Wikipedia afwiki https://af.wikipedia.org/wiki/Tuisblad MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Spesiaal Bespreking Gebruiker Gebruikerbespreking Wikipedia Wikipediabespreking Lêer Lêerbespreking MediaWiki MediaWikibespreking Sjabloon Sjabloonbespreking Hulp Hulpbespreking Kategorie Kategoriebespreking Portaal Portaalbespreking TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 45 2518404 2516489 2022-08-09T18:42:41Z Oesjaar 7467 /* Bekende Chilene */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Chili |volle_naam = <small>''República de Chile'' ([[Spaans]])</small> |algemene_naam = Chili |beeld_vlag = Flag of Chile.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Chile.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Chile (orthographic projection).svg |leuse = ''Por la Razón o la Fuerza''<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.chileangovernment.cl/the-coat-of-arms/ |title=The Coat of Arms |publisher=Chileense regering |date=23 Oktober 2011 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref><br /><small>''([[Spaans]] vir: "Deur reg of mag")''</small> |volkslied = ''[[Himno nacional de Chile]]''<br /><center>[[Lêer:United States Navy Band - National Anthem of Chile.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Spaans]] (''[[de facto]]'') |hoofstad = [[Santiago de Chile]]{{smallsup|a}} {{Koördinate|33|26|S|70|39|W}} |latd = 33 |latm = 26 |latNS = S |longd = 70 |longm = 39 |longEW = W |grootste_stad = [[Santiago de Chile]] |regeringsvorm = Unitêre presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]] |leiername = [[Gabriel Boric]] |oppervlak_rang = 38^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 756&nbsp;096,3{{smallsup|b}}<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.ine.cl/canales/publicaciones/compendio_estadistico/pdf/2006/compendio2006.pdf |title=Compendio estadístico 2006 |publisher=Chileense nasionale statistiekinstituut |date=Oktober 2006 |accessdate=29 November 2007}}</ref> |oppervlakmi² = 291&nbsp;930,4 |persent_water = 2,1 (2015)<ref>{{en}} {{cite web|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#|title=Surface water and surface water change|publisher=[[OESO]]|accessdate=15 Maart 2022}}</ref> |bevolking_skatting = 17&nbsp;909&nbsp;754<ref>{{en}} {{cite web |url=https://population.un.org/wpp/DataQuery/ |title=World Population Prospects: The 2017 Revision |type=custom data acquired via website |publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division |website=ESA.UN.org |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> |bevolking_skatting_jaar = 2016 |bevolking_rang = 64^ste |bevolking_sensus = 17&nbsp;574&nbsp;003<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.censo2017.cl/wp-content/uploads/2017/12/Presentacion_Resultados_Definitivos_Censo2017.pdf |title=RESULTADOS CENSO 2017 |work=RESULTADOS DEFINITIVOS CENSO 2017 |publisher=Chileense nasionale statistiekinstituut |date=1 Januarie 2018 |accessdate=11 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200208083840/https://www.censo2017.cl/wp-content/uploads/2017/12/Presentacion_Resultados_Definitivos_Censo2017.pdf |archive-date=8 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2017 |bevolkingsdigtheid = 24 |bevolkingsdigtheidmi² = 62,2 |bevolkingsdigtheidrang = 198^ste |BBP_PPP = $550,450&nbsp;miljard<ref name="imf2">{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=228,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Chile |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=Oktober 2021 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> |BBP_PPP_rang = 43^ste |BBP_PPP_jaar = 2022 |BBP_PPP_per_kapita = $27&nbsp;629<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 57^ste |BBP = $352,664&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 45^ste |BBP_jaar = 2022 |BBP_per_kapita = $17&nbsp;702<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 55^ste |onafhanklikheidstipe = • Eerste Regering<br />• Verklaar<br />• Erken<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = van [[Spanje]]<br />[[18 September]] [[1810]]<br />[[12 Februarie]] [[1818]]<br />[[24 April]] [[1844]]<br />[[11 September]] [[1980]]{{smallsup|c}} |MOI = {{wins}} 0,851<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |title=Human Development Report 2020 |publisher=United Nations Development Programme |date=2020 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> |MOI_rang = 43^ste |MOI_jaar = 2019 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|baie hoog}} |Gini = 44,4<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=CL |title=Gini Index |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2017 |Gini_kategorie = {{kleur|#e0584e|hoog}} |geldeenheid = [[Chileense peso|Peso]] |geldeenheid_kode = CLP |land_kode = 152 / CHL / CL |tydsone = CLT/EAST |utc_afwyking = [[UTC-03:00|-3]] en [[UTC-05:00|-5]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC-03:00|-3]] en [[UTC-05:00|-5]] |internet_domein = [[.cl]] |skakelkode = 56 |voetskrif = a. Die wetgewende gesag is in [[Valparaíso]] gesetel.<br />b. Insluitende [[Paaseiland]] en Salas y Goméz-eiland; uitsluitende die 1&nbsp;265&nbsp;853,7&nbsp;km² (488&nbsp;748,8&nbsp;myl²) van die geëiste gebied ''[[Antártica Chilena]]''.<br />c. Die grondwet is in 1989 en 2005 gewysig.}} '''Chili''' ([[Spaans]]: ''Chile'', [ˈtʃile], {{Audio|Es-Chile.ogg|luister}}), amptelik die '''Republiek Chili''' (''República de Chile'', [reˈpuβlika ðe ˈtʃile], {{audio|help=no|Es-República de Chile.oga|luister}}), is ’n unitêre presidensiële grondwetlike [[republiek]] geleë aan die suidwestelike kus van [[Suid-Amerika]]. Chili is lank en smal en strek in ’n noord-suidrigting oor ’n afstand van sowat 4&nbsp;300 kilometer, terwyl dit op sy breedste in ’n oos-wesrigting maksimaal 400 kilometer van die weskus tot by die grens met [[Argentinië]] strek. Dié land behels verskillende [[klimaat]]sones wat van tropiese [[woestyn]]e in die noorde tot by die koel gematigde en subpolêre [[woud]]sones van Suid-Chili strek. Dit het lae berge langs die kus, ’n vrugbare vallei, en die Andesgebergte in die ooste.<ref name="HAT Taal-en-feitegids">HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8</ref> [[Lêer:Santiago en invierno.jpg|duimnael|links|[[Santiago de Chile]] is die [[hoofstad]] en grootste stedelike sentrum van Chili]] Chili word in die weste deur die [[Stille Oseaan]], in die noorde deur [[Peru]], in die noordooste deur [[Bolivië]], in die ooste deur Argentinië en in die suide deur die [[Suidelike Oseaan]] begrens. Die [[Straat van Magellaan]], wat volledig onder Chili se beheer val, bied dié land ook toegang tot die [[Atlantiese Oseaan]] in die ooste. Naas sy vastelandgebiede maak ook die [[Paaseiland]] (of Rapa Nui) in die Stille Oseaan, die eiland Salas y Goméz, die Juan-Fernández-eilandgroep met Robinson-Crusoe-eiland, die Desventuradas-eilande en die eilandgroepe van Ildefonso en Diego-Ramirez in die suide deel uit van Chileense grondgebied. Dié land maak daarnaas ook aanspraak op ’n gebied in [[Antarktika]] (''[[Antártica Chilena]]'') met ’n oppervlakte van sowat 1,266 miljoen vierkante kilometer rondom die [[Antarktiese Skiereiland]]. Danksy die [[ekonomie]]se beleid en vryemarkhervormings van [[Augusto Pinochet]] se demokratiese opvolgers het Chili tot een van die welvarendste lande in [[Latyns-Amerika]] en mees stabiele nasies in Suid-Amerika ontwikkel.<ref name="BBC-Chile">{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/country_profiles/1222764.stm |title=Country profile: Chile |publisher=[[BBC]] |date=16 Desember 2009 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Volgens die [[Verenigde Nasies]] se [[Menslike ontwikkelingsindeks]] (MOI) is Chili tans dié land met die hoogste lewensgehalte in Latyns-Amerika. Chili is een van die belangrikste [[koper]]produsente ter wêreld, ’n beduidende uitvoerder van [[wyn]] en ook een van [[Suid-Afrika]] se grootste mededingers op die internasionale vrugtemark. == Etimologie == [[Lêer:Expedición de Almagro Pedro Subercaseaux.jpg|duimnael|links|Almagro se ekspedisie suid van Peru na Chili in 1535 en 1536]] [[Lêer:Chili. Provincia Aplissima.jpg|duimnael|Kaart van Chili deur Cornelius van Wytfliet in 1597]] Die herkoms van die woord ''Chili'' is nog steeds onduidelik. Volgens die 17de eeuse Spaanse kroniekskrywer Diego de Rosales,<ref>{{es}} {{cite web |url=https://web.archive.org/web/20090415204553/http://www.chile.com/tpl/articulo/detalle/ver.tpl?cod_articulo=7225 |title=Chile.com.La Incógnita Sobre el Origen de la Palabra Chile |publisher=Chile.com |date=15 Junie 2000 |accessdate=11 Mei 2018}}</ref> het die [[Inka]]s die vallei van [[Aconcagua]] “Chili” deur die afleiding van ’n Picunche-stamhoof (“cacique”) se naam ''Tili'' genoem, wie die gebied tydens die verowering deur die Inkas beheers het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.britannica.com/topic/Picunche |title=Picunche (people) |publisher=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref><ref name="encina">{{es}} {{cite book |author1=Francisco A. Encina |author2=Leopoldo Castedo |title=Resumen de la Historia de Chile |edition=4 |location=Santiago de Chile |page=44 |volume=I |publisher=Zig-Zag |year=1961 |url=http://img242.imageshack.us/img242/6293/chilenameuo6.jpg}}</ref> ’n Ander teorie verwys na die ooreenkoms van Aconcagua se vallei met dié van die Casmarivier in Peru, waar ’n dorp en ’n vallei met die naam ''chili'' geleë was.<ref name="encina" /> Ander teorieë beweer dat Chili se naam afgelei is van ’n inheemse Amerikaanse woord wat óf “einde van die aarde” óf “seemeeue” kon beteken;<ref>{{en}} {{cite encyclopedia |url=http://ea.grolier.com |title=Chile |encyclopedia=Encyclopedia Americana |publisher=Grolier Online |year=2005 |accessdate=4 Julie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20020721154758/http://ea.grolier.com/ |archive-date=21 Julie 2002}}</ref> van die [[Mapuche]]-woord ''chilli'' wat kon beteken “waar die land eindig”<ref name="hudson">{{en}} {{cite web |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/cltoc.html |title=Chile: A Country Study |publisher=GPO for the Library of Congress |author=Rex A. Hudson |year=1995 |accessdate=4 Julie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150625213643/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/cltoc.html |archive-date=25 Junie 2015 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> of van die [[Quechua]]-woord ''chiri'', “koud”<ref name="1911britannica">{{en}} "CHILE". Encyclopædia Britannica. 11de uitgawe. 1911.</ref> of ''tchili'', wat óf “sneeu”<ref name="1911britannica" /><ref>{{es}} {{cite encyclopedia |url=//web.archive.org/web/20080510215421/http://es.encarta.msn.com/encyclopedia_761572974_4/Chile.html |title=Chile (república) |encyclopedia=Enciclopedia Microsoft Encarta Online |year=2005 |accessdate=4 Julie 2016}}</ref> óf “die diepste punt van die aarde” beteken.<ref>{{en}} {{cite encyclopedia |author=Neale J. Pearson |url=http://gme.grolier.com |title=Chile |encyclopedia=Grolier Multimedia Encyclopedia |publisher=Scholastic Library Publishing |year=2004 |accessdate=4 Julie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/19990210101840/http://www.gme.grolier.com/ |archive-date=10 Februarie 1999}}</ref> Nog ’n oorsprong word toegeskryf aan ''chilli'', die onomatopoeise ''cheele-cheele'' — die Mapuche se nabootsing van die gekweel van ’n voël wat plaaslik bekend staan as trile.<ref name="hudson" /><ref>{{es}} {{cite book |author=Miguel de Olivares y González SJ |title=Historia de la Compañía de Jesús en Chile |editor=Colección de historiadores de Chile y documentos relativos a la historia nacional |year=1864 |origyear=1736 |publisher=Imprenta del Ferrocarril |location=Santiago de Chile |volume=4}}</ref> Die Spaanse [[conquistador]]es het die naam van die Inkas gehoor en die min oorlewendes van Diego de Almagro se eerste Spaanse ekspedisie suid van Peru in 1535 en 1536 het hulself die “manne van Chili” genoem.<ref name="hudson" /> Uiteindelik is Almagro gekrediteer met die universalisasie van die naam ''Chili'', na die sodanige benaming van die Mapocho-vallei.<ref name="encina" /> Die ouer spelling “Chili” is in [[Engels]] gebruik tot ten minste 1900 voordat dit deur “Chile” vervang is.<ref>{{en}} {{cite book |title=Appletons' annual cyclopaedia and register of important events of the year: 1900 |publisher=Appletons |location=New York |page=87 |url=http://archive.org/stream/s3appletonsann05newyuoft#page/87/mode/1up}}</ref> In [[Afrikaans]] en [[Nederlands]] het die naam Chili gebruiklik gebly. == Geskiedenis == <!-- {{Hoofartikel|Geskiedenis van Chili}} --> === Vroeë geskiedenis === [[Lêer:Tulor Settlement Chile.jpg|duimnael|links|Tulor-nedersetting (800 v.C. tot 1100 n.C.) van die Atacameños in die noorde van Chili]] [[Lêer:Cerro Grande de la Compañia 193.jpg|duimnael|Cerro Grande de La Compañía het een van die mees suidelike vestings van die Inka-ryk gehuisves]] Die oudste spore van menslike vestigings is meer as 18&nbsp;500 jaar oud en is in Monte Verde gevind.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sciencenews.org/article/people-roamed-tip-south-america-18500-years-ago |title=People roamed tip of South America 18,500 years ago |publisher=Science News |author=Bruce Bower |pages=10 |date=26 Desember 2015 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Dit is in die suidelike Sentraal-Chili suidwes van [[Puerto Montt]] geleë en hoort tot die oudste menslike nedersettings op die Amerikaanse vasteland wat ooit gevind is. In oases binne die Atacamawoestyn van Suid-Peru en Noord-Chili het tussen 8000 en 2000 v.C. die Chinchorro-kultuur bestaan, ’n jagter-versamelaar-volk wat veral vir hul [[mummie]]s bekend staan. Omtrent 2000 v.C. het in die noorde landbou en [[mak maak]] van [[vee]] opgekom. Omtrent 600 n.C. is die Paaseiland deur [[Polinesië|Polinesiese]] volke bevolk wat ná sowat 400 jaar hul bloeitydperk beleef en die bekende [[moai]] opgerig het. Vanaf 1493 tot 1527 het die noorde van die huidige Chili aan die Inka-ryk behoort. Die Mapuche het baie pogings wat die Inkas onderneem het om die gebied te verower, ten spyte van hul gebrek aan staatsorganisasie, suksesvol weerstaan.<ref>{{en}} {{cite book |title=Insight Guides: Chile |url=https://books.google.com/books?id=Nf8SnJ_ZJbkC&pg=PA27 |accessdate=14 Julie 2013 |year=2002 |publisher=Langenscheidt Publishing Group |isbn=978-981-234-890-6 |page=27}}</ref> Hulle het teen Sapa Inka Tupac Yupanqui en sy weermag geveg. Die gevolg van die bloedige drie-dae-konfrontasie wat as die “Slag van die Maule” bekend staan, was dat die Inka se verowering van Chileense gebiede aan die Maule-rivier geëindig het.<ref name="countrystudies">{{en}} {{cite web |url=http://countrystudies.us/chile/85.htm |title=Development and Breakdown of Democracy, 1830–1973 |work=Country Studies |publisher=Library of Congress |date=31 Maart 1994 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> === Die Spaanse koloniale bewind === [[Lêer:Pedro de Valdivia.jpg|duimnael|links|upright|Pedro de Valdivia, die eerste koninklike goewerneur van Chili (1540–1547)]] [[Lêer:Fundacion de Santiago.jpg|duimnael|''Pedro de Valdivia stig Santiago de Chile'' – skildery deur Pedro Lira in 1889]] [[Lêer:Mauricio rugendas - el malon.jpg|duimnael|Die Arauco-oorlog. Die skildery toon ’n vrou wat tydens ’n malón deur Mapuche ontvoer word]] [[Lêer:Lautaro (de Pedro Subercaseaux).jpg|duimnael|links|upright|Lautaro, leier van die Mapuche (1553–1557)]] [[Lêer:Escena Patriótica-Rugendas.jpg|duimnael|Chileense patriotte – skildery deur Johann Moritz Rugendas]] Nadat [[Christophorus Columbus]] die [[Amerikas]] in 1492 vir [[Spanje]] ontdek het, het die [[Europa|Europese]] verkenning en verowering van die twee kontinente begin. In 1520 het die [[Portugal|Portugese]] ontdekkingsreisiger [[Ferdinand Magellaan]] in diens van Spanje die Straat van Magellaan tydens sy omseiling van die wêreld ontdek. Die naaste Europeërs, wat die gebied van Chili bereik het, was Diego de Almagro el Mozo, ’n Spaanse conquistador en mededinger van [[Francisco Pizarro]], en sy gevolgskap. Hulle het in 1535 vanaf Peru vertrek op soek na [[goud]] in die suide, maar is deur die inheemse bevolking teruggedryf. Die eerste blywende Europese nedersetting, Santiago de Chile, is op 12 Februarie 1541 deur Pedro de Valdivia gestig. Sedert 1542 het Chili deel uitgemaak van die Vise-Koninkryk Peru.<ref name="countrystudies" /> Hoewel die [[Spanjaarde]] nie die omvattende goud- en [[silwer]]-rykdom waarna hulle gesoek het gevind het nie, het hulle die landbou-potensiaal van Chili se sentrale vallei ontdek. Dus het Chili ’n belangrike verskaffingsvennoot van landbougoedere vir ander [[Spaanse Ryk|Spaanse kolonies]] geword.<ref>{{es}} {{cite web |url=https://archive.org/stream/storiadellaguer00caivgoog/storiadellaguer00caivgoog_djvu.txt |title=Bárbaros, page 66. David J. Weber |publisher=Archive.org |accessdate=11 Mei 2018}}</ref> Die Spanjaarde kon danksy die weerstand van die Mapuche-bevolking nie die suidelike gebiede verower nie. Die konflik, wat as die Arauco-oorlog bekend staan, was ’n lang stryd, waarin vreedsame fases met skermutselinge gewissel het. Dit het ’n aanlopende Spaanse kolonisasie van die suide verhoed, aangesien nedersettings en vestings kort ná hul stigting weer deur die inheemse bevolking verwoes is. Een van die bekendste Mapuche-leiers tydens die Arauco-oorlog was [[Galvarino]]. Vanaf 1602 het die Bío Bío-rivier ''[[de facto]]'' die suidelike grens van die Spaanse kolonie gevorm. Die suksesvolle weerstand deur die Mapuche het die Spanjaarde in 1641 gedwing om hulle onafhanklikheid in die verdrag van Quillín te erken. Daarmee het die Bio Bío-rivier die noordelike grens van die Mapuche-staat geword en die Mapuche die enigste inheemse bevolking van Latyns-Amerika wat in hul eie landgebied geregeer het. Hoewel daar dan ook herhaaldelik onsuksesvolle pogings onderneem is om die gebied te verower, het die grensverloop tot die einde van die koloniale heerskappy bestaan. Eers onder president José Joaquín Pérez, wat in 1861 die “vreedsame sluiting van Araukanië” begin het, het die onafhanklike Republiek Chili die suidelike gebied in 1883 verower. Benewens die stryd teen die inheemse bevolking het ernstige [[aardbewing]]s, [[tsoenami]]s en [[Vulkaan|vulkaniese]] uitbarstings ook die ontwikkeling van dié land belemmer. Baie stede is heeltemal vernietig, soos [[Concepción]] in 1570 en [[Valdivia]] in 1575. Die Chileense kusstede is tydens die 16de en 17de eeue blootgestel aan gereelde aanvalle deur [[Engelse]] seerowers; onder andere het [[Francis Drake]] in 1578 [[Valparaíso]] verower en ’n skip vol Chileense wyn gekaap. In 1609 is die Kapiteinsgeneraliteit Chili gestig wat in afhanklikheid van die Vise-Koninkryk Peru gestaan het. In 1778 het Chili ’n soewereine Kapiteinsgeneraliteit met handelsvryheid binne die Spaanse Koninkryk geword. === Die 19de eeu === [[Lêer:Los Fundadores de Chile.jpg|duimnael|links|Die vier stigters van die Chileense Republiek (v.l.n.r.): José Miguel Carrera, Bernardo O’Higgins, José de San Martín en Diego Portales]] [[Lêer:Battle of Chacabuco.jpg|duimnael|Argentynse en Chileense troepe onder José de San Martín tydens die slag van Chacabuco op 12 Februarie 1817]] [[Lêer:JuraIndependencia.jpg|duimnael|links|''Proklamasie en sweer van die onafhanklikheid van Chili'' – skildery deur Pedro Subercaseaux Errázuriz in 1945]] [[Lêer:Una chingana - Chile.jpg|duimnael|Fiestas Patrias van Chile, 1854]] [[Lêer:Sinking of the Esmeralda during the battle of Iquique.jpg|duimnael|Die ''Esmeralda'' sink tydens die seeslag voor Iquique gedurende die [[Salpeteroorlog]] op 21 Mei 1879]] [[Lêer:Pacifico1879.svg|duimnael|links|upright|Die grensverloop tussen Peru, Bolivië en Chili voor en na die Salpeteroorlog van 1879. Die geskakeerde streke behoort nou aan Chili en Argentinië]] [[Lêer:La révolution au Chili L attaque de Valparaiso 1891.jpg|duimnael|Die Chileense vloot se aanval op Valparaíso tydens die Chileense burgeroorlog van 1891]] Nadat die Spaanse vaderland tydens die [[Napoleontiese Oorloë]] deur [[Frankryk]] beset is en [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] sy broer Josef Bonaparte in 1808 as koning van Spanje aangestel het, het Chili na onafhanklikheid begin streef. Op 18 September 1810 is ’n junta gevorm, wat sy lojaliteit met Ferdinand VII, die afgesette monarg van Spanje, verklaar en ’n outonome republiek binne die Spaanse Ryk geproklameer het. Hierdie datum word as die begin van onafhanklikheidswording in Chili gevier. As gevolg van hierdie ontwikkeling het die beweging vir volle onafhanklikheid onder leierskap van José Miguel Carrera (een van die mees bekende patriotte) en sy twee broers Juan José en Luis Carrera wyer steun ervaar. Spaanse pogings om sy beheer oor sy koloniale ryk in die Amerikas tydens die Reconquista weer in te stel het tot ’n uitgerekte stryd gelei, insluitend binnegevegte onder Bernardo O’Higgins, wat Carrera se leierskap bevraagteken het. Die afwisselende oorlogvoering het voortgeduur tot 1817. Terwyl Carrera in Argentynse ballingskap was, het O’Higgins en die anti-Carrera kohort José de San Martín, held van die Argentynse Onafhanklikheidsoorlog, ’n weermag gelei wat die [[Andes]] oorsteek en die rojaliste in Chili verslaan het. Op 12 Februarie 1818 is Chili as ’n onafhanklike republiek geproklameer. Met die patriotte se neerlaag in die slag van Rancagua op 1/2 Oktober 1814 het Spanje weer die mag in Chili oorgeneem, maar in die slag van Chacabuco tussen 12 en 14 Februarie 1817 het ’n Argentyns-Chileense weermag onder generaal José de San Martín die Spanjaarde verslaan. Met die slag van Maipú op 5 April 1818 is die Spaanse heerskappy teindelik beëindig. San Martín het ten gunste van Bernardo O'Higgins afstand van sy presidentskap gedoen. Spanje het die onafhanklikheid van Chili eers op 24 April 1844 amptelik erken. Die politieke opstand het min sosiale veranderinge gebring en die 19de eeuse Chileense gemeenskap het die essensie van die gestratifiseerde koloniale sosiale struktuur bewaar wat grootliks beïnvloed is deur die regerende klas en die [[Rooms-Katolieke Kerk]]. Die bedanking en selfballingskap van generaal O’Higgins in 1823 het nie ’n einde aan die politieke binnegevegte gebring nie. Die burgerlike konflik met fokus hoofsaaklik op die kwessies van [[antiklerikalisme]] en regionalisme het voortbestaan. Hierdie gebeure het tot die Chileense burgeroorlog van 1829–1830 tussen [[Konserwatisme|konserwatiewe]] Pelucones en die [[Liberalisme|liberaalgesinde]] Pipiolos gelei. Dié konflik is beëindig met die nederlaag van die liberale kragte en die goedkeuring van ’n nuwe grondwet in 1833 wat van krag sou bly tot in 1925. Vanaf 1836 tot 1839 het die Peru-Boliviaanse Konfederasieoorlog teen Bolivië en Peru plaasgevind wat deur die Argentyns-Chileense alliansie gewen is. Ná die oorlog is die Peru-Boliviaanse Konfederasie ontbind en Peru moes sy skuldlas vir die Chileense ondersteuning tydens die onafhanklikheidsoorlog teen Spanje betaal. Ná die opkoms van liberale burgerregtebewegings en geïnspireer deur die Europese Rewolusies van 1848 het die Chileense Rewolusie in April 1851 uitgebreek, toe die liberale gepoog het om die konserwatiewe regering onder president Manuel Montt omver te werp en die Chileense Grondwet van 1833 af te skaf. Ná verskeie gevegte en beleërings teen die einde van Desember 1851 het regeringsmagte die opstand eindelik onderdruk. Op 17 September 1865 het Chili oorlog teen Spanje verklaar, nadat Spanje gepoog het om met militêre ingryping groter invloed in Peru te verkry. Tydens die Spaans-Suid-Amerikaanse oorlog het die seeslae van Papudo en van Abtao by die [[Chiloé-eiland]] plaasgevind. Op 5 Desember 1865 het Peru ’n alliansie met Chili gesluit om teen die gemeenskaplike vyand te veg. Die Spanjaarde het op 31 Maart 1866 die hawestad Valparaíso massief gebombardeer, maar die konflik met Spanje kon eers tydens die verdrae van 1871 en 1883 finaal opgelos word. Tydens die 19de eeu is daar ’n toenemende emigrasie van nie-Spaanse Europeërs ná Chili, waaronder [[Duitsers]], wie se spore veral in die suidelike en sentrale deel van dié land nog gesien kan word (Valdivia, Osorno, Puerto Montt, Puerto Varas, Frutillar, Puerto Natales). Tydens die [[Salpeteroorlog]] vanaf 1879 tot 1884 het Chili die Atacamawoestyn, destyds deel van Bolivië en Peru, [[Lima]] en Peru se kuslyn beset. In die vredesverdrag van 1904 het Bolivië sy vrye toegang tot die Stille Oseaan aan Chili oorhandig. In die verowerde gebiede is later groot koperneerslae gevind: Chuquicamata, die grootste kopermyn ter wêreld, is in dié gebied geleë. Peru het in die verdrag van Ancón die huidige gebiede van Arica, Parinacota en Tarapacá as ’n vergoeding aan Chili oorhandig. Politieke verskille tussen die destydse president van Chili, José Manuel Balmaceda, en die Chileense kongres in Januarie het tot die uitbreek van die Chileense burgeroorlog van 1891 gelei. Dié oorlog het twee kampe gehad: aan die een kant die Chileense weermag, wat die president ondersteun het, en aan die ander kant die Chileense vloot, wat die kongres ondersteun het. Nadat die Chileense vloot die weermag verslaan het, het president Balmaceda selfmoord gepleeg. Ondanks die grensverdrag van 1881 met Argentinië het die grensgeskil in 1893 vererger, omdat die kontrak die Andes as grens vermeld het: Die grenslyn verloop “oor die hoogste berge wat die waterskeiding vorm”. Op sommige gebiede het hierdie definisie tot omstrede resultate gelei. In die noorde het Bolivië met Argentinië ’n deel van die Puna teen [[Tarija]] geruil, nadat Chili die Puna-streek in die Salpeteroorlog beset het. ’n [[Wapenwedloop]] het tussen Chili en Argentinië begin. Slegs deur ’n arbitrasieproses kon die grenskonflik in 1902 beëindig word. [[Patagonië]] en [[Vuurland]] is opnuut verdeel, waarby Chili 54&nbsp;000&nbsp;km² en Argentinië 40&nbsp;000&nbsp;km² ontvang het. Die grensgeskil met Bolivië is in 1904 in ’n vredesverdrag finaal beëindig. Hierdie ooreenkoms is volgens [[internasionale reg]] bindend, maar word gedeeltelik deur Bolivië, wat toegang tot die Stille Oseaan eis, bevraagteken.<ref name="Infobae_2012">{{es}} {{cite web |work=Infobaeinternacional.com |url=http://america.infobae.com/notas/58902-Piera-vuelve-a-negar-una-salida-al-mar-de-Bolivia |title=Piñera vuelve a negar una salida al mar de Bolivia – El mandatario chileno rechazó enérgicamente la demanda del presidente boliviano Evo Morales. Quiere revisar el tratado de límites de 1904 que dejó a su país sin acceso al Pacífico |publisher=america.infobae.com Edición Argentina |date=29 September 2012 |accessdate=4 Julie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121124050101/http://america.infobae.com/notas/58902-Piera-vuelve-a-negar-una-salida-al-mar-de-Bolivia |archive-date=24 November 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref name="KAS_2004">{{de}} {{cite web |url=https://www.kas.de/c/document_library/get_file?uuid=dd064e07-2cdf-d595-a739-3197b08a75e7&groupId=252038 |title=Chile, Bolivien, Peru und der Pazifik – ein ewiger Streit |publisher=Konrad Adenauer Stiftung |author=Sonja Ernst, Eva Melis |format=PDF |date=2 April 2004 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> === Die 20ste eeu === [[Lêer:Augusto Pinochet foto oficial.jpg|duimnael|upright|links|[[Augusto Pinochet]], diktator tussen 1973 en 1990]] [[Lêer:FamigliaCastagnaColoniCapitanPastene1910.jpg|duimnael|Italiaanse immigrante in Capitan Pastene in Suid-Chili in 1910]] [[Lêer:Beagle Channel - La Isla de Los Lobos.jpg|duimnael|Die Beagle-kanaal tussen Argentinië en Chili]] [[Lêer:Salvador Allende Gossens-.jpg|duimnael|upright|links|[[Salvador Allende]], president vanaf 1970 tot 1973]] [[Lêer:Canalbeagle.png|duimnael|Kaart van die Beagle-kanaal met die huidige grensverloop]] Chili het tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] neutraal gebly, maar die binnelandse situasie was nog steeds onstabiel. Net twee seeslagte het tydens die Groot Oorlog voor die Chileense kus plaasgevind, waaraan Chili nie deelgeneem het nie: Die [[Slag van Coronel]] op 1 November 1914 en die [[Slag van Más a Tierra]] op 14 Maart 1915; albei tussen die vlotte van die [[Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland|Verenigde Koninkryk]] en die [[Duitse Keiserryk]]. President Arturo Alessandri is in 1924 deur ’n militêre staatsgreep afgesit. Toe in 1925 ’n nuwe grondwet bekend gestel is, het hy in Maart 1926 egter die mag weer oorgeneem. Tot 1932 kon Carlos Ibáñez del Campo dié land met diktatoriese middels die langste tydperk beheers. In 1932 is die grondwetlike orde herstel en die Radikale Party het in die volgende 20 jaar die sterkste politiese krag geword. Chili is deur die [[Groot Depressie]] van 1929/30 swaar geskud. Die pryse vir die belangrikste uitvoerprodukte koper en salpeter het dramaties getuimel. Vanaf die 1930’s het ’n stadige herstel in dié land plaasgevind wat in 1938 deur ’n staatsgreeppoging deur die Nasionaal-Sosialistiese Beweging van Chili en die daaropvolgende slagting onderbreek is. Die langste tyd van die [[Tweede Wêreldoorlog]] het Chili uit oorweging vir die talle Duits-Chilene neutraal gebly, maar in 1944 het president Juan Antonio Ríos Morales besluit om aan die kant van die [[Geallieerdes van die Tweede Wêreldoorlog|Geallieerdes]] die oorlog toe te tree. Die invloed op die oorlog was nie juis veel nie. Op 24 Oktober 1945 het Chili ’n stigterslid van die Verenigde Nasies geword,<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.un.org/en/about-us/member-states |title=Member States |publisher=[[Verenigde Nasies]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> op 31 Desember 1945 ’n lidland van die [[Internasionale Monetêre Fonds]]<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/external/np/sec/memdir/memdate.htm |title=List of Members |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=13 Junie 2012 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> en die [[Wêreldbank]],<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.worldbank.org/en/about/leadership/members |title=Member Countries |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> en op 30 April 1948 ’n stigterslid van die [[Organisasie van Amerikaanse Lande]].<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.oas.org/DIL/treaties_signatories_ratifications_member_states_chile.htm |title=Multilateral Treaties – Chile |publisher=[[Organisasie van Amerikaanse Lande]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Op 22 Mei 1960 is Chili deur die sterkste aardbewing, wat nog ooit waargeneem is, geskud. Dit het tot ’n reusetsoenami gelei wat groot dele van die kus verwoes het en die lewens van meer as 1&nbsp;655 mense geëis het. Vanaf 30 Mei tot en met 17 Junie 1962 het Chili as gasheer van die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1962|7de FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi]] opgetree wat deur [[Brasilië]] gewen is. In 1969 het Chili ’n stigtingslid van die [[Andesgemeenskap]] geword, maar het dit in 1976 weer verlaat en is tans ’n geassosieerde lid. Danksy die tydelike ondersteuning van die Christelik-Demokratiese Party het Chili in 1970 die eerste land in Latyns-Amerika geword, waar ’n marxistiese politikus, [[Salvador Allende]], demokraties as staatshoof verkies is. Ná [[Kuba]] was Chili wel die tweede land in die Amerikas onder ’n sosialistiese regering. Dit het gelyk asof die sogenaamde domino-effek, wat in 1954 deur die Amerikaanse president [[Dwight D. Eisenhower]] opgestel is, bevestig word.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nps.gov/features/eise/jrranger/quotes2.htm |title=The Quotable Quotes of Dwight D. Eisenhower |publisher=National Park Service |date=5 Desember 2013 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Allende het voortgegaan met die politieke, ekonomiese en sosiale hervormings van sy Christelik-Demokratiese voorganger Eduardo Frei, wat die kopermynbou genasionaliseer en landhervormings begin het, maar uiteindelik het sy pogings om sosialistiese hervormings op ’n vreedsame manier deur te voer tot ekonomiese en politieke chaos gelei. Ná drie jaar is Allende se bewind op 11 September 1973 in ’n bloedige staatsgreep omvergewerp en hy het aansluitend selfmoord gepleeg. Hierdie staatsgreep is tydens [[Richard Nixon]] se presidentskap deur die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] se buitelandse intelligensiediens [[Central Intelligence Agency]] in ’n groot mate ondersteun.<ref>{{en}} {{cite book |author=Lubna Z. Qureshi |title=Nixon, Kissinger, and Allende: U.S. Involvement in the 1973 Coup in Chile |url=https://books.google.de/books?id=alISgQdNY4kC&pg=PA86&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |accessdate=15 Maart 2022 |year=2009 |publisher=Lexington Books |isbn=978-0-7391-2655-4 |pages=86–97}}</ref> Tydens Pinochet se bewind het duisende [[menseregte]]skendings soos [[marteling]], [[sluipmoord]]e en ’n onbekende aantal mense wat verdwyn het (''Desaparecidos''), plaasgevind. Veral opposisiepolitici en aanhangers van Allende is in [[konsentrasiekamp]]e aangehou en in die Estadio Nacional de Chile in Santiago de Chile vermoor. In teenstelling hiermee is die liberale ekonomiese strukturele hervormings onder Pinochet hoofsaaklik deur ekonomiese kenners van die Verenigde State ondersteun. In Desember 1978 het die Beagle-konflik tot groot spanning met Argentinië gelei. Op 22 Desember het Argentinië tydens Operasie Soberanía met ’n inval op die vastelandse Chili en die drie onbewoonde eilande Lennox, Picton en Nueva begin. Nadat die Argentynse junta tot ’n bemiddeling deur [[pous Johannes Paulus II]] ingestem het, is die inval ná ’n paar ure gestop. Op 11 September 1980 is ’n nuwe grondwet in ’n omstrede volkstemming aangeneem en generaal Pinochet het vir ’n termyn van agt jaar die president van die republiek geword. Nadat Pinochet die oppergesag oor dié land verkry het, het ’n paar honderd Chileense rewolusionêre by die Sandinistiese weermag in [[Nicaragua]], guerrilla-magte in Argentinië of oefenkampe in Kuba, [[Oos-Europa]] en [[Noord-Afrika]] aangesluit. Tydens die [[Falklandoorlog]] van 1982 het Chili die [[Verenigde Koninkryk]] teen Argentinië ondersteun<ref>{{en}} {{cite book |author=Lawrence Freedman |title=The Official History of the Falklands Campaign |publisher=Routledge |location=New York |year=2005 |isbn=978-0-415-36431-7 |url=http://books.google.co.uk/books?id=PSsxmXWChqIC&lpg=PP1&pg=PA397 |pages=397}}</ref> en ná die Argentynse neerlaag is die vriendskap- en vredesverdrag in 1984 tussen Chili en Argentinië onderteken. In 1988 het 55% van die Chilene in ’n referendum teen ’n verdere ampstermyn van Pinochet gestem. Chili was tot in 1990, toe die eerste vrye verkiesings gehou is, onder die militêre bewind van generaal Augusto Pinochet. In November 1994 het dié land by die [[APEC]] aangesluit.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.apec.org/About-Us/About-APEC/Member-Economies |title=Member Economies |publisher=[[APEC]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Op 1 Januarie 1995 het Chili ’n stigterslid van die [[Wêreldhandelsorganisasie]] geword.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm |title=Members and Observers |publisher=[[Wêreldhandelsorganisasie]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> === Die 21ste eeu === [[Lêer:Mina San José - Los 33 in the Blue Room at Presidential Palace with President and First Lady - Gobierno de Chile.jpg|duimnael|links|''Los 33'' poseer saam met die destydse Chileense president Sebastián Piñera en die eerste dame Cecilia Morel in die presidensiële paleis op 24 Oktober 2010]] [[Lêer:Five Chilean presidents since 1990.jpg|duimnael|Die destyds vyf demokraties verkose Chileense presidente sedert 1990 (v.l.n.r.): Ricardo Lagos (2000–2006), [[Michelle Bachelet]] (2006–2010 en 2014–2018), Sebastián Piñera (2010–2014 en 2018–2022), Patricio Aylwin (1990–1994) en Eduardo Frei Ruiz-Tagle (1994–2000) tydens die 200-jaar-viering van Chili se onafhanklikheid in 2010]] Op 23 Mei 2008 was Chili ’n stigterslid van die [[Unie van Suid-Amerikaanse Nasies]] en op 23 Februarie 2010 van die [[Gemeenskap van Latyns-Amerikaanse en Karibiese Lande]]. Op 27 Februarie 2010 het ’n sterk aardbewing groot dele van die infrastruktuur in die suide van dié land vernietig en tot ’n tsoenami gelei wat die lewe van meer as 500 mense geëis het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/8540289.stm |title=Massive earthquake strikes Chile |publisher=[[BBC]] |date=28 Februarie 2010 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Op 7 Mei 2010 het Chili by die [[OESO]] aangesluit en sodoende ná [[Meksiko]] die tweede Latyns-Amerikaanse lidland van dié organisasie geword.<ref name="Chili_OESO">{{en}} {{cite web |url=https://www.oecd.org/chile/chilesaccessiontotheoecd.htm |title=Chile's accession to the OECD |publisher=[[OESO]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Chili het wêreldwye simpatie ontvang vir die suksesvolle redding van 33 vasgekeerde mynwerkers (''Los 33'', letterlik “Die 33”) in 2010. Op 5 Augustus 2010 het die toegangstonnel van die San Jose koper- en goudmyn in die Atacamawoestyn, naby Copiapó in die noorde van Chili, ingestort en 33 mans 700 meter onder die grond vasgekeer. ’n Reddingspoging is deur die Chileense regering van stapel gestuur; die mynwerkers is 17 dae later opgespoor. Al 33 mans is op 13 Oktober 2010 binne 24 uur na die oppervlak gebring, ’n moeisame taak wat op televisie oor die hele wêreld uitgesaai is.<ref name="usstatedep">{{en}} {{cite web |url=https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/1981.htm |title=Background Note: Chile |publisher=Bureau of Western Hemisphere Affairs, United States Department of State |date=16 Desember 2011 |accessdate=11 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190503134938/https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/1981.htm |archive-date=3 Mei 2019 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Op 16 September 2015 het ’n sterk aardbewing by Illapel wat 8,3 op die [[moment-magnitude-skaal]] gemeet het ’n tsoenami veroorsaak en die lewe van 12 mense geëis. Daar was binne ’n kort tydjie ’n tweede aardbewing wat meer as 8,0 op die moment-magnitude-skaal gemeet het ná die een op 1 April 2014 met 8,2 naby Iquique. In 2019/20 is landswye protes in reaksie op die Santiago-moltrein se verhoogde vervoerkoste, die toenemende lewenskoste, privatisering en die toenemende ongelykheid in dié land aangeteken.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.aljazeera.com/economy/2019/10/26/chile-protests-more-than-one-million-bring-santiago-to-a-halt/ |title=Chile protests: More than one million bring Santiago to a halt |publisher=[[Al Jazeera]] |author=Naomi Larsson |date=26 Oktober 2019 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Op 15 November het die meeste politieke partye in die nasionale vergadering ’n ooreenkoms onderteken vir ’n nasionale referendum in April 2020 vir die opstel van ’n nuwe grondwet, wat later weens die wêreldwye [[Covid-19-pandemie]] na Oktober uitgestel is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2019/11/19/one-month-on-protests-in-chile-persist-despite-govt-concessions/ |title=One month on: Protests in Chile persist despite gov't concessions |publisher=[[Al Jazeera]] |author=Sandra Cuffe |date=19 November 2019 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Op 25 Oktober 2020 het 78,28% van die Chilene ten gunste van ’n nuwe grondwet gestem, terwyl 21,7% dié voorstel verwerp het. Die kiesersopkoms was 51%. Tussen 15 en 16 Mei 2021 is ’n verkiesing vir die Grondwetlike Konvensie gehou.<ref>{{es}} {{cite web |url=https://www.elmostrador.cl/noticias/pais/2021/04/06/presidente-pinera-promulga-reforma-que-posterga-elecciones-al-15-y-16-de-mayo/ |title=Presidente Piñera promulga reforma que posterga elecciones al 15 y 16 de mayo |publisher=El Mostrador |date=6 April 2021 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Op 19 Desember 2021 is die kandidaat van die linkse koalisie, die 35-jaarige [[Gabriel Boric]], as Chili se nuwe president verkies.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-59715941 |title=Leftist Gabriel Boric to become Chile's youngest ever president |publisher=[[BBC]] |date=20 Desember 2021 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Hy is op 11 Maart 2022 as opvolger van [[Sebastián Piñera]] ingehuldig en het sodoende dié land se jongste president nog geword.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/11/gabriel-boric-chile-president-new-era |title=Gabriel Boric, 36, sworn in as president to herald new era for Chile |publisher=[[The Guardian]] |date=11 Maart 2022 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Van Gabriel Boric se 24-kabinetslede is 14 vroue.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2022/jan/21/chile-gabriel-boric-cabinet-majority-women |title=Chile’s president-elect names progressive, majority-women cabinet |publisher=[[The Guardian]] |date=21 Januarie 2022 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> == Geografie == <!-- {{Hoofartikel|Geografie van Chili}} --> [[Lêer:The three areas of Chile.png|duimnael|links|Kaart van die drie gebiede waarin die Chileense grondgebied verdeel word: {{sleutel|blue|Vastelandse Chili}} {{sleutel|red|Eilandse Chili}} {{sleutel|green|Antarktiese Chili}}]] [[Lêer:ValleLuna-002.jpg|duimnael|Die [[Atacamawoestyn]] in die noorde van Chili word as die droogste woestyn op aarde beskou]] [[Lêer:Ojos del Salado summit.jpg|duimnael|Die Chileense bergpiek van [[Ojos del Salado]] soos vanaf die Argentynse s’n gesien. Ojos del Salado is die hoogste vulkaan ter wêreld asook die hoogste berg in Chili]] Chili strek op die Suid-Amerikaanse kontinent oor ’n lengte van 4&nbsp;275&nbsp;km in ’n noord-na-suidrigting langs die Andes en die kus van die Stille Oseaan (saam met die Antarktiese deel meer as 8&nbsp;000&nbsp;km), terwyl dié land gemiddeld net 180&nbsp;km wyd is. Die nouste stuk op die vasteland is 90&nbsp;km en die wydste stuk 440&nbsp;km breed. Die kus word in die suide deur fjorde, inlate, kanale, draai skiereilande en eilande, waarvan Chiloé-eiland die grootste is, oorheers, en strek tot die Straat van Magellaan wat Vuurland (''Tierra del Fuego'') van die Patagoniese vasteland skei. Die ylbevolkte noorde van dié land word gekenmerk deur die Atacamawoestyn, met die toerisme-aantreklikheid [[Valle de la Luna (Chili)|Valle de la Luna]]. Dié ylbevolkte woestyn se droë klimaat is geskik vir [[Sterrekunde|sterrekundige]] instellings soos die [[Paranal-sterrewag]], wat aan die [[Europese Suidelike Sterrewag]] behoort. As gevolg van sy lengte is Chili een van die langste lande ter wêreld wat in ’n noord-suidrigting strek en die mees suidelike land op ’n vasteland geleë.<ref>{{en}} {{cite book |author=Robert Collin |title=Trash Talk: An Encyclopedia of Garbage and Recycling around the World |date=2015 |page=121}}</ref> Aan die Straat van Magellaan teenoor Vuurland is [[Punta Arenas]] geleë wat soms as die suidelikste stad ter wêreld beskou word en net suid van Vuurland is [[Kaap Hoorn]] geleë, die suidelikste punt van Suid-Amerika, waar die Atlantiese Oseaan en die Stille Oseaan ontmoet. Die totale lengte van die grenslyn is 6&nbsp;329&nbsp;km, waarvan 3&nbsp;141&nbsp;km die gemeenskaplike grens met Argentinië in die ooste vorm. Die Argentyns-Chileense grens is die langste een in Suid-Amerika en die derde langste ter wêreld ná dié tussen Kanada en die Verenigde State asook dié tussen [[Kasakstan]] en [[Rusland]]. In die noorde word Chili deur Peru (160&nbsp;km) en in die noordooste deur Bolivië (861&nbsp;km) begrens. Die eilande wat onder die beheer van Chili val sluit in die afgeleë Paaseiland in die Stille Oseaan, sowat 3&nbsp;526&nbsp;km wes van die Chileense vasteland, asook die Sala y Gómez-, Robinson Crusoe- en die [[Juan Fernández-eilande]]. Die Paaseiland het saam met die Sala y Gómez-eiland in 1888 onder Chileense beheer gekom. Die grootste metropolitaanse gebied vorm deel van die hoofstad Santiago de Chile, waar 40% van Chili se bevolking saamgetrek is. Ander groot stede sluit in [[Valparaíso]], [[Concepción]], [[La Serena]], [[Antofagasta]] en [[Temuco]]. === Streke === Chili bestaan uit 15 streke, 54 provinsies en 346 distrikte. Chili maak daarnaas ook aanspraak op ’n gedeelte van Antarktika (''Antártica Chilena''), alhoewel hierdie vasteland algemeen as supranasionaal en besit van die wêreldgemeenskap beskou word. <center> {|class="wikitable sortable col1izq col2izq col3izq col4der col5der" !colspan=6|Streke van Chili |- !Nommer !!Streek !!Hoofstad !!Oppervlakte (km²) !!Bevolking !!Administratiewe kaart |- |XV ||[[Lêer:Flag of Arica y Parinacota, Chile.svg|22x20px|border|Arica y Parinacota, Chili]] [[Gewes van Arica en Parinacota|Arica en Parinacota]] ||[[Arica]] ||16&nbsp;873,3 ||213&nbsp;816 ||rowspan=16|[[Lêer:Mapa administrativo de Chile.png|senter|260px|Administratiewe kaart van Chili]] |- |I ||[[Lêer:Flag of Tarapaca, Chile.svg|22x20px|border|Tarapacá, Chili]] [[Gewes van Tarapacá|Tarapacá]] ||[[Iquique]] ||42&nbsp;225,8 ||300&nbsp;021 |- |II ||[[Lêer:Flag of Antofagasta Region, Chile.svg|22x20px|border|Antofagasta, Chili]] [[Gewes van Antofagasta|Antofagasta]] ||[[Antofagasta]] ||126&nbsp;049,1 ||547&nbsp;463 |- |III ||[[Lêer:Flag of Atacama, Chile.svg|22x20px|border|Atacama, Chili]] [[Gewes van Atacama|Atacama]] ||[[Copiapó]] ||75&nbsp;176,2 ||292&nbsp;054 |- |IV ||[[Lêer:Flag of Coquimbo Region, Chile.svg|22x20px|border|Coquimbo, Chili]] [[Gewes van Coquimbo|Coquimbo]] ||[[La Serena]] ||40&nbsp;579,9 ||707&nbsp;654 |- |V ||[[Lêer:Flag of Valparaiso Region, Chile.svg|22x20px|border|Valparaíso, Chili]] [[Gewes van Valparaíso|Valparaíso]] ||[[Valparaíso]] ||16&nbsp;396,1 ||1&nbsp;734&nbsp;917 |- |RM ||[[Lêer:Flag of the Metropolitan Region, Chile.svg|22x20px|border|Metropolitana de Santiago, Chili]] [[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]] ||[[Santiago de Chile|Santiago]] ||15&nbsp;403,2 ||6&nbsp;685&nbsp;685 |- |VI ||[[Lêer:Flag of O'Higgins Region, Chile.svg|22x20px|border|Libertador General Bernardo O'Higgins, Chili]] [[Gewes del Libertador General Bernardo O'Higgins|Libertador General Bernardo O'Higgins]] ||[[Rancagua]] ||16&nbsp;387,0 ||877&nbsp;784 |- |VII ||[[Lêer:Flag of Maule, Chile.svg|22x20px|border|Maule, Chili]] [[Gewes van Maule|Maule]] ||[[Talca]] ||30&nbsp;296,1 ||968&nbsp;336 |- |VIII ||[[Lêer:Flag of Biobío Region, Chile.svg|22x20px|border|Bíobío, Chili]] [[Gewes van Biobío|Biobío]] ||[[Concepción]] ||37&nbsp;068,7 ||1&nbsp;971&nbsp;998 |- |IX ||[[Lêer:Flag of La Araucania, Chile.svg|22x20px|border|La Araucanía, Chili]] [[Gewes de la Araucanía|La Araucanía]] ||[[Temuco]] ||31&nbsp;842,3 ||913&nbsp;065 |- |XIV ||[[Lêer:Flag of Los Ríos, Chile.svg|22x20px|border|Los Ríos, Chili]] [[Gewes de Los Ríos|Los Ríos]] ||[[Valdivia]] ||18&nbsp;429,5 ||364&nbsp;592 |- |X ||[[Lêer:Flag of Los Lagos Region, Chile.svg|22x20px|border|Los Lagos, Chili]] [[Gewes de Los Lagos|Los Lagos]] ||[[Puerto Montt]] ||48&nbsp;583,6 ||798&nbsp;141 |- |XI ||[[Lêer:Flag of Aysen, Chile.svg|22x20px|border|Aisén del General Carlos Ibáñez del Campo, Chili]] [[Gewes de Aysén del General Carlos Ibáñez del Campo|Aysén del General Carlos Ibáñez del Campo]] ||[[Coyhaique]] ||108&nbsp;494,4 ||99&nbsp;609 |- |XII ||[[Lêer:Flag of Magallanes, Chile.svg|22x20px|border|Magallanes y la Antártica Chilena, Chili]] [[Gewes de Magallanes y de la Antártica Chilena|Magallanes y Antártica Chilena]]^''(1)'' ||[[Punta Arenas]] ||132&nbsp;297,2 ||159&nbsp;468 |- !colspan=2|Chili !!Santiago !!756&nbsp;102,4 !!16&nbsp;634&nbsp;603 |} : ''⁽¹⁾<span style="font-size:95%;"> insluitend Antártica Chilena, met ’n totale oppervlakte van 1&nbsp;382&nbsp;554,8&nbsp;km²</span>'' </center> === Metropolitaanse gebiede === <center> {| class="wikitable" cellspacing="2" cellpadding="2" style="width:55%;" !style="text-align:center;" colspan="11"|Die grootste Metropolitaanse gebiede van Chili (Sensus van 2012) |- !rowspan=11 width:150|<br /> [[Lêer:Vista Panorámica de Santiago (Sanhattan).jpg|135px|Gran Santiago]]<br />[[Santiago de Chile|Gran Santiago]] [[Lêer:Porto de Valparaiso - Chile - by Sérgio Schmiegelow.jpg|border|135px|Gran Valparaíso]]<br />[[Valparaíso|Gran Valparaíso]] ! style="text-align:center; background:#f5f5f5;"|Nommer ! style="text-align:center; background:#f5f5f5;"|Naam ! style="text-align:center; background:#f5f5f5;"|Streek ! style="text-align:center; background:#f5f5f5;"|Bevolking ! style="text-align:center; background:#f5f5f5;"|Nommer ! style="text-align:center; background:#f5f5f5;"|Naam ! style="text-align:center; background:#f5f5f5;"|Streek ! style="text-align:center; background:#f5f5f5;"|Bevolking !rowspan=11 width:150|<br /> [[Lêer:Vuelo sobre Concepción.jpg|135px|Concepción]]<br />[[Concepción|Gran Concepción]] [[Lêer:La Serena constraste.jpg|135px|La Serena]]<br />[[La Serena|Gran La Serena]] |- | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|1||align=left|[[Santiago de Chile|Gran Santiago]] || RM ||align=center|6&nbsp;683&nbsp;852 | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|6||align=left|[[Temuco|Gran Temuco]] || IX ||align=center|339&nbsp;664 |- | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|2||align=left|[[Valparaíso|Gran Valparaíso]] || V ||align=center|930&nbsp;220 | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|7||align=left|[[Iquique|Gran Iquique]] || I ||align=center|278&nbsp;251 |- | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|3||align=left|[[Concepción|Gran Concepción]] || VIII ||align=center|922&nbsp;491 | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|8||align=left|[[Rancagua|Gran Rancagua]] || VI ||align=center|276&nbsp;527 |- | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|4||align=left|[[La Serena|Gran La Serena]] || IV ||align=center|412&nbsp;586 | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|9||align=left|[[Puerto Montt]] || X ||align=center|266&nbsp;060 |- | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|5||align=left|[[Antofagasta]] || II ||align=center|346&nbsp;126 | style="text-align:center; background:#f0f0f0;"|10||align=left|[[Chillán]] || XV ||align=center|204&nbsp;180 |} </center> === Klimaat === Chili se klimaatsones strek vanaf die wêreld se droogste woestyn in die noorde oor Mediterreense klimaat in die sentrum, vogtige subtropiese klimaat op Paaseiland tot Oseaniese klimaat, insluitende bergtoendra en [[gletser]]s in die ooste en suide.<ref name="BBC-Chile" /> Volgens die Köppen-stelsel huisves Chili binne sy grense minstens sewe groot klimatiese subtipes. In die meeste van dié land kom vier seisoene voor: [[somer]] (Desember tot Februarie), [[herfs]] (Maart tot Mei), [[winter]] (Junie tot Augustus) en [[lente]] (September tot November). === Flora en fauna === [[Lêer:Vultur gryphus (8389980431).jpg|duimnael|links|upright|’n Andeskondor in die Chileense Andes]] [[Lêer:Lapageria rosea.jpg|duimnael|upright|Die Chileense wasklok is die nasionale bloom van Chili]] [[Lêer:Magellanic Penguin.jpg|duimnael|links|upright|[[Magellaanpikkewyn]]ne naby [[Punta Arenas]]]] [[Lêer:Jubaea chilensis Hyères gross.jpg|duimnael|upright|’n Chileense heuningpalm]] Weens sy enorme uitbreiding van meer as 4000&nbsp;km beskik Chili oor ’n groot aantal [[Bioom|biome]]. In die noorde is die Atacamawoestyn geleë: die droogste gebied op aarde. Hier groei veral plante soos kaktusse (''Cactaceae'') en sukkulente. Ander plante kan net in die Andes of langs die kus groei. Elke paar jaar word die Atacamawoestyn ná sterk [[reën]]val vir ’n paar dae deur miljoene blomme oortrek en staan dan as Bloeiende Atacamawoestyn (''Desierto Florido'') bekend. Langs die koue kuslyn van Noord-Chili hou Humboldt-pikkewyne (''Spheniscus humboldti''), [[Pelikaan|pelikane]] (''Pelecanus'') en Patagoniese seeleeue (''Otaria flavescens''). Verder suid sluit die [[steppe]] met droë grasland aan wat veral plante soos Yareta (''Azorella compacta'') en Boldo-struike (''Peumus boldus''), asook diere soos guanacos (''Lama guanicoe'') huisves. Binne die kusgebergtes en die Andes groei miswoude, waar boomvarings (''Cyatheales'') voorkom. Hier leef veral vicuñas (''Vicugna vicugna'') en Andesherte (''Hippocamelus''). Die Andeshert word saam met die Andeskondor (''Vultur gryphus'') op die Chileense wapen vertoon. Daarbenewens kom hier ook chinchillas en [[poema]]s (''Puma concolor'') voor. In die woude leef veral [[Hertagtiges]] (''Cervidae''), Chileense woudkatte (''Leopardus guigna''), vosse en kolibries (''Trochilidae''). Die Andeskondor is een van die grootste [[voëls]] ter wêreld en Chili se nasionale voël. Hy is byna oor die hele gebied van Chili versprei. In Sentraal-Chili groei bome soos die heuningpalm (''Jubaea chilensis'') en Araucariaceae. [[Flamink]]e (''Phoenicopteridae'') kom veral aan die sentrale soutmere voor. In Suid-Chili kom gematigde [[reënwoud]]e voor, waar bome soos sipresse (''Cupressus''), dennebome (''Pinus''), lorke (''Larix''), populierbome (''Populus'') en Antarktiese skynbeuke (''Nothofagus antarctica'') groei. Hier leef veral diere soos die Patagoniese seeleeue en Magellaanpikkewynne (''Spheniscus magellanicus''). Patagonië bestaan uit uitgestrekte steppes en halfwoestyne, aan die suidwestelike kus kom die sogenaamde Magellaanse Tundra voor. Groot dele van die streke Aisén en Magallanes is met ys bedek, sodat daar geen plantegroei meer gevind kan word nie. Vuurland word deur groot moerasse gekenmerk. Hier groei net ’n paar bome soos die Lenga-Suidbeuke (''Nothofagus pumilio''), Magellan-Suidbeuke (''Nothofagus betuloides'') en Coihue-Suidbeuke (''Nothofagus dombeyi''). In die droë suide van Vuurland leef [[uile]]s (''Strigiformes''), Magellaanvosse (''Lycalopex culpaeus'') en Darwin se nandoes (''Rhea darwinii''). == Politiek == <!-- {{Hoofartikel|Politiek van Chili}} --> === Uitvoerende gesag === [[Lêer:Retrato Oficial Presidente Boric Font.jpg|duimnael|links|upright|Gabriel Boric, die huidige president van Chili]] [[Lêer:Constitución Política de la República de Chile 1980.jpg|duimnael|upright|Vlag en grondwet van Chili]] Volgens die grondwet van 1980 is Chili ’n unitêre presidensiële grondwetlike republiek met die [[president]] as regeringshoof en hoogste verteenwoordiger van dié staat. Dié huidige grondwet is in 1980 onder Augusto Pinochet se [[diktatorskap]] uitgewerk en in ’n omstrede referendum op 11 September 1980, wat nie demokratiese vereistes voldoen het nie, goedgekeur. Sedertdien is dié grondwet verskeie kere verander, die laaste keer in 2005, waar Pinochet se laaste ondemokratiese verskynsels verwyder is. Onder andere is die posisies van aangestelde senatore en senatore vir die lewe asook die president se reg om die hoofbevelvoerders van die gewapende magte te onttrek verwyder en die president se ampstermyn van ses tot vier jaar verkort.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4157908.stm |title=Chile scraps Pinochet-era system |publisher=[[BBC]] |date=16 Augustus 2005 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Die Palacio de La Moneda huisves die setel van die Chileense president. Die Chileense president word vir ’n ampstermyn van vier jaar verkies, waarby ’n tweede ampstermyn moontlik is, maar nie onmiddellik daaropvolgend nie. Dié president is verantwoordelik vir beide die regering en die staatsadministrasie. Dié president, volgens die Amerikaanse model gelyktydig [[eerste minister]], benoem sy regering wat uit ministers, ondersekretarisse, streeksintendante (een vir elke streek) en provinsiale goewerneurs (een vir elke provinsie) bestaan. Dié president kan dekrete uitvaardig wat deur die wet bekragtig word. Daarbenewens kan hy die opperbevelhebber van die gewapende magte benoem. {{Sienook|Chileense Lugmag}} === Wetgewende gesag === [[Lêer:Congresschile.jpg|duimnael|links|Die nasionale kongres se setel in Valparaíso]] [[Lêer:BCNChile CuentaPublica 20120521 F056-O.jpg|duimnael|President Sebastián Piñera (2010–2014 en 2018–2022) spreek die Chileense parlement toe]] Die nasionale kongres (''Congreso Nacional'') bestaan uit twee kamers: die huis van afgevaardigdes (''Cámara de Diputados'') met 120 lede en die senaat (''Senado'') met 38 senatore. Senatore dien vir agt jaar met gesteierde terme, terwyl afgevaardigdes elke vier jaar verkies word. Beide die afgevaardigdes en die senatore word direk deur die bevolking verkies. Vir die afgevaardigdes se verkiesings bestaan Chili uit 60 kiesafdelings, waar elke vier jaar twee afgevaardigdes gekies word. Die eerste geplaaste partyalliansie stuur beide afgevaardigdes, wanneer dit twee keer soveel stemme as die opposisie se koalisie bereik. Hierdie binomiale kiesstelsel verhoed dat kleiner partye tot die parlement verkies word. Die verkose senatore is van 19 kiesafdelings afkomstig. Elk van die twaalf streke en die hoofstad vorm ten minste een kiesafdeling. Die streke V, VII, VIII, IX, X en die hoofstad word verdeel in twee kiesafdelings. Elke vier jaar word die helfte van die senatore vir ’n termyn van agt jaar verkies. === Regsprekende gesag === [[Lêer:Tribunal Constitucional de Chile, 2012.jpg|duimnael|links|Die Grondwetlike Hof van Chili]] [[Lêer:Tribjusticiacl.jpg|duimnael|Die Hooggeregshof se setel in Santiago de Chile]] Die Hooggeregshof van Chili is die ''Corte Suprema de Chile'', ’n kollegiale hof bestaande uit 21 regters. Die regters word deur die regters van die Hooggeregshof genomineer en deur die president vir die lewe aangestel. Onder die Hooggeregshof is die Appèlhof gevestig. Daarbenewens beskik Chili oor 17 plaaslike appèlhowe. As gevolg van juridiese hervormings volgens die Amerikaanse model in Junie 2005 is die take van die aanklaer (staatsaanklaer) en die regter geskei. As deel van hierdie hervorming word verhore nou in die openbaar en mondeling uitgevoer, in plaas van die vorige skriftelike uitvoering. Verweerders met ’n lae inkomste kan ’n openbare verdediger in diens neem. Vir hierdie nuwe juridiese hervormings is 300 nuwe hofgeboue in talle Chileense stede landwyd opgerig.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.chileangovernment.cl/index.php?id=448&option=com_content&task=view |publisher=Chileense regering |title=President Lagos: We can make a greater effort to make yesterday's and today's trials equally just |accessdate=8 Januarie 2016 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080423171251/http://www.chileangovernment.cl/index.php?id=448&option=com_content&task=view |archive-date=23 April 2008}}</ref> Die Grondwetlike Hof (''Tribunal Constitucional'') is verantwoordelik vir die monitering van die parlement se wette op grondwetlikheid. === Buitelandse beleid === [[Lêer:Foreign relations of Chile.svg|duimnael|links|Buitelandse betrekkinge van Chili: {{sleutel|#006680|Chili}} {{sleutel|#008000|Lande met diplomatieke betrekkinge en Chileense ambassade in die land}} {{sleutel|#00AA88|Lande met diplomatieke betrekkinge en ’n ambassade in Chili, maar geen Chileense ambassade}} {{sleutel|#8DD35F|Lande met diplomatieke betrekkinge maar sonder ambassadeurs}} {{sleutel|#cccccc|Lande wat tans geen diplomatieke betrekkinge onderhou nie}}]] [[Lêer:Llegada a Residencia Oficial de Los Pinos (20558749092).jpg|duimnael|Die destydse Chileense president Michelle Bachelet tydens ’n staatsbesoek saam met die Meksikaanse president Enrique Peña Nieto in 2015]] [[Lêer:Dilma Bachelet 2011.jpg|duimnael|Michelle Bachelet en [[Dilma Rousseff]] op 15 Desember 2011]] Chili se buitelandse beleid word deur die president se politiek gekenmerk en deur die ministerie van buitelandse sake bestuur. Sedert die vroeë dekades ná sy onafhanklikheid het Chili altyd ’n aktiewe betrokkenheid by buitelandse sake gespeel. Die buitelandse beleid word veral deur die lidmaatskap in internasionale organisasies gekenmerk. Chili is ’n stigtingslid van die Verenigde Nasies, Gemeenskap van Latyns-Amerikaanse en Karibiese Lande, Organisasie van Amerikaanse Lande, Organisasie van Ibero-Amerikaanse Lande, Unie van Suid-Amerikaanse Nasies, OPANAL en die Rio-groep. Daarbenewens het Chili in 1973 by die [[Beweging van Onverbonde Lande]] en in 2010 by die Organisasie vir Ekonomiese Samewerking en Ontwikkeling (OESO)<ref name="Chili_OESO" /> aangesluit en is tans ’n geassosieerde lid van die Andesgemeenskap en Mercosur. Danksy Chili se geassosieerde lidmaatskap by Mercosur kan dié land eie handelsooreenkomste met ander lande sluit. Sulke ooreenkomste is onder andere met die [[Europese Unie]], [[Japan]], [[Kanada]], Meksiko, [[Nieu-Seeland]], [[Suid-Korea]], die Verenigde State en die [[Volksrepubliek China]] ondeteken. Sedert Chili se demokratisering vanaf 1990 het dié land ’n aantal konflikte met Argentinië en Peru opgelos wat die grenslyne by die Beagle-kanaal en die Fitz Roy-massief betref. In teenstelling daarmee is die konflik met Bolivië oor verlore grondgebied uit die Salpeteroorlog nog steeds onopgelos. As gevolg daarvan is Bolivië die enigste land van die Amerikas waarmee Chili geen diplomatiese betrekkinge onderhou nie. Eers ná die redding van 33 mynwerkers in 2010, waaronder daar een Boliviër was, het die presidente van beide lande vir die eerste keer in dekades ontmoet.<ref name="countrystudies" /> == Ekonomie == <!-- {{Hoofartikel|Ekonomie van Chili}} --> === Algemene oorsig === [[Lêer:Chile and Latin America GDP Average.png|duimnael|links|Chileense (blou) en die gemiddelde Latyns-Amerikaanse (oranje) [[Lys van lande volgens BBP (nominaal) per capita|BBP per kapita]] (1950–2017)]] [[Lêer:Vista Parcial de Santiago de Chile 2013.jpg|duimnael|Stadshorison van Santiago de Chile, die ekonomiese sentrum van Chili]] Chili is een van Suid-Amerika se mees stabiele en welvarende nasies<ref name="BBC-Chile" /> en voorste Latyns-Amerikaanse land in menslike ontwikkeling, mededingendheid, inkomste per kapita, globalisering, ekonomiese vryheid, en ’n lae persepsie van korrupsie.<ref name="hdrstats.undp.org" /> Hoewel Chili volgens die [[Gini-koëffisiënt]] ’n hoë ekonomiese ongelykheid het,<ref name="casen">{{en}} {{cite web |url=http://www.mideplan.cl/final/bajar.php?path=casen2006regional&id=Imp_Distrib.pdf |title=Encuesta Casen |publisher=Mideplan |year=2007 |accessdate= 9 Januarie 2016 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402113312/http://www.mideplan.cl/final/bajar.php?path=casen2006regional&id=Imp_Distrib.pdf |archive-date=2 April 2015}}</ref> is dit naby aan die plaaslike gemiddelde.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lyd.com/wp-content/files_mf/pi110690.pdf |title=Inequality: Chile’s Real Position}}</ref> Sedert Julie 2013 word Chili deur die [[Wêreldbank]] as ’n “hoë-inkomste ekonomie” beskou.<ref name="wb">{{en}} {{cite web |url=http://data.worldbank.org/about/country-classifications |title=How We Classify Countries |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=1 Julie 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140530040237/http://data.worldbank.org/about/country-classifications |archive-date=30 Mei 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref name=":75">{{en}} {{cite web |url=https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519 |title=Country and Lending Groups – High-income economies ($12,616 or more) |publisher=[[Wêreldbank]] |date=1 Julie 2013 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref><ref name=":76">{{en}} {{cite web |title=GNI per capita, Atlas method (current US$) |url=http://api.worldbank.org/datafiles/NY.GNP.PCAP.CD_Indicator_MetaData_en_EXCEL.xls |publisher=[[Wêreldbank]] |location=Washington, D.C. |date=1 Augustus 2013 |accessdate=14 September 2013 |format=xls |archive-url=https://web.archive.org/web/20200508214517/http://api.worldbank.org/datafiles/NY.GNP.PCAP.CD_Indicator_MetaData_en_EXCEL.xls |archive-date=8 Mei 2020 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> In 2006 het Chili dié land met die hoogste [[Lys van lande volgens BBP (nominaal) per capita|nominale BBP per kapita]] in Latyns-Amerika geword.<ref name="weforum.org">{{en}} {{cite web |url=http://www.weforum.org/pdf/GCR09/GCR20092010fullrankings.pdf |title=Table 4: The Global Competitiveness Index 2009–2010 rankings and 2008–2009 comparisons |work=The Global Competitiveness Index 2009–2010 |publisher=[[Wêreldekonomiese Forum]]}}</ref> Chili het die hoogste graad ekonomiese vryheid in Suid-Amerika (posisie sewe wêreldwyd), vanweë sy onafhanklike en doeltreffende regstelsel en omsigtige openbare finansiële bestuur.<ref name=iefhf>{{en}} {{cite web |title=Chile |url=https://www.heritage.org/index/country/chile |work=Index of Economic Freedom |publisher=Heritage Foundation |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> In Mei 2010 het Chili die eerste Suid-Amerikaanse land geword wat by die OESO aangesluit het.<ref name="Chili_OESO" /> Belastinginkomste, gesamentlik 20,2% van die BBP in 2013, was die tweede laagste onder die 34 OESO-lande en die laagste in 2010.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.compareyourcountry.org/tax-revenues?cr=oecd&cr1=oecd&lg=en&page=0# |title=Compare your country by tax rate |publisher=[[OESO]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Chili het ’n ongelykheid-aangepasde [[menslike ontwikkelingsindeks]] van 0,661, in vergelyking met 0,662, 0,680 en 0,542 onderskeidelik vir die naburige lande Uruguay, Argentinië en Brasilië. In 2008 het net 2,7% van die bevolking van minder as $ 2 per dag geleef.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf%7ctitle=HDI%7cpublisher=UNDP |title=Human Development Reports |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Die wêreldwye mededingendheidsverslag vir 2009–2010 beskou Chili as die 30ste mees mededingende land in die wêreld en die eerste in Latyns-Amerika, heelwat hoër as Brasilië (56ste), Meksiko (60ste) en Argentinië (85ste); dit het sedertdien gedaal uit die top 30.<ref name="weforum.org" /> Die Wêreldbank se “gemak om sake te doen”-indeks lys Chili as 34ste in die wêreld soos op 2014.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.worldbank.org/en/programs/business-enabling-environment |title=Doing Business in Chile 2013 |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Die geprivatiseerde nasionale pensioen-stelsel (AFP) het binnelandse beleggings aangemoedig en het bygedra tot ’n geskatte totale binnelandse spaarkoers van ongeveer 21% van die BBP. === Hulpbronne en produserende bedryf === [[Lêer:Viñedo Puente Alto.jpg|duimnael|links|Chileense wingerde teen die voetheuwels van die Andes]] [[Lêer:Chuqui001.jpg|duimnael|Chuquicamata, die grootste oopgroef kopermyn in die wêreld]] Die mynbousektor is een van die hoekstene van Chili se ekonomie. As gevolg van langdurige modernisering en beleggings het dié land die grootste kopervervaardiger ter wêreld geword. Chili produseer tans sowat een derde van die wêreldwye koperontginning, wat veral rondom die Atacamawoestyn in Noord-Chili ontgin word. Verdere belangrike mynbouprodukte sluit in goud, silwer, [[molibdeen]], [[yster]] en [[steenkool]]. Die wynboubedryf in Chili het ’n lang tradisie en die eerste wingerde in Chili is reeds teen die middel van die 16de eeu deur die Spaanse veroweraars aangelê. Volgens die Voedsel- en Landbouorganisasie is Chili in 2013 met 1&nbsp;832&nbsp;000&nbsp;ton die vyfde grootste wynvervaardiger ná lande soos Frankryk, [[Italië]], die Verenigde State en Spanje. Daarbenewens word in Chili ’n verskeidenheid van [[landbou]]produkte soos [[druiwe]], [[appel]]s, [[Peer|pere]], [[ui]]e, [[koring]], [[mielie]]s, [[hawer]], [[perske]], [[knoffel]], [[aspersie]]s, [[boontjie]]s, [[beesvleis]], [[pluimvee]], [[wol]], [[vis]] en [[hout]] verbou. {{Sienook|Wynbou in Chili}} === Toerismebedryf === [[Lêer:Puerto Varas Osorno.jpg|duimnael|links|Osorno-vulkaan en die Llanquihue-meer naby Puerto Varas]] [[Lêer:Moai Rano raraku.jpg|duimnael|upright|[[Moai]] in die Rapa Nui Nasionale Park op Paaseiland]] Volgens die Wêreldtoerismeorganisasie (WTO) is Chili een van die mees besoekte lande ter wêreld en die agste mees besoekte land in die Amerikas ná die Verenigde State, Meksiko, Kanada, Argentinië, Brasilië, die [[Dominikaanse Republiek]] en [[Puerto Rico]].<ref>{{en}} {{cite book |url=http://mkt.unwto.org/sites/all/files/docpdf/unwtohighlights11enlr_1.pdf |title=UNWTO Tourism Highlights 2011 Edition |chapter=Regional Results: Americas |publisher=[[Wêreldtoerismeorganisasie]] |format=PDF |year=2010 |accessdate=11 Mei 2018 |pages=8 |archive-date=25 Mei 2012 |archive-url=https://www.webcitation.org/67ukiubXk?url=http://mkt.unwto.org/sites/all/files/docpdf/unwtohighlights11enlr_1.pdf |url-status=dead}}</ref> Volgens die Nasionale Diens van Toerisme (Sernatur) besoek twee miljoen mense jaarliks dié land. Die meeste van hierdie besoekers kom van ander lande op die Amerikaanse vasteland, veral Argentinië; gevolg deur ’n groeiende aantal van die Verenigde State, Europa, Brasilië asook Asiate uit Suid-Korea en die Volksrepubliek China.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://web.archive.org/web/20080408235147/http://www.rides.cl/pdf/trade_tourism_chile.pdf |title=International Trade and Sustainable Tourism in Chile |publisher=International Institute for Sustainable Development |author=Hernán Blanco |date=Augustus 2007 |accessdate=11 Mei 2018}}</ref> Chili beskik oor ’n groot verskeidenheid natuurlike landskappe soos die [[Mars]]-agtige landskappe van die hiperariede Atacamawoestyn, die gletsergevoede fjorde van Patagonië, die wynlande by die Andes van die sentrale vallei en die oerwoude van die Mere-distrik. Vuurland, Paaseiland en die Juan-Fernández-eilandgroep, insluitende Robinson-Crusoe-eiland, behoort ook tot die groot toeristetrekpleisters. Dié land beskik oor ses [[Unesco]]-[[wêrelderfenisgebied]]e: die kerke van Chiloé (2000), die Rapa Nui Nasionale Park (1995), Qhapaq Ñan – die Inka se padstelsel (2014), die Historiese kwart van die hawestad Valparaíso (2003), Humberstone en Santa Laura se salpeterwerke (2005) en Sewell se myndorp (2006).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.worldheritagesite.org/country/Chile |title=Chile's World Heritage Sites |publisher=Worldheritagesite.org |accessdate=15 Maart 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/cl |title=Chile on the UNESCO World Heritage |publisher=[[Unesco]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> === Buitelandse handel === [[Lêer:Territorial waters - Chile.svg|duimnael|Die eksklusiewe ekonomiese sone van Chili]] Chili se vernaamste handelsvennote volgens uitvoer sluit in (2014): die Volksrepubliek China (24,9%), die Verenigde State (12,8%), Japan (9,9%), Brasilië (5,8%) en Suid-Korea (5,5%). Die ses vernaamste handelsvennote volgens invoer is (2014): die Verenigde State (20,3%), die Volksrepubliek China (19,7%), Brasilië (6,5%), Argentinië (5,0%) en Duitsland (4,0%).<ref name="World_Factbook">{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/chile/ |title=Chile |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |date=22 Junie 2014 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Chili het in 2014 goedere ter waarde van $76,98&nbsp;miljard uitgevoer, terwyl goedere ter waarde van $70,67&nbsp;miljard ingevoer is. Dié land het daarmee ’n handelsoorskot van $6,31&nbsp;miljard gehad. Grondstowwe, veral koper (53,6%) en landbouprodukte soos wyn (2,4%), hout en vissery-produkte (4,5%) word hoofsaaklik uitgevoer. Belangrike invoere sluit in masjinerie (21,9%), [[ru-olie]] (17,5%), asook voertuigonderdele (16,3%).<ref name="World_Factbook" /> == Demografie == <!-- {{Hoofartikel|Demografie van Chili}} --> === Oorsig === [[Lêer:Chile-demography.png|duimnael|Chili se bevolkingsgroei (1820–2050)]] Volgens Chili se sensus van 2017 het dié land ’n bevolking van sowat 17&nbsp;574&nbsp;003 gehad. Die bevolkingsgroei neem as gevolg van ’n dalende geboortesyfer sedert 1990 af.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/estadisticas_vitales/pdf/anuarios/vitales2003.zip |title=Anuario Estadísticas Vitales 2003 |publisher=Chileense nasionale statistiekinstituut |accessdate=4 Julie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501215449/https://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/estadisticas_vitales/pdf/anuarios/vitales2003.zip |archive-date=1 Mei 2020 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Daar word verwag dat Chili se bevolking tot 2050 tot sowat 20,2 miljoen sal styg.