False horsewood||265 |- |[[Perdepram]]||[[Zanthoxylum davyi]]||Knobwood||254 |- |[[Persbesem]]||[[Polygala virgata]]||Purple broom<br />Moth-fruit||302.2 |- |[[Perssambreelblom]]||[[Karomia speciosa]]||Wild parasol flower||668 |- |[[Petersvy]]||[[Ficus petersii]]||Peters's wildfig||48.1 |- |[[Peulmahonie]]||[[Afzelia quanzensis]]||Pod mahogany||207 |- |[[Pienkblompeer]]||[[Dombeya burgessia]]||Pink wild pear||468.1 |- |[[Pistoolbos]] ||[[Justicia adhatodoides]] ||Pistol Bush ||681 |- |[[Platkroon]]||[[Albizia adianthifolia]]||Flat crown||148 |- |[[Platorand-broodboom]] ||[[Encephalartos brevifoliolatus]] ||Escarpment cycad ||3.3 |- |[[Platorand-perdepram]] ||[[Zanthoxylum thorncroftii]] ||Escarpment knobwood ||255.3 |- |[[Platorandboekenhout]]||[[Faurea galpinii]]||Forest beechwood||73 |- |[[Platorandkaree]] ||[[Searsia transvaalensis]] ||Escarpment Karee ||394.1 |- |[[Poeierbaskatjiepiering]]||[[Gardenia ternifolia]]||Yellow gardenia<br />Powder-bark gardenia||690.3 |- |[[Poeierkwasboom]]||[[Barringtonia racemosa]]||Lagoon powderpufftree<br />Powder-puff tree||524 |- |[[Pok-ysterhout]]||[[Chionanthus foveolatus]]||Common pock ironwood||615 |- |[[Pomponbruidsbos]] ||[[Pavetta cooperi]] ||Pompom Brides-bush ||719.4 |- |[[Pondo-kokoboom]] ||[[Maytenus oleosa]] ||Pondo kokotree ||400.1 |- |[[Pondopalm]]||[[Jubaeopsis caffra]]||Pondo coconut||27 |- |[[Pondoranktaaibos]] ||[[Searsia acocksii]] ||Pondo Climbing Currant ||377.2 |- |[[Pondorooihout]] ||[[Ochna sp. nov.]] ||Pondo plane ||481.1 |- |[[Pondosybas]] ||[[Maytenus abbottii]] ||Pondo Silky-bark ||398.1 |- |[[Pondotolbos]] ||[[Leucadendron pondoense]] ||Pondoland conebush ||81.4 |- |[[Pondo-vy]] ||[[Ficus bizanae]] || Pondoland fig ||46 |- |[[Pondovalspendoring]] ||[[Putterlickia retrospinosa]] ||Pondo false spike-thorn ||403.3 |- |[[Pondowaterbessie]]||[[Syzygium pondoense]]||Pondo waterwood||558.1 |- |[[Populierblaarvy]] ||[[Ficus fischeri]] ||Poplar-leaved fig ||68 |- |[[Potbergsuikerbos]]||[[Protea aurea potbergensis]]||Potberg sugarbush || 90.6 |- |[[Pronkonderbos]]||[[Trichocladus grandiflorus]]||Green hazel||144 |- |[[Pronkrooihout]]||[[Ochna natalitia]]||Natal plane||481 |- |[[Pylgif]]||[[Adenium boehmianum]]||Namibian impalalily||647.2 |- |[[Pynbos]] ||[[Smodingium argutum]] ||Agony bush ||367 |- |[[Pypsteelboom]]||[[Vitex rehmannii]]||Pipe-stem tree||664 |- |[[Raasblaar]]||[[Combretum zeyheri]]||Large-fruited bushwillow||546 |- |[[Ranksterappel]] ||[[Diospyros simii]] ||Climbing star-apple ||609 |- |[[Renosterkoffie]] ||[[Kraussia floribunda]] ||Rhino-coffee ||700.1 |- |[[Reuseblaarvy]] ||[[Ficus lutea]] ||Giant-leaved Fig ||61 |- |[[Reusebroodboom]]||[[Encephalartos natalensis]]||Natal cycad||10 |- |[[Reuserosyntjie]]||[[Grewia hexamita]]||Giant raisin||460 |- |[[Riemblaar-suikerbos]] ||[[Protea lorifolia]] ||Strap-leaved sugarbush ||91 |- |[[Riffelstam-pendoring]]||[[Gymnosporia heterophylla]]||Zulu spike-thorn||401.6 |- |[[Rivierkriedoring]]||[[Lycium hirsutum]]||River honey-thorn||669.12 |- |[[Riviernaboom]]||[[Euphorbia triangularis]]||River euphorbia||356 |- |[[Riviertaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. gracilis]] ||River firethorn crowberry ||392.2 |- |[[Riviertolbos]] |||[[Leucadendron salicifolium]] ||Common stream conebush ||82.1 |- |[[Riviervaderlandswilg]]||[[Combretum erythrophyllum]]||River bushwillow||536 |- |[[Robinson-kreupelhout]] ||[[Leucospermum pluridens]] ||Robinson pincushion ||84.4 |- |[[Rondeblaargifboom]] ||[[Acokanthera rotundata]] ||Round-leaved Poison-bush ||640 |- |[[Rondevrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia harveyana subsp. harveyana]] || Black Forest Spike-thorn ||399.2 |- |[[Rooibitterbessie]] ||[[Strychnos henningsii]] ||Red bitterberry ||625 |- |[[Rooiblaarrotsvy]] ||[[Ficus ingens]]||Red-leaved fig||55 |- |[[Rooiblompendoring]] ||[[Gymnosporia rubra]] ||Red-flower Spikethorn ||402.5 |- |[[Rooiboekenhout]]||[[Protorhus longifolia]]||Red beech||364 |- |[[Rooibos]] ||[[Aspalathus linearis]] ||Rooibos tea ||225.10 |- |[[Rooiboswilg]] ||[[Combretum apiculatum]]||Okavango bushwillow||532 |- |[[Rooiels (boom)|Rooiels]] ||[[Cunonia capensis]]||Red alder||140 |- |[[Rooiessenhout]] ||[[Trichilia emetica]]||Natal mahogany ||301 |- |[[Rooihaakbessie]] ||[[Artabotrys monteiroae]] ||Red Hook-berry ||105.2 |- |[[Rooihartboom]]||[[Hymenocardia ulmoides]]||Red-heart tree||317 |- |[[Rooi-ivoor]]||[[Berchemia zeyheri]]||Red ivory||450 |- |[[Rooikershout]]||[[Pterocelastrus rostratus]]||Red candlewood||408 |- |[[Rooikweper]]||[[Cryptocarya wyliei]]||Red quince||117 |- |[[Rooipeer]]||[[Scolopia mundii]]||Red pear||496 |- |[[Rooipendoring]]||[[Gymnosporia senegalensis]]||Red spike-thorn||402 |- |[[Rooistinkhout]]||[[Prunus africana]]||Red stinkwood||147 |- |[[Rooisuikerbos]] ||[[Protea grandiceps]] ||Red sugarbush ||89.2 |- |[[Rooitolbos]] ||[[Leucadendron discolor]] ||Piketberg conebush ||79 |- |[[Rooivoëlbessie]] ||[[Psychotria zombamontana]]||Red bird-berry||723.1 |- |[[Rooivrugwitstinkhout]] ||[[Celtis mildbraedii]]||Natal white stinkwood||41 |- |[[Rooivy]] ||[[Stoeberia arborea]] ||Red Fig ||103.4 |- |[[Rooiwortelboom]]||[[Rhizophora mucronata]]||Red mangrove||526 |- |[[Rooiysterhout]]||[[Ochna holstii]]||Red ironwood||480 |- |[[Rosyntjiebos]]||[[Grewia flava]]||Sandpaper raisin||459.1 |- |[[Rotstolbos]] ||[[Leucadendron strobilinum]] ||Peninsula conebush ||78 |- |[[Saalpeultjieboom]]||[[Wrightia natalensis]]||Saddle pod||650 |- |[[Safsaf-wilger]]||[[Salix mucronata]]||Willow||36 |- |[[Sambokpeul]]||[[Cassia abbreviata]]||Sjambok pod||212 |- |[[Sandessenhout]]||[[Xylia torreana]]||Sand ash||192 |- |[[Sandjakkalskoffie]] ||[[Empogona maputensis]] ||Maputo Jackal-coffee ||699.1 |- |[[Sandkanariebessie]] ||[[Suregada zanzibariensis]] ||Sand canaryberry ||340 |- |[[Sandkanniedood]]||[[Commiphora angolensis]]||Sand corkwood||272 |- |[[Sandkroonbessie]] ||[[Crossopteryx febrifuga]] ||Sand Crown-berry ||683 |- |[[Sandnoemnoem]] ||[[Carissa tetramera]] ||Sand Num-num ||640.6 |- |[[Sandolien]]||[[Dodonaea viscosa]]||African sandolive<br />Hopbush||437.1 |- |[[Sandperdepram]] ||[[Zanthoxylum leprieurii]] ||Sand knobwood ||255.1 |- |[[Sandrooihout]] ||[[Ochna barbosae]] ||Sand plane ||479.2 |- |[[Sandsterappel]]||[[Diospyros loureiriana]]||Sand star-apple||604.1 |- |[[Sanduiehout]] ||[[Cassipourea mossambicensis]] ||Sand onionwood ||531 |- |[[Sandveldluisiesbos]] ||[[Leucospermum rodolentum]] ||Sandveld pincushion ||83 |- |[[Sebrabaskanniedood]]||[[Commiphora viminea]] ||Zebra-bark corkwood||279 |- |[[Sebrabergwitbos]] ||[[Maerua sebrabergensis]] ||Zebra Mountain spiderbush ||751 |- |[[Sebrahout]]||[[Dalbergia melanoxylon]]||Zebrawood||232 |- |[[Seepbos]]||[[Noltea africana]]||Soap bush||453 |- |[[Seepnetel]]||[[Pouzolzia mixta]]||Soap nettle||71 |- |[[Sekelbos]]||[[Dichrostachys cinerea]]||Sickle-bush||190 |- |[[Sekhukhuni Boesmanstee]] ||[[Lydenburgia cassinoides]] ||Sekhukhuni Bushman's tea ||406 |- |[[Sekhukhunebobbejaanstert]] ||[[Xerophyta retinervis var. multiramosa]] ||Sekhukhune baboon's tail ||770 |- |[[Sekhukhunekaree]] ||[[Searsia sekhukhuniensis]] ||Sekhukhune Karee ||393.3 |- |[[Septeeboom]]||[[Cordia caffra]]||Septee tree||652 |- |[[Septemberbossie]]||[[Polygala myrtifolia]]||September bush||302.1 |- |[[Septemberklokkies]]||[[Rothmannia globosa]]||Bell gardenia||695 |- |[[Serpentyndoring]] ||[[Senegalia loetteri]] ||Serpentine thorn ||755 |- |[[Silwerblaarmelkpruim]]||[[Englerophytum natalense]]||Natal milkplum||582 |- |[[Silwerboom]]||[[Leucadendron argenteum]]||Silver tree||77 |- |[[Silwerbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. uliginosum]] ||Outeniqua conebush ||82.6 |- |[[Skurweblaarbos]]||[[Ehretia amoena]]||Sandpaper bush||656 |- |[[Skurweblaarkanniedood]]||[[Commiphora edulis]]||Rough-leaved corkwood||275 |- |[[Skurweblaarrosyntjie]]||[[Grewia flavescens]]||Velvet raisin||459.2 |- |[[Skurwevyeboom]] ||[[Ficus capreifolia]] || Rough-leaved fig tree ||50.1 |- |[[Silwerblaarsuikerbos]] ||[[Protea roupelliae roupelliae]] ||Silver sugarbush ||96 |- |[[Skraalkaree]] ||[[Searsia keetii]] ||Slender Karee ||384.5 |- |[[Skurweblaarwitgat]] ||[[Boscia angustifolia var. corymbosa]] ||Rough-leaved Shepherd Tree ||123 |- |[[Slaphoringaalwyn]] ||[[Aloe speciosa]] ||Tilt-head aloe ||30.5 |- |[[Slymappel]]||[[Azanza garckeana]]||Snot apple||466 |- |[[Smalblaar-harpuisbos]]||[[Ozoroa paniculosa var. salicina]]||Narrow-leaved resin tree||375.1 |- |[[Smalblaarmosterdboom]] ||[[Salvadora australis]] ||Narrow-leaved Mustard-tree ||621 |- |[[Smalblaarwasbessie]]||[[Morella serrata]]||Lance-leaved waxberry||38 |- |[[Smalblad]]||[[Metrosideros angustifolia]]||Lance-leaved myrtle||559 |- |[[Snuifkalbassie]]||[[Oncoba spinosa]]||Snuff-box tree||492 |- |[[Soetdoring]] ||[[Acacia karroo]]||Sweet thorn||172 |- |[[Soutpansbergdoring]] ||[[Senegalia montis-salinarum]] ||Soutpansberg thorn ||753 |- |[[Spalk-pendoring]] ||[[Gloveria integrifolia]] ||Splint spike-thorn ||403.9 |- |[[Spekboom]]||[[Portulacaria afra]]||Porkbush||104 |- |[[Speldekopsuikerbos]] ||[[Protea mundii]]|| Forest sugarbush || 93 |- |[[Springsaadboom]] ||[[Shirakiopsis elliptica]] || Jumping-seed Tree ||342 |- |[[Stamlose broodboom]] ||[[Encephalartos villosus]] ||Ground cycad ||14.20 |- |[[Stamvrug]]||[[Englerophytum magalismontanum]]||Transvaal milkplum||581 |- |[[Stamvrug-klimop]] ||[[Tiliacora funifera]] ||Elbow Leaf || 104.6 |- |[[Stamvrugysterpruim]]||[[Drypetes natalensis]]||Natal ironplum||316 |- |[[Stekelblaarklapper]]||[[Strychnos pungens]]||Spine-leaved monkey||628 |- |[[Sterkastaiing]]||[[Sterculia rogersii]]||Large-leaved star-chestnut||477 |- |[[Sterkbos]]||[[Terminalia prunioides]]||Lowveld cluster-leaf||550 |- |[[Sterretjierysbos]]||[[Cliffortia nitidula]]||Starry rice-bush||145.2 |- |[[Stinkbessievingerblaar]]||[[Vitex mombassae]]||Poora-berry||660.1 |- |[[Stinkblaarsuikerbos]] ||[[Protea susannae]] ||Stink-leaf sugarbush ||98.1 |- |[[Stinkhout]] ||[[Ocotea bullata]]||Stinkwood||118 |- |[[Stinkwitgat]] ||[[Boscia foetida]]||Stink-bush<br />Stink sheperdstree||124 |- |[[Stompblaartaaibos]]||[[Searsia rehmanniana]]||Blunt-leaved currant||393.4 |- |[[Stormbos]] ||[[Cadaba aphylla]] ||Leafless Worm Bush ||129 |- |[[Strandaalwyn]] ||[[Aloe thraskii]] ||Strand aloe ||30.7 |- |[[Suidkus-kiepersol]] ||[[Cussonia nicholsonii]]||Natal coast cabbage tree||565.1 |- |[[Suikerkansuikerbos]] ||[[Protea obtusifolia]] ||Bredasdorp protea ||94 |- |[[Suurbergbroodboom]]||[[Encephalartos longifolius]]||Suurberg cycad||9 |- |[[Suurbergkussingbos]]||[[Oldenburgia grandis]]||Suurberg cusion bush||737 |- |[[Suurbessie]]||[[Dovyalis rhamnoides]]||Common sourberry||509 |- |[[Suurkaree]]||[[Searsia ciliata]]||Sour karee||380.2 |- |[[Suurpruim]] ||[[Ximenia caffra]]||Large sour plum||103 |- |[[Suurtaaibos]] ||[[Searsia krebsiana]] ||Mountain Currant ||385.1 |- |[[Swakopmundkanniedood]] ||[[Commiphora oblanceolata]] || Hyaena corkwood ||284.1 |- |[[Swartapiesdoring]] ||[[Acacia burkei]]||Black monkey thorn||161 |- |[[Swartbaardsuikerbos]] ||[[Protea lepidocarpodendron]] ||Black-bearded sugarbush ||90.5 |- |[[Swartbas]]||[[Diospyros whyteana]]||Bladder-nut||611 |- |[[Swartbitterbessie]] ||[[Strychnos potatorum]] ||Black bitterberry ||630 |- |[[Swarthaak]]||[[Acacia mellifera]]||Spike-flowered black-thorn||176 |- |[[Swartvalstaaibos]]||[[Allophylus africanus]]||African false currant||425 |- |[[Swartwortelboom]]||[[Bruguiera gymnorrhiza]]||Black mangrove||527 |- |[[Swazibroodboom]] ||[[Encephalartos aplanatus]] ||Swazi north-east forest cycad ||14.10 |- |[[Swazipendoring]] ||[[Gymnosporia swazica]] ||Swazi spikethorn ||749 |- |[[Sybas]]||[[Maytenus acuminata]]||Rock silky bark||398 |- |[[Sydoring]]||[[Vachellia rehmanniana]]||Silky thorn||182 |- |[[Syhaartolbos]] ||[[Leucadendron pubescens]] ||Grey conebush ||81.3 |- |[[Tambotie]] ||[[Spirostachys africana]]||Tamboti||341 |- |[[Teerhout]] ||[[Loxostylis alata]]||Tarwood||365 |- |[[Terblanzboom]] || [[Faurea macnaughtonii]] ||Terblanz beech||74 |- |[[Tolbalie]] ||[[Empogona lanceolata]] ||Jackal-coffee ||699 |- |[[Tonga-bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii subsp. orientalis]] ||Tonga mountain aloe ||29.7 |- |[[Tonga-doringkatjiepiering]] ||[[Hyperacanthus microphyllus]] ||Tonga Spiny-gardenia ||689.7 |- |[[Tongakatjiepiering]] ||[[Gardenia cornuta]] || Tonga Gardenia ||690.1 |- |[[Tonga-kierie]] ||[[Crateva kirkii]] ||Tonga-kerrie ||131 |- |[[Tongaland-broodboom]] ||[[Encephalartos ferox]] || Tongaland cycad ||3.4 |- |[[Towerghwarrie]]||[[Euclea divinorum]]||Magic guarri||595 |- |[[Transvaalbergsuikerbos]] ||[[Protea rubropilosa]] ||Transvaal sugarbush ||97 |- |[[Transvaalse sesambos]] ||[[Sesamothamnus lugardii]] ||Sesame-bush ||680 |- |[[Treurbruidsbos]]||[[Pavetta lanceolata]]||Weeping bride's bush||718.1 |- |[[Treurharpuisboom]]||[[Ozoroa engleri]]||White resin tree||371 |- |[[Treurkersielemoen]]||[[Teclea natalensis]]||Natal cherry-orange||264 |- |[[Trilblaarvy]] ||[[Ficus tremula subsp. tremula]] ||Trembling-leaf fig ||67 |- |[[Tropiese kweper]] ||[[Cryptocarya liebertiana]] ||Tropical Wild-quince ||113.1 |- |[[Tropiese pendoring]] ||[[Gymnosporia maranguensis]] ||Tropical Spike-thorn ||399.9 |- |[[Trosvy]]||[[Ficus sycomorus]]||Common cluster fig||66 |- |[[Tsitsikamma-tolbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. glabratum]] ||Tsitsikamma conebush ||82.5 |- |[[Tugelapendoring]] ||[[Gymnosporia macrocarpa]] ||Tugela Spike thorn ||401.8 |- |[[Tweeblaarkanniedood]] ||[[Welwitschia mirabilis]] ||Welwitschia ||21.1 |- |[[Uiehout]]||[[Cassipourea malosana]]||Common onionwood||529 |- |[[Uitenhage-aalwyn]] ||[[Aloe africana]] ||Uitenhage aloe ||28.2 |- |[[Umbeluzi broodboom]] ||[[Encephalartos umbeluziensis]] ||Umbeluzi cycad ||14.19 |- |[[Umtiza]]||[[Umtiza listeriana]]||Umtiza||205 |- |[[Uniondale-tolbos]] ||[[Leucadendron rourkei]] ||Uniondale conebush ||81.6 |- |[[Vaalblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba termitaria]] ||Grey-leaved Worm Bush ||129.3 |- |[[Vaalboom]]||[[Terminalia sericea]]||Silver cluster-leaf||551 |- |[[Vaalkameeldoring]]||[[Acacia haematoxylon]]||Gray camel thorn||169 |- |[[Vaalkiepersol]]||[[Cussonia transvaalensis]]||Transvaal cabbage tree||564.3 |- |[[Vaalpendoring]] ||[[Gymnosporia capitata]] ||Ashen Spike-thorn ||401.4 |- |[[Vaal-pypsteelboom]]||[[Vitex zeyheri]]||Silver pipe-stem tree||666 |- |[[Vaalrosyntjie]]||[[Grewia monticola]]||Silver raisin||462 |- |[[Vaalstompie]] ||[[Mimetes argenteus]] ||Silver pagoda ||72.7 |- |[[Vaaltolbos]] ||[[Leucadendron conicum]] ||Garden Route conebush||78.1 |- |[[Valleibosnaboom]]||[[Euphorbia grandidens]]||Valley-bush euphorbia||350 |- |[[Valsassegaai]]||[[Maesa lanceolata]]||False assegai||577 |- |[[Valsbruidsbos]]||[[Tarenna pavettoides]]||False bride's bush||686 |- |[[Valskatjiepiering]] ||[[Rothmannia capensis]]||Cape gardenia||693 |- |[[Valskiepersol]] ||[[Schefflera umbellifera]]||False cabbage tree||566 |- |[[Valslekkerbreek]] ||[[Brackenridgea zanguebarica]] ||Yellow false-plane ||483.1 |- |[[Valsmaroela]] ||[[Lannea schweinfurthii]]||False marula||363 |- |[[Valsmispel]] ||[[Vangueriopsis lanciflora]]||False medlar||704 |- |[[Valspendoring]] ||[[Putterlickia pyracantha]] ||False spike-thorn ||403.1 |- |[[Valspapierblom]] ||[[Pisonia aculeata]] ||Mock bougainvillea ||103.8 |- |[[Valsperdebos]]||[[Hippobromus pauciflorus]]||False horsewood||438 |- |[[Valssybas]]||[[Robsonodendron eucleiforme]]||False silky-bark||413 |- |[[Valstaaibos]]||[[Allophylus decipiens]]||Smalleaf false currant<br />Bastard currant||423 |- |[[Vals-vaalrosyntjie]]||[[Grewia subsp. athulata]]||Hybrid raisin||463.8 |- |[[Vals-wag-'n-bietjie]]||[[Ziziphus rivularis]]||False buffalo-thorn||448 |- |[[Valswaterbessie]] ||[[Rhynchocalyx lawsonioides]] ||False-waterberry ||523.1 |- |[[Van Staden-septerboom]] ||[[Paranomus reflexus]] ||Van Staden's sceptre ||72.4 |- |[[Van Wykshout]]||[[Bolusanthus speciosus]]||Tree wisteria||222 |- |[[Veldwildevy]] ||[[Ficus burtt-davyi]] || Burtt Davy's Fig ||49 |- |[[Venda-broodboom]] ||[[Encephalartos hirsutus]] ||Venda cycad ||14.6 |- |[[Viervingerbos]] ||[[Bachmannia woodii]] ||Four-finger Bush ||121 |- |[[Vlamdoring]]||[[Acacia ataxacantha]]||Flame thorn||160 |- |[[Vlam-van-die-vlakte]]||[[Bauhinia galpinii]]||Pride-of-de kaap||208.2 |- |[[Vlerkboon]]||[[Xeroderris stuhlmannii]]||Wing bean||240 |- |[[Vlerkvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia hemipterocarpa]] ||Winged-fruit spikethorn ||399.8 |- |[[Vlerkwortel]] ||[[Polemanniopsis marlothii]] ||Winged-carrot ||746 |- |[[Voëlsitboom]]||[[Antidesma venosum]]||Tassel berry||318 |- |[[Vratjievrugbliksembos]]||[[Clutia pulchella]]||Warty-fruit lightning-bush||336.2 |- |[[Waaieraalwyn]] ||[[Kumara plicatilis]] ||Franschhoek aloe ||29.6 |- |[[Waboom]]||[[Protea nitida]]||Wagon tree||86 |- |[[Wasagtige broodboom]] ||[[Encephalartos cerinus]] ||Waxen cycad ||14.12 |- |[[Waterberg-broodboom]] ||[[Encephalartos eugene-maraisii]] || Waterberg cycad ||3.1 |- |[[Waterbessie]]||[[Syzygium cordatum]]||Water berry||555 |- |[[Waterboomheide]]||[[Erica caffra]]||Water tree heath<br />Sweet scented heath||572 |- |[[Waterkeurtjie]]||[[Podalyria calyptrata]]||Water blossom pea||225 |- |[[Waterpeer]]||[[Syzygium guineense]]||Water pear<br />Water berry||557 |- |[[Watersybas]] ||[[Maytenus cordata]] ||Water silkybark||398.3 |- |[[Watertaaibos]] ||[[Searsia gerrardii]] ||River Karee ||378 |- |[[Watervaalbos]]||[[Brachylaena neriifolia]]||Cape silveroak<br />Water white alder||729 |- |[[Watervlier]]||[[Nuxia oppositifolia]]||Water elder||635 |- |[[Watervy]] ||[[Ficus verruculosa]] ||Water fig ||67.1 |- |[[Westelike smalblaar-wasbessie]] ||[[Morella integra]] || Western lance-leaved wax-berry ||38.1 |- |[[Wilde-amandel]]||[[Brabejum stellatifolium]]||Wild almond||72 |- |[[Wildeappelkoos]]||[[Dovyalis zeyheri]]||Wild apricot||511 |- |[[Wildedadelboom]]||[[Phoenix reclinata]]||Wild date palm||22 |- |[[Wildefrangipani]]||[[Voacanga thouarsii]]||Wild frangipani||646 |- |[[Wildegranaat]]||[[Burchellia bubalina]]||Wild pomegranate||688 |- |[[Wildegroenhaarboom]]||[[Parkinsonia africana]]||Wild green-hair tree||214 |- |[[Wildejasmyn]]||[[Schrebera alata]]||Wild jasmine||612 |- |[[Wildekastaiing]] ||[[Calodendrum capense]] ||Cape chestnut ||256 |- |[[Wildekanferboom]] ||[[Cryptocarya myrtifolia]] ||Myrtle Wild-quince ||115 |- |[[Wildelukwart]]||[[Oxyanthus speciosus]]||Wild loquat||696 |- |[[Wildemango]]||[[Cordyla africana]]||Wild mango||216 |- |[[Wildemispel]]||[[Vangueria infausta]]||Wild medlar||702 |- |[[Wildemoerbei]]||[[Trimeria grandifolia]]||Wild mulberry||503 |- |[[Wildenartjie]]||[[Toddaliopsis bremekampii]]||Wild mandarin||262 |- |[[Wildepatat]] ||[[Maerua racemulosa]] ||Forest Bush-cherry ||134 |- |[[Wildeperske]]||[[Kiggelaria africana]]||Wild peach||494 |- |[[Wildepiesang]]||[[Ensete ventricosum]]||Wild banana||31 |- |[[Wildepopulier]]||[[Macaranga capensis]]||Wild poplar<br />River macaranga||335 |- |[[Wildepruim]]||[[Harpephyllum caffrum]]||Wild plum||361 |- |[[Wildesalie]]||[[Buddleja salviifolia]]||Sagewood||637 |- |[[Wildesering]]||[[Burkea africana]]||Wild seringa||197 |- |[[Wildesuikerappel]] ||[[Annona senegalensis]]||Wild custard-apple||105 |- |[[Wildevlier]] ||[[Nuxia congesta]]||Common wild elder||633 |- |[[Wilgerkorentebos]] ||[[Searsia angustifolia]] ||Willow karee ||377.1 |- |[[Wilgerpendoring‎]] ||[[Gymnosporia bachmannii]] ||Willow Spike-thorn ||398.2 |- |[[Witbessiebos]]||[[Flueggea virosa]]||White-berry bush||309 |- |[[Witblombos]] ||[[Metalasia muricata]] || White bristle bush ||736 |- |[[Witblomtontelhout]]||[[Clerodendrum glabrum]]||Tinderwood||667 |- |[[Witbos]]||[[Maerua caffra]]||Spider bush||133 |- |[[Witels]]||[[Platylophus trifoliatus]]||White alder||141 |- |[[Witessenhout]]||[[Bersama tysoniana]]||Coastal white ash||443 |- |[[Witfluweelboomheide]] ||[[Erica simii]] ||White-velvet tree erica ||576 |- |[[Withaarbroodboom]]||[[Encephalartos friderici-guilielmi]]||White-haired cycad||4 |- |[[Without]]||[[Ilex mitis]]||Cape holly||397 |- |[[Witkaree]]||[[Searsia pendulina]]||White karree||396 |- |[[Witkershout]]||[[Pterocelastrus echinatus]]||White candlewood||405 |- |[[Witmelkhout]]||[[Sideroxylon inerme]]||White milkwood||579 |- |[[Witolienhout]]||[[Buddleja saligna]]||False olive||636 |- |[[Witonderbos]]||[[Trichocladus ellipticus]]||White hazel<br />Natal hazel||143 |- |[[Witpeer]]||[[Apodytes dimidiata]]||White pear||422 |- |[[Witrosyntjie]]||[[Grewia bicolor]]||Bastard raisin||458 |- |[[Witseebasboom]]||[[Avicennia marina]]||White mangrove||669 |- |[[Witsering]] ||[[Kirkia acuminata]]||White seringa||267 |- |[[Witstam]] ||[[Euclea schimperi]] ||Glossy guarri ||600 |- |[[Witstamkanniedood]]||[[Commiphora tenuipetiolata]]||White-stem corkwood||289 |- |[[Witstinkhout]]||[[Celtis africana]]||White stinkwood||39 |- |[[Witstippelbospendoring]]||[[Gymnosporia nemorosa]]||White forest spike-thorn||399.3 |- |[[Witsuikerbos]]||[[Protea lacticolor]] ||Hottentot sugarbush || 90 |- |[[Witysterhout]]||[[Vepris lanceolata]]||White ironwood||261 |- |[[Wolbaardsuikerbos]]||[[Protea magnifica]] ||Queen sugarbush || 86.1 |- |[[Wolkberg-drakeboom]] ||[[Dracaena transvaalensis]] ||Wolkberg dragon tree ||30.10 |- |[[Wolftoon]]||[[Ceraria namaquensis]]||Namaqua porkbush||104.1 |- |[[Wolkberg-broodboom]] ||[[Encephalartos dolomiticus]] ||Wolkberg cycad ||14.4 |- |[[Wollerige baakhout]]||[[Greyia radlkoferi]]||Transvaal bottlebrush||445 |- |[[Wollerige broodboom]] ||[[Encephalartos heenanii]] ||Woolly cycad ||14.1 |- |[[Wolwedoring]] ||[[Lycium oxycarpum]] ||Karoo honey-thorn ||669.1 |- |[[Wolwegifboom]] ||[[Hyaenanche globosa]] ||Hyaena poison ||319 |- |[[Wonderboomvy]]||[[Ficus salicifolia]]||Wild rubber fig||60 |- |[[Wonderplant]] ||[[Tinospora fragosa]] || Marvel Creeper ||104.8 |- |[[Wonderstok]] ||[[Tinospora tenera]] ||Marvel-creeper ||104.9 |- |[[Woodbroodboom]]||[[Encephalartos woodii]]||Wood's giant-cycad||14 |- |[[Worsboom]]||[[Kigelia africana]]||Sausage tree||678 |- |[[Wurmbasvalsdoring]]||[[Albizia anthelmintica]]||Worm-bark false-thorn||150 |- |[[Wyliespoortaalwyn]] ||[[Aloe angelica]] ||Wyliespoort aloe ||28.4 |- |[[Ysterhout]]||[[Olea capensis]]||Black ironwood||618 |- |[[Zambezi-kiaat]]||[[Baikiaea plurijuga]]||Zambezi teak||206 |- |[[Zambezikaree]] ||[[Searsia lucens]] || Zambezi karee ||388.2 |- |[[Zimbabwe-aalwyn]]||[[Aloe excelsa]]||Zimbabwe aloe||28.8 |- |[[Zulukersielemoen]]||[[Teclea gerrardii]]||Zulu cherry-orange||263 |- |[[Zulu-lukwart]]||[[Oxyanthus latifolius]]||Zulu loquat||696.1 |- |[[Zulumelkbessie]]||[[Manilkara concolor]]||Zulu milkberry||586 |} {{clear}} == Bronne == * [http://www.treetags.co.za/indigenous-south-african-trees/numbered-FSA-tree-species-list-19-april-2010.pdf Treetags.co.za: Numbered Tree Species List in South Africa, April 2010] * [http://www.ispotnature.org/TreesSA iSpot: South African Tree Common Names] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170621164532/http://www.ispotnature.org/TreesSA |date=21 Junie 2017 }} * [http://pza.sanbi.org/ SANBI: PlantZAfrica] * [http://iscantree.co.za/catalogue/ iScanTree: Tree List] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170706150132/http://iscantree.co.za/catalogue/ |date= 6 Julie 2017 }} * [https://books.google.co.za/books?id=RFNcAgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=editions:ISBN1770078320 Watter Boom Is Dit?, Eugene Moll, Penguin Random House South Africa, 2013]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://redlist.sanbi.org/index.php SANBI: Red List of South African Plants] * [https://www.wits.ac.za/media/migration/files/cs-38933-fix/migrated-pdf/pdfs-1/trcflist.pdf Recommended English names for South African Trees, University of the Witwatersrand, Johannesburg] * [https://books.google.com/books?isbn=9781868259229 Field Guide to Trees of Southern Africa, Braam Van Wyk en Piet Van Wyk, 1997] * [https://pilanesbergsafaris.com/useful_info_tree.php Trees of the Pilanesberg National Park] * [https://www.sanbi.org/wp-content/uploads/2018/03/saprotectedtrees2011.pdf List of Protected Tree Species under the National Forests Act (Act no 84 of 1998)] == Sien ook == * [[Bas]] * [[Blaar]] * [[Boom]] * [[Lys van indringerplante in Suid-Afrika]] * [[Lys van uitheemse bome wat in Suid-Afrika voorkom]] [[Kategorie:Bome van Afrika| ]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Bome, alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van plantspesies]] n2nqszchc8ledeq4tr91f6qttfffgq9 2513797 2513796 2022-07-20T18:07:41Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{multiple image | direction = vertical | width = 220 | footer = | image1 = Podocarpus latifolius LeavesHabitusBark BotGard1205.JPG | alt1 = Geelhout | caption1 = [[Geelhout]] | image2 = Ngorongoro Acacia xanthophloea.jpg | alt2 = Koorsboom | caption2 = [[Koorsboom]] | image3 = Southafrica428yellowwood.jpg | alt3 = Outeniekwageelhout | caption3 = [[Outeniekwageelhout]] | image4 = Acacia karroo0.jpg | alt4 = Soetdoring | caption4 = [[Soetdoring]] | image5 = Tarchonanthus littoralis - Cape Town 3.jpg | alt5 = Kanferbos | caption5 = [[Kanferbos]] | image6 = Olinia emarginata tree - South Africa 9.JPG | alt6 = Berghardepeer | caption6 = [[Berghardepeer]] | image7 = Cyathea dregei00.jpg | alt7 = Grasveldboomvaring | caption7 = [[Grasveldboomvaring]] | image8 = Cussonia paniculata, habitus, Phalandingwe, a.jpg | alt8 = Hoëveldkiepersol | caption8 = [[Hoëveldkiepersol]] }} Hier volg ’n sorteerbare lys van [[inheems]]e [[boom|bome]] van Suider-Afrika: {| border="1" align="left" class="wikitable sortable" !Afrikaanse naam!!Botaniese naam!!Engelse naam!!FSA-nommer |- |[[Aartappelbos]]||[[Phyllanthus reticulatus]]||Potato bush||311 |- |[[Abiekwasgeelhout]]||[[Tamarix usneoides]]||Wild tamarisk||487 |- |[[Afrikabloubessie]]||[[Vaccinium exul]]||Transvaal cranberry||571 |- |[[Afrikageelmelkhout]]||[[Garcinia livingstonei]]||Lowveld mangosteen||486 |- |[[Afrikaharpuisboom]]||[[Ozoroa reticulata]]||Bushveld resin tree||376 |- |[[Afrika-hondsroos]]||[[Xylotheca kraussiana]]||African dog-rose||493 |- |[[Afrikamoerbei]]||[[Morus mesozygia]]||African mulberry||44 |- |[[Afrika-soetlemoen]] ||[[Maclura africana]] || Thorny mulberry ||44.1 |- |[[Afrikasterkastaiing]]||[[Sterculia africana]]||African star-chestnut||474 |- |[[Afrikawaaierpalm]]||[[Borassus aethiopum]]||Selati palm||25 |- |[[Akkerjakkalsbessie]]||[[Diospyros natalensis]]||Small-leaved jackal-berry||607 |- |[[Albanie-broodboom]] ||[[Encephalartos latifrons]] ||Albany cycad ||7 |- |[[Anaboom]]||[[Faidherbia albida]]||Ana tree||159 |- |[[Angeliersuikerbos]]||[[Protea punctata]]|| Water sugarbush || 94.1 |- |[[Angola brandnetel]] ||[[Obetia carruthersiana]] ||Angola nettle ||69 |- |[[Apiesdoring]]||[[Acacia galpinii]]||Monkey thorn||166 |- |[[Apiespeul]]||[[Senna petersiana]]||Monkey pod||213 |- |[[Appelblaar]]||[[Philenoptera violacea]]||Apple leaf||238 |- |[[Assegaai (boom)|Assegaai]]||[[Curtisia dentata]]||Assegai bush||570 |- |[[Baardbessie]] ||[[Searsia incisa]] ||Rubrub-berry ||385 |- |[[Baardboomheide]] ||[[Erica triflora]] || Bearded Tree Erica ||575 |- |[[Baardsuikerbos]] ||[[Protea neriifolia]] ||Narrow-leaf protea ||93.1 |- |[[Barbertonse bergsuikerbos]] ||[[Protea comptonii]] ||Saddleback sugarbush ||88 |- |[[Barbertonse broodboom]] ||[[Encephalartos paucidentatus]] ||Barberton cycad ||11 |- |[[Barberton kruiskruid]] ||[[Senecio barbertonicus]] || Barberton groundsel ||738.5 |- |[[Barbertonse veldsuikerbos]] ||[[Protea curvata]] ||Barberton sugarbush ||88.1 |- |[[Basboom]]||[[Dais cotinifolia]]||Pompon tree||521 |- |[[Basboontjie]]||[[Elephantorrhiza burkei]]||Sumach bean||193 |- |[[Basterkreupelhout]] ||[[Leucospermum patersonii]] ||Silver-edge pincushion ||85 |- |[[Basterstinkhout]] ||[[Ocotea kenyensis]] ||Mock Stinkwood ||119 |- |[[Bastersuikerappel]] ||[[Hexalobus monopetalus]] ||Shakama Plum ||106 |- |[[Baster-suurpruim]] ||[[Olax dissitiflora]] ||Bastard sourplum ||101 |- |[[Basterkokerboom]] ||[[Aloidendron pillansii]] ||Bastard quiver tree ||30 |- |[[Bastertambotie]] ||[[Cleistanthus schlechteri]]||False tamboti||320 |- |[[Bastervy]] ||[[Trilepisium madagascariense]] ||Bastard fig ||45 |- |[[Baviaanskloofseder]]||[[Widdringtonia schwarzii]] ||Willowmore cedar||21 |- |[[Bedford-broodboom]] ||[[Encephalartos cycadifolius]] ||Bedford cycad ||14.14 |- |[[Beesganna]] ||[[Salsola arborea]] ||Cattle ganna ||103.2 |- |[[Bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii]]||Mountain aloe||29.5 |- |[[Bergbamboes]] ||[[Bergbambos tessellatus]] ||Drakensberg bamboo ||21.5 |- |[[Bergbas]] ||[[Osyris lanceolata]] ||Rock tannin bush ||100 |- |[[Bergbrandnetel]] ||[[Obetia tenax]] ||Mountain nettle ||70 |- |[[Berghardepeer]] ||[[Olinia emarginata]]||Olive||514 |- |[[Bergkaree]] ||[[Searsia leptodictya]] ||Mountain karree||387 |- |[[Bergkoeniebos]] ||[[Searsia divaricata]] || Mountain Kuni-bush ||381.2 |- |[[Bergmahonie]] ||[[Entandrophragma caudatum]]||Mountain mahogany||293 |- |[[Bergsering]] ||[[Kirkia wilmsii]]||Mountain seringa||269 |- |[[Bergsipres]] ||[[Widdringtonia nodiflora]]||Mountain cypress||20 |- |[[Bergtaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. integrifolia]] ||Mountain Firethorn Currant ||392.3 |- |[[Bergwasbessie]] ||[[Morella microbracteata]] ||Mountain waxberry ||37.2 |- |[[Bergwildepiesang]] ||[[Strelitzia caudata]]||Transvaal wild banana||33 |- |[[Besembos]] ||[[Searsia erosa]] ||Broom karee ||383 |- |[[Besemkraaibessie]] ||[[Searsia fastigiata]] ||Broom Currant ||383.1 |- |[[Besemtrosvy]]||[[Ficus sur]]||Broom cluster fig||50 |- |[[Bitteraalwyn]] ||[[Aloe ferox]] ||Bitter aloe ||29.2 |- |[[Bitterblaar]]||[[Brachylaena elliptica]]||Bitter-leaf||725 |- |[[Bitterkaree]] ||[[Searsia marlothii]] ||Bitter karee ||389.2 |- |[[Bittervalsdoring]]||[[Albizia amara]]||Bitter false-thorn||149 |- |[[Blinkblaar]]||[[Rhamnus prinoides]]||Dogwood||452 |- |[[Blinkblaarkanniedood]]||[[Commiphora schimperi]]||Glossy-leaved corkwood||287 |- |[[Blinkblaar-wag-’n-bietjie]]||[[Ziziphus mucronata]]||Buffalo-thorn||447 |- |[[Blinkblaarwitessenhout]]||[[Bersama lucens]]||Glossy white ash||439 |- |[[Blinkfluweelkaree]] ||[[Searsia quartiniana]] ||Glossy velvet karee ||393 |- |[[Blinkhardebos]] ||[[Phylica oleifolia]] ||Glossy Hard-leaf ||453.3 |- |[[Blinktaaibos]]||[[Searsia lucida]]||Glossy wild currant||388.1 |- |[[Blombos]] ||[[Metalasia densa]] ||Common flowerbush ||735.4 |- |[[Blosende-suikerbos]] ||[[Protea stokoei]] ||Pink sugarbush ||97.5 |- |[[Bloubitterbessie]] ||[[Strychnos usambarensis]]||Blue bitterberry||631 |- |[[Bloublaarpendoring]] ||[[Gymnosporia glaucophylla]] ||Blue-leaved spikethorn ||399.6 |- |[[Bloublaarrooihout]] ||[[Ochna glauca]] ||Blue-leaved plane ||479.3 |- |[[Bloubos]]||[[Diospyros lycioides]]||Karoo bluebush||605.2 |- |[[Bloubroodboom]] ||[[Encephalartos nubimontanus]] ||Blue cycad ||14.9 |- |[[Bloughwarrie]] ||[[Euclea crispa]]||Mountain guarri||594 |- |[[Blouhaak]] ||[[Acacia erubescens]]||Blue thorn||164 |- |[[Bloukoeniebos]] ||[[Searsia glauca]] ||Blue Kuni-bush ||383.2 |- |[[Bloulourier]] ||[[Cryptocarya angustifolia]] ||Blue Laurel ||112 |- |[[Blou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. america]] ||Blue sourplum||101.5 |- |[[Bloutaaibos]] ||[[Searsia zeyheri]] ||Blue crowberry ||396.1 |- |[[Blyderivierbroodboom]] ||[[Encephalartos cupidus]] ||Blyde River cycad ||14.13 |- |[[Blydesuikerbos]] ||[[Protea laetans]] ||Blyde sugarbush ||90.4 |- |[[Bobbejaankoolbos]] ||[[Othonna triplinervia]] ||Three-veined othonna ||741 |- |[[Bobbejaankos]] ||[[Stangeria eriopus]] ||Natal grass cycad ||14.21 |- |[[Boesmansgif]]||[[Acokanthera oppositifolia]]||Common poison-bush||639 |- |[[Boesmanstee]]||[[Catha edulis]]||Bushman's tea||404 |- |[[Boesmanrivier-broodboom]] ||[[Encephalartos trispinosus]] ||Bushman's River cycad ||14.18 |- |[[Bokbitterappel]] ||[[Solanum aculeastrum]]||Goat-apple||669.3 |- |[[Bokkeveldpoppiesbos]] ||[[Paranomus bracteolaris]] ||Smooth-leaved tree-sceptre ||72.3 |- |[[Boomaalwyn]]||[[Aloidendron barberae]]||Tree aloe||28 |- |[[Boomranknetel]] ||[[Urera trinervis]] ||tree climbing-nettle ||70.1 |- |[[Borselaalwyn]] ||[[Aloe rupestris]] ||Bottlebrush aloe ||30.3 |- |[[Bosappelblaar]]||[[Philenoptera sutherlandii]]||Forest appleleaf||228 |- |[[Bosbeesklou]]||[[Bauhinia tomentosa]]||Bush neat's foot||208.1 |- |[[Bosboerboon]]||[[Schotia latifolia]]||Bush boer-bean||204 |- |[[Bosboomvaring]]||[[Cyathea capensis]]||Forest tree fern||2 |- |[[Bosdoringklipels]]||[[Canthium inerme]]||Common turkey-berry||708 |- |[[Bosgeelmelkhout]]||[[Garcinia gerrardii]]||Forest mangosteen||485 |- |[[Bosjakkalskoffie]]||[[Tricalysia capensis]]||Forest jackal-coffee||698 |- |[[Bosjesmansbrood]] ||[[Encephalartos caffer]] ||Grahamstown cycad ||14.11 |- |[[Boskamhout]]||[[Baphia racemosa]]||Natal camwood||224 |- |[[Boskanariebessie]] ||[[Suregada procera]] ||Suregada procera ||339 |- |[[Boskanniedood]]||[[Commiphora woodii]]||Forest corkwood||291 |- |[[Boskatjiepiering]]||[[Gardenia thunbergia]]||Forest gardena<br />White gardenia||692 |- |[[Boskiepersol]]||[[Cussonia sphaerocephala]]||Natal forest cabbage tree||564.2 |- |[[Boskokoboom]] ||[[Maytenus deflexa]] ||Forest kokotree ||402.9 |- |[[Boskoorsbessie]]||[[Croton sylvaticus]]||Forest fever-berry||330 |- |[[Boskoorsboom]]||[[Anthocleista grandiflora]]||Forest fever tree||632 |- |[[Boskranses]]||[[Atalaya natalensis]]||Natal krantz ash||429 |- |[[Boslaventelboom]]||[[Heteropyxis canescens]]||Forest lavender tree||454 |- |[[Boslepelhout]]||[[Cassine peragua]]||Mountain saffron||414 |- |[[Bosmelkbessie]]||[[Manilkara discolor]]||Forest milkberry||588 |- |[[Bosmelkhout]]||[[Vitellariopsis marginata]]||Natal bush milkwood||590 |- |[[Bosmirtebessie]]||[[Eugenia natalitia]]||Common forest myrtle||553.2 |- |[[Bosnanabessie]] ||[[Searsia grandidens]] ||Sharp-toothed Currant ||381.3 |- |[[Bosolienhout]]||[[Olea woodiana]]||Forest olive||620 |- |[[Bospaddaboom]]||[[Tabernaemontana ventricosa]]||Forest toad tree||645 |- |[[Bospeper]] ||[[Piper capense]] ||Wild pepper ||34.5 |- |[[Bosperske]]||[[Rawsonia lucida]]||Forest peach||491 |- |[[Bosrooiessenhout]]||[[Trichilia dregeana]]||Forest mahogany||300 |- |[[Bosrooihout]] ||[[Ochna arborea var. oconnorii]] ||Forest plane ||482 |- |[[Bosrooimelkhout]]||[[Mimusops obovata]]||Red milkwood||584 |- |[[Bosrosyntjie]]||[[Grewia lasiocarpa]]||Forest raisin||461 |- |[[Bossaffraan]]||[[Elaeodendron croceum]]||Small-leaved saffron||415 |- |[[Bosstamvrug]]||[[Chrysophyllum viridifolium]]||Fluted milkwood||580 |- |[[Bostaaibos]] ||[[Searsia chirindensis]]||Red currant||380 |- |[[Bosvaalbos]] ||[[Brachylaena transvaalensis]]||Woodland silver oak||731 |- |[[Bosvaderlandswilg]] ||[[Combretum kraussii]]||Forest bushwillow||540 |- |[[Bosvalsnetel]] ||[[Acalypha glabrata]]||Forest mock nettle||335.1 |- |[[Bosvalspendoring]] ||[[Putterlickia verrucosa]] ||False forest spike-thorn ||403.2 |- |[[Bosveldboekenhout]] ||[[Faurea saligna]]||Transvaal beech||75 |- |[[Bosveldharpuisboom]]||[[Ozoroa paniculosa]]||Broad-leaved resin tree||375 |- |[[Bosveldkandelaarnaboom]]||[[Euphorbia cooperi]]||Bushveld candelabra tree||346 |- |[[Bosveldkatjiepiering]]||[[Gardenia volkensii]]||Transvaal gardenia||691.1 |- |[[Bosveld-halfmaanranker]] ||[[Cocculus hirsutus]] || Python Climber ||104.5 |- |[[Bosveld-klipels]]||[[Psydrax livida]]||Green quar||713 |- |[[Bosveld-rooiklapperbos]] ||[[Erythrophysa transvaalensis]]||Transvaal red balloon||436.2 |- |[[Bosveldpendoring]] ||[[Gymnosporia mossambicensis]] ||Black Forest Spike-thorn ||399.10 |- |[[Bosveldsaffraan]]||[[Elaeodendron transvaalense]]||Condiment saffron||416 |- |[[Bosveldvalsdoring]]||[[Albizia harveyi]]||Common false-thorn||155 |- |[[Bosveldwitklokke]]||[[Rothmannia fischeri]]||Cape gardenia||694 |- |[[Bosveldwitysterhout]]||[[Vepris reflexa]]||Bushveld white ironwood||260 |- |[[Bosvlier]]||[[Nuxia floribunda]]||Forest elder||634 |- |[[Bosvy]]||[[Ficus craterostoma]]||Forest fig||52 |- |[[Boswaterbessie]]||[[Syzygium gerrardii]]||Forest waterwood||556 |- |[[Bosysterpruim]]||[[Drypetes gerrardii]]||Forest ironplum||314 |- |[[Botriviersuikerbos]] ||[[Protea compacta]] ||Bot River sugarbush || 87.1 |- |[[Bottelboom]]||[[Pachypodium lealii]]||Bottle tree||648 |- |[[Botterboom]]||[[Tylecodon paniculatus]]||Butter tree||137.1 |- |[[Botterklapper]]||[[Strychnos madagascariensis]]||Black monkey orange||626 |- |[[Botterknoppietolbos]] ||[[Leucadendron loranthifolium]] ||Green-flower sunbush ||81.5 |- |[[Braamtaaibos]] ||[[Searsia batophylla]] ||Bramble currant ||377.3 |- |[[Breëblaarboekenhout]]||[[Faurea rochetiana]]||Broad-leaved beech||76 |- |[[Breëblaarkoraalboom]]||[[Erythrina latissima]]||Broad-leaved coral tree||244 |- |[[Breëblaarkweper]]||[[Cryptocarya latifolia]]||Broad-leaved quince||113 |- |[[Breëblaarpluisbos]] ||[[Lopholaena platyphylla]] || Broad-leaved fluff bush||738.1 |- |[[Breëblaarsuikerbos]] ||[[Protea eximia]] ||Broad-leaf sugarbush ||88.3 |- |[[Breëblaarwasbessie]] ||[[Morella pilulifera]] ||Broad-leaved waxberry ||37 |- |[[Breëblaarwitgat]] ||[[Boscia mossambicensis]] ||Broad-leaved Shepherd Tree ||127 |- |[[Breekhout]]||[[Alberta magna]]||Magnificent flame bush||701 |- |[[Breëpeulvalsdoring]]||[[Albizia forbesii]]||Broad-pod false-thorn<br />Broadpod albizia||154 |- |[[Breëriviergeelhout]]||[[Podocarpus elongatus]]||Breede river yellowwood||15 |- |[[Brosblaar]]||[[Galpinia transvaalica]]||Transvaal privet||523 |- |[[Brosdoring]] ||[[Phaeoptilum spinosum]] ||Brittle Thorn ||103.7 |- |[[Bruinaalwyn]] ||[[Aloe vryheidensis]] ||Brown aloe ||29.1 |- |[[Bruinivoor]]||[[Berchemia discolor]]||Brown ivory||449 |- |[[Bruinysterhout]] ||[[Homalium dentatum]]||Brown ironwood||501 |- |[[Bubu-vy]] ||[[Ficus bubu]] ||Bubu Fig ||56 |- |[[Buig-my-nie]]||[[Buxus macowanii]]||Cape box||358 |- |[[Bukshardeblaar]] ||[[Phylica buxifolia]] ||Box Hard-leaf ||453.1 |- |[[Clanwilliam-aalwyn]] ||[[Aloe comosa]] ||Clanwilliam aloe ||28.7 |- |[[Clanwilliamseder]]||[[Widdringtonia cedarbergensis]]||Clanwilliam cedar||19 |- |[[Delagoadoring]]||[[Acacia welwitschii]]||Delagoa thorn<br />Hairy umbrella thorn||163 |- |[[Deurmekaarbos]]||[[Ehretia rigida]]||Puzzle bush||657 |- |[[Dikbas]]||[[Lannea discolor]]||Live-long||362 |- |[[Dikblaarmirtebessie]] || [[Eugenia umtamvunensis]] ||Thick-leaved myrtleberry ||553.6 |- |[[Disseldoring]] ||[[Berkheya chamaepeuce]] ||Tree thistle thorn ||742 |- |[[Donkievy]] ||[[Mestoklema arboriforme]] ||Donkey mesemb ||103.6 |- |[[Dopperkiaat]]||[[Pterocarpus rotundifolius]]||Round-leaved teak||237 |- |[[Doppruim]]||[[Pappea capensis]]||Jacket-plum||433 |- |[[Doringbroodboom]] ||[[Encephalartos horridus]] ||Eastern Cape blue cycad ||14.15 |- |[[Doringkanniedood]]||[[Commiphora glandulosa]]||Tall common corkwood||285.1 |- |[[Doringkatjiepiering]]||[[Hyperacanthus amoenus]]||Thorny gardenia||690 |- |[[Doringolm]]||[[Chaetacme aristata]]||Thorny elm||43 |- |[[Doringpeer]]||[[Scolopia zeyheri]]||Thorn pear||498 |- |[[Doringtaaibos]] ||[[Searsia longispina]] ||Spiny Currant ||388 |- |[[Drakensbergboomheide]] ||[[Erica dracomontana]] || Dragon Heath ||574.2 |- |[[Drakensbergbroodboom]] ||[[Encephalartos ghellinckii]] ||Drakensberg cycad ||5 |- |[[Drakensbergkaree]] ||[[Searsia montana]] ||Drakensberg Karee ||384.1 |- |[[Drakensbergpendoring]] ||[[Gymnosporia devenishii]] ||Drakensberg Spike-thorn ||399.5 |- |[[Driedoring]] ||[[Rhigozum trichotomum]] ||Three-thorn Rhigozum ||676.1 |- |[[Driehaakdoring]]||[[Senegalia senegal]]||Threehook thorn||185.1 |- |[[Drietandkanferbos]]||[[Tarchonanthus trilobus]]||Trident camphortree||735 |- |[[Dubbelkroonboom]]||[[Julbernardia globiflora]]||African munondo||207.1 |- |[[Duikerbessie]] ||[[Sapium integerrimum]] ||Duiker-berry||343 |- |[[Duine-olienhout]] ||[[Olea exasperata]] ||Dune olive ||619 |- |[[Duinbroodboom]] ||[[Encephalartos arenarius]] ||Alexandria cycad ||3.2 |- |[[Duinebruidsbos]]||[[Pavetta revoluta]]||Dune bride's bush||720 |- |[[Duineganna]] ||[[Caroxylon nollothensis]] ||Dune ganna ||103.9 |- |[[Duineghwarrie]]||[[Euclea racemosa]]||Dune guarri<br />Sea guarri||599.3 |- |[[Duinegifboom]] ||[[Acokanthera oblongifolia]] ||Dune poison-bush||638 |- |[[Duinekokoboom]] ||[[Maytenus procumbens]] ||Dune Koko Tree ||401.1 |- |[[Duinekraaibessie]] ||[[Searsia crenata]] ||Dune Crowberry ||380.1 |- |[[Duinemirtebessie]]||[[Eugenia capensis]]||Dune myrtle||553.1 |- |[[Duinependoring]] ||[[Gymnosporia arenicola]] ||Dune Spike-thorn ||399.4 |- |[[Duinesterappel]] ||[[Diospyros rotundifolia]] ||Dune star-apple ||608 |- |[[Duinetaaibos]] ||[[Searsia laevigata]] ||Dune Currant ||385.2 |- |[[Duinetolbos]] ||[[Leucadendron coniferum]] ||Dune conebush ||82 |- |[[Duinevalstaaibos]]||[[Allophylus natalensis]]||Dune false currant||426 |- |[[Duinseepbessie]]||[[Deinbollia oblongifolia]]||Dune soap-berry||430 |- |[[Duinewasbessie]] ||[[Morella cordifolia]] ||Dune waxberry ||37.1 |- |[[Dunblaarfonteinbos]]||[[Psoralea glabra]] || Narrow-leaf Fountain-bush ||226.9 |- |[[Dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos humilis]] ||Dwarf cycad ||14.16 |- |[[Dwergpruimbas]] ||[[Osyris speciosa]] ||Cape sumach ||100.1 |- |[[Dwergvy]] ||[[Ficus pygmaea]] || Dwarf fig ||50.2 |- |[[Ebbehoutghwarrie]]||[[Euclea pseudebenus]]||Ebony tree<br />Black ebony||598 |- |[[Enkelblaarkiepersol]]||[[Cussonia natalensis]]||Rock cabbage tree||562 |- |[[Enkeldoring]]||[[Acacia robusta]]||Ankle thorn<br />Splendid thorn<br />Brack thorn||183 |- |[[Enkeldoring-noemnoem]]||[[Carissa spinarum]]||Simple-spine carissa<br />Conkerberry<br />Arabian num-num||640.4 |- |[[Enkelgroendoring]]||[[Balanites aegyptiaca]]||Desert date<br />Egyptian balsam||251.1 |- |[[Ertjiehout]] ||[[Craibia zimmermannii]] ||Peawood ||229 |- |[[Eskarpspeldekussing]] ||[[Leucospermum saxosum]] ||Escarpment Pincushion ||85.3 |- |[[Essenhout]]||[[Ekebergia capensis]]||Cape ash||298 |- |[[Fluweelboswilg]]||[[Combretum molle]]||Velvet bushwillow||537 |- |[[Fluweelkanniedood]]||[[Commiphora mollis]]||Velvet corkwood||280 |- |[[Fluweelkaree]] ||[[Searsia engleri]] ||Velvet Karee ||382 |- |[[Fluweelklipels]]||[[Canthium gilfillanii]]||Velvet rockalder||706 |- |[[Fluweelsoetbessie]]||[[Bridelia mollis]]||Velvet sweetberry||325 |- |[[Fluweelvrughardeblaar]] ||[[Phylica purpurea]] ||Velvet-fruited/hardleaf ||453.5 |- |[[Fluweelvrugzanha]]||[[Zanha africana]]||Velvet-fruit zanha||438.5 |- |[[Fonteinbos]]||[[Psoralea aphylla]] || Leafless Fountain-bush ||226.8 |- |[[Fransaalwyn]]||[[Aloe pluridens]]||French aloe||30.1 |- |[[Fynbitterblaar]]||[[Brachylaena ilicifolia]]||Small bitter-leaf||728 |- |[[Fynblaarrooihout]]||[[Ochna serrulata]]||Small-leaved plane||479.1 |- |[[Fynbossterappel‎]] ||[[Diospyros glabra]] ||Blueberry bush ||603.1 |- |[[Gamtooskiepersol]] ||[[Cussonia gamtoosensis]] ||Gamtoos cabbage tree||565.2 |- |[[Gannabos]] ||[[Salsola aphylla]] ||Lye ganna ||103.3 |- |[[Gariepbauhinia]]||[[Adenolobus garipensis]]||Blue neat's foot||208 |- |[[Gariep-harpuisboom]]||[[Ozoroa namaquensis]]||Gariep resin tree ||373.2 |- |[[Gariepkaree]] ||[[Searsia populifolia]] ||Gariep Karee ||391.1 |- |[[Garieppendoring]] ||[[Gymnosporia gariepensis]] ||Gariep Spike-thorn ||401.5 |- |[[Gariepsmalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. lanceolata]] ||Gariep narrow-leaved spikethorn ||401.10 |- |[[Geelberggranaat]]||[[Rhigozum obovatum]]||Yellow pomegranate||675 |- |[[Geelbitterbessie]] ||[[Strychnos mitis]] ||Yellow Bitterberry ||627 |- |[[Geelblomvoëlbessie]]||[[Psychotria capensis]]||Bird-berry||723 |- |[[Geelhout]]||[[Podocarpus latifolius]]||Real yellowwood||18 |- |[[Geelkeurboom]]||[[Calpurnia aurea]]||Natal laburnum||219 |- |[[Geelpapierkelk]]||[[Monotes glaber]]||Palefruit monotes||486.5 |- |[[Geelsuikerbos]] ||[[Protea aurea aurea]] ||Common shuttlecock sugarbush ||90.3 |- |[[Geelwortelboom]]||[[Steganotaenia araliacea]]||Carrot tree||569 |- |[[Geneesblaarboom]] ||[[Solanum giganteum]]||Healing-leaf tree||669.4 |- |[[Gewone drolpeer]] ||[[Dombeya rotundifolia]]||Common wild pear||471 |- |[[Gewone ghwarrie]] ||[[Euclea undulata]]||Common guarri||601 |- |[[Gewone haakdoring]] ||[[Acacia caffra]]||Common hook-thorn||162 |- |[[Gewone hardeblaar]] ||[[Phylica paniculata]]||Common hard-leaf||453.2 |- |[[Gewone kanariebessie]] ||[[Suregada africana]] ||Common canaryberry ||338 |- |[[Gewone kanniedood]] ||[[Commiphora pyracanthoides]] ||Firethorn corkwood ||285 |- |[[Gewone kraaibessie]] ||[[Searsia pentheri]]||Common crow-berry||391 |- |[[Gewone luisiesbos]] ||[[Leucospermum cuneiforme]] ||Wart-stemmed pincushion ||84.2 |- |[[Gewone protea]] ||[[Protea caffra]]||Common sugarbush||87 |- |[[Gewone taaibos]] ||[[Searsia pyroides]]||Common wildcurrant<br />||392 |- |[[Gewone wildekweper]] ||[[Cryptocarya transvaalensis]] ||Mountain Wild-quince ||114 |- |[[Gewone wildepietersieliebos]]||[[Heteromorpha arborescens]]||Parsley-tree / parsnip-tree||568 |- |[[Gewone wildevy]]||[[Ficus burkei]]||Common wild fig||48 |- |[[Gifboom]]||[[Euphorbia virosa]]||Poison euphorbia|| |- |[[Gifbergboomvygie]] ||[[Stoeberia giftbergensis]] ||Gifberg tree-vygie ||756 |- |[[Gifolyf]]||[[Peddiea africana]]||Poison-olive||517 |- |[[Gifsterappel]] ||[[Diospyros dichrophylla]] ||Poison star-apple ||603 |- |[[Gladblaarbaakhout]]||[[Greyia sutherlandii]]||Natal bottlebrush||446 |- |[[Gladdeblompeer]]||[[Dombeya cymosa]]||Natal wild pear||469 |- |[[Gladdekola]]||[[Cola natalensis]]||Coshwood||478 |- |[[Gladdeslapmispel]]||[[Lagynias lasiantha]]||Natal medlar||705 |- |[[Gladdesuurpruim]] ||[[Ximenia caffra var natalensis]] ||Smooth-twigged sourplum ||103.1 |- |[[Goueklokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia obtusifolia]] ||Golden Bell-bean ||677.1 |- |[[Goue-tee]]||[[Aspalathus pendula]] || Golden tea ||225.11 |- |[[Gordonia-valspendoring]] ||[[Putterlickia saxatilis]] ||Gordonia false spike-thorn ||403.4 |- |[[Graskopaalwyn]] ||[[Aloe alooides]] ||Graskop aloe ||28.3 |- |[[Grasveldboomvaring]] ||[[Cyathea dregei]] ||Common tree fern ||1 |- |[[Grasveldrooihout]] ||[[Ochna confusa]] ||Grassland plane ||479.4 |- |[[Griekwakokoboom]] ||[[Maytenus ilicina]] ||Griqua kokotree ||398.5 |- |[[Griekwasuurkaree]] ||[[Searsia tridactyla]] ||Griqua sour karee ||394.2 |- |[[Groefbasboomheide]] ||[[Erica canaliculata]] ||Grooved-bark tree erica ||573.1 |- |[[Groenappel]] ||[[Monodora junodii var. junodii]] ||Green Apple ||107 |- |[[Groenblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba natalensis]] ||Green-leaved Worm Bush ||129.1 |- |[[Groendoring]]||[[Balanites maughamii]]||Green thorn||251 |- |[[Groenhofiesuikerbos]] ||[[Protea coronata]] ||Green sugarbush ||91.1 |- |[[Groenklapper]]||[[Strychnos spinosa]]||Green monkey orange||629 |- |[[Groenstamkanniedood]]|| [[Commiphora neglecta]]||Green-stem corkwood||283 |- |[[Groot-haakbessie]] || [[Artabotrys brachypetalus]] ||Large Hook-berry ||105.1 |- |[[Grootblaardrakeboom]] ||[[Dracaena aletriformis]]||Large-leaved dragon tree||30.9 |- |[[Grootblaarlaventelboom]] ||[[Heteropyxis dehniae]]||Large-leaved lavender tree||455.1 |- |[[Grootblaarpieringbessie]] ||[[Cordia africana]]||Large-leaved saucer-berry||651 |- |[[Grootblaarrotsvy]] ||[[Ficus abutilifolia]]||Large-leaved rock fig||63 |- |[[Grootblaarsekelbos]] ||[[Dichrostachys cinerea subsp. nyassana]]||Large-leaved sicklebush<br />African sicklebush||190.1 |- |[[Grootblaaruiehout]] ||[[Cassipourea gummiflua]]||Large-leaved onionwood||530 |- |[[Grootblaarvalsdoring]] ||[[Albizia versicolor]]||Large-leaved false-thorn||158 |- |[[Grootblompendoring]] ||[[Gymnosporia putterlickioides]] ||Large-flowered Spike-thorn ||402.1 |- |[[Grootgeelbos]] ||[[Leucadendron eucalyptifolium]] ||Gum-leaved conebush ||81 |- |[[Groot-mirting]] ||[[Myrsine pillansii]] ||Large Cape myrtle ||577.2 |- |[[Grootnoemnoem]]||[[Carissa macrocarpa]]||Big num-num||640.3 |- |[[Grootsuikerbos]] ||[[Protea gaguedi]] ||African Sugarbush ||89 |- |[[Grootvalsmopanie]] ||[[Guibourtia coleosperma]] ||Copalwood ||199 |- |[[Grootvrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia grandifolia]] ||Large-leaved Forest Spike-thorn ||399.7 |- |[[Grootvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia oxycarpa]] ||Large-fruited Spike-thorn ||401.9 |- |[[Grootvrugtrosvy]] ||[[Ficus sycomorus subsp. gnaphalocarpa]] ||Large-fruited sycamore fig ||66.1 |- |[[Growweblaarkatsnorbosse]] ||[[Rotheca myricoides]]||Blueflower tinderwood||667.1 |- |[[Growweblaarpieringbessie]] ||[[Cordia ovalis]]||Satinbark saucerbush<br />Snot berry||654 |- |[[Growweblaarstinkhout]] ||[[Celtis gomphophylla]] ||False white stinkwood ||40 |- |[[Growweblaartaaibos]] ||[[Searsia refracta]] ||Thorny Crow-berry ||389.1 |- |[[Grysappel]] ||[[Parinari curatellifolia]] ||Mobola plum ||146 |- |[[Gryskokoboom]] ||[[Maytenus albata]] ||Grey kokotree ||401.3 |- |[[Haak-en-Steek]]||[[Acacia tortilis]]||Umbrella thorn||188 |- |[[Halfmens]]||[[Pachypodium namaquanum]]||Elephant's trunk||649 |- |[[Hardekool]]||[[Combretum imberbe]]||Leadwood||539 |- |[[Hardepeer]]||[[Olinia ventosa]]||Hardpear||513 |- |[[Harige ghwarrie]]||[[Eucla natalensis]]||Natal guarri<br />Natal ebony|| |- |[[Harige kanniedood]]||[[Commiphora africana]]||Hairy corkwood||270 |- |[[Harige mirtebessie]] ||[[Eugenia woodii]]||Mountain myrtle||553.4 |- |[[Harige pendoring]] ||[[Gymnosporia pubescens]] ||Hairy Spike-thorn ||402.4 |- |[[Harige perdepram]] ||[[Zanthoxylum humile]] ||Hairy Knobwood||255 |- |[[Harige rotsvy]]||[[Ficus glumosa]]||Mountain fig||64 |- |[[Harige septerboom]] ||[[Paranomus tomentosus]] ||Hairy-leaved tree sceptre ||72.5 |- |[[Harpuiskatjiepiering]]||[[Gardenia resiniflua]]||Resin gardenia||690.2 |- |[[Hartblaarvy]] ||[[Ficus polita subsp. polita]] ||Heart-leaved Fig ||59 |- |[[Heideblaargeelbos]] ||[[Leucadendron ericifolium]] ||Erica-leaved conebush || 80 |- |[[Heilige Venda-bamboes]] ||[[Oxytenanthera abyssinica]] ||Holy Venda Bamboo ||21.6 |- |[[Helikopterboom]]||[[Gyrocarpus americanus]]||Propeller tree||120 |- |[[Henkel-se-geelhout]] ||[[Podocarpus henkelii]]||Henkel's yellowwood||17 |- |[[Hererosesambos]]||[[Sesamothamnus guerichii]] ||Herero sesame-bush||679 |- |[[Heuningboomheide]] ||[[Erica caterviflora]] ||Tree heath ||574 |- |[[Heuningnaboom]]||[[Euphorbia tetragona]]||Honey euphorbia||354 |- |[[Heuningreuksepter]] ||[[Paranomus roodebergensis]] ||Honey-scented sceptre ||72.6 |- |[[Hoedespeld-lukwart]]||[[Oxyanthus pyriformis]]||Natal wildloquat||696.2 |- |[[Hoëveldkiepersol]]||[[Cussonia paniculata]]||Small mountain cabbage||563.1 |- |[[Hophout]]||[[Trema orientalis]]||Pigeonwood||42 |- |[[Horingdoring]]||[[Acacia grandicornuta]]||Horned thorn||168.1 |- |[[Horingpeultjieboom]]||[[Diplorhynchus condylocarpon]]||Horn-pod tree||643 |- |[[Huilboerboon]]||[[Schotia brachypetala]]||Weeping boer-bean||202 |- |[[Huilboom]]||[[Peltophorum africanum]]||Weeping wattle<br />Black wattle||215 |- |[[Impalalelie]]||[[Adenium multiflorum]]||Impala lily||647.3 |- |[[Indiese wortelboom]] ||[[Ceriops tagal]] ||Indian mangrove ||525 |- |[[Jakkalsbessie]]||[[Diospyros mespiliformis]]||Jackalberry||606 |- |[[Jozini-broodboom]] ||[[Encephalartos senticosus]] || Jozizni cycad || |- |[[Kaapboekenhout]]||[[Rapanea melanophloeos]]||Cape beech||578 |- |[[Kaapse boomheide]]||[[Erica tristis]]||False Cape tree heath||575.1 |- |[[Kaapse hardepeer]]||[[Olinia capensis]]||Hard pear||513.1 |- |[[Kaapse kanferfoelie]]||[[Tecoma capensis]]||Cape honeysuckle||673.1 |- |[[Kaapse kiaat]]||[[Strychnos decussata]]||Cape teak||624 |- |[[Kaapse kokoboom]] ||[[Maytenus lucida]] ||Cape kokotree ||401.2 |- |[[Kaapse kranses]]||[[Atalaya capensis]]||Cape krantz ash||428 |- |[[Kaapse kuskiepersol]]||[[Cussonia thyrsiflora]]||Cape coast cabbage tree||565 |- |[[Kaapse kwar]] ||[[Psydrax capensis]] ||Cape quar ||747 |- |[[Kaapse kweper]]||[[Cryptocarya woodii]]||Cape quince||116 |- |[[Kaapse sterkastaiing]] ||[[Sterculia alexandri]] || Cape star-chestnut ||473 |- |[[Kaapse swarthout]] ||[[Maytenus peduncularis]] ||Cape- blackwood ||401 |- |[[Kaapse Uiehout]] ||[[Cassipourea flanaganii]] || Cape onionwood ||528 |- |[[Kaapse wildepiesang]]||[[Strelitzia alba]]||Cape wild banana||32 |- |[[Kaiingbossuikerbos]] ||[[Protea glabra]] ||Clanwilliam sugarbush ||89.1 |- |[[Kaapsehoop-broodboom]] ||[[Encephalartos laevifolius]] ||Kaapsehoop cycad ||6 |- |[[Kalahari-appelblaar]] ||[[Philenoptera nelsii]] ||Kalahari appleleaf||239 |- |[[Kalaharitaaibos]] ||[[Searsia tenuinervis]] ||Rolled-leaf Currant ||393.2 |- |[[Kalahariwildemispel]]||[[Vangueria cyanescens]]||Kalahari wild-medlar||702.3 |- |[[Kamassie]]||[[Gonioma kamassi]]||Kamassi||641 |- |[[Kamdeboo-boekenhout]]||[[Faurea recondita]]||Kamdeboo beechwood||745 |- |[[Kameeldoring]] ||[[Acacia erioloba]]||Camel thorn||168 |- |[[Kameelspoor]] ||[[Piliostigma thonningii]]||Camel's foot||209 |- |[[Kamiesberg-aalwyn]] ||[[Aloe khamiesensis]] ||Khamiesberg aloe ||29.3 |- |[[Kandelaaraalwyn]] ||[[Aloe candelabrum]] ||Candelabrum aloe ||28.5 |- |[[Kanferbos]]||[[Tarchonanthus camphoratus]]||Wild camphor bush||733 |- |[[Kaokogroendoring]]||[[Balanites angolensis]]||Angolan torchwood<br />Simple-thorned torchwood||252.1 |- |[[Kaokosesambos]] ||[[Sesamothamnus benguellensis]] ||Kaoko sesame-bush ||679.1 |- |[[Kaokowitgat]] ||[[Boscia microphylla]] ||Kaoko shepherd's tree ||126 |- |[[Karee]] ||[[Searsia lancea]] ||Karree ||386 |- |[[Karee-kanniedood]] || [[Commiphora gracilifrondosa]] ||Karee-leaved commiphora ||284 |- |[[Karooboerboon]] ||[[Schotia afra]] ||Karoo boer-bean ||201 |- |[[Karoobroodboom]] ||[[Encephalartos lehmannii]] ||Karoo cycad ||8.1 |- |[[Karookoeniebos]] ||[[Searsia burchellii]] ||Karoo kunibush ||379 |- |[[Karoonoemnoem]] ||[[Carissa haematocarpa]] ||Karoo numnum ||640.2 |- |[[Karoopendoring]] ||[[Gymnosporia karooica]] ||Karoo spikethorn ||401.7 |- |[[Karoowitgat]] ||[[Boscia oleoides]] ||Karoo Shepherd Tree ||128 |- |[[Kasuur]]||[[Pittosporum viridiflorum]]||Cheesewood||139 |- |[[Katstertaalwyn]] ||[[Aloe castanea]] ||Cat's-tail aloe ||28.6 |- |[[Kei-appel]]||[[Dovyalis caffra]]||Kei-apple||507 |- |[[Keibaakhout]]||[[Greyia flanaganii]]||Kei bottlebrush||444 |- |[[Keibroodboom]]||[[Encephalartos princeps]]||Kei cycad||12 |- |[[Keivingerblaar]]||[[Vitex obovata]]||Kei fingerlead||661 |- |[[Kerkeibos]]||[[Crassula ovata]]||Kerky-bush<br />Jade plant||137.3 |- |[[Kerriebos]]||[[Hypericum revolutum]]||Curry bush<br />St. Johns wort||484 |- |[[Kersfeessuikerbos]] ||[[Protea welwitschii]] ||Cluster-head sugarbush ||98.2 |- |[[Kershout]]||[[Pterocelastrus tricuspidatus]]||Candlewood||409 |- |[[Kerstolbossuikerbos]] ||[[Protea lanceolata]] ||Lance-leaf sugarbush ||90.1 |- |[[Keurboom]]||[[Virgilia oroboides]]||Cape blossom tree<br />Pink blossom tree||221 |- |[[Kiaat]]||[[Pterocarpus angolensis]]||Wild teak||236 |- |[[Kiepersol]]||[[Cussonia spicata]]||Common cabbage tree||564 |- |[[Kierieklapper]]||[[Combretum hereroense]]||Russet bushwillow||538 |- |[[Kinaboom]]||[[Rauvolfia caffra]]||Quinine tree||647 |- |[[Klapperbos]]||[[Nymania capensis]]||Chinese lantern||295 |- |[[Kleefpeul]]||[[Senna singueana]]||Sticky pod||213.1 |- |[[Kleinblou-suurpruim]] ||[[Ximenia americana var. microphylla]] ||Small blue sourplum || 102 |- |[[Kleinblaar-drakeboom]] ||[[Dracaena mannii]] ||Small-leaved dragon tree ||30.8 |- |[[Kleinblaarrotsvy]]||[[Ficus tettensis]]||Small-leaved rock fig||62 |- |[[Kleinblaarpluisbossie]] ||[[Lopholaena coriifolia]] || Small-leaved fluff bush||738 |- |[[Kleinblaarsaffraan]]||[[Elaeodendron zeyheri]]||Zeyher's saffronwood||412 |- |[[Kleinblaarvy]] ||[[Ficus lingua subsp. depauperata]] ||Small-leaved Fig ||55.1 |- |[[Kleinboerboon]]||[[Schotia capitata]]||Dwarf boer-bean||203 |- |[[Kleinbosrooihout]] ||[[Ochna gamostigmata]] ||Small forest plane ||479.5 |- |[[Kleingroendoring]]||[[Balanites pedicellaris]]||Lesser torchwood||252 |- |[[Klein-kanferfoelieboom]]||[[Turraea obtusifolia]]||Small honeysuckle tree||296.1 |- |[[Kleinkoraalboom]]||[[Erythrina humeana]]||Dwarf coral tree||243.1 |- |[[Kleinperdepram]]||[[Zanthoxylum capense]]||Small knobwood||253 |- |[[Kleinvalsmopanie]]||[[Guibourtia conjugata]]||Small copalwood||200 |- |[[Klipels]]||[[Afrocanthium mundianum]]||Rock alder||710 |- |[[Klipharpuisbos]] ||[[Euryops brevipapposus]] ||Rock Resin-bush ||739 |- |[[Kliphout]]||[[Heeria argentea]]||Rockwood||368 |- |[[Klipkershout]]||[[Maytenus oleoides]]||Rock candlewood||400 |- |[[Klokkiesboontjieboom]] ||[[Markhamia zanzibarica]] ||Bell-bean ||677 |- |[[Klokkiespendoring]]||[[Gymnosporia tenuispina]]||Bell spike-thorn||402.8 |- |[[Knolharpuis]] ||[[Othonna arbuscula]] || Traap baboon cabbage ||740 |- |[[Knoppiesboontjie]]||[[Maerua angolensis]]||Bead-bean tree||132 |- |[[Knoppiesdoring]]||[[Acacia nigrescens]]||Knob thorn||178 |- |[[Knoppiesvy]]||[[Ficus sansibarica]]||Knobbly fig||47 |- |[[Kobas]] ||[[Cyphostemma currorii]] ||Cobas||456 |- |[[Koeniebos]] ||[[Searsia undulata]] ||Kuni-bush||389 |- |[[Koeboebessie]] ||[[Mystroxylon aethiopicum]] ||Kooboo-berry||410 |- |[[Koedoebessie]] ||[[Pseudolachnostylis maprouneifolia]]||Kudu-berry||308 |- |[[Koffiebeesklou]]||[[Bauhinia petersiana]] ||Natal neat's foot||208.3 |- |[[Kogelbergvaalstompie]] ||[[Mimetes arboreus]] ||Kogelberg pagoda ||72.1 |- |[[Kokerboom]] ||[[Aloidendron dichotomum]] ||Quiver tree ||29 |- |[[Kokoboom]]||[[Maytenus undata]]||Koko tree||403 |- |[[Kolletjiesblaarvy]] ||[[Ficus nigropunctata]] ||Busse's fig or Dot-leaved fig ||58 |- |[[Komkommerbos]]||[[Thilachium africanum]]||Cucumber bush||136.2 |- |[[Koorsbessie]]||[[Croton megalobotrys]]||Large fever-berry||329 |- |[[Koorsboom]] ||[[Acacia xanthophloea]]||Fever tree||189 |- |[[Koorspeulboom]] ||[[Holarrhena pubescens]] ||Fever-pod ||642 |- |[[Koperstamkanniedood]]||[[Commiphora harveyi]]||Red-stem corkwood||277 |- |[[Koraalboom]]||[[Erythrina lysistemon]]||Common coral tree||245 |- |[[Koraaltaaibos]] ||[[Searsia magalismontana]] ||Coral crowberry ||384.2 |- |[[Korentebos]] ||[[Searsia tomentosa]] ||Bicoloured Currant ||394 |- |[[Kortdoringgranaat]] ||[[Rhigozum brevispinosum]] ||Simple-leaved Rhigozum ||674 |- |[[Kortstamnaboom]] ||[[Euphorbia otjingandu]] ||Short-stemmed candelabra-tree ||748 |- |[[Kosipalm]]||[[Raphia australis]]||Kosi palm||26 |- |[[Kouebasrooihout]]||[[Ochna arborea]]||Cape redwood||479 |- |[[Kraalkriedoring]]||[[Lycium afrum]]||Kraal honey-thorn||669.2 |- |[[Kraalnaboom]]||[[Euphorbia tirucalli]]||Rubber euphorbia||355 |- |[[Kraalpendoring]]||[[Gymnosporia polyacantha subsp. polyacantha]]||Kraal spike-thorn||402.2 |- |[[Kransaalwyn]] ||[[Aloe arborescens]] ||Krantz aloe ||28.1 |- |[[Kransbessie]]||[[Gerrardina foliosa]]||Krantz berry||500 |- |[[Kranssuikerbos]] ||[[Protea rupicola]] ||Krantz sugarbush ||88.2 |- |[[Kremetart]]||[[Adansonia digitata]]||Baobab||467 |- |[[Kreupelhout]]||[[Leucospernum conocarpodendron]]||Tree pincushion||84 |- |[[Kreupelrooihout]] ||[[Ochna inermis]] ||Stunted plane ||480.1 |- |[[Kringboom]]||[[Maerua schinzii]]||Ringwood tree||136 |- |[[Krinkhout]]||[[Securidaca longipedunculata]]||Violet tree||303 |- |[[Kruisbessie]]||[[Grewia occidentalis]]||Cross-berry||463 |- |[[Kunenewaterbessie]] ||[[Syzygium kuneneense]] ||Kunene waterberry ||767 |- |[[Kurkbasklapper]] of Geelklapper||[[Strychnos cocculoides]]||Corky monkey orange||623 |- |[[Kurkbasrooihout]] ||[[Ochna maguirei]] ||Corky-barked plane ||766 |- |[[Kurkbos]] ||[[Mundulea sericea]]||Cork bush||226 |- |[[Kurkvoëlbessie]] ||[[Psychotria suber]] ||Corky birdberry ||769 |- |[[Kusjakkalskoffie]] ||[[Tricalysia sonderiana]] ||Coastal Jackal-coffee ||700 |- |[[Kuskanferbos]] ||[[Tarchonanthus littoralis]]||Coastal camphor bush||733.2 |- |[[Kuskatoenboom]] ||[[Hibiscus tiliaceus]]||Lagoon hibiscus<br />Wild cotton tree||464 |- |[[Kuskoraalboom]] ||[[Erythrina caffra]]||Coast coral tree ||242 |- |[[Kuslooibas]] ||[[Osyris compressa]] ||Coast tannin bush ||99 |- |[[Kusrooimelkhout]]||[[Mimusops caffra]]||Coastal red milkwood||583 |- |[[Kustaaibos]] ||[[Searsia nebulosa]] ||Coastal Currant ||390.1 |- |[[Kusvaalbos]]||[[Brachylaena discolor]]||Coast silver oak||724 |- |[[Kuswildepiesang]]||[[Strelitzia nicolai]]||Natal wild banana||34 |- |[[Kuswitessenhout]] ||[[Bersama swinnyi]] ||Coastal white-ash ||441 |- |[[Kuswurgvy]]||[[Ficus natalensis]]||Natal fig<br />Wild fig||57 |- |[[Kwar]]||[[Psydrax obovata]]||Coastal quar||711 |- |[[Laeveldbittertee]]||[[Vernonia colorata]]||Lowveld bitter-tea||723.4 |- |[[Laeveldkralesnoer]] ||[[Alchornea laxiflora]] ||Lowveld beadstring ||334 |- |[[Laeveldmelkbessie]]||[[Manilkara mochisia]]||Lowveld milkberry||587 |- |[[Laeveldnaboom]]||[[Euphorbia evansii]]||Lowveld euphorbia||348 |- |[[Laeveldsterkastaiing]]||[[Sterculia murex]]||Lowveld chestnut||475 |- |[[Laeveldvaalbos]]||[[Brachylaena huillensis]]||Lowveld silver oak||727 |- |[[Laeveldvy]]||[[Ficus stuhlmannii]]||Lowveld fig||65 |- |[[Laingsburgtolbos]] ||[[Leucadendron osbornei]] ||Laingsburg conebush ||81.7 |- |[[Lalapalm]]||[[Hyphaene coriacea]]||Lala palm||23 |- |[[Langbeentjie]] ||[[Leucadendron procerum]] ||Ivory conebush ||81.2 |- |[[Laventelboom]] ||[[Heteropyxis natalensis]]||Lavender tree||455 |- |[[Laventelkoorsbessie]]||[[Croton gratissimus]]||Lavender croton<br />Lavender fever-berry||328 |- |[[Loerietolbos]] ||[[Leucadendron loeriense]] ||Loerie conebush ||80.7 |- |[[Lydenburg-broodboom]] ||[[Encephalartos inopinus]] || Lydenburg cycad ||5.1 |- |[[Lebombo-aalwyn]] ||[[Aloe spicata]] ||Lebombo aloe ||30.4 |- |[[Lebombo-broodboom]] ||[[Encephalartos lebomboensis]] || Lebombo cycad ||14.8 |- |[[Lebombokranses]]||[[Atalaya alata]]||Lebombo krantz ash||427 |- |[[Lebombonaboom]]||[[Euphorbia confinalis]]||Lebombo euphoria<br />Lebombo milktree||345 |- |[[Lebombowattel]]||[[Newtonia hildebrandtii]]||Lebombo wattle||191 |- |[[Lebombo-ysterhout]]||[[Androstachys johnsonii]]||Lebombo ironwood||327 |- |[[Lekkerbreek]]||[[Ochna pulchra]]||Peeling plane<br />Peelingbark ochna||483 |- |[[Lekkerruikpeul]]||[[Acacia nilotica]]||Scented thorn||179 |- |[[Lekkervreet]] ||[[Opilia campestris]] || ||100.5 |- |[[Lemoenhout]]||[[Xymalos monospora]]||Lemonwood||111 |- |[[Lemoentjiedoring]]||[[Cassinopsis ilicifolia]]||Lemon thorn||420 |- |[[Lepelhout]]||[[Cassine schinoides]]||Spoon-wood||418 |- |[[Lillie-broodboom]] ||[[Encephalartos dyerianus]] || Lillie cycad ||14.2 |- |[[Lippeblomsuikerbos]] ||[[Protea subvestita]]||Waterlily sugarbush || 98 |- |[[Louriersuikerbos]] ||[[Protea laurifolia]]||Laurel sugarbush||90.2 |- |[[Louriervy]] ||[[Ficus ilicina]] || Laurel rock fig ||53 |- |[[Maanhaarstompie]]||[[Mimetes fimbriifolius]]||Fringed bottlebrush||72.2 |- |[[Magaliesrooihout]] ||[[Ochna pretoriensis]] ||Magalies Redwood ||480.2 |- |[[Malvarosyntjie]]||[[Grewia villosa]]||Mallow raisin||463.3 |- |[[Manketti]]||[[Schinziophyton rautanenii]]||Manketti tree<br />Feather-weight tree||337 |- |[[Mannetjiebos]] ||[[Stoeberia utilis]] ||White Fig ||103.5 |- |[[Maputalanddwababessie]] ||[[Monanthotaxis maputensis]] ||Maputaland dwababerry ||758 |- |[[Maputalandoordeelboom]]||[[Erythrophleum lasianthum]]||Swazi ordeal tree||196 |- |[[Maputaland-raasblaar]]||[[Combretum mkuzense]]||Mkuze bushwillow||545.2 |- |[[Maroela]]||[[Sclerocarya birrea]]||Marula||360 |- |[[Matoppie]]||[[Boscia albitrunca]]||Shepherd's tree||122 |- |[[Meerstamvalsdoring]]||[[Albizia petersiana]]||Multi-stemmed false-thorn<br />Nala tree||153 |- |[[Melkpeer]]||[[Inhambanella henriquesii]]||Milk pear||591 |- |[[Middelburg-broodboom]] ||[[Encephalartos middelburgensis]] ||Middelburg cycad ||14.3 |- |[[Mingerhout]]||[[Breonadia salicina]]||Matumi||684 |- |[[Mitserie]]||[[Bridelia micrantha]]||Mitzeeri||324 |- |[[Modjadji-broodboom]]||[[Encephalartos transvenosus]]||Modjadji giant-cycad||13 |- |[[Moepel]]||[[Mimusops zeyheri]]||Transvaal red milkwood||585 |- |[[Moerasvy]]||[[Ficus trichopoda]]||Swamp fig||54 |- |[[Mopanie]]||[[Colophospermum mopane]]||Mopane||198 |- |[[Mopanie-aalwyn]] ||[[Aloe littoralis]] ||Mopane aloe ||29.4 |- |[[Mopaniegeeldoring]] ||[[Rhigozum zambesiacum]] ||Zambezi Gold ||676 |- |[[Moringaboom]]||[[Moringa Oleifrea]]||Drumstick tree|| |- |[[Msasa]]||[[Brachystegia spiciformis]]||Spring msasa||198.1 |- |[[Msinga-broodboom]]||[[Encephalartos msinganus]]||Msinga cycad ||14.7 |- |[[Mufuti]]||[[Brachystegia boehmii]]||Mufuti msasa<br />Prince-of-Wales msasa||198.2 |- |[[Naaldblaartolbos]] ||[[Leucadendron nobile]] ||Karoo conebush ||81.1 |- |[[Naaldhardeblaar]] ||[[Phylica villosa]] ||Needle hardleaf ||453.4 |- |[[Naboom]]||[[Euphorbia ingens]]||Common tree euphorbia||351 |- |[[Namakwaboomvygie]] ||[[Stoeberia utilis var. lerouxiae]] ||Namaqua tree-vygie ||757 |- |[[Namakwajakkalsbessie]] ||[[Diospyros acocksii]] ||Namaqua jackal-berry ||602 |- |[[Namakwa-rooiklapperbos]]||[[Erythrophysa alata]]||Namaqua red balloon||436.1 |- |[[Namakwavy]]||[[Ficus cordata]]||Sandpaper fig||51 |- |[[Namibharpuisboom]]||[[Ozoroa crassinervia]]||Namibian resin tree||369 |- |[[Namibiese taaibos]] ||[[Searsia pyroides var. dinteri]] ||Namibia firethorn crowberry ||392.1 |- |[[Namibkoraalboom]]||[[Erythrina decora]]||Namib coral tree||243 |- |[[Nanabessie]]||[[Searsia dentata]]||Nana-berry||381 |- |[[Nardouw-luisiesbos]] ||[[Leucospermum praemorsum]] ||Nardouw fountain pincushion ||85.1 |- |[[Natal-aalwyn]] ||[[Aloe spectabilis]] ||Natal aloe ||30.6 |- |[[Natal-ghwarrie]] ||[[Euclea natalensis subsp. natalensis]] ||Natal guarri ||597 |- |[[Natal-kweper]] ||[[Cryptocarya natalensis]] ||Sandstone Quince ||117.1 |- |[[Natalwilger]] ||[[Salix mucronata subsp. woodii]] ||Natal willow ||36.2 |- |[[Natalkaree]] ||[[Searsia natalensis]] ||Northern dune currant ||390 |- |[[Naukluft-karee]] ||[[Searsia volkii]] ||Naukluft rhus ||396.2 |- |[[Ngotshe-broodboom]] ||[[Encephalartos aemulans]] || Ngotshe cycad ||14.5 |- |[[Ngoye dwergbroodboom]] ||[[Encephalartos ngoyanus]] ||Ngoye dwarf cycad ||14.17 |- |[[Nieshout]]||[[Ptaeroxylon obliquum]]||Sneezewood||292 |- |[[Njalaboom]]||[[Xanthocercis zambesiaca]]||Nyala tree||241 |- |[[Noemnoem]] ||[[Carissa bispinosa]] ||Num-num ||640.5 |- |[[Nooienskokerboom]] ||[[Aloidendron ramosissimum]] ||Maiden's quiver tree ||30.2 |- |[[Noordelike Boesmansdruif]]||[[Rhoicissus tridentata subsp. cuneifolia]]||Northern Bushman's grape||456.6 |- |[[Noordelike valspendoring]] ||[[Putterlickia neglecta]] ||Northern false spikethorn ||754 |- |[[Notsung]]||[[Halleria lucida]]||Tree fuchsia||670 |- |[[Olienhout]]||[[Olea europaea subsp. cuspidata]]||Ironwood||617 |- |[[Olifantsrivierbroodboom]]||[[Encephalartos lanatus]]||Olifants river cycad||5.2 |- |[[Omsambeet]]||[[Millettia grandis]]||Umzimbeet||227 |- |[[Onderbos]]||[[Trichocladus crinitus]]||Black hazel||142 |- |[[Oordeelboom]]||[[Erythrophleum africanum]]||Ordeal tree||194 |- |[[Oos-Kaapse reusebroodboom]]||[[Encephalartos altensteinii]]||Eastern Cape cycad||3 |- |[[Oos-Kaapse smalblaarpendoring]] ||[[Gymnosporia linearis subsp. linearis]] ||Eastern Cape narrow-leaved spikethorn ||399.1 |- |[[Oostelike koeniebos]] ||[[Searsia pallens]] ||Eastern kunibush ||395 |- |[[Opregte suikerbos]]||[[Protea repens]]||Real sugarbush||94.2 |- |[[Opregte waaierpalm]]||[[Hyphaene petersiana]]||Real fan palm||24 |- |[[Oranje-druiweranker]] ||[[Hyalosepalum caffrum]] ||Orange Grape Creeper ||104.7 |- |[[Ouhout]]||[[Leucosidea sericea]]||Oldwood||145 |- |[[Outeniekwa-erica]]||[[Erica inconstans]] ||Outeniqua tree erica ||574.1 |- |[[Outeniekwa-kreupelhout]] ||[[Leucospermum glabrum]] ||Outeniqua pincushion ||84.3 |- |[[Outeniekwafonteinbos]] ||[[Psoralea diturnerae]] ||Outeniqua fountainbush ||750 |- |[[Outeniekwageelhout]]||[[Afrocarpus falcatus]]||Outeniqua yellowwood||16 |- |[[Outeniekwagonna]] ||[[Passerina falcifolia]] ||Outeniqua gonna ||520 |- |[[Owamboperdepram]] ||[[Zanthoxylum ovatifoliolatum]] ||Kaoko knobwood ||255.2 |- |[[Paddaboom]]||[[Tabernaemontana elegans]]||Toad tree||644 |- |[[Palmiet]] ||[[Prionium serratum]] ||Palmiet ||768 |- |[[Pambatieboom]]||[[Anastrabe integerrima]]||Pambati tree||671 |- |[[Papegaaiboomheide]] ||[[Erica psittacina ]] ||Parrot tree erica ||574.4 |- |[[Papierbasdoring]] ||[[Acacia sieberiana]]||Paper-bark thorn||187 |- |[[Papierbaskanniedood]]||[[Commiphora marlothii]]||Paperbark corkwood||278 |- |[[Papierbasvalsdoring]]||[[Albizia tanganyicensis]]||Paperbark false-thorn||157 |- |[[Parlota broodboom]] ||[[Encephalartos relictus]] ||Parlota cycad ||12.5 |- |[[Pendoring]]||[[Gymnosporia buxifolia]]||Common spike-thorn||399 |- |[[Pendoringkaree]] ||[[Searsia gueinzii]] ||Thorny Karee ||384 |- |[[Pendoringtaaibos]] ||[[Searsia pterota]] ||Winged Currant ||391.2 |- |[[Peperblaarboom]]||[[Warburgia salutaris]]||Pepper-bark tree||488 |- |[[Peperblaarkanniedood]]||[[Commiphora mossambicensis]]||Pepper-leaf corkwood||281 |- |[[Perdekopspeldekussing]] ||[[Leucospermum reflexum]] ||Rocket pincushion ||85.2 |- |[[Perdepis]]||[[Clausena anisata]]||Horsewood<br />False horsewood||265 |- |[[Perdepram]]||[[Zanthoxylum davyi]]||Knobwood||254 |- |[[Persbesem]]||[[Polygala virgata]]||Purple broom<br />Moth-fruit||302.2 |- |[[Perssambreelblom]]||[[Karomia speciosa]]||Wild parasol flower||668 |- |[[Petersvy]]||[[Ficus petersii]]||Peters's wildfig||48.1 |- |[[Peulmahonie]]||[[Afzelia quanzensis]]||Pod mahogany||207 |- |[[Pienkblompeer]]||[[Dombeya burgessia]]||Pink wild pear||468.1 |- |[[Pistoolbos]] ||[[Justicia adhatodoides]] ||Pistol Bush ||681 |- |[[Platkroon]]||[[Albizia adianthifolia]]||Flat crown||148 |- |[[Platorand-broodboom]] ||[[Encephalartos brevifoliolatus]] ||Escarpment cycad ||3.3 |- |[[Platorand-perdepram]] ||[[Zanthoxylum thorncroftii]] ||Escarpment knobwood ||255.3 |- |[[Platorandboekenhout]]||[[Faurea galpinii]]||Forest beechwood||73 |- |[[Platorandkaree]] ||[[Searsia transvaalensis]] ||Escarpment Karee ||394.1 |- |[[Poeierbaskatjiepiering]]||[[Gardenia ternifolia]]||Yellow gardenia<br />Powder-bark gardenia||690.3 |- |[[Poeierkwasboom]]||[[Barringtonia racemosa]]||Lagoon powderpufftree<br />Powder-puff tree||524 |- |[[Pok-ysterhout]]||[[Chionanthus foveolatus]]||Common pock ironwood||615 |- |[[Pomponbruidsbos]] ||[[Pavetta cooperi]] ||Pompom Brides-bush ||719.4 |- |[[Pondo-kokoboom]] ||[[Maytenus oleosa]] ||Pondo kokotree ||400.1 |- |[[Pondopalm]]||[[Jubaeopsis caffra]]||Pondo coconut||27 |- |[[Pondoranktaaibos]] ||[[Searsia acocksii]] ||Pondo Climbing Currant ||377.2 |- |[[Pondorooihout]] ||[[Ochna sp. nov.]] ||Pondo plane ||481.1 |- |[[Pondosybas]] ||[[Maytenus abbottii]] ||Pondo Silky-bark ||398.1 |- |[[Pondotolbos]] ||[[Leucadendron pondoense]] ||Pondoland conebush ||81.4 |- |[[Pondo-vy]] ||[[Ficus bizanae]] || Pondoland fig ||46 |- |[[Pondovalspendoring]] ||[[Putterlickia retrospinosa]] ||Pondo false spike-thorn ||403.3 |- |[[Pondowaterbessie]]||[[Syzygium pondoense]]||Pondo waterwood||558.1 |- |[[Populierblaarvy]] ||[[Ficus fischeri]] ||Poplar-leaved fig ||68 |- |[[Potbergsuikerbos]]||[[Protea aurea potbergensis]]||Potberg sugarbush || 90.6 |- |[[Pronkonderbos]]||[[Trichocladus grandiflorus]]||Green hazel||144 |- |[[Pronkrooihout]]||[[Ochna natalitia]]||Natal plane||481 |- |[[Pylgif]]||[[Adenium boehmianum]]||Namibian impalalily||647.2 |- |[[Pynbos]] ||[[Smodingium argutum]] ||Agony bush ||367 |- |[[Pypsteelboom]]||[[Vitex rehmannii]]||Pipe-stem tree||664 |- |[[Raasblaar]]||[[Combretum zeyheri]]||Large-fruited bushwillow||546 |- |[[Ranksterappel]] ||[[Diospyros simii]] ||Climbing star-apple ||609 |- |[[Renosterkoffie]] ||[[Kraussia floribunda]] ||Rhino-coffee ||700.1 |- |[[Reuseblaarvy]] ||[[Ficus lutea]] ||Giant-leaved Fig ||61 |- |[[Reusebroodboom]]||[[Encephalartos natalensis]]||Natal cycad||10 |- |[[Reuserosyntjie]]||[[Grewia hexamita]]||Giant raisin||460 |- |[[Riemblaar-suikerbos]] ||[[Protea lorifolia]] ||Strap-leaved sugarbush ||91 |- |[[Riffelstam-pendoring]]||[[Gymnosporia heterophylla]]||Zulu spike-thorn||401.6 |- |[[Rivierkriedoring]]||[[Lycium hirsutum]]||River honey-thorn||669.12 |- |[[Riviernaboom]]||[[Euphorbia triangularis]]||River euphorbia||356 |- |[[Riviertaaibos]] ||[[Searsia pyroides var. gracilis]] ||River firethorn crowberry ||392.2 |- |[[Riviertolbos]] |||[[Leucadendron salicifolium]] ||Common stream conebush ||82.1 |- |[[Riviervaderlandswilg]]||[[Combretum erythrophyllum]]||River bushwillow||536 |- |[[Robinson-kreupelhout]] ||[[Leucospermum pluridens]] ||Robinson pincushion ||84.4 |- |[[Rondeblaargifboom]] ||[[Acokanthera rotundata]] ||Round-leaved Poison-bush ||640 |- |[[Rondevrugbospendoring]] ||[[Gymnosporia harveyana subsp. harveyana]] || Black Forest Spike-thorn ||399.2 |- |[[Rooibitterbessie]] ||[[Strychnos henningsii]] ||Red bitterberry ||625 |- |[[Rooiblaarrotsvy]] ||[[Ficus ingens]]||Red-leaved fig||55 |- |[[Rooiblompendoring]] ||[[Gymnosporia rubra]] ||Red-flower Spikethorn ||402.5 |- |[[Rooiboekenhout]]||[[Protorhus longifolia]]||Red beech||364 |- |[[Rooibos]] ||[[Aspalathus linearis]] ||Rooibos tea ||225.10 |- |[[Rooiboswilg]] ||[[Combretum apiculatum]]||Okavango bushwillow||532 |- |[[Rooiels (boom)|Rooiels]] ||[[Cunonia capensis]]||Red alder||140 |- |[[Rooiessenhout]] ||[[Trichilia emetica]]||Natal mahogany ||301 |- |[[Rooihaakbessie]] ||[[Artabotrys monteiroae]] ||Red Hook-berry ||105.2 |- |[[Rooihartboom]]||[[Hymenocardia ulmoides]]||Red-heart tree||317 |- |[[Rooi-ivoor]]||[[Berchemia zeyheri]]||Red ivory||450 |- |[[Rooikershout]]||[[Pterocelastrus rostratus]]||Red candlewood||408 |- |[[Rooikweper]]||[[Cryptocarya wyliei]]||Red quince||117 |- |[[Rooipeer]]||[[Scolopia mundii]]||Red pear||496 |- |[[Rooipendoring]]||[[Gymnosporia senegalensis]]||Red spike-thorn||402 |- |[[Rooistinkhout]]||[[Prunus africana]]||Red stinkwood||147 |- |[[Rooisuikerbos]] ||[[Protea grandiceps]] ||Red sugarbush ||89.2 |- |[[Rooitolbos]] ||[[Leucadendron discolor]] ||Piketberg conebush ||79 |- |[[Rooivoëlbessie]] ||[[Psychotria zombamontana]]||Red bird-berry||723.1 |- |[[Rooivrugwitstinkhout]] ||[[Celtis mildbraedii]]||Natal white stinkwood||41 |- |[[Rooivy]] ||[[Stoeberia arborea]] ||Red Fig ||103.4 |- |[[Rooiwortelboom]]||[[Rhizophora mucronata]]||Red mangrove||526 |- |[[Rooiysterhout]]||[[Ochna holstii]]||Red ironwood||480 |- |[[Rosyntjiebos]]||[[Grewia flava]]||Sandpaper raisin||459.1 |- |[[Rotstolbos]] ||[[Leucadendron strobilinum]] ||Peninsula conebush ||78 |- |[[Saalpeultjieboom]]||[[Wrightia natalensis]]||Saddle pod||650 |- |[[Safsaf-wilger]]||[[Salix mucronata]]||Willow||36 |- |[[Sambokpeul]]||[[Cassia abbreviata]]||Sjambok pod||212 |- |[[Sandessenhout]]||[[Xylia torreana]]||Sand ash||192 |- |[[Sandjakkalskoffie]] ||[[Empogona maputensis]] ||Maputo Jackal-coffee ||699.1 |- |[[Sandkanariebessie]] ||[[Suregada zanzibariensis]] ||Sand canaryberry ||340 |- |[[Sandkanniedood]]||[[Commiphora angolensis]]||Sand corkwood||272 |- |[[Sandkroonbessie]] ||[[Crossopteryx febrifuga]] ||Sand Crown-berry ||683 |- |[[Sandnoemnoem]] ||[[Carissa tetramera]] ||Sand Num-num ||640.6 |- |[[Sandolien]]||[[Dodonaea viscosa]]||African sandolive<br />Hopbush||437.1 |- |[[Sandperdepram]] ||[[Zanthoxylum leprieurii]] ||Sand knobwood ||255.1 |- |[[Sandrooihout]] ||[[Ochna barbosae]] ||Sand plane ||479.2 |- |[[Sandsterappel]]||[[Diospyros loureiriana]]||Sand star-apple||604.1 |- |[[Sanduiehout]] ||[[Cassipourea mossambicensis]] ||Sand onionwood ||531 |- |[[Sandveldluisiesbos]] ||[[Leucospermum rodolentum]] ||Sandveld pincushion ||83 |- |[[Sebrabaskanniedood]]||[[Commiphora viminea]] ||Zebra-bark corkwood||279 |- |[[Sebrabergwitbos]] ||[[Maerua sebrabergensis]] ||Zebra Mountain spiderbush ||751 |- |[[Sebrahout]]||[[Dalbergia melanoxylon]]||Zebrawood||232 |- |[[Seepbos]]||[[Noltea africana]]||Soap bush||453 |- |[[Seepnetel]]||[[Pouzolzia mixta]]||Soap nettle||71 |- |[[Sekelbos]]||[[Dichrostachys cinerea]]||Sickle-bush||190 |- |[[Sekhukhuni Boesmanstee]] ||[[Lydenburgia cassinoides]] ||Sekhukhuni Bushman's tea ||406 |- |[[Sekhukhunebobbejaanstert]] ||[[Xerophyta retinervis var. multiramosa]] ||Sekhukhune baboon's tail ||770 |- |[[Sekhukhunekaree]] ||[[Searsia sekhukhuniensis]] ||Sekhukhune Karee ||393.3 |- |[[Septeeboom]]||[[Cordia caffra]]||Septee tree||652 |- |[[Septemberbossie]]||[[Polygala myrtifolia]]||September bush||302.1 |- |[[Septemberklokkies]]||[[Rothmannia globosa]]||Bell gardenia||695 |- |[[Serpentyndoring]] ||[[Senegalia loetteri]] ||Serpentine thorn ||755 |- |[[Silwerblaarmelkpruim]]||[[Englerophytum natalense]]||Natal milkplum||582 |- |[[Silwerboom]]||[[Leucadendron argenteum]]||Silver tree||77 |- |[[Silwerbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. uliginosum]] ||Outeniqua conebush ||82.6 |- |[[Skurweblaarbos]]||[[Ehretia amoena]]||Sandpaper bush||656 |- |[[Skurweblaarkanniedood]]||[[Commiphora edulis]]||Rough-leaved corkwood||275 |- |[[Skurweblaarrosyntjie]]||[[Grewia flavescens]]||Velvet raisin||459.2 |- |[[Skurwevyeboom]] ||[[Ficus capreifolia]] || Rough-leaved fig tree ||50.1 |- |[[Silwerblaarsuikerbos]] ||[[Protea roupelliae roupelliae]] ||Silver sugarbush ||96 |- |[[Skraalkaree]] ||[[Searsia keetii]] ||Slender Karee ||384.5 |- |[[Skurweblaarwitgat]] ||[[Boscia angustifolia var. corymbosa]] ||Rough-leaved Shepherd Tree ||123 |- |[[Slaphoringaalwyn]] ||[[Aloe speciosa]] ||Tilt-head aloe ||30.5 |- |[[Slymappel]]||[[Azanza garckeana]]||Snot apple||466 |- |[[Smalblaar-harpuisbos]]||[[Ozoroa paniculosa var. salicina]]||Narrow-leaved resin tree||375.1 |- |[[Smalblaarmosterdboom]] ||[[Salvadora australis]] ||Narrow-leaved Mustard-tree ||621 |- |[[Smalblaarwasbessie]]||[[Morella serrata]]||Lance-leaved waxberry||38 |- |[[Smalblad]]||[[Metrosideros angustifolia]]||Lance-leaved myrtle||559 |- |[[Snuifkalbassie]]||[[Oncoba spinosa]]||Snuff-box tree||492 |- |[[Soetdoring]] ||[[Acacia karroo]]||Sweet thorn||172 |- |[[Soutpansbergdoring]] ||[[Senegalia montis-salinarum]] ||Soutpansberg thorn ||753 |- |[[Spalk-pendoring]] ||[[Gloveria integrifolia]] ||Splint spike-thorn ||403.9 |- |[[Spekboom]]||[[Portulacaria afra]]||Porkbush||104 |- |[[Speldekopsuikerbos]] ||[[Protea mundii]]|| Forest sugarbush || 93 |- |[[Springsaadboom]] ||[[Shirakiopsis elliptica]] || Jumping-seed Tree ||342 |- |[[Stamlose broodboom]] ||[[Encephalartos villosus]] ||Ground cycad ||14.20 |- |[[Stamvrug]]||[[Englerophytum magalismontanum]]||Transvaal milkplum||581 |- |[[Stamvrug-klimop]] ||[[Tiliacora funifera]] ||Elbow Leaf || 104.6 |- |[[Stamvrugysterpruim]]||[[Drypetes natalensis]]||Natal ironplum||316 |- |[[Stekelblaarklapper]]||[[Strychnos pungens]]||Spine-leaved monkey||628 |- |[[Sterkastaiing]]||[[Sterculia rogersii]]||Large-leaved star-chestnut||477 |- |[[Sterkbos]]||[[Terminalia prunioides]]||Lowveld cluster-leaf||550 |- |[[Sterretjierysbos]]||[[Cliffortia nitidula]]||Starry rice-bush||145.2 |- |[[Stinkbessievingerblaar]]||[[Vitex mombassae]]||Poora-berry||660.1 |- |[[Stinkblaarsuikerbos]] ||[[Protea susannae]] ||Stink-leaf sugarbush ||98.1 |- |[[Stinkhout]] ||[[Ocotea bullata]]||Stinkwood||118 |- |[[Stinkwitgat]] ||[[Boscia foetida]]||Stink-bush<br />Stink sheperdstree||124 |- |[[Stompblaartaaibos]]||[[Searsia rehmanniana]]||Blunt-leaved currant||393.4 |- |[[Stormbos]] ||[[Cadaba aphylla]] ||Leafless Worm Bush ||129 |- |[[Strandaalwyn]] ||[[Aloe thraskii]] ||Strand aloe ||30.7 |- |[[Suidkus-kiepersol]] ||[[Cussonia nicholsonii]]||Natal coast cabbage tree||565.1 |- |[[Suikerkansuikerbos]] ||[[Protea obtusifolia]] ||Bredasdorp protea ||94 |- |[[Suurbergbroodboom]]||[[Encephalartos longifolius]]||Suurberg cycad||9 |- |[[Suurbergkussingbos]]||[[Oldenburgia grandis]]||Suurberg cusion bush||737 |- |[[Suurbessie]]||[[Dovyalis rhamnoides]]||Common sourberry||509 |- |[[Suurkaree]]||[[Searsia ciliata]]||Sour karee||380.2 |- |[[Suurpruim]] ||[[Ximenia caffra]]||Large sour plum||103 |- |[[Suurtaaibos]] ||[[Searsia krebsiana]] ||Mountain Currant ||385.1 |- |[[Swakopmundkanniedood]] ||[[Commiphora oblanceolata]] || Hyaena corkwood ||284.1 |- |[[Swartapiesdoring]] ||[[Acacia burkei]]||Black monkey thorn||161 |- |[[Swartbaardsuikerbos]] ||[[Protea lepidocarpodendron]] ||Black-bearded sugarbush ||90.5 |- |[[Swartbas]]||[[Diospyros whyteana]]||Bladder-nut||611 |- |[[Swartbitterbessie]] ||[[Strychnos potatorum]] ||Black bitterberry ||630 |- |[[Swarthaak]]||[[Acacia mellifera]]||Spike-flowered black-thorn||176 |- |[[Swartvalstaaibos]]||[[Allophylus africanus]]||African false currant||425 |- |[[Swartwortelboom]]||[[Bruguiera gymnorrhiza]]||Black mangrove||527 |- |[[Swazibroodboom]] ||[[Encephalartos aplanatus]] ||Swazi north-east forest cycad ||14.10 |- |[[Swazipendoring]] ||[[Gymnosporia swazica]] ||Swazi spikethorn ||749 |- |[[Sybas]]||[[Maytenus acuminata]]||Rock silky bark||398 |- |[[Sydoring]]||[[Vachellia rehmanniana]]||Silky thorn||182 |- |[[Syhaartolbos]] ||[[Leucadendron pubescens]] ||Grey conebush ||81.3 |- |[[Tambotie]] ||[[Spirostachys africana]]||Tamboti||341 |- |[[Teerhout]] ||[[Loxostylis alata]]||Tarwood||365 |- |[[Terblanzboom]] || [[Faurea macnaughtonii]] ||Terblanz beech||74 |- |[[Tolbalie]] ||[[Empogona lanceolata]] ||Jackal-coffee ||699 |- |[[Tonga-bergaalwyn]] ||[[Aloe marlothii subsp. orientalis]] ||Tonga mountain aloe ||29.7 |- |[[Tonga-doringkatjiepiering]] ||[[Hyperacanthus microphyllus]] ||Tonga Spiny-gardenia ||689.7 |- |[[Tongakatjiepiering]] ||[[Gardenia cornuta]] || Tonga Gardenia ||690.1 |- |[[Tonga-kierie]] ||[[Crateva kirkii]] ||Tonga-kerrie ||131 |- |[[Tongaland-broodboom]] ||[[Encephalartos ferox]] || Tongaland cycad ||3.4 |- |[[Towerghwarrie]]||[[Euclea divinorum]]||Magic guarri||595 |- |[[Transvaalbergsuikerbos]] ||[[Protea rubropilosa]] ||Transvaal sugarbush ||97 |- |[[Transvaalse sesambos]] ||[[Sesamothamnus lugardii]] ||Sesame-bush ||680 |- |[[Treurbruidsbos]]||[[Pavetta lanceolata]]||Weeping bride's bush||718.1 |- |[[Treurharpuisboom]]||[[Ozoroa engleri]]||White resin tree||371 |- |[[Treurkersielemoen]]||[[Teclea natalensis]]||Natal cherry-orange||264 |- |[[Trilblaarvy]] ||[[Ficus tremula subsp. tremula]] ||Trembling-leaf fig ||67 |- |[[Tropiese kweper]] ||[[Cryptocarya liebertiana]] ||Tropical Wild-quince ||113.1 |- |[[Tropiese pendoring]] ||[[Gymnosporia maranguensis]] ||Tropical Spike-thorn ||399.9 |- |[[Trosvy]]||[[Ficus sycomorus]]||Common cluster fig||66 |- |[[Tsitsikamma-tolbos]] ||[[Leucadendron uliginosum subsp. glabratum]] ||Tsitsikamma conebush ||82.5 |- |[[Tugelapendoring]] ||[[Gymnosporia macrocarpa]] ||Tugela Spike thorn ||401.8 |- |[[Tweeblaarkanniedood]] ||[[Welwitschia mirabilis]] ||Welwitschia ||21.1 |- |[[Uiehout]]||[[Cassipourea malosana]]||Common onionwood||529 |- |[[Uitenhage-aalwyn]] ||[[Aloe africana]] ||Uitenhage aloe ||28.2 |- |[[Umbeluzi broodboom]] ||[[Encephalartos umbeluziensis]] ||Umbeluzi cycad ||14.19 |- |[[Umtiza]]||[[Umtiza listeriana]]||Umtiza||205 |- |[[Uniondale-tolbos]] ||[[Leucadendron rourkei]] ||Uniondale conebush ||81.6 |- |[[Vaalblaar-wurmbos]] ||[[Cadaba termitaria]] ||Grey-leaved Worm Bush ||129.3 |- |[[Vaalboom]]||[[Terminalia sericea]]||Silver cluster-leaf||551 |- |[[Vaalkameeldoring]]||[[Acacia haematoxylon]]||Gray camel thorn||169 |- |[[Vaalkiepersol]]||[[Cussonia transvaalensis]]||Transvaal cabbage tree||564.3 |- |[[Vaalpendoring]] ||[[Gymnosporia capitata]] ||Ashen Spike-thorn ||401.4 |- |[[Vaal-pypsteelboom]]||[[Vitex zeyheri]]||Silver pipe-stem tree||666 |- |[[Vaalrosyntjie]]||[[Grewia monticola]]||Silver raisin||462 |- |[[Vaalstompie]] ||[[Mimetes argenteus]] ||Silver pagoda ||72.7 |- |[[Vaaltolbos]] ||[[Leucadendron conicum]] ||Garden Route conebush||78.1 |- |[[Valleibosnaboom]]||[[Euphorbia grandidens]]||Valley-bush euphorbia||350 |- |[[Valsassegaai]]||[[Maesa lanceolata]]||False assegai||577 |- |[[Valsbruidsbos]]||[[Tarenna pavettoides]]||False bride's bush||686 |- |[[Valskatjiepiering]] ||[[Rothmannia capensis]]||Cape gardenia||693 |- |[[Valskiepersol]] ||[[Schefflera umbellifera]]||False cabbage tree||566 |- |[[Valslekkerbreek]] ||[[Brackenridgea zanguebarica]] ||Yellow false-plane ||483.1 |- |[[Valsmaroela]] ||[[Lannea schweinfurthii]]||False marula||363 |- |[[Valsmispel]] ||[[Vangueriopsis lanciflora]]||False medlar||704 |- |[[Valspendoring]] ||[[Putterlickia pyracantha]] ||False spike-thorn ||403.1 |- |[[Valspapierblom]] ||[[Pisonia aculeata]] ||Mock bougainvillea ||103.8 |- |[[Valsperdebos]]||[[Hippobromus pauciflorus]]||False horsewood||438 |- |[[Valssybas]]||[[Robsonodendron eucleiforme]]||False silky-bark||413 |- |[[Valstaaibos]]||[[Allophylus decipiens]]||Smalleaf false currant<br />Bastard currant||423 |- |[[Vals-vaalrosyntjie]]||[[Grewia subsp. athulata]]||Hybrid raisin||463.8 |- |[[Vals-wag-'n-bietjie]]||[[Ziziphus rivularis]]||False buffalo-thorn||448 |- |[[Valswaterbessie]] ||[[Rhynchocalyx lawsonioides]] ||False-waterberry ||523.1 |- |[[Van Staden-septerboom]] ||[[Paranomus reflexus]] ||Van Staden's sceptre ||72.4 |- |[[Van Wykshout]]||[[Bolusanthus speciosus]]||Tree wisteria||222 |- |[[Veldwildevy]] ||[[Ficus burtt-davyi]] || Burtt Davy's Fig ||49 |- |[[Venda-broodboom]] ||[[Encephalartos hirsutus]] ||Venda cycad ||14.6 |- |[[Viervingerbos]] ||[[Bachmannia woodii]] ||Four-finger Bush ||121 |- |[[Vlamdoring]]||[[Acacia ataxacantha]]||Flame thorn||160 |- |[[Vlam-van-die-vlakte]]||[[Bauhinia galpinii]]||Pride-of-de kaap||208.2 |- |[[Vlerkboon]]||[[Xeroderris stuhlmannii]]||Wing bean||240 |- |[[Vlerkvrugpendoring]] ||[[Gymnosporia hemipterocarpa]] ||Winged-fruit spikethorn ||399.8 |- |[[Vlerkwortel]] ||[[Polemanniopsis marlothii]] ||Winged-carrot ||746 |- |[[Voëlsitboom]]||[[Antidesma venosum]]||Tassel berry||318 |- |[[Vratjievrugbliksembos]]||[[Clutia pulchella]]||Warty-fruit lightning-bush||336.2 |- |[[Waaieraalwyn]] ||[[Kumara plicatilis]] ||Franschhoek aloe ||29.6 |- |[[Waboom]]||[[Protea nitida]]||Wagon tree||86 |- |[[Wasagtige broodboom]] ||[[Encephalartos cerinus]] ||Waxen cycad ||14.12 |- |[[Waterberg-broodboom]] ||[[Encephalartos eugene-maraisii]] || Waterberg cycad ||3.1 |- |[[Waterbessie]]||[[Syzygium cordatum]]||Water berry||555 |- |[[Waterboomheide]]||[[Erica caffra]]||Water tree heath<br />Sweet scented heath||572 |- |[[Waterkeurtjie]]||[[Podalyria calyptrata]]||Water blossom pea||225 |- |[[Waterpeer]]||[[Syzygium guineense]]||Water pear<br />Water berry||557 |- |[[Watersybas]] ||[[Maytenus cordata]] ||Water silkybark||398.3 |- |[[Watertaaibos]] ||[[Searsia gerrardii]] ||River Karee ||378 |- |[[Watervaalbos]]||[[Brachylaena neriifolia]]||Cape silveroak<br />Water white alder||729 |- |[[Watervlier]]||[[Nuxia oppositifolia]]||Water elder||635 |- |[[Watervy]] ||[[Ficus verruculosa]] ||Water fig ||67.1 |- |[[Westelike smalblaar-wasbessie]] ||[[Morella integra]] || Western lance-leaved wax-berry ||38.1 |- |[[Wilde-amandel]]||[[Brabejum stellatifolium]]||Wild almond||72 |- |[[Wildeappelkoos]]||[[Dovyalis zeyheri]]||Wild apricot||511 |- |[[Wildedadelboom]]||[[Phoenix reclinata]]||Wild date palm||22 |- |[[Wildefrangipani]]||[[Voacanga thouarsii]]||Wild frangipani||646 |- |[[Wildegranaat]]||[[Burchellia bubalina]]||Wild pomegranate||688 |- |[[Wildegroenhaarboom]]||[[Parkinsonia africana]]||Wild green-hair tree||214 |- |[[Wildejasmyn]]||[[Schrebera alata]]||Wild jasmine||612 |- |[[Wildekastaiing]] ||[[Calodendrum capense]] ||Cape chestnut ||256 |- |[[Wildekanferboom]] ||[[Cryptocarya myrtifolia]] ||Myrtle Wild-quince ||115 |- |[[Wildelukwart]]||[[Oxyanthus speciosus]]||Wild loquat||696 |- |[[Wildemango]]||[[Cordyla africana]]||Wild mango||216 |- |[[Wildemispel]]||[[Vangueria infausta]]||Wild medlar||702 |- |[[Wildemoerbei]]||[[Trimeria grandifolia]]||Wild mulberry||503 |- |[[Wildenartjie]]||[[Toddaliopsis bremekampii]]||Wild mandarin||262 |- |[[Wildepatat]] ||[[Maerua racemulosa]] ||Forest Bush-cherry ||134 |- |[[Wildeperske]]||[[Kiggelaria africana]]||Wild peach||494 |- |[[Wildepiesang]]||[[Ensete ventricosum]]||Wild banana||31 |- |[[Wildepopulier]]||[[Macaranga capensis]]||Wild poplar<br />River macaranga||335 |- |[[Wildepruim]]||[[Harpephyllum caffrum]]||Wild plum||361 |- |[[Wildesalie]]||[[Buddleja salviifolia]]||Sagewood||637 |- |[[Wildesering]]||[[Burkea africana]]||Wild seringa||197 |- |[[Wildesuikerappel]] ||[[Annona senegalensis]]||Wild custard-apple||105 |- |[[Wildevlier]] ||[[Nuxia congesta]]||Common wild elder||633 |- |[[Wilgerkorentebos]] ||[[Searsia angustifolia]] ||Willow karee ||377.1 |- |[[Wilgerpendoring‎]] ||[[Gymnosporia bachmannii]] ||Willow Spike-thorn ||398.2 |- |[[Witbessiebos]]||[[Flueggea virosa]]||White-berry bush||309 |- |[[Witblombos]] ||[[Metalasia muricata]] || White bristle bush ||736 |- |[[Witblomtontelhout]]||[[Clerodendrum glabrum]]||Tinderwood||667 |- |[[Witbos]]||[[Maerua caffra]]||Spider bush||133 |- |[[Witels]]||[[Platylophus trifoliatus]]||White alder||141 |- |[[Witessenhout]]||[[Bersama tysoniana]]||Coastal white ash||443 |- |[[Witfluweelboomheide]] ||[[Erica simii]] ||White-velvet tree erica ||576 |- |[[Withaarbroodboom]]||[[Encephalartos friderici-guilielmi]]||White-haired cycad||4 |- |[[Without]]||[[Ilex mitis]]||Cape holly||397 |- |[[Witkaree]]||[[Searsia pendulina]]||White karree||396 |- |[[Witkershout]]||[[Pterocelastrus echinatus]]||White candlewood||405 |- |[[Witmelkhout]]||[[Sideroxylon inerme]]||White milkwood||579 |- |[[Witolienhout]]||[[Buddleja saligna]]||False olive||636 |- |[[Witonderbos]]||[[Trichocladus ellipticus]]||White hazel<br />Natal hazel||143 |- |[[Witpeer]]||[[Apodytes dimidiata]]||White pear||422 |- |[[Witrosyntjie]]||[[Grewia bicolor]]||Bastard raisin||458 |- |[[Witseebasboom]]||[[Avicennia marina]]||White mangrove||669 |- |[[Witsering]] ||[[Kirkia acuminata]]||White seringa||267 |- |[[Witstam]] ||[[Euclea schimperi]] ||Glossy guarri ||600 |- |[[Witstamkanniedood]]||[[Commiphora tenuipetiolata]]||White-stem corkwood||289 |- |[[Witstinkhout]]||[[Celtis africana]]||White stinkwood||39 |- |[[Witstippelbospendoring]]||[[Gymnosporia nemorosa]]||White forest spike-thorn||399.3 |- |[[Witsuikerbos]]||[[Protea lacticolor]] ||Hottentot sugarbush || 90 |- |[[Witysterhout]]||[[Vepris lanceolata]]||White ironwood||261 |- |[[Wolbaardsuikerbos]]||[[Protea magnifica]] ||Queen sugarbush || 86.1 |- |[[Wolkberg-drakeboom]] ||[[Dracaena transvaalensis]] ||Wolkberg dragon tree ||30.10 |- |[[Wolftoon]]||[[Ceraria namaquensis]]||Namaqua porkbush||104.1 |- |[[Wolkberg-broodboom]] ||[[Encephalartos dolomiticus]] ||Wolkberg cycad ||14.4 |- |[[Wollerige baakhout]]||[[Greyia radlkoferi]]||Transvaal bottlebrush||445 |- |[[Wollerige broodboom]] ||[[Encephalartos heenanii]] ||Woolly cycad ||14.1 |- |[[Wolwedoring]] ||[[Lycium oxycarpum]] ||Karoo honey-thorn ||669.1 |- |[[Wolwegifboom]] ||[[Hyaenanche globosa]] ||Hyaena poison ||319 |- |[[Wonderboomvy]]||[[Ficus salicifolia]]||Wild rubber fig||60 |- |[[Wonderplant]] ||[[Tinospora fragosa]] || Marvel Creeper ||104.8 |- |[[Wonderstok]] ||[[Tinospora tenera]] ||Marvel-creeper ||104.9 |- |[[Woodbroodboom]]||[[Encephalartos woodii]]||Wood's giant-cycad||14 |- |[[Worsboom]]||[[Kigelia africana]]||Sausage tree||678 |- |[[Wurmbasvalsdoring]]||[[Albizia anthelmintica]]||Worm-bark false-thorn||150 |- |[[Wyliespoortaalwyn]] ||[[Aloe angelica]] ||Wyliespoort aloe ||28.4 |- |[[Ysterhout]]||[[Olea capensis]]||Black ironwood||618 |- |[[Zambezi-kiaat]]||[[Baikiaea plurijuga]]||Zambezi teak||206 |- |[[Zambezikaree]] ||[[Searsia lucens]] || Zambezi karee ||388.2 |- |[[Zimbabwe-aalwyn]]||[[Aloe excelsa]]||Zimbabwe aloe||28.8 |- |[[Zulukersielemoen]]||[[Teclea gerrardii]]||Zulu cherry-orange||263 |- |[[Zulu-lukwart]]||[[Oxyanthus latifolius]]||Zulu loquat||696.1 |- |[[Zulumelkbessie]]||[[Manilkara concolor]]||Zulu milkberry||586 |} {{clear}} == Bronne == * [http://www.treetags.co.za/indigenous-south-african-trees/numbered-FSA-tree-species-list-19-april-2010.pdf Treetags.co.za: Numbered Tree Species List in South Africa, April 2010] * [http://www.ispotnature.org/TreesSA iSpot: South African Tree Common Names] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170621164532/http://www.ispotnature.org/TreesSA |date=21 Junie 2017 }} * [http://pza.sanbi.org/ SANBI: PlantZAfrica] * [http://iscantree.co.za/catalogue/ iScanTree: Tree List] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170706150132/http://iscantree.co.za/catalogue/ |date= 6 Julie 2017 }} * [https://books.google.co.za/books?id=RFNcAgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=editions:ISBN1770078320 Watter Boom Is Dit?, Eugene Moll, Penguin Random House South Africa, 2013]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://redlist.sanbi.org/index.php SANBI: Red List of South African Plants] * [https://www.wits.ac.za/media/migration/files/cs-38933-fix/migrated-pdf/pdfs-1/trcflist.pdf Recommended English names for South African Trees, University of the Witwatersrand, Johannesburg] * [https://books.google.com/books?isbn=9781868259229 Field Guide to Trees of Southern Africa, Braam Van Wyk en Piet Van Wyk, 1997] * [https://pilanesbergsafaris.com/useful_info_tree.php Trees of the Pilanesberg National Park] * [https://www.sanbi.org/wp-content/uploads/2018/03/saprotectedtrees2011.pdf List of Protected Tree Species under the National Forests Act (Act no 84 of 1998)] == Sien ook == * [[Bas]] * [[Blaar]] * [[Boom]] * [[Lys van indringerplante in Suid-Afrika]] * [[Lys van uitheemse bome wat in Suid-Afrika voorkom]] [[Kategorie:Bome van Afrika| ]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Bome, alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Lyste van plantspesies]] ghbh082ee9j8v90ew2pv1bfv10v437h 0 16934 2513762 2437152 2022-07-20T14:45:27Z Aliwal2012 39067 Datums aangepas vlg Engelse wiki wikitext text/x-wiki [[Beeld:Notre dame de strasbourg 2.jpg|duimnael|regs|250px|Die Katedraal van Straatsburg]] Die Rooms-Katolieke '''Onse Liewe Vrou-katedraal van Straatsburg''' ([[Franse taal|Frans]]: '''Cathédrale Notre-Dame de Strasbourg''') is een van die grootste [[katedraal|katedrale]] in die Europese argitektuurgeskiedenis en 'n tipiese voorbeeld van die Gotiese boustyl. Net soos die stad [[Straatsburg]] verbind die katedraal kulturele invloede uit [[Duitsland]] en [[Frankryk]]. Met 'n hoogte van 142 meter was die katedraal tussen [[1647]] en [[1874]] die hoogste gebou ter wêreld. Dit het tot by die jaar [[1880]] die hoogste kerkgebou gebly en is daarna deur die katedrale van [[Keulen]] en Ulm oortref. Dit is vandag nog steeds die hoogste katedraal in Frankryk na dié van [[Reims]] en die vierde hoogste kerkgebou ter wêreld. == Argitektuur == === Vroeë historiese bouwerke === [[Beeld:Absolute Cathedrale Strasbourg 02.JPG|duimnael|regs|250px|Die Katedraal van Straatsburg in die aandskemer]] [[Beeld:In der Cathédrale Notre-Dame de Strasbourg.JPG|duimnael|regs|250px|Die koornis]] Die terrein van die huidige katedraal is al baie eeue gebruik vir die oprigting van sakrale bouwerke. Aanvanklik het die Romeine hier 'n heiligdom gebou, wat in die Christelike tydperk deur 'n kerk, wat aan die Jonkvrou Maria gewy was, vervang is. Teen die einde van die 7de eeu het die biskop Sint-Arbogast hier die eerste katedraal opgerig. Hierdie kerkgebou is in die 8ste eeu onder die heerskappy van Karel die Grote deur 'n groter katedraal vervang. In sy testament uit die jaar 778 het biskop Remigius die kripte as sy begraafplaas vasgelê. In hierdie katedraal is waarskynlik ook die sogenaamde Ede van Straatsburg afgelê. Argeologiese opgrawings dui aan dat die Karolingiese katedraal oor drie skepe en drie absides beskik het. 'n Destydse digter het in een van sy werke na die ryk ornamente en versierings van goud en juwele verwys, wat onder biskop Ratald aangebring is. Die katedraal is verskeie kere - in [[873]], [[1002]] en [[1007]] - deur brande vernietig. Werner van Habsburg, die biskop van Straatsburg, het in [[1015]] die hoeksteen vir 'n nuwe katedraal op die bouvalle van die Karolingiese basiliek gelê. Die nuwe katedraal is in die Romaanse boustyl uitgevoer, maar aangesien die gebou volgens die destydse tradisie nog met 'n houtdak voorsien was, is dit in [[1176]] weer deur 'n brand vernietig. Ná die ongeluk het Heinrich von Hasenburg, die nuwe biskop, die besluit geneem om 'n nuwe katedraal op te rig, wat nog indrukwekkender sou wees as dié van die Switserse stad Basel, wat in daardie tyd voltooi is. Die boubedrywighede op die perseel was egter uiteindelik oor 'n tydperk van enkele eeue aan die gang. ===Die boubedrywighede (1176-1439)=== Die boubedrywighede het by die koor en die noordelike dwarsskip begin, wat nog in die Romaanse boustyl uitgevoer is. 'n Bouspan uit Chartres, wat in [[1225]] in Straatsburg gearriveer het, het die ontwerp van die katedraal met sy toepassing van die nuwe Gotiese boustyl gerewolusioneer. Die gebruik van kleure by die glasvensters verwys na die dubbele Franse en Duitse invloede, wat op die argitektuur van die katedraal uitgeoefen is: Die Franse bouspanne het die voorkeur aan rooi en blou gegee, terwyl die Duitsers volgens hulle styl groen vensters ingesit het. Die fondse, wat vir die voltooiing van die kerkskip benodig is, is in [[1253]] deur middel van aflaatbriewe ingesamel. Die rooskleurige sandsteen uit die [[Vogese]], wat vir die katedraal gebruik is, brokkel vinnig op en maak voortdurende instandhouding en renovasie noodsaaklik. === Die huidige katedraal === Terwyl die oostelike dele, veral die koor en die suidportaal, nog by die laat Romaanse boustyl gereken word, is die langskip en die beroemde wesfasade, wat met duisende figure versier is, meesterwerke van die Gotiese argitektuur. As die bekendste gebou en biskopskerk van die welvarende Vrye Ryksstad Straatsburg maak die katedraal deel uit van die Duitse argitektuurgeskiedenis. Net soos in die geval van die katedraal van Keulen het die boumeesters, waaronder Ulrich von Ensingen, wat ook die katedraal van Ulm opgerig het, en Erwin von Steinbach egter veral invloede van die Franse katedralegotiek as aanleiding vir hulle ontwerp gebruik. Tipiese voorbeelde van die Franse boustyl is die dubbeling van die westorings, waardeur ook die wesfasade vergroot is, en die basiliekagtige ontwerp van die langskip, wat duidelik van die Duitse saalkerkontwerpe verskil. Die noordelike toring, wat in [[1439]] voltooi is, was met 'n hoogte van 143 meter tussen [[1647]] en [[1874]] die hoogste gebou ter wêreld. Die katedraal van Straatsburg het met sy kenmerkende asimmetriese vorm (die suidelike toring is nooit gebou nie) tot vandag die simbool van Elsas gebly. Die katedraal is duidelik sigbaar van die Duitse Rynoewer, wat sowat drie kilometer van die gebou af lê, en die bergreekse van die [[Vogese]] en die [[Swartwoud]]. Asimmetriese vorms en 'n verskeidenheid boustyle kenmerk die hele gebou. Naas die lang boutyd het ook die neiging van die argitekte, om nuwe Gotiese invloede naas die bestaande tradisies te volg. Die lang reeks van argitekte, wat by die oprigting van die katedraal betrokke was, het ook tot die asimmetriese ontwerp van die fasade gelei. Aanvanklik is dit sonder 'n toring beplan, en een van die argitekte het in [[1439]] 'n verdieping met 'n deurbreekte koepel bygevoeg. Die suidelike toring is egter nooit gebou nie. == Stedelike ontwerp == Die plein voor die katedraal behoort tot die pragtigste in Europa. Hier is talle vakwerkhuise in die Alemannies-Suid-Duitse boustyl met soms vier tot vyf verdiepings opgerig, wat almal deur die wesfasade van die katedraal oorhers word. Kenmerkend is die steil huisdakke met tot by vier verdiepings. Teen die noordelike kant van die kerkplein lê die bekende en ryk versierde Huis Kammerzell. == Die Astronomiese Horlosie == [[Beeld:Strasbourg astronomical clock.jpg|duimnael|regs|250px|Die astronomiese horlosie]] Een van die kenmerkende besonderhede van die katedraal is sy Astronomiese Horlosie. Sy voorloper, die Driekoningshorlosie, is in [[1354]] gebou. Dit is in [[1533]] deur 'n nuwe horlosie vervang, wat reeds met astronomiese funksies gespog het en tot by [[1870]] geloop het. Toe het Jean Baptiste Schwilgué die opdrag gekry om die horlosie te herstel. Hy het 'n volledig nuwe uurwerk met unieke funksies gebou. Die horlosie wys die aardbaan, die maanbaan en die bane vn al die planete, wat destyds bekend was (van [[Mercurius]] tot by [[Saturnus]]). Sy mees verbasende deel is die raderwerk, wat op Nuwejaarsaand loop en in staat is om die datums van kerklike feesdae te bereken. Die horlosie spog daarnaas met die stadigste tandrad ter wêreld - met slegs een omwenteling in 25&nbsp;000 jaar wys dit die presessie van die aardas. == Geskiedenis == Die geskiedenis van die katedraal is nou verbind met dié van die stad Straatsburg en die gewes Elsas. Die stad was in die laat Middeleeue daarin geslaag om van die biskop se heerskappy kwyt te raak en erkenning te kry as 'n Vrye Ryksstad. Die [[reformasie]] het al vroeg na Straatsburg uitgebrei, en 'n Lutheraanse kerkorde is in [[1534]] aanvaar. Die katedraal het 'n Evangeliese kerk geword. Ná die besetting van die stad deur die troepe van die Franse koning [[Lodewyk XIV van Frankryk|Lodewyk XIV]] op [[30 September]] [[1681]] is die katedraal weer aan die Rooms-Katolieke kerk teruggegee. Vorsbiskop Franz Egon von Fürstenberg en Lodewyk XIV het destyds 'n mis in die Straatburgse katedraal bygewoon. == Eksterne skakels == {{Commonscat|Cathédrale Notre-Dame de Strasbourg}} *[http://www.cathedrale-strasbourg.asso.fr/english/index_english.htm Die amptelike webwerf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061206194434/http://www.cathedrale-strasbourg.asso.fr/english/index_english.htm |date= 6 Desember 2006 }} {{Normdata}} [[Kategorie:Kerkgeboue in Frankryk]] [[Kategorie:Rooms-Katolieke katedrale]] [[Kategorie:Straatsburg]] eefhs6sphp4z83se4gz0z0rtop3htp1 0 17477 2513868 2512891 2022-07-21T07:30:18Z JMK 649 /* Fotogalery */ byskrif wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Clarens | ander_naam = | inheemse_naam = <small>(Meqheleng bygereken)</small> | bynaam = Juweel van die Vrystaat | nedersetting_tipe = [[Dorp]]+[[township]] | beeld_stadsilhoeët = Dorpsbeeld Clarens.jpg | beeldgrootte = | beeldbyskrif = | duimdrukkeretiketposisie= bokant | latd = 28 |latm = 31 |lats = | longd = 28 |longm = 25 |longs = | provinsie = Vrystaat | distrik = Thabo Mofutsanyana | munisipaliteit = Dihlabeng | stigtingsdatum = [[1912]] | regeringstipe = | leier_party = [[ANC]] | leiertitel = | leiernaam = | oppervlakvoetnotas = <ref name=census2011>Som van die hoofplekke [http://census2011.adrianfrith.com/place/470011 Clarens] en [http://census2011.adrianfrith.com/place/470012 Kgubetswana] tydens ''2011-sensus''.</ref> | oppervlak_totaal_km2 = 13.7 | hoogte_m = 1891 | bevolking_totaal = 6379 | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingvoetnotas = <ref name=census2011 /> | demografie1_voetnotas = <ref name=census2011 /> | persent_swart = 91.5% | persent_kleurling = 0.7% | persent_asiër = 0.5% | persent_wit = 6.9% | persent_ander = 0.4% <!-- demografie (deel 2) --> | demografie2_voetnotas = <ref name=census2011 /> | demografie2_titel1 = [[Sotho]] | demografie2_info1 = 84.9% | demografie2_titel2 = [[Engels]] | demografie2_info2 = 6.3% | demografie2_titel3 = [[Afrikaans]] | demografie2_info3 = 4.9% | demografie2_titel4 = Gebaretaal | demografie2_info4 = 1.5% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 2.4% | poskode = 9707 | poskode2 = 9707 | skakelkode = 058 | sensuskode = | webwerf = }} '''Clarens''' is 'n klein [[dorp]] wat in die [[Vrystaat|Oos-Vrystaat]], [[Suid-Afrika]], wat in 'n vallei van die [[Rooiberge]], en binne sig van die [[Malutiberge]] geleë is. Dit ressorteer onder die [[Dihlabeng Plaaslike Munisipaliteit]] in die [[Thabo Mofutsanyana-distriksmunisipaliteit]]. Die dorp staan bekend as die "Juweel van die Vrystaat". == Geskiedenis == Die dorp is in [[1912]] tussen die hoofsaaklik sandsteenberge gestig; teen die hang van die Rooiberge. Die dorp is vernoem na [[Montreux|Clarens]] in [[Switserland]] waar President [[Paul Kruger]] van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] in ballingskap oorlede is. Paul Kruger se verbintenis met Clarens gaan terug na [[1866]] toe hy sy Transvaalse kommando ter ondersteuning van die Vrystaat se oorlog teen die Basoeto's gelei het. Vyf van sy manskappe het by Noupoort gesneuwel. == NG gemeente Clarens == [[Lêer:NG kerk Clarens.jpg|duimnael|links|Die [[NG gemeente Clarens|NG kerkgebou]] van sandsteen. Dit is deur [[Gerard Moerdijk]] ontwerp.]] Die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|NG gemeente]] Clarens is in 1920 van Bethlehem afgestig. Die eerste predikant was ds. S.J. Stander. Die Clarens-tak van die Oranje-Vrouevereniging het die President Paul Kruger-gedenksaal vir die gemeente laat bou. Eers in 1940 is die kerkgebou opgerig waarvan die destydse predikant, ds. J.J. le Roux, die hoeksteen gelê het. In die voorportaal van die kerk is 'n klip ingemessel wat kom uit die fondament van die tweede Voortrekkerkerkie wat in [[Natal (kolonie)|Natal]] gebou is. Bokant die klip is 'n koperplaat aangebring met die opskrif: "Hierdie klip is uit die Marianna (Tweede Voortrekkerkerkie), gebou deur die [[Voortrekkers]] in 1852 op Mount Howell, tussen die groot en klein [[Tugelarivier]], Natal, en is gesloop in 1874." Die gemeente wat, soos die dorp, altyd klein was, se belydende lidmate het in 2012 op 142 gestaan en die dooplidmate op 65, vergeleke met 150 en 60 tien jaar vantevore (2002) en 285 en 126 in 1952. Lidmate van die Nederduitsch Hervormde Kerk sowel as die Gereformeerde Kerk word bedien deur daardie kerke se gemeentes op Bethlehem. == Clarens vandag == Clarens is besonder gewild onder toeriste aangesien dit een van die mooiste bergdele in [[Suid-Afrika]] is. Clarens is naby die [[Golden Gate Hoogland Nasionale Park]] geleë. Die oordragtonnel van die [[Lesotho-Hoogland-waterprojek]] mond net buite die dorp uit in die [[Asrivier]]. == Fotogalery == <gallery mode=packed> Lêer:Brandwag rock.JPG|Die bekende Brandwagrots in die [[Golden Gate Nasionale Park]] naby Clarens Lêer:Naauwpoort Monument.jpg|Die Naauwpoort-gedenkteken Lêer:Windmill Centre in Clarens.jpg|''Die Windmeul''-winkelsentrum in Clarens Lêer:Titanic Rock Clarens.jpg|Die Titanic-rots te [[Noupoortsnek]] digby Clarens Lêer:Clarens Friends-restaurant.jpg|'n [[Restaurant]] op Clarens. Lêer:Oos-Vrystaat.jpg|Die Oos-Vrystaatse landskap in die omgewing van Clarens </gallery> == Sien ook == * [[NG gemeente Clarens]] * [[Lys van dorpe in Suid-Afrika]] == Bronne == * {{Op pad in Suid-Afrika}} * {{Ensiklopedie van suidelike Afrika}} * [[Phil Olivier|Olivier, ds. P.L.]] (samesteller), ''[[Ons gemeentelike feesalbum]]''. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Geografiese ligging |Senter = Clarens |Noord = [[Bethlehem, Vrystaat|Bethlehem]] |Noordwes = [[Senekal]] |Noordoos = [[Kestell]] |Oos = ''[[Golden Gate Hoogland Nasionale Park|Golden Gate Park]]'' |Suidoos = |Suid = ''[[Lesotho]]'' |Suidwes = [[Fouriesburg]] |Wes = }} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC19}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in die Vrystaat]] sbdjf9yavqzf7lvtr3r6m3itopyd91c 0 25649 2513742 2513530 2022-07-20T12:49:32Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Stadion | stadionnaam = Murrayfield-stadion | bynaam = | beeld = [[Lêer:Murrayfield Stadium 2005-05-13.jpg|250px]] | byskrif = Die Murrayfield-stadion in 2005 | vollenaam = | vorigenaam = | ligging = [[Murrayfield, Edinburg|Murrayfield]], [[Edinburg]], [[Skotland]] | koördinate = {{Koördinate|55|56|32|N|3|14|27|W|type:landmark|aansig=inlyn,titel}} | sooi_gespit = | gebou = | geopen = 1925 | renovasie = 1995 | uitgebrei = | gesluit = | afgebreek = | eienaar = [[Skotse Rugbyunie]] | operateur = Skotse Rugbyunie | oppervlak = Ondergrondsverhitte gras | boukoste = £50 miljoen (herkonstruksie) | argitek = Connor Milligan | struktuuringenieur = | diensteingenieur = | algemene_kontrakteur = | projekbestuurder = | hoofkontrakteurs = | voormalige_name = | tuisveld_van = Skotse Rugbyunie<br />[[Edinburgh Rugby]] (1996–)<br />Edinburgh Sevens (2007–2011)<br />Heart of Midlothian (2004–2007)<br />Scottish Claymores (1995–2002) | sitplekke = 67&nbsp;144 | dimensies = }} '''Murrayfield-stadion''' is 'n sportstadion in [[Edinburg]], die hoofstad van [[Skotland]] en is die tuiste van die [[Skotse Rugbyunie]]. Dit het op 'n stadium die rekord gehou vir die meeste toeskouers by 'n rugbywedstryd met 104&nbsp;000 wat die wedstryd tussen [[Skotse nasionale rugbyspan|Skotland]] en [[Walliese nasionale rugbyspan|Wallis]] in 1975 bygewoon het. Tans is die stadion se sitplek-alleen kapasiteit 67&nbsp;800. == Ligging == Murrayfield is geleë in die wes-einde van Edinburg naby Corstorphineweg, reg langsaan die Murrayfieldskaatsbaan en naby die Edinburgdieretuin. Dit is vernoem na die deel van Edinburg waarin dit geleë is, [[Murrayfield, Edinburg|Murrayfield]]. Die stadion het goeie vervoerverbindings met busse wat langs Corstorphineweg loop. Die naaste spoorwegstasie is Haymarket wat sowat tien minute se stap daarvandaan geleë is. == Geskiedenis == [[Lêer:Rugby World Cup 2007 - Scotland v Romania.jpg|duimnael|links|Wedstryd tussen Skotland en Roemenië tydens die [[Rugbywêreldbeker 2007]]]] Die Skotse Rugbyvoetbalunie het die grond waarop die stadium gebou is gekoop en die eerste Murrayfield-stadion op 21 Maart 1925 ingehuldig. te vore is internasionale wedstryde by Inverleith gehou. Die eerste besoekers was [[Engelse nasionale rugbyspan|Engeland]], wat deur Skotland verslaan is om die nasie se eerste [[Sesnasies-toernooi|Vyfnasies]] [[Grand Slam (Rugby)|Grand Slam]] te besorg. Tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] is Murrayfield se grond aan die nasie beskikbaar gestel en is dit deur die ''Royal Army Service Corps'' oorgeneem wat dit as voorradedepot gebruik het. Gedurende die oorlogsjare het die gewapende magte sportowerhede daarin geslaag om leke jaar Skotland teen Engeland magte internasionale wedstryde te reël op 'n tuis-ene-weg grondslag. Skotland se tuiswedstryde is die eerste twee jaar by Inverleith gespeel voor dit in 1944 na Murrayfield terugverander is. In 1995 is Murrayfield teen 50 miljoen pond opgeknap en is spreiligte vir die eerste keer in die stadion se geskiedenis geïnstalleer. Tans word Murrayfield meestal vir Skotse internasionale rugbywedstryde gebruik met al Skotland se Sesnasies wedstryde wat daar gehou word. Vanaf 2007 is Murrayfield ook die tuiste van die [[Edinburgh Sewes|Edinburg 7's]], die finale gebeurtenis in die jaarlikse [[IRR Sewes Wêreldreek]] in [[sewesrugby]]. Murrayfield is ook vir wedstryde tydens die [[Rugbywêreldbeker 2007]] gebruik. Die stadium is ook al gebruik vir die Heinekenbekereindstryd soos wat die geval was in 2004-05 toe [[Stade Toulousain|Toulouse]] [[Stade Français Paris|Stade Français]] met 18-12 geklop het. Benewens rugby word daar soms [[sokker]] op die stadion gespeel en die stadion is deur die nabygeleë sokkerklub Heart of Midlothian F.C. as die tuisveld vir hulle Europese veldtog in die 2006/2007-seisoen gekies aangesien Tynecastle nie aan [[UEFA]]-kriteria vir Europese sokker voldoen nie. Verder het Murrayfield al [[Amerikaanse voetbal]] en [[rugby league]] wedstryde aangebied. Die stadion het ook al optredes deur rockkunstenaars soos [[David Bowie]], [[U2]] en die [[Red Hot Chili Peppers]] aangebied. In Julie 2005 is die finale Live 8-konsert, Edinburg 50&nbsp;000 – The Final Push, met optredes deur onder andere [[James Brown (musikant)|James Brown]], [[Texas]], [[The Proclaimers]] en [[Travis]] by Murrayfield gehou. Alhoewel dit 'n rugbyunionstadion is, het Murrayfield in 2000 en 2002 die [[rugby league]] Challenge beker eindstryde aangebied. == Wedstryde == {| class="wikitable" style="text-align:center;margin:auto" !width="50"|Jaar ! style="width:110px;"|Wedstryd ! style="width:120px;"|Span ! style="width:100px;"|Telling ! style="width:120px;"|Span 2 ! style="width:120px;"|Toeskouers |- |rowspan="5"|[[Rugbywêreldbeker 1991|1991]] |rowspan="3"|Poel 2 |{{SCOru-r}} |47–9 |{{JPNru}} |style="text-align:center;"|40&nbsp;000 |- |{{SCOru-r}} |51–12 |{{ZIMru}} |style="text-align:center;"|35&nbsp;000 |- |{{SCOru-r}} |24–15 |{{IRLru}} |style="text-align:center;"|54&nbsp;000 |- |Kwarteindstryd 2 |{{SCOru-r}} |28–6 |{{SAMru}} |style="text-align:center;"|54&nbsp;000 |- |Halfeindstryd 1 |{{SCOru-r}} |6–9 |{{ENGru}} |style="text-align:center;"|54&nbsp;000 |- |rowspan="6"|[[Rugbywêreldbeker 1999|1999]] |rowspan="4"|Poel A |{{SCOru-r}} |29–46 |{{RSAru}} |style="text-align:center;"|57&nbsp;612 |- |{{SCOru-r}} |43–12 |{{URUru}} |style="text-align:center;"|9&nbsp;463 |- |{{RSAru-r}} |47–3 |{{ESPru}} |style="text-align:center;"|4&nbsp;769 |- |{{SCOru-r}} |40–0 |{{ESPru}} |style="text-align:center;"|17&nbsp;593 |- |Kwarteindstryduitspeelwedstryd 3 |{{SCOru-r}} |35–20 |{{SAMru}} |style="text-align:center;"|20&nbsp;000 |- |Kwarteindstryd 3 |{{SCOru-r}} |18–30 |{{NZLru}} |style="text-align:center;"|59&nbsp;750 |- |rowspan="3"|[[Rugbywêreldbeker 2007|2007]] |rowspan="3"|Poel C |- |{{SCOru-r}} |42–0 |{{ROMru}} |style="text-align:center;"|31&nbsp;222 |- |{{SCOru-r}} |0–40 |{{NZLru}} |style="text-align:center;"|64&nbsp;558 |} == Eksterne Skakels == {{CommonsKategorie|Murrayfield}} * {{en}} [http://www.murrayfieldexperience.com/ Murrayfield Experience se amptelike webwerf] * {{en}} [http://www.scottishrugby.org/bt-murrayfield-stadium Murrayfield-stadion] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150905052425/http://www.scottishrugby.org/bt-murrayfield-stadium |date= 5 September 2015 }} op die Skotse Rugby-webwerf {{Rugbywêreldbekerstadions 2007}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboue en strukture in Edinburg]] [[Kategorie:Rugbystadions in die Verenigde Koninkryk]] [[Kategorie:Rugbywêreldbekerstadions]] msmebh9ahvjl1pq70jxrx0zhad04u8n 3 28416 2513906 2511335 2022-07-21T08:53:36Z Aliwal2012 39067 Meesterredakteur III; 14 jaar, 59 200+ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="float:right;" width=140px | |- !align="center"|[[Lêer:Dresser.svg|140px|Archive]]<br/>Argiewe: ---- |- | *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2008|Argief 2008]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2009|Argief 2009]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2010|Argief 2010]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2011|Argief 2011]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2012|Argief 2012]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2013|Argief 2013]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2014|Argief 2014]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2015|Argief 2015]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2016|Argief 2016]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2017|Argief 2017]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2018|Argief 2018]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2019|Argief 2019]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2020|Argief 2020]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2021|Argief 2021]] |} {{The Rosetta Barnstar|1=Omdat ek so vertaal en vertaal en vertaal :)}} == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:10, 4 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 --> == Kategoriee soos Normdata met 34 elemente‏‎ == {{ping|Burgert Behr }}, Kategorieë soos ''Normdata met 34 elemente'' kan ek seker maar skep? Myns insiens het dit niks met alarm of foute te doen nie maar staaf maar net 'n feit. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:55, 13 Januarie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ja, ek dink ook so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:58, 13 Januarie 2022 (UTC) == [[Moord op die Romanofs]] == {{Gebruikervoorblad|Moord op die Romanofs}} Baie dankie vir dié interessante voorbladartikel omtrent 'n belangrike onderwerp. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 30 Januarie 2022 (UTC) [[Lêer:Editor_-_bufonite_star.jpg|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Master_Editor III (or Most Plusquamperfect Looshpah Laureate)|Meesterredakteur III]]<br />(14 jaar, 59 200+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012</small>]] == [[Harry Bolus]] == {{ping|Burgert_Behr}} Help asb met die volgende vertaling: ''Active in scientific circles, he was a Fellow of the Linnean Society, member and president of the South African Philosophical Society (later the Royal Society of South Africa), the SA Medal and Grant by the SA Association for the Advancement of Science and an honorary D.Sc. from the University of the Cape of Good Hope.'' uit bogenoemde. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 8 Februarie 2022 (UTC) == Uitgestorwe spesies... == Dag Burgert! Sien [[Pterygodium newdigateae]]. Is dit moontlik om die balkie wat Uitgestorwe wys se agtergrond rooi te maak en as dit CR (Krities) status is, oranje te maak? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:24, 11 Februarie 2022 (UTC) :Jammer, ek het dit jare der jare gelede gedoen en weet nie meer hoe om dit te verander nie. Die kleure is op al die Wikipedias dieselfde. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:38, 12 Februarie 2022 (UTC) ::Ouderdom... Met wie praat ek... == [[James Webb-ruimteteleskoop]] == {{Gebruikervoorblad|James Webb-ruimteteleskoop}} Baie dankie vir dié nuutste en interessante ruimte-artikel op ons voorblad. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:36, 20 Februarie 2022 (UTC) :Geluk, dit is 'n ongelooflike artikel! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:18, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie, julle. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:25, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Wat Phra Kaew]] == {{Gebruikervoorblad|Wat Phra Kaew}} :Dié mooi voorbladartikel herinner my aan die baie goeie artikels [[Boeddhisme]] en [[Khmer-ryk]], albei ook uit jou pen. Baie dankie! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 27 Februarie 2022 (UTC) :Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 04:43, 28 Februarie 2022 (UTC) == Overharvesting is causing declines in population... == Burgert, ek sukkel om die stukke mooi te vertaal. Ooroes? Te veel plante gepluk, Te veel versamel... Jou gedagte asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:21, 28 Februarie 2022 (UTC) :Oorverwerking, sou ek sê. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:29, 28 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Burgert Behr}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:38, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Vlad Dracula]] == {{Gebruikervoorblad|Vlad Dracula}} Baie geluk met dié jongste voorbladartikel oor 'n interessante onderwerp! :) (ek mis net die kassie uit die Engelse artikel.) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 13 Maart 2022 (UTC) == Centurion (tenk) == Burgert, hoe sou jy die volgende vertaal het: ''Centurion Pilot Vehicles''. Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Centurion_(tank)#Centurion_tank_timeline Engels]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:27, 14 Maart 2022 (UTC) :Pharos sê voorrytuig, voorryer. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:38, 14 Maart 2022 (UTC) == Rear admiral = skout-admiraal == {{ping|Burgert_Behr}}, help asb! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:53, 28 Maart 2022 (UTC) : Ek dink dis Skout-admiraal. Sien [[:en:Naval_officer_ranks#Flag_officers]]. Groete.[[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 21:13, 28 Maart 2022 (UTC) ::Dit is skout-admiraal, ja. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:04, 29 Maart 2022 (UTC) :::Dankie vir julle hulp, dit word waardeer! Ek kon nie dadelik op die regte woord kom nie, die Google-vertaler was stout en het dit agteradmiraal gemaak!! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:43, 29 Maart 2022 (UTC) == [[Senuweestelsel]] == {{Gebruikervoorblad|Senuweestelsel}} Baie geluk met dié nuutste en interessante voorbladartikel. Dit is amptelik ons 500ste voorbladartikel. Wat 'n mylpaal! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 April 2022 (UTC) == Valerii Zaluzhnyy == Burgert, hoe sou die Oekraïniese naam Valerii Fedorovych Zaluzhnyi vertaal kan word? Dankie [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:01, 11 April 2022 (UTC) {{ping|Sobaka}} Waleri Fedorowitsj Zaloezjni. (Jammer ek is 'n bietjie laat.) [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:31, 15 April 2022 (UTC) {{ping|Burgert Behr}} Baie dankie, geen probleem nie. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 13:34, 15 April 2022 (UTC) == [[Ranger 6]] == {{ping|Burgert_Behr}}, uit die Engelse weergawe, die volgende sin: ''Propulsion for the mid-course trajectory correction was provided by a 224 N thrust monopropellant hydrazine engine with four jet-vane vector control.'' : Gee asb. vir my jou weergawe van die vertaling. Ek sukkel met die jet-vane. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 13 April 2022 (UTC) ::Ook, is ''attitude control'' posisie beheer? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 13 April 2022 (UTC) == [[Swastika]] == {{Gebruikervoorblad|Swastika}} Baie dankie vir dié belangrike en interessante voorbladartikel! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 17 April 2022 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello Burgert Behr, When you have time, could you take a look at the English article: [[en: Stefania Turkewich]]? Stefania was the first woman composer of classical music in Ukraine. Could you give the article a start in the Afrikaans language Wikipedia with an introductory sentence or paragraph for the «CEE Spring 2022» Wikipedia project? Thank you. [[Gebruiker:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Gebruikerbespreking:Nicola Mitchell|kontak]]) 22:15, 20 April 2022 (UTC) == [[Plafon van die Sixtynse kapel]] == {{Gebruikervoorblad|Plafon van die Sixtynse kapel}} Baie dankie vir dié kunssinnige artikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 1 Mei 2022 (UTC) :* {{ondersteun}} Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:49, 2 Mei 2022 (UTC) == The Rosetta Barnstar == Baie geluk met jou toekenning! Jy verdien dit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:23, 3 Mei 2022 (UTC) == Booster... == Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Ranger_6 Ranger 6 in Engels]. Hoe sal ons verwys na die ''booster'' vuurpyl in Afrikaans? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:39, 15 Mei 2022 (UTC) :Aanjaagvuurpyl, volgens die Sterrekundewoordeboek. Ek het ook al aanjaervuurpyl gesien. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 17:44, 15 Mei 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:58, 15 Mei 2022 (UTC) == Gerbils == Ek kom die woord teë in [[Muridae]], ken jy dit? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:29, 15 Mei 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} 1 nagmuis, springhaasmuis; 2 woestynmuis == [[Maori-kultuur]] == {{Gebruikervoorblad|Maori-kultuur}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Nieu-Seeland of Aotearoa is altyd interessant. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 15 Mei 2022 (UTC) :Weereens geluk Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 15 Mei 2022 (UTC) == Die vuurpyl dinge... == Ek kou klippe met die Rangers... Wanneer die eerste fase van vuurpyl klaar is en ontkoppel, hoe word daarna verwys? Skei, ontkoppel... Na moeite vind ek uit redundancy is oortolligheid. So leer mens! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:38, 18 Mei 2022 (UTC) :Ek dink nie iets kan vanself ontkoppel nie; iemand moet dit ontkoppel. Ek sou dus eerder reken afskei. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:03, 18 Mei 2022 (UTC) == [[Antieke Hawaii]] == {{Gebruikervoorblad|Antieke Hawaii}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Ook Hawaii is natuurlik baie interessant! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 22 Mei 2022 (UTC) == Alpha Centauri korreksie benodig == Hi Burgert, kyk asb by [[Alpha Centauri]] se inligtingskas. Die fotobyskrif sê daar Proxima is met 'n rooi sirkel aangedui, maar dit is "missing"! Ek vermoed dit het gebeur nadat KabouterBot in 2020 met die rooi sirkels gepeuter het ;) Ons slaan hier in Maletswai al weer zero in die nag. Groete, geniet jou naweek! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:15, 28 Mei 2022 (UTC) :Haai, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal]], die sirkel is daar, want dis deel van die foto. Dit is net baie klein en 'n mens moet die foto vergroot om dit te kan sien. :Sterkte met die bibberweer! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:20, 28 Mei 2022 (UTC) ::O, dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:37, 28 Mei 2022 (UTC) == Help asb! == {{ping|Burgert_Behr}}, uit die volgende: ''The Atlas-Agena was an American expendable launch system derived from the SM-65 Atlas missile.'' hoe sal jy die ''expendable launch system'' vertaal? Ek dink meer daaraan om dit eerder iets soos 'n ''eenmalige bruikbare lanseer stelsel'' te noem. Sekerlik nie weg gooibaar nie. Sjoe, die vuurpyl dinge word nou tegnies! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:46, 29 Mei 2022 (UTC) :Ek het iets uit die [[Saturn V]] artikel gekry. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:19, 29 Mei 2022 (UTC) ::Eenmalige lanseerstelsel of lanseringstelsel klink goed. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:59, 30 Mei 2022 (UTC) == [[Université Paris-Panthéon-Assas]] == {{ping|Burgert_Behr}}, kan hierdie Franse Universiteits name nie na Afrikaans getranskribeer word nie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:53, 30 Mei 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek sien ander Wikipedias maak dit "Universiteit Panthéon-Assas". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:56, 30 Mei 2022 (UTC) ::{{ping|Burgert_Behr}},dankie, so gedog! Help asb hier, dan moet al die ander ook gedoen word. Bevestig net al die name asb. dan gaan hier 'n geskuiwery plaasvind! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:25, 30 Mei 2022 (UTC) == Ranger 7 == {{ping|Burgert Behr}}, meneer - ek het hulp nodig: ''The spacecraft encountered the lunar surface in direct motion along a hyperbolic trajectory, with an incoming asymptotic direction at an angle of -5.57 degrees from the lunar equator. The orbit plane was inclined 26.84 degrees to the lunar equator. '' Hoef seker nie meer te sê nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 3 Junie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Dis die beste wat ek kan doen (dis hoekom ek nie ruimtetuie vertaal nie): Die ruimtetuig het die maanoppervlak direk met 'n hiperboliese baan langs getref, met 'n inkomende asimptotiese rigting teen 'n hoek van -5,57 grade met die maanewenaar. Die wentelvlak het 'n helling van 26,84 grade met die maanewenaar gehad. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:36, 4 Junie 2022 (UTC) == [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] == {{Gebruikervoorblad|Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk}} Baie geluk met dié nuwe voorbladster! Dis net betyds op ons voorblad en pas ook lekker by [[Victoria van die Verenigde Koninkryk]]. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 5 Junie 2022 (UTC) :Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:35, 5 Junie 2022 (UTC) == [[Russies-Japannese Oorlog]] == {{Gebruikervoorblad|Russies-Japannese Oorlog}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel. Dis nogal interessant hoe aktueel politieke konflikte soos dié rondom die [[Koerile]] is. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 12 Junie 2022 (UTC) :Geluk Winston! Ek het 'n nuwe saadjie vir [[Eerste Chinees-Japannese Oorlog]] geskep, sodat dit nie meer rooi vertoon op die voorblad nie. :Dit kan asb. verder uitgebrei word. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:08, 13 Junie 2022 (UTC) == [[Proxima Centauri]] == {{Gebruikervoorblad|Proxima Centauri}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Ek dink maar [[Alpha Centauri]] is ook slaggereed vir voorbladstatus? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 19 Junie 2022 (UTC) :Hy is, ja. Ek het net so 'n bietjie aangehang sodat hy nie te gou op Proxima volg nie. Ek sit hom op. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:14, 24 Junie 2022 (UTC) == Oom Koerantman... == {{ping|Burgert Behr}}, ek sukkel met die laaste gedeelte van die sin: ''Test objectives for this flight were concerned with the ability of the spacecraft to withstand reentry under the temperature-critical abort conditions and with the capability of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Wat de joos word bedoel met ''...of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Maak geen tegniese sin nie. Ek is oop vir enige idees... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:38, 24 Junie 2022 (UTC) :Skuus, dit kom uit [[Mercury-Atlas 2]]. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:40, 24 Junie 2022 (UTC) ::Gits, nee, die oom het nie 'n idee nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:04, 24 Junie 2022 (UTC) == Koppeltekens == Hi Burgert, is daai koppeltekens (soos by Kamdeboo- Nasionale Park) nou die nuwe riglyn van die AWS/Taalkommissie? Asof ons nie genoeg ander werk het nie! Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:47, 8 Julie 2022 (UTC) :Dit is die tradisionele spelling van die plekke en sluit aan by die ander spellings met 'n koppelteken. Daar was 'n tyd toe die afstandskoppel nie meer gebruik is nie, maar dit is al 'n rukkie weer terug. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 21:52, 8 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! Ek werk maar laatsnags hier, dan is die netwerk vinniger. Bedags het ons te veel beurtkrag! ::Hoop nie jy gee om as ek jou artikels proeflees vir klein tikfoute nie, soos Bonobo? [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:58, 8 Julie 2022 (UTC) :::Nee, glad nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] == [[Legendariese Sweedse konings]] == {{Gebruikervoorblad|Legendariese Sweedse konings}} Sjoe, 'n baie interessante en goeie artikel waaroor min taalweergawes beskik! :) Ek het dit maar onder geskiedenis sorteer, ek hoop dis reg. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 Julie 2022 (UTC) :Geluk Burgert! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 10 Julie 2022 (UTC) cswmfzgrp23inp9x0a6ainwezjr62w2 0 28739 2513853 2438537 2022-07-21T03:05:20Z TheRealVinny24 146070 wikitext text/x-wiki Lys van '''Nasionale rugbyspanne''': == Multinasionale spanne == === Gekombineerde spanne === * Die [[Britse en Ierse Leeus]] bestaan uit spelers van [[Engelse nasionale rugbyspan|Engeland]], [[Ierse nasionale rugbyspan|Ierland]], [[Skotse nasionale rugbyspan|Skotland]] en [[Walliese nasionale rugbyspan|Wallis]]. * Die rugbyspanne van [[Fidjiaanse Nasionale rugbyspan|Fidji]], [[Samoa se nasionale rugbyspan|Samoa]] en [[Tonga se nasionale rugbyspan|Tonga]] het iets soortgelyk aan die Leeus en word die [[Suidsee-eilande rugbyspan]] genoem. * Die [[Suid-Amerikaanse Jaguars]] was 'n kombinasie van spelers uit [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]], [[Chileense nasionale rugbyspan|Chili]] en [[Uruguaanse nasionale rugbyspan|Uruguay]] wat gedurende die vroeë 1980's teen die [[Springbokke]] gespeel het. * Die [[Afrikaanse Luiperds]] is 'n ontwikkelingspan wat van regoor Afrika saamgestel word en het teen die Suid-Afrikaanse Studentespan gespeel. * die [[Arabiese Golf rugbyspan]] is saamgestel uit lande op die [[Arabiese Skiereiland]] en neem deel aan kwalifiserende rondtes vir die Rugby Wêreldbeker. 'n Soortgelyke Wes-Indiese span bestaan ook. * Na die 2005 tsoenami was daar 'n vertoonwedstryd tussen 'n saamgestelde Noordelike Halfrond-span en 'n saamgestelde Suidelike Halfrond-span. * 'n Span van die [[Gemenebes van Onafhanklike State]] het in die vroeë 1990's 'n paar wedstryde gespeel. Daar is ook by verskeie geleenthede 'n [[Wêreldspan|Wêreld XV]] saamgestel. === Uitnodigingspanne === * Die bekendste van die uitnodigingspanne is seker die [[Barbarian F.C.|Barbarians]]. Hieruit het ook die [[Brussel Barbarians]], [[Franse Barbarians]], [[Nieu-Seelandse Barbarians]] en die [[Suid-Afrikaanse Barbarians]] ontstaan. == Nasionale spanne == Voor 2008 het die [[Internasionale rugbyraad]] sy lede in vlakke ingedeel. Al die spanne op vlak 1 en 2 het ervaring van 'n Wêreldbeker. Uitgesoekte spanne op vlak 3 het wel ervaring van 'n Wêreldbeker maar die meerderheid het nie. Die "Vlak 1" spanne was: * Die lande in die [[Noordelike Halfrond]] wat aan die [[Sesnasie-kampioenskap]] deelneem: ** {{vlagikoon|Engeland}} [[Engelse nasionale rugbyspan|Engeland]] (''Rose'') ** {{vlagikoon|Frankryk}} [[Franse nasionale rugbyspan|Frankryk]] (''Les Tricolores'' of ''Les Bleus'') ** {{vlagikoon|Ierland}} [[Ierse nasionale rugbyspan|Ierland]] ** {{vlagikoon|Italië}} [[Italiaanse nasionale rugbyspan|Italië]] (''Gli Azzurri'') ** {{vlagikoon|Skotland}} [[Skotse nasionale rugbyspan|Skotland]] ** {{vlagikoon|Wallis}} [[Walliese nasionale rugbyspan|Wallis]] (''Drake'') * Die lande in die [[Suidelike Halfrond]] wat aan die [[Drienasiesreeks]] deelneem: ** {{vlagikoon|Australië}} [[Australiese nasionale rugbyspan|Australië]] (''Wallabies'') ** {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[All Blacks|Nieu-Seeland]] (''All Blacks'') ** {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Springbokke|Suid-Afrika]] (''Springbokke'') Die "Vlak 1.5" spanne was: * Een geografies geïsoleerde opkomende land: ** {{vlagikoon|Argentinië}} [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] (''Los Pumas'') Die "Vlak 2" spanne was: * {{vlagikoon|Fidji}} [[Fidjiaanse Nasionale rugbyspan|Fidji]] (''Vlieënde Fidjiane'') * {{vlagikoon|Georgië}} [[Georgiese nasionale rugbyspan|Georgië]] (''Lelos'') * {{vlagikoon|Japan}} [[Japan se nasionale rugbyspan|Japan]] (''Kersiebloeisels'' of ''Brawe Bloeisels'') * {{vlagikoon|Kanada}} [[Kanada se nasionale rugbyspan|Kanada]] (''Canucks'') * {{vlagikoon|Roemenië}} [[Roemeense nasionale rugbyspan|Roemenië]] (''Eike'') * {{vlagikoon|Samoa}}[[Samoa se nasionale rugbyspan|Samoa]] (''Manu Samoa'') * {{vlagikoon|Tonga}} [[Tonga se nasionale rugbyspan|Tonga]] (''Ikale Tahi'') * {{vlagikoon|VSA}} [[Verenigde State se nasionale rugbyspan|VSA]] (''Arende'') Al die oorblywende spanne is geklassifiseer as "Vlak 3". Die spanne in vetskrif het ervaring van 'n [[Rugby Wêreldbeker]]: * {{vlagikoon|Chili}} '''[[Chiliense nasionale rugbyspan|Chili]]''' (''Los Condores'') * {{vlagikoon|Ivoorkus}} '''[[Ivoriaanse nasionale rugbyspan|Ivoorkus]]''' (''Les elephants'') * {{vlagikoon|Namibië}} '''[[Namibiese nasionale rugbyspan|Namibië]]''' (''Welwitschias'') * {{vlagikoon|Portugal}} '''[[Portugese nasionale rugbyspan|Portugal]]''' (''Os Lobos'') * {{vlagikoon|Spanje}} '''[[Spaanse nasionale rugbyspan|Spanje]]''' (''Los Leones'') * {{vlagikoon|Uruguay}} '''[[Uruguaanse nasionale rugbyspan|Uruguay]]''' (''Los Teros'') * {{vlagikoon|Zimbabwe}} '''[[Zimbabwiese nasionale rugbyspan|Zimbabwe]]''' (''Sables'') "Vlak 3" spanne sonder ervaring van 'n Wêreldbeker: * {{vlagikoon|Algerië}} Algerië * {{vlagikoon|Amerikaans-Samoa}} Amerikaans-Samoa * {{vlagikoon|Andorra}} Andorra * [[Lêer:Vlag ontbreekt.svg|22px]] [[Arabiese Golf rugbyspan]] * {{vlagikoon|Armenië}} Armenië * {{vlagikoon|Azerbeidjan}} Azerbeidjan * {{vlagikoon|Bahamas}} Bahamas * {{vlagikoon|Barbados}} Barbados * {{vlagikoon|België}} [[Belgiese nasionale rugbyspan|België]] (''Swart Duiwels'') * {{vlagikoon|Benin}} Benin * {{vlagikoon|Bermuda}} Bermuda * {{vlagikoon|Bosnië-Herzegowina}} Bosnië en Herzegowina * {{vlagikoon|Botswana}} Botswana * {{vlagikoon|Brasilië}} Brasilië * {{vlagikoon|Brits-Maagde-eilande}} Brits-Maagde-eilande * {{vlagikoon|Broenei}} Broenei * {{vlagikoon|Bulgarye}} Bulgarye * {{vlagikoon|Burkina Faso}} Burkina Faso * {{vlagikoon|Burundi}} Burundi * {{vlagikoon|Volksrepubliek van Sjina}} China * {{vlagikoon|Colombia}} Colombia * {{vlagikoon|Cookeilande}} Cookeilande * {{vlagikoon|Costa Rica}} Costa Rica * {{vlagikoon|Denemarke}} Denemarke * {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitsland nasionale rugbyspan|Duitsland]] * {{vlagikoon|El Salvador}} El Salvador * {{vlagikoon|Estland}} Estland * {{vlagikoon|eSwatini}} eSwatini * {{vlagikoon|Filippyne}} Filippyne * {{vlagikoon|Finland}} Finland * {{vlagikoon|Ghana}} Ghana * {{vlagikoon|Griekeland}} Griekeland * {{vlagikoon|Guam}} Guam * {{vlagikoon|Guatemala}} Guatemala * {{vlagikoon|Guyana}} Guyana * {{vlagikoon|Hongarye}} Hongarye * {{vlagikoon|Hong Kong}} Hong Kong * {{vlagikoon|Indië}} Indië * {{vlagikoon|Indonesië}} Indonesië * {{vlagikoon|Israel}} Israel * {{vlagikoon|Jamaika}} Jamaika * {{vlagikoon|Jordanië}} Jordanië * {{vlagikoon|Kaaimanseilande}} Kaaimanseilande * {{vlagikoon|Kambodja}} Kambodja * {{vlagikoon|Kameroen}} Kameroen * {{vlagikoon|Katar}} Katar * {{vlagikoon|Kazakstan}} Kazakstan * {{vlagikoon|Kenia}} Kenia * {{vlagikoon|Kirgisië}} Kirgisië * {{vlagikoon|Demokratiese Republiek van die Kongo}} DRK * {{vlagikoon|Republiek van die Kongo}} Kongo * {{vlagikoon|Kroasië}} Kroasië * {{vlagikoon|Laos}} Laos * {{vlagikoon|Letland}} Letland * {{vlagikoon|Litaue}} Litaue * {{vlagikoon|Luxemburg}} Luxemburg * {{vlagikoon|Macau}} Macau * {{vlagikoon|Madagaskar}} Madagaskar * {{vlagikoon|Maleisië}} Maleisië * {{vlagikoon|Mali}} Mali * {{vlagikoon|Malta}} Malta * {{vlagikoon|Marokko}} Marokko * {{vlagikoon|Mauritanië}} Mauritanië * {{vlagikoon|Mauritius}} Mauritius * {{vlagikoon|Meksiko}} Meksiko * {{vlagikoon|Moldawië}} Moldawië * {{vlagikoon|Monaco}} Monaco * {{vlagikoon|Mongolië}} Mongolië * {{vlagikoon|Nederland}} [[Nederlandse nasionale rugbyspan|Nederland]] (''Oranje'') * {{vlagikoon|Niger}} Niger * {{vlagikoon|Nigerië}} Nigerië * {{vlagikoon|Niue}} Niue * {{vlagikoon|Noorweë}} Noorweë * {{vlagikoon|Oekraïne}} Oekraïne * {{vlagikoon|Oesbekistan}} Oesbekistan * {{vlagikoon|Oostenryk}} Oostenryk * {{vlagikoon|Pakistan}} Pakistan * {{vlagikoon|Papua New Guinee}} Papua New Guinee * {{vlagikoon|Paraguay}} Paraguay * {{vlagikoon|Peru}} Peru * {{vlagikoon|Pole}} Pole * {{vlagikoon|Rusland}} Rusland * {{vlagikoon|Rwanda}} Rwanda * {{vlagikoon|San Marino}} San Marino * {{vlagikoon|Senegal}} Senegal * {{vlagikoon|Serwië}} Serwië * {{vlagikoon|Seychelle-eilande}} Seychelle-eilande * {{vlagikoon|Singapoer}} Singapoer * {{vlagikoon|Slowakye}} Slowakye * {{vlagikoon|Slowenië}} Slowenië * {{vlagikoon|Solomoneilande}} Solomoneilande * {{vlagikoon|Sri Lanka}} Srilanka * {{vlagikoon|Sint Lucia}} Sint Lucia * {{vlagikoon|Sint Vincent en die Grenadines}} Sint Vincent en die Grenadines * {{vlagikoon|Suid-Korea}} Suid-Korea * {{vlagikoon|Swede}} Swede * {{vlagikoon|Switserland}} Switserland * {{vlagikoon|Tahiti}} Tahiti * {{vlagikoon|Republiek van Sjina}} Taiwan * {{vlagikoon|Tanzanië}} Tanzanië * {{vlagikoon|Thailand}} Thailand * {{vlagikoon|Togo}} Togo * {{vlagikoon|Tsjad}} Tsjad * {{vlagikoon|Tsjeggiese Republiek}} [[Tsjeggiese Republiek nasionale rugbyspan|Tsjeggië]] * {{vlagikoon|Tunisië}} Tunisië * {{vlagikoon|Trinidad en Tobago}} Trinidad en Tobago * {{vlagikoon|Uganda}} Uganda * {{vlagikoon|Vanuatu}} Vanuatu * {{vlagikoon|Venezuela}} Venezuela (Die Orchideeën''Las Orquídeas'') * {{vlagikoon|Zambië}} Zambië === Post-2008 klassifikasie === In 2008 het die Internasionale Rugbyraad oorgeskakel na 'n vier-afdeling stelsel waar unies geklassifiseer is volgens hulle "ontwikkelingstatus en rekord op internasionale vlak". Die nuwe struktuur is:<ref name="New classification">{{cite press release |url=http://www.irb.com/newsmedia/mediazone/pressrelease/newsid=2021879.html#irb+announces+increased+funding+game |title=IRB announces increased funding for the game |publisher=Internasionale Rugbyraad |date=2008-01-25 |accessdate=2008-01-30 |archivedate=2013-11-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131113193827/http://www.irb.com/newsmedia/mediazone/pressrelease/newsid%3D2021879.html#irb+announces+increased+funding+game }}</ref> ==== Hoë prestasie ==== * Alle spanne wat voorheen Vlak 1 en 2 was, behalwe vir {{vlagikoon|Georgië}} [[Georgiese nasionale rugbyspan|Georgië]]. ==== Prestasie ==== Hierdie spanne is geoormerk vir uitgebreide ontwikklingsbefondsing om 'n skuif na die hoë prestasie-afdeling te maak. Die IRR het nie 'n volledige lys vir hierdie spanne nie maar het die volgende genoem as deel van die prestasie-afdeling: * {{vlagikoon|Georgië}} [[Georgiese nasionale rugbyspan|Georgië]] * {{vlagikoon|Namibië}} [[Namibiese nasionale rugbyspan|Namibië]] * {{vlagikoon|Portugal}} [[Portugese nasionale rugbyspan|Portugal]] * {{vlagikoon|Rusland}} [[Russiese nasionale rugbyspan|Rusland]] * {{vlagikoon|Spanje}} [[Spaanse nasionale rugbyspan|Spanje]] * {{vlagikoon|Uruguay}} [[Uruguaanse nasionale rugbyspan|Uruguay]] ==== Geteiken ==== Die IRR het in hierdie afdeling ook nie 'n volledige lys beskikbaar gestel nie, maar van die spanne wat in hierdie afdeling val is: * {{vlagikoon|Duitsland}} [[Duitse nasionale rugbyspan|Duitsland]] * {{vlagikoon|Indië}} [[Indiese nasionale rugbyspan|Indië]] * {{vlagikoon|Meksiko}} [[Meksikaanse nasionale rugbyspan|Meksiko]] * {{vlagikoon|Volksrepubliek van Sjina}} China ==== Ontwikkeling ==== Al die ander spanne kom in hierdie afdeling. == Ander spanne == Verskeie van hierdie spanne is Franse oorsese gebiede: * {{vlagikoon|Dominikaanse Republiek}} [[Dominikaanse nasionale rugbyspan|Dominikaanse Republiek]] * {{vlagikoon|Libië}} [[Libiese nasionale rugbyspan|Libië]] * {{vlagikoon|Martinique|local}} [[Martinikaanse nasionale rugbyspan|Martinique]] * {{vlagikoon|Mayotte}} [[Mayottiese nasionale rugbyspan|Mayotte]] * {{vlagikoon|Nieu-Kaledonië}} [[Nieu-Kaledoniese nasionale rugbyspan|Nieu-Kaledonië]] * {{vlagikoon|Panama}} [[Panamese nasionale rugbyspan|Panama]] * {{vlagikoon|Réunion}} [[Réunionse nasionale rugbyspan|Réunion]] * {{vlagikoon|Siprus}} [[Sipriese nasionale rugbyspan|Siprus]] * {{vlagikoon|Turkye}} [[Turkse nasionale rugbyspan|Turkye]] * {{vlagikoon|Turkmenistan}} [[Turkmeense nasionale rugbyspan|Turkmenistan]] == Uitgediende nasionale spanne == Verskeie spanne het uigedien geraak weens politieke redes. In die geval van die [[Sowjetunie]], [[Tsjeggoslowakye]] en [[Joegoslawië]] het daar meer as een span ontstaan na die ontbinding. In die geval van [[Katalonië]] is dit ontbind weens die [[Spaanse Burgeroorlog]] en [[Fransisco Franco|Franco]] se ingryping en in die geval van Oos- en Wes-Duitsland, het die eenwording van Duitsland noodwendig die samesmelting van die rugbyspanne tot gevolg gehad. * {{vlagikoon|Katalonië}} [[Kataloniese nasionale rugbyspan|Katalonië]] - bestaan steeds maar nie as 'n nasionale span nie. * {{vlagikoon|Gemenebes van Onafhanklike State}} [[Gemenebes van Onafhanklike State]] * {{vlagikoon|Tsjeggoslowakye}} [[Tsjeggoslowaakse nasionale rugbyspan|Tsejggoslowakye]] * [[Oos-Afrikaanse rugbyspan|Oos-Afrika]] - 'n kombinasie van Kenia, Uganda en Tanzanië. * {{vlagikoon|Duitse Demokratiese Republiek}} [[Oos-Duitse nasionale rugbyspan|Oos-Duitsland]] * {{vlagikoon|Rhodesië}} [[Zimbabwiese nasionale rugbyspan|Rhodesië]] * {{vlagikoon|Sowjetunie}} [[Nasionale rugbyspan van die Sowjetunie|Sowjetunie]] * {{vlagikoon|Wallis en Futuna|local}} [[Nasionale rugbyspan van Wallis en Futuna|Wallis en Futuna]] - het nog nie sedert 1971 gespeel nie en is dus sterwend. * {{vlagikoon|Federale Republiek van Duitsland}} [[Wes-Duitse nasionale rugbyspan|Wes-Duitsland]] * {{vlagikoon|Joegoslawië}} [[Joegoslaafse nasionale rugbyspan|Joegoslawië]] Die span van die [[Arabiese Golf]] en die beherende liggame gaan aan die einde van 2010 ontbind om plek te maak vir afsonderlike unies en nasionale spanne vir elk van die huidige lede. == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Lyste|Internasionale rugbyspanne]] [[Kategorie:Rugby]] 2ip5yr3jmo7jzk43n2wcoyq7fzffn04 0 30959 2513756 2497398 2022-07-20T14:06:40Z Aliwal2012 39067 +2 panorama-foto's wikitext text/x-wiki {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" style="float:right; empty-cells:show; margin-right:0em; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; background:#ededed;font-size: 95%;" ! colspan="2" bgcolor="DDDDDD" style="border-bottom:3px solid gray;" | 上海市 (Shànghǎi Shì)<br /> Sjanghai-munisipaliteit |-bgcolor="#f9f9f9" | align="center" colspan=2 | [[Lêer:Shanghai montage.png|280px]] |- ! colspan="2" bgcolor="DDDDDD" | Ligging in die [[Volksrepubliek China]] |-bgcolor="#f9f9f9" | colspan="2" align="center" bgcolor="#ffffff" | [[Lêer:China Shanghai.svg|270px|Sjanghai is beklemtoon op hierdie kaart]]<br /><br /> |- !colspan="2" bgcolor="DDDDDD" | Basiese inligting |-bgcolor="#f9f9f9" |'''Oorsprong van die naam''': || 上 ''shàng'' – aan, op <br />海 ''hǎi'' – see <br />"aan die see" |-bgcolor="#f9f9f9" |'''Afkorting''': || 申 ''Shēn'' |-bgcolor="#f9f9f9" |'''[[Oppervlakte]]''': || 6&nbsp;341 [[vierkante kilometer|km²]] <small>(munisipaliteit)</small><br />14&nbsp;923 km² <small>(metro)</small><br />687 km² <small>(water)</small> |-bgcolor="#f9f9f9" |'''[[Bevolking]]''' (2021): || 24&nbsp;890&nbsp;116 <small>(munisipaliteit)</small><br />41&nbsp;354&nbsp;149 <small>(metro)</small> |-bgcolor="#f9f9f9" |'''[[Bevolkingsdigtheid]]''' ([[2021]]): || 3&nbsp;900/km² <small>(munisipaliteit)</small><br />2&nbsp;800/km² <small>(metro)</small> |-bgcolor="#f9f9f9" | '''[[Bruto Binnelandse Produk|BBP]]''' (2021): <br />&nbsp;- per kapita || VS$680 miljard <small>(12de)</small> <br /> VS$27&nbsp;342 <small>(3de)</small> |-bgcolor="#f9f9f9" | '''Stads[[blom]]''': || Yulan magnolia |-bgcolor="#f9f9f9" |'''[[Hoogte bo seespieël]]''': || 4&nbsp;m (13 vt) |-bgcolor="#f9f9f9" |'''Hoogste punt''' (Sheshan): || 118&nbsp;m (387 vt) |-bgcolor="#f9f9f9" |'''[[Poskode]]''': || '''200'''000 – '''2021'''000 |-bgcolor="#f9f9f9" |'''Areakode''': || +86/21 |-bgcolor="#f9f9f9" |'''Nommerplaat-identifikasie''': || 沪A, B, D, E, F, G <br />沪C <small>(buite die stadsgebied)</small> |-bgcolor="#f9f9f9" |'''[[Tydsone]]''': || [[UTC+08:00|UTC+8]] |-bgcolor="#f9f9f9" |'''[[Webwerf]]''': || [http://www.shanghai.gov.cn/ www.shanghai.gov.cn] |- !colspan="2" bgcolor="DDDDDD" | Regering |-bgcolor="#f9f9f9" |'''Administratiewe tipe''': || Munisipaliteit |-bgcolor="#f9f9f9" |'''[[Kommunistiese Party van China|KPC]] Sjanghai-<br />komiteesekretaris''': || Li Qiang |-bgcolor="#f9f9f9" |'''Burgemeester''': || Gong Zheng |} '''Sjanghai''' ([[Chinees]]: 上海;) is 'n megastad in die ooste van [[China]] en die grootste [[stad]] van die [[Volksrepubliek China]]. Sjanghai is een van die [[munisipaliteit]]e van die Volksrepubliek China, wat gelykstaande is aan 'n provinsie in China se administratiewe struktuur. Die Sjanghai-munisipaliteit grens aan die [[Jiangsu]]provinsie in die noorde en weste, [[Zhejiang]]provinsie in die weste en suide, en die [[Oos-Chinese See]] in die ooste. == Inleiding == Sjanghai is 'n hoofvervoersentrum, met dosyne spoorlyne, paaie en hoofweë in alle rigtings. Sjanghai vorm die finansiële en kommersiële sentrum van die [[Volksrepubliek China]]. Sjanghai is ook een van die vier groot geskiedkundige hoofstede van China. Sjanghai word beskryf as die "pronkstuk" van die bloeiende ekonomie van China. Met verskeie argitektoniese style soos [[Art Deco]] en ''shikumen'', is die stad bekend vir sy hoë geboue, museums en historiese geboue insluitend die City God Temple, Yu-tuin, die China Pavilion en geboue langs die Bund, wat die Oriental Pearl TV-toring insluit. Sjanghai is ook bekend vir sy soetgebak, kenmerkende plaaslike taal (Sjanghainees) en lewendige internasionale flair. As 'n belangrike internasionale stad is Sjanghai die setel van die Nuwe Ontwikkelingsbank, 'n multilaterale ontwikkelingsbank gestig deur die [[BRICS]] state en die stad huisves meer as 70 buitelandse verteenwoordigers en talle nasionale en internasionale geleenthede elke jaar, soos die Sjanghai Modeweek, die [[Chinese Grand Prix]] en ChinaJoy. Sjanghai is die toeristestad met die hoogste verdienste in die wêreld,<ref name=":1">{{Cite web|last=Töre|first=Özgür|title=WTTC reveals the world's best performing tourism cities|url=https://ftnnews.com/other-news/35281-wttc-reveals-the-world-s-best-performing-tourism-cities|access-date=2021-08-07|website=ftnnews.com|language=en-gb}}</ref> met die sewende meeste vyfster [[hotel]]le ter wêreld,<ref name=":2">{{Cite web|last=Nagraj|first=Aarti|date=2018-03-07|title=Revealed: World's top 10 cities with the most five-star hotels|url=https://gulfbusiness.com/revealed-worlds-top-10-cities-five-star-hotels/|access-date=2021-08-07|website=Gulf Business|language=en-US}}</ref> en die wêreld se derde hoogste gebou, die Shanghai-toring. == Geskiedenis == === 1553 tot 1900 === Voordat die stad Sjanghai gestig is, was dit 'n dorpie Huating (華亭 鎮), deel van Songjiang, wat deur die Suzhou-prefektuur beheer is. Onder die [[Tang-dinastie]] het dit 'n onafhanklike prefektuur geword, wat sedert die [[Song-dinastie]] Sjanghai genoem word. 'n Stadsmuur is in 1553 gebou, wat algemeen beskou word as die ontstaan van die stad Sjanghai. Tydens die eerste [[Opiumoorlog]] in die vroeë [[19de eeu]] het Engelse troepe Sjanghai oorgeneem. Toe die oorlog in 1842 met die Verdrag van Nanking beëindig is, is sommige hawestede vir internasionale handel geopen, insluitend die hawe van Sjanghai. In 1850 het die Taiping-opstand begin en in 1853 is Sjanghai beset deur 'n [[Triade (georganiseerde misdaad)|triade]] van rebelle wat hulself die Klein Swaard-genootskap genoem het. Die baie gevegte het die plattelandse gebiede rondom die stad vernietig, maar die buitelandse nedersettings is nie aangeval nie. Baie Chinese, vir wie dit voorheen verbode was om buitelandse nedersettings te betree, het hierheen gevlug. In 1854 is nuwe regulasies uitgereik wat meer grond aan die Chinese inwoners beskikbaar gestel het. In dieselfde jaar is ook die eerste jaarlikse vergadering van die stadsraad van Sjanghai gehou om buitelandse nedersettings te bestuur. In 1863 het die Britse en Amerikaanse nedersettings saamgesmelt in die Internasionale Konsessie. Tussen 1850 en 1900 het die bevolking van die stad gegroei van ongeveer 250 000 tot ongeveer 650 000. Die Eerste Sino-Japannese Oorlog (1894–1895) vir mag in [[Korea]] is beëindig met die Verdrag van Shimonoseki. Met hierdie verdrag is China genoodsaak om Korea se onafhanklikheid te erken en sekere gebiede (insluitende [[Taiwan]]) aan [[Japan]] af te staan. Dit het ook die opkoms van Japan as 'n bykomende buitelandse mag in Sjanghai beteken. Japan het die eerste fabrieke in Sjanghai gebou en hierdie voorbeeld is vinnig gevolg deur die ander buitelandse magte wat teenwoordig was. Dit was die begin van die industrialisering van Sjanghai. === 20ste eeu === Sjanghai was nou die belangrikste finansiële stad in die [[Verre Ooste]]. Onder die heerskappy van die Republiek van China is die stad in 1927 'n "spesiale stad" verklaar en in 1930 tot 'n provinsie verhef. Op 28 Januarie 1932 het die [[Japannese Keiserlike Vloot]] tydens die voorval in Sjanghai die stad gebombardeer in 'n poging om studentebetogings te onderdruk wat begin het as gevolg van die Manchuria-voorval en die daaropvolgende besetting van Manchuria. Sjanghai is in 1937 deur Japan tydens die [[Slag van Sjanghai]] verower en bly onder Japannese besetting tot die oorgawe van Japan in 1945. Tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] was Sjanghai 'n streeksentrum vir vlugtelinge uit [[Europa]]. Teen daardie tyd was dit ook die enigste stad in die wêreld wat sonder voorwaardes vir [[Jode]] oop was. In die eerste dekades van die [[20ste eeu]] het die bevolking van die stad fenomenale groei getoon. Die bevolking was in 1900 ongeveer 650 000, maar in 1918 is die 1 miljoen punt reeds bereik. In 1940 het die bevolking ontplof tot 3,6 miljoen. Behuisingskonstruksie het nie tred gehou met hierdie groei nie, dus was die lewensomstandighede van die meerderheid van die bevolking ondraaglik. Op 27 Mei 1949 het Sjanghai onder die beheer van die [[Kommunistiese Party van China]] gekom. Sjanghai en [[Beijing]] was die enigste stede wat onafhanklik was in die Republiek van China, wat daardie onafhanklike status behou het. Ander stede het weer onder beheer van die plaaslike provinsies gekom. In die volgende dekade is die grense van die distrikte en provinsies in Sjanghai gereeld aangepas. Ná 1949 het die meeste buitelandse maatskappye hul kantore na [[Hongkong]] verskuif weens die kommunistiese regering wat nou aan bewind gekom het. In die 1950's en 1960's het Sjanghai 'n industriële sentrum en 'n linkse revolusionêre vesting geword. Ten spyte hiervan het Sjanghai daarin geslaag om hoë produktiwiteit en sosiale stabiliteit gedurende hierdie tyd te handhaaf. Sjanghai het in die geskiedenis van die [[Volksrepubliek China]] byna altyd die grootste bydrae tot staatsbelasting gemaak. In die vroeë 1980's het 70-80% van die nasionale belastinginkomste uit Sjanghai gekom. Dit het egter verreikende gevolge vir die Sjanghai-ekonomie gehad omdat die hoë belastinglas ten koste van kapitaalbou- en instandhoudings- en infrastruktuurbeleggings was. Grootskaalse hervormings is gedurende die 1980's in die suidelike provinsie [[Guangdong]] deurgevoer. As gevolg van China se hoë finansiële afhanklikheid van Sjanghai, is hervormings in Sjanghai eers na 1990 begin. Vir 'n lang tyd is Sjanghai beskou as 'n intreepunt vir poste binne die sentrale regering van die Volksrepubliek China. In die 1990's is die "Sjanghai-kliek" dikwels gebruik, waaronder die president van die Volksrepubliek China, [[Jiang Zemin]], en premier Zhu Rongji. Jiang en Zhu was beide burgemeesters en partysekretarisse van Sjanghai in die laat-1980's. Sedert 1992 het Jiang Zemin begin met die hervorming van die Sjanghai-belastingbeleid. Die skerp verminderde belastinglas het baie plaaslike en buitelandse maatskappye na die stad gelok en Sjanghai 'n sterk ekonomiese sentrum in [[Oos-Asië]] gemaak. Sedertdien het die stad 'n ekonomiese groei van 9-15% per jaar gehandhaaf. In die konteks van stedelike uitbreiding is daar ook besluit om nege satellietstede in die One City, Nine Towns-projek te bou. {{wide image|View from World Financial Center, Shanghai Panorama.jpg|1100px|<center>Uitsig op Puxi vanuit die Sjanghai Finansiële Wêreldsentrum</center>}} {{Wide image|Shanghai - Skyline Sunset 0036.jpg|1100px|<center>Sonsondergang oor die stadskim</center>}} == Demografie == {{Historical populations |align=right |type=China |percentages = pagr |1954<ref name="census">{{cite web |url=http://www.stats-sh.gov.cn/tjnj/nje11.htm?d1=2011tjnje/E0226.htm |title=Basic Statistics on National Population Census |publisher=Shanghai Bureau of Statistics |access-date=25 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130501203925/http://www.stats-sh.gov.cn/tjnj/nje11.htm?d1=2011tjnje%2FE0226.htm |archive-date=1 May 2013 |url-status=dead }}</ref>|6204400 |1964<ref name="census" />|10816500 |1982<ref name="census" />|11859700 |1990<ref name="census" />|13341900 |2000<ref name="census" />|16407700 |2010<ref name="census" />|23019200 |2015<ref name="SHSTAT2018:2.1">{{cite web |url = http://tjj.sh.gov.cn/tjnj/nje18.htm?d1=2018tjnje/E0201.htm |title = 2.1 Total households, Population, Density of registered Population and life expectancy (1978～2017) |publisher = Shanghai Municipal Statistics Bureau |access-date = 1 September 2019 }}</ref>|24152700 |2016<ref name="SHSTAT2018:2.1" />|24197000 |2017<ref name="SHSTAT2018:2.1" />|24183300 |2018<ref name="SHECO2018">{{cite web |script-title = zh:2018年上海市国民经济和社会发展统计公报 |trans-title = Statistical Communiqué of Shanghai on the 2018 National Economic and Social Development |website = tjj.sh.gov.cn |publisher = Shanghai Municipal Statistics Bureau |date = 1 March 2019 |language = zh |access-date = 1 September 2019 |url = http://tjj.sh.gov.cn/html/sjfb/201903/1003219.html |archive-url = https://web.archive.org/web/20190502183918/http://www.stats-sh.gov.cn/html/sjfb/201903/1003219.html |archive-date = 2 May 2019 |url-status = dead }}</ref>|24237800 |2019<ref name="SHECO2019" />|24281400 |footnote = Bevolkingsgrootte kan beïnvloed word deur veranderinge aan administratiewe afdelings. |}} Sedert 2019 het Sjanghai 'n totale bevolking van 24,281,400, insluitend 14,504,300 (59.7%) hukou houers (plaaslik geregistreer).<ref name="SHECO2019" /> volgens die 2010 nationale sensus, woon 89.3% van Sjanghai se bevolking in stedelike areas, en 10.7% woon in landelike areas.<ref>{{cite web |url=http://www.stats-sh.gov.cn/fxbg/201109/232747.html |script-title=zh:上海人口分布呈现城市化发展和郊区化安居态势 |publisher=Shanghai Statistics Bureau of Statistics |date=23 September 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110926215836/https://www.stats-sh.gov.cn/fxbg/201109/232747.html |archive-date=26 September 2011}}</ref> Gebaseer op die bevolking van sy totale administratiewe gebied, is Sjanghai die tweede grootste van die vier munisipaliteite van China, na [[Chongqing]], maar word oor die algemeen as die grootste Chinese stad beskou omdat die stedelike bevolking van Chongqing baie kleiner is.<ref name="chan_paper">{{cite journal |last = Chan |first = Kam Wing |title=Misconceptions and Complexities in the Study of China's Cities: Definitions, Statistics, and Implications |journal=Eurasian Geography and Economics |year=2007 |volume=48 |issue=4 |pages=383–412 |url = http://courses.washington.edu/chinageo/ChanCityDefinitionsEGE2007.pdf |access-date=13 September 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130115173048/http://courses.washington.edu/chinageo/ChanCityDefinitionsEGE2007.pdf |archive-date=15 January 2013 |doi=10.2747/1538-7216.48.4.383|s2cid = 153676671 }} bl. 395</ref> Volgens [[OESO]], het Sjanghai se [[metropolitaanse gebied]] 'n geskatte bevolking van 34 miljoen.<ref name="OECD">{{cite news|url=https://www.cnbc.com/2016/09/20/biggest-megacities-in-china.html|title=A tale of megacities: China's largest metropolises|last1=Justina|first1=Crabtree|date=20 September 2016|publisher=CNBC|access-date=8 December 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171209044105/https://www.cnbc.com/2016/09/20/biggest-megacities-in-china.html|archive-date=9 December 2017}}</ref> Volgens Sjanghai se Munisipale Statistiekburo is ongeveer 157&nbsp;900 inwoners in Sjanghai buitelanders, insluitend 28&nbsp;900 [[Japannese]], 21&nbsp;900 [[Amerikaners]] en 20&nbsp;800 [[Koreane]].<ref name="SHSTAT2018:2.11">{{cite web|url = http://tjj.sh.gov.cn/tjnj/nje18.htm?d1=2018tjnje/E0211.htm|title = 2.11 Resident Foreigners in Shanghai in main years|website = stats-sh.gov.cn|publisher = Shanghai Municipal Statistics Bureau|access-date = 1 September 2019}}</ref> Die werklike aantal buitelandse burgers in die stad is waarskynlik veel hoër.<ref name=wpr>{{cite web |title = Shanghai Population 2015 – World Population Review |url = http://worldpopulationreview.com/world-cities/shanghai-population/ |website = worldpopulationreview.com |access-date = 23 November 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151124061733/http://worldpopulationreview.com/world-cities/shanghai-population/ |archive-date = 24 November 2015 |url-status=live |df = dmy-all}}</ref> Sjanghai is ook 'n binnelandse immigrasiestad; 40,3% (9,8 miljoen) van die stad se inwoners is van ander streke van China.<ref name="SHECO2019" /> Sjanghai het 'n lewensverwagting van 83,6 jaar vir die stad se geregistreerde bevolking,<ref>{{Cite news|url=http://www.xinhuanet.com/2019-02/14/c_1124113873.htm|script-title=zh:上海户籍人口人均期望寿命83.63岁，女性超86岁|work=Xinhua News|language=zh-cn|date=14 February 2019|access-date=22 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190822020543/http://www.xinhuanet.com/2019-02/14/c_1124113873.htm|archive-date=22 August 2019|url-status=live}}</ref> die hoogste lewensverwagting van alle stede op die vasteland van China. Dit het ook veroorsaak dat die stad veroudering van die bevolking ervaar het – in 2017 was 33,1% (4,8 miljoen) van die stad se geregistreerde bevolking 60 jaar of ouer.<ref name="SHSTAT2018:2.6">{{cite web|url = http://tjj.sh.gov.cn/tjnj/nje18.htm?d1=2018tjnje/E0206.htm|title = 2.6 Age structure of registered population in Districts (2017)|website = stats-sh.gov.cn|publisher = Shanghai Municipal Statistics Bureau|access-date = 1 September 2019}}</ref> In 2017 het die Chinese regering bevolkingsbeheer vir Sjanghai geïmplementeer, wat gelei het tot 'n bevolkingsafname van 10&nbsp;000 mense teen die einde van die jaar.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/mar/19/plan-big-city-disease-populations-fall-beijing-shanghai|title=China's radical plan to limit the populations of Beijing and Shanghai|last=Roxburgh|first=Helen|date=19 Maart 2018|work=The Guardian|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180409171520/https://www.theguardian.com/cities/2018/mar/19/plan-big-city-disease-populations-fall-beijing-shanghai|archive-date=9 April 2018|access-date=8 April 2022}}</ref> === Godsdiens === [[Lêer:Shanghai, China (Unsplash 8T9p4FDu590).jpg|duimnael|links|upright=0.7|Lugfoto van die goue pagode, Jing'an-tempel]] Weens sy kosmopolitiese geskiedenis het Sjanghai 'n mengsel van godsdienstige erfenis; godsdienstige geboue en instellings is reg oor die stad versprei. Volgens 'n 2012-opname behoort slegs 13,1% van die stad se bevolking aan georganiseerde godsdienste, insluitend [[Boeddhisme|boeddhiste]] met 10.4%, [[Protestantisme|Protestante]] me 1.9%, [[Katolieke]] met 0.7%, en ander gelowe met 0.1% terwyl die oorblywende 86,9% van die bevolking óf ateïste óf betrokke kan wees by die aanbidding van natuurgode en voorouers of volksgodsdienstige sektes.<ref name="CFPS2012">{{cite web |url=http://iwr.cass.cn/zjwh/201403/W020140303370398758556.pdf |trans-title=China Family Panel Studies 2012 |script-title=zh:当代中国宗教状况报告——基于CFPS（2012）调查数据 |publisher=Chinese Academy of Social Sciences |page=13 |date=3 Maart 2014 |access-date=7 Augustus 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140809051625/http://iwr.cass.cn/zjwh/201403/W020140303370398758556.pdf |archive-date=9 Augustus 2014 |url-status=dead}}</ref> {{Pie chart |duimnael = left |caption = Religie in Shjanghai (2012) |label1 = Chinese volksgodsdiens, of ateïs |value1 = 86.9 |color1 = #C00000 |label2 = [[Boeddhisme]] |value2 = 10.4 |color2 = Yellow |label3 = [[Protestantisme]] |value3 = 1.9 |color3 = DodgerBlue |label5 = [[Rooms-Katolieke Kerk]] |value5 = 0.7 |color5 = DarkOrchid |label6 = Ander |value6 = 0.1 |color6 = Chartreuse }} Boeddhisme, in sy Chinese variëteite, het 'n teenwoordigheid in Sjanghai sedert die Drie Koninkryke-tydperk, waartydens die Longhua-tempel en die Jing'an-tempel gestig is.<ref name="Buddhism">{{cite web|url=http://mzzj.sh.gov.cn/mzw/zj-fojiao/|script-title=zh:上海市佛教概况|trans-title=An overview of Buddhism in Shanghai|date=29 September 2003|access-date=23 October 2019|work=Shanghai Ethnic and Religions|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20191023041825/http://mzzj.sh.gov.cn/mzw/zj-fojiao/|archive-date=23 October 2019|url-status=dead}}</ref> Nog 'n belangrike tempel is die Jade Buddha Temple, wat vernoem is na 'n groot standbeeld van Boeddha wat in die tempel uit jade gekerf is.<ref>{{cite web|url=http://www.shtong.gov.cn/Newsite/node2/node2245/node75195/node75200/node75234/node75246/userobject1ai90985.html|script-title=zh:第一节 玉佛寺|trans-title=Chapter One: Jade Buddha Temple|date=21 March 2007|access-date=23 October 2019|work=Office of Shanghai Chronicles|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20191023041827/http://www.shtong.gov.cn/Newsite/node2/node2245/node75195/node75200/node75234/node75246/userobject1ai90985.html|archive-date=23 October 2019|url-status=live}}</ref> Teen 2014 het Boeddhisme in Sjanghai 114 tempels, 1&nbsp;182 geestelike personeel en 453&nbsp;300 geregistreerde volgelinge gehad.<ref name="Buddhism" /> Die godsdiens het ook sy eie kollege, die ''Shanghai Buddhist College'', en sy eie drukker, ''Shanghai Buddhological Press''.<ref>{{cite web|url=http://mzzj.sh.gov.cn/mzw/sh-zongjiao/|archive-url=https://web.archive.org/web/20191023041826/http://mzzj.sh.gov.cn/mzw/sh-zongjiao/|url-status=dead|archive-date=23 October 2019|script-title=zh:上海宗教简介|trans-title=Brief introduction to the religions in Shanghai|date=25 December 2014|access-date=23 October 2019|work=Shanghai Ethnic and Religions|language=zh}}</ref> Katolisisme is in 1608 in Sjanghai ingebring deur die Italiaanse sendeling Lazzaro Cattaneo.<ref>{{cite web|url=http://mzzj.sh.gov.cn/mzw/zj-tianzhu/|script-title=zh:上海天主教概况|trans-title=An overview of Catholicism in Shanghai|date=19 September 2003|access-date=24 October 2019|work=Shanghai Ethnic and Religions|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20191023041853/http://mzzj.sh.gov.cn/mzw/zj-tianzhu/|archive-date=23 October 2019|url-status=dead}}</ref> Die Apostoliese Vikariaat van Sjanghai is in 1933 opgerig, en is verder verhef tot die Bisdom Sjanghai in 1946.<ref>{{cite web|url=http://mzzj.sh.gov.cn/mzw/zjtz-jiaoqu/|script-title=zh:天主教上海教区|trans-title=Roman Catholic Diocese of Shanghai|date=19 September 2003|access-date=24 October 2019|work=Shanghai Ethnic and Religions|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20191024001012/http://mzzj.sh.gov.cn/mzw/zjtz-jiaoqu/|archive-date=24 October 2019|url-status=dead}}</ref> Belangrike Katolieke terreine sluit die St. Ignatius-katedraal in Xujiahui in—die grootste Katolieke kerk in die stad,<ref>{{cite web|url=http://www.xuhui.gov.cn/xhbm/bmyu/20180605/014_34a48e8b-6c0a-4ee5-9146-0987d47e7486.htm|script-title=zh:徐家汇天主教堂|trans-title=Xujiahui Catholic Church|date=6 Mei 2018|access-date=24 Oktober 2019|publisher=Xuhui District People's Government|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20191024001015/http://www.xuhui.gov.cn/xhbm/bmyu/20180605/014_34a48e8b-6c0a-4ee5-9146-0987d47e7486.htm|archive-date=24 Oktober 2019|url-status=dead}}</ref> die St. Francis Xavier-kerk, en die She Shan-basiliek.<ref>{{cite web|url=https://www.travelchinaguide.com/cityguides/shanghai/churches.htm|title=Famous Churches in Shanghai|access-date=24 Oktober 2019|work=Travel China Guide|archive-url=https://web.archive.org/web/20191024001012/https://www.travelchinaguide.com/cityguides/shanghai/churches.htm|archive-date=24 Oktober 2019|url-status=live}}</ref> Ander vorme van Christenskap in Sjanghai sluit in Oosters-Ortodokse minderhede en, sedert 1996, geregistreerde Christelike Protestantse kerke. Alhoewel dit tans 'n fraksie van die godsdienstige bevolking in Sjanghai uitmaak, het Jode 'n invloedryke rol in die stad se geskiedenis gespeel. Nadat die Verdrag van Nanking die Eerste Opiumoorlog in 1842 beëindig het, is die stad oopgestel vir westerse bevolkings en handelaars het na Sjanghai gereis vir sy ryk sakepotensiaal, insluitend baie prominente Joodse gesinne. Die Sassoons het groot rykdom in die opium- en tekstielbedrywe versamel en hul status versterk deur baie van die geboue te finansier wat ikonies in Sjanghai se skyline geword het, soos die Cathay Hotel in 1929.<ref>{{cite web |url=https://www.thejc.com/lifestyle/travel/holidays/the-jews-of-shanghai-china-1.494295 |title=The Jews of Shanghai |work=The JC |last=Parker |first=Rupert |date=15 Desember 2019 |access-date=30 Junie 2021 }}</ref> Die Hardoons was nog 'n prominente Baghdadi Joodse familie wat hul besigheidsukses gebruik het om Sjanghai in die 20ste eeu te definieer. Die hoof van die familie, Silas Hardoon, een van die rykste mense in die wêreld gedurende die 1800's, het Nanjingweg gefinansier, wat toe departementele winkels in die Internasionale Nedersetting gehuisves het, wat nou een van die besigste winkelsentrums ter wêreld is. === Taal === Die volkstaal wat in die stad gepraat word, is Sjanghainees, 'n dialek van die Taihu Wu-subgroep van die [[Wu]]-taalfamilie. Dit is anders as die amptelike Chinese dialek, Standaard Chinees (Standaard Noord-Mandaryns), wat wedersyds onverstaanbaar is met Wu-Chinees.<ref>{{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Chinese-languages|title=Chinese languages|website=Encyclopædia Britannica|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180220025100/https://www.britannica.com/topic/Chinese-languages|archive-date=20 February 2018}}</ref> Moderne Sjanghainees is gebaseer op ander dialekte van Taihu Wu: Suzhounees, Ningbonees, en die plaaslike dialek van die Songjiang Prefektuur.<ref name="CZMShanghainese">{{cite web|url=http://wu-chinese.com/wu-chinese/SH100years.doc|script-title=zh:上海市区话语音一百多年来的演变|trans-title=Changes in the downtown Shanghainese pronunciations in the past one hundred years|page=1|last=Chen|first=Zhongmin|access-date=24 October 2019|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20110820235310/http://wu-chinese.com/wu-chinese/SH100years.doc|archive-date=20 August 2011|url-status=live}}</ref> Voor sy uitbreiding was die taal wat in Sjanghai gepraat is ondergeskik aan dié wat rondom [[Jiaxing]] en later [[Suzhou]] gepraat is,<ref name="CZMShanghainese" /> en was bekend as "die plaaslike taal", wat nou slegs in voorstede gebesig word.<ref>{{cite web|url=https://www.shobserver.com/news/detail?id=110722|script-title=zh:“上海闲话”和“本地闲话”为何差别这么大?|work=Shanghai Observer|last=You|first=Rujie|date=16 Oktober 2018|access-date=25 Oktober 2019}}</ref> In die laat 19de eeu, het middestad-Shanghainees ({{lang|zh-Hans|上海闲话}}) voorgekom, en het vinnige veranderinge ondergaan en Suzhounees vinnig vervang as die verkose dialek van die Yangtzerivier-delta streek. Destyds was die meeste van die stad se inwoners immigrante uit die twee aangrensende provinsies, Jiangsu and Zhejiang, dus was Sjanghainees meestal 'n baster tussen Suidelike Jiangsu- en Ningbo-dialekte. Na 1949, het Putonghua (Standaard Mandaryn) ook 'n groot impak op Sjanghainese gehad as gevolg van streng bevordering deur die regering.<ref name="CZMShanghainese" />Sedert die 1990's het baie migrante buite die Wu-sprekende streek na Sjanghai gekom vir onderwys en werk. Hulle kon dikwels nie die plaaslike taal praat nie en gebruik daarom Putonghua as 'n [[lingua franca]]. Omdat Putonghua en Engels meer bevoordeel was, het Sjanghainees begin afneem, en vlotheid onder jong sprekers het verswak. In onlangse jare was daar bewegings binne die stad om die plaaslike taal te bevorder en te beskerm teen vervaging.<ref>{{cite news|title=Is Shanghai's local dialect, and culture, in crisis?|author=Zat Liu|url=http://www.cnngo.com/shanghai/life/shanghaihua-crisis-680262|newspaper=CNN GO|date=20 Augustus 2010|access-date=5 Junie 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110903072555/http://www.cnngo.com/shanghai/life/shanghaihua-crisis-680262|archive-date=3 September 2011}}</ref><ref>{{cite news|title=Stopping the local dialect becoming derelict|author=Jia Feishang|url=http://www.shanghaidaily.com/feature/art-and-culture/Stopping-the-local-dialect-becoming-derelict/shdaily.shtml|newspaper=Shanghai Daily|date=13 Mei 2011|access-date=11 Februarie 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170212091106/http://www.shanghaidaily.com/feature/art-and-culture/Stopping-the-local-dialect-becoming-derelict/shdaily.shtml|archive-date=12 Februarie 2017|url-status=live}}</ref> == Ekonomie == [[Lêer:Shanghai Nights.jpg|duimnael|upright|Die Shanghai Citi Bank-gebou vertoon 'n ligpaneel, dit sê "I love Shanghai".]] Sjanghai word beskryf as die "pronkstuk" van die bloeiende ekonomie van China.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/7373394.stm|title=Shanghai: China's capitalist showpiece|last=Hunt|first=Katie|date=21 Mei 2008|work=BBC News|access-date=7 August 2008|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080806011156/http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/7373394.stm|archive-date=6 August 2008}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thehindubusinessline.com/life/2003/01/27/stories/2003012700170300.htm|title=Of Shanghai... and Suzhou|date=27 January 2003|newspaper=Business Line|access-date=20 March 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20050819054503/http://www.thehindubusinessline.com/life/2003/01/27/stories/2003012700170300.htm|archive-date=19 August 2005}}</ref> Die stad is 'n globale sentrum vir finansies en innovasie,<ref>{{Cite web|url=https://www.zyen.com/media/documents/GFCI_26_Report_v1.0.pdf|title=The Global Financial Centres Index 26|date=September 2019|website=Z/Yen|pages=17|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191003083940/https://www.zyen.com/media/documents/GFCI_26_Report_v1.0.pdf|archive-date=3 Oktober 2019|access-date=20 Oktober 2019}}</ref><ref>{{cite news|url=https://technode.com/2017/03/07/shanghai-tops-next-global-innovation-hub-ranking|title=Shanghai tops next global innovation hub ranking|last=Yu|first=Sheila|date=7 Maart 2017|access-date=31 Augustus 2019|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190831070105/https://technode.com/2017/03/07/shanghai-tops-next-global-innovation-hub-ranking/|archive-date=31 August 2019|website=TechNode}}</ref> en 'n nasionale sentrum vir handel en vervoer,<ref>{{cite web|url=http://www.scio.gov.cn/ztk/dtzt/07/03/Document/485318/485318.htm|title=Dokument by www.scio.gov.cn|date=4 Desember 2009|access-date=4 September 2019|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20190904090216/http://www.scio.gov.cn/ztk/dtzt/07/03/Document/485318/485318.htm|archive-date=4 September 2019|url-status=live}}</ref> met die wêreld se besigste houerhawe — die hawe van Sjanghai.<ref>{{cite web|url=http://www.worldshipping.org/about-the-industry/global-trade/top-50-world-container-ports/|title=Top 50 World Container Ports|website=World Shipping Council|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20120704184751/http://www.worldshipping.org/about-the-industry/global-trade/top-50-world-container-ports|archive-date=4 Julie 2012|access-date=15 Oktober 2019}}</ref> Vanaf 2019 het Sjanghai 'n BBP van CN¥3,82 triljoen (VS$539 miljard) gehad wat 3,85% van China se BBP uitmaak,<ref name="CHINAGDP2019">{{cite web|url=http://www.gov.cn/xinwen/2020-01/18/content_5470531.htm |script-title=zh:2019年我国GDP近百万亿元，增长6.1%|date=18 Januarie 2020|access-date=24 Maart 2020|website=gov.cn|publisher=Government of the People's Republic of China |language=zh-cn }}</ref> en 'n BBP per capita van CN¥157&nbsp;138 (VS$22&nbsp;186).<ref name="SHECO2019">{{Cite web|last=上海市统计局|date=2020-03-09|title=2019年上海市国民经济和社会发展统计公报|url=http://tjj.sh.gov.cn/tjgb/20200329/05f0f4abb2d448a69e4517f6a6448819.html|website=上海市统计局}}</ref> Vanaf 2020 was die ekonomie van Sjanghai na raming $1 biljard (PPP), wat dit die mees produktiewe metrogebied van China maak en onder die top tien grootste metropolitaanse ekonomieë in die wêreld rangskik.<ref>{{Cite web|title=Global Wealth PPP Distribution: Who Are The Leaders Of The Global Economy? - Full Size|url=https://www.visualcapitalist.com/wp-content/uploads/2021/10/Global-Wealth-PPP-Distribution.html|access-date=2022-01-22|website=www.visualcapitalist.com}}</ref> Sjanghai se ses grootste nywerhede — kleinhandel, finansies, IT, eiendom, masjienvervaardiging en motorvervaardiging — beslaan ongeveer die helfte van die stad se BBP.<ref>{{cite web|url =http://www.stats-sh.gov.cn/sjfb/201103/84307.html |script-title=zh:主要年份六大支柱产业增加值|publisher =Shanghai Municipal Statistics Bureau|language =zh|access-date =20 April 2012|url-status=dead|archive-url =https://web.archive.org/web/20140304223405/http://www.stats-sh.gov.cn/sjfb/201103/84307.html|archive-date =4 Maart 2014}}</ref> In 2021 was die gemiddelde jaarlikse besteebare inkomste van Sjanghai se inwoners CN¥78,027 (VS$12,287) per capita, wat dit een van die rykste stede in China maak,<ref>{{Cite web|title=Zhejiang eclipsed only by Shanghai, Beijing in per capita disposable income|url=https://subsites.chinadaily.com.cn/ezhejiang/2022-01/21/c_700519.htm|access-date=2022-02-13|website=subsites.chinadaily.com.cn}}</ref> maar ook die duurste stad op die vasteland van China om in te woon volgens 'n 2017-studie deur die Economist Intelligence Unit.<ref>[http://mobile.shanghaidaily.com/business/EIU-Chinese-cities-cost-less-to-live-in/shdaily.shtml EIU: Chinese cities cost less to live in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170322111115/http://mobile.shanghaidaily.com/business/EIU-Chinese-cities-cost-less-to-live-in/shdaily.shtml |date=22 Maart 2017}}, ''Shanghai Daily'', Ding Yining, 21 Maart 2017.</ref> In 2021 was Sjanghai die duurste stad ter wêreld.<ref>{{Cite web|last=Williams|first=Ollie A.|title=Shanghai Is Now The Most Expensive City In The World|url=https://www.forbes.com/sites/oliverwilliams1/2021/04/09/shanghai-is-now-the-most-expensive-city-in-the-world/|access-date=2022-02-13|website=Forbes|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|title=For the Rich, Living in Asia Is Costlier Than Anywhere Else|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-04-09/for-the-rich-living-in-asia-is-costlier-than-anywhere-else|access-date=2022-02-13|newspaper=Bloomberg.com|date=9 April 2021}}</ref> Sjanghai is die 5de rykste stad in die wêreld, met 'n totale rykdom wat $1,8 biljard beloop,<ref>{{Cite web|last=Wealth|first=New World|title=The Wealthiest Cities in the World 2021|url=https://newworldwealth.com/reports/f/the-wealthiest-cities-in-the-world-2021|access-date=2022-01-22|website=New World Wealth|language=en}}</ref> en huisves die vyfde meeste miljardêrs volgens Forbes.<ref>{{Cite web |last=McEvoy |first=Jemima |title=Where The Richest Live: The Cities With The Most Billionaires 2022 |url=https://www.forbes.com/sites/jemimamcevoy/2022/04/05/where-the-richest-live-the-cities-with-the-most-billionaires-2022/ |access-date=2022-04-23 |website=Forbes |language=en}}</ref> Sjanghai se nominale BBP sal na verwagting VS$1,3 biljard in 2035 bereik (eerste plek in China), wat dit een van die wêreld se Top 5 groot stede in terme van GRP maak volgens 'n studie deur Oxford Economics.<ref>{{Cite web|title=These will be the most important cities by 2035|url=https://www.weforum.org/agenda/2019/10/cities-in-2035/|access-date=2020-11-03|website=World Economic Forum|language=en}}</ref> === Finansies === [[Lêer:Pudong district roads traffic skyscrapers, Shanghai.JPG|duimnael|Die Shanghai Effektebeurs is een van die grootste beurse ter wêreld.]] Sjanghai is 'n globale finansiële sentrum, en beklee die eerste plek in die hele Asië en Oseanië-streek en derde wêreldwyd (na New York en Londen) in die 28ste uitgawe van die ''Global Financial Centres Index''.<ref name="GFCI2">{{Cite web|title=GFCI 28 Rank|url=https://www.longfinance.net/programmes/financial-centre-futures/global-financial-centres-index/gfci-28-explore-data/gfci-28-rank/|access-date=27 September 2020|website=Long Finance}}</ref> Sjanghai is ook 'n groot spil van die Chinese en globale tegnologie-industrie en die tuiste van 'n groot afskop-ekosisteem. Teen 2019 het die Sjanghai Aandelebeurs 'n markkapitalisasie van VS$4,02 biljard gehad, wat dit die grootste aandelebeurs in China en die vierde grootste aandelebeurs ter wêreld maak.<ref>{{Cite web|url=https://www.valuewalk.com/2019/02/top-10-largest-stock-exchanges/|title=Top 10 Largest Stock Exchanges In The World By Market Capitalization|last=Shukla|first=Vikas|date=19 February 2019|website=ValueWalk|language=en-US|access-date=20 October 2019}}</ref> In 2009 was die handelsvolume van ses sleutelkommoditeite (insluitend rubber, koper en sink) op die Sjanghai-termynbeurs almal wêreldwyd eerste geplaas.<ref>{{cite web |url = http://english.cntv.cn/english/special/news/20110119/109180.shtml |title = The rise of Lujiazui Financial City in Shanghai |publisher = CCTV News – CNTV English |date=19 January 2011 |access-date=17 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120118232503/http://english.cntv.cn/english/special/news/20110119/109180.shtml |archive-date=18 January 2012 |url-status=dead}}</ref> Teen die einde van 2017 het Sjanghai 1&nbsp;491 finansiële instellings gehad, waarvan 251 buitelandse beleggings was.<ref name="hktdc.com">{{cite web|url=http://china-trade-research.hktdc.com/business-news/article/Fast-Facts/SHANGHAI-MUNICIPALITY/ff/en/1/1X000000/1X06BVOR.htm|title=Shanghai: Market Profile|date=29 March 2019|website=HKTDC Research|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191020060040/http://china-trade-research.hktdc.com/business-news/article/Fast-Facts/SHANGHAI-MUNICIPALITY/ff/en/1/1X000000/1X06BVOR.htm|archive-date=20 October 2019|access-date=20 October 2019}}</ref> === Toerisme === [[Lêer:Shanghainanjingroadpic4.jpg|duimnael|links|Die Nanjing Voetgangerstraat het 'n rits hotelle in Sjanghai]] Toerisme is 'n groot bedryf van Sjanghai. In 2017 het die aantal binnelandse toeriste met 7,5% tot 318 miljoen toegeneem, terwyl die aantal oorsese toeriste met 2,2% tot 8,73 miljoen toegeneem het.<ref name="hktdc.com" /> In 2017 was Sjanghai die toeristestad met die hoogste verdienste ter wêreld, wat na verwagting tot 2027 gehandhaaf sal word.<ref name=":1" /> Sjanghai het 71 vyfsterhotelle, 61 viersterhotelle, 1&nbsp;758 reisagentskappe, 113 gegradeerde toeristeaantreklikhede en 34 rooi toeristeaantreklikhede in 2017 gehad.<ref name="SHECO2019" /> Die konferensie- en vergadersektor groei ook. Volgens die Internasionale Kongres- en Konvensievereniging het Sjanghai 82 internasionale vergaderings in 2018 aangebied, 'n toename van 34% sedert 2017.<ref>{{cite web|title=2018 ICCA Statistics Report Country & City Rankings Public Abstract|url=http://www.iccaworld.org/dcps/doc.cfm?docid=2321|publisher=International Congress and Convention Association|page=28|date=June 2019|access-date=21 October 2019}}</ref><ref>{{cite web|title=2017 ICCA Statistics Report Country & City Rankings Public Abstract|url=https://www.iccaworld.org/dcps/doc.cfm?docid=2241|publisher=International Congress and Convention Association|page=25|date=June 2018|access-date=21 October 2019}}</ref> === Vryhandelsone === Sjanghai huisves die eerste vryhandelsone op die vasteland van China[162] en beslaan 'n gebied van 240,22 km² met die integrasie van vier bestaande gebonde sones—Waigaoqiao Free Trade Zone, Waigaoqiao Free Trade Logistics Park, Yangshan Free Trade Port Area, en Pudong Airport Comprehensive Free Trade Zone.[164][165] Verskeie voorkeurbeleide is geïmplementeer om buitelandse beleggings in verskeie nywerhede na die sone te lok. Omdat die sone nie tegnies as Chinese gebied vir belastingdoeleindes beskou word nie, is kommoditeite wat die sone binnekom vrygestel van belasting en doeaneklaring.[166] === Vervaardiging === [[Lêer:F-22P PNS Zulfiquar.JPG|duimnael|links|'n Fregat van die Pakistanse Vloot, gebou deur Hudong–Zhonghua.]] As een van die belangrikste industriële sentrums van China, speel Sjanghai 'n sleutelrol in huishoudelike vervaardiging en swaar nywerhede. Verskeie nywerheidsones—insluitend Sjanghai Hongqiao Ekonomiese en Tegnologiese Ontwikkelingsone, Jinqiao Ekonomiese Uitvoerverwerkingsone, Minhang Ekonomiese en Tegnologiese Ontwikkelingsone, en Sjanghai Caohejing Hoëtegnologieontwikkelingsone—is ruggrate van Sjanghai se sekondêre sektor. Sjanghai is die tuiste van China se grootste staalvervaardiger Baosteel Group, China se grootste skeepsboubasis Hudong-Zhonghua Shipbuilding Group, en een van China se oudste skeepsbouers, die Jiangnan Shipyard. <ref>{{cite web |url=http://www.chinadaily.com.cn/bw/2009-11/30/content_9074353.htm |title=Shipping industry woes |work=China Daily |date=30 November 2009 |access-date=17 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606062813/http://www.chinadaily.com.cn/bw/2009-11/30/content_9074353.htm |archive-date=6 June 2011 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://english.peopledaily.com.cn/200104/10/eng20010410_67333.html |title=China's Largest Shipbuilding Industry Based in Shanghai |work=People's Daily |date=10 April 2001 |access-date=15 January 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140116115328/http://english.peopledaily.com.cn/200104/10/eng20010410_67333.html |archive-date=16 January 2014 |url-status=live}}</ref> Motorvervaardiging is nog 'n belangrike bedryf. Die Sjanghai-gebaseerde SAIC Motor is een van die drie grootste motormaatskappye in China, en het strategiese vennootskappe met [[Volkswagen]] en [[General Motors]].<ref>{{cite web |url=http://www.saicgroup.com/English/sqjt/gsjs/index.shtml |script-title=zh:上海汽车工业（集团）总公司&#124;上汽集团 |publisher=Saicgroup |date=18 August 2009 |access-date=17 May 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110529020940/https://www.saicgroup.com/English/sqjt/gsjs/index.shtml |archive-date=29 May 2011}}</ref> == Geografie == [[Lêer:Sprawling Shanghai 2016-07-20.jpg|duimnael|links|Die stedelike gebied van Sjanghai in 2016, saam met sy grootste eilande. Van noordwes na suidoos: Chongming, Changxing, Hengsha, en die Jiuduansha banke van Pudong. Die Yangtze se natuurlike sedimentafvoer kan gesien word.]] [[Lêer:Urban-Rural Population and Land Area Estimates, v2, 2010 Shanghai, China (13874137394).jpg|duimnael|links|Bevolkingsdigtheid en laagliggende kussones in die Sjanghai-gebied. Sjanghai is veral kwesbaar vir seevlakstyging.]] Sjanghai is aan die [[Yangtze]]-riviermond van China se ooskus geleë, met die Yangtze-rivier in die noorde en Hangzhou-baai in die suide, en die [[Oos-Chinese See]] aan die ooste. Die land is gevorm deur die Yangtze se natuurlike afsettings en moderne grondherwinningsprojekte. As gevolg hiervan het dit sanderige grond, en wolkekrabbers moet met diep betonstapels gebou word om te verhoed dat dit in die sagte grond wegsak.<ref name="SHChroniclesEnvir">{{cite web |script-title = zh:上海通志 第二卷 自然环境 |trans-title = General History of Shanghai – Volume 2. Natural environment |publisher = Office of Shanghai Chronicles |url = http://www.shtong.gov.cn/dfz_web/DFZ/PianInfo?idnode=4563&tableName=userobject1a&id=-1 |date = 4 July 2008 |access-date = 5 October 2019 |language = zh |archive-url = https://web.archive.org/web/20181025041948/http://www.shtong.gov.cn/dfz_web/DFZ/PianInfo?idnode=4563&tableName=userobject1a&id=-1 |archive-date = 25 October 2018 |url-status = live }}</ref> Sjanghai is op 'n alluviale vlakte geleë. As gevolg daarvan is die oorgrote meerderheid van sy 6&nbsp;340,5&nbsp;km² grondgebied plat, met 'n gemiddelde hoogte van 4&nbsp;m.<ref name="topo">{{cite web|url=http://www.shanghai.gov.cn/shanghai/node23919/node24059/node24061/userobject22ai36485.html|title=Topographic Features|work=Basic Facts|publisher=Shanghai Municipal People's Government|access-date=19 July 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111003033931/http://www.shanghai.gov.cn/shanghai/node23919/node24059/node24061/userobject22ai36485.html|archive-date=3 Oktober 2011|url-status=live}}</ref> Getyvlak-ekosisteme bestaan rondom die riviermonding, maar hulle is lank reeds vir landboudoeleindes herwin.<ref>{{cite journal |last1=Murray |first1=N.J. |last2=Clemens |first2=R.S. |last3=Phinn |first3=S.R. |last4=Possingham |first4=H.P. |last5=Fuller |first5=R.A. |title=Tracking the rapid loss of tidal wetlands in the Yellow Sea |journal=Frontiers in Ecology and the Environment |date=2014 |volume=12 |issue=5 |pages=267–272 |doi=10.1890/130260 |url=https://esajournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1890/130260}}</ref> Die stad se paar heuwels, soos Sheshan-heuwel, lê in die suidweste, en sy hoogste punt is die piek van Dajinshan-eiland (103&nbsp;m) in Hangzhou-baai.<ref name="topo" /> Sjanghai het baie riviere, kanale, strome en mere, en dit is bekend vir sy ryk waterbronne as deel van die Tai-meer [[opvanggebied]].<ref name="waterresources">{{cite web|url=http://www.shanghai.gov.cn/shanghai/node23919/node24059/node24061/userobject22ai36486.html|title=Water Resources|work=Basic Facts|publisher=Shanghai Municipal People's Government|access-date=19 Julie 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111003033713/http://www.shanghai.gov.cn/shanghai/node23919/node24059/node24061/userobject22ai36486.html|archive-date=3 Oktober 2011|url-status=live}}</ref> == Klimaat == Sjanghai het 'n vogtige subtropiese klimaat ([[Köppen-klimaatklassifikasie|Cfa]]), met 'n gemiddelde jaarlikse temperatuur van 15.8 °C vir stedelike distrikte en 15.2–15.7 °C vir voorstede.<ref name="SHChroniclesEnvir" /> Die stad beleef vier afsonderlike seisoene. Winters is gematig tot koud en klam—noordwestewinde uit [[Siberië]] kan veroorsaak dat nagtemperature tot onder vriespunt daal. Elke jaar is daar gemiddeld 6,2 dae met sneeuval en 2,8 dae met sneeubedekking.<ref name="SHChroniclesEnvir" /> Somers is warm en vogtig, en af en toe reënbuie of donderstorms kan verwag word. Gemiddeld oorskry 8,7 dae jaarliks 35 °C. In die somer en die begin van die herfs is die stad vatbaar vir [[tifoon|tifone]].<ref name="wiphatelegraph">{{cite news|title= 1.6m flee Shanghai typhoon|url= https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/09/19/wtyphoon119.xml|work = The Daily Telegraph|location= UK|date= 19 September 2008|access-date = 20 March 2008|first= Richard |last= Spencer|archive-url= https://web.archive.org/web/20071013183032/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2007%2F09%2F19%2Fwtyphoon119.xml|archive-date = 13 Oktober 2007|url-status= dead}}</ref> Die aangenaamste seisoene is oor die algemeen lente, hoewel wisselvallig en dikwels reënerig, en herfs, wat gewoonlik sonnig en droog is. Met die maandelikse persentasie moontlike sonskyn wat wissel van 34% in Maart tot 54% in Augustus, ontvang die stad jaarliks 1&nbsp;895&nbsp;ure helder sonskyn. Uiterste waardes sedert 1951 het gewissel van -10,1 °C op 31 Januarie 1977 tot 40,9 °C op 21 Julie 2017 by 'n weerstasie in Xujiahui.<ref>{{cite web |url=http://cdc.cma.gov.cn/dataSetLogger.do?changeFlag=dataLogger |title=Archived copy |access-date=18 Februarie 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130318113757/http://cdc.cma.gov.cn/dataSetLogger.do?changeFlag=dataLogger |archive-date=18 Maart 2013}}</ref><ref>{{cite web|url = http://www.mherrera.org/temp.htm|title = Extreme Temperatures Around the World|access-date = 1 December 2010|archive-url = https://web.archive.org/web/20140804202145/http://www.mherrera.org/temp.htm|archive-date = 4 Augustus 2014|url-status=live}}</ref> == Onderwys en navorsing == [[Lêer:Xuhui Liberary Scene 01.jpg|duimnael|links|160px|Shanghai Jiao Tong Universiteit se biblioteek]] Sjanghai is 'n internasionale sentrum van navorsing en ontwikkeling en is 5de in die hele Asië- en 2de in die Oseanië-streek (na Beijing) volgens wetenskaplike navorsingsuitsette, soos nagespeur deur die Natuurindeks.<ref name=":3">{{cite journal |date=2020-09-19 |title = Nature Index's top five science cities, by the numbers |journal=Nature |language=en |volume=585 |issue=7826 |pages = S50–S51 |doi = 10.1038/d41586-020-02576-y |pmid=32951017 |bibcode = 2020Natur.585S..50. |doi-access=free }}</ref> Dit is ook 'n belangrike sentrum van hoër onderwys in China. Teen die einde van 2019 het Sjanghai 64 universiteite en kolleges, 929 sekondêre skole, 698 laerskole en 31 spesiale skole gehad. 'n Aantal van China se mees gesogte universiteite wat op die wêreldwye universiteitsranglys verskyn, is in Sjanghai geleë. Sjanghai is 'n setel van twee lede (Fudan Universiteit en Sjanghai Jiao Tong Universiteit) van die C9-liga, 'n alliansie van elite Chinese universiteite wat omvattende en toonaangewende onderwys bied,<ref>{{cite web |date=2011-02-17 |title = Eastern stars: Universities of China's C9 League excel in select fields |url = https://www.timeshighereducation.com/news/eastern-stars-universities-of-chinas-c9-league-excel-in-select-fields/415193.article |access-date=2021-02-25 |website=Times Higher Education |language=en }}</ref> en hierdie twee universiteite is gerangskik in die wêreldwye top 100 navorsing omvattende universiteite volgens die mees invloedryke universiteitsranglys in die wêreld soos QS Rankings, Shanghai Rankings, en Times Higher Education Rankings.<ref>{{cite web |date=2020-10-29 |title = Best universities in Shanghai |url = https://www.timeshighereducation.com/student/best-universities/best-universities-shanghai |access-date=2021-02-26|website=Student }}</ref><ref>{{cite web |title= World University Rankings – 2020 {{!}} China Universities in Top 1000 universities {{!}} Academic Ranking of World Universities – 2020 {{!}} Shanghai Ranking – 2020 |url = http://www.shanghairanking.com/World-University-Rankings-2020/China.html |access-date=2021-02-26 |website = Shanghairanking.com }}</ref> Die ander twee lede van die "Projek 985", Tongji Universiteit en East China Normal University, is ook gebaseer in Sjanghai en internasionaal; hulle word beskou as van die mees gerespekteerde Chinese universiteite deur die Times Higher Education World Reputation Rankings waar hulle wêreldwyd 150-175ste gerangskik het.<ref>{{cite web |date=2021-10-25 |title = World Reputation Rankings |url = https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2021/reputation-ranking |access-date=2021-10-29 |website = Times Higher Education (THE) |language=en}}</ref> In Sjanghai bestaan daar nege jaar van gratis verpligte onderwys – insluitend vyf jaar primêre onderwys en vier jaar junior sekondêre onderwys, met 'n bruto inskrywingsverhouding van meer as 99,9%. Die stad se verpligte onderwysstelsel is van die beste ter wêreld: in 2009 en 2012 het 15-jarige studente van Sjanghai die eerste plek ingeneem in alle vakke (wiskunde, lees en wetenskap) in die Program vir Internasionale Studente-assessering, 'n wêreldwye studie van akademiese prestasie uitgevoer deur die [[OESO]].<ref>{{cite news |last=Dillon |first=Sam |url = https://www.nytimes.com/2010/12/07/education/07education.html |title=In PISA Test, Top Scores From Shanghai Stun Experts |newspaper=The New York Times |date=7 Desember 2010 |access-date=17 Mei 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110512225939/http://www.nytimes.com/2010/12/07/education/07education.html |archive-date=12 Mei 2011 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-14812822 |title=How China is winning the school race |publisher=BBC |date=11 Oktober 2011 |access-date=21 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20181102134543/https://www.bbc.co.uk/news/business-14812822 |archive-date=2 November 2018 |url-status=live }}</ref> Die opeenvolgende driejaar- senior sekondêre onderwys word hoog aangeslaan, en gebruik die Senior Hoërskool-toelatingseksamen (Zhongkao) as 'n keuringsproses, met 'n bruto inskrywingsverhouding van 98%.<ref>{{cite web|url=http://www.shanghai.gov.cn/shanghai/download/gongkai/hff1661.pdf|script-title=zh:上海市教育改革和发展“十三五暠规划|page=7|date=16 August 2016|publisher=Shanghai Municipal Government|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170918070130/http://www.shanghai.gov.cn/shanghai/download/gongkai/hff1661.pdf|archive-date=18 September 2017|access-date=2019-10-26|language=zh}}</ref> == Kultuur == [[Lêer:China Pavilion of Expo 2010.jpg|duimnael|links|Die China Kunsmuseum in Pudong]] Die kultuur van Sjanghai is gevorm deur 'n kombinasie van die nabygeleë Wuyue-kultuur en die "Oos ontmoet Wes" Haipai-kultuur. Wuyue-kultuur se invloed word gemanifesteer in die Sjanghainese taal — wat dialektiese elemente van nabygeleë Jiaxing, Suzhou en Ningbo bevat—en Sjanghai-kookkuns, wat deur Jiangsu- en Zhejiang-kookkuns beïnvloed is.<ref>{{cite web|url=https://archive.shine.cn/feature/art-and-culture/The-key-ingredients-of-Shanghai-culture/shdaily.shtml|title=The key ingredients of Shanghai culture|work=Shanghai Daily|date=2 Junie 2018|access-date=16 Februarie 2020}}</ref> Haipai-kultuur het ontstaan nadat Sjanghai 'n welvarende hawe in die vroeë 20ste eeu geword het, met talle buitelanders van Europa, Amerika, Japan en Indië wat hul intrek in die stad geneem het.<ref>{{cite web|url=https://www.topchinatravel.com/shanghai/shanghai-style-culture.htm|title=Shanghai-style Culture|publisher=Top China Travel|access-date=22 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191022084025/https://www.topchinatravel.com/shanghai/shanghai-style-culture.htm|archive-date=22 October 2019|url-status=live}}</ref> Die kultuur versmelt elemente van Westerse kulture met die plaaslike Wuyue-kultuur, en die invloed daarvan strek tot die stad se literatuur, mode, argitektuur, musiek en kookkuns.<ref name="The Culture of Shanghai. Beijing">{{cite web|last1=Xu|first1=S.L|title=The Culture of Shanghai. Beijing|url=http://www.chinaculture.org/gb/en/2006-08/28/content_85051_2.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121216011720/http://www.chinaculture.org/gb/en/2006-08/28/content_85051_2.htm|archive-date=16 December 2012}}</ref> Die term Haipai – wat oorspronklik na 'n skilderskool in Sjanghai verwys – is in 1920 deur 'n groep Beijing-skrywers geskep om sommige Sjanghai-geleerdes te kritiseer omdat hulle kapitalisme en Westerse kultuur bewonder het.<ref>{{cite book|last1=Yu |first1=Jianhua (俞剑华) |script-title=zh:中国绘画史（下册）|date=1937|publisher=The Commercial Press |location=Shanghai |page=196}}</ref> In die vroeë 21ste eeu is Sjanghai erken as 'n nuwe invloed en inspirasie vir kuberpunkkultuur.<ref>Sahr Johnny, "Cybercity – Sahr Johnny's Shanghai Dream" ''That's Shanghai'', Oktober 2005; quoted online by [http://www.xyberia.com/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120114081636/http://www.xyberia.com/ |date=14 Januarie 2012}}</ref> Futuristiese strukture, soos die Oriental Pearl-toring en die neonverligte Yan'an verhewe pad, is voorbeelde wat Sjanghai se kuberpunk-beeld ’n hupstoot gegee het. === Museums === Kulturele aktiwiteite in Sjanghai het aansienlike groei beleef sedert 2013, met verskeie nuwe museums wat in die stad geopen is.<ref>{{cite web|url=http://www.smartshanghai.com/articles/arts/3-new-museums-to-look-out-for-in-2018|title=3 New Museums to Look Out for in 2018|access-date=15 Januarie 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180116004339/http://www.smartshanghai.com/articles/arts/3-new-museums-to-look-out-for-in-2018|archive-date=16 Januarie 2018|url-status=live}}</ref> Dit is deels te danke aan die stad se 2018-ontwikkelingsplanne, wat daarop gemik is om van Sjanghai "'n uitstekende globale stad" te maak.<ref>{{cite news|url=http://www.straitstimes.com/asia/east-asia/shanghai-releases-blueprint-for-becoming-global-cosmopolis-by-2035|title=Shanghai releases blueprint for becoming global cosmopolis by 2035|last=hermesauto|newspaper=The Straits Times|date=5 Januarie 2018|access-date=15 Januarie 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115191835/http://www.straitstimes.com/asia/east-asia/shanghai-releases-blueprint-for-becoming-global-cosmopolis-by-2035|archive-date=15 Januarie 2018|url-status=live}}</ref> Die Sjanghai Museum het een van die grootste versamelings van Chinese artefakte in die wêreld, insluitend 'n groot versameling van antieke Chinese brons en keramiek.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.com/travel/story/20111214-free-art-in-shanghai|title=Free Art in Shanghai|work=BBC|date=18 Desember 2011|access-date=6 Augustus 2020}}</ref> Die China Kunsmuseum, geleë in die voormalige China Pavilion van Expo 2010, is een van die grootste museums in Asië en vertoon 'n geanimeerde replika van die 12de eeuse skildery Langs die Rivier tydens die Qingming-fees.<ref>{{cite web|url=https://www.travelchinaguide.com/attraction/shanghai/art-museum.htm|title=China Art Museum|work=Travel China Guide|access-date=6 Augustus 2020}}</ref> Die Sjanghai Natuurhistoriese Museum en die Sjanghai Wetenskap- en Tegnologiemuseum is noemenswaardige natuurgeskiedenis- en wetenskapmuseums. === Kookkuns === [[Lêer:Shanghai-style borscht at Deda Western Restaurant (20191114173345).jpg|duimnael|Tamatiepasta vervang beet in Sjanghai-styl borsjt.]] Benbang-kookkuns (本帮菜)<ref name="kankanews">{{cite web|url=http://shanghai.kankanews.com/c/2014-05-04/0014691475.shtml|script-title=zh:看懂上海：上海本帮菜|script-work=zh:看看新闻 |language=zh-cn |date=4 Mei 2014 |access-date=31 Augustus 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140704135853/http://shanghai.kankanews.com/c/2014-05-04/0014691475.shtml|archive-date=4 Julie 2014|url-status=dead}}</ref> het in die 1600's ontstaan, met invloede van omliggende provinsies. Dit beklemtoon die gebruik van speserye terwyl die oorspronklike geure van die rou bestanddele behoue bly. [[Suiker]] is 'n belangrike bestanddeel in Benbang-kookkuns, veral wanneer dit in kombinasie met sojasous gebruik word. Kenmerkende geregte van Benbang-kookkuns sluit in Xiaolongbao, rooi gebraaide varklies, en Sjanghai harige krap.<ref>{{cite web|url=https://theculturetrip.com/asia/china/articles/a-brief-intro-to-shanghai-hu-cuisine|title=A Brief Intro to Shanghai "Hu" Cuisine|website=theculturetrip.com|date=21 Desember 2017|access-date=28 Augustus 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190828111530/https://theculturetrip.com/asia/china/articles/a-brief-intro-to-shanghai-hu-cuisine/|archive-date=28 Augustus 2019|url-status=live}}</ref> Haipai-kookkuns, aan die ander kant, is 'n Westers-beïnvloede kookstyl wat in Sjanghai ontstaan het. Dit het elemente van Franse, Britse, Russiese, Duitse en Italiaanse kookkuns geabsorbeer en dit aangepas om by die plaaslike smaak te pas volgens die kenmerke van inheemse bestanddele.<ref>{{cite book |last1=Pan |first1=Junxiang |last2=Duan |first2=Lian |script-title=zh:话说沪商 |url=https://books.google.com/books?id=Ocpibm_gSMYC |year=2007 |publisher=中华工商联合出版社|isbn=9787801934925 |page=136 }}</ref> Bekende geregte van Haipai-kookkuns sluit in Sjanghai-styl [[borsjt]] (罗宋汤, "Russiese sop"), bros varkkotelette en Sjanghai-slaai.<ref>{{cite web |script-title=zh:上海故事“吃西菜到红房子”：海派西餐那些事 |url = https://www.thepaper.cn/newsDetail_forward_2647089 |work = The Paper |date = 19 November 2018 |access-date = 18 Februarie 2020 |language = zh}}</ref> Beide die Benbang- en Haipai-kookkunste berei 'n verskeidenheid [[seekos]], insluitend [[varswatervis]], [[garnaal|garnale]] en [[krap]]pe.<ref>{{cite web |title=Shanghai Food |url = https://www.travelchinaguide.com/cityguides/shanghai/dining/more.htm |work = Travel China Guide |access-date = 6 Augustus 2020 |language = zh}}</ref> === Kuns === [[Lêer:Renxiong wan04s.jpg|duimnael|links|160px|''No. 4 of a Hundred Thousand Scenes'' deur Ren Xiong, 'n pionier van die Sjanghai Chinese Kunsskool, c. 1850]] Die Songjiang-skool, wat die Huating-skool bevat wat deur Gu Zhengyi gestig is,<ref>{{cite news |script-title=zh:松江画派：价格与地位不符 |author = 崔庆国 |url = https://news.artron.net/20090409/n74083.html |date = 9 April 2009 |access-date = 5 September 2019 |script-newspaper=zh:《鉴宝》 |language = zh-Hans |archive-url = https://web.archive.org/web/20190904234817/https://news.artron.net/20090409/n74083.html |archive-date = 4 September 2019 |url-status = live }}</ref> was 'n klein skilderskool in Sjanghai tydens die Ming- en Qing-dinastieë.<ref>{{cite web |script-title=zh:上海通志>>第三十八卷文化艺术（上）>>第六章美术、书法、摄影>>节 |publisher = Office of Shanghai Chronicles |url = http://www.shtong.gov.cn/newsite/node2/node2247/node4596/node79720/node79730/userobject1ai102937.html |access-date = 20 April 2012 |language = zh |archive-url = https://web.archive.org/web/20150927072850/http://www.shtong.gov.cn/Newsite/node2/node2247/node4596/node79720/node79730/userobject1ai102937.html |archive-date = 27 September 2015 |url-status = live }}</ref> Dit was verteenwoordig deur Dong Qichang.<ref>{{cite web |script-title = zh:《上海地方志》>>1989年第五期>>"松江画派"源流 |publisher = Office of Shanghai Chronicles |url = http://www.shtong.gov.cn/newsite/node2/node70393/node70403/node72565/node72684/userobject1ai82593.html |access-date = 20 April 2012 |language = zh |archive-date = 15 April 2019 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190415050950/http://www.shtong.gov.cn/newsite/node2/node70393/node70403/node72565/node72684/userobject1ai82593.html |url-status = dead }}</ref> Die skool is beskou as 'n uitbreiding van die Wu-skool in Suzhou, die destydse kulturele sentrum van die Jiangnan-streek.<ref>{{cite web |script-title=zh:董其昌與松江畫派 |author = 單國霖 |url = http://www.mam.gov.mo/MAM_WS/ShowFile.ashx?p=mam2013/pdf_theses/635645338411647.pdf |date = Mei 2005 |access-date =5 September 2019|website = mam.gov.mo|language =zh}}</ref> In die middel van die 19de eeu het die Sjanghai-skoolbeweging begin, wat minder gefokus het op die simboliek wat deur die Literati-styl beklemtoon word, maar meer op die visuele inhoud van skilder deur die gebruik van helder kleure. Sekulêre voorwerpe soos blomme en voëls is dikwels as temas gekies.<ref>{{cite web |script-title=zh:海上画派的艺术特点及对后世的影响 |url = http://www.sohu.com/a/302172277_741281 |date = 18 March 2019 |access-date = 5 September 2019 |website = sohu.com |language = zh |archive-url = https://web.archive.org/web/20190905042208/http://www.sohu.com/a/302172277_741281 |archive-date = 5 September 2019 |url-status = live }}</ref> ==== Chinese opera ==== Tradisionele Chinese opera (Xiqu) het in die laat 19de eeu 'n gewilde bron van openbare vermaak geword. In die vroeë 20ste eeu het monoloog en burleske in Shanghainese verskyn, wat elemente uit tradisionele dramas absorbeer. Die "Great World" het in 1912 geopen en was destyds 'n belangrike verhoog.<ref>{{cite web|script-title=zh:王无能 |script-work=zh:易文网|date=30 November 2006|url=http://www.ewen.cc/earbook/bkview.asp?bkid=124380&cid=366136|archive-url=https://web.archive.org/web/20120112080014/http://www.ewen.cc/earbook/bkview.asp?bkid=124380&cid=366136|url-status=dead|archive-date=12 January 2012|access-date =20 April 2012}}</ref> In die 1920's het Pingtan van Suzhou na Sjanghai uitgebrei.<ref>{{cite web|script-title=zh:历史上的今天 3月2日|script-work=zh:中国网|url=http://www.china.com.cn/aboutchina/data/lssdjt/2009-02/25/content_17334020.htm|access-date=20 April 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120422114201/http://www.china.com.cn/aboutchina/data/lssdjt/2009-02/25/content_17334020.htm|archive-date=22 April 2012|url-status=live}}</ref> Pingtan-kuns het vinnig ontwikkel tot 103 programme elke dag teen die 1930's as gevolg van die oorvloed kommersiële radiostasies in die stad. Ongeveer dieselfde tyd het 'n Sjanghai-styl van die Beijing Opera gevorm. Onder leiding van Zhou Xinfang en Gai Jiaotian het dit baie Xiqu-meesters, soos Mei Lanfang, na die stad gelok.<ref>{{cite web|script-title=zh:梅兰芳的几次出国演出(附图) |publisher=上海档案信息网 |date=27 Februarie 2008|url=http://www.archives.sh.cn/docs/200802/d_158621.html |access-date=20 April 2012|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111109120331/http://www.archives.sh.cn/docs/200802/d_158621.html |archive-date=9 November 2011}}</ref> ==== Drama en filmbedryf ==== Drama het in die laat-[[19de eeu]] in sendingskole in Sjanghai verskyn. Destyds is dit hoofsaaklik in Engels opgevoer. ''Scandals in Officialdom'', opgevoer in 1899, was een van die vroegste opgeneemde toneelstukke.<ref>{{cite web|script-title=zh:剧变沧桑：第1集 舞台西洋风 |script-website=zh:文明网 |date=21 Februarie 2009 |url=http://www.godpp.gov.cn/wmzh/2008-02/21/content_12509540_2.htm |access-date=20 April 2012|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170211044131/http://www.godpp.gov.cn/wmzh/2008-02/21/content_12509540_2.htm |archive-date=11 Februarie 2017}}</ref> In 1907 is ''Life Among the Lowly'' (黑奴吁天录) in die Lyceum-teater opgevoer.<ref>{{cite web |script-title=zh:话剧百年 "兰心"之韵 |script-work=zh:城市经济导报 | date = 11 Maart 2001| url = http://www.ceeh.com.cn/html/news/2007/07/02/200707020235280_0.html | access-date = 17 Oktober 2011 | language = zh | url-status=dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304134944/http://www.ceeh.com.cn/html/news/2007/07/02/200707020235280_0.html | archive-date = 4 Maart 2016}}</ref> Ná die Nuwe Kultuurbeweging het drama ’n gewilde manier geword vir studente en intellektuele om hul menings uit te druk. Die stad het verskeie groot institute van teateropleiding, insluitend die Sjanghai Konservatorium vir Musiek, die Sjanghai Dramatiese Kunstesentrum, die Sjanghai Operahuis en die Sjanghai Teaterakademie. Bekende teaters in Sjanghai sluit die Sjanghai Grand Theatre, die Oosterse Kunssentrum en die People's Theatre in. Sjanghai word beskou as die geboorteplek van die Chinese [[rolprent|filmbedryf]].<ref>{{cite web|url=http://www.timeoutshanghai.com/venue/Around_Town-Museums-_Books__Films-Cinemas/12827/Shanghai-Film-Museum.html|title=Shanghai Film Museum|first=SEEC Media|last=Group|work=timeoutshanghai.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602191309/https://www.timeoutshanghai.com/venue/Around_Town-Museums-_Books__Films-Cinemas/12827/Shanghai-Film-Museum.html|archive-date=2 Junie 2016}}</ref> China se eerste kortfilm, ''The Difficult Couple'' (1913), en die land se eerste fiktiewe speelfilm, ''An Orphan Rescues His Grandfather'' (1923)<ref>{{cite web|date=4 April 2020|script-title=zh:中國電影史｜孤兒救祖記|url=https://vitomag.com/history/fw7zt9.html |script-work=zh:繪琳美育|access-date=19 April 2020|language=zh}}</ref> is albei in Sjanghai vervaardig. Sjanghai se filmbedryf het gedurende die vroeë 1930's gegroei en verskeie sterre opgelewer. === Mode === Sedert 2001 het Sjanghai twee keer elke jaar in April en Oktober sy eie [[modeweek]] genaamd ''Shanghai Fashion Week'' gehou. Die hooflokaal is in Fuxing Park, en die openings- en sluitingseremonies word in die Sjanghai Modesentrum gehou. Die April-sessie is ook deel van die Sjanghai Internasionale Modekultuurfees van een maand.<ref>{{cite web|script-title=zh:历届回顾 COLLECTION|url=http://www.shanghaifashionweek.com/?page_id=68293|access-date=30 Augustus 2019}}</ref> Sjanghai Modeweek word beskou as 'n gebeurtenis van nasionale betekenis wat beide internasionale en Chinese ontwerpers insluit. Die internasionale teenwoordigheid het baie belowende jong Britse mode-ontwerpers ingesluit.<ref>{{cite web |author=Leisa Barnett |url=http://www.vogue.co.uk/news/daily/081027-aminaka-wilmont-show-in-shanghai.aspx |title=Aminaka Wilmont to show in Shanghai (Vogue.com UK) |work=Vogue|location=UK |date=27 October 2008 |access-date=11 December 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101018173530/http://www.vogue.co.uk/news/daily/081027-aminaka-wilmont-show-in-shanghai.aspx |archive-date=18 October 2010}}</ref> Die geleentheid word aangebied deur die Sjanghai Munisipale Regering en ondersteun deur die Volksrepubliek se Ministerie van Handel.<ref>{{cite news |url = https://blogs.wsj.com/scene/2010/10/21/shanghai-fashion-week-kicks-off/ |title = Photos of Shanghai Fashion Week – Scene Asia – Scene Asia – WSJ |work = The Wall Street Journal |date = 21 October 2010 |access-date = 11 December 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20111216144231/http://blogs.wsj.com/scene/2010/10/21/shanghai-fashion-week-kicks-off/ |archive-date = 16 December 2011 |url-status=live |df = dmy-all}}</ref> == Vervoer == === Openbare vervoer === [[Lêer:0159 entering Lianhua Road Station (20180211162025).jpg|duimnael|links|Die Sjanghai Metro is die wëreld se langste metrostelsel.]] [[Lêer:Shanghai Metro Network en.png|duimnael|Shanghai Metro-netwerk]] Sjanghai het 'n uitgebreide openbare vervoerstelsel wat bestaan uit metro's, busse, veerbote en taxi's, wat almal toeganklik is met 'n Sjanghai Openbare Vervoerkaart.<ref>{{cite web | url=http://www.sptcc.com/Load_yongkafanwei.html |script-title=zh:上海公共交通卡 用卡范围 | publisher=Shanghai Public Transport Card | language=zh | access-date=21 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190407121818/http://www.sptcc.com/Load_yongkafanwei.html | archive-date=7 April 2019 | url-status=live }}</ref> Sjanghai se snelvervoerstelsel, die Sjanghai-metro, inkorporeer beide metro- en ligte metrolyne en strek tot in al die stedelike kerndistrikte sowel as naburige voorstedelike distrikte. Teen 2021 is daar 19 metrolyne (die Sjanghai maglev-trein en Jinshan-spoorweg uitgesluit), 515 stasies en 803&nbsp;km se lyne in werking, wat dit die langste netwerk ter wêreld maak. Op 8 Maart 2019 het dit die stad se daaglikse metropassasiersrekord opgestel met 13,3 miljoen.<ref name="record">{{cite web | url=https://mp.weixin.qq.com/s/KOD05sMk2b_fe_qXZb7KpQ |script-title=zh:3月8日上海地铁客流创历史新高 |website=WeChat| publisher=Shanghai Metro | date=9 March 2019 | language=zh| access-date=9 September 2019}}</ref> Die gemiddelde tarief wissel van CN¥3 (VS$0.48) tot CN¥9 (VS$1.28), afhangende van die reisafstand.<ref>{{Cite web|url=http://www.meet-in-shanghai.net/travel-city/transportation/metro.php|title=Metro & Maglev Train|website=The Official Shanghai China Travel Website|access-date=1 November 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190614073835/http://www.meet-in-shanghai.net/travel-city/transportation/metro.php|archive-date=14 June 2019|url-status=live}}</ref> [[Lêer:A maglev train coming out, Pudong International Airport, Shanghai.jpg|duimnael|links|'n Maglev-trein verlaat Pudong Internasionale Lughawe]] Die Sjanghai-maglev-trein, wat in 2004 geopen is, is die eerste en die vinnigste kommersiële hoëspoed-maglev in die wêreld, met 'n maksimum werkspoed van 430&nbsp;km/h.<ref>{{cite news|last1=Hunt|first1=Hugh|title=How we can make super-fast hyperloop travel a reality|url=https://www.independent.co.uk/student/student-life/technology-gaming/how-we-can-make-super-fast-hyperloop-travel-a-reality-a7529316.html|access-date=19 January 2017|publisher=Independent|date=19 January 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170202005348/http://www.independent.co.uk/student/student-life/technology-gaming/how-we-can-make-super-fast-hyperloop-travel-a-reality-a7529316.html|archive-date=2 February 2017|url-status=live}}</ref> Die trein kan die rit van 30&nbsp;km tussen Longyang Road-stasie en Pudong Internasionale Lughawe in 7 minute 20 sekondes aflê,<ref>{{Cite web|url=http://www.gov.cn/2006-04/26/content_266848.htm|script-title=zh:上海磁悬浮列车示范运营线通过验收|website=gov.cn|date=26 April 2006|access-date=2 September 2019|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20190902035358/http://www.gov.cn/2006-04/26/content_266848.htm|archive-date=2 September 2019|url-status=live}}</ref> in vergelyking met 32 minute per Metrolyn 2<ref>{{cite news|script-title=zh:沪地铁2号线19日起末班车时间延后 部分列车直通浦东机场|url=http://sh.xinhuanet.com/2019-04/17/c_137983412.htm|access-date=2 September 2019|work=Xinhua News|date=17 April 2019|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20190902035358/http://sh.xinhuanet.com/2019-04/17/c_137983412.htm|archive-date=2 September 2019|url-status=dead}}</ref> en 30 minute per motor.<ref>{{Cite web|url=https://google.com/maps/dir/浦东国际机场+中国上海市浦东新区/龙阳路地铁站+中国上海市浦东新区世纪公园|title=Google Maps|access-date=2 September 2019}}</ref> 'n Eenrigtingkaartjie kos CN¥50 (VS$8), of CN¥40 (VS$6,40) vir diegene met vliegtuigkaartjies of openbare vervoerkaarte. 'n Retoerkaartjie kos CN¥80 (VS$12,80), en BBP-kaartjies kos dubbel die standaardtarief.<ref>{{Cite web|url=https://rainieis.tw/maglev-train|script-title=zh:上海磁浮列車 Shanghai Maglev Train 票價、時刻表、班距、轉乘資訊分享|website=rainieis.tw|date=13 December 2018|access-date=2 September 2019|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20190902083521/https://rainieis.tw/maglev-train|archive-date=2 September 2019|url-status=live}}</ref> === Paaie en snelweë === [[Lêer:Yan'an East Road Interchange, Shanghai, China (Unsplash).jpg|duimnael|links|Wisseling tussen Yan'an-hoëpad en Noord–Suid-hoëpad]] Sjanghai is 'n belangrike middelpunt van China se snelwegnetwerk. Baie nasionale snelweë (voorvoegsel met die letter G) gaan deur of eindig in Sjanghai, insluitend Jinghu Expressway (oorvleuel met Hurong Expressway), Shenhai Expressway, Hushaan Expressway, Huyu Expressway, Hukun Expressway (oorvleuel met Hangzhou Bay Ring Expressway), en Sjanghai Ringsnelweg.<ref name="expresswayshanghai">{{cite web|url=http://www.shanghai.gov.cn/nw2/nw2314/nw3766/nw3826/nw23313/u1aw478.html|script-title=zh:高速公路网|website=shanghai.gov.cn|access-date=28 August 2019|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20190828085045/http://www.shanghai.gov.cn/nw2/nw2314/nw3766/nw3826/nw23313/u1aw478.html|archive-date=28 August 2019|url-status=live}}</ref> Teen 2019 het Sjanghai 'n totaal van 12 brûe en 14 tonnels wat die Huangpu-rivier oorsteek.<ref>{{cite news|url=http://sh.sina.com.cn/news/m/2017-12-07/detail-ifyppemf5760887.shtml|date=7 December 2017|script-title=zh:上海人飞跃黄浦江历史:建14条隧道12座大桥8条轨交|access-date=28 August 2019|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20190828051031/http://sh.sina.com.cn/news/m/2017-12-07/detail-ifyppemf5760887.shtml|archive-date=28 August 2019|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.jfdaily.com/news/detail?id=96784|date=18 July 2018|script-title=zh:黄浦江上第13座大桥开始主塔施工，除了可以"走"，还有哪里与众不同？|access-date=28 August 2019|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20180718033241/https://www.jfdaily.com/news/detail?id=96784|archive-date=18 July 2018|url-status=live}}</ref> Die Sjanghai Yangtzerivierbrug is die stad se enigste brug-tonnelkompleks oor die [[Yangtze]]rivier. === Spoorpendel === Sjanghai het vier groot spoorwegstasies: Sjanghai-treinstasie, Sjanghai-Suid-treinstasie, Sjanghai-Wes-treinstasie, en Sjanghai Hongqiao-treinstasie.<ref>{{Cite web|url=http://www.mafengwo.cn/travel-news/220572.html|script-title=zh:上海有哪几个火车站，上海站是哪个站，上海有几个火车站|access-date=1 September 2019|date=2 April 2019|website=mafengwo.cn|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20190901053008/http://www.mafengwo.cn/travel-news/220572.html|archive-date=1 September 2019|url-status=live}}</ref> Almal is aan die metronetwerk gekoppel en dien as spilpunte vir die spoorwegnetwerk van China. Sjanghai het ongeveer twintig spoorlyne wat onder hierdie stad loop, wat inwoners se lewe in Sjanghai grootliks vergemaklik. === Lug en see === [[Lêer:Shanghai Pudong International Airport Interior.jpg|duimnael|regs|Binne Shanghai Pudong Internasionale Lughawe Terminaal 1]] Sjanghai is een van die grootste lugvervoerspilpunte in Asië.<ref>{{Cite web|url=https://www.asiatimes.com/2019/08/article/new-satellite-terminals-to-propel-shanghais-ascent-hold-fri-morn/|title=New satellite terminals to propel Shanghai's ascent|last=Chan|first=KG|date=15 August 2019|website=Asia Times Online|language=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190821174057/https://www.asiatimes.com/2019/08/article/new-satellite-terminals-to-propel-shanghais-ascent-hold-fri-morn/|archive-date=21 August 2019|access-date=17 November 2019}}</ref> Die stad het twee kommersiële lughawens: Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe en Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe.<ref>{{cite web|url = http://www.shanghaifocus.com/guide/Shanghai/transportation-index.html|title=Transportation|publisher=Shanghai Focus|access-date=5 Mei 2010|url-status=dead|archive-url = https://web.archive.org/web/20101230072918/http://www.shanghaifocus.com/guide/Shanghai/transportation-index.html|archive-date=30 December 2010}}</ref> Pudong Lughawe is die primêre internasionale lughawe, terwyl Hongqiao Lughawe hoofsaaklik binnelandse vlugte met kortafstand internasionale vlugte bedryf. In 2018 het Pudong 74,0 miljoen passasiers bedien en 3,8 miljoen ton vrag hanteer, wat dit die negende besigste lughawe volgens passasiersvolume en derde besigste lughawe volgens vragvolume maak.<ref name="aerodata">{{cite web|url=https://aci.aero/news/2019/03/13/preliminary-world-airport-traffic-rankings-released|title=Preliminary world airport traffic rankings released|date=13 March 2019|website=Airports Council International|access-date=12 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190910062136/https://aci.aero/news/2019/03/13/preliminary-world-airport-traffic-rankings-released/|archive-date=10 September 2019|url-status=live}}</ref> Dieselfde jaar het Hongqiao 43,6 miljoen passasiers bedien, wat dit die 19de besigste lughawe volgens passasiersvolume maak.<ref name="aerodata" /> [[Lêer:Yangshan-Port-Containers.jpg|duimnael|links|Sjanghai beskik oor die wêreld se besigste houerhawe, die ''Yangshan Port''.]] Sedert sy opening het die hawe van Sjanghai vinnig gegroei tot die grootste hawe in China.<ref>{{cite web|script-title=zh:上海：一个城市的传奇和梦想|work=Sina News |date=12 September 2006|url=http://news.sina.com.cn/c/2006-09-12/164610990261.shtml|access-date=11 Maart 2011|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20111112053622/http://news.sina.com.cn/c/2006-09-12/164610990261.shtml|archive-date=12 November 2011|url-status=live}}</ref> Yangshan-hawe is in 2005 gebou omdat die rivier nie geskik was om groot houerskepe aan te dok nie. Die hawe is met die vasteland verbind deur die 32-kilometerlange Donghai-brug. Alhoewel die hawe deur die Shanghai International Port Group onder die regering van Sjanghai bestuur word, behoort dit administratief aan Shengsi County, Zhejiang.<ref>{{cite web|script-title=zh:2017年统计用区划代码和城乡划分代码：嵊泗县|url=http://www.stats.gov.cn/tjsj/tjbz/tjyqhdmhcxhfdm/2017/33/09/330922.html|work=National Bureau of Statistics of China|access-date=7 Oktober 2019|language=zh|archive-url=https://web.archive.org/web/20190610191432/http://www.stats.gov.cn/tjsj/tjbz/tjyqhdmhcxhfdm/2017/33/09/330922.html|archive-date=10 Junie 2019|url-status=live}}</ref> Nadat dit die hawe van Singapoer in 2010 verbygesteek het,<ref>{{cite news|title=Shanghai overtakes S'pore as world's busiest port|url=http://www.straitstimes.com/BreakingNews/Singapore/Story/STIStory_621944.html|newspaper=The Straits Times|date=8 January 2011|access-date=14 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110815030034/http://www.straitstimes.com/BreakingNews/Singapore/Story/STIStory_621944.html|archive-date=15 August 2011|url-status=live}}</ref> het die hawe van Sjanghai die wêreld se besigste houerhawe geword met 'n jaarlikse TEU-vervoer van 42 miljoen in 2018.<ref name="Lloyd's2019">[https://lloydslist.maritimeintelligence.informa.com/one-hundred-container-ports-2019#comment One Hundred Ports 2019] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190826231536/https://lloydslist.maritimeintelligence.informa.com/one-hundred-container-ports-2019#comment|date=26 Augustus 2019}} Lloyd's List，2019</ref> Benewens vrag, het die hawe van Sjanghai ook 259 bootvaarte en 1,89 miljoen passasiers in 2019 hanteer. == Sport == Van 2 tot 11 Oktober 2007 het die Spesiale Olimpiese Spele Wêreld Somerspele in die stad plaasgevind. 7 000 atlete met 'n verstandelike gestremdheid het deelgeneem. In 2008 was Sjanghai besig om die infrastruktuur op allerhande plekke te verbeter, soos 'n bykomende ringpad, die bou van 'n uitgebreide metro-spoornetwerk en verbeterings aan die spoorweë en hawens. Baie aandag is ook gegee aan die voorbereidings vir die Expo 2010 wat in Sjanghai plaasgevind het. === Sokker en basketbal === [[Lêer:YaoMingoffense.jpg|duimnael|links|200px|Yao Ming is in Sjanghai gebore. Hy het sy loopbaan by die Shanghai Sharks begin.]] Sjanghai is die tuiste van verskeie sokkerspanne, insluitend twee in die Chinese Superliga: Shanghai Shenhua<ref name="绿地宣布接手申花 朱骏时代宣告终结">{{cite web|url=http://sports.163.com/14/0131/15/9JU8EDUS00051C89.html |title=绿地宣布接手申花 朱骏时代宣告终结 |publisher=sports.163.com |date=1 February 2014 |access-date=2 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140202220527/http://sports.163.com/14/0131/15/9JU8EDUS00051C89.html|archive-date=2 February 2014|url-status=live|language=zh}}</ref> en Shanghai Port.<ref>{{cite web|url=http://sports.sina.com.cn/china/j/2018-11-07/doc-ihmutuea7981747.shtml|script-title=zh:新王登基！上港终夺中超冠军 再也不是"千年老二"|archive-url=https://web.archive.org/web/20181111071905/http://sports.sina.com.cn/china/j/2018-11-07/doc-ihmutuea7981747.shtml|archive-date=11 November 2018|work=Sina Sports|date=7 November 2018|access-date=12 November 2018|language=zh|url-status=live}}</ref> China se topvlak-basketbalspan, die Shanghai Sharks van die Chinese Basketbalvereniging, het Yao Ming ontwikkel voordat hy by die Amerikaanse NBA aangesluit het.<ref>{{cite web |url=http://www.shanghaisharks.cn/ |script-title=zh:上海哔哩哔哩篮球俱乐部官方网站 |publisher=Shanghai Sharks}}</ref><ref name="yao ming">{{Cite news|last=Passa |first=Dennis |url=https://news.yahoo.com/chinese-great-yao-ming-retires-basketball-060633532.html |title=Chinese great Yao Ming retires from basketball |agency=Associated Press |publisher=Yahoo! Sports |archive-url=https://www.webcitation.org/63sdk6cAa?url=http://news.yahoo.com/chinese-great-yao-ming-retires-basketball-060633532.html |archive-date=12 December 2011 |url-status=dead }}</ref> Sjanghai se bofbalspan, die Shanghai Golden Eagles, speel in die China bofballiga.<ref>{{cite book |title=Baseball America 2007 Almanac: A Comprehensive Review of the 2006 Season|year=2007|author= Will Lingo|isbn=978-1-932391-13-8|url=https://books.google.com/books?id=ik7CkgZIitEC&pg=PA361|page=361}}</ref> === Krieket === Die Sjanghai-krieketklub dateer terug na 1858 toe die eerste aangetekende krieketwedstryd tussen 'n span Britse vlootoffisiere en 'n Sjanghai 11 gespeel is. Die klub is in 1994 weer op die been gebring deur uitgewekenes wat in die stad woon en het sedertdien tot meer as 300 lede gegroei. Die Sjanghai krieketspan het verskeie internasionale wedstryde tussen 1866 en 1948 gespeel. Met krieket wat amper nie bestaan het in die res van China nie, was hulle vir daardie tydperk die ''de facto'' Chinese nasionale krieketspan.<ref>{{cite web|url=http://shanghaicricket.com/about-us/|title=About the Shanghai Cricket Club|publisher=Shanghai Cricket Club|access-date=23 Mei 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190411205407/http://shanghaicricket.com/about-us/|archive-date=11 April 2019|url-status=live}}</ref> == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Shanghai}} * {{zh}} [http://www.shanghai.gov.cn/ Amptelike webwerf van die Munisipaliteit Sjanghai] == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Navigasie indeling Volksrepubliek China}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in die Volksrepubliek China]] oqukd5i7vk0yyzluuqosub728cbf4t6 0 31884 2513888 2513187 2022-07-21T07:47:54Z 46.211.0.215 wikitext text/x-wiki {{nuus}} {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Kijif'''<br /><small>'''Київ'''</small><br /> [[Lêer:Kyiv Montage 2016.png|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:UKR Kiev map.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:COA of Kyiv Kurovskyi.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Kyiv Kurovskyi.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Oekraïne}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Metropolitaanse Munisipaliteit''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Stad Kijif |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|50|27|N|30|31|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[6de eeu]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 839 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 179 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (1 Januarie 2021) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;962&nbsp;180<ref>{{uk}} {{cite web |url=http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2021/zb_chuselnist%202021.pdf |title=Чисельність наявного населення України |publisher=Oekraïense Staatsdiens vir Statistiek |accessdate=11 Julie 2021 |archive-date=4 November 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211104042914/http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2021/zb_chuselnist%202021.pdf |url-status=live}}</ref> |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;299/vk km |- | &nbsp;- Metropolitaanse gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;475&nbsp;000<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html |title=Major Agglomerations of the World |publisher=Citypopulation.de |date=1 Januarie 2021 |accessdate=23 September 2021 |archive-date=23 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191123050211/http://citypopulation.de/world/Agglomerations.html |url-status=live}}</ref> |- |&nbsp;'''Etniese groepe:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- [[Oekraïners]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 82,2% |- | &nbsp;- [[Russe]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 13,1% |- | &nbsp;- [[Jode]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 0,7% |- | &nbsp;- Ander | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Minder as 5% |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +2 (OET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +3 (OEST) |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Witali Klitsjko]] (BPP) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://kyivcity.gov.ua/ ''kyivcity.gov.ua''] |} '''Kijif''' ([[Oekraïens]]: Київ; [ˈkɪjiu̯], {{Audio|uk-Київ.ogg|luister}}; [[Engels]]: ''Kyiv'', ''Kiev''), voorheen '''Kiëf''' in [[Afrikaans]],<ref group="nota">Die ou naam, Kiëf, is die [[Afrikaans|verafrikaanste]] vorm van die [[Russies]]e naam, Киев ({{afk|tr.|transliterasie}}: ''Kijef''). Die [[Oekraïens]]e naam is Київ, wat in [[Engels]] ''Kyiv'' gespel word en in Afrikaans ''Kijif''. In [[Oekraïne]] self word die Engelse transliterasie gebruik.</ref> is die hoofstad van [[Oekraïne]] en die land se stad met die meeste inwoners. Dit is in Noordsentraal-Oekraïne aan die [[Dnjepr]] (Oekraïens: Dnipro) geleë. Op 1 Januarie 2021 het dit 'n bevolking van 2&nbsp;962&nbsp;180 gehad,<ref name="Number of present population of Ukraine 1 January 2021">{{cite web | url=http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2021/zb_chuselnist%202021.pdf | script-title=uk:Чисельність населення м.Києва|trans-title= Number of present population of Ukraine 1 January 2021 | publisher= UkrStat.gov.ua | language=uk | date=1 January 2021 | access-date=15 July 2021}}</ref> en dit is dus die stad in [[Europa]] met die sewende meeste inwoners.<ref>{{cite web|title=City Mayors: The 500 largest European cities (1 to 100)|url=http://www.citymayors.com/features/euro_cities1.html|website=www.citymayors.com}}</ref> Kijif is 'n belangrike nywerheids-, wetenskaps-, opvoedings- en kulturele sentrum in [[Oos-Europa]]. Dit het baie hoëtegnologiebedrywe, hoëropvoedingsinstellings en historiese landmerke. Die stad het 'n uitgebreide openbarevervoer- en infrastruktuurstelsel, insluitende die Kijifse Metro. Die stad se naam is afgelei van dié van [[Ki]], een van sy vier legendariese stigters. Gedurende sy geskiedenis het Kijif, een van die oudste stede in Oos-Europa, deur verskeie stadiums van prominensie en obskuriteit gegaan. Dit het waarskynlik reeds in die 5de eeu as 'n handelsentrum bestaan. Dit was 'n [[Slawiërs|Slawiese]] nedersetting aan die groot handelsroete tussen [[Skandinawië]] en [[Konstantinopel]], en was 'n skatpligtige van die [[Chasare]]<ref>{{cite web|url=http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/kiev|title=Kiev|work=TheFreeDictionary.com|access-date=4 July 2015}}</ref> totdat dit in die middel van die 9de eeu deur die [[Warangiërs]] ([[Wikings]]) oorgeneem is. Onder Warangiese heerskappy het dit die hoofstad geword van [[Kiëf-Roes]], die eerste Oos-Slawiese staat. In die [[Mongoolse Ryk|Mongoolse inval]] van 1240 is dit heeltemal verwoes en dit het vir die eeue daarna die grootste deel van sy invloed verloor. Dit was 'n provinsiale hoofstad van mindere belangrikheid aan die buitewyke van die gebiede wat deur magtige bure beheer is, eers die [[Groothertogdom Litaue]], toe die [[Pole|Koninkryk Pole]] en daarna die [[Russiese Ryk]].<ref name="auto">{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Kyiv|title=Kyiv – History|website=Encyclopædia Britannica|language=en|access-date=9 March 2020}}</ref> Die stad het weer floreer tydens Rusland se [[nywerheidsomwenteling]] in die laat 19de eeu. In 1918, nadat die Oekraïense Volksrepubliek sy onafhanklikheid van [[Russiese Sosialistiese Federale Sowjetrepubliek|Sowjet-Rusland]] verklaar het, het Kijif sy hoofstad geword. Van 1921 af was Kijif 'n stad in [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek|Sowjet-Oekraïne]] en van 1934 af die republiek se hoofstad. Dit is weer heeltemal verwoes in die [[Tweede Wêreldoorlog]], maar het ná die oorlog vinnig herstel en die [[Sowjetunie]] se derde grootste stad gebly. Ná die verval van die Sowjetunie en Oekraïne se onafhanklikwording in 1991 het Kijif Oekraïne se hoofstad gebly en 'n bestendige invloei van etniese Oekraïners van ander dele van die voormalige Sowjetunie beleef.<ref name="History of Ukraine">{{cite book|last=Magocsi|first=Paul Robert|title=A History of Ukraine: The Land and Its Peoples|url=https://books.google.com/books?id=Z0mKRsElYNkC&pg=PT481|edition=2de, hersien|year=2010|publisher=University of Toronto Press|isbn=978-1-4426-9879-6|page=481}}</ref> Gedurende die land se transformasie in 'n [[vryemarkekonomie]] en [[demokrasie]] het Kijif Oekraïne se grootste en rykste stad gebly. Sy nywerheidsproduksie, wat van bewapening afhanklik was, het gedaal ná die verval van die Sowjetunie, en dit het sy wetenskap en tegnologie negatief beïnvloed, maar nuwe sektore van die ekonomie, soos dienste en finansies, het Kijif help groei en geld verskaf vir die ontwikkeling van behuising en 'n stedelike infrastruktuur. Kijif het die streek in Oekraïne geword wat die meeste pro-Westers is; politieke partye wat opname in die [[Europese Unie]] voorgestaan het, het oorheers gedurende die verkiesings.<ref name="radiosvoboda.org">{{Cite web|url=https://www.radiosvoboda.org/a/24756059.html|title=Виборчі комісії фіксують перемогу опозиційних кандидатів у Києві|website=www.radiosvoboda.org}}</ref><ref name="Битва за Київ">{{cite news | url=http://kontrakty.ua/article/59790 | script-title=uk:Битва за Київ: чому посада мера вже не потрібна Кличку і чи будуть вибори взагалі | date=19 March 2013 | agency=Kontrakty | access-date=19 August 2013|language=uk}}</ref> == Geskiedenis == Die eerste bekende mense in die omgewing van Kijif het in die laat [[Steentydperk]] daar gewoon.<ref name=use>[http://leksika.com.ua/13290305/ure/kiyiv Kyiv] at Ukrainian Soviet Encyclopedia</ref> Gedurende die vroeë [[Ystertydperk]] het sekere stamme hulle om Kijif gevestig wat met gewasse en diere geboer het en handel gedryf het met die [[Skitiërs]] en antieke state aan die kus van die noordelike [[Swartsee]].<ref name="use" /> Die ontdekking van Romeinse muntstukke van die 2de tot 4de eeu dui op handelsbetrekkinge met die oostelike provinsies van die [[Romeinse Ryk]].<ref name="use" /> Die volk van die [[Zaroebintsi-kultuur]] word beskou as die direkte voorvaders van die antieke Slawiërs wat later Kijif gestig het.<ref name="use" /> Geleerdes verskil steeds oor wanneer presies die stad gestig is. Die tradisionele stigtingsdatum is 482&nbsp;n.C. en die stad het sy 1&nbsp;500ste herdenking in 1982 gevier. Volgens [[argeologie]]se data was die stigting in die 6de of 7de eeu<ref name="eob">"[https://www.britannica.com/place/Kyiv Kyiv]", [[Encyclopædia Britannica]], besoek op 9 Maart 2020.</ref><ref>Petro Tolochko, Glib Ivakin, Yaroslava Vermenych. ''[http://resource.history.org.ua/cgi-bin/eiu/history.exe?Z21ID=&I21DBN=EIU&P21DBN=EIU&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=eiu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=TRN=&S21COLORTERMS=0&S21STR=Kyiv_mst Kyiv]''. Encyclopedia of History of Ukraine.</ref> en volgens sekere navorsers eers in die laat 9de eeu.<ref>Rabinovich GA From the history of urban settlements in the eastern Slavs. In the book.: History, culture, folklore and ethnography of the Slavic peoples. M. 1968. 134.</ref> [[Lêer:Kyi, Czech, Khoryv and Lubed in der Radziwiłłchronik.jpg|duimnael|220px|links|Die legendariese Ki, Sjtsjek, Chorif en Libid in die Königsberg-kroniek.]] Daar is verskeie [[Legende|legendariese]] weergawes van die oorsprong van die stad. Volgens een in die ''[[Primêre Kroniek]]'' het die lede van 'n Slawiese stam die [[Polane|Oos-Poljane]] – die broers Ki (die oudste, na wie die stad genoem is), Sjtsjek en Chorif en hulle suster, Libid – die stad gestig.<ref name="use" /> Volgens 'n ander het die apostel [[Andreas (apostel)|Andreas]] in die 1ste eeu deur die gebied gereis. Waar die stad nou is, het hy 'n [[Christelike kruis|kruis]] opgerig en 'n kerk is later daar gebou. Sedert die [[Middeleeue]] het 'n beeld van die aartsengel [[Migael (aartsengel)|Migael]] die stad en die hertogdom verteenwoordig. [[Lêer:Pál Vágó (1853-1928) painter The Hungarian at Kiev (1896-99).jpg|duimnael|220px|links|[[Hongare]] in Kijif in 830, tydens die tyd van die Kanaat van Roes.]] Daar is min historiese bewyse van die tyd waarin die stad gestig is. Verspreide Slawiese nedersettings het van die 6de eeu af in die gebied voorgekom, maar dit is onduidelik of enige van hulle later in die stad ontwikkel het. Een van die nedersettings was Azagarium, wat volgens sommige historici die voorloper van Kijif was.<ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books/about/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%B8%D0%B5%D0%B2.html?id=YWg2ywEACAAJ|title=Римский Киев: или Castrum Azagarium на Киево-Подоле|first=Борис|last=Ерофалов-Пилипчак|date=22 February 2019|publisher=A+C|via=Google Books}}</ref> 'n Ander naam vir Kijif, waarvan die oorsprong onbekend is, was Sambat, wat blykbaar iets met die [[Chasare|Chasaarse Ryk]] te doen gehad het. Volgens die ''Primêre Kroniek'' het die inwoners van Kijif aan [[Askold]] gesê: "Daar was drie broers, Ki, Sjtsjek en Chorif. Hulle het dié stad gestig en gesterf, en nou bly ons hier en betaal belasting aan hulle familie die Chasare". In sy boek ''De Administrando Imperio'' noem [[Konstantyn VII van Bisantium|Konstantyn Porphyrogennetos]] 'n karavaan van klein vragbote wat jaarliks byeengekom het en skryf: "Hulle het met die rivier Djepr afgevaar en byeengekom by Kijif (Kioava), ook genoem Sambatas."<ref>Sigfús Blöndal. "[https://books.google.com/books?id=vFRug14ui7gC&pg=PA9&lpg=PA9&dq=de+administrando+imperio+Kioava&source=bl&ots=Wnsq6ePXjd&sig=ACfU3U0q7AqEvpTy7StBDeqXxKsRj5Ee3A&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj0ooe3rYjqAhVwQjABHfbIBRsQ6AEwAXoECAkQAQ#v=onepage&q=de%20administrando%20imperio%20Kioava&f=false The Varangians of Byzantium]".</ref> Die ''Primêre Kroniek'' lui dat [[Askold en Dir]] in 'n stadium in die 9de of 10de eeu oor Kijif regeer het. Hulle was dalk van Wikingafkoms. Hulle is in 882 deur [[Oleg van Kiëf|Oleg van Nowgorod]] vermoor, maar volgens sommige historici, soos Omeljan Pritsak en Constantine Zuckerman, het die Chasaarse heerskappy tot so laat as die 920's geduur. Ander historici glo [[Hongare|Magjaarse]] stamme het tussen 840 en 878 oor die stad regeer, voordat hulle saam met sommige Chasaarse stamme na die [[Pannoniese Laagvlakte|Karpatebekken]] migreer het. Die ''Primêre Kroniek'' noem ook dat Hongare deur Kijif beweeg het. Tot vandag is daar 'n plek in Oekraïne met die naam Угорське урочище (''Oehorske oerotsjisjtsje'', "Hongaarse Plek"),<ref>[https://pechersk.kyivcity.gov.ua/content/mennyu-1.html History]. Pechersk Raion in the Kiev City.</ref> wat beter bekend is as "Askold se Graf". Volgens die bogenoemde geleerdes is die fort in Kijif in 840 klaar gebou onder die leierskap van Keő (Keve), Csák, en Geréb, drie broers, moontlik lede van die Tardjanstam. Dié drie name is in die ''Primêre Kroniek'' Ki, Sjtsjek en Chorif. Hulle was dalk nie van Slawiese oorsprong nie, want Russiese historici het nog altyd gesukkel om rekenskap te gee van hulle betekenis en oorsprong. Volgens die Hongaarse historikus Viktor Padányi is hulle name in die 12de eeu in die Kijifse kroniek ingevoeg en is hulle geïdentifiseer as Oudrussiese mitologiese helde.<ref>dr. Viktor Padányi – Dentu-Magyaria p. 325, voetnoot 15</ref> Die stad Kijif was geleë aan die handelsroete tussen die Warangiërs en [[Grieke]]. In 968 het die [[Nomade|nomadiese]] Petsjenege Kijif aangeval en beset.<ref>{{cite web|url= http://www.geocities.com/egfroth1/Pechenegs |title= The Pechenegs |access-date= 27 October 2009 |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20091027115640/http://www.geocities.com/egfroth1/Pechenegs |archive-date= 27 October 2009|first1= Steven |last1= Lowe |first2= Dmitriy V. |last2= Ryaboy}}</ref> Teen 1000&nbsp;n.C. het die stad 45&nbsp;000 inwoners gehad.<ref>{{cite book|author1=Paul M. HOHENBERG|author2=Lynn Hollen Lees|author3=Paul M Hohenberg|title=The Making of Urban Europe, 1000–1994|url=https://books.google.com/books?id=-fm0wWa_L80C&pg=PA10|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-03873-8|page=10}}</ref> In Maart 1169 het grootprins [[Andrei Bogoljoebski]] van [[Wladimir-Soezdal]] Kijif verwoes, waarna net ruïnes van die ou stad oor was.<ref>{{Cite book|last=Plokhy |first=Serhii |year=2006 |title=The Origins of the Slavic Nations |page=42 |url =http://shron.chtyvo.org.ua/Plokhii_Serhii/The_Origins_of_the_Slavic_Nations_Premodern_Identities_in_Russia_Ukraine_and_Belarus__en.pdf |publisher=Cambridge University Press |url-status=dead |archive-url =https://web.archive.org/web/20170329135435/http://shron.chtyvo.org.ua/Plokhii_Serhii/The_Origins_of_the_Slavic_Nations_Premodern_Identities_in_Russia_Ukraine_and_Belarus__en.pdf |archive-date=29 March 2017|isbn=978-0-521-86403-9}}</ref><ref>{{Cite book|last=Martin |first=Janet L. B. |year=2004 |orig-year=1986 |title=Treasure of the Land of Darkness: The Fur Trade and Its Significance for Medieval Russia |location=Cambridge, England |publisher=Cambridge University Press |page=127 |isbn=978-0-521-54811-3 |doi=10.1017/CBO9780511523199}}</ref> Hy het baie godsdienskunswerke, onder meer die ikoon ''Teotokos van Wladimir'', uit die nabygeleë Wisjhorod verwyder.<ref>Janet Martin, ''Medieval Russia:980–1584'', (Cambridge University Press, 1996), 100.</ref> In 1203 het prins Rjoerik Rostislawitsj en sy Kiptsjak-bondgenote Kijif binnegeval en afgebrand. In die 1230's is die stad verskeie kere deur verskillende Roes-prinse binnegeval en verwoes. Die stad het nog nie van dié aanvalle herstel nie toe die Mongole onder [[Batoe Khan]] dit in 1240 heeltemal verwoes.<ref>[https://archive.today/20120530043944/https://tspace.library.utoronto.ca/citd/RussianHeritage/4.PEAS/4.L/12.III.5.html The Destruction of Kiev], University of Toronto Research Repository</ref> [[Lêer:Lebedev baptism.jpg|duimnael|220px|''Die Doop van die Kijifse inwoners'', 'n skildery deur Klawdi Ljebedef.]] [[Lêer:Pic I V Ivasiuk Mykola Bohdan Khmelnytskys Entry to Kyiv.jpg|duimnael|220px|Die [[Kosak]] Bohdan Chmelnitski gaan Kijif binne ná die Chmelnitski-opstand teen Poolse oorheersing. Skildery deur Mikola Iwasjoek.]] Dié gebeure het 'n groot invloed op die toekoms van die stad en die Oos-Slawiese beskawing gehad. Voor Bogoljoebski se aanval het Kijif 'n reputasie gehad as een van die grootste stede in die wêreld, met 'n inwonertal van meer as 100&nbsp;000 aan die begin van die 12de eeu.<ref>{{Cite book|author=Orest Subtelny|title=Ukraine. A History. &#91;Illustr.&#93; (Repr.)|url=https://books.google.com/books?id=mRE9AAAAIAAJ&pg=PA38|year=1989|publisher=CUP Archive|page=38}}</ref> In die vroeë 1320's het 'n [[Litaue|Litause]] leër onder groothertog [[Gediminas]] 'n Slawiese leër onder Stanislaf van Kiëf verslaan en die stad verower. Die [[Tatare]], wat ook aanspraak op Kijif gemaak het, het in 1324–1325 vergeldingstappe geneem. Hoewel Kijif toe deur 'n Litause prins regeer is, moes die stad heffings aan die [[Goue Horde]] betaal. Eindelik het die groothertog van Litaue, [[Algirdas]], Kijif en die omringende gebiede by die [[Groothertogdom Litaue]] ingelyf.<ref>Jones, Michael (2000). ''The New Cambridge Medieval History, Volume 6, c.1300–c.1415''. Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-36290-0}}</ref> In 1482 het die [[Krim-Tatare]] 'n groot deel van Kijif afgebrand.<ref>Jerzy Lukowski, W. H. Zawadzki (2006). ''[https://books.google.com/books?id=HMylRh-wHWEC A concise history of Poland]''. Cambridge University Press. p.53. {{ISBN|0-521-61857-6}}</ref> Met die Unie van Lublin van 1569, toe die [[Pools-Litause Gemenebes]] gestig is, is die Litaus beheerde grondgebied van Kijif oorgedra van die Groothertogdom Litaue na die Koninkryk Pole.<ref>Davies, Norman (1982). ''God's Playground: A History of Poland, Vol. 1: The Origins to 1795''. Columbia University Press. {{ISBN|978-0-231-05351-8}}</ref> Russiese troepe het Kijif sedert die Verdrag van Perejaslaf beset en in 1667 het die stad deel van die [[Tsaredom Rusland]] geword, met 'n mate van outonomie. In die [[Russiese Ryk]] was Kijif 'n hoofsaaklik [[Christelike]] sentrum, wat pelgrims gelok het, en die wieg van baie van die ryk se belangrikste godsdiensfigure, maar tot in die 19de eeu was die stad van mindere kommersiële belang. Ná 'n geleidelike afname in Oekraïne se outonomie is Kijif in die 19de eeu toenemend gerussifiseer deur middel van Russiese immigrasie, administratiewe optrede en sosiale modernisering. Aan die begin van die 20ste eeu het die [[Russies]]sprekende deel van die bevolking die middestad oorheers, terwyl die laer klasse aan die buitewyke gewoon en in 'n mate die Oekraïense volkskultuur behou het. [[Lêer:Kiev downtown.jpg|duimnael|220px|links|Kijif in die laat 19de eeu.]] Gedurende die Russiese nywerheidsomwenteling in die laat 19de eeu het Kijif 'n belangrike handels- en vervoersentrum van die Russiese Ryk geword. Dit het gespesialiseer in suiker- en graanuitvoer per spoorlyn en op die Dnjepr. Teen 1900 het die stad ook 'n belangrike nywerheidsentrum geword en het dit 'n inwonertal van 250&nbsp;000 gehad. Landmarke uit dié tydperk sluit in die spoorweginfrastruktuur, die stigting van talle opvoedings- en kultuurgeriewe en [[Argitektuur|argitektoniese]] [[monument]]e, hoofsaaklik handelsgeoriënteerd. In 1892 is die eerste [[trem]]lyn in die Russiese Ryk in Kijif in gebruik geneem (die derde in die wêreld). Kijif het floreer gedurende die Russiese nywerheidsomwenteling van die laat 19de eeu en het die derde belangrikste stad van die Russiese Ryk geword, asook die grootste handelsentrum in die suidweste. In die onstuimige tydperk ná die [[Russiese Rewolusie (1917)|Russiese Rewolusie van 1917]] het Kijif die hoofstad geword van verskeie opeenvolgende state en was dit midde-in verskeie konflikte: die [[Eerste Wêreldoorlog]], waartydens Duitse soldate dit van 2 Maart 1918 tot November 1918 beset het, die Russiese Burgeroorlog van 1917 tot 1922 en die Pools-Sowjetoorlog van 1919–1921. In die laaste drie maande van 1919 is Kijif af en aan deur die [[Wit Leër]] beheer. Beheer oor Kijif het van die einde van 1918 tot in Augustus 1920 16 keer verander.<ref>{{cite book |title= Walking Since Daybreak|url= https://archive.org/details/walkingsincedayb0000ekst|url-access= registration|last= Eksteins|first= Modris|year= 1999|publisher= Houghton Mifflin|isbn= 0-618-08231-X|page= [https://archive.org/details/walkingsincedayb0000ekst/page/87 87]}}</ref> Van 1921 tot 1991 was die stad deel van die [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek]], wat in 1922 'n stigerstaat van die [[Sowjetunie]] was. Die belangrikste gebeure wat tussen die twee wêreldoorloë in Sowjet-Oekraïne plaasgevind het, het alles Kijif geraak: die Oekraïnifikasie van die 1920's sowel as die migrasie van die plattelandse [[Oekraïens]]sprekende bevolking het die [[Russies]]sprekende stad verander in 'n Oekraïenssprekende sentrum en het die Oekraïense kultuurlewe in die stad 'n hupstoot gegee; die Sowjetse industrialisasie wat laat in die 1920's begin het, het die stad (voorheen 'n sentrum van handel en godsdiens) omskep in 'n groot nywerheids-, tegnologiese en wetenskaplike sentrum; die Groot Hongersnood van 1932-'33 het 'n groot deel van die migrantebevolking wat nie vir rantsoenkaarte geregistreer was nie, verwoes; en [[Josef Stalin]] se [[Groot Suiwering]] van 1937-'38 het amper die stad se [[intelligentsia]] uitgewis.<ref name="Brama">{{cite web |url= http://www.brama.com/ukraine/history/terror/index.html |title= The Great Purge under Stalin 1937–38 |publisher= brama.com |access-date= 14 January 2010}}</ref><ref name="Figes">Orlando Figes, ''The Whisperers: Private Life in Stalin's Russia'', 2007, {{ISBN|0805074619}}, pages 227–315.</ref><ref name="Social Catastrophe">Robert Gellately, ''Lenin, Stalin, and Hitler: The Age of Social Catastrophe'' (Knopf, 2007: {{ISBN|1-4000-4005-1}}), 720 bladsye.</ref> In 1934 het Kijif die hoofstad van Sowjet-Oekraïne geword. Die stad het weer floreer in die jare van die Sowjet-industrialisasie terwyl sy inwonertal vinnig gegroei en baie nywerheidsreuse gestig is, waarvan sommige vandag nog bestaan. [[Lêer:Ruined Kiev in WWII.jpg|duimnael|220px|Die ruïnes van Kijif tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]].]] In die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die stad weer erg beskadig, en [[Nazi-Duitsland]] het dit van 19 September 1941 tot 6 November 1943 beset. Magte van die [[Spilmoondhede]] het meer as 600&nbsp;000 Sowjetsoldate gevange geneem in die Slag van Kiëf in 1941, waarin die stad omsingel is. Die meeste het nie lewend teruggekeer nie.<ref>Daniel Goldhagen, ''Hitler's Willing Executioners'' (p. 290) – "2.8&nbsp;million young, healthy Soviet POWs" killed by the Germans, "mainly by starvation... in less than eight months" of 1941–42, before "the decimation of Soviet POWs... was stopped" and the Germans "began to use them as laborers".</ref> Kort nadat die Wehrmacht die stad oorgeneem het, het 'n span [[FSB#Van die Tsjeka tot die FSB|NKWD]]-offisiere wat weggekruip het die meeste geboue aan die hoofstraat, Chresjtsjatik, wat deur Duitse militêre en burgerlike owerhede beset is, met [[dinamiet]] opgeblaas. Die geboue het dae lank gebrand en 25&nbsp;000 mense is dakloos gelaat. Die Duitsers het, na bewering in reaksie op die NKWD se optrede, die plaaslike [[Jode]] (byna 34&nbsp;000)<ref>{{Cite web|title= Babi Yar |website= Jewish Virtual Library |date= 2012 |url= https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Holocaust/babiyar.html}}</ref> bymekaargemaak en hulle op 29 en 30 September 1941 by [[Babin Jar]] in Kijif uitgemoor.<ref>Andy Dougan, ''Dynamo: Triumph and Tragedy in Nazi-Occupied Kiev'' (Globe Pequot, 2004: {{ISBN|1-59228-467-1}}), p. 83.</ref> In die daaropvolgende maande is nog duisende na Babin Jar geneem en geskiet. Die Duitsers het na raming meer as 100&nbsp;000 mense van verskillende [[etniese groep]]e, meestal burgerlikes, in die oorlog by Babin Jar vermoor.<ref>{{Cite web|publisher= United States Holocaust Memorial Museum|url= https://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005421|title= Kiev and Babi Yar |website= Holocaust Encyclopedia}}</ref> Kijif het ná die oorlog ekonomies herstel en weer die derde belangrikste stad in die Sowjetunie geword. Die [[Tsjernobil-kernramp|kernramp by Tsjernobil]] (nou [[Tsjornobil]]) in 1986 het net 100&nbsp;km noord van die stad plaasgevind. Die suidewind het egter die meeste [[Radioaktiwiteit|radioaktiewe]] afval weg van Kijif gewaai. Met die verbrokkeling van die Sowjetunie het die Oekraïense parlement, die Werchowna Rada, die Oekraïne op 24 Augustus 1991 in die stad onafhanklik verklaar. In 2004-'05 was die stad die verhoog van die grootste post-Sowjetse openbare demonstrasies tot in daardie tyd, uit ondersteuning van die [[Oranje Rewolusie]]. Van November 2013 tot Februarie 2014 was Sentraal-Kijif die belangriste terrein van [[Euromaidan]]. Kijif was een van die gasheerstede tydens die [[Europese Sokkerkampioenskap 2012]] wat Oekraïne en [[Pole]] saam aangebied het. == Omgewing == === Geografie === [[Lêer:Kyiv, Ukraine ESA22370890 (cropped).jpeg|duimnael|220px|'n Satellietbeeld van Kijif en die Dnjepr.]] Kijif is [[geografie]]s geleë aan die grens van die [[ekologie]]se sone Polesië-woudland, wat deel is van die Europese gemengdewoudgebied en die Oos-Europese woudsteppebioom. Die stad se unieke landskap onderskei dit egter van die omringende gebied. Kijif is heeltemal deur die [[Kijif-oblast]] omring. Kijif was aanvanklik aan die westeroewer van die [[Dnjepr]] geleë, maar lê nou weerskante van die rivier. Die Dnjepr vloei suidwaarts deur die stad na die [[Swartsee]]. Die ouer en hoër westelike deel van die stad lê op verskeie woudagtige heuwels, die Kijif-heuwels, met ravyne en klein riviere. Kijif is deel van die groter Dnjepr-hoogland wat aan die westeroewer van die Dnjepr lê en bydra tot die stad se hoogtewisseling. Die noordelike buitewyke van die stad grens aan die Polesiese Laagland. Kijif het eers teen die 20ste eeu uitgebrei tot in die Dnjepr-laagland aan die linkeroewer (in die ooste). Dié gebied word dan ook die Linkeroewer (Oekraïens: Лівий берег, ''Liwi bereh'') genoem. In die stad vorm die Dnjepr verskeie sytakke, eilande en hawens. Die stad lê naby die mond van die [[Desna]]rivier en die Kijif-reservoir in die noorde, en die Kanif-reservoir in die suide. Beide die Dnjepr- en Desnarivier is by Kijif bevaarbaar, hoewel dit beperk word deur skeepvaartsluise en vriesing in die winter. Daar is altesaam 448 oop watermassas binne die grense van Kijif, wat insluit die Dnjepr self, sy reservoirs en verskeie klein riviere, en talle natuurlike en kunsmatige mere. Dit beslaan 7&nbsp;949 hektaar. Daar is ook 16 ontwikkelde strande en 35 ontspanningsterreine naby water. In sommige watermassas kan nie geswem word nie.<ref>{{cite web |url=https://kyivcity.gov.ua/news/u_kiyevi_bilya_vodoym_vidkrito_32_zoni_dlya_vidpochinku_z_yakikh_12__iz_mozhlivistyu_kupannya/ |website=kyivcity.gov.ua |title=У Києві біля водойм відкрито 32 зони для відпочинку, з яких 12 – із можливістю купання |publisher=Kyivcity.gov.ua |language=uk |date=19 June 2020 |access-date=12 October 2020 |archive-date=9 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809002809/https://kyivcity.gov.ua/news/u_kiyevi_bilya_vodoym_vidkrito_32_zoni_dlya_vidpochinku_z_yakikh_12__iz_mozhlivistyu_kupannya/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.pravda.com.ua/news/2020/06/19/7256376/ |website=pravda.com.ua |title=У Кличка розповіли, де в Києві можна купатися, а де тільки засмагати. Список |publisher=Pravda.com.ua |language=uk |date=19 June 2020 |access-date=12 October 2020 |archive-date=24 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200624083402/https://www.pravda.com.ua/news/2020/06/19/7256376/ |url-status=live }}</ref> Volgens die evaluasie van die [[VN]] in 2011 is daar geen gevaar van [[natuurramp]]e in Kijif en sy metropolitaanse gebied nie.<ref name="UN Urban agglomerations types of natural risks">{{cite web|url=http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F23-City_Risk_Natural-Disasters.xls |title=Urban agglomerations with 750,000 inhabitants or more in 2011 and types of natural risks |publisher=United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division |date=April 2012 |access-date=1 September 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006152606/http://esa.un.org/unpd/wup/CD-ROM/WUP2011-F23-City_Risk_Natural-Disasters.xls |archive-date=6 October 2014 }}</ref> {{Panorama|Панорама Правого берега.jpg|1500px|<center> 'n Panoramiese uitsig oor die regteroewer van Kijif, waar die middestad geleë is (Mei 2011).</center>}} === Klimaat === Kijif het 'n humiede kontinentale klimaat met warm somers ([[Köppen-klimaatklassifikasie|Köppen]] ''Dfb'').<ref>{{cite journal| last =Kottek| first =M.| author2 =J. Grieser| author3 =C. Beck| author4 =B. Rudolf| author5 =F. Rubel| title =World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated| journal =Meteorol. Z.| volume =15| pages =259–263| url =http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf| doi =10.1127/0941-2948/2006/0130| year =2006| issue =3| bibcode =2006MetZe..15..259K| access-date =24 August 2012| archive-date =9 February 2012| archive-url =https://www.webcitation.org/65K1LGXB2?url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf| url-status =live}}</ref> Die warmste maande is Junie, Julie en Augustus, met gemiddelde temperature van 13,8 tot {{nowrap|24,8 °C}}. Die koudste maande is Desember, Januarie en Februarie, met gemiddelde temperature van {{nowrap|-4,6}} tot {{nowrap|-1,1 °C}}. Die hoogste temperatuur wat nog in die stad gemeet is, was {{nowrap|39,4 °C}} op 30 Julie 1936.<ref name=extremes1>{{cite web |url=http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?lang=en&fn=k_klimat&f=kyiv |title=ЦГО Кліматичні дані по м.Києву |website=cgo-sreznevskyi.kyiv.ua |publisher=Central Observatory for Geophysics |language=uk |access-date=12 October 2020 |archive-date=18 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200418123950/http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?lang=en&fn=k_klimat&f=kyiv |url-status=live }}</ref><ref name=extremes2>{{cite web |url=http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?dv=klimat-rekords/ |title=ЦГО Кліматичні рекорди |website=cgo-sreznevskyi.kyiv.ua |publisher=Central Observatory for Geophysics |language=uk |access-date=12 October 2020 |archive-date=31 March 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200331222524/http://cgo-sreznevskyi.kyiv.ua/index.php?dv=klimat-rekords%2F |url-status=live }}</ref> Die koudste temperatuur was {{nowrap|-32,9 °C}} op 11 Januarie 1951.<ref name="extremes1" /><ref name="extremes2" /> {{Tabel weergemiddeldes | locatie= Kijif (1991–2020) | jan_gem_max = -0.8 | feb_gem_max = 0.7 | mrt_gem_max = 6.5 | apr_gem_max = 15.0 | mei_gem_max = 21.1 | jun_gem_max = 24.6 | jul_gem_max = 26.5 | aug_gem_max = 25.9 | sep_gem_max = 20.0 | okt_gem_max = 12.9 | nov_gem_max = 5.3 | dec_gem_max = 0.5 | jaar_gem_max = 13.2 | jan_gem = −3.2 | feb_gem = −2.3 | mrt_gem = 2.5 | apr_gem = 10.0 | mei_gem = 15.8 | jun_gem = 19.5 | jul_gem = 21.3 | aug_gem = 20.5 | sep_gem = 14.9 | okt_gem = 8.6 | nov_gem = 2.6 | dec_gem = -1.8 | jaar_gem = 9.0 | jan_gem_min = -5.5 | feb_gem_min = -5.0 | mrt_gem_min = -0.8 | apr_gem_min = 5.7 | mei_gem_min = 10.9 | jun_gem_min = 14.8 | jul_gem_min = 16.7 | aug_gem_min = 15.7 | sep_gem_min = 10.6 | okt_gem_min = 5.1 | nov_gem_min = 0.4 | dec_gem_min = -3.9 | jaar_gem_min = 5.4 | precipitation colour = green | jan_gem_ns = 38 | feb_gem_ns = 40 | mrt_gem_ns = 40 | apr_gem_ns = 42 | mei_gem_ns = 65 | jun_gem_ns = 73 | jul_gem_ns = 68 | aug_gem_ns = 56 | sep_gem_ns = 57 | okt_gem_ns = 46 | nov_gem_ns = 46 | dec_gem_ns = 47 | jaar_gem_ns = 618 | rdjan = 8 | rdfeb = 7 | rdmrt = 9 | rdapr = 13 | rdmei = 14 | rdjun = 15 | rdjul = 14 | rdaug = 11 | rdsep = 14 | rdokt = 12 | rdnov = 12 | rddec = 9 | rdjaar = 138 | lvjan = 82.7 | lvfeb = 80.1 | lvmrt = 74.0 | lvapr = 64.3 | lvmei = 62.0 | lvjun = 67.5 | lvjul = 68.3 | lvaug = 66.9 | lvsep = 73.5 | lvokt = 77.4 | lvnov = 84.6 | lvdec = 85.6 | lvjaar = 73.9 |bron = Pogoda.ru.net,<ref name="pogoda">{{cite web | archive-url = https://web.archive.org/web/20191213141910/http://www.pogodaiklimat.ru/climate/33345.htm | archive-date = 13 December 2019 | url = http://www.pogodaiklimat.ru/climate/33345.htm | title = Weather and Climate – The Climate of Kiev | publisher = Weather and Climate (Погода и климат) | access-date = 8 November 2021 | language = ru}}</ref> World Meteorological Organization (humiditeit 1981–2010)<ref name=WMOCLINO>{{cite web | archive-url = https://web.archive.org/web/20210717143555/https://www.ncei.noaa.gov/pub/data/normals/WMO/1981-2010/RA-VI/Ukraine/12.6.%20WMO_Normals_Excel_Template%20%282%29.xls | archive-date = 17 July 2021 | url = https://www.ncei.noaa.gov/pub/data/normals/WMO/1981-2010/RA-VI/Ukraine/12.6.%20WMO_Normals_Excel_Template%20(2).xls | title = World Meteorological Organization Climate Normals for 1981–2010 | publisher = World Meteorological Organization | access-date = 17 July 2021}}</ref> }} == Demografie == Volgens die amptelike registrasiestatistieke was daar in Julie 2013 altesaam 2&nbsp;847&nbsp;200 inwoners in Kijif.<ref name="Kiev statistical report">{{cite web | url=http://kyiv.ukrstat.gov.ua/p.php3?c=527 | script-title=uk:Чисельність населення м.Києва | trans-title=Population of Kyiv city | publisher=UkrStat.gov.ua | language=uk | date=1 November 2015 | access-date=9 January 2016 | archive-date=9 October 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20201009112619/http://kyiv.ukrstat.gov.ua/p.php3?c=527 | url-status=live }}</ref> === Historiese bevolking === {{Historical populations |state=collapsed |shading=on |10xx|100000 |1647|15000 |1666|10000 |1763|42000 |1797|19000 |1835|36500 |1845|50000 |1856|56000 |1865|71300 |1874|127500 |1884|154500 |1897|247700 |1905|450000 |1909|468000 |1912|442000 |1914|626300 |1917|430500 |1919|544000 |1922|366000 |1923|413000 |1926|513000 |1930|578000 |1940|930000 |1943|180000 |1956|991000 |1959|1104300 |1965|1367200 |1970|1632000 |1975|1947000 |1980|2191500 |1985|2461000 |1991|2593400 |1996|2637900 |2000|2615300 |2005|2596400 |2010|2786518 |2015|2890432 |footnote=Op 1 Januarie van 'n spesifieke jaar.<ref>{{Cite book|editor-last1=Vilenchuk|editor-first1=S.R.|editor-last2=Yatsuk|editor-first2=T.B.|title=Kyiv Statistical Yearbook for 2008|location=Kiev|publisher=Vydavnytstvo Konsultant LLC|year=2009|page=213|isbn=978-966-8459-28-3}}</ref><ref>{{Cite book|last1=Kudritskiy|first1=A. V.|title=KIEV entsiklopedicheskiy spravochnik|location=Kiev|publisher=Glavnaya redaktsia Ukrainskoy Sovetskoy Entsiklopedii|year=1982|page=30}}</ref> }} Volgens die Oekraïense [[sensus]] van 2001 was die inwonertal in dié jaar 2&nbsp;611&nbsp;300.<ref name="population">[https://web.archive.org/web/20100820175437/http://www.ukrcensus.gov.ua/eng/regions/reg_mkyiv/ Ukrcensus.gov.ua – Kyiv city] Besoek op 4 Augustus 2007. Estimates based on the amount of bakery products sold in the city (thus including temporary visitors and commuters) suggest a minimum of 3.5&nbsp;million. "[http://www.korrespondent.net/main/194785 There are up to 1.5 mln undercounted residents in Kiev] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081202214728/http://www.korrespondent.net/main/194785 |date=2 December 2008 }}", ''Korrespondent'', 15 June 2005 {{in lang|ru}}</ref> Volgens die sensus was daar 1&nbsp;393&nbsp;000 (53,3%) vroue en 1&nbsp;219&nbsp;000 (46,7%) mans. In vergelyking met die vorige sensus van 1989 kan die neiging van veroudering in die land gesien word, terwyl dit in Kijif gedeeltelik gekeer is deur die invloei van migrante van 'n werkersouderdom. Sowat 1&nbsp;069&nbsp;700 mense het 'n hoër opvoeding gehad of hulle sekondêre opvoeding voltooi: 'n aansienlike toename van 21,7% sedert 1989. === Etniese samestelling === Volgens die sensusdata van 2001 het mense van meer as 130 nasionaliteite en etniese groepe in Kijif gewoon. [[Oekraïners]] was die meeste teen 2&nbsp;110&nbsp;800 mense, of 82,2% van die inwoners. [[Russe]] het 337&nbsp;300 (13,1%), uitgemaak, [[Jode]] 17&nbsp;900 (0,7%), [[Belarusse]] 16&nbsp;500 (0,6%), [[Pole]] 6&nbsp;900 (0,3%), [[Armeniërs]] 4&nbsp;900 (0,2%), [[Azerbeidjanners]] 2&nbsp;600 (0,1%), [[Tatare]] 2&nbsp;500 (0,1%), [[Georgiërs]] 2&nbsp;400 (0,1%) en [[Moldowiërs]] 1&nbsp;900 (0,1%). Volgens 'n studie van 2015 deur die International Republican Institute van Amerika was 94% van Kijif se inwoners etniese Oekraïners en 5% etniese Russe.<ref name="iri1">{{cite journal|title=Ukrainian Municipal Survey, March 2–20 2015|journal=IRI|url=http://www.iri.org/sites/default/files/wysiwyg/2015-05-19_ukraine_national_municipal_survey_march_2-20_2015.pdf|access-date=27 May 2015|archive-date=19 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019081334/http://www.iri.org/sites/default/files/wysiwyg/2015-05-19_ukraine_national_municipal_survey_march_2-20_2015.pdf|url-status=live}}</ref> Die meeste van die stad se nie-Slawiese inwoners was Tatare, volke van die [[Kaukasus]] en ander volke van die voormalige Sowjetunie. === Taal === [[Oekraïens]] en [[Russies]] word albei algemeen in die stad gepraat; sowat 75% van Kijif se inwoners het in die sensus van 2001 Oekraïens as hulle moedertaal aangegee en sowat 25% Russies.<ref name="CensusKiev">According to the official 2001 census data: {{cite web|title=Всеукраїнський перепис населення 2001 {{!}} Результати {{!}} Основні підсумки {{!}} Національний склад населення {{!}} місто Киів|url=http://ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/city_kyiv/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091214013239/http://ukrcensus.gov.ua/results/general/nationality/city_kyiv/|archive-date=14 December 2009|access-date=14 January 2010|publisher=ukrcensus.gov.ua|lang=uk}} {{cite web|title=Всеукраїнський перепис населення 2001 {{!}} Результати {{!}} Основні підсумки {{!}} Мовний склад населення {{!}} місто Київ|url=http://ukrcensus.gov.ua/results/general/language/city_kyiv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100125152423/http://www.ukrcensus.gov.ua/results/general/language/city_kyiv|archive-date=25 January 2010|access-date=14 January 2010|publisher=ukrcensus.gov.ua|lang=uk}}</ref> Volgens 'n opname in 2006 word Oekraïens in 23% van Kijifse huise gepraat, Russies in 52% en albei in 24%.<ref name="ZerkaloKiev">"Kiev: the city, its residents, problems of today, wishes for tomorrow", ''Zerkalo Nedeli'', 29 April – 12 Mei 2006. [http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/596/53322/ in Russian]. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070217114918/http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/596/53322/|date=17 February 2007}}, [http://www.zn.kiev.ua/ie/show/596/53322/ in Ukrainian] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070217114918/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/596/53322/|date=17 February 2007}}</ref> === Jode === Die [[Jode]] van Kijif word in 'n brief uit die 10de eeu die eerste keer genoem. Die Joodse bevolking het tot in die 19de eeu relatief klein gebly.<ref name="jewishvirtuallibrary.org">{{Cite web|url=https://www.jewishvirtuallibrary.org/kiev|title=Kiev|website=www.jewishvirtuallibrary.org|access-date=24 May 2019|archive-date=18 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160818163132/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0012_0_11117.html|url-status=live}}</ref> 'n Reeks [[pogrom]]s is in 1882 uitgevoer en nog een in 1905. Aan die vooraand van die Eerste Wêreldoorlog was die stad se Joodse bevolking meer as 81&nbsp;000.<ref>{{cite web |title=The Jewish Community of Kiev |url=https://dbs.bh.org.il/place/kiev |publisher=The Museum of the Jewish People at Beit Hatfutsot |access-date=1 August 2019 |archive-date=13 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221401/https://dbs.bh.org.il/place/kiev |url-status=live }}</ref> In 1939 was daar sowat 224&nbsp;000 Jode in Kijif,<ref name="jewishvirtuallibrary.org" /> van wie sommige uit die stad gevlug het voor die Duitse inval van die Sowjetunie, wat in Junie 1941 begin het. Op 29 en 30 September 1941 is byna 34&nbsp;000 Kijifse Jode by Babi Jar vermoor.<ref>{{cite encyclopedia|url=http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005421|title=Kiev and Babi Yar|encyclopedia=Holocaust Encyclopedia|publisher=United States Holocaust Memorial Museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20070103133722/http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005421|archive-date=3 January 2007}}</ref><ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of the Holocaust, vol. 1|last=Gutman|first=Israel|publisher=Macmillan|year=1990|pages=133–6}}</ref> Jode het aan die einde van die oorlog na Kijif begin terugkeer, maar in September 1945 was daar nog 'n pogrom.<ref>{{cite web |url=http://www.quest-cdecjournal.it/focus.php?id=212 |title=State-sponsored Anti-Semitism in Postwar USSR. Studies and Research Perspectives; Antonella Salomoni |date=2 April 2010 |publisher=Quest. Issues in Contemporary Jewish History / Questioni di storia ebraica contemporanea |access-date=26 July 2012 |archive-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200122164317/http://www.quest-cdecjournal.it/focus.php?id=212 |url-status=live }}</ref> In die 21ste eeu het die stad se Joodse inwoners sowat 20&nbsp;000 getel. Daar is twee groot [[sinagoge]]s in Kijif.<ref>{{cite web|url=http://www.jpeopleworld.com/index.php?dir=site&page=country&subj_cs=4755 |archive-url=https://www.webcitation.org/6HjzgTHua?url=http://www.jpeopleworld.com/index.php?dir=site&page=country&subj_cs=4755 |archive-date=29 June 2013 |title=Jewish People Around the World |author=alla levy |access-date=4 July 2015 |url-status=dead }}</ref> == Stedelike landskap == {{Panorama|Panorama of Podil.jpg|1200px|<center> 'n Panoramiese uitsig oor [[Podil]], een van Kijif se sentrale woonbuurte.</center>}} Die moderne Kijif is 'n mengsel van oud (sowat 70% van meer as duisend geboue wat van 1907 tot 1914 gebou is, het bewaar gebly)<ref name="Forgotten Soviet Plans For Kyiv">[http://www.kyivpost.com/news/nation/detail/109648/ Forgotten Soviet Plans For Kyiv] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120204003123/http://www.kyivpost.com/news/nation/detail/109648/ |date=4 February 2012 }}, Kyiv Post (28 Julie 2011)</ref> en nuut, wat te sien is in van die [[argitektuur]] tot die winkels en die mense self. Toe die hoofstad van Sowjet-Oekraïne van [[Charkif]] na Kijif geskuif is, is baie nuwe geboue gebou om die stad die "prag en praal" van 'n hoofstad te gee.<ref name="Forgotten Soviet Plans For Kyiv" /> Te midde van 'n vinnige bevolkingsaanwas tussen die 1970's en die middel 1990's het die stad ná die millenniumwisseling bestendig bly groei. Intussen het die uitbreiding van die stad afgeneem en die bevolkingsdigtheid van die voorstede toegeneem. Die duurste eiendom is in die gebiede Petsjersk en Chresjtsjatik. Dit is ook prestigeryk om eiendom te besit in die nuut geboude geboue in die buurte Charkifski of Obolon aan die Dnjepr. Oekraïne se onafhanklikheid met die eeuwisseling het ook ander veranderings ingelui. Woonkomplekse in 'n Westerse styl, moderne nagklubs, deftige restaurante en luuksehotels het hulle deure in die middestad oopgemaak. Nog belangriker is dat Oekraïne ná die verslapping van visumregulasies in 2005<ref>[http://www.workpermit.com/news/2005_08_10/europe/ukraine.htm Workpermit.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091230163628/http://www.workpermit.com/news/2005_08_10/europe/ukraine.htm |date=30 December 2009 }}. Retrieved 30 July 2006.</ref> 'n toptoeristeattraksie vol nuwe moontlikhede geword het. Die middestad is skoongemaak en geboue is herstel en oorversier. Baie historiese gebiede het gewilde handelsplekke geword waar 'n mens Oekraïense kuns, godsdiensitems, boeke, speletjies en juwele kan koop.<ref>[http://www.kiev.info/shopping/andrey_sp.htm ''Kiev.info''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090627025919/http://www.kiev.info/shopping/andrey_sp.htm |date=27 June 2009 }}. Besoek op 20 Junie 2006.</ref> Op die VN se Klimaatsveranderingskonferensie van 2009 was Kijif die enigste stad van die [[Gemenebes van Onafhanklike State]] wat die Europese TOP30-groenstadindeks gehaal het (in die 30ste plek).<ref>[https://web.archive.org/web/20121013202330/http://www.wam.ae/servlet/Satellite?c=WamLocEnews&cid=1259110921211&pagename=WAM%2FWAM_E_Layout&parent=Query&parentid=1135099399852 Kyiv found among greenest cities in Europe], Emirates News Agency (10 Desember 2009)</ref> Kijif se bekendste historiese argitektuurkomplekse is die [[Sint Sofia-katedraal]] en die [[Kijifse Petsjersk-lawra]] (Grotkloosters), wat deur [[Unesco]] as [[wêrelderfenisgebied]]e beskou word. Noemenswaardige historiese landmerke sluit in die Marijinski-paleis (ontwerp en gebou van 1745 tot 1752, en herbou in 1870) en verskeie kerke van die [[Oosters-Ortodokse Kerk]]. Een van Kijif se makliks herkenbare landmerke is die uiters sigbare reusestandbeeld Moeder Moederland van [[titaan]] wat aan die regteroewer van die Dnjepr staan, by die Nasionale Museum van die Geskiedenis van Oekraïne in die Tweede Wêreldoorlog. Onder die stad se bekendste [[monument]]e tel Michail Mikesjin se standbeeld van Bohdan Chmelnitski op sy perd naby die Sint Sofia-katedraal, die een van [[Wladimir I van Kiëf|Wladimir die Grote]] (sint Wladimir), wat Kiëf-Roes gekersten het, op Sint Wladimir-heuwel en die een vir Ki, Sjtsjek, Chorif en Libid, die legendariese stigters van die stad. Op Onafhanklikheidsplein in die middestad pryk twee monumente: een van die historiese beskermer van Kijif, die [[Migael (aartsengel)|aartsengel Migael]], bo 'n rekonstruksie van een van die ou stadspoorte; en 'n moderne uitvinding, die beskermingsgodin Berehinia, op 'n hoë pilaar. <gallery mode="packed" caption="Argitektoniese en historiese monumente van Kijif"> Beeld:Golden Gate Kiev 2018 G1.jpg|Die Goue Poort. Beeld:St. Sophia's.jpg|Die Sint Sofia-katedraal. Beeld:80-391-9007 Kyiv St.Michael's Golden-Domed Monastery RB 18.jpg|Die Sint Migael-gouekoepelklooster. Beeld:Pokrova Nunnery Kyiv.JPG|Die Klooster van die Voorspraak. Beeld:Kyiv, St Andrew church (2).jpg|Die Sint Andreas-kerk. Beeld:Маріїнський палац в Києві.jpg|Die Marijinski-paleis. </gallery> == Notas == {{Verwysings|group=nota}} == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Skakels == * {{uk}} [http://kievcity.gov.ua/ Amptelike webtuiste] {{CommonsKategorie-inlyn|Kyiv|Kijif}} * {{en}} {{Wikivoyage|Kyiv|Kijif}} {{vertaaluit| taalafk = en | il = Kyiv}} {{Deelgebiede van Oekraïne}} {{Hoofstede in Europa}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Kief}} [[Kategorie:Nedersettings in Oekraïne]] [[Kategorie:Heldestede van die Sowjetunie]] ihreuhhe5v10uhyk8gc7sjyulsq0yls 0 32156 2513753 2444953 2022-07-20T13:49:41Z JMK 649 vertaal in ... wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Ernest Hemingway | bynaam = | beeld = ErnestHemingway.jpg | beeldbeskrywing = | onderskrif = Ernest Hemingway in Sun Valley, Idaho, 1939 | geboortenaam = Ernest Miller Hemingway | geboortedatum = [[21 Julie]] [[1899]] | geboorteplek = Oak Park, [[Illinois]] | sterfdatum = [[2 Julie]] [[1961]] | sterfteplek = Ketchum, [[Idaho]] | ouers = | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Verenigde State}} | beroep = | ander = | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = [[Pulitzerprys]] (1953)<br />[[Nobelprys vir Letterkunde]] (1954) | party = | religie = | huweliksmaat = Elizabeth Hadley Richardson (1921–1927)<br />Pauline Pfeiffer (1927–1940)<br />Martha Gellhorn (1940–1945)<br />Mary Welsh Hemingway (1946–1961) | kinders = Jack, Patrick, Gregory | webblad = | handtekening = Ernest Hemingway Signature.svg }} '''Ernest Miller Hemingway''' ([[21 Julie]] [[1899]] — [[2 Julie]] [[1961]]) was 'n [[Verenigde State van Amerika|Amerikaanse]] romanskrywer, kortverhaalskrywer, en [[joernalis]]. Hy ontvang in [[1953]] die [[Pulitzerprys]] vir ''The Old Man and the Sea,''<ref>vertaal in [[Afrikaans]] deur M.S. Taljaard as ''Die Ou Man en die See'', en uitgegee deur ''Universiteits Uitgewers'' en ''Boekhandelaars (Edms) Bpk'' 1964</ref><ref>https://kakkerlak.co.za/product/die-ou-man-en-die-see-e-hemingway/.Opgespoor{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} en besoek op 08-04-2019</ref> en die [[Nobelprys vir Letterkunde]] in [[1954]].<ref>{{cite web |title=The Nobel Prize in Literature 1954 |publisher=Nobelprize.org |url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1954/index.html |access-date=7 Oktober 2017 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180702150903/https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1954/index.html |archive-date=2 Julie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Biografie == [[Lêer:Hemingway birthplace.jpg|duimnael|links|upright|Hemingway se geboorteplek in Oak Park. Foto geneem in 2008.]] [[Lêer:Ernest Hemingway 1923 passport photo.jpg|duimnael|links|upright|Ernest Hemingway in 1923]] Hy is gebore in ''Oak Park'', [[Illinois]], 'n voorstad van [[Chicago]]. Sy vader was 'n plattelandse [[geneesheer]]. Hy voltooi sy hoërskoolloopbaan in dieselfde voorstad, maar wou nie universiteit toe gaan nie. In die plek daarvan begin hy sy skrywersloopbaan as 'n junior verslaggewer vir ''The Kansas City Star''. Hy werk daar vir ses maande, maar behou die koerant se riglyne vir goeie skryfwerk dwarsdeur sy loopbaan: ''Gebruik kort paragrawe. Gebruik kragtige [taal]. Wees positief, en nie negatief nie."<ref>Talle sulke staaltjies is saamgestel by [http://www.kcstar.com/hemingway/ die eeufeesherdenkingsbladsy van die ''Kansas City Star''].</ref> Hy probeer daarna by die Amerikaanse weermag aan te sluit om sodoende by die [[Eerste Wêreldoorlog]] betrokke te wees. Sy swak sig verhinder hom, en hy sluit by die [[Rooi Kruis]]-ambulansdiens aan. Só beleef hy wel die brutaliteit van [[oorlog]]. Hy word verwond en dit beëindig sy loopbaan as ambulansbestuurder. Hy spandeer die res van die oorlog deur te werk in 'n hospital in [[Milaan]], [[Italië]]. Na die oorlog keer hy vir 'n kort periode terug na Illinois, voordat hy homself in [[Toronto]], [[Kanada]] vestig. Daar werk hy vir die ''Toronto Star'' vir 'n kort periode voordat hy weer na Chicago terugkeer. Hy trou in [[1921]] met sy eerste vrou, Hadley Richardson. Aan die einde van daardie jaar trek hulle na [[Parys]], [[Frankryk]], en dek die Grieks-Turkse oorlog vir die ''Toronto Star''. [[Gertrude Stein]] word daar sy mentor, 'n ontmoeting wat direk lei tot 'n buitelandse Amerikaanse groep wat uiteindelik bekend staan as die ''Verlore generasie''. Sy eerste seun word gebore in [[1923]], nadat hulle na Toronto teruggekeer het. Weens 'n geskil met sy redakteur bedank hy by die koerant teen die einde van daardie jaar. Hy skei in [[1927]] van Hadley Richardson en trou met Pauline Pfeiffer. As gevolg van haar geloofsoortuiging, bekeer hy hom tot die [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-katolieke]] geloof. Hulle trek in [[1928]] na [[Key West]] in [[Florida]]. Kort daarna pleeg sy vader [[selfmoord]]. Sy tweede seun is ook in daardie jaar gebore, met sy derde seun 'n paar jaar daarna. Hy reis 'n paar keer na [[Spanje]], asook een keer na verskeie lande in [[Afrika]], en [[Kuba]]. Hierdie reise, soos ook sy ander lewenservarings, beïnvloed sy oeuvre sterk. In [[1937]] berig hy in Spanje oor die [[Spaanse Burgeroorlog]] vir die Noord-Amerikaanse Koerant-alliansie. Tydens hierdie periode beweeg hy weg van die kerk, en loop sy huwelik op die rotse. Hy skei weer in [[1940]]. Net 'n paar weke ná die egskeiding, trou hy met sy derde vrou, Martha Gellhorn. Sy het hom vir vier jaar in Spanje vergesel. Tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]], neem hy aan die skeepsoorlog deel, en werk ook as oorlogskorrespondent in Europa. Hy skei weereens in [[1944]], en trou vir die vierde keer, met Mary Welsh. Die egpaar vestig hulle in Kuba. Hy ontvang die Pulitzerprys in [[1953]] vir ''The Old Man and the Sea''. Hy ontvang die Nobelprys die volgende jaar. Hy word ernstige beseer in 'n jagongeluk en 'n maand later in 'n veldbrand, sodanig dat hy nie na [[Stockholm]] kan reis om sy Nobelprys in ontvangs te kan neem nie. Hy ontvang [[electrokonvulsiewe terapie]] (EKT) vir [[Major Depressiewe Versteuring|depressie]]. Vroeg in [[1961]] poog hy om [[selfmoord]] te pleeg en slaag met 'n tweede poging in sy tuiste in Ketchum, [[Idaho]]. Hy skiet homself met 'n haelgeweer deur die kop. == Bibliografie == === Romans === * [[1925]] ''The Torrents of Spring'' * [[1926]] ''The Sun Also Rises'' * [[1929]] ''A Farewell to Arms'' * [[1937]] ''To Have and Have Not'' * [[1940]] ''[[For Whom the Bell Tolls]]'' * [[1950]] ''Across the River and Into the Trees'' * [[1952]] ''The Old Man and the Sea'' * [[1970]] ''Islands in the Stream'' * [[1986]] ''The Garden of Eden'' * [[1999]] ''True at First Light'' === Kortverhaalbundels === * [[1923]] ''Three Stories and Ten Poems'' * [[1925]] ''In Our Time'' * [[1927]] ''Men Without Women'' * [[1933]] ''Winner Take Nothing'' * [[1936]] ''The Snows of Kilimanjaro'' * [[1938]] ''The Fifth Column and the First Forty-Nine Stories'' * [[1969]] ''The Fifth Column and Four Stories of the Spanish Civil War'' * [[1972]] ''The Nick Adams Stories'' * [[1987]] ''The Complete Short Stories of Ernest Hemingway'' * [[1995]] ''Everyman's Library: The Collected Stories'' == Verwysing == {{Verwysings}} == Bron == * Aansienlik verkort vanaf [http://en.wikipedia.org/w/inde'.php?title=Ernest_Hemingway&oldid=218236973 Ernest Hemingway]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} op die Engelse Wikipedia. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * [http://www.hemingwaysociety.org Die Hemingway-genootskap] * [http://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0721.html New York Times-doodsberig, 3 Julie, 1961] {{Nobelprys vir Letterkunde}} {{Pulitzerprys vir Fiksie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Hemingway, Ernest}} [[Kategorie:Amerikaanse essayiste]] [[Kategorie:Amerikaanse dade van selfmoord]] [[Kategorie:Amerikaanse skrywers]] [[Kategorie:Nobelprys vir Letterkunde wenners]] [[Kategorie:Geboortes in 1899]] [[Kategorie:Sterftes in 1961]] 6ybzrpe4lzb7hj15e1sdes0zm6efh5u 0 33352 2513841 1790535 2022-07-20T21:26:14Z 196.250.217.148 Verwyder sommige rooi skakels wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Monarg |naam = Pepyn III |titel = Koning van die Franke |beeld = [[Lêer:Amiel - Pepin the Short.jpg|200px]] |byskrif = Pepyn III die Korte afgebeeld in 'n skildery van Louis Félix Amiel in opdrag van Lodewyk Filip vir die Pepyn die Korte museum |bewind = [[751]] – [[768]] |kroning = |inhuldiging = |volle naam = |andertitels = Koning van die Ripuariese Franke |doop = |geboortedatum = c. [[715]] |geboorteplek = [[Jupille]] (naby [[Luik (stad)|Luik]]), [[België]] |sterftedatum = [[24 September]] [[768]] |sterfteplek = |begraweplek = [[Saint-Denisbasiliek]], [[Frankryk]] |begrafnisdatum = |voorganger =[[Childeric III]] |erfgenaam = |opvolgertipe = |opvolger = [[Karel die Grote]] <br /> [[Karloman I]] ''vanaf [[771]]'' |koningin = |gade = |gadebewind = |gadevan = |eggenoot = |eggenoot 1 = |eggenoot 2 = |eggenoot 3 = |eggenoot 4 = |eggenoot 5 = |nakomelinge = |dinastie = |koninklikelofsang = |koninklikeleuse = |vader = [[Karel Martel]] |moeder = [[Rotrude van Tréves]] |kinders = [[Karel die Grote]] [[Lêer:Red crown.png|15 px]] (742-814) <br /> [[Karloman I]] [[Lêer:Red crown.png|15 px]] (v.751-771) <br /> Gisèle (757-810) <br /> Pepyn (759-761) <br /> Berthe (?-?) <br /> Rothaïde (?-?) <br /> Adélaïde (?-?) }} '''Pepyn III''', beter bekend as '''Pepyn die Korte''' ([[Frans]]: ''Pépin le Bref'') was Hofmeier van Neustrië (741-751), te same met [[Boergondië]] en [[Provence]] en van Austrasië (747-751), vanaf [[741]] Hertog van die Franke, en vanaf [[751]] tot met sy dood die eerste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van die [[Franke]]. Hy was die seun van [[Karel Martel]], wat hofmeier en Hertog van die Franke was, en Rotrude van Trier. Hy was ook die vader van die beroemde Frankiese koning [[Karel die Grote]]. == Biografie == === Aanvanklike gedeelde bewind === Met die dood van [[Karel Martel]] in [[741]] is sy amp as hofmeier volgens die Frankiese tradisie tussen sy twee seuns verdeel: Karloman het hofmeier van Austrasië geword en Alemanië en [[Thuringen]] herower, Pepyn het hofmeier van Neustrië geword en [[Provence]] en [[Boergondië]] behou. Grifon, die derde seun van Karel Martel het slegs 'n paar graafskappe bekom.<ref name="G. Bührer-Thierry, 1999, p.19">G. Bührer-Thierry, ''L'Europe carolingienne (714-888)'', 1999, p.19</ref> Die broers het in [[742]] by Vieux-Poitiers hulle ondeskeie dele herdefinieer en die tradisionele perke van die Frankiese ryk bevraagteken. Aan hierdie einde van die tydperk van dekadensie van die [[Merovech|Merovingiese huis]], het die konings, wat as die "lui konings" (''rois fainéants'') bekend gestaan het, nie meer veel outoriteit gehad nie en was die hofmeiers die werklike heersers van die staat. Karloman en Pepyn het vervolgens die mag van die Frankiese Ryk verdeel en die land gesamentlik regeer. Hulle het van die begin af gesukkel om stabiliteit aan die ryk se grense te vestig. === Pepyn en Karloman ondersteun die hervorming van die Kerk === [[Lêer:Bonifazius.jpg|duimnael|250px|links|Standbeeld van Boniface (Mayence)]] Hulle het daarna met die ondersteuning van die biskop Bonifatius van Mayence 'n hervorming van die Kerk begin. Die biskop het gemeen dat die kerklui onbekwaam en losbandig geword het: {{cquote|Ek het daarvan bewus geword dat onder die mense wat hulleself diakens genoem het van adolessensie af in brassery, owerspel en allerlei kwaad verval het, en wat as hulle die diakonaat bereik het, en wat as hulle eers diakens geword het, vier, vyf of meer konkubine per nag in hulle beddens ontvang het […]<ref>'' Il m'est arrivé de trouver parmi les gens qu'ils appellent diacres des individus plongés dans la débauche, l'adultère et toutes sortes d'ordures depuis l'adolescence, et qui sont parvenus au diaconat, et qui, une fois diacres, ont quatre, cinq ou plusieurs concubines la nuit dans leur lit […]['', G. Bührer-Thierry, ''L'Europe carolingienne (714-888)'', 1999, p.19</ref>}} Die ''concile'' (ekumeniese raad), die vergadering van kerklui waartydens besluite van 'n dissiplinêre of teologiese aard gemaak is, het vir geruime tyd nie vergader nie. Verder het die Frankiese kerk gekla dat die onder Karel Martel bederf is. Twee sinodes (''conciles'') is in die vroeë jare gereël, die eerste in Austrasië deur Karloman, in [[742]]-[[743]]; die tweede deur Pepyn, in [[744]] in Soissons in Neustrië, waar die besluite wat in Austrasië geneem is bekragtig is. Hierdie hervormings het 'n nuwe hiërargie onder die Frankiese kerklui in plek gestel. Aan die hoof daarvan was Bonifatius (680-754), die evangelis uit Germanië, soos die verdeling van die verskillende biskopdomme in verskillende stde in die ryk. Onwaardige priesters is verwyder. Pepyn het besluit om die grond wat deur sy vader gekonfiskeer is te herstel as ''précaire à la demande du roi'' (''precaria verbo regis'').<ref>Article « précaire » dans C. Gauvard, A. de Libera, M. Zink (dir.), ''Dictionnaire du Moyen Âge'', p.1136</ref> In [[743]] het Pepyn en Karloman die [[Merovech|merovingiese]] Childeric III vrygelaat uit die [[klooster]] waar hy deur Karel Martel opgesluit is en hom toegelaat om die hertoglike troon te bestyg waarvan sy vader ontsetel is. Sy terugkeer is gemotiveer deur die koalisie wat deur Grifon, die hertog [[Odilo (Beiere)|Odilo van Beiere]], die Hertog van Akwitanië, Hunold, en ook die van Alemanië, Theudoald.<ref name="G. Bührer-Thierry, 1999, p.19" /> Laasgenoemde het negatief gereageer op die politieke eliminasie van Grifon (halfbroer van Pepyn en Karloman) en het die legitimiteit van die ''Pippinides'' in twyfel getrek. Ná verskeie militêre veldtogte en die herstel van Childéric III het Pepyn en Karloman 'n manier gevind om vir 'n tydlank die vrede te bewaar. In ongeveer [[744]] is Pepyn met Bertrada van Laon, met die bynaam Bertha met die Groot Voete (''Berthe au Grand Pied'') — 'n bynaam wat sy verkry het aangesien sy 'n voet langer as die ander was —, dogter van Heribert van Laon, Graaf van Laon getrou. Sy het aan hom verskeie erfgename besorg waaronder die toekomstige keiser [[Karel die Grote]]. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Frankiese konings]] [[Kategorie:Geboortes in 715]] [[Kategorie:Mense in die 8ste eeu]] [[Kategorie:Sterftes in 768]] dir8jusqshmeivorrgx6drjqsm6eabn 0 37914 2513897 2508247 2022-07-21T08:27:18Z Rooiratel 90342 /* Politieke lewe */ Interne skakel wikitext text/x-wiki {{geen bronnelys}} {{Inligtingraampie Ampsbekleër | naam = Stephanus Petrus le Roux | beeld = SP le Roux.jpg | beeldonderskrif = S.P. le Roux in 1953, die jaar toe hy al kandidaat van die [[Nasionale Party]] was wat onbestrede tot die Volksraad verkies is. | orde = Minister van Landbou | termynaanvang = [[1948]] | termyneinde = [[1958]] | eersteminister = [[Daniël François Malan|D.F. Malan]]<br />[[Hans Strijdom|J.G. Strijdom]] | voorganger = [[Koos Strauss]] | opvolger = [[P.K. le Roux]] | geboortedatum = [[4 Maart]] [[1891]] | geboortejaar = | geboortemaand = | geboortedag = | geboorteplek = [[Oudtshoorn]], [[Kaapkolonie]] | sterftedatum = [[25 Januarie]] [[1974]] | sterfteplek = [[Koffiefontein]], [[Vrystaat]], [[Suid-Afrika]] | party = [[Nasionale Party]] | orde2 = Minister van Bosbou | termynaanvang2 = [[1948]] | termyneinde2 = [[1949]] | eersteminister2 = [[Daniël François Malan|D.F. Malan]] | voorganger2 = [[Koos Strauss]] | opvolger2 = [[Hans Strijdom|J.G. Strijdom]] | orde3 = Lid van die Vergadering vir die distrik van Oudtshoorn | termynaanvang3 = [[1923]] | termyneinde3 = [[1958]] | eersteminister3 = [[Jan Christian Smuts|Jan Smuts]]<br />[[Barry Hertzog]]<br />Jan Smuts<br />[[Daniël François Malan|D.F. Malan]]<br />[[Hans Strijdom|J.G. Strijdom]] | voorganger3 = J.A. Raubenheimer | opvolger3 = | eggenoot = | kinders = | alma_mater = [[Universiteit Stellenbosch]]<br />[[Universiteit van die Vrystaat]] | religie = | handtekening = }} '''Stephanus Petrus le Roux''', ook wel ''S.P. le Roux'', (* [[4 Maart]] [[1891]] op die plaas Doornkraal, [[De Rust]] in die [[Oudtshoorn]]-distrik, † [[25 Januarie]] [[1974]] in [[Koffiefontein]]), was 'n [[Suid-Afrika]]anse politikus en Minister van Landbou. * Ouers: Stephanus Daniel Petrus le Roux en Cathrina Jacomina Maria Olivier. * Getroud: 21 Junie 1921 in die huwelik getree met Elizabeth Helena Scholtz, dogter van mnr en mev J Hofmeyer Scholtz van Bloemfontein. * Kinders: seun – die bekende skrywer [[Etienne Leroux]]. * Liefhebberye: As grootste liefde geniet hy die boerdery, veral veeboerdery. Volstruise en ook opregte Friesbeeste en skape kry veral sy aandag. Hy was die eerste persoon in Suid-Afrika om Gorriedale-skape in te voer. == Jong lewe == Le Roux het sy eerste skoolopleiding by 'n klein plaasskooltjie begin. Daarna gaan hy skool op [[De Rust]], [[George]], [[Graaff-Reinet]] en [[Oudtshoorn]]. Hy studeer daarna by Victoria-kollege (tans die [[Universiteit van Stellenbosch]]) waar hy die B.A.-graad behaal in 1913. Daarna boer hy op De Rust. In 1915 kry hy 'n beurs om regte te studeer aan Rhodes-kollege, [[Grahamstad]]. Hy word dieselfde jaar aangestel as registrateur van regter McGregor en vertrek saam met hom na Bloemfontein. Hier studeer hy regte aan [[Grey-kollege]] en in 1918 lê hy die LL.B eksamen af. Na toelating tot die Kaapse Balie begin hy egter naby De Rust te boer. == Boerderybelange == Vanaf 1919 beywer hy hom vir die bevordering van boereorganisasies. Hy was verantwoordelik vir die organisasie van die Boere Saamwerk Bpk. in die Suidwestelike distrikte. Met die ineenstorting van die ekonomiese grondslag van die Oudtshoorn distrik het hy hom gedurig beywer om toestande te skep sodat die bestaande volstruisvere- en [[tabak]]koöperasies op gesonde grondslag meeding, en boere aan te moedig om so veel moontlik gemengde boerdery te beoefen. Sy eerste pogings om [[volstruis]]- en tabakboere te organiseer het misluk. Later egter, na sy verkiesing tot die [[Volksraad van die Unie van Suid-Afrika|Unie-Volksraad]], het hy daarin geslaag om beter leningsfasiliteite vir koöperasies met beperkte verantwoordelikhede te beding, asook verpligte bepalings in verband met tabak en volstruisvere. Hy slaag daarin om tydens 'n parlementêre reses die twee koöperasies – die [[Kango]] Koöperatiewe Tabakmaatskappy Bpk. en die Volstruisvere Koöperasie van Suid-Afrika Bpk. – op te rig en word tot voorsitter van die direksie van beide maatskappye gekies. Hy verteenwoordig die Kango Tabakkoöperasie by die Sentrale Tabakkoöperasie. == Politieke lewe == [[Beeld:Die 19 Gesuiwerde Nasionaliste van 1934.jpg|duimnael|links|280px|Die 19 "Gesuiwerde" [[Nasionale Party|Nasionaliste]] wat in 1934 in die party gebly en nie met die [[Suid-Afrikaanse Party]] saamgesmelt het om die [[Verenigde Party]] te vorm nie. Agter van links na regs: '''S.P. le Roux''', R.A.T. van der Merwe, [[F.C. Erasmus]], P.J.H. Luttig, [[Jan Jakobus Haywood|J.J. Haywood]]. Tweede ry van agter: L.J. Vosloo, dr. [[N.J. van der Merwe]], ds. [[D.F. Malan]], adv. [[J.H.H. de Waal]], A.L. Badenhorst. Derde ry: [[Paul Sauer|P.O. Sauer]], dr. [[Karl Bremer]], adv. [[J.G. Strijdom]], ds. [[Charles du Toit|C.W.M. du Toit]]. Voorste ry: J.F. van G. Bekker, adv. [[Charles Robberts Swart|C.R. Swart]], [[Bruckner de Villiers|W.B. de Villiers]], C.H. Geldenhuys, G.P. Steyn.]] Hy het reeds as student in die politiek belang gestel en het ook dadelik kant gekies vir Genl. [[J.B.M. Hertzog]] in die politieke krisis in 1912. In 1922 is hy die aspirantkandidaat vir die Provinsiale Raad vir die kiesafdeling Oudtshoorn, maar staan terug vir mnr. J.E. Potgieter. In 1923 word hy met 'n groot meerderheid benoem as N.P. kandidaat vir die parlementêre tussenverkiesing te Oudtshoorn, weens die afsterwe van dr. Raubenheimer, en word met 'n oorweldigende meerderheid verkies. Dit was hierdie nederlaag, spoedig gevolg deur 'n ander by [[Wakkerstroom]], wat die Suid-Afrikaanse Party-regering in 1924 genoop het om te bedank. By die algemene verkiesings in 1924 en 1929 word hy weer met groot meerderhede tot lid vir [[Oudtshoorn]] verkies. Hy verteenwoordig Oudtshoorn in die [[Volksraad van die Unie van Suid-Afrika|Unie-Volksraad]] onafgebroke vir 35 jaar. As parlementslid dien hy eers op die Gekose Komitee vir Spoorweë en toe in die Openbare Rekeningekomitee. Hy was ook lid gewees van die Gekose Komitee oor die Yster en Staal-wet asook die Landboukredietwet en daarna van die Naturellewette. Hy was verantwoordelik vir aanname deur die Parlement vir 'n voorstel om volstruisvere soortgelyk as tabak onder die verpligte bepalings van die Gewysigde Koöperasiewewet te bring. In die sitting van 1931 word 'n wetsontwerp ingedien vir 'n heffing op tabak ten einde uitvoer te subsidieer, wat egter misluk. In 1926 as afgevaardigde van die Unieparlement neem hy deel aan 'n uitgebreide reistog van die Ryksparlementêre Vereniging deur [[Australië]]. Met die koalisie en die uiteindelike samesmelting tussen die [[Nasionale Party]] en die [[Suid-Afrikaanse Party]], ondersteun hy dr. [[D.F. Malan]] en was een van die 19 "gesuiwerde" Nasionaliste in 1934. Soos die party groei, word hy die skaduminister van landbou en is hy uiteindelik die portefeulje toegeken ná die 1948-verkiesing. Hy behou hierdie portefeulje tot 1958, toe hy uittree weens gesondheidsredes. Hierna lei hy 'n stil lewe op sy plaas Wagenmakersdrift naby [[Koffiefontein]]. In dieselfde jaar ken die [[Universiteit van die Vrystaat]] 'n eredoktorsgraad in [[landboukunde]] aan hom toe. <!-- == Verwysings == {{verwysings|2}} --> {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Le Roux, Stephanus Petrus}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse ministers van landbou en grondsake]] [[Kategorie:Geboortes in 1891]] [[Kategorie:Sterftes in 1974]] 9nzm4a3vahky0vkivf0ybo5css7y76u 0 39633 2513909 2458183 2022-07-21T09:44:44Z BGetmefood 151948 translation to Inglund :) wikitext text/x-wiki [[Lêer:Lance hohaia running into the defence (rugby league).jpg|duimnael|'n Aanvallende speler probeer om twee verdedigers te ontsnap]] Rugbyliga (nie te verwar met Rugby Union Fifteen of American Football eleven nie) RFL is 'n spansport wat gespeel word tussen twee spanne van dertien 'n span (gebore in Huddersfield, Noord-Engeland, agtien vyf en negentig) Die sport word in twee helftes van veertig minute gespeel. Die belangrikste professionele kompetisies is die Australia National Rugby League (met een Nieu-Seelandse span) en die Super League Europe (met twee van Suid-Frankryk) Reëls Die span het ses duikslae om te vorder om honderd meter met die bal te hardloop om 'n drie te druk of af met die opposisiespan wat 10 meter in die verdediging teruggeval het.   Die beheerliggaam van Rugby League in Afrika word bestuur deur die Midde-Ooste Afrika Rugby League Association. == Verwysings == {{verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Rugby league}} * {{en}} [http://www.rlif.com/ Rugby League International Federation (RLIF) se amptelike webwerf] [[Kategorie:Rugby]] lb6dt6kk1vrvh59eyer7a2jb6jk088o 2513911 2513909 2022-07-21T10:53:35Z Aliwal2012 39067 Wysigings deur [[Special:Contributions/BGetmefood|BGetmefood]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Oesjaar|Oesjaar]] wikitext text/x-wiki [[Lêer:Lance hohaia running into the defence (rugby league).jpg|duimnael|'n Aanvallende speler probeer om twee verdedigers te ontsnap]] '''Rugbyliga''' of '''Rugby League'''<ref>{{Cite web |url=http://www.rlef.eu.com/whatisrl.php |title='What is Rugby League?' Rugby League European Federation |access-date=2009-06-26 |archive-date=2009-07-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090720233411/http://www.rlef.eu.com/whatisrl.php |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.rlwc08.com/about/RLIF.aspx |title='The RLIF' |access-date=2009-06-26 |archive-date=2009-02-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090209054830/http://www.rlwc08.com/about/RLIF.aspx |url-status=dead }}</ref><ref>International Laws of the Game, bl.51 [http://www.therfl.co.uk/~therflc/clientdocs/rugby_laws_book_2004_.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326215923/http://www.therfl.co.uk/~therflc/clientdocs/rugby_laws_book_2004_.pdf |date=2009-03-26 }}</ref> is 'n kontakspansport wat met 'n rugbybal gespeel word<ref>International Laws of the Game, bl.8 [http://www.therfl.co.uk/~therflc/clientdocs/rugby_laws_book_2004_.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326215923/http://www.therfl.co.uk/~therflc/clientdocs/rugby_laws_book_2004_.pdf |date=2009-03-26 }}</ref> deur twee spanne van dertien spelers op 'n reghoekige grasveld. Rugby league is een van die twee vorme van rugbyvoetbal (Rugby Union oftewel [[rugby]], soos dit algemeen in [[Suid-Afrika]] bekend staan, is die ander vorm) en word deur baie as een van die fisies strafste vorme van enige spansport beskou.<ref>{{cite book | last = Meares | first = Peter | authorlink = | title = Legends of Australian sport: The Inside Story | publisher = University of Queensland Press | date = 2003 | location = Australia | pages = 132 | url = http://books.google.co.uk/books?id=aMw_Zpew2OgC | doi = | id = | isbn = 9780702234101}}</ref> Rugby league ontleen sy naam van die Rugby Football League wat in 1895 gestig is toe die Northern Rugby Football Union weggebreek het van die Engelse Rugby Football Union (RFU), hoofsaaklik oor argumente oor betalings aan spelers. Beide organisasies het die spel aanvanklik onder soortgelyke reëls gespeel totdat daar 'n skeuring van RFU-geaffilieerde klubs in Australië en Nieu-Seeland in 1907 en 1908 plaasgevind het en sogenaamde ''rugby football leagues'' daar gestig is. 'n Veranderde stel reëls is hierna bekend gestel en 'n nuwe vorm van rugbyvoetbal is gebore. Die Northern Football Union het sy naam na die Northern Rugby Football League verander in 1922 en later ook van die ''Northern'' in die naam ontslae geraak. Sodoende het die sport self mettertyd ook die naam "rugby league" gekry. Oor die jare heen het die reëls van beide vorme van rugbyvoetbal merkbaar verander sodat rugby league en [[rugby|rugby union]] vandag twee duidelik onderskeibare sportsoorte is. == Verwysings == {{verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Rugby league}} * {{en}} [http://www.rlif.com/ Rugby League International Federation (RLIF) se amptelike webwerf] [[Kategorie:Rugby]] n8xec9nlmd2p7njbegyqp9fdodat5sg 0 42199 2513917 1881441 2022-07-21T11:30:22Z Aliwal2012 39067 opd bevolkingstats wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | <span style="font-size:16pt">'''El Paso'''</span><br /> [[Lêer:El Paso Skyline.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:ElPaso County ElPaso.svg|180px|center]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Seal ElPasoTX.jpg|75px|center]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of El Paso, Texas.svg|75px|center]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Land]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Verenigde State}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|Deelstaat]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Texas.svg|20px|border]] [[Texas]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[County (Verenigde State)|County]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | El Paso County |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|31|47|N|106|25|W}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gestig op''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[8 Desember]] [[1659]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Geïnkorporeer op''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1873]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 648,8 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;140 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (Sensus 2020) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 678&nbsp;815 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;014/vk km |- | &nbsp;- Metropolitaanse gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 868&nbsp;859 |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | MST ([[UTC-7]]) |- |&nbsp;'''Somertyd''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | MDT ([[UTC-6]]) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Subtropiese klimaat |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 18,1&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 7,3 / 28,3&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 246 mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | John Cook |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike Webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [http://www.elpasotexas.gov ''elpasotexas.gov''] |- style="border-top:1px solid #999;" |} [[Lêer:ElPaso-Juarez-EO.jpg|duimnael|links|Satellietbeeld van Ciudad Juárez (onderkant) en El Paso (bokant).]] [[Lêer:Rio Bravo El Paso-Juarez.jpg|duimnael|links|Die [[Rio Grande]] vorm die grens tussen [[Ciudad Juárez]], [[Chihuahua (deelstaat)|Chihuahua]] (regs), en El Paso, [[Texas]] (links).]] '''El Paso''' [ɛlˈpæsoʊ] is 'n groot stad in die suidweste van die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] wat op [[8 Desember]] [[1659]] deur [[Spanje|Spanjaarde]] onder Fray García de San Francisco as ''Presidio Paso del Norte'' gestig is. Die stad het 'n bevolking van 649&nbsp;121 en 2&nbsp;031&nbsp;319 in die metropolitaanse gebied Ciudad Juárez/El Paso in 2010 gehad, met 'n oppervlakte van 648,8 km². Dit is die administratiewe hoofstad van El Paso [[County (Verenigde State)|County]]. Die stad is geleë in die buitenste weste van die [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|Amerikaanse deelstaat]] [[Texas]] aan die Grens met die [[Deelstate van Meksiko|Meksikaanse deelstaat]] [[Chihuahua (deelstaat)|Chihuahua]] in die suide en [[Nieu-Meksiko]] in die noorde. El Paso is die enigste stad in Texas wat die tydsone [[UTC-07:00]] en [[UTC-06:00]] in die somer soos [[Arizona]], [[Colorado]] en Nieu-Meksiko gebruik. Die stad lê aan die grens met Meksiko naby [[Ciudad Juárez]] en word sedert die Amerikaanse oorwinning in die [[Meksikaans-Amerikaanse Oorlog|oorlog teen Meksiko]] in [[1848]] deur die [[Rio Grande]] van die suidelike susterstad geskei. Sedert die stigting van die [[NAFTA]] met [[Kanada]] en [[Meksiko]] op [[1 Januarie]] [[1994]] het die stad 'n demografiese afname ervaar, veral ná die suidelike susterstad Ciudad Juárez. {{Normdata}} [[Kategorie:Nedersettings in Texas]] 84pkv77f8aoispctcx1jmjhz69822c2 14 49944 2513734 2399373 2022-07-20T12:14:45Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[commons:user:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Flag_of_Réunion.svg" met "Flag_of_France.svg" omrede: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:Flag of France.svg|]] wikitext text/x-wiki [[Lêer:Flag of France.svg|right|200px]] {{CommonsKategorie}} [[Kategorie:Oorsese departemente van Frankryk]] [[Kategorie:Eilande van Frankryk]] [[Kategorie:Eilande van Afrika]] [[Kategorie:Eilande in Indiese Oseaan]] [[Kategorie:Afhanklike gebiede in Afrika]] hnpst1r662budru9adud0kd552s8hem 0 50686 2513854 2504307 2022-07-21T04:30:07Z Flagvisioner 143423 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:120%;" | <span style="font-size:16pt">'''Puebla de Zaragoza'''</span><br />''Cuetlaxcoapan''<br /> [[Lêer:Pueblacollage.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Puebla up close.png|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Escudo de Puebla de los Ángeles (Puebla de Zaragoza).svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Bandera de Heroica Puebla de Zaragoza, Mexico.svg|90px|raam|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Land]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Meksiko}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Deelstate van Meksiko|Deelstaat]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Puebla.svg|20px|raam]] [[Puebla]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|19|02|N|98|11|W}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Gestig op''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[16 April]] [[1531]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 534,32 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;135 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2020) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;692&nbsp;181 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;619/vk km |- | &nbsp;- Metropolitaanse gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 3&nbsp;199&nbsp;530 |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] -6 (CST) |- |&nbsp;'''[[Somertyd]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | UTC -5 (CDT) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Subtropiese klimaat |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 17,2&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 13,9 / 18,4&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 961,2 mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Eduardo Rivera<br />Pérez |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.puebla.gob.mx/ ''puebla.gob.mx''] |} '''Puebla de Zaragoza''' ([ˈpweβla], [[Spaans]]: ''Heroica Puebla de Zaragoza'', vorige koloniale naam: ''Puebla de los Ángeles''; [[Nahuatl]]: ''Cuetlaxcoapan'') is die [[hoofstad]] en grootste stad van die [[Meksiko|Meksikaanse]] [[Deelstate van Meksiko|deelstaat]] [[Puebla]] en dit is op 16 April 1531 deur [[Spanjaarde]] onder Fray Julían Garcés en Juan Salmerón gestig. Die stad het in 2020 'n bevolking van 1&nbsp;692&nbsp;181 en van 3&nbsp;199&nbsp;530 in die metropolitaanse gebied gehad en beslaan 'n oppervlakte van 534,32&nbsp;km². [[Lêer:Iglesia de Puebla.jpg|duimnael|links|Die Iglesia de Puebla]] [[Lêer:Government Building In Puebla.jpg|duimnael|links|Die Regeringsgebou van die deelstaat Puebla]] [[Lêer:Palacio Municipal de Puebla.JPG|duimnael|links|Die Portal Hidalgo en die munisipale paleis in die historiese sentrum]] Puebla de Zaragoza is geleë net suidoos van die metropolitaanse gebied van [[Meksikostad]] en word deur die twee aktiewe [[vulkaan|vulkane]] [[Iztaccíhuatl]] en [[Popocatépetl]] van die hoofstad geskei. Puebla de Zaragoza is die vierde grootste stad van Meksiko ná Meksikostad, [[Guadalajara]] en [[Monterrey]]. Ná die [[Meksikaanse Onafhanklikheidsoorlog]] het die stad 'n belangrike kulturele sentrum van dié land geword. Die Spaanse naam Heroica Puebla de Zaragoza is afgelei van 'n Meksikaanse oorwinning tydens die [[Franse inval in Meksiko|Franse inval in 1862]]. Puebla de Zaragoza word beskou as een van die mooiste stede van Meksiko, met geboue, wat dateer uit die koloniale tydperk asook moderne Meksikaanse argitektuur. Die historiese sentrum van Puebla de Zaragoza is in 1987 deur [[Unesco]] as [[wêrelderfenisgebied]] gelys. Dit was een van die gasheerstede tydens beide die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1970]] en [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986]]. == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Puebla City|Puebla de Zaragoza}} * {{en}} {{Wikivoyage|Puebla|Puebla de Zaragoza}} * {{es}} [https://www.puebla.gob.mx/ Amptelike webwerf] * {{en}} {{fr}} [http://whc.unesco.org/sites/416.htm Amptelike Unesco-bladsy] {{Saadjie}} {{Hoofstede van Meksiko}} {{Wêrelderfenisgebiede in Meksiko}} {{Normdata}} [[Kategorie:Hoofstede in Meksiko]] [[Kategorie:Wêrelderfenisgebiede in Meksiko]] kb2i6qjnz2s3ama2l0fgn4l4yja6pyy 0 55791 2513832 2438200 2022-07-20T20:16:56Z 165.73.45.101 Iets verwyder wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Liesl du Toit | beeld = | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = solo | geboortenaam = | alias = | geboortedatum = {{GDEO|1983|10|2}} | geboorteplek = Centurion, Pretoria, Suid-Afrika | oorsprong = | sterfdatum = | sterfplek = | genre = | beroep = Sangeres | instrument = Stem | jare_aktief = 2001 - nou | etiket = Coleske-kunstenaars/ IRIS | assosiasies = [[Shine4]] | webwerf = [http://www.liesldutoit.co.za liesldutoit.co.za] | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Liesl du Toit''' (nèè Kriel) is 'n [[Afrikaans]]e sangeres. Sy het aanvanklik as lid van die populêre groep [[Shine4]] opgetree. Haar debuut solo-album, ''Stukkie van jou Hart'' is in 2010 vrygestel. Sy het die meeste van die snitte op haar debuutalbum self geskryf (10 snitte self geskryf, 2 is deur ander skrywers). Du Toit het in 2013 in die Afrikaanse musiekblyspel "[[Pretville]]" die rol van die verpleegster, Santjie gespeel. == Diskografie == * Stukkie van jou Hart, 2010 * Afri-Kaans op reis, 2011 == Filmografie == * [[Pretville]], 2012 == Sien ook == * [[Lys van Suid-Afrikaanse musikale kunstenaars]] == Eksterne skakel == * * {{Youtube|H64mtOAMIsw|Ek mis jou}} {{Saadjie}} {{DEFAULTSORT:du Toit, Liesl}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]] [[Kategorie:Geboortes in 1983]] 142glwsf709zak73fpd2bkxbz2kt546 0 57495 2513899 2513136 2022-07-21T08:30:41Z JMK 649 bergpas wikitext text/x-wiki '''Caledonspoort''' is 'n grenspos tussen [[Lesotho]] en [[Suid-Afrika]] op die [[Caledonrivier]] (Mohokarerivier), 10&nbsp;km suid van [[Fouriesburg]]. Die naaste dorp aan die Lesotho-kant is [[Butha-Buthe]] en die grenspos staan hier ook bekend as Caledonspoort. Op die P29-roete net noord van die grenspos loop 'n 1,8 km lange bergpas <small>{{coord|28|41|13|S|28|13|59|E|region:ZA_typ:landmark|display=inline}}</small> deur die canyon van die [[Klein-Caledonrivier (Vrystaat)|Klein-Caledonrivier]].<ref>[https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/find-a-pass/free-state/item/1456-caledonspoort-p29.html Caledonspoort (P29)]</ref> [[Lêer:Camelrock IMG 2900.JPG|regs|duimnael|250px|'n Sandsteenberg te Camel Roc-gasteplaas digby Caledonspoort-grenspos in die oos-Vrystaat, Suid-Afrika]] {| class="wikitable sortable" |- ! !! [[Suid-Afrika]] !! [[Lesotho]] |- | Streek || [[Vrystaat]] || |- | Naaste [[dorp]]|| [[Fouriesburg]] || [[Butha-Buthe]] |- | [[Pad]]|| [[R711 (Suid-Afrika)|R711]] || A1 |- | Koördinate|| {{Koördinate|28|41|37|S|28|14|6|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort-grenspos}}||{{Koördinate|28|41|47|S|28|14|5|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort}} |- | Telefoonnommer || +27 (0) 58 223 8400 || |- | Faksnommer || +27 (0) 58 223 1012 || |- | Posadres || || |- | Besigheidsure - Reisigers|| 06:00 - 22:00|| 06:00 - 22:00 |- | Besigheidsure - Algemeen|| 07:30 - 16:15|| |}<ref>[http://www.dha.gov.za/index.php/immigration-services/south-african-ports-of-entry {{en}} Webblad - South African Ports of Entry]</ref> == Sien ook == * [[Grensposte van Suid-Afrika]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} [[Kategorie:Grense van Suid-Afrika]] 32kivqsjftf0gutrtuaexnnrd0fmb6t 2513900 2513899 2022-07-21T08:32:19Z JMK 649 wikitext text/x-wiki '''Caledonspoort''' is 'n grenspos tussen [[Lesotho]] en [[Suid-Afrika]] op die [[Caledonrivier]] (Mohokarerivier), 10&nbsp;km suid van [[Fouriesburg]]. Die naaste dorp aan die Lesotho-kant is [[Butha-Buthe]] en die grenspos staan hier ook bekend as Caledonspoort. Op die P29-roete net noord van die grenspos loop 'n 1,8 km lange bergpas <small>{{koördinate|28|41|13|S|28|13|59|O|region:ZA_typ:landmark|display=inline}}</small> deur die canyon van die [[Klein-Caledonrivier (Vrystaat)|Klein-Caledonrivier]].<ref>[https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/find-a-pass/free-state/item/1456-caledonspoort-p29.html Caledonspoort (P29)]</ref> [[Lêer:Camelrock IMG 2900.JPG|regs|duimnael|250px|'n Sandsteenberg te Camel Roc-gasteplaas digby Caledonspoort-grenspos in die oos-Vrystaat, Suid-Afrika]] {| class="wikitable sortable" |- ! !! [[Suid-Afrika]] !! [[Lesotho]] |- | Streek || [[Vrystaat]] || |- | Naaste [[dorp]]|| [[Fouriesburg]] || [[Butha-Buthe]] |- | [[Pad]]|| [[R711 (Suid-Afrika)|R711]] || A1 |- | Koördinate|| {{Koördinate|28|41|37|S|28|14|6|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort-grenspos}}||{{Koördinate|28|41|47|S|28|14|5|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort}} |- | Telefoonnommer || +27 (0) 58 223 8400 || |- | Faksnommer || +27 (0) 58 223 1012 || |- | Posadres || || |- | Besigheidsure - Reisigers|| 06:00 - 22:00|| 06:00 - 22:00 |- | Besigheidsure - Algemeen|| 07:30 - 16:15|| |}<ref>[http://www.dha.gov.za/index.php/immigration-services/south-african-ports-of-entry {{en}} Webblad - South African Ports of Entry]</ref> == Sien ook == * [[Grensposte van Suid-Afrika]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} [[Kategorie:Grense van Suid-Afrika]] pyft7g2nqb2faebf8tx7fgffzoly264 2513901 2513900 2022-07-21T08:33:32Z JMK 649 skakel wikitext text/x-wiki '''Caledonspoort''' is 'n grenspos tussen [[Lesotho]] en [[Suid-Afrika]] op die [[Caledonrivier]] (Mohokarerivier), 10&nbsp;km suid van [[Fouriesburg]]. Die naaste dorp aan die Lesotho-kant is [[Butha-Buthe]] en die grenspos staan hier ook bekend as Caledonspoort. Op die P29-roete net noord van die grenspos loop 'n 1,8 km lange bergpas <small>{{koördinate|28|41|13|S|28|13|59|O|region:ZA_typ:landmark|display=inline}}</small> deur die canyon van die [[Klein-Caledonrivier (Vrystaat)|Klein-Caledonrivier]].<ref>[https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/find-a-pass/free-state/item/1456-caledonspoort-p29.html Caledonspoort (P29)]</ref> [[Lêer:Camelrock IMG 2900.JPG|regs|duimnael|250px|'n Sandsteenberg te Camel Roc-gasteplaas digby Caledonspoort-grenspos in die [[Oos-Vrystaat]], Suid-Afrika]] {| class="wikitable sortable" |- ! !! [[Suid-Afrika]] !! [[Lesotho]] |- | Streek || [[Vrystaat]] || |- | Naaste [[dorp]]|| [[Fouriesburg]] || [[Butha-Buthe]] |- | [[Pad]]|| [[R711 (Suid-Afrika)|R711]] || A1 |- | Koördinate|| {{Koördinate|28|41|37|S|28|14|6|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort-grenspos}}||{{Koördinate|28|41|47|S|28|14|5|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort}} |- | Telefoonnommer || +27 (0) 58 223 8400 || |- | Faksnommer || +27 (0) 58 223 1012 || |- | Posadres || || |- | Besigheidsure - Reisigers|| 06:00 - 22:00|| 06:00 - 22:00 |- | Besigheidsure - Algemeen|| 07:30 - 16:15|| |}<ref>[http://www.dha.gov.za/index.php/immigration-services/south-african-ports-of-entry {{en}} Webblad - South African Ports of Entry]</ref> == Sien ook == * [[Grensposte van Suid-Afrika]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} [[Kategorie:Grense van Suid-Afrika]] 3nrpftn42dew6fonpeas19anwgys1in 2513902 2513901 2022-07-21T08:34:54Z JMK 649 P29 roete wikitext text/x-wiki '''Caledonspoort''' is 'n grenspos tussen [[Lesotho]] en [[Suid-Afrika]] op die [[Caledonrivier]] (Mohokarerivier), 10&nbsp;km suid van [[Fouriesburg]]. Die naaste dorp aan die Lesotho-kant is [[Butha-Buthe]] en die grenspos staan hier ook bekend as Caledonspoort. Op die P29-roete net noord van die grenspos loop 'n 1,8 km lange bergpas <small>{{koördinate|28|41|13|S|28|13|59|O|region:ZA_typ:landmark|display=inline}}</small> deur die canyon van die [[Klein-Caledonrivier (Vrystaat)|Klein-Caledonrivier]].<ref>[https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/find-a-pass/free-state/item/1456-caledonspoort-p29.html Caledonspoort (P29)]</ref> [[Lêer:Camelrock IMG 2900.JPG|regs|duimnael|250px|'n Sandsteenberg te Camel Roc-gasteplaas digby Caledonspoort-grenspos in die [[Oos-Vrystaat]], Suid-Afrika]] {| class="wikitable sortable" |- ! !! [[Suid-Afrika]] !! [[Lesotho]] |- | Streek || [[Vrystaat]] || |- | Naaste [[dorp]]|| [[Fouriesburg]] || [[Butha-Buthe]] |- | [[Pad]]|| P29 ([[R711 (Suid-Afrika)|R711]]) || A1 |- | Koördinate|| {{Koördinate|28|41|37|S|28|14|6|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort-grenspos}}||{{Koördinate|28|41|47|S|28|14|5|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort}} |- | Telefoonnommer || +27 (0) 58 223 8400 || |- | Faksnommer || +27 (0) 58 223 1012 || |- | Posadres || || |- | Besigheidsure - Reisigers|| 06:00 - 22:00|| 06:00 - 22:00 |- | Besigheidsure - Algemeen|| 07:30 - 16:15|| |}<ref>[http://www.dha.gov.za/index.php/immigration-services/south-african-ports-of-entry {{en}} Webblad - South African Ports of Entry]</ref> == Sien ook == * [[Grensposte van Suid-Afrika]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} [[Kategorie:Grense van Suid-Afrika]] fikti7z41zijpt0zt0mn1jac732wwy0 2513904 2513902 2022-07-21T08:37:29Z JMK 649 +kat wikitext text/x-wiki '''Caledonspoort''' is 'n grenspos tussen [[Lesotho]] en [[Suid-Afrika]] op die [[Caledonrivier]] (Mohokarerivier), 10&nbsp;km suid van [[Fouriesburg]]. Die naaste dorp aan die Lesotho-kant is [[Butha-Buthe]] en die grenspos staan hier ook bekend as Caledonspoort. Op die P29-roete net noord van die grenspos loop 'n 1,8 km lange bergpas <small>{{koördinate|28|41|13|S|28|13|59|O|region:ZA_typ:landmark|display=inline}}</small> deur die poort van die [[Klein-Caledonrivier (Vrystaat)|Klein-Caledonrivier]].<ref>[https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/find-a-pass/free-state/item/1456-caledonspoort-p29.html Caledonspoort (P29)]</ref> [[Lêer:Camelrock IMG 2900.JPG|regs|duimnael|250px|'n Sandsteenberg te Camel Roc-gasteplaas digby Caledonspoort-grenspos in die [[Oos-Vrystaat]], Suid-Afrika]] {| class="wikitable sortable" |- ! !! [[Suid-Afrika]] !! [[Lesotho]] |- | Streek || [[Vrystaat]] || |- | Naaste [[dorp]]|| [[Fouriesburg]] || [[Butha-Buthe]] |- | [[Pad]]|| P29 ([[R711 (Suid-Afrika)|R711]]) || A1 |- | Koördinate|| {{Koördinate|28|41|37|S|28|14|6|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort-grenspos}}||{{Koördinate|28|41|47|S|28|14|5|O|aansig=inlyn|type:landmark_scale:5000|naam=Caledonspoort}} |- | Telefoonnommer || +27 (0) 58 223 8400 || |- | Faksnommer || +27 (0) 58 223 1012 || |- | Posadres || || |- | Besigheidsure - Reisigers|| 06:00 - 22:00|| 06:00 - 22:00 |- | Besigheidsure - Algemeen|| 07:30 - 16:15|| |}<ref>[http://www.dha.gov.za/index.php/immigration-services/south-african-ports-of-entry {{en}} Webblad - South African Ports of Entry]</ref> == Sien ook == * [[Grensposte van Suid-Afrika]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} [[Kategorie:Grense van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Bergpasse van Suid-Afrika]] 1r5za9pyvp0jq5deydc2njjo0zz2hc4 0 61177 2513843 2038964 2022-07-20T21:56:22Z Mieliestronk 53283 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Dampfturbine Montage01.jpg|duimnael|regs|300px|'n Stoomturbine met die omhulsel verwyder]] 'n '''Turbine''' is 'n roterende [[enjin]] wat die [[energie]] van bewegende [[vloeistof]] (soos water) of gas (soos stoom of lug) omskakel in nuttige [[werk]]. Die eenvoudigste turbines het net een bewegende deel, 'n rotor, wat 'n as is met lemme aangeheg. Bewegende vloeistof of gas werk op die lemme in (of die lemme kan op die vloeistof of gas inwerk) sodat hulle beweeg en die rotor laat draai. Vroeë voorbeelde van turbines is die [[windmeul]] en die [[waterwiele|waterwiel]]. Gas-, [[stoom|stoom-]] en [[water]]<nowiki/>turbines het gewoonlik 'n omhulsel om die lemme wat die werking van die vloeistof of gas reguleer. 'n [[Turbo-aanjaer]] word aangedryf deur uitlaatgas in [[binnebrandenjin]]s wat die werkverrigting verbeter deur saamgeperste lug in die verbrandingskamers in te dwing. In 'n turbine word die stromingsenergie van 'n gas of 'n vloeistof gebruik om die [[Rotasie-as|rotasie]] van 'n waaier te bewerkstellig. Die rotasie word op 'n as oorgedra waarmee byvoorbeeld 'n elektriese o[[Ontwikkelaar|ntwikkelaar]] aangedryf kan word. Die drie groepe turbines is waterturbines, stoom- turbines en gasturbines. Waterturbines word veral vir die aandrywing van ontwikkelaars gebruik, stoomturbines vir die aandrywing van ontwikkelaars en skepe en gasturbines vir die aandrywing van vliegtuie. === Waterturbines === By [[waterturbines]] word 'n stroom water gebruik om die turbinewaaier aan te dryf. 'n Voorloper hiervan was die waterwiel, wat vir die aandrywing van onder meer meulens, saagmasjiene, ensovoorts, gebruik is. Die Fransman [[Benoit Fourneyron]] (1802-1867) het in 1827 een van die eerste turbines, met 'n vermoë van ongeveer 4 kW, gebou, en later een met 'n vermoë van 40 kW. Ander pioniers op die gebied was [[James Bicheno Francis]] (1815-1892). [[Lester Allen Pelton]] (1829-1908) en Victor Kaplan (1876-1934). By die [[Pelton-turbine]] word water deur middel van 'n straalpyp op die vinne van die turbinewaaier gerig. Dit het slegs 'n beperkte ontwikkelingsvermoë, maar kan hoë toeretalle bereik. By die Francis-turbine word die water sydelings na die waaier toegevoer. Die turbine het ʼn groot vermoë. By die Kaplan-turbine word die water loodreg op die waaier toegevoer. Die waaier is dikwels in die vorm van 'n skeepskroef, en het verstelbare vinne. Die turbine het 'n gemiddelde vermoë. === Stoomturbines === Die oudste bekende toestel waarvan die werking met die van 'n stoomturbine ooreenstem, word in die werke van Heron van [[Alexandrië]] (ongeveer 62 n.C.) beskryf. Dit het uit 'n bal met geboe pypies op die omtrek bestaan. Wanneer stoom onder druk by die pypies uitblaas, veroorsaak dit ʼn reaksiebeweging van die bal, waardeur dit in die rondte draai (soos in die geval van 'n tuinsproeier). Een van die eerste [[stoomturbines]] is deur [[Giovanni Branca]] (1571-1645) gebou, waarin hy stoom in 'n straal op 'n waaier gerig het. Ander pioniers op die gebied was Carl Gustaf Patrik de Laval (1845- 1913). [[Charles Algernon Parsons]] (1854-1931), [[Charles Gordon Curtis]] (1860- 1953) en die broers [[Birger Ljungström]] (1872-1948) en [[Frederik Ljungstrom]] (1875- 1964). Daar is 2 groepe stoomturbines, naamlik gelykdruk- en oordrukturbines. By gelykdrukturbines word die stoom vanuit 'n straalpyp op die waaier gerig en die druk aan die voor- sowel as aan die agterkant is dieselfde. By oordrukturbines word die stoom oor leivinne gelei voordat dit die waaier bereik. Daardeur ontstaan 'n oordruk aan die voorkant van die waaier en 'n onderdruk aan die agterkant Die stoom kan voorts of aksiaal, of radiaal ten opsigte van die waaier ingevoer word. By die aksiale turbine word die stoom in die lengterigting van die turbine-as ingevoer, en by die radiale turbine loodreg op die as. Turbines word dikwels van meer as een turbinewaaier voorsien (meertrapturbine) om die vermoë daarvan te verhoog. Stoomturbines word veral vir die aandrywing van elektriese ontwikkelaars by 'n kragsentrale gebruik. Die [[stoom]] word deur ʼn ketel voorsien wat steenkool as brandstof gebruik. Die vermoë van die turbines kan tot 1 300 MW wees (1 MW = 1000 000 watt). === Gasturbines === By [[gasturbines]] word ʼn turbine in kombinasie met ʼn kompressor gebruik om 'n kragtige gas- of [[lugstroom]] op te wek, waarmee byvoorbeeld 'n vliegtuig voortgestu kan word. Die massa en die volume van gasturbines is in verhouding tot hul vermoë besonder laag. Dit is ook betroubaar en het relatief min bewegende onderdele. Voorts word daar geen besondere eise aan die [[brandstof]] gestel nie, aangesien die verbranding in turbines kontinu plaasvind, en nie onderbroke soos by 'n binnebrandenjin nie. Gasturbines is egter duur en by die konstruksie daarvan moet spesiale materiale gebruik word. Die brandstofverbruik van 'n turbine-enjin is hoog in vergelyking met die van ander [[Enjinverplasing|enjins]]. == Lees meer == * [[Archimedes skroef]] * [[Turbo-aanjaer]] ('n Insiggewende artikel.) == Bronnelys == * Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409680, volume 27, bl. 171, 172 {{Normdata}} [[Kategorie:Energie]] [[Kategorie:Meganiese ingenieurswese]] [[Kategorie:Meganiese toestelle]] [[Kategorie:Termodinamika]] h4g4rzrtw6d613n0mpd69tm3yjh1jxg 2513866 2513843 2022-07-21T07:29:08Z 196.15.154.226 /* Lees meer */ skakel wikitext text/x-wiki [[Lêer:Dampfturbine Montage01.jpg|duimnael|regs|300px|'n Stoomturbine met die omhulsel verwyder]] 'n '''Turbine''' is 'n roterende [[enjin]] wat die [[energie]] van bewegende [[vloeistof]] (soos water) of gas (soos stoom of lug) omskakel in nuttige [[werk]]. Die eenvoudigste turbines het net een bewegende deel, 'n rotor, wat 'n as is met lemme aangeheg. Bewegende vloeistof of gas werk op die lemme in (of die lemme kan op die vloeistof of gas inwerk) sodat hulle beweeg en die rotor laat draai. Vroeë voorbeelde van turbines is die [[windmeul]] en die [[waterwiele|waterwiel]]. Gas-, [[stoom|stoom-]] en [[water]]<nowiki/>turbines het gewoonlik 'n omhulsel om die lemme wat die werking van die vloeistof of gas reguleer. 'n [[Turbo-aanjaer]] word aangedryf deur uitlaatgas in [[binnebrandenjin]]s wat die werkverrigting verbeter deur saamgeperste lug in die verbrandingskamers in te dwing. In 'n turbine word die stromingsenergie van 'n gas of 'n vloeistof gebruik om die [[Rotasie-as|rotasie]] van 'n waaier te bewerkstellig. Die rotasie word op 'n as oorgedra waarmee byvoorbeeld 'n elektriese o[[Ontwikkelaar|ntwikkelaar]] aangedryf kan word. Die drie groepe turbines is waterturbines, stoom- turbines en gasturbines. Waterturbines word veral vir die aandrywing van ontwikkelaars gebruik, stoomturbines vir die aandrywing van ontwikkelaars en skepe en gasturbines vir die aandrywing van vliegtuie. === Waterturbines === By [[waterturbines]] word 'n stroom water gebruik om die turbinewaaier aan te dryf. 'n Voorloper hiervan was die waterwiel, wat vir die aandrywing van onder meer meulens, saagmasjiene, ensovoorts, gebruik is. Die Fransman [[Benoit Fourneyron]] (1802-1867) het in 1827 een van die eerste turbines, met 'n vermoë van ongeveer 4 kW, gebou, en later een met 'n vermoë van 40 kW. Ander pioniers op die gebied was [[James Bicheno Francis]] (1815-1892). [[Lester Allen Pelton]] (1829-1908) en Victor Kaplan (1876-1934). By die [[Pelton-turbine]] word water deur middel van 'n straalpyp op die vinne van die turbinewaaier gerig. Dit het slegs 'n beperkte ontwikkelingsvermoë, maar kan hoë toeretalle bereik. By die Francis-turbine word die water sydelings na die waaier toegevoer. Die turbine het ʼn groot vermoë. By die Kaplan-turbine word die water loodreg op die waaier toegevoer. Die waaier is dikwels in die vorm van 'n skeepskroef, en het verstelbare vinne. Die turbine het 'n gemiddelde vermoë. === Stoomturbines === Die oudste bekende toestel waarvan die werking met die van 'n stoomturbine ooreenstem, word in die werke van Heron van [[Alexandrië]] (ongeveer 62 n.C.) beskryf. Dit het uit 'n bal met geboe pypies op die omtrek bestaan. Wanneer stoom onder druk by die pypies uitblaas, veroorsaak dit ʼn reaksiebeweging van die bal, waardeur dit in die rondte draai (soos in die geval van 'n tuinsproeier). Een van die eerste [[stoomturbines]] is deur [[Giovanni Branca]] (1571-1645) gebou, waarin hy stoom in 'n straal op 'n waaier gerig het. Ander pioniers op die gebied was Carl Gustaf Patrik de Laval (1845- 1913). [[Charles Algernon Parsons]] (1854-1931), [[Charles Gordon Curtis]] (1860- 1953) en die broers [[Birger Ljungström]] (1872-1948) en [[Frederik Ljungstrom]] (1875- 1964). Daar is 2 groepe stoomturbines, naamlik gelykdruk- en oordrukturbines. By gelykdrukturbines word die stoom vanuit 'n straalpyp op die waaier gerig en die druk aan die voor- sowel as aan die agterkant is dieselfde. By oordrukturbines word die stoom oor leivinne gelei voordat dit die waaier bereik. Daardeur ontstaan 'n oordruk aan die voorkant van die waaier en 'n onderdruk aan die agterkant Die stoom kan voorts of aksiaal, of radiaal ten opsigte van die waaier ingevoer word. By die aksiale turbine word die stoom in die lengterigting van die turbine-as ingevoer, en by die radiale turbine loodreg op die as. Turbines word dikwels van meer as een turbinewaaier voorsien (meertrapturbine) om die vermoë daarvan te verhoog. Stoomturbines word veral vir die aandrywing van elektriese ontwikkelaars by 'n kragsentrale gebruik. Die [[stoom]] word deur ʼn ketel voorsien wat steenkool as brandstof gebruik. Die vermoë van die turbines kan tot 1 300 MW wees (1 MW = 1000 000 watt). === Gasturbines === By [[gasturbines]] word ʼn turbine in kombinasie met ʼn kompressor gebruik om 'n kragtige gas- of [[lugstroom]] op te wek, waarmee byvoorbeeld 'n vliegtuig voortgestu kan word. Die massa en die volume van gasturbines is in verhouding tot hul vermoë besonder laag. Dit is ook betroubaar en het relatief min bewegende onderdele. Voorts word daar geen besondere eise aan die [[brandstof]] gestel nie, aangesien die verbranding in turbines kontinu plaasvind, en nie onderbroke soos by 'n binnebrandenjin nie. Gasturbines is egter duur en by die konstruksie daarvan moet spesiale materiale gebruik word. Die brandstofverbruik van 'n turbine-enjin is hoog in vergelyking met die van ander [[Enjinverplasing|enjins]]. == Lees meer == * [[Skroef van Archimedes]] * [[Turbo-aanjaer]] ('n Insiggewende artikel.) == Bronnelys == * Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409680, volume 27, bl. 171, 172 {{Normdata}} [[Kategorie:Energie]] [[Kategorie:Meganiese ingenieurswese]] [[Kategorie:Meganiese toestelle]] [[Kategorie:Termodinamika]] boo3n2zwd9qr0k7op7wnd566v26ksqs 2513894 2513866 2022-07-21T08:15:23Z Burgert Behr 2401 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Dampfturbine Montage01.jpg|duimnael|regs|300px|'n Stoomturbine met die omhulsel verwyder]] 'n '''Turbine''' is 'n roterende [[enjin]] wat die [[energie]] van bewegende [[vloeistof]] (soos water) of gas (soos stoom of lug) omskakel in nuttige [[werk]]. Die eenvoudigste turbines het net een bewegende deel, 'n rotor, wat 'n as is met lemme aangeheg. Bewegende vloeistof of gas werk op die lemme in (of die lemme kan op die vloeistof of gas inwerk) sodat hulle beweeg en die rotor laat draai. Vroeë voorbeelde van turbines is die [[windmeul]] en die [[waterwiele|waterwiel]]. Gas-, [[stoom|stoom-]] en [[water]]<nowiki/>turbines het gewoonlik 'n omhulsel om die lemme wat die werking van die vloeistof of gas reguleer. 'n [[Turbo-aanjaer]] word aangedryf deur uitlaatgas in [[binnebrandenjin]]s wat die werkverrigting verbeter deur saamgeperste lug in die verbrandingskamers in te dwing. In 'n turbine word die stromingsenergie van 'n gas of 'n vloeistof gebruik om die [[Rotasie-as|rotasie]] van 'n waaier te bewerkstellig. Die rotasie word op 'n as oorgedra waarmee byvoorbeeld 'n elektriese [[ontwikkelaar]] aangedryf kan word. Die drie groepe turbines is waterturbines, stoom- turbines en gasturbines. Waterturbines word veral vir die aandrywing van ontwikkelaars gebruik, stoomturbines vir die aandrywing van ontwikkelaars en skepe en gasturbines vir die aandrywing van vliegtuie. === Waterturbines === By [[waterturbines]] word 'n stroom water gebruik om die turbinewaaier aan te dryf. 'n Voorloper hiervan was die waterwiel, wat vir die aandrywing van onder meer meulens, saagmasjiene, ensovoorts, gebruik is. Die Fransman [[Benoit Fourneyron]] (1802-1867) het in 1827 een van die eerste turbines, met 'n vermoë van ongeveer 4 kW, gebou, en later een met 'n vermoë van 40 kW. Ander pioniers op die gebied was [[James Bicheno Francis]] (1815-1892). [[Lester Allen Pelton]] (1829-1908) en Victor Kaplan (1876-1934). By die [[Pelton-turbine]] word water deur middel van 'n straalpyp op die vinne van die turbinewaaier gerig. Dit het slegs 'n beperkte ontwikkelingsvermoë, maar kan hoë toeretalle bereik. By die Francis-turbine word die water sydelings na die waaier toegevoer. Die turbine het ʼn groot vermoë. By die Kaplan-turbine word die water loodreg op die waaier toegevoer. Die waaier is dikwels in die vorm van 'n skeepskroef, en het verstelbare vinne. Die turbine het 'n gemiddelde vermoë. === Stoomturbines === Die oudste bekende toestel waarvan die werking met die van 'n stoomturbine ooreenstem, word in die werke van Heron van [[Alexandrië]] (ongeveer 62 n.C.) beskryf. Dit het uit 'n bal met geboe pypies op die omtrek bestaan. Wanneer stoom onder druk by die pypies uitblaas, veroorsaak dit ʼn reaksiebeweging van die bal, waardeur dit in die rondte draai (soos in die geval van 'n tuinsproeier). Een van die eerste [[stoomturbines]] is deur [[Giovanni Branca]] (1571-1645) gebou, waarin hy stoom in 'n straal op 'n waaier gerig het. Ander pioniers op die gebied was Carl Gustaf Patrik de Laval (1845- 1913). [[Charles Algernon Parsons]] (1854-1931), [[Charles Gordon Curtis]] (1860- 1953) en die broers [[Birger Ljungström]] (1872-1948) en [[Frederik Ljungstrom]] (1875- 1964). Daar is 2 groepe stoomturbines, naamlik gelykdruk- en oordrukturbines. By gelykdrukturbines word die stoom vanuit 'n straalpyp op die waaier gerig en die druk aan die voor- sowel as aan die agterkant is dieselfde. By oordrukturbines word die stoom oor leivinne gelei voordat dit die waaier bereik. Daardeur ontstaan 'n oordruk aan die voorkant van die waaier en 'n onderdruk aan die agterkant Die stoom kan voorts of aksiaal, of radiaal ten opsigte van die waaier ingevoer word. By die aksiale turbine word die stoom in die lengterigting van die turbine-as ingevoer, en by die radiale turbine loodreg op die as. Turbines word dikwels van meer as een turbinewaaier voorsien (meertrapturbine) om die vermoë daarvan te verhoog. Stoomturbines word veral vir die aandrywing van elektriese ontwikkelaars by 'n kragsentrale gebruik. Die [[stoom]] word deur ʼn ketel voorsien wat steenkool as brandstof gebruik. Die vermoë van die turbines kan tot 1 300 MW wees (1 MW = 1000 000 watt). === Gasturbines === By [[gasturbines]] word ʼn turbine in kombinasie met ʼn kompressor gebruik om 'n kragtige gas- of [[lugstroom]] op te wek, waarmee byvoorbeeld 'n vliegtuig voortgestu kan word. Die massa en die volume van gasturbines is in verhouding tot hul vermoë besonder laag. Dit is ook betroubaar en het relatief min bewegende onderdele. Voorts word daar geen besondere eise aan die [[brandstof]] gestel nie, aangesien die verbranding in turbines kontinu plaasvind, en nie onderbroke soos by 'n binnebrandenjin nie. Gasturbines is egter duur en by die konstruksie daarvan moet spesiale materiale gebruik word. Die brandstofverbruik van 'n turbine-enjin is hoog in vergelyking met die van ander [[Enjinverplasing|enjins]]. == Lees meer == * [[Skroef van Archimedes]] * [[Turbo-aanjaer]] ('n Insiggewende artikel.) == Bronnelys == * Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409680, volume 27, bl. 171, 172 {{Normdata}} [[Kategorie:Energie]] [[Kategorie:Meganiese ingenieurswese]] [[Kategorie:Meganiese toestelle]] [[Kategorie:Termodinamika]] pl07vzyn0ejeapaplziputve8khvvhz 2 63815 2513898 2513724 2022-07-21T08:29:18Z Aliwal2012 39067 Het vergeet om my eie status in Maart op te dateer wikitext text/x-wiki [[Lêer:Editor - orichalcum star.jpg|links|90px|Meesterredakteur IV]] {{Userboxtop|Aliwal2012}} {{Gebruiker Suid-Afrika}} {{Gebruiker administrateur}} {{Tienjaargemeenskap}} {{Gebruiker wikipedia/WikiDwergie}} {{Gebruikersbydraes|11500}} {{Gebruikersbydraes|7440|lang=Afrikaanse}} {{Sjabloon:Gebruikersnederigheid|7440}} {{Vertaler en}} {{Gebruikerskas|Grey|white|[[Image:Animated-Flag-United-Kingdom.gif|center|40px]]|Hierdie gebruiker verwyder '''[[Anglisisme]]s'''.}} {{Userboxbottom}} {{Babel|af|en-5|nl-2|nso-3}} [[Welkom]] op my gebruikersblad! Die [[Afrikaanse Wikipedia]] het tans [[Spesiaal:Statistiek|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artikels.<br/>100,000 is op 8 September 2021 bereik. ;Persoonlike [[inligting]] en [[statistiek]] Ek is Gert, 'n staats[[apteker]] wat in [[Aliwal-Noord]], [[Oos-Kaap]], woon en werk. * My bydraestatistiek: [https://xtools.wmflabs.org/ec/af.wikipedia.org/Aliwal2012 '''109 840''']<!-- 166 108 op alle taalwiki's & projekte --> wysigings op hierdie wiki sedert 31 Maart 2012. * Nuwe Afrikaanse artikels geskep/vertaal: [https://xtools.wmflabs.org/pages/af.wikipedia.org/Aliwal2012/all '''7 440'''] tot op 19 Julie 2022. * Hierdie gebruiker is 'n [[:en:Wikipedia:Service_awards#Master Editor IV (or Looshpah Laureate of the Encyclopedia)|Meesterredakteur IV]]. * [[Gebruiker:Aliwal2012/Nog Doen Lys|My nog doen lys]] [[Lêer:Middelburg visit 001.jpg|duimnael|links|180px|My van op 'n straatbord]] <!-- == Motors == • [[Alfa Romeo]] • [[Audi]] • [[Citroën]] • [[Ford]] • [[General Motors|GM]] • [[Honda]] • [[Hyundai Automotive Suid-Afrika|Hyundai]] • [[Mercedes-Benz]] • [[Nissan]] • [[Peugeot]] ;[[Porsche]] • [[Porsche Boxster]] • [[Porsche Cayenne]] • [[Porsche Cayman]] • [[Porsche Panamera]] • [[Porsche 911]] • [[Porsche 928]] • [[Renault]] • [[Suzuki]] • [[Toyota]] • [[Volkswagen]] • [[Alfa Romeo Alfasud|Alfasud]] • [[Alfa Romeo Alfetta|Alfetta]] • [[Alfa Romeo Spider|Spider]] • [[Alfa Romeo Sprint|Sprint]] • [[Alfa Romeo Alfa 6|Alfa 6]] • [[Alfa Romeo 33|33]] • [[Alfa Romeo 147|147]] • [[Alfa Romeo 159|159]] • [[Alfa Romeo Brera|Brera]] • [[Alfa Romeo MiTo|MiTo]] • [[Alfa Romeo Giulietta|Giulietta]] • [[Alfa Romeo Giulietta (750/101)|Giulietta (750/101)]] • [[Alfa Romeo Giulietta (116)|Giulietta (116)]] • [[Alfa Romeo Giulietta (940)|Giulietta (940)]] • [[Alfa Romeo GTV|GTV]] • [[Audi 100|100]] • [[Audi A1|A1]] • [[Audi A2|A2]] • [[Audi A3|A3]] • [[Audi A4|A4]] • [[Audi A6|A6]] • [[Audi Le Mans quattro|Le Mans quattro]] • [[Audi Nuvolari quattro|Nuvolari quattro]] • [[Audi Pikes Peak quattro|Pikes Peak quattro]] • [[Audi Q3|Q3]] • [[Audi Q5|Q5]] • [[Audi Q7|Q7]] • [[Audi TT|TT]] • [[Auto Union 1000]] • [[Citroën 2CV|2CV]] • [[Citroën Berlingo|Berlingo]] • [[Citroën C1|C1]] • [[Citroën C3|C3]] • [[Citroën C4|C4]] • [[Citroën C4 Cactus|C4 Cactus]] • [[Citroën C5|C5]] • [[Citroën DS3|DS3]] • [[Citroën DS4|DS4]] • [[Citroën DS 6|DS 6]] • [[Citroën Xsara|Xsara]] • [[Ford EcoSport|EcoSport]] • [[Ford Edge|Edge]] • [[Ford Expedition|Expedition]] • [[Ford Explorer|Explorer]] • [[Ford Everest|Everest/Endeavour]] • [[Ford Fiesta|Fiesta]] • [[Ford Figo|Figo]] • [[Ford Flex|Flex]] • [[Ford Focus|Focus]] • [[Ford Galaxy|Galaxy]] • [[Ford Ikon|Ikon]] • [[Ford Ka|Ka]] • [[Ford Kuga|Kuga]] • [[Ford Mondeo|Mondeo]] • [[Ford Ranger|Ranger]] • [[Ford Territory|Territory]] • [[Ford Transit Custom|Transit Custom]] ;;Vorige • [[Ford Model T|Model T]] • [[Ford Anglia|Anglia]] • [[Ford Bantam|Bantam]] • [[Ford Bronco|Bronco]] • [[Ford Capri|Capri]] • [[Ford Corsair|Corsair]] • [[Ford Cortina|Cortina]] • [[Ford Courier|Courier]] • [[Ford Escort|Escort]] • [[Ford Fairlane|Fairlane]] • [[Ford Galaxie|Galaxie]] • [[Ford Husky|Husky]] • [[Ford Laser|Laser]] • [[Ford Prefect|Prefect]] • [[Ford Ranchero|Ranchero]] • [[Ford Sierra|Sierra]] • [[Ford Taunus|Taunus]] • [[Ford Telstar|Telstar]] ;;[[Chevrolet]] • [[Chevrolet Aveo|Aveo]] • [[Chevrolet Captiva|Captiva]] • [[Chevrolet Commodore|Commodore]] • [[Chevrolet Cruze|Cruze]] • [[Chevrolet El Camino|El Camino]] • [[Chevrolet Impala|Impala]] • [[Daewoo Lanos|Lanos]] • [[Chevrolet Lumina|Lumina]] • [[Chevrolet Malibu|Malibu]] • [[Chevrolet Optra|Optra]] • [[Chevrolet Spark|Spark]] • [[Chevrolet TrailBlazer|TrailBlazer]] ;;[[Opel]] • [[Opel Adam|Adam]] • [[Opel Ascona|Ascona]] • [[Opel Astra|Astra]] • [[Opel Corsa|Corsa]] • [[Opel Kadett|Kadett]] • [[Opel Insignia|Insignia]] • [[Opel Kapitän|Kapitän]] • [[Opel Manta|Manta]] • [[Opel Olympia|Olympia]] • [[Opel Rekord|Rekord]] • [[Opel Senator|Senator]] • [[Opel Tigra|Tigra]] • [[Opel Vectra|Vectra]] ;;[[Holden]] • [[Holden Kingswood|Kingswood]] • [[Holden Monaro|Monaro]] • [[Holden Premier|Premier]] ;[[Honda]] • [[Honda Ballade|Ballade]] • [[Honda Jazz|Jazz]] • [[Honda Prelude|Prelude]] • [[Honda CR-V|CV-R]] ;[[Hyundai Automotive Suid-Afrika|Hyundai]] • [[Hyundai Accent|Accent]] • [[Hyundai Atos|Atos]] • [[Hyundai Elantra|Elantra]] • [[Hyundai Getz|Getz]] • [[Hyundai H-100|H-100]] • [[Hyundai i10|i10]] • [[Hyundai i20|i20]] • [[Hyundai ix35|ix35]] • [[Hyundai Matrix|Matrix]] • [[Hyundai Santa Fe|Santa Fe]] • [[Hyundai Sonata|Sonata]] • [[Hyundai Terracan|Terracan]] • [[Hyundai Tiburon|Tiburon]] • [[Hyundai Tucson|Tucson]] ;;Enjins • [[Hyundai U-enjin|U]] • [[Hyundai Delta-enjin|Delta]] • [[Hyundai Epsilon-enjin|Epsilon]] • [[Hyundai Kappa-enjin|Kappa]] • [[Hyundai Alpha-enjin|Alpha]] • [[Hyundai Gamma-enjin|Gamma]] • [[Hyundai Beta-enjin|Beta]] • [[Hyundai Lambda-enjin|Lambda]] • [[Hyundai Mu-enjin|Mu]] • [[Hyundai Nu-enjin|Nu]] • [[Mitsubishi Sirius-enjin|Sirius]] • [[Hyundai Theta-enjin|Theta]] ;[[Kia Motors]] • [[Kia Carens|Carens]] • [[Kia Cee'd|Cee'd]] • [[Kia Cerato|Cerato]] • [[Kia Forte|Forte]] • [[Kia Mohave|Mohave]] • [[Kia Picanto|Picanto]] • [[Kia Ray|Ray]] • [[Kia Rio|Rio]] • [[Kia Sorento|Sorento]] • [[Kia Soul|Soul]] • [[Kia Sportage|Sportage]] ;[[Mercedes-Benz]] • [[Mercedes-Benz A-klas|A-klas]] • [[Mercedes-Benz B-klas|B-klas]] • [[Mercedes-Benz C-klas|C-klas]] • [[Mercedes-Benz E-klas|E-klas]] • [[Mercedes-Benz G-klas|G-klas]] • [[Mercedes-Benz M-klas|M-klas]] • [[Mercedes-Benz R-klas|R-klas]] • [[Mercedes-Benz S-klas|S-klas]] • [[Mercedes-Benz Vito|Vito]] ;[[Nissan]] • [[Nissan Almera|Almera]] • [[Nissan Bluebird|Bluebird]] • [[Nissan Caravan (E20)|Caravan (E20)]] • [[Nissan Cube|Cube]] • [[Nissan EXA|EXA]] • [[Nissan Hardbody|Hardbody]] • [[Nissan Juke|Juke]] • [[Nissan Laurel|Laurel]] • [[Nissan Leaf|Leaf]] • [[Nissan Maxima|Maxima]] • [[Nissan Micra|Micra]] • [[Nissan Murano|Murano]] • [[Nissan Navara|Navara]] • [[Nissan Note|Note]] • [[Nissan NV200|NV200]] • [[Nissan Pathfinder|Pathfinder]] • [[Nissan Patrol|Patrol]] • [[Nissan Primera|Primera]] • [[Nissan Pulsar|Pulsar]] • [[Nissan Qashqai|Qashqai]] • [[Nissan Rogue|Rogue]] • [[Nissan Sentra|Sentra]] • [[Nissan Skyline|Skyline]] • [[Nissan Skyline C210|Skyline C210]] • [[Nissan Stanza|Stanza]] • [[Nissan Tiida|Tiida]] • [[Nissan Vanette|Vanette]] • [[Nissan Xterra|Xterra]] • [[Nissan X-Trail|X-Trail]] • [[Nissan 300ZX|300ZX]] • [[Datsun 120Y]] • [[Datsun 510]] • [[Datsun Go]] ;[[Peugeot]] • [[Peugeot 208]] • [[Peugeot 307]] • [[Peugeot 607]] ;[[Porsche]] • [[Porsche Boxster]] • [[Porsche Cayenne]] • [[Porsche Cayman]] • [[Porsche Panamera]] • [[Porsche 911]] • [[Porsche 928]] ;[[Renault]] • [[Renault Clio]] • [[Renault Mégane]] • [[Renault Zoe]] ;Rover Motors • [[Range Rover]] • [[Land Rover Defender]] • [[Land Rover Discovery]] • [[Land Rover Freelander]] ;[[Suzuki]] • [[Suzuki Alto|Alto]] • [[Suzuki Grand Vitara|Grand Vitara]] • [[Suzuki Swift|Swift]] ;[[Toyota]] • [[Toyota Auris|Auris]] • [[Toyota Avanza|Avanza]] • [[Toyota Belta|Belta]] • [[Toyota Corolla|Corolla]] • [[Toyota Corolla Verso|Corolla Verso]] • [[Toyota Cressida|Cressida]] • [[Toyota Etios|Etios]] • [[Toyota HiAce|HiAce]] • [[Toyota Hilux|Hilux]] • [[Toyota ist|ist]] • [[Toyota Isis|Isis]] • [[Toyota Land Cruiser|Land Cruiser]] • [[Toyota Land Cruiser Prado|Prado]] • [[Toyota Prius|Prius]] • [[Toyota Quantum|Quantum]] • [[Toyota RAV4|RAV4]] • [[Toyota Yaris|Yaris]] ;;Toyota-enjins • [[Toyota A-enjin|A]] • [[Toyota AD-enjin|AD]] • [[Toyota AZ-enjin|AZ]] • [[Toyota E-enjin|E]] • [[Toyota F-enjin|F]] • [[Toyota G-enjin|G]] • [[Toyota K-enjin|K]] • [[Toyota M-enjin|M]] • [[Toyota NZ-enjin|NZ]] • [[Toyota R-enjin|R]] • [[Toyota S-enjin|S]] • [[Toyota T-enjin|T]] • [[Toyota V-enjin|V]] • [[Toyota W-enjin|W]] • [[Toyota ZZ-enjin|ZZ]] ;[[Volkswagen]] • [[Volkswagen Amarok|Amarok]] • [[Volkswagen Beetle|Beetle]] • [[Volkswagen Caddy|Caddy]] • [[Volkswagen CC|CC]] • [[Volkswagen Eos|Eos]] • [[Volkswagen Fox|Fox]] • [[Volkswagen Golf|Golf]] • [[Volkswagen Jetta|Jetta]] • [[Volkswagen Mikrobus|Mikrobus]] • [[Volkswagen New Beetle|New Beetle]] • [[Volkswagen Passat|Passat]] • [[Volkswagen Polo|Polo]] • [[Volkswagen Scirocco|Scirocco]] • [[Volkswagen Tiguan|Tiguan]] • [[Volkswagen Touran|Touran]] • [[Volkswagen Touareg|Touareg]] • [[Volkswagen up!|VW up!]] ;Ander • [[Dacia Sandero]] • [[DKW Munga]] • [[Fiat Punto]] • [[Goggomobil]] • [[Great Wall Florid]] • [[Mazda2]] • [[Mazda3]] • [[Mini (BMW)]] • [[Mitsubishi Lancer]] • [[Mitsubishi L300]] • [[Mitsubishi Space Star]] • [[Seat Ibiza]] • [[Samcor]] • [[Zündapp]] ===Motortegnologie=== • [[Dubbelkoppelaarratkas]] • [[Inlyntweesilinder]]enjin • [[Inlyndriesilinder]]enjin • [[Inlynviersilinder]]enjin • [[Inlynsessilinder]]enjin • [[Kronkelveer]] • [[Luikrug]] • [[MacPhersonstut]] • [[Motordryfuitleg]] • [[Platvierenjin]] • [[Sedan]] • [[Skokbreker]] • [[Skyfremme]] • [[Stasiewa]] • [[Stop-aansittegnologie]] • [[Superminimotor]] • [[VR6-enjin]] == [[Motorsport]] == * [[Alexander Albon]] • [[Rubens Barrichello]] • [[Valtteri Bottas]] • [[Sébastien Buemi]] • [[Jenson Button]] • [[David Coulthard]] • [[Marcus Ericsson]] • [[Giancarlo Fisichella]] * [[Pierre Gasly]] * [[Antonio Giovinazzi]] * [[Timo Glock]] * [[Esteban Gutiérrez]] • [[Romain Grosjean]] • [[Mika Häkkinen]] • [[Lewis Hamilton]] * [[Brendon Hartley]] • [[Damon Hill]] • [[Nico Hülkenberg]] • [[Daniil Kvyat]] * [[Vitantonio Liuzzi]] • [[Pastor Maldonado]] • [[Nigel Mansell]] • [[Felipe Massa]] • [[Roberto Merhi]] • [[Felipe Nasr]] • [[Vitaly Petrov]] • [[Sergio Pérez]] • [[Nelson Piquet]] • [[Alain Prost]] • [[Daniel Ricciardo]] • [[Walter Röhrl]] • [[Nico Rosberg]] • [[Carlos Sainz jr.]] * [[Mick Schumacher]] * [[Sergej Sirotkin]] • [[Will Stevens]] • [[Max Verstappen]] • [[Sebastian Vettel]] • [[Mark Webber]] ===[[Tydren]]motors=== • [[Citroën C4 WRC]] • [[Citroën DS3 WRC]] • [[Citroën Xsara WRC]] • [[Ford Escort RS Cosworth|Escort RS Cosworth]] • [[Ford Fiesta RS WRC|Fiesta RS WRC]] • [[Ford Fiesta S2000|Fiesta S2000]] • [[Ford Focus RS WRC|Focus RS WRC]] • [[Hyundai i20 WRC]] • [[Mini John Cooper Works WRC‎]] • [[Peugeot 206 WRC‎]] • [[Volkswagen Polo R WRC]] ===[[Lys van Formule Een-bane|F1-renbane]]=== • [[Adelaide Straatbaan]] • [[Aintree-motorrenbaan]] • [[Autodromo Enzo e Dino Ferrari]] • [[Bahrein Internasionale Renbaan]] • [[Bakoe-straatrenbaan]] • [[Barcelona-Catalunya-renbaan]] • [[Brands Hatch-renbaan]] • [[Circuit de Spa-Francorchamps]] • [[Estoril-renbaan]] • [[Hockenheimring]] • [[Hungaroring]] • [[Kyalami Grand Prix-renbaan]] • [[Marinabaai Straatbaan]] • [[Melbourne Grand Prix Renbaan]] • [[Monaco-renbaan]] • [[Nelson Piquet Internasionale Renbaan]] • [[Paul Ricard-renbaan]] • [[Phoenix straatrenbaan]] • [[Prins George-renbaan]] • [[Red Bull Ring]] • [[Reims-Gueux|Reims-renbaan]] • [[Shanghai Internasionale Renbaan]] • [[Silverstone-renbaan]] • [[Skandinawiese Renbaan]] • [[Sochi Autodrom]] • [[Suzuka Internasionale Renbaan]] • [[Valencia Straatbaan]] • [[Watkins Glen Internasionale Renbaan]] • [[Yas Marina-renbaan]] • [[Zandvoort-renbaan]] • [[Zolder-renbaan]] --> <!-- == Vliegtuie == ;Siviel • [[Airbus A318]] • [[Airbus A320]] • [[Airbus A330]] • [[Airbus A340]] • [[Airbus A350 XWB]] • [[Airbus A380]] • [[Airbus Beluga]] • [[Boeing 247]] • [[Boeing 727]] • [[Boeing 767]] • [[Boeing 777]] • [[Boeing 787 Dreamliner]] • [[Boeing 747 Dreamlifter]] • [[Boeing 747-8]] • [[Dassault Falcon 7X]] • [[Dassault Falcon 8X]] • [[Douglas DC-3]] • [[Lockheed L-1011 TriStar]] ;Militêr • [[Aermacchi MB-326]] • [[AHRLAC Holdings Ahrlac]] • [[Atlas Cheetah]] • [[Atlas Impala]] • [[Avro Shackleton]] • [[BAE Systems Hawk]] • [[Blackburn Buccaneer]] • [[Boeing B-29 Superfortress]] • [[Boeing B-50 Superfortress]] • [[Boeing B-52 Stratofortress]] • [[Boeing KC-135 Stratotenker]] • [[C-130 Hercules]] • [[Dassault Mirage III]] • [[Dassault Mirage F1]] • [[Dassault Mirage 2000]] • [[Dassault Rafale]] • [[Dassault Super Étendard]] • [[Eurofighter Typhoon]] • [[F-15 Eagle]] • [[F-15E Strike Eagle]] • [[F-86 Sabre]] <br /> • [[Grumman C-2 Greyhound]] • [[Grumman F-14 Tomcat]] (Oesjaar) • [[Junkers Ju 87]] • [[Lockheed P-38 Lightning]] • [[Lockheed P-80 Shooting Star]] • [[Lockheed Martin F-22 Raptor]] • [[Lockheed Martin F-35 Lightning II]] • [[McDonnell Douglas F/A-18 Hornet]] • [[Messerschmitt Me 262]] • [[MiG-15]] • [[MiG-21]] • [[MiG-23]] • [[Nanchang Q-5]] • [[North American P-51 Mustang]] • [[North American T-6 Texan]] = (Harvard) • [[Panavia Tornado]] • [[Pilatus PC-7]] • [[Saab JAS 39 Gripen]] • [[SR-71 Blackbird]] • [[Sukhoi Su-27]] • [[Supermarine Spitfire]] • [[Transall C-160]] • [[Tupolev Tu-95]] ;Helikopters • [[Aérospatiale Alouette III]] • [[Aérospatiale SA 330 Puma]] • [[AgustaWestland AW101]] • [[Denel Rooivalk]] (bydrae) • [[Sikorsky HH-60 Pave Hawk]] === Vliegtuigenjins === • [[Pratt & Whitney JT8D]] • [[Pratt & Whitney JT9D]] • [[Pratt & Whitney PW4000]] • [[Pratt & Whitney PW6000]] • [[Rolls-Royce RB211]] • [[Rolls-Royce Trent]] == Lugrederye == [[Air China]] • [[Air Hong Kong]] • [[Air India]] • [[Air Madagascar]] • [[Air Mauritius]] • [[Air Namibia]] • [[Air New Zealand]] • [[Air Seychelles]] • [[Air Uganda]] • [[Airlink]] • [[Alitalia]] • [[All Nippon Airways]] • [[American Airlines]] • [[Cathay Pacific]] • [[China Airlines]] • [[China Eastern Airlines]] • [[China Southern Airlines]] • [[Delta Air Lines]] • [[Dragonair]] • [[EasyJet]] • [[Edelweiss Air]] • [[EgyptAir]] • [[El Al Israel Airlines]] • [[Emirates Airline]] • [[Ethiopian Airlines]] • [[Etihad Airways]] • [[Hong Kong Airlines]] • [[Hong Kong Express Airways]] • [[IBERIA]] • [[ILFC]] • [[Japan Airlines]] • [[Kenya Airways]] • [[Korean Air]] • [[Kuwait Airways]] • [[Malaysia Airlines]] • [[Monarch Airlines]] • [[Qantas]] • [[Qatar Airways]] • [[Ryanair]] • [[Safair]] • [[Scoot]] • [[SilkAir]] • [[Singapore Airlines]] • [[South African Express]] • [[Swiss International Air Lines]] • [[TAP Portugal]] • [[Thai Airways]] • [[Tigerair]] • [[Turkish Airlines]] • [[United Airlines]] • [[UPS Airlines]] • [[US Airways]] • [[Valuair]] • [[Virgin Atlantic]] == Lughawens == ;Internasionaal • [[Aboe Dhabi Internasionale Lughawe]] • [[Addis Abeba Bole Internasionale Lughawe]] • [[Adolfo Suárez Madrid–Barajas Lughawe]] • [[Barcelona–El Prat-lughawe]] • [[Beijing Capital Internasionale Lughawe]] • [[Ben Gurion Internasionale Lughawe]] • [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe]] • [[Darwin Internasionale Lughawe]] • [[Denver Internasionale Lughawe]] • [[Doebai Internasionale Lughawe]] • [[Don Mueang Internasionale Lughawe]] • [[Eurolughawe Basel-Mulhouse-Freiburg]] • [[Hamad Internasionale Lughawe]] • [[Hong Kong Internasionale Lughawe]] • [[Hosea Kutako Internasionale Lughawe]], Windhoek • [[Incheon Internasionale Lughawe]] • [[Istanbul Atatürk Internasionale Lughawe]] • [[Louisville Internasionale Lughawe]] • [[London City-lughawe]] • [[Lughawe Londen-Gatwick]] • [[Lughawe Leonardo da Vinci–Fiumicino]] • [[Lughawe Singapoer Changi]] • [[Midway Internasionale Lughawe]] • [[München Internasionale Lughawe]] • [[Narita Internasionale Lughawe]], Tokio • [[N'djili-lughawe]] • [[O'Hare Internasionale Lughawe]] • [[Phuket Internasionale Lughawe]] • [[Roland Garros-lughawe]], [[Réunion]] • [[Sabiha Gökçen Internasionale Lughawe]] • [[São Paulo Congonhas Internasionale Lughawe]] • [[São Paulo Guarulhos Internasionale Lughawe]] • [[Sir Seewoosagur Ramgoolam Internasionale Lughawe]] • [[Sir Seretse Khama Internasionale Lughawe]], Gaborone • [[Taiwan Taoyuan Internasionale Lughawe]] • [[Tokio-Haneda Internasionale Lughawe]] • [[Tulsa Internasionale Lughawe]] • [[Warskou Chopin-lughawe]] ;Plaaslik • [[Aliwal-Noord-lughawe]] • [[Alldays-lughawe]] • [[Bhisho-lughawe]] • [[Gateway Internasionale Lughawe]] • [[George-lughawe]] • [[Grootfonteinlughawe]] • [[Katima Mulilo-lughawe]] • [[Kimberley-lughawe]] • [[Kruger Mpumalanga Internasionale Lughawe]] • [[Margate-lughawe]] • [[Mthatha-lughawe]] • [[Oos-Londenlughawe]] • [[Phalaborwa-lughawe]] • [[Polokwane Internasionale Lughawe]] • [[Port Elizabeth-lughawe]] • [[Skukuza-lughawe]] • [[Upington-lughawe]] • [[Walvisbaai-lughawe]] • [[Windhoek Eros-lughawe]] • [[Serengeti Internasionale Lughawe]] (beplan) == S.A. Lugmagbasisse == • [[Lugmagbasis Bloemspruit]] • [[Lugmagbasis Durban]] • [[Lugmagbasis Hoedspruit]] • [[Lugmagbasis Langebaanweg]] • [[Lugmagbasis Makhado]] • [[Lugmagbasis Overberg]] • [[Lugmagbasis Swartkop]] • [[Lugmagbasis Waterkloof]] • [[Lugmagbasis Ysterplaat]] == Ruimtereise == • [[Apollo 11]] • [[Apollo 12]] • [[Apollo 13]] • [[Apollo 14]] • [[Apollo 15]] • [[Apollo 16]] • [[Apollo 17]] • [[Challenger-ramp]] • [[Ruimtependeltuig Enterprise]] == Skeepvaart == • [[HMS Ark Royal]] • [[HMS Ocean]] • [[HMS Invincible]] • [[HMS Invincible (R05)]] • [[Buiteboordmotor]] • [[Fabriekskip]] • [[Olietenkskip]] • [[Skeepsaandrywing]] --> <!-- == Weermagte == • [[Amerikaanse Gewapende Magte]] • [[Amerikaanse Lugmag]] • [[Amerikaanse Leër]] • [[Amerikaanse Vloot]] • [[Amerikaanse Marinierskorps]] • [[Chileense Lugmag]] • [[Franse Lugmag]] • [[Franse Vloot]] • [[Guantanamobaai-vlootbasis]] • [[Indiese Lugmag]] • [[Irakse Oorlog]] • [[Israeliese Lugmag]] • [[Koninklike Australiese Lugmag]] • [[Koninklike Maleisiese Lugmag]] • [[Koninklike Noorweegse Lugmag]] • [[Koninklike Saoediese Lugmag]] • [[Russiese Lugmag]] • [[Russiese Vloot]] • [[Suid-Afrikaanse Lugmag]] • [[Suid-Afrikaanse Leër]] • [[Suid-Afrikaanse Vloot]] • [[Volksbevrydingsleër|Volksbevrydingsleër van China]] === Krygstuig === • [[Denel G5-kanon]] • [[Denel G6-kanon]] • [[Denel 35mm-dubbeldoelkanon]] • [[Galil-aanvalsgeweer]] • [[M1 Garand-geweer]] • [[Olifanttenk]] • [[R4-aanvalsgeweer]] • [[.30-06 Springfield]] • [[47-voet Motorreddingsboot]] • [[52-voet Motorreddingsboot]] --> == [[Farmasie]] == • [[Apteekoutomatisasie]] • [[Apteker]] • [[Baccalaureus Pharmaciae]] • [[Tablet (medisyne)]] === [[Teenretrovirale middel|ARVs]] === • [[Abakavir]] • [[Efavirens]] • [[Efavirens/emtrisitabien/tenofovir]] • [[Emtrisitabien]] • [[Lamivudien]] • [[Lopinavir/ritonavir]] • [[Nevirapien]] • [[Sidovudien]] • [[Tenofovir]] === Ander === • [[Adrenalien]] • [[Aminoglikosied]] • [[Amlodipien]] • [[Anti-inflammatoriese middel]] • [[Aspirien]] • [[Cholesterol]] • [[Deksametasoon]] • [[Diklofenak]] • [[Formaldehied]] • [[Flukonasool]] • [[Ibuprofeen]] • [[Indapamied]] • [[Isoniasied]] • [[Loperamied]] • [[Meflokien]] • [[Misoprostol]] • [[Oestradiol]] • [[Paromomisien]] • [[Perindopril]] • [[Prednisoon]] • [[Propranolol]] • [[RNS]] • [[Siklosporien]] • [[Simetikoon]] • [[Siprofloksasien]] • [[Steroïed]] • Al 12 vitamiene <!-- ===[[Dier]]e=== • [[Alikreukel]] • [[Bosveldtjeriktik]] • [[Eier (biologie)]] • [[Emoe]] • [[Groot gordelakkedis]] • [[Grysskuimnesboompadda]] = ''[[Chiromantis xerampelina]]'' • [[Haaie (vis)]] • [[Indiese kroonmees]] • [[Kloofpadda]] = ''[[Natalobatrachus bonebergi]]'' • [[Saalbek-ooievaar]] • [[Mannetjie]] • [[Wyfie]] ===[[Plant]]e=== [[Johannesbroodboom]] • [[Acacia erubescens]] • [[Acacia gerrardii]] • [[Acacia luederitzii]] • [[Acacia polyacantha]] • [[Bergmahonie]] • [[Grootblaarsekelbos]] • [[Koekemakrank]] • [[Laeveldnaboom]] • [[Rooiels (boom)]] (''[[Cunonia capensis]]'') • [[Rooihartboom]] (''[[Hymenocardia ulmoides]]'') • [[Sebrabaskanniedood]] • [[Sebrahout]] === Groente === • [[Aartappel]] • [[Aspersie]] • [[Beet]] • [[Boontjie]] • [[Brandrissie]] vertaal uit [[:en:Cayenne pepper]] • [[Broccoli]] • [[Brusselspruit]] • [[Kool (plant)]] • [[Pampoen]] • [[Patats]] • [[Raap]] • [[Sampioen]] • [[Soetrissie]] • [[Spinasie]] • [[Sprietui]] • [[Tamatie]] • [[Ui]] • [[Wortel (groente)]] === Vrugte === [[Appel]] • [[Appelkoos]] • [[Avokado]] • [[Druiwe]] • [[Kiwivrug]] • [[Koejawel]] • [[Lemmetjie]] • [[Lemoen]] • [[Lietsjie]] • [[Nartjie]] • [[Olyf]] • [[Papaja]] • [[Perske]] • [[Pruim]] • [[Pynappel]] • [[Rosyntjie]] • [[Suurlemoen]] === Vleis, vis ens. === • [[Beestong]] • [[Beesvleis]] • [[Beesvleis Stroganoff]] (Voyageur) • [[Beesvleis Wellington]] • [[Biefstuk]] • [[Eier (voedsel)]] • [[Frikkadel]] • [[Hoendervleis]] • [[Maalvleis]] • [[Ribbetjie]] • [[Seekos]] • [[Skaapvleis]] • [[Skilpadjies]] • [[Tjop (vleis)]] • [[Varkvleis]] • [[Vet]] • [[Vis (voedsel)]] • [[Wildsvleis]] === Smul === • [[KFC]] • [[Koffiewinkel]] • [[McDonald's]] • [[Melkskommel]] • [[Seekos]]--> [[Lêer:Rooibokram KNP suide.JPG|duimnael|regs|180px|Gebruiker verkies die Krugerwildtuin bo sy kantoor]] [[Lêer:Steak 03 bg 040306.jpg|duimnael|regs|180px|Gebruiker is gek oor '''T-been steak''']] [[Lêer:Tuna salad sandwich.jpg|regs|180px]] [[en:User:Aliwal2012]] [[ceb:Gumagamit:Aliwal2012]] [[de:Benutzer:Aliwal2012]] [[es:Usuario:Aliwal2012]] [[fr:Utilisateur:Aliwal2012]] [[it:Utente:Aliwal2012]] [[nl:Gebruiker:Aliwal2012]] [[nso:User:Aliwal2012]] [[simple:User:Aliwal2012]] [[ss:User:Aliwal2012]] [[st:User:Aliwal2012]] [[ta:பயனர்:Aliwal2012]] [[tn:User:Aliwal2012]] [[ve:User:Aliwal2012]] [[xh:User:Aliwal2012]] [[zu:User:Aliwal2012]] hs5622qd5c2dv0kz8qduzir7gzn38v9 0 67471 2513799 2438073 2022-07-20T18:16:35Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Laventelkoorsbessie | image = Croton gratissimus00.jpg | imagewidth =thumb | image_caption = | regnum = [[Plantae]] | unranked_divisio = [[Angiosperms]] | unranked_classis = [[Eudicots]] | unranked_ordo = [[Rosids]] | ordo = [[Malpighiales]] | familia = [[Euphorbiaceae]] | genus = ''[[Croton]]'' | species = '''''C. gratissimus''''' | binomial = ''Croton gratissimus'' | binomial_authority = [[William John Burchell|Burch.]] | synonyms = * ''C. zambesicus'' <small>Muell. Arg.</small><ref name=plantz/> }} Die '''Laventelkoorsbessie''' (''Croton gratissimus'') is 'n [[boom]] wat voorkom in [[Noord-Wes]], [[Gauteng]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], die noorde van [[Namibië]] en [[Botswana]], die weste van [[Zimbabwe]] en suidoos [[Mosambiek]]. In Engels staan die boom bekend as die ''Lavender croton''. == Variëteite == * ''Croton gratissimus'' var. ''gratissimus'' * ''Croton gratissimus'' var. ''subgratissimus'' <small>(Prain) Burtt Davy</small> – Harige laventelkoorsbessie Die tweede variëteit het sterhare (d.w.s. radiaal georiënteerde trigome) aan die blare se bokante, en word aangetref in Zimbabwe, Botswana en verre noordelike Suid-Afrika.<ref name=plantz>{{cite web |last1=Dlamini |first1=Mhlonishwa D. |title=''Croton gratissimus'' Burch. |url=http://www.plantzafrica.com/plantcd/crotongrat.htm |website=plantzafrica.com |publisher=SANBI |access-date=9 April 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20161224120644/http://www.plantzafrica.com/plantcd/crotongrat.htm |archive-date=24 Desember 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Bron == {{Verwysings}} * Algemene gids tot BOME. Keith, Paul & Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8 {{Saadjie}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] a4nyqkszd4b93gdv8lsirqeulkh3jk4 2513800 2513799 2022-07-20T18:17:55Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Laventelkoorsbessie | image = Croton gratissimus00.jpg | imagewidth =thumb | image_caption = | regnum = [[Plantae]] | unranked_divisio = [[Angiosperms]] | unranked_classis = [[Eudicots]] | unranked_ordo = [[Rosids]] | ordo = [[Malpighiales]] | familia = [[Euphorbiaceae]] | genus = ''[[Croton]]'' | species = '''''C. gratissimus''''' | binomial = ''Croton gratissimus'' | binomial_authority = [[William John Burchell|Burch.]] | synonyms = * ''C. zambesicus'' <small>Muell. Arg.</small><ref name=plantz/> }} Die '''Laventelkoorsbessie''' (''Croton gratissimus'') is 'n [[boom]] wat voorkom in [[Noord-Wes]], [[Gauteng]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], die noorde van [[Namibië]] en [[Botswana]], die weste van [[Zimbabwe]] en suidoos [[Mosambiek]]. In Engels staan die boom bekend as die ''Lavender croton''. == Variëteite == * ''Croton gratissimus'' var. ''gratissimus'' * ''Croton gratissimus'' var. ''subgratissimus'' <small>(Prain) Burtt Davy</small> – Harige laventelkoorsbessie Die tweede variëteit het sterhare (d.w.s. radiaal georiënteerde trigome) aan die blare se bokante, en word aangetref in Zimbabwe, Botswana en verre noordelike Suid-Afrika.<ref name=plantz>{{cite web |last1=Dlamini |first1=Mhlonishwa D. |title=''Croton gratissimus'' Burch. |url=http://www.plantzafrica.com/plantcd/crotongrat.htm |website=plantzafrica.com |publisher=SANBI |access-date=9 April 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20161224120644/http://www.plantzafrica.com/plantcd/crotongrat.htm |archive-date=24 Desember 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bron == * Algemene gids tot BOME. Keith, Paul & Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8 {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] 351rtxy29dxow58d3fhrs5j1ohynyg8 0 69527 2513835 2492707 2022-07-20T20:29:06Z 165.73.45.101 Iets by gesit wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Pretville | beeld = | regisseur = [[Linda Korsten]] | produksieleier = [[Paul Kruger]] | geskryf_deur = | verteller = | met = [[Marlee van der Merwe]]<br />[[Eugene Jensen]]<br />[[Annette Engelbrecht]]<br />[[Terence Bridgett]]<br />[[Emo Adams]]<br />[[Jakkie Louw]]<br />[[Steve Hofmeyr]]<br />[[Lizz Meiring]]<br />[[Liesl du Toit]] | musiek = Machiel Roets | kinematografie = | redigeerder = | ateljee = Hartiwood Films | verspreider = | vrygestel = | speeltyd = | land = [[Suid-Afrika]] | taal = [[Afrikaans]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = http://www.pretville.co.za/ | imdb_id = }} '''Pretville''' is 'n [[Afrikaans]]e [[rolprent]] wat op 23 November 2012 in fliekteaters landswyd begin draai het. Die rolprent het in sy openingsnaweek meer as R900 000 verdien.<ref>[http://afrikaans.news24.com/Vermaak/Nuus/Pretville-verdien-groot-by-loket-20121127 Pretville verdien groot by loket], Nuus24, besoek op 27 November 2012</ref> Die rolprent handel oor 'n klein fiktiewe dorpie in die laat 1950's wat in die harte van alle Suid-Afrikaners lê. Hier is alles moontlik en allerhande interessante dinge gebeur. Pretville is die blyplek van ʾn paar bekende akteurs en sangers, maar daar is ook nuwe intrekkers met nuwe, vars talent. Die dorp doen sy naam gestand en daar is altyd 'pret' in Pretville! == Genre == Die rolprent is 'n [[musiekblyspel]]. == Hoofrolspelers == * [[Marlee van der Merwe]] as Serah Somers * [[Eugene Jensen]] as Dawid de Witt * [[Annette Engelbrecht]] as Ouma Sarie * [[Terence Bridgett]] as Pierre Lukuveer * [[Emo Adams]] as Jakkie * [[Jakkie Louw]] as Bennie * [[Steve Hofmeyr]] as Eddie Elektriek * [[Lizz Meiring]] as Lollie le Roux * [[Willem Botha]] * [[Liesl du Toit]] as die verpleegster, Santjie * [[Hykie Berg]] as Meyer Labuschagne En andere. == Verwysings == {{Verwysings}} == Sien ook == * [[Lys van Afrikaanse rolprente]] == Eksterne skakels == * {{Youtube|nH9U5XPbkxU|Voorskou}} [[Kategorie:Afrikaanse rolprente]] [[Kategorie:Musiekrolprente]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse rolprente]] 5bluoy9mgxbv2xtt8m649ubqkbajcjf 0 71221 2513798 2512177 2022-07-20T18:08:34Z 196.250.217.198 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Jaap Steyn | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Jacob Cornelius Steyn | geboortedatum = {{GDEO|1938|7|31}} | geboorteplek = [[Fouriesburg]] | dood_datum = September 2021 | sterfteplek = [[Bloemfontein]] | ouers = Jacob Cornelis Steyn<br />Martha Elizabeth Mellet | titel = | nasionaliteit = [[Suid-Afrika]] | beroep = Akademikus, skrywer | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | godsdiens = | huweliksmaat = | kinders = | webblad = | handtekening = }} '''JC "Jaap" Steyn''' (*1938 – †2021) was ’n [[joernalis]], dosent in Algemene Taalwetenskap aan die [[Randse Afrikaanse Universiteit]] en professor-navorser in die Departement Afrikaans en Nederlands aan die [[Universiteit van die Oranje-Vrystaat]]. Hy was veral bekend vir sy indringende studies oor die [[Afrikaans|Afrikaanse taal]] se herkoms en geskiedenis en sy omvattende biografieë oor onder andere [[M.E.R.]] en [[N.P. van Wyk Louw]]. As digter verwerf hy die [[Eugène Marais-prys]] en die [[Ingrid Jonker-prys]] en as prosaskrywer word hy bekroon met onder andere die [[Recht Malan-prys]], die Louis Luyt-prys en die [[Stalsprys]]. == Lewe en werk == Steyn is op [[31 Julie]] [[1938]] in die distrik [[Fouriesburg]] op die plaas Mara gebore. Hy was die oudste seun van Jacob Cornelis Steyn en Martha Elizabeth (Martie) Mellet. Aan die einde van 1944 trek sy gesin na die plaas Omdraai-Noord in die distrik [[Petrus Steyn]] waar Steyn ’n plaasskool bywoon op Omdraai-Suid, en sy hoërskoolloopbaan aan die [[J.A. Malherbe-hoërskool]] in Petrus Steyn voltooi.<ref name="Friis">{{cite web |last=Friis |first=Jens |date=5 November 2015 |access-date=27 Junie 2016 |url=http://www.netwerk24.com/ZA/Bloemnuus/Nuus/FAK-vereer-Jaap-Steyn-20151104?mobile=true |title=FAK vereer Jaap Steyn |format=html |publisher=Netwerk24 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20200426132408/https://www.netwerk24.com/ZA/Bloemnuus/Nuus/FAK-vereer-Jaap-Steyn-20151104?mobile=true |archive-date=26 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Familielede en voorgeslagte van hom was betrokke by of direk geraak deur die uitwerking van die [[Groot Trek]], die [[Tweede Vryheidsoorlog]] (1899–1902) en die rebellies van 1914 en 1939. Sy ouers het hier geboer en Mara was sy pa se suster se plaas. Sy pa was Jacob Cornelis Steyn (3 Oktober 1904 – 5 November 1989) en sy ma was Martha Elizabeth Mellet (11 Desember 1910 – 1 November 2003), wat op 10 April 1934 met mekaar getroud is. Hulle eerste kind, ’n dogtertjie, is op 31 Julie 1936 dood by geboorte, waarna Jaap twee jaar later gebore is en daarna sy twee susters Maria Elizabeth (10 Oktober 1941) en Hannetjie (16 Julie 1948). Jaap begin sy skoolopleiding in Julie 1944 aan die begin van die derde kwartaal. In November 1944 verhuis die gesin na die distrik [[Petrus Steyn]], waar sy pa die klein plasie Omdraai-Noord koop. Hier gaan Jaap vanaf 1945 skool op die plaasskool op Omdraai-Suid. Vanaf [[1951]] gaan hy na die dorpskool, die Hoërskool J.A. Malherbe op [[Petrus Steyn]], en in dieselfde jaar sluit die plaasskool Omdraai-Suid toe die leerlingtal nie meer selfs ’n eenmanskool regverdig nie. Hy matrikuleer in 1955.Met ’n beurs van ''[[Volksblad|Die Volksblad]]'' studeer hy in [[1956]] na die [[Universiteit van die Oranje-Vrystaat]] waar hy in 1958 die B.A.-graad behaal het met onderskeidings in die hoofvakke Afrikaans/Nederlands en Duits. In [[Januarie]] [[1959]] het hy by ''[[Die Volksblad]]'' gaan werk, en was tot in Julie 1964 aan dié koerant verbonde as verslaggewer, vertaler, sub- en hoofsubredakteur. In dié tyd het hy ook B.A. (Hons.) en M.A. in Afrikaans en Nederlands behaal, albei cum laude.<ref name="Friis" /> Op universiteit is hy betrokke by die taalversorging van berigte in die studenteblad, die ''Irawa'', en publiseer self ook enkele stukke. Hy begin werk by ''Die Volksblad'' in Januarie 1959 en is tot 15 Julie 1964 aan hierdie koerant verbonde as verslaggewer, vertaler, subredakteur en hoofsubredakteur. In hierdie tyd behaal hy deeltyds ook aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat die B.A. Honneurs-graad en M.A.-graad (in 1962) in Afrikaans-Nederlands, albei met lof. In Augustus 1964 gaan hy na die Gemeentelijke Universiteit van [[Amsterdam]] waar hy vanaf September van daardie jaar tot Desember 1967 studeer. ’n Deel van sy studiegeld verdien hy as korrespondent van ''Die Volksblad'' en ''[[Die Burger]]''. Op [[4 Oktober]] [[1966]] lê hy die doktorseksamen (Drs.Litt.-graad) met lof af, met Algemene Taalwetenskap as hoofvak en Nederlandse taalkunde en Suid-Sotho as byvakke. Steyn behaal in 1966 sy doktoraaleksamen in algemene taalwetenskap ''cum laude'' aan die [[Universiteit van Amsterdam|Gemeentelijke Universiteit]] in [[Amsterdam]]. Aan die begin van [[1968]] is Steyn aangestel as lektor in algemene taalwetenskap aan die [[Universiteit van Port Elizabeth]]. Aan die einde van 1968 het hy ook sy doktorsgraad aan dié universiteit behaal met prof. E.B. van Wyk as promotor. In Julie [[1970]] is hy as senior lektor in algemene taalwetenskap na die [[Randse Afrikaanse Universiteit]] van Julie 1974 tot Augustus 1975 was daar ’n kort onderbreking terwyl hy hoofredaksielid van ''[[Rapport]]'' was. Hy was tot in Maart 1985 aan dié universiteit verbonde. Hoewel hy in 1988 afgetree het, was Steyn van April 1985 tot Desember 1997 professor-navorser in die Departement Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit van die OVS. Van April [[1985]] tot met sy aftrede in Desember [[1997]] is hy professor-navorser in die Departement Afrikaans en Nederlands aan die Universiteit van die [[Oranje-Vrystaat|Oranje-Vrystaa]]<nowiki/>t. Hier is hy betrokke by navorsingsprojekte oor die Afrikaans van die Oranjerivierstreek, strominge onder Afrikaners aan die begin van die twintigste eeu en hulle houdings teenoor Afrikaans en ’n taalbeplanningsprojek. In 1998 kry hy ’n konsultantepos by [[Nasionale Pers]], waar hy hoofsaaklik saamwerk aan die Oorlegplatform vir [[Afrikaans]], wat poog om Afrikaanstaliges van alle rasse te laat saamwerk vir die beskerming van die taal. Hy lewer ook gereelde bydraes aan die ''Beeld'' se politieke rubriek, “''Een van drie''”. Steyn is in September 2021 in Bloemfontein oorlede.<ref>{{cite web |title=Bekroonde taalhistorikus (83) sterf) |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/bekroonde-taalhistorikus-83-sterf/ |publisher=[[Maroela Media]] |date=6 September 2021 |format=html }}</ref> == Skryfwerk == Terwyl Steyn in [[Johannesburg]] was, het die volgende boeke van hom verskyn: ''Die grammatika van liefhê'' (1975), ’n digbundel wat met die [[Eugène Maraisprys|Eugéne Marais]]- en [[Ingrid Jonkerprys]]e bekroon is; ’n kortverhaalbundel, ''Op pad na die grens'' (1976); ’n novelle, ''Dagboek van ’n verraaier'' (1978) en ’n opsienbarende taalpolitieke werk, ''Tuiste in eie taal'' (1980), wat bekroon is met die [[Recht Malan-prys|Recht Malan-]] en Louis Luyt-pryse. In ''Die gesprek oor Afrikaans'', ’n publikasie oor die reaksie op hierdie boek, noem die samestellers, L.T. du Plessis en M.C.J. van Rensburg ''Tuiste'' ’n “legendariese” boek. Op grond van dié en latere werke het die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns|S.A. Akademie]] in 1988 die Langenhovenprys vir taalwetenskap aan Steyn toegeken. In 1985 het ook sy prosabundel ''Die verlore vader'' verskyn, wat in 1987 gevolg is deur ''Trouwe Afrikaners'' wat handel oor aspekte van Afrikanernasionalisme en die Suid-Afrikaanse taalpolitiek. In 1988 het prof. C.F.J. Muller, hoof van die Naspers-geskiedenisprojek, Steyn gevra om ’n medewerker te word. Hy was verantwoordelik vir drie hoofstukke oor die geskiedenis van ''[[Die Volksblad]]'' ná 1948, en medeskrywer van ’n hoofstuk oor die Naspers-koerante en Afrikaans in ''Oor grense heen'' (1992), en die skrywer van 17 en medeskrywer van 3 van die 21 hoofstukke van ''Boekewêreld'' (1992), wat handel oor Naspers se uitgewerye tot 1990. Hierdie werk, waarvan Steyn die hoofouteur was, is bekroon met die Recht Malan- en Rapport-pryse. Steyn word ses keer deur die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] bekroon. Hy ontvang onder meer die [[Eugene Maraisprys]] vir sy debuutdigbundel ''Die grammatika van liefhê'' (1975), die C.J. Langenhoven-prys vir taalwetenskap (1988), die [[Elisabeth Eybersbeurs]] vir navorsing in [[Nederland]] (1996), die [[N.P. van Wyk Louw]]-medalje vir skeppende bydraes tot die ontginning van sekere vakgebiede (2000), die Stals-prys vir geskiedwetenskappe vir ''N.P. van Wyk Louw – ’n lewensverhaal'' (2003) en die Louis Hiemstra-prys vir nie-fiksie vir ''Die 100 jaar van M.E.R'' (2005). Hy ontvang ook die [[Louis Luyt]]-prys vir die taalpolitieke studie ''Tuiste in eie taal'' (1981) ontvang en is die skrywer van ''Penvegter: Piet Cillié van Die Burger'' (2002) en die outobiografiese en kultuurhistoriese ''Sonkyker'' (2008). Steyn het tientalle artikels vir vaktydskrifte gepubliseer, hoofsaaklik oor kultuurgeskiedenis, die eksterne geskiedenis van [[Afrikaans]] en Suid-Afrikaanse taalpolitiek. Daaronder is drie supplemente van boeklengte, naamlik ''Die betekenis van Die Burger vir die Afrikaanse letterkunde'' (Acta Academica), ''Taalideologie en taalbeleid in die Suid-Afrikaanse geskiedenis — oorwegings in die ampstaaldebat?'' (Acta Academica) en ''Die taalstryd in die oorgangstyd — Gesindhede teenoor Afrikaans 1990–1994'' (Stilet). Verder het hy tussen een- en tweehonderd populêre artikels vir dagblaaie en tydskrifte geskryf. === Poësie === Sy eerste impak op die letterkundige front kom aan die hand van sy gedigte, waarvan sommige in ''Standpunte'' en ''Tydskrif vir Letterkunde'' gepubliseer word. Sy debuut is met “''Die grammatika van liefhê''”,<ref>Anoniem “Die Transvaler” 7 Februarie 1976</ref> waarin hy hom onderskei as ’n besonder fyn kenner van taal en die moontlikhede van woordspel.<ref>Brink, André P. “Rapport” 25 Januarie 1976</ref> Soos die titel aandui, word hier veral die temas van die taal en daarmee gepaardgaande grammatika en taalsituasie in die land ontgin,<ref>Brink, André P. “Voorlopige Rapport” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1976</ref> asook die liefde, wat nie net die ander persoon insluit nie, maar ook die land en die taal self.<ref>Cloete, T.T. “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 16 no. 2, Junie 1976</ref> Die verval en dood word aangespreek, waar die taal deur misbruik stadig<ref>Coetzee, Ampie “Oggendblad” 27 Februarie 1976</ref> sterf, maar ook die dood van mense, waar kindersterftes in die baie goeie gedig “''Spooroorwegramp by Henley-on-Klip''” <ref>Coetzee, Ampie “Buurman” Maart-Mei 1976</ref> deur sy makabere taalspel weergegee word.<ref>De Vries, Abraham “Die Burger” 22 Desember 1975</ref> Die taalspel slaag meermale daarin om tegelykertyd veelvuldige betekenislae in woorde bloot te lê, waarvan die gedig “''Woord en sin''” ’n uitstekende voorbeeld is.<ref>Johl, Johann “Die Volksblad” 4 Maart 1976</ref> In die proses word ou woorde op nuwe wyses gebruik en kry dit nuwe betekenisse, terwyl die etimologiese en semantiese wortel van woorde dikwels benut word om verskillende betekenislae bloot te lê.<ref>Johl, Johann “Standpunte” Nuwe reeks 125 Oktober 1976</ref> Dit is by uitstek poësie vir die intellektueel in sy soeke na dieper en meer omvattende betekenis en die vernaamste bekoring is dan die soepel taalspel.<ref>Van der Merwe, P.P. “Hoofstad” 2 April [[1976]]</ref> “''Germaanse ruïnes''” gee deur middel van slim woordspel kommentaar op die lotgevalle van die uitgestorwe ou Germaanse taal [[Goties]], wat dan by implikasie as waarskuwing dien vir Afrikaans. “''Vrede''” het as tema die sterfte van Afrikaans nadat vrede in Suid-Afrika bereik is, ’n gedig wat veertig jaar later ontstellend aandoen in die lig van toenemende druk op Afrikaans as taal. By die skrywe daarvan is dit duidelik dat die skrywer die impak van en gevare aan die verpolitisering van die taal deeglik besef het. “''Die taal is gans die volk''” is ’n parodie op die taalgebruik van mense wat voorgee dat hulle vir die taal omgee, met die limeriekvorm wat effektief vir hierdie draakstekery gebruik word. “''Tot positiewe kom''” gee op demonstratiewe wyse blyke van die tegniese middele wat die digter gebruik vir sy woordspel, soos byvoorbeeld die woord “aaneenkettinging(-ing) waar die herhaling van “ing” die skakels van die ketting voorstel. Die dubbele betekenis van woorde word dan saamgevat in die slotsin “tot my sinne kom”, waar “sinne” die betekenis het van die taalkonstruksies sowel as die verstandelike insig. Daar is talle baie goeie gedigte in die bundel, wat benewens die reeds genoemdes ook gedigte soos “''Hoëveld''”, “''Selfverwyt''”, “''Laagland''”, “''Ontheemde''”, “''Deelwoorde deel''”, “''Die grammatika van liefhê''”, “''Verbitterde boerseun bid''”, “''’n Boer groet sy plaas''” en “''Einde''” insluit. Hierdie bundel word allerweë beskou as ’n hoogtepunt in die vernufpoësie in Afrikaans en [[Abraham H. de Vries]] noem dit in ’n resensie wat in ''Die Burger'' verskyn het<ref>''Die Burger'' 22 Desember 1975</ref> die sterkste debuut sedert [[Breyten Breytenbach]]. “''Die grammatika van liefhê''” verower in 1976 die Eugène Marais-prys en in 1977 die Ingrid Jonker-prys. Van hierdie gedigte word in verskeie versamelbundels opgeneem, waaronder “''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte''”, “''Groot verseboek''”, “''Digters en digkuns''”, “''Kraaines''”, “''Woordpaljas''”, “''Voorspraak''” en “''Die dye trek die dye aan''”. === Prosa === Hierna spits hy hom toe op prosa en onderskei hom in sy werkwyse telkens as ’n taalkundige en taalsosioloog, wie se werk as belangrike tydsdokumente beskou kan word. Die leser moet spesifieke verwysings binne die teks met die aktuele werklikheid verbind, ’n werkwyse onderliggend aan die postmodernisme wat eers later gewild sou word. Hy is ’n voorloper van die grensliteratuur in ons prosa met sy bundel kortverhale “''Op pad na die grens''” en die dagboekroman “''Dagboek van ’n verraaier''”.<ref>Aucamp, Hennie “Beeld” 8 November 1976</ref> “''Op pad na die grens''” ontgin nie net die grensoorlog nie maar ook die verskillende soort grense wat daar tussen mense bestaan, tussen wit en swart, tussen [[Europa]] en [[Afrika]], tussen lewe en dood of die grense van liefde en onbegrip wat mense skei,<ref>Brink, André P. “Rapport” 31 Oktober 1975</ref> asook die grense tussen verskillende tydperke in die geskiedenis.<ref>Brink, André P. “Tweede Voorlopige Rapport” Human & Rousseau Kaapstad Pretoria Johannesburg</ref> Dit word ’n belangrike beskouing in verhaalvorm van die Suid-Afrikaanse politiek, met knap aanwending van die spanning en parallelle tussen hede en verlede, en die bedreigde voortbestaan van die Afrikaner. Die skrywer se taalvernuf is ’n sterkpunt in die bundel as geheel en in die verhaal “''Ek verklaar liefde''” in die besonder. Die ironie in hierdie verhaal oor onvervulde liefde is besonder treffend, waarin die eensaamheid en onvermoë om te kommunikeer op paradoksale wyse juis deur vindingryke taalspel uitgebeeld word. Die verhaal “''Die dag toe ons agtergekom het dis oorlog''” word deur Abraham H. de Vries in “''Die Afrikaanse kortverhaalboek''” opgeneem. Dit vertel van die dag (Saterdag [[29 November]] [[1975]]) toe ’n Noord-Vrystaatse gesin die gebeure van hierdie week moet absorbeer: hulle raak bewus van ’n Suid-Afrikaanse inval in [[Angola]], die Minister van Verdediging verklaar dat die terroriste-oorlog opgeskaal is na ’n konvensionele oorlog en Breyten Breytenbach word tronk toe gestuur vir terrorisme. Die gesin reflekteer oor hierdie gebeure en moet terselfdertyd besluit of hulle ’n Indiese gesin by hulle aan huis wil ontvang vir die naweek. Op vernuftige wyse word die verhaal nie net politieke ervaring nie, maar ook taalervaring. Die rasseproblematiek kom ook ter sprake in verhale soos “''Die meide''” en word in “''Ontmoetinge in ’n voorvaderland''” en “''Ná ’n gesprek oor apartheid''” ook met persoonlike kwessies en impak verbind. “''Op pad na die grens''” het ’n jong polisiekonstabel as hoofkarakter. Op pad na die grens word hy gekonfronteer met die visie van ’n man wat in die [[Rebellie]] van [[1914]] doodgeskiet is. Hierdie konfrontasie lei tot besinning oor die futiliteit van oorlog en geweld asook die morele regverdiging daarvoor. Met ’n agterna-perspektief word in “''Om te vergewe''” die verhaal vertel van die joiner tydens die Anglo-Boereoorlog se vernedering en verwerping daarna, met versoening wat eers op sy sterfbed plaasvind. Van J.C. Steyn se ander kortverhale word in ''Tydskrif vir Letterkunde'' gepubliseer. “''Dagboek van ’n verraaier''”<ref>Botha, Elize “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 22 no. 1, Maart 1982</ref> is die verhaal van ’n Afrikaanse akademikus wat sy <ref>Brink, André P. “Rapport” 16 Julie 1978</ref> ervarings, gedagtes en ontmoetings in dagboekvorm neerskryf.<ref>Brink, André P. “Tweede Voorlopige Rapport” Human & Rousseau Kaapstad Pretoria Johannesburg Eerste uitgawe 1980</ref> Die dagboek is ’n hoogs persoonlike en intieme dokument <ref>De Klerk, Willem “Die Transvaler” 10 Junie 1978</ref> en wil dus reeds aandui dat die spreker in hierdie dokument sy innerlike stryd en pogings om daarvan sin te maak, weergee.<ref>Olivier, Gerrit “Standpunte” Nuwe reeks 140, April 1979</ref> Hy is ’n oud-koerantman met ’n Vrystaatse boere-agtergrond,<ref>Scholtz, Merwe “Die teken as teiken” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 1978</ref> wat baie ongemaklik is met die politieke beleid van apartheid. Hy beleef ’n innerlike tweestryd waarin hy aan die een kant in opstand kom teen die dwase, immorele en oneerlike aspekte van die apartheidsbestel en aan die ander kant vrees en twyfel dat sy verset nie die saak van die Afrikaner gaan dien nie maar eerder die volk sal uitwis. Sy goeie vriend is Anton, ’n teoloog wat in Nederland gestudeer het en na sy terugkoms ’n joernalis word by ’n Engelse koerant. Die twee vriende kan hulle as Christene nie met apartheid en die gruwels daaraan verbonde assosieer nie. Hy raak dan betrokke by Anton se plan om opruiende pamflette deur ’n bomontploffing te versprei, maar soos sy insig in die kompleksiteit verhoog wil hy kop uittrek, omdat sy “oplossing” nie werklik die probleem sal aanspreek nie. Hulle dade kan lei tot geweld en terreur en eindelik meer kwaad doen as goed. Om te onttrek beteken verraad teenoor Anton en teen sy eie voorbedagte opstand, om nie te onttrek nie beteken verraad teenoor sy volk. Eindelik pleeg hy dan verraad teenoor Anton deur hom aan die veiligheidspolisie uit te lewer. Die gevolge vir die hoofkarakter is rampspoedig, veral omdat hy deur sy dade homself ook verraai het. In die boek stel Steyn alle groepe Afrikaners aan die woord, diegene wat oortuig is van die regverdigheid van die apartheidsbeleid en die Afrikaner se saak; die twyfelaars; die opstandiges; die vraestellers; die wat tradisionele antwoorde gee op die diepliggende vrae en diegene wat dieper wil kyk en nuwe opsies wil verken. Besware wat teen die boek ingebring word, sluit in dat die karakters meestal slegs idees en opinies verteenwoordig, eerder as dat hulle mense van vlees en bloed word. “''Die verlore vader''”<ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Februarie 1986</ref> is ’n “dokumente-verhaal” en as sodanig ’n baie vroeë bydrae tot postmodernisme in die Afrikaanse prosa. Die [[Nasionale Party]] politikus Pieter van den Berg word deur die lotgevalle van sy familie gedwing tot ’n meer liberale siening. Sy een seun gaan [[Verenigde State van Amerika|Amerika]] toe en trou met ’n uitlander, ’n ander seun beland weens sy ver-regse terreurneigings in die tronk, nog een gaan in ’n ver-linkse rigting en is ’n homoseksueel. Die vader word dan eintlik die verlore een, nie die seuns nie, en na ’n eie seksuele vergryping pleeg hy selfmoord. Hy laat ’n versameling dokumente agter, insluitende sy biografiese en politieke aantekeninge en briewe, sy skoonseun se kort memorie, kladboeke, briewe en skryfsels van sy seuns. Hierdie dokumente word dan versorg en aangebied as sy verhaal. In die tweede deel van die roman is ’n aantal ander geskrifte wat historiese, kulturele, politieke, filosofiese en etiese agtergrond bydra deur middel van situasies en figure uit die geskiedenis van [[Portugal]], [[Duitsland]], [[Haïti]], [[Tsjeggo-Slowakye]] en ander. Hierdeur word Pieter se verhaal geplaas teen die wye doek van historiese gebeure wêreldwyd. Deur die wye verskeidenheid dokumente en perspektiewe binne hierdie verhaal word aangetoon hoe daar nie ’n omvattende perfekte oplossing vir die saambestaan van mense bestaan nie en dat verskillende sienswyses almal ook in een of ander aspek gebrekkig is te midde van die geldigheid daarin. ’n Raamwerk vir akkommodasie moet dus vir hierdie verskille gevind word. In 1986 is “''Die verlore vader''” op die kortlys vir die toekenning van die Rapportprys. Baie belangrik is sy nie-fiksie werk. “''Tuiste in eie taal''”<ref>De Klerk, W.J. “Rapport” 8 Februarie 1981</ref> verken die groei en<ref>De Villiers, Meyer “Standpunte” Nuwe reeks 154, Augustus 1981</ref> agteruitgang van tale en besin oor die oorlewing van Afrikaans.<ref>Roodt, Dan “Rapport” 11 Januarie 1981</ref> Die hooftema is die teenpole in die sosiolinguistiek, naamlik die behoud van die eie teenoor die assimilasie in die groter magte.<ref>Van Schalkwyk, C. “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 19 no. 2, Mei 1981</ref> Hierdie stryd word op alle vlakke van die taal se bestaan openbaar, waar die ekonomiese of sosiale aan die een kant die taal van die oënskynlik meerdere slaafs navolg (veral die “internasionale” Engels)<ref>Wybenga, D.M. “Die Transvaler” 26 Januarie 1981</ref> of aan die ander kant verset teen hierdie mag omdat hy sy eie identiteit wil behou. Die boek word in drie afdelings verdeel, waar eerstens die groei en ontwikkeling van tale aan die bod kom, dan die ontstaan en opkoms van Afrikaans as kultuurtaal en die weerstand teen die taal en die groei daarvan, met die laaste deel wat die oorlewing van Afrikaans behandel. Op indringende wyse word die faktore wat histories die groei van Afrikaans bevorder en gestrem het, uiteengesit en beredeneer, terwyl die posisie van Afrikaans in die veranderende multikulturele samelewing van die laat sewentigerjare ondersoek word. Eindelik is die boodskap dat Afrikaans van Afrika is en om waarlik van Afrika te wees, moet ons die taal (en die mense wat dit praat) koester. Beide die Recht Malan-prys en die Louis Luyt-prys word in 1981 aan “''Tuiste in eie taal''” toegeken, terwyl dit in 1988 bekroon word met die C.J. Langenhovenprys vir Taalwetenskap. Dit word ook bekroon met die Republiekprys (opvolger van die Verwoerdprys vir vaderlandse letterkunde), wat al om die tien jaar toegeken is vir ’n Afrikaanse en Engelse werk. Hy weier hierdie prys weens die politieke kleur van die prys en versoek dat die toekenning en weiering van die prys nie publisiteit moet ontvang nie. Hierdie prys word daarna nooit weer toegeken nie. “''Trouwe Afrikaners''” behandel aspekte van die Afrikaner nasionalisme en die Suid-Afrikaanse taalpolitiek in die periode [[1875]] tot [[1938]]. Dit is ’n deeglik nagevorste studie wat die pogings van verskeie mense en bewegings om Afrikaans sy regmatige plek in die samelewing te laat kry, te boek stel, saam met die pogings om die Afrikaner self op te hef. Dit sluit onder andere in die geskiedenis van die Helpmekaarbeweging na die Rebellie van [[1914]], die stryd om erkenning van Afrikaans as taal en die praktiese implementering daarvan in die staatsdiens en die ontwikkeling van nasionalisme in die politiek en die politieke partye van die tyd. Die geskiedenis van die vestiging van Afrikaans as taal van onderrig op universiteite en oor die radiodiens word ook behandel. Die hoof van die projek om die geskiedenis van die Nasionale Pers te dokumenteer, professor C.F.J. Muller, versoek Steyn in 1988 om ’n medewerker te word. Hy is verantwoordelik vir drie hoofstukke oor die geskiedenis van ''Die Volksblad'' ná 1948, is medeskrywer van ’n hoofstuk oor die Naspers-koerante in Afrikaans in “''Oor die grense heen''” en is die skrywer van sewentien en medeskrywer van drie van die 21 hoofstukke van “''Boekewêreld''”, wat die geskiedenis van Naspers se uitgewerye tot [[1990]] verhaal. Hierdie boek verower in 1993 die [[Recht Malanprys|Recht Malan-prys]] en Rapport-prys. “''Ons gaan ’n taal maak''” <ref>Hugo, Daniel “Beeld” 17 November 2014: http://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-Monument-van-n-boek-20141115 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181004004611/https://www.netwerk24.com/Vermaak/Boeke/n-Monument-van-n-boek-20141115 |date= 4 Oktober 2018 }}</ref> is ’n verslag van die ontwikkeling van Afrikaans as kultuurtaal vanaf die stigting van die Genootskap van Regte Afrikaners in 1875.<ref>Kapp, Pieter “Rapport” 8 Februarie 2015</ref> Die monumentale boek van meer as 600 bladsye is gegrond op deeglike navorsing, wat alle rassegroepe se aandeel in die vestiging van Afrikaans verken en beskryf. Deur die verskeie politieke strome en magstryde van hierdie tyd word Afrikaans se neerlae en suksesse, hoogtepunte en laagtepunte ontleed en word in-diepte gekyk na wat gedoen moet word op alle terreine om Afrikaans op te bou en te ontwikkel. Hierdie is ’n baie belangrike boek in ’n baie belangrike tyd vir die toekoms van die taal.<ref>Webb, Vic LitNet: http://www.litnet.co.za/litnet-akademies-resensie-essay-ons-gaan-n-taal-maak-deur-jc-steyn/</ref> In sy latere jare spits hy hom toe op die biografiese genre en skryf studies oor die lewens van N.P. van Wyk Louw, [[P.J. Cillié]] en [[M.E.R.]]<ref>Kannemeyer, J.C. “Rapport” 10 Januarie 1999</ref>“''Van Wyk Louw: ’n Lewensverhaal''” <ref>Lindenberg, Ernst “Insig” Maart 1999</ref> word in twee dele gepubliseer. Die omvang van die werk is alreeds aanduidend van die deeglike navorsing wat die skryf daarvan voorafgegaan het. Die leser leer dan ook Van Wyk Louw ken as mens deur sy vormingsjare, as student en digter, denker, minnaar en nasionalis. Louw was uiteraard in sy lewe telkens betrokke in polemieke en Steyn slaag in sy biografie om die oorsake, verloop en impak hiervan ewewigtig te beskryf. Die ontstaan van feitlik al sy werke word beskryf sodat die motiewe onderliggend daaraan duidelik word. In [[2001]] ken die Akademie die Stalsprys vir Geskiedswetenskap toe aan “''N.P. van Wyk Louw: ’n Lewensverhaal''” en hierdie boek kry ook die Recht Malan-prys vir nie-fiksie in 1999 en die ''Insig''-prys vir nie-fiksie in 2000. Die biografie “''Penvegter: Piet Cillié van Die Burger''” word geskryf in opdrag van Tafelberg Uitgewers. Hierin lig hy die lewe en veral die politieke tye en gebeure in die tyd van Cillié uit, waarin hierdie dikwels omstrede figuur in die joernalistiek in perspektief gestel word. Cillié se impak as redakteur van ''Die Burger'', sy konfrontasie met Hendrik Verwoerd, sy jare as professor in joernalistiek aan die Universiteit van Stellenbosch en sy rol as voorsitter van die direksie van Nasionale Pers word in-diepte bespreek. Die boek word, weens die aard van die personasies en die gebeure wat daarin uitgebeeld word, ook ’n belangrike bydrae tot die Suid-Afrikaanse geskiedskrywing. “''Die 100 Jaar van M.E.R.''”<ref>Olivier, Fanie “Beeld” 19 Julie 2004</ref> gee ’n in-diepte beeld van haar as mens, geskets teen die<ref>Viljoen, Louise “Rapport” 13 Junie 2004</ref> agtergrond van haar lewe wat so nou saam met die opkoms van Afrikaans en nasionalisme geloop het. Dit is ’n deeglike beeld van ’n formidabele vrou en die tyd waarin sy geleef het. Die impak wat sy op haar tyd en veral ’n groep skrywers soos [[Alba Bouwer]], [[Audrey Blignault]] en [[Rykie van Reenen]] gehad het, is enorm, met hierdie skrywers wat op hulle beurt ook groot invloed uitgeoefen het. Volgens [[Louise Viljoen]]<ref>''Rapport'' 13 Junie 2004</ref> slaag hy in hierdie biografie om met dieselfde sober en ingehoue styl as sy onderwerp, haar lewe te beskryf. “''Die honderd jaar van M.E.R.''” verower in [[2005]] die Akademie se Louis Hiemstra-prys vir nie-fiksie en in 2008 is hierdie boek op die kortlys vir die [[Helgaard Steyn-prys]]. Hy lewer ook werk van outobiografiese aard, soos die bundel vertellings<ref>Aucamp, Hennie “Die Burger” 5 November 1991</ref> “''Hoeke Boerseuns ons was''”.<ref>Galloway, Francis “Rapport” 23 Februarie 1992</ref> Die treffende openingsin (“Dit was Desember 1967 en almal het geleef asof daar ’n toekoms was”) dui reeds die deurlopende gevoel van verlies en die einde van ’n era aan. Die boek is ryk in sy anekdotes van ’n verbygegane tyd en lewer ’n belangrike bydrae in die bewaring van veral die tipe Afrikaans wat in ’n vroeër tyd gepraat is. Hier is volksoorleweringe, familielegendes, gesinsbriewe, historiese gebeure en koerantberigte wat almal omgewerk word tot heerlike vertellinge. Persoonlike ervarings word telkens in historiese perspektief geplaas. “''Sonkyker''”<ref>Aucamp, Hennie “Rapport” 27 Julie 2008</ref> (subtitel “''Afrikaner in die verkeerde eeu''”) bevat ook outobiografiese vertellings, die aard waarvan iewers tussen ’n outobiografie en volksbiografie lê, beginnende met sy herinneringe as boerseun op ’n Vrystaatse plaas.<ref>Grebe, H.P. “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 46 no. 1, Herfs 2009</ref> Hy ondersoek belangrike gebeurtenisse uit die Afrikaner se geskiedenis soos die Anglo-Boereoorlog en die Rebellie en kom tot positiewe en ontstellende gevolgtrekkings.<ref>Jordaan, Annette “Beeld” 28 Julie 2008</ref> Dit is egter veral die taal wat aandag geniet, want taalpolitiek en kultuurpolitiek is baie vas ineengestrengel, en hier lyk die prentjie donker. Die titel van die boek verwys na die stekelrige salmanders wat op miershope of rotse na die son sit en mik. In 2009 is “''Sonkyker''” op die kortlys vir die Universiteit van Johannesburg-prys. Verder skryf hy ’n menigvuldige aantal artikels vir vaktydskrifte wat oor hoofsaaklik kultuurgeskiedenis, die eksterne geskiedenis van Afrikaans en die Suid-Afrikaanse taalpolitiek handel. Hieronder is drie byvoegsels van boeklengte, naamlik “''Die betekenis van ‘Die Burger’ vir die Afrikaanse letterkunde''”, “''Taalideologie en taalbeleid in die Suid-Afrikaanse geskiedenis – oorwegings in die ampstaaldebat''” wat beide in ''Acta Academica'' verskyn en “''Die taalstryd in oorgangstyd – gesindhede teenoor Afrikaans 1990–1994''”, wat in ''Stilet'' gepubliseer word. Ander artikels verskyn in onder andere ''Taalfasette'', ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', ''S.A. Tydskrif vir Kultuurgeskiedenis'', ''S.A. Tydskrif vir Taalkunde'', ''Spits'', ''Ecquid Novi'', ''Tydskrif vir Letterkunde'', ''Literator'', ''Tydskrif vir Taalonderrig'' en ''Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans''. Hy skryf eindelik meer as ’n honderd populêre artikels vir dagblaaie en tydskrifte. In [[1986]] lewer hy die D.F. Malherbe-gedenklesing aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat onder die titel “''Nasionalisme en die politisering van taal en kultuur in die dertigerjare''”, wat later as interne publikasie deur die universiteit uitgegee word. Benewens eie oorspronklike skeppings, stel hy ook versamelbundels saam soos “''Veg en vlug''” en “''Vrolike en verskriklike ondervindings van gewone mense''”. In<ref>Grové, Henriette “Beeld” 6 Desember 1999</ref> “''Veg en vlug''” (subtitel “''Manne en vroue vertel hul ware verhale uit die Anglo-Boereoorlog''”)<ref>Van Wyk, At “Rapport” 11 Junie 2000</ref> vertel mense hulle verhale uit die [[Anglo-Boereoorlog]], soos dit oorspronklik in ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]'' verskyn het. Steyn verskaf ’n voorwoord waarin hy die vertellings in historiese perspektief plaas, maar verder is dit slegs outentieke vertellings wat lewe in die herinneringe en unieke styl van die vertellers uit die volk. Daar is onder andere vertellings deur president Steyn, [[Jan F.E. Celliers|Jan F.E. Cellier]]<nowiki/>s en [[G.R. von Wielligh]], wat almal oor hulle ontsnappogings handel. “''Vrolike en verskriklike ondervindings van gewone mense''”<ref>Joubert, Maureen “Insig” Oktober 1996</ref> is eweneens ’n keur uit verhale wat tussen 1939 en 1946 in <ref>Wybenga, Gretel “Die Burger” 8 Julie 1996</ref>''Die Huisgenoot'' verskyn het nadat die redaksie uitnodigings aan mense gerig het om sulke stories in te stuur, solank dit die waarheid is. Benewens die vermaaklikheidswaarde het beide boeke ook kultuur-historiese waarde. Steyn se werk in [[Afrikaans]] is ’n konstellasie van ses verwante dimensies. Hierdie dimensies sluit in: die plattelandse leefwêreld van vele [[Afrikaners]] met spesifieke aandag aan die [[Vrystaat]]; aanknopingspunte in die Europese geesteslewe en ander volke en tale se bestaanstryd; poësie en sosiaal-betrokke prosa; Afrikaanse taalgeskiedenis; Afrikaner-kultuurgeskiedenis; en Afrikaans en Afrikaners se politieke en kulturele bestaanstryd vandag. Steyn se jeugherinneringe is opgeneem in ''Hoeke Boerseuns ons was'' ([[1991]]) en sy outobiografiese vertellings verskyn in ''Sonkyker'' (2008). Daarin, maar ook uit ander werke, blyk ’n sterk verbondenheid met die plattelandse leefwêreld. Afrikaners was ’n hoofsaaklik pastorale groep tot die begin van die [[20ste eeu]] en die platteland het dwarsdeur die 20ste eeu ’n belangrike rol vervul in Afrikaner-identifiserings. Steyn se werk behandel die ervarings rondom grond en geslagte van boere, die stryd teen droogtes en siektes, en die boerderye en gemeenskapslewe van die plattelandse Vrystaat. Mens vind daarin verwysings na die poësie van plekname, klein geskiedenisse en 'n verbondenheid met die landskappe en klimaat van Suid-Afrika. Sedert die 1990’s is daar ook verwysings na die bedreiging van honderde plaasmoorde op dikwels Afrikaanse boere. Steyn veroordeel die onverskilligheid van die [[African National Congress|ANC]]-regering teenoor die bedreigings van hierdie oer-Afrikaanse ''habitus''. Steyn ontvang sy universiteitopvoeding aan universiteite in [[Bloemfontein]], Suid-Afrika, en [[Amsterdam]], Nederland. Hy kry veral in die buiteland ’n lewenslange belangstelling in die Europese geesteslewe, by name onder die Duitsers, Nederlanders en Vlaminge. Sy latere boeke en mediakommentare weerspieël ’n wye belangstelling in die bestaanstryd van ander volke en tale. Hy erken deurgaans elke groep se identiteit en reg op eie instellings.By Steyn is daar ’n wisselwerking tussen die Europese- en Afrikaner- geesteslewe. Een van die verbindingsbegrippe wat hy gebruik is die term boere-adel. Daarmee word die Romeinse waardes van eenvoud en ’n liefdevolle lojaliteit aan familie en grond, die Griekse strewe na die goeie, skone en regverdige, en die Germaanse klemtoon op moed in die aangesig van ’n onberekenbare lot verbind met Afrikanerwaardes in Afrika.Steyn trek aanvanklik aandag met sy debuutdigbundel ''Die grammatika van liefhê'' (1975). Daarna verwissel hy egter na prosa, dikwels sosiaal-betrokke prosa.In die verwikkelde historiese konteks van Suid-Afrika, staan die regte van Afrikaners en van ander groepe volgens Steyn soms met ewe veel geldigheid teenoor mekaar. Steyn was in die 1970's en 1980's se kultuurpolitiek ’n sterk voorstander van Afrikaans en Afrikanerskap, maar wel binne ’n sogenaamde verligte kader. Hy was byvoorbeeld gekant teen aartskonserwatiewe kulturele- en mediasensuur en onregverdige klein apartheidsmaatreëls wat wit en bruin Afrikaanssprekendes van mekaar vervreem het. Hy was ook ’n voorstander van die [[Tomlinson-verslag]] in die 1950's wat ingrypende gebiedsoordrag aan swart volkere beoog het om die tuislandbeleid vir etniese groepe te laat slaag. Steyn is een van die eerste Afrikaanse skrywers oor die [[Suid-Afrikaanse Grensoorlog]] in ''Op pad na die grens'' (1976). In ''Dagboek van ’n Verraaier'' (1978) en ''Die Verlore Vader'' (1985) hanteer Steyn die morele en praktiese problematiek van die Afrikaners se selfhandhawing as klein volk. In laasgenoemde boek verwys hy deurlopend ook na die bestaanstryd van ander Europese tale en volke. In sy ''Tuiste in Eie Taal'' (1980) is Steyn die eerste belangrike akademikus van die tydperk wat die aard van bedreigings vir Afrikaans se toekomstige posisie omvattend identifiseer en ontleed. Hy merk daaroor op dat die grootste gevaar in die Afrikaanse intellektuele lewe nie meer is dat meningsvormers sal versuim om die stryd teen ekonomiese en politieke onreg te voer nie. Die groot gevaar is eerder dat hulle in die proses van oopskryf, en van regskryf wat verkeerd is, ook sal doodskryf, sodat nuwe geslagte Afrikaners sku sou wees om vir hulle volk en taal in te tree.Vir Steyn is Afrikaner-nasionalisme die beweging wat Afrikaners as volk en Afrikaans as kultuurtaal behou en bevorder het in die dekades na die vernietigende Anglo-Boere-Oorlog. Hy ondersoek onder meer die rol van die [[Eerste Taalbeweging]], [[C.J. Langenhoven]], en [[Gustav Preller]] en die [[Tweede Taalbeweging]] in ''Trouwe Afrikaners: Aspekte van Afrikaner-nasionalisme en taalpolitiek 1875–1938'' (1987).Steyn is die skrywer van die mees gesaghebbende biografie oor [[N.P. van Wyk Louw]], die Afrikaanse digter, dramaturg en voordenker. Hy is ook die skrywer van biografieë oor die redakteur van ''Die Burger'' en Afrikaner-denker Piet Cillié en die Afrikaanse skryfster en pionier in maatskaplike werk M.E. Rothman. Steyn meen die beste benadering by die skryf van ’n biografie is sowel empatie as afstand. Sy mikpunt is: vertel iemand se lewe so eerlik en goed as jy kan, en dan daarby so interessant as wat jy kan. Die tweede moet mens egter nie nastreef ten koste van die eerste nie. In sy mediakommentare en boeke blyk dat Steyn sekere Afrikaner-figure besonder hoog ag. In die [[19de eeu]] val [[Andries Pretorius]], [[Paul Kruger]] en ds. [[S.J. du Toit]] hieronder. In die [[20ste eeu]], is dit genl. [[J.B.M. Hertzog]], [[N.P. van Wyk Louw]], en president [[M.T. Steyn]] van die Vrystaat, die siel van die Boererepublieke se vryheidstryd teen Britse imperialisme. In die vroeg-1990’s was Steyn toenemend bekommerd oor die posisie van Afrikaans in ’n nuwe politieke bestel in [[Suid-Afrika]]. Hy was een van ’n minderheid meningsvormers wat deur voorleggings aan besluitnemers in die Nasionale Party die grondwetlike verskansing van Afrikaans as amptelike taal bevorder het. Tydens die eerste jare onder die [[African National Congress|ANC]]-bewind word Afrikaans afgeskaal oor TV en in die onderwys. Steyn speel in 1998 ’n rol by die Oorlegforum vir Afrikaans wat deur [[Ton Vosloo]] van Naspers opgerig is. In 2000 is Steyn nou betrokke by die stigting van die Groep van 63, ’n denkforum van Afrikaner-meningsvormers en akademici. Die Groep word sterk deur Afrikaanse joernaliste by koerante soos ''Beeld'' en ''Rapport'' beveg. Steyn neem egter deurlopend deur skrywes in ''Beeld'', ''Rapport'', en ''Die Volksblad'' en advies en navorsing aan Afrikaner-organisasies deel aan Afrikaners se kultuurstryd. Hy steun die opsie van ’n Afrikaanse tuisland met minstens een stad, en word ’n uitgesproke voorstander van ’n nuwe Afrikaanse universiteit. In 2010 is Steyn saam met prof. André Duvenhage as projekleier mede-opsteller van die Afrikaner-Burgerlike Netwerk se scenarios vir Afrikaners in 2020. In 2012 is hy saam met dr. Danie Langner mede-opsteller van die [[Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings|FAK]] se strategiedokument oor Afrikaans en in [[2014]] verskyn sy boek oor die geskiedenis van Afrikaans sedert die einde van die [[19de eeu]], getitel ''Ons gaan ’n taal maak''. Oor Afrikaners se toekomsvooruitsigte is Steyn se basiese benadering drieledig. Hy verwys na die beoordeling van die Britse historikus A.J.P. Taylor dat die toekoms onvoorspelbaar bly, en dat selfs negatiewe gebeure tot heilsame gevolge kan lei. Hy haal die Nederlandse staatsman [[Willem van Oranje]] aan: "Het is niet nodig te hopen om iets te ondernemen, noch te slagen om te volharden." En hy steun ’n houding wat sy moeder reeds só formuleer: “Moed is dit wat volhou na begin, vertroue is dit wat oorwin.” == Eerbewyse == Benewens die talle pryse wat hy vir spesifieke boeke verwerf, word hy in sy leeftyd op verskeie wyses vereer. Die Suid-Afrikaanse Akademie ken in [[1988]] die Langenhovenprys vir Taalwetenskap aan hom toe, in [[2000]] die N.P. van Wyk Louw-medalje vir sy skeppende bydrae tot bepaalde vakgebiede en in 2001 die [[Stalsprys]] vir Geskiedswetenskap vir “''N.P. van Wyk Louw: ’n Lewensverhaal''”. Die Elisabeth Eybersbeurs vir verdere navorsing in Nederland word in [[1996]] aan hom toegeken. In [[2002]] verower hy die Praag-prys vir Afrikaanse voortreflikheid vir sy bydrae tot die bevordering van Afrikaans en die vestiging van ’n pro-Afrikaanse bewussyn. Die [[Universiteit van die Oranje-Vrystaat]] ken in [[2004]] ’n eredoktorsgraad aan hom toe en op Taaldag [[14 Augustus]] 2004 gee die kultuurorganisasie van Bloemfontein, Dames Perspektief, ’n oorkonde aan hom vir sy lewenslange bydrae tot die Afrikaanse taal en kultuur. In 2005 word ’n taalberaad oor moedertaalonderwys deur die Departement van Afrikaans van die Universiteit van die Oranje-Vrystaat gehou. Sommige van die referate word in 2006 in ’n bylaag van die ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'' gepubliseer en hierdie publikasie word aan Jaap opgedra as erkenning vir sy bydrae op die gebied van taalbeplanning. Die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] vereer hom in [[2015]] met erelidmaatskap. == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasies |- |1975 |Die grammatika van liefhê |- |1976 |Op pad na die grens |- |1978 |Dagboek van ’n verraaier |- |1980 |Tuiste in eie taal |- |1985 |Die verlore vader |- |1987 |Trouwe Afrikaners |- |1991 |Hoeke Boerseuns ons was |- |1992 |Boekewêreld: die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990 |- |1998 |Van Wyk Louw – ’n lewensverhaal |- |2002 |Penvegter: Piet Cillié van Die Burger |- |2004 |Die 100 jaar van M.E.R. |- |2008 |Sonkyker: Afrikaner in die verkeerde eeu |- |2014 |Ons gaan ’n taal maak |- |2019 |Verset en opbou<ref>https://maroelamedia.co.za/afrikaans/boeke/bekroonde-skrywer-herbevestig-oproep-om-afrikaans-te-beskerm/ Opgespoor en besoek op 01/10/2019</ref> |- !Samesteller |- |1996 |Vrolike en verskriklike ondervindings van gewone mense |- |1999 |Veg en vlug: manne en vroue vertel hul ware verhale uit die Anglo- Boereoorlog |} == Bronne == === Boeke === * Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) “Voorspraak” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994 * Aucamp, Hennie “Kort voor lank” Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe, Tweede druk  1980 * Botha, Elize “Prosakroniek” Tafelberg Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1987 * Cloete, T.T. (red.) “Die Afrikaanse literatuur sedert sestig” Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980 * De Vries, Abraham H. “Kortom” Academica Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1983 * De Vries, Abraham H. “Kortom 2” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1989 * Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988 * Hugo, Daniel “J.C. Steyn (1938-) Poësie” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999 * Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984 * Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983 * Kannemeyer, J.C. (red.) “Kraaines” Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1988 * Kannemeyer, J.C. “Verse vir die vraestel” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998 * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005 * Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns” Perskor-Uitgewers Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007 * Pheiffer, R.H. “Woordpaljas” Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Derde uitgawe Derde  druk 1993 * Scheepers, Riana “J.C. Steyn (1938-) Prosa” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999 * Steyn, J.C. “Hoeke Boerseuns ons was” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1991 * Steyn, J.C. “Trouwe Afrikaners” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 1987 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006 === Tydskrifte en koerante === * Bisschoff, Anna-Marie “Interpreteerbaarheid van ‘Die verlore vader’ van J.C. Steyn” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 26 no. 3, Augustus 1988 * Botha, Danie “Lewensverhaal van een van Suid-Afrika se grotes” “Boekewêreld” 18 November 1998 * Botha, Elize “Die prosa van J.C. Steyn in literêr-historiese perspektief” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 17 no. 2, Mei 1979 * Brink, André P. “Wat is die maatstaf?” “Rapport” 6 Augustus 1978 * Deudney-Theron, Edna “J.C. Steyn se magtelose pleidooi by ’n simboliese muur van klip” “Tydskrif vir  Letterkunde” Jaargang 30 no. 1, Februarie 1992 * Kannemeyer, J.C. “J.C. Steyn en die fenomenologie van taal” “Standpunte” Nuwe reeks 127, Februarie 1977 * Kruger, Joan “Dr. Steyn wen R12 500” “Die Transvaler” 29 Maart 1981 * Pheiffer, R.H. “Taal bied nie só ’n tuiste nie” “Die Transvaler” 9 Desember 1981 * Pieterse, Henning “Poësie uit drie bloemlesings” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 29 no. 1, Februarie  1991 * Ponelis, F.A. “’Tuiste in eie taal’ deur J.C. Steyn” “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 21 no. 2, Junie 1981 * Pretorius, William “Tuiste besorg aan dr. Steyn gesogte Luyt-prys” “Rapport” 29 Maart 1981 * Snyman, Henning “Die spel in ‘Die grammatika van liefhê’” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 14 no. 3, Augustus 1976 * Steenberg, D.H. “By geleentheid van die oorhandiging van die Louis Luyt-prys aan J.C. Steyn, * Johannesburg 27 Maart 1981” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 19 no. 2, Mei 1981 * Van der Berg, Willem “Iemand minus iemand gee niemand…” “By” 3 September 2011 * Van der Merwe, C.N. “’n Analise van ‘Dagboek van ’n verraaier’” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 16 no. 4, November 1978 * Van der Merwe, Peet “’n Eerste skoffie op pad na die grens: ‘Die pad van Suid-Afrika’ as interteks in J.C.   Steyn se ‘grens’-verhaal” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 28, Mei 1990 * Van der Merwe, Peet “Van liefde en ondergang: ‘Hoeke Boerseuns ons was’ van J.C. Steyn” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 31 no. 1, Februarie 1993 === Internet === * Britz, Elretha. Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/1998/11/16/8/4.html * Gericke, Marietjie. Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2006/08/17/OS/2/stdebat1.html * Liebenberg, Danila. Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2008/07/08/VB/4/boekjaapsteyn.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * LitNet ATKV-Skrywersalbum. 24 Maart 2011 www.litnet.co.za * Nb-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/263 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160405000059/http://www.nb.co.za/Authors/263 |date= 5 April 2016 }} * Roos, Jana. Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2006/07/31/SV/4/jrjaap.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Scholtz, Merwe. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/12/03/8/18.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Steinmair, Deborah. Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/heupvuur/jaapsteyn.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170701022227/http://oulitnet.co.za/heupvuur/jaapsteyn.asp |date= 1 Julie 2017 }} * Van Coller, Hennie. Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2008/08/07/VB/10/jaap.html * Van Eeden, Johanna. Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2002/07/28/8/8.html * Van Wyk, Joylene. Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2006/08/17/VB/9/jgsteyn.html * Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2000/05/20/5/8.html * Vosloo, Ton. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/05/25/5/23.html * Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n83-70482/ === Verdere leeswerk === * [http://www.litnet.co.za/Article/jaap-steyn-gesels-met-pieter-kapp-oor-die-vestiging-van-afrikaans Jaap Steyn gesels met Pieter Kapp] * [http://www.litnet.co.za/Article/litnet-akademies-willem-botha-in-gesprek-met-jaap-steyn-en-andre-duvenhage Willem Botha in gesprek met Jaap Steyn en André Duvenhage] * [http://www.oulitnet.co.za/heupvuur/jaapsteyn.asp Jaap Steyn oor MER] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170701022227/http://oulitnet.co.za/heupvuur/jaapsteyn.asp |date= 1 Julie 2017 }} * ''Erika Terblanche: J.C. Steyn (1938-)'' by http://www.argief.litnet.co.za/cgi-bin/giga.cgi?cmd=cause_dir_news_item&cause_id=1270&news_id=100741{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == Verwysings == {{Verwysings|2}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Steyn, Jaap}} [[Kategorie:Afrikaners]] [[Kategorie:Geboortes in 1938]] [[Kategorie:Sterftes in 2021]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse geskiedkundiges]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse akademici]] [[Kategorie:Taalpolitiek]] mjhr67av6g6o75mp47yetuvvo5m2l01 0 74246 2513867 2513574 2022-07-21T07:29:25Z Aliwal2012 39067 /* Geologie */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Berg | Naam = Malutiberge | Foto = Maluti snow.jpg | Foto onderskrif = Sneeu op die Malutiberge | Hoogte = 3 482 | Ligging = [[Lesotho]] en [[Vrystaat]], [[Suid-Afrika]] | Bergreeks = [[Drakensberg]] | Prominensie = | Koördinate = {{Koördinate|29|0|0|S|28|25|0|O|type:mountain|aansig=inlyn,titel}} | Topografiese kaart = | Tipe = [[Bosveldstollingskompleks]] en sandsteen. | Rotsouderdom = Neoargeaans tot vroeg-Paleoproterosoïes | duimdrukkerkaart = Suid-Afrika | duimdrukkeretiketposisie = regs | diumdrukkerkaartgrootte = 290 | duimdrukkerkaartbyskrif = | breedtegraad = 29 | breedtegraad_m = 0 | breedtegraad_s = 0 | breedtegraad_NS = S | lengtegraad = 28 | lengtegraad_m = 25 | lengtegraad_s = 0 | lengtegraad_OW = O }} Die '''Malutiberge''' is 'n bergreeks geleë in die Koninkryk van [[Lesotho]] Dit is geleë tussen die Butha-Buthe-distrik in Lesotho en strek vir ongeveer 100 km in die [[Suid-Afrika]]anse [[Vrystaat]]provinsie.<ref name="Connectivity">Zunckel, Kevan. 2010. Connectivity Conservation Management: A Global Guide (with Particular Reference to Mountain Connectivity Conservation). Earthscan. p.77-79</ref> Die Malutiberge vorm 'n deel van die uitgestrekte [[Drakensberg]]reeks wat vir etlike honderde [[kilometer]] oor Suid-Afrika strek. == Geologie == [[Lêer:Maloti Mountains Village.jpg|duimnael|links|320px|'n Lugfoto van 'n nedersetting (village) in die Malutibergreeks.]] Die reeks bestaan uit 'n hoë basaltplato, tot 3&nbsp;400 m (11&nbsp;200 vt) in hoogte, met 'n koel alpynse klimaat. Die hoogste punt, die 3&nbsp;482&nbsp;m hoë [[Thabana Ntlenyana]], word in die noordoostelike hoek van die reeks aangetref. Dit is die hoogste bergpiek in [[Suider-Afrika]], en die hoogste in [[Afrika]] suid van [[Kilimanjaro]].<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/589564/Thabana-Ntlenyana Thabana Ntlenyana (mountain, Lesotho) – Britannica Online]</ref> Die 3&nbsp;291&nbsp;m hoë [[Namahadipiek]], die hoogste piek in die [[Vrystaat]], is ook deel van die Malutireeks. Die biostreek bestaam uit sandsteen en skalie wat met basalt bedek is. Die berg se rowwe terrein maak dit minder toeganklik vir besoekers en verhoed enige beduidende eksplorasie van sy mineraalbronne. Die topografie verskil tussen die twee lande. In Lesotho vorm die Maluti's 'n aaneenlopende hoogland van ronde pieke met ingekerfde diep valleie aan die flanke wat in die [[Oranjerivier|Senqurivier]] dreineer. Sneeu en ryp kom selfs in die somer op die hoogste pieke voor.<ref name="Connectivity" /> Laangs die grenslyn van Suid-Afrika val loodregte basaltrotswande na benede in voetheuwels bestaande uit sandsteen. Hierdie rotse is ingekeep deur die riviere wat ooswaarts deur [[KwaZulu-Natal]] vloei.<ref name="Connectivity" /> == Verwysings == {{Verwysings}} == Sien ook == * [[Lys van bergpieke in Suid-Afrika]] {{en-vertaal|Maloti Mountains}} [[Kategorie:Bergreekse in Lesotho]] [[Kategorie:Bergreekse in Suid-Afrika]] [[Kategorie:Vrystaat]] 6ry0xz4ubf2fm0gpcz2uki6y2o3dg9a 0 74691 2513821 2463745 2022-07-20T19:41:54Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = ''Rooiels'' | other_names = {{en}} Butterspoon tree,<br /> African red alder | image = Cunonia capensis1.jpg | image width =250 px | image caption = Die groot steunblare wat die groeipunt toevou, is lepelagtig saamgepers, wat die boom sy naam "Butterspoon Tree" in Engels gee. | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Angiosperms]] | classis = [[Eudicots]] | ordo = [[Rosids]] | familia = [[Cunoniaceae]] | genus = ''[[Cunonia]]'' | species = '''''C. capensis''''' | binomial = ''Cunonia capensis'' | binomial_authority = [[Carl Linnaeus|L.]] | synonyms = }} Die '''Rooiels''' (''Cunonia capensis''), ([[Engels]]: '''Butterspoon tree''', '''Butterknife tree''', of '''Red alder''') is 'n kleinerige [[boom]] wat in die bergwoude en langs riviere en strome van [[Suider-Afrika]] groei. Dit word ook as ornamentele boom vir tuinversiering gekweek weens sy aantreklike, blink blare en trosse klein, geurige, wit blomme. Die boom se FSA-nommer is 140.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Voorkoms == [[Lêer:2 Cunonia capensis flowers on Devils Peak indigenous forest - Cape Town.JPG|duimnael|links|Roomkleurige stande blomme]] ''Cunonia capensis'' vorm 'n pragtige, lae boom wat veral mooi vertoon in Suider-Afrikaanse tuine. Dit beskik oor blink, rooi-getinte blare, en produseer sproeie digte, geurige, wit tot roomkleur blomme van Februarie tot Mei. Die blomme is dubbelslagtig en skoenlappers en heuningbye besoek dit gereeld. Die fyn saadjies verskyn in klein twee-horing kapsules en word versprei deur [[voëls]] en die wind. Die groot steunblare wat die groeipunt toevou, is saamgepers om 'n lepelagtige vorm aan te neem, wat aan die boom sy naam ''Butterspoon Tree'' in Engels gee. [[Lêer:Cunonia capensis - Cape Town 8.JPG|duimnael|regs|Nabyskoot van blink, rooi-getinte blare]] Hierdie immergroen tuinboom groei nie goed in droë toestande nie, maar verkies 'n vogtige, gematigde klimaat en benodig heelwat water gedurende sy eerste jare van groei. Dit weerstaan matige ryp en groei baie vinnig - mits dit voldoende water kry. In die oop son bereik die boom gewoonlik 'n hoogte van vyf meter, terwyl dit in bedekte woude tot 10 meter hoog kan word. == Verspreiding == [[Lêer:Giant Cunonia capensis trees in Cape Town indigenous forests.jpg|duimnael|links|'n Reuse eksemplaar langs 'n voetpaadjie op [[Tafelberg]].]] Die ''rooiels'' groei natuurlik vanaf [[Kaapstad]] en die [[Wes-Kaap]] in [[Suid-Afrika]], ooswaarts tot in [[eSwatini]] en die suide van [[Mosambiek]]. Dit kom tipies algemeen voor in die inheemse Afrika-bergwoude van [[Suider-Afrika]], veral langs riviere. Plekke met hoë reënval of volgehoue vogtigheid word grootliks verkies. == Verbouing == [[Lêer:Cunonia capensis Butterknife tree Cape Town 4.jpg|duimnael|regs|Aangeplante jong ''Cunonia capensis'' bome groei welig in 'n botaniese tuin]] ''Cunonia capensis'' word in 'n groeiende mate dwarsoor Suider-Afrika verbou as 'n ornamentele of versieringsboom in die tuin. Dit aard goed in volson en skaduwee-areas en kan langs geboue geplant word a.g.v. sy ligte, nie-oordadige wortelstelsel. Die plant raak sedert onlangs baie gewild in beboude gebiede. Dit benodig 'n vogtige omgewing, bome wat in droë landskap geplant word, moet gereeld natgelei word. Dit maak die boom ook ideaal vir moeras-agtige, waterdeurdrenkte tuine, of langs riviere en waterstrome. Die boom word gewoonlik uit sy klein saadjies gekweek. Jong plante benodig heelwat water en 'n mate van beskutting teen direkte sonlig. Dit is een van die vinniggroeiendste bome in Suider-Afrika.<ref>{{Cite web |url=http://www.plantzafrica.com/plantcd/cunoncapen.htm |title=argiefkopie |access-date= 1 April 2013 |archive-date=25 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130425105139/http://www.plantzafrica.com/plantcd/cunoncapen.htm |url-status=dead }}</ref> [[Lêer:Cunonia austrocaledonica MHNT.BOT.2010.6.56.jpg|duimnael|''Cunonia austrocaledonica'']] {{commons category|Cunonia capensis}} == Verdere leesstof == * Kubizki, Klaus ed. (2004). ''Flowering Plants, Dicotyledons: Celastrales, Oxalidales, Rosales, Cornales, Ericales (The Families and Genera of Vascular Plants, Volume VI)''. Springer, Berlyn. * Missouri Botaniese Tuin se TROPICOS Nomenklatuur-databasis. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] 0my17iq976u15kkqe42jklopezpnpon 0 80848 2513790 2512601 2022-07-20T17:44:00Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | name = Tambotie | image = Spirostachys africana, habitus, Voortrekkerbad, a.jpg | image_caption = In Limpopo | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Spirostachys africana | authority = [[Otto Wilhelm Sonder|Sond.]] | synonyms = * ''Excoecaria africana'' <small>(Sond.) Müll.Arg.</small> * ''Excoecaria synandra'' <small>Pax</small> * ''Sapium africanum'' <small>(Sond.) Kuntze</small> * ''Spirostachys synandra'' <small>(Pax) Pax</small> * ''Stillingia africana'' <small>(Sond.) Baill.