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/proyecciones/Informes/Microsoft%20Word%20-%20InforP_T.pdf |title=Chile: Proyecciones y Estimaciones de Población. Total País 1950–2050 |publisher=Chileense nasionale statistiekinstituut |archive-url=https://web.archive.org/web/20200508053904/https://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/proyecciones/Informes/Microsoft%20Word%20-%20InforP_T.pdf |archive-date=8 Mei 2020 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Volgens die amptelike skatting van 2016 het Chili ’n bevolking van sowat 17&nbsp;909&nbsp;754 gehad. Omstreeks 85% is in stedelike gebiede saamgetrek, waarvan 40% in die metropolitaanse gebied van Santiago de Chile. Die grootste bevolkingspunte volgens die 2012-sensus is Gran Santiago met ’n bevolking van 6&nbsp;683&nbsp;852, Gran Valparaíso met 930&nbsp;220 en Gran Concepción met 922&nbsp;491.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.observatoriourbano.cl/indurb/pre_ciudades.asp?id_user=0&idComCiu=0 |title=List of Chilean cities |publisher=Observatorio Urbano, Ministerio de Vivienda y Urbanismo de Chile |accessdate=4 Julie 2016 |archive-date=4 Maart 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304031912/http://www.observatoriourbano.cl/indurb/pre_ciudades.asp?id_user=0&idComCiu=0 |url-status=dead}}</ref> Chili se bevolkingsgroei word veral deur die lewensverwagting se skerp styging geraak. In 2013 het die Chilene die hoogste lewensverwagting van alle Suid-Amerikaners gehad.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/life-expectancy-at-birth/country-comparison |title=Life expectancy at birth |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |date=2012 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref><ref name="hdrstats.undp.org">{{en}} {{cite web |url=http://hdrstats.undp.org/indicators/25.html |title=Human and income poverty: developing countries |work=UNDP |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140129123417/http://hdrstats.undp.org/indicators/25.html |archivedate=29 Januarie 2014 |accessdate=9 Januarie 2016}}</ref> In 2009 was die gemiddelde lewensverwagting 78,4 jaar: 75,74 vir mans en 81,19 vir vroue.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.ine.cl/canales/elemento_persistente/preguntas_frecuentes/preguntas_frecuentes.php |title=Preguntas frecuentes – Demografía – 80.-¿Cuál es la esperanza de vida al nacer? |accessdate=31 Oktober 2011 |publisher=Chileense nasionale statistiekinstituut |archive-url=https://web.archive.org/web/20190626234652/https://www.ine.cl/canales/elemento_persistente/preguntas_frecuentes/preguntas_frecuentes.php |archive-date=26 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === Bevolking === [[Lêer:Flag of the Mapuches.svg|duimnael|links|Vlag van die Mapuche]] [[Lêer:Urville-Araucanians.jpg|duimnael|Die Mapuche vorm die oorspronklike bevolking van die sentrum en suide van Chili]] [[Lêer:1930s Clearning stumps.jpg|duimnael|links|Duitse setlaars ontbos in die streek Aysen (ongeveer 1930)]] Chili se bevolking is ’n mengsel van verskillende etniese groepe, hoofsaaklik die afstammelinge van Europese setlaars<ref>{{en}} {{cite web |url=http://web.archive.org/web/20090225203250/http://www.umng.edu.co/www/resources/idsocial.doc |title=SOCIAL IDENTITY Marta Fierro Social Psychologist |accessdate=4 Julie 2016}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.iidh.ed.cr/comunidades/diversidades/docs/div_docpublicaciones/Derecho%20Indigena/Cap.%202.%20Pensar%20a%20los%20indios,%20tarea%20de%20criollos.pdf |title=massive immigration of European Argentina Uruguay Chile Brazil |format=PDF |accessdate=4 Julie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303172534/http://www.iidh.ed.cr/comunidades/diversidades/docs/div_docpublicaciones/Derecho%20Indigena/Cap.%202.%20Pensar%20a%20los%20indios,%20tarea%20de%20criollos.pdf |archive-date=3 Maart 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><ref>{{es}} {{cite web |url=http://revistas.ucm.es/fll/02104547/articulos/ALHI8383110228A.PDF |title=Latinoamerica |format=PDF |accessdate=11 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181212151517/http://revistas.ucm.es/fll/02104547/articulos/ALHI8383110228A.PDF |archive-date=12 Desember 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> wat ongeveer 52,7% van die bevolking uitmaak.<ref name="Lizcano">{{es}} {{cite web |url=https://books.google.cl/books?id=LcabJ98-t1wC&pg=PA93&lpg=PA93&dq=chile+60%25+blancos+Esteva-Fabregat&source=bl&ots=AMUjY09aVi&sig=3PCwfKDokrZYem3dcZ2gkToFIoE&hl=es&ei=k8WjSYT3HJaitgfGncnOBA&sa=X&oi=book_result&ct=result#PPA110,M1 |title=Composición Étnica de las Tres Áreas Culturales del Continente Americano al Comienzo del Siglo XXI |format=PDF |accessdate=4 Julie 2016}}</ref><ref name="Garcia">{{es}} {{cite web |url=http://revistas.ucm.es/ghi/02119803/articulos/AGUC0202110079A.PDF |title=Argentina, como Chile y Uruguay, su población está formada casi exclusivamente por una población blanca e blanca mestiza procedente del sur de Europa, más del 90% E. García Zarza, 1992, 19. |format=PDF |accessdate=11 Mei 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180801034840/http://revistas.ucm.es/ghi/02119803/articulos/AGUC0202110079A.PDF |archive-date=1 Augustus 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Golwe van Europese immigrante het in die laat 19de eeu en vroeë 20ste eeu in Chili aangekom. Onder andere: Britte, Duitsers, [[Franse]], [[Iere]], [[Italianers]], [[Kroate]], [[Nederlanders]], [[Pole (volk)|Pole]], [[Russe]], [[Serwiërs]] en Spanjaarde, asook ’n kleiner aantal immigrante uit die [[Midde-Ooste]], waarvan veral [[Palestyne]]. Danksy Chili se ekonomiese opswaai sedert 1990 het tale immigrante vanuit die buurlande Argentinië (57&nbsp;019), Bolivië (25&nbsp;151), [[Colombia]] (27&nbsp;411), [[Ecuador]] (16&nbsp;357) en Peru (103&nbsp;624) na Chili gestroom.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.censo.cl/ |title=Resultados finales – Censo de 2012 |publisher=Chileense nasionale statistiekinstituut |date=April 2013 |accessdate=4 Julie 2016}}</ref> Die oorspronklike bevolking van [[Indiane]] maak ongeveer 3,2% van die totale bevolking uit, hoofsaaklik Mapuche.<ref name="Lizcano" /> [[Lêer:Pueblos indigenas de Chile.svg|duimnael|senter|800px|Verspreiding van inheemse groepe in Chili]] === Tale === [[Lêer:Puerto Octay.jpg|duimnael|Duitse argitektuur in Puerto Octay]] Die [[amptelike taal|amptelike]] en mees gebruikte taal in Chili is Spaans, wat ''castellano'' genoem word. Met die Spaanse verowering van Chili het Spaans die ''[[lingua franca]]'' van Chili geword, terwyl die inheemse tale minderheidstale geword het, met ’n paar wat nou uitgesterf het of ernstig bedreig word. Sowat 15 miljoen Chilene gebruik Spaans as hul moedertaal, gevolg deur omtrent 1,55 miljoen met Spaans as tweede taal. Die Chileense Spaans verskil van die buurlandse Spaans in Suid-Amerika, want finale lettergrepe en “s”-klanke word dikwels verlaag en sommige konsonante het ’n sagte uitspraak. Die belangrikste inheemse tale is [[Aymara]] (20&nbsp;000), [[Mapudungun]] (250&nbsp;000), Quechua (8&nbsp;200) en [[Rapa Nui (taal)|Rapa Nui]] (2&nbsp;600), waarvan Aymara en Quechua oorwegend in die noorde en Mapuche in die suide van Chili gepraat word, terwyl Rapa Nui op Paaseiland gepraat word. [[Duits]] word veral in die suide van Chili deur sowat 20&nbsp;000 afstammelinge van Duitse immigrante gepraat.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.ethnologue.com/country/CL/languages |title=Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Chile |publisher=[[Ethnologue]] |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> === Godsdiens === [[Lêer:Iglesia de Castro.jpg|duimnael|links|Die [[Rooms-Katolieke Kerk]] het landmerke soos die kerke van Chiloé agtergelaat]] [[Lêer:Virgen del Carmen.JPG|duimnael|upright|Onse Maagd van Karmelberg, die beskermheilige van Chili]] Sedert die grondwet van 1925 is Chili ’n sekulêre staat wat godsdiensvryheid waarborg. In 2015 vorm die [[Christendom]] (68%) die belangrikste godsdiens met Rooms-Katolieke (55%) en [[Protestantisme|Protestante]] (13%), gevolg deur 25% [[Agnostisisme|Agnostici]] en [[Ateïsme|Ateïste]], asook 7% wat ander godsdienste aanhang.<ref name="World_Factbook" /> Minderheidsgodsdiensgroepe sluit in die [[Oosters-Ortodokse Kerk]], [[Kerk van Jesus Christus van die Heiliges van die Laaste Dae]], [[Jehovah se Getuies]], [[Anglikaanse Gemeenskap|die Anglikaanse kerk]], [[Baptisme]] en [[Sewendedag-Adventiste]]. Die inheemse bevolkingsgroepe is veral aanhangers van [[Sjamanisme]]. Die openbare godsdienstige vakansiedae in Chili sluit in [[Kersfees]], [[Goeie Vrydag]], die fees van die Maagd van Karmelberg, die Fees van die Heiliges [[Simon Petrus|Petrus]] en [[Paulus van Tarsus|Paulus]], [[Hemelvaartdag]], [[Allerheilige]]dag en die [[Onbevlekte Ontvangenis van Maria|Fees van die Onbevlekte Ontvangenis]]. Die regering het onlangs 31 Oktober, [[Hervormingsdag]], tot ’n openbare vakansiedag verklaar, ter ere van die Protestantse kerke in dié land. Die beskermheiliges van Chili is Jakobus die Meerdere en Onse Maagd van Karmelberg (''Santiago''). In 2005 is Alberto Hurtado deur [[Pous Benediktus XVI]] heilig verklaar en het sodoende Chili se tweede heilige ná Teresa van die Andes geword. {{Sienook|Katedraal van Concepción}} == Kultuur == <!-- {{Hoofartikel|Kultuur van Chili}} --> Vanaf die tydperk tussen die vroeë landbou-nedersettings en die einde van die Voor-Spaanse tydperk was die noorde van Chili ’n landstreek wat gekenmerk is deur die Andes-kultuur wat beïnvloed is deur die Altiplano se tradisies wat versprei het na die valleie aan die kus van die noorde, terwyl die suidelike streke gebiede van die Mapuche se kulturele aktiwiteite was. Dwarsdeur die koloniale tydperk ná die verowering en gedurende die vroeë Republikeinse tydperk is dié land se kultuur oorheers deur alles wat Spaans is. Ander Europese invloede, veral Engels, Frans en Duits, het in die 19de eeu begin en duur tot vandag voort. Die Duitse immigrante het die Beierse styl in landelike [[argitektuur]] en [[kookkuns]] in Chili se suide in stede soos Valdivia, Frutillar, Puerto Varas, Osorno, Temuco, Puerto Octay, Llanquihue, Faja Maisan, Pitrufquén, Victoria, Pucón en Puerto Montt ingevoer.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.allsouthernchile.com/southamerica/valdivia-southern-chile-city-guide/index.html |title=Valdivia Chile |publisher=Allsouthernchile.com |accessdate=1 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090919231219/http://www.allsouthernchile.com/southamerica/valdivia-southern-chile-city-guide/index.html |archive-date=19 September 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.globaladrenaline.com/latinamerica/chile/ |title=Latin America :: Chile |publisher=Global Adrenaline |accessdate=1 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130116212425/http://www.globaladrenaline.com/latinamerica/chile/ |archive-date=16 Januarie 2013 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.learnapec.org/index.cfm?action=exploration&cou_id=4 |title=Learning About Each Other |publisher=Learnapec.org |accessdate=1 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120416212601/http://www.learnapec.org/index.cfm?action=exploration |archive-date=16 April 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://country-studies.com/chile/foreign-relations.html |title=Chile Foreign Relations |publisher=Country-studies.com |accessdate=15 Maart 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.foodbycountry.com/Algeria-to-France/Chile.html |title=Food in Chile – Chilean Food, Chilean Cuisine – traditional, popular, dishes, recipe, diet, history, common, meals, rice, main, people, favorite, customs, fruits, country, bread, vegetables, bread, drink, typical |publisher=Foodbycountry.com |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> {{Sienook|Universiteit van Concepcion|Universiteit van die Bio-Bio}} === Literatuur === [[Lêer:Gabriela Mistral-01.jpg|duimnael|links|upright|Die Chileense digter [[Gabriela Mistral]], [[Nobelprys vir Letterkunde]]-wenner in 1945]] [[Lêer:Pablo Neruda.jpg|duimnael|upright|Die Chileense digter [[Pablo Neruda]], Nobelprys vir Letterkunde-wenner in 1971]] Chilene noem hul land ''país de poetas'' — “land van digters”.<ref>{{es}} [http://www.protocolo.com.mx/articulos.php?id_sec=2&id_art=600] {{Dooie skakel|date=Desember 2009}}</ref><ref>{{es}} {{cite web |url=https://www.uchile.cl/cultura/poetasjovenes/bianchi26.htm |title=Un mapa por completar: la joven poesia chilena – ¿Por qué tanta y tan variada poesía? |publisher=Uchile.cl |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> [[Gabriela Mistral]] is die eerste Latyns-Amerikaanse [[Nobelprys vir Letterkunde|Nobelpryswenner vir die Letterkunde]] (1945). Chili se mees bekende digter is [[Pablo Neruda]], wat die Nobelprys vir Letterkunde (1971) ontvang het en wêreldbekend is vir sy uitgebreide versameling werke oor romanse, natuur en politiek. Sy drie hoogs gepersonaliseerde huise in Isla Negra, Santiago en Valparaíso is gewilde toeristebestemmings. Onder die lys van ander Chileense digters is Carlos Pezoa Véliz, Vicente Huidobro, Gonzalo Rojas, Pablo de Rokha, Nicanor Parra en Raúl Zurita. [[Isabel Allende]] is die bes verkopende Chileense skrywer, met 51 miljoen romaneksemplare wat wêreldwyd verkoop is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.laht.com/article.asp?ArticleId=346023&CategoryId=13003 |title=Latin American Herald Tribune – Isabel Allende Named to Council of Cervantes Institute |publisher=Laht.com |accessdate=11 Mei 2018 |archive-date=30 April 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110430032920/http://www.laht.com/article.asp?ArticleId=346023&CategoryId=13003 |url-status=dead}}</ref> Die romanskrywer José Donoso se roman ''The Obscene Bird of Night'' word deur die kritikus Harold Bloom as een van die kanonieke werke van die 20ste-eeuse [[Geskiedenis van Westerse literatuur|Westerse literatuur]] beskou. Nog een internasionaal erkende Chileense skrywer en digter is Roberto Bolaño wie se vertalings in Engels uitstekende ontvangs deur kritici geniet.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://content.time.com/time/arts/article/0,8599,1857951,00.html |title=Bolaño's 2666: The Best Book of 2008 |publisher=Time |author=Lev Grossman |date=10 November 2008 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nybooks.com/articles/2008/12/18/the-triumph-of-roberto-bolano/ |title=The Triumph of Roberto Bolaño |publisher=The New York Review of Books |author=Sarah Kerr |date=18 Desember 2008 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nytimes.com/2007/04/15/books/review/Wood.t.html |title=The Visceral Realist |publisher=[[The New York Times]] |author=James Wood |date=15 April 2007 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Daarbenewens het tot vandag drie Chileense skrywers die Miguel de Cervantes-prys gewen (een van die belangrikste Spaanse literatuurpryse wat sedert 1976 deur die Spaanse ministerie van kultuur toegeken word): Jorge Edwards (1998), Gonzalo Rojas (2003) en Nicanor Parra (2011). === Rolprente === Die geskiedenis van [[rolprent]]e in Chili het aan die begin van die 20ste eeu met die eerste Chileense film se vertoning in 1902 en die eerste Chileense speelfilm wat in 1910 verskyn het, begin. Die oudste oorlewende speelfilm is ''El Húsar de la Muerte'' (1925) en die laaste stille film was ''Patrullas de Avanzada'' (1931). Die Chileense rolprentbedryf het in die laat 1940’s en in die 1950’s gesukkel, ten spyte van sommige suksesse soos ''El Diamante de Maharajá''. Die 1960’s het die ontwikkeling van die “Nuwe Chileense Film” met rolprente soos ''Three Sad Tigers'' (1968), ''Jackal of Nahueltoro'' (1969) en ''Valparaíso, Mi Amor'' (1970) beleef. Ná die militêre staatsgreep van 1973 is die rolprentbedryf ’n knou toegedien, omdat baie rolprentvervaardigers in ballingskap gewerk het. Dit het wel sy kop opgelig na die einde van die diktatuur in 1989 se kant toe, met groot kritiese sukses soos ''Johnny Cien Pesos'' (1993), ''Historias de Fútbol'' (1997) en ''Gringuito'' (1998). Suksesvolle rolprente het in die laat 1990’s en vroeë 2000’s verskyn soos ''El Chacotero Sentimental: la película'' (1999), ''Sexo con Amor'' (2003), ''Subterra'' (2003) en ''Machuca'' (2004), wat later wyd oortref is deur ''Stefan v/s Kramer'' (2012). In die onlangse jare het Chileense rolprente gereelde verskynings op internasionale filmfeeste en toekennings gemaak, soos ''No'' (2012) wat die eerste Chileense rolprent geword het wat vir die [[Oscar]] as beste buitelandse rolprent benoem is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-20959604 |title=Oscars: Hollywood announces 85th Academy Award nominations |publisher=[[BBC]] |date=10 Januarie 2013 |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> === Musiek === [[Lêer:Zamacueca-Chile.jpg|duimnael|links|''La Zamacueca'' – skildery deur Manuel Antonio Caro]] [[Lêer:Músico chileno tocando cueca.jpg|duimnael|’n Chileense huaso speel trekklavier]] [[Musiek]] in Chili wissel van folklore oor gewilde tot [[klassieke musiek]]. Sy groot geografie laat verskillende musiekstyle in die noorde, sentrum en suide van dié land ontstaan, insluitende Paaseiland- en Mapuchemusiek.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.memoriachilena.gob.cl/602/w3-article-600.html |title=Memoria Chilena |publisher=Memoriachilena.cl |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> Die nasionale dans is die ''cueca''. ’n Ander vorm van ’n tradisionele Chileense lied, maar nie ’n dans nie, is die ''tonada''. Dit spruit uit die Spaanse koloniste se ingevoerde musiek voort, en dit onderskei hom van die ''cueca'' deur ’n intermediêre melodiese artikel en ’n meer prominente melodie. Die jare tussen 1950 en 1970 het ’n wedergeboorte van die volksmusiek beleef wat gelei is deur groepe soos Los de Ramón, Los Cuatro Huasos en Los Huasos Quincheros, onder andere met komponiste soos Raúl de Ramón en Violeta Parra.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://musicapopular.cl/2.0/index2.php?op=Artista&id=444 |title=Conjuntos Folkloricos de Chile |publisher=Musicapopular.cl |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071013104352/http://musicapopular.cl/2.0/index2.php?op=Artista&id=444 |archive-date=13 Oktober 2007 |accessdate=10 Januarie 2016}}</ref> In die middel-1960’s is inheemse musikale vorme vernuwe deur die Parra-gesin met die ''Nueva canción Chilena'', wat verband hou met politieke aktiviste en hervormers soos Victor Jara, Inti-Illimani en Quilapayún. ’n Ander belangrike folk-sanger en navorser oor folklore en Chileense etnografie is Margot Loyola. Daarbenewens het verskeie rockgroepe soos Los Jaivas, Los Prisioneros, La Ley en Los Tres internasionale sukses behaal. In Februarie word die jaarlikse musiekfeeste in Viña del Mar aangebied.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://traveltips.usatoday.com/top-cultural-celebrations-festivals-chile-61003.html |title=Top Cultural Celebrations and Festivals in Chile |publisher=USA Today |author=Jessica Martinez |accessdate=15 Maart 2022}}</ref> === Kookkuns === {{Hoofartikel|Chileense kookkuns}} [[Lêer:Mote con huesillo.jpg|duimnael|links|''Mote con huesillo'', ’n tradisionele Chileense nie-alkoholiese somer-drankie gemaak uit koring en perskes]] [[Lêer:Chilean Cazuela.JPG|duimnael|Chileense ''Cazuela'': vars geslagte [[hoender]], gekook met [[aartappel]]s, [[mielie]]s, [[pampoen]] en ander [[groente]]; met [[beet]], [[blaarslaai]], jong [[boontjie]]s, [[pietersielie]], [[koljander]] en pebre asook tuisgebakte [[brood]] en Chileense [[rooiwyn]]]] Die Chileense kookkuns spruit hoofsaaklik uit die kombinasie van tradisionele Spaanse kookkuns, Chile se inheemse kultuur en plaaslike bestanddele met latere belangrike invloede deur ander Europese kookkunste soos dié uit Duitsland, Italië en Frankryk. Die voedseltradisie en resepte in Chili is bekend aan sy verskeidenheid geure en bestanddele met dié land se diverse geografie en klimaat wat ’n wye verskeidenheid landbouprodukte, vrugte en groente lewer. Die lang kuslyn en die mense se verhouding met die Stille Oseaan voeg ’n groot verskeidenheid seekosprodukte tot die Chileense kookkuns by met dié land se waters as tuiste van unieke spesies vis, weekdiere, skaaldiere en alge, danksy die suurstofryke water van die Humboldtstroom. Chili is ook een van die wêreld se grootste wynprodusente en baie Chileense resepte is dan ook versterk en vergesel deur plaaslike wyne. Die Chileense kookkuns vorm ’n weerspieëling van dié land se topografiese verskeidenheid met ’n verskeidenheid seekos, beesvleis, groente en vrugte. Tradisionele resepte sluit in asado, cazuela, empanadas, humitas, pastel de choclo, pastel de papas, curanto en sopaipillas.<ref>{{en}} {{cite book |author=Maria Baez Kijac |title=The South American Table: The Flavor and Soul of Authentic... |url=https://books.google.de/books?id=LlePAePLlqkC&redir_esc=y |accessdate=15 Maart 2022 |year=2003 |publisher=Harvard Common Press |isbn=978-1-55832-249-3}}</ref> Crudos is ’n voorbeeld van die mengsel kulinêre bydraes deur die verskillende etniese invloede in Chili. Die rou gemaalde llama, mildelike gebruik van skulpvis en rysbrood is weer afkomstig uit die inheemse Quechua se Andes-kookkuns (alhoewel beesvleis deur Europeërs na Chili gebring is en ook nou gebruik word in plaas van llama-vleis), [[suurlemoen]] en uie is ingebring deur die Spaanse koloniste en die gebruik van [[mayonnaise]] en [[jogurt]] is deur Duitse immigrante saam met [[bier]] ingebring. {{Sienook|Wynbou in Chili}} == Sport == <!-- {{Hoofartikel|Sport van Chili}} --> [[Lêer:Bachelet sub 20(2).jpg|duimnael|links|Die destydse president Michelle Bachelet ontvang die Chileense o/20-sokkerspan nadat hul by die FIFA o/20-Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2007 derde geëindig het]] [[Lêer:Estadio Nacional de Chile 2.jpg|duimnael|Estadio Nacional de Chile in Santiago de Chile, tuisveld van die nasionale sokkerspan]] [[Lêer:Rodeo Chiloe.jpg|duimnael|Rodeo, Chili se nasionale sport, het sy oorsprong in die landelike gebiede van dié land tydens die Spaanse koloniale tydperk]] [[Lêer:Bachelet y campeones de polo.jpg|duimnael|links|Die destydse president Michelle Bachelet ontvang die Chileense [[Polo]]span ná hul oorwinning by die Polo-wêreldkampioenskap in 2008]] [[Sokker]] is Chili se gewildste sport. Die Chileense nasionale sokkerspan het aan 9 uit die moontlike 20 [[FIFA]] [[Sokker-Wêreldbeker]]s deelgeneem, insluitende [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1962|dié in 1962]], wat in Chili aangebied is, waartydens die nasionale span derde geëindig het. Verdere goeie resultate wat deur die nasionale sokkerspan behaal is, sluit in sewe eindstryde en twee titels by die Copa América (2015 en 2016), een silwer- en twee bronsmedaljes tydens die Pan-Amerikaanse Spele, een bronsmedalje tydens die [[Olimpiese Somerspele 2000]] in [[Sydney]] en twee derdeplekke tydens die FIFA o/17 en o/20-toernooie. Chili is tans in die 29ste plek (2022) van die [[FIFA-wêreldranglys]] en is saam met Argentinië, Brasilië, Colombia en Uruguay een van die beste nasionale spanne in Suid-Amerika. Die hoogste liga binne Chili se sokkerliga-stelsel vorm die Campeonato Nacional wat deur die IFFHS as die negende sterkste nasionale sokkerliga in die wêreld beskou word. Die belangrikste sokkerklubs is Colo-Colo, Universidad de Chile en Universidad Católica. Colo-Colo is dié land se suksesvolste sokkerklub, met beide die meeste nasionale en internasionale kampioenskappe, insluitende die gesogde Copa Libertadores Suid-Amerikaanse klubtoernooi. Universidad de Chile is die mees onlangse internasionale kampioen (Copa Sudamericana 2011). Internasionaalbekende sokkerspelers sluit in [[Iván Zamorano]], [[Marcelo Salas]], [[Elías Figueroa]] en [[Matías Fernández]]. [[Tennis]] is Chili se suksesvolste sport. Die nasionale span het die wêreldtoernooi twee keer (2003 en 2004) gewen en het in die Davisbeker-eindstryd teen Italië in 1976 gespeel. Tydens die [[Olimpiese Somerspele 2004]] het dié land goue en bronsmedaljes in die mans-enkelspel en goud in die mansdubbelspel gewen. Marcelo Ríos het in 1998 die eerste Latyns-Amerikaanse man geword wat die nommer-een-plek in die ATP-ranglys bereik het. Anita Lizana het die [[VSA-Ope (tennis)|VSA-Ope]] in 1937 gewen en daarmee die eerste vrou van Latyns-Amerikaanse herkoms geword om ’n [[Grand Slam (tennis)|Grand Slam]]-toernooi te wen. Luis Ayala was twee keer naaswenner by die [[Franse Ope]] en albei Ríos en Fernando Gonzalez haal die [[Australiese Ope (tennis)|Australiese Ope]] se mans-enkelspel-eindstryd. González het ook ’n silwermedalje in die enkelspel tydens die [[Olimpiese Somerspele 2008]] in [[Beijing]] gewen. By die [[Olimpiese Somerspele]] spog Chili met ’n totaal van twee goue medaljes (tennis), sewe silwermedaljes ([[atletiek]], [[ruitersport]], [[boks]], [[skyfskiet]] en tennis) en vier bronsmedaljes (tennis, boks en sokker). In 2012 het Chili het sy eerste [[Paralimpiese Spele]]-medalje gewen (goud in atletiek). Rodeo is Chili se nasionale sport<ref>{{es}} {{cite journal |url=http://revistaurbanismo.uchile.cl/CDA/urb_completa/0,1313,ISID%253D728%2526IDG%253D1%2526ACT%253D1%2526PRT%253D20871,00.html |title=La Medialuna: un edificio para Chile |author=Alberto Moreira Recchione |accessdate=14 Julie 2008 |quote=A reconocerse, en 1962, el rodeo como deporte nacional y oficial [10 de enero de 1962, oficio N°269 del Consejo Nacional de Deportes y Comité Olímpico de Chile] |journal=Revista de urbanismo |issue=17 |date=Desember 2007 |issn=0717-5051 |publisher=Universiteit van Chili |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090213034956/http://revistaurbanismo.uchile.cl/CDA/urb_completa/0,1313,ISID%253D728%2526IDG%253D1%2526ACT%253D1%2526PRT%253D20871,00.html |archivedate=13 Februarie 2009 |df=dmy-all}}</ref> en word in die landelike gebiede van dié land beoefen. ’n Sport soortgelyk aan [[hokkie]], ''chueca'' genoem, is deur die Mapuche tydens die Spaanse verowering gespeel. Ski en [[sneeuplankry]] word in ski-sentrums geleë in die Sentrale Andes en in suidelike ski-sentrums naby stede soos Osorno, Puerto Varas, Temuco en Punta Arenas beoefen. [[Branderplankry]] is veral gewild by sommige kusdorpe. Polo word in Chili professioneel beoefen en dié land het beide die Polo-wêreldkampioenskap van 2008 en 2015 gewen. [[Basketbal]] is ’n gewilde sport, waarin Chili ’n bronsmedalje in die eerste FIBA-wêreldkampioenskap vir mans 1950 gewen het en ’n tweede bronsmedalje toe Chili as gasheer vir die FIBA-wêreldkampioenskap 1959 opgetree het. Chili het in 1953 as gasheer vir die eerste FIBA-wêreldkampioenskap vir vroue opgetree en by dié toernooi met die silwermedalje weggestap. San Pedro de Atacama is gasheer vir die jaarlikse “Atacama Crossing”, ’n ses-fase, 250&nbsp;km (160&nbsp;myl) lang wedloop wat jaarliks sowat 150 deelnemers uit 35 lande lok. Die [[Dakar-tydren]] is van 2009 tot 2019 in beide Chili en Argentinië en later ook Peru aangebied. [[Rugby]] word in Chili sedert die 1880’s gespeel en is deur die Britte ná dié land gebring. Rugby is een van die snelgroeiende sportsoorte in Chili en word veral aan universiteite beoefen. Die [[Chileense nasionale rugbyspan]], bekend as ''Los Cóndores'' – “die kondors”, het in [[Rugbywêreldbeker 2023|2023]] vir hul eerste [[rugbywêreldbeker]]toernooi gekwalifiseer. Hulle word as Suid-Amerika se derde sterkste span ná [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] en [[Uruguaanse nasionale rugbyspan|Uruguay]] beskou.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/tournaments/rankings/mru |title=World Rugby Rankings |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=17 Julie 2022}}</ref> == Bekende Chilene == {{columns-list|2| * [[Isabel Allende]] (* 1942), skrywer * [[Salvador Allende]] (1908–1973), president * [[Sergio Badilla Castillo]] (* 1947), digter en essayis * [[Alberto Blest Gana]] (1830–1920), digter en diplomaat * [[Roberto Bolaño]] (1953–2003), skrywer * [[José Miguel Carrera]] (1785–1821), generaal en vryheidsvegter * [[Fernando González]] (* 1980), tennisspeler * [[Hugo Gunckel Lüer]] (1901–1997), apteker en tuinkundige * [[Víctor Jara]] (1932–1973), digter en sanger * [[Nicolás Massú]] (* 1979), tennisspeler * [[Roberto Matta]] (1911–2002), beeldhouer en skilder * [[Gabriela Mistral]] (1889–1957), skrywer, joernalis en [[Nobelprys vir Letterkunde|nobelpryswenner]] * [[Pablo Neruda]] (1904–1973), digter, diplomaat en [[Nobelprys vir Letterkunde|nobelpryswenner]] * [[Bernardo O'Higgins]] (1778–1842), vryheidsvegter * [[Sergio Ortega]] (1938–2003), komponis en pianis * [[Augusto Pinochet]] (1915–2006), diktator en generaal * [[Diego Portales]] (1793–1837), staatsman en entrepreneur * [[Arturo Prat]] (1848–1879), prokureur en vlootoffisier * [[Marcelo Ríos]] (* 1975), tennisspeler * [[Arturo Vidal]] (* 1987), sokkerspeler }} <div align="center"> <gallery caption="Bekende Chileense akteurs"> Lêer:Cote de Pablo retouch.jpg|[[Cote de Pablo]] Lêer:Cristian for Wiki.jpg|[[Cristián de la Fuente]] Lêer:Marco Zaror 2013 (cropped).jpg|[[Marko Zaror]] Lêer:Leonor Varela(2).jpg|[[Leonor Varela]] </gallery> </div> <div align="center"> <gallery caption="Bekende Chileense musikante"> Lêer:Américo.jpg|[[Américo]] Lêer:Claudio Arrau 1 Allan Warren.jpg|[[Claudio Arrau]] Lêer:Nicole cantante 2.jpg|[[Nicole (Chileense sangeres)|Nicole]] Lêer:Parra01f.PNG|[[Violeta Parra]] </gallery> </div> <div align="center"> <gallery caption="Bekende Chileense regisseurs"> Lêer:Utopiales 2011 Alejandro Jodorowsky 16.jpg|[[Alejandro Jodorowsky]] Lêer:Pablo Larraín.jpg|[[Pablo Larraín]] Lêer:Pedro Sienna.JPG|[[Pedro Sienna]] Lêer:Andrés Wood.jpg|[[Andrés Wood]] </gallery> </div> == Sien ook == * [[Lys van nedersettings in Chili]] == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronne == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Chile|title=Chile|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=15 Maart 2022}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/chile/|title=Chile|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=15 Maart 2022}} ; Geskiedenis * {{en}} {{cite book |author=Robert N. Burr |title=By Reason or Force. Chile and the Balancing of Power in South America 1830–1905 |publisher=University of California Press |location=Berkeley |year=1974 |isbn=0-520-02629-2}} * {{en}} {{cite book |author1=Simon Collier |author2=William F. Sater |title=A History of Chile, 1808–2002 |publisher=Cambridge University Press |year=1996 |isbn=0-521-82749-3}} * {{en}} {{cite book |author=Paul W. Drake |title=Chile: A Country Study |publisher=Library of Congress |year=1994 |isbn=0-8444-0828-X}} * {{en}} {{cite book |author=Luis Galdames |title=A History of Chile |publisher=University of North Carolina Press |year=1941 |isbn=0-8078-6845-0}} * {{en}} {{cite book |author=Brian Lovemen |title=Chile: The Legacy of Hispanic Capitalism |publisher=Oxford University Press |year=2001 |edition=3 |isbn=978-0-19-512020-2}} * {{en}} {{cite book |author=John L. Recor |title=The History of Chile |publisher=Greenwood Press |year=2003 |isbn=1-4039-6257-X}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Chile|Chili}} ; Algemene inligting * {{en}} {{Wikivoyage|Chile|Chili}} * {{es}} [http://www.chile.com/ Chile.com] * {{en}} [http://www.chile-explorer.com/ Chile Explorer] * {{es}} [http://www.chilephoto.cl/cgi-bin/chilephoto/chilephoto.cgi Beelde] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050728115325/http://www.chilephoto.cl/cgi-bin/chilephoto/chilephoto.cgi |date=28 Julie 2005 }} * {{en}} [http://www1.lanic.utexas.edu/la/chile/ Verskeie skakels deur LANIC versamel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050711232218/http://www1.lanic.utexas.edu/la/chile/ |date=11 Julie 2005 }} ; Regeringsbronne * {{en}} {{es}} {{pt}} {{zh}} [http://www.thisischile.cl/ Amptelike webwerf van Chili] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110725011020/http://www.thisischile.cl/Articles.aspx?id=1213&sec=416&itz=interface-acerca-gente-historia&eje=acerca&idioma=2&t=pre-hispanic-chile |date=25 Julie 2011 }} * {{es}} [http://www.gobiernodechile.cl/ Regering van Chili] * {{es}} [http://www.presidencia.cl/ Presidentskap van Chili] * {{es}} [http://www.interior.cl/ Ministerie van Binnelandse Sake] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/19980112180112/http://interior.cl/ |date=12 Januarie 1998 }} * {{es}} [http://www.minrel.cl/ Ministerie van Buitelandse Sake] * {{es}} [http://www.congreso.cl/ Kongres van Chili] * {{es}} [http://www.senado.cl/ Senaat van Chili] * {{es}} [http://www.camara.cl/ Huis van Verteenwoordigers] * {{es}} [http://www.bcn.cl/ Nasionale Biblioteek van die Kongres] * {{es}} [http://www.poderjudicial.cl/ Regsprekende Gesag van Chili] {{Geografiese ligging | Senter = {{vlagland|Chili}} | Noord = {{vlagland|Peru}} • {{vlagland|Bolivië}} | Noordoos = {{vlagland|Bolivië}} | Oos = {{vlagland|Argentinië}} | Suidoos = {{vlagland|Argentinië}} • [[Atlantiese Oseaan]] • {{vlagland|Falklandeilande}} | Suid = [[Suidelike Oseaan]] • [[Antarktika]] | Suidwes = [[Stille Oseaan]] | Wes = {{vlagland|Paaseiland}} • [[Stille Oseaan]] | Noordwes = {{vlagland|Peru}} }} {{Lande van Suid-Amerika}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Chili| ]] [[Kategorie:Voormalige Spaanse kolonies]] g9lu3ybmsuuwzz8egs7fhtm4fo49q2e 0 374 2518476 2475738 2022-08-10T08:51:34Z Aliwal2012 39067 /* Wet en regering */ PP hoofletters wikitext text/x-wiki {| style="float:right; width: 300px; margin: 0 0 0.5em 1em;" id="toc" class="infobox" |+ {{Teksgrootte|120%|'''Provinsie Wes-Kaap<br />iPhondo leNtshona-Koloni<br />Western Cape Province'''}} |- | align="center" width="140px" |[[Lêer:Wapen van die Wes-Kaap.png|125px]]<br />Wapen |- |colspan="2" style="text-align:center;"|[[Lêer:Western Cape in South Africa.svg|200px]] |- |'''Oppervlakte''' | 129&nbsp;462&nbsp;km² (10,6% van S.A. oppervlakte,<br />4^de grootste) |- |'''Bevolking (2011-sensus)''' | 5&nbsp;822&nbsp;734<ref name=2011-sensus>[http://www.statssa.gov.za/Census2011/Products/Census_2011_Census_in_brief.pdf statssa.gov.za] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225082845/http://www.statssa.gov.za/Census2011/Products/Census_2011_Census_in_brief.pdf%20 |date=25 Desember 2018 }} – 2011-sensus</ref> |- |'''Bevolking<br />(2020-skatting)''' | Geranglys 3^de in S.A.<br />7&nbsp;005&nbsp;741 |- |'''BBP''' | 14,6% van S.A. BBP |- |'''Amptelike tale<ref name="2011-sensus" />''' | [[Afrikaans]] (49,7%), [[Xhosa]] (24,7%), [[Engels]] (20,2%) |- |'''Etniese groepe<ref name="2011-sensus" />''' | [[Kleurlinge]] (48,8%), [[Swart mense|Swartes]] (32,8%), [[Blanke Suid-Afrikaners|Blankes]] (15,7%), [[Asiatiese Suid-Afrikaners|Asiate]] (1,0%) |- |'''Hoofstad''' | [[Kaapstad]] |- |'''Ander belangrike nedersettings''' | [[Genadendal]], [[Hermanus]], [[George (Wes-Kaap)|George]], [[Knysna]], [[Stellenbosch]], die [[Paarl]], [[Wellington, Wes-Kaap|Wellington]], [[Worcester]], [[Robertson]], [[Swellendam]], [[Oudtshoorn]], [[Saldanha]], [[Vredenburg]], [[Malmesbury]], [[Somerset-Wes]] |- |'''Premier''' |[[Alan Winde]] ([[Demokratiese Alliansie|DA]]) |} [[Lêer:Cape Town N2.jpg|duimnael|links|Kaapstad, met die N2-snelweg in die voorgrond]] [[Lêer:Constantia vineyards.jpg|duimnael|links|Wingerde in Constantia naby Kaapstad]] Die '''Wes-Kaap''' ([[Engels]]: '''Western Cape''', [[Xhosa]]: '''Ntshona-Koloni''') is een van die nege [[Provinsies van Suid-Afrika|provinsies]] van [[Suid-Afrika]]. Die hoofstad en grootste nedersetting is [[Kaapstad]]. Dit het in 1994 'n afsonderlike provinsie geword toe die ou [[Kaapprovinsie]] in die [[Noord-Kaap|Noord-]], [[Oos-Kaap|Oos-]] en Wes-Kaap verdeel is. Die [[Prins Eduard-eilande]], bestaande uit die [[Prins Eduard-eiland]] en [[Marion-eiland]] in die suidelike Indiese Oseaan, maak deel uit van die provinsie Wes-Kaap. Kaapstad is ook Suid-Afrika se moederstad en wetgewende hoofstad en huisves die imposante [[Parlementgebou (Kaapstad)|Parlementsgebou]]. Die [[Kaapstad-hawe]] (vroeër Tafelbaaihawe) is die naasbesigste hawe in die land (ná die [[Durban-hawe]]). Ander belangrike plekke is onder meer [[Stellenbosch]], die [[Paarl]], [[Beaufort-Wes]], [[George]], [[Knysna]], [[Oudtshoorn]], [[Saldanha]], [[Vredenburg]], [[Worcester]], [[Malmesbury, Wes-Kaap|Malmesbury]], [[Mosselbaai]] en [[Vredendal]]. == Demografie == [[Lêer:Western Cape dominant language map.svg|duimnael|links|Meerderheidstale in die Wes-Kaap: {{columns-list|2| {{sleutel|#8dd3c7|[[Afrikaans]]}} {{sleutel|#ffffb3|[[Engels]]}} {{sleutel|#fb8072|[[Xhosa]]}}}} {{sleutel|#d0d0d0|Geen meerderheidstaal}}]] [[Bevolking]] (2011-sensus): 5&nbsp;822&nbsp;734. [[Taal|Tale]]: [[Afrikaans]] (49,7%), gevolg deur [[Xhosa]] (24,7%) en [[Engels]] (20,2%). Volgens [[Statistiek Suid-Afrika]] se raming in 2017 het die Wes-Kaap se bevolking 6,51 miljoen beloop, oftewel 10,8% van die land se totaal. == Geografie == [[Lêer:Blick auf Kapstadt.jpg|duimnael|links|Uitsig oor Kaapstad en die Tafelberg]] Die provinsie met 'n oppervlakte van 129&nbsp;390 vierkante kilometer lê in die suidweste van die land, met die [[Atlantiese Oseaan]] aan sy westekant en die [[Indiese Oseaan]] in die suide. Die Noord- en Oos-Kaap lê onderskeidelik noord en oos. Die gebied om Kaapstad is 'n winterreëngebied, terwyl die suidelike deel langs die Indiese Oseaan die hele jaar deur reën ry. 'n Deel van die barre [[Karoo|Groot Karoo]] lê in die Wes-Kaapse binneland. 'n Ketting van bergreekse (die [[Kaapse Plooigordel]]) waaronder die [[Sederberg]], [[Hexrivierberge]], die [[Outeniekwaberge]] en die [[Tsitsikammaberge]] skei die kusgebiede en die binneland. == Wet en regering == [[Lêer:Western Cape provincial building.jpg|duimnael|Setel van die [[Wes-Kaapse provinsiale parlement]] in Kaapstad]] Die hoofstad van die Wes-Kaap is Kaapstad en die premier is [[Alan Winde]]. Die Grondwet van die Wes-Kaap is in 1998 aanvaar en in al drie [[amptelike taal|amptelike tale]] van die provinsie ([[Afrikaans]], [[Engels]] en [[Xhosa]]) beskikbaar. Die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] is ook in [[Kaapstad]] en dit voer die wetgewing volgens die provinsiale belange, wat in die [[Grondwet van Suid-Afrika]] bepaal is, deur, onder meer op die gebied van [[landbou]], [[onderwys]], omgewingsake, [[gesondheid]]sorg, behuising, taalbeleid, [[toerisme]], [[handel]] en welvaart. In 2020 is die setelindeling in die Wes-Kaapse parlement: Demokratiese Alliansie 24, [[African National Congress]] 12, EFF 2, GOOD 1, ACDP 1, VF Plus 1 en Al Jama-ah 1. == Ekonomie == Die Wes-Kaap is 'n belangrike sentrum vir handel, nywerhede en die landbou en 'n vername wynproduserende streek. Benewens [[druiwe]], word ander vrugte asook [[groente]] gekweek. Noord en oos van Kaapstad is [[koring]] 'n belangrike gesaaide. [[Vissery]] is die belangrikste bedryf langs die Weskus, en in die Karoo word met [[Skaap|skape]] geboer. Toerisme is ekonomies van die uiterste belang in die Wes-Kaap. [[Oudtshoorn]] is volstruiswêreld en huisves die skouspelagtige [[Kangogrotte]]. == Gedrukte media == [[Lêer:Media24-gebou 2015.jpg|duimnael|Die [[Naspers Sentrum|Media24-sentrum]] in Kaapstad waarin Naspers se hoofkantoor gesetel is.]] Die Wes-Kaap beskik in 2008 oor ses dagblaaie, waarvan drie in Engels, twee Afrikaans en een tweetalig Engels en Afrikaans was. Die vier Engelse of deels Engelse dagblaaie het meer te make met die stryd om die massamark op veral die [[Kaapse Vlakte]] as met die demografie van die provinsie. Tot omstreeks 1950 het die provinsie 'n Afrikaanse oggend- en middagblad (''[[Die Burger]]'' en ''[[Die Suiderstem]]'') asook 'n Engelse oggend- en middagblad (die ''[[Cape Times]]'' en die ''[[Cape Argus]]'') gehad. Vroeg in die een-en-twintigste eeu tref die verskynsel van poniekoerante, geheel en al geskoei op die Britse lees, Suid-Afrika toe [[Naspers]] die ''[[Daily Sun]]'' in [[Gauteng]] van stapel laat loop en later ook ''[[Die Son]]'' in Kaapstad (as weekblad). ''Die Son'' het later 'n dagblad geword, toe [[Independent News & Media]] met sy eie poniedagblad vorendag gekom het, die ''[[Daily Voice]]''. As teenvoeter hiervoor, laat loop [[Media24]] die Engelse, daaglikse ''[[Cape Son]]'' van stapel. Intussen het ''Daily Voice'' agtergekom die werkersklas waarop die koerant gemik is, is oorweldigend Afrikaanssprekend en pas hulle die inhoud van die koerant aan om baie meer Afrikaans te bied. Elke groot dorp in die suidwestelike gedeelte van die provinsie het sy eie Media24-weekblad, ná die groep mettertyd al die geslaagde, onafhanklike weekblaaie op die platteland uitgekoop het. Hulle is: * Die [[Paarl]] en [[Wellington]]: ''[[Paarl Post]]'' * [[Somerset-Wes]] en die [[Strand, Wes-Kaap|Strand]]: ''[[Distrikspos]]'' * [[Worcester]]: ''[[Standard]]'' * [[Malmesbury, Wes-Kaap|Malmesbury]]: ''[[Swartlander]]'' * [[Vredenburg]]: ''[[Weslander]]'' * [[Hermanus]]: ''[[Hermanus Times]]'' * [[Stellenbosch]]: ''[[Eikestadnuus]]'' Media24 het koerante wat hulle eie drukkery besit het en daar gedruk het, soos op [[Vredenburg]] en [[Worcester]], mettertyd verplig om dit te sluit en gebruik te maak van die geriewe by [[Paarl Print]] in die [[Paarl]], wat teen groot koste opgerig is en sonder die samewerking van al die gemeenskapskoerante in die Boland-groep nie sy volle kapasiteit sou benut nie. Enkele van die oorblywende, onafhanklike weekblaaie op die platteland is ''[[Ons Kontrei]]'' op [[Vredendal]], wat in die munisipale gebiede [[Matzikama Plaaslike Munisipaliteit|Matzikama]] en [[Cederberg Plaaslike Munisipaliteit|Cederberg]] versprei word, en ''[[Tempo (weekblad)|Tempo]]'', wie se hoofkwartier ook op [[Vredendal]] is, maar wat van [[Darling, Wes-Kaap|Darling]] tot op [[Vanrhynsdorp]] en in die munisipale gebied [[Saldanhabaai]] versprei word. == Bronne == * {{Mieliestronk|url=http://www.mieliestronk.com/provinsies.html}} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie|Western Cape|Wes-Kaap}} {{Wikinews-kategorie|Wes-Kaap}} * {{en}} {{Wikivoyage|Western_Cape|Wes-Kaap}} * {{en}} [https://www.westerncape.gov.za/ Amptelike webwerf] * {{Wikt-inlyn|Wes-Kaap}} {{Wes-Kaap Simbole}} {{Provinsies van Suid-Afrika}} {{Wes-Kaap}} {{Wes-Kaapse Munisipaliteite}} {{Normdata}} {{Koördinate|34|S|20|O|region:ZA_type:adm1st_source:GNS-enwiki|aansig=titel}} [[Kategorie:Wes-Kaap| ]] 12uvvlzcke069z6mpp3uzmyawv423ag 2518496 2518476 2022-08-10T09:33:19Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {| style="float:right; width: 300px; margin: 0 0 0.5em 1em;" id="toc" class="infobox" |+ {{Teksgrootte|120%|'''Provinsie Wes-Kaap<br />iPhondo leNtshona-Koloni<br />Western Cape Province'''}} |- | align="center" width="140px" |[[Lêer:Wapen van die Wes-Kaap.png|125px]]<br />Wapen |- |colspan="2" style="text-align:center;"|[[Lêer:Western Cape in South Africa.svg|200px]] |- |'''Oppervlakte''' | 129&nbsp;462&nbsp;km² (10,6% van S.A. oppervlakte,<br />4^de grootste) |- |'''Bevolking (2011-sensus)''' | 5&nbsp;822&nbsp;734<ref name=2011-sensus>[http://www.statssa.gov.za/Census2011/Products/Census_2011_Census_in_brief.pdf statssa.gov.za] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225082845/http://www.statssa.gov.za/Census2011/Products/Census_2011_Census_in_brief.pdf%20 |date=25 Desember 2018 }} – 2011-sensus</ref> |- |'''Bevolking<br />(2020-skatting)''' | Geranglys 3^de in S.A.<br />7&nbsp;005&nbsp;741 |- |'''BBP''' | 14,6% van S.A. BBP |- |'''Amptelike tale<ref name="2011-sensus" />''' | [[Afrikaans]] (49,7%), [[Xhosa]] (24,7%), [[Engels]] (20,2%) |- |'''Etniese groepe<ref name="2011-sensus" />''' | [[Kleurlinge]] (48,8%), [[Swart mense|Swartes]] (32,8%), [[Blanke Suid-Afrikaners|Blankes]] (15,7%), [[Asiatiese Suid-Afrikaners|Asiate]] (1,0%) |- |'''Hoofstad''' | [[Kaapstad]] |- |'''Ander belangrike nedersettings''' | [[Genadendal]], [[Hermanus]], [[George (Wes-Kaap)|George]], [[Knysna]], [[Stellenbosch]], die [[Paarl]], [[Wellington, Wes-Kaap|Wellington]], [[Worcester]], [[Robertson]], [[Swellendam]], [[Oudtshoorn]], [[Saldanha]], [[Vredenburg]], [[Malmesbury]], [[Somerset-Wes]] |- |'''Premier''' |[[Alan Winde]] ([[Demokratiese Alliansie|DA]]) |} [[Lêer:Cape Town N2.jpg|duimnael|links|Kaapstad, met die N2-snelweg in die voorgrond]] [[Lêer:Constantia vineyards.jpg|duimnael|links|Wingerde in Constantia naby Kaapstad]] Die '''Wes-Kaap''' ([[Engels]]: '''Western Cape''', [[Xhosa]]: '''Ntshona-Koloni''') is een van die nege [[Provinsies van Suid-Afrika|provinsies]] van [[Suid-Afrika]]. Die hoofstad en grootste nedersetting is [[Kaapstad]]. Dit het in 1994 'n afsonderlike provinsie geword toe die ou [[Kaapprovinsie]] in die [[Noord-Kaap|Noord-]], [[Oos-Kaap|Oos-]] en Wes-Kaap verdeel is. Die [[Prins Eduard-eilande]], bestaande uit die [[Prins Eduard-eiland]] en [[Marion-eiland]] in die suidelike Indiese Oseaan, maak deel uit van die provinsie Wes-Kaap. Kaapstad is ook Suid-Afrika se moederstad en wetgewende hoofstad en huisves die imposante [[Parlementgebou (Kaapstad)|Parlementsgebou]]. Die [[Kaapstad-hawe]] (vroeër Tafelbaaihawe) is die naasbesigste hawe in die land (ná die [[Durban-hawe]]). Ander belangrike plekke is onder meer [[Stellenbosch]], die [[Paarl]], [[Beaufort-Wes]], [[George]], [[Knysna]], [[Oudtshoorn]], [[Saldanha]], [[Vredenburg]], [[Worcester]], [[Malmesbury, Wes-Kaap|Malmesbury]], [[Mosselbaai]] en [[Vredendal]]. == Demografie == [[Lêer:Western Cape dominant language map.svg|duimnael|links|Meerderheidstale in die Wes-Kaap: {{columns-list|2| {{sleutel|#8dd3c7|[[Afrikaans]]}} {{sleutel|#ffffb3|[[Engels]]}} {{sleutel|#fb8072|[[Xhosa]]}}}} {{sleutel|#d0d0d0|Geen meerderheidstaal}}]] [[Bevolking]] (2011-sensus): 5&nbsp;822&nbsp;734. [[Taal|Tale]]: [[Afrikaans]] (49,7%), gevolg deur [[Xhosa]] (24,7%) en [[Engels]] (20,2%). Volgens [[Statistiek Suid-Afrika]] se raming in 2017 het die Wes-Kaap se bevolking 6,51 miljoen beloop, oftewel 10,8% van die land se totaal. == Geografie == [[Lêer:Blick auf Kapstadt.jpg|duimnael|links|Uitsig oor Kaapstad en die Tafelberg]] Die provinsie met 'n oppervlakte van 129&nbsp;390 vierkante kilometer lê in die suidweste van die land, met die [[Atlantiese Oseaan]] aan sy westekant en die [[Indiese Oseaan]] in die suide. Die Noord- en Oos-Kaap lê onderskeidelik noord en oos. Die gebied om Kaapstad is 'n winterreëngebied, terwyl die suidelike deel langs die Indiese Oseaan die hele jaar deur reën ry. 'n Deel van die barre [[Karoo|Groot Karoo]] lê in die Wes-Kaapse binneland. 'n Ketting van bergreekse (die [[Kaapse Plooigordel]]) waaronder die [[Sederberg]], [[Hexrivierberge]], die [[Outeniekwaberge]] en die [[Tsitsikammaberge]] skei die kusgebiede en die binneland. == Wet en regering == [[Lêer:Western Cape provincial building.jpg|duimnael|Setel van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] in Kaapstad]] Die hoofstad van die Wes-Kaap is Kaapstad en die premier is [[Alan Winde]]. Die Grondwet van die Wes-Kaap is in 1998 aanvaar en in al drie [[amptelike taal|amptelike tale]] van die provinsie ([[Afrikaans]], [[Engels]] en [[Xhosa]]) beskikbaar. Die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] is ook in [[Kaapstad]] en dit voer die wetgewing volgens die provinsiale belange, wat in die [[Grondwet van Suid-Afrika]] bepaal is, deur, onder meer op die gebied van [[landbou]], [[onderwys]], omgewingsake, [[gesondheid]]sorg, behuising, taalbeleid, [[toerisme]], [[handel]] en welvaart. In 2020 is die setelindeling in die Wes-Kaapse parlement: Demokratiese Alliansie 24, [[African National Congress]] 12, EFF 2, GOOD 1, ACDP 1, VF Plus 1 en Al Jama-ah 1. == Ekonomie == Die Wes-Kaap is 'n belangrike sentrum vir handel, nywerhede en die landbou en 'n vername wynproduserende streek. Benewens [[druiwe]], word ander vrugte asook [[groente]] gekweek. Noord en oos van Kaapstad is [[koring]] 'n belangrike gesaaide. [[Vissery]] is die belangrikste bedryf langs die Weskus, en in die Karoo word met [[Skaap|skape]] geboer. Toerisme is ekonomies van die uiterste belang in die Wes-Kaap. [[Oudtshoorn]] is volstruiswêreld en huisves die skouspelagtige [[Kangogrotte]]. == Gedrukte media == [[Lêer:Media24-gebou 2015.jpg|duimnael|Die [[Naspers Sentrum|Media24-sentrum]] in Kaapstad waarin Naspers se hoofkantoor gesetel is.]] Die Wes-Kaap beskik in 2008 oor ses dagblaaie, waarvan drie in Engels, twee Afrikaans en een tweetalig Engels en Afrikaans was. Die vier Engelse of deels Engelse dagblaaie het meer te make met die stryd om die massamark op veral die [[Kaapse Vlakte]] as met die demografie van die provinsie. Tot omstreeks 1950 het die provinsie 'n Afrikaanse oggend- en middagblad (''[[Die Burger]]'' en ''[[Die Suiderstem]]'') asook 'n Engelse oggend- en middagblad (die ''[[Cape Times]]'' en die ''[[Cape Argus]]'') gehad. Vroeg in die een-en-twintigste eeu tref die verskynsel van poniekoerante, geheel en al geskoei op die Britse lees, Suid-Afrika toe [[Naspers]] die ''[[Daily Sun]]'' in [[Gauteng]] van stapel laat loop en later ook ''[[Die Son]]'' in Kaapstad (as weekblad). ''Die Son'' het later 'n dagblad geword, toe [[Independent News & Media]] met sy eie poniedagblad vorendag gekom het, die ''[[Daily Voice]]''. As teenvoeter hiervoor, laat loop [[Media24]] die Engelse, daaglikse ''[[Cape Son]]'' van stapel. Intussen het ''Daily Voice'' agtergekom die werkersklas waarop die koerant gemik is, is oorweldigend Afrikaanssprekend en pas hulle die inhoud van die koerant aan om baie meer Afrikaans te bied. Elke groot dorp in die suidwestelike gedeelte van die provinsie het sy eie Media24-weekblad, ná die groep mettertyd al die geslaagde, onafhanklike weekblaaie op die platteland uitgekoop het. Hulle is: * Die [[Paarl]] en [[Wellington]]: ''[[Paarl Post]]'' * [[Somerset-Wes]] en die [[Strand, Wes-Kaap|Strand]]: ''[[Distrikspos]]'' * [[Worcester]]: ''[[Standard]]'' * [[Malmesbury, Wes-Kaap|Malmesbury]]: ''[[Swartlander]]'' * [[Vredenburg]]: ''[[Weslander]]'' * [[Hermanus]]: ''[[Hermanus Times]]'' * [[Stellenbosch]]: ''[[Eikestadnuus]]'' Media24 het koerante wat hulle eie drukkery besit het en daar gedruk het, soos op [[Vredenburg]] en [[Worcester]], mettertyd verplig om dit te sluit en gebruik te maak van die geriewe by [[Paarl Print]] in die [[Paarl]], wat teen groot koste opgerig is en sonder die samewerking van al die gemeenskapskoerante in die Boland-groep nie sy volle kapasiteit sou benut nie. Enkele van die oorblywende, onafhanklike weekblaaie op die platteland is ''[[Ons Kontrei]]'' op [[Vredendal]], wat in die munisipale gebiede [[Matzikama Plaaslike Munisipaliteit|Matzikama]] en [[Cederberg Plaaslike Munisipaliteit|Cederberg]] versprei word, en ''[[Tempo (weekblad)|Tempo]]'', wie se hoofkwartier ook op [[Vredendal]] is, maar wat van [[Darling, Wes-Kaap|Darling]] tot op [[Vanrhynsdorp]] en in die munisipale gebied [[Saldanhabaai]] versprei word. == Bronne == * {{Mieliestronk|url=http://www.mieliestronk.com/provinsies.html}} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie|Western Cape|Wes-Kaap}} {{Wikinews-kategorie|Wes-Kaap}} * {{en}} {{Wikivoyage|Western_Cape|Wes-Kaap}} * {{en}} [https://www.westerncape.gov.za/ Amptelike webwerf] * {{Wikt-inlyn|Wes-Kaap}} {{Wes-Kaap Simbole}} {{Provinsies van Suid-Afrika}} {{Wes-Kaap}} {{Wes-Kaapse Munisipaliteite}} {{Normdata}} {{Koördinate|34|S|20|O|region:ZA_type:adm1st_source:GNS-enwiki|aansig=titel}} [[Kategorie:Wes-Kaap| ]] dh57z5z2rujz7qklfo9cgt7oiujaoqj 0 446 2518526 2514468 2022-08-10T11:36:48Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ Michael Bagraim wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Budapešť, Belváros, Országház, revoluční vlajka.JPG|teks=Vlag van die Hongaarse Opstand}} Die '''jaar 1956''' was 'n [[skrikkeljaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Sondag]] begin het. Dit was die 56ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. In teenstelling met [[gewone jaar|gewone jare]] het die jaar 366 dae en 'n [[29 Februarie]] gehad. == Gebeure == * [[1 Januarie]] – [[Soedan]] verkry hul onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]]. * [[26 Januarie]]-[[5 Februarie]] – Die sewende [[Olimpiese Winterspele 1956|Olimpiese Winterspele]] word in [[Cortina d'Ampezzo]], [[Italië]], aangebied. * [[14 Februarie]] – [[MiG-21]], Russiese vegvliegtuig, se nooiensvlug. * [[2 Maart]] – Die [[Frankryk|Franse]] deel van [[Marokko]] word onafhanklik. * [[9 Maart]] – [[Sowjetunie|Sowjettroepe]] pleeg die [[Tbilisi]]-slagting van betogers. * [[20 Maart]] – [[Tunisië]] word van Frankryk onafhanklik. * [[7 April]] – Die [[Spanje|Spaanse]] deel van Marokko word onafhanklik. * [[28 Junie]] – [[Pole|Poolse]] troepe slaan die werkersopstand van [[Poznań]] bloedig neer. * [[9 September]] – [[Elvis Presley]] verskyn op die Ed Sullivan Show vir die eerste keer. * [[7 Oktober]] – [[Pous Pius XII]] verklaar [[Pous Innocentius XI]] salig. * [[29 Oktober]] – Die [[Suezkanaal]]-krisis begin: [[Israel]] val die [[Sinai]]skiereiland in en dwing [[Egipte|Egiptiese]] magte terug na die Suezkanaal. * [[23 Oktober]] – Die [[Hongaarse Rewolusie van 1956|Hongaarse Opstand]] begin in [[Boedapest]], [[Hongarye]]. * [[4 November]] – Sowjettroepe onderdruk die volksopstand in Hongarye bloedig. * [[12 November]] – Marokko, [[Soedan]] en Tunisië word lidlande van die [[Verenigde Nasies]]. * [[22 November]]-[[8 Desember]] – Die 16de [[Olimpiese Somerspele 1956|Olimpiese Somerspele]] word in [[Melbourne]], [[Australië]], aangebied. * [[18 Desember]] – [[Japan]] word ingelyf in die [[Verenigde Nasies]]. * K. Boulding formuleer 'n hiërargie van [[Stelselteorie|stelsels]] waarvolgens verskillende stelsels geklasifiseer kan word. == Geboortes == * [[3 Januarie]] – [[Mel Gibson]], Australiese akteur en regisseur. * [[23 Januarie]] – [[Graeme Bloch]], Suid-Afrikaanse anti-apartheidsaktivis en onderwyskundige († [[2021]]) * [[31 Januarie]] – [[Trevor Manuel]], [[Suid-Afrikaanse]] [[ANC]]-politikus. * [[22 Februarie]] − [[Philip Kerr]], Britse skrywer († [[2018]]). * [[23 Februarie]] – [[Lydia Winchester]], Suid-Afrikaanse musiekpromotor. * [[8 Maart]] – [[Phil Hockey]], Suid-Afrikaanse [[ornitoloog]] († [[2013]]). * [[7 Mei]] – [[Jan Peter Balkenende]], Eerste Minister van Nederland. * [[25 Junie]] – [[Anthony Bourdain]], Amerikaanse akteur en komediant († [[2018]]). * [[9 Julie]] – [[Tom Hanks]], Amerikaanse akteur. * [[10 Julie]] – [[Solomon Mahlangu]], lid van die [[African National Congress]] (ANC) se militêre vleuel, [[Umkhonto we Sizwe]] (MK). * [[23 Julie]] – [[Amanda Strydom]], Suid-Afrikaanse kabaretsangeres. * [[24 Julie]] – [[David Miedzianik]], Engelse digter. * [[1 Augustus]] – [[Doug Burgum]], Amerikaanse entrepreneur, filantroop en politikus. * [[5 Augustus]] – [[Maureen McCormick]], Amerikaanse aktrise en rolprentvervaardiger. * [[7 Augustus]] – [[Christiana Figueres]], [[Costa Rica]]anse diplomaat en klimaataktivis. * [[10 Augustus]] – [[Peter Robbins (akteur)|Peter Robbins]], Amerikaanse kinderakteur en stemakteur († [[2022]]). * [[11 September]] – [[Joan Hambidge]], Suid-Afrikaanse digter, akademikus en letterkundige kritikus. * [[14 September]] – [[Maxime Verhagen]], Nederlandse historikus en politikus. * [[17 September]] – [[Almazbek Atambajef]], [[Kirgisië|Kirgiese]] politikus en president van 2011–2017. * [[29 September]] – [[Jonathan Jansen]], Suid-Afrikaanse akademikus, vorige rektor van die [[Universiteit van die Vrystaat]]. * [[1 Oktober]] – [[Theresa May]], Britse konserwatiewe politikus en voormalige eerste minister (2016–2019). * [[9 Oktober]] – [[Michael Bagraim]], Suid-Afrikaanse [[politikus]] en parlemetslid vir die DA. * [[11 Oktober]] – [[Coenie de Villiers]], Suid-Afrikaanse musikant en TV persoonlikheid. * [[19 Oktober]] – [[Santu Mofokeng]], Suid-Afrikaanse fotograaf († [[2020]]). * [[21 Oktober]] – [[C. Johan Bakkes]], Suid-Afrikaanse skrywer, rekenmeester en toergids. * [[28 Oktober]] – [[Volker Zotz]], Oostenrykse filosoof. * 28 Oktober – [[Mahmoud Ahmadinejad]], sesde president van die [[Iran|Islamitiese Republiek van Iran]]. * [[30 Oktober]] – [[Brümilda van Rensburg]], Suid-Afrikaanse aktrise. * 30 Oktober – [[Nick Mallett]], [[Springbokrugbyspeler]] en [[Springbokafrigters|-afrigter]] * [[13 November]] – [[Nosiviwe Mapisa-Nqakula]], Suid-Afrikaanse [[politikus]], tans [[Speaker van die Nasionale Vergadering]]. * [[14 November]] – [[Peter R. de Vries]], Nederlandse ondersoekjoernalis en misdaadverslaggewer († [[2021]]). * [[21 November]] – [[Harry Kalmer]], Suid-Afrikaanse skrywer († [[2019]]). * [[30 November]] – [[Ali Asadov]], [[eerste minister]] van [[Azerbeidjan]]. * [[15 Desember]] – [[Tony Leon]], Suid-Afrikaanse politikus en voormalige opposisieleier. * [[27 Desember]] – [[Ben-Erik van Wyk]], Suid-Afrikaanse [[plantkundige]]. == Sterftes == * [[30 Januarie]] – [[Charles Taylor (lugvaartpionier)|Charlie Taylor]], vervaardiger van die enjin vir die eerste eerste aangedrewe vlug deur die [[Wright-broers]] (* [[1868]]). * [[29 Januarie]] – [[Toon van den Heever]], Suid-Afrikaanse digter, regter en [[Hertzogprys]]-wenner (* [[1894]]). * [[30 Januarie]] – [[Gerrit Mannoury]], Nederlandse filosoof en wiskundige (* [[1867]]). * [[17 Maart]] – [[Irène Joliot-Curie]], Franse fisikus en [[Nobelprys vir Chemie|Nobelpryswenner]] (* [[1897]]). * [[21 April]] – Charles MacArthur, Amerikaanse skrywer (* [[1895]]). * [[29 April]] – [[Wilhelm Ritter von Leeb]], Duitse veldmaarskalk en oorlogsmisdadiger (* [[1876]]). * [[4 Junie]] – [[Katherine MacDonald]], Amerikaanse aktrise en vervaardiger (* [[1881]]). * [[17 Junie]] – [[Clarence van Riet Lowe]], Suid-Afrikaanse siviele ingenieur en prehistoriese argeoloog (* [[1894]]). * [[16 Julie]] – Dr. [[Willem Petrus Steenkamp]], Suid-Afrikaanse predikant, dokter en politikus (* [[1879]]). * [[11 Augustus]] – [[Jackson Pollock]], Amerikaanse skilder (* [[1912]]). * [[14 Augustus]] – [[Bertolt Brecht]], Duitser digter, dramaturg en regisseur (* [[1898]]) * [[28 September]] – [[William Edward Boeing]], 'n Amerikaanse lugvaartpionier en stigter van die [[Boeing]]-maatskappy (* [[1881]]). * [[14 Oktober]] – [[Margaret Joslin]], Amerikaanse aktrise (* [[1883]]). * [[1 November]] – [[Pietro Badoglio]], Italiaanse soldaat en staatsman. (* [[1871]]). * 1 November – [[Gideon Brand van Zyl]], [[Suid-Afrika]]anse politikus en sewende [[Goewerneur-generaal van Suid-Afrika]] (1946–1950) (* [[1873]]). * [[23 November]] – [[Christo Albertyn Smith]], Suid-Afrikaanse [[plantkundige]] (* [[1898]]). * [[6 Desember]] – [[Bhimrao Ramji Ambedkar]], Indiese [[politikus]] (* [[1891]]). [[Kategorie:1956| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] e8qd4uzfyfprd0xa1g30jijm5uoh3yx 2518527 2518526 2022-08-10T11:37:23Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ ai wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Budapešť, Belváros, Országház, revoluční vlajka.JPG|teks=Vlag van die Hongaarse Opstand}} Die '''jaar 1956''' was 'n [[skrikkeljaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Sondag]] begin het. Dit was die 56ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. In teenstelling met [[gewone jaar|gewone jare]] het die jaar 366 dae en 'n [[29 Februarie]] gehad. == Gebeure == * [[1 Januarie]] – [[Soedan]] verkry hul onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]]. * [[26 Januarie]]-[[5 Februarie]] – Die sewende [[Olimpiese Winterspele 1956|Olimpiese Winterspele]] word in [[Cortina d'Ampezzo]], [[Italië]], aangebied. * [[14 Februarie]] – [[MiG-21]], Russiese vegvliegtuig, se nooiensvlug. * [[2 Maart]] – Die [[Frankryk|Franse]] deel van [[Marokko]] word onafhanklik. * [[9 Maart]] – [[Sowjetunie|Sowjettroepe]] pleeg die [[Tbilisi]]-slagting van betogers. * [[20 Maart]] – [[Tunisië]] word van Frankryk onafhanklik. * [[7 April]] – Die [[Spanje|Spaanse]] deel van Marokko word onafhanklik. * [[28 Junie]] – [[Pole|Poolse]] troepe slaan die werkersopstand van [[Poznań]] bloedig neer. * [[9 September]] – [[Elvis Presley]] verskyn op die Ed Sullivan Show vir die eerste keer. * [[7 Oktober]] – [[Pous Pius XII]] verklaar [[Pous Innocentius XI]] salig. * [[29 Oktober]] – Die [[Suezkanaal]]-krisis begin: [[Israel]] val die [[Sinai]]skiereiland in en dwing [[Egipte|Egiptiese]] magte terug na die Suezkanaal. * [[23 Oktober]] – Die [[Hongaarse Rewolusie van 1956|Hongaarse Opstand]] begin in [[Boedapest]], [[Hongarye]]. * [[4 November]] – Sowjettroepe onderdruk die volksopstand in Hongarye bloedig. * [[12 November]] – Marokko, [[Soedan]] en Tunisië word lidlande van die [[Verenigde Nasies]]. * [[22 November]]-[[8 Desember]] – Die 16de [[Olimpiese Somerspele 1956|Olimpiese Somerspele]] word in [[Melbourne]], [[Australië]], aangebied. * [[18 Desember]] – [[Japan]] word ingelyf in die [[Verenigde Nasies]]. * K. Boulding formuleer 'n hiërargie van [[Stelselteorie|stelsels]] waarvolgens verskillende stelsels geklasifiseer kan word. == Geboortes == * [[3 Januarie]] – [[Mel Gibson]], Australiese akteur en regisseur. * [[23 Januarie]] – [[Graeme Bloch]], Suid-Afrikaanse anti-apartheidsaktivis en onderwyskundige († [[2021]]) * [[31 Januarie]] – [[Trevor Manuel]], [[Suid-Afrikaanse]] [[ANC]]-politikus. * [[22 Februarie]] − [[Philip Kerr]], Britse skrywer († [[2018]]). * [[23 Februarie]] – [[Lydia Winchester]], Suid-Afrikaanse musiekpromotor. * [[8 Maart]] – [[Phil Hockey]], Suid-Afrikaanse [[ornitoloog]] († [[2013]]). * [[7 Mei]] – [[Jan Peter Balkenende]], Eerste Minister van Nederland. * [[25 Junie]] – [[Anthony Bourdain]], Amerikaanse akteur en komediant († [[2018]]). * [[9 Julie]] – [[Tom Hanks]], Amerikaanse akteur. * [[10 Julie]] – [[Solomon Mahlangu]], lid van die [[African National Congress]] (ANC) se militêre vleuel, [[Umkhonto we Sizwe]] (MK). * [[23 Julie]] – [[Amanda Strydom]], Suid-Afrikaanse kabaretsangeres. * [[24 Julie]] – [[David Miedzianik]], Engelse digter. * [[1 Augustus]] – [[Doug Burgum]], Amerikaanse entrepreneur, filantroop en politikus. * [[5 Augustus]] – [[Maureen McCormick]], Amerikaanse aktrise en rolprentvervaardiger. * [[7 Augustus]] – [[Christiana Figueres]], [[Costa Rica]]anse diplomaat en klimaataktivis. * [[10 Augustus]] – [[Peter Robbins (akteur)|Peter Robbins]], Amerikaanse kinderakteur en stemakteur († [[2022]]). * [[11 September]] – [[Joan Hambidge]], Suid-Afrikaanse digter, akademikus en letterkundige kritikus. * [[14 September]] – [[Maxime Verhagen]], Nederlandse historikus en politikus. * [[17 September]] – [[Almazbek Atambajef]], [[Kirgisië|Kirgiese]] politikus en president van 2011–2017. * [[29 September]] – [[Jonathan Jansen]], Suid-Afrikaanse akademikus, vorige rektor van die [[Universiteit van die Vrystaat]]. * [[1 Oktober]] – [[Theresa May]], Britse konserwatiewe politikus en voormalige eerste minister (2016–2019). * [[9 Oktober]] – [[Michael Bagraim]], Suid-Afrikaanse [[politikus]] en parlementslid vir die DA. * [[11 Oktober]] – [[Coenie de Villiers]], Suid-Afrikaanse musikant en TV persoonlikheid. * [[19 Oktober]] – [[Santu Mofokeng]], Suid-Afrikaanse fotograaf († [[2020]]). * [[21 Oktober]] – [[C. Johan Bakkes]], Suid-Afrikaanse skrywer, rekenmeester en toergids. * [[28 Oktober]] – [[Volker Zotz]], Oostenrykse filosoof. * 28 Oktober – [[Mahmoud Ahmadinejad]], sesde president van die [[Iran|Islamitiese Republiek van Iran]]. * [[30 Oktober]] – [[Brümilda van Rensburg]], Suid-Afrikaanse aktrise. * 30 Oktober – [[Nick Mallett]], [[Springbokrugbyspeler]] en [[Springbokafrigters|-afrigter]] * [[13 November]] – [[Nosiviwe Mapisa-Nqakula]], Suid-Afrikaanse [[politikus]], tans [[Speaker van die Nasionale Vergadering]]. * [[14 November]] – [[Peter R. de Vries]], Nederlandse ondersoekjoernalis en misdaadverslaggewer († [[2021]]). * [[21 November]] – [[Harry Kalmer]], Suid-Afrikaanse skrywer († [[2019]]). * [[30 November]] – [[Ali Asadov]], [[eerste minister]] van [[Azerbeidjan]]. * [[15 Desember]] – [[Tony Leon]], Suid-Afrikaanse politikus en voormalige opposisieleier. * [[27 Desember]] – [[Ben-Erik van Wyk]], Suid-Afrikaanse [[plantkundige]]. == Sterftes == * [[30 Januarie]] – [[Charles Taylor (lugvaartpionier)|Charlie Taylor]], vervaardiger van die enjin vir die eerste eerste aangedrewe vlug deur die [[Wright-broers]] (* [[1868]]). * [[29 Januarie]] – [[Toon van den Heever]], Suid-Afrikaanse digter, regter en [[Hertzogprys]]-wenner (* [[1894]]). * [[30 Januarie]] – [[Gerrit Mannoury]], Nederlandse filosoof en wiskundige (* [[1867]]). * [[17 Maart]] – [[Irène Joliot-Curie]], Franse fisikus en [[Nobelprys vir Chemie|Nobelpryswenner]] (* [[1897]]). * [[21 April]] – Charles MacArthur, Amerikaanse skrywer (* [[1895]]). * [[29 April]] – [[Wilhelm Ritter von Leeb]], Duitse veldmaarskalk en oorlogsmisdadiger (* [[1876]]). * [[4 Junie]] – [[Katherine MacDonald]], Amerikaanse aktrise en vervaardiger (* [[1881]]). * [[17 Junie]] – [[Clarence van Riet Lowe]], Suid-Afrikaanse siviele ingenieur en prehistoriese argeoloog (* [[1894]]). * [[16 Julie]] – Dr. [[Willem Petrus Steenkamp]], Suid-Afrikaanse predikant, dokter en politikus (* [[1879]]). * [[11 Augustus]] – [[Jackson Pollock]], Amerikaanse skilder (* [[1912]]). * [[14 Augustus]] – [[Bertolt Brecht]], Duitser digter, dramaturg en regisseur (* [[1898]]) * [[28 September]] – [[William Edward Boeing]], 'n Amerikaanse lugvaartpionier en stigter van die [[Boeing]]-maatskappy (* [[1881]]). * [[14 Oktober]] – [[Margaret Joslin]], Amerikaanse aktrise (* [[1883]]). * [[1 November]] – [[Pietro Badoglio]], Italiaanse soldaat en staatsman. (* [[1871]]). * 1 November – [[Gideon Brand van Zyl]], [[Suid-Afrika]]anse politikus en sewende [[Goewerneur-generaal van Suid-Afrika]] (1946–1950) (* [[1873]]). * [[23 November]] – [[Christo Albertyn Smith]], Suid-Afrikaanse [[plantkundige]] (* [[1898]]). * [[6 Desember]] – [[Bhimrao Ramji Ambedkar]], Indiese [[politikus]] (* [[1891]]). [[Kategorie:1956| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] 6kiipuf9thlp52lykxe1ekhyv7kulw2 0 449 2518522 2503612 2022-08-10T11:28:09Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ Derrick America wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Colin_F_Steyn.jpg|teks=Colin Steyn, oorlede 23 April 1959}} Die '''jaar 1959''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Donderdag]] begin het. Dit was die 59ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * [[1 Januarie]] – In [[Kuba]] word [[Fulgencio Batista]] deur [[Fidel Castro]] omvergewerp. * [[3 Januarie]] – [[Alaska]] word die 49ste [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstaat]] van die [[Verenigde State]]. * [[4 Januarie]] – Die [[Sowjet]]-[[ruimtetuig]] [[Loena-ruimteprogram|Loena 1]] vlieg verby die [[maan]]. * [[3 Maart]] – Die onbemande Amerikaanse ruimtetuig, [[Pioneer 4]] word lanseer. * [[9 Maart]] – Die wêreld se topverkoper-[[pop]], [[Barbie]], word vir die eerste keer in [[New York Stad|New York]] verkoop. * [[10 Maart]] – Die [[Tibet|Tibetaanse]] [[Tenzin Gyatso|opstand]] in [[Lhasa]]. * [[9 April]] – [[Nasa]] kondig die [[Mercury Sewe]] aan. * [[25 April]] – Die eerste persoon, wat nou erken word as ’n pasiënt met [[VIGS]], word in ’n hospitaal opgeneem. * [[4 Mei]] – Die eerste [[Grammy]] toekennings aangekondig. * [[21 Augustus]] – [[Hawaii]] word die 50ste deelstaat van die Verenigde State. * [[7 Oktober]] – Die Sowjet-ruimtetuig Loena 3 neem die eerste foto’s van die agterkant van die maan. * [[16 November]] – Tydens die eerste toets van die [[Excelsior-projek]] spring Joseph Kittinger op 'n hoogte van 23&nbsp;300&nbsp;m uit 'n gondel, en oorleef dit. * [[30 Desember]] – [[USS George Washington (SSBN-598)|USS ''George Washington'']], Amerika se eerste ballistiese [[kernaangedrewe]] [[duikboot]], word in diens gestel. == Geboortes == * Onbekend – [[Marc Tritsmans]], [[Vlaminge|Vlaamse]] [[digter]]. * Onbekend – [[Bart de Graaff (skrywer)|Bart de Graaff]], Nederlandse skrywer. * [[22 Januarie]] – [[James Phillips]], alias Bernoldus Niemand, Suid-Afrikaanse rocksanger en liedjieskrywer. († [[1995]]). * [[3 Februarie]] – [[Chan Santokhi]], Surinaamse politikus. * [[8 Februarie]] – [[Mauricio Macri]], Argentynse ingenieur, sakeman, politikus en staatspresident (sedert 2015). * [[14 Februarie]] – [[Renée Fleming]], Amerikaanse operasopraan. * [[11 Maart]] – [[Nina Hartley]], Amerikaanse porno-aktrise. * [[16 Maart]] – [[Tito Mboweni]], agtste Goewerneur van die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank]], later minister van finansies. * [[25 Maart]] – [[Fredi Nest]], Afrikaanse sanger († [[2015]]). * [[30 Maart]] – [[Maggie Baird]], Amerikaanse aktrise. * [[15 April]] – [[Emma Thompson]], Britse akteur. * [[11 Mei]] – [[Jimmy Abbott]], Suid-Afrikaanse [[swaargewig]][[boks]]er, rofstoeier en evangelis († [[2021]]). * 15 April – [[Thomas F. Wilson]], Amerikaanse akteur. * [[4 Junie]] – [[Jannie Breedt]], Suid-Afrika se een-en-veertigste [[Springbokkaptein]]. * [[9 Junie]] – [[Benny Gantz]], Israelse generaal en politikus. * [[26 Junie]] – [[Connie September]], Suid-Afrikaanse politikus, voormalige kabinetsminister. * [[5 Julie]] – [[Derrick America]], Suid-Afrikaanse politikus. * [[8 Julie]] – [[Tom Egeland]], Noorse skrywer en joernalis. * [[26 Julie]] – [[Kevin Spacey]], Amerikaanse akteur. * [[31 Julie]] – [[Andrew Marr]], Britse joernalis, tv-aanbieder en politieke kommentator. * [[9 Augustus]] – [[Michael Kors]], Amerikaanse modeontwerper. * [[10 Augustus]] – [[Rosanna Arquette]], [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise, regisseuse, en vervaardiger. * [[26 Augustus]] – [[Herman Mashaba]], Suid-Afrikaanse entrepreneur, politikus en president van ActionSA. * [[27 Augustus]] – [[Gerhard Berger]], Oostenrykse Formule Een renjaer. * [[29 Augustus]] – [[Eddi Reader]], Skotse sangeres en liedjieskryfster. * [[9 Oktober]] – [[Boris Nemtsof]], Russiese wetenskaplike, staatsman en liberale politikus († [[2015]]). * [[15 Oktober]] – [[Sarah, Hertogin van York]], gewese vrou van [[Prins Andrew, Hertog van York|Prins Andrew]]. * [[24 Oktober]] – [[Brad Johnson (akteur, gebore 1959)|Brad Johnson]], Amerikaanse akteur († [[2022]]). * [[28 Oktober]] – [[Lawrence Scarpa]], Amerikaanse argitek. * [[29 Oktober]] – [[John Magufuli]], Tanzaniese president († [[2021]]). * [[10 November]] – [[Marthinus van Schalkwyk]], Suid-Afrikaanse politikus,gewese minister van toerisme. * [[18 November]] – [[Christine Barkhuizen le Roux]], Afrikaanse digter en skryfster van kortverhale en romans († [[2020]]). * [[20 November]] – [[Orlando Figes]], Britse [[geskiedkundige]] en skrywer. * [[22 Desember]] – [[Johann de Lange]], Afrikaanse digter. * [[25 Desember]] – [[Thandi Modise]], Suid-Afrikaanse politikus, tans [[Speaker van die Nasionale Vergadering]]. == Sterftes == * [[29 Januarie]] – [[Pauline Janet Smith]], Suid-Afrikaanse skryfster (* [[1882]]). * [[1 Februarie]] – [[Madame Sul-Te-Wan]], Amerikaanse aktrise (* [[1873]]). * [[7 Februarie]] – [[Daniël François Malan]], politikus en staatsman, Eerste Minister van Suid-Afrika (* [[1874]]). * [[9 April]] – [[Frank Lloyd Wright]], Amerikaanse argitek (* [[1867]]). * [[23 April]] – Dr. [[Colin Steyn]], regsgeleerde, kabinetsminister en laaste [[Vrystaat]]se Volksraadslid van die [[Verenigde Party]] (* [[1887]]). * [[16 Mei]] – [[Elisha Scott]], [[Noord-Ierland|Noord-Ierse]] sokkerdoelwagter en afrigter (* [[1894]]). * [[9 Julie]] – [[T.P.N. Coetsee]], Suid-Afrikaanse politikus en merinoteler (* [[1874]]). * [[11 Oktober]] – [[Oswald Pirow]], Suid-Afrikaanse politikus en regsgeleerde (* [[1890]]). * [[16 Oktober]] – [[George C. Marshall]], 'n Amerikaanse vyfster-generaal (* [[1880]]). * [[18 Oktober]] – [[Casparus de Wet]], Gereformeerde predikant, hoogleraar en skrywer (* [[1887]]). * [[29 Oktober]] – [[Edith Clarke]], 'n Amerikaner en die eerste vroulike elektriese [[ingenieur]] (* [[1883]]). * [[25 November]] – [[E.G. Jansen]], Suid-Afrikaanse politikus en agste [[Goewerneur-generaal van Suid-Afrika]] (* [[1881]]). * [[15 Desember]] – Dr. [[Louis Viljoen Rex]], predikant in die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]] en actuarius van die Sinode van die Tvl-Suidstreek (* [[1907]]). * [[29 Desember]] – [[Leila Reitz]], eerste vrou in Suid-Afrika se Volksraad (* [[1887]]). [[Kategorie:1959| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] gqdw88i7xrb1cjuylucad24oc3weorf 0 2332 2518523 2491615 2022-08-10T11:29:01Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ Derrick America, politikus wikitext text/x-wiki {{JulieKalender}} '''5 Julie''' is die 186ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (187ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 179 dae in die res van die jaar. == Gebeure == * [[633]] – [[Pous Vitalianus]] ontmoet keiser [[Konstans II]] by die sesde mylpaal op pad na [[Rome]]. * [[1548]] – Giacomo Boncompagni, buite-egtelike seun van [[Pous Gregorius XIII]] word gelegitimeer deur die biskop van Feltre. * [[1574]] – Pous Gregorius XIII stel sy nefie Filippo Guastavillani aan as kardinaal. * [[1687]] – [[Isaac Newton]] publiseer sy ''[[Philosophiae Naturalis Principia Mathematica]]''. * [[1830]] – [[Pous Pius VIII]] stel Louis-François-Auguste de Rohan Chabot, aartsbiskop van Besançon aan as kardinaal. * [[1859]] – Kaptein N. C. Brooks ontdek die [[Midway-atol|Midway]]-eilande en neem dit in besit namens die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]]. * [[1865]] – Die [[Amerikaanse]] Geheime Diens begin in die Tesourie om geldvervalsing te bestry. * [[1950]] – Die wet van Terugkeer word in [[Israel]] aanvaar. * [[1971]] – Die 26ste wysiging van die Amerikaanse grondwet gee stemreg aan alle burgers 18 jaar en ouer. * [[1975]] – [[Kaap Verde]] word van [[Portugal]] onafhanklik. * 1975 – [[Arthur Ashe]] verslaan Jimmy Conners in die 89ste Wimbledon tenniskampioenskap. * [[2018]] – [[Litaue]] sluit by die [[OESO]] aan. == Geboortes == * [[1810]] – [[P. T. Barnum]], [[Amerikaanse]] sakeman en sirkuskunstenaar († [[1891]]). * [[1853]] – [[Cecil John Rhodes]], [[Britse]] imperialis en stigter van [[Rhodesië]] († [[1902]]). * [[1857]] – [[Clara Zetkin]], [[Duitse]] Marxistiese aktivis en kampvegter vir vroueregte († [[1933]]). * [[1872]] – [[Édouard Herriot]], Franse politikus († [[1957]]) * [[1875]] – [[Japie Hauptfleisch]], Boerekryger († [[1901]]). * [[1886]] – [[Felix Timmermans]], Vlaamse skrywer († [[1947]]). * 1886 – [[Willem Drees]], [[Nederland]]se eerste minister († [[1988]]). * [[1889]] – [[Jean Cocteau]], [[Franse]] kunstenaar († [[1963]]). * [[1904]] – [[Ernst Mayr]], Duitse bioloog († [[2005]]). * [[1911]] – [[Georges Pompidou]], President van [[Frankryk]] († [[1974]]). * [[1925]] – [[Jean Raspail]], Franse skrywer († [[2020]]). * [[1956]] – [[Horacio Cartes]], President van [[Paraguay]]. * [[1959]] – [[Derrick America]], Suid-Afrikaanse politikus. * [[1962]] – [[Mandlenkosi Galo]], Suid-Afrikaanse politikus. * [[1975]] – [[Hernán Crespo]], [[sokkerspeler]] van [[Argentinië]]. * [[1979]] – [[Amélie Mauresmo]], Franse [[tennisspeelster]]. * [[1980]] – [[Eva Green]], Franse aktrise. * [[1982]] – [[Alberto Gilardino]], [[Italië|Italiaanse]] [[sokkerspeler]]. * [[1987]] – [[Irvette van Zyl]], Suid-Afrikaanse langafstandatleet en wêreldkampioen oor 50 km. == Sterftes == * [[1676]] – [[Carl Gustav Wrangel]], [[Sweedse]] soldaat (* [[1613]]). * [[1833]] – [[Nicéphore Niépce]], Franse uitvinder (* [[1765]]). * [[1908]] – [[Jonas Lie]], skrywer van [[Noorweë]] (* [[1833]]). * [[1945]] – [[John Curtin]], Australiese joernalis en politikus, 14de Australiese Eerste Minister (* 1885). * [[1948]] – [[Carole Landis]], Amerikaanse aktrise (* [[1919]]). * [[1969]] – [[Walter Gropius]], [[argitek]] van [[Duitsland]] (* [[1883]]). * 1969 – [[Wilhelm Backhaus]], Duitse [[pianis]] en pedagoog (* [[1884]]). * [[1975]] – [[Otto Skorzeny]], Duitse [[Waffen-SS]] spesiale operasies kenner (* [[1908]]). * [[1988]] – [[P.J. Schoeman]], Afrikaanse skrywer (* [[1904]]). * [[2002]] – [[Katy Jurado]], Meksikaanse aktrise (* [[1924]]). * [[2003]] – [[N!xau]], Namibiese rolprentakteur van [[The Gods Must Be Crazy]] (* ~1944). * [[2006]] – [[Amzie Strickland]], Amerikaanse aktrise (* [[1919]]). * [[2012]] – [[Gerrit Komrij]], Nederlandse skrywer, digter en dramaturg (* 1944). * [[2015]] – [[Hernus Kriel]], voormalige minister van wet en orde in die kabinet van Suid-Afrika (* [[1941]]). * 2015 – [[Piet Malan]], [[Springbokrugbyspeler]] (* [[1919]]). == Vakansies, vierings, en waarnemingsdae == * {{commonskat|5 July}} [[Kategorie:Julie]] q5naqucszea6sy5p4ldj2964xwpuwyf 0 2656 2518528 2389608 2022-08-10T11:38:09Z Aliwal2012 39067 /* Geboortes */ Michael Bagraim wikitext text/x-wiki {{OktoberKalender}} '''9 Oktober''' is die 282ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (283ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 83 dae. == Gebeure == * [[1562]] – [[Pous Pius IV]] publiseer sy bul ''In eligendis'', waarin pouslike verkiesings gereël word. * [[1669]] – [[Pous Clemens IX]] verklaar Margaret van Savoje salig. * [[1899]] – Om 17:00 oorhandig die staatssekretaris, [[F.W. Reitz]], die Zuid-Afrikaanse Republiek ([[ZAR]]) se ultimatum aan die Britse agent in [[Pretoria]], sir William Conyngham Greene; daarin word onder meer geëis dat Britse troepe binne 48 uur aan die ZAR se grense onttrek word. Indien geen antwoord teen 17:00 op 11 Oktober ontvang word nie, sal dit as 'n formele oorlogsverklaring beskou word. Die Britse regering en pers is verheug oor die stap, want die ZAR het regtens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] begin. * [[1918]] – Ná afloop van die Finse [[burgeroorlog]] word [[Finland]] tot koninkryk uitgeroep onder Väinö I. * [[1962]] – [[Uganda]] word van die [[Verenigde Koninkryk]] onafhanklik. == Geboortes == * [[1835]] – [[Camille Saint-Saëns]], Franse komponis († [[1921]]). * [[1847]] – [[Stephanus Jacobus du Toit]], Afrikaanse stryder en stigter van die [[GRA]] († [[1911]]). * [[1852]] – [[Emil Fischer]], Duitse chemikus en [[Nobelprys vir Chemie|Nobelpryswenner]] († [[1919]]) * [[1863]] – [[Eduard Willem Bok]], Amerikaanse redakteur en bekroonde skrywer († [[1930]]). * [[1876]] – [[Sol Plaatje]], [[Suid-Afrika]]anse joernalis, skrywer en politikus, sekretaris-generaal van die [[African National Congress]] († [[1932]]). * [[1931]] – [[Magdalena K. P. Smith Meyer]], 'n wêreldbekende Suid-Afrikaanse akaroloog († [[2004]]). * [[1940]] – [[John Lennon]], Britse musikant († [[1980]]). * 1940 – [[Manto Tshabalala-Msimang]], Suid-Afrikaanse politikus en Minister van Gesondheid († [[2009]]). * [[1956]] – [[Michael Bagraim]], Suid-Afrikaanse [[politikus]] en parlementslid vir die DA. * [[1957]] – [[Herman Brusselmans]], Vlaamse digter, dramaturg en rubriekskrywer. * [[1959]] – [[Boris Nemtsof]], Russiese wetenskaplike, staatsman en liberale politikus († [[2015]]). * [[1964]] – [[Guillermo del Toro]], [[Meksikaans]]-Amerikaanse regisseur, [[rolprent]]vervaardiger en [[skrywer]]. * [[1966]] – [[David Cameron]], Engelse politikus, voormalige [[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]] * [[1970]] – [[Savannah (aktrise)|Shannon Wilsey (Savannah)]], Amerikaanse [[aktrise]], [[pornoster]] († [[1994]]). == Sterftes == * [[1047]] – [[Pous Clemens II]], 149ste [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] (* ±[[1005]]). * [[1841]] – [[Karl Friedrich Schinkel]], [[Pruise|Pruisiese]] argitek, stadsbeplanner, skilder, grafiese kunstenaar en dekorontwerper (* [[1781]]). * [[1881]] – [[Dirk van der Hoff]], onder meer die eerste predikant in die [[Nederduitsch Hervormde Kerk]] én ontwerper van die Transvaalse [[Vierkleur]] (* [[1814]]). * [[1937]] – [[Ernst Ludwig, Groothertog van Hesse]], die laaste Groothertog van Hesse (* [[1868]]). * [[1958]] – [[Pous Pius XII]], 260ste pous van die Rooms-Katolieke Kerk (* [[1876]]). * [[1967]] – [[Che Guevara]], Argentynse kommunistiese revolusionêr (* [[1928]]) * [[1978]] – [[Jacques Brel]], Belgiese sanger (* [[1929]]). * [[1984]] – [[Felix Wankel]], [[Duitsland|Duitse]] uitvinder van die [[Wankelenjin]] (* [[1902]]). * [[1998]] – [[Robert Allen]], Amerikaanse akteur (* [[1906]]). * [[2016]] – [[Andrzej Wajda]], Poolse teater- en filmregisseur (* [[1926]]). * [[2019]] – [[Samuel Hynes]], Amerikaanse [[vlieënier]] en letterkundige (* ([[1924]]). == Vakansies, vierings, en waarnemingsdae == * {{commonskat|9 October|9 Oktober}} [[Kategorie:Oktober]] s9c5wnqf6ffyquj7905ahvh8etkno3e 4 5209 2518456 2518150 2022-08-10T05:47:12Z Rooiratel 90342 /* Vandag is my 5de Wiki-Verjaarsdag */ Reply wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }} *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]]<!