</small> }} Die '''Tambotie''' (''Spirostachys africana'') is 'n middelgroot, bladwisselende [[boom|bosveldboom]] wat dikwels in laagliggende streke of op heuwels te sien is. Die boom kom voor in die noorde en sentrale deel van [[Namibië]], ooste van [[Botswana]], suide van [[Zimbabwe]], [[Angola]], [[Eswatini]], [[Mosambiek]], [[Tanzanië]] en [[Kenia]]. In [[Suid-Afrika]] groei dit in die noordelike gedeeltes van die [[Oos-Kaap]], in [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Gauteng]], [[Noordwes]] en die middelveld en laeveld van [[Mpumalanga]]. Die melkerige sap van die tambotie is uiters giftig. Dit kan die vel erg irriteer en is baie gevaarlik vir die oë. Tambotiehout moet ook liefs nie vir braaivure gebruik word nie, omdat dit [[diarree]] kan veroorsaak en selfs dodelik kan wees. Een van die medisinale gebruike van die tambotie is om tandpyn mee te behandel. Die boom het ook baie mooi hout wat vir meubels gebruik kan word. Die boom se FSA-nommer is 341.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Fotogalery == <gallery mode=packed heights=140 style="font-size:100%; line-height:130%"> Lêer:Spirostachys africana tree.JPG|<center>Herfskleure Lêer:Spiafr04.jpg|<center>Stam met growwe bas Lêer:Spirostachys africana leaf.JPG|Blaar Lêer:Spiafr01.jpg|<center>Vrugte van die tambotie Lêer:Spirostachys africana Wood.JPG|<center>Tambotiehout </gallery> == Verwysings == {{verwysings}} == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 * https://southafrica.co.za/tamboti.html * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:356435-1 Plants of the World Online] * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=600-1 REDLIST Sanbi] == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] 6k0shvt226v2cjcoea71lq3iy5vvmnd 2513791 2513790 2022-07-20T17:44:39Z Oesjaar 7467 Orde.... wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | name = Tambotie | image = Spirostachys africana, habitus, Voortrekkerbad, a.jpg | image_caption = In Limpopo | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Spirostachys africana | authority = [[Otto Wilhelm Sonder|Sond.]] | synonyms = * ''Excoecaria africana'' <small>(Sond.) Müll.Arg.</small> * ''Excoecaria synandra'' <small>Pax</small> * ''Sapium africanum'' <small>(Sond.) Kuntze</small> * ''Spirostachys synandra'' <small>(Pax) Pax</small> * ''Stillingia africana'' <small>(Sond.) Baill.</small> }} Die '''Tambotie''' (''Spirostachys africana'') is 'n middelgroot, bladwisselende [[boom|bosveldboom]] wat dikwels in laagliggende streke of op heuwels te sien is. Die boom kom voor in die noorde en sentrale deel van [[Namibië]], ooste van [[Botswana]], suide van [[Zimbabwe]], [[Angola]], [[Eswatini]], [[Mosambiek]], [[Tanzanië]] en [[Kenia]]. In [[Suid-Afrika]] groei dit in die noordelike gedeeltes van die [[Oos-Kaap]], in [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Gauteng]], [[Noordwes]] en die middelveld en laeveld van [[Mpumalanga]]. Die melkerige sap van die tambotie is uiters giftig. Dit kan die vel erg irriteer en is baie gevaarlik vir die oë. Tambotiehout moet ook liefs nie vir braaivure gebruik word nie, omdat dit [[diarree]] kan veroorsaak en selfs dodelik kan wees. Een van die medisinale gebruike van die tambotie is om tandpyn mee te behandel. Die boom het ook baie mooi hout wat vir meubels gebruik kan word. Die boom se FSA-nommer is 341.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Fotogalery == <gallery mode=packed heights=140 style="font-size:100%; line-height:130%"> Lêer:Spirostachys africana tree.JPG|<center>Herfskleure Lêer:Spiafr04.jpg|<center>Stam met growwe bas Lêer:Spirostachys africana leaf.JPG|Blaar Lêer:Spiafr01.jpg|<center>Vrugte van die tambotie Lêer:Spirostachys africana Wood.JPG|<center>Tambotiehout </gallery> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{verwysings}} == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 * https://southafrica.co.za/tamboti.html * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:356435-1 Plants of the World Online] * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=600-1 REDLIST Sanbi] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] al7bgxt361i45pnocjdbfbqeuv0mbgu 0 82460 2513817 2470701 2022-07-20T19:28:30Z Oesjaar 7467 /* Bronne */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Groendoring |national_number = 251 <ref name=PvanWyk>{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title = Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher = Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 101 |isbn = 978-1-77007-759-1}}</ref> |image = Balanites maughamii, habitus, Voortrekkerbad.jpg |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Zygophyllales]] |familia = [[Zygophyllaceae]] |genus = ''[[Balanites]]'' |species = '''''B. maughamii''''' |binomial = ''Balanites maughamii'' |binomial_authority = [[Thomas Archibald Sprague|Sprague]] |}} Die '''Groendoring''' (''Balanites maughamii'') is 'n beskermde [[boom]] in [[Suid-Afrika]]<ref name="dwaf">{{cite web |url=http://www2.dwaf.gov.za/dwaf/cmsdocs/4116___poster%20protected%20trees.pdf |title=Protected Trees |date=3 Mei 2013 |publisher=Department of Water Affairs and Forestry, Republic of South Africa |access-date= 3 Desember 2013 |archive-date= 5 Julie 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100705085122/http://www2.dwaf.gov.za/dwaf/cmsdocs/4116___poster%20protected%20trees.pdf |url-status=dead }}</ref><ref name="GRINSpecies">{{cite web |url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/splist.pl?1241 |title=GRIN Species Records of ''Balanites'' |work=Germplasm Resources Information Network |publisher=United States Department of Agriculture |accessdate=2010-10-12}}</ref> en die grootste in sy [[genus]]. Die boom groei in bosveld- en droë woudareas in warm, laagliggende gebiede noord van [[Durban]] tot in [[Beira]], in die binneland in [[Limpopo (provinsie)|Limpopo]] en die suide van [[Zimbabwe]] asook die Zambeziriviervallei. Die boom staan in [[Zoeloe]] bekend as ''Ugobandlovu'' en in [[Engels]], ''Torchwood''. Groendoring, 'n gemeenskap net buite [[Asab]] in die suide van [[Namibië]] is na die boom vernoem.<ref>{{cite news |url=http://www.namibian.com.na/news-articles/national/full-story/archive/2013/april/article/groendoring-struggles-to-keep-up-with-eger-legacy/ |title=Groendoring struggles to keep up with Eger legacy |last=Tjituka |first=Martin |date=30 April 2013 |work=[[The Namibian]]}}</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 {{Verwysings}} {{Saadjie}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] s52yeqpk9tcsk5l26bxqnf1wsw5btaf 0 82844 2513822 2216121 2022-07-20T19:43:02Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Bosysterpruim | national_number = 314 <ref name=PvanWyk>{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title = Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher = Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 122 |isbn = 978-1-77007-759-1}}</ref> |image = |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Putranjivaceae]] |genus = ''[[Drypetes]]'' |species = '''''D. gerrardii''''' |binomial = ''Drypetes gerrardii'' |binomial_authority = (Harv.) Hutch., 1920 |}} Die '''Bosysterpruim''' (''Drypetes gerrardii'') is 'n klein tot groot [[boom]] wat algemeen noordwaarts vanaf [[Port St. Johns]] voorkom. Dit kom in woude voor. Die stam is gegroef met stutwortels aan die basis van die stam. Die boom het vier subspesies: * ''Drypetes gerrardii var. angustifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. gerrardii'' * ''Drypetes gerrardii var. grandifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. tomentosa'' <small>Radcl.-Sm.</small> Die boom se FSA-nommer is 314.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:345035-1 Plants of the World Online] {{Gewensde beeld|Plante}} {{Saadjie}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] mctgyhs1s1l4r2bejm0exvradvbml2q 2513823 2513822 2022-07-20T19:43:46Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Bosysterpruim | national_number = 314 <ref name=PvanWyk>{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title = Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher = Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 122 |isbn = 978-1-77007-759-1}}</ref> |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Putranjivaceae]] |genus = ''[[Drypetes]]'' |species = '''''D. gerrardii''''' |binomial = ''Drypetes gerrardii'' |binomial_authority = (Harv.) Hutch., 1920 |}} Die '''Bosysterpruim''' (''Drypetes gerrardii'') is 'n klein tot groot [[boom]] wat algemeen noordwaarts vanaf [[Port St. Johns]] voorkom. Dit kom in woude voor. Die stam is gegroef met stutwortels aan die basis van die stam. Die boom het vier subspesies: * ''Drypetes gerrardii var. angustifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. gerrardii'' * ''Drypetes gerrardii var. grandifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. tomentosa'' <small>Radcl.-Sm.</small> Die boom se FSA-nommer is 314.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:345035-1 Plants of the World Online] {{Gewensde beeld|Plante}} {{Saadjie}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] okllaozhuc1syd2ijn0lqbz3c53hx7n 2513824 2513823 2022-07-20T19:43:57Z Oesjaar 7467 /* Bronne */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Bosysterpruim | national_number = 314 <ref name=PvanWyk>{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title = Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher = Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 122 |isbn = 978-1-77007-759-1}}</ref> |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Putranjivaceae]] |genus = ''[[Drypetes]]'' |species = '''''D. gerrardii''''' |binomial = ''Drypetes gerrardii'' |binomial_authority = (Harv.) Hutch., 1920 |}} Die '''Bosysterpruim''' (''Drypetes gerrardii'') is 'n klein tot groot [[boom]] wat algemeen noordwaarts vanaf [[Port St. Johns]] voorkom. Dit kom in woude voor. Die stam is gegroef met stutwortels aan die basis van die stam. Die boom het vier subspesies: * ''Drypetes gerrardii var. angustifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. gerrardii'' * ''Drypetes gerrardii var. grandifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. tomentosa'' <small>Radcl.-Sm.</small> Die boom se FSA-nommer is 314.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:345035-1 Plants of the World Online] {{Gewensde beeld|Plante}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] 15v1o6kvx4fl2dk0u33rqrxj162pwx8 2513825 2513824 2022-07-20T19:44:09Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Bosysterpruim | national_number = 314 <ref name=PvanWyk>{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title = Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher = Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 122 |isbn = 978-1-77007-759-1}}</ref> |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Putranjivaceae]] |genus = ''[[Drypetes]]'' |species = '''''D. gerrardii''''' |binomial = ''Drypetes gerrardii'' |binomial_authority = (Harv.) Hutch., 1920 |}} Die '''bosysterpruim''' (''Drypetes gerrardii'') is 'n klein tot groot [[boom]] wat algemeen noordwaarts vanaf [[Port St. Johns]] voorkom. Dit kom in woude voor. Die stam is gegroef met stutwortels aan die basis van die stam. Die boom het vier subspesies: * ''Drypetes gerrardii var. angustifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. gerrardii'' * ''Drypetes gerrardii var. grandifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. tomentosa'' <small>Radcl.-Sm.</small> Die boom se FSA-nommer is 314.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:345035-1 Plants of the World Online] {{Gewensde beeld|Plante}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] 4mn67vs6dydq26b8mxueqgywzvj7zor 2513826 2513825 2022-07-20T19:51:30Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Bosysterpruim | national_number = 314 <ref name=PvanWyk>{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title = Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher = Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 122 |isbn = 978-1-77007-759-1}}</ref> |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Putranjivaceae]] |genus = ''[[Drypetes]]'' |species = '''''D. gerrardii''''' |binomial = ''Drypetes gerrardii'' |binomial_authority = (Harv.) Hutch., 1920 |}} Die '''bosysterpruim''' (''Drypetes gerrardii'') is 'n klein tot groot [[boom]] wat algemeen noordwaarts vanaf [[Port St. Johns]] en [[KwaZulu-Natal]] voorkom. Dit is ook [[inheems]] aan [[Angola]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Eswatini]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Republiek die Kongo]], [[Rwanda]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Uganda]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. Dit kom in woude voor. Die stam is gegroef met stutwortels aan die basis van die stam. Die boom het vier subspesies: * ''Drypetes gerrardii var. angustifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. gerrardii'' * ''Drypetes gerrardii var. grandifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. tomentosa'' <small>Radcl.-Sm.</small> Die boom se FSA-nommer is 314.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:345035-1 Plants of the World Online] {{Gewensde beeld|Plante}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Katgorie:Flora van Angola]] [[Katgorie:Flora van Burundi]] [[Katgorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]] [[Katgorie:Flora van Eswatini]] [[Katgorie:Flora van Kenia]] [[Katgorie:Flora van Malawi]] [[Katgorie:Flora van Mosambiek]] [[Katgorie:Flora van die Republiek die Kongo]] [[Katgorie:Flora van Rwanda]] [[Katgorie:Flora van Soedan]] [[Katgorie:Flora van Tanzanië]] [[Katgorie:Flora van Uganda]] [[Katgorie:Flora van Zambië]] [[Katgorie:Flora van Zimbabwe]] ixll828b2ezh1cmer9ft97zl0j3r6lc 2513827 2513826 2022-07-20T19:51:57Z Oesjaar 7467 /* Bronne */ AI! wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Bosysterpruim | national_number = 314 <ref name=PvanWyk>{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title = Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher = Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 122 |isbn = 978-1-77007-759-1}}</ref> |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Putranjivaceae]] |genus = ''[[Drypetes]]'' |species = '''''D. gerrardii''''' |binomial = ''Drypetes gerrardii'' |binomial_authority = (Harv.) Hutch., 1920 |}} Die '''bosysterpruim''' (''Drypetes gerrardii'') is 'n klein tot groot [[boom]] wat algemeen noordwaarts vanaf [[Port St. Johns]] en [[KwaZulu-Natal]] voorkom. Dit is ook [[inheems]] aan [[Angola]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Eswatini]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Republiek die Kongo]], [[Rwanda]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Uganda]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. Dit kom in woude voor. Die stam is gegroef met stutwortels aan die basis van die stam. Die boom het vier subspesies: * ''Drypetes gerrardii var. angustifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. gerrardii'' * ''Drypetes gerrardii var. grandifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. tomentosa'' <small>Radcl.-Sm.</small> Die boom se FSA-nommer is 314.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:345035-1 Plants of the World Online] {{Gewensde beeld|Plante}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kaegorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Burundi]] [[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van die Republiek die Kongo]] [[Kategorie:Flora van Rwanda]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Uganda]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] r5eilj724ueuwczr7wooq43dzw425tp 2513828 2513827 2022-07-20T19:52:09Z Oesjaar 7467 /* Bronne */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Bosysterpruim | national_number = 314 <ref name=PvanWyk>{{cite book |last = Van Wyk |first = Piet |title = Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher = Struik |location = Kaapstad |date = 2008 |page = 122 |isbn = 978-1-77007-759-1}}</ref> |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Putranjivaceae]] |genus = ''[[Drypetes]]'' |species = '''''D. gerrardii''''' |binomial = ''Drypetes gerrardii'' |binomial_authority = (Harv.) Hutch., 1920 |}} Die '''bosysterpruim''' (''Drypetes gerrardii'') is 'n klein tot groot [[boom]] wat algemeen noordwaarts vanaf [[Port St. Johns]] en [[KwaZulu-Natal]] voorkom. Dit is ook [[inheems]] aan [[Angola]], [[Burundi]], [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Eswatini]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Republiek die Kongo]], [[Rwanda]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Uganda]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. Dit kom in woude voor. Die stam is gegroef met stutwortels aan die basis van die stam. Die boom het vier subspesies: * ''Drypetes gerrardii var. angustifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. gerrardii'' * ''Drypetes gerrardii var. grandifolia'' <small>Radcl.-Sm.</small> * ''Drypetes gerrardii var. tomentosa'' <small>Radcl.-Sm.</small> Die boom se FSA-nommer is 314.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:345035-1 Plants of the World Online] {{Gewensde beeld|Plante}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Burundi]] [[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van die Republiek die Kongo]] [[Kategorie:Flora van Rwanda]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Uganda]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] 4ojn1b6gluqhydo47zy9g2w0676kawo 0 83774 2513736 1628568 2022-07-20T12:33:24Z Oesjaar 7467 /* Sien ook */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Kaokosesambos |image = Sesamothamnus benguellensis01.jpg |image_caption = |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Asterids]] |ordo = [[Lamiales]] |familia = [[Pedaliaceae]] |genus = ''[[Sesamothamnus]]'' |species = '''''S. benguellensis''''' |binomial = ''Sesamothamnus benguellensis'' |binomial_authority = [[Friedrich Martin Josef Welwitsch|Welw.]] |}} Die '''Kaokosesambos''' (''Sesamothamnus benguellensis'') is 'n doringagtige, kremetartagtige dwergplant of klein [[boom]]pie wat in die noordweste van [[Namibië]] voorkom in rotsagtige habitatte. Die boom is vir die grootste gedeelte van die jaar blaarloos en het net na reën [[blaar|blare]] en dan slegs vir ongeveer 'n maand. Die boom dra wit [[blom]]me. == Bron == * ''Watter Boom is dit?'' Eugene Moll 2013 ISBN 978 1 77007 832 1 {{Verwysings}} == Sien ook == * [[Duiwelsklou]], 'n plant in dieselfde familie. * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] {{Saadjie}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] 55p8hxpywhjelrdrz4hhuh7wnab0o4e 0 84999 2513732 2513720 2022-07-20T12:10:20Z Burgert Behr 2401 Besig wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Neanderdaller | fossil_range = {{Fossiel tydperk|0.6|0.03}} Middel- tot Laat [[Pleistoseen]] | image= Homo sapiens neanderthalensis.jpg | image_caption = ’n Neanderdallerkopbeen. | image2 = | image2_alt =g=mu | image2_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Mammalia]] | ordo = [[Primates]] | familia = [[Hominidae]] | genus = ''[[Homo]]'' | species = '''''H. neanderthalensis''''' | binomial = ''Homo neanderthalensis'' | binomial_authority = William King, 1864 | synonyms = ''Homo mousteriensis''<ref>[https://books.google.com/books?id=pXZ1AQAAQBAJ&pg=PT361&lpg=PT361&dq=Homo+mousteriensis&source=bl&ots=SwpgvbZPNx&sig=Iiq55UMRGSIOoxZqE39aWNwrJXc&hl=en&sa=X&ei=BnXtUsq7FO6uyAH06IAo&ved=0CGAQ6AEwCg#v=onepage&q=Homo%20mousteriensis&f=false Dictionary of Anthropology - Charles Winick - Google Books]. Books.google.ca (1956-12-18). Besoek op 24 Mei 2014.</ref><br />''Homo sapiens neanderthalensis''<br />''Palaeoanthropus neanderthalensis''<ref>[https://books.google.com/books?id=mR_cxcxO8h8C&pg=PA556&lpg=PA556&dq=Palaeoanthropus+neanderthalensis&source=bl&ots=wsgpR8oudS&sig=3TDe6QN_tlrnqVz10HK2s8Ls9Ho&hl=en&sa=X&ei=cnTtUrWtOqWMyQHWg4DgCg&ved=0CHwQ6AEwCw#v=onepage&q=Palaeoanthropus%20neanderthalensis&f=false Bibliography of Fossil Vertebrates 1954-1958 - C.L. Camp, H.J. Allison, and R.H. Nichols - Google Books]. Books.google.ca. Besoek op 24 Mei 2014.</ref> | range_map = Range of Homo neanderthalensis.png | range_map_width = 220px | range_map_caption = Die Neanderdaller kon voorgekom het so ver as die Altai- en die Oeralgebergte. }} Die '''Neanderdallers''' of '''Neanderdalmense''' is ’n [[Uitsterwing|uitgestorwe]] [[spesie]] van [[argaïese mense]] in die [[genus]] ''[[Homo]]'', moontlik ’n subspesie van ''[[Homo sapiens]]'', wat tot omtrent 40&nbsp;000 jaar gelede in [[Eurasië]] voorgekom het.<ref>{{cite web |url=http://www.livescience.com/28036-neanderthals-facts-about-our-extinct-human-relatives.html |title=Neanderthal: Facts About Our Extinct Human Relatives |publisher=LiveScience |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200513075637/https://www.livescience.com/28036-neanderthals-facts-about-our-extinct-human-relatives.html |archive-date=13 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Hoewel daar konsensus is dat die redes vir hulle [[uitsterwing]] "hoogs betwisbaar" is, word [[demografie]]se faktore soos klein bevolkings, verbastering en lukrake skommelings as waarskynlike faktore beskou.<ref>{{cite journal |last1=Vaesen |first1=Krist |last2=Dusseldorp |first2=Gerrit L. |last3=Brandt |first3=Mark J. |date=2021 |title=An emerging consensus in palaeoanthropology: Demography was the main factor responsible for the disappearance of Neanderthals |journal=Scientific Reports |volume=11 |issue=1 |page=4925 |doi=10.1038/s41598-021-84410-7|pmid=33649483 |pmc=7921565 |bibcode=2021NatSR..11.4925V }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Vaesen |first1=Krist |last2=Dusseldorp |first2=Gerrit L. |last3=Brandt |first3=Mark J. |date=2021 |title=Author correction: 'An Emerging Consensus in Palaeoanthropology: Demography Was the Main Factor Responsible for the Disappearance of Neanderthals'|journal=Scientific Reports |volume=11 |issue=1 |page=8450 |doi=10.1038/s41598-021-88189-5|pmid=33850254 |pmc=8044239 |bibcode=2021NatSR..11.8450V |s2cid=233232999 }}</ref> Ander redes wat aangevoer word, is opname in die moderne menslike samelewing,<ref name=Villa2014>{{cite journal |first1=P. |last1=Villa |first2=W. |last2=Roebroeks |year=2014 |title=Neandertal demise: an archaeological analysis of the modern human superiority complex |journal=PLOS ONE |volume=9 |issue=4 |page=e96424 |doi=10.1371/journal.pone.0096424 |pmc=4005592 |pmid=24789039 |bibcode=2014PLoSO...996424V|doi-access=free }}</ref> groot [[klimaat]]sveranderings,<ref name=bradtmoller2012>{{cite journal |first1=M. |last1=Bradtmöller |first2=A. |last2=Pastoors |first3=B. |last3=Weninger |first4=G. |last4=Weninger |year=2012 |title=The repeated replacement model – Rapid climate change and population dynamics in Late Pleistocene Europe |journal=Quaternary International |volume=247 |pages=38–49 |doi=10.1016/j.quaint.2010.10.015 |bibcode=2012QuInt.247...38B}}</ref> siektes<ref name=underdown2008>{{cite journal |first=S. |last=Underdown |year=2008 |title=A potential role for transmissible spongiform encephalopathies in Neanderthal extinction |journal=Medical Hypotheses |volume=71 |issue=1 |pages=4–7 |doi=10.1016/j.mehy.2007.12.014 |pmid=18280671}}</ref><ref name=sullivan2017>{{cite journal |first1=A. P. |last1=Sullivan |first2=M. |last2=de Manuel |first3=T. |last3=Marques-Bonet |first4=G. H. |last4=Perry |year=2017 |title=An evolutionary medicine perspective on Neandertal extinction |journal=Journal of Human Evolution |volume=108 |pages=62–71 |doi=10.1016/j.jhevol.2017.03.004 |url=https://www.biorxiv.org/content/biorxiv/early/2016/04/06/047209.full.pdf |pmid=28622932}}</ref> of 'n kombinasie van dié faktore. Hulle word gewoonlik geklassifiseer as die spesie '''''Homo neanderthalensis''''', maar sommige wetenskaplikes beskou hulle as '''''Homo sapiens neanderthalensis''''', ’n subspesie van ''Homo sapiens''. Dit is onduidelik wanneer die Neanderdallers van die menslike lyn afgeskei het; studies dui op verskillende intervalle wat wissel van 315&nbsp;000 jaar<ref name=stringer/> tot meer as 800&nbsp;000 jaar gelede.<ref name=gomez2019/> Die tyd toe hulle van hulle voorouer ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'' afgeskei is, is ook onduidelik. Die oudste moontlike Neanderdallerbene dater van 430&nbsp;000 jaar gelede, maar die klassifikasie is onseker.<ref name=meyer2016/> Neanderdallers is bekend van talle [[fossiel]]e, veral van ná 130&nbsp;000 jaar gelede.<ref name=klein1983/> Die [[tipespesie|tipespesimen]], "Neanderthal 1", is in 1856 in die Neanderdal in die hedendaagse [[Duitsland]] ontdek. Vir 'n groot deel van die 20ste eeu het navorsers die Neanderdallers uitgebeeld as primitief, onintelligent en dierlik. Hoewel kennis en die persepsie van hulle sedertdien aansienlik verander het in die wetenskaplike gemeenskap, is die beeld van die onontwikkelde grotman-argetipe steeds gewild in die volkskultuur.{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name=drell2000/> [[Lêer:Neanderthalensis.jpg|duimnael|180px|links|’n Neanderdallerskelet (Amerikaanse Museum van Natuurgeskiedenis).]] Die Neanderdallers se tegnologie was taamlik gesofistikeerd. Dit sluit in die kultuur van steengereedskap<ref name=Shaw1999/> en die vermoë om vuur te maak,<ref name="Sorensen_etal2018">{{Cite journal |last1=Sorensen |first1=A. C. |last2=Claud |first2=E. |last3=Soressi |first3=M. |year=2018 |title=Neandertal fire-making technology inferred from microwear analysis |journal=Scientific Reports |volume=8 |issue=1 |pages=10065 |doi=10.1038/s41598-018-28342-9 |pmid=30026576 |pmc=6053370 |issn=2045-2322 |bibcode=2018NatSR...810065S}}</ref> asook die bou van vuurherde,<ref name=hayden2012/><ref name=kedar2019/> om boombasteer<ref name=schmidt/> en minstens eenvoudige [[klere]] soos komberse en poncho's te maak,<ref name=hoffecker2009/> te weef<ref name=Hardy2020/> en op die [[Middellandse See]] te vaar.<ref name=ferentinos2012/> Hulle het ook medisinale plante gebruik<ref name=buckley/> en ernstige beserings behandel, kos gestoor en verskeie kookmetodes gebruik soos die braai, kook en rook van vleis.<ref name=hardy2012/> Neanderdallers het 'n groot verskeidenheid kos geëet, veral [[ewehoewiges]],<ref name=dusseldorp2013/> maar ook ander diere van die [[Pleistoseen]],{{sfn|Papagianni|Morse|2013}} [[plant]]e, klein [[soogdier]]e, [[voël]]s en seediere.{{sfn|Brown|2011}} Hoewel hulle moontlik roofdiere aan die bopunt van die [[voedselketting]] was, het hulle nog met grotbere, grotleeus, grothiënas en ander groot roofdiere meegeding.{{sfn|Shipman|2015|loc= pp. 120–143}} 'n Aantal voorbeelde van simboliese gedagtes en [[kuns]] word onbeslis aan Neanderdallers toegeskryf{{sfn|Tattersall|2015}}, soos moontlike ornamente wat gemaak is van voëlkloue en vere<ref name=Errico2017/>{{sfn|Finlayson|2019}} of skulpe,<ref name=Hoffman/> asook versamelings ongewone voorwerpe soos [[kristal]]le en [[fossiel]]e.<ref name=Moncel2012/> Hulle het blykbaar musiek met 'n soort [[fluit]]<ref name=Turk2018/> en Spaanse [[grotkuns]] gemaak<ref name=Aubert2018/> wat uit voor 65&nbsp;000 jaar gelede dateer.<ref name=pike2017/><ref name=hoffmann2018/> Sommige bewerings van [[godsdiens]]oortuigings is al gemaak.<ref name=wunn2000/> Neanderdallers kon moontlik praat, maar dit is nie bekend hoe ingewikkeld hulle spraak was nie.<ref name=dediu2018/><ref name=danastasio2013/> In vergelyking met die mens het Neanderdallers 'n robuuste liggaamsbou gehad met proporsioneel kort ledemate. Navorsers skryf dit dikwels toe aan aanpassing om hitte in 'n koue klimaat te bewaar, maar dit kon ook aanpassings gewees het om te hardloop in die warmer woudstreke waar hulle dikwels voorgekom het.<ref name=stewart2019/> Hulle het egter wel aanpassings vir die koue gehad, soos gespesialiseerde vetstoring<ref name=Kislev2018/> en 'n vergrote neus om lug warm te maak.<ref name=Azevedo2017/> Die mans was gemiddeld 165&nbsp;cm lank en vroue 153&nbsp;cm, nes moderne mense voor die industriële tydperk.<ref name="Helmuth1998"/> Die breinholtes van mans en vroue was onderskeidelik sowat 1&nbsp;600&nbsp;cm³ en 1&nbsp;300&nbsp;cm³,<ref name=holloway1985/><ref name=amano2015/> wat binne die omvang van moderne menslike breine is. Die totale Neanderdalbevolking was klein. Tog is daar bewyse van streekkulture en dus gereelde kommunikasies tussen gemeenskappe.<ref name=Ruebens2013/><ref name=Fabre2009/> Hulle kon in grotte gelewe het na gelang van die [[seisoen]].<ref name=Demay2012/> Die Neanderdalgenoomprojek van 2010 het bewyse gevind van verbastering tussen Neanderdallers en moderne mense.<ref name="green" /><ref name="sankararaman2014" /> Dit het moontlik tussen 316&nbsp;000 en 219&nbsp;000 jaar gelede voorgekom,<ref name="Peyrégne" /> maar waarskynliker sowat 100&nbsp;000 jaar gelede en weer 65&nbsp;000 jaar gelede.<ref name="Kuhlwilm" /> Dit lyk ook of Neanderdallers in [[Siberië]] met [[Denisova-hominien]]e, 'n ander groep argaïese mense, verbaster het.<ref name="Prufer2014" /><ref name=Pennisi/> Neanderdallergene kom ook in ander bevolkings voor en sowat 20% van dié gene het oorleef.<ref name="vernot2014" /> Dit het blykbaar die mens se [[immuunstelsel]] beïnvloed<ref>{{Cite journal |last1=Zeberg |first1=Hugo |last2=Pääbo |first2=Svante |date=2021-03-02 |title=A genomic region associated with protection against severe COVID-19 is inherited from Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=118 |issue=9 |pages=e2026309118 |doi=10.1073/pnas.2026309118 |pmid=33593941 |pmc=7936282 |s2cid=231943450 |issn=0027-8424 |doi-access=free}}</ref> en word ook genoem ten opsigte van verskeie ander [[biologie]]se funksies en strukture.<ref name=Dolgova2018/> ==Taksonomie== ===Etimologie=== [[Beeld:Neanderthal excavation site.JPG|thumb|220px|links|Die Kleine Feldhofer-grot, waar Neanderthal 1 ontdek is.]] Neanderdallers is genoem na die ''Neandertal'' in Duitsland (voorheen gespel ''Neanderthal'').<ref name="naming">{{cite journal |last1=Howell |first1=F. C.|year=1957 |title=The evolutionary significance of variation and varieties of 'Neanderthal' man |journal=The Quarterly Review of Biology |volume=32 |issue=4 |pages=330–347 |doi=10.1086/401978 |jstor=2816956 |pmid=13506025 |s2cid=10857962}}</ref><ref name=Kreisstadt2017/> Die dal self is genoem na Joachim Neander, 'n Duitse teoloog en liedjieskrywer wat die streek dikwels besoek het.<ref>{{cite web |url=https://www.ahdictionary.com/word/search.html?q=Neanderthal |title=Neanderthal |website=American Heritage Dictionary |access-date=February 18, 2020}}</ref> Neanderthal 1, die tipespesimen, was in [[antropologie]]se geskrifte bekend as die "Neanderdalskedel" en die rekonstruksie wat op die skedel gegrond is, is die "Neanderdalmens" genoem.<ref>{{cite book |url=https://archive.org/stream/lecturesonmanhi00huntgoog#page/n330/mode/2up |title=Lectures on man: his place in creation, and in the history of the earth |last=Vogt |first=K. C.|publisher=Longman, Green, Longman and Roberts |year=1864 |place=Londen, VK |pages=302, 473}}</ref> Die hele spesie is ''Homo neanderthalensis'' genoem, en dit onderskei dit is apart van mense, soos in 1863 die eerste keer voorgestel is deur die Ierse geoloog William King.<ref name="King64">{{Cite journal |last1=King |first1=W. |year=1864 |title=On the Neanderthal skull, or reasons for believing it to belong to the Clydian Period and to a species different from that represented by man |url=https://biodiversitylibrary.org/page/29371003 |journal=Report of the British Association for the Advancement of Science, Notices and Abstracts, Newcastle-upon-Tyne, 1863 |volume=33 |pages=81–82 |via=Biodiversity Heritage Library}}</ref><ref name="MurrNashSeoiMcCo15">{{cite journal |last1=Murray |first1=J. |title=The contribution of William King to the early development of palaeoanthropology |year=2015 |journal=Irish Journal of Earth Sciences |volume=33 |pages=1–16 |doi=10.3318/ijes.2015.33.1 |jstor=10.3318/ijes.2015.33.1 |last2=Nasheuer |first2=H. P. |last3=Seoighe |first3=C. |last4=McCormack |first4=G. P. |last5=Williams |first5=D. M. |last6=Harper |first6=D. A. T.}}</ref><ref>{{cite journal |first=A. K. |last=Winner |year=1964 |title=Terminology |journal=Current Anthropology |volume=5 |issue=2 |pages=119–122 |doi=10.1086/200469 |jstor=2739959 |s2cid=224796921}}</ref> [[Beeld:Stammbaum der Primaten Haeckel.jpg|thumb|220px|Ernst Haeckel se stamboom van die primate dui ''H. stupidus'' (Neanderdallers) aan as die voorsaat van ''H. sapiens''.<ref name=haeckel>{{cite book |url=https://archive.org/details/systematischephy03haec/page/601 |first=E. |last=Haeckel |year=1895 |title=Systematische Phylogenie: Wirbelthiere |publisher=G. Reimer |language=de |page=601}}</ref>]] [[Beeld:Calotte crânienne, type de l'espèce Homo neanderthalensis, vallée de Néander.jpg|thumb|220px|links|Die bokant van die skedel van Neanderthal 1, die tipespesimen, in die Musée de l'Homme, [[Parys]].]] [[Beeld:Le Moustier.jpg|links|thumb|220px|''Le Moustier'' deur Charles R. Knight, 1920.]] ===Navorsingsgeskiedenis=== Die eerste Neanderdalleroorblyfsel, 'n skedel, is in 1829 deur die Nederlandse naturalis Philippe-Charles Schmerling in die Grottes d'Engis in [[België]], ontdek. Hy het egter gedink dit behoort aan 'n moderne mens.<ref>{{cite book |url=https://orbi.uliege.be/handle/2268/207986 |first=P. |last=Schmerling |year=1834 |title=Recherches sur les ossemens fossiles découverts dans les cavernes de la province de Liége |trans-title=Research on the fossil specimens discovered in the caves of Liège |publisher=P. J. Collardin |pages=30–32 |hdl=2268/207986}}</ref> In 1848 is "Gibraltar 1" van die Forbes-groefsteen aan Gibraltar se wetenskapvereniging voorgelê, maar hulle het ook geglo dit is 'n moderne menslike skedel.<ref>{{cite journal |first=A. |last=Menez |year=2018 |title=Custodian of the Gibraltar skull: the history of the Gibraltar Scientific Society |journal=Earth Sciences History |volume=37 |issue=1 |pages=34–62 |doi=10.17704/1944-6178-37.1.34}}</ref> In 1856 het die plaaslike onderwyser Johann Carl Fuhlrott besef bene van die Kleine Feldhofer-grot in die Neanderdal, Neanderthal 1, is iets anders as dié van 'n moderne mens.<ref name=Schmitz2002>{{cite journal |first1=R. W. |last1=Schmitz |first2=D. |last2=Serre |first3=G. |last3=Bonani |display-authors=et al. |year=2002 |title=The Neandertal type site revisited: interdisciplinary investigations of skeletal remains from the Neander Valley, Germany |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=99 |issue=20 |pages=13342–13347 |doi=10.1073/pnas.192464099 |pmc=130635 |pmid=12232049 |bibcode=2002PNAS...9913342S|doi-access=free }}</ref> Hy het dit in 1857 aan die Duitse antropoloog Hermann Schaaffhausen gegee om te bestudeer. Dit het bestaan uit die skedel, bene van die bobeen, regterarm, heupbeen, skouerblad, ribbes en ander bene.<ref name=king1864/><ref>{{cite journal |first=H. |last=Schaaffhausen |year=1858 |title=Zur Kenntnis der ältesten Rassenschädel |journal=Archiv für Anatomie, Physiologie und Wissenschaftliche Medicin |pages=453–478 |language=de |trans-title=Acknowledging the oldest racial skull}}</ref> Ná die publikasie van [[Charles Darwin]] se ''On the Origin of Species'' het Fuhlrott en Schaaffhausen gemeen die bene behoort aan 'n antieke moderne mens.<ref name=drell2000/><ref name=king1864/><ref name=schlager/><ref>{{cite journal |first=J. C. |last=Fuhlrott |url=https://www.naturhistorischerverein.de/neandertaler_ebook.pdf |title=Menschliche Überreste aus einer Felsengrotte des Düsselthales |trans-title=Human remains from a rock grotto in Düsseltal |journal=Verh Naturhist Ver Preuss Rheinl |year=1859 |volume=16 |pages=131–153 |language=de}}</ref> Fuhlrott en Schaaffhausen het teenstand gekry van veral die patoloog Rudolf Virchow, wat gereken het 'n mens kan nie 'n nuwe spesie definieer op grond van 'n enkele ontdekking nie. In 1872 het Virchow Neanderdallereienskappe verkeerdelik vertolk as tekens van seniliteit, siektes en misvorming.<ref>{{cite journal |last=Virchow |first=R. |trans-title=Examinations on the Neandertal skull |language=de |title=Untersuchung des Neanderthal-Schädels |journal=Verh Berl Anthrop Ges |year=1872 |volume=4 |pages=157–165}}</ref> Dit het die navorsing oor die Neanderdaller vertraag tot aan die einde van die 19de eeu.<ref name=drell2000>{{cite journal |first=J. R. R. |last=Drell |year=2000 |title=Neanderthals: a history of interpretation |journal=Oxford Journal of Archaeology |volume=19 |issue=1 |pages=1–24 |doi=10.1111/1468-0092.00096 |s2cid=54616107 |url=https://semanticscholar.org/paper/58187be48de69d51c7c50e7a59ce26c16fb7d099}}</ref><ref name=schlager/> Teen die vroeë 20ste eeu is nog talle ander ontdekkings van Neanderdalleroorblyfsels gemaak, en daar is bepaal ''H. neanderthalensis'' is 'n wettige spesie. Die invloedrykste spesimen was La Chapelle-aux-Saints 1 ("Die Ou Man") uit La Chapelle-aux-Saints, [[Frankryk]]. Die Franse paleoantropoloog Marcellin Boule het verskeie geskrifte geskryf, onder meer die eerste een wat [[paleoantropologie]] as 'n wetenskap gevestig het, en het die spesimen beskryf. Hy het hom egter as krom en aapagtige gerekonstrueer, en net verreweg verwant aan die moderne mens. Boule het die gewilde beeld van Neanderdallers aangevuur as barbaars, krom, knuppelswaaiend en primitief. Dié beeld is verskeie dekades lank nageboots. In 1911 het die Skotse antropoloog Arthur Keith Chapelle-aux-Saints 1 as 'n onmiddellike voorsaat van die moderne mens gerekonstrueer wat langs 'n vuur sit en gereedskap maak. Dit het egter nie wetenskaplikes oortuig nie en in 1915 het Keith van sy teorie afgesien.<ref name=drell2000/><ref name=schlager/><ref name=sommer2006>{{cite journal |first=M. |last=Sommer |year=2006 |title=Mirror, mirror on the wall: Neanderthal as image and 'distortion' in early 20th-century French science and press |journal=Social Studies of Science |volume=36 |issue=2 |pages=207–240 |doi=10.1177/0306312706054527 |s2cid=145778787 |url=http://blog.wbkolleg.unibe.ch/wp-content/uploads/Sommer2006_MirrorMirrorNeanderthals.pdf}}</ref> [[Beeld:Neanderthaler Fund.png|thumb|220px|Die rekonstruksie van Neanderthal 1 deur Hermann Schaaffhausen, 1888.]] Teen die middel van die eeu het wetenskaplikes 'n poging aangewend om die Neanderdaller beter te verstaan. Idees soos die Neanderdaller se gedrag, intelligensie en kultuur is bespreek, en daaruit het 'n mensagtiger beeld te voorskyn gekom. In 1939 het die Amerikaanse antropoloog Carleton Coon die Neanderdaller gerekonstrueer in 'n moderne sakepak en hoed om te beklemtoon dat hy min of meer ononderskeidbaar van die moderne mens sou gewees het as hy tot vandag oorleef het. [[William Golding]] se roman van 1955 ''The Inheritors'' beeld Neanderdallers uit as veel emosioneler en beskaafder.<ref name=drell2000/>{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name=Langdon2016/> Boule se beeld het egter werke tot in die 1960's beïnvloed. Deesdae is rekonstruksies van Neanderdallers mensliker.<ref name=schlager>{{cite book |first1=S. |last1=Schlager |first2=U. |last2=Wittwer-Backofen |year=2015 |chapter=Images in paleoanthropology: facing our ancestors |title=Handbook of paleoanthropology |publisher=Springer-Verlag Berlin Heidelberg |pages=1019–1027 |editor1-first=W. |editor1-last=Henke |editor2-first=I. |editor2-last=Tattersall |doi=10.1007/978-3-642-39979-4_70 |isbn=978-3-642-39978-7}}</ref><ref name=Langdon2016/> 'n Verbastering tussen Neanderdallers en moderne mense is al vroeg vermoed,<ref name="McFarland">{{cite book |url=http://www.electricscotland.com/webclans/cairney/14.htm|title=Clans and families of Ireland and Scotland, an ethnography of the Gael |last1=Cairney |first1=C. T. |year=1989 |publisher=McFarland |isbn=978-0-89950-362-2 |page=14}}</ref> soos in 1800 voorgestel deur die Engelse paleoantropoloog [[Thomas Henry Huxley|Thomas Huxley]],<ref>{{cite journal |last=Huxley |first=T. |year=1891 |title=The Aryan question and pre-historic man |url=http://aleph0.clarku.edu/huxley/CE7/Aryan.html |journal=The Popular Science Monthly |volume=38 |pages=512–516}}</ref> in 1907 deur die Deense etnograaf Hans Peder Steensby<ref>{{cite journal |first=H. P. |last=Steensby |title=Racestudier i Danmark |trans-title=Race Studies in Denmark |language=da |url=http://img.kb.dk/tidsskriftdk/pdf/gto/gto_0019-PDF/gto_0019_67206.pdf |journal=Geographical Journal |publisher=Geografisk Tidsskrift |volume=9 |year=1907}}</ref> en in 1962 deur Coon.<ref>{{cite journal |last=Coon |first=C. S. |title=The origin of races |journal=Science |year=1962 |volume=140 |issue=3563 |publisher=Knopf |pages=548–549 |doi=10.1126/science.140.3563.208 |pmid=14022816 |url=https://archive.org/details/B-001-001-289/page/n631}}</ref> In die vroeë 2000's is vermeende kruisingspesimens ontdek.<ref name = "Tattersall">{{cite journal |doi=10.1073/pnas.96.13.7117 |title=Hominids and hybrids: The place of Neanderthals in human evolution |year=1999 |last1=Tattersall |first1=I. |last2=Schwartz |first2=J. H. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=96 |issue=13 |pages=7117–19 |jstor=48019 |bibcode=1999PNAS...96.7117T |pmid=10377375 |pmc=33580|doi-access=free }}</ref> Eenderse anatomie kan egter toegeskryf word aan aanpassing by dieselfde soort omgewing eerder as verbastering.{{sfn|Reich|2018}} Neanderdallergene is in 2010, met die eerste [[genoom]]volgordebepaling van Neanderdallers, in moderne bevolkings aangetref.<ref name=green>{{cite journal |last1=Green |first1=R. E. |last2=Krause |first2=J. |last3=Briggs |first3=A. W. |display-authors=3 |last4=Maricic |first4=T. |last5=Stenzel |first5=U. |last6=Kircher |first6=M. |last7=Patterson |first7=N. |last8=Li |first8=H. |last9=Zhai |first9=W. |title=A draft sequence of the Neandertal genome |journal=Science |year= 2010 |volume=328 |issue=5979 |pages=710–722 |doi=10.1126/science.1188021 |pmid=20448178 |pmc=5100745 |bibcode=2010Sci...328..710G}}</ref> Dit is gegrond op drie spesimens in die Vindijagrot in [[Kroasië]] wat amper 4% argaïese [[DNS]] bevat het. ===Klassifikasie=== {{kladogram|align=left|caption=2019-filogenie gegrond op 'n vergelyking van antieke proteome en genome met dié van moderne spesies.<ref name="Chen2019">{{cite journal |first1=F. |last1=Chen |first2=F. |last2=Welker |first3=C. |last3=Shen |year=2019 |title=A late Middle Pleistocene Denisovan mandible from the Tibetan Plateau |journal=Nature |volume=569 |issue=7,756 |pages=409–412 |doi=10.1038/s41586-019-1139-x|pmid=31043746 |bibcode=2019Natur.569..409C |s2cid=141503768|url=https://kar.kent.ac.uk/74280/1/Xiahe_Main.pdf }}</ref>|width=400|cladogram= {{clade |1={{clade |1=''[[Homo sapiens]]'' |2={{clade |1={{clade |1=[[Denisova-hominien]] van die Denisovagrot |2=Denisova van die Baishiya Karstgrot }} |2={{clade |1=Neanderdaller van die Denisovagrot |2={{clade |1=Neanderdaller van die Sidróngrot |2=Neanderdaller van die Vindijagrot }} }}}}}}}}}} Neanderdallers is [[hominied]]e in die [[genus]] ''[[Homo]]'' (mense) en word gewoonlik geklassifiseer as 'n aparte [[spesie]], ''H. neanderthalensis'', hoewel soms as 'n [[subspesie]] van moderne mense soos ''H. sapiens neanderthalensis''. Dan word die mens geklassifiseer as ''H. sapiens sapiens''.<ref name="Pääbo2014"/> 'n Groot deel van die omstredenheid spruit uit die vaagheid van die term "spesie", want dit beteken gewoonlik twee geneties geïsoleerde bevolkings, maar 'n kruising tussen mense en Neanderdallers het plaasgevind.<ref name="Pääbo2014">{{cite book |title=Neanderthal man: in search of lost genomes |author-last=Pääbo |author-first=S. |publisher=Basic Books |year=2014 |location=New York |page=237 }}</ref> Die afwesigheid van vaderlike [[Y-chromosoom|Y-chromosome]] en moederlike [[mitochondriale DNS]] (mtDNS) in moderne mense wat van Neanderdallers af kom, asook die onderverteenwoordiging van Neanderdalse X-chromosoom-DNS, kan dui op 'n afname van vrugbaarheid of gereelde steriliteit van sommige kruisings,<ref name=sankararaman2014/><ref name=currat2004/><ref name=Bustamante>{{cite journal |author-last1=Mendez |author-first1=F. L. |author-last2=Poznik |author-first2=G. D. |author-last3=Castellano |author-first3=S. |author-last4=Bustamante |author-first4=C. D. |title=The divergence of Neandertal and modern human Y chromosomes |journal=American Journal of Human Genetics |volume=98 |number=4 |pages=728–734 |year=2016 |doi=10.1016/j.ajhg.2016.02.023 |pmid=27058445 |pmc=4833433}}</ref> en dit verteenwoordig 'n gedeeltelike biologiese voortplantingsblokkade tussen die groepe, en dus spesie-uitsterwing.<ref name=sankararaman2014/> In 2014 het die genetikus Svante Pääbo sulke "taksonomiese oorloë" as onoplosbaar beskryf, "want daar is geen definisie van spesie wat die geval perfek beskryf nie".<ref name="Pääbo2014"/> Neanderdallers was vermoedelik nader verwant aan Denisova-hominiene as aan moderne mense. Neanderdallers deel ook 'n meer onlangse [[laaste gemeenskaplike voorsaat]] (LGV) met die Denisovas as met moderne mense, volgens kern-DNS (nDNA). Tog deel Neanderdallers en moderne mense 'n meer onlangse mitochondriale LGV (waarneembaar wanneer mtDNS bestudeer word). Dit stam waarskynlik uit 'n verbastering ná die skeiding van die Neanderdallers en Denisovas, wat 'n ander mtDNS-lyn daargestel het. Dit behels óf die introgressie van 'n ander argaïese mens en Denisovas,<ref name="Prufer2014"/><ref name=Pennisi/><ref name="Chen2019"/><ref name=rogers2017/><ref name=hajdinjak2018>{{cite journal |author-first1=M. |author-last1=Hajdinjak |author-first2=Q. |author-last2=Fu |author-first3=A. |author-last3=Hübner |year=2018 |title=Reconstructing the genetic history of late Neanderthals |journal=Nature |volume=555 |issue=7698 |pages=652–656 |doi=10.1038/nature26151 |pmid=29562232 |pmc=6485383 |bibcode=2018Natur.555..652H}}</ref> óf die introgressie van 'n vroeëre, ongeïdentifiseerde moderne mens uit Afrika en die Neanderdallers.<ref>{{cite journal |first1=C. |last1=Posth |first2=C. |last2=Wißing |first3=K. |last3=Kitagawa |display-authors=et al. |title=Deeply divergent archaic mitochondrial genome provides lower time boundary for African gene flow into Neanderthals |journal=Nature Communications |volume=8 |page=16046 |year=2017 |doi=10.1038/ncomms16046| pmid=28675384 | pmc=5500885 | bibcode=2017NatCo...816046P}}</ref> ==Evolusie== {{beeldgroep2|perrow = 2|total_width=300 |image1= Homo_erectus_tautavelensis.jpg|caption1=Fase 1: vroeë pre-Neanderdaller, moontlik ''[[Homo erectus|H. erectus]]'', 450&nbsp;000 jaar gelede) |image2= Homo_heildebergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg|caption2=Fase 2: argaïese Neanderdaller, moontlik ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'', 430&nbsp;000 jaar gelede) |image3= National_Museum_of_Natural_History_(8587341141)_CROP.jpg|caption3=Fase 3: vroeë Neanderdaller, 130&nbsp;000 jaar gelede) |image4= Homo sapiens neanderthalensis.jpg| width5 = 150 | caption4 = Fase 4: klassieke Europese Neanderdaller, 50&nbsp;000 jaar gelede) |footer='''Die akkresiemodel'''<ref name = "Dean1998"/> }} Baie kenners dink ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'' was die laaste gemeenskaplike voorsaat van die Neanderdallers, Denisovas en moderne mense voordat bevolkings in onderskeidelik Europa, Asië en Afrika afgesonder geraak het.<ref>{{cite journal |first=K. W. |last= Ko|year=2016 |title=Hominin interbreeding and the evolution of human variation |journal=Journal of Biological Research-Thessaloniki |volume=23 |pages=17 |doi=10.1186/s40709-016-0054-7 |pmc=4947341 |pmid=27429943}}</ref> Die taksonomiese onderskeid tussen ''H. heidelbergensis'' en die Neanderdallers is hoofsaaklik gebaseer op 'n fossielgaping in Europa tussen 300&nbsp;000 en 243&nbsp;000 jaar gelede. "Neanderdallers word gewoonlik beskou as fossiele wat van ná dié gaping dateer.<ref name = "Dean1998">{{cite journal |author-first1=D. |author-last1=Dean |title=On the phylogenetic position of the pre-Neandertal specimen from Reilingen, Germany |author-first2=J.-J. |author-last2=Hublin |author-first3=R. |author-last3=Holloway |author-first4=R. |author-last4=Ziegler |year=1998 |journal=Journal of Human Evolution |volume=34 |issue=5 |pages=485–508 |doi=10.1006/jhev.1998.0214 |pmid=9614635 |s2cid=6996233 |url=https://semanticscholar.org/paper/c5124104dcc8d911099106295b006e21bf31e60f}}</ref> Bene van 430&nbsp;000 jaar oud by Sima de los Huesos kan egter vroeë Neanderdallers of 'n nabyverwante groep verteenwoordig,<ref name=meyer2016/><ref name=bischoff2003>{{cite journal |doi=10.1006/jasc.2002.0834 |title=The Sima de los Huesos hominids date to beyond U/Th equilibrium (>350kyr) and perhaps to 400–500kyr: new radiometric dates |year=2003 |author-last1=Bischoff |author-first1=J. L. |author-last2=Shamp |author-first2=D. D. |author-first3=A. |author-last3=Aramburu |display-authors=et al. |journal=Journal of Archaeological Science |volume=30 |issue=3 |pages=275–280 |url=https://www.academia.edu/12923811}}</ref> en die 400&nbsp;000 jaar oue Aroeira&nbsp;3 kan 'n oorgangsfase wees. Voorsaat- en afstammende vorme kon saam voorgekom het.<ref>{{cite journal |author-first1=J. |author-last1=Daura |author-first2=M. |author-last2=Sanz |author-first3=J. L. |author-last3=Arsuaga |author-first4=D. L. |author-last4=Hoffman |year=2017 |title=New Middle Pleistocene hominin cranium from Gruta da Aroeira (Portugal) |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=114 |issue=13 |pages=3397–3402 |doi=10.1073/pnas.1619040114 |pmid=28289213 |pmc=5380066|doi-access=free }}</ref> Dit is ook moontlik dat daar 'n geenvloei tussen Wes-Europa en Afrika was tydens die Middel-Pleistoseen wat Neanderdallereienskappe in sommige spesies verberg.<ref name=meyer2016/> Die fossielrekord is baie vollediger vanaf minder as 130&nbsp;000 jaar gelede,{{sfn|Stringer|1993|loc=pp. 65–70}} en spesimens uit dié tydperk maak die grootste deel van die bekende Neanderdallerskelette uit.<ref>{{cite book |author-first1=B. |author-last1=Vandermeersch |author-first2=M. D. |author-last2=Garralda |title=Continuity and discontinuity in the peopling of Europe |chapter=Neanderthal geographical and chronological variation |publisher=Springer Netherlands |editor1=S. Condemi |editor2=G.-C. Weniger |series=Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology |pages=113–125 |year=2011 |doi=10.1007/978-94-007-0492-3_10 |isbn=978-94-007-0491-6}}</ref> Daar is twee hoofhipoteses oor die evolusie van Neanderdallers ná die skeiding tussen Neanderdallers en mense: twee fases en akkresie. Twee fases behels 'n enkele groot omgewingsvoorval, soos die [[Saale-glasiasie]], wat veroorsaak het dat die Europese ''H. heidelbergensis'' se liggaamsgrootte en robuustheid vinnig toegeneem het en hulle kop 'n verlenging ondergaan het (fase 1). Dit het daarna gelei tot ander veranderings in die anatomie van die skedel (fase 2).<ref name="speciation"/> Die anatomie van die Neanderdallers is egter dalk nie net deur aanpassings by die koue weer veroorsaak nie.<ref name=stewart2019/> Volgens die akkresiehipotese het Neanderdallers mettertyd stadig ontwikkel van die voorouer-''H. heidelbergensis'', en dit het in vier fases gebeur: vroeë pre-Neanderdallers, argaïese Neanderdallers, vroeë Neanderdallers en klassieke Neanderdallers.<ref name = "Dean1998"/> Verskeie datums is al voorgestel vir die skeiding tussen Neanderdallers en mense. Volgens die datum van 250&nbsp;000 jaar gelede was ''[[Florisbad-skedel|H. helmei]]'' die laaste gemeenskaplike voorsaat. Die datum van sowat 400&nbsp;000 jaar gelede gebruik ''H. heidelbergensis'' as die LGV. Volgens 600&nbsp;000 jaar gelede was ''[[Homo rhodesiensis|H. rhodesiensis]]'' die LGV, en dit het vertak in moderne mense en 'n ''H. heidelbergensis''-lyn.<ref name=endicott/> Volgens die datum 800&nbsp;000 jaar gelede was ''[[Homo antecessor|H. antecessor]]'' die LGV, maar verskillende variasies van die model stoot die datum terug tot 'n miljoen jaar gelede.<ref name=meyer2016/><ref name=endicott/> 'n Ontleding van 2020 van ''H. antecessor'' dui aan dié spesie is verwant, maar nie 'n direkte voorsaat nie.<ref>{{cite journal |first=F. |last=Welker |display-authors=et al. |title=The dental proteome of ''Homo antecessor'' |journal=Nature |year=2020 |volume=580 |issue=7802 |pages=235–238 |doi=10.1038/s41586-020-2153-8 |pmid=32269345 |pmc=7582224 |bibcode=2020Natur.580..235W |s2cid=214736611}}</ref> DNS-studies het verskeie datums opgelewer, soos 538&nbsp;000 - 315&nbsp;000,<ref name=stringer/> 553&nbsp;000 - 321&nbsp;000<ref>{{cite journal |first1=A. W. |last1=Briggs |first2=J. M. |last2=Good |first3=R. E. |last3=Green |year=2009 |title=Targeted retrieval and analysis of five Neandertal mtDNA genomes |journal=Science |volume=325 |issue=5,938 |pages=318–321 |doi=10.1126/science.1174462 |pmid=19608918 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/db3e/13246f66ddcaf0d6920fca4e7688ccc9a636.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307185255/http://pdfs.semanticscholar.org/db3e/13246f66ddcaf0d6920fca4e7688ccc9a636.pdf |url-status=dead |archive-date=2019-03-07 |bibcode=2009Sci...325..318B |s2cid=7117454}}</ref> 565&nbsp;000 - 503&nbsp;000,<ref name=Hajdinjak2018>{{Cite journal |doi=10.1038/nature26151 |issn=1476-4687 |volume=555 |issue=7698 |pages=652–656 |last1=Hajdinjak |first1=M. |last2=Fu |first2=Q. |last3=Hübner |first3=A. |display-authors=3 |last4=Petr |first4=Martin |last5=Mafessoni |first5=Fabrizio |last6=Grote |first6=Steffi |last7=Skoglund |first7=Pontus |last8=Narasimham |first8=Vagheesh |last9=Rougier |first9=Hélène |title=Reconstructing the genetic history of late Neanderthals |journal=Nature |date=March 1, 2018 |pmid=29562232 |pmc=6485383 |bibcode=2018Natur.555..652H}}</ref> 654&nbsp;00 - 475&nbsp;000,<ref name=endicott>{{cite journal |first1=P. |last1=Endicott |first2=S. Y. W. |last2=Ho |first3=C. |last3=Stringer |year=2010 |title=Using genetic evidence to evaluate four palaeoanthropological hypotheses for the timing of Neanderthal and modern human origins |journal=Journal of Human Evolution |volume=59 |issue=1 |pages=87–95 |url=http://materiais.dbio.uevora.pt/MA/Artigos/The_timing_of_Neanderthal_and_modern_human_origins.pdf |doi=10.1016/j.jhevol.2010.04.005|pmid=20510437}}</ref> en 800&nbsp;00 - 520&nbsp;000 jaar gelede.<ref>{{cite journal |first1=R. E. |last1=Green |first2=A. S. |last2=Malaspinas |first3=J. |last3=Krause |first4=A. W. |last4=Briggs |display-authors=etal |year=2008 |title=A complete Neandertal mitochondrial genome sequence determined by high-throughput sequencing |journal=Cell |volume=134 |issue=3 |pages=416–426 |doi=10.1016/j.cell.2008.06.021 |pmc=2602844 |pmid=18692465}}</ref> Die skeiding tussen Neanderdallers en Denisovas het ná die skeiding met moderne mense geskied:<ref name=meyer2016/><ref name="Prufer2014">{{cite journal |first=K. |last=Prüfer |display-authors=etal |year=2014 |title=The complete genome sequence of a Neanderthal from the Altai Mountains |journal=Nature |volume=505 |issue=7481 |pages=43–49|doi=10.1038/nature12886 |pmid=24352235 |pmc=4031459 |bibcode=2014Natur.505...43P}}</ref> sowat 236&nbsp;000 - 190&nbsp;000 of 473&nbsp;000 - 381&nbsp;000 jaar gelede.<ref name="Prufer2014"/> Dié datum kan volgens verskillende studies egter teruggestoot word tot 744&nbsp;000 jaar gelede. ==Demografie== ===Habitat=== [[Beeld:Homo Neanderthalensis Tabun 1 Mount Carmel Israel About 1200,000-50,000 BP.jpg|thumb|links|180px|'n Skedel uit die Tabungrot, [[Israel]], in die Israelmuseum.]] Taamlik min is bekend van die pre- en vroeë Neanderdallers wat voor die Eem- [[interglasiale tyd]] (130&nbsp;000 jaar gelede) gelewe het. Hulle het hoofsaaklik van Wes-Europese terreine gekom. Vanaf 130&nbsp;000 jaar gelede het die gehalte van die fossielrekord drasties verbeter, met fossiele van klassieke Neanderdallers uit Wes-, Sentraal-, Oos- en Mediterreense Europa.<ref name=klein1983>{{cite journal |first=R. G. |last=Klein |year=1983 |title=What Do We Know About Neanderthals and Cro-Magnon Man? |journal=Anthropology |volume=52 |issue=3 |pages=386–392 |jstor=41210959}}</ref> Daar was ook Neanderdallers in Suidwes-, Sentraal en Noord-Asië tot by die [[Altai]]gebergte in Suid-Siberië. Pre- en vroeë Neanderdallers het aan die ander kant blykbaar net Frankryk, Spanje en Italië aaneenlopend beset, hoewel dit lyk of sommige uit dié kerngebied weggetrek het om tydelike nedersettings in die ooste te stig, maar sonder om Europa te verlaat. Tog het Suidwes-Frankryk die meeste terreine met fossiele van pre-, vroeë en klassieke Neanderdallers.<ref name=Serangeli>{{cite journal |first1=J. |last1=Serangeli |first2=M. |last2=Bolus |url=http://www.quartaer.eu/pdfs/2008/2008_serangeli.pdf |year=2008 |title=Out of Europe - The dispersal of a successful European hominin form |journal=Quartär |volume=55 |pages=83–98}}</ref> Die suidelikste vonds was in die Shuqbagrot, [[Levant]].<ref>{{cite journal |first=J. |last=Callander |year=2004 |title=Dorothy Garrod's excavations in the Late Mousterian of Shukbah Cave in Palestine reconsidered |journal=Proceedings of the Prehistoric Society |volume=70 |pages=207–231 |doi=10.1017/S0079497X00001171 |s2cid=191630165}}</ref> Die noordelikste grens word gewoonlik aanvaar as 55°N, met moontlike terreine tussen 50°N en 53°N. Laasgenoemde is egter moeilik om na te vors, omdat ysverskuiwings die meeste menslike oorblyfsels vernietig. Dit en 'n gebrek aan navorsing is volgens die paleoantropoloog Trine Kellberg Nielsen ook die rede vir 'n gebrek aan bewyse van besettings in Suid-[[Skandinawië]] (ten minste tydens die Eem-interglasiaal).<ref>{{cite journal |first1=T. K. |last1=Nielsen |first2=B. M. |last2=Benito |display-authors=et al. |year=2017 |title=Investigating Neanderthal dispersal above 55°N in Europe during the Last Interglacial Complex |journal=Quaternary International |volume=431 |pages=88–103 |doi=10.1016/j.quaint.2015.10.039 |bibcode=2017QuInt.431...88N}}</ref> Artefakte uit die Middel-[[Paleolitikum]] is ontdek tot 60°N op die Russiese vlaktes,<ref>{{Cite journal |last1=Pavlov |first1=P. |last2=Roebroeks |first2=W. |last3=Svendsen |first3=J. I. |title=The Pleistocene colonization of northeastern Europe: a report on recent research |journal=Journal of Human Evolution |volume=47 |issue=1–2 |pages=3–17 |year=2004 |pmid=15288521 |doi=10.1016/j.jhevol.2004.05.002}}</ref><ref name=slimak2011>{{cite journal |first1=L. |last1=Slimak |first2=J. I. |last2=Svendsen |first3=J. |last3=Mangerud |first4=H. |last4=Plisson |year=2011 |title=Late Mousterian persistence near the Arctic Circle |journal=Science |volume=332 |issue=6031 |pages=841–845 |doi=10.1126/science.1203866 |pmid=21566192 |jstor=29784275 |bibcode=2011Sci...332..841S |s2cid=24688365}}</ref> maar dit kan moontlik aan die moderne mens toegeskryf word.<ref name=zwyns2012>{{cite journal |last=Zwyns |first=N. |year=2012 |title=Comment on Late Mousterian persistence near the Arctic Circle |journal=Science |volume=335 |issue=6065 |page=167 |doi=10.1126/science.1209908 |pmid=22246757 |bibcode=2012Sci...335..167Z |doi-access=free}}</ref> Dit is onbekend hoe die vinnig wisselende klimaat van die [[laaste glasiale tyd]] die Neanderdallers geraak het, want warmer tydperke sou gunstiger temperature tot gevolg gehad het, maar ook woudgroei verbeter en megafauna teruggehou het, terwyl kouer tydperke die teenoorgestelde uitwerking sou gehad het.<ref name=bocquet2013/> Dit is egter moontlik dat die Neanderdallers 'n landskap met woude verkies het.<ref name=stewart2019/> Bevolkings kon 'n hoogtepunt bereik het in koue maar nie ekstreme intervalle nie. Dit is moontlik dat hulle habitat vergroot en verklein het namate die ys teruggetrek en aangegroei het.<ref name=bocquet2013/> In 2021 het die Israeliese antropoloog Israel Hershkovitz en sy kollegas voorgestel die 140&nbsp;000 tot 120&nbsp;000 jaar oue Israeliese Nesher Ramla-oorblyfsels, wat 'n mengsel van Neanderdaller- en meer antieke ''[[Homo erectus|H. erectus]]''-voorwerpe bevat, is een so 'n terrein wat die rekolonisasie van Europa ná 'n glasiale tyd toon.<ref>{{cite journal |first1=I. |last1=Hershkovitz |first2=H. |last2=May |first3=R. |last3=Sarig |display-authors=et al. |year=2021 |title=A Middle Pleistocene ''Homo'' from Nesher Ramla, Israel |journal=Science |volume=372 |issue=6549 |pages=1424–1428 |doi=10.1126/science.abh3169 |bibcode=2021Sci...372.1424H |s2cid=235628111}}</ref> [[Beeld:Weichsel-Würm-Glaciation.png|thumb|250px|'n Kaart van Europa tydens die Würm-glasiasie van 70&nbsp;000 tot 20&nbsp;00 jaar gelede]] ===Bevolking=== Nes mense het Neanderdallers moontlik van 'n baie klein bevolking afgestam met sowat 3&nbsp;000 tot 12&nbsp;000 vrugbare individue (die [[effektiewe bevolkingsgrootte]]). Neanderdallerbevolkings het egter klein gebly en swak gene aan hulle nageslag oorgedra weens die afnemende doeltreffendheid van [[natuurlike seleksie]].<ref name="juric" /><ref name=mafessoni2017>{{cite journal |first1=F. |last1=Mafessoni |first2=K. |last2=Prüfer |title=Better support for a small effective population size of Neandertals and a long shared history of Neandertals and Denisovans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=114 |issue=48 |year=2017 |pages=10256–10257 |doi=10.1073/pnas.1716918114 |pmid=29138326 |pmc=5715791|doi-access=free }}</ref> Verskeie studies met mtDNS-ontledings het gedui op verskillende effektiewe bevolkingsgroottes,<ref name=bocquet2013/> wat wissel van 1&nbsp;000 tot 5&nbsp;000;<ref name=mafessoni2017/> 5&nbsp;000 tot 9&nbsp;000 wat konstant gebly het;<ref>{{cite journal |last1=Lalueza-Fox |first1=C. |last2=Sampietro |first2=M. L. |last3=Caramelli |first3=D. |last4=Puder |first4=Y. |year=2013 |title=Neandertal evolutionary genetics: mitochondrial DNA data from the iberian peninsula |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=22 |issue=4 |pages=1077–1081 |doi=10.1093/molbev/msi094 |pmid=15689531 |doi-access=free}}</ref> en 3&nbsp;000 tot 25&nbsp;000 met 'n stadige toename tot 52&nbsp;000 jaar gelede totdat dit daarna afgeneem en tot uitsterwing gelei het.<ref name=Fabre2009>{{cite journal |first1=V. |last1=Fabre |first2=S. |last2=Condemi |first3=A. |last3=Degioanni |year=2009 |title=Genetic evidence of geographical groups among Neanderthals |journal=PLOS ONE |volume=4 |issue=4 |pages=e5151 |doi=10.1371/journal.pone.0005151 |pmc=2664900 |pmid=19367332 |bibcode=2009PLoSO...4.5151F|doi-access=free }}</ref> Alle kenners stem egter saam dat die bevolkings klein was,<ref name=bocquet2013/> dalk minder as 'n tiende van die destydse menslike bevolkings in Wes-Europa,<ref>{{cite journal |first1=P. |last1=Mellars |first2=J. C. |last2=French |year=2011 |title=Tenfold population increase in Western Europe at the Neandertal-to-modern human transition |journal=Science |volume=333 |issue=6042 |pages=623–627 |doi=10.1126/science.1206930 |pmid=21798948 |bibcode=2011Sci...333..623M |s2cid=28256970}}</ref> moontlik omdat die Neanderdallers 'n laer vrugbaarheidstempo gehad het.<ref name=Trinkaus2011/> Volgens 'n teorie van Ester Boserup word 'n bevolking se grootte beperk deur die hoeveelheid kos wat dit kan versamel, wat op sy beurt beperk word deur die bevolking se tegnologie. Innovasie neem toe saam met die bevolkingsgrootte, maar as die bevolking te klein is, sal innovasie nie baie vinnig vooruitgaan nie en sal die bevolking klein bly. Dit stem ooreen met die skynbaar 150&nbsp;000 jare lange stagnasie in die Neanderdallers se tegnologie.<ref name=bocquet2013>{{cite journal |first1=J. |last1=Bocquet-Appel |first2=A. |last2=Degioanni |year=2013 |title=Neanderthal demographic estimates |journal=Current Anthropology |volume=54 |pages=202–214 |doi=10.1086/673725 |s2cid=85090309}}</ref> In 'n model met 206 Neanderdallers wat gebaseer is op die hoeveelheid jong en geslagsryp volwassenes in vergelyking met dié van ander ouderdomme, het 80% van dié ouer as 20 jaar gesterf voordat hulle die ouderdom van 40 bereik het. Dié hoë sterftesyfer was waarskynlik te wyte aan die hoëstresomgewing.<ref name=trinkaus1995>{{cite journal |first=E. |last=Trinkaus |year=1995 |title=Neanderthal mortality patterns |journal=Journal of Archaeological Science |volume=22 |issue=1 |pages=121–142 |doi=10.1016/S0305-4403(95)80170-7}}</ref> Daar is egter ook vasgestel dat die ouderdomspiramide vir Neanderdallers en moderne mense dieselfde was.<ref name=bocquet2013/> Babasterftes was baie hoog onder die Neanderdallers: sowat 43% in Noord-Eurasië.<ref name=pettitt2000>{{cite journal |first=R. B. |last=Pettitt |year=2000 |title=Neanderthal lifecycles: developmental and social phases in the lives of the last archaics |journal=World Archaeology |volume=31 |issue=3 |pages=351–366 |doi=10.1080/00438240009696926 |pmid=16475295 |jstor=125106 |s2cid=43859422}}</ref> ==Anatomie== ===Bou=== [[Beeld:Sapiens neanderthal comparison.jpg|thumb|300px|'n Vergelyking tussen die gerekonstrueerde kopbene van 'n manlike Eurasiër (links) en 'n Neanderdaller, in die Clevelandse Museum van Natuurgeskiedenis.]] Neanderdallers het 'n robuuster en stewiger bou as die tipiese moderne mens gehad.<ref name="Helmuth1998"/> Hulle het ook breër, vaatjievormige ribbekaste; breër bekkens;{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name=Gomez2018/> en proporsioneel korter voorarms en bobene gehad.<ref name=stewart2019/><ref name=etrinkaus1981/> Gegrond op 45 bene van 14 Neanderdalmans en 7 {{nowrap|-vroue}}, was die gemiddelde lengte 164 tot 168&nbsp;cm vir mans en 152 tot 156&nbsp;cm vir vroue.<ref name="Helmuth1998"/> Die gewig het gewissel van 77,6&nbsp;kg vir mans tot 66,4&nbsp;kg vir vroue.<ref name=Froehle2009>{{cite journal |last1=Froehle |first1=A. W. |last2=Churchill |first2=S. E. |year=2009 |title=Energetic competition between Neandertals and anatomically modern humans |journal=PaleoAnthropology |pages=96–116 |url=http://www.paleoanthro.org/journal/content/PA20090096.pdf}}</ref> Die nekwerwels van die Neanderdallers was langer en dikker as die meeste mense s'n en het tot stabiliteit bygedra, moontlik vanweë die verskillende vorm en grootte van die kop.<ref>{{cite journal |first1=A. |last1=Gómez-Olivencia |first2=E. |last2=Been |first3=J. L. |last3=Arsuaga |first4=J. T. |last4=Stock |year=2013 |title=The Neandertal vertebral column 1: the cervical spine |journal=Journal of Human Evolution |volume=64 |issue=6 |pages=604–630 |doi=10.1016/j.jhevol.2013.02.008 |pmid=23541382}}</ref> Liggaamsverhoudings word gewoonlik "hiperarkties" genoem vanweë die aanpassings vir die koue, want hulle is soortgelyk aan dié van menslike bevolkings wat in koue klimate ontwikkel het.<ref name=weaver2009/> Die Neanderdaller se bou is nader aan dié van die [[Inuïete]] en Siberiese Joepiks onder moderne mense<ref>{{cite journal |first=T. W. |last=Holliday |year=1997 |title=Postcranial evidence of cold adaptation in European Neandertals |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=104 |issue=2 |pages=245–258 |doi=10.1002/(SICI)1096-8644(199710)104:2<245::AID-AJPA10>3.0.CO;2-# |pmid=9386830}}</ref> – en korter ledemate lei tot 'n groter bewaring van liggaamshitte.<ref name=etrinkaus1981/><ref name=weaver2009>{{cite journal |first=T. D. |last=Weaver |year=2009 |title=The meaning of Neandertal skeletal morphology |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=106 |issue=38 |pages=16,028–16,033 |doi=10.1073/pnas.0903864106 |pmid=19805258 |pmc=2752516|doi-access=free }}</ref> Tog het Neanderdallers van die gematigder streke, soos [[Iberië]], hulle "hiperarktiese" bou behou.<ref>{{cite journal |first1=M. J. |last1=Walker |first2=J. |last2=Ortega |first3=K. |last3=Parmová |first4=M. V. |last4=López |first5=E. |last5=Trinkaus |year=2011 |title=Morphology, body proportions, and postcranial hypertrophy of a Neandertal female from the Sima de las Palomas, southeastern Spain |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=108 |issue=25 |pages=10,087–10,091 |doi=10.1073/pnas.1107318108 |pmc=3121844 |pmid=21646528 |bibcode=2011PNAS..10810087W|doi-access=free }}</ref> In 2019 het die Engelse antropoloog John Stewart en sy kollegas voorgestel die Neanderdallers is eerder aangepas om vir kort ente vinnig te hardloop, omdat hulle blykbaar warmer, beboste streke verkies het bo die kouer [[steppe]], en hulle het volgens DNS-ontledings 'n groter verhouding spiervesels vir vinnige bewegings oor kort afstande gehad as moderne mense, wat weer verder kon hardloop.<ref name=stewart2019>{{cite journal |last1=Stewart |first1=J.R. |last2=García-Rodríguez |first2=O. |last3=Knul |first3=M.V. |last4=Sewell |first4=L. |last5=Montgomery |first5=H. |last6=Thomas |first6=M.G. |last7=Diekmann |first7=Y. |title=Palaeoecological and genetic evidence for Neanderthal power locomotion as an adaptation to a woodland environment |journal=Quaternary Science Reviews |year= 2019 |volume=217 |pages=310–315 |doi=10.1016/j.quascirev.2018.12.023 |bibcode=2019QSRv..217..310S |s2cid=133980969 |url=https://www.researchgate.net/publication/329811193}}</ref> Hulle het langer hakskeenbene gehad,<ref>{{cite journal |first1=D. |last1=Raichlen |first2=H. |last2=Armstrong |first3=D. E. |last3=Lieberman |year=2011 |title=Calcaneus length determines running economy: Implications for endurance running performance in modern humans and Neandertals |journal=Journal of Human Evolution |volume=60 |issue=3 |pages=299–308 |doi=10.1016/j.jhevol.2010.11.002 |pmid=21269660}}</ref> wat hulle vermoë om ver te hardloop verminder het. ===Gesig=== [[Beeld:Reconstruction of Neanderthal woman.jpg|thumb|180px|'n Rekonstruksie van die gesig van 'n Neanderdalvrou.<ref>{{cite journal|title=Cro-Magnons conquered Europe, but left Neanderthals alone|journal=PLOS Biology|year= 2004|volume=2 |issue=12|page=e449|doi=10.1371/journal.pbio.0020449|pmc=532398}}</ref>]] Neanderdallers het 'n reguit ken, skuins voorkop en uitstaande neus gehad wat ook effens hoër aan die gesig begin het as by die meeste mense. Die skedel was gewoonlik langer met 'n groter knop agter,<ref name=gunz2019>{{cite journal |last1=Gunz |first1=P. |last2=Tilot |first2=A. K. |last3=Wittfeld |first3=K. |display-authors=3 |last4=Teumer |first4=A. |last5=Shapland |first5=C. Y. |last6=van Erp |first6=T. G. M. |last7=Dannemann |first7=M. |last8=Vernot |first8=B. |last9=Neubauer |first9=S. |last10=Guadalupe |first10=T. |last11=Fernández |first11=G. |last12=Brunner |first12=H. G. |last13=Enard |first13=W. |last14=Fallon |first14=J. |last15=Hosten |first15=N. |last16=Völker |first16=U. |last17=Profico |first17=A.|last18=Di Vincenzo |first18=F.|last19=Manzi |first19=G.|last20=Kelso |first20=J. |last21=St. Pourcain |first21=B.|last22=Hublin |first22=J.-J. |last23=Franke |first23=B. |last24=Pääbo |first24=S.|author-link24=Svante Pääbo |last25=Macciardi |first25=F. |last26=Grabe |first26=H. J. |last27=Fisher |first27=S. E. |title=Neandertal introgression sheds light on modern human endocranial globularity |journal=Current Biology |year= 2019 |volume=29 |issue=1 |pages=120–127|doi=10.1016/j.cub.2018.10.065 |pmid=30554901 |pmc=6380688}}</ref> hoewel dit in afwisselende groottes by mense ook voorkom. Dit word veroorsaak deur die skedelbasis en slaapbene wat hoër en meer vorentoe sit, en 'n platter skedelkap.<ref>{{cite journal |first1=P. |last1=Gunz |first2=K. |last2=Harvati |year=2007 |title=The Neanderthal "chignon": variation, integration, and homology |journal=Journal of Human Evolution |volume=52 |issue=3 |pages=262–274 |doi=10.1016/j.jhevol.2006.08.010 |pmid=17097133}}</ref> Hulle het ook groter oë gehad wat waarskynlik aangepas was by die min lig van die omgewing.<ref name=pearce2013/> Neanderdallers het 'n taamlike groot kakebeen gehad, wat vroeër geglo is 'n reaksie was op 'n groot bytkrag wat te sien in aan die gevorderde slytasie van Neanderdallers se voorste tande, maar soortgelyke slytasiepatrone word by moderne mense gesien. Dit kon ook ontwikkel het om groter tande in die kakebeen te huisves, wat slytasie beter sou kon weerstaan,<ref name=clement2012/><ref>{{cite journal |first1=C. F. |last1=O'Connor |first2=R. G. |last2=Franciscus |first3=N. E. |last3=Holton |year=2005 |title=Bite force production capability and efficiency in Neandertals and modern humans |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=127 |issue=2 |pages=129–151 |doi=10.1002/ajpa.20025 |pmid=15558614}}</ref> en die groter slytasie aan die voortande in vergelyking met die agtertande kon gewees het vanweë herhalende gebruik. Die Neanderdallers se tandslytasiepatrone het die meeste met die moderne Inuïete s'n ooreengestem.<ref name=clement2012/> Daar word nou geglo die bytkrag van Neanderdallers en moderne mense is min of meer dieselfde.<ref name=clement2012>{{cite journal |first1=A. F. |last1=Clement |first2=S. W. |last2=Hillson |first3=L. C. |last3=Aiello |year=2012 |title=Tooth wear, Neanderthal facial morphology and the anterior dental loading hypothesis |journal=Journal of Human Evolution |volume=62 |issue=3 |pages=367–376 |doi=10.1016/j.jhevol.2011.11.014 |pmid=22341317 |doi-access=free}}</ref> [[Beeld:Homo sapiens neanderthalensis-Mr. N.jpg|thumb|180px|links|'n Rekonstruksie van 'n ouerige Neanderdalman.]] ===Brein=== Die breinholte van die Neanderdallers was omtrent 1&nbsp;640&nbsp;cm³ vir mans en 1&nbsp;460&nbsp;cm³ vir vroue,<ref name="holloway1985">{{cite encyclopedia |author-last=Holloway |author-first=R. L. |editor-last=Delson |editor-first=E. |encyclopedia=Ancestors: The hard evidence |title=The poor brain of ''Homo sapiens neanderthalensis'': see what you please |year=1985 |publisher=Alan R. Liss |isbn=978-0-471-84376-4}}</ref><ref name="amano2015">{{cite journal |last1=Amano |first1=H. |last2=Kikuchi |first2=T. |last3=Morita |first3=Y. |last4=Kondo |first4=O. |last5=Suzuki |first5=H. |last6=Ponce de Leon |first6=M. S. |last7=Zollikofer |first7=C.P.E. |last8=Bastir |first8=M. |last9=Stringer |first9=C. |last10=Ogihara |first10=N. |display-authors=5 |year=2015 |title=Virtual reconstruction of the Neanderthal Amud 1 cranium |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=158 |issue=2 |pages=185–197 |pmid=26249757 |hdl=10261/123419 |doi=10.1002/ajpa.22777 |url=https://www.zora.uzh.ch/id/eprint/120401/6/AmudPaper.pdf}}</ref> wat binne die omvang van dié van die moderne mens is<ref>{{Cite journal |last1=Beals |first1=K. |last2=Smith |first2=C. |last3=Dodd |first3=S. |year=1984 |title=Brain size, cranial morphology, climate, and time machines |url=http://syslearn.oregonstate.edu/instruction/anth/smith/TimeMach1984.pdf |journal=Current Anthropology |volume=12 |issue=3 |pages=301–30 |doi=10.1086/203138 |s2cid=86147507}}</ref> (Die menslike breinholte is gemiddeld sowat 1&nbsp;270&nbsp;cm³ vir mans en 1&nbsp;130&nbsp;cm³ vir vroue;<ref>{{cite journal |first1=J. S. |last1=Allen |first2=H. |last2=Damasio |first3=T. J. |last3=Grabowski |year=2002 |title=Normal neuroanatomical variation in the human brain: an MRI-volumetric study |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=118 |issue=4 |pages=341–358 |doi=10.1002/ajpa.10092 |pmid=12124914 |s2cid=21705705 |url=https://semanticscholar.org/paper/97ba80fc802f5e29b06959700c9905d1e17a00da}}</ref> dit het blykbaar afgeneem sedert die laat [[Paleolitikum]]).<ref>{{cite journal |first1=A. |last1=Balzeau |first2=D. |last2=Grimaud-Hervé |first3=F. |last3=Detroit |first4=R. L. |last4=Holloway |year=2013 |title=First description of the Cro-Magnon 1 endocast and study of brain variation and evolution in anatomically modern ''Homo sapiens'' |journal=Bulletins et Mémoires de la Société d anthropologie de Paris |volume=25 |issue=1–2 |pages=11–12 |doi=10.1007/s13219-012-0069-z |s2cid=14675512 |url=https://www.researchgate.net/publication/257799835}}</ref> Die grootste brein van 'n Neanderdaller, dié van Amud&nbsp;1, was sowat 1&nbsp;736&nbsp;cm³ en dit was sover bekend die grootste in enige hominied.<ref name="amano2015"/> Die Neanderdaller se skedel was aansienlik verleng en het uitgeloop op 'n knop agter, met kleiner pariëtale lobbe<ref name="Geometric Morphometrics and Paleone"/><ref name="Morphological Differences in the Pa"/><ref name="Encephalization and Allometric Traj"/> en 'n smaller serebellum,<ref name=Weaver2005/><ref name=Hublinetal2015>{{cite journal |last1=Hublin |first1=Jean-Jacques |last2=Neubauer |first2=Simon |last3=Gunz |first3=Philipp |date=2015 |title=Brain Ontogeny and Life History in Pleistocene Hominins |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences |volume=370 |issue=1663 |pages=1–11 |doi=10.1098/rstb.2014.0062 |pmid=25602066 |pmc=4305163 }}</ref> areas wat dui op die gebruik van gereedskap, visuoruimtelike integrasie, syfervaardigheid, kreatiwiteit, spiergeheue en moontlik taal, aandag, sosiale vermoëns en episodiese geheue. Hulle breine toon ook 'n ander tempo van groei en ontwikkeling.<ref>{{cite journal |last1=Gunz |first1=Philipp |last2=Maureille |first2=Bruno |last3=Hublin |first3=Jean-Jacques |date=2010 |title=Brain Development after Birth Differs between Neanderthals and Modern Humans |journal=Current Biology |volume=20 |issue=21 |pages=R921–R922 |doi=10.1016/j.cub.2010.10.018 |pmid=21056830 |s2cid=29295311 }}</ref> Sulke en ander klein verskille kon belangrik gewees het vir natuurlike seleksie en kan die verskille in die materiaalrekord verduidelik wat betref sosiale gedrag, tegnologiese innovasie en kunsuitinge.<ref name="Wynnetal2016"/> ===Hare en velkleur=== Die min sonlig het waarskynlik gelei tot 'n ligter velkeur by Neanderdallers,<ref name=dannemann/> hoewel onlangs beweer is 'n ligter velkeur by mense was nie algemeen tot miskien die [[Bronstydperk]] nie.<ref name=Allentoft2015>{{cite journal |first1=M. E. |last1=Allentoft |first2=M. |last2=Sikora |year=2015 |title=Population genomics of Bronze Age Eurasia |journal=Nature |volume=522 |issue=7,555 |pages=167–172 |doi=10.1038/nature14507 |pmid=26062507 |bibcode=2015Natur.522..167A |s2cid=4399103 |url=https://depot.ceon.pl/handle/123456789/13155}}</ref> Geneties was BNC2, wat met 'n ligter velkleur verbind word, teenwoordig in Neanderdallers; 'n tweede variasie wat in moderne bevolking met donker velle verbind word, was egter ook teenwoordig.<ref name=dannemann/> DNS-ontledings van drie Neanderdalvroue uit Suidoos-Europa dui daarop dat hulle bruin oë, donker velle en bruin hare gehad het; een het rooi hare gehad.<ref name="Watson2012">{{cite web |last1=Watson |first1=Traci |title=Were Some Neandertals Brown-Eyed Girls? |url=https://www.science.org/content/article/were-some-neandertals-brown-eyed-girls |website=www.science.org}} "According to this method, all three Neandertals had a dark complexion and brown eyes, and although one was red-haired, two sported brown locks"</ref> ===Metabolisme=== Die maksimun natuurlike lewensduur en die tydstip van [[menopouse]] en [[swangerskap]] was moontlik soortgelyk aan dié van moderne mense.<ref name=bocquet2013/> Gegrond op die groeitempo van tande en tandemalje,<ref>{{cite journal |first1=T. M. |last1=Smith |first2=P. |last2=Tafforeau |first3=D. J. |last3=Reid |year=2010 |title=Dental evidence for ontogenetic differences between modern humans and Neanderthals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=107 |issue=49 |pages=20923–20928 |doi=10.1073/pnas.1010906107 |pmc=3000267 |pmid=21078988 |bibcode=2010PNAS..10720923S|doi-access=free }}</ref> lyk dit egter of Neanderdallers dalk gouer volwasse geword het.<ref name=trinkaus1995/> ===Patologie=== Neanderdallers het 'n groter voorkoms van traumatiese beserings gehad. Sowat 79%-94% van spesimens toon bewyse van groot wonde wat genees het. Sowat 37%-52% daarvan was kwaai beserings en 13%-19% beserings wat voor 'n volwasse ouderdom opgedoen is.<ref name=nakahashi>{{cite journal |last1=Nakahashi |first1=W. |title=The effect of trauma on Neanderthal culture: A mathematical analysis |journal=Homo |year= 2017 |volume=68 |issue=2 |pages=83–100 |doi=10.1016/j.jchb.2017.02.001 |pmid=28238406}}</ref> Een uiterse voorbeeld is Shanidar&nbsp;1, wat tekens van 'n amputasie van die regterarm toon, asook van 'n beeninfeksie, 'n abnormale loop, sigprobleme in die linkeroog en moontlike gehoorverlies.<ref name=Trinkaus2017>{{cite journal |first1=E. |last1=Trinkaus |first2=S |last2=Villotte |year=2017 |title=External auditory exostoses and hearing loss in the Shanidar 1 Neandertal |journal=PLOS ONE |volume=12 |issue=10 |page=e0186684 |doi=10.1371/journal.pone.0186684 |pmc=5650169 |pmid=29053746 |bibcode=2017PLoSO..1286684T|doi-access=free }}</ref> In 1995 het Trinkaus geraam sowat 80% van Neanderdallers is aan hulle beserings dood voordat hulle 'n ouderdom van 40 bereik het. Sy hipotese was dat hulle 'n waaghalsige jagstrategie gehad het.<ref name=trinkaus1995/> 'n Studie in 2016 van 124 Neanderdallers het getoon die hoë traumatempo is waarskynlik toe te skryf aan aanvalle deur diere. Daar is vasgestel sowat 36% was die slagoffer van beeraanvalle, 21% van grootkataanvalle en 17% van wolfaanvalle. Dit was 92, of 74%, van die spesimens in die studie.<ref name=Camaros2016/> Dit kon gespruit het uit mededinging om kos en grotruimte, en omdat Neanderdallers dié karnivore gejag het.<ref name=Camaros2016>{{cite journal |url=https://www.researchgate.net/publication/276353034 |first1=E. |last1=Camarós |first2=M. |last2=Cueto |first3=C. |last3=Lorenzo |first4=V. |last4=Villaverde |year=2016 |title=Large carnivore attacks on hominins during the Pleistocene: a forensic approach with a Neanderthal example |journal=Archaeological and Anthropological Sciences |volume=8 |issue=3 |pages=635–646 |doi=10.1007/s12520-015-0248-1 |hdl=10550/54275 |s2cid=82001651 |hdl-access=free}}</ref> [[Beeld:La Ferrassie 1 MdlH 1 2018-10-20.jpg|thumb|upright=1.35|La Ferrassie&nbsp;1 in die Musée de l'Homme, Parys.]] Klein bevolkings het 'n klein genetiese diversiteit en moontlik inteling veroorsaak, wat die Neanderdallers se vermoë verklein het om skadelike [[mutasie]]s teen te werk. Die 13 inwoners van die Sidrón-grot het 17 verskillende geboorteafwykings getoon wat moontlik deur inteling veroorsaak is.<ref name=rios2019>{{cite journal |first1=L. |last1=Ríos |first2=T. L. |last2=Kivell |first3=C. |last3=Lalueza-Fox |first4=A. |last4=Estalrrich |year=2019 |title=Skeletal anomalies in the Neandertal family of El Sidrón (Spain) support a role of inbreeding in Neandertal extinction |journal=Scientific Reports |volume=9 |issue=1 |page=1697 |doi=10.1038/s41598-019-38571-1 |pmc=6368597 |pmid=30737446 |bibcode=2019NatSR...9.1697R}}</ref> Neanderdallers was onderworpe aan verskeie aansteeklike siektes en parasiete. Moderne mense het waarskynlik siektes aan hulle oorgedra; een moontlike kandidaat is die maagbakterie ''Helicobacter pylori''.<ref>{{cite journal |first1=C. J. |last1=Houldcroft |first2=S. J. |last2=Underdown |year=2016 |title=Neanderthal genomics suggests a pleistocene time frame for the first epidemiologic transition |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=160 |issue=3 |pages=379–388 |doi=10.1002/ajpa.22985 |pmid=27063929 |url=http://discovery.ucl.ac.uk/1476201/3/Houldcroft_Neanderthal_disease_AJPA-2015-00253.R1_100216.pdf}}</ref> Die moderne [[Menslikepapilloomvirus-infeksie|menslike papiloomvirus]] variant 16A kan van interaksies met Neanderdallers kom.<ref>{{cite journal |first1=V. N. |last1=Pimenoff |first2=C. M. |last2=de Oliveira |first3=I. G. |last3=Bravo |year=2017 |title=Transmission between archaic and modern human ancestors during the evolution of the oncogenic human papillomavirus 16 |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=34 |issue=1 |pages=4–19 |doi=10.1093/molbev/msw214 |pmid=28025273 |pmc=5854117}}</ref> 'n Neanderdaller by Cueva del Sidrón, Spanje, toon bewyse van 'n infeksie van ''Enterocytozoon bieneusi'' in die maagdermkanaal.<ref name=Weyrich2017/> Neanderdallers het minder gaatjies in hulle tande gekry as moderne mense, al het van hulle groot hoeveelhede kos geëet wat gaatjies veroorsaak; dit kan dui op 'n gebrek aan die mondbakterie ''Streptococcus mutans'', wat gaatjies veroorsaak.<ref>{{cite journal |first=A. |last=Soltysiak |year=2012 |title=Comment: low dental caries rate in Neandertals: the result of diet or the oral flora composition? |journal=Homo |volume=63 |issue=2 |pages=110–113 |doi=10.1016/j.jchb.2012.02.001 |pmid=22409830}}</ref> ==Kultuur== ===Sosiale struktuur=== ====Groepdinamika==== [[Beeld:Neanderthal child (1).jpg|thumb|links|160px|Die skelet van 'n Neanderdalkind wat in Frankryk ontdek is.]] Neanderdallers het waarskynlik in yler verspreide groepe as moderne mense gewoon,<ref name=bocquet2013/> maar daar was vermoedelik 10 tot 30 individue in 'n groep, nes by moderne [[jagter-versamelaar]]s.<ref name=hayden2012/> 'n Kind se tande wat in 2018 ontleed is, wys dit is op 2,5 jaar gespeen, nes by moderne jagter-versamelaars. Die kind is in die lente gebore, wat ooreenstem met moderne mense en ander soogdiere waarvan die geboortesiklusse saamval met omgewingsiklusse.<ref name=Smith2018>{{cite journal |first1=T. A. |last1=Smith |first2=C. |last2=Austin |first3=D. R. |last3=Green |display-authors=et al. |year=2018 |title=Wintertime stress, nursing, and lead exposure in Neanderthal children |journal=Science Advances |volume=4 |issue=10 |page=eaau9483 |doi=10.1126/sciadv.aau9483 |pmid=30402544 |pmc=6209393 |bibcode=2018SciA....4.9483S}}</ref> Aanduidings van verskeie kwale op 'n vroeë ouderdom bewys volgens die Britse argeoloog Paul Pettitt dalk dat kinders van albei geslagte moes begin werk net nadat hulle gespeen is.<ref name=pettitt2000/> Volgens hom is van 'n individu wat [[adolessensie]] bereik het, verwag om groot en gevaarlike diere te help jag.<ref name=trinkaus1995/> Terreine met bewyse van nie meer as twee of drie individue nie kon kerngesinne verteenwoordig het, of tydelike kampterreine vir klein groepe soos jagters.<ref name=hayden2012/> Groepe het vermoedelik van grot tot grot beweeg na gelang van die seisoen, soos bewys deur oorblyfsels soos sekere kossoorte, en het van generasie tot generasie na dieselfde terreine teruggekeer. Sommige terreine kan vir langer as 100 jaar gebruik gewees het.<ref name=Farizy1994>{{cite journal |first=C. |last=Farizy |year=1994 |title=Spatial patterning of Middle Paleolithic sites |journal=Journal of Anthropological Archaeology |volume=13 |issue=2 |pages=153–160 |doi=10.1006/jaar.1994.1010}}</ref> Grotbere kon met Neanderdallers meegeding het om grotruimte, en daar is 'n afname in die grotbeerbevolkings van 50&nbsp;000 jaar gelede af, hoewel hulle lank ná die Neanderdallers uitgesterf het.<ref>{{cite journal |first1=G. G. |last1=Fortes |first2=A. |last2=Grandal-d'Anglade |first3=B. |last3=Kolbe |year=2016 |title=Ancient DNA reveals differences in behaviour and sociality between brown bears and extinct cave bears |journal=Molecular Ecology |volume=25 |issue=19 |pages=4907–4918 |doi=10.1111/mec.13800 |pmid=27506329 |s2cid=18353913 |url=http://irep.ntu.ac.uk/id/eprint/38241/1/1233179_Barlow.pdf}}</ref> Genetiese ontledings dui aan daar was minstens drie afsonderlike geografiese groepe – Wes-Europa, die Mediterreense kus en oos van die [[Kaukasus]] – met 'n mate van migrasie tussen die streke.<ref name=Fabre2009/> Oor lang tydperke was daar egter grootskaalse interkontinentale migrasies. Vroeë spesimens van die Mezmaiskaja-grot in die Kaukasus<ref name=hajdinjak2018/> en die Denisova-grot in Siberië<ref name="Peyrégne"/> verskil grootliks van dié in Wes-Europa, terwyl latere spesimens van albei dié grotte se genetiese profiele meer met dié van Wes-Europese Neanderdallers ooreengestem het as met dié van die vroeë spesimens van dieselfde terreine, wat dui op migrasies oor lang afstande.<ref name="Peyrégne"/><ref name=hajdinjak2018/> Net so stem artefakte en DNS van die Tsjagirskaja- en Okladnikof-grot, ook in Siberië, meer ooreen met dié van Oos-Europese Neanderdallers sowat 3&nbsp;000 tot 4&nbsp;000&nbsp;km van daar as met dié van ouer Neanderdallers van die Denisova-grot, wat dui op twee aparte migrasievoorvalle na Siberië.<ref name=Kolobova2020>{{cite journal |first1=K. A. |last1=Kolobova |first2=R. G. |last2=Roberts |first3=V. P. |last3=Chabai |display-authors=et al. |year=2020 |title=Archaeological evidence for two separate dispersals of Neanderthals into southern Siberia |journal=PNAS |volume=117 |issue=6 |pages=2979–2885 |doi=10.1073/pnas.1918047117 |pmid=31988114 |pmc=7022189|doi-access=free }}</ref> Daar is ook bewyse van konflik tussen groepe. 'n Skelet van La Roche à Pierrot, Frankryk, toon 'n geneesde breuk aan die bokant van die skedel wat blykbaar kom van 'n diep lemwond,<ref>{{cite journal |last1=Zollikofer |first1=C. P. E. |last2=Ponce de Leon |first2=M. S. |last3=Vandermeersch |first3=B. |last4=Leveque |first4=F. |title=Evidence for interpersonal violence in the St. Cesaire Neanderthal |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=2002 |volume=99 |issue=9 |pages=6444–6448 |doi=10.1073/pnas.082111899 |pmid=11972028 |pmc=122968 |bibcode=2002PNAS...99.6444Z|doi-access=free }}</ref> en beseerde ribbes in die Shanadir-grot in [[Irak]] is oënskynlik deur 'n gegooide wapen veroorsaak.<ref>{{cite journal |last1=Churchill |first1=S. E. |last2=Franciscus |first2=R. G. |last3=McKean-Peraza |first3=H. A. |last4=Daniel |first4=J. A. |last5=Warren |first5=B. R. |title=Shanidar 3 Neandertal rib puncture wound and Paleolithic weaponry |journal=Journal of Human Evolution |year= 2009 |volume=57 |issue=2 |pages=163–178 |doi=10.1016/j.jhevol.2009.05.010 |pmid=19615713}}</ref> ====Sosiale hiërargie==== Omdat die Neanderdallers groot, gevaarlike wildsoorte gejag en in klein groepe gewoon het, word soms voorgestel dat daar geen verdeling van take tussen die twee [[geslag]]te was soos by moderne jagter-versamelaars nie. Mans, vroue en kinders was dus almal by jag betrokke, in plaas daarvan dat mans gejag en vroue en kinders kos versamel het. Hoe groter die afhanklikheid van vleis by moderne jagter-versamelaars, hoe groter is die verdeling van arbeid egter.<ref name=hayden2012/> Verder het studies van die tandverweerpatrone daarop gedui dat hulle hulle tande gebruik het om voorwerpe te dra, maar mans se botande en vroue se ondertande was meer verweer. Dit dui daarop dat hulle verskillende take verrig het.<ref>{{cite journal |first1=A. |last1=Estalrrich |first2=A. |last2=Rosas |year=2015 |title=Division of labor by sex and age in Neandertals: an approach through the study of activity-related dental wear |journal=Journal of Human Evolution |volume=80 |pages=51–63 |doi=10.1016/j.jhevol.2014.07.007 |pmid=25681013}}</ref> ===Kos=== ====Jag en versamel==== [[Beeld:Edelherten in tegenlicht.jpg|thumb|180px|[[Edelhert]]e, die wildsoort wat die meeste deur Neanderdallers gejag is.<ref name=Valensi2013/><ref name=dusseldorp2013/>]] Eers is vermoed Neanderdallers het [[Aasdier|van aas gelewe]], maar hulle word nou beskou as roofdiere aan die bopunt van die voedselketting.<ref name="neanderapex">{{cite journal |doi=10.1016/j.jhevol.2005.03.003 |title=Isotopic evidence for diet and subsistence pattern of the Saint-Césaire I Neanderthal: review and use of a multi-source mixing model |year=2005 |last1=Bocherens |first1=H. |last2=Drucker |first2=D. G. |last3=Billiou |first3=D. |last4=Patou-Mathis |first4=M. |last5=Vandermeersch |first5=B. |journal=Journal of Human Evolution |volume=49 |pages=71–87 |pmid=15869783 |issue=1}}</ref> Hulle het in 'n beboste omgewing gewoon en het waarskynlik hulle prooi bekruip en vinnig en van naby met 'n spies aangeval.<ref name=stewart2019/><ref name=marin2017/> Jonger en gewonde diere sou gevang gewees het met valstrikke, projektiele of agtervolging.<ref name=marin2017>{{cite journal |first1=J. |last1=Marín |first2=P. |last2=Saladié |first3=A. |last3=Rodríguez-Hidalgo |first4=E. |last4=Carbonell |year=2017 |title=Neanderthal hunting strategies inferred from mortality profiles within the Abric Romaní sequence |journal=PLOS ONE |volume=12 |issue=11 |page=e0186970 |doi=10.1371/journal.pone.0186970 |pmc=5699840 |pmid=29166384 |bibcode=2017PLoSO..1286970M|doi-access=free }}</ref> Dit lyk of hulle geëet het wat in hulle natuurlike omgewing voorkom:{{sfn|Tattersall|2015}} Gemeenskappe op die steppe het gewoonlik gelewe van groot wildsoorte, dié in die woude van kleiner diere en 'n verskeidenheid plante en dié naby die water van waterbronne. Moderne mense van dié tyd het blykbaar ingewikkelder strategieë gehad om kos te kry en hulle dieet was uiteenlopender.<ref name=Zaatari2016>{{cite journal |first1=S. |last1=El Zaatari |first2=F. E. |last2=Grine |first3=P. S. |last3=Ungar |first4=J.-J. |last4=Hublin |year=2016 |title=Neandertal versus modern human dietary responses to climatic fluctuations |journal=PLOS ONE |volume=11 |issue=4 |page=e0153277 |doi=10.1371/journal.pone.0153277 |pmc=4847867 |pmid=27119336 |bibcode=2016PLoSO..1153277E|doi-access=free }}</ref> Om voedeltekorte te voorkom sou Neanderdallers egter hulle dieet aangevul het met vetterige breine,<ref name=Spikins2019/> wortels en knolle<ref>{{cite journal |first=B. L. |last=Hardy |year=2010 |title=Climatic variability and plant food distribution in Pleistocene Europe: Implications for Neanderthal diet and subsistence |journal=Quaternary Science Reviews |volume=29 |issue=5–6 |pages=662–679 |doi=10.1016/j.quascirev.2009.11.016 |bibcode=2010QSRv...29..662H}}</ref> of, soos moderne Inuïete, die maaginhoud van plantvretende prooi.<ref>{{cite journal |first1=L. T. |last1=Buck |first2=C. B. |last2=Stringer |year=2014 |title=Having the stomach for it: a contribution to Neanderthal diets? |journal=Quaternary Science Reviews |volume=96 |pages=161–167 |doi=10.1016/j.quascirev.2013.09.003 |bibcode=2014QSRv...96..161B |url=http://researchonline.ljmu.ac.uk/id/eprint/12696/1/Buck%20%26%20Stringer%2C%202014_Submission.pdf}}</ref> Vir vleis was hulle hoofsaaklik afhanklik van ewehoewige soogdiere soos [[edelhert]]e en [[takbok]]ke, want dit was die volopste wildsoorte,<ref name=dusseldorp2013/> maar ook van ander diere van die Pleistoseen soos ibekse, wildevarke, [[olifant]]e, [[wolhaarrenoster]]s, [[mammoet]]e, ensovoorts.{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name="neandercarnivore" /><ref>{{cite journal |doi=10.1371/journal.pone.0014769 |title=Molar macrowear reveals Neanderthal eco-geographic dietary variation |year=2011 |editor1-last=Rosenberg |editor1-first=Karen |last1=Fiorenza |first1=L. |last2=Benazzi |first2=S. |last3=Tausch |first3=J. |last4=Kullmer |first4=O. |last5=Bromage |first5=T. G. |last6=Schrenk |first6=F. |journal=PLOS ONE |volume=6 |issue=3 |page=e14769 |pmid=21445243 |pmc=3060801 |bibcode=2011PLoSO...614769F|doi-access=free }}</ref> Daar is ook bewyse van die eet van [[konyn]]e, [[Skilpad|skilpaaie]] en [[voël]]s.{{sfn|Brown|2011}} Seebronne het ingesluit [[skulpvis]],{{sfn|Brown|2011}}<ref>{{cite journal |last1=Colonese |first1=A. C. |last2=Mannino |first2=M. A. |last3=Mayer |first3=DE |year=2011 |title=Marine mollusc exploitation in Mediterranean prehistory: an overview |journal=Quaternary International |volume=239 |issue=1–2 |pages=86–103 |doi=10.1016/j.quaint.2010.09.001 |bibcode=2011QuInt.239...86C}}</ref> wat ook deur moderne mense van dié tyd geëet is,<ref>{{cite journal |first1=M. |last1=Cortés-Sánchez |first2=A. |last2=Morales-Muñiz |display-authors=et al. |year=2011 |title=Earliest known use of marine resources by Neanderthals |journal=PLOS ONE |volume=6 |issue=9 |page=e24026 |doi=10.1371/journal.pone.0024026 |pmc=3173367 |pmid=21935371 |bibcode=2011PLoSO...624026C|doi-access=free }}</ref> [[dolfyn]]e, [[Blouvin-tuna|blouvintuna]], [[baarsagtige]]s en [[krap]]pe.<ref>{{cite journal |first1=J. |last1=Zilhão |first2=D. E. |last2=Angelucci |first3=M. A. |last3=Igreja |display-authors=et al. |title=Last Interglacial Iberian Neandertals as fisher-hunter-gatherers |journal=Science |year=2020 |volume=367 |issue=6485 |page=eaaz7943 |doi=10.1126/science.aaz7943 |pmid=32217702 |s2cid=214671143 |url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02532588/file/Zilhao-etal_2020.pdf |access-date=October 4, 2020 |archive-date=November 8, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108160738/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02532588/file/Zilhao-etal_2020.pdf |url-status=dead }}</ref> Oorblyfsels van [[sampioen]]e en ander eetbare plante is in verskeie grotte ontdek.<ref name=shipley2016>{{cite journal |first1=G. P. |last1=Shipley |last2=Kindscher |first2=K. |year=2016 |title=Evidence for the paleoethnobotany of the Neanderthal: a review of the literature |journal=Scientifica |volume=2016 |pages=1–12 |doi=10.1155/2016/8927654 |pmc=5098096 |pmid=27843675 |doi-access=free}}</ref> Neanderdallers van Cueva del Sidrón, Spanje, het waarskynlik 'n vleislose dieet gehad van sampioene, [[Denneboom|dennepitte]] en [[mos]], wat daarop dui dat hulle versamelende woudbewoners was.<ref name=Weyrich2017>{{cite journal |title=Neanderthal behaviour, diet, and disease inferred from ancient DNA in dental calculus |volume=544 |issue=7650 |pages=357–361 |journal=Nature |doi=10.1038/nature21674 |pmid=28273061 |year=2017 |last1=Weyrich |first1=L. S. |last2=Duchene |first2=S. |last3=Soubrier |first3=J.|display-authors=et al. |bibcode=2017Natur.544..357W |hdl=10261/152016 |s2cid=4457717 |url=https://radar.brookes.ac.uk/radar/items/d6689cb0-38fa-4d3e-98e4-c8be2bd0263e/1}}</ref> Oorblyfsels uit die Amud-grot in [[Israel]] dui op 'n dieet van [[Vyebome|vy]]e, [[Palmagtige|palmboomvrugte]], [[Graan|grane]] en [[gras]]se.<ref name=Madella2002>{{cite journal |first1=M. |last1=Madella |first2=M. K. |last2=Jones |first3=P. |last3=Goldberg |first4=Y. |last4=Goren |first5=E. |last5=Hovers |year=2002 |title=The Exploitation of plant resources by Neanderthals in Amud Cave (Israel): the evidence from phytolith studies |journal=Journal of Archaeological Science |volume=29 |issue=7 |pages=703–719 |doi=10.1006/jasc.2001.0743 |s2cid=43217031 |url=https://semanticscholar.org/paper/3573e591b6b4af05ce7507cc346bd4346f6143f3}}</ref> ====Voedselvoorbereiding==== Neanderdallers het waarskynlik verskeie gaarmaaktegnieke gehad, soos braai, en kon ook sop, bredies en aftreksels gekook het.<ref name=krief2015/> Die afname in tandgrootte nà 10&nbsp;000 jaar gelede kan 'n aanduiding wees van 'n toenemende afhanklikheid van gaar kos of die uitvinding van kookmetodes, wat die kos sagter sou gemaak het.<ref name=speth2015/> By Cueva del Sidrón kon hulle kos gekook en dalk gerook het.<ref name=hardy2012>{{cite journal |first1=K. |last1=Hardy |first2=S. |last2=Buckley |first3=M. J. |last3=Collins |first4=A. |last4=Estalrrich |year=2012 |title=Neanderthal medics? Evidence for food, cooking, and medicinal plants entrapped in dental calculus |journal=The Science of Nature |volume=99 |issue=8 |pages=617–626 |doi=10.1007/s00114-012-0942-0 |pmid=22806252 |url=https://www.researchgate.net/publication/229160372 |bibcode=2012NW.....99..617H |s2cid=10925552}}</ref> In Grotte du Lazaret, Frankryk, is altesaam 23 edelherte en ook ander diere gevind wat blykbaar in een seisoen gejag is. Dit lyk of al die karkasse na die grot geneem en daar geslag is. Omdat dit te veel kos sou wees om te eet voordat dit bederf, het hulle waarskynlik maniere gehad om kos voor die winter te preserveer. Dié bewys van 160&nbsp;000 jaar gelede is die oudste aanduiding van die bewaring van kos.<ref name=Valensi2013>{{cite journal |first1=P. |last1=Valensi |first2=V. |last2=Michel |display-authors=et al. |year=2013 |title=New data on human behavior from a 160,000 year old Acheulean occupation level at Lazaret cave, south-east France: An archaeozoological approach |journal=Quaternary International |volume=316 |pages=123–139 |doi=10.1016/j.quaint.2013.10.034 |bibcode=2013QuInt.316..123V}}</ref> ====Kannibalisme==== Daar is verskeie gevalle waar tekens van [[kannibalisme]] gekry is.<ref name=rougier2016/><ref name=yravedra2015/> Die eerste voorbeeld was in 1899 by Krapina, [[Kroasië]].<ref name=Langdon2016/> Ander voorbeelde is by Cueva del Sidrón<ref name=Rosas2006>{{cite journal |author-first1=A. |author-last1=Rosas |author-first2=M. |author-last2=Bastir |author-first3=C. |author-last3=Martínez-Maza |year=2006 |title=Paleobiology and comparative morphology of a late Neandertal sample from El Sidrón, Asturias, Spain |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=103 |issue=51 |pages=19266–19271 |doi=10.1073/pnas.0609662104 |pmid=17164326 |pmc=1748215 |bibcode=2006PNAS..10319266R|doi-access=free }}</ref> en Zafarraya in Spanje; en die Franse Grotte de Moula-Guercy,<ref>{{cite journal |author-first1=A. |author-last1=Defleur |author-first2=T. |author-last2=White |author-first3=P. |author-last3=Valensi |author-first4=L. |author-last4=Slimak |year=1999 |title=Neanderthal cannibalism at Moula-Guercy, Ardèche, France |journal=Science |volume=286 |issue=5437 |pages=128–131 |url=https://www.researchgate.net/publication/12793026 |doi=10.1126/science.286.5437.128 |pmid=10506562}}</ref> Les Pradelles en La Quina. Vir die vyf gekannibaliseerde Neanderdallers in die Grottes de Goyet, [[België]], is daar bewyse dat die boonste ledemate verwyder is, die vleis gestroop is van die onderste ledemate, wat ook fyngemaak is (waarskynlik om beenmurg te kry), die ingewande uit die borsholte gehaal is en die kakebeen verwyder is. Van die bene is gebruik om gereedskap te herstel. Die vleis is op dieselfde manier behandel as dié van perde en takbokke.<ref name=rougier2016>{{cite journal |author-first1=H. |author-last1=Rougier |author-first2=I. |author-last2=Crevecoeur |author-first3=C. |author-last3=Beauval |year=2016 |title=Neandertal cannibalism and Neandertal bones used as tools in Northern Europe |journal=Scientific Reports |volume=6 |issue=29,005 |pages=29005 |doi=10.1038/srep29005 |pmid=27381450 |pmc=4933918 |bibcode=2016NatSR...629005R}}</ref> Sowat 35% van die Neanderdallers by Marillac-le-Franc, Frankryk, wys duidelike tekens van slagting, en die teenwoordigheid van geëte tande dui daarop dat die liggame daar gelos en deur aasdiere geëet is.<ref>{{cite journal |author-first1=B. |author-last1=Maureille |author-first2=C. |author-last2=Sandrine |author-first3=C. |author-last3=Beauval |author-first4=A. E. |author-last4=Mann |year=2017 |title=The challenges of identifying partially digested human teeth: first description of Neandertal remains from the Mousterian site of Marillac (Marillac-le-Franc, Charente, France) and implications for palaeoanthropological research |journal=Paleo |volume=28 |pages=201–212 |doi=10.4000/paleo.3448 |url=http://journals.openedition.org/paleo/3448 |doi-access=free}}</ref> Dié kannibalistiese neigings is verduidelik aan die hand van rituele vleisstroping, vleisstroping voor begrafnisse om aasdiere weg te hou of slegte reuke te voorkom, oorlogsdade of bloot om kos te kry. Aan die klein hoeveelheid gevalle lyk dit of kannibalisme nie algemeen was nie of dat dit net gedoen is in tye van uiterse kosskaarste.<ref name=yravedra2015>{{cite journal |author-first1=J. |author-last1=Yravedra |author-first2=M. |author-last2=Yustos |year=2015 |title=Cannibalism in the Neanderthal world: an exhaustive revision |journal=Journal of Taphonomy |volume=13 |issue=1 |pages=33–52 |url=https://www.researchgate.net/publication/316915426}}</ref> ===Kuns=== Neanderdallers het blykbaar [[oker]] as pigment gebruik. Dit is op terreine van 60&nbsp;000 tot 45&nbsp;000 jaar gelede aangetref.<ref name=Roebrooks2012>{{cite journal |author-last1=Roebroeks |author-first1=W. |author-last2=Sier |author-first2=M. J. |author-last3=Nielsen |author-first3=T. K. |display-authors=et al. |year=2012 |title=Use of red ochre by early Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=109 |issue=6 |pages=1889–1894 |doi=10.1073/pnas.1112261109 |pmid=22308348 |pmc=3277516 |bibcode=2012PNAS..109.1889R |doi-access=free}}</ref> Hipoteses sluit in dat dit as liggaamsverf gebruik is.<ref>{{cite book |author-last1=d'Errico |author-first1=F. |author-last2=Vanhaeren |author-first2=M. |author-last3=Henshilwood |author-first3=C. |year=2009 |chapter=From the origin of language to the diversification of languages: What archaeology and paleoanthropology say? |title=Becoming eloquent: advances in the emergence of language, human cognition, and modern cultures |publisher=John Benjamins Publishing Company |page=25 |isbn=978-90-272-3269-4}}</ref> Houers waarin okerpigmente vermoedelik gemeng is, is in [[Roemenië]] ontdek, wat daarop dui dat die oker vir estetiese doeleindes gebruik is.<ref>{{cite journal |author-last1=Marin |author-first1=C. |author-last2=Moncele |author-first2=M.-H. |author-last3=Anghelinu |author-first3=M. |author-last4=Cârciumaru |author-first4=R. |title=The Cioarei-Boroșteni Cave (Carpathian Mountains, Romania): Middle Palaeolithic finds and technological analysis of the lithic assemblages |journal=Antiquity |year=2002 |volume=76 |issue=293 |pages=681–690 | doi=10.1017/S0003598X00091122|s2cid=130918977 }}</ref> [[Beeld:Decorated shell from Cueva Antón.jpg|thumb|220px|'n Skulp uit Spanje. Die binnekant (links) se natuurlike rooi kleur is so gelos, maar die buitekant (regs) is oranje geverf.]] Die Neanderdallers het voorwerpe met unieke vorms versamel en kon hulle gebruik het as versierings. 'n Voorbeeld is 'n skulpfossiel uit [[Italië]] wat blykbaar rooi geverf is; dit is 47&nbsp;500 jaar gelede 100&nbsp;km ver vervoer na die terrein waar dit ontdek is.<ref>{{cite journal |author-first1=M. |author-last1=Peresani |author-first2=M. |author-last2=Vanhaeren |author-first3=E. |author-last3=Quaggiotto |display-authors=et al. |year=2013 |title=An ochered fossil marine shell from the Mousterian of Fumane Cave, Italy |journal=PLOS ONE |volume=8 |issue=7 |page=e68572 |doi=10.1371/journal.pone.0068572 |pmc=3707824 |pmid=23874677 |bibcode=2013PLoSO...868572P |doi-access=free }}</ref> Daar is ook al voorgestel dat Neanderdallers verskeie voëldele, veral swart vere, as kunsmediums gebruik het.{{sfn|Finlayson|2019|loc=pp. 129–132}} In 2012 is 1&nbsp;699 terreine in Eurasië ondersoek en baie oorblyfsels van [[roofvoël]]s en [[kraaiagtiges]], wat nie gewoonlik deur mense geëet is nie, is gekry – veral vlerkbene is gevind en nie die res van die lyf nie, en dit lyk dus of veral die groot vere gepluk en as versierings gebruik is.<ref>{{cite journal |title=Birds of a feather: Neanderthal exploitation of raptors and corvids |doi=10.1371/journal.pone.0045927 |pmid = 23029321 |pmc=3444460 |journal=PLOS ONE |year= 2012 |volume=7 |issue=9 |page=e45927 |last1=Finlayson |first1=C. |last2=Brown |first2=K. |last3=Blasco |first3=R. |last4=Rosell |first4=J. |last5=Negro |first5=J. José |last6=Bortolotti |first6=G. R. |last7=Finlayson |first7=G. |last8=Sánchez Marco |first8=A. |last9=Giles Pacheco |first9=F. |last10=Rodríguez Vidal |first10=J. |last11=Carrión |first11=J. S. |last12=Fa |first12=D. A. |last13=Rodríguez Llanes |first13=J. M. |bibcode=2012PLoSO...745927F|doi-access=free }}</ref> In 2017 is 17 bene van [[Raaf|rawe]] met kepe gevind op 'n terrein van 43&nbsp;000 tot 38&nbsp;000 jaar gelede in [[Oekraïne]]. Die kepe was min of meer ewe ver van mekaar af en dit is die eerste bewys van voëlbene wat om 'n ander rede aangepas is as om dit te eet.<ref name=Errico2017>{{cite journal |last1=d’Errico |first1=F. |last2=Tsvelykh |first2=A. |title=A decorated raven bone from the Zaskalnaya VI (Kolosovskaya) Neanderthal site, Crimea |journal=PLOS ONE |year= 2017 |volume=12 |issue=3 |page=e0173435 |doi=10.1371/journal.pone.0173435 |pmid=28355292 |pmc=5371307 |bibcode=2017PLoSO..1273435M|doi-access=free }}</ref> [[Beeld:Neanderthal Engraving (Gorham's Cave Gibraltar).jpg|thumb|200px|Die gekrapte vloer van die Gorham-grot in [[Gibraltar]].]] Tot in 2014 is 63 vermeende graveermerke op 27 verskillende terreine in Europa en die Midde-Ooste ontdek. Daar word vermoed die merke het 'n simboliese betekenis gehad.<ref name=Majkic2018>{{cite journal |first1=A. |last1=Majkić |first2=F. |last2=d’Errico |first3=V. |last3=Stepanchuk |year=2018 |title=Assessing the significance of Palaeolithic engraved cortexes. A case study from the Mousterian site of Kiik-Koba, Crimea |journal=PLOS ONE |volume=13 |issue=5 |page=e0195049 |doi=10.1371/journal.pone.0195049 |pmid=29718916 |pmc=5931501 |bibcode=2018PLoSO..1395049M|doi-access=free }}</ref> In 2012 is diep krapmerke op die vloer van die Gorham-grot in [[Gibraltar]] ontdek wat ouer as 39&nbsp;000 jaar is. Die ontdekkers het dit vertolk as abstrakte kuns deur Neanderdallers.<ref>{{cite journal |author1=E. Callaway |title=Neanderthals made some of Europe's oldest art |year=2014 |journal=Nature News |doi=10.1038/nature.2014.15805 |s2cid=163840392 |url=http://www.nature.com/news/neanderthals-made-some-of-europe-s-oldest-art-1.15805}}</ref><ref>{{cite journal |first1=J. |last1=Rodríguez-Vidal |first2=F. |last2=d'Errico |first3=F. G. |last3=Pacheco |year=2014 |title=A rock engraving made by Neanderthals in Gibraltar |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=111 |issue=37 |pages=13301–13306 |doi=10.1073/pnas.1411529111 |pmc=4169962 |pmid=25197076 |bibcode=2014PNAS..11113301R|doi-access=free }}</ref> In 2018 is rooi kolle, skywe, lyne en ander patrone teen grotmure in Spanje ontdek wat na raming ouer as 66&nbsp;000 jaar is. Dit was minstens 20&nbsp;000 jaar voor die aankoms van die moderne mens in Wes-Europa en is dus vermoedelik deur Neanderdallers gemaak. Soortgelyke ikonografie is al aangetref op ander Wes-Europese terreine, soos in Frankryk en Spanje, en dit kon ook deur Neanderdallers aangebring gewees het.<ref name=pike2017/> ====Musiek==== [[Beeld:Flûte paléolithique (musée national de Slovénie, Ljubljana) (9420310527).jpg|thumb|200px|Die Divje-fluit in die Nasionale Museum van Slowenië.]] Die skerwe van vermeende Neanderdalfluite wat van die bene van bere gemaak is, is in die 1920's aangeteken in Potočka zijalka, [[Slowenië]], en Istállós-kői-barlang, [[Hongarye]],<ref>{{cite journal |last=Dobosi |first=V. T. |year=1985 |title=Jewelry, musical instruments and exotic objects from the Hungarian Palaeolithic |journal=Folia Archaeologica |volume=36 |pages=7–29}}</ref> en in 1985 in Mokriška jama, Slowenië; maar dit kon ook deur moderne mense gemaak gewees het.<ref>{{cite journal |last=Withalm |first=G. |year=2004 |title=New evidence for cave bear hunting from Potočka Zijalka Cave, Slovenia |journal=Mitteilungen der Kommission für Quartärforschung der Österreichischen Akademie der Wissenschaften |volume=13 |pages=219–234 |url=https://www.researchgate.net/publication/235339273}}</ref><ref name=Diedrich2015>{{cite journal |first=C. G. |last=Diedrich |year=2015 |title='Neanderthal bone flutes': simply products of Ice Age spotted hyena scavenging activities on cave bear cubs in European cave bear dens |journal=Royal Society Open Science |volume=2 |issue=4 |pages=140022 |doi=10.1098/rsos.140022 |pmid=26064624 |pmc=4448875 |bibcode=2015RSOS....240022D}}</ref> Die Divje-fluit van 43&nbsp;000 jaar gelede wat in 1995 in Slowenië ontdek is, word ook aan Neanderdallers toegeskryf,<ref>{{cite journal |url=https://books.google.com/books?id=Em-VJoURT9sC&pg=PA1 |first=R. |last=Fink |year=1997 |title=Neanderthal flute: oldest musical instrument: matches notes of do, re, mi scale: musicological analysis |journal=Crosscurrents |issue=183 |pages=1–9 |isbn=978-0-912424-12-5}}</ref> hoewel sommige kenners dit betwyfel.<ref name="GL2008">{{cite web |url=http://www.gore-ljudje.net/novosti/39105/ |title="Piščalka" iz Divjih bab ni neandertalska |language=sl |trans-title=The Divje Babe "Flute" is not Neanderthal |first=Mitja |last=Brodar |date=September 26, 2008 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110728124424/http://www.gore-ljudje.net/novosti/39105/ |archive-date=July 28, 2011}}</ref> ===Tegnologie=== Ondanks die oënskynlike stagnasie van 150&nbsp;000 jaar in die Neanderdallers se uitvindsels,<ref name=bocquet2013/> is daar bewyse dat hulle tegnologie meer gevorderd was as wat voorheen geglo is.<ref name=dediu2018>{{cite journal |first1=D. |last1=Dediu |first2=S. C. |last2=Levinson |year=2018 |title=Neanderthal language revisited: not only us |journal=Current Opinion in Behavioral Sciences |volume=21 |pages=49–55 |doi=10.1016/j.cobeha.2018.01.001 |url=https://pure.mpg.de/rest/items/item_2521815_7/component/file_2538918/content |hdl=21.11116/0000-0000-1667-4 |s2cid=54391128 |hdl-access=free}}</ref> Die hoë voorkoms van moontlik verlammende beserings kon gekeer het dat ingewikkelde tegnologie ontwikkel.<ref name=nakahashi/> ====Steengereedskap==== [[Beeld:Mousterian point.png|thumb|links|180px|'n Moustérien-projektielpunt.]] [[Beeld:Grotta dei Moscerini shell tools.png|thumb|links|180px|Gladde skulpskrapers wat in die Grotta dei Moscerini, Italië, ontdek is.]] Die Neanderdallers het steengereedskap gemaak en word met die argeologiese nywerheid [[Moustérien]] verbind.<ref name=Shaw1999/> Die Moustérien word ook verbind met die ''H. sapiens'' van Noord-Afrika van tot 315&nbsp;000 jaar gelede<ref>{{Cite journal |last1=Richter |first1=D. |last2=Grün |first2=R. |last3=Joannes-Boyau |first3=R. |last4=Steele |display-authors=et al.|year=2017|title=The age of the hominin fossils from Jebel Irhoud, Morocco, and the origins of the Middle Stone Age |journal=Nature |volume=546 |issue=7657 |pages=293–296 |doi=10.1038/nature22335 |pmid=28593967|bibcode=2017Natur.546..293R |s2cid=205255853}}</ref> en is 47&nbsp;000 tot 37&nbsp;000 jaar gelede in Noord-China aangetref.<ref>{{cite journal |first1=F. |last1=Li |first2=S. L. |last2=Kuhn |first3=F. |last3=Chen |year=2018 |title=The easternmost Middle Paleolithic (Mousterian) from Jinsitai Cave, North China |journal=Journal of Human Evolution |volume=114 |pages=76–84 |doi=10.1016/j.jhevol.2017.10.004 |pmid=29447762}}</ref> Daar word gedebatteer of die Neanderdallers langafstandwapens gehad het.<ref name=Milks2019>{{cite journal |first1=A. |last1=Milks |first2=D. |last2=Parker |first3=M. |last3=Pope |year=2019 |title=External ballistics of Pleistocene hand-thrown spears: experimental performance data and implications for human evolution |journal=Scientific Reports |volume=9 |issue=1 |page=820 |doi=10.1038/s41598-018-37904-w |pmc=6347593 |pmid=30683877 |bibcode=2019NatSR...9..820M}}</ref><ref name=Faivre2014>{{cite journal |first1=J.-P. |last1=Faivre |first2=B. |last2=Maureille |first3=P. |last3=Bayle |first4=I. |last4=Crevecoeur |year=2014 |title=Middle Pleistocene human remains from Tourville-la-Rivière (Normandy, France) and their archaeological context |journal=PLOS ONE |volume=9 |issue=10 |page=e104111 |doi=10.1371/journal.pone.0104111 |pmc=4189787 |pmid=25295956 |bibcode=2014PLoSO...9j4111F|doi-access=free }}</ref> Beentrauma wat ooreenstem met wonde wat deur gegooide wapens veroorsaak is, is wel in Neanderdalgrotte aangetref.<ref name=Milks2019/><ref name=Faivre2014/> Terreine in Frankryk en Spanje verteenwoordig vermoedelik 'n Neanderdalkultuur wat tegnieke om gereedskap te maak by moderne mense geleer of afgekyk het, veral in die kerf van gereedskap en ornamente. Die makers van die voorwerpe kon 'n oorgangskultuur tussen die twee groepe gewees het.<ref>{{cite journal |first1=M. |last1=Roussel |first2=M. |last2=Soressi |first3=J.-J. |last3=Hublin |year=2016 |title=The Châtelperronian conundrum: blade and bladelet lithic technologies from Quinçay, France |journal=Journal of Human Evolution |volume=95 |pages=13–32 |doi=10.1016/j.jhevol.2016.02.003 |pmid=27260172}}</ref> Die Neanderdallers in 10 kusstreke in Italië en Griekeland het skrapers van gladde skulpe gemaak en hulle moontlik aan houthandvatsels geheg. In een grot is 24% van die skulpe lewend uit die see gehaal, wat beteken die Neanderdallers sou in die see moes loop of in vlak water moes duik om hulle te versamel. In 'n Italiaanse grot is [[Vulkaan|vulkaniese]] puimsteen ontdek wat moontlik gebruik is vir die polering van punte en naalde.<ref name=Villa2020>{{cite journal |first1=P. |last1=Villa |first2=S. |last2=Soriano |first3=L. |last3=Pollarolo |year=2020 |title=Neandertals on the beach: use of marine resources at Grotta dei Moscerini (Latium, Italy) |journal=PLOS ONE |volume=15 |issue=1 |page=e0226690 |doi=10.1371/journal.pone.0226690 |pmid=31940356 |pmc=6961883 |bibcode=2020PLoSO..1526690V|doi-access=free }}</ref> Die argeologiese rekord wys Neanderdallers het dikwels diervelle en boombas gebruik, dalk om houers vir kookdoeleindes te maak.<ref name=speth2015>{{cite journal |first=J. D. |last=Speth |year=2015 |title=When did humans learn to boil? |journal=PaleoAnthropology |pages=54–67 |url=http://www.paleoanthro.org/media/journal/content/PA20150054.pdf}}</ref> Hulle het ook die kleefmiddel boombasteer gemaak.<ref>{{cite journal |first1=I. |last1=Degano |first2=S. |last2=Soriano |first3=P. |last3=Villa |first4=L. |last4=Pollarolo |first5=J. J. |last5=Lukejko |first6=Z. |last6=Jacobs |first7=K. |last7=Douka |first8=S. |last8=Vitagliano |first9=C. |last9=Tozzi |year=2019 |title=Hafting of Middle Paleolithic tools in Latium (central Italy): new data from Fossellone and Sant'Agostino caves |journal=PLOS ONE |volume=14 |issue=6 |page=e0213473 |doi=10.1371/journal.pone.0213473 |pmc=6586293 |pmid=31220106 |bibcode=2019PLoSO..1413473D|doi-access=free }}</ref> Op 'n Italiaanse terrein is bewyse gevind dat vuur gebruik is stokke te maak om mee te grawe, wat 'n algemene werktuig van jagter-versamelaars is.<ref>{{cite journal |first1=B. |last1=Aranguren |first2=A. |last2=Revedin |first3=N. |last3=Amico |first4=F. |last4=Cavulli |first5=G. |last5=Giachi |first6=S. |last6=Grimaldi |first7=N. |last7=Macchioni |first8=F. |last8=Santaniello |year=2018 |title=Wooden tools and fire technology in the early Neanderthal site of Poggetti Vecchi (Italy) |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=115 |issue=9 |pages=2054–2059 |doi=10.1073/pnas.1716068115 |pmid=29432163 |pmc=5834685|doi-access=free }}</ref> ====Vuur en konstruksie==== Baie Moustérien-terreine het bewyse van vuur, maar dit is onseker of Neanderdallers dit self gemaak en of hulle brandende hout van byvoorbeeld veldbrande bymekaargemaak het. Hulle het ook sones vir verskillende doeleindes afgesper, soos vir slagwerk, vuurherde en houtberging. Baie terreine het nie sulke tekens nie, moontlik weens verwering van die terreine oor tienduisende jare.<ref name=Camaros2017>{{cite journal |first1=E. |last1=Camarós |first2=M. |last2=Cueto |first3=L. |last3=Teira |first4=S. C. |last4=Münzel |year=2017 |title=Bears in the scene: Pleistocene complex interactions with implications concerning the study of Neanderthal behavior |journal=Quaternary International |volume=435 |pages=237–246 |doi=10.1016/j.quaint.2015.11.027 |bibcode=2017QuInt.435..237C |url=https://www.researchgate.net/publication/287497601}}</ref> In 'n paar grotte is bewyse van vuurherde gevind. Hulle moes ventilasie in ag geneem het, anders sou die rook gou die grotte onbewoonbaar gemaak het.<ref name=kedar2019>{{cite journal |last1=Kedar |first1=Y. |last2=Barkai |first2=R. |title=The significance of air circulation and hearth location at Paleolithic cave sites |journal=Open Quaternary |year=2019 |volume=5 |issue=1 |page=4 |doi=10.5334/oq.52 |doi-access=free}}</ref> In Spanje is tekens gekry dat vuurherde aan een kant van die grot opgelyn is, sodat die rook opwaarts en deur die plafon sou trek. [[Beeld:La structure de la grotte de Bruniquel.jpg|thumb|220px|Die ringstrukture in die Grotte de Bruniquel, Frankryk.]] In 1990 is twee 176&nbsp;000 jaar oue ringstrukture van verskeie meters wyd wat van gebreekte [[stalagmiet]]stukke gemaak is, in 'n grot in Frankryk ontdek. Dit was 300&nbsp;m van die grot se ingang af. Tekens van die gebruik van vuur en gebrande bene dui oop op menslike aktiwiteit. 'n Span Neanderdallers was waarskynlik nodig om die strukture te bou, maar die doel is onseker. Om komplekse strukture so diep in 'n grot te bou, is sonder presedent in die argeologiese rekord en dui op gesofistikeerde lig- en boutegnologie, asook vertroudheid met ondergrondse omgewings.<ref name=Jaubert2016>{{cite journal |last1=Jaubert |first1=J. |last2=Verheyden |first2=S. |last3=Genty |first3=D. |display-authors=3 |last4=Soulier |first4=M. |last5=Cheng |first5=H. |last6=Blamart |first6=D. |last7=Burlet |first7=C. |last8=Camus |first8=H. |last9=Delaby |first9=S. |last10=Deldicque |first10=D. |last11=Edwards |first11=R. L. |last12=Ferrier |first12=C. |last13=Lacrampe-Cuyaubère |first13=F. |last14=Lévêque |first14=F. |last15=Maksud |first15=F. |last16=Mora |first16=P. |last17=Muth |first17=X. |last18=Régnier |first18=É. |last19=Rouzaud |first19=J.-N. |last20=Santos |first20=F. |title=Early Neanderthal constructions deep in Bruniquel Cave in southwestern France |journal=Nature |year=2016 |volume=534 |issue=7605 |pages=111–114 |doi=10.1038/nature18291 |pmid=27251286 |bibcode=2016Natur.534..111J |s2cid=205249458 |url=https://semanticscholar.org/paper/9bcb30f3c876e39414c7ea23f4a2bb8a642ef21b}}</ref> Die 44&nbsp;000 jaar oue Moldova I-opelugterrein in Oekraïne het bewyse van 'n ringvormige tuiste van 7&nbsp;x&nbsp;10&nbsp;m wat van mammoetbene gemaak is. Dit lyk of daar vuurherde, kookareas en 'n werkwinkel was. Moderne mense op die Russiese vlaktes het ook vermoedelik huisstrukture van mammoetbene gebou.<ref name=Demay2012>{{cite journal |last1=Demay |first1=L. |last2=Péan |first2=S. |last3=Patou-Mathis |first3=M. |title=Mammoths used as food and building resources by Neanderthals: zooarchaeological study applied to layer 4, Molodova I (Ukraine) |journal=Quaternary International |year=2012 |volume=276–277 |pages=212–226 |doi=10.1016/j.quaint.2011.11.019 |bibcode=2012QuInt.276..212D |hdl=2268/190618 |url=http://orbi.ulg.ac.be/bitstream/2268/190618/1/Demay%20et%20al%2c%202012%20Molodova.pdf}}</ref> ====Klere==== Neanderdallers het moontlik by dieselfde temperature oorleef as moderne mense, van 32&nbsp;°C wanneer hulle nakend buite geslaap het tot sowat 27-28&nbsp;°C binne. Hulle sou egter andersins klere nodig gehad het om lug van die vel af te hou, soos wanneer hulle gejag het. Hulle sou ook 'n soort skoeisel nodig gehad het.<ref name=Sorensen2009>{{cite journal |first=B. |last=Sørensen |year=2009 |title=Energy use by Eem Neanderthals |journal=Journal of Archaeological Science |volume=36 |issue=10 |pages=2201–2205 |doi=10.1016/j.jas.2009.06.003|s2cid=44218631 }}</ref> Daar is geen tekens dat hulle klere sou kon maak wat netjies pas nie – hulle sou waarskynlik skulpskrapers gebruik het om komberse of poncho's te maak.<ref name=hoffecker2009>{{cite journal |last1=Hoffecker |first1=J. F. |title=The spread of modern humans in Europe |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year= 2009 |volume=106 |issue=38 |pages=16040–16045 |doi=10.1073/pnas.0903446106 |pmid=19571003 |pmc=2752585 |bibcode=2009PNAS..10616040H|doi-access=free }}</ref><ref name=collard2016/> Hulle kon wel tou maak en dit dui om 'n vermoë om te weef,<ref name=Hardy2013/> en 'n perdebeen met 'n natuurlike punt wat in die Cueva de los Aviones, Spanje, ontdek is, is dalk gebruik om gaatjies in diervelle te maak.<ref name=Zilhao2010>{{cite journal |first1=J. |last1=Zilhão |first2=D. E. |last2=Angelucci |first3=E. |last3=Badal-García |year=2010 |title=Symbolic use of marine shells and mineral pigments by Iberian Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=107 |issue=3 |pages=1023–1028 |doi=10.1073/pnas.0914088107 |pmid=20080653 |pmc=2824307 |bibcode=2010PNAS..107.1023Z |doi-access=free}}</ref> ====Seevaart==== Oorblyfsels op die Griekse eilande uit die Middel-Paleolitikum dui op seevaart deur Neanderdallers op die [[Ioniese See]], moontlik so lank as 200&nbsp;000 tot 150&nbsp;000 jaar gelede. Die oudste steenartefakte op [[Kreta]] en ander eilande dateer van tot 107&nbsp;000 jaar gelede. Die makers daarvan sou eenvoudige rietbote moes gebruik het om heen en weer te vaar.<ref name=ferentinos2012>{{cite journal |last1=Ferentinos |first1=G. |last2=Gkioni |first2=M. |last3=Geraga |first3=M. |last4=Papatheodorou |first4=G. |year=2012 |title=Early seafaring activity in the southern Ionian Islands, Mediterranean Sea |journal=Journal of Archaeological Science |volume=39 |issue=7 |pages=2167–2176 |doi=10.1016/j.jas.2012.01.032 |bibcode=2011JQS....26..553S}}</ref> Ook op ander eilande in die [[Middellandse See]], soos [[Sardinië]], is sulke artefakte ontdek. == Genetika == In 2010 is genetiese getuienis gepubliseer wat daarop dui dat Neanderdallers bygedra het tot die DNA van die moderne mens, moontlik deur verbastering tussen 80&nbsp;000 en 30&nbsp;000 jaar gelede. Volgens die studie het Neanderdal-gene tot 1-4% van die bevolking se [[genoom]] uitgemaak teen die tyd dat mense oor [[Eurasië]] begin versprei het (rofweg soos om een Neanderdaller as ’n groot-groot-groot-grootouer te hê).<ref>{{cite book |first1=Gregory |last1=Cochran |first2=Henry |last2=Harpending |title=The 10,000 Year Explosion: How Civilization Accelerated Human Evolution |publisher=Basic Books |year=2009 |location=New York |quote=Logically, if admixture occurred at all, it had to happen somewhere in Neanderthal-occupied territory, which means Europe and Western Asia.}}</ref> [[Ötzi|Ötzi die ysman]], Europa se oudste bewaarde [[mummie]], het ’n selfs groter persentasie Neanderdal-gene gehad.<ref>http://johnhawks.net/weblog/reviews/neandertals/neandertal_dna/neandertal-ancestry-iced-2012.html</ref> Onlangse bevindings dui aan mense buite Afrika kan selfs meer Neanderdal-gene hê – tot 20%.<ref>{{cite web|url=http://www.sciencemag.org/content/early/2014/01/28/science.1245938 |title=Resurrecting Surviving Neandertal Lineages from Modern Human Genomes |publisher=Science |date=2014-01-29 |accessdate=2014-02-02}}</ref> In Desember 2013 het navorsers berig Neanderdallers het hul dooies begrawe.<ref name="NYT-20131216">{{cite news |last=Wilford |first=John Noble |title=Neanderthals and the Dead |url=http://www.nytimes.com/2013/12/17/science/neanderthals-and-the-dead.html |date=16 Desember 2013 |work=New York Times |access-date=17 Desember 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200414231034/https://www.nytimes.com/2013/12/17/science/neanderthals-and-the-dead.html |archive-date=14 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Wetenskaplikes het in dieselfde jaar vir die eerste keer die hele genoom van ’n Neanderdaller bekend gemaak. Die genoom is onttrek uit ’n toonbeentjie van ’n 130&nbsp;000 jaar oue Neanderdaller wat in ’n grot in [[Siberië]] gevind is.<ref name="NYT-20131218">{{cite news |last=Zimmer |first=Carl |title=Toe Fossil Provides Complete Neanderthal Genome |url=http://www.nytimes.com/2013/12/19/science/toe-fossil-provides-complete-neanderthal-genome.html |date=18 Desember 2013 |work=New York Times |access-date=18 Desember 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200211213838/https://www.nytimes.com/2013/12/19/science/toe-fossil-provides-complete-neanderthal-genome.html |archive-date=11 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Uitsterwing == Van die teorieë vir die uitsterwing van die Neanderdallers is: * Hulle was ’n ander spesie as die moderne mens en het uitgesterf weens [[klimaat]]sveranderings en interaksies met moderne mense; hulle is vervang deur die moderne mens, wat sowat 80&nbsp;000 jaar gelede in hul habitats inbeweeg het.<ref>{{cite news |date=24 Oktober 2007 |title=First genocide of human beings occurred 30,000 years ago |url=http://english.pravda.ru/science/mysteries/24-10-2007/99419-genocide-0 |work=Pravda |access-date=18 Mei 2009 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150909085220/http://english.pravda.ru/science/mysteries/24-10-2007/99419-genocide-0/ |archive-date= 9 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Mededinging met die mens het waarskynlik bygedra tot hul uitsterwing.<ref>{{cite news |first=Robin |last=McKie |date=17 Mei 2009 |title=How Neanderthals met a grisly fate: devoured by humans |url=http://www.guardian.co.uk/science/2009/may/17/neanderthals-cannibalism-anthropological-sciences-journal |work=[[The Observer]] |access-date=18 Mei 2009 |location=London |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130719011301/http://www.guardian.co.uk/science/2009/may/17/neanderthals-cannibalism-anthropological-sciences-journal |archive-date=19 Julie 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite journal |doi=10.1016/j.quaint.2012.02.037 |title=The Quaternary megafaunal extinction and the fate of Neanderthals: An integrative working hypothesis |year=2013 |last1=Hortolà |first1=Policarp |last2=Martínez-Navarro |first2=Bienvenido |journal=Quaternary International |volume=295 |pages=69–72 |bibcode=2013QuInt.295...69H}}</ref> Die wetenskaplike en skrywer [[Jared Diamond]] stel ’n scenario van gewelddadige konflik en verdringing voor.<ref name="thirdchimp">{{cite book|first=Jared M. |last=Diamond |title=The third chimpanzee: the evolution and future of the human animal |publisher=HarperCollins |location=New York |year=1992 |page=52 |isbn=0-06-098403-1 |oclc=60088352}}</ref> * Neanderdallers was ’n moderne subspesie wat met moderne mense verbaster het en in dié spesie opgeneem is. * Siektes van die moderne mens waarteen die Neanderdallers nie immuun was nie, kon ook ’n faktor gewees het. === Klimaat === Sowat 55 000 jaar gelede het die weer wild begin wissel van uiters koue tot uiters warm toestande en weer terug binne ’n paar dekades. Die Neanderdallers kon goed by die koue aanpas, maar die vinnige veranderings het [[ekologie]]se veranderings veroorsaak waarby hulle nie kon aanpas nie: bekende plante en diere sou binne ’n leeftyd deur heeltemal verskillendes vervang gewees het. Die Neanderdallers se lokvaltegnieke sou begin misluk het namate graslande bome vervang het. Baie Neanderdallers sou uitgesterf het tydens hierdie wisselings, wat sowat 30&nbsp;000 jaar gelede ’n hoogtepunt bereik het.<ref name="sciam">"[http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-mysterious-downfall The Mysterious Downfall of the Neandertals]", ''Scientific American'', Augustus 2009</ref> Ondersoeke van Neanderdal-liggaamstrukture het gewys hulle het meer [[energie]] nodig gehad om te oorleef as enige ander [[hominied]]spesie. Hul energiebehoeftes was tot 100-350 kalorieë per dag groter as dié van moderne mense.<ref>{{cite journal |first1=Andrew W. |last1=Froehle |first2=Steven E. |last2=Churchill |year=2009 |title=Energetic Competition Between Neandertals and Anatomically Modern Humans |url=http://www.paleoanthro.org/static/journal/content/PA20090096.pdf |journal=PaleoAnthropology |pages=96–116}}</ref> Toe voedsel skaars begin word, kon hierdie verskil ’n groot rol gespeel het in hul uitsterwing.<ref name="sciam" /> === Verbastering === [[Beeld:Homo sapiens sapiens, Oase, Rumänien (Daniela Hitzemann).jpg|thumb|160px|'n Rekonstruksie van Oase 2, die mens uit die laat Paleolitikum wat sowat 7,3% Neanderdal-DNS gehad het (van 'n voorouer vier tot slegte geslagte vorentoe).]] ’n Alternatief vir die uitsterwingsteorie is dat Neanderdallers in die [[Cro-Magnon]]-bevolking opgeneem is deur verbastering. Dit weerspreek die onlangse teorie dat die moderne mens sy oorsprong in [[Afrika]] het, aangesien dit sou impliseer minstens ’n deel van die genoom van Europeërs is van Neanderdallers afkomstig. Hoewel die [[Denemarke|Deense]] etnograaf en geograaf Hans Petter Steensby sterk klem daarop gelê het dat alle moderne mense van gemengde afkoms is, het hy die verbasteringsteorie in 1907 voorgestel<ref>[http://img.kb.dk/tidsskriftdk/pdf/gto/gto_0019-PDF/gto_0019_67206.pdf ''Geografisk Tidsskrift, Bind 19 (1907)''] {{pdf}}, opgesoek in Desember 2013</ref> Hy het die destyds wydverspreide idee dat Neanderdallers aapagtig en minderwaardig was, sterk veroordeel. ’n Groot voorstander van die verbasteringsteorie is die paleoantropoloog Erik Trinkaus van die Universiteit van Washington.<ref>Dan Jones: ''The Neanderthal within.'', New Scientist 193.2007, H. 2593 (3 Maart), 28–32. [http://news.yahoo.com/s/hsn/20061030/hl_hsn/modernhumansneanderthalsmayhaveinterbred Modern Humans, Neanderthals May Have Interbred]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}; [http://www.cosmosmagazine.com/node/814 Humans and Neanderthals interbred] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090222210101/http://www.cosmosmagazine.com/node/814 |date=22 Februarie 2009 }}</ref> Hy beweer verskeie fossiele is die resultaat van verbastering, insluitende die "kind van Lagar Velho", ’n skelet wat in Portugal gevind is en uit sowat 24&nbsp;000 jaar gelede dateer.<ref>[http://www.talkorigins.org/faqs/homs/lagarvelho.html talkorigins.org]; [http://www.guardian.co.uk/science/story/0,,1871842,00.html guardian.co.uk]</ref><ref>[http://johnhawks.net/weblog/reviews/neandertals/gorhams_28000_date_2006.html Not a lasting last for the Neandertals – John Hawks weblog], 13 September 2006</ref> In ’n 2006-publikasie deur onder andere Trinkaus, is beweer die fossiele wat in 1952 in ’n grot in [[Roemenië]] ontdek is, is ook nasate van voorheen verbasterde bevolkings. Genetiese navorsing toon dat ’n mate van verbastering kon plaasgevind het.<ref>"[http://www.nytimes.com/2012/07/27/science/cousins-of-neanderthals-left-dna-in-africa-scientists-report.html?_r=1 Cousins of Neanderthals Left DNA in Africa, Scientists Report]". ''The New York Times''. 26 Julie 2012.</ref> Die genoom van alle nie-Afrikane sluit dele in wat van Neanderdal-afkoms is<ref>{{cite journal |doi=10.1093/molbev/msr024 |title=An X-Linked Haplotype of Neandertal Origin is Present Among All Non-African Populations |year=2011 |last1=Yotova |first1=V. |last2=Lefebvre |first2=J.-F. |last3=Moreau |first3=C. |last4=Gbeha |first4=E. |last5=Hovhannesyan |first5=K. |last6=Bourgeois |first6=S. |last7=Bédarida |first7=S. |last8=Azevedo |first8=L. |last9=Amorim |first9=A. |last10=Sarkisian |first10=T. |last11=Avogbe |first11=P. H. |last12=Chabi |first12=N. |last13=Dicko |first13=M. H. |last14=Kou' Santa Amouzou |first14=E. S. |last15=Sanni |first15=A. |last16=Roberts-Thomson |first16=J. |last17=Boettcher |first17=B. |last18=Scott |first18=R. J. |last19=Labuda |first19=D. |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=28 |issue=7 |pages=1957–62 |pmid=21266489}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://news.discovery.com/human/genetics-neanderthal-110718.html |title=All Non-Africans Part Neanderthal, Genetics Confirm : Discovery News |access-date=15 Februarie 2014 |archive-date=17 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121117043242/http://news.discovery.com/human/genetics-neanderthal-110718.html |url-status=dead }}</ref> vanweë die verbastering van Neanderdallers en die voorouers van Eurasiërs. Eerder as ’n opname van die Neanderdal-bevolking, lyk dit of die geenuitruiling ’n beperkte tydsduur en omvang gehad het. ’n Geskatte 1-4% van die DNA van Europeërs en Asiate is nie-modern en dieselfde as Neanderdal-DNA eerder as dié van Suider-Afrikaners. Uit meer onlangse genetiese studies blyk egter die moderne mens kon met twee groepe archaïese mense verbaster het: Neanderdallers en ''[[Homo denisova]]''.<ref name="NYT-01302012">{{cite news |last=Mitchell |first=Alanna |title=DNA Turning Human Story Into a Tell-All |url=http://www.nytimes.com/2012/01/31/science/gains-in-dna-are-speeding-research-into-human-origins.html |date=30 Januarie 2012 |publisher=NYTimes |access-date=31 Januarie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190601064907/https://www.nytimes.com/2012/01/31/science/gains-in-dna-are-speeding-research-into-human-origins.html |archive-date=1 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Teenstanders van die teorie meen die tekens van Neanderdal-verbastering kan wees vanweë ’n gemeenskaplike voorouer van beide die Neanderdallers en moderne mense, en dus nie verbastering nie.<ref>{{cite web |url=http://www.theguardian.com/science/2012/aug/14/study-doubt-human-neanderthal-interbreeding |title=Study casts doubt on human-Neanderthal interbreeding theory |first=Alok |last=Jha |work=[[The Guardian]] |date=14 Augustus 2012 |access-date=19 Februarie 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009121122/https://www.theguardian.com/science/2012/aug/14/study-doubt-human-neanderthal-interbreeding |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite journal |doi=10.1016/j.gene.2013.06.005 |title=Neanderthal and Denisova genetic affinities with contemporary humans: Introgression versus common ancestral polymorphisms |year=2013 |last1=Lowery |first1=Robert K. |last2=Uribe |first2=Gabriel |last3=Jimenez |first3=Eric B. |last4=Weiss |first4=Mark A. |last5=Herrera |first5=Kristian J. |last6=Regueiro |first6=Maria |last7=Herrera |first7=Rene J. |journal=Gene |volume=530 |pages=83–94 |pmid=23872234 |issue=1}}</ref> Die antropologie-professor John D. Hawks meen weer die genetiese ooreenkoms met die Neanderdallers kan die gevolg wees van beide ’n gemeenskaplike voorouer en verbastering en nie net een van die twee nie.<ref name="HawksAnnuRev">{{cite journal |doi=10.1146/annurev-anthro-092412-155548 |title=Significance of Neandertal and Denisovan Genomes in Human Evolution |year=2013 |last1=Hawks |first1=John |journal=Annual Review of Anthropology |volume=42 |pages=433–49}}</ref> ===Siektes=== Moderne mense kon Neanderdallers met siektes uit Afrika aangesteek en so tot hulle uitsterwing bygedra het. 'n Gebrek aan [[Immuunstelsel|immuniteit]], tesame met 'n klein bevolking, was moontlik verwoestend vir die Neanderdallers. 'n Klein genetiese diversiteit kon ook minder van hulle immuun teen hierdie siektes gemaak het. Verder kon klein bevolkings en verbastering geboortedefekte vererger het, wat tot hulle finale uitsterwing kon gelei het.<ref name=rios2019/> In die laat 20ste eeu is die Forevolk van [[Nieu-Guinee]] afgemaai deur 'n siekte bekend as kurusiekte, wat veroorsaak word deur die eet van [[prion]]s, wat in breinweefsel voorkom. Mense met die 129-variant van die [[PRNP]]-geen was agter natuurlik immuun teen die siekte. Die bestudering van dié geen het gelei tot die ontdekking dat die 129-variant algemeen in moderne mense voorgekom het, wat kan dui op wydverspreide [[kannibalisme]] op 'n sekere tyd in die menslike [[voorgeskiedenis]]. Neanderdallers het in 'n mate kannibalisme beoefen en saam met moderne mense gelewe, en daarom spekuleer die Britse paleoantropoloog Simon Underdown dat moderne mense 'n vorm van die kurusiekte aan Neanderdallers oorgedra het en, omdat die 129-variant blykbaar nie in Neanderdallers voorgekom het nie, het die siekte hulle uitgewis.<ref name=underdown2008>{{cite journal |first=S. |last=Underdown |year=2008 |title=A potential role for transmissible spongiform encephalopathies in Neanderthal extinction |journal=Medical Hypotheses |volume=71 |issue=1 |pages=4–7 |doi=10.1016/j.mehy.2007.12.014 |pmid=18280671}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Liberski |first1=P. |title=Kuru: a journey back in time from Papua New Guinea to the Neanderthals' extinction |journal=Pathogens |volume=2 |issue=3 |pages=472–505 |year=2013 |pmid=25437203 |pmc=4235695 |doi=10.3390/pathogens2030472 |doi-access=free}}</ref> == Fossiele == Fossiele van ''H. neanderthalensis'' wat gevind is, sluit in: {{div col|colwidth=20em}} * Altamura-mens * Bontnewydd * Tabun C1 * Tabun C1 * Krapina * Obi-Rakhmat 1 * Teshik-Tash-skedel * La Ferrassie 1 * Saccopastore 1 * [[Shanidar-grot#Shanidar 1|Shanidar 1]] * La Chapelle-aux-Saints 1 * Amud 7 * Sidrón-grot-fossiele * La Quina 5 * La Quina 18 * Amud 1 * Berg Circeo 1-fossiele * Neanderthal 1 * Engis * Gibraltar 1 * Le Moustier * Lapedo-kind {{div col end}} ==Verwysings== {{Verwysings|25em|verwysings= <ref name=stringer>{{cite journal |first=C. |last=Stringer |year=2012 |title=The status of ''Homo heidelbergensis'' (Schoetensack 1908) |journal=Evolutionary Anthropology |volume=21 |issue=3 |pages=101–107|doi=10.1002/evan.21311 |pmid=22718477 |s2cid=205826399 |doi-access=free}}</ref> <ref name=gomez2019>{{cite journal |first=A. |last=Gómez-Robles |year=2019 |title=Dental evolutionary rates and its implications for the Neanderthal–modern human divergence |journal=Science Advances |volume=5 |issue=5 |page=eaaw1268 |doi=10.1126/sciadv.aaw1268 |pmid=31106274 |pmc=6520022 |bibcode=2019SciA....5.1268G}}</ref> <ref name=meyer2016>{{cite journal |first1=M. |last1=Meyer |first2=J. |last2=Arsuaga |first3=C.|last3=de Filippo |first4=S. |last4=Nagel |title=Nuclear DNA sequences from the Middle Pleistocene Sima de los Huesos hominins |journal=Nature |volume=531 |issue=7595 |pages=504–507 |year=2016 |doi=10.1038/nature17405 |pmid=26976447 |bibcode=2016Natur.531..504M |s2cid=4467094}}</ref> <ref name=Shaw1999>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=8HKDtlPuM2oC&pg=PA408 |title=A dictionary of archaeology |year=1999 |publisher=Blackwell |isbn=978-0-631-17423-3 |editor1-last=Shaw |editor1-first=I. |page=408 |editor2-last=Jameson |editor2-first=R.}}</ref> <ref name=hayden2012>{{cite journal |first=B. |last=Hayden |year=2012 |title=Neandertal social structure? |journal=Oxford Journal of Archaeology |volume=31 |issue=1 |pages=1–26 |doi=10.1111/j.1468-0092.2011.00376.x}}</ref> <ref name=kedar2019>{{cite journal |last1=Kedar |first1=Y. |last2=Barkai |first2=R. |title=The significance of air circulation and hearth location at Paleolithic cave sites |journal=Open Quaternary |year=2019 |volume=5 |issue=1 |page=4 |doi=10.5334/oq.52 |doi-access=free}}</ref> <ref name=schmidt>{{cite journal |last1=Schmidt |first1=P. |last2=Blessing |first2=M. |last3=Rageot |first3=M. |last4=Iovita |first4=R. |last5=Pfleging |first5=J. |last6=Nickel |first6=K. G. |last7=Righetti |first7=L. |last8=Tennie |first8=C. |title=Birch tar production does not prove Neanderthal behavioral complexity |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=2019 |volume=116 |issue=36 |pages=17707–17711 |doi=10.1073/pnas.1911137116 |pmid=31427508 |pmc=6731756|doi-access=free }}</ref> <ref name=hoffecker2009>{{cite journal |last1=Hoffecker |first1=J. F. |title=The spread of modern humans in Europe |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year= 2009 |volume=106 |issue=38 |pages=16040–16045 |doi=10.1073/pnas.0903446106 |pmid=19571003 |pmc=2752585 |bibcode=2009PNAS..10616040H|doi-access=free }}</ref> <ref name=Hardy2020>{{cite journal |first1=B. L. |last1=Hardy |first2=M.-H. |last2=Moncel |first3=C. |last3=Kerfant |display-authors=et al. |year=2020 |title=Direct evidence of Neanderthal fibre technology and its cognitive and behavioral implications |journal=Scientific Reports |volume=10 |issue=4889 |pages=4889 |doi=10.1038/s41598-020-61839-w |pmid=32273518 |pmc=7145842 |bibcode=2020NatSR..10.4889H}}</ref> <ref name=ferentinos2012>{{cite journal |last1=Ferentinos |first1=G. |last2=Gkioni |first2=M. |last3=Geraga |first3=M. |last4=Papatheodorou |first4=G. |year=2012 |title=Early seafaring activity in the southern Ionian Islands, Mediterranean Sea |journal=Journal of Archaeological Science |volume=39 |issue=7 |pages=2167–2176 |doi=10.1016/j.jas.2012.01.032 |bibcode=2011JQS....26..553S}}</ref> <ref name=buckley>{{cite journal |first1=S. |last1=Buckley |first2=K. |last2=Hardy |first3=M. |last3=Huffman |year=2013 |title=Neanderthal self-medication in context |journal=Antiquity |volume=87 |issue=337 |pages=873–878 |doi=10.1017/S0003598X00049528 |s2cid=160563162 |url=https://www.researchgate.net/publication/256374897}}</ref> <ref name=hardy2012>{{cite journal |first1=K. |last1=Hardy |first2=S. |last2=Buckley |first3=M. J. |last3=Collins |first4=A. |last4=Estalrrich |year=2012 |title=Neanderthal medics? Evidence for food, cooking, and medicinal plants entrapped in dental calculus |journal=The Science of Nature |volume=99 |issue=8 |pages=617–626 |doi=10.1007/s00114-012-0942-0 |pmid=22806252 |url=https://www.researchgate.net/publication/229160372 |bibcode=2012NW.....99..617H |s2cid=10925552}}</ref> <ref name=dusseldorp2013>{{cite book |author-first=G. L. |author-last=Dusseldorp |year=2013 |chapter=Neanderthals and cave hyenas: co-existence, competition or conflict? |title=Zooarchaeology and modern human origins |pages=191–208 |chapter-url=https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-94-007-6766-9_12.pdf |doi=10.1007/978-94-007-6766-9_12 |series=Vertebrate paleobiology and paleoanthropology |publisher=Springer Science+Business Media Dordrecht |editor1-first=J. L. |editor1-last=Clark |editor2-first=J. D. |editor2-last=Speth |isbn=978-94-007-6765-2}}</ref> <ref name=Errico2017>{{cite journal |last1=d’Errico |first1=F. |last2=Tsvelykh |first2=A. |title=A decorated raven bone from the Zaskalnaya VI (Kolosovskaya) Neanderthal site, Crimea |journal=PLOS ONE |year= 2017 |volume=12 |issue=3 |page=e0173435 |doi=10.1371/journal.pone.0173435 |pmid=28355292 |pmc=5371307 |bibcode=2017PLoSO..1273435M|doi-access=free }}</ref> <ref name=Hoffman>{{cite journal |author-first1=D. L. |author-last1=Hoffman |author-last2=Angelucci |author-first2=D. E. |author-last3=Villaverde |author-first3=V. |author-last4=Zapata |author-first4=Z. |author-last5=Zilhão |author-first5=J. |year=2018 |title=Symbolic use of marine shells and mineral pigments by Iberian Neandertals 115,000 years ago |journal=Science Advances |volume=4 |issue=2 |pages=eaar5255 |doi=10.1126/sciadv.aar5255 |pmid=29507889 |pmc=5833998 |bibcode=2018SciA....4.5255H}}</ref> <ref name=Moncel2012>{{cite journal |first1=M.-H. |last1=Moncel |first2=L. |last2=Chiotti |first3=C. |last3=Gaillard |first4=G. |last4=Onoratini |first5=D. |last5=Pleurdeau |year=2012 |title=Non utilitarian objects in the Palaeolithic: emergence of the sense of precious? |journal=Archaeology, Ethnology & Anthropology of Eurasia |volume=401 |pages=25–27<!--only citing these pages--> |doi=10.1016/j.aeae.2012.05.004 |url=https://www.researchgate.net/publication/230703161}}</ref> <ref name=Turk2018>{{cite journal |url=https://www.academia.edu/37720432 |first1=M. |last1=Turk |first2=I. |last2=Turk |first3=L. |last3=Dimkaroski |year=2018 |title=The Mousterian musical instrument from the Divje Babe I Cave (Slovenia): arguments on the material evidence for Neanderthal musical behaviour |journal=L'Anthropologie |volume=122 |issue=4 |pages=1–28 |doi=10.1016/j.anthro.2018.10.001|s2cid=133682741 }}</ref> <ref name=Aubert2018>{{cite journal |first1=M. |last1=Aubert |first2=A. |last2=Brumm |first3=J. |last3=Huntley |year=2018 |title=Early dates for 'Neanderthal cave art' may be wrong |journal=Journal of Human Evolution |volume=125 |pages=215–217 |doi=10.1016/j.jhevol.2018.08.004 |pmid=30173883|s2cid=52145541 }}</ref> <ref name=pike2017>{{cite journal |last1=Pike |first1=A. W. |last2=Hoffmann |first2=D. L. |last3=Pettitt |first3=P. B. | last4=García-Diez |first4=M. |last5=Zilhão |first5=J. |year=2017 |title=Dating Palaeolithic cave art: Why U–Th is the way to go |url=http://dro.dur.ac.uk/22566/1/22566.pdf | journal=Quaternary International |volume=432 |pages=41–49 |doi=10.1016/j.quaint.2015.12.013 | bibcode=2017QuInt.432...41P}}</ref> <ref name=hoffmann2018>{{cite journal |first1=D. L. |last1=Hoffmann |first2=C. D. |last2=Standish |first3=M. |last3=García-Diez |first4=P. B. |last4=Pettitt |first5=J. A. |last5=Milton |first6=J. |last6=Zilhão |first7=J. J. |last7=Alcolea-González |first8=P. |last8=Cantalejo-Duarte |first9=H. |last9=Collado |first10=R. |last10=de Balbín |first11=M. |last11=Lorblanchet |first12=J. |last12=Ramos-Muñoz |first13=G.-C. |last13=Weniger |first14=A. W. G. |last14=Pike |year=2018 |title=U-Th dating of carbonate crusts reveals Neandertal origin of Iberian cave art |journal=Science |volume=359 |issue=6378 |pages=912–915 |doi=10.1126/science.aap7778 |pmid=29472483 |bibcode=2018Sci...359..912H |doi-access=free}}</ref> <ref name=wunn2000>{{cite journal |last=Wunn |first=I. | year=2000 | title=Beginning of religion | journal=Numen |volume=47 |number=4 |pages=417–452 |url=https://www.researchgate.net/publication/240682150 |doi=10.1163/156852700511612}}</ref> <ref name=dediu2018>{{cite journal |first1=D. |last1=Dediu |first2=S. C. |last2=Levinson |year=2018 |title=Neanderthal language revisited: not only us |journal=Current Opinion in Behavioral Sciences |volume=21 |pages=49–55 |doi=10.1016/j.cobeha.2018.01.001 |url=https://pure.mpg.de/rest/items/item_2521815_7/component/file_2538918/content |hdl=21.11116/0000-0000-1667-4 |s2cid=54391128 |hdl-access=free}}</ref> <ref name="danastasio2013">{{cite journal |first1=R. |last1=D’Anastasio |first2=S. |last2=Wroe |first3=C. |last3=Tuniz |first4=L. |last4=Mancini |first5=D. T. |last5=Cesana |year=2013 |title=Micro-biomechanics of the Kebara 2 hyoid and its implications for speech in Neanderthals |journal=PLOS ONE |volume=8 |issue=12 |page=e82261 |doi=10.1371/journal.pone.0082261 |pmc=3867335 |pmid=24367509 |bibcode=2013PLoSO...882261D|doi-access=free }}</ref> <ref name=Kislev2018>{{cite journal |first1=M. |last1=Kislev |first2=R. |last2=Barkai |year=2018 |title=Neanderthal and woolly mammoth molecular resemblance |journal=Human Biology |volume=90 |issue=2 |pages=115–128 |doi=10.13110/humanbiology.90.2.03 |pmid=33951886 |s2cid=106401104}}</ref> <ref name=Azevedo2017>{{cite journal |last1=de Azevedo |first1=S. |last2=González |first2=M. F. |last3=Cintas |first3=C. |display-authors=3 |last4=Ramallo |first4=V. |last5=Quinto-Sánchez |first5=M. |last6=Márquez |first6=F. |last7=Hünemeier |first7=T. |last8=Paschetta |first8=C. |last9=Ruderman |first9=A. |last10=Navarro |first10=P. |last11=Pazos |first11=B. A. |last12=Silva de Cerqueira |first12=C. C. |last13=Velan |first13=O. |last14=Ramírez-Rozzi |first14=F. |last15=Calvo |first15=N. |last16=Castro |first16=H. G. |last17=Paz |first17=R. R. |last18=González-José |first18=R. |title=Nasal airflow simulations suggest convergent adaptation in Neanderthals and modern humans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=2017 |volume=114 |issue=47 |pages=12442–12447 |doi=10.1073/pnas.1703790114 |pmid=29087302 |pmc=5703271|doi-access=free }}</ref> <ref name="Helmuth1998">{{Cite journal |last=Helmuth |first=H. |title=Body height, body mass and surface area of the Neanderthals |journal=Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie |volume=82 |issue=1 |pages=1–12 |year=1998 |doi=10.1127/zma/82/1998/1 |pmid=9850627 |jstor=25757530}}</ref> <ref name=Ruebens2013>{{cite journal |url=https://www.academia.edu/4182063 |first=K. |last=Ruebens |year=2013 |title=Regional behaviour among late Neanderthal groups in Western Europe: A comparative assessment of late Middle Palaeolithic bifacial tool variability |journal=Journal of Human Evolution |volume=65 |issue=4 |pages=341–362 |doi=10.1016/j.jhevol.2013.06.009 |pmid=23928352}}</ref> <ref name=Demay2012>{{cite journal |last1=Demay |first1=L. |last2=Péan |first2=S. |last3=Patou-Mathis |first3=M. |title=Mammoths used as food and building resources by Neanderthals: zooarchaeological study applied to layer 4, Molodova I (Ukraine) |journal=Quaternary International |year=2012 |volume=276–277 |pages=212–226 |doi=10.1016/j.quaint.2011.11.019 |bibcode=2012QuInt.276..212D |hdl=2268/190618 |url=http://orbi.ulg.ac.be/bitstream/2268/190618/1/Demay%20et%20al%2c%202012%20Molodova.pdf}}</ref> <ref name=sankararaman2014>{{cite journal |last1=Sankararaman |first1=S.|last2=Mallick |first2=S. |last3=Dannemann |first3=M. |last4=Prüfer |first4=K. |last5=Kelso |first5=J. |last6=Pääbo |first6=S. |last7=Patterson |first7=N. |last8=Reich |first8=D. |title=The genomic landscape of Neanderthal ancestry in present-day humans |journal=Nature |year= 2014 |volume=507 |issue=7492 |pages=354–357 |doi=10.1038/nature12961 |pmid=24476815 |pmc=4072735 |bibcode=2014Natur.507..354S}}</ref> <ref name="Peyrégne">{{cite journal |last1=Peyrégne |first1=S. |last2=Slon |first2=V. |last3=Mafessoni |first3=F. |display-authors=et al. |title=Nuclear DNA from two early Neandertals reveals 80 ka of genetic continuity in Europe |journal=Science Advances |volume=5 |number=6 |page=eaaw5873 |year=2019 |doi=10.1126/sciadv.aaw5873 |pmid=31249872 |pmc=6594762 |bibcode=2019SciA....5.5873P}}</ref> <ref name="Kuhlwilm">{{cite journal |last1=Kuhlwilm |first1=M. |title=Ancient gene flow from early modern humans into eastern Neanderthals |journal=Nature |year=2016 |volume=530 |issue=7591 |pages= 429–433 |doi=10.1038/nature16544 |pmid=26886800 |pmc=4933530 |bibcode=2016Natur.530..429K}}</ref> <ref name=Pennisi>{{cite journal |doi=10.1126/science.340.6134.799 |pmid=23687020 |title=More genomes from Denisova Cave show mixing of early human groups |journal=Science |volume=340 |issue=6134 |page=799 |year=2013 |last1=Pennisi |first1=E. |bibcode=2013Sci...340..799P}}</ref> <ref name=vernot2014>{{cite journal |title=Resurrecting surviving Neandertal lineages from modern human genomes |journal=Science |volume=343 |issue=6174 |pages=1017–1021 |year=2014 |bibcode=2014Sci...343.1017V |last1=Vernot |first1=B. |last2=Akey |first2=J. M. |doi=10.1126/science.1245938 |pmid=24476670 |s2cid=23003860}}</ref> <ref name=Dolgova2018>{{cite journal |first1=O. |last1=Dolgova |first2=O. |last2=Lao |year=2018 |title=Evolutionary and medical consequences of archaic introgression into modern human genomes |journal=Genes |volume=9 |issue=7 |page=358 |doi=10.3390/genes9070358 |pmc=6070777 |pmid=30022013 |doi-access=free}}</ref> <ref name=Kreisstadt2017>{{cite web |url=http://www.mettmann.de/neandertal/schreibweise.php |title=Neandertal oder Neanderthal? Was ist denn nun richtig? |publisher=Kreisstadt Mettmann |trans-title=Neandertal or Neanderthal? So which is actually right? |access-date=February 1, 2017</ref> <ref name=king1864>{{cite journal |first=W. |last=King |year=1864 |title=The reputed fossil man of the Neanderthal |journal=Quarterly Journal of Science |volume=1 |page=96 |url=https://afanporsaber.com/wp-content/uploads/2017/10/The-reputed-fossil-man-of-the-Neanderthal.pdf}}</ref> <ref name=Langdon2016>{{cite book |first=J. H. |last=Langdon |year=2016 |chapter=Case study 18. Neanderthals in the mirror: imagining our relatives |title=The science of human evolution: getting it right |publisher=Springer |isbn=978-3-319-41584-0}}</ref> <ref name=currat2004>{{cite journal |doi=10.1371/journal.pbio.0020421 |title=Modern humans did not admix with Neanderthals during their range expansion into Europe |year=2004 |last1=Currat |first1=M. |last2=Excoffier |first2=L. |journal=PLOS Biology |volume=2 |issue=12 |page=e421 |pmid=15562317 |pmc=532389}}</ref> <ref name=rogers2017>{{cite journal |first1=A. R. |last1=Rogers |first2=R. J. |last2=Bohlender |first3=C. D. |last3=Huff |title=Early history of Neanderthals and Denisovans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=114 |issue=37 |year=2017 |pages=9859–9863 |doi=10.1073/pnas.1706426114 |pmid=28784789 |pmc=5604018|doi-access=free }}</ref> <ref name="speciation">{{cite journal |last1=Hublin |first1=J. J. |year=2009 |title=The origin of Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=106 |issue=38 |pages=16022–16027 |bibcode=2009PNAS..10616022H |doi=10.1073/pnas.0904119106 |jstor=40485013|pmc=2752594 |pmid=19805257|doi-access=free }}</ref> <ref name=juric>{{cite journal |first1=I. |last1=Juric |first2=S. |last2=Aeschbacher |first3=G. |last3=Coop |year=2016 |title=The strength of selection against Neanderthal introgression |journal=PLOS Genetics |volume=12 |issue=11 |pages=e1006340 |doi=10.1371/journal.pgen.1006340 |pmid=27824859 |pmc=5100956}}</ref> <ref name=Trinkaus2011>{{cite journal |first=E. |last=Trinkaus |year=2011 |title=Late Pleistocene adult mortality patterns and modern human establishment |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=108 |issue=4 |pages=1267–1271 |doi=10.1073/pnas.1018700108 |pmc=3029716 |pmid=21220336 |bibcode=2011PNAS..108.1267T|doi-access=free }}</ref> <ref name=Gomez2018>{{cite journal |first1=A. |last1=Gómez-Olivencia |first2=A. |last2=Barash |first3=D. |last3=García-Martínez |display-authors=et al. |year=2018 |title=3D virtual reconstruction of the Kebara 2 Neandertal thorax |journal=Nature Communications |volume=9 |issue=4387 |pages=4387 |doi=10.1038/s41467-018-06803-z |pmc=6207772 |pmid=30377294 |bibcode=2018NatCo...9.4387G}}</ref> <ref name=etrinkaus1981>{{cite book |first=E. |last=Trinkaus |year=1981 |title=Aspects of human evolution |chapter=Neanderthal limb proportions and cold adaptation |publisher=Taylor and Francis Ltd. |editor-first=C. B. |editor-last=Stringer}}</ref> <ref name=pearce2013>{{cite journal |first1=E. |last1=Pearce |first2=C. |last2=Stringer |first3=R. I. M. |last3=Dunbar |year=2013 |title=New insights into differences in brain organization between Neanderthals and anatomically modern humans |journal=Proceedings of the Royal Society B |volume=280 |issue=1758 |page=20130168 |doi=10.1098/rspb.2013.0168 |pmc=3619466 |pmid=23486442}}</ref> <ref name="Geometric Morphometrics and Paleone">{{cite journal |last1=Bruner |first1=Emiliano |date=2004 |title=Geometric Morphometrics and Paleoneurology: Brain Shape Evolution in the Genus ''Homo'' |journal=Journal of Human Evolution |volume=47 |issue=5 |pages=279–303 |doi=10.1016/j.jhevol.2004.03.009 |pmid=15530349 }}</ref> <ref name="Morphological Differences in the Pa">{{cite journal |last1=Bruner |first1=Emiliano |date=2010 |title=Morphological Differences in the Parietal Lobes with the Human Genus: A Neurofunctional Perspective |journal=Current Anthropology |volume=51 |issue=1 |pages=S77–S88 |doi=10.1086/650729 |s2cid=146587487 }}</ref> <ref name="Encephalization and Allometric Traj">{{cite journal |last1=Bruner |first1=Emiliano |last2=Manzi |first2=Giorgio |last3=Arsuaga |first3=Juan Luis |date=2003 |title=Encephalization and Allometric Trajectories in the Genus ''Homo'': Evidence from the Neandertal and Modern Lineages |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=100 |issue=26 |pages=15335–15340 |doi=10.1073/pnas.2536671100 |pmid=14673084 |pmc=307568 |bibcode=2003PNAS..10015335B |doi-access=free }}</ref> <ref name=Weaver2005>{{cite journal |last1=Weaver |first1=Anne |date=2005 |title=Reciprocal Evolution of the Cerebellum and Neocortex in Fossil Humans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=102 |issue=10 |pages=3576–3580 |doi=10.1073/pnas.0500692102 |doi-access=free |pmid=15731345 |pmc=553338 |bibcode=2005PNAS..102.3576W}}</ref> <ref name="Wynnetal2016">{{cite journal |last1= Wynn |first1= Thomas |last2= Overmann |first2= Karenleigh A |last3= Coolidge |first3= Frederick L |date= 2016 |title= The false dichotomy: A refutation of the Neandertal indistinguishability claim |journal= Journal of Anthropological Sciences |volume=94 |issue= 94 |pages= 201–221 |doi= 10.4436/jass.94022 |pmid= 26708102 }}</ref> <ref name=dannemann>{{cite journal |last1=Dannemann |first1=M. |last2=Kelso |first2=J. |title=The contribution of Neanderthals to phenotypic variation in modern humans |journal=The American Journal of Human Genetics |year=2017 |volume=101 |issue=4 |pages=578–589 |doi=10.1016/j.ajhg.2017.09.010 |pmid=28985494 |pmc=5630192}}</ref> <ref name=Weyrich2017>{{cite journal |title=Neanderthal behaviour, diet, and disease inferred from ancient DNA in dental calculus |volume=544 |issue=7650 |pages=357–361 |journal=Nature |doi=10.1038/nature21674 |pmid=28273061 |year=2017 |last1=Weyrich |first1=L. S. |last2=Duchene |first2=S. |last3=Soubrier |first3=J.|display-authors=et al. |bibcode=2017Natur.544..357W |hdl=10261/152016 |s2cid=4457717 |url=https://radar.brookes.ac.uk/radar/items/d6689cb0-38fa-4d3e-98e4-c8be2bd0263e/1}}</ref> <ref name=Spikins2019>{{cite journal |first1=P. |last1=Spikins |first2=A. |last2=Needham |first3=B. |last3=Wright |year=2019 |title=Living to fight another day: The ecological and evolutionary significance of Neanderthal healthcare |journal=Quaternary Science Reviews |volume=217 |pages=98–118 |doi=10.1016/j.quascirev.2018.08.011 |bibcode=2019QSRv..217...98S |doi-access=free}}</ref> <ref name="neandercarnivore">{{cite journal |doi=10.1073/pnas.120178997 |title=Neanderthal diet at Vindija and Neanderthal predation: The evidence from stable isotopes |year=2000 |last1=Richards |first1=M. P. |last2=Pettitt |first2=P. B.|last3=Trinkaus |first3=E.|last4=Smith |first4=F. H. |last5=Paunović |first5=M. |last6=Karavanić |first6=I. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=97 |issue=13 |pages=7663–7666 |pmid=10852955 |jstor=122870 |bibcode=2000pnas...97.7663r |pmc=16602|doi-access=free }}</ref> <ref name=krief2015>{{cite journal |first1=S. |last1=Krief |first2=C. |last2=Daujeard |first3=M. |last3=Moncel |first4=N. |last4=Lamon |first5=V. |last5=Reynolds |year=2015 |title=Flavouring food: the contribution of chimpanzee behaviour to the understanding of Neanderthal calculus composition and plant use in Neanderthal diets |journal=Antiquity |volume=89 |issue=344 |pages=464–471 |doi=10.15184/aqy.2014.7 |s2cid=86646905 |url=https://www.researchgate.net/publication/283861536}}</ref> <ref name=speth2015>{{cite journal |first=J. D. |last=Speth |year=2015 |title=When did humans learn to boil? |journal=PaleoAnthropology |pages=54–67 |url=http://www.paleoanthro.org/media/journal/content/PA20150054.pdf}}</ref> <ref name=collard2016>{{cite journal |last1=Collard |first1=M. |last2=Tarle |first2=L. |last3=Sandgathe |first3=D. |last4=Allan |first4=A. |title=Faunal evidence for a difference in clothing use between Neanderthals and early modern humans in Europe |journal=Journal of Anthropological Archaeology |year=2016 |volume=44 |pages=235–246 |doi=10.1016/j.jaa.2016.07.010 |hdl=2164/9989 |hdl-access=free}}</ref> <ref name=Hardy2013>{{cite journal |first1=B. L. |last1=Hardy |first2=M.-H. |last2=Moncel |first3=C. |last3=Daujeard |year=2013 |title=Impossible Neanderthals? Making string, throwing projectiles and catching small game during Marine Isotope Stage 4 (Abri du Maras, France) |journal=Quaternary Science Reviews |volume=82 |pages=23–40 |doi=10.1016/j.quascirev.2013.09.028 |bibcode=2013QSRv...82...23H}}</ref> }} == Eksterne skakels == * {{cite web |first=C. David |last=Kreger |date=30 Junie 2000 |url=http://www.archaeologyinfo.com/homoneaderthalensis.htm |title=Homo neanderthalensis |publisher=ArchaeologyInfo.com |accessdate=23 Mei 2009}} * {{cite web|first=Dennis|last=O'Neil|date=12 Mei 2009|url=http://anthro.palomar.edu/homo2/mod_homo_2.htm|title=Evolution of Modern Humans: Neandertals|accessdate=23 Mei 2009|archive-date=26 Desember 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226112024/https://www2.palomar.edu/anthro/homo2/mod_homo_2.htm|url-status=dead}} * {{cite web | title = Homo neanderthalensis | publisher = The Smithsonian Institution | url = http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/species/homo-neanderthalensis}} * {{cite web | title = Neanderthal DNA | publisher = International Society of Genetic Genealogy | url = http://www.isogg.org/neanderthaldna.htm}}: Includes Neanderthal mtDNA sequences * {{Commons-kategorie inlyn|Homo neanderthalensis}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Neanderthal|Engelse Wikipedia]] {{Menslike evolusie}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Evolusie]] [[Kategorie:Fossiele]] [[Kategorie:Uitgestorwe primate]] 8e1fx6xmiftfz4tjvivlt86o821lmr4 2513743 2513732 2022-07-20T12:55:26Z Burgert Behr 2401 /* Tegnologie */ wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Neanderdaller | fossil_range = {{Fossiel tydperk|0.6|0.03}} Middel- tot Laat [[Pleistoseen]] | image= Homo sapiens neanderthalensis.jpg | image_caption = ’n Neanderdallerkopbeen. | image2 = | image2_alt =g=mu | image2_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Mammalia]] | ordo = [[Primates]] | familia = [[Hominidae]] | genus = ''[[Homo]]'' | species = '''''H. neanderthalensis''''' | binomial = ''Homo neanderthalensis'' | binomial_authority = William King, 1864 | synonyms = ''Homo mousteriensis''<ref>[https://books.google.com/books?id=pXZ1AQAAQBAJ&pg=PT361&lpg=PT361&dq=Homo+mousteriensis&source=bl&ots=SwpgvbZPNx&sig=Iiq55UMRGSIOoxZqE39aWNwrJXc&hl=en&sa=X&ei=BnXtUsq7FO6uyAH06IAo&ved=0CGAQ6AEwCg#v=onepage&q=Homo%20mousteriensis&f=false Dictionary of Anthropology - Charles Winick - Google Books]. Books.google.ca (1956-12-18). Besoek op 24 Mei 2014.</ref><br />''Homo sapiens neanderthalensis''<br />''Palaeoanthropus neanderthalensis''<ref>[https://books.google.com/books?id=mR_cxcxO8h8C&pg=PA556&lpg=PA556&dq=Palaeoanthropus+neanderthalensis&source=bl&ots=wsgpR8oudS&sig=3TDe6QN_tlrnqVz10HK2s8Ls9Ho&hl=en&sa=X&ei=cnTtUrWtOqWMyQHWg4DgCg&ved=0CHwQ6AEwCw#v=onepage&q=Palaeoanthropus%20neanderthalensis&f=false Bibliography of Fossil Vertebrates 1954-1958 - C.L. Camp, H.J. Allison, and R.H. Nichols - Google Books]. Books.google.ca. Besoek op 24 Mei 2014.</ref> | range_map = Range of Homo neanderthalensis.png | range_map_width = 220px | range_map_caption = Die Neanderdaller kon voorgekom het so ver as die Altai- en die Oeralgebergte. }} Die '''Neanderdallers''' of '''Neanderdalmense''' is ’n [[Uitsterwing|uitgestorwe]] [[spesie]] van [[argaïese mense]] in die [[genus]] ''[[Homo]]'', moontlik ’n subspesie van ''[[Homo sapiens]]'', wat tot omtrent 40&nbsp;000 jaar gelede in [[Eurasië]] voorgekom het.<ref>{{cite web |url=http://www.livescience.com/28036-neanderthals-facts-about-our-extinct-human-relatives.html |title=Neanderthal: Facts About Our Extinct Human Relatives |publisher=LiveScience |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200513075637/https://www.livescience.com/28036-neanderthals-facts-about-our-extinct-human-relatives.html |archive-date=13 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Hoewel daar konsensus is dat die redes vir hulle [[uitsterwing]] "hoogs betwisbaar" is, word [[demografie]]se faktore soos klein bevolkings, verbastering en lukrake skommelings as waarskynlike faktore beskou.<ref>{{cite journal |last1=Vaesen |first1=Krist |last2=Dusseldorp |first2=Gerrit L. |last3=Brandt |first3=Mark J. |date=2021 |title=An emerging consensus in palaeoanthropology: Demography was the main factor responsible for the disappearance of Neanderthals |journal=Scientific Reports |volume=11 |issue=1 |page=4925 |doi=10.1038/s41598-021-84410-7|pmid=33649483 |pmc=7921565 |bibcode=2021NatSR..11.4925V }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Vaesen |first1=Krist |last2=Dusseldorp |first2=Gerrit L. |last3=Brandt |first3=Mark J. |date=2021 |title=Author correction: 'An Emerging Consensus in Palaeoanthropology: Demography Was the Main Factor Responsible for the Disappearance of Neanderthals'|journal=Scientific Reports |volume=11 |issue=1 |page=8450 |doi=10.1038/s41598-021-88189-5|pmid=33850254 |pmc=8044239 |bibcode=2021NatSR..11.8450V |s2cid=233232999 }}</ref> Ander redes wat aangevoer word, is opname in die moderne menslike samelewing,<ref name=Villa2014>{{cite journal |first1=P. |last1=Villa |first2=W. |last2=Roebroeks |year=2014 |title=Neandertal demise: an archaeological analysis of the modern human superiority complex |journal=PLOS ONE |volume=9 |issue=4 |page=e96424 |doi=10.1371/journal.pone.0096424 |pmc=4005592 |pmid=24789039 |bibcode=2014PLoSO...996424V|doi-access=free }}</ref> groot [[klimaat]]sveranderings,<ref name=bradtmoller2012>{{cite journal |first1=M. |last1=Bradtmöller |first2=A. |last2=Pastoors |first3=B. |last3=Weninger |first4=G. |last4=Weninger |year=2012 |title=The repeated replacement model – Rapid climate change and population dynamics in Late Pleistocene Europe |journal=Quaternary International |volume=247 |pages=38–49 |doi=10.1016/j.quaint.2010.10.015 |bibcode=2012QuInt.247...38B}}</ref> siektes<ref name=underdown2008>{{cite journal |first=S. |last=Underdown |year=2008 |title=A potential role for transmissible spongiform encephalopathies in Neanderthal extinction |journal=Medical Hypotheses |volume=71 |issue=1 |pages=4–7 |doi=10.1016/j.mehy.2007.12.014 |pmid=18280671}}</ref><ref name=sullivan2017>{{cite journal |first1=A. P. |last1=Sullivan |first2=M. |last2=de Manuel |first3=T. |last3=Marques-Bonet |first4=G. H. |last4=Perry |year=2017 |title=An evolutionary medicine perspective on Neandertal extinction |journal=Journal of Human Evolution |volume=108 |pages=62–71 |doi=10.1016/j.jhevol.2017.03.004 |url=https://www.biorxiv.org/content/biorxiv/early/2016/04/06/047209.full.pdf |pmid=28622932}}</ref> of 'n kombinasie van dié faktore. Hulle word gewoonlik geklassifiseer as die spesie '''''Homo neanderthalensis''''', maar sommige wetenskaplikes beskou hulle as '''''Homo sapiens neanderthalensis''''', ’n subspesie van ''Homo sapiens''. Dit is onduidelik wanneer die Neanderdallers van die menslike lyn afgeskei het; studies dui op verskillende intervalle wat wissel van 315&nbsp;000 jaar<ref name=stringer/> tot meer as 800&nbsp;000 jaar gelede.<ref name=gomez2019/> Die tyd toe hulle van hulle voorouer ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'' afgeskei is, is ook onduidelik. Die oudste moontlike Neanderdallerbene dater van 430&nbsp;000 jaar gelede, maar die klassifikasie is onseker.<ref name=meyer2016/> Neanderdallers is bekend van talle [[fossiel]]e, veral van ná 130&nbsp;000 jaar gelede.<ref name=klein1983/> Die [[tipespesie|tipespesimen]], "Neanderthal 1", is in 1856 in die Neanderdal in die hedendaagse [[Duitsland]] ontdek. Vir 'n groot deel van die 20ste eeu het navorsers die Neanderdallers uitgebeeld as primitief, onintelligent en dierlik. Hoewel kennis en die persepsie van hulle sedertdien aansienlik verander het in die wetenskaplike gemeenskap, is die beeld van die onontwikkelde grotman-argetipe steeds gewild in die volkskultuur.{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name=drell2000/> [[Lêer:Neanderthalensis.jpg|duimnael|180px|links|’n Neanderdallerskelet (Amerikaanse Museum van Natuurgeskiedenis).]] Die Neanderdallers se tegnologie was taamlik gesofistikeerd. Dit sluit in die kultuur van steengereedskap<ref name=Shaw1999/> en die vermoë om vuur te maak,<ref name="Sorensen_etal2018">{{Cite journal |last1=Sorensen |first1=A. C. |last2=Claud |first2=E. |last3=Soressi |first3=M. |year=2018 |title=Neandertal fire-making technology inferred from microwear analysis |journal=Scientific Reports |volume=8 |issue=1 |pages=10065 |doi=10.1038/s41598-018-28342-9 |pmid=30026576 |pmc=6053370 |issn=2045-2322 |bibcode=2018NatSR...810065S}}</ref> asook die bou van vuurherde,<ref name=hayden2012/><ref name=kedar2019/> om boombasteer<ref name=schmidt/> en minstens eenvoudige [[klere]] soos komberse en poncho's te maak,<ref name=hoffecker2009/> te weef<ref name=Hardy2020/> en op die [[Middellandse See]] te vaar.<ref name=ferentinos2012/> Hulle het ook medisinale plante gebruik<ref name=buckley/> en ernstige beserings behandel, kos gestoor en verskeie kookmetodes gebruik soos die braai, kook en rook van vleis.<ref name=hardy2012/> Neanderdallers het 'n groot verskeidenheid kos geëet, veral [[ewehoewiges]],<ref name=dusseldorp2013/> maar ook ander diere van die [[Pleistoseen]],{{sfn|Papagianni|Morse|2013}} [[plant]]e, klein [[soogdier]]e, [[voël]]s en seediere.{{sfn|Brown|2011}} Hoewel hulle moontlik roofdiere aan die bopunt van die [[voedselketting]] was, het hulle nog met grotbere, grotleeus, grothiënas en ander groot roofdiere meegeding.{{sfn|Shipman|2015|loc= pp. 120–143}} 'n Aantal voorbeelde van simboliese gedagtes en [[kuns]] word onbeslis aan Neanderdallers toegeskryf{{sfn|Tattersall|2015}}, soos moontlike ornamente wat gemaak is van voëlkloue en vere<ref name=Errico2017/>{{sfn|Finlayson|2019}} of skulpe,<ref name=Hoffman/> asook versamelings ongewone voorwerpe soos [[kristal]]le en [[fossiel]]e.<ref name=Moncel2012/> Hulle het blykbaar musiek met 'n soort [[fluit]]<ref name=Turk2018/> en Spaanse [[grotkuns]] gemaak<ref name=Aubert2018/> wat uit voor 65&nbsp;000 jaar gelede dateer.<ref name=pike2017/><ref name=hoffmann2018/> Sommige bewerings van [[godsdiens]]oortuigings is al gemaak.<ref name=wunn2000/> Neanderdallers kon moontlik praat, maar dit is nie bekend hoe ingewikkeld hulle spraak was nie.<ref name=dediu2018/><ref name=danastasio2013/> In vergelyking met die mens het Neanderdallers 'n robuuste liggaamsbou gehad met proporsioneel kort ledemate. Navorsers skryf dit dikwels toe aan aanpassing om hitte in 'n koue klimaat te bewaar, maar dit kon ook aanpassings gewees het om te hardloop in die warmer woudstreke waar hulle dikwels voorgekom het.<ref name=stewart2019/> Hulle het egter wel aanpassings vir die koue gehad, soos gespesialiseerde vetstoring<ref name=Kislev2018/> en 'n vergrote neus om lug warm te maak.<ref name=Azevedo2017/> Die mans was gemiddeld 165&nbsp;cm lank en vroue 153&nbsp;cm, nes moderne mense voor die industriële tydperk.<ref name="Helmuth1998"/> Die breinholtes van mans en vroue was onderskeidelik sowat 1&nbsp;600&nbsp;cm³ en 1&nbsp;300&nbsp;cm³,<ref name=holloway1985/><ref name=amano2015/> wat binne die omvang van moderne menslike breine is. Die totale Neanderdalbevolking was klein. Tog is daar bewyse van streekkulture en dus gereelde kommunikasies tussen gemeenskappe.<ref name=Ruebens2013/><ref name=Fabre2009/> Hulle kon in grotte gelewe het na gelang van die [[seisoen]].<ref name=Demay2012/> Die Neanderdalgenoomprojek van 2010 het bewyse gevind van verbastering tussen Neanderdallers en moderne mense.<ref name="green" /><ref name="sankararaman2014" /> Dit het moontlik tussen 316&nbsp;000 en 219&nbsp;000 jaar gelede voorgekom,<ref name="Peyrégne" /> maar waarskynliker sowat 100&nbsp;000 jaar gelede en weer 65&nbsp;000 jaar gelede.<ref name="Kuhlwilm" /> Dit lyk ook of Neanderdallers in [[Siberië]] met [[Denisova-hominien]]e, 'n ander groep argaïese mense, verbaster het.<ref name="Prufer2014" /><ref name=Pennisi/> Neanderdallergene kom ook in ander bevolkings voor en sowat 20% van dié gene het oorleef.<ref name="vernot2014" /> Dit het blykbaar die mens se [[immuunstelsel]] beïnvloed<ref>{{Cite journal |last1=Zeberg |first1=Hugo |last2=Pääbo |first2=Svante |date=2021-03-02 |title=A genomic region associated with protection against severe COVID-19 is inherited from Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=118 |issue=9 |pages=e2026309118 |doi=10.1073/pnas.2026309118 |pmid=33593941 |pmc=7936282 |s2cid=231943450 |issn=0027-8424 |doi-access=free}}</ref> en word ook genoem ten opsigte van verskeie ander [[biologie]]se funksies en strukture.<ref name=Dolgova2018/> ==Taksonomie== ===Etimologie=== [[Beeld:Neanderthal excavation site.JPG|thumb|220px|links|Die Kleine Feldhofer-grot, waar Neanderthal 1 ontdek is.]] Neanderdallers is genoem na die ''Neandertal'' in Duitsland (voorheen gespel ''Neanderthal'').<ref name="naming">{{cite journal |last1=Howell |first1=F. C.|year=1957 |title=The evolutionary significance of variation and varieties of 'Neanderthal' man |journal=The Quarterly Review of Biology |volume=32 |issue=4 |pages=330–347 |doi=10.1086/401978 |jstor=2816956 |pmid=13506025 |s2cid=10857962}}</ref><ref name=Kreisstadt2017/> Die dal self is genoem na Joachim Neander, 'n Duitse teoloog en liedjieskrywer wat die streek dikwels besoek het.<ref>{{cite web |url=https://www.ahdictionary.com/word/search.html?q=Neanderthal |title=Neanderthal |website=American Heritage Dictionary |access-date=February 18, 2020}}</ref> Neanderthal 1, die tipespesimen, was in [[antropologie]]se geskrifte bekend as die "Neanderdalskedel" en die rekonstruksie wat op die skedel gegrond is, is die "Neanderdalmens" genoem.<ref>{{cite book |url=https://archive.org/stream/lecturesonmanhi00huntgoog#page/n330/mode/2up |title=Lectures on man: his place in creation, and in the history of the earth |last=Vogt |first=K. C.|publisher=Longman, Green, Longman and Roberts |year=1864 |place=Londen, VK |pages=302, 473}}</ref> Die hele spesie is ''Homo neanderthalensis'' genoem, en dit onderskei dit is apart van mense, soos in 1863 die eerste keer voorgestel is deur die Ierse geoloog William King.<ref name="King64">{{Cite journal |last1=King |first1=W. |year=1864 |title=On the Neanderthal skull, or reasons for believing it to belong to the Clydian Period and to a species different from that represented by man |url=https://biodiversitylibrary.org/page/29371003 |journal=Report of the British Association for the Advancement of Science, Notices and Abstracts, Newcastle-upon-Tyne, 1863 |volume=33 |pages=81–82 |via=Biodiversity Heritage Library}}</ref><ref name="MurrNashSeoiMcCo15">{{cite journal |last1=Murray |first1=J. |title=The contribution of William King to the early development of palaeoanthropology |year=2015 |journal=Irish Journal of Earth Sciences |volume=33 |pages=1–16 |doi=10.3318/ijes.2015.33.1 |jstor=10.3318/ijes.2015.33.1 |last2=Nasheuer |first2=H. P. |last3=Seoighe |first3=C. |last4=McCormack |first4=G. P. |last5=Williams |first5=D. M. |last6=Harper |first6=D. A. T.}}</ref><ref>{{cite journal |first=A. K. |last=Winner |year=1964 |title=Terminology |journal=Current Anthropology |volume=5 |issue=2 |pages=119–122 |doi=10.1086/200469 |jstor=2739959 |s2cid=224796921}}</ref> [[Beeld:Stammbaum der Primaten Haeckel.jpg|thumb|220px|Ernst Haeckel se stamboom van die primate dui ''H. stupidus'' (Neanderdallers) aan as die voorsaat van ''H. sapiens''.<ref name=haeckel>{{cite book |url=https://archive.org/details/systematischephy03haec/page/601 |first=E. |last=Haeckel |year=1895 |title=Systematische Phylogenie: Wirbelthiere |publisher=G. Reimer |language=de |page=601}}</ref>]] [[Beeld:Calotte crânienne, type de l'espèce Homo neanderthalensis, vallée de Néander.jpg|thumb|220px|links|Die bokant van die skedel van Neanderthal 1, die tipespesimen, in die Musée de l'Homme, [[Parys]].]] [[Beeld:Le Moustier.jpg|links|thumb|220px|''Le Moustier'' deur Charles R. Knight, 1920.]] ===Navorsingsgeskiedenis=== Die eerste Neanderdalleroorblyfsel, 'n skedel, is in 1829 deur die Nederlandse naturalis Philippe-Charles Schmerling in die Grottes d'Engis in [[België]], ontdek. Hy het egter gedink dit behoort aan 'n moderne mens.<ref>{{cite book |url=https://orbi.uliege.be/handle/2268/207986 |first=P. |last=Schmerling |year=1834 |title=Recherches sur les ossemens fossiles découverts dans les cavernes de la province de Liége |trans-title=Research on the fossil specimens discovered in the caves of Liège |publisher=P. J. Collardin |pages=30–32 |hdl=2268/207986}}</ref> In 1848 is "Gibraltar 1" van die Forbes-groefsteen aan Gibraltar se wetenskapvereniging voorgelê, maar hulle het ook geglo dit is 'n moderne menslike skedel.<ref>{{cite journal |first=A. |last=Menez |year=2018 |title=Custodian of the Gibraltar skull: the history of the Gibraltar Scientific Society |journal=Earth Sciences History |volume=37 |issue=1 |pages=34–62 |doi=10.17704/1944-6178-37.1.34}}</ref> In 1856 het die plaaslike onderwyser Johann Carl Fuhlrott besef bene van die Kleine Feldhofer-grot in die Neanderdal, Neanderthal 1, is iets anders as dié van 'n moderne mens.<ref name=Schmitz2002>{{cite journal |first1=R. W. |last1=Schmitz |first2=D. |last2=Serre |first3=G. |last3=Bonani |display-authors=et al. |year=2002 |title=The Neandertal type site revisited: interdisciplinary investigations of skeletal remains from the Neander Valley, Germany |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=99 |issue=20 |pages=13342–13347 |doi=10.1073/pnas.192464099 |pmc=130635 |pmid=12232049 |bibcode=2002PNAS...9913342S|doi-access=free }}</ref> Hy het dit in 1857 aan die Duitse antropoloog Hermann Schaaffhausen gegee om te bestudeer. Dit het bestaan uit die skedel, bene van die bobeen, regterarm, heupbeen, skouerblad, ribbes en ander bene.<ref name=king1864/><ref>{{cite journal |first=H. |last=Schaaffhausen |year=1858 |title=Zur Kenntnis der ältesten Rassenschädel |journal=Archiv für Anatomie, Physiologie und Wissenschaftliche Medicin |pages=453–478 |language=de |trans-title=Acknowledging the oldest racial skull}}</ref> Ná die publikasie van [[Charles Darwin]] se ''On the Origin of Species'' het Fuhlrott en Schaaffhausen gemeen die bene behoort aan 'n antieke moderne mens.<ref name=drell2000/><ref name=king1864/><ref name=schlager/><ref>{{cite journal |first=J. C. |last=Fuhlrott |url=https://www.naturhistorischerverein.de/neandertaler_ebook.pdf |title=Menschliche Überreste aus einer Felsengrotte des Düsselthales |trans-title=Human remains from a rock grotto in Düsseltal |journal=Verh Naturhist Ver Preuss Rheinl |year=1859 |volume=16 |pages=131–153 |language=de}}</ref> Fuhlrott en Schaaffhausen het teenstand gekry van veral die patoloog Rudolf Virchow, wat gereken het 'n mens kan nie 'n nuwe spesie definieer op grond van 'n enkele ontdekking nie. In 1872 het Virchow Neanderdallereienskappe verkeerdelik vertolk as tekens van seniliteit, siektes en misvorming.<ref>{{cite journal |last=Virchow |first=R. |trans-title=Examinations on the Neandertal skull |language=de |title=Untersuchung des Neanderthal-Schädels |journal=Verh Berl Anthrop Ges |year=1872 |volume=4 |pages=157–165}}</ref> Dit het die navorsing oor die Neanderdaller vertraag tot aan die einde van die 19de eeu.<ref name=drell2000>{{cite journal |first=J. R. R. |last=Drell |year=2000 |title=Neanderthals: a history of interpretation |journal=Oxford Journal of Archaeology |volume=19 |issue=1 |pages=1–24 |doi=10.1111/1468-0092.00096 |s2cid=54616107 |url=https://semanticscholar.org/paper/58187be48de69d51c7c50e7a59ce26c16fb7d099}}</ref><ref name=schlager/> Teen die vroeë 20ste eeu is nog talle ander ontdekkings van Neanderdalleroorblyfsels gemaak, en daar is bepaal ''H. neanderthalensis'' is 'n wettige spesie. Die invloedrykste spesimen was La Chapelle-aux-Saints 1 ("Die Ou Man") uit La Chapelle-aux-Saints, [[Frankryk]]. Die Franse paleoantropoloog Marcellin Boule het verskeie geskrifte geskryf, onder meer die eerste een wat [[paleoantropologie]] as 'n wetenskap gevestig het, en het die spesimen beskryf. Hy het hom egter as krom en aapagtige gerekonstrueer, en net verreweg verwant aan die moderne mens. Boule het die gewilde beeld van Neanderdallers aangevuur as barbaars, krom, knuppelswaaiend en primitief. Dié beeld is verskeie dekades lank nageboots. In 1911 het die Skotse antropoloog Arthur Keith Chapelle-aux-Saints 1 as 'n onmiddellike voorsaat van die moderne mens gerekonstrueer wat langs 'n vuur sit en gereedskap maak. Dit het egter nie wetenskaplikes oortuig nie en in 1915 het Keith van sy teorie afgesien.<ref name=drell2000/><ref name=schlager/><ref name=sommer2006>{{cite journal |first=M. |last=Sommer |year=2006 |title=Mirror, mirror on the wall: Neanderthal as image and 'distortion' in early 20th-century French science and press |journal=Social Studies of Science |volume=36 |issue=2 |pages=207–240 |doi=10.1177/0306312706054527 |s2cid=145778787 |url=http://blog.wbkolleg.unibe.ch/wp-content/uploads/Sommer2006_MirrorMirrorNeanderthals.pdf}}</ref> [[Beeld:Neanderthaler Fund.png|thumb|220px|Die rekonstruksie van Neanderthal 1 deur Hermann Schaaffhausen, 1888.]] Teen die middel van die eeu het wetenskaplikes 'n poging aangewend om die Neanderdaller beter te verstaan. Idees soos die Neanderdaller se gedrag, intelligensie en kultuur is bespreek, en daaruit het 'n mensagtiger beeld te voorskyn gekom. In 1939 het die Amerikaanse antropoloog Carleton Coon die Neanderdaller gerekonstrueer in 'n moderne sakepak en hoed om te beklemtoon dat hy min of meer ononderskeidbaar van die moderne mens sou gewees het as hy tot vandag oorleef het. [[William Golding]] se roman van 1955 ''The Inheritors'' beeld Neanderdallers uit as veel emosioneler en beskaafder.<ref name=drell2000/>{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name=Langdon2016/> Boule se beeld het egter werke tot in die 1960's beïnvloed. Deesdae is rekonstruksies van Neanderdallers mensliker.<ref name=schlager>{{cite book |first1=S. |last1=Schlager |first2=U. |last2=Wittwer-Backofen |year=2015 |chapter=Images in paleoanthropology: facing our ancestors |title=Handbook of paleoanthropology |publisher=Springer-Verlag Berlin Heidelberg |pages=1019–1027 |editor1-first=W. |editor1-last=Henke |editor2-first=I. |editor2-last=Tattersall |doi=10.1007/978-3-642-39979-4_70 |isbn=978-3-642-39978-7}}</ref><ref name=Langdon2016/> 'n Verbastering tussen Neanderdallers en moderne mense is al vroeg vermoed,<ref name="McFarland">{{cite book |url=http://www.electricscotland.com/webclans/cairney/14.htm|title=Clans and families of Ireland and Scotland, an ethnography of the Gael |last1=Cairney |first1=C. T. |year=1989 |publisher=McFarland |isbn=978-0-89950-362-2 |page=14}}</ref> soos in 1800 voorgestel deur die Engelse paleoantropoloog [[Thomas Henry Huxley|Thomas Huxley]],<ref>{{cite journal |last=Huxley |first=T. |year=1891 |title=The Aryan question and pre-historic man |url=http://aleph0.clarku.edu/huxley/CE7/Aryan.html |journal=The Popular Science Monthly |volume=38 |pages=512–516}}</ref> in 1907 deur die Deense etnograaf Hans Peder Steensby<ref>{{cite journal |first=H. P. |last=Steensby |title=Racestudier i Danmark |trans-title=Race Studies in Denmark |language=da |url=http://img.kb.dk/tidsskriftdk/pdf/gto/gto_0019-PDF/gto_0019_67206.pdf |journal=Geographical Journal |publisher=Geografisk Tidsskrift |volume=9 |year=1907}}</ref> en in 1962 deur Coon.<ref>{{cite journal |last=Coon |first=C. S. |title=The origin of races |journal=Science |year=1962 |volume=140 |issue=3563 |publisher=Knopf |pages=548–549 |doi=10.1126/science.140.3563.208 |pmid=14022816 |url=https://archive.org/details/B-001-001-289/page/n631}}</ref> In die vroeë 2000's is vermeende kruisingspesimens ontdek.<ref name = "Tattersall">{{cite journal |doi=10.1073/pnas.96.13.7117 |title=Hominids and hybrids: The place of Neanderthals in human evolution |year=1999 |last1=Tattersall |first1=I. |last2=Schwartz |first2=J. H. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=96 |issue=13 |pages=7117–19 |jstor=48019 |bibcode=1999PNAS...96.7117T |pmid=10377375 |pmc=33580|doi-access=free }}</ref> Eenderse anatomie kan egter toegeskryf word aan aanpassing by dieselfde soort omgewing eerder as verbastering.{{sfn|Reich|2018}} Neanderdallergene is in 2010, met die eerste [[genoom]]volgordebepaling van Neanderdallers, in moderne bevolkings aangetref.<ref name=green>{{cite journal |last1=Green |first1=R. E. |last2=Krause |first2=J. |last3=Briggs |first3=A. W. |display-authors=3 |last4=Maricic |first4=T. |last5=Stenzel |first5=U. |last6=Kircher |first6=M. |last7=Patterson |first7=N. |last8=Li |first8=H. |last9=Zhai |first9=W. |title=A draft sequence of the Neandertal genome |journal=Science |year= 2010 |volume=328 |issue=5979 |pages=710–722 |doi=10.1126/science.1188021 |pmid=20448178 |pmc=5100745 |bibcode=2010Sci...328..710G}}</ref> Dit is gegrond op drie spesimens in die Vindijagrot in [[Kroasië]] wat amper 4% argaïese [[DNS]] bevat het. ===Klassifikasie=== {{kladogram|align=left|caption=2019-filogenie gegrond op 'n vergelyking van antieke proteome en genome met dié van moderne spesies.<ref name="Chen2019">{{cite journal |first1=F. |last1=Chen |first2=F. |last2=Welker |first3=C. |last3=Shen |year=2019 |title=A late Middle Pleistocene Denisovan mandible from the Tibetan Plateau |journal=Nature |volume=569 |issue=7,756 |pages=409–412 |doi=10.1038/s41586-019-1139-x|pmid=31043746 |bibcode=2019Natur.569..409C |s2cid=141503768|url=https://kar.kent.ac.uk/74280/1/Xiahe_Main.pdf }}</ref>|width=400|cladogram= {{clade |1={{clade |1=''[[Homo sapiens]]'' |2={{clade |1={{clade |1=[[Denisova-hominien]] van die Denisovagrot |2=Denisova van die Baishiya Karstgrot }} |2={{clade |1=Neanderdaller van die Denisovagrot |2={{clade |1=Neanderdaller van die Sidróngrot |2=Neanderdaller van die Vindijagrot }} }}}}}}}}}} Neanderdallers is [[hominied]]e in die [[genus]] ''[[Homo]]'' (mense) en word gewoonlik geklassifiseer as 'n aparte [[spesie]], ''H. neanderthalensis'', hoewel soms as 'n [[subspesie]] van moderne mense soos ''H. sapiens neanderthalensis''. Dan word die mens geklassifiseer as ''H. sapiens sapiens''.<ref name="Pääbo2014"/> 'n Groot deel van die omstredenheid spruit uit die vaagheid van die term "spesie", want dit beteken gewoonlik twee geneties geïsoleerde bevolkings, maar 'n kruising tussen mense en Neanderdallers het plaasgevind.<ref name="Pääbo2014">{{cite book |title=Neanderthal man: in search of lost genomes |author-last=Pääbo |author-first=S. |publisher=Basic Books |year=2014 |location=New York |page=237 }}</ref> Die afwesigheid van vaderlike [[Y-chromosoom|Y-chromosome]] en moederlike [[mitochondriale DNS]] (mtDNS) in moderne mense wat van Neanderdallers af kom, asook die onderverteenwoordiging van Neanderdalse X-chromosoom-DNS, kan dui op 'n afname van vrugbaarheid of gereelde steriliteit van sommige kruisings,<ref name=sankararaman2014/><ref name=currat2004/><ref name=Bustamante>{{cite journal |author-last1=Mendez |author-first1=F. L. |author-last2=Poznik |author-first2=G. D. |author-last3=Castellano |author-first3=S. |author-last4=Bustamante |author-first4=C. D. |title=The divergence of Neandertal and modern human Y chromosomes |journal=American Journal of Human Genetics |volume=98 |number=4 |pages=728–734 |year=2016 |doi=10.1016/j.ajhg.2016.02.023 |pmid=27058445 |pmc=4833433}}</ref> en dit verteenwoordig 'n gedeeltelike biologiese voortplantingsblokkade tussen die groepe, en dus spesie-uitsterwing.<ref name=sankararaman2014/> In 2014 het die genetikus Svante Pääbo sulke "taksonomiese oorloë" as onoplosbaar beskryf, "want daar is geen definisie van spesie wat die geval perfek beskryf nie".<ref name="Pääbo2014"/> Neanderdallers was vermoedelik nader verwant aan Denisova-hominiene as aan moderne mense. Neanderdallers deel ook 'n meer onlangse [[laaste gemeenskaplike voorsaat]] (LGV) met die Denisovas as met moderne mense, volgens kern-DNS (nDNA). Tog deel Neanderdallers en moderne mense 'n meer onlangse mitochondriale LGV (waarneembaar wanneer mtDNS bestudeer word). Dit stam waarskynlik uit 'n verbastering ná die skeiding van die Neanderdallers en Denisovas, wat 'n ander mtDNS-lyn daargestel het. Dit behels óf die introgressie van 'n ander argaïese mens en Denisovas,<ref name="Prufer2014"/><ref name=Pennisi/><ref name="Chen2019"/><ref name=rogers2017/><ref name=hajdinjak2018>{{cite journal |author-first1=M. |author-last1=Hajdinjak |author-first2=Q. |author-last2=Fu |author-first3=A. |author-last3=Hübner |year=2018 |title=Reconstructing the genetic history of late Neanderthals |journal=Nature |volume=555 |issue=7698 |pages=652–656 |doi=10.1038/nature26151 |pmid=29562232 |pmc=6485383 |bibcode=2018Natur.555..652H}}</ref> óf die introgressie van 'n vroeëre, ongeïdentifiseerde moderne mens uit Afrika en die Neanderdallers.<ref>{{cite journal |first1=C. |last1=Posth |first2=C. |last2=Wißing |first3=K. |last3=Kitagawa |display-authors=et al. |title=Deeply divergent archaic mitochondrial genome provides lower time boundary for African gene flow into Neanderthals |journal=Nature Communications |volume=8 |page=16046 |year=2017 |doi=10.1038/ncomms16046| pmid=28675384 | pmc=5500885 | bibcode=2017NatCo...816046P}}</ref> ==Evolusie== {{beeldgroep2|perrow = 2|total_width=300 |image1= Homo_erectus_tautavelensis.jpg|caption1=Fase 1: vroeë pre-Neanderdaller, moontlik ''[[Homo erectus|H. erectus]]'', 450&nbsp;000 jaar gelede) |image2= Homo_heildebergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg|caption2=Fase 2: argaïese Neanderdaller, moontlik ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'', 430&nbsp;000 jaar gelede) |image3= National_Museum_of_Natural_History_(8587341141)_CROP.jpg|caption3=Fase 3: vroeë Neanderdaller, 130&nbsp;000 jaar gelede) |image4= Homo sapiens neanderthalensis.jpg| width5 = 150 | caption4 = Fase 4: klassieke Europese Neanderdaller, 50&nbsp;000 jaar gelede) |footer='''Die akkresiemodel'''<ref name = "Dean1998"/> }} Baie kenners dink ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'' was die laaste gemeenskaplike voorsaat van die Neanderdallers, Denisovas en moderne mense voordat bevolkings in onderskeidelik Europa, Asië en Afrika afgesonder geraak het.<ref>{{cite journal |first=K. W. |last= Ko|year=2016 |title=Hominin interbreeding and the evolution of human variation |journal=Journal of Biological Research-Thessaloniki |volume=23 |pages=17 |doi=10.1186/s40709-016-0054-7 |pmc=4947341 |pmid=27429943}}</ref> Die taksonomiese onderskeid tussen ''H. heidelbergensis'' en die Neanderdallers is hoofsaaklik gebaseer op 'n fossielgaping in Europa tussen 300&nbsp;000 en 243&nbsp;000 jaar gelede. "Neanderdallers word gewoonlik beskou as fossiele wat van ná dié gaping dateer.<ref name = "Dean1998">{{cite journal |author-first1=D. |author-last1=Dean |title=On the phylogenetic position of the pre-Neandertal specimen from Reilingen, Germany |author-first2=J.-J. |author-last2=Hublin |author-first3=R. |author-last3=Holloway |author-first4=R. |author-last4=Ziegler |year=1998 |journal=Journal of Human Evolution |volume=34 |issue=5 |pages=485–508 |doi=10.1006/jhev.1998.0214 |pmid=9614635 |s2cid=6996233 |url=https://semanticscholar.org/paper/c5124104dcc8d911099106295b006e21bf31e60f}}</ref> Bene van 430&nbsp;000 jaar oud by Sima de los Huesos kan egter vroeë Neanderdallers of 'n nabyverwante groep verteenwoordig,<ref name=meyer2016/><ref name=bischoff2003>{{cite journal |doi=10.1006/jasc.2002.0834 |title=The Sima de los Huesos hominids date to beyond U/Th equilibrium (>350kyr) and perhaps to 400–500kyr: new radiometric dates |year=2003 |author-last1=Bischoff |author-first1=J. L. |author-last2=Shamp |author-first2=D. D. |author-first3=A. |author-last3=Aramburu |display-authors=et al. |journal=Journal of Archaeological Science |volume=30 |issue=3 |pages=275–280 |url=https://www.academia.edu/12923811}}</ref> en die 400&nbsp;000 jaar oue Aroeira&nbsp;3 kan 'n oorgangsfase wees. Voorsaat- en afstammende vorme kon saam voorgekom het.<ref>{{cite journal |author-first1=J. |author-last1=Daura |author-first2=M. |author-last2=Sanz |author-first3=J. L. |author-last3=Arsuaga |author-first4=D. L. |author-last4=Hoffman |year=2017 |title=New Middle Pleistocene hominin cranium from Gruta da Aroeira (Portugal) |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=114 |issue=13 |pages=3397–3402 |doi=10.1073/pnas.1619040114 |pmid=28289213 |pmc=5380066|doi-access=free }}</ref> Dit is ook moontlik dat daar 'n geenvloei tussen Wes-Europa en Afrika was tydens die Middel-Pleistoseen wat Neanderdallereienskappe in sommige spesies verberg.<ref name=meyer2016/> Die fossielrekord is baie vollediger vanaf minder as 130&nbsp;000 jaar gelede,{{sfn|Stringer|1993|loc=pp. 65–70}} en spesimens uit dié tydperk maak die grootste deel van die bekende Neanderdallerskelette uit.<ref>{{cite book |author-first1=B. |author-last1=Vandermeersch |author-first2=M. D. |author-last2=Garralda |title=Continuity and discontinuity in the peopling of Europe |chapter=Neanderthal geographical and chronological variation |publisher=Springer Netherlands |editor1=S. Condemi |editor2=G.-C. Weniger |series=Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology |pages=113–125 |year=2011 |doi=10.1007/978-94-007-0492-3_10 |isbn=978-94-007-0491-6}}</ref> Daar is twee hoofhipoteses oor die evolusie van Neanderdallers ná die skeiding tussen Neanderdallers en mense: twee fases en akkresie. Twee fases behels 'n enkele groot omgewingsvoorval, soos die [[Saale-glasiasie]], wat veroorsaak het dat die Europese ''H. heidelbergensis'' se liggaamsgrootte en robuustheid vinnig toegeneem het en hulle kop 'n verlenging ondergaan het (fase 1). Dit het daarna gelei tot ander veranderings in die anatomie van die skedel (fase 2).<ref name="speciation"/> Die anatomie van die Neanderdallers is egter dalk nie net deur aanpassings by die koue weer veroorsaak nie.<ref name=stewart2019/> Volgens die akkresiehipotese het Neanderdallers mettertyd stadig ontwikkel van die voorouer-''H. heidelbergensis'', en dit het in vier fases gebeur: vroeë pre-Neanderdallers, argaïese Neanderdallers, vroeë Neanderdallers en klassieke Neanderdallers.<ref name = "Dean1998"/> Verskeie datums is al voorgestel vir die skeiding tussen Neanderdallers en mense. Volgens die datum van 250&nbsp;000 jaar gelede was ''[[Florisbad-skedel|H. helmei]]'' die laaste gemeenskaplike voorsaat. Die datum van sowat 400&nbsp;000 jaar gelede gebruik ''H. heidelbergensis'' as die LGV. Volgens 600&nbsp;000 jaar gelede was ''[[Homo rhodesiensis|H. rhodesiensis]]'' die LGV, en dit het vertak in moderne mense en 'n ''H. heidelbergensis''-lyn.<ref name=endicott/> Volgens die datum 800&nbsp;000 jaar gelede was ''[[Homo antecessor|H. antecessor]]'' die LGV, maar verskillende variasies van die model stoot die datum terug tot 'n miljoen jaar gelede.<ref name=meyer2016/><ref name=endicott/> 'n Ontleding van 2020 van ''H. antecessor'' dui aan dié spesie is verwant, maar nie 'n direkte voorsaat nie.<ref>{{cite journal |first=F. |last=Welker |display-authors=et al. |title=The dental proteome of ''Homo antecessor'' |journal=Nature |year=2020 |volume=580 |issue=7802 |pages=235–238 |doi=10.1038/s41586-020-2153-8 |pmid=32269345 |pmc=7582224 |bibcode=2020Natur.580..235W |s2cid=214736611}}</ref> DNS-studies het verskeie datums opgelewer, soos 538&nbsp;000 - 315&nbsp;000,<ref name=stringer/> 553&nbsp;000 - 321&nbsp;000<ref>{{cite journal |first1=A. W. |last1=Briggs |first2=J. M. |last2=Good |first3=R. E. |last3=Green |year=2009 |title=Targeted retrieval and analysis of five Neandertal mtDNA genomes |journal=Science |volume=325 |issue=5,938 |pages=318–321 |doi=10.1126/science.1174462 |pmid=19608918 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/db3e/13246f66ddcaf0d6920fca4e7688ccc9a636.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307185255/http://pdfs.semanticscholar.org/db3e/13246f66ddcaf0d6920fca4e7688ccc9a636.pdf |url-status=dead |archive-date=2019-03-07 |bibcode=2009Sci...325..318B |s2cid=7117454}}</ref> 565&nbsp;000 - 503&nbsp;000,<ref name=Hajdinjak2018>{{Cite journal |doi=10.1038/nature26151 |issn=1476-4687 |volume=555 |issue=7698 |pages=652–656 |last1=Hajdinjak |first1=M. |last2=Fu |first2=Q. |last3=Hübner |first3=A. |display-authors=3 |last4=Petr |first4=Martin |last5=Mafessoni |first5=Fabrizio |last6=Grote |first6=Steffi |last7=Skoglund |first7=Pontus |last8=Narasimham |first8=Vagheesh |last9=Rougier |first9=Hélène |title=Reconstructing the genetic history of late Neanderthals |journal=Nature |date=March 1, 2018 |pmid=29562232 |pmc=6485383 |bibcode=2018Natur.555..652H}}</ref> 654&nbsp;00 - 475&nbsp;000,<ref name=endicott>{{cite journal |first1=P. |last1=Endicott |first2=S. Y. W. |last2=Ho |first3=C. |last3=Stringer |year=2010 |title=Using genetic evidence to evaluate four palaeoanthropological hypotheses for the timing of Neanderthal and modern human origins |journal=Journal of Human Evolution |volume=59 |issue=1 |pages=87–95 |url=http://materiais.dbio.uevora.pt/MA/Artigos/The_timing_of_Neanderthal_and_modern_human_origins.pdf |doi=10.1016/j.jhevol.2010.04.005|pmid=20510437}}</ref> en 800&nbsp;00 - 520&nbsp;000 jaar gelede.<ref>{{cite journal |first1=R. E. |last1=Green |first2=A. S. |last2=Malaspinas |first3=J. |last3=Krause |first4=A. W. |last4=Briggs |display-authors=etal |year=2008 |title=A complete Neandertal mitochondrial genome sequence determined by high-throughput sequencing |journal=Cell |volume=134 |issue=3 |pages=416–426 |doi=10.1016/j.cell.2008.06.021 |pmc=2602844 |pmid=18692465}}</ref> Die skeiding tussen Neanderdallers en Denisovas het ná die skeiding met moderne mense geskied:<ref name=meyer2016/><ref name="Prufer2014">{{cite journal |first=K. |last=Prüfer |display-authors=etal |year=2014 |title=The complete genome sequence of a Neanderthal from the Altai Mountains |journal=Nature |volume=505 |issue=7481 |pages=43–49|doi=10.1038/nature12886 |pmid=24352235 |pmc=4031459 |bibcode=2014Natur.505...43P}}</ref> sowat 236&nbsp;000 - 190&nbsp;000 of 473&nbsp;000 - 381&nbsp;000 jaar gelede.<ref name="Prufer2014"/> Dié datum kan volgens verskillende studies egter teruggestoot word tot 744&nbsp;000 jaar gelede. ==Demografie== ===Habitat=== [[Beeld:Homo Neanderthalensis Tabun 1 Mount Carmel Israel About 1200,000-50,000 BP.jpg|thumb|links|180px|'n Skedel uit die Tabungrot, [[Israel]], in die Israelmuseum.]] Taamlik min is bekend van die pre- en vroeë Neanderdallers wat voor die Eem- [[interglasiale tyd]] (130&nbsp;000 jaar gelede) gelewe het. Hulle het hoofsaaklik van Wes-Europese terreine gekom. Vanaf 130&nbsp;000 jaar gelede het die gehalte van die fossielrekord drasties verbeter, met fossiele van klassieke Neanderdallers uit Wes-, Sentraal-, Oos- en Mediterreense Europa.<ref name=klein1983>{{cite journal |first=R. G. |last=Klein |year=1983 |title=What Do We Know About Neanderthals and Cro-Magnon Man? |journal=Anthropology |volume=52 |issue=3 |pages=386–392 |jstor=41210959}}</ref> Daar was ook Neanderdallers in Suidwes-, Sentraal en Noord-Asië tot by die [[Altai]]gebergte in Suid-Siberië. Pre- en vroeë Neanderdallers het aan die ander kant blykbaar net Frankryk, Spanje en Italië aaneenlopend beset, hoewel dit lyk of sommige uit dié kerngebied weggetrek het om tydelike nedersettings in die ooste te stig, maar sonder om Europa te verlaat. Tog het Suidwes-Frankryk die meeste terreine met fossiele van pre-, vroeë en klassieke Neanderdallers.<ref name=Serangeli>{{cite journal |first1=J. |last1=Serangeli |first2=M. |last2=Bolus |url=http://www.quartaer.eu/pdfs/2008/2008_serangeli.pdf |year=2008 |title=Out of Europe - The dispersal of a successful European hominin form |journal=Quartär |volume=55 |pages=83–98}}</ref> Die suidelikste vonds was in die Shuqbagrot, [[Levant]].<ref>{{cite journal |first=J. |last=Callander |year=2004 |title=Dorothy Garrod's excavations in the Late Mousterian of Shukbah Cave in Palestine reconsidered |journal=Proceedings of the Prehistoric Society |volume=70 |pages=207–231 |doi=10.1017/S0079497X00001171 |s2cid=191630165}}</ref> Die noordelikste grens word gewoonlik aanvaar as 55°N, met moontlike terreine tussen 50°N en 53°N. Laasgenoemde is egter moeilik om na te vors, omdat ysverskuiwings die meeste menslike oorblyfsels vernietig. Dit en 'n gebrek aan navorsing is volgens die paleoantropoloog Trine Kellberg Nielsen ook die rede vir 'n gebrek aan bewyse van besettings in Suid-[[Skandinawië]] (ten minste tydens die Eem-interglasiaal).<ref>{{cite journal |first1=T. K. |last1=Nielsen |first2=B. M. |last2=Benito |display-authors=et al. |year=2017 |title=Investigating Neanderthal dispersal above 55°N in Europe during the Last Interglacial Complex |journal=Quaternary International |volume=431 |pages=88–103 |doi=10.1016/j.quaint.2015.10.039 |bibcode=2017QuInt.431...88N}}</ref> Artefakte uit die Middel-[[Paleolitikum]] is ontdek tot 60°N op die Russiese vlaktes,<ref>{{Cite journal |last1=Pavlov |first1=P. |last2=Roebroeks |first2=W. |last3=Svendsen |first3=J. I. |title=The Pleistocene colonization of northeastern Europe: a report on recent research |journal=Journal of Human Evolution |volume=47 |issue=1–2 |pages=3–17 |year=2004 |pmid=15288521 |doi=10.1016/j.jhevol.2004.05.002}}</ref><ref name=slimak2011>{{cite journal |first1=L. |last1=Slimak |first2=J. I. |last2=Svendsen |first3=J. |last3=Mangerud |first4=H. |last4=Plisson |year=2011 |title=Late Mousterian persistence near the Arctic Circle |journal=Science |volume=332 |issue=6031 |pages=841–845 |doi=10.1126/science.1203866 |pmid=21566192 |jstor=29784275 |bibcode=2011Sci...332..841S |s2cid=24688365}}</ref> maar dit kan moontlik aan die moderne mens toegeskryf word.<ref name=zwyns2012>{{cite journal |last=Zwyns |first=N. |year=2012 |title=Comment on Late Mousterian persistence near the Arctic Circle |journal=Science |volume=335 |issue=6065 |page=167 |doi=10.1126/science.1209908 |pmid=22246757 |bibcode=2012Sci...335..167Z |doi-access=free}}</ref> Dit is onbekend hoe die vinnig wisselende klimaat van die [[laaste glasiale tyd]] die Neanderdallers geraak het, want warmer tydperke sou gunstiger temperature tot gevolg gehad het, maar ook woudgroei verbeter en megafauna teruggehou het, terwyl kouer tydperke die teenoorgestelde uitwerking sou gehad het.<ref name=bocquet2013/> Dit is egter moontlik dat die Neanderdallers 'n landskap met woude verkies het.<ref name=stewart2019/> Bevolkings kon 'n hoogtepunt bereik het in koue maar nie ekstreme intervalle nie. Dit is moontlik dat hulle habitat vergroot en verklein het namate die ys teruggetrek en aangegroei het.<ref name=bocquet2013/> In 2021 het die Israeliese antropoloog Israel Hershkovitz en sy kollegas voorgestel die 140&nbsp;000 tot 120&nbsp;000 jaar oue Israeliese Nesher Ramla-oorblyfsels, wat 'n mengsel van Neanderdaller- en meer antieke ''[[Homo erectus|H. erectus]]''-voorwerpe bevat, is een so 'n terrein wat die rekolonisasie van Europa ná 'n glasiale tyd toon.<ref>{{cite journal |first1=I. |last1=Hershkovitz |first2=H. |last2=May |first3=R. |last3=Sarig |display-authors=et al. |year=2021 |title=A Middle Pleistocene ''Homo'' from Nesher Ramla, Israel |journal=Science |volume=372 |issue=6549 |pages=1424–1428 |doi=10.1126/science.abh3169 |bibcode=2021Sci...372.1424H |s2cid=235628111}}</ref> [[Beeld:Weichsel-Würm-Glaciation.png|thumb|250px|'n Kaart van Europa tydens die Würm-glasiasie van 70&nbsp;000 tot 20&nbsp;00 jaar gelede]] ===Bevolking=== Nes mense het Neanderdallers moontlik van 'n baie klein bevolking afgestam met sowat 3&nbsp;000 tot 12&nbsp;000 vrugbare individue (die [[effektiewe bevolkingsgrootte]]). Neanderdallerbevolkings het egter klein gebly en swak gene aan hulle nageslag oorgedra weens die afnemende doeltreffendheid van [[natuurlike seleksie]].<ref name="juric" /><ref name=mafessoni2017>{{cite journal |first1=F. |last1=Mafessoni |first2=K. |last2=Prüfer |title=Better support for a small effective population size of Neandertals and a long shared history of Neandertals and Denisovans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=114 |issue=48 |year=2017 |pages=10256–10257 |doi=10.1073/pnas.1716918114 |pmid=29138326 |pmc=5715791|doi-access=free }}</ref> Verskeie studies met mtDNS-ontledings het gedui op verskillende effektiewe bevolkingsgroottes,<ref name=bocquet2013/> wat wissel van 1&nbsp;000 tot 5&nbsp;000;<ref name=mafessoni2017/> 5&nbsp;000 tot 9&nbsp;000 wat konstant gebly het;<ref>{{cite journal |last1=Lalueza-Fox |first1=C. |last2=Sampietro |first2=M. L. |last3=Caramelli |first3=D. |last4=Puder |first4=Y. |year=2013 |title=Neandertal evolutionary genetics: mitochondrial DNA data from the iberian peninsula |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=22 |issue=4 |pages=1077–1081 |doi=10.1093/molbev/msi094 |pmid=15689531 |doi-access=free}}</ref> en 3&nbsp;000 tot 25&nbsp;000 met 'n stadige toename tot 52&nbsp;000 jaar gelede totdat dit daarna afgeneem en tot uitsterwing gelei het.<ref name=Fabre2009>{{cite journal |first1=V. |last1=Fabre |first2=S. |last2=Condemi |first3=A. |last3=Degioanni |year=2009 |title=Genetic evidence of geographical groups among Neanderthals |journal=PLOS ONE |volume=4 |issue=4 |pages=e5151 |doi=10.1371/journal.pone.0005151 |pmc=2664900 |pmid=19367332 |bibcode=2009PLoSO...4.5151F|doi-access=free }}</ref> Alle kenners stem egter saam dat die bevolkings klein was,<ref name=bocquet2013/> dalk minder as 'n tiende van die destydse menslike bevolkings in Wes-Europa,<ref>{{cite journal |first1=P. |last1=Mellars |first2=J. C. |last2=French |year=2011 |title=Tenfold population increase in Western Europe at the Neandertal-to-modern human transition |journal=Science |volume=333 |issue=6042 |pages=623–627 |doi=10.1126/science.1206930 |pmid=21798948 |bibcode=2011Sci...333..623M |s2cid=28256970}}</ref> moontlik omdat die Neanderdallers 'n laer vrugbaarheidstempo gehad het.<ref name=Trinkaus2011/> Volgens 'n teorie van Ester Boserup word 'n bevolking se grootte beperk deur die hoeveelheid kos wat dit kan versamel, wat op sy beurt beperk word deur die bevolking se tegnologie. Innovasie neem toe saam met die bevolkingsgrootte, maar as die bevolking te klein is, sal innovasie nie baie vinnig vooruitgaan nie en sal die bevolking klein bly. Dit stem ooreen met die skynbaar 150&nbsp;000 jare lange stagnasie in die Neanderdallers se tegnologie.<ref name=bocquet2013>{{cite journal |first1=J. |last1=Bocquet-Appel |first2=A. |last2=Degioanni |year=2013 |title=Neanderthal demographic estimates |journal=Current Anthropology |volume=54 |pages=202–214 |doi=10.1086/673725 |s2cid=85090309}}</ref> In 'n model met 206 Neanderdallers wat gebaseer is op die hoeveelheid jong en geslagsryp volwassenes in vergelyking met dié van ander ouderdomme, het 80% van dié ouer as 20 jaar gesterf voordat hulle die ouderdom van 40 bereik het. Dié hoë sterftesyfer was waarskynlik te wyte aan die hoëstresomgewing.<ref name=trinkaus1995>{{cite journal |first=E. |last=Trinkaus |year=1995 |title=Neanderthal mortality patterns |journal=Journal of Archaeological Science |volume=22 |issue=1 |pages=121–142 |doi=10.1016/S0305-4403(95)80170-7}}</ref> Daar is egter ook vasgestel dat die ouderdomspiramide vir Neanderdallers en moderne mense dieselfde was.<ref name=bocquet2013/> Babasterftes was baie hoog onder die Neanderdallers: sowat 43% in Noord-Eurasië.<ref name=pettitt2000>{{cite journal |first=R. B. |last=Pettitt |year=2000 |title=Neanderthal lifecycles: developmental and social phases in the lives of the last archaics |journal=World Archaeology |volume=31 |issue=3 |pages=351–366 |doi=10.1080/00438240009696926 |pmid=16475295 |jstor=125106 |s2cid=43859422}}</ref> ==Anatomie== ===Bou=== [[Beeld:Sapiens neanderthal comparison.jpg|thumb|300px|'n Vergelyking tussen die gerekonstrueerde kopbene van 'n manlike Eurasiër (links) en 'n Neanderdaller, in die Clevelandse Museum van Natuurgeskiedenis.]] Neanderdallers het 'n robuuster en stewiger bou as die tipiese moderne mens gehad.<ref name="Helmuth1998"/> Hulle het ook breër, vaatjievormige ribbekaste; breër bekkens;{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name=Gomez2018/> en proporsioneel korter voorarms en bobene gehad.<ref name=stewart2019/><ref name=etrinkaus1981/> Gegrond op 45 bene van 14 Neanderdalmans en 7 {{nowrap|-vroue}}, was die gemiddelde lengte 164 tot 168&nbsp;cm vir mans en 152 tot 156&nbsp;cm vir vroue.<ref name="Helmuth1998"/> Die gewig het gewissel van 77,6&nbsp;kg vir mans tot 66,4&nbsp;kg vir vroue.<ref name=Froehle2009>{{cite journal |last1=Froehle |first1=A. W. |last2=Churchill |first2=S. E. |year=2009 |title=Energetic competition between Neandertals and anatomically modern humans |journal=PaleoAnthropology |pages=96–116 |url=http://www.paleoanthro.org/journal/content/PA20090096.pdf}}</ref> Die nekwerwels van die Neanderdallers was langer en dikker as die meeste mense s'n en het tot stabiliteit bygedra, moontlik vanweë die verskillende vorm en grootte van die kop.<ref>{{cite journal |first1=A. |last1=Gómez-Olivencia |first2=E. |last2=Been |first3=J. L. |last3=Arsuaga |first4=J. T. |last4=Stock |year=2013 |title=The Neandertal vertebral column 1: the cervical spine |journal=Journal of Human Evolution |volume=64 |issue=6 |pages=604–630 |doi=10.1016/j.jhevol.2013.02.008 |pmid=23541382}}</ref> Liggaamsverhoudings word gewoonlik "hiperarkties" genoem vanweë die aanpassings vir die koue, want hulle is soortgelyk aan dié van menslike bevolkings wat in koue klimate ontwikkel het.<ref name=weaver2009/> Die Neanderdaller se bou is nader aan dié van die [[Inuïete]] en Siberiese Joepiks onder moderne mense<ref>{{cite journal |first=T. W. |last=Holliday |year=1997 |title=Postcranial evidence of cold adaptation in European Neandertals |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=104 |issue=2 |pages=245–258 |doi=10.1002/(SICI)1096-8644(199710)104:2<245::AID-AJPA10>3.0.CO;2-# |pmid=9386830}}</ref> – en korter ledemate lei tot 'n groter bewaring van liggaamshitte.<ref name=etrinkaus1981/><ref name=weaver2009>{{cite journal |first=T. D. |last=Weaver |year=2009 |title=The meaning of Neandertal skeletal morphology |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=106 |issue=38 |pages=16,028–16,033 |doi=10.1073/pnas.0903864106 |pmid=19805258 |pmc=2752516|doi-access=free }}</ref> Tog het Neanderdallers van die gematigder streke, soos [[Iberië]], hulle "hiperarktiese" bou behou.<ref>{{cite journal |first1=M. J. |last1=Walker |first2=J. |last2=Ortega |first3=K. |last3=Parmová |first4=M. V. |last4=López |first5=E. |last5=Trinkaus |year=2011 |title=Morphology, body proportions, and postcranial hypertrophy of a Neandertal female from the Sima de las Palomas, southeastern Spain |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=108 |issue=25 |pages=10,087–10,091 |doi=10.1073/pnas.1107318108 |pmc=3121844 |pmid=21646528 |bibcode=2011PNAS..10810087W|doi-access=free }}</ref> In 2019 het die Engelse antropoloog John Stewart en sy kollegas voorgestel die Neanderdallers is eerder aangepas om vir kort ente vinnig te hardloop, omdat hulle blykbaar warmer, beboste streke verkies het bo die kouer [[steppe]], en hulle het volgens DNS-ontledings 'n groter verhouding spiervesels vir vinnige bewegings oor kort afstande gehad as moderne mense, wat weer verder kon hardloop.<ref name=stewart2019>{{cite journal |last1=Stewart |first1=J.R. |last2=García-Rodríguez |first2=O. |last3=Knul |first3=M.V. |last4=Sewell |first4=L. |last5=Montgomery |first5=H. |last6=Thomas |first6=M.G. |last7=Diekmann |first7=Y. |title=Palaeoecological and genetic evidence for Neanderthal power locomotion as an adaptation to a woodland environment |journal=Quaternary Science Reviews |year= 2019 |volume=217 |pages=310–315 |doi=10.1016/j.quascirev.2018.12.023 |bibcode=2019QSRv..217..310S |s2cid=133980969 |url=https://www.researchgate.net/publication/329811193}}</ref> Hulle het langer hakskeenbene gehad,<ref>{{cite journal |first1=D. |last1=Raichlen |first2=H. |last2=Armstrong |first3=D. E. |last3=Lieberman |year=2011 |title=Calcaneus length determines running economy: Implications for endurance running performance in modern humans and Neandertals |journal=Journal of Human Evolution |volume=60 |issue=3 |pages=299–308 |doi=10.1016/j.jhevol.2010.11.002 |pmid=21269660}}</ref> wat hulle vermoë om ver te hardloop verminder het. ===Gesig=== [[Beeld:Reconstruction of Neanderthal woman.jpg|thumb|180px|'n Rekonstruksie van die gesig van 'n Neanderdalvrou.<ref>{{cite journal|title=Cro-Magnons conquered Europe, but left Neanderthals alone|journal=PLOS Biology|year= 2004|volume=2 |issue=12|page=e449|doi=10.1371/journal.pbio.0020449|pmc=532398}}</ref>]] Neanderdallers het 'n reguit ken, skuins voorkop en uitstaande neus gehad wat ook effens hoër aan die gesig begin het as by die meeste mense. Die skedel was gewoonlik langer met 'n groter knop agter,<ref name=gunz2019>{{cite journal |last1=Gunz |first1=P. |last2=Tilot |first2=A. K. |last3=Wittfeld |first3=K. |display-authors=3 |last4=Teumer |first4=A. |last5=Shapland |first5=C. Y. |last6=van Erp |first6=T. G. M. |last7=Dannemann |first7=M. |last8=Vernot |first8=B. |last9=Neubauer |first9=S. |last10=Guadalupe |first10=T. |last11=Fernández |first11=G. |last12=Brunner |first12=H. G. |last13=Enard |first13=W. |last14=Fallon |first14=J. |last15=Hosten |first15=N. |last16=Völker |first16=U. |last17=Profico |first17=A.|last18=Di Vincenzo |first18=F.|last19=Manzi |first19=G.|last20=Kelso |first20=J. |last21=St. Pourcain |first21=B.|last22=Hublin |first22=J.-J. |last23=Franke |first23=B. |last24=Pääbo |first24=S.|author-link24=Svante Pääbo |last25=Macciardi |first25=F. |last26=Grabe |first26=H. J. |last27=Fisher |first27=S. E. |title=Neandertal introgression sheds light on modern human endocranial globularity |journal=Current Biology |year= 2019 |volume=29 |issue=1 |pages=120–127|doi=10.1016/j.cub.2018.10.065 |pmid=30554901 |pmc=6380688}}</ref> hoewel dit in afwisselende groottes by mense ook voorkom. Dit word veroorsaak deur die skedelbasis en slaapbene wat hoër en meer vorentoe sit, en 'n platter skedelkap.<ref>{{cite journal |first1=P. |last1=Gunz |first2=K. |last2=Harvati |year=2007 |title=The Neanderthal "chignon": variation, integration, and homology |journal=Journal of Human Evolution |volume=52 |issue=3 |pages=262–274 |doi=10.1016/j.jhevol.2006.08.010 |pmid=17097133}}</ref> Hulle het ook groter oë gehad wat waarskynlik aangepas was by die min lig van die omgewing.<ref name=pearce2013/> Neanderdallers het 'n taamlike groot kakebeen gehad, wat vroeër geglo is 'n reaksie was op 'n groot bytkrag wat te sien in aan die gevorderde slytasie van Neanderdallers se voorste tande, maar soortgelyke slytasiepatrone word by moderne mense gesien. Dit kon ook ontwikkel het om groter tande in die kakebeen te huisves, wat slytasie beter sou kon weerstaan,<ref name=clement2012/><ref>{{cite journal |first1=C. F. |last1=O'Connor |first2=R. G. |last2=Franciscus |first3=N. E. |last3=Holton |year=2005 |title=Bite force production capability and efficiency in Neandertals and modern humans |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=127 |issue=2 |pages=129–151 |doi=10.1002/ajpa.20025 |pmid=15558614}}</ref> en die groter slytasie aan die voortande in vergelyking met die agtertande kon gewees het vanweë herhalende gebruik. Die Neanderdallers se tandslytasiepatrone het die meeste met die moderne Inuïete s'n ooreengestem.<ref name=clement2012/> Daar word nou geglo die bytkrag van Neanderdallers en moderne mense is min of meer dieselfde.<ref name=clement2012>{{cite journal |first1=A. F. |last1=Clement |first2=S. W. |last2=Hillson |first3=L. C. |last3=Aiello |year=2012 |title=Tooth wear, Neanderthal facial morphology and the anterior dental loading hypothesis |journal=Journal of Human Evolution |volume=62 |issue=3 |pages=367–376 |doi=10.1016/j.jhevol.2011.11.014 |pmid=22341317 |doi-access=free}}</ref> [[Beeld:Homo sapiens neanderthalensis-Mr. N.jpg|thumb|180px|links|'n Rekonstruksie van 'n ouerige Neanderdalman.]] ===Brein=== Die breinholte van die Neanderdallers was omtrent 1&nbsp;640&nbsp;cm³ vir mans en 1&nbsp;460&nbsp;cm³ vir vroue,<ref name="holloway1985">{{cite encyclopedia |author-last=Holloway |author-first=R. L. |editor-last=Delson |editor-first=E. |encyclopedia=Ancestors: The hard evidence |title=The poor brain of ''Homo sapiens neanderthalensis'': see what you please |year=1985 |publisher=Alan R. Liss |isbn=978-0-471-84376-4}}</ref><ref name="amano2015">{{cite journal |last1=Amano |first1=H. |last2=Kikuchi |first2=T. |last3=Morita |first3=Y. |last4=Kondo |first4=O. |last5=Suzuki |first5=H. |last6=Ponce de Leon |first6=M. S. |last7=Zollikofer |first7=C.P.E. |last8=Bastir |first8=M. |last9=Stringer |first9=C. |last10=Ogihara |first10=N. |display-authors=5 |year=2015 |title=Virtual reconstruction of the Neanderthal Amud 1 cranium |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=158 |issue=2 |pages=185–197 |pmid=26249757 |hdl=10261/123419 |doi=10.1002/ajpa.22777 |url=https://www.zora.uzh.ch/id/eprint/120401/6/AmudPaper.pdf}}</ref> wat binne die omvang van dié van die moderne mens is<ref>{{Cite journal |last1=Beals |first1=K. |last2=Smith |first2=C. |last3=Dodd |first3=S. |year=1984 |title=Brain size, cranial morphology, climate, and time machines |url=http://syslearn.oregonstate.edu/instruction/anth/smith/TimeMach1984.pdf |journal=Current Anthropology |volume=12 |issue=3 |pages=301–30 |doi=10.1086/203138 |s2cid=86147507}}</ref> (Die menslike breinholte is gemiddeld sowat 1&nbsp;270&nbsp;cm³ vir mans en 1&nbsp;130&nbsp;cm³ vir vroue;<ref>{{cite journal |first1=J. S. |last1=Allen |first2=H. |last2=Damasio |first3=T. J. |last3=Grabowski |year=2002 |title=Normal neuroanatomical variation in the human brain: an MRI-volumetric study |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=118 |issue=4 |pages=341–358 |doi=10.1002/ajpa.10092 |pmid=12124914 |s2cid=21705705 |url=https://semanticscholar.org/paper/97ba80fc802f5e29b06959700c9905d1e17a00da}}</ref> dit het blykbaar afgeneem sedert die laat [[Paleolitikum]]).<ref>{{cite journal |first1=A. |last1=Balzeau |first2=D. |last2=Grimaud-Hervé |first3=F. |last3=Detroit |first4=R. L. |last4=Holloway |year=2013 |title=First description of the Cro-Magnon 1 endocast and study of brain variation and evolution in anatomically modern ''Homo sapiens'' |journal=Bulletins et Mémoires de la Société d anthropologie de Paris |volume=25 |issue=1–2 |pages=11–12 |doi=10.1007/s13219-012-0069-z |s2cid=14675512 |url=https://www.researchgate.net/publication/257799835}}</ref> Die grootste brein van 'n Neanderdaller, dié van Amud&nbsp;1, was sowat 1&nbsp;736&nbsp;cm³ en dit was sover bekend die grootste in enige hominied.<ref name="amano2015"/> Die Neanderdaller se skedel was aansienlik verleng en het uitgeloop op 'n knop agter, met kleiner pariëtale lobbe<ref name="Geometric Morphometrics and Paleone"/><ref name="Morphological Differences in the Pa"/><ref name="Encephalization and Allometric Traj"/> en 'n smaller serebellum,<ref name=Weaver2005/><ref name=Hublinetal2015>{{cite journal |last1=Hublin |first1=Jean-Jacques |last2=Neubauer |first2=Simon |last3=Gunz |first3=Philipp |date=2015 |title=Brain Ontogeny and Life History in Pleistocene Hominins |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences |volume=370 |issue=1663 |pages=1–11 |doi=10.1098/rstb.2014.0062 |pmid=25602066 |pmc=4305163 }}</ref> areas wat dui op die gebruik van gereedskap, visuoruimtelike integrasie, syfervaardigheid, kreatiwiteit, spiergeheue en moontlik taal, aandag, sosiale vermoëns en episodiese geheue. Hulle breine toon ook 'n ander tempo van groei en ontwikkeling.<ref>{{cite journal |last1=Gunz |first1=Philipp |last2=Maureille |first2=Bruno |last3=Hublin |first3=Jean-Jacques |date=2010 |title=Brain Development after Birth Differs between Neanderthals and Modern Humans |journal=Current Biology |volume=20 |issue=21 |pages=R921–R922 |doi=10.1016/j.cub.2010.10.018 |pmid=21056830 |s2cid=29295311 }}</ref> Sulke en ander klein verskille kon belangrik gewees het vir natuurlike seleksie en kan die verskille in die materiaalrekord verduidelik wat betref sosiale gedrag, tegnologiese innovasie en kunsuitinge.<ref name="Wynnetal2016"/> ===Hare en velkleur=== Die min sonlig het waarskynlik gelei tot 'n ligter velkeur by Neanderdallers,<ref name=dannemann/> hoewel onlangs beweer is 'n ligter velkeur by mense was nie algemeen tot miskien die [[Bronstydperk]] nie.<ref name=Allentoft2015>{{cite journal |first1=M. E. |last1=Allentoft |first2=M. |last2=Sikora |year=2015 |title=Population genomics of Bronze Age Eurasia |journal=Nature |volume=522 |issue=7,555 |pages=167–172 |doi=10.1038/nature14507 |pmid=26062507 |bibcode=2015Natur.522..167A |s2cid=4399103 |url=https://depot.ceon.pl/handle/123456789/13155}}</ref> Geneties was BNC2, wat met 'n ligter velkleur verbind word, teenwoordig in Neanderdallers; 'n tweede variasie wat in moderne bevolking met donker velle verbind word, was egter ook teenwoordig.<ref name=dannemann/> DNS-ontledings van drie Neanderdalvroue uit Suidoos-Europa dui daarop dat hulle bruin oë, donker velle en bruin hare gehad het; een het rooi hare gehad.<ref name="Watson2012">{{cite web |last1=Watson |first1=Traci |title=Were Some Neandertals Brown-Eyed Girls? |url=https://www.science.org/content/article/were-some-neandertals-brown-eyed-girls |website=www.science.org}} "According to this method, all three Neandertals had a dark complexion and brown eyes, and although one was red-haired, two sported brown locks"</ref> ===Metabolisme=== Die maksimun natuurlike lewensduur en die tydstip van [[menopouse]] en [[swangerskap]] was moontlik soortgelyk aan dié van moderne mense.<ref name=bocquet2013/> Gegrond op die groeitempo van tande en tandemalje,<ref>{{cite journal |first1=T. M. |last1=Smith |first2=P. |last2=Tafforeau |first3=D. J. |last3=Reid |year=2010 |title=Dental evidence for ontogenetic differences between modern humans and Neanderthals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=107 |issue=49 |pages=20923–20928 |doi=10.1073/pnas.1010906107 |pmc=3000267 |pmid=21078988 |bibcode=2010PNAS..10720923S|doi-access=free }}</ref> lyk dit egter of Neanderdallers dalk gouer volwasse geword het.<ref name=trinkaus1995/> ===Patologie=== Neanderdallers het 'n groter voorkoms van traumatiese beserings gehad. Sowat 79%-94% van spesimens toon bewyse van groot wonde wat genees het. Sowat 37%-52% daarvan was kwaai beserings en 13%-19% beserings wat voor 'n volwasse ouderdom opgedoen is.<ref name=nakahashi>{{cite journal |last1=Nakahashi |first1=W. |title=The effect of trauma on Neanderthal culture: A mathematical analysis |journal=Homo |year= 2017 |volume=68 |issue=2 |pages=83–100 |doi=10.1016/j.jchb.2017.02.001 |pmid=28238406}}</ref> Een uiterse voorbeeld is Shanidar&nbsp;1, wat tekens van 'n amputasie van die regterarm toon, asook van 'n beeninfeksie, 'n abnormale loop, sigprobleme in die linkeroog en moontlike gehoorverlies.<ref name=Trinkaus2017>{{cite journal |first1=E. |last1=Trinkaus |first2=S |last2=Villotte |year=2017 |title=External auditory exostoses and hearing loss in the Shanidar 1 Neandertal |journal=PLOS ONE |volume=12 |issue=10 |page=e0186684 |doi=10.1371/journal.pone.0186684 |pmc=5650169 |pmid=29053746 |bibcode=2017PLoSO..1286684T|doi-access=free }}</ref> In 1995 het Trinkaus geraam sowat 80% van Neanderdallers is aan hulle beserings dood voordat hulle 'n ouderdom van 40 bereik het. Sy hipotese was dat hulle 'n waaghalsige jagstrategie gehad het.<ref name=trinkaus1995/> 'n Studie in 2016 van 124 Neanderdallers het getoon die hoë traumatempo is waarskynlik toe te skryf aan aanvalle deur diere. Daar is vasgestel sowat 36% was die slagoffer van beeraanvalle, 21% van grootkataanvalle en 17% van wolfaanvalle. Dit was 92, of 74%, van die spesimens in die studie.<ref name=Camaros2016/> Dit kon gespruit het uit mededinging om kos en grotruimte, en omdat Neanderdallers dié karnivore gejag het.<ref name=Camaros2016>{{cite journal |url=https://www.researchgate.net/publication/276353034 |first1=E. |last1=Camarós |first2=M. |last2=Cueto |first3=C. |last3=Lorenzo |first4=V. |last4=Villaverde |year=2016 |title=Large carnivore attacks on hominins during the Pleistocene: a forensic approach with a Neanderthal example |journal=Archaeological and Anthropological Sciences |volume=8 |issue=3 |pages=635–646 |doi=10.1007/s12520-015-0248-1 |hdl=10550/54275 |s2cid=82001651 |hdl-access=free}}</ref> [[Beeld:La Ferrassie 1 MdlH 1 2018-10-20.jpg|thumb|upright=1.35|La Ferrassie&nbsp;1 in die Musée de l'Homme, Parys.]] Klein bevolkings het 'n klein genetiese diversiteit en moontlik inteling veroorsaak, wat die Neanderdallers se vermoë verklein het om skadelike [[mutasie]]s teen te werk. Die 13 inwoners van die Sidrón-grot het 17 verskillende geboorteafwykings getoon wat moontlik deur inteling veroorsaak is.<ref name=rios2019>{{cite journal |first1=L. |last1=Ríos |first2=T. L. |last2=Kivell |first3=C. |last3=Lalueza-Fox |first4=A. |last4=Estalrrich |year=2019 |title=Skeletal anomalies in the Neandertal family of El Sidrón (Spain) support a role of inbreeding in Neandertal extinction |journal=Scientific Reports |volume=9 |issue=1 |page=1697 |doi=10.1038/s41598-019-38571-1 |pmc=6368597 |pmid=30737446 |bibcode=2019NatSR...9.1697R}}</ref> Neanderdallers was onderworpe aan verskeie aansteeklike siektes en parasiete. Moderne mense het waarskynlik siektes aan hulle oorgedra; een moontlike kandidaat is die maagbakterie ''Helicobacter pylori''.<ref>{{cite journal |first1=C. J. |last1=Houldcroft |first2=S. J. |last2=Underdown |year=2016 |title=Neanderthal genomics suggests a pleistocene time frame for the first epidemiologic transition |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=160 |issue=3 |pages=379–388 |doi=10.1002/ajpa.22985 |pmid=27063929 |url=http://discovery.ucl.ac.uk/1476201/3/Houldcroft_Neanderthal_disease_AJPA-2015-00253.R1_100216.pdf}}</ref> Die moderne [[Menslikepapilloomvirus-infeksie|menslike papiloomvirus]] variant 16A kan van interaksies met Neanderdallers kom.<ref>{{cite journal |first1=V. N. |last1=Pimenoff |first2=C. M. |last2=de Oliveira |first3=I. G. |last3=Bravo |year=2017 |title=Transmission between archaic and modern human ancestors during the evolution of the oncogenic human papillomavirus 16 |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=34 |issue=1 |pages=4–19 |doi=10.1093/molbev/msw214 |pmid=28025273 |pmc=5854117}}</ref> 'n Neanderdaller by Cueva del Sidrón, Spanje, toon bewyse van 'n infeksie van ''Enterocytozoon bieneusi'' in die maagdermkanaal.<ref name=Weyrich2017/> Neanderdallers het minder gaatjies in hulle tande gekry as moderne mense, al het van hulle groot hoeveelhede kos geëet wat gaatjies veroorsaak; dit kan dui op 'n gebrek aan die mondbakterie ''Streptococcus mutans'', wat gaatjies veroorsaak.<ref>{{cite journal |first=A. |last=Soltysiak |year=2012 |title=Comment: low dental caries rate in Neandertals: the result of diet or the oral flora composition? |journal=Homo |volume=63 |issue=2 |pages=110–113 |doi=10.1016/j.jchb.2012.02.001 |pmid=22409830}}</ref> ==Kultuur== ===Sosiale struktuur=== ====Groepdinamika==== [[Beeld:Neanderthal child (1).jpg|thumb|links|160px|Die skelet van 'n Neanderdalkind wat in Frankryk ontdek is.]] Neanderdallers het waarskynlik in yler verspreide groepe as moderne mense gewoon,<ref name=bocquet2013/> maar daar was vermoedelik 10 tot 30 individue in 'n groep, nes by moderne [[jagter-versamelaar]]s.<ref name=hayden2012/> 'n Kind se tande wat in 2018 ontleed is, wys dit is op 2,5 jaar gespeen, nes by moderne jagter-versamelaars. Die kind is in die lente gebore, wat ooreenstem met moderne mense en ander soogdiere waarvan die geboortesiklusse saamval met omgewingsiklusse.<ref name=Smith2018>{{cite journal |first1=T. A. |last1=Smith |first2=C. |last2=Austin |first3=D. R. |last3=Green |display-authors=et al. |year=2018 |title=Wintertime stress, nursing, and lead exposure in Neanderthal children |journal=Science Advances |volume=4 |issue=10 |page=eaau9483 |doi=10.1126/sciadv.aau9483 |pmid=30402544 |pmc=6209393 |bibcode=2018SciA....4.9483S}}</ref> Aanduidings van verskeie kwale op 'n vroeë ouderdom bewys volgens die Britse argeoloog Paul Pettitt dalk dat kinders van albei geslagte moes begin werk net nadat hulle gespeen is.<ref name=pettitt2000/> Volgens hom is van 'n individu wat [[adolessensie]] bereik het, verwag om groot en gevaarlike diere te help jag.<ref name=trinkaus1995/> Terreine met bewyse van nie meer as twee of drie individue nie kon kerngesinne verteenwoordig het, of tydelike kampterreine vir klein groepe soos jagters.<ref name=hayden2012/> Groepe het vermoedelik van grot tot grot beweeg na gelang van die seisoen, soos bewys deur oorblyfsels soos sekere kossoorte, en het van generasie tot generasie na dieselfde terreine teruggekeer. Sommige terreine kan vir langer as 100 jaar gebruik gewees het.<ref name=Farizy1994>{{cite journal |first=C. |last=Farizy |year=1994 |title=Spatial patterning of Middle Paleolithic sites |journal=Journal of Anthropological Archaeology |volume=13 |issue=2 |pages=153–160 |doi=10.1006/jaar.1994.1010}}</ref> Grotbere kon met Neanderdallers meegeding het om grotruimte, en daar is 'n afname in die grotbeerbevolkings van 50&nbsp;000 jaar gelede af, hoewel hulle lank ná die Neanderdallers uitgesterf het.<ref>{{cite journal |first1=G. G. |last1=Fortes |first2=A. |last2=Grandal-d'Anglade |first3=B. |last3=Kolbe |year=2016 |title=Ancient DNA reveals differences in behaviour and sociality between brown bears and extinct cave bears |journal=Molecular Ecology |volume=25 |issue=19 |pages=4907–4918 |doi=10.1111/mec.13800 |pmid=27506329 |s2cid=18353913 |url=http://irep.ntu.ac.uk/id/eprint/38241/1/1233179_Barlow.pdf}}</ref> Genetiese ontledings dui aan daar was minstens drie afsonderlike geografiese groepe – Wes-Europa, die Mediterreense kus en oos van die [[Kaukasus]] – met 'n mate van migrasie tussen die streke.<ref name=Fabre2009/> Oor lang tydperke was daar egter grootskaalse interkontinentale migrasies. Vroeë spesimens van die Mezmaiskaja-grot in die Kaukasus<ref name=hajdinjak2018/> en die Denisova-grot in Siberië<ref name="Peyrégne"/> verskil grootliks van dié in Wes-Europa, terwyl latere spesimens van albei dié grotte se genetiese profiele meer met dié van Wes-Europese Neanderdallers ooreengestem het as met dié van die vroeë spesimens van dieselfde terreine, wat dui op migrasies oor lang afstande.<ref name="Peyrégne"/><ref name=hajdinjak2018/> Net so stem artefakte en DNS van die Tsjagirskaja- en Okladnikof-grot, ook in Siberië, meer ooreen met dié van Oos-Europese Neanderdallers sowat 3&nbsp;000 tot 4&nbsp;000&nbsp;km van daar as met dié van ouer Neanderdallers van die Denisova-grot, wat dui op twee aparte migrasievoorvalle na Siberië.<ref name=Kolobova2020>{{cite journal |first1=K. A. |last1=Kolobova |first2=R. G. |last2=Roberts |first3=V. P. |last3=Chabai |display-authors=et al. |year=2020 |title=Archaeological evidence for two separate dispersals of Neanderthals into southern Siberia |journal=PNAS |volume=117 |issue=6 |pages=2979–2885 |doi=10.1073/pnas.1918047117 |pmid=31988114 |pmc=7022189|doi-access=free }}</ref> Daar is ook bewyse van konflik tussen groepe. 'n Skelet van La Roche à Pierrot, Frankryk, toon 'n geneesde breuk aan die bokant van die skedel wat blykbaar kom van 'n diep lemwond,<ref>{{cite journal |last1=Zollikofer |first1=C. P. E. |last2=Ponce de Leon |first2=M. S. |last3=Vandermeersch |first3=B. |last4=Leveque |first4=F. |title=Evidence for interpersonal violence in the St. Cesaire Neanderthal |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=2002 |volume=99 |issue=9 |pages=6444–6448 |doi=10.1073/pnas.082111899 |pmid=11972028 |pmc=122968 |bibcode=2002PNAS...99.6444Z|doi-access=free }}</ref> en beseerde ribbes in die Shanadir-grot in [[Irak]] is oënskynlik deur 'n gegooide wapen veroorsaak.<ref>{{cite journal |last1=Churchill |first1=S. E. |last2=Franciscus |first2=R. G. |last3=McKean-Peraza |first3=H. A. |last4=Daniel |first4=J. A. |last5=Warren |first5=B. R. |title=Shanidar 3 Neandertal rib puncture wound and Paleolithic weaponry |journal=Journal of Human Evolution |year= 2009 |volume=57 |issue=2 |pages=163–178 |doi=10.1016/j.jhevol.2009.05.010 |pmid=19615713}}</ref> ====Sosiale hiërargie==== Omdat die Neanderdallers groot, gevaarlike wildsoorte gejag en in klein groepe gewoon het, word soms voorgestel dat daar geen verdeling van take tussen die twee [[geslag]]te was soos by moderne jagter-versamelaars nie. Mans, vroue en kinders was dus almal by jag betrokke, in plaas daarvan dat mans gejag en vroue en kinders kos versamel het. Hoe groter die afhanklikheid van vleis by moderne jagter-versamelaars, hoe groter is die verdeling van arbeid egter.<ref name=hayden2012/> Verder het studies van die tandverweerpatrone daarop gedui dat hulle hulle tande gebruik het om voorwerpe te dra, maar mans se botande en vroue se ondertande was meer verweer. Dit dui daarop dat hulle verskillende take verrig het.<ref>{{cite journal |first1=A. |last1=Estalrrich |first2=A. |last2=Rosas |year=2015 |title=Division of labor by sex and age in Neandertals: an approach through the study of activity-related dental wear |journal=Journal of Human Evolution |volume=80 |pages=51–63 |doi=10.1016/j.jhevol.2014.07.007 |pmid=25681013}}</ref> ===Kos=== ====Jag en versamel==== [[Beeld:Edelherten in tegenlicht.jpg|thumb|180px|[[Edelhert]]e, die wildsoort wat die meeste deur Neanderdallers gejag is.<ref name=Valensi2013/><ref name=dusseldorp2013/>]] Eers is vermoed Neanderdallers het [[Aasdier|van aas gelewe]], maar hulle word nou beskou as roofdiere aan die bopunt van die voedselketting.<ref name="neanderapex">{{cite journal |doi=10.1016/j.jhevol.2005.03.003 |title=Isotopic evidence for diet and subsistence pattern of the Saint-Césaire I Neanderthal: review and use of a multi-source mixing model |year=2005 |last1=Bocherens |first1=H. |last2=Drucker |first2=D. G. |last3=Billiou |first3=D. |last4=Patou-Mathis |first4=M. |last5=Vandermeersch |first5=B. |journal=Journal of Human Evolution |volume=49 |pages=71–87 |pmid=15869783 |issue=1}}</ref> Hulle het in 'n beboste omgewing gewoon en het waarskynlik hulle prooi bekruip en vinnig en van naby met 'n spies aangeval.<ref name=stewart2019/><ref name=marin2017/> Jonger en gewonde diere sou gevang gewees het met valstrikke, projektiele of agtervolging.<ref name=marin2017>{{cite journal |first1=J. |last1=Marín |first2=P. |last2=Saladié |first3=A. |last3=Rodríguez-Hidalgo |first4=E. |last4=Carbonell |year=2017 |title=Neanderthal hunting strategies inferred from mortality profiles within the Abric Romaní sequence |journal=PLOS ONE |volume=12 |issue=11 |page=e0186970 |doi=10.1371/journal.pone.0186970 |pmc=5699840 |pmid=29166384 |bibcode=2017PLoSO..1286970M|doi-access=free }}</ref> Dit lyk of hulle geëet het wat in hulle natuurlike omgewing voorkom:{{sfn|Tattersall|2015}} Gemeenskappe op die steppe het gewoonlik gelewe van groot wildsoorte, dié in die woude van kleiner diere en 'n verskeidenheid plante en dié naby die water van waterbronne. Moderne mense van dié tyd het blykbaar ingewikkelder strategieë gehad om kos te kry en hulle dieet was uiteenlopender.<ref name=Zaatari2016>{{cite journal |first1=S. |last1=El Zaatari |first2=F. E. |last2=Grine |first3=P. S. |last3=Ungar |first4=J.-J. |last4=Hublin |year=2016 |title=Neandertal versus modern human dietary responses to climatic fluctuations |journal=PLOS ONE |volume=11 |issue=4 |page=e0153277 |doi=10.1371/journal.pone.0153277 |pmc=4847867 |pmid=27119336 |bibcode=2016PLoSO..1153277E|doi-access=free }}</ref> Om voedeltekorte te voorkom sou Neanderdallers egter hulle dieet aangevul het met vetterige breine,<ref name=Spikins2019/> wortels en knolle<ref>{{cite journal |first=B. L. |last=Hardy |year=2010 |title=Climatic variability and plant food distribution in Pleistocene Europe: Implications for Neanderthal diet and subsistence |journal=Quaternary Science Reviews |volume=29 |issue=5–6 |pages=662–679 |doi=10.1016/j.quascirev.2009.11.016 |bibcode=2010QSRv...29..662H}}</ref> of, soos moderne Inuïete, die maaginhoud van plantvretende prooi.<ref>{{cite journal |first1=L. T. |last1=Buck |first2=C. B. |last2=Stringer |year=2014 |title=Having the stomach for it: a contribution to Neanderthal diets? |journal=Quaternary Science Reviews |volume=96 |pages=161–167 |doi=10.1016/j.quascirev.2013.09.003 |bibcode=2014QSRv...96..161B |url=http://researchonline.ljmu.ac.uk/id/eprint/12696/1/Buck%20%26%20Stringer%2C%202014_Submission.pdf}}</ref> Vir vleis was hulle hoofsaaklik afhanklik van ewehoewige soogdiere soos [[edelhert]]e en [[takbok]]ke, want dit was die volopste wildsoorte,<ref name=dusseldorp2013/> maar ook van ander diere van die Pleistoseen soos ibekse, wildevarke, [[olifant]]e, [[wolhaarrenoster]]s, [[mammoet]]e, ensovoorts.{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name="neandercarnivore" /><ref>{{cite journal |doi=10.1371/journal.pone.0014769 |title=Molar macrowear reveals Neanderthal eco-geographic dietary variation |year=2011 |editor1-last=Rosenberg |editor1-first=Karen |last1=Fiorenza |first1=L. |last2=Benazzi |first2=S. |last3=Tausch |first3=J. |last4=Kullmer |first4=O. |last5=Bromage |first5=T. G. |last6=Schrenk |first6=F. |journal=PLOS ONE |volume=6 |issue=3 |page=e14769 |pmid=21445243 |pmc=3060801 |bibcode=2011PLoSO...614769F|doi-access=free }}</ref> Daar is ook bewyse van die eet van [[konyn]]e, [[Skilpad|skilpaaie]] en [[voël]]s.{{sfn|Brown|2011}} Seebronne het ingesluit [[skulpvis]],{{sfn|Brown|2011}}<ref>{{cite journal |last1=Colonese |first1=A. C. |last2=Mannino |first2=M. A. |last3=Mayer |first3=DE |year=2011 |title=Marine mollusc exploitation in Mediterranean prehistory: an overview |journal=Quaternary International |volume=239 |issue=1–2 |pages=86–103 |doi=10.1016/j.quaint.2010.09.001 |bibcode=2011QuInt.239...86C}}</ref> wat ook deur moderne mense van dié tyd geëet is,<ref>{{cite journal |first1=M. |last1=Cortés-Sánchez |first2=A. |last2=Morales-Muñiz |display-authors=et al. |year=2011 |title=Earliest known use of marine resources by Neanderthals |journal=PLOS ONE |volume=6 |issue=9 |page=e24026 |doi=10.1371/journal.pone.0024026 |pmc=3173367 |pmid=21935371 |bibcode=2011PLoSO...624026C|doi-access=free }}</ref> [[dolfyn]]e, [[Blouvin-tuna|blouvintuna]], [[baarsagtige]]s en [[krap]]pe.<ref>{{cite journal |first1=J. |last1=Zilhão |first2=D. E. |last2=Angelucci |first3=M. A. |last3=Igreja |display-authors=et al. |title=Last Interglacial Iberian Neandertals as fisher-hunter-gatherers |journal=Science |year=2020 |volume=367 |issue=6485 |page=eaaz7943 |doi=10.1126/science.aaz7943 |pmid=32217702 |s2cid=214671143 |url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02532588/file/Zilhao-etal_2020.pdf |access-date=October 4, 2020 |archive-date=November 8, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108160738/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02532588/file/Zilhao-etal_2020.pdf |url-status=dead }}</ref> Oorblyfsels van [[sampioen]]e en ander eetbare plante is in verskeie grotte ontdek.<ref name=shipley2016>{{cite journal |first1=G. P. |last1=Shipley |last2=Kindscher |first2=K. |year=2016 |title=Evidence for the paleoethnobotany of the Neanderthal: a review of the literature |journal=Scientifica |volume=2016 |pages=1–12 |doi=10.1155/2016/8927654 |pmc=5098096 |pmid=27843675 |doi-access=free}}</ref> Neanderdallers van Cueva del Sidrón, Spanje, het waarskynlik 'n vleislose dieet gehad van sampioene, [[Denneboom|dennepitte]] en [[mos]], wat daarop dui dat hulle versamelende woudbewoners was.<ref name=Weyrich2017>{{cite journal |title=Neanderthal behaviour, diet, and disease inferred from ancient DNA in dental calculus |volume=544 |issue=7650 |pages=357–361 |journal=Nature |doi=10.1038/nature21674 |pmid=28273061 |year=2017 |last1=Weyrich |first1=L. S. |last2=Duchene |first2=S. |last3=Soubrier |first3=J.|display-authors=et al. |bibcode=2017Natur.544..357W |hdl=10261/152016 |s2cid=4457717 |url=https://radar.brookes.ac.uk/radar/items/d6689cb0-38fa-4d3e-98e4-c8be2bd0263e/1}}</ref> Oorblyfsels uit die Amud-grot in [[Israel]] dui op 'n dieet van [[Vyebome|vy]]e, [[Palmagtige|palmboomvrugte]], [[Graan|grane]] en [[gras]]se.<ref name=Madella2002>{{cite journal |first1=M. |last1=Madella |first2=M. K. |last2=Jones |first3=P. |last3=Goldberg |first4=Y. |last4=Goren |first5=E. |last5=Hovers |year=2002 |title=The Exploitation of plant resources by Neanderthals in Amud Cave (Israel): the evidence from phytolith studies |journal=Journal of Archaeological Science |volume=29 |issue=7 |pages=703–719 |doi=10.1006/jasc.2001.0743 |s2cid=43217031 |url=https://semanticscholar.org/paper/3573e591b6b4af05ce7507cc346bd4346f6143f3}}</ref> ====Voedselvoorbereiding==== Neanderdallers het waarskynlik verskeie gaarmaaktegnieke gehad, soos braai, en kon ook sop, bredies en aftreksels gekook het.<ref name=krief2015/> Die afname in tandgrootte nà 10&nbsp;000 jaar gelede kan 'n aanduiding wees van 'n toenemende afhanklikheid van gaar kos of die uitvinding van kookmetodes, wat die kos sagter sou gemaak het.<ref name=speth2015/> By Cueva del Sidrón kon hulle kos gekook en dalk gerook het.<ref name=hardy2012>{{cite journal |first1=K. |last1=Hardy |first2=S. |last2=Buckley |first3=M. J. |last3=Collins |first4=A. |last4=Estalrrich |year=2012 |title=Neanderthal medics? Evidence for food, cooking, and medicinal plants entrapped in dental calculus |journal=The Science of Nature |volume=99 |issue=8 |pages=617–626 |doi=10.1007/s00114-012-0942-0 |pmid=22806252 |url=https://www.researchgate.net/publication/229160372 |bibcode=2012NW.....99..617H |s2cid=10925552}}</ref> In Grotte du Lazaret, Frankryk, is altesaam 23 edelherte en ook ander diere gevind wat blykbaar in een seisoen gejag is. Dit lyk of al die karkasse na die grot geneem en daar geslag is. Omdat dit te veel kos sou wees om te eet voordat dit bederf, het hulle waarskynlik maniere gehad om kos voor die winter te preserveer. Dié bewys van 160&nbsp;000 jaar gelede is die oudste aanduiding van die bewaring van kos.<ref name=Valensi2013>{{cite journal |first1=P. |last1=Valensi |first2=V. |last2=Michel |display-authors=et al. |year=2013 |title=New data on human behavior from a 160,000 year old Acheulean occupation level at Lazaret cave, south-east France: An archaeozoological approach |journal=Quaternary International |volume=316 |pages=123–139 |doi=10.1016/j.quaint.2013.10.034 |bibcode=2013QuInt.316..123V}}</ref> ====Kannibalisme==== Daar is verskeie gevalle waar tekens van [[kannibalisme]] gekry is.<ref name=rougier2016/><ref name=yravedra2015/> Die eerste voorbeeld was in 1899 by Krapina, [[Kroasië]].<ref name=Langdon2016/> Ander voorbeelde is by Cueva del Sidrón<ref name=Rosas2006>{{cite journal |author-first1=A. |author-last1=Rosas |author-first2=M. |author-last2=Bastir |author-first3=C. |author-last3=Martínez-Maza |year=2006 |title=Paleobiology and comparative morphology of a late Neandertal sample from El Sidrón, Asturias, Spain |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=103 |issue=51 |pages=19266–19271 |doi=10.1073/pnas.0609662104 |pmid=17164326 |pmc=1748215 |bibcode=2006PNAS..10319266R|doi-access=free }}</ref> en Zafarraya in Spanje; en die Franse Grotte de Moula-Guercy,<ref>{{cite journal |author-first1=A. |author-last1=Defleur |author-first2=T. |author-last2=White |author-first3=P. |author-last3=Valensi |author-first4=L. |author-last4=Slimak |year=1999 |title=Neanderthal cannibalism at Moula-Guercy, Ardèche, France |journal=Science |volume=286 |issue=5437 |pages=128–131 |url=https://www.researchgate.net/publication/12793026 |doi=10.1126/science.286.5437.128 |pmid=10506562}}</ref> Les Pradelles en La Quina. Vir die vyf gekannibaliseerde Neanderdallers in die Grottes de Goyet, [[België]], is daar bewyse dat die boonste ledemate verwyder is, die vleis gestroop is van die onderste ledemate, wat ook fyngemaak is (waarskynlik om beenmurg te kry), die ingewande uit die borsholte gehaal is en die kakebeen verwyder is. Van die bene is gebruik om gereedskap te herstel. Die vleis is op dieselfde manier behandel as dié van perde en takbokke.<ref name=rougier2016>{{cite journal |author-first1=H. |author-last1=Rougier |author-first2=I. |author-last2=Crevecoeur |author-first3=C. |author-last3=Beauval |year=2016 |title=Neandertal cannibalism and Neandertal bones used as tools in Northern Europe |journal=Scientific Reports |volume=6 |issue=29,005 |pages=29005 |doi=10.1038/srep29005 |pmid=27381450 |pmc=4933918 |bibcode=2016NatSR...629005R}}</ref> Sowat 35% van die Neanderdallers by Marillac-le-Franc, Frankryk, wys duidelike tekens van slagting, en die teenwoordigheid van geëte tande dui daarop dat die liggame daar gelos en deur aasdiere geëet is.<ref>{{cite journal |author-first1=B. |author-last1=Maureille |author-first2=C. |author-last2=Sandrine |author-first3=C. |author-last3=Beauval |author-first4=A. E. |author-last4=Mann |year=2017 |title=The challenges of identifying partially digested human teeth: first description of Neandertal remains from the Mousterian site of Marillac (Marillac-le-Franc, Charente, France) and implications for palaeoanthropological research |journal=Paleo |volume=28 |pages=201–212 |doi=10.4000/paleo.3448 |url=http://journals.openedition.org/paleo/3448 |doi-access=free}}</ref> Dié kannibalistiese neigings is verduidelik aan die hand van rituele vleisstroping, vleisstroping voor begrafnisse om aasdiere weg te hou of slegte reuke te voorkom, oorlogsdade of bloot om kos te kry. Aan die klein hoeveelheid gevalle lyk dit of kannibalisme nie algemeen was nie of dat dit net gedoen is in tye van uiterse kosskaarste.<ref name=yravedra2015>{{cite journal |author-first1=J. |author-last1=Yravedra |author-first2=M. |author-last2=Yustos |year=2015 |title=Cannibalism in the Neanderthal world: an exhaustive revision |journal=Journal of Taphonomy |volume=13 |issue=1 |pages=33–52 |url=https://www.researchgate.net/publication/316915426}}</ref> ===Kuns=== Neanderdallers het blykbaar [[oker]] as pigment gebruik. Dit is op terreine van 60&nbsp;000 tot 45&nbsp;000 jaar gelede aangetref.<ref name=Roebrooks2012>{{cite journal |author-last1=Roebroeks |author-first1=W. |author-last2=Sier |author-first2=M. J. |author-last3=Nielsen |author-first3=T. K. |display-authors=et al. |year=2012 |title=Use of red ochre by early Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=109 |issue=6 |pages=1889–1894 |doi=10.1073/pnas.1112261109 |pmid=22308348 |pmc=3277516 |bibcode=2012PNAS..109.1889R |doi-access=free}}</ref> Hipoteses sluit in dat dit as liggaamsverf gebruik is.<ref>{{cite book |author-last1=d'Errico |author-first1=F. |author-last2=Vanhaeren |author-first2=M. |author-last3=Henshilwood |author-first3=C. |year=2009 |chapter=From the origin of language to the diversification of languages: What archaeology and paleoanthropology say? |title=Becoming eloquent: advances in the emergence of language, human cognition, and modern cultures |publisher=John Benjamins Publishing Company |page=25 |isbn=978-90-272-3269-4}}</ref> Houers waarin okerpigmente vermoedelik gemeng is, is in [[Roemenië]] ontdek, wat daarop dui dat die oker vir estetiese doeleindes gebruik is.<ref>{{cite journal |author-last1=Marin |author-first1=C. |author-last2=Moncele |author-first2=M.-H. |author-last3=Anghelinu |author-first3=M. |author-last4=Cârciumaru |author-first4=R. |title=The Cioarei-Boroșteni Cave (Carpathian Mountains, Romania): Middle Palaeolithic finds and technological analysis of the lithic assemblages |journal=Antiquity |year=2002 |volume=76 |issue=293 |pages=681–690 | doi=10.1017/S0003598X00091122|s2cid=130918977 }}</ref> [[Beeld:Decorated shell from Cueva Antón.jpg|thumb|220px|'n Skulp uit Spanje. Die binnekant (links) se natuurlike rooi kleur is so gelos, maar die buitekant (regs) is oranje geverf.]] Die Neanderdallers het voorwerpe met unieke vorms versamel en kon hulle gebruik het as versierings. 'n Voorbeeld is 'n skulpfossiel uit [[Italië]] wat blykbaar rooi geverf is; dit is 47&nbsp;500 jaar gelede 100&nbsp;km ver vervoer na die terrein waar dit ontdek is.<ref>{{cite journal |author-first1=M. |author-last1=Peresani |author-first2=M. |author-last2=Vanhaeren |author-first3=E. |author-last3=Quaggiotto |display-authors=et al. |year=2013 |title=An ochered fossil marine shell from the Mousterian of Fumane Cave, Italy |journal=PLOS ONE |volume=8 |issue=7 |page=e68572 |doi=10.1371/journal.pone.0068572 |pmc=3707824 |pmid=23874677 |bibcode=2013PLoSO...868572P |doi-access=free }}</ref> Daar is ook al voorgestel dat Neanderdallers verskeie voëldele, veral swart vere, as kunsmediums gebruik het.{{sfn|Finlayson|2019|loc=pp. 129–132}} In 2012 is 1&nbsp;699 terreine in Eurasië ondersoek en baie oorblyfsels van [[roofvoël]]s en [[kraaiagtiges]], wat nie gewoonlik deur mense geëet is nie, is gekry – veral vlerkbene is gevind en nie die res van die lyf nie, en dit lyk dus of veral die groot vere gepluk en as versierings gebruik is.<ref>{{cite journal |title=Birds of a feather: Neanderthal exploitation of raptors and corvids |doi=10.1371/journal.pone.0045927 |pmid = 23029321 |pmc=3444460 |journal=PLOS ONE |year= 2012 |volume=7 |issue=9 |page=e45927 |last1=Finlayson |first1=C. |last2=Brown |first2=K. |last3=Blasco |first3=R. |last4=Rosell |first4=J. |last5=Negro |first5=J. José |last6=Bortolotti |first6=G. R. |last7=Finlayson |first7=G. |last8=Sánchez Marco |first8=A. |last9=Giles Pacheco |first9=F. |last10=Rodríguez Vidal |first10=J. |last11=Carrión |first11=J. S. |last12=Fa |first12=D. A. |last13=Rodríguez Llanes |first13=J. M. |bibcode=2012PLoSO...745927F|doi-access=free }}</ref> In 2017 is 17 bene van [[Raaf|rawe]] met kepe gevind op 'n terrein van 43&nbsp;000 tot 38&nbsp;000 jaar gelede in [[Oekraïne]]. Die kepe was min of meer ewe ver van mekaar af en dit is die eerste bewys van voëlbene wat om 'n ander rede aangepas is as om dit te eet.<ref name=Errico2017>{{cite journal |last1=d’Errico |first1=F. |last2=Tsvelykh |first2=A. |title=A decorated raven bone from the Zaskalnaya VI (Kolosovskaya) Neanderthal site, Crimea |journal=PLOS ONE |year= 2017 |volume=12 |issue=3 |page=e0173435 |doi=10.1371/journal.pone.0173435 |pmid=28355292 |pmc=5371307 |bibcode=2017PLoSO..1273435M|doi-access=free }}</ref> [[Beeld:Neanderthal Engraving (Gorham's Cave Gibraltar).jpg|thumb|200px|Die gekrapte vloer van die Gorham-grot in [[Gibraltar]].]] Tot in 2014 is 63 vermeende graveermerke op 27 verskillende terreine in Europa en die Midde-Ooste ontdek. Daar word vermoed die merke het 'n simboliese betekenis gehad.<ref name=Majkic2018>{{cite journal |first1=A. |last1=Majkić |first2=F. |last2=d’Errico |first3=V. |last3=Stepanchuk |year=2018 |title=Assessing the significance of Palaeolithic engraved cortexes. A case study from the Mousterian site of Kiik-Koba, Crimea |journal=PLOS ONE |volume=13 |issue=5 |page=e0195049 |doi=10.1371/journal.pone.0195049 |pmid=29718916 |pmc=5931501 |bibcode=2018PLoSO..1395049M|doi-access=free }}</ref> In 2012 is diep krapmerke op die vloer van die Gorham-grot in [[Gibraltar]] ontdek wat ouer as 39&nbsp;000 jaar is. Die ontdekkers het dit vertolk as abstrakte kuns deur Neanderdallers.<ref>{{cite journal |author1=E. Callaway |title=Neanderthals made some of Europe's oldest art |year=2014 |journal=Nature News |doi=10.1038/nature.2014.15805 |s2cid=163840392 |url=http://www.nature.com/news/neanderthals-made-some-of-europe-s-oldest-art-1.15805}}</ref><ref>{{cite journal |first1=J. |last1=Rodríguez-Vidal |first2=F. |last2=d'Errico |first3=F. G. |last3=Pacheco |year=2014 |title=A rock engraving made by Neanderthals in Gibraltar |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=111 |issue=37 |pages=13301–13306 |doi=10.1073/pnas.1411529111 |pmc=4169962 |pmid=25197076 |bibcode=2014PNAS..11113301R|doi-access=free }}</ref> In 2018 is rooi kolle, skywe, lyne en ander patrone teen grotmure in Spanje ontdek wat na raming ouer as 66&nbsp;000 jaar is. Dit was minstens 20&nbsp;000 jaar voor die aankoms van die moderne mens in Wes-Europa en is dus vermoedelik deur Neanderdallers gemaak. Soortgelyke ikonografie is al aangetref op ander Wes-Europese terreine, soos in Frankryk en Spanje, en dit kon ook deur Neanderdallers aangebring gewees het.<ref name=pike2017/> ====Musiek==== [[Beeld:Flûte paléolithique (musée national de Slovénie, Ljubljana) (9420310527).jpg|thumb|200px|Die Divje-fluit in die Nasionale Museum van Slowenië.]] Die skerwe van vermeende Neanderdalfluite wat van die bene van bere gemaak is, is in die 1920's aangeteken in Potočka zijalka, [[Slowenië]], en Istállós-kői-barlang, [[Hongarye]],<ref>{{cite journal |last=Dobosi |first=V. T. |year=1985 |title=Jewelry, musical instruments and exotic objects from the Hungarian Palaeolithic |journal=Folia Archaeologica |volume=36 |pages=7–29}}</ref> en in 1985 in Mokriška jama, Slowenië; maar dit kon ook deur moderne mense gemaak gewees het.<ref>{{cite journal |last=Withalm |first=G. |year=2004 |title=New evidence for cave bear hunting from Potočka Zijalka Cave, Slovenia |journal=Mitteilungen der Kommission für Quartärforschung der Österreichischen Akademie der Wissenschaften |volume=13 |pages=219–234 |url=https://www.researchgate.net/publication/235339273}}</ref><ref name=Diedrich2015>{{cite journal |first=C. G. |last=Diedrich |year=2015 |title='Neanderthal bone flutes': simply products of Ice Age spotted hyena scavenging activities on cave bear cubs in European cave bear dens |journal=Royal Society Open Science |volume=2 |issue=4 |pages=140022 |doi=10.1098/rsos.140022 |pmid=26064624 |pmc=4448875 |bibcode=2015RSOS....240022D}}</ref> Die Divje-fluit van 43&nbsp;000 jaar gelede wat in 1995 in Slowenië ontdek is, word ook aan Neanderdallers toegeskryf,<ref>{{cite journal |url=https://books.google.com/books?id=Em-VJoURT9sC&pg=PA1 |first=R. |last=Fink |year=1997 |title=Neanderthal flute: oldest musical instrument: matches notes of do, re, mi scale: musicological analysis |journal=Crosscurrents |issue=183 |pages=1–9 |isbn=978-0-912424-12-5}}</ref> hoewel sommige kenners dit betwyfel.<ref name="GL2008">{{cite web |url=http://www.gore-ljudje.net/novosti/39105/ |title="Piščalka" iz Divjih bab ni neandertalska |language=sl |trans-title=The Divje Babe "Flute" is not Neanderthal |first=Mitja |last=Brodar |date=September 26, 2008 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110728124424/http://www.gore-ljudje.net/novosti/39105/ |archive-date=July 28, 2011}}</ref> ===Tegnologie=== Ondanks die oënskynlike stagnasie van 150&nbsp;000 jaar in die Neanderdallers se uitvindsels,<ref name=bocquet2013/> is daar bewyse dat hulle tegnologie meer gevorderd was as wat voorheen geglo is.<ref name=dediu2018>{{cite journal |first1=D. |last1=Dediu |first2=S. C. |last2=Levinson |year=2018 |title=Neanderthal language revisited: not only us |journal=Current Opinion in Behavioral Sciences |volume=21 |pages=49–55 |doi=10.1016/j.cobeha.2018.01.001 |url=https://pure.mpg.de/rest/items/item_2521815_7/component/file_2538918/content |hdl=21.11116/0000-0000-1667-4 |s2cid=54391128 |hdl-access=free}}</ref> Die hoë voorkoms van moontlik verlammende beserings kon gekeer het dat ingewikkelde tegnologie ontwikkel.<ref name=nakahashi/> ====Steengereedskap==== [[Beeld:Mousterian point.png|thumb|links|180px|'n Moustérien-projektielpunt.]] [[Beeld:Grotta dei Moscerini shell tools.png|thumb|links|180px|Gladde skulpskrapers wat in die Grotta dei Moscerini, Italië, ontdek is.]] Die Neanderdallers het steengereedskap gemaak en word met die argeologiese nywerheid [[Moustérien]] verbind.<ref name=Shaw1999/> Die Moustérien word ook verbind met die ''H. sapiens'' van Noord-Afrika van tot 315&nbsp;000 jaar gelede<ref>{{Cite journal |last1=Richter |first1=D. |last2=Grün |first2=R. |last3=Joannes-Boyau |first3=R. |last4=Steele |display-authors=et al.|year=2017|title=The age of the hominin fossils from Jebel Irhoud, Morocco, and the origins of the Middle Stone Age |journal=Nature |volume=546 |issue=7657 |pages=293–296 |doi=10.1038/nature22335 |pmid=28593967|bibcode=2017Natur.546..293R |s2cid=205255853}}</ref> en is 47&nbsp;000 tot 37&nbsp;000 jaar gelede in Noord-China aangetref.<ref>{{cite journal |first1=F. |last1=Li |first2=S. L. |last2=Kuhn |first3=F. |last3=Chen |year=2018 |title=The easternmost Middle Paleolithic (Mousterian) from Jinsitai Cave, North China |journal=Journal of Human Evolution |volume=114 |pages=76–84 |doi=10.1016/j.jhevol.2017.10.004 |pmid=29447762}}</ref> Daar word gedebatteer of die Neanderdallers langafstandwapens gehad het.<ref name=Milks2019>{{cite journal |first1=A. |last1=Milks |first2=D. |last2=Parker |first3=M. |last3=Pope |year=2019 |title=External ballistics of Pleistocene hand-thrown spears: experimental performance data and implications for human evolution |journal=Scientific Reports |volume=9 |issue=1 |page=820 |doi=10.1038/s41598-018-37904-w |pmc=6347593 |pmid=30683877 |bibcode=2019NatSR...9..820M}}</ref><ref name=Faivre2014>{{cite journal |first1=J.-P. |last1=Faivre |first2=B. |last2=Maureille |first3=P. |last3=Bayle |first4=I. |last4=Crevecoeur |year=2014 |title=Middle Pleistocene human remains from Tourville-la-Rivière (Normandy, France) and their archaeological context |journal=PLOS ONE |volume=9 |issue=10 |page=e104111 |doi=10.1371/journal.pone.0104111 |pmc=4189787 |pmid=25295956 |bibcode=2014PLoSO...9j4111F|doi-access=free }}</ref> Beentrauma wat ooreenstem met wonde wat deur gegooide wapens veroorsaak is, is wel in Neanderdalgrotte aangetref.<ref name=Milks2019/><ref name=Faivre2014/> Terreine in Frankryk en Spanje verteenwoordig vermoedelik 'n Neanderdalkultuur wat tegnieke om gereedskap te maak by moderne mense geleer of afgekyk het, veral in die kerf van gereedskap en ornamente. Die makers van die voorwerpe kon 'n oorgangskultuur tussen die twee groepe gewees het.<ref>{{cite journal |first1=M. |last1=Roussel |first2=M. |last2=Soressi |first3=J.-J. |last3=Hublin |year=2016 |title=The Châtelperronian conundrum: blade and bladelet lithic technologies from Quinçay, France |journal=Journal of Human Evolution |volume=95 |pages=13–32 |doi=10.1016/j.jhevol.2016.02.003 |pmid=27260172}}</ref> Die Neanderdallers in 10 kusstreke in Italië en Griekeland het skrapers van gladde skulpe gemaak en hulle moontlik aan houthandvatsels geheg. In een grot is 24% van die skulpe lewend uit die see gehaal, wat beteken die Neanderdallers sou in die see moes loop of in vlak water moes duik om hulle te versamel. In 'n Italiaanse grot is [[Vulkaan|vulkaniese]] puimsteen ontdek wat moontlik gebruik is vir die polering van punte en naalde.<ref name=Villa2020>{{cite journal |first1=P. |last1=Villa |first2=S. |last2=Soriano |first3=L. |last3=Pollarolo |year=2020 |title=Neandertals on the beach: use of marine resources at Grotta dei Moscerini (Latium, Italy) |journal=PLOS ONE |volume=15 |issue=1 |page=e0226690 |doi=10.1371/journal.pone.0226690 |pmid=31940356 |pmc=6961883 |bibcode=2020PLoSO..1526690V|doi-access=free }}</ref> Die argeologiese rekord wys Neanderdallers het dikwels diervelle en boombas gebruik, dalk om houers vir kookdoeleindes te maak.<ref name=speth2015>{{cite journal |first=J. D. |last=Speth |year=2015 |title=When did humans learn to boil? |journal=PaleoAnthropology |pages=54–67 |url=http://www.paleoanthro.org/media/journal/content/PA20150054.pdf}}</ref> Hulle het ook die kleefmiddel boombasteer gemaak.<ref>{{cite journal |first1=I. |last1=Degano |first2=S. |last2=Soriano |first3=P. |last3=Villa |first4=L. |last4=Pollarolo |first5=J. J. |last5=Lukejko |first6=Z. |last6=Jacobs |first7=K. |last7=Douka |first8=S. |last8=Vitagliano |first9=C. |last9=Tozzi |year=2019 |title=Hafting of Middle Paleolithic tools in Latium (central Italy): new data from Fossellone and Sant'Agostino caves |journal=PLOS ONE |volume=14 |issue=6 |page=e0213473 |doi=10.1371/journal.pone.0213473 |pmc=6586293 |pmid=31220106 |bibcode=2019PLoSO..1413473D|doi-access=free }}</ref> Op 'n Italiaanse terrein is bewyse gevind dat vuur gebruik is om stokke te maak om mee te grawe, wat 'n algemene werktuig van jagter-versamelaars is.<ref>{{cite journal |first1=B. |last1=Aranguren |first2=A. |last2=Revedin |first3=N. |last3=Amico |first4=F. |last4=Cavulli |first5=G. |last5=Giachi |first6=S. |last6=Grimaldi |first7=N. |last7=Macchioni |first8=F. |last8=Santaniello |year=2018 |title=Wooden tools and fire technology in the early Neanderthal site of Poggetti Vecchi (Italy) |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=115 |issue=9 |pages=2054–2059 |doi=10.1073/pnas.1716068115 |pmid=29432163 |pmc=5834685|doi-access=free }}</ref> ====Vuur en konstruksie==== Baie Moustérien-terreine het bewyse van vuur, maar dit is onseker of Neanderdallers dit self gemaak en of hulle brandende hout van byvoorbeeld veldbrande bymekaargemaak het. Hulle het ook sones vir verskillende doeleindes afgesper, soos vir slagwerk, vuurherde en houtberging. Baie terreine het nie sulke tekens nie, moontlik weens verwering van die terreine oor tienduisende jare.<ref name=Camaros2017>{{cite journal |first1=E. |last1=Camarós |first2=M. |last2=Cueto |first3=L. |last3=Teira |first4=S. C. |last4=Münzel |year=2017 |title=Bears in the scene: Pleistocene complex interactions with implications concerning the study of Neanderthal behavior |journal=Quaternary International |volume=435 |pages=237–246 |doi=10.1016/j.quaint.2015.11.027 |bibcode=2017QuInt.435..237C |url=https://www.researchgate.net/publication/287497601}}</ref> In 'n paar grotte is bewyse van vuurherde gevind. Hulle moes ventilasie in ag geneem het, anders sou die rook gou die grotte onbewoonbaar gemaak het.<ref name=kedar2019>{{cite journal |last1=Kedar |first1=Y. |last2=Barkai |first2=R. |title=The significance of air circulation and hearth location at Paleolithic cave sites |journal=Open Quaternary |year=2019 |volume=5 |issue=1 |page=4 |doi=10.5334/oq.52 |doi-access=free}}</ref> In Spanje is tekens gekry dat vuurherde aan een kant van die grot opgelyn is, sodat die rook opwaarts en deur die plafon sou trek. [[Beeld:La structure de la grotte de Bruniquel.jpg|thumb|220px|Die ringstrukture in die Grotte de Bruniquel, Frankryk.]] In 1990 is twee 176&nbsp;000 jaar oue ringstrukture van verskeie meters wyd wat van gebreekte [[stalagmiet]]stukke gemaak is, in 'n grot in Frankryk ontdek. Dit was 300&nbsp;m van die grot se ingang af. Tekens van die gebruik van vuur en gebrande bene dui ook op menslike aktiwiteit. 'n Span Neanderdallers was waarskynlik nodig om die strukture te bou, maar die doel is onseker. Om komplekse strukture so diep in 'n grot te bou, is sonder presedent in die argeologiese rekord en dui op gesofistikeerde lig- en boutegnologie, asook vertroudheid met ondergrondse omgewings.<ref name=Jaubert2016>{{cite journal |last1=Jaubert |first1=J. |last2=Verheyden |first2=S. |last3=Genty |first3=D. |display-authors=3 |last4=Soulier |first4=M. |last5=Cheng |first5=H. |last6=Blamart |first6=D. |last7=Burlet |first7=C. |last8=Camus |first8=H. |last9=Delaby |first9=S. |last10=Deldicque |first10=D. |last11=Edwards |first11=R. L. |last12=Ferrier |first12=C. |last13=Lacrampe-Cuyaubère |first13=F. |last14=Lévêque |first14=F. |last15=Maksud |first15=F. |last16=Mora |first16=P. |last17=Muth |first17=X. |last18=Régnier |first18=É. |last19=Rouzaud |first19=J.-N. |last20=Santos |first20=F. |title=Early Neanderthal constructions deep in Bruniquel Cave in southwestern France |journal=Nature |year=2016 |volume=534 |issue=7605 |pages=111–114 |doi=10.1038/nature18291 |pmid=27251286 |bibcode=2016Natur.534..111J |s2cid=205249458 |url=https://semanticscholar.org/paper/9bcb30f3c876e39414c7ea23f4a2bb8a642ef21b}}</ref> Die 44&nbsp;000 jaar oue Moldova I-opelugterrein in Oekraïne het bewyse van 'n ringvormige tuiste van 7&nbsp;x&nbsp;10&nbsp;m wat van mammoetbene gemaak is. Dit lyk of daar vuurherde, kookareas en 'n werkwinkel was. Moderne mense op die Russiese vlaktes het ook vermoedelik huisstrukture van mammoetbene gebou.<ref name=Demay2012>{{cite journal |last1=Demay |first1=L. |last2=Péan |first2=S. |last3=Patou-Mathis |first3=M. |title=Mammoths used as food and building resources by Neanderthals: zooarchaeological study applied to layer 4, Molodova I (Ukraine) |journal=Quaternary International |year=2012 |volume=276–277 |pages=212–226 |doi=10.1016/j.quaint.2011.11.019 |bibcode=2012QuInt.276..212D |hdl=2268/190618 |url=http://orbi.ulg.ac.be/bitstream/2268/190618/1/Demay%20et%20al%2c%202012%20Molodova.pdf}}</ref> ====Klere==== Neanderdallers het moontlik by dieselfde temperature oorleef as moderne mense, van 27-28&nbsp;°C wanneer hulle nakend binne geslaap het tot sowat 32&nbsp;°C buite. Hulle sou egter andersins klere nodig gehad het om lug van die vel af te hou, soos wanneer hulle gejag het. Hulle sou ook 'n soort skoeisel benodig het.<ref name=Sorensen2009>{{cite journal |first=B. |last=Sørensen |year=2009 |title=Energy use by Eem Neanderthals |journal=Journal of Archaeological Science |volume=36 |issue=10 |pages=2201–2205 |doi=10.1016/j.jas.2009.06.003|s2cid=44218631 }}</ref> Daar is geen tekens dat hulle klere sou kon maak wat netjies pas nie – hulle sou waarskynlik skulpskrapers gebruik het om iets soos komberse of poncho's te maak.<ref name=hoffecker2009>{{cite journal |last1=Hoffecker |first1=J. F. |title=The spread of modern humans in Europe |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year= 2009 |volume=106 |issue=38 |pages=16040–16045 |doi=10.1073/pnas.0903446106 |pmid=19571003 |pmc=2752585 |bibcode=2009PNAS..10616040H|doi-access=free }}</ref><ref name=collard2016/> Hulle kon wel tou maak en dit dui om 'n vermoë om te weef,<ref name=Hardy2013/> en 'n perdebeen met 'n natuurlike punt wat in die Cueva de los Aviones, Spanje, ontdek is, is dalk gebruik om gaatjies in diervelle te maak.<ref name=Zilhao2010>{{cite journal |first1=J. |last1=Zilhão |first2=D. E. |last2=Angelucci |first3=E. |last3=Badal-García |year=2010 |title=Symbolic use of marine shells and mineral pigments by Iberian Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=107 |issue=3 |pages=1023–1028 |doi=10.1073/pnas.0914088107 |pmid=20080653 |pmc=2824307 |bibcode=2010PNAS..107.1023Z |doi-access=free}}</ref> ====Seevaart==== Oorblyfsels op die Griekse eilande uit die Middel-Paleolitikum dui op seevaart deur Neanderdallers op die [[Ioniese See]], moontlik so lank as 200&nbsp;000 tot 150&nbsp;000 jaar gelede. Die oudste steenartefakte op [[Kreta]] en ander eilande dateer van tot 107&nbsp;000 jaar gelede. Die makers daarvan sou eenvoudige rietbote moes gebruik het om heen en weer te vaar.<ref name=ferentinos2012>{{cite journal |last1=Ferentinos |first1=G. |last2=Gkioni |first2=M. |last3=Geraga |first3=M. |last4=Papatheodorou |first4=G. |year=2012 |title=Early seafaring activity in the southern Ionian Islands, Mediterranean Sea |journal=Journal of Archaeological Science |volume=39 |issue=7 |pages=2167–2176 |doi=10.1016/j.jas.2012.01.032 |bibcode=2011JQS....26..553S}}</ref> Ook op ander eilande in die [[Middellandse See]], soos [[Sardinië]], is sulke artefakte ontdek. == Genetika == In 2010 is genetiese getuienis gepubliseer wat daarop dui dat Neanderdallers bygedra het tot die DNA van die moderne mens, moontlik deur verbastering tussen 80&nbsp;000 en 30&nbsp;000 jaar gelede. Volgens die studie het Neanderdal-gene tot 1-4% van die bevolking se [[genoom]] uitgemaak teen die tyd dat mense oor [[Eurasië]] begin versprei het (rofweg soos om een Neanderdaller as ’n groot-groot-groot-grootouer te hê).<ref>{{cite book |first1=Gregory |last1=Cochran |first2=Henry |last2=Harpending |title=The 10,000 Year Explosion: How Civilization Accelerated Human Evolution |publisher=Basic Books |year=2009 |location=New York |quote=Logically, if admixture occurred at all, it had to happen somewhere in Neanderthal-occupied territory, which means Europe and Western Asia.}}</ref> [[Ötzi|Ötzi die ysman]], Europa se oudste bewaarde [[mummie]], het ’n selfs groter persentasie Neanderdal-gene gehad.<ref>http://johnhawks.net/weblog/reviews/neandertals/neandertal_dna/neandertal-ancestry-iced-2012.html</ref> Onlangse bevindings dui aan mense buite Afrika kan selfs meer Neanderdal-gene hê – tot 20%.<ref>{{cite web|url=http://www.sciencemag.org/content/early/2014/01/28/science.1245938 |title=Resurrecting Surviving Neandertal Lineages from Modern Human Genomes |publisher=Science |date=2014-01-29 |accessdate=2014-02-02}}</ref> In Desember 2013 het navorsers berig Neanderdallers het hul dooies begrawe.<ref name="NYT-20131216">{{cite news |last=Wilford |first=John Noble |title=Neanderthals and the Dead |url=http://www.nytimes.com/2013/12/17/science/neanderthals-and-the-dead.html |date=16 Desember 2013 |work=New York Times |access-date=17 Desember 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200414231034/https://www.nytimes.com/2013/12/17/science/neanderthals-and-the-dead.html |archive-date=14 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Wetenskaplikes het in dieselfde jaar vir die eerste keer die hele genoom van ’n Neanderdaller bekend gemaak. Die genoom is onttrek uit ’n toonbeentjie van ’n 130&nbsp;000 jaar oue Neanderdaller wat in ’n grot in [[Siberië]] gevind is.<ref name="NYT-20131218">{{cite news |last=Zimmer |first=Carl |title=Toe Fossil Provides Complete Neanderthal Genome |url=http://www.nytimes.com/2013/12/19/science/toe-fossil-provides-complete-neanderthal-genome.html |date=18 Desember 2013 |work=New York Times |access-date=18 Desember 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200211213838/https://www.nytimes.com/2013/12/19/science/toe-fossil-provides-complete-neanderthal-genome.html |archive-date=11 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Uitsterwing == Van die teorieë vir die uitsterwing van die Neanderdallers is: * Hulle was ’n ander spesie as die moderne mens en het uitgesterf weens [[klimaat]]sveranderings en interaksies met moderne mense; hulle is vervang deur die moderne mens, wat sowat 80&nbsp;000 jaar gelede in hul habitats inbeweeg het.<ref>{{cite news |date=24 Oktober 2007 |title=First genocide of human beings occurred 30,000 years ago |url=http://english.pravda.ru/science/mysteries/24-10-2007/99419-genocide-0 |work=Pravda |access-date=18 Mei 2009 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150909085220/http://english.pravda.ru/science/mysteries/24-10-2007/99419-genocide-0/ |archive-date= 9 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Mededinging met die mens het waarskynlik bygedra tot hul uitsterwing.<ref>{{cite news |first=Robin |last=McKie |date=17 Mei 2009 |title=How Neanderthals met a grisly fate: devoured by humans |url=http://www.guardian.co.uk/science/2009/may/17/neanderthals-cannibalism-anthropological-sciences-journal |work=[[The Observer]] |access-date=18 Mei 2009 |location=London |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130719011301/http://www.guardian.co.uk/science/2009/may/17/neanderthals-cannibalism-anthropological-sciences-journal |archive-date=19 Julie 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite journal |doi=10.1016/j.quaint.2012.02.037 |title=The Quaternary megafaunal extinction and the fate of Neanderthals: An integrative working hypothesis |year=2013 |last1=Hortolà |first1=Policarp |last2=Martínez-Navarro |first2=Bienvenido |journal=Quaternary International |volume=295 |pages=69–72 |bibcode=2013QuInt.295...69H}}</ref> Die wetenskaplike en skrywer [[Jared Diamond]] stel ’n scenario van gewelddadige konflik en verdringing voor.<ref name="thirdchimp">{{cite book|first=Jared M. |last=Diamond |title=The third chimpanzee: the evolution and future of the human animal |publisher=HarperCollins |location=New York |year=1992 |page=52 |isbn=0-06-098403-1 |oclc=60088352}}</ref> * Neanderdallers was ’n moderne subspesie wat met moderne mense verbaster het en in dié spesie opgeneem is. * Siektes van die moderne mens waarteen die Neanderdallers nie immuun was nie, kon ook ’n faktor gewees het. === Klimaat === Sowat 55 000 jaar gelede het die weer wild begin wissel van uiters koue tot uiters warm toestande en weer terug binne ’n paar dekades. Die Neanderdallers kon goed by die koue aanpas, maar die vinnige veranderings het [[ekologie]]se veranderings veroorsaak waarby hulle nie kon aanpas nie: bekende plante en diere sou binne ’n leeftyd deur heeltemal verskillendes vervang gewees het. Die Neanderdallers se lokvaltegnieke sou begin misluk het namate graslande bome vervang het. Baie Neanderdallers sou uitgesterf het tydens hierdie wisselings, wat sowat 30&nbsp;000 jaar gelede ’n hoogtepunt bereik het.<ref name="sciam">"[http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-mysterious-downfall The Mysterious Downfall of the Neandertals]", ''Scientific American'', Augustus 2009</ref> Ondersoeke van Neanderdal-liggaamstrukture het gewys hulle het meer [[energie]] nodig gehad om te oorleef as enige ander [[hominied]]spesie. Hul energiebehoeftes was tot 100-350 kalorieë per dag groter as dié van moderne mense.<ref>{{cite journal |first1=Andrew W. |last1=Froehle |first2=Steven E. |last2=Churchill |year=2009 |title=Energetic Competition Between Neandertals and Anatomically Modern Humans |url=http://www.paleoanthro.org/static/journal/content/PA20090096.pdf |journal=PaleoAnthropology |pages=96–116}}</ref> Toe voedsel skaars begin word, kon hierdie verskil ’n groot rol gespeel het in hul uitsterwing.<ref name="sciam" /> === Verbastering === [[Beeld:Homo sapiens sapiens, Oase, Rumänien (Daniela Hitzemann).jpg|thumb|160px|'n Rekonstruksie van Oase 2, die mens uit die laat Paleolitikum wat sowat 7,3% Neanderdal-DNS gehad het (van 'n voorouer vier tot slegte geslagte vorentoe).]] ’n Alternatief vir die uitsterwingsteorie is dat Neanderdallers in die [[Cro-Magnon]]-bevolking opgeneem is deur verbastering. Dit weerspreek die onlangse teorie dat die moderne mens sy oorsprong in [[Afrika]] het, aangesien dit sou impliseer minstens ’n deel van die genoom van Europeërs is van Neanderdallers afkomstig. Hoewel die [[Denemarke|Deense]] etnograaf en geograaf Hans Petter Steensby sterk klem daarop gelê het dat alle moderne mense van gemengde afkoms is, het hy die verbasteringsteorie in 1907 voorgestel<ref>[http://img.kb.dk/tidsskriftdk/pdf/gto/gto_0019-PDF/gto_0019_67206.pdf ''Geografisk Tidsskrift, Bind 19 (1907)''] {{pdf}}, opgesoek in Desember 2013</ref> Hy het die destyds wydverspreide idee dat Neanderdallers aapagtig en minderwaardig was, sterk veroordeel. ’n Groot voorstander van die verbasteringsteorie is die paleoantropoloog Erik Trinkaus van die Universiteit van Washington.<ref>Dan Jones: ''The Neanderthal within.'', New Scientist 193.2007, H. 2593 (3 Maart), 28–32. [http://news.yahoo.com/s/hsn/20061030/hl_hsn/modernhumansneanderthalsmayhaveinterbred Modern Humans, Neanderthals May Have Interbred]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}; [http://www.cosmosmagazine.com/node/814 Humans and Neanderthals interbred] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090222210101/http://www.cosmosmagazine.com/node/814 |date=22 Februarie 2009 }}</ref> Hy beweer verskeie fossiele is die resultaat van verbastering, insluitende die "kind van Lagar Velho", ’n skelet wat in Portugal gevind is en uit sowat 24&nbsp;000 jaar gelede dateer.<ref>[http://www.talkorigins.org/faqs/homs/lagarvelho.html talkorigins.org]; [http://www.guardian.co.uk/science/story/0,,1871842,00.html guardian.co.uk]</ref><ref>[http://johnhawks.net/weblog/reviews/neandertals/gorhams_28000_date_2006.html Not a lasting last for the Neandertals – John Hawks weblog], 13 September 2006</ref> In ’n 2006-publikasie deur onder andere Trinkaus, is beweer die fossiele wat in 1952 in ’n grot in [[Roemenië]] ontdek is, is ook nasate van voorheen verbasterde bevolkings. Genetiese navorsing toon dat ’n mate van verbastering kon plaasgevind het.<ref>"[http://www.nytimes.com/2012/07/27/science/cousins-of-neanderthals-left-dna-in-africa-scientists-report.html?_r=1 Cousins of Neanderthals Left DNA in Africa, Scientists Report]". ''The New York Times''. 26 Julie 2012.</ref> Die genoom van alle nie-Afrikane sluit dele in wat van Neanderdal-afkoms is<ref>{{cite journal |doi=10.1093/molbev/msr024 |title=An X-Linked Haplotype of Neandertal Origin is Present Among All Non-African Populations |year=2011 |last1=Yotova |first1=V. |last2=Lefebvre |first2=J.-F. |last3=Moreau |first3=C. |last4=Gbeha |first4=E. |last5=Hovhannesyan |first5=K. |last6=Bourgeois |first6=S. |last7=Bédarida |first7=S. |last8=Azevedo |first8=L. |last9=Amorim |first9=A. |last10=Sarkisian |first10=T. |last11=Avogbe |first11=P. H. |last12=Chabi |first12=N. |last13=Dicko |first13=M. H. |last14=Kou' Santa Amouzou |first14=E. S. |last15=Sanni |first15=A. |last16=Roberts-Thomson |first16=J. |last17=Boettcher |first17=B. |last18=Scott |first18=R. J. |last19=Labuda |first19=D. |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=28 |issue=7 |pages=1957–62 |pmid=21266489}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://news.discovery.com/human/genetics-neanderthal-110718.html |title=All Non-Africans Part Neanderthal, Genetics Confirm : Discovery News |access-date=15 Februarie 2014 |archive-date=17 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121117043242/http://news.discovery.com/human/genetics-neanderthal-110718.html |url-status=dead }}</ref> vanweë die verbastering van Neanderdallers en die voorouers van Eurasiërs. Eerder as ’n opname van die Neanderdal-bevolking, lyk dit of die geenuitruiling ’n beperkte tydsduur en omvang gehad het. ’n Geskatte 1-4% van die DNA van Europeërs en Asiate is nie-modern en dieselfde as Neanderdal-DNA eerder as dié van Suider-Afrikaners. Uit meer onlangse genetiese studies blyk egter die moderne mens kon met twee groepe archaïese mense verbaster het: Neanderdallers en ''[[Homo denisova]]''.<ref name="NYT-01302012">{{cite news |last=Mitchell |first=Alanna |title=DNA Turning Human Story Into a Tell-All |url=http://www.nytimes.com/2012/01/31/science/gains-in-dna-are-speeding-research-into-human-origins.html |date=30 Januarie 2012 |publisher=NYTimes |access-date=31 Januarie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190601064907/https://www.nytimes.com/2012/01/31/science/gains-in-dna-are-speeding-research-into-human-origins.html |archive-date=1 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Teenstanders van die teorie meen die tekens van Neanderdal-verbastering kan wees vanweë ’n gemeenskaplike voorouer van beide die Neanderdallers en moderne mense, en dus nie verbastering nie.<ref>{{cite web |url=http://www.theguardian.com/science/2012/aug/14/study-doubt-human-neanderthal-interbreeding |title=Study casts doubt on human-Neanderthal interbreeding theory |first=Alok |last=Jha |work=[[The Guardian]] |date=14 Augustus 2012 |access-date=19 Februarie 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009121122/https://www.theguardian.com/science/2012/aug/14/study-doubt-human-neanderthal-interbreeding |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite journal |doi=10.1016/j.gene.2013.06.005 |title=Neanderthal and Denisova genetic affinities with contemporary humans: Introgression versus common ancestral polymorphisms |year=2013 |last1=Lowery |first1=Robert K. |last2=Uribe |first2=Gabriel |last3=Jimenez |first3=Eric B. |last4=Weiss |first4=Mark A. |last5=Herrera |first5=Kristian J. |last6=Regueiro |first6=Maria |last7=Herrera |first7=Rene J. |journal=Gene |volume=530 |pages=83–94 |pmid=23872234 |issue=1}}</ref> Die antropologie-professor John D. Hawks meen weer die genetiese ooreenkoms met die Neanderdallers kan die gevolg wees van beide ’n gemeenskaplike voorouer en verbastering en nie net een van die twee nie.<ref name="HawksAnnuRev">{{cite journal |doi=10.1146/annurev-anthro-092412-155548 |title=Significance of Neandertal and Denisovan Genomes in Human Evolution |year=2013 |last1=Hawks |first1=John |journal=Annual Review of Anthropology |volume=42 |pages=433–49}}</ref> ===Siektes=== Moderne mense kon Neanderdallers met siektes uit Afrika aangesteek en so tot hulle uitsterwing bygedra het. 'n Gebrek aan [[Immuunstelsel|immuniteit]], tesame met 'n klein bevolking, was moontlik verwoestend vir die Neanderdallers. 'n Klein genetiese diversiteit kon ook minder van hulle immuun teen hierdie siektes gemaak het. Verder kon klein bevolkings en verbastering geboortedefekte vererger het, wat tot hulle finale uitsterwing kon gelei het.<ref name=rios2019/> In die laat 20ste eeu is die Forevolk van [[Nieu-Guinee]] afgemaai deur 'n siekte bekend as kurusiekte, wat veroorsaak word deur die eet van [[prion]]s, wat in breinweefsel voorkom. Mense met die 129-variant van die [[PRNP]]-geen was agter natuurlik immuun teen die siekte. Die bestudering van dié geen het gelei tot die ontdekking dat die 129-variant algemeen in moderne mense voorgekom het, wat kan dui op wydverspreide [[kannibalisme]] op 'n sekere tyd in die menslike [[voorgeskiedenis]]. Neanderdallers het in 'n mate kannibalisme beoefen en saam met moderne mense gelewe, en daarom spekuleer die Britse paleoantropoloog Simon Underdown dat moderne mense 'n vorm van die kurusiekte aan Neanderdallers oorgedra het en, omdat die 129-variant blykbaar nie in Neanderdallers voorgekom het nie, het die siekte hulle uitgewis.<ref name=underdown2008>{{cite journal |first=S. |last=Underdown |year=2008 |title=A potential role for transmissible spongiform encephalopathies in Neanderthal extinction |journal=Medical Hypotheses |volume=71 |issue=1 |pages=4–7 |doi=10.1016/j.mehy.2007.12.014 |pmid=18280671}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Liberski |first1=P. |title=Kuru: a journey back in time from Papua New Guinea to the Neanderthals' extinction |journal=Pathogens |volume=2 |issue=3 |pages=472–505 |year=2013 |pmid=25437203 |pmc=4235695 |doi=10.3390/pathogens2030472 |doi-access=free}}</ref> == Fossiele == Fossiele van ''H. neanderthalensis'' wat gevind is, sluit in: {{div col|colwidth=20em}} * Altamura-mens * Bontnewydd * Tabun C1 * Tabun C1 * Krapina * Obi-Rakhmat 1 * Teshik-Tash-skedel * La Ferrassie 1 * Saccopastore 1 * [[Shanidar-grot#Shanidar 1|Shanidar 1]] * La Chapelle-aux-Saints 1 * Amud 7 * Sidrón-grot-fossiele * La Quina 5 * La Quina 18 * Amud 1 * Berg Circeo 1-fossiele * Neanderthal 1 * Engis * Gibraltar 1 * Le Moustier * Lapedo-kind {{div col end}} ==Verwysings== {{Verwysings|25em|verwysings= <ref name=stringer>{{cite journal |first=C. |last=Stringer |year=2012 |title=The status of ''Homo heidelbergensis'' (Schoetensack 1908) |journal=Evolutionary Anthropology |volume=21 |issue=3 |pages=101–107|doi=10.1002/evan.21311 |pmid=22718477 |s2cid=205826399 |doi-access=free}}</ref> <ref name=gomez2019>{{cite journal |first=A. |last=Gómez-Robles |year=2019 |title=Dental evolutionary rates and its implications for the Neanderthal–modern human divergence |journal=Science Advances |volume=5 |issue=5 |page=eaaw1268 |doi=10.1126/sciadv.aaw1268 |pmid=31106274 |pmc=6520022 |bibcode=2019SciA....5.1268G}}</ref> <ref name=meyer2016>{{cite journal |first1=M. |last1=Meyer |first2=J. |last2=Arsuaga |first3=C.|last3=de Filippo |first4=S. |last4=Nagel |title=Nuclear DNA sequences from the Middle Pleistocene Sima de los Huesos hominins |journal=Nature |volume=531 |issue=7595 |pages=504–507 |year=2016 |doi=10.1038/nature17405 |pmid=26976447 |bibcode=2016Natur.531..504M |s2cid=4467094}}</ref> <ref name=Shaw1999>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=8HKDtlPuM2oC&pg=PA408 |title=A dictionary of archaeology |year=1999 |publisher=Blackwell |isbn=978-0-631-17423-3 |editor1-last=Shaw |editor1-first=I. |page=408 |editor2-last=Jameson |editor2-first=R.}}</ref> <ref name=hayden2012>{{cite journal |first=B. |last=Hayden |year=2012 |title=Neandertal social structure? |journal=Oxford Journal of Archaeology |volume=31 |issue=1 |pages=1–26 |doi=10.1111/j.1468-0092.2011.00376.x}}</ref> <ref name=kedar2019>{{cite journal |last1=Kedar |first1=Y. |last2=Barkai |first2=R. |title=The significance of air circulation and hearth location at Paleolithic cave sites |journal=Open Quaternary |year=2019 |volume=5 |issue=1 |page=4 |doi=10.5334/oq.52 |doi-access=free}}</ref> <ref name=schmidt>{{cite journal |last1=Schmidt |first1=P. |last2=Blessing |first2=M. |last3=Rageot |first3=M. |last4=Iovita |first4=R. |last5=Pfleging |first5=J. |last6=Nickel |first6=K. G. |last7=Righetti |first7=L. |last8=Tennie |first8=C. |title=Birch tar production does not prove Neanderthal behavioral complexity |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=2019 |volume=116 |issue=36 |pages=17707–17711 |doi=10.1073/pnas.1911137116 |pmid=31427508 |pmc=6731756|doi-access=free }}</ref> <ref name=hoffecker2009>{{cite journal |last1=Hoffecker |first1=J. F. |title=The spread of modern humans in Europe |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year= 2009 |volume=106 |issue=38 |pages=16040–16045 |doi=10.1073/pnas.0903446106 |pmid=19571003 |pmc=2752585 |bibcode=2009PNAS..10616040H|doi-access=free }}</ref> <ref name=Hardy2020>{{cite journal |first1=B. L. |last1=Hardy |first2=M.-H. |last2=Moncel |first3=C. |last3=Kerfant |display-authors=et al. |year=2020 |title=Direct evidence of Neanderthal fibre technology and its cognitive and behavioral implications |journal=Scientific Reports |volume=10 |issue=4889 |pages=4889 |doi=10.1038/s41598-020-61839-w |pmid=32273518 |pmc=7145842 |bibcode=2020NatSR..10.4889H}}</ref> <ref name=ferentinos2012>{{cite journal |last1=Ferentinos |first1=G. |last2=Gkioni |first2=M. |last3=Geraga |first3=M. |last4=Papatheodorou |first4=G. |year=2012 |title=Early seafaring activity in the southern Ionian Islands, Mediterranean Sea |journal=Journal of Archaeological Science |volume=39 |issue=7 |pages=2167–2176 |doi=10.1016/j.jas.2012.01.032 |bibcode=2011JQS....26..553S}}</ref> <ref name=buckley>{{cite journal |first1=S. |last1=Buckley |first2=K. |last2=Hardy |first3=M. |last3=Huffman |year=2013 |title=Neanderthal self-medication in context |journal=Antiquity |volume=87 |issue=337 |pages=873–878 |doi=10.1017/S0003598X00049528 |s2cid=160563162 |url=https://www.researchgate.net/publication/256374897}}</ref> <ref name=hardy2012>{{cite journal |first1=K. |last1=Hardy |first2=S. |last2=Buckley |first3=M. J. |last3=Collins |first4=A. |last4=Estalrrich |year=2012 |title=Neanderthal medics? Evidence for food, cooking, and medicinal plants entrapped in dental calculus |journal=The Science of Nature |volume=99 |issue=8 |pages=617–626 |doi=10.1007/s00114-012-0942-0 |pmid=22806252 |url=https://www.researchgate.net/publication/229160372 |bibcode=2012NW.....99..617H |s2cid=10925552}}</ref> <ref name=dusseldorp2013>{{cite book |author-first=G. L. |author-last=Dusseldorp |year=2013 |chapter=Neanderthals and cave hyenas: co-existence, competition or conflict? |title=Zooarchaeology and modern human origins |pages=191–208 |chapter-url=https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-94-007-6766-9_12.pdf |doi=10.1007/978-94-007-6766-9_12 |series=Vertebrate paleobiology and paleoanthropology |publisher=Springer Science+Business Media Dordrecht |editor1-first=J. L. |editor1-last=Clark |editor2-first=J. D. |editor2-last=Speth |isbn=978-94-007-6765-2}}</ref> <ref name=Errico2017>{{cite journal |last1=d’Errico |first1=F. |last2=Tsvelykh |first2=A. |title=A decorated raven bone from the Zaskalnaya VI (Kolosovskaya) Neanderthal site, Crimea |journal=PLOS ONE |year= 2017 |volume=12 |issue=3 |page=e0173435 |doi=10.1371/journal.pone.0173435 |pmid=28355292 |pmc=5371307 |bibcode=2017PLoSO..1273435M|doi-access=free }}</ref> <ref name=Hoffman>{{cite journal |author-first1=D. L. |author-last1=Hoffman |author-last2=Angelucci |author-first2=D. E. |author-last3=Villaverde |author-first3=V. |author-last4=Zapata |author-first4=Z. |author-last5=Zilhão |author-first5=J. |year=2018 |title=Symbolic use of marine shells and mineral pigments by Iberian Neandertals 115,000 years ago |journal=Science Advances |volume=4 |issue=2 |pages=eaar5255 |doi=10.1126/sciadv.aar5255 |pmid=29507889 |pmc=5833998 |bibcode=2018SciA....4.5255H}}</ref> <ref name=Moncel2012>{{cite journal |first1=M.-H. |last1=Moncel |first2=L. |last2=Chiotti |first3=C. |last3=Gaillard |first4=G. |last4=Onoratini |first5=D. |last5=Pleurdeau |year=2012 |title=Non utilitarian objects in the Palaeolithic: emergence of the sense of precious? |journal=Archaeology, Ethnology & Anthropology of Eurasia |volume=401 |pages=25–27<!--only citing these pages--> |doi=10.1016/j.aeae.2012.05.004 |url=https://www.researchgate.net/publication/230703161}}</ref> <ref name=Turk2018>{{cite journal |url=https://www.academia.edu/37720432 |first1=M. |last1=Turk |first2=I. |last2=Turk |first3=L. |last3=Dimkaroski |year=2018 |title=The Mousterian musical instrument from the Divje Babe I Cave (Slovenia): arguments on the material evidence for Neanderthal musical behaviour |journal=L'Anthropologie |volume=122 |issue=4 |pages=1–28 |doi=10.1016/j.anthro.2018.10.001|s2cid=133682741 }}</ref> <ref name=Aubert2018>{{cite journal |first1=M. |last1=Aubert |first2=A. |last2=Brumm |first3=J. |last3=Huntley |year=2018 |title=Early dates for 'Neanderthal cave art' may be wrong |journal=Journal of Human Evolution |volume=125 |pages=215–217 |doi=10.1016/j.jhevol.2018.08.004 |pmid=30173883|s2cid=52145541 }}</ref> <ref name=pike2017>{{cite journal |last1=Pike |first1=A. W. |last2=Hoffmann |first2=D. L. |last3=Pettitt |first3=P. B. | last4=García-Diez |first4=M. |last5=Zilhão |first5=J. |year=2017 |title=Dating Palaeolithic cave art: Why U–Th is the way to go |url=http://dro.dur.ac.uk/22566/1/22566.pdf | journal=Quaternary International |volume=432 |pages=41–49 |doi=10.1016/j.quaint.2015.12.013 | bibcode=2017QuInt.432...41P}}</ref> <ref name=hoffmann2018>{{cite journal |first1=D. L. |last1=Hoffmann |first2=C. D. |last2=Standish |first3=M. |last3=García-Diez |first4=P. B. |last4=Pettitt |first5=J. A. |last5=Milton |first6=J. |last6=Zilhão |first7=J. J. |last7=Alcolea-González |first8=P. |last8=Cantalejo-Duarte |first9=H. |last9=Collado |first10=R. |last10=de Balbín |first11=M. |last11=Lorblanchet |first12=J. |last12=Ramos-Muñoz |first13=G.-C. |last13=Weniger |first14=A. W. G. |last14=Pike |year=2018 |title=U-Th dating of carbonate crusts reveals Neandertal origin of Iberian cave art |journal=Science |volume=359 |issue=6378 |pages=912–915 |doi=10.1126/science.aap7778 |pmid=29472483 |bibcode=2018Sci...359..912H |doi-access=free}}</ref> <ref name=wunn2000>{{cite journal |last=Wunn |first=I. | year=2000 | title=Beginning of religion | journal=Numen |volume=47 |number=4 |pages=417–452 |url=https://www.researchgate.net/publication/240682150 |doi=10.1163/156852700511612}}</ref> <ref name=dediu2018>{{cite journal |first1=D. |last1=Dediu |first2=S. C. |last2=Levinson |year=2018 |title=Neanderthal language revisited: not only us |journal=Current Opinion in Behavioral Sciences |volume=21 |pages=49–55 |doi=10.1016/j.cobeha.2018.01.001 |url=https://pure.mpg.de/rest/items/item_2521815_7/component/file_2538918/content |hdl=21.11116/0000-0000-1667-4 |s2cid=54391128 |hdl-access=free}}</ref> <ref name="danastasio2013">{{cite journal |first1=R. |last1=D’Anastasio |first2=S. |last2=Wroe |first3=C. |last3=Tuniz |first4=L. |last4=Mancini |first5=D. T. |last5=Cesana |year=2013 |title=Micro-biomechanics of the Kebara 2 hyoid and its implications for speech in Neanderthals |journal=PLOS ONE |volume=8 |issue=12 |page=e82261 |doi=10.1371/journal.pone.0082261 |pmc=3867335 |pmid=24367509 |bibcode=2013PLoSO...882261D|doi-access=free }}</ref> <ref name=Kislev2018>{{cite journal |first1=M. |last1=Kislev |first2=R. |last2=Barkai |year=2018 |title=Neanderthal and woolly mammoth molecular resemblance |journal=Human Biology |volume=90 |issue=2 |pages=115–128 |doi=10.13110/humanbiology.90.2.03 |pmid=33951886 |s2cid=106401104}}</ref> <ref name=Azevedo2017>{{cite journal |last1=de Azevedo |first1=S. |last2=González |first2=M. F. |last3=Cintas |first3=C. |display-authors=3 |last4=Ramallo |first4=V. |last5=Quinto-Sánchez |first5=M. |last6=Márquez |first6=F. |last7=Hünemeier |first7=T. |last8=Paschetta |first8=C. |last9=Ruderman |first9=A. |last10=Navarro |first10=P. |last11=Pazos |first11=B. A. |last12=Silva de Cerqueira |first12=C. C. |last13=Velan |first13=O. |last14=Ramírez-Rozzi |first14=F. |last15=Calvo |first15=N. |last16=Castro |first16=H. G. |last17=Paz |first17=R. R. |last18=González-José |first18=R. |title=Nasal airflow simulations suggest convergent adaptation in Neanderthals and modern humans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=2017 |volume=114 |issue=47 |pages=12442–12447 |doi=10.1073/pnas.1703790114 |pmid=29087302 |pmc=5703271|doi-access=free }}</ref> <ref name="Helmuth1998">{{Cite journal |last=Helmuth |first=H. |title=Body height, body mass and surface area of the Neanderthals |journal=Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie |volume=82 |issue=1 |pages=1–12 |year=1998 |doi=10.1127/zma/82/1998/1 |pmid=9850627 |jstor=25757530}}</ref> <ref name=Ruebens2013>{{cite journal |url=https://www.academia.edu/4182063 |first=K. |last=Ruebens |year=2013 |title=Regional behaviour among late Neanderthal groups in Western Europe: A comparative assessment of late Middle Palaeolithic bifacial tool variability |journal=Journal of Human Evolution |volume=65 |issue=4 |pages=341–362 |doi=10.1016/j.jhevol.2013.06.009 |pmid=23928352}}</ref> <ref name=Demay2012>{{cite journal |last1=Demay |first1=L. |last2=Péan |first2=S. |last3=Patou-Mathis |first3=M. |title=Mammoths used as food and building resources by Neanderthals: zooarchaeological study applied to layer 4, Molodova I (Ukraine) |journal=Quaternary International |year=2012 |volume=276–277 |pages=212–226 |doi=10.1016/j.quaint.2011.11.019 |bibcode=2012QuInt.276..212D |hdl=2268/190618 |url=http://orbi.ulg.ac.be/bitstream/2268/190618/1/Demay%20et%20al%2c%202012%20Molodova.pdf}}</ref> <ref name=sankararaman2014>{{cite journal |last1=Sankararaman |first1=S.|last2=Mallick |first2=S. |last3=Dannemann |first3=M. |last4=Prüfer |first4=K. |last5=Kelso |first5=J. |last6=Pääbo |first6=S. |last7=Patterson |first7=N. |last8=Reich |first8=D. |title=The genomic landscape of Neanderthal ancestry in present-day humans |journal=Nature |year= 2014 |volume=507 |issue=7492 |pages=354–357 |doi=10.1038/nature12961 |pmid=24476815 |pmc=4072735 |bibcode=2014Natur.507..354S}}</ref> <ref name="Peyrégne">{{cite journal |last1=Peyrégne |first1=S. |last2=Slon |first2=V. |last3=Mafessoni |first3=F. |display-authors=et al. |title=Nuclear DNA from two early Neandertals reveals 80 ka of genetic continuity in Europe |journal=Science Advances |volume=5 |number=6 |page=eaaw5873 |year=2019 |doi=10.1126/sciadv.aaw5873 |pmid=31249872 |pmc=6594762 |bibcode=2019SciA....5.5873P}}</ref> <ref name="Kuhlwilm">{{cite journal |last1=Kuhlwilm |first1=M. |title=Ancient gene flow from early modern humans into eastern Neanderthals |journal=Nature |year=2016 |volume=530 |issue=7591 |pages= 429–433 |doi=10.1038/nature16544 |pmid=26886800 |pmc=4933530 |bibcode=2016Natur.530..429K}}</ref> <ref name=Pennisi>{{cite journal |doi=10.1126/science.340.6134.799 |pmid=23687020 |title=More genomes from Denisova Cave show mixing of early human groups |journal=Science |volume=340 |issue=6134 |page=799 |year=2013 |last1=Pennisi |first1=E. |bibcode=2013Sci...340..799P}}</ref> <ref name=vernot2014>{{cite journal |title=Resurrecting surviving Neandertal lineages from modern human genomes |journal=Science |volume=343 |issue=6174 |pages=1017–1021 |year=2014 |bibcode=2014Sci...343.1017V |last1=Vernot |first1=B. |last2=Akey |first2=J. M. |doi=10.1126/science.1245938 |pmid=24476670 |s2cid=23003860}}</ref> <ref name=Dolgova2018>{{cite journal |first1=O. |last1=Dolgova |first2=O. |last2=Lao |year=2018 |title=Evolutionary and medical consequences of archaic introgression into modern human genomes |journal=Genes |volume=9 |issue=7 |page=358 |doi=10.3390/genes9070358 |pmc=6070777 |pmid=30022013 |doi-access=free}}</ref> <ref name=Kreisstadt2017>{{cite web |url=http://www.mettmann.de/neandertal/schreibweise.php |title=Neandertal oder Neanderthal? Was ist denn nun richtig? |publisher=Kreisstadt Mettmann |trans-title=Neandertal or Neanderthal? So which is actually right? |access-date=February 1, 2017</ref> <ref name=king1864>{{cite journal |first=W. |last=King |year=1864 |title=The reputed fossil man of the Neanderthal |journal=Quarterly Journal of Science |volume=1 |page=96 |url=https://afanporsaber.com/wp-content/uploads/2017/10/The-reputed-fossil-man-of-the-Neanderthal.pdf}}</ref> <ref name=Langdon2016>{{cite book |first=J. H. |last=Langdon |year=2016 |chapter=Case study 18. Neanderthals in the mirror: imagining our relatives |title=The science of human evolution: getting it right |publisher=Springer |isbn=978-3-319-41584-0}}</ref> <ref name=currat2004>{{cite journal |doi=10.1371/journal.pbio.0020421 |title=Modern humans did not admix with Neanderthals during their range expansion into Europe |year=2004 |last1=Currat |first1=M. |last2=Excoffier |first2=L. |journal=PLOS Biology |volume=2 |issue=12 |page=e421 |pmid=15562317 |pmc=532389}}</ref> <ref name=rogers2017>{{cite journal |first1=A. R. |last1=Rogers |first2=R. J. |last2=Bohlender |first3=C. D. |last3=Huff |title=Early history of Neanderthals and Denisovans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=114 |issue=37 |year=2017 |pages=9859–9863 |doi=10.1073/pnas.1706426114 |pmid=28784789 |pmc=5604018|doi-access=free }}</ref> <ref name="speciation">{{cite journal |last1=Hublin |first1=J. J. |year=2009 |title=The origin of Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=106 |issue=38 |pages=16022–16027 |bibcode=2009PNAS..10616022H |doi=10.1073/pnas.0904119106 |jstor=40485013|pmc=2752594 |pmid=19805257|doi-access=free }}</ref> <ref name=juric>{{cite journal |first1=I. |last1=Juric |first2=S. |last2=Aeschbacher |first3=G. |last3=Coop |year=2016 |title=The strength of selection against Neanderthal introgression |journal=PLOS Genetics |volume=12 |issue=11 |pages=e1006340 |doi=10.1371/journal.pgen.1006340 |pmid=27824859 |pmc=5100956}}</ref> <ref name=Trinkaus2011>{{cite journal |first=E. |last=Trinkaus |year=2011 |title=Late Pleistocene adult mortality patterns and modern human establishment |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=108 |issue=4 |pages=1267–1271 |doi=10.1073/pnas.1018700108 |pmc=3029716 |pmid=21220336 |bibcode=2011PNAS..108.1267T|doi-access=free }}</ref> <ref name=Gomez2018>{{cite journal |first1=A. |last1=Gómez-Olivencia |first2=A. |last2=Barash |first3=D. |last3=García-Martínez |display-authors=et al. |year=2018 |title=3D virtual reconstruction of the Kebara 2 Neandertal thorax |journal=Nature Communications |volume=9 |issue=4387 |pages=4387 |doi=10.1038/s41467-018-06803-z |pmc=6207772 |pmid=30377294 |bibcode=2018NatCo...9.4387G}}</ref> <ref name=etrinkaus1981>{{cite book |first=E. |last=Trinkaus |year=1981 |title=Aspects of human evolution |chapter=Neanderthal limb proportions and cold adaptation |publisher=Taylor and Francis Ltd. |editor-first=C. B. |editor-last=Stringer}}</ref> <ref name=pearce2013>{{cite journal |first1=E. |last1=Pearce |first2=C. |last2=Stringer |first3=R. I. M. |last3=Dunbar |year=2013 |title=New insights into differences in brain organization between Neanderthals and anatomically modern humans |journal=Proceedings of the Royal Society B |volume=280 |issue=1758 |page=20130168 |doi=10.1098/rspb.2013.0168 |pmc=3619466 |pmid=23486442}}</ref> <ref name="Geometric Morphometrics and Paleone">{{cite journal |last1=Bruner |first1=Emiliano |date=2004 |title=Geometric Morphometrics and Paleoneurology: Brain Shape Evolution in the Genus ''Homo'' |journal=Journal of Human Evolution |volume=47 |issue=5 |pages=279–303 |doi=10.1016/j.jhevol.2004.03.009 |pmid=15530349 }}</ref> <ref name="Morphological Differences in the Pa">{{cite journal |last1=Bruner |first1=Emiliano |date=2010 |title=Morphological Differences in the Parietal Lobes with the Human Genus: A Neurofunctional Perspective |journal=Current Anthropology |volume=51 |issue=1 |pages=S77–S88 |doi=10.1086/650729 |s2cid=146587487 }}</ref> <ref name="Encephalization and Allometric Traj">{{cite journal |last1=Bruner |first1=Emiliano |last2=Manzi |first2=Giorgio |last3=Arsuaga |first3=Juan Luis |date=2003 |title=Encephalization and Allometric Trajectories in the Genus ''Homo'': Evidence from the Neandertal and Modern Lineages |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=100 |issue=26 |pages=15335–15340 |doi=10.1073/pnas.2536671100 |pmid=14673084 |pmc=307568 |bibcode=2003PNAS..10015335B |doi-access=free }}</ref> <ref name=Weaver2005>{{cite journal |last1=Weaver |first1=Anne |date=2005 |title=Reciprocal Evolution of the Cerebellum and Neocortex in Fossil Humans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=102 |issue=10 |pages=3576–3580 |doi=10.1073/pnas.0500692102 |doi-access=free |pmid=15731345 |pmc=553338 |bibcode=2005PNAS..102.3576W}}</ref> <ref name="Wynnetal2016">{{cite journal |last1= Wynn |first1= Thomas |last2= Overmann |first2= Karenleigh A |last3= Coolidge |first3= Frederick L |date= 2016 |title= The false dichotomy: A refutation of the Neandertal indistinguishability claim |journal= Journal of Anthropological Sciences |volume=94 |issue= 94 |pages= 201–221 |doi= 10.4436/jass.94022 |pmid= 26708102 }}</ref> <ref name=dannemann>{{cite journal |last1=Dannemann |first1=M. |last2=Kelso |first2=J. |title=The contribution of Neanderthals to phenotypic variation in modern humans |journal=The American Journal of Human Genetics |year=2017 |volume=101 |issue=4 |pages=578–589 |doi=10.1016/j.ajhg.2017.09.010 |pmid=28985494 |pmc=5630192}}</ref> <ref name=Weyrich2017>{{cite journal |title=Neanderthal behaviour, diet, and disease inferred from ancient DNA in dental calculus |volume=544 |issue=7650 |pages=357–361 |journal=Nature |doi=10.1038/nature21674 |pmid=28273061 |year=2017 |last1=Weyrich |first1=L. S. |last2=Duchene |first2=S. |last3=Soubrier |first3=J.|display-authors=et al. |bibcode=2017Natur.544..357W |hdl=10261/152016 |s2cid=4457717 |url=https://radar.brookes.ac.uk/radar/items/d6689cb0-38fa-4d3e-98e4-c8be2bd0263e/1}}</ref> <ref name=Spikins2019>{{cite journal |first1=P. |last1=Spikins |first2=A. |last2=Needham |first3=B. |last3=Wright |year=2019 |title=Living to fight another day: The ecological and evolutionary significance of Neanderthal healthcare |journal=Quaternary Science Reviews |volume=217 |pages=98–118 |doi=10.1016/j.quascirev.2018.08.011 |bibcode=2019QSRv..217...98S |doi-access=free}}</ref> <ref name="neandercarnivore">{{cite journal |doi=10.1073/pnas.120178997 |title=Neanderthal diet at Vindija and Neanderthal predation: The evidence from stable isotopes |year=2000 |last1=Richards |first1=M. P. |last2=Pettitt |first2=P. B.|last3=Trinkaus |first3=E.|last4=Smith |first4=F. H. |last5=Paunović |first5=M. |last6=Karavanić |first6=I. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=97 |issue=13 |pages=7663–7666 |pmid=10852955 |jstor=122870 |bibcode=2000pnas...97.7663r |pmc=16602|doi-access=free }}</ref> <ref name=krief2015>{{cite journal |first1=S. |last1=Krief |first2=C. |last2=Daujeard |first3=M. |last3=Moncel |first4=N. |last4=Lamon |first5=V. |last5=Reynolds |year=2015 |title=Flavouring food: the contribution of chimpanzee behaviour to the understanding of Neanderthal calculus composition and plant use in Neanderthal diets |journal=Antiquity |volume=89 |issue=344 |pages=464–471 |doi=10.15184/aqy.2014.7 |s2cid=86646905 |url=https://www.researchgate.net/publication/283861536}}</ref> <ref name=speth2015>{{cite journal |first=J. D. |last=Speth |year=2015 |title=When did humans learn to boil? |journal=PaleoAnthropology |pages=54–67 |url=http://www.paleoanthro.org/media/journal/content/PA20150054.pdf}}</ref> <ref name=collard2016>{{cite journal |last1=Collard |first1=M. |last2=Tarle |first2=L. |last3=Sandgathe |first3=D. |last4=Allan |first4=A. |title=Faunal evidence for a difference in clothing use between Neanderthals and early modern humans in Europe |journal=Journal of Anthropological Archaeology |year=2016 |volume=44 |pages=235–246 |doi=10.1016/j.jaa.2016.07.010 |hdl=2164/9989 |hdl-access=free}}</ref> <ref name=Hardy2013>{{cite journal |first1=B. L. |last1=Hardy |first2=M.-H. |last2=Moncel |first3=C. |last3=Daujeard |year=2013 |title=Impossible Neanderthals? Making string, throwing projectiles and catching small game during Marine Isotope Stage 4 (Abri du Maras, France) |journal=Quaternary Science Reviews |volume=82 |pages=23–40 |doi=10.1016/j.quascirev.2013.09.028 |bibcode=2013QSRv...82...23H}}</ref> }} == Eksterne skakels == * {{cite web |first=C. David |last=Kreger |date=30 Junie 2000 |url=http://www.archaeologyinfo.com/homoneaderthalensis.htm |title=Homo neanderthalensis |publisher=ArchaeologyInfo.com |accessdate=23 Mei 2009}} * {{cite web|first=Dennis|last=O'Neil|date=12 Mei 2009|url=http://anthro.palomar.edu/homo2/mod_homo_2.htm|title=Evolution of Modern Humans: Neandertals|accessdate=23 Mei 2009|archive-date=26 Desember 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226112024/https://www2.palomar.edu/anthro/homo2/mod_homo_2.htm|url-status=dead}} * {{cite web | title = Homo neanderthalensis | publisher = The Smithsonian Institution | url = http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/species/homo-neanderthalensis}} * {{cite web | title = Neanderthal DNA | publisher = International Society of Genetic Genealogy | url = http://www.isogg.org/neanderthaldna.htm}}: Includes Neanderthal mtDNA sequences * {{Commons-kategorie inlyn|Homo neanderthalensis}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Neanderthal|Engelse Wikipedia]] {{Menslike evolusie}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Evolusie]] [[Kategorie:Fossiele]] [[Kategorie:Uitgestorwe primate]] rpl1jgccld4qgxic2jglqs5mv2sjpjf 2513744 2513743 2022-07-20T13:14:13Z Burgert Behr 2401 Sjoe, eindelik klaar! wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Neanderdaller | fossil_range = {{Fossiel tydperk|0.6|0.03}} Middel- tot Laat [[Pleistoseen]] | image= Homo sapiens neanderthalensis.jpg | image_caption = ’n Neanderdallerkopbeen. | image2 = | image2_alt =g=mu | image2_caption = | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Mammalia]] | ordo = [[Primates]] | familia = [[Hominidae]] | genus = ''[[Homo]]'' | species = '''''H. neanderthalensis''''' | binomial = ''Homo neanderthalensis'' | binomial_authority = William King, 1864 | synonyms = ''Homo mousteriensis''<ref>[https://books.google.com/books?id=pXZ1AQAAQBAJ&pg=PT361&lpg=PT361&dq=Homo+mousteriensis&source=bl&ots=SwpgvbZPNx&sig=Iiq55UMRGSIOoxZqE39aWNwrJXc&hl=en&sa=X&ei=BnXtUsq7FO6uyAH06IAo&ved=0CGAQ6AEwCg#v=onepage&q=Homo%20mousteriensis&f=false Dictionary of Anthropology - Charles Winick - Google Books]. Books.google.ca (1956-12-18). Besoek op 24 Mei 2014.</ref><br />''Homo sapiens neanderthalensis''<br />''Palaeoanthropus neanderthalensis''<ref>[https://books.google.com/books?id=mR_cxcxO8h8C&pg=PA556&lpg=PA556&dq=Palaeoanthropus+neanderthalensis&source=bl&ots=wsgpR8oudS&sig=3TDe6QN_tlrnqVz10HK2s8Ls9Ho&hl=en&sa=X&ei=cnTtUrWtOqWMyQHWg4DgCg&ved=0CHwQ6AEwCw#v=onepage&q=Palaeoanthropus%20neanderthalensis&f=false Bibliography of Fossil Vertebrates 1954-1958 - C.L. Camp, H.J. Allison, and R.H. Nichols - Google Books]. Books.google.ca. Besoek op 24 Mei 2014.</ref> | range_map = Range of Homo neanderthalensis.png | range_map_width = 220px | range_map_caption = Die Neanderdaller kon voorgekom het so ver as die Altai- en die Oeralgebergte. }} Die '''Neanderdallers''' of '''Neanderdalmense''' is ’n [[Uitsterwing|uitgestorwe]] [[spesie]] van [[argaïese mense]] in die [[genus]] ''[[Homo]]'', moontlik ’n subspesie van ''[[Homo sapiens]]'', wat tot omtrent 40&nbsp;000 jaar gelede in [[Eurasië]] voorgekom het.<ref>{{cite web |url=http://www.livescience.com/28036-neanderthals-facts-about-our-extinct-human-relatives.html |title=Neanderthal: Facts About Our Extinct Human Relatives |publisher=LiveScience |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200513075637/https://www.livescience.com/28036-neanderthals-facts-about-our-extinct-human-relatives.html |archive-date=13 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Hoewel daar konsensus is dat die redes vir hulle [[uitsterwing]] "hoogs betwisbaar" is, word [[demografie]]se faktore soos klein bevolkings, verbastering en lukrake skommelings as waarskynlike faktore beskou.<ref>{{cite journal |last1=Vaesen |first1=Krist |last2=Dusseldorp |first2=Gerrit L. |last3=Brandt |first3=Mark J. |date=2021 |title=An emerging consensus in palaeoanthropology: Demography was the main factor responsible for the disappearance of Neanderthals |journal=Scientific Reports |volume=11 |issue=1 |page=4925 |doi=10.1038/s41598-021-84410-7|pmid=33649483 |pmc=7921565 |bibcode=2021NatSR..11.4925V }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Vaesen |first1=Krist |last2=Dusseldorp |first2=Gerrit L. |last3=Brandt |first3=Mark J. |date=2021 |title=Author correction: 'An Emerging Consensus in Palaeoanthropology: Demography Was the Main Factor Responsible for the Disappearance of Neanderthals'|journal=Scientific Reports |volume=11 |issue=1 |page=8450 |doi=10.1038/s41598-021-88189-5|pmid=33850254 |pmc=8044239 |bibcode=2021NatSR..11.8450V |s2cid=233232999 }}</ref> Ander redes wat aangevoer word, is opname in die moderne menslike samelewing,<ref name=Villa2014>{{cite journal |first1=P. |last1=Villa |first2=W. |last2=Roebroeks |year=2014 |title=Neandertal demise: an archaeological analysis of the modern human superiority complex |journal=PLOS ONE |volume=9 |issue=4 |page=e96424 |doi=10.1371/journal.pone.0096424 |pmc=4005592 |pmid=24789039 |bibcode=2014PLoSO...996424V|doi-access=free }}</ref> groot [[klimaat]]sveranderings,<ref name=bradtmoller2012>{{cite journal |first1=M. |last1=Bradtmöller |first2=A. |last2=Pastoors |first3=B. |last3=Weninger |first4=G. |last4=Weninger |year=2012 |title=The repeated replacement model – Rapid climate change and population dynamics in Late Pleistocene Europe |journal=Quaternary International |volume=247 |pages=38–49 |doi=10.1016/j.quaint.2010.10.015 |bibcode=2012QuInt.247...38B}}</ref> siektes<ref name=underdown2008>{{cite journal |first=S. |last=Underdown |year=2008 |title=A potential role for transmissible spongiform encephalopathies in Neanderthal extinction |journal=Medical Hypotheses |volume=71 |issue=1 |pages=4–7 |doi=10.1016/j.mehy.2007.12.014 |pmid=18280671}}</ref><ref name=sullivan2017>{{cite journal |first1=A. P. |last1=Sullivan |first2=M. |last2=de Manuel |first3=T. |last3=Marques-Bonet |first4=G. H. |last4=Perry |year=2017 |title=An evolutionary medicine perspective on Neandertal extinction |journal=Journal of Human Evolution |volume=108 |pages=62–71 |doi=10.1016/j.jhevol.2017.03.004 |url=https://www.biorxiv.org/content/biorxiv/early/2016/04/06/047209.full.pdf |pmid=28622932}}</ref> of 'n kombinasie van dié faktore. Hulle word gewoonlik geklassifiseer as die spesie '''''Homo neanderthalensis''''', maar sommige wetenskaplikes beskou hulle as '''''Homo sapiens neanderthalensis''''', ’n subspesie van ''Homo sapiens''. Dit is onduidelik wanneer die Neanderdallers van die menslike lyn afgeskei het; studies dui op verskillende intervalle wat wissel van 315&nbsp;000 jaar<ref name=stringer/> tot meer as 800&nbsp;000 jaar gelede.<ref name=gomez2019/> Die tyd toe hulle van hulle voorouer ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'' afgeskei is, is ook onduidelik. Die oudste moontlike Neanderdallerbene dater van 430&nbsp;000 jaar gelede, maar die klassifikasie is onseker.<ref name=meyer2016/> Neanderdallers is bekend van talle [[fossiel]]e, veral van ná 130&nbsp;000 jaar gelede.<ref name=klein1983/> Die [[tipespesie|tipespesimen]], "Neanderthal 1", is in 1856 in die Neanderdal in die hedendaagse [[Duitsland]] ontdek. Vir 'n groot deel van die 20ste eeu het navorsers die Neanderdallers uitgebeeld as primitief, onintelligent en dierlik. Hoewel kennis en die persepsie van hulle sedertdien aansienlik verander het in die wetenskaplike gemeenskap, is die beeld van die onontwikkelde grotman-argetipe steeds gewild in die volkskultuur.{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name=drell2000/> [[Lêer:Neanderthalensis.jpg|duimnael|180px|links|’n Neanderdallerskelet (Amerikaanse Museum van Natuurgeskiedenis).]] Die Neanderdallers se tegnologie was taamlik gesofistikeerd. Dit sluit in die kultuur van steengereedskap<ref name=Shaw1999/> en die vermoë om vuur te maak,<ref name="Sorensen_etal2018">{{Cite journal |last1=Sorensen |first1=A. C. |last2=Claud |first2=E. |last3=Soressi |first3=M. |year=2018 |title=Neandertal fire-making technology inferred from microwear analysis |journal=Scientific Reports |volume=8 |issue=1 |pages=10065 |doi=10.1038/s41598-018-28342-9 |pmid=30026576 |pmc=6053370 |issn=2045-2322 |bibcode=2018NatSR...810065S}}</ref> asook die bou van vuurherde,<ref name=hayden2012/><ref name=kedar2019/> om boombasteer<ref name=schmidt/> en minstens eenvoudige [[klere]] soos komberse en poncho's te maak,<ref name=hoffecker2009/> te weef<ref name=Hardy2020/> en op die [[Middellandse See]] te vaar.<ref name=ferentinos2012/> Hulle het ook medisinale plante gebruik<ref name=buckley/> en ernstige beserings behandel, kos gestoor en verskeie kookmetodes gebruik soos die braai, kook en rook van vleis.<ref name=hardy2012/> Neanderdallers het 'n groot verskeidenheid kos geëet, veral [[ewehoewiges]],<ref name=dusseldorp2013/> maar ook ander diere van die [[Pleistoseen]],{{sfn|Papagianni|Morse|2013}} [[plant]]e, klein [[soogdier]]e, [[voël]]s en seediere.{{sfn|Brown|2011}} Hoewel hulle moontlik roofdiere aan die bopunt van die [[voedselketting]] was, het hulle nog met grotbere, grotleeus, grothiënas en ander groot roofdiere meegeding.{{sfn|Shipman|2015|loc= pp. 120–143}} 'n Aantal voorbeelde van simboliese gedagtes en [[kuns]] word onbeslis aan Neanderdallers toegeskryf{{sfn|Tattersall|2015}}, soos moontlike ornamente wat gemaak is van voëlkloue en vere<ref name=Errico2017/>{{sfn|Finlayson|2019}} of skulpe,<ref name=Hoffman/> asook versamelings ongewone voorwerpe soos [[kristal]]le en [[fossiel]]e.<ref name=Moncel2012/> Hulle het blykbaar musiek met 'n soort [[fluit]]<ref name=Turk2018/> en Spaanse [[grotkuns]] gemaak<ref name=Aubert2018/> wat uit voor 65&nbsp;000 jaar gelede dateer.<ref name=pike2017/><ref name=hoffmann2018/> Sommige bewerings van [[godsdiens]]oortuigings is al gemaak.<ref name=wunn2000/> Neanderdallers kon moontlik praat, maar dit is nie bekend hoe ingewikkeld hulle spraak was nie.<ref name=dediu2018/><ref name=danastasio2013/> In vergelyking met die mens het Neanderdallers 'n robuuste liggaamsbou gehad met proporsioneel kort ledemate. Navorsers skryf dit dikwels toe aan aanpassing om hitte in 'n koue klimaat te bewaar, maar dit kon ook aanpassings gewees het om te hardloop in die warmer woudstreke waar hulle dikwels voorgekom het.<ref name=stewart2019/> Hulle het egter wel aanpassings vir die koue gehad, soos gespesialiseerde vetstoring<ref name=Kislev2018/> en 'n vergrote neus om lug warm te maak.<ref name=Azevedo2017/> Die mans was gemiddeld 165&nbsp;cm lank en vroue 153&nbsp;cm, nes moderne mense voor die industriële tydperk.<ref name="Helmuth1998"/> Die breinholtes van mans en vroue was onderskeidelik sowat 1&nbsp;600&nbsp;cm³ en 1&nbsp;300&nbsp;cm³,<ref name=holloway1985/><ref name=amano2015/> wat binne die omvang van moderne menslike breine is. Die totale Neanderdalbevolking was klein. Tog is daar bewyse van streekkulture en dus gereelde kommunikasies tussen gemeenskappe.<ref name=Ruebens2013/><ref name=Fabre2009/> Hulle kon in grotte gelewe het na gelang van die [[seisoen]].<ref name=Demay2012/> Die Neanderdalgenoomprojek van 2010 het bewyse gevind van verbastering tussen Neanderdallers en moderne mense.<ref name="green" /><ref name="sankararaman2014" /> Dit het moontlik tussen 316&nbsp;000 en 219&nbsp;000 jaar gelede voorgekom,<ref name="Peyrégne" /> maar waarskynliker sowat 100&nbsp;000 jaar gelede en weer 65&nbsp;000 jaar gelede.<ref name="Kuhlwilm" /> Dit lyk ook of Neanderdallers in [[Siberië]] met [[Denisova-hominien]]e, 'n ander groep argaïese mense, verbaster het.<ref name="Prufer2014" /><ref name=Pennisi/> Neanderdallergene kom ook in ander bevolkings voor en sowat 20% van dié gene het oorleef.<ref name="vernot2014" /> Dit het blykbaar die mens se [[immuunstelsel]] beïnvloed<ref>{{Cite journal |last1=Zeberg |first1=Hugo |last2=Pääbo |first2=Svante |date=2021-03-02 |title=A genomic region associated with protection against severe COVID-19 is inherited from Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=118 |issue=9 |pages=e2026309118 |doi=10.1073/pnas.2026309118 |pmid=33593941 |pmc=7936282 |s2cid=231943450 |issn=0027-8424 |doi-access=free}}</ref> en word ook genoem ten opsigte van verskeie ander [[biologie]]se funksies en strukture.<ref name=Dolgova2018/> ==Taksonomie== ===Etimologie=== [[Beeld:Neanderthal excavation site.JPG|thumb|220px|links|Die Kleine Feldhofer-grot, waar Neanderthal 1 ontdek is.]] Neanderdallers is genoem na die ''Neandertal'' in Duitsland (voorheen gespel ''Neanderthal'').<ref name="naming">{{cite journal |last1=Howell |first1=F. C.|year=1957 |title=The evolutionary significance of variation and varieties of 'Neanderthal' man |journal=The Quarterly Review of Biology |volume=32 |issue=4 |pages=330–347 |doi=10.1086/401978 |jstor=2816956 |pmid=13506025 |s2cid=10857962}}</ref><ref name=Kreisstadt2017/> Die dal self is genoem na Joachim Neander, 'n Duitse teoloog en liedjieskrywer wat die streek dikwels besoek het.<ref>{{cite web |url=https://www.ahdictionary.com/word/search.html?q=Neanderthal |title=Neanderthal |website=American Heritage Dictionary |access-date=February 18, 2020}}</ref> Neanderthal 1, die tipespesimen, was in [[antropologie]]se geskrifte bekend as die "Neanderdalskedel" en die rekonstruksie wat op die skedel gegrond is, is die "Neanderdalmens" genoem.<ref>{{cite book |url=https://archive.org/stream/lecturesonmanhi00huntgoog#page/n330/mode/2up |title=Lectures on man: his place in creation, and in the history of the earth |last=Vogt |first=K. C.|publisher=Longman, Green, Longman and Roberts |year=1864 |place=Londen, VK |pages=302, 473}}</ref> Die hele spesie is ''Homo neanderthalensis'' genoem, en dit onderskei dit is apart van mense, soos in 1863 die eerste keer voorgestel is deur die Ierse geoloog William King.<ref name="King64">{{Cite journal |last1=King |first1=W. |year=1864 |title=On the Neanderthal skull, or reasons for believing it to belong to the Clydian Period and to a species different from that represented by man |url=https://biodiversitylibrary.org/page/29371003 |journal=Report of the British Association for the Advancement of Science, Notices and Abstracts, Newcastle-upon-Tyne, 1863 |volume=33 |pages=81–82 |via=Biodiversity Heritage Library}}</ref><ref name="MurrNashSeoiMcCo15">{{cite journal |last1=Murray |first1=J. |title=The contribution of William King to the early development of palaeoanthropology |year=2015 |journal=Irish Journal of Earth Sciences |volume=33 |pages=1–16 |doi=10.3318/ijes.2015.33.1 |jstor=10.3318/ijes.2015.33.1 |last2=Nasheuer |first2=H. P. |last3=Seoighe |first3=C. |last4=McCormack |first4=G. P. |last5=Williams |first5=D. M. |last6=Harper |first6=D. A. T.}}</ref><ref>{{cite journal |first=A. K. |last=Winner |year=1964 |title=Terminology |journal=Current Anthropology |volume=5 |issue=2 |pages=119–122 |doi=10.1086/200469 |jstor=2739959 |s2cid=224796921}}</ref> [[Beeld:Stammbaum der Primaten Haeckel.jpg|thumb|220px|Ernst Haeckel se stamboom van die primate dui ''H. stupidus'' (Neanderdallers) aan as die voorsaat van ''H. sapiens''.<ref name=haeckel>{{cite book |url=https://archive.org/details/systematischephy03haec/page/601 |first=E. |last=Haeckel |year=1895 |title=Systematische Phylogenie: Wirbelthiere |publisher=G. Reimer |language=de |page=601}}</ref>]] [[Beeld:Calotte crânienne, type de l'espèce Homo neanderthalensis, vallée de Néander.jpg|thumb|220px|links|Die bokant van die skedel van Neanderthal 1, die tipespesimen, in die Musée de l'Homme, [[Parys]].]] [[Beeld:Le Moustier.jpg|links|thumb|220px|''Le Moustier'' deur Charles R. Knight, 1920.]] ===Navorsingsgeskiedenis=== Die eerste Neanderdalleroorblyfsel, 'n skedel, is in 1829 deur die Nederlandse naturalis Philippe-Charles Schmerling in die Grottes d'Engis in [[België]], ontdek. Hy het egter gedink dit behoort aan 'n moderne mens.<ref>{{cite book |url=https://orbi.uliege.be/handle/2268/207986 |first=P. |last=Schmerling |year=1834 |title=Recherches sur les ossemens fossiles découverts dans les cavernes de la province de Liége |trans-title=Research on the fossil specimens discovered in the caves of Liège |publisher=P. J. Collardin |pages=30–32 |hdl=2268/207986}}</ref> In 1848 is "Gibraltar 1" van die Forbes-groefsteen aan Gibraltar se wetenskapvereniging voorgelê, maar hulle het ook geglo dit is 'n moderne menslike skedel.<ref>{{cite journal |first=A. |last=Menez |year=2018 |title=Custodian of the Gibraltar skull: the history of the Gibraltar Scientific Society |journal=Earth Sciences History |volume=37 |issue=1 |pages=34–62 |doi=10.17704/1944-6178-37.1.34}}</ref> In 1856 het die plaaslike onderwyser Johann Carl Fuhlrott besef bene van die Kleine Feldhofer-grot in die Neanderdal, Neanderthal 1, is iets anders as dié van 'n moderne mens.<ref name=Schmitz2002>{{cite journal |first1=R. W. |last1=Schmitz |first2=D. |last2=Serre |first3=G. |last3=Bonani |display-authors=et al. |year=2002 |title=The Neandertal type site revisited: interdisciplinary investigations of skeletal remains from the Neander Valley, Germany |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=99 |issue=20 |pages=13342–13347 |doi=10.1073/pnas.192464099 |pmc=130635 |pmid=12232049 |bibcode=2002PNAS...9913342S|doi-access=free }}</ref> Hy het dit in 1857 aan die Duitse antropoloog Hermann Schaaffhausen gegee om te bestudeer. Dit het bestaan uit die skedel, bene van die bobeen, regterarm, heupbeen, skouerblad, ribbes en ander bene.<ref name=king1864/><ref>{{cite journal |first=H. |last=Schaaffhausen |year=1858 |title=Zur Kenntnis der ältesten Rassenschädel |journal=Archiv für Anatomie, Physiologie und Wissenschaftliche Medicin |pages=453–478 |language=de |trans-title=Acknowledging the oldest racial skull}}</ref> Ná die publikasie van [[Charles Darwin]] se ''On the Origin of Species'' het Fuhlrott en Schaaffhausen gemeen die bene behoort aan 'n antieke moderne mens.<ref name=drell2000/><ref name=king1864/><ref name=schlager/><ref>{{cite journal |first=J. C. |last=Fuhlrott |url=https://www.naturhistorischerverein.de/neandertaler_ebook.pdf |title=Menschliche Überreste aus einer Felsengrotte des Düsselthales |trans-title=Human remains from a rock grotto in Düsseltal |journal=Verh Naturhist Ver Preuss Rheinl |year=1859 |volume=16 |pages=131–153 |language=de}}</ref> Fuhlrott en Schaaffhausen het teenstand gekry van veral die patoloog Rudolf Virchow, wat gereken het 'n mens kan nie 'n nuwe spesie definieer op grond van 'n enkele ontdekking nie. In 1872 het Virchow Neanderdallereienskappe verkeerdelik vertolk as tekens van seniliteit, siektes en misvorming.<ref>{{cite journal |last=Virchow |first=R. |trans-title=Examinations on the Neandertal skull |language=de |title=Untersuchung des Neanderthal-Schädels |journal=Verh Berl Anthrop Ges |year=1872 |volume=4 |pages=157–165}}</ref> Dit het die navorsing oor die Neanderdaller vertraag tot aan die einde van die 19de eeu.<ref name=drell2000>{{cite journal |first=J. R. R. |last=Drell |year=2000 |title=Neanderthals: a history of interpretation |journal=Oxford Journal of Archaeology |volume=19 |issue=1 |pages=1–24 |doi=10.1111/1468-0092.00096 |s2cid=54616107 |url=https://semanticscholar.org/paper/58187be48de69d51c7c50e7a59ce26c16fb7d099}}</ref><ref name=schlager/> Teen die vroeë 20ste eeu is nog talle ander ontdekkings van Neanderdalleroorblyfsels gemaak, en daar is bepaal ''H. neanderthalensis'' is 'n wettige spesie. Die invloedrykste spesimen was La Chapelle-aux-Saints 1 ("Die Ou Man") uit La Chapelle-aux-Saints, [[Frankryk]]. Die Franse paleoantropoloog Marcellin Boule het verskeie geskrifte geskryf, onder meer die eerste een wat [[paleoantropologie]] as 'n wetenskap gevestig het, en het die spesimen beskryf. Hy het hom egter as krom en aapagtige gerekonstrueer, en net verreweg verwant aan die moderne mens. Boule het die gewilde beeld van Neanderdallers aangevuur as barbaars, krom, knuppelswaaiend en primitief. Dié beeld is verskeie dekades lank nageboots. In 1911 het die Skotse antropoloog Arthur Keith Chapelle-aux-Saints 1 as 'n onmiddellike voorsaat van die moderne mens gerekonstrueer wat langs 'n vuur sit en gereedskap maak. Dit het egter nie wetenskaplikes oortuig nie en in 1915 het Keith van sy teorie afgesien.<ref name=drell2000/><ref name=schlager/><ref name=sommer2006>{{cite journal |first=M. |last=Sommer |year=2006 |title=Mirror, mirror on the wall: Neanderthal as image and 'distortion' in early 20th-century French science and press |journal=Social Studies of Science |volume=36 |issue=2 |pages=207–240 |doi=10.1177/0306312706054527 |s2cid=145778787 |url=http://blog.wbkolleg.unibe.ch/wp-content/uploads/Sommer2006_MirrorMirrorNeanderthals.pdf}}</ref> [[Beeld:Neanderthaler Fund.png|thumb|220px|Die rekonstruksie van Neanderthal 1 deur Hermann Schaaffhausen, 1888.]] Teen die middel van die eeu het wetenskaplikes 'n poging aangewend om die Neanderdaller beter te verstaan. Idees soos die Neanderdaller se gedrag, intelligensie en kultuur is bespreek, en daaruit het 'n mensagtiger beeld te voorskyn gekom. In 1939 het die Amerikaanse antropoloog Carleton Coon die Neanderdaller gerekonstrueer in 'n moderne sakepak en hoed om te beklemtoon dat hy min of meer ononderskeidbaar van die moderne mens sou gewees het as hy tot vandag oorleef het. [[William Golding]] se roman van 1955 ''The Inheritors'' beeld Neanderdallers uit as veel emosioneler en beskaafder.<ref name=drell2000/>{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name=Langdon2016/> Boule se beeld het egter werke tot in die 1960's beïnvloed. Deesdae is rekonstruksies van Neanderdallers mensliker.<ref name=schlager>{{cite book |first1=S. |last1=Schlager |first2=U. |last2=Wittwer-Backofen |year=2015 |chapter=Images in paleoanthropology: facing our ancestors |title=Handbook of paleoanthropology |publisher=Springer-Verlag Berlin Heidelberg |pages=1019–1027 |editor1-first=W. |editor1-last=Henke |editor2-first=I. |editor2-last=Tattersall |doi=10.1007/978-3-642-39979-4_70 |isbn=978-3-642-39978-7}}</ref><ref name=Langdon2016/> 'n Verbastering tussen Neanderdallers en moderne mense is al vroeg vermoed,<ref name="McFarland">{{cite book |url=http://www.electricscotland.com/webclans/cairney/14.htm|title=Clans and families of Ireland and Scotland, an ethnography of the Gael |last1=Cairney |first1=C. T. |year=1989 |publisher=McFarland |isbn=978-0-89950-362-2 |page=14}}</ref> soos in 1800 voorgestel deur die Engelse paleoantropoloog [[Thomas Henry Huxley|Thomas Huxley]],<ref>{{cite journal |last=Huxley |first=T. |year=1891 |title=The Aryan question and pre-historic man |url=http://aleph0.clarku.edu/huxley/CE7/Aryan.html |journal=The Popular Science Monthly |volume=38 |pages=512–516}}</ref> in 1907 deur die Deense etnograaf Hans Peder Steensby<ref>{{cite journal |first=H. P. |last=Steensby |title=Racestudier i Danmark |trans-title=Race Studies in Denmark |language=da |url=http://img.kb.dk/tidsskriftdk/pdf/gto/gto_0019-PDF/gto_0019_67206.pdf |journal=Geographical Journal |publisher=Geografisk Tidsskrift |volume=9 |year=1907}}</ref> en in 1962 deur Coon.<ref>{{cite journal |last=Coon |first=C. S. |title=The origin of races |journal=Science |year=1962 |volume=140 |issue=3563 |publisher=Knopf |pages=548–549 |doi=10.1126/science.140.3563.208 |pmid=14022816 |url=https://archive.org/details/B-001-001-289/page/n631}}</ref> In die vroeë 2000's is vermeende kruisingspesimens ontdek.<ref name = "Tattersall">{{cite journal |doi=10.1073/pnas.96.13.7117 |title=Hominids and hybrids: The place of Neanderthals in human evolution |year=1999 |last1=Tattersall |first1=I. |last2=Schwartz |first2=J. H. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=96 |issue=13 |pages=7117–19 |jstor=48019 |bibcode=1999PNAS...96.7117T |pmid=10377375 |pmc=33580|doi-access=free }}</ref> Eenderse anatomie kan egter toegeskryf word aan aanpassing by dieselfde soort omgewing eerder as verbastering.{{sfn|Reich|2018}} Neanderdallergene is in 2010, met die eerste [[genoom]]volgordebepaling van Neanderdallers, in moderne bevolkings aangetref.<ref name=green>{{cite journal |last1=Green |first1=R. E. |last2=Krause |first2=J. |last3=Briggs |first3=A. W. |display-authors=3 |last4=Maricic |first4=T. |last5=Stenzel |first5=U. |last6=Kircher |first6=M. |last7=Patterson |first7=N. |last8=Li |first8=H. |last9=Zhai |first9=W. |title=A draft sequence of the Neandertal genome |journal=Science |year= 2010 |volume=328 |issue=5979 |pages=710–722 |doi=10.1126/science.1188021 |pmid=20448178 |pmc=5100745 |bibcode=2010Sci...328..710G}}</ref> Dit is gegrond op drie spesimens in die Vindijagrot in [[Kroasië]] wat amper 4% argaïese [[DNS]] bevat het. ===Klassifikasie=== {{kladogram|align=left|caption=2019-filogenie gegrond op 'n vergelyking van antieke proteome en genome met dié van moderne spesies.<ref name="Chen2019">{{cite journal |first1=F. |last1=Chen |first2=F. |last2=Welker |first3=C. |last3=Shen |year=2019 |title=A late Middle Pleistocene Denisovan mandible from the Tibetan Plateau |journal=Nature |volume=569 |issue=7,756 |pages=409–412 |doi=10.1038/s41586-019-1139-x|pmid=31043746 |bibcode=2019Natur.569..409C |s2cid=141503768|url=https://kar.kent.ac.uk/74280/1/Xiahe_Main.pdf }}</ref>|width=400|cladogram= {{clade |1={{clade |1=''[[Homo sapiens]]'' |2={{clade |1={{clade |1=[[Denisova-hominien]] van die Denisovagrot |2=Denisova van die Baishiya Karstgrot }} |2={{clade |1=Neanderdaller van die Denisovagrot |2={{clade |1=Neanderdaller van die Sidróngrot |2=Neanderdaller van die Vindijagrot }} }}}}}}}}}} Neanderdallers is [[hominied]]e in die [[genus]] ''[[Homo]]'' (mense) en word gewoonlik geklassifiseer as 'n aparte [[spesie]], ''H. neanderthalensis'', hoewel soms as 'n [[subspesie]] van moderne mense soos ''H. sapiens neanderthalensis''. Dan word die mens geklassifiseer as ''H. sapiens sapiens''.<ref name="Pääbo2014"/> 'n Groot deel van die omstredenheid spruit uit die vaagheid van die term "spesie", want dit beteken gewoonlik twee geneties geïsoleerde bevolkings, maar 'n kruising tussen mense en Neanderdallers het plaasgevind.<ref name="Pääbo2014">{{cite book |title=Neanderthal man: in search of lost genomes |author-last=Pääbo |author-first=S. |publisher=Basic Books |year=2014 |location=New York |page=237 }}</ref> Die afwesigheid van vaderlike [[Y-chromosoom|Y-chromosome]] en moederlike [[mitochondriale DNS]] (mtDNS) in moderne mense wat van Neanderdallers af kom, asook die onderverteenwoordiging van Neanderdalse X-chromosoom-DNS, kan dui op 'n afname van vrugbaarheid of gereelde steriliteit van sommige kruisings,<ref name=sankararaman2014/><ref name=currat2004/><ref name=Bustamante>{{cite journal |author-last1=Mendez |author-first1=F. L. |author-last2=Poznik |author-first2=G. D. |author-last3=Castellano |author-first3=S. |author-last4=Bustamante |author-first4=C. D. |title=The divergence of Neandertal and modern human Y chromosomes |journal=American Journal of Human Genetics |volume=98 |number=4 |pages=728–734 |year=2016 |doi=10.1016/j.ajhg.2016.02.023 |pmid=27058445 |pmc=4833433}}</ref> en dit verteenwoordig 'n gedeeltelike biologiese voortplantingsblokkade tussen die groepe, en dus spesie-uitsterwing.<ref name=sankararaman2014/> In 2014 het die genetikus Svante Pääbo sulke "taksonomiese oorloë" as onoplosbaar beskryf, "want daar is geen definisie van spesie wat die geval perfek beskryf nie".<ref name="Pääbo2014"/> Neanderdallers was vermoedelik nader verwant aan Denisova-hominiene as aan moderne mense. Neanderdallers deel ook 'n meer onlangse [[laaste gemeenskaplike voorsaat]] (LGV) met die Denisovas as met moderne mense, volgens kern-DNS (nDNA). Tog deel Neanderdallers en moderne mense 'n meer onlangse mitochondriale LGV (waarneembaar wanneer mtDNS bestudeer word). Dit stam waarskynlik uit 'n verbastering ná die skeiding van die Neanderdallers en Denisovas, wat 'n ander mtDNS-lyn daargestel het. Dit behels óf die introgressie van 'n ander argaïese mens en Denisovas,<ref name="Prufer2014"/><ref name=Pennisi/><ref name="Chen2019"/><ref name=rogers2017/><ref name=hajdinjak2018>{{cite journal |author-first1=M. |author-last1=Hajdinjak |author-first2=Q. |author-last2=Fu |author-first3=A. |author-last3=Hübner |year=2018 |title=Reconstructing the genetic history of late Neanderthals |journal=Nature |volume=555 |issue=7698 |pages=652–656 |doi=10.1038/nature26151 |pmid=29562232 |pmc=6485383 |bibcode=2018Natur.555..652H}}</ref> óf die introgressie van 'n vroeëre, ongeïdentifiseerde moderne mens uit Afrika en die Neanderdallers.<ref>{{cite journal |first1=C. |last1=Posth |first2=C. |last2=Wißing |first3=K. |last3=Kitagawa |display-authors=et al. |title=Deeply divergent archaic mitochondrial genome provides lower time boundary for African gene flow into Neanderthals |journal=Nature Communications |volume=8 |page=16046 |year=2017 |doi=10.1038/ncomms16046| pmid=28675384 | pmc=5500885 | bibcode=2017NatCo...816046P}}</ref> ==Evolusie== {{beeldgroep2|perrow = 2|total_width=300 |image1= Homo_erectus_tautavelensis.jpg|caption1=Fase 1: vroeë pre-Neanderdaller, moontlik ''[[Homo erectus|H. erectus]]'', 450&nbsp;000 jaar gelede) |image2= Homo_heildebergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg|caption2=Fase 2: argaïese Neanderdaller, moontlik ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'', 430&nbsp;000 jaar gelede) |image3= National_Museum_of_Natural_History_(8587341141)_CROP.jpg|caption3=Fase 3: vroeë Neanderdaller, 130&nbsp;000 jaar gelede) |image4= Homo sapiens neanderthalensis.jpg| width5 = 150 | caption4 = Fase 4: klassieke Europese Neanderdaller, 50&nbsp;000 jaar gelede) |footer='''Die akkresiemodel'''<ref name = "Dean1998"/> }} Baie kenners dink ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'' was die laaste gemeenskaplike voorsaat van die Neanderdallers, Denisovas en moderne mense voordat bevolkings in onderskeidelik Europa, Asië en Afrika afgesonder geraak het.<ref>{{cite journal |first=K. W. |last= Ko|year=2016 |title=Hominin interbreeding and the evolution of human variation |journal=Journal of Biological Research-Thessaloniki |volume=23 |pages=17 |doi=10.1186/s40709-016-0054-7 |pmc=4947341 |pmid=27429943}}</ref> Die taksonomiese onderskeid tussen ''H. heidelbergensis'' en die Neanderdallers is hoofsaaklik gebaseer op 'n fossielgaping in Europa tussen 300&nbsp;000 en 243&nbsp;000 jaar gelede. "Neanderdallers word gewoonlik beskou as fossiele wat van ná dié gaping dateer.<ref name = "Dean1998">{{cite journal |author-first1=D. |author-last1=Dean |title=On the phylogenetic position of the pre-Neandertal specimen from Reilingen, Germany |author-first2=J.-J. |author-last2=Hublin |author-first3=R. |author-last3=Holloway |author-first4=R. |author-last4=Ziegler |year=1998 |journal=Journal of Human Evolution |volume=34 |issue=5 |pages=485–508 |doi=10.1006/jhev.1998.0214 |pmid=9614635 |s2cid=6996233 |url=https://semanticscholar.org/paper/c5124104dcc8d911099106295b006e21bf31e60f}}</ref> Bene van 430&nbsp;000 jaar oud by Sima de los Huesos kan egter vroeë Neanderdallers of 'n nabyverwante groep verteenwoordig,<ref name=meyer2016/><ref name=bischoff2003>{{cite journal |doi=10.1006/jasc.2002.0834 |title=The Sima de los Huesos hominids date to beyond U/Th equilibrium (>350kyr) and perhaps to 400–500kyr: new radiometric dates |year=2003 |author-last1=Bischoff |author-first1=J. L. |author-last2=Shamp |author-first2=D. D. |author-first3=A. |author-last3=Aramburu |display-authors=et al. |journal=Journal of Archaeological Science |volume=30 |issue=3 |pages=275–280 |url=https://www.academia.edu/12923811}}</ref> en die 400&nbsp;000 jaar oue Aroeira&nbsp;3 kan 'n oorgangsfase wees. Voorsaat- en afstammende vorme kon saam voorgekom het.<ref>{{cite journal |author-first1=J. |author-last1=Daura |author-first2=M. |author-last2=Sanz |author-first3=J. L. |author-last3=Arsuaga |author-first4=D. L. |author-last4=Hoffman |year=2017 |title=New Middle Pleistocene hominin cranium from Gruta da Aroeira (Portugal) |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=114 |issue=13 |pages=3397–3402 |doi=10.1073/pnas.1619040114 |pmid=28289213 |pmc=5380066|doi-access=free }}</ref> Dit is ook moontlik dat daar 'n geenvloei tussen Wes-Europa en Afrika was tydens die Middel-Pleistoseen wat Neanderdallereienskappe in sommige spesies verberg.<ref name=meyer2016/> Die fossielrekord is baie vollediger vanaf minder as 130&nbsp;000 jaar gelede,{{sfn|Stringer|1993|loc=pp. 65–70}} en spesimens uit dié tydperk maak die grootste deel van die bekende Neanderdallerskelette uit.<ref>{{cite book |author-first1=B. |author-last1=Vandermeersch |author-first2=M. D. |author-last2=Garralda |title=Continuity and discontinuity in the peopling of Europe |chapter=Neanderthal geographical and chronological variation |publisher=Springer Netherlands |editor1=S. Condemi |editor2=G.-C. Weniger |series=Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology |pages=113–125 |year=2011 |doi=10.1007/978-94-007-0492-3_10 |isbn=978-94-007-0491-6}}</ref> Daar is twee hoofhipoteses oor die evolusie van Neanderdallers ná die skeiding tussen Neanderdallers en mense: twee fases en akkresie. Twee fases behels 'n enkele groot omgewingsvoorval, soos die [[Saale-glasiasie]], wat veroorsaak het dat die Europese ''H. heidelbergensis'' se liggaamsgrootte en robuustheid vinnig toegeneem het en hulle kop 'n verlenging ondergaan het (fase 1). Dit het daarna gelei tot ander veranderings in die anatomie van die skedel (fase 2).<ref name="speciation"/> Die anatomie van die Neanderdallers is egter dalk nie net deur aanpassings by die koue weer veroorsaak nie.<ref name=stewart2019/> Volgens die akkresiehipotese het Neanderdallers mettertyd stadig ontwikkel van die voorouer-''H. heidelbergensis'', en dit het in vier fases gebeur: vroeë pre-Neanderdallers, argaïese Neanderdallers, vroeë Neanderdallers en klassieke Neanderdallers.<ref name = "Dean1998"/> Verskeie datums is al voorgestel vir die skeiding tussen Neanderdallers en mense. Volgens die datum van 250&nbsp;000 jaar gelede was ''[[Florisbad-skedel|H. helmei]]'' die laaste gemeenskaplike voorsaat. Die datum van sowat 400&nbsp;000 jaar gelede gebruik ''H. heidelbergensis'' as die LGV. Volgens 600&nbsp;000 jaar gelede was ''[[Homo rhodesiensis|H. rhodesiensis]]'' die LGV, en dit het vertak in moderne mense en 'n ''H. heidelbergensis''-lyn.<ref name=endicott/> Volgens die datum 800&nbsp;000 jaar gelede was ''[[Homo antecessor|H. antecessor]]'' die LGV, maar verskillende variasies van die model stoot die datum terug tot 'n miljoen jaar gelede.<ref name=meyer2016/><ref name=endicott/> 'n Ontleding van 2020 van ''H. antecessor'' dui aan dié spesie is verwant, maar nie 'n direkte voorsaat nie.<ref>{{cite journal |first=F. |last=Welker |display-authors=et al. |title=The dental proteome of ''Homo antecessor'' |journal=Nature |year=2020 |volume=580 |issue=7802 |pages=235–238 |doi=10.1038/s41586-020-2153-8 |pmid=32269345 |pmc=7582224 |bibcode=2020Natur.580..235W |s2cid=214736611}}</ref> DNS-studies het verskeie datums opgelewer, soos 538&nbsp;000 - 315&nbsp;000,<ref name=stringer/> 553&nbsp;000 - 321&nbsp;000<ref>{{cite journal |first1=A. W. |last1=Briggs |first2=J. M. |last2=Good |first3=R. E. |last3=Green |year=2009 |title=Targeted retrieval and analysis of five Neandertal mtDNA genomes |journal=Science |volume=325 |issue=5,938 |pages=318–321 |doi=10.1126/science.1174462 |pmid=19608918 |url=http://pdfs.semanticscholar.org/db3e/13246f66ddcaf0d6920fca4e7688ccc9a636.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20190307185255/http://pdfs.semanticscholar.org/db3e/13246f66ddcaf0d6920fca4e7688ccc9a636.pdf |url-status=dead |archive-date=2019-03-07 |bibcode=2009Sci...325..318B |s2cid=7117454}}</ref> 565&nbsp;000 - 503&nbsp;000,<ref name=Hajdinjak2018>{{Cite journal |doi=10.1038/nature26151 |issn=1476-4687 |volume=555 |issue=7698 |pages=652–656 |last1=Hajdinjak |first1=M. |last2=Fu |first2=Q. |last3=Hübner |first3=A. |display-authors=3 |last4=Petr |first4=Martin |last5=Mafessoni |first5=Fabrizio |last6=Grote |first6=Steffi |last7=Skoglund |first7=Pontus |last8=Narasimham |first8=Vagheesh |last9=Rougier |first9=Hélène |title=Reconstructing the genetic history of late Neanderthals |journal=Nature |date=March 1, 2018 |pmid=29562232 |pmc=6485383 |bibcode=2018Natur.555..652H}}</ref> 654&nbsp;00 - 475&nbsp;000,<ref name=endicott>{{cite journal |first1=P. |last1=Endicott |first2=S. Y. W. |last2=Ho |first3=C. |last3=Stringer |year=2010 |title=Using genetic evidence to evaluate four palaeoanthropological hypotheses for the timing of Neanderthal and modern human origins |journal=Journal of Human Evolution |volume=59 |issue=1 |pages=87–95 |url=http://materiais.dbio.uevora.pt/MA/Artigos/The_timing_of_Neanderthal_and_modern_human_origins.pdf |doi=10.1016/j.jhevol.2010.04.005|pmid=20510437}}</ref> en 800&nbsp;00 - 520&nbsp;000 jaar gelede.<ref>{{cite journal |first1=R. E. |last1=Green |first2=A. S. |last2=Malaspinas |first3=J. |last3=Krause |first4=A. W. |last4=Briggs |display-authors=etal |year=2008 |title=A complete Neandertal mitochondrial genome sequence determined by high-throughput sequencing |journal=Cell |volume=134 |issue=3 |pages=416–426 |doi=10.1016/j.cell.2008.06.021 |pmc=2602844 |pmid=18692465}}</ref> Die skeiding tussen Neanderdallers en Denisovas het ná die skeiding met moderne mense geskied:<ref name=meyer2016/><ref name="Prufer2014">{{cite journal |first=K. |last=Prüfer |display-authors=etal |year=2014 |title=The complete genome sequence of a Neanderthal from the Altai Mountains |journal=Nature |volume=505 |issue=7481 |pages=43–49|doi=10.1038/nature12886 |pmid=24352235 |pmc=4031459 |bibcode=2014Natur.505...43P}}</ref> sowat 236&nbsp;000 - 190&nbsp;000 of 473&nbsp;000 - 381&nbsp;000 jaar gelede.<ref name="Prufer2014"/> Dié datum kan volgens verskillende studies egter teruggestoot word tot 744&nbsp;000 jaar gelede. ==Demografie== ===Habitat=== [[Beeld:Homo Neanderthalensis Tabun 1 Mount Carmel Israel About 1200,000-50,000 BP.jpg|thumb|links|180px|'n Skedel uit die Tabungrot, [[Israel]], in die Israelmuseum.]] Taamlik min is bekend van die pre- en vroeë Neanderdallers wat voor die Eem- [[interglasiale tyd]] (130&nbsp;000 jaar gelede) gelewe het. Hulle het hoofsaaklik van Wes-Europese terreine gekom. Vanaf 130&nbsp;000 jaar gelede het die gehalte van die fossielrekord drasties verbeter, met fossiele van klassieke Neanderdallers uit Wes-, Sentraal-, Oos- en Mediterreense Europa.<ref name=klein1983>{{cite journal |first=R. G. |last=Klein |year=1983 |title=What Do We Know About Neanderthals and Cro-Magnon Man? |journal=Anthropology |volume=52 |issue=3 |pages=386–392 |jstor=41210959}}</ref> Daar was ook Neanderdallers in Suidwes-, Sentraal en Noord-Asië tot by die [[Altai]]gebergte in Suid-Siberië. Pre- en vroeë Neanderdallers het aan die ander kant blykbaar net Frankryk, Spanje en Italië aaneenlopend beset, hoewel dit lyk of sommige uit dié kerngebied weggetrek het om tydelike nedersettings in die ooste te stig, maar sonder om Europa te verlaat. Tog het Suidwes-Frankryk die meeste terreine met fossiele van pre-, vroeë en klassieke Neanderdallers.<ref name=Serangeli>{{cite journal |first1=J. |last1=Serangeli |first2=M. |last2=Bolus |url=http://www.quartaer.eu/pdfs/2008/2008_serangeli.pdf |year=2008 |title=Out of Europe - The dispersal of a successful European hominin form |journal=Quartär |volume=55 |pages=83–98}}</ref> Die suidelikste vonds was in die Shuqbagrot, [[Levant]].<ref>{{cite journal |first=J. |last=Callander |year=2004 |title=Dorothy Garrod's excavations in the Late Mousterian of Shukbah Cave in Palestine reconsidered |journal=Proceedings of the Prehistoric Society |volume=70 |pages=207–231 |doi=10.1017/S0079497X00001171 |s2cid=191630165}}</ref> Die noordelikste grens word gewoonlik aanvaar as 55°N, met moontlike terreine tussen 50°N en 53°N. Laasgenoemde is egter moeilik om na te vors, omdat ysverskuiwings die meeste menslike oorblyfsels vernietig. Dit en 'n gebrek aan navorsing is volgens die paleoantropoloog Trine Kellberg Nielsen ook die rede vir 'n gebrek aan bewyse van besettings in Suid-[[Skandinawië]] (ten minste tydens die Eem-interglasiaal).<ref>{{cite journal |first1=T. K. |last1=Nielsen |first2=B. M. |last2=Benito |display-authors=et al. |year=2017 |title=Investigating Neanderthal dispersal above 55°N in Europe during the Last Interglacial Complex |journal=Quaternary International |volume=431 |pages=88–103 |doi=10.1016/j.quaint.2015.10.039 |bibcode=2017QuInt.431...88N}}</ref> Artefakte uit die Middel-[[Paleolitikum]] is ontdek tot 60°N op die Russiese vlaktes,<ref>{{Cite journal |last1=Pavlov |first1=P. |last2=Roebroeks |first2=W. |last3=Svendsen |first3=J. I. |title=The Pleistocene colonization of northeastern Europe: a report on recent research |journal=Journal of Human Evolution |volume=47 |issue=1–2 |pages=3–17 |year=2004 |pmid=15288521 |doi=10.1016/j.jhevol.2004.05.002}}</ref><ref name=slimak2011>{{cite journal |first1=L. |last1=Slimak |first2=J. I. |last2=Svendsen |first3=J. |last3=Mangerud |first4=H. |last4=Plisson |year=2011 |title=Late Mousterian persistence near the Arctic Circle |journal=Science |volume=332 |issue=6031 |pages=841–845 |doi=10.1126/science.1203866 |pmid=21566192 |jstor=29784275 |bibcode=2011Sci...332..841S |s2cid=24688365}}</ref> maar dit kan moontlik aan die moderne mens toegeskryf word.<ref name=zwyns2012>{{cite journal |last=Zwyns |first=N. |year=2012 |title=Comment on Late Mousterian persistence near the Arctic Circle |journal=Science |volume=335 |issue=6065 |page=167 |doi=10.1126/science.1209908 |pmid=22246757 |bibcode=2012Sci...335..167Z |doi-access=free}}</ref> Dit is onbekend hoe die vinnig wisselende klimaat van die [[laaste glasiale tyd]] die Neanderdallers geraak het, want warmer tydperke sou gunstiger temperature tot gevolg gehad het, maar ook woudgroei verbeter en megafauna teruggehou het, terwyl kouer tydperke die teenoorgestelde uitwerking sou gehad het.<ref name=bocquet2013/> Dit is egter moontlik dat die Neanderdallers 'n landskap met woude verkies het.<ref name=stewart2019/> Bevolkings kon 'n hoogtepunt bereik het in koue maar nie ekstreme intervalle nie. Dit is moontlik dat hulle habitat vergroot en verklein het namate die ys teruggetrek en aangegroei het.<ref name=bocquet2013/> In 2021 het die Israeliese antropoloog Israel Hershkovitz en sy kollegas voorgestel die 140&nbsp;000 tot 120&nbsp;000 jaar oue Israeliese Nesher Ramla-oorblyfsels, wat 'n mengsel van Neanderdaller- en meer antieke ''[[Homo erectus|H. erectus]]''-voorwerpe bevat, is een so 'n terrein wat die rekolonisasie van Europa ná 'n glasiale tyd toon.<ref>{{cite journal |first1=I. |last1=Hershkovitz |first2=H. |last2=May |first3=R. |last3=Sarig |display-authors=et al. |year=2021 |title=A Middle Pleistocene ''Homo'' from Nesher Ramla, Israel |journal=Science |volume=372 |issue=6549 |pages=1424–1428 |doi=10.1126/science.abh3169 |bibcode=2021Sci...372.1424H |s2cid=235628111}}</ref> [[Beeld:Weichsel-Würm-Glaciation.png|thumb|250px|'n Kaart van Europa tydens die Würm-glasiasie van 70&nbsp;000 tot 20&nbsp;00 jaar gelede]] ===Bevolking=== Nes mense het Neanderdallers moontlik van 'n baie klein bevolking afgestam met sowat 3&nbsp;000 tot 12&nbsp;000 vrugbare individue (die [[effektiewe bevolkingsgrootte]]). Neanderdallerbevolkings het egter klein gebly en swak gene aan hulle nageslag oorgedra weens die afnemende doeltreffendheid van [[natuurlike seleksie]].<ref name="juric" /><ref name=mafessoni2017>{{cite journal |first1=F. |last1=Mafessoni |first2=K. |last2=Prüfer |title=Better support for a small effective population size of Neandertals and a long shared history of Neandertals and Denisovans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=114 |issue=48 |year=2017 |pages=10256–10257 |doi=10.1073/pnas.1716918114 |pmid=29138326 |pmc=5715791|doi-access=free }}</ref> Verskeie studies met mtDNS-ontledings het gedui op verskillende effektiewe bevolkingsgroottes,<ref name=bocquet2013/> wat wissel van 1&nbsp;000 tot 5&nbsp;000;<ref name=mafessoni2017/> 5&nbsp;000 tot 9&nbsp;000 wat konstant gebly het;<ref>{{cite journal |last1=Lalueza-Fox |first1=C. |last2=Sampietro |first2=M. L. |last3=Caramelli |first3=D. |last4=Puder |first4=Y. |year=2013 |title=Neandertal evolutionary genetics: mitochondrial DNA data from the iberian peninsula |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=22 |issue=4 |pages=1077–1081 |doi=10.1093/molbev/msi094 |pmid=15689531 |doi-access=free}}</ref> en 3&nbsp;000 tot 25&nbsp;000 met 'n stadige toename tot 52&nbsp;000 jaar gelede totdat dit daarna afgeneem en tot uitsterwing gelei het.<ref name=Fabre2009>{{cite journal |first1=V. |last1=Fabre |first2=S. |last2=Condemi |first3=A. |last3=Degioanni |year=2009 |title=Genetic evidence of geographical groups among Neanderthals |journal=PLOS ONE |volume=4 |issue=4 |pages=e5151 |doi=10.1371/journal.pone.0005151 |pmc=2664900 |pmid=19367332 |bibcode=2009PLoSO...4.5151F|doi-access=free }}</ref> Alle kenners stem egter saam dat die bevolkings klein was,<ref name=bocquet2013/> dalk minder as 'n tiende van die destydse menslike bevolkings in Wes-Europa,<ref>{{cite journal |first1=P. |last1=Mellars |first2=J. C. |last2=French |year=2011 |title=Tenfold population increase in Western Europe at the Neandertal-to-modern human transition |journal=Science |volume=333 |issue=6042 |pages=623–627 |doi=10.1126/science.1206930 |pmid=21798948 |bibcode=2011Sci...333..623M |s2cid=28256970}}</ref> moontlik omdat die Neanderdallers 'n laer vrugbaarheidstempo gehad het.<ref name=Trinkaus2011/> Volgens 'n teorie van Ester Boserup word 'n bevolking se grootte beperk deur die hoeveelheid kos wat dit kan versamel, wat op sy beurt beperk word deur die bevolking se tegnologie. Innovasie neem toe saam met die bevolkingsgrootte, maar as die bevolking te klein is, sal innovasie nie baie vinnig vooruitgaan nie en sal die bevolking klein bly. Dit stem ooreen met die skynbaar 150&nbsp;000 jare lange stagnasie in die Neanderdallers se tegnologie.<ref name=bocquet2013>{{cite journal |first1=J. |last1=Bocquet-Appel |first2=A. |last2=Degioanni |year=2013 |title=Neanderthal demographic estimates |journal=Current Anthropology |volume=54 |pages=202–214 |doi=10.1086/673725 |s2cid=85090309}}</ref> In 'n model met 206 Neanderdallers wat gebaseer is op die hoeveelheid jong en geslagsryp volwassenes in vergelyking met dié van ander ouderdomme, het 80% van dié ouer as 20 jaar gesterf voordat hulle die ouderdom van 40 bereik het. Dié hoë sterftesyfer was waarskynlik te wyte aan die hoëstresomgewing.<ref name=trinkaus1995>{{cite journal |first=E. |last=Trinkaus |year=1995 |title=Neanderthal mortality patterns |journal=Journal of Archaeological Science |volume=22 |issue=1 |pages=121–142 |doi=10.1016/S0305-4403(95)80170-7}}</ref> Daar is egter ook vasgestel dat die ouderdomspiramide vir Neanderdallers en moderne mense dieselfde was.<ref name=bocquet2013/> Babasterftes was baie hoog onder die Neanderdallers: sowat 43% in Noord-Eurasië.<ref name=pettitt2000>{{cite journal |first=R. B. |last=Pettitt |year=2000 |title=Neanderthal lifecycles: developmental and social phases in the lives of the last archaics |journal=World Archaeology |volume=31 |issue=3 |pages=351–366 |doi=10.1080/00438240009696926 |pmid=16475295 |jstor=125106 |s2cid=43859422}}</ref> ==Anatomie== ===Bou=== [[Beeld:Sapiens neanderthal comparison.jpg|thumb|300px|'n Vergelyking tussen die gerekonstrueerde kopbene van 'n manlike Eurasiër (links) en 'n Neanderdaller, in die Clevelandse Museum van Natuurgeskiedenis.]] Neanderdallers het 'n robuuster en stewiger bou as die tipiese moderne mens gehad.<ref name="Helmuth1998"/> Hulle het ook breër, vaatjievormige ribbekaste; breër bekkens;{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name=Gomez2018/> en proporsioneel korter voorarms en bobene gehad.<ref name=stewart2019/><ref name=etrinkaus1981/> Gegrond op 45 bene van 14 Neanderdalmans en 7 {{nowrap|-vroue}}, was die gemiddelde lengte 164 tot 168&nbsp;cm vir mans en 152 tot 156&nbsp;cm vir vroue.<ref name="Helmuth1998"/> Die gewig het gewissel van 77,6&nbsp;kg vir mans tot 66,4&nbsp;kg vir vroue.<ref name=Froehle2009>{{cite journal |last1=Froehle |first1=A. W. |last2=Churchill |first2=S. E. |year=2009 |title=Energetic competition between Neandertals and anatomically modern humans |journal=PaleoAnthropology |pages=96–116 |url=http://www.paleoanthro.org/journal/content/PA20090096.pdf}}</ref> Die nekwerwels van die Neanderdallers was langer en dikker as die meeste mense s'n en het tot stabiliteit bygedra, moontlik vanweë die verskillende vorm en grootte van die kop.<ref>{{cite journal |first1=A. |last1=Gómez-Olivencia |first2=E. |last2=Been |first3=J. L. |last3=Arsuaga |first4=J. T. |last4=Stock |year=2013 |title=The Neandertal vertebral column 1: the cervical spine |journal=Journal of Human Evolution |volume=64 |issue=6 |pages=604–630 |doi=10.1016/j.jhevol.2013.02.008 |pmid=23541382}}</ref> Liggaamsverhoudings word gewoonlik "hiperarkties" genoem vanweë die aanpassings vir die koue, want hulle is soortgelyk aan dié van menslike bevolkings wat in koue klimate ontwikkel het.<ref name=weaver2009/> Die Neanderdaller se bou is nader aan dié van die [[Inuïete]] en Siberiese Joepiks onder moderne mense<ref>{{cite journal |first=T. W. |last=Holliday |year=1997 |title=Postcranial evidence of cold adaptation in European Neandertals |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=104 |issue=2 |pages=245–258 |doi=10.1002/(SICI)1096-8644(199710)104:2<245::AID-AJPA10>3.0.CO;2-# |pmid=9386830}}</ref> – en korter ledemate lei tot 'n groter bewaring van liggaamshitte.<ref name=etrinkaus1981/><ref name=weaver2009>{{cite journal |first=T. D. |last=Weaver |year=2009 |title=The meaning of Neandertal skeletal morphology |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=106 |issue=38 |pages=16,028–16,033 |doi=10.1073/pnas.0903864106 |pmid=19805258 |pmc=2752516|doi-access=free }}</ref> Tog het Neanderdallers van die gematigder streke, soos [[Iberië]], hulle "hiperarktiese" bou behou.<ref>{{cite journal |first1=M. J. |last1=Walker |first2=J. |last2=Ortega |first3=K. |last3=Parmová |first4=M. V. |last4=López |first5=E. |last5=Trinkaus |year=2011 |title=Morphology, body proportions, and postcranial hypertrophy of a Neandertal female from the Sima de las Palomas, southeastern Spain |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=108 |issue=25 |pages=10,087–10,091 |doi=10.1073/pnas.1107318108 |pmc=3121844 |pmid=21646528 |bibcode=2011PNAS..10810087W|doi-access=free }}</ref> In 2019 het die Engelse antropoloog John Stewart en sy kollegas voorgestel die Neanderdallers is eerder aangepas om vir kort ente vinnig te hardloop, omdat hulle blykbaar warmer, beboste streke verkies het bo die kouer [[steppe]], en hulle het volgens DNS-ontledings 'n groter verhouding spiervesels vir vinnige bewegings oor kort afstande gehad as moderne mense, wat weer verder kon hardloop.<ref name=stewart2019>{{cite journal |last1=Stewart |first1=J.R. |last2=García-Rodríguez |first2=O. |last3=Knul |first3=M.V. |last4=Sewell |first4=L. |last5=Montgomery |first5=H. |last6=Thomas |first6=M.G. |last7=Diekmann |first7=Y. |title=Palaeoecological and genetic evidence for Neanderthal power locomotion as an adaptation to a woodland environment |journal=Quaternary Science Reviews |year= 2019 |volume=217 |pages=310–315 |doi=10.1016/j.quascirev.2018.12.023 |bibcode=2019QSRv..217..310S |s2cid=133980969 |url=https://www.researchgate.net/publication/329811193}}</ref> Hulle het langer hakskeenbene gehad,<ref>{{cite journal |first1=D. |last1=Raichlen |first2=H. |last2=Armstrong |first3=D. E. |last3=Lieberman |year=2011 |title=Calcaneus length determines running economy: Implications for endurance running performance in modern humans and Neandertals |journal=Journal of Human Evolution |volume=60 |issue=3 |pages=299–308 |doi=10.1016/j.jhevol.2010.11.002 |pmid=21269660}}</ref> wat hulle vermoë om ver te hardloop verminder het. ===Gesig=== [[Beeld:Reconstruction of Neanderthal woman.jpg|thumb|180px|'n Rekonstruksie van die gesig van 'n Neanderdalvrou.<ref>{{cite journal|title=Cro-Magnons conquered Europe, but left Neanderthals alone|journal=PLOS Biology|year= 2004|volume=2 |issue=12|page=e449|doi=10.1371/journal.pbio.0020449|pmc=532398}}</ref>]] Neanderdallers het 'n reguit ken, skuins voorkop en uitstaande neus gehad wat ook effens hoër aan die gesig begin het as by die meeste mense. Die skedel was gewoonlik langer met 'n groter knop agter,<ref name=gunz2019>{{cite journal |last1=Gunz |first1=P. |last2=Tilot |first2=A. K. |last3=Wittfeld |first3=K. |display-authors=3 |last4=Teumer |first4=A. |last5=Shapland |first5=C. Y. |last6=van Erp |first6=T. G. M. |last7=Dannemann |first7=M. |last8=Vernot |first8=B. |last9=Neubauer |first9=S. |last10=Guadalupe |first10=T. |last11=Fernández |first11=G. |last12=Brunner |first12=H. G. |last13=Enard |first13=W. |last14=Fallon |first14=J. |last15=Hosten |first15=N. |last16=Völker |first16=U. |last17=Profico |first17=A.|last18=Di Vincenzo |first18=F.|last19=Manzi |first19=G.|last20=Kelso |first20=J. |last21=St. Pourcain |first21=B.|last22=Hublin |first22=J.-J. |last23=Franke |first23=B. |last24=Pääbo |first24=S.|author-link24=Svante Pääbo |last25=Macciardi |first25=F. |last26=Grabe |first26=H. J. |last27=Fisher |first27=S. E. |title=Neandertal introgression sheds light on modern human endocranial globularity |journal=Current Biology |year= 2019 |volume=29 |issue=1 |pages=120–127|doi=10.1016/j.cub.2018.10.065 |pmid=30554901 |pmc=6380688}}</ref> hoewel dit in afwisselende groottes by mense ook voorkom. Dit word veroorsaak deur die skedelbasis en slaapbene wat hoër en meer vorentoe sit, en 'n platter skedelkap.<ref>{{cite journal |first1=P. |last1=Gunz |first2=K. |last2=Harvati |year=2007 |title=The Neanderthal "chignon": variation, integration, and homology |journal=Journal of Human Evolution |volume=52 |issue=3 |pages=262–274 |doi=10.1016/j.jhevol.2006.08.010 |pmid=17097133}}</ref> Hulle het ook groter oë gehad wat waarskynlik aangepas was by die min lig van die omgewing.<ref name=pearce2013/> Neanderdallers het 'n taamlike groot kakebeen gehad, wat vroeër geglo is 'n reaksie was op 'n groot bytkrag wat te sien in aan die gevorderde slytasie van Neanderdallers se voorste tande, maar soortgelyke slytasiepatrone word by moderne mense gesien. Dit kon ook ontwikkel het om groter tande in die kakebeen te huisves, wat slytasie beter sou kon weerstaan,<ref name=clement2012/><ref>{{cite journal |first1=C. F. |last1=O'Connor |first2=R. G. |last2=Franciscus |first3=N. E. |last3=Holton |year=2005 |title=Bite force production capability and efficiency in Neandertals and modern humans |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=127 |issue=2 |pages=129–151 |doi=10.1002/ajpa.20025 |pmid=15558614}}</ref> en die groter slytasie aan die voortande in vergelyking met die agtertande kon gewees het vanweë herhalende gebruik. Die Neanderdallers se tandslytasiepatrone het die meeste met die moderne Inuïete s'n ooreengestem.<ref name=clement2012/> Daar word nou geglo die bytkrag van Neanderdallers en moderne mense is min of meer dieselfde.<ref name=clement2012>{{cite journal |first1=A. F. |last1=Clement |first2=S. W. |last2=Hillson |first3=L. C. |last3=Aiello |year=2012 |title=Tooth wear, Neanderthal facial morphology and the anterior dental loading hypothesis |journal=Journal of Human Evolution |volume=62 |issue=3 |pages=367–376 |doi=10.1016/j.jhevol.2011.11.014 |pmid=22341317 |doi-access=free}}</ref> [[Beeld:Homo sapiens neanderthalensis-Mr. N.jpg|thumb|180px|links|'n Rekonstruksie van 'n ouerige Neanderdalman.]] ===Brein=== Die breinholte van die Neanderdallers was omtrent 1&nbsp;640&nbsp;cm³ vir mans en 1&nbsp;460&nbsp;cm³ vir vroue,<ref name="holloway1985">{{cite encyclopedia |author-last=Holloway |author-first=R. L. |editor-last=Delson |editor-first=E. |encyclopedia=Ancestors: The hard evidence |title=The poor brain of ''Homo sapiens neanderthalensis'': see what you please |year=1985 |publisher=Alan R. Liss |isbn=978-0-471-84376-4}}</ref><ref name="amano2015">{{cite journal |last1=Amano |first1=H. |last2=Kikuchi |first2=T. |last3=Morita |first3=Y. |last4=Kondo |first4=O. |last5=Suzuki |first5=H. |last6=Ponce de Leon |first6=M. S. |last7=Zollikofer |first7=C.P.E. |last8=Bastir |first8=M. |last9=Stringer |first9=C. |last10=Ogihara |first10=N. |display-authors=5 |year=2015 |title=Virtual reconstruction of the Neanderthal Amud 1 cranium |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=158 |issue=2 |pages=185–197 |pmid=26249757 |hdl=10261/123419 |doi=10.1002/ajpa.22777 |url=https://www.zora.uzh.ch/id/eprint/120401/6/AmudPaper.pdf}}</ref> wat binne die omvang van dié van die moderne mens is<ref>{{Cite journal |last1=Beals |first1=K. |last2=Smith |first2=C. |last3=Dodd |first3=S. |year=1984 |title=Brain size, cranial morphology, climate, and time machines |url=http://syslearn.oregonstate.edu/instruction/anth/smith/TimeMach1984.pdf |journal=Current Anthropology |volume=12 |issue=3 |pages=301–30 |doi=10.1086/203138 |s2cid=86147507}}</ref> (Die menslike breinholte is gemiddeld sowat 1&nbsp;270&nbsp;cm³ vir mans en 1&nbsp;130&nbsp;cm³ vir vroue;<ref>{{cite journal |first1=J. S. |last1=Allen |first2=H. |last2=Damasio |first3=T. J. |last3=Grabowski |year=2002 |title=Normal neuroanatomical variation in the human brain: an MRI-volumetric study |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=118 |issue=4 |pages=341–358 |doi=10.1002/ajpa.10092 |pmid=12124914 |s2cid=21705705 |url=https://semanticscholar.org/paper/97ba80fc802f5e29b06959700c9905d1e17a00da}}</ref> dit het blykbaar afgeneem sedert die laat [[Paleolitikum]]).<ref>{{cite journal |first1=A. |last1=Balzeau |first2=D. |last2=Grimaud-Hervé |first3=F. |last3=Detroit |first4=R. L. |last4=Holloway |year=2013 |title=First description of the Cro-Magnon 1 endocast and study of brain variation and evolution in anatomically modern ''Homo sapiens'' |journal=Bulletins et Mémoires de la Société d anthropologie de Paris |volume=25 |issue=1–2 |pages=11–12 |doi=10.1007/s13219-012-0069-z |s2cid=14675512 |url=https://www.researchgate.net/publication/257799835}}</ref> Die grootste brein van 'n Neanderdaller, dié van Amud&nbsp;1, was sowat 1&nbsp;736&nbsp;cm³ en dit was sover bekend die grootste in enige hominied.<ref name="amano2015"/> Die Neanderdaller se skedel was aansienlik verleng en het uitgeloop op 'n knop agter, met kleiner pariëtale lobbe<ref name="Geometric Morphometrics and Paleone"/><ref name="Morphological Differences in the Pa"/><ref name="Encephalization and Allometric Traj"/> en 'n smaller serebellum,<ref name=Weaver2005/><ref name=Hublinetal2015>{{cite journal |last1=Hublin |first1=Jean-Jacques |last2=Neubauer |first2=Simon |last3=Gunz |first3=Philipp |date=2015 |title=Brain Ontogeny and Life History in Pleistocene Hominins |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences |volume=370 |issue=1663 |pages=1–11 |doi=10.1098/rstb.2014.0062 |pmid=25602066 |pmc=4305163 }}</ref> areas wat dui op die gebruik van gereedskap, visuoruimtelike integrasie, syfervaardigheid, kreatiwiteit, spiergeheue en moontlik taal, aandag, sosiale vermoëns en episodiese geheue. Hulle breine toon ook 'n ander tempo van groei en ontwikkeling.<ref>{{cite journal |last1=Gunz |first1=Philipp |last2=Maureille |first2=Bruno |last3=Hublin |first3=Jean-Jacques |date=2010 |title=Brain Development after Birth Differs between Neanderthals and Modern Humans |journal=Current Biology |volume=20 |issue=21 |pages=R921–R922 |doi=10.1016/j.cub.2010.10.018 |pmid=21056830 |s2cid=29295311 }}</ref> Sulke en ander klein verskille kon belangrik gewees het vir natuurlike seleksie en kan die verskille in die materiaalrekord verduidelik wat betref sosiale gedrag, tegnologiese innovasie en kunsuitinge.<ref name="Wynnetal2016"/> ===Hare en velkleur=== Die min sonlig het waarskynlik gelei tot 'n ligter velkeur by Neanderdallers,<ref name=dannemann/> hoewel onlangs beweer is 'n ligter velkeur by mense was nie algemeen tot miskien die [[Bronstydperk]] nie.<ref name=Allentoft2015>{{cite journal |first1=M. E. |last1=Allentoft |first2=M. |last2=Sikora |year=2015 |title=Population genomics of Bronze Age Eurasia |journal=Nature |volume=522 |issue=7,555 |pages=167–172 |doi=10.1038/nature14507 |pmid=26062507 |bibcode=2015Natur.522..167A |s2cid=4399103 |url=https://depot.ceon.pl/handle/123456789/13155}}</ref> Geneties was BNC2, wat met 'n ligter velkleur verbind word, teenwoordig in Neanderdallers; 'n tweede variasie wat in moderne bevolking met donker velle verbind word, was egter ook teenwoordig.<ref name=dannemann/> DNS-ontledings van drie Neanderdalvroue uit Suidoos-Europa dui daarop dat hulle bruin oë, donker velle en bruin hare gehad het; een het rooi hare gehad.<ref name="Watson2012">{{cite web |last1=Watson |first1=Traci |title=Were Some Neandertals Brown-Eyed Girls? |url=https://www.science.org/content/article/were-some-neandertals-brown-eyed-girls |website=www.science.org}} "According to this method, all three Neandertals had a dark complexion and brown eyes, and although one was red-haired, two sported brown locks"</ref> ===Metabolisme=== Die maksimun natuurlike lewensduur en die tydstip van [[menopouse]] en [[swangerskap]] was moontlik soortgelyk aan dié van moderne mense.<ref name=bocquet2013/> Gegrond op die groeitempo van tande en tandemalje,<ref>{{cite journal |first1=T. M. |last1=Smith |first2=P. |last2=Tafforeau |first3=D. J. |last3=Reid |year=2010 |title=Dental evidence for ontogenetic differences between modern humans and Neanderthals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=107 |issue=49 |pages=20923–20928 |doi=10.1073/pnas.1010906107 |pmc=3000267 |pmid=21078988 |bibcode=2010PNAS..10720923S|doi-access=free }}</ref> lyk dit egter of Neanderdallers dalk gouer volwasse geword het.<ref name=trinkaus1995/> ===Patologie=== Neanderdallers het 'n groter voorkoms van traumatiese beserings gehad. Sowat 79%-94% van spesimens toon bewyse van groot wonde wat genees het. Sowat 37%-52% daarvan was kwaai beserings en 13%-19% beserings wat voor 'n volwasse ouderdom opgedoen is.<ref name=nakahashi>{{cite journal |last1=Nakahashi |first1=W. |title=The effect of trauma on Neanderthal culture: A mathematical analysis |journal=Homo |year= 2017 |volume=68 |issue=2 |pages=83–100 |doi=10.1016/j.jchb.2017.02.001 |pmid=28238406}}</ref> Een uiterse voorbeeld is [[Shanidar-grot|Shanidar&nbsp;1]], wat tekens van 'n amputasie van die regterarm toon, asook van 'n beeninfeksie, 'n abnormale loop, sigprobleme in die linkeroog en moontlike gehoorverlies.<ref name=Trinkaus2017>{{cite journal |first1=E. |last1=Trinkaus |first2=S |last2=Villotte |year=2017 |title=External auditory exostoses and hearing loss in the Shanidar 1 Neandertal |journal=PLOS ONE |volume=12 |issue=10 |page=e0186684 |doi=10.1371/journal.pone.0186684 |pmc=5650169 |pmid=29053746 |bibcode=2017PLoSO..1286684T|doi-access=free }}</ref> In 1995 het Trinkaus geraam sowat 80% van Neanderdallers is aan hulle beserings dood voordat hulle 'n ouderdom van 40 bereik het. Sy hipotese was dat hulle 'n waaghalsige jagstrategie gehad het.<ref name=trinkaus1995/> 'n Studie in 2016 van 124 Neanderdallers het getoon die hoë traumatempo is waarskynlik toe te skryf aan aanvalle deur diere. Daar is vasgestel sowat 36% was die slagoffer van beeraanvalle, 21% van grootkataanvalle en 17% van wolfaanvalle. Dit was 92, of 74%, van die spesimens in die studie.<ref name=Camaros2016/> Dit kon gespruit het uit mededinging om kos en grotruimte, en omdat Neanderdallers dié karnivore gejag het.<ref name=Camaros2016>{{cite journal |url=https://www.researchgate.net/publication/276353034 |first1=E. |last1=Camarós |first2=M. |last2=Cueto |first3=C. |last3=Lorenzo |first4=V. |last4=Villaverde |year=2016 |title=Large carnivore attacks on hominins during the Pleistocene: a forensic approach with a Neanderthal example |journal=Archaeological and Anthropological Sciences |volume=8 |issue=3 |pages=635–646 |doi=10.1007/s12520-015-0248-1 |hdl=10550/54275 |s2cid=82001651 |hdl-access=free}}</ref> [[Beeld:La Ferrassie 1 MdlH 1 2018-10-20.jpg|thumb|upright=1.35|La Ferrassie&nbsp;1 in die Musée de l'Homme, Parys.]] Klein bevolkings het 'n klein genetiese diversiteit en moontlik inteling veroorsaak, wat die Neanderdallers se vermoë verklein het om skadelike [[mutasie]]s teen te werk. Die 13 inwoners van die Sidrón-grot het 17 verskillende geboorteafwykings getoon wat moontlik deur inteling veroorsaak is.<ref name=rios2019>{{cite journal |first1=L. |last1=Ríos |first2=T. L. |last2=Kivell |first3=C. |last3=Lalueza-Fox |first4=A. |last4=Estalrrich |year=2019 |title=Skeletal anomalies in the Neandertal family of El Sidrón (Spain) support a role of inbreeding in Neandertal extinction |journal=Scientific Reports |volume=9 |issue=1 |page=1697 |doi=10.1038/s41598-019-38571-1 |pmc=6368597 |pmid=30737446 |bibcode=2019NatSR...9.1697R}}</ref> Neanderdallers was onderworpe aan verskeie aansteeklike siektes en parasiete. Moderne mense het waarskynlik siektes aan hulle oorgedra; een moontlike kandidaat is die maagbakterie ''Helicobacter pylori''.<ref>{{cite journal |first1=C. J. |last1=Houldcroft |first2=S. J. |last2=Underdown |year=2016 |title=Neanderthal genomics suggests a pleistocene time frame for the first epidemiologic transition |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=160 |issue=3 |pages=379–388 |doi=10.1002/ajpa.22985 |pmid=27063929 |url=http://discovery.ucl.ac.uk/1476201/3/Houldcroft_Neanderthal_disease_AJPA-2015-00253.R1_100216.pdf}}</ref> Die moderne [[Menslikepapilloomvirus-infeksie|menslike papiloomvirus]] variant 16A kan van interaksies met Neanderdallers kom.<ref>{{cite journal |first1=V. N. |last1=Pimenoff |first2=C. M. |last2=de Oliveira |first3=I. G. |last3=Bravo |year=2017 |title=Transmission between archaic and modern human ancestors during the evolution of the oncogenic human papillomavirus 16 |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=34 |issue=1 |pages=4–19 |doi=10.1093/molbev/msw214 |pmid=28025273 |pmc=5854117}}</ref> 'n Neanderdaller by Cueva del Sidrón, Spanje, toon bewyse van 'n infeksie van ''Enterocytozoon bieneusi'' in die maagdermkanaal.<ref name=Weyrich2017/> Neanderdallers het minder gaatjies in hulle tande gekry as moderne mense, al het van hulle groot hoeveelhede kos geëet wat gaatjies veroorsaak; dit kan dui op 'n gebrek aan die mondbakterie ''Streptococcus mutans'', wat gaatjies veroorsaak.<ref>{{cite journal |first=A. |last=Soltysiak |year=2012 |title=Comment: low dental caries rate in Neandertals: the result of diet or the oral flora composition? |journal=Homo |volume=63 |issue=2 |pages=110–113 |doi=10.1016/j.jchb.2012.02.001 |pmid=22409830}}</ref> ==Kultuur== ===Sosiale struktuur=== ====Groepdinamika==== [[Beeld:Neanderthal child (1).jpg|thumb|links|160px|Die skelet van 'n Neanderdalkind wat in Frankryk ontdek is.]] Neanderdallers het waarskynlik in yler verspreide groepe as moderne mense gewoon,<ref name=bocquet2013/> maar daar was vermoedelik 10 tot 30 individue in 'n groep, nes by moderne [[jagter-versamelaar]]s.<ref name=hayden2012/> 'n Kind se tande wat in 2018 ontleed is, wys dit is op 2,5 jaar gespeen, nes by moderne jagter-versamelaars. Die kind is in die lente gebore, wat ooreenstem met moderne mense en ander soogdiere waarvan die geboortesiklusse saamval met omgewingsiklusse.<ref name=Smith2018>{{cite journal |first1=T. A. |last1=Smith |first2=C. |last2=Austin |first3=D. R. |last3=Green |display-authors=et al. |year=2018 |title=Wintertime stress, nursing, and lead exposure in Neanderthal children |journal=Science Advances |volume=4 |issue=10 |page=eaau9483 |doi=10.1126/sciadv.aau9483 |pmid=30402544 |pmc=6209393 |bibcode=2018SciA....4.9483S}}</ref> Aanduidings van verskeie kwale op 'n vroeë ouderdom bewys volgens die Britse argeoloog Paul Pettitt dalk dat kinders van albei geslagte moes begin werk net nadat hulle gespeen is.<ref name=pettitt2000/> Volgens hom is van 'n individu wat [[adolessensie]] bereik het, verwag om groot en gevaarlike diere te help jag.<ref name=trinkaus1995/> Terreine met bewyse van nie meer as twee of drie individue nie kon kerngesinne verteenwoordig het, of tydelike kampterreine vir klein groepe soos jagters.<ref name=hayden2012/> Groepe het vermoedelik van grot tot grot beweeg na gelang van die seisoen, soos bewys deur oorblyfsels soos sekere kossoorte, en het van generasie tot generasie na dieselfde terreine teruggekeer. Sommige terreine kan vir langer as 100 jaar gebruik gewees het.<ref name=Farizy1994>{{cite journal |first=C. |last=Farizy |year=1994 |title=Spatial patterning of Middle Paleolithic sites |journal=Journal of Anthropological Archaeology |volume=13 |issue=2 |pages=153–160 |doi=10.1006/jaar.1994.1010}}</ref> Grotbere kon met Neanderdallers meegeding het om grotruimte, en daar is 'n afname in die grotbeerbevolkings van 50&nbsp;000 jaar gelede af, hoewel hulle lank ná die Neanderdallers uitgesterf het.<ref>{{cite journal |first1=G. G. |last1=Fortes |first2=A. |last2=Grandal-d'Anglade |first3=B. |last3=Kolbe |year=2016 |title=Ancient DNA reveals differences in behaviour and sociality between brown bears and extinct cave bears |journal=Molecular Ecology |volume=25 |issue=19 |pages=4907–4918 |doi=10.1111/mec.13800 |pmid=27506329 |s2cid=18353913 |url=http://irep.ntu.ac.uk/id/eprint/38241/1/1233179_Barlow.pdf}}</ref> Genetiese ontledings dui aan daar was minstens drie afsonderlike geografiese groepe – Wes-Europa, die Mediterreense kus en oos van die [[Kaukasus]] – met 'n mate van migrasie tussen die streke.<ref name=Fabre2009/> Oor lang tydperke was daar egter grootskaalse interkontinentale migrasies. Vroeë spesimens van die Mezmaiskaja-grot in die Kaukasus<ref name=hajdinjak2018/> en die Denisova-grot in Siberië<ref name="Peyrégne"/> verskil grootliks van dié in Wes-Europa, terwyl latere spesimens van albei dié grotte se genetiese profiele meer met dié van Wes-Europese Neanderdallers ooreengestem het as met dié van die vroeë spesimens van dieselfde terreine, wat dui op migrasies oor lang afstande.<ref name="Peyrégne"/><ref name=hajdinjak2018/> Net so stem artefakte en DNS van die Tsjagirskaja- en Okladnikof-grot, ook in Siberië, meer ooreen met dié van Oos-Europese Neanderdallers sowat 3&nbsp;000 tot 4&nbsp;000&nbsp;km van daar as met dié van ouer Neanderdallers van die Denisova-grot, wat dui op twee aparte migrasievoorvalle na Siberië.<ref name=Kolobova2020>{{cite journal |first1=K. A. |last1=Kolobova |first2=R. G. |last2=Roberts |first3=V. P. |last3=Chabai |display-authors=et al. |year=2020 |title=Archaeological evidence for two separate dispersals of Neanderthals into southern Siberia |journal=PNAS |volume=117 |issue=6 |pages=2979–2885 |doi=10.1073/pnas.1918047117 |pmid=31988114 |pmc=7022189|doi-access=free }}</ref> Daar is ook bewyse van konflik tussen groepe. 'n Skelet van La Roche à Pierrot, Frankryk, toon 'n geneesde breuk aan die bokant van die skedel wat blykbaar kom van 'n diep lemwond,<ref>{{cite journal |last1=Zollikofer |first1=C. P. E. |last2=Ponce de Leon |first2=M. S. |last3=Vandermeersch |first3=B. |last4=Leveque |first4=F. |title=Evidence for interpersonal violence in the St. Cesaire Neanderthal |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=2002 |volume=99 |issue=9 |pages=6444–6448 |doi=10.1073/pnas.082111899 |pmid=11972028 |pmc=122968 |bibcode=2002PNAS...99.6444Z|doi-access=free }}</ref> en beseerde ribbes in die Shanadir-grot in [[Irak]] is oënskynlik deur 'n gegooide wapen veroorsaak.<ref>{{cite journal |last1=Churchill |first1=S. E. |last2=Franciscus |first2=R. G. |last3=McKean-Peraza |first3=H. A. |last4=Daniel |first4=J. A. |last5=Warren |first5=B. R. |title=Shanidar 3 Neandertal rib puncture wound and Paleolithic weaponry |journal=Journal of Human Evolution |year= 2009 |volume=57 |issue=2 |pages=163–178 |doi=10.1016/j.jhevol.2009.05.010 |pmid=19615713}}</ref> ====Sosiale hiërargie==== Omdat die Neanderdallers groot, gevaarlike wildsoorte gejag en in klein groepe gewoon het, word soms voorgestel dat daar geen verdeling van take tussen die twee [[geslag]]te was soos by moderne jagter-versamelaars nie. Mans, vroue en kinders was dus almal by jag betrokke, in plaas daarvan dat mans gejag en vroue en kinders kos versamel het. Hoe groter die afhanklikheid van vleis by moderne jagter-versamelaars, hoe groter is die verdeling van arbeid egter.<ref name=hayden2012/> Verder het studies van die tandverweerpatrone daarop gedui dat hulle hulle tande gebruik het om voorwerpe te dra, maar mans se botande en vroue se ondertande was meer verweer. Dit dui daarop dat hulle verskillende take verrig het.<ref>{{cite journal |first1=A. |last1=Estalrrich |first2=A. |last2=Rosas |year=2015 |title=Division of labor by sex and age in Neandertals: an approach through the study of activity-related dental wear |journal=Journal of Human Evolution |volume=80 |pages=51–63 |doi=10.1016/j.jhevol.2014.07.007 |pmid=25681013}}</ref> ===Kos=== ====Jag en versamel==== [[Beeld:Edelherten in tegenlicht.jpg|thumb|180px|[[Edelhert]]e, die wildsoort wat die meeste deur Neanderdallers gejag is.<ref name=Valensi2013/><ref name=dusseldorp2013/>]] Eers is vermoed Neanderdallers het [[Aasdier|van aas gelewe]], maar hulle word nou beskou as roofdiere aan die bopunt van die voedselketting.<ref name="neanderapex">{{cite journal |doi=10.1016/j.jhevol.2005.03.003 |title=Isotopic evidence for diet and subsistence pattern of the Saint-Césaire I Neanderthal: review and use of a multi-source mixing model |year=2005 |last1=Bocherens |first1=H. |last2=Drucker |first2=D. G. |last3=Billiou |first3=D. |last4=Patou-Mathis |first4=M. |last5=Vandermeersch |first5=B. |journal=Journal of Human Evolution |volume=49 |pages=71–87 |pmid=15869783 |issue=1}}</ref> Hulle het in 'n beboste omgewing gewoon en het waarskynlik hulle prooi bekruip en vinnig en van naby met 'n spies aangeval.<ref name=stewart2019/><ref name=marin2017/> Jonger en gewonde diere sou gevang gewees het met valstrikke, projektiele of agtervolging.<ref name=marin2017>{{cite journal |first1=J. |last1=Marín |first2=P. |last2=Saladié |first3=A. |last3=Rodríguez-Hidalgo |first4=E. |last4=Carbonell |year=2017 |title=Neanderthal hunting strategies inferred from mortality profiles within the Abric Romaní sequence |journal=PLOS ONE |volume=12 |issue=11 |page=e0186970 |doi=10.1371/journal.pone.0186970 |pmc=5699840 |pmid=29166384 |bibcode=2017PLoSO..1286970M|doi-access=free }}</ref> Dit lyk of hulle geëet het wat in hulle natuurlike omgewing voorkom:{{sfn|Tattersall|2015}} Gemeenskappe op die steppe het gewoonlik gelewe van groot wildsoorte, dié in die woude van kleiner diere en 'n verskeidenheid plante en dié naby die water van waterbronne. Moderne mense van dié tyd het blykbaar ingewikkelder strategieë gehad om kos te kry en hulle dieet was uiteenlopender.<ref name=Zaatari2016>{{cite journal |first1=S. |last1=El Zaatari |first2=F. E. |last2=Grine |first3=P. S. |last3=Ungar |first4=J.-J. |last4=Hublin |year=2016 |title=Neandertal versus modern human dietary responses to climatic fluctuations |journal=PLOS ONE |volume=11 |issue=4 |page=e0153277 |doi=10.1371/journal.pone.0153277 |pmc=4847867 |pmid=27119336 |bibcode=2016PLoSO..1153277E|doi-access=free }}</ref> Om voedeltekorte te voorkom sou Neanderdallers egter hulle dieet aangevul het met vetterige breine,<ref name=Spikins2019/> wortels en knolle<ref>{{cite journal |first=B. L. |last=Hardy |year=2010 |title=Climatic variability and plant food distribution in Pleistocene Europe: Implications for Neanderthal diet and subsistence |journal=Quaternary Science Reviews |volume=29 |issue=5–6 |pages=662–679 |doi=10.1016/j.quascirev.2009.11.016 |bibcode=2010QSRv...29..662H}}</ref> of, soos moderne Inuïete, die maaginhoud van plantvretende prooi.<ref>{{cite journal |first1=L. T. |last1=Buck |first2=C. B. |last2=Stringer |year=2014 |title=Having the stomach for it: a contribution to Neanderthal diets? |journal=Quaternary Science Reviews |volume=96 |pages=161–167 |doi=10.1016/j.quascirev.2013.09.003 |bibcode=2014QSRv...96..161B |url=http://researchonline.ljmu.ac.uk/id/eprint/12696/1/Buck%20%26%20Stringer%2C%202014_Submission.pdf}}</ref> Vir vleis was hulle hoofsaaklik afhanklik van ewehoewige soogdiere soos [[edelhert]]e en [[takbok]]ke, want dit was die volopste wildsoorte,<ref name=dusseldorp2013/> maar ook van ander diere van die Pleistoseen soos ibekse, wildevarke, [[olifant]]e, [[wolhaarrenoster]]s, [[mammoet]]e, ensovoorts.{{sfn|Papagianni|Morse|2013}}<ref name="neandercarnivore" /><ref>{{cite journal |doi=10.1371/journal.pone.0014769 |title=Molar macrowear reveals Neanderthal eco-geographic dietary variation |year=2011 |editor1-last=Rosenberg |editor1-first=Karen |last1=Fiorenza |first1=L. |last2=Benazzi |first2=S. |last3=Tausch |first3=J. |last4=Kullmer |first4=O. |last5=Bromage |first5=T. G. |last6=Schrenk |first6=F. |journal=PLOS ONE |volume=6 |issue=3 |page=e14769 |pmid=21445243 |pmc=3060801 |bibcode=2011PLoSO...614769F|doi-access=free }}</ref> Daar is ook bewyse van die eet van [[konyn]]e, [[Skilpad|skilpaaie]] en [[voël]]s.{{sfn|Brown|2011}} Seebronne het ingesluit [[skulpvis]],{{sfn|Brown|2011}}<ref>{{cite journal |last1=Colonese |first1=A. C. |last2=Mannino |first2=M. A. |last3=Mayer |first3=DE |year=2011 |title=Marine mollusc exploitation in Mediterranean prehistory: an overview |journal=Quaternary International |volume=239 |issue=1–2 |pages=86–103 |doi=10.1016/j.quaint.2010.09.001 |bibcode=2011QuInt.239...86C}}</ref> wat ook deur moderne mense van dié tyd geëet is,<ref>{{cite journal |first1=M. |last1=Cortés-Sánchez |first2=A. |last2=Morales-Muñiz |display-authors=et al. |year=2011 |title=Earliest known use of marine resources by Neanderthals |journal=PLOS ONE |volume=6 |issue=9 |page=e24026 |doi=10.1371/journal.pone.0024026 |pmc=3173367 |pmid=21935371 |bibcode=2011PLoSO...624026C|doi-access=free }}</ref> [[dolfyn]]e, [[Blouvin-tuna|blouvintuna]], [[baarsagtige]]s en [[krap]]pe.<ref>{{cite journal |first1=J. |last1=Zilhão |first2=D. E. |last2=Angelucci |first3=M. A. |last3=Igreja |display-authors=et al. |title=Last Interglacial Iberian Neandertals as fisher-hunter-gatherers |journal=Science |year=2020 |volume=367 |issue=6485 |page=eaaz7943 |doi=10.1126/science.aaz7943 |pmid=32217702 |s2cid=214671143 |url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02532588/file/Zilhao-etal_2020.pdf |access-date=October 4, 2020 |archive-date=November 8, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108160738/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02532588/file/Zilhao-etal_2020.pdf |url-status=dead }}</ref> Oorblyfsels van [[sampioen]]e en ander eetbare plante is in verskeie grotte ontdek.<ref name=shipley2016>{{cite journal |first1=G. P. |last1=Shipley |last2=Kindscher |first2=K. |year=2016 |title=Evidence for the paleoethnobotany of the Neanderthal: a review of the literature |journal=Scientifica |volume=2016 |pages=1–12 |doi=10.1155/2016/8927654 |pmc=5098096 |pmid=27843675 |doi-access=free}}</ref> Neanderdallers van Cueva del Sidrón, Spanje, het waarskynlik 'n vleislose dieet gehad van sampioene, [[Denneboom|dennepitte]] en [[mos]], wat daarop dui dat hulle versamelende woudbewoners was.<ref name=Weyrich2017>{{cite journal |title=Neanderthal behaviour, diet, and disease inferred from ancient DNA in dental calculus |volume=544 |issue=7650 |pages=357–361 |journal=Nature |doi=10.1038/nature21674 |pmid=28273061 |year=2017 |last1=Weyrich |first1=L. S. |last2=Duchene |first2=S. |last3=Soubrier |first3=J.|display-authors=et al. |bibcode=2017Natur.544..357W |hdl=10261/152016 |s2cid=4457717 |url=https://radar.brookes.ac.uk/radar/items/d6689cb0-38fa-4d3e-98e4-c8be2bd0263e/1}}</ref> Oorblyfsels uit die Amud-grot in [[Israel]] dui op 'n dieet van [[Vyebome|vy]]e, [[Palmagtige|palmboomvrugte]], [[Graan|grane]] en [[gras]]se.<ref name=Madella2002>{{cite journal |first1=M. |last1=Madella |first2=M. K. |last2=Jones |first3=P. |last3=Goldberg |first4=Y. |last4=Goren |first5=E. |last5=Hovers |year=2002 |title=The Exploitation of plant resources by Neanderthals in Amud Cave (Israel): the evidence from phytolith studies |journal=Journal of Archaeological Science |volume=29 |issue=7 |pages=703–719 |doi=10.1006/jasc.2001.0743 |s2cid=43217031 |url=https://semanticscholar.org/paper/3573e591b6b4af05ce7507cc346bd4346f6143f3}}</ref> ====Voedselvoorbereiding==== Neanderdallers het waarskynlik verskeie gaarmaaktegnieke gehad, soos braai, en kon ook sop, bredies en aftreksels gekook het.<ref name=krief2015/> Die afname in tandgrootte nà 10&nbsp;000 jaar gelede kan 'n aanduiding wees van 'n toenemende afhanklikheid van gaar kos of die uitvinding van kookmetodes, wat die kos sagter sou gemaak het.<ref name=speth2015/> By Cueva del Sidrón kon hulle kos gekook en dalk gerook het.<ref name=hardy2012>{{cite journal |first1=K. |last1=Hardy |first2=S. |last2=Buckley |first3=M. J. |last3=Collins |first4=A. |last4=Estalrrich |year=2012 |title=Neanderthal medics? Evidence for food, cooking, and medicinal plants entrapped in dental calculus |journal=The Science of Nature |volume=99 |issue=8 |pages=617–626 |doi=10.1007/s00114-012-0942-0 |pmid=22806252 |url=https://www.researchgate.net/publication/229160372 |bibcode=2012NW.....99..617H |s2cid=10925552}}</ref> In Grotte du Lazaret, Frankryk, is altesaam 23 edelherte en ook ander diere gevind wat blykbaar in een seisoen gejag is. Dit lyk of al die karkasse na die grot geneem en daar geslag is. Omdat dit te veel kos sou wees om te eet voordat dit bederf, het hulle waarskynlik maniere gehad om kos voor die winter te preserveer. Dié bewys van 160&nbsp;000 jaar gelede is die oudste aanduiding van die bewaring van kos.<ref name=Valensi2013>{{cite journal |first1=P. |last1=Valensi |first2=V. |last2=Michel |display-authors=et al. |year=2013 |title=New data on human behavior from a 160,000 year old Acheulean occupation level at Lazaret cave, south-east France: An archaeozoological approach |journal=Quaternary International |volume=316 |pages=123–139 |doi=10.1016/j.quaint.2013.10.034 |bibcode=2013QuInt.316..123V}}</ref> ====Kannibalisme==== Daar is verskeie gevalle waar tekens van [[kannibalisme]] gekry is.<ref name=rougier2016/><ref name=yravedra2015/> Die eerste voorbeeld was in 1899 by Krapina, [[Kroasië]].<ref name=Langdon2016/> Ander voorbeelde is by Cueva del Sidrón<ref name=Rosas2006>{{cite journal |author-first1=A. |author-last1=Rosas |author-first2=M. |author-last2=Bastir |author-first3=C. |author-last3=Martínez-Maza |year=2006 |title=Paleobiology and comparative morphology of a late Neandertal sample from El Sidrón, Asturias, Spain |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=103 |issue=51 |pages=19266–19271 |doi=10.1073/pnas.0609662104 |pmid=17164326 |pmc=1748215 |bibcode=2006PNAS..10319266R|doi-access=free }}</ref> en Zafarraya in Spanje; en die Franse Grotte de Moula-Guercy,<ref>{{cite journal |author-first1=A. |author-last1=Defleur |author-first2=T. |author-last2=White |author-first3=P. |author-last3=Valensi |author-first4=L. |author-last4=Slimak |year=1999 |title=Neanderthal cannibalism at Moula-Guercy, Ardèche, France |journal=Science |volume=286 |issue=5437 |pages=128–131 |url=https://www.researchgate.net/publication/12793026 |doi=10.1126/science.286.5437.128 |pmid=10506562}}</ref> Les Pradelles en La Quina. Vir die vyf gekannibaliseerde Neanderdallers in die Grottes de Goyet, [[België]], is daar bewyse dat die boonste ledemate verwyder is, die vleis gestroop is van die onderste ledemate, wat ook fyngemaak is (waarskynlik om beenmurg te kry), die ingewande uit die borsholte gehaal is en die kakebeen verwyder is. Van die bene is gebruik om gereedskap te herstel. Die vleis is op dieselfde manier behandel as dié van perde en takbokke.<ref name=rougier2016>{{cite journal |author-first1=H. |author-last1=Rougier |author-first2=I. |author-last2=Crevecoeur |author-first3=C. |author-last3=Beauval |year=2016 |title=Neandertal cannibalism and Neandertal bones used as tools in Northern Europe |journal=Scientific Reports |volume=6 |issue=29,005 |pages=29005 |doi=10.1038/srep29005 |pmid=27381450 |pmc=4933918 |bibcode=2016NatSR...629005R}}</ref> Sowat 35% van die Neanderdallers by Marillac-le-Franc, Frankryk, wys duidelike tekens van slagting, en die teenwoordigheid van geëte tande dui daarop dat die liggame daar gelos en deur aasdiere geëet is.<ref>{{cite journal |author-first1=B. |author-last1=Maureille |author-first2=C. |author-last2=Sandrine |author-first3=C. |author-last3=Beauval |author-first4=A. E. |author-last4=Mann |year=2017 |title=The challenges of identifying partially digested human teeth: first description of Neandertal remains from the Mousterian site of Marillac (Marillac-le-Franc, Charente, France) and implications for palaeoanthropological research |journal=Paleo |volume=28 |pages=201–212 |doi=10.4000/paleo.3448 |url=http://journals.openedition.org/paleo/3448 |doi-access=free}}</ref> Dié kannibalistiese neigings is verduidelik aan die hand van rituele vleisstroping, vleisstroping voor begrafnisse om aasdiere weg te hou of slegte reuke te voorkom, oorlogsdade of bloot om kos te kry. Aan die klein hoeveelheid gevalle lyk dit of kannibalisme nie algemeen was nie of dat dit net gedoen is in tye van uiterse kosskaarste.<ref name=yravedra2015>{{cite journal |author-first1=J. |author-last1=Yravedra |author-first2=M. |author-last2=Yustos |year=2015 |title=Cannibalism in the Neanderthal world: an exhaustive revision |journal=Journal of Taphonomy |volume=13 |issue=1 |pages=33–52 |url=https://www.researchgate.net/publication/316915426}}</ref> ===Kuns=== Neanderdallers het blykbaar [[oker]] as pigment gebruik. Dit is op terreine van 60&nbsp;000 tot 45&nbsp;000 jaar gelede aangetref.<ref name=Roebrooks2012>{{cite journal |author-last1=Roebroeks |author-first1=W. |author-last2=Sier |author-first2=M. J. |author-last3=Nielsen |author-first3=T. K. |display-authors=et al. |year=2012 |title=Use of red ochre by early Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=109 |issue=6 |pages=1889–1894 |doi=10.1073/pnas.1112261109 |pmid=22308348 |pmc=3277516 |bibcode=2012PNAS..109.1889R |doi-access=free}}</ref> Hipoteses sluit in dat dit as liggaamsverf gebruik is.<ref>{{cite book |author-last1=d'Errico |author-first1=F. |author-last2=Vanhaeren |author-first2=M. |author-last3=Henshilwood |author-first3=C. |year=2009 |chapter=From the origin of language to the diversification of languages: What archaeology and paleoanthropology say? |title=Becoming eloquent: advances in the emergence of language, human cognition, and modern cultures |publisher=John Benjamins Publishing Company |page=25 |isbn=978-90-272-3269-4}}</ref> Houers waarin okerpigmente vermoedelik gemeng is, is in [[Roemenië]] ontdek, wat daarop dui dat die oker vir estetiese doeleindes gebruik is.<ref>{{cite journal |author-last1=Marin |author-first1=C. |author-last2=Moncele |author-first2=M.-H. |author-last3=Anghelinu |author-first3=M. |author-last4=Cârciumaru |author-first4=R. |title=The Cioarei-Boroșteni Cave (Carpathian Mountains, Romania): Middle Palaeolithic finds and technological analysis of the lithic assemblages |journal=Antiquity |year=2002 |volume=76 |issue=293 |pages=681–690 | doi=10.1017/S0003598X00091122|s2cid=130918977 }}</ref> [[Beeld:Decorated shell from Cueva Antón.jpg|thumb|220px|'n Skulp uit Spanje. Die binnekant (links) se natuurlike rooi kleur is so gelos, maar die buitekant (regs) is oranje geverf.]] Die Neanderdallers het voorwerpe met unieke vorms versamel en kon hulle gebruik het as versierings. 'n Voorbeeld is 'n skulpfossiel uit [[Italië]] wat blykbaar rooi geverf is; dit is 47&nbsp;500 jaar gelede 100&nbsp;km ver vervoer na die terrein waar dit ontdek is.<ref>{{cite journal |author-first1=M. |author-last1=Peresani |author-first2=M. |author-last2=Vanhaeren |author-first3=E. |author-last3=Quaggiotto |display-authors=et al. |year=2013 |title=An ochered fossil marine shell from the Mousterian of Fumane Cave, Italy |journal=PLOS ONE |volume=8 |issue=7 |page=e68572 |doi=10.1371/journal.pone.0068572 |pmc=3707824 |pmid=23874677 |bibcode=2013PLoSO...868572P |doi-access=free }}</ref> Daar is ook al voorgestel dat Neanderdallers verskeie voëldele, veral swart vere, as kunsmediums gebruik het.{{sfn|Finlayson|2019|loc=pp. 129–132}} In 2012 is 1&nbsp;699 terreine in Eurasië ondersoek en baie oorblyfsels van [[roofvoël]]s en [[kraaiagtiges]], wat nie gewoonlik deur mense geëet is nie, is gekry – veral vlerkbene is gevind en nie die res van die lyf nie, en dit lyk dus of veral die groot vere gepluk en as versierings gebruik is.<ref>{{cite journal |title=Birds of a feather: Neanderthal exploitation of raptors and corvids |doi=10.1371/journal.pone.0045927 |pmid = 23029321 |pmc=3444460 |journal=PLOS ONE |year= 2012 |volume=7 |issue=9 |page=e45927 |last1=Finlayson |first1=C. |last2=Brown |first2=K. |last3=Blasco |first3=R. |last4=Rosell |first4=J. |last5=Negro |first5=J. José |last6=Bortolotti |first6=G. R. |last7=Finlayson |first7=G. |last8=Sánchez Marco |first8=A. |last9=Giles Pacheco |first9=F. |last10=Rodríguez Vidal |first10=J. |last11=Carrión |first11=J. S. |last12=Fa |first12=D. A. |last13=Rodríguez Llanes |first13=J. M. |bibcode=2012PLoSO...745927F|doi-access=free }}</ref> In 2017 is 17 bene van [[Raaf|rawe]] met kepe gevind op 'n terrein van 43&nbsp;000 tot 38&nbsp;000 jaar gelede in [[Oekraïne]]. Die kepe was min of meer ewe ver van mekaar af en dit is die eerste bewys van voëlbene wat om 'n ander rede aangepas is as om dit te eet.<ref name=Errico2017>{{cite journal |last1=d’Errico |first1=F. |last2=Tsvelykh |first2=A. |title=A decorated raven bone from the Zaskalnaya VI (Kolosovskaya) Neanderthal site, Crimea |journal=PLOS ONE |year= 2017 |volume=12 |issue=3 |page=e0173435 |doi=10.1371/journal.pone.0173435 |pmid=28355292 |pmc=5371307 |bibcode=2017PLoSO..1273435M|doi-access=free }}</ref> [[Beeld:Neanderthal Engraving (Gorham's Cave Gibraltar).jpg|thumb|200px|Die gekrapte vloer van die Gorham-grot in [[Gibraltar]].]] Tot in 2014 is 63 vermeende graveermerke op 27 verskillende terreine in Europa en die Midde-Ooste ontdek. Daar word vermoed die merke het 'n simboliese betekenis gehad.<ref name=Majkic2018>{{cite journal |first1=A. |last1=Majkić |first2=F. |last2=d’Errico |first3=V. |last3=Stepanchuk |year=2018 |title=Assessing the significance of Palaeolithic engraved cortexes. A case study from the Mousterian site of Kiik-Koba, Crimea |journal=PLOS ONE |volume=13 |issue=5 |page=e0195049 |doi=10.1371/journal.pone.0195049 |pmid=29718916 |pmc=5931501 |bibcode=2018PLoSO..1395049M|doi-access=free }}</ref> In 2012 is diep krapmerke op die vloer van die Gorham-grot in [[Gibraltar]] ontdek wat ouer as 39&nbsp;000 jaar is. Die ontdekkers het dit vertolk as abstrakte kuns deur Neanderdallers.<ref>{{cite journal |author1=E. Callaway |title=Neanderthals made some of Europe's oldest art |year=2014 |journal=Nature News |doi=10.1038/nature.2014.15805 |s2cid=163840392 |url=http://www.nature.com/news/neanderthals-made-some-of-europe-s-oldest-art-1.15805}}</ref><ref>{{cite journal |first1=J. |last1=Rodríguez-Vidal |first2=F. |last2=d'Errico |first3=F. G. |last3=Pacheco |year=2014 |title=A rock engraving made by Neanderthals in Gibraltar |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=111 |issue=37 |pages=13301–13306 |doi=10.1073/pnas.1411529111 |pmc=4169962 |pmid=25197076 |bibcode=2014PNAS..11113301R|doi-access=free }}</ref> In 2018 is rooi kolle, skywe, lyne en ander patrone teen grotmure in Spanje ontdek wat na raming ouer as 66&nbsp;000 jaar is. Dit was minstens 20&nbsp;000 jaar voor die aankoms van die moderne mens in Wes-Europa en is dus vermoedelik deur Neanderdallers gemaak. Soortgelyke ikonografie is al aangetref op ander Wes-Europese terreine, soos in Frankryk en Spanje, en dit kon ook deur Neanderdallers aangebring gewees het.<ref name=pike2017/> ====Musiek==== [[Beeld:Flûte paléolithique (musée national de Slovénie, Ljubljana) (9420310527).jpg|thumb|200px|Die Divje-fluit in die Nasionale Museum van Slowenië.]] Die skerwe van vermeende Neanderdalfluite wat van die bene van bere gemaak is, is in die 1920's aangeteken in Potočka zijalka, [[Slowenië]], en Istállós-kői-barlang, [[Hongarye]],<ref>{{cite journal |last=Dobosi |first=V. T. |year=1985 |title=Jewelry, musical instruments and exotic objects from the Hungarian Palaeolithic |journal=Folia Archaeologica |volume=36 |pages=7–29}}</ref> en in 1985 in Mokriška jama, Slowenië; maar dit kon ook deur moderne mense gemaak gewees het.<ref>{{cite journal |last=Withalm |first=G. |year=2004 |title=New evidence for cave bear hunting from Potočka Zijalka Cave, Slovenia |journal=Mitteilungen der Kommission für Quartärforschung der Österreichischen Akademie der Wissenschaften |volume=13 |pages=219–234 |url=https://www.researchgate.net/publication/235339273}}</ref><ref name=Diedrich2015>{{cite journal |first=C. G. |last=Diedrich |year=2015 |title='Neanderthal bone flutes': simply products of Ice Age spotted hyena scavenging activities on cave bear cubs in European cave bear dens |journal=Royal Society Open Science |volume=2 |issue=4 |pages=140022 |doi=10.1098/rsos.140022 |pmid=26064624 |pmc=4448875 |bibcode=2015RSOS....240022D}}</ref> Die Divje-fluit van 43&nbsp;000 jaar gelede wat in 1995 in Slowenië ontdek is, word ook aan Neanderdallers toegeskryf,<ref>{{cite journal |url=https://books.google.com/books?id=Em-VJoURT9sC&pg=PA1 |first=R. |last=Fink |year=1997 |title=Neanderthal flute: oldest musical instrument: matches notes of do, re, mi scale: musicological analysis |journal=Crosscurrents |issue=183 |pages=1–9 |isbn=978-0-912424-12-5}}</ref> hoewel sommige kenners dit betwyfel.<ref name="GL2008">{{cite web |url=http://www.gore-ljudje.net/novosti/39105/ |title="Piščalka" iz Divjih bab ni neandertalska |language=sl |trans-title=The Divje Babe "Flute" is not Neanderthal |first=Mitja |last=Brodar |date=September 26, 2008 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110728124424/http://www.gore-ljudje.net/novosti/39105/ |archive-date=July 28, 2011}}</ref> ===Tegnologie=== Ondanks die oënskynlike stagnasie van 150&nbsp;000 jaar in die Neanderdallers se uitvindsels,<ref name=bocquet2013/> is daar bewyse dat hulle tegnologie meer gevorderd was as wat voorheen geglo is.<ref name=dediu2018>{{cite journal |first1=D. |last1=Dediu |first2=S. C. |last2=Levinson |year=2018 |title=Neanderthal language revisited: not only us |journal=Current Opinion in Behavioral Sciences |volume=21 |pages=49–55 |doi=10.1016/j.cobeha.2018.01.001 |url=https://pure.mpg.de/rest/items/item_2521815_7/component/file_2538918/content |hdl=21.11116/0000-0000-1667-4 |s2cid=54391128 |hdl-access=free}}</ref> Die hoë voorkoms van moontlik verlammende beserings kon gekeer het dat ingewikkelde tegnologie ontwikkel.<ref name=nakahashi/> ====Steengereedskap==== [[Beeld:Mousterian point.png|thumb|links|180px|'n Moustérien-projektielpunt.]] [[Beeld:Grotta dei Moscerini shell tools.png|thumb|links|180px|Gladde skulpskrapers wat in die Grotta dei Moscerini, Italië, ontdek is.]] Die Neanderdallers het steengereedskap gemaak en word met die argeologiese nywerheid [[Moustérien]] verbind.<ref name=Shaw1999/> Die Moustérien word ook verbind met die ''H. sapiens'' van Noord-Afrika van tot 315&nbsp;000 jaar gelede<ref>{{Cite journal |last1=Richter |first1=D. |last2=Grün |first2=R. |last3=Joannes-Boyau |first3=R. |last4=Steele |display-authors=et al.|year=2017|title=The age of the hominin fossils from Jebel Irhoud, Morocco, and the origins of the Middle Stone Age |journal=Nature |volume=546 |issue=7657 |pages=293–296 |doi=10.1038/nature22335 |pmid=28593967|bibcode=2017Natur.546..293R |s2cid=205255853}}</ref> en is 47&nbsp;000 tot 37&nbsp;000 jaar gelede in Noord-China aangetref.<ref>{{cite journal |first1=F. |last1=Li |first2=S. L. |last2=Kuhn |first3=F. |last3=Chen |year=2018 |title=The easternmost Middle Paleolithic (Mousterian) from Jinsitai Cave, North China |journal=Journal of Human Evolution |volume=114 |pages=76–84 |doi=10.1016/j.jhevol.2017.10.004 |pmid=29447762}}</ref> Daar word gedebatteer of die Neanderdallers langafstandwapens gehad het.<ref name=Milks2019>{{cite journal |first1=A. |last1=Milks |first2=D. |last2=Parker |first3=M. |last3=Pope |year=2019 |title=External ballistics of Pleistocene hand-thrown spears: experimental performance data and implications for human evolution |journal=Scientific Reports |volume=9 |issue=1 |page=820 |doi=10.1038/s41598-018-37904-w |pmc=6347593 |pmid=30683877 |bibcode=2019NatSR...9..820M}}</ref><ref name=Faivre2014>{{cite journal |first1=J.-P. |last1=Faivre |first2=B. |last2=Maureille |first3=P. |last3=Bayle |first4=I. |last4=Crevecoeur |year=2014 |title=Middle Pleistocene human remains from Tourville-la-Rivière (Normandy, France) and their archaeological context |journal=PLOS ONE |volume=9 |issue=10 |page=e104111 |doi=10.1371/journal.pone.0104111 |pmc=4189787 |pmid=25295956 |bibcode=2014PLoSO...9j4111F|doi-access=free }}</ref> Beentrauma wat ooreenstem met wonde wat deur gegooide wapens veroorsaak is, is wel in Neanderdalgrotte aangetref.<ref name=Milks2019/><ref name=Faivre2014/> Terreine in Frankryk en Spanje verteenwoordig vermoedelik 'n Neanderdalkultuur wat tegnieke om gereedskap te maak by moderne mense geleer of afgekyk het, veral in die kerf van gereedskap en ornamente. Die makers van die voorwerpe kon 'n oorgangskultuur tussen die twee groepe gewees het.<ref>{{cite journal |first1=M. |last1=Roussel |first2=M. |last2=Soressi |first3=J.-J. |last3=Hublin |year=2016 |title=The Châtelperronian conundrum: blade and bladelet lithic technologies from Quinçay, France |journal=Journal of Human Evolution |volume=95 |pages=13–32 |doi=10.1016/j.jhevol.2016.02.003 |pmid=27260172}}</ref> Die Neanderdallers in 10 kusstreke in Italië en Griekeland het skrapers van gladde skulpe gemaak en hulle moontlik aan houthandvatsels geheg. In een grot is 24% van die skulpe lewend uit die see gehaal, wat beteken die Neanderdallers sou in die see moes loop of in vlak water moes duik om hulle te versamel. In 'n Italiaanse grot is [[Vulkaan|vulkaniese]] puimsteen ontdek wat moontlik gebruik is vir die polering van punte en naalde.<ref name=Villa2020>{{cite journal |first1=P. |last1=Villa |first2=S. |last2=Soriano |first3=L. |last3=Pollarolo |year=2020 |title=Neandertals on the beach: use of marine resources at Grotta dei Moscerini (Latium, Italy) |journal=PLOS ONE |volume=15 |issue=1 |page=e0226690 |doi=10.1371/journal.pone.0226690 |pmid=31940356 |pmc=6961883 |bibcode=2020PLoSO..1526690V|doi-access=free }}</ref> Die argeologiese rekord wys Neanderdallers het dikwels diervelle en boombas gebruik, dalk om houers vir kookdoeleindes te maak.<ref name=speth2015>{{cite journal |first=J. D. |last=Speth |year=2015 |title=When did humans learn to boil? |journal=PaleoAnthropology |pages=54–67 |url=http://www.paleoanthro.org/media/journal/content/PA20150054.pdf}}</ref> Hulle het ook die kleefmiddel boombasteer gemaak.<ref>{{cite journal |first1=I. |last1=Degano |first2=S. |last2=Soriano |first3=P. |last3=Villa |first4=L. |last4=Pollarolo |first5=J. J. |last5=Lukejko |first6=Z. |last6=Jacobs |first7=K. |last7=Douka |first8=S. |last8=Vitagliano |first9=C. |last9=Tozzi |year=2019 |title=Hafting of Middle Paleolithic tools in Latium (central Italy): new data from Fossellone and Sant'Agostino caves |journal=PLOS ONE |volume=14 |issue=6 |page=e0213473 |doi=10.1371/journal.pone.0213473 |pmc=6586293 |pmid=31220106 |bibcode=2019PLoSO..1413473D|doi-access=free }}</ref> Op 'n Italiaanse terrein is bewyse gevind dat vuur gebruik is om stokke te maak om mee te grawe, wat 'n algemene werktuig van jagter-versamelaars is.<ref>{{cite journal |first1=B. |last1=Aranguren |first2=A. |last2=Revedin |first3=N. |last3=Amico |first4=F. |last4=Cavulli |first5=G. |last5=Giachi |first6=S. |last6=Grimaldi |first7=N. |last7=Macchioni |first8=F. |last8=Santaniello |year=2018 |title=Wooden tools and fire technology in the early Neanderthal site of Poggetti Vecchi (Italy) |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=115 |issue=9 |pages=2054–2059 |doi=10.1073/pnas.1716068115 |pmid=29432163 |pmc=5834685|doi-access=free }}</ref> ====Vuur en konstruksie==== Baie Moustérien-terreine het bewyse van vuur, maar dit is onseker of Neanderdallers dit self gemaak en of hulle brandende hout van byvoorbeeld veldbrande bymekaargemaak het. Hulle het ook sones vir verskillende doeleindes afgesper, soos vir slagwerk, vuurherde en houtberging. Baie terreine het nie sulke tekens nie, moontlik weens verwering van die terreine oor tienduisende jare.<ref name=Camaros2017>{{cite journal |first1=E. |last1=Camarós |first2=M. |last2=Cueto |first3=L. |last3=Teira |first4=S. C. |last4=Münzel |year=2017 |title=Bears in the scene: Pleistocene complex interactions with implications concerning the study of Neanderthal behavior |journal=Quaternary International |volume=435 |pages=237–246 |doi=10.1016/j.quaint.2015.11.027 |bibcode=2017QuInt.435..237C |url=https://www.researchgate.net/publication/287497601}}</ref> In 'n paar grotte is bewyse van vuurherde gevind. Hulle moes ventilasie in ag geneem het, anders sou die rook gou die grotte onbewoonbaar gemaak het.<ref name=kedar2019>{{cite journal |last1=Kedar |first1=Y. |last2=Barkai |first2=R. |title=The significance of air circulation and hearth location at Paleolithic cave sites |journal=Open Quaternary |year=2019 |volume=5 |issue=1 |page=4 |doi=10.5334/oq.52 |doi-access=free}}</ref> In Spanje is tekens gekry dat vuurherde aan een kant van die grot opgelyn is, sodat die rook opwaarts en deur die plafon sou trek. [[Beeld:La structure de la grotte de Bruniquel.jpg|thumb|220px|Die ringstrukture in die Grotte de Bruniquel, Frankryk.]] In 1990 is twee 176&nbsp;000 jaar oue ringstrukture van verskeie meters wyd wat van gebreekte [[stalagmiet]]stukke gemaak is, in 'n grot in Frankryk ontdek. Dit was 300&nbsp;m van die grot se ingang af. Tekens van die gebruik van vuur en gebrande bene dui ook op menslike aktiwiteit. 'n Span Neanderdallers was waarskynlik nodig om die strukture te bou, maar die doel is onseker. Om komplekse strukture so diep in 'n grot te bou, is sonder presedent in die argeologiese rekord en dui op gesofistikeerde lig- en boutegnologie, asook vertroudheid met ondergrondse omgewings.<ref name=Jaubert2016>{{cite journal |last1=Jaubert |first1=J. |last2=Verheyden |first2=S. |last3=Genty |first3=D. |display-authors=3 |last4=Soulier |first4=M. |last5=Cheng |first5=H. |last6=Blamart |first6=D. |last7=Burlet |first7=C. |last8=Camus |first8=H. |last9=Delaby |first9=S. |last10=Deldicque |first10=D. |last11=Edwards |first11=R. L. |last12=Ferrier |first12=C. |last13=Lacrampe-Cuyaubère |first13=F. |last14=Lévêque |first14=F. |last15=Maksud |first15=F. |last16=Mora |first16=P. |last17=Muth |first17=X. |last18=Régnier |first18=É. |last19=Rouzaud |first19=J.-N. |last20=Santos |first20=F. |title=Early Neanderthal constructions deep in Bruniquel Cave in southwestern France |journal=Nature |year=2016 |volume=534 |issue=7605 |pages=111–114 |doi=10.1038/nature18291 |pmid=27251286 |bibcode=2016Natur.534..111J |s2cid=205249458 |url=https://semanticscholar.org/paper/9bcb30f3c876e39414c7ea23f4a2bb8a642ef21b}}</ref> Die 44&nbsp;000 jaar oue Moldova I-opelugterrein in Oekraïne het bewyse van 'n ringvormige tuiste van 7&nbsp;x&nbsp;10&nbsp;m wat van mammoetbene gemaak is. Dit lyk of daar vuurherde, kookareas en 'n werkwinkel was. Moderne mense op die Russiese vlaktes het ook vermoedelik huisstrukture van mammoetbene gebou.<ref name=Demay2012>{{cite journal |last1=Demay |first1=L. |last2=Péan |first2=S. |last3=Patou-Mathis |first3=M. |title=Mammoths used as food and building resources by Neanderthals: zooarchaeological study applied to layer 4, Molodova I (Ukraine) |journal=Quaternary International |year=2012 |volume=276–277 |pages=212–226 |doi=10.1016/j.quaint.2011.11.019 |bibcode=2012QuInt.276..212D |hdl=2268/190618 |url=http://orbi.ulg.ac.be/bitstream/2268/190618/1/Demay%20et%20al%2c%202012%20Molodova.pdf}}</ref> ====Klere==== Neanderdallers het moontlik by dieselfde temperature oorleef as moderne mense, van 27-28&nbsp;°C wanneer hulle nakend binne geslaap het tot sowat 32&nbsp;°C buite. Hulle sou egter andersins klere nodig gehad het om lug van die vel af te hou, soos wanneer hulle gejag het. Hulle sou ook 'n soort skoeisel benodig het.<ref name=Sorensen2009>{{cite journal |first=B. |last=Sørensen |year=2009 |title=Energy use by Eem Neanderthals |journal=Journal of Archaeological Science |volume=36 |issue=10 |pages=2201–2205 |doi=10.1016/j.jas.2009.06.003|s2cid=44218631 }}</ref> Daar is geen tekens dat hulle klere sou kon maak wat netjies pas nie – hulle sou waarskynlik skulpskrapers gebruik het om iets soos komberse of poncho's te maak.<ref name=hoffecker2009>{{cite journal |last1=Hoffecker |first1=J. F. |title=The spread of modern humans in Europe |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year= 2009 |volume=106 |issue=38 |pages=16040–16045 |doi=10.1073/pnas.0903446106 |pmid=19571003 |pmc=2752585 |bibcode=2009PNAS..10616040H|doi-access=free }}</ref><ref name=collard2016/> Hulle kon wel tou maak en dit dui om 'n vermoë om te weef,<ref name=Hardy2013/> en 'n perdebeen met 'n natuurlike punt wat in die Cueva de los Aviones, Spanje, ontdek is, is dalk gebruik om gaatjies in diervelle te maak.<ref name=Zilhao2010>{{cite journal |first1=J. |last1=Zilhão |first2=D. E. |last2=Angelucci |first3=E. |last3=Badal-García |year=2010 |title=Symbolic use of marine shells and mineral pigments by Iberian Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=107 |issue=3 |pages=1023–1028 |doi=10.1073/pnas.0914088107 |pmid=20080653 |pmc=2824307 |bibcode=2010PNAS..107.1023Z |doi-access=free}}</ref> ====Seevaart==== Oorblyfsels op die Griekse eilande uit die Middel-Paleolitikum dui op seevaart deur Neanderdallers op die [[Ioniese See]], moontlik so lank as 200&nbsp;000 tot 150&nbsp;000 jaar gelede. Die oudste steenartefakte op [[Kreta]] en ander eilande dateer van tot 107&nbsp;000 jaar gelede. Die makers daarvan sou eenvoudige rietbote moes gebruik het om heen en weer te vaar.<ref name=ferentinos2012>{{cite journal |last1=Ferentinos |first1=G. |last2=Gkioni |first2=M. |last3=Geraga |first3=M. |last4=Papatheodorou |first4=G. |year=2012 |title=Early seafaring activity in the southern Ionian Islands, Mediterranean Sea |journal=Journal of Archaeological Science |volume=39 |issue=7 |pages=2167–2176 |doi=10.1016/j.jas.2012.01.032 |bibcode=2011JQS....26..553S}}</ref> Ook op ander eilande in die [[Middellandse See]], soos [[Sardinië]], is sulke artefakte ontdek. == Genetika == In 2010 is genetiese getuienis gepubliseer wat daarop dui dat Neanderdallers bygedra het tot die DNA van die moderne mens, moontlik deur verbastering tussen 80&nbsp;000 en 30&nbsp;000 jaar gelede. Volgens die studie het Neanderdalgene tot 1-4% van die bevolking se [[genoom]] uitgemaak teen die tyd dat mense oor [[Eurasië]] begin versprei het (rofweg soos om een Neanderdaller as ’n groot-groot-groot-grootouer te hê).<ref>{{cite book |first1=Gregory |last1=Cochran |first2=Henry |last2=Harpending |title=The 10,000 Year Explosion: How Civilization Accelerated Human Evolution |publisher=Basic Books |year=2009 |location=New York |quote=Logically, if admixture occurred at all, it had to happen somewhere in Neanderthal-occupied territory, which means Europe and Western Asia.}}</ref> [[Ötzi|Ötzi die ysman]], Europa se oudste bewaarde [[mummie]], het ’n selfs groter persentasie Neanderdalgene gehad.<ref>http://johnhawks.net/weblog/reviews/neandertals/neandertal_dna/neandertal-ancestry-iced-2012.html</ref> Onlangse bevindings dui aan mense buite Afrika kan selfs meer Neanderdalgene hê – tot 20%.<ref>{{cite web|url=http://www.sciencemag.org/content/early/2014/01/28/science.1245938 |title=Resurrecting Surviving Neandertal Lineages from Modern Human Genomes |publisher=Science |date=2014-01-29 |accessdate=2014-02-02}}</ref> In Desember 2013 het navorsers berig Neanderdallers het hul dooies begrawe.<ref name="NYT-20131216">{{cite news |last=Wilford |first=John Noble |title=Neanderthals and the Dead |url=http://www.nytimes.com/2013/12/17/science/neanderthals-and-the-dead.html |date=16 Desember 2013 |work=New York Times |access-date=17 Desember 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200414231034/https://www.nytimes.com/2013/12/17/science/neanderthals-and-the-dead.html |archive-date=14 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Wetenskaplikes het in dieselfde jaar vir die eerste keer die hele genoom van ’n Neanderdaller bekend gemaak. Die genoom is onttrek uit ’n toonbeentjie van ’n 130&nbsp;000 jaar oue Neanderdaller wat in ’n grot in [[Siberië]] gevind is.<ref name="NYT-20131218">{{cite news |last=Zimmer |first=Carl |title=Toe Fossil Provides Complete Neanderthal Genome |url=http://www.nytimes.com/2013/12/19/science/toe-fossil-provides-complete-neanderthal-genome.html |date=18 Desember 2013 |work=New York Times |access-date=18 Desember 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200211213838/https://www.nytimes.com/2013/12/19/science/toe-fossil-provides-complete-neanderthal-genome.html |archive-date=11 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Uitsterwing == Van die teorieë vir die uitsterwing van die Neanderdallers is: * Hulle was ’n ander spesie as die moderne mens en het uitgesterf weens [[klimaat]]sveranderings en interaksies met moderne mense; hulle is vervang deur die moderne mens, wat sowat 80&nbsp;000 jaar gelede in hul habitats inbeweeg het.<ref>{{cite news |date=24 Oktober 2007 |title=First genocide of human beings occurred 30,000 years ago |url=http://english.pravda.ru/science/mysteries/24-10-2007/99419-genocide-0 |work=Pravda |access-date=18 Mei 2009 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150909085220/http://english.pravda.ru/science/mysteries/24-10-2007/99419-genocide-0/ |archive-date= 9 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Mededinging met die mens het waarskynlik bygedra tot hul uitsterwing.<ref>{{cite news |first=Robin |last=McKie |date=17 Mei 2009 |title=How Neanderthals met a grisly fate: devoured by humans |url=http://www.guardian.co.uk/science/2009/may/17/neanderthals-cannibalism-anthropological-sciences-journal |work=[[The Observer]] |access-date=18 Mei 2009 |location=London |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130719011301/http://www.guardian.co.uk/science/2009/may/17/neanderthals-cannibalism-anthropological-sciences-journal |archive-date=19 Julie 2013 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite journal |doi=10.1016/j.quaint.2012.02.037 |title=The Quaternary megafaunal extinction and the fate of Neanderthals: An integrative working hypothesis |year=2013 |last1=Hortolà |first1=Policarp |last2=Martínez-Navarro |first2=Bienvenido |journal=Quaternary International |volume=295 |pages=69–72 |bibcode=2013QuInt.295...69H}}</ref> Die wetenskaplike en skrywer [[Jared Diamond]] stel ’n scenario van gewelddadige konflik en verdringing voor.<ref name="thirdchimp">{{cite book|first=Jared M. |last=Diamond |title=The third chimpanzee: the evolution and future of the human animal |publisher=HarperCollins |location=New York |year=1992 |page=52 |isbn=0-06-098403-1 |oclc=60088352}}</ref> * Neanderdallers was ’n moderne subspesie wat met moderne mense verbaster het en in dié spesie opgeneem is. * Siektes van die moderne mens waarteen die Neanderdallers nie immuun was nie, kon ook ’n faktor gewees het. === Klimaat === Sowat 55 000 jaar gelede het die weer wild begin wissel van uiters koue tot uiters warm toestande en weer terug binne ’n paar dekades. Die Neanderdallers kon goed by die koue aanpas, maar die vinnige veranderings het [[ekologie]]se veranderings veroorsaak waarby hulle nie kon aanpas nie: bekende plante en diere sou binne ’n leeftyd deur heeltemal verskillendes vervang gewees het. Die Neanderdallers se lokvaltegnieke sou begin misluk het namate graslande bome vervang het. Baie Neanderdallers sou uitgesterf het tydens hierdie wisselings, wat sowat 30&nbsp;000 jaar gelede ’n hoogtepunt bereik het.<ref name="sciam">"[http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-mysterious-downfall The Mysterious Downfall of the Neandertals]", ''Scientific American'', Augustus 2009</ref> Ondersoeke van Neanderdal-liggaamstrukture het gewys hulle het meer [[energie]] nodig gehad om te oorleef as enige ander [[hominied]]spesie. Hul energiebehoeftes was tot 100-350 kalorieë per dag groter as dié van moderne mense.<ref>{{cite journal |first1=Andrew W. |last1=Froehle |first2=Steven E. |last2=Churchill |year=2009 |title=Energetic Competition Between Neandertals and Anatomically Modern Humans |url=http://www.paleoanthro.org/static/journal/content/PA20090096.pdf |journal=PaleoAnthropology |pages=96–116}}</ref> Toe voedsel skaars begin word, kon hierdie verskil ’n groot rol gespeel het in hul uitsterwing.<ref name="sciam" /> === Verbastering === [[Beeld:Homo sapiens sapiens, Oase, Rumänien (Daniela Hitzemann).jpg|thumb|160px|'n Rekonstruksie van Oase 2, die mens uit die laat Paleolitikum wat sowat 7,3% Neanderdal-[[DNS]] gehad het (van 'n voorouer vier tot slegte geslagte vorentoe).]] ’n Alternatief vir die uitsterwingsteorie is dat Neanderdallers in die moderne menslike bevolking opgeneem is deur verbastering. Die [[Denemarke|Deense]] etnograaf en geograaf Hans Petter Steensby het die verbasteringsteorie in 1907 voorgestel.<ref>[http://img.kb.dk/tidsskriftdk/pdf/gto/gto_0019-PDF/gto_0019_67206.pdf ''Geografisk Tidsskrift, Bind 19 (1907)''] {{pdf}}, besoek in Desember 2013</ref> Hy het die destyds wydverspreide idee dat Neanderdallers aapagtig en minderwaardig was, sterk veroordeel. ’n Groot voorstander van die verbasteringsteorie is die paleoantropoloog Erik Trinkaus van die Universiteit van Washington.<ref>Dan Jones: ''The Neanderthal within.'', New Scientist 193.2007, H. 2593 (3 Maart), 28–32. [http://news.yahoo.com/s/hsn/20061030/hl_hsn/modernhumansneanderthalsmayhaveinterbred Modern Humans, Neanderthals May Have Interbred]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}; [http://www.cosmosmagazine.com/node/814 Humans and Neanderthals interbred] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090222210101/http://www.cosmosmagazine.com/node/814 |date=22 Februarie 2009 }}</ref> Hy beweer verskeie fossiele is die resultaat van verbastering, insluitende die "kind van Lagar Velho", ’n skelet wat in Portugal gevind is en uit sowat 24&nbsp;000 jaar gelede dateer.