-- [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|240px|links|Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Lootsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik nie almal kan dit verander...''' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-Verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) aw99xnbbnv20d3xd3xicfzo20dze497 2518460 2518456 2022-08-10T08:01:44Z Burgert Behr 2401 /* Vandag is my 5de Wiki-Verjaarsdag */ wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }} *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]]<!-- [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|240px|links|Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Lootsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik nie almal kan dit verander...''' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-Verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) l1hulxah66e866e5348aoxw08duy3cb 2518463 2518460 2022-08-10T08:23:04Z Rooiratel 90342 /* Reëls vir Afkappingsteken/apostroof */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }} *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]]<!-- [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|240px|links|Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Lootsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik nie almal kan dit verander...''' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-Verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) == Reëls vir Afkappingsteken/apostroof == Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek. Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van standaarde sleutelborde is. Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC) cwc4piz3qgkije5or51i5eaj28d21hi 2518464 2518463 2022-08-10T08:26:05Z Rooiratel 90342 /* Reëls vir Afkappingsteken/apostroof */ wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }} *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]]<!-- [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|240px|links|Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Lootsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik nie almal kan dit verander...''' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-Verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) == Reëls vir Afkappingsteken/apostroof == Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek. Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van 'n standaarde sleutelboord. Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC) a8uih4uqgwiaa7kzjettzn9h2rtbgur 2518465 2518464 2022-08-10T08:37:36Z JMK 649 notas wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }} *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]]<!-- [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|240px|links|Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Loodsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik nie almal kan dit verander...''' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) :En sommer die vroulike bydraers tot Afrikaanse wikipedia ook bedank en aanmoedig. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-Verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) == Reëls vir Afkappingsteken/apostroof == Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek. Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van 'n standaarde sleutelboord. Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC) :Op Engelse wikipedia word " ’ " getrou in " ' " verander. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) b1h3orqeotkqx08chi7b3nedecyddg1 2518466 2518465 2022-08-10T08:41:47Z JMK 649 wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }}a *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]]<!-- [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|240px|links|Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Loodsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik nie almal kan dit verander...''' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) :En sommer die vroulike bydraers tot Afrikaanse wikipedia ook bedank en aanmoedig, want die hele Augustus is vrouemaand in SA. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-Verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) == Reëls vir Afkappingsteken/apostroof == Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek. Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van 'n standaarde sleutelboord. Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC) :Op Engelse wikipedia word " ’ " getrou in " ' " verander. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) iy6fwuprh3va2xevvyl4z8pqpoclgnu 0 5538 2518375 2474859 2022-08-09T13:40:16Z 102.221.95.250 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = C.J. Langenhoven | bynaam = | beeld = CJ Langenhoven.jpg | beeldbeskrywing = | onderskrif = C. J. Langenhoven met Mev. Langenhoven by die kerk in Oudtshoorn op die huweliksdag van hul dogter, Engela, in 1926. | geboortenaam = poef kop | geboortedatum = [[13 Augustus]] [[1873]] | geboorteplek = [[Hoeko]], [[Ladismith]] | dood_datum = [[15 Julie]] [[1932]] | sterfteplek = [[Oudtshoorn]] | ouers = | titel = | nasionaliteit = Suid-Afrika | beroep = Skrywer, redakteur, politikus | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | godsdiens = [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|Nederduits Gereformeerd]] | huweliksmaat = Lenie van Velden | kinders = Engela | webblad = | handtekening = }} '''Cornelis Jacob Langenhoven''' was ’n regsgeleerde, koerantredakteur en [[Afrikaans]]e [[skrywer]], [[digter]] en [[dramaturg]]. Hy het as skrywersname C.J. Langenhoven en '''Sagmoedige Neelsie''' gebruik. Sy rol in die [[Afrikaans (taal)|Afrikaanse]] literatuur en kultuurgeskiedenis was formidabel. As [[Volksraad van Suid-Afrika|Volksraadslid]] en senator speel hy ’n groot rol in die erkenning van Afrikaans as amptelike landstaal. == Lewe en werk == Cornelis Jacob Langenhoven is net na middernag in die vroeë oggendure van [[13 Augustus]] [[1873]] op die plaas Hoeko in die distrik [[Ladismith (kiesafdeling)|Ladismith]], [[Kaap]] gebore, slegs ’n paar uur nadat sy ouer broertjie (Andries Petrus Blignault Langenhoven) omgekom het in ’n brand in ’n stroois op die werf.<ref>Die vernaamste bron vir lewensbesonderhede is J.C. Kannemeyer se omvattende biografie “Langenhoven: ’n lewe”</ref> Sy oorgrootvader is Pierre Guillaume Langenhoven, wat op 17 Oktober 1755 in Duinkerken in [[Frankryk]] gebore is en in 1774 uit Franssprekende [[België]] na Suid-Afrika kom. Sy grootvader is Philip Hendrik Morkel Langenhoven (gebore 19 Januarie 1812), agtste kind van die stamvader, wat getroud is met Margaretha Maria van Koppen. Sy vader, Cornelis Jacob Zetuin Langenhoven (26 Maart 1842 – 31 Mei 1923) en sy moeder, Rachel Margaretha Susanna Blignault (30 Mei 1848 – 18 Augustus 1873), is op 10 Junie 1867 op Ladismith getroud en hy is die jongste van hulle vier kinders. Sy een broer (Andries Petrus Blignault) en suster (Margaretha Susanna Petronella) is baie jonk oorlede en slegs sy oudste broer Philip Hendrik Morkel Langenhoven bereik ook volwassenheid. Vyf dae na sy geboorte is Langenhoven se moeder oorlede en in hierdie omstandighede word hy groot by sy oom Pieter Guillaume Langenhoven (10 April 1836 – 2 Julie 1919), sy vader se ouer broer, en tante Margarita Susanna Petronella Blignault (29 Oktober 1826 – 24 Augustus 1912), sy moeder se ouer suster, wat ook op die plaas Hoeko gewoon het en vir wie hy as sy ouers aanvaar. Sy oom en tante het nie eie kinders nie, maar benewens Langenhoven het hulle nog vier aangenome kinders gehad, wie se paaie egter vroeg geskei is. Sy biologiese pa is later weer getroud, hierdie keer met Cornelia Maria Joubert. Langenhoven se skoolopleiding ontvang hy hoofsaaklik in [[Engels]], eers van ’n aantal goewernantes en dan vanaf 1883 in die nuutgestigte plaasskool op Hoeko by die Hollandse Meester Marthinus Paulus Bloemkolk. Vanaf 1888 gaan hy na die dorpskool op Ladismith waar meneer J.R. Frylinck die hoof was en in Junie 1890 kom hy eerste in die Hoërskooleksamen in die destydse [[Kaapkolonie]]. Dan gaan hy vanaf Julie 1890 skool onder mnr. C.F. Rosenow by die Riversdal Public School for Boys. Hier loseer hy aan huis van die parlementslid mnr. Daniel du Plessis Bland en hy matrikuleer in Junie 1892, waartydens hy derde op die merietelys van die Kaapkolonie geplaas word. Op skool ontwikkel hy ’n besondere voorliefde vir Latynse prosa, wat later goed te pas kom by sy studie in die regte en sy direkte en ekonomiese skryfstyl help vorm. Hy trek ook voordeel uit die studie van Macaulay se “''Essay on Milton''”. Die stylteorie wat hy later in “''Die Opdraende Pad''” ontwikkel het, is gebaseer op aantekeninge wat hy in hierdie voorgeskrewe boek gevind het. Op [[Riversdal]] stig hy ’n skooldebatsvereniging en is redakteur van die weeklikse skoolblad, wat hy onder die naam “''The Pursuit of Knowledge''” begin. Hy katkiseer en word in 1892 aangeneem by die [[NG Kerk]] op Ladismith, maar worstel vir lank met sy geloofsekerheid. In 1893 ontmoet hy die onderwyseres Helena de Vries van Prins Albert tydens ’n debatsaand wat op Ladismith gehou is en hulle raak in 1894 verloof. Vanaf die begin van 1893 studeer hy aan die Victoria-Kollege (later die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]]). Sy doelwit was om hom in die regte te bekwaam, maar Stellenbosch het nog nie ’n regsfakulteit gehad nie. Hy het dus beplan om eers die B.A.-graad op Stellenbosch te verwerf en dan óf by die South African College in Kaapstad in te skryf óf deur selfstandige studie as prokureursklerk te kwalifiseer. Hy vind die universiteitslewe vervelig en aangesien dit indertyd onnodig was om klasse by te woon om eksamens af te lê, bly hy die hele 1894 op die plaas vir selfstandige studie. Sy besluit om tuis te bly is waarskynlik ook versterk deur sy begeerte om meer tyd saam met Helena de Vries deur te bring. Aanvanklik is hy ingeskryf vir [[Engels]], [[Nederlandse Antille|Nederlands]], Latyn, [[Grieks (dubbelsinnig)|Grieks]], Logika en Sielkunde, maar hy skryf nie eksamens in Grieks en Sielkunde nie, terwyl sy uitslae in die ander vakke nie besonder goed is nie. Hy besef dat hy leiding nodig het en keer dan die volgende jaar terug kampus toe, waar hy in Junie 1895 die B.A.-graad behaal. Op universiteit het hy ’n aktiewe aandeel aan die debatsvereniging. In 1893 lewer hy as eerstejaarstudent ’n rede oor “''What shall be the future language of South Africa?''” waarin hy aandui dat hy dink dat Engels die taalstryd sal wen, dat daar geen toekoms is vir [[Nederlands]] nie en dat Afrikaans op daardie tydstip nie die vermoë bied vir intellektuele opvoeding nie, omdat dit nie ’n letterkunde het nie en slegs ’n beperkte woordeskat bevat. Vanaf 8 Julie 1895 is Langenhoven onderwyser by ’n eenmanskooltjie op die plaas Langlaagte in die Transvaalse distrik [[Heidelberg]]. Sy termyn as hoof van hierdie skooltjie is nie ’n sukses nie en hy keer in Maart 1896 terug na Hoeko. Hy bly vir ’n tyd op die familieplaas, maar vestig hom dan op Ladismith, waar hy aanvanklik private onderwys gee. ’n Paar maande na sy terugkeer uit [[Transvaal]] word sy verlowing met Helena de Vries verbreek. Hy gaan kuier dan by Anna van Velden, vir wie hy private klasse gee om haar met haar skoolwerk te help. Gou raak hy verlief op Anna se ma, die weduwee Lenie van Velden. Op 23 Februarie 1897 trou hy op Ladismith met die tien jaar ouer Magdalena Maria (Vroutjie) Hugo (in daardie stadium die weduwee Van Velden). Sy is op 12 Mei 1863 op die plaas Nobelsfontein naby Victoria-Wes gebore en is op 23 Mei 1950 oorlede. Sy het reeds vier kinders uit haar vorige huwelik gehad, drie dogters (Anna Elizabeth Christina, gebore 1882; Elizabeth Overgaauw, gebore 1886; en Magdalena Antoinette, gebore 1889) en ’n seun (Cornelis Johannes Hugo, gebore 1891). Twee van haar kinders (Dirk en Margaretha Julia) is baie jonk oorlede. Hulle bly aanvanklik in sy vrou se huis op Ladismith, maar die verhouding tussen Langenhoven en sy stiefkinders, wat by hulle inwoon, is van die begin af nie baie goed nie. Later sou dit verder versleg weens Langenhoven se drinkery en ingrypende politieke verskille. Van die einde van 1896 tot 1899 skryf Langenhoven in as kandidaat-prokureur by die firma Th. C.W. Johnson op Ladismith en hy verwerf in Junie 1899 die LL.B.-graad deur private studie aan die University of the Cape of Good Hope. Hy is nou gekwalifiseer om as beide advokaat en prokureur te werk. Op 17 Augustus 1899 word hy op die prokureursrol geplaas en begin hy as vennoot in die kantoor van J.A. Foster op Oudtshoorn. Hy is aanvanklik alleen na Oudtshoorn, maar op 18 Oktober 1899, ’n week nadat oorlog tussen die twee noordelike republieke in Suid-Afrika en Engeland verklaar is, sluit sy vrou en stiefkinders hulle by hom aan in ’n huurhuis in Hoopstraat in [[Oudtshoorn]]. Die verhouding tussen Langenhoven en Foster werk nie goed uit nie en ná twee jaar as prokureur besluit hy om as advokaat in Kaapstad te praktiseer. Op 15 Augustus 1901 word Langenhoven dan as advokaat toegelaat in Kaapstad, ’n beroep wat hy tot 13 November 1902 sonder veel sukses beoefen. Sy vrou is met sy vertrek swanger en bly in hierdie omstandighede in Oudtshoorn agter en hy sluit weer by haar aan tussen Oktober 1901 en einde Januarie 1902 om haar by te staan met die bevalling. Op 22 Desember 1901 word sy enigste dogter, Margarita Rachel Engela, gebore. Engela is later met Niko Brümmer, ’n tandarts, getroud en hulle het een seun, Guillaume. Engela is op 20 Julie 1975 in die hospitaal op Ladismith oorlede. Guillaume, wat in 1971 ’n Ph.D.-graad in Wiskunde aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal het, is getroud met Laetitia Conradie en hulle het drie seuns en ’n dogter, die bekende skryfster [[Willemien Brümmer]]. In Kaapstad begin Langenhoven reeds om alkohol oormatig te gebruik, ’n probleem wat hom die res van sy lewe sou kniehalter en in die tyd van sy verwydering van sy vrou ook tot groot spanning in die huwelik lei. Hy is na die geboorte van Engela teen die einde van Januarie 1902 terug na [[Kaapstad]] om sy praktyk as advokaat voort te sit, weer met weinig sukses. In Junie 1902 keer hy terug na Oudtshoorn om een saak te behartig en is in Augustus 1902 vir ’n laaste keer Kaapstad toe. Teen November 1902 is hy terug as prokureur op Oudtshoorn, weer in Foster se kantoor, waar hy onder meer wyd bekendheid verwerf op die gebied van watergeskille. Verder hanteer hy algemene sake wat gewoonlik op ’n plattelandse prokureur se pad kom, soos testamente en erfenisse, boedelprobleme, koop- en huurkontrakte, invorderings van agterstallige skuld, dagvaardings en enkele gevalle van diefstal, bedrog, egskeiding en naamskending. Waar hulle voorheen ’n huis gehuur het, koop sy vrou in Junie 1903 die huis waaraan hy die naam Arbeidsgenot gee en waar hy die res van sy lewe woon. Vanaf einde Maart 1912 is hy nie meer voltyds in die regspraktyk nie, maar hy behartig van tyd tot tyd tot 1918 nog enkele sake. Sy stiefdogter Anna van Velden het hom bygestaan in sy kantoor in Kerkstraat en later het Allan Pocock, wat met sy stiefdogter, Bessie, getrou het, as kandidaatprokureur by hom en Foster ingeskryf. Langenhoven was tot 1928 as prokureur geregistreer, waarna hy die Wetsgenootskap van die Kaap die Goeie Hoop versoek het dat sy lidmaatskap beëindig word omdat hy totaal onaktief is in die regswese. Aanvanklik skryf hy vermaaklike verhale en gedigte in Engels, waarvan sommige gepubliseer word. Hy bemoei hom egter ook organisatories met debatsverenigings en lewer vir hierdie verenigings vroeg reeds ’n aantal samesprake in Afrikaans. In 1910 skryf hy vir die Engelse koerant ''The State'' ’n artikel oor “''The problem of the dual language in South Africa''”, waarin hy Engels eerder as Nederlands as die uiteindelike taal van [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|Suid-Afrika]] sien, ten spyte van sy klaarblyklike sterk gevoel vir Afrikaans. Die Engelse prys hierdie artikel met entoesiasme en die [[Hollandse Huis|Hollandse]] dagblaaie reageer sterk, wat hom omstreeks April of Mei 1910 noop om sterk standpunt begin in te neem vir Afrikaans, aangesien hy veral negatief was dat Nederlands die taalstryd sou wen. Hierdie nuwe ingesteldheid en standpunt vind uiting in artikels wat in ''Ons Land'', ''De Volkstem'' en ''[[Die Brandwag]]'' verskyn. Op 1 April 1912 word hy redakteur van ''Het Zuid-Westen'', ’n Oudtshoornse nuusblad, wat hy vir die volgende drie jaar, benewens artikels oor aktuele sake, as podium vir sy opvattinge oor Afrikaans gebruik. Hier is [[Sarah Goldblatt]] vanaf September 1912 sy assistent en hulle het lewenslank ’n besonder hegte verhouding. Sy word sy vertroueling, sy klankbord en waarskynlik ook sy [[minnares]], en as kuratrise van sy literêre nalatenskap het sy die Langenhoven-legende tot met haar eie dood in 1975 met drif en toewyding aan die gang gehou. Die ineenstorting van die volstruisveremark aan die begin van 1914 raak die omgewing van [[Oudtshoorn]] besonder nadelig en ''Het Zuid-Westen'' word weens finansiële probleme gedwing om op 9 Januarie 1915 te sluit. Hiermee kom sy joernalistieke loopbaan tot ’n einde, hoewel hy as Sagmoedige Neelsie steeds gereelde politieke artikels vir ''[[Die Burger]]'' skryf en ook vanaf April 1922 die weeklikse rubriek “''Aan stille waters''” behartig, welke rubrieke later in twee bundels gepubliseer word. Vanaf die sluiting van ''Het Zuid-Westen'' maak Langenhoven hoofsaaklik ’n lewe deur sy inkomste as politikus en sy inkomste uit sy skryfwerk. In ’n brief aan ''Het Zuid-Westen'' van 19 Januarie 1914 lewer Langenhoven ’n sterk pleidooi dat daar ’n nuwe lid vir Oudtshoorn in die komende Provinsiale Raadsverkiesing verkies moet word en hy stel homself voor as kandidaat. Die wyse waarop hy hom as kandidaat vir die Provinsiale Raad verkiesbaar gestel het, was nie alleen hoogs ongewoon nie, maar iets unieks in die politieke geskiedenis van Suid-Afrika. Dit tel egter in sy guns dat die kiesers nie tevrede was met die sittende lid nie en almal was moeg vir die outokratiese optrede van die administrateur, sir Frederic de Waal, en die raadslede se vrees om hom teen te gaan. Langenhoven se potensiële kiesers het geweet dat hy nie op hom sou laat trap nie. Op nominasiedag 2 Maart 1914 word hy dan ook voorgestel as kandidaat vir die Provinsiale Raad as lid van die [[Suid-Afrikaanse Party]] van Botha en Smuts. Daar was geen verdere nominasies nie; dus is hy onbestrede as verkose lid verklaar. Op 23 April van dieselfde jaar loods hy in die Provinsiale Raad ’n mosie deur waarvolgens Afrikaans as voertaal tot en met standerd vier in die [[Kruik|Kaaplandse]] skole erken word. Hierdie mosie word sonder ’n enkele teenstem aanvaar en in 1917 word Afrikaans in die hele laerskool ingevoer en vanaf 1920 ook in die hoërskool. In 1913 word hy lid van die Zuid-Afrikaansche Akademie voor Taal, Letteren en Kunst en in Julie 1914 maak hy ’n drieledige voorstel aan die Akademievergadering in Bloemfontein. Hy stel onder andere voor dat die Akademie sy goedkeuring aan onderwys in Afrikaans gee, hulp verleen met die verskaffing van leermiddels in Afrikaans en ook ’n spellingkommissie aanstel om spelling in Afrikaans te standaardiseer. Hy lewer ook sy belangwekkende toespraak oor “''Afrikaans as voertaal''” by hierdie geleentheid en dit word later met spellingwysigings opgeneem in “''Ons weg deur die wêreld''” en ook deur [[P.J. Nienaber]] opgeneem in “''Pleidooie in belang van Afrikaans Deel II''”. Hierdie toespraak is ’n hoogtepunt in sy pleidooie vir Afrikaans en dit is opvallend hoe hy telkens die abstrakte en konkrete, teorie en praktyk, uitspraak en voorbeeld met mekaar afwissel en sy standpunt by herhaling aan die hand van illustrasies uit die eg-Afrikaanse werklikheid aan die toehoorder oordra. Langenhoven word hier verkies as lid van die eerste spellingkommissie, maar sy geografiese verwydering van die res van die kommissie lei daartoe dat hy geen werklike bydrae lewer nie en in 1915 nie herverkies word nie. Kort voor hierdie vergadering van die Akademie stel hy ook sy “''Memorie aan die Afrikaanse Taalgenootskap''” op, wat mede-onderteken word deur ’n aantal joernaliste wat daarop aandring om Afrikaans as medium vir hulle beriggewing te gebruik. Hierdie uitlaatklep vind hulle wanneer die [[Naspers|Nasionale Pers]] op 18 Desember 1914 op [[Stellenbosch]] gestig word en die daaropvolgende stigting van ''Die Burger'' in Julie 1915. Baie van Langenhoven se boeke verskyn hierna by Nasionale Pers en vele bydraes van hom in ''Die Burger''. Sarah Goldblatt verhuis in 1917 na [[Kaapstad]] en word daarna Langenhoven se skakelpersoon met die Nasionale Pers, wat sy onderhandelings met die uitgewers en die koerant behartig. Langenhoven se bande met hierdie groep versterk wanneer hy vanaf 24 April 1922 ’n gereelde weeklikse rubriek in ''Die Burger'' onder die titel “''Aan stille waters''” skryf, waarvoor hy dan ook ’n meer gereelde inkomste uit sy skryfwerk verkry. Langenhoven bedank in April 1925 uit die Akademie sonder opgaaf van redes, maar in ’n brief aan Sarah Goldblatt blyk dit dat hierdie bedanking geskied as gevolg van beide politieke oorwegings (weens die sterk teenwoordigheid van ondersteuners van die [[Suid-Afrikaanse Party]]) en literêre oorwegings (die oorheersing van letterkundiges wat hul studies in die buiteland afgehandel het en opvattings oor die letterkunde gehuldig het wat Langenhoven nie aanstaan nie). Wanneer Botha en Smuts in 1915 tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] Duitswes-Afrika (tans Namibië) binneval en die rebel [[Jopie Fourie]] teregstel, ondersteun Langenhoven die politieke rigting van generaal Hertzog en verander sy alliansie in die Provinsiale Raad na die nuut gestigte [[Nasionale Party]]. Hy stig ook ’n tak van hierdie party in 1915 op Oudtshoorn en word die eerste voorsitter van hierdie tak. Redelik gou word hy ook opgeneem in die hoofbestuur van die Kaaplandse Nasionale Party en van 1929 tot sy dood is hy voorsitter, terwyl hy van die begin af lid was van die Federale Raad. In 1915 het hy hom verkiesbaar gestel vir die [[Volksraad]], waar hy Oudtshoorn sou verteenwoordig. Hy is aangewys as die Nasionale Party se kandidaat, maar het in die verkiesing van Oktober 1915 met 281 stemme teen die Suid-Afrikaanse Party se kandidaat verloor. In 1917 wen hy egter die verkiesing vir die Provinsiale Raad in Oudtshoorn en in Junie van hierdie jaar word hy ook tot die Uitvoerende Komitee van die Raad verkies. Iemand wat waardering uitspreek vir Langenhoven se politieke standpunte in hierdie tyd is die jong advokaat met boerderybelange in De Rust, S.P. le Roux. Le Roux is later Nasionale Party Kabinetsminister en Langenhoven word peetvader van sy seun, die skrywer [[Etienne Leroux]]. In 1920 word hy Volksraadslid vir Oudtshoorn wanneer hy die setel met ’n meerderheid van 225 teen die Suid-Afrikaanse Party se A.H. Mulder verower. Wat Langenhoven se vriend S.P. le Roux gevrees het, is egter nou bewaarheid. Hy was bang Langenhoven sou nie die nodige geduld aan die dag kon lê as hy in die koukus nie sy sin kon kry nie. Langenhoven was ongelukkig in die Volksraad en gefrustreerd as hy nie sy oogmerke gou genoeg kon bereik nie. Kort na die verkiesing het hy op Ladismith aan S.P. le Roux gesê hy wil terug na die Provinsiale Raad en dat sy vriend hom dan in sy plek vir die Volksraad moet beskikbaar stel. Le Roux wou egter niks weet nie. In Februarie 1921 verloor Langenhoven die setel wanneer generaal Smuts weer ’n algemene verkiesing uitroep en die Suid-Afrikaanse Party met ’n meerderheid van 115 stemme wen. Na Langenhoven se toetrede tot die politiek was sy salaris as politikus sy enigste vaste inkomste en hierdie nederlaag het beteken dat hy hierdie inkomste verloor het. Hy het dus probeer om ander werksgeleenthede te soek, aangesien die politiek ook maar wisselvallig was. In 1921 het hy sy oog op die professoraat in die regte aan die Universiteit Stellenbosch gehad, maar dit het nie gerealiseer nie. Ten spyte van bedenkinge oor sy individualisme en drankmisbruik word hy dan deur die Nasionale Party verkies as senator. Hy beklee hierdie posisie tot met sy dood, wat hom in staat stel om ook met die amptelike erkenning van Afrikaans as landstaal op 25 Mei 1925 ’n beduidende rol te speel. Hy lewer besonder invloedryke toesprake in die parlement en is lid van die parlementêre komitee wat die saak ondersoek, verskeie belanghebbendes oor die regs- en taalkwessies uitvra en ook onderhandel met moontlike teenpartye. Wanneer Langenhoven in Kaapstad was vir die Parlementsittings of Kaapstad om ander redes moes besoek, het hy gewoonlik by Sarah Goldblatt (eers in die [[Tuine, Kaapstad|Tuine]] en later in [[Mowbray]]) tuisgegaan.<ref>Kannemeyer bespreek die verhouding tussen Langenhoven en Sarah Goldblatt indringend in “Langenhoven: ’n lewe”, bladsye 645-654. Direkte aanhalings is afkomstig uit hierdie bron.</ref> Sy moes hom telkens fisiek uit die ellendes van sy drankverslawing red, soms deur hom letterlik in die huis in te dra en te verpleeg. In Sarah het Langenhoven ook ’n geestesmaat gevind. Sy was die persoon buite sy huislike kring wat die hartstog van sy ideale verstaan het, wat sy kunstenaarsiel begryp en vertroetel het en vir wie hy ten volle met sy werk kon vertrou. Die twee het deur die jare ’n drukke korrespondensie gevoer en uit die korrespondensie is dit duidelik dat daar ’n baie hegte en diep vriendskap tussen hulle was en na baie mense se mening veel meer as net vriendskap. Na Sarah se dood was daar gerugte van ’n seksuele verhouding tussen die twee, maar Jan Scannell het hierdie gerugte as onwaar afgemaak. In sy biografie van Langenhoven meen [[J.C. Kannemeyer]] egter dat Scannell die kodes wat daar in die korrespondensie tussen Langenhoven en Sarah was, kon misgekyk het. In ’n brief van 11 Januarie 1926 het Sarah geskryf dat sy alle briewe van hom noukeurig nagegaan het. Alle briewe te make met sy manuskripte, politiek en die pers het sy gehou en die ander tot niet gemaak. Terwyl sy hiermee besig was, het sy “seergekry”, want elke brief “hou ’n intieme skakel uit die verlede voor my oë, en dit vind dadelik weerklank in my geheue en hart”. Daar is verseker kodes wat gereeld in briewe tussen hulle na vore kom wat slegs begryp kan word in die lig van ’n intieme verhouding tussen hulle. Telkens in Langenhoven se briewe is daar ’n soort refrein wat daardeur loop: “Alles is beuselagtig op die een ding ná wat ek nie kan skryf nie” (7 Julie 1924); “Daar is nie ’n ding wat ek sou kan sê nie of ek moet stilbly daarvan” (13 November 1924); “Jy weet, Sub, daar is niks hiervandaan te skryf nie, of ek moet skryf wat ek nie kan skryf nie” (7 Januarie 1925); “Maar ek kan nie vir jou skryf nie want oor die een ding waar my hart vol van is, moet ek nie skryf nie” (16 Junie 1925). Langenhoven word veral onthou vir sy humoristiese en satiriese werke. Hy was 'n veelsydige skrywer wat meesterlike kort prosa en poësie geskryf het. Hy was welbekend vir sy skerp sin en sagte maniere. Hy het 'n denkbeeldige olifant geskep (baie mense wat hom geken het, kon getuig dat daar nooit 'n werklike olifant was nie<ref>{{cite news | url=http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html | title=Staaltjies rondom die skerpsinnigheid van C.J. Langenhoven | date=17 Maart 2000 | publisher=[[Die Burger]] | archive-url=https://archive.is/20130725160110/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html | archive-date=25 Julie 2013 | access-date=25 Julie 2013 | url-status=dead }}</ref>) genaamd ''Herrie''.<ref>[[Op Pad in Suid-Afrika]]. [[B.P.J. Erasmus]]. 1995. ISBN 1-86842-026-4</ref> Hy het Herrie se naam in 'n klip gekerf langs die [[N12]]- nasionale hoofweg, halfpad binne-in [[Meiringspoort]], (buite Oudtshoorn). Hierdie klip staan bekend as [[Herrieklip]]. Benewens die los praatjies en gerugte was daar ander inligting wat ook meer lig op die hele saak werp. Die Pococks was doodseker dat daar ’n verhouding was. Vroutjie se kleindogter, Marjorie Pocock, was veral uitgesproke en het meer as een maal gepraat oor Langenhoven se seksuele onversadigbaarheid en onstuimighede, insluitend ’n insident met Sarah in die kantore van ''Het Zuid-Westen''. Dan het Guillaume Brümmer, Engela se seun, sy ouma en moeder een aand hoor gesels. Langenhoven se verhouding met Sarah het ter sprake gekom. Op Engela se vraag hoekom haar ma dit alles verduur het, antwoord Vroutjie: “Ek het hom liefgehad.” Sy het ook aangedui dat selfs die verhouding nie genoeg was om ’n breuk tussen hulle te bring nie, selfs nie die keer toe sy haar man en Saartjie in Arbeidsgenot op heterdaad in ’n bed betrap het nie. In Arbeidsgenot het Vroutjie vir Langenhoven die huislikheid verskaf sodat hy sy skeppingsdrang kon uitleef. Sy het met haar waardigheid, liefde en wysheid aan hom ’n vervullende huwelik en gelukkige tuiste gebied, terwyl Sarah vir hom ’n intellektuele stimulus was. Langenhoven is op Vrydag, [[15 Julie]] [[1932]] in sy huis op [[Oudtshoorn]] aan ’n [[hartaanval]] oorlede. Sy vrou is op 23 Mei 1950 oorlede en Sarah Goldblatt op 22 Mei 1975. == Skryfwerk == {{Aanhalingsboks3 |aanhaling=Die meerderheid is reg, die minderheid opreg.|bron=C.J. Langenhoven}} Behalwe sy moedertaal, Afrikaans, was Langenhoven magtig in Engels,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 79: ''(En tussen hakies, en oor die algemeen, wil ek nou van hierdie geleentheid gebruik maak om te betuig dat my omvangryke lees en studie van die Engelse taal meer vir die vorming van my skrywe in my eie taal gedoen het as om my bloot te stel aan 'n anglisisme deur 'n onbedagsaamheid hier en daar. Engels is, soos Afrikaans, helder en reguit en saaklik. Jy sê wat jy te sê het en klaar.)''</ref> Latyn <ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl.78: ''As ek moet uitsoek onder my skuldverpligtings aan meneer Rosenow, vind ek dit moeilik om 'n kort lysie te maak, maar met die oog op die huidige doel meld ek vernaamlik twee, vereers sy deeglike voortbou op die grondslag deur meneer Frylinck gelê by die studie van die Latynse prosa. Meer en meer het hy Latyn vir my 'n lewende taal gemaak, en as ek met my werk in my eie taal blyk gegee het van begrip van die vereistes van logiese sinsbou, dan was daardie oefening in Latyn 'n groot bydraag daartoe. […] Toe ek later, as volwassene en getroude, in die regte studeer het vir die LL.B.-graad, by myself en sonder hulp, kon ek sulke Latynse werke soos die van Voet en die Pandekte van Justinianus vir my plesier lees, sonder om ooit aan die taal te dink.''</ref> en redelik ook in Duits en in Hooghollands (Nederlands).<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 59-60: ''Ons kinders is gemaak Engels praat, selfs buitekant die skool, maar nooit was daar van Meester se kant die minste poging om ons te maak Hooghollands praat nie, selfs nie met hom nie, en selfs nie in die Hollandse klasse nie. Daar by ons, soos orals elders, was dit maar 'n vanselfsprekende saak dat jy 'n Afrikaner enige vreemde taal kan leer praat maar nie Nederlands nie. […] Meester Bloemkolk had van teoretiese grammatika geen grondige logiese begrip nie. (Ek het daar 'n Hollandse spraakkuns op skool gebruik – die liewe ou [[Marinus Stucki|Stucki]] s'n. Maar dáár was ook geen stucki logika in nie.) Maar Meester het my, vir meer as die betrokke standaard van onderwys en ouderdom, deeglik Nederlands geleer. Toe ek uit sy skool weggegaan het, het ek dit seker min swakker geskryf as wat ek dit vandag kan skryf. Verder het hy my, by die skoolwerk verby, 'n menige Nederlandse boeke geleen om te lees en ek het hulle verslind. En daar is geen twyfel aan nie dat my woordeskat (wat ek vandag nog altyd te armoedig vind vir die uitdrukkings van my gedagtes) deur Nederlandse lees en studie verbeter is.''</ref> Langenhoven was gaande oor Latyn,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 96-97:''En daarby had ek die voordeel dat ek my na hartelus kon verdiep in my lieflingsmedium, die Latynse prosa. Nie alleen het die ou Romeinse juriste 'n logiese regstelsel opgebou waarvan die politieke staatsinstellings en regsbegrippe en regspleging van die hele Westerse Europese beskawing die erfgenaam is nie. Met hulle rangskikking en terminologie het hulle 'n doeltreffende taalmasjinerie en gedagtemasjinerie vervaardig waarsonder dit moeilik is om te sien hoe selfs sulke skynbaar opsygaande geestesbedrywighede soos die verskillende natuurkundige vakke 'n medium van uitdrukking kon gevind het. Al het daardie medium nie Latyns gebly nie dan is hy die toepassing van die Latynse tradisie. Vér afwykendes, soos die Duitser en die Hollander en die Skandinawiër, het van Latyn geleer hoe om hulle eie taal vir intellektuele en wetenskaplike doeleindes bruikbaar te maak. En so, om tot die persoonlike doel terug te kom, het my Latyn my geleer om by die gebruik van eie Afrikaans die regte lyn te vat wat die kortste afstand tussen twee punte is; om oortolligheid en vertroebeling te vermy; om nie tevrede te wees met gesegdes wat niks sê nie; om my toe te lê op noukeurigheid van uitdrukking; om eenvoud en helderheid hartstogtelik ná te streef. In hierdie opsig loop die gees van die Latynse taal met die gees van Afrikaans saam, soos hy saamloop met die gees van die regswetenskap en die natuurwetenskap.''</ref> maar kon geen vat kry in die Grieks wat hy op universiteit moes leer nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 81: ''En dan, om nog 'n voorbeeld te noem, was Grieks een van ons onderwerpe. En net so 'n liefde ek altyd had vir Latyn, net so 'n renons had ek teen Grieks. 'n Taal moet eerlik en redelik wees. Waarvoor het hulle die ellendige aksente gaan opsit terwyl die poësie tog nie daarvolgens geskandeer word nie? En waarvoor was klem-aanduidings in daardie taal meer nodig as in enige ander – net maar om my studie te verswaar? Ook met die oorhoping van tye en deelwoorde kon ek nooit oor die weg kom nie omdat nòg boek nòg meester die logiese verskille van funksies daarvan vir my kon uitlê. Ek was geneig om te dink dat die ou Grieke self nie daardie funksies uit mekaar geken het nie. En die woordbetekenisse was nog erger. Ek soek 'n woord in die leksikon op en dan kry ek 'n bladsy vol ekwivalente, sommige daarvan lynreg die teenoorgestelde van ander. Daarom was Grieks so handig vir 'n dialektiese wapen in die metafisiese en teologiese twisgeskille, soos in die sake van ''Homoiousion'' teenoor die ''Homoousion''. Jou teëstander kon jou nooit betrap nie, net maar tussen jou stofdampe dikker stof opskop om jou eie te verdwarrel. […] Vir twee groot doeleindes het Grieks darem gedeug, omdat albei so konkreet en onbenewelbaar helder is – Homerus en die Nuwe Testament.''</ref> Grieks het hy (tydelik) bemeester deur sowel die oorspronklike werke as die Engelse vertalings te leer.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 88-89: ''Tot sover het ek redelik kans gesien om sonder buitensporige inspanning die vereiste minimum van punte te behaal. Maar daar was die ellendige Grieks. En terwyl ek in elke geval die Griekse geskiedenis, oudhede en mitologie nooit eens sou aankyk om te leer nie, en nimmer in staat sou wees om 'n Engelse sin in Grieks oor te sit nie – wat sou van my word in die ,,unseen paper"? Daar was maar een kans – ek moes my in staat maak om die ongesiene Griekse passasies wat daarin sou voorkom, voor die voet te lees. Toe het ek dan vir my 'n Griekse Nuwe Testament aangeskaf en aan die lees gegaan, beginnende by die (taalkundig-) maklike Evangelie van Johannes. Toe ek weer sien kon ek die Testament op enige plek oopslaan en vlot lees. Natuurlik was my bekendheid – 'n byna woordelikse bekendheid – met die Hollandse Testament vir my van groot diens; daar was nie twee tale buitekant voor my nie maar een binne en een buite. Daarná het ek Homerus op dieselfde manier begin, aanvanklik met 'n ,,crib" - 'n klaar Engelse vertaling – en weldra kon ek bladsye lees sonder om ooit na die vertaling te kyk. 'n Paar prosawerke, Xenophon en Plato (sy taal is baie eenvoudig, amper on-Grieks) – nie wat voorgeskryf was nie – het ek op dieselfde manier aangepak, sodat die taal vir my langsamerhand minder en minder vreemd geword het; kort-kort betrap ek my dat ek stukke-stukke lees sonder om te weet dat dit Grieks is (behalwe vir die ongerymdhede). So gaan dit met die luiaard – ek het op die ou end op my onwillige manier tien maal soveel Grieks gelees as my vlytige maters. Toe ek die Griekse ,,unseen paper" by die eksamen oopmaak, lees ek vinnig die drie lang Griekse passasies deur en daar staan nie 'n onbekende woord nie. By die deur uitgaande – anderhalfuur voor die toegelate tyd verstreke was – wys ek met my vinger na my bors en ek vorm met my lippe die klanke B.A. vir my maters wat nog met geskiedenis en oudhede sit en swoeg tot die laaste bittere einde toe.''</ref> Maar nie sonder hulp nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 90: ''Daar was 'n nooientjie wat my baie goedgesind was, en ek het na haar toe gegaan met die Griekse werke in die een hand en die ooreenkomstige Engelse vertalings (hulle was maklik in gedrukte boekvorm beskikbaar) in die ander. En ons het in haar tuin onder 'n vyeboom gaan sit op twee gemakstoele, twee of drie voormiddae in die loop van die week voor die eksamen; en sy het die Engels hardop gelees – sommer vlot aanneen, daar was nie tyd vir soetjies-ry oor die stampplekke nie – en ek het die Grieks bygehou. In die aande het ek die redakteurs se inleidings en voetnote deurgelees. En toe ek in die eksamenkamer kom was daar niks in die betrokke papier om oor te bekommer nie. Maar dieselfde eksamen sou ek veertien dae later nie weer kon afgelê het nie. Nou ja, ek het so gou as moontlik my solder skoongemaak van Grieks om plek te maak vir wat nuttiger was.''</ref> Hy is wel jammer dat hy nie verder Duits beoefen het nie,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 76-77: ''Terloops meld ek dat ek, tydens my skoolgang op Ladismith, Duitse lesse geneem het by eerwaarde Carl Prozesky, omtrent die mees konsensieuse man wat ek in my lewe ontmoet het. Sy onderrig was deeglik – wat eintlik van 'n Duitser oorbodig was om te sê – en op die end van die studie kon ek redelik Duits praat en skryf – lees kan ek dit nog vandag wanneer ek buitengewoon fris en uitgerus is om mee te begin. Maar die taal het my nie so aangetrek dat ek met sy beoefening voortgegaan het nie. In alle geval, ek het nie soveel daarmee te doen gehad dat my Afrikaanse eenvoud daaronder gely het nie. In een opsig is dit jammer dat ek die Duits weggegooi het. Daarom is die Duitsers die ywerigste en volhardendste nasie op aarde omdat hulle so 'n verskriklike dissipline in hulle suielingsjare moet deurgaan by die aanleer van hulle moedertaal.''</ref> maar huldig nie dieselfde standpunt teenoor Frans nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 107: ''Qui s'excuse s'accuse (as ek die geykte Franse spreekwoord op geheue af reg spel. Ek is maar bly dat ek my nie moeggemaak het om Frans te leer nie. Jy kan nie in die Franse taal vloek nie; ál die vloekwoorde het alledaags geword)''.</ref> Sy bewondering vir die Nederlanders en Duitsers se taalvermoë verwoord hy in sy outobiografie, ''U dienswillige dienaar''. Hiermee benadruk hy dat by die Griekse eksamen sy Hollandse dosent geen genade sou toon tydens die merkwerk nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 87: ''Deur die soort rampe wat my my lewe lank gevolg het, moes dr. Van Oordt, saliger gedagtenis, juis daardie jaar Griekse eksaminator wees. Hy was 'n Hollander, sodat hy nie 'n ander se moeilikheid met 'n onmoontlike taal kon besef nie. (Hollanders en Duitsers leer sulke eenvoudige taaltjies soos Grieks en Sjinees en Russies aan as speelwerk vir ontspanning.)''</ref> In ''Loeloeraai'' laat blyk Langenhoven sy eietydse taalhouding: ''Dit was 'n goeie ding, dog ek, dat dit so getref het dat hy'' [Loeloeraai, die ruimtewese] ''sy eerste aanraking met die aarde in Suid-Afrika gevind het. Sê nou hy was in Holland of Duitsland of China te lande gekom, hoe sou hy ooit oor die onmoontlikhede van daardie ongerymde en onleerbare tale gekom het om te kan verstaan en hom verstaanbaar te maak? In Engeland sou dit nog op 'n manier kon gegaan het sovér as die taal betref, maar natuurlik daar is die mense weer onmoontlik. Met Afrikaans en Afrikaners ondervind geen vreemdeling mos ooit moeilikheid nie. Hulle met hom altemit ja.''.<ref>Langenhoven, C.J. 1923 (1941-uitgawe). ''Loeloeraai''. Kaapstad: Nasionale Pers, bl. 30</ref> In Langenhoven se ''Versamelde Werke'' (1956), Deel II, bl. 127, sal die leser afkom op 'n brief gerig aan Engela wat in Latyn geskryf is. Hierdie brief het betrekking tot ''Mof en sy mense'', wat aan Engela opgedra is. Kannemeyer<ref>Kannemeyer, John Christoffel. 1995. ''Die dienswillige dienaar: 'n Langenhoven-fotoboek''. Kaapstad:Tafelberg, bl. 52</ref> se vonds, 'n vertaling deur Langenhoven self, word hiernaas gestel vir duidelikheid: {|- |Latyn |Afrikaans |- |''Engelae, filiae meae, salutem!'' | Aan Engela, my dogter, Groete! |- |''Unicum, o carissima, corpolis mei natum es.'' | Liefste, jy is die enigste kind van my liggaam. |- |''Alios quidem ex animo liberos nonnullos procreavi.'' | Ja, ek het 'n klompie ander kinders uit my gees voortgebring. |- |''Quorum ingenia permulta mala unde deducta sint scienter notum exploratumque est mihi, meipsum per vitam longam cognoscenti.'' | Hulle menigvuldige slegte eienskappe – waar die vandaan afstam, is wetenskappelik en noukeurig aan my bekend, ek wat myself deur 'n lange lewe van ondersoek ken. |- |''De bonis autem partibus eorum raris rationem afferre non possum.'' | Maar van hulle goeie dele, so skaars as die is, is ek nie in staat om rekenskap te gee nie. |- |''De avia tua matre mea, de matre tua amicissima mea, de filia mea te ipsa, de permultis aliis, vivis ac mortuis, afflatus quorum non ego dignus ad me pervaserunt, nec inter eos distinguere possum ut cuique suum tribuam.'' | Van jou oumammie, my moeder; van jou moeder, my beminde; van my dogter, jyself; van baie, baie ander, lewendes en dooies, het daar invloede wat ek nie wêrd is nie, na my toe deurgetrek, maar ek kan nie tussen hulle onderskei om aan elk die erkenning te betuig wat hom toekom nie. |- |''Hoc autem puellum (extra mala!) tuum solum est, a litera prima usque ad ultimam in oculis tuis creatum, coram te pedetentim natum.'' | Maar hierdie kindjie (buiten sy kwaad!) is jou alleen, van die eerste letter tot die laaste voor jou oë geskape, in jou teënwoordigheid stap vir stap gebore. |- |''Cape igitur quod jam ab initio tuum: filium proprium, patris nepotem, sicut non alienum adopta!'' | Neem dan wat reeds van voor af joue was – jou eie seun, jou vader se kindskind, nie as die aangenome kind van 'n vreemde nie. |- |''Simul autem accipe, o Engela, quod similiter omnino semper tuum: caritatem patris tui, C.J. Langenhoven.'' | Maar ontvang daarby wat net so goed algeheel en altyd joue reeds was – die liefde van jou vader, C.J. Langenhoven. |- |''Postscriptum: Eruditionem in capitibus sequen tibus expositam, hic celare non deceret: doctoraturus te saluto.'' | Naskrif: Dit sou nie gegaan het om die geleerdheid wat in die navolgende hoofstukke ten toon gestel is, hier te verberg nie. Dis 'n aspirant-doktor wat jou hier groet. |- |''Cura ut valeas!'' | Sorg dat jy fris bly. |- |} {{Aanhalingsboks3 |aanhaling=Moenie 'n ander beskuldig dat hy sy oë oopgehou het onder die gebed nie; hy het maar net gekyk of joue toe was. |bron=C.J. Langenhoven}} C.J. Langenhoven se bekendste werk is [[Die Stem van Suid-Afrika]] wat hy in [[1918]] geskryf het. Die musiek daarvoor is in [[1921]] deur M.L. de Villiers gekomponeer. 'n Passasie uit Die Stem vorm vandag 'n deel van die [[Volkslied van Suid-Afrika]]. Benewens dit het sy skryfloopbaan amper elke genre aangeraak, van poësie tot spookstories. Hy het verskeie werke in Afrikaans vertaal, onder andere die ''Rubaiyat of Omar Khayyam''. Hy het nuwe Afrikaanse gesegdes geskep en het selfs 'n liefdesgedig (in bogtaal) aan sy hond geskryf. Langenhoven was instrumenteel in die beweging om Afrikaans erken te kry as amptelike taal, asook as eerste taal in skole in plaas van Nederlands. Afrikaans is in [[1925]] amptelik in die parlement gebruik, en uiteindelik in [[1927]] erken as 'n amptelike taal van Suid-Afrika saam met [[Engels]]. In die negentigerjare van die negentiende eeu skryf hy nie doelgerig nie. Uit 1899 dateer ’n ongetitelde, onvoltooide handleiding in Engels oor die regte van die individu, in besonder die regte in verband met eienaarskap, besit, vervreemding, gebruik en gevangehouding. “''The life history of an ostrich''” dateer ook uit hierdie tydperk. Hierdie werk, wat in 1953 gepubliseer is, beskryf die gehele lewensiklus van die volstruis. Etlike ander werke, hoofsaaklik in Engels, word ook vroeg in die twintigste eeu deur hom geskryf. Hy begin eers laat in sy lewe met alle erns sy skryfwerk in Afrikaans beoefen en slegs enkele Afrikaanse werke verskyn voor 1910. Dit sluit in “''Ons almaal se erfenis''”, wat in die manuskrip die titel “''Rein geluk''” gehad het, asook “''Die grijsaards jeug''”. In ''De Volkstem'' van omstreeks 1908 verskyn onder andere “''Wysheid uit die rooi kole''”, “''Twee oues van dae''”, “''Die kluisenaar van die Karroo''” en “''Meester''”, almal stukke wat later in “''Ons weg deur die wêreld''” opgeneem word. Nadat hy hom bewus geword het van sy roeping om Afrikaans te bevorder, poog hy om in sy werk die volk te laat lees en lewer werk in feitlik alle genres om die groot tekort aan toepaslike leesstof aan te vul. In 1910 reeds publiseer hy “''Padlangers en zonder doekies''” (met subtitel “''’n Afrikaansche boodschap van ’n Afrikaander aan Afrikaanders''”), waarin hy betoog vir Afrikaans en so sy lewenstaak begin. Hierin toon hy op oortuigende wyse aan hoedat Afrikaans baie beter geskik is as Nederlands om Engels die stryd aan te sê. Hoewel hy eers betreklik laat bewus word van sy roeping as taalstryder en skrywer, produseer hy hierna binne minder as ’n kwarteeu ’n omvangryke oeuvre. As deel van sy bevordering van Afrikaans skryf hy ’n paar taalhandleidings wat gemik is op Engelssprekendes om hulle begrip van Afrikaans te verbeter. Een van die eerste take wat hy na 1910 in belang van Afrikaans gedoen het, was die publikasie van “''The royal road to Cape Dutch''”. Gedurende hierdie tyd was daar baie Engelstaliges en Jode in Oudtshoorn wat nie Afrikaans kon verstaan nie. Om hierdie mense in sy eie vriendekring, asook die algemene Engelstalige bevolking van Suid-Afrika te help, het hy hierdie handleiding in drie “stages” opgestel: deel I is ’n “grammar”, terwyl deel II bedoel is as “a reading primer being the farce ‘''Die trouwbelofte''’ with notes and exercises and vocabulary” en deel III beoog om ’n “advanced reader” te wees. Die eerste twee dele het by Pocock verskyn, maar die derde deel is nooit gepubliseer nie. In 1926 lewer hy “''A first guide to Afrikaans''”, gemik op Engelssprekendes wat begin om Afrikaans aan te leer. Hierdie werk word deur ’n onbekende persoon in ’n resensie in die ''Cape Times'' van 22 April 1926 en deur D.B. Bosman op 16 Junie 1926 in ''Die Burger'' negatief beoordeel. Langenhoven reageer baie skerp op Bosman se resensie en stuur etlike telegramme en ander boodskappe aan die redaksie van ''Die Burger'', waarin hy onder andere vir Bosman “’n parmant” noem wat “in Holland of Duitsland een van die doktors-tietels opgetel het wat daar rondlê”. Die redaksie van ''Die Burger'' beantwoord sy besware op rasionele gronde en plaas dan spesiaal ’n resensie van professor J.J. Smith wat aanvanklik in ''Die Huisgenoot'' verskyn het en positief is oor hierdie werk van Langenhoven. Na ’n maand gaan lê die stof, maar in hierdie tyd het Langenhoven nie een rubriek vir “''Aan stille waters''” gelewer nie. Hierdie reaksie is tipies van Langenhoven se gevoeligheid vir die kritiek van resensente wat na sy mening nie sy werk verstaan en na waarde skat nie en hy neem reeds betreklik vroeg in sy loopbaan stelling in teen hierdie doktore, professore en ander resensente wat sy lewe “vergal”. Voorin die meeste van sy latere werk verskyn die versoek “Geen resensie word gevra nie”. === Romans === Sy belangrikste bydrae is op die gebied van die prosa. Sy boeke is telkens herdruk en duisende eksemplare van elkeen is verkoop. In die twintigerjare skryf hy ’n aantal romans. Die eerste in 1921 is “''Sonde met die bure''”, waarna volg die soortgelyke satiries-humoristiese “''Doppers en Filistyne''” (1922) en “''Herrie op die ou tremspoor''” (1925). In hierdie werke spot hy met allerhande dinge in die samelewing, soos die verengelste Wenderbaails, Vroutjie se sosiale aspirasies, Engela se klere en kêrels, akademiese professore en bure se manewales, terwyl selfspot ook nie agterweë bly nie. Hierdie werke speel almal af in die bekende wêreld van die Klein Karoo en hy self is meestal as die ek-verteller in die verhale aanwesig. Hy het ook vir Vroutjie, Engela en homself as karakters gebruik. Dit alles gee aan hom die geleentheid om ’n sterk persoonlike stempel op die verhale af te druk en die vertelling te voer in die rigting wat hy verkies. In “''Sonde met die bure''” besluit Neelsie, nadat sy bure hom versondig, om te maak soos hy lekker kry. Sy vrou neul ook aldag aan hom, want dit is die tyd van Oudtshoorn se glorie met die volstruisveerbedryf en die bure se weelderige leefstyl krap aan haar. Neelsie koop ’n afgeleefde tremwa in die Kaap wat selfs agtien osse nie kan trek nie en op ’n sirkusvendusie koop hy dan ’n olifant om die gedoente te trek. Die olifant noem hy Herrie. Hierdie eiesoortige trek gaan al langs die Olifantsrivier op en veroorsaak moleste net waar hulle gaan. Die magistraat, afdelingsraad en geregtelike mag agtervolg hom, maar moet verneder die aftog blaas. In Meiringspoort vind hy eindelik vir ’n wyle rus, maar dit duur ook nie lank nie. ’n Groot reën en oorstroming bring allerhande vreemde verskynsels en skaars is die pad weer rybaar of twee deputasies besoek hom om te vra dat hy hom verkiesbaar stel. Langenhoven gebruik komieklike verdraaiings, woordspelings en paradokse om die komiese na vore te bring en met die mense van sy tyd te spot. Die “sonde-met-die-bure” motief word ’n konstante, deurlopende motief in sy werk. “''Herrie op die ou tremspoor''” is ’n vervolg op “''Sonde met die Bure''”. Oudtshoorn se weeldedae is nou verby en Neelsie se leeglêery begin vir Vroutjie verveel. Sy begin so aan hom te karring dat hy verplig is om werk te gaan soek. Hy maak ’n vergeefse besoek aan Pretoria en vele ander pogings om werk te kry, loop op niks uit nie. By ’n winkel moet hy byvoorbeeld ontdek dat sy ouderwetse eerlikheid ’n diskwalifikasie is vir die betrekking van boekhouer. So word die gewetenlose praktyke van party sakemanne tong in die kies aan die kaak gestel. Wanneer Neelsie ’n uitnodiging kry van die Universiteit van Stellenbosch om ’n reeks lesings te gee, gebruik hy die geleentheid om met akademiese geleerdheid te spot. Met die trem herhaal hy nou sy vorige reis sodat hy op Meiringspoort kan voorberei vir sy professorale taak, sonder om sonde van die bure te beleef. By sy bestemming verdiep hy hom in ’n uitgebreide versameling van sensasie-romans. Vir die Stellenbosse studente wil hy hierdie romans “met vernietigende doeltreffendheid” bespreek, want veroordeling van ander mense se werk is na sy mening die vernaamste taak van die akademiese geleerde. Hy word eindelik beloon met ’n doktorsgraad. In hierdie parodie gee hy op genotvolle wyse uiting aan sy onversoenlike haat vir akademiese fariseërs. “''Doppers en Filistyne''” is ’n vermaaklike weergawe van die gesoute Sap Stoffel Gieljam wat die rustige plaaslewe verruil vir die sonde en ergernis van die dorp net om sy vrou, Soetlief, gelukkig te hou. Stoffel moet hier saam met sy kyfagtige vrou probeer oorleef in ’n vreemde omgewing en in interaksie tree met mense van ander kulturele agtergronde en politieke oortuigings. Dit alles lei tot vele kostelike insidente, waarin die skrywer onder andere die spot dryf met verengelste Afrikaners wat hulle op hierdie manier probeer deftig voordoen. Die politiek loop ook deur, veral politieke koalisies tussen mense wat glad nie by mekaar hoort nie. Die boek word aangebied as geskryf deur Stoffel Gieljam self, met Sagmoedige Neelsie wat dit slegs nasien, foute korrigeer en persklaar maak – wat natuurlik ’n geleentheid is om te spot met die akademiese deskundiges se taal- en spellinggrille. Hy skryf verskeie ander romans van wyd uiteenlopende aard. “''Loeloeraai''” is waarskynlik die eerste wetenskapfiksie in Afrikaans en verskyn aanvanklik as vervolgverhaal in ''Die Burger''. Loeloeraai is van Venus en sy besoek aan Oudtshoorn veroorsaak groot konsternasie. Die verwikkelinge waartoe dit aanleiding gee word op Langenhoven se kenmerkende humoristies-satiriese wyse beskryf. Oom Stoffel, Herrie en Jakkals is almal weer terug in hierdie verhaal. Die magistraat probeer om die onwettige immigrant tronk toe te stuur en die regering probeer hom omkoop, terwyl die redakteur van ''Die Burger'' by Loeloeraai pleit om tog sy besondere kennis met die mense te deel ten einde aardse ellende te verminder. Loeloeraai wil egter die primitiewe aardelinge leer om eers die selfsugtige menslike natuur te tem voor hulle die werklike natuur aandurf. Hy neem dan vir Neelsie, Vroutjie en Engela op ’n reis na die maan en op reis gaan die gesprekke oor die sterrekunde, waarin Langenhoven op populêre wyse wetenskaplike besonderhede oordra. Op die maan ontdek hulle ’n tropiese landskap in ’n maangrot. Na ’n lekker piekniek keer hulle terug aarde toe en gaan Loeloeraai weer na Venus. “''Die lig van verre dae''” is ’n ligte verhaal waarin Langenhoven in die trant van die populêre avontuurverhaal inligting omtrent die eerste trekkers na die binneland weergee, waarin oom Gert met sy gesin (sy vrou Annie en dogter Johanna) in 1752 uit die Boland wegtrek na die Klein-Karoo om weg te kom van die wanbestuur van die Kompanjie. Hier beleef hulle die gevare van die binneland en word deur inheemse San beroof en oorrompel. In “''Aan stille waters''” deel Langenhoven besonderhede mee oor die ontstaan van “''Mof en sy mense''”, met subtitel “''Die badwater van Betesda''”. Twee vriende het hom aangespoor om ’n boek te skryf oor ’n hond, wat nie op kinders gemik is nie en in hierdie verhaal is honde die hoofkarakters, wat in twee kinderlose gesinne optree as trooster van teleurgestelde ouers. Fiela het ses woelige kleintjies, wat een vir een weggegee word totdat net Mof oorbly. Die Oubaas en Ounooi sterf egter tydens die [[Spaanse griep in Suid-Afrika|griep-epidemie]] en die troue Fiela sterf dan van honger tussen hulle grafte. Frikkie van Zyl, die dokter wat die mense tydens die epidemie versorg het, neem dan vir Mof aan, maar hy word self siek van griep en skop die hondjie uit die kar. Met ’n verbryselde pootjie en ’n seer hartjie oor soveel onreg kom Mof op sy nuwe baas se plaas aangesukkel, waar hy langsamerhand ’n opgevoede en fyngevoelige hond word. Saam met sy mense eet hy die krummels van die armoede en as daar weer beter dae aanbreek word hy ’n toegewyde kinderoppasser. Terwyl die hond baie simpatiek en realisties geteken word, is die uitbeelding van sy mense se karakters en optredes minder verantwoord. “''Mof en sy mense''” word eervol vermeld tydens toekenning van die Hertzogprys vir 1926. Die eerste speurverhaal in Afrikaans is “''Donker spore''”, wat so gewild is dat dit altesaam 36 herdrukke beleef. Hierin begin die jong joernalis Sarel van Duine by ''Die Burger'' werk en sy redakteur stuur hom na die Kaapprovinsie om in Ladismith ’n moord te ondersoek waar daar in bekende spookwêreld ’n man opgehang gevind word. Die verskillende uiteensettings van die feite in die media versterk die vermoede van bonatuurlike ingryping en verhoog die spanning. Eindelik slaag Sarel om die moordenaar vas te trek, terwyl hy ook op liefdesgebied suksesvol is. Hierdie roman is een van die eerste Afrikaanse romans wat ook in ’n rolprent omskep word. In “''Die wagtende wêreld''” ontdek die Stellenbosse student Adie Adelryk na lang proefnemings ’n proses “om die atoom kunsmatig te ontbind en die snelheid van ontbinding te beheers”. So word ’n onuitputlike bron van energie beskikbaar gestel wat ’n einde kan maak aan alle ekonomiese botsings en oorloë, maar die onmiddellike vernietiging van die waarde van goud as ekonomiese ruilmiddel sal rampspoedig wees en die beskawing vernietig. Die geweldige verantwoordelikheid dwing hom om troos te soek by sy vriend, Hein de Kok, wat hom getrou bystaan. Die saak word aan die Senaat van die Universiteit voorgelê en bespreek op ’n Kabinetsitting en kapitalistiese magte en selfs die Russiese regering probeer om sy geheim te bekom. Niemand kan Adelryk egter beweeg om sy geheim te openbaar nie. Die Russiese magte slaag egter amper daarin om deur marteling Adelryk te dwing om sy geheim te openbaar. Eindelik word die sterwende Adelryk na Genève vervoer waar die saak deur die Volkebond bespreek word en daar ’n oplossing kom. Adelryk graveer sy formules op ’n goudplaat op voorwaarde dat dit in sy doodskis geplaas moet word. Onder toesig van die Volkebond moet die kis in ’n gletserskeur afgerol word, sodat die geheim eers na sewe jaar beskikbaar sal wees. Gedurende hierdie periode moet die ekonome ’n plaasvervanger vind vir goud as algemene wêreld-erkende ruilmiddel. Die titel van die roman verwys na die wêreld wat wagtend is op kennis wat hom sal verlos. Die roman dui aan dat die sedelike vooruitgang van die mens ver agtergebly het by sy tegniese bedrewenheid, met die gevaar dat die moderne mens met sy knap uitvindings die hele beskawing sal vernietig. === Kortprosa === Twee bundels spookverhale, “''Geeste op aarde''” (1924) en “''Die wandelende geraamte''” (1930), word ook uitgegee. “''Geeste op aarde''” bevat agt verhale, waarin elke verhaal meegedeel word deur die persoon wat self in aanraking gekom het met die bonatuurlike verskynsels. In die bundel is daar dan direkte waarneming en afwisseling van styl en metode. Deur suggestiewe besonderhede word daarin geslaag om die illusie te versterk dat die spookgedaantes nie willekeurig uitgedagte verskrikkinge is nie, maar dwalende geeste met menslike eienskappe. Die “geeste” is feitlik altyd op ’n sending waarin hulle ingryp in mense se lewens en die impak op mense word dan belangriker as die verskynsel self. Die skrywer berei die spanning op meesterlike wyse voor en handhaaf dit normaalweg dwarsdeur die verhaal, totdat die ontknoping op gemotiveerde wyse bekend word. “''Die Hangende Gedaantes''” is ’n hoogtepunt van stemmingskepping. Hierin hou ’n vrolike groep studente in die maanlig piekniek wanneer hulle uitgelatenheid onderbreek word deur ’n ou reisiger, wat ’n spookstorie vertel. Kort na die komiese ontknoping volg die grieselige ontdekking van twee liggame wat in die skadu hang, wat die studentepret plotseling laat oorslaan tot angs. In ’n “''Na-woord''” tot hierdie bundel sit Langenhoven sy eie opvattinge oor geestesverskynings uiteen. P.C. Schoonees beskou hierdie knap vertelde spookstories as ’n welkome aanwins vir ons volksliteratuur<ref>P.C. Schoonees in “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging”, derde druk van 1939, bladsy 494</ref> Hy volg dit op met die soortgelyke “''Die wandelende geraamte en ander verskynings''”, waarin veertien verhale opgeneem word. Hierin is daar onder meer ’n wandelende geraamte wat ’n ordentlike begrafnis vir sy tweelingbroer versoek; die spook van Vergeleë lewer ’n moordenaar aan die gereg oor; en ’n professor wat glo dat na die dood slegs totale vernietiging wag, word ’n onherkenbare spook sonder gedaante. Die fokus is dus nie om onverklaarbare geheimsinnighede te beskryf nie, want as die spook sy rol gespeel het, is die hele geval opgehelder en die raaisel opgelos. ’n Belangwekkende figuur in hierdie bundel is Koos Heyns van Uniondale wat optree as speurder in die spokewêreld, en gereeld daarin slaag om hul geheime tekens te verklaar. Abraham H. de Vries neem “''Die bouval op Wilgerdal''” uit hierdie bundel op in “''Die Afrikaanse kortverhaalboek''”. Die vryer Frans Rysselaar wil sy teenstander Petrus van Graan doodskiet om sodoende vir Emmie te kry. Sy voet haak vas en hy skiet homself per ongeluk. Emmie en Petrus se huwelik word dan deur sameloop van gebeure eintlik Petrus se begrafnis. Dit blyk later dat Frans Petrus se liggaam ingeneem het, dat die gestorwene die dag met die begrafnis aan die voet van die doodkis gestaan het en dat die mal geworde Emmie juis nie mal is nie. Die magtiging wat oom Freek het om Wilgerdal te verkoop, is ook vals. Dit is deur Frans Rysselaar geteken in die gedaante van Petrus van Graan. “''Die verdwyning van Flip Loots''” uit hierdie bundel word deur P.G. du Plessis in die versamelbundel “''Halfeeu''” opgeneem. Flip Loots en Martjie Nel is verlief op mekaar, maar Flip verdwyn nadat hy die Weilands besoek. Piet Weiland gebruik daarna sy kans om met Martjie te trou. Martjie kwyn egter en is met die geboorte van haar kind oorlede. Piet verkoop daarna die plaas, maar die nuwe koper kan dit nie uithou nie soos daar gespook word. Koos Veldkornet se hulp word ingeroep, hy gesels met die spoke en los die raaisel rondom Flip Loots se verdwyning op. In “''Die vrou voor die hek''” vertel Sybrand van Wyk van sy ontmoeting met ’n spook in Caledonskloof. Ná teenspoed moet hy in die reën en donker daar deur ry, maar voor hy by Freek Pretoors se hek kan ingaan om blyplek vir die nag, keer ’n deurskynende vrou in slegs onderklere hom voor en beduie hy moenie daar ingaan nie. Hy ry weg, maar net soos hy wil stop, is die vrou skielik weer daar om te wys dat hy nie moet uitdraai nie. Sy is weer daar om te wys waar hy by die veepos moet uitdraai en in die strooihuis kry hy weer die vrou, maar hierdie keer is dit nie haar gees nie, maar haar lyk. Haar klere het sy uitgetrek om haar kind te probeer warm hou. Hy lewe nog en Sybrand kan hom red. “''Die beste spookstories''” is ’n keuse uit Langenhoven se spookstories deur Danie Botha. Belangwekkend is “''Skaduwees van Nasaret''”, waarin godsdienstige vraagstukke behandel word. Langenhoven gee in “''U Dienswillige Dienaar''” agtergrond van sy eie geloofstwyfel en die godsdiensstryd van sy studentetyd en voeg dan daarby: “Had ek in daardie tyd maar so ’n eenvoudige boekie in die hande gekry soos my eie ‘''Skaduwees van Nasaret''’ sou dit my redding gewees het”. Twee “egte” briewe dien as inleiding en afsluiting van hierdie werk, met ses verdigte briewe as die liggaam. Die eerste brief (“''Aan ’n Jodin''”) is die inleiding, waarin Langenhoven die ontstaansgeskiedenis van die boek uiteensit en ’n verklaring gee van die titel van die werk. Ses karakters skryf dan elkeen ’n denkbeeldige brief aan ’n vriend of vreemdeling, waarin hulle mededelings maak omtrent die persoon en leerstellinge van Jesus. Die ses karakters is die Griekse wysgeer Aristarchus, Pontius Pilatus, die skrifgeleerde Zadok, die Fariseër Josias Ben-Johanan, Martha die Reine en Magdalena die Gereinigde. Deur die gedagtegang en styl tipeer Langenhoven die individualiteit van elke briefskrywer en hoewel dit waarskynlik nie sy bedoeling was nie, kwalifiseer elkeen van hierdie briewe deur sy verhaalelement en besondere hegtheid van bou ook as kortverhale, wat in hierdie vorm as van die bestes van sy tyd beskou kan word. Voorbeeld hiervan is die brief van Pilatus, waarin hy eers die moeilike omstandighede skets waarin hy in Judea diens moet doen, onder seker die moeilikste nasie op aarde, die Jode. Sy bewindhebbers stel nie soseer belang in regspleging nie as in genade. Teen hierdie agtergrond verduidelik hy dan sy optrede. Treffend beskryf is die wroeging waarmee hy sedertdien worstel, veral in die lig van die liefdevolle blik van Jesus, wat sonder veroordeling sy vonnis aangehoor het. Die boek word afgesluit met ’n brief van die skrywer aan ’n student oor die geloofstwyfel. As aanhangsel word enkele gedigte oor die geboorte en lyding van Christus, die Calvinisme en die heelal bygevoeg. In 1927 ken die Akademie die Hertzogprys vir “''Skaduwees van Nasaret''” aan Langenhoven toe (’n bekroning wat hy deel met Sangiro en Jochem van Bruggen), maar hy weier die prys, onder meer omdat “''Mof en sy mense''” die vorige jaar slegs “eervolle vermelding” ontvang het. “''Uit ’n brief van Pontius Pilatus''” uit hierdie boek word deur F.V. Lategan in die versamelbundel “''Kortpad''” opgeneem. D.F. Malherbe neem etlike prosabydraes van Langenhoven op in “''Afrikaanse letterkunde''”. Die verhaal “''Orige donkies''” is ’n herskrywing van ’n fabel van Esopus en word deur Daniel Hugo in die versamelbundel “''Tydskrif''” opgeneem. Ander versamelbundels waarin sy werk verskyn sluit in “''Vertellers''” en “''Vertellers 2''” van Merwe Scholtz. Langenhoven se onvoltooide Bybelse roman, “''Die mantel van Elia''”, word na sy dood uitgegee. Die laaste vier dae van sy lewe het hy aan hierdie roman gewerk. Hierin is Elia op pad om aan Agab te gaan verkondig dat ’n groot droogte op hande is. Op pad ontmoet hy ’n vreemdeling wat ’n Israelitiese meisie beskerm het en neem haar na haar verloofde. Die verhaal bevat breedvoerige uitweidings oor die godsdienstige ontwikkeling van die Joodse volk en vertel van die onderrig wat Elia aan die jonger profete gee. Blykbaar sou dit ’n historiese roman van die ou soort geword het. As huldeblyk aan Langenhoven is hierdie onvoltooide verhaal in faksimileevorm in sy eie handskrif uitgegee. In sy laaste lewensjaar maak Langenhoven, nog meer as vroeër, ’n intensiewe studie van die Bybel. Herhaaldelik verwys hy in sy weeklikse rubriek “''Aan Stille Waters''” na die letterkundige skoonhede van die Bybel, en in April 1932 hou hy ’n voordrag oor hierdie onderwerp op Stellenbosch. Kort daarna begin hy die Bybelverhaal oorvertel vir jongmense om hulle kennis te verbreed en vorder tot met die geskiedenis van Gideon. Die onvoltooide “''Hooftrekke van die Bybelverhaal''” word dan in sy “''Versamelde werke''” opgeneem. “''Die letterkundige skoonhede van die Bybel''” is ’n lesing wat hy in 1932 in Stellenbosch lewer, wat ook in sy “''Versamelde werke''” opgeneem word. === Ander prosa === Hy skryf ook verskeie ander vorms van prosa, meestal van didaktiese aard. “''Eenvoudige stukkies en brokkies''” (met ’n voorwoord deur F.W. Reitz) bestaan uit diverse stukkies wat hy oorspronklik veral vir gebruik by debatsverenigings geskryf het en dit word gepubliseer met die subtitel “''om in die huis te lees en om in debatsverenigings te gebruik vir resitasies, voorlesinkies, voordraggies en opvoerinkies''”. Die boekie bevat gedigte, ’n romantiese verhaal met probleemstelling, ’n kostelike brief van ouers aan hul seun op kollege, mymerings oor die verlede en die lewe, opstelle oor opvoeding en die redenaarskuns, spesiale stukke vir debatsverenigings en elf samesprake en ’n klugtige [[alleenspraak]]. Die samesprake sluit in “''Die tweetalige vonnis''”, “''Die omslagtige tant Lenie''”, “''Die kijs abaut die forro''” en “''Die ingewikkelde boodskap''”, terwyl die gedigte “''Ag wat, dis maar ’n hond''” en “''Liefdes-onsin''” insluit. Meeste van hierdie stukke is in 1914 opgeneem in “''Ons Weg deur die Wêreld''” wat in 1922 in drie afsonderlike dele herdruk is. Sy spreuke raak wyd bekend en 366 verskyn reeds in September 1912 in “''Afrikaanse verjaardagboekie''”, met ’n spreuk vir elke dag''.'' Hierdie boek word in 1925 grootliks gewysig en opnuut as “''Ons geliefde verjaarsdagboekie''” uitgegee. In 1922 vul hy die 366 spreuke in hierdie boekie met kritiese opmerkings aan en brei die aantal spreuke verder uit vir opname in “''Ons weg deur die wêreld''”, met die versamelde “''Spreuke van Langenhoven''” en <ref>Hugo, Daniel “Die Burger” 17 Mei 1995</ref>“''Spreuke van Langenhoven: ’n keuse''” <ref>Pheiffer, Roy “Insig” Mei 1995</ref>wat later apart gepubliseer word. Die spreuke is ’n pittige samevatting van die skrywer se lewenswysheid. Daar is raak opmerkings, wat getuig van ’n helder, logiese gedagtegang, diep selfkennis en ’n uitgebreide ervaring. Nuwe waarhede word op treffende wyse uitgedruk en ou waarhede in ’n nuwe, oorspronklike vorm. ’n Groot aantal onderwerpe kom onder die loep, soos vriendskap en buurskap, deugde en ondeugde, spaarsaamheid en verkwisting, waarheidsliefde en leuenagtigheid. Hierdie spreuke bevat baie pitkos vir ernstige oordenking. “''Ons weg deur die wêreld''”<ref>Leipoldt, C. Louis in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> verskyn aanvanklik in 1914, maar word daarna telkemale hersien, aangevul en in verskillende dele heruitgegee. Die eerste uitgawe bevat “''Stukkies en brokkies''” as ’n geheel, aangevul met nuwe verse, verhale, spreuke en preke. In die tweede druk van 1919 voeg hy sy rede oor “''Afrikaans as voertaal''” by. Met die derde druk van 1922, wat uit drie dele bestaan, kry hierdie werk sy finale beslag deurdat verskeie vroeë gedigte weggelaat, ’n verdere pleitrede vir Afrikaans bygevoeg en ’n aantal spreuke deur kritiese en relativerende opmerkings in ’n ander lig gestel word. Die werk omvat nou verskeie verhale, essays, sketse, samesprake, fantasieë en verse, asook aforismes en spreuke. Die inhoud is grotendeels didakties van aard. Deel I bestaan uit “''Verhaaltjies en karaktersketse''”, “''Ligte leekprekies''” en “''Samesprake en ’n alleenspraak''”. “''Verhaaltjies en karaktersketse''” handel onder andere met die sonde-met-die-bure motief wat reeds blyk uit die geestige “''’n Brief van sy ouers aan Jan op die Kollege''”. Laasgenoemde brief word deur F.V. Lategan in die versamelbundel “''Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal''” opgeneem. Ander gewilde temas uit sy werk, soos die hond (“''Twee oues van dae''”), die kluisenaarsfiguur (“''Die kluisenaar van die Karro''”) en die spot met Nederlands (“''Meester''”) is ook reeds hier aanwesig. In die “''Ligte Leekprekies”'' is daar byvoorbeeld ’n preek vir kinders oor wedywer: “As julle nie weet wat kompetisie is nie, soek ’n handvol koring en gooi die vir ’n klompie hoenders. Dan sal julle kompetisie sien”. Die verskille tussen hoender- en mens-kompetisie word dan uitgewerk na aanleiding van wedywer op sportgebied. In “’n ''Preek vir Nooiens''” word die deugde van die voorouers teenoor die hedendaagse nuwighede geplaas en die vergelyking val nie ten gunste van die laaste uit nie. Die bundel word afgesluit met elf samesprake en ’n monoloog wat geskryf is met die oog op debatsaande. Hieronder is die bestes “''Die ingewikkelde boodskap''”, “''Die tweetalige vonnis''” en “''Die kys abaut die forro''” (sien die bespreking van sy dramas). Deel II bevat spreuke, fantasieë en versies. “''Duisend spreuke''” bestaan uit 732 “''Besproke Spreuke''” waar hy kommentaar verskaf op die spreuk om die betreklikheid daarvan te belig of met humor homself in die spreuk te betrek, en die res “''Onbesproke Spreuke''”, waar hy slegs die spreuke verskaf. Deur die gebruik van Stoffel Gieljam in die “''Besproke spreuke''” kry die skrywer die geleentheid om telkens op die relatiwiteit en dubbelkantigheid van ’n stuk “waarheid” te wys en om homself in die hekeling te betrek. In beide gedeeltes staan mens telkens verstom deur die diep lewens- en mensekennis. Hierdie deel bevat ook ’n aantal “''Fantasieë''” waarin onder meer naïewe personae, soos die watersloot, wa en berg, as sprekers optree. Die derde afdeling van hierdie deel bevat gedigte, waaronder “''Die mot en die kers''”. In Deel III, waaraan die boek sy naam ontleen, tree Langenhoven op as ’n gids op “''Ons weg deur die Wêreld''”. In ’n honderd kort prekies, elkeen voorsien van ’n pittige teks, word ’n groot verskeidenheid onderwerpe behandel. Daar is preke oor die mode, dronkenskap, skindery, politiek, sedelike kwessies, die eksamenstelsel, opvoeding, skuld, skynheiligheid, liefdadigheid, eerlikheid, borgstaan, godsdiens, die dood. Ook maatskaplike vraagstukke, soos die verhouding tussen kapitaal en arbeid word bespreek. Op sy weg deur die wêreld vind hy baie dinge wat verkeerd is, maar tog bly hy optimisties: “Laat ons moed hou, maat, die ou wêreld is darem nie so sleg nie!” Hierdie deel bevat ook “''Afrikaans as voertaal''”, “''De heilige ennen van Rehum en Simsai''”, ’n pleidooi in Nederlands vir die invoering van Afrikaans as kerktaal, en ’n afdeling “''Honderd prekies''”, wat meermale ontstaan uit een van sy spreuke. Arthur van der Lingen, ’n weldoener van die Akademie, laat in sy testament geld agter waarmee vyf jaar na sy dood die vyf beste letterkundige werke in Afrikaans tot op daardie stadium bekroon moet word. Die keurkomitee wys in 1929 “''Ampie I en II''” van Jochem van Bruggen, “''Uit oerwoud en vlakte''” van Sangiro, “''Oom Gert vertel en ander gedigte''” van C. Louis Leipoldt, “''Die vlakte en ander gedigte''” van Jan F.E. Celliers en “''Ons weg deur die wêreld''” van Langenhoven aan. Langenhoven weier hierdie toekenning, omdat sy werk slegs vyfde gelys word in die aankondiging. In “''Die opdraende pad''” bundel hy vyf voordragte, waarin hy op populêre wyse sosiale, politieke, wetenskaplike en letterkundige vraagstukke behandel. Met die Stellenbosse studente gesels hy oor “''Belangstelling''”, met die A.C.V.V. oor “''Inkomste en Uitgawe''”. Daar is ‘lange aaneenskakelings van logiese redenasie-kettings’. Die onderdele van elke onderwerp word behandel, meestal aan die hand van ’n aanskoulike beeld. Die skilpad word byvoorbeeld met goeie gevolg gebruik as beeld in “''Die Krag van ’n Nasie''”. Die aanwending van konkrete beelde word dan ook in die voordrag oor “''Letterkundige Styl''” as een van die geheime van sukses genoem. Die titel van die bundel wil te kenne gee dat die pad wat die jeug van Suid-Afrika moet bewandel, opdraand is, maar bo-op die hoogte is daar skatte wat nie deur mot of roes verteer word nie. “''Aan stille waters I en II''” is versamelings van sy rubrieke wat oor die jare in ''Die Burger'' verskyn het. Die titel is misleidend, aangesien hy meermale strydlustig ’n saak aanvoor of hom skerp krities uitspreek oor sake, onder andere oor kritici van sy letterkundige werk. Uit hierdie rubrieke word twee keuses gepubliseer, Deel I in 1930 en Deel II postuum in 1941. Met openhartige eerlikheid stort hy sy hart uit oor alles wat daar omgaan in sy gemoed. Die logiese en kalm beredeneerde betoog enersyds en andersyds die baie gewaagde stelling wat met spot en paradokse verdedig word, is gereelde stylfigure; daar word geskryf oor belangrike landsake en uitgewei oor huislike verskille van Vroutjie en Kerneels; oor godsdiens en wetenskap, volstruise en tande, letterkunde en die griep-bakterie. Gereeld gebruik hy ook die geleentheid om resensente en versamelaars van bloemlesings [null by te kom.] Die wisselende gehalte van die stukke kan ongetwyfeld daaraan toegeskryf word dat hy onder verpligting was om vir baie jare weekliks die rubriek te lewer en naas bydraes wat duidelik in haas afgejaag is, staan daar ook van Langenhoven se beste werk. Deel een bestaan uit vier afdelings. Die eerste afdeling is “''Korswil en klug''”, waarin hy ’n komiese lewenskets van homself gee en limerieke, allerlei versies, spreuke, raaisels, satires, toesprake en sketse opneem. Stoffel Gieljam, Neelsie en Vroutjie figureer in verskeie komiese vertellings, soos in “''Neelsie en Vroutjie veg ’n duel''” met sy komiese vermenging van fantasie en werklikheid. Die “''Sketse en verhale''” van die tweede afdeling is meestal mymerend en lerend, soos “''Onder die denne''” en “''Mymeringe van ’n grysaard''”, en die bestes gee sy humorsin weer, soos “''Die vlieg''”. “''In memoriam''” is ’n treffende essay oor die dood na ’n langdurige droogte van sy geliefde sipresboom, waaronder hy gereeld geskryf het, terwyl “''Oor die sloot''” oor die dood van sy hond handel. Die derde afdeling is gedigte en die vierde afdeling bestaan uit “''Gewigtiger stukke''”, wat meestal direk didakties of persoonlik-sentimenteel is. “''Brief van die harlekyn''” word baie bekend, waarin die skrywer persoonlike belydenis aflê, onder meer oor sy fyngevoeligheid vir kritiek. Deel twee van “''Aan stille waters''” (saamgestel deur Sarah Goldblatt) bevat ’n keuse uit die bydraes vir 1931 en 1932. Hierdie deel is nie volgens genre of tematies in afdelings verdeel nie en bestaan uit verdere vertaalde liedere, sketse oor alledaagse onderwerpe, voordragte oor politieke vraagstukke en die Afrikaanse taal en die bekende “''Werkreseppie''”. Die meeste stukke in hierdie bundel is egter meer tydgebonde as dié in die eerste versameling. “''U dienswillige dienaar''” bevat outobiografiese sketse. Die biografiese gegewens oor Langenhoven was altyd skraal omdat hy nooit oor homself wou praat nie. Hy het hom egter volledig en op persoonlike wyse uitgespreek in sy werk (veral in “''Aan stille waters''”) en net voor sy dood gee hy in “''U Dienswillige Dienaar''” twee belangrike outobiografiese stukke: “''Die wording van ’n skrywer''” en “''My aandeel aan die taalstryd''”. Die eerste gedeelte bevat ’n beskrywing van sy kinderjare, besonderhede omtrent sy ouers en pleegouers en die goewernantes en onderwysers by wie hy lering gekry het. Uit sy herinnering diep hy tallose anekdotes op waardeur die hele omgewing waarin hy opgegroei het, op treffende wyse beskryf word. Hy wys ook op die invloede wat bygedra het tot sy groei as skrywer, wat insluit sy studie van die natuurwetenskap en die regte, terwyl literêre invloede die Bybel, Latynse prosa, Homeros en Engelse prosa insluit. Na sy dood word “''My aandeel aan die taalstryd''” apart uitgegee vir die Senior Sertifikaat-eksamen van 1937, terwyl ’n keur uit sy essays later gebundel word in “''Essays uit Versamelde Werke''”. Hy blink uit met sy redenaarsvermoë en toesprake in die Volksraad en by allerlei ander geleenthede. ’n Klein aantal van sy toesprake word in “''Versamelde werke''” opgeneem en daaruit blyk duidelik sy wye belangstellingsveld en kundigheid. Hy kon oor onderwerpe praat wat gewissel het van letterkundige styl tot kwessies soos inkomste en uitgawe en die vooruitsigte van die Britse Ryk. Sy werk word ook gereeld in ander vorms uitgegee, soos byvoorbeeld die bundel wat J.F. Scannell uit sy spreuke en gesegdes saamstel en dit “''Van mens tot mens''”<ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Desember 1979</ref> noem en hierdie selfde redakteur se keuse uit ander geskrifte onder die titel<ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Maart 1980</ref> “''Die vrolike vlam''”.<ref>Breytenbach, Kerneels “Beeld” 10 Desember 1979</ref> Sarah Goldblatt bundel van sy outobiografiese sketse in “''Al skrywend''”. Leon Rousseau bring ’n keur uit die verskillende fasette van sy skrywerskap (spookstories, kinderverhale, toneelstukke, verhale en gedigte) saam in “''Langenhoven in volkleur''” <ref>Breytenbach, Kerneels “Die Burger” 5 Mei 1983</ref>en die boek word ryklik geïllustreer sodat dit ’n volwaardige koffietafelboek word. Die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees]] wat jaarliks op sy tuisdorp Oudtshoorn gehou word, gee aanleiding tot hernude belangstelling in sy werk en twee plaaslike uitgawes sien as gevolg hiervan die lig. “''Pittige sêgoed en raak antwoorde van Sagmoedige Neelsie''” bevat veral spreuke, terwyl “''Sagmoedige Neelsie praat padlangs''” ’n keur uit die artikels is wat sedert 2005 in die ''Oudtshoorn Courant'' verskyn het. Langenhoven se politieke publikasies sluit in die pamflet “''’n Vriendelike woord aan die Zappe''” (1916). Hierin poog hy om die destydse regering sover te kry om aandag te vestig op kwessies wat verdelend inwerk op die Afrikaners, soos die Britse vlag, die Rebellie en die konsiliasiebeleid. Ten tye van die vredesonderhandelings in Versailles na afloop van die Eerste Wêreldoorlog skryf hy ’n aantal werke. Op 18 Januarie 1919 ontvang hy ’n telegram van dr. D.F. Malan met ’n opdrag vir die boek “''Republicans and sinners''”, wat op 1 Februarie 1919 onder die skuilnaam A Loyalist verskyn. Hierdie is ’n illustrasie van hoe vinnig hy ’n boek kon afhandel. Die werk word opgedra aan president Woodrow Wilson van die Verenigde State van Amerika en Langenhoven beskryf hierin die kenmerkende eienskappe en ideale van die twee blanke bevolkingsgroepe in Suid-Afrika. “''The everlasting annexation''” dra hy half ironies op aan generaal J.C. Smuts. Dit is aangebied as ’n toekomsfantasie waarin die wêreld, uitgesonderd Suid-Afrika en die res van Afrika, deur ’n ontploffende ster weggeskeur word. Die Britse Ryk is daarmee heen, dus is dit die einde van die Britse oorheersing en kom die Nasionale Party aan die bewind, onder meer met die herstel van taalregte van die Afrikaners en met die behoud van taalregte van die Engelse. Met hierdie geskrif beoog Langenhoven om te illustreer hoe imperialisme wêreldwyd noodgedwonge die knie sal buig voor nasionalisme, wat dan inderdaad ook gebeur het. Steeds in 1919 ten tye van die vredesonderhandelinge, skryf Langenhoven ook ’n stuk vir generaal Hertzog oor die posisie van die klein nasies teenoor die verswelgende imperialisme. Hierdie stuk, “''’n Paar algemene oorweginge omtrent geskiedenis-studie''”, word saam met ’n stuk van Gustav S. Preller gepubliseer onder die titel “''Twee geskiedkundige opstelle''”. Op aandrang van generaal Hertzog skryf hy ook twee politieke pamflette wat die denkrigtings van die Nasionale Party uiteensit. “''Goud of papier?''” hanteer die vraag of Suid-Afrika van die goudstandaard moet afstap en Langenhoven spreek hom hier ten gunste van die goudstandaard uit. “''Die witman se pand''” handel oor die naturelle-vraagstuk en die kieser se verantwoordelikheid, waarin hy hom uitspreek ten gunste van ’n bedeling waar die wit mense se mag vir die toekoms verseker moet word, maar nie op so ’n wyse dat die swart mense vreemdelinge in hulle eie land word nie. Beide hierdie publikasies dateer uit 1929. Aanvanklik skryf hy ook in Engels. “''The life history of an ostrich''” skryf hy reeds voor die eeuwending, hoewel dit eers in 1953 gepubliseer word. Dit vertel die verhaal van ’n volstruis vandat hy uit die eierdop loskom tot by volwassenheid en vereplukstadium, alles in die trant van die diereverhaal gesien vanuit sy belewing van dinge. In 1901 het hy begin met “''Reminiscences of Clifton Brown''”, wat bedoel was as ’n vervolgreeks vir ’n Engelse tydskrif. Dit handel oor die ervarings van ’n skrander prokureur wat as ’n soort Sherlock Holmes-speurder met sy intellek en redeneervermoë sy teenstanders uitoorlê. Hy het dit in 1902 voltooi en laat tik, maar kon dit nie aan oorsese tydskrifte verkoop kry nie. In die jare van sy beoefening van die reg skryf hy ’n paar regsdokumente, onder andere ’n ongetitelde onvoltooide handleiding in Engels oor die regte van die individu in verband met eienaarskap, besit, vervreemding, gebruik en gevangehouding. Sy eerste publikasie is “''The Resident Magistrates of the Cape Colony in their capacity as judges''”. “''Iets over arbiters en arbitraties''” verskyn in 1906, ’n kort pamflet wat hy op versoek saamgestel het. Daarin sit hy die tipe geskille wat ’n arbiter kan besleg uiteen, wie as arbiters aangestel kan word, wie hulle aanstel, watter mag hulle het en hoe ’n arbiter sy taak moes uitvoer. ’n Studie oor “''Elements of the theory of Real Rights''” word van publikasie onttrek na indringende kritiek daarop deur die Kaapse advokaat W.P. Schreiner, die broer van Olive Schreiner en voormalige premier van die Kaapkolonie. === Jeugwerke === Verskeie kinder- en jeugboeke word ook deur hom geskryf, waarin hy hom op bekwame wyse inleef in die kindersiel. Van sy kinderversies is “''Wiegeliedjie''” een van die bekendstes, waar die moeder in kleutertaal haar kindjie aan die slaap sing. In “''Die Eensame Hoop''” maak hy gebruik van die allegoriese Vader Tyd en die nooientjie Hoop uit sy toneelstukke om die kinders die vroegste geskiedenis van Suid-Afrika te vertel.<ref>Samuel, Susan “Boeke Insig” No. 7, Herfs 2009</ref> “''Brolloks en Bittergal''” is sy bekendste werk vir kinders, waarin hy daarin slaag om die kinders mee te voer na die wonderwêreld wat geskep is deur kunstenaars soos Grimm en Andersen. Hierdie boek beleef dan ook verskeie herdrukke. Die boek bevat vier stories (“''Kappokkie''”, “''Die eensame huisie''”, “''Die houtboskinders''” en “''Bertie van die Groot Karo''”) met ooreenstemmende karakters wat in die eerste drie verhale optree en die twee mensvreters, Brolloks en Bittergal, in die eerste en laaste storie. Die aksie speel deurentyd af in Langenhoven se bekende wêreld: die Grasveld, die gebied tussen die berge en die see met sy klowe, houtbosse en spelonke; en die Groot Karoo anderkant die Groot-Swartberge met sy vlaktes en klipkoppies en kort vaal bossies. “''Brolloks en Bittergal''” (verwerk deur Leon Rousseau en geïllustreer deur Nelda Vermaak) is in 2009 op die kortlys vir die toekenning van die M.E.R.-prys. In “''Die Krismiskinders''” word drie kinders deur Kersvader na ’n kinderlose egpaar gebring en hulle kry ook troeteldiere, want Kersvader bring vir hulle Woewoef en Miaau. Hy het egter nog waardevoller presente gebring, want Talie kry ’n viool, Aristo ’n boek met versies en stories en Sontie ’n verfdoos. Die muses Harmonie, Minerva en Ourora leer die kinders dan om met hulle gawes van musiek, woord en skilder die Koning van die Lig te dien. Hulle weier om met hulle gawes die Koning van die Donker te dien en hy verban hulle dan na die diepste donker van die Kangogrotte, waar hulle steeds slaap. Hulle sal miskien eendag gewek word deur ’n ligstraaltjie, wat iemand van die Koning van die Lig moet leen. Vir die jeugmark is ook “''Die boekie sonder naam''” van 1928, waarin tant Effie verhaaltjies vertel aan Gertjie oor die redding van ’n weggeraakte kind, kinders op ’n piekniek wat in ’n grot vasgekeer word deur ’n krokodildraak, kinders wat deur ’n waterstroom weggevoer word en hoe kinders gedigte maklik kan leer. In die reeks “''Verhaaltjies vir laer skole''” verskyn “''Jantjie Muis en Jakob Slang''”, “''Kootjie''”, “''Die twee oorlosies''”, “''My sewe maters''” en “''Dirkie Mens en Snytjie Brood''”, wat almal later saam uitgegee word onder die titel “''Jantjie Muis en Jakob Slang''”. Die titelverhaal vertel hoe twee vindingryke muise telkens die slang uitoorlê. Hy lewer ook verskeie suiwer didaktiese werke vir die jeug. “''Die goeie burger''” spel die jeug se plig as landsburgers uit, “''Water en sy aard''” vertel meer van water en die natuurwetenskap terwyl “''Van die aarde na die sterre''” sterrekunde verduidelik. Saam met die literator E.C. Pienaar skryf hy die handleiding “''Hoe om te skrywe''”, wat vernaamlik op die jonger mark gerig is. === Poësie === Hy publiseer sy gedigte grootliks verspreid in sy ander werke. “''Ons weg deur die wêreld''” bevat ’n hele afdeling van sy verse, waaraan hy telkens met nuwe uitgawes van die gedigte verwerk, weglaat en nuwes insluit. Hierdie is dan ook sy belangrikste uiting op poësiegebied. Die gedigte is oorwegend moraliserend of geestig met temas uit die daaglikse doen en late van die mens, vaderlandse motiewe soos die Groot Trek en die Rebellie en enkele kere, soos in “''Credo in Deum Patrem''”, uit die worsteling van die indiwidu om geloof en helderheid oor die basiese vrae in verband met die mens se bestaan. Die meeste verse word ontsier deur die oorwegend didaktiese aard en sentimentaliteit, die gebrek aan sterk beelding en tegniese onbeholpenhede. Noemenswaardig is veral “''Die mot en die kers''”, wat met sy lewensles en geestige woordspel aan die einde waarskynlik, naas “''Die stem van Suid-Afrika''”, as sy beste gedig gereken kan word. Hy lewer ook hier ’n aantal bekoorlike kinderversies, waaronder “''Liefdes-onsin''” en “''Ag wat, dis maar ’n hond''”, laasgenoemde wat sy besondere gehegtheid aan sy honde illustreer. Die gedig “''Die stem van Suid-Afrika''”, wat later die amptelike volkslied van Suid-Afrika sou word, is in 1918 eers in ''Die Burger'' gepubliseer en dan apart uitgegee saam met musiek wat hy self daarvoor geskryf het. Die gedig kry groot aftrek, maar nie die musiek nie. [[Henry Fagan|H.A. Fagan]] wy in ''Die Burger'' ’n hoofartikel aan die gedig, waarin hy voorspel dat die gedig bestem is om die volkslied van Suid-Afrika te word. “''Die pad van Suid-Afrika''”,<ref>Marais, Eugène N. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> of “''Eerste skoffies op die pad van Suid-Afrika''” soos dit in boekvorm getiteld was, verskyn in Maart en April 1921 in ''Die Huisgenoot''. Daarna word dit in boekvorm uitgegee, met illustrasies van Reenen J. van Reenen. Hierdie werk sluit met die verwerking van historiese boustof en met die aksent op die wording van ’n nuwe nasie regstreeks aan by sy dramas “''Die hoop van Suid-Afrika''” en “''Die vrou van Suid-Afrika''”. Dit is egter nie ’n drama nie, maar ’n epos in meestal onberymde versmaat, ’n tipe poësie wat met weinig bindmiddele na die prosavorm neig. Die beskawingsgeskiedenis van Suid-Afrika tot 1838 is die boustof van hierdie epies-liriese gedig. Dit handel agtereenvolgens oor die “''Eerste verspieders''”, die aankoms van Jan van Riebeeck, die “''Eerstelinge''” (waarin die geskiedenis van Frederik Bezuidenhout en die Slagtersnekrebellie verwerk word), die Groot Trek met die aksent op Retief en sy dood, en die moord op Blaauwkrans, sodat die geheel dus dieselfde periode as sy allegoriese drama “''Die hoop van Suid-Afrika”'' dek. Die vier gedigte waarmee die bundel afsluit, is nie ’n integrale deel van die epiese opset van die res nie, maar is as poësie veel beter, met twee wat van sowel literêre as nasionale betekenis is. “''Ons eie vlag''” se laaste strofe is later deur F.J. Joubert getoonset en is algemeen as vlaglied aanvaar. “''Die stem van Suid-Afrika''” is later deur M.L. de Villiers getoonset en vir jare lank as nie-amptelike volkslied aanvaar totdat dit op 2 Mei 1957 amptelik as sodanig verklaar is en ’n gedeelte na demokrasie in 1994 steeds deel van die volkslied vorm. Waar Eugène Marais en E.C. Pienaar krities staan teenoor “''Eerste skoffies''”, beskou Langenhoven self dit as een van sy belangrikste werke. Vier godsdienstige gedigte word opgeneem agterin “''Skaduwees van Nasaret''”, met “''Lied van die Kalvinis''” wat die beste is. “''Ou-liedjies''” is ’n verwerking van bekende volksverse. ’n Groot deel van “''Aan stille waters I''” bestaan uit gedigte, met ’n groot aantal limerieke wat beïndruk met hulle geestigheid en vernuf. Verder is daar vertalings van onder andere gedeeltes uit “''Hamlet''” van William Shakespeare, Johann Wolfgang von Goethe se “''Erlkönig''”, William Cowper se “''John Gilpin''”, Robert Southey se “''The well of St. Keyne''” en Thomas Gray se “''Elegy written in a country churchyard''”. Die slotstrofe van laasgenoemde gedig is Langenhoven se grafskrif. Hy skryf ook ballades van veral klassieke en mitologiese onderwerpe, minneliedjies, vertellende en historiese verse oor die Voortrekkers en oor Woltemade, sonnette en treursange, waarvan min uitstyg bo die gemiddelde. Terwyl Langenhoven nog by ''Het Zuid-Westen'' redakteur was, is enkele gesange wat hy in Afrikaans vertaal het, in die koerant gepubliseer. Hy het daarna ’n stuk of dertig van die gesange vertaal, waarvan die meeste in sy “''Aan stille waters''” rubriek in ''Die Burger'' verskyn het. Saam met enkele ander godsdienstige liedere word dit in September 1922 as “''Gesange in Afrikaans''” uitgegee. Met sy vertaling slaag Langenhoven daarin om weg te breek van die Nederlandse sfeer en aan die Gesange ’n onmiskenbare Afrikaanse aard en toon te gee. G.B.A. Gerdener was nie baie vleiend oor Langenhoven se pogings om die gesange te vertaal nie en uit kerklike kringe is daar ook geen teken van belangstelling nie. Dit het hom baie gegrief en teleurgestel. Langenhoven lewer ook ’n knap vertaling van Edward Fitzgerald se verwerking van Omar Khayyám se “''Rubáiyát''”, ’n Middeleeuse digbundel wat sedert sy eerste publikasie in vertaling van Edward Fitzgerald in 1859 in Brittanje ’n soort kultusteks geword het en deur veel meer mense as net gewone liefhebbers van die digkuns gelees en waardeer is. Hierdie bundel bestaan uit vyf en sewentig kwatryne na die eerste uitgawe van Fitzgerald se vertaling en is dan ook die eerste bundel kwatryne in Afrikaans. Sy geliefkoosde vorm van die poësie was beslis die limeriek, wat uitstekend aansluit by sy geestigheid en vernuftige spel met woorde. Sy gedigte word in ’n menigte bloemlesings opgeneem, waaronder “''Groot verseboek''”, “''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte''”, “''Digters en digkuns''”, “''Afrikaanse verse''”, “''Afrikaanse letterkunde''”, “''Junior verseboek''”, “''Die junior digbundel''”, “''Klein verseboek''”, “''Nuwe Kleinverseboek''”, “''Nuwe Kleuterverseboek''”, “''Digterstemme''”, “''Stories op rym''”, “''Miskien sal ek die wingerd prys''”, “''Uit ons letterkunde''”, “''Woordpaljas''”, “''My Afrikaanse verseboek''”, “''Voorspraak''” en “''Die tweede gerf''”. Hy skryf ook talle gedigte vir kinders, met veral “''Lamtietie damtietie''” (wat as “''Liefdes onsin''” reeds so vroeg as 1911 in “''Stukkies en brokkies''” opgeneem is) en “''Die waentjie''” wat gewild bly. “''Die ABC Boekie''” (geskryf onder die naam Elspet), is ’n bundel met kinderversies. === Drama === Langenhoven lewer ook ’n bydrae tot die drama. Aanvanklik skryf hy ’n aantal samesprake vir debatsverenigings en in “''Stukkies en brokkies''” (1911) en “''Ons weg deur die wêreld''” (1914) word ’n aantal hiervan opgeneem, soos byvoorbeeld die samespraak tussen ’n boer, Engelsman en Duitser wat hy onder die titel “''’n Weergalmpie van Babel''” gepubliseer het. In bogenoemde twee boeke het hy ook “''’n Modelletjie vir ’n debat''” opgeneem met voorbeelde van toesprake, debatsonderwerpe en ’n eenvoudige model van reëls vir ’n debatsvereniging. Een van sy vroegste geskrifte in Afrikaans was die samespraak “''Die tweetalige vonnis''” wat sir Henry Juta in sy “''Reminiscences''” (1912) opgeneem het. Hierdie samespraak het uit 1906 gedateer en is later in verwerkte vorm in “''Ons weg deur die wêreld''” opgeneem. Hierin vertaal die aangeklamde tolk die eentalige regter se uitspraak op so ’n wyse dat die beskuldigde gruwelik beledig word. Ander samesprake uit hierdie tyd sluit in “''Die kys abaut die forro''”, wat die lagwekkende maar ook treurige toestand uitbeeld wanneer ’n Afrikaner sy eie taal verag en net Engels wil praat; “''Teorie en praktyk''” wat ’n kandidaat uitbeeld wie se oggend-en aandpraatjies nie ooreenstem nie; “''Die ingewikkelde boodskap''” wat met sy wartaal reeds ’n soort surrealistiese effek bereik en illustreer hoe maklik ’n eenvoudige boodskap verdraai kan word deur onbelangrike detail; en “''Deskundige kritiek''”, waar twee pa’s bekommerd is oor die nuwerwetse goed wat hulle kinders op skool leer, soos dat die aarde om die son draai. Jan Spies neem “''Die ingewikkelde boodskap''” en “''Deskundige kritiek''” in die versamelbundel “''Klein begin in die drama''” op. “''Die verlore soon''” verskyn aanvanklik as vervolgverhaal in ''Het Zuid-Westen'' en Langenhoven verwerk dit later as drama. Hierin verloor ’n seun sy moeder en gaan dan na Johannesburg, waar hy onder slegte invloed aan die drink gaan en al sy geld verloor. Hierdie stuk word nooit gepubliseer nie. Vanaf 16 Januarie 1905 het die klug “''Die trouwbelofte''” as vervolgstuk in ''Het Zuid-Westen'' verskyn en dit word in 1909 in boekvorm gepubliseer. Sy ervarings as prokureur vind neerslag in die toneelstuk “''De waterzaak''” (met oorspronklike subtitel “''Engelsch versus Hollandsch''”), wat aanvanklik in 1909 gepubliseer word en in 1912 verwerk word tot “''Die wêreld die draai''”. Dit was duidelik dat hy van die konsep van hierdie toneelstuk gehou het, aangesien hy dit telkens in verwerkings heruitgegee het. In 1926 het hy weer daaraan gewerk en het dit as “''Die laaste van die takhare''” verskyn. Hierin kry Ou Dowe Oom Karel (die laaste takhaar) die Engelse Hamiltons as bure en hulle maak ’n hofsaak teen hom aanhangig omdat hy die rivier se water afkeer voordat dit by hulle uitkom. Henry Hamilton raak verlief op oom Karel se dogter, Miemie, en neem Hollandse lesse. Hy kan hierdie taal egter nie baasraak nie, maar onder Miemie se leiding leer hy maklik Afrikaans aan. Die Boerseun Johannes ding ook om Miemie se hand mee. Nadat ’n weduwee uit die Transvaal, tant Maria, die onderplaas koop word die watergeskil opgelos. Miemie trou dan met Johannes, oom Karel met tant Maria en die Hamiltons verhuis terug na Engeland. Hierdie geestige stuk is baie gewild in sy tyd, maar skiet te kort aan veral gemotiveerde karakterontwikkeling en dramatiese samehang. Dit word ook vir die radio verwerk en deur Radiosondergrense uitgesaai. In 1911 word “''Die familie zaak''” gepubliseer, ’n geestige klug verwant aan “''Die wêreld die draai''”. Tydens sy redakteurskap van ''Het Zuid-Westen'' ontvang hy in 1913 ’n opdrag van die Oudtshoornse vieringskomitee om ’n toneelstuk te skryf wat geskik sou wees om op Dingaansdag opgevoer te word. Hy skryf dan die allegoriese “''Die hoop van Suid-Afrika''” binne twee middae en twee aande en op 8 November 1913 word dit as ’n spesiale bylae tot ''Het Zuid-Westen'' gepubliseer. Hierdie stuk behandel in ses taferele die geskiedenis van Suid-Afrika vanaf 1652 tot en met die Slag van Bloedrivier in 1838. Naas historiese karakters soos Retief en Dingaan, gebruik hy hier ook abstrakte personasies soos Hoop (soos ook blyk uit die drama se titel) en Vader Tyd. Die eerste produksie was onder Langenhoven se spelleiding in die Oudtshoornse Teatersaal. Hy vertolk self die rol van Retief, sy stiefdogter Antoinette Lilienfeld die rol van Hoop en sy stiefskoonseun Allan Pocock die rol van goewerneur Stockenström. Die tweede toneel uit hierdie drama word deur D.F. Malherbe in die versamelbundel “''Afrikaanse letterkunde''” opgeneem. In 1918 word<ref>Grosskopf, J.F.W. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> “''Die vrouw van Suid-Afrika''” gepubliseer en dit word aangebied as ’n vervolg op “''Die hoop van Suid-Afrika''” en as ’n “dramatiese fantasie” en opgedra aan die nagedagtenis van sy ontslape pleegmoeder. Hierdie drama behandel in ses taferele die geskiedenis van Suid-Afrika in die periode van 1842 tot 1902, die einde van die Anglo-Boereoorlog. Hierdie twee stukke is minder dramas as wat dit gedramatiseerde spreekkore is, waar die persone ’n idee of ideologie eerder as menslike karakter verteenwoordig. Weer figureer Vader Tyd en Hoop, met die Vrou van Suid-Afrika ook nou ’n karakter. In ’n resensie in ''Die Huisgenoot'' van November 1918 spreek H.A. Fagan ernstige kritiek op “''Die vrou van Suid-Afrika''” uit. Hy het gemeen dat die politieke karakters en twisgesprekke die poëtiese kwaliteit van die stuk skaad en dat dit lyk asof die drama oorhaastig geskryf is, ook wat die taalgebruik betref. Langenhoven was baie heftig in sy kommentaar op hierdie kritiek en het die redaksie van ''Die Huisgenoot'' versoek om voortaan alle vermelding van sy werk te staak. “''Die eensame hoop''” is weer ’n soort vervolg op “''Die hoop van Suid-Afrika''” en “''Die vrou van Suid-Afrika''”, met dieselfde allegoriese karakters. Dit is op kinders gemik en vertel die geskiedenis van die vroeë vaarders om die Kaap tot die koms van Jan van Riebeeck. Die boodskap aan die kinders is van die hoop en dryfkrag wat nodig is om ’n volk te laat groei. Dit is ’n eenvoudige vertelling wat geskryf is in ’n tyd toe klein geskiedenisse van dié aard nog nie in Afrikaans beskikbaar was nie. “''Die kinderparlement''” is een van die eerste dramas wat spesifiek vir kinders geskryf word en hierin maak hy kinders vertroud met die werking van die politiek. In 1923 voltooi Langenhoven ’n dramatisering van sy epos “''Die pad van Suid-Afrika''”. “''Die onmoontlike tweeling''” sluit weer aan by “''Die wêreld die draai''”, terwyl dit ook iets van die sonde-met-die-bure-motief bevat. Die stuk werk basies met ’n reeks verwarrings. Oom Gawerjal ken nie sy tweelingdogters, Elsie en Sannie, uitmekaar nie en het verdere probleme met sy studenteseun Jan, sy werkvolk, sy volstruise en sy pyp. Hans en Flippie is ook ’n identiese tweeling en kom om met Elsie en Sannie te vry en so vry hulle elkeen met die “verkeerde” nooi.<ref>Marais, Eugène N. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> “''Vrouetrou''” sluit aan by ’n vroeëre werk van hom, naamlik “''Die verlore soon''”, wat in voltooide vorm slegs in ''Het Zuid-Westen'' verskyn het en een van sy mislukkings was. Hierdie toneelstuk is grotendeels in rymlose verse geskryf en is ernstig van aard. Oom Hendrik se seun Jan lei ’n wilde lewe, maar hy word getrou versorg deur sy aangenome dogter Mieta. Weens Jan se onverantwoordelikheid bemaak oom Hendrik sy besittings aan Mieta, onder die wanindruk dat sy vir Jan liefhet, met hom sal trou en na hom sal omsien. Mieta is glad nie verlief op Jan nie en verkies eerder vir Hansie, terwyl Jan vry na die progressiewe Elsie. Wanneer Mieta uitvind van oom Hendrik se wense, is sy bereid om haar eie geluk op te offer om daaraan te voldoen. Alles loop egter eindelik uit op ’n romantiese, gelukkige einde. “''Petronella''” word in 1931 gepubliseer en word beskryf as “’n tragedie van verarming”. Petronella en Adelryk is verloof en Petronella se vader Diederik en Adelryk se vader Gideon koop saam ’n plaas vir hulle kinders. Gideon leen die geld by die gierigaard Hans Groenewerf, wat self op Petronella verlief is. Hans gebruik hierdie situasie om druk te plaas op Petronella om met hom te trou. Petronella weier en eindelik word die twee families gedwing om alles wat hulle het uit te verkoop om Hans se skuld te betaal. Die families word padwerkers en is ten spyte van hulle armoede steeds gelukkig omdat hulle getrou was aan hulle innerlike en nie toegegee het aan die materiële nie. Verskeie van sy werke word vir die verhoog verwerk. TRUK bied in 1964 die Langenhoven-program “''Modes van voor, skuld van agter''” aan. Met die honderdjarige herdenking van sy verjaarsdag in 1973 word verskeie van sy werke gedramatiseer en op die planke gebring, onder andere “''Sagmoedige Neelsie''” deur TRUK, ’n teks wat uit Langenhoven se werke saamgestel is deur Bartho Smit. In 1995 word “''Doppers en Filistyne''” in ’n solostuk op die planke gebring met die ervare Eric Nobbs as die skrywer en akteur en hierdie opvoering beleef vele opvoerings oor baie jare. By die KKNK van 1998 word “''Die laaste strooi''” ter ere van Oudtshoorn se gedenkjaar op die planke gebring, ’n stuk saamgestel uit Langenhoven se werke deur Ilse van Hemert waarin Cobus Rossouw die rol van Langenhoven gespeel het. Lizz Meiring en Hannes Muller bring ook in 1998 by die KKNK ’n pantomime van “''Brolloks en Bittergal''” op die planke. In 2007 word “''Fragment''” en “''Brief van die harlekyn''” uit “''Stille waters''” deur [[Thijs Nel]] tot die drama “''Brief van die harlekyn''” verwerk en by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees op Oudtshoorn opgevoer. Uittreksels uit sy “''Aan stille waters''”-rubriek word ook vir die radio verwerk en deur Radiosondergrense by hulle eerste kunstefees oor die radio in 2013 uitgesaai as “''Vroutjie weet alweer beter''”. === Versamelde werke === Sowat ’n maand na sy dood het die Nasionale Pers, Vroutjie en Goldblatt briewe begin ontvang om sy werke in ’n eenvormige band en formaat beskikbaar te stel. Dit lei tot die uitgawe van sy “''Versamelde werke''”, wat aanvanklik in twaalf boekdele gepubliseer word. Die eerste twee drukke word in 1933 tot 1935 gepubliseer en in 1936 en 1937 het twee verdere boekdele verskyn wat onderskeidelik sy drie Engelse werke en sy nagelate werke bevat het. Die publikasie van ''Versamelde werke'' was die grootste enkele produk waartoe Sarah Goldblatt se toewyding as administratrise van Langenhoven se nalatenskap gelei het. In die veertigerjare, die vyftigerjare en weer in die eeufeesjaar 1973, is dit herdruk en betreklik gou uitverkoop. In 1955 word “''Aan stille waters II''” as deel vyftien herdruk en in 1958 word deel sestien bygevoeg wat bestaan uit dokumentasie oor “''Die Stem van Suid-Afrika''”, “''Ons eie vlaglied''”, Langenhoven se ontwerp vir ’n sonwyser, vroeë stukke in Nederlands, Engels en Afrikaans, die reeks “''Ou-liedjies''” en verspreide gedigte wat nie in een van sy vroeëre bundels opgeneem is nie. == Eerbewyse == Sy gedig “''Die stem van Suid-Afrika''”, wat in 1918 geskryf is, word deur M.L. de Villiers getoonset en op 2 Mei 1957 tot amptelike volkslied verklaar, nadat die destydse Eerste Minister, generaal J.B.M. Hertzog, reeds so vroeg as 1938 besluit het dat die lied saam met “''God save the king''” by die opening van die Parlement gesing moet word. In 1931 ken die Universiteit van Stellenbosch ’n eredoktoraat (D.Litt. honoris causa) aan hom toe. Op 21 April 1955 word sy huis Arbeidsgenot as Nasionale Museum geopen. Ten tye van sy eeufeesviering in 1973 word ’n groot Langenhoven-fees gehou, met feesvieringe veral in Oudtshoorn. KRUIK en TRUK dramatiseer van sy werke vir opvoering, die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie bied van sy werke aan en voorlesings word oor die radio uitgesaai, terwyl ’n nuwe, bygewerkte uitgawe van sy “''Versamelde Werke''” ook gepubliseer word. Verskeie koerante en tydskrifte, insluitende ''Rapport'', ''Die Huisgenoot'', ''Die Taalgenoot'', ''Tydskrif vir Letterkunde'', ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', ''Die Unie'' en ''Die Matie'' wy gedenkuitgawes in hierdie jaar aan hom. Die beeldhouer Olgo Pieri maak in 1973 tydens die eeufeesvieringe ’n standbeeld wat tot sy eer by die Universiteit van Stellenbosch opgerig word. ’n Reeks van twaalf episodes oor Langenhoven en sy werk word in 1983 oor televisie gebeeldsaai, met die teks geskryf deur Manie van Rensburg en Johan van Jaarsveld. In Desember 2002 word hy en sy vrou se grafte in die openbare begraafplaas opgegrawe en ’n herbegrafnis vind op 30 Maart 2003 plaas op die gronde van Arbeidsgenot. === Nalatenskap === Die [[Universiteit van Stellenbosch]] se studentesentrum is na Langehoven vernoem, en is bekend as "Die Neelsie". Suid-Afrikaanse filmmaker [[Manie van Rensburg]] het in [[1983]] 'n lighartige komedie vir televisie vervaardig gebaseer op Langenhoven se werke. Dit was getiteld ''Sagmoedige Neelsie''. Die Suid-Afrikaanse Poskantoor het in [[1973]] 'n gedenkseël uitgereik vir die 100-jarige herdenking van Langenhoven se geboorte. Die [[C.J. Langenhovenprys vir Taalwetenskap]] wat deur die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] uitgereik word, is na hom vernoem. Die plek waar Langenhoven en sy familie gewoon het van 1903 tot 1950, [[Arbeidsgenot]], is vandag 'n huismuseum.<ref>{{cite web |url=http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |title=Van wig tot graf |access-date=19 Maart 2016 |quote=1903 – Langenhoven trek na Arbeidsgenot (vanaf Hoopstraat) |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20180629131632/http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |archive-date=29 Junie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> C.J. Langenhoven is in 1932 aan hartversaking oorlede. Hy was 58 jaar en 11 maande oud. Een van sy bekende gedigte, [[Siembamba]]: <poem style="font-style: italic; background-color: #f9f9f9; padding-left:2em"> Siembamba, ek is 'n baba, Siembamba, ek is 'n baba --pas my veilig op in die nood, sus my liefies op die skoot. Siembamba, ek is 'n seuntjie, Siembamba, ek is 'n seuntjie maar jy sal sien ek is net nou groot; slaan maar orige kêrels dood. Siembamba, ek is 'n jonkman, Siembamba, ek is 'n jonkman --tel my nou maar af van die skoot; ek slaan self die kêrels dood. Siembamba, ek is getroud nou, Siembamba, ek is getroud nou --maar sy dink ek is nog op die skoot, wil nie glo nie ek is groot. Siembamba, almal babas. Siembamba, almal babas --al die mans is danig groot-- almal babas tot hul dood. </poem> == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasies |- |1909 |Die trouwbelofte |- | |Die famielie zaak |- | |Die water zaak |- | |Die trouwbelofte |- | |Die famielie zaak |- |1911 |Eenvoudige stukkies en brokkies |- |1912 |Die wêreld die draai |- | |Afrikaanse verjaardagboekie |- |1913 |Die hoop van Suid-Afrika |- |1914 |Ons weg deur die wêreld |- |1918 |Die stem van Suid-Afrika |- | |Die vrouw van Suid-Afrika |- |1919 |Die onmoontlike tweeling |- |1921 |Vrouetrou |- | |Sonde met die bure |- | |Eerste skoffies op die pad van Suid-Afrika |- |1922 |Doppers en Filistyne |- | |Die eensame hoop |- |1923 |Loeloeraai |- | |Die opdraande pad |- |1924 |Die lig van verre dae |- | |Geeste op aarde |- |1925 |Die laaste van die takhare |- | |Brolloks en Bittergal |- | |Herrie op die ou tremspoor |- | |Ons geliefde verjaarsdagboekie |- |1926 |Mof en sy mense |- | |A first guide to Afrikaans |- | |Donker spore |- | |Die Krismiskinders |- |1927 |Die kinderparlement |- | |Die wagtende wêreld |- | |Skaduwees van Nasaret |- |1928 |Die boekie sonder naam |- | |Ou-liedjies |- | |Vlaglied |- |1929 |Aan stille waters I |- |1930 |Die wandelende geraamte |- |1931 |A.B.C. Boekie |- | |Jantjie Muis en Jakob Slang |- | |Kootjie Totjie |- | |Petronella |- | |Hoe om te skrywe (saam met E.C. Pienaar) |- |1932 |U dienswillige dienaar |- |1933 |Die mantel van Elia |- | |Versamelde werke, wat ook insluit die volgende met jaar van oorsprong Oor opstelle (1931) |- | |Die letterkundige skoonhede van die Bybel (1932) |- | |Hooftrekke van die Bybelverhaal (1932) |- |1941 |Aan stille waters II |- |1971 |… die erwe van ons vaad’re |- |1972 |Twee novelles (Mof en sy mense en Donker spore) |- |1979 |Van mens tot mens (saamgestel deur Jan Scannell) |- | |Die vrolike vlam (saamgestel deur Jan Scannell) |- |1983 |Langenhoven in volkleur |- |1989 |Spreuke van Langenhoven: ’n keuse |- |1992 |Die beste spookstories |- |2000 |Pittige sêgoed en raak antwoorde van Sagmoedige Neelsie |- |2006 |Sagmoedige Neelsie praat padlangs |- | !Nie-fiksie werke |- |1900 |The Resident Magistrates of the Cape Colony in their capacity as judges |- |1906 |Iets over arbiters en arbitraties |- |1910 |Padlangers en zonder doekies |- | |The royal road to Cape Dutch |- |1916 |’n Vriendelike woord aan die Zappe |- |1919 |Republicans and sinners |- | |The everlasting annexation |- | |Twee geskiedkundige opstelle (saam met Gustav S. Preller) |- |1926 |Van die aarde na die sterre I en II |- | |A first guide to Afrikaans |- |1928 |Water en sy aard |- | |Die goeie burger |- |1929 |Die witman se pand (saam met J.H. Conradie) |- | |Goud of papier? |- | |Hoe om te skrywe (saam met E.C. Pienaar) |- |1935 |My aandeel aan die taalstryd |- |1953 |The life history of an ostrich |- | !Vertalings |- |1922 |Gesange in Afrikaans |- |1923 |Die Rubáiyát (Omar Khayyam) |} == Bronnelys == === Boeke === * Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964 * APB-Komitee vir Skoolboeke “Die junior digbundel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Sesde druk 1963 * Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) “Voorspraak” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994 * Beukes, Gerhard J. en Lategan, F.V. “Skrywers en rigtings” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1952 * Beukes, W.D. (red.) “Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992 * Botha, Elize “Prosakroniek” Tafelberg Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1987 * Burgers, M.P.O. “Die mens Langenhoven” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Port Elizabeth Eerste druk 1939 * Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970 * De Vries, Abraham H. “Kortom 2” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1989 * Du Plessis, I.D. “Aantekeninge uit Tuynstraat” Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste druk 1975 * Grobler, Hilda “Halfeeu” Blokboeke 33 Academica Pretoria en Kaapstad Eerste uitgawe 1980 * Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988 * Heyns, T.J. “C.J. Langenhoven 1872-1932” in Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969 * Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984 * Kannemeyer, J.C. “Langenhoven: ’n Lewe” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Eerste druk 1995 * Kannemeyer, J.C. “Die Dienswillige Dienaar” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe Eerste druk 1995 * Kannemeyer, J.C. “Ontsyferde stene” Inset-Uitgewers Stellenbosch Eerste uitgawe Eerste druk 1996 * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005 * Lategan, F.V. “Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Johannesburg 1961 * Lindenberg, E. (red.) “Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde” Academica Pretoria en Kaapstad Vierde Malherbe, F.E.J. “Aspekte van Afrikaanse literatuur” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Port Elizabeth Eerste uitgawe 1940 * Malherbe, F.E.J. “Die kort-verhaal as kunsvorm” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1929 * Nasionale Pers Beperk “Ons skrywers en hul werke: ’n Plate-album” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad 1936 * Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns” Perskor-Uitgewers  Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007 * Nienaber, P.J. “Die Hertzogprys Vyftig Jaar” Nasionale Boekhandel Kaapstad Eerste uitgawe 1965 * Nienaber, P.J. “Hier is ons skrywers!” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949 * Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse  letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963 * Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene  uitgawe 1969 * Nienaber, P.J. en Heyl, J.A. “Pleidooie in belang van Afrikaans Deel II” Nasionale Boekhandel Beperk  Kaapstad 1960 * Nienaber, P.J.; Erasmus, M.C.; Du Plessis, W.K. en Du Plooy, J.L. “Uit ons letterkunde” Afrikaanse Pers- Boekhandel Sewende druk 1968 * Opperman, D.J. “Junior verseboek” Nasionale Boekhandel Beperk Kaapstad Agste druk 1960 * Opperman, D.J. “Naaldekoker” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad en Johannesburg Eerste druk 1974 * Pheiffer, R.H. “Woordpaljas” Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Derde uitgawe Derde  druk 1993 * Pienaar, E.C. “Taal en poësie van die Twede Afrikaanse Taalbeweging” Nasionale Pers Beperk Kaapstad, Stellenbosch en Bloemfontein Vierde vermeerderde druk 1931 * Schoonees, P.C. “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging” J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch- Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad 1939 (derde druk) * Van Biljon, Madeleine “Geliefde leesgoed” Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe  1996 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  1998 * Venter, L.S. “C.J. Langenhoven (1872–1932)” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998 * Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005 === Tydskrifte en koerante === * Blignault, Audrey “Langenhoven se essays leef voort” “Insig” April 1998 * Boekkooi, Paul “Langenhoven ‘sal tot gehore vandag spreek’” “Plus” 31 Maart 1998 * Bosman, N. “Ruimte as intertekstuele belewenis: Dalene Matthee en C.J. Langenhoven” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 30 no.4, November 1992 * Brink, André P. “Neelsie, Madiba en ek” “Beeld” 16 Julie 2004 * Brink, André P. “Donker spore, duister woorde” “Rapport” 1 Mei 2011 * Britz, Etienne “Met Kannemeyer op die spoor van Langenhoven” “Die Vlieënde Springbok” * De Villiers, C.G.S. “C.J. Langenhoven soos ek hom geken het” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 17 no. 1, Februarie 1979 * Goldblatt, Sarah “How ‘Die Stem’ became South Africa’s unofficial anthem” “The Cape Argus” 12 April 1952 * Kannemeyer, J.C. “C.J. Langenhoven, C.J. Rhodes en die prinses” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 32 no. 2, Mei 1994 * Kannemeyer, J.C. “Die dienswillige dienaar” “Rapport” 16 April 1995 * Olivier, Johan “Langenhoven-grafte opgegrawe vir herbegrafnis” “Die Burger” 7 Desember 2002 * Smith, Elsa “’n Beknopte samevatting van C.J. Langenhoven” “Kakkerlak” Uitgawe 2, 2005 * Ungerer, Carien “‘Loeloeraai’: Eerste Sciencefiction-roman in Afrikaans – ’n Beskrywing, interpretasie en  evaluasie” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 23 no. 1, Februarie 1 * Van Rensburg, Chrisna “’n Voëlvlug deur Arbeidsgenot” “Kakkerlak” Uitgawe 2, 2005 * Verhage, J.A. “Langenhoven se literêre drieslagmaat” “Standpunte” Nuwe reeks 82, April 1969 * Weber, Phil “Só is hy heen” “Insig” April 1998 * Wessels, Louis “Langenhoven – die tengerige genie bly leef…” “Die Burger” 11 Augustus 1982 * Winter, Gordon “Langenhoven had a Jewish mistress” “Sunday Express” 1 Junie 1975 === Internet === * Brink, André P. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/04/04/9/3.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Brink, André P. Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2011/05/05/RH/6/boek06.html * Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/11/19/14/12.html * Cillié, Petra Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/07/02/4/4.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * C.J. Langenhoven: http://www.cjlangenhoven.co.za/cj_langenhoven/index {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160901010914/http://www.cjlangenhoven.co.za/cj_langenhoven/index |date= 1 September 2016 }} * Dedekind, Nonnie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/11/7/11/2.html * Dommisse, Ebbe Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/08/25/SK/13/ARBEIDSGENOT.html * Du Plessis, Bertie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1995/06/12/6/4.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120717013158/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1995/06/12/6/4.html |date=17 Julie 2012 }} * Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Langenhoven,_Cornelis_Jacob * Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/C.J._Langenhoven * Geni: http://www.geni.com/people/Cornelis-Langenhoven/6000000016153152792 * Kannemeyer, J.C. Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/11/18/14/5.html * {{cite news |url=http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html |title=Staaltjies rondom die skerpsinnigheid van C.J. Langenhoven |author=Kannemeyer, J.C. |publisher=[[Die Burger]] (bladsy 3) |date=1 Julie 2000 |archive-url=https://archive.is/20130725160110/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html |archive-date=25 Julie 2013 |access-date=25 Julie 2013 |url-status=dead }} * Kannemeyer, J.C. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/05/05/3/10.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Kannemeyer, J.C. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2003/11/01/BY/12A/01.html * Koch, Retief Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/08/10/3/18.html * Langenhoven, C.J. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/01/31/15/2.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Langenhoven Geslagsregister: http://www.langenhoven.net/Langenhovenboek1.pdf * LitNet ATKV-Skrywersalbum 28 Februarie 2012: www.litnet.co.za * Maroela Media: http://maroelamedia.co.za/ongekategoriseerd/cj-langenhoven/ * NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/1127 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170219202302/http://www.nb.co.za/authors/1127 |date=19 Februarie 2017 }} * Olivier, Johan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/06/29/3/1.html * Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/langenhoven.html * Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_cjlangenhoven_ph.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140913114946/http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_cjlangenhoven_ph.htm |date=13 September 2014 }} * Van Bart, Martiens Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/08/05/1/29.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Van Zyl, Wium Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/05/29/1/14.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Wikiquote}} {{Wikisource|Outeur:C. J. Langenhoven|C. J. Langenhoven|old=true}} * {{mieliestronk|url=http://www.mieliestronk.com/volkslied.html}} * [http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php Die Langenhoven huismuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180629131632/http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |date=29 Junie 2018 }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Langenhoven, C.J.}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse advokate]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse joernaliste]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse Vrymesselaars]] [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1873]] [[Kategorie:Sterftes in 1932]] [[Kategorie:Afrikaners]] mxg5abopft4bn6q8b2lp7emd6xfrsij 2518376 2518375 2022-08-09T13:40:50Z Syunsyunminmin 148748 Undid edits by [[Special:Contribs/102.221.95.250|102.221.95.250]] ([[User talk:102.221.95.250|talk]]) to last version by Oesjaar wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = C.J. Langenhoven | bynaam = | beeld = CJ Langenhoven.jpg | beeldbeskrywing = | onderskrif = C. J. Langenhoven met Mev. Langenhoven by die kerk in Oudtshoorn op die huweliksdag van hul dogter, Engela, in 1926. | geboortenaam = Cornelis Jacob Langenhoven | geboortedatum = [[13 Augustus]] [[1873]] | geboorteplek = [[Hoeko]], [[Ladismith]] | dood_datum = [[15 Julie]] [[1932]] | sterfteplek = [[Oudtshoorn]] | ouers = | titel = | nasionaliteit = Suid-Afrika | beroep = Skrywer, redakteur, politikus | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | godsdiens = [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|Nederduits Gereformeerd]] | huweliksmaat = Lenie van Velden | kinders = Engela | webblad = | handtekening = }} '''Cornelis Jacob Langenhoven''' was ’n regsgeleerde, koerantredakteur en [[Afrikaans]]e [[skrywer]], [[digter]] en [[dramaturg]]. Hy het as skrywersname C.J. Langenhoven en '''Sagmoedige Neelsie''' gebruik. Sy rol in die [[Afrikaans (taal)|Afrikaanse]] literatuur en kultuurgeskiedenis was formidabel. As [[Volksraad van Suid-Afrika|Volksraadslid]] en senator speel hy ’n groot rol in die erkenning van Afrikaans as amptelike landstaal. == Lewe en werk == Cornelis Jacob Langenhoven is net na middernag in die vroeë oggendure van [[13 Augustus]] [[1873]] op die plaas Hoeko in die distrik [[Ladismith (kiesafdeling)|Ladismith]], [[Kaap]] gebore, slegs ’n paar uur nadat sy ouer broertjie (Andries Petrus Blignault Langenhoven) omgekom het in ’n brand in ’n stroois op die werf.<ref>Die vernaamste bron vir lewensbesonderhede is J.C. Kannemeyer se omvattende biografie “Langenhoven: ’n lewe”</ref> Sy oorgrootvader is Pierre Guillaume Langenhoven, wat op 17 Oktober 1755 in Duinkerken in [[Frankryk]] gebore is en in 1774 uit Franssprekende [[België]] na Suid-Afrika kom. Sy grootvader is Philip Hendrik Morkel Langenhoven (gebore 19 Januarie 1812), agtste kind van die stamvader, wat getroud is met Margaretha Maria van Koppen. Sy vader, Cornelis Jacob Zetuin Langenhoven (26 Maart 1842 – 31 Mei 1923) en sy moeder, Rachel Margaretha Susanna Blignault (30 Mei 1848 – 18 Augustus 1873), is op 10 Junie 1867 op Ladismith getroud en hy is die jongste van hulle vier kinders. Sy een broer (Andries Petrus Blignault) en suster (Margaretha Susanna Petronella) is baie jonk oorlede en slegs sy oudste broer Philip Hendrik Morkel Langenhoven bereik ook volwassenheid. Vyf dae na sy geboorte is Langenhoven se moeder oorlede en in hierdie omstandighede word hy groot by sy oom Pieter Guillaume Langenhoven (10 April 1836 – 2 Julie 1919), sy vader se ouer broer, en tante Margarita Susanna Petronella Blignault (29 Oktober 1826 – 24 Augustus 1912), sy moeder se ouer suster, wat ook op die plaas Hoeko gewoon het en vir wie hy as sy ouers aanvaar. Sy oom en tante het nie eie kinders nie, maar benewens Langenhoven het hulle nog vier aangenome kinders gehad, wie se paaie egter vroeg geskei is. Sy biologiese pa is later weer getroud, hierdie keer met Cornelia Maria Joubert. Langenhoven se skoolopleiding ontvang hy hoofsaaklik in [[Engels]], eers van ’n aantal goewernantes en dan vanaf 1883 in die nuutgestigte plaasskool op Hoeko by die Hollandse Meester Marthinus Paulus Bloemkolk. Vanaf 1888 gaan hy na die dorpskool op Ladismith waar meneer J.R. Frylinck die hoof was en in Junie 1890 kom hy eerste in die Hoërskooleksamen in die destydse [[Kaapkolonie]]. Dan gaan hy vanaf Julie 1890 skool onder mnr. C.F. Rosenow by die Riversdal Public School for Boys. Hier loseer hy aan huis van die parlementslid mnr. Daniel du Plessis Bland en hy matrikuleer in Junie 1892, waartydens hy derde op die merietelys van die Kaapkolonie geplaas word. Op skool ontwikkel hy ’n besondere voorliefde vir Latynse prosa, wat later goed te pas kom by sy studie in die regte en sy direkte en ekonomiese skryfstyl help vorm. Hy trek ook voordeel uit die studie van Macaulay se “''Essay on Milton''”. Die stylteorie wat hy later in “''Die Opdraende Pad''” ontwikkel het, is gebaseer op aantekeninge wat hy in hierdie voorgeskrewe boek gevind het. Op [[Riversdal]] stig hy ’n skooldebatsvereniging en is redakteur van die weeklikse skoolblad, wat hy onder die naam “''The Pursuit of Knowledge''” begin. Hy katkiseer en word in 1892 aangeneem by die [[NG Kerk]] op Ladismith, maar worstel vir lank met sy geloofsekerheid. In 1893 ontmoet hy die onderwyseres Helena de Vries van Prins Albert tydens ’n debatsaand wat op Ladismith gehou is en hulle raak in 1894 verloof. Vanaf die begin van 1893 studeer hy aan die Victoria-Kollege (later die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]]). Sy doelwit was om hom in die regte te bekwaam, maar Stellenbosch het nog nie ’n regsfakulteit gehad nie. Hy het dus beplan om eers die B.A.-graad op Stellenbosch te verwerf en dan óf by die South African College in Kaapstad in te skryf óf deur selfstandige studie as prokureursklerk te kwalifiseer. Hy vind die universiteitslewe vervelig en aangesien dit indertyd onnodig was om klasse by te woon om eksamens af te lê, bly hy die hele 1894 op die plaas vir selfstandige studie. Sy besluit om tuis te bly is waarskynlik ook versterk deur sy begeerte om meer tyd saam met Helena de Vries deur te bring. Aanvanklik is hy ingeskryf vir [[Engels]], [[Nederlandse Antille|Nederlands]], Latyn, [[Grieks (dubbelsinnig)|Grieks]], Logika en Sielkunde, maar hy skryf nie eksamens in Grieks en Sielkunde nie, terwyl sy uitslae in die ander vakke nie besonder goed is nie. Hy besef dat hy leiding nodig het en keer dan die volgende jaar terug kampus toe, waar hy in Junie 1895 die B.A.-graad behaal. Op universiteit het hy ’n aktiewe aandeel aan die debatsvereniging. In 1893 lewer hy as eerstejaarstudent ’n rede oor “''What shall be the future language of South Africa?''” waarin hy aandui dat hy dink dat Engels die taalstryd sal wen, dat daar geen toekoms is vir [[Nederlands]] nie en dat Afrikaans op daardie tydstip nie die vermoë bied vir intellektuele opvoeding nie, omdat dit nie ’n letterkunde het nie en slegs ’n beperkte woordeskat bevat. Vanaf 8 Julie 1895 is Langenhoven onderwyser by ’n eenmanskooltjie op die plaas Langlaagte in die Transvaalse distrik [[Heidelberg]]. Sy termyn as hoof van hierdie skooltjie is nie ’n sukses nie en hy keer in Maart 1896 terug na Hoeko. Hy bly vir ’n tyd op die familieplaas, maar vestig hom dan op Ladismith, waar hy aanvanklik private onderwys gee. ’n Paar maande na sy terugkeer uit [[Transvaal]] word sy verlowing met Helena de Vries verbreek. Hy gaan kuier dan by Anna van Velden, vir wie hy private klasse gee om haar met haar skoolwerk te help. Gou raak hy verlief op Anna se ma, die weduwee Lenie van Velden. Op 23 Februarie 1897 trou hy op Ladismith met die tien jaar ouer Magdalena Maria (Vroutjie) Hugo (in daardie stadium die weduwee Van Velden). Sy is op 12 Mei 1863 op die plaas Nobelsfontein naby Victoria-Wes gebore en is op 23 Mei 1950 oorlede. Sy het reeds vier kinders uit haar vorige huwelik gehad, drie dogters (Anna Elizabeth Christina, gebore 1882; Elizabeth Overgaauw, gebore 1886; en Magdalena Antoinette, gebore 1889) en ’n seun (Cornelis Johannes Hugo, gebore 1891). Twee van haar kinders (Dirk en Margaretha Julia) is baie jonk oorlede. Hulle bly aanvanklik in sy vrou se huis op Ladismith, maar die verhouding tussen Langenhoven en sy stiefkinders, wat by hulle inwoon, is van die begin af nie baie goed nie. Later sou dit verder versleg weens Langenhoven se drinkery en ingrypende politieke verskille. Van die einde van 1896 tot 1899 skryf Langenhoven in as kandidaat-prokureur by die firma Th. C.W. Johnson op Ladismith en hy verwerf in Junie 1899 die LL.B.-graad deur private studie aan die University of the Cape of Good Hope. Hy is nou gekwalifiseer om as beide advokaat en prokureur te werk. Op 17 Augustus 1899 word hy op die prokureursrol geplaas en begin hy as vennoot in die kantoor van J.A. Foster op Oudtshoorn. Hy is aanvanklik alleen na Oudtshoorn, maar op 18 Oktober 1899, ’n week nadat oorlog tussen die twee noordelike republieke in Suid-Afrika en Engeland verklaar is, sluit sy vrou en stiefkinders hulle by hom aan in ’n huurhuis in Hoopstraat in [[Oudtshoorn]]. Die verhouding tussen Langenhoven en Foster werk nie goed uit nie en ná twee jaar as prokureur besluit hy om as advokaat in Kaapstad te praktiseer. Op 15 Augustus 1901 word Langenhoven dan as advokaat toegelaat in Kaapstad, ’n beroep wat hy tot 13 November 1902 sonder veel sukses beoefen. Sy vrou is met sy vertrek swanger en bly in hierdie omstandighede in Oudtshoorn agter en hy sluit weer by haar aan tussen Oktober 1901 en einde Januarie 1902 om haar by te staan met die bevalling. Op 22 Desember 1901 word sy enigste dogter, Margarita Rachel Engela, gebore. Engela is later met Niko Brümmer, ’n tandarts, getroud en hulle het een seun, Guillaume. Engela is op 20 Julie 1975 in die hospitaal op Ladismith oorlede. Guillaume, wat in 1971 ’n Ph.D.-graad in Wiskunde aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal het, is getroud met Laetitia Conradie en hulle het drie seuns en ’n dogter, die bekende skryfster [[Willemien Brümmer]]. In Kaapstad begin Langenhoven reeds om alkohol oormatig te gebruik, ’n probleem wat hom die res van sy lewe sou kniehalter en in die tyd van sy verwydering van sy vrou ook tot groot spanning in die huwelik lei. Hy is na die geboorte van Engela teen die einde van Januarie 1902 terug na [[Kaapstad]] om sy praktyk as advokaat voort te sit, weer met weinig sukses. In Junie 1902 keer hy terug na Oudtshoorn om een saak te behartig en is in Augustus 1902 vir ’n laaste keer Kaapstad toe. Teen November 1902 is hy terug as prokureur op Oudtshoorn, weer in Foster se kantoor, waar hy onder meer wyd bekendheid verwerf op die gebied van watergeskille. Verder hanteer hy algemene sake wat gewoonlik op ’n plattelandse prokureur se pad kom, soos testamente en erfenisse, boedelprobleme, koop- en huurkontrakte, invorderings van agterstallige skuld, dagvaardings en enkele gevalle van diefstal, bedrog, egskeiding en naamskending. Waar hulle voorheen ’n huis gehuur het, koop sy vrou in Junie 1903 die huis waaraan hy die naam Arbeidsgenot gee en waar hy die res van sy lewe woon. Vanaf einde Maart 1912 is hy nie meer voltyds in die regspraktyk nie, maar hy behartig van tyd tot tyd tot 1918 nog enkele sake. Sy stiefdogter Anna van Velden het hom bygestaan in sy kantoor in Kerkstraat en later het Allan Pocock, wat met sy stiefdogter, Bessie, getrou het, as kandidaatprokureur by hom en Foster ingeskryf. Langenhoven was tot 1928 as prokureur geregistreer, waarna hy die Wetsgenootskap van die Kaap die Goeie Hoop versoek het dat sy lidmaatskap beëindig word omdat hy totaal onaktief is in die regswese. Aanvanklik skryf hy vermaaklike verhale en gedigte in Engels, waarvan sommige gepubliseer word. Hy bemoei hom egter ook organisatories met debatsverenigings en lewer vir hierdie verenigings vroeg reeds ’n aantal samesprake in Afrikaans. In 1910 skryf hy vir die Engelse koerant ''The State'' ’n artikel oor “''The problem of the dual language in South Africa''”, waarin hy Engels eerder as Nederlands as die uiteindelike taal van [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|Suid-Afrika]] sien, ten spyte van sy klaarblyklike sterk gevoel vir Afrikaans. Die Engelse prys hierdie artikel met entoesiasme en die [[Hollandse Huis|Hollandse]] dagblaaie reageer sterk, wat hom omstreeks April of Mei 1910 noop om sterk standpunt begin in te neem vir Afrikaans, aangesien hy veral negatief was dat Nederlands die taalstryd sou wen. Hierdie nuwe ingesteldheid en standpunt vind uiting in artikels wat in ''Ons Land'', ''De Volkstem'' en ''[[Die Brandwag]]'' verskyn. Op 1 April 1912 word hy redakteur van ''Het Zuid-Westen'', ’n Oudtshoornse nuusblad, wat hy vir die volgende drie jaar, benewens artikels oor aktuele sake, as podium vir sy opvattinge oor Afrikaans gebruik. Hier is [[Sarah Goldblatt]] vanaf September 1912 sy assistent en hulle het lewenslank ’n besonder hegte verhouding. Sy word sy vertroueling, sy klankbord en waarskynlik ook sy [[minnares]], en as kuratrise van sy literêre nalatenskap het sy die Langenhoven-legende tot met haar eie dood in 1975 met drif en toewyding aan die gang gehou. Die ineenstorting van die volstruisveremark aan die begin van 1914 raak die omgewing van [[Oudtshoorn]] besonder nadelig en ''Het Zuid-Westen'' word weens finansiële probleme gedwing om op 9 Januarie 1915 te sluit. Hiermee kom sy joernalistieke loopbaan tot ’n einde, hoewel hy as Sagmoedige Neelsie steeds gereelde politieke artikels vir ''[[Die Burger]]'' skryf en ook vanaf April 1922 die weeklikse rubriek “''Aan stille waters''” behartig, welke rubrieke later in twee bundels gepubliseer word. Vanaf die sluiting van ''Het Zuid-Westen'' maak Langenhoven hoofsaaklik ’n lewe deur sy inkomste as politikus en sy inkomste uit sy skryfwerk. In ’n brief aan ''Het Zuid-Westen'' van 19 Januarie 1914 lewer Langenhoven ’n sterk pleidooi dat daar ’n nuwe lid vir Oudtshoorn in die komende Provinsiale Raadsverkiesing verkies moet word en hy stel homself voor as kandidaat. Die wyse waarop hy hom as kandidaat vir die Provinsiale Raad verkiesbaar gestel het, was nie alleen hoogs ongewoon nie, maar iets unieks in die politieke geskiedenis van Suid-Afrika. Dit tel egter in sy guns dat die kiesers nie tevrede was met die sittende lid nie en almal was moeg vir die outokratiese optrede van die administrateur, sir Frederic de Waal, en die raadslede se vrees om hom teen te gaan. Langenhoven se potensiële kiesers het geweet dat hy nie op hom sou laat trap nie. Op nominasiedag 2 Maart 1914 word hy dan ook voorgestel as kandidaat vir die Provinsiale Raad as lid van die [[Suid-Afrikaanse Party]] van Botha en Smuts. Daar was geen verdere nominasies nie; dus is hy onbestrede as verkose lid verklaar. Op 23 April van dieselfde jaar loods hy in die Provinsiale Raad ’n mosie deur waarvolgens Afrikaans as voertaal tot en met standerd vier in die [[Kruik|Kaaplandse]] skole erken word. Hierdie mosie word sonder ’n enkele teenstem aanvaar en in 1917 word Afrikaans in die hele laerskool ingevoer en vanaf 1920 ook in die hoërskool. In 1913 word hy lid van die Zuid-Afrikaansche Akademie voor Taal, Letteren en Kunst en in Julie 1914 maak hy ’n drieledige voorstel aan die Akademievergadering in Bloemfontein. Hy stel onder andere voor dat die Akademie sy goedkeuring aan onderwys in Afrikaans gee, hulp verleen met die verskaffing van leermiddels in Afrikaans en ook ’n spellingkommissie aanstel om spelling in Afrikaans te standaardiseer. Hy lewer ook sy belangwekkende toespraak oor “''Afrikaans as voertaal''” by hierdie geleentheid en dit word later met spellingwysigings opgeneem in “''Ons weg deur die wêreld''” en ook deur [[P.J. Nienaber]] opgeneem in “''Pleidooie in belang van Afrikaans Deel II''”. Hierdie toespraak is ’n hoogtepunt in sy pleidooie vir Afrikaans en dit is opvallend hoe hy telkens die abstrakte en konkrete, teorie en praktyk, uitspraak en voorbeeld met mekaar afwissel en sy standpunt by herhaling aan die hand van illustrasies uit die eg-Afrikaanse werklikheid aan die toehoorder oordra. Langenhoven word hier verkies as lid van die eerste spellingkommissie, maar sy geografiese verwydering van die res van die kommissie lei daartoe dat hy geen werklike bydrae lewer nie en in 1915 nie herverkies word nie. Kort voor hierdie vergadering van die Akademie stel hy ook sy “''Memorie aan die Afrikaanse Taalgenootskap''” op, wat mede-onderteken word deur ’n aantal joernaliste wat daarop aandring om Afrikaans as medium vir hulle beriggewing te gebruik. Hierdie uitlaatklep vind hulle wanneer die [[Naspers|Nasionale Pers]] op 18 Desember 1914 op [[Stellenbosch]] gestig word en die daaropvolgende stigting van ''Die Burger'' in Julie 1915. Baie van Langenhoven se boeke verskyn hierna by Nasionale Pers en vele bydraes van hom in ''Die Burger''. Sarah Goldblatt verhuis in 1917 na [[Kaapstad]] en word daarna Langenhoven se skakelpersoon met die Nasionale Pers, wat sy onderhandelings met die uitgewers en die koerant behartig. Langenhoven se bande met hierdie groep versterk wanneer hy vanaf 24 April 1922 ’n gereelde weeklikse rubriek in ''Die Burger'' onder die titel “''Aan stille waters''” skryf, waarvoor hy dan ook ’n meer gereelde inkomste uit sy skryfwerk verkry. Langenhoven bedank in April 1925 uit die Akademie sonder opgaaf van redes, maar in ’n brief aan Sarah Goldblatt blyk dit dat hierdie bedanking geskied as gevolg van beide politieke oorwegings (weens die sterk teenwoordigheid van ondersteuners van die [[Suid-Afrikaanse Party]]) en literêre oorwegings (die oorheersing van letterkundiges wat hul studies in die buiteland afgehandel het en opvattings oor die letterkunde gehuldig het wat Langenhoven nie aanstaan nie). Wanneer Botha en Smuts in 1915 tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] Duitswes-Afrika (tans Namibië) binneval en die rebel [[Jopie Fourie]] teregstel, ondersteun Langenhoven die politieke rigting van generaal Hertzog en verander sy alliansie in die Provinsiale Raad na die nuut gestigte [[Nasionale Party]]. Hy stig ook ’n tak van hierdie party in 1915 op Oudtshoorn en word die eerste voorsitter van hierdie tak. Redelik gou word hy ook opgeneem in die hoofbestuur van die Kaaplandse Nasionale Party en van 1929 tot sy dood is hy voorsitter, terwyl hy van die begin af lid was van die Federale Raad. In 1915 het hy hom verkiesbaar gestel vir die [[Volksraad]], waar hy Oudtshoorn sou verteenwoordig. Hy is aangewys as die Nasionale Party se kandidaat, maar het in die verkiesing van Oktober 1915 met 281 stemme teen die Suid-Afrikaanse Party se kandidaat verloor. In 1917 wen hy egter die verkiesing vir die Provinsiale Raad in Oudtshoorn en in Junie van hierdie jaar word hy ook tot die Uitvoerende Komitee van die Raad verkies. Iemand wat waardering uitspreek vir Langenhoven se politieke standpunte in hierdie tyd is die jong advokaat met boerderybelange in De Rust, S.P. le Roux. Le Roux is later Nasionale Party Kabinetsminister en Langenhoven word peetvader van sy seun, die skrywer [[Etienne Leroux]]. In 1920 word hy Volksraadslid vir Oudtshoorn wanneer hy die setel met ’n meerderheid van 225 teen die Suid-Afrikaanse Party se A.H. Mulder verower. Wat Langenhoven se vriend S.P. le Roux gevrees het, is egter nou bewaarheid. Hy was bang Langenhoven sou nie die nodige geduld aan die dag kon lê as hy in die koukus nie sy sin kon kry nie. Langenhoven was ongelukkig in die Volksraad en gefrustreerd as hy nie sy oogmerke gou genoeg kon bereik nie. Kort na die verkiesing het hy op Ladismith aan S.P. le Roux gesê hy wil terug na die Provinsiale Raad en dat sy vriend hom dan in sy plek vir die Volksraad moet beskikbaar stel. Le Roux wou egter niks weet nie. In Februarie 1921 verloor Langenhoven die setel wanneer generaal Smuts weer ’n algemene verkiesing uitroep en die Suid-Afrikaanse Party met ’n meerderheid van 115 stemme wen. Na Langenhoven se toetrede tot die politiek was sy salaris as politikus sy enigste vaste inkomste en hierdie nederlaag het beteken dat hy hierdie inkomste verloor het. Hy het dus probeer om ander werksgeleenthede te soek, aangesien die politiek ook maar wisselvallig was. In 1921 het hy sy oog op die professoraat in die regte aan die Universiteit Stellenbosch gehad, maar dit het nie gerealiseer nie. Ten spyte van bedenkinge oor sy individualisme en drankmisbruik word hy dan deur die Nasionale Party verkies as senator. Hy beklee hierdie posisie tot met sy dood, wat hom in staat stel om ook met die amptelike erkenning van Afrikaans as landstaal op 25 Mei 1925 ’n beduidende rol te speel. Hy lewer besonder invloedryke toesprake in die parlement en is lid van die parlementêre komitee wat die saak ondersoek, verskeie belanghebbendes oor die regs- en taalkwessies uitvra en ook onderhandel met moontlike teenpartye. Wanneer Langenhoven in Kaapstad was vir die Parlementsittings of Kaapstad om ander redes moes besoek, het hy gewoonlik by Sarah Goldblatt (eers in die [[Tuine, Kaapstad|Tuine]] en later in [[Mowbray]]) tuisgegaan.