<ref>[http://www.talkorigins.org/faqs/homs/lagarvelho.html talkorigins.org]; [http://www.guardian.co.uk/science/story/0,,1871842,00.html guardian.co.uk]</ref><ref>[http://johnhawks.net/weblog/reviews/neandertals/gorhams_28000_date_2006.html Not a lasting last for the Neandertals – John Hawks weblog], 13 September 2006</ref> In ’n 2006-publikasie deur onder andere Trinkaus, is beweer die fossiele wat in 1952 in ’n grot in [[Roemenië]] ontdek is, is ook nasate van voorheen verbasterde bevolkings. Genetiese navorsing toon dat ’n mate van verbastering kon plaasgevind het.<ref>"[http://www.nytimes.com/2012/07/27/science/cousins-of-neanderthals-left-dna-in-africa-scientists-report.html?_r=1 Cousins of Neanderthals Left DNA in Africa, Scientists Report]". ''The New York Times''. 26 Julie 2012.</ref> Die genoom van alle nie-Afrikane sluit dele in wat van Neanderdal-afkoms is<ref>{{cite journal |doi=10.1093/molbev/msr024 |title=An X-Linked Haplotype of Neandertal Origin is Present Among All Non-African Populations |year=2011 |last1=Yotova |first1=V. |last2=Lefebvre |first2=J.-F. |last3=Moreau |first3=C. |last4=Gbeha |first4=E. |last5=Hovhannesyan |first5=K. |last6=Bourgeois |first6=S. |last7=Bédarida |first7=S. |last8=Azevedo |first8=L. |last9=Amorim |first9=A. |last10=Sarkisian |first10=T. |last11=Avogbe |first11=P. H. |last12=Chabi |first12=N. |last13=Dicko |first13=M. H. |last14=Kou' Santa Amouzou |first14=E. S. |last15=Sanni |first15=A. |last16=Roberts-Thomson |first16=J. |last17=Boettcher |first17=B. |last18=Scott |first18=R. J. |last19=Labuda |first19=D. |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=28 |issue=7 |pages=1957–62 |pmid=21266489}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://news.discovery.com/human/genetics-neanderthal-110718.html |title=All Non-Africans Part Neanderthal, Genetics Confirm : Discovery News |access-date=15 Februarie 2014 |archive-date=17 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121117043242/http://news.discovery.com/human/genetics-neanderthal-110718.html |url-status=dead }}</ref> vanweë die verbastering van Neanderdallers en die voorouers van Eurasiërs. Eerder as ’n opname van die Neanderdal-bevolking, lyk dit of die geenuitruiling ’n beperkte tydsduur en omvang gehad het. ’n Geskatte 1-4% van die DNS van Europeërs en Asiate is nie-modern en dieselfde as Neanderdal-DNS eerder as dié van Suider-Afrikaners. Uit meer onlangse genetiese studies blyk egter die moderne mens kon met twee groepe argaïese mense verbaster het: Neanderdallers en ''[[Homo denisova]]''.<ref name="NYT-01302012">{{cite news |last=Mitchell |first=Alanna |title=DNA Turning Human Story Into a Tell-All |url=http://www.nytimes.com/2012/01/31/science/gains-in-dna-are-speeding-research-into-human-origins.html |date=30 Januarie 2012 |publisher=NYTimes |access-date=31 Januarie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190601064907/https://www.nytimes.com/2012/01/31/science/gains-in-dna-are-speeding-research-into-human-origins.html |archive-date=1 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Teenstanders van die teorie meen die tekens van Neanderdalverbastering kan wees vanweë ’n gemeenskaplike voorouer van beide die Neanderdallers en moderne mense, en dus nie verbastering nie.<ref>{{cite web |url=http://www.theguardian.com/science/2012/aug/14/study-doubt-human-neanderthal-interbreeding |title=Study casts doubt on human-Neanderthal interbreeding theory |first=Alok |last=Jha |work=[[The Guardian]] |date=14 Augustus 2012 |access-date=19 Februarie 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009121122/https://www.theguardian.com/science/2012/aug/14/study-doubt-human-neanderthal-interbreeding |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite journal |doi=10.1016/j.gene.2013.06.005 |title=Neanderthal and Denisova genetic affinities with contemporary humans: Introgression versus common ancestral polymorphisms |year=2013 |last1=Lowery |first1=Robert K. |last2=Uribe |first2=Gabriel |last3=Jimenez |first3=Eric B. |last4=Weiss |first4=Mark A. |last5=Herrera |first5=Kristian J. |last6=Regueiro |first6=Maria |last7=Herrera |first7=Rene J. |journal=Gene |volume=530 |pages=83–94 |pmid=23872234 |issue=1}}</ref> Die antropologieprofessor John D. Hawks meen weer die genetiese ooreenkoms met die Neanderdallers kan die gevolg wees van beide ’n gemeenskaplike voorouer en verbastering en nie net een van die twee nie.<ref name="HawksAnnuRev">{{cite journal |doi=10.1146/annurev-anthro-092412-155548 |title=Significance of Neandertal and Denisovan Genomes in Human Evolution |year=2013 |last1=Hawks |first1=John |journal=Annual Review of Anthropology |volume=42 |pages=433–49}}</ref> ===Siektes=== Moderne mense kon Neanderdallers met siektes uit Afrika aangesteek en so tot hulle uitsterwing bygedra het. 'n Gebrek aan [[Immuunstelsel|immuniteit]], tesame met 'n klein bevolking, was moontlik verwoestend vir die Neanderdallers. 'n Klein genetiese diversiteit kon ook minder van hulle immuun teen hierdie siektes gemaak het. Verder kon klein bevolkings en verbastering geboortedefekte vererger het, wat tot hulle finale uitsterwing kon gelei het.<ref name=rios2019/> In die laat 20ste eeu is die Forevolk van [[Nieu-Guinee]] afgemaai deur 'n siekte bekend as kurusiekte, wat veroorsaak word deur die eet van [[prion]]s, wat in breinweefsel voorkom. Mense met die 129-variant van die [[PRNP]]-geen was egter natuurlik immuun teen die siekte. Die bestudering van dié geen het gelei tot die ontdekking dat die 129-variant algemeen in moderne mense voorgekom het, wat kan dui op wydverspreide [[kannibalisme]] op 'n sekere tyd in die menslike [[voorgeskiedenis]]. Neanderdallers het in 'n mate kannibalisme beoefen en saam met moderne mense gelewe, en daarom spekuleer die Britse paleoantropoloog Simon Underdown dat moderne mense 'n vorm van die kurusiekte aan Neanderdallers oorgedra het en, omdat die 129-variant blykbaar nie in Neanderdallers voorgekom het nie, het die siekte hulle uitgewis.<ref name=underdown2008>{{cite journal |first=S. |last=Underdown |year=2008 |title=A potential role for transmissible spongiform encephalopathies in Neanderthal extinction |journal=Medical Hypotheses |volume=71 |issue=1 |pages=4–7 |doi=10.1016/j.mehy.2007.12.014 |pmid=18280671}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Liberski |first1=P. |title=Kuru: a journey back in time from Papua New Guinea to the Neanderthals' extinction |journal=Pathogens |volume=2 |issue=3 |pages=472–505 |year=2013 |pmid=25437203 |pmc=4235695 |doi=10.3390/pathogens2030472 |doi-access=free}}</ref> == Fossiele == Fossiele van ''H. neanderthalensis'' wat gevind is, sluit in: {{div col|colwidth=20em}} * Altamura-mens * Bontnewydd * Tabun C1 * Tabun C1 * Krapina * Obi-Rakhmat 1 * Teshik-Tash-skedel * La Ferrassie 1 * Saccopastore 1 * [[Shanidar-grot#Shanidar 1|Shanidar 1]] * La Chapelle-aux-Saints 1 * Amud 7 * Sidrón-grot-fossiele * La Quina 5 * La Quina 18 * Amud 1 * Berg Circeo 1-fossiele * Neanderthal 1 * Engis * Gibraltar 1 * Le Moustier * Lapedo-kind {{div col end}} ==Verwysings== {{Verwysings|25em|verwysings= <ref name=stringer>{{cite journal |first=C. |last=Stringer |year=2012 |title=The status of ''Homo heidelbergensis'' (Schoetensack 1908) |journal=Evolutionary Anthropology |volume=21 |issue=3 |pages=101–107|doi=10.1002/evan.21311 |pmid=22718477 |s2cid=205826399 |doi-access=free}}</ref> <ref name=gomez2019>{{cite journal |first=A. |last=Gómez-Robles |year=2019 |title=Dental evolutionary rates and its implications for the Neanderthal–modern human divergence |journal=Science Advances |volume=5 |issue=5 |page=eaaw1268 |doi=10.1126/sciadv.aaw1268 |pmid=31106274 |pmc=6520022 |bibcode=2019SciA....5.1268G}}</ref> <ref name=meyer2016>{{cite journal |first1=M. |last1=Meyer |first2=J. |last2=Arsuaga |first3=C.|last3=de Filippo |first4=S. |last4=Nagel |title=Nuclear DNA sequences from the Middle Pleistocene Sima de los Huesos hominins |journal=Nature |volume=531 |issue=7595 |pages=504–507 |year=2016 |doi=10.1038/nature17405 |pmid=26976447 |bibcode=2016Natur.531..504M |s2cid=4467094}}</ref> <ref name=Shaw1999>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=8HKDtlPuM2oC&pg=PA408 |title=A dictionary of archaeology |year=1999 |publisher=Blackwell |isbn=978-0-631-17423-3 |editor1-last=Shaw |editor1-first=I. |page=408 |editor2-last=Jameson |editor2-first=R.}}</ref> <ref name=hayden2012>{{cite journal |first=B. |last=Hayden |year=2012 |title=Neandertal social structure? |journal=Oxford Journal of Archaeology |volume=31 |issue=1 |pages=1–26 |doi=10.1111/j.1468-0092.2011.00376.x}}</ref> <ref name=kedar2019>{{cite journal |last1=Kedar |first1=Y. |last2=Barkai |first2=R. |title=The significance of air circulation and hearth location at Paleolithic cave sites |journal=Open Quaternary |year=2019 |volume=5 |issue=1 |page=4 |doi=10.5334/oq.52 |doi-access=free}}</ref> <ref name=schmidt>{{cite journal |last1=Schmidt |first1=P. |last2=Blessing |first2=M. |last3=Rageot |first3=M. |last4=Iovita |first4=R. |last5=Pfleging |first5=J. |last6=Nickel |first6=K. G. |last7=Righetti |first7=L. |last8=Tennie |first8=C. |title=Birch tar production does not prove Neanderthal behavioral complexity |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=2019 |volume=116 |issue=36 |pages=17707–17711 |doi=10.1073/pnas.1911137116 |pmid=31427508 |pmc=6731756|doi-access=free }}</ref> <ref name=hoffecker2009>{{cite journal |last1=Hoffecker |first1=J. F. |title=The spread of modern humans in Europe |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year= 2009 |volume=106 |issue=38 |pages=16040–16045 |doi=10.1073/pnas.0903446106 |pmid=19571003 |pmc=2752585 |bibcode=2009PNAS..10616040H|doi-access=free }}</ref> <ref name=Hardy2020>{{cite journal |first1=B. L. |last1=Hardy |first2=M.-H. |last2=Moncel |first3=C. |last3=Kerfant |display-authors=et al. |year=2020 |title=Direct evidence of Neanderthal fibre technology and its cognitive and behavioral implications |journal=Scientific Reports |volume=10 |issue=4889 |pages=4889 |doi=10.1038/s41598-020-61839-w |pmid=32273518 |pmc=7145842 |bibcode=2020NatSR..10.4889H}}</ref> <ref name=ferentinos2012>{{cite journal |last1=Ferentinos |first1=G. |last2=Gkioni |first2=M. |last3=Geraga |first3=M. |last4=Papatheodorou |first4=G. |year=2012 |title=Early seafaring activity in the southern Ionian Islands, Mediterranean Sea |journal=Journal of Archaeological Science |volume=39 |issue=7 |pages=2167–2176 |doi=10.1016/j.jas.2012.01.032 |bibcode=2011JQS....26..553S}}</ref> <ref name=buckley>{{cite journal |first1=S. |last1=Buckley |first2=K. |last2=Hardy |first3=M. |last3=Huffman |year=2013 |title=Neanderthal self-medication in context |journal=Antiquity |volume=87 |issue=337 |pages=873–878 |doi=10.1017/S0003598X00049528 |s2cid=160563162 |url=https://www.researchgate.net/publication/256374897}}</ref> <ref name=hardy2012>{{cite journal |first1=K. |last1=Hardy |first2=S. |last2=Buckley |first3=M. J. |last3=Collins |first4=A. |last4=Estalrrich |year=2012 |title=Neanderthal medics? Evidence for food, cooking, and medicinal plants entrapped in dental calculus |journal=The Science of Nature |volume=99 |issue=8 |pages=617–626 |doi=10.1007/s00114-012-0942-0 |pmid=22806252 |url=https://www.researchgate.net/publication/229160372 |bibcode=2012NW.....99..617H |s2cid=10925552}}</ref> <ref name=dusseldorp2013>{{cite book |author-first=G. L. |author-last=Dusseldorp |year=2013 |chapter=Neanderthals and cave hyenas: co-existence, competition or conflict? |title=Zooarchaeology and modern human origins |pages=191–208 |chapter-url=https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-94-007-6766-9_12.pdf |doi=10.1007/978-94-007-6766-9_12 |series=Vertebrate paleobiology and paleoanthropology |publisher=Springer Science+Business Media Dordrecht |editor1-first=J. L. |editor1-last=Clark |editor2-first=J. D. |editor2-last=Speth |isbn=978-94-007-6765-2}}</ref> <ref name=Errico2017>{{cite journal |last1=d’Errico |first1=F. |last2=Tsvelykh |first2=A. |title=A decorated raven bone from the Zaskalnaya VI (Kolosovskaya) Neanderthal site, Crimea |journal=PLOS ONE |year= 2017 |volume=12 |issue=3 |page=e0173435 |doi=10.1371/journal.pone.0173435 |pmid=28355292 |pmc=5371307 |bibcode=2017PLoSO..1273435M|doi-access=free }}</ref> <ref name=Hoffman>{{cite journal |author-first1=D. L. |author-last1=Hoffman |author-last2=Angelucci |author-first2=D. E. |author-last3=Villaverde |author-first3=V. |author-last4=Zapata |author-first4=Z. |author-last5=Zilhão |author-first5=J. |year=2018 |title=Symbolic use of marine shells and mineral pigments by Iberian Neandertals 115,000 years ago |journal=Science Advances |volume=4 |issue=2 |pages=eaar5255 |doi=10.1126/sciadv.aar5255 |pmid=29507889 |pmc=5833998 |bibcode=2018SciA....4.5255H}}</ref> <ref name=Moncel2012>{{cite journal |first1=M.-H. |last1=Moncel |first2=L. |last2=Chiotti |first3=C. |last3=Gaillard |first4=G. |last4=Onoratini |first5=D. |last5=Pleurdeau |year=2012 |title=Non utilitarian objects in the Palaeolithic: emergence of the sense of precious? |journal=Archaeology, Ethnology & Anthropology of Eurasia |volume=401 |pages=25–27<!--only citing these pages--> |doi=10.1016/j.aeae.2012.05.004 |url=https://www.researchgate.net/publication/230703161}}</ref> <ref name=Turk2018>{{cite journal |url=https://www.academia.edu/37720432 |first1=M. |last1=Turk |first2=I. |last2=Turk |first3=L. |last3=Dimkaroski |year=2018 |title=The Mousterian musical instrument from the Divje Babe I Cave (Slovenia): arguments on the material evidence for Neanderthal musical behaviour |journal=L'Anthropologie |volume=122 |issue=4 |pages=1–28 |doi=10.1016/j.anthro.2018.10.001|s2cid=133682741 }}</ref> <ref name=Aubert2018>{{cite journal |first1=M. |last1=Aubert |first2=A. |last2=Brumm |first3=J. |last3=Huntley |year=2018 |title=Early dates for 'Neanderthal cave art' may be wrong |journal=Journal of Human Evolution |volume=125 |pages=215–217 |doi=10.1016/j.jhevol.2018.08.004 |pmid=30173883|s2cid=52145541 }}</ref> <ref name=pike2017>{{cite journal |last1=Pike |first1=A. W. |last2=Hoffmann |first2=D. L. |last3=Pettitt |first3=P. B. | last4=García-Diez |first4=M. |last5=Zilhão |first5=J. |year=2017 |title=Dating Palaeolithic cave art: Why U–Th is the way to go |url=http://dro.dur.ac.uk/22566/1/22566.pdf | journal=Quaternary International |volume=432 |pages=41–49 |doi=10.1016/j.quaint.2015.12.013 | bibcode=2017QuInt.432...41P}}</ref> <ref name=hoffmann2018>{{cite journal |first1=D. L. |last1=Hoffmann |first2=C. D. |last2=Standish |first3=M. |last3=García-Diez |first4=P. B. |last4=Pettitt |first5=J. A. |last5=Milton |first6=J. |last6=Zilhão |first7=J. J. |last7=Alcolea-González |first8=P. |last8=Cantalejo-Duarte |first9=H. |last9=Collado |first10=R. |last10=de Balbín |first11=M. |last11=Lorblanchet |first12=J. |last12=Ramos-Muñoz |first13=G.-C. |last13=Weniger |first14=A. W. G. |last14=Pike |year=2018 |title=U-Th dating of carbonate crusts reveals Neandertal origin of Iberian cave art |journal=Science |volume=359 |issue=6378 |pages=912–915 |doi=10.1126/science.aap7778 |pmid=29472483 |bibcode=2018Sci...359..912H |doi-access=free}}</ref> <ref name=wunn2000>{{cite journal |last=Wunn |first=I. | year=2000 | title=Beginning of religion | journal=Numen |volume=47 |number=4 |pages=417–452 |url=https://www.researchgate.net/publication/240682150 |doi=10.1163/156852700511612}}</ref> <ref name=dediu2018>{{cite journal |first1=D. |last1=Dediu |first2=S. C. |last2=Levinson |year=2018 |title=Neanderthal language revisited: not only us |journal=Current Opinion in Behavioral Sciences |volume=21 |pages=49–55 |doi=10.1016/j.cobeha.2018.01.001 |url=https://pure.mpg.de/rest/items/item_2521815_7/component/file_2538918/content |hdl=21.11116/0000-0000-1667-4 |s2cid=54391128 |hdl-access=free}}</ref> <ref name="danastasio2013">{{cite journal |first1=R. |last1=D’Anastasio |first2=S. |last2=Wroe |first3=C. |last3=Tuniz |first4=L. |last4=Mancini |first5=D. T. |last5=Cesana |year=2013 |title=Micro-biomechanics of the Kebara 2 hyoid and its implications for speech in Neanderthals |journal=PLOS ONE |volume=8 |issue=12 |page=e82261 |doi=10.1371/journal.pone.0082261 |pmc=3867335 |pmid=24367509 |bibcode=2013PLoSO...882261D|doi-access=free }}</ref> <ref name=Kislev2018>{{cite journal |first1=M. |last1=Kislev |first2=R. |last2=Barkai |year=2018 |title=Neanderthal and woolly mammoth molecular resemblance |journal=Human Biology |volume=90 |issue=2 |pages=115–128 |doi=10.13110/humanbiology.90.2.03 |pmid=33951886 |s2cid=106401104}}</ref> <ref name=Azevedo2017>{{cite journal |last1=de Azevedo |first1=S. |last2=González |first2=M. F. |last3=Cintas |first3=C. |display-authors=3 |last4=Ramallo |first4=V. |last5=Quinto-Sánchez |first5=M. |last6=Márquez |first6=F. |last7=Hünemeier |first7=T. |last8=Paschetta |first8=C. |last9=Ruderman |first9=A. |last10=Navarro |first10=P. |last11=Pazos |first11=B. A. |last12=Silva de Cerqueira |first12=C. C. |last13=Velan |first13=O. |last14=Ramírez-Rozzi |first14=F. |last15=Calvo |first15=N. |last16=Castro |first16=H. G. |last17=Paz |first17=R. R. |last18=González-José |first18=R. |title=Nasal airflow simulations suggest convergent adaptation in Neanderthals and modern humans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=2017 |volume=114 |issue=47 |pages=12442–12447 |doi=10.1073/pnas.1703790114 |pmid=29087302 |pmc=5703271|doi-access=free }}</ref> <ref name="Helmuth1998">{{Cite journal |last=Helmuth |first=H. |title=Body height, body mass and surface area of the Neanderthals |journal=Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie |volume=82 |issue=1 |pages=1–12 |year=1998 |doi=10.1127/zma/82/1998/1 |pmid=9850627 |jstor=25757530}}</ref> <ref name=Ruebens2013>{{cite journal |url=https://www.academia.edu/4182063 |first=K. |last=Ruebens |year=2013 |title=Regional behaviour among late Neanderthal groups in Western Europe: A comparative assessment of late Middle Palaeolithic bifacial tool variability |journal=Journal of Human Evolution |volume=65 |issue=4 |pages=341–362 |doi=10.1016/j.jhevol.2013.06.009 |pmid=23928352}}</ref> <ref name=Demay2012>{{cite journal |last1=Demay |first1=L. |last2=Péan |first2=S. |last3=Patou-Mathis |first3=M. |title=Mammoths used as food and building resources by Neanderthals: zooarchaeological study applied to layer 4, Molodova I (Ukraine) |journal=Quaternary International |year=2012 |volume=276–277 |pages=212–226 |doi=10.1016/j.quaint.2011.11.019 |bibcode=2012QuInt.276..212D |hdl=2268/190618 |url=http://orbi.ulg.ac.be/bitstream/2268/190618/1/Demay%20et%20al%2c%202012%20Molodova.pdf}}</ref> <ref name=sankararaman2014>{{cite journal |last1=Sankararaman |first1=S.|last2=Mallick |first2=S. |last3=Dannemann |first3=M. |last4=Prüfer |first4=K. |last5=Kelso |first5=J. |last6=Pääbo |first6=S. |last7=Patterson |first7=N. |last8=Reich |first8=D. |title=The genomic landscape of Neanderthal ancestry in present-day humans |journal=Nature |year= 2014 |volume=507 |issue=7492 |pages=354–357 |doi=10.1038/nature12961 |pmid=24476815 |pmc=4072735 |bibcode=2014Natur.507..354S}}</ref> <ref name="Peyrégne">{{cite journal |last1=Peyrégne |first1=S. |last2=Slon |first2=V. |last3=Mafessoni |first3=F. |display-authors=et al. |title=Nuclear DNA from two early Neandertals reveals 80 ka of genetic continuity in Europe |journal=Science Advances |volume=5 |number=6 |page=eaaw5873 |year=2019 |doi=10.1126/sciadv.aaw5873 |pmid=31249872 |pmc=6594762 |bibcode=2019SciA....5.5873P}}</ref> <ref name="Kuhlwilm">{{cite journal |last1=Kuhlwilm |first1=M. |title=Ancient gene flow from early modern humans into eastern Neanderthals |journal=Nature |year=2016 |volume=530 |issue=7591 |pages= 429–433 |doi=10.1038/nature16544 |pmid=26886800 |pmc=4933530 |bibcode=2016Natur.530..429K}}</ref> <ref name=Pennisi>{{cite journal |doi=10.1126/science.340.6134.799 |pmid=23687020 |title=More genomes from Denisova Cave show mixing of early human groups |journal=Science |volume=340 |issue=6134 |page=799 |year=2013 |last1=Pennisi |first1=E. |bibcode=2013Sci...340..799P}}</ref> <ref name=vernot2014>{{cite journal |title=Resurrecting surviving Neandertal lineages from modern human genomes |journal=Science |volume=343 |issue=6174 |pages=1017–1021 |year=2014 |bibcode=2014Sci...343.1017V |last1=Vernot |first1=B. |last2=Akey |first2=J. M. |doi=10.1126/science.1245938 |pmid=24476670 |s2cid=23003860}}</ref> <ref name=Dolgova2018>{{cite journal |first1=O. |last1=Dolgova |first2=O. |last2=Lao |year=2018 |title=Evolutionary and medical consequences of archaic introgression into modern human genomes |journal=Genes |volume=9 |issue=7 |page=358 |doi=10.3390/genes9070358 |pmc=6070777 |pmid=30022013 |doi-access=free}}</ref> <ref name=Kreisstadt2017>{{cite web |url=http://www.mettmann.de/neandertal/schreibweise.php |title=Neandertal oder Neanderthal? Was ist denn nun richtig? |publisher=Kreisstadt Mettmann |trans-title=Neandertal or Neanderthal? So which is actually right? |access-date=February 1, 2017</ref> <ref name=king1864>{{cite journal |first=W. |last=King |year=1864 |title=The reputed fossil man of the Neanderthal |journal=Quarterly Journal of Science |volume=1 |page=96 |url=https://afanporsaber.com/wp-content/uploads/2017/10/The-reputed-fossil-man-of-the-Neanderthal.pdf}}</ref> <ref name=Langdon2016>{{cite book |first=J. H. |last=Langdon |year=2016 |chapter=Case study 18. Neanderthals in the mirror: imagining our relatives |title=The science of human evolution: getting it right |publisher=Springer |isbn=978-3-319-41584-0}}</ref> <ref name=currat2004>{{cite journal |doi=10.1371/journal.pbio.0020421 |title=Modern humans did not admix with Neanderthals during their range expansion into Europe |year=2004 |last1=Currat |first1=M. |last2=Excoffier |first2=L. |journal=PLOS Biology |volume=2 |issue=12 |page=e421 |pmid=15562317 |pmc=532389}}</ref> <ref name=rogers2017>{{cite journal |first1=A. R. |last1=Rogers |first2=R. J. |last2=Bohlender |first3=C. D. |last3=Huff |title=Early history of Neanderthals and Denisovans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=114 |issue=37 |year=2017 |pages=9859–9863 |doi=10.1073/pnas.1706426114 |pmid=28784789 |pmc=5604018|doi-access=free }}</ref> <ref name="speciation">{{cite journal |last1=Hublin |first1=J. J. |year=2009 |title=The origin of Neandertals |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=106 |issue=38 |pages=16022–16027 |bibcode=2009PNAS..10616022H |doi=10.1073/pnas.0904119106 |jstor=40485013|pmc=2752594 |pmid=19805257|doi-access=free }}</ref> <ref name=juric>{{cite journal |first1=I. |last1=Juric |first2=S. |last2=Aeschbacher |first3=G. |last3=Coop |year=2016 |title=The strength of selection against Neanderthal introgression |journal=PLOS Genetics |volume=12 |issue=11 |pages=e1006340 |doi=10.1371/journal.pgen.1006340 |pmid=27824859 |pmc=5100956}}</ref> <ref name=Trinkaus2011>{{cite journal |first=E. |last=Trinkaus |year=2011 |title=Late Pleistocene adult mortality patterns and modern human establishment |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=108 |issue=4 |pages=1267–1271 |doi=10.1073/pnas.1018700108 |pmc=3029716 |pmid=21220336 |bibcode=2011PNAS..108.1267T|doi-access=free }}</ref> <ref name=Gomez2018>{{cite journal |first1=A. |last1=Gómez-Olivencia |first2=A. |last2=Barash |first3=D. |last3=García-Martínez |display-authors=et al. |year=2018 |title=3D virtual reconstruction of the Kebara 2 Neandertal thorax |journal=Nature Communications |volume=9 |issue=4387 |pages=4387 |doi=10.1038/s41467-018-06803-z |pmc=6207772 |pmid=30377294 |bibcode=2018NatCo...9.4387G}}</ref> <ref name=etrinkaus1981>{{cite book |first=E. |last=Trinkaus |year=1981 |title=Aspects of human evolution |chapter=Neanderthal limb proportions and cold adaptation |publisher=Taylor and Francis Ltd. |editor-first=C. B. |editor-last=Stringer}}</ref> <ref name=pearce2013>{{cite journal |first1=E. |last1=Pearce |first2=C. |last2=Stringer |first3=R. I. M. |last3=Dunbar |year=2013 |title=New insights into differences in brain organization between Neanderthals and anatomically modern humans |journal=Proceedings of the Royal Society B |volume=280 |issue=1758 |page=20130168 |doi=10.1098/rspb.2013.0168 |pmc=3619466 |pmid=23486442}}</ref> <ref name="Geometric Morphometrics and Paleone">{{cite journal |last1=Bruner |first1=Emiliano |date=2004 |title=Geometric Morphometrics and Paleoneurology: Brain Shape Evolution in the Genus ''Homo'' |journal=Journal of Human Evolution |volume=47 |issue=5 |pages=279–303 |doi=10.1016/j.jhevol.2004.03.009 |pmid=15530349 }}</ref> <ref name="Morphological Differences in the Pa">{{cite journal |last1=Bruner |first1=Emiliano |date=2010 |title=Morphological Differences in the Parietal Lobes with the Human Genus: A Neurofunctional Perspective |journal=Current Anthropology |volume=51 |issue=1 |pages=S77–S88 |doi=10.1086/650729 |s2cid=146587487 }}</ref> <ref name="Encephalization and Allometric Traj">{{cite journal |last1=Bruner |first1=Emiliano |last2=Manzi |first2=Giorgio |last3=Arsuaga |first3=Juan Luis |date=2003 |title=Encephalization and Allometric Trajectories in the Genus ''Homo'': Evidence from the Neandertal and Modern Lineages |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=100 |issue=26 |pages=15335–15340 |doi=10.1073/pnas.2536671100 |pmid=14673084 |pmc=307568 |bibcode=2003PNAS..10015335B |doi-access=free }}</ref> <ref name=Weaver2005>{{cite journal |last1=Weaver |first1=Anne |date=2005 |title=Reciprocal Evolution of the Cerebellum and Neocortex in Fossil Humans |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=102 |issue=10 |pages=3576–3580 |doi=10.1073/pnas.0500692102 |doi-access=free |pmid=15731345 |pmc=553338 |bibcode=2005PNAS..102.3576W}}</ref> <ref name="Wynnetal2016">{{cite journal |last1= Wynn |first1= Thomas |last2= Overmann |first2= Karenleigh A |last3= Coolidge |first3= Frederick L |date= 2016 |title= The false dichotomy: A refutation of the Neandertal indistinguishability claim |journal= Journal of Anthropological Sciences |volume=94 |issue= 94 |pages= 201–221 |doi= 10.4436/jass.94022 |pmid= 26708102 }}</ref> <ref name=dannemann>{{cite journal |last1=Dannemann |first1=M. |last2=Kelso |first2=J. |title=The contribution of Neanderthals to phenotypic variation in modern humans |journal=The American Journal of Human Genetics |year=2017 |volume=101 |issue=4 |pages=578–589 |doi=10.1016/j.ajhg.2017.09.010 |pmid=28985494 |pmc=5630192}}</ref> <ref name=Weyrich2017>{{cite journal |title=Neanderthal behaviour, diet, and disease inferred from ancient DNA in dental calculus |volume=544 |issue=7650 |pages=357–361 |journal=Nature |doi=10.1038/nature21674 |pmid=28273061 |year=2017 |last1=Weyrich |first1=L. S. |last2=Duchene |first2=S. |last3=Soubrier |first3=J.|display-authors=et al. |bibcode=2017Natur.544..357W |hdl=10261/152016 |s2cid=4457717 |url=https://radar.brookes.ac.uk/radar/items/d6689cb0-38fa-4d3e-98e4-c8be2bd0263e/1}}</ref> <ref name=Spikins2019>{{cite journal |first1=P. |last1=Spikins |first2=A. |last2=Needham |first3=B. |last3=Wright |year=2019 |title=Living to fight another day: The ecological and evolutionary significance of Neanderthal healthcare |journal=Quaternary Science Reviews |volume=217 |pages=98–118 |doi=10.1016/j.quascirev.2018.08.011 |bibcode=2019QSRv..217...98S |doi-access=free}}</ref> <ref name="neandercarnivore">{{cite journal |doi=10.1073/pnas.120178997 |title=Neanderthal diet at Vindija and Neanderthal predation: The evidence from stable isotopes |year=2000 |last1=Richards |first1=M. P. |last2=Pettitt |first2=P. B.|last3=Trinkaus |first3=E.|last4=Smith |first4=F. H. |last5=Paunović |first5=M. |last6=Karavanić |first6=I. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=97 |issue=13 |pages=7663–7666 |pmid=10852955 |jstor=122870 |bibcode=2000pnas...97.7663r |pmc=16602|doi-access=free }}</ref> <ref name=krief2015>{{cite journal |first1=S. |last1=Krief |first2=C. |last2=Daujeard |first3=M. |last3=Moncel |first4=N. |last4=Lamon |first5=V. |last5=Reynolds |year=2015 |title=Flavouring food: the contribution of chimpanzee behaviour to the understanding of Neanderthal calculus composition and plant use in Neanderthal diets |journal=Antiquity |volume=89 |issue=344 |pages=464–471 |doi=10.15184/aqy.2014.7 |s2cid=86646905 |url=https://www.researchgate.net/publication/283861536}}</ref> <ref name=speth2015>{{cite journal |first=J. D. |last=Speth |year=2015 |title=When did humans learn to boil? |journal=PaleoAnthropology |pages=54–67 |url=http://www.paleoanthro.org/media/journal/content/PA20150054.pdf}}</ref> <ref name=collard2016>{{cite journal |last1=Collard |first1=M. |last2=Tarle |first2=L. |last3=Sandgathe |first3=D. |last4=Allan |first4=A. |title=Faunal evidence for a difference in clothing use between Neanderthals and early modern humans in Europe |journal=Journal of Anthropological Archaeology |year=2016 |volume=44 |pages=235–246 |doi=10.1016/j.jaa.2016.07.010 |hdl=2164/9989 |hdl-access=free}}</ref> <ref name=Hardy2013>{{cite journal |first1=B. L. |last1=Hardy |first2=M.-H. |last2=Moncel |first3=C. |last3=Daujeard |year=2013 |title=Impossible Neanderthals? Making string, throwing projectiles and catching small game during Marine Isotope Stage 4 (Abri du Maras, France) |journal=Quaternary Science Reviews |volume=82 |pages=23–40 |doi=10.1016/j.quascirev.2013.09.028 |bibcode=2013QSRv...82...23H}}</ref> }} == Eksterne skakels == * {{cite web |first=C. David |last=Kreger |date=30 Junie 2000 |url=http://www.archaeologyinfo.com/homoneaderthalensis.htm |title=Homo neanderthalensis |publisher=ArchaeologyInfo.com |accessdate=23 Mei 2009}} * {{cite web|first=Dennis|last=O'Neil|date=12 Mei 2009|url=http://anthro.palomar.edu/homo2/mod_homo_2.htm|title=Evolution of Modern Humans: Neandertals|accessdate=23 Mei 2009|archive-date=26 Desember 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226112024/https://www2.palomar.edu/anthro/homo2/mod_homo_2.htm|url-status=dead}} * {{cite web | title = Homo neanderthalensis | publisher = The Smithsonian Institution | url = http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/species/homo-neanderthalensis}} * {{cite web | title = Neanderthal DNA | publisher = International Society of Genetic Genealogy | url = http://www.isogg.org/neanderthaldna.htm}}: Includes Neanderthal mtDNA sequences * {{Commons-kategorie inlyn|Homo neanderthalensis}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Neanderthal|Engelse Wikipedia]] {{Menslike evolusie}} {{Normdata}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Evolusie]] [[Kategorie:Fossiele]] [[Kategorie:Uitgestorwe primate]] toe0ayzxtp0ep1w8qyd8ro9has9wlou 0 95546 2513922 2494731 2022-07-21T11:57:59Z Aliwal2012 39067 /* Redakteur van Die Beeld */ verbeter skakel na Dagbreek (Sondagkoerant) wikitext text/x-wiki [[Beeld:Schalk Pienaar redakteur.jpg|duimnael|regs|200px|Schalk Pienaar, toe hy redakteur van ''[[Die Beeld]]'' was in die middel sestigerjare.]] '''Schalk Pienaar''' ([[Merweville]], [[28 Julie]] [[1916]] - [[Kaapstad]], [[12 Oktober]] [[1978]]) was 'n [[Suid-Afrika]]anse politieke waarnemer, joernalis en koerantredakteur wat veral onthou word vir die moed wat hy aan die dag gelê het om die destydse [[Nasionale Party|Nasionale]] regering te kritiseer vir sy [[Apartheid|apartheidsbeleid]] in 'n tyd toe die meeste [[Afrikaans|Afrikaan]]se koerante regeringsbeleid slaafs ondersteun het. == Herkoms en opleiding == [[Beeld:Ds Schalk Pienaar se kinders.jpg|duimnael|links|240px|Ds. [[Schalk Pienaar (predikant)|Schalk Pienaar]] en sy vrou se drie seuns en hul aangenome dogter, Elsje. Hulle het haar aangeneem nadat haar ma, ds. Pienaar se oudste suster wat getroud was met N.J. Marais, oorlede is. Die seuns is waarskynlik Schalk jr. (voor), Gideon (agter), wat 'n dokter op Wellington was, en Johannes, wat 'n brigadier in die weermag was.]] [[Beeld:Begrafnis ds Schalk Pienaar.jpg|duimnael|regs|230px|Mev. ds. Pienaar en haar kinders op haar man se begrafnis.]] Schalk Pienaar is op die [[Karoo]]dorpie [[Merweville]] gebore waar sy pa, ds. [[Schalk Pienaar (predikant)|S.W. Pienaar]], die [[NG gemeente Merweville|plaaslike NG gemeente]] se eerste predikant was. Sy ma was Sarie Roos, suster van die rugbylegende [[Paul Roos]] van [[Stellenbosch]]. Ds. Pienaar het in November 1918 ’n slagoffer geword van die [[Spaanse griep in Suid-Afrika|Griepepidemie]], waarna mev. Pienaar met haar drie seuns en aangenome dogter, Elsje, na Stellenbosch verhuis en op haar broer [[Tielman Roos]] se plaas gaan woon het en naderhand dorp toe getrek het. Pienaar se moeder was ’n besonderse vrou en in sy kinderjare ’n vormende krag in sy lewe. Die broers het eers aan 'n plaasskool skoolgegaan en toe aan die Stellenbosse Hoër Jongenskool, waarvan hul beroemde oom [[Paul Roos]] (Springbokrugbykaptein in 1906 en later LV vir [[Stellenbosch (kiesafdeling)|Stellenbosch]], destyds die rektor was en wat ook 'n bepaalde vormende invloed op Pienaar gehad het. Die skool is later die [[Paul Roos Gimnasium]] genoem na sy oom, die rektor van 1910 tot sy aftrede in 1940.<ref>[http://www.paulroos.co.za/prg-geskiedenis-history/ Die geskiedenis van die Paul Roos Gimnasium oop die skool se webtuiste].</ref> Soos sy oudste broer, Johannes, voor hom, het Pienaar vanweë sy uitsonderlike akademiese prestasies en talent die skool se [[Rhodes-beurs]] verwerf nadat hy in 1932 gematrikuleer het. In 1935 het hy die graad B.A. aan die [[Universiteit van Stellenbosch]] behaal met geskiedenis en tale as hoofvakke. Hy het akademies, in rugby as agsteman van die eerste span en as leier in die studentegemeenskap hoog presteer, maar aan die Universiteit van Oxford het hy weens ontevredenheid met sy kursus sy studie binne die eerste jaar gestaak. Daar is volgens 'n reëling van die Rhodes-sekretariaat van hom verwag dat hy eerstejaarswerk moet doen en hy het dit as tydverspilling beskou. == Dagbladverslaggewer == As lid van ''[[Die Burger]]'' se redaksie van Mei 1937 af het hy vinnig opgang gemaak en in 1938 deurlopend en onderhoudend verslag gedoen van die maande lange simboliese Ossewatrek. Sy verslae het veral die gees van daardie groot gebeurtenis weergegee. Hy het sy land en mense goed leer ken, en juis op die lang trek het die behoefte by hom ontstaan om meer van die geskiedenis te wete te kom; gevolglik is hy in 1940 met onbetaalde verlof terug Stellenbosch toe om 'n driejarige kursus in geskiedenis in een jaar te voltooi. Die volgende jaar het hy parlementêre verslaggewer van ''Die Burger'' geword. Hy is in 1946 as redakteur van ''[[Oosterlig]]'' in [[Port Elizabeth]] aangestel, maar is ná minder as 'n jaar terugverplaas na Kaapstad as assistentredakteur van ''Die Burger'', wat hy tot 1965 gebly het. In hierdie tyd het sy daaglikse parlementêre indrukke ál meer aandag getrek, volgens Piet Cillié<ref> Cillié, P.J. in Beyers, C.J. 1987. ''Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek Deel V''. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.</ref> jare lange redakteur van ''[[Die Burger]]'', "nie alleen deur sy politieke insig nie, maar ook vanweë 'n kenmerkende en pakkende skryfstyl, lenig en gestroop van alle oorbodigheid". Die betrekking van assistentredakteur het die invloed van Pienaar se idees op die samelewing versterk. In 1949 het Pienaar ’n uitgebreide reis deur [[Afrika]] onderneem en is hy geïnspireer deur die ontluikende Afrika- nasionalistiese sentimente wat hy op die hele vasteland waargeneem het. Dié ervaring het ’n diepgaande en lewensveranderende uitwerking op hom gehad en sou ’n invloed hê op al die werk wat hy die res van sy lewe gelewer het. == Redakteur van ''Die Beeld'' == [[Beeld:Die Beeld 19 Oktober 1969.jpg|duimnael|320px|Voorblad van ''[[Die Beeld]]'', 19 Oktober 1969.]] [[Beeld:Weekblaaie-sirkulasie.jpg|duimnael|links|400px|Sirkulasie van Afrikaanse weekblaaie voor en tydens die persstryd.]] Pienaar se grootste uitdaging het gekom toe hy aangestel word as redakteur van 'n nuwe Afrikaanse Sondagblad, ''[[Die Beeld]]'', wat die [[Nasionale Pers]] in 1965 in Johannesburg gestig het. Dit het die hewigste sirkulasiestryd (teen die mededingende ''[[Dagbreek (Sondagkoerant)|Dagbreek]]'') afgegee wat die Afrikaanse perswese tot in daardie stadium belewe het. Volgens Cillié was "Pienaar se rol as besielende en geliefde spanleier en voorste politieke kommentator – gevat, krities en vreesloos – deurslaggewend". Binne vyf jaar het ''[[Die Beeld]]'' 'n berekende miljoen lesers gehad en 'n gewigtige faktor geword in die woelinge van die laat sestigerjare in Nasionale Afrikanergeledere. Cillié skryf: "Die blad se volgehoue pleitredes vir hervorming in die Suid-Afrikaanse verhoudingspolitiek, sy onblusbare veggees en sy openhartige en, vir daardie tyd, soms skokkende beriggewing en standpunte, het ondersteuners geïnspireer, owerhede gekwel en teenstanders met weersin vervul." Tog het Pienaar nie net politieke impak gehad nie. Die inkleding van ''[[Die Beeld]]'', met sy letterkundige bladsye waarin die nuwe garde van [[Sestigers]] bekendgestel en aangeprys is, sy kunskritiek , sport- en ander rubrieke het 'n verrykende invloed op die Afrikaanse joernalistiek gehad. Cillié skryf die blad het ook vensters geopen waardeur nie-Afrikaners 'n nuwe beeld van die Afrikaner gekry het. Die koerant het 'n aansienlike Engelssprekende en bruin leserspubliek verwerf, wat nie die geval met ''[[Dagbreek (Sondagkoerant)|Dagbreek]]'' was nie. Die politieke en sosiale spanninge rondom Pienaar het daartoe bygedra dat sy gesondheid aangetas is. Hy het in 1970 die redakteurskap neergelê kort voor die twee moedermaatskappye, die Nasionale Pers en die Afrikaanse Pers, hul twee Sondagblaaie, ''[[Die Beeld]]'' en ''[[Dagbreek (Sondagkoerant)|Dagbreek]]'', geamalgameer het in ''[[Rapport]]''. Teen daardie tyd het hul mededinging albei se sirkulasie verhoog tot vier keer meer as die hoogste syfer wat 'n Afrikaanse Sondagblad bereik het voor ''[[Die Beeld]]'' se koms, want in die eerste helfte van 1965 was ''Dagbreek'' se sirkulasie 164 087, maar teen die eerste helfte van 1969 het ''Dagbreek'' en ''Die Beeld'' saam 724 457 verkoop. Die samesmelting van die twee koerante was, volgens Cillié, vir Pienaar ’n bitter teleurstelling in 'n stryd wat hy geglo het sy blad kon wen. ''Die Beeld'' het trouens teen die einde van die stryd skaars 10 000 minder eksemplare verkoop as ''Dagbreek''. Hy is terug na ''Die Burger'', maar het voortgegaan met sy politieke rubriek in ''Rapport''. == Laaste jare == Teen 1974 het sy gesondheid so verbeter dat hy 'n nog gedugter opdrag gekry het: die hoofredak-teurskap van ''[[Beeld]]'', 'n nuwe dagblad in Transvaal naas die sewe reeds bestaandes, maar wat veral as teenvoeter vir [[Perskor]] se ''[[Die Transvaler]]'' opgerig is. Dit het ’n ewe hewige stryd ontketen wat albei persgroep dermiljoene rande gekos het. Pienaar moes egter ná net drie maande in Januarie 1975 vanweë swak gesondheid as redakteur uittree.<ref>[http://m.news24.com/dieburger/By/Nuus/Geloof-hoopen-sakke-vol-geld-20101022-2 Geloof, hoop...en sakke vol geld], [[Die Burger]], 22 Oktober 2010</ref> Hy het in sy vakansiehuis op Franskraal gaan woon, maar was in 1977 ondanks afnemende gesondheid vir oulaas terug by ''[[Die Burger]]'' om die koerant se boekebladsy te behartig tot sy dood toe. == Waardering == Pienaar het ’n reputasie gekry as verslaggewer wat humor versigtig gebruik het om hulle nie net te vermaak nie, maar veral ook sy lesers in te lig. Dit was veral deur sy aggressiewe en gewaagde bevraagtekening van die status quo dat ''Die Beeld'' teen die einde van sy bestaan amper ''Dagbreek'' se sirkulasie ingehaal het in ’n stadium dat die twee koerante se gesamentlike sirkulasie sowat 750 000 was. Pienaar het dit gewaag om die apartheidsregering se beleid uit te daag en die [[Nasionale Party]] so ver te kry om aandag te skenk aan die mees omstrede vraagstukke waardeur Suid-Afrika in die gesig gestaar is. ''Die Beeld'' het destyds ’n wyer verskeidenheid politieke menings gepubliseer as wat enige Nasionaal-gesinde koerant tot in daardie stadium gewaag het. Pienaar se menings is beskou as moedig gegewe die regering se hardhandige hantering van enige kritiek. Die presidensie skryf op sy webtuiste oor Schalk Pienaar, aan wie die [[Orde van Ikhamanga]] in silwer postuum toegeken is: "Pienaar’s reputation for being an enlightening writer was entrenched in the Afrikaans media. Editing an influential newspaper such as Die Beeld was not only a rare achievement, but was also a position that came with serious challenges and manifold pressures ... Schalk Pienaar’s legacy is his ability to make other Afrikaners question the morality of apartheid and to enable them not only to ponder the possibility of change, but accept it as a real prospect. Through his daring questioning of the status quo, Pienaar led a generation of Afrikaner journalists who were more open and prepared for the transition that took place later on. The transition came to show that Pienaar was a journalist with foresight."<ref>[http://www.thepresidency.gov.za/pebble.asp?relid=7853 Profiel oor Schalk Pienaar] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305211059/http://www.thepresidency.gov.za/pebble.asp?relid=7853 |date= 5 Maart 2016 }}.</ref> Pienaar het ongelukkig nie lank genoeg gelewe om die veranderinge in Suid-Afrika te ervaar wat hy voorspel het nie. Ná 'n lang stryd teen kanker het dié siekte sy lewe in 1978 geëis. Cillié skryf: " 'n Eie styl en individualiteit het deurgaans Pienaar se joernalistieke bydrae gekenmerk. Een van sy uitsprake wat blywend die volksverbeelding aangegryp het, was oor Suid-Afrika se inval in Angola (1975-76) wat hy 'n ligte 'mistykie' genoem het. Sy politieke kommentaar was vol van hierdie soort uitsprake en boerse beelde — dikwels gekoppel aan terme van die see, strandlewe en drankies. Daar was in sy bedrieglike alledaagsheid 'n besondere vermenging van elemente wat met verstommende oordeel en insig gehanteer is, of dit nou oor 'n reusebeeld in die Krugerwildtuin of oor jakkalsjag in die Vrystaat gegaan het. Meer nog – hy het drie dinge besef: eerstens, dat die opposisie bloot geïgnoreer moet word; tweedens, dat die geja-broer vir 'n magtige regerende party die fut uit alle joernalistiek neem nie; en derdens, dat die feit dat die grootste gedeelte van die bevolking nie in die politieke besluitnemingsproses betrek was nie, nasionale selfondersoek noodsaak. Dit was 'n groot aksentverskuiwing in die Afrikanerjoernalistiek wat Afrikanerdenke beslis beïnvloed het. == Boeke == 'n Keur uit sy politieke kommentaar is in sy leeftyd in boekvorm (deur [[Ton Vosloo]]) gepubliseer en 'n bundel van openhartige eie herinneringe, Getuie van groot tye, met 'n huldebetuiging deur die digter [[D.J. Opperman]], het in 1979 ná sy dood verskyn. == Eerbewyse == Pienaar was in 1973 die vierde ontvanger van die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] se [[Markus Viljoenmedalje vir Joernalistieke Prestasie|Markus Viljoenmedalje]] vir diens aan die Afrikaanse joernalistiek. Hy is in 1975 met die Thomas Pringle-medalje van die oorwegend Engelssprekende Suid-Afrikaanse Joernalistevereniging bekroon vir "sy toewyding aan die beginsel van persvryheid en sy gesteldheid op die verbetering van joernalistieke standaarde ... Hy het geweier om hom te eniger tyd in sy loopbaan te laat intimideer." Die Kaaplandse [[Nasionale Party]] het hom vereer met hul DF Malan-penning. By sy heengaan het ''[[Die Burger]]'' en ''[[Beeld]]'' onder meer gesê dat onder sy redakteurskap ''[[Die Beeld]]'' veral Transvaal soos " 'n fris nuwe wind" getref het en 'n potensiaal van Afrikaanse koerantlesers daar blootgelê het wat alle vroeëre projeksies omvergewerp het. == Gesinslewe == Uit Pienaar se huwelik met Antoinette Webb is vyf kinders gebore, van wie albei dogters die joernalistiek as loopbaan gekies het. == Sien ook == * [[Gideon Roos]], sy neef * [[Paul Roos]], sy oom == Bronne == * Cillié, P.J. in Beyers, C.J. 1987. ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]], deel V''. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://mediamense.co.za/index.php?frontend_action=display_compound_text_content&item_id=562 Kernbiografie van Schalk Pienaar op mediamense.co.za] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305233457/http://mediamense.co.za/index.php?frontend_action=display_compound_text_content&item_id=562 |date=2016-03-05 }}. {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Pienaar, Schalk}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse joernaliste]] [[Kategorie:Geboortes in 1916]] [[Kategorie:Sterftes in 1978]] [[Kategorie:Afrikaners]] 867nzr8odhzui13f8darflywi64babb 0 95609 2513733 2512844 2022-07-20T12:11:23Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[commons:user:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "NASA’s_Webb_Reveals_Cosmic_Cliffs,_Glittering_Landscape_of_Star_Birth.png" met "NASA’s_Webb_Reveals_Cosmic_Cliffs,_Glittering_Landscape_of_Star_Birth.jpg" omrede: JPEG works much bet wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas |naam = James Webb-ruimteteleskoop |kleur = #CEDAF2 |titel = '' '' |beeld = JWST spacecraft model 2.png |beeld_wydte = 240px |beeld_onderskrif = ’n Kunstenaar se voorstelling van die teleskoop. |beeld2 = |beeld2_wydte = |beeld2_onderskrif = |opskrif1 = Operateur |1 = STScI ([[Nasa]])<ref name="jwstPartners">{{cite web |url=https://www.jwst.nasa.gov/faq.html#partners|title=NASA JWST "Who are the partners in the Webb project?"|publisher=NASA|access-date=18 November 2011}}</ref> |opskrif2 = |2 = |opskrif3 = Soort sending |3 = [[Ruimteverkenning]] |opskrif4 = Gelanseer |4 = 25 Desember 2021 |opskrif6 = Duur van sending |6 = {{Unbulleted list|20 jaar (verwag)<ref>https://arstechnica.com/science/2022/01/all-hail-the-ariane-5-rocket-which-doubled-the-webb-telescopes-lifetime/</ref>|10 jaar (beplan)|{{Vir jaar maand dag| jaar=2021 | maand=12 | dag=25}} (verstreke)}} |opskrif7 = Krag |7 = 2 kW |opskrif8 = Dimensies |8 = 20,12 × 14,16 m |opskrif9 = Status |9 = Aktief |opskrif10 = Webtuiste |10 = {{URL|https://jwst.nasa.gov}} |opskrif11 = Verwysingstelsel |11 = [[Lagrange-punt|Son-Aarde-L₂-wentelbaan]] |opskrif12 = |12 = |opskrif13 = [[Wentelbaan|Wentelperiode]] |13 = 6 maande |opskrif14 = |14 = |opskrif15 = [[Apside|Periapside]] |15 = 250 000 km |opskrif16 = [[Apside|Apoapside]] |16 = 832 000 km |opskrif17 = Teleskoopdeursnee |17 = 6,5 m |opskrif18 = [[Fokuslengte]] |18 = 131,4 m |opskrif19 = [[F-nommer|Fokusverhouding]] |19 = f/20,2 |opskrif20 = [[Golflengte]] |20 = 0,6-28,3 μm (oranje tot middelinfrarooi) |opskrif21 = Sterrekundeportaal |21 = [[Portaal:Sterrekunde|Sterrekunde]] }} Die '''James Webb-ruimteteleskoop''' ('''JWRT''') is ’n [[Teleskoop|ruimteteleskoop]] wat deur [[Nasa]] ontwikkel is, met bydraes deur die [[Europese Ruimteagentskap]] (ESA) en die [[Kanadese Ruimteagentskap]] (CSA). Dit is op 25 Desember 2021 gelanseer. Die JWRT sal ’n resolusie en sensitiwiteit sonder presedent hê, van [[sigbare lig]] met lang [[golflengte]]s tot [[Infrarooi|middelinfrarooi]], en sal die [[Hubble-ruimteteleskoop]] vervang as Nasa se vlagskipsending in [[astrofisika]].<ref name="about">{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/about.html|title=About the James Webb Space Telescope|access-date=13 Januarie 2012}} </ref><ref>{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/comparison.html|title=How does the Webb Contrast with Hubble?|publisher=NASA|access-date=4 Desember 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161203014957/http://jwst.nasa.gov/comparison.html|archive-date=3 Desember 2016}}</ref> Dit is genoem na [[James E. Webb]], wat van 1961 tot 1968 die administrateur van Nasa was en 'n groot rol in die [[Apollo-program]] gespeel het.<ref>{{cite web|url=http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=33148|archive-url=https://web.archive.org/web/20030821120829/http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=33148|url-status=dead|archive-date=21 Augustus 2003|title=ESA JWST Timeline|access-date=13 Januarie 2012}}</ref><ref name="jwst NASA">{{cite web|last=During|first=John|title=The James Webb Space Telescope|url=https://www.jwst.nasa.gov/|publisher=NASA|access-date=31 Desember 2011}}</ref> [[Beeld:Main image deep field smacs0723.png|thumb|240px|links|Webb se Eerste Diepveld, 'n foto van die [[sterrestelselswerm]] SMACS 0723.]] Die teleskoop het ’n gesegmenteerde primêre spieël van 6,5&nbsp;m. Die JWRT moet permanent onder 50&nbsp;[[kelvin]] ({{nowrap|-223&nbsp;°C}}) bly om dowwe seine in die infrarooi te registreer sonder belemmering deur 'n ander hittebron; daarom sal dit by die Son-Aarde se [[Lagrange-punt]] L₂ ontplooi word, 'n punt sowat 1,5&nbsp;miljoen&nbsp;km van die Aarde af, waar die teleskoop se sonskerm dit terselfdertyd teen verhitting deur die Son, Aarde en Maan kan beskerm.<ref>{{cite web |url=https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Herschel/L2_the_second_Lagrangian_Point |title=L2, the second Lagrangian Point |access-date=5 Desember 2021}}</ref><ref name=nasasunshield>{{cite web|title=The Sunshield|url=http://www.jwst.nasa.gov/sunshield.html|website=nasa.gov |publisher=Nasa|access-date=28 Augustus 2016}}</ref> Die JWRT is ontwerp om veel beter beelde as Hubble na die Aarde terug te stuur en voorwerpe van tot 100 keer dowwer <ref name=deepersky/> waar te neem. Dit sal 'n groot verskeidenheid ondersoeke in [[sterrekunde]] en [[kosmologie]] moontlik maak. Dit sluit [[sterrestelsel]]s in met 'n [[rooiverskuiwing]] van tot z≈20,<ref name=deepersky/> wat van die [[heelal]] se oudste en verste voorwerpe is, asook gedetailleerde waarnemings van moontlik bewoonbare [[eksoplanete]]. Dit is op Kersdag 2021<ref name="NASA-20211227">{{cite news |last1=Pinoi |first1=Natasha |last2=Fiser |first2=Alise |last3=Betz |first3=Laura |title=NASA's Webb Telescope Launches to See First Galaxies, Distant Worlds - NASA's James Webb Space Telescope launched at 7:20 a.m. EST Saturday [Dec. 25, 2021] on an Ariane 5 rocket from Europe's Spaceport in French Guiana, South America. |url=https://www.nasa.gov/press-release/nasas-webb-telescope-launches-to-see-first-galaxies-distant-worlds |date=27 Desember 2021 |work=[[Nasa]] |accessdate=28 Desember 2021 }}</ref> vanaf [[Kourou]], [[Frans-Guiana]], deur 'n Ariane 5-lanseringsvoertuig gelanseer. [[Nasa]] het die lansering as "foutloos" en "perfek" beskryf.<ref name=reaction>https://www.space.com/james-webb-space-telescope-launch-nasa-reaction</ref> Teen 24 Januarie 2022 was die teleskoop ten volle ontplooi<ref name="NYT-20220108">{{cite news |last1=Roulette |first1=Joey |last2=Overbye |first2=Dennis |title=The James Webb Space Telescope Finishes Unfolding: How to Watch - While there are no cameras aboard the spacecraft, NASA is providing updates as the telescope deploys its mirrors. Here’s what you need to know. |url=https://www.nytimes.com/2022/01/08/science/webb-telescope-nasa-time-livestream.html |date=8 Januarie 2022 |work=The New York Times |access-date=8 Januarie 2022 }}</ref><ref name="NASA-20220108">{{cite news |last1=Pinol |first1=Natasha |last2=Fisher |first2=Alise |last3=Betz |first3=Laura |last4=Margetta |first4=Robert |title=Release 22-004: NASA’s Webb Telescope Reaches Major Milestone as Mirror Unfolds |url=https://www.nasa.gov/press-release/nasa-s-webb-telescope-reaches-major-milestone-as-mirror-unfolds |date=8 Januarie 2022 |work=[[NASA]] |access-date=9 Januarie 2022 }}</ref> en het dit in 'n [[halowentelbaan]] om L₂ gegaan.<ref name="NYT-20220124">{{cite news |last=Roulette |first=Joey |title=After Million-Mile Journey, James Webb Telescope Reaches Destination - The telescope's safe arrival is a relief to scientists who plan to spend the next 10 or more years using it to study ancient galaxies.|url=https://www.nytimes.com/2022/01/24/science/james-webb-telescope-arrival.html |date=24 January 2022 |work=[[The New York Times]] |accessdate=24 Januarie 2022 }}</ref><ref name="NASA-20220124">{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/01/24/orbital-insertion-burn-a-success-webb-arrives-at-l2|title=Orbital Insertion Burn a Success, Webb Arrives at L2 – James Webb Space Telescope}}</ref> Dit het tot in Julie 2022 finale toetse en instellings ondergaan voor die beplande navorsing begin het.<ref name="NYT-20220108db">{{cite news |last1=Overbye |first1=Dennis |last2=Roulette |first2=Joey |title=A Giant Telescope Grows in Space - Everything is going great for the James Webb Space Telescope. So far. |url=https://www.nytimes.com/2022/01/08/science/james-webb-telescope-nasa-deployment.html |date=8 Januarie 2022 |work=The New York Times |access-date=9 Januarie 2022 }}</ref> Op 3 Februarie 2022 het Nasa [[Twitter|getweet]] dat die teleskoop sy eerste [[foton]]s waargeneem het,<ref name="first photons">https://mobile.twitter.com/NASAWebb/status/1489319970324496386 |date=Februarie 2022}}</ref> en op 11 Februarie 2022 het Nasa aangekondig die teleskoop het die eerste fase van sy instelling voltooi, met elke segment van sy primêre spieël wat die ster [[HD 84406]] opgespoor, afgeneem en min of meer gesentreer het.<ref name="NYT-20220211">{{cite news |last=Overbye |first=Dennis |title=James Webb Telescope Sends Home a Selfie and 18 Images of Starlight - The spacecraft recorded a series of images of a target star that will be used to help its mirrors prepare for scientific research. |url=https://www.nytimes.com/2022/02/11/science/webb-telescope-selfie-pictures.html |date=11 Februarie 2022 |work=The New York Times |accessdate=12 Februarie 2022 }}</ref><ref name="Webb blog 2022-02-11">https://blogs.nasa.gov/webb/2022/02/11/photons-received-webb-sees-its-first-star-18-times</ref> == Eienskappe == [[Beeld:Atmospheric electromagnetic opacity.svg|thumb|220px|links|'n Ruwe voorstelling van die ondeurlatendheid van die [[aardatmosfeer]] vir verskeie golflengtes van elektromagnetiese straling, insluitende [[sigbare lig]].]] Die James Webb-ruimteteleskoop se massa is omtrent die helfte van dié van die Hubble-ruimteteleskoop, maar 'n goudoorgetrekte [[berillium]]- primêre spieël van 6,5&nbsp;m wat uit 18 heksagonale spieëls bestaan, gee dit 'n algehele grootte van meer as ses keer dié van Hubble se spieël van 2,4&nbsp;m. Hiervan word 0,9&nbsp;m² se uitsig belemmer deur die sekondêre steunstutte,<ref>{{cite journal|arxiv=1203.0002|doi=10.1117/1.OE.51.1.011011 |title=Experience with the Hubble Space Telescope: 20 years of an archetype|year=2012|last1=Lallo|first1=Matthew D.|s2cid=15722152|journal=Optical Engineering|volume=51|issue=1|pages=011011–011011–19 |bibcode=2012OptEn..51a1011L}}</ref> wat die werklike ligversamelingsoppervlak sowat 5,6&nbsp;keer dié van Hubble s'n van 4,525&nbsp;m² maak. Die JWRT is hoofsaaklik vir nabyinfrarooisterrekunde ontwerp, maar dit kan ook oranje en rooi sigbare lig waarneem, asook die middelinfrarooi streek, na gelang van die instrument. Dit kan voorwerpe waarneem wat tot 100 keer dowwer is as met Hubble, asook voorwerpe heelwat vroeër in die geskiedenis van die [[heelal]], terug tot [[rooiverskuiwing]] z≈20.<ref name=deepersky>{{Cite web|url=https://briankoberlein.com/blog/deeper-sky|title=A Deeper Sky &#124; deur Brian Koberlein|website=briankoberlein.com}}</ref> Die vroegste sterre het byvoorbeeld vermoedelik tussen z≈30 en z≈20<ref name=FAQ_scientists>{{Cite web|url=https://jwst.nasa.gov/content/forScientists/faqScientists.html|title=FAQ for Scientists Webb Telescope/NASA|website=jwst.nasa.gov}}</ref> en die eerste [[sterrestelsel]]s rondom z≈15 gevorm, en Hubble kan nie verder terug as z≈12 sien nie.<ref name=deepersky/> Die ontwerp lê om drie redes klem op die naby- tot middelinfrarooi: * Hoërooiverskuiwingsvoorwerpe (baie oud en ver) se sigbare emissies het in die infrarooi geskuif en daarom kan hulle lig vandag net gesien word deur middel van infrarooisterrekunde. * Koue voorwerpe soos puinskywe en [[planete]] straal die sterkste in infrarooi uit. * Dié infrarooi bande is moeilik om van die grond af of met bestaande teleskope soos Hubble te bestudeer. Grondgebaseerde teleskope moet deur die aardatmosfeer kyk, en dit is in baie infrarooi bande ondeursigtig (sien skets links bo). Selfs waar die atmosfeer deursigtig is, bestaan baie van die teiken- chemiese verbindings, soos [[water]], [[koolstofdioksied]] en [[metaan]], ook in die atmosfeer en dit bemoeilik ontleding. Bestaande teleskope soos Hubble kan nie dié bande bestudeer nie, aangesien hulle spieëls nie koud genoeg is nie (Hubble se spieël bly op sowat 15&nbsp;°C, of 288&nbsp;[[Kelvin|K]]) en dus straal die teleskoop self sterk in die infrarooi bande uit.<ref name="ipac.caltech.edu">{{cite web |url=http://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html|title=Infrared astronomy from earth orbit|publisher=Infrared Processing and Analysis Center, NASA Spitzer Science Center, California Institute of Technology|date=2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221020839/http://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html|archive-date=21 Desember 2016}}</ref> Die JWRT kan ook nabygeleë voorwerpe waarneem, insluitende voorwerpe in ons eie [[Sonnestelsel]]. Dit sluit alle planete en satelliete, [[komete]] en [[asteroïde]]s buite die Aarde se wentelbaan in, en "feitlik alle" bekende [[Kuipergordel]]voorwerpe.<ref name=FAQ_scientists/> Verder kan dit onbeplande teikens waarneem binne 48 uur nadat besluit is om dit te doen, soos [[supernova]]s en [[gammastraal]]uitbarstings.<ref name=FAQ_scientists/> Die JWRT sal in 'n wentelbaan om die Son-Aarde se L₂-punt wees, sowat 1,5&nbsp;miljoen&nbsp;km van die Aarde af. In vergelyking hiermee wentel Hubble 550&nbsp;km bo die Aarde se oppervlak en die [[Maan]] is rofweg 400&nbsp;000&nbsp;km van die Aarde af. Dié groot afstand maak dit waarskynlik tans onmoontlik vir 'n bemande sending om die teleskoop te herstel of opgradeer, soos met Hubble gedoen is.<ref>{{cite web |title=Why is Webb not serviceable like Hubble? |url=https://webb.nasa.gov/content/about/faqs/faq.html#serviceable |website=James Webb Space Telescope (FAQ) |access-date=31 Desember 2021}}</ref> Voorwerpe by die Son-Aarde se L₂-punt kan saam met die Aarde om die Son wentel, en dit sal die teleskoop in staat stel om rofweg op 'n konstante afstand van die Aarde af te bly,<ref name="stsci.edu">{{cite web |url=http://www.stsci.edu/jwst/overview/design/orbit|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20140203174537/http://www.stsci.edu/jwst/overview/design/orbit|url-status=dead|archive-date=3 Februarie 2014 |title=L2 Orbit|publisher=Space Telescope Science Institute|access-date=28 Augustus 2016}}</ref> met 'n volgehoue oriëntasie van sy unieke sonskild en toerustingsbus (die JWRT se primêre steunkomponent) ten opsigte van die Son, Aarde en Maan om lig en hitte van dié drie liggame tegelykertyd te blokkeer en selfs die kleinste temperatuurveranderings te voorkom. Dié ligging sal die tuig se temperatuur heeltyd onder die 50&nbsp;K hou wat nodig is vir dowwe infrarooi waarnemings.<ref name=nasasunshield>{{cite web|title=The Sunshield|url=http://www.jwst.nasa.gov/sunshield.html|website=nasa.gov |publisher=Nasa|access-date=28 Augustus 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://news.nationalgeographic.com/2015/04/150423-hubble-anniversary-webb-telescope-space|title=Hubble Still Wows At 25, But Wait Till You See What's Next|publisher=National Geographic|author=Drake, Nadia |date=24 April 2015}}</ref> Kommunikasie sal ook konstant wees. <gallery align="center" mode="packed" heights="200px"> Beeld:James Webb Space Telescope 2009 top.jpg|Uitsig driekwart van bo. File:James Webb Space Telescope 2009 bottom.jpg|Die onderkant (wat na die Son gerig is). </gallery> === Sonskild === [[Beeld:James Webb telescope sunshield.jpg|thumb|220px|'n Toetseenheid van die sonskild by die Northrop Grumman-gerief in [[Kalifornië]], 2014]] Om waarnemings in die infrarooi spektrum te doen moet die JWRT se temperatuur altyd onder 50&nbsp;K wees, anders sal infrarooi straling van die teleskoop self die instrumente oorweldig. Om dit teen dié temperatuur te hou word 'n groot sonskild gebruik om lig en hitte van die Son, Aarde en Maan tegelykertyd te blokkeer – sy posisie by die L₂-punt hou dié drie liggame te alle tye aan dieselfde kant van die teleskoop.<ref>{{cite web|url=http://jwst.nasa.gov/orbit.html|title=The James Webb Space Telescope|website=nasa.gov|access-date=28 Augustus 2016}}</ref> Sy wentelbaan om die L₂-punt hou dit ook buite die Aarde en Maan se skaduwee en daarom bly die temperatuur konstant.<ref name="stsci.edu"/> Die vyflaagsonskild, met elke laag so dun soos 'n menslike [[haar]],<ref>{{cite web|url=https://www.jwst.nasa.gov/content/about/innovations/coating.html|title=Sunshield Coatings Webb/NASA|website=jwst.nasa.gov |access-date=3 Mei 2020}}</ref> is gemaak van 'n spesiale soort [[polimied]] met membrane wat aan albei kante bedek is met aluminum en 'n laag [[Dotering|gedoteerde]] [[silikon]] aan die sonkant van die warmste twee lae om die Son se hitte terug die ruimte in te weerkaats.<ref name=nasasunshield /> Onvoorsiene skeure in die delikate laagstruktuur tydens toetse in 2018 was van die faktore wat die projek vertraag het.<ref name="Clery">{{cite web |url=https://www.science.org/content/article/nasa-announces-more-delays-giant-space-telescope |title=NASA announces more delays for giant space telescope |website=Science |last1=Clery |first1=Daniel |date=27 Maart 2018 |access-date=5 Junie 2018 |url-access=limited}}</ref> Die sonskild is so ontwerp dat dit 12 keer gevou kon word om te pas in die Ariane 5-vuurpyl se vragruim, wat 4,57&nbsp;m breed en 16,19&nbsp;m lank is. Die skild se volle ontplooide grootte is 14,162 x 21,197&nbsp;m. Weens die sonskild kan die JWRT nie op enige tydstip onbeperk waarneem nie. Dit neem 40&nbsp;persent van die lugruim vanuit een posisie waar en die hele lugruim oor 'n tydperk van ses maande,<ref name="Readyshield">{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Webb Ready for Sunshield Deployment and Cooldown |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/30/webb-ready-for-sunshield-deployment-and-cooldown/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=31 Desember 2021}}</ref> die tydperk wat 'n halwe omwenteling om die Son duur. === Optika === [[Beeld:James Webb Space Telescope Revealed (26832090085).jpg|thumb|220px|Die hoofspieël word by die Goddard-ruimtevlugsentrum aanmekaargesit, Mei 2016.]] [[Beeld:NIRSpec Astrium.jpg|thumb|220px|NIRSpec-model.]] [[Beeld:Nircam modules.jpg|thumb|220px|NIRCam-model.]] [[File:JWST MIRI model.jpg|thumb|220px|MIRI-model.]] Die JWRT se primêre spieël is 'n 6,5&nbsp;m breë, goudbedekte berilliumreflektor met 'n versameloppervlak van 25,4&nbsp;m². As dit as 'n enkele groot spieël gebou sou gewees het, sou dit te groot vir bestaande lanseringsvoertuie gewees het. Dit bestaan dus uit 18 heksagonale segmente wat ná lansering ontvou word. Daarna sal hulle net elke paar dae opgedateer moet word vir optimale fokus.<ref>{{cite web|url=http://www.stsci.edu/jwst/ote/wavefront-sensing-and-control|archive-url=https://archive.today/20120805213402/http://www.stsci.edu/jwst/ote/wavefront-sensing-and-control|url-status=dead|archive-date=5 Augustus 2012|title=JWST Wavefront Sensing and Control|publisher=Space Telescope Science Institute|access-date=9 Junie 2011}}</ref> Dit verskil van grondgebaseerde teleskope soos die [[W.M. Keck-sterrewag|Keck-teleskope]], wat hulle spieëlsegmente weens versteurings voortdurend moet aanpas met behulp van aktiewe optika. Die Webb-teleskoop gebruik 126 klein motore om die optika nou en dan aan te pas, want daar is min omgewingsversteurings in die ruimte.<ref name="wired-20191022">{{cite magazine|last=Mallonee|first=Laura|url=https://www.wired.com/story/nasas-biggest-telescope-ever-prepares-2021-launch/|title=NASA's Biggest Telescope Ever Prepares for a 2021 Launch|magazine=9 |access-date=4 Junie 2021 |url-access=limited}}</ref> Die JWRT se spieël gebruik geronde sekondêre en tersiêre spieëls om beelde te lewer sonder die optiese afwykings wat oor 'n wye veld voorkom. Die sekondêre spieël is 0,74&nbsp;m breed. Daar is ook 'n fyn ingestelde navigasiespieël wat die spieël se posisie baie kere per sekonde kan aanpas vir beeldstabilisasie. === Wetenskaplike instrumente === Die ''Integrated Science Instrument Module'' (ISIM) is 'n raamwerk wat elektriese krag, rekenaarvermoëns, verkoeling en strukturele stabiliteit aan die teleskoop verskaf. Die ISIM bevat vier wetenskaplike instrumente en 'n gidskamera.<ref name="isim">{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/isim.html|title=JWST: Integrated Science Instrument Module (ISIM)|publisher=Nasa|date=2017|access-date=2 Februarie 2017}}</ref> * NIRCam (''Near InfraRed Camera'') is 'n infrarooikamera met 'n spektrale dekking wat wissel van sigbare lig (0,6&nbsp;μm) tot by naby-infrarooi (5&nbsp;μm).<ref>{{cite web|url=http://www.stsci.edu/jwst/instruments/nircam/|archive-url=https://www.webcitation.org/6FHXODFHR?url=http://www.stsci.edu/jwst/instruments/nircam/|url-status=dead|archive-date=21 Maart 2013|title=James Webb Space Telescope Near Infrared Camera|publisher=STScI|access-date=24 Oktober 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ircamera.as.arizona.edu/nircam/|title=NIRCam for the James Webb Space Telescope|publisher=University of Arizona|access-date=24 Oktober 2013}}</ref> Daar is 10 sensors elk van 4 megapieksels. NIRCam dien ook as die sterrewag se golffrontsensor. * NIRSpec (''Near InfraRed Spectrograph'') doen ook [[spektroskopie]] oor dieselfde golflengte-omvang. Die NIRSpec-ontwerp verskaf drie waarnemingsmodusse: 'n laeresolusiemodus met behulp van 'n prisma, 'n R~1000-multivoorwerpmodus en 'n R~2700-integraleveldeenheid.<ref name="nirspec">{{cite web|url=http://sci.esa.int/jwst/45694-nirspec-the-near-infrared-spectrograph/|title=NIRSpec – the near-infrared spectrograph on JWST|publisher=European Space Agency |date=22 Februarie 2015|access-date=2 Februarie 2017}}</ref> Daar word tussen modusse gewissel met behulp van 'n meganisme wat vooraf die golflengte kies en wat die ''Filter Wheel Assembly'' genoem word.<ref name=nirspec/> Die multivoorwerpmodus maak van 'n ingewikkelde mikrosluitermeganisme gebruik vir gelyktydige waarnemings van honderde individuele voorwerpe op enige plek in NIRSpec se sigveld. Daar is twee sensors van 4 megapieksels elk. * MIRI (''Mid-Infrared Instrument'') meet die middel- tot langinfrarooi-golflengteomvang van 5 tot 27&nbsp;μm.<ref name="nasamiri">{{cite web |url=https://jwst.nasa.gov/miri.html|title=JWST: Mid-Infrared Instrument (MIRI)|publisher=NASA|date=2017|access-date=3 Februarie 2017}}</ref> Dit bevat beide 'n middelinfrarooikamera en 'n spektrometer.<ref name="howBig">{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/faq.html#howbig|title=JWST|publisher=Nasa|access-date=29 Junie 2015}}</ref> MIRI maak gebruik van dieselfde wielmaganismes as NIRSpec. Sy temperatuur mag nie hoër styg as 6&nbsp;K ({{nowrap|-267&nbsp;°C}}) nie; 'n heliumverkoeler aan die warm kant van die omgewingskild sorg vir die verkoeling.<ref name="miricooler">{{cite journal |url=http://ircamera.as.arizona.edu/MIRI/miricooler.pdf|title=James Webb Space Telescope Mid-Infrared Instrument Cooler systems engineering|last1=Banks|first1=Kimberly|last2=Larson|first2=Melora|last3=Aymergen |first3=Cagatay|last4=Zhang|first4=Burt|s2cid=17507846|editor2-first=Martin J.|editor2-last=Cullum|editor1-first=George Z.|editor1-last=Angeli|journal=Proceedings of SPIE|volume=7017|page=5|quote=Fig. 1. Cooler Architecture Overview|access-date=6 Februarie 2016|bibcode=2008SPIE.7017E..0AB|year=2008|doi=10.1117/12.791925|series=Modeling, Systems Engineering, and Project Management for Astronomy III}}</ref> * FGS/NIRISS (''Fine Guidance Sensor'' en ''Near Infrared Imager and Slitless Spectrograph'') word gebruik om die siglyn van die sterrewag tydens waarnemings te stabiliseer. Metings deur die FGS word gebruik vir beide die beheer van die algehele oriëntasie van die tuig en die aandrywing van die navigasiespieël vir beeldstabilisasie. Omdat die NIRISS saam met die FGS gemonteer is, word dikwels daarna as 'n enkele eenheid verwys; hulle dien egter heeltemal verskillende doele – die een is 'n wetenskaplike instrument en die ander deel van die sterrewag se steuninfrastruktuur. NIRCam en MIRI het sterligblokkeringsmeganismes vir waarnemings van dowwe teikens soos [[eksoplanete]] baie na aan helder sterre.<ref name=nasamiri/> === Ruimtetuigbus === [[Beeld:SpacecraftBus-model.jpg|thumb|220px|'n Diagram van die ruimtetuigbus. Die sonpaneel is groen en die verkoelers ligpers.]] Die ruimtetuigbus is die primêre steunkomponent van die James Webb-ruimteteleskoop. Dit bevat talle rekenaar-, kommunikasie-, krag-, aandrywings- en struktuuronderdele.<ref name="jwstbus">{{cite web|url=http://jwst.nasa.gov/bus.html|title=The Spacecraft Bus|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017}} </ref> Saam met die sonskild maak dit die ruimtetuigelement van die ruimteteleskoop uit.<ref name="observ">{{cite web|url=http://jwst.nasa.gov/observatory.html|title=The JWST Observatory|publisher=NASA|date=2017}}</ref> Die ander twee groot elemente van die JWRT is die ISIM en die OTE (''Optical Telescope Element'').<ref name=isimnasa>{{cite web |url=http://jwst.nasa.gov/isim.html|title=Integrated Science Instrument Module (ISIM)|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017|access-date=30 November 2016|archive-date=3 Desember 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161203070235/http://jwst.nasa.gov/isim.html|url-status=dead}}</ref> Streek 3 van die ISIM is ook in die ruimtetuigbus; streek 3 sluit die ISIM se bevels- en datahanteringsubstelsel en die MIRI in.<ref name="isimnasa"/> Die ruimtetuigbus is verbind met die OTE deur middel van die ''Deployable Tower Assembly'', wat ook met die sonskild verbind is.<ref name=jwstbus/> Die ruimtetuigbus is aan die "warm" sonkant van die sonskild en werk teen 'n temperatuur van sowat 300&nbsp;K (27&nbsp;°C).<ref name=observ/> Die massa van die ruimtetuigbus se struktuur is 350&nbsp;kg en moet die 6&nbsp;200&nbsp;kg van die teleskoop ondersteun.<ref name="facts">{{cite web|url=https://jwst.nasa.gov/facts.html|title=JWST vital facts: mission goals|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017|access-date=29 Januarie 2017}}</ref> Die ruimtetuigbus kan die teleskoop laat roteer met 'n presiesheid van een [[boogsekonde]] en isoleer vibrasie tot 'n paar milliboogsekondes.<ref>{{cite web|url=http://www.compositesworld.com/news/james-webb-space-telescope-spacecraft-inches-towards-full-assembly|title=James Webb Space Telescope spacecraft inches towards full assembly|publisher=Composites World|author=Sloan, Jeff|date=12 Oktober 2015|access-date= 6 Januarie 2022|archive-date=24 Oktober 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191024213903/https://www.compositesworld.com/news/james-webb-space-telescope-spacecraft-inches-towards-full-assembly|url-status=dead}}</ref> In die sentrale rekenaar-, geheuebergings- en kommunikasietoerusting<ref name=jwstbus/> herlei die prosesseerder en sagteware data na en van die instrumente, na die geheuekern en na die radiostelsel wat data na die Aarde kan terugstuur en opdragte ontvang.<ref name=jwstbus/> Die rekenaar beheer ook die rig van die ruimtetuig, die inneem van sensordata van die giroskoop en steropspoorder, en die stuur van opdragte aan die reaksiewiele of korreksievuurpyle.<ref name=jwstbus/> Webb het twee pare vuurpylenjins om koersveranderings aan te bring op pad na L₂ en vir die handhawing van die regte posisie in sy wentelbaan. Agt kleiner korreksievuurpyle word gebruik vir hoogtebeheer.<ref>{{cite web |title=JWST Propulsion |url=https://jwst-docs.stsci.edu/jwst-observatory-hardware/jwst-spacecraft-bus/jwst-propulsion |website=JWST User Documentation |publisher=Space Telescope Science Institute |access-date=29 Desember 2021}}</ref> == Vergelyking met ander teleskope == [[Beeld:JWST-HST-primary-mirrors.svg|thumb|220px|'n Vergelyking van die JWRT se primêre spieël met dié van Hubble.]] [[Beeld:2294 Mission Posters Webb English-1200.jpg|thumb|220px|Die amptelike plakkaat van die James Webb-ruimteteleskoop.]] Die behoefte aan 'n groot infrarooiruimteteleskoop strek oor dekades. In [[Amerika]] is die [[Spitzer-ruimteteleskoop]] al beplan terwyl die [[Pendeltuig]] nog ontwikkel is, en die behoefte aan infrarooisterrekunde is toe reeds erken.<ref name="proceedings.spiedigitallibrary.org">{{cite conference|url=http://proceedings.spiedigitallibrary.org/proceeding.aspx?articleid=1227080 |conference=1978 Los Angeles Technical Symposium|publisher=Society of Photographic Instrumentation Engineers|title=Infrared Detector Performance In The Shuttle Infrared Telescope Facility (SIRTF) |vauthors=McCarthy SG, Autio GW|doi=10.1117/12.956060|volume=81|issue=6 Junie|pages=81–88|year=1978|series=Utilization of Infrared Detectors|bibcode=1978SPIE..132...81M}}</ref> In vergelyking met grondgebaseerde teleskope word ruimteteleskope nie belemmer deur die atmosferiese absorpsie van infrarooi lig nie. Ruimtesterrewagte het 'n "nuwe lug" aan sterrekundiges bekend gestel.<ref name="proceedings.spiedigitallibrary.org"/> Infrarooiteleskope het egter 'n nadeel: Hulle moet heeltyd uiters koud bly, en hoe langer die infrarooi golflengte hoe kouer moet hulle wees.<ref name="ipac.caltech.edu">{{cite web |url=http://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html|title=Infrared astronomy from earth orbit|publisher=Infrared Processing and Analysis Center, NASA Spitzer Science Center, California Institute of Technology|date=2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221020839/http://www.ipac.caltech.edu/outreach/Edu/orbit.html|archive-date=21 Desember 2016}}</ref> As hulle nie koud genoeg is nie, kan die hitte van die toestel self die aanwysers oorweldig en hulle eintlik "blind" maak.<ref name="ipac.caltech.edu"/> Dit kan oorkom word deur versigtige ruimtetuigontwerp, veral deur die plasing van die teleskoop in 'n vakuumhouer met 'n uiters koue stof, soos vloeibare [[helium]].<ref name="ipac.caltech.edu"/> Dit beteken die meeste infrarooiteleskope se lewensduur word deur hulle verkoelingsmiddel beperk. Dit kan 'n paar maande wees, of hoogstens 'n paar jaar.<ref name="ipac.caltech.edu"/> In sommige gevalle was dit moontlik om sonder 'n verkoelingsmiddel 'n lae genoeg temperatuur te handhaaf vir naby-infrarooi-waarnemings danksy die ontwerp van die tuig, soos met die uitgebreide sendings van Spitzer en die [[WISE-teleskoop]]. Nog 'n voorbeeld is Hubble se ''Near Infrared Camera and Multi-Object Spectrometer'' (NICMOS)-instrument, waarvan die aanvanklike stikstofys ná 'n paar jaar opgeraak het en toe deur 'n [[krioverkoeler]] vervang is wat aanhoudend gewerk het. Die James Webb is so ontwerp dat hy homself verkoel sonder 'n verkoelingsmiddel in 'n vakuumhouer, danksy die gebruik van 'n kombinasie van sonskilde en verkoelers. Die middelinfrarooi-instrument gebruik 'n bykomende krioverkoeler.<ref>{{cite web|url=https://phys.org/news/2016-06-cold-cooler-nasa-telescope.html |title=How cold can you go? Cooler tested for NASA telescope|publisher=Phys.org|date=14 Junie 2016|access-date=31 Januarie 2017}}</ref> {| class=wikitable style="float:center; margin:10px; text-align:center;" |- |+ Uitgesoekte teleskope en instrumente<ref>{{cite web|url=http://herschel.jpl.nasa.gov/relatedMissions.shtml|title=JPL: Herschel Space Observatory: Related Missions|publisher=NASA, Jet Propulsion Laboratory, Goddard Flight Center, California Institute of Technology|access-date=4 Junie 2012}}</ref> |- ! Naam ! Jaar !! Golflengte <br />(μm) !! Lensopening <br />(m) ! Verkoeler |- | Spacelab-infrarooiteleskoop (IRT) | 1985 || 1,7-118 || 0,15 | Helium |- | Infrarooi-ruimtesterrewag (ISO)<ref>{{cite web|url=https://www.cosmos.esa.int/web/iso/what-is-iso-|title=What is ISO?|publisher=ESA|date=2016|access-date=4 Junie 2021}}</ref> | 1995 || 2,5-240 || 0,60 | Helium |- | style="max-width:250px;" | Hubble se ''Space Telescope Imaging Spectrograph'' (STIS) | 1997 || 0,115-1,03 || 2,4 | Passief |- | style="max-width:250px;" | Hubble se ''Near Infrared Camera and Multi-Object Spectrometer'' (NICMOS) | 1997 || 0,8-2,4 || 2,4 | Stikstof, later krioverkoeler |- | Spitzer-ruimteteleskoop | 2003 || 3-180 || 0,85 | Helium |- | Hubble se ''Wide Field Camera 3'' (WFC3) | 2009 || 0,2-1,7 || 2,4 | Passief, en termo-elektries<ref>{{cite web|url=https://www.nasa.gov/content/hubble-space-telescope-wide-field-camera-3|title=Hubble Space Telescope – Wide Field Camera 3|publisher=Nasa|date=22 Augustus 2016}}</ref> |- | Herschel-ruimtesterrewag | 2009 || 55-672 || 3,5 | Helium |- | JWRT | 2021 || 0,6-28,5 || 6,5 | Passief, en krioverkoeler (MIRI) |} == Geskiedenis == === Agtergrond === Vroeë ontwikkelingswerk vir 'n opvolger van die Hubble-ruimteteleskoop tussen 1989 en 1994 het gelei tot die Hi-Z-teleskoopkonsep,<ref>{{cite web|url=http://optics.nasa.gov/concept/hi-z.html|publisher=NASA Space Optics Manufacturing Technology Center|title=Advanced Concepts Studies – The 4 m Aperture "Hi-Z" Telescope|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111015142938/http://optics.nasa.gov/concept/hi-z.html|archive-date=15 October 2011}}</ref> 'n ten volle ingeslote infrarooiteleskoop met 'n lensopening van 4&nbsp;m wat in 'n baan by 3&nbsp;[[AE]] sou wentel.<ref name="stsci1994">{{cite web |url=http://www.stsci.edu/jwst/overview/history/1994|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20140203162406/http://www.stsci.edu/jwst/overview/history/1994|url-status=dead|archive-date=3 Februarie 2014 |title=STSCI JWST History 1994|access-date=29 Desember 2018}}</ref> Dié verafgeleë wentelbaan sou interplanetêre stof van die teleskoop weghou.<ref name="stsci1994"/> Die herstel van Hubble se teleurstellende werking in sy eerste jare het 'n belangrike rol gespeel in die geboorte van die JWRT. In 1993 het Nasa die Pendeltuig gereed gekry om Hubble se kamera te vervang en die sferiese afwyking in sy primêre spieël te herstel. Terwyl gretig op die sending gewag is, het Nasa aangekondig dat dié werkverrigting in die ruimte aansienlike risiko's inhou en dat die sukses daarvan nie gewaarborg kan word nie. 'n Komitee van vooraanstaande Amerikaanse sterrekundiges is daarom gestig om die doeltreffendheid van die herstellingsending te ondersoek, asook idees vir toekomstige ruimteteleskope wat nodig sou wees as die herstellingsending misluk. Die "HST & Beyond Committee", soos dit bekend geraak het, was gelukkig genoeg om die sukses van die herstellingsending van 1993 te beleef en die opgewonde reaksie van die publiek te sien op die ongelooflike foto's wat Hubble geneem het. Die sterrekundegemeenskap, en Nasa self, was net so geesdriftig. [[Beeld:JWST Launch Logo.png|thumb|220px|links|Die sending se logo.]] Bemoedig deur Hubble se sukses het HST & Beyond in 1996 'n verslag opgestel om die konsep van 'n groter en veel kouer, infrarooisensitiewe teleskoop te ontgin wat kon terugkyk in die kosmiese tyd tot met die geboorte van die eerste sterrestelsels. Dié belangrike wetenskaplike doel was buite die vermoëns van Hubble, omdat dit as 'n warm teleskoop verblind word deur infrarooi-uitstralings van sy eie optikastelsel. Benewens aanbevelings om die Hubble-sending tot in 2005 te verleng en om tegnologieë te ontwikkel om planete om ander sterre te ontdek, het Nasa die hoofaanbeveling van HST & Beyond<ref>{{Cite web|url=https://www.stsci.edu/files/live/sites/www/files/home/hst/documentation/_documents/HSTandBeyond.pdf|title=Exploration and the Search for Origins: A Vision for Ultraviolet-Optical-Infrared Space Astronomy Report Of The "HST & Beyond" Committee, 1996, red. A. Dressler, Association of Universities for Research in Astronomy}}</ref> aanvaar vir 'n groot, koue ruimteteleskoop (by honderde grade onder 0&nbsp;°C). Hulle het toe begin beplan aan wat die JWRT sou word. Terwyl die konsep van die nuwe teleskoop gevorder het, het dit die belangrikheid beklemtoon van die bestudering van die geboorte van sterrestelsels in die jong heelal, asook 'n soeke na planete om ander sterre. Die konsep wat die JWRT sou word, het sy oorsprong in 1996 gehad as 'n voorstel met die naam "Next Generation Space Telescope" (NGST). In 2002, ná verdere ontwikkeling van die ontwerp, is dit hernoem na Nasa se tweede administrateur, [[James E. Webb]]. Webb het die agentskap tydens die [[Apollo-program]] gelei en wetenskaplike navorsing as 'n kernaktiwiteit van Nasa gevestig.<ref>{{cite web |url=http://www.jwst.nasa.gov/whois.html|title=About James Webb|publisher=NASA|access-date=15 Maart 2013}}</ref> Die JWRT is 'n projek van Nasa, met internasionale samewerking deur die [[Europese Ruimtevaartorganisasie|Europese Ruimteagentskap]] (ESA) en die [[Kanadese Ruimteagentskap]] (CSA). In die tydperk van "vinniger, beter, goedkoper" van die middel 1990's het Nasa se leiers probeer om 'n ruimteteleskoop teen 'n klein koste op te rig.<ref name="stsci1996">{{cite web|url=http://www.stsci.edu/jwst/overview/history/1996|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20140203162411/http://www.stsci.edu/jwst/overview/history/1996|url-status=dead|archive-date=3 Februarie 2014|title=STSCI JWST History 1996|publisher=Stsci.edu|access-date=16 Januarie 2012}}</ref> Die resultaat was die NGST-konsep, 'n teleskoop met 'n lensopening van 8&nbsp;m wat na L₂ gevlieg sou word en rofweg $500&nbsp;miljoen sou kos.<ref name="stsci1996"/> Die lansering is vir 2007 beplan, maar is menige keer uitgestel. === Konstruksie === [[Beeld:James Webb Space Telescope Mirror37.jpg|thumb|220px|Spieëlsegmente ondergaan toetse by die Marshall-ruimtevlugsentrum.]] [[Beeld:NASA’s James Webb Space Telescope Completes Environmental Testing (50427670958) (cropped).jpg|thumb|170px|Die gemonteerde teleskoop ná omgewingstoetse.]] In Januarie 2007 het die grootste deel van die projek 'n inspeksie geslaag,<ref>{{cite web|url=http://www.stsci.edu/jwst/news/2007/jwst-passes-tnar|archive-url=https://archive.today/20120805232222/http://www.stsci.edu/jwst/news/2007/jwst-passes-tnar|url-status=dead|archive-date=5 Augustus 2012|title=JWST Passes TNAR|publisher=STScI|access-date=5 Julie 2008}}</ref> en in April 2007 die laaste deel. Die ontwerpfase het daarna begin. Teen Mei 2007 was die koste nog soos beplan.<ref>{{cite web|url=http://www.space.com/businesstechnology/070523_techwed_jwst_dock.html|title=NASA Adds Docking Capability For Next Space Observatory|first=Brian|last=Berger|date=23 Mei 2007|publisher=SPACE.com|access-date=5 Julie 2008}}</ref> In Maart 2008 het die projek sy voorlopige ontwerpinspeksie geslaag en oor die volgende drie jaar nog inspeksies.<ref>{{cite web |title=James Webb Space Telescope sunshield is ready to fabricate |url=https://www.laserfocusworld.com/test-measurement/research/article/16568637/james-webb-space-telescope-sunshield-is-ready-to-fabricate |website=www.laserfocusworld.com |access-date=30 Desember 2021}}</ref> In April 2010 het die teleskoop 'n tegniese inspeksie geslaag wat daarop gedui het die sterrewag voldoen aan al die wetenskaplike en ingenieursvereistes vir die sending.<ref>{{cite web|url=http://www.nasa.gov/home/hqnews/2010/apr/HQ_10-099_Webb_Telescope_Milestone.html|title=NASA's Webb Telescope Passes Key Mission Design Review Milestone|publisher=Nasa |access-date=2 Mei 2010}}</ref> 'n Herbeplanning van die sending het daarna gevolg, met 'n beplande lansering in 2015, maar so laat as 2018. Teen 2010 het die stygende koste ander projekte beïnvloed, hoewel werk aan die JWRT self nog op tyd was.<ref>{{cite web|url=http://www.spaceflightnow.com/news/n1008/12jwst/|title=NASA says JWST cost crunch impeding new missions|first=Stephen|last=Clark|publisher=Spaceflight Now|date=12 Augustus 2010|access-date= 7 Januarie 2022|archive-date=29 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210429114441/https://spaceflightnow.com/news/n1008/12jwst/|url-status=dead}}</ref> Teen 2011 was die JWRT-projek in die finale ontwerp- en vervaardigingsfase. Soos wat gewoonlik gebeur met 'n ingewikkelde ontwerp wat nie verander kan word nadat dit eers gelanseer is nie, was daar gedetailleerde inspeksies van elke deel van die operasie. Die montering van die primêre spieël het in November 2015 begin en is op 3 Februarie 2016 voltooi. Die sekondêre spieël is op 3 Maart 2016 geïnstalleer.<ref>{{cite web|url=https://www.nasa.gov/press-release/nasas-james-webb-space-telescope-primary-mirror-fully-assembled|title=NASA's James Webb Space Telescope Primary Mirror Fully Assembled|date=3 Februarie 2016|website=nasa.gov|access-date=4 Februarie 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.nasa.gov/feature/goddard/2016/nasas-james-webb-space-telescope-secondary-mirror-installed/|publisher=NASA|title=NASA's James Webb Space Telescope Secondary Mirror Installed|access-date=23 Maart 2016|date=7 Maart 2016}}</ref> Die finale konstruksie van die Webb-teleskoop is in November 2016 voltooi, waarna intensiewe toetse begin het.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/science/2016/nov/04/nasa-testing-james-webb-space-telescope-gold|title=Nasa begins testing enormous space telescope made of gold mirrors|newspaper=The Guardian|author=Alan Yuhas|date=4 November 2016}}</ref> In Maart 2018 het Nasa die lansering van die teleskoop vir 'n jaar uitgestel tot Mei 2020 nadat die sonskild tydens toetse geskeur het. In Junie 2018 is die lansering met nog 10 maande uitgestel tot Maart 2021 ná 'n assessering van 'n onafhanklike inspeksieraad.<ref name="NASAJWSTdelay2021">{{cite news|date=27 Junie 2018|title=NASA Completes Webb Telescope Review, Commits to Launch in Early 2021|publisher=NASA|url=https://www.nasa.gov/press-release/nasa-completes-webb-telescope-review-commits-to-launch-in-early-2021|access-date=27 Junie 2018}}</ref> Daarvolgens was daar 344 moontlike probleme met die lansering en ontplooiing, dinge wat reggestel moes word vir die JWRT om te werk, omdat dit nie ná die tyd gedoen kon word nie.<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2018/07/26/northrop-grumman-ceo-is-grilled-about-james-webb-space-telescope-errors/|title=Northrop Grumman CEO is grilled about James Webb Space Telescope errors|last=Achenbach|first=Joel|date=26 Julie 2018|newspaper=The Washington Post|access-date=28 Desember 2019}}</ref> In Augustus 2019 is die meganiese integrasie van die teleskoop voltooi, iets wat aanvanklik vir 12 jaar vroeër, 2007, beplan is.<ref>{{cite web|url=https://www.businessinsider.in/nasa-hubble-telescope-replacement-james-webb-space-telescope-assembled-after-12-years/articleshow/70886209.cms|title=The two halves of Hubble's US$10 billion successor have finally come together after 12 years of waiting|publisher=Business Insider|access-date=29 Augustus 2019}}</ref> Nadat die konstruksie voltooi is, het die JWRT finale toetse in Kalifornië ondergaan.<ref>{{Cite web|last=Clark|first=Stephen|date=30 September 2021|title=After two decades, the Webb telescope is finished and on the way to its launch site|url=https://spaceflightnow.com/2021/09/30/webb-on-the-way-to-french-guiana/|url-status=live|website=Spaceflight Now}}</ref> 'n Skip met die teleskoop het op 26 September 2021 uit Kalifornië vertrek, deur die [[Panamakanaal]] gevaar en op 12 Oktober 2021 in [[Frans-Guiana]] aangekom.<ref>{{cite web|last=Wall|first=Mike|date=12 Oktober 2021|title=NASA's James Webb Space Telescope arrives in French Guiana ahead of December 18 launch|url=https://www.space.com/nasa-james-webb-space-telescope-arrives-french-guiana|url-status=live|website=Space.com}}</ref> === Deelnemende lande === Nasa, die ESA en die CSA het sedert 1996 saam aan die teleskoop gewerk. Die ESA se deelname in die bou en lansering is in 2003 deur sy lede goedgekeur en 'n ooreenkoms tussen die ESA en Nasa is in 2007 onderteken. In ruil vir volle vennootskap, verteenwoordiging en toegang tot die teleskoop vir sy sterrekundiges, verskaf die ESA die NIRSpec-instrument, die ''Optical Bench Assembly'' van die MIRI-instrument, 'n Ariane 5-lanseerder en mannekrag om operasies te ondersteun.<ref name="ESA Media Relations Service">{{cite press release|url=http://www.esa.int/esaSC/Pr_10_2004_s_en.html|title=European agreement on James Webb Space Telescope's Mid-Infrared Instrument (MIRI) signed|date=9 Junie 2004|publisher=ESA Media Relations Service|access-date=6 Mei 2009|archive-date=18 Mei 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090518064607/http://www.esa.int/esaSC/Pr_10_2004_s_en.html|url-status=dead|archivedate=18 Mei 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090518064607/http://www.esa.int/esaSC/Pr_10_2004_s_en.html}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://sci.esa.int/web/jwst/-/45728-europe-s-role|title=ESA Science & Technology - Europe's Contributions to the JWST Mission|website=sci.esa.int}}</ref> Die CSA verskaf die ''Fine Guidance Sensor'' en die ''Near-Infrared Imager Slitless Spectrograph'' plus mannekrag vir die ondersteuning van operasies.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20130412124143/http://www.asc-csa.gc.ca/eng/media/news_releases/2012/0730.asp|title=Canadian Space Agency "Eyes" Hubble's Successor: Canada Delivers its Contribution to the World's Most Powerful Space Telescope - Canadian Space Agency|date=12 April 2013|website=web.archive.org}}</ref> 'n Paar duisend wetenskaplikes, ingenieurs en tegnici van 15 lande het bygedra tot die bou, toets en integrasie van die JWRT.<ref name="jenner010620">{{Cite web|last=Jenner|first=Lynn|date=1 Junie 2020|title=NASA's Webb Telescope is an International Endeavor|url=http://www.nasa.gov/feature/goddard/2020/nasa-s-webb-telescope-is-an-international-endeavor|access-date=23 September 2021|website=Nasa}}</ref> Altesaam 258 maatskappye, regeringsagentskappe en akademiese instellings het aan die voorlanseringsprojek deelgeneem; 142 van die VSA, 104 van 12 Europese lande en 12 van Kanada.<ref name="jenner010620"/> Ander lande wat as Nasa-vennote optree, soos [[Australië]], was ook by die voorlansering betrokke.<ref>{{cite news |last1=Shepherd |first1=Tony |title=James Webb: world’s most powerful telescope makes its first call to Australia on Christmas Day |url=https://www.theguardian.com/science/2021/dec/25/james-webb-worlds-most-powerful-telescope-makes-its-first-call-to-australia-on-christmas-day |access-date=5 Januarie 2022 |work=the Guardian |date=25 Desember 2021 |language=en}}</ref> {{col-begin}} {{col-break}} * {{vlagland|Denemarke}} * {{vlagland|Duitsland}} * {{vlagland|Finland}} * {{vlagland|Frankryk}} * {{vlagland|Griekeland}} * {{vlagland|Ierland}} {{col-break}} * {{vlagland|Italië}} * {{vlagland|Kanada}} * {{vlagland|Luxemburg}} * {{vlagland|Nederland}} * {{vlagland|Noorweë}} * {{vlagland|Oostenryk}} * {{vlagland|Portugal}} {{col-break}} * {{vlagland|Spanje}} * {{vlagland|Swede}} * {{vlagland|Switserland}} * {{vlagland|Tsjeggië}} * {{vlagland|Verenigde Koninkryk}} * {{vlagland|Verenigde State}} {{col-end}} == Sending == Die James Webb-ruimteteleskoop het vier hoofmikpunte: * om te soek na lig van die eerste [[ster]]re wat ná die [[Oerknal]] in die [[heelal]] gevorm het; * om die [[stervorming|vorming]] en [[Sterevolusie|evolusie]] van [[sterrestelsel]]s te ondersoek; * om 'n begrip te kry van [[stervorming]] en [[Planeet|planetêre stelsels]]; en * om planetêre stelsels en die oorsprong van [[lewe]] te bestudeer.<ref>{{cite web|author1=Maggie Masetti|author2=Anita Krishnamurthi|url=http://www.jwst.nasa.gov/science.html|title=JWST Science |publisher=Nasa|date=2009|access-date=14 April 2013}}</ref> Dié doelwitte kan makliker bereik word met waarnemings in [[infrarooi]] lig eerder as die [[sigbare lig|sigbare deel]] van die [[Elektromagnetiese spektrum|spektrum]]. Om dié rede sal die JWRT se instrumente nie sigbare of [[ultraviolet]] lig meet soos [[Hubble-ruimteteleskoop|Hubble]] nie, maar dit het 'n veel groter vermoë om infrarooi astronomie uit te voer. Die JWRT is sensitief vir 'n reeks [[golflengte]]s van 0,6 tot 28&nbsp;μm (wat ooreenstem met onderskeidelik oranje en diep-infrarooi straling by sowat 100&nbsp;K ({{nowrap|-173 °C}}). Die JWRT kan gebruik word om inligting in te samel oor [[KIC 8462852]] (Tabby se Ster), wat in 2015 ontdek is en 'n paar abnormale [[ligkurwe]]-eienskappe het.<ref>{{cite web |url=http://www.popularmechanics.com/space/telescopes/a19346/james-webb-telescope-alien-megastructure/ |title=NASA's Next Telescope Could ID Alien Megastructures|date=9 Februarie 2016|access-date=1 September 2016}}</ref> === Lansering en lengte van sending === Die lansering (Ariane-vlug VA256) het soos beplan plaasgevind op 25 Desember 2021 om 12:20 [[UTC]] vanaf die Guiana-ruimtesentrum in Frans-Guiana.<ref name="AS-20211225">{{cite press release |url=https://www.arianespace.com/press-release/ariane-5-successful-launch-webb-space-telescope/ |title=Ariane 5 goes down in history with successful launch of Webb |work=Arianespace |date=25 Desember 2021 |access-date=25 Desember 2021}}</ref><ref name="NASA-20211227"/> Ná die geslaagde lansering het Nasa se administrateur, Bill Nelson, dit as 'n "groot dag vir planeet Aarde" beskryf.<ref>{{Cite news|last1=Overbye|first1=Dennis|last2=Roulette|first2=Joey|date=2021-12-25|title=James Webb Space Telescope Launches on Journey to See the Dawn of Starlight|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2021/12/25/science/james-webb-telescope-launch.html|access-date=2021-12-25|issn=0362-4331}}</ref> Daar is bevestig dat die teleskoop krag ontvang en 'n ontplooiingsfase van twee weke is begin<ref name="Space Explored 2021">{{cite web | title=How to track James Webb Space Telescope, mission timeline | website=Space Explored | date=2021-12-31 | url=https://spaceexplored.com/2021/12/30/how-to-track-james-webb-space-telescope-mission-timeline/ | access-date=2022-01-01}}</ref> terwyl dit na sy bestemming reis.<ref name="WP-20211225">{{cite news |last=Achenbach |first=Joel |title=NASA's James Webb Space Telescope launches in French Guiana – $10 billion successor to Hubble telescope will capture light from first stars and study distant worlds |url=https://www.washingtonpost.com/science/2021/12/25/webb-space-telescope-launch/ |date=25 Desember 2021 |newspaper=The Washington Post |access-date=25 Desember 2021 }}</ref><ref name="NYT-20211225">{{cite news |author=Staff |title=Live Updates: Webb Telescope Launches on Long-Awaited Journey|url=https://www.nytimes.com/live/2021/12/25/science/webb-telescope-launch-nasa |date=25 Desember 2021 |work=The New York Times |access-date=25 Desember 2021 }}</ref><ref name="NYT-20211225do">{{cite news |last1=Overbye |first1=Dennis |last2=Roulette |first2=Joey |title=James Webb Space Telescope Launches on Journey to See the Dawn of Starlight - Astronomers were jubilant as the spacecraft made it off the launchpad following decades of delays and cost overruns. The Webb is set to offer a new keyhole into the earliest moments of our universe. |url=https://www.nytimes.com/2021/12/25/science/james-webb-telescope-launch.html |date=25 Desember 2021 |work=The New York Times |accessdate=25 Desember 2021 }}</ref> Die sterrewag is aan die Ariane 5 gekoppel met behulp van 'n verbindingsring wat deur 'n toekomstige ruimtetuig gebruik sal kan word om die sterrewag vas te gryp in 'n poging om groot ontplooiingsprobleme reg te stel. Die teleskoop self kan egter nie gediens word nie en ruimtevaarders sal nie take kan uitvoer soos instrumente omruil, soos met Hubble, nie.<ref name=howBig/> Die teleskoop is 27 minute 7 sekondes ná lansering van sy boonste fase vrygestel en die ruimtetuig het 'n baanaanpassing van 30 dae begin wat die teleskoop na die L₂-punt sal neem. Die teleskoop is met 'n effens kleiner spoed gelanseer as wat nodig is om sy finale wentelbaan te bereik, en dit sal nog stadiger vlieg namate dit van die Aarde af wegbeweeg sodat dit L₂ met die regte snelheid sal bereik om in sy wentelbaan te gaan. Die vlug sluit drie beplande koersregstellings in om sy snelheid en koers aan te pas. Dit is omdat die sterrewag kan herstel van 'n te stadige snelheid, maar nie van 'n te vinnige snelheid nie - die sonskild moet tussen die teleskoop en die Son bly en dit voorkom dat die tuig kan omdraai of dat sy korreksievuurpyle die snelheid kan verminder.<ref>{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/|title=James Webb Space Telescope|website=blogs.nasa.gov}}</ref> Die teleskoop het 'n minimum sendingtyd van vyf jaar, met 'n doel van 10 jaar.<ref name="About the Webb">{{cite web|url=http://www.jwst.nasa.gov/about.html|title=About the Webb|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017}}</ref> Die wetenskaplike sending van vyf jaar sal begin ná 'n opdragfase van ses maande.<ref name="HowLong" /> 'n L₂-wentelbaan is onstabiel, en daarom moet die JWRT 'n dryfmiddel gebruik om in die wentelbaan te bly en nie uit die baan weg te dryf nie.<ref>{{cite web|title=JWST Orbit|url=https://jwst-docs.stsci.edu/jwst-observatory-hardware/jwst-orbit|publisher=James Webb Space Telescope User Documentation|access-date=8 September 2021}}{{Dooie skakel|date=Januarie 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Dit is ontwerp om genoeg dryfmiddel vir 10 jaar te vervoer,<ref name="HowLong">{{cite web |url=http://jwst.nasa.gov/faq.html#howlong|title=Frequently asked questions: How long will the Webb mission last?|publisher=NASA James Webb Space Telescope|date=2017}}</ref> maar die presiesheid van die Ariane 5-lansering en die eerste koersaanpassing het genoeg brandstof gespaar sodat die sterrewag vir "aansienlik langer" in sy wentelbaan sal kan bly.<ref name ="Fuelsave">{{cite web |last1=Fox |first1=Karen |title=NASA Says Webb's Excess Fuel Likely to Extend its Lifetime Expectations |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/29/nasa-says-webbs-excess-fuel-likely-to-extend-its-lifetime-expectations/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=30 Desember 2021}}</ref> <gallery align="left" mode="packed" heights="220px"> Beeld:Ariane 5 with James Webb Space Telescope Prelaunch (NHQ202112230012).jpg|Ariane 5 en die JWRT op die lanseerblad. Beeld:James Webb Space Telescope Launch.jpg|Ariane 5 met die JWRT oomblikke ná die lansering. Beeld:JWST as seen from the ESC-D Cryotechnic upper stage.png|Die JWRT soos van die boonste fase gesien kort ná die vrystelling. Die Aarde en die [[Golf van Aden]] kan op die agtergrond gesien word.<ref name=jwstSeparation>Camera on ESC-D Cryotechnic upper stage [https://www.youtube.com/watch?v=7nT7JGZMbtM&t=6637s (25 Dec 2021) view of newly separated JWST, as seen from the ESC-D Cryotechnic upper stage]</ref> </gallery> === Wentelbaan === [[Beeld:L2 rendering.jpg|thumb|220px|Die JWRT sal nie presies by die L₂-punt wees nie, maar in 'n sirkel daarom wentel in 'n halowentelbaan.]] Die JWRT wentel naby die tweede [[Lagrange-punt]] (L₂) van die Son-Aarde-stelsel om die [[Son]]; dit is 1,5&nbsp;miljoen&nbsp;km verder van die Son as die [[Aarde]] se wentelbaan en sowat vier keer so ver as die [[Maan]]. Gewoonlik sal dit 'n voorwerp wat verder as die Aarde van die Son af is, langer as 'n jaar neem om om die Son te wentel. Naby die L₂-punt bring die gesamenlike aantrekkingskrag van die Aarde en die Son egter mee dat 'n ruimtetuig net so lank om die Son wentel as die Aarde. Die teleskoop se halowentelbaan is skuins wees in verhouding met die [[sonnebaan]] en die radius wissel tussen 250&nbsp;000 en 832&nbsp;000&nbsp;km. Dit neem sowat ses maande om te voltooi.<ref name="stsci.edu"/> Omdat L₂ 'n ewewigspunt is sonder swaartekragaantrekking, is 'n halowentelbaan nie 'n wentelbaan in die gewone sin van die woord nie: Die ruimtetuig is eintlik in 'n wentelbaan om die Son, en die halowentelbaan kan beskou word as beheerde drywing sodat dit in die omgewing van die L₂-punt sal bly.<ref>{{cite web|title=Basics of Space Flight|url=http://www2.jpl.nasa.gov/basics/bsf5-1.php|publisher=Jet Propulsion Laboratory|access-date=28 Augustus 2016}}</ref> Dit vereis dat die tuig se koers beheer word om dit in sy halowentelbaan te hou.<ref>{{cite web |url=https://ntrs.nasa.gov/api/citations/20140007519/downloads/20140007519.pdf|title=Stationkeeping Monte Carlo Simulation For The James Webb Space Telescopestationkeeping Monte Carlo Simulation For The James Webb Space Telescope|author=Donald J. Dichmann, Cassandra M. Alberding, Wayne H. Yu|publisher=NASA Goddard Space Flight Center|date=5 Mei 2014|access-date=29 Desember 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211217000634/https://ntrs.nasa.gov/api/citations/20140007519/downloads/20140007519.pdf|archive-date=17 Desember 2021}}</ref> {{multiple image | align =center| direction = horizontal| width = | header = Animasie van die JWRT se wentelbaan | image1 = Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Polar view.gif | caption1 = Van bo af. | image2 = Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Equatorial view.gif | caption2 = Van die kant af. | image3 = Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Viewed from the Sun.gif | caption3 = Van die kant af vanaf die Son. | footer = }} === Infrarooisterrekunde === [[Beeld:Carina Nebula in Visible and Infrared.jpg|thumb|220px|Twee beelde van die Hubble-ruimteteleskoop van die [[Carina-newel]]. Dit vergelyk ultraviolet en sigbare lig (bo) met infrarooi (onder). Veel meer sterre is in laasgenoemde sigbaar.]] [[Beeld:HUDF-JD2.jpg|thumb|220px|Met infrarooi waarnemings kan voorwerpe gesien word wat nie in gewone lig sigbaar is nie, soos dié verafgeleë sterrestelsel.]] Die JWRT is die amptelike opvolger van die [[Hubble-ruimteteleskoop]]. Omdat dit primêr op infrarooisterrekunde fokus, is dit ook 'n opvolger van die [[Spitzer-ruimteteleskoop|Spitzer-infrarooiteleskoop]]. JWRT sal die vermoëns van dié twee teleskope ver oortref en sal baie meer en baie ouer sterre en sterrestelsels kan sien.<ref name=RHowardJWST>Howard, Rick, [https://www.nasa.gov/pdf/629955main_RHoward_JWST_3_6_12.pdf "James Webb Space Telescope (JWST)"], ''nasa.gov'', 6 Maart 2012</ref> Waarnemings in die infrarooi spektrum is 'n sleuteltegniek hiervoor vanweë kosmologiese [[rooiverskuiwing]] en omdat dit beter deur stof en gas dring. Só kan dowwer, koeler voorwerpe gesien word. Omdat [[waterdamp]] en [[koolstofdioksied]] in die [[aardatmosfeer]] die meeste infrarooi absorbeer, is infrarooisterrekunde met behulp van grondgebaseerde teleskope beperk tot smal golflengtes waar die absorpsie swakker is. Daarbenewens straal die heelal self in die infrarooi spektrum uit en oorweldig dit dikwels die lig van die voorwerp wat bestudeer word. Dit maak 'n ruimteteleskoop nuttiger vir infrarooisterrekunde.<ref>{{cite web|url=http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/cosmic_classroom/ir_tutorial/irwindows.html|title=Infrared Atmospheric Windows|publisher=Cool Cosmos|access-date=28 Augustus 2016|archive-date=11 Oktober 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181011101051/http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/cosmic_classroom/ir_tutorial/irwindows.html|url-status=dead}}</ref> Hoe verder 'n voorwerp is, hoe jonger lyk dit. Dit is omdat sy lig ons ná 'n langer tydperk bereik het. Omdat die heelal aan die uitdy is, kry die lig 'n rooiverskuiwing hoe verder dit beweeg, en daarom is voorwerpe op uiterse afstande maklik om in infrarooi te sien.<ref name="ir_astronomy"/> Die JWRT se infrarooivermoëns sal dit na verwagting terug in die tyd laat sien tot met die vorming van die eerste sterrestelsels net 'n paar honderd miljoen jaar ná die [[Oerknal]].<ref name="firstlight">{{cite web|url=http://www.jwst.nasa.gov/firstlight.html|title=Webb Science: The End of the Dark Ages: First Light and Reionization|publisher=Nasa|access-date=9 Junie 2011}}</ref> Infrarooi straling skyn makliker deur streke met [[ruimtestof]] as [[sigbare lig]]. Waarnemings kan dus in infrarooisterrekunde gemaak word van voorwerpe wat nie in sigbare lig gesien kan word nie weens stof en gas,<ref name="ir_astronomy">{{cite web|url=http://www.ipac.caltech.edu/Outreach/Edu/importance.html|title=Infrared Astronomy: Overview|publisher=NASA Infrared Astronomy and Processing Center|access-date=30 October 2006|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20061208151300/http://www.ipac.caltech.edu/Outreach/Edu/importance.html|archive-date=8 Desember 2006}}</ref> soos die [[molekulêre wolk]]e waarin sterre gebore word, die [[Sirkumstellêre skyf|sirkumstellêre skywe]] waaruit planete ontstaan en die kerns van [[aktiewe sterrestelsel]]s.<ref name="ir_astronomy"/> Relatief koel voorwerpe (by temperature van minder as 'n paar duisend grade) straal hoofsaaklik in infrarooi uit, soos beskryf deur die [[Max Planck|Wet van Planck]]. Daarom kan die meeste voorwerpe wat koeler as sterre is, beter in infrarooi bestudeer word.<ref name="ir_astronomy"/> Dit sluit wolke in die [[interstellêre medium]], [[bruindwerg]]e, [[planete]] in ons en ander stelsels, [[komete]] en [[Kuipergordel]]voorwerpe in wat met die MIRI bestudeer sal word.<ref name=firstlight/> === Koersaanpassings en ontplooiing === [[Lêer:James-Webb-Space-Telescope-Deployment-Sequence- Nominal.webm|thumb|links|220px|Die beplande ontplooiing van die JWRT.]] [[Lêer:Animation Of Webb's Orbit.webm|thumb|links|220px|Animasie van die ruimtetuig se wentelbaan.]] Van 31 minute tot sowat 13 dae ná lansering is die JWRT se sonpaneel, antenne, sonskild en spieëls ontplooi.<ref name=":1">{{Citation|title=James Webb Space Telescope Deployment Sequence (Nominal)|url=https://www.youtube.com/watch?v=RzGLKQ7_KZQ |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/RzGLKQ7_KZQ|archive-date=23 Desember 2021|url-status=live|pages=1:47|access-date=23 Desember 2021}}</ref> Die sonpaneel is net ná lansering begin ontplooi, sowat een en 'n half minute nadat dit van die tweede fase van die Ariane-vuurpyl geskei het;<ref name ="Fuelsave"/><ref name=ExploreDeploy>{{cite web |title=Gimbaled Antenna Assembly |url=https://webb.nasa.gov/content/webbLaunch/deploymentExplorer.html |website=James Webb Space Telescope |publisher=NASA |access-date=27 Desember 2021}}</ref> dit het effens vroeër gebeur as wat verwag is, omdat die lansering gladder verloop het as wat beplan is. Die skeiding en die sonpaneeluitvouing was albei sigbaar op 'n regstreekse uitsending deur die kamera op die vuurpyl.<ref>{{cite web |last1=Schultz |first1=Isaac |title=New Video Shows Webb Space Telescope's Goodbye to Earth |url=https://gizmodo.com/new-video-shows-webb-space-telescopes-goodbye-to-earth-1848313695 |website=Gizmodo |access-date=7 Januarie 2022 |date=6 Januarie 2022}}</ref> Sowat 12 uur ná lansering het die teleskoop se twee primêre vuurpyle vir 65 minute aangegaan om die eerste van drie beplande koersveranderings te doen.<ref>{{cite web |last1=Fox |first1=Karen |title=The First Mid-Course Correction Burn |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/25/the-first-mid-course-correction-burn/ |website=NASA Blogs |access-date=27 Desember 2021}}</ref> Op dag twee het die kommunikasie-antenne outomaties ontplooi.<ref name=ExploreDeploy/> Op 27 Desember, 60 uur ná lansering, het die teleskoop se vuurpyle vir 9 minute 27 sekondes aangegaan vir die twee beplande koersaanpassing op pad na L₂.<ref>{{cite web |last1=Fox |first1=Karen |title=Webb's Second Mid-Course Correction Burn |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/27/webbs-second-mid-course-correction-burn/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=29 Desember 2021}}</ref> Op 28 Desember, drie dae ná lansering, het sendingbeheerders begin met die ontplooiing oor verskeie dae van die die JWRT se uiters belangrike sonskild. Die panele wat die skild omhul het, is laat oopgaan en toe is die delikate skildmembraan uitgevou.<ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Forward Pallet Structure Lowered, Beginning Multiple-Day Sunshield Deployment |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/28/forward-pallet-structure-lowered-beginning-multiple-day-sunshield-deployment/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=29 Desember 2021}}</ref><ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Aft Sunshield Pallet Deployed |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/28/aft-sunshield-pallet-deployed/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=29 Desember 2021}}</ref> Op 29 Desember het beheerders die toringstruktuur ontplooi vir die skei van die twee hoofdele van die sterrewag – die teleskoop met sy spieëls en wetenskaplike instrumente, en die "bus" met die elektronika en aandrywing. Dit het die nodige afstand tussen die dele geskep sodat die teleskoop kan afkoel en die sonskild heeltemal kon oopvou.<ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Webb Team Begins Process of Extending Deployable Tower Assembly |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/29/webb-team-begins-process-of-extending-deployable-tower-assembly/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=30 Desember 2021}}</ref><ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Webb's Deployable Tower Assembly Extends in Space |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/29/webbs-deployable-tower-assembly-extends-in-space/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=30 Desember 2021}}</ref> Op 30 Desember is bedekkings opgerol wat die sonskild beskerm het en is die skild vir die eerste keer aan die ruimte blootgestel.<ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Webb Team Releases Sunshield Covers |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2021/12/30/webb-team-releases-sunshield-covers/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=31 Desember 2021}}</ref><ref name="Readyshield"/> Op 5 Januarie is die sekondêre spieël ontplooi<ref>{{cite web |last1=Fisher |first1=Alise |title=Secondary Mirror Deployment Confirmed |url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/01/05/secondary-mirror-deployment-confirmed/ |website=James Webb Space Telescope (NASA Blogs) |access-date=6 Januarie 2022 |date=5 Januarie 2022}}</ref> en teen 8 Januarie was die hele teleskoop ontplooi.<ref name="NYT-20220108"/> Op 24 Januarie, byna 'n maand ná lansering, is die derde koersaanpassing gedoen om die teleskoop in sy halowentelbaan om L₂ te plaas.<ref name="NYT-20220124" /><ref name="NASA-20220124"/> ===Instelling en toetsing=== Op 12 Januarie 2022, terwyl die teleskoop nog op pad na sy bestemming was, het die spieëlinstelling begin. Om die 18 segmente van die primêre spieël in te stel om as een spieël te werk en die toetsing het sowat vyf maande geduur.<ref name="Webb blog 2022-01-13">{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/01/13/mirror-mirroron-its-way/|title=Mirror, Mirror…On itItsay! – James Webb Space Telescope}}</ref><ref name="Webb blog 2022-01-19">{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/01/19/|title=Webb Mirror Segment Deployments Complete – James Webb Space Telescope}}</ref> Vir die spieëls se instelling is dit nodig dat al 18 segmente, en die sekondêre spieël, binne 50 nanometer van mekaar is.<ref name="Webb blog 2022-02-03">{{Cite web|url=https://blogs.nasa.gov/webb/2022/02/03/photons-incoming-webb-team-begins-aligning-the-telescope|title = Photons Incoming: Webb Team Begins Aligning the Telescope – James Webb Space Telescope}}</ref> Die eerste [[ster]] wat die teleskoop afgeneem het, is die helder HD&nbsp;84406 van die 6de [[magnitude]] in die [[Groot Beer]].<ref name="GZM-20220204">{{cite news |last=Dvorsky |first=George |title=Webb Space Telescope Successfully Sees Its First Glimmer of Light - HD 84406 will go down in history as the first star spotted by the $10 billion space telescope. |url=https://gizmodo.com/james-webb-space-telescop-first-star-light-hd-84406-1848480785 |date=4 Februarie 2022 |work=Gizmodo |accessdate=4 Februarie 2022 }}</ref> Altesaam 156 beelde van die lug is geneem om uit te vind waarheen elk van die 18 segmente aanvanklik wys.<ref name="Webb blog 2022-02-11"/> Die spieël is nog nie opgelyn nie en die beeld bevat 18 aparte, dowwe foto's, elk met 'n beeld van die ster. Die beelde sal gebruik word om hulle onderskeidelike segmente op te lyn.<ref name="Webb blog 2022-02-03"/> Elke segment sal dan indvidueel gekorrigeer word om fokusfoute uit te skakel, en dit sal 18 aparte foto's van goeie gehalte tot gevolg hê.<ref name="Webb blog 2022-02-03"/> Die 18 foto's van elke segment word dan geskuif sodat hulle presies ooreenstem om 'n enkele beeld te skep.<ref name="Webb blog 2022-02-03"/> In voorbereiding vir die instelling het Nasa op 3 Februarie 2022 op Twitter aangekondig dat NIRCam die teleskoop se eerste fotons waargeneem het (nog nie volledige foto's nie).<ref name="Webb blog 2022-02-03"/><ref name="first photons"/> Op 11 Februarie 2022 het Nasa aangekondig fase 1 van die instelling is amper voltooi, met elke segment van die primêre spieël wat die teikenster, HD&nbsp;84406, afgeneem en min of meer opgelyn het.<ref name="Webb blog 2022-02-11"/> <gallery align="left" mode="packed" heights="125px"> Beeld:James Webb Space Telescope primary mirror captured by it from Lagrange 2 point.jpg|Selfie: Die JWRT se primêre spieël by sy bestemming.<ref name="Webb blog 2022-02-11"/> Beeld:JWST - First images of HD 84406.png|18 beelde van dieselfde ster, HD 84406, deur die 18 ongefokusde spieëlsegmente. Beeld:JWST - First images of HD 84406 (segments marked).png|Beeld ná fase 1, met die segmente aangedui wat elke foto geneem het. Beeld:JWST - Images of HD 84406 after phase 1 alignment.png|18 ongefokusde beelde van HD 84406. Beeld:JWST - Images of HD 84406 after phase 1 alignment (segments marked).png|'n Foto van HD 84406 ná die voltooiing van fase 1. Beeld:JWST commissioning - HD 84406 animated segment alignment.gif|Ná fase 2, met die effek voor en ná segmentoplyning. Beeld:JWST commissioning - HD 84406 after image stacking.jpg|Ná fase 3, met die 18 segmente "opeengestapel". Beeld:JWST Telescope alignment evaluation image labeled.jpg|Die ster 2MASS J17554042+6551277, soos afgneem deur die NIRCam-instrument. Beeld:JWST Nircam alignment selfie labeled.jpg|'n "Selfie" deur die NIRCam tydens die instellingsproses. Beeld:Webb_image_sharpness_check_details.png|Skerp gefokusde sterre in die sigveld van elke instrument wys die teleskoop is ten volle ingestel en in fokus. Die grootte en posisie van elke beeld hier wys die relatiewe rangskikking van die Webb-instrumente in die beeldvlak. Beeld:MIRI test image of the Large Magellanic Cloud - Spitzer vs webb LMC.png|'n Vergelyking tussen foto's deur die [[Spitzer-ruimteteleskoop]] (links) en die JWRT<ref name="UT-20220502">{{cite news |last=Atkinson |first=Nancy |title=Now, We can Finally Compare Webb to Other Infrared Observatories |url=https://www.universetoday.com/155686/now-we-can-finally-compare-webb-to-other-infrared-observatories/ |date=2 Mei 2022 |work=Universe Today |accessdate=12 Mei 2022 }}</ref> </gallery> ==Wetenskaplike resultate== Die uitreiking van die eerste volkleurbeelde en spektroskopiese data het op 12 Julie 2022 plaasgevind. Dit was ook die amptelike begin van Webb se algemene wetenskaplike operasies. Die Amerikaanse president [[Joe Biden]] het die eerste foto, [[Webb se Eerste Diepveld]], op 11 Julie 2022 onthul<ref name="NASA-20220711">{{cite news |last=Garner |first=Rob |title=NASA’s Webb Delivers Deepest Infrared Image of Universe Yet |url=https://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2022/nasa-s-webb-delivers-deepest-infrared-image-of-universe-yet |date=11 July 2022 |work=[[NASA]] |accessdate=12 July 2022 }}</ref><ref>https://twitter.com/NASA/status/1546290906046816256?s=20&t=XQLf6s1HiGOLerxFwCZJWQ</ref> (sien die foto links heel bo). Nasa het die lys waarnemings bekend gemaak wat ook uitgereik word:<ref>{{Cite web |last=Timmer |first=John |date=2022-07-08 |title=NASA names first five targets for Webb images |url=https://arstechnica.com/science/2022/07/nasa-names-first-five-targets-for-webb-images/ |access-date=2022-07-08 |website=Ars Technica |language=en-us}}</ref> * Carina-newel * WASP-96b * [[Suidelike Ring-newel]] * [[Stephan se Kwintet]] * SMACS J0723.3-7327, 'n [[gravitasielens]]beeld van baie verafgeleë sterrestelsels. <gallery caption="Eerste beelde deur die JWRT" mode="packed" heights="100"> Beeld:NASA’s Webb Reveals Cosmic Cliffs, Glittering Landscape of Star Birth.jpg|Carina-newel Beeld:NASA’s Webb Captures Dying Star’s Final ‘Performance’ in Fine Detail.png|[[NGC 3132]] Beeld:Stephan's Quintet taken by James Webb Space Telescope.jpg|[[Stephan se Kwintet]] Beeld:NASA’s Webb Sheds Light on Galaxy Evolution, Black Holes.png|Stephan se Kwintet Beeld:WASP-96b spectrum (JWST).jpg|Die spektrum van WASP-96b </gallery> == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Nog leesstof == * {{cite journal|title=The James Webb Space Telescope|author=Jonathan P. Gardner|s2cid=118865272|display-authors=et al.|doi=10.1007/s11214-006-8315-7|journal=Space Science Reviews|volume=123|issue=4 |date=November 2006|pages=484–606|arxiv=astro-ph/0606175|bibcode=2006SSRv..123..485G}} Die amptelike saak van die JWRT, 2006. * {{cite journal|title=Scientific discovery with the James Webb Space Telescope|author=Jason Kalirai|s2cid=85539627|doi=10.1080/00107514.2018.1467648|journal=Contemporary Physics|volume=59|issue=3|date=April 2018|pages=259–290|arxiv=1805.06941|bibcode=2018ConPh..59..251K}} 'n Oorsig oor die JWRT se vermoëns == Eksterne skakels == * [http://www.jwst.nasa.gov Amptelike webtuistes Nasa], [http://www.stsci.edu/jwst/ STScI], [http://sci.esa.int/jwst ESA] * [http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=JWST James Web-ruimteteleskoop] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110516142347/http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=JWST |date=16 Mei 2011 }} by [http://solarsystem.nasa.gov Nasa se Sonnestelsel-verkenning] {{Commons-kategorie inlyn|James Webb Space Telescope}} * [https://jwst.nasa.gov/content/webbLaunch/whereIsWebb.html?units=metric JWST NASA – '''*TRACKING*''' page − from Launch to L2] * [https://jwst.nasa.gov/content/about/orbit.html JWRT NASA – About] − Tydlyn-detail / JWRT-wentelbaan / L2 / Kommunikasie * [https://archive.today/wip/31zfk JWRT-teks – Krietiekste gebeure – lansering en ontplooiing] (Desember 2021) * [https://www.youtube.com/watch?v=aICaAEXDJQQ JWST Video (031:22): Highlights − Technical Engineering Details] (Desember 2021) * [https://www.youtube.com/watch?v=v6ihVeEoUdo JWST Video (012:02): 1st Month – Launching and Deployment] (animasie; Januarie 2017) * [https://www.youtube.com/watch?v=uUAvXYW5bmI JWST Video (008:06): 1st Month − Launching and Deployment] (bywerking; Oktober 2021) ===Videoskakels – ontplooiings=== * [https://www.youtube.com/watch?v=ViXoWdbF-Ys {{small|'''LAUNCH''' (005:07; 25 Dec 2021)]}} '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=dRqHlta6lr8 {{small|'''SEPARATION''' (003:14; 25 Dec 2021)]}} ([https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Videos/2021/12/Webb_separation_from_Ariane_5 mirror]) '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=IBPNi7uGgWM {{small|'''SUNSHIELD''' (152:45; 04 Jan 2022)]}} '''=>''' * [https://www.youtube.com/watch?v=-EnlaXnFcGs {{small|'''SECONDARY MIRROR''' (087:15; 05 Jan 2022)]}} '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=tlGTem8vkB0 {{small|'''PRIMARY MIRROR''' (242:29; 08 Jan 2022)]}} '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=6cUe4oMk69E {{small|'''CRUISE TO L₂''' (ongoing; 000:19; Jan 2022)]}} '''=>''' * [https://www.youtube.com/watch?v=DYDNS471jc8 {{small|'''ADJUSTMENTS, TESTINGS & CALIBRATIONS''' (ongoing; 007:14; Jan-Mar 2022)]}} '''=>''' [https://www.youtube.com/watch?v=4Pl749Dgx0A {{small|'''FIRST LIGHT''' (ongoing; 007:30; Mar 2022)]}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop| ]] 86j2v1ripeedi4p6hx2pdva4mlju6l8 0 102284 2513908 2513472 2022-07-21T09:11:56Z JMK 649 oorsprong wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rivier |rivier_naam = Asrivier |ander_naam = |beeld = Asrivier_naby_Saulspoortdam,_Bethlehem,_Vrystaat.jpg |beeld_byskrif = Asrivier naby Sol Plaatjedam, Bethlehem |kaart = |kaart_byskrif = <!-- *** Familie *** --> |hoofrivier = [[Liebenbergsvleirivier]] |sytak_links = |sytak_regs = [[Kroonspruit]] |oorsprong = Noordhange van Rooiberge naby [[Clarens]] |monding = [[Sol Plaatjedam]] |stroomgebied_lande = [[Vrystaat]] |lengte = c. 50 km <!--c. 40 km van dam na uitval, 10 km na oorsprong--> |hoogte = 2&nbsp;160 m |monding_hoogte = 1&nbsp;630 m |afloop = |stroomgebied = |duimdrukkerkaart = Suid-Afrika |duimdrukkeretiketposisie = regs |duimdrukkerkaartgrootte = 250 |duimdrukkerkaartbyskrif = |breedtegraad = 28 |breedtegraad_m = 16 |breedtegraad_s = 36 |breedtegraad_NS = S |lengtegraad = 28 |lengtegraad_m = 22 |lengtegraad_s = 22 |lengtegraad_OW = O }} Die '''Asrivier''' is 'n sytak van die [[Liebenbergsvleirivier]] in die oos-[[Vrystaat]], [[Suid-Afrika]]. Sedert 1968 word dit deur die [[Sol Plaatjedam]] opgedam by die samevloeiing met die Liebenbergsvlei, net oos van [[Bethlehem, Vrystaat|Bethlehem]]. Dit ontspring wes van [[Clarens, Vrystaat|Clarens]], sowat 35 km suidoos van Bethlehem, aan die noordhang van [[Drie Susters (Vrystaat)|Drie Susters]] (2&nbsp;331 m) in die [[Rooiberge]].<ref name= vanwyk>{{cite book |last1=Van Wyk |first1=Francois |last2=du Preez |first2=Hein |title=The environmental impact of releases from Katse Dam on the Ash and Liebenbergsvlei Rivers |date=2004 |publisher=Water Institute of Southern Africa |location=WISA 2004 biennial conference and exhibition of the Water Institute of Southern Africa |isbn=1-920-01728-3 |pages=304-208 |url= http://www.ewisa.co.za/literature/files/140.pdf |accessdate=23 August 2015 |archive-date=24 September 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150924004615/http://www.ewisa.co.za/literature/files/140.pdf |url-status=dead }}</ref> Die sterkvloeiende rivier was voor die oopstel van die [[Lesotho-Hoogland-waterprojek]] se leweringstonnel in 1998, net 'n klein spruitjie.<ref name= vanwyk/> == Watervoorsiening == [[Lêer:Asrivieruitval, noord van Clarens, b.jpg|duimnael|190px|links|Die Asrivieruitval van die [[Lesotho-Hoogland-waterprojek]], 9 km noord van [[Clarens, Vrystaat|Clarens]], is in 1998 geopen.]] Die Asrivier is een van die afsetpunte van die [[Lesotho-Hoogland-waterprojek]],<ref name=katse>{{cite web |title=The story of Katse dam |url=http://www.golesotho.co.za/Katse%20Dam.html |website=The Highlands Journey - Lesotho |publisher=golesotho.co.za |access-date=23 Augustus 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190921190047/http://www.golesotho.co.za/Katse%20Dam.html |archive-date=21 September 2019 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> 18 kubieke meter water per sekonde word vrygestel (2004),<ref name= vanwyk/> en die vloei van die rivier is gevolglik nie meer seisoenaal wisselend nie.<ref name = Wilkins/> Die aanbou van die Stortemelkdam, stroomaf van die uitval, was een van die maatreëls wat die destydse [[Departement van Waterwese]] getref het om watervloei te bestendig en erosie te beperk.<ref name = Wilkins/> Tot en met 2004 is vier keerwalle opgerig.<ref name= vanwyk/> == Kragopwekking == Die installering van twee privaat-ontwikkelde wateraangedrewe kragopwekkers, die Sol Plaatje en Merino, is in onderskeidelik 2009 en 2012 van stapel gestuur, en voorsien in totaal 7 [[Drywing|MW]] aan die kragnetwerk.<ref>{{cite web | title = Introduction | publisher = Bethlehem Hydro | date = | url = http://www.bethlehemhydro.co.za/ | accessdate = 21 August 2015 | archive-date = 20 Oktober 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151020005407/http://bethlehemhydro.co.za/ | url-status = dead }}</ref> Die geoutomatiseerde [[Stortemelk-hidrokragstasie|Stortemelk-hidrokragopwekkingsprojek]] by die Botterkloofdam lewer 'n verdere 4,4 MW teen 'n lae bedryfskoste aan die netwerk sedert dit in Julie 2016 in werking gestel is.<ref name= Wilkins>{{cite web |first=Blake |last=Wilkins |title=Unique contract does it for hydro delivery |publisher=Brooke Pattrick Publications |pages=20-21 |date=Februarie 2015 |url=http://www.myvirtualpaper.com/doc/brookepattrick/aej-february-2015-digital/2015020901/21.html#20 |access-date=21 Augustus 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170510103246/http://www.myvirtualpaper.com/doc/brookepattrick/aej-february-2015-digital/2015020901/21.html |archive-date=10 Mei 2017 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web | title = Stortemelk Hydropower Project, South Africa | publisher = Aurecon Projects | date = | url = http://www.aurecongroup.co.za/en/projects/energy/stortemelk-hydropower-project.aspx | accessdate = 21 Augustus 2015 }}</ref> == Ekologiese impak == Die oopstelling van die noordelike leweringstonnel in 1998 het fisiese en chemiese veranderinge aan die rivier meegebring, weens die toename in watervolume, daling in watertemperatuur, erosie van die riviervoering, en grootskaalse slikneerslae in die Saulspoortdam.<ref name= vanwyk/> Bevolkings van sleutel-indikatorspesies soos die [[Kleinbek-geelvis|kleinbek-]] en [[grootbek-geelvis]] het gedaal, en sewe van die rivier se nege vissoorte het uit die nabye van die uitval verdwyn. Vestiging van [[ongewerweldes]] was eers etlike kilometer stroomaf waarneembaar, en die keerwalle was oneffektief tydens vrystelling van hoë volumes water. Ten spyte van die hoeveelheid beskikbare rivierhabitat bly die bevolking van akwatiese organismes beperk weens vertroebelde water, lae watertemperatuur en die potensiaal vir erosie.<ref name= vanwyk/> == Etimologie == Alhoewel dit dikwels in [[Engels]] vertaal word as die "Ash River", het die rivier sy naam te danke aan 'n insident waar 'n [[ossewa|wa]]-as in die omgewing van die rivier sou gebreek het. Gevolglik sou "Axle River" 'n meer gepaste vertaling wees. == Verwysings == {{Verwysings}} {{commons category|As River|Asrivier}} {{Normdata}} [[Kategorie:Riviere in Vrystaat]] gwwamjyszioy97sjlsu4gnwmvton4uk 0 107683 2513751 2484518 2022-07-20T13:48:15Z CommonsDelinker 1161 "Coptic_COA.svg" is verwyder omdat dit in Commons deur [[commons:User:Taivo|Taivo]] verwyder is omrede: Copyright violation; see [[:c:Commons:Licensing|]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): [[:c:Commons:Deletion requests/File:Coptic flag.svg|]] wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die etniese groep. Vir die taal, sien [[Kopties]].'' {{Etniese groep | beeld = [[Lêer:Coptic monks.jpg|300px]] | onderskrif = 'n Groep Koptiese monnike tussen 1898 en 1914. | groep = Kopte | bevolking = ca. 10–20 miljoen<ref name="Montreal Gazette">{{en}} {{cite news|title=Coptic Orthodox Christmas to be low-key – Tight security: On alert after bombing in Egypt|url=http://www.montrealgazette.com/life/Montreal+Coptic+Orthodox+Christmas/4054183/story.html|accessdate=5 Januarie 2011|newspaper=Montreal Gazette|date=4 Januarie 2011|archive-date=26 Desember 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226020758/http://www.montrealgazette.com/life/Montreal+Coptic+Orthodox+Christmas/4054183/story.html|url-status=dead}}</ref> | plek = {{vlagland|Egipte}} 9–15 miljoen<ref>{{cite news |title=Egyptian Coptic protesters freed |newspaper=[[BBC]] |date=22 Desember 2004 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4117831.stm |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200502145354/http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4117831.stm |archive-date=2 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/eg.html |title=Egypt |work=The World Factbook |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |access-date=27 Augustus 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200518171533/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/eg.html |archive-date=18 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref name=washingtoninstitute>{{cite web |url=http://www.washingtoninstitute.org/templateC05.php?CID=2386 |title=The Copts and Their Political Implications in Egypt |author=Khairi Abaza and Mark Nakhla |date=25 Oktober 2005 |publisher=The Washington Institute |access-date=27 Augustus 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190430150511/https://www.washingtoninstitute.org/templateC05.php%3FCID%3D2386 |archive-date=30 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.unitedcopts.org/index.php?option=com_content&task=view&id=3073&Itemid=71 |title=? |author= |date=29 Oktober 2008 |work= |publisher=United Copts of Great Britain |accessdate=27 Augustus 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.alarabiya.net/articles/2008/08/28/55639.html |title=? |publisher=العربية.نت |access-date=27 Augustus 2010 |language=ar |archive-url=https://web.archive.org/web/20200515072656/https://www.alarabiya.net/articles/2008/08/28/55639.html |archive-date=15 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref name=washingtoninstitute /><br /> {{vlagland|Soedan}} 500&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://www.unhcr.org/refworld/docid/49749ca6c.html |title=Sudan : Copts |publisher=Minority Rights Group International, World Directory of Minorities and Indigenous Peoples |date=2008 |access-date=21 Februarie 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20121017041633/http://www.unhcr.org/refworld/docid/49749ca6c.html |archive-date=17 Oktober 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Libië}} ≈60&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://i-cias.com/e.o/coptic_c.htm |title=Coptic Church – LookLex Encyclopaedia |author=Tore Kjeilen |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20181014203951/http://i-cias.com/e.o/coptic_c.htm |archive-date=14 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Verenigde State}} 200&nbsp;000–1 miljoen<ref>{{en}} [http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-ds_name=ACS_2009_1YR_G00_&-_lang=en&-mt_name=ACS_2009_1YR_G2000_B04003&-format=&-CONTEXT=dt 2009 American Community Survey] {{Webarchive|url=https://archive.today/20200212214226/http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-ds_name=ACS_2009_1YR_G00_&-_lang=en&-mt_name=ACS_2009_1YR_G2000_B04003&-format=&-CONTEXT=dt |date=12 Februarie 2020 }}, U.S. Census Bureau "All Egyptians including Copts 197,160"</ref><ref>{{cite web |url=http://www.copticcu.com/WhyCCU.html |title=Why CCU? |access-date=21 Junie 2009 |publisher=Coptic Credit Union |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200515225119/http://www.copticcu.com/WhyCCU.html |archive-date=15 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web|url=http://sce.uhcl.edu/akladios/Magdy%20Akladios%20Website/Links%20For%20Church/Copticsflocktowelcome.doc|title=Coptics flock to welcome 'Baba' at Pittsburgh airport|accessdate=21 Junie 2009|publisher=Pittsburgh Tribune (2007)}}</ref><ref>{{en}} {{cite web|url=http://www3.jsonline.com/story/index.aspx?id=373326|title=State's first Coptic Orthodox church is a vessel of faith|accessdate=21 Junie 2009|publisher=JS Online (2005)|archive-date=21 Augustus 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110821115518/http://www3.jsonline.com/story/index.aspx?id=373326|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.copts.com/english/CoptsDiaspora.aspx |title=Coptic Diaspora |access-date=21 Junie 2009 |publisher=US-Copts Association (2007) |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190709132201/https://www.copts.com/english/CoptsDiaspora.aspx/ |archive-date=9 Julie 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Kanada}} ≈200&nbsp;000<ref name="Montreal Gazette" /><ref name="elaph.com">{{en}} [http://www.elaph.com/Web/news/2011/1/622635.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110107131052/http://www.elaph.com/Web/news/2011/1/622635.html |date= 7 Januarie 2011 }}</ref><ref>{{en}} [http://www.canadafreepress.com/index.php/article/3704 Canada Free Press: According to the Canadian Coptic Association, there are approximately 50,000 Orthodox Copts in Canada.]</ref><br /> {{vlagland|Australië}} ≈75&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://www.parliament.nsw.gov.au/prod/parlment/hansart.nsf/V3Key/LC20031112040 |publisher=Parliament of NSW – Legislative Council |date=12 November 2003 |title=Page: 4772: – Coptic Orthodox Church (NSW) Property Trust Amendment Bill |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303220814/http://www.parliament.nsw.gov.au/prod/parlment/hansart.nsf/V3Key/LC20031112040 |archive-date=3 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} [http://www.coptic.org.au/modules/diocese_bodies The Coptic Orthodox Diocese of Sydney & its Affiliated Regions – Under the Guidance of His Grace Bishop Daniel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111123012223/http://www.coptic.org.au/modules/diocese_bodies/ |date=23 November 2011 }}</ref><br /> {{vlagland|Koeweit}} 65&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2005/51603.htm |title=Kuwait |publisher=State.gov |date=8 November 2005 |access-date=18 November 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120121021949/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2005/51603.htm |archive-date=21 Januarie 2012 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><br /> {{vlagland|Italië}} ≈30&nbsp;000<ref>{{cite web |url=http://www.cesnur.org/religioni_italia/o/ortodossia_16.htm |title=Le religioni in Italia: La Chiesa copta |language=it |archive-url=https://web.archive.org/web/20200515041926/https://www.cesnur.org/religioni_italia/o/ortodossia_16.htm |archive-date=15 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Verenigde Koninkryk}} 25&nbsp;000–30&nbsp;000<ref>{{en}} [http://www.middlekilleavy.com/index.php?artid=2631&option=com_cifeed&task=newsarticle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090121192147/http://www.middlekilleavy.com/index.php?artid=2631&option=com_cifeed&task=newsarticle |date=21 Januarie 2009 }}</ref><ref>{{en}} [http://www.adherents.com/Na/Na_86.html British Orthodox Church (1999 figures)] {{Webarchive|url=https://wayback.archive-it.org/all/20090521225825/http://www.adherents.com/Na/Na_86.html |date=21 Mei 2009 }}</ref><br /> {{vlagland|Suid-Afrika}} 15&nbsp;000+<ref name="Come Across And Help Us Book 2">{{en}} [http://www.copticafrica.org/bookcomehelp3.htm Come Across And Help Us Book 2] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081008090221/http://www.copticafrica.org/bookcomehelp3.htm |date= 8 Oktober 2008 }}</ref><ref name="CopticMission">{{en}} [http://www.copticmission.org/copticmission CopticMission] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110131014720/http://www.copticmission.org/copticmission |date=31 Januarie 2011 }}</ref><br /> {{vlagland|Verenigde Arabiese Emirate}} ≈10&nbsp;000<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.com/news/magazine-33480115 |title=Free to pray – but don't try to convert anyone |work=BBC |first=Matthew |last=Teller |date=12 Julie 2015 |access-date=12 Julie 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191028074610/https://www.bbc.com/news/magazine-33480115 |archive-date=28 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Jordanië}} 8&nbsp;000+<ref>{{cite web |url=http://www.jordanembassyus.org/06032005001.htm |title=King commends Coptic Church's role in promoting coexistence |publisher=Jordanembassyus.org |date=3 Junie 2005 |access-date=18 November 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120210192549/http://www.jordanembassyus.org/06032005001.htm |archive-date=10 Februarie 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Kenia}} 8&nbsp;000+<ref name="Come Across And Help Us Book 2" /><ref name="CopticMission" /><br /> {{vlagland|Libanon}} 3&nbsp;000–4&nbsp;000<ref>{{cite news |url=http://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2012/nea/208400.htm |title=Lebanon: Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor – 2012 Report on International Religious Freedom |agency=U.S. Department of State |date=20 Mei 2013 |access-date=6 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190330013723/https://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2012/nea/208400.htm |archive-date=30 Maart 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Duitsland}} 3&nbsp;000<ref>{{en}} [http://www.adherents.com/adhloc/Wh_112.html Adherents.com: By Location] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20000818083909/http://www.adherents.com/adhloc/Wh_112.html |date=18 Augustus 2000 }}</ref><br /> {{vlagland|Oostenryk}} 2&nbsp;000<ref>{{en}} [http://www.hrwf.net/religiousfreedom/news/2004PDF/Austria_2004.pdf Austria 2004] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070614212516/http://www.hrwf.net/religiousfreedom/news/2004PDF/Austria_2004.pdf |date=14 Junie 2007 }} Religious Freedom news</ref><br /> {{vlagland|Switserland}} 1&nbsp;000<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.swissinfo.org/eng/swissinfo.html?siteSect=105&sid=5090250 |title=Orthodox Copts open church in Switzerland |publisher=Swissinfo.org |date=17 Julie 2004 |accessdate=18 November 2011 |archive-date=21 Januarie 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090121194918/http://www.swissinfo.org/eng/swissinfo.html?siteSect=105&sid=5090250 |url-status=dead }}</ref><br /> {{vlagland|Frankryk}} 1&nbsp;000<br /> {{vlagland|Nieu-Seeland}} 1&nbsp;000<br /> {{vlagland|Nederland}} 1&nbsp;000<br /> {{vlagland|Tunisië}} 1&nbsp;000<br /> {{vlagland|Algerië}} 1&nbsp;000<br /> {{vlagland|Marokko}} 1&nbsp;000 | taal = Gepraat (Egipte, Soedan, Libië): [[Arabies]]<br /> Liturgies: [[Kopties]] (byna-uitgesterf, maar in die proses van herlewing)<br /> Diaspora: [[Engels]] en baie ander tale | geloof = [[Kopties-Ortodokse Kerk van Alexandrië|Kopties-Ortodokse Kerk]] • [[Kopties-Katolieke Kerk]] • [[Protestantisme]] | verwante = Ander [[Semitiese taalfamilie|Semitiese]] en [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiatiese volke]] • [[Egiptenare]] en [[Nubiërs]] }} Die '''Kopte''' ([[Kopties]]: ⲚⲓⲢⲉⲙ̀ⲛⲭⲏⲙⲓ ̀ⲛ̀Ⲭⲣⲏⲥⲧⲓ̀ⲁⲛⲟⲥ) is 'n [[etniese groep|etnies-godsdienstige groep]] inheems aan beide [[Noord-Afrika]] en die [[Midde-Ooste]], hoofsaaklik in [[Egipte]], waar hulle die grootste [[Christendom|Christelike]] minderheid en 10% van dié land se bevolking vorm. Daarbenewens vorm Kopte die grootste Christelike minderheid in beide [[Soedan]] (1%) en [[Libië]] (1%). [[Lêer:Coptic cross.svg|duimnael|links|Die Koptiese kruis]] Die naam van die Kopte is afgelei van die [[Grieks]]e naam vir Egiptenaars (Αἰγύπτιος ''Aigýptios'') en verwys veral ná aanhangers van die [[Kopties-Ortodokse Kerk van Alexandrië|Kopties-Ortodokse Kerk]]. In die [[Romeinse Ryk|Romeinse]], [[Bisantynse Ryk|Bisantynse]] en die vroeë [[Islam]]itiese tydperk in Egipte is die term apart van godsdienstelike betekenisse gebruik en het ná die bevolking van beide [[Alexandrië]] en Egipte verwys. Die taal van die Kopte, Kopties, het in die 3de eeu n.C. uit [[Egipties]] ontstaan en het as gevolg van die toenemende gebruik van [[Arabies]] byna uitgesterf. Tans word Kopties hoofsaaklik as liturgiese taal gebruik en is in proses van herlewing. In Egipte, Soedan en Libië praat Kopte in hul alledaagse lewe veral [[Arabies]] en in die [[diaspora]] [[Engels]] en ander tale. As gevolg van spanninge met die Islamitiese meerderheid en Egipte se ekonomiese afswaai het tussen 1 en 2 miljoen Kopte in lande soos [[Australië]], [[Kanada]], [[Nieu-Seeland]], die [[Verenigde Koninkryk]], die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] asook in verskeie lande van [[Afrika]], [[Asië]] en [[Europa]] gevestig. In [[Suid-Afrika]] het sowat 15&nbsp;000 Kopte gevestig, veral in groot stede soos [[Johannesburg]], [[Durban]], [[Kaapstad]] en [[Pretoria]]. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Copts}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Copt|title=Copt|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=18 Augustus 2019}} {{Normdata}} [[Kategorie:Christendom in Egipte]] [[Kategorie:Etniese groepe in Asië]] [[Kategorie:Etniese groepe in Egipte]] [[Kategorie:Etniese groepe in Europa]] [[Kategorie:Etniese groepe in Libië]] [[Kategorie:Etniese groepe in Noord-Amerika]] [[Kategorie:Etniese groepe in Oseanië]] [[Kategorie:Etniese groepe in Soedan]] [[Kategorie:Inheemse volke van Afrika]] adgyj392bk5nhlbvc6h31tcj2y69h8t 0 109233 2513750 2446940 2022-07-20T13:43:57Z Aliwal2012 39067 +foto wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Suideroord | inheemse_naam = | nedersetting_tipe = [[Voorstad]] | duimdrukkeretiketposisie = onderkant | kaart_onderskrif = | latd = 26 |latm = 16 |lats = 19 | longd = 28 |longm = 1 |longs = 40 | provinsie = Gauteng | munisipaliteit = Stad Johannesburg | hoofplek = Johannesburg | oppervlakvoetnotas = | oppervlak_totaal_km2 = 1.41 | bevolking_totaal = 3556 | bevolking_soos_op = 2011 | demografie1_voetnotas = | persent_swart = 33,3% | persent_kleurling = 11,8% | persent_asiër = 17,2% | persent_wit = 35,2% | persent_ander = 2,5% | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Engels]] | demografie2_info1 = 57,0% | demografie2_titel2 = [[Afrikaans]] | demografie2_info2 = 13,6% | demografie2_titel3 = [[Zoeloe]] | demografie2_info3 = 10,0% | demografie2_titel4 = [[Sotho]] | demografie2_info4 = 5,1% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 2,5% | poskode = 2091 | poskode2 = | skakelkode = | sensuskode = | webwerf = }} '''Suideroord''' is 'n voorstad van [[Johannesburg]] wat in die administratiewe Streek F, sowat 8 km suid van die middestad, geleë is. Suideroord beslaan 'n oppervlakte van 1,54 km², terwyl die bevolking in die sensus van 2011 as 3&nbsp;556 bepaal is. Die voorstad word verder verdeel in twee woonbuurte, Suideroord-Noord en Suideroord-Suid. Suideroord is oorspronklik in die 1970's as 'n blanke woonbuurt ontwikkel.<ref>''Community Development - The South African Scene''. C. van Rensburg Publications 1979, bl. 51</ref> Noemenswaardige geboue in Suideroord sluit die [[Anglikaanse Gemeenskap|Anglikaanse]] St Andrews-kerk in Burgerstraat in.<ref>[https://www.facebook.com/St-Andrews-Anglican-Church-Mondeor-212973365511741/ ''St Andrews Anglican Church Mondeor'']</ref> Honderde Afrikaner-slagoffers van 'n [[Verenigde Koninkryk|Britse]] [[konsentrasiekamp]], wat tydens die [[Anglo-Boereoorlog]] op die terrein van die Turffontein-renbaan ingerig is, het hul laaste rusplek in Suideroord gevind.<ref>[http://www.joburg.org.za/index.php?option=com_content&id=7609&Itemid=266 ''www.joburg.org.za: History told in graves. Besoek op 27 Maart 2016'']{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://tametimes.co.za/restoring-history/ |title=''tame TIMES, 21 Julie 2015: Restoring history. Besoek op 27 Maart 2016'' |access-date=27 Maart 2016 |archive-date=15 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150915110341/http://tametimes.co.za/restoring-history/ |url-status=dead }}</ref> Die begrafnisterrein is in die vorm van sewe groot doodkiste ontwerp. [[Lêer:Suideroord Cemetery - Johannesburg.jpg|duimnael|links|Die granietsteen by die begraafplaas in Suideroord]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Voorstede van Johannesburg}} [[Kategorie:Voorstede van Johannesburg]] 3qumer67du4rtk3znvgib6r0wnjb6fv 0 114811 2513842 2479876 2022-07-20T21:28:01Z 197.94.213.104 2021 Children's Laureate Award (onder Eerbewyse) wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Outeur | naam = Philip de Vos | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = | geboortedatum = {{geboortedatum en ouderdom|1939|6|16}} | geboorteplek = [[Bloemfontein]] | dood_datum = | sterfteplek = | ouers = Philip Wouter de Vos<br />Matty de Vos | titel = | nasionaliteit = [[Suid-Afrika]] | beroep = Onderwyser, skrywer | bekend = Gedigte en jeugboeke | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = [[Eugène Marais-prys]] | genre = | bekende_werke = | party = | godsdiens = | huweliksmaat = | kinders = | webblad = | handtekening = }} '''Philip de Vos''' ([[16 Junie]] [[1939]] –) is 'n oud-onderwyser, oud-operasanger, fotograaf en [[Afrikaanse skrywer|skrywer van Afrikaanse]] en Engelse gedigte en kinder- en jeugverhale. Hy is veral bekend vir sy ligte rympies asook limerieke. Verder is hy ook 'n rymvertaler en skrywer en radio-aanbieder van reekse oor klassieke komponiste. == Opleiding == Philip Wouter de Vos is op 16 Junie 1939 in [[Bloemfontein]] gebore as een van drie kinders. Hy het 'n broer, Jan, en 'n suster, Rea. Sy pa, Philip Wouter de Vos, was 'n sakeman (hout- en steenkoolhandelaar) en sy ma was Matty de Vos. Hy het skoolgegaan aan die Laerskool Willem Postma en [[Hoërskool Sentraal, Bloemfontein]], en matrikuleer in 1956. Hierna verwerf hy in 1960 'n [[B.A.-graad]] met Afrikaans-Nederlands en Engels as hoofvakke aan die [[Universiteit van die Oranje-Vrystaat]], asook sy Onderwysdiploma. Op universiteit is [[Karel Schoeman]] een van sy medestudente. Hy is vir ’n klompie jare hierna taalonderwyser aan die Hoërskool Koot Niemann net buite Bloemfontein en [[Engels]]onderwyser by die Hoërskool Model. In hierdie tyd studeer hy deeltyds sang by Grace Butler en vertolk verskeie rolle vir die Streekraad vir Uitvoerende Kunste van die Oranje-Vrystaat ([[Sukovs]]). In 1967 vestig hy hom in Kaapstad, waar hy sang neem by Adelheid Armbold en Lloyd Strauss-Smith en in operarolle vir die Kaapse Raad vir Uitvoerende Kunste [[Kruik|(KRUIK)]] optree. == Vroeë werk == In Kaapstad gee hy Afrikaans by die "Cape Town High School", maar verlaat die onderwys in 1973 om op ’n vryskutbasis in operas op te tree. Hy keer vir twee jaar tot die einde van 1979 terug na die onderwys, maar vanaf 1980 tot 1997 is hy as sanger voltyds in diens van KRUIK se operakoor. Hy vertolk in sy loopbaan meer as sestig karakterrolle in operas en tree ook op in operettes, musiekblyspele en oratoriums. Die inkorting van subsidie aan die streekkunsterade noop hom om ’n pakket te aanvaar, waarna hy as vryskut hom voltyds op sy skryfwerk, [[fotografie]] en sang toespits. Hy lewer gereeld bydraes vir tydskrifte en word saam met die illustreerder Piet Grobler baie bekend wanneer sy “''Kat se blad''”-strokies in ''[[De Kat]]'' begin verskyn. Hierdie strokies is so gewild dat dit later in boekvorm verskyn. In sy vrye tyd beoefen hy fotografie en is onder andere in 1983 die algehele wenner van ''The Cape Times'' se fotografiekompetisie en in 1984 wenner van die kompetisie uitgeskryf deur die tydskrif ''Creative Photography''. As fotograaf hou hy verskeie eenmanuitstallings, wat insluit die surrealistiese fotoreeks “''Die reis / The journey''” wat in 2007 by die Woordfees op Stellenbosch te siene was. 'n Versameling van sy foto's van 130 kreatiewe Suid-Afrikaners is met die titel ''Milieu'' in 2006 in boekvorm deur Protea Boekhuis gepubliseer. Verskeie plaaslike komponiste toonset van sy gedigte (onder andere Albie Louw, [[Pieter de Villiers]], [[Peter Klatzow]] en [[Rosa Nepgen]]) en hy en Albie Louw voer hierdie liedjies op by meer as 300 skole, universiteite en plaaslike kunstefeeste. Hulle neem ook ’n CD op met die titel “''Brommer in die sop''”. As aanbieder op [[Radio Sonder Grense]] vervaardig hy na intensiewe navorsing ’n lesingreeks oor die musiek van Mozart, waarin hy meer oor die mens vertel en sy musiek speel. Die sukses van hierdie reeks lei tot soortgelyke reekse oor Tchaikovsky, Schubert en Mendelssohn. Sedert 2012 het hy vyf van hierdie reekse vir RSG gekryf en is ook die aanbieder van Die Musiek en die mens – met die komponiste Mozart (2012); Tsjaikowski (2013); Schubert (2014); Mendelssohn (2015); Verdi (2016) Hy woon eers in [[Tamboerskloof]] in Kaapstad en verhuis later na [[Groenpunt]]. As depressielyer ontvang hy selfs per geleentheid hospitaalbehandeling. == Skryfwerk == Dit is eers na 1973 dat hy ernstig begin skryf, nadat hy nie op skool of op universiteit tekens van groot talent getoon het nie. Hy is veral bekend vir sy volkse, speelse verse, wat meermale in limeriekvorm gestalte kry en in bundels soos “''Daar’s bitterals in die heuningwals''”, “''Moenie ’n mielie kielie nie''”,<ref>Weideman, George. [[Die Burger]], 15 Februarie 1990</ref> “''Die Worcester Asporcester''” en “''Die deng van Gauteng''” opgeneem word. Die knap humor, wat oënskynlik op kinders gerig is maar tog ook volwasse en diep is, weerspieël telkens sosiale kommentaar en ’n sensitiewe kyk op die lewe met sy goed en sleg. “''Daar's bitterals in die heuningwals''” word in 1989 deur die Akademie bekroon met die [[Eugène Marais-prys]]. Die [[MER-prys|M.E.R.-prys]] in 1996 en die [[Alba Bouwerprys vir Kinderliteratuur|Alba Bouwer-prys]] in 1998 word toegeken aan “''Moenie ’n mielie kielie nie''”. Spesifiek net vir kinders skryf hy speelse verse in “''O togga! ’n Gogga''”, “''Brommer in die sop''” en ander bundels. Soos in meeste van sy boeke is hier besondere klem op die natuur, diere, insekte en die mens. In “''Mallemeuleman''” word ’n keur uit al sy bundels verse saamgestel, met ook veertig nuwe versies onder die titel “''Gister se koeksister''”. Verskeie bloemlesings vir volwassenes neem van sy verse op, waaronder “''Groot verseboek''”, “''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte''”, “''Digters en digkuns''” en “''Die dye trek die dye aan''”. Piet Grobler doen die illustrasies en hy skryf die verse vir die plesierige hekeling van klassieke verhale in “''Kat se blad''”, wat eers as strokies in ''De Kat'' en later ''Insig'' verskyn. Sy fotoboek <ref>Greeff, Rachelle. [[Rapport]], 17 September 2006</ref>“''Milieu''”, met foto’s van prominente figure in die kunstewêreld, word in 2006 gepubliseer en die foto’s word ook uitgestal by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees.<ref name="ReferenceA">[[Steenberg, Elsabe]]. “Tydskrif vir Letterkunde”. Jaargang 27 no. 1, Februarie 1989</ref> “''Kop op ’n blok''” <ref>Lategan, Herman. “Rapport”, 6 Mei 2012</ref> is ’n keur uit sy blog-inskrywings op die Internet en artikels in koerante en tydskrifte,<ref>[[Tom Gouws|Gouws, Tom]]. “Beeld”, 30 April 2012</ref> ingedeel in twaalf afdelings en 42 hoofstukke.<ref>Vercuil, N. Literator: http://www.literator.org.za/index.php/literator/article/viewFile/396/559</ref> Dit is ’n bonte versameling van wisselende gehalte met persoonlike betragtings en menings oor alles en nog wat, waarin sy humor en pittige versies gereeld pret verskaf. Sy eerste kinderverhaal is “''Wolfgang Amadeus Muis''”, wat vertel van ’n bedorwe musikale dogtertjie wat muise haat, maar hulle kry kans om wraak te neem. Hierdie boek word in 1986 by die Bologne-boekefees gekies vir die Internasionale White Raven's Collection. Ook sy volgende kinderverhaal “''Belladonna Prima Donna''” het ’n musiek agtergrond, want Belladonna Muis stel belang in opera, maar nie die ander muise nie.<ref name="ReferenceA"/> “''Karel van Krieketstraat''” is ’n jeugverhaal gegrond op sy eie jeug, wat afspeel tussen sub B en standerd drie in Bloemfontein. Deur Karel se ervarings doen hy lewensondervinding op, soos die wonder van boeke en stories wat sy dogtermaatjie Sally-Jane vir hom voorlees; die trauma van ’n pa wat van die oorlog terugkeer maar so verander het dat hy sy dogter mishandel; en die biblioteekjuffrou wat sy selfbeeld versterk deur sy sangtalent as meer belangrik aan te prys as die geveg wat hy verloor het. Wanneer Karel-hulle teen die einde wegtrek plaas toe, voel die leser saam met hom hartseer. Die jeugverhaal oor Mozart, “''Trazom''” (waar die naam Mozart omgedraai is) word later verwerk as<ref>[[Hennie Aucamp|Aucamp, Hennie]]. “Rapport”, 6 Mei 2007</ref> “''Totsiens Tommasino''”. Johann de Lange neem die fragment “''Tweeluik''” hieruit op in sy versamelbundel “''Soort soek soort''”. In die kinderverhaal oor Van Gogh,<ref name="ReferenceB">[[Steenberg, Elsabe]]. “Tydskrif vir Letterkunde”, Jaargang 29 no. 2. Mei 1991</ref> “''Vincent van Gogga''”,<ref name="ReferenceB"/> is die hoofkarakter Vincent ’n vlooi, wat kennis maak met die vlooi Ghôghaa (Gauguin). Hoewel dit ’n kinderverhaal is, sorg die fyn humor en subtiele kommentaar op maatskaplike sake dat ook volwassenes hierdie boek sal geniet. “''Vincent van Gogga''” wen die ATKV-kinderboekprys vir 8-9 jaar in 1991 en word eervol vermeld tydens die toekenning van die C.P. Hoogenhout-prys in 1992. In die ''Oxford Storieboom''-reeks (“''Giere en grille''”, “''Warrelwind se kind''” en “''Sproete en snoete''”) lewer hy rympies en raaisels vir kinders en in die “''Ekonopret''”-reeks lewer hy “''Van Rand en sent tot insolvent''”. Laasgenoemde boek het ten doel om beginsels van entrepreneurskap aan kinders te leer en vertel die verhaal van ’n seun wat ’n lotery wen en oornag ryk word, net om sy rykdom vinnig weer te verloor. “''Karnaval van die diere''” is ’n verwerking van die komponis Camille Saint-Saëns se werk, wat vir leeus, hoenders, muile, skilpaaie, olifante, kangaroes en nader dierekaraktersketse vir twee klaviere en ’n kamerorkes geskryf is. De Vos verwerk dit deur verse vir elke dier te skryf. Hierdie boek is baie gewild en word in Engels, Duits, Italiaans en Nederlands vertaal en in Nederland, Italië, Duitsland en die Verenigde State van Amerika gepubliseer. “''Karnaval van die diere''” word ook verwerk vir die verhoog en onder andere by die Stellenbosse Fees en die Klein Karoo Nasionale Kunstefees opgevoer. In navolging van hierdie sukses skryf hy “''Prente by ’n uitstalling''”, verse wat hy na aanleiding van die gelyknamige klaviersiklus van die Russiese komponis Moessorgski skryf en saam met die pianis Tertia Visser-Downie regoor die land opvoer. Piet Grobler illustreer daarna die verse vir die publikasie daarvan. In 2016 tree hy in 'n DVD op wat gemaak is gedurende 'n 'n lewende opvoering met die Gauteng filharmoniese orkes waarin hy self die verteller is van sy Afrikaanse beryming van ''Pieter en die wolf'' en die versies wat hy geskryf het vir Saint-Saëns se ''Karnaval van die diere''. In 2015 kry hy ook 'n lewensbydrae-toekenning van KykNet Fiëstas vir sy bydrae tot Musiek, die letterkunde en visuele kunste in Suid-Afrika. Hy vertaal en verwerk ook verskeie boeke in Afrikaans. Hierdie verwerkings sluit in “''Eerste rympies vir kleuters''”, “''Ek is ’n teepot''”, “''Geluide''”, “''Kleure''”, “''Klop, klop, klop''”, “''Om en om die blomtuin''”, “''Syfers''” en “''Teenoorgesteldes''”. Hy doen ook berymde vertalings van kinderboeke, soos<ref>Loots, Sonja. “Rapport”, 19 Mei 2002</ref> “''Die spree met foete''”,<ref>Snyman, Maritha. “Beeld”, 25 November 2002</ref> na aanleiding van Annie M.G. Schmidt se werk in Nederlands, waarvoor hy ’n internasionale Ibby-prys verwerf. Van Hans Christian Andersen vertaal hy onder andere “''Die herderin en die skoorsteenveër''”, “''Die keiser se nuwe klere''”, “''Die lelike eendjie''”, “''Die prinses en die ertjie''”, “''Die teepot''” en “''Die tonteldoos''”. Van Julia Donaldson vertaal hy “''Die goorgomgaai''”, “''Die goorgomgaaitjie''” en “''Is daar plek op jou besem?''”, en van Wendy Hartmann “''[[Abrakadabra]] 123''”, “''Abrakadabra ABC''” en “''Ons hou partytjie''”. Hy vertaal en verwerk ook boeke van Ian Beck, Quentin Blake, Emma Chichester Clark, Ruth Craft, Lida Dijkstra, Dr. Seuss, Keith Faulkner, Mwenye Hadithi, Bob Hartman, Fiona Hayes, Gail Jorgensen, Anne Marie Linden, Vic Parker, Margaret Ramsbottom, Anushka Ravishankar, Paul Rogers en Patricia Thomas. 'n Meer volledige lys van sy vertalings word hieronder aangeheg. In die “''Groot sangboek in volle kleur''” berym hy 130 liedere uit Duits in Afrikaans en verder skryf hy die lirieke vir verskeie animasieprogramme op televisie. Sy tekste word opgeneem in verskeie versamelbundels, waaronder “''Goue lint my storie begint''”, “''Keur vir ons kinders''”, “''Goue fluit my storie is uit''”, “''In ons goeie boekies''” en “''Veerkrag''”. == Eerbewyse == Philip de Vos het die volgende pryse vir sy werk ontvang: * 1989 Eugène Marais-prys vir ''Daar's Bitterals in die Heuningwals.'' * 1989 ATKV Kinderboektoekenning vir ''Vincent van Gogga''. * 1996 M.E.R-prys vir ''Moenie 'n mielie kielie nie''. * 1996 Mondi-prys vir strokie in ''De Kat'' saam met Piet Grobler. * 1997 Mondi-toekenning vir strokie in ''De Kat''. * 1998 Alba Bouwer-prys vir ''Moenie 'n mielie kielie nie''. * 2004 IBBY Internasionale toekenning vir vertaling vir ''Spree met foete''. * 2006 IBBY Internasionale toekenning vir vertaling vir ''Die wolf wat outjie geskree het''. * 2012 Woordfees-toekenning vir opvoering van ''Prente by 'n uitstalling''. * 2015 KykNet Fiësta Lewensbydraetoekenning vir Musiek, Letterkunde en Woordkuns. * 2021 Children's Laureate Award Benewens die pryse wat sy boeke wen, word hy ook op ander maniere vereer. Die kunstenares Rochelle Beresford van Tulbagh lê baie van sy verse op keramiekborde en eetstelle vas. Die honderdjarige bestaan van Hoërskool Sentraal in Bloemfontein word in 2005 gevier met ’n produksie getiteld “''Brommer sonder brieke''” waarvan sy limerieke die kern vorm en hy ook self daarin optree. == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasies |- |1984 |O togga! ’n Gogga! |- |1986 |Brommer in die sop |- | |Wolfgang Amadeus Muis |- |1988 |Daar’s bitterals in die heuningwals |- |1989 |Die Worcester Asporcester en ander lustige limericke |- | |Belladonna Prima Donna |- |1990 |Vincent van Gogga |- |1992 |Trazom |- |1994 |Van rand en sent tot insolvent |- | |Sproete en snoete |- | |Warrelwind se kind |- | |Giere en grille |- |1995 |Moenie ’n mielie kielie nie |- | |Die deng van Gauteng |- |1998 |Karnaval van die diere |- | |Carnival of the animals |- | |Pret@internet |- | |CD: Brommer in die Sop en ander lieflike en loflike liedjies |- |1999 |Kat se blad |- |2000 |Beware of the canary |- |2003 |Limericke vir die lekkerte |- |2004 |Rimpelstories |- | |Mallemeuleman |- |2006 |Milieu |- |2007 |Totsiens Tommasino |- |2012 |Kop op ’n blok |- |2016 |Prente by 'n uitstalling |- | |Pictures at an Exhibition |- |2018 |Day for a Hullabaloo |- | |Vandag is ek 'n windlawaai |- ! !Vertalings |- |1989 |Die dag van die Reënboog – Ruth Craft |- | |Grilkrokodil – Gail Jorgensen |- | |Pret met vorms – Paul Rogers |- | |Vang die Hoed – Emma Chichester Clark |- | |Sarie en die Spinnekop – Ian Beck |- |1990 |Daar’s geen rus op die goudgeel bus – Margaret Ramsbottom |- |1991 |Almal Saam – Quentin Blake |- | |Daar’s ’n yslike bries as ’n olifant nies! – Patricia Thomas |- |1992 |Eerste Rympies vir Kleuters |- | |Een Ouma wat altyd glimlag – Anne Marie Linden |- |1993 |Abrakadabra 123 – Wendy Hartmann |- | |Abrakadabra ABC – Wendy Hartmann |- | |Die Loraks – Dr. Seuss |- |1994 |Sussie Seekoei red ’n apie |- | |Die Groot Sangboek |- | |Propvol Tjokvol |- | |Wanja se Vreemde Winternag |- |1997 |Beerjolyt – Vic Parker |- |1998 |Ek Sien |- |1999 |Die Goorgomgaai – Julia Donaldson |- |2002 |Die Spree met Foete – Annie Schmidt |- | |Is daar plek op jou besem? – Julia Donaldson |- | |Kleure |- | |Klop, klop, klop |- | |Syfers |- | |Teenoorgesteldes |- |2003 |Bak en brou, bak en brou |- | |Ek is ’n teepot |- | |Missy mouse |- | |Muisie my meisie – Lida Dijkstra |- | |Om en om die blomtuin |- | |Vier kartonboekies |- | |Vrydag is my dag – Anushka Ravishankar |- |2004 |Hik! hik! hik! – Keith Faulkner |- | |Die Tyd is om! |- | |Die wolf wat outjie geskree het – Bob Hartman |- |2005 |Die Lelike eendjie – Hans Christian Andersen |- | |Die Herderin en die Skoorsteenveër – Hans Christian Andersen |- | |Die Teepot – Hans Christian Andersen |- | |Die Keiser se nuwe Klere – Hans Christian Andersen |- | |Die Tonteldoos – Hans Christian Andersen |- | |Die Prinses en die Ertjie – Hans Christian Andersen |- |2006 |Die Goorgomgaaitjie – Julia Donaldson |- | |My saamsleep-dieretuin – Fiona Hayes |- |2007 |Moeder Gans se rympies en stories |- | |Formula Three two one |- | |Lula die koei wat anders was |- |2008 |Mag ek in jou doek loer? |- | |Kameelperd wat so lag – Mwenye Hadithi |- | |Freya Fiemies<ref>Samuel, Susan “Boeke Insig” No. 7, Herfs 2009</ref> – Katharine Quarmby |- | |Ons hou partytjie – Wendy Hartmann |- | |Saamleesstories vir snuiters |- | |Elsa en die Watsenaampie |- |2009 |Tom se superhero onderbroek |- |2010 |Die Trol – Julia Donaldson |- | |Bettina Valentino en die Picasso klub |- | |Mejuffrou Muis en haar lieflike huis |- | |Mejuffrou Muis gaan op reis |- | |Mejuffrou Muis op die krukkelys |- | |Mejuffrou Muis kry muisies |- |2012 |Moemin en die komeet<ref>Pople, Laetitia “Beeld” 2 Julie 2012</ref> – Tove Jansson |- |2014 |Die dag toe Louis deur ’n grop gegryp is – Johan Fardell |- | |Noko en die koel katte – Fiona Moodie |- |2015 |Rower Rot – Julia Donaldson |- | |Stokman – Julia Donaldson |- | |Kris de Kat – Julia Donaldson |- | |Tjokkie – Julia Donaldson |- | |Superwurm – Julia Donaldson |- |2018 |DVD Pieter en die wolf |- | |DVD Karnaval van die diere. |- |2019 |Horton hoor 'n Hoe |- | | |} == Bronnelys == === Boeke === * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004”. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe. 2005 * Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns”. Perskor-Uitgewers  Kaapstad. Vyfde uitgawe. Sewende druk. 2007 * Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom”. Lapa-Uitgewers. Eerste uitgawe. Tweede druk. 2005 === Tydskrifte en koerante === * Breytenbach, Kerneels “Philip de Vos, veelsydige versiemaker” “[[Die Burger]]” 29 April 1989 * Burger, Karin “Tsjaikowski kitsch? Nee, nie dié Rus” “[[Rapport]]” 6 Oktober 2013 * De Vos, Philip “Die vakansie van ‘57” “De Kat” Januarie 1997 * De Vries, Willem “Philip de Vos maak reeks vir RSG oor Tsjaikowski” “[[Beeld]]” 1 Oktober 2013 * De Vries, Willem “De Vos plaas Schubert in kollig in reeks op RSG” “Beeld” 30 September 2014 * Grobler, Piet “De Vos ewig jonk met rympies wat oral pronk” “Plus” 16 Junie 2009 * Jacobs, Jaco “’Mallemeuleman’ maak steeds rympies” “[[Volksblad]]” 15 Desember 2003 * Leuvennink, Jacqueline “Insig en deernis” “Lantern” Jaargang 44 no.3 Lente 1995 * Pople, Laetitia “Woorde De Vos se enkele inspirasie” “Beeld” 20 Maart 2007 * Pretorius, Liesl “Rympiemaker laat dit borrel soos ’n kraan wat oopgedraai is” “Volksblad” 12 Julie 2002 * Pretorius, Réna “Eugène Marais-prys aan Philip de Vos: Huldigingswoord” Tydskrif vir Letterkunde” * Jaargang 28 no. 2, Mei 1990 * Rautenbach, Elmari “Beleë talente” “De Kat” Junie 1998 * Richter, Nelia “Philip is steeds aan die speel” “Rapport” 18 Mei 2014 * Truter, Suzette “Versieman” “[[Sarie]]” 25 Augustus 1999 === Internet === * Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/22/2/70.html * Classic SA: http://www.classicsa.co.za/site/features/view/8851/ * Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=De_Vos,_Philip * Grobler, Piet. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2009/06/16/SK/6/Philipdevos70A.html * Jacobs, Jaco. Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2003/12/15/VB/8Bk/03.html * La Vita, Murray. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2009/05/15/SK/7/devoss.html * LinkedIn: https://za.linkedin.com/in/philip-de-vos-05491b16{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * LitNet ATKV-Skrywersalbum 15 Julie 2009: www.litnet.co.za * Malan, Mariana. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/06/26/5/5.html * NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/707 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160823005634/http://nb.co.za/Authors/707 |date=23 Augustus 2016 }} * Pople, Laetitia Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/03/08/SK/16/kunsphilipdevos.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Radio Sonder Grense: http://www.rsg.co.za/Aanbieder/158/Philip-de-Vos {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161008195420/http://www.rsg.co.za/Aanbieder/158/Philip-de-Vos |date= 8 Oktober 2016 }} * Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/devosph.html * Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_philipdevos.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140913153748/http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_philipdevos.htm |date=13 September 2014 }} * Versindaba: http://versindaba.co.za/gedigte/philip-de-vos/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161002130857/http://versindaba.co.za/gedigte/philip-de-vos/ |date= 2 Oktober 2016 }} === Ongepubliseerde dokumente === * Hill, Jan “De Vos, Philip” [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein === Resensies === {{Verwysings|2}} {{DEFAULTSORT:De Vos, Phillip}} [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1939]] [[Kategorie:Lewende mense]] 1yj3pb7junmgaue4wsqrqnfs31b0zjw 0 118360 2513745 1808674 2022-07-20T13:21:52Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Robertsham | nedersetting_tipe = [[Voorstad]] | duimdrukkeretiketposisie= regs | latd = 26 |latm = 14 |lats = 47 | longd = 28 |longm = 0 |longs = 37 | provinsie = Gauteng | munisipaliteit = Stad Johannesburg | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingvoetnotas = | demografie1_voetnotas = | persent_swart = 17.3% | persent_kleurling = 6.4% | persent_asiër = 50.6% | persent_wit = 23.0% | persent_ander = 2.7% | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Engels]] | demografie2_info1 = 72.8% | demografie2_titel2 = [[Afrikaans]] | demografie2_info2 = 11.6% | demografie2_titel3 = [[Zoeloe]] | demografie2_info3 = 3.3% | demografie2_titel4 = [[Sotho]] | demografie2_info4 = 2.5% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 9.8% | poskode = | poskode2 = | skakelkode = 011 | sensuskode = 798015170 | webwerf = }} '''Robertsham''' is 'n [[voorstad]] van [[Johannesburg]], [[Suid-Afrika]]. Dit het 'n inwonerpersentasie van 50.6% (3&nbsp;400) [[Indiese Suid-Afrikaners|Indiërs]], en is in Johannesburg se F-streek geleë. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Johannesburg-saadjie}} {{Voorstede van Johannesburg}} [[Kategorie:Voorstede van Johannesburg]] 2e4c7zkks9w88q7hhhpftludlt5coit 2513746 2513745 2022-07-20T13:23:07Z Aliwal2012 39067 inwonertal 50.6% Indiërs wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Robertsham | nedersetting_tipe = [[Voorstad]] | duimdrukkeretiketposisie= regs | latd = 26 |latm = 14 |lats = 47 | longd = 28 |longm = 0 |longs = 37 | provinsie = Gauteng | munisipaliteit = Stad Johannesburg | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingvoetnotas = | demografie1_voetnotas = | persent_swart = 17.3% | persent_kleurling = 6.4% | persent_asiër = 50.6% | persent_wit = 23.0% | persent_ander = 2.7% | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Engels]] | demografie2_info1 = 72.8% | demografie2_titel2 = [[Afrikaans]] | demografie2_info2 = 11.6% | demografie2_titel3 = [[Zoeloe]] | demografie2_info3 = 3.3% | demografie2_titel4 = [[Sotho]] | demografie2_info4 = 2.5% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 9.8% | poskode = | poskode2 = | skakelkode = 011 | sensuskode = 798015170 | webwerf = }} '''Robertsham''' is 'n [[voorstad]] van [[Johannesburg]], [[Suid-Afrika]]. Dit het 'n inwonertal van 3&nbsp;400 (50.6%) [[Indiese Suid-Afrikaners|Indiërs]], en is in Johannesburg se F-streek geleë. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Johannesburg-saadjie}} {{Voorstede van Johannesburg}} [[Kategorie:Voorstede van Johannesburg]] ocsmf3hu0srbr1bxb0qmnzp9p21w3c7 3 124717 2513861 2509731 2022-07-21T07:16:58Z Aliwal2012 39067 /* Rooi skakels na "Interessante brokkies" */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki {{argiefboks|4 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] }} [[Lêer:Editor - rhodium star I.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Senior Editor|Senior redakteur]]<br />(4 jaar, 28&nbsp;870+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012 op 7 Sep. 2021</small>]] == [[Mannetjiebos]] == Kan jy asb help met nuwe spesiesboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:18, 1 Februarie 2022 (UTC) == [[Tropiese kweper]] en [[Viervingerbos]] == Kan jy asb items in Wikidata skep en dit koppel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:17, 2 Februarie 2022 (UTC) == Spesieboks == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met ''[[Haplocarpha scaposa]]''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:41, 12 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:26, 12 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotis acuminata]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:00, 13 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:47, 13 Februarie 2022 (UTC) == [[Gazania caespitosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:44, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:01, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:13, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Dimorphotheca]] == {{ping|Rooiratel}}, help met taksoboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:22, 22 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 22 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotheca calendula]] == {{ping|Rooiratel}}, skep spesieboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:35, 22 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:51, 23 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:52, 23 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Rooiratel}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:53, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Gymnosporia]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:27, 15 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:51, 15 Maart 2022 (UTC) == [[Maytenus peduncularis]] == {{ping|Rooiratel}}, skep asb. 'n spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:58, 17 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:54, 18 Maart 2022 (UTC) == [[Putterlickia verrucosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy help met spesieboks asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:44, 21 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:36, 22 Maart 2022 (UTC) == Gymnosporia divaricata en Gymnosporia crataegina == {{ping|Rooiratel}}, bogenoemde is onafhanklike spesies. Kan jy dit asb so skep op Wikidata? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:33, 23 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} die wikidata items vir altwee het reeds bestaan. Maar die afwiki bladsy vir Gymnosporia crataegina was aan die wikidata item vir Gymnosporia divaricata gekoppel. Ek het dit nou reggemaak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 23 Maart 2022 (UTC) == "draft"-artikel == Hallo, {{ping|Rooiratel}}. Ek is nou besig met 'n Engelse artikel oor Susan Scott, ek het dit as 'n 'draft'. Toe ek die Bonné de Bod-blad in Engels gedoen het, het hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie, kan jy my help om te sê hoe kan ek die skakel bysit, sodat ek kan kyk of die artikel onafhanklik genoeg is. Dan moet ek ook die skakel bysit waarmee ek die 'draft' kan stuur vir keuring. Dit was nie outomaties by soos met die De Bod-draft nie. Ek weet nie juis vir wie kan ek vra nie, ek hoop jy sal kan help. Baie dankie by voorbaat. [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 22:24, 23 Maart 2022 (UTC) : Hallo {{ping|Jeanine (2018)}} "hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie" ongelukkig weet ek niks hiervan nie. Maar met betrekking tot die "draft" artikel het ek hierdie gevind: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Article_wizard . Dit sal outomaties vir jou 'n "draft"-artikel skep en vir jou stap-vir-stap help met die proses. Lees hier vir meer inligting : https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Your_first_article#Create_your_draft. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:58, 24 Maart 2022 (UTC) Baie dankie, {{ping|Rooiratel}}. Ek waardeer dit opreg! I.v.m. die verwysings: daar was 'n Ier of iets wat my verlede keer gehelp het, sal kyk of ek weet met hom in aanraking kan kom. Groetnis [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 08:28, 25 Maart 2022 (UTC) == SAAWK se pryse == Ek het gister 'n klompie nuwe pryse en medaljes van die SAAWK geskep. Kan jy asb help met die Wikidata Dinge? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:55, 25 April 2022 (UTC) == Stem asb! == Goeie dag Rooiratel, stem asb by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]] (die onderste drie asb.)! Dankie vir jou deurlopende werk. Groete daar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:05, 21 Junie 2022 (UTC) :Hallo Aliwal. Ja dinge hier is maar bedrywig deesdae, en ek kry nie tyd om al die dinge te doen wat ek gewoonlik doen nie. Dankie vir die herinnering, ek het nou gou gestem. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 22 Junie 2022 (UTC) == [[Alfa Romeo (Formule 1)]] op wikidata == Hallo Rooiratel! Daar is 'n treinsmash by bg. se wikidata...die Engelse artikel [[:en:Alfa Romeo in Formula One]] is aan elf ander tale gekoppel, en [[:nl:Alfa Romeo (Formule 1)|Nederlands]] en Afrikaans aan 28 tale. Altwee entiteite kon al van 2007 af. Kan jy dit asb versmelt? Ek wil nie 'n gemors maak daarvan nie. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:45, 3 Julie 2022 (UTC) :Hallo {{ping|Aliwal2012}} ek sal sien wat ek kan doen. Dit gebeur van tyd tot tyd. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:31, 4 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} lyk vir my iemand het reeds probeer om die twee te versmelt, maar dit was teruggerol. Die twee items is nie heeltemal dieselfde nie, maar prakties is hulle dieselfde. Ek het op die besprekengsbladsy iets gesê, en hopelik kan iemand ons help om die gemors uit te sorteer. Hou [https://www.wikidata.org/wiki/Talk:Q65960697#What_is_the_practical_difference_between_this_item_and_%22Alfa_Romeo_Racing%22_(Q622489)? hierdie] bladsy dop vir die gesprek, en as jy ook iets daaroor wil sê. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:53, 4 Julie 2022 (UTC) :::Dankie vir jou moeite, ek het heeldag geen sein hier gehad nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:26, 4 Julie 2022 (UTC) ::::Kom ons sien wat gebeur. Ons gee dit so paar dae vir mense om te antwoord. As hulle niks sê nie, dan sal ek 'n paar mense ping. As hulle nog niks sê nie, dan sal ek die twee items self versmelt. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:57, 4 Julie 2022 (UTC) == Rooi skakels na "Interessante brokkies" == Hi Rooiratel, ek sien op die Tuisblad daar is vandag 2 rooi skakels na "Wikipedia:Interessante brokkies/0". Kan jy asb daaraan aandag gee? Dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:16, 21 Julie 2022 (UTC) 23rw1nfnstfra7q5pabdizuo4ob8bjs 2513863 2513861 2022-07-21T07:19:42Z Rooiratel 90342 /* Rooi skakels na "Interessante brokkies" */ Reply wikitext text/x-wiki {{argiefboks|4 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] }} [[Lêer:Editor - rhodium star I.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Senior Editor|Senior redakteur]]<br />(4 jaar, 28&nbsp;870+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012 op 7 Sep. 2021</small>]] == [[Mannetjiebos]] == Kan jy asb help met nuwe spesiesboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:18, 1 Februarie 2022 (UTC) == [[Tropiese kweper]] en [[Viervingerbos]] == Kan jy asb items in Wikidata skep en dit koppel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:17, 2 Februarie 2022 (UTC) == Spesieboks == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met ''[[Haplocarpha scaposa]]''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:41, 12 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:26, 12 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotis acuminata]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:00, 13 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:47, 13 Februarie 2022 (UTC) == [[Gazania caespitosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:44, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:01, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:13, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Dimorphotheca]] == {{ping|Rooiratel}}, help met taksoboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:22, 22 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 22 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotheca calendula]] == {{ping|Rooiratel}}, skep spesieboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:35, 22 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:51, 23 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:52, 23 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Rooiratel}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:53, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Gymnosporia]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:27, 15 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:51, 15 Maart 2022 (UTC) == [[Maytenus peduncularis]] == {{ping|Rooiratel}}, skep asb. 'n spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:58, 17 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:54, 18 Maart 2022 (UTC) == [[Putterlickia verrucosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy help met spesieboks asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:44, 21 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:36, 22 Maart 2022 (UTC) == Gymnosporia divaricata en Gymnosporia crataegina == {{ping|Rooiratel}}, bogenoemde is onafhanklike spesies. Kan jy dit asb so skep op Wikidata? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:33, 23 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} die wikidata items vir altwee het reeds bestaan. Maar die afwiki bladsy vir Gymnosporia crataegina was aan die wikidata item vir Gymnosporia divaricata gekoppel. Ek het dit nou reggemaak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 23 Maart 2022 (UTC) == "draft"-artikel == Hallo, {{ping|Rooiratel}}. Ek is nou besig met 'n Engelse artikel oor Susan Scott, ek het dit as 'n 'draft'. Toe ek die Bonné de Bod-blad in Engels gedoen het, het hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie, kan jy my help om te sê hoe kan ek die skakel bysit, sodat ek kan kyk of die artikel onafhanklik genoeg is. Dan moet ek ook die skakel bysit waarmee ek die 'draft' kan stuur vir keuring. Dit was nie outomaties by soos met die De Bod-draft nie. Ek weet nie juis vir wie kan ek vra nie, ek hoop jy sal kan help. Baie dankie by voorbaat. [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 22:24, 23 Maart 2022 (UTC) : Hallo {{ping|Jeanine (2018)}} "hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie" ongelukkig weet ek niks hiervan nie. Maar met betrekking tot die "draft" artikel het ek hierdie gevind: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Article_wizard . Dit sal outomaties vir jou 'n "draft"-artikel skep en vir jou stap-vir-stap help met die proses. Lees hier vir meer inligting : https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Your_first_article#Create_your_draft. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:58, 24 Maart 2022 (UTC) Baie dankie, {{ping|Rooiratel}}. Ek waardeer dit opreg! I.v.m. die verwysings: daar was 'n Ier of iets wat my verlede keer gehelp het, sal kyk of ek weet met hom in aanraking kan kom. Groetnis [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 08:28, 25 Maart 2022 (UTC) == SAAWK se pryse == Ek het gister 'n klompie nuwe pryse en medaljes van die SAAWK geskep. Kan jy asb help met die Wikidata Dinge? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:55, 25 April 2022 (UTC) == Stem asb! == Goeie dag Rooiratel, stem asb by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]] (die onderste drie asb.)! Dankie vir jou deurlopende werk. Groete daar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:05, 21 Junie 2022 (UTC) :Hallo Aliwal. Ja dinge hier is maar bedrywig deesdae, en ek kry nie tyd om al die dinge te doen wat ek gewoonlik doen nie. Dankie vir die herinnering, ek het nou gou gestem. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 22 Junie 2022 (UTC) == [[Alfa Romeo (Formule 1)]] op wikidata == Hallo Rooiratel! Daar is 'n treinsmash by bg. se wikidata...die Engelse artikel [[:en:Alfa Romeo in Formula One]] is aan elf ander tale gekoppel, en [[:nl:Alfa Romeo (Formule 1)|Nederlands]] en Afrikaans aan 28 tale. Altwee entiteite kon al van 2007 af. Kan jy dit asb versmelt? Ek wil nie 'n gemors maak daarvan nie. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:45, 3 Julie 2022 (UTC) :Hallo {{ping|Aliwal2012}} ek sal sien wat ek kan doen. Dit gebeur van tyd tot tyd. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:31, 4 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} lyk vir my iemand het reeds probeer om die twee te versmelt, maar dit was teruggerol. Die twee items is nie heeltemal dieselfde nie, maar prakties is hulle dieselfde. Ek het op die besprekengsbladsy iets gesê, en hopelik kan iemand ons help om die gemors uit te sorteer. Hou [https://www.wikidata.org/wiki/Talk:Q65960697#What_is_the_practical_difference_between_this_item_and_%22Alfa_Romeo_Racing%22_(Q622489)? hierdie] bladsy dop vir die gesprek, en as jy ook iets daaroor wil sê. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:53, 4 Julie 2022 (UTC) :::Dankie vir jou moeite, ek het heeldag geen sein hier gehad nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:26, 4 Julie 2022 (UTC) ::::Kom ons sien wat gebeur. Ons gee dit so paar dae vir mense om te antwoord. As hulle niks sê nie, dan sal ek 'n paar mense ping. As hulle nog niks sê nie, dan sal ek die twee items self versmelt. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:57, 4 Julie 2022 (UTC) == Rooi skakels na "Interessante brokkies" == Hi Rooiratel, ek sien op die Tuisblad daar is vandag 2 rooi skakels na "Wikipedia:Interessante brokkies/0". Kan jy asb daaraan aandag gee? Dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:16, 21 Julie 2022 (UTC) :Ek sien dit ook. Ek sal dit gou reg maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:19, 21 Julie 2022 (UTC) saj9h6azluh85x866tgxxixmkzew6a1 2513872 2513863 2022-07-21T07:34:55Z Rooiratel 90342 /* Rooi skakels na "Interessante brokkies" */ Reply wikitext text/x-wiki {{argiefboks|4 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] }} [[Lêer:Editor - rhodium star I.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Senior Editor|Senior redakteur]]<br />(4 jaar, 28&nbsp;870+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012 op 7 Sep. 2021</small>]] == [[Mannetjiebos]] == Kan jy asb help met nuwe spesiesboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:18, 1 Februarie 2022 (UTC) == [[Tropiese kweper]] en [[Viervingerbos]] == Kan jy asb items in Wikidata skep en dit koppel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:17, 2 Februarie 2022 (UTC) == Spesieboks == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met ''[[Haplocarpha scaposa]]''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:41, 12 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:26, 12 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotis acuminata]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:00, 13 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:47, 13 Februarie 2022 (UTC) == [[Gazania caespitosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:44, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:01, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:13, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Dimorphotheca]] == {{ping|Rooiratel}}, help met taksoboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:22, 22 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 22 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotheca calendula]] == {{ping|Rooiratel}}, skep spesieboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:35, 22 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:51, 23 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:52, 23 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Rooiratel}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:53, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Gymnosporia]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:27, 15 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:51, 15 Maart 2022 (UTC) == [[Maytenus peduncularis]] == {{ping|Rooiratel}}, skep asb. 'n spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:58, 17 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:54, 18 Maart 2022 (UTC) == [[Putterlickia verrucosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy help met spesieboks asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:44, 21 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:36, 22 Maart 2022 (UTC) == Gymnosporia divaricata en Gymnosporia crataegina == {{ping|Rooiratel}}, bogenoemde is onafhanklike spesies. Kan jy dit asb so skep op Wikidata? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:33, 23 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} die wikidata items vir altwee het reeds bestaan. Maar die afwiki bladsy vir Gymnosporia crataegina was aan die wikidata item vir Gymnosporia divaricata gekoppel. Ek het dit nou reggemaak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 23 Maart 2022 (UTC) == "draft"-artikel == Hallo, {{ping|Rooiratel}}. Ek is nou besig met 'n Engelse artikel oor Susan Scott, ek het dit as 'n 'draft'. Toe ek die Bonné de Bod-blad in Engels gedoen het, het hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie, kan jy my help om te sê hoe kan ek die skakel bysit, sodat ek kan kyk of die artikel onafhanklik genoeg is. Dan moet ek ook die skakel bysit waarmee ek die 'draft' kan stuur vir keuring. Dit was nie outomaties by soos met die De Bod-draft nie. Ek weet nie juis vir wie kan ek vra nie, ek hoop jy sal kan help. Baie dankie by voorbaat. [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 22:24, 23 Maart 2022 (UTC) : Hallo {{ping|Jeanine (2018)}} "hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie" ongelukkig weet ek niks hiervan nie. Maar met betrekking tot die "draft" artikel het ek hierdie gevind: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Article_wizard . Dit sal outomaties vir jou 'n "draft"-artikel skep en vir jou stap-vir-stap help met die proses. Lees hier vir meer inligting : https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Your_first_article#Create_your_draft. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:58, 24 Maart 2022 (UTC) Baie dankie, {{ping|Rooiratel}}. Ek waardeer dit opreg! I.v.m. die verwysings: daar was 'n Ier of iets wat my verlede keer gehelp het, sal kyk of ek weet met hom in aanraking kan kom. Groetnis [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 08:28, 25 Maart 2022 (UTC) == SAAWK se pryse == Ek het gister 'n klompie nuwe pryse en medaljes van die SAAWK geskep. Kan jy asb help met die Wikidata Dinge? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:55, 25 April 2022 (UTC) == Stem asb! == Goeie dag Rooiratel, stem asb by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]] (die onderste drie asb.)! Dankie vir jou deurlopende werk. Groete daar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:05, 21 Junie 2022 (UTC) :Hallo Aliwal. Ja dinge hier is maar bedrywig deesdae, en ek kry nie tyd om al die dinge te doen wat ek gewoonlik doen nie. Dankie vir die herinnering, ek het nou gou gestem. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 22 Junie 2022 (UTC) == [[Alfa Romeo (Formule 1)]] op wikidata == Hallo Rooiratel! Daar is 'n treinsmash by bg. se wikidata...die Engelse artikel [[:en:Alfa Romeo in Formula One]] is aan elf ander tale gekoppel, en [[:nl:Alfa Romeo (Formule 1)|Nederlands]] en Afrikaans aan 28 tale. Altwee entiteite kon al van 2007 af. Kan jy dit asb versmelt? Ek wil nie 'n gemors maak daarvan nie. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:45, 3 Julie 2022 (UTC) :Hallo {{ping|Aliwal2012}} ek sal sien wat ek kan doen. Dit gebeur van tyd tot tyd. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:31, 4 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} lyk vir my iemand het reeds probeer om die twee te versmelt, maar dit was teruggerol. Die twee items is nie heeltemal dieselfde nie, maar prakties is hulle dieselfde. Ek het op die besprekengsbladsy iets gesê, en hopelik kan iemand ons help om die gemors uit te sorteer. Hou [https://www.wikidata.org/wiki/Talk:Q65960697#What_is_the_practical_difference_between_this_item_and_%22Alfa_Romeo_Racing%22_(Q622489)? hierdie] bladsy dop vir die gesprek, en as jy ook iets daaroor wil sê. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:53, 4 Julie 2022 (UTC) :::Dankie vir jou moeite, ek het heeldag geen sein hier gehad nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:26, 4 Julie 2022 (UTC) ::::Kom ons sien wat gebeur. Ons gee dit so paar dae vir mense om te antwoord. As hulle niks sê nie, dan sal ek 'n paar mense ping. As hulle nog niks sê nie, dan sal ek die twee items self versmelt. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:57, 4 Julie 2022 (UTC) == Rooi skakels na "Interessante brokkies" == Hi Rooiratel, ek sien op die Tuisblad daar is vandag 2 rooi skakels na "Wikipedia:Interessante brokkies/0". Kan jy asb daaraan aandag gee? Dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:16, 21 Julie 2022 (UTC) :Ek sien dit ook. Ek sal dit gou reg maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:19, 21 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} die sjabloon wat ek gebruik (wat ek van enwiki gesteel) is veronderstel om 'n nommer '''tussen''' 0 en 'n ander nommer wat jy vir hom gee. Maar dit lyk vir my dat 0 is insluitend in die moontlike nommers wat genereer word. Dit gaan nou baie werk wees om dit te verander. Die maklikste manier om dit reg te maak sal om 'n nuwe interessante brokkie te skep, en dit op die "Wikipedia:Interessante brokkies/0" bladsy te sit. Sal ek maar een van Engels vertaal, of het jy een wat jy wil gebruik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:34, 21 Julie 2022 (UTC) m8yfhn44f2f4f38ikg9lrtpfbtsy1ta 2513880 2513872 2022-07-21T07:43:31Z Rooiratel 90342 /* Rooi skakels na "Interessante brokkies" */ Reply wikitext text/x-wiki {{argiefboks|4 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] }} [[Lêer:Editor - rhodium star I.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Senior Editor|Senior redakteur]]<br />(4 jaar, 28&nbsp;870+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012 op 7 Sep. 2021</small>]] == [[Mannetjiebos]] == Kan jy asb help met nuwe spesiesboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:18, 1 Februarie 2022 (UTC) == [[Tropiese kweper]] en [[Viervingerbos]] == Kan jy asb items in Wikidata skep en dit koppel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:17, 2 Februarie 2022 (UTC) == Spesieboks == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met ''[[Haplocarpha scaposa]]''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:41, 12 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:26, 12 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotis acuminata]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:00, 13 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:47, 13 Februarie 2022 (UTC) == [[Gazania caespitosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:44, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:01, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:13, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Dimorphotheca]] == {{ping|Rooiratel}}, help met taksoboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:22, 22 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 22 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotheca calendula]] == {{ping|Rooiratel}}, skep spesieboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:35, 22 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:51, 23 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:52, 23 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Rooiratel}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:53, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Gymnosporia]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:27, 15 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:51, 15 Maart 2022 (UTC) == [[Maytenus peduncularis]] == {{ping|Rooiratel}}, skep asb. 'n spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:58, 17 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:54, 18 Maart 2022 (UTC) == [[Putterlickia verrucosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy help met spesieboks asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:44, 21 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:36, 22 Maart 2022 (UTC) == Gymnosporia divaricata en Gymnosporia crataegina == {{ping|Rooiratel}}, bogenoemde is onafhanklike spesies. Kan jy dit asb so skep op Wikidata? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:33, 23 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} die wikidata items vir altwee het reeds bestaan. Maar die afwiki bladsy vir Gymnosporia crataegina was aan die wikidata item vir Gymnosporia divaricata gekoppel. Ek het dit nou reggemaak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 23 Maart 2022 (UTC) == "draft"-artikel == Hallo, {{ping|Rooiratel}}. Ek is nou besig met 'n Engelse artikel oor Susan Scott, ek het dit as 'n 'draft'. Toe ek die Bonné de Bod-blad in Engels gedoen het, het hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie, kan jy my help om te sê hoe kan ek die skakel bysit, sodat ek kan kyk of die artikel onafhanklik genoeg is. Dan moet ek ook die skakel bysit waarmee ek die 'draft' kan stuur vir keuring. Dit was nie outomaties by soos met die De Bod-draft nie. Ek weet nie juis vir wie kan ek vra nie, ek hoop jy sal kan help. Baie dankie by voorbaat. [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 22:24, 23 Maart 2022 (UTC) : Hallo {{ping|Jeanine (2018)}} "hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie" ongelukkig weet ek niks hiervan nie. Maar met betrekking tot die "draft" artikel het ek hierdie gevind: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Article_wizard . Dit sal outomaties vir jou 'n "draft"-artikel skep en vir jou stap-vir-stap help met die proses. Lees hier vir meer inligting : https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Your_first_article#Create_your_draft. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:58, 24 Maart 2022 (UTC) Baie dankie, {{ping|Rooiratel}}. Ek waardeer dit opreg! I.v.m. die verwysings: daar was 'n Ier of iets wat my verlede keer gehelp het, sal kyk of ek weet met hom in aanraking kan kom. Groetnis [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 08:28, 25 Maart 2022 (UTC) == SAAWK se pryse == Ek het gister 'n klompie nuwe pryse en medaljes van die SAAWK geskep. Kan jy asb help met die Wikidata Dinge? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:55, 25 April 2022 (UTC) == Stem asb! == Goeie dag Rooiratel, stem asb by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]] (die onderste drie asb.)! Dankie vir jou deurlopende werk. Groete daar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:05, 21 Junie 2022 (UTC) :Hallo Aliwal. Ja dinge hier is maar bedrywig deesdae, en ek kry nie tyd om al die dinge te doen wat ek gewoonlik doen nie. Dankie vir die herinnering, ek het nou gou gestem. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 22 Junie 2022 (UTC) == [[Alfa Romeo (Formule 1)]] op wikidata == Hallo Rooiratel! Daar is 'n treinsmash by bg. se wikidata...die Engelse artikel [[:en:Alfa Romeo in Formula One]] is aan elf ander tale gekoppel, en [[:nl:Alfa Romeo (Formule 1)|Nederlands]] en Afrikaans aan 28 tale. Altwee entiteite kon al van 2007 af. Kan jy dit asb versmelt? Ek wil nie 'n gemors maak daarvan nie. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:45, 3 Julie 2022 (UTC) :Hallo {{ping|Aliwal2012}} ek sal sien wat ek kan doen. Dit gebeur van tyd tot tyd. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:31, 4 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} lyk vir my iemand het reeds probeer om die twee te versmelt, maar dit was teruggerol. Die twee items is nie heeltemal dieselfde nie, maar prakties is hulle dieselfde. Ek het op die besprekengsbladsy iets gesê, en hopelik kan iemand ons help om die gemors uit te sorteer. Hou [https://www.wikidata.org/wiki/Talk:Q65960697#What_is_the_practical_difference_between_this_item_and_%22Alfa_Romeo_Racing%22_(Q622489)? hierdie] bladsy dop vir die gesprek, en as jy ook iets daaroor wil sê. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:53, 4 Julie 2022 (UTC) :::Dankie vir jou moeite, ek het heeldag geen sein hier gehad nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:26, 4 Julie 2022 (UTC) ::::Kom ons sien wat gebeur. Ons gee dit so paar dae vir mense om te antwoord. As hulle niks sê nie, dan sal ek 'n paar mense ping. As hulle nog niks sê nie, dan sal ek die twee items self versmelt. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:57, 4 Julie 2022 (UTC) == Rooi skakels na "Interessante brokkies" == Hi Rooiratel, ek sien op die Tuisblad daar is vandag 2 rooi skakels na "Wikipedia:Interessante brokkies/0". Kan jy asb daaraan aandag gee? Dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:16, 21 Julie 2022 (UTC) :Ek sien dit ook. Ek sal dit gou reg maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:19, 21 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} die sjabloon wat ek gebruik (wat ek van enwiki gesteel) is veronderstel om 'n nommer '''tussen''' 0 en 'n ander nommer wat jy vir hom gee. Maar dit lyk vir my dat 0 is insluitend in die moontlike nommers wat genereer word. Dit gaan nou baie werk wees om dit te verander. Die maklikste manier om dit reg te maak sal om 'n nuwe interessante brokkie te skep, en dit op die "Wikipedia:Interessante brokkies/0" bladsy te sit. Sal ek maar een van Engels vertaal, of het jy een wat jy wil gebruik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:34, 21 Julie 2022 (UTC) :::Eintlik gaan ek ons nuutste brokkie (322 dink ek) skuif na nommer 0, dit sal alles reg maak, met die minste werk. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:43, 21 Julie 2022 (UTC) stic3g1kq4zgoaadm1v9ubn7egigic5 2513889 2513880 2022-07-21T07:48:06Z Oesjaar 7467 /* Rooi skakels na "Interessante brokkies" */ Bevestig. wikitext text/x-wiki {{argiefboks|4 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] }} [[Lêer:Editor - rhodium star I.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Senior Editor|Senior redakteur]]<br />(4 jaar, 28&nbsp;870+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012 op 7 Sep. 2021</small>]] == [[Mannetjiebos]] == Kan jy asb help met nuwe spesiesboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:18, 1 Februarie 2022 (UTC) == [[Tropiese kweper]] en [[Viervingerbos]] == Kan jy asb items in Wikidata skep en dit koppel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:17, 2 Februarie 2022 (UTC) == Spesieboks == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met ''[[Haplocarpha scaposa]]''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:41, 12 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:26, 12 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotis acuminata]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:00, 13 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:47, 13 Februarie 2022 (UTC) == [[Gazania caespitosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:44, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:01, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:13, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Dimorphotheca]] == {{ping|Rooiratel}}, help met taksoboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:22, 22 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 22 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotheca calendula]] == {{ping|Rooiratel}}, skep spesieboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:35, 22 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:51, 23 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:52, 23 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Rooiratel}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:53, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Gymnosporia]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:27, 15 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:51, 15 Maart 2022 (UTC) == [[Maytenus peduncularis]] == {{ping|Rooiratel}}, skep asb. 'n spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:58, 17 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:54, 18 Maart 2022 (UTC) == [[Putterlickia verrucosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy help met spesieboks asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:44, 21 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:36, 22 Maart 2022 (UTC) == Gymnosporia divaricata en Gymnosporia crataegina == {{ping|Rooiratel}}, bogenoemde is onafhanklike spesies. Kan jy dit asb so skep op Wikidata? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:33, 23 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} die wikidata items vir altwee het reeds bestaan. Maar die afwiki bladsy vir Gymnosporia crataegina was aan die wikidata item vir Gymnosporia divaricata gekoppel. Ek het dit nou reggemaak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 23 Maart 2022 (UTC) == "draft"-artikel == Hallo, {{ping|Rooiratel}}. Ek is nou besig met 'n Engelse artikel oor Susan Scott, ek het dit as 'n 'draft'. Toe ek die Bonné de Bod-blad in Engels gedoen het, het hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie, kan jy my help om te sê hoe kan ek die skakel bysit, sodat ek kan kyk of die artikel onafhanklik genoeg is. Dan moet ek ook die skakel bysit waarmee ek die 'draft' kan stuur vir keuring. Dit was nie outomaties by soos met die De Bod-draft nie. Ek weet nie juis vir wie kan ek vra nie, ek hoop jy sal kan help. Baie dankie by voorbaat. [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 22:24, 23 Maart 2022 (UTC) : Hallo {{ping|Jeanine (2018)}} "hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie" ongelukkig weet ek niks hiervan nie. Maar met betrekking tot die "draft" artikel het ek hierdie gevind: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Article_wizard . Dit sal outomaties vir jou 'n "draft"-artikel skep en vir jou stap-vir-stap help met die proses. Lees hier vir meer inligting : https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Your_first_article#Create_your_draft. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:58, 24 Maart 2022 (UTC) Baie dankie, {{ping|Rooiratel}}. Ek waardeer dit opreg! I.v.m. die verwysings: daar was 'n Ier of iets wat my verlede keer gehelp het, sal kyk of ek weet met hom in aanraking kan kom. Groetnis [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 08:28, 25 Maart 2022 (UTC) == SAAWK se pryse == Ek het gister 'n klompie nuwe pryse en medaljes van die SAAWK geskep. Kan jy asb help met die Wikidata Dinge? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:55, 25 April 2022 (UTC) == Stem asb! == Goeie dag Rooiratel, stem asb by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]] (die onderste drie asb.)! Dankie vir jou deurlopende werk. Groete daar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:05, 21 Junie 2022 (UTC) :Hallo Aliwal. Ja dinge hier is maar bedrywig deesdae, en ek kry nie tyd om al die dinge te doen wat ek gewoonlik doen nie. Dankie vir die herinnering, ek het nou gou gestem. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 22 Junie 2022 (UTC) == [[Alfa Romeo (Formule 1)]] op wikidata == Hallo Rooiratel! Daar is 'n treinsmash by bg. se wikidata...die Engelse artikel [[:en:Alfa Romeo in Formula One]] is aan elf ander tale gekoppel, en [[:nl:Alfa Romeo (Formule 1)|Nederlands]] en Afrikaans aan 28 tale. Altwee entiteite kon al van 2007 af. Kan jy dit asb versmelt? Ek wil nie 'n gemors maak daarvan nie. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:45, 3 Julie 2022 (UTC) :Hallo {{ping|Aliwal2012}} ek sal sien wat ek kan doen. Dit gebeur van tyd tot tyd. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:31, 4 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} lyk vir my iemand het reeds probeer om die twee te versmelt, maar dit was teruggerol. Die twee items is nie heeltemal dieselfde nie, maar prakties is hulle dieselfde. Ek het op die besprekengsbladsy iets gesê, en hopelik kan iemand ons help om die gemors uit te sorteer. Hou [https://www.wikidata.org/wiki/Talk:Q65960697#What_is_the_practical_difference_between_this_item_and_%22Alfa_Romeo_Racing%22_(Q622489)? hierdie] bladsy dop vir die gesprek, en as jy ook iets daaroor wil sê. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:53, 4 Julie 2022 (UTC) :::Dankie vir jou moeite, ek het heeldag geen sein hier gehad nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:26, 4 Julie 2022 (UTC) ::::Kom ons sien wat gebeur. Ons gee dit so paar dae vir mense om te antwoord. As hulle niks sê nie, dan sal ek 'n paar mense ping. As hulle nog niks sê nie, dan sal ek die twee items self versmelt. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:57, 4 Julie 2022 (UTC) == Rooi skakels na "Interessante brokkies" == Hi Rooiratel, ek sien op die Tuisblad daar is vandag 2 rooi skakels na "Wikipedia:Interessante brokkies/0". Kan jy asb daaraan aandag gee? Dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:16, 21 Julie 2022 (UTC) :Ek sien dit ook. Ek sal dit gou reg maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:19, 21 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} die sjabloon wat ek gebruik (wat ek van enwiki gesteel) is veronderstel om 'n nommer '''tussen''' 0 en 'n ander nommer wat jy vir hom gee. Maar dit lyk vir my dat 0 is insluitend in die moontlike nommers wat genereer word. Dit gaan nou baie werk wees om dit te verander. Die maklikste manier om dit reg te maak sal om 'n nuwe interessante brokkie te skep, en dit op die "Wikipedia:Interessante brokkies/0" bladsy te sit. Sal ek maar een van Engels vertaal, of het jy een wat jy wil gebruik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:34, 21 Julie 2022 (UTC) :::Eintlik gaan ek ons nuutste brokkie (322 dink ek) skuif na nommer 0, dit sal alles reg maak, met die minste werk. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:43, 21 Julie 2022 (UTC) :Dit is die fout wat ek ook gesien het. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:47, 21 Julie 2022 (UTC) e2nb7li6y9vh140l4cdb8fclwh76xol 2513891 2513889 2022-07-21T07:52:32Z Aliwal2012 39067 /* Rooi skakels na "Interessante brokkies" */ Reply wikitext text/x-wiki {{argiefboks|4 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] }} [[Lêer:Editor - rhodium star I.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Senior Editor|Senior redakteur]]<br />(4 jaar, 28&nbsp;870+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012 op 7 Sep. 2021</small>]] == [[Mannetjiebos]] == Kan jy asb help met nuwe spesiesboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:18, 1 Februarie 2022 (UTC) == [[Tropiese kweper]] en [[Viervingerbos]] == Kan jy asb items in Wikidata skep en dit koppel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:17, 2 Februarie 2022 (UTC) == Spesieboks == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met ''[[Haplocarpha scaposa]]''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:41, 12 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:26, 12 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotis acuminata]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:00, 13 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:47, 13 Februarie 2022 (UTC) == [[Gazania caespitosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:44, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:01, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:13, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Dimorphotheca]] == {{ping|Rooiratel}}, help met taksoboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:22, 22 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 22 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotheca calendula]] == {{ping|Rooiratel}}, skep spesieboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:35, 22 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:51, 23 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:52, 23 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Rooiratel}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:53, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Gymnosporia]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:27, 15 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:51, 15 Maart 2022 (UTC) == [[Maytenus peduncularis]] == {{ping|Rooiratel}}, skep asb. 'n spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:58, 17 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:54, 18 Maart 2022 (UTC) == [[Putterlickia verrucosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy help met spesieboks asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:44, 21 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:36, 22 Maart 2022 (UTC) == Gymnosporia divaricata en Gymnosporia crataegina == {{ping|Rooiratel}}, bogenoemde is onafhanklike spesies. Kan jy dit asb so skep op Wikidata? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:33, 23 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} die wikidata items vir altwee het reeds bestaan. Maar die afwiki bladsy vir Gymnosporia crataegina was aan die wikidata item vir Gymnosporia divaricata gekoppel. Ek het dit nou reggemaak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 23 Maart 2022 (UTC) == "draft"-artikel == Hallo, {{ping|Rooiratel}}. Ek is nou besig met 'n Engelse artikel oor Susan Scott, ek het dit as 'n 'draft'. Toe ek die Bonné de Bod-blad in Engels gedoen het, het hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie, kan jy my help om te sê hoe kan ek die skakel bysit, sodat ek kan kyk of die artikel onafhanklik genoeg is. Dan moet ek ook die skakel bysit waarmee ek die 'draft' kan stuur vir keuring. Dit was nie outomaties by soos met die De Bod-draft nie. Ek weet nie juis vir wie kan ek vra nie, ek hoop jy sal kan help. Baie dankie by voorbaat. [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 22:24, 23 Maart 2022 (UTC) : Hallo {{ping|Jeanine (2018)}} "hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie" ongelukkig weet ek niks hiervan nie. Maar met betrekking tot die "draft" artikel het ek hierdie gevind: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Article_wizard . Dit sal outomaties vir jou 'n "draft"-artikel skep en vir jou stap-vir-stap help met die proses. Lees hier vir meer inligting : https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Your_first_article#Create_your_draft. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:58, 24 Maart 2022 (UTC) Baie dankie, {{ping|Rooiratel}}. Ek waardeer dit opreg! I.v.m. die verwysings: daar was 'n Ier of iets wat my verlede keer gehelp het, sal kyk of ek weet met hom in aanraking kan kom. Groetnis [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 08:28, 25 Maart 2022 (UTC) == SAAWK se pryse == Ek het gister 'n klompie nuwe pryse en medaljes van die SAAWK geskep. Kan jy asb help met die Wikidata Dinge? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:55, 25 April 2022 (UTC) == Stem asb! == Goeie dag Rooiratel, stem asb by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]] (die onderste drie asb.)! Dankie vir jou deurlopende werk. Groete daar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:05, 21 Junie 2022 (UTC) :Hallo Aliwal. Ja dinge hier is maar bedrywig deesdae, en ek kry nie tyd om al die dinge te doen wat ek gewoonlik doen nie. Dankie vir die herinnering, ek het nou gou gestem. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 22 Junie 2022 (UTC) == [[Alfa Romeo (Formule 1)]] op wikidata == Hallo Rooiratel! Daar is 'n treinsmash by bg. se wikidata...die Engelse artikel [[:en:Alfa Romeo in Formula One]] is aan elf ander tale gekoppel, en [[:nl:Alfa Romeo (Formule 1)|Nederlands]] en Afrikaans aan 28 tale. Altwee entiteite kon al van 2007 af. Kan jy dit asb versmelt? Ek wil nie 'n gemors maak daarvan nie. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:45, 3 Julie 2022 (UTC) :Hallo {{ping|Aliwal2012}} ek sal sien wat ek kan doen. Dit gebeur van tyd tot tyd. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:31, 4 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} lyk vir my iemand het reeds probeer om die twee te versmelt, maar dit was teruggerol. Die twee items is nie heeltemal dieselfde nie, maar prakties is hulle dieselfde. Ek het op die besprekengsbladsy iets gesê, en hopelik kan iemand ons help om die gemors uit te sorteer. Hou [https://www.wikidata.org/wiki/Talk:Q65960697#What_is_the_practical_difference_between_this_item_and_%22Alfa_Romeo_Racing%22_(Q622489)? hierdie] bladsy dop vir die gesprek, en as jy ook iets daaroor wil sê. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:53, 4 Julie 2022 (UTC) :::Dankie vir jou moeite, ek het heeldag geen sein hier gehad nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:26, 4 Julie 2022 (UTC) ::::Kom ons sien wat gebeur. Ons gee dit so paar dae vir mense om te antwoord. As hulle niks sê nie, dan sal ek 'n paar mense ping. As hulle nog niks sê nie, dan sal ek die twee items self versmelt. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:57, 4 Julie 2022 (UTC) == Rooi skakels na "Interessante brokkies" == Hi Rooiratel, ek sien op die Tuisblad daar is vandag 2 rooi skakels na "Wikipedia:Interessante brokkies/0". Kan jy asb daaraan aandag gee? Dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:16, 21 Julie 2022 (UTC) :Ek sien dit ook. Ek sal dit gou reg maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:19, 21 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} die sjabloon wat ek gebruik (wat ek van enwiki gesteel) is veronderstel om 'n nommer '''tussen''' 0 en 'n ander nommer wat jy vir hom gee. Maar dit lyk vir my dat 0 is insluitend in die moontlike nommers wat genereer word. Dit gaan nou baie werk wees om dit te verander. Die maklikste manier om dit reg te maak sal om 'n nuwe interessante brokkie te skep, en dit op die "Wikipedia:Interessante brokkies/0" bladsy te sit. Sal ek maar een van Engels vertaal, of het jy een wat jy wil gebruik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:34, 21 Julie 2022 (UTC) :::Eintlik gaan ek ons nuutste brokkie (322 dink ek) skuif na nommer 0, dit sal alles reg maak, met die minste werk. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:43, 21 Julie 2022 (UTC) :::{{ping|Rooiratel}} dis reg so. Dankie vir die regmaak! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:52, 21 Julie 2022 (UTC) :Dit is die fout wat ek ook gesien het. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:47, 21 Julie 2022 (UTC) 4n1s4o0ai3ezke2r8xm06jm5ckl8c5t 2513892 2513891 2022-07-21T07:53:11Z Rooiratel 90342 /* Rooi skakels na "Interessante brokkies" */ Reply wikitext text/x-wiki {{argiefboks|4 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] }} [[Lêer:Editor - rhodium star I.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Senior Editor|Senior redakteur]]<br />(4 jaar, 28&nbsp;870+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012 op 7 Sep. 2021</small>]] == [[Mannetjiebos]] == Kan jy asb help met nuwe spesiesboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:18, 1 Februarie 2022 (UTC) == [[Tropiese kweper]] en [[Viervingerbos]] == Kan jy asb items in Wikidata skep en dit koppel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:17, 2 Februarie 2022 (UTC) == Spesieboks == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met ''[[Haplocarpha scaposa]]''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:41, 12 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:26, 12 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotis acuminata]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:00, 13 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:47, 13 Februarie 2022 (UTC) == [[Gazania caespitosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:44, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:01, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:13, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Dimorphotheca]] == {{ping|Rooiratel}}, help met taksoboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:22, 22 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 22 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotheca calendula]] == {{ping|Rooiratel}}, skep spesieboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:35, 22 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:51, 23 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:52, 23 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Rooiratel}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:53, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Gymnosporia]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:27, 15 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:51, 15 Maart 2022 (UTC) == [[Maytenus peduncularis]] == {{ping|Rooiratel}}, skep asb. 'n spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:58, 17 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:54, 18 Maart 2022 (UTC) == [[Putterlickia verrucosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy help met spesieboks asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:44, 21 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:36, 22 Maart 2022 (UTC) == Gymnosporia divaricata en Gymnosporia crataegina == {{ping|Rooiratel}}, bogenoemde is onafhanklike spesies. Kan jy dit asb so skep op Wikidata? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:33, 23 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} die wikidata items vir altwee het reeds bestaan. Maar die afwiki bladsy vir Gymnosporia crataegina was aan die wikidata item vir Gymnosporia divaricata gekoppel. Ek het dit nou reggemaak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 23 Maart 2022 (UTC) == "draft"-artikel == Hallo, {{ping|Rooiratel}}. Ek is nou besig met 'n Engelse artikel oor Susan Scott, ek het dit as 'n 'draft'. Toe ek die Bonné de Bod-blad in Engels gedoen het, het hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie, kan jy my help om te sê hoe kan ek die skakel bysit, sodat ek kan kyk of die artikel onafhanklik genoeg is. Dan moet ek ook die skakel bysit waarmee ek die 'draft' kan stuur vir keuring. Dit was nie outomaties by soos met die De Bod-draft nie. Ek weet nie juis vir wie kan ek vra nie, ek hoop jy sal kan help. Baie dankie by voorbaat. [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 22:24, 23 Maart 2022 (UTC) : Hallo {{ping|Jeanine (2018)}} "hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie" ongelukkig weet ek niks hiervan nie. Maar met betrekking tot die "draft" artikel het ek hierdie gevind: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Article_wizard . Dit sal outomaties vir jou 'n "draft"-artikel skep en vir jou stap-vir-stap help met die proses. Lees hier vir meer inligting : https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Your_first_article#Create_your_draft. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:58, 24 Maart 2022 (UTC) Baie dankie, {{ping|Rooiratel}}. Ek waardeer dit opreg! I.v.m. die verwysings: daar was 'n Ier of iets wat my verlede keer gehelp het, sal kyk of ek weet met hom in aanraking kan kom. Groetnis [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 08:28, 25 Maart 2022 (UTC) == SAAWK se pryse == Ek het gister 'n klompie nuwe pryse en medaljes van die SAAWK geskep. Kan jy asb help met die Wikidata Dinge? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:55, 25 April 2022 (UTC) == Stem asb! == Goeie dag Rooiratel, stem asb by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]] (die onderste drie asb.)! Dankie vir jou deurlopende werk. Groete daar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:05, 21 Junie 2022 (UTC) :Hallo Aliwal. Ja dinge hier is maar bedrywig deesdae, en ek kry nie tyd om al die dinge te doen wat ek gewoonlik doen nie. Dankie vir die herinnering, ek het nou gou gestem. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 22 Junie 2022 (UTC) == [[Alfa Romeo (Formule 1)]] op wikidata == Hallo Rooiratel! Daar is 'n treinsmash by bg. se wikidata...die Engelse artikel [[:en:Alfa Romeo in Formula One]] is aan elf ander tale gekoppel, en [[:nl:Alfa Romeo (Formule 1)|Nederlands]] en Afrikaans aan 28 tale. Altwee entiteite kon al van 2007 af. Kan jy dit asb versmelt? Ek wil nie 'n gemors maak daarvan nie. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:45, 3 Julie 2022 (UTC) :Hallo {{ping|Aliwal2012}} ek sal sien wat ek kan doen. Dit gebeur van tyd tot tyd. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:31, 4 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} lyk vir my iemand het reeds probeer om die twee te versmelt, maar dit was teruggerol. Die twee items is nie heeltemal dieselfde nie, maar prakties is hulle dieselfde. Ek het op die besprekengsbladsy iets gesê, en hopelik kan iemand ons help om die gemors uit te sorteer. Hou [https://www.wikidata.org/wiki/Talk:Q65960697#What_is_the_practical_difference_between_this_item_and_%22Alfa_Romeo_Racing%22_(Q622489)? hierdie] bladsy dop vir die gesprek, en as jy ook iets daaroor wil sê. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:53, 4 Julie 2022 (UTC) :::Dankie vir jou moeite, ek het heeldag geen sein hier gehad nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:26, 4 Julie 2022 (UTC) ::::Kom ons sien wat gebeur. Ons gee dit so paar dae vir mense om te antwoord. As hulle niks sê nie, dan sal ek 'n paar mense ping. As hulle nog niks sê nie, dan sal ek die twee items self versmelt. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:57, 4 Julie 2022 (UTC) == Rooi skakels na "Interessante brokkies" == Hi Rooiratel, ek sien op die Tuisblad daar is vandag 2 rooi skakels na "Wikipedia:Interessante brokkies/0". Kan jy asb daaraan aandag gee? Dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:16, 21 Julie 2022 (UTC) :Ek sien dit ook. Ek sal dit gou reg maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:19, 21 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} die sjabloon wat ek gebruik (wat ek van enwiki gesteel) is veronderstel om 'n nommer '''tussen''' 0 en 'n ander nommer wat jy vir hom gee. Maar dit lyk vir my dat 0 is insluitend in die moontlike nommers wat genereer word. Dit gaan nou baie werk wees om dit te verander. Die maklikste manier om dit reg te maak sal om 'n nuwe interessante brokkie te skep, en dit op die "Wikipedia:Interessante brokkies/0" bladsy te sit. Sal ek maar een van Engels vertaal, of het jy een wat jy wil gebruik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:34, 21 Julie 2022 (UTC) :::Eintlik gaan ek ons nuutste brokkie (322 dink ek) skuif na nommer 0, dit sal alles reg maak, met die minste werk. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:43, 21 Julie 2022 (UTC) :::{{ping|Rooiratel}} dis reg so. Dankie vir die regmaak! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:52, 21 Julie 2022 (UTC) :Dit is die fout wat ek ook gesien het. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:47, 21 Julie 2022 (UTC) ::Ek het nou die rooi skakel reg gemaak. Ek sal die voorblad skerp dophou vir die volgende paar dae, net om seker te maak dat alles reg is. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:53, 21 Julie 2022 (UTC) nnx0v43lrsezdri55dsww64ddwt1tbo 2513895 2513892 2022-07-21T08:21:11Z Aliwal2012 39067 Toekenning as Senior redakteur III (5 jaar). Jy vorder goed, hou so aan! wikitext text/x-wiki {{argiefboks|4 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] }} [[Lêer:Editor - rhodium star III.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Senior Editor III|Senior redakteur III]]<br />(5 jaar, 32&nbsp;000+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012 op 31 Julie 2022</small>]] == [[Mannetjiebos]] == Kan jy asb help met nuwe spesiesboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:18, 1 Februarie 2022 (UTC) == [[Tropiese kweper]] en [[Viervingerbos]] == Kan jy asb items in Wikidata skep en dit koppel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:17, 2 Februarie 2022 (UTC) == Spesieboks == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met ''[[Haplocarpha scaposa]]''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:41, 12 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:26, 12 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotis acuminata]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:00, 13 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:47, 13 Februarie 2022 (UTC) == [[Gazania caespitosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:44, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:01, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:13, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Dimorphotheca]] == {{ping|Rooiratel}}, help met taksoboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:22, 22 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 22 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotheca calendula]] == {{ping|Rooiratel}}, skep spesieboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:35, 22 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:51, 23 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:52, 23 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Rooiratel}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:53, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Gymnosporia]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:27, 15 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:51, 15 Maart 2022 (UTC) == [[Maytenus peduncularis]] == {{ping|Rooiratel}}, skep asb. 'n spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:58, 17 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:54, 18 Maart 2022 (UTC) == [[Putterlickia verrucosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy help met spesieboks asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:44, 21 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:36, 22 Maart 2022 (UTC) == Gymnosporia divaricata en Gymnosporia crataegina == {{ping|Rooiratel}}, bogenoemde is onafhanklike spesies. Kan jy dit asb so skep op Wikidata? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:33, 23 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} die wikidata items vir altwee het reeds bestaan. Maar die afwiki bladsy vir Gymnosporia crataegina was aan die wikidata item vir Gymnosporia divaricata gekoppel. Ek het dit nou reggemaak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 23 Maart 2022 (UTC) == "draft"-artikel == Hallo, {{ping|Rooiratel}}. Ek is nou besig met 'n Engelse artikel oor Susan Scott, ek het dit as 'n 'draft'. Toe ek die Bonné de Bod-blad in Engels gedoen het, het hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie, kan jy my help om te sê hoe kan ek die skakel bysit, sodat ek kan kyk of die artikel onafhanklik genoeg is. Dan moet ek ook die skakel bysit waarmee ek die 'draft' kan stuur vir keuring. Dit was nie outomaties by soos met die De Bod-draft nie. Ek weet nie juis vir wie kan ek vra nie, ek hoop jy sal kan help. Baie dankie by voorbaat. [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 22:24, 23 Maart 2022 (UTC) : Hallo {{ping|Jeanine (2018)}} "hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie" ongelukkig weet ek niks hiervan nie. Maar met betrekking tot die "draft" artikel het ek hierdie gevind: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Article_wizard . Dit sal outomaties vir jou 'n "draft"-artikel skep en vir jou stap-vir-stap help met die proses. Lees hier vir meer inligting : https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Your_first_article#Create_your_draft. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:58, 24 Maart 2022 (UTC) Baie dankie, {{ping|Rooiratel}}. Ek waardeer dit opreg! I.v.m. die verwysings: daar was 'n Ier of iets wat my verlede keer gehelp het, sal kyk of ek weet met hom in aanraking kan kom. Groetnis [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 08:28, 25 Maart 2022 (UTC) == SAAWK se pryse == Ek het gister 'n klompie nuwe pryse en medaljes van die SAAWK geskep. Kan jy asb help met die Wikidata Dinge? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:55, 25 April 2022 (UTC) == Stem asb! == Goeie dag Rooiratel, stem asb by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]] (die onderste drie asb.)! Dankie vir jou deurlopende werk. Groete daar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:05, 21 Junie 2022 (UTC) :Hallo Aliwal. Ja dinge hier is maar bedrywig deesdae, en ek kry nie tyd om al die dinge te doen wat ek gewoonlik doen nie. Dankie vir die herinnering, ek het nou gou gestem. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 22 Junie 2022 (UTC) == [[Alfa Romeo (Formule 1)]] op wikidata == Hallo Rooiratel! Daar is 'n treinsmash by bg. se wikidata...die Engelse artikel [[:en:Alfa Romeo in Formula One]] is aan elf ander tale gekoppel, en [[:nl:Alfa Romeo (Formule 1)|Nederlands]] en Afrikaans aan 28 tale. Altwee entiteite kon al van 2007 af. Kan jy dit asb versmelt? Ek wil nie 'n gemors maak daarvan nie. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:45, 3 Julie 2022 (UTC) :Hallo {{ping|Aliwal2012}} ek sal sien wat ek kan doen. Dit gebeur van tyd tot tyd. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:31, 4 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} lyk vir my iemand het reeds probeer om die twee te versmelt, maar dit was teruggerol. Die twee items is nie heeltemal dieselfde nie, maar prakties is hulle dieselfde. Ek het op die besprekengsbladsy iets gesê, en hopelik kan iemand ons help om die gemors uit te sorteer. Hou [https://www.wikidata.org/wiki/Talk:Q65960697#What_is_the_practical_difference_between_this_item_and_%22Alfa_Romeo_Racing%22_(Q622489)? hierdie] bladsy dop vir die gesprek, en as jy ook iets daaroor wil sê. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:53, 4 Julie 2022 (UTC) :::Dankie vir jou moeite, ek het heeldag geen sein hier gehad nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:26, 4 Julie 2022 (UTC) ::::Kom ons sien wat gebeur. Ons gee dit so paar dae vir mense om te antwoord. As hulle niks sê nie, dan sal ek 'n paar mense ping. As hulle nog niks sê nie, dan sal ek die twee items self versmelt. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:57, 4 Julie 2022 (UTC) == Rooi skakels na "Interessante brokkies" == Hi Rooiratel, ek sien op die Tuisblad daar is vandag 2 rooi skakels na "Wikipedia:Interessante brokkies/0". Kan jy asb daaraan aandag gee? Dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:16, 21 Julie 2022 (UTC) :Ek sien dit ook. Ek sal dit gou reg maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:19, 21 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} die sjabloon wat ek gebruik (wat ek van enwiki gesteel) is veronderstel om 'n nommer '''tussen''' 0 en 'n ander nommer wat jy vir hom gee. Maar dit lyk vir my dat 0 is insluitend in die moontlike nommers wat genereer word. Dit gaan nou baie werk wees om dit te verander. Die maklikste manier om dit reg te maak sal om 'n nuwe interessante brokkie te skep, en dit op die "Wikipedia:Interessante brokkies/0" bladsy te sit. Sal ek maar een van Engels vertaal, of het jy een wat jy wil gebruik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:34, 21 Julie 2022 (UTC) :::Eintlik gaan ek ons nuutste brokkie (322 dink ek) skuif na nommer 0, dit sal alles reg maak, met die minste werk. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:43, 21 Julie 2022 (UTC) :::{{ping|Rooiratel}} dis reg so. Dankie vir die regmaak! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:52, 21 Julie 2022 (UTC) :Dit is die fout wat ek ook gesien het. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:47, 21 Julie 2022 (UTC) ::Ek het nou die rooi skakel reg gemaak. Ek sal die voorblad skerp dophou vir die volgende paar dae, net om seker te maak dat alles reg is. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:53, 21 Julie 2022 (UTC) s3aftfzuhtgfxkb712pdql00tntr0oi 2513905 2513895 2022-07-21T08:45:13Z Aliwal2012 39067 /* Rooi skakels na "Interessante brokkies" */ Reply wikitext text/x-wiki {{argiefboks|4 | argief1 = [[/argief2018|2018]] | argief2 = [[/argief2019|2019]] | argief3 = [[/argief2020|2020]] | argief4 = [[/argief2021|2021]] }} [[Lêer:Editor - rhodium star III.jpg|regs|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Senior Editor III|Senior redakteur III]]<br />(5 jaar, 32&nbsp;000+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012 op 31 Julie 2022</small>]] == [[Mannetjiebos]] == Kan jy asb help met nuwe spesiesboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:18, 1 Februarie 2022 (UTC) == [[Tropiese kweper]] en [[Viervingerbos]] == Kan jy asb items in Wikidata skep en dit koppel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 1 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:17, 2 Februarie 2022 (UTC) == Spesieboks == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met ''[[Haplocarpha scaposa]]''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:41, 12 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 18:26, 12 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotis acuminata]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:00, 13 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:47, 13 Februarie 2022 (UTC) == [[Gazania caespitosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy asb help met spesieboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:44, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:01, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:13, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Dimorphotheca]] == {{ping|Rooiratel}}, help met taksoboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 21 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:22, 22 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:57, 22 Februarie 2022 (UTC) == [[Arctotheca calendula]] == {{ping|Rooiratel}}, skep spesieboks asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:35, 22 Februarie 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:51, 23 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:52, 23 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Rooiratel}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:53, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Gymnosporia]] == {{ping|Rooiratel}}, help asb met spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:27, 15 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:51, 15 Maart 2022 (UTC) == [[Maytenus peduncularis]] == {{ping|Rooiratel}}, skep asb. 'n spesieboks! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:58, 17 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:54, 18 Maart 2022 (UTC) == [[Putterlickia verrucosa]] == {{ping|Rooiratel}}, kan jy help met spesieboks asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:44, 21 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:36, 22 Maart 2022 (UTC) == Gymnosporia divaricata en Gymnosporia crataegina == {{ping|Rooiratel}}, bogenoemde is onafhanklike spesies. Kan jy dit asb so skep op Wikidata? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:33, 23 Maart 2022 (UTC) :{{Uitgevoer}} die wikidata items vir altwee het reeds bestaan. Maar die afwiki bladsy vir Gymnosporia crataegina was aan die wikidata item vir Gymnosporia divaricata gekoppel. Ek het dit nou reggemaak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 23 Maart 2022 (UTC) == "draft"-artikel == Hallo, {{ping|Rooiratel}}. Ek is nou besig met 'n Engelse artikel oor Susan Scott, ek het dit as 'n 'draft'. Toe ek die Bonné de Bod-blad in Engels gedoen het, het hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie, kan jy my help om te sê hoe kan ek die skakel bysit, sodat ek kan kyk of die artikel onafhanklik genoeg is. Dan moet ek ook die skakel bysit waarmee ek die 'draft' kan stuur vir keuring. Dit was nie outomaties by soos met die De Bod-draft nie. Ek weet nie juis vir wie kan ek vra nie, ek hoop jy sal kan help. Baie dankie by voorbaat. [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 22:24, 23 Maart 2022 (UTC) : Hallo {{ping|Jeanine (2018)}} "hulle vir my 'n skakel bygesit waarmee jy kan kyk of jou artikel nie te veel ooreenstem met jou verwysings nie" ongelukkig weet ek niks hiervan nie. Maar met betrekking tot die "draft" artikel het ek hierdie gevind: https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Article_wizard . Dit sal outomaties vir jou 'n "draft"-artikel skep en vir jou stap-vir-stap help met die proses. Lees hier vir meer inligting : https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Your_first_article#Create_your_draft. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:58, 24 Maart 2022 (UTC) Baie dankie, {{ping|Rooiratel}}. Ek waardeer dit opreg! I.v.m. die verwysings: daar was 'n Ier of iets wat my verlede keer gehelp het, sal kyk of ek weet met hom in aanraking kan kom. Groetnis [[Gebruiker:Jeanine (2018)|Jeanine (2018)]] ([[Gebruikerbespreking:Jeanine (2018)|kontak]]) 08:28, 25 Maart 2022 (UTC) == SAAWK se pryse == Ek het gister 'n klompie nuwe pryse en medaljes van die SAAWK geskep. Kan jy asb help met die Wikidata Dinge? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:55, 25 April 2022 (UTC) == Stem asb! == Goeie dag Rooiratel, stem asb by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad]] (die onderste drie asb.)! Dankie vir jou deurlopende werk. Groete daar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:05, 21 Junie 2022 (UTC) :Hallo Aliwal. Ja dinge hier is maar bedrywig deesdae, en ek kry nie tyd om al die dinge te doen wat ek gewoonlik doen nie. Dankie vir die herinnering, ek het nou gou gestem. Groete. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:02, 22 Junie 2022 (UTC) == [[Alfa Romeo (Formule 1)]] op wikidata == Hallo Rooiratel! Daar is 'n treinsmash by bg. se wikidata...die Engelse artikel [[:en:Alfa Romeo in Formula One]] is aan elf ander tale gekoppel, en [[:nl:Alfa Romeo (Formule 1)|Nederlands]] en Afrikaans aan 28 tale. Altwee entiteite kon al van 2007 af. Kan jy dit asb versmelt? Ek wil nie 'n gemors maak daarvan nie. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:45, 3 Julie 2022 (UTC) :Hallo {{ping|Aliwal2012}} ek sal sien wat ek kan doen. Dit gebeur van tyd tot tyd. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:31, 4 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} lyk vir my iemand het reeds probeer om die twee te versmelt, maar dit was teruggerol. Die twee items is nie heeltemal dieselfde nie, maar prakties is hulle dieselfde. Ek het op die besprekengsbladsy iets gesê, en hopelik kan iemand ons help om die gemors uit te sorteer. Hou [https://www.wikidata.org/wiki/Talk:Q65960697#What_is_the_practical_difference_between_this_item_and_%22Alfa_Romeo_Racing%22_(Q622489)? hierdie] bladsy dop vir die gesprek, en as jy ook iets daaroor wil sê. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:53, 4 Julie 2022 (UTC) :::Dankie vir jou moeite, ek het heeldag geen sein hier gehad nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 14:26, 4 Julie 2022 (UTC) ::::Kom ons sien wat gebeur. Ons gee dit so paar dae vir mense om te antwoord. As hulle niks sê nie, dan sal ek 'n paar mense ping. As hulle nog niks sê nie, dan sal ek die twee items self versmelt. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 15:57, 4 Julie 2022 (UTC) == Rooi skakels na "Interessante brokkies" == Hi Rooiratel, ek sien op die Tuisblad daar is vandag 2 rooi skakels na "Wikipedia:Interessante brokkies/0". Kan jy asb daaraan aandag gee? Dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:16, 21 Julie 2022 (UTC) :Ek sien dit ook. Ek sal dit gou reg maak. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:19, 21 Julie 2022 (UTC) ::{{ping|Aliwal2012}} die sjabloon wat ek gebruik (wat ek van enwiki gesteel) is veronderstel om 'n nommer '''tussen''' 0 en 'n ander nommer wat jy vir hom gee. Maar dit lyk vir my dat 0 is insluitend in die moontlike nommers wat genereer word. Dit gaan nou baie werk wees om dit te verander. Die maklikste manier om dit reg te maak sal om 'n nuwe interessante brokkie te skep, en dit op die "Wikipedia:Interessante brokkies/0" bladsy te sit. Sal ek maar een van Engels vertaal, of het jy een wat jy wil gebruik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:34, 21 Julie 2022 (UTC) :::Eintlik gaan ek ons nuutste brokkie (322 dink ek) skuif na nommer 0, dit sal alles reg maak, met die minste werk. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:43, 21 Julie 2022 (UTC) :::{{ping|Rooiratel}} dis reg so. Dankie vir die regmaak! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:52, 21 Julie 2022 (UTC) :Dit is die fout wat ek ook gesien het. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:47, 21 Julie 2022 (UTC) ::Ek het nou die rooi skakel reg gemaak. Ek sal die voorblad skerp dophou vir die volgende paar dae, net om seker te maak dat alles reg is. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:53, 21 Julie 2022 (UTC) :::Dankbaar! [[Lêer:Editorrib17.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:45, 21 Julie 2022 (UTC) 3sbzz0uwv157o4lvqjqxn1wacap839x 3 126288 2513778 1600727 2022-07-20T16:35:25Z 105.232.14.81 /* Woordeskat */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Merry Christmas and Happy New Year!!! == [[File:Xmasart (2).jpg|thumb|center|250px|[[Gebruiker:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Gebruikerbespreking:Rei Momo|kontak]]) 20:28, 25 Desember 2015 (UTC)]] == Het jou hulp dringend nodig == Hallo Frank, Ek het jou hulp nodig. Ek het drooggemaak. Ek verwys jou [https://af.wikipedia.org/wiki/Gebruikerbespreking:Morne#Fotoverwarring_met_Gereformeerde_kerk_Agulhas na die bespreking met Morné]. Kan jy groot asseblief [https://af.wikipedia.org/wiki/L%C3%AAer:GereformeerdekerkAgulhasjaarsteen.JPG Lêer:GereformeerdekerkAgulhasjaarsteen.JPG] skuif na NGSuidpuntjaarsteen.jpg en ook [https://af.wikipedia.org/wiki/L%C3%AAer:GereformeerdekerkAgulhashoekaansig.JPG Lêer:GereformeerdekerkAgulhashoekaansig.JPG] skuif na NGSuidpunthoekaansig.jpg Ek sal die interne data later wysig. Baie dankie! [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 13:17, 5 Januarie 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 13:44, 5 Januarie 2016 (UTC) ::BAIE DANKIE! [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 13:46, 5 Januarie 2016 (UTC) == Dankie == Dankie vir die dankies, Naudejf. Ek is chemikus, dus inhoudelik kan ek dit skryf en daar is nog baie, baie wat toegevoeg moet word... My Afrikaans is 'n andere saak... Verbeter gerus, asseblief. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 15:31, 13 Januarie 2016 (UTC) : Krediet waar dit toekom. Jou Afrikaans is heel goed, hou so aan! Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:25, 13 Januarie 2016 (UTC) :: Sluit aan! In die laaste dae het ek ook baie dankies van Frank, Gert, Morne en Sobaka ontvang. Julle sê, my werk help. Dis 'n groot motivasie. Terloops het ek [[Gebruiker:JCIV/Notas|hier]] nog interessante dinge versamel, wat ons vermis. Net by verveling natuurlik. :) Groete en dankie! -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 13:03, 14 Januarie 2016 (UTC) == Wikipedia is getting 15 years - WMF projects - translation of Wikidata labels and descriptions == : lang='''af''' : [http://tools.wmflabs.org/autolist/autolist1.html?lang=af&props=31,218,219,220,506,1406&q=claim%5B1800%5D <nowiki>?lang=</nowiki>'''af'''<nowiki>&props=31,218,219,220,506,1406&q=claim[1800]</nowiki>] – [{{fullurl:w:af:{{FULLPAGENAME}}|uselang=af}}#<span dir="ltr" LANG="af" >{{#LANGUAGE:af}}</span>] Dear Naudefj; There will be a birthday soon: Wikipedia is getting 15 years. I want to let you know that the number of '''[[d:Wikidata:Database reports/WMF projects]]''' ^{there is also the page '''[[d:Wikidata:Database reports/Wikipedia versions|Wikipedia versions]]'''} has increased to more then 409; there are also pages from Wikibook project pages to Wikiversity and Wiktionary project pages in that list. You may be interested in adding Wikidata labels and descriptions in your language. '''Only a few, maybe five.''' Please follow also the discussion at '''[[d:property talk:P218]]''' and comment there.<br /> If this is your first edit at wikidata: First go to [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Database_reports/Wikipedia_versions?setlang=af Wikipedia_versions?setlang=af]. This will select the interface language for you. Then open the label links you want to translate in a new browser tab for each link. You should see an edit button and you should be able to insert the label in the corresponding field using a click/doubleklick. Same for the description and alias. Save your changes and go to another label link from the main list. Good luck!<br /> Best regards [[user:Gangleri|Gangleri]] also aka [[Gebruiker:I18n|I18n]] ([[Gebruikerbespreking:I18n|kontak]]) 03:17, 14 Januarie 2016 (UTC) == Visse.... == Die familie het my twee boeke van Dennis King gegee wat handel oor visse, koraal en verwante diere... Wees gewaarsku! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:12, 16 Januarie 2016 (UTC) : O genade, hier kom moeilikheid :-) Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 14:16, 16 Januarie 2016 (UTC) == [[:Kategorie:Pages with reference errors]] == Frank, kan jy help met hierdie gogga? Dit so per ongeluk raakgesien! Daar is 89 artikels wat daar wys. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:06, 17 Januarie 2016 (UTC) : Reg so baas! Terloops, ek is al 'n geruime tyd hiermee besig. Dis hoekom daar al heelwat minder as 100 oor is. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 20:16, 23 Januarie 2016 (UTC) ::Frank, goed om jou weer in aksie te sien. Vakansie geniet? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 21:21, 23 Januarie 2016 (UTC) : Ek het. Dankie Oesjaar! ::Dit lyk of [[:sjabloon:Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp]] 'n probleem het wat gogga's veroorsaak. <s>Dit roep "Str len" wat weer verwys na "String" dit bestaan nie.</s> Ek het op [[kameelrivier]] gepoog die sensuskode wat net 8 syfers het 'n 1 toe te voeg. Dit verwyder die ref-fout maar er verskyn twee ander foute in die tabel. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 20:44, 23 Januarie 2016 (UTC) :::Naandsê Jaap, ik hebbe dat nou ge-fix. Moet net nie vra hoe nie, ons krag is af! [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 21:29, 24 Januarie 2016 (UTC) :::: Dankie Aliwal2012! Ek wou die probleem oplos deur die data in die [[Sjabloon:Metadata South Africa/mp2011/area8|sjabloon]] by te voeg. Maar jou metode is ook 100% reg. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 05:53, 25 Januarie 2016 (UTC) ::Frank, as jy nog daar is, kan jy hierdie korreksie van jou implementeer asb? Dis dalk 'n beter oplossing!! Ek sal later vandag die ander dorpe se artikels deurwerk wat rooi geword het. Gaan nou eers werk toe, 06:56, 25 Januarie 2016 (UTC) == Afrikaanse name by Geselshoekie. == Frank, as jy 'n kans kry - ek verlang jou inset by bogenoemde asb. Daar was baie gekommunikeer sedert jy met verlof gegaan het! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:24, 24 Januarie 2016 (UTC) :Jammer dat ek so inbreek maak op die gesprek. Daar is nog iets wat my hinder (nadat ek gisteroggend se berig gelees het): ek weet nou self nie meer wie wat moet doen nie. As die Taalkommissie hom net besig hou met spelfoute en spelreëls - wie moet nou verantwoordelik gehou word vir die Sinologie (Sjineeskunde), die opstel van woordeboeke... Daar word vaagweg gepraat van "rade", soos jy reeds genoem het (Oesjaar) van oor bome en soogdiere. As niemand wil "pa staan" nie, beteken dit skielik ons is vry om te maak wat ons wil. Ek kan vandag nog my eie Sjinese transliterasiealfabet ontwikkel, of soos Barend Gemser eenvoudig my eie gang gaan met die Semitologie (Hebreeus ens.). Want as jy agter in die AWS kyk, is daar 'n Russiese oorskakelingstabel. Maar skielik, so lyk dit my, het die Taalkommissie nou eenmaal besluit om niks verder te doen nie. Dit, terwyl ons pastore en predikante oplei (wat tog oor Oudgrieks en Hebreeus moet beskik?!). Dit, terwyl Jode by hul barmitswa (spelling?) Hebreeus onder die knie moet hê. Dit, terwyl daar Moslems in hierdie land is wat Arabies van kleintyd moet leer. Dit, terwyl hier Hindoes in die land is (wat sou kon help met die transliterasie van Hindi, Tamil en Sanskrit). Magtig - ek weet werklik nie meer wat om te sê nie. '''Is dit die toppunt van swak leierskap'''?! Gaan jy bokant 'n organisasie se kop, word jy amper vervloek. Self wil hulle ook geen inisiatief lewer nie. Die publiek (ek ook) het nie al die kennis en bronne nie.[[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 17:47, 24 Januarie 2016 (UTC) :: Hulle moet maar vloek. As niemand leiding neem nie, doen ons dit self! Enige artikel kan tog later hernoem word (sou iemand dalk met iets beters of selfs ampteliks vorendag kom). Skep die artikels soos dit sin maak, noem die aannames op die besprekingsblad, en moenie dat dit enige iemand terughou om hier by te dra nie. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:55, 24 Januarie 2016 (UTC) ::Merci Monsieur! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:57, 24 Januarie 2016 (UTC) :::En hier spring ek ook in. Min alfabette word vandag nog getranslitereer. Daar is geen internasionale transliterasie vir Russies nie, en dit is hoekom dit in die AWS opgeneem is. Ek dink Arabies volg min of meer dieselfde patroon. Sjinees, of Chinees, soos dit deesdae meestal gespel word, word beslis nie meer getranslitereer nie. Daar is 'n internasionale transliterasie, net soos vir Japannees, Grieks, Serwies, ens. Die opstel van woordeboeke berus natuurlik nie by die Taalkommissie nie, maar by maatskappye soos Pharos en Pearson (HAT). Ek dink in elk geval nie die Taalkommissie neem dit op hom om transliterasiereëls te maak nie. Die Russiese reëls is sover ek weet net 'n riglyn. [[Gebruiker:Winstonza|<span style="color:#26619C; font-family: Segoe Print">'''Winston'''</span>]] [[Gebruikerbespreking:Winstonza|<font color="#26619C;">(kontak)</font>]] 18:35, 24 Januarie 2016 (UTC) :::Die Taalkommissie se magte/pligte is ook beperk. Hulle mag byvoorbeeld nie oor plekname besluit nie, ook nie oor die skryfwyse van die SI-stelsel nie, om maar net twee voorbeelde te noem. [[Gebruiker:Winstonza|<span style="color:#26619C; font-family: Segoe Print">'''Winston'''</span>]] [[Gebruikerbespreking:Winstonza|<font color="#26619C;">(kontak)</font>]] 18:40, 24 Januarie 2016 (UTC) {{uitkeep}}Goed, baie dankie vir die demitologisering (weerlegging); my verbeelding het - gegrond op onkunde - op loop gegaan. Dit het vir my net begin voel asof al die las nou '''gerieflik''' na die publiek oorgedra word. Die here en dames sit op hul stoeltjies en tjap net [''Decline''] of [''Accept'']. Die kans dat 'n vakkundige woordeskat uit die hoi polloi (ons) sou kom, is zero. Persoonlike nota, dus: '''Transliterasie is oorbodig.''' Hoofstuk afgesluit. '''Ἰησοῦς δακρύω''' word dus (soos in Engels) getranslitereer: '''Iēsous dakruō'''. Presies net so in Afrikaans? Die besprekings van die vakterme duur nog voort by Geselshoekie, so ek gaan dit eers daar laat. Nou gaan ek jou nugter logika benodig om die kommersiële uitgewers soos Pharos en Pearson asseblief net vir my beter te verduidelik: my siening is dat 'n woordeboek moet bestaan - of daar nou 'n vraag daarvoor is, aldan nie. Ek het reeds by [[Lys van gedrukte Afrikaans-vreemdtalige woordeboeke]] elke probleem moontlik probeer opper daaromtrent. Wat my betref, kan Afrikaans o.a. vooruitgaan as ons ons oopmaak vir die wêreld daarbuite. Ek sou juis jou kritiek op hierdie artikel verwelkom om denkfoute uit te wys, sodat ons die artikel verder kan verbeter. Maar is my vrese ongegrond dat 'n uitgewer, wat hoofsaaklik winsgedrewe is onder die huidige bestel, nie 'n Afrikaans-vreemdtalige woordeboek sommer sal aanvaar vir publikasie nie? Of sou jy sê al wat nog kort is bloot gewillige en vakkundige hande? [Dit is eintlik nou 'n beroepsvraag wat ek hier opper]. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 19:11, 24 Januarie 2016 (UTC) :Na my kennis sal die transliterasie Iesous dakruo wees, sonder leestekens. Griekse woorde/name word internasionaal volgens die Franse transliterasie gebruik. Serwiese name volgens die Kroatiese transliterasie, sonder leestekens. Mandarynse Chinees volgens die Pinyin-stelsel. Dis dus nie Engelse spellings nie, maar internasionale spellings. :Soos jy sê, enige uitgewer is winsgedrewe en dus is dit onmoontlik om 'n woordeboek uit te gee as daar nie 'n aanvraag, of eintlik 'n groot aanvraag, daarna is nie. Die boek moet verkoop; wie anders gaan die verlies dra? [[Gebruiker:Winstonza|<span style="color:#26619C; font-family: Segoe Print">'''Winston'''</span>]] [[Gebruikerbespreking:Winstonza|<font color="#26619C;">(kontak)</font>]] 20:05, 24 Januarie 2016 (UTC) ::{{Audio|Floppy.ogg|Berg die internasionale data iewers in my kop}}). Dit is nogals jammer oor die lae aanvraag - miskien kan e-boeke tog help in die proses (eendag...). Dankie vir die antwoorde. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 20:30, 24 Januarie 2016 (UTC) == Kiekie aangevra == Hallo Frank [https://af.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Geselshoekie/Argief31Mar2015#Poskantoorwoordeboek_ontdek.21 Iewers], sover ek kan onthou, het jy oor 'n poskantoorwoordeboek geskryf: ''Vreemd genoeg, die woordeboek is op my boekrak! Ek het dit 'n hele paar jaar gelede uit 'n asblik gered''. Ek hou nie daarvan om soos my pa personeeljargon teenoor ander mense te gebruik nie, want dit klink vals: :''Jou ma is besig om vye in die boom te pluk... [5 sekondes stilte]... dink jy nie jy moet haar miskien gaan help nie?''. :En net daar dink jy mos: ''Maar al te seker het ek geen ander keuse om te gaan help nie, nie dat ek wil nie, maar omdat dit net teen my sin om beleefdheid gaan - die volgende keer gaan ek NEE antwoord.'' Persoonlik sou ek verkies het: ''Loop help jou ma vye pluk!'' (8 sekondes gespaar; dit is 'n opdrag en opdragte word uitgevoer) Nou ja: :1) Het jy daardie boek nog in jou besit? :2) Het die boek 'n voorblad? :3) Die [[Lys van Afrikaanse vakwoordeboeke en terminologielyste]] lyk onder besonder kaal. Ek sal diep en innig dankbaar wees as 'n kiekie van die voorblad opgelaai word. Van harte dank, [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 13:41, 28 Januarie 2016 (UTC) : {{uitgevoer}}. Ek wou eintlik bietjie laag lê nadat Oesjaar my wysiging teruggerol het (natuurlik heeltemal tereg). Maar jy het nou sommer 'n glimlag op my gesig gesit. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 15:53, 28 Januarie 2016 (UTC) ::Dis perfek! Baie dankie! [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 16:45, 28 Januarie 2016 (UTC) :::Ek weet 'n mens bevuil nie jou eie nes nie, maar my liewe moeder is op 'n ander wyse uitgeslape: skuldgevoelens op 'n indirekte wyse [die lys van haar take]: :::'''Ma''' (''met 'n oormoeg stem''): Ek moet nou kook, dan moet ek vee, dan moet ek was, dan moet ek die wasgoed ophang, dan moet ek die vullisdromme uitgooi... :::'''Ek''' (''met 'n geïrriteerde stem''): Nou maar goed dan, ek sal X, Y en Z doen. :::'''Ma''' (''vreeslik opgewonde''): Sal jy? Ag, dis te dierbaar van jou! :::'''Ek''' (''denkend''): ''hoeveel keer gaan sy nou nog skimp? Pleks sy sê net 'n ding reguit!'' [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 16:58, 28 Januarie 2016 (UTC) :Frank, watter wysiging? Ek doen so baie. Terloops, ek het 1990 Poskantoorwoordeboek in my besit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:47, 28 Januarie 2016 (UTC) == Hallo == Hallo,dankie vir die verbetering van die artikel [[Amaro Pargo]]. Jy kan help met hierdie items, dankie: [[Tenerife]], [[Santa Cruz de Tenerife]], [[San Cristóbal de La Laguna]].--[[Spesiaal:Bydraes/83.59.142.53|83.59.142.53]] 22:59, 29 Januarie 2016 (UTC) == Stoker == Drasties? Nee. Heel gewoon by wiki, as artikels sikofanties en kritiekloos is. Nog meer as die onderwerp van adorasie die apartheidsteölogie is. Drasties? Ja, apartheid was dit en ook sy gevolge. Ook vir jou en vir jou taal. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 04:25, 1 Februarie 2016 (UTC) : Ek het geen opinie daaroor uitgespreek nie. Ek besef dat verskillende mense tot verskillende insigte gebreinspoel is, wat meestal min met die werklikheid te doen het. Wou net aandui dat dit drasties is om die artikel te skrap en dat dit eerder bygewerk moet word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 05:11, 1 Februarie 2016 (UTC) == [[Bivalvia]] en [[Gastropoda]] == Goeie naand Frank! Kan jy asb help die taksobokse vir begenoemde? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:10, 3 Februarie 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}} :: Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 3 Februarie 2016 (UTC) == [[Seeslakke]] == Frank, help asb met die taksoboks! Eish! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:30, 4 Februarie 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}} :: Dankie, word waardeer en ons Wikie is nog 'n stukkie beter! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:36, 4 Februarie 2016 (UTC) == Stoker == *[https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Hendrik_Gerhardus_Stoker&curid=105295&diff=1419764&oldid=1418213 Sien] Ek het eerlik gepoog. Niks daarvan is my mening of my woorde nie. Ek het selfs die NG-kerk aangehaal. Moet ek 'drasties' gaan word? [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 01:27, 6 Februarie 2016 (UTC) : Sjoe, dis 'n moeilike saak. Ek sien die wysigingsopsomming sê: "''Die gedeelte blyk eerder te pas by die Wikipedia artikel wat oor Apartheid handel. Daar word ook gepoog om Stoker as 'n sondebok te bestempel deurdat hy apartheid ondersteun het, maar daar word nie ingegaan op Stoker se eie beweegrede nie.''" Neem dit met [[Gebruiker:DV Correia]] op en kyk of julle mekaar nie in die middel kan ontmoet nie. Sterkte! [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:07, 6 Februarie 2016 (UTC) == Thank you for being one of Wikipedia's top medical contributors! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> :''please help translate this message into the local language'' {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''The Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | In 2015 you were one of the [[W:EN:Wikipedia:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2015_(all)|top 300 medical editors]] across any language of Wikipedia. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a user group whose mission is to improve our health content. Consider joining '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|here]]''', there are no associated costs, and we would love to collaborate further. |} Thanks again :) -- [[W:EN:User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] along with the rest of the team at [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]] 03:59, 29 Februarie 2016 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Doc_James/TopMedEditors2015&oldid=15392321 --> == [[Afrikaanse Wikipedia]] == Frank, kan jy asb help met die tabel by bogenoemde? Dit moet ook 39,000 wys. Daardie stukkie van die artikel is 'n bietjie dig bymekaar! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:18, 29 Februarie 2016 (UTC) : Beter? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 05:15, 1 Maart 2016 (UTC) My Word program maak die hakie outomaties in Afrikaans reg vir "'n". As ek dit dan copy & paste na Wikipedia is dit verkeerd. Weet jy hoe maak ek Word reg? Moontlik 'n tweede Afrikaans skep? Ek sou ook graag die Hard Space reg maak vir duisende. My laaste probleem is dat Wikipedia kla dat my webblaaier nie die regulasie ene is nie. Wat is die probleem? Groete, Hentie[[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 05:53, 3 Maart 2016 (UTC) : Sjoe, ek gebruik nie Word nie en ken ongelukkig nie die ding se grille nie. Kyk of die inligting by [[:en:Help:WordToWiki]] kan help. Watter webblaaier gebruik jy, miskien moet hy net opgegradeer word? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:52, 3 Maart 2016 (UTC) Dankie. Ek weet nie eers wat 'n webblaaier is nie. As een 'n Internet Explorer is, dan het ek die nuwe een van Windows 10. Dis egter nie 'n probleem nie. Groete, Hentie[[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 10:38, 3 Maart 2016 (UTC) ::Die ′-hakie is ook onderaan die Wikipedia-wysigingsboks beskikbaar (as blou skakel wat dit outomaties in die teks invoeg). Kies die betrokke artikelteks en vervang gerus alle ' met ′n ′. --[[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] ([[Gebruikerbespreking:Voyageur|kontak]]) 13:59, 3 Maart 2016 (UTC) == Hoekom werk <nowiki><ref</nowiki> nie meer vir my nie == Dag Frank, Ek klop al weer aan jou deur. Die <nowiki><ref</nowiki> werk nie meer vir my nie. As jy op die geskiedenis van Naturellengrondwet kyk, sal jy sien dit nie vir my die afgelope paar dae gewerk het nie. As jy egter na die wysiging self kyk, sien jy presies wat ek gedoen het, maar dit reflekteer net nie op die bladsy nie. Wat gaan aan? Groete, [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 15:07, 11 Maart 2016 (UTC) : Jy het die begin reg, maar dit moet ook reg afgesluit word. 'n Verwysing lyk so: '''<nowiki><ref>Jou bron</ref></nowiki>'''. Sien ook [[Wikipedia:Styl#Bronne_en_verwysings]]. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:43, 11 Maart 2016 (UTC) Jammer, ek het nie mooi verduidelik en jou tyd gemors. Ek dink ek het altyd op die gewone wysig bladsy <nowiki><ref</nowiki> getik en 'n nuwe bladsytjie het dan oopgemaak en ek het dan daar die besonderhede ingevul. Aan die einde van die bladsytjie kon ek dit dan stoor. Groete [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 04:24, 12 Maart 2016 (UTC) == ISBN == Dagsê Naudefj, Dankie vir jou verbeterings. Ek het 'n vra oor ISBN. Wanneer ek google na boeke ensomeer, gee hulle hierdie inligting eintlik altyd sonder die strepies en dit skyn ook sonder strepies goed te werk indien mens op ISBN soek. Ek wil met alle liefde die strepies toevoeg, maar ek weet gewoonlik nie hoe nie. Is daar 'n bepaalde sisteem daarvoor? Voeg dit regtig inligting toe, het dit betekenis of is dit net kosmeties? [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 18:36, 24 Maart 2016 (UTC) : Sover ek verstaan behoort ISBN-nommers koppeltekens te hê[http://www.isbn.org/faqs_general_questions], maar ek weet meestal ook nie regtig waar nie. Daarom gebruik ek [[:de:User:TMg/autoFormatter]] om die strepies outomaties by te sit. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:57, 24 Maart 2016 (UTC) ::Kêrels, probeer [[ISBN]] op Wikipedia..... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:39, 24 Maart 2016 (UTC) :::Het dit gedoen, Oesjaar, en nee dit was nie juis helpvol nie. Die lengte van die uitgwerblok en die boek self is nie moontlik om te bepaal, indien jy nie 'n lys van die uitgewernummers het nie. Glo ek. Maar dit is ingewikkeld. Die koppeltekens voeg nie inligting toe nie, dus dit is net kosmeties, maar die Duitse werktuigie werk uitstekend. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 20:04, 24 Maart 2016 (UTC) ::::Nee Jaap, dit werk nie reg nie. Jy verander nou die korrekte Kategorie in die Engelse Category. In Duits is dit ook Kategorie, maar waar is die fout? Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 09:55, 25 Maart 2016 (UTC) ::: Probleem reggestel, sien [[Gebruiker:Jcwf/common.js]]. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:20, 25 Maart 2016 (UTC) == [[Spaanse Armada]] == Frank sien asb. besprekings by bogenoemde. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:36, 4 April 2016 (UTC) == Sjabloon:Inligtingskas Olimpiese spele == Hallo Frank! Kyk asb [[Olimpiese Somerspele 2016]], kan jy die sjabloon miskien regmaak? Groete, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 11:15, 4 April 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}} :: Dankie, ek sien dis die uwe wat drooggemaak het! [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 21:33, 4 April 2016 (UTC) == Rooi See en jou bot... == Frank, enige kans dat jou bot [[Rooi See]] kan verander na [[Rooisee]]? Ek vermoed daar is 'n 100 + van die skakels. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:11, 9 April 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:12, 9 April 2016 (UTC) ::Dankie, nou is die kwessie uit die weg geruim! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:13, 9 April 2016 (UTC) == 1de eeu == Frank, ek sien op https://af.wikipedia.org/wiki/Spesiaal:GesoekteBladsye item 13 1de eeu. Ek kan dit nie opspoor nie. Is dit iets om oor opgewonde te raak? Groete! Deon : {{Uitgevoer}} .(Dink ek, maar dit bly moeilik) Groete [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 13:20, 16 April 2016 (UTC) == Art Deco == [[File:19th century Victorian living room, Auckland - 0816.jpg|thumb|350px|VICTORIAANS: Red my hier uit! Ek gaan versmoor in hierdie doodse muwwe plek waar die dood oor jou waak... 'n ADHD-kind se nagmerrie. (let op die verknogtheid aan die verlede)]] [[File:Alavoine, Weil-Worgelt Study, ca. 1928-1930..jpg|thumb|350px|ART DECO: Effens meer kaalgestroop, eenvoudig, die lig STROOM IN, effense Japannese (internasionale) invloede, gerieflik]] Die Nederlandse Wiki stel dit die beste: ''omarming van technologie in aanvulling op traditionele motieven.'' Kry jy die idee van ''form following function''? Dit is die begin. Jy gebruik steeds jou smaakvolle, oorvereenvoudigde meublement en interieur van die barok, romantiek - maar jy ''pimp'' dit op met funksie en stroop dit van die oortollige tierlantyntjies. Dit vloek teen die Gothic-Victoriaanse voorganger vol grille, duisternis en afwagtiging op die inploffing van die Westerse samelewing (ANGST)... Het dit enige funksie = ja/nee. Ek dink hier aan die Franse modes van die 1920's. Jy sal ook sien dat die Sowjetkuns ook effens in hierdie rigting neig: funksionaliteit en modernisme. Og, en die liefde vir herhaling (kyk die patrone). Goed, was jy al in 'n Victoriaanse huis (veral die Engelse soort?): barstens toe volgestop vol strooi, oorbodige roosmotiewe op banke wat my skoon laat jeuk. Nou ja - art deco vee hierdie oortolligheid skoon. Dit is nog nie soos ons huidige "ultramodern" wat neig dat alles deursigtig moet wees nie. Die huidige mure sal jy ook opmerk het 'n sagte melkwitkleur, is dikwels plooibaar en soepel, en speel tussen konveks en konkaaf (soos my pens), die ligte is sag op die oog (dikwels weggesteek), ens. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 20:24, 22 April 2016 (UTC) :Deursigtig soos modder.... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:35, 22 April 2016 (UTC) ::Vreemd genoeg is hierdie laasgenoemde [[en:Neo-Futurism]] juis 'n uitvloeisel van futurisme, net soos Art Deco, wat ook 'n uitvloeisel van futurisme is (dit laat my wonder of Art Deco in dieselfde tydgleuf as die [[Belle Époque]] val). Dis net jammer die helfte van die neo-futuristiese geboue lyk soos naakslakke. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 07:54, 23 April 2016 (UTC) == Nog hulp asseblief == Ek werk aan 'n bladsy met die naam [[Pretty Yende]]. Onder die opskrif Loopbaan gebruik ek die woord coloratura. Ek probeer 'n skakel maak na die bladsy Coloratura in die Engelse Wikipedia. Dit werk nie en ek weet nie hoekom nie. Groete, Hentie [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 14:42, 6 Mei 2016 (UTC) : Skakels na artikels in ander tale is ongewens en moet liefs vermy word. Maak eerder 'n rooi skakel of vertaal die bladsy in Afrikaans. Groete. Frank == [[Boosoogblaasop]] == Môre Frank! Sien bogenoemde. Ek is besig om elke vis se bewarings status by te werk, wonder hoekom straf ons onsself so! Sien Boosoogblaasop se taksoboks, die titel balkies se kleur is wit - dink ek. Hoe kry ek dat dit lyk soos die ander? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:41, 13 Mei 2016 (UTC) : Kyk na die 'color' parameter. Watter kleur wil jy dit hê (dit is tans 'light blue')? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:00, 13 Mei 2016 (UTC) :: Jy moenie die ''color'' verander nie, jy moet die hele ding uitwis. :) Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 20:35, 14 Mei 2016 (UTC) :::Vielen dank! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:41, 15 Mei 2016 (UTC) == Skuif/migreer n blad == Dagse! Ek is 'n nuwe gebruiker en het die stappe vir n nuwe artikel skryf noukeurig probeer volg maar dit wys onder "en" ipv "af", hoe kan ek https://en.wikipedia.org/wiki/Visuele_Sneeu na Afrikaans toe skuif? : Jy het die artikel op die Engelse Wikipedia geskep, en hulle het dit uitgevee. As jy nog die teks het, kan jy dit net hier herskep. Anders sal ons 'n Administrateur op die Engelse wiki moet vra om die geskrapte teks te herwin. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:02, 20 Mei 2016 (UTC) == Taksoboks == Dankie vir die taksoboks op Aloe reitzii. Ek wou self leer hoe om dit te doen. Kan jy help? Groete, Hentie [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 12:01, 3 Junie 2016 (UTC) : Ek gryp sommer die teks van een van die ander wiki's en pas dit so bietjie aan. In die geval het ek dit van [[:es:Aloe_reitzii]] gekopieer. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 13:49, 3 Junie 2016 (UTC) Slem tjend! Dankie. Ek wou nog vra of die waarskuwings op ons artikel oor [[Wet op Bantoe-onderwys]] nie maar nou verwyder kan word nie. Groete [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 15:00, 3 Junie 2016 (UTC) : Die waarskuwings is al reeds verwyder. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:44, 9 Julie 2016 (UTC) == Taksobokse van visse == Frank, ek vertrou dit gaan goed! Ek wil jou nog graag ontmoet oor 'n koppe koffie (rooibos in my geval) en na my hartaanval in Mei is die behoefte groter! In elk geval, voor en na my hartseer storie het ek die vis spesies se bewaring status bygewerk, ook binomiale name verskaf waar nodig en 'n paar ander dingetjies reggemaak waar nodig. Ek het ook al die taxobox'e verander na taksoboks. Gister het ek dieselfde gedoen met visordes se taksobokse. Die visfamilies moet gedoen word. Kan jy dalk jou bot gebruik om deur al die visartikels te werk en die taksoboks ding uitsorteer, dan is dit ook klaar? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:13, 9 Julie 2016 (UTC) : Die bot is besig om sy ding te doen. Kyk asb net of alles reg kyk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:45, 9 Julie 2016 (UTC) :: Ek is mal oor meganisasie... Dinge lyk reg. Nou is vis-dinge amper perfek! Dankie! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:13, 9 Julie 2016 (UTC) == Satelliet == Frank, ek vertrou dit gaan goed! Die outeur van die artikel [[satelliet]] gebruik onder andere die frase: ''...satelliete te kraak...''. Ek vermoed hy verwys na ''hacking''. Is dit die korrekte vertaling? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:14, 14 Julie 2016 (UTC) : As ek so vinnig daarna luister klink dit vir my heel aanvaarbaar. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:25, 14 Julie 2016 (UTC) :: Ek sien [[Wikipedia:rekenaarterme]] stel ''stelselindringing'' voor. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:28, 14 Julie 2016 (UTC) ::: Opgedateer. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:36, 14 Julie 2016 (UTC) :::: Dankie, my gekraak daaroor.... [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:07, 14 Julie 2016 (UTC) == Hulp asb == Dagsê Frank (alias Naudefj) Jy gaan dalk meer vrae van my kry in die toekoms! Ek het vandag ’n artikel gelaai en toe ek dit vir die laaste keer “stoor” kry ek ’n boodskap dat die artikel skoongemaak moet word. Ek haal aan: Hierdie artikel moet skoongemaak of andersins verbeter word. Hierdie artikel voldoen nie tans aan die hoë gehaltestandaarde waarna Wikipedia streef nie. Voel vry om self in te spring en verbeterings te maak, en verwyder hierdie kennisgewing ná die tyd. Vir meer hulp, sien die redigeringshulp. Daar is moontlik kommentaar in die artikel of op die besprekingsblad oor wat verbeter moet word. Nou het ek deur al die skakels gewerk om agter te kom wat eintlik bedoel word, maar ek is steeds in die duister. Kan jy dalk help? As jy na my skakel gaan by https://af.wikipedia.org/wiki/Digvorme sal jy dalk kan sien wat die probleem is en my raad gee. Asb. Dalk het jy die boodskap gestuur ... Ek hoor graag van jou. Groete en aangename kennis Estelleke13 : Hallo Estelleke13, ek het na jou artikel gekyk, en dit lyk glad nie sleg nie. Inteendeel, as ons die formaat bietjie aanpas om soos die res van die artikels te lyk, is dit eintlik 'n uitstekende bydrae. : Eerste paragraaf moet 'n opsommende inleiding verskaf - m.a.w., artikels het nie 'n opskrif getiteld "Inleiding" nie. : Hierdie stelling hoort ondertoe in die Verwysings-afdeling: "Hierdie artikel is gebaseer op klas- en kursusaantekeninge saamgestel deur Kruger". : Kyk asb hoe ons jou artikel verander en pas dit asb in die vervolg self toe. : Groete en dankie vir jou bydrae. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 08:17, 16 Julie 2016 (UTC) 16/7/2015 om 10:58 Dankie Frank, vir die raad en regmaak, selfs ook die aanmoediging. Nou het ek nog drie vrae: : 1. Hoe het jy die voorbeelde by '''Akrostigon''' laat lyk soos aanhalings? Ek weet hoe om dit op 'n blog te doen, maar kry nie hier dieselfde formateringsfunksie nie. :: Gebruik die {{sl|cquote}}-sjabloon. Kyk gerus na die artikel se bronkode om te sien hoe dit gebruik word. : 2. Ek wil die gedigte by '''Diamantgedig''' sentreer sodat dit lyk soos 'n diamant - hoe doen ek dit? Die raad by die "redigerings"-bladsy help my nie veel nie. :: Jy kan gewone HTML-kode inspan, soos <nowiki><center>...</center></nowiki>. : 3. Ek het ook nog '''Vormgedigte''' wat ek wil byvoeg, maar kry dit nie reg om dit te laai nie, omdat dit in jpg-formaat is. :: Skakel dit eerder na teks om, as dit regtig nie kan nie, en die prentjies het geen kopiereg op nie, kan jy die "Laai lêer"-funksie gebruik. : Groete : Estelleke13 Dankie Frank : Die diamantgedigte lyk pragtig. : Estelleke13 ::Nog hulp asb (26 Julie 2016) ::Ek wou my bladsy "Afrikaanse folklore" laai, maar kry net die "Gebruikersbespreking .." een 10. https://af.wikipedia.org/wiki/Gebruiker:Estelleke13/Afrikaanse_folklore_(11). ::Dit is 'n artikel wat ek vertaal het en na elke paragraaf gestoor het. ::Nou is ek klaar daarmee, maar kan nie die finale bladsy vind nie. ::Kan jy dalk help asb. ::Groete ::Estelleke13 ::: Die een by [[Afrikaanse folklore]]? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:29, 26 Julie 2016 (UTC) Hallo :Wat jy hier bo wys, is net die begin. Ek het die hele (vertaalde) artikel al gelaai - sien bogenoemde skakel wat ek net by die gebruikersbespreking kry. :Estelleke13 28/7/2016 om 14:45 == ROTO == Dagsê Naudefj : Ek het pas 'n nuwe artikel geskep en gelaai en nie raakgesien dat die hoofopskrif 'n tikfout het nie en ek kan dit nie verander nie. : Kan jy dit asb wysig, dit moet wees: Rekenaarondersteunde taalonderrig (ROTO). : Dankie by voorbaat. : Estelleke13 :: {{Uitgevoer}} Ja, hier is ek weer. : Ek wou 'n foto laai van die voorblad van die program wat ontwikkel is en Wikipedia wil my glad nie toelaat nie. Ek het kopiereg want dit is my program ... : Nou kry ek dit ook nie reg om die foto vir jou te stuur nie! : Estelleke13 :: Jy kan my kontak deur op die skakel getiteld "''Stuur e-pos na hierdie gebruiker''" te kliek. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:31, 19 Julie 2016 (UTC) == Universidad de La Laguna == Jy kan my help met hierdie, danksy: [[Universidad de La Laguna]].--[[Spesiaal:Bydraes/88.16.206.61|88.16.206.61]] 08:47, 19 Julie 2016 (UTC) : Dit lyk heel goed. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:26, 19 Julie 2016 (UTC) == Taksobokse van voëls == Frank, as jy weer 'n bietjie fluks voel, kan jy jou bot kickstart en dieselfde truuk met die voëls se taksobokse doen en ook die volgende lyn plaas | domain = [[Eukaryota]] bo die | regnum = [[Animalia]] lyn? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:25, 19 Julie 2016 (UTC) : Ek sal die naweek kyk wat ek kan doen. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:32, 19 Julie 2016 (UTC) :: Die bot is besig om te loop. Kyk asb of alles reg lyk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:46, 6 Augustus 2016 (UTC) :::Dankie Frank, dit lyk goed! Nou is die pyn ook weg! Elke bietjie help, jou bietjie is groot! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:03, 6 Augustus 2016 (UTC) : Frank, met die lente in die lug - het jy energie om ook al ons bome te taksoboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:56, 21 Augustus 2016 (UTC) :: Ek sal later daarvoor tyd inruim. Laat solank weet wat gedoen moet word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 15:30, 21 Augustus 2016 (UTC) :::Laat jou bot net ''taxobox'' vervang met ''Taksoboks''. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:04, 21 Augustus 2016 (UTC) :::: {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:20, 27 Augustus 2016 (UTC) == Request == Greetings. Could you create the article [[Buitelandse betrekkinge van Azerbeidjan]] [[:en:Foreign relations of Azerbaijan|(Foreign relations of Azerbaijan)]] in Afrikaans Wikipedia? Thank you. == Afrikaanse folklore == Ek het hierdie artikel vertaal vanaf my Engelse artikel "Afrikaans folklore". :Nou het daar in die proses - dit is my eerste poging om te vertaal - 'n paar probleme navore gekom: :1. Ek het paragraaf-vir-paragraaf vertaal en dit telkens geberg as "konseptuele artikel" en nie presies geweet wat ek doen en wat dan gebeur nie. Ek wou net nie my werk verloor nie. :2. Daar was ook 'n opsie om dit te publiseer, maar omdat ek nog besig was met die artikel, het ek dit nie gekies nie. :Nou het ek die artikel "Afrikaanse folklore" finaal hersien en gewysig. Maar dit verskyn steeds as '''https://af.wikipedia.org/wiki/Gebruiker:Estelleke13/Afrikaanse_folklore_(11)''' :Nou is my vraag: Hoe kan dit verander word om 'n gewone opskrif te word, naamlik "Afrikaanse folklore"? :Dit lyk nie vir my of ek 'n skakel kry om dit self te verander en finaliseer nie. :Ek hoor graag van jou. Dit sal gaaf wees as jy ook vir my 'n vinnige e-pos na my adres ekruger@sun.ac.za stuur sodat ek kan sien dat jy iets vir my gesê het. Ek is net nou en dan op Wikipedia aangemeld. :Groete == Dankie, Frank == Hallo Frank, baie dankie vir die skoonmaak wat jy altyd op my artikels doen. Ek raak soms so ongeduldig om te publiseer dat ek net die ding se knoppie druk en die ergste goed uithaal. Ek probeer darem nou soos ek onthou om die _ uit te haal en die NOWIKI, en die Verwysings. Ek kyk altyd na jou veranderinge en probeer om elke keer nog iets te onthou, maar soms vat dit maar ’n rukkie om deur te dring. Nogmaals dankie en groete, [[Gebruiker:EvZ|EvZ]] ([[Gebruikerbespreking:EvZ|kontak]]) 08:44, 1 Augustus 2016 (UTC) : Jou artikels is van goeie gehalte en dis altyd 'n groot plesier om dit te lees. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:10, 6 Augustus 2016 (UTC) == [[Gifblaar]] == Frank, kan jy asb help met twee sjablone daar wat rooi is? Buite my verwysings raamwerk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:01, 2 Augustus 2016 (UTC) : {{uitgevoer}}. Die sjablone was onnodig en is verwyder. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:42, 5 Augustus 2016 (UTC) == Ons 15de verjaarsdag partytjie. == Frank, sien asb. https://af.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Geselshoekie#Ons_Wikipedia_se_15de_verjaarsdag.21 Ek kort jou insae asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:01, 3 Augustus 2016 (UTC) : Ek sal dit ongelukkig nie kan maak nie, maar sal julle van agter my sleutelbord ondersteun. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:58, 6 Augustus 2016 (UTC) == CSS-style in [[Mediawiki:Common.css]] vir {{Sj|Verwysings/sandput}} == Dagsê Frank. Ek is tans besig met die opknap van die verwysings-sjabloon. Dit behels onder meer dat dit beter sal vertoon op slimfone en tablette en dat die kolomspasiëring beter werk, asook beter beheer oor die afbreek van verwysings tussen kolomme. Dit word egter met CSS-style in die Mediawiki:Common.cs-s en Mediawiki:Common.js-blaaie bewerkstellig. Ek het dus 'n bietjie CSS-kode en Javascript om in die onderskeie blaaie by te voeg. Ek sien volgens die geskiedenis dat jy die laaste administrateur was wat daar wysigings aangebring het en daarom kom val ek jou nou lastig hier. Kan jy my dalk help of verwys na die regte persoon wat my hiermee kan help? Groete Marsel. [[Gebruiker:Wawiel|Wawiel]] ([[Gebruikerbespreking:Wawiel|kontak]]) 06:04, 4 Augustus 2016 (UTC) : Ja, ek sal jou oor die naweek kan help. Laat weet solank wat gedoen moet word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:39, 5 Augustus 2016 (UTC) ::Dankie vir die moeite. Daar is darem nie spertye nie. Die kode wat in [[Mediawiki:Common.css]] bygevoeg moet word kan jy van hier af kopieer: [[Gebruiker:Wawiel/Projek_Sjabloonverbetering#Verwysingslys_css]] (Slegs '''Verwysingslys css''' se kode). Ek los dit dieselfde as die Engelse weergawe vir as mens later nuwe funksionaliteit wil byvoeg vanaf die Engelse css. Groete [[Gebruiker:Wawiel|Wawiel]] ([[Gebruikerbespreking:Wawiel|kontak]]) 10:23, 5 Augustus 2016 (UTC) ::: Jy is nou 'n administrateur en sal die kode self kan wysig. Laat weet asb as jy verdere hulp benodig. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:57, 6 Augustus 2016 (UTC) :::: Dankie Frank. Dit is gedoen en getoets. Groete. Marsel [[Gebruiker:Wawiel|Wawiel]] ([[Gebruikerbespreking:Wawiel|kontak]]) 15:41, 6 Augustus 2016 (UTC) == Harry Potter == Hallo : Ek het nou al 12 artikels gelaai op Wikipedia en is besig om twee reg te kry oor die [[Harry Potter]]-boekereeks. Noudat nog ’n nuwe boek gepubliseer is, sal hierdie twee artikels dalk bietjie meer aandag kan kry. : My probleem is om my navorsing ensiklopedies te maak. : Is dit FEITE as ek navorsing oor iets gedoen het? : Vir my Engelse artikel “Afrikaans folklore” het ek kritiek/kommentaar gekry dat dit te reflekterend en subjektief is en ek het dit toe substansieel verander sodat “ek” en “my” heeltemal uitgelaat word, ook geen argument gevoer word nie. : Nou het ek vir die eerste artikel oor Harry Potter die volgende titel: '''Harry Potter: Die insluiting van die boekereeks in die onderrig van Afrikaans ''' : Die tweede artikel het ek nog nie goed bedink nie, maar voorlopig lyk dit soos volg: '''Harry Potter: Intertekstualiteit en literêre genres in die boekereeks''' : Veronderstel my titel(s) nie klaar argumentvoering nie? : Hoe formuleer ek dit anders? : Ek hoor graag van jou. As jy nie raad het nie, vir wie anders kan ek vra? : Estelleke13 :: Estelleke13, Wikipedia se beleid hieroor is beskikbaar by [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing]]. Dit is nie altyd 100% duidelik wat "oorspronklike navorsing" is nie, maar ek is seker jy sal wel oor die boeke kan skryf, mits dit neutraal aangebied en met bronne toegelig is. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:06, 6 Augustus 2016 (UTC) :Dankie Frank [[Gebruiker:Estelleke13|Estelleke13]] ([[Gebruikerbespreking:Estelleke13|kontak]]) 06:55, 9 Augustus 2016 (UTC) == Hallo == Hallo, hierdie items moet verbeter kan jou help? dankie: [[Tenerife]], [[Santa Cruz de Tenerife]], [[San Cristóbal de La Laguna]].--[[Spesiaal:Bydraes/88.9.102.107|88.9.102.107]] 10:59, 4 Augustus 2016 (UTC) == Gatvol == Beste Frank Ek is nou behoorlik gatvol vir administrateurs wat met my sukkel. Op Sondag 21 Augustus 2016 het ek besluit om ʼn artikel oor Albert Geyser te begin. Ek het die artikel om 09:38 geskep en ʼn enkele reëltjie, vertaal uit die Engelse Wikipedia, ingevoeg. Ek het dan ook ʼn nota bygevoeg dat ek Albert Geyser begin het. Ek het toe inligting begin versamel en my eerste afdeling geskryf om in te voeg. Toe ek die artikel wou oopmaak, was dit weg. Op my dophoulys het ek gesien dat om 10:08 het Aliwal2012 die artikel verskuif sonder om ʼn aanstuur agter te laat. Hy los wel ʼn nota wat lees: "Hentie, skryf asseblief eers jou artikel klaar voor jy dit publiseer (Enkele sinne hoort nie in ʼn ensiklopedie nie)". Om 13:35 skryf ek soos volg op Aliwal2012 se besprekingsbladsy: "Verwys my asseblief na die reël wat sê ek moet 'n artikel klaar skryf voordat ek dit mag publiseer. Ek wil ook sommer weet waar kry jy die reg om artikels wat ek begin het, sommer binne 'n kort tydjie deur te haal sonder om my eers te laat weet." Oesjaar verskyn toe om16:09 op die toneel en gooi sy stuiwer in die armbeurs :"Dit is 'n gemeenskapreël. Vandat jy hier begin het wil jy alles jou manier hê, probeer help en nie 'n probleem word nie. Groete! " Om 23:58 kom die anonieme skrywer 176.0.92.203 op die toneel en skryf: "Hentie, brei die artikel uit en skuif dit terug! Waar is die probleem? " Om 07:26 op 22 Augustus skryf Aliwal2012: "Ons kan net hierdie wiki maak werk as ons almal die huishoudelike reëls nakom. Dit spreek tog vanself dat jou enkellyn-artikel nie op die Afrikaanse wiki se hoë standaard is nie! Jy het nou die boodskap gekry van 2 administrateurs (ek en Oesjaar). Jou artikel is nie geskrap nie, ek het dit slegs verskuif na jou eie "sandput" totdat dit verbeter is. Lê nou bietjie geduld aan die dag en brei jou artikel uit, met verwysings daarby, dan kan ons dit weer terugskuif na die hooflys. Sterkte daar! -- Ek skryf om 08:18: "Jy het nog nie my vrae beantwoord nie." Ek het al talle artikels met ʼn enkele sin begin. Hier kan ek dink aan Frits Krause, Palmietfontein lughawe en Sarah Richards. Met Pretty Yende was Frank Naude kort daarna op die toneel om goed by te voeg. Met Jan Hendrik van der Westhuizen was Voyageur binne ʼn paar minute daar om sy eie bydraes te maak. Ek sien Oesjaar begin ook sommige van sy artikels met ʼn enkele sin. Sien byvoorbeeld "Sebra-kalkoenvis". Aliwal2012 se enkelsin artikel is Volstruispoort. Ek dink hierdie twee perde moet aan die bek geruk word. Ek dink Aliwal2012 behoort aangesê te word om die artikel oor Albert Geyser terug te sit. Groete, [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 10:46, 22 Augustus 2016 (UTC) : Ek wil nie regtig by julle geskil betrokke raak nie. Daar is egter geen beleid wat sê dat 'n artikel nie met een sin begin kan word nie, nie waarvan ek weet nie. Aan die ander kant maak jy 'n te groot "issue" hiervan. Jou artikel is welkom en broodnodig, en ek hoop dat jy dit wel verder sal uitbrei. Ongeag is ek seker dat dit na die hoofnaamruimte teruggeskuif sal word. Sterke en let maar bietjie op na die bloeddruk :-) Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:52, 22 Augustus 2016 (UTC) Dankie Frank. Nee ek skryf nog volstoom, hoewel ek bekommerd was dat ek verban sou word. Groete, Hentie [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 12:39, 22 Augustus 2016 (UTC) == Gatleeg == Jy moet 'n gentleman wees! Tussen hakies, wat betref Gideon Scheepers: Ek het die groot woorde na klein woorde verander. Jy het toe die groot woorde terug gesit, sonder om die kleintjies deur te haal. Groete, Hentie --[[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 18:03, 22 Augustus 2016 (UTC) : Sjoe, ek sal moet gaan kyk wat ek aangevang het. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:04, 22 Augustus 2016 (UTC) :: Ek sien nou wat gebeur het, jy het die teks verklein, maar die string ''<nowiki>|Eerste Minister [[John Vorster]]|}}</nowiki>'' agtergelaat. Wikipedia het dit as 'n [https://tools.wmflabs.org/checkwiki/cgi-bin/checkwiki.cgi?project=afwiki&view=project fout uitgewys]. Ek het gedag jy het die paragraaf per ongeluk verwyder, en het dit toe foutiewelik gedupliseer. Toe die artikel weer gelys word, het ek die groot teks gelos en die res uitgehaal. Jy is natuurlik welkom as jy dit weer wil verklein. Groete van huis tot huis. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:52, 22 Augustus 2016 (UTC) == Hoekom? == Hoekom het jy die uitbreiding van die bladsye ([http://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Somali%C3%AB&type=revision&diff=1484288&oldid=1484285], [http://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Zanzibar&type=revision&diff=1484310&oldid=1484294]) ongedaan gemaak? Dis nie reg nie om mense se bydraes so te vernietig. --[[Gebruiker:BooysenN|Nazeer]] ([[Gebruikerbespreking:BooysenN|kontak]]) 11:52, 30 Augustus 2016 (UTC) :: Hy volg nie die gebruike nie. Ek het amptelik by Maroela Media 'n klagte ingedien teen die gebruiker omrede hy nie wil luister na ons Administrateurs se aanmanings nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:55, 30 Augustus 2016 (UTC) ::: Haai, dankie vir jou antwoord! Maar watter wikireël/beleid het die gebruiker oortree? Ek sien die broodnodige uitbreiding van belangrike artikels, dis beslis nie vandalisme nie. --[[Gebruiker:BooysenN|Nazeer]] ([[Gebruikerbespreking:BooysenN|kontak]]) 12:27, 30 Augustus 2016 (UTC) ::As jy 'n bestaande artikel wil vergroot, moet nie net die vorige inligting verwyder/uitvee nie maar integreer dit met die nuwe inligting. Die eerste skrywer het ook die reg om sy hande werk te geniet! Hierdie gebruiker het ook ander artikels vertaal wat reeds bestaan het onder 'n ander name, met groot moeite vir ons administrateurs om dit reg te maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:39, 30 Augustus 2016 (UTC) ::: Hy oorskryf net ou inhoud met nuwe wat 'n verkeerde formatering gebruik en verwyder ook die kassies by al die lande. Hy gebruik net die foutiewe inhoudsvertaling om Engelse artikels te vertaal en dit neem baie tyd vir opruim en die reeds van die ou inhoud, wat ons aansluitend doen (veral Frank en ek). Hy skryf nie soos mense artikels nie, hy gebruik net hierdie inhoudsvertaling. By artikels soos [[Berlynse Muur]], [[Sjoa]] en [[Soweto-opstand]] staan tot vandag sy gemors. As jy van sy bydraes hou, sal jy dit ook opruim. Dit neem baie tyd wat ons vir ander werk kan neem. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 12:45, 30 Augustus 2016 (UTC) :: Die wikireël is dat jy altyd 'n artikel beter sal agterlaat as wat jy hom gekry het. As jy jou rofwerk oor 'n bestaande artikel plak, skep dit 'n klomp probleme en werk vir ander mense. Mens kan net vir so lank gebruikers wat nie wil leer nie se vuilwerk agter hulle doen - tensy jy dink dis nou jou beurt. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 15:07, 30 Augustus 2016 (UTC) Ek stem saam die formaat van sy artikels is nie op standaard nie, maar die blad se geskiedenis is altyd daar om die eerste skrywer se werk, formaat en kassies uit te haal. Enigiemand kan die formaat regmaak en/of die twee weergawes integreer. Myns insiens vat die vertaling van 'n hele artikel meer tyd as die formatering. Ek sal probeer soveel as moontlik om te help maar hoekom is dit noodsaaklik om die hele wysiging te verwyder? Ons moet onthou [http://af.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Voel_vry_en_gaan_jou_gang#Ons_werk_s.C3.A1.C3.A1m ons is nie die eienaars van Wikipedia nie], ons almal is vrywilligers hier. Ons moet mekaar se bydraes respekteer. --[[Gebruiker:BooysenN|Nazeer]] ([[Gebruikerbespreking:BooysenN|kontak]]) 16:10, 30 Augustus 2016 (UTC) : Dink jy die mense wat tot dusver daaraan gewerk het se bydraes is gerespekteer? Gaan kyk ook hoeveel keer ons al die probleem met die gebruiker probeer bespreek het. Wat gee hom/haar die reg om soos 'n boelie op te tree? Maar soos jy sê, niks is verlore nie, iemand (hopelik jy!) moet dit maar net versmelt. Ek hoop van harte jy hou langer uit as meeste ander... [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:24, 30 Augustus 2016 (UTC) ::Hy vertaal nie self nie, dit doen die inhoudsvertaling. Ja, ons is almal vrywillig hier en ons respekteer mekaar se bydraes, maar elke gebruiker kyk beslis na artikels wat hy/sy begin het. Wat sal jy sê as jy ure neem om 'n ensiklopediese artikel te skryf en dan kom Nuuskantoor en klank die Engelse artikel oor jou werk met "Geskep deur die bladsy "Zanzibar" te vertaal" asof jy niks geskryf het nie? Ek is bly dat hy dit nie elke dag doen nie! Jy kan met die inhoudsvertaling elke sekonde artikels begin of oorskryf, maar wie sal aansluitend help? Wat die kassies by al die lande betref: Vanaf my begin by die Afrikaanse Wikipedia is ek besig om die hele wêreld se lande op standaard te bring en gereeld op te dateer (nuwe presidente of premiers), maar as nou die kassies sonder rede verwyder word is dit hartseer vir my. Lande soos [[Nigerië]] het ek ook uitgebrei, maar dis nou oorgeskryf. Dis beter as 'n mens per hand artikels skryf en nie 'n program nie. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 18:13, 30 Augustus 2016 (UTC) == van Meck -> von Meck? == Hallo Frank Sal jy asseblief die outeur van my voorgeskrewe boek (''Vaselinetjie'') van Graad 10 (2006) asseblief verander na von Meck? Dankie. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 06:59, 22 September 2016 (UTC) : Jammer, maar almal van ons is nie ewe vinnig nie. Waar moet die wysiging plaasvind? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:28, 23 September 2016 (UTC) :: Geen probleem, [[Gebruiker:MilanBye]] het die artikel reeds geskuif. Groete van my ook. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 08:29, 23 September 2016 (UTC) == Versoek == Hallo Frank! Kan jy asb daai funksie laat loop wat wikipedia-artikels se statistiek daagliks opdateer op die hoofnaamspasie? Dis <nowiki>{{NUMBEROF|ARTICLES|nso|N}}</nowiki>, <nowiki>{{NUMBEROF|PAGES|nso|N}}</nowiki> en <nowiki>{{Wikipedia volgens grootte|nso}}</nowiki>. Dankie! --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 15:46, 23 September 2016 (UTC) : Ek het die ou wat die opdaterings doen gevra om te kyk wat aangaan. Sien [[:en:User talk:Acebot]]. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:48, 23 September 2016 (UTC) :: Dit lyk of die statistiek nou weer bygewerk word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 05:53, 26 September 2016 (UTC) [Dankie! - Aliwal2012] == [[Arthur Bleksley]] == Frank, hoop dit gaan goed! Kan jy help asb? Ek sukkel om die foto op die Engelse blad na ons Wiki oor te dra! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:00, 25 September 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:10, 25 September 2016 (UTC) == [[Styl (beeldende kunste)]] == Dagsê. Iemand het die artikel vertaal deur gebruik te maak van die inhoudsvertaling-program. Twee van die foto's het egter nie deurgetrek na die Afrikaanse artikel toe nie. Volgens die vertaler is hierdie foto's baie belangrik. Die eerste foto is La Vie en die tweede een is Les Demoiselles d'Avignon van Pablo Picasso. Hoe kan ons te werk gaan om hierdie twee foto's ook in die Afrikaanse artikel te plaas? : Ek sien nie sulke foto's op die Engelse wiki nie. Dit sal help as jy die skakels kan plaas. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:33, 10 Oktober 2016 (UTC) :: La Vie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Picasso_la_vie.jpg#/media/File:Picasso_la_vie.jpg :: Les Demoiselles d'Avignon: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Les_Demoiselles_d%27Avignon.jpg#/media/File:Les_Demoiselles_d%27Avignon.jpg :: Dankie.[[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 06:13, 11 Oktober 2016 (UTC) ::: Gekry! Ek sal hulle voor die naweek probeer oorbring. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 19:46, 11 Oktober 2016 (UTC) :::: {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:44, 16 Oktober 2016 (UTC) == Vertaling: "[[Abstrakte kuns]]" == Dagsê Kan jy moontlik help, asseblief? Die Engelse artikel "Abstract art" is vertaal met die inhoudsvertaling. Daar het egter weer 'n paar van die foto's nie deurgetrek na die Afrikaanse artikel toe nie en die Afrikaanse artikel het selfs 'n vreemde foto by wat niks met die artikel te doen het nie (die een met die man en die vrou in die rooi rok - as deel van die fotogalery). Sal jy asseblief help om die foto's reg oor dra? Ons sal dit baie waardeer. Groetnis [[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 13:40, 13 Oktober 2016 (UTC) : Ek het die "man en die vrou in die rooi rok" uitgehaal :-) : Julle kan die res self oplaai deur na die voorbeelde hierbo te kyk. : Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:53, 16 Oktober 2016 (UTC) == Duplikate (inhoudsvertaling) == Dagsê Frank. Op my gebruikerblad het ek vir die administrateurs gevra hoe ons te werk kan gaan. Sien die gesprek hier: https://af.wikipedia.org/wiki/Gebruikerbespreking:MilanBye#Skuif Ek het gaan kyk na die huidige Afrikaanse artikel en dit is baie kort en onvolledig. Die Engelse artikel is egter baie goed en volledig. Die behoefte was toe om die Engelse artikel te vertaal na Afrikaans, maar die Afrikaanse titel was reeds gevat. Daarom het die vertaler 'n tydelike titel gekies vir artikels wat vertaal is. Die volgende stap is nou om met 'n administrateur in kontak te tree en te vra om net die twee artikels saam te smelt, omdat die nuwe artikel meer volledig is. 'n Mens kan nie die artikel uitbrei nie, want dan kan jy nie gebruikmaak van die inhoudsvertaling-program op Wikipedia nie. Kan jy asseblief help om hierdie twee artikels te versmelt asseblief en het jy vir ons raad hoe ons in die toekoms te werk kan gaan oor hierdie saak. Groetnis. [[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 09:02, 25 Oktober 2016 (UTC) :Milan, ek neem aan jy praat van [[Bygewerk heuning]]? :Frank, jy kan die versmelting aan my toevertrou. Ek begin nou daarmee. Hier gaan vandag niks aan by die werk nie (ons hospitaal is sonder 'n dokter)! :{{Uitgevoer}}. Groete --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|"Die perd se bek"]]) 09:45, 25 Oktober 2016 (UTC) ::Ja, dankie. Daar is nog een: https://af.wikipedia.org/wiki/Bygewerk_vuur. Groete [[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 10:11, 25 Oktober 2016 (UTC) :::Hallo. Hier is nog een artikel, asseblief: https://af.wikipedia.org/wiki/Bygewerk_Hondsdolheid. Dankie! [[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 09:26, 27 Oktober 2016 (UTC) ::::Hi Frank! Lyk my die '''<nowiki><nowiki>-nonsens</nowiki>''' oral in ons nuwe artikels is die produk van die <u>inhoudsvertaler</u>. As die program nie slaag om iets korrek te vertaal nie, plaas hy dit tussen <nowiki><nowiki>'s</nowiki>! ::::Let op, daar sluip ook baie foute in met skakels, bv. Parys (Frankryk), waar Parys (Vrystaat) die bedoeling was. Beste groete --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:29, 29 Oktober 2016 (UTC) == De Waal Venter [[Gebruiker:Dewalvis|Dewalvis]] ([[Gebruikerbespreking:Dewalvis|kontak]]) 12:31, 27 Oktober 2016 (UTC) == Hallo Naudefj Ek is die [[De Waal Venter]] oor wie jy die artikel geskryf het (ek neem aan jy is die skrywer?). Indien wel, baie dankie. Dit is baie goed geskryf en nogal volledig. Ek het my naam (Pieter) verander na die korrekte "Philippus". Ek sal af en toe hier en daar iets byvoeg wat ek dink die artikel kan verbeter. Ek is nog baie aktief aan die skryf en plaas gereeld gedigte op my blog "Poetry and poësie". Indien jy enige verdere inligting wil hê, kan jy met my kommunikeer by dewaalv@gmail.com. Vriendelike groete De Waal Venter [[Gebruiker:Dewalvis|Dewalvis]] ([[Gebruikerbespreking:Dewalvis|kontak]]) 12:31, 27 Oktober 2016 (UTC) : Die artikel is deur [[Gebruiker:Pieter1960]] ingevoer (en moontlik ook geskryf). In elke geval, dankie vir die verbeteringe wat jy aangebring het. Hou asb alle bydrae neutraal, ensiklopedies en verifieerbaar. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:38, 27 Oktober 2016 (UTC) == Koördinate by nedersettings == Goeienaand Frank, as jy wil en jou Naudefjbot tyd het, het ek 'n opdrag. Die meeste nedersettings wat {{sl|Inligtingskas Nedersetting}} gebruik, benodig die lyn "display=aansig=inlyn,titel" by "|koördinaatwys=" vir koördinate bo die kassie, soos by [[Perth]] en [[Sydney]]. Kan jy of jou Naudefjbot dalk help? Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 22:45, 5 November 2016 (UTC) : Ek neem aan die "''display=''" is oorbodig. Dis "''display=inline,title''" of "''aansig=inlyn,titel''". As die parameter heeltemal verwyder word, is die verstekwaarde ook ''aansig=inlyn,titel''. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 09:10, 6 November 2016 (UTC) :: Bot is besig om te loop. Kyk asb of alles reg lyk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 09:38, 6 November 2016 (UTC) ::: {{Uitgevoer}}: 2729 bladsye gewysig teen 'n gemiddelde tempo van 20 bladsye/minuut. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:53, 6 November 2016 (UTC) :::: Dit lyk perfek, baie dankie! :) Soms het die bot nie aan die koördinate gewerk nie (soos [https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Wynberg&type=revision&diff=1506989&oldid=1408399 hier]), maar dis geen probleem nie. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 18:20, 6 November 2016 (UTC) ::::: Goeienaand Frank, kan jou bot dit ook by antieke terreine ({{sl|Inligtingskas Antieke terreine}}), berge ({{sl|Inligtingskas Berg}}) en eilande ({{sl|Inligtingskas Eilande}}) soos [[Memphis (Egipte)]], [[Tafelberg]] en [[Marion-eiland]] doen? Ek hoop, by al die bergpasse ({{sl|Inligtingskas Bergpas}}), damme ({{sl|Inligtingskas Dam}}) en reservate ({{sl|Inligtingskas Reservaat}}) is dit reeds so. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 22:00, 25 Maart 2017 (UTC) :::::: {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 08:25, 26 Maart 2017 (UTC) == dooie skakel == Dagsê Frank, Het ek 'n fout begaan: [[Bespreking:Restio's]]? Vir my is hierdie skakel nie dood nie. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 00:30, 11 November 2016 (UTC) : Glad nie, dis 'n nuwe program wat nog ontfout moet word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:06, 11 November 2016 (UTC) == Hallo == Hallo, kan help verbeter hierdie artikel, dankie: [[Tinerfe]].--[[Spesiaal:Bydraes/88.10.63.224|88.10.63.224]] 12:42, 15 November 2016 (UTC) == Aanhaling van datums in lys van datums == Dag Frank, Kan jy vir my ´n voorbeeld van ´n artikel stuur waar historiese datums "100% korrek" aangegee word - Ek sal die [[Lys van Switserse veldslagte}lys van Switserse veldslagte]] dan weer deurgaan sodat dit 100% op standaard is. n.s. Vanaf Desember sal ek ´n groep "Wikipedia-taalversorgers" he vir wie ek my goed sal kan stuur. Daar sal heel waarskynlik ook kapasiteit wees (veral teologiese vaktaal) vir ander bydraers wat hulle nuwe artikels wil laat nasien (en dit sal ook jou werk kan vergemaklik). : My beswaar is jou spelling van datums, soos ''28 Februar'', ''26 Dezember'' en ''Juni'', wat ek reggemaak het. Terloops waar kom jy aan die woord "bemerkings". Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 13:23, 16 November 2016 (UTC) == C.M. van den Heever == Dagsê Frank. Sal jy asseblief hierdie artikel verwyder: https://af.wikipedia.org/wiki/C.M.Van_den_Heever. Die inligting is reeds versmelt met die regte artikel. Dankie! [[Spesiaal:Bydraes/41.170.19.228|41.170.19.228]] 06:50, 17 November 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:56, 17 November 2016 (UTC) == [[Gebruiker:Poepolietjie]] == Frank, hoe skrap ons die gebruiker? Die naam is onaanvaarbaar. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:53, 5 Desember 2016 (UTC) : Ek het die gebruiker geblokkeer. Wat anders kan mens doen? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:36, 5 Desember 2016 (UTC) ::Dus kan 'n Admin of Burokraat nie so 'n gebruiker skrap nie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:04, 5 Desember 2016 (UTC) ::: Nee, dit lyk nie so nie. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:09, 5 Desember 2016 (UTC) == Verwysings == Hallo Frank, ek was lanklaas doenig hier op die wiki, en ek sien die wiki groei nou met n stink spoed, ek sien ongelukkig daarmee gepaard is daar baie artikels wat min of geen verwysings het nie, is daar n sjabloon wat dit outomaties in n kategorie ens. plaas of kan ek een maak? Ek sien die engelse wiki het een... --[[Gebruiker:Renier|Renier]] ([[Gebruikerbespreking:Renier|kontak]]) 14:29, 6 Desember 2016 (UTC) : Ek weet van {{sl|Geen bronnelys}} wat artikels in [[:Kategorie:Artikels sonder bronnelyste]] plaas. Jy is welkom om dit te gebruik, of nog beter, bronne te soek en by te werk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 19:33, 6 Desember 2016 (UTC) == Plantjies == Dankie vir al jou verbeterings, Frank. Ek moet toegee dat plantartikeltjies skryf moeiliker is as wat ek gedink het, en nie net vir taalkundige redes nie. Die probleem met byvoorbeeld [[doringkapok]] is dat dit moeilik is ook maar 'n bietjie inligtings by mekaar te skraap op die internet. SANBI is baie nuttig maar dit het ook probleme. Ek probeer 'n minimum inhoud te handhaaf van: #Afrikaanse name -- moeilik, moeilik: dieselfde naam word vir party spesies gebruik en een soort het talle name; bronne spreek mekaar teen. #taksonomies -- selfs dit is moeilik: daar is dikwels baie sinonieme, wel of nie aanvaarde name. SANBI gebruik nie altyd die aanvaarde name nie #endemies / inheems - SANBI het dit gewoonlik #of dit veilig / bedreig is - SANBI het dit gewoonlik #waar dit voorkom -- indien dit endemies is het SANBI dit. Anders word dit soek, soek... #hoe dit uitsien -- beelde is nie altyd op commons nie. Beskrywings is nie altyd te vind nie of hulle is baie tegnies. Ek het die iSpot mense gevra of hulle dit wil oplaai, maar ek kry net onbegrip. Ek het commons gevra of ek iSpot kan gebruik. Ja, dit kan, maar dit is baie wikiocracy vir ieder beeld opnuut # ander inligting -- soms is ander inligting, byvoorbeeld ekologiese: in watter plantgemeenskap dit voorkom, landboukundige: watter beweidingswaarde dit het, eintlik makliker te vind, maar dit produseer dan 'n magdom [[rooi skakels]] waar Aliwal2012 groen van sal sien! Ek vra my af of 'n artikel soos [[doringkapok]] eintlik sin het. Natuurlik as ek dit vergelyk met ander wiki's soos die Sweedse wat alle plantjies botmatig met net die taksonomiese inligtings geïmporteer het, doen ons nie te sleg nie, maar ek kan nie ontken dat [[doringkapok]] lank of dalk vir altyd 'n lelike onvolledige saadjie sal bly nie. Gedagtes? [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 13:57, 7 Desember 2016 (UTC) : Nee wat, daai artikel lyk glad nie lelik nie! Ek besef die inligting is skraps, maar mens moet tog êrens begin. Tyd sal leer tot watter mate hierdie artikels uitgebrei kan word, dit kan onmoontlik voor die tyd voorspel word. Dit moet net een ou se belangstelling prikkel om 'n paar foto's te neem en meer inligting in te samel. Jy doen goeie werk en moet asb. net so aanhou! Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 14:33, 7 Desember 2016 (UTC) ::OK, dankie, dan sal ek aanhou om te probeer. Ek weet -uit slegte ervaring- dat mense hieroor dikwels anders dink as jy en ek: dit moet laaaaaank wees, anders is dit nie 'kwaliteit' nie. Ja, dit is natuurlik wenselik om aan 'n onderwerp genoeg diepte te gee. Indien dit ''moontlik'' is en kwantiteit is nie kwaliteit nie. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 15:44, 7 Desember 2016 (UTC) ::Jaap, hou aan met die plantjies! Ek ondersteun Frank hier! Ons moet ieweers begin! Ek voel net so oor die visse, partykeer voel ek maar moedeloos! My huidige boek het nog 30 bladsye oor.... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:34, 7 Desember 2016 (UTC) :::Net 'n idee: Die taksoboks werk nie reg met <nowiki>''</nowiki> nie. ''[[Plantae]]'' maak dit nie groen nie, net [[Plantae]]. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 19:15, 7 Desember 2016 (UTC) == Argivering van jou blad versoek == Dagsê Frank! {{spaces|15}} (Ek hou nogal van daai groetwoord, behalwe dat mens 'n kappie op die "e" moet sit) Is dit moontlik dat jy hierdie '''Gebruikerbespreking:Naudefj''' van jou kan argiveer/"truncate"? Ek sukkel soms op kleiner skerms om tot onder te rol vir nuwe gesprekke! ''Net as jy wil, moenie geforseer voel nie!'' Gaan julle akkoord dat ek die [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]] maandeliks argiveer, soos tans? Groete, geniet die naweek! --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 08:32, 10 Desember 2016 (UTC) : Ja, dis seker tyd. Sal later hieraan aandag skenk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:06, 22 Desember 2016 (UTC) == lansvormig == Die WAT het: lansvormig b.nw., lansvormige. Min of meer m.d. vorm van 'n lans. Maar die ander term? reguit? lineêr? Lynvormig? WAT het: ''(t.o.v. veral blare) Lank en smal in lengterigting en, behalwe a.d. uiteindes, oral ewe breed; sin.'' [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 22:51, 21 Desember 2016 (UTC) : "''Lansvormig/lansvormige''" klink reg, maar "''regte blare''" klink of die boom vals blare kan hê. Eenvoudig gestel: "''reguit, swaardvormige blare''", of so iets... Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:05, 22 Desember 2016 (UTC) ::Hulle gebruik skildvormig ook! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:20, 22 Desember 2016 (UTC) == Boeing B-17 Flying Fortress == Frank, eerstens dankie vir al jou werk hier gedurende 2016! Ek is bly ons het iemand soos jy wat dieper tegniese dinge kan uitsorteer! Ek en my vrou vertrek vandag na Kaapstad vir so 'n 10 dae breek; ek het dit nodig. 2016 was 'n jaar wat ek nie gou sal vergeet nie: my huis was 2 keer beskadig deur hael storms hier in Krugersdorp en natuurlik my hartoperasie in Mei. Ek is net dankbaar om nog hier met jou te kan gesels! Tweedens, ek het begin om [[Boeing B-17 Flying Fortress]] te vertaal, dit is my gedagte om dit woord vir woord te vertaal sodat ek ook hopenlik eendag met 'n voorblad artikel kan spog. Ek het hulp nodig met die bronne en verwysings. Die eerste hoofstuk is 99% klaar en ek het gedog dit sou maklik wees om die bronne en verwysings net so oor te trek. Toe nie! Kan jy help asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:25, 26 Desember 2016 (UTC) N.S na vandag gaan ek weinige bydraes maak vir 2016. Sien julle in 2017! : Ek het die verwysings vir jou bygesit. Geniet die vakansie en kom in een stuk terug. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:56, 26 Desember 2016 (UTC) ***einde*** == Woordeskat == Bewaring [[Spesiaal:Bydraes/105.232.14.81|105.232.14.81]] 16:35, 20 Julie 2022 (UTC) a42bg3a3cj6hmnobqgtnw6196j6axj7 2513782 2513778 2022-07-20T16:52:35Z Aliwal2012 39067 Wysigings deur [[Special:Contributions/105.232.14.81|105.232.14.81]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Aliwal2012|Aliwal2012]] wikitext text/x-wiki == Merry Christmas and Happy New Year!!! == [[File:Xmasart (2).jpg|thumb|center|250px|[[Gebruiker:Rei Momo|Rei Momo]] ([[Gebruikerbespreking:Rei Momo|kontak]]) 20:28, 25 Desember 2015 (UTC)]] == Het jou hulp dringend nodig == Hallo Frank, Ek het jou hulp nodig. Ek het drooggemaak. Ek verwys jou [https://af.wikipedia.org/wiki/Gebruikerbespreking:Morne#Fotoverwarring_met_Gereformeerde_kerk_Agulhas na die bespreking met Morné]. Kan jy groot asseblief [https://af.wikipedia.org/wiki/L%C3%AAer:GereformeerdekerkAgulhasjaarsteen.JPG Lêer:GereformeerdekerkAgulhasjaarsteen.JPG] skuif na NGSuidpuntjaarsteen.jpg en ook [https://af.wikipedia.org/wiki/L%C3%AAer:GereformeerdekerkAgulhashoekaansig.JPG Lêer:GereformeerdekerkAgulhashoekaansig.JPG] skuif na NGSuidpunthoekaansig.jpg Ek sal die interne data later wysig. Baie dankie! [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 13:17, 5 Januarie 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 13:44, 5 Januarie 2016 (UTC) ::BAIE DANKIE! [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 13:46, 5 Januarie 2016 (UTC) == Dankie == Dankie vir die dankies, Naudejf. Ek is chemikus, dus inhoudelik kan ek dit skryf en daar is nog baie, baie wat toegevoeg moet word... My Afrikaans is 'n andere saak... Verbeter gerus, asseblief. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 15:31, 13 Januarie 2016 (UTC) : Krediet waar dit toekom. Jou Afrikaans is heel goed, hou so aan! Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:25, 13 Januarie 2016 (UTC) :: Sluit aan! In die laaste dae het ek ook baie dankies van Frank, Gert, Morne en Sobaka ontvang. Julle sê, my werk help. Dis 'n groot motivasie. Terloops het ek [[Gebruiker:JCIV/Notas|hier]] nog interessante dinge versamel, wat ons vermis. Net by verveling natuurlik. :) Groete en dankie! -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 13:03, 14 Januarie 2016 (UTC) == Wikipedia is getting 15 years - WMF projects - translation of Wikidata labels and descriptions == : lang='''af''' : [http://tools.wmflabs.org/autolist/autolist1.html?lang=af&props=31,218,219,220,506,1406&q=claim%5B1800%5D <nowiki>?lang=</nowiki>'''af'''<nowiki>&props=31,218,219,220,506,1406&q=claim[1800]</nowiki>] – [{{fullurl:w:af:{{FULLPAGENAME}}|uselang=af}}#<span dir="ltr" LANG="af" >{{#LANGUAGE:af}}</span>] Dear Naudefj; There will be a birthday soon: Wikipedia is getting 15 years. I want to let you know that the number of '''[[d:Wikidata:Database reports/WMF projects]]''' ^{there is also the page '''[[d:Wikidata:Database reports/Wikipedia versions|Wikipedia versions]]'''} has increased to more then 409; there are also pages from Wikibook project pages to Wikiversity and Wiktionary project pages in that list. You may be interested in adding Wikidata labels and descriptions in your language. '''Only a few, maybe five.''' Please follow also the discussion at '''[[d:property talk:P218]]''' and comment there.<br /> If this is your first edit at wikidata: First go to [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Database_reports/Wikipedia_versions?setlang=af Wikipedia_versions?setlang=af]. This will select the interface language for you. Then open the label links you want to translate in a new browser tab for each link. You should see an edit button and you should be able to insert the label in the corresponding field using a click/doubleklick. Same for the description and alias. Save your changes and go to another label link from the main list. Good luck!<br /> Best regards [[user:Gangleri|Gangleri]] also aka [[Gebruiker:I18n|I18n]] ([[Gebruikerbespreking:I18n|kontak]]) 03:17, 14 Januarie 2016 (UTC) == Visse.... == Die familie het my twee boeke van Dennis King gegee wat handel oor visse, koraal en verwante diere... Wees gewaarsku! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:12, 16 Januarie 2016 (UTC) : O genade, hier kom moeilikheid :-) Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 14:16, 16 Januarie 2016 (UTC) == [[:Kategorie:Pages with reference errors]] == Frank, kan jy help met hierdie gogga? Dit so per ongeluk raakgesien! Daar is 89 artikels wat daar wys. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:06, 17 Januarie 2016 (UTC) : Reg so baas! Terloops, ek is al 'n geruime tyd hiermee besig. Dis hoekom daar al heelwat minder as 100 oor is. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 20:16, 23 Januarie 2016 (UTC) ::Frank, goed om jou weer in aksie te sien. Vakansie geniet? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 21:21, 23 Januarie 2016 (UTC) : Ek het. Dankie Oesjaar! ::Dit lyk of [[:sjabloon:Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp]] 'n probleem het wat gogga's veroorsaak. <s>Dit roep "Str len" wat weer verwys na "String" dit bestaan nie.</s> Ek het op [[kameelrivier]] gepoog die sensuskode wat net 8 syfers het 'n 1 toe te voeg. Dit verwyder die ref-fout maar er verskyn twee ander foute in die tabel. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 20:44, 23 Januarie 2016 (UTC) :::Naandsê Jaap, ik hebbe dat nou ge-fix. Moet net nie vra hoe nie, ons krag is af! [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 21:29, 24 Januarie 2016 (UTC) :::: Dankie Aliwal2012! Ek wou die probleem oplos deur die data in die [[Sjabloon:Metadata South Africa/mp2011/area8|sjabloon]] by te voeg. Maar jou metode is ook 100% reg. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 05:53, 25 Januarie 2016 (UTC) ::Frank, as jy nog daar is, kan jy hierdie korreksie van jou implementeer asb? Dis dalk 'n beter oplossing!! Ek sal later vandag die ander dorpe se artikels deurwerk wat rooi geword het. Gaan nou eers werk toe, 06:56, 25 Januarie 2016 (UTC) == Afrikaanse name by Geselshoekie. == Frank, as jy 'n kans kry - ek verlang jou inset by bogenoemde asb. Daar was baie gekommunikeer sedert jy met verlof gegaan het! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:24, 24 Januarie 2016 (UTC) :Jammer dat ek so inbreek maak op die gesprek. Daar is nog iets wat my hinder (nadat ek gisteroggend se berig gelees het): ek weet nou self nie meer wie wat moet doen nie. As die Taalkommissie hom net besig hou met spelfoute en spelreëls - wie moet nou verantwoordelik gehou word vir die Sinologie (Sjineeskunde), die opstel van woordeboeke... Daar word vaagweg gepraat van "rade", soos jy reeds genoem het (Oesjaar) van oor bome en soogdiere. As niemand wil "pa staan" nie, beteken dit skielik ons is vry om te maak wat ons wil. Ek kan vandag nog my eie Sjinese transliterasiealfabet ontwikkel, of soos Barend Gemser eenvoudig my eie gang gaan met die Semitologie (Hebreeus ens.). Want as jy agter in die AWS kyk, is daar 'n Russiese oorskakelingstabel. Maar skielik, so lyk dit my, het die Taalkommissie nou eenmaal besluit om niks verder te doen nie. Dit, terwyl ons pastore en predikante oplei (wat tog oor Oudgrieks en Hebreeus moet beskik?!). Dit, terwyl Jode by hul barmitswa (spelling?) Hebreeus onder die knie moet hê. Dit, terwyl daar Moslems in hierdie land is wat Arabies van kleintyd moet leer. Dit, terwyl hier Hindoes in die land is (wat sou kon help met die transliterasie van Hindi, Tamil en Sanskrit). Magtig - ek weet werklik nie meer wat om te sê nie. '''Is dit die toppunt van swak leierskap'''?! Gaan jy bokant 'n organisasie se kop, word jy amper vervloek. Self wil hulle ook geen inisiatief lewer nie. Die publiek (ek ook) het nie al die kennis en bronne nie.[[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 17:47, 24 Januarie 2016 (UTC) :: Hulle moet maar vloek. As niemand leiding neem nie, doen ons dit self! Enige artikel kan tog later hernoem word (sou iemand dalk met iets beters of selfs ampteliks vorendag kom). Skep die artikels soos dit sin maak, noem die aannames op die besprekingsblad, en moenie dat dit enige iemand terughou om hier by te dra nie. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:55, 24 Januarie 2016 (UTC) ::Merci Monsieur! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:57, 24 Januarie 2016 (UTC) :::En hier spring ek ook in. Min alfabette word vandag nog getranslitereer. Daar is geen internasionale transliterasie vir Russies nie, en dit is hoekom dit in die AWS opgeneem is. Ek dink Arabies volg min of meer dieselfde patroon. Sjinees, of Chinees, soos dit deesdae meestal gespel word, word beslis nie meer getranslitereer nie. Daar is 'n internasionale transliterasie, net soos vir Japannees, Grieks, Serwies, ens. Die opstel van woordeboeke berus natuurlik nie by die Taalkommissie nie, maar by maatskappye soos Pharos en Pearson (HAT). Ek dink in elk geval nie die Taalkommissie neem dit op hom om transliterasiereëls te maak nie. Die Russiese reëls is sover ek weet net 'n riglyn. [[Gebruiker:Winstonza|<span style="color:#26619C; font-family: Segoe Print">'''Winston'''</span>]] [[Gebruikerbespreking:Winstonza|<font color="#26619C;">(kontak)</font>]] 18:35, 24 Januarie 2016 (UTC) :::Die Taalkommissie se magte/pligte is ook beperk. Hulle mag byvoorbeeld nie oor plekname besluit nie, ook nie oor die skryfwyse van die SI-stelsel nie, om maar net twee voorbeelde te noem. [[Gebruiker:Winstonza|<span style="color:#26619C; font-family: Segoe Print">'''Winston'''</span>]] [[Gebruikerbespreking:Winstonza|<font color="#26619C;">(kontak)</font>]] 18:40, 24 Januarie 2016 (UTC) {{uitkeep}}Goed, baie dankie vir die demitologisering (weerlegging); my verbeelding het - gegrond op onkunde - op loop gegaan. Dit het vir my net begin voel asof al die las nou '''gerieflik''' na die publiek oorgedra word. Die here en dames sit op hul stoeltjies en tjap net [''Decline''] of [''Accept'']. Die kans dat 'n vakkundige woordeskat uit die hoi polloi (ons) sou kom, is zero. Persoonlike nota, dus: '''Transliterasie is oorbodig.''' Hoofstuk afgesluit. '''Ἰησοῦς δακρύω''' word dus (soos in Engels) getranslitereer: '''Iēsous dakruō'''. Presies net so in Afrikaans? Die besprekings van die vakterme duur nog voort by Geselshoekie, so ek gaan dit eers daar laat. Nou gaan ek jou nugter logika benodig om die kommersiële uitgewers soos Pharos en Pearson asseblief net vir my beter te verduidelik: my siening is dat 'n woordeboek moet bestaan - of daar nou 'n vraag daarvoor is, aldan nie. Ek het reeds by [[Lys van gedrukte Afrikaans-vreemdtalige woordeboeke]] elke probleem moontlik probeer opper daaromtrent. Wat my betref, kan Afrikaans o.a. vooruitgaan as ons ons oopmaak vir die wêreld daarbuite. Ek sou juis jou kritiek op hierdie artikel verwelkom om denkfoute uit te wys, sodat ons die artikel verder kan verbeter. Maar is my vrese ongegrond dat 'n uitgewer, wat hoofsaaklik winsgedrewe is onder die huidige bestel, nie 'n Afrikaans-vreemdtalige woordeboek sommer sal aanvaar vir publikasie nie? Of sou jy sê al wat nog kort is bloot gewillige en vakkundige hande? [Dit is eintlik nou 'n beroepsvraag wat ek hier opper]. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 19:11, 24 Januarie 2016 (UTC) :Na my kennis sal die transliterasie Iesous dakruo wees, sonder leestekens. Griekse woorde/name word internasionaal volgens die Franse transliterasie gebruik. Serwiese name volgens die Kroatiese transliterasie, sonder leestekens. Mandarynse Chinees volgens die Pinyin-stelsel. Dis dus nie Engelse spellings nie, maar internasionale spellings. :Soos jy sê, enige uitgewer is winsgedrewe en dus is dit onmoontlik om 'n woordeboek uit te gee as daar nie 'n aanvraag, of eintlik 'n groot aanvraag, daarna is nie. Die boek moet verkoop; wie anders gaan die verlies dra? [[Gebruiker:Winstonza|<span style="color:#26619C; font-family: Segoe Print">'''Winston'''</span>]] [[Gebruikerbespreking:Winstonza|<font color="#26619C;">(kontak)</font>]] 20:05, 24 Januarie 2016 (UTC) ::{{Audio|Floppy.ogg|Berg die internasionale data iewers in my kop}}). Dit is nogals jammer oor die lae aanvraag - miskien kan e-boeke tog help in die proses (eendag...). Dankie vir die antwoorde. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 20:30, 24 Januarie 2016 (UTC) == Kiekie aangevra == Hallo Frank [https://af.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Geselshoekie/Argief31Mar2015#Poskantoorwoordeboek_ontdek.21 Iewers], sover ek kan onthou, het jy oor 'n poskantoorwoordeboek geskryf: ''Vreemd genoeg, die woordeboek is op my boekrak! Ek het dit 'n hele paar jaar gelede uit 'n asblik gered''. Ek hou nie daarvan om soos my pa personeeljargon teenoor ander mense te gebruik nie, want dit klink vals: :''Jou ma is besig om vye in die boom te pluk... [5 sekondes stilte]... dink jy nie jy moet haar miskien gaan help nie?''. :En net daar dink jy mos: ''Maar al te seker het ek geen ander keuse om te gaan help nie, nie dat ek wil nie, maar omdat dit net teen my sin om beleefdheid gaan - die volgende keer gaan ek NEE antwoord.'' Persoonlik sou ek verkies het: ''Loop help jou ma vye pluk!'' (8 sekondes gespaar; dit is 'n opdrag en opdragte word uitgevoer) Nou ja: :1) Het jy daardie boek nog in jou besit? :2) Het die boek 'n voorblad? :3) Die [[Lys van Afrikaanse vakwoordeboeke en terminologielyste]] lyk onder besonder kaal. Ek sal diep en innig dankbaar wees as 'n kiekie van die voorblad opgelaai word. Van harte dank, [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 13:41, 28 Januarie 2016 (UTC) : {{uitgevoer}}. Ek wou eintlik bietjie laag lê nadat Oesjaar my wysiging teruggerol het (natuurlik heeltemal tereg). Maar jy het nou sommer 'n glimlag op my gesig gesit. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 15:53, 28 Januarie 2016 (UTC) ::Dis perfek! Baie dankie! [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 16:45, 28 Januarie 2016 (UTC) :::Ek weet 'n mens bevuil nie jou eie nes nie, maar my liewe moeder is op 'n ander wyse uitgeslape: skuldgevoelens op 'n indirekte wyse [die lys van haar take]: :::'''Ma''' (''met 'n oormoeg stem''): Ek moet nou kook, dan moet ek vee, dan moet ek was, dan moet ek die wasgoed ophang, dan moet ek die vullisdromme uitgooi... :::'''Ek''' (''met 'n geïrriteerde stem''): Nou maar goed dan, ek sal X, Y en Z doen. :::'''Ma''' (''vreeslik opgewonde''): Sal jy? Ag, dis te dierbaar van jou! :::'''Ek''' (''denkend''): ''hoeveel keer gaan sy nou nog skimp? Pleks sy sê net 'n ding reguit!'' [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 16:58, 28 Januarie 2016 (UTC) :Frank, watter wysiging? Ek doen so baie. Terloops, ek het 1990 Poskantoorwoordeboek in my besit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:47, 28 Januarie 2016 (UTC) == Hallo == Hallo,dankie vir die verbetering van die artikel [[Amaro Pargo]]. Jy kan help met hierdie items, dankie: [[Tenerife]], [[Santa Cruz de Tenerife]], [[San Cristóbal de La Laguna]].--[[Spesiaal:Bydraes/83.59.142.53|83.59.142.53]] 22:59, 29 Januarie 2016 (UTC) == Stoker == Drasties? Nee. Heel gewoon by wiki, as artikels sikofanties en kritiekloos is. Nog meer as die onderwerp van adorasie die apartheidsteölogie is. Drasties? Ja, apartheid was dit en ook sy gevolge. Ook vir jou en vir jou taal. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 04:25, 1 Februarie 2016 (UTC) : Ek het geen opinie daaroor uitgespreek nie. Ek besef dat verskillende mense tot verskillende insigte gebreinspoel is, wat meestal min met die werklikheid te doen het. Wou net aandui dat dit drasties is om die artikel te skrap en dat dit eerder bygewerk moet word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 05:11, 1 Februarie 2016 (UTC) == [[Bivalvia]] en [[Gastropoda]] == Goeie naand Frank! Kan jy asb help die taksobokse vir begenoemde? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:10, 3 Februarie 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}} :: Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 3 Februarie 2016 (UTC) == [[Seeslakke]] == Frank, help asb met die taksoboks! Eish! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:30, 4 Februarie 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}} :: Dankie, word waardeer en ons Wikie is nog 'n stukkie beter! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:36, 4 Februarie 2016 (UTC) == Stoker == *[https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Hendrik_Gerhardus_Stoker&curid=105295&diff=1419764&oldid=1418213 Sien] Ek het eerlik gepoog. Niks daarvan is my mening of my woorde nie. Ek het selfs die NG-kerk aangehaal. Moet ek 'drasties' gaan word? [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 01:27, 6 Februarie 2016 (UTC) : Sjoe, dis 'n moeilike saak. Ek sien die wysigingsopsomming sê: "''Die gedeelte blyk eerder te pas by die Wikipedia artikel wat oor Apartheid handel. Daar word ook gepoog om Stoker as 'n sondebok te bestempel deurdat hy apartheid ondersteun het, maar daar word nie ingegaan op Stoker se eie beweegrede nie.''" Neem dit met [[Gebruiker:DV Correia]] op en kyk of julle mekaar nie in die middel kan ontmoet nie. Sterkte! [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:07, 6 Februarie 2016 (UTC) == Thank you for being one of Wikipedia's top medical contributors! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> :''please help translate this message into the local language'' {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''The Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | In 2015 you were one of the [[W:EN:Wikipedia:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2015_(all)|top 300 medical editors]] across any language of Wikipedia. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a user group whose mission is to improve our health content. Consider joining '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|here]]''', there are no associated costs, and we would love to collaborate further. |} Thanks again :) -- [[W:EN:User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] along with the rest of the team at [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]] 03:59, 29 Februarie 2016 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Doc_James/TopMedEditors2015&oldid=15392321 --> == [[Afrikaanse Wikipedia]] == Frank, kan jy asb help met die tabel by bogenoemde? Dit moet ook 39,000 wys. Daardie stukkie van die artikel is 'n bietjie dig bymekaar! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:18, 29 Februarie 2016 (UTC) : Beter? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 05:15, 1 Maart 2016 (UTC) My Word program maak die hakie outomaties in Afrikaans reg vir "'n". As ek dit dan copy & paste na Wikipedia is dit verkeerd. Weet jy hoe maak ek Word reg? Moontlik 'n tweede Afrikaans skep? Ek sou ook graag die Hard Space reg maak vir duisende. My laaste probleem is dat Wikipedia kla dat my webblaaier nie die regulasie ene is nie. Wat is die probleem? Groete, Hentie[[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 05:53, 3 Maart 2016 (UTC) : Sjoe, ek gebruik nie Word nie en ken ongelukkig nie die ding se grille nie. Kyk of die inligting by [[:en:Help:WordToWiki]] kan help. Watter webblaaier gebruik jy, miskien moet hy net opgegradeer word? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:52, 3 Maart 2016 (UTC) Dankie. Ek weet nie eers wat 'n webblaaier is nie. As een 'n Internet Explorer is, dan het ek die nuwe een van Windows 10. Dis egter nie 'n probleem nie. Groete, Hentie[[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 10:38, 3 Maart 2016 (UTC) ::Die ′-hakie is ook onderaan die Wikipedia-wysigingsboks beskikbaar (as blou skakel wat dit outomaties in die teks invoeg). Kies die betrokke artikelteks en vervang gerus alle ' met ′n ′. --[[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] ([[Gebruikerbespreking:Voyageur|kontak]]) 13:59, 3 Maart 2016 (UTC) == Hoekom werk <nowiki><ref</nowiki> nie meer vir my nie == Dag Frank, Ek klop al weer aan jou deur. Die <nowiki><ref</nowiki> werk nie meer vir my nie. As jy op die geskiedenis van Naturellengrondwet kyk, sal jy sien dit nie vir my die afgelope paar dae gewerk het nie. As jy egter na die wysiging self kyk, sien jy presies wat ek gedoen het, maar dit reflekteer net nie op die bladsy nie. Wat gaan aan? Groete, [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 15:07, 11 Maart 2016 (UTC) : Jy het die begin reg, maar dit moet ook reg afgesluit word. 'n Verwysing lyk so: '''<nowiki><ref>Jou bron</ref></nowiki>'''. Sien ook [[Wikipedia:Styl#Bronne_en_verwysings]]. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:43, 11 Maart 2016 (UTC) Jammer, ek het nie mooi verduidelik en jou tyd gemors. Ek dink ek het altyd op die gewone wysig bladsy <nowiki><ref</nowiki> getik en 'n nuwe bladsytjie het dan oopgemaak en ek het dan daar die besonderhede ingevul. Aan die einde van die bladsytjie kon ek dit dan stoor. Groete [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 04:24, 12 Maart 2016 (UTC) == ISBN == Dagsê Naudefj, Dankie vir jou verbeterings. Ek het 'n vra oor ISBN. Wanneer ek google na boeke ensomeer, gee hulle hierdie inligting eintlik altyd sonder die strepies en dit skyn ook sonder strepies goed te werk indien mens op ISBN soek. Ek wil met alle liefde die strepies toevoeg, maar ek weet gewoonlik nie hoe nie. Is daar 'n bepaalde sisteem daarvoor? Voeg dit regtig inligting toe, het dit betekenis of is dit net kosmeties? [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 18:36, 24 Maart 2016 (UTC) : Sover ek verstaan behoort ISBN-nommers koppeltekens te hê[http://www.isbn.org/faqs_general_questions], maar ek weet meestal ook nie regtig waar nie. Daarom gebruik ek [[:de:User:TMg/autoFormatter]] om die strepies outomaties by te sit. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:57, 24 Maart 2016 (UTC) ::Kêrels, probeer [[ISBN]] op Wikipedia..... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:39, 24 Maart 2016 (UTC) :::Het dit gedoen, Oesjaar, en nee dit was nie juis helpvol nie. Die lengte van die uitgwerblok en die boek self is nie moontlik om te bepaal, indien jy nie 'n lys van die uitgewernummers het nie. Glo ek. Maar dit is ingewikkeld. Die koppeltekens voeg nie inligting toe nie, dus dit is net kosmeties, maar die Duitse werktuigie werk uitstekend. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 20:04, 24 Maart 2016 (UTC) ::::Nee Jaap, dit werk nie reg nie. Jy verander nou die korrekte Kategorie in die Engelse Category. In Duits is dit ook Kategorie, maar waar is die fout? Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 09:55, 25 Maart 2016 (UTC) ::: Probleem reggestel, sien [[Gebruiker:Jcwf/common.js]]. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:20, 25 Maart 2016 (UTC) == [[Spaanse Armada]] == Frank sien asb. besprekings by bogenoemde. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:36, 4 April 2016 (UTC) == Sjabloon:Inligtingskas Olimpiese spele == Hallo Frank! Kyk asb [[Olimpiese Somerspele 2016]], kan jy die sjabloon miskien regmaak? Groete, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 11:15, 4 April 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}} :: Dankie, ek sien dis die uwe wat drooggemaak het! [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 21:33, 4 April 2016 (UTC) == Rooi See en jou bot... == Frank, enige kans dat jou bot [[Rooi See]] kan verander na [[Rooisee]]? Ek vermoed daar is 'n 100 + van die skakels. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:11, 9 April 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:12, 9 April 2016 (UTC) ::Dankie, nou is die kwessie uit die weg geruim! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:13, 9 April 2016 (UTC) == 1de eeu == Frank, ek sien op https://af.wikipedia.org/wiki/Spesiaal:GesoekteBladsye item 13 1de eeu. Ek kan dit nie opspoor nie. Is dit iets om oor opgewonde te raak? Groete! Deon : {{Uitgevoer}} .(Dink ek, maar dit bly moeilik) Groete [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 13:20, 16 April 2016 (UTC) == Art Deco == [[File:19th century Victorian living room, Auckland - 0816.jpg|thumb|350px|VICTORIAANS: Red my hier uit! Ek gaan versmoor in hierdie doodse muwwe plek waar die dood oor jou waak... 'n ADHD-kind se nagmerrie. (let op die verknogtheid aan die verlede)]] [[File:Alavoine, Weil-Worgelt Study, ca. 1928-1930..jpg|thumb|350px|ART DECO: Effens meer kaalgestroop, eenvoudig, die lig STROOM IN, effense Japannese (internasionale) invloede, gerieflik]] Die Nederlandse Wiki stel dit die beste: ''omarming van technologie in aanvulling op traditionele motieven.'' Kry jy die idee van ''form following function''? Dit is die begin. Jy gebruik steeds jou smaakvolle, oorvereenvoudigde meublement en interieur van die barok, romantiek - maar jy ''pimp'' dit op met funksie en stroop dit van die oortollige tierlantyntjies. Dit vloek teen die Gothic-Victoriaanse voorganger vol grille, duisternis en afwagtiging op die inploffing van die Westerse samelewing (ANGST)... Het dit enige funksie = ja/nee. Ek dink hier aan die Franse modes van die 1920's. Jy sal ook sien dat die Sowjetkuns ook effens in hierdie rigting neig: funksionaliteit en modernisme. Og, en die liefde vir herhaling (kyk die patrone). Goed, was jy al in 'n Victoriaanse huis (veral die Engelse soort?): barstens toe volgestop vol strooi, oorbodige roosmotiewe op banke wat my skoon laat jeuk. Nou ja - art deco vee hierdie oortolligheid skoon. Dit is nog nie soos ons huidige "ultramodern" wat neig dat alles deursigtig moet wees nie. Die huidige mure sal jy ook opmerk het 'n sagte melkwitkleur, is dikwels plooibaar en soepel, en speel tussen konveks en konkaaf (soos my pens), die ligte is sag op die oog (dikwels weggesteek), ens. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 20:24, 22 April 2016 (UTC) :Deursigtig soos modder.... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:35, 22 April 2016 (UTC) ::Vreemd genoeg is hierdie laasgenoemde [[en:Neo-Futurism]] juis 'n uitvloeisel van futurisme, net soos Art Deco, wat ook 'n uitvloeisel van futurisme is (dit laat my wonder of Art Deco in dieselfde tydgleuf as die [[Belle Époque]] val). Dis net jammer die helfte van die neo-futuristiese geboue lyk soos naakslakke. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 07:54, 23 April 2016 (UTC) == Nog hulp asseblief == Ek werk aan 'n bladsy met die naam [[Pretty Yende]]. Onder die opskrif Loopbaan gebruik ek die woord coloratura. Ek probeer 'n skakel maak na die bladsy Coloratura in die Engelse Wikipedia. Dit werk nie en ek weet nie hoekom nie. Groete, Hentie [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 14:42, 6 Mei 2016 (UTC) : Skakels na artikels in ander tale is ongewens en moet liefs vermy word. Maak eerder 'n rooi skakel of vertaal die bladsy in Afrikaans. Groete. Frank == [[Boosoogblaasop]] == Môre Frank! Sien bogenoemde. Ek is besig om elke vis se bewarings status by te werk, wonder hoekom straf ons onsself so! Sien Boosoogblaasop se taksoboks, die titel balkies se kleur is wit - dink ek. Hoe kry ek dat dit lyk soos die ander? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:41, 13 Mei 2016 (UTC) : Kyk na die 'color' parameter. Watter kleur wil jy dit hê (dit is tans 'light blue')? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:00, 13 Mei 2016 (UTC) :: Jy moenie die ''color'' verander nie, jy moet die hele ding uitwis. :) Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 20:35, 14 Mei 2016 (UTC) :::Vielen dank! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:41, 15 Mei 2016 (UTC) == Skuif/migreer n blad == Dagse! Ek is 'n nuwe gebruiker en het die stappe vir n nuwe artikel skryf noukeurig probeer volg maar dit wys onder "en" ipv "af", hoe kan ek https://en.wikipedia.org/wiki/Visuele_Sneeu na Afrikaans toe skuif? : Jy het die artikel op die Engelse Wikipedia geskep, en hulle het dit uitgevee. As jy nog die teks het, kan jy dit net hier herskep. Anders sal ons 'n Administrateur op die Engelse wiki moet vra om die geskrapte teks te herwin. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:02, 20 Mei 2016 (UTC) == Taksoboks == Dankie vir die taksoboks op Aloe reitzii. Ek wou self leer hoe om dit te doen. Kan jy help? Groete, Hentie [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 12:01, 3 Junie 2016 (UTC) : Ek gryp sommer die teks van een van die ander wiki's en pas dit so bietjie aan. In die geval het ek dit van [[:es:Aloe_reitzii]] gekopieer. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 13:49, 3 Junie 2016 (UTC) Slem tjend! Dankie. Ek wou nog vra of die waarskuwings op ons artikel oor [[Wet op Bantoe-onderwys]] nie maar nou verwyder kan word nie. Groete [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 15:00, 3 Junie 2016 (UTC) : Die waarskuwings is al reeds verwyder. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:44, 9 Julie 2016 (UTC) == Taksobokse van visse == Frank, ek vertrou dit gaan goed! Ek wil jou nog graag ontmoet oor 'n koppe koffie (rooibos in my geval) en na my hartaanval in Mei is die behoefte groter! In elk geval, voor en na my hartseer storie het ek die vis spesies se bewaring status bygewerk, ook binomiale name verskaf waar nodig en 'n paar ander dingetjies reggemaak waar nodig. Ek het ook al die taxobox'e verander na taksoboks. Gister het ek dieselfde gedoen met visordes se taksobokse. Die visfamilies moet gedoen word. Kan jy dalk jou bot gebruik om deur al die visartikels te werk en die taksoboks ding uitsorteer, dan is dit ook klaar? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:13, 9 Julie 2016 (UTC) : Die bot is besig om sy ding te doen. Kyk asb net of alles reg kyk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:45, 9 Julie 2016 (UTC) :: Ek is mal oor meganisasie... Dinge lyk reg. Nou is vis-dinge amper perfek! Dankie! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:13, 9 Julie 2016 (UTC) == Satelliet == Frank, ek vertrou dit gaan goed! Die outeur van die artikel [[satelliet]] gebruik onder andere die frase: ''...satelliete te kraak...''. Ek vermoed hy verwys na ''hacking''. Is dit die korrekte vertaling? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:14, 14 Julie 2016 (UTC) : As ek so vinnig daarna luister klink dit vir my heel aanvaarbaar. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:25, 14 Julie 2016 (UTC) :: Ek sien [[Wikipedia:rekenaarterme]] stel ''stelselindringing'' voor. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:28, 14 Julie 2016 (UTC) ::: Opgedateer. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:36, 14 Julie 2016 (UTC) :::: Dankie, my gekraak daaroor.... [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:07, 14 Julie 2016 (UTC) == Hulp asb == Dagsê Frank (alias Naudefj) Jy gaan dalk meer vrae van my kry in die toekoms! Ek het vandag ’n artikel gelaai en toe ek dit vir die laaste keer “stoor” kry ek ’n boodskap dat die artikel skoongemaak moet word. Ek haal aan: Hierdie artikel moet skoongemaak of andersins verbeter word. Hierdie artikel voldoen nie tans aan die hoë gehaltestandaarde waarna Wikipedia streef nie. Voel vry om self in te spring en verbeterings te maak, en verwyder hierdie kennisgewing ná die tyd. Vir meer hulp, sien die redigeringshulp. Daar is moontlik kommentaar in die artikel of op die besprekingsblad oor wat verbeter moet word. Nou het ek deur al die skakels gewerk om agter te kom wat eintlik bedoel word, maar ek is steeds in die duister. Kan jy dalk help? As jy na my skakel gaan by https://af.wikipedia.org/wiki/Digvorme sal jy dalk kan sien wat die probleem is en my raad gee. Asb. Dalk het jy die boodskap gestuur ... Ek hoor graag van jou. Groete en aangename kennis Estelleke13 : Hallo Estelleke13, ek het na jou artikel gekyk, en dit lyk glad nie sleg nie. Inteendeel, as ons die formaat bietjie aanpas om soos die res van die artikels te lyk, is dit eintlik 'n uitstekende bydrae. : Eerste paragraaf moet 'n opsommende inleiding verskaf - m.a.w., artikels het nie 'n opskrif getiteld "Inleiding" nie. : Hierdie stelling hoort ondertoe in die Verwysings-afdeling: "Hierdie artikel is gebaseer op klas- en kursusaantekeninge saamgestel deur Kruger". : Kyk asb hoe ons jou artikel verander en pas dit asb in die vervolg self toe. : Groete en dankie vir jou bydrae. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 08:17, 16 Julie 2016 (UTC) 16/7/2015 om 10:58 Dankie Frank, vir die raad en regmaak, selfs ook die aanmoediging. Nou het ek nog drie vrae: : 1. Hoe het jy die voorbeelde by '''Akrostigon''' laat lyk soos aanhalings? Ek weet hoe om dit op 'n blog te doen, maar kry nie hier dieselfde formateringsfunksie nie. :: Gebruik die {{sl|cquote}}-sjabloon. Kyk gerus na die artikel se bronkode om te sien hoe dit gebruik word. : 2. Ek wil die gedigte by '''Diamantgedig''' sentreer sodat dit lyk soos 'n diamant - hoe doen ek dit? Die raad by die "redigerings"-bladsy help my nie veel nie. :: Jy kan gewone HTML-kode inspan, soos <nowiki><center>...</center></nowiki>. : 3. Ek het ook nog '''Vormgedigte''' wat ek wil byvoeg, maar kry dit nie reg om dit te laai nie, omdat dit in jpg-formaat is. :: Skakel dit eerder na teks om, as dit regtig nie kan nie, en die prentjies het geen kopiereg op nie, kan jy die "Laai lêer"-funksie gebruik. : Groete : Estelleke13 Dankie Frank : Die diamantgedigte lyk pragtig. : Estelleke13 ::Nog hulp asb (26 Julie 2016) ::Ek wou my bladsy "Afrikaanse folklore" laai, maar kry net die "Gebruikersbespreking .." een 10. https://af.wikipedia.org/wiki/Gebruiker:Estelleke13/Afrikaanse_folklore_(11). ::Dit is 'n artikel wat ek vertaal het en na elke paragraaf gestoor het. ::Nou is ek klaar daarmee, maar kan nie die finale bladsy vind nie. ::Kan jy dalk help asb. ::Groete ::Estelleke13 ::: Die een by [[Afrikaanse folklore]]? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:29, 26 Julie 2016 (UTC) Hallo :Wat jy hier bo wys, is net die begin. Ek het die hele (vertaalde) artikel al gelaai - sien bogenoemde skakel wat ek net by die gebruikersbespreking kry. :Estelleke13 28/7/2016 om 14:45 == ROTO == Dagsê Naudefj : Ek het pas 'n nuwe artikel geskep en gelaai en nie raakgesien dat die hoofopskrif 'n tikfout het nie en ek kan dit nie verander nie. : Kan jy dit asb wysig, dit moet wees: Rekenaarondersteunde taalonderrig (ROTO). : Dankie by voorbaat. : Estelleke13 :: {{Uitgevoer}} Ja, hier is ek weer. : Ek wou 'n foto laai van die voorblad van die program wat ontwikkel is en Wikipedia wil my glad nie toelaat nie. Ek het kopiereg want dit is my program ... : Nou kry ek dit ook nie reg om die foto vir jou te stuur nie! : Estelleke13 :: Jy kan my kontak deur op die skakel getiteld "''Stuur e-pos na hierdie gebruiker''" te kliek. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:31, 19 Julie 2016 (UTC) == Universidad de La Laguna == Jy kan my help met hierdie, danksy: [[Universidad de La Laguna]].--[[Spesiaal:Bydraes/88.16.206.61|88.16.206.61]] 08:47, 19 Julie 2016 (UTC) : Dit lyk heel goed. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:26, 19 Julie 2016 (UTC) == Taksobokse van voëls == Frank, as jy weer 'n bietjie fluks voel, kan jy jou bot kickstart en dieselfde truuk met die voëls se taksobokse doen en ook die volgende lyn plaas | domain = [[Eukaryota]] bo die | regnum = [[Animalia]] lyn? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:25, 19 Julie 2016 (UTC) : Ek sal die naweek kyk wat ek kan doen. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:32, 19 Julie 2016 (UTC) :: Die bot is besig om te loop. Kyk asb of alles reg lyk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:46, 6 Augustus 2016 (UTC) :::Dankie Frank, dit lyk goed! Nou is die pyn ook weg! Elke bietjie help, jou bietjie is groot! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 14:03, 6 Augustus 2016 (UTC) : Frank, met die lente in die lug - het jy energie om ook al ons bome te taksoboks? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:56, 21 Augustus 2016 (UTC) :: Ek sal later daarvoor tyd inruim. Laat solank weet wat gedoen moet word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 15:30, 21 Augustus 2016 (UTC) :::Laat jou bot net ''taxobox'' vervang met ''Taksoboks''. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:04, 21 Augustus 2016 (UTC) :::: {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:20, 27 Augustus 2016 (UTC) == Request == Greetings. Could you create the article [[Buitelandse betrekkinge van Azerbeidjan]] [[:en:Foreign relations of Azerbaijan|(Foreign relations of Azerbaijan)]] in Afrikaans Wikipedia? Thank you. == Afrikaanse folklore == Ek het hierdie artikel vertaal vanaf my Engelse artikel "Afrikaans folklore". :Nou het daar in die proses - dit is my eerste poging om te vertaal - 'n paar probleme navore gekom: :1. Ek het paragraaf-vir-paragraaf vertaal en dit telkens geberg as "konseptuele artikel" en nie presies geweet wat ek doen en wat dan gebeur nie. Ek wou net nie my werk verloor nie. :2. Daar was ook 'n opsie om dit te publiseer, maar omdat ek nog besig was met die artikel, het ek dit nie gekies nie. :Nou het ek die artikel "Afrikaanse folklore" finaal hersien en gewysig. Maar dit verskyn steeds as '''https://af.wikipedia.org/wiki/Gebruiker:Estelleke13/Afrikaanse_folklore_(11)''' :Nou is my vraag: Hoe kan dit verander word om 'n gewone opskrif te word, naamlik "Afrikaanse folklore"? :Dit lyk nie vir my of ek 'n skakel kry om dit self te verander en finaliseer nie. :Ek hoor graag van jou. Dit sal gaaf wees as jy ook vir my 'n vinnige e-pos na my adres ekruger@sun.ac.za stuur sodat ek kan sien dat jy iets vir my gesê het. Ek is net nou en dan op Wikipedia aangemeld. :Groete == Dankie, Frank == Hallo Frank, baie dankie vir die skoonmaak wat jy altyd op my artikels doen. Ek raak soms so ongeduldig om te publiseer dat ek net die ding se knoppie druk en die ergste goed uithaal. Ek probeer darem nou soos ek onthou om die _ uit te haal en die NOWIKI, en die Verwysings. Ek kyk altyd na jou veranderinge en probeer om elke keer nog iets te onthou, maar soms vat dit maar ’n rukkie om deur te dring. Nogmaals dankie en groete, [[Gebruiker:EvZ|EvZ]] ([[Gebruikerbespreking:EvZ|kontak]]) 08:44, 1 Augustus 2016 (UTC) : Jou artikels is van goeie gehalte en dis altyd 'n groot plesier om dit te lees. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:10, 6 Augustus 2016 (UTC) == [[Gifblaar]] == Frank, kan jy asb help met twee sjablone daar wat rooi is? Buite my verwysings raamwerk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:01, 2 Augustus 2016 (UTC) : {{uitgevoer}}. Die sjablone was onnodig en is verwyder. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:42, 5 Augustus 2016 (UTC) == Ons 15de verjaarsdag partytjie. == Frank, sien asb. https://af.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Geselshoekie#Ons_Wikipedia_se_15de_verjaarsdag.21 Ek kort jou insae asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:01, 3 Augustus 2016 (UTC) : Ek sal dit ongelukkig nie kan maak nie, maar sal julle van agter my sleutelbord ondersteun. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:58, 6 Augustus 2016 (UTC) == CSS-style in [[Mediawiki:Common.css]] vir {{Sj|Verwysings/sandput}} == Dagsê Frank. Ek is tans besig met die opknap van die verwysings-sjabloon. Dit behels onder meer dat dit beter sal vertoon op slimfone en tablette en dat die kolomspasiëring beter werk, asook beter beheer oor die afbreek van verwysings tussen kolomme. Dit word egter met CSS-style in die Mediawiki:Common.cs-s en Mediawiki:Common.js-blaaie bewerkstellig. Ek het dus 'n bietjie CSS-kode en Javascript om in die onderskeie blaaie by te voeg. Ek sien volgens die geskiedenis dat jy die laaste administrateur was wat daar wysigings aangebring het en daarom kom val ek jou nou lastig hier. Kan jy my dalk help of verwys na die regte persoon wat my hiermee kan help? Groete Marsel. [[Gebruiker:Wawiel|Wawiel]] ([[Gebruikerbespreking:Wawiel|kontak]]) 06:04, 4 Augustus 2016 (UTC) : Ja, ek sal jou oor die naweek kan help. Laat weet solank wat gedoen moet word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:39, 5 Augustus 2016 (UTC) ::Dankie vir die moeite. Daar is darem nie spertye nie. Die kode wat in [[Mediawiki:Common.css]] bygevoeg moet word kan jy van hier af kopieer: [[Gebruiker:Wawiel/Projek_Sjabloonverbetering#Verwysingslys_css]] (Slegs '''Verwysingslys css''' se kode). Ek los dit dieselfde as die Engelse weergawe vir as mens later nuwe funksionaliteit wil byvoeg vanaf die Engelse css. Groete [[Gebruiker:Wawiel|Wawiel]] ([[Gebruikerbespreking:Wawiel|kontak]]) 10:23, 5 Augustus 2016 (UTC) ::: Jy is nou 'n administrateur en sal die kode self kan wysig. Laat weet asb as jy verdere hulp benodig. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:57, 6 Augustus 2016 (UTC) :::: Dankie Frank. Dit is gedoen en getoets. Groete. Marsel [[Gebruiker:Wawiel|Wawiel]] ([[Gebruikerbespreking:Wawiel|kontak]]) 15:41, 6 Augustus 2016 (UTC) == Harry Potter == Hallo : Ek het nou al 12 artikels gelaai op Wikipedia en is besig om twee reg te kry oor die [[Harry Potter]]-boekereeks. Noudat nog ’n nuwe boek gepubliseer is, sal hierdie twee artikels dalk bietjie meer aandag kan kry. : My probleem is om my navorsing ensiklopedies te maak. : Is dit FEITE as ek navorsing oor iets gedoen het? : Vir my Engelse artikel “Afrikaans folklore” het ek kritiek/kommentaar gekry dat dit te reflekterend en subjektief is en ek het dit toe substansieel verander sodat “ek” en “my” heeltemal uitgelaat word, ook geen argument gevoer word nie. : Nou het ek vir die eerste artikel oor Harry Potter die volgende titel: '''Harry Potter: Die insluiting van die boekereeks in die onderrig van Afrikaans ''' : Die tweede artikel het ek nog nie goed bedink nie, maar voorlopig lyk dit soos volg: '''Harry Potter: Intertekstualiteit en literêre genres in die boekereeks''' : Veronderstel my titel(s) nie klaar argumentvoering nie? : Hoe formuleer ek dit anders? : Ek hoor graag van jou. As jy nie raad het nie, vir wie anders kan ek vra? : Estelleke13 :: Estelleke13, Wikipedia se beleid hieroor is beskikbaar by [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing]]. Dit is nie altyd 100% duidelik wat "oorspronklike navorsing" is nie, maar ek is seker jy sal wel oor die boeke kan skryf, mits dit neutraal aangebied en met bronne toegelig is. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:06, 6 Augustus 2016 (UTC) :Dankie Frank [[Gebruiker:Estelleke13|Estelleke13]] ([[Gebruikerbespreking:Estelleke13|kontak]]) 06:55, 9 Augustus 2016 (UTC) == Hallo == Hallo, hierdie items moet verbeter kan jou help? dankie: [[Tenerife]], [[Santa Cruz de Tenerife]], [[San Cristóbal de La Laguna]].--[[Spesiaal:Bydraes/88.9.102.107|88.9.102.107]] 10:59, 4 Augustus 2016 (UTC) == Gatvol == Beste Frank Ek is nou behoorlik gatvol vir administrateurs wat met my sukkel. Op Sondag 21 Augustus 2016 het ek besluit om ʼn artikel oor Albert Geyser te begin. Ek het die artikel om 09:38 geskep en ʼn enkele reëltjie, vertaal uit die Engelse Wikipedia, ingevoeg. Ek het dan ook ʼn nota bygevoeg dat ek Albert Geyser begin het. Ek het toe inligting begin versamel en my eerste afdeling geskryf om in te voeg. Toe ek die artikel wou oopmaak, was dit weg. Op my dophoulys het ek gesien dat om 10:08 het Aliwal2012 die artikel verskuif sonder om ʼn aanstuur agter te laat. Hy los wel ʼn nota wat lees: "Hentie, skryf asseblief eers jou artikel klaar voor jy dit publiseer (Enkele sinne hoort nie in ʼn ensiklopedie nie)". Om 13:35 skryf ek soos volg op Aliwal2012 se besprekingsbladsy: "Verwys my asseblief na die reël wat sê ek moet 'n artikel klaar skryf voordat ek dit mag publiseer. Ek wil ook sommer weet waar kry jy die reg om artikels wat ek begin het, sommer binne 'n kort tydjie deur te haal sonder om my eers te laat weet." Oesjaar verskyn toe om16:09 op die toneel en gooi sy stuiwer in die armbeurs :"Dit is 'n gemeenskapreël. Vandat jy hier begin het wil jy alles jou manier hê, probeer help en nie 'n probleem word nie. Groete! " Om 23:58 kom die anonieme skrywer 176.0.92.203 op die toneel en skryf: "Hentie, brei die artikel uit en skuif dit terug! Waar is die probleem? " Om 07:26 op 22 Augustus skryf Aliwal2012: "Ons kan net hierdie wiki maak werk as ons almal die huishoudelike reëls nakom. Dit spreek tog vanself dat jou enkellyn-artikel nie op die Afrikaanse wiki se hoë standaard is nie! Jy het nou die boodskap gekry van 2 administrateurs (ek en Oesjaar). Jou artikel is nie geskrap nie, ek het dit slegs verskuif na jou eie "sandput" totdat dit verbeter is. Lê nou bietjie geduld aan die dag en brei jou artikel uit, met verwysings daarby, dan kan ons dit weer terugskuif na die hooflys. Sterkte daar! -- Ek skryf om 08:18: "Jy het nog nie my vrae beantwoord nie." Ek het al talle artikels met ʼn enkele sin begin. Hier kan ek dink aan Frits Krause, Palmietfontein lughawe en Sarah Richards. Met Pretty Yende was Frank Naude kort daarna op die toneel om goed by te voeg. Met Jan Hendrik van der Westhuizen was Voyageur binne ʼn paar minute daar om sy eie bydraes te maak. Ek sien Oesjaar begin ook sommige van sy artikels met ʼn enkele sin. Sien byvoorbeeld "Sebra-kalkoenvis". Aliwal2012 se enkelsin artikel is Volstruispoort. Ek dink hierdie twee perde moet aan die bek geruk word. Ek dink Aliwal2012 behoort aangesê te word om die artikel oor Albert Geyser terug te sit. Groete, [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 10:46, 22 Augustus 2016 (UTC) : Ek wil nie regtig by julle geskil betrokke raak nie. Daar is egter geen beleid wat sê dat 'n artikel nie met een sin begin kan word nie, nie waarvan ek weet nie. Aan die ander kant maak jy 'n te groot "issue" hiervan. Jou artikel is welkom en broodnodig, en ek hoop dat jy dit wel verder sal uitbrei. Ongeag is ek seker dat dit na die hoofnaamruimte teruggeskuif sal word. Sterke en let maar bietjie op na die bloeddruk :-) Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:52, 22 Augustus 2016 (UTC) Dankie Frank. Nee ek skryf nog volstoom, hoewel ek bekommerd was dat ek verban sou word. Groete, Hentie [[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 12:39, 22 Augustus 2016 (UTC) == Gatleeg == Jy moet 'n gentleman wees! Tussen hakies, wat betref Gideon Scheepers: Ek het die groot woorde na klein woorde verander. Jy het toe die groot woorde terug gesit, sonder om die kleintjies deur te haal. Groete, Hentie --[[Gebruiker:Hentie Joubert|Hentie Joubert]] ([[Gebruikerbespreking:Hentie Joubert|kontak]]) 18:03, 22 Augustus 2016 (UTC) : Sjoe, ek sal moet gaan kyk wat ek aangevang het. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:04, 22 Augustus 2016 (UTC) :: Ek sien nou wat gebeur het, jy het die teks verklein, maar die string ''<nowiki>|Eerste Minister [[John Vorster]]|}}</nowiki>'' agtergelaat. Wikipedia het dit as 'n [https://tools.wmflabs.org/checkwiki/cgi-bin/checkwiki.cgi?project=afwiki&view=project fout uitgewys]. Ek het gedag jy het die paragraaf per ongeluk verwyder, en het dit toe foutiewelik gedupliseer. Toe die artikel weer gelys word, het ek die groot teks gelos en die res uitgehaal. Jy is natuurlik welkom as jy dit weer wil verklein. Groete van huis tot huis. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:52, 22 Augustus 2016 (UTC) == Hoekom? == Hoekom het jy die uitbreiding van die bladsye ([http://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Somali%C3%AB&type=revision&diff=1484288&oldid=1484285], [http://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Zanzibar&type=revision&diff=1484310&oldid=1484294]) ongedaan gemaak? Dis nie reg nie om mense se bydraes so te vernietig. --[[Gebruiker:BooysenN|Nazeer]] ([[Gebruikerbespreking:BooysenN|kontak]]) 11:52, 30 Augustus 2016 (UTC) :: Hy volg nie die gebruike nie. Ek het amptelik by Maroela Media 'n klagte ingedien teen die gebruiker omrede hy nie wil luister na ons Administrateurs se aanmanings nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:55, 30 Augustus 2016 (UTC) ::: Haai, dankie vir jou antwoord! Maar watter wikireël/beleid het die gebruiker oortree? Ek sien die broodnodige uitbreiding van belangrike artikels, dis beslis nie vandalisme nie. --[[Gebruiker:BooysenN|Nazeer]] ([[Gebruikerbespreking:BooysenN|kontak]]) 12:27, 30 Augustus 2016 (UTC) ::As jy 'n bestaande artikel wil vergroot, moet nie net die vorige inligting verwyder/uitvee nie maar integreer dit met die nuwe inligting. Die eerste skrywer het ook die reg om sy hande werk te geniet! Hierdie gebruiker het ook ander artikels vertaal wat reeds bestaan het onder 'n ander name, met groot moeite vir ons administrateurs om dit reg te maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:39, 30 Augustus 2016 (UTC) ::: Hy oorskryf net ou inhoud met nuwe wat 'n verkeerde formatering gebruik en verwyder ook die kassies by al die lande. Hy gebruik net die foutiewe inhoudsvertaling om Engelse artikels te vertaal en dit neem baie tyd vir opruim en die reeds van die ou inhoud, wat ons aansluitend doen (veral Frank en ek). Hy skryf nie soos mense artikels nie, hy gebruik net hierdie inhoudsvertaling. By artikels soos [[Berlynse Muur]], [[Sjoa]] en [[Soweto-opstand]] staan tot vandag sy gemors. As jy van sy bydraes hou, sal jy dit ook opruim. Dit neem baie tyd wat ons vir ander werk kan neem. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 12:45, 30 Augustus 2016 (UTC) :: Die wikireël is dat jy altyd 'n artikel beter sal agterlaat as wat jy hom gekry het. As jy jou rofwerk oor 'n bestaande artikel plak, skep dit 'n klomp probleme en werk vir ander mense. Mens kan net vir so lank gebruikers wat nie wil leer nie se vuilwerk agter hulle doen - tensy jy dink dis nou jou beurt. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 15:07, 30 Augustus 2016 (UTC) Ek stem saam die formaat van sy artikels is nie op standaard nie, maar die blad se geskiedenis is altyd daar om die eerste skrywer se werk, formaat en kassies uit te haal. Enigiemand kan die formaat regmaak en/of die twee weergawes integreer. Myns insiens vat die vertaling van 'n hele artikel meer tyd as die formatering. Ek sal probeer soveel as moontlik om te help maar hoekom is dit noodsaaklik om die hele wysiging te verwyder? Ons moet onthou [http://af.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Voel_vry_en_gaan_jou_gang#Ons_werk_s.C3.A1.C3.A1m ons is nie die eienaars van Wikipedia nie], ons almal is vrywilligers hier. Ons moet mekaar se bydraes respekteer. --[[Gebruiker:BooysenN|Nazeer]] ([[Gebruikerbespreking:BooysenN|kontak]]) 16:10, 30 Augustus 2016 (UTC) : Dink jy die mense wat tot dusver daaraan gewerk het se bydraes is gerespekteer? Gaan kyk ook hoeveel keer ons al die probleem met die gebruiker probeer bespreek het. Wat gee hom/haar die reg om soos 'n boelie op te tree? Maar soos jy sê, niks is verlore nie, iemand (hopelik jy!) moet dit maar net versmelt. Ek hoop van harte jy hou langer uit as meeste ander... [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:24, 30 Augustus 2016 (UTC) ::Hy vertaal nie self nie, dit doen die inhoudsvertaling. Ja, ons is almal vrywillig hier en ons respekteer mekaar se bydraes, maar elke gebruiker kyk beslis na artikels wat hy/sy begin het. Wat sal jy sê as jy ure neem om 'n ensiklopediese artikel te skryf en dan kom Nuuskantoor en klank die Engelse artikel oor jou werk met "Geskep deur die bladsy "Zanzibar" te vertaal" asof jy niks geskryf het nie? Ek is bly dat hy dit nie elke dag doen nie! Jy kan met die inhoudsvertaling elke sekonde artikels begin of oorskryf, maar wie sal aansluitend help? Wat die kassies by al die lande betref: Vanaf my begin by die Afrikaanse Wikipedia is ek besig om die hele wêreld se lande op standaard te bring en gereeld op te dateer (nuwe presidente of premiers), maar as nou die kassies sonder rede verwyder word is dit hartseer vir my. Lande soos [[Nigerië]] het ek ook uitgebrei, maar dis nou oorgeskryf. Dis beter as 'n mens per hand artikels skryf en nie 'n program nie. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 18:13, 30 Augustus 2016 (UTC) == van Meck -> von Meck? == Hallo Frank Sal jy asseblief die outeur van my voorgeskrewe boek (''Vaselinetjie'') van Graad 10 (2006) asseblief verander na von Meck? Dankie. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 06:59, 22 September 2016 (UTC) : Jammer, maar almal van ons is nie ewe vinnig nie. Waar moet die wysiging plaasvind? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:28, 23 September 2016 (UTC) :: Geen probleem, [[Gebruiker:MilanBye]] het die artikel reeds geskuif. Groete van my ook. [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] ([[Gebruikerbespreking:Suidpunt|kontak]]) 08:29, 23 September 2016 (UTC) == Versoek == Hallo Frank! Kan jy asb daai funksie laat loop wat wikipedia-artikels se statistiek daagliks opdateer op die hoofnaamspasie? Dis <nowiki>{{NUMBEROF|ARTICLES|nso|N}}</nowiki>, <nowiki>{{NUMBEROF|PAGES|nso|N}}</nowiki> en <nowiki>{{Wikipedia volgens grootte|nso}}</nowiki>. Dankie! --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 15:46, 23 September 2016 (UTC) : Ek het die ou wat die opdaterings doen gevra om te kyk wat aangaan. Sien [[:en:User talk:Acebot]]. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 18:48, 23 September 2016 (UTC) :: Dit lyk of die statistiek nou weer bygewerk word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 05:53, 26 September 2016 (UTC) [Dankie! - Aliwal2012] == [[Arthur Bleksley]] == Frank, hoop dit gaan goed! Kan jy help asb? Ek sukkel om die foto op die Engelse blad na ons Wiki oor te dra! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:00, 25 September 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:10, 25 September 2016 (UTC) == [[Styl (beeldende kunste)]] == Dagsê. Iemand het die artikel vertaal deur gebruik te maak van die inhoudsvertaling-program. Twee van die foto's het egter nie deurgetrek na die Afrikaanse artikel toe nie. Volgens die vertaler is hierdie foto's baie belangrik. Die eerste foto is La Vie en die tweede een is Les Demoiselles d'Avignon van Pablo Picasso. Hoe kan ons te werk gaan om hierdie twee foto's ook in die Afrikaanse artikel te plaas? : Ek sien nie sulke foto's op die Engelse wiki nie. Dit sal help as jy die skakels kan plaas. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:33, 10 Oktober 2016 (UTC) :: La Vie: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Picasso_la_vie.jpg#/media/File:Picasso_la_vie.jpg :: Les Demoiselles d'Avignon: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Les_Demoiselles_d%27Avignon.jpg#/media/File:Les_Demoiselles_d%27Avignon.jpg :: Dankie.[[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 06:13, 11 Oktober 2016 (UTC) ::: Gekry! Ek sal hulle voor die naweek probeer oorbring. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 19:46, 11 Oktober 2016 (UTC) :::: {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:44, 16 Oktober 2016 (UTC) == Vertaling: "[[Abstrakte kuns]]" == Dagsê Kan jy moontlik help, asseblief? Die Engelse artikel "Abstract art" is vertaal met die inhoudsvertaling. Daar het egter weer 'n paar van die foto's nie deurgetrek na die Afrikaanse artikel toe nie en die Afrikaanse artikel het selfs 'n vreemde foto by wat niks met die artikel te doen het nie (die een met die man en die vrou in die rooi rok - as deel van die fotogalery). Sal jy asseblief help om die foto's reg oor dra? Ons sal dit baie waardeer. Groetnis [[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 13:40, 13 Oktober 2016 (UTC) : Ek het die "man en die vrou in die rooi rok" uitgehaal :-) : Julle kan die res self oplaai deur na die voorbeelde hierbo te kyk. : Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:53, 16 Oktober 2016 (UTC) == Duplikate (inhoudsvertaling) == Dagsê Frank. Op my gebruikerblad het ek vir die administrateurs gevra hoe ons te werk kan gaan. Sien die gesprek hier: https://af.wikipedia.org/wiki/Gebruikerbespreking:MilanBye#Skuif Ek het gaan kyk na die huidige Afrikaanse artikel en dit is baie kort en onvolledig. Die Engelse artikel is egter baie goed en volledig. Die behoefte was toe om die Engelse artikel te vertaal na Afrikaans, maar die Afrikaanse titel was reeds gevat. Daarom het die vertaler 'n tydelike titel gekies vir artikels wat vertaal is. Die volgende stap is nou om met 'n administrateur in kontak te tree en te vra om net die twee artikels saam te smelt, omdat die nuwe artikel meer volledig is. 'n Mens kan nie die artikel uitbrei nie, want dan kan jy nie gebruikmaak van die inhoudsvertaling-program op Wikipedia nie. Kan jy asseblief help om hierdie twee artikels te versmelt asseblief en het jy vir ons raad hoe ons in die toekoms te werk kan gaan oor hierdie saak. Groetnis. [[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 09:02, 25 Oktober 2016 (UTC) :Milan, ek neem aan jy praat van [[Bygewerk heuning]]? :Frank, jy kan die versmelting aan my toevertrou. Ek begin nou daarmee. Hier gaan vandag niks aan by die werk nie (ons hospitaal is sonder 'n dokter)! :{{Uitgevoer}}. Groete --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|"Die perd se bek"]]) 09:45, 25 Oktober 2016 (UTC) ::Ja, dankie. Daar is nog een: https://af.wikipedia.org/wiki/Bygewerk_vuur. Groete [[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 10:11, 25 Oktober 2016 (UTC) :::Hallo. Hier is nog een artikel, asseblief: https://af.wikipedia.org/wiki/Bygewerk_Hondsdolheid. Dankie! [[Gebruiker:MilanBye|MilanBye]] ([[Gebruikerbespreking:MilanBye|kontak]]) 09:26, 27 Oktober 2016 (UTC) ::::Hi Frank! Lyk my die '''<nowiki><nowiki>-nonsens</nowiki>''' oral in ons nuwe artikels is die produk van die <u>inhoudsvertaler</u>. As die program nie slaag om iets korrek te vertaal nie, plaas hy dit tussen <nowiki><nowiki>'s</nowiki>! ::::Let op, daar sluip ook baie foute in met skakels, bv. Parys (Frankryk), waar Parys (Vrystaat) die bedoeling was. Beste groete --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:29, 29 Oktober 2016 (UTC) == De Waal Venter [[Gebruiker:Dewalvis|Dewalvis]] ([[Gebruikerbespreking:Dewalvis|kontak]]) 12:31, 27 Oktober 2016 (UTC) == Hallo Naudefj Ek is die [[De Waal Venter]] oor wie jy die artikel geskryf het (ek neem aan jy is die skrywer?). Indien wel, baie dankie. Dit is baie goed geskryf en nogal volledig. Ek het my naam (Pieter) verander na die korrekte "Philippus". Ek sal af en toe hier en daar iets byvoeg wat ek dink die artikel kan verbeter. Ek is nog baie aktief aan die skryf en plaas gereeld gedigte op my blog "Poetry and poësie". Indien jy enige verdere inligting wil hê, kan jy met my kommunikeer by dewaalv@gmail.com. Vriendelike groete De Waal Venter [[Gebruiker:Dewalvis|Dewalvis]] ([[Gebruikerbespreking:Dewalvis|kontak]]) 12:31, 27 Oktober 2016 (UTC) : Die artikel is deur [[Gebruiker:Pieter1960]] ingevoer (en moontlik ook geskryf). In elke geval, dankie vir die verbeteringe wat jy aangebring het. Hou asb alle bydrae neutraal, ensiklopedies en verifieerbaar. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:38, 27 Oktober 2016 (UTC) == Koördinate by nedersettings == Goeienaand Frank, as jy wil en jou Naudefjbot tyd het, het ek 'n opdrag. Die meeste nedersettings wat {{sl|Inligtingskas Nedersetting}} gebruik, benodig die lyn "display=aansig=inlyn,titel" by "|koördinaatwys=" vir koördinate bo die kassie, soos by [[Perth]] en [[Sydney]]. Kan jy of jou Naudefjbot dalk help? Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 22:45, 5 November 2016 (UTC) : Ek neem aan die "''display=''" is oorbodig. Dis "''display=inline,title''" of "''aansig=inlyn,titel''". As die parameter heeltemal verwyder word, is die verstekwaarde ook ''aansig=inlyn,titel''. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 09:10, 6 November 2016 (UTC) :: Bot is besig om te loop. Kyk asb of alles reg lyk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 09:38, 6 November 2016 (UTC) ::: {{Uitgevoer}}: 2729 bladsye gewysig teen 'n gemiddelde tempo van 20 bladsye/minuut. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 11:53, 6 November 2016 (UTC) :::: Dit lyk perfek, baie dankie! :) Soms het die bot nie aan die koördinate gewerk nie (soos [https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Wynberg&type=revision&diff=1506989&oldid=1408399 hier]), maar dis geen probleem nie. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 18:20, 6 November 2016 (UTC) ::::: Goeienaand Frank, kan jou bot dit ook by antieke terreine ({{sl|Inligtingskas Antieke terreine}}), berge ({{sl|Inligtingskas Berg}}) en eilande ({{sl|Inligtingskas Eilande}}) soos [[Memphis (Egipte)]], [[Tafelberg]] en [[Marion-eiland]] doen? Ek hoop, by al die bergpasse ({{sl|Inligtingskas Bergpas}}), damme ({{sl|Inligtingskas Dam}}) en reservate ({{sl|Inligtingskas Reservaat}}) is dit reeds so. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 22:00, 25 Maart 2017 (UTC) :::::: {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 08:25, 26 Maart 2017 (UTC) == dooie skakel == Dagsê Frank, Het ek 'n fout begaan: [[Bespreking:Restio's]]? Vir my is hierdie skakel nie dood nie. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 00:30, 11 November 2016 (UTC) : Glad nie, dis 'n nuwe program wat nog ontfout moet word. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 12:06, 11 November 2016 (UTC) == Hallo == Hallo, kan help verbeter hierdie artikel, dankie: [[Tinerfe]].--[[Spesiaal:Bydraes/88.10.63.224|88.10.63.224]] 12:42, 15 November 2016 (UTC) == Aanhaling van datums in lys van datums == Dag Frank, Kan jy vir my ´n voorbeeld van ´n artikel stuur waar historiese datums "100% korrek" aangegee word - Ek sal die [[Lys van Switserse veldslagte}lys van Switserse veldslagte]] dan weer deurgaan sodat dit 100% op standaard is. n.s. Vanaf Desember sal ek ´n groep "Wikipedia-taalversorgers" he vir wie ek my goed sal kan stuur. Daar sal heel waarskynlik ook kapasiteit wees (veral teologiese vaktaal) vir ander bydraers wat hulle nuwe artikels wil laat nasien (en dit sal ook jou werk kan vergemaklik). : My beswaar is jou spelling van datums, soos ''28 Februar'', ''26 Dezember'' en ''Juni'', wat ek reggemaak het. Terloops waar kom jy aan die woord "bemerkings". Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 13:23, 16 November 2016 (UTC) == C.M. van den Heever == Dagsê Frank. Sal jy asseblief hierdie artikel verwyder: https://af.wikipedia.org/wiki/C.M.Van_den_Heever. Die inligting is reeds versmelt met die regte artikel. Dankie! [[Spesiaal:Bydraes/41.170.19.228|41.170.19.228]] 06:50, 17 November 2016 (UTC) : {{Uitgevoer}}. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:56, 17 November 2016 (UTC) == [[Gebruiker:Poepolietjie]] == Frank, hoe skrap ons die gebruiker? Die naam is onaanvaarbaar. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:53, 5 Desember 2016 (UTC) : Ek het die gebruiker geblokkeer. Wat anders kan mens doen? Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 16:36, 5 Desember 2016 (UTC) ::Dus kan 'n Admin of Burokraat nie so 'n gebruiker skrap nie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:04, 5 Desember 2016 (UTC) ::: Nee, dit lyk nie so nie. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:09, 5 Desember 2016 (UTC) == Verwysings == Hallo Frank, ek was lanklaas doenig hier op die wiki, en ek sien die wiki groei nou met n stink spoed, ek sien ongelukkig daarmee gepaard is daar baie artikels wat min of geen verwysings het nie, is daar n sjabloon wat dit outomaties in n kategorie ens. plaas of kan ek een maak? Ek sien die engelse wiki het een... --[[Gebruiker:Renier|Renier]] ([[Gebruikerbespreking:Renier|kontak]]) 14:29, 6 Desember 2016 (UTC) : Ek weet van {{sl|Geen bronnelys}} wat artikels in [[:Kategorie:Artikels sonder bronnelyste]] plaas. Jy is welkom om dit te gebruik, of nog beter, bronne te soek en by te werk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 19:33, 6 Desember 2016 (UTC) == Plantjies == Dankie vir al jou verbeterings, Frank. Ek moet toegee dat plantartikeltjies skryf moeiliker is as wat ek gedink het, en nie net vir taalkundige redes nie. Die probleem met byvoorbeeld [[doringkapok]] is dat dit moeilik is ook maar 'n bietjie inligtings by mekaar te skraap op die internet. SANBI is baie nuttig maar dit het ook probleme. Ek probeer 'n minimum inhoud te handhaaf van: #Afrikaanse name -- moeilik, moeilik: dieselfde naam word vir party spesies gebruik en een soort het talle name; bronne spreek mekaar teen. #taksonomies -- selfs dit is moeilik: daar is dikwels baie sinonieme, wel of nie aanvaarde name. SANBI gebruik nie altyd die aanvaarde name nie #endemies / inheems - SANBI het dit gewoonlik #of dit veilig / bedreig is - SANBI het dit gewoonlik #waar dit voorkom -- indien dit endemies is het SANBI dit. Anders word dit soek, soek... #hoe dit uitsien -- beelde is nie altyd op commons nie. Beskrywings is nie altyd te vind nie of hulle is baie tegnies. Ek het die iSpot mense gevra of hulle dit wil oplaai, maar ek kry net onbegrip. Ek het commons gevra of ek iSpot kan gebruik. Ja, dit kan, maar dit is baie wikiocracy vir ieder beeld opnuut # ander inligting -- soms is ander inligting, byvoorbeeld ekologiese: in watter plantgemeenskap dit voorkom, landboukundige: watter beweidingswaarde dit het, eintlik makliker te vind, maar dit produseer dan 'n magdom [[rooi skakels]] waar Aliwal2012 groen van sal sien! Ek vra my af of 'n artikel soos [[doringkapok]] eintlik sin het. Natuurlik as ek dit vergelyk met ander wiki's soos die Sweedse wat alle plantjies botmatig met net die taksonomiese inligtings geïmporteer het, doen ons nie te sleg nie, maar ek kan nie ontken dat [[doringkapok]] lank of dalk vir altyd 'n lelike onvolledige saadjie sal bly nie. Gedagtes? [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 13:57, 7 Desember 2016 (UTC) : Nee wat, daai artikel lyk glad nie lelik nie! Ek besef die inligting is skraps, maar mens moet tog êrens begin. Tyd sal leer tot watter mate hierdie artikels uitgebrei kan word, dit kan onmoontlik voor die tyd voorspel word. Dit moet net een ou se belangstelling prikkel om 'n paar foto's te neem en meer inligting in te samel. Jy doen goeie werk en moet asb. net so aanhou! Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 14:33, 7 Desember 2016 (UTC) ::OK, dankie, dan sal ek aanhou om te probeer. Ek weet -uit slegte ervaring- dat mense hieroor dikwels anders dink as jy en ek: dit moet laaaaaank wees, anders is dit nie 'kwaliteit' nie. Ja, dit is natuurlik wenselik om aan 'n onderwerp genoeg diepte te gee. Indien dit ''moontlik'' is en kwantiteit is nie kwaliteit nie. [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 15:44, 7 Desember 2016 (UTC) ::Jaap, hou aan met die plantjies! Ek ondersteun Frank hier! Ons moet ieweers begin! Ek voel net so oor die visse, partykeer voel ek maar moedeloos! My huidige boek het nog 30 bladsye oor.... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:34, 7 Desember 2016 (UTC) :::Net 'n idee: Die taksoboks werk nie reg met <nowiki>''</nowiki> nie. ''[[Plantae]]'' maak dit nie groen nie, net [[Plantae]]. Groete. -- [[Gebruiker:JCIV|JCIV]] ([[Gebruikerbespreking:JCIV|Besprekings]] | [[Spesiaal:Bydraes/JCIV|Bydraes]]) 19:15, 7 Desember 2016 (UTC) == Argivering van jou blad versoek == Dagsê Frank! {{spaces|15}} (Ek hou nogal van daai groetwoord, behalwe dat mens 'n kappie op die "e" moet sit) Is dit moontlik dat jy hierdie '''Gebruikerbespreking:Naudefj''' van jou kan argiveer/"truncate"? Ek sukkel soms op kleiner skerms om tot onder te rol vir nuwe gesprekke! ''Net as jy wil, moenie geforseer voel nie!'' Gaan julle akkoord dat ek die [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]] maandeliks argiveer, soos tans? Groete, geniet die naweek! --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 08:32, 10 Desember 2016 (UTC) : Ja, dis seker tyd. Sal later hieraan aandag skenk. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:06, 22 Desember 2016 (UTC) == lansvormig == Die WAT het: lansvormig b.nw., lansvormige. Min of meer m.d. vorm van 'n lans. Maar die ander term? reguit? lineêr? Lynvormig? WAT het: ''(t.o.v. veral blare) Lank en smal in lengterigting en, behalwe a.d. uiteindes, oral ewe breed; sin.'' [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] ([[Gebruikerbespreking:Jcwf|kontak]]) 22:51, 21 Desember 2016 (UTC) : "''Lansvormig/lansvormige''" klink reg, maar "''regte blare''" klink of die boom vals blare kan hê. Eenvoudig gestel: "''reguit, swaardvormige blare''", of so iets... Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 06:05, 22 Desember 2016 (UTC) ::Hulle gebruik skildvormig ook! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:20, 22 Desember 2016 (UTC) == Boeing B-17 Flying Fortress == Frank, eerstens dankie vir al jou werk hier gedurende 2016! Ek is bly ons het iemand soos jy wat dieper tegniese dinge kan uitsorteer! Ek en my vrou vertrek vandag na Kaapstad vir so 'n 10 dae breek; ek het dit nodig. 2016 was 'n jaar wat ek nie gou sal vergeet nie: my huis was 2 keer beskadig deur hael storms hier in Krugersdorp en natuurlik my hartoperasie in Mei. Ek is net dankbaar om nog hier met jou te kan gesels! Tweedens, ek het begin om [[Boeing B-17 Flying Fortress]] te vertaal, dit is my gedagte om dit woord vir woord te vertaal sodat ek ook hopenlik eendag met 'n voorblad artikel kan spog. Ek het hulp nodig met die bronne en verwysings. Die eerste hoofstuk is 99% klaar en ek het gedog dit sou maklik wees om die bronne en verwysings net so oor te trek. Toe nie! Kan jy help asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:25, 26 Desember 2016 (UTC) N.S na vandag gaan ek weinige bydraes maak vir 2016. Sien julle in 2017! : Ek het die verwysings vir jou bygesit. Geniet die vakansie en kom in een stuk terug. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:56, 26 Desember 2016 (UTC) ***einde*** 6wtbxrz3tq0p4ii6gfrf0duu3bsqedi 2 126483 2513856 2513672 2022-07-21T07:04:34Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Babel|af|en}} <div style="float: right; clear: right; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; background-color: #FFFFFF; text-align: center; padding: 0.2em 0.2em 0.2em;"> &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Wikimedia dinge&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Tuiswiki}} {{Gebruiker administrateur}} {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Wikidata-bydraer}} {{Gebruikersbydraes|1696}} {{Sjabloon:Gebruikersnederigheid|1696}} {{Ontbreekte artikels|250000}} {{Ontbreekte artikels|1000000}} {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/GeenBeeldeIsVervelig}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;IRC&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Libera Chat|rooiratel}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Ligging&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker Johannesburg}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Werk&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker Sagteware-ingenieur}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Opvoeding&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/BS-graad|Rekenaarwetenskap}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Sagteware&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Firefox gebruiker}}<!-- &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Ideologie&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{User:Rooiratel/Userboxes/Žižek}} {{User:GavriilaDmitriev/Userboxes/Stallman1}} {{User Infofreedom}} {{User web archive}} {{User Anti-Deletionist}} {{User:AndrewOne/Userboxes/OpenResearch}} {{User:Wine Guy/NoImage BoringUBX}} {{User:Stranger195/Userboxes/uBlockOrigin}} {{User:VeeTHis/Userboxes/duckduckgo}} {{User facebook free}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Belangstellings&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Wikipedia:WikiProject Anime and manga/Userbox/User anime}} {{User:Eman235/Original UBX/User Historical Fiction}} {{User:UBX/Linux gamer}} {{User Total Annihilation}} {{User LiChess}} {{User hiking}} {{User runner}} {{User:Rlandmann/Userboxes/Parkrunner}} --> </div> Welkom op my blad. Ek is Rooiratel. Ek werk as 'n [[Sagteware-ingenieurswese|sagteware-ingenieur]] in die [[Bank (finansiële instelling)|bank]]- en [[Telekommunikasie|telekommunikasiebedryf]]. Ek fokus egter nie op enige spesifieke onderwerp wanneer ek aan Wikipedia werk nie, en gaan waar my nuuskierigheid my ook al lei. My fokus is op die verbetering van die [[Afrikaanse Wikipedia]] sowel as [[Wikidata]] en tot 'n mindere mate [[Wikimedia Commons]] en ander wikis. Ek is van die opinie dat dit baie makliker is vir nuwe gebruikers om 'n bestaande bladsy te wysig, as om 'n nuwe bladsy te skep. So ek probeer om die moeilike werk vir hulle te doen. (skepping van die bladsy, skakel met wikidata, sjablone, beelde ens.) Dus [[Wikipedia:Saadjieplanters|skep ek meestal saadjies]] van belangrike onderwerpe. Ek doen ook 'n klomp vertalings, maar vertaalwerk is nie my sterkpunt nie. Ek waardeer enige proeflees wat gedoen word op bladsye wat ek vertaal het. Ek is darem trots op die een bladsy wat ek geskep het: [[Rosamund Everard-Steenkamp]]. Dit bestaan nie op enige ander wiki nie, en ek moes self al die navorsing doen, en bronne versamel. Lys van bladsye wat ek geskep het op die Afrikaanse Wikipedia in orde van bladtrekke : [https://pageviews.toolforge.org/userviews/?project=af.wikipedia.org&platform=all-access&agent=all-agents&namespace=0&redirects=2&range=all-time&sort=views&direction=1&view=list&user=Rooiratel hier] [[Spesiaal:PrefixIndex/Gebruiker:Rooiratel|My subbladsye]] == Hulpbronne == === Goeie bronne === * https://johannesburg1912.com/ * https://amabhungane.org/stories/ * http://www.s2a3.org.za/bio/Main.php lys van mense wat in Suider Afrika noemenswaardige bydrae gemaak het na wetenskap. * http://www.ourcivilisation.com/smartboard/shop/indexhi.htm * https://www.lekkeslaap.co.za/lekkeslaap-blog/suid-afrika-se-streke-in-n-neutedop * https://bwm.org.au/mgs.php * https://www.tactical-life.com/firearms/second-boer-war-rifles/ * https://m2u7e2f8.stackpathcdn.com/wp-content/uploads/2019/10/ROADMAP-FOR-ESKOM_0015_29102019_FINAL1.pdf * https://www.litnet.co.za/the-heart-has-spaces/ (oor André Brink en Ingrid Jonker) * http://southafrica.co.za/contemporary-south-african-musicians.html * http://southafrica.co.za/ * https://www.colonialvoyage.com/ * https://www.worldstatesmen.org/ * https://www.klausdierks.com/Biographies/ * https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/ * http://www.kznhass-history.net/files/seminars/Sparks2009.pdf - Die oorsprong van SASOL. * http://www.lausti.com/focus/2001/reime2.html - Finland en Stalinisme * http://www.indexinvestor.co.za/index_files/navorsing.htm * https://corporatefinanceinstitute.com/resources/knowledge/ === Woordeboeke === * http://www.roekeloos.co.za/woordeboeke/ === Gereedskap === * https://meta.wikimedia.org/wiki/Small_wiki_toolkits * https://not-in-the-other-language.toolforge.org/? * https://mix-n-match.toolforge.org/#/ == Take == === Daaglikse takies om ons wiki te verbeter === Hier is 'n paar take wat ek van tyd tot tyd verrig. Spring gerus in om te help. Vele hande maak ligte werk. Ek het hierdie lys van [[Gebruiker:Naudefj]] en effens verander. * [[:Kategorie:Gewensde_beelde|Hierdie bladsye kort fotos!]] * Skep een van ons mees [[Spesiaal:GesoekteBladsye|begeerde artikels]] * [[Spesiaal:UnconnectedPages|Bladsye wat nie gekoppel is aan wikidata nie]]. Sien ook [https://wikidata-todo.toolforge.org/duplicity.php?wiki=afwiki&mode=list duplicity]. * Skenk aandag aan [[meta:List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles/Neglected#af_Afrikaans|verwaarloosde artikels]]. * Skep die [[meta:List of Wikipedias by sample of articles/Absent Articles|artikels wat elke Wikipedia moet hê]], maar nog nie hier bestaan nie. * Plaas interne skakels op hierdie [[Spesiaal:DoodloopBladsye|doodloopBladsye]]. * Gryp die [[Spesiaal:KortBladsye|kortste artikel]] op die wiki en brei dit uit of herskryf dit. * Kies 'n [[Spesiaal:EensaamBladsye|eensame weesbladsy]] en plaas skakels daarheen in ander artikels. * Vertaal die teks op Wikipedia se koppelvlak na Afrikaans op [http://translatewiki.net/ translatewiki.net]. * Herkategoriseer bladsye in [[:Kategorie:Verouderde kategorieë]]. * [[:Kategorie:Bladsye met gebreekte lêerskakels|Maak so 'n bietjie skoon]] === Uitgestelde take === As jy wil hê ek moet iets vir jou doen, voeg dit by op [[Gebruiker:Rooiratel/Nog Doen Lys|my nog doen lys]], en ek sal eendag daarby uitkom. [[en:User:Rooiratel]] aqrkqoro4zi9gjishx0qd5x1un6ff71 2513857 2513856 2022-07-21T07:05:05Z Rooiratel 90342 /* Daaglikse takies om ons wiki te verbeter */ wikitext text/x-wiki {{Babel|af|en}} <div style="float: right; clear: right; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; background-color: #FFFFFF; text-align: center; padding: 0.2em 0.2em 0.2em;"> &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Wikimedia dinge&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Tuiswiki}} {{Gebruiker administrateur}} {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Wikidata-bydraer}} {{Gebruikersbydraes|1696}} {{Sjabloon:Gebruikersnederigheid|1696}} {{Ontbreekte artikels|250000}} {{Ontbreekte artikels|1000000}} {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/GeenBeeldeIsVervelig}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;IRC&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/Libera Chat|rooiratel}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Ligging&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker Johannesburg}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Werk&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker Sagteware-ingenieur}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Opvoeding&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Gebruiker:Rooiratel/Gebruikersbokse/BS-graad|Rekenaarwetenskap}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Sagteware&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Firefox gebruiker}}<!-- &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Ideologie&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{User:Rooiratel/Userboxes/Žižek}} {{User:GavriilaDmitriev/Userboxes/Stallman1}} {{User Infofreedom}} {{User web archive}} {{User Anti-Deletionist}} {{User:AndrewOne/Userboxes/OpenResearch}} {{User:Wine Guy/NoImage BoringUBX}} {{User:Stranger195/Userboxes/uBlockOrigin}} {{User:VeeTHis/Userboxes/duckduckgo}} {{User facebook free}} &boxh;&boxh;&boxh;&nbsp;Belangstellings&nbsp;&boxh;&boxh;&boxh; {{Wikipedia:WikiProject Anime and manga/Userbox/User anime}} {{User:Eman235/Original UBX/User Historical Fiction}} {{User:UBX/Linux gamer}} {{User Total Annihilation}} {{User LiChess}} {{User hiking}} {{User runner}} {{User:Rlandmann/Userboxes/Parkrunner}} --> </div> Welkom op my blad. Ek is Rooiratel. Ek werk as 'n [[Sagteware-ingenieurswese|sagteware-ingenieur]] in die [[Bank (finansiële instelling)|bank]]- en [[Telekommunikasie|telekommunikasiebedryf]]. Ek fokus egter nie op enige spesifieke onderwerp wanneer ek aan Wikipedia werk nie, en gaan waar my nuuskierigheid my ook al lei. My fokus is op die verbetering van die [[Afrikaanse Wikipedia]] sowel as [[Wikidata]] en tot 'n mindere mate [[Wikimedia Commons]] en ander wikis. Ek is van die opinie dat dit baie makliker is vir nuwe gebruikers om 'n bestaande bladsy te wysig, as om 'n nuwe bladsy te skep. So ek probeer om die moeilike werk vir hulle te doen. (skepping van die bladsy, skakel met wikidata, sjablone, beelde ens.) Dus [[Wikipedia:Saadjieplanters|skep ek meestal saadjies]] van belangrike onderwerpe. Ek doen ook 'n klomp vertalings, maar vertaalwerk is nie my sterkpunt nie. Ek waardeer enige proeflees wat gedoen word op bladsye wat ek vertaal het. Ek is darem trots op die een bladsy wat ek geskep het: [[Rosamund Everard-Steenkamp]]. Dit bestaan nie op enige ander wiki nie, en ek moes self al die navorsing doen, en bronne versamel. Lys van bladsye wat ek geskep het op die Afrikaanse Wikipedia in orde van bladtrekke : [https://pageviews.toolforge.org/userviews/?project=af.wikipedia.org&platform=all-access&agent=all-agents&namespace=0&redirects=2&range=all-time&sort=views&direction=1&view=list&user=Rooiratel hier] [[Spesiaal:PrefixIndex/Gebruiker:Rooiratel|My subbladsye]] == Hulpbronne == === Goeie bronne === * https://johannesburg1912.com/ * https://amabhungane.org/stories/ * http://www.s2a3.org.za/bio/Main.php lys van mense wat in Suider Afrika noemenswaardige bydrae gemaak het na wetenskap. * http://www.ourcivilisation.com/smartboard/shop/indexhi.htm * https://www.lekkeslaap.co.za/lekkeslaap-blog/suid-afrika-se-streke-in-n-neutedop * https://bwm.org.au/mgs.php * https://www.tactical-life.com/firearms/second-boer-war-rifles/ * https://m2u7e2f8.stackpathcdn.com/wp-content/uploads/2019/10/ROADMAP-FOR-ESKOM_0015_29102019_FINAL1.pdf * https://www.litnet.co.za/the-heart-has-spaces/ (oor André Brink en Ingrid Jonker) * http://southafrica.co.za/contemporary-south-african-musicians.html * http://southafrica.co.za/ * https://www.colonialvoyage.com/ * https://www.worldstatesmen.org/ * https://www.klausdierks.com/Biographies/ * https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/ * http://www.kznhass-history.net/files/seminars/Sparks2009.pdf - Die oorsprong van SASOL. * http://www.lausti.com/focus/2001/reime2.html - Finland en Stalinisme * http://www.indexinvestor.co.za/index_files/navorsing.htm * https://corporatefinanceinstitute.com/resources/knowledge/ === Woordeboeke === * http://www.roekeloos.co.za/woordeboeke/ === Gereedskap === * https://meta.wikimedia.org/wiki/Small_wiki_toolkits * https://not-in-the-other-language.toolforge.org/? * https://mix-n-match.toolforge.org/#/ == Take == === Daaglikse takies om ons wiki te verbeter === Hier is 'n paar take wat ek van tyd tot tyd verrig. Spring gerus in om te help. Vele hande maak ligte werk. Ek het hierdie lys van [[Gebruiker:Naudefj]] en effens verander. * [[:Kategorie:Gewensde_beelde|Hierdie bladsye kort fotos!]] * Skep een van ons mees [[Spesiaal:GesoekteBladsye|begeerde artikels]] * [[Spesiaal:UnconnectedPages|Bladsye wat nie gekoppel is aan wikidata nie]]. Sien ook [https://wikidata-todo.toolforge.org/duplicity.php?wiki=afwiki&mode=list duplicity]. * Gee aandag aan [[meta:List_of_Wikipedias_by_sample_of_articles/Neglected#af_Afrikaans|verwaarloosde artikels]]. * Skep die [[meta:List of Wikipedias by sample of articles/Absent Articles|artikels wat elke Wikipedia moet hê]], maar nog nie hier bestaan nie. * Plaas interne skakels op hierdie [[Spesiaal:DoodloopBladsye|doodloopBladsye]]. * Gryp die [[Spesiaal:KortBladsye|kortste artikel]] op die wiki en brei dit uit of herskryf dit. * Kies 'n [[Spesiaal:EensaamBladsye|eensame weesbladsy]] en plaas skakels daarheen in ander artikels. * Vertaal die teks op Wikipedia se koppelvlak na Afrikaans op [http://translatewiki.net/ translatewiki.net]. * Herkategoriseer bladsye in [[:Kategorie:Verouderde kategorieë]]. * [[:Kategorie:Bladsye met gebreekte lêerskakels|Maak so 'n bietjie skoon]] === Uitgestelde take === As jy wil hê ek moet iets vir jou doen, voeg dit by op [[Gebruiker:Rooiratel/Nog Doen Lys|my nog doen lys]], en ek sal eendag daarby uitkom. [[en:User:Rooiratel]] ijyahc4ooi5kj415o84bb5z0tt55p74 0 126651 2513769 2478451 2022-07-20T14:53:50Z Wyatt Tyrone Smith 107496 DMSO wikitext text/x-wiki {{chemiekas2 |naam = Indool |struktuur = Indole 2D numbered.svg |struktuur1 = Indole-3D-balls-2.png |struktuur2 = Indole-3D-spacefill.png |IUPACNaam = Indool |SMILES = C12=C(C=CN2)C=CC=C1 |CASNo = 120-72-9 |ChemSpiderID = 776 |InChI = 1/C8H7N/c1-2-4-8-7(3-1)5-6-9-8/h1-6,9H |formule = C₈H₇N |MolereMassa = 117.15 g/mol |Voorkoms = Wit vaste stof |Digtheid = 1.1747 g/cm³ |Smeltpunt = 52 - 54 °C |Kookpunt = 253 - 254 °C |pKa = 16.2<br />(21.0 in [[DMSO]]) |pKb = 17.6 |Oplosbaarheid = 0.19&nbsp;g/100&nbsp;mL (20&nbsp;°C)<br />Oplosbaar in warm water |Flitspunt = 121&nbsp;°C }} '''Indool''' is 'n heterosikliese [[Aromatisiteit (chemie)|aromatiese]] [[organiese verbinding]] met die formule [[Koolstof|C]]₈[[Waterstof|H]]₇[[Stikstof|N]]. Dit het 'n bisikliese struktuur, bestaande uit 'n ses-lid [[benseen]]<nowiki/>ring en 'n vyf-lid [[stikstof]]<nowiki/>bevattende [[pirrool]]<nowiki/>ring. Indool kom wyd versprei in die natuur voor, en kan geproduseer word deur 'n verskeidenheid van [[Bakterie|bakterieë]]. As 'n intersellulêre seinmolekuul, reguleer indool verskeie aspekte van bakteriële fisiologie, insluitend spoorvorming, plasmiedstabiliteit, weerstand teen antibiotika, die vorming van biofilms, en virulensie.<ref name="LeeLee2010">{{Cite journal|last=Lee|first=Jin-Hyung|year=2010|title=Indole as an intercellular signal in microbial communities|journal=FEMS Microbiology Reviews|doi=10.1111/j.1574-6976.2009.00204.x}}</ref> Die [[aminosuur]] [[triptofaan]] is 'n afgeleide van indool en die voorloper van die [[Senuoordraer|neurotransmitter]] serotonien. == Algemene eienskappe en voorkoms == Indool is 'n [[Vastestof|vaste stof]] by kamertemperatuur. Dit kom natuurlik in menslike [[Ontlasting|feses]] voor en het 'n intense fekale reuk. Teen baie lae konsentrasies het dit egter 'n florale reuk,<ref name="smell">http://www.leffingwell.com/olfact5.htm</ref> en dit word dus ook as 'n bestanddeel van parfuums gebruik waar 'n blomreuk nageboots word, soos byvoorbeeld lemoenbloeisels. Die ooreenstemmende substituent word '''indoliel''' genoem. Indool ondergaan elektrofiele substitusie, hoofsaaklik op posisie 3. Gesubstitueerde indole is strukturele elemente, en soms sintetiese voorlopers, van die triptofaan-afgeleide triptamien alkaloïede soos die [[Senuoordraer|neurotransmitters]] serotonien en melatonien. Ander indoliese verbindings sluit die planthormoon auxin (indolyl-3-asynsuur), triptofol, die anti-inflammatoriese middel indometasien, die beta-blokker pindolol, en die natuurlike hallusinogeen dimetieltriptamien. Die naam ''indool'' is'n [[kofferwoord]] wat geskep is uit die woorde '''''ind'''igo'' en '''''ole'''um'', aangesien indool vir die eerste keer geïsoleer is deur indigo kleurstof met [[oleum]] te behandel. == Geskiedenis == [[Lêer:Baeyer_indole_structure.png|links|duimnael|120x120px|Baeyer se oorspronklike struktuur vir indol, 1869]] Die ontwikkeling van die indoolchemie het begin met die studie van die kleurstof indigo. Indigo kan omgeskakel word na isatin en dan na oxindool. in 1866 het [[Adolf von Baeyer]] oxindool na indool gereduseer deur fynverdeelde [[sink]] te gebruik.<ref name="baeyer1866">{{Cite journal|last=Baeyer|authorlink=Adolf von Baeyer|first=A.|year=1866|url=https://archive.org/stream/annalenderchemi11liebgoog#page/n690/mode/2up|title=Ueber die Reduction aromatischer Verbindungen mittelst Zinkstaub|journal=Annalen der Chemie und Pharmacie|volume=140|issue=3|pages=295–296|doi=10.1002/jlac.18661400306}}</ref> In 1869 het hy 'n struktuur vir indool voorgestel (links).<ref name="baeyer1869">{{Cite journal|last=Baeyer|authorlink=Adolf von Baeyer|first=A.|year=1869|url=http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3481747;view=1up;seq=709|title=Synthese des Indols|journal=Berichte der Deutschen Chemischen Gesellschaft|volume=2|pages=679–682|doi=10.1002/cber.186900201268}}</ref> Sekere indoolderivate was tot en met die einde van die 19de eeu belangrike kleurstowwe. In die 1930's het belangstelling in indool versterk toe dit bekend geword het dat die indoolsubstituent teenwoordig is in baie belangrike [[Alkaloïde|alkaloïede]] (bv., [[triptofaan]] en die auxiene), en dit bly tot vandag toe nog 'n aktiewe gebied van navorsing.<ref name="vanorder1942">{{Cite journal|last=Van Order|first=R. B.|year=1942|title=Indole|journal=[[Chem. Rev.]]|volume=30|pages=69–96|doi=10.1021/cr60095a004}}</ref> == Biosintese en funksie == Indol word in die sjikimaat reaksiesekema gesintetiseer, via antranilaat.<ref name="Lehninger">{{cite book | last=Lehninger | first=Albert | title=Lehninger principles of biochemistry | publisher=W.H. Freeman | publication-place=New York | year=2005 |edition=4de | isbn=0-7167-4339-6 | oclc=55476414 | page=|language=Engels}}</ref> Dit is 'n intermediêre stap in die biosintese van [[Triptofaan]], waar dit binne die triptofaansintase ensiem bly tussen die verwydering van die 3-fosfo-gliseraldehied en die kondensasiereaksie met serien. Wanneer indool in die sel benodig word, word dit gewoonlik uit triptofaan gevorm deur die ensiem triptofanase.<ref>{{Cite book|last=Stephanopoulos|first=George|date=1998-10-17|url=https://books.google.com/books?id=9mGzkso4NVQC&pg=PA251|title=Metabolic Engineering: Principles and Methodologies|language=en|publisher=Academic Press|pages=251|isbn=9780080536286}}</ref> : [[Lêer:Tryptophan_biosynthesis_(en).svg|links|duimnael|480x480px|Indool word geproduseer via antranilaat en word reageer verder om die aminosuur triptofaan te lewer.]] As 'n intersellulêre seinmolekuul, reguleer indool die verskillende aspekte van bakteriële fisiologie, insluitende spoorvorming, plasmiedstabiliteit, weerstand teen antibiotika, die vorming van biofilms, en virulensie. 'n Aantal indolafgeleides het belangrike sellulêre funksies, byvoorbeeld [[Senuoordraer|neurotransmitters]] soos serotonien. == Sintetiese roetes == Indool en sy afgeleides kan ook deur 'n verskeidenheid van metodes gesintetiseer word.<ref name="gribble2000">{{Cite journal|last=Gribble|first=G. W.|year=2000|title=Recent developments in indole ring synthesis—methodology and applications|journal=[[J. Chem. Soc. Perkin Trans. 1]]|issue=7|doi=10.1039/a909834h}}</ref><ref name="cacchi2005">{{Cite journal|last=Cacchi|first=S.|year=2005|title=Synthesis and Functionalization of Indoles Through Palladium-catalyzed Reactions|journal=[[Chem. Rev.]]|volume=105|issue=7|pages=2873–2920|doi=10.1021/cr040639b}}</ref><ref name="humphrey2006">{{Cite journal|last=Humphrey|first=G. R.|year=2006|title=Practical Methodologies for the Synthesis of Indoles|journal=[[Chem. Rev.]]|volume=106|issue=7|pages=2875–2911|doi=10.1021/cr0505270}}</ref> Die belangrikste industriële roetes begin met [[anilien]] via dampfase reaksie met etileenglikol in die teenwoordigheid van [[Katalisator|katalisatore]]: : [[Lêer:Indole_from_aniline_and_ethylene_glycol_2.svg|400x400px]] In die algemeen, word die reaksies tussen 200 en 500&#x20;°C uitgevoer. Opbrengste kan so hoog as 60% wees. Ander voorlopers sluit formieltoluidien, 2-etielanilien, en 2-(2-nitrofeniel)etanol in, wat almal gesikliseer word.<ref>{{cite book | last=Collin | first=Gerd | last2=Höke | first2=Hartmut | title=Indole in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | isbn=3-527-30673-0 | doi=10.1002/14356007.a14_167 | page=}}</ref> === Leimgruber–Batcho indoolsintese === : [[Lêer:Leimgruber-Batcho_Indole_Scheme.png|500x500px]] Die Leimgruber–Batcho indoolsintese is 'n doeltreffende metode om indool en gesubstitueerde indole te sintetiseer. Dit is oorspronklik in 'n patent in 1976 bekendgemaak, het 'n hoë opbrengs, en kan gesubstitueerde indole lewer. Hierdie metode is veral gewild in die farmaseutiese bedryf, waar baie [[Geneesmiddel|geneesmiddels]] uit spesifieke gesubstitueerde indole gemaak word. === Fischer indoolsintese === : [[Lêer:Fischer indole reaction scheme.svg|400x400px]] [[Lêer:One-pot_synthesis_of_indoles.svg|duimnael|370x370px|Een-pot mikrogolf-geassisteerde sintese van indool uit fenielhidrasien en pirodruiwesuur]] Een van die oudste en mees betroubare metodes vir die sintese van gesubstitueerde indole is die Fischer indoolsintese, wat ontwikkel is in 1883 deur [[Emil Fischer]]. Hoewel die sintese van indool self deur die Fischer indoolsintese problematies is, word dit dikwels gebruik om indole te genereer wat in die 2- en/of 3-posisies gesubstitueer is. Indool kan wel met die Fischer indoolsintese gesintetiseer word deur fenielhidrasien met pirodruiwesuur te reageer, gevolg deur dekarboksilisering van die gevormde indool-2-karboksielsuur. Dit kan ook in 'n een-pot sintese gedoen word met behulp van mikrogolfbestraling.<ref>{{Cite journal|last=Bratulescu|first=George|year=2008|title=A new and efficient one-pot synthesis of indoles|journal=Tetrahedron Letters|volume=49|issue=6|doi=10.1016/j.tetlet.2007.12.015}}</ref> === Ander indoolvormende reaksies === * Bartoli indoolsintese * Bischler–Möhlau indoolsintese * Fukuyama indoolsintese * Gassman indoolsintese * Hemetsberger indoolsintese * Larock indoolsintese * Madelung sintese * Nenitzescu indoolsintese * Reissert indoolsintese * Baeyer–Emmerling indoolsintese * In die Diels–Reese reaksie<ref>{{Cite journal|last=Diels|first=Otto|year=1934|title=Synthesen in der hydroaromatischen Reihe. XX. Über die Anlagerung von Acetylen-dicarbonsäureester an Hydrazobenzol|journal=[[Ann.]]|volume=511|doi=10.1002/jlac.19345110114}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Huntress|first=Ernest H.|year=1956|title=An Extension of the Diels-Reese Reaction|journal=[[J. Am. Chem. Soc.]]|volume=78|issue=10|doi=10.1021/ja01591a055}}</ref> reageer dimetielasetileendikarboksilaat met 1,2-difenielhidrasien om 'n addukt te vorm, wat in [[xileen]]<nowiki/>oplossing dimetiel indool-2,3-dikarboksilaat en [[anilien]] lewer. In ander oplosmiddels word ander produkte gevorm: in [[Asynsuur|ysasynsuur]] word 'n pirasoloon gevorm, en met [[piridien]] word 'n kinolien gevorm. == Chemiese reaksies van indool == === Basisiteit === In teenstelling met die meeste [[Amien|amiene]], is indol nie [[Basis|basies]] nie: net soos [[pirrool]], lei die aromatiese karakter van die ring daartoe dat die alleenpaar elektrone op die stikstofatoom nie beskikbaar is vir [[protonering]] nie.<ref>{{Cite book|last=Dewick|first=Paul M.|date=2013-03-20|url=https://books.google.com/books?id=RrKgfuRwsqsC&pg=PA143|title=Essentials of Organic Chemistry: For Students of Pharmacy, Medicinal Chemistry and Biological Chemistry|language=en|publisher=John Wiley & Sons|pages=143|isbn=9781118681961}}</ref> Sterk sure soos [[soutsuur]] kan egter indool protoneer. Indool word hoofsaaklik by die C3 atoom geprotoneer, eerder as die stikstof, as gevolg van die enamien-agtige reaktiwiteit van die gedeelte van die molekuul wat buite die [[benseen]]<nowiki/>ring geleë is. Die geprotoneerde vorm het 'n p''K''_a van -3.6. Die sensitiwiteit van baie indoliese verbindings onder suur toestande (bv., die triptamiene) is 'n gevolg van hierdie protonering. === Elektrofiele substitusie === Die mees reaktiewe posisie op indool vir elektrofiele aromatiese substitusie is C3, wat 10¹³ keer meer reaktief as [[benseen]]. Dit word byvoorbeeld gealkileer deur gefosforileerde serien in die biosintese van die aminosuur triptofaan. Vilsmeier–Haack formilering van indool<ref name="james1959">{{Cite journal|last=James|first=P. N.|year=1959|url=http://www.orgsyn.org/orgsyn/prep.asp?prep=cv4p0539|title=Indole-3-aldehyde|journal=[[Organic Syntheses]]|volume=39|doi=10.15227/orgsyn.039.0030}}</ref> vind by kamer temperatuur uitsluitlik op C3 plaas. : [[Lêer:Indole_Vilsmeyer-Haack_Formylation.png|300x300px]] Aangesien die pirroolring die mees reaktiewe gedeelte van indool is, vind elektrofiele substitusie van die benseenring gedeelte oor die algemeen slegs plaas nadat die N1, C2 en C3 reeds gesubstitueer is. 'n Noemenswaardige uitsondering vind plaas wanneer elektrofiele substitusie uitgevoer word by lae genoeg pH die C3 koolstof volledig te protoneer. In hierdie geval is C5 is die mees algemene punt van elektrofiele aanval.<ref name="noland1966">{{Cite journal|last=Noland|first=W. E.|year=1966|url=http://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/jo01339a013|title=Nitration of Indoles. IV. The Nitration of 2-Phenylindole.|journal=[[Journal of Organic Chemistry|J. Org. Chem.]]|volume=31|pages=65–69|doi=10.1021/jo01339a013}}</ref> Gramien, 'n bruikbare sintetiese tussenganger, word geproduseer deur 'n Mannichreaksie van indool met dimetielamien en [[formaldehied]]. Dit is die voorloper van indool-3-asynsuur en sintetiese triptofaan. : [[Lêer:Gramine_From_Indole_Scheme.png|250x250px]] === N–H suur en organometaal indoolanioon komplekse === Die N–H sentrum het 'n p''K''_a van 21 in [[DMSO]], sodat baie sterl [[Basis|basisse]] soos natriumhidried of ''n''-butiellitium en watervrye toestande nodig is vir volledige deprotonering. Die gevolglike [[Organometaalchemie|organometaal]]<nowiki/>derivate op twee maniere reageer. Die meer [[Ioniese binding|ioniese]] soute soos [[natrium]]- of [[kalium]]<nowiki/>verbindings is geneig om by die stikstofatoom met elektrofiele te reageer, terwyl die meer [[Kovalente binding|kovalente]] magnesiumverbindings (''indool [[Grignard-reagens]]e'') en veral [[sink]]<nowiki/>komplekse geneig is om op C3 te reageer (sien figuur hieronder). Polêre aprotiese [[Oplosmiddel|oplosmiddels]] soos DMF en DMSO is ook geneig om die aanval op die stikstofatoom te bevoordeel, terwyl nie-polêre oplosmiddels soos [[tolueen]] eerder C3 aanval bevorder.<ref name="heaney1974">{{Cite journal|last=Heaney|first=H.|year=1974|url=http://www.orgsyn.org/orgsyn/prep.asp?prep=cv6p0104|title=1-Benzylindole|journal=[[Organic Syntheses]]|volume=54|doi=10.15227/orgsyn.054.0058}}</ref> : [[Lêer:Indole_anion_reactions.svg|400x400px]] === C2 litiëring === Naas die N–H proton, is die waterstof by C2 is die mees suuragtige proton van indool. Die reaksie van ''N''-beskermde indole met butiellitium of litium diisopropielamied lei daartoe dat litiëring uitsluitlik by die C2 posisie plaasvind. Hierdie sterk nukleofiel kan dan met ander elektrofiele reageer. Bergman en Venemalm het 'n tegniek ontwikkel vir die litiëring van die 2-posisie van ongesubstitueerde indool.<ref name="bergman1992">{{Cite journal|last=Bergman, J.|year=1992|title=Efficient synthesis of 2-chloro-, 2-bromo-, and 2-iodoindole|journal=[[J. Org. Chem.]]|volume=57|issue=8|doi=10.1021/jo00034a058}}</ref> : [[Lêer:Bergman_Indole_Lithiation.png|400x400px]] Katritzky het ook 'n tegniek ontwikkel vir lithiating die 2-posisie van unsubstituted indol.<ref>{{Cite journal|last=Katritzky|first=Alan R.|year=1995|url=http://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/jo00116a026|title=Facile Synthesis of 2-Substituted Indoles and Indolo[3,2-''b'']carbazoles from 2-(Benzotriazol-1-ylmethyl)indole|journal=J. Org. Chem.|volume=60|issue=11|pages=3401–3404|doi=10.1021/jo00116a026}}</ref> === Oksidasie van indool === As gevolg van die elektron-ryk aard van indool, word dit maklik [[Redoksreaksie|geoksideer]]. Eenvoudige oksideermiddels soos ''N''-bromosuksinimied sal indool '''1''' selektief oksideer na oksindool ('''4''' en '''5'''). : [[Lêer:Indole_NBS_Oxidation.png|600x600px]] === Sikloaddisiereaksies van indool === Slegs die C2-C3 [[pi-binding]] van indool is in staat om aan sikloaddisiereaksies deel te neem. Intramolekulêre variante gee dikwels hoër opbrengs as intermolekulêre sikloaddisies. Byvoorbeeld, Padwa ''et al.''<ref name="lynch2002">{{Cite journal|last=Lynch|first=S. M.|year=2002|title=Intramolecular Amidofuran Cycloadditions across an Indole π-Bond: An Efficient Approach to the ''Aspidosperma'' and ''Strychnos'' ''ABCE'' Core|journal=[[Org. Lett.]]|volume=4|issue=26|pages=4643–5|doi=10.1021/ol027024q}}</ref> het die onderstaande Diels-Alder reaksie ontwikkel om gevorderde strignien-tussenprodukte te vorm. In hierdie geval is die 2-aminofuraan die diëen, terwyl die indool as die diënofiel optree. Indool ondergaan ook intramolekulêre [2+3] en [2+2] sikloaddisies. : [[Lêer:Indole_Cycloaddition_Padwa.png|250x250px]] Ten spyte van middelmatige opbrengste, is intermolekulêre sikloaddisies van indoolderivate goed gedokumenteer.<ref name="cox1995">{{Cite journal|last=Cox|first=E. D.|year=1995|title=The Pictet-Spengler condensation: a new direction for an old reaction|journal=Chemical Reviews|volume=95|issue=6|pages=1797–1842|doi=10.1021/cr00038a004}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Gremmen|first=C.|year=2000|title=Enantiopure Tetrahydro-β-carbolines via Pictet–Spengler Reactions with ''N''-Sulfinyl Tryptamines|journal=[[Org. Lett.]]|volume=2|issue=13|pages=1955–1958|doi=10.1021/ol006034t}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Larghi|first=Enrique L.|date=2005|url=http://arkat-usa.org/ark/journal/2005/I12_Lederkremer/1554/1554.asp|title=The intermolecular Pictet–Spengler condensation with chiral carbonyl derivatives in the stereoselective syntheses of optically-active isoquinoline and indole alkaloids|journal=[[Arkivoc]]|volume=RL-1554K}}</ref><ref>{{Cite book|last=Kaufman|first=Teodoro S.|date=2005|chapter=Synthesis of Optically-Active Isoquinoline and Indole Alkaloids Employing the Pictet–Spengler Condensation with Removable Chiral Auxiliaries Bound to Nitrogen|title=New Methods for the Asymmetric Synthesis of Nitrogen Heterocycles|publisher=Research SignPost|location=Thiruvananthapuram|page=99–147|isbn=81-7736-278-X}}</ref> Een voorbeeld is die Pictet-Spengler reaksie tussen [[triptofaan]]<nowiki/>derivate en [[Aldehied|aldehiede]].<ref>{{Cite journal|last=Bonnet|first=D.|year=2002|title=Solid-Phase Synthesis of Tetrahydro-β-carbolinehydantoins via the ''N''-Acyliminium Pictet–Spengler Reaction and Cyclative Cleavage|journal=[[J. Comb. Chem.]]|volume=4|issue=6|pages=546–548|doi=10.1021/cc020026h}}</ref> Dit lei tot 'n mengsel van diastereomere as produkte, wat die opbrengs aan die gewenste produk verminder. == Verwysings == {{reflist|30em}} === Verdere leesstof === * {{Cite book|date=1972|title=Indoles Part One|publisher=Wiley Interscience|location=New York}}{{ISBN missing}} * {{Cite book|last=Sundberg|year=1996|first=R. J.|title=Indoles|publisher=Academic Press|location=San Diego|isbn=0-12-676945-1}} * {{Cite book|last=Joule|year=2000|first=J. A.|title=Heterocyclic Chemistry|publisher=Blackwell Science|location=Oxford, UK|isbn=0-632-05453-0}} * {{Cite book|last=Joule|first=J.|date=2000|title=Science of Synthesis|publisher=Thieme|location=Stuttgart|page=361|isbn=3-13-112241-2}} * {{Cite book|last=Schoenherr|first=H.|date=2012|title=Direct and Highly Enantioselective Iso-Pictet-Spengler Reactions with α-Ketoamides: Access to Underexplored Indole Core Structures|page=2610}} == Eksterne skakels == * [http://www.organic-chemistry.org/synthesis/heterocycles/benzo-fused/indoles.shtm Sintese van indole (oorsig van onlangse metodes)] * [http://www.chemsynthesis.com/ring-fused/indoles/page-1.html Sintese en eienskappe van indole] by chemsynthesis.com {{Normdata}} [[Kategorie:Organiese verbindings]] kactt8bmz709eh3vu199f2hkdnnyawm 0 213856 2513735 2501932 2022-07-20T12:25:23Z Aliwal2012 39067 Ek is nie Mukdro nie! wikitext text/x-wiki :''Hierdie artikel handel oor die Sandrivier wat in die noorde van [[Limpopo]] vloei. Vir ander riviere met dieselfde naam, sien [[Sandrivier (dubbelsinnig)]]'' {{Inligtingskas Rivier |rivier_naam = Sandrivier |ander_naam = ''Polokwanerivier'' |byskrif = |oorsprong = |oorsprong_hoogte = |monding = [[Limpoporivier]] |stroomgebied_lande = [[Limpopo]], [[Suid-Afrika]] |lengte = |hoogte = 2 039 m |monding_hoogte = 418 m |afloop = |stroomgebied = |duimdrukkerkaart = Limpopo |duimdrukkeretiketposisie = onderkant |duimdrukkerkaartgrootte = |duimdrukkerkaartbyskrif = |breedtegraad = 22 |breedtegraad_m = 18 |breedtegraad_s = 51.8 |breedtegraad_NS = S |lengtegraad = 30 |lengtegraad_m = 7 |lengtegraad_s = 42.7 |lengtegraad_OW = O }} Die '''Sandrivier''' is 'n belangrike [[takrivier]] van die [[Limpoporivier]] in die noorde van die [[Limpopo]]provinsie van [[Suid-Afrika]]. Die [[opvanggebied]] van die Sand word op 15&nbsp;630 km² bereken.<ref>http://www.fao.org/3/y5744e/y5744e07.htm</ref> Die rivier se ander naam, die "Polokwanerivier", is homoniem met die naam van die stad [[Polokwane]], voorheen Pietersburg, ongeveer 200 kilometer stroomop van sy monding. Die Sandrivier vloei net wes van die stad verby, nadat dit verder suidwaarts onderdeur die [[N1 (Suid-Afrika)|N1-hoofpad]] gevloei het. == Sytakke == * [[Hlanganarivier]] * [[Houtrivier]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Limpopo saadjie}} {{Wikivertaling|taal=en |titel=Sand River (Limpopo) |datum=20181005 }} [[Kategorie:Riviere in Limpopo]] [[Kategorie:Limpoporiviersytakke]] 6oyz2xhuni9wjt9ww481z8l6poyio3v 0 217012 2513772 2470789 2022-07-20T15:14:31Z Wyatt Tyrone Smith 107496 ref probleem opgelos wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Jane Duncan | bynaam = | beeld = | breedte = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = | geboortedatum = | geboorteplek = | sterfdatum = | sterfteplek = | ouers = | familie = | titel = | nasionaliteit = Suid-Afrikaans | alma_mater = [[Universiteit van die Witwatersrand]] | beroep = Akademikus (Joernalistiek en media) | ander = | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | religie = | huweliksmaat = | kinders = | kleinkinders = | webblad = {{url|https://www.uj.ac.za/contact/Pages/Jane-Duncan%E2%80%8B.aspx| Jane Duncan aan UJ}} | handtekening = }} '''Jane Duncan''' is 'n akademikus, openbare intellektueel en aktivis aan die Departement Joernalistiek van die [[Universiteit van Johannesburg]] in [[Suid-Afrika]]. Sy het 'n [[Baccalaureus artium]] sowel as honneurs- en meestersgrade aan die [[Universiteit van die Witwatersrand]] behaal en in 2007 'n doktorsgraad aan Wits se Skool vir die Kunste.<ref name="Rhodes 2014"/> Haar tesis is getiteld: ''"Nasiebou en globalisering in die visuele kunste: 'n Gevallestudie van kunsprojekte van die Groter Johannesburg Metropolitaanse Raad"''<ref name="Tesis"/> Sy het sedert die stigting in 1994 by die Instituut vir die Vryheid van Uitdrukking (IVU) in [[Johannesburg]] gewerk en was direkteur van 2001 tot middel 2009.<ref name="Rhodes 2014"/><ref name=Buccus2010 /> Sy was ook koördineerder van die IVU se voorgangerorganisasie, die ''Anti-sensuuraksiegroep''. Sy het ook by die Funda-sentrum in [[Soweto]] gewerk en daarna in die Afrika-kultuursentrum in [[Newtown, Johannesburg]].<ref name="Rhodes 2014"/> Sy is ook die voormalige ''Highway Africa Chair of Media and Information Society'' aan [[Rhodes-universiteit]].<ref name="Rhodes 2014"/> Sy werk aan kwessies van mediavryheid en doen navorsing oor aspekte van mediabeleid en die kruising tussen media en die inligtingsgemeenskap.<ref name="Rhodes 2014"/><ref name=Buccus2010 /> ==Geselekteerde publikasies == 'n Seleksie van die boeke en joernaalartikels wat sy gepubliseer het: *{{cite book|last=Lloyd|first=Libby|last2=Duncan|first2=Jane (Prof)|last3=Minnie|first3=Jeanette|last4=Bussiek|first4=Hendrik|title=South Africa: A Survey|url=http://osf.org.za/wp/wp-content/uploads/2012/09/Public-Broadcasting-in-Africa-Series_South-Africa_20101.pdf|series=Public broadcasting in Africa series|year=2010|publisher=Open Society Initiative for Southern Africa|isbn=978-1-920355-42-5|access-date=23 Oktober 2018|archive-date=31 Oktober 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141031052324/http://osf.org.za/wp/wp-content/uploads/2012/09/Public-Broadcasting-in-Africa-Series_South-Africa_20101.pdf|url-status=dead}} *{{cite book|ref=harv|editor1-first=Jane|editor1-last=Duncan|editor2-first=Mandla |editor2-last=Seleoane|title=Media and Democracy in South Africa|url=https://books.google.com/books?id=52nA8l1ROuoC&pg=PA49|year=1998|publisher=HSRC Press|isbn=978-0-7969-1854-3}} * {{cite book|ref=harv|first=Jane |last=Duncan|title=The Rise of the Securocrats|url=https://books.google.com/books?id=3Jk8oAEACAAJ|date=14 October 2014|publisher=Jacana Education|isbn=978-1-4314-1075-0}} *{{cite journal| first=Jane|last= Duncan| date = 2000| title = Talk left, act right: what constitutes transformation in Southern African media?| journal = Communicatio: South African Journal for Communication Theory and Research | volume = 26| issue = 2| pages = 52–59| doi = 10.1080/02500160008537912| ref = harv}}<!--| accessdate = July 2014--> *{{cite journal| first=Jane|last= Duncan| date = 30 Oktober 2003| title = Another journalism is possible: Critical challenges for the media in South Africa| url = http://ccs.ukzn.ac.za/files/wolpe2.pdf| journal = Harold Wolpe Lecture Series| access-date =20 Julie 2022}} *{{cite journal| first1=Jane|last1= Duncan|first2=Ian |last2=Glenn| date = 2010| title = Turning points in South African television policy and practice since 1990 | journal = Media Policy in a Changing Southern Africa: Critical Reflections on Media Reforms in the Global Age| publisher = UNISA Press| volume = | issue =| pages = 39–72| ref = harv|display-authors=0}} *{{cite journal| first=Jane|last= Duncan| date = 2009| title = The uses and abuses of political economy: The ANC's media policy| journal = Transformation: Critical Perspectives on Southern Africa| volume = 70 | issue = 1| pages = 1–30| doi =10.1353/trn.0.0039| ref = harv}} *{{cite book | title = Is South Africa reverting to a repressive state? | last = Duncan | first = Jane | publisher= academia.edu | date = 2016 | url = https://www.academia.edu/26092930/Is_South_Africa_reverting_to_a_repressive_state | language=Engels }} *{{cite book| title=Stopping the Spies: Constructing and resisting the surveillance state in South Africa| url=https://www.amazon.com/s?k=Stopping+the+Spies%3A+Constructing+and+resisting+the+surveillance+state+in+South+Africa| first=Jane| last=Duncan| asin=B07SHHCL7B| date=1 Oktober 2018| publisher = Wits University Press| language=Engels| pages=312}} <ref name="sts-jd" /> Ducan het verskeie artikels vir nuusmedia en ander organisasies geskryf: *{{webaanhaling| titel =Lys van artikels geskryf deur Jane Duncan vir SACSIS.org.za| werk = The South African Civil Society Information Service| url = http://sacsis.org.za/s/stories.php?iUser=48| taal=Engels| argiefurl=https://web.archive.org/web/20190304213759/http://sacsis.org.za/s/stories.php?iUser=48| argiefdatum=4 Maart 2019}} *{{webaanhaling| titel = Lys van artikels geskryf deur Jane Duncan vir die Mail & Guardian| werk = [[Mail & Guardian]]| url = http://mg.co.za/author/jane-duncan-1| taal=Engels| argiefurl=https://web.archive.org/web/20190606044344/https://mg.co.za/author/jane-duncan-1| argiefdatum=6 Junie 2019}} == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="Buccus2010">{{cite web |url=http://sabarometerblog.wordpress.com/archive/volume-eight-2010/political-tolerance-on-the-wane-in-south-africa/ |title=Political tolerance on the wane in South Africa |access-date=30 Desember 2019 |last=Buccus |first=Imraan |date=2010 |work=SA Reconciliation Barometer Blog |language=Engels |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516211219/https://sabarometerblog.wordpress.com/archive/volume-eight-2010/political-tolerance-on-the-wane-in-south-africa/ |archive-date=16 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> <ref name="Rhodes 2014">{{cite web |title=Rhodes University - Jane Duncan |work=ru.ac.za |date=25 Augustus 2014 |url=http://www.ru.ac.za/jms/staff/highwayafrica/janeduncan/ |access-date=30 Desember 2019 |language=Engels |archive-url=https://web.archive.org/web/20150108144956/http://www.ru.ac.za/jms/staff/highwayafrica/janeduncan/ |archive-date= 8 Januarie 2015 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> <ref name="sts-jd">{{cite web |title=Cellphone surveillance in South Africa – We should all be afraid |work=MyBroadband – Trusted in Tech |date=20 Mei 2018 |url=https://mybroadband.co.za/news/security/260763-cellphone-surveillance-in-south-africa-we-should-all-be-afraid.html |access-date=30 Desember 2019 |language=Engels |archive-url=https://web.archive.org/web/20190506232711/https://mybroadband.co.za/news/security/260763-cellphone-surveillance-in-south-africa-we-should-all-be-afraid.html |archive-date=6 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> <ref name="Tesis">{{cite web |title=Nasie bou en globaliseering in die visuele kunste: 'n Gevallestudie van kunsprojekte van die Groter Johanneburg Metropolitaanse Raad |url=http://wiredspace.wits.ac.za/bitstream/handle/10539/4847/PHD%20Thesis-Jane%20Duncan.pdf?sequence=1&isAllowed=y |format=PDF |first=Jane |last=Duncan |publisher=Univ. Wits. Uitgewers |date=April 2007 |access-date=30 Desember 2019 |language=Engels |archive-url=https://web.archive.org/web/20170816021536/http://wiredspace.wits.ac.za/bitstream/handle/10539/4847/PHD%20Thesis-Jane%20Duncan.pdf?sequence=1 |archive-date=16 Augustus 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> }} == Eksterne skakels == * [https://www.uj.ac.za/contact/Pages/Jane-Duncan%E2%80%8B.aspx Personeelprofiel aan die Universiteit van Johannesburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181023120155/https://www.uj.ac.za/contact/Pages/Jane-Duncan%E2%80%8B.aspx |date=23 Oktober 2018 }} * [https://web.archive.org/web/20140825142158/http://www.ru.ac.za/jms/staff/highwayafrica/janeduncan/ Personeelprofiel aan die Rhodes-Universiteit (argief)] * [http://www.fxi.org.za/ Vryheid van Uitdrukking Instituut] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818235808/https://www.fxi.org.za/ |date=18 Augustus 2019 }} * [https://scholar.google.co.za/citations?user=QUSHjPkAAAAJ Jane Duncan] op ''GoogleScholar'' {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Duncan, Jane (akademikus)}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse akademici]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse aktiviste]] [[Kategorie:Lewende mense]] 3v9x5z1zsxv30xrge8fibx20o9dp18b 0 222760 2513848 2425722 2022-07-21T01:13:02Z Anlo88 147205 Tikfout: “gewerf” verander na “verwerf” wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Elandré | beeld = | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = solo | geboortenaam = Elandré Schwartz | alias = | geboortedatum = {{GDEO|1995|8|28}} | geboorteplek = | oorsprong = [[Despatch]], [[Oos-Kaap]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = | sterfplek = | genre = | beroep = Sanger, liedjieskrywer | instrument = | jare_aktief = 2016 – hede | etiket = Select Music, Sony Music Entertainment Africa | assosiasies = | webwerf = {{URL|https://www.elandremusiek.co.za}} | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Elandré Schwartz''' (gebore 28 Augustus 1995 in [[Despatch]], [[Oos-Kaap]]) is 'n [[Suid-Afrika]]anse musikant. Elandré het as 19-jarige by die Waterfront-teaterskool in [[Kaapstad]] gestudeer<ref name=":0">{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/ |title=Luister: Elandré Schwartz: ʼn ‘Kleindorpdromer’ met ʼn gróót stem |date=14 September 2017 |website=[[Maroela Media]] |first=Cyril |last=Blackburn |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412204204/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/ |archive-date=12 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en bekendheid verwerf na hy ‘n video van sy vertolking van "Tougher than the Rest" van [[Bruce Springsteen]] op sosiale media gelaai het. Die video is oornag meer as 100 000 keer gekyk.<ref name=":0" /> Na die video is hy genooi om op [[Bok Radio]] se ontbytprogram te sing en is tydens dié onderhoud deur Select Musiek ‘n platekontrak aangebied.<ref>{{cite web|url=http://pietercloete.com/elandre-schwartz-se-droom-word-waar/|title=Elandre Schwartz se droom word waar!|website=Pieter Cloete}}</ref> Elandré se debuutalbum ''Kleindorpdromer'' is op 1 September 2017 vrygestel.<ref>{{cite web |url=https://music.apple.com/za/album/kleindorp-dromer/1268523166 |title=‎Kleindorp - Dromer by Elandré |via=music.apple.com |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021110351/https://music.apple.com/za/album/kleindorp-dromer/1268523166 |archive-date=21 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy tweede album, ''Boomhuis'', is op 19 April 2019 vrygestel. <ref>{{cite web |url=https://music.apple.com/za/album/boomhuis/1455208545 |title=‎Boomhuis by Elandré |via=music.apple.com |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021110340/https://music.apple.com/za/album/boomhuis/1455208545 |archive-date=21 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy derde album Rugsak'','' is op 25 September 2020 vrygestel. == Diskografie == === Ateljeealbums === * 2017: ''Kleindorpdromer'' * 2019: ''Boomhuis''<ref name="maroela2">{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/twee-enkelsnitte-vir-elandre-op-afrikaanse-top-20/ |title=Twee enkelsnitte vir Elandré op Afrikaanse top-20 |work=[[Maroela Media]] |date=9 Julie 2019 |access-date=13 Julie 2019 |first=Pieter |last=Cloete |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20190824060523/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/twee-enkelsnitte-vir-elandre-op-afrikaanse-top-20/ |archive-date=24 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> * 2020: Rugsak === Lewendige opnames === * 2017: ''Sinkplaat Sessies'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * {{webaanhaling|url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/|titel=Elandré Schwartz: ʼn ‘Kleindorpdromer’ met ʼn gróót stem|publikasie=[[Maroela Media]]|datum=14 September 2017|toegangsdatum=10 November 2018}} * {{webaanhaling|url=https://www.goodthingsguy.com/fun/elandre-schwartz-record-contract/|titel=South African received a record contract after going viral on Facebook|publikasie=goodthingsguy.com|datum=28 Augustus 2017|toegangsdatum=10 November 2018}} == Eksterne skakels == * {{Amptelike webwerf|https://www.elandremusiek.co.za}} * {{Facebook|elandreofficial}} * {{YouTube|kanaal=UCUzlLYb77ZfS-OPhYk3mWvQ}} * elandre_official op Instagram {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Elandré}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]] [[Kategorie:Afrikaners]] [[Kategorie:Geboortes in 1995]] [[Kategorie:Afrikaanse sangers]] [[Kategorie:Lewende mense]] 52fdbu5xmpwlp6rc138ijw3f12i7cis 2513850 2513848 2022-07-21T01:17:42Z Anlo88 147205 Taalfoute wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Elandré | beeld = | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = solo | geboortenaam = Elandré Schwartz | alias = | geboortedatum = {{GDEO|1995|8|28}} | geboorteplek = | oorsprong = [[Despatch]], [[Oos-Kaap]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = | sterfplek = | genre = | beroep = Sanger, liedjieskrywer | instrument = | jare_aktief = 2016 – hede | etiket = Select Music, Sony Music Entertainment Africa | assosiasies = | webwerf = {{URL|https://www.elandremusiek.co.za}} | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Elandré Schwartz''' (gebore 28 Augustus 1995 in [[Despatch]], [[Oos-Kaap]]) is 'n [[Suid-Afrika]]anse musikant. Elandré het as 19-jarige by die Waterfront-teaterskool in [[Kaapstad]] studeer<ref name=":0">{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/ |title=Luister: Elandré Schwartz: ʼn ‘Kleindorpdromer’ met ʼn gróót stem |date=14 September 2017 |website=[[Maroela Media]] |first=Cyril |last=Blackburn |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412204204/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/ |archive-date=12 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en bekendheid verwerf nadat hy ‘n video van sy vertolking van "Tougher than the Rest" van [[Bruce Springsteen]] op sosiale media gelaai het. Die video is oornag meer as 100 000 keer gekyk.<ref name=":0" /> Na die video se sukses, is hy genooi om op [[Bok Radio]] se ontbytprogram te sing en is tydens dié onderhoud deur Select Musiek ‘n platekontrak aangebied.<ref>{{cite web|url=http://pietercloete.com/elandre-schwartz-se-droom-word-waar/|title=Elandre Schwartz se droom word waar!|website=Pieter Cloete}}</ref> Elandré se debuutalbum, ''Kleindorpdromer'', is op 1 September 2017 vrygestel.<ref>{{cite web |url=https://music.apple.com/za/album/kleindorp-dromer/1268523166 |title=‎Kleindorp - Dromer by Elandré |via=music.apple.com |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021110351/https://music.apple.com/za/album/kleindorp-dromer/1268523166 |archive-date=21 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy tweede album, ''Boomhuis'', is op 19 April 2019 vrygestel. <ref>{{cite web |url=https://music.apple.com/za/album/boomhuis/1455208545 |title=‎Boomhuis by Elandré |via=music.apple.com |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021110340/https://music.apple.com/za/album/boomhuis/1455208545 |archive-date=21 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy derde album, “Rugsak'', is op 25 September 2020 vrygestel. == Diskografie == === Ateljeealbums === * 2017: ''Kleindorpdromer'' * 2019: ''Boomhuis''<ref name="maroela2">{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/twee-enkelsnitte-vir-elandre-op-afrikaanse-top-20/ |title=Twee enkelsnitte vir Elandré op Afrikaanse top-20 |work=[[Maroela Media]] |date=9 Julie 2019 |access-date=13 Julie 2019 |first=Pieter |last=Cloete |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20190824060523/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/twee-enkelsnitte-vir-elandre-op-afrikaanse-top-20/ |archive-date=24 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> * 2020: Rugsak === Lewendige opnames === * 2017: ''Sinkplaat Sessies'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * {{webaanhaling|url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/|titel=Elandré Schwartz: ʼn ‘Kleindorpdromer’ met ʼn gróót stem|publikasie=[[Maroela Media]]|datum=14 September 2017|toegangsdatum=10 November 2018}} * {{webaanhaling|url=https://www.goodthingsguy.com/fun/elandre-schwartz-record-contract/|titel=South African received a record contract after going viral on Facebook|publikasie=goodthingsguy.com|datum=28 Augustus 2017|toegangsdatum=10 November 2018}} == Eksterne skakels == * {{Amptelike webwerf|https://www.elandremusiek.co.za}} * {{Facebook|elandreofficial}} * {{YouTube|kanaal=UCUzlLYb77ZfS-OPhYk3mWvQ}} * elandre_official op Instagram {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Elandré}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]] [[Kategorie:Afrikaners]] [[Kategorie:Geboortes in 1995]] [[Kategorie:Afrikaanse sangers]] [[Kategorie:Lewende mense]] agpxn6xme1b1gyz4l8wgq8cuavvy97g 2513851 2513850 2022-07-21T01:19:06Z Anlo88 147205 Tikfout wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Elandré | beeld = | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = solo | geboortenaam = Elandré Schwartz | alias = | geboortedatum = {{GDEO|1995|8|28}} | geboorteplek = | oorsprong = [[Despatch]], [[Oos-Kaap]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = | sterfplek = | genre = | beroep = Sanger, liedjieskrywer | instrument = | jare_aktief = 2016 – hede | etiket = Select Music, Sony Music Entertainment Africa | assosiasies = | webwerf = {{URL|https://www.elandremusiek.co.za}} | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Elandré Schwartz''' (gebore 28 Augustus 1995 in [[Despatch]], [[Oos-Kaap]]) is 'n [[Suid-Afrika]]anse musikant. Elandré het as 19-jarige by die Waterfront-teaterskool in [[Kaapstad]] studeer<ref name=":0">{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/ |title=Luister: Elandré Schwartz: ʼn ‘Kleindorpdromer’ met ʼn gróót stem |date=14 September 2017 |website=[[Maroela Media]] |first=Cyril |last=Blackburn |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412204204/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/ |archive-date=12 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en bekendheid verwerf nadat hy ‘n video van sy vertolking van "Tougher than the Rest" van [[Bruce Springsteen]] op sosiale media gelaai het. Die video is oornag meer as 100 000 keer gekyk.<ref name=":0" /> Na die video se sukses, is hy genooi om op [[Bok Radio]] se ontbytprogram te sing en is tydens dié onderhoud deur Select Musiek ‘n platekontrak aangebied.<ref>{{cite web|url=http://pietercloete.com/elandre-schwartz-se-droom-word-waar/|title=Elandre Schwartz se droom word waar!|website=Pieter Cloete}}</ref> Elandré se debuutalbum, ''Kleindorpdromer'', is op 1 September 2017 vrygestel.<ref>{{cite web |url=https://music.apple.com/za/album/kleindorp-dromer/1268523166 |title=‎Kleindorp - Dromer by Elandré |via=music.apple.com |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021110351/https://music.apple.com/za/album/kleindorp-dromer/1268523166 |archive-date=21 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy tweede album, ''Boomhuis'', is op 19 April 2019 vrygestel. <ref>{{cite web |url=https://music.apple.com/za/album/boomhuis/1455208545 |title=‎Boomhuis by Elandré |via=music.apple.com |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021110340/https://music.apple.com/za/album/boomhuis/1455208545 |archive-date=21 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy derde album, ‘’“Rugsak'', is op 25 September 2020 vrygestel. == Diskografie == === Ateljeealbums === * 2017: ''Kleindorpdromer'' * 2019: ''Boomhuis''<ref name="maroela2">{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/twee-enkelsnitte-vir-elandre-op-afrikaanse-top-20/ |title=Twee enkelsnitte vir Elandré op Afrikaanse top-20 |work=[[Maroela Media]] |date=9 Julie 2019 |access-date=13 Julie 2019 |first=Pieter |last=Cloete |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20190824060523/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/twee-enkelsnitte-vir-elandre-op-afrikaanse-top-20/ |archive-date=24 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> * 2020: Rugsak === Lewendige opnames === * 2017: ''Sinkplaat Sessies'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * {{webaanhaling|url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/|titel=Elandré Schwartz: ʼn ‘Kleindorpdromer’ met ʼn gróót stem|publikasie=[[Maroela Media]]|datum=14 September 2017|toegangsdatum=10 November 2018}} * {{webaanhaling|url=https://www.goodthingsguy.com/fun/elandre-schwartz-record-contract/|titel=South African received a record contract after going viral on Facebook|publikasie=goodthingsguy.com|datum=28 Augustus 2017|toegangsdatum=10 November 2018}} == Eksterne skakels == * {{Amptelike webwerf|https://www.elandremusiek.co.za}} * {{Facebook|elandreofficial}} * {{YouTube|kanaal=UCUzlLYb77ZfS-OPhYk3mWvQ}} * elandre_official op Instagram {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Elandré}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]] [[Kategorie:Afrikaners]] [[Kategorie:Geboortes in 1995]] [[Kategorie:Afrikaanse sangers]] [[Kategorie:Lewende mense]] jnc6b2tayf385wensdlzz89ssjqm6w8 2513852 2513851 2022-07-21T01:20:40Z Anlo88 147205 Tikfout wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Elandré | beeld = | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = solo | geboortenaam = Elandré Schwartz | alias = | geboortedatum = {{GDEO|1995|8|28}} | geboorteplek = | oorsprong = [[Despatch]], [[Oos-Kaap]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = | sterfplek = | genre = | beroep = Sanger, liedjieskrywer | instrument = | jare_aktief = 2016 – hede | etiket = Select Music, Sony Music Entertainment Africa | assosiasies = | webwerf = {{URL|https://www.elandremusiek.co.za}} | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Elandré Schwartz''' (gebore 28 Augustus 1995 in [[Despatch]], [[Oos-Kaap]]) is 'n [[Suid-Afrika]]anse musikant. Elandré het as 19-jarige by die Waterfront-teaterskool in [[Kaapstad]] studeer<ref name=":0">{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/ |title=Luister: Elandré Schwartz: ʼn ‘Kleindorpdromer’ met ʼn gróót stem |date=14 September 2017 |website=[[Maroela Media]] |first=Cyril |last=Blackburn |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412204204/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/ |archive-date=12 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en bekendheid verwerf nadat hy ‘n video van sy vertolking van "Tougher than the Rest" van [[Bruce Springsteen]] op sosiale media gelaai het. Die video is oornag meer as 100 000 keer gekyk.<ref name=":0" /> Na die video se sukses, is hy genooi om op [[Bok Radio]] se ontbytprogram te sing en is tydens dié onderhoud deur Select Musiek ‘n platekontrak aangebied.<ref>{{cite web|url=http://pietercloete.com/elandre-schwartz-se-droom-word-waar/|title=Elandre Schwartz se droom word waar!|website=Pieter Cloete}}</ref> Elandré se debuutalbum, ''Kleindorpdromer'', is op 1 September 2017 vrygestel.<ref>{{cite web |url=https://music.apple.com/za/album/kleindorp-dromer/1268523166 |title=‎Kleindorp - Dromer by Elandré |via=music.apple.com |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021110351/https://music.apple.com/za/album/kleindorp-dromer/1268523166 |archive-date=21 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy tweede album, ''Boomhuis'', is op 19 April 2019 vrygestel. <ref>{{cite web |url=https://music.apple.com/za/album/boomhuis/1455208545 |title=‎Boomhuis by Elandré |via=music.apple.com |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021110340/https://music.apple.com/za/album/boomhuis/1455208545 |archive-date=21 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy derde album, ''“Rugsak"'', is op 25 September 2020 vrygestel. == Diskografie == === Ateljeealbums === * 2017: ''Kleindorpdromer'' * 2019: ''Boomhuis''<ref name="maroela2">{{cite web |url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/twee-enkelsnitte-vir-elandre-op-afrikaanse-top-20/ |title=Twee enkelsnitte vir Elandré op Afrikaanse top-20 |work=[[Maroela Media]] |date=9 Julie 2019 |access-date=13 Julie 2019 |first=Pieter |last=Cloete |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20190824060523/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/twee-enkelsnitte-vir-elandre-op-afrikaanse-top-20/ |archive-date=24 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> * 2020: Rugsak === Lewendige opnames === * 2017: ''Sinkplaat Sessies'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * {{webaanhaling|url=https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/luister-elandre-schwartz-n-kleindorpdromer-met-n-groot-stem/|titel=Elandré Schwartz: ʼn ‘Kleindorpdromer’ met ʼn gróót stem|publikasie=[[Maroela Media]]|datum=14 September 2017|toegangsdatum=10 November 2018}} * {{webaanhaling|url=https://www.goodthingsguy.com/fun/elandre-schwartz-record-contract/|titel=South African received a record contract after going viral on Facebook|publikasie=goodthingsguy.com|datum=28 Augustus 2017|toegangsdatum=10 November 2018}} == Eksterne skakels == * {{Amptelike webwerf|https://www.elandremusiek.co.za}} * {{Facebook|elandreofficial}} * {{YouTube|kanaal=UCUzlLYb77ZfS-OPhYk3mWvQ}} * elandre_official op Instagram {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Elandré}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]] [[Kategorie:Afrikaners]] [[Kategorie:Geboortes in 1995]] [[Kategorie:Afrikaanse sangers]] [[Kategorie:Lewende mense]] 4dnesws9x2h1wgy38cb34ltc7krjitg 3 231825 2513771 2512840 2022-07-20T15:07:29Z Wyatt Tyrone Smith 107496 /* Poliëster */ Reply wikitext text/x-wiki == Welkom == {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} — [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 19:23, 19 Januarie 2019 (UTC) == Styl om te gebruik op Afrikaanse wiki == Hi Wyatt Tyrone Smith, weereens welkom hier! Gaan kyk asb wat ek by jou nuwe artikel [[Jerry Andrus]] verander het. <u>"Rooi" geskakelde kategorieë</u> bestaan nie en mag streng gesproke nie gebruik word nie! Ek dink nie jy moet vertalings net so "oorgooi" uit die engelse wiki nie! Dis ook onaanvaarbaar om enige ander taal se wiki as oorspronklike bron/verwysing te kwoteer, hoe korrek dit ookal is. Dit mag nie!! Daar is probleme met kopiereg, en sou bv. die Latynse wiki ophou bestaan, is al daai verwysings na 'n oorspronklike artikel in sy maai. Al die verwysings se datumformaat moet ook vertaal word: ons wil nie '''May 12, 1982''' hier sien nie: dis Britse styl!! Gee asb dringend aandag aan hierdie foutjies, asb. Groete, --[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] ([[Gebruikerbespreking:Aliwal2012|kontak]]) 19:18, 14 Maart 2019 (UTC) ::Hi [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]], dankie dat jy al klaar die datums reg gemaak het. Ek sal daarna streef om die standaarde wat u uiteengesit het, te bereik. Met betrekking tot die kopiëreg kan ek sien dat dit 'n probleem sou wees. Ek wou eintlik die vloei van die oorspronklike behou, maar ek sien dat ek meer van my eie bewoording moet gebruik. Ek neem aan dat dit minder van 'n probleem sou wees wanneer ek bladsye vertaal wat ek self geskryf het. Weereens, dankie. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 20:05, 14 Maart 2019 (UTC) == Skryfweek Maandag, 23 September 2019 – Sondag, 29 September 2019 == Hallo, Wyatt Tyrone Smith, onthou asb. om onderwerpe te nomineer vir volgende week se [[Wikipedia:Skryfweek|skryfweek!]] [[Namibië]] loop tans voor, met [[Indonesië]] in die tweede plek! –&nbsp;[[Gebruiker:K175|K175]]&nbsp;([[Gebruikerbespreking:K175|gesels&nbsp;met&nbsp;my]]&nbsp;|&nbsp;[[Spesiaal:Bydraes/K175|my&nbsp;bydraes]]) 16:32, 22 September 2019 (UTC) == [[Jane Duncan (akademikus)‎]] == [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith]], het hierdie dame dalk 'n geboortedatum? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:22, 30 Desember 2019 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}} Ek soek nog daarna. == Ontkiemingskompetisie == Baie geluk met 3de plek! Dankie vir al jou bydraes. Laat asb weet as jy enige voorstelle het vir die kompetisie. Laat asb weet waarna ek jou prys kan stuur, of jy kan my kontak by rossouwvr@gmail.com. [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] ([[Gebruikerbespreking:Dumbassman|kontak]]) 13:37, 17 Januarie 2020 (UTC) :{{Ping|Dumbassman}} Dankie. Kan jy dit asb. na my kontak e-pos adres stuur: wyatt.tyrone.smith@gmail.com? [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 14:53, 17 Januarie 2020 (UTC) :: Reg so, ek het dit nou na daai mail gestuur. Geniet! [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] ([[Gebruikerbespreking:Dumbassman|kontak]]) 13:15, 19 Januarie 2020 (UTC) == [[Nicoli Nattrass]] == Hallo daar Tyrone, sy't "wrongthink" gepleeg né; Orwell sal nie kan glo wat nou aangaan nie, sy ergste distopiese visioene is besig om voor ons oë af te speel! Groete.[[Gebruiker:Charlielv55|Charlielv55]] ([[Gebruikerbespreking:Charlielv55|kontak]]) 19:11, 11 Junie 2020 (UTC) :{{ping|Charlielv55}} Ongelukkig waar en 'n teken van die mal tyd waarin ons nou leef. Groete, Wyatt. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 19:18, 11 Junie 2020 (UTC) ::Net so Tyrone, net so:) Groete.[[Gebruiker:Charlielv55|Charlielv55]] ([[Gebruikerbespreking:Charlielv55|kontak]]) 19:28, 11 Junie 2020 (UTC) == Weesbladsye == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, ek het toevallig op jou gebruikersblad al die vername persone gesien wat jy geskep het, die meeste is egter [[weesbladsye]]. Indien jy hulle geboortedatums en steftedatum skep op die dag- en jaartalle sal die weesbladsy probleem verby wees. Ek het [[Terence Macleane Salter]] gedoen as 'n voorbeeld. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:31, 10 Augustus 2020 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Dankie! Ek sal dit doen as ek vrye tyd kry. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 18:00, 10 Augustus 2020 (UTC) == [[Mhlobo Jadezweni]] == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}} jy het twee verskillende geborrtedatums in die artikel! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:42, 25 Augustus 2020 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Oeps! Dankie, ek sal dit reg maak. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 17:47, 25 Augustus 2020 (UTC) == [[Halogenoareen]] == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}} bogenoemde artikel verwys. Jy gebruik die woord ''Bensyn'' in die artikel. Is dit dieselfde as [[benseen]]? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:05, 14 Oktober 2020 (UTC) :Haai {{ping|Oesjaar}} Nee hulle is twee verskillende goed. Benseen is [[:en:Benzene|Benzene]] in Engels, terwyl Bensyn die Engelse [[:en:Aryne|Bezyne]] is. Ek moet nog die bladsy oor Besyn skryf. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 10:20, 14 Oktober 2020 (UTC) :: Haai {{ping|Oesjaar}} Lyk my ek het dit verkeerd gespel. Dit behoord '''Besien''' te wees. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 15:01, 14 Oktober 2020 (UTC) ::: Haai {{ping|Oesjaar}} Nadat ek 'n bietjie rondgekyk het, dink ek dat ek aanvanklik reg was: Dit behoort '''Bensyn''' te wees, nes die ander [[Alkyn]]e. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 17:40, 10 November 2020 (UTC) == Ontkiemingskompetisie is oop == Hi, die [[Wikipedia:Ontkiemingskompetisie/2020]] is nou oop. Groete, --[[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:14, 21 Desember 2020 (UTC) ::{{ping|Wyatt Tyrone Smith}} Ek soek adres asb om geskenk bewys te stuur. 082 320 8878 Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 6 April 2021 (UTC) == Hidrasien == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, wanneer jy 'n kans kry, kan jy dalk help om bogenoemde te skep? Dit kom voor in ruimtetuig artikels. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:37, 12 Januarie 2021 (UTC) :{{ping|Oesjaar}}, ek sal dit graag by my lys voeg. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 17:39, 12 Januarie 2021 (UTC) ::Dit kom voor in elf artikels! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:44, 12 Januarie 2021 (UTC) :::Wanneer skep jy die artikel? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:08, 20 Januarie 2021 (UTC) ::::Ek is besig daarmee, ma. Groete, [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 15:10, 20 Januarie 2021 (UTC) :Dankie, 13 skakels! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:04, 23 Januarie 2021 (UTC) ::Plesier {{ping|Oesjaar}}. Groete [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 14:08, 23 Januarie 2021 (UTC) == Etaan == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, as jy kans kry, kan jy Etaan ook skep? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:04, 23 Januarie 2021 (UTC) :Dankie, baie rooi skakels is nou weg! Etaan is 'n [[alkaan]]? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:39, 25 Januarie 2021 (UTC) ::Plesier {{ping|Oesjaar}}. Ja, etaan is 'n alkaan. Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 19:41, 25 Januarie 2021 (UTC) :::Noem dit daar iewers asb! Mev Oesjaar sê ook dankie! Jy kan maar nog so 'n paar alkane doen! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:51, 25 Januarie 2021 (UTC) ::::29 skakels! Lekker man lekker! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:53, 25 Januarie 2021 (UTC) == Emil Fischer == Dankie vir die artikel. Is hierdie woord reg: ''ftaliene''? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:31, 2 Februarie 2021 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek hoop so. Die engelse woord is [[:en:Phthalein dye|Phthalein]]. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 18:33, 2 Februarie 2021 (UTC) ::Moenie jou meer daaroor bekommer nie, die kavallerie het ons uitgehelp! Dankie [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert]]! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 2 Februarie 2021 (UTC) :::{{ping|Oesjaar}} {{ping|Burgert Behr}} So sien ek! Dankie mense! Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 18:52, 2 Februarie 2021 (UTC) == [[Enrico Fermi‎]] == Verduidelik die veranderinge. Ek verstaan nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:16, 3 Februarie 2021 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}} Die sjabloon gebruik nie meer daardie informasie nie. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 17:18, 3 Februarie 2021 (UTC) :: Dankie, nou verstaan ek. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:45, 3 Februarie 2021 (UTC) :::{{Ping|Oesjaar|Wyatt Tyrone Smith}} Ek het die ou sjabloon teruggeplaas. Al die parameters sal nou weer werk. Selfde probleem soos altyd: hy is stukkend geslaan. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 22:00, 4 Februarie 2021 (UTC) == Looisuur == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, die woord ''looisuur'' word 'n paar keer gebruik in artikels. Dit kom uit wattelbome. Kan jy dalk help met 'n artikeltjie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:10, 11 Februarie 2021 (UTC) : {{ping|Oesjaar}}, Looisuur is "Tannic Acid" in Engels. Ek het vinnig na die bladsye gekyk en die probleem wat ek het, is dat die bladsye wat verband hou met tee verkeerd verklaar dat tee looisuur bevat. Dit bevat tannien, maar nie looisuur nie. Per definisie word dit slegs by drie plantsoorte aangetref: ''Caesalpinia spinos'', ''Rhus semialata'' en ''Rhus coriaria''. Nietemin sal ek die bladsy by my lys voeg, en ek sal daardie ander bladsye moet regmaak. Groete, [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 12:16, 11 Februarie 2021 (UTC) ::Dankie, sê maar as daar iets is waarmee ek kan help! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:24, 11 Februarie 2021 (UTC) == [[James Randi]] == {{Gebruikervoorblad|James Randi}} Goeienaand Wyatt Tyrone Smith, hierdie is jou eerste voorbladartikel op die Afrikaanse Wikipedia. Baie geluk en hartlik welkom in dié klub! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:34, 14 Februarie 2021 (UTC) :{{ping|SpesBona}} Dankie! Groete, [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 14:39, 15 Februarie 2021 (UTC) == Butaan en pentaan! == Groot asseblief! Van Mev Oesjaar! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:46, 19 Maart 2021 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek sal hulle met plesier volgende week doen. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 16:38, 19 Maart 2021 (UTC) ::{{ping|Oesjaar}} Ek het nou net klaar gemaak met [[Butaan]]. Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 18:38, 22 Maart 2021 (UTC) :::Dankie, glo vir my: iewers het jy so pas 'n chemie leerling, onderwyser of ouer gehelp! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:29, 22 Maart 2021 (UTC) == [[Uretaan]] == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, kan jy dalk help met uretaan? Ek het altyd gepraat van 'n tartan atletiek baan, blykbaar is die stof uretaan! Nooit te oud om te leer nie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:22, 5 April 2021 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek sal later die week daar by uit kom. Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 13:35, 5 April 2021 (UTC) ::Dit lyk goed! Waar pas tartan in? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:28, 6 April 2021 (UTC) ::::{{ping|Oesjaar}} Tartan? [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 17:30, 6 April 2021 (UTC) :Die rubber wat gebruik word vir atletiek bane. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:32, 6 April 2021 (UTC) ::{{ping|Oesjaar}} Ek het nog nooit gehoor dat dit so genoem word nie! Dis poli-uretaan, die een wat ek nog moet skryf. Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 17:34, 6 April 2021 (UTC) :::Ek wag vir poli-uretaan.... [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:36, 6 April 2021 (UTC) ::::{{ping|Oesjaar}} Geduld! ;-) Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 17:37, 6 April 2021 (UTC) == [[Maria Goeppert-Mayer]] == {{Gebruikervoorblad|Maria Goeppert-Mayer}} Baie geluk met dié nuwe voorbladartikel! Geniet! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:33, 11 April 2021 (UTC) == Amosiet (Witasbes) == Kan jy vir ons iets skryf asb? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:03, 5 Mei 2021 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Haai daar! Ek dog Amosiet (of veselagtige Gruneriet) is '''bruin'''asbes, terwyl Krisotiel witasbes is. Of onthou ek my geologieklasse verkeerd? Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 19:35, 5 Mei 2021 (UTC) ::Doen dan maar so bietjie navorsing ook... Sien [[Asbes]]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:39, 5 Mei 2021 (UTC) == Alkaan == Jy is welkom om die Alkane klaar te maak! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:39, 10 Junie 2021 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Dit is ook op my lys. Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 15:58, 10 Junie 2021 (UTC) ::Dit is nou goeie nuus op 'n koue aand! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:00, 10 Junie 2021 (UTC) :::Moet asb nie van ''dekaan'' vergeet nie! Dan is die stel klaar! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:26, 26 Julie 2021 (UTC) ::::Dankie! Ek het amper vergeet! Groete, [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 17:27, 26 Julie 2021 (UTC) == Taal == Hallo, ek sien jy doen al 'n lang ruk baie en ingewikkelde artikels hier. Ons het dit nodig, maar moet asb. nie 'n bespotting van die Afrikaanse Wikipedia maak deur woorde en sinne te gebruik soos "klysma" en "Gereelde kolonreiniging kan lei tot afhanklikheid aan kuisma's om te ontlont" nie. Maak asb. seker wat die regte Afrikaanse terme en skryfwyses is. Dankie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:15, 12 Augustus 2021 (UTC) :{{ping|Burgert Behr}}, baie dankie vir die hulp. Ek sal probeer om meer versigtig te wees in my taalgebruik. Weet u dalk van enige aanlyn, gratis hulpbronne vir tegniese "jargon" in Afrikaans? [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 14:09, 12 Augustus 2021 (UTC) :: {{ping|Wyatt Tyrone Smith}} Kyk na die [https://viva-afrikaans.org/ Virtuele Instituut vir Afrikaans] (vereis rekening). Die [http://afrikaans-vandag.co.za/ Woordeboek van Eietydse Afrikaans] het ook 'n paar definisies vir nuwe terme (sien bv. die inskrywing vir podsending). – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:25, 13 Augustus 2021 (UTC) == Kerosene of paraffien == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, daar word baie na kerosene verwys in die ouer vuurpyl modelle. Is dit dieselfde as paraffien? Of is dit 'n beter paraffien? 'n Artikeltjie is nie te versmaai nie... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:16, 6 April 2022 (UTC) :Paraffien is 'n gedistilleerde weergawe van keroseen. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 18:21, 6 April 2022 (UTC) == Torpex uit Engels == : Plaas maar ook op jou eendag-as-ek-groot-is-lysie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:21, 26 April 2022 (UTC) ::Ha! Dit word al 'n "wanneer-ek-aftree"-lys. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 18:04, 26 April 2022 (UTC) ::Ek het sopas die bladsy vertaal. Geniet dit! Groete, [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 15:59, 16 Junie 2022 (UTC) == Freon == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, enige kans vir artikeltjie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:37, 10 April 2022 (UTC) == RP-1 == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, wil jy nie asb net die inleiding van [https://en.wikipedia.org/wiki/RP-1 RP-1] vertaal nie? Groot asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:26, 29 Mei 2022 (UTC) :Dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:06, 31 Mei 2022 (UTC) ::Plesier! Ek wil meer daaraan doen as ek tyd het. [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 16:39, 31 Mei 2022 (UTC) == Liquid oxygen (LOX) == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, as jy tyd het! Asb! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:44, 22 Junie 2022 (UTC) :Klaar! Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 18:36, 23 Junie 2022 (UTC) ::Duisend dankies! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:43, 23 Junie 2022 (UTC) == Hypergolic in Afrikaans == {{ping|Wyatt Tyrone Smith}}, kan jy help met bogenoemde? Tot vandag nie eers geweet dat daar so 'n woord is nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:41, 27 Junie 2022 (UTC) :[[Hipergoliese dryfmiddel]]. Ek sal later die week daarby uitkom. Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 15:43, 27 Junie 2022 (UTC) ::{{ping|Oesjaar}} Hy's klaar! Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 17:00, 30 Junie 2022 (UTC) == Poliëster == Ek vertrou dit gaan goed! Kan jy asb help met bogenoemde? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:47, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek sal eers volgende week daarby uitkom. Groete! [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] ([[Gebruikerbespreking:Wyatt Tyrone Smith|kontak]]) 15:07, 20 Julie 2022 (UTC) 630dn6pf4u55fenoy45rwz5po6at3wm 0 257117 2513787 2457189 2022-07-20T17:20:44Z Rangel Carregosa 117616 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Harry Styles | Beeld = Harry Styles Wembley June 2022 (cropped).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Harry Edward Styles | Alias = | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1994|2|1}} | Geboorteplek =Cheshire | Nasionaliteit = [[Engeland|Engels]] | Sterfdatum = | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = Sanger en akteur | Aktiewe jare = 2010–nou | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 4089170 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Harry Edward Styles''' (gebore 1 Februarie 1994) is 'n [[Engeland|Engelse]] sanger en [[akteur]]. Hy is bekend as a ‘n lid van die popgroep, One Direction (2010-2015). Van af 2015 het hy sy solo loopbaan begin. In 2017 verskyn hy in Christopher Nolan se film Dunkirk. == Filmografie == === Rolprente === * 2012: ''One Direction: All the Way to the Top'' * 2012: ''One Direction: Never Give Up (1D4EVER)'' * 2013: ''One Direction: This Is Us'' * 2013: ''One Direction: Going Our Way'' * 2013: ''One Direction: Clevver's Ultimate Fan Guide'' * 2013: ''One Direction: Reaching for the Stars'' * 2013: ''One Direction: Reaching for the Stars 2'' * 2013: ''One Direction: Ruling the World'' * 2013: ''British Fashion Awards 2013'' * 2013: ''One Direction: Five Stars'' * 2013: ''One Direction: The Midnight Story'' * 2013: ''One Direction: Fab 5 On The Top'' * 2013: ''One Direction: Real World'' * 2013: ''One Direction: Up Close & Personal'' * 2014: ''One Direction: Where We Are - The Concert Film'' * 2014: ''One Direction: The Inside Story'' * 2014: ''One Direction: Talento Puro'' * 2014: ''One Direction: In Their Own Words'' * 2015: ''One Direction: Senza Segreti'' * 2017: ''Dunkirk'' * 2017: ''Harry Styles: Behind the Album'' * 2017: ''Behind the Album: The Performances'' * 2018: ''Love, Simon'' === Televisiereekse === * 2010: ''10 on Top'' * 2012: ''MTV Asks'' * 2015: ''The Late Late Show with James Corden'' * 2015: ''I Went to'' * 2016: ''Riverdale'' === Televisierolprente === * 2011: ''BBC Radio 1 Teen Awards 2011'' * 2011: ''BBC Children In Need 2011'' * 2011: ''One Direction: Super Pokemon Rumble - At Home With One Direction Commercial'' * 2012: ''Big Time Tour'' * 2012: ''The 54th Annual TV Week Logie Awards'' * 2012: ''One Direction: Our Story So Far'' * 2012: ''Boombox All Access with One Direction'' * 2012: ''One Direction: My First Time (MTV Special)'' * 2012: ''Capital FM Jingle Bell Ball 2012'' * 2012: ''BBC Children In Need 2012'' * 2012: ''Z100's Jingle Ball 2012'' * 2012: ''MTV VMA Commercial: One Direction'' * 2013: ''BBC Radio 1 Teen Awards 2013'' * 2013: ''One Direction: Off the Charts - E! Special'' * 2013: ''One Direction: iHeartRadio Midnight Memories Release Party'' * 2013: ''BBC Children In Need 2013'' * 2013: ''One Direction: Our Moment Fragrance Commercial'' * 2013: ''Macy's presents What's in Store? with One Direction Commercial'' * 2013: ''One Direction: Toyota Vios Commercial'' * 2013: ''Office Depot TV Commercial: 'Together' ft. One Direction'' * 2014: ''The Feeling Nuts Comedy Night'' * 2014: ''One Direction: The TV Special'' * 2014: ''British Fashion Awards 2014'' * 2014: ''BBC Children In Need 2014'' * 2014: ''Italia1D'' * 2014: ''One Direction: You & I Fragrance Commercial'' * 2015: ''One Direction: The London Sessions'' * 2015: ''Summertime Ball 2015'' * 2015: ''Docomo: One Direction Commercial'' * 2015: ''Coca Cola: One Direction Commercial'' * 2016: ''Harry Styles: My World'' * 2016: ''20 Ridiculously Big Vids'' * 2016: ''Honda Civic TV Commercial with One Direction'' * 2016: ''One Direction: Toyota Vios Thailand Commercial'' * 2017: ''Harry Styles at the BBC'' * 2017: ''Harry Styles: Live in Manchester'' * 2017: ''ARIA Music Awards 2017'' * 2017: ''BBC Music Awards 2017'' * 2017: ''Etalk Presents: Harry Styles'' * 2018: ''The BRITs Are Coming'' === Video's === * 2010: ''X Factor Finalists 2010: Help for Heroes'' * 2011: ''One Direction: What Makes You Beautiful'' * 2011: ''One Direction: Gotta Be You'' * 2011: ''X Factor Finalists 2011 ft. JLS, 1D: Wishing on a Star'' * 2012: ''Up All Night: The Live Tour'' * 2012: ''One Direction: The Invasion'' * 2012: ''One Direction: One Thing'' * 2012: ''One Direction: Live While We're Young'' * 2012: ''One Direction: Little Things'' * 2012: ''BBC Radio 1 Teen Awards 2012'' * 2012: ''One Direction: iTunes Festival London 2012'' * 2012: ''Pepsi Commercial: One Direction/Drew Brees'' * 2013: ''One Direction: Life on Stage'' * 2013: ''One Direction: Best Song Ever'' * 2013: ''One Direction: Kiss You'' * 2013: ''One Direction: One Way or Another'' * 2013: ''One Direction: Story of My Life'' * 2013: ''1D Day'' * 2014: ''One Direction: Tour & More'' * 2014: ''One Direction: Steal My Girl'' * 2014: ''One Direction: You & I'' * 2014: ''One Direction: Night Changes'' * 2014: ''One Direction: Midnight Memories'' * 2014: ''BBC Music: God Only Knows'' * 2014: ''Docomo: One Direction #OT5 TV Commercial'' * 2015: ''King Craig Aka King Louis IX of France &Sons'' * 2015: ''One Direction: Drag Me Down'' * 2015: ''One Direction: Perfect'' * 2015: ''One Direction: BBC Radio 1 Live Lounge'' * 2015: ''One Direction: iTunes Festival London 2015'' * 2015: ''2015 YouTube Music Awards'' * 2016: ''One Direction: History'' * 2017: ''Harry Styles: Sign of the Times'' * 2017: ''Harry Styles: BBC Radio 1 Live Lounge'' * 2017: ''Harry Styles: Nova's Red Room Secret Gig'' * 2017: ''Harry Styles: Kiwi'' * 2017: ''The Making of Dunkirk'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|4089170|Harry Styles}} * {{Twitter|Harry_Styles|Harry Styles}} * {{Facebook|harrystyles|Harry Styles}} * {{Instagram|harrystyles|Harry Styles}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Styles, Harry}} [[Kategorie:Engelse sangers]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 21ste eeu]] [[Kategorie:Geboortes in 1994]] [[Kategorie:Lewende mense]] gwuuwsd421u3sk7xvui91cjgwk7bofl 10 270856 2513766 2473983 2022-07-20T14:50:16Z Wyatt Tyrone Smith 107496 Dimetielsulfoksied wikitext text/x-wiki {{Kantbalk met opvoubare lyste | name = Kantbalk Alternatiewe medisyne <!-- naam moet dieselfde wees as die sjabloon, anders breek dit skakels --> | bodyclass = vcard hlist | pretitle= Hierdie artikel is deel van 'n reeks oor | title = [[Alternatiewe medikasie|Alternatiewe]] medisyne, pseudomedisyne en skynwetenskappe | image = [[Lêer:Outline-body-aura.svg|60px]] | caption = | listtitlestyle = text-align:center; background:lavender; | expanded = {{{expanded|{{{1|}}}}}} | list1name = Algemeen | list1title = '''Algemene inligting''' | list1 = * [[Alternatiewe medikasie|Alternatiewe medisyne]] * [[Bewysgebaseerde medisyne]] * [[Biologiese geloofwaardigheid]] * [[Energie (esoteries)]] ** [[Energiemedisyne]] * [[Geskiedenis van geneespraktyk in Suid-Afrika]] * [[Holistiese genesing]] * [[Kwaksalwery]] * [[Pseudowetenskap]] * [[Skeptiese beweging]] * [[Terminologie van alternatiewe medisyne]] | list2name = Skynmedisyne | list2title = '''Skynmedisyne en skynwetenskap''' | list2 = * [[Akudruk]] * [[Akupunktuur]] * [[Aromaterapie]] * [[Bevrydingsterapie]] * [[Biologiese ritme]] * [[Byeterapie]] * [[Chiropraktyk]] **[[Vertebrale subluksasie]] * [[Dhyana]] * [[Dimetielsulfoksied|DMSO]] * [[Eugenetika]] * [[Frenologie]] * [[Fisionomie]] * [[Gefasiliteerde kommunikasie]] * [[Geheue van water]] * Genesingsmasjiene ** [[Grigori Grabovoi|PRK-1U]] * [[Goop]] * [[Hologram-armband]] * [[Homeopatie]] * [[Joga]] * [[Alternatiewe kankerbehandeling|Kankerbehandeling]] * [[Kolonreiniging]] **[[Chloordioksied]] **[[Koffie-enema]] * Koronavirus-2019-behandeling **[[Hidroksichlorokien]] * [[Kristalgenesing]] * [[Magneetterapie]] * [[Naturopatie]] * [[Ontgifting]] **[[Ontgiftingsvoetbad]] * [[Ourikulêre terapie]] * [[Plat Aarde]] * [[Refleksologie]] * [[Reiki]] * [[Slangolie]] * [[Spontane menslike verbranding]] * [[Talassoterapie]] * [[Urineterapie]] | list3name = Samesweringsteorieë | list3title = '''Samesweringsteorieë''' | list3 = *[[Entstofhuiwering]] *[[GGO-samesweringsteorieë]] *[[Groot Farmaseutiese samesweringsteorie|Groot Farmasie]] *[[MIV/vigsontkenning]] | list4name =Persoonlikhede | list4title = '''Persoonlikhede''' | list4 = *[[Steve Jobs]] *[[Paul E. Marik]] *[[Kary Mullis]] *[[Luc Montagnier]] *[[Tim Noakes]] *[[Gwyneth Paltrow]] *[[Rupert Sheldrake]] *[[Oprah Winfrey]] | list5name = Tradisioneel | list5title = '''Tradisionele medisyne''' | list5 = * [[Ayurveda]] * [[Boereraat]] **[[Hollandse medisyne]] * [[Geloofsgenesing]] * [[Tradisionele Chinese medisyne|Chinese medisyne]] ** [[Gua sha]] ** [[Qi]] * [[Tradisionele Afrika-medisyne]] | list6name = Diagnose | list6title = '''Diagnose''' | list6 = * [[Elektrosensitiwiteit]] * [[Signatuurleer]] }} cj5ak6qyfonrg5via0sxzqjadgt5cy1 3 271103 2513784 2495190 2022-07-20T16:56:25Z 45.222.90.56 /* Miles */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki Miles. == Welkom == {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} — [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 08:37, 21 Augustus 2019 (UTC) == Miles == Pedro [[Gebruiker:Miles Pedro|Miles Pedro]] ([[Gebruikerbespreking:Miles Pedro|kontak]]) 12:49, 18 April 2020 (UTC) == Artist == African [[Spesiaal:Bydraes/196.223.130.71|196.223.130.71]] 19:46, 26 April 2022 (UTC) == Miles == Miles Pedro 15 November 1991 [[Spesiaal:Bydraes/45.222.90.56|45.222.90.56]] 16:56, 20 Julie 2022 (UTC) 2zuo3afeedoa8um6g17cydh0dq47juv 2513785 2513784 2022-07-20T17:03:17Z 45.222.90.56 Miles wikitext text/x-wiki Miles. Miles Pedro(born November, 1991)[15] is an South Africa actor. He is most widely recognized for his roles as YouTuber and website Miles021.w Miles Teller Miles Pedro November, 1991(age 30)[1] Macassar Cape Town, South Africa Alma mater Boston University (bcom Occupation Director Years 3 Height 1.89 m (6 ft 0 in) Spouse PEDRO made his feature FASHION debut in 2000 and soon gained recognition, most notably for his role on YouTube the 2012. Early life Career Personal life Filmography Awards and nominations References External links == Welkom == {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} — [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 08:37, 21 Augustus 2019 (UTC) == Miles == Pedro [[Gebruiker:Miles Pedro|Miles Pedro]] ([[Gebruikerbespreking:Miles Pedro|kontak]]) 12:49, 18 April 2020 (UTC) == Artist == African [[Spesiaal:Bydraes/196.223.130.71|196.223.130.71]] 19:46, 26 April 2022 (UTC) == Miles == Miles Pedro 15 November 1991 [[Spesiaal:Bydraes/45.222.90.56|45.222.90.56]] 16:56, 20 Julie 2022 (UTC) 6jfi127zs49j3zvhsri2npfhtz7apdy 2513786 2513785 2022-07-20T17:03:47Z Praxidicae 89278 Wysigings deur [[Special:Contributions/45.222.90.56|45.222.90.56]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:196.223.130.71|196.223.130.71]] wikitext text/x-wiki Miles. == Welkom == {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} — [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 08:37, 21 Augustus 2019 (UTC) == Miles == Pedro [[Gebruiker:Miles Pedro|Miles Pedro]] ([[Gebruikerbespreking:Miles Pedro|kontak]]) 12:49, 18 April 2020 (UTC) == Artist == African [[Spesiaal:Bydraes/196.223.130.71|196.223.130.71]] 19:46, 26 April 2022 (UTC) 8gqvqgjc4bpvlvhj0n1e3ptg50wjr4w 0 273007 2513737 2433227 2022-07-20T12:33:34Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[commons:user:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "NASA_Journey_to_Mars_and_“The_Martian"_(201508180030HQ).jpg" met "NASA_Journey_to_Mars_and_“The_Martian”_(201508180030HQ).jpg" omrede: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR6|Cri wikitext text/x-wiki {{Cannesfees | naam = Cannes-rolprentfees 1977 | beeld = | onderskrif = | datum = [[13 Mei|13]]-[[27 Mei]] [[1977]] | plek = [[Cannes]], [[Frankryk]] | aanbieder = | getal = 23 in kompetisie <br />7 kortprente | webtuiste = [http://www.festival-cannes.com/en Cannes-rolprentfees] | openingsfliek = ''The Bishop's Bedroom'' | afsluitingsfliek = ''Slap Shot'' | palmedor = ''Padre Padrone'' }} Die '''30ste Cannes-rolprentfees''' is van [[13 Mei|13]]-[[27 Mei]] [[1977]] in [[Cannes]], [[Frankryk]], gehou. Die [[Palme d'Or]] is toegeken aan ''Padre Padrone'' deur Paolo en Vittorio Taviani.<ref>{{cite web |url=http://www.cinema-francais.fr/cannes/cannes_1977.htm |title=30ème Festival International du Film - Cannes |work=cinema-francais.fr |access-date=4 Junie 2017 |language=Frans |archive-url=https://web.archive.org/web/20190905145109/https://www.cinema-francais.fr/cannes/cannes_1977.htm |archive-date=5 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die fees is geopen met ''The Bishop's Bedroom'' deur Dino Risi<ref>{{cite web|url=https://www.newspapers.com/newspage/50000710/ |title= The Ottawa Journal, p. 21 |date=30 Mei 1977 |work=newspapers.com |accessdate=14 Julie 2017}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.vodkaster.com/listes-de-films/cannes-les-films-d-ouverture/937413 |title=The opening films at Cannes |work=vodkaster.com |access-date=25 Mei 2017 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20190905134533/https://www.vodkaster.com/listes-de-films/cannes-les-films-d-ouverture/937413 |archive-date=5 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en afgesluit met ''Slap Shot'' deur George Roy Hill.<ref>{{cite news |url=http://www.vodkaster.com/listes-de-films/les-films-de-cloture-du-festival-de-cannes/959023 |title=The closing films at Cannes |work=vodkaster.com |access-date=25 Mei 2017 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20190905121804/https://www.vodkaster.com/listes-de-films/les-films-de-cloture-du-festival-de-cannes/959023 |archive-date=5 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die Italiaanse regisseur en rolprentvervaardiger [[Roberto Rossellini]] was die president van die jurie. In 1977 is ’n nuwe, niemededingende afdeling, "Le Passé composé", ingestel wat net vir dié fees gegeld het. Saam met "Les Yeux fertiles" en "L'Air du temps" van die vorige twee jaar het dit in 1978 die afdeling "Un Certain Regard" gevorm.<ref>{{cite web |url=http://www.cannes-fest.com/an1977.htm |title=1977 - Un Festival particulier (A special Festival) |work=cannes-fest.com |access-date=4 Junie 2017 |language=Frans |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504163021/http://www.cannes-fest.com/an1977.htm |archive-date= 4 Mei 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web |url=http://francofolies.over-blog.es/2014/05/festival-de-cannes-les-differentes-categories-de-selections.html |title=Festival de Cannes: Les différentes catégories de sélections |work=francofolies.over-blog.es |access-date=14 Julie 2017 |language=fr |archive-url=https://web.archive.org/web/20191030184819/http://francofolies.over-blog.es/2014/05/festival-de-cannes-les-differentes-categories-de-selections.html |archive-date=30 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> == Pryse == [[Beeld:Rossellini+gatta.jpg|duimnael|140px|Roberto Rossellini, president van die jurie.]] [[Beeld:NASA Journey to Mars and “The Martian” (201508180030HQ).jpg|duimnael|140px|Ridley Scott (die beste eerste werk).]] Van die mense en prente wat in 1977 pryse ontvang het, is:<ref name="awards">{{cite web |url=http://www.festival-cannes.fr/en/archives/1977/allAward.html |title=Awards 1977: All Awards |work=festival-cannes.fr |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160415025926/http://www.festival-cannes.fr/en/archives/1977/allAward.html |archive-date=15 April 2016 |url-status=dead |df=dmy-all |access-date= 5 September 2019 }}</ref> *Palme d'Or: ''Padre Padrone'' deur Paolo en Vittorio Taviani *Beste eerste werk: ''The Duellists'' deur [[Ridley Scott]] (eenparig) *Beste akteur: Fernando Rey vir ''Elisa, vida mía'' *Beste aktrise: Shelley Duvall vir ''3 Women'' en Monique Mercure vir ''J.A. Martin photographe'' '''Kortprente''' *Palme d'Or: ''Küzdök'' deur Marcell Jankovics *Jurieprys: ''Di Cavalcanti'' deur Glauber Rocha == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.festival-cannes.com/en Fees se amptelike webtuiste] * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:1977 Cannes Film Festival|Engelse Wikipedia]] {{Cannes-rolprentfeeste}} [[Kategorie:Cannes-rolprentfees]] 0cufswrl2fxgzyid9n0uwwr45flt3hk 0 286501 2513758 2110425 2022-07-20T14:23:54Z 105.8.5.26 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Gene.png|duimnael|260px|Skematiese voorstelling van 'n geen op 'n chromosoom.]] 'n '''Geen''' is in die [[biologie]] 'n diskrete eenheid van [[Genoom|erflike materiaal]], waarmee [[organisme]]s [[Genetika|erflike eienskappe]] deurgee aan hul nageslag. Gene is onderdele van [[Chromosoom|chromosome]] en bestaan uit stukke [[DNS]]. Ál die gene saam bepaal die en die funksionering van die [[sel]]le waaruit die organisme opgebou is. == Funksie == In die [[Wette van Mendel|klassieke genetika volgens Mendel]] kan die [[alleel]] van 'n geen [[Dominansie (genetika)|dominant]], [[Resessiewe geen|resessief]] of intermediêr wees. Die dominante alleel is sigbaar as dit in die organisme aanwesig is deur byvoorbeeld 'n verskil in haarkleur of kleur van die [[oë]]; die resessiewe alleel word alleen sigbaar as die dominante alleel ontbreek. 'n Geen bestaan in sommige organismes uit introns en eksons. Eksons is die gedeeltes verantwoordelik vir die kodering, die inligting in introns word nie in die uiteindelike geenproduk gevind nie. In die sel kan individuele gene van die [[DNS]] afgelees en omgesit word in sogenaamde boodskapper-RNA (bRNA). Dié proses heet transkripsie. Aan die hand van 'n komplekse reëlmeganisme wat aandui wanneer die sel 'n behoefte het aan die eiwit wat deur die geen gekodeer word, word besluit wanneer dié bRNS gemaak moet word. Allereers word 'n pre-bRNS gemaak wat deur splitsing omgesit word in bRNS. Die bRNS word in die sel afgelees deur [[Ribosoom|ribosome]] met behulp van oordrag-RNS (tRNS)-molekules wat help om die [[Aminosuur|aminosure]] in die korrekte volgorde te plaas. Die ribosoom koppel hierdie aminosure aan mekaar om 'n polipeptied te vorm. Dié proses heet omskakeling (translasie). 'n Enkele bRNS kan etlike kere afgelees word, waardeur 'n polipetiedketting gevorm word. So word die [[proteïen]]ketting stuk vir stuk opgebou. Meerdere ribosome kan tegelykertyd oor die bRNS loop om proteïene op te bou. As 'n proteïenketting volledig is, word die nuwe proteïenmolekuul tot sy aktiewe vorm gevou. Sommige eiwitte bestaan uit 'n enkele polipeptiedketting, ander weer uit 'n hele aantal. [[Hemoglobien]] bestaan byvoorbeeld uit vier polipeptiedkettings. Die volledige stel gene van 'n organisme word 'n [[genoom]] genoem. Die geskatte aantal gene in die menslike genoom is na benede aangepas. Die vorige skatting was 27 000 tot 40 000 gene, die nuwe skatting is 20 000 tot 25 000 gene.<ref>Andy Coghlan: Recount slashes number of human genes. 20 October 2004, New Scientist ([http://www.newscientist.com/news/news.jsp?id=ns99996561 Newscientiest.com])</ref><ref>Cathy Holding. Refining the genome. The Scientist 2004, 5(1):20041021-01 ([http://www.biomedcentral.com/news/20041021/01/ Refining the genome])</ref> Na die ontdekking van die struktuur van die [[DNS]] word die woord "geen" gebruik vir 'n deel van die DNS-molekuul waaruit 'n [[chromosoom]] bestaan. Deesdae word dié onderwerp nog meer gekompliseerd. 'n Geen word miskien nog die beste beskryf as 'n natuurlike eenheid van erflike inligting. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Genes}} {{Normdata}} [[Kategorie:Genetika]] [[Kategorie:Plantkunde]] 9vyy148ftrrv1ydd2y3slm9fkut65pf 2513759 2513758 2022-07-20T14:24:33Z 105.8.5.26 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Gene.png|duimnael|260px|Skematiese voorstelling van 'n geen op 'n chromosoom.]] 'n '''Geen''' is in die [[biologie]] 'n diskrete eenheid van [[Genoom|erflike materiaal]], waarmee [[organisme]]s [[Genetika|erflike eienskappe]] deurgee aan hul nageslag. Gene is onderdele van [[Chromosoom|chromosome]] en bestaan uit stukke [[DNS]]. Ál die gene saam bepaal die en die funksionering van die [[sel]]le waaruit . == Funksie == In die [[Wette van Mendel|klassieke genetika volgens Mendel]] kan die [[alleel]] van 'n geen [[Dominansie (genetika)|dominant]], [[Resessiewe geen|resessief]] of intermediêr wees. Die dominante alleel is sigbaar as dit in die organisme aanwesig is deur byvoorbeeld 'n verskil in haarkleur of kleur van die [[oë]]; die resessiewe alleel word alleen sigbaar as die dominante alleel ontbreek. 'n Geen bestaan in sommige organismes uit introns en eksons. Eksons is die gedeeltes verantwoordelik vir die kodering, die inligting in introns word nie in die uiteindelike geenproduk gevind nie. In die sel kan individuele gene van die [[DNS]] afgelees en omgesit word in sogenaamde boodskapper-RNA (bRNA). Dié proses heet transkripsie. Aan die hand van 'n komplekse reëlmeganisme wat aandui wanneer die sel 'n behoefte het aan die eiwit wat deur die geen gekodeer word, word besluit wanneer dié bRNS gemaak moet word. Allereers word 'n pre-bRNS gemaak wat deur splitsing omgesit word in bRNS. Die bRNS word in die sel afgelees deur [[Ribosoom|ribosome]] met behulp van oordrag-RNS (tRNS)-molekules wat help om die [[Aminosuur|aminosure]] in die korrekte volgorde te plaas. Die ribosoom koppel hierdie aminosure aan mekaar om 'n polipeptied te vorm. Dié proses heet omskakeling (translasie). 'n Enkele bRNS kan etlike kere afgelees word, waardeur 'n polipetiedketting gevorm word. So word die [[proteïen]]ketting stuk vir stuk opgebou. Meerdere ribosome kan tegelykertyd oor die bRNS loop om proteïene op te bou. As 'n proteïenketting volledig is, word die nuwe proteïenmolekuul tot sy aktiewe vorm gevou. Sommige eiwitte bestaan uit 'n enkele polipeptiedketting, ander weer uit 'n hele aantal. [[Hemoglobien]] bestaan byvoorbeeld uit vier polipeptiedkettings. Die volledige stel gene van 'n organisme word 'n [[genoom]] genoem. Die geskatte aantal gene in die menslike genoom is na benede aangepas. Die vorige skatting was 27 000 tot 40 000 gene, die nuwe skatting is 20 000 tot 25 000 gene.<ref>Andy Coghlan: Recount slashes number of human genes. 20 October 2004, New Scientist ([http://www.newscientist.com/news/news.jsp?id=ns99996561 Newscientiest.com])</ref><ref>Cathy Holding. Refining the genome. The Scientist 2004, 5(1):20041021-01 ([http://www.biomedcentral.com/news/20041021/01/ Refining the genome])</ref> Na die ontdekking van die struktuur van die [[DNS]] word die woord "geen" gebruik vir 'n deel van die DNS-molekuul waaruit 'n [[chromosoom]] bestaan. Deesdae word dié onderwerp nog meer gekompliseerd. 'n Geen word miskien nog die beste beskryf as 'n natuurlike eenheid van erflike inligting. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Genes}} {{Normdata}} [[Kategorie:Genetika]] [[Kategorie:Plantkunde]] 5j39x67bnmshpdnlbwguhqriny2cosz 2513788 2513759 2022-07-20T17:40:00Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/105.8.5.26|105.8.5.26]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Rooiratel|Rooiratel]] wikitext text/x-wiki [[Lêer:Gene.png|duimnael|260px|Skematiese voorstelling van 'n geen op 'n chromosoom.]] 'n '''Geen''' is in die [[biologie]] 'n diskrete eenheid van [[Genoom|erflike materiaal]], waarmee [[organisme]]s [[Genetika|erflike eienskappe]] deurgee aan hul nageslag. Gene is onderdele van [[Chromosoom|chromosome]] en bestaan uit stukke [[DNS]]. Ál die gene saam bepaal die eienskappe en die funksionering van die [[sel]]le waaruit die organisme opgebou is. == Funksie == In die [[Wette van Mendel|klassieke genetika volgens Mendel]] kan die [[alleel]] van 'n geen [[Dominansie (genetika)|dominant]], [[Resessiewe geen|resessief]] of intermediêr wees. Die dominante alleel is sigbaar as dit in die organisme aanwesig is deur byvoorbeeld 'n verskil in haarkleur of kleur van die [[oë]]; die resessiewe alleel word alleen sigbaar as die dominante alleel ontbreek. 'n Geen bestaan in sommige organismes uit introns en eksons. Eksons is die gedeeltes verantwoordelik vir die kodering, die inligting in introns word nie in die uiteindelike geenproduk gevind nie. In die sel kan individuele gene van die [[DNS]] afgelees en omgesit word in sogenaamde boodskapper-RNA (bRNA). Dié proses heet transkripsie. Aan die hand van 'n komplekse reëlmeganisme wat aandui wanneer die sel 'n behoefte het aan die eiwit wat deur die geen gekodeer word, word besluit wanneer dié bRNS gemaak moet word. Allereers word 'n pre-bRNS gemaak wat deur splitsing omgesit word in bRNS. Die bRNS word in die sel afgelees deur [[Ribosoom|ribosome]] met behulp van oordrag-RNS (tRNS)-molekules wat help om die [[Aminosuur|aminosure]] in die korrekte volgorde te plaas. Die ribosoom koppel hierdie aminosure aan mekaar om 'n polipeptied te vorm. Dié proses heet omskakeling (translasie). 'n Enkele bRNS kan etlike kere afgelees word, waardeur 'n polipetiedketting gevorm word. So word die [[proteïen]]ketting stuk vir stuk opgebou. Meerdere ribosome kan tegelykertyd oor die bRNS loop om proteïene op te bou. As 'n proteïenketting volledig is, word die nuwe proteïenmolekuul tot sy aktiewe vorm gevou. Sommige eiwitte bestaan uit 'n enkele polipeptiedketting, ander weer uit 'n hele aantal. [[Hemoglobien]] bestaan byvoorbeeld uit vier polipeptiedkettings. Die volledige stel gene van 'n organisme word 'n [[genoom]] genoem. Die geskatte aantal gene in die menslike genoom is na benede aangepas. Die vorige skatting was 27 000 tot 40 000 gene, die nuwe skatting is 20 000 tot 25 000 gene.<ref>Andy Coghlan: Recount slashes number of human genes. 20 October 2004, New Scientist ([http://www.newscientist.com/news/news.jsp?id=ns99996561 Newscientiest.com])</ref><ref>Cathy Holding. Refining the genome. The Scientist 2004, 5(1):20041021-01 ([http://www.biomedcentral.com/news/20041021/01/ Refining the genome])</ref> Na die ontdekking van die struktuur van die [[DNS]] word die woord "geen" gebruik vir 'n deel van die DNS-molekuul waaruit 'n [[chromosoom]] bestaan. Deesdae word dié onderwerp nog meer gekompliseerd. 'n Geen word miskien nog die beste beskryf as 'n natuurlike eenheid van erflike inligting. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Genes}} {{Normdata}} [[Kategorie:Genetika]] [[Kategorie:Plantkunde]] ns4h2ek2yi3whekllbxq6m86klsgy0b 2 318771 2513749 2513589 2022-07-20T13:43:54Z Wyatt Tyrone Smith 107496 /* Oplosmiddel */ . wikitext text/x-wiki {{kennisgewing|'''Dit is nie 'n Wikipedia-artikel nie:''' dit is 'n individuele gebruiker se werk-in-vordering-bladsy, en kan onvolledig en/of onbetroubaar wees.}} {{NOINDEX|visible=no}} <!--<span align="center"></span> Onthou kort beskrywing & {{verwysings| verwysings=}} {{Normdata}} {{en-vertaal|European Skeptics Podcast}} Onthou om die volgende te gebruik in die eerste opsomming: Inhoud in die verwysing is van 'n bestaande Engelse Wikipedia bladsy wat ek self oorgeskryf het, [[:en:Lindsay Eddie|Lindsay Eddie]]; sien asb. die geskiedenis vir attribusies. Wysiging volg... Verwys terug na "Wikipedia:Translate us" vir verdere take om bladsye te heg, ens. Vir besprekings bladsy: {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} --> <!-- {{Mediese vrywaringsnota}} {{Inligtingskas2 |naam = Hidroksichlorokien |kleur = |titel = |beeld = Hydroxychloroquine.svg |beeld_wydte = 250px |beeld_onderskrif = |beeld2 = |beeld2_wydte = |beeld2_onderskrif = |opskrif1 = Handelsname |1 = Palquenil, Quineprox, ander |opskrif2 = Swangerskap |2 = Kategorie D{{refn|group=Nota|name=A}}{{R|Drugs.com pregnancy}} |opskrif3 = toedieningsroetes |3 = Per mond [[Tablet (medisyne)|tablette]] |opskrif4 = Wettige status |4 = Slegs op voorskrif |opskrif5 = ''Farmakokinetiese data'' |5 = |opskrif6 = Biobeskikbaarheid |6 = Wisselend (gemiddeld 74%) 2-4,5&nbsp;hure |opskrif7 = Metabolisme |7 = [[Lewer]] |opskrif8 = Eliminasie-halfleeftyd |8 = 32-50&nbsp;dae |opskrif9 = Uitskeiding |9 = [[Nier]]e en [[Gal]] |opskrif10 = ''Chemiese data'' |10 = |opskrif11 = CAS nommer |11 = 118-42-3 |opskrif12 = [[IUSTC]]-naam |12 = (''RS'')-2-[{4-[(7-chlorokienolien-4-il)amieno]pentiel}(etiel)amieno]etanol |opskrif13 = Chemiese formule |13 = C{{Sub|18}}H{{Sub|26}}ClN{{Sub|3}}O }} {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} --> {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistoff |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n smeersel vir perde en in transdermale plakkers gebruik. {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toonnaels en vingernaels.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele oor die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weer alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo'' dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro'' geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo'' studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend TFT-LCD 'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropylamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustratie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}}Anders as dimetiel- en diallyldisulfiede (wat reuke het wat soos knoffel lyk), mono- en trisulfiede (wat tipies vuil reuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} <!-- {{Commons-kategorie|Cyclopentane|Siklopentaan}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] --> hdfo77vdsfnuoob9d8f8lufp8k7r376 2513752 2513749 2022-07-20T13:49:28Z Wyatt Tyrone Smith 107496 /* Oplosmiddel */ dft wikitext text/x-wiki {{kennisgewing|'''Dit is nie 'n Wikipedia-artikel nie:''' dit is 'n individuele gebruiker se werk-in-vordering-bladsy, en kan onvolledig en/of onbetroubaar wees.}} {{NOINDEX|visible=no}} <!--<span align="center"></span> Onthou kort beskrywing & {{verwysings| verwysings=}} {{Normdata}} {{en-vertaal|European Skeptics Podcast}} Onthou om die volgende te gebruik in die eerste opsomming: Inhoud in die verwysing is van 'n bestaande Engelse Wikipedia bladsy wat ek self oorgeskryf het, [[:en:Lindsay Eddie|Lindsay Eddie]]; sien asb. die geskiedenis vir attribusies. Wysiging volg... Verwys terug na "Wikipedia:Translate us" vir verdere take om bladsye te heg, ens. Vir besprekings bladsy: {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} --> <!-- {{Mediese vrywaringsnota}} {{Inligtingskas2 |naam = Hidroksichlorokien |kleur = |titel = |beeld = Hydroxychloroquine.svg |beeld_wydte = 250px |beeld_onderskrif = |beeld2 = |beeld2_wydte = |beeld2_onderskrif = |opskrif1 = Handelsname |1 = Palquenil, Quineprox, ander |opskrif2 = Swangerskap |2 = Kategorie D{{refn|group=Nota|name=A}}{{R|Drugs.com pregnancy}} |opskrif3 = toedieningsroetes |3 = Per mond [[Tablet (medisyne)|tablette]] |opskrif4 = Wettige status |4 = Slegs op voorskrif |opskrif5 = ''Farmakokinetiese data'' |5 = |opskrif6 = Biobeskikbaarheid |6 = Wisselend (gemiddeld 74%) 2-4,5&nbsp;hure |opskrif7 = Metabolisme |7 = [[Lewer]] |opskrif8 = Eliminasie-halfleeftyd |8 = 32-50&nbsp;dae |opskrif9 = Uitskeiding |9 = [[Nier]]e en [[Gal]] |opskrif10 = ''Chemiese data'' |10 = |opskrif11 = CAS nommer |11 = 118-42-3 |opskrif12 = [[IUSTC]]-naam |12 = (''RS'')-2-[{4-[(7-chlorokienolien-4-il)amieno]pentiel}(etiel)amieno]etanol |opskrif13 = Chemiese formule |13 = C{{Sub|18}}H{{Sub|26}}ClN{{Sub|3}}O }} {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} --> {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistoff |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n smeersel vir perde en in transdermale plakkers gebruik. {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toonnaels en vingernaels.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele oor die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weer alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo'' dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro'' geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo'' studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend dun-film [[transistor]]-[[Vloeikristalskerm]] 'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropylamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustratie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}}Anders as dimetiel- en diallyldisulfiede (wat reuke het wat soos knoffel lyk), mono- en trisulfiede (wat tipies vuil reuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} <!-- {{Commons-kategorie|Cyclopentane|Siklopentaan}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] --> swy6r3jlueuxeelm43jyl9if0k6pr13 2513757 2513752 2022-07-20T14:15:18Z Wyatt Tyrone Smith 107496 Besig wikitext text/x-wiki {{kennisgewing|'''Dit is nie 'n Wikipedia-artikel nie:''' dit is 'n individuele gebruiker se werk-in-vordering-bladsy, en kan onvolledig en/of onbetroubaar wees.}} {{NOINDEX|visible=no}} <!--<span align="center"></span> Onthou kort beskrywing & {{verwysings| verwysings=}} {{Normdata}} {{en-vertaal|European Skeptics Podcast}} Onthou om die volgende te gebruik in die eerste opsomming: Inhoud in die verwysing is van 'n bestaande Engelse Wikipedia bladsy wat ek self oorgeskryf het, [[:en:Lindsay Eddie|Lindsay Eddie]]; sien asb. die geskiedenis vir attribusies. Wysiging volg... Verwys terug na "Wikipedia:Translate us" vir verdere take om bladsye te heg, ens. Vir besprekings bladsy: {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} --> <!-- {{Mediese vrywaringsnota}} {{Inligtingskas2 |naam = Hidroksichlorokien |kleur = |titel = |beeld = Hydroxychloroquine.svg |beeld_wydte = 250px |beeld_onderskrif = |beeld2 = |beeld2_wydte = |beeld2_onderskrif = |opskrif1 = Handelsname |1 = Palquenil, Quineprox, ander |opskrif2 = Swangerskap |2 = Kategorie D{{refn|group=Nota|name=A}}{{R|Drugs.com pregnancy}} |opskrif3 = toedieningsroetes |3 = Per mond [[Tablet (medisyne)|tablette]] |opskrif4 = Wettige status |4 = Slegs op voorskrif |opskrif5 = ''Farmakokinetiese data'' |5 = |opskrif6 = Biobeskikbaarheid |6 = Wisselend (gemiddeld 74%) 2-4,5&nbsp;hure |opskrif7 = Metabolisme |7 = [[Lewer]] |opskrif8 = Eliminasie-halfleeftyd |8 = 32-50&nbsp;dae |opskrif9 = Uitskeiding |9 = [[Nier]]e en [[Gal]] |opskrif10 = ''Chemiese data'' |10 = |opskrif11 = CAS nommer |11 = 118-42-3 |opskrif12 = [[IUSTC]]-naam |12 = (''RS'')-2-[{4-[(7-chlorokienolien-4-il)amieno]pentiel}(etiel)amieno]etanol |opskrif13 = Chemiese formule |13 = C{{Sub|18}}H{{Sub|26}}ClN{{Sub|3}}O }} {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} --> {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistoff |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nbsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= 14&nbsp;500mg•kg{{Sup|-1}} (oraal, rotte) |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n smeersel vir perde en in transdermale plakkers gebruik. {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toonnaels en vingernaels.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} (blaasontsteking) goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele oor die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weer alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo''-dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro''-geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo''-studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend dun-film [[transistor]]-[[vloeikristalskerm]]-'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropylamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustratie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}}Anders as dimetiel- en diallyldisulfiede (wat reuke het wat soos knoffel lyk), mono- en trisulfiede (wat tipies vuil reuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Veiligheid == === Toksisiteit === DMSO is 'n nie-giftige oplosmiddel met 'n mediaan dodelike dosis (LD{{sub|50}}) twee keer dié van [[etanol]].{{R|GLC|sciencelab|sciencelab2}} Omdat DMSO maklik die vel binnedring, kan stowwe wat in DMSO opgelos is, vinnig geabsorbeer word. [[Nitriel]]rubberhandskoene, wat baie algemeen in chemiese laboratoriums gebruik word, kan beskerm teen kort kontak, maar daar is gevind dat dit vinnig afbreek met blootstelling aan DMSO.{{R|cornell}} Daar is getoon dat blootstelling aan DMSO agteruitgang van ontwikkelende muisbrein veroorsaak, teen dosisse so laag as 0,3&nbsp;ml/kg, 'n vlak wat oorskry word by kinders wat tydens [[beenmurg]]oorplanting aan DMSO blootgestel is.{{R|Hanslick}} == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="cornell">{{cite web | title = Chemical hygiene plan | publisher = Cornell University | date = Oktober 1999 | url = http://people.ccmr.cornell.edu/~cober/complete.chemical.hygiene.plan.2000.pdf | access-date = 20 Julie 2022 | language = en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="GLC">{{cite web |url = https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |url-status = live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213175640/https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |archive-date=13 Februarie 2019|date = 21 Julie 2016|publisher = Gaylord Chemical Company, L.L.C.|title = Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide (DMSO) |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Hanslick">{{cite journal | vauthors = Hanslick JL, Lau K, Noguchi KK, Olney JW, Zorumski CF, Mennerick S, Farber NB | date=April 2009 | title = Dimethyl sulfoxide (DMSO) produces widespread apoptosis in the developing central nervous system | journal = Neurobiology of Disease | volume = 34 | issue = 1 | pages = 1–10 | pmc = 2682536 | pmid = 19100327 | doi = 10.1016/j.nbd.2008.11.006 | language = en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |title =Material Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919061701/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |archive-date = 19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date = 21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab2">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |title = Material Safety Data Sheet: Ethyl alcohol 200 Proof |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919024836/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |archive-date=19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date=21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} <!-- {{Commons-kategorie|Cyclopentane|Siklopentaan}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] --> kosqyj1u2bphuguf3ikr847442ct1ci 2513760 2513757 2022-07-20T14:42:13Z Wyatt Tyrone Smith 107496 Klaar wikitext text/x-wiki {{kennisgewing|'''Dit is nie 'n Wikipedia-artikel nie:''' dit is 'n individuele gebruiker se werk-in-vordering-bladsy, en kan onvolledig en/of onbetroubaar wees.}} {{NOINDEX|visible=no}} <!--<span align="center"></span> Onthou kort beskrywing & {{verwysings| verwysings=}} {{Normdata}} {{en-vertaal|European Skeptics Podcast}} Onthou om die volgende te gebruik in die eerste opsomming: Inhoud in die verwysing is van 'n bestaande Engelse Wikipedia bladsy wat ek self oorgeskryf het, [[:en:Lindsay Eddie|Lindsay Eddie]]; sien asb. die geskiedenis vir attribusies. Wysiging volg... Verwys terug na "Wikipedia:Translate us" vir verdere take om bladsye te heg, ens. Vir besprekings bladsy: {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} --> <!-- {{Mediese vrywaringsnota}} {{Inligtingskas2 |naam = Hidroksichlorokien |kleur = |titel = |beeld = Hydroxychloroquine.svg |beeld_wydte = 250px |beeld_onderskrif = |beeld2 = |beeld2_wydte = |beeld2_onderskrif = |opskrif1 = Handelsname |1 = Palquenil, Quineprox, ander |opskrif2 = Swangerskap |2 = Kategorie D{{refn|group=Nota|name=A}}{{R|Drugs.com pregnancy}} |opskrif3 = toedieningsroetes |3 = Per mond [[Tablet (medisyne)|tablette]] |opskrif4 = Wettige status |4 = Slegs op voorskrif |opskrif5 = ''Farmakokinetiese data'' |5 = |opskrif6 = Biobeskikbaarheid |6 = Wisselend (gemiddeld 74%) 2-4,5&nbsp;hure |opskrif7 = Metabolisme |7 = [[Lewer]] |opskrif8 = Eliminasie-halfleeftyd |8 = 32-50&nbsp;dae |opskrif9 = Uitskeiding |9 = [[Nier]]e en [[Gal]] |opskrif10 = ''Chemiese data'' |10 = |opskrif11 = CAS nommer |11 = 118-42-3 |opskrif12 = [[IUSTC]]-naam |12 = (''RS'')-2-[{4-[(7-chlorokienolien-4-il)amieno]pentiel}(etiel)amieno]etanol |opskrif13 = Chemiese formule |13 = C{{Sub|18}}H{{Sub|26}}ClN{{Sub|3}}O }} {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} --> {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistoff |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nbsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= 14&nbsp;500mg•kg{{Sup|-1}} (oraal, rotte) |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n uitwendige smeersel vir perde en in transdermale pleister gebruik. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan 'n wye reeks chemikalieë blootgestel word.{{R|Roth}} {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toonnaels en vingernaels.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} (blaasontsteking) goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele oor die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weer alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo''-dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro''-geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo''-studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend dun-film [[transistor]]-[[vloeikristalskerm]]-'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropylamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustratie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}}Anders as dimetiel- en diallyldisulfiede (wat reuke het wat soos knoffel lyk), mono- en trisulfiede (wat tipies vuil reuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Veiligheid == === Toksisiteit === DMSO is 'n nie-giftige oplosmiddel met 'n mediaan dodelike dosis (LD{{sub|50}}) twee keer dié van [[etanol]].{{R|GLC|sciencelab|sciencelab2}} Omdat DMSO maklik die vel binnedring, kan stowwe wat in DMSO opgelos is, vinnig geabsorbeer word. [[Nitriel]]rubberhandskoene, wat baie algemeen in chemiese laboratoriums gebruik word, kan beskerm teen kort kontak, maar daar is gevind dat dit vinnig afbreek met blootstelling aan DMSO.{{R|cornell}} Daar is getoon dat blootstelling aan DMSO agteruitgang van ontwikkelende muisbrein veroorsaak, teen dosisse so laag as 0,3&nbsp;ml/kg, 'n vlak wat oorskry word by kinders wat tydens [[beenmurg]]oorplanting aan DMSO blootgestel is.{{R|Hanslick}} === Ontploffingsgevaar === DMSO kan by die kooktemperatuur van 189&nbsp;°C by normale druk ontbind, wat moontlik tot 'n ontploffing kan lei. Die ontbinding word deur sure en basisse [[Katalisator|gekataliseer]] en kan dus by selfs laer temperature relevant wees. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan asielchloriede, [[halogeen]]verbindings, metaalnitriede,{{refn|group=Nota|name=J|}} [[Perchloraat|metaalperchlorate]], natrium[[hidried]], periodiese suur{{refn|group=Nota|name=K|}} en [[Fluoor|fluoreringsmiddels]] blootgestel word.{{R|Roth}} == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} {{refn|group=Nota|name=J|'''Periodiese suur''' is 'n suur van [[jodium]], waarin die jodium in oksidasietoestand +7 voorkom, byvoorbeeld H{{sub|5}}IO{{sub|6}}.}} {{refn|group=Nota|name=K|'n '''Nitried''' is 'n [[Chemiese verbinding|verbinding]] van [[stikstof]] waar stikstof 'n [[oksidasietoestand]] van -3 het.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="cornell">{{cite web | title = Chemical hygiene plan | publisher = Cornell University | date = Oktober 1999 | url = http://people.ccmr.cornell.edu/~cober/complete.chemical.hygiene.plan.2000.pdf | access-date = 20 Julie 2022 | language = en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="GLC">{{cite web |url = https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |url-status = live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213175640/https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |archive-date=13 Februarie 2019|date = 21 Julie 2016|publisher = Gaylord Chemical Company, L.L.C.|title = Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide (DMSO) |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Hanslick">{{cite journal | vauthors = Hanslick JL, Lau K, Noguchi KK, Olney JW, Zorumski CF, Mennerick S, Farber NB | date=April 2009 | title = Dimethyl sulfoxide (DMSO) produces widespread apoptosis in the developing central nervous system | journal = Neurobiology of Disease | volume = 34 | issue = 1 | pages = 1–10 | pmc = 2682536 | pmid = 19100327 | doi = 10.1016/j.nbd.2008.11.006 | language = en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roth">{{cite book |author1=Roth, Lutz |author2=Weller, Ursula |title=Gefährliche Chemische Reaktionen |trans-title=Gevaarlike Chemiese Reaksies |series=Ecomed Sicherheit |publisher=Verlagsgruppe Hüthig Jehle Rehm |location=Landsberg/Lech |date=Augustus 2000 |language=de |isbn=3-609-73090-0}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |title =Material Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919061701/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |archive-date = 19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date = 21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab2">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |title = Material Safety Data Sheet: Ethyl alcohol 200 Proof |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919024836/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |archive-date=19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date=21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} <!-- {{Commons-kategorie|Cyclopentane|Siklopentaan}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] --> mlaoa4d5qcba62zuldkf49jg0i8v613 0 368081 2513915 2368651 2022-07-21T11:19:27Z JMK 649 teksdetails wikitext text/x-wiki [[Beeld:Jacques-Louis David - Patroclus - WGA06044.jpg|thumb|240px|''Patroklos'', deur Jacques-Louis David (1780)]] In die [[Griekse mitologie]], soos vertel in [[Homeros]] se ''[[Ilias]]'',<ref name=IliadMartin>{{cite book |title=The Iliad of Homer |last=Martin |first=Richard |publisher=The University of Chicago Press |year=2011 |location=Chicago, IL}}</ref> was '''Patroklos''' ([[Grieks]]: Πάτροκλος, "glorie van die vader") ’n goeie vriend van [[Achilles]]. Hy was die seun van Menoetius, seun van Aktor,<ref>{{cite book |author=Homeros |author-link=Homeros |title=Ilias |title-link=Ilias |chapter-url= http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0012.tlg001.perseus-eng1:11.780-11.821 |publisher=Perseus Digital Library |chapter= online text |at=11.785}}</ref><ref name=Iliad1924>{{cite book |author=Homeros |title=Die Ilias, in Engels vertaal deur |translator= Murray, A.T. Ph.D. |place=Cambridge, MA; London, UK |publisher=Harvard University Press; William Heinemann, Ltd. |year=1924}} {{cite web |url=http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0012.tlg001.perseus-eng1:1.1-1.32 |title=Aanlyn weergawe|website=Perseus Digital Library}}</ref> die koning van Opus, en deur sy ouma Aigina, Achilles se kleinneef. ==Mitologie== ===Vroeë lewe=== As kind het Patroklos ’n ander kind doodgemaak uit woede oor ’n bordspel. Menoetius het Patroklos aan Peleus, Achilles se pa, gegee en hy het saam met Achilles grootgeword.<ref>{{cite book |author=Homeros |title=Ilias |chapter-url=http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0012.tlg001.perseus-eng1:23.54-23.92 |publisher=Perseus Digital Library |chapter=aanlyn|at=23.83–92}}</ref> Patroklos was ’n rolmodel vir Achilles, want hy was ouer en wys.<ref>{{cite book |title=Patroklos, Achilleus, and Peleus: Fathers and Sons in the Iliad |last=Finlay |first=Robert |publisher=The Classical World |year=1980 |pages=267–273}}</ref> ===Trojaanse Oorlog=== Toe die noodlot volgens die ''Ilias'' in die [[Trojaanse Oorlog]] teen die [[Achajers]] (Grieke) was en die [[Troje|Trojane]] hulle skepe bedreig het, het Patroklos die geveg teen hulle gelei. Hy het Achilles se wapentuig aangetrek en baie Trojane en van hulle bondgenote doodgemaak, onder andere ’n seun van [[Zeus]], Sarpedon.<ref name=Lattimore2011>{{cite book |title=The Iliad of Homer |last=Lattimore |first=Richmond |publisher=The University of Chicago Press |year=2011 |location=Chicago}}</ref> Hy is daarna self doodgemaak, deur [[Paris]] se broer [[Hektor]].<ref name=Lattimore2011/> [[Beeld:Akhilleus Patroklos Antikensammlung Berlin F2278.jpg|thumb|220px|’n Beker wat uitbeeld hoe Achilles Patroklos verpleeg]] Achilles het Patroklos se liggaam gaan haal, wat van sy wapentuig gestroop was en op die slagveld beskerm is deur [[Menelaos]] en [[Alias die Grote|Alias]].<ref>{{cite book |title=The Golden Age |last=Bulfinch |first=Thomas |publisher=Bracken Books |year=1985 |location=Londen |page=272}}</ref> Achilles wou nie toegelaat dat Patroklos begrawe word nie todat Patroklos se spook verskyn het en geëis het om begrawe te word sodat hy na die [[Hades|onderwêreld]] kan gaan.<ref name=Lattimore2011/> Nadat Achilles ook gesneuwel het, is hulle oorskot saam begrawe.<ref>{{Cite journal |last=Chisholm |first=Hugh |date=1911 |title=Achilles |journal=Encyclopædia Britannica |edition=11th}}</ref> ==Verhouding met Achilles== Hoewel geen eksplisiete [[seks]]uele verhouding tussen Achilles en Patroklos in die Homeriese tradisie genoem word nie, het latere Griekse skrywers geskryf oor wat hulle as deur die tekste geïmpliseer beskou het. [[Aischulos]] en Faidros het byvoorbeeld geskryf daar was duidelik ’n verhouding tussen hulle, en albei het na Achilles verwys as die passiewe maat in die verhouding.<ref name=Morales2003/> Morales en Mariscal het gesê daar is "’n polemiese tradisie oor die aard van die verhouding tussen die twee helde".<ref name=Morales2003>{{cite journal |jstor=3556498 |title=The Relationship between Achilles and Patroclus according to Chariton of Aphrodisias |journal=The Classical Quarterly |volume=53 |issue=1 |pages=292–295 |last1=Morales |first1=Manuel Sanz |last2=Mariscal |first2=Gabriel Laguna |year=2003 |doi=10.1093/cq/53.1.292}}</ref> Volgens Ledbetter (1993)<ref name=Ledbetter1993/> bestaan ’n idee dat Patroklos ’n deernisvolle kant van Achilles verteenwoordig, want Achilles was bekend vir sy woede, soos genoem in die eerste reël van die ''Ilias''. Ledbetter verbind die manier waarop Achilles en sy ma, [[Tetis (mitologie)|Tetis]], kommmunikeer met die kommunikasie tussen Achilles en Patroklos.<ref name=Ledbetter1993>{{cite journal |last=Ledbetter |first=Grace |date=December 1, 1993 |title=Achilles' self-address |journal=American Journal of Philology |df=dmy-all}}</ref> Hooker beskryf die noodsaaklikheid van Patroklos se teerheid teenoor Achilles in die ''Ilias''.<ref name=":5">{{cite journal |last=Hooker |first=James |date=1 Januarie 1989 |title=Homer, Patroclus, Achilles |journal=Symbolae Osloenses |df=dmy-all}}</ref> Volgens sy teorie gee die teerheid aanleiding tot ’n selfs groter tragedie. Hooker argumenteer dat hoe groter die liefde is, hoe groter ook die verlies. ==Verwysings== {{Verwysings|2}} ==Bibliografie== * {{cite book |author=Plato |title=Symposium |series=Plato in Twelve Volumes |volume=9 |translator=Fowler, Harold N. |place=Cambridge, MA; Londen, VK |publisher=Harvard University Press; William Heinemann Ltd. |year=1925}}{{cite web |url=http://data.perseus.org/texts/urn:cts:greekLit:tlg0059.tlg011.perseus-eng1 |title=Aanlyn weergawe|website=Perseus Digital Library}} ==Skakels== {{CommonsKategorie-inlyn|Patroclus}} {{vertaaluit| taalafk = en | il = Patroclus}} {{Normdata}} [[Kategorie:Karakters in die Griekse mitologie]] [[Kategorie:Achajers (Trojaanse Oorlog)]] cmk21179ehopj7ap0h16uo3ous1gk0u 2513916 2513915 2022-07-21T11:20:32Z JMK 649 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Jacques-Louis David - Patroclus - WGA06044.jpg|thumb|240px|''Patroklos'', deur Jacques-Louis David (1780)]] In die [[Griekse mitologie]], soos vertel in [[Homeros]] se ''[[Ilias]]'',<ref name=IliadMartin>{{cite book |title=The Iliad of Homer |last=Martin |first=Richard |publisher=The University of Chicago Press |year=2011 |location=Chicago, IL}}</ref> was '''Patroklos''' ([[Grieks]]: Πάτροκλος, "glorie van die vader") ’n goeie vriend van [[Achilles]]. Hy was die seun van Menoetius, seun van Aktor,<ref>{{cite book |author=Homeros |author-link=Homeros |title=Ilias |title-link=Ilias |chapter-url= http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0012.tlg001.perseus-eng1:11.780-11.821 |publisher=Perseus Digital Library |chapter= online text |at=11.785}}</ref><ref name=Iliad1924>{{cite book |author=Homeros |title=Die Ilias, in Engels vertaal deur |translator= Murray, A.T. Ph.D. |place=Cambridge, MA; Londen, VK |publisher=Harvard University Press; William Heinemann, Ltd. |year=1924}} {{cite web |url=http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0012.tlg001.perseus-eng1:1.1-1.32 |title=Aanlyn weergawe|website=Perseus Digital Library}}</ref> die koning van Opus, en deur sy ouma Aigina, Achilles se kleinneef. ==Mitologie== ===Vroeë lewe=== As kind het Patroklos ’n ander kind doodgemaak uit woede oor ’n bordspel. Menoetius het Patroklos aan Peleus, Achilles se pa, gegee en hy het saam met Achilles grootgeword.<ref>{{cite book |author=Homeros |title=Ilias |chapter-url=http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0012.tlg001.perseus-eng1:23.54-23.92 |publisher=Perseus Digital Library |chapter=aanlyn|at=23.83–92}}</ref> Patroklos was ’n rolmodel vir Achilles, want hy was ouer en wys.<ref>{{cite book |title=Patroklos, Achilleus, and Peleus: Fathers and Sons in the Iliad |last=Finlay |first=Robert |publisher=The Classical World |year=1980 |pages=267–273}}</ref> ===Trojaanse Oorlog=== Toe die noodlot volgens die ''Ilias'' in die [[Trojaanse Oorlog]] teen die [[Achajers]] (Grieke) was en die [[Troje|Trojane]] hulle skepe bedreig het, het Patroklos die geveg teen hulle gelei. Hy het Achilles se wapentuig aangetrek en baie Trojane en van hulle bondgenote doodgemaak, onder andere ’n seun van [[Zeus]], Sarpedon.<ref name=Lattimore2011>{{cite book |title=The Iliad of Homer |last=Lattimore |first=Richmond |publisher=The University of Chicago Press |year=2011 |location=Chicago}}</ref> Hy is daarna self doodgemaak, deur [[Paris]] se broer [[Hektor]].<ref name=Lattimore2011/> [[Beeld:Akhilleus Patroklos Antikensammlung Berlin F2278.jpg|thumb|220px|’n Beker wat uitbeeld hoe Achilles Patroklos verpleeg]] Achilles het Patroklos se liggaam gaan haal, wat van sy wapentuig gestroop was en op die slagveld beskerm is deur [[Menelaos]] en [[Alias die Grote|Alias]].<ref>{{cite book |title=The Golden Age |last=Bulfinch |first=Thomas |publisher=Bracken Books |year=1985 |location=Londen |page=272}}</ref> Achilles wou nie toegelaat dat Patroklos begrawe word nie todat Patroklos se spook verskyn het en geëis het om begrawe te word sodat hy na die [[Hades|onderwêreld]] kan gaan.<ref name=Lattimore2011/> Nadat Achilles ook gesneuwel het, is hulle oorskot saam begrawe.<ref>{{Cite journal |last=Chisholm |first=Hugh |date=1911 |title=Achilles |journal=Encyclopædia Britannica |edition=11th}}</ref> ==Verhouding met Achilles== Hoewel geen eksplisiete [[seks]]uele verhouding tussen Achilles en Patroklos in die Homeriese tradisie genoem word nie, het latere Griekse skrywers geskryf oor wat hulle as deur die tekste geïmpliseer beskou het. [[Aischulos]] en Faidros het byvoorbeeld geskryf daar was duidelik ’n verhouding tussen hulle, en albei het na Achilles verwys as die passiewe maat in die verhouding.<ref name=Morales2003/> Morales en Mariscal het gesê daar is "’n polemiese tradisie oor die aard van die verhouding tussen die twee helde".<ref name=Morales2003>{{cite journal |jstor=3556498 |title=The Relationship between Achilles and Patroclus according to Chariton of Aphrodisias |journal=The Classical Quarterly |volume=53 |issue=1 |pages=292–295 |last1=Morales |first1=Manuel Sanz |last2=Mariscal |first2=Gabriel Laguna |year=2003 |doi=10.1093/cq/53.1.292}}</ref> Volgens Ledbetter (1993)<ref name=Ledbetter1993/> bestaan ’n idee dat Patroklos ’n deernisvolle kant van Achilles verteenwoordig, want Achilles was bekend vir sy woede, soos genoem in die eerste reël van die ''Ilias''. Ledbetter verbind die manier waarop Achilles en sy ma, [[Tetis (mitologie)|Tetis]], kommmunikeer met die kommunikasie tussen Achilles en Patroklos.<ref name=Ledbetter1993>{{cite journal |last=Ledbetter |first=Grace |date=December 1, 1993 |title=Achilles' self-address |journal=American Journal of Philology |df=dmy-all}}</ref> Hooker beskryf die noodsaaklikheid van Patroklos se teerheid teenoor Achilles in die ''Ilias''.<ref name=":5">{{cite journal |last=Hooker |first=James |date=1 Januarie 1989 |title=Homer, Patroclus, Achilles |journal=Symbolae Osloenses |df=dmy-all}}</ref> Volgens sy teorie gee die teerheid aanleiding tot ’n selfs groter tragedie. Hooker argumenteer dat hoe groter die liefde is, hoe groter ook die verlies. ==Verwysings== {{Verwysings|2}} ==Bibliografie== * {{cite book |author=Plato |title=Symposium |series=Plato in Twelve Volumes |volume=9 |translator=Fowler, Harold N. |place=Cambridge, MA; Londen, VK |publisher=Harvard University Press; William Heinemann Ltd. |year=1925}}{{cite web |url=http://data.perseus.org/texts/urn:cts:greekLit:tlg0059.tlg011.perseus-eng1 |title=Aanlyn weergawe|website=Perseus Digital Library}} ==Skakels== {{CommonsKategorie-inlyn|Patroclus}} {{vertaaluit| taalafk = en | il = Patroclus}} {{Normdata}} [[Kategorie:Karakters in die Griekse mitologie]] [[Kategorie:Achajers (Trojaanse Oorlog)]] 9pylxnbns177vnmxhnv6qagqdvj9s8y 0 368769 2513865 2369964 2022-07-21T07:26:01Z JMK 649 koord wikitext text/x-wiki '''Noupoortsnek''' is 'n klein [[bergpas]] op die [[R712 (Suid-Afrika)|R712]]-streeksroete net noord van [[Clarens, Vrystaat|Clarens]] in die [[Vrystaat]]. Die pad kan vol sneeu word in die winter. == Sien ook == * [[Lys van bergpasse in Suid-Afrika]] == Bron == * https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/find-a-pass/free-state/item/298-noupoortsnek.html {{coord|28|41|13|S|28|13|59|E|region:ZA_typ:landmark|display=title}} [[Kategorie:Bergpasse van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Vrystaat]] n3oeu2ymmh4q6uy1kb1twbeb2a4l1zq 2513871 2513865 2022-07-21T07:34:28Z JMK 649 +prent, korr koord wikitext text/x-wiki [[Lêer:Titanic Rock Clarens.jpg|duimnael|regs|Die Titanic-rots by die ingang na Noupoortsnek digby Clarens]] '''Noupoortsnek''' is 'n klein [[bergpas]] op die [[R712 (Suid-Afrika)|R712]]-streeksroete net noord van [[Clarens, Vrystaat|Clarens]] in die [[Vrystaat]]. Die pad kan vol sneeu word in die winter. == Sien ook == * [[Lys van bergpasse in Suid-Afrika]] == Bron == * https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/find-a-pass/free-state/item/298-noupoortsnek.html {{koördinate|28|29|57|S|28|25|15|O|region:ZA_typ:landmark|display=title}} [[Kategorie:Bergpasse van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Vrystaat]] 0egg31f2k1lzpybqmxnc4fn84xwol8f 2513874 2513871 2022-07-21T07:36:22Z JMK 649 ligging wikitext text/x-wiki [[Lêer:Titanic Rock Clarens.jpg|duimnael|regs|Die Titanic-rots by die ingang na Noupoortsnek digby Clarens]] '''Noupoortsnek''' is 'n klein [[bergpas]] in die [[Rooiberge]] op die [[R712 (Suid-Afrika)|R712]]-streeksroete net noord van [[Clarens, Vrystaat|Clarens]] in die [[Vrystaat]]. Die pad kan vol sneeu word in die winter. == Sien ook == * [[Lys van bergpasse in Suid-Afrika]] == Bron == * https://www.mountainpassessouthafrica.co.za/find-a-pass/free-state/item/298-noupoortsnek.html {{koördinate|28|29|57|S|28|25|15|O|region:ZA_typ:landmark|display=title}} [[Kategorie:Bergpasse van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Vrystaat]] f281v9knhun5qguq4fo259xwr2zj43w 0 369316 2513849 2374517 2022-07-21T01:14:06Z Artanisen 110015 Toyotomi Hideyoshi c1598 Kodai-ji Temple.png wikitext text/x-wiki [[Lêer:Toyotomi Hideyoshi c1598 Kodai-ji Temple.png|duimnael|Portret van Toyotomi Hideyoshi, deel van (Kodaiji-versameling)]] '''Toyotomi Hideyoshi''' (豊 臣 秀吉, [[17 Maart]] [[1537]] - [[18 September]] [[1598]]) was 'n [[Japannese]] [[politikus]] uit die laat Sengoku-periode wat beskou word as die tweede 'Groot Vereniger' van [[Japan]].<ref>Nussbaum, Louis-Frédéric. (2005). "''Ōmi''" in {{Google books|p2QnPijAEmEC|''Japan Encyclopedia'', bl. 993–994|page=993}}</ref><ref name="Holmes">Richard Holmes, ''The World Atlas of Warfare: Military Innovations that Changed the Course of History'', Viking Press 1988. bl. 68.</ref> Hideyoshi het vanuit 'n boere-agtergrond gestyg as 'n ondergeskikte van die vooraanstaande heer [[Oda Nobunaga]] om een van die magtigste mans in Japan te word. Hideyoshi volg Nobunaga op na die Honnō-ji-voorval in 1582 en sit Nobunaga se veldtog om Japan te verenig voort, wat tot die einde van die Sengoku-periode gelei het. Hideyoshi het die ''[[de facto]]''-leier van Japan geword en het teen die middel 1580's die gesogte posisies van kanselier van die koninkryk en keiserlike regent verwerf. Hideyoshi het die Japannese invalle in [[Korea]] in 1592 geloods tot aanvanklike sukses, maar die uiteindelike militêre dooiepunt het sy aansien voor sy dood in 1598 benadeel. Hideyoshi se jong seun en opvolger Toyotomi Hideyori is deur Tokugawa Ieyasu verslaan tydens die Slag van Sekigahara in 1600 wat sou lei tot die stigting van die Tokugawa-shogunaat. Hideyoshi se bewind beslaan die grootste deel van die Azuchi – Momoyama-periode in Japan, gedeeltelik vernoem na sy kasteel, Momoyama-kasteel. Hideyoshi het 'n invloedryke en blywende nalatenskap in Japan agtergelaat, waaronder die Osaka-kasteel, die Tokugawa-klasstelsel, die beperking van die besit van wapens tot die [[samoerai]], en die oprigting en herstel van baie tempels, waarvan sommige steeds in [[Kyoto]] bestaan. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Toyotomi Hideyoshi}} *{{IMDb title|id=0115201 | title=Hideyoshi (1996) TV-Series}} * [https://archive.org/details/THECHRISTIANCENTURYINJAPAN15491650CRBOXER The Christian Century in Japan, by Charles Boxer] {{en-vertaal| Toyotomi Hideyoshi}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT: Hideyoshi, Toyotomi }} [[Kategorie:Japannese militariste]] [[Kategorie:Geboortes in 1537]] [[Kategorie:Sterftes in 1598]] [[Kategorie:Geskiedenis van Japan]] gb9i30q2yxensm8k0y9vyg60whfi9k5 0 385925 2513830 2458138 2022-07-20T19:58:36Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Reuseblaarvy |image = Ficus_lutea_leaves.jpg |image2 = Ficus lutea, vye, Manie van der Schijff BT, a.jpg |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Rosales]] |familia = [[Moraceae]] |genus = ''[[Ficus]]'' |species = '''''F. lutea''''' |binomial = ''Ficus lutea'' |binomial_authority = Vahl |range_map = |range_map_caption = |Synonyms = * ''Ficus akaie'' <small>De Wild.</small> * ''Ficus apodocephala'' <small>Baker</small> * ''Ficus arimensis'' <small>Britton</small> * ''Ficus baronii'' <small>Baker</small> * ''Ficus cabrae'' <small>Warb.</small> * ''Ficus holstii'' <small>Warb.</small> * ''Ficus incognita'' <small>De Wild.</small> * ''Ficus kaba'' <small>De Wild.</small> * ''Ficus lanigera'' <small>Warb.</small> * ''Ficus nautarum'' <small>Baker</small> * ''Ficus nekbudu'' <small>Warb.</small> * ''Ficus pseudovogelii'' <small>A.Chev.</small> * ''Ficus quibeba'' <small>Welw. ex Ficalho</small> * ''Ficus senegalensis'' <small>Miq.</small> * ''Ficus subcalcarata'' <small>Warb. & Schweinf</small> * ''Ficus trichosphaera'' <small>Baker</small> * ''Ficus utilis'' <small>Sim</small> * ''Ficus verrucocarpa'' <small>Warb.</small> * ''Ficus vestitobracteata'' <small>Warb.</small> * ''Ficus vogelii'' <small>(Miq.) Miq.</small> * ''Urostigma luteum'' <small>Miq.</small> * ''Urostigma neumannii'' <small>(Cels ex K.Koch & C.D.Bouché) Miq.</small> * ''Urostigma vogelii'' <small>Miq.</small> }} Die '''Reuseblaarvy''' (''Ficus lutea'') is 'n [[boom]] wat groot en spreidend kan word. Dit word aangetref vanaf die [[Oos-Kaap]] van Suid-Afrika, deur die laeveld tot in die trope van Afrika. In Engels staan die boom bekend as die ''Giant-leaved Fig''. Die boom se FSA-nommer is 61.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bron == * Algemene gids tot BOME. Keith, Paul & Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8 * {{Commonskat-inlyn|Ficus lutea|Reuseblaarvy}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ficus]] [[Kategorie:Bome van Afrika]] fqwz5fu0n5zgj4redfdf7eb0zhqf04p 2513831 2513830 2022-07-20T19:59:30Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Reuseblaarvy |image = Ficus_lutea_leaves.jpg |image2 = Ficus lutea, vye, Manie van der Schijff BT, a.jpg |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Rosales]] |familia = [[Moraceae]] |genus = ''[[Ficus]]'' |species = '''''F. lutea''''' |binomial = ''Ficus lutea'' |binomial_authority = Vahl |range_map = |range_map_caption = |synonyms = * ''Ficus akaie'' <small>De Wild.</small> * ''Ficus apodocephala'' <small>Baker</small> * ''Ficus arimensis'' <small>Britton</small> * ''Ficus baronii'' <small>Baker</small> * ''Ficus cabrae'' <small>Warb.</small> * ''Ficus holstii'' <small>Warb.</small> * ''Ficus incognita'' <small>De Wild.</small> * ''Ficus kaba'' <small>De Wild.</small> * ''Ficus lanigera'' <small>Warb.</small> * ''Ficus nautarum'' <small>Baker</small> * ''Ficus nekbudu'' <small>Warb.</small> * ''Ficus pseudovogelii'' <small>A.Chev.</small> * ''Ficus quibeba'' <small>Welw. ex Ficalho</small> * ''Ficus senegalensis'' <small>Miq.</small> * ''Ficus subcalcarata'' <small>Warb. & Schweinf</small> * ''Ficus trichosphaera'' <small>Baker</small> * ''Ficus utilis'' <small>Sim</small> * ''Ficus verrucocarpa'' <small>Warb.</small> * ''Ficus vestitobracteata'' <small>Warb.</small> * ''Ficus vogelii'' <small>(Miq.) Miq.</small> * ''Urostigma luteum'' <small>Miq.</small> * ''Urostigma neumannii'' <small>(Cels ex K.Koch & C.D.Bouché) Miq.</small> * ''Urostigma vogelii'' <small>Miq.</small> }} Die '''Reuseblaarvy''' (''Ficus lutea'') is 'n [[boom]] wat groot en spreidend kan word. Dit word aangetref vanaf die [[Oos-Kaap]] van Suid-Afrika, deur die laeveld tot in die trope van Afrika. In Engels staan die boom bekend as die ''Giant-leaved Fig''. Die boom se FSA-nommer is 61.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * Algemene gids tot BOME. Keith, Paul & Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8 * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:853155-1 Plants of the World Online] * {{Commonskat-inlyn|Ficus lutea|Reuseblaarvy}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ficus]] [[Kategorie:Bome van Afrika]] hfmb9396rr00hzuujskojxbeaw7shg9 10 386551 2513754 2513539 2022-07-20T14:00:39Z TolBot 141581 [[m:User:TolBot/Task 5|Taak 5]]: dateer COVID-19-pandemiedata op json application/json { "AD": { "cases": 45061, "deaths": 153, "deaths_per_million": 1935.876, "fully_vaccinated": 53456, "name": "Andorra", "percent_fully_vaccinated": 69.11, "percent_vaccinated": 74.83, "population": 79034, "total_vaccinated": 57886, "vaccine_doses": 153383 }, "AE": { "cases": 976180, "deaths": 2327, "deaths_per_million": 248.475, "fully_vaccinated": 9792266, "name": "Verenigde Arabiese Emirate", "percent_fully_vaccinated": 98.01, "percent_vaccinated": 100, "population": 9365144, "total_vaccinated": 9991089, "vaccine_doses": 24922054 }, "AF": { "cases": 183908, "deaths": 7736, "deaths_per_million": 192.92, "fully_vaccinated": 5064430, "name": "Afghanistan", "percent_fully_vaccinated": 12.63, "percent_vaccinated": 14.25, "population": 40099462, "total_vaccinated": 5713284, "vaccine_doses": 6445359 }, "AG": { "cases": 8712, "deaths": 144, "deaths_per_million": 1544.733, "fully_vaccinated": 62031, "name": "Antigua en Barbuda", "percent_fully_vaccinated": 62.83, "percent_vaccinated": 64.92, "population": 93220, "total_vaccinated": 64091, "vaccine_doses": 126122 }, "AI": { "cases": 3535, "deaths": 9, "deaths_per_million": 571.32, "fully_vaccinated": 10273, "name": "Anguilla (eiland)", "percent_fully_vaccinated": 65.21, "percent_vaccinated": 68.79, "population": 15753, "total_vaccinated": 10837, "vaccine_doses": 24060 }, "AL": { "cases": 293917, "deaths": 3517, "deaths_per_million": 1231.999, "fully_vaccinated": 1248781, "name": "Albanië", "percent_fully_vaccinated": 43.47, "percent_vaccinated": 46.17, "population": 2854710, "total_vaccinated": 1326545, "vaccine_doses": 2906126 }, "AM": { "cases": 424400, "deaths": 8629, "deaths_per_million": 3091.752, "fully_vaccinated": 980101, "name": "Armenië", "percent_fully_vaccinated": 33.02, "percent_vaccinated": 38.01, "population": 2790974, "total_vaccinated": 1128072, "vaccine_doses": 2141957 }, "AO": { "cases": 102209, "deaths": 1912, "deaths_per_million": 55.414, "fully_vaccinated": 7226565, "name": "Angola", "percent_fully_vaccinated": 20.94, "percent_vaccinated": 38.47, "population": 34503774, "total_vaccinated": 13275026, "vaccine_doses": 20701915 }, "AQ": { "name": "Antarktika" }, "AR": { "cases": 9465827, "deaths": 129202, "deaths_per_million": 2853.604, "fully_vaccinated": 37635036, "name": "Argentinië", "percent_fully_vaccinated": 83.12, "percent_vaccinated": 90.96, "population": 45276780, "total_vaccinated": 41184682, "vaccine_doses": 107134121 }, "AS": { "name": "Amerikaans-Samoa" }, "AT": { "cases": 4663725, "deaths": 20183, "deaths_per_million": 2262.14, "fully_vaccinated": 6625237, "name": "Oostenryk", "percent_fully_vaccinated": 74.26, "percent_vaccinated": 76.57, "population": 8922082, "total_vaccinated": 6831552, "vaccine_doses": 18418001 }, "AU": { "cases": 8912149, "deaths": 10884, "deaths_per_million": 419.89, "fully_vaccinated": 21710145, "name": "Australië", "percent_fully_vaccinated": 83.75, "percent_vaccinated": 86.33, "population": 25921089, "total_vaccinated": 22378660, "vaccine_doses": 58103575 }, "AW": { "cases": 41787, "deaths": 224, "deaths_per_million": 2102.576, "fully_vaccinated": 83093, "name": "Aruba", "percent_fully_vaccinated": 78, "percent_vaccinated": 83.89, "population": 106536, "total_vaccinated": 89368, "vaccine_doses": 172461 }, "AX": { "name": "Åland" }, "AZ": { "cases": 794913, "deaths": 9727, "deaths_per_million": 943.179, "fully_vaccinated": 4856356, "name": "Azerbeidjan", "percent_fully_vaccinated": 47.09, "percent_vaccinated": 51.99, "population": 10312992, "total_vaccinated": 5362122, "vaccine_doses": 13793947 }, "BA": { "cases": 381543, "deaths": 15824, "deaths_per_million": 4837.749, "fully_vaccinated": 846080, "name": "Bosnië en Herzegowina", "percent_fully_vaccinated": 25.93, "percent_vaccinated": 28.91, "population": 3270943, "total_vaccinated": 943394, "vaccine_doses": 1924950 }, "BB": { "cases": 88154, "deaths": 480, "deaths_per_million": 1706.97, "fully_vaccinated": 153831, "name": "Barbados", "percent_fully_vaccinated": 54.71, "percent_vaccinated": 57.9, "population": 281200, "total_vaccinated": 162828, "vaccine_doses": 316659 }, "BD": { "cases": 1998291, "deaths": 29249, "deaths_per_million": 172.707, "fully_vaccinated": 120105423, "name": "Bangladesj", "percent_fully_vaccinated": 70.92, "percent_vaccinated": 76.72, "population": 169356251, "total_vaccinated": 129929178, "vaccine_doses": 285882959 }, "BE": { "cases": 4368611, "deaths": 32089, "deaths_per_million": 2763.572, "fully_vaccinated": 9153414, "name": "België", "percent_fully_vaccinated": 78.83, "percent_vaccinated": 79.67, "population": 11611420, "total_vaccinated": 9250456, "vaccine_doses": 25706359 }, "BF": { "cases": 21128, "deaths": 387, "deaths_per_million": 17.511, "fully_vaccinated": 1555140, "name": "Burkina Faso", "percent_fully_vaccinated": 7.23, "percent_vaccinated": 11.4, "population": 22100683, "total_vaccinated": 2449809, "vaccine_doses": 2947625 }, "BG": { "cases": 1189000, "deaths": 37307, "deaths_per_million": 5417.908, "fully_vaccinated": 2063357, "name": "Bulgarye", "percent_fully_vaccinated": 29.97, "percent_vaccinated": 30.34, "population": 6885868, "total_vaccinated": 2092116, "vaccine_doses": 4446176 }, "BH": { "cases": 651514, "deaths": 1506, "deaths_per_million": 1029.205, "fully_vaccinated": 1223860, "name": "Bahrein", "percent_fully_vaccinated": 83.64, "percent_vaccinated": 84.67, "population": 1463265, "total_vaccinated": 1238978, "vaccine_doses": 3458340 }, "BI": { "cases": 43593, "deaths": 38, "deaths_per_million": 3.028, "fully_vaccinated": 15489, "name": "Burundi", "percent_fully_vaccinated": 0.12, "percent_vaccinated": 0.13, "population": 12551213, "total_vaccinated": 16068, "vaccine_doses": 17926 }, "BJ": { "cases": 27271, "deaths": 163, "deaths_per_million": 12.541, "fully_vaccinated": 2690085, "name": "Benin", "percent_fully_vaccinated": 20.7, "percent_vaccinated": 24.42, "population": 12996895, "total_vaccinated": 3174135, "vaccine_doses": 3681560 }, "BL": { "name": "Sint Bartholomeus" }, "BM": { "cases": 16722, "deaths": 141, "deaths_per_million": 2196.775, "fully_vaccinated": 47657, "name": "Bermuda", "percent_fully_vaccinated": 74.25, "percent_vaccinated": 75.65, "population": 64185, "total_vaccinated": 48554, "vaccine_doses": 132042 }, "BN": { "cases": 189903, "deaths": 225, "deaths_per_million": 505.195, "fully_vaccinated": 426764, "name": "Broenei", "percent_fully_vaccinated": 96.66, "percent_vaccinated": 100.63, "population": 445373, "total_vaccinated": 444293, "vaccine_doses": 1173118 }, "BO": { "cases": 974005, "deaths": 21989, "deaths_per_million": 1820.361, "fully_vaccinated": 6038801, "name": "Bolivië", "percent_fully_vaccinated": 49.99, "percent_vaccinated": 60.08, "population": 12079472, "total_vaccinated": 7257747, "vaccine_doses": 14077737 }, "BQ": { "cases": 10567, "deaths": 37, "deaths_per_million": 1385.456, "fully_vaccinated": 16736, "name": "Karibiese Nederland", "percent_fully_vaccinated": 63.29, "percent_vaccinated": 72.26, "population": 26706, "total_vaccinated": 19109, "vaccine_doses": 35845 }, "BR": { "cases": 33397814, "deaths": 675871, "deaths_per_million": 3153.469, "fully_vaccinated": 169680492, "name": "Brasilië", "percent_fully_vaccinated": 79.17, "percent_vaccinated": 86.31, "population": 214326223, "total_vaccinated": 184976830, "vaccine_doses": 461568115 }, "BS": { "cases": 36454, "deaths": 822, "deaths_per_million": 2015.17, "fully_vaccinated": 159548, "name": "Bahamas", "percent_fully_vaccinated": 39.11, "percent_vaccinated": 40.81, "population": 407906, "total_vaccinated": 166471, "vaccine_doses": 346253 }, "BT": { "cases": 60109, "deaths": 21, "deaths_per_million": 27.01, "fully_vaccinated": 672775, "name": "Bhoetan", "percent_fully_vaccinated": 86.53, "percent_vaccinated": 89.14, "population": 777486, "total_vaccinated": 693033, "vaccine_doses": 1911349 }, "BW": { "cases": 324841, "deaths": 2760, "deaths_per_million": 1066.286, "fully_vaccinated": 1512567, "name": "Botswana", "percent_fully_vaccinated": 63.1, "percent_vaccinated": 70.77, "population": 2588423, "total_vaccinated": 1696430, "vaccine_doses": 2730607 }, "BY": { "cases": 994037, "deaths": 7118, "deaths_per_million": 743.148, "fully_vaccinated": 6325490, "name": "Belarus", "percent_fully_vaccinated": 66.99, "percent_vaccinated": 68.05, "population": 9578168, "total_vaccinated": 6425755, "vaccine_doses": 13206203 }, "BZ": { "cases": 66317, "deaths": 680, "deaths_per_million": 1699.868, "fully_vaccinated": 217556, "name": "Belize", "percent_fully_vaccinated": 54.38, "percent_vaccinated": 62.28, "population": 400031, "total_vaccinated": 249143, "vaccine_doses": 494935 }, "CA": { "cases": 4036848, "deaths": 43573, "deaths_per_million": 1141.999, "fully_vaccinated": 31475439, "name": "Kanada", "percent_fully_vaccinated": 82.49, "percent_vaccinated": 85.96, "population": 38155012, "total_vaccinated": 32797068, "vaccine_doses": 86719264 }, "CC": { "name": "Kokoseilande" }, "CD": { "cases": 91928, "deaths": 1390, "deaths_per_million": 14.495, "fully_vaccinated": 2272532, "name": "Demokratiese Republiek die Kongo", "percent_fully_vaccinated": 2.37, "percent_vaccinated": 3.11, "population": 95894118, "total_vaccinated": 2979005, "vaccine_doses": 3825485 }, "CF": { "cases": 14712, "deaths": 113, "deaths_per_million": 20.707, "fully_vaccinated": 1204209, "name": "Sentraal-Afrikaanse Republiek", "percent_fully_vaccinated": 22.07, "percent_vaccinated": 23.1, "population": 5457154, "total_vaccinated": 1260593, "vaccine_doses": 1353144 }, "CG": { "cases": 24604, "deaths": 386, "deaths_per_million": 66.143, "fully_vaccinated": 652422, "name": "Republiek die Kongo", "percent_fully_vaccinated": 11.53, "percent_vaccinated": 12.27, "population": 5835806, "total_vaccinated": 693902, "vaccine_doses": 831318 }, "CH": { "cases": 3911515, "deaths": 13862, "deaths_per_million": 1594.909, "fully_vaccinated": 6005454, "name": "Switserland", "percent_fully_vaccinated": 69.1, "percent_vaccinated": 70.07, "population": 8691406, "total_vaccinated": 6090087, "vaccine_doses": 15827520 }, "CI": { "cases": 84658, "deaths": 808, "deaths_per_million": 29.405, "fully_vaccinated": 6808411, "name": "Ivoorkus", "percent_fully_vaccinated": 24.78, "percent_vaccinated": 33.59, "population": 27478249, "total_vaccinated": 9229469, "vaccine_doses": 14445720 }, "CK": { "cases": 5831, "deaths": 1, "deaths_per_million": 58.813, "fully_vaccinated": 14685, "name": "Cookeilande", "percent_fully_vaccinated": 83.57, "percent_vaccinated": 85.55, "population": 17003, "total_vaccinated": 15033, "vaccine_doses": 39780 }, "CL": { "cases": 4145452, "deaths": 59140, "deaths_per_million": 3033.881, "fully_vaccinated": 17605665, "name": "Chili", "percent_fully_vaccinated": 90.32, "percent_vaccinated": 92.44, "population": 19493184, "total_vaccinated": 18018830, "vaccine_doses": 60434040 }, "CM": { "cases": 120068, "deaths": 1931, "deaths_per_million": 70.996, "fully_vaccinated": 1223119, "name": "Kameroen", "percent_fully_vaccinated": 4.5, "percent_vaccinated": 5.76, "population": 27198628, "total_vaccinated": 1566331, "vaccine_doses": 1849562 }, "CN": { "cases": 897155, "deaths": 5226, "deaths_per_million": 3.665, "fully_vaccinated": 1261908000, "name": "Volksrepubliek China", "note": "Sluit nie spesiale administratiewe streke ([[Hong Kong]] en [[Macau]]) of [[Taiwan]] in nie.", "percent_fully_vaccinated": 88.5, "percent_vaccinated": 90.86, "population": 1425893464, "total_vaccinated": 1295626000, "vaccine_doses": 3414388000 }, "CO": { "cases": 6223497, "deaths": 140365, "deaths_per_million": 2724.658, "fully_vaccinated": 36251593, "name": "Colombia", "percent_fully_vaccinated": 70.37, "percent_vaccinated": 82.41, "population": 51516562, "total_vaccinated": 42455997, "vaccine_doses": 86191269 }, "CR": { "cases": 904934, "deaths": 8525, "deaths_per_million": 1654.069, "fully_vaccinated": 4143017, "name": "Costa Rica", "percent_fully_vaccinated": 80.62, "percent_vaccinated": 86.35, "population": 5153957, "total_vaccinated": 4437629, "vaccine_doses": 11017624 }, "CU": { "cases": 1106930, "deaths": 8529, "deaths_per_million": 757.704, "fully_vaccinated": 9976437, "name": "Kuba", "percent_fully_vaccinated": 88.63, "percent_vaccinated": 94.9, "population": 11256372, "total_vaccinated": 10682404, "vaccine_doses": 39011691 }, "CV": { "cases": 61964, "deaths": 409, "deaths_per_million": 695.667, "fully_vaccinated": 307655, "name": "Kaap Verde", "percent_fully_vaccinated": 52.33, "percent_vaccinated": 60.47, "population": 587925, "total_vaccinated": 355522, "vaccine_doses": 802216 }, "CW": { "cases": 44932, "deaths": 282, "deaths_per_million": 1481.575, "fully_vaccinated": 99680, "name": "Curaçao", "percent_fully_vaccinated": 52.37, "percent_vaccinated": 56.91, "population": 190338, "total_vaccinated": 108324, "vaccine_doses": 254603 }, "CX": { "name": "Kerseiland" }, "CY": { "cases": 545896, "deaths": 1086, "deaths_per_million": 1212.044, "fully_vaccinated": 645099, "name": "Siprus", "percent_fully_vaccinated": 72, "percent_vaccinated": 74.61, "population": 896007, "total_vaccinated": 668493, "vaccine_doses": 1788761 }, "CZ": { "cases": 3958805, "deaths": 40365, "deaths_per_million": 3840.354, "fully_vaccinated": 6879698, "name": "Tsjeggië", "percent_fully_vaccinated": 65.45, "percent_vaccinated": 66.27, "population": 10510750, "total_vaccinated": 6965265, "vaccine_doses": 17686981 }, "DE": { "cases": 29994679, "deaths": 142771, "deaths_per_million": 1711.707, "fully_vaccinated": 63378832, "name": "Duitsland", "percent_fully_vaccinated": 75.99, "percent_vaccinated": 77.6, "population": 83408554, "total_vaccinated": 64721257, "vaccine_doses": 183501006 }, "DJ": { "cases": 15690, "deaths": 189, "deaths_per_million": 170.955, "fully_vaccinated": 161003, "name": "Djiboeti", "percent_fully_vaccinated": 16.07, "percent_vaccinated": 20.13, "population": 1105557, "total_vaccinated": 201787, "vaccine_doses": 222387 }, "DK": { "cases": 3212192, "deaths": 6567, "deaths_per_million": 1121.751, "fully_vaccinated": 4792362, "name": "Denemarke", "percent_fully_vaccinated": 81.86, "percent_vaccinated": 82.47, "population": 5854240, "total_vaccinated": 4828230, "vaccine_doses": 13228091 }, "DM": { "cases": 14852, "deaths": 68, "deaths_per_million": 939.071, "fully_vaccinated": 30474, "name": "Dominica", "percent_fully_vaccinated": 42.08, "percent_vaccinated": 45.4, "population": 72412, "total_vaccinated": 32872, "vaccine_doses": 66992 }, "DO": { "cases": 623105, "deaths": 4383, "deaths_per_million": 394.23, "fully_vaccinated": 6009544, "name": "Dominikaanse Republiek", "percent_fully_vaccinated": 54.05, "percent_vaccinated": 65.19, "population": 11117874, "total_vaccinated": 7247288, "vaccine_doses": 15838708 }, "DZ": { "cases": 266542, "deaths": 6875, "deaths_per_million": 155.621, "fully_vaccinated": 6851660, "name": "Algerië", "percent_fully_vaccinated": 15.36, "percent_vaccinated": 18.4, "population": 44177969, "total_vaccinated": 8210605, "vaccine_doses": 15205854 }, "EC": { "cases": 936227, "deaths": 35774, "deaths_per_million": 2010.031, "fully_vaccinated": 14030781, "name": "Ecuador", "percent_fully_vaccinated": 78.83, "percent_vaccinated": 85.39, "population": 17797737, "total_vaccinated": 15198297, "vaccine_doses": 36089411 }, "EE": { "cases": 584373, "deaths": 2612, "deaths_per_million": 1965.83, "fully_vaccinated": 848431, "name": "Estland", "percent_fully_vaccinated": 63.85, "percent_vaccinated": 65.01, "population": 1328701, "total_vaccinated": 863757, "vaccine_doses": 1997162 }, "EG": { "cases": 515645, "deaths": 24750, "deaths_per_million": 226.519, "fully_vaccinated": 37289388, "name": "Egipte", "percent_fully_vaccinated": 34.13, "percent_vaccinated": 46.13, "population": 109262178, "total_vaccinated": 50399016, "vaccine_doses": 91447330 }, "EH": { "name": "Wes-Sahara", "population": 611872 }, "ER": { "cases": 9892, "deaths": 103, "deaths_per_million": 28.451, "fully_vaccinated": null, "name": "Eritrea", "percent_vaccinated": null, "population": 3620312, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "ES": { "cases": 13132159, "deaths": 109642, "deaths_per_million": 2308.888, "fully_vaccinated": 40587577, "name": "Spanje", "percent_fully_vaccinated": 85.47, "percent_vaccinated": 86.91, "population": 47486935, "total_vaccinated": 41269517, "vaccine_doses": 95340742 }, "ET": { "cases": 491285, "deaths": 7563, "deaths_per_million": 62.877, "fully_vaccinated": 38296046, "name": "Ethiopië", "percent_fully_vaccinated": 31.84, "percent_vaccinated": 37.16, "population": 120283026, "total_vaccinated": 44695420, "vaccine_doses": 52192941 }, "EU": { "cases": 156479589, "deaths": 1112350, "deaths_per_million": 2485.179, "fully_vaccinated": 327751183, "name": "Europese Unie", "note": "Data vir lidlande van die [[Europese Unie]] word individueel gelys, maar word ook gerieflikheidshalwe hier bygetel. Hulle word nie dubbel getel vir die wêreldtotaal nie.", "percent_fully_vaccinated": 73.23, "percent_vaccinated": 75.48, "population": 447593544, "total_vaccinated": 337852702, "vaccine_doses": 889881173 }, "FI": { "cases": 1171034, "deaths": 5012, "deaths_per_million": 905.348, "fully_vaccinated": 4336068, "name": "Finland", "percent_fully_vaccinated": 78.33, "percent_vaccinated": 81.62, "population": 5535992, "total_vaccinated": 4518264, "vaccine_doses": 12203932 }, "FJ": { "cases": 66975, "deaths": 870, "deaths_per_million": 940.937, "fully_vaccinated": 635509, "name": "Fidji", "percent_fully_vaccinated": 68.73, "percent_vaccinated": 76.45, "population": 924610, "total_vaccinated": 706842, "vaccine_doses": 1487617 }, "FK": { "cases": 1831, "deaths": null, "fully_vaccinated": 1775, "name": "Falkland-eilande", "percent_vaccinated": 75.57, "population": 3764, "total_vaccinated": 2632, "vaccine_doses": 4407 }, "FM": { "cases": 38, "deaths": 0, "fully_vaccinated": null, "name": "Gefedereerde State van Mikronesië", "percent_vaccinated": null, "population": 113131, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "FO": { "cases": 34658, "deaths": 28, "deaths_per_million": 529.421, "fully_vaccinated": 40895, "name": "Faroëreilande", "percent_fully_vaccinated": 83.37, "percent_vaccinated": 85.04, "population": 52888, "total_vaccinated": 41715, "vaccine_doses": 103894 }, "FR": { "cases": 33229834, "deaths": 151048, "deaths_per_million": 2240.337, "fully_vaccinated": 52965010, "name": "Frankryk", "percent_fully_vaccinated": 78.56, "percent_vaccinated": 80.83, "population": 67422000, "total_vaccinated": 54498595, "vaccine_doses": 147602478 }, "GA": { "cases": 48289, "deaths": 306, "deaths_per_million": 130.703, "fully_vaccinated": 256802, "name": "Gaboen", "percent_fully_vaccinated": 10.97, "percent_vaccinated": 13.22, "population": 2341179, "total_vaccinated": 309473, "vaccine_doses": 568751 }, "GB": { "cases": 23160756, "deaths": 181761, "deaths_per_million": 2701.519, "fully_vaccinated": 50253743, "name": "Verenigde Koninkryk", "percent_fully_vaccinated": 74.69, "percent_vaccinated": 79.72, "population": 67281040, "total_vaccinated": 53639145, "vaccine_doses": 149968871 }, "GD": { "cases": 18694, "deaths": 233, "deaths_per_million": 1869.834, "fully_vaccinated": 38653, "name": "Grenada", "percent_fully_vaccinated": 31.02, "percent_vaccinated": 35.18, "population": 124610, "total_vaccinated": 43833, "vaccine_doses": 89403 }, "GE": { "cases": 1667453, "deaths": 16847, "deaths_per_million": 4482.994, "fully_vaccinated": 1272889, "name": "Georgië", "percent_fully_vaccinated": 33.87, "percent_vaccinated": 43.57, "population": 3757980, "total_vaccinated": 1637529, "vaccine_doses": 2910418 }, "GF": { "name": "Frans-Guyana" }, "GG": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 51351, "name": "Guernsey", "percent_fully_vaccinated": 81.01, "percent_vaccinated": 85.42, "population": 63065, "total_vaccinated": 54146, "vaccine_doses": 157708 }, "GH": { "cases": 167215, "deaths": 1456, "deaths_per_million": 44.346, "fully_vaccinated": 7691954, "name": "Ghana", "percent_fully_vaccinated": 23.43, "percent_vaccinated": 33.12, "population": 32833031, "total_vaccinated": 10872794, "vaccine_doses": 19883528 }, "GI": { "cases": 19862, "deaths": 105, "deaths_per_million": 3213.958, "fully_vaccinated": 41421, "name": "Gibraltar", "percent_fully_vaccinated": 122.94, "percent_vaccinated": 124.88, "population": 32670, "total_vaccinated": 42074, "vaccine_doses": 119855 }, "GL": { "cases": 11971, "deaths": 21, "deaths_per_million": 373.38, "fully_vaccinated": 38502, "name": "Groenland", "percent_fully_vaccinated": 67.7, "percent_vaccinated": 72.52, "population": 56243, "total_vaccinated": 41243, "vaccine_doses": 79745 }, "GM": { "cases": 12028, "deaths": 368, "deaths_per_million": 139.398, "fully_vaccinated": 354340, "name": "Gambië", "percent_fully_vaccinated": 14.25, "percent_vaccinated": 18.07, "population": 2639916, "total_vaccinated": 449464, "vaccine_doses": 812811 }, "GN": { "cases": 37358, "deaths": 445, "deaths_per_million": 32.885, "fully_vaccinated": 2641374, "name": "Guinee", "percent_fully_vaccinated": 19.52, "percent_vaccinated": 33.65, "population": 13531906, "total_vaccinated": 4553823, "vaccine_doses": 6334117 }, "GP": { "name": "Guadeloupe" }, "GQ": { "cases": 16621, "deaths": 183, "deaths_per_million": 111.963, "fully_vaccinated": 208104, "name": "Ekwatoriaal-Guinee", "percent_fully_vaccinated": 14.35, "percent_vaccinated": 18.46, "population": 1634466, "total_vaccinated": 267610, "vaccine_doses": 484554 }, "GR": { "cases": 4210771, "deaths": 30707, "deaths_per_million": 2939.773, "fully_vaccinated": 7631827, "name": "Griekeland", "percent_fully_vaccinated": 73.06, "percent_vaccinated": 75.84, "population": 10445365, "total_vaccinated": 7921766, "vaccine_doses": 21199022 }, "GS": { "name": "Suid-Georgië en die Suidelike Sandwicheilande" }, "GT": { "cases": 991257, "deaths": 18851, "deaths_per_million": 1070.564, "fully_vaccinated": 6393283, "name": "Guatemala", "percent_fully_vaccinated": 36.31, "percent_vaccinated": 47.35, "population": 17608483, "total_vaccinated": 8336918, "vaccine_doses": 18198685 }, "GU": { "name": "Guam", "population": 170184 }, "GW": { "cases": 8400, "deaths": 171, "deaths_per_million": 82.981, "fully_vaccinated": 342389, "name": "Guinee-Bissau", "percent_fully_vaccinated": 16.62, "percent_vaccinated": 25.72, "population": 2060721, "total_vaccinated": 529954, "vaccine_doses": 573125 }, "GY": { "cases": 69058, "deaths": 1267, "deaths_per_million": 1574.76, "fully_vaccinated": 461073, "name": "Guyana", "percent_fully_vaccinated": 57.31, "percent_vaccinated": 60.31, "population": 804567, "total_vaccinated": 485218, "vaccine_doses": 1016416 }, "HK": { "cases": 1301028, "deaths": 9444, "deaths_per_million": 1260.111, "fully_vaccinated": 6491419, "name": "Hongkong", "percent_fully_vaccinated": 86.61, "percent_vaccinated": 90.17, "population": 7494578, "total_vaccinated": 6757652, "vaccine_doses": 17910776 }, "HN": { "cases": 432139, "deaths": 10919, "deaths_per_million": 1062.33, "fully_vaccinated": 5432244, "name": "Honduras", "percent_fully_vaccinated": 52.85, "percent_vaccinated": 61.64, "population": 10278346, "total_vaccinated": 6335843, "vaccine_doses": 14700875 }, "HR": { "cases": 1169342, "deaths": 16169, "deaths_per_million": 3982.38, "fully_vaccinated": 2245889, "name": "Kroasië", "percent_fully_vaccinated": 55.32, "percent_vaccinated": 57.04, "population": 4060135, "total_vaccinated": 2316061, "vaccine_doses": 5262127 }, "HT": { "cases": 32103, "deaths": 837, "deaths_per_million": 73.116, "fully_vaccinated": 159303, "name": "Haïti", "percent_fully_vaccinated": 1.39, "percent_vaccinated": 2.15, "population": 11447569, "total_vaccinated": 246247, "vaccine_doses": 348769 }, "HU": { "cases": 1940824, "deaths": 46696, "deaths_per_million": 4809.169, "fully_vaccinated": 6199431, "name": "Hongarye", "percent_fully_vaccinated": 63.85, "percent_vaccinated": 66.04, "population": 9709786, "total_vaccinated": 6412386, "vaccine_doses": 16530488 }, "ID": { "cases": 6143431, "deaths": 156865, "deaths_per_million": 573.016, "fully_vaccinated": 169392315, "name": "Indonesië", "percent_fully_vaccinated": 61.88, "percent_vaccinated": 73.72, "population": 273753191, "total_vaccinated": 201802967, "vaccine_doses": 423291029 }, "IE": { "cases": 1628745, "deaths": 7571, "deaths_per_million": 1518.291, "fully_vaccinated": 4045153, "name": "Republiek Ierland", "percent_fully_vaccinated": 81.12, "percent_vaccinated": 82.07, "population": 4986526, "total_vaccinated": 4092620, "vaccine_doses": 11000387 }, "IL": { "cases": 4525442, "deaths": 11208, "deaths_per_million": 1206.329, "fully_vaccinated": 6147864, "name": "Israel", "percent_fully_vaccinated": 66.17, "percent_vaccinated": 72.26, "population": 9291000, "total_vaccinated": 6713897, "vaccine_doses": 18203767 }, "IM": { "cases": 37239, "deaths": 110, "deaths_per_million": 1305.437, "fully_vaccinated": 67106, "name": "Man (eiland)", "percent_fully_vaccinated": 78.57, "percent_vaccinated": 81.44, "population": 84263, "total_vaccinated": 69560, "vaccine_doses": 189994 }, "IN": { "cases": 43801678, "deaths": 525821, "deaths_per_million": 373.568, "fully_vaccinated": 926634838, "name": "Indië", "percent_fully_vaccinated": 65.83, "percent_vaccinated": 72.41, "population": 1407563842, "total_vaccinated": 1019285818, "vaccine_doses": 2003874710 }, "IO": { "name": "Britse Indiese Oseaangebied" }, "IQ": { "cases": 2413472, "deaths": 25274, "deaths_per_million": 580.563, "fully_vaccinated": 7609777, "name": "Irak", "percent_fully_vaccinated": 18.48, "percent_vaccinated": 26.31, "population": 43533592, "total_vaccinated": 10833447, "vaccine_doses": 18636865 }, "IR": { "cases": 7289542, "deaths": 141532, "deaths_per_million": 1609.719, "fully_vaccinated": 58058144, "name": "Iran", "percent_fully_vaccinated": 66.03, "percent_vaccinated": 73.58, "population": 87923432, "total_vaccinated": 64698435, "vaccine_doses": 150984487 }, "IS": { "cases": 200397, "deaths": 179, "deaths_per_million": 483.346, "fully_vaccinated": 290193, "name": "Ysland", "percent_fully_vaccinated": 78.69, "percent_vaccinated": 84, "population": 370335, "total_vaccinated": 309770, "vaccine_doses": 805469 }, "IT": { "cases": 20299013, "deaths": 170213, "deaths_per_million": 2873.262, "fully_vaccinated": 47955399, "name": "Italië", "percent_fully_vaccinated": 80.95, "percent_vaccinated": 85.78, "population": 59240330, "total_vaccinated": 50813732, "vaccine_doses": 138943026 }, "JE": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 80957, "name": "New Jersey", "percent_fully_vaccinated": 73.85, "percent_vaccinated": 76.4, "population": 109618, "total_vaccinated": 83745, "vaccine_doses": 237019 }, "JM": { "cases": 144932, "deaths": 3173, "deaths_per_million": 1122.116, "fully_vaccinated": 715529, "name": "Jamaika", "percent_fully_vaccinated": 25.3, "percent_vaccinated": 28.92, "population": 2827694, "total_vaccinated": 817762, "vaccine_doses": 1465878 }, "JO": { "cases": 1705116, "deaths": 14070, "deaths_per_million": 1262.078, "fully_vaccinated": 4538702, "name": "Jordanië", "percent_fully_vaccinated": 44.2, "percent_vaccinated": 46.8, "population": 11148278, "total_vaccinated": 4805507, "vaccine_doses": 10007983 }, "JP": { "cases": 10461481, "deaths": 31645, "deaths_per_million": 253.947, "fully_vaccinated": 102451253, "name": "Japan", "percent_fully_vaccinated": 82.22, "percent_vaccinated": 83.31, "population": 124612530, "total_vaccinated": 103814641, "vaccine_doses": 290009676 }, "KE": { "cases": 336904, "deaths": 5668, "deaths_per_million": 106.932, "fully_vaccinated": 9326814, "name": "Kenia", "percent_fully_vaccinated": 16.96, "percent_vaccinated": 22.99, "population": 53005614, "total_vaccinated": 12641679, "vaccine_doses": 18535975 }, "KG": { "cases": 201704, "deaths": 2991, "deaths_per_million": 458.198, "fully_vaccinated": 1326611, "name": "Kirgisië", "percent_fully_vaccinated": 20.32, "percent_vaccinated": 24.14, "population": 6527743, "total_vaccinated": 1575629, "vaccine_doses": 3167481 }, "KH": { "cases": 136499, "deaths": 3056, "deaths_per_million": 184.218, "fully_vaccinated": 14400317, "name": "Kambodja", "percent_fully_vaccinated": 86.81, "percent_vaccinated": 91, "population": 16589023, "total_vaccinated": 15096276, "vaccine_doses": 41343067 }, "KI": { "cases": 3236, "deaths": 13, "deaths_per_million": 100.874, "fully_vaccinated": 60670, "name": "Kiribati", "percent_fully_vaccinated": 49.98, "percent_vaccinated": 66.37, "population": 128874, "total_vaccinated": 80566, "vaccine_doses": 147497 }, "KM": { "cases": 8270, "deaths": 160, "deaths_per_million": 194.736, "fully_vaccinated": 362030, "name": "Comore-eilande", "percent_fully_vaccinated": 44.06, "percent_vaccinated": 49.79, "population": 821626, "total_vaccinated": 409094, "vaccine_doses": 642320 }, "KN": { "cases": 6399, "deaths": 45, "deaths_per_million": 945.259, "fully_vaccinated": 26294, "name": "St. Kitts en Nevis", "percent_fully_vaccinated": 49.11, "percent_vaccinated": 58.2, "population": 47606, "total_vaccinated": 31162, "vaccine_doses": 60467 }, "KP": { "cases": 1, "deaths": 6, "deaths_per_million": 0.231, "name": "Noord-Korea", "population": 25971909 }, "KR": { "cases": 18937971, "deaths": 24777, "deaths_per_million": 478.042, "fully_vaccinated": 44642525, "name": "Suid-Korea", "percent_fully_vaccinated": 86.13, "percent_vaccinated": 86.97, "population": 51830139, "total_vaccinated": 45077889, "vaccine_doses": 126446016 }, "KW": { "cases": 648216, "deaths": 2556, "deaths_per_million": 601.396, "fully_vaccinated": 3322065, "name": "Koeweit", "percent_fully_vaccinated": 78.16, "percent_vaccinated": 80.79, "population": 4250114, "total_vaccinated": 3433696, "vaccine_doses": 8120613 }, "KY": { "cases": 28389, "deaths": 29, "deaths_per_million": 425.619, "fully_vaccinated": 59779, "name": "Kaaimanseilande", "percent_fully_vaccinated": 87.73, "percent_vaccinated": 90.16, "population": 68136, "total_vaccinated": 61433, "vaccine_doses": 146639 }, "KZ": { "cases": 1411836, "deaths": 19020, "deaths_per_million": 990.807, "fully_vaccinated": 9321854, "name": "Kasakstan", "percent_fully_vaccinated": 48.56, "percent_vaccinated": 49.69, "population": 19196465, "total_vaccinated": 9539192, "vaccine_doses": 20918681 }, "LA": { "cases": 210592, "deaths": 757, "deaths_per_million": 101.952, "fully_vaccinated": 5076787, "name": "Laos", "percent_fully_vaccinated": 68.8, "percent_vaccinated": 78.84, "population": 7425058, "total_vaccinated": 5817695, "vaccine_doses": 10894482 }, "LB": { "cases": 1144149, "deaths": 10494, "deaths_per_million": 1876.398, "fully_vaccinated": 2374475, "name": "Libanon", "percent_fully_vaccinated": 35.08, "percent_vaccinated": 39.87, "population": 5592631, "total_vaccinated": 2698736, "vaccine_doses": 5673326 }, "LC": { "cases": 27533, "deaths": 385, "deaths_per_million": 2143.032, "fully_vaccinated": 54459, "name": "St. Lucia", "percent_fully_vaccinated": 30.31, "percent_vaccinated": 33.25, "population": 179652, "total_vaccinated": 59736, "vaccine_doses": 121869 }, "LI": { "cases": 18425, "deaths": 85, "deaths_per_million": 2177.31, "fully_vaccinated": 26435, "name": "Liechtenstein", "percent_fully_vaccinated": 67.71, "percent_vaccinated": 68.52, "population": 39039, "total_vaccinated": 26749, "vaccine_doses": 70833 }, "LK": { "cases": 664572, "deaths": 16531, "deaths_per_million": 759.228, "fully_vaccinated": 14552107, "name": "Sri Lanka", "percent_fully_vaccinated": 66.83, "percent_vaccinated": 78.56, "population": 21773441, "total_vaccinated": 17104281, "vaccine_doses": 39656200 }, "LR": { "cases": 7505, "deaths": 294, "deaths_per_million": 56.61, "fully_vaccinated": 2328125, "name": "Liberië", "percent_fully_vaccinated": 44.83, "percent_vaccinated": 50.95, "population": 5193416, "total_vaccinated": 2645947, "vaccine_doses": 2921554 }, "LS": { "cases": 34040, "deaths": 702, "deaths_per_million": 307.699, "fully_vaccinated": 867653, "name": "Lesotho", "percent_fully_vaccinated": 38.03, "percent_vaccinated": 40.17, "population": 2281454, "total_vaccinated": 916484, "vaccine_doses": 1071629 }, "LT": { "cases": 1171034, "deaths": 9191, "deaths_per_million": 3298.224, "fully_vaccinated": 1877010, "name": "Litaue", "percent_fully_vaccinated": 67.36, "percent_vaccinated": 70.08, "population": 2786651, "total_vaccinated": 1952888, "vaccine_doses": 4491284 }, "LU": { "cases": 277350, "deaths": 1107, "deaths_per_million": 1731.525, "fully_vaccinated": 462338, "name": "Luxemburg", "percent_fully_vaccinated": 72.83, "percent_vaccinated": 75.31, "population": 639321, "total_vaccinated": 481462, "vaccine_doses": 1313313 }, "LV": { "cases": 847709, "deaths": 5878, "deaths_per_million": 3136.742, "fully_vaccinated": 1305976, "name": "Letland", "percent_fully_vaccinated": 69.69, "percent_vaccinated": 71.84, "population": 1873919, "total_vaccinated": 1346184, "vaccine_doses": 2895716 }, "LY": { "cases": 502642, "deaths": 6431, "deaths_per_million": 954.823, "fully_vaccinated": 1183940, "name": "Libië", "percent_fully_vaccinated": 17.01, "percent_vaccinated": 32.61, "population": 6735277, "total_vaccinated": 2269135, "vaccine_doses": 3579762 }, "MA": { "cases": 1253341, "deaths": 16193, "deaths_per_million": 436.745, "fully_vaccinated": 23439316, "name": "Marokko", "percent_fully_vaccinated": 63.22, "percent_vaccinated": 67.3, "population": 37076584, "total_vaccinated": 24953895, "vaccine_doses": 54763014 }, "MC": { "cases": 13845, "deaths": 61, "deaths_per_million": 1662.76, "fully_vaccinated": 23308, "name": "Monaco", "percent_fully_vaccinated": 58.98, "percent_vaccinated": 67.49, "population": 36686, "total_vaccinated": 26672, "vaccine_doses": 49980 }, "MD": { "cases": 523034, "deaths": 11584, "deaths_per_million": 3783.759, "fully_vaccinated": 1063425, "name": "Moldowa", "percent_fully_vaccinated": 26.43, "percent_vaccinated": 26.87, "population": 3061506, "total_vaccinated": 1081073, "vaccine_doses": 2165600 }, "ME": { "cases": 248535, "deaths": 2734, "deaths_per_million": 4354.481, "fully_vaccinated": 283950, "name": "Montenegro", "percent_fully_vaccinated": 45.23, "percent_vaccinated": 46.48, "population": 627859, "total_vaccinated": 291804, "vaccine_doses": 676096 }, "MF": { "name": "Saint-Martin" }, "MG": { "cases": 66289, "deaths": 1406, "deaths_per_million": 48.624, "fully_vaccinated": 1277798, "name": "Madagaskar", "percent_fully_vaccinated": 4.42, "percent_vaccinated": 4.55, "population": 28915653, "total_vaccinated": 1316449, "vaccine_doses": 2369775 }, "MH": { "cases": 49, "deaths": null, "fully_vaccinated": null, "name": "Marshalleilande", "percent_vaccinated": null, "population": 42050, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "MK": { "cases": 319806, "deaths": 9343, "deaths_per_million": 4442.004, "fully_vaccinated": 837453, "name": "Noord-Masedonië", "percent_fully_vaccinated": 40.21, "percent_vaccinated": 41, "population": 2103330, "total_vaccinated": 853927, "vaccine_doses": 1850145 }, "ML": { "cases": 31203, "deaths": 737, "deaths_per_million": 33.645, "fully_vaccinated": 1376469, "name": "Mali", "percent_fully_vaccinated": 6.28, "percent_vaccinated": 8.74, "population": 21904983, "total_vaccinated": 1914427, "vaccine_doses": 2583468 }, "MM": { "cases": 613855, "deaths": 19434, "deaths_per_million": 361.24, "fully_vaccinated": 27027467, "name": "Mianmar", "percent_fully_vaccinated": 49.31, "percent_vaccinated": 60.22, "population": 53798084, "total_vaccinated": 33004742, "vaccine_doses": 62259560 }, "MN": { "cases": 932058, "deaths": 2119, "deaths_per_million": 632.956, "fully_vaccinated": 2175617, "name": "Mongolië", "percent_fully_vaccinated": 65.35, "percent_vaccinated": 68.27, "population": 3347782, "total_vaccinated": 2272965, "vaccine_doses": 5492919 }, "MO": { "cases": 762, "deaths": 5, "deaths_per_million": 7.282, "fully_vaccinated": 587094, "name": "Macau", "percent_fully_vaccinated": 85.51, "percent_vaccinated": 89.56, "population": 686607, "total_vaccinated": 614892, "vaccine_doses": 1444162 }, "MP": { "name": "Noordelike Mariana-eilande" }, "MQ": { "name": "Martinique" }, "MR": { "cases": 62032, "deaths": 989, "deaths_per_million": 214.302, "fully_vaccinated": 1334465, "name": "Mauritanië", "percent_fully_vaccinated": 28.92, "percent_vaccinated": 41.77, "population": 4614974, "total_vaccinated": 1927473, "vaccine_doses": 2853551 }, "MS": { "cases": 1025, "deaths": 8, "deaths_per_million": 1811.184, "fully_vaccinated": 1877, "name": "Montserrat", "percent_fully_vaccinated": 42.49, "percent_vaccinated": 46.82, "population": 4417, "total_vaccinated": 2068, "vaccine_doses": 4455 }, "MT": { "cases": 111410, "deaths": 777, "deaths_per_million": 1475.089, "fully_vaccinated": 470100, "name": "Malta", "percent_fully_vaccinated": 89.25, "percent_vaccinated": 90.6, "population": 526748, "total_vaccinated": 477233, "vaccine_doses": 1323450 }, "MU": { "cases": 236651, "deaths": 1008, "deaths_per_million": 776.032, "fully_vaccinated": 977728, "name": "Mauritius", "percent_fully_vaccinated": 75.27, "percent_vaccinated": 78.68, "population": 1298915, "total_vaccinated": 1021934, "vaccine_doses": 2563999 }, "MV": { "cases": 183908, "deaths": 307, "deaths_per_million": 588.734, "fully_vaccinated": 384648, "name": "Maledive", "percent_fully_vaccinated": 73.76, "percent_vaccinated": 76.51, "population": 521458, "total_vaccinated": 398949, "vaccine_doses": 948663 }, "MW": { "cases": 86968, "deaths": 2655, "deaths_per_million": 133.486, "fully_vaccinated": 1517989, "name": "Malawi", "percent_fully_vaccinated": 7.63, "percent_vaccinated": 10.69, "population": 19889742, "total_vaccinated": 2125294, "vaccine_doses": 3171945 }, "MX": { "cases": 6488358, "deaths": 326657, "deaths_per_million": 2578.088, "fully_vaccinated": 79947470, "name": "Meksiko", "percent_fully_vaccinated": 63.1, "percent_vaccinated": 71.28, "population": 126705138, "total_vaccinated": 90320224, "vaccine_doses": 209673612 }, "MY": { "cases": 4629963, "deaths": 35870, "deaths_per_million": 1068.39, "fully_vaccinated": 27388404, "name": "Maleisië", "percent_fully_vaccinated": 81.58, "percent_vaccinated": 83.57, "population": 33573874, "total_vaccinated": 28059149, "vaccine_doses": 71633905 }, "MZ": { "cases": 229117, "deaths": 2215, "deaths_per_million": 69.052, "fully_vaccinated": 14098645, "name": "Mosambiek", "percent_fully_vaccinated": 43.83, "percent_vaccinated": 46.57, "population": 32077072, "total_vaccinated": 14978771, "vaccine_doses": 31616078 }, "NA": { "cases": 169253, "deaths": 4069, "deaths_per_million": 1608.204, "fully_vaccinated": 443559, "name": "Namibië", "percent_fully_vaccinated": 17.53, "percent_vaccinated": 20.31, "population": 2530151, "total_vaccinated": 513856, "vaccine_doses": 856277 }, "NC": { "cases": 67999, "deaths": 314, "deaths_per_million": 1091.035, "fully_vaccinated": 180445, "name": "Nieu-Kaledonië", "percent_fully_vaccinated": 62.7, "percent_vaccinated": 65.49, "population": 287800, "total_vaccinated": 188475, "vaccine_doses": 462133 }, "NE": { "cases": 9104, "deaths": 311, "deaths_per_million": 12.316, "fully_vaccinated": 2861058, "name": "Niger", "percent_fully_vaccinated": 11.33, "percent_vaccinated": 14.33, "population": 25252722, "total_vaccinated": 3619801, "vaccine_doses": 4364000 }, "NF": { "name": "Norfolkeiland" }, "NG": { "cases": 259485, "deaths": 3146, "deaths_per_million": 14.742, "fully_vaccinated": 24281618, "name": "Nigerië", "percent_fully_vaccinated": 11.38, "percent_vaccinated": 17.02, "population": 213401323, "total_vaccinated": 36313593, "vaccine_doses": 55468500 }, "NI": { "cases": 14751, "deaths": 244, "deaths_per_million": 35.618, "fully_vaccinated": 5597975, "name": "Nicaragua", "percent_fully_vaccinated": 81.72, "percent_vaccinated": 87.2, "population": 6850540, "total_vaccinated": 5973858, "vaccine_doses": 11571833 }, "NL": { "cases": 8302878, "deaths": 22526, "deaths_per_million": 1287.075, "fully_vaccinated": 12111092, "name": "Nederland", "percent_fully_vaccinated": 69.2, "percent_vaccinated": 74, "population": 17501696, "total_vaccinated": 12950702, "vaccine_doses": 36045756 }, "NO": { "cases": 1453430, "deaths": 3504, "deaths_per_million": 648.526, "fully_vaccinated": 4049170, "name": "Noorweë", "percent_fully_vaccinated": 74.94, "percent_vaccinated": 80.38, "population": 5403021, "total_vaccinated": 4342770, "vaccine_doses": 11461947 }, "NP": { "cases": 982062, "deaths": 11954, "deaths_per_million": 398.002, "fully_vaccinated": 20404410, "name": "Nepal", "percent_fully_vaccinated": 67.94, "percent_vaccinated": 79.07, "population": 30034989, "total_vaccinated": 23749274, "vaccine_doses": 50859914 }, "NR": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 8585, "name": "Nauru", "percent_fully_vaccinated": 68.61, "percent_vaccinated": 83.86, "population": 12512, "total_vaccinated": 10493, "vaccine_doses": 24005 }, "NU": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 1417, "name": "Niue", "percent_fully_vaccinated": 87.79, "percent_vaccinated": 102.23, "population": 1614, "total_vaccinated": 1650, "vaccine_doses": 4161 }, "NZ": { "cases": 1530186, "deaths": 1837, "deaths_per_million": 358.109, "fully_vaccinated": 4123116, "name": "Nieu-Seeland", "percent_fully_vaccinated": 80.38, "percent_vaccinated": 83.71, "population": 5129728, "total_vaccinated": 4294305, "vaccine_doses": 11353249 }, "OM": { "cases": 393002, "deaths": 4628, "deaths_per_million": 1023.787, "fully_vaccinated": 3039478, "name": "Oman", "percent_fully_vaccinated": 58.19, "percent_vaccinated": 62.54, "population": 4520471, "total_vaccinated": 3266729, "vaccine_doses": 7068002 }, "PA": { "cases": 942083, "deaths": 8395, "deaths_per_million": 1929.323, "fully_vaccinated": 3123937, "name": "Panama", "percent_fully_vaccinated": 71.79, "percent_vaccinated": 80.16, "population": 4351267, "total_vaccinated": 3487798, "vaccine_doses": 8449454 }, "PE": { "cases": 3761445, "deaths": 213840, "deaths_per_million": 6342.489, "fully_vaccinated": 27782226, "name": "Peru", "percent_fully_vaccinated": 82.4, "percent_vaccinated": 87.81, "population": 33715472, "total_vaccinated": 29604085, "vaccine_doses": 79420487 }, "PF": { "cases": 74113, "deaths": 649, "deaths_per_million": 2134.644, "fully_vaccinated": 180807, "name": "Frans-Polinesië", "percent_fully_vaccinated": 63.99, "percent_vaccinated": 66.67, "population": 304032, "total_vaccinated": 188352, "vaccine_doses": 453259 }, "PG": { "cases": 44761, "deaths": 662, "deaths_per_million": 66.536, "fully_vaccinated": 280108, "name": "Papoea-Nieu-Guinee", "percent_fully_vaccinated": 2.82, "percent_vaccinated": 3.41, "population": 9949437, "total_vaccinated": 339482, "vaccine_doses": 619590 }, "PH": { "cases": 3737222, "deaths": 60641, "deaths_per_million": 532.498, "fully_vaccinated": 71560263, "name": "Filippyne", "percent_fully_vaccinated": 62.84, "percent_vaccinated": 66.94, "population": 113880328, "total_vaccinated": 76230775, "vaccine_doses": 155714847 }, "PK": { "cases": 1547795, "deaths": 30452, "deaths_per_million": 131.598, "fully_vaccinated": 128442166, "name": "Pakistan", "percent_fully_vaccinated": 55.51, "percent_vaccinated": 59.57, "population": 231402116, "total_vaccinated": 137850645, "vaccine_doses": 280530307 }, "PL": { "cases": 6036042, "deaths": 116475, "deaths_per_million": 3040.509, "fully_vaccinated": 22521538, "name": "Pole", "percent_fully_vaccinated": 58.79, "percent_vaccinated": 59.37, "population": 38307726, "total_vaccinated": 22742280, "vaccine_doses": 54652118 }, "PM": { "cases": 2970, "deaths": 1, "deaths_per_million": 169.981, "name": "Sint Pierre en Miquelon", "population": 5883 }, "PN": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 47, "name": "Pitcairneilande", "percent_fully_vaccinated": 100, "percent_vaccinated": 100, "total_vaccinated": 47, "vaccine_doses": 94 }, "PR": { "population": 2828246 }, "PS": { "cases": 672039, "deaths": 5664, "deaths_per_million": 1103.364, "fully_vaccinated": 1772479, "name": "Staat Palestina", "percent_fully_vaccinated": 33.94, "percent_vaccinated": 38.46, "population": 5133392, "total_vaccinated": 2008544, "vaccine_doses": 3734270 }, "PT": { "cases": 5301289, "deaths": 24487, "deaths_per_million": 2379.665, "fully_vaccinated": 8892924, "name": "Portugal", "percent_fully_vaccinated": 86.42, "percent_vaccinated": 94.61, "population": 10290103, "total_vaccinated": 9735203, "vaccine_doses": 24728447 }, "PW": { "cases": 5308, "deaths": 6, "deaths_per_million": 332.889, "name": "Palau", "population": 18024 }, "PY": { "cases": 688820, "deaths": 19083, "deaths_per_million": 2846.595, "fully_vaccinated": 3487974, "name": "Paraguay", "percent_fully_vaccinated": 52.03, "percent_vaccinated": 59.15, "population": 6703799, "total_vaccinated": 3965418, "vaccine_doses": 9166555 }, "QA": { "cases": 397446, "deaths": 680, "deaths_per_million": 252.954, "fully_vaccinated": 2646568, "name": "Katar", "percent_fully_vaccinated": 98.45, "percent_vaccinated": 98.45, "population": 2688235, "total_vaccinated": 2646568, "vaccine_doses": 6981756 }, "RE": { "name": "Réunion" }, "RO": { "cases": 2974880, "deaths": 65824, "deaths_per_million": 3405.53, "fully_vaccinated": 8114769, "name": "Roemenië", "percent_fully_vaccinated": 42.42, "percent_vaccinated": 42.74, "population": 19328560, "total_vaccinated": 8175541, "vaccine_doses": 16827486 }, "RS": { "cases": 2063894, "deaths": 16178, "deaths_per_million": 2354.346, "fully_vaccinated": 3278198, "name": "Serwië", "percent_fully_vaccinated": 47.71, "percent_vaccinated": 48.81, "population": 6871547, "total_vaccinated": 3354075, "vaccine_doses": 8534688 }, "RU": { "cases": 18229239, "deaths": 374223, "deaths_per_million": 2579.021, "fully_vaccinated": 74957786, "name": "Rusland", "percent_fully_vaccinated": 51.66, "percent_vaccinated": 56.53, "population": 145102755, "total_vaccinated": 82031423, "vaccine_doses": 169672751 }, "RW": { "cases": 131944, "deaths": 1466, "deaths_per_million": 108.9, "fully_vaccinated": 8733727, "name": "Rwanda", "percent_fully_vaccinated": 64.88, "percent_vaccinated": 67.82, "population": 13461888, "total_vaccinated": 9129714, "vaccine_doses": 22931472 }, "SA": { "cases": 805277, "deaths": 9233, "deaths_per_million": 256.826, "fully_vaccinated": 25082132, "name": "Saoedi-Arabië", "percent_fully_vaccinated": 70.97, "percent_vaccinated": 75.59, "population": 35950396, "total_vaccinated": 26713922, "vaccine_doses": 66700629 }, "SB": { "cases": 21544, "deaths": 153, "deaths_per_million": 216.147, "fully_vaccinated": 182055, "name": "Salomonseilande", "percent_fully_vaccinated": 25.72, "percent_vaccinated": 40.22, "population": 707851, "total_vaccinated": 284693, "vaccine_doses": 469091 }, "SC": { "cases": 45269, "deaths": 168, "deaths_per_million": 1577.909, "fully_vaccinated": 80864, "name": "Seychelle", "percent_fully_vaccinated": 75.95, "percent_vaccinated": 79.93, "population": 106470, "total_vaccinated": 85100, "vaccine_doses": 221597 }, "SD": { "cases": 62874, "deaths": 4955, "deaths_per_million": 108.526, "fully_vaccinated": 4536964, "name": "Soedan", "percent_fully_vaccinated": 10.1, "percent_vaccinated": 14.81, "population": 45657202, "total_vaccinated": 6651268, "vaccine_doses": 8179010 }, "SE": { "cases": 2528166, "deaths": 19203, "deaths_per_million": 1834.606, "fully_vaccinated": 7651988, "name": "Swede", "percent_fully_vaccinated": 75.31, "percent_vaccinated": 77.15, "population": 10467097, "total_vaccinated": 7838695, "vaccine_doses": 22674504 }, "SG": { "cases": 1616067, "deaths": 1460, "deaths_per_million": 267.713, "fully_vaccinated": 4998565, "name": "Singapoer", "percent_fully_vaccinated": 91.66, "percent_vaccinated": 92.06, "population": 5453600, "total_vaccinated": 5020622, "vaccine_doses": 14251570 }, "SH": { "cases": 4, "deaths": null, "fully_vaccinated": 3531, "name": "Sint Helena, Ascension en Tristan da Cunha", "percent_vaccinated": 71.83, "population": 5404, "total_vaccinated": 4361, "vaccine_doses": 7892 }, "SI": { "cases": 1063613, "deaths": 6668, "deaths_per_million": 3146.159, "fully_vaccinated": 1222225, "name": "Slowenië", "percent_fully_vaccinated": 57.67, "percent_vaccinated": 59.72, "population": 2119410, "total_vaccinated": 1265802, "vaccine_doses": 2996643 }, "SJ": { "name": "Svalbard en Jan Mayen" }, "SK": { "cases": 2566215, "deaths": 20176, "deaths_per_million": 3703.634, "fully_vaccinated": 2768439, "name": "Slowakye", "percent_fully_vaccinated": 50.82, "percent_vaccinated": 51.81, "population": 5447622, "total_vaccinated": 2822645, "vaccine_doses": 7077717 }, "SL": { "cases": 7725, "deaths": 125, "deaths_per_million": 14.844, "fully_vaccinated": 1916574, "name": "Sierra Leone", "percent_fully_vaccinated": 22.76, "percent_vaccinated": 31.4, "population": 8420641, "total_vaccinated": 2644113, "vaccine_doses": 3526274 }, "SM": { "cases": 19353, "deaths": 117, "deaths_per_million": 3467.078, "fully_vaccinated": 23633, "name": "San Marino", "percent_fully_vaccinated": 69.49, "percent_vaccinated": 77.5, "population": 33746, "total_vaccinated": 26357, "vaccine_doses": 69338 }, "SN": { "cases": 86854, "deaths": 1968, "deaths_per_million": 116.61, "fully_vaccinated": 1070503, "name": "Senegal", "percent_fully_vaccinated": 6.34, "percent_vaccinated": 13.38, "population": 16876720, "total_vaccinated": 2300648, "vaccine_doses": 2523856 }, "SO": { "cases": 26912, "deaths": 1361, "deaths_per_million": 79.751, "fully_vaccinated": 1641835, "name": "Somalië", "percent_fully_vaccinated": 10.04, "percent_vaccinated": 16.17, "population": 17065581, "total_vaccinated": 2645189, "vaccine_doses": 3143630 }, "SR": { "cases": 80949, "deaths": 1379, "deaths_per_million": 2249.651, "fully_vaccinated": 237879, "name": "Suriname", "percent_fully_vaccinated": 40.2, "percent_vaccinated": 45.26, "population": 612984, "total_vaccinated": 267820, "vaccine_doses": 505699 }, "SS": { "cases": 17733, "deaths": 138, "deaths_per_million": 12.839, "fully_vaccinated": 1231360, "name": "Suid-Soedan", "percent_fully_vaccinated": 11.46, "percent_vaccinated": 11.85, "population": 10748272, "total_vaccinated": 1273406, "vaccine_doses": 1323626 }, "ST": { "cases": 6087, "deaths": 74, "deaths_per_million": 331.679, "fully_vaccinated": 97402, "name": "São Tomé en Príncipe", "percent_fully_vaccinated": 43.61, "percent_vaccinated": 55.82, "population": 223107, "total_vaccinated": 124684, "vaccine_doses": 218850 }, "SV": { "cases": 180970, "deaths": 4178, "deaths_per_million": 661.687, "fully_vaccinated": 4322540, "name": "El Salvador", "percent_fully_vaccinated": 68.46, "percent_vaccinated": 73.16, "population": 6314167, "total_vaccinated": 4619142, "vaccine_doses": 10998770 }, "SX": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 26417, "name": "Sint Maarten", "percent_fully_vaccinated": 59.98, "percent_vaccinated": 64.5, "population": 44042, "total_vaccinated": 28407, "vaccine_doses": 63735 }, "SY": { "cases": 56022, "deaths": 3150, "deaths_per_million": 147.718, "fully_vaccinated": 1831005, "name": "Sirië", "percent_fully_vaccinated": 10.02, "percent_vaccinated": 15.04, "population": 21324367, "total_vaccinated": 2748571, "vaccine_doses": 4232490 }, "SZ": { "cases": 73245, "deaths": 1417, "deaths_per_million": 1188.488, "fully_vaccinated": 342088, "name": "Eswatini", "percent_fully_vaccinated": 28.69, "percent_vaccinated": 34.43, "population": 1192271, "total_vaccinated": 410506, "vaccine_doses": 684176 }, "TC": { "cases": 6255, "deaths": 36, "deaths_per_million": 797.978, "fully_vaccinated": 30129, "name": "Turks- en Caicoseilande", "percent_fully_vaccinated": 66.78, "percent_vaccinated": 71.35, "population": 45114, "total_vaccinated": 32189, "vaccine_doses": 70169 }, "TD": { "cases": 7430, "deaths": 193, "deaths_per_million": 11.234, "fully_vaccinated": 2093522, "name": "Tsjad", "percent_fully_vaccinated": 12.38, "percent_vaccinated": 13.12, "population": 17179740, "total_vaccinated": 2218493, "vaccine_doses": 2356138 }, "TF": { "name": "Franse Suidelike en Antarktiese Gebiede" }, "TG": { "cases": 37850, "deaths": 275, "deaths_per_million": 31.811, "fully_vaccinated": 1557538, "name": "Togo", "percent_fully_vaccinated": 18.02, "percent_vaccinated": 24.47, "population": 8644829, "total_vaccinated": 2115629, "vaccine_doses": 3290821 }, "TH": { "cases": 4565854, "deaths": 31050, "deaths_per_million": 433.653, "fully_vaccinated": 53046266, "name": "Thailand", "percent_fully_vaccinated": 74.09, "percent_vaccinated": 79.3, "population": 71601103, "total_vaccinated": 56779395, "vaccine_doses": 139994994 }, "TJ": { "cases": 17786, "deaths": 125, "deaths_per_million": 12.82, "fully_vaccinated": 4976770, "name": "Tadjikistan", "percent_fully_vaccinated": 51.05, "percent_vaccinated": 53.23, "population": 9750064, "total_vaccinated": 5189877, "vaccine_doses": 12504152 }, "TK": { "fully_vaccinated": 968, "name": "Tokelau", "percent_fully_vaccinated": 70.76, "percent_vaccinated": 70.76, "population": 1368, "total_vaccinated": 968, "vaccine_doses": 1936 }, "TL": { "cases": 22980, "deaths": 133, "deaths_per_million": 100.686, "fully_vaccinated": 721438, "name": "Oos-Timor", "percent_fully_vaccinated": 54.62, "percent_vaccinated": 63.54, "population": 1320942, "total_vaccinated": 839392, "vaccine_doses": 1716344 }, "TM": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 9753, "name": "Turkmenistan", "percent_vaccinated": 0.53, "total_vaccinated": 32240, "vaccine_doses": 41993 }, "TN": { "cases": 1114370, "deaths": 28942, "deaths_per_million": 2360.118, "fully_vaccinated": 6376006, "name": "Tunisië", "percent_fully_vaccinated": 53.42, "percent_vaccinated": 60.61, "population": 12262946, "total_vaccinated": 7234385, "vaccine_doses": 13192714 }, "TO": { "cases": 12439, "deaths": 12, "deaths_per_million": 113.189, "fully_vaccinated": 97151, "name": "Tonga", "percent_fully_vaccinated": 91, "percent_vaccinated": 101.41, "population": 106017, "total_vaccinated": 108263, "vaccine_doses": 242634 }, "TR": { "cases": 15297539, "deaths": 99088, "deaths_per_million": 1168.83, "fully_vaccinated": 53098738, "name": "Turkye", "percent_fully_vaccinated": 62.63, "percent_vaccinated": 68.26, "population": 84775404, "total_vaccinated": 57868289, "vaccine_doses": 148803395 }, "TT": { "cases": 169428, "deaths": 4039, "deaths_per_million": 2647.374, "fully_vaccinated": 714956, "name": "Trinidad en Tobago", "percent_fully_vaccinated": 46.86, "percent_vaccinated": 49.28, "population": 1525663, "total_vaccinated": 751883, "vaccine_doses": 1576043 }, "TV": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 6160, "name": "Tuvalu", "percent_fully_vaccinated": 51.66, "percent_vaccinated": 53.4, "population": 11925, "total_vaccinated": 6368, "vaccine_doses": 12528 }, "TW": { "cases": 4309904, "deaths": 8261, "deaths_per_million": 346.229, "fully_vaccinated": 19841210, "name": "Republiek China", "percent_fully_vaccinated": 83.16, "percent_vaccinated": 88.9, "population": 23859912, "total_vaccinated": 21211766, "vaccine_doses": 58938763 }, "TZ": { "cases": 37510, "deaths": 841, "deaths_per_million": 13.226, "fully_vaccinated": 7499156, "name": "Tanzanië", "percent_fully_vaccinated": 11.79, "percent_vaccinated": 13.95, "population": 63588334, "total_vaccinated": 8871313, "vaccine_doses": 12067632 }, "UA": { "cases": 5289986, "deaths": 116427, "deaths_per_million": 2674.551, "fully_vaccinated": 15221792, "name": "Oekraïne", "percent_fully_vaccinated": 35.02, "percent_vaccinated": 36.19, "population": 43531422, "total_vaccinated": 15729617, "vaccine_doses": 31683310 }, "UG": { "cases": 168802, "deaths": 3627, "deaths_per_million": 79.099, "fully_vaccinated": 11647306, "name": "Uganda", "percent_fully_vaccinated": 25.4, "percent_vaccinated": 36.99, "population": 45853778, "total_vaccinated": 16960947, "vaccine_doses": 22965496 }, "US": { "cases": 89830640, "deaths": 1024858, "deaths_per_million": 3041.143, "fully_vaccinated": 222682315, "name": "Verenigde State van Amerika", "percent_fully_vaccinated": 67.07, "percent_vaccinated": 78.53, "population": 336997624, "total_vaccinated": 260728030, "vaccine_doses": 599289113 }, "UY": { "cases": 967808, "deaths": 7387, "deaths_per_million": 2155.995, "fully_vaccinated": 2889044, "name": "Uruguay", "percent_fully_vaccinated": 84.32, "percent_vaccinated": 87.51, "population": 3426260, "total_vaccinated": 2998230, "vaccine_doses": 8705348 }, "UZ": { "cases": 242366, "deaths": 1637, "deaths_per_million": 48.032, "fully_vaccinated": 15571588, "name": "Oesbekistan", "percent_fully_vaccinated": 45.89, "percent_vaccinated": 58.05, "population": 34081449, "total_vaccinated": 19699111, "vaccine_doses": 55782994 }, "VA": { "cases": 29, "deaths": 0, "fully_vaccinated": null, "name": "Vatikaanstad", "percent_vaccinated": null, "population": 511, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "VC": { "cases": 9240, "deaths": 115, "deaths_per_million": 1102.251, "fully_vaccinated": 30897, "name": "St. Vincent en die Grenadine", "percent_fully_vaccinated": 29.61, "percent_vaccinated": 35.27, "population": 104332, "total_vaccinated": 36796, "vaccine_doses": 71609 }, "VE": { "cases": 530649, "deaths": 5748, "deaths_per_million": 203.831, "fully_vaccinated": 14287370, "name": "Venezuela", "percent_fully_vaccinated": 49.77, "percent_vaccinated": 77.19, "population": 28199866, "total_vaccinated": 22157232, "vaccine_doses": 37860994 }, "VG": { "cases": 7131, "deaths": 63, "deaths_per_million": 2024.291, "fully_vaccinated": 18160, "name": "Britse Maagde-eilande", "percent_fully_vaccinated": 58.35, "percent_vaccinated": 62.38, "population": 31122, "total_vaccinated": 19414, "vaccine_doses": 41300 }, "VI": { "population": 104218 }, "VN": { "cases": 10762532, "deaths": 43091, "deaths_per_million": 442.104, "fully_vaccinated": 80185029, "name": "Viëtnam", "percent_fully_vaccinated": 82.27, "percent_vaccinated": 89.04, "population": 97468028, "total_vaccinated": 86785069, "vaccine_doses": 234856999 }, "VU": { "cases": 11730, "deaths": 14, "deaths_per_million": 43.868, "fully_vaccinated": 126591, "name": "Vanuatu", "percent_fully_vaccinated": 40.26, "percent_vaccinated": 54.77, "population": 319136, "total_vaccinated": 172232, "vaccine_doses": 309433 }, "WF": { "cases": 533, "deaths": 7, "deaths_per_million": 602.047, "fully_vaccinated": 6457, "name": "Wallis en Futuna", "percent_fully_vaccinated": 58.2, "percent_vaccinated": 58.44, "population": 11627, "total_vaccinated": 6483, "vaccine_doses": 16426 }, "WS": { "cases": 15183, "deaths": 29, "deaths_per_million": 132.563, "fully_vaccinated": 198896, "name": "Samoa", "percent_fully_vaccinated": 90.92, "percent_vaccinated": 104.81, "population": 218764, "total_vaccinated": 229291, "vaccine_doses": 495431 }, "XC": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 275988, "name": "Turkse Republiek van Noord-Siprus", "percent_fully_vaccinated": 72.2, "percent_vaccinated": 74.39, "total_vaccinated": 284357, "vaccine_doses": 617389 }, "XK": { "cases": 238273, "deaths": 3151, "deaths_per_million": 1768.124, "fully_vaccinated": 824042, "name": "Kosovo", "percent_fully_vaccinated": 46.24, "percent_vaccinated": 50.77, "population": 1782115, "total_vaccinated": 904820, "vaccine_doses": 1833005 }, "XW": { "cases": 565190546, "deaths": 6374336, "deaths_per_million": 805.93, "fully_vaccinated": 4847991035, "name": "Wêreld", "note": "Lande wat nie data rapporteer vir 'n spesifieke kolom nie se data is nie ingesluit by die wêreldtotaal vir dié kolom nie.", "percent_fully_vaccinated": 61.29, "percent_vaccinated": 66.76, "population": 7909295152, "total_vaccinated": 5279964544, "vaccine_doses": 12238383490 }, "YE": { "cases": 11849, "deaths": 2149, "deaths_per_million": 65.157, "fully_vaccinated": 446120, "name": "Jemen", "percent_fully_vaccinated": 1.46, "percent_vaccinated": 2.29, "population": 32981641, "total_vaccinated": 697956, "vaccine_doses": 864544 }, "YT": { "name": "Mayotte" }, "ZA": { "cases": 4000894, "deaths": 101935, "deaths_per_million": 1716.301, "fully_vaccinated": 19143289, "name": "Suid-Afrika", "percent_fully_vaccinated": 32.23, "percent_vaccinated": 37.21, "population": 59392255, "total_vaccinated": 22101956, "vaccine_doses": 37044632 }, "ZM": { "cases": 328550, "deaths": 4013, "deaths_per_million": 206.079, "fully_vaccinated": 4811556, "name": "Zambië", "percent_fully_vaccinated": 24.71, "percent_vaccinated": 17.13, "population": 19473125, "total_vaccinated": 3240892, "vaccine_doses": 7617402 }, "ZW": { "cases": 256187, "deaths": 5568, "deaths_per_million": 348.141, "fully_vaccinated": 4637374, "name": "Zimbabwe", "percent_fully_vaccinated": 29, "percent_vaccinated": 39.59, "population": 15993524, "total_vaccinated": 6331851, "vaccine_doses": 12045572 } } e0rh1lx8dmqxmhvmepq3xhfmhnk4056 0 391397 2513918 2513133 2022-07-21T11:40:24Z JMK 649 skakel wikitext text/x-wiki :''Nota'': Moet nie verwar word met 'n ander [[Klein-Caledonrivier (Lesotho)|Klein-Caledonrivier]], wat as die [[Phuthiatsanarivier]] bekend staan in [[Lesotho]] nie. {{Inligtingskas Rivier |rivier_naam = Klein-Caledonrivier |ander_naam = |beeld = Klein-Caledonrivier, langs R711, Clarens-Fouriesburg, a.jpg |beeld_byskrif = Naby [[Clarens, Vrystaat]] |oorsprong = [[Bethlehem, Vrystaat]] |monding = [[Caledonrivier]] |stroomgebied_lande = [[Vrystaat]], [[Suid-Afrika]] |lengte = |hoogte = |monding_hoogte = 1&nbsp;605 m |afloop = |stroomgebied = |duimdrukkerkaart = Vrystaat |duimdrukkeretiketposisie = links |duimdrukkerkaartgrootte = 250 |duimdrukkerkaartbyskrif = |breedtegraad = 28 |breedtegraad_m = 41 |breedtegraad_s = 39.9 |breedtegraad_NS = S |lengtegraad = 28 |lengtegraad_m = 14 |lengtegraad_s = 6.3 |lengtegraad_OW = O }} Die '''Klein-Caledonrivier''' is 'n [[rivier]] in die ooste van die [[Vrystaat]], Suid-Afrika. Dit ontspring teen die hange van [[Wodehousekop]] (2&nbsp;433 m) in die [[Rooiberge]] van die [[Golden Gate-Hoogland- Nasionale Park|Golden Gate-Hoogland]]. Hiervandaan vloei dit weswaarts na [[Clarens, Vrystaat|Clarens]], waar dit by tye deur die Klein-Caledonrivieruitval, 'n uitval van die [[Lesotho-Hoogland-waterprojek]] aangevul word. Dit draai dan suidwaarts en eindelik weer suidoos om te [[Caledonspoort]] 'n [[sytak|regtersytak]] van die [[Caledonrivier]], 'n voorloper van die [[Oranjerivier]] te vorm. [[Lêer:Klein-Caledonrivieruitval, Clarens, Vrystaat.jpg|links|duimnael|Die Klein-Caledonuitval van die [[Lesotho-Hoogland-waterprojek]] verskaf water aan die Vrystaat tydens droogtes en waterkrisisse.]] {{Normdata}} [[Kategorie:Riviere in Vrystaat]] kfpmjv6a07fvwtp2zcg8pmru5gl3w2w 0 391486 2513903 2509449 2022-07-21T08:35:26Z Burgert Behr 2401 /* Heilmann se hipotese */ wikitext text/x-wiki [[Beeld:Archaeopteryx lithographica (Berlin specimen).jpg|thumb|220px|Die Berlynse spesimen van ''Archaeopteryx lithographica''.]] Die wetenskaplike vraag van uit watter groter groep diere [[voël]]s ontwikkel het, word tradisioneel die "'''oorsprong van voëls'''" genoem. Die huidige wetenskaplike konsensus is dat voëls 'n groep [[Maniraptora|maniroptoriese]] [[Theropoda|teropode]]-[[dinosourus]]se is wat in die [[Mesosoïkum|Mesosoïese Era]] ontstaan het. 'n Nou verwantskap tussen dinosourusse en voëls is in die 19de eeu die eerste keer voorgestel ná die ontdekking van die primitiewe voël ''[[Archaeopteryx]]'' in [[Duitsland]]. Voëls en uitgestorwe nievlieënde dinosourusse het baie unieke eienskappe van hul skelette in gemeen.<ref name="Chiappe2009">{{cite journal|last=Chiappe|first=Luis M.|year=2009|title=Downsized Dinosaurs: The Evolutionary Transition to Modern Birds|journal=Evolution: Education and Outreach|pages=248–256|doi=10.1007/s12052-009-0133-4|volume=2|issue=2|doi-access=free}}</ref> Daarbenewens is die [[fossiel]]e van meer as 30 spesies nievlieënde dinosourusse ontdek met [[Veer (voël)|vere]] wat bewaar gebly het. Daar is selfs baie klein dinosourusse, soos ''[[Microraptor]]'' en ''[[Anchiornis]]'', met lang vere aan die bene en arms wat vlerke vorm. Fossielbewyse het ook getoon voëls en dinosourusse het ooreenstemmende eienskappe soos hol bene met lugruimtes, [[gastroliet]]e in die [[spysverteringstelsel]] en nesbou- en [[Broeisorg|broeigedrag]]. Hoewel die oorsprong van voëls histories 'n omstrede onderwerp in evolusionêre [[biologie]] is, bevraagteken min wetenskaplikes deesdae die feit dat voëls van dinosourusse afkomstig is; hulle stel ander vorme van afkoms voor, soos uit [[reptiel]]e van die klade [[Archosauria]]. Al word aangeneem voëls stam van dinosourusse af, word die presiese reeks evolusionêre gebeure wat aanleiding tot die ontstaan van vroeë voëls in die groep maniroptoriese teropodes gegee het, steeds betwis. Die oorsprong van vlieg in voëls is 'n aparte, maar verwante vraag waarvoor daar ook 'n paar voorgestelde antwoorde is. ==Navorsingsgeskiedenis== ===Huxley en vroeë navorsing=== [[Beeld:T.H.Huxley(Woodburytype).jpg|thumb|160px|[[Thomas Henry Huxley]] (1825-1895).]] Wetenskaplike navorsing na die oorsprong van voëls het begin kort ná die publikasie in 1859 van [[Charles Darwin]] se ''On the Origin of Species''.<ref name=darwin>{{cite book |last=Darwin |first=Charles R. |author-link=Charles Darwin |year=1859 |title=On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life |location=Londen |publisher=John Murray |url=http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F373&viewtype=side&pageseq=16 |page=502pp |isbn=978-1-4353-9386-8}}</ref> In 1860 is 'n fossiele veer ontdek in Duitse kalksteen uit die laat [[Jura]]. Die Duitse paleontoloog Christian von Meyer het die veer die volgende jaar as ''Archaeopteryx lithographica'' beskryf.<ref name=meyer>{{cite journal |last=Von Meyer |first=C.E. Hermann. |year=1861 |title=''Archaeopteryx lithographica'' (Vogel-Feder) und ''Pterodactylus'' von Solnhofen |journal=Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geologie und Paläontologie |volume=1861 |pages=678–679 |language=de}}</ref> Die Brit Richard Owen het in 1863 'n feitlik volledige skelet beskryf en dit herken as 'n voël, ondanks baie eienskappe wat aan 'n reptiel herinner, insluitende voorpote met kloue en 'n lang, benerige stert.<ref name=owen>{{cite journal |last=Owen |first=Richard. |year=1863 |title=On the ''Archeopteryx'' [sp] of von Meyer, with a description of the fossil remains of a long-tailed species, from the lithographic stone of Solenhofen [sp] |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|volume=153 |pages=33–47 |doi=10.1098/rstl.1863.0003}}</ref> Die bioloog [[Thomas Henry Huxley]], wat 'n geesdriftige ondersteuner was van Darwin se nuwe teorie van evolusie deur middel van [[natuurlike seleksie]], het feitlik dadelik beweer ''Archaeopteryx'' is 'n oorgangsfossiel tussen voëls en reptiele. Van 1868 af, ná vroeë voorstelle deur Karl Gegenbaur<ref>{{cite journal | last1 = Gegenbaur | first1 = K. | year = 1863 | title = Vergleichend-anatomische Bemerkungen über das Fußskelet der Vögel | journal = Archiv für Anatomie, Physiologie und Wissenschaftliche Medicin | volume = 1863 | pages = 450–472 }}</ref> en Edward Drinker Cope,<ref>{{cite journal | last1 = Cope | first1 = E.D. | year = 1867 | title = An account of the extinct reptiles which approached the birds | journal = Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia | volume = 19 | pages = 234–235 }}[https://archive.org/details/proceedingsofaca19acad skakel]</ref> het Huxley gedetailleerde vergelykings getref tussen ''Archaeopteryx'' en verskeie prehistoriese fossiele. Hy het gevind dit is feitlik soortgelyk aan ''Hypsilophodon'' en ''Compsognathus''.<ref name=huxley1868>{{cite journal |last= Huxley|first= T.H. |author-link=Thomas Henry Huxley |year=1868|title= On the animals which are most nearly intermediate between birds and reptiles |journal=Annals and Magazine of Natural History |volume=2 |pages=66–75 |series=4th |url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/22247928}}</ref><ref name=huxley1870>{{cite journal |last=Huxley |first=Thomas H. |author-link=Thomas Henry Huxley |year=1870 |title=Further evidence of the affinity between the dinosaurian reptiles and birds |journal=Quarterly Journal of the Geological Society of London |volume=26 |pages=12–31 |doi=10.1144/GSL.JGS.1870.026.01-02.08 |issue=1–2|s2cid=129125487 |url=https://zenodo.org/record/2518771 }}</ref> Die ontdekking in die laat 1870's van die ikoniese "Berlynse spesimen" van ''Archaeopteryx'', kompleet met 'n stel reptieltande, was verdere bewyse daarvan. Nes Cope het Huxley 'n evolusionêre verwantskap tussen voëls en dinosourusse voorgestel. Hoewel Huxley teenstand gekry het van die invloedryke Owen, is sy gevolgtrekkings deur baie bioloë aanvaar,<ref name=nopcsa>{{cite journal |last=Nopcsa |first=Franz. |year=1907 |title=Ideas on the origin of flight |journal=Proceedings of the Zoological Society of London |volume=77 |pages=223–238|doi=10.1111/j.1096-3642.1907.tb01811.x }}</ref> terwyl ander <ref name=seeley>{{cite book |last=Seeley |first=Harry G. |year=1901 |title=Dragons of the Air: An Account of Extinct Flying Reptiles |url=https://archive.org/details/dragonsairanacc00seelgoog |location=Londen |publisher=Methuen & Co. |page=239pp}}</ref> gemeen het die ooreenkomste is vanweë samelopende evolusie. ===Heilmann se hipotese=== 'n Keerpunt het in die vroeë 20ste eeu gekom met die skryfwerk van Gerhard Heilmann van [[Denemarke]]. Hy was 'n kunstenaar met 'n belangstellings in voëls. Van 1913 tot 1916 het hy die resultate gepubliseer van sy navorsing oor die anatomie, embriologie, gedrag, paleontologie en evolusie van voëls.<ref name=nieuwland2004>{{cite journal |last=Nieuwland |first=Ilja J.J. |year=2004 |title=Gerhard Heilmann and the artist's eye in science, 1912-1927 |journal=PalArch's Journal of Vertebrate Palaeontology |volume=3 |issue=2 |url=http://www.palarch.nl/wp-content/ver_2004_3_2.pdf |access-date=2009-05-21 |archive-date=2016-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224031948/http://www.palarch.nl/wp-content/ver_2004_3_2.pdf |url-status=dead }}</ref> Sy werk, wat aanvanklik in [[Deens]] gepubliseer is as ''Vor Nuvaerende Viden om Fuglenes Afstamning'', is in 1926 in [[Engels]] gepubliseer as ''The Origin of Birds''. [[Beeld:Proav16 large.jpg|thumb|links|200px|Heilmann se hipotetiese illustrasie van twee vegtende "proavisse", 1916.]] Nes Huxley het Heilmann ''Archaeopteryx'' en ander voëls vergelyk met 'n lang lys prehistoriese reptiele, en ook tot die gevolgtrekking gekom die teropode-dinosourusse soos ''Compsognathus'' was die naaste daaraan. Heilmann het egter opgemerk dat voëls [[Sleutelbeen|sleutelbene]] het wat saamgesmelt is om 'n been met die naam furcula (wens- of vurkbeentjie) te vorm. Terwyl sleutelbene bekend is in primitiewer reptiele, het hulle nog nie in dinosourusse voorgekom nie. Hy het geglo evolusie is nie "omkeerbaar" nie en kon nie aanvaar dat sleutelbene verlore gegaan het in dinosourusse en weer in voëls te voorskyn gekom het nie. Hy het dus noodgedwonge die idee uitgeskakel dat dinosourusse voëls se voorsate was en het alle ooreenkomste aan samelopende evolusie toegeskryf.<ref name=heilmann>{{cite book |last=Heilmann |first=Gerhard |year=1926 |title=The Origin of Birds |location=London |publisher=Witherby |page=[https://archive.org/details/originofbirds0000heil/page/208 208pp] |isbn=978-0-486-22784-9 |url=https://archive.org/details/originofbirds0000heil/page/208 }}</ref> Hy het beweer voëls se voorsate kan eerder gevind word in die "Thecodontia"-graad reptiele.<ref name=heilmann>{{cite book |last=Heilmann |first=Gerhard |year=1926 |title=The Origin of Birds |location=London |publisher=Witherby |page=[https://archive.org/details/originofbirds0000heil/page/208 208pp] |isbn=978-0-486-22784-9 |url=https://archive.org/details/originofbirds0000heil/page/208 }}</ref> Heilmann se uiters deurtastende benadering het daartoe gelei dat die boek 'n klassieke werk geword het. Die gevolgtrekkings oor die oorsprong van voëls is vir die volgende vier dekades deur feitlik alle evolusionêre bioloë aanvaar.<ref name=padian2004>{{cite book |last=Padian |first=Kevin. |year=2004 |chapter=Basal Avialae |editor=Weishampel, David B. |editor2=Dodson, Peter |editor3=Osmólska, Halszka |title=The Dinosauria |edition=2de|location=Berkeley |publisher=University of California Press |pages=210–231 |isbn=978-0-520-24209-8}}</ref> Sleutelbene is baie delikaat en kan dus vernietig of onherkenbaar beskadig word. Nogtans is 'n paar sleutelbeenfossiele van teropodes ontdek voordat Heilmann sy boek geskryf het, maar hulle is verkeerd geïdentifiseer.<ref>{{cite book |title = Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds|author = Paul, G.S.|year = 2002|publisher = JHU Press|isbn = 978-0-8018-6763-7|url = https://books.google.com/books?id=OUwXzD3iihAC&q=oviraptor+furcula&pg=PA9}}</ref> Die gebrek aan sleutelbene in dinosourusse het die ortodokse siening geword, ondanks die ontdekking in 1936 van sleutelbene in die primitiewe teropode ''[[Segisaurus]]''.<ref name=camp>{{cite journal |last=Camp |first=Charles L. |year=1936 |title=A new type of small theropod dinosaur from the Navajo Sandstone of Arizona |journal=Bulletin of the University of California Department of Geological Sciences |volume=24 |pages=39–65}}</ref> Die volgende verslag oor sleutelbene in 'n dinosourus was in 1983 in 'n [[Russies]]e artikel.<ref name="Barsbold1983CarnivorousDinosCretaceousMongolia">{{cite journal |author=Barsbold, R. |year=1983 |title=Carnivorous dinosaurs from the Cretaceous of Mongolia |journal=Trudy Soumestnaya Sovetsko-Mongol'skaya Paleontogicheskaya Ekspeditsiya |volume=19 |pages=1–117 |language=ru }} </ref> Ongeag wat Heilmann geglo het, het paleontoloë nou aanvaar sleutelbene, en in die meeste gevalle furculae, is 'n standaardeienskap nie net in teropodes nie, maar alle [[Saurischia|souriskiatiese]] dinosourusse. Tot in laat 2007 is verbeende furculae (wat uit [[been]] eerder as [[kraakbeen]] bestaan) in alle soorte teropodes gevind behalwe die primitiefstes, ''[[Eoraptor]]'' en ''[[Herrerasaurus]]''.<ref name="LipkinSerenoHorner2007FurculaSuchomimusTyrannosaurus">{{cite journal |author=Lipkin, C., Sereno, P.C. en Horner, J.R. |journal=Journal of Paleontology |date=November 2007 |volume=81 |pages=1523–1527 |doi=10.1666/06-024.1 |url=http://jpaleontol.geoscienceworld.org/cgi/content/extract/81/6/1523 |title=The Furcula In Suchomimus Tenerensis And Tyrannosaurus Rex (Dinosauria: Theropoda: Tetanurae) |issue=6 |s2cid=86234363 }}</ref> Die oorspronklike verslag oor 'n furcula in die primitiewe teropode ''Segisaurus'' (1936) is bevestig ná 'n herondersoek in 2005.<ref name="CarranoHutchinsonSampson2005Segisaurus">{{cite journal |author=Carrano, M.R., Hutchinson, J.R., and Sampson, S.D. |title=New information on ''Segisaurus halli'', a small theropod dinosaur from the Early Jurassic of Arizona |journal=Journal of Vertebrate Paleontology |volume=25 |issue=4 |pages=835–849 |date=December 2005 |url=http://www.rvc.ac.uk/AboutUs/Staff/jhutchinson/documents/JH18.pdf |doi=10.1671/0272-4634(2005)025[0835:NIOSHA]2.0.CO;2 |s2cid=30039789 |issn=0272-4634 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20060512053601/http://www.rvc.ac.uk/AboutUs/Staff/jhutchinson/documents/JH18.pdf |archive-date=2006-05-12 }}</ref> Versmelte, furcula-agtige sleutelbene is ook ontdek in ''Massospondylus'', 'n [[Sauropodomorpha]] uit die vroeë Jura.<ref name=YV05>{{cite journal |last1=Yates |first1=Adam M. |author2=and Vasconcelos, Cecilio C. |year=2005 |title=Furcula-like clavicles in the prosauropod dinosaur ''Massospondylus'' |journal=Journal of Vertebrate Paleontology |volume=25 |issue=2 |pages=466–468 |doi=10.1671/0272-4634(2005)025[0466:FCITPD]2.0.CO;2 |s2cid=85679726 |issn=0272-4634}}</ref> ===Ostrom en die dino-renaissance=== [[Beeld:Archaeo-deinony hands.svg|thumb|200px|Die ooreenkoms tussen die arms van ''Deinonychus'' (links) en ''Archaeopteryx'' het John Ostrom aangespoor om die skakel tussen voëls en dinosourusse te laat herleef.]] Die mening het teen die "Thecodontia"-hipotese begin draai ná die ontdekking in 1964 van 'n nuwe teropode-dinosourus in [[Montana]]. In 1969 het John Ostrom van die [[Yale-universiteit]] die dinosourus beskryf en ''[[Deinonychus]]'' gedoop.<ref name=ostrom1969>{{cite journal |last=Ostrom |first=John H. |year=1969 |title=Osteology of ''Deinonychus antirrhopus'', an unusual theropod from the Lower Cretaceous of Montana |journal=Bulletin of the Peabody Museum of Natural History |volume=30 |pages=1–165}}</ref> Die volgende jaar het Ostrom 'n spesimen van ''[[Pterodactylus]]'' in die Teyler-museum in [[Nederland]] herbeskryf as nog 'n skelet van ''Archaeopteryx''.<ref name=ostrom1970>{{cite journal |last=Ostrom |first=John H. |year=1970 |title=''Archaeopteryx'': Notice of a "new" specimen |journal=Science |volume=170 |issue=3957 |pages=537–8 |doi=10.1126/science.170.3957.537 |pmid=17799709|bibcode = 1970Sci...170..537O |s2cid=46682559 }}</ref> Die spesimen het hoofsaaklik bestaan uit 'n enkele vlerk, en die beskrywing daarvan het Ostrom bewus gemaak van die ooreenkoms tussen die gewrigte van ''Archaeopteryx'' en dié van ''Deinonychus''.<ref name=chambers>{{cite book |last=Chambers |first=Paul |year=2002 |title=Bones of Contention: The Archaeopteryx Scandals |location=London |publisher=John Murray Ltd |pages=183–184 |isbn=978-0-7195-6054-5}}</ref> In 1972 het die Britse paleontoloog Alick Walker gehipotetiseer dat voëls nie van "Thecodontia" afkomstig is nie, maar van [[krokodil]]voorsate soos ''Sphenosuchus''.<ref name=walker>{{cite journal |last=Walker |first=Alick D. |year=1972 |title=New light on the origin of birds and crocodiles |journal=Nature |volume=237 |issue=5353 |pages=257–263 |doi=10.1038/237257a0|bibcode = 1972Natur.237..257W |s2cid=4174690 }}</ref> Ostrom se werk met beide teropodes en vroeë voëls het hom in die middel 1970's 'n reeks publikasies die lig laat sien waarin hy die ooreenkomste tussen voëls en teropode-dinosourusse uitlig, en dit het die mening laat herleef wat meer as 'n eeu tevore die eerste keer deur Huxley gelug is.<ref name=ostrom1973>{{cite journal |last=Ostrom |first=John H. |year=1973 |title=The ancestry of birds |journal=Nature |volume=242 |issue=5393 |pages=136 |doi=10.1038/242136a0|bibcode = 1973NPhS..242..136O |s2cid=29873831 |doi-access=free }}</ref><ref name=ostrom1975>{{cite book |last=Ostrom |first=John H. |year=1975 |title=The origin of birds |journal=Annual Review of Earth and Planetary Sciences |volume=3 |pages=55–77 |doi=10.1146/annurev.ea.03.050175.000415 |isbn=978-0-912532-57-8|bibcode = 1975AREPS...3...55O |issue=1}}</ref> Ostrom se herkenning van dinosourusse as voëls se voorsate, asook ander nuwe idees oor die aktiwiteitsvlakke van dinosourusse se [[metabolisme]]<ref name=bakker1972>{{cite journal |last=Bakker |first=Robert T. |year=1972 |title=Anatomical and ecological evidence of endothermy in dinosaurs |journal=Nature |volume=238 |issue=5359 |pages=81–85 |doi=10.1038/238081a0 |bibcode=1972Natur.238...81B|s2cid=4176132 }}</ref> en hulle ouersorg,<ref name=horner>{{cite journal |last1=Horner |first1=John R. |author2=Makela, Robert |year=1979 |title=Nest of juveniles provides evidence of family structure among dinosaurs |journal=Nature |volume=282 |issue=5736 |pages=296–298 |doi=10.1038/282296a0|bibcode = 1979Natur.282..296H |s2cid=4370793 }}</ref> het in die 1970's begin wat bekend geraak het as die dino-renaissance. Ostrom se onthullings het saamgeval met die toenemende aanvaarding van [[filogenie]]se sistematika ([[kladistiek]]), wat in die 1960's begin het met die werk van Willi Hennig.<ref name=hennig>{{cite book |last=Hennig |first=E.H. Willi |year=1966 |title=Phylogenetic Systematics |others=translated by Davis, D. Dwight; & Zangerl, Rainer. |location=Urbana |publisher=University of Illinois Press |isbn=978-0-252-06814-0}}</ref> Kladistiek is 'n presiese metode om spesies te rangskik geskoei op hulle evolusionêre verwantskappe. In die 1980's het Jacques Gauthier en ander die eerste keer kladistieke metodologie op dinosourusfilogenie toegepas, en dit het onteenseglik gewys voëls stam van 'n groep teropode-dinosourusse af.<ref name=gauthier1986>{{cite book |last=Gauthier |first=Jacques. |year=1986 |chapter=Saurischian monophyly and the origin of birds |editor=Padian, Kevin |title=The Origin of Birds and the Evolution of Flight |series=Memoirs of the California Academy of Sciences '''8''' |pages=1–55}}</ref> Vroeë ontledings het aangetoon [[Dromaeosauridae]]-teropodes soos ''Deinonychus'' is veral nou verwant aan voëls, 'n resultaat wat sedertdien herhaaldelik bevestig is.<ref name=senter2007>{{cite journal |last=Senter |first=Phil |year=2007 |title=A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda) |journal=Journal of Systematic Palaeontology |volume=5 |issue=4 |pages=429–463 |doi=10.1017/S1477201907002143|s2cid=83726237 }}</ref><ref name=turneretal2007a>{{cite journal |last1=Turner |first1=Alan H. |author2=Hwang, Sunny; & Norell, Mark A. |year=2007 |title=A small derived theropod from Öösh, Early Cretaceous, Baykhangor, Mongolia |journal=American Museum Novitates |issue=3557 |pages=1–27 |hdl=2246/5845 |doi=10.1206/0003-0082(2007)3557[1:ASDTFS]2.0.CO;2 |s2cid=31096081 |issn=0003-0082|url=https://www.biodiversitylibrary.org/bibliography/169129 }}</ref> ===Geveerde dinosourusse in China=== [[Beeld:Sinosauropteryxfossil.jpg|thumb|links|220px|'n Fossiel van ''Sinosauropteryx prima''.]] In die vroeë 1990's is uitstekend bewaarde voëlfossiele in verskeie geologiese formasies uit die vroeë [[Kryt (geologie)|Kryt]] in die provinsie [[Liaoning]] in die noordooste van [[China]] ontdek.<ref name=serenorao1992>{{cite journal |last1=Sereno |first1=Paul C. |author2=Rao Chenggang |year=1992 |title=Early evolution of avian flight and perching: new evidence from the Lower Cretaceous of China |journal=Science |volume=255 |issue=5046 |pages=845–8 |doi=10.1126/science.255.5046.845 |pmid=17756432|bibcode = 1992Sci...255..845S|s2cid=41106677 }}</ref><ref name=houetal1995>{{cite journal |last1=Hou Lian-Hai |author2=Zhou Zhonghe; Martin, Larry D.; & Feduccia, Alan |year=1995 |title=A beaked bird from the Jurassic of China |journal=Nature |volume=377 |issue=6550 |pages=616–618 |doi=10.1038/377616a0 |first1=Lian-hai|bibcode = 1995Natur.377..616H |s2cid=4357707 }}</ref> In 1996 het Chinese paleontoloë ''Sinosauropteryx'' beskryf as 'n nuwe [[genus]] voëls uit die Yixian-formasie,<ref name=jiji1996>{{cite journal |last1=Ji Qiang |author2=Ji Shu-an |year=1996 |title=On the discovery of the earliest bird fossil in China and the origin of birds |journal=Chinese Geology |volume=233 |pages=30–33 | url=http://www.paleoglot.org/files/Ji&Ji_96.pdf }}</ref> maar die dier is gou herken as 'n meer [[Basale klade|basale]] teropode-dinosourus wat nou verwant is aan ''Compsognathus''. Sy liggaam was bedek met lang, filamentagtige strukture. Hulle is "protovere" gedoop en word as homoloë van die meer gevorderde vere van voëls beskou.<ref name=chenetal1998>{{cite journal |last1=Chen Pei-ji |author2=Dong Zhiming; & Zhen Shuo-nan. |year=1998 |title=An exceptionally preserved theropod dinosaur from the Yixian Formation of China |journal=Nature |volume=391 |issue=6663 |pages=147–152 |doi=10.1038/34356 |first1=Pei-ji|bibcode = 1998Natur.391..147C |s2cid=4430927 }}</ref> Sommige wetenskaplikes stem egter nie saam met dié siening nie.<ref name=linghamsoliaretal2007>{{cite journal |last1=Lingham-Soliar |first1=Theagarten |author2=Feduccia, Alan; & Wang Xiaolin. |year=2007 |title=A new Chinese specimen indicates that 'protofeathers' in the Early Cretaceous theropod dinosaur Sinosauropteryx are degraded collagen fibres |journal=Proceedings of the Royal Society B |volume=274 |issue=1620 |pages=1823–9 |doi=10.1098/rspb.2007.0352 |pmid=17521978 |pmc=2270928}}</ref> Kort daarna het Chinese en [[Noord-Amerika]]anse wetenskaplikes ''Caudipteryx'' en ''Protarchaeopteryx'' beskryf. Geskoei op skeleteienskappe, was dié diere nievlieënde dinosourusse, maar hulle oorblyfsels het ten volle gevormde vere gehad wat baie soos voëls s'n lyk.<ref name=jietal1998>{{cite journal |last1=Ji Qiang |author2=Currie, Philip J.; Norell, Mark A.; & Ji Shu-an. |year=1998 |title=Two feathered dinosaurs from northeastern China |journal=Nature |volume=393 |issue=6687 |pages=753–761 |doi=10.1038/31635 |first1=Philip J.|bibcode = 1998Natur.393..753Q |s2cid=205001388 |url=http://doc.rero.ch/record/31829/files/PAL_E1436.pdf }}</ref> "Archaeoraptor", wat sonder hersiening in 'n 1999-uitgawe van ''National Geographic'' beskryf is,<ref name=sloan1999>{{cite journal |last=Sloan |first=Christopher P. |year=1999 |title=Feathers for ''T. rex''? |journal=National Geographic |volume=196 |issue=5 |pages=98–107 |url=http://business.highbeam.com/5308/article-1G1-58960652/feathers-t-rex-new-birdlike-fossils-missing-links-dinosaur |archive-url=https://web.archive.org/web/20121011005616/http://business.highbeam.com/5308/article-1G1-58960652/feathers-t-rex-new-birdlike-fossils-missing-links-dinosaur |url-status=dead |archive-date=2012-10-11 }}</ref> het 'n gesmokkelde vervalsing blyk te wees,<ref name=monastersky2000>{{cite journal |last=Monastersky |first=Richard |year=2000 |title=All mixed up over birds and dinosaurs |journal=Science News |volume=157 |issue=3 |pages=38 |url=http://www.sciencenews.org/view/generic/id/94/title/All_mixed_up_over_birds_and_dinosaurs |doi=10.2307/4012298 |jstor=4012298 |access-date=2008-07-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081003223042/http://www.sciencenews.org/view/generic/id/94/title/All_mixed_up_over_birds_and_dinosaurs |archive-date=2008-10-03 |url-status=dead }}</ref> maar regte oorblyfsels stroom steeds uit die Yixian, beide wettig en onwettig. Vere of "protovere" is gevind aan 'n groot verskeidenheid teropodes in die Yixian,<ref name=xuetal1999>{{cite journal |last1=Xu Xing |author2=Tang Zhi-lu; & Wang Xiaolin. |year=1999 |title=A therizinosaurid dinosaur with integumentary structures from China |journal=Nature |volume=399 |issue=6734 |pages=350–354 |doi=10.1038/20670 |first1=Xing|bibcode = 1999Natur.399..350X|s2cid=204993327 }}</ref><ref name=xuetal2004>{{cite journal |last1=Xu Xing |author2=Norell, Mark A.; Kuang Xuewen; Wang Xiaolin; Zhao Qi; & Jia Chengkai. |year=2004 |title=Basal tyrannosauroids from China and evidence for protofeathers in tyrannosauroids |journal=Nature |volume=431 |issue=7009 |pages=680–4 |doi=10.1038/nature02855 |pmid=15470426 |first1=X|bibcode = 2004Natur.431..680X|s2cid=4381777 }}</ref> en die ontdekking van uiters voëlagtige nievlieënde dinosourusse,<ref name=xuetal2003>{{cite journal |last1=Xu Xing |author2=Zhou Zhonghe; Wang Xiaolin; Kuang Xuewen; Zhang Fucheng; & Du Xiangke |year=2003 |title=Four-winged dinosaurs from China |journal=Nature |volume=421 |issue=6921 |pages=335–40 |doi=10.1038/nature01342 |pmid=12540892 |first1=X|bibcode=2003Natur.421..335X |s2cid=1160118 }}</ref> sowel as nievlieënde, dinosourusagtige primitiewe voëls,<ref name=zhouzhang2002>{{cite journal |last1=Zhou |author2=Zhang Fucheng |year=2002 |title=A long-tailed, seed-eating bird from the Early Cretaceous of China |journal=Nature |volume=418 |issue=6896 |pages=405–9 |doi=10.1038/nature00930 |pmid=12140555 |first1=Zhonghe|bibcode=2002Natur.418..405Z |s2cid=4423299 }}</ref> het die morfologiese gaping tussen nievlieënde teropodes en voëls feitlik heeltemal uitgewis. ==Filogenie== [[Beeld:Birds and dinosaurs.webp|thumb|319x319px|'n Vereenvoudigde filogenetiese stamboom wat die verwantskap wys tussen moderne voëls en dinosourusse.<ref>{{Cite journal|last1=Plotnick|first1=Roy E.|last2=Theodor|first2=Jessica M.|last3=Holtz|first3=Thomas R.|date=2015-09-24|title=Jurassic Pork: What Could a Jewish Time Traveler Eat?|url=https://doi.org/10.1186/s12052-015-0047-2|journal=Evolution: Education and Outreach|volume=8|issue=1|pages=17|doi=10.1186/s12052-015-0047-2|s2cid=16195453 |issn=1936-6434}}</ref>]] ''Archaeopteryx'' word histories as die eerste voël, of ''Urvogel'' ("oervoël"), beskou. Hoewel fossiele wat meer onlangs ontdek is die gaping vul tussen teropodes en ''Archaeopteryx'', en tussen ''Archaeopteryx'' en moderne voëls, gebruik filogenetiese taksonome tradisioneel altyd ''Archaeopteryx'' as 'n bepaler om Aves te help definieer.<ref name=sereno1997>{{cite journal |last=Sereno |first=Paul C. |year=1997 |title=The origin and evolution of dinosaurs |journal=Annual Review of Earth and Planetary Sciences |volume=25 |pages=435–489 |doi=10.1146/annurev.earth.25.1.435|bibcode = 1997AREPS..25..435S |issue=1}}</ref><ref name=chiappe1997>{{cite book |last=Chiappe |first=Luis M. |year=1997 |chapter=Aves |editor=Currie, Philip J. |editor2=Padian, Kevin |title=Encyclopedia of Dinosaurs |publisher=Academic Press |location=San Diego |pages=45–50 |isbn=978-0-12-226810-6}}</ref> Aves word minder dikwels geïdentifiseer as 'n kroongroep wat net uit moderne voëls bestaan.<ref name=gauthier1986/> Byna alle paleontoloë beskou voëls as [[Coelurosauria|selurosouriese]] [[Theropoda|teropode]]-[[dinosourus]]se.<ref name=padian2004/> Binne die Selurosouriërs het verskeie kladistiese ontledings gedui op 'n moontlike klade met die naam [[Maniraptora]], wat bestaan uit [[Therizinosauria]], [[Oviraptorosauria]], [[Troodontidae]], [[Dromaeosauridae]] en voëls.<ref name=senter2007/><ref name=turneretal2007a/><ref name=holtzosmolska2004>{{cite book |last1=Holtz |first1=Thomas R. |author2=Osmólska, Halszka. |year=2004 |chapter=Saurischia |editor=Weishampel, David B. |editor2=Dodson, Peter |editor3=Osmólska, Halszka |title=The Dinosauria |edition=2de|location=Berkeley |publisher=University of California Press |pages=21–24 |isbn=978-0-520-24209-8}}</ref> Dromaeosauridae en Troodontidae kom gewoonlik saam voor in die klade [[Deinonychosauria]], wat 'n sustersgroep van voëls is (en saam die niekladistiese Eumaniraptora vorm) binne die stamklade [[Paraves]].<ref name=senter2007/><ref name=turneretal2007b>{{cite journal |last1=Turner |first1=Alan H. |author2=Pol, Diego; Clarke, Julia A.; Erickson, Gregory M.; & Norell, Mark A. |year=2007 |title=A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight |journal=Science |volume=317 |issue=5843 |pages=1378–81 |doi=10.1126/science.1144066 |pmid=17823350|bibcode = 2007Sci...317.1378T |doi-access=free }}</ref> Ander studies stel alternatiewe evolusies voor waarin sekere groepe dinosourusse wat gewoonlik as nievlieënd beskou word, kon ontwikkel het uit vlieënde voorsate. In 'n ontleding in 2002 is byvoorbeeld bevind oviraptorosouriërs is basale voëls.<ref name=osmolskamaryanska2002>{{cite journal |last1=Osmólska |first1=Halszka |author2=Maryańska, Teresa; & Wolsan, Mieczysław. |year=2002 |title=Avialan status for Oviraptorosauria |journal=Acta Palaeontologica Polonica |volume=47 |issue=1 |pages=97–116 |url=http://app.pan.pl/article/item/app47-097.html}}</ref> Die genus ''[[Rahonavis]]'', wat oorspronklik as 'n vroeë voël beskryf is,<ref name=forsteretal1998>{{cite journal |last1=Forster |first1=Catherine A. |author2=Sampson, Scott D.; Chiappe, Luis M.; & Krause, David W. |year=1998 |title=The theropod ancestry of birds: new evidence from the Late Cretaceous of Madagascar |journal=Science |volume=279 |issue=5358 |pages=1915–9 |doi=10.1126/science.279.5358.1915 |pmid=9506938|bibcode = 1998Sci...279.1915F }}</ref> is in verskeie ander studies as 'n nievlieënde dromeosouride geïdentifiseer.<ref name=turneretal2007b/><ref name=makovickyetal2005>{{cite journal |last1=Makovicky |first1=Peter J. |author2=Apesteguía, Sebastián; & Agnolín, Federico L. |year=2005 |title=The earliest dromaeosaurid theropod from South America |journal=Nature |volume=437 |issue=7061 |pages=1007–11 |doi=10.1038/nature03996 |pmid=16222297 |bibcode=2005Natur.437.1007M|s2cid=27078534 }}</ref> Daar is al voorgestel dat Dromaeosauridae en Troodontidae self in Aves geplaas word eerder as net daarbuite.<ref name=paul2002>{{cite book |last=Paul |first=Gregory S. |year=2002 |title=Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds |location=Baltimore |publisher=Johns Hopkins University Press |isbn=978-0-8018-6763-7 |page=[https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul/page/472 472pp] |url=https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul/page/472 }}</ref><ref name=mayretal2005>{{cite journal |last1=Mayr |first1=Gerald |author2=Pohl, Burkhard; & Peters, D. Stefan |year=2005 |title=A well-preserved ''Archaeopteryx'' specimen with theropod features |journal=Science |volume=310 |issue=5753 |pages=1483–6 |doi=10.1126/science.1120331 |pmid=16322455 |bibcode=2005Sci...310.1483M|s2cid=28611454 }}</ref> ==Eienskappe wat voëls en dinosourusse verbind== Voëls en teropode-dinosourusse deel baie [[anatomie]]se eienskappe.<ref name=Geolor>{{cite web|last1=Chatterjee|first1=Immoor|author2=L. Immoor|title=The Dinosaurs of the Jurassic Park Movies|publisher=Geolor.com|date=9 September 2005|url=http://www.geolor.com/Jurassic_Park_Movies-Fact_versus_Fiction.htm|access-date=June 23, 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20080512005607/http://geolor.com/Jurassic_Park_Movies-Fact_versus_Fiction.htm|archive-date=12 May 2008|url-status=dead}}</ref> ===Vere=== ''Archaeopteryx'', die eerste goeie voorbeeld van 'n "geveerde dinosourus", is in 1861 ontdek. Die eerste spesimen is ontdek in die Solnhofen-sandsteen van Suid-Duitsland, 'n merkwaardige geologiese formasie wat bekend is vir sy besonder gedetailleerde fossiele. ''Archaeopteryx'' is 'n oorgangsfossiel, wat duidelike eienskappe toon tussen dié van nievlieënde teropode-dinosourusse en dié van voëls. Dit is ontdek net twee jaar ná Darwin se ''Origin of Species'', en het weer die debat ontlok tussen voorstanders van evolusionêre biologie en van die [[skeppingsleer]]. Dié vroeë voël stem so met 'n dinosourus ooreen dat minstens een spesimen sonder duidelike vlerkafdrukke vir 'n Compsognathus aangesien is.<ref name=PW88>{{cite journal | last1 = Wellnhofer | first1 = P. | year = 1988 | title = Ein neuer Exemplar von ''Archaeopteryx'' | journal = Archaeopteryx | volume = 6 | pages = 1–30 }}</ref> [[Beeld:Parts of feather modified.jpg|links|thumb|220px|Die dele van 'n veer. 1. Vlag. 2. Skag. 3. Baard. 4. Dons. 5. Spoel.]] Sedert die 1990's is verskeie geveerde dinsourusse ontdek wat nog beter bewyse gelewer het van die nou verwantskap tussen dinosourusse en moderne voëls. Die eerste vere is beskryf as eenvoudige, filamentagtige "protovere" en is gevind aan dinosourusfossiele so primitief as [[Compsognathidae]] en [[Tyrannosauridae|Tyrannosauroidea]].<ref>{{cite journal | pmid = 15470426 | last1 = Xu | first1 = X| doi=10.1038/nature02855 | last2 = Norell | first2 = MA | last3 = Kuang | first3 = X | last4 = Wang | first4 = X | last5 = Zhao | first5 = Q | last6 = Jia | first6 = C | title = Basal tyrannosauroids from China and evidence for protofeathers in tyrannosauroids | journal = Nature | volume=431 | issue=7009 |date=October 2004 | pages=680–4|bibcode = 2004Natur.431..680X |s2cid=4381777}}</ref> Vere wat ononderskeibaar was van dié van moderne voëls is egter kort daarna aan nievlieënde dinosourusse ontdek.<ref name = "jietal1998"/> 'n Paar navorsers het al beweer die eenvoudige filamentagtige "protovere" is die resultaat van die ontbinding van kollageenvesels onder die dinosourusse se vel of in vinne op hulle rug, en dat spesies met onteenseglike vere, soos [[Oviraptorosauria]] en [[Dromaeosauridae]], nie dinosourusse is nie, maar ware voëls wat onverwant aan dinosourusse is.<ref name=feducciaetal2012>Feduccia, A. (2012). ''Riddle of the Feathered Dragons: Hidden Birds of China.'' Yale University Press, {{ISBN|0-300-16435-1}}, {{ISBN|978-0-300-16435-0}}</ref> Die meeste studies toon egter aan dat geveerde dinosourusse regtig dinosourisse is en dat die eenvoudige filamente van teropodes eenvoudige vere is. In studies is al bevind dat selfs moderne voëls se vere filamentagtig begin lyk as hulle aan dieselfde strawwe toestande onderwerp word as tydens die vorming van fossiele, en dat die veronderstelde "protovere" ingewikkelder kon gewees het as wat voorheen geglo is.<ref name=foth2011>{{cite journal | last1 = Foth | first1 = C | year = 2012 | title = On the identification of feather structures in stem-line representatives of birds: evidence from fossils and actuopalaeontology | journal = Paläontologische Zeitschrift | volume = 86| pages = 91–102| doi = 10.1007/s12542-011-0111-3 | s2cid = 86362907 }}</ref> Gedetailleerde ondersoeke van die "protovere" van ''Sinosauropteryx prima'' het getoon individuele vere het bestaan uit 'n sentrale skag met baarde wat daaruit vertak – soortgelyk aan dié van moderne voëls, maar primitiewer.<ref name=currie&chen2001>{{cite journal |last1=Currie |first1=P.J. |author2=Chen, P.-j. |year=2001 |title=Anatomy of ''Sinosauropteryx prima'' from Liaoning, northeastern China |journal=Canadian Journal of Earth Sciences |volume=38 |issue=1 |pages=705–727 |doi=10.1139/cjes-38-12-1705 |bibcode=2001CaJES..38.1705C}}</ref> [[Beeld:Dave NGMC 91.jpg|thumb|150px|'n Fossielvorm van NGMC 91, 'n moontlike spesimen van ''Sinornithosaurus''.]] ===Skelet=== Omdat vere meestal met voëls verbind word, word dikwels beweer geveerde dinosourusse is die "vermiste skakel" tussen voëls en dinosourusse. Die talle eienskappe van die [[skelet]] wat die twee groepe in gemeen het, is egter vir paleontoloë 'n belangriker bewys. Veral die Maniraptora-tak van teropodes verskaf belangrike getuienis van die verband. Ooreenkomste van die skelet sluit in die [[skedel]], [[tand]]bou, nek, haakvormige prosesse aan die [[rib]]bes, 'n teruggebuigde lang [[skaambeen]], buigbare polse, lang [[arm]]s, 'n [[hand]] met drie vingers, 'n [[Skouergordel|skouerblad]], furcula en borsbene. Feitlik alle skeleteienskappe van ''Archaeopteryx'' word in nievlieënde Maniraptora aangetref. In 'n studie waarin embrioniese, jong en volwasse Archosauria-skedels ondersoek is, is tot die gevolgtrekking gekom dat voëlskedels van teropode-dinosourusse ontstaan het deur progenese, 'n proses wat gelei het tot die behouding van jeugeienskappe van hulle voorsate.<ref>{{Cite journal | last1 = Bhullar | first1 = B. A. S. | last2 = Marugán-Lobón | first2 = J. S. | last3 = Racimo | first3 = F. | last4 = Bever | first4 = G. S. | last5 = Rowe | first5 = T. B. | last6 = Norell | first6 = M. A. | last7 = Abzhanov | first7 = A. | doi = 10.1038/nature11146 | title = Birds have paedomorphic dinosaur skulls | journal = Nature | volume = 487 | issue = 7406 | pages = 223–226 | year = 2012 | pmid = 22722850| bibcode = 2012Natur.487..223B | s2cid = 4370675 }}</ref> [[Beeld:Dino bird h.jpg|thumb|links|230px|'n Vergelyking tussen die lugsakke van ''Majungasaurus'' en dié van 'n eend.]] ===Longe=== Groot vleisvretende dinosourusse het 'n ingewikkelde stelsel van lugsakke gehad soortgelyk aan dié van moderne voëls, volgens 'n ondersoek onder leiding van Patrick M. O'Connor van die Universiteit van Ohio. In teropode-dinosourusse ([[Karnivoor|karnivore]] wat op twee bene geloop en voëlagtige voete gehad het) het lugsakke van buigbare sagte weefsel waarskynlik lug deur die stywe longe gepomp, soos by voëls. "Wat eens amptelik beskou is as uniek aan voëls, was in die een of ander vorm teenwoordig in die voorsate van voëls," het O'Connor gesê.<ref>{{cite journal | last1 = O'Connor | first1 = P.M. | last2 = Claessens | first2 = L.P.A.M. | year = 2005 | title = Basic avian pulmonary design and flow-through ventilation in non-avian theropod dinosaurs | journal = Nature | volume = 436 | issue = 7048| doi=10.1038/nature03716 | pmid=16015329 | bibcode=2005Natur.436..253O | pages = 253–6| s2cid = 4390587 }}</ref><ref>{{cite journal |author=Paul C. Sereno, Ricardo N. Martinez, Jeffrey A. Wilson, David J. Varricchio, Oscar A. Alcober, Hans C. E. Larsson|title= Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina|journal=PLOS ONE|volume=3|issue=9|year=2008|doi=10.1371/journal.pone.0003303|pages=e3303 |pmid=18825273 |pmc=2553519 |editor1-last=Kemp |editor1-first=Tom|bibcode = 2008PLoSO...3.3303S |doi-access= free}}</ref> ===Voortplanting=== Wanneer voëlwyfies [[eier]]s lê, groei hulle 'n spesiale soort beenmurg wat gebruik word as 'n bron van [[kalsium]] om eierdoppe te maak. Die teenwoordigheid van weefsel aan die binnekant van die murgholtes in 'n ''Tyrannosaurus rex''-spesimen se agterbeen dui daarop dat ''T. rex'' 'n soortgelyke strategie gebruik het en onthul terselfdertyd dat die spesimen 'n wyfie is.<ref name="schweitzeretal2005">{{cite journal |last1=Schweitzer |first1=M.H. |author2=Wittmeyer, J.L.; and Horner, J.R. |year=2005 |title=Gender-specific reproductive tissue in ratites and ''Tyrannosaurus rex'' |journal=Science |volume=308 |pages=1456–60|doi=10.1126/science.1112158 |pmid=15933198 |issue=5727|bibcode = 2005Sci...308.1456S |s2cid=30264554 }}</ref> Beenmurg is ook in die teropode ''[[Allosaurus]]'' en ornitopode ''[[Tenontosaurus]]'' ontdek. Omdat die lyn dinosourusse wat ''Allosaurus'' en ''Tyrannosaurus'' insluit, baie vroeg in die evolusie van dinosourusse afgeskei het van die lyn wat na ''Tenontosaurus'' gelei het, dui dit daarop dat dinosourusse oor die algemeen murgweefsel geproduseer het.<ref name=LW08>{{cite journal |last1=Lee |first1=Andrew H. |author2=Werning, Sarah |year=2008 |title=Sexual maturity in growing dinosaurs does not fit reptilian growth models |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=105 |issue=2 |pages=582–7 |doi=10.1073/pnas.0708903105 |pmid=18195356 |pmc=2206579|bibcode = 2008PNAS..105..582L|doi-access=free }}</ref> [[Beeld:Citipati IGM 100 979.jpg|thumb|220px|'n Broeiende ''Citipati osmolskae''-spesimen, Amerikaanse Museum van Natuurgeskiedenis in New York.]] ===Broeiing en versorging=== Verskeie spesimens van die genus ''Citipati'' is gevind waar hulle op neste sit, nes voëls wat broei.<ref name="NorellEtAl1994TheropodDinosaurEmbryo">{{cite journal |date=November 1994 |title=A theropod dinosaur embryo and the affinities of the Flaming Cliffs Dinosaur eggs |journal=Science |volume=266 |issue=5186 |pages=779–82 |doi=10.1126/science.266.5186.779 |author=Norell, M. A., Clark, J. M., Dashzeveg, D., Barsbold, T., Chiappe, L. M., Davidson, A. R., McKenna, M. C. and Novacek, M. J. | pmid=17730398 |bibcode = 1994Sci...266..779N |s2cid=22333224 }}</ref> Verskeie dinosourusspesies, soos ''Maiasaura'', het in troppe voorgekom waar baie jong en volwasse individue gemeng het, wat dui op interaksie tussen hulle. 'n Dinosourusembrio sonder tande is ontdek, wat daarop dui dat die ouers vir die jong dinosourus sou moes sorg, moontlik deur kos in sy bek op te bring soos by baie voëlspesies gesien word. ===Gastroliete=== Voëls en dinosourusse gebruik albei maagklippe. Diere sluk dié klippe in om met [[Spysverteringstelsel|spysvertering]] te help en kos en harde weefsel fyn te maal sodra dit in die [[maag]] beland. Wanneer maagklippe saam met fossiele gevind word, word hulle gastroliete genoem.<ref>{{cite journal|author=Wings O|title=A review of gastrolith function with implications for fossil vertebrates and a revised classification|journal=Palaeontologica Polonica|volume=52|issue=1|pages=1–16|year=2007|url=http://www.app.pan.pl/article/item/app52-001.html}}</ref> Maagklippe word ook in sekere soorte visse en in [[krokodil]]le aangetref. ==Oorsprong van vlieg in voëls== Debatte oor die oorsprong van vlieg in voëls is amper so oud soos die idee dat voëls van dinosourusse afstam. Dit het begin ná die ontdekking van ''Archaeopteryx'' in 1862. Twee teorieë het besprekings sedertdien oorheers: Volgens die loopteorie ("van die grond af op") het voëls ontwikkel uit klein, vinnige [[roofdier]]e wat op die grond gehardloop het; volgens die boomteorie ("van bome af neer") het vlug ontstaan by boomdiere wat van bome af neergesweef het. 'n Meer onlangse teorie, "ophardloop met behulp van vlerke", is 'n weergawe van die loopteorie. Daarvolgens het vlerke hulle aërodinamiese funksie ontwikkel uit die behoefte van klein geveerde diere om teen steil plekke soos bome op te hardloop om van roofdiere weg te kom. In Maart 2018 het wetenskaplikes berig ''Archaeopteryx'' kon moontlik vlieg, maar op 'n heel ander manier as moderne voëls.<ref name="NAT-20180313">{{cite journal |author=Voeten, Dennis F.A.E.|display-authors=etal|title=Wing bone geometry reveals active flight in Archaeopteryx |date=13 March 2018 |journal=Nature Communications |volume=9 |pages=923 |number=923 |doi=10.1038/s41467-018-03296-8 |pmid=29535376 |pmc=5849612 |bibcode=2018NatCo...9..923V }}</ref><ref name="WP-20180313">{{cite news |last=Guarino |first=Ben |title=This feathery dinosaur probably flew, but not like any bird you know |url=https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2018/03/13/this-feathery-dinosaur-probably-flew-but-not-like-any-bird-you-know/ |date=13 March 2018 |newspaper=The Washington Post |access-date=13 March 2018 }}</ref> ===Loopteorie=== [[Beeld:Rahonavis NT.jpg|thumb|220px|'n Rekonstruksie van ''Rahonavis'', 'n geveerde gronddinosourus wat volgens sommige navorsers toegerus was om te vlieg.]] Die loopteorie is die eerste keer voorgestel deur die Amerikaanse paleontoloog Samuel Wendell Williston, en daarna uitgebrei deur die Hongaar baron Nopcsa. Volgens dié teorie het sommige vinnige diere met lang sterte hulle arms gebruik om hulle balans te hou terwyl hulle hardloop. Moderne weergawes van die teorie verskil in baie opsigte van die Williston-Nopcsa-weergawe, hoofsaaklik vanweë ontdekkings sedert Nopcsa se leeftyd. [[Beeld:Flight stages.jpg|thumb|links|180px|Die voorgestelde ontwikkeling van vlieg in 'n boek van 1922: Tetrapteryx, ''Archaeopteryx'', hipotetiese stadium, moderne voël.]] Nopcsa het voorgestel dat klein loopdiere die oppervlak van hulle uitgestrekte arms vergroot het en dat dit hulle gehelp het om hulle balans te hou, en dat die skubbe aan die arms langer geraak en in vlerke ontwikkel het. Die vere kon ook gebruik gewees het om insekte of ander prooi in op te vang. Langsamerhand het die diere oor langer afstande begin spring, wat aangehelp is deur hulle ontwikkelende vlerke. Nopcsa het drie stadiums voorgestel in die ontwikkeling van vlug. Die diere het eerstens passief gevlieg terwyl die ontwikkelende vlerke as 'n soort valskerm gedien het. Tweedens het hulle aktief begin vlieg deur die vlerke te klap. Hy gebruik ''Archaeopteryx'' as 'n voorbeeld van dié tweede stadium. Derdens het voëls die vermoë ontwikkel om te sweef.