<ref>Kannemeyer bespreek die verhouding tussen Langenhoven en Sarah Goldblatt indringend in “Langenhoven: ’n lewe”, bladsye 645-654. Direkte aanhalings is afkomstig uit hierdie bron.</ref> Sy moes hom telkens fisiek uit die ellendes van sy drankverslawing red, soms deur hom letterlik in die huis in te dra en te verpleeg. In Sarah het Langenhoven ook ’n geestesmaat gevind. Sy was die persoon buite sy huislike kring wat die hartstog van sy ideale verstaan het, wat sy kunstenaarsiel begryp en vertroetel het en vir wie hy ten volle met sy werk kon vertrou. Die twee het deur die jare ’n drukke korrespondensie gevoer en uit die korrespondensie is dit duidelik dat daar ’n baie hegte en diep vriendskap tussen hulle was en na baie mense se mening veel meer as net vriendskap. Na Sarah se dood was daar gerugte van ’n seksuele verhouding tussen die twee, maar Jan Scannell het hierdie gerugte as onwaar afgemaak. In sy biografie van Langenhoven meen [[J.C. Kannemeyer]] egter dat Scannell die kodes wat daar in die korrespondensie tussen Langenhoven en Sarah was, kon misgekyk het. In ’n brief van 11 Januarie 1926 het Sarah geskryf dat sy alle briewe van hom noukeurig nagegaan het. Alle briewe te make met sy manuskripte, politiek en die pers het sy gehou en die ander tot niet gemaak. Terwyl sy hiermee besig was, het sy “seergekry”, want elke brief “hou ’n intieme skakel uit die verlede voor my oë, en dit vind dadelik weerklank in my geheue en hart”. Daar is verseker kodes wat gereeld in briewe tussen hulle na vore kom wat slegs begryp kan word in die lig van ’n intieme verhouding tussen hulle. Telkens in Langenhoven se briewe is daar ’n soort refrein wat daardeur loop: “Alles is beuselagtig op die een ding ná wat ek nie kan skryf nie” (7 Julie 1924); “Daar is nie ’n ding wat ek sou kan sê nie of ek moet stilbly daarvan” (13 November 1924); “Jy weet, Sub, daar is niks hiervandaan te skryf nie, of ek moet skryf wat ek nie kan skryf nie” (7 Januarie 1925); “Maar ek kan nie vir jou skryf nie want oor die een ding waar my hart vol van is, moet ek nie skryf nie” (16 Junie 1925). Langenhoven word veral onthou vir sy humoristiese en satiriese werke. Hy was 'n veelsydige skrywer wat meesterlike kort prosa en poësie geskryf het. Hy was welbekend vir sy skerp sin en sagte maniere. Hy het 'n denkbeeldige olifant geskep (baie mense wat hom geken het, kon getuig dat daar nooit 'n werklike olifant was nie<ref>{{cite news | url=http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html | title=Staaltjies rondom die skerpsinnigheid van C.J. Langenhoven | date=17 Maart 2000 | publisher=[[Die Burger]] | archive-url=https://archive.is/20130725160110/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html | archive-date=25 Julie 2013 | access-date=25 Julie 2013 | url-status=dead }}</ref>) genaamd ''Herrie''.<ref>[[Op Pad in Suid-Afrika]]. [[B.P.J. Erasmus]]. 1995. ISBN 1-86842-026-4</ref> Hy het Herrie se naam in 'n klip gekerf langs die [[N12]]- nasionale hoofweg, halfpad binne-in [[Meiringspoort]], (buite Oudtshoorn). Hierdie klip staan bekend as [[Herrieklip]]. Benewens die los praatjies en gerugte was daar ander inligting wat ook meer lig op die hele saak werp. Die Pococks was doodseker dat daar ’n verhouding was. Vroutjie se kleindogter, Marjorie Pocock, was veral uitgesproke en het meer as een maal gepraat oor Langenhoven se seksuele onversadigbaarheid en onstuimighede, insluitend ’n insident met Sarah in die kantore van ''Het Zuid-Westen''. Dan het Guillaume Brümmer, Engela se seun, sy ouma en moeder een aand hoor gesels. Langenhoven se verhouding met Sarah het ter sprake gekom. Op Engela se vraag hoekom haar ma dit alles verduur het, antwoord Vroutjie: “Ek het hom liefgehad.” Sy het ook aangedui dat selfs die verhouding nie genoeg was om ’n breuk tussen hulle te bring nie, selfs nie die keer toe sy haar man en Saartjie in Arbeidsgenot op heterdaad in ’n bed betrap het nie. In Arbeidsgenot het Vroutjie vir Langenhoven die huislikheid verskaf sodat hy sy skeppingsdrang kon uitleef. Sy het met haar waardigheid, liefde en wysheid aan hom ’n vervullende huwelik en gelukkige tuiste gebied, terwyl Sarah vir hom ’n intellektuele stimulus was. Langenhoven is op Vrydag, [[15 Julie]] [[1932]] in sy huis op [[Oudtshoorn]] aan ’n [[hartaanval]] oorlede. Sy vrou is op 23 Mei 1950 oorlede en Sarah Goldblatt op 22 Mei 1975. == Skryfwerk == {{Aanhalingsboks3 |aanhaling=Die meerderheid is reg, die minderheid opreg.|bron=C.J. Langenhoven}} Behalwe sy moedertaal, Afrikaans, was Langenhoven magtig in Engels,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 79: ''(En tussen hakies, en oor die algemeen, wil ek nou van hierdie geleentheid gebruik maak om te betuig dat my omvangryke lees en studie van die Engelse taal meer vir die vorming van my skrywe in my eie taal gedoen het as om my bloot te stel aan 'n anglisisme deur 'n onbedagsaamheid hier en daar. Engels is, soos Afrikaans, helder en reguit en saaklik. Jy sê wat jy te sê het en klaar.)''</ref> Latyn <ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl.78: ''As ek moet uitsoek onder my skuldverpligtings aan meneer Rosenow, vind ek dit moeilik om 'n kort lysie te maak, maar met die oog op die huidige doel meld ek vernaamlik twee, vereers sy deeglike voortbou op die grondslag deur meneer Frylinck gelê by die studie van die Latynse prosa. Meer en meer het hy Latyn vir my 'n lewende taal gemaak, en as ek met my werk in my eie taal blyk gegee het van begrip van die vereistes van logiese sinsbou, dan was daardie oefening in Latyn 'n groot bydraag daartoe. […] Toe ek later, as volwassene en getroude, in die regte studeer het vir die LL.B.-graad, by myself en sonder hulp, kon ek sulke Latynse werke soos die van Voet en die Pandekte van Justinianus vir my plesier lees, sonder om ooit aan die taal te dink.''</ref> en redelik ook in Duits en in Hooghollands (Nederlands).<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 59-60: ''Ons kinders is gemaak Engels praat, selfs buitekant die skool, maar nooit was daar van Meester se kant die minste poging om ons te maak Hooghollands praat nie, selfs nie met hom nie, en selfs nie in die Hollandse klasse nie. Daar by ons, soos orals elders, was dit maar 'n vanselfsprekende saak dat jy 'n Afrikaner enige vreemde taal kan leer praat maar nie Nederlands nie. […] Meester Bloemkolk had van teoretiese grammatika geen grondige logiese begrip nie. (Ek het daar 'n Hollandse spraakkuns op skool gebruik – die liewe ou [[Marinus Stucki|Stucki]] s'n. Maar dáár was ook geen stucki logika in nie.) Maar Meester het my, vir meer as die betrokke standaard van onderwys en ouderdom, deeglik Nederlands geleer. Toe ek uit sy skool weggegaan het, het ek dit seker min swakker geskryf as wat ek dit vandag kan skryf. Verder het hy my, by die skoolwerk verby, 'n menige Nederlandse boeke geleen om te lees en ek het hulle verslind. En daar is geen twyfel aan nie dat my woordeskat (wat ek vandag nog altyd te armoedig vind vir die uitdrukkings van my gedagtes) deur Nederlandse lees en studie verbeter is.''</ref> Langenhoven was gaande oor Latyn,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 96-97:''En daarby had ek die voordeel dat ek my na hartelus kon verdiep in my lieflingsmedium, die Latynse prosa. Nie alleen het die ou Romeinse juriste 'n logiese regstelsel opgebou waarvan die politieke staatsinstellings en regsbegrippe en regspleging van die hele Westerse Europese beskawing die erfgenaam is nie. Met hulle rangskikking en terminologie het hulle 'n doeltreffende taalmasjinerie en gedagtemasjinerie vervaardig waarsonder dit moeilik is om te sien hoe selfs sulke skynbaar opsygaande geestesbedrywighede soos die verskillende natuurkundige vakke 'n medium van uitdrukking kon gevind het. Al het daardie medium nie Latyns gebly nie dan is hy die toepassing van die Latynse tradisie. Vér afwykendes, soos die Duitser en die Hollander en die Skandinawiër, het van Latyn geleer hoe om hulle eie taal vir intellektuele en wetenskaplike doeleindes bruikbaar te maak. En so, om tot die persoonlike doel terug te kom, het my Latyn my geleer om by die gebruik van eie Afrikaans die regte lyn te vat wat die kortste afstand tussen twee punte is; om oortolligheid en vertroebeling te vermy; om nie tevrede te wees met gesegdes wat niks sê nie; om my toe te lê op noukeurigheid van uitdrukking; om eenvoud en helderheid hartstogtelik ná te streef. In hierdie opsig loop die gees van die Latynse taal met die gees van Afrikaans saam, soos hy saamloop met die gees van die regswetenskap en die natuurwetenskap.''</ref> maar kon geen vat kry in die Grieks wat hy op universiteit moes leer nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 81: ''En dan, om nog 'n voorbeeld te noem, was Grieks een van ons onderwerpe. En net so 'n liefde ek altyd had vir Latyn, net so 'n renons had ek teen Grieks. 'n Taal moet eerlik en redelik wees. Waarvoor het hulle die ellendige aksente gaan opsit terwyl die poësie tog nie daarvolgens geskandeer word nie? En waarvoor was klem-aanduidings in daardie taal meer nodig as in enige ander – net maar om my studie te verswaar? Ook met die oorhoping van tye en deelwoorde kon ek nooit oor die weg kom nie omdat nòg boek nòg meester die logiese verskille van funksies daarvan vir my kon uitlê. Ek was geneig om te dink dat die ou Grieke self nie daardie funksies uit mekaar geken het nie. En die woordbetekenisse was nog erger. Ek soek 'n woord in die leksikon op en dan kry ek 'n bladsy vol ekwivalente, sommige daarvan lynreg die teenoorgestelde van ander. Daarom was Grieks so handig vir 'n dialektiese wapen in die metafisiese en teologiese twisgeskille, soos in die sake van ''Homoiousion'' teenoor die ''Homoousion''. Jou teëstander kon jou nooit betrap nie, net maar tussen jou stofdampe dikker stof opskop om jou eie te verdwarrel. […] Vir twee groot doeleindes het Grieks darem gedeug, omdat albei so konkreet en onbenewelbaar helder is – Homerus en die Nuwe Testament.''</ref> Grieks het hy (tydelik) bemeester deur sowel die oorspronklike werke as die Engelse vertalings te leer.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 88-89: ''Tot sover het ek redelik kans gesien om sonder buitensporige inspanning die vereiste minimum van punte te behaal. Maar daar was die ellendige Grieks. En terwyl ek in elke geval die Griekse geskiedenis, oudhede en mitologie nooit eens sou aankyk om te leer nie, en nimmer in staat sou wees om 'n Engelse sin in Grieks oor te sit nie – wat sou van my word in die ,,unseen paper"? Daar was maar een kans – ek moes my in staat maak om die ongesiene Griekse passasies wat daarin sou voorkom, voor die voet te lees. Toe het ek dan vir my 'n Griekse Nuwe Testament aangeskaf en aan die lees gegaan, beginnende by die (taalkundig-) maklike Evangelie van Johannes. Toe ek weer sien kon ek die Testament op enige plek oopslaan en vlot lees. Natuurlik was my bekendheid – 'n byna woordelikse bekendheid – met die Hollandse Testament vir my van groot diens; daar was nie twee tale buitekant voor my nie maar een binne en een buite. Daarná het ek Homerus op dieselfde manier begin, aanvanklik met 'n ,,crib" - 'n klaar Engelse vertaling – en weldra kon ek bladsye lees sonder om ooit na die vertaling te kyk. 'n Paar prosawerke, Xenophon en Plato (sy taal is baie eenvoudig, amper on-Grieks) – nie wat voorgeskryf was nie – het ek op dieselfde manier aangepak, sodat die taal vir my langsamerhand minder en minder vreemd geword het; kort-kort betrap ek my dat ek stukke-stukke lees sonder om te weet dat dit Grieks is (behalwe vir die ongerymdhede). So gaan dit met die luiaard – ek het op die ou end op my onwillige manier tien maal soveel Grieks gelees as my vlytige maters. Toe ek die Griekse ,,unseen paper" by die eksamen oopmaak, lees ek vinnig die drie lang Griekse passasies deur en daar staan nie 'n onbekende woord nie. By die deur uitgaande – anderhalfuur voor die toegelate tyd verstreke was – wys ek met my vinger na my bors en ek vorm met my lippe die klanke B.A. vir my maters wat nog met geskiedenis en oudhede sit en swoeg tot die laaste bittere einde toe.''</ref> Maar nie sonder hulp nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 90: ''Daar was 'n nooientjie wat my baie goedgesind was, en ek het na haar toe gegaan met die Griekse werke in die een hand en die ooreenkomstige Engelse vertalings (hulle was maklik in gedrukte boekvorm beskikbaar) in die ander. En ons het in haar tuin onder 'n vyeboom gaan sit op twee gemakstoele, twee of drie voormiddae in die loop van die week voor die eksamen; en sy het die Engels hardop gelees – sommer vlot aanneen, daar was nie tyd vir soetjies-ry oor die stampplekke nie – en ek het die Grieks bygehou. In die aande het ek die redakteurs se inleidings en voetnote deurgelees. En toe ek in die eksamenkamer kom was daar niks in die betrokke papier om oor te bekommer nie. Maar dieselfde eksamen sou ek veertien dae later nie weer kon afgelê het nie. Nou ja, ek het so gou as moontlik my solder skoongemaak van Grieks om plek te maak vir wat nuttiger was.''</ref> Hy is wel jammer dat hy nie verder Duits beoefen het nie,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 76-77: ''Terloops meld ek dat ek, tydens my skoolgang op Ladismith, Duitse lesse geneem het by eerwaarde Carl Prozesky, omtrent die mees konsensieuse man wat ek in my lewe ontmoet het. Sy onderrig was deeglik – wat eintlik van 'n Duitser oorbodig was om te sê – en op die end van die studie kon ek redelik Duits praat en skryf – lees kan ek dit nog vandag wanneer ek buitengewoon fris en uitgerus is om mee te begin. Maar die taal het my nie so aangetrek dat ek met sy beoefening voortgegaan het nie. In alle geval, ek het nie soveel daarmee te doen gehad dat my Afrikaanse eenvoud daaronder gely het nie. In een opsig is dit jammer dat ek die Duits weggegooi het. Daarom is die Duitsers die ywerigste en volhardendste nasie op aarde omdat hulle so 'n verskriklike dissipline in hulle suielingsjare moet deurgaan by die aanleer van hulle moedertaal.''</ref> maar huldig nie dieselfde standpunt teenoor Frans nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 107: ''Qui s'excuse s'accuse (as ek die geykte Franse spreekwoord op geheue af reg spel. Ek is maar bly dat ek my nie moeggemaak het om Frans te leer nie. Jy kan nie in die Franse taal vloek nie; ál die vloekwoorde het alledaags geword)''.</ref> Sy bewondering vir die Nederlanders en Duitsers se taalvermoë verwoord hy in sy outobiografie, ''U dienswillige dienaar''. Hiermee benadruk hy dat by die Griekse eksamen sy Hollandse dosent geen genade sou toon tydens die merkwerk nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 87: ''Deur die soort rampe wat my my lewe lank gevolg het, moes dr. Van Oordt, saliger gedagtenis, juis daardie jaar Griekse eksaminator wees. Hy was 'n Hollander, sodat hy nie 'n ander se moeilikheid met 'n onmoontlike taal kon besef nie. (Hollanders en Duitsers leer sulke eenvoudige taaltjies soos Grieks en Sjinees en Russies aan as speelwerk vir ontspanning.)''</ref> In ''Loeloeraai'' laat blyk Langenhoven sy eietydse taalhouding: ''Dit was 'n goeie ding, dog ek, dat dit so getref het dat hy'' [Loeloeraai, die ruimtewese] ''sy eerste aanraking met die aarde in Suid-Afrika gevind het. Sê nou hy was in Holland of Duitsland of China te lande gekom, hoe sou hy ooit oor die onmoontlikhede van daardie ongerymde en onleerbare tale gekom het om te kan verstaan en hom verstaanbaar te maak? In Engeland sou dit nog op 'n manier kon gegaan het sovér as die taal betref, maar natuurlik daar is die mense weer onmoontlik. Met Afrikaans en Afrikaners ondervind geen vreemdeling mos ooit moeilikheid nie. Hulle met hom altemit ja.''.<ref>Langenhoven, C.J. 1923 (1941-uitgawe). ''Loeloeraai''. Kaapstad: Nasionale Pers, bl. 30</ref> In Langenhoven se ''Versamelde Werke'' (1956), Deel II, bl. 127, sal die leser afkom op 'n brief gerig aan Engela wat in Latyn geskryf is. Hierdie brief het betrekking tot ''Mof en sy mense'', wat aan Engela opgedra is. Kannemeyer<ref>Kannemeyer, John Christoffel. 1995. ''Die dienswillige dienaar: 'n Langenhoven-fotoboek''. Kaapstad:Tafelberg, bl. 52</ref> se vonds, 'n vertaling deur Langenhoven self, word hiernaas gestel vir duidelikheid: {|- |Latyn |Afrikaans |- |''Engelae, filiae meae, salutem!'' | Aan Engela, my dogter, Groete! |- |''Unicum, o carissima, corpolis mei natum es.'' | Liefste, jy is die enigste kind van my liggaam. |- |''Alios quidem ex animo liberos nonnullos procreavi.'' | Ja, ek het 'n klompie ander kinders uit my gees voortgebring. |- |''Quorum ingenia permulta mala unde deducta sint scienter notum exploratumque est mihi, meipsum per vitam longam cognoscenti.'' | Hulle menigvuldige slegte eienskappe – waar die vandaan afstam, is wetenskappelik en noukeurig aan my bekend, ek wat myself deur 'n lange lewe van ondersoek ken. |- |''De bonis autem partibus eorum raris rationem afferre non possum.'' | Maar van hulle goeie dele, so skaars as die is, is ek nie in staat om rekenskap te gee nie. |- |''De avia tua matre mea, de matre tua amicissima mea, de filia mea te ipsa, de permultis aliis, vivis ac mortuis, afflatus quorum non ego dignus ad me pervaserunt, nec inter eos distinguere possum ut cuique suum tribuam.'' | Van jou oumammie, my moeder; van jou moeder, my beminde; van my dogter, jyself; van baie, baie ander, lewendes en dooies, het daar invloede wat ek nie wêrd is nie, na my toe deurgetrek, maar ek kan nie tussen hulle onderskei om aan elk die erkenning te betuig wat hom toekom nie. |- |''Hoc autem puellum (extra mala!) tuum solum est, a litera prima usque ad ultimam in oculis tuis creatum, coram te pedetentim natum.'' | Maar hierdie kindjie (buiten sy kwaad!) is jou alleen, van die eerste letter tot die laaste voor jou oë geskape, in jou teënwoordigheid stap vir stap gebore. |- |''Cape igitur quod jam ab initio tuum: filium proprium, patris nepotem, sicut non alienum adopta!'' | Neem dan wat reeds van voor af joue was – jou eie seun, jou vader se kindskind, nie as die aangenome kind van 'n vreemde nie. |- |''Simul autem accipe, o Engela, quod similiter omnino semper tuum: caritatem patris tui, C.J. Langenhoven.'' | Maar ontvang daarby wat net so goed algeheel en altyd joue reeds was – die liefde van jou vader, C.J. Langenhoven. |- |''Postscriptum: Eruditionem in capitibus sequen tibus expositam, hic celare non deceret: doctoraturus te saluto.'' | Naskrif: Dit sou nie gegaan het om die geleerdheid wat in die navolgende hoofstukke ten toon gestel is, hier te verberg nie. Dis 'n aspirant-doktor wat jou hier groet. |- |''Cura ut valeas!'' | Sorg dat jy fris bly. |- |} {{Aanhalingsboks3 |aanhaling=Moenie 'n ander beskuldig dat hy sy oë oopgehou het onder die gebed nie; hy het maar net gekyk of joue toe was. |bron=C.J. Langenhoven}} C.J. Langenhoven se bekendste werk is [[Die Stem van Suid-Afrika]] wat hy in [[1918]] geskryf het. Die musiek daarvoor is in [[1921]] deur M.L. de Villiers gekomponeer. 'n Passasie uit Die Stem vorm vandag 'n deel van die [[Volkslied van Suid-Afrika]]. Benewens dit het sy skryfloopbaan amper elke genre aangeraak, van poësie tot spookstories. Hy het verskeie werke in Afrikaans vertaal, onder andere die ''Rubaiyat of Omar Khayyam''. Hy het nuwe Afrikaanse gesegdes geskep en het selfs 'n liefdesgedig (in bogtaal) aan sy hond geskryf. Langenhoven was instrumenteel in die beweging om Afrikaans erken te kry as amptelike taal, asook as eerste taal in skole in plaas van Nederlands. Afrikaans is in [[1925]] amptelik in die parlement gebruik, en uiteindelik in [[1927]] erken as 'n amptelike taal van Suid-Afrika saam met [[Engels]]. In die negentigerjare van die negentiende eeu skryf hy nie doelgerig nie. Uit 1899 dateer ’n ongetitelde, onvoltooide handleiding in Engels oor die regte van die individu, in besonder die regte in verband met eienaarskap, besit, vervreemding, gebruik en gevangehouding. “''The life history of an ostrich''” dateer ook uit hierdie tydperk. Hierdie werk, wat in 1953 gepubliseer is, beskryf die gehele lewensiklus van die volstruis. Etlike ander werke, hoofsaaklik in Engels, word ook vroeg in die twintigste eeu deur hom geskryf. Hy begin eers laat in sy lewe met alle erns sy skryfwerk in Afrikaans beoefen en slegs enkele Afrikaanse werke verskyn voor 1910. Dit sluit in “''Ons almaal se erfenis''”, wat in die manuskrip die titel “''Rein geluk''” gehad het, asook “''Die grijsaards jeug''”. In ''De Volkstem'' van omstreeks 1908 verskyn onder andere “''Wysheid uit die rooi kole''”, “''Twee oues van dae''”, “''Die kluisenaar van die Karroo''” en “''Meester''”, almal stukke wat later in “''Ons weg deur die wêreld''” opgeneem word. Nadat hy hom bewus geword het van sy roeping om Afrikaans te bevorder, poog hy om in sy werk die volk te laat lees en lewer werk in feitlik alle genres om die groot tekort aan toepaslike leesstof aan te vul. In 1910 reeds publiseer hy “''Padlangers en zonder doekies''” (met subtitel “''’n Afrikaansche boodschap van ’n Afrikaander aan Afrikaanders''”), waarin hy betoog vir Afrikaans en so sy lewenstaak begin. Hierin toon hy op oortuigende wyse aan hoedat Afrikaans baie beter geskik is as Nederlands om Engels die stryd aan te sê. Hoewel hy eers betreklik laat bewus word van sy roeping as taalstryder en skrywer, produseer hy hierna binne minder as ’n kwarteeu ’n omvangryke oeuvre. As deel van sy bevordering van Afrikaans skryf hy ’n paar taalhandleidings wat gemik is op Engelssprekendes om hulle begrip van Afrikaans te verbeter. Een van die eerste take wat hy na 1910 in belang van Afrikaans gedoen het, was die publikasie van “''The royal road to Cape Dutch''”. Gedurende hierdie tyd was daar baie Engelstaliges en Jode in Oudtshoorn wat nie Afrikaans kon verstaan nie. Om hierdie mense in sy eie vriendekring, asook die algemene Engelstalige bevolking van Suid-Afrika te help, het hy hierdie handleiding in drie “stages” opgestel: deel I is ’n “grammar”, terwyl deel II bedoel is as “a reading primer being the farce ‘''Die trouwbelofte''’ with notes and exercises and vocabulary” en deel III beoog om ’n “advanced reader” te wees. Die eerste twee dele het by Pocock verskyn, maar die derde deel is nooit gepubliseer nie. In 1926 lewer hy “''A first guide to Afrikaans''”, gemik op Engelssprekendes wat begin om Afrikaans aan te leer. Hierdie werk word deur ’n onbekende persoon in ’n resensie in die ''Cape Times'' van 22 April 1926 en deur D.B. Bosman op 16 Junie 1926 in ''Die Burger'' negatief beoordeel. Langenhoven reageer baie skerp op Bosman se resensie en stuur etlike telegramme en ander boodskappe aan die redaksie van ''Die Burger'', waarin hy onder andere vir Bosman “’n parmant” noem wat “in Holland of Duitsland een van die doktors-tietels opgetel het wat daar rondlê”. Die redaksie van ''Die Burger'' beantwoord sy besware op rasionele gronde en plaas dan spesiaal ’n resensie van professor J.J. Smith wat aanvanklik in ''Die Huisgenoot'' verskyn het en positief is oor hierdie werk van Langenhoven. Na ’n maand gaan lê die stof, maar in hierdie tyd het Langenhoven nie een rubriek vir “''Aan stille waters''” gelewer nie. Hierdie reaksie is tipies van Langenhoven se gevoeligheid vir die kritiek van resensente wat na sy mening nie sy werk verstaan en na waarde skat nie en hy neem reeds betreklik vroeg in sy loopbaan stelling in teen hierdie doktore, professore en ander resensente wat sy lewe “vergal”. Voorin die meeste van sy latere werk verskyn die versoek “Geen resensie word gevra nie”. === Romans === Sy belangrikste bydrae is op die gebied van die prosa. Sy boeke is telkens herdruk en duisende eksemplare van elkeen is verkoop. In die twintigerjare skryf hy ’n aantal romans. Die eerste in 1921 is “''Sonde met die bure''”, waarna volg die soortgelyke satiries-humoristiese “''Doppers en Filistyne''” (1922) en “''Herrie op die ou tremspoor''” (1925). In hierdie werke spot hy met allerhande dinge in die samelewing, soos die verengelste Wenderbaails, Vroutjie se sosiale aspirasies, Engela se klere en kêrels, akademiese professore en bure se manewales, terwyl selfspot ook nie agterweë bly nie. Hierdie werke speel almal af in die bekende wêreld van die Klein Karoo en hy self is meestal as die ek-verteller in die verhale aanwesig. Hy het ook vir Vroutjie, Engela en homself as karakters gebruik. Dit alles gee aan hom die geleentheid om ’n sterk persoonlike stempel op die verhale af te druk en die vertelling te voer in die rigting wat hy verkies. In “''Sonde met die bure''” besluit Neelsie, nadat sy bure hom versondig, om te maak soos hy lekker kry. Sy vrou neul ook aldag aan hom, want dit is die tyd van Oudtshoorn se glorie met die volstruisveerbedryf en die bure se weelderige leefstyl krap aan haar. Neelsie koop ’n afgeleefde tremwa in die Kaap wat selfs agtien osse nie kan trek nie en op ’n sirkusvendusie koop hy dan ’n olifant om die gedoente te trek. Die olifant noem hy Herrie. Hierdie eiesoortige trek gaan al langs die Olifantsrivier op en veroorsaak moleste net waar hulle gaan. Die magistraat, afdelingsraad en geregtelike mag agtervolg hom, maar moet verneder die aftog blaas. In Meiringspoort vind hy eindelik vir ’n wyle rus, maar dit duur ook nie lank nie. ’n Groot reën en oorstroming bring allerhande vreemde verskynsels en skaars is die pad weer rybaar of twee deputasies besoek hom om te vra dat hy hom verkiesbaar stel. Langenhoven gebruik komieklike verdraaiings, woordspelings en paradokse om die komiese na vore te bring en met die mense van sy tyd te spot. Die “sonde-met-die-bure” motief word ’n konstante, deurlopende motief in sy werk. “''Herrie op die ou tremspoor''” is ’n vervolg op “''Sonde met die Bure''”. Oudtshoorn se weeldedae is nou verby en Neelsie se leeglêery begin vir Vroutjie verveel. Sy begin so aan hom te karring dat hy verplig is om werk te gaan soek. Hy maak ’n vergeefse besoek aan Pretoria en vele ander pogings om werk te kry, loop op niks uit nie. By ’n winkel moet hy byvoorbeeld ontdek dat sy ouderwetse eerlikheid ’n diskwalifikasie is vir die betrekking van boekhouer. So word die gewetenlose praktyke van party sakemanne tong in die kies aan die kaak gestel. Wanneer Neelsie ’n uitnodiging kry van die Universiteit van Stellenbosch om ’n reeks lesings te gee, gebruik hy die geleentheid om met akademiese geleerdheid te spot. Met die trem herhaal hy nou sy vorige reis sodat hy op Meiringspoort kan voorberei vir sy professorale taak, sonder om sonde van die bure te beleef. By sy bestemming verdiep hy hom in ’n uitgebreide versameling van sensasie-romans. Vir die Stellenbosse studente wil hy hierdie romans “met vernietigende doeltreffendheid” bespreek, want veroordeling van ander mense se werk is na sy mening die vernaamste taak van die akademiese geleerde. Hy word eindelik beloon met ’n doktorsgraad. In hierdie parodie gee hy op genotvolle wyse uiting aan sy onversoenlike haat vir akademiese fariseërs. “''Doppers en Filistyne''” is ’n vermaaklike weergawe van die gesoute Sap Stoffel Gieljam wat die rustige plaaslewe verruil vir die sonde en ergernis van die dorp net om sy vrou, Soetlief, gelukkig te hou. Stoffel moet hier saam met sy kyfagtige vrou probeer oorleef in ’n vreemde omgewing en in interaksie tree met mense van ander kulturele agtergronde en politieke oortuigings. Dit alles lei tot vele kostelike insidente, waarin die skrywer onder andere die spot dryf met verengelste Afrikaners wat hulle op hierdie manier probeer deftig voordoen. Die politiek loop ook deur, veral politieke koalisies tussen mense wat glad nie by mekaar hoort nie. Die boek word aangebied as geskryf deur Stoffel Gieljam self, met Sagmoedige Neelsie wat dit slegs nasien, foute korrigeer en persklaar maak – wat natuurlik ’n geleentheid is om te spot met die akademiese deskundiges se taal- en spellinggrille. Hy skryf verskeie ander romans van wyd uiteenlopende aard. “''Loeloeraai''” is waarskynlik die eerste wetenskapfiksie in Afrikaans en verskyn aanvanklik as vervolgverhaal in ''Die Burger''. Loeloeraai is van Venus en sy besoek aan Oudtshoorn veroorsaak groot konsternasie. Die verwikkelinge waartoe dit aanleiding gee word op Langenhoven se kenmerkende humoristies-satiriese wyse beskryf. Oom Stoffel, Herrie en Jakkals is almal weer terug in hierdie verhaal. Die magistraat probeer om die onwettige immigrant tronk toe te stuur en die regering probeer hom omkoop, terwyl die redakteur van ''Die Burger'' by Loeloeraai pleit om tog sy besondere kennis met die mense te deel ten einde aardse ellende te verminder. Loeloeraai wil egter die primitiewe aardelinge leer om eers die selfsugtige menslike natuur te tem voor hulle die werklike natuur aandurf. Hy neem dan vir Neelsie, Vroutjie en Engela op ’n reis na die maan en op reis gaan die gesprekke oor die sterrekunde, waarin Langenhoven op populêre wyse wetenskaplike besonderhede oordra. Op die maan ontdek hulle ’n tropiese landskap in ’n maangrot. Na ’n lekker piekniek keer hulle terug aarde toe en gaan Loeloeraai weer na Venus. “''Die lig van verre dae''” is ’n ligte verhaal waarin Langenhoven in die trant van die populêre avontuurverhaal inligting omtrent die eerste trekkers na die binneland weergee, waarin oom Gert met sy gesin (sy vrou Annie en dogter Johanna) in 1752 uit die Boland wegtrek na die Klein-Karoo om weg te kom van die wanbestuur van die Kompanjie. Hier beleef hulle die gevare van die binneland en word deur inheemse San beroof en oorrompel. In “''Aan stille waters''” deel Langenhoven besonderhede mee oor die ontstaan van “''Mof en sy mense''”, met subtitel “''Die badwater van Betesda''”. Twee vriende het hom aangespoor om ’n boek te skryf oor ’n hond, wat nie op kinders gemik is nie en in hierdie verhaal is honde die hoofkarakters, wat in twee kinderlose gesinne optree as trooster van teleurgestelde ouers. Fiela het ses woelige kleintjies, wat een vir een weggegee word totdat net Mof oorbly. Die Oubaas en Ounooi sterf egter tydens die [[Spaanse griep in Suid-Afrika|griep-epidemie]] en die troue Fiela sterf dan van honger tussen hulle grafte. Frikkie van Zyl, die dokter wat die mense tydens die epidemie versorg het, neem dan vir Mof aan, maar hy word self siek van griep en skop die hondjie uit die kar. Met ’n verbryselde pootjie en ’n seer hartjie oor soveel onreg kom Mof op sy nuwe baas se plaas aangesukkel, waar hy langsamerhand ’n opgevoede en fyngevoelige hond word. Saam met sy mense eet hy die krummels van die armoede en as daar weer beter dae aanbreek word hy ’n toegewyde kinderoppasser. Terwyl die hond baie simpatiek en realisties geteken word, is die uitbeelding van sy mense se karakters en optredes minder verantwoord. “''Mof en sy mense''” word eervol vermeld tydens toekenning van die Hertzogprys vir 1926. Die eerste speurverhaal in Afrikaans is “''Donker spore''”, wat so gewild is dat dit altesaam 36 herdrukke beleef. Hierin begin die jong joernalis Sarel van Duine by ''Die Burger'' werk en sy redakteur stuur hom na die Kaapprovinsie om in Ladismith ’n moord te ondersoek waar daar in bekende spookwêreld ’n man opgehang gevind word. Die verskillende uiteensettings van die feite in die media versterk die vermoede van bonatuurlike ingryping en verhoog die spanning. Eindelik slaag Sarel om die moordenaar vas te trek, terwyl hy ook op liefdesgebied suksesvol is. Hierdie roman is een van die eerste Afrikaanse romans wat ook in ’n rolprent omskep word. In “''Die wagtende wêreld''” ontdek die Stellenbosse student Adie Adelryk na lang proefnemings ’n proses “om die atoom kunsmatig te ontbind en die snelheid van ontbinding te beheers”. So word ’n onuitputlike bron van energie beskikbaar gestel wat ’n einde kan maak aan alle ekonomiese botsings en oorloë, maar die onmiddellike vernietiging van die waarde van goud as ekonomiese ruilmiddel sal rampspoedig wees en die beskawing vernietig. Die geweldige verantwoordelikheid dwing hom om troos te soek by sy vriend, Hein de Kok, wat hom getrou bystaan. Die saak word aan die Senaat van die Universiteit voorgelê en bespreek op ’n Kabinetsitting en kapitalistiese magte en selfs die Russiese regering probeer om sy geheim te bekom. Niemand kan Adelryk egter beweeg om sy geheim te openbaar nie. Die Russiese magte slaag egter amper daarin om deur marteling Adelryk te dwing om sy geheim te openbaar. Eindelik word die sterwende Adelryk na Genève vervoer waar die saak deur die Volkebond bespreek word en daar ’n oplossing kom. Adelryk graveer sy formules op ’n goudplaat op voorwaarde dat dit in sy doodskis geplaas moet word. Onder toesig van die Volkebond moet die kis in ’n gletserskeur afgerol word, sodat die geheim eers na sewe jaar beskikbaar sal wees. Gedurende hierdie periode moet die ekonome ’n plaasvervanger vind vir goud as algemene wêreld-erkende ruilmiddel. Die titel van die roman verwys na die wêreld wat wagtend is op kennis wat hom sal verlos. Die roman dui aan dat die sedelike vooruitgang van die mens ver agtergebly het by sy tegniese bedrewenheid, met die gevaar dat die moderne mens met sy knap uitvindings die hele beskawing sal vernietig. === Kortprosa === Twee bundels spookverhale, “''Geeste op aarde''” (1924) en “''Die wandelende geraamte''” (1930), word ook uitgegee. “''Geeste op aarde''” bevat agt verhale, waarin elke verhaal meegedeel word deur die persoon wat self in aanraking gekom het met die bonatuurlike verskynsels. In die bundel is daar dan direkte waarneming en afwisseling van styl en metode. Deur suggestiewe besonderhede word daarin geslaag om die illusie te versterk dat die spookgedaantes nie willekeurig uitgedagte verskrikkinge is nie, maar dwalende geeste met menslike eienskappe. Die “geeste” is feitlik altyd op ’n sending waarin hulle ingryp in mense se lewens en die impak op mense word dan belangriker as die verskynsel self. Die skrywer berei die spanning op meesterlike wyse voor en handhaaf dit normaalweg dwarsdeur die verhaal, totdat die ontknoping op gemotiveerde wyse bekend word. “''Die Hangende Gedaantes''” is ’n hoogtepunt van stemmingskepping. Hierin hou ’n vrolike groep studente in die maanlig piekniek wanneer hulle uitgelatenheid onderbreek word deur ’n ou reisiger, wat ’n spookstorie vertel. Kort na die komiese ontknoping volg die grieselige ontdekking van twee liggame wat in die skadu hang, wat die studentepret plotseling laat oorslaan tot angs. In ’n “''Na-woord''” tot hierdie bundel sit Langenhoven sy eie opvattinge oor geestesverskynings uiteen. P.C. Schoonees beskou hierdie knap vertelde spookstories as ’n welkome aanwins vir ons volksliteratuur<ref>P.C. Schoonees in “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging”, derde druk van 1939, bladsy 494</ref> Hy volg dit op met die soortgelyke “''Die wandelende geraamte en ander verskynings''”, waarin veertien verhale opgeneem word. Hierin is daar onder meer ’n wandelende geraamte wat ’n ordentlike begrafnis vir sy tweelingbroer versoek; die spook van Vergeleë lewer ’n moordenaar aan die gereg oor; en ’n professor wat glo dat na die dood slegs totale vernietiging wag, word ’n onherkenbare spook sonder gedaante. Die fokus is dus nie om onverklaarbare geheimsinnighede te beskryf nie, want as die spook sy rol gespeel het, is die hele geval opgehelder en die raaisel opgelos. ’n Belangwekkende figuur in hierdie bundel is Koos Heyns van Uniondale wat optree as speurder in die spokewêreld, en gereeld daarin slaag om hul geheime tekens te verklaar. Abraham H. de Vries neem “''Die bouval op Wilgerdal''” uit hierdie bundel op in “''Die Afrikaanse kortverhaalboek''”. Die vryer Frans Rysselaar wil sy teenstander Petrus van Graan doodskiet om sodoende vir Emmie te kry. Sy voet haak vas en hy skiet homself per ongeluk. Emmie en Petrus se huwelik word dan deur sameloop van gebeure eintlik Petrus se begrafnis. Dit blyk later dat Frans Petrus se liggaam ingeneem het, dat die gestorwene die dag met die begrafnis aan die voet van die doodkis gestaan het en dat die mal geworde Emmie juis nie mal is nie. Die magtiging wat oom Freek het om Wilgerdal te verkoop, is ook vals. Dit is deur Frans Rysselaar geteken in die gedaante van Petrus van Graan. “''Die verdwyning van Flip Loots''” uit hierdie bundel word deur P.G. du Plessis in die versamelbundel “''Halfeeu''” opgeneem. Flip Loots en Martjie Nel is verlief op mekaar, maar Flip verdwyn nadat hy die Weilands besoek. Piet Weiland gebruik daarna sy kans om met Martjie te trou. Martjie kwyn egter en is met die geboorte van haar kind oorlede. Piet verkoop daarna die plaas, maar die nuwe koper kan dit nie uithou nie soos daar gespook word. Koos Veldkornet se hulp word ingeroep, hy gesels met die spoke en los die raaisel rondom Flip Loots se verdwyning op. In “''Die vrou voor die hek''” vertel Sybrand van Wyk van sy ontmoeting met ’n spook in Caledonskloof. Ná teenspoed moet hy in die reën en donker daar deur ry, maar voor hy by Freek Pretoors se hek kan ingaan om blyplek vir die nag, keer ’n deurskynende vrou in slegs onderklere hom voor en beduie hy moenie daar ingaan nie. Hy ry weg, maar net soos hy wil stop, is die vrou skielik weer daar om te wys dat hy nie moet uitdraai nie. Sy is weer daar om te wys waar hy by die veepos moet uitdraai en in die strooihuis kry hy weer die vrou, maar hierdie keer is dit nie haar gees nie, maar haar lyk. Haar klere het sy uitgetrek om haar kind te probeer warm hou. Hy lewe nog en Sybrand kan hom red. “''Die beste spookstories''” is ’n keuse uit Langenhoven se spookstories deur Danie Botha. Belangwekkend is “''Skaduwees van Nasaret''”, waarin godsdienstige vraagstukke behandel word. Langenhoven gee in “''U Dienswillige Dienaar''” agtergrond van sy eie geloofstwyfel en die godsdiensstryd van sy studentetyd en voeg dan daarby: “Had ek in daardie tyd maar so ’n eenvoudige boekie in die hande gekry soos my eie ‘''Skaduwees van Nasaret''’ sou dit my redding gewees het”. Twee “egte” briewe dien as inleiding en afsluiting van hierdie werk, met ses verdigte briewe as die liggaam. Die eerste brief (“''Aan ’n Jodin''”) is die inleiding, waarin Langenhoven die ontstaansgeskiedenis van die boek uiteensit en ’n verklaring gee van die titel van die werk. Ses karakters skryf dan elkeen ’n denkbeeldige brief aan ’n vriend of vreemdeling, waarin hulle mededelings maak omtrent die persoon en leerstellinge van Jesus. Die ses karakters is die Griekse wysgeer Aristarchus, Pontius Pilatus, die skrifgeleerde Zadok, die Fariseër Josias Ben-Johanan, Martha die Reine en Magdalena die Gereinigde. Deur die gedagtegang en styl tipeer Langenhoven die individualiteit van elke briefskrywer en hoewel dit waarskynlik nie sy bedoeling was nie, kwalifiseer elkeen van hierdie briewe deur sy verhaalelement en besondere hegtheid van bou ook as kortverhale, wat in hierdie vorm as van die bestes van sy tyd beskou kan word. Voorbeeld hiervan is die brief van Pilatus, waarin hy eers die moeilike omstandighede skets waarin hy in Judea diens moet doen, onder seker die moeilikste nasie op aarde, die Jode. Sy bewindhebbers stel nie soseer belang in regspleging nie as in genade. Teen hierdie agtergrond verduidelik hy dan sy optrede. Treffend beskryf is die wroeging waarmee hy sedertdien worstel, veral in die lig van die liefdevolle blik van Jesus, wat sonder veroordeling sy vonnis aangehoor het. Die boek word afgesluit met ’n brief van die skrywer aan ’n student oor die geloofstwyfel. As aanhangsel word enkele gedigte oor die geboorte en lyding van Christus, die Calvinisme en die heelal bygevoeg. In 1927 ken die Akademie die Hertzogprys vir “''Skaduwees van Nasaret''” aan Langenhoven toe (’n bekroning wat hy deel met Sangiro en Jochem van Bruggen), maar hy weier die prys, onder meer omdat “''Mof en sy mense''” die vorige jaar slegs “eervolle vermelding” ontvang het. “''Uit ’n brief van Pontius Pilatus''” uit hierdie boek word deur F.V. Lategan in die versamelbundel “''Kortpad''” opgeneem. D.F. Malherbe neem etlike prosabydraes van Langenhoven op in “''Afrikaanse letterkunde''”. Die verhaal “''Orige donkies''” is ’n herskrywing van ’n fabel van Esopus en word deur Daniel Hugo in die versamelbundel “''Tydskrif''” opgeneem. Ander versamelbundels waarin sy werk verskyn sluit in “''Vertellers''” en “''Vertellers 2''” van Merwe Scholtz. Langenhoven se onvoltooide Bybelse roman, “''Die mantel van Elia''”, word na sy dood uitgegee. Die laaste vier dae van sy lewe het hy aan hierdie roman gewerk. Hierin is Elia op pad om aan Agab te gaan verkondig dat ’n groot droogte op hande is. Op pad ontmoet hy ’n vreemdeling wat ’n Israelitiese meisie beskerm het en neem haar na haar verloofde. Die verhaal bevat breedvoerige uitweidings oor die godsdienstige ontwikkeling van die Joodse volk en vertel van die onderrig wat Elia aan die jonger profete gee. Blykbaar sou dit ’n historiese roman van die ou soort geword het. As huldeblyk aan Langenhoven is hierdie onvoltooide verhaal in faksimileevorm in sy eie handskrif uitgegee. In sy laaste lewensjaar maak Langenhoven, nog meer as vroeër, ’n intensiewe studie van die Bybel. Herhaaldelik verwys hy in sy weeklikse rubriek “''Aan Stille Waters''” na die letterkundige skoonhede van die Bybel, en in April 1932 hou hy ’n voordrag oor hierdie onderwerp op Stellenbosch. Kort daarna begin hy die Bybelverhaal oorvertel vir jongmense om hulle kennis te verbreed en vorder tot met die geskiedenis van Gideon. Die onvoltooide “''Hooftrekke van die Bybelverhaal''” word dan in sy “''Versamelde werke''” opgeneem. “''Die letterkundige skoonhede van die Bybel''” is ’n lesing wat hy in 1932 in Stellenbosch lewer, wat ook in sy “''Versamelde werke''” opgeneem word. === Ander prosa === Hy skryf ook verskeie ander vorms van prosa, meestal van didaktiese aard. “''Eenvoudige stukkies en brokkies''” (met ’n voorwoord deur F.W. Reitz) bestaan uit diverse stukkies wat hy oorspronklik veral vir gebruik by debatsverenigings geskryf het en dit word gepubliseer met die subtitel “''om in die huis te lees en om in debatsverenigings te gebruik vir resitasies, voorlesinkies, voordraggies en opvoerinkies''”. Die boekie bevat gedigte, ’n romantiese verhaal met probleemstelling, ’n kostelike brief van ouers aan hul seun op kollege, mymerings oor die verlede en die lewe, opstelle oor opvoeding en die redenaarskuns, spesiale stukke vir debatsverenigings en elf samesprake en ’n klugtige [[alleenspraak]]. Die samesprake sluit in “''Die tweetalige vonnis''”, “''Die omslagtige tant Lenie''”, “''Die kijs abaut die forro''” en “''Die ingewikkelde boodskap''”, terwyl die gedigte “''Ag wat, dis maar ’n hond''” en “''Liefdes-onsin''” insluit. Meeste van hierdie stukke is in 1914 opgeneem in “''Ons Weg deur die Wêreld''” wat in 1922 in drie afsonderlike dele herdruk is. Sy spreuke raak wyd bekend en 366 verskyn reeds in September 1912 in “''Afrikaanse verjaardagboekie''”, met ’n spreuk vir elke dag''.'' Hierdie boek word in 1925 grootliks gewysig en opnuut as “''Ons geliefde verjaarsdagboekie''” uitgegee. In 1922 vul hy die 366 spreuke in hierdie boekie met kritiese opmerkings aan en brei die aantal spreuke verder uit vir opname in “''Ons weg deur die wêreld''”, met die versamelde “''Spreuke van Langenhoven''” en <ref>Hugo, Daniel “Die Burger” 17 Mei 1995</ref>“''Spreuke van Langenhoven: ’n keuse''” <ref>Pheiffer, Roy “Insig” Mei 1995</ref>wat later apart gepubliseer word. Die spreuke is ’n pittige samevatting van die skrywer se lewenswysheid. Daar is raak opmerkings, wat getuig van ’n helder, logiese gedagtegang, diep selfkennis en ’n uitgebreide ervaring. Nuwe waarhede word op treffende wyse uitgedruk en ou waarhede in ’n nuwe, oorspronklike vorm. ’n Groot aantal onderwerpe kom onder die loep, soos vriendskap en buurskap, deugde en ondeugde, spaarsaamheid en verkwisting, waarheidsliefde en leuenagtigheid. Hierdie spreuke bevat baie pitkos vir ernstige oordenking. “''Ons weg deur die wêreld''”<ref>Leipoldt, C. Louis in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> verskyn aanvanklik in 1914, maar word daarna telkemale hersien, aangevul en in verskillende dele heruitgegee. Die eerste uitgawe bevat “''Stukkies en brokkies''” as ’n geheel, aangevul met nuwe verse, verhale, spreuke en preke. In die tweede druk van 1919 voeg hy sy rede oor “''Afrikaans as voertaal''” by. Met die derde druk van 1922, wat uit drie dele bestaan, kry hierdie werk sy finale beslag deurdat verskeie vroeë gedigte weggelaat, ’n verdere pleitrede vir Afrikaans bygevoeg en ’n aantal spreuke deur kritiese en relativerende opmerkings in ’n ander lig gestel word. Die werk omvat nou verskeie verhale, essays, sketse, samesprake, fantasieë en verse, asook aforismes en spreuke. Die inhoud is grotendeels didakties van aard. Deel I bestaan uit “''Verhaaltjies en karaktersketse''”, “''Ligte leekprekies''” en “''Samesprake en ’n alleenspraak''”. “''Verhaaltjies en karaktersketse''” handel onder andere met die sonde-met-die-bure motief wat reeds blyk uit die geestige “''’n Brief van sy ouers aan Jan op die Kollege''”. Laasgenoemde brief word deur F.V. Lategan in die versamelbundel “''Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal''” opgeneem. Ander gewilde temas uit sy werk, soos die hond (“''Twee oues van dae''”), die kluisenaarsfiguur (“''Die kluisenaar van die Karro''”) en die spot met Nederlands (“''Meester''”) is ook reeds hier aanwesig. In die “''Ligte Leekprekies”'' is daar byvoorbeeld ’n preek vir kinders oor wedywer: “As julle nie weet wat kompetisie is nie, soek ’n handvol koring en gooi die vir ’n klompie hoenders. Dan sal julle kompetisie sien”. Die verskille tussen hoender- en mens-kompetisie word dan uitgewerk na aanleiding van wedywer op sportgebied. In “’n ''Preek vir Nooiens''” word die deugde van die voorouers teenoor die hedendaagse nuwighede geplaas en die vergelyking val nie ten gunste van die laaste uit nie. Die bundel word afgesluit met elf samesprake en ’n monoloog wat geskryf is met die oog op debatsaande. Hieronder is die bestes “''Die ingewikkelde boodskap''”, “''Die tweetalige vonnis''” en “''Die kys abaut die forro''” (sien die bespreking van sy dramas). Deel II bevat spreuke, fantasieë en versies. “''Duisend spreuke''” bestaan uit 732 “''Besproke Spreuke''” waar hy kommentaar verskaf op die spreuk om die betreklikheid daarvan te belig of met humor homself in die spreuk te betrek, en die res “''Onbesproke Spreuke''”, waar hy slegs die spreuke verskaf. Deur die gebruik van Stoffel Gieljam in die “''Besproke spreuke''” kry die skrywer die geleentheid om telkens op die relatiwiteit en dubbelkantigheid van ’n stuk “waarheid” te wys en om homself in die hekeling te betrek. In beide gedeeltes staan mens telkens verstom deur die diep lewens- en mensekennis. Hierdie deel bevat ook ’n aantal “''Fantasieë''” waarin onder meer naïewe personae, soos die watersloot, wa en berg, as sprekers optree. Die derde afdeling van hierdie deel bevat gedigte, waaronder “''Die mot en die kers''”. In Deel III, waaraan die boek sy naam ontleen, tree Langenhoven op as ’n gids op “''Ons weg deur die Wêreld''”. In ’n honderd kort prekies, elkeen voorsien van ’n pittige teks, word ’n groot verskeidenheid onderwerpe behandel. Daar is preke oor die mode, dronkenskap, skindery, politiek, sedelike kwessies, die eksamenstelsel, opvoeding, skuld, skynheiligheid, liefdadigheid, eerlikheid, borgstaan, godsdiens, die dood. Ook maatskaplike vraagstukke, soos die verhouding tussen kapitaal en arbeid word bespreek. Op sy weg deur die wêreld vind hy baie dinge wat verkeerd is, maar tog bly hy optimisties: “Laat ons moed hou, maat, die ou wêreld is darem nie so sleg nie!” Hierdie deel bevat ook “''Afrikaans as voertaal''”, “''De heilige ennen van Rehum en Simsai''”, ’n pleidooi in Nederlands vir die invoering van Afrikaans as kerktaal, en ’n afdeling “''Honderd prekies''”, wat meermale ontstaan uit een van sy spreuke. Arthur van der Lingen, ’n weldoener van die Akademie, laat in sy testament geld agter waarmee vyf jaar na sy dood die vyf beste letterkundige werke in Afrikaans tot op daardie stadium bekroon moet word. Die keurkomitee wys in 1929 “''Ampie I en II''” van Jochem van Bruggen, “''Uit oerwoud en vlakte''” van Sangiro, “''Oom Gert vertel en ander gedigte''” van C. Louis Leipoldt, “''Die vlakte en ander gedigte''” van Jan F.E. Celliers en “''Ons weg deur die wêreld''” van Langenhoven aan. Langenhoven weier hierdie toekenning, omdat sy werk slegs vyfde gelys word in die aankondiging. In “''Die opdraende pad''” bundel hy vyf voordragte, waarin hy op populêre wyse sosiale, politieke, wetenskaplike en letterkundige vraagstukke behandel. Met die Stellenbosse studente gesels hy oor “''Belangstelling''”, met die A.C.V.V. oor “''Inkomste en Uitgawe''”. Daar is ‘lange aaneenskakelings van logiese redenasie-kettings’. Die onderdele van elke onderwerp word behandel, meestal aan die hand van ’n aanskoulike beeld. Die skilpad word byvoorbeeld met goeie gevolg gebruik as beeld in “''Die Krag van ’n Nasie''”. Die aanwending van konkrete beelde word dan ook in die voordrag oor “''Letterkundige Styl''” as een van die geheime van sukses genoem. Die titel van die bundel wil te kenne gee dat die pad wat die jeug van Suid-Afrika moet bewandel, opdraand is, maar bo-op die hoogte is daar skatte wat nie deur mot of roes verteer word nie. “''Aan stille waters I en II''” is versamelings van sy rubrieke wat oor die jare in ''Die Burger'' verskyn het. Die titel is misleidend, aangesien hy meermale strydlustig ’n saak aanvoor of hom skerp krities uitspreek oor sake, onder andere oor kritici van sy letterkundige werk. Uit hierdie rubrieke word twee keuses gepubliseer, Deel I in 1930 en Deel II postuum in 1941. Met openhartige eerlikheid stort hy sy hart uit oor alles wat daar omgaan in sy gemoed. Die logiese en kalm beredeneerde betoog enersyds en andersyds die baie gewaagde stelling wat met spot en paradokse verdedig word, is gereelde stylfigure; daar word geskryf oor belangrike landsake en uitgewei oor huislike verskille van Vroutjie en Kerneels; oor godsdiens en wetenskap, volstruise en tande, letterkunde en die griep-bakterie. Gereeld gebruik hy ook die geleentheid om resensente en versamelaars van bloemlesings [null by te kom.] Die wisselende gehalte van die stukke kan ongetwyfeld daaraan toegeskryf word dat hy onder verpligting was om vir baie jare weekliks die rubriek te lewer en naas bydraes wat duidelik in haas afgejaag is, staan daar ook van Langenhoven se beste werk. Deel een bestaan uit vier afdelings. Die eerste afdeling is “''Korswil en klug''”, waarin hy ’n komiese lewenskets van homself gee en limerieke, allerlei versies, spreuke, raaisels, satires, toesprake en sketse opneem. Stoffel Gieljam, Neelsie en Vroutjie figureer in verskeie komiese vertellings, soos in “''Neelsie en Vroutjie veg ’n duel''” met sy komiese vermenging van fantasie en werklikheid. Die “''Sketse en verhale''” van die tweede afdeling is meestal mymerend en lerend, soos “''Onder die denne''” en “''Mymeringe van ’n grysaard''”, en die bestes gee sy humorsin weer, soos “''Die vlieg''”. “''In memoriam''” is ’n treffende essay oor die dood na ’n langdurige droogte van sy geliefde sipresboom, waaronder hy gereeld geskryf het, terwyl “''Oor die sloot''” oor die dood van sy hond handel. Die derde afdeling is gedigte en die vierde afdeling bestaan uit “''Gewigtiger stukke''”, wat meestal direk didakties of persoonlik-sentimenteel is. “''Brief van die harlekyn''” word baie bekend, waarin die skrywer persoonlike belydenis aflê, onder meer oor sy fyngevoeligheid vir kritiek. Deel twee van “''Aan stille waters''” (saamgestel deur Sarah Goldblatt) bevat ’n keuse uit die bydraes vir 1931 en 1932. Hierdie deel is nie volgens genre of tematies in afdelings verdeel nie en bestaan uit verdere vertaalde liedere, sketse oor alledaagse onderwerpe, voordragte oor politieke vraagstukke en die Afrikaanse taal en die bekende “''Werkreseppie''”. Die meeste stukke in hierdie bundel is egter meer tydgebonde as dié in die eerste versameling. “''U dienswillige dienaar''” bevat outobiografiese sketse. Die biografiese gegewens oor Langenhoven was altyd skraal omdat hy nooit oor homself wou praat nie. Hy het hom egter volledig en op persoonlike wyse uitgespreek in sy werk (veral in “''Aan stille waters''”) en net voor sy dood gee hy in “''U Dienswillige Dienaar''” twee belangrike outobiografiese stukke: “''Die wording van ’n skrywer''” en “''My aandeel aan die taalstryd''”. Die eerste gedeelte bevat ’n beskrywing van sy kinderjare, besonderhede omtrent sy ouers en pleegouers en die goewernantes en onderwysers by wie hy lering gekry het. Uit sy herinnering diep hy tallose anekdotes op waardeur die hele omgewing waarin hy opgegroei het, op treffende wyse beskryf word. Hy wys ook op die invloede wat bygedra het tot sy groei as skrywer, wat insluit sy studie van die natuurwetenskap en die regte, terwyl literêre invloede die Bybel, Latynse prosa, Homeros en Engelse prosa insluit. Na sy dood word “''My aandeel aan die taalstryd''” apart uitgegee vir die Senior Sertifikaat-eksamen van 1937, terwyl ’n keur uit sy essays later gebundel word in “''Essays uit Versamelde Werke''”. Hy blink uit met sy redenaarsvermoë en toesprake in die Volksraad en by allerlei ander geleenthede. ’n Klein aantal van sy toesprake word in “''Versamelde werke''” opgeneem en daaruit blyk duidelik sy wye belangstellingsveld en kundigheid. Hy kon oor onderwerpe praat wat gewissel het van letterkundige styl tot kwessies soos inkomste en uitgawe en die vooruitsigte van die Britse Ryk. Sy werk word ook gereeld in ander vorms uitgegee, soos byvoorbeeld die bundel wat J.F. Scannell uit sy spreuke en gesegdes saamstel en dit “''Van mens tot mens''”<ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Desember 1979</ref> noem en hierdie selfde redakteur se keuse uit ander geskrifte onder die titel<ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Maart 1980</ref> “''Die vrolike vlam''”.<ref>Breytenbach, Kerneels “Beeld” 10 Desember 1979</ref> Sarah Goldblatt bundel van sy outobiografiese sketse in “''Al skrywend''”. Leon Rousseau bring ’n keur uit die verskillende fasette van sy skrywerskap (spookstories, kinderverhale, toneelstukke, verhale en gedigte) saam in “''Langenhoven in volkleur''” <ref>Breytenbach, Kerneels “Die Burger” 5 Mei 1983</ref>en die boek word ryklik geïllustreer sodat dit ’n volwaardige koffietafelboek word. Die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees]] wat jaarliks op sy tuisdorp Oudtshoorn gehou word, gee aanleiding tot hernude belangstelling in sy werk en twee plaaslike uitgawes sien as gevolg hiervan die lig. “''Pittige sêgoed en raak antwoorde van Sagmoedige Neelsie''” bevat veral spreuke, terwyl “''Sagmoedige Neelsie praat padlangs''” ’n keur uit die artikels is wat sedert 2005 in die ''Oudtshoorn Courant'' verskyn het. Langenhoven se politieke publikasies sluit in die pamflet “''’n Vriendelike woord aan die Zappe''” (1916). Hierin poog hy om die destydse regering sover te kry om aandag te vestig op kwessies wat verdelend inwerk op die Afrikaners, soos die Britse vlag, die Rebellie en die konsiliasiebeleid. Ten tye van die vredesonderhandelings in Versailles na afloop van die Eerste Wêreldoorlog skryf hy ’n aantal werke. Op 18 Januarie 1919 ontvang hy ’n telegram van dr. D.F. Malan met ’n opdrag vir die boek “''Republicans and sinners''”, wat op 1 Februarie 1919 onder die skuilnaam A Loyalist verskyn. Hierdie is ’n illustrasie van hoe vinnig hy ’n boek kon afhandel. Die werk word opgedra aan president Woodrow Wilson van die Verenigde State van Amerika en Langenhoven beskryf hierin die kenmerkende eienskappe en ideale van die twee blanke bevolkingsgroepe in Suid-Afrika. “''The everlasting annexation''” dra hy half ironies op aan generaal J.C. Smuts. Dit is aangebied as ’n toekomsfantasie waarin die wêreld, uitgesonderd Suid-Afrika en die res van Afrika, deur ’n ontploffende ster weggeskeur word. Die Britse Ryk is daarmee heen, dus is dit die einde van die Britse oorheersing en kom die Nasionale Party aan die bewind, onder meer met die herstel van taalregte van die Afrikaners en met die behoud van taalregte van die Engelse. Met hierdie geskrif beoog Langenhoven om te illustreer hoe imperialisme wêreldwyd noodgedwonge die knie sal buig voor nasionalisme, wat dan inderdaad ook gebeur het. Steeds in 1919 ten tye van die vredesonderhandelinge, skryf Langenhoven ook ’n stuk vir generaal Hertzog oor die posisie van die klein nasies teenoor die verswelgende imperialisme. Hierdie stuk, “''’n Paar algemene oorweginge omtrent geskiedenis-studie''”, word saam met ’n stuk van Gustav S. Preller gepubliseer onder die titel “''Twee geskiedkundige opstelle''”. Op aandrang van generaal Hertzog skryf hy ook twee politieke pamflette wat die denkrigtings van die Nasionale Party uiteensit. “''Goud of papier?''” hanteer die vraag of Suid-Afrika van die goudstandaard moet afstap en Langenhoven spreek hom hier ten gunste van die goudstandaard uit. “''Die witman se pand''” handel oor die naturelle-vraagstuk en die kieser se verantwoordelikheid, waarin hy hom uitspreek ten gunste van ’n bedeling waar die wit mense se mag vir die toekoms verseker moet word, maar nie op so ’n wyse dat die swart mense vreemdelinge in hulle eie land word nie. Beide hierdie publikasies dateer uit 1929. Aanvanklik skryf hy ook in Engels. “''The life history of an ostrich''” skryf hy reeds voor die eeuwending, hoewel dit eers in 1953 gepubliseer word. Dit vertel die verhaal van ’n volstruis vandat hy uit die eierdop loskom tot by volwassenheid en vereplukstadium, alles in die trant van die diereverhaal gesien vanuit sy belewing van dinge. In 1901 het hy begin met “''Reminiscences of Clifton Brown''”, wat bedoel was as ’n vervolgreeks vir ’n Engelse tydskrif. Dit handel oor die ervarings van ’n skrander prokureur wat as ’n soort Sherlock Holmes-speurder met sy intellek en redeneervermoë sy teenstanders uitoorlê. Hy het dit in 1902 voltooi en laat tik, maar kon dit nie aan oorsese tydskrifte verkoop kry nie. In die jare van sy beoefening van die reg skryf hy ’n paar regsdokumente, onder andere ’n ongetitelde onvoltooide handleiding in Engels oor die regte van die individu in verband met eienaarskap, besit, vervreemding, gebruik en gevangehouding. Sy eerste publikasie is “''The Resident Magistrates of the Cape Colony in their capacity as judges''”. “''Iets over arbiters en arbitraties''” verskyn in 1906, ’n kort pamflet wat hy op versoek saamgestel het. Daarin sit hy die tipe geskille wat ’n arbiter kan besleg uiteen, wie as arbiters aangestel kan word, wie hulle aanstel, watter mag hulle het en hoe ’n arbiter sy taak moes uitvoer. ’n Studie oor “''Elements of the theory of Real Rights''” word van publikasie onttrek na indringende kritiek daarop deur die Kaapse advokaat W.P. Schreiner, die broer van Olive Schreiner en voormalige premier van die Kaapkolonie. === Jeugwerke === Verskeie kinder- en jeugboeke word ook deur hom geskryf, waarin hy hom op bekwame wyse inleef in die kindersiel. Van sy kinderversies is “''Wiegeliedjie''” een van die bekendstes, waar die moeder in kleutertaal haar kindjie aan die slaap sing. In “''Die Eensame Hoop''” maak hy gebruik van die allegoriese Vader Tyd en die nooientjie Hoop uit sy toneelstukke om die kinders die vroegste geskiedenis van Suid-Afrika te vertel.<ref>Samuel, Susan “Boeke Insig” No. 7, Herfs 2009</ref> “''Brolloks en Bittergal''” is sy bekendste werk vir kinders, waarin hy daarin slaag om die kinders mee te voer na die wonderwêreld wat geskep is deur kunstenaars soos Grimm en Andersen. Hierdie boek beleef dan ook verskeie herdrukke. Die boek bevat vier stories (“''Kappokkie''”, “''Die eensame huisie''”, “''Die houtboskinders''” en “''Bertie van die Groot Karo''”) met ooreenstemmende karakters wat in die eerste drie verhale optree en die twee mensvreters, Brolloks en Bittergal, in die eerste en laaste storie. Die aksie speel deurentyd af in Langenhoven se bekende wêreld: die Grasveld, die gebied tussen die berge en die see met sy klowe, houtbosse en spelonke; en die Groot Karoo anderkant die Groot-Swartberge met sy vlaktes en klipkoppies en kort vaal bossies. “''Brolloks en Bittergal''” (verwerk deur Leon Rousseau en geïllustreer deur Nelda Vermaak) is in 2009 op die kortlys vir die toekenning van die M.E.R.-prys. In “''Die Krismiskinders''” word drie kinders deur Kersvader na ’n kinderlose egpaar gebring en hulle kry ook troeteldiere, want Kersvader bring vir hulle Woewoef en Miaau. Hy het egter nog waardevoller presente gebring, want Talie kry ’n viool, Aristo ’n boek met versies en stories en Sontie ’n verfdoos. Die muses Harmonie, Minerva en Ourora leer die kinders dan om met hulle gawes van musiek, woord en skilder die Koning van die Lig te dien. Hulle weier om met hulle gawes die Koning van die Donker te dien en hy verban hulle dan na die diepste donker van die Kangogrotte, waar hulle steeds slaap. Hulle sal miskien eendag gewek word deur ’n ligstraaltjie, wat iemand van die Koning van die Lig moet leen. Vir die jeugmark is ook “''Die boekie sonder naam''” van 1928, waarin tant Effie verhaaltjies vertel aan Gertjie oor die redding van ’n weggeraakte kind, kinders op ’n piekniek wat in ’n grot vasgekeer word deur ’n krokodildraak, kinders wat deur ’n waterstroom weggevoer word en hoe kinders gedigte maklik kan leer. In die reeks “''Verhaaltjies vir laer skole''” verskyn “''Jantjie Muis en Jakob Slang''”, “''Kootjie''”, “''Die twee oorlosies''”, “''My sewe maters''” en “''Dirkie Mens en Snytjie Brood''”, wat almal later saam uitgegee word onder die titel “''Jantjie Muis en Jakob Slang''”. Die titelverhaal vertel hoe twee vindingryke muise telkens die slang uitoorlê. Hy lewer ook verskeie suiwer didaktiese werke vir die jeug. “''Die goeie burger''” spel die jeug se plig as landsburgers uit, “''Water en sy aard''” vertel meer van water en die natuurwetenskap terwyl “''Van die aarde na die sterre''” sterrekunde verduidelik. Saam met die literator E.C. Pienaar skryf hy die handleiding “''Hoe om te skrywe''”, wat vernaamlik op die jonger mark gerig is. === Poësie === Hy publiseer sy gedigte grootliks verspreid in sy ander werke. “''Ons weg deur die wêreld''” bevat ’n hele afdeling van sy verse, waaraan hy telkens met nuwe uitgawes van die gedigte verwerk, weglaat en nuwes insluit. Hierdie is dan ook sy belangrikste uiting op poësiegebied. Die gedigte is oorwegend moraliserend of geestig met temas uit die daaglikse doen en late van die mens, vaderlandse motiewe soos die Groot Trek en die Rebellie en enkele kere, soos in “''Credo in Deum Patrem''”, uit die worsteling van die indiwidu om geloof en helderheid oor die basiese vrae in verband met die mens se bestaan. Die meeste verse word ontsier deur die oorwegend didaktiese aard en sentimentaliteit, die gebrek aan sterk beelding en tegniese onbeholpenhede. Noemenswaardig is veral “''Die mot en die kers''”, wat met sy lewensles en geestige woordspel aan die einde waarskynlik, naas “''Die stem van Suid-Afrika''”, as sy beste gedig gereken kan word. Hy lewer ook hier ’n aantal bekoorlike kinderversies, waaronder “''Liefdes-onsin''” en “''Ag wat, dis maar ’n hond''”, laasgenoemde wat sy besondere gehegtheid aan sy honde illustreer. Die gedig “''Die stem van Suid-Afrika''”, wat later die amptelike volkslied van Suid-Afrika sou word, is in 1918 eers in ''Die Burger'' gepubliseer en dan apart uitgegee saam met musiek wat hy self daarvoor geskryf het. Die gedig kry groot aftrek, maar nie die musiek nie. [[Henry Fagan|H.A. Fagan]] wy in ''Die Burger'' ’n hoofartikel aan die gedig, waarin hy voorspel dat die gedig bestem is om die volkslied van Suid-Afrika te word. “''Die pad van Suid-Afrika''”,<ref>Marais, Eugène N. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> of “''Eerste skoffies op die pad van Suid-Afrika''” soos dit in boekvorm getiteld was, verskyn in Maart en April 1921 in ''Die Huisgenoot''. Daarna word dit in boekvorm uitgegee, met illustrasies van Reenen J. van Reenen. Hierdie werk sluit met die verwerking van historiese boustof en met die aksent op die wording van ’n nuwe nasie regstreeks aan by sy dramas “''Die hoop van Suid-Afrika''” en “''Die vrou van Suid-Afrika''”. Dit is egter nie ’n drama nie, maar ’n epos in meestal onberymde versmaat, ’n tipe poësie wat met weinig bindmiddele na die prosavorm neig. Die beskawingsgeskiedenis van Suid-Afrika tot 1838 is die boustof van hierdie epies-liriese gedig. Dit handel agtereenvolgens oor die “''Eerste verspieders''”, die aankoms van Jan van Riebeeck, die “''Eerstelinge''” (waarin die geskiedenis van Frederik Bezuidenhout en die Slagtersnekrebellie verwerk word), die Groot Trek met die aksent op Retief en sy dood, en die moord op Blaauwkrans, sodat die geheel dus dieselfde periode as sy allegoriese drama “''Die hoop van Suid-Afrika”'' dek. Die vier gedigte waarmee die bundel afsluit, is nie ’n integrale deel van die epiese opset van die res nie, maar is as poësie veel beter, met twee wat van sowel literêre as nasionale betekenis is. “''Ons eie vlag''” se laaste strofe is later deur F.J. Joubert getoonset en is algemeen as vlaglied aanvaar. “''Die stem van Suid-Afrika''” is later deur M.L. de Villiers getoonset en vir jare lank as nie-amptelike volkslied aanvaar totdat dit op 2 Mei 1957 amptelik as sodanig verklaar is en ’n gedeelte na demokrasie in 1994 steeds deel van die volkslied vorm. Waar Eugène Marais en E.C. Pienaar krities staan teenoor “''Eerste skoffies''”, beskou Langenhoven self dit as een van sy belangrikste werke. Vier godsdienstige gedigte word opgeneem agterin “''Skaduwees van Nasaret''”, met “''Lied van die Kalvinis''” wat die beste is. “''Ou-liedjies''” is ’n verwerking van bekende volksverse. ’n Groot deel van “''Aan stille waters I''” bestaan uit gedigte, met ’n groot aantal limerieke wat beïndruk met hulle geestigheid en vernuf. Verder is daar vertalings van onder andere gedeeltes uit “''Hamlet''” van William Shakespeare, Johann Wolfgang von Goethe se “''Erlkönig''”, William Cowper se “''John Gilpin''”, Robert Southey se “''The well of St. Keyne''” en Thomas Gray se “''Elegy written in a country churchyard''”. Die slotstrofe van laasgenoemde gedig is Langenhoven se grafskrif. Hy skryf ook ballades van veral klassieke en mitologiese onderwerpe, minneliedjies, vertellende en historiese verse oor die Voortrekkers en oor Woltemade, sonnette en treursange, waarvan min uitstyg bo die gemiddelde. Terwyl Langenhoven nog by ''Het Zuid-Westen'' redakteur was, is enkele gesange wat hy in Afrikaans vertaal het, in die koerant gepubliseer. Hy het daarna ’n stuk of dertig van die gesange vertaal, waarvan die meeste in sy “''Aan stille waters''” rubriek in ''Die Burger'' verskyn het. Saam met enkele ander godsdienstige liedere word dit in September 1922 as “''Gesange in Afrikaans''” uitgegee. Met sy vertaling slaag Langenhoven daarin om weg te breek van die Nederlandse sfeer en aan die Gesange ’n onmiskenbare Afrikaanse aard en toon te gee. G.B.A. Gerdener was nie baie vleiend oor Langenhoven se pogings om die gesange te vertaal nie en uit kerklike kringe is daar ook geen teken van belangstelling nie. Dit het hom baie gegrief en teleurgestel. Langenhoven lewer ook ’n knap vertaling van Edward Fitzgerald se verwerking van Omar Khayyám se “''Rubáiyát''”, ’n Middeleeuse digbundel wat sedert sy eerste publikasie in vertaling van Edward Fitzgerald in 1859 in Brittanje ’n soort kultusteks geword het en deur veel meer mense as net gewone liefhebbers van die digkuns gelees en waardeer is. Hierdie bundel bestaan uit vyf en sewentig kwatryne na die eerste uitgawe van Fitzgerald se vertaling en is dan ook die eerste bundel kwatryne in Afrikaans. Sy geliefkoosde vorm van die poësie was beslis die limeriek, wat uitstekend aansluit by sy geestigheid en vernuftige spel met woorde. Sy gedigte word in ’n menigte bloemlesings opgeneem, waaronder “''Groot verseboek''”, “''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte''”, “''Digters en digkuns''”, “''Afrikaanse verse''”, “''Afrikaanse letterkunde''”, “''Junior verseboek''”, “''Die junior digbundel''”, “''Klein verseboek''”, “''Nuwe Kleinverseboek''”, “''Nuwe Kleuterverseboek''”, “''Digterstemme''”, “''Stories op rym''”, “''Miskien sal ek die wingerd prys''”, “''Uit ons letterkunde''”, “''Woordpaljas''”, “''My Afrikaanse verseboek''”, “''Voorspraak''” en “''Die tweede gerf''”. Hy skryf ook talle gedigte vir kinders, met veral “''Lamtietie damtietie''” (wat as “''Liefdes onsin''” reeds so vroeg as 1911 in “''Stukkies en brokkies''” opgeneem is) en “''Die waentjie''” wat gewild bly. “''Die ABC Boekie''” (geskryf onder die naam Elspet), is ’n bundel met kinderversies. === Drama === Langenhoven lewer ook ’n bydrae tot die drama. Aanvanklik skryf hy ’n aantal samesprake vir debatsverenigings en in “''Stukkies en brokkies''” (1911) en “''Ons weg deur die wêreld''” (1914) word ’n aantal hiervan opgeneem, soos byvoorbeeld die samespraak tussen ’n boer, Engelsman en Duitser wat hy onder die titel “''’n Weergalmpie van Babel''” gepubliseer het. In bogenoemde twee boeke het hy ook “''’n Modelletjie vir ’n debat''” opgeneem met voorbeelde van toesprake, debatsonderwerpe en ’n eenvoudige model van reëls vir ’n debatsvereniging. Een van sy vroegste geskrifte in Afrikaans was die samespraak “''Die tweetalige vonnis''” wat sir Henry Juta in sy “''Reminiscences''” (1912) opgeneem het. Hierdie samespraak het uit 1906 gedateer en is later in verwerkte vorm in “''Ons weg deur die wêreld''” opgeneem. Hierin vertaal die aangeklamde tolk die eentalige regter se uitspraak op so ’n wyse dat die beskuldigde gruwelik beledig word. Ander samesprake uit hierdie tyd sluit in “''Die kys abaut die forro''”, wat die lagwekkende maar ook treurige toestand uitbeeld wanneer ’n Afrikaner sy eie taal verag en net Engels wil praat; “''Teorie en praktyk''” wat ’n kandidaat uitbeeld wie se oggend-en aandpraatjies nie ooreenstem nie; “''Die ingewikkelde boodskap''” wat met sy wartaal reeds ’n soort surrealistiese effek bereik en illustreer hoe maklik ’n eenvoudige boodskap verdraai kan word deur onbelangrike detail; en “''Deskundige kritiek''”, waar twee pa’s bekommerd is oor die nuwerwetse goed wat hulle kinders op skool leer, soos dat die aarde om die son draai. Jan Spies neem “''Die ingewikkelde boodskap''” en “''Deskundige kritiek''” in die versamelbundel “''Klein begin in die drama''” op. “''Die verlore soon''” verskyn aanvanklik as vervolgverhaal in ''Het Zuid-Westen'' en Langenhoven verwerk dit later as drama. Hierin verloor ’n seun sy moeder en gaan dan na Johannesburg, waar hy onder slegte invloed aan die drink gaan en al sy geld verloor. Hierdie stuk word nooit gepubliseer nie. Vanaf 16 Januarie 1905 het die klug “''Die trouwbelofte''” as vervolgstuk in ''Het Zuid-Westen'' verskyn en dit word in 1909 in boekvorm gepubliseer. Sy ervarings as prokureur vind neerslag in die toneelstuk “''De waterzaak''” (met oorspronklike subtitel “''Engelsch versus Hollandsch''”), wat aanvanklik in 1909 gepubliseer word en in 1912 verwerk word tot “''Die wêreld die draai''”. Dit was duidelik dat hy van die konsep van hierdie toneelstuk gehou het, aangesien hy dit telkens in verwerkings heruitgegee het. In 1926 het hy weer daaraan gewerk en het dit as “''Die laaste van die takhare''” verskyn. Hierin kry Ou Dowe Oom Karel (die laaste takhaar) die Engelse Hamiltons as bure en hulle maak ’n hofsaak teen hom aanhangig omdat hy die rivier se water afkeer voordat dit by hulle uitkom. Henry Hamilton raak verlief op oom Karel se dogter, Miemie, en neem Hollandse lesse. Hy kan hierdie taal egter nie baasraak nie, maar onder Miemie se leiding leer hy maklik Afrikaans aan. Die Boerseun Johannes ding ook om Miemie se hand mee. Nadat ’n weduwee uit die Transvaal, tant Maria, die onderplaas koop word die watergeskil opgelos. Miemie trou dan met Johannes, oom Karel met tant Maria en die Hamiltons verhuis terug na Engeland. Hierdie geestige stuk is baie gewild in sy tyd, maar skiet te kort aan veral gemotiveerde karakterontwikkeling en dramatiese samehang. Dit word ook vir die radio verwerk en deur Radiosondergrense uitgesaai. In 1911 word “''Die familie zaak''” gepubliseer, ’n geestige klug verwant aan “''Die wêreld die draai''”. Tydens sy redakteurskap van ''Het Zuid-Westen'' ontvang hy in 1913 ’n opdrag van die Oudtshoornse vieringskomitee om ’n toneelstuk te skryf wat geskik sou wees om op Dingaansdag opgevoer te word. Hy skryf dan die allegoriese “''Die hoop van Suid-Afrika''” binne twee middae en twee aande en op 8 November 1913 word dit as ’n spesiale bylae tot ''Het Zuid-Westen'' gepubliseer. Hierdie stuk behandel in ses taferele die geskiedenis van Suid-Afrika vanaf 1652 tot en met die Slag van Bloedrivier in 1838. Naas historiese karakters soos Retief en Dingaan, gebruik hy hier ook abstrakte personasies soos Hoop (soos ook blyk uit die drama se titel) en Vader Tyd. Die eerste produksie was onder Langenhoven se spelleiding in die Oudtshoornse Teatersaal. Hy vertolk self die rol van Retief, sy stiefdogter Antoinette Lilienfeld die rol van Hoop en sy stiefskoonseun Allan Pocock die rol van goewerneur Stockenström. Die tweede toneel uit hierdie drama word deur D.F. Malherbe in die versamelbundel “''Afrikaanse letterkunde''” opgeneem. In 1918 word<ref>Grosskopf, J.F.W. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> “''Die vrouw van Suid-Afrika''” gepubliseer en dit word aangebied as ’n vervolg op “''Die hoop van Suid-Afrika''” en as ’n “dramatiese fantasie” en opgedra aan die nagedagtenis van sy ontslape pleegmoeder. Hierdie drama behandel in ses taferele die geskiedenis van Suid-Afrika in die periode van 1842 tot 1902, die einde van die Anglo-Boereoorlog. Hierdie twee stukke is minder dramas as wat dit gedramatiseerde spreekkore is, waar die persone ’n idee of ideologie eerder as menslike karakter verteenwoordig. Weer figureer Vader Tyd en Hoop, met die Vrou van Suid-Afrika ook nou ’n karakter. In ’n resensie in ''Die Huisgenoot'' van November 1918 spreek H.A. Fagan ernstige kritiek op “''Die vrou van Suid-Afrika''” uit. Hy het gemeen dat die politieke karakters en twisgesprekke die poëtiese kwaliteit van die stuk skaad en dat dit lyk asof die drama oorhaastig geskryf is, ook wat die taalgebruik betref. Langenhoven was baie heftig in sy kommentaar op hierdie kritiek en het die redaksie van ''Die Huisgenoot'' versoek om voortaan alle vermelding van sy werk te staak. “''Die eensame hoop''” is weer ’n soort vervolg op “''Die hoop van Suid-Afrika''” en “''Die vrou van Suid-Afrika''”, met dieselfde allegoriese karakters. Dit is op kinders gemik en vertel die geskiedenis van die vroeë vaarders om die Kaap tot die koms van Jan van Riebeeck. Die boodskap aan die kinders is van die hoop en dryfkrag wat nodig is om ’n volk te laat groei. Dit is ’n eenvoudige vertelling wat geskryf is in ’n tyd toe klein geskiedenisse van dié aard nog nie in Afrikaans beskikbaar was nie. “''Die kinderparlement''” is een van die eerste dramas wat spesifiek vir kinders geskryf word en hierin maak hy kinders vertroud met die werking van die politiek. In 1923 voltooi Langenhoven ’n dramatisering van sy epos “''Die pad van Suid-Afrika''”. “''Die onmoontlike tweeling''” sluit weer aan by “''Die wêreld die draai''”, terwyl dit ook iets van die sonde-met-die-bure-motief bevat. Die stuk werk basies met ’n reeks verwarrings. Oom Gawerjal ken nie sy tweelingdogters, Elsie en Sannie, uitmekaar nie en het verdere probleme met sy studenteseun Jan, sy werkvolk, sy volstruise en sy pyp. Hans en Flippie is ook ’n identiese tweeling en kom om met Elsie en Sannie te vry en so vry hulle elkeen met die “verkeerde” nooi.<ref>Marais, Eugène N. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> “''Vrouetrou''” sluit aan by ’n vroeëre werk van hom, naamlik “''Die verlore soon''”, wat in voltooide vorm slegs in ''Het Zuid-Westen'' verskyn het en een van sy mislukkings was. Hierdie toneelstuk is grotendeels in rymlose verse geskryf en is ernstig van aard. Oom Hendrik se seun Jan lei ’n wilde lewe, maar hy word getrou versorg deur sy aangenome dogter Mieta. Weens Jan se onverantwoordelikheid bemaak oom Hendrik sy besittings aan Mieta, onder die wanindruk dat sy vir Jan liefhet, met hom sal trou en na hom sal omsien. Mieta is glad nie verlief op Jan nie en verkies eerder vir Hansie, terwyl Jan vry na die progressiewe Elsie. Wanneer Mieta uitvind van oom Hendrik se wense, is sy bereid om haar eie geluk op te offer om daaraan te voldoen. Alles loop egter eindelik uit op ’n romantiese, gelukkige einde. “''Petronella''” word in 1931 gepubliseer en word beskryf as “’n tragedie van verarming”. Petronella en Adelryk is verloof en Petronella se vader Diederik en Adelryk se vader Gideon koop saam ’n plaas vir hulle kinders. Gideon leen die geld by die gierigaard Hans Groenewerf, wat self op Petronella verlief is. Hans gebruik hierdie situasie om druk te plaas op Petronella om met hom te trou. Petronella weier en eindelik word die twee families gedwing om alles wat hulle het uit te verkoop om Hans se skuld te betaal. Die families word padwerkers en is ten spyte van hulle armoede steeds gelukkig omdat hulle getrou was aan hulle innerlike en nie toegegee het aan die materiële nie. Verskeie van sy werke word vir die verhoog verwerk. TRUK bied in 1964 die Langenhoven-program “''Modes van voor, skuld van agter''” aan. Met die honderdjarige herdenking van sy verjaarsdag in 1973 word verskeie van sy werke gedramatiseer en op die planke gebring, onder andere “''Sagmoedige Neelsie''” deur TRUK, ’n teks wat uit Langenhoven se werke saamgestel is deur Bartho Smit. In 1995 word “''Doppers en Filistyne''” in ’n solostuk op die planke gebring met die ervare Eric Nobbs as die skrywer en akteur en hierdie opvoering beleef vele opvoerings oor baie jare. By die KKNK van 1998 word “''Die laaste strooi''” ter ere van Oudtshoorn se gedenkjaar op die planke gebring, ’n stuk saamgestel uit Langenhoven se werke deur Ilse van Hemert waarin Cobus Rossouw die rol van Langenhoven gespeel het. Lizz Meiring en Hannes Muller bring ook in 1998 by die KKNK ’n pantomime van “''Brolloks en Bittergal''” op die planke. In 2007 word “''Fragment''” en “''Brief van die harlekyn''” uit “''Stille waters''” deur [[Thijs Nel]] tot die drama “''Brief van die harlekyn''” verwerk en by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees op Oudtshoorn opgevoer. Uittreksels uit sy “''Aan stille waters''”-rubriek word ook vir die radio verwerk en deur Radiosondergrense by hulle eerste kunstefees oor die radio in 2013 uitgesaai as “''Vroutjie weet alweer beter''”. === Versamelde werke === Sowat ’n maand na sy dood het die Nasionale Pers, Vroutjie en Goldblatt briewe begin ontvang om sy werke in ’n eenvormige band en formaat beskikbaar te stel. Dit lei tot die uitgawe van sy “''Versamelde werke''”, wat aanvanklik in twaalf boekdele gepubliseer word. Die eerste twee drukke word in 1933 tot 1935 gepubliseer en in 1936 en 1937 het twee verdere boekdele verskyn wat onderskeidelik sy drie Engelse werke en sy nagelate werke bevat het. Die publikasie van ''Versamelde werke'' was die grootste enkele produk waartoe Sarah Goldblatt se toewyding as administratrise van Langenhoven se nalatenskap gelei het. In die veertigerjare, die vyftigerjare en weer in die eeufeesjaar 1973, is dit herdruk en betreklik gou uitverkoop. In 1955 word “''Aan stille waters II''” as deel vyftien herdruk en in 1958 word deel sestien bygevoeg wat bestaan uit dokumentasie oor “''Die Stem van Suid-Afrika''”, “''Ons eie vlaglied''”, Langenhoven se ontwerp vir ’n sonwyser, vroeë stukke in Nederlands, Engels en Afrikaans, die reeks “''Ou-liedjies''” en verspreide gedigte wat nie in een van sy vroeëre bundels opgeneem is nie. == Eerbewyse == Sy gedig “''Die stem van Suid-Afrika''”, wat in 1918 geskryf is, word deur M.L. de Villiers getoonset en op 2 Mei 1957 tot amptelike volkslied verklaar, nadat die destydse Eerste Minister, generaal J.B.M. Hertzog, reeds so vroeg as 1938 besluit het dat die lied saam met “''God save the king''” by die opening van die Parlement gesing moet word. In 1931 ken die Universiteit van Stellenbosch ’n eredoktoraat (D.Litt. honoris causa) aan hom toe. Op 21 April 1955 word sy huis Arbeidsgenot as Nasionale Museum geopen. Ten tye van sy eeufeesviering in 1973 word ’n groot Langenhoven-fees gehou, met feesvieringe veral in Oudtshoorn. KRUIK en TRUK dramatiseer van sy werke vir opvoering, die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie bied van sy werke aan en voorlesings word oor die radio uitgesaai, terwyl ’n nuwe, bygewerkte uitgawe van sy “''Versamelde Werke''” ook gepubliseer word. Verskeie koerante en tydskrifte, insluitende ''Rapport'', ''Die Huisgenoot'', ''Die Taalgenoot'', ''Tydskrif vir Letterkunde'', ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', ''Die Unie'' en ''Die Matie'' wy gedenkuitgawes in hierdie jaar aan hom. Die beeldhouer Olgo Pieri maak in 1973 tydens die eeufeesvieringe ’n standbeeld wat tot sy eer by die Universiteit van Stellenbosch opgerig word. ’n Reeks van twaalf episodes oor Langenhoven en sy werk word in 1983 oor televisie gebeeldsaai, met die teks geskryf deur Manie van Rensburg en Johan van Jaarsveld. In Desember 2002 word hy en sy vrou se grafte in die openbare begraafplaas opgegrawe en ’n herbegrafnis vind op 30 Maart 2003 plaas op die gronde van Arbeidsgenot. === Nalatenskap === Die [[Universiteit van Stellenbosch]] se studentesentrum is na Langehoven vernoem, en is bekend as "Die Neelsie". Suid-Afrikaanse filmmaker [[Manie van Rensburg]] het in [[1983]] 'n lighartige komedie vir televisie vervaardig gebaseer op Langenhoven se werke. Dit was getiteld ''Sagmoedige Neelsie''. Die Suid-Afrikaanse Poskantoor het in [[1973]] 'n gedenkseël uitgereik vir die 100-jarige herdenking van Langenhoven se geboorte. Die [[C.J. Langenhovenprys vir Taalwetenskap]] wat deur die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] uitgereik word, is na hom vernoem. Die plek waar Langenhoven en sy familie gewoon het van 1903 tot 1950, [[Arbeidsgenot]], is vandag 'n huismuseum.<ref>{{cite web |url=http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |title=Van wig tot graf |access-date=19 Maart 2016 |quote=1903 – Langenhoven trek na Arbeidsgenot (vanaf Hoopstraat) |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20180629131632/http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |archive-date=29 Junie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> C.J. Langenhoven is in 1932 aan hartversaking oorlede. Hy was 58 jaar en 11 maande oud. Een van sy bekende gedigte, [[Siembamba]]: <poem style="font-style: italic; background-color: #f9f9f9; padding-left:2em"> Siembamba, ek is 'n baba, Siembamba, ek is 'n baba --pas my veilig op in die nood, sus my liefies op die skoot. Siembamba, ek is 'n seuntjie, Siembamba, ek is 'n seuntjie maar jy sal sien ek is net nou groot; slaan maar orige kêrels dood. Siembamba, ek is 'n jonkman, Siembamba, ek is 'n jonkman --tel my nou maar af van die skoot; ek slaan self die kêrels dood. Siembamba, ek is getroud nou, Siembamba, ek is getroud nou --maar sy dink ek is nog op die skoot, wil nie glo nie ek is groot. Siembamba, almal babas. Siembamba, almal babas --al die mans is danig groot-- almal babas tot hul dood. </poem> == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasies |- |1909 |Die trouwbelofte |- | |Die famielie zaak |- | |Die water zaak |- | |Die trouwbelofte |- | |Die famielie zaak |- |1911 |Eenvoudige stukkies en brokkies |- |1912 |Die wêreld die draai |- | |Afrikaanse verjaardagboekie |- |1913 |Die hoop van Suid-Afrika |- |1914 |Ons weg deur die wêreld |- |1918 |Die stem van Suid-Afrika |- | |Die vrouw van Suid-Afrika |- |1919 |Die onmoontlike tweeling |- |1921 |Vrouetrou |- | |Sonde met die bure |- | |Eerste skoffies op die pad van Suid-Afrika |- |1922 |Doppers en Filistyne |- | |Die eensame hoop |- |1923 |Loeloeraai |- | |Die opdraande pad |- |1924 |Die lig van verre dae |- | |Geeste op aarde |- |1925 |Die laaste van die takhare |- | |Brolloks en Bittergal |- | |Herrie op die ou tremspoor |- | |Ons geliefde verjaarsdagboekie |- |1926 |Mof en sy mense |- | |A first guide to Afrikaans |- | |Donker spore |- | |Die Krismiskinders |- |1927 |Die kinderparlement |- | |Die wagtende wêreld |- | |Skaduwees van Nasaret |- |1928 |Die boekie sonder naam |- | |Ou-liedjies |- | |Vlaglied |- |1929 |Aan stille waters I |- |1930 |Die wandelende geraamte |- |1931 |A.B.C. Boekie |- | |Jantjie Muis en Jakob Slang |- | |Kootjie Totjie |- | |Petronella |- | |Hoe om te skrywe (saam met E.C. Pienaar) |- |1932 |U dienswillige dienaar |- |1933 |Die mantel van Elia |- | |Versamelde werke, wat ook insluit die volgende met jaar van oorsprong Oor opstelle (1931) |- | |Die letterkundige skoonhede van die Bybel (1932) |- | |Hooftrekke van die Bybelverhaal (1932) |- |1941 |Aan stille waters II |- |1971 |… die erwe van ons vaad’re |- |1972 |Twee novelles (Mof en sy mense en Donker spore) |- |1979 |Van mens tot mens (saamgestel deur Jan Scannell) |- | |Die vrolike vlam (saamgestel deur Jan Scannell) |- |1983 |Langenhoven in volkleur |- |1989 |Spreuke van Langenhoven: ’n keuse |- |1992 |Die beste spookstories |- |2000 |Pittige sêgoed en raak antwoorde van Sagmoedige Neelsie |- |2006 |Sagmoedige Neelsie praat padlangs |- | !Nie-fiksie werke |- |1900 |The Resident Magistrates of the Cape Colony in their capacity as judges |- |1906 |Iets over arbiters en arbitraties |- |1910 |Padlangers en zonder doekies |- | |The royal road to Cape Dutch |- |1916 |’n Vriendelike woord aan die Zappe |- |1919 |Republicans and sinners |- | |The everlasting annexation |- | |Twee geskiedkundige opstelle (saam met Gustav S. Preller) |- |1926 |Van die aarde na die sterre I en II |- | |A first guide to Afrikaans |- |1928 |Water en sy aard |- | |Die goeie burger |- |1929 |Die witman se pand (saam met J.H. Conradie) |- | |Goud of papier? |- | |Hoe om te skrywe (saam met E.C. Pienaar) |- |1935 |My aandeel aan die taalstryd |- |1953 |The life history of an ostrich |- | !Vertalings |- |1922 |Gesange in Afrikaans |- |1923 |Die Rubáiyát (Omar Khayyam) |} == Bronnelys == === Boeke === * Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964 * APB-Komitee vir Skoolboeke “Die junior digbundel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Sesde druk 1963 * Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) “Voorspraak” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994 * Beukes, Gerhard J. en Lategan, F.V. “Skrywers en rigtings” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1952 * Beukes, W.D. (red.) “Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992 * Botha, Elize “Prosakroniek” Tafelberg Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1987 * Burgers, M.P.O. “Die mens Langenhoven” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Port Elizabeth Eerste druk 1939 * Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970 * De Vries, Abraham H. “Kortom 2” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1989 * Du Plessis, I.D. “Aantekeninge uit Tuynstraat” Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste druk 1975 * Grobler, Hilda “Halfeeu” Blokboeke 33 Academica Pretoria en Kaapstad Eerste uitgawe 1980 * Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988 * Heyns, T.J. “C.J. Langenhoven 1872-1932” in Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969 * Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984 * Kannemeyer, J.C. “Langenhoven: ’n Lewe” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Eerste druk 1995 * Kannemeyer, J.C. “Die Dienswillige Dienaar” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe Eerste druk 1995 * Kannemeyer, J.C. “Ontsyferde stene” Inset-Uitgewers Stellenbosch Eerste uitgawe Eerste druk 1996 * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005 * Lategan, F.V. “Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Johannesburg 1961 * Lindenberg, E. (red.) “Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde” Academica Pretoria en Kaapstad Vierde Malherbe, F.E.J. “Aspekte van Afrikaanse literatuur” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Port Elizabeth Eerste uitgawe 1940 * Malherbe, F.E.J. “Die kort-verhaal as kunsvorm” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1929 * Nasionale Pers Beperk “Ons skrywers en hul werke: ’n Plate-album” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad 1936 * Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns” Perskor-Uitgewers  Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007 * Nienaber, P.J. “Die Hertzogprys Vyftig Jaar” Nasionale Boekhandel Kaapstad Eerste uitgawe 1965 * Nienaber, P.J. “Hier is ons skrywers!” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949 * Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse  letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963 * Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene  uitgawe 1969 * Nienaber, P.J. en Heyl, J.A. “Pleidooie in belang van Afrikaans Deel II” Nasionale Boekhandel Beperk  Kaapstad 1960 * Nienaber, P.J.; Erasmus, M.C.; Du Plessis, W.K. en Du Plooy, J.L. “Uit ons letterkunde” Afrikaanse Pers- Boekhandel Sewende druk 1968 * Opperman, D.J. “Junior verseboek” Nasionale Boekhandel Beperk Kaapstad Agste druk 1960 * Opperman, D.J. “Naaldekoker” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad en Johannesburg Eerste druk 1974 * Pheiffer, R.H. “Woordpaljas” Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Derde uitgawe Derde  druk 1993 * Pienaar, E.C. “Taal en poësie van die Twede Afrikaanse Taalbeweging” Nasionale Pers Beperk Kaapstad, Stellenbosch en Bloemfontein Vierde vermeerderde druk 1931 * Schoonees, P.C. “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging” J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch- Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad 1939 (derde druk) * Van Biljon, Madeleine “Geliefde leesgoed” Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe  1996 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  1998 * Venter, L.S. “C.J. Langenhoven (1872–1932)” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998 * Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005 === Tydskrifte en koerante === * Blignault, Audrey “Langenhoven se essays leef voort” “Insig” April 1998 * Boekkooi, Paul “Langenhoven ‘sal tot gehore vandag spreek’” “Plus” 31 Maart 1998 * Bosman, N. “Ruimte as intertekstuele belewenis: Dalene Matthee en C.J. Langenhoven” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 30 no.4, November 1992 * Brink, André P. “Neelsie, Madiba en ek” “Beeld” 16 Julie 2004 * Brink, André P. “Donker spore, duister woorde” “Rapport” 1 Mei 2011 * Britz, Etienne “Met Kannemeyer op die spoor van Langenhoven” “Die Vlieënde Springbok” * De Villiers, C.G.S. “C.J. Langenhoven soos ek hom geken het” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 17 no. 1, Februarie 1979 * Goldblatt, Sarah “How ‘Die Stem’ became South Africa’s unofficial anthem” “The Cape Argus” 12 April 1952 * Kannemeyer, J.C. “C.J. Langenhoven, C.J. Rhodes en die prinses” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 32 no. 2, Mei 1994 * Kannemeyer, J.C. “Die dienswillige dienaar” “Rapport” 16 April 1995 * Olivier, Johan “Langenhoven-grafte opgegrawe vir herbegrafnis” “Die Burger” 7 Desember 2002 * Smith, Elsa “’n Beknopte samevatting van C.J. Langenhoven” “Kakkerlak” Uitgawe 2, 2005 * Ungerer, Carien “‘Loeloeraai’: Eerste Sciencefiction-roman in Afrikaans – ’n Beskrywing, interpretasie en  evaluasie” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 23 no. 1, Februarie 1 * Van Rensburg, Chrisna “’n Voëlvlug deur Arbeidsgenot” “Kakkerlak” Uitgawe 2, 2005 * Verhage, J.A. “Langenhoven se literêre drieslagmaat” “Standpunte” Nuwe reeks 82, April 1969 * Weber, Phil “Só is hy heen” “Insig” April 1998 * Wessels, Louis “Langenhoven – die tengerige genie bly leef…” “Die Burger” 11 Augustus 1982 * Winter, Gordon “Langenhoven had a Jewish mistress” “Sunday Express” 1 Junie 1975 === Internet === * Brink, André P. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/04/04/9/3.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Brink, André P. Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2011/05/05/RH/6/boek06.html * Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/11/19/14/12.html * Cillié, Petra Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/07/02/4/4.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * C.J. Langenhoven: http://www.cjlangenhoven.co.za/cj_langenhoven/index {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160901010914/http://www.cjlangenhoven.co.za/cj_langenhoven/index |date= 1 September 2016 }} * Dedekind, Nonnie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/11/7/11/2.html * Dommisse, Ebbe Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/08/25/SK/13/ARBEIDSGENOT.html * Du Plessis, Bertie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1995/06/12/6/4.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120717013158/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1995/06/12/6/4.html |date=17 Julie 2012 }} * Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Langenhoven,_Cornelis_Jacob * Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/C.J._Langenhoven * Geni: http://www.geni.com/people/Cornelis-Langenhoven/6000000016153152792 * Kannemeyer, J.C. Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/11/18/14/5.html * {{cite news |url=http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html |title=Staaltjies rondom die skerpsinnigheid van C.J. Langenhoven |author=Kannemeyer, J.C. |publisher=[[Die Burger]] (bladsy 3) |date=1 Julie 2000 |archive-url=https://archive.is/20130725160110/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html |archive-date=25 Julie 2013 |access-date=25 Julie 2013 |url-status=dead }} * Kannemeyer, J.C. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/05/05/3/10.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Kannemeyer, J.C. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2003/11/01/BY/12A/01.html * Koch, Retief Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/08/10/3/18.html * Langenhoven, C.J. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/01/31/15/2.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Langenhoven Geslagsregister: http://www.langenhoven.net/Langenhovenboek1.pdf * LitNet ATKV-Skrywersalbum 28 Februarie 2012: www.litnet.co.za * Maroela Media: http://maroelamedia.co.za/ongekategoriseerd/cj-langenhoven/ * NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/1127 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170219202302/http://www.nb.co.za/authors/1127 |date=19 Februarie 2017 }} * Olivier, Johan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/06/29/3/1.html * Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/langenhoven.html * Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_cjlangenhoven_ph.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140913114946/http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_cjlangenhoven_ph.htm |date=13 September 2014 }} * Van Bart, Martiens Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/08/05/1/29.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Van Zyl, Wium Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/05/29/1/14.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Wikiquote}} {{Wikisource|Outeur:C. J. Langenhoven|C. J. Langenhoven|old=true}} * {{mieliestronk|url=http://www.mieliestronk.com/volkslied.html}} * [http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php Die Langenhoven huismuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180629131632/http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |date=29 Junie 2018 }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Langenhoven, C.J.}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse advokate]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse joernaliste]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse Vrymesselaars]] [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1873]] [[Kategorie:Sterftes in 1932]] [[Kategorie:Afrikaners]] kcb4o7vpujjboxifm7ourtpeomvt6py 2518377 2518376 2022-08-09T13:41:52Z 102.221.95.250 fff wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = droll | bynaam = | beeld = CJ Langenhoven.jpg | beeldbeskrywing = | onderskrif = C. J. Langenhoven met Mev. Langenhoven by die kerk in Oudtshoorn op die huweliksdag van hul dogter, Engela, in 1926. | geboortenaam = poef kop | geboortedatum = [[13 Augustus]] [[1873]] | geboorteplek = [[Hoeko]], [[Ladismith]] | dood_datum = [[15 Julie]] [[1932]] | sterfteplek = [[Oudtshoorn]] | ouers = | titel = | nasionaliteit = Suid-Afrika | beroep = Skrywer, redakteur, politikus | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | godsdiens = [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|Nederduits Gereformeerd]] | huweliksmaat = Lenie van Velden | kinders = Engela | webblad = | handtekening = }} '''Cornelis Jacob Langenhoven''' was ’n regsgeleerde, koerantredakteur en [[Afrikaans]]e [[skrywer]], [[digter]] en [[dramaturg]]. Hy het as skrywersname C.J. Langenhoven en '''Sagmoedige Neelsie''' gebruik. Sy rol in die [[Afrikaans (taal)|Afrikaanse]] literatuur en kultuurgeskiedenis was formidabel. As [[Volksraad van Suid-Afrika|Volksraadslid]] en senator speel hy ’n groot rol in die erkenning van Afrikaans as amptelike landstaal. == Lewe en werk == Cornelis Jacob Langenhoven is net na middernag in die vroeë oggendure van [[13 Augustus]] [[1873]] op die plaas Hoeko in die distrik [[Ladismith (kiesafdeling)|Ladismith]], [[Kaap]] gebore, slegs ’n paar uur nadat sy ouer broertjie (Andries Petrus Blignault Langenhoven) omgekom het in ’n brand in ’n stroois op die werf.<ref>Die vernaamste bron vir lewensbesonderhede is J.C. Kannemeyer se omvattende biografie “Langenhoven: ’n lewe”</ref> Sy oorgrootvader is Pierre Guillaume Langenhoven, wat op 17 Oktober 1755 in Duinkerken in [[Frankryk]] gebore is en in 1774 uit Franssprekende [[België]] na Suid-Afrika kom. Sy grootvader is Philip Hendrik Morkel Langenhoven (gebore 19 Januarie 1812), agtste kind van die stamvader, wat getroud is met Margaretha Maria van Koppen. Sy vader, Cornelis Jacob Zetuin Langenhoven (26 Maart 1842 – 31 Mei 1923) en sy moeder, Rachel Margaretha Susanna Blignault (30 Mei 1848 – 18 Augustus 1873), is op 10 Junie 1867 op Ladismith getroud en hy is die jongste van hulle vier kinders. Sy een broer (Andries Petrus Blignault) en suster (Margaretha Susanna Petronella) is baie jonk oorlede en slegs sy oudste broer Philip Hendrik Morkel Langenhoven bereik ook volwassenheid. Vyf dae na sy geboorte is Langenhoven se moeder oorlede en in hierdie omstandighede word hy groot by sy oom Pieter Guillaume Langenhoven (10 April 1836 – 2 Julie 1919), sy vader se ouer broer, en tante Margarita Susanna Petronella Blignault (29 Oktober 1826 – 24 Augustus 1912), sy moeder se ouer suster, wat ook op die plaas Hoeko gewoon het en vir wie hy as sy ouers aanvaar. Sy oom en tante het nie eie kinders nie, maar benewens Langenhoven het hulle nog vier aangenome kinders gehad, wie se paaie egter vroeg geskei is. Sy biologiese pa is later weer getroud, hierdie keer met Cornelia Maria Joubert. Langenhoven se skoolopleiding ontvang hy hoofsaaklik in [[Engels]], eers van ’n aantal goewernantes en dan vanaf 1883 in die nuutgestigte plaasskool op Hoeko by die Hollandse Meester Marthinus Paulus Bloemkolk. Vanaf 1888 gaan hy na die dorpskool op Ladismith waar meneer J.R. Frylinck die hoof was en in Junie 1890 kom hy eerste in die Hoërskooleksamen in die destydse [[Kaapkolonie]]. Dan gaan hy vanaf Julie 1890 skool onder mnr. C.F. Rosenow by die Riversdal Public School for Boys. Hier loseer hy aan huis van die parlementslid mnr. Daniel du Plessis Bland en hy matrikuleer in Junie 1892, waartydens hy derde op die merietelys van die Kaapkolonie geplaas word. Op skool ontwikkel hy ’n besondere voorliefde vir Latynse prosa, wat later goed te pas kom by sy studie in die regte en sy direkte en ekonomiese skryfstyl help vorm. Hy trek ook voordeel uit die studie van Macaulay se “''Essay on Milton''”. Die stylteorie wat hy later in “''Die Opdraende Pad''” ontwikkel het, is gebaseer op aantekeninge wat hy in hierdie voorgeskrewe boek gevind het. Op [[Riversdal]] stig hy ’n skooldebatsvereniging en is redakteur van die weeklikse skoolblad, wat hy onder die naam “''The Pursuit of Knowledge''” begin. Hy katkiseer en word in 1892 aangeneem by die [[NG Kerk]] op Ladismith, maar worstel vir lank met sy geloofsekerheid. In 1893 ontmoet hy die onderwyseres Helena de Vries van Prins Albert tydens ’n debatsaand wat op Ladismith gehou is en hulle raak in 1894 verloof. Vanaf die begin van 1893 studeer hy aan die Victoria-Kollege (later die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]]). Sy doelwit was om hom in die regte te bekwaam, maar Stellenbosch het nog nie ’n regsfakulteit gehad nie. Hy het dus beplan om eers die B.A.-graad op Stellenbosch te verwerf en dan óf by die South African College in Kaapstad in te skryf óf deur selfstandige studie as prokureursklerk te kwalifiseer. Hy vind die universiteitslewe vervelig en aangesien dit indertyd onnodig was om klasse by te woon om eksamens af te lê, bly hy die hele 1894 op die plaas vir selfstandige studie. Sy besluit om tuis te bly is waarskynlik ook versterk deur sy begeerte om meer tyd saam met Helena de Vries deur te bring. Aanvanklik is hy ingeskryf vir [[Engels]], [[Nederlandse Antille|Nederlands]], Latyn, [[Grieks (dubbelsinnig)|Grieks]], Logika en Sielkunde, maar hy skryf nie eksamens in Grieks en Sielkunde nie, terwyl sy uitslae in die ander vakke nie besonder goed is nie. Hy besef dat hy leiding nodig het en keer dan die volgende jaar terug kampus toe, waar hy in Junie 1895 die B.A.-graad behaal. Op universiteit het hy ’n aktiewe aandeel aan die debatsvereniging. In 1893 lewer hy as eerstejaarstudent ’n rede oor “''What shall be the future language of South Africa?''” waarin hy aandui dat hy dink dat Engels die taalstryd sal wen, dat daar geen toekoms is vir [[Nederlands]] nie en dat Afrikaans op daardie tydstip nie die vermoë bied vir intellektuele opvoeding nie, omdat dit nie ’n letterkunde het nie en slegs ’n beperkte woordeskat bevat. Vanaf 8 Julie 1895 is Langenhoven onderwyser by ’n eenmanskooltjie op die plaas Langlaagte in die Transvaalse distrik [[Heidelberg]]. Sy termyn as hoof van hierdie skooltjie is nie ’n sukses nie en hy keer in Maart 1896 terug na Hoeko. Hy bly vir ’n tyd op die familieplaas, maar vestig hom dan op Ladismith, waar hy aanvanklik private onderwys gee. ’n Paar maande na sy terugkeer uit [[Transvaal]] word sy verlowing met Helena de Vries verbreek. Hy gaan kuier dan by Anna van Velden, vir wie hy private klasse gee om haar met haar skoolwerk te help. Gou raak hy verlief op Anna se ma, die weduwee Lenie van Velden. Op 23 Februarie 1897 trou hy op Ladismith met die tien jaar ouer Magdalena Maria (Vroutjie) Hugo (in daardie stadium die weduwee Van Velden). Sy is op 12 Mei 1863 op die plaas Nobelsfontein naby Victoria-Wes gebore en is op 23 Mei 1950 oorlede. Sy het reeds vier kinders uit haar vorige huwelik gehad, drie dogters (Anna Elizabeth Christina, gebore 1882; Elizabeth Overgaauw, gebore 1886; en Magdalena Antoinette, gebore 1889) en ’n seun (Cornelis Johannes Hugo, gebore 1891). Twee van haar kinders (Dirk en Margaretha Julia) is baie jonk oorlede. Hulle bly aanvanklik in sy vrou se huis op Ladismith, maar die verhouding tussen Langenhoven en sy stiefkinders, wat by hulle inwoon, is van die begin af nie baie goed nie. Later sou dit verder versleg weens Langenhoven se drinkery en ingrypende politieke verskille. Van die einde van 1896 tot 1899 skryf Langenhoven in as kandidaat-prokureur by die firma Th. C.W. Johnson op Ladismith en hy verwerf in Junie 1899 die LL.B.-graad deur private studie aan die University of the Cape of Good Hope. Hy is nou gekwalifiseer om as beide advokaat en prokureur te werk. Op 17 Augustus 1899 word hy op die prokureursrol geplaas en begin hy as vennoot in die kantoor van J.A. Foster op Oudtshoorn. Hy is aanvanklik alleen na Oudtshoorn, maar op 18 Oktober 1899, ’n week nadat oorlog tussen die twee noordelike republieke in Suid-Afrika en Engeland verklaar is, sluit sy vrou en stiefkinders hulle by hom aan in ’n huurhuis in Hoopstraat in [[Oudtshoorn]]. Die verhouding tussen Langenhoven en Foster werk nie goed uit nie en ná twee jaar as prokureur besluit hy om as advokaat in Kaapstad te praktiseer. Op 15 Augustus 1901 word Langenhoven dan as advokaat toegelaat in Kaapstad, ’n beroep wat hy tot 13 November 1902 sonder veel sukses beoefen. Sy vrou is met sy vertrek swanger en bly in hierdie omstandighede in Oudtshoorn agter en hy sluit weer by haar aan tussen Oktober 1901 en einde Januarie 1902 om haar by te staan met die bevalling. Op 22 Desember 1901 word sy enigste dogter, Margarita Rachel Engela, gebore. Engela is later met Niko Brümmer, ’n tandarts, getroud en hulle het een seun, Guillaume. Engela is op 20 Julie 1975 in die hospitaal op Ladismith oorlede. Guillaume, wat in 1971 ’n Ph.D.-graad in Wiskunde aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal het, is getroud met Laetitia Conradie en hulle het drie seuns en ’n dogter, die bekende skryfster [[Willemien Brümmer]]. In Kaapstad begin Langenhoven reeds om alkohol oormatig te gebruik, ’n probleem wat hom die res van sy lewe sou kniehalter en in die tyd van sy verwydering van sy vrou ook tot groot spanning in die huwelik lei. Hy is na die geboorte van Engela teen die einde van Januarie 1902 terug na [[Kaapstad]] om sy praktyk as advokaat voort te sit, weer met weinig sukses. In Junie 1902 keer hy terug na Oudtshoorn om een saak te behartig en is in Augustus 1902 vir ’n laaste keer Kaapstad toe. Teen November 1902 is hy terug as prokureur op Oudtshoorn, weer in Foster se kantoor, waar hy onder meer wyd bekendheid verwerf op die gebied van watergeskille. Verder hanteer hy algemene sake wat gewoonlik op ’n plattelandse prokureur se pad kom, soos testamente en erfenisse, boedelprobleme, koop- en huurkontrakte, invorderings van agterstallige skuld, dagvaardings en enkele gevalle van diefstal, bedrog, egskeiding en naamskending. Waar hulle voorheen ’n huis gehuur het, koop sy vrou in Junie 1903 die huis waaraan hy die naam Arbeidsgenot gee en waar hy die res van sy lewe woon. Vanaf einde Maart 1912 is hy nie meer voltyds in die regspraktyk nie, maar hy behartig van tyd tot tyd tot 1918 nog enkele sake. Sy stiefdogter Anna van Velden het hom bygestaan in sy kantoor in Kerkstraat en later het Allan Pocock, wat met sy stiefdogter, Bessie, getrou het, as kandidaatprokureur by hom en Foster ingeskryf. Langenhoven was tot 1928 as prokureur geregistreer, waarna hy die Wetsgenootskap van die Kaap die Goeie Hoop versoek het dat sy lidmaatskap beëindig word omdat hy totaal onaktief is in die regswese. Aanvanklik skryf hy vermaaklike verhale en gedigte in Engels, waarvan sommige gepubliseer word. Hy bemoei hom egter ook organisatories met debatsverenigings en lewer vir hierdie verenigings vroeg reeds ’n aantal samesprake in Afrikaans. In 1910 skryf hy vir die Engelse koerant ''The State'' ’n artikel oor “''The problem of the dual language in South Africa''”, waarin hy Engels eerder as Nederlands as die uiteindelike taal van [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|Suid-Afrika]] sien, ten spyte van sy klaarblyklike sterk gevoel vir Afrikaans. Die Engelse prys hierdie artikel met entoesiasme en die [[Hollandse Huis|Hollandse]] dagblaaie reageer sterk, wat hom omstreeks April of Mei 1910 noop om sterk standpunt begin in te neem vir Afrikaans, aangesien hy veral negatief was dat Nederlands die taalstryd sou wen. Hierdie nuwe ingesteldheid en standpunt vind uiting in artikels wat in ''Ons Land'', ''De Volkstem'' en ''[[Die Brandwag]]'' verskyn. Op 1 April 1912 word hy redakteur van ''Het Zuid-Westen'', ’n Oudtshoornse nuusblad, wat hy vir die volgende drie jaar, benewens artikels oor aktuele sake, as podium vir sy opvattinge oor Afrikaans gebruik. Hier is [[Sarah Goldblatt]] vanaf September 1912 sy assistent en hulle het lewenslank ’n besonder hegte verhouding. Sy word sy vertroueling, sy klankbord en waarskynlik ook sy [[minnares]], en as kuratrise van sy literêre nalatenskap het sy die Langenhoven-legende tot met haar eie dood in 1975 met drif en toewyding aan die gang gehou. Die ineenstorting van die volstruisveremark aan die begin van 1914 raak die omgewing van [[Oudtshoorn]] besonder nadelig en ''Het Zuid-Westen'' word weens finansiële probleme gedwing om op 9 Januarie 1915 te sluit. Hiermee kom sy joernalistieke loopbaan tot ’n einde, hoewel hy as Sagmoedige Neelsie steeds gereelde politieke artikels vir ''[[Die Burger]]'' skryf en ook vanaf April 1922 die weeklikse rubriek “''Aan stille waters''” behartig, welke rubrieke later in twee bundels gepubliseer word. Vanaf die sluiting van ''Het Zuid-Westen'' maak Langenhoven hoofsaaklik ’n lewe deur sy inkomste as politikus en sy inkomste uit sy skryfwerk. In ’n brief aan ''Het Zuid-Westen'' van 19 Januarie 1914 lewer Langenhoven ’n sterk pleidooi dat daar ’n nuwe lid vir Oudtshoorn in die komende Provinsiale Raadsverkiesing verkies moet word en hy stel homself voor as kandidaat. Die wyse waarop hy hom as kandidaat vir die Provinsiale Raad verkiesbaar gestel het, was nie alleen hoogs ongewoon nie, maar iets unieks in die politieke geskiedenis van Suid-Afrika. Dit tel egter in sy guns dat die kiesers nie tevrede was met die sittende lid nie en almal was moeg vir die outokratiese optrede van die administrateur, sir Frederic de Waal, en die raadslede se vrees om hom teen te gaan. Langenhoven se potensiële kiesers het geweet dat hy nie op hom sou laat trap nie. Op nominasiedag 2 Maart 1914 word hy dan ook voorgestel as kandidaat vir die Provinsiale Raad as lid van die [[Suid-Afrikaanse Party]] van Botha en Smuts. Daar was geen verdere nominasies nie; dus is hy onbestrede as verkose lid verklaar. Op 23 April van dieselfde jaar loods hy in die Provinsiale Raad ’n mosie deur waarvolgens Afrikaans as voertaal tot en met standerd vier in die [[Kruik|Kaaplandse]] skole erken word. Hierdie mosie word sonder ’n enkele teenstem aanvaar en in 1917 word Afrikaans in die hele laerskool ingevoer en vanaf 1920 ook in die hoërskool. In 1913 word hy lid van die Zuid-Afrikaansche Akademie voor Taal, Letteren en Kunst en in Julie 1914 maak hy ’n drieledige voorstel aan die Akademievergadering in Bloemfontein. Hy stel onder andere voor dat die Akademie sy goedkeuring aan onderwys in Afrikaans gee, hulp verleen met die verskaffing van leermiddels in Afrikaans en ook ’n spellingkommissie aanstel om spelling in Afrikaans te standaardiseer. Hy lewer ook sy belangwekkende toespraak oor “''Afrikaans as voertaal''” by hierdie geleentheid en dit word later met spellingwysigings opgeneem in “''Ons weg deur die wêreld''” en ook deur [[P.J. Nienaber]] opgeneem in “''Pleidooie in belang van Afrikaans Deel II''”. Hierdie toespraak is ’n hoogtepunt in sy pleidooie vir Afrikaans en dit is opvallend hoe hy telkens die abstrakte en konkrete, teorie en praktyk, uitspraak en voorbeeld met mekaar afwissel en sy standpunt by herhaling aan die hand van illustrasies uit die eg-Afrikaanse werklikheid aan die toehoorder oordra. Langenhoven word hier verkies as lid van die eerste spellingkommissie, maar sy geografiese verwydering van die res van die kommissie lei daartoe dat hy geen werklike bydrae lewer nie en in 1915 nie herverkies word nie. Kort voor hierdie vergadering van die Akademie stel hy ook sy “''Memorie aan die Afrikaanse Taalgenootskap''” op, wat mede-onderteken word deur ’n aantal joernaliste wat daarop aandring om Afrikaans as medium vir hulle beriggewing te gebruik. Hierdie uitlaatklep vind hulle wanneer die [[Naspers|Nasionale Pers]] op 18 Desember 1914 op [[Stellenbosch]] gestig word en die daaropvolgende stigting van ''Die Burger'' in Julie 1915. Baie van Langenhoven se boeke verskyn hierna by Nasionale Pers en vele bydraes van hom in ''Die Burger''. Sarah Goldblatt verhuis in 1917 na [[Kaapstad]] en word daarna Langenhoven se skakelpersoon met die Nasionale Pers, wat sy onderhandelings met die uitgewers en die koerant behartig. Langenhoven se bande met hierdie groep versterk wanneer hy vanaf 24 April 1922 ’n gereelde weeklikse rubriek in ''Die Burger'' onder die titel “''Aan stille waters''” skryf, waarvoor hy dan ook ’n meer gereelde inkomste uit sy skryfwerk verkry. Langenhoven bedank in April 1925 uit die Akademie sonder opgaaf van redes, maar in ’n brief aan Sarah Goldblatt blyk dit dat hierdie bedanking geskied as gevolg van beide politieke oorwegings (weens die sterk teenwoordigheid van ondersteuners van die [[Suid-Afrikaanse Party]]) en literêre oorwegings (die oorheersing van letterkundiges wat hul studies in die buiteland afgehandel het en opvattings oor die letterkunde gehuldig het wat Langenhoven nie aanstaan nie). Wanneer Botha en Smuts in 1915 tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] Duitswes-Afrika (tans Namibië) binneval en die rebel [[Jopie Fourie]] teregstel, ondersteun Langenhoven die politieke rigting van generaal Hertzog en verander sy alliansie in die Provinsiale Raad na die nuut gestigte [[Nasionale Party]]. Hy stig ook ’n tak van hierdie party in 1915 op Oudtshoorn en word die eerste voorsitter van hierdie tak. Redelik gou word hy ook opgeneem in die hoofbestuur van die Kaaplandse Nasionale Party en van 1929 tot sy dood is hy voorsitter, terwyl hy van die begin af lid was van die Federale Raad. In 1915 het hy hom verkiesbaar gestel vir die [[Volksraad]], waar hy Oudtshoorn sou verteenwoordig. Hy is aangewys as die Nasionale Party se kandidaat, maar het in die verkiesing van Oktober 1915 met 281 stemme teen die Suid-Afrikaanse Party se kandidaat verloor. In 1917 wen hy egter die verkiesing vir die Provinsiale Raad in Oudtshoorn en in Junie van hierdie jaar word hy ook tot die Uitvoerende Komitee van die Raad verkies. Iemand wat waardering uitspreek vir Langenhoven se politieke standpunte in hierdie tyd is die jong advokaat met boerderybelange in De Rust, S.P. le Roux. Le Roux is later Nasionale Party Kabinetsminister en Langenhoven word peetvader van sy seun, die skrywer [[Etienne Leroux]]. In 1920 word hy Volksraadslid vir Oudtshoorn wanneer hy die setel met ’n meerderheid van 225 teen die Suid-Afrikaanse Party se A.H. Mulder verower. Wat Langenhoven se vriend S.P. le Roux gevrees het, is egter nou bewaarheid. Hy was bang Langenhoven sou nie die nodige geduld aan die dag kon lê as hy in die koukus nie sy sin kon kry nie. Langenhoven was ongelukkig in die Volksraad en gefrustreerd as hy nie sy oogmerke gou genoeg kon bereik nie. Kort na die verkiesing het hy op Ladismith aan S.P. le Roux gesê hy wil terug na die Provinsiale Raad en dat sy vriend hom dan in sy plek vir die Volksraad moet beskikbaar stel. Le Roux wou egter niks weet nie. In Februarie 1921 verloor Langenhoven die setel wanneer generaal Smuts weer ’n algemene verkiesing uitroep en die Suid-Afrikaanse Party met ’n meerderheid van 115 stemme wen. Na Langenhoven se toetrede tot die politiek was sy salaris as politikus sy enigste vaste inkomste en hierdie nederlaag het beteken dat hy hierdie inkomste verloor het. Hy het dus probeer om ander werksgeleenthede te soek, aangesien die politiek ook maar wisselvallig was. In 1921 het hy sy oog op die professoraat in die regte aan die Universiteit Stellenbosch gehad, maar dit het nie gerealiseer nie. Ten spyte van bedenkinge oor sy individualisme en drankmisbruik word hy dan deur die Nasionale Party verkies as senator. Hy beklee hierdie posisie tot met sy dood, wat hom in staat stel om ook met die amptelike erkenning van Afrikaans as landstaal op 25 Mei 1925 ’n beduidende rol te speel. Hy lewer besonder invloedryke toesprake in die parlement en is lid van die parlementêre komitee wat die saak ondersoek, verskeie belanghebbendes oor die regs- en taalkwessies uitvra en ook onderhandel met moontlike teenpartye. Wanneer Langenhoven in Kaapstad was vir die Parlementsittings of Kaapstad om ander redes moes besoek, het hy gewoonlik by Sarah Goldblatt (eers in die [[Tuine, Kaapstad|Tuine]] en later in [[Mowbray]]) tuisgegaan.<ref>Kannemeyer bespreek die verhouding tussen Langenhoven en Sarah Goldblatt indringend in “Langenhoven: ’n lewe”, bladsye 645-654. Direkte aanhalings is afkomstig uit hierdie bron.</ref> Sy moes hom telkens fisiek uit die ellendes van sy drankverslawing red, soms deur hom letterlik in die huis in te dra en te verpleeg. In Sarah het Langenhoven ook ’n geestesmaat gevind. Sy was die persoon buite sy huislike kring wat die hartstog van sy ideale verstaan het, wat sy kunstenaarsiel begryp en vertroetel het en vir wie hy ten volle met sy werk kon vertrou. Die twee het deur die jare ’n drukke korrespondensie gevoer en uit die korrespondensie is dit duidelik dat daar ’n baie hegte en diep vriendskap tussen hulle was en na baie mense se mening veel meer as net vriendskap. Na Sarah se dood was daar gerugte van ’n seksuele verhouding tussen die twee, maar Jan Scannell het hierdie gerugte as onwaar afgemaak. In sy biografie van Langenhoven meen [[J.C. Kannemeyer]] egter dat Scannell die kodes wat daar in die korrespondensie tussen Langenhoven en Sarah was, kon misgekyk het. In ’n brief van 11 Januarie 1926 het Sarah geskryf dat sy alle briewe van hom noukeurig nagegaan het. Alle briewe te make met sy manuskripte, politiek en die pers het sy gehou en die ander tot niet gemaak. Terwyl sy hiermee besig was, het sy “seergekry”, want elke brief “hou ’n intieme skakel uit die verlede voor my oë, en dit vind dadelik weerklank in my geheue en hart”. Daar is verseker kodes wat gereeld in briewe tussen hulle na vore kom wat slegs begryp kan word in die lig van ’n intieme verhouding tussen hulle. Telkens in Langenhoven se briewe is daar ’n soort refrein wat daardeur loop: “Alles is beuselagtig op die een ding ná wat ek nie kan skryf nie” (7 Julie 1924); “Daar is nie ’n ding wat ek sou kan sê nie of ek moet stilbly daarvan” (13 November 1924); “Jy weet, Sub, daar is niks hiervandaan te skryf nie, of ek moet skryf wat ek nie kan skryf nie” (7 Januarie 1925); “Maar ek kan nie vir jou skryf nie want oor die een ding waar my hart vol van is, moet ek nie skryf nie” (16 Junie 1925). Langenhoven word veral onthou vir sy humoristiese en satiriese werke. Hy was 'n veelsydige skrywer wat meesterlike kort prosa en poësie geskryf het. Hy was welbekend vir sy skerp sin en sagte maniere. Hy het 'n denkbeeldige olifant geskep (baie mense wat hom geken het, kon getuig dat daar nooit 'n werklike olifant was nie<ref>{{cite news | url=http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html | title=Staaltjies rondom die skerpsinnigheid van C.J. Langenhoven | date=17 Maart 2000 | publisher=[[Die Burger]] | archive-url=https://archive.is/20130725160110/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html | archive-date=25 Julie 2013 | access-date=25 Julie 2013 | url-status=dead }}</ref>) genaamd ''Herrie''.<ref>[[Op Pad in Suid-Afrika]]. [[B.P.J. Erasmus]]. 1995. ISBN 1-86842-026-4</ref> Hy het Herrie se naam in 'n klip gekerf langs die [[N12]]- nasionale hoofweg, halfpad binne-in [[Meiringspoort]], (buite Oudtshoorn). Hierdie klip staan bekend as [[Herrieklip]]. Benewens die los praatjies en gerugte was daar ander inligting wat ook meer lig op die hele saak werp. Die Pococks was doodseker dat daar ’n verhouding was. Vroutjie se kleindogter, Marjorie Pocock, was veral uitgesproke en het meer as een maal gepraat oor Langenhoven se seksuele onversadigbaarheid en onstuimighede, insluitend ’n insident met Sarah in die kantore van ''Het Zuid-Westen''. Dan het Guillaume Brümmer, Engela se seun, sy ouma en moeder een aand hoor gesels. Langenhoven se verhouding met Sarah het ter sprake gekom. Op Engela se vraag hoekom haar ma dit alles verduur het, antwoord Vroutjie: “Ek het hom liefgehad.” Sy het ook aangedui dat selfs die verhouding nie genoeg was om ’n breuk tussen hulle te bring nie, selfs nie die keer toe sy haar man en Saartjie in Arbeidsgenot op heterdaad in ’n bed betrap het nie. In Arbeidsgenot het Vroutjie vir Langenhoven die huislikheid verskaf sodat hy sy skeppingsdrang kon uitleef. Sy het met haar waardigheid, liefde en wysheid aan hom ’n vervullende huwelik en gelukkige tuiste gebied, terwyl Sarah vir hom ’n intellektuele stimulus was. Langenhoven is op Vrydag, [[15 Julie]] [[1932]] in sy huis op [[Oudtshoorn]] aan ’n [[hartaanval]] oorlede. Sy vrou is op 23 Mei 1950 oorlede en Sarah Goldblatt op 22 Mei 1975. == Skryfwerk == {{Aanhalingsboks3 |aanhaling=Die meerderheid is reg, die minderheid opreg.|bron=C.J. Langenhoven}} Behalwe sy moedertaal, Afrikaans, was Langenhoven magtig in Engels,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 79: ''(En tussen hakies, en oor die algemeen, wil ek nou van hierdie geleentheid gebruik maak om te betuig dat my omvangryke lees en studie van die Engelse taal meer vir die vorming van my skrywe in my eie taal gedoen het as om my bloot te stel aan 'n anglisisme deur 'n onbedagsaamheid hier en daar. Engels is, soos Afrikaans, helder en reguit en saaklik. Jy sê wat jy te sê het en klaar.)''</ref> Latyn <ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl.78: ''As ek moet uitsoek onder my skuldverpligtings aan meneer Rosenow, vind ek dit moeilik om 'n kort lysie te maak, maar met die oog op die huidige doel meld ek vernaamlik twee, vereers sy deeglike voortbou op die grondslag deur meneer Frylinck gelê by die studie van die Latynse prosa. Meer en meer het hy Latyn vir my 'n lewende taal gemaak, en as ek met my werk in my eie taal blyk gegee het van begrip van die vereistes van logiese sinsbou, dan was daardie oefening in Latyn 'n groot bydraag daartoe. […] Toe ek later, as volwassene en getroude, in die regte studeer het vir die LL.B.-graad, by myself en sonder hulp, kon ek sulke Latynse werke soos die van Voet en die Pandekte van Justinianus vir my plesier lees, sonder om ooit aan die taal te dink.''</ref> en redelik ook in Duits en in Hooghollands (Nederlands).<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 59-60: ''Ons kinders is gemaak Engels praat, selfs buitekant die skool, maar nooit was daar van Meester se kant die minste poging om ons te maak Hooghollands praat nie, selfs nie met hom nie, en selfs nie in die Hollandse klasse nie. Daar by ons, soos orals elders, was dit maar 'n vanselfsprekende saak dat jy 'n Afrikaner enige vreemde taal kan leer praat maar nie Nederlands nie. […] Meester Bloemkolk had van teoretiese grammatika geen grondige logiese begrip nie. (Ek het daar 'n Hollandse spraakkuns op skool gebruik – die liewe ou [[Marinus Stucki|Stucki]] s'n. Maar dáár was ook geen stucki logika in nie.) Maar Meester het my, vir meer as die betrokke standaard van onderwys en ouderdom, deeglik Nederlands geleer. Toe ek uit sy skool weggegaan het, het ek dit seker min swakker geskryf as wat ek dit vandag kan skryf. Verder het hy my, by die skoolwerk verby, 'n menige Nederlandse boeke geleen om te lees en ek het hulle verslind. En daar is geen twyfel aan nie dat my woordeskat (wat ek vandag nog altyd te armoedig vind vir die uitdrukkings van my gedagtes) deur Nederlandse lees en studie verbeter is.''</ref> Langenhoven was gaande oor Latyn,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 96-97:''En daarby had ek die voordeel dat ek my na hartelus kon verdiep in my lieflingsmedium, die Latynse prosa. Nie alleen het die ou Romeinse juriste 'n logiese regstelsel opgebou waarvan die politieke staatsinstellings en regsbegrippe en regspleging van die hele Westerse Europese beskawing die erfgenaam is nie. Met hulle rangskikking en terminologie het hulle 'n doeltreffende taalmasjinerie en gedagtemasjinerie vervaardig waarsonder dit moeilik is om te sien hoe selfs sulke skynbaar opsygaande geestesbedrywighede soos die verskillende natuurkundige vakke 'n medium van uitdrukking kon gevind het. Al het daardie medium nie Latyns gebly nie dan is hy die toepassing van die Latynse tradisie. Vér afwykendes, soos die Duitser en die Hollander en die Skandinawiër, het van Latyn geleer hoe om hulle eie taal vir intellektuele en wetenskaplike doeleindes bruikbaar te maak. En so, om tot die persoonlike doel terug te kom, het my Latyn my geleer om by die gebruik van eie Afrikaans die regte lyn te vat wat die kortste afstand tussen twee punte is; om oortolligheid en vertroebeling te vermy; om nie tevrede te wees met gesegdes wat niks sê nie; om my toe te lê op noukeurigheid van uitdrukking; om eenvoud en helderheid hartstogtelik ná te streef. In hierdie opsig loop die gees van die Latynse taal met die gees van Afrikaans saam, soos hy saamloop met die gees van die regswetenskap en die natuurwetenskap.''</ref> maar kon geen vat kry in die Grieks wat hy op universiteit moes leer nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 81: ''En dan, om nog 'n voorbeeld te noem, was Grieks een van ons onderwerpe. En net so 'n liefde ek altyd had vir Latyn, net so 'n renons had ek teen Grieks. 'n Taal moet eerlik en redelik wees. Waarvoor het hulle die ellendige aksente gaan opsit terwyl die poësie tog nie daarvolgens geskandeer word nie? En waarvoor was klem-aanduidings in daardie taal meer nodig as in enige ander – net maar om my studie te verswaar? Ook met die oorhoping van tye en deelwoorde kon ek nooit oor die weg kom nie omdat nòg boek nòg meester die logiese verskille van funksies daarvan vir my kon uitlê. Ek was geneig om te dink dat die ou Grieke self nie daardie funksies uit mekaar geken het nie. En die woordbetekenisse was nog erger. Ek soek 'n woord in die leksikon op en dan kry ek 'n bladsy vol ekwivalente, sommige daarvan lynreg die teenoorgestelde van ander. Daarom was Grieks so handig vir 'n dialektiese wapen in die metafisiese en teologiese twisgeskille, soos in die sake van ''Homoiousion'' teenoor die ''Homoousion''. Jou teëstander kon jou nooit betrap nie, net maar tussen jou stofdampe dikker stof opskop om jou eie te verdwarrel. […] Vir twee groot doeleindes het Grieks darem gedeug, omdat albei so konkreet en onbenewelbaar helder is – Homerus en die Nuwe Testament.''</ref> Grieks het hy (tydelik) bemeester deur sowel die oorspronklike werke as die Engelse vertalings te leer.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 88-89: ''Tot sover het ek redelik kans gesien om sonder buitensporige inspanning die vereiste minimum van punte te behaal. Maar daar was die ellendige Grieks. En terwyl ek in elke geval die Griekse geskiedenis, oudhede en mitologie nooit eens sou aankyk om te leer nie, en nimmer in staat sou wees om 'n Engelse sin in Grieks oor te sit nie – wat sou van my word in die ,,unseen paper"? Daar was maar een kans – ek moes my in staat maak om die ongesiene Griekse passasies wat daarin sou voorkom, voor die voet te lees. Toe het ek dan vir my 'n Griekse Nuwe Testament aangeskaf en aan die lees gegaan, beginnende by die (taalkundig-) maklike Evangelie van Johannes. Toe ek weer sien kon ek die Testament op enige plek oopslaan en vlot lees. Natuurlik was my bekendheid – 'n byna woordelikse bekendheid – met die Hollandse Testament vir my van groot diens; daar was nie twee tale buitekant voor my nie maar een binne en een buite. Daarná het ek Homerus op dieselfde manier begin, aanvanklik met 'n ,,crib" - 'n klaar Engelse vertaling – en weldra kon ek bladsye lees sonder om ooit na die vertaling te kyk. 'n Paar prosawerke, Xenophon en Plato (sy taal is baie eenvoudig, amper on-Grieks) – nie wat voorgeskryf was nie – het ek op dieselfde manier aangepak, sodat die taal vir my langsamerhand minder en minder vreemd geword het; kort-kort betrap ek my dat ek stukke-stukke lees sonder om te weet dat dit Grieks is (behalwe vir die ongerymdhede). So gaan dit met die luiaard – ek het op die ou end op my onwillige manier tien maal soveel Grieks gelees as my vlytige maters. Toe ek die Griekse ,,unseen paper" by die eksamen oopmaak, lees ek vinnig die drie lang Griekse passasies deur en daar staan nie 'n onbekende woord nie. By die deur uitgaande – anderhalfuur voor die toegelate tyd verstreke was – wys ek met my vinger na my bors en ek vorm met my lippe die klanke B.A. vir my maters wat nog met geskiedenis en oudhede sit en swoeg tot die laaste bittere einde toe.''</ref> Maar nie sonder hulp nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 90: ''Daar was 'n nooientjie wat my baie goedgesind was, en ek het na haar toe gegaan met die Griekse werke in die een hand en die ooreenkomstige Engelse vertalings (hulle was maklik in gedrukte boekvorm beskikbaar) in die ander. En ons het in haar tuin onder 'n vyeboom gaan sit op twee gemakstoele, twee of drie voormiddae in die loop van die week voor die eksamen; en sy het die Engels hardop gelees – sommer vlot aanneen, daar was nie tyd vir soetjies-ry oor die stampplekke nie – en ek het die Grieks bygehou. In die aande het ek die redakteurs se inleidings en voetnote deurgelees. En toe ek in die eksamenkamer kom was daar niks in die betrokke papier om oor te bekommer nie. Maar dieselfde eksamen sou ek veertien dae later nie weer kon afgelê het nie. Nou ja, ek het so gou as moontlik my solder skoongemaak van Grieks om plek te maak vir wat nuttiger was.''</ref> Hy is wel jammer dat hy nie verder Duits beoefen het nie,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 76-77: ''Terloops meld ek dat ek, tydens my skoolgang op Ladismith, Duitse lesse geneem het by eerwaarde Carl Prozesky, omtrent die mees konsensieuse man wat ek in my lewe ontmoet het. Sy onderrig was deeglik – wat eintlik van 'n Duitser oorbodig was om te sê – en op die end van die studie kon ek redelik Duits praat en skryf – lees kan ek dit nog vandag wanneer ek buitengewoon fris en uitgerus is om mee te begin. Maar die taal het my nie so aangetrek dat ek met sy beoefening voortgegaan het nie. In alle geval, ek het nie soveel daarmee te doen gehad dat my Afrikaanse eenvoud daaronder gely het nie. In een opsig is dit jammer dat ek die Duits weggegooi het. Daarom is die Duitsers die ywerigste en volhardendste nasie op aarde omdat hulle so 'n verskriklike dissipline in hulle suielingsjare moet deurgaan by die aanleer van hulle moedertaal.''</ref> maar huldig nie dieselfde standpunt teenoor Frans nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 107: ''Qui s'excuse s'accuse (as ek die geykte Franse spreekwoord op geheue af reg spel. Ek is maar bly dat ek my nie moeggemaak het om Frans te leer nie. Jy kan nie in die Franse taal vloek nie; ál die vloekwoorde het alledaags geword)''.</ref> Sy bewondering vir die Nederlanders en Duitsers se taalvermoë verwoord hy in sy outobiografie, ''U dienswillige dienaar''. Hiermee benadruk hy dat by die Griekse eksamen sy Hollandse dosent geen genade sou toon tydens die merkwerk nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 87: ''Deur die soort rampe wat my my lewe lank gevolg het, moes dr. Van Oordt, saliger gedagtenis, juis daardie jaar Griekse eksaminator wees. Hy was 'n Hollander, sodat hy nie 'n ander se moeilikheid met 'n onmoontlike taal kon besef nie. (Hollanders en Duitsers leer sulke eenvoudige taaltjies soos Grieks en Sjinees en Russies aan as speelwerk vir ontspanning.)''</ref> In ''Loeloeraai'' laat blyk Langenhoven sy eietydse taalhouding: ''Dit was 'n goeie ding, dog ek, dat dit so getref het dat hy'' [Loeloeraai, die ruimtewese] ''sy eerste aanraking met die aarde in Suid-Afrika gevind het. Sê nou hy was in Holland of Duitsland of China te lande gekom, hoe sou hy ooit oor die onmoontlikhede van daardie ongerymde en onleerbare tale gekom het om te kan verstaan en hom verstaanbaar te maak? In Engeland sou dit nog op 'n manier kon gegaan het sovér as die taal betref, maar natuurlik daar is die mense weer onmoontlik. Met Afrikaans en Afrikaners ondervind geen vreemdeling mos ooit moeilikheid nie. Hulle met hom altemit ja.''.<ref>Langenhoven, C.J. 1923 (1941-uitgawe). ''Loeloeraai''. Kaapstad: Nasionale Pers, bl. 30</ref> In Langenhoven se ''Versamelde Werke'' (1956), Deel II, bl. 127, sal die leser afkom op 'n brief gerig aan Engela wat in Latyn geskryf is. Hierdie brief het betrekking tot ''Mof en sy mense'', wat aan Engela opgedra is. Kannemeyer<ref>Kannemeyer, John Christoffel. 1995. ''Die dienswillige dienaar: 'n Langenhoven-fotoboek''. Kaapstad:Tafelberg, bl. 52</ref> se vonds, 'n vertaling deur Langenhoven self, word hiernaas gestel vir duidelikheid: {|- |Latyn |Afrikaans |- |''Engelae, filiae meae, salutem!'' | Aan Engela, my dogter, Groete! |- |''Unicum, o carissima, corpolis mei natum es.'' | Liefste, jy is die enigste kind van my liggaam. |- |''Alios quidem ex animo liberos nonnullos procreavi.'' | Ja, ek het 'n klompie ander kinders uit my gees voortgebring. |- |''Quorum ingenia permulta mala unde deducta sint scienter notum exploratumque est mihi, meipsum per vitam longam cognoscenti.'' | Hulle menigvuldige slegte eienskappe – waar die vandaan afstam, is wetenskappelik en noukeurig aan my bekend, ek wat myself deur 'n lange lewe van ondersoek ken. |- |''De bonis autem partibus eorum raris rationem afferre non possum.'' | Maar van hulle goeie dele, so skaars as die is, is ek nie in staat om rekenskap te gee nie. |- |''De avia tua matre mea, de matre tua amicissima mea, de filia mea te ipsa, de permultis aliis, vivis ac mortuis, afflatus quorum non ego dignus ad me pervaserunt, nec inter eos distinguere possum ut cuique suum tribuam.'' | Van jou oumammie, my moeder; van jou moeder, my beminde; van my dogter, jyself; van baie, baie ander, lewendes en dooies, het daar invloede wat ek nie wêrd is nie, na my toe deurgetrek, maar ek kan nie tussen hulle onderskei om aan elk die erkenning te betuig wat hom toekom nie. |- |''Hoc autem puellum (extra mala!) tuum solum est, a litera prima usque ad ultimam in oculis tuis creatum, coram te pedetentim natum.'' | Maar hierdie kindjie (buiten sy kwaad!) is jou alleen, van die eerste letter tot die laaste voor jou oë geskape, in jou teënwoordigheid stap vir stap gebore. |- |''Cape igitur quod jam ab initio tuum: filium proprium, patris nepotem, sicut non alienum adopta!'' | Neem dan wat reeds van voor af joue was – jou eie seun, jou vader se kindskind, nie as die aangenome kind van 'n vreemde nie. |- |''Simul autem accipe, o Engela, quod similiter omnino semper tuum: caritatem patris tui, C.J. Langenhoven.'' | Maar ontvang daarby wat net so goed algeheel en altyd joue reeds was – die liefde van jou vader, C.J. Langenhoven. |- |''Postscriptum: Eruditionem in capitibus sequen tibus expositam, hic celare non deceret: doctoraturus te saluto.'' | Naskrif: Dit sou nie gegaan het om die geleerdheid wat in die navolgende hoofstukke ten toon gestel is, hier te verberg nie. Dis 'n aspirant-doktor wat jou hier groet. |- |''Cura ut valeas!'' | Sorg dat jy fris bly. |- |} {{Aanhalingsboks3 |aanhaling=Moenie 'n ander beskuldig dat hy sy oë oopgehou het onder die gebed nie; hy het maar net gekyk of joue toe was. |bron=C.J. Langenhoven}} C.J. Langenhoven se bekendste werk is [[Die Stem van Suid-Afrika]] wat hy in [[1918]] geskryf het. Die musiek daarvoor is in [[1921]] deur M.L. de Villiers gekomponeer. 'n Passasie uit Die Stem vorm vandag 'n deel van die [[Volkslied van Suid-Afrika]]. Benewens dit het sy skryfloopbaan amper elke genre aangeraak, van poësie tot spookstories. Hy het verskeie werke in Afrikaans vertaal, onder andere die ''Rubaiyat of Omar Khayyam''. Hy het nuwe Afrikaanse gesegdes geskep en het selfs 'n liefdesgedig (in bogtaal) aan sy hond geskryf. Langenhoven was instrumenteel in die beweging om Afrikaans erken te kry as amptelike taal, asook as eerste taal in skole in plaas van Nederlands. Afrikaans is in [[1925]] amptelik in die parlement gebruik, en uiteindelik in [[1927]] erken as 'n amptelike taal van Suid-Afrika saam met [[Engels]]. In die negentigerjare van die negentiende eeu skryf hy nie doelgerig nie. Uit 1899 dateer ’n ongetitelde, onvoltooide handleiding in Engels oor die regte van die individu, in besonder die regte in verband met eienaarskap, besit, vervreemding, gebruik en gevangehouding. “''The life history of an ostrich''” dateer ook uit hierdie tydperk. Hierdie werk, wat in 1953 gepubliseer is, beskryf die gehele lewensiklus van die volstruis. Etlike ander werke, hoofsaaklik in Engels, word ook vroeg in die twintigste eeu deur hom geskryf. Hy begin eers laat in sy lewe met alle erns sy skryfwerk in Afrikaans beoefen en slegs enkele Afrikaanse werke verskyn voor 1910. Dit sluit in “''Ons almaal se erfenis''”, wat in die manuskrip die titel “''Rein geluk''” gehad het, asook “''Die grijsaards jeug''”. In ''De Volkstem'' van omstreeks 1908 verskyn onder andere “''Wysheid uit die rooi kole''”, “''Twee oues van dae''”, “''Die kluisenaar van die Karroo''” en “''Meester''”, almal stukke wat later in “''Ons weg deur die wêreld''” opgeneem word. Nadat hy hom bewus geword het van sy roeping om Afrikaans te bevorder, poog hy om in sy werk die volk te laat lees en lewer werk in feitlik alle genres om die groot tekort aan toepaslike leesstof aan te vul. In 1910 reeds publiseer hy “''Padlangers en zonder doekies''” (met subtitel “''’n Afrikaansche boodschap van ’n Afrikaander aan Afrikaanders''”), waarin hy betoog vir Afrikaans en so sy lewenstaak begin. Hierin toon hy op oortuigende wyse aan hoedat Afrikaans baie beter geskik is as Nederlands om Engels die stryd aan te sê. Hoewel hy eers betreklik laat bewus word van sy roeping as taalstryder en skrywer, produseer hy hierna binne minder as ’n kwarteeu ’n omvangryke oeuvre. As deel van sy bevordering van Afrikaans skryf hy ’n paar taalhandleidings wat gemik is op Engelssprekendes om hulle begrip van Afrikaans te verbeter. Een van die eerste take wat hy na 1910 in belang van Afrikaans gedoen het, was die publikasie van “''The royal road to Cape Dutch''”. Gedurende hierdie tyd was daar baie Engelstaliges en Jode in Oudtshoorn wat nie Afrikaans kon verstaan nie. Om hierdie mense in sy eie vriendekring, asook die algemene Engelstalige bevolking van Suid-Afrika te help, het hy hierdie handleiding in drie “stages” opgestel: deel I is ’n “grammar”, terwyl deel II bedoel is as “a reading primer being the farce ‘''Die trouwbelofte''’ with notes and exercises and vocabulary” en deel III beoog om ’n “advanced reader” te wees. Die eerste twee dele het by Pocock verskyn, maar die derde deel is nooit gepubliseer nie. In 1926 lewer hy “''A first guide to Afrikaans''”, gemik op Engelssprekendes wat begin om Afrikaans aan te leer. Hierdie werk word deur ’n onbekende persoon in ’n resensie in die ''Cape Times'' van 22 April 1926 en deur D.B. Bosman op 16 Junie 1926 in ''Die Burger'' negatief beoordeel. Langenhoven reageer baie skerp op Bosman se resensie en stuur etlike telegramme en ander boodskappe aan die redaksie van ''Die Burger'', waarin hy onder andere vir Bosman “’n parmant” noem wat “in Holland of Duitsland een van die doktors-tietels opgetel het wat daar rondlê”. Die redaksie van ''Die Burger'' beantwoord sy besware op rasionele gronde en plaas dan spesiaal ’n resensie van professor J.J. Smith wat aanvanklik in ''Die Huisgenoot'' verskyn het en positief is oor hierdie werk van Langenhoven. Na ’n maand gaan lê die stof, maar in hierdie tyd het Langenhoven nie een rubriek vir “''Aan stille waters''” gelewer nie. Hierdie reaksie is tipies van Langenhoven se gevoeligheid vir die kritiek van resensente wat na sy mening nie sy werk verstaan en na waarde skat nie en hy neem reeds betreklik vroeg in sy loopbaan stelling in teen hierdie doktore, professore en ander resensente wat sy lewe “vergal”. Voorin die meeste van sy latere werk verskyn die versoek “Geen resensie word gevra nie”. === Romans === Sy belangrikste bydrae is op die gebied van die prosa. Sy boeke is telkens herdruk en duisende eksemplare van elkeen is verkoop. In die twintigerjare skryf hy ’n aantal romans. Die eerste in 1921 is “''Sonde met die bure''”, waarna volg die soortgelyke satiries-humoristiese “''Doppers en Filistyne''” (1922) en “''Herrie op die ou tremspoor''” (1925). In hierdie werke spot hy met allerhande dinge in die samelewing, soos die verengelste Wenderbaails, Vroutjie se sosiale aspirasies, Engela se klere en kêrels, akademiese professore en bure se manewales, terwyl selfspot ook nie agterweë bly nie. Hierdie werke speel almal af in die bekende wêreld van die Klein Karoo en hy self is meestal as die ek-verteller in die verhale aanwesig. Hy het ook vir Vroutjie, Engela en homself as karakters gebruik. Dit alles gee aan hom die geleentheid om ’n sterk persoonlike stempel op die verhale af te druk en die vertelling te voer in die rigting wat hy verkies. In “''Sonde met die bure''” besluit Neelsie, nadat sy bure hom versondig, om te maak soos hy lekker kry. Sy vrou neul ook aldag aan hom, want dit is die tyd van Oudtshoorn se glorie met die volstruisveerbedryf en die bure se weelderige leefstyl krap aan haar. Neelsie koop ’n afgeleefde tremwa in die Kaap wat selfs agtien osse nie kan trek nie en op ’n sirkusvendusie koop hy dan ’n olifant om die gedoente te trek. Die olifant noem hy Herrie. Hierdie eiesoortige trek gaan al langs die Olifantsrivier op en veroorsaak moleste net waar hulle gaan. Die magistraat, afdelingsraad en geregtelike mag agtervolg hom, maar moet verneder die aftog blaas. In Meiringspoort vind hy eindelik vir ’n wyle rus, maar dit duur ook nie lank nie. ’n Groot reën en oorstroming bring allerhande vreemde verskynsels en skaars is die pad weer rybaar of twee deputasies besoek hom om te vra dat hy hom verkiesbaar stel. Langenhoven gebruik komieklike verdraaiings, woordspelings en paradokse om die komiese na vore te bring en met die mense van sy tyd te spot. Die “sonde-met-die-bure” motief word ’n konstante, deurlopende motief in sy werk. “''Herrie op die ou tremspoor''” is ’n vervolg op “''Sonde met die Bure''”. Oudtshoorn se weeldedae is nou verby en Neelsie se leeglêery begin vir Vroutjie verveel. Sy begin so aan hom te karring dat hy verplig is om werk te gaan soek. Hy maak ’n vergeefse besoek aan Pretoria en vele ander pogings om werk te kry, loop op niks uit nie. By ’n winkel moet hy byvoorbeeld ontdek dat sy ouderwetse eerlikheid ’n diskwalifikasie is vir die betrekking van boekhouer. So word die gewetenlose praktyke van party sakemanne tong in die kies aan die kaak gestel. Wanneer Neelsie ’n uitnodiging kry van die Universiteit van Stellenbosch om ’n reeks lesings te gee, gebruik hy die geleentheid om met akademiese geleerdheid te spot. Met die trem herhaal hy nou sy vorige reis sodat hy op Meiringspoort kan voorberei vir sy professorale taak, sonder om sonde van die bure te beleef. By sy bestemming verdiep hy hom in ’n uitgebreide versameling van sensasie-romans. Vir die Stellenbosse studente wil hy hierdie romans “met vernietigende doeltreffendheid” bespreek, want veroordeling van ander mense se werk is na sy mening die vernaamste taak van die akademiese geleerde. Hy word eindelik beloon met ’n doktorsgraad. In hierdie parodie gee hy op genotvolle wyse uiting aan sy onversoenlike haat vir akademiese fariseërs. “''Doppers en Filistyne''” is ’n vermaaklike weergawe van die gesoute Sap Stoffel Gieljam wat die rustige plaaslewe verruil vir die sonde en ergernis van die dorp net om sy vrou, Soetlief, gelukkig te hou. Stoffel moet hier saam met sy kyfagtige vrou probeer oorleef in ’n vreemde omgewing en in interaksie tree met mense van ander kulturele agtergronde en politieke oortuigings. Dit alles lei tot vele kostelike insidente, waarin die skrywer onder andere die spot dryf met verengelste Afrikaners wat hulle op hierdie manier probeer deftig voordoen. Die politiek loop ook deur, veral politieke koalisies tussen mense wat glad nie by mekaar hoort nie. Die boek word aangebied as geskryf deur Stoffel Gieljam self, met Sagmoedige Neelsie wat dit slegs nasien, foute korrigeer en persklaar maak – wat natuurlik ’n geleentheid is om te spot met die akademiese deskundiges se taal- en spellinggrille. Hy skryf verskeie ander romans van wyd uiteenlopende aard. “''Loeloeraai''” is waarskynlik die eerste wetenskapfiksie in Afrikaans en verskyn aanvanklik as vervolgverhaal in ''Die Burger''. Loeloeraai is van Venus en sy besoek aan Oudtshoorn veroorsaak groot konsternasie. Die verwikkelinge waartoe dit aanleiding gee word op Langenhoven se kenmerkende humoristies-satiriese wyse beskryf. Oom Stoffel, Herrie en Jakkals is almal weer terug in hierdie verhaal. Die magistraat probeer om die onwettige immigrant tronk toe te stuur en die regering probeer hom omkoop, terwyl die redakteur van ''Die Burger'' by Loeloeraai pleit om tog sy besondere kennis met die mense te deel ten einde aardse ellende te verminder. Loeloeraai wil egter die primitiewe aardelinge leer om eers die selfsugtige menslike natuur te tem voor hulle die werklike natuur aandurf. Hy neem dan vir Neelsie, Vroutjie en Engela op ’n reis na die maan en op reis gaan die gesprekke oor die sterrekunde, waarin Langenhoven op populêre wyse wetenskaplike besonderhede oordra. Op die maan ontdek hulle ’n tropiese landskap in ’n maangrot. Na ’n lekker piekniek keer hulle terug aarde toe en gaan Loeloeraai weer na Venus. “''Die lig van verre dae''” is ’n ligte verhaal waarin Langenhoven in die trant van die populêre avontuurverhaal inligting omtrent die eerste trekkers na die binneland weergee, waarin oom Gert met sy gesin (sy vrou Annie en dogter Johanna) in 1752 uit die Boland wegtrek na die Klein-Karoo om weg te kom van die wanbestuur van die Kompanjie. Hier beleef hulle die gevare van die binneland en word deur inheemse San beroof en oorrompel. In “''Aan stille waters''” deel Langenhoven besonderhede mee oor die ontstaan van “''Mof en sy mense''”, met subtitel “''Die badwater van Betesda''”. Twee vriende het hom aangespoor om ’n boek te skryf oor ’n hond, wat nie op kinders gemik is nie en in hierdie verhaal is honde die hoofkarakters, wat in twee kinderlose gesinne optree as trooster van teleurgestelde ouers. Fiela het ses woelige kleintjies, wat een vir een weggegee word totdat net Mof oorbly. Die Oubaas en Ounooi sterf egter tydens die [[Spaanse griep in Suid-Afrika|griep-epidemie]] en die troue Fiela sterf dan van honger tussen hulle grafte. Frikkie van Zyl, die dokter wat die mense tydens die epidemie versorg het, neem dan vir Mof aan, maar hy word self siek van griep en skop die hondjie uit die kar. Met ’n verbryselde pootjie en ’n seer hartjie oor soveel onreg kom Mof op sy nuwe baas se plaas aangesukkel, waar hy langsamerhand ’n opgevoede en fyngevoelige hond word. Saam met sy mense eet hy die krummels van die armoede en as daar weer beter dae aanbreek word hy ’n toegewyde kinderoppasser. Terwyl die hond baie simpatiek en realisties geteken word, is die uitbeelding van sy mense se karakters en optredes minder verantwoord. “''Mof en sy mense''” word eervol vermeld tydens toekenning van die Hertzogprys vir 1926. Die eerste speurverhaal in Afrikaans is “''Donker spore''”, wat so gewild is dat dit altesaam 36 herdrukke beleef. Hierin begin die jong joernalis Sarel van Duine by ''Die Burger'' werk en sy redakteur stuur hom na die Kaapprovinsie om in Ladismith ’n moord te ondersoek waar daar in bekende spookwêreld ’n man opgehang gevind word. Die verskillende uiteensettings van die feite in die media versterk die vermoede van bonatuurlike ingryping en verhoog die spanning. Eindelik slaag Sarel om die moordenaar vas te trek, terwyl hy ook op liefdesgebied suksesvol is. Hierdie roman is een van die eerste Afrikaanse romans wat ook in ’n rolprent omskep word. In “''Die wagtende wêreld''” ontdek die Stellenbosse student Adie Adelryk na lang proefnemings ’n proses “om die atoom kunsmatig te ontbind en die snelheid van ontbinding te beheers”. So word ’n onuitputlike bron van energie beskikbaar gestel wat ’n einde kan maak aan alle ekonomiese botsings en oorloë, maar die onmiddellike vernietiging van die waarde van goud as ekonomiese ruilmiddel sal rampspoedig wees en die beskawing vernietig. Die geweldige verantwoordelikheid dwing hom om troos te soek by sy vriend, Hein de Kok, wat hom getrou bystaan. Die saak word aan die Senaat van die Universiteit voorgelê en bespreek op ’n Kabinetsitting en kapitalistiese magte en selfs die Russiese regering probeer om sy geheim te bekom. Niemand kan Adelryk egter beweeg om sy geheim te openbaar nie. Die Russiese magte slaag egter amper daarin om deur marteling Adelryk te dwing om sy geheim te openbaar. Eindelik word die sterwende Adelryk na Genève vervoer waar die saak deur die Volkebond bespreek word en daar ’n oplossing kom. Adelryk graveer sy formules op ’n goudplaat op voorwaarde dat dit in sy doodskis geplaas moet word. Onder toesig van die Volkebond moet die kis in ’n gletserskeur afgerol word, sodat die geheim eers na sewe jaar beskikbaar sal wees. Gedurende hierdie periode moet die ekonome ’n plaasvervanger vind vir goud as algemene wêreld-erkende ruilmiddel. Die titel van die roman verwys na die wêreld wat wagtend is op kennis wat hom sal verlos. Die roman dui aan dat die sedelike vooruitgang van die mens ver agtergebly het by sy tegniese bedrewenheid, met die gevaar dat die moderne mens met sy knap uitvindings die hele beskawing sal vernietig. === Kortprosa === Twee bundels spookverhale, “''Geeste op aarde''” (1924) en “''Die wandelende geraamte''” (1930), word ook uitgegee. “''Geeste op aarde''” bevat agt verhale, waarin elke verhaal meegedeel word deur die persoon wat self in aanraking gekom het met die bonatuurlike verskynsels. In die bundel is daar dan direkte waarneming en afwisseling van styl en metode. Deur suggestiewe besonderhede word daarin geslaag om die illusie te versterk dat die spookgedaantes nie willekeurig uitgedagte verskrikkinge is nie, maar dwalende geeste met menslike eienskappe. Die “geeste” is feitlik altyd op ’n sending waarin hulle ingryp in mense se lewens en die impak op mense word dan belangriker as die verskynsel self. Die skrywer berei die spanning op meesterlike wyse voor en handhaaf dit normaalweg dwarsdeur die verhaal, totdat die ontknoping op gemotiveerde wyse bekend word. “''Die Hangende Gedaantes''” is ’n hoogtepunt van stemmingskepping. Hierin hou ’n vrolike groep studente in die maanlig piekniek wanneer hulle uitgelatenheid onderbreek word deur ’n ou reisiger, wat ’n spookstorie vertel. Kort na die komiese ontknoping volg die grieselige ontdekking van twee liggame wat in die skadu hang, wat die studentepret plotseling laat oorslaan tot angs. In ’n “''Na-woord''” tot hierdie bundel sit Langenhoven sy eie opvattinge oor geestesverskynings uiteen. P.C. Schoonees beskou hierdie knap vertelde spookstories as ’n welkome aanwins vir ons volksliteratuur<ref>P.C. Schoonees in “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging”, derde druk van 1939, bladsy 494</ref> Hy volg dit op met die soortgelyke “''Die wandelende geraamte en ander verskynings''”, waarin veertien verhale opgeneem word. Hierin is daar onder meer ’n wandelende geraamte wat ’n ordentlike begrafnis vir sy tweelingbroer versoek; die spook van Vergeleë lewer ’n moordenaar aan die gereg oor; en ’n professor wat glo dat na die dood slegs totale vernietiging wag, word ’n onherkenbare spook sonder gedaante. Die fokus is dus nie om onverklaarbare geheimsinnighede te beskryf nie, want as die spook sy rol gespeel het, is die hele geval opgehelder en die raaisel opgelos. ’n Belangwekkende figuur in hierdie bundel is Koos Heyns van Uniondale wat optree as speurder in die spokewêreld, en gereeld daarin slaag om hul geheime tekens te verklaar. Abraham H. de Vries neem “''Die bouval op Wilgerdal''” uit hierdie bundel op in “''Die Afrikaanse kortverhaalboek''”. Die vryer Frans Rysselaar wil sy teenstander Petrus van Graan doodskiet om sodoende vir Emmie te kry. Sy voet haak vas en hy skiet homself per ongeluk. Emmie en Petrus se huwelik word dan deur sameloop van gebeure eintlik Petrus se begrafnis. Dit blyk later dat Frans Petrus se liggaam ingeneem het, dat die gestorwene die dag met die begrafnis aan die voet van die doodkis gestaan het en dat die mal geworde Emmie juis nie mal is nie. Die magtiging wat oom Freek het om Wilgerdal te verkoop, is ook vals. Dit is deur Frans Rysselaar geteken in die gedaante van Petrus van Graan. “''Die verdwyning van Flip Loots''” uit hierdie bundel word deur P.G. du Plessis in die versamelbundel “''Halfeeu''” opgeneem. Flip Loots en Martjie Nel is verlief op mekaar, maar Flip verdwyn nadat hy die Weilands besoek. Piet Weiland gebruik daarna sy kans om met Martjie te trou. Martjie kwyn egter en is met die geboorte van haar kind oorlede. Piet verkoop daarna die plaas, maar die nuwe koper kan dit nie uithou nie soos daar gespook word. Koos Veldkornet se hulp word ingeroep, hy gesels met die spoke en los die raaisel rondom Flip Loots se verdwyning op. In “''Die vrou voor die hek''” vertel Sybrand van Wyk van sy ontmoeting met ’n spook in Caledonskloof. Ná teenspoed moet hy in die reën en donker daar deur ry, maar voor hy by Freek Pretoors se hek kan ingaan om blyplek vir die nag, keer ’n deurskynende vrou in slegs onderklere hom voor en beduie hy moenie daar ingaan nie. Hy ry weg, maar net soos hy wil stop, is die vrou skielik weer daar om te wys dat hy nie moet uitdraai nie. Sy is weer daar om te wys waar hy by die veepos moet uitdraai en in die strooihuis kry hy weer die vrou, maar hierdie keer is dit nie haar gees nie, maar haar lyk. Haar klere het sy uitgetrek om haar kind te probeer warm hou. Hy lewe nog en Sybrand kan hom red. “''Die beste spookstories''” is ’n keuse uit Langenhoven se spookstories deur Danie Botha. Belangwekkend is “''Skaduwees van Nasaret''”, waarin godsdienstige vraagstukke behandel word. Langenhoven gee in “''U Dienswillige Dienaar''” agtergrond van sy eie geloofstwyfel en die godsdiensstryd van sy studentetyd en voeg dan daarby: “Had ek in daardie tyd maar so ’n eenvoudige boekie in die hande gekry soos my eie ‘''Skaduwees van Nasaret''’ sou dit my redding gewees het”. Twee “egte” briewe dien as inleiding en afsluiting van hierdie werk, met ses verdigte briewe as die liggaam. Die eerste brief (“''Aan ’n Jodin''”) is die inleiding, waarin Langenhoven die ontstaansgeskiedenis van die boek uiteensit en ’n verklaring gee van die titel van die werk. Ses karakters skryf dan elkeen ’n denkbeeldige brief aan ’n vriend of vreemdeling, waarin hulle mededelings maak omtrent die persoon en leerstellinge van Jesus. Die ses karakters is die Griekse wysgeer Aristarchus, Pontius Pilatus, die skrifgeleerde Zadok, die Fariseër Josias Ben-Johanan, Martha die Reine en Magdalena die Gereinigde. Deur die gedagtegang en styl tipeer Langenhoven die individualiteit van elke briefskrywer en hoewel dit waarskynlik nie sy bedoeling was nie, kwalifiseer elkeen van hierdie briewe deur sy verhaalelement en besondere hegtheid van bou ook as kortverhale, wat in hierdie vorm as van die bestes van sy tyd beskou kan word. Voorbeeld hiervan is die brief van Pilatus, waarin hy eers die moeilike omstandighede skets waarin hy in Judea diens moet doen, onder seker die moeilikste nasie op aarde, die Jode. Sy bewindhebbers stel nie soseer belang in regspleging nie as in genade. Teen hierdie agtergrond verduidelik hy dan sy optrede. Treffend beskryf is die wroeging waarmee hy sedertdien worstel, veral in die lig van die liefdevolle blik van Jesus, wat sonder veroordeling sy vonnis aangehoor het. Die boek word afgesluit met ’n brief van die skrywer aan ’n student oor die geloofstwyfel. As aanhangsel word enkele gedigte oor die geboorte en lyding van Christus, die Calvinisme en die heelal bygevoeg. In 1927 ken die Akademie die Hertzogprys vir “''Skaduwees van Nasaret''” aan Langenhoven toe (’n bekroning wat hy deel met Sangiro en Jochem van Bruggen), maar hy weier die prys, onder meer omdat “''Mof en sy mense''” die vorige jaar slegs “eervolle vermelding” ontvang het. “''Uit ’n brief van Pontius Pilatus''” uit hierdie boek word deur F.V. Lategan in die versamelbundel “''Kortpad''” opgeneem. D.F. Malherbe neem etlike prosabydraes van Langenhoven op in “''Afrikaanse letterkunde''”. Die verhaal “''Orige donkies''” is ’n herskrywing van ’n fabel van Esopus en word deur Daniel Hugo in die versamelbundel “''Tydskrif''” opgeneem. Ander versamelbundels waarin sy werk verskyn sluit in “''Vertellers''” en “''Vertellers 2''” van Merwe Scholtz. Langenhoven se onvoltooide Bybelse roman, “''Die mantel van Elia''”, word na sy dood uitgegee. Die laaste vier dae van sy lewe het hy aan hierdie roman gewerk. Hierin is Elia op pad om aan Agab te gaan verkondig dat ’n groot droogte op hande is. Op pad ontmoet hy ’n vreemdeling wat ’n Israelitiese meisie beskerm het en neem haar na haar verloofde. Die verhaal bevat breedvoerige uitweidings oor die godsdienstige ontwikkeling van die Joodse volk en vertel van die onderrig wat Elia aan die jonger profete gee. Blykbaar sou dit ’n historiese roman van die ou soort geword het. As huldeblyk aan Langenhoven is hierdie onvoltooide verhaal in faksimileevorm in sy eie handskrif uitgegee. In sy laaste lewensjaar maak Langenhoven, nog meer as vroeër, ’n intensiewe studie van die Bybel. Herhaaldelik verwys hy in sy weeklikse rubriek “''Aan Stille Waters''” na die letterkundige skoonhede van die Bybel, en in April 1932 hou hy ’n voordrag oor hierdie onderwerp op Stellenbosch. Kort daarna begin hy die Bybelverhaal oorvertel vir jongmense om hulle kennis te verbreed en vorder tot met die geskiedenis van Gideon. Die onvoltooide “''Hooftrekke van die Bybelverhaal''” word dan in sy “''Versamelde werke''” opgeneem. “''Die letterkundige skoonhede van die Bybel''” is ’n lesing wat hy in 1932 in Stellenbosch lewer, wat ook in sy “''Versamelde werke''” opgeneem word. === Ander prosa === Hy skryf ook verskeie ander vorms van prosa, meestal van didaktiese aard. “''Eenvoudige stukkies en brokkies''” (met ’n voorwoord deur F.W. Reitz) bestaan uit diverse stukkies wat hy oorspronklik veral vir gebruik by debatsverenigings geskryf het en dit word gepubliseer met die subtitel “''om in die huis te lees en om in debatsverenigings te gebruik vir resitasies, voorlesinkies, voordraggies en opvoerinkies''”. Die boekie bevat gedigte, ’n romantiese verhaal met probleemstelling, ’n kostelike brief van ouers aan hul seun op kollege, mymerings oor die verlede en die lewe, opstelle oor opvoeding en die redenaarskuns, spesiale stukke vir debatsverenigings en elf samesprake en ’n klugtige [[alleenspraak]]. Die samesprake sluit in “''Die tweetalige vonnis''”, “''Die omslagtige tant Lenie''”, “''Die kijs abaut die forro''” en “''Die ingewikkelde boodskap''”, terwyl die gedigte “''Ag wat, dis maar ’n hond''” en “''Liefdes-onsin''” insluit. Meeste van hierdie stukke is in 1914 opgeneem in “''Ons Weg deur die Wêreld''” wat in 1922 in drie afsonderlike dele herdruk is. Sy spreuke raak wyd bekend en 366 verskyn reeds in September 1912 in “''Afrikaanse verjaardagboekie''”, met ’n spreuk vir elke dag''.'' Hierdie boek word in 1925 grootliks gewysig en opnuut as “''Ons geliefde verjaarsdagboekie''” uitgegee. In 1922 vul hy die 366 spreuke in hierdie boekie met kritiese opmerkings aan en brei die aantal spreuke verder uit vir opname in “''Ons weg deur die wêreld''”, met die versamelde “''Spreuke van Langenhoven''” en <ref>Hugo, Daniel “Die Burger” 17 Mei 1995</ref>“''Spreuke van Langenhoven: ’n keuse''” <ref>Pheiffer, Roy “Insig” Mei 1995</ref>wat later apart gepubliseer word. Die spreuke is ’n pittige samevatting van die skrywer se lewenswysheid. Daar is raak opmerkings, wat getuig van ’n helder, logiese gedagtegang, diep selfkennis en ’n uitgebreide ervaring. Nuwe waarhede word op treffende wyse uitgedruk en ou waarhede in ’n nuwe, oorspronklike vorm. ’n Groot aantal onderwerpe kom onder die loep, soos vriendskap en buurskap, deugde en ondeugde, spaarsaamheid en verkwisting, waarheidsliefde en leuenagtigheid. Hierdie spreuke bevat baie pitkos vir ernstige oordenking. “''Ons weg deur die wêreld''”<ref>Leipoldt, C. Louis in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> verskyn aanvanklik in 1914, maar word daarna telkemale hersien, aangevul en in verskillende dele heruitgegee. Die eerste uitgawe bevat “''Stukkies en brokkies''” as ’n geheel, aangevul met nuwe verse, verhale, spreuke en preke. In die tweede druk van 1919 voeg hy sy rede oor “''Afrikaans as voertaal''” by. Met die derde druk van 1922, wat uit drie dele bestaan, kry hierdie werk sy finale beslag deurdat verskeie vroeë gedigte weggelaat, ’n verdere pleitrede vir Afrikaans bygevoeg en ’n aantal spreuke deur kritiese en relativerende opmerkings in ’n ander lig gestel word. Die werk omvat nou verskeie verhale, essays, sketse, samesprake, fantasieë en verse, asook aforismes en spreuke. Die inhoud is grotendeels didakties van aard. Deel I bestaan uit “''Verhaaltjies en karaktersketse''”, “''Ligte leekprekies''” en “''Samesprake en ’n alleenspraak''”. “''Verhaaltjies en karaktersketse''” handel onder andere met die sonde-met-die-bure motief wat reeds blyk uit die geestige “''’n Brief van sy ouers aan Jan op die Kollege''”. Laasgenoemde brief word deur F.V. Lategan in die versamelbundel “''Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal''” opgeneem. Ander gewilde temas uit sy werk, soos die hond (“''Twee oues van dae''”), die kluisenaarsfiguur (“''Die kluisenaar van die Karro''”) en die spot met Nederlands (“''Meester''”) is ook reeds hier aanwesig. In die “''Ligte Leekprekies”'' is daar byvoorbeeld ’n preek vir kinders oor wedywer: “As julle nie weet wat kompetisie is nie, soek ’n handvol koring en gooi die vir ’n klompie hoenders. Dan sal julle kompetisie sien”. Die verskille tussen hoender- en mens-kompetisie word dan uitgewerk na aanleiding van wedywer op sportgebied. In “’n ''Preek vir Nooiens''” word die deugde van die voorouers teenoor die hedendaagse nuwighede geplaas en die vergelyking val nie ten gunste van die laaste uit nie. Die bundel word afgesluit met elf samesprake en ’n monoloog wat geskryf is met die oog op debatsaande. Hieronder is die bestes “''Die ingewikkelde boodskap''”, “''Die tweetalige vonnis''” en “''Die kys abaut die forro''” (sien die bespreking van sy dramas). Deel II bevat spreuke, fantasieë en versies. “''Duisend spreuke''” bestaan uit 732 “''Besproke Spreuke''” waar hy kommentaar verskaf op die spreuk om die betreklikheid daarvan te belig of met humor homself in die spreuk te betrek, en die res “''Onbesproke Spreuke''”, waar hy slegs die spreuke verskaf. Deur die gebruik van Stoffel Gieljam in die “''Besproke spreuke''” kry die skrywer die geleentheid om telkens op die relatiwiteit en dubbelkantigheid van ’n stuk “waarheid” te wys en om homself in die hekeling te betrek. In beide gedeeltes staan mens telkens verstom deur die diep lewens- en mensekennis. Hierdie deel bevat ook ’n aantal “''Fantasieë''” waarin onder meer naïewe personae, soos die watersloot, wa en berg, as sprekers optree. Die derde afdeling van hierdie deel bevat gedigte, waaronder “''Die mot en die kers''”. In Deel III, waaraan die boek sy naam ontleen, tree Langenhoven op as ’n gids op “''Ons weg deur die Wêreld''”. In ’n honderd kort prekies, elkeen voorsien van ’n pittige teks, word ’n groot verskeidenheid onderwerpe behandel. Daar is preke oor die mode, dronkenskap, skindery, politiek, sedelike kwessies, die eksamenstelsel, opvoeding, skuld, skynheiligheid, liefdadigheid, eerlikheid, borgstaan, godsdiens, die dood. Ook maatskaplike vraagstukke, soos die verhouding tussen kapitaal en arbeid word bespreek. Op sy weg deur die wêreld vind hy baie dinge wat verkeerd is, maar tog bly hy optimisties: “Laat ons moed hou, maat, die ou wêreld is darem nie so sleg nie!” Hierdie deel bevat ook “''Afrikaans as voertaal''”, “''De heilige ennen van Rehum en Simsai''”, ’n pleidooi in Nederlands vir die invoering van Afrikaans as kerktaal, en ’n afdeling “''Honderd prekies''”, wat meermale ontstaan uit een van sy spreuke. Arthur van der Lingen, ’n weldoener van die Akademie, laat in sy testament geld agter waarmee vyf jaar na sy dood die vyf beste letterkundige werke in Afrikaans tot op daardie stadium bekroon moet word. Die keurkomitee wys in 1929 “''Ampie I en II''” van Jochem van Bruggen, “''Uit oerwoud en vlakte''” van Sangiro, “''Oom Gert vertel en ander gedigte''” van C. Louis Leipoldt, “''Die vlakte en ander gedigte''” van Jan F.E. Celliers en “''Ons weg deur die wêreld''” van Langenhoven aan. Langenhoven weier hierdie toekenning, omdat sy werk slegs vyfde gelys word in die aankondiging. In “''Die opdraende pad''” bundel hy vyf voordragte, waarin hy op populêre wyse sosiale, politieke, wetenskaplike en letterkundige vraagstukke behandel. Met die Stellenbosse studente gesels hy oor “''Belangstelling''”, met die A.C.V.V. oor “''Inkomste en Uitgawe''”. Daar is ‘lange aaneenskakelings van logiese redenasie-kettings’. Die onderdele van elke onderwerp word behandel, meestal aan die hand van ’n aanskoulike beeld. Die skilpad word byvoorbeeld met goeie gevolg gebruik as beeld in “''Die Krag van ’n Nasie''”. Die aanwending van konkrete beelde word dan ook in die voordrag oor “''Letterkundige Styl''” as een van die geheime van sukses genoem. Die titel van die bundel wil te kenne gee dat die pad wat die jeug van Suid-Afrika moet bewandel, opdraand is, maar bo-op die hoogte is daar skatte wat nie deur mot of roes verteer word nie. “''Aan stille waters I en II''” is versamelings van sy rubrieke wat oor die jare in ''Die Burger'' verskyn het. Die titel is misleidend, aangesien hy meermale strydlustig ’n saak aanvoor of hom skerp krities uitspreek oor sake, onder andere oor kritici van sy letterkundige werk. Uit hierdie rubrieke word twee keuses gepubliseer, Deel I in 1930 en Deel II postuum in 1941. Met openhartige eerlikheid stort hy sy hart uit oor alles wat daar omgaan in sy gemoed. Die logiese en kalm beredeneerde betoog enersyds en andersyds die baie gewaagde stelling wat met spot en paradokse verdedig word, is gereelde stylfigure; daar word geskryf oor belangrike landsake en uitgewei oor huislike verskille van Vroutjie en Kerneels; oor godsdiens en wetenskap, volstruise en tande, letterkunde en die griep-bakterie. Gereeld gebruik hy ook die geleentheid om resensente en versamelaars van bloemlesings [null by te kom.] Die wisselende gehalte van die stukke kan ongetwyfeld daaraan toegeskryf word dat hy onder verpligting was om vir baie jare weekliks die rubriek te lewer en naas bydraes wat duidelik in haas afgejaag is, staan daar ook van Langenhoven se beste werk. Deel een bestaan uit vier afdelings. Die eerste afdeling is “''Korswil en klug''”, waarin hy ’n komiese lewenskets van homself gee en limerieke, allerlei versies, spreuke, raaisels, satires, toesprake en sketse opneem. Stoffel Gieljam, Neelsie en Vroutjie figureer in verskeie komiese vertellings, soos in “''Neelsie en Vroutjie veg ’n duel''” met sy komiese vermenging van fantasie en werklikheid. Die “''Sketse en verhale''” van die tweede afdeling is meestal mymerend en lerend, soos “''Onder die denne''” en “''Mymeringe van ’n grysaard''”, en die bestes gee sy humorsin weer, soos “''Die vlieg''”. “''In memoriam''” is ’n treffende essay oor die dood na ’n langdurige droogte van sy geliefde sipresboom, waaronder hy gereeld geskryf het, terwyl “''Oor die sloot''” oor die dood van sy hond handel. Die derde afdeling is gedigte en die vierde afdeling bestaan uit “''Gewigtiger stukke''”, wat meestal direk didakties of persoonlik-sentimenteel is. “''Brief van die harlekyn''” word baie bekend, waarin die skrywer persoonlike belydenis aflê, onder meer oor sy fyngevoeligheid vir kritiek. Deel twee van “''Aan stille waters''” (saamgestel deur Sarah Goldblatt) bevat ’n keuse uit die bydraes vir 1931 en 1932. Hierdie deel is nie volgens genre of tematies in afdelings verdeel nie en bestaan uit verdere vertaalde liedere, sketse oor alledaagse onderwerpe, voordragte oor politieke vraagstukke en die Afrikaanse taal en die bekende “''Werkreseppie''”. Die meeste stukke in hierdie bundel is egter meer tydgebonde as dié in die eerste versameling. “''U dienswillige dienaar''” bevat outobiografiese sketse. Die biografiese gegewens oor Langenhoven was altyd skraal omdat hy nooit oor homself wou praat nie. Hy het hom egter volledig en op persoonlike wyse uitgespreek in sy werk (veral in “''Aan stille waters''”) en net voor sy dood gee hy in “''U Dienswillige Dienaar''” twee belangrike outobiografiese stukke: “''Die wording van ’n skrywer''” en “''My aandeel aan die taalstryd''”. Die eerste gedeelte bevat ’n beskrywing van sy kinderjare, besonderhede omtrent sy ouers en pleegouers en die goewernantes en onderwysers by wie hy lering gekry het. Uit sy herinnering diep hy tallose anekdotes op waardeur die hele omgewing waarin hy opgegroei het, op treffende wyse beskryf word. Hy wys ook op die invloede wat bygedra het tot sy groei as skrywer, wat insluit sy studie van die natuurwetenskap en die regte, terwyl literêre invloede die Bybel, Latynse prosa, Homeros en Engelse prosa insluit. Na sy dood word “''My aandeel aan die taalstryd''” apart uitgegee vir die Senior Sertifikaat-eksamen van 1937, terwyl ’n keur uit sy essays later gebundel word in “''Essays uit Versamelde Werke''”. Hy blink uit met sy redenaarsvermoë en toesprake in die Volksraad en by allerlei ander geleenthede. ’n Klein aantal van sy toesprake word in “''Versamelde werke''” opgeneem en daaruit blyk duidelik sy wye belangstellingsveld en kundigheid. Hy kon oor onderwerpe praat wat gewissel het van letterkundige styl tot kwessies soos inkomste en uitgawe en die vooruitsigte van die Britse Ryk. Sy werk word ook gereeld in ander vorms uitgegee, soos byvoorbeeld die bundel wat J.F. Scannell uit sy spreuke en gesegdes saamstel en dit “''Van mens tot mens''”<ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Desember 1979</ref> noem en hierdie selfde redakteur se keuse uit ander geskrifte onder die titel<ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Maart 1980</ref> “''Die vrolike vlam''”.<ref>Breytenbach, Kerneels “Beeld” 10 Desember 1979</ref> Sarah Goldblatt bundel van sy outobiografiese sketse in “''Al skrywend''”. Leon Rousseau bring ’n keur uit die verskillende fasette van sy skrywerskap (spookstories, kinderverhale, toneelstukke, verhale en gedigte) saam in “''Langenhoven in volkleur''” <ref>Breytenbach, Kerneels “Die Burger” 5 Mei 1983</ref>en die boek word ryklik geïllustreer sodat dit ’n volwaardige koffietafelboek word. Die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees]] wat jaarliks op sy tuisdorp Oudtshoorn gehou word, gee aanleiding tot hernude belangstelling in sy werk en twee plaaslike uitgawes sien as gevolg hiervan die lig. “''Pittige sêgoed en raak antwoorde van Sagmoedige Neelsie''” bevat veral spreuke, terwyl “''Sagmoedige Neelsie praat padlangs''” ’n keur uit die artikels is wat sedert 2005 in die ''Oudtshoorn Courant'' verskyn het. Langenhoven se politieke publikasies sluit in die pamflet “''’n Vriendelike woord aan die Zappe''” (1916). Hierin poog hy om die destydse regering sover te kry om aandag te vestig op kwessies wat verdelend inwerk op die Afrikaners, soos die Britse vlag, die Rebellie en die konsiliasiebeleid. Ten tye van die vredesonderhandelings in Versailles na afloop van die Eerste Wêreldoorlog skryf hy ’n aantal werke. Op 18 Januarie 1919 ontvang hy ’n telegram van dr. D.F. Malan met ’n opdrag vir die boek “''Republicans and sinners''”, wat op 1 Februarie 1919 onder die skuilnaam A Loyalist verskyn. Hierdie is ’n illustrasie van hoe vinnig hy ’n boek kon afhandel. Die werk word opgedra aan president Woodrow Wilson van die Verenigde State van Amerika en Langenhoven beskryf hierin die kenmerkende eienskappe en ideale van die twee blanke bevolkingsgroepe in Suid-Afrika. “''The everlasting annexation''” dra hy half ironies op aan generaal J.C. Smuts. Dit is aangebied as ’n toekomsfantasie waarin die wêreld, uitgesonderd Suid-Afrika en die res van Afrika, deur ’n ontploffende ster weggeskeur word. Die Britse Ryk is daarmee heen, dus is dit die einde van die Britse oorheersing en kom die Nasionale Party aan die bewind, onder meer met die herstel van taalregte van die Afrikaners en met die behoud van taalregte van die Engelse. Met hierdie geskrif beoog Langenhoven om te illustreer hoe imperialisme wêreldwyd noodgedwonge die knie sal buig voor nasionalisme, wat dan inderdaad ook gebeur het. Steeds in 1919 ten tye van die vredesonderhandelinge, skryf Langenhoven ook ’n stuk vir generaal Hertzog oor die posisie van die klein nasies teenoor die verswelgende imperialisme. Hierdie stuk, “''’n Paar algemene oorweginge omtrent geskiedenis-studie''”, word saam met ’n stuk van Gustav S. Preller gepubliseer onder die titel “''Twee geskiedkundige opstelle''”. Op aandrang van generaal Hertzog skryf hy ook twee politieke pamflette wat die denkrigtings van die Nasionale Party uiteensit. “''Goud of papier?''” hanteer die vraag of Suid-Afrika van die goudstandaard moet afstap en Langenhoven spreek hom hier ten gunste van die goudstandaard uit. “''Die witman se pand''” handel oor die naturelle-vraagstuk en die kieser se verantwoordelikheid, waarin hy hom uitspreek ten gunste van ’n bedeling waar die wit mense se mag vir die toekoms verseker moet word, maar nie op so ’n wyse dat die swart mense vreemdelinge in hulle eie land word nie. Beide hierdie publikasies dateer uit 1929. Aanvanklik skryf hy ook in Engels. “''The life history of an ostrich''” skryf hy reeds voor die eeuwending, hoewel dit eers in 1953 gepubliseer word. Dit vertel die verhaal van ’n volstruis vandat hy uit die eierdop loskom tot by volwassenheid en vereplukstadium, alles in die trant van die diereverhaal gesien vanuit sy belewing van dinge. In 1901 het hy begin met “''Reminiscences of Clifton Brown''”, wat bedoel was as ’n vervolgreeks vir ’n Engelse tydskrif. Dit handel oor die ervarings van ’n skrander prokureur wat as ’n soort Sherlock Holmes-speurder met sy intellek en redeneervermoë sy teenstanders uitoorlê. Hy het dit in 1902 voltooi en laat tik, maar kon dit nie aan oorsese tydskrifte verkoop kry nie. In die jare van sy beoefening van die reg skryf hy ’n paar regsdokumente, onder andere ’n ongetitelde onvoltooide handleiding in Engels oor die regte van die individu in verband met eienaarskap, besit, vervreemding, gebruik en gevangehouding. Sy eerste publikasie is “''The Resident Magistrates of the Cape Colony in their capacity as judges''”. “''Iets over arbiters en arbitraties''” verskyn in 1906, ’n kort pamflet wat hy op versoek saamgestel het. Daarin sit hy die tipe geskille wat ’n arbiter kan besleg uiteen, wie as arbiters aangestel kan word, wie hulle aanstel, watter mag hulle het en hoe ’n arbiter sy taak moes uitvoer. ’n Studie oor “''Elements of the theory of Real Rights''” word van publikasie onttrek na indringende kritiek daarop deur die Kaapse advokaat W.P. Schreiner, die broer van Olive Schreiner en voormalige premier van die Kaapkolonie. === Jeugwerke === Verskeie kinder- en jeugboeke word ook deur hom geskryf, waarin hy hom op bekwame wyse inleef in die kindersiel. Van sy kinderversies is “''Wiegeliedjie''” een van die bekendstes, waar die moeder in kleutertaal haar kindjie aan die slaap sing. In “''Die Eensame Hoop''” maak hy gebruik van die allegoriese Vader Tyd en die nooientjie Hoop uit sy toneelstukke om die kinders die vroegste geskiedenis van Suid-Afrika te vertel.<ref>Samuel, Susan “Boeke Insig” No. 7, Herfs 2009</ref> “''Brolloks en Bittergal''” is sy bekendste werk vir kinders, waarin hy daarin slaag om die kinders mee te voer na die wonderwêreld wat geskep is deur kunstenaars soos Grimm en Andersen. Hierdie boek beleef dan ook verskeie herdrukke. Die boek bevat vier stories (“''Kappokkie''”, “''Die eensame huisie''”, “''Die houtboskinders''” en “''Bertie van die Groot Karo''”) met ooreenstemmende karakters wat in die eerste drie verhale optree en die twee mensvreters, Brolloks en Bittergal, in die eerste en laaste storie. Die aksie speel deurentyd af in Langenhoven se bekende wêreld: die Grasveld, die gebied tussen die berge en die see met sy klowe, houtbosse en spelonke; en die Groot Karoo anderkant die Groot-Swartberge met sy vlaktes en klipkoppies en kort vaal bossies. “''Brolloks en Bittergal''” (verwerk deur Leon Rousseau en geïllustreer deur Nelda Vermaak) is in 2009 op die kortlys vir die toekenning van die M.E.R.-prys. In “''Die Krismiskinders''” word drie kinders deur Kersvader na ’n kinderlose egpaar gebring en hulle kry ook troeteldiere, want Kersvader bring vir hulle Woewoef en Miaau. Hy het egter nog waardevoller presente gebring, want Talie kry ’n viool, Aristo ’n boek met versies en stories en Sontie ’n verfdoos. Die muses Harmonie, Minerva en Ourora leer die kinders dan om met hulle gawes van musiek, woord en skilder die Koning van die Lig te dien. Hulle weier om met hulle gawes die Koning van die Donker te dien en hy verban hulle dan na die diepste donker van die Kangogrotte, waar hulle steeds slaap. Hulle sal miskien eendag gewek word deur ’n ligstraaltjie, wat iemand van die Koning van die Lig moet leen. Vir die jeugmark is ook “''Die boekie sonder naam''” van 1928, waarin tant Effie verhaaltjies vertel aan Gertjie oor die redding van ’n weggeraakte kind, kinders op ’n piekniek wat in ’n grot vasgekeer word deur ’n krokodildraak, kinders wat deur ’n waterstroom weggevoer word en hoe kinders gedigte maklik kan leer. In die reeks “''Verhaaltjies vir laer skole''” verskyn “''Jantjie Muis en Jakob Slang''”, “''Kootjie''”, “''Die twee oorlosies''”, “''My sewe maters''” en “''Dirkie Mens en Snytjie Brood''”, wat almal later saam uitgegee word onder die titel “''Jantjie Muis en Jakob Slang''”. Die titelverhaal vertel hoe twee vindingryke muise telkens die slang uitoorlê. Hy lewer ook verskeie suiwer didaktiese werke vir die jeug. “''Die goeie burger''” spel die jeug se plig as landsburgers uit, “''Water en sy aard''” vertel meer van water en die natuurwetenskap terwyl “''Van die aarde na die sterre''” sterrekunde verduidelik. Saam met die literator E.C. Pienaar skryf hy die handleiding “''Hoe om te skrywe''”, wat vernaamlik op die jonger mark gerig is. === Poësie === Hy publiseer sy gedigte grootliks verspreid in sy ander werke. “''Ons weg deur die wêreld''” bevat ’n hele afdeling van sy verse, waaraan hy telkens met nuwe uitgawes van die gedigte verwerk, weglaat en nuwes insluit. Hierdie is dan ook sy belangrikste uiting op poësiegebied. Die gedigte is oorwegend moraliserend of geestig met temas uit die daaglikse doen en late van die mens, vaderlandse motiewe soos die Groot Trek en die Rebellie en enkele kere, soos in “''Credo in Deum Patrem''”, uit die worsteling van die indiwidu om geloof en helderheid oor die basiese vrae in verband met die mens se bestaan. Die meeste verse word ontsier deur die oorwegend didaktiese aard en sentimentaliteit, die gebrek aan sterk beelding en tegniese onbeholpenhede. Noemenswaardig is veral “''Die mot en die kers''”, wat met sy lewensles en geestige woordspel aan die einde waarskynlik, naas “''Die stem van Suid-Afrika''”, as sy beste gedig gereken kan word. Hy lewer ook hier ’n aantal bekoorlike kinderversies, waaronder “''Liefdes-onsin''” en “''Ag wat, dis maar ’n hond''”, laasgenoemde wat sy besondere gehegtheid aan sy honde illustreer. Die gedig “''Die stem van Suid-Afrika''”, wat later die amptelike volkslied van Suid-Afrika sou word, is in 1918 eers in ''Die Burger'' gepubliseer en dan apart uitgegee saam met musiek wat hy self daarvoor geskryf het. Die gedig kry groot aftrek, maar nie die musiek nie. [[Henry Fagan|H.A. Fagan]] wy in ''Die Burger'' ’n hoofartikel aan die gedig, waarin hy voorspel dat die gedig bestem is om die volkslied van Suid-Afrika te word. “''Die pad van Suid-Afrika''”,<ref>Marais, Eugène N. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> of “''Eerste skoffies op die pad van Suid-Afrika''” soos dit in boekvorm getiteld was, verskyn in Maart en April 1921 in ''Die Huisgenoot''. Daarna word dit in boekvorm uitgegee, met illustrasies van Reenen J. van Reenen. Hierdie werk sluit met die verwerking van historiese boustof en met die aksent op die wording van ’n nuwe nasie regstreeks aan by sy dramas “''Die hoop van Suid-Afrika''” en “''Die vrou van Suid-Afrika''”. Dit is egter nie ’n drama nie, maar ’n epos in meestal onberymde versmaat, ’n tipe poësie wat met weinig bindmiddele na die prosavorm neig. Die beskawingsgeskiedenis van Suid-Afrika tot 1838 is die boustof van hierdie epies-liriese gedig. Dit handel agtereenvolgens oor die “''Eerste verspieders''”, die aankoms van Jan van Riebeeck, die “''Eerstelinge''” (waarin die geskiedenis van Frederik Bezuidenhout en die Slagtersnekrebellie verwerk word), die Groot Trek met die aksent op Retief en sy dood, en die moord op Blaauwkrans, sodat die geheel dus dieselfde periode as sy allegoriese drama “''Die hoop van Suid-Afrika”'' dek. Die vier gedigte waarmee die bundel afsluit, is nie ’n integrale deel van die epiese opset van die res nie, maar is as poësie veel beter, met twee wat van sowel literêre as nasionale betekenis is. “''Ons eie vlag''” se laaste strofe is later deur F.J. Joubert getoonset en is algemeen as vlaglied aanvaar. “''Die stem van Suid-Afrika''” is later deur M.L. de Villiers getoonset en vir jare lank as nie-amptelike volkslied aanvaar totdat dit op 2 Mei 1957 amptelik as sodanig verklaar is en ’n gedeelte na demokrasie in 1994 steeds deel van die volkslied vorm. Waar Eugène Marais en E.C. Pienaar krities staan teenoor “''Eerste skoffies''”, beskou Langenhoven self dit as een van sy belangrikste werke. Vier godsdienstige gedigte word opgeneem agterin “''Skaduwees van Nasaret''”, met “''Lied van die Kalvinis''” wat die beste is. “''Ou-liedjies''” is ’n verwerking van bekende volksverse. ’n Groot deel van “''Aan stille waters I''” bestaan uit gedigte, met ’n groot aantal limerieke wat beïndruk met hulle geestigheid en vernuf. Verder is daar vertalings van onder andere gedeeltes uit “''Hamlet''” van William Shakespeare, Johann Wolfgang von Goethe se “''Erlkönig''”, William Cowper se “''John Gilpin''”, Robert Southey se “''The well of St. Keyne''” en Thomas Gray se “''Elegy written in a country churchyard''”. Die slotstrofe van laasgenoemde gedig is Langenhoven se grafskrif. Hy skryf ook ballades van veral klassieke en mitologiese onderwerpe, minneliedjies, vertellende en historiese verse oor die Voortrekkers en oor Woltemade, sonnette en treursange, waarvan min uitstyg bo die gemiddelde. Terwyl Langenhoven nog by ''Het Zuid-Westen'' redakteur was, is enkele gesange wat hy in Afrikaans vertaal het, in die koerant gepubliseer. Hy het daarna ’n stuk of dertig van die gesange vertaal, waarvan die meeste in sy “''Aan stille waters''” rubriek in ''Die Burger'' verskyn het. Saam met enkele ander godsdienstige liedere word dit in September 1922 as “''Gesange in Afrikaans''” uitgegee. Met sy vertaling slaag Langenhoven daarin om weg te breek van die Nederlandse sfeer en aan die Gesange ’n onmiskenbare Afrikaanse aard en toon te gee. G.B.A. Gerdener was nie baie vleiend oor Langenhoven se pogings om die gesange te vertaal nie en uit kerklike kringe is daar ook geen teken van belangstelling nie. Dit het hom baie gegrief en teleurgestel. Langenhoven lewer ook ’n knap vertaling van Edward Fitzgerald se verwerking van Omar Khayyám se “''Rubáiyát''”, ’n Middeleeuse digbundel wat sedert sy eerste publikasie in vertaling van Edward Fitzgerald in 1859 in Brittanje ’n soort kultusteks geword het en deur veel meer mense as net gewone liefhebbers van die digkuns gelees en waardeer is. Hierdie bundel bestaan uit vyf en sewentig kwatryne na die eerste uitgawe van Fitzgerald se vertaling en is dan ook die eerste bundel kwatryne in Afrikaans. Sy geliefkoosde vorm van die poësie was beslis die limeriek, wat uitstekend aansluit by sy geestigheid en vernuftige spel met woorde. Sy gedigte word in ’n menigte bloemlesings opgeneem, waaronder “''Groot verseboek''”, “''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte''”, “''Digters en digkuns''”, “''Afrikaanse verse''”, “''Afrikaanse letterkunde''”, “''Junior verseboek''”, “''Die junior digbundel''”, “''Klein verseboek''”, “''Nuwe Kleinverseboek''”, “''Nuwe Kleuterverseboek''”, “''Digterstemme''”, “''Stories op rym''”, “''Miskien sal ek die wingerd prys''”, “''Uit ons letterkunde''”, “''Woordpaljas''”, “''My Afrikaanse verseboek''”, “''Voorspraak''” en “''Die tweede gerf''”. Hy skryf ook talle gedigte vir kinders, met veral “''Lamtietie damtietie''” (wat as “''Liefdes onsin''” reeds so vroeg as 1911 in “''Stukkies en brokkies''” opgeneem is) en “''Die waentjie''” wat gewild bly. “''Die ABC Boekie''” (geskryf onder die naam Elspet), is ’n bundel met kinderversies. === Drama === Langenhoven lewer ook ’n bydrae tot die drama. Aanvanklik skryf hy ’n aantal samesprake vir debatsverenigings en in “''Stukkies en brokkies''” (1911) en “''Ons weg deur die wêreld''” (1914) word ’n aantal hiervan opgeneem, soos byvoorbeeld die samespraak tussen ’n boer, Engelsman en Duitser wat hy onder die titel “''’n Weergalmpie van Babel''” gepubliseer het. In bogenoemde twee boeke het hy ook “''’n Modelletjie vir ’n debat''” opgeneem met voorbeelde van toesprake, debatsonderwerpe en ’n eenvoudige model van reëls vir ’n debatsvereniging. Een van sy vroegste geskrifte in Afrikaans was die samespraak “''Die tweetalige vonnis''” wat sir Henry Juta in sy “''Reminiscences''” (1912) opgeneem het. Hierdie samespraak het uit 1906 gedateer en is later in verwerkte vorm in “''Ons weg deur die wêreld''” opgeneem. Hierin vertaal die aangeklamde tolk die eentalige regter se uitspraak op so ’n wyse dat die beskuldigde gruwelik beledig word. Ander samesprake uit hierdie tyd sluit in “''Die kys abaut die forro''”, wat die lagwekkende maar ook treurige toestand uitbeeld wanneer ’n Afrikaner sy eie taal verag en net Engels wil praat; “''Teorie en praktyk''” wat ’n kandidaat uitbeeld wie se oggend-en aandpraatjies nie ooreenstem nie; “''Die ingewikkelde boodskap''” wat met sy wartaal reeds ’n soort surrealistiese effek bereik en illustreer hoe maklik ’n eenvoudige boodskap verdraai kan word deur onbelangrike detail; en “''Deskundige kritiek''”, waar twee pa’s bekommerd is oor die nuwerwetse goed wat hulle kinders op skool leer, soos dat die aarde om die son draai. Jan Spies neem “''Die ingewikkelde boodskap''” en “''Deskundige kritiek''” in die versamelbundel “''Klein begin in die drama''” op. “''Die verlore soon''” verskyn aanvanklik as vervolgverhaal in ''Het Zuid-Westen'' en Langenhoven verwerk dit later as drama. Hierin verloor ’n seun sy moeder en gaan dan na Johannesburg, waar hy onder slegte invloed aan die drink gaan en al sy geld verloor. Hierdie stuk word nooit gepubliseer nie. Vanaf 16 Januarie 1905 het die klug “''Die trouwbelofte''” as vervolgstuk in ''Het Zuid-Westen'' verskyn en dit word in 1909 in boekvorm gepubliseer. Sy ervarings as prokureur vind neerslag in die toneelstuk “''De waterzaak''” (met oorspronklike subtitel “''Engelsch versus Hollandsch''”), wat aanvanklik in 1909 gepubliseer word en in 1912 verwerk word tot “''Die wêreld die draai''”. Dit was duidelik dat hy van die konsep van hierdie toneelstuk gehou het, aangesien hy dit telkens in verwerkings heruitgegee het. In 1926 het hy weer daaraan gewerk en het dit as “''Die laaste van die takhare''” verskyn. Hierin kry Ou Dowe Oom Karel (die laaste takhaar) die Engelse Hamiltons as bure en hulle maak ’n hofsaak teen hom aanhangig omdat hy die rivier se water afkeer voordat dit by hulle uitkom. Henry Hamilton raak verlief op oom Karel se dogter, Miemie, en neem Hollandse lesse. Hy kan hierdie taal egter nie baasraak nie, maar onder Miemie se leiding leer hy maklik Afrikaans aan. Die Boerseun Johannes ding ook om Miemie se hand mee. Nadat ’n weduwee uit die Transvaal, tant Maria, die onderplaas koop word die watergeskil opgelos. Miemie trou dan met Johannes, oom Karel met tant Maria en die Hamiltons verhuis terug na Engeland. Hierdie geestige stuk is baie gewild in sy tyd, maar skiet te kort aan veral gemotiveerde karakterontwikkeling en dramatiese samehang. Dit word ook vir die radio verwerk en deur Radiosondergrense uitgesaai. In 1911 word “''Die familie zaak''” gepubliseer, ’n geestige klug verwant aan “''Die wêreld die draai''”. Tydens sy redakteurskap van ''Het Zuid-Westen'' ontvang hy in 1913 ’n opdrag van die Oudtshoornse vieringskomitee om ’n toneelstuk te skryf wat geskik sou wees om op Dingaansdag opgevoer te word. Hy skryf dan die allegoriese “''Die hoop van Suid-Afrika''” binne twee middae en twee aande en op 8 November 1913 word dit as ’n spesiale bylae tot ''Het Zuid-Westen'' gepubliseer. Hierdie stuk behandel in ses taferele die geskiedenis van Suid-Afrika vanaf 1652 tot en met die Slag van Bloedrivier in 1838. Naas historiese karakters soos Retief en Dingaan, gebruik hy hier ook abstrakte personasies soos Hoop (soos ook blyk uit die drama se titel) en Vader Tyd. Die eerste produksie was onder Langenhoven se spelleiding in die Oudtshoornse Teatersaal. Hy vertolk self die rol van Retief, sy stiefdogter Antoinette Lilienfeld die rol van Hoop en sy stiefskoonseun Allan Pocock die rol van goewerneur Stockenström. Die tweede toneel uit hierdie drama word deur D.F. Malherbe in die versamelbundel “''Afrikaanse letterkunde''” opgeneem. In 1918 word<ref>Grosskopf, J.F.W. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> “''Die vrouw van Suid-Afrika''” gepubliseer en dit word aangebied as ’n vervolg op “''Die hoop van Suid-Afrika''” en as ’n “dramatiese fantasie” en opgedra aan die nagedagtenis van sy ontslape pleegmoeder. Hierdie drama behandel in ses taferele die geskiedenis van Suid-Afrika in die periode van 1842 tot 1902, die einde van die Anglo-Boereoorlog. Hierdie twee stukke is minder dramas as wat dit gedramatiseerde spreekkore is, waar die persone ’n idee of ideologie eerder as menslike karakter verteenwoordig. Weer figureer Vader Tyd en Hoop, met die Vrou van Suid-Afrika ook nou ’n karakter. In ’n resensie in ''Die Huisgenoot'' van November 1918 spreek H.A. Fagan ernstige kritiek op “''Die vrou van Suid-Afrika''” uit. Hy het gemeen dat die politieke karakters en twisgesprekke die poëtiese kwaliteit van die stuk skaad en dat dit lyk asof die drama oorhaastig geskryf is, ook wat die taalgebruik betref. Langenhoven was baie heftig in sy kommentaar op hierdie kritiek en het die redaksie van ''Die Huisgenoot'' versoek om voortaan alle vermelding van sy werk te staak. “''Die eensame hoop''” is weer ’n soort vervolg op “''Die hoop van Suid-Afrika''” en “''Die vrou van Suid-Afrika''”, met dieselfde allegoriese karakters. Dit is op kinders gemik en vertel die geskiedenis van die vroeë vaarders om die Kaap tot die koms van Jan van Riebeeck. Die boodskap aan die kinders is van die hoop en dryfkrag wat nodig is om ’n volk te laat groei. Dit is ’n eenvoudige vertelling wat geskryf is in ’n tyd toe klein geskiedenisse van dié aard nog nie in Afrikaans beskikbaar was nie. “''Die kinderparlement''” is een van die eerste dramas wat spesifiek vir kinders geskryf word en hierin maak hy kinders vertroud met die werking van die politiek. In 1923 voltooi Langenhoven ’n dramatisering van sy epos “''Die pad van Suid-Afrika''”. “''Die onmoontlike tweeling''” sluit weer aan by “''Die wêreld die draai''”, terwyl dit ook iets van die sonde-met-die-bure-motief bevat. Die stuk werk basies met ’n reeks verwarrings. Oom Gawerjal ken nie sy tweelingdogters, Elsie en Sannie, uitmekaar nie en het verdere probleme met sy studenteseun Jan, sy werkvolk, sy volstruise en sy pyp. Hans en Flippie is ook ’n identiese tweeling en kom om met Elsie en Sannie te vry en so vry hulle elkeen met die “verkeerde” nooi.<ref>Marais, Eugène N. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> “''Vrouetrou''” sluit aan by ’n vroeëre werk van hom, naamlik “''Die verlore soon''”, wat in voltooide vorm slegs in ''Het Zuid-Westen'' verskyn het en een van sy mislukkings was. Hierdie toneelstuk is grotendeels in rymlose verse geskryf en is ernstig van aard. Oom Hendrik se seun Jan lei ’n wilde lewe, maar hy word getrou versorg deur sy aangenome dogter Mieta. Weens Jan se onverantwoordelikheid bemaak oom Hendrik sy besittings aan Mieta, onder die wanindruk dat sy vir Jan liefhet, met hom sal trou en na hom sal omsien. Mieta is glad nie verlief op Jan nie en verkies eerder vir Hansie, terwyl Jan vry na die progressiewe Elsie. Wanneer Mieta uitvind van oom Hendrik se wense, is sy bereid om haar eie geluk op te offer om daaraan te voldoen. Alles loop egter eindelik uit op ’n romantiese, gelukkige einde. “''Petronella''” word in 1931 gepubliseer en word beskryf as “’n tragedie van verarming”. Petronella en Adelryk is verloof en Petronella se vader Diederik en Adelryk se vader Gideon koop saam ’n plaas vir hulle kinders. Gideon leen die geld by die gierigaard Hans Groenewerf, wat self op Petronella verlief is. Hans gebruik hierdie situasie om druk te plaas op Petronella om met hom te trou. Petronella weier en eindelik word die twee families gedwing om alles wat hulle het uit te verkoop om Hans se skuld te betaal. Die families word padwerkers en is ten spyte van hulle armoede steeds gelukkig omdat hulle getrou was aan hulle innerlike en nie toegegee het aan die materiële nie. Verskeie van sy werke word vir die verhoog verwerk. TRUK bied in 1964 die Langenhoven-program “''Modes van voor, skuld van agter''” aan. Met die honderdjarige herdenking van sy verjaarsdag in 1973 word verskeie van sy werke gedramatiseer en op die planke gebring, onder andere “''Sagmoedige Neelsie''” deur TRUK, ’n teks wat uit Langenhoven se werke saamgestel is deur Bartho Smit. In 1995 word “''Doppers en Filistyne''” in ’n solostuk op die planke gebring met die ervare Eric Nobbs as die skrywer en akteur en hierdie opvoering beleef vele opvoerings oor baie jare. By die KKNK van 1998 word “''Die laaste strooi''” ter ere van Oudtshoorn se gedenkjaar op die planke gebring, ’n stuk saamgestel uit Langenhoven se werke deur Ilse van Hemert waarin Cobus Rossouw die rol van Langenhoven gespeel het. Lizz Meiring en Hannes Muller bring ook in 1998 by die KKNK ’n pantomime van “''Brolloks en Bittergal''” op die planke. In 2007 word “''Fragment''” en “''Brief van die harlekyn''” uit “''Stille waters''” deur [[Thijs Nel]] tot die drama “''Brief van die harlekyn''” verwerk en by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees op Oudtshoorn opgevoer. Uittreksels uit sy “''Aan stille waters''”-rubriek word ook vir die radio verwerk en deur Radiosondergrense by hulle eerste kunstefees oor die radio in 2013 uitgesaai as “''Vroutjie weet alweer beter''”. === Versamelde werke === Sowat ’n maand na sy dood het die Nasionale Pers, Vroutjie en Goldblatt briewe begin ontvang om sy werke in ’n eenvormige band en formaat beskikbaar te stel. Dit lei tot die uitgawe van sy “''Versamelde werke''”, wat aanvanklik in twaalf boekdele gepubliseer word. Die eerste twee drukke word in 1933 tot 1935 gepubliseer en in 1936 en 1937 het twee verdere boekdele verskyn wat onderskeidelik sy drie Engelse werke en sy nagelate werke bevat het. Die publikasie van ''Versamelde werke'' was die grootste enkele produk waartoe Sarah Goldblatt se toewyding as administratrise van Langenhoven se nalatenskap gelei het. In die veertigerjare, die vyftigerjare en weer in die eeufeesjaar 1973, is dit herdruk en betreklik gou uitverkoop. In 1955 word “''Aan stille waters II''” as deel vyftien herdruk en in 1958 word deel sestien bygevoeg wat bestaan uit dokumentasie oor “''Die Stem van Suid-Afrika''”, “''Ons eie vlaglied''”, Langenhoven se ontwerp vir ’n sonwyser, vroeë stukke in Nederlands, Engels en Afrikaans, die reeks “''Ou-liedjies''” en verspreide gedigte wat nie in een van sy vroeëre bundels opgeneem is nie. == Eerbewyse == Sy gedig “''Die stem van Suid-Afrika''”, wat in 1918 geskryf is, word deur M.L. de Villiers getoonset en op 2 Mei 1957 tot amptelike volkslied verklaar, nadat die destydse Eerste Minister, generaal J.B.M. Hertzog, reeds so vroeg as 1938 besluit het dat die lied saam met “''God save the king''” by die opening van die Parlement gesing moet word. In 1931 ken die Universiteit van Stellenbosch ’n eredoktoraat (D.Litt. honoris causa) aan hom toe. Op 21 April 1955 word sy huis Arbeidsgenot as Nasionale Museum geopen. Ten tye van sy eeufeesviering in 1973 word ’n groot Langenhoven-fees gehou, met feesvieringe veral in Oudtshoorn. KRUIK en TRUK dramatiseer van sy werke vir opvoering, die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie bied van sy werke aan en voorlesings word oor die radio uitgesaai, terwyl ’n nuwe, bygewerkte uitgawe van sy “''Versamelde Werke''” ook gepubliseer word. Verskeie koerante en tydskrifte, insluitende ''Rapport'', ''Die Huisgenoot'', ''Die Taalgenoot'', ''Tydskrif vir Letterkunde'', ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', ''Die Unie'' en ''Die Matie'' wy gedenkuitgawes in hierdie jaar aan hom. Die beeldhouer Olgo Pieri maak in 1973 tydens die eeufeesvieringe ’n standbeeld wat tot sy eer by die Universiteit van Stellenbosch opgerig word. ’n Reeks van twaalf episodes oor Langenhoven en sy werk word in 1983 oor televisie gebeeldsaai, met die teks geskryf deur Manie van Rensburg en Johan van Jaarsveld. In Desember 2002 word hy en sy vrou se grafte in die openbare begraafplaas opgegrawe en ’n herbegrafnis vind op 30 Maart 2003 plaas op die gronde van Arbeidsgenot. === Nalatenskap === Die [[Universiteit van Stellenbosch]] se studentesentrum is na Langehoven vernoem, en is bekend as "Die Neelsie". Suid-Afrikaanse filmmaker [[Manie van Rensburg]] het in [[1983]] 'n lighartige komedie vir televisie vervaardig gebaseer op Langenhoven se werke. Dit was getiteld ''Sagmoedige Neelsie''. Die Suid-Afrikaanse Poskantoor het in [[1973]] 'n gedenkseël uitgereik vir die 100-jarige herdenking van Langenhoven se geboorte. Die [[C.J. Langenhovenprys vir Taalwetenskap]] wat deur die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] uitgereik word, is na hom vernoem. Die plek waar Langenhoven en sy familie gewoon het van 1903 tot 1950, [[Arbeidsgenot]], is vandag 'n huismuseum.<ref>{{cite web |url=http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |title=Van wig tot graf |access-date=19 Maart 2016 |quote=1903 – Langenhoven trek na Arbeidsgenot (vanaf Hoopstraat) |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20180629131632/http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |archive-date=29 Junie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> C.J. Langenhoven is in 1932 aan hartversaking oorlede. Hy was 58 jaar en 11 maande oud. Een van sy bekende gedigte, [[Siembamba]]: <poem style="font-style: italic; background-color: #f9f9f9; padding-left:2em"> Siembamba, ek is 'n baba, Siembamba, ek is 'n baba --pas my veilig op in die nood, sus my liefies op die skoot. Siembamba, ek is 'n seuntjie, Siembamba, ek is 'n seuntjie maar jy sal sien ek is net nou groot; slaan maar orige kêrels dood. Siembamba, ek is 'n jonkman, Siembamba, ek is 'n jonkman --tel my nou maar af van die skoot; ek slaan self die kêrels dood. Siembamba, ek is getroud nou, Siembamba, ek is getroud nou --maar sy dink ek is nog op die skoot, wil nie glo nie ek is groot. Siembamba, almal babas. Siembamba, almal babas --al die mans is danig groot-- almal babas tot hul dood. </poem> == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasies |- |1909 |Die trouwbelofte |- | |Die famielie zaak |- | |Die water zaak |- | |Die trouwbelofte |- | |Die famielie zaak |- |1911 |Eenvoudige stukkies en brokkies |- |1912 |Die wêreld die draai |- | |Afrikaanse verjaardagboekie |- |1913 |Die hoop van Suid-Afrika |- |1914 |Ons weg deur die wêreld |- |1918 |Die stem van Suid-Afrika |- | |Die vrouw van Suid-Afrika |- |1919 |Die onmoontlike tweeling |- |1921 |Vrouetrou |- | |Sonde met die bure |- | |Eerste skoffies op die pad van Suid-Afrika |- |1922 |Doppers en Filistyne |- | |Die eensame hoop |- |1923 |Loeloeraai |- | |Die opdraande pad |- |1924 |Die lig van verre dae |- | |Geeste op aarde |- |1925 |Die laaste van die takhare |- | |Brolloks en Bittergal |- | |Herrie op die ou tremspoor |- | |Ons geliefde verjaarsdagboekie |- |1926 |Mof en sy mense |- | |A first guide to Afrikaans |- | |Donker spore |- | |Die Krismiskinders |- |1927 |Die kinderparlement |- | |Die wagtende wêreld |- | |Skaduwees van Nasaret |- |1928 |Die boekie sonder naam |- | |Ou-liedjies |- | |Vlaglied |- |1929 |Aan stille waters I |- |1930 |Die wandelende geraamte |- |1931 |A.B.C. Boekie |- | |Jantjie Muis en Jakob Slang |- | |Kootjie Totjie |- | |Petronella |- | |Hoe om te skrywe (saam met E.C. Pienaar) |- |1932 |U dienswillige dienaar |- |1933 |Die mantel van Elia |- | |Versamelde werke, wat ook insluit die volgende met jaar van oorsprong Oor opstelle (1931) |- | |Die letterkundige skoonhede van die Bybel (1932) |- | |Hooftrekke van die Bybelverhaal (1932) |- |1941 |Aan stille waters II |- |1971 |… die erwe van ons vaad’re |- |1972 |Twee novelles (Mof en sy mense en Donker spore) |- |1979 |Van mens tot mens (saamgestel deur Jan Scannell) |- | |Die vrolike vlam (saamgestel deur Jan Scannell) |- |1983 |Langenhoven in volkleur |- |1989 |Spreuke van Langenhoven: ’n keuse |- |1992 |Die beste spookstories |- |2000 |Pittige sêgoed en raak antwoorde van Sagmoedige Neelsie |- |2006 |Sagmoedige Neelsie praat padlangs |- | !Nie-fiksie werke |- |1900 |The Resident Magistrates of the Cape Colony in their capacity as judges |- |1906 |Iets over arbiters en arbitraties |- |1910 |Padlangers en zonder doekies |- | |The royal road to Cape Dutch |- |1916 |’n Vriendelike woord aan die Zappe |- |1919 |Republicans and sinners |- | |The everlasting annexation |- | |Twee geskiedkundige opstelle (saam met Gustav S. Preller) |- |1926 |Van die aarde na die sterre I en II |- | |A first guide to Afrikaans |- |1928 |Water en sy aard |- | |Die goeie burger |- |1929 |Die witman se pand (saam met J.H. Conradie) |- | |Goud of papier? |- | |Hoe om te skrywe (saam met E.C. Pienaar) |- |1935 |My aandeel aan die taalstryd |- |1953 |The life history of an ostrich |- | !Vertalings |- |1922 |Gesange in Afrikaans |- |1923 |Die Rubáiyát (Omar Khayyam) |} == Bronnelys == === Boeke === * Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964 * APB-Komitee vir Skoolboeke “Die junior digbundel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Sesde druk 1963 * Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) “Voorspraak” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994 * Beukes, Gerhard J. en Lategan, F.V. “Skrywers en rigtings” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1952 * Beukes, W.D. (red.) “Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992 * Botha, Elize “Prosakroniek” Tafelberg Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1987 * Burgers, M.P.O. “Die mens Langenhoven” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Port Elizabeth Eerste druk 1939 * Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970 * De Vries, Abraham H. “Kortom 2” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1989 * Du Plessis, I.D. “Aantekeninge uit Tuynstraat” Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste druk 1975 * Grobler, Hilda “Halfeeu” Blokboeke 33 Academica Pretoria en Kaapstad Eerste uitgawe 1980 * Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988 * Heyns, T.J. “C.J. Langenhoven 1872-1932” in Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969 * Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984 * Kannemeyer, J.C. “Langenhoven: ’n Lewe” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Eerste druk 1995 * Kannemeyer, J.C. “Die Dienswillige Dienaar” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe Eerste druk 1995 * Kannemeyer, J.C. “Ontsyferde stene” Inset-Uitgewers Stellenbosch Eerste uitgawe Eerste druk 1996 * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005 * Lategan, F.V. “Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Johannesburg 1961 * Lindenberg, E. (red.) “Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde” Academica Pretoria en Kaapstad Vierde Malherbe, F.E.J. “Aspekte van Afrikaanse literatuur” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Port Elizabeth Eerste uitgawe 1940 * Malherbe, F.E.J. “Die kort-verhaal as kunsvorm” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1929 * Nasionale Pers Beperk “Ons skrywers en hul werke: ’n Plate-album” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad 1936 * Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns” Perskor-Uitgewers  Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007 * Nienaber, P.J. “Die Hertzogprys Vyftig Jaar” Nasionale Boekhandel Kaapstad Eerste uitgawe 1965 * Nienaber, P.J. “Hier is ons skrywers!” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949 * Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse  letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963 * Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene  uitgawe 1969 * Nienaber, P.J. en Heyl, J.A. “Pleidooie in belang van Afrikaans Deel II” Nasionale Boekhandel Beperk  Kaapstad 1960 * Nienaber, P.J.; Erasmus, M.C.; Du Plessis, W.K. en Du Plooy, J.L. “Uit ons letterkunde” Afrikaanse Pers- Boekhandel Sewende druk 1968 * Opperman, D.J. “Junior verseboek” Nasionale Boekhandel Beperk Kaapstad Agste druk 1960 * Opperman, D.J. “Naaldekoker” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad en Johannesburg Eerste druk 1974 * Pheiffer, R.H. “Woordpaljas” Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Derde uitgawe Derde  druk 1993 * Pienaar, E.C. “Taal en poësie van die Twede Afrikaanse Taalbeweging” Nasionale Pers Beperk Kaapstad, Stellenbosch en Bloemfontein Vierde vermeerderde druk 1931 * Schoonees, P.C. “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging” J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch- Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad 1939 (derde druk) * Van Biljon, Madeleine “Geliefde leesgoed” Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe  1996 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  1998 * Venter, L.S. “C.J. Langenhoven (1872–1932)” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998 * Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005 === Tydskrifte en koerante === * Blignault, Audrey “Langenhoven se essays leef voort” “Insig” April 1998 * Boekkooi, Paul “Langenhoven ‘sal tot gehore vandag spreek’” “Plus” 31 Maart 1998 * Bosman, N. “Ruimte as intertekstuele belewenis: Dalene Matthee en C.J. Langenhoven” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 30 no.4, November 1992 * Brink, André P. “Neelsie, Madiba en ek” “Beeld” 16 Julie 2004 * Brink, André P. “Donker spore, duister woorde” “Rapport” 1 Mei 2011 * Britz, Etienne “Met Kannemeyer op die spoor van Langenhoven” “Die Vlieënde Springbok” * De Villiers, C.G.S. “C.J. Langenhoven soos ek hom geken het” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 17 no. 1, Februarie 1979 * Goldblatt, Sarah “How ‘Die Stem’ became South Africa’s unofficial anthem” “The Cape Argus” 12 April 1952 * Kannemeyer, J.C. “C.J. Langenhoven, C.J. Rhodes en die prinses” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 32 no. 2, Mei 1994 * Kannemeyer, J.C. “Die dienswillige dienaar” “Rapport” 16 April 1995 * Olivier, Johan “Langenhoven-grafte opgegrawe vir herbegrafnis” “Die Burger” 7 Desember 2002 * Smith, Elsa “’n Beknopte samevatting van C.J. Langenhoven” “Kakkerlak” Uitgawe 2, 2005 * Ungerer, Carien “‘Loeloeraai’: Eerste Sciencefiction-roman in Afrikaans – ’n Beskrywing, interpretasie en  evaluasie” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 23 no. 1, Februarie 1 * Van Rensburg, Chrisna “’n Voëlvlug deur Arbeidsgenot” “Kakkerlak” Uitgawe 2, 2005 * Verhage, J.A. “Langenhoven se literêre drieslagmaat” “Standpunte” Nuwe reeks 82, April 1969 * Weber, Phil “Só is hy heen” “Insig” April 1998 * Wessels, Louis “Langenhoven – die tengerige genie bly leef…” “Die Burger” 11 Augustus 1982 * Winter, Gordon “Langenhoven had a Jewish mistress” “Sunday Express” 1 Junie 1975 === Internet === * Brink, André P. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/04/04/9/3.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Brink, André P. Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2011/05/05/RH/6/boek06.html * Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/11/19/14/12.html * Cillié, Petra Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/07/02/4/4.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * C.J. Langenhoven: http://www.cjlangenhoven.co.za/cj_langenhoven/index {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160901010914/http://www.cjlangenhoven.co.za/cj_langenhoven/index |date= 1 September 2016 }} * Dedekind, Nonnie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/11/7/11/2.html * Dommisse, Ebbe Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/08/25/SK/13/ARBEIDSGENOT.html * Du Plessis, Bertie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1995/06/12/6/4.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120717013158/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1995/06/12/6/4.html |date=17 Julie 2012 }} * Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Langenhoven,_Cornelis_Jacob * Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/C.J._Langenhoven * Geni: http://www.geni.com/people/Cornelis-Langenhoven/6000000016153152792 * Kannemeyer, J.C. Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/11/18/14/5.html * {{cite news |url=http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html |title=Staaltjies rondom die skerpsinnigheid van C.J. Langenhoven |author=Kannemeyer, J.C. |publisher=[[Die Burger]] (bladsy 3) |date=1 Julie 2000 |archive-url=https://archive.is/20130725160110/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html |archive-date=25 Julie 2013 |access-date=25 Julie 2013 |url-status=dead }} * Kannemeyer, J.C. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/05/05/3/10.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Kannemeyer, J.C. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2003/11/01/BY/12A/01.html * Koch, Retief Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/08/10/3/18.html * Langenhoven, C.J. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/01/31/15/2.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Langenhoven Geslagsregister: http://www.langenhoven.net/Langenhovenboek1.pdf * LitNet ATKV-Skrywersalbum 28 Februarie 2012: www.litnet.co.za * Maroela Media: http://maroelamedia.co.za/ongekategoriseerd/cj-langenhoven/ * NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/1127 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170219202302/http://www.nb.co.za/authors/1127 |date=19 Februarie 2017 }} * Olivier, Johan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/06/29/3/1.html * Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/langenhoven.html * Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_cjlangenhoven_ph.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140913114946/http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_cjlangenhoven_ph.htm |date=13 September 2014 }} * Van Bart, Martiens Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/08/05/1/29.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Van Zyl, Wium Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/05/29/1/14.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Wikiquote}} {{Wikisource|Outeur:C. J. Langenhoven|C. J. Langenhoven|old=true}} * {{mieliestronk|url=http://www.mieliestronk.com/volkslied.html}} * [http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php Die Langenhoven huismuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180629131632/http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |date=29 Junie 2018 }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Langenhoven, C.J.}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse advokate]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse joernaliste]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse Vrymesselaars]] [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1873]] [[Kategorie:Sterftes in 1932]] [[Kategorie:Afrikaners]] s2wdrerch6uafrq7ssvik0dwe4w60wa 2518378 2518377 2022-08-09T13:42:16Z Syunsyunminmin 148748 Undid edits by [[Special:Contribs/102.221.95.250|102.221.95.250]] ([[User talk:102.221.95.250|talk]]) to last version by Syunsyunminmin wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = C.J. Langenhoven | bynaam = | beeld = CJ Langenhoven.jpg | beeldbeskrywing = | onderskrif = C. J. Langenhoven met Mev. Langenhoven by die kerk in Oudtshoorn op die huweliksdag van hul dogter, Engela, in 1926. | geboortenaam = Cornelis Jacob Langenhoven | geboortedatum = [[13 Augustus]] [[1873]] | geboorteplek = [[Hoeko]], [[Ladismith]] | dood_datum = [[15 Julie]] [[1932]] | sterfteplek = [[Oudtshoorn]] | ouers = | titel = | nasionaliteit = Suid-Afrika | beroep = Skrywer, redakteur, politikus | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | godsdiens = [[Nederduitse Gereformeerde Kerk|Nederduits Gereformeerd]] | huweliksmaat = Lenie van Velden | kinders = Engela | webblad = | handtekening = }} '''Cornelis Jacob Langenhoven''' was ’n regsgeleerde, koerantredakteur en [[Afrikaans]]e [[skrywer]], [[digter]] en [[dramaturg]]. Hy het as skrywersname C.J. Langenhoven en '''Sagmoedige Neelsie''' gebruik. Sy rol in die [[Afrikaans (taal)|Afrikaanse]] literatuur en kultuurgeskiedenis was formidabel. As [[Volksraad van Suid-Afrika|Volksraadslid]] en senator speel hy ’n groot rol in die erkenning van Afrikaans as amptelike landstaal. == Lewe en werk == Cornelis Jacob Langenhoven is net na middernag in die vroeë oggendure van [[13 Augustus]] [[1873]] op die plaas Hoeko in die distrik [[Ladismith (kiesafdeling)|Ladismith]], [[Kaap]] gebore, slegs ’n paar uur nadat sy ouer broertjie (Andries Petrus Blignault Langenhoven) omgekom het in ’n brand in ’n stroois op die werf.<ref>Die vernaamste bron vir lewensbesonderhede is J.C. Kannemeyer se omvattende biografie “Langenhoven: ’n lewe”</ref> Sy oorgrootvader is Pierre Guillaume Langenhoven, wat op 17 Oktober 1755 in Duinkerken in [[Frankryk]] gebore is en in 1774 uit Franssprekende [[België]] na Suid-Afrika kom. Sy grootvader is Philip Hendrik Morkel Langenhoven (gebore 19 Januarie 1812), agtste kind van die stamvader, wat getroud is met Margaretha Maria van Koppen. Sy vader, Cornelis Jacob Zetuin Langenhoven (26 Maart 1842 – 31 Mei 1923) en sy moeder, Rachel Margaretha Susanna Blignault (30 Mei 1848 – 18 Augustus 1873), is op 10 Junie 1867 op Ladismith getroud en hy is die jongste van hulle vier kinders. Sy een broer (Andries Petrus Blignault) en suster (Margaretha Susanna Petronella) is baie jonk oorlede en slegs sy oudste broer Philip Hendrik Morkel Langenhoven bereik ook volwassenheid. Vyf dae na sy geboorte is Langenhoven se moeder oorlede en in hierdie omstandighede word hy groot by sy oom Pieter Guillaume Langenhoven (10 April 1836 – 2 Julie 1919), sy vader se ouer broer, en tante Margarita Susanna Petronella Blignault (29 Oktober 1826 – 24 Augustus 1912), sy moeder se ouer suster, wat ook op die plaas Hoeko gewoon het en vir wie hy as sy ouers aanvaar. Sy oom en tante het nie eie kinders nie, maar benewens Langenhoven het hulle nog vier aangenome kinders gehad, wie se paaie egter vroeg geskei is. Sy biologiese pa is later weer getroud, hierdie keer met Cornelia Maria Joubert. Langenhoven se skoolopleiding ontvang hy hoofsaaklik in [[Engels]], eers van ’n aantal goewernantes en dan vanaf 1883 in die nuutgestigte plaasskool op Hoeko by die Hollandse Meester Marthinus Paulus Bloemkolk. Vanaf 1888 gaan hy na die dorpskool op Ladismith waar meneer J.R. Frylinck die hoof was en in Junie 1890 kom hy eerste in die Hoërskooleksamen in die destydse [[Kaapkolonie]]. Dan gaan hy vanaf Julie 1890 skool onder mnr. C.F. Rosenow by die Riversdal Public School for Boys. Hier loseer hy aan huis van die parlementslid mnr. Daniel du Plessis Bland en hy matrikuleer in Junie 1892, waartydens hy derde op die merietelys van die Kaapkolonie geplaas word. Op skool ontwikkel hy ’n besondere voorliefde vir Latynse prosa, wat later goed te pas kom by sy studie in die regte en sy direkte en ekonomiese skryfstyl help vorm. Hy trek ook voordeel uit die studie van Macaulay se “''Essay on Milton''”. Die stylteorie wat hy later in “''Die Opdraende Pad''” ontwikkel het, is gebaseer op aantekeninge wat hy in hierdie voorgeskrewe boek gevind het. Op [[Riversdal]] stig hy ’n skooldebatsvereniging en is redakteur van die weeklikse skoolblad, wat hy onder die naam “''The Pursuit of Knowledge''” begin. Hy katkiseer en word in 1892 aangeneem by die [[NG Kerk]] op Ladismith, maar worstel vir lank met sy geloofsekerheid. In 1893 ontmoet hy die onderwyseres Helena de Vries van Prins Albert tydens ’n debatsaand wat op Ladismith gehou is en hulle raak in 1894 verloof. Vanaf die begin van 1893 studeer hy aan die Victoria-Kollege (later die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]]). Sy doelwit was om hom in die regte te bekwaam, maar Stellenbosch het nog nie ’n regsfakulteit gehad nie. Hy het dus beplan om eers die B.A.-graad op Stellenbosch te verwerf en dan óf by die South African College in Kaapstad in te skryf óf deur selfstandige studie as prokureursklerk te kwalifiseer. Hy vind die universiteitslewe vervelig en aangesien dit indertyd onnodig was om klasse by te woon om eksamens af te lê, bly hy die hele 1894 op die plaas vir selfstandige studie. Sy besluit om tuis te bly is waarskynlik ook versterk deur sy begeerte om meer tyd saam met Helena de Vries deur te bring. Aanvanklik is hy ingeskryf vir [[Engels]], [[Nederlandse Antille|Nederlands]], Latyn, [[Grieks (dubbelsinnig)|Grieks]], Logika en Sielkunde, maar hy skryf nie eksamens in Grieks en Sielkunde nie, terwyl sy uitslae in die ander vakke nie besonder goed is nie. Hy besef dat hy leiding nodig het en keer dan die volgende jaar terug kampus toe, waar hy in Junie 1895 die B.A.-graad behaal. Op universiteit het hy ’n aktiewe aandeel aan die debatsvereniging. In 1893 lewer hy as eerstejaarstudent ’n rede oor “''What shall be the future language of South Africa?''” waarin hy aandui dat hy dink dat Engels die taalstryd sal wen, dat daar geen toekoms is vir [[Nederlands]] nie en dat Afrikaans op daardie tydstip nie die vermoë bied vir intellektuele opvoeding nie, omdat dit nie ’n letterkunde het nie en slegs ’n beperkte woordeskat bevat. Vanaf 8 Julie 1895 is Langenhoven onderwyser by ’n eenmanskooltjie op die plaas Langlaagte in die Transvaalse distrik [[Heidelberg]]. Sy termyn as hoof van hierdie skooltjie is nie ’n sukses nie en hy keer in Maart 1896 terug na Hoeko. Hy bly vir ’n tyd op die familieplaas, maar vestig hom dan op Ladismith, waar hy aanvanklik private onderwys gee. ’n Paar maande na sy terugkeer uit [[Transvaal]] word sy verlowing met Helena de Vries verbreek. Hy gaan kuier dan by Anna van Velden, vir wie hy private klasse gee om haar met haar skoolwerk te help. Gou raak hy verlief op Anna se ma, die weduwee Lenie van Velden. Op 23 Februarie 1897 trou hy op Ladismith met die tien jaar ouer Magdalena Maria (Vroutjie) Hugo (in daardie stadium die weduwee Van Velden). Sy is op 12 Mei 1863 op die plaas Nobelsfontein naby Victoria-Wes gebore en is op 23 Mei 1950 oorlede. Sy het reeds vier kinders uit haar vorige huwelik gehad, drie dogters (Anna Elizabeth Christina, gebore 1882; Elizabeth Overgaauw, gebore 1886; en Magdalena Antoinette, gebore 1889) en ’n seun (Cornelis Johannes Hugo, gebore 1891). Twee van haar kinders (Dirk en Margaretha Julia) is baie jonk oorlede. Hulle bly aanvanklik in sy vrou se huis op Ladismith, maar die verhouding tussen Langenhoven en sy stiefkinders, wat by hulle inwoon, is van die begin af nie baie goed nie. Later sou dit verder versleg weens Langenhoven se drinkery en ingrypende politieke verskille. Van die einde van 1896 tot 1899 skryf Langenhoven in as kandidaat-prokureur by die firma Th. C.W. Johnson op Ladismith en hy verwerf in Junie 1899 die LL.B.-graad deur private studie aan die University of the Cape of Good Hope. Hy is nou gekwalifiseer om as beide advokaat en prokureur te werk. Op 17 Augustus 1899 word hy op die prokureursrol geplaas en begin hy as vennoot in die kantoor van J.A. Foster op Oudtshoorn. Hy is aanvanklik alleen na Oudtshoorn, maar op 18 Oktober 1899, ’n week nadat oorlog tussen die twee noordelike republieke in Suid-Afrika en Engeland verklaar is, sluit sy vrou en stiefkinders hulle by hom aan in ’n huurhuis in Hoopstraat in [[Oudtshoorn]]. Die verhouding tussen Langenhoven en Foster werk nie goed uit nie en ná twee jaar as prokureur besluit hy om as advokaat in Kaapstad te praktiseer. Op 15 Augustus 1901 word Langenhoven dan as advokaat toegelaat in Kaapstad, ’n beroep wat hy tot 13 November 1902 sonder veel sukses beoefen. Sy vrou is met sy vertrek swanger en bly in hierdie omstandighede in Oudtshoorn agter en hy sluit weer by haar aan tussen Oktober 1901 en einde Januarie 1902 om haar by te staan met die bevalling. Op 22 Desember 1901 word sy enigste dogter, Margarita Rachel Engela, gebore. Engela is later met Niko Brümmer, ’n tandarts, getroud en hulle het een seun, Guillaume. Engela is op 20 Julie 1975 in die hospitaal op Ladismith oorlede. Guillaume, wat in 1971 ’n Ph.D.-graad in Wiskunde aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal het, is getroud met Laetitia Conradie en hulle het drie seuns en ’n dogter, die bekende skryfster [[Willemien Brümmer]]. In Kaapstad begin Langenhoven reeds om alkohol oormatig te gebruik, ’n probleem wat hom die res van sy lewe sou kniehalter en in die tyd van sy verwydering van sy vrou ook tot groot spanning in die huwelik lei. Hy is na die geboorte van Engela teen die einde van Januarie 1902 terug na [[Kaapstad]] om sy praktyk as advokaat voort te sit, weer met weinig sukses. In Junie 1902 keer hy terug na Oudtshoorn om een saak te behartig en is in Augustus 1902 vir ’n laaste keer Kaapstad toe. Teen November 1902 is hy terug as prokureur op Oudtshoorn, weer in Foster se kantoor, waar hy onder meer wyd bekendheid verwerf op die gebied van watergeskille. Verder hanteer hy algemene sake wat gewoonlik op ’n plattelandse prokureur se pad kom, soos testamente en erfenisse, boedelprobleme, koop- en huurkontrakte, invorderings van agterstallige skuld, dagvaardings en enkele gevalle van diefstal, bedrog, egskeiding en naamskending. Waar hulle voorheen ’n huis gehuur het, koop sy vrou in Junie 1903 die huis waaraan hy die naam Arbeidsgenot gee en waar hy die res van sy lewe woon. Vanaf einde Maart 1912 is hy nie meer voltyds in die regspraktyk nie, maar hy behartig van tyd tot tyd tot 1918 nog enkele sake. Sy stiefdogter Anna van Velden het hom bygestaan in sy kantoor in Kerkstraat en later het Allan Pocock, wat met sy stiefdogter, Bessie, getrou het, as kandidaatprokureur by hom en Foster ingeskryf. Langenhoven was tot 1928 as prokureur geregistreer, waarna hy die Wetsgenootskap van die Kaap die Goeie Hoop versoek het dat sy lidmaatskap beëindig word omdat hy totaal onaktief is in die regswese. Aanvanklik skryf hy vermaaklike verhale en gedigte in Engels, waarvan sommige gepubliseer word. Hy bemoei hom egter ook organisatories met debatsverenigings en lewer vir hierdie verenigings vroeg reeds ’n aantal samesprake in Afrikaans. In 1910 skryf hy vir die Engelse koerant ''The State'' ’n artikel oor “''The problem of the dual language in South Africa''”, waarin hy Engels eerder as Nederlands as die uiteindelike taal van [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|Suid-Afrika]] sien, ten spyte van sy klaarblyklike sterk gevoel vir Afrikaans. Die Engelse prys hierdie artikel met entoesiasme en die [[Hollandse Huis|Hollandse]] dagblaaie reageer sterk, wat hom omstreeks April of Mei 1910 noop om sterk standpunt begin in te neem vir Afrikaans, aangesien hy veral negatief was dat Nederlands die taalstryd sou wen. Hierdie nuwe ingesteldheid en standpunt vind uiting in artikels wat in ''Ons Land'', ''De Volkstem'' en ''[[Die Brandwag]]'' verskyn. Op 1 April 1912 word hy redakteur van ''Het Zuid-Westen'', ’n Oudtshoornse nuusblad, wat hy vir die volgende drie jaar, benewens artikels oor aktuele sake, as podium vir sy opvattinge oor Afrikaans gebruik. Hier is [[Sarah Goldblatt]] vanaf September 1912 sy assistent en hulle het lewenslank ’n besonder hegte verhouding. Sy word sy vertroueling, sy klankbord en waarskynlik ook sy [[minnares]], en as kuratrise van sy literêre nalatenskap het sy die Langenhoven-legende tot met haar eie dood in 1975 met drif en toewyding aan die gang gehou. Die ineenstorting van die volstruisveremark aan die begin van 1914 raak die omgewing van [[Oudtshoorn]] besonder nadelig en ''Het Zuid-Westen'' word weens finansiële probleme gedwing om op 9 Januarie 1915 te sluit. Hiermee kom sy joernalistieke loopbaan tot ’n einde, hoewel hy as Sagmoedige Neelsie steeds gereelde politieke artikels vir ''[[Die Burger]]'' skryf en ook vanaf April 1922 die weeklikse rubriek “''Aan stille waters''” behartig, welke rubrieke later in twee bundels gepubliseer word. Vanaf die sluiting van ''Het Zuid-Westen'' maak Langenhoven hoofsaaklik ’n lewe deur sy inkomste as politikus en sy inkomste uit sy skryfwerk. In ’n brief aan ''Het Zuid-Westen'' van 19 Januarie 1914 lewer Langenhoven ’n sterk pleidooi dat daar ’n nuwe lid vir Oudtshoorn in die komende Provinsiale Raadsverkiesing verkies moet word en hy stel homself voor as kandidaat. Die wyse waarop hy hom as kandidaat vir die Provinsiale Raad verkiesbaar gestel het, was nie alleen hoogs ongewoon nie, maar iets unieks in die politieke geskiedenis van Suid-Afrika. Dit tel egter in sy guns dat die kiesers nie tevrede was met die sittende lid nie en almal was moeg vir die outokratiese optrede van die administrateur, sir Frederic de Waal, en die raadslede se vrees om hom teen te gaan. Langenhoven se potensiële kiesers het geweet dat hy nie op hom sou laat trap nie. Op nominasiedag 2 Maart 1914 word hy dan ook voorgestel as kandidaat vir die Provinsiale Raad as lid van die [[Suid-Afrikaanse Party]] van Botha en Smuts. Daar was geen verdere nominasies nie; dus is hy onbestrede as verkose lid verklaar. Op 23 April van dieselfde jaar loods hy in die Provinsiale Raad ’n mosie deur waarvolgens Afrikaans as voertaal tot en met standerd vier in die [[Kruik|Kaaplandse]] skole erken word. Hierdie mosie word sonder ’n enkele teenstem aanvaar en in 1917 word Afrikaans in die hele laerskool ingevoer en vanaf 1920 ook in die hoërskool. In 1913 word hy lid van die Zuid-Afrikaansche Akademie voor Taal, Letteren en Kunst en in Julie 1914 maak hy ’n drieledige voorstel aan die Akademievergadering in Bloemfontein. Hy stel onder andere voor dat die Akademie sy goedkeuring aan onderwys in Afrikaans gee, hulp verleen met die verskaffing van leermiddels in Afrikaans en ook ’n spellingkommissie aanstel om spelling in Afrikaans te standaardiseer. Hy lewer ook sy belangwekkende toespraak oor “''Afrikaans as voertaal''” by hierdie geleentheid en dit word later met spellingwysigings opgeneem in “''Ons weg deur die wêreld''” en ook deur [[P.J. Nienaber]] opgeneem in “''Pleidooie in belang van Afrikaans Deel II''”. Hierdie toespraak is ’n hoogtepunt in sy pleidooie vir Afrikaans en dit is opvallend hoe hy telkens die abstrakte en konkrete, teorie en praktyk, uitspraak en voorbeeld met mekaar afwissel en sy standpunt by herhaling aan die hand van illustrasies uit die eg-Afrikaanse werklikheid aan die toehoorder oordra. Langenhoven word hier verkies as lid van die eerste spellingkommissie, maar sy geografiese verwydering van die res van die kommissie lei daartoe dat hy geen werklike bydrae lewer nie en in 1915 nie herverkies word nie. Kort voor hierdie vergadering van die Akademie stel hy ook sy “''Memorie aan die Afrikaanse Taalgenootskap''” op, wat mede-onderteken word deur ’n aantal joernaliste wat daarop aandring om Afrikaans as medium vir hulle beriggewing te gebruik. Hierdie uitlaatklep vind hulle wanneer die [[Naspers|Nasionale Pers]] op 18 Desember 1914 op [[Stellenbosch]] gestig word en die daaropvolgende stigting van ''Die Burger'' in Julie 1915. Baie van Langenhoven se boeke verskyn hierna by Nasionale Pers en vele bydraes van hom in ''Die Burger''. Sarah Goldblatt verhuis in 1917 na [[Kaapstad]] en word daarna Langenhoven se skakelpersoon met die Nasionale Pers, wat sy onderhandelings met die uitgewers en die koerant behartig. Langenhoven se bande met hierdie groep versterk wanneer hy vanaf 24 April 1922 ’n gereelde weeklikse rubriek in ''Die Burger'' onder die titel “''Aan stille waters''” skryf, waarvoor hy dan ook ’n meer gereelde inkomste uit sy skryfwerk verkry. Langenhoven bedank in April 1925 uit die Akademie sonder opgaaf van redes, maar in ’n brief aan Sarah Goldblatt blyk dit dat hierdie bedanking geskied as gevolg van beide politieke oorwegings (weens die sterk teenwoordigheid van ondersteuners van die [[Suid-Afrikaanse Party]]) en literêre oorwegings (die oorheersing van letterkundiges wat hul studies in die buiteland afgehandel het en opvattings oor die letterkunde gehuldig het wat Langenhoven nie aanstaan nie). Wanneer Botha en Smuts in 1915 tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] Duitswes-Afrika (tans Namibië) binneval en die rebel [[Jopie Fourie]] teregstel, ondersteun Langenhoven die politieke rigting van generaal Hertzog en verander sy alliansie in die Provinsiale Raad na die nuut gestigte [[Nasionale Party]]. Hy stig ook ’n tak van hierdie party in 1915 op Oudtshoorn en word die eerste voorsitter van hierdie tak. Redelik gou word hy ook opgeneem in die hoofbestuur van die Kaaplandse Nasionale Party en van 1929 tot sy dood is hy voorsitter, terwyl hy van die begin af lid was van die Federale Raad. In 1915 het hy hom verkiesbaar gestel vir die [[Volksraad]], waar hy Oudtshoorn sou verteenwoordig. Hy is aangewys as die Nasionale Party se kandidaat, maar het in die verkiesing van Oktober 1915 met 281 stemme teen die Suid-Afrikaanse Party se kandidaat verloor. In 1917 wen hy egter die verkiesing vir die Provinsiale Raad in Oudtshoorn en in Junie van hierdie jaar word hy ook tot die Uitvoerende Komitee van die Raad verkies. Iemand wat waardering uitspreek vir Langenhoven se politieke standpunte in hierdie tyd is die jong advokaat met boerderybelange in De Rust, S.P. le Roux. Le Roux is later Nasionale Party Kabinetsminister en Langenhoven word peetvader van sy seun, die skrywer [[Etienne Leroux]]. In 1920 word hy Volksraadslid vir Oudtshoorn wanneer hy die setel met ’n meerderheid van 225 teen die Suid-Afrikaanse Party se A.H. Mulder verower. Wat Langenhoven se vriend S.P. le Roux gevrees het, is egter nou bewaarheid. Hy was bang Langenhoven sou nie die nodige geduld aan die dag kon lê as hy in die koukus nie sy sin kon kry nie. Langenhoven was ongelukkig in die Volksraad en gefrustreerd as hy nie sy oogmerke gou genoeg kon bereik nie. Kort na die verkiesing het hy op Ladismith aan S.P. le Roux gesê hy wil terug na die Provinsiale Raad en dat sy vriend hom dan in sy plek vir die Volksraad moet beskikbaar stel. Le Roux wou egter niks weet nie. In Februarie 1921 verloor Langenhoven die setel wanneer generaal Smuts weer ’n algemene verkiesing uitroep en die Suid-Afrikaanse Party met ’n meerderheid van 115 stemme wen. Na Langenhoven se toetrede tot die politiek was sy salaris as politikus sy enigste vaste inkomste en hierdie nederlaag het beteken dat hy hierdie inkomste verloor het. Hy het dus probeer om ander werksgeleenthede te soek, aangesien die politiek ook maar wisselvallig was. In 1921 het hy sy oog op die professoraat in die regte aan die Universiteit Stellenbosch gehad, maar dit het nie gerealiseer nie. Ten spyte van bedenkinge oor sy individualisme en drankmisbruik word hy dan deur die Nasionale Party verkies as senator. Hy beklee hierdie posisie tot met sy dood, wat hom in staat stel om ook met die amptelike erkenning van Afrikaans as landstaal op 25 Mei 1925 ’n beduidende rol te speel. Hy lewer besonder invloedryke toesprake in die parlement en is lid van die parlementêre komitee wat die saak ondersoek, verskeie belanghebbendes oor die regs- en taalkwessies uitvra en ook onderhandel met moontlike teenpartye. Wanneer Langenhoven in Kaapstad was vir die Parlementsittings of Kaapstad om ander redes moes besoek, het hy gewoonlik by Sarah Goldblatt (eers in die [[Tuine, Kaapstad|Tuine]] en later in [[Mowbray]]) tuisgegaan.<ref>Kannemeyer bespreek die verhouding tussen Langenhoven en Sarah Goldblatt indringend in “Langenhoven: ’n lewe”, bladsye 645-654. Direkte aanhalings is afkomstig uit hierdie bron.</ref> Sy moes hom telkens fisiek uit die ellendes van sy drankverslawing red, soms deur hom letterlik in die huis in te dra en te verpleeg. In Sarah het Langenhoven ook ’n geestesmaat gevind. Sy was die persoon buite sy huislike kring wat die hartstog van sy ideale verstaan het, wat sy kunstenaarsiel begryp en vertroetel het en vir wie hy ten volle met sy werk kon vertrou. Die twee het deur die jare ’n drukke korrespondensie gevoer en uit die korrespondensie is dit duidelik dat daar ’n baie hegte en diep vriendskap tussen hulle was en na baie mense se mening veel meer as net vriendskap. Na Sarah se dood was daar gerugte van ’n seksuele verhouding tussen die twee, maar Jan Scannell het hierdie gerugte as onwaar afgemaak. In sy biografie van Langenhoven meen [[J.C. Kannemeyer]] egter dat Scannell die kodes wat daar in die korrespondensie tussen Langenhoven en Sarah was, kon misgekyk het. In ’n brief van 11 Januarie 1926 het Sarah geskryf dat sy alle briewe van hom noukeurig nagegaan het. Alle briewe te make met sy manuskripte, politiek en die pers het sy gehou en die ander tot niet gemaak. Terwyl sy hiermee besig was, het sy “seergekry”, want elke brief “hou ’n intieme skakel uit die verlede voor my oë, en dit vind dadelik weerklank in my geheue en hart”. Daar is verseker kodes wat gereeld in briewe tussen hulle na vore kom wat slegs begryp kan word in die lig van ’n intieme verhouding tussen hulle. Telkens in Langenhoven se briewe is daar ’n soort refrein wat daardeur loop: “Alles is beuselagtig op die een ding ná wat ek nie kan skryf nie” (7 Julie 1924); “Daar is nie ’n ding wat ek sou kan sê nie of ek moet stilbly daarvan” (13 November 1924); “Jy weet, Sub, daar is niks hiervandaan te skryf nie, of ek moet skryf wat ek nie kan skryf nie” (7 Januarie 1925); “Maar ek kan nie vir jou skryf nie want oor die een ding waar my hart vol van is, moet ek nie skryf nie” (16 Junie 1925). Langenhoven word veral onthou vir sy humoristiese en satiriese werke. Hy was 'n veelsydige skrywer wat meesterlike kort prosa en poësie geskryf het. Hy was welbekend vir sy skerp sin en sagte maniere. Hy het 'n denkbeeldige olifant geskep (baie mense wat hom geken het, kon getuig dat daar nooit 'n werklike olifant was nie<ref>{{cite news | url=http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html | title=Staaltjies rondom die skerpsinnigheid van C.J. Langenhoven | date=17 Maart 2000 | publisher=[[Die Burger]] | archive-url=https://archive.is/20130725160110/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html | archive-date=25 Julie 2013 | access-date=25 Julie 2013 | url-status=dead }}</ref>) genaamd ''Herrie''.<ref>[[Op Pad in Suid-Afrika]]. [[B.P.J. Erasmus]]. 1995. ISBN 1-86842-026-4</ref> Hy het Herrie se naam in 'n klip gekerf langs die [[N12]]- nasionale hoofweg, halfpad binne-in [[Meiringspoort]], (buite Oudtshoorn). Hierdie klip staan bekend as [[Herrieklip]]. Benewens die los praatjies en gerugte was daar ander inligting wat ook meer lig op die hele saak werp. Die Pococks was doodseker dat daar ’n verhouding was. Vroutjie se kleindogter, Marjorie Pocock, was veral uitgesproke en het meer as een maal gepraat oor Langenhoven se seksuele onversadigbaarheid en onstuimighede, insluitend ’n insident met Sarah in die kantore van ''Het Zuid-Westen''. Dan het Guillaume Brümmer, Engela se seun, sy ouma en moeder een aand hoor gesels. Langenhoven se verhouding met Sarah het ter sprake gekom. Op Engela se vraag hoekom haar ma dit alles verduur het, antwoord Vroutjie: “Ek het hom liefgehad.” Sy het ook aangedui dat selfs die verhouding nie genoeg was om ’n breuk tussen hulle te bring nie, selfs nie die keer toe sy haar man en Saartjie in Arbeidsgenot op heterdaad in ’n bed betrap het nie. In Arbeidsgenot het Vroutjie vir Langenhoven die huislikheid verskaf sodat hy sy skeppingsdrang kon uitleef. Sy het met haar waardigheid, liefde en wysheid aan hom ’n vervullende huwelik en gelukkige tuiste gebied, terwyl Sarah vir hom ’n intellektuele stimulus was. Langenhoven is op Vrydag, [[15 Julie]] [[1932]] in sy huis op [[Oudtshoorn]] aan ’n [[hartaanval]] oorlede. Sy vrou is op 23 Mei 1950 oorlede en Sarah Goldblatt op 22 Mei 1975. == Skryfwerk == {{Aanhalingsboks3 |aanhaling=Die meerderheid is reg, die minderheid opreg.|bron=C.J. Langenhoven}} Behalwe sy moedertaal, Afrikaans, was Langenhoven magtig in Engels,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 79: ''(En tussen hakies, en oor die algemeen, wil ek nou van hierdie geleentheid gebruik maak om te betuig dat my omvangryke lees en studie van die Engelse taal meer vir die vorming van my skrywe in my eie taal gedoen het as om my bloot te stel aan 'n anglisisme deur 'n onbedagsaamheid hier en daar. Engels is, soos Afrikaans, helder en reguit en saaklik. Jy sê wat jy te sê het en klaar.)''</ref> Latyn <ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl.78: ''As ek moet uitsoek onder my skuldverpligtings aan meneer Rosenow, vind ek dit moeilik om 'n kort lysie te maak, maar met die oog op die huidige doel meld ek vernaamlik twee, vereers sy deeglike voortbou op die grondslag deur meneer Frylinck gelê by die studie van die Latynse prosa. Meer en meer het hy Latyn vir my 'n lewende taal gemaak, en as ek met my werk in my eie taal blyk gegee het van begrip van die vereistes van logiese sinsbou, dan was daardie oefening in Latyn 'n groot bydraag daartoe. […] Toe ek later, as volwassene en getroude, in die regte studeer het vir die LL.B.-graad, by myself en sonder hulp, kon ek sulke Latynse werke soos die van Voet en die Pandekte van Justinianus vir my plesier lees, sonder om ooit aan die taal te dink.''</ref> en redelik ook in Duits en in Hooghollands (Nederlands).<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 59-60: ''Ons kinders is gemaak Engels praat, selfs buitekant die skool, maar nooit was daar van Meester se kant die minste poging om ons te maak Hooghollands praat nie, selfs nie met hom nie, en selfs nie in die Hollandse klasse nie. Daar by ons, soos orals elders, was dit maar 'n vanselfsprekende saak dat jy 'n Afrikaner enige vreemde taal kan leer praat maar nie Nederlands nie. […] Meester Bloemkolk had van teoretiese grammatika geen grondige logiese begrip nie. (Ek het daar 'n Hollandse spraakkuns op skool gebruik – die liewe ou [[Marinus Stucki|Stucki]] s'n. Maar dáár was ook geen stucki logika in nie.) Maar Meester het my, vir meer as die betrokke standaard van onderwys en ouderdom, deeglik Nederlands geleer. Toe ek uit sy skool weggegaan het, het ek dit seker min swakker geskryf as wat ek dit vandag kan skryf. Verder het hy my, by die skoolwerk verby, 'n menige Nederlandse boeke geleen om te lees en ek het hulle verslind. En daar is geen twyfel aan nie dat my woordeskat (wat ek vandag nog altyd te armoedig vind vir die uitdrukkings van my gedagtes) deur Nederlandse lees en studie verbeter is.''</ref> Langenhoven was gaande oor Latyn,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 96-97:''En daarby had ek die voordeel dat ek my na hartelus kon verdiep in my lieflingsmedium, die Latynse prosa. Nie alleen het die ou Romeinse juriste 'n logiese regstelsel opgebou waarvan die politieke staatsinstellings en regsbegrippe en regspleging van die hele Westerse Europese beskawing die erfgenaam is nie. Met hulle rangskikking en terminologie het hulle 'n doeltreffende taalmasjinerie en gedagtemasjinerie vervaardig waarsonder dit moeilik is om te sien hoe selfs sulke skynbaar opsygaande geestesbedrywighede soos die verskillende natuurkundige vakke 'n medium van uitdrukking kon gevind het. Al het daardie medium nie Latyns gebly nie dan is hy die toepassing van die Latynse tradisie. Vér afwykendes, soos die Duitser en die Hollander en die Skandinawiër, het van Latyn geleer hoe om hulle eie taal vir intellektuele en wetenskaplike doeleindes bruikbaar te maak. En so, om tot die persoonlike doel terug te kom, het my Latyn my geleer om by die gebruik van eie Afrikaans die regte lyn te vat wat die kortste afstand tussen twee punte is; om oortolligheid en vertroebeling te vermy; om nie tevrede te wees met gesegdes wat niks sê nie; om my toe te lê op noukeurigheid van uitdrukking; om eenvoud en helderheid hartstogtelik ná te streef. In hierdie opsig loop die gees van die Latynse taal met die gees van Afrikaans saam, soos hy saamloop met die gees van die regswetenskap en die natuurwetenskap.''</ref> maar kon geen vat kry in die Grieks wat hy op universiteit moes leer nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 81: ''En dan, om nog 'n voorbeeld te noem, was Grieks een van ons onderwerpe. En net so 'n liefde ek altyd had vir Latyn, net so 'n renons had ek teen Grieks. 'n Taal moet eerlik en redelik wees. Waarvoor het hulle die ellendige aksente gaan opsit terwyl die poësie tog nie daarvolgens geskandeer word nie? En waarvoor was klem-aanduidings in daardie taal meer nodig as in enige ander – net maar om my studie te verswaar? Ook met die oorhoping van tye en deelwoorde kon ek nooit oor die weg kom nie omdat nòg boek nòg meester die logiese verskille van funksies daarvan vir my kon uitlê. Ek was geneig om te dink dat die ou Grieke self nie daardie funksies uit mekaar geken het nie. En die woordbetekenisse was nog erger. Ek soek 'n woord in die leksikon op en dan kry ek 'n bladsy vol ekwivalente, sommige daarvan lynreg die teenoorgestelde van ander. Daarom was Grieks so handig vir 'n dialektiese wapen in die metafisiese en teologiese twisgeskille, soos in die sake van ''Homoiousion'' teenoor die ''Homoousion''. Jou teëstander kon jou nooit betrap nie, net maar tussen jou stofdampe dikker stof opskop om jou eie te verdwarrel. […] Vir twee groot doeleindes het Grieks darem gedeug, omdat albei so konkreet en onbenewelbaar helder is – Homerus en die Nuwe Testament.''</ref> Grieks het hy (tydelik) bemeester deur sowel die oorspronklike werke as die Engelse vertalings te leer.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 88-89: ''Tot sover het ek redelik kans gesien om sonder buitensporige inspanning die vereiste minimum van punte te behaal. Maar daar was die ellendige Grieks. En terwyl ek in elke geval die Griekse geskiedenis, oudhede en mitologie nooit eens sou aankyk om te leer nie, en nimmer in staat sou wees om 'n Engelse sin in Grieks oor te sit nie – wat sou van my word in die ,,unseen paper"? Daar was maar een kans – ek moes my in staat maak om die ongesiene Griekse passasies wat daarin sou voorkom, voor die voet te lees. Toe het ek dan vir my 'n Griekse Nuwe Testament aangeskaf en aan die lees gegaan, beginnende by die (taalkundig-) maklike Evangelie van Johannes. Toe ek weer sien kon ek die Testament op enige plek oopslaan en vlot lees. Natuurlik was my bekendheid – 'n byna woordelikse bekendheid – met die Hollandse Testament vir my van groot diens; daar was nie twee tale buitekant voor my nie maar een binne en een buite. Daarná het ek Homerus op dieselfde manier begin, aanvanklik met 'n ,,crib" - 'n klaar Engelse vertaling – en weldra kon ek bladsye lees sonder om ooit na die vertaling te kyk. 'n Paar prosawerke, Xenophon en Plato (sy taal is baie eenvoudig, amper on-Grieks) – nie wat voorgeskryf was nie – het ek op dieselfde manier aangepak, sodat die taal vir my langsamerhand minder en minder vreemd geword het; kort-kort betrap ek my dat ek stukke-stukke lees sonder om te weet dat dit Grieks is (behalwe vir die ongerymdhede). So gaan dit met die luiaard – ek het op die ou end op my onwillige manier tien maal soveel Grieks gelees as my vlytige maters. Toe ek die Griekse ,,unseen paper" by die eksamen oopmaak, lees ek vinnig die drie lang Griekse passasies deur en daar staan nie 'n onbekende woord nie. By die deur uitgaande – anderhalfuur voor die toegelate tyd verstreke was – wys ek met my vinger na my bors en ek vorm met my lippe die klanke B.A. vir my maters wat nog met geskiedenis en oudhede sit en swoeg tot die laaste bittere einde toe.''</ref> Maar nie sonder hulp nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 90: ''Daar was 'n nooientjie wat my baie goedgesind was, en ek het na haar toe gegaan met die Griekse werke in die een hand en die ooreenkomstige Engelse vertalings (hulle was maklik in gedrukte boekvorm beskikbaar) in die ander. En ons het in haar tuin onder 'n vyeboom gaan sit op twee gemakstoele, twee of drie voormiddae in die loop van die week voor die eksamen; en sy het die Engels hardop gelees – sommer vlot aanneen, daar was nie tyd vir soetjies-ry oor die stampplekke nie – en ek het die Grieks bygehou. In die aande het ek die redakteurs se inleidings en voetnote deurgelees. En toe ek in die eksamenkamer kom was daar niks in die betrokke papier om oor te bekommer nie. Maar dieselfde eksamen sou ek veertien dae later nie weer kon afgelê het nie. Nou ja, ek het so gou as moontlik my solder skoongemaak van Grieks om plek te maak vir wat nuttiger was.''</ref> Hy is wel jammer dat hy nie verder Duits beoefen het nie,<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 76-77: ''Terloops meld ek dat ek, tydens my skoolgang op Ladismith, Duitse lesse geneem het by eerwaarde Carl Prozesky, omtrent die mees konsensieuse man wat ek in my lewe ontmoet het. Sy onderrig was deeglik – wat eintlik van 'n Duitser oorbodig was om te sê – en op die end van die studie kon ek redelik Duits praat en skryf – lees kan ek dit nog vandag wanneer ek buitengewoon fris en uitgerus is om mee te begin. Maar die taal het my nie so aangetrek dat ek met sy beoefening voortgegaan het nie. In alle geval, ek het nie soveel daarmee te doen gehad dat my Afrikaanse eenvoud daaronder gely het nie. In een opsig is dit jammer dat ek die Duits weggegooi het. Daarom is die Duitsers die ywerigste en volhardendste nasie op aarde omdat hulle so 'n verskriklike dissipline in hulle suielingsjare moet deurgaan by die aanleer van hulle moedertaal.''</ref> maar huldig nie dieselfde standpunt teenoor Frans nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 107: ''Qui s'excuse s'accuse (as ek die geykte Franse spreekwoord op geheue af reg spel. Ek is maar bly dat ek my nie moeggemaak het om Frans te leer nie. Jy kan nie in die Franse taal vloek nie; ál die vloekwoorde het alledaags geword)''.</ref> Sy bewondering vir die Nederlanders en Duitsers se taalvermoë verwoord hy in sy outobiografie, ''U dienswillige dienaar''. Hiermee benadruk hy dat by die Griekse eksamen sy Hollandse dosent geen genade sou toon tydens die merkwerk nie.<ref>Langenhoven, C.J. 1932 (1973-uitgawe). ''U dienswillige dienaar''. Kaapstad: Tafelberg-uitgewers, bl. 87: ''Deur die soort rampe wat my my lewe lank gevolg het, moes dr. Van Oordt, saliger gedagtenis, juis daardie jaar Griekse eksaminator wees. Hy was 'n Hollander, sodat hy nie 'n ander se moeilikheid met 'n onmoontlike taal kon besef nie. (Hollanders en Duitsers leer sulke eenvoudige taaltjies soos Grieks en Sjinees en Russies aan as speelwerk vir ontspanning.)''</ref> In ''Loeloeraai'' laat blyk Langenhoven sy eietydse taalhouding: ''Dit was 'n goeie ding, dog ek, dat dit so getref het dat hy'' [Loeloeraai, die ruimtewese] ''sy eerste aanraking met die aarde in Suid-Afrika gevind het. Sê nou hy was in Holland of Duitsland of China te lande gekom, hoe sou hy ooit oor die onmoontlikhede van daardie ongerymde en onleerbare tale gekom het om te kan verstaan en hom verstaanbaar te maak? In Engeland sou dit nog op 'n manier kon gegaan het sovér as die taal betref, maar natuurlik daar is die mense weer onmoontlik. Met Afrikaans en Afrikaners ondervind geen vreemdeling mos ooit moeilikheid nie. Hulle met hom altemit ja.''.<ref>Langenhoven, C.J. 1923 (1941-uitgawe). ''Loeloeraai''. Kaapstad: Nasionale Pers, bl. 30</ref> In Langenhoven se ''Versamelde Werke'' (1956), Deel II, bl. 127, sal die leser afkom op 'n brief gerig aan Engela wat in Latyn geskryf is. Hierdie brief het betrekking tot ''Mof en sy mense'', wat aan Engela opgedra is. Kannemeyer<ref>Kannemeyer, John Christoffel. 1995. ''Die dienswillige dienaar: 'n Langenhoven-fotoboek''. Kaapstad:Tafelberg, bl. 52</ref> se vonds, 'n vertaling deur Langenhoven self, word hiernaas gestel vir duidelikheid: {|- |Latyn |Afrikaans |- |''Engelae, filiae meae, salutem!'' | Aan Engela, my dogter, Groete! |- |''Unicum, o carissima, corpolis mei natum es.'' | Liefste, jy is die enigste kind van my liggaam. |- |''Alios quidem ex animo liberos nonnullos procreavi.'' | Ja, ek het 'n klompie ander kinders uit my gees voortgebring. |- |''Quorum ingenia permulta mala unde deducta sint scienter notum exploratumque est mihi, meipsum per vitam longam cognoscenti.'' | Hulle menigvuldige slegte eienskappe – waar die vandaan afstam, is wetenskappelik en noukeurig aan my bekend, ek wat myself deur 'n lange lewe van ondersoek ken. |- |''De bonis autem partibus eorum raris rationem afferre non possum.'' | Maar van hulle goeie dele, so skaars as die is, is ek nie in staat om rekenskap te gee nie. |- |''De avia tua matre mea, de matre tua amicissima mea, de filia mea te ipsa, de permultis aliis, vivis ac mortuis, afflatus quorum non ego dignus ad me pervaserunt, nec inter eos distinguere possum ut cuique suum tribuam.'' | Van jou oumammie, my moeder; van jou moeder, my beminde; van my dogter, jyself; van baie, baie ander, lewendes en dooies, het daar invloede wat ek nie wêrd is nie, na my toe deurgetrek, maar ek kan nie tussen hulle onderskei om aan elk die erkenning te betuig wat hom toekom nie. |- |''Hoc autem puellum (extra mala!) tuum solum est, a litera prima usque ad ultimam in oculis tuis creatum, coram te pedetentim natum.'' | Maar hierdie kindjie (buiten sy kwaad!) is jou alleen, van die eerste letter tot die laaste voor jou oë geskape, in jou teënwoordigheid stap vir stap gebore. |- |''Cape igitur quod jam ab initio tuum: filium proprium, patris nepotem, sicut non alienum adopta!'' | Neem dan wat reeds van voor af joue was – jou eie seun, jou vader se kindskind, nie as die aangenome kind van 'n vreemde nie. |- |''Simul autem accipe, o Engela, quod similiter omnino semper tuum: caritatem patris tui, C.J. Langenhoven.'' | Maar ontvang daarby wat net so goed algeheel en altyd joue reeds was – die liefde van jou vader, C.J. Langenhoven. |- |''Postscriptum: Eruditionem in capitibus sequen tibus expositam, hic celare non deceret: doctoraturus te saluto.'' | Naskrif: Dit sou nie gegaan het om die geleerdheid wat in die navolgende hoofstukke ten toon gestel is, hier te verberg nie. Dis 'n aspirant-doktor wat jou hier groet. |- |''Cura ut valeas!'' | Sorg dat jy fris bly. |- |} {{Aanhalingsboks3 |aanhaling=Moenie 'n ander beskuldig dat hy sy oë oopgehou het onder die gebed nie; hy het maar net gekyk of joue toe was. |bron=C.J. Langenhoven}} C.J. Langenhoven se bekendste werk is [[Die Stem van Suid-Afrika]] wat hy in [[1918]] geskryf het. Die musiek daarvoor is in [[1921]] deur M.L. de Villiers gekomponeer. 'n Passasie uit Die Stem vorm vandag 'n deel van die [[Volkslied van Suid-Afrika]]. Benewens dit het sy skryfloopbaan amper elke genre aangeraak, van poësie tot spookstories. Hy het verskeie werke in Afrikaans vertaal, onder andere die ''Rubaiyat of Omar Khayyam''. Hy het nuwe Afrikaanse gesegdes geskep en het selfs 'n liefdesgedig (in bogtaal) aan sy hond geskryf. Langenhoven was instrumenteel in die beweging om Afrikaans erken te kry as amptelike taal, asook as eerste taal in skole in plaas van Nederlands. Afrikaans is in [[1925]] amptelik in die parlement gebruik, en uiteindelik in [[1927]] erken as 'n amptelike taal van Suid-Afrika saam met [[Engels]]. In die negentigerjare van die negentiende eeu skryf hy nie doelgerig nie. Uit 1899 dateer ’n ongetitelde, onvoltooide handleiding in Engels oor die regte van die individu, in besonder die regte in verband met eienaarskap, besit, vervreemding, gebruik en gevangehouding. “''The life history of an ostrich''” dateer ook uit hierdie tydperk. Hierdie werk, wat in 1953 gepubliseer is, beskryf die gehele lewensiklus van die volstruis. Etlike ander werke, hoofsaaklik in Engels, word ook vroeg in die twintigste eeu deur hom geskryf. Hy begin eers laat in sy lewe met alle erns sy skryfwerk in Afrikaans beoefen en slegs enkele Afrikaanse werke verskyn voor 1910. Dit sluit in “''Ons almaal se erfenis''”, wat in die manuskrip die titel “''Rein geluk''” gehad het, asook “''Die grijsaards jeug''”. In ''De Volkstem'' van omstreeks 1908 verskyn onder andere “''Wysheid uit die rooi kole''”, “''Twee oues van dae''”, “''Die kluisenaar van die Karroo''” en “''Meester''”, almal stukke wat later in “''Ons weg deur die wêreld''” opgeneem word. Nadat hy hom bewus geword het van sy roeping om Afrikaans te bevorder, poog hy om in sy werk die volk te laat lees en lewer werk in feitlik alle genres om die groot tekort aan toepaslike leesstof aan te vul. In 1910 reeds publiseer hy “''Padlangers en zonder doekies''” (met subtitel “''’n Afrikaansche boodschap van ’n Afrikaander aan Afrikaanders''”), waarin hy betoog vir Afrikaans en so sy lewenstaak begin. Hierin toon hy op oortuigende wyse aan hoedat Afrikaans baie beter geskik is as Nederlands om Engels die stryd aan te sê. Hoewel hy eers betreklik laat bewus word van sy roeping as taalstryder en skrywer, produseer hy hierna binne minder as ’n kwarteeu ’n omvangryke oeuvre. As deel van sy bevordering van Afrikaans skryf hy ’n paar taalhandleidings wat gemik is op Engelssprekendes om hulle begrip van Afrikaans te verbeter. Een van die eerste take wat hy na 1910 in belang van Afrikaans gedoen het, was die publikasie van “''The royal road to Cape Dutch''”. Gedurende hierdie tyd was daar baie Engelstaliges en Jode in Oudtshoorn wat nie Afrikaans kon verstaan nie. Om hierdie mense in sy eie vriendekring, asook die algemene Engelstalige bevolking van Suid-Afrika te help, het hy hierdie handleiding in drie “stages” opgestel: deel I is ’n “grammar”, terwyl deel II bedoel is as “a reading primer being the farce ‘''Die trouwbelofte''’ with notes and exercises and vocabulary” en deel III beoog om ’n “advanced reader” te wees. Die eerste twee dele het by Pocock verskyn, maar die derde deel is nooit gepubliseer nie. In 1926 lewer hy “''A first guide to Afrikaans''”, gemik op Engelssprekendes wat begin om Afrikaans aan te leer. Hierdie werk word deur ’n onbekende persoon in ’n resensie in die ''Cape Times'' van 22 April 1926 en deur D.B. Bosman op 16 Junie 1926 in ''Die Burger'' negatief beoordeel. Langenhoven reageer baie skerp op Bosman se resensie en stuur etlike telegramme en ander boodskappe aan die redaksie van ''Die Burger'', waarin hy onder andere vir Bosman “’n parmant” noem wat “in Holland of Duitsland een van die doktors-tietels opgetel het wat daar rondlê”. Die redaksie van ''Die Burger'' beantwoord sy besware op rasionele gronde en plaas dan spesiaal ’n resensie van professor J.J. Smith wat aanvanklik in ''Die Huisgenoot'' verskyn het en positief is oor hierdie werk van Langenhoven. Na ’n maand gaan lê die stof, maar in hierdie tyd het Langenhoven nie een rubriek vir “''Aan stille waters''” gelewer nie. Hierdie reaksie is tipies van Langenhoven se gevoeligheid vir die kritiek van resensente wat na sy mening nie sy werk verstaan en na waarde skat nie en hy neem reeds betreklik vroeg in sy loopbaan stelling in teen hierdie doktore, professore en ander resensente wat sy lewe “vergal”. Voorin die meeste van sy latere werk verskyn die versoek “Geen resensie word gevra nie”. === Romans === Sy belangrikste bydrae is op die gebied van die prosa. Sy boeke is telkens herdruk en duisende eksemplare van elkeen is verkoop. In die twintigerjare skryf hy ’n aantal romans. Die eerste in 1921 is “''Sonde met die bure''”, waarna volg die soortgelyke satiries-humoristiese “''Doppers en Filistyne''” (1922) en “''Herrie op die ou tremspoor''” (1925). In hierdie werke spot hy met allerhande dinge in die samelewing, soos die verengelste Wenderbaails, Vroutjie se sosiale aspirasies, Engela se klere en kêrels, akademiese professore en bure se manewales, terwyl selfspot ook nie agterweë bly nie. Hierdie werke speel almal af in die bekende wêreld van die Klein Karoo en hy self is meestal as die ek-verteller in die verhale aanwesig. Hy het ook vir Vroutjie, Engela en homself as karakters gebruik. Dit alles gee aan hom die geleentheid om ’n sterk persoonlike stempel op die verhale af te druk en die vertelling te voer in die rigting wat hy verkies. In “''Sonde met die bure''” besluit Neelsie, nadat sy bure hom versondig, om te maak soos hy lekker kry. Sy vrou neul ook aldag aan hom, want dit is die tyd van Oudtshoorn se glorie met die volstruisveerbedryf en die bure se weelderige leefstyl krap aan haar. Neelsie koop ’n afgeleefde tremwa in die Kaap wat selfs agtien osse nie kan trek nie en op ’n sirkusvendusie koop hy dan ’n olifant om die gedoente te trek. Die olifant noem hy Herrie. Hierdie eiesoortige trek gaan al langs die Olifantsrivier op en veroorsaak moleste net waar hulle gaan. Die magistraat, afdelingsraad en geregtelike mag agtervolg hom, maar moet verneder die aftog blaas. In Meiringspoort vind hy eindelik vir ’n wyle rus, maar dit duur ook nie lank nie. ’n Groot reën en oorstroming bring allerhande vreemde verskynsels en skaars is die pad weer rybaar of twee deputasies besoek hom om te vra dat hy hom verkiesbaar stel. Langenhoven gebruik komieklike verdraaiings, woordspelings en paradokse om die komiese na vore te bring en met die mense van sy tyd te spot. Die “sonde-met-die-bure” motief word ’n konstante, deurlopende motief in sy werk. “''Herrie op die ou tremspoor''” is ’n vervolg op “''Sonde met die Bure''”. Oudtshoorn se weeldedae is nou verby en Neelsie se leeglêery begin vir Vroutjie verveel. Sy begin so aan hom te karring dat hy verplig is om werk te gaan soek. Hy maak ’n vergeefse besoek aan Pretoria en vele ander pogings om werk te kry, loop op niks uit nie. By ’n winkel moet hy byvoorbeeld ontdek dat sy ouderwetse eerlikheid ’n diskwalifikasie is vir die betrekking van boekhouer. So word die gewetenlose praktyke van party sakemanne tong in die kies aan die kaak gestel. Wanneer Neelsie ’n uitnodiging kry van die Universiteit van Stellenbosch om ’n reeks lesings te gee, gebruik hy die geleentheid om met akademiese geleerdheid te spot. Met die trem herhaal hy nou sy vorige reis sodat hy op Meiringspoort kan voorberei vir sy professorale taak, sonder om sonde van die bure te beleef. By sy bestemming verdiep hy hom in ’n uitgebreide versameling van sensasie-romans. Vir die Stellenbosse studente wil hy hierdie romans “met vernietigende doeltreffendheid” bespreek, want veroordeling van ander mense se werk is na sy mening die vernaamste taak van die akademiese geleerde. Hy word eindelik beloon met ’n doktorsgraad. In hierdie parodie gee hy op genotvolle wyse uiting aan sy onversoenlike haat vir akademiese fariseërs. “''Doppers en Filistyne''” is ’n vermaaklike weergawe van die gesoute Sap Stoffel Gieljam wat die rustige plaaslewe verruil vir die sonde en ergernis van die dorp net om sy vrou, Soetlief, gelukkig te hou. Stoffel moet hier saam met sy kyfagtige vrou probeer oorleef in ’n vreemde omgewing en in interaksie tree met mense van ander kulturele agtergronde en politieke oortuigings. Dit alles lei tot vele kostelike insidente, waarin die skrywer onder andere die spot dryf met verengelste Afrikaners wat hulle op hierdie manier probeer deftig voordoen. Die politiek loop ook deur, veral politieke koalisies tussen mense wat glad nie by mekaar hoort nie. Die boek word aangebied as geskryf deur Stoffel Gieljam self, met Sagmoedige Neelsie wat dit slegs nasien, foute korrigeer en persklaar maak – wat natuurlik ’n geleentheid is om te spot met die akademiese deskundiges se taal- en spellinggrille. Hy skryf verskeie ander romans van wyd uiteenlopende aard. “''Loeloeraai''” is waarskynlik die eerste wetenskapfiksie in Afrikaans en verskyn aanvanklik as vervolgverhaal in ''Die Burger''. Loeloeraai is van Venus en sy besoek aan Oudtshoorn veroorsaak groot konsternasie. Die verwikkelinge waartoe dit aanleiding gee word op Langenhoven se kenmerkende humoristies-satiriese wyse beskryf. Oom Stoffel, Herrie en Jakkals is almal weer terug in hierdie verhaal. Die magistraat probeer om die onwettige immigrant tronk toe te stuur en die regering probeer hom omkoop, terwyl die redakteur van ''Die Burger'' by Loeloeraai pleit om tog sy besondere kennis met die mense te deel ten einde aardse ellende te verminder. Loeloeraai wil egter die primitiewe aardelinge leer om eers die selfsugtige menslike natuur te tem voor hulle die werklike natuur aandurf. Hy neem dan vir Neelsie, Vroutjie en Engela op ’n reis na die maan en op reis gaan die gesprekke oor die sterrekunde, waarin Langenhoven op populêre wyse wetenskaplike besonderhede oordra. Op die maan ontdek hulle ’n tropiese landskap in ’n maangrot. Na ’n lekker piekniek keer hulle terug aarde toe en gaan Loeloeraai weer na Venus. “''Die lig van verre dae''” is ’n ligte verhaal waarin Langenhoven in die trant van die populêre avontuurverhaal inligting omtrent die eerste trekkers na die binneland weergee, waarin oom Gert met sy gesin (sy vrou Annie en dogter Johanna) in 1752 uit die Boland wegtrek na die Klein-Karoo om weg te kom van die wanbestuur van die Kompanjie. Hier beleef hulle die gevare van die binneland en word deur inheemse San beroof en oorrompel. In “''Aan stille waters''” deel Langenhoven besonderhede mee oor die ontstaan van “''Mof en sy mense''”, met subtitel “''Die badwater van Betesda''”. Twee vriende het hom aangespoor om ’n boek te skryf oor ’n hond, wat nie op kinders gemik is nie en in hierdie verhaal is honde die hoofkarakters, wat in twee kinderlose gesinne optree as trooster van teleurgestelde ouers. Fiela het ses woelige kleintjies, wat een vir een weggegee word totdat net Mof oorbly. Die Oubaas en Ounooi sterf egter tydens die [[Spaanse griep in Suid-Afrika|griep-epidemie]] en die troue Fiela sterf dan van honger tussen hulle grafte. Frikkie van Zyl, die dokter wat die mense tydens die epidemie versorg het, neem dan vir Mof aan, maar hy word self siek van griep en skop die hondjie uit die kar. Met ’n verbryselde pootjie en ’n seer hartjie oor soveel onreg kom Mof op sy nuwe baas se plaas aangesukkel, waar hy langsamerhand ’n opgevoede en fyngevoelige hond word. Saam met sy mense eet hy die krummels van die armoede en as daar weer beter dae aanbreek word hy ’n toegewyde kinderoppasser. Terwyl die hond baie simpatiek en realisties geteken word, is die uitbeelding van sy mense se karakters en optredes minder verantwoord. “''Mof en sy mense''” word eervol vermeld tydens toekenning van die Hertzogprys vir 1926. Die eerste speurverhaal in Afrikaans is “''Donker spore''”, wat so gewild is dat dit altesaam 36 herdrukke beleef. Hierin begin die jong joernalis Sarel van Duine by ''Die Burger'' werk en sy redakteur stuur hom na die Kaapprovinsie om in Ladismith ’n moord te ondersoek waar daar in bekende spookwêreld ’n man opgehang gevind word. Die verskillende uiteensettings van die feite in die media versterk die vermoede van bonatuurlike ingryping en verhoog die spanning. Eindelik slaag Sarel om die moordenaar vas te trek, terwyl hy ook op liefdesgebied suksesvol is. Hierdie roman is een van die eerste Afrikaanse romans wat ook in ’n rolprent omskep word. In “''Die wagtende wêreld''” ontdek die Stellenbosse student Adie Adelryk na lang proefnemings ’n proses “om die atoom kunsmatig te ontbind en die snelheid van ontbinding te beheers”. So word ’n onuitputlike bron van energie beskikbaar gestel wat ’n einde kan maak aan alle ekonomiese botsings en oorloë, maar die onmiddellike vernietiging van die waarde van goud as ekonomiese ruilmiddel sal rampspoedig wees en die beskawing vernietig. Die geweldige verantwoordelikheid dwing hom om troos te soek by sy vriend, Hein de Kok, wat hom getrou bystaan. Die saak word aan die Senaat van die Universiteit voorgelê en bespreek op ’n Kabinetsitting en kapitalistiese magte en selfs die Russiese regering probeer om sy geheim te bekom. Niemand kan Adelryk egter beweeg om sy geheim te openbaar nie. Die Russiese magte slaag egter amper daarin om deur marteling Adelryk te dwing om sy geheim te openbaar. Eindelik word die sterwende Adelryk na Genève vervoer waar die saak deur die Volkebond bespreek word en daar ’n oplossing kom. Adelryk graveer sy formules op ’n goudplaat op voorwaarde dat dit in sy doodskis geplaas moet word. Onder toesig van die Volkebond moet die kis in ’n gletserskeur afgerol word, sodat die geheim eers na sewe jaar beskikbaar sal wees. Gedurende hierdie periode moet die ekonome ’n plaasvervanger vind vir goud as algemene wêreld-erkende ruilmiddel. Die titel van die roman verwys na die wêreld wat wagtend is op kennis wat hom sal verlos. Die roman dui aan dat die sedelike vooruitgang van die mens ver agtergebly het by sy tegniese bedrewenheid, met die gevaar dat die moderne mens met sy knap uitvindings die hele beskawing sal vernietig. === Kortprosa === Twee bundels spookverhale, “''Geeste op aarde''” (1924) en “''Die wandelende geraamte''” (1930), word ook uitgegee. “''Geeste op aarde''” bevat agt verhale, waarin elke verhaal meegedeel word deur die persoon wat self in aanraking gekom het met die bonatuurlike verskynsels. In die bundel is daar dan direkte waarneming en afwisseling van styl en metode. Deur suggestiewe besonderhede word daarin geslaag om die illusie te versterk dat die spookgedaantes nie willekeurig uitgedagte verskrikkinge is nie, maar dwalende geeste met menslike eienskappe. Die “geeste” is feitlik altyd op ’n sending waarin hulle ingryp in mense se lewens en die impak op mense word dan belangriker as die verskynsel self. Die skrywer berei die spanning op meesterlike wyse voor en handhaaf dit normaalweg dwarsdeur die verhaal, totdat die ontknoping op gemotiveerde wyse bekend word. “''Die Hangende Gedaantes''” is ’n hoogtepunt van stemmingskepping. Hierin hou ’n vrolike groep studente in die maanlig piekniek wanneer hulle uitgelatenheid onderbreek word deur ’n ou reisiger, wat ’n spookstorie vertel. Kort na die komiese ontknoping volg die grieselige ontdekking van twee liggame wat in die skadu hang, wat die studentepret plotseling laat oorslaan tot angs. In ’n “''Na-woord''” tot hierdie bundel sit Langenhoven sy eie opvattinge oor geestesverskynings uiteen. P.C. Schoonees beskou hierdie knap vertelde spookstories as ’n welkome aanwins vir ons volksliteratuur<ref>P.C. Schoonees in “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging”, derde druk van 1939, bladsy 494</ref> Hy volg dit op met die soortgelyke “''Die wandelende geraamte en ander verskynings''”, waarin veertien verhale opgeneem word. Hierin is daar onder meer ’n wandelende geraamte wat ’n ordentlike begrafnis vir sy tweelingbroer versoek; die spook van Vergeleë lewer ’n moordenaar aan die gereg oor; en ’n professor wat glo dat na die dood slegs totale vernietiging wag, word ’n onherkenbare spook sonder gedaante. Die fokus is dus nie om onverklaarbare geheimsinnighede te beskryf nie, want as die spook sy rol gespeel het, is die hele geval opgehelder en die raaisel opgelos. ’n Belangwekkende figuur in hierdie bundel is Koos Heyns van Uniondale wat optree as speurder in die spokewêreld, en gereeld daarin slaag om hul geheime tekens te verklaar. Abraham H. de Vries neem “''Die bouval op Wilgerdal''” uit hierdie bundel op in “''Die Afrikaanse kortverhaalboek''”. Die vryer Frans Rysselaar wil sy teenstander Petrus van Graan doodskiet om sodoende vir Emmie te kry. Sy voet haak vas en hy skiet homself per ongeluk. Emmie en Petrus se huwelik word dan deur sameloop van gebeure eintlik Petrus se begrafnis. Dit blyk later dat Frans Petrus se liggaam ingeneem het, dat die gestorwene die dag met die begrafnis aan die voet van die doodkis gestaan het en dat die mal geworde Emmie juis nie mal is nie. Die magtiging wat oom Freek het om Wilgerdal te verkoop, is ook vals. Dit is deur Frans Rysselaar geteken in die gedaante van Petrus van Graan. “''Die verdwyning van Flip Loots''” uit hierdie bundel word deur P.G. du Plessis in die versamelbundel “''Halfeeu''” opgeneem. Flip Loots en Martjie Nel is verlief op mekaar, maar Flip verdwyn nadat hy die Weilands besoek. Piet Weiland gebruik daarna sy kans om met Martjie te trou. Martjie kwyn egter en is met die geboorte van haar kind oorlede. Piet verkoop daarna die plaas, maar die nuwe koper kan dit nie uithou nie soos daar gespook word. Koos Veldkornet se hulp word ingeroep, hy gesels met die spoke en los die raaisel rondom Flip Loots se verdwyning op. In “''Die vrou voor die hek''” vertel Sybrand van Wyk van sy ontmoeting met ’n spook in Caledonskloof. Ná teenspoed moet hy in die reën en donker daar deur ry, maar voor hy by Freek Pretoors se hek kan ingaan om blyplek vir die nag, keer ’n deurskynende vrou in slegs onderklere hom voor en beduie hy moenie daar ingaan nie. Hy ry weg, maar net soos hy wil stop, is die vrou skielik weer daar om te wys dat hy nie moet uitdraai nie. Sy is weer daar om te wys waar hy by die veepos moet uitdraai en in die strooihuis kry hy weer die vrou, maar hierdie keer is dit nie haar gees nie, maar haar lyk. Haar klere het sy uitgetrek om haar kind te probeer warm hou. Hy lewe nog en Sybrand kan hom red. “''Die beste spookstories''” is ’n keuse uit Langenhoven se spookstories deur Danie Botha. Belangwekkend is “''Skaduwees van Nasaret''”, waarin godsdienstige vraagstukke behandel word. Langenhoven gee in “''U Dienswillige Dienaar''” agtergrond van sy eie geloofstwyfel en die godsdiensstryd van sy studentetyd en voeg dan daarby: “Had ek in daardie tyd maar so ’n eenvoudige boekie in die hande gekry soos my eie ‘''Skaduwees van Nasaret''’ sou dit my redding gewees het”. Twee “egte” briewe dien as inleiding en afsluiting van hierdie werk, met ses verdigte briewe as die liggaam. Die eerste brief (“''Aan ’n Jodin''”) is die inleiding, waarin Langenhoven die ontstaansgeskiedenis van die boek uiteensit en ’n verklaring gee van die titel van die werk. Ses karakters skryf dan elkeen ’n denkbeeldige brief aan ’n vriend of vreemdeling, waarin hulle mededelings maak omtrent die persoon en leerstellinge van Jesus. Die ses karakters is die Griekse wysgeer Aristarchus, Pontius Pilatus, die skrifgeleerde Zadok, die Fariseër Josias Ben-Johanan, Martha die Reine en Magdalena die Gereinigde. Deur die gedagtegang en styl tipeer Langenhoven die individualiteit van elke briefskrywer en hoewel dit waarskynlik nie sy bedoeling was nie, kwalifiseer elkeen van hierdie briewe deur sy verhaalelement en besondere hegtheid van bou ook as kortverhale, wat in hierdie vorm as van die bestes van sy tyd beskou kan word. Voorbeeld hiervan is die brief van Pilatus, waarin hy eers die moeilike omstandighede skets waarin hy in Judea diens moet doen, onder seker die moeilikste nasie op aarde, die Jode. Sy bewindhebbers stel nie soseer belang in regspleging nie as in genade. Teen hierdie agtergrond verduidelik hy dan sy optrede. Treffend beskryf is die wroeging waarmee hy sedertdien worstel, veral in die lig van die liefdevolle blik van Jesus, wat sonder veroordeling sy vonnis aangehoor het. Die boek word afgesluit met ’n brief van die skrywer aan ’n student oor die geloofstwyfel. As aanhangsel word enkele gedigte oor die geboorte en lyding van Christus, die Calvinisme en die heelal bygevoeg. In 1927 ken die Akademie die Hertzogprys vir “''Skaduwees van Nasaret''” aan Langenhoven toe (’n bekroning wat hy deel met Sangiro en Jochem van Bruggen), maar hy weier die prys, onder meer omdat “''Mof en sy mense''” die vorige jaar slegs “eervolle vermelding” ontvang het. “''Uit ’n brief van Pontius Pilatus''” uit hierdie boek word deur F.V. Lategan in die versamelbundel “''Kortpad''” opgeneem. D.F. Malherbe neem etlike prosabydraes van Langenhoven op in “''Afrikaanse letterkunde''”. Die verhaal “''Orige donkies''” is ’n herskrywing van ’n fabel van Esopus en word deur Daniel Hugo in die versamelbundel “''Tydskrif''” opgeneem. Ander versamelbundels waarin sy werk verskyn sluit in “''Vertellers''” en “''Vertellers 2''” van Merwe Scholtz. Langenhoven se onvoltooide Bybelse roman, “''Die mantel van Elia''”, word na sy dood uitgegee. Die laaste vier dae van sy lewe het hy aan hierdie roman gewerk. Hierin is Elia op pad om aan Agab te gaan verkondig dat ’n groot droogte op hande is. Op pad ontmoet hy ’n vreemdeling wat ’n Israelitiese meisie beskerm het en neem haar na haar verloofde. Die verhaal bevat breedvoerige uitweidings oor die godsdienstige ontwikkeling van die Joodse volk en vertel van die onderrig wat Elia aan die jonger profete gee. Blykbaar sou dit ’n historiese roman van die ou soort geword het. As huldeblyk aan Langenhoven is hierdie onvoltooide verhaal in faksimileevorm in sy eie handskrif uitgegee. In sy laaste lewensjaar maak Langenhoven, nog meer as vroeër, ’n intensiewe studie van die Bybel. Herhaaldelik verwys hy in sy weeklikse rubriek “''Aan Stille Waters''” na die letterkundige skoonhede van die Bybel, en in April 1932 hou hy ’n voordrag oor hierdie onderwerp op Stellenbosch. Kort daarna begin hy die Bybelverhaal oorvertel vir jongmense om hulle kennis te verbreed en vorder tot met die geskiedenis van Gideon. Die onvoltooide “''Hooftrekke van die Bybelverhaal''” word dan in sy “''Versamelde werke''” opgeneem. “''Die letterkundige skoonhede van die Bybel''” is ’n lesing wat hy in 1932 in Stellenbosch lewer, wat ook in sy “''Versamelde werke''” opgeneem word. === Ander prosa === Hy skryf ook verskeie ander vorms van prosa, meestal van didaktiese aard. “''Eenvoudige stukkies en brokkies''” (met ’n voorwoord deur F.W. Reitz) bestaan uit diverse stukkies wat hy oorspronklik veral vir gebruik by debatsverenigings geskryf het en dit word gepubliseer met die subtitel “''om in die huis te lees en om in debatsverenigings te gebruik vir resitasies, voorlesinkies, voordraggies en opvoerinkies''”. Die boekie bevat gedigte, ’n romantiese verhaal met probleemstelling, ’n kostelike brief van ouers aan hul seun op kollege, mymerings oor die verlede en die lewe, opstelle oor opvoeding en die redenaarskuns, spesiale stukke vir debatsverenigings en elf samesprake en ’n klugtige [[alleenspraak]]. Die samesprake sluit in “''Die tweetalige vonnis''”, “''Die omslagtige tant Lenie''”, “''Die kijs abaut die forro''” en “''Die ingewikkelde boodskap''”, terwyl die gedigte “''Ag wat, dis maar ’n hond''” en “''Liefdes-onsin''” insluit. Meeste van hierdie stukke is in 1914 opgeneem in “''Ons Weg deur die Wêreld''” wat in 1922 in drie afsonderlike dele herdruk is. Sy spreuke raak wyd bekend en 366 verskyn reeds in September 1912 in “''Afrikaanse verjaardagboekie''”, met ’n spreuk vir elke dag''.'' Hierdie boek word in 1925 grootliks gewysig en opnuut as “''Ons geliefde verjaarsdagboekie''” uitgegee. In 1922 vul hy die 366 spreuke in hierdie boekie met kritiese opmerkings aan en brei die aantal spreuke verder uit vir opname in “''Ons weg deur die wêreld''”, met die versamelde “''Spreuke van Langenhoven''” en <ref>Hugo, Daniel “Die Burger” 17 Mei 1995</ref>“''Spreuke van Langenhoven: ’n keuse''” <ref>Pheiffer, Roy “Insig” Mei 1995</ref>wat later apart gepubliseer word. Die spreuke is ’n pittige samevatting van die skrywer se lewenswysheid. Daar is raak opmerkings, wat getuig van ’n helder, logiese gedagtegang, diep selfkennis en ’n uitgebreide ervaring. Nuwe waarhede word op treffende wyse uitgedruk en ou waarhede in ’n nuwe, oorspronklike vorm. ’n Groot aantal onderwerpe kom onder die loep, soos vriendskap en buurskap, deugde en ondeugde, spaarsaamheid en verkwisting, waarheidsliefde en leuenagtigheid. Hierdie spreuke bevat baie pitkos vir ernstige oordenking. “''Ons weg deur die wêreld''”<ref>Leipoldt, C. Louis in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> verskyn aanvanklik in 1914, maar word daarna telkemale hersien, aangevul en in verskillende dele heruitgegee. Die eerste uitgawe bevat “''Stukkies en brokkies''” as ’n geheel, aangevul met nuwe verse, verhale, spreuke en preke. In die tweede druk van 1919 voeg hy sy rede oor “''Afrikaans as voertaal''” by. Met die derde druk van 1922, wat uit drie dele bestaan, kry hierdie werk sy finale beslag deurdat verskeie vroeë gedigte weggelaat, ’n verdere pleitrede vir Afrikaans bygevoeg en ’n aantal spreuke deur kritiese en relativerende opmerkings in ’n ander lig gestel word. Die werk omvat nou verskeie verhale, essays, sketse, samesprake, fantasieë en verse, asook aforismes en spreuke. Die inhoud is grotendeels didakties van aard. Deel I bestaan uit “''Verhaaltjies en karaktersketse''”, “''Ligte leekprekies''” en “''Samesprake en ’n alleenspraak''”. “''Verhaaltjies en karaktersketse''” handel onder andere met die sonde-met-die-bure motief wat reeds blyk uit die geestige “''’n Brief van sy ouers aan Jan op die Kollege''”. Laasgenoemde brief word deur F.V. Lategan in die versamelbundel “''Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal''” opgeneem. Ander gewilde temas uit sy werk, soos die hond (“''Twee oues van dae''”), die kluisenaarsfiguur (“''Die kluisenaar van die Karro''”) en die spot met Nederlands (“''Meester''”) is ook reeds hier aanwesig. In die “''Ligte Leekprekies”'' is daar byvoorbeeld ’n preek vir kinders oor wedywer: “As julle nie weet wat kompetisie is nie, soek ’n handvol koring en gooi die vir ’n klompie hoenders. Dan sal julle kompetisie sien”. Die verskille tussen hoender- en mens-kompetisie word dan uitgewerk na aanleiding van wedywer op sportgebied. In “’n ''Preek vir Nooiens''” word die deugde van die voorouers teenoor die hedendaagse nuwighede geplaas en die vergelyking val nie ten gunste van die laaste uit nie. Die bundel word afgesluit met elf samesprake en ’n monoloog wat geskryf is met die oog op debatsaande. Hieronder is die bestes “''Die ingewikkelde boodskap''”, “''Die tweetalige vonnis''” en “''Die kys abaut die forro''” (sien die bespreking van sy dramas). Deel II bevat spreuke, fantasieë en versies. “''Duisend spreuke''” bestaan uit 732 “''Besproke Spreuke''” waar hy kommentaar verskaf op die spreuk om die betreklikheid daarvan te belig of met humor homself in die spreuk te betrek, en die res “''Onbesproke Spreuke''”, waar hy slegs die spreuke verskaf. Deur die gebruik van Stoffel Gieljam in die “''Besproke spreuke''” kry die skrywer die geleentheid om telkens op die relatiwiteit en dubbelkantigheid van ’n stuk “waarheid” te wys en om homself in die hekeling te betrek. In beide gedeeltes staan mens telkens verstom deur die diep lewens- en mensekennis. Hierdie deel bevat ook ’n aantal “''Fantasieë''” waarin onder meer naïewe personae, soos die watersloot, wa en berg, as sprekers optree. Die derde afdeling van hierdie deel bevat gedigte, waaronder “''Die mot en die kers''”. In Deel III, waaraan die boek sy naam ontleen, tree Langenhoven op as ’n gids op “''Ons weg deur die Wêreld''”. In ’n honderd kort prekies, elkeen voorsien van ’n pittige teks, word ’n groot verskeidenheid onderwerpe behandel. Daar is preke oor die mode, dronkenskap, skindery, politiek, sedelike kwessies, die eksamenstelsel, opvoeding, skuld, skynheiligheid, liefdadigheid, eerlikheid, borgstaan, godsdiens, die dood. Ook maatskaplike vraagstukke, soos die verhouding tussen kapitaal en arbeid word bespreek. Op sy weg deur die wêreld vind hy baie dinge wat verkeerd is, maar tog bly hy optimisties: “Laat ons moed hou, maat, die ou wêreld is darem nie so sleg nie!” Hierdie deel bevat ook “''Afrikaans as voertaal''”, “''De heilige ennen van Rehum en Simsai''”, ’n pleidooi in Nederlands vir die invoering van Afrikaans as kerktaal, en ’n afdeling “''Honderd prekies''”, wat meermale ontstaan uit een van sy spreuke. Arthur van der Lingen, ’n weldoener van die Akademie, laat in sy testament geld agter waarmee vyf jaar na sy dood die vyf beste letterkundige werke in Afrikaans tot op daardie stadium bekroon moet word. Die keurkomitee wys in 1929 “''Ampie I en II''” van Jochem van Bruggen, “''Uit oerwoud en vlakte''” van Sangiro, “''Oom Gert vertel en ander gedigte''” van C. Louis Leipoldt, “''Die vlakte en ander gedigte''” van Jan F.E. Celliers en “''Ons weg deur die wêreld''” van Langenhoven aan. Langenhoven weier hierdie toekenning, omdat sy werk slegs vyfde gelys word in die aankondiging. In “''Die opdraende pad''” bundel hy vyf voordragte, waarin hy op populêre wyse sosiale, politieke, wetenskaplike en letterkundige vraagstukke behandel. Met die Stellenbosse studente gesels hy oor “''Belangstelling''”, met die A.C.V.V. oor “''Inkomste en Uitgawe''”. Daar is ‘lange aaneenskakelings van logiese redenasie-kettings’. Die onderdele van elke onderwerp word behandel, meestal aan die hand van ’n aanskoulike beeld. Die skilpad word byvoorbeeld met goeie gevolg gebruik as beeld in “''Die Krag van ’n Nasie''”. Die aanwending van konkrete beelde word dan ook in die voordrag oor “''Letterkundige Styl''” as een van die geheime van sukses genoem. Die titel van die bundel wil te kenne gee dat die pad wat die jeug van Suid-Afrika moet bewandel, opdraand is, maar bo-op die hoogte is daar skatte wat nie deur mot of roes verteer word nie. “''Aan stille waters I en II''” is versamelings van sy rubrieke wat oor die jare in ''Die Burger'' verskyn het. Die titel is misleidend, aangesien hy meermale strydlustig ’n saak aanvoor of hom skerp krities uitspreek oor sake, onder andere oor kritici van sy letterkundige werk. Uit hierdie rubrieke word twee keuses gepubliseer, Deel I in 1930 en Deel II postuum in 1941. Met openhartige eerlikheid stort hy sy hart uit oor alles wat daar omgaan in sy gemoed. Die logiese en kalm beredeneerde betoog enersyds en andersyds die baie gewaagde stelling wat met spot en paradokse verdedig word, is gereelde stylfigure; daar word geskryf oor belangrike landsake en uitgewei oor huislike verskille van Vroutjie en Kerneels; oor godsdiens en wetenskap, volstruise en tande, letterkunde en die griep-bakterie. Gereeld gebruik hy ook die geleentheid om resensente en versamelaars van bloemlesings [null by te kom.] Die wisselende gehalte van die stukke kan ongetwyfeld daaraan toegeskryf word dat hy onder verpligting was om vir baie jare weekliks die rubriek te lewer en naas bydraes wat duidelik in haas afgejaag is, staan daar ook van Langenhoven se beste werk. Deel een bestaan uit vier afdelings. Die eerste afdeling is “''Korswil en klug''”, waarin hy ’n komiese lewenskets van homself gee en limerieke, allerlei versies, spreuke, raaisels, satires, toesprake en sketse opneem. Stoffel Gieljam, Neelsie en Vroutjie figureer in verskeie komiese vertellings, soos in “''Neelsie en Vroutjie veg ’n duel''” met sy komiese vermenging van fantasie en werklikheid. Die “''Sketse en verhale''” van die tweede afdeling is meestal mymerend en lerend, soos “''Onder die denne''” en “''Mymeringe van ’n grysaard''”, en die bestes gee sy humorsin weer, soos “''Die vlieg''”. “''In memoriam''” is ’n treffende essay oor die dood na ’n langdurige droogte van sy geliefde sipresboom, waaronder hy gereeld geskryf het, terwyl “''Oor die sloot''” oor die dood van sy hond handel. Die derde afdeling is gedigte en die vierde afdeling bestaan uit “''Gewigtiger stukke''”, wat meestal direk didakties of persoonlik-sentimenteel is. “''Brief van die harlekyn''” word baie bekend, waarin die skrywer persoonlike belydenis aflê, onder meer oor sy fyngevoeligheid vir kritiek. Deel twee van “''Aan stille waters''” (saamgestel deur Sarah Goldblatt) bevat ’n keuse uit die bydraes vir 1931 en 1932. Hierdie deel is nie volgens genre of tematies in afdelings verdeel nie en bestaan uit verdere vertaalde liedere, sketse oor alledaagse onderwerpe, voordragte oor politieke vraagstukke en die Afrikaanse taal en die bekende “''Werkreseppie''”. Die meeste stukke in hierdie bundel is egter meer tydgebonde as dié in die eerste versameling. “''U dienswillige dienaar''” bevat outobiografiese sketse. Die biografiese gegewens oor Langenhoven was altyd skraal omdat hy nooit oor homself wou praat nie. Hy het hom egter volledig en op persoonlike wyse uitgespreek in sy werk (veral in “''Aan stille waters''”) en net voor sy dood gee hy in “''U Dienswillige Dienaar''” twee belangrike outobiografiese stukke: “''Die wording van ’n skrywer''” en “''My aandeel aan die taalstryd''”. Die eerste gedeelte bevat ’n beskrywing van sy kinderjare, besonderhede omtrent sy ouers en pleegouers en die goewernantes en onderwysers by wie hy lering gekry het. Uit sy herinnering diep hy tallose anekdotes op waardeur die hele omgewing waarin hy opgegroei het, op treffende wyse beskryf word. Hy wys ook op die invloede wat bygedra het tot sy groei as skrywer, wat insluit sy studie van die natuurwetenskap en die regte, terwyl literêre invloede die Bybel, Latynse prosa, Homeros en Engelse prosa insluit. Na sy dood word “''My aandeel aan die taalstryd''” apart uitgegee vir die Senior Sertifikaat-eksamen van 1937, terwyl ’n keur uit sy essays later gebundel word in “''Essays uit Versamelde Werke''”. Hy blink uit met sy redenaarsvermoë en toesprake in die Volksraad en by allerlei ander geleenthede. ’n Klein aantal van sy toesprake word in “''Versamelde werke''” opgeneem en daaruit blyk duidelik sy wye belangstellingsveld en kundigheid. Hy kon oor onderwerpe praat wat gewissel het van letterkundige styl tot kwessies soos inkomste en uitgawe en die vooruitsigte van die Britse Ryk. Sy werk word ook gereeld in ander vorms uitgegee, soos byvoorbeeld die bundel wat J.F. Scannell uit sy spreuke en gesegdes saamstel en dit “''Van mens tot mens''”<ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Desember 1979</ref> noem en hierdie selfde redakteur se keuse uit ander geskrifte onder die titel<ref>Brink, André P. “Rapport” 9 