<ref name="Terres">{{cite book|last=Terres|first=John K.|title=The Audubon Society Encyclopedia of North American Birds|publisher=Knopf|year=1980|location=New York, NY|pages=[https://archive.org/details/audubonsocietyen00terr/page/398 398–401]|isbn=978-0-394-46651-4|url-access=registration|url=https://archive.org/details/audubonsocietyen00terr/page/398}}</ref> Die huidige siening is dat vlerke nie uit skubbe ontwikkel het nie, want vere ontstaan uit ander soorte [[proteïen]]e.<ref>{{cite web |url=http://www.dinosauria.com/jdp/archie/scutes.htm |title=Feathers, scutes and the origin of birds |author=Poling, J. |year=1996 |publisher=dinosauria.com |access-date=2008-03-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080402065705/http://www.dinosauria.com/jdp/archie/scutes.htm |archive-date=2008-04-02 |url-status=dead }}</ref> Nopcsa se teorie veronderstel ook dat vlerke ontwikkel het as deel van die evolusie van vlieg, en onlangse ontdekkings bewys dit verkeerd. Vere is algemeen in [[Coelurosauria|selurosouriese]] dinosourusse (insluitende die vroeë [[Tyrannosauridae| tirannosouride]] ''Dilong'').<ref name= "prumbrush2002">{{cite journal |year=2002 |title=The evolutionary origin and diversification of feathers |journal=The Quarterly Review of Biology |volume=77 |pages=261–95 |url= http://www.mcorriss.com/Prum_&_Brush_2002.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20031015170027/http://www.mcorriss.com/Prum_%26_Brush_2002.pdf |url-status=dead |archive-date=2003-10-15 |author1=Prum, R. |author2=Brush, A.H. |doi=10.1086/341993 |pmid=12365352 |issue=3 |s2cid=6344830 |access-date=2018-09-17 }}</ref> Moderne voëls word deur feitlik alle paleontoloë as selurosourides geklassifiseer,<ref name="mayeretal2005">{{cite journal | doi = 10.1126/science.1120331 | last1 = Mayr | first1 = G. | last2 = Pohl | first2 = B. | last3 = Peters | first3 = D.S. | year = 2005 | title = A well-preserved ''Archaeopteryx'' specimen with theropod features | journal = Science | volume = 310 | issue = 5753| pages = 1483–6 | pmid = 16322455 | bibcode=2005Sci...310.1483M| s2cid = 28611454 }}</ref> maar nie deur sommige ornitoloë nie.<ref name="Feduccia1999OriginEvolutionBirds">{{cite book |author=Feduccia, A. |title=The Origin and Evolution of Birds |year=1999 |publisher=Yale University Press |isbn=978-0-300-07861-9 |url=http://yalepress.yale.edu/book.asp?isbn=978-0-300-07861-9 }}</ref><ref>{{cite journal |author=Feduccia, A. |title= Explosive Evolution in Tertiary Birds and Mammals |journal=Science |volume=267 |issue=5198 |date=February 1995 |pages=637–8 |doi=10.1126/science.267.5198.637 |url= http://taxonomy.zoology.gla.ac.uk/~rdmp1c/teaching/L3/tutorials/feduccia/feduccia.html |pmid=17745839 |bibcode=1995Sci...267..637F |s2cid= 42829066 |url-status=dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20080320033248/http://taxonomy.zoology.gla.ac.uk/%7Erdmp1c/teaching/L3/tutorials/feduccia/feduccia.html |archive-date=2008-03-20 }}</ref> Die moderne weergawe van die loopteorie is dat voëls se voorsate klein, geveerde roofdiere was wat op die grond gehardloop het<ref name="LockleyLi2007EarliestZygodactyl">{{cite journal |author=Lockley, M.G., Li, R., Harris, J.D., Matsukawa, M., and Liu, M. |title=Earliest zygodactyl bird feet: evidence from Early Cretaceous roadrunner-like tracks |journal=Naturwissenschaften |volume=94 |date=August 2007 |doi=10.1007/s00114-007-0239-x |pages=657–65 |pmid=17387416 |issue=8 |bibcode = 2007NW.....94..657L |s2cid=15821251 }}</ref> en hulle arms vir balans gebruik het terwyl hulle prooi gejaag het, en dat die arms en vere later ontwikkel het op maniere wat sweef en toe kragvlug moontlik gemaak het. Die oorspronklike funksie van vere wat algemeen aanvaar word, is termiese [[isolasie]] en mededingende vertoon, nes by moderne voëls.<ref>{{cite journal |year=1999 |title=The wing of Archaeopteryx as a primary thrust generator |journal=Nature |volume=399| doi = 10.1038/19967 |pages=60–62 |url=http://www.stephenjaygould.org/ctrl/news/file013.html |author1=Burgers, P. |author2=L. M. Chiappe |issue=6731 |bibcode=1999Natur.399...60B|s2cid=4430686 }}</ref><ref name ="CowenHistLife">{{cite book |author=Cowen, R. |title=History of Life |year=1991 |publisher=Blackwell Science |isbn=978-0-7266-0287-0 }}</ref> Al die fossiele van ''Archaeopteryx'' kom van seesediment, en daar is voorgestel vlerke kon die voëls gehelp het om oor die water te hardloop.<ref>Videler, J.J. 2005: Avian Flight. Oxford University. Press, Oxford.</ref> === "Ophardloop met behulp van vlerke"=== Die "ophardloop met behulp van vlerke"-hipotese het ontstaan uit die waarneming van jong kuikens van die [[Asiatiese patrys]]. Daarvolgens het vlerke hulle aërodinamiese funksie ontwikkel uit 'n behoefte om vinnig teen steil hoogtes soos boomstamme op te hardloop, byvoorbeeld om van roofdiere te ontsnap.<ref name="YouTubeWAIR">{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=MNxt_-f9dmw |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211219/MNxt_-f9dmw |archive-date=2021-12-19 |url-status=live|title=Wing assisted incline running and evolution of flight|website=[[YouTube]] }}</ref> Dit maak die hipotese 'n gespesialiseerde soort loopteorie. Vroeë voëls, insluitende ''Archaeopteryx'', het egter die skouermeganisme ontbreek waarmee moderne voëls vinnige, kragtige opwaartse bewegings uitvoer. Dit lyk dus of vroeë voëls nie vinnig teen hoogtes sou kon ophardloop nie.<ref name="Senter2006ScapularOrientation">{{cite journal |author=Senter, P. |year=2006 |title=Scapular orientation in theropods and basal birds, and the origin of flapping flight |journal=Acta Palaeontologica Polonica |volume=51 |issue=2 |pages=305–313 |url=http://www.app.pan.pl/article/item/app51-305.html}}</ref> ===Boomteorie=== [[Beeld:Microraptor gui (dinos).jpg|thumb|220px|Die viervlerkige ''Microraptor'', 'n lid van die Dromaeosauridae, 'n groep dinosourusse wat naby aan voëls verwant was.]] Volgens die meeste weergawes van die boomteorie was voëls se voorsate baie klein dinosourusse wat in bome gewoon en van tak tot tak gespring het. Dié klein dinosourus het reeds vlerke gehad, wat langer, stywer vorms teweeggebring het wat nuttig was in aërodinamika. Dit het eindelik tot vlerke gelei. Vlerke sou dan ontwikkel en al hoe verfynder geraak het as 'n manier om die springer groter beheer te gee: om neer te daal, te sweef en trapsgewys te vlieg. Volgens die boomteorie is aërodinamika vir boomdiere veel energiedoeltreffender, aangesien sulke klein diere eenvoudig val om minimum sweefsnelhede te haal.<ref name="Chatterjee2004">Chatterjee, Sankar, Templin, R.J. (2004) "Feathered coelurosaurs from China: new light on the arboreal origin of avian flight" pp. 251-281. In Feathered Dragons: Studies on the Transition from Dinosaurs to Birds (P.J. Currie, E.B. Koppelhus, M.A. Shugar en J.L. Wright (reds.). Indiana University Press, Bloomington.</ref><ref name=Trasitano2000>{{cite journal | last1 = Tarsitano | first1 = Samuel F. | last2 = Russell | first2 = Anthony P. | last3 = Horne | first3 = Francis | last4 = Plummer | first4 = Christopher | last5 = Millerchip | first5 = Karen | year = 2000 | title = On the Evolution of Feathers from an Aerodynamic and Constructional View Point | journal = American Zoologist | volume = 40 | issue = 4| pages = 676–686 | doi = 10.1093/icb/40.4.676 | doi-access = free }}</ref> Verskeie klein dinosourusse van die Jura of vroeë Kryt, almal met vere, het vermoedelik boomspring- en aërodinamiese aanpassings gehad. Hulle sluit in ''Scansoriopteryx'', ''Epidexipteryx'', ''Microraptor'', ''Pedopenna'' en ''Anchiornis''. ''[[Anchiornis]]'' is veral belangrik vir dié onderwerp, want dit het aan die begin van die laat Jura voorgekom, lank voor ''Archaeopteryx''.<ref name="Hu et al.2009">{{Cite journal |last1=Hu |first1=D. |last2=Hou |first2=L. |last3=Zhang |first3=L. |last4=Xu |first4=X. |year=2009 |title=A pre-''Archaeopteryx'' troodontid theropod from China with long feathers on the metatarsus |journal=Nature |volume=461 |issue=7264 |pages=640–3 |doi=10.1038/nature08322 |pmid=19794491 |bibcode=2009Natur.461..640H|s2cid=205218015 }}</ref> 'n Ontleding van die proporsies van die toonbene van die primitiefste voëls ''Archaeopteryx'' en ''Confuciusornis'', in vergelyking met dié van lewende spesies, dui daarop dat die vroeë spesies op die grond én in bome gewoon het.<ref name=Hopson2001>Hopson, James A. "Ecomorphology of avian and nonavian theropod phalangeal proportions:Implications for the arboreal versus terrestrial origin of bird flight" (2001) From New Perspectives on the Origin and Early Evolution of Birds: Proceedings of the International Simposium te ere van John H. Ostrom. J. Gauthier en L.F. Gall, reds. New Haven: Peabody Mus. Nat. Hist., Yale Univ. {{ISBN|0-912532-57-2}}.© 2001 Peabody Museum of Natural History, Yale University. Alle regte voorbehou.</ref> ===Afnemende belangrikheid van ''Archaeopteryx''=== ''Archaeopteryx'' was die eerste en vir 'n lang ruk die enigste bekende geveerde [[Mesosoïkum|Mesosoïese]] dier. As gevolg daarvan het die bespreking van die evolusie van voëls en van voëlvlug minstens tot die middel 1990's op dié dinosourus gesentreer. Daar is al gedebatteer oor of ''Archaeopteryx'' regtig kon vlieg. Dit lyk of hy die breinstrukture en sensors vir binneoorbalans gehad het wat voëls gebruik om hulle vlug te beheer.<ref name="AlonsoMilnerEtAl2004AvianBrainInnerEarArchaeopteryx">{{cite journal |title=The avian nature of the brain and inner ear of Archaeopteryx |journal=Nature |volume=430 |issue=7000 |pages=666–9|date=August 2004 |doi=10.1038/nature02706 |author=Alonso, P.D., Milner, A.C., Ketcham, R.A., Cokson, M.J., Rowe, T.B. |pmid=15295597 |bibcode=2004Natur.430..666A|s2cid=4391019 }}</ref> ''Archaeopteryx'' het ook 'n rangskikking van vlerkvere soos dié van moderne voëls asook soortgelyke asimmetriese vlugvere aan sy vlerke en stert gehad. Maar ''Archaeopteryx'' het die skouermeganisme ontbreek waarmee die vlerke van moderne voëls vinnige, kragtige opwaartse bewegings uitvoer; dit kan beteken dat hy en ander vroeë voëls nie hulle vlerke kon klap nie en net kon sweef.<ref name="Senter2006ScapularOrientation"/> Die ontdekking sedert die vroeë 1990's van baie geveerde dinosourusse beteken egter ''Archaeopteryx'' is nie meer die sleutelfiguur in die evolusie van voëlvlug nie. Ander klein geveerde selurosouriërs uit die Kryt en laat Jura toon moontlike voorlopereienskappe van voëlvlug. Dit sluit in ''[[Rahonavis]]'', 'n grondhardloper met 'n ''[[Velociraptor]]''-agtige opgeligte sekelklou aan die tweede toon (sommige paleontoloë neem aan hulle sou beter toegerus gewees het om te vlieg as ''Archaeopteryx'');<ref name="Chiappe2007GlorifiedDinosaurs">{{cite book|last=Chiappe|first=L.M.|title=Glorified Dinosaurs: The Origin and Early Evolution of Birds|location=Sydney|publisher=UNSW Press|isbn=978-0-471-24723-4|date=2007-02-02}}</ref> ''[[Scansoriopteryx]]'', 'n boomdinosourus wat die boomteorie kan steun;<ref name="zhang2002">{{cite journal |year=2002 |title=A juvenile coelurosaurian theropod from China indicates arboreal habits |journal=Naturwissenschaften |volume=89 |issue=9 |pages=394–8 |doi=10.1007/s00114-002-0353-8 |author=Zhang, F., Zhou, Z., Xu, X. & Wang, X. |pmid=12435090|bibcode = 2002NW.....89..394Z |s2cid=556221 }}</ref> en ''[[Microraptor]]'', 'n boomdinosourus wat moontlik tot kragvlug in staat was omdat dit goed ontwikkelde vere aan sy bene gehad het.<ref name="chatterjee2007">{{cite journal | last1=Chatterjee | first1=S | last2=Templin | first2=RJ | title=Biplane wing planform and flight performance of the feathered dinosaur Microraptor gui | journal=Proceedings of the National Academy of Sciences | volume=104 | issue=5 | pages= 1576–80 | url=http://www.pnas.org/cgi/reprint/0609975104v1.pdf | year=2007 | pmid=17242354 | pmc=1780066 | doi=10.1073/pnas.0609975104 | bibcode=2007PNAS..104.1576C| doi-access=free }}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings|3}} ==Ander bronne== {{refbegin|3}} * Barsbold, Rinchen (1983): O ptich'ikh chertakh v stroyenii khishchnykh dinozavrov. ["Avian" features in the morphology of predatory dinosaurs]. ''Transactions of the Joint Soviet Mongolian Paleontological Expedition'' '''24''': 96–103. [Oorspronklik in Russies.] Vert. W. Robert Welsh. [https://web.archive.org/web/20081217051956/http://ravenel.si.edu/paleo/paleoglot/files/Barsbold_83b.pdf Volle teks in pdf] * {{cite news |last=Borenstein |first=Seth |title=Study traces dinosaur evolution into early birds |url=http://apnews.excite.com/article/20140731/us-sci-shrinking-dinosaurs-a5c053f221.html |date=July 31, 2014 |work=AP News |access-date=August 3, 2014 }} * {{cite journal | last1 = Bostwick | first1 = Kimberly S | year = 2003 | title = Bird origins and evolution: data accumulates, scientists integrate, and yet the "debate" still rages | journal = Cladistics | volume = 19 | issue = 4| pages = 369–371 | doi = 10.1016/S0748-3007(03)00069-0 }} * Dingus, Lowell & Rowe, Timothy (1997): ''The Mistaken Extinction: Dinosaur Evolution and the Origin of Birds.'' W. H. Freeman and Company, New York. {{ISBN|0-7167-2944-X}} * [http://www.dinosauria.com Dinosauria On-Line] (1995): [https://web.archive.org/web/20070209063731/http://dinosauria.com/jdp/archie/archie.htm Archaeopteryx's Relationship With Modern Birds]. Besoek op 2006-09-30. * [http://www.dinosauria.com Dinosauria On-Line] (1996): [https://web.archive.org/web/20060812210343/http://www.dinosauria.com/jdp/archie/dinoarch.htm Dinosaurian Synapomorphies Found In ''Archaeopteryx'']. Besoek op 2006-09-30. * Heilmann, G. (1926): ''The Origin of Birds''. Witherby, Londen. {{ISBN|0-486-22784-7}} (1972 Dover-herdruk) * {{cite journal | last1 = Mayr | first1 = Gerald | last2 = Pohl | first2 = B. | last3 = Peters | first3 = D. S. | year = 2005 | title = A Well-Preserved ''Archaeopteryx'' Specimen with Theropod Features | journal = Science | volume = 310 | issue = 5753| pages = 1483–1486 | doi = 10.1126/science.1120331 | pmid = 16322455 | bibcode = 2005Sci...310.1483M | s2cid = 28611454 }} * Olson, Storrs L. (1985): The fossil record of birds. ''In:'' Farner, D.S.; King, J.R. & Parkes, Kenneth C. (reds.): ''Avian Biology'' '''8''': 79-238. Academic Press, New York. {{refend}} ==Skakels== * [http://www.ucmp.berkeley.edu/diapsids/avians.html DinoBuzz.] 'n Bespreking van die dinosourus-voël-hipoteses * [http://www.talkorigins.org/faqs/archaeopteryx.html ''Archaeopteryx'' - VVV's] van die Usenet-nuusgroep talk.origins. * [http://www.amnh.org/exhibitions/dinosaurs-among-us "Dinosaurs among us"] [http://news.nationalgeographic.com/2016/04/160405-dinosaurs-feathers-birds-museum-new-york-science/ Artikel en video.] Uitstalling van die Amerikaanse Museum van Natuurgeskiedenis van die evolusie van dinosourusse tot voëls {{CommonsKategorie-inlyn|Aves fossils|Aves-fossiele}} {{vertaaluit| taalafk = en | il = Origin of birds}} {{Normdata}} [[Kategorie:Voëls]] [[Kategorie:Dinosourusse|Voëls, Oorsprong van]] [[Kategorie:Evolusie|Voëls, Oorsprong van]] axymnzk0wxyuxnz9qpave2jjqnw6es0 0 391959 2513829 2511920 2022-07-20T19:56:38Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[commons:user:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Webb's_First_Deep_Field.tif" met "Webb's_First_Deep_Field.jpg" omrede: For Wikipedia and thumbnails, JPEG is better wikitext text/x-wiki [[Beeld:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|240px|Webb se Eerste Diepveld.]] '''Webb se Eerste Diepveld''' is die eerste amptelike foto wat die [[James Webb-ruimteteleskoop]] geneem het. Dit is van die [[sterrestelselswerm]] SMACS 0723, wat 4,6&nbsp;miljard [[ligjare]] van die [[Aarde]] af geleë is. Dit is op 11 Julie 2022 aan die wêreld uitgereik en dek 'n klein deeltjie van die lug wat uit die [[Suidelike Halfrond]] sigbaar is. Duisende sterrestelsels is sigbaar op die foto, wat die beeld met die hoogste resolusie is wat nog van die vroeë [[heelal]] geneem is. ==Agtergrond== [[Infrarooi]]-astronomie word met die James Webb-ruimteteleskoop onderneem. Webb se Eerste Diepveld is deur die teleskoop se NIRCam geneem en is 'n samestelling van beelde teen verskillende [[golflengte]]s. Dit het altesaam 12,5 uur geduur om te neem.<ref name=":0">{{Cite web |last=Garner |first=Rob |date=2022-07-11 |title=NASA's Webb Delivers Deepest Infrared Image of Universe Yet |url=http://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2022/nasa-s-webb-delivers-deepest-infrared-image-of-universe-yet |access-date=2022-07-11 |publisher=NASA |archive-date=2022-07-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220711222309/https://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2022/nasa-s-webb-delivers-deepest-infrared-image-of-universe-yet/ |url-status=live }}</ref><ref name=":1">{{Cite web |title=Webb's first deep field |date=July 12, 2022 |url=https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Images/2022/07/Webb_s_first_deep_field |access-date=2022-07-11 |publisher=European Space Agency |language=en |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712040749/https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Images/2022/07/Webb_s_first_deep_field |url-status=live }}</ref> Met die foto is dieptes bereik van infrarooigolflengtes verder as die [[Hubble-ruimteteleskoop]] se diepste velde, wat weke geduur het om te neem. Die ruimtetuig wentel sedert 24 Januarie 2022 af om die Aarde-Son se tweede [[Lagrange-punt]] (L₂), sowat 1,5&nbsp;miljoen km van die Aarde af. By L₂ hou die [[gravitasie]] van beide die Son en Aarde die teleskoop se beweging om die Son gesinchroniseerd met die Aarde s'n.<ref name=":2" /> SMACS 0723 is 'n sterrestelselswerm wat uit die Aarde se [[Suidelike Halfrond]] sigbaar is<ref>{{Cite web |title=SRELICS |url=https://irsa.ipac.caltech.edu/data/SPITZER/SRELICS/clusters.html |access-date=2022-07-12 |publisher=IRAS |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712040743/https://irsa.ipac.caltech.edu/data/SPITZER/SRELICS/clusters.html |url-status=live }}</ref> en is al dikwels ondersoek deur Hubble en ander teleskope wat op soek is na die verre verlede.<ref name=":2" /> ==Wetenskaplike resultate== Die foto wys die sterrestelselswerm SMACS&nbsp;0723 soos dit 4,6&nbsp;miljard jaar gelede gelyk het.<ref name=":1" /> Dit dek 'n deel van die lug omtrent so groot soos 'n sandkorrel soos van die Aarde af gesien.<ref name=":0" /> Baie van die voorwerpe het merkbare [[rooiverskuiwing]]s ondergaan vanweë die uiterse afstand van die lig wat deur hulle uitgestraal word.<ref>{{cite web |url=https://www.pbs.org/newshour/science/heres-the-deepest-clearest-infrared-image-of-the-universe-ever-produced |work=PBS |title=Here's the deepest, clearest infrared image of the universe ever produced |author=Isabella Isaacs-Thomas |date=July 11, 2022}}</ref> Die gekombineerde [[massa]] van die swerm dien as [[gravitasielens]] en vergoot die verder geleë sterrestelsels daaragter. Webb se NIRCam het die afgeleë sterrestelsels in skerp fokus gebring en klein, dowwe strukture onthul wat nog nooit gesien is nie, insluitende [[sterreswerm]]s.<ref name=":0" /> ==Betekenis== Die diepveld is van die oudste deel van die heelal wat nog afgeneem is.<ref>{{Cite web |first=Ashley |last=Strickland |title=President Biden reveals the James Webb Space Telescope's stunning first image |url=https://www.cnn.com/2022/07/11/world/james-webb-space-telescope-first-image-scn/index.html |access-date=2022-07-12 |website=CNN |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712040743/https://www.cnn.com/2022/07/11/world/james-webb-space-telescope-first-image-scn/index.html |date=July 11, 2022 |url-status=live }}</ref> Duisende sterrestelsels, waarvan sommige van die dofste voorwerpe is wat nog in infrarooi waargeneem is, is op Webb se foto te sien.<ref>{{Cite web |title=The Webb telescope's first full-color photo is here — and it's stunning |url=https://www.nbcnews.com/science/space/james-webb-space-telescope-first-color-photo-rcna37584 |access-date=2022-07-11 |website=NBC News |language=en |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712040742/https://www.nbcnews.com/science/space/james-webb-space-telescope-first-color-photo-rcna37584 |date=July 11, 2022 |first=Denise |last=Chow |url-status=live }}</ref><ref name=":0" /> Dit is op 11 Julie 2022 die eerste keer op 'n [[Withuis]]funksie deur die Amerikaanse president [[Joe Biden]] aan die wêreld onthul.<ref name=":2">{{Cite news |last1=Overbye |first1=Dennis |last2=Chang |first2=Kenneth |last3=Tankersley |first3=Jim |date=2022-07-11 |title=Biden and NASA Share First Webb Space Telescope Image |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2022/07/11/science/nasa-webb-telescope-images-livestream.html |access-date=2022-07-12 |issn=0362-4331 |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712005736/https://www.nytimes.com/2022/07/11/science/nasa-webb-telescope-images-livestream.html |url-status=live }}</ref> ==Sien ook== * [[Hubble-diepveld]] * [[Hubble-ultradiepveld]] * [[Hubble- Ekstreme Diepveld]] ==Verwysings== {{Verwysings|2}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = Webb's First Deep Field}} {{Lug3|07|23|19.5|-|73|27|15.6|aansig=titel}} {{Normdata}} [[Kategorie:Ruimteverkenning]] [[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop|Eerste Diepveld, Webb se]] rg94w25esvp1387muo7iahxocomvs7x 2513870 2513829 2022-07-21T07:33:44Z Burgert Behr 2401 Foto herstel wikitext text/x-wiki {{bots|deny=CommonsDelinker}} [[Beeld:Main image deep field smacs0723.png|thumb|240px|Webb se Eerste Diepveld.]] '''Webb se Eerste Diepveld''' is die eerste amptelike foto wat die [[James Webb-ruimteteleskoop]] geneem het. Dit is van die [[sterrestelselswerm]] SMACS 0723, wat 4,6&nbsp;miljard [[ligjare]] van die [[Aarde]] af geleë is. Dit is op 11 Julie 2022 aan die wêreld uitgereik en dek 'n klein deeltjie van die lug wat uit die [[Suidelike Halfrond]] sigbaar is. Duisende sterrestelsels is sigbaar op die foto, wat die beeld met die hoogste resolusie is wat nog van die vroeë [[heelal]] geneem is. ==Agtergrond== [[Infrarooi]]-astronomie word met die James Webb-ruimteteleskoop onderneem. Webb se Eerste Diepveld is deur die teleskoop se NIRCam geneem en is 'n samestelling van beelde teen verskillende [[golflengte]]s. Dit het altesaam 12,5 uur geduur om te neem.<ref name=":0">{{Cite web |last=Garner |first=Rob |date=2022-07-11 |title=NASA's Webb Delivers Deepest Infrared Image of Universe Yet |url=http://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2022/nasa-s-webb-delivers-deepest-infrared-image-of-universe-yet |access-date=2022-07-11 |publisher=NASA |archive-date=2022-07-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220711222309/https://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2022/nasa-s-webb-delivers-deepest-infrared-image-of-universe-yet/ |url-status=live }}</ref><ref name=":1">{{Cite web |title=Webb's first deep field |date=July 12, 2022 |url=https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Images/2022/07/Webb_s_first_deep_field |access-date=2022-07-11 |publisher=European Space Agency |language=en |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712040749/https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Images/2022/07/Webb_s_first_deep_field |url-status=live }}</ref> Met die foto is dieptes bereik van infrarooigolflengtes verder as die [[Hubble-ruimteteleskoop]] se diepste velde, wat weke geduur het om te neem. Die ruimtetuig wentel sedert 24 Januarie 2022 af om die Aarde-Son se tweede [[Lagrange-punt]] (L₂), sowat 1,5&nbsp;miljoen km van die Aarde af. By L₂ hou die [[gravitasie]] van beide die Son en Aarde die teleskoop se beweging om die Son gesinchroniseerd met die Aarde s'n.<ref name=":2" /> SMACS 0723 is 'n sterrestelselswerm wat uit die Aarde se [[Suidelike Halfrond]] sigbaar is<ref>{{Cite web |title=SRELICS |url=https://irsa.ipac.caltech.edu/data/SPITZER/SRELICS/clusters.html |access-date=2022-07-12 |publisher=IRAS |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712040743/https://irsa.ipac.caltech.edu/data/SPITZER/SRELICS/clusters.html |url-status=live }}</ref> en is al dikwels ondersoek deur Hubble en ander teleskope wat op soek is na die verre verlede.<ref name=":2" /> ==Wetenskaplike resultate== Die foto wys die sterrestelselswerm SMACS&nbsp;0723 soos dit 4,6&nbsp;miljard jaar gelede gelyk het.<ref name=":1" /> Dit dek 'n deel van die lug omtrent so groot soos 'n sandkorrel soos van die Aarde af gesien.<ref name=":0" /> Baie van die voorwerpe het merkbare [[rooiverskuiwing]]s ondergaan vanweë die uiterse afstand van die lig wat deur hulle uitgestraal word.<ref>{{cite web |url=https://www.pbs.org/newshour/science/heres-the-deepest-clearest-infrared-image-of-the-universe-ever-produced |work=PBS |title=Here's the deepest, clearest infrared image of the universe ever produced |author=Isabella Isaacs-Thomas |date=July 11, 2022}}</ref> Die gekombineerde [[massa]] van die swerm dien as [[gravitasielens]] en vergoot die verder geleë sterrestelsels daaragter. Webb se NIRCam het die afgeleë sterrestelsels in skerp fokus gebring en klein, dowwe strukture onthul wat nog nooit gesien is nie, insluitende [[sterreswerm]]s.<ref name=":0" /> ==Betekenis== Die diepveld is van die oudste deel van die heelal wat nog afgeneem is.<ref>{{Cite web |first=Ashley |last=Strickland |title=President Biden reveals the James Webb Space Telescope's stunning first image |url=https://www.cnn.com/2022/07/11/world/james-webb-space-telescope-first-image-scn/index.html |access-date=2022-07-12 |website=CNN |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712040743/https://www.cnn.com/2022/07/11/world/james-webb-space-telescope-first-image-scn/index.html |date=July 11, 2022 |url-status=live }}</ref> Duisende sterrestelsels, waarvan sommige van die dofste voorwerpe is wat nog in infrarooi waargeneem is, is op Webb se foto te sien.<ref>{{Cite web |title=The Webb telescope's first full-color photo is here — and it's stunning |url=https://www.nbcnews.com/science/space/james-webb-space-telescope-first-color-photo-rcna37584 |access-date=2022-07-11 |website=NBC News |language=en |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712040742/https://www.nbcnews.com/science/space/james-webb-space-telescope-first-color-photo-rcna37584 |date=July 11, 2022 |first=Denise |last=Chow |url-status=live }}</ref><ref name=":0" /> Dit is op 11 Julie 2022 die eerste keer op 'n [[Withuis]]funksie deur die Amerikaanse president [[Joe Biden]] aan die wêreld onthul.<ref name=":2">{{Cite news |last1=Overbye |first1=Dennis |last2=Chang |first2=Kenneth |last3=Tankersley |first3=Jim |date=2022-07-11 |title=Biden and NASA Share First Webb Space Telescope Image |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2022/07/11/science/nasa-webb-telescope-images-livestream.html |access-date=2022-07-12 |issn=0362-4331 |archive-date=2022-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220712005736/https://www.nytimes.com/2022/07/11/science/nasa-webb-telescope-images-livestream.html |url-status=live }}</ref> ==Sien ook== * [[Hubble-diepveld]] * [[Hubble-ultradiepveld]] * [[Hubble- Ekstreme Diepveld]] ==Verwysings== {{Verwysings|2}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = Webb's First Deep Field}} {{Lug3|07|23|19.5|-|73|27|15.6|aansig=titel}} {{Normdata}} [[Kategorie:Ruimteverkenning]] [[Kategorie:James Webb-ruimteteleskoop|Eerste Diepveld, Webb se]] clvnfogic904qb1qjdp5yeyecmu6qc3 0 392031 2513907 2512495 2022-07-21T09:04:21Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki '''Freida Lock''' (1902 - 1962) was 'n Britsgebore Suid-Afrikaanse kunstenaar.<ref name="straussart" /><ref name="taw" /><ref name="aa" /> Sy is in Cheadle Hume, [[Engeland]] gebore en het in 1921 saam met haar ouers na Suid-Afrika geëmigreer; hulle het op 'n vrugteplaas in [[Stellenbosch]] gewoon. Sy studeer in die vroeëre 1930s aan die ''Heatherley School of Art'' en ''Central School of Art'' in [[Londen]].<ref name="taw" /> Hier ontmoet sy [[Gregoire Boonzaier]] en Terence McCaw en tesame met [[Lippy Lipshitz]], [[Walter Battiss]], [[Alexis Preller]] en haarself begin hulle [[Die Nuwe Groep]] in 1938 in [[Kaapstad]]. Sy het ook van 1947-49 in [[Zanzibar]] deurgebring waar sy baie sketse en portrette voltooi het. Sy is bekend vir haar stillewes. == Kunsuitstallings == * (1948) Tate Gallery, Engeland * (1952) Van Riebeeck Tercent Exhibition, [[Kaapstad]] * (1953) Rhodes Cent Exhibitions, [[Bulawayo]] == Bron == * Berman, E. 1994. Art & Artists of South Africa. Southern Book Publishers. == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="straussart">https://www.straussart.co.za/artists/freida-lock/</ref> <ref name="taw">https://www.the-art-world.com/history/lh_lock.htm</ref> <ref name="aa">https://www.askart.com/artist/Freida_Lock/11049571/Freida_Lock.aspx</ref> }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Lock, Freida}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skilders]] [[Kategorie:Geboortes in 1902]] [[Kategorie:Sterftes in 1962]] tkz8dhvsdodfbg9uilo5ab88ti9x3c9 0 392090 2513910 2513063 2022-07-21T10:08:19Z JMK 649 oorsprong, bekken wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rivier |rivier_naam = Brandwaterrivier |ander_naam = Grootspruit |beeld = |beeld_byskrif = |kaart = |kaart_byskrif = |oorsprong = |monding = |stroomgebied_lande = [[Vrystaat]], [[Suid-Afrika]] |lengte = |hoogte = |monding_hoogte = 1 575 m |afloop = <!-- *** Familie *** --> |hoofrivier = [[Caledonrivier]] |sytak_links = |sytak_regs = |duimdrukkerkaart = Vrystaat |duimdrukkeretiketposisie = bokant |duimdrukkerkaartgrootte = |duimdrukkerkaartbyskrif = |breedtegraad = 28 |breedtegraad_m = 44 |breedtegraad_s = 25.6 |breedtegraad_NS = S |lengtegraad = 28 |lengtegraad_m = 7 |lengtegraad_s = 7.8 |lengtegraad_OW = O }} Die '''Brandwaterrivier''' of '''Grootspruit''' is 'n [[rivier]] wat op die hange van [[Snymanshoekberg]] (2&nbsp;450 m) in die [[Rooiberge]] van die [[Oos-Vrystaat]] ontspring. Die bolope vloei weswaarts, en draai dan rigting suidwaarts tot in die Grootspruit om 'n regtersytak van die [[Caledonrivier]] te vorm. Die rivier vloei grootliks deur 'n sirkelvormige bekken bekend as die Brandwaterkom, geleë tussen die [[Witteberge]] aan die weste- en Rooiberge aan die oostekant. == Oorsprong == * {{koördinate|28.48423|S|28.30808|O|aansig=inlyn}} == Samevloei met Grootspruit == * {{koördinate|28.536625|S|28.14627|O|aansig=inlyn}} == Eksterne skakel == * [http://www.geonames.org/1015829/brandwaterrivier.html Kaart van die Brandwaterrivier se monding by Geonames.org (cc-by)] {{Vrystaat saadjie}} [[Kategorie:Riviere in Vrystaat]] j8w3scpccigdmceheiafzmzy4xqcyvo 0 392106 2513919 2513278 2022-07-21T11:44:09Z JMK 649 rivier, etim wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Berg | Naam = Wodehousekop | Foto = | Foto onderskrif = | Hoogte = 2 433 | Ligging = [[Vrystaat]], [[Suid-Afrika]] | Bergreeks = [[Rooiberge]] | Prominensie = 256 m bo omringende gebied | Lengte = 8,3 km | Koördinate = {{Koördinate|28.492|S|28.6327|O|type:mountain|aansig=inlyn,titel}} | Topografiese kaart = | Tipe = Bergpiek | geonames = 938549 }} {{Location map|Vrystaat |float = right |width=240 | caption = Ligging van Wodehousekop in die Oos-Vrystaat en teenaan Lesotho. | label = Wodehousekop|position=top|background=white|lat=-28.492|long=28.6327}} Die '''Wodehousekop''' is 'n bergpiek binne die [[Golden Gate-Hoogland- Nasionale Park]]<ref name="san1">{{cite web |title=Facts about the Golden Gate Highlands National Park |url= https://www.sanparks.org/docs/parks_golden_gate/facts.pdf |website=sanparks.org |publisher=Sanparke |access-date=18 Julie 2022}}</ref> in die [[Oos-Vrystaat]], [[Suid-Afrika]]. Die bergpiek maak deel uit van die [[Rooiberge]] in die voetheuwels van die [[Drakensberge]]. Die bolope van die [[Klein-Caledonrivier (Vrystaat)|Klein-Caledonrivier]] ontspring op die hange van die kop. Wodehousekop is vernoem na Sir Percy Wodehouse, goewerneur van die [[Kaapkolonie]], deur wie se toedoen sekere bakens in 1846 in die Rooiberge opgerig is.<ref name="san1"/> == Sien ook == * [[Lys van bergpieke in Suid-Afrika]] ==Verwysings== {{verwysings}} {{Vrystaat saadjie}} [[Kategorie:Berge van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Vrystaat]] sy7yucr72ultoghexu1cakxzpbduc25 0 392168 2513738 2022-07-20T12:42:50Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Transvaalse sesambos |image = |image_caption = |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Asterids]] |ordo = [[Lamiales]] |familia = [[Pedaliaceae]] |genus = ''[[Sesamothamnus]]'' |species = '''''S. lugardii''''' |binomial = ''Sesamothamnus lugardii'' |binomial_authority = N.E.Br. ex Stapf |synonyms = * ''Sesamothamnus seineri'' <small>Engl.</small> |}} Die '''Transvaalse sesambos''' (''Sesamothamnus lugardii'') is 'n boom wat tot 4 m hoog word en kom in [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en [[Noordwes]] voor asook in [[Botswana]] en [[Zimbabwe]]. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3401-3 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:675943-1 Plants of the World Online] [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] 4nroc5u1lnqy4xyp31xmizebtgdyhx7 2513739 2513738 2022-07-20T12:43:52Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks |name = Transvaalse sesambos |image = |image_caption = |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Asterids]] |ordo = [[Lamiales]] |familia = [[Pedaliaceae]] |genus = ''[[Sesamothamnus]]'' |species = '''''S. lugardii''''' |binomial = ''Sesamothamnus lugardii'' |binomial_authority = N.E.Br. ex Stapf |synonyms = * ''Sesamothamnus seineri'' <small>Engl.</small> |}} Die '''Transvaalse sesambos''' (''Sesamothamnus lugardii'') is 'n boom wat tot 4 m hoog word en kom in [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en [[Noordwes]] voor asook in [[Botswana]] en [[Zimbabwe]]. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3401-3 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:675943-1 Plants of the World Online] [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] ibmciisxeg6obkiwgnsyllyz56dtio9 2513789 2513739 2022-07-20T17:41:51Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks |name = Transvaalse sesambos |image = |image_caption = |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Asterids]] |ordo = [[Lamiales]] |familia = [[Pedaliaceae]] |genus = ''[[Sesamothamnus]]'' |species = '''''S. lugardii''''' |binomial = ''Sesamothamnus lugardii'' |binomial_authority = N.E.Br. ex Stapf |synonyms = * ''Sesamothamnus seineri'' <small>Engl.</small> |}} Die '''Transvaalse sesambos''' (''Sesamothamnus lugardii'') is 'n boom wat tot 4 m hoog word en kom in [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en [[Noordwes]] voor asook in [[Botswana]] en [[Zimbabwe]]. Die boom se FSA-nommer is 680.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3401-3 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:675943-1 Plants of the World Online] [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] s9527kp40tkwejbgq51qdf5ak6qv49w 2513920 2513789 2022-07-21T11:51:41Z Rooiratel 90342 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = Transvaalse sesambos | image = | image_caption = | taxon = Sesamothamnus lugardii | authority = N.E.Br. ex Stapf | synonyms = * ''Sesamothamnus seineri'' <small>Engl.</small> }} Die '''Transvaalse sesambos''' (''Sesamothamnus lugardii'') is 'n boom wat tot 4 m hoog word en kom in [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en [[Noordwes]] voor asook in [[Botswana]] en [[Zimbabwe]]. Die boom se FSA-nommer is 680.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=3401-3 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:675943-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] qxb5jaykxeyfl1ss0ml1cnccrzrkah1 0 392169 2513740 2022-07-20T12:45:01Z Oesjaar 7467 Aanstuur wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Sesamothamnus lugardii]] tsmrxp8njqqcevbdu5awrxyxd9a2gob 0 392171 2513761 2022-07-20T14:44:35Z Wyatt Tyrone Smith 107496 Nuwe bladsy geskep wikitext text/x-wiki {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistoff |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nbsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= 14&nbsp;500mg•kg{{Sup|-1}} (oraal, rotte) |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n uitwendige smeersel vir perde en in transdermale pleister gebruik. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan 'n wye reeks chemikalieë blootgestel word.{{R|Roth}} {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toonnaels en vingernaels.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} (blaasontsteking) goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele oor die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weer alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo''-dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro''-geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo''-studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend dun-film [[transistor]]-[[vloeikristalskerm]]-'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropylamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustratie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}}Anders as dimetiel- en diallyldisulfiede (wat reuke het wat soos knoffel lyk), mono- en trisulfiede (wat tipies vuil reuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Veiligheid == === Toksisiteit === DMSO is 'n nie-giftige oplosmiddel met 'n mediaan dodelike dosis (LD{{sub|50}}) twee keer dié van [[etanol]].{{R|GLC|sciencelab|sciencelab2}} Omdat DMSO maklik die vel binnedring, kan stowwe wat in DMSO opgelos is, vinnig geabsorbeer word. [[Nitriel]]rubberhandskoene, wat baie algemeen in chemiese laboratoriums gebruik word, kan beskerm teen kort kontak, maar daar is gevind dat dit vinnig afbreek met blootstelling aan DMSO.{{R|cornell}} Daar is getoon dat blootstelling aan DMSO agteruitgang van ontwikkelende muisbrein veroorsaak, teen dosisse so laag as 0,3&nbsp;ml/kg, 'n vlak wat oorskry word by kinders wat tydens [[beenmurg]]oorplanting aan DMSO blootgestel is.{{R|Hanslick}} === Ontploffingsgevaar === DMSO kan by die kooktemperatuur van 189&nbsp;°C by normale druk ontbind, wat moontlik tot 'n ontploffing kan lei. Die ontbinding word deur sure en basisse [[Katalisator|gekataliseer]] en kan dus by selfs laer temperature relevant wees. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan asielchloriede, [[halogeen]]verbindings, metaalnitriede,{{refn|group=Nota|name=J|}} [[Perchloraat|metaalperchlorate]], natrium[[hidried]], periodiese suur{{refn|group=Nota|name=K|}} en [[Fluoor|fluoreringsmiddels]] blootgestel word.{{R|Roth}} == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} {{refn|group=Nota|name=J|'''Periodiese suur''' is 'n suur van [[jodium]], waarin die jodium in oksidasietoestand +7 voorkom, byvoorbeeld H{{sub|5}}IO{{sub|6}}.}} {{refn|group=Nota|name=K|'n '''Nitried''' is 'n [[Chemiese verbinding|verbinding]] van [[stikstof]] waar stikstof 'n [[oksidasietoestand]] van -3 het.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="cornell">{{cite web | title = Chemical hygiene plan | publisher = Cornell University | date = Oktober 1999 | url = http://people.ccmr.cornell.edu/~cober/complete.chemical.hygiene.plan.2000.pdf | access-date = 20 Julie 2022 | language = en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="GLC">{{cite web |url = https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |url-status = live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213175640/https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |archive-date=13 Februarie 2019|date = 21 Julie 2016|publisher = Gaylord Chemical Company, L.L.C.|title = Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide (DMSO) |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Hanslick">{{cite journal | vauthors = Hanslick JL, Lau K, Noguchi KK, Olney JW, Zorumski CF, Mennerick S, Farber NB | date=April 2009 | title = Dimethyl sulfoxide (DMSO) produces widespread apoptosis in the developing central nervous system | journal = Neurobiology of Disease | volume = 34 | issue = 1 | pages = 1–10 | pmc = 2682536 | pmid = 19100327 | doi = 10.1016/j.nbd.2008.11.006 | language = en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roth">{{cite book |author1=Roth, Lutz |author2=Weller, Ursula |title=Gefährliche Chemische Reaktionen |trans-title=Gevaarlike Chemiese Reaksies |series=Ecomed Sicherheit |publisher=Verlagsgruppe Hüthig Jehle Rehm |location=Landsberg/Lech |date=Augustus 2000 |language=de |isbn=3-609-73090-0}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |title =Material Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919061701/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |archive-date = 19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date = 21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab2">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |title = Material Safety Data Sheet: Ethyl alcohol 200 Proof |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919024836/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |archive-date=19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date=21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] tu4hdny37s0dlcuq0zw131hc4jmjm3m 2513763 2513761 2022-07-20T14:47:05Z Wyatt Tyrone Smith 107496 Commons-kategorie wikitext text/x-wiki {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistoff |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nbsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= 14&nbsp;500mg•kg{{Sup|-1}} (oraal, rotte) |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n uitwendige smeersel vir perde en in transdermale pleister gebruik. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan 'n wye reeks chemikalieë blootgestel word.{{R|Roth}} {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toonnaels en vingernaels.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} (blaasontsteking) goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele oor die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weer alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo''-dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro''-geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo''-studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend dun-film [[transistor]]-[[vloeikristalskerm]]-'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropylamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustratie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}}Anders as dimetiel- en diallyldisulfiede (wat reuke het wat soos knoffel lyk), mono- en trisulfiede (wat tipies vuil reuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Veiligheid == === Toksisiteit === DMSO is 'n nie-giftige oplosmiddel met 'n mediaan dodelike dosis (LD{{sub|50}}) twee keer dié van [[etanol]].{{R|GLC|sciencelab|sciencelab2}} Omdat DMSO maklik die vel binnedring, kan stowwe wat in DMSO opgelos is, vinnig geabsorbeer word. [[Nitriel]]rubberhandskoene, wat baie algemeen in chemiese laboratoriums gebruik word, kan beskerm teen kort kontak, maar daar is gevind dat dit vinnig afbreek met blootstelling aan DMSO.{{R|cornell}} Daar is getoon dat blootstelling aan DMSO agteruitgang van ontwikkelende muisbrein veroorsaak, teen dosisse so laag as 0,3&nbsp;ml/kg, 'n vlak wat oorskry word by kinders wat tydens [[beenmurg]]oorplanting aan DMSO blootgestel is.{{R|Hanslick}} === Ontploffingsgevaar === DMSO kan by die kooktemperatuur van 189&nbsp;°C by normale druk ontbind, wat moontlik tot 'n ontploffing kan lei. Die ontbinding word deur sure en basisse [[Katalisator|gekataliseer]] en kan dus by selfs laer temperature relevant wees. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan asielchloriede, [[halogeen]]verbindings, metaalnitriede,{{refn|group=Nota|name=J|}} [[Perchloraat|metaalperchlorate]], natrium[[hidried]], periodiese suur{{refn|group=Nota|name=K|}} en [[Fluoor|fluoreringsmiddels]] blootgestel word.{{R|Roth}} == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} {{refn|group=Nota|name=J|'''Periodiese suur''' is 'n suur van [[jodium]], waarin die jodium in oksidasietoestand +7 voorkom, byvoorbeeld H{{sub|5}}IO{{sub|6}}.}} {{refn|group=Nota|name=K|'n '''Nitried''' is 'n [[Chemiese verbinding|verbinding]] van [[stikstof]] waar stikstof 'n [[oksidasietoestand]] van -3 het.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="cornell">{{cite web | title = Chemical hygiene plan | publisher = Cornell University | date = Oktober 1999 | url = http://people.ccmr.cornell.edu/~cober/complete.chemical.hygiene.plan.2000.pdf | access-date = 20 Julie 2022 | language = en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="GLC">{{cite web |url = https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |url-status = live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213175640/https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |archive-date=13 Februarie 2019|date = 21 Julie 2016|publisher = Gaylord Chemical Company, L.L.C.|title = Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide (DMSO) |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Hanslick">{{cite journal | vauthors = Hanslick JL, Lau K, Noguchi KK, Olney JW, Zorumski CF, Mennerick S, Farber NB | date=April 2009 | title = Dimethyl sulfoxide (DMSO) produces widespread apoptosis in the developing central nervous system | journal = Neurobiology of Disease | volume = 34 | issue = 1 | pages = 1–10 | pmc = 2682536 | pmid = 19100327 | doi = 10.1016/j.nbd.2008.11.006 | language = en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roth">{{cite book |author1=Roth, Lutz |author2=Weller, Ursula |title=Gefährliche Chemische Reaktionen |trans-title=Gevaarlike Chemiese Reaksies |series=Ecomed Sicherheit |publisher=Verlagsgruppe Hüthig Jehle Rehm |location=Landsberg/Lech |date=Augustus 2000 |language=de |isbn=3-609-73090-0}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |title =Material Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919061701/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |archive-date = 19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date = 21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab2">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |title = Material Safety Data Sheet: Ethyl alcohol 200 Proof |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919024836/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |archive-date=19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date=21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} {{Commons-kategorie|Dimethyl sulfoxide|Dimetielsulfoksied}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] bitxtf1s9j0ea59t2eae71kk6dtqui8 2513765 2513763 2022-07-20T14:48:35Z Wyatt Tyrone Smith 107496 /* Smaak */ spasie wikitext text/x-wiki {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistoff |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nbsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= 14&nbsp;500mg•kg{{Sup|-1}} (oraal, rotte) |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n uitwendige smeersel vir perde en in transdermale pleister gebruik. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan 'n wye reeks chemikalieë blootgestel word.{{R|Roth}} {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toonnaels en vingernaels.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} (blaasontsteking) goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele oor die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weer alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo''-dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro''-geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo''-studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend dun-film [[transistor]]-[[vloeikristalskerm]]-'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropylamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustratie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}} Anders as dimetiel- en diallyldisulfiede (wat reuke het wat soos knoffel lyk), mono- en trisulfiede (wat tipies vuil reuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Veiligheid == === Toksisiteit === DMSO is 'n nie-giftige oplosmiddel met 'n mediaan dodelike dosis (LD{{sub|50}}) twee keer dié van [[etanol]].{{R|GLC|sciencelab|sciencelab2}} Omdat DMSO maklik die vel binnedring, kan stowwe wat in DMSO opgelos is, vinnig geabsorbeer word. [[Nitriel]]rubberhandskoene, wat baie algemeen in chemiese laboratoriums gebruik word, kan beskerm teen kort kontak, maar daar is gevind dat dit vinnig afbreek met blootstelling aan DMSO.{{R|cornell}} Daar is getoon dat blootstelling aan DMSO agteruitgang van ontwikkelende muisbrein veroorsaak, teen dosisse so laag as 0,3&nbsp;ml/kg, 'n vlak wat oorskry word by kinders wat tydens [[beenmurg]]oorplanting aan DMSO blootgestel is.{{R|Hanslick}} === Ontploffingsgevaar === DMSO kan by die kooktemperatuur van 189&nbsp;°C by normale druk ontbind, wat moontlik tot 'n ontploffing kan lei. Die ontbinding word deur sure en basisse [[Katalisator|gekataliseer]] en kan dus by selfs laer temperature relevant wees. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan asielchloriede, [[halogeen]]verbindings, metaalnitriede,{{refn|group=Nota|name=J|}} [[Perchloraat|metaalperchlorate]], natrium[[hidried]], periodiese suur{{refn|group=Nota|name=K|}} en [[Fluoor|fluoreringsmiddels]] blootgestel word.{{R|Roth}} == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} {{refn|group=Nota|name=J|'''Periodiese suur''' is 'n suur van [[jodium]], waarin die jodium in oksidasietoestand +7 voorkom, byvoorbeeld H{{sub|5}}IO{{sub|6}}.}} {{refn|group=Nota|name=K|'n '''Nitried''' is 'n [[Chemiese verbinding|verbinding]] van [[stikstof]] waar stikstof 'n [[oksidasietoestand]] van -3 het.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="cornell">{{cite web | title = Chemical hygiene plan | publisher = Cornell University | date = Oktober 1999 | url = http://people.ccmr.cornell.edu/~cober/complete.chemical.hygiene.plan.2000.pdf | access-date = 20 Julie 2022 | language = en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="GLC">{{cite web |url = https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |url-status = live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213175640/https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |archive-date=13 Februarie 2019|date = 21 Julie 2016|publisher = Gaylord Chemical Company, L.L.C.|title = Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide (DMSO) |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Hanslick">{{cite journal | vauthors = Hanslick JL, Lau K, Noguchi KK, Olney JW, Zorumski CF, Mennerick S, Farber NB | date=April 2009 | title = Dimethyl sulfoxide (DMSO) produces widespread apoptosis in the developing central nervous system | journal = Neurobiology of Disease | volume = 34 | issue = 1 | pages = 1–10 | pmc = 2682536 | pmid = 19100327 | doi = 10.1016/j.nbd.2008.11.006 | language = en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roth">{{cite book |author1=Roth, Lutz |author2=Weller, Ursula |title=Gefährliche Chemische Reaktionen |trans-title=Gevaarlike Chemiese Reaksies |series=Ecomed Sicherheit |publisher=Verlagsgruppe Hüthig Jehle Rehm |location=Landsberg/Lech |date=Augustus 2000 |language=de |isbn=3-609-73090-0}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |title =Material Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919061701/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |archive-date = 19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date = 21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab2">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |title = Material Safety Data Sheet: Ethyl alcohol 200 Proof |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919024836/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |archive-date=19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date=21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} {{Commons-kategorie|Dimethyl sulfoxide|Dimetielsulfoksied}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] buyulli2mt9tg6tv5j2q5kvxst5rydn 2513775 2513765 2022-07-20T15:42:23Z Aliwal2012 39067 /* Suur */ propyl->propiel wikitext text/x-wiki {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistoff |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nbsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= 14&nbsp;500mg•kg{{Sup|-1}} (oraal, rotte) |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n uitwendige smeersel vir perde en in transdermale pleister gebruik. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan 'n wye reeks chemikalieë blootgestel word.{{R|Roth}} {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toonnaels en vingernaels.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} (blaasontsteking) goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele oor die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weer alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo''-dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro''-geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo''-studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend dun-film [[transistor]]-[[vloeikristalskerm]]-'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropielamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustratie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}} Anders as dimetiel- en diallyldisulfiede (wat reuke het wat soos knoffel lyk), mono- en trisulfiede (wat tipies vuil reuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Veiligheid == === Toksisiteit === DMSO is 'n nie-giftige oplosmiddel met 'n mediaan dodelike dosis (LD{{sub|50}}) twee keer dié van [[etanol]].{{R|GLC|sciencelab|sciencelab2}} Omdat DMSO maklik die vel binnedring, kan stowwe wat in DMSO opgelos is, vinnig geabsorbeer word. [[Nitriel]]rubberhandskoene, wat baie algemeen in chemiese laboratoriums gebruik word, kan beskerm teen kort kontak, maar daar is gevind dat dit vinnig afbreek met blootstelling aan DMSO.{{R|cornell}} Daar is getoon dat blootstelling aan DMSO agteruitgang van ontwikkelende muisbrein veroorsaak, teen dosisse so laag as 0,3&nbsp;ml/kg, 'n vlak wat oorskry word by kinders wat tydens [[beenmurg]]oorplanting aan DMSO blootgestel is.{{R|Hanslick}} === Ontploffingsgevaar === DMSO kan by die kooktemperatuur van 189&nbsp;°C by normale druk ontbind, wat moontlik tot 'n ontploffing kan lei. Die ontbinding word deur sure en basisse [[Katalisator|gekataliseer]] en kan dus by selfs laer temperature relevant wees. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan asielchloriede, [[halogeen]]verbindings, metaalnitriede,{{refn|group=Nota|name=J|}} [[Perchloraat|metaalperchlorate]], natrium[[hidried]], periodiese suur{{refn|group=Nota|name=K|}} en [[Fluoor|fluoreringsmiddels]] blootgestel word.{{R|Roth}} == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} {{refn|group=Nota|name=J|'''Periodiese suur''' is 'n suur van [[jodium]], waarin die jodium in oksidasietoestand +7 voorkom, byvoorbeeld H{{sub|5}}IO{{sub|6}}.}} {{refn|group=Nota|name=K|'n '''Nitried''' is 'n [[Chemiese verbinding|verbinding]] van [[stikstof]] waar stikstof 'n [[oksidasietoestand]] van -3 het.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="cornell">{{cite web | title = Chemical hygiene plan | publisher = Cornell University | date = Oktober 1999 | url = http://people.ccmr.cornell.edu/~cober/complete.chemical.hygiene.plan.2000.pdf | access-date = 20 Julie 2022 | language = en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="GLC">{{cite web |url = https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |url-status = live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213175640/https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |archive-date=13 Februarie 2019|date = 21 Julie 2016|publisher = Gaylord Chemical Company, L.L.C.|title = Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide (DMSO) |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Hanslick">{{cite journal | vauthors = Hanslick JL, Lau K, Noguchi KK, Olney JW, Zorumski CF, Mennerick S, Farber NB | date=April 2009 | title = Dimethyl sulfoxide (DMSO) produces widespread apoptosis in the developing central nervous system | journal = Neurobiology of Disease | volume = 34 | issue = 1 | pages = 1–10 | pmc = 2682536 | pmid = 19100327 | doi = 10.1016/j.nbd.2008.11.006 | language = en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roth">{{cite book |author1=Roth, Lutz |author2=Weller, Ursula |title=Gefährliche Chemische Reaktionen |trans-title=Gevaarlike Chemiese Reaksies |series=Ecomed Sicherheit |publisher=Verlagsgruppe Hüthig Jehle Rehm |location=Landsberg/Lech |date=Augustus 2000 |language=de |isbn=3-609-73090-0}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |title =Material Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919061701/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |archive-date = 19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date = 21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab2">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |title = Material Safety Data Sheet: Ethyl alcohol 200 Proof |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919024836/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |archive-date=19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date=21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} {{Commons-kategorie|Dimethyl sulfoxide|Dimetielsulfoksied}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] mlxitxcbrggxuo44kjbl1wgp45qcjkh 2513776 2513775 2022-07-20T16:10:37Z Aliwal2012 39067 algemene proeflees wikitext text/x-wiki {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistoff |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nbsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= 14&nbsp;500mg•kg{{Sup|-1}} (oraal, rotte) |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n uitwendige smeersel vir perde en in transdermale pleister gebruik. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan 'n wye reeks chemikalieë blootgestel word.{{R|Roth}} {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toon- en vingernaels, plekke wat veral deur weerstandige swaminfeksies geteister word.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} (blaasontsteking) goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele deur die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weereens alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo''-dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro''-geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo''-studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend dun-film [[transistor]]-[[vloeikristalskerm]]-'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropielamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustrasie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}} Anders as dimetiel- en diallieldisulfiede (wat reuke het soortgelyk aan knoffel), mono- en trisulfiede (wat tipiese stankreuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Veiligheid == === Toksisiteit === DMSO is 'n nie-giftige oplosmiddel met 'n mediaan dodelike dosis (LD{{sub|50}}) twee keer dié van [[etanol]].{{R|GLC|sciencelab|sciencelab2}} Omdat DMSO maklik die vel binnedring, kan stowwe wat in DMSO opgelos is, vinnig geabsorbeer word. [[Nitriel]]rubberhandskoene, wat baie algemeen in chemiese laboratoriums gebruik word, kan beskerming bied teen kort kontak, maar daar is gevind dat dit vinnig afbreek met blootstelling aan DMSO.{{R|cornell}} Daar is getoon dat blootstelling aan DMSO agteruitgang van ontwikkelende muisbrein veroorsaak, teen dosisse so laag as 0,3&nbsp;ml/kg, 'n vlak wat oorskry word by kinders wat tydens [[beenmurg]]oorplanting aan DMSO blootgestel is.{{R|Hanslick}} === Ontploffingsgevaar === DMSO kan by die kooktemperatuur van 189&nbsp;°C by normale druk ontbind, wat moontlik tot 'n ontploffing kan lei. Die ontbinding word deur sure en basisse [[Katalisator|gekataliseer]] en kan dus by selfs laer temperature relevant wees. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan asielchloriede, [[halogeen]]verbindings, metaalnitriede,{{refn|group=Nota|name=J|}} [[Perchloraat|metaalperchlorate]], natrium[[hidried]], periodiese suur{{refn|group=Nota|name=K|}} en [[Fluoor|fluoreringsmiddels]] blootgestel word.{{R|Roth}} == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} {{refn|group=Nota|name=J|'''Periodiese suur''' is 'n suur van [[jodium]], waarin die jodium in oksidasietoestand +7 voorkom, byvoorbeeld H{{sub|5}}IO{{sub|6}}.}} {{refn|group=Nota|name=K|'n '''Nitried''' is 'n [[Chemiese verbinding|verbinding]] van [[stikstof]] waar stikstof 'n [[oksidasietoestand]] van -3 het.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="cornell">{{cite web | title = Chemical hygiene plan | publisher = Cornell University | date = Oktober 1999 | url = http://people.ccmr.cornell.edu/~cober/complete.chemical.hygiene.plan.2000.pdf | access-date = 20 Julie 2022 | language = en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="GLC">{{cite web |url = https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |url-status = live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213175640/https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |archive-date=13 Februarie 2019|date = 21 Julie 2016|publisher = Gaylord Chemical Company, L.L.C.|title = Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide (DMSO) |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Hanslick">{{cite journal | vauthors = Hanslick JL, Lau K, Noguchi KK, Olney JW, Zorumski CF, Mennerick S, Farber NB | date=April 2009 | title = Dimethyl sulfoxide (DMSO) produces widespread apoptosis in the developing central nervous system | journal = Neurobiology of Disease | volume = 34 | issue = 1 | pages = 1–10 | pmc = 2682536 | pmid = 19100327 | doi = 10.1016/j.nbd.2008.11.006 | language = en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roth">{{cite book |author1=Roth, Lutz |author2=Weller, Ursula |title=Gefährliche Chemische Reaktionen |trans-title=Gevaarlike Chemiese Reaksies |series=Ecomed Sicherheit |publisher=Verlagsgruppe Hüthig Jehle Rehm |location=Landsberg/Lech |date=Augustus 2000 |language=de |isbn=3-609-73090-0}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |title =Material Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919061701/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |archive-date = 19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date = 21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab2">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |title = Material Safety Data Sheet: Ethyl alcohol 200 Proof |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919024836/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |archive-date=19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date=21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} {{Commons-kategorie|Dimethyl sulfoxide|Dimetielsulfoksied}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] 2ky4cezvuvcgw8k0nghow89yezm44vq 2513777 2513776 2022-07-20T16:13:52Z Aliwal2012 39067 Spel vloeistof met een "F" wikitext text/x-wiki {{Chemiekas2 |Naam= Dimetielsulfoksied |IUPACNaam= |SistematieseNaam= |AnderName=DMSO |struktuur=Dimethylsulfoxid.svg |struktuur2=Dimethyl-sulfoxide-3D-balls-A.png |CASNo=67-68-5 |formule={{chem|C|2|H|6|S|O}} |MolereMassa= 78,13&nbsp;g•mol{{Sup|-1}} |Voorkoms= Kleurlose vloeistof |Reuk= Geen |Kookpunt=189&nbsp;°C |Smeltpunt=19&nbsp;°C |Digtheid= 1,1004&nbsp;g•cm{{Sup|-3}} |Oplosbaarheid =Mengbaar in water |Viskositeit=1,996&nbsp;cP (20&nbsp;°C) |Brekingsindeks=1,479 |Flitspunt=-37,2&nbsp;°C |Selfontbrandingspunt=361&nbsp;°C |HenryKonstante= |pKa=35{{R|Matthews}} |afdeling4=Termodinamies |Warmtekapasiteit= |DeltaHf= |DeltaHc= |LD50= 14&nbsp;500mg•kg{{Sup|-1}} (oraal, rotte) |LC50= }} [[Lêer:Sample of Dimethyl sulfoxide 01.jpg|duimnael|links|200px|DMSO is 'n kleurlose vloeistof]] {{Kantbalk Alternatiewe medisyne}} In [[organiese chemie]] is '''dimetielsulfoksied''' ('''DMSO''') 'n organo[[swawel]]verbinding met die formule (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO. Dit is 'n belangrike polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} wat beide polêre en niepolêre [[Chemiese verbinding|verbindings]] oplos en is in 'n wye reeks organiese [[oplosmiddel]]s sowel as water mengbaar. Dit het 'n relatief hoë kookpunt. DMSO het die ongewone eienskap dat baie individue 'n knoffelagtige smaak in die mond waarneem nadat DMSO met hul vel kontak gemaak het.{{R|Novak}} DMSO word as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] bemark ten spyte van 'n geskiedenis van ernstige newe-effekte wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word. Van die grootste kommer is die gebruik daarvan as 'n alternatiewe behandeling vir [[kanker]], aangesien dit inmeng met baie algemene kankerchemoterapiemiddels. Alhoewel DMSO as 'n bymiddel in PCR-toetse en as 'n uitwendige pynstiller gebruik was, as 'n tipe medisyne word dit nou meestal as 'n uitwendige smeersel vir perde en in transdermale pleister gebruik. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan 'n wye reeks chemikalieë blootgestel word.{{R|Roth}} {{clear|left}} == Gebruike == === Medisyne en biologie === Die gebruik van DMSO in medisyne dateer van ongeveer 1963, toe 'n span van die Oregon Health & Science University Medical School, onder leiding van Stanley Jacob, ontdek het dat DMSO die vel en ander membrane kan binnedring sonder om dit te beskadig en ander verbindings in 'n biologiese sisteem kan indra. In medisyne word DMSO hoofsaaklik gebruik as 'n uitwendige pynstiller, 'n middel vir uitwendige toediening van farmaseutiese middels, as 'n anti-inflammatoriese middel en 'n antioksidant.{{R|Geiss}} Omdat DMSO die absorpsietempo van sommige verbindings deur biologiese weefsels, insluitend vel, verhoog, word dit in sommige transdermale geneesmiddelafleweringstelsels gebruik. Die effek daarvan kan versterk word met die byvoeging van EDTA. Dit word dikwels saamgestel met teen[[swam]]-medisyne, wat hulle in staat stel om nie net die vel te penetreer nie, maar ook toon- en vingernaels, plekke wat veral deur weerstandige swaminfeksies geteister word.{{R|Capriotti}} DMSO is ondersoek vir die behandeling van talle toestande en kwale, maar die Amerikaanse voedsel- en dwelmadministrasie het die gebruik daarvan slegs vir die simptomatiese verligting van pasiënte met interstisiële sistitis{{refn|group=Nota|name=H}} (blaasontsteking) goedgekeur.{{R|FDA}} In intervensionele radiologie word DMSO gebruik as 'n oplosmiddel vir etileenvinielalkohol, wat gebruik word in die terapeutiese afsluiting van bloedvate. DMSO word gemetaboliseer deur disproporsionering na dimetielsulfied en dimetielsulfoon. Dit is onderhewig aan nier- en pulmonale uitskeiding. 'n Moontlike newe-effek van DMSO is dus verhoogde bloeddimetielsulfied, wat 'n bloedgedraagde halitose-simptoom (slegte asem) kan veroorsaak. Dit het baie ander gebruike in biologie, insluitend: in polimerase-kettingreaksietoetse om interfererende reaksies te inhibeer;{{R|Chakrabarti}} as 'n bymiddel om ysvorming te vertraag tydens die vries van selle;{{R|neb}} en in die induksie van differensiasie van [[embrio]]niese [[Kanker|karsinoom]]selle. ==== Veeartsenykunde ==== DMSO word algemeen in veeartsenykundige medisyne gebruik as 'n smeersel vir perde, alleen of in kombinasie met ander bestanddele waar DMSO die ander bestanddele deur die vel dra. Ook by perde is DMSO binneaars gebruik, weereens alleen of in kombinasie met ander middels. === Alternatiewe medisyne === DMSO word bemark as 'n [[Alternatiewe medikasie|alternatiewe medisyne]] wat voortspruit uit 'n ''60 Minute''-dokumentêr in 1980 oor 'n vroeë voorstander.{{R|Jarvis}} DMSO is egter 'n bestanddeel in sommige produkte wat deur die Amerikaanse FDA as vals kankergeneesmiddels gelys word.{{R|FDA-fake}} Die gebruik van DMSO as 'n alternatiewe behandeling vir kanker is veral kommerwekkend, aangesien dit getoon is dat dit inmeng met 'n verskeidenheid chemoterapiemiddels, insluitend cisplatien, karboplatien en oksaliplatien.{{R|Hall}} Daar is onvoldoende bewyse om die hipotese te ondersteun dat DMSO enige effek het, en die meeste bronne stem saam dat sy geskiedenis van newe-effekte wanneer dit getoets word, versigtigheid regverdig wanneer dit as 'n dieetaanvulling gebruik word.{{R|Saling}} === Oplosmiddel === DMSO is 'n polêre aprotiese oplosmiddel{{refn|group=Nota|name=A}} en is minder giftig as ander lede van hierdie klas, soos bv. [[dimetielformamied]], dimetielasetamied, N-metiel-2-pirrolidoon en heksametielfosforamied. DMSO word gereeld as 'n oplosmiddel vir chemiese reaksies wat soute insluit gebruik. Dit word ook wyd as 'n ekstraksiemiddel in [[biochemie]] en [[sel]]biologie gebruik.{{R|exactantigen}} In sy [[Deuterium|gedeutereerde]] vorm (DMSO-d{{sub|6}}) is dit 'n bruikbare oplosmiddel vir [[Kernmagnetiese resonansie|KMR-spektroskopie]], weer as gevolg van sy vermoë om 'n wye reeks analiete op te los, die eenvoud van sy eie spektrum, en sy geskiktheid vir hoë-temperatuur KMR-spektroskopiese studies. Nadele aan die gebruik van DMSO-d{{sub|6}} is sy hoë [[viskositeit]], wat seine verbreed, en sy higroskopisiteit,{{refn|group=Nota|name=G}} wat tot 'n oorweldigende {{chem|H|2|O}}-resonansie in die 1{{sup|H}}-KMR-spektrum lei. Dit word dikwels met C[[Deuterium|D]]Cl{{sub|3}} of C[[Deuterium|D]]{{sub|2}}Cl{{sub|2}} gemeng vir laer viskositeit en smeltpunte. [[Lêer:Lightmatter lab mice.jpg|duimnael|links|DMSO word gebruik in ''in vivo''-dwelmtoetsing op muise.]] DMSO word ook gebruik om toetsverbindings in ''in vitro''-geneesmiddelontdekking en dwelmontwerpsiftingsprogramme op te los. Dit is omdat dit in staat is om beide polêre en nie-polêre verbindings op te los, kan gebruik word om voorraadoplossings van toetsverbindings in stand te hou, is geredelik mengbaar met water en selkultuurmedia, en het 'n hoë kookpunt. Een beperking met DMSO is dat dit sellyngroei en lewensvatbaarheid kan beïnvloed, met lae DMSO-konsentrasies wat soms selgroei stimuleer, en hoë DMSO-konsentrasies wat soms selle inhibeer of doodmaak.{{R|pmid32529587|pmid17099243|pmid16472214}} DMSO word gebruik in ''in vivo''-studies van toetsverbindings as 'n mede-oplosmiddel, maar het ook sy eie dwelm-agtige effekte wat dikwels verreken moet word. Byvoorbeeld, selfs 'n baie lae dosis van DMSO het 'n kragtige beskermende effek teen [[parasetamol]]-geïnduseerde [[lewer]]besering by [[muis]]e.{{R|PMID20962895}} DMSO vind toenemende gebruik in vervaardigingsprosesse om mikro-elektroniese toestelle te vervaardig, insluitend dun-film [[transistor]]-[[vloeikristalskerm]]-'platpaneel'-skerms.{{R|Kvakovszky}} Dit is ook 'n effektiewe verfstroper, omdat dit veiliger is as baie van die ander soos nitrometaan en dichloormetaan. {{clear|left}} ==Geselekteerde reaksies == === Suur === Die metielgroepe (CH{{sub|3}}-) van DMSO is 'n swak suur, met 'n p''K''{{sub|a}}&nbsp;=&nbsp;35. [[Protonering|Deprotonering]] van DMSO vereis sterk [[basis]]se soos litiumdiisopropielamied en natriumhidried. Die resulterende verbindings word gebruik om ander reagense by te staan in die sintese van organiese verbindings,{{R|Zook}} soos bv. enolate{{refn|group=Nota|name=D}} en Wittig-reagense.{{refn|group=Nota|name=E}} === Oksidant === In [[organiese sintese]] word DMSO as 'n ligte [[Oksidasie|oksidant]] gebruik.{{R|Epstein}} Dit vorm die basis van verskeie selektiewe sulfonium-gebaseerde oksidasiereaksies, insluitend die Pfitzner-Moffatt-oksidasie, Corey-Kim-oksidasie en die Swern-oksidasie.{{R|Tidwell}} Dit behels almal die vorming van 'n intermediêre sulfonium spesie (R{{sub|2}}S{{sup|+}}X, waar X 'n heteroatoom is). === Ligand en Lewis-basis === Verwant aan sy vermoë om baie soute op te los, is DMSO 'n algemene [[ligand]] in koördinasiechemie.{{refn|group=Nota|name=F}}{{R|Calligaris}} Ter illustrasie is die komplekse dichloortetrakis(dimetielsulfoksied)rutenium(II) (RuCl{{sub|2}}(dmso){{sub|4}}). In hierdie kompleks word drie DMSO-ligande deur swawel aan [[rutenium]] gebind. Die vierde DMSO is deur [[suurstof]] gebind. Oor die algemeen is die suurstofgebonde modus meer algemeen. In koolstoftetrachloriedoplossings funksioneer DMSO as 'n [[Lewis-suur en -basis|Lewis-basis]] met 'n verskeidenheid Lewis-sure soos [[Jodium|I{{sub|2}}]], [[fenol]]e, trimetieltinchloried, metalloporfiriene en die dimeer Rh{{sub|2}}Cl{{sub|2}}(CO){{sub|4}}.{{R|Laurence Gal}} == Geskiedenis, sintese en produksie == Dimetielsulfoksied is die eerste keer in 1866 deur die Russiese wetenskaplike Alexander Zaytsev gesintetiseer.{{R|Erlenmeyer}} Dimetielsulfoksied word industrieel vervaardig uit dimetielsulfied, 'n neweproduk van die Kraftproses,{{refn|group=Nota|name=C}} deur [[oksidasie]] met [[suurstof]] of [[stikstofdioksied]].{{R|Roy}} Wat chemiese struktuur betref, het die molekule geïdealiseerde C{{sub|s}}-simmetrie . Dit het 'n trigonale piramidale{{refn|group=Nota|name=B}} molekulêre struktuur wat ooreenstem met ander drie-koördinaat S(IV) verbindings, met 'n nie-gebonde [[elektron]]paar op die ongeveer tetraëdriese [[swawel]]atoom.{{R|Thomas}} == Smaak == Die waargenome knoffelsmaak by velkontak met DMSO kan te wyte wees aan nie-olfaktoriese aktivering van TRPA1-reseptore in trigeminale ganglia.{{R|Lübbert}} Anders as dimetiel- en diallieldisulfiede (wat reuke het soortgelyk aan knoffel), mono- en trisulfiede (wat tipiese stankreuke het), en soortgelyke reukagtige swaelverbindings, is die suiwer chemiese DMSO reukloos. == Veiligheid == === Toksisiteit === DMSO is 'n nie-giftige oplosmiddel met 'n mediaan dodelike dosis (LD{{sub|50}}) twee keer dié van [[etanol]].{{R|GLC|sciencelab|sciencelab2}} Omdat DMSO maklik die vel binnedring, kan stowwe wat in DMSO opgelos is, vinnig geabsorbeer word. [[Nitriel]]rubberhandskoene, wat baie algemeen in chemiese laboratoriums gebruik word, kan beskerming bied teen kort kontak, maar daar is gevind dat dit vinnig afbreek met blootstelling aan DMSO.{{R|cornell}} Daar is getoon dat blootstelling aan DMSO agteruitgang van ontwikkelende muisbrein veroorsaak, teen dosisse so laag as 0,3&nbsp;ml/kg, 'n vlak wat oorskry word by kinders wat tydens [[beenmurg]]oorplanting aan DMSO blootgestel is.{{R|Hanslick}} === Ontploffingsgevaar === DMSO kan by die kooktemperatuur van 189&nbsp;°C by normale druk ontbind, wat moontlik tot 'n ontploffing kan lei. Die ontbinding word deur sure en basisse [[Katalisator|gekataliseer]] en kan dus by selfs laer temperature relevant wees. Dimetielsulfoksied produseer 'n plofbare reaksie wanneer dit aan asielchloriede, [[halogeen]]verbindings, metaalnitriede,{{refn|group=Nota|name=J|}} [[Perchloraat|metaalperchlorate]], natrium[[hidried]], periodiese suur{{refn|group=Nota|name=K|}} en [[Fluoor|fluoreringsmiddels]] blootgestel word.{{R|Roth}} == Aantekeninge == {{verwysings|group=Nota|verwysings= {{refn|group=Nota|name=A|'n '''Polêre aprotiese oplosmiddel''' is 'n oplosmiddel wat nie 'n [[suur]]proton het nie en polêr is.}} {{refn|group=Nota|name=B|In chemie is 'n '''trigonale piramied''' 'n molekulêre struktuur met een atoom aan die toppunt en drie atome aan die hoeke van 'n trigonale basis, wat soos 'n [[tetraëder]] lyk.}} {{refn|group=Nota|name=C|Die '''kraftproses''' is 'n proses vir die omskakeling van hout in houtpulp, wat uit byna suiwer sellulosevesels bestaan, die hoofkomponent van papier.}} {{refn|group=Nota|name=D|Deprotonasie van [[Ketoon|ketone]], [[aldehied]]e en [[ester]]s gee '''enolate'''.}} {{refn|group=Nota|name=E|'''Wittig-reagense''' is organo[[fosfor]]verbindings wat gebruik word om [[Ketoon|ketone]] en [[aldehied]]e na [[Alkeen|alkene]] om te skakel.}} {{refn|group=Nota|name=F|'''Koördinasiechemie''' behels die reaksies van koördinasiekomplekse. Dit bestaan uit 'n sentrale [[atoom]] of [[ioon]] (gewoonlik metaalagtig) omring deur 'n reeks gebonde molekules (bekend as ligande of kompleksvormers).}} {{refn|group=Nota|name=G|'''Higroskopie''' is die verskynsel om [[water]]molekules aan te trek en te hou deur óf absorpsie óf adsorpsie uit die omliggende omgewing.}} {{refn|group=Nota|name=H|'''Interstisiële sistitis''' is 'n tipe [[blaas]]pynsindroom wat chroniese pyn behels wat die blaas en [[bekken]]bodem aantas.}} {{refn|group=Nota|name=J|'''Periodiese suur''' is 'n suur van [[jodium]], waarin die jodium in oksidasietoestand +7 voorkom, byvoorbeeld H{{sub|5}}IO{{sub|6}}.}} {{refn|group=Nota|name=K|'n '''Nitried''' is 'n [[Chemiese verbinding|verbinding]] van [[stikstof]] waar stikstof 'n [[oksidasietoestand]] van -3 het.}} }} == Verwysings == {{verwysings|30em|verwysings= <ref name="Calligaris">{{cite journal | doi = 10.1016/j.ccr.2004.02.005| title = Structure and bonding in metal sulfoxide complexes: An update| journal = Coordination Chemistry Reviews| volume = 248| issue = 3–4| pages = 351–375| year = 2004| last1 = Calligaris |first1 = M. | language=en}}</ref> <ref name="Capriotti">{{cite journal | vauthors = Capriotti K, Capriotti JA | title = Onychomycosis treated with a dilute povidone-iodine/dimethyl sulfoxide preparation | journal = International Medical Case Reports Journal | volume = 8 | pages = 231–233 | date = 8 Oktober 2015 | pmid = 26491374 | pmc = 4599634 | doi = 10.2147/IMCRJ.S90775 |language=en}}</ref> <ref name="Chakrabarti">{{cite journal | vauthors = Chakrabarti R, Schutt CE | date=Augustus 2001 | title = The enhancement of PCR amplification by low molecular-weight sulfones | journal = Gene | volume = 274 | issue = 1–2 | pages = 293–298 | pmid = 11675022 | doi = 10.1016/S0378-1119(01)00621-7 | language=en}}</ref> <ref name="cornell">{{cite web | title = Chemical hygiene plan | publisher = Cornell University | date = Oktober 1999 | url = http://people.ccmr.cornell.edu/~cober/complete.chemical.hygiene.plan.2000.pdf | access-date = 20 Julie 2022 | language = en}}</ref> <ref name="Epstein">{{cite journal |vauthors=Epstein WW, Sweat FW | date=Maart 1967 | title = Dimethyl Sulfoxide Oxidations | journal = Chemical Reviews | volume = 67 | issue = 3 | pages = 247–260 | pmid = 6042131 | doi = 10.1021/cr60247a001 | language=en}}</ref> <ref name="Erlenmeyer">{{cite book |editor-last=Erlenmeyer |editor-first=E. |editor-last2=Rieckher | editor-first2=T. |editor-last3=Volhard |editor-first3=J. |editor-last4=Liebig |editor-first4=J. | editor-last5=Wöhler |editor-first5=F. |author=von Demselben | title=Annalen der Pharmacie | publisher=Meyer ; Winter | series=Annalen der Pharmacie | issue=v. 144 | year=1867 | url=https://books.google.com/books?id=uelSAAAAcAAJ&pg=PA148 |chapter=Ueber die Einwirkung von Saltpetersäure auf Schwefelmethyl und Schwefeläthyl |trans-chapter=Oor die effek van salpetersuur op metielsulfied en etielsulfied | language=de | page=148}}</ref> <ref name="exactantigen">{{cite web |url=http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |title=DMSO |access-date=19 Julie 2022 |work=exactantigen.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005075648/http://www.exactantigen.com/review/DMSO.html |archive-date=5 Oktober 2009 |url-status=dead |language=en}}</ref> <ref name="FDA">{{Cite web |url=http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |title=Import Alert 62-06 |website=www.accessdata.fda.gov |access-date=19 Julie 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170204023101/http://www.accessdata.fda.gov/cms_ia/importalert_169.html |archive-date=4 Februarie 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="FDA-fake">{{cite web |archive-url = https://web.archive.org/web/20170723111430/https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |title =187 Fake Cancer "Cures" Consumers Should Avoid |website = FDA |url = https://www.fda.gov/Drugs/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/EnforcementActivitiesbyFDA/ucm171057.htm |url-status = dead |archive-date = 23 Julie 2017 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Geiss">{{cite book |author=Johannes Geiss |title=The century of space science |url=https://books.google.com/books?id=22FJysl__WcC&pg=PA20 |publisher=Kluwer Academic |year=2001 |page=20 |isbn=978-0-7923-7195-3 |language=en}}</ref> <ref name="GLC">{{cite web |url = https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |url-status = live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213175640/https://www.gaylordchemical.com/wp-content/uploads/2017/05/Dimethyl-Sulfoxide-DMSO-OSHA-WHMIS-GHS-SDS-2016-07-21-002.pdf?x81144 |archive-date=13 Februarie 2019|date = 21 Julie 2016|publisher = Gaylord Chemical Company, L.L.C.|title = Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide (DMSO) |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Hall">{{cite journal | vauthors = Hall MD, Telma KA, Chang KE, Lee TD, Madigan JP, Lloyd JR, Goldlust IS, Hoeschele JD, Gottesman MM | title = Say no to DMSO: dimethylsulfoxide inactivates cisplatin, carboplatin, and other platinum complexes | journal = Cancer Research | volume = 74 | issue = 14 | pages = 3913–3922 | date = Julie 2014 | pmid = 24812268 | pmc = 4153432 | doi = 10.1158/0008-5472.CAN-14-0247 |language=en}}</ref> <ref name="Hanslick">{{cite journal | vauthors = Hanslick JL, Lau K, Noguchi KK, Olney JW, Zorumski CF, Mennerick S, Farber NB | date=April 2009 | title = Dimethyl sulfoxide (DMSO) produces widespread apoptosis in the developing central nervous system | journal = Neurobiology of Disease | volume = 34 | issue = 1 | pages = 1–10 | pmc = 2682536 | pmid = 19100327 | doi = 10.1016/j.nbd.2008.11.006 | language = en}}</ref> <ref name="Jarvis">{{cite web |url = https://quackwatch.org/ncahf/articles/c-d/dmso/ |title= DMSO |publisher = National Council Against Health Fraud| last = Jarvis |first=WT |date = 24 November 2001 |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Kvakovszky">{{cite journal|vauthors = Kvakovszky G, McKim AS, Moore J| year = 2007| title = A Review of Microelectronic Manufacturing Applications Using DMSO-Based Chemistries| journal = ECS Transactions | volume = 11| issue = 2| pages = 227–234| doi = 10.1149/1.2779383| bibcode = 2007ECSTr..11b.227K| s2cid = 137979405 |language=en}}</ref> <ref name="Laurence Gal">{{cite book | last=Laurence | first=Christian | last2=Gal | first2=Jean-François | title=Lewis basicity and affinity scales : data and measurement | publisher=John Wiley | publication-place=Chichester, West Sussex, U.K. | date=2010 | isbn=978-0-470-74957-9 | oclc=428031803 | pages=50-51 | language=en}}</ref> <ref name="Lübbert">{{cite journal | vauthors = Lübbert M, Kyereme J, Schöbel N, Beltrán L, Wetzel CH, Hatt H | title = Transient receptor potential channels encode volatile chemicals sensed by rat trigeminal ganglion neurons | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 10 | pages = e77998 | date = 21 Oktober 2013 | pmid = 24205061 | pmc = 3804614 | doi = 10.1371/journal.pone.0077998 | doi-access = free | bibcode = 2013PLoSO...877998L |language=en}}</ref> <ref name="Matthews">{{cite journal | vauthors = Matthews WS, Bares JE, Bartmess JE, Bordwell FG, Cornforth FJ, Drucker GE, Margolin Z, McCallum RJ, McCollum GJ, Vanier NR | journal = J. Am. Chem. Soc. | year = 1975 | volume = 97 | pages = 7006–7014 | doi = 10.1021/ja00857a010 | title = Equilibrium acidities of carbon acids. VI. Establishment of an absolute scale of acidities in dimethyl sulfoxide solution | issue = 24 }}</ref> <ref name="neb">{{cite web |url=https://www.neb.com/protocols/2012/06/01/guidelines-for-pcr-optimization-with-phusion-high-fidelity-dna-polymerase | title = Guidelines for PCR Optimization with Phusion High-Fidelity DNA Polymerase |publisher=New England Biolabs INC |access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Novak">{{Cite book | editor1-last=Novak |editor1-first=KM | title = Drug Facts and Comparisons | edition = 56th | publisher = Wolters Kluwer Health. | location = St. Louis, Missouri | year = 2002 | page =619 | isbn = 978-1-57439-110-7 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/drugfactscompari00kast/page/619 |language=en}}</ref> <ref name="pmid16472214">{{cite journal| vauthors = Balakin KV, Savchuk NP, Tetko IV| year = 2006| title = In silico approaches to prediction of aqueous and DMSO solubility of drug-like compounds: trends, problems and solutions| journal = Current Medicinal Chemistry| volume = 13| issue = 2| pages = 223–241| pmid = 16472214| doi = 10.2174/092986706775197917 |language=en}}</ref> <ref name="pmid17099243">{{cite journal |vauthors=Ilouga PE, Winkler D, Kirchhoff C, Schierholz B, Wölcke J|date=November 2007 |title=Investigation of 3 industry-wide applied storage conditions for compound libraries|journal=Journal of Biomolecular Screening|volume=12 |issue=1 |pages=21–32 |doi=10.1177/1087057106295507|pmid=17099243 |doi-access=free |language=en}}</ref> <ref name="PMID20962895">{{cite journal |vauthors=Kelava T, Cavar I, Čulo F | title = Influence of small doses of various drug vehicles on acetaminophen-induced liver injury | journal = Can J Physiol Pharmacol | volume = 88 | issue = 10 | pages = 980–87 |date=Oktober 2010 | doi = 10.1139/Y10-065| pmid = 20962895 |language=en}}</ref> <ref name="pmid32529587">{{cite journal |vauthors=Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM |date=Junie 2020 |title=Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls|journal=Pharmaceutical Research |volume=37 |issue=7 |pages=Article 125 |doi=10.1007/s11095-020-02849-1|pmid=32529587|s2cid=219590658 |url= https://zenodo.org/record/3909383 |language=en}}</ref> <ref name="Roth">{{cite book |author1=Roth, Lutz |author2=Weller, Ursula |title=Gefährliche Chemische Reaktionen |trans-title=Gevaarlike Chemiese Reaksies |series=Ecomed Sicherheit |publisher=Verlagsgruppe Hüthig Jehle Rehm |location=Landsberg/Lech |date=Augustus 2000 |language=de |isbn=3-609-73090-0}}</ref> <ref name="Roy">{{cite book | last=Roy | first=Kathrin-Maria | title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | chapter=Sulfones and Sulfoxides | publisher=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA | publication-place=Weinheim, Germany | date=15 Junie 2000 | doi=10.1002/14356007.a25_487 |language=en}}</ref> <ref name="Saling">{{cite web | last=Saling | first=Joseph | title=DMSO: Uses and Risks | website=WebMD | date=20 Junie 2022 | url=https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/dmso-uses-and-risks | access-date=19 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |title =Material Safety Data Sheet: Dimethyl Sulfoxide|url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919061701/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9927347 |archive-date = 19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date = 21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="sciencelab2">{{cite web |url = http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |title = Material Safety Data Sheet: Ethyl alcohol 200 Proof |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20180919024836/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9923955 |archive-date=19 September 2018 |website = ScienceLab.com |date=21 Mei 2013 |access-date=20 Julie 2022 |language=en}}</ref> <ref name="Thomas">{{cite journal |last1=Thomas |first1=R |last2=Shoemaker |first2=CB |last3=Eriks |first3=K |year = 1966 |title = The Molecular and Crystal Structure of Dimethyl Sulfoxide, (CH{{sub|3}}){{sub|2}}SO |journal = Acta Crystallogr |volume = 21 |pages = 12–20 |doi = 10.1107/S0365110X66002263 |language=en}}</ref> <ref name="Tidwell">{{cite journal | last1 = Tidwell | first1=T.T. | year = 1990 | title = Oxidation of Alcohols by Activated Dimethyl Sulfoxide and Related Reactions: An Update | journal = Synthesis | volume = 1990 | issue = 10 | pages = 857–870 | doi = 10.1055/s-1990-27036 | language=en}}</ref> <ref name="Zook">{{cite journal | last=Zook | first=H. | last2=Miller | first2=J. | title=Chemistry of Enolates .7. Kinetics and Orientation in Dimethyl Sulfoxide - Relative Nucleophilicities of Enolates | journal=The Journal of Organic Chemistry | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=36 | issue=8 | year=1971 | issn=0022-3263 | doi=10.1021/jo00807a600 | pages=1112–1116 | language=en}}</ref> }} {{Commons-kategorie|Dimethyl sulfoxide|Dimetielsulfoksied}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chemie]] [[Kategorie:Organiese chemie]] [[Kategorie:Skynwetenskappe]] i5f5og5p4v6fb02j8uu6p6pnuyc8lkf 1 392172 2513764 2022-07-20T14:47:40Z Wyatt Tyrone Smith 107496 Nuwe bladsy wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 392173 2513768 2022-07-20T14:52:36Z Wyatt Tyrone Smith 107496 Aanstuur bladsy wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dimetielsulfoksied]] s2eek9grvprvvxrqk55pk837luwrz8e 0 392174 2513779 2022-07-20T16:37:00Z Aliwal2012 39067 Geskep deur die bladsy "[[:en:Special:Redirect/revision/1078351616|Thamrin Nine]]" te vertaal wikitext text/x-wiki '''Thamrin Nine''' is 'n ontwikkelingskompleks vir gemengde gebruik in [[Djakarta|Jakarta]], [[Indonesië]]. Dit beslaan 'n oppervlakte van ongeveer 570 000 vierkante meter met kantoor-, kleinhandel-, residensiële, hotel-, sport- en vermaakgeriewe. Die middelpunt daarvan, die Autograph Toring (385 m), is die hoogste gebou in die [[Suidelike Halfrond]].<ref>{{Cite web|url=https://www.ctbuh.org/news/tower-tops-out-in-jakarta-mixed-use-complex|title=Tower Tops Out in Jakarta Mixed-Use Complex|website=www.ctbuh.org|access-date=2021-04-05}}</ref> Die kompleks sal drie kantoor- en woonsteltorings hê met 'n kleinhandelpodium wat die torings verbind. Die ontwikkelaar van die kompleks is PT Putragaya Wahana (PGW), wat ook die ontwikkelaar van aangrensende '''UOB Plaza''' is. == Autograph-toring == Konstruksie van '''Thamrin Nine Tower 1''', wat '''Autograph Tower''' genoem word, het in Oktober 2020 afgerond,<ref>{{Cite web|url=https://thamrinnine.com/news/thamrin-nine-topping-off-ceremony/|title=Thamrin Nine Topping Off Ceremony|access-date=2 December 2021}}</ref> wat Autograph Tower die eerste superhoë gebou in Indonesië maak.<ref>{{cite news|title=Thamrin Nine Pecahkan Rekor Gedung Tertinggi di Indonesia 382,9 Meter|newspaper=Kompas|url=https://www.kompas.com/properti/read/2020/12/23/211820621/thamrin-nine-pecahkan-rekor-gedung-tertinggi-di-indonesia-3829-meter|access-date=25 December 2020}}</ref> Dit is een van die tweelingtorings, waarvan die onderste vier verdiepings deur 'n kleinhandelpodium verbind sal word. Die argitektoniese hoogte van die toring 1 is 385 meter. Die toring sal 75 verdiepings bo en 6 verdiepings ondergronds hê. Daar sal 'n drieverdieping-waarnemingsdek by vloer 56–58 wees en 'n Sky Garden-area by die toring. Die toring is ontwerp deur Kohn Pedersen Fox Associates.<ref>{{Cite web|url=https://skyscrapercenter.com/building/thamrin-nine-tower-1/15505|title=Thamrin Nine Tower 1}}</ref> Die onderste verdiepings van die toring is vir kantoor, terwyl die boonste verdiepings deur die Waldorf Astoria Hotel geokkupeer sal word.<ref>{{Cite web|url=http://news.waldorfastoria.com/index.cfm/news/waldorf-astoria-hotels-resorts-signs-agreement-for-new-property-in-jakarta|title=Waldorf Astoria Hotels & Resorts Signs Agreement for New Property in Jakarta}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thejakartapost.com/travel/2018/07/10/hilton-to-open-southeast-asias-first-waldorf-astoria-in-bangkok.html|title=Hilton to open Southeast Asia’s first Waldorf Astoria in Bangkok|newspaper=The Jakarta Post|access-date=1 September 2018}}</ref> Dit is 'n klas A, groen wolkekrabber met platinum-sertifisering en gebruik tot 30% minder energie in vergelyking met 'n konvensioneel-geboude toring van dieselfde skaal.<ref>{{cite news|url=http://properti.kompas.com/read/2018/07/17/070000221/bakal-gedung-tertinggi-di-indonesia-itu-progresnya-sudah-32-lantai|title=Bakal Gedung Tertinggi di Indonesia Itu Progresnya sudah 32 lantai|newspaper=Kompas|access-date=17 July 2018}}</ref> Na voltooiing sal die Autograph-toring die hoogste gebou in die [[Suidelike Halfrond]] wees, wat die Q1-toring in [[Australië]] op 322,5 m oortref. == '''Luminary Tower''' == '''Toring 2''' word '''Luminary Tower''' genoem. Die toring sal 62 verdiepings hê met 'n helikopterplatform en waarnemingsdek, wat dit 'n wolkekrabber maak van 304 meter hoog.<ref>{{cite news|url=https://www.kompas.com/properti/read/2021/12/11/173516921/pencakar-langit-tertinggi-kedua-di-indonesia-tutup-atap?|title=Pencakar Langit Tertinggi Kedua di Indonesia Tutup Atap|newspaper=Kompas|accessdate=14 December 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.skyscrapercenter.com/building/thamrin-nine-tower-2/31708|title=Thamrin Nine Tower 2|accessdate=16 July 2018}}</ref> Hierdie toring sal 'n vyfster Pan Pacific Hotel, vierster Park Royal Hotel en Park Royal Serviced Suits huisves.<ref>{{cite news|url=https://properti.kompas.com/read/2018/07/16/184618821/putragaya-wahana-raup-rp-816-miliar-dari-penjualan-apartemen-servis|title=Putragaya Wahana Raup Rp 816 Miliar dari Penjualan Apartemen Servis|newspaper=Kompas|accessdate=16 July 2018}}</ref> Teen Desember 2021 is Luminary Tower afgerond en sal na verwagting teen Junie 2022 in werking wees. Die woonsteltoringsblok van die kompleks word ''Le Parc'' genoem en bestaan uit drie geboue. == Derde toring == Die derde toring wat nog nie 'n naam het nie, sal multifunksionele eiendom wees wat kantore, woonstelle en ook 'n hotel insluit.<ref>{{cite news|url=https://www.kompas.com/properti/read/2021/12/11/173516921/pencakar-langit-tertinggi-kedua-di-indonesia-tutup-atap?|title=Pencakar Langit Tertinggi Kedua di Indonesia Tutup Atap|newspaper=Kompas|accessdate=14 December 2021}}</ref> == Verwysings == axglj7vbhww23dddt2fv4a17f7env3q 2513780 2513779 2022-07-20T16:41:08Z Aliwal2012 39067 opruim na vertaling wikitext text/x-wiki [[Lêer:Thamrin Nine projects, May 2020.png|duimnael]] '''Thamrin Nine''' is 'n ontwikkelingskompleks vir gemengde gebruik in [[Djakarta|Jakarta]], [[Indonesië]]. Dit beslaan 'n oppervlakte van ongeveer 570 000 vierkante meter met kantoor-, kleinhandel-, residensiële, hotel-, sport- en vermaakgeriewe. Die middelpunt daarvan, die Autograph Toring (385 m), is die hoogste gebou in die [[Suidelike Halfrond]].<ref>{{Cite web|url=https://www.ctbuh.org/news/tower-tops-out-in-jakarta-mixed-use-complex|title=Tower Tops Out in Jakarta Mixed-Use Complex|website=www.ctbuh.org|access-date=2021-04-05}}</ref> Die kompleks sal drie kantoor- en woonsteltorings hê met 'n kleinhandelpodium wat die torings verbind. Die ontwikkelaar van die kompleks is PT Putragaya Wahana (PGW), wat ook die ontwikkelaar van aangrensende '''UOB Plaza''' is. == Autograph-toring == Konstruksie van '''Thamrin Nine Tower 1''', wat '''Autograph Tower''' genoem word, het in Oktober 2020 afgerond,<ref>{{Cite web|url=https://thamrinnine.com/news/thamrin-nine-topping-off-ceremony/|title=Thamrin Nine Topping Off Ceremony|access-date=2 December 2021}}</ref> wat Autograph Tower die eerste superhoë gebou in Indonesië maak.<ref>{{cite news|title=Thamrin Nine Pecahkan Rekor Gedung Tertinggi di Indonesia 382,9 Meter|newspaper=Kompas|url=https://www.kompas.com/properti/read/2020/12/23/211820621/thamrin-nine-pecahkan-rekor-gedung-tertinggi-di-indonesia-3829-meter|access-date=25 December 2020}}</ref> Dit is een van die tweelingtorings, waarvan die onderste vier verdiepings deur 'n kleinhandelpodium verbind sal word. Die argitektoniese hoogte van die toring 1 is 385 meter. Die toring sal 75 verdiepings bo en 6 verdiepings ondergronds hê. Daar sal 'n drieverdieping-waarnemingsdek by vloer 56–58 wees en 'n Sky Garden-area by die toring. Die toring is ontwerp deur Kohn Pedersen Fox Associates.<ref>{{Cite web|url=https://skyscrapercenter.com/building/thamrin-nine-tower-1/15505|title=Thamrin Nine Tower 1}}</ref> Die onderste verdiepings van die toring is vir kantoor, terwyl die boonste verdiepings deur die Waldorf Astoria Hotel geokkupeer sal word.<ref>{{Cite web|url=http://news.waldorfastoria.com/index.cfm/news/waldorf-astoria-hotels-resorts-signs-agreement-for-new-property-in-jakarta|title=Waldorf Astoria Hotels & Resorts Signs Agreement for New Property in Jakarta}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thejakartapost.com/travel/2018/07/10/hilton-to-open-southeast-asias-first-waldorf-astoria-in-bangkok.html|title=Hilton to open Southeast Asia’s first Waldorf Astoria in Bangkok|newspaper=The Jakarta Post|access-date=1 September 2018}}</ref> Dit is 'n klas A, groen wolkekrabber met platinum-sertifisering en gebruik tot 30% minder energie in vergelyking met 'n konvensioneel-geboude toring van dieselfde skaal.<ref>{{cite news|url=http://properti.kompas.com/read/2018/07/17/070000221/bakal-gedung-tertinggi-di-indonesia-itu-progresnya-sudah-32-lantai|title=Bakal Gedung Tertinggi di Indonesia Itu Progresnya sudah 32 lantai|newspaper=Kompas|access-date=17 July 2018}}</ref> Na voltooiing sal die Autograph-toring die hoogste gebou in die [[Suidelike Halfrond]] wees, wat die Q1-toring in [[Australië]] op 322,5 m oortref. == Luminary-toring == '''Toring 2''' word '''Luminary Tower''' genoem. Die toring sal 62 verdiepings hê met 'n helikopterplatform en waarnemingsdek, wat dit 'n wolkekrabber maak van 304 meter hoog.<ref>{{cite news|url=https://www.kompas.com/properti/read/2021/12/11/173516921/pencakar-langit-tertinggi-kedua-di-indonesia-tutup-atap?|title=Pencakar Langit Tertinggi Kedua di Indonesia Tutup Atap|newspaper=Kompas|accessdate=14 December 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.skyscrapercenter.com/building/thamrin-nine-tower-2/31708|title=Thamrin Nine Tower 2|accessdate=16 July 2018}}</ref> Hierdie toring sal 'n vyfster Pan Pacific Hotel, vierster Park Royal Hotel en Park Royal Serviced Suits huisves.<ref>{{cite news|url=https://properti.kompas.com/read/2018/07/16/184618821/putragaya-wahana-raup-rp-816-miliar-dari-penjualan-apartemen-servis|title=Putragaya Wahana Raup Rp 816 Miliar dari Penjualan Apartemen Servis|newspaper=Kompas|accessdate=16 July 2018}}</ref> Teen Desember 2021 is Luminary Tower afgerond en sal na verwagting teen Junie 2022 in werking wees. Die woonsteltoringsblok van die kompleks word ''Le Parc'' genoem en bestaan uit drie geboue. == Derde toring == Die derde toring wat nog nie 'n naam het nie, sal multifunksionele eiendom wees wat kantore, woonstelle en ook 'n hotel insluit.<ref>{{cite news|url=https://www.kompas.com/properti/read/2021/12/11/173516921/pencakar-langit-tertinggi-kedua-di-indonesia-tutup-atap?|title=Pencakar Langit Tertinggi Kedua di Indonesia Tutup Atap|newspaper=Kompas|accessdate=14 December 2021}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} ssz3ohjo9eb86bjkznhtaqy7eomye8j 2513781 2513780 2022-07-20T16:51:15Z Aliwal2012 39067 fotobyskrif wikitext text/x-wiki [[Lêer:Thamrin Nine projects, May 2020.png|duimnael|Thamrin Nine projekte (Mei 2020). V.l.n.r.: UOB-toring, Autograph-toring, Luminary-toring (deels verskuil)]] '''Thamrin Nine''' is 'n ontwikkelingskompleks vir gemengde gebruik in [[Djakarta|Jakarta]], [[Indonesië]]. Dit beslaan 'n oppervlakte van ongeveer 570 000 vierkante meter met kantoor-, kleinhandel-, residensiële, hotel-, sport- en vermaakgeriewe. Die middelpunt daarvan, die Autograph Toring (385 m), is die hoogste gebou in die [[Suidelike Halfrond]].<ref>{{Cite web|url=https://www.ctbuh.org/news/tower-tops-out-in-jakarta-mixed-use-complex|title=Tower Tops Out in Jakarta Mixed-Use Complex|website=www.ctbuh.org|access-date=2021-04-05}}</ref> Die kompleks sal drie kantoor- en woonsteltorings hê met 'n kleinhandelpodium wat die torings verbind. Die ontwikkelaar van die kompleks is PT Putragaya Wahana (PGW), wat ook die ontwikkelaar van aangrensende '''UOB Plaza''' is. == Autograph-toring == Konstruksie van '''Thamrin Nine Tower 1''', wat '''Autograph Tower''' genoem word, het in Oktober 2020 afgerond,<ref>{{Cite web|url=https://thamrinnine.com/news/thamrin-nine-topping-off-ceremony/|title=Thamrin Nine Topping Off Ceremony|access-date=2 December 2021}}</ref> wat Autograph Tower die eerste superhoë gebou in Indonesië maak.<ref>{{cite news|title=Thamrin Nine Pecahkan Rekor Gedung Tertinggi di Indonesia 382,9 Meter|newspaper=Kompas|url=https://www.kompas.com/properti/read/2020/12/23/211820621/thamrin-nine-pecahkan-rekor-gedung-tertinggi-di-indonesia-3829-meter|access-date=25 December 2020}}</ref> Dit is een van die tweelingtorings, waarvan die onderste vier verdiepings deur 'n kleinhandelpodium verbind sal word. Die argitektoniese hoogte van die toring 1 is 385 meter. Die toring sal 75 verdiepings bo en 6 verdiepings ondergronds hê. Daar sal 'n drieverdieping-waarnemingsdek by vloer 56–58 wees en 'n Sky Garden-area by die toring. Die toring is ontwerp deur Kohn Pedersen Fox Associates.<ref>{{Cite web|url=https://skyscrapercenter.com/building/thamrin-nine-tower-1/15505|title=Thamrin Nine Tower 1}}</ref> Die onderste verdiepings van die toring is vir kantoor, terwyl die boonste verdiepings deur die Waldorf Astoria Hotel geokkupeer sal word.<ref>{{Cite web|url=http://news.waldorfastoria.com/index.cfm/news/waldorf-astoria-hotels-resorts-signs-agreement-for-new-property-in-jakarta|title=Waldorf Astoria Hotels & Resorts Signs Agreement for New Property in Jakarta}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thejakartapost.com/travel/2018/07/10/hilton-to-open-southeast-asias-first-waldorf-astoria-in-bangkok.html|title=Hilton to open Southeast Asia’s first Waldorf Astoria in Bangkok|newspaper=The Jakarta Post|access-date=1 September 2018}}</ref> Dit is 'n klas A, groen wolkekrabber met platinum-sertifisering en gebruik tot 30% minder energie in vergelyking met 'n konvensioneel-geboude toring van dieselfde skaal.<ref>{{cite news|url=http://properti.kompas.com/read/2018/07/17/070000221/bakal-gedung-tertinggi-di-indonesia-itu-progresnya-sudah-32-lantai|title=Bakal Gedung Tertinggi di Indonesia Itu Progresnya sudah 32 lantai|newspaper=Kompas|access-date=17 July 2018}}</ref> Na voltooiing sal die Autograph-toring die hoogste gebou in die [[Suidelike Halfrond]] wees, wat die Q1-toring in [[Australië]] op 322,5 m oortref. == Luminary-toring == Toring 2 word die '''Luminary Tower''' genoem. Die toring sal 62 verdiepings hê met 'n helikopterplatform en waarnemingsdek, wat dit 'n wolkekrabber maak van 304 meter hoog.<ref>{{cite news|url=https://www.kompas.com/properti/read/2021/12/11/173516921/pencakar-langit-tertinggi-kedua-di-indonesia-tutup-atap?|title=Pencakar Langit Tertinggi Kedua di Indonesia Tutup Atap|newspaper=Kompas|accessdate=14 December 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.skyscrapercenter.com/building/thamrin-nine-tower-2/31708|title=Thamrin Nine Tower 2|accessdate=16 July 2018}}</ref> Hierdie toring sal 'n vyfster Pan Pacific Hotel, vierster Park Royal Hotel en Park Royal Serviced Suits huisves.<ref>{{cite news|url=https://properti.kompas.com/read/2018/07/16/184618821/putragaya-wahana-raup-rp-816-miliar-dari-penjualan-apartemen-servis|title=Putragaya Wahana Raup Rp 816 Miliar dari Penjualan Apartemen Servis|newspaper=Kompas|accessdate=16 July 2018}}</ref> Teen Desember 2021 is Luminary Tower afgerond en sal na verwagting teen Junie 2022 in werking wees. Die woonsteltoringsblok van die kompleks word ''Le Parc'' genoem en bestaan uit drie geboue. == Derde toring == Die derde toring wat nog nie 'n naam het nie, sal multifunksionele eiendom wees wat kantore, woonstelle en ook 'n hotel insluit.<ref>{{cite news|url=https://www.kompas.com/properti/read/2021/12/11/173516921/pencakar-langit-tertinggi-kedua-di-indonesia-tutup-atap?|title=Pencakar Langit Tertinggi Kedua di Indonesia Tutup Atap|newspaper=Kompas|accessdate=14 December 2021}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} nmjj4imoyy9pbvetcyz3xyguf7ots6p 2513921 2513781 2022-07-21T11:54:36Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Thamrin Nine projects, May 2020.png|duimnael|Thamrin Nine projekte (Mei 2020). V.l.n.r.: UOB-toring, Autograph-toring, Luminary-toring (deels verskuil)]] '''Thamrin Nine''' is 'n ontwikkelingskompleks vir gemengde gebruik in [[Djakarta]], [[Indonesië]]. Dit beslaan 'n oppervlakte van ongeveer 570 000 vierkante meter met kantoor-, kleinhandel-, residensiële, hotel-, sport- en vermaakgeriewe. Die middelpunt daarvan, die Autograph Toring (385 m), is die hoogste gebou in die [[Suidelike Halfrond]].<ref>{{Cite web|url=https://www.ctbuh.org/news/tower-tops-out-in-jakarta-mixed-use-complex|title=Tower Tops Out in Jakarta Mixed-Use Complex|website=www.ctbuh.org|access-date=2021-04-05}}</ref> Die kompleks sal drie kantoor- en woonsteltorings hê met 'n kleinhandelpodium wat die torings verbind. Die ontwikkelaar van die kompleks is PT Putragaya Wahana (PGW), wat ook die ontwikkelaar van aangrensende '''UOB Plaza''' is. == Autograph-toring == Konstruksie van '''Thamrin Nine Tower 1''', wat '''Autograph Tower''' genoem word, het in Oktober 2020 afgerond,<ref>{{Cite web|url=https://thamrinnine.com/news/thamrin-nine-topping-off-ceremony/|title=Thamrin Nine Topping Off Ceremony|access-date=2 December 2021}}</ref> wat Autograph Tower die eerste superhoë gebou in Indonesië maak.<ref>{{cite news|title=Thamrin Nine Pecahkan Rekor Gedung Tertinggi di Indonesia 382,9 Meter|newspaper=Kompas|url=https://www.kompas.com/properti/read/2020/12/23/211820621/thamrin-nine-pecahkan-rekor-gedung-tertinggi-di-indonesia-3829-meter|access-date=25 December 2020}}</ref> Dit is een van die tweelingtorings, waarvan die onderste vier verdiepings deur 'n kleinhandelpodium verbind sal word. Die argitektoniese hoogte van die toring 1 is 385 meter. Die toring sal 75 verdiepings bo en 6 verdiepings ondergronds hê. Daar sal 'n drieverdieping-waarnemingsdek by vloer 56–58 wees en 'n Sky Garden-area by die toring. Die toring is ontwerp deur Kohn Pedersen Fox Associates.<ref>{{Cite web|url=https://skyscrapercenter.com/building/thamrin-nine-tower-1/15505|title=Thamrin Nine Tower 1}}</ref> Die onderste verdiepings van die toring is vir kantoor, terwyl die boonste verdiepings deur die Waldorf Astoria Hotel geokkupeer sal word.<ref>{{Cite web|url=http://news.waldorfastoria.com/index.cfm/news/waldorf-astoria-hotels-resorts-signs-agreement-for-new-property-in-jakarta|title=Waldorf Astoria Hotels & Resorts Signs Agreement for New Property in Jakarta}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thejakartapost.com/travel/2018/07/10/hilton-to-open-southeast-asias-first-waldorf-astoria-in-bangkok.html|title=Hilton to open Southeast Asia’s first Waldorf Astoria in Bangkok|newspaper=The Jakarta Post|access-date=1 September 2018}}</ref> Dit is 'n klas A, groen wolkekrabber met platinum-sertifisering en gebruik tot 30% minder energie in vergelyking met 'n konvensioneel-geboude toring van dieselfde skaal.<ref>{{cite news|url=http://properti.kompas.com/read/2018/07/17/070000221/bakal-gedung-tertinggi-di-indonesia-itu-progresnya-sudah-32-lantai|title=Bakal Gedung Tertinggi di Indonesia Itu Progresnya sudah 32 lantai|newspaper=Kompas|access-date=17 July 2018}}</ref> Na voltooiing sal die Autograph-toring die hoogste gebou in die [[Suidelike Halfrond]] wees, wat die Q1-toring in [[Australië]] op 322,5 m oortref. == Luminary-toring == Toring 2 word die '''Luminary Tower''' genoem. Die toring sal 62 verdiepings hê met 'n helikopterplatform en waarnemingsdek, wat dit 'n wolkekrabber maak van 304 meter hoog.<ref>{{cite news|url=https://www.kompas.com/properti/read/2021/12/11/173516921/pencakar-langit-tertinggi-kedua-di-indonesia-tutup-atap?|title=Pencakar Langit Tertinggi Kedua di Indonesia Tutup Atap|newspaper=Kompas|accessdate=14 December 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.skyscrapercenter.com/building/thamrin-nine-tower-2/31708|title=Thamrin Nine Tower 2|accessdate=16 July 2018}}</ref> Hierdie toring sal 'n vyfster Pan Pacific Hotel, vierster Park Royal Hotel en Park Royal Serviced Suits huisves.<ref>{{cite news|url=https://properti.kompas.com/read/2018/07/16/184618821/putragaya-wahana-raup-rp-816-miliar-dari-penjualan-apartemen-servis|title=Putragaya Wahana Raup Rp 816 Miliar dari Penjualan Apartemen Servis|newspaper=Kompas|accessdate=16 July 2018}}</ref> Teen Desember 2021 is Luminary Tower afgerond en sal na verwagting teen Junie 2022 in werking wees. Die woonsteltoringsblok van die kompleks word ''Le Parc'' genoem en bestaan uit drie geboue. == Derde toring == Die derde toring wat nog nie 'n naam het nie, sal multifunksionele eiendom wees wat kantore, woonstelle en ook 'n hotel insluit.<ref>{{cite news|url=https://www.kompas.com/properti/read/2021/12/11/173516921/pencakar-langit-tertinggi-kedua-di-indonesia-tutup-atap?|title=Pencakar Langit Tertinggi Kedua di Indonesia Tutup Atap|newspaper=Kompas|accessdate=14 December 2021}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} 6c1dul0sprqlepfcikdavmdnd0c2n9v 0 392176 2513801 2022-07-20T18:18:01Z Sobaka 328 Begin 'n nuwe artikel, nog besigǃ wikitext text/x-wiki '''Rishi Sunak''' (/ˈrɪʃiːˈsuːnæk/; gebore [[12 Mei]] [[1980]]) is 'n Britse politikus wat van 2020 tot 2022 gedien het as Minister van Finansies, nadat hy voorheen van 2019 tot 2020 as hoofsekretaris van die tesourie gedien het. As lid van die [[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk) |Konserwatiewe Party]] was hy sedert 2015 die parlementslid (LP) vir Richmond (Yorks). Gebore in [[Southampton]] met [[Punjabi's]]-ouers wat in die Indiese [[diaspora]] in Suidoos-Afrika grootgeword het.<ref>{{Cite web |last=Crouch |first=Giulia |date=2022-07-18 |title=Are you Ready for Rishi? Everything to know about his background, wife and politics |url=https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |access-date=2022-07-18 |website=Evening Standard |language=en |archive-date=18 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220718100411/https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |url-status=live }}</ref> Sunak is by Winchester Kolleage opgelei. Hy het daarna [[filosofie]], [[politiek]] en [[ekonomie]] aan Lincoln Kollege, Oxford, bestudeer en later 'n [[Meestersgraad in Besigheidsadministrasie]] aan Stanford-universiteit as Fulbright-beurshouer verwerf. Terwyl hy by Stanford studeer het, het hy sy toekomstige vrou Akshata Murty ontmoet, die dogter van N. R. Narayana Murthy, die Indiese miljardêr-sakeman wat Infosys gestig het. Sunak en Murthy is die 222ste rykste mense in Brittanje, met 'n gesamentlike fortuin van £730m in 2022.<ref name="Durbin">{{cite web |last=Durbin |first=Adam |date=20 May 2022 |title=Rishi Sunak and Akshata Murthy make Sunday Times Rich List |url=https://www.bbc.com/news/uk-61490481 |access-date=9 Julie 2022 |work=BBC News |url-status=live |archive-date=9 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220709035328/https://www.bbc.com/news/uk-61490481 }}</ref> Nadat hy gegradueer het, het hy vir Goldman Sachs gewerk en later as 'n vennoot by die verskansingsfondsfirmas The Children's Investment Fund Management en Theleme Partners. Hy is tydens die algemene verkiesing van 2015 vir Richmond verkies en het in [[Theresa May]] se tweede regering gedien as parlementêre vise-sekretaris van plaaslike regering. Hy het drie keer ten gunste van May se [[Brexit]]-onttrekkingsooreenkoms gestem. Nadat May bedank het, was Sunak 'n ondersteuner van [[Boris Johnson]] se veldtog om konserwatiewe leier te word. Nadat Johnson verkies is en as premier aangestel is, het hy Sunak as hoofsekretaris van die tesourie aangestel. Sunak het [[Sajid Javid]] as Minister van die Finansies vervang ná sy bedanking in Februarie 2020. As kanselier was Sunak prominent in die regering se finansiële reaksie op die [[Covid-19-pandemie]] en die ekonomiese impak daarvan, insluitend die verlof- en ''Eat Out to Help Out''-skemas. Te midde van die Partygate-skandaal het hy die eerste Minister van Finansies in die Britse geskiedenis geword wat 'n sanksie gekry het vir die oortreding van die wet terwyl hy in sy amp was, nadat hy 'n vaste boetekennisgewing uitgereik is vir die oortreding van Covid-19-regulasies tydens inperkings. Hy het op 5 Julie 2022 as kanselier bedank, met verwysing na die ekonomiese beleidsverskille tussen homself en Johnson in sy bedankingsbrief.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|title=Rishi Sunak and Sajid Javid's resignation letters in full|first=P. A.|last=Media|date=5 Julie 2022|newspaper=[[The Guardian]]|access-date=6 Julie 2022|archive-date=16 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220716212338/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|url-status=live}}</ref> Sy bedanking het gelei tot 'n massa-eksodus van ministers uit die Johnson-regering, wat 'n hoogtepunt bereik het met Johnson se bedanking.<ref>{{Cite web |last=Smith |first=Elliot |date=2022-07-07 |title=UK Prime Minister Boris Johnson resigns after more than 50 MPs quit government |url=https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |access-date=2022-07-20 |website=CNBC |language=en |archive-date=19 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220719051332/https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |url-status=live }}</ref> Op 8 Julie 2022 het hy sy kandidatuur aangekondig om Johnson in die konserwatiewe partyleiersverkiesing te vervang.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|title=Ex-Chancellor Rishi Sunak launches bid to be Conservative leader|date=8 July 2022|newspaper=[[BBC News]]|access-date=8 Julie 2022|archive-date=8 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708152408/https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|url-status=live}}</ref> Op 20 Julie het hy die eerste keer onder konserwatiewe LP's gepeil en sal na verwagting 'n posstem van partylede teen [[Liz Truss]] in die gesig staar met die uitslae wat in aangekondig sal word in September 2022.<ref>{{Cite news |date=2022-07-20 |title=Sunak gets 137 votes, Truss 113 and Mordaunt 105 |language=en-GB |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with:block-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |access-date=2022-07-20 |archive-date=20 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220720170334/https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with%3Ablock-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |url-status=live }}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} lnpqgrkzk20p9tfducs1c1o95bolvt4 2513802 2513801 2022-07-20T18:19:48Z Sobaka 328 Beeld wikitext text/x-wiki [[Lêer:Chancellor Rishi Sunak (cropped).jpg|duimnael|Rishi Sunak in 2020]] '''Rishi Sunak''' (/ˈrɪʃiːˈsuːnæk/; gebore [[12 Mei]] [[1980]]) is 'n Britse politikus wat van 2020 tot 2022 gedien het as Minister van Finansies, nadat hy voorheen van 2019 tot 2020 as hoofsekretaris van die tesourie gedien het. As lid van die [[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk) |Konserwatiewe Party]] was hy sedert 2015 die parlementslid (LP) vir Richmond (Yorks). Gebore in [[Southampton]] met [[Punjabi's]]-ouers wat in die Indiese [[diaspora]] in Suidoos-Afrika grootgeword het.<ref>{{Cite web |last=Crouch |first=Giulia |date=2022-07-18 |title=Are you Ready for Rishi? Everything to know about his background, wife and politics |url=https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |access-date=2022-07-18 |website=Evening Standard |language=en |archive-date=18 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220718100411/https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |url-status=live }}</ref> Sunak is by Winchester Kolleage opgelei. Hy het daarna [[filosofie]], [[politiek]] en [[ekonomie]] aan Lincoln Kollege, Oxford, bestudeer en later 'n [[Meestersgraad in Besigheidsadministrasie]] aan Stanford-universiteit as Fulbright-beurshouer verwerf. Terwyl hy by Stanford studeer het, het hy sy toekomstige vrou Akshata Murty ontmoet, die dogter van N. R. Narayana Murthy, die Indiese miljardêr-sakeman wat Infosys gestig het. Sunak en Murthy is die 222ste rykste mense in Brittanje, met 'n gesamentlike fortuin van £730m in 2022.<ref name="Durbin">{{cite web |last=Durbin |first=Adam |date=20 May 2022 |title=Rishi Sunak and Akshata Murthy make Sunday Times Rich List |url=https://www.bbc.com/news/uk-61490481 |access-date=9 Julie 2022 |work=BBC News |url-status=live |archive-date=9 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220709035328/https://www.bbc.com/news/uk-61490481 }}</ref> Nadat hy gegradueer het, het hy vir Goldman Sachs gewerk en later as 'n vennoot by die verskansingsfondsfirmas The Children's Investment Fund Management en Theleme Partners. Hy is tydens die algemene verkiesing van 2015 vir Richmond verkies en het in [[Theresa May]] se tweede regering gedien as parlementêre vise-sekretaris van plaaslike regering. Hy het drie keer ten gunste van May se [[Brexit]]-onttrekkingsooreenkoms gestem. Nadat May bedank het, was Sunak 'n ondersteuner van [[Boris Johnson]] se veldtog om konserwatiewe leier te word. Nadat Johnson verkies is en as premier aangestel is, het hy Sunak as hoofsekretaris van die tesourie aangestel. Sunak het [[Sajid Javid]] as Minister van die Finansies vervang ná sy bedanking in Februarie 2020. As kanselier was Sunak prominent in die regering se finansiële reaksie op die [[Covid-19-pandemie]] en die ekonomiese impak daarvan, insluitend die verlof- en ''Eat Out to Help Out''-skemas. Te midde van die Partygate-skandaal het hy die eerste Minister van Finansies in die Britse geskiedenis geword wat 'n sanksie gekry het vir die oortreding van die wet terwyl hy in sy amp was, nadat hy 'n vaste boetekennisgewing uitgereik is vir die oortreding van Covid-19-regulasies tydens inperkings. Hy het op 5 Julie 2022 as kanselier bedank, met verwysing na die ekonomiese beleidsverskille tussen homself en Johnson in sy bedankingsbrief.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|title=Rishi Sunak and Sajid Javid's resignation letters in full|first=P. A.|last=Media|date=5 Julie 2022|newspaper=[[The Guardian]]|access-date=6 Julie 2022|archive-date=16 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220716212338/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|url-status=live}}</ref> Sy bedanking het gelei tot 'n massa-eksodus van ministers uit die Johnson-regering, wat 'n hoogtepunt bereik het met Johnson se bedanking.<ref>{{Cite web |last=Smith |first=Elliot |date=2022-07-07 |title=UK Prime Minister Boris Johnson resigns after more than 50 MPs quit government |url=https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |access-date=2022-07-20 |website=CNBC |language=en |archive-date=19 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220719051332/https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |url-status=live }}</ref> Op 8 Julie 2022 het hy sy kandidatuur aangekondig om Johnson in die konserwatiewe partyleiersverkiesing te vervang.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|title=Ex-Chancellor Rishi Sunak launches bid to be Conservative leader|date=8 July 2022|newspaper=[[BBC News]]|access-date=8 Julie 2022|archive-date=8 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708152408/https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|url-status=live}}</ref> Op 20 Julie het hy die eerste keer onder konserwatiewe LP's gepeil en sal na verwagting 'n posstem van partylede teen [[Liz Truss]] in die gesig staar met die uitslae wat in aangekondig sal word in September 2022.<ref>{{Cite news |date=2022-07-20 |title=Sunak gets 137 votes, Truss 113 and Mordaunt 105 |language=en-GB |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with:block-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |access-date=2022-07-20 |archive-date=20 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220720170334/https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with%3Ablock-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |url-status=live }}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} 1oep5k7fvfx7oyawl81g1gxs7d2l1r2 2513807 2513802 2022-07-20T18:25:58Z Sobaka 328 kategorie wikitext text/x-wiki [[Lêer:Chancellor Rishi Sunak (cropped).jpg|duimnael|Rishi Sunak in 2020]] '''Rishi Sunak''' (/ˈrɪʃiːˈsuːnæk/; gebore [[12 Mei]] [[1980]]) is 'n Britse politikus wat van 2020 tot 2022 gedien het as Minister van Finansies, nadat hy voorheen van 2019 tot 2020 as hoofsekretaris van die tesourie gedien het. As lid van die [[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk) |Konserwatiewe Party]] was hy sedert 2015 die parlementslid (LP) vir Richmond (Yorks). Gebore in [[Southampton]] met [[Punjabi's]]-ouers wat in die Indiese [[diaspora]] in Suidoos-Afrika grootgeword het.<ref>{{Cite web |last=Crouch |first=Giulia |date=2022-07-18 |title=Are you Ready for Rishi? Everything to know about his background, wife and politics |url=https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |access-date=2022-07-18 |website=Evening Standard |language=en |archive-date=18 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220718100411/https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |url-status=live }}</ref> Sunak is by Winchester Kolleage opgelei. Hy het daarna [[filosofie]], [[politiek]] en [[ekonomie]] aan Lincoln Kollege, Oxford, bestudeer en later 'n [[Meestersgraad in Besigheidsadministrasie]] aan Stanford-universiteit as Fulbright-beurshouer verwerf. Terwyl hy by Stanford studeer het, het hy sy toekomstige vrou Akshata Murty ontmoet, die dogter van N. R. Narayana Murthy, die Indiese miljardêr-sakeman wat Infosys gestig het. Sunak en Murthy is die 222ste rykste mense in Brittanje, met 'n gesamentlike fortuin van £730m in 2022.<ref name="Durbin">{{cite web |last=Durbin |first=Adam |date=20 May 2022 |title=Rishi Sunak and Akshata Murthy make Sunday Times Rich List |url=https://www.bbc.com/news/uk-61490481 |access-date=9 Julie 2022 |work=BBC News |url-status=live |archive-date=9 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220709035328/https://www.bbc.com/news/uk-61490481 }}</ref> Nadat hy gegradueer het, het hy vir Goldman Sachs gewerk en later as 'n vennoot by die verskansingsfondsfirmas The Children's Investment Fund Management en Theleme Partners. Hy is tydens die algemene verkiesing van 2015 vir Richmond verkies en het in [[Theresa May]] se tweede regering gedien as parlementêre vise-sekretaris van plaaslike regering. Hy het drie keer ten gunste van May se [[Brexit]]-onttrekkingsooreenkoms gestem. Nadat May bedank het, was Sunak 'n ondersteuner van [[Boris Johnson]] se veldtog om konserwatiewe leier te word. Nadat Johnson verkies is en as premier aangestel is, het hy Sunak as hoofsekretaris van die tesourie aangestel. Sunak het [[Sajid Javid]] as Minister van die Finansies vervang ná sy bedanking in Februarie 2020. As kanselier was Sunak prominent in die regering se finansiële reaksie op die [[Covid-19-pandemie]] en die ekonomiese impak daarvan, insluitend die verlof- en ''Eat Out to Help Out''-skemas. Te midde van die Partygate-skandaal het hy die eerste Minister van Finansies in die Britse geskiedenis geword wat 'n sanksie gekry het vir die oortreding van die wet terwyl hy in sy amp was, nadat hy 'n vaste boetekennisgewing uitgereik is vir die oortreding van Covid-19-regulasies tydens inperkings. Hy het op 5 Julie 2022 as kanselier bedank, met verwysing na die ekonomiese beleidsverskille tussen homself en Johnson in sy bedankingsbrief.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|title=Rishi Sunak and Sajid Javid's resignation letters in full|first=P. A.|last=Media|date=5 Julie 2022|newspaper=[[The Guardian]]|access-date=6 Julie 2022|archive-date=16 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220716212338/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|url-status=live}}</ref> Sy bedanking het gelei tot 'n massa-eksodus van ministers uit die Johnson-regering, wat 'n hoogtepunt bereik het met Johnson se bedanking.<ref>{{Cite web |last=Smith |first=Elliot |date=2022-07-07 |title=UK Prime Minister Boris Johnson resigns after more than 50 MPs quit government |url=https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |access-date=2022-07-20 |website=CNBC |language=en |archive-date=19 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220719051332/https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |url-status=live }}</ref> Op 8 Julie 2022 het hy sy kandidatuur aangekondig om Johnson in die konserwatiewe partyleiersverkiesing te vervang.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|title=Ex-Chancellor Rishi Sunak launches bid to be Conservative leader|date=8 July 2022|newspaper=[[BBC News]]|access-date=8 Julie 2022|archive-date=8 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708152408/https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|url-status=live}}</ref> Op 20 Julie het hy die eerste keer onder konserwatiewe LP's gepeil en sal na verwagting 'n posstem van partylede teen [[Liz Truss]] in die gesig staar met die uitslae wat in aangekondig sal word in September 2022.<ref>{{Cite news |date=2022-07-20 |title=Sunak gets 137 votes, Truss 113 and Mordaunt 105 |language=en-GB |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with:block-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |access-date=2022-07-20 |archive-date=20 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220720170334/https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with%3Ablock-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |url-status=live }}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Kabinet-Johnson}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Sunak, Rishi}} [[Kategorie:Britse ministers]] [[Kategorie:Londen]] [[Kategorie:Geboortes in 1980]] [[Kategorie:Lewende mense]] slaigh4jm7cw42rklkllcuat1pa6ptq 2513812 2513807 2022-07-20T18:35:55Z Sobaka 328 opruim wikitext text/x-wiki [[Lêer:Chancellor Rishi Sunak (cropped).jpg|duimnael|Rishi Sunak in 2020]] '''Rishi Sunak''' (/ˈrɪʃiːˈsuːnæk/; gebore [[12 Mei]] [[1980]]) is 'n Britse politikus wat van 2020 tot 2022 gedien het as Minister van Finansies, nadat hy voorheen van 2019 tot 2020 as hoofsekretaris van die tesourie gedien het. As lid van die [[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk) |Konserwatiewe Party]] was hy sedert 2015 die parlementslid (LP) vir Richmond (Yorks). Gebore in [[Southampton]] met [[Punjabi's]]-ouers wat in die Indiese [[diaspora]] in Suidoos-Afrika grootgeword het.<ref>{{Cite web |last=Crouch |first=Giulia |date=2022-07-18 |title=Are you Ready for Rishi? Everything to know about his background, wife and politics |url=https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |access-date=2022-07-18 |website=Evening Standard |language=en |archive-date=18 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220718100411/https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |url-status=live }}</ref> Sunak is by Winchester Kolleage opgelei. Hy het daarna [[filosofie]], [[politiek]] en [[ekonomie]] aan Lincoln Kollege, Oxford, bestudeer en later 'n [[Meestersgraad in Besigheidsadministrasie]] aan Stanford-universiteit as Fulbright-beurshouer verwerf. Terwyl hy by Stanford studeer het, het hy sy toekomstige vrou Akshata Murty ontmoet, die dogter van N. R. Narayana Murthy, die Indiese miljardêr-sakeman wat Infosys gestig het. Sunak en Murthy is die 222ste rykste mense in Brittanje, met 'n gesamentlike fortuin van £730m in 2022.<ref name="Durbin">{{cite web |last=Durbin |first=Adam |date=20 May 2022 |title=Rishi Sunak and Akshata Murthy make Sunday Times Rich List |url=https://www.bbc.com/news/uk-61490481 |access-date=9 Julie 2022 |work=BBC News |url-status=live |archive-date=9 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220709035328/https://www.bbc.com/news/uk-61490481 }}</ref> Nadat hy gegradueer het, het hy vir Goldman Sachs gewerk en later as 'n vennoot by die verskansingsfondsfirmas The Children's Investment Fund Management en Theleme Partners. Hy is tydens die algemene verkiesing van 2015 vir Richmond verkies en het in [[Theresa May]] se tweede regering gedien as parlementêre vise-sekretaris van plaaslike regering. Hy het drie keer ten gunste van May se [[Brexit]]-onttrekkingsooreenkoms gestem. Nadat May bedank het, was Sunak 'n ondersteuner van [[Boris Johnson]] se veldtog om konserwatiewe leier te word. Nadat Johnson verkies is en as premier aangestel is, het hy Sunak as hoofsekretaris van die tesourie aangestel. Sunak het [[Sajid Javid]] as Minister van die Finansies vervang ná sy bedanking in Februarie 2020. As Minister van die Finansies was Sunak prominent in die regering se finansiële reaksie op die [[Covid-19-pandemie]] en die ekonomiese impak daarvan, insluitend die verlof- en ''Eat Out to Help Out''-skemas. Te midde van die Partygate-skandaal het hy die eerste Minister van Finansies in die Britse geskiedenis geword wat 'n sanksie gekry het vir die oortreding van die wet terwyl hy in sy amp was, nadat hy 'n vaste boetekennisgewing uitgereik is vir die oortreding van Covid-19-regulasies tydens inperkings. Hy het op 5 Julie 2022 as Minister van die Finansies bedank, met verwysing na die ekonomiese beleidsverskille tussen homself en Johnson in sy bedankingsbrief.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|title=Rishi Sunak and Sajid Javid's resignation letters in full|first=P. A.|last=Media|date=5 Julie 2022|newspaper=[[The Guardian]]|access-date=6 Julie 2022|archive-date=16 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220716212338/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|url-status=live}}</ref> Sy bedanking het gelei tot 'n massa-eksodus van ministers uit die Johnson-regering, wat 'n hoogtepunt bereik het met Johnson se bedanking.<ref>{{Cite web |last=Smith |first=Elliot |date=2022-07-07 |title=UK Prime Minister Boris Johnson resigns after more than 50 MPs quit government |url=https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |access-date=2022-07-20 |website=CNBC |language=en |archive-date=19 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220719051332/https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |url-status=live }}</ref> Op 8 Julie 2022 het hy sy kandidatuur aangekondig om Johnson in die konserwatiewe partyleiersverkiesing te vervang.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|title=Ex-Chancellor Rishi Sunak launches bid to be Conservative leader|date=8 July 2022|newspaper=[[BBC News]]|access-date=8 Julie 2022|archive-date=8 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708152408/https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|url-status=live}}</ref> Op 20 Julie het hy die eerste keer onder konserwatiewe LP's gepeil en sal na verwagting 'n posstem van partylede teen [[Liz Truss]] in die gesig staar met die uitslae wat in aangekondig sal word in September 2022.<ref>{{Cite news |date=2022-07-20 |title=Sunak gets 137 votes, Truss 113 and Mordaunt 105 |language=en-GB |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with:block-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |access-date=2022-07-20 |archive-date=20 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220720170334/https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with%3Ablock-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |url-status=live }}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Kabinet-Johnson}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Sunak, Rishi}} [[Kategorie:Britse ministers]] [[Kategorie:Londen]] [[Kategorie:Geboortes in 1980]] [[Kategorie:Lewende mense]] 24ct0tqrfw7uy0ne6cgekpn02dekp6f 2513813 2513812 2022-07-20T18:40:38Z Sobaka 328 skakel wikitext text/x-wiki [[Lêer:Chancellor Rishi Sunak (cropped).jpg|duimnael|Rishi Sunak in 2020]] '''Rishi Sunak''' (/ˈrɪʃiːˈsuːnæk/; gebore [[12 Mei]] [[1980]]) is 'n Britse politikus wat van 2020 tot 2022 gedien het as Minister van Finansies, nadat hy voorheen van 2019 tot 2020 as hoofsekretaris van die tesourie gedien het. As lid van die [[Konserwatiewe Party (Verenigde Koninkryk) |Konserwatiewe Party]] was hy sedert 2015 die parlementslid (LP) vir Richmond (Yorks). Gebore in [[Southampton]] met [[Punjabi's]]-ouers wat in die Indiese [[diaspora]] in Suidoos-Afrika grootgeword het.<ref>{{Cite web |last=Crouch |first=Giulia |date=2022-07-18 |title=Are you Ready for Rishi? Everything to know about his background, wife and politics |url=https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |access-date=2022-07-18 |website=Evening Standard |language=en |archive-date=18 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220718100411/https://www.standard.co.uk/insider/rishi-sunak-tory-leadership-prime-minister-wealth-wife-brexit-personal-life-policies-wealth-b1012314.html |url-status=live }}</ref> Sunak is by Winchester Kolleage opgelei. Hy het daarna [[filosofie]], [[politiek]] en [[ekonomie]] aan Lincoln Kollege, Oxford, bestudeer en later 'n [[Meestersgraad in Besigheidsadministrasie]] aan Stanford-universiteit as Fulbright-beurshouer verwerf. Terwyl hy by Stanford studeer het, het hy sy toekomstige vrou Akshata Murty ontmoet, die dogter van N. R. Narayana Murthy, die Indiese miljardêr-sakeman wat Infosys gestig het. Sunak en Murthy is die 222ste rykste mense in Brittanje, met 'n gesamentlike fortuin van £730m in 2022.<ref name="Durbin">{{cite web |last=Durbin |first=Adam |date=20 May 2022 |title=Rishi Sunak and Akshata Murthy make Sunday Times Rich List |url=https://www.bbc.com/news/uk-61490481 |access-date=9 Julie 2022 |work=BBC News |url-status=live |archive-date=9 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220709035328/https://www.bbc.com/news/uk-61490481 }}</ref> Nadat hy gegradueer het, het hy vir Goldman Sachs gewerk en later as 'n vennoot by die verskansingsfondsfirmas The Children's Investment Fund Management en Theleme Partners. Hy is tydens die [[Britse algemene verkiesing van 2015|algemene verkiesing van 2015]] vir Richmond verkies en het in [[Theresa May]] se tweede regering gedien as parlementêre vise-sekretaris van plaaslike regering. Hy het drie keer ten gunste van May se [[Brexit]]-onttrekkingsooreenkoms gestem. Nadat May bedank het, was Sunak 'n ondersteuner van [[Boris Johnson]] se veldtog om konserwatiewe leier te word. Nadat Johnson verkies is en as premier aangestel is, het hy Sunak as hoofsekretaris van die tesourie aangestel. Sunak het [[Sajid Javid]] as Minister van die Finansies vervang ná sy bedanking in Februarie 2020. As Minister van die Finansies was Sunak prominent in die regering se finansiële reaksie op die [[Covid-19-pandemie]] en die ekonomiese impak daarvan, insluitend die verlof- en ''Eat Out to Help Out''-skemas. Te midde van die Partygate-skandaal het hy die eerste Minister van Finansies in die Britse geskiedenis geword wat 'n sanksie gekry het vir die oortreding van die wet terwyl hy in sy amp was, nadat hy 'n vaste boetekennisgewing uitgereik is vir die oortreding van Covid-19-regulasies tydens inperkings. Hy het op 5 Julie 2022 as Minister van die Finansies bedank, met verwysing na die ekonomiese beleidsverskille tussen homself en Johnson in sy bedankingsbrief.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|title=Rishi Sunak and Sajid Javid's resignation letters in full|first=P. A.|last=Media|date=5 Julie 2022|newspaper=[[The Guardian]]|access-date=6 Julie 2022|archive-date=16 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220716212338/https://www.theguardian.com/politics/2022/jul/05/rishi-sunak-and-sajid-javids-resignation-letters-in-full|url-status=live}}</ref> Sy bedanking het gelei tot 'n massa-eksodus van ministers uit die Johnson-regering, wat 'n hoogtepunt bereik het met Johnson se bedanking.<ref>{{Cite web |last=Smith |first=Elliot |date=2022-07-07 |title=UK Prime Minister Boris Johnson resigns after more than 50 MPs quit government |url=https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |access-date=2022-07-20 |website=CNBC |language=en |archive-date=19 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220719051332/https://www.cnbc.com/2022/07/07/uk-government-resignations-hit-50-as-pm-boris-johnson-clings-to-power.html |url-status=live }}</ref> Op 8 Julie 2022 het hy sy kandidatuur aangekondig om Johnson in die konserwatiewe partyleiersverkiesing te vervang.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|title=Ex-Chancellor Rishi Sunak launches bid to be Conservative leader|date=8 July 2022|newspaper=[[BBC News]]|access-date=8 Julie 2022|archive-date=8 Julie 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220708152408/https://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-62099272|url-status=live}}</ref> Op 20 Julie het hy die eerste keer onder konserwatiewe LP's gepeil en sal na verwagting 'n posstem van partylede teen [[Liz Truss]] in die gesig staar met die uitslae wat in aangekondig sal word in September 2022.<ref>{{Cite news |date=2022-07-20 |title=Sunak gets 137 votes, Truss 113 and Mordaunt 105 |language=en-GB |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with:block-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |access-date=2022-07-20 |archive-date=20 Julie 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220720170334/https://www.theguardian.com/politics/live/2022/jul/20/tory-leadership-race-live-sunak-mordaunt-truss-latest-uk-politics?page=with%3Ablock-62d819708f08d02cb60ef915#block-62d819708f08d02cb60ef915 |url-status=live }}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Kabinet-Johnson}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Sunak, Rishi}} [[Kategorie:Britse ministers]] [[Kategorie:Londen]] [[Kategorie:Geboortes in 1980]] [[Kategorie:Lewende mense]] s0izheiazbhdduwxoghr0dz78cfozue 0 392177 2513803 2022-07-20T18:22:26Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel, geen foto nie! wikitext text/x-wiki {{Taksoboks |name = Gewone kanariebessie |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Euphorbiaceae]] |subfamilia = |tribus = |genus = ''[[Suregada]]'' |species = '''''S. africana''''' |binomial = ''Suregada africana'' |binomial_authority = (Sond.) Müll.Arg. | synonyms = * ''Ceratophorus africanus'' <small>Sond.</small> * ''Gelonium africanum'' <small>(Sond.) Müll.Arg.</small> * ''Suregada ceratophora'' <small>Baill.</small> |}} Die '''gewone kanariebessie''' (''Suregada africana'') is [[struik]] of klein [[boom]] wat tot 3 m groot word. Die boom is [[inheems]] in die [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en die [[Oos-Kaap]] asook [[Eswatini]] en [[Mosambiek]]. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=614-1 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:356644-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] tm3md9n59v098mxbozntska8j62vrk4 2513804 2513803 2022-07-20T18:22:42Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks |name = Gewone kanariebessie |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Euphorbiaceae]] |subfamilia = |tribus = |genus = ''[[Suregada]]'' |species = '''''S. africana''''' |binomial = ''Suregada africana'' |binomial_authority = (Sond.) Müll.Arg. | synonyms = * ''Ceratophorus africanus'' <small>Sond.</small> * ''Gelonium africanum'' <small>(Sond.) Müll.Arg.</small> * ''Suregada ceratophora'' <small>Baill.</small> |}} Die '''gewone kanariebessie''' (''Suregada africana'') is [[struik]] of klein [[boom]] wat tot 3 m groot word. Die boom is [[inheems]] in die [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en die [[Oos-Kaap]] asook [[Eswatini]] en [[Mosambiek]]. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=614-1 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:356644-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] 6je7z3r0dnn2j76o9ikt9m677nho9dt 2513805 2513804 2022-07-20T18:24:25Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks |name = Gewone kanariebessie |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Euphorbiaceae]] |subfamilia = |tribus = |genus = ''[[Suregada]]'' |species = '''''S. africana''''' |binomial = ''Suregada africana'' |binomial_authority = (Sond.) Müll.Arg. | synonyms = * ''Ceratophorus africanus'' <small>Sond.</small> * ''Gelonium africanum'' <small>(Sond.) Müll.Arg.</small> * ''Suregada ceratophora'' <small>Baill.</small> |}} Die '''gewone kanariebessie''' (''Suregada africana'') is [[struik]] of klein [[boom]] wat tot 3 m groot word. Die boom is [[inheems]] in die [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en die [[Oos-Kaap]] asook [[Eswatini]] en [[Mosambiek]]. Die boom se FSA-nommer is 338.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref>. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=614-1 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:356644-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] swd9qvlqzx8qb4qd5t8uff59skckvb6 2513809 2513805 2022-07-20T18:29:15Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks |name = Gewone kanariebessie |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Euphorbiaceae]] |subfamilia = |tribus = |genus = ''[[Suregada]]'' |species = '''''S. africana''''' |binomial = ''Suregada africana'' |binomial_authority = (Sond.) Müll.Arg. | synonyms = * ''Ceratophorus africanus'' <small>Sond.</small> * ''Gelonium africanum'' <small>(Sond.) Müll.Arg.</small> * ''Suregada ceratophora'' <small>Baill.</small> |}} Die '''gewone kanariebessie''' (''Suregada africana'') is [[struik]] of klein [[boom]] wat tot 3 m groot word. Die boom is [[inheems]] in die [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]] en die [[Oos-Kaap]] asook [[Eswatini]] en [[Mosambiek]]. Die boom se FSA-nommer is 338.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref>. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=614-1 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:356644-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Suregada]] [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] iusvysd0lydyve5dwttx2t9rssj4tio 0 392178 2513806 2022-07-20T18:24:54Z Oesjaar 7467 Aanstuur wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Suregada africana]] ps7h9hnpjaqn4j9dbhcz8s9vuueroex 1 392179 2513808 2022-07-20T18:29:02Z Sobaka 328 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 392180 2513814 2022-07-20T18:50:55Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks |name = Boskanariebessie |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Euphorbiaceae]] |subfamilia = |tribus = |genus = ''[[Suregada]]'' |species = '''''S. procera''''' |binomial = ''Suregada procera'' |binomial_authority = (Prain) Croizat |synonyms = * ''Gelonium procerum'' <small>Prain</small> |}} Die '''boskanariebessie''' (''Suregada procera'') is 'n [[boom]] wat tot 24 m groot word. Die boom is [[inheems]] in die [[Demokratiese Republiek die Kongo]], [[Ethiopië]], [[Kenia]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Mpumalanga]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Uganda]], [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. Die boom se FSA-nommer is 339.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref>. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=614-2 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:356682-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Suregada]] [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van die Demokratiese Republiek die Kongo]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Uganda]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] dr9yetqebemrw2hmw8ipwv329sll1i2 0 392181 2513815 2022-07-20T18:52:59Z Oesjaar 7467 Aanstuur wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Suregada procera]] bwy7v34k0rvry1ev6m0clm4rq81s9he 14 392182 2513816 2022-07-20T19:26:13Z Oesjaar 7467 Nuwe kategorie wikitext text/x-wiki {{Broodkrummels}} {{Hoofartikel}} [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] kg63fzkzltolr29ily3iuon0ntm25xm 0 392183 2513818 2022-07-20T19:35:05Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel, geen foto nie! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks |name = Sandkanariebessie |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Euphorbiaceae]] |subfamilia = |tribus = |genus = ''[[Suregada]]'' |species = '''''S. zanzibariensis''''' |binomial = ''Suregada zanzibariensis'' |binomial_authority = Baill. |synonyms = * ''Gelonium serratum'' <small>Pax & K.Hoffm.</small> * ''Gelonium zanzibariense'' <small>(Baill.) Müll.Arg.</small> |}} Die '''sandkanariebessie''' (''Suregada zanzibariensis'') is 'n [[boom]] wat tot 10 m groot word. Die boom is [[inheems]] in [[Angola]], [[Kenia]], [[KwaZulu-Natal]], [[Madagaskar]], [[Mosambiek]], [[Somalië]], [[Tanzanië]] en [[Zimbabwe]]. Die boom se FSA-nommer is 340.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref>. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=614-3 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:356693-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Suregada]] [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Madagaskar]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Somalië]]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] aemzz7saxscf7lro6wsx85hin5v7kax 2513820 2513818 2022-07-20T19:37:05Z Oesjaar 7467 /* Bronne */ AI! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks |name = Sandkanariebessie |image = |status = LC |status_system = iucn3.1 |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Malpighiales]] |familia = [[Euphorbiaceae]] |subfamilia = |tribus = |genus = ''[[Suregada]]'' |species = '''''S. zanzibariensis''''' |binomial = ''Suregada zanzibariensis'' |binomial_authority = Baill. |synonyms = * ''Gelonium serratum'' <small>Pax & K.Hoffm.</small> * ''Gelonium zanzibariense'' <small>(Baill.) Müll.Arg.</small> |}} Die '''sandkanariebessie''' (''Suregada zanzibariensis'') is 'n [[boom]] wat tot 10 m groot word. Die boom is [[inheems]] in [[Angola]], [[Kenia]], [[KwaZulu-Natal]], [[Madagaskar]], [[Mosambiek]], [[Somalië]], [[Tanzanië]] en [[Zimbabwe]]. Die boom se FSA-nommer is 340.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref>. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=614-3 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:356693-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Suregada]] [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Madagaskar]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Somalië]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] 4cq1gi2i2xv55w6sowfisr5t8mpjjq5 0 392184 2513819 2022-07-20T19:36:05Z Oesjaar 7467 Aanstuur wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Suregada zanzibariensis]] 6b7l6rooq875c7yra1tgfcynoka6enl 0 392185 2513833 2022-07-20T20:28:41Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Bosvalsnetel | image = | image_width = 250px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Malpighiales]] | familia = [[Euphorbiaceae]] | genus = ''[[Euphorbia]]'' | species = '''''A. glabrata''''' | binomial = ''Acalypha glabrata'' | binomial_authority = [[Carl Peter Thunberg|Thunb.]], 1800 | synonyms = * ''Ricinocarpus glabratus'' <small>(Thunb.) Kuntze</small> }} Die '''bosvalsnetel'' (''Acalypha glabrata'') is 'n [[struik]] of klein [[boom]] wat tot 5 m groot word. In [[Suid-Afrika]] kom die [[spesie]] in die [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noord-Wes]]. Buite Suid-Afrika is die spesie [[inheems]] in [[Angola]], [[Botswana]], [[Eswatini]], [[Mosambiek]] en [[Zimbabwe]]. Daar is twee subspesies: * ''Acalypha glabrata f. glabrata'' * ''Acalypha glabrata f. pilosior'' <small>(Kuntze) Prain & Hutch.<small> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=582-15 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:337420-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] s8bkfypemstofqr5orb4i23d0hclms1 2513834 2513833 2022-07-20T20:29:00Z Oesjaar 7467 Ai! wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Bosvalsnetel | image = | image_width = 250px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Malpighiales]] | familia = [[Euphorbiaceae]] | genus = ''[[Euphorbia]]'' | species = '''''A. glabrata''''' | binomial = ''Acalypha glabrata'' | binomial_authority = [[Carl Peter Thunberg|Thunb.]], 1800 | synonyms = * ''Ricinocarpus glabratus'' <small>(Thunb.) Kuntze</small> }} Die '''bosvalsnetel'' (''Acalypha glabrata'') is 'n [[struik]] of klein [[boom]] wat tot 5 m groot word. In [[Suid-Afrika]] kom die [[spesie]] in die [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noord-Wes]]. Buite Suid-Afrika is die spesie [[inheems]] in [[Angola]], [[Botswana]], [[Eswatini]], [[Mosambiek]] en [[Zimbabwe]]. Daar is twee subspesies: * ''Acalypha glabrata f. glabrata'' * ''Acalypha glabrata f. pilosior'' <small>(Kuntze) Prain & Hutch.</small> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=582-15 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:337420-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] 3k8iei3m2zkfpd6drkuhx3jegywxsp0 2513836 2513834 2022-07-20T20:30:24Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Bosvalsnetel | image = | image_width = 250px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Malpighiales]] | familia = [[Euphorbiaceae]] | genus = ''[[Euphorbia]]'' | species = '''''A. glabrata''''' | binomial = ''Acalypha glabrata'' | binomial_authority = [[Carl Peter Thunberg|Thunb.]], 1800 | synonyms = * ''Ricinocarpus glabratus'' <small>(Thunb.) Kuntze</small> }} Die '''bosvalsnetel''' (''Acalypha glabrata'') is 'n [[struik]] of klein [[boom]] wat tot 5 m groot word. In [[Suid-Afrika]] kom die [[spesie]] in die [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noord-Wes]]. Buite Suid-Afrika is die spesie [[inheems]] in [[Angola]], [[Botswana]], [[Eswatini]], [[Mosambiek]] en [[Zimbabwe]]. Daar is twee subspesies: * ''Acalypha glabrata f. glabrata'' * ''Acalypha glabrata f. pilosior'' <small>(Kuntze) Prain & Hutch.</small> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=582-15 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:337420-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] 6gtf26mkpolhpat07lpyepzroiupuvi 2513837 2513836 2022-07-20T20:31:28Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Bosvalsnetel | image = | image_width = 250px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Malpighiales]] | familia = [[Euphorbiaceae]] | genus = ''[[Euphorbia]]'' | species = '''''A. glabrata''''' | binomial = ''Acalypha glabrata'' | binomial_authority = [[Carl Peter Thunberg|Thunb.]], 1800 | synonyms = * ''Ricinocarpus glabratus'' <small>(Thunb.) Kuntze</small> }} Die '''bosvalsnetel''' (''Acalypha glabrata'') is 'n [[struik]] of klein [[boom]] wat tot 5 m groot word. In [[Suid-Afrika]] kom die [[spesie]] in die [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noord-Wes]]. Buite Suid-Afrika is die spesie [[inheems]] in [[Angola]], [[Botswana]], [[Eswatini]], [[Mosambiek]] en [[Zimbabwe]]. Daar is twee subspesies: * ''Acalypha glabrata f. glabrata'' * ''Acalypha glabrata f. pilosior'' <small>(Kuntze) Prain & Hutch.</small> Die boom se FSA-nommer is 335.1.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref>. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=582-15 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:337420-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] rzglrcqctbevde5e2qyp9nrbpjixx4x 2513838 2513837 2022-07-20T20:33:41Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Taksoboks | name = Bosvalsnetel | image = | image_width = 250px | status = LC | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Malpighiales]] | familia = [[Euphorbiaceae]] | genus = ''[[Euphorbia]]'' | species = '''''A. glabrata''''' | binomial = ''Acalypha glabrata'' | binomial_authority = [[Carl Peter Thunberg|Thunb.]], 1800 | synonyms = * ''Ricinocarpus glabratus'' <small>(Thunb.) Kuntze</small> }} Die '''bosvalsnetel''' (''Acalypha glabrata'') is 'n [[struik]] of klein [[boom]] wat tot 5 m groot word. In [[Suid-Afrika]] kom die [[spesie]] in die [[Gauteng]], [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noord-Wes]]. Buite Suid-Afrika is die spesie [[inheems]] in [[Angola]], [[Botswana]], [[Eswatini]], [[Mosambiek]] en [[Zimbabwe]]. Daar is twee subspesies: * ''Acalypha glabrata f. glabrata'' * ''Acalypha glabrata f. pilosior'' <small>(Kuntze) Prain & Hutch.</small> Die boom se FSA-nommer is 335.1.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=582-15 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:337420-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] k5ftwgx9wnjq5875txizkhbymev6ywb 0 392186 2513839 2022-07-20T20:34:58Z Oesjaar 7467 Aanstuur wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Acalypha glabrata]] svo3iojurkt9zm0s6849w66iohgy5p1 0 392187 2513840 2022-07-20T20:59:56Z 196.250.217.148 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Pepyn II Quentin de Vermandois, Comte de Senlis, Comte de Peronne & Comte de St. Quentin <br/>{{lang-fr|Pépin}} | beeldimage = | beeldonderskrif = | vader = Bernard van Italië | moeder = Cunigunda van Laon | huweliksmaat = | kinders = Bernard II, Graaf van Laon<br>Pepyn III, Graaf van Vermandois<...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Pepyn II Quentin de Vermandois, Comte de Senlis, Comte de Peronne & Comte de St. Quentin <br/>{{lang-fr|Pépin}} | beeldimage = | beeldonderskrif = | vader = Bernard van Italië | moeder = Cunigunda van Laon | huweliksmaat = | kinders = Bernard II, Graaf van Laon<br>Pepyn III, Graaf van Vermandois<br>Herbert I, Graaf van Vermandois<br>Cunigunda? | geboortedatum = omstreeks 817 | sterfdatum = omstreeks 850 }} '''Pepyn II''' ({{lang-fr|Pépin}}; gebore omstreeks [[817]]; sterf ná [[850]]) was die Graaf van Vermandois, heer van Senlis, Péronne, en Saint Quentin. Hy was die seun van Koning Bernard van Italië ('n kleinseun van [[Karel die Grote]]) en sy Koningin, Cunigunda van Laon.{{sfn|McKitterick|1999|p=360-361}} Na die dood van Keiser [[Lodewyk die Vrome]] het hy Keiser Lothar ondersteun, ten spyte daarvan dat hy getrouheid gesweer het aan [[Karel II die Kale]]. Die identiteit van Pepyn se vrou is onbekend; maar hulle kinders was: *Bernard II, Graaf van Laon{{sfn|McKitterick|1999|p=360-361}} *Pepyn III, Graaf van Vermandois{{sfn|McKitterick|1999|p=360-361}} *Herbert I, Graaf van Vermandois{{sfn|McKitterick|1999|p=360-361}} *Cunigunda? == Notas == {{Verwysings}} == Verwysings == *{{cite book |first=Rosamond |last=McKitterick |title=The Frankish Kingdoms under the Carolingians |publisher=Pearson Education Limited |year=1999 }} {{DEFAULTSORT:Pepyn van Vermandois}} [[Kategorie:Geboortes in die 810's]] 7jo3tiv72n3qp5e86f99ks2sz9vrzfp 0 392188 2513844 2022-07-21T00:09:17Z 196.250.217.148 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas Ampsbekleër | orde = Graaf van Soissons | voorganger = posisie vasgestel | opvolger = Herbert II van Vermandois | termynbegin = [[889]] | termeinde = [[907]] | orde1 = Graaf van Vermandois | voorganger1 = [[Pepyn van Vermandois|Pepin II]] | opvolger1 = Herbert II van Vermandois | termynbegin1 = [[892]] | termeinde1 = [[907]] | orde2...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | orde = Graaf van Soissons | voorganger = posisie vasgestel | opvolger = Herbert II van Vermandois | termynbegin = [[889]] | termeinde = [[907]] | orde1 = Graaf van Vermandois | voorganger1 = [[Pepyn van Vermandois|Pepin II]] | opvolger1 = Herbert II van Vermandois | termynbegin1 = [[892]] | termeinde1 = [[907]] | orde2 = Graaf van Meaux | voorganger2 = Tetbert, Graaf van Theodebert | opvolger2 = Herbert II van Vermandois | termynbegin2 = [[896]] | termeinde2 = [[907]] | dinastie = [[Karolingers]] | vader = [[Pepyn of Vermandois]] | kinders = Béatrice van Vermandois <br/> Herbert II van Vermandois }} '''Herbert I''' (gebore omstreeks 848/850; sterf 907) of '''Heribertus I''', was Graaf van Vermandois, Graaf van Meaux, Graaf van Soissons, en leke-abt van Saint-Quentin. He was 'n [[Karolingers|Karolingiese]] aristokraat en het 'n betekenisvolle rol gespeel in Frankia. Herbert was die seun van [[Pepyn van Vermandois]] en 'n agterkleinseun van Pepyn van Italië, seun van [[Karel die Grote|Charlemagne]] en 'n moontlike matrilineêre afstammeling van die Nibelungids. Sy vroeë lewe was onbekend. Herbert het voor 889 graaf van Soissons geword en is waarskynlik daarmee vertrou om [[Oise (rivier)|Oise]] teen [[Wikings|Wiking]]-indringers te verdedig. Hy was 'n tydgenoot van Boudewyn II van Vlaandere en het sodoende die voordeel gehad om 'n Karolingiër te wees, 'n agterkleinseun van Pepyn van Italië, seun van [[Karel die Grote|Charlemagne]].{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} Herbert het beide St. Quentin en Péronne beheer, en sy aktiwiteite in die boloop van die riviervallei van die Sommerivier, soos byvoorbeeld die vangs en moord (eerder dan 'n losprys) van sy broer Raoul in 896, kon daartoe bygedra het dat Boudewyn 11 hom in 907 laat vermoor het.{{sfn|Riché|1993|p=236}} Herbert 1 het 'n huweliksalliansie met Robert van Boergondië aangegaan. Hiervolgens sou sy dogter, Béatrice van Vermandois, Robert se tweede vrou word.{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} As deel van hierdie pakt het Herbert ook daartoe ingestem dat sy seun, Herbert II van Vermandois, met Adela, Robert se dogter by sy eerste vrou, trou.{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} 'n Ander dogter, Cunegonda, is getroud met Odo van Wetterau.{{sfn|McKitterick|1999|p=360-361}} == Kinders == Moontlik by 'n sekere Bertha: # Beatrice van Vermandois (omstreeks 880- ná 26 Maart 931), getroud met Robert van Boergondië. Grootmoeder van Hugo Capet, Koning van Frankryk van 987 tot 996 # Herbert II van Vermandois (sterf 943), getroud met Adela van Neustrië # Cunegonda van Vermandois, getroud met Odo van Wetterau (omstreeks 895-949) == Notas == {{Verwysings}} == Verwysings == *{{cite book |first=Jean |last=Dunbabin |title=France in the making, 843-1180 |publisher=Oxford University Press |year=2000 }} *{{cite book |first=Rosamond |last=McKitterick |title=The Frankish Kingdoms under the Carolingians |publisher=Pearson Education Limited |year=1999 }} *{{cite book |first=Pierre |last=Riché |title=The Carolingians; A Family who Forged Europe |translator-first=Michael Idomir |translator-last=Allen |publisher=University of Pennsylvania Press |year=1993 }} == Voorouers == {| class="wikitable" style="background:#FFFFFF; font-size:85%; text-align:center" |- bgcolor="#E0E0E0" !colspan="5"|Voorouers van Herbert I van Vermandois (850-907) |- |'''Oorgrootouers''' |colspan="1"|Pepyn van Italië (777-810)<br />∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |- |'''Grootouers''' |colspan="2"|Bernhard van Italië (797-818)<br />∞ <br />Kunigonde van Laon. (-) |colspan="2"|Theoderic van die Vexin (-)<br /> ∞ <br />? (-) |- |'''Ouers''' |colspan="5"|[[Pepyn van Vermandois]] (818-850)<br />∞ <br />? (-) |} {{S-start}} {{s-bef|before=Pepyn III, Graaf van Vermandois}} {{s-ttl|title=Graaf van Vermandois|years=892-907}} {{s-aft|rows=3|after=Herbert II, Graaf van Vermandois}} {{s-bef|before=Theodebert, Graaf van Meaux}} {{s-ttl|title=Graaf van Meaux|years=896–907}} {{s-bef|before= posisie vasgestel}} {{s-ttl|title=Graaf van Soissons|years=889–907}} {{succession box| before=Pepyn II, Graaf van Senlis| title=Graaf van Valois| years=893–895| after=Ralph I van Ostrevent}} {{S-end}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Herbert 01, Graaf van Vermandois}} [[Kategorie:Geboortes in die 9de eeu]] [[Kategorie:Sterftes in 907]] s5y6a938uf2qnbhu50o3ku5oz6mgegg 2513845 2513844 2022-07-21T01:06:29Z 196.250.217.148 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | orde = Graaf van Soissons | voorganger = posisie vasgestel | opvolger = Herbert II van Vermandois | termynbegin = [[889]] | termeinde = [[907]] | orde1 = Graaf van Vermandois | voorganger1 = [[Pepyn van Vermandois|Pepin II]] | opvolger1 = Herbert II van Vermandois | termynbegin1 = [[892]] | termeinde1 = [[907]] | orde2 = Graaf van Meaux | voorganger2 = Tetbert, Graaf van Theodebert | opvolger2 = Herbert II van Vermandois | termynbegin2 = [[896]] | termeinde2 = [[907]] | dinastie = [[Karolingers]] | vader = [[Pepyn of Vermandois]] | kinders = Béatrice van Vermandois <br/> Herbert II van Vermandois }} '''Herbert I''' (gebore omstreeks 848/850; sterf 907) of '''Heribertus I''', was Graaf van Vermandois, Meaux, en Soissons. Hy was ook 'n leke-abt aan Saint-Quentin. Hy was 'n [[Karolingers|Karolingiese]] aristokraat, en het 'n betekenisvolle rol gespeel in Frankia. Herbert was die seun van [[Pepyn van Vermandois]] en 'n agterkleinseun van Pepyn van Italië, seun van [[Karel die Grote|Charlemagne]] en 'n moontlike matrilineêre afstammeling van die Nibelungids. Sy vroeë lewe was onbekend. Herbert het voor 889 graaf van Soissons geword en is waarskynlik daarmee vertrou om [[Oise (rivier)|Oise]] teen [[Wikings|Wiking]]-indringers te verdedig. Hy was 'n tydgenoot van Boudewyn II van Vlaandere en het sodoende die voordeel gehad om 'n Karolingiër te wees, 'n agterkleinseun van Pepyn van Italië, seun van [[Karel die Grote|Charlemagne]].{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} Herbert het beide St. Quentin en Péronne beheer, en sy aktiwiteite in die boloop van die riviervallei van die Sommerivier, soos byvoorbeeld die vangs en moord (eerder dan 'n losprys) van sy broer Raoul in 896, kon daartoe bygedra het dat Boudewyn 11 hom in 907 laat vermoor het.{{sfn|Riché|1993|p=236}} Herbert 1 het 'n huweliksalliansie met Robert van Boergondië aangegaan. Hiervolgens sou sy dogter, Béatrice van Vermandois, Robert se tweede vrou word.{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} As deel van hierdie pakt het Herbert ook daartoe ingestem dat sy seun, Herbert II van Vermandois, met Adela, Robert se dogter by sy eerste vrou, trou.{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} 'n Ander dogter, Cunegonda, is getroud met Odo van Wetterau.{{sfn|McKitterick|1999|p=360-361}} == Kinders == Moontlik by 'n sekere Bertha: # Beatrice van Vermandois (omstreeks 880- ná 26 Maart 931), getroud met Robert van Boergondië. Grootmoeder van Hugo Capet, Koning van Frankryk van 987 tot 996 # Herbert II van Vermandois (sterf 943), getroud met Adela van Neustrië # Cunegonda van Vermandois, getroud met Odo van Wetterau (omstreeks 895-949) == Notas == {{Verwysings}} == Verwysings == *{{cite book |first=Jean |last=Dunbabin |title=France in the making, 843-1180 |publisher=Oxford University Press |year=2000 }} *{{cite book |first=Rosamond |last=McKitterick |title=The Frankish Kingdoms under the Carolingians |publisher=Pearson Education Limited |year=1999 }} *{{cite book |first=Pierre |last=Riché |title=The Carolingians; A Family who Forged Europe |translator-first=Michael Idomir |translator-last=Allen |publisher=University of Pennsylvania Press |year=1993 }} == Voorouers == {| class="wikitable" style="background:#FFFFFF; font-size:85%; text-align:center" |- bgcolor="#E0E0E0" !colspan="5"|Voorouers van Herbert I van Vermandois (850-907) |- |'''Oorgrootouers''' |colspan="1"|Pepyn van Italië (777-810)<br />∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |- |'''Grootouers''' |colspan="2"|Bernhard van Italië (797-818)<br />∞ <br />Kunigonde van Laon. (-) |colspan="2"|Theoderic van die Vexin (-)<br /> ∞ <br />? (-) |- |'''Ouers''' |colspan="5"|[[Pepyn van Vermandois]] (818-850)<br />∞ <br />? (-) |} {{S-start}} {{s-bef|before=Pepyn III, Graaf van Vermandois}} {{s-ttl|title=Graaf van Vermandois|years=892-907}} {{s-aft|rows=3|after=Herbert II, Graaf van Vermandois}} {{s-bef|before=Theodebert, Graaf van Meaux}} {{s-ttl|title=Graaf van Meaux|years=896–907}} {{s-bef|before= posisie vasgestel}} {{s-ttl|title=Graaf van Soissons|years=889–907}} {{succession box| before=Pepyn II, Graaf van Senlis| title=Graaf van Valois| years=893–895| after=Ralph I van Ostrevent}} {{S-end}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Herbert 01, Graaf van Vermandois}} [[Kategorie:Geboortes in die 9de eeu]] [[Kategorie:Sterftes in 907]] e7gvum8n94j1cz8bf1zu1003dufmrvc 2513846 2513845 2022-07-21T01:07:19Z 196.250.217.148 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | orde = Graaf van Soissons | voorganger = posisie vasgestel | opvolger = Herbert II van Vermandois | termynbegin = [[889]] | termeinde = [[907]] | orde1 = Graaf van Vermandois | voorganger1 = [[Pepyn van Vermandois|Pepin II]] | opvolger1 = Herbert II van Vermandois | termynbegin1 = [[892]] | termeinde1 = [[907]] | orde2 = Graaf van Meaux | voorganger2 = Tetbert, Graaf van Theodebert | opvolger2 = Herbert II van Vermandois | termynbegin2 = [[896]] | termeinde2 = [[907]] | dinastie = [[Karolingers]] | vader = [[Pepyn of Vermandois]] | kinders = Béatrice van Vermandois <br/> Herbert II van Vermandois }} '''Herbert I''' (gebore omstreeks 848/850; sterf 907) of '''Heribertus I''', was Graaf van Vermandois, Meaux, en Soissons. Hy was ook 'n leke-abt aan Saint-Quentin. Hy was 'n [[Karolingers|Karolingiese]] aristokraat, en het 'n betekenisvolle rol gespeel in Frankia. Herbert was die seun van [[Pepyn van Vermandois]] en 'n agterkleinseun van Pepyn van Italië, seun van [[Karel die Grote|Charlemagne]], en 'n moontlike matrilineêre afstammeling van die Nibelungids. Sy vroeë lewe was onbekend. Herbert het voor 889 graaf van Soissons geword en is waarskynlik daarmee vertrou om [[Oise (rivier)|Oise]] teen [[Wikings|Wiking]]-indringers te verdedig. Hy was 'n tydgenoot van Boudewyn II van Vlaandere en het sodoende die voordeel gehad om 'n Karolingiër te wees, 'n agterkleinseun van Pepyn van Italië, seun van [[Karel die Grote|Charlemagne]].{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} Herbert het beide St. Quentin en Péronne beheer, en sy aktiwiteite in die boloop van die riviervallei van die Sommerivier, soos byvoorbeeld die vangs en moord (eerder dan 'n losprys) van sy broer Raoul in 896, kon daartoe bygedra het dat Boudewyn 11 hom in 907 laat vermoor het.{{sfn|Riché|1993|p=236}} Herbert 1 het 'n huweliksalliansie met Robert van Boergondië aangegaan. Hiervolgens sou sy dogter, Béatrice van Vermandois, Robert se tweede vrou word.{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} As deel van hierdie pakt het Herbert ook daartoe ingestem dat sy seun, Herbert II van Vermandois, met Adela, Robert se dogter by sy eerste vrou, trou.{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} 'n Ander dogter, Cunegonda, is getroud met Odo van Wetterau.{{sfn|McKitterick|1999|p=360-361}} == Kinders == Moontlik by 'n sekere Bertha: # Beatrice van Vermandois (omstreeks 880- ná 26 Maart 931), getroud met Robert van Boergondië. Grootmoeder van Hugo Capet, Koning van Frankryk van 987 tot 996 # Herbert II van Vermandois (sterf 943), getroud met Adela van Neustrië # Cunegonda van Vermandois, getroud met Odo van Wetterau (omstreeks 895-949) == Notas == {{Verwysings}} == Verwysings == *{{cite book |first=Jean |last=Dunbabin |title=France in the making, 843-1180 |publisher=Oxford University Press |year=2000 }} *{{cite book |first=Rosamond |last=McKitterick |title=The Frankish Kingdoms under the Carolingians |publisher=Pearson Education Limited |year=1999 }} *{{cite book |first=Pierre |last=Riché |title=The Carolingians; A Family who Forged Europe |translator-first=Michael Idomir |translator-last=Allen |publisher=University of Pennsylvania Press |year=1993 }} == Voorouers == {| class="wikitable" style="background:#FFFFFF; font-size:85%; text-align:center" |- bgcolor="#E0E0E0" !colspan="5"|Voorouers van Herbert I van Vermandois (850-907) |- |'''Oorgrootouers''' |colspan="1"|Pepyn van Italië (777-810)<br />∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |- |'''Grootouers''' |colspan="2"|Bernhard van Italië (797-818)<br />∞ <br />Kunigonde van Laon. (-) |colspan="2"|Theoderic van die Vexin (-)<br /> ∞ <br />? (-) |- |'''Ouers''' |colspan="5"|[[Pepyn van Vermandois]] (818-850)<br />∞ <br />? (-) |} {{S-start}} {{s-bef|before=Pepyn III, Graaf van Vermandois}} {{s-ttl|title=Graaf van Vermandois|years=892-907}} {{s-aft|rows=3|after=Herbert II, Graaf van Vermandois}} {{s-bef|before=Theodebert, Graaf van Meaux}} {{s-ttl|title=Graaf van Meaux|years=896–907}} {{s-bef|before= posisie vasgestel}} {{s-ttl|title=Graaf van Soissons|years=889–907}} {{succession box| before=Pepyn II, Graaf van Senlis| title=Graaf van Valois| years=893–895| after=Ralph I van Ostrevent}} {{S-end}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Herbert 01, Graaf van Vermandois}} [[Kategorie:Geboortes in die 9de eeu]] [[Kategorie:Sterftes in 907]] 8z63g5chraqmot3xg4ubloht0o1ss54 2513847 2513846 2022-07-21T01:11:15Z 196.250.217.148 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | orde = Graaf van Soissons | voorganger = posisie vasgestel | opvolger = Herbert II van Vermandois | termynbegin = [[889]] | termeinde = [[907]] | orde1 = Graaf van Vermandois | voorganger1 = [[Pepyn van Vermandois|Pepin II]] | opvolger1 = Herbert II van Vermandois | termynbegin1 = [[892]] | termeinde1 = [[907]] | orde2 = Graaf van Meaux | voorganger2 = Tetbert, Graaf van Theodebert | opvolger2 = Herbert II van Vermandois | termynbegin2 = [[896]] | termeinde2 = [[907]] | dinastie = [[Karolingers]] | vader = [[Pepyn of Vermandois]] | kinders = Béatrice van Vermandois <br/> Herbert II van Vermandois }} '''Herbert I''' (gebore omstreeks 848/850; sterf 907) of '''Heribertus I''', was Graaf van Vermandois, Meaux, en Soissons. Hy was ook 'n leke-abt aan Saint-Quentin. Hy was 'n [[Karolingers|Karolingiese]] aristokraat, en het 'n betekenisvolle rol gespeel in Frankia. Herbert was die seun van [[Pepyn van Vermandois]] en 'n agterkleinseun van Pepyn van Italië, seun van [[Karel die Grote|Charlemagne]], en 'n moontlike matrilineêre afstammeling van die Nibelungids. Sy vroeë lewe was onbekend. Herbert het voor 889 graaf van Soissons geword en is waarskynlik daarmee vertrou om die Oise-rivier teen [[Wikings|Wiking]]-indringers te verdedig. Hy was 'n tydgenoot van Boudewyn II van Vlaandere en het die voordeel gehad om 'n Karolingiër te wees, 'n agterkleinseun van Pepyn van Italië, seun van [[Karel die Grote|Charlemagne]].{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} Herbert het beide St. Quentin en Péronne beheer, en sy berugte aktiwiteite in die boloop van die riviervallei van die Sommerivier, soos byvoorbeeld die vangs en moord (eerder dan 'n losprys) van sy broer Raoul in 896, kon daartoe bygedra het dat Boudewyn II hom in 907 laat vermoor het.{{sfn|Riché|1993|p=236}} Herbert I het 'n huweliksalliansie met Robert van Boergondië aangegaan. Hiervolgens sou sy dogter, Béatrice van Vermandois, Robert se tweede vrou word.{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} As deel van hierdie pakt het Herbert ook daartoe ingestem dat sy seun, Herbert II van Vermandois, met Adela, Robert se dogter by sy eerste vrou, trou.{{sfn|Dunbabin|2000|p=95}} 'n Ander dogter, Cunegonda, is getroud met Odo van Wetterau.{{sfn|McKitterick|1999|p=360-361}} == Kinders == Moontlik by 'n sekere Bertha: # Beatrice van Vermandois (omstreeks 880- ná 26 Maart 931), getroud met Robert van Boergondië. Grootmoeder van Hugo Capet, Koning van Frankryk van 987 tot 996 # Herbert II van Vermandois (sterf 943), getroud met Adela van Neustrië # Cunegonda van Vermandois, getroud met Odo van Wetterau (omstreeks 895-949) == Notas == {{Verwysings}} == Verwysings == *{{cite book |first=Jean |last=Dunbabin |title=France in the making, 843-1180 |publisher=Oxford University Press |year=2000 }} *{{cite book |first=Rosamond |last=McKitterick |title=The Frankish Kingdoms under the Carolingians |publisher=Pearson Education Limited |year=1999 }} *{{cite book |first=Pierre |last=Riché |title=The Carolingians; A Family who Forged Europe |translator-first=Michael Idomir |translator-last=Allen |publisher=University of Pennsylvania Press |year=1993 }} == Voorouers == {| class="wikitable" style="background:#FFFFFF; font-size:85%; text-align:center" |- bgcolor="#E0E0E0" !colspan="5"|Voorouers van Herbert I van Vermandois (850-907) |- |'''Oorgrootouers''' |colspan="1"|Pepyn van Italië (777-810)<br />∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |colspan="1"|? (-)<br /> ∞ <br />? (-) |- |'''Grootouers''' |colspan="2"|Bernhard van Italië (797-818)<br />∞ <br />Kunigonde van Laon. (-) |colspan="2"|Theoderic van die Vexin (-)<br /> ∞ <br />? (-) |- |'''Ouers''' |colspan="5"|[[Pepyn van Vermandois]] (818-850)<br />∞ <br />? (-) |} {{S-start}} {{s-bef|before=Pepyn III, Graaf van Vermandois}} {{s-ttl|title=Graaf van Vermandois|years=892-907}} {{s-aft|rows=3|after=Herbert II, Graaf van Vermandois}} {{s-bef|before=Theodebert, Graaf van Meaux}} {{s-ttl|title=Graaf van Meaux|years=896–907}} {{s-bef|before= posisie vasgestel}} {{s-ttl|title=Graaf van Soissons|years=889–907}} {{succession box| before=Pepyn II, Graaf van Senlis| title=Graaf van Valois| years=893–895| after=Ralph I van Ostrevent}} {{S-end}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Herbert 01, Graaf van Vermandois}} [[Kategorie:Geboortes in die 9de eeu]] [[Kategorie:Sterftes in 907]] sxdf86ij1chh4kg96xi43oermv9q6ec 1 392189 2513860 2022-07-21T07:11:54Z 196.15.154.226 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 1 392190 2513862 2022-07-21T07:18:50Z 196.15.154.226 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 10 392191 2513869 2022-07-21T07:31:20Z Burgert Behr 2401 Nuwe sjabloon wikitext text/x-wiki {{#if:{{#invoke:String|match|{{{optout}}}|MassMessage|ignore_errors=1}}}}<noinclude>{{Documentation}}</noinclude> hsxqh8bermdbpsvy47vqzr7ptntoo3r 0 392192 2513873 2022-07-21T07:35:49Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel, nog besig! wikitext text/x-wiki {{Spesieboks |name = Bosveld-halfmaanranker <!-- Afrikaanse naam --> |image = |status = NE |status_system = iucn3.1 |status_ref = |genus = Cocculus |species = hirsutus |authority = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) W.Theob., 1860 |range_map = |synonyms =* ''Cebatha hirsuta'' <small>(L.) Kuntze</small> * ''Cebatha villosa'' <small>C.Chr.</small> * ''Cocculus aristolochiae'' <small>DC.</small> * ''Cocculus hastatus'' <small>DC.</small> * ''Cocculus holopeira-torrida'' <small>Broun & R.L.Massey</small> * ''Cocculus linnaeanus'' <small>Kurz</small> * ''Cocculus sepium'' <small>Colebr.</small> * ''Cocculus villosus'' <small>DC.</small> * ''Holopeira auriculata'' <small>Miers</small> * ''Holopeira laeviuscula'' <small>Miers</small> * ''Holopeira torrida'' <small>Miers</small> * ''Holopeira villosa'' <small>Miers</small> * ''Limacia villosa'' <small>W.Theob.</small> * ''Menispermum hastatum'' <small>Lam.</small> * ''Menispermum hirsutum'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotis'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotoides'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosuroides'' <small>Hill</small> * ''Menispermum villosum'' <small>Lam.</small></small> }} Die '''Bosveld-halfmaanranker''' (''Cocculus hirsutus'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] is aan [[Angola]], [[Bangladesh]], [[Botswana]], China Southeast, [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], Gulf States, [[Indië]], [[Jemen]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Myanmar]], [[Namibië]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Saoedi-Arabië]], [[Sri Lanka]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Thailand]], West Himalaya, [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. KwaZulu-Natal,Northern Provinces, Die boom se FSA-nommer is 104.5.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2616-1 SANBI Redlist] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:941634-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Bangladesh]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van Eritrea]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Indië]] [[Kategorie:Flora van Jemen]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Myanmar]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Nepal]] [[Kategorie:Flora van Pakistan]] [[Kategorie:Flora van Saoedi-Arabië]] [[Kategorie:Flora van Sri Lanka]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Thailand]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] s8ohudrobr1bpruxbkacet2vk0yus3j 2513876 2513873 2022-07-21T07:39:17Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Spesieboks |name = Bosveld-halfmaanranker <!-- Afrikaanse naam --> |image = |status = NE |status_system = iucn3.1 |status_ref = |genus = Cocculus |species = hirsutus |authority = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) W.Theob., 1860 |range_map = |synonyms =* ''Cebatha hirsuta'' <small>(L.) Kuntze</small> * ''Cebatha villosa'' <small>C.Chr.</small> * ''Cocculus aristolochiae'' <small>DC.</small> * ''Cocculus hastatus'' <small>DC.</small> * ''Cocculus holopeira-torrida'' <small>Broun & R.L.Massey</small> * ''Cocculus linnaeanus'' <small>Kurz</small> * ''Cocculus sepium'' <small>Colebr.</small> * ''Cocculus villosus'' <small>DC.</small> * ''Holopeira auriculata'' <small>Miers</small> * ''Holopeira laeviuscula'' <small>Miers</small> * ''Holopeira torrida'' <small>Miers</small> * ''Holopeira villosa'' <small>Miers</small> * ''Limacia villosa'' <small>W.Theob.</small> * ''Menispermum hastatum'' <small>Lam.</small> * ''Menispermum hirsutum'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotis'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotoides'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosuroides'' <small>Hill</small> * ''Menispermum villosum'' <small>Lam.</small></small> }} Die '''Bosveld-halfmaanranker''' (''Cocculus hirsutus'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] is aan [[Angola]], [[Bangladesh]], [[Botswana]], suid-ooste van [[China]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], Gulf States, [[Indië]], [[Jemen]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Myanmar]], [[Namibië]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Saoedi-Arabië]], [[Sri Lanka]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Thailand]], West Himalaya, [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. KwaZulu-Natal,Northern Provinces, Die boom se FSA-nommer is 104.5.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2616-1 SANBI Redlist] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:941634-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Bangladesh]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van China]] [[Kategorie:Flora van Eritrea]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Indië]] [[Kategorie:Flora van Jemen]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Myanmar]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Nepal]] [[Kategorie:Flora van Pakistan]] [[Kategorie:Flora van Saoedi-Arabië]] [[Kategorie:Flora van Sri Lanka]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Thailand]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] r51vtfo67o8djl5gktpol1lk25u7z9w 2513877 2513876 2022-07-21T07:40:22Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Spesieboks |name = Bosveld-halfmaanranker <!-- Afrikaanse naam --> |image = |status = NE |status_system = iucn3.1 |status_ref = |genus = Cocculus |species = hirsutus |authority = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) W.Theob., 1860 |range_map = |synonyms =* ''Cebatha hirsuta'' <small>(L.) Kuntze</small> * ''Cebatha villosa'' <small>C.Chr.</small> * ''Cocculus aristolochiae'' <small>DC.</small> * ''Cocculus hastatus'' <small>DC.</small> * ''Cocculus holopeira-torrida'' <small>Broun & R.L.Massey</small> * ''Cocculus linnaeanus'' <small>Kurz</small> * ''Cocculus sepium'' <small>Colebr.</small> * ''Cocculus villosus'' <small>DC.</small> * ''Holopeira auriculata'' <small>Miers</small> * ''Holopeira laeviuscula'' <small>Miers</small> * ''Holopeira torrida'' <small>Miers</small> * ''Holopeira villosa'' <small>Miers</small> * ''Limacia villosa'' <small>W.Theob.</small> * ''Menispermum hastatum'' <small>Lam.</small> * ''Menispermum hirsutum'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotis'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotoides'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosuroides'' <small>Hill</small> * ''Menispermum villosum'' <small>Lam.</small></small> }} Die '''Bosveld-halfmaanranker''' (''Cocculus hirsutus'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] is aan [[Angola]], [[Bangladesh]], [[Botswana]], suid-ooste van [[China]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], Gulf States, [[Indië]], [[Jemen]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Myanmar]], [[Namibië]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Saoedi-Arabië]], [[Sri Lanka]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Thailand]], West Himalaya, [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In [[Suid-Afrika]] kom die plant in [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]] voor. Die boom se FSA-nommer is 104.5.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2616-1 SANBI Redlist] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:941634-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Bangladesh]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van China]] [[Kategorie:Flora van Eritrea]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Indië]] [[Kategorie:Flora van Jemen]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Myanmar]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Nepal]] [[Kategorie:Flora van Pakistan]] [[Kategorie:Flora van Saoedi-Arabië]] [[Kategorie:Flora van Sri Lanka]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Thailand]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] 7sanp4dgj1saz8hcao7nbu3ecxwixze 2513878 2513877 2022-07-21T07:42:40Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Spesieboks |name = Bosveld-halfmaanranker <!-- Afrikaanse naam --> |image = |status = NE |status_system = iucn3.1 |status_ref = |genus = Cocculus |species = hirsutus |authority = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) W.Theob., 1860 |range_map = |synonyms =* ''Cebatha hirsuta'' <small>(L.) Kuntze</small> * ''Cebatha villosa'' <small>C.Chr.</small> * ''Cocculus aristolochiae'' <small>DC.</small> * ''Cocculus hastatus'' <small>DC.</small> * ''Cocculus holopeira-torrida'' <small>Broun & R.L.Massey</small> * ''Cocculus linnaeanus'' <small>Kurz</small> * ''Cocculus sepium'' <small>Colebr.</small> * ''Cocculus villosus'' <small>DC.</small> * ''Holopeira auriculata'' <small>Miers</small> * ''Holopeira laeviuscula'' <small>Miers</small> * ''Holopeira torrida'' <small>Miers</small> * ''Holopeira villosa'' <small>Miers</small> * ''Limacia villosa'' <small>W.Theob.</small> * ''Menispermum hastatum'' <small>Lam.</small> * ''Menispermum hirsutum'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotis'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotoides'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosuroides'' <small>Hill</small> * ''Menispermum villosum'' <small>Lam.</small></small> }} Die '''Bosveld-halfmaanranker''' (''Cocculus hirsutus'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] is aan [[Angola]], [[Bangladesh]], [[Botswana]], suid-ooste van [[China]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], Gulf States, [[Indië]], [[Jemen]], [[Katar]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Myanmar]], [[Namibië]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Saoedi-Arabië]], [[Sri Lanka]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Thailand]], West Himalaya, [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In [[Suid-Afrika]] kom die plant in [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]] voor. Die boom se FSA-nommer is 104.5.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2616-1 SANBI Redlist] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:941634-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Bangladesh]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van China]] [[Kategorie:Flora van Eritrea]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Indië]] [[Kategorie:Flora van Jemen]] [[Kategorie:Flora van Katar]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Myanmar]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Nepal]] [[Kategorie:Flora van Pakistan]] [[Kategorie:Flora van Saoedi-Arabië]] [[Kategorie:Flora van Sri Lanka]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Thailand]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] guu1q9s85yfqomu0mw5gkxl8a17843s 2513881 2513878 2022-07-21T07:43:33Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Spesieboks |name = Bosveld-halfmaanranker <!-- Afrikaanse naam --> |image = |status = NE |status_system = iucn3.1 |status_ref = |genus = Cocculus |species = hirsutus |authority = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) W.Theob., 1860 |range_map = |synonyms =* ''Cebatha hirsuta'' <small>(L.) Kuntze</small> * ''Cebatha villosa'' <small>C.Chr.</small> * ''Cocculus aristolochiae'' <small>DC.</small> * ''Cocculus hastatus'' <small>DC.</small> * ''Cocculus holopeira-torrida'' <small>Broun & R.L.Massey</small> * ''Cocculus linnaeanus'' <small>Kurz</small> * ''Cocculus sepium'' <small>Colebr.</small> * ''Cocculus villosus'' <small>DC.</small> * ''Holopeira auriculata'' <small>Miers</small> * ''Holopeira laeviuscula'' <small>Miers</small> * ''Holopeira torrida'' <small>Miers</small> * ''Holopeira villosa'' <small>Miers</small> * ''Limacia villosa'' <small>W.Theob.</small> * ''Menispermum hastatum'' <small>Lam.</small> * ''Menispermum hirsutum'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotis'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotoides'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosuroides'' <small>Hill</small> * ''Menispermum villosum'' <small>Lam.</small></small> }} Die '''Bosveld-halfmaanranker''' (''Cocculus hirsutus'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] is aan [[Angola]], [[Bangladesh]], [[Botswana]], suid-ooste van [[China]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], Gulf States, [[Indië]], [[Jemen]], [[Katar]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Myanmar]], [[Namibië]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Saoedi-Arabië]], [[Sri Lanka]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Thailand]], [[Verenigde Arabiese Emirate]], West Himalaya, [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In [[Suid-Afrika]] kom die plant in [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]] voor. Die boom se FSA-nommer is 104.5.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2616-1 SANBI Redlist] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:941634-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Bangladesh]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van China]] [[Kategorie:Flora van Eritrea]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Indië]] [[Kategorie:Flora van Jemen]] [[Kategorie:Flora van Katar]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Myanmar]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Nepal]] [[Kategorie:Flora van Pakistan]] [[Kategorie:Flora van Saoedi-Arabië]] [[Kategorie:Flora van Sri Lanka]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Thailand]] [[Kategorie:Flora van Verenigde Arabiese Emirate]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] 2uqdmijtzhts5j2nv25tb21jas9657c 2513882 2513881 2022-07-21T07:44:06Z Oesjaar 7467 /* Bronne */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Spesieboks |name = Bosveld-halfmaanranker <!-- Afrikaanse naam --> |image = |status = NE |status_system = iucn3.1 |status_ref = |genus = Cocculus |species = hirsutus |authority = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) W.Theob., 1860 |range_map = |synonyms =* ''Cebatha hirsuta'' <small>(L.) Kuntze</small> * ''Cebatha villosa'' <small>C.Chr.</small> * ''Cocculus aristolochiae'' <small>DC.</small> * ''Cocculus hastatus'' <small>DC.</small> * ''Cocculus holopeira-torrida'' <small>Broun & R.L.Massey</small> * ''Cocculus linnaeanus'' <small>Kurz</small> * ''Cocculus sepium'' <small>Colebr.</small> * ''Cocculus villosus'' <small>DC.</small> * ''Holopeira auriculata'' <small>Miers</small> * ''Holopeira laeviuscula'' <small>Miers</small> * ''Holopeira torrida'' <small>Miers</small> * ''Holopeira villosa'' <small>Miers</small> * ''Limacia villosa'' <small>W.Theob.</small> * ''Menispermum hastatum'' <small>Lam.</small> * ''Menispermum hirsutum'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotis'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotoides'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosuroides'' <small>Hill</small> * ''Menispermum villosum'' <small>Lam.</small></small> }} Die '''Bosveld-halfmaanranker''' (''Cocculus hirsutus'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] is aan [[Angola]], [[Bangladesh]], [[Botswana]], suid-ooste van [[China]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], Gulf States, [[Indië]], [[Jemen]], [[Katar]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Myanmar]], [[Namibië]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Saoedi-Arabië]], [[Sri Lanka]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Thailand]], [[Verenigde Arabiese Emirate]], West Himalaya, [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In [[Suid-Afrika]] kom die plant in [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]] voor. Die boom se FSA-nommer is 104.5.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2616-1 SANBI Redlist] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:941634-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Bangladesh]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van China]] [[Kategorie:Flora van Eritrea]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Indië]] [[Kategorie:Flora van Jemen]] [[Kategorie:Flora van Katar]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Myanmar]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Nepal]] [[Kategorie:Flora van Pakistan]] [[Kategorie:Flora van Saoedi-Arabië]] [[Kategorie:Flora van Sri Lanka]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Thailand]] [[Kategorie:Flora van die Verenigde Arabiese Emirate]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] jvtfs10supy755bk2e7a3q5rfioqabk 2513883 2513882 2022-07-21T07:44:45Z Oesjaar 7467 /* Bronne */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Spesieboks |name = Bosveld-halfmaanranker <!-- Afrikaanse naam --> |image = |status = NE |status_system = iucn3.1 |status_ref = |genus = Cocculus |species = hirsutus |authority = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) W.Theob., 1860 |range_map = |synonyms =* ''Cebatha hirsuta'' <small>(L.) Kuntze</small> * ''Cebatha villosa'' <small>C.Chr.</small> * ''Cocculus aristolochiae'' <small>DC.</small> * ''Cocculus hastatus'' <small>DC.</small> * ''Cocculus holopeira-torrida'' <small>Broun & R.L.Massey</small> * ''Cocculus linnaeanus'' <small>Kurz</small> * ''Cocculus sepium'' <small>Colebr.</small> * ''Cocculus villosus'' <small>DC.</small> * ''Holopeira auriculata'' <small>Miers</small> * ''Holopeira laeviuscula'' <small>Miers</small> * ''Holopeira torrida'' <small>Miers</small> * ''Holopeira villosa'' <small>Miers</small> * ''Limacia villosa'' <small>W.Theob.</small> * ''Menispermum hastatum'' <small>Lam.</small> * ''Menispermum hirsutum'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotis'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotoides'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosuroides'' <small>Hill</small> * ''Menispermum villosum'' <small>Lam.</small></small> }} Die '''Bosveld-halfmaanranker''' (''Cocculus hirsutus'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] is aan [[Angola]], [[Bangladesh]], [[Botswana]], suid-ooste van [[China]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], Gulf States, [[Indië]], [[Jemen]], [[Katar]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Myanmar]], [[Namibië]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Saoedi-Arabië]], [[Sri Lanka]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Thailand]], [[Verenigde Arabiese Emirate]], West Himalaya, [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In [[Suid-Afrika]] kom die plant in [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]] voor. Die boom se FSA-nommer is 104.5.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2616-1 SANBI Redlist] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:941634-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Bangladesj]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van China]] [[Kategorie:Flora van Eritrea]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Indië]] [[Kategorie:Flora van Jemen]] [[Kategorie:Flora van Katar]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Myanmar]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Nepal]] [[Kategorie:Flora van Pakistan]] [[Kategorie:Flora van Saoedi-Arabië]] [[Kategorie:Flora van Sri Lanka]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Thailand]] [[Kategorie:Flora van die Verenigde Arabiese Emirate]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] d0g15gewxaqshvpqmsc5ihhy2ahq9ur 2513885 2513883 2022-07-21T07:45:08Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Spesieboks |name = Bosveld-halfmaanranker <!-- Afrikaanse naam --> |image = |status = NE |status_system = iucn3.1 |status_ref = |genus = Cocculus |species = hirsutus |authority = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) W.Theob., 1860 |range_map = |synonyms =* ''Cebatha hirsuta'' <small>(L.) Kuntze</small> * ''Cebatha villosa'' <small>C.Chr.</small> * ''Cocculus aristolochiae'' <small>DC.</small> * ''Cocculus hastatus'' <small>DC.</small> * ''Cocculus holopeira-torrida'' <small>Broun & R.L.Massey</small> * ''Cocculus linnaeanus'' <small>Kurz</small> * ''Cocculus sepium'' <small>Colebr.</small> * ''Cocculus villosus'' <small>DC.</small> * ''Holopeira auriculata'' <small>Miers</small> * ''Holopeira laeviuscula'' <small>Miers</small> * ''Holopeira torrida'' <small>Miers</small> * ''Holopeira villosa'' <small>Miers</small> * ''Limacia villosa'' <small>W.Theob.</small> * ''Menispermum hastatum'' <small>Lam.</small> * ''Menispermum hirsutum'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotis'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotoides'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosuroides'' <small>Hill</small> * ''Menispermum villosum'' <small>Lam.</small></small> }} Die '''Bosveld-halfmaanranker''' (''Cocculus hirsutus'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] is aan [[Angola]], [[Bangladesj]], [[Botswana]], suid-ooste van [[China]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], Gulf States, [[Indië]], [[Jemen]], [[Katar]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Myanmar]], [[Namibië]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Saoedi-Arabië]], [[Sri Lanka]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Thailand]], [[Verenigde Arabiese Emirate]], West Himalaya, [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In [[Suid-Afrika]] kom die plant in [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]] voor. Die boom se FSA-nommer is 104.5.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2616-1 SANBI Redlist] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:941634-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Bangladesj]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van China]] [[Kategorie:Flora van Eritrea]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Indië]] [[Kategorie:Flora van Jemen]] [[Kategorie:Flora van Katar]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Myanmar]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Nepal]] [[Kategorie:Flora van Pakistan]] [[Kategorie:Flora van Saoedi-Arabië]] [[Kategorie:Flora van Sri Lanka]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Thailand]] [[Kategorie:Flora van die Verenigde Arabiese Emirate]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] jrhbcq7i2g65eqiv7jnoljocvktcohz 2513886 2513885 2022-07-21T07:46:00Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Spesieboks |name = Bosveld-halfmaanranker <!-- Afrikaanse naam --> |image = |status = NE |status_system = iucn3.1 |status_ref = |genus = Cocculus |species = hirsutus |authority = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) W.Theob., 1860 |range_map = |synonyms =* ''Cebatha hirsuta'' <small>(L.) Kuntze</small> * ''Cebatha villosa'' <small>C.Chr.</small> * ''Cocculus aristolochiae'' <small>DC.</small> * ''Cocculus hastatus'' <small>DC.</small> * ''Cocculus holopeira-torrida'' <small>Broun & R.L.Massey</small> * ''Cocculus linnaeanus'' <small>Kurz</small> * ''Cocculus sepium'' <small>Colebr.</small> * ''Cocculus villosus'' <small>DC.</small> * ''Holopeira auriculata'' <small>Miers</small> * ''Holopeira laeviuscula'' <small>Miers</small> * ''Holopeira torrida'' <small>Miers</small> * ''Holopeira villosa'' <small>Miers</small> * ''Limacia villosa'' <small>W.Theob.</small> * ''Menispermum hastatum'' <small>Lam.</small> * ''Menispermum hirsutum'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotis'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosotoides'' <small>L.</small> * ''Menispermum myosuroides'' <small>Hill</small> * ''Menispermum villosum'' <small>Lam.</small></small> }} Die '''Bosveld-halfmaanranker''' (''Cocculus hirsutus'') is 'n [[boom]] wat [[inheems]] is aan [[Angola]], [[Bangladesj]], [[Botswana]], suid-ooste van [[China]], [[Eritrea]], [[Eswatini]], [[Ethiopië]], Gulf States, [[Indië]], [[Jemen]], [[Katar]], [[Kenia]], [[Malawi]], [[Mianmar]], [[Mosambiek]], [[Namibië]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Saoedi-Arabië]], [[Sri Lanka]], [[Soedan]], [[Tanzanië]], [[Thailand]], [[Verenigde Arabiese Emirate]], West Himalaya, [[Zambië]] en [[Zimbabwe]]. In [[Suid-Afrika]] kom die plant in [[KwaZulu-Natal]], [[Limpopo]] en [[Mpumalanga]] voor. Die boom se FSA-nommer is 104.5.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2616-1 SANBI Redlist] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:941634-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Bome van Afrika]] [[Kategorie:Flora van Angola]] [[Kategorie:Flora van Bangladesj]] [[Kategorie:Flora van Botswana]] [[Kategorie:Flora van China]] [[Kategorie:Flora van Eritrea]] [[Kategorie:Flora van Eswatini]] [[Kategorie:Flora van Ethiopië]] [[Kategorie:Flora van Indië]] [[Kategorie:Flora van Jemen]] [[Kategorie:Flora van Katar]] [[Kategorie:Flora van Kenia]] [[Kategorie:Flora van Malawi]] [[Kategorie:Flora van Mianmar]] [[Kategorie:Flora van Mosambiek]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Nepal]] [[Kategorie:Flora van Pakistan]] [[Kategorie:Flora van Saoedi-Arabië]] [[Kategorie:Flora van Sri Lanka]] [[Kategorie:Flora van Soedan]] [[Kategorie:Flora van Tanzanië]] [[Kategorie:Flora van Thailand]] [[Kategorie:Flora van die Verenigde Arabiese Emirate]] [[Kategorie:Flora van Zambië]] [[Kategorie:Flora van Zimbabwe]] rkgw47vdt030cbutjsolerouvs2d68h 0 392193 2513875 2022-07-21T07:36:34Z Oesjaar 7467 Aanstuur wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Cocculus hirsutus]] 52hn5njzfdmn3jdusyyqs255bscdikd 10 392194 2513879 2022-07-21T07:42:47Z Burgert Behr 2401 nuut wikitext text/x-wiki The '''Bots''' template tells bots and other automated editing tools and scripts that they either should or should not edit a page that has the template. The templates can be used to block most bots (all bots that have implemented this functionality) or specific bots by name or function. For example, this can be used to opt-in or opt-out from user talk bot messages or to cause maintenance bots to avoid certain pages. These templates should be used carefully outside userspace to avoid blocking useful bot edits. Explicitly opting-in has the advantage of receiving useful changes or targeted posts a bot might otherwise skip by following "opt-out" behavior by default. Users should be aware that by opting-out of bot posts, they will not be notified of matters relating to material they have edited or uploaded, which are tagged or scanned by bots per policy. In particular, in the encyclopedia spaces: * Avoid using the template as a blunt instrument * Address the root problem with the bot owner or bot community * Remove the template tag once the underlying problem has been resolved. == Syntax == '''<nowiki>{{nobots}}</nowiki>''' Ban all compliant bots (shortcut that takes no parameters) '''<nowiki>{{bots}}</nowiki>''' Allow all bots (shortcut that takes no parameters) '''<nowiki>{{bots|allow=<botlist>}}</nowiki>''' Ban all compliant bots not in the list '''<nowiki>{{bots|deny=<botlist>}}</nowiki>''' Ban all compliant bots in the list ''Where <botlist> is a comma-delimited string of bot usernames (AWB can be used for all [[WP:AWB|AWB]]-based bots):'' '''<nowiki>{{bots|allow=SineBot,Legobot}}</nowiki>''' '''<nowiki>{{bots|deny=AWB}}</nowiki>''' ''<botlist> can also be "none" or "all" as in the following examples:'' '''<nowiki>{{bots|allow=all}}</nowiki>''' Allow all bots '''<nowiki>{{bots|allow=none}}</nowiki>''' Ban all compliant bots '''<nowiki>{{bots|deny=all}}</nowiki>''' Ban all compliant bots '''<nowiki>{{bots|deny=none}}</nowiki>''' Allow all bots == Incorrect syntax == This syntax looks correct, but depending on the individual bot may not have the intended effect. This statement may deny neither Bot1 nor Bot2, only one of the two bots, or both bots as intended. '''<nowiki>{{bots|deny=Bot1|deny=Bot2}}</nowiki>''' INCORRECT Instead, write: '''<nowiki>{{bots|deny=Bot1,Bot2}}</nowiki>''' CORRECT == Message notification opt out == Another option is to opt out of specific types of messages for users who wish to be notified of certain problems, but not others. Users should be aware that by opting-out of specific notification posts, they will not be notified of matters relating to material they have edited or uploaded, which are tagged per policy. Actions (such as deletion) may be executed without you being notified as a result. By applying this to your own user talk page, you agree to this consequence. Applying this to a user talk page other than your own will be considered vandalism. All bots and scripts that leave messages on a user's talk page are encouraged to add this capability. By adding this to a user's talk page, a user may still receive these messages by non-compliant bots or scripts, or humans who add the tag manually. '''<nowiki>{{bots|optout=all}}</nowiki>''' Opt out of all messages (see limitations below). '''<nowiki>{{bots|optout=nosource}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:Image source|no source]] messages. '''<nowiki>{{bots|optout=nolicense}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:Image copyright request|no license]] messages. '''<nowiki>{{bots|optout=orfud}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:Di-orphaned fair use-notice|orphaned fair use]] messages. '''<nowiki>{{bots|optout=npd}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:Di-no permission-notice|no permission]] messages. '''<nowiki>{{bots|optout=norationale}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:Missing rationale|no rationale]] messages. '''<nowiki>{{bots|optout=replaceable}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:Di-replaceable fair use-notice|replaceable fair use]] messages. '''<nowiki>{{bots|optout=bettersource}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:Bsr-user|better source request]] messages. '''<nowiki>{{bots|optout=afd}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:AFDWarningNew|articles for deletion]] messages or [[Template:AFDWarning|variant]] [[Template:Adw|forms]]. '''<nowiki>{{bots|optout=ifd}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:Idw|images for deletion]] messages or [[Template:Idw-multi|variant]]. '''<nowiki>{{bots|optout=prod}}</nowiki>''' Opt out of [[Template:PRODWarning|prod warning]]. '''<nowiki>{{bots|optout=MassMessage}}</nowiki>''' Opt out of [[Wikipedia:Mass message|Mass messages]]. Items can be combined by putting a comma between options '''<nowiki>{{bots|optout=nosource,nolicense}}</nowiki>''' Opt out of no source, and no license messages. '''<nowiki>{{bots|optout=orfud,norationale,replaceable}}</nowiki>''' Opt out of fair use messages. ===Restrictions of messages that can be opted out=== Some message notifications are not allowed to be opted out. These include: #Copyright violation notifications #Vandalism (and other) warning notices. #Any message tag that isn't included as a way of opting out above. (Is there one that should be included? Leave a message on the talk page.) #Mass messages cannot be opted-out of by using <nowiki>{{bots|optout=all}}</nowiki>; users must explicitly opt out with <nowiki>{{bots|optout=MassMessage}}</nowiki> kaek9pjwjy895a2fet5eltccn4rbwp0 2513893 2513879 2022-07-21T08:00:39Z Burgert Behr 2401 Vertaal wikitext text/x-wiki Die sjablone '''Bots''' en '''Nobots''' vertel aan bots en ander outomatiese redigeringsprogramme of hulle 'n bladsy met die sjablone op mag redigeer of nie. Die sjablone kan gebruik word om die meeste bots te blokkeer, of andersins spesifieke bots. '''NB:''' Hulle moet '''versigtig''' gebruik word om nie nodige veranderings uit te skakel nie. ==Sintaks== '''<nowiki>{{nobots}}</nowiki>''' Blokkeer alles (geen parameters) '''<nowiki>{{bots}}</nowiki>''' Laat almal toe (geen parameters) '''<nowiki>{{bots|allow=<botlist>}}</nowiki>''' Blokkeer alle bots nie op die lys '''<nowiki>{{bots|deny=<botlist>}}</nowiki>''' Blokkeer alle bots op die lys Ander voorbeelde: '''<nowiki>{{bots|allow=SineBot,Legobot}}</nowiki>''' '''<nowiki>{{bots|deny=AWB}}</nowiki>''' '''<nowiki>{{bots|allow=all}}</nowiki>''' '''<nowiki>{{bots|allow=none}}</nowiki>''' '''<nowiki>{{bots|deny=all}}</nowiki>''' '''<nowiki>{{bots|deny=none}}</nowiki>''' ==Verkeerde sintaks== Die sintaks hieronder lyk reg, maar kan dalk nie reg werk nie na gelang van die bot: '''<nowiki>{{bots|deny=Bot1|deny=Bot2}}</nowiki>''' VERKEERD Tik eerder: '''<nowiki>{{bots|deny=Bot1,Bot2}}</nowiki>''' KORREK * Lees die Engelse dokumentasie vir nog inligting. iuu0uza6kvofvev59ng1k6b601cvw09 4 392195 2513884 2022-07-21T07:44:47Z Rooiratel 90342 Skuif vanaf Interessante brokkies/131 wikitext text/x-wiki ..dat die [[Mercury-Redstone 1]] ruimtevlug as die ''vierduim vlug'' bekend staan? p9kb7ei3o5fe43ohvdh5cv8hswnfurs 2513887 2513884 2022-07-21T07:46:37Z Rooiratel 90342 3 punte dan 'n spasie (soos die ander) wikitext text/x-wiki ... dat die [[Mercury-Redstone 1]] ruimtevlug as die ''vierduim vlug'' bekend staan? o9jae5cf3p0lg0ep1jmt5vws4k86jwm 0 392196 2513896 2022-07-21T08:25:20Z Rooiratel 90342 Nuwe bladsy - vertaal uit frwiki wikitext text/x-wiki [[Lêer:Die 19 Gesuiwerde Nasionaliste van 1934.jpg|duimnael|regs|280px|Die 19 "Gesuiwerde" [[Nasionale Party|Nasionaliste]] wat in 1934 in die party gebly en nie met die [[Suid-Afrikaanse Party]] saamgesmelt het om die [[Verenigde Party]] te vorm nie. Agter van links na regs: [[Stephanus Petrus le Roux|S.P. le Roux]], R.A.T. van der Merwe, [[F.C. Erasmus]], P.J.H. Luttig, '''J.J. Haywood'''. Tweede ry van agter: L.J. Vosloo, dr. [[N.J. van der Merwe]], ds. [[D.F. Malan]], adv. [[J.H.H. de Waal]], A.L. Badenhorst. Derde ry: [[Paul Sauer|P.O. Sauer]], dr. [[Karl Bremer]], adv. [[J.G. Strijdom]], ds. [[Charles du Toit|C.W.M. du Toit]]. Voorste ry: J.F. van G. Bekker, adv. [[Charles Robberts Swart|C.R. Swart]], [[Bruckner de Villiers|W.B. de Villiers]], C.H. Geldenhuys, G.P. Steyn.]] '''Jan Jakobus Haywood''' (gebore 31 Mei 1893 in Eliot, [[Kaapkolonie]] en oorlede op 5 Augustus 1960 in [[Pretoria]], [[Unie van Suid-Afrika]]) was 'n prokureur, [[joernalis]], en adjunkredakteur van die koerant [[Die Volksblad]]. Hy is ook 'n Suid-Afrikaanse [[politikus]], agtereenvolgens lid van die [[Nasionale Party]] (1915-1934), van die [[Gesuiwerde Nasionale Party]] en die [[Herenigde Nasionale Party]], LP vir [[Bloemfontein]] (1929-1948). Hy beëindig sy openbare loopbaan as Spoorwegkommissaris. == Biografie == In 1929 word hy tot die parlement in die kiesafdeling Bloemfontein-suid verkies en is in 1933 teen [[Colin Fraser Steyn]] herkies. In 1938 word hy in die nuwe kiesafdeling van die distrik Bloemfontein verkies. == Bron == * Doodsberig: ''South African Railway News'', volumes 13-14, 1960, bl. 214 {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Afrikaners]] o6eac0scidloqv5d0yjozv1xcngc5x0 0 392197 2513923 2022-07-21T11:58:32Z Rooiratel 90342 Nuwe bladsy - vertaal uit enwiki wikitext text/x-wiki {{Outomatiese taksoboks |image = The- white-face-o- Sesamothamnus-rivae-Engl..jpg |image_caption = ''[[Sesamothamnus rivae]]'' |taxon = Sesamothamnus |authority = [[Friedrich Welwitsch|Welw.]] |subdivision_ranks = Spesies |subdivision = [[#Spesies|Sien teks]] }} '''''Sesamothamnus''''' is 'n genus van [[plant]]e in die [[Pedaliaceae]] [[Familie (biologie)|familie]]. == Spesies == Spesies in hierdie genus:<ref>{{cite web |url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=Sesamothamnus |title=The Plant List: A Working List of All Plant Species |accessdate=January 14, 2015}}</ref> *''[[Sesamothamnus benguellensis]]'' <small>Welw.</small> *''[[Sesamothamnus busseanus]]'' <small>Engl.</small> *''[[Sesamothamnus guerichii]]'' <small>(Engl.) E.A.Bruce</small> *''[[Sesamothamnus leistneranus]]'' *''[[Sesamothamnus lugardii]]'' <small>N.E.Br.</small> *''[[Sesamothamnus rivae]]'' <small>Engl.</small> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} 16w229ncg6dburnm9jie4pfu0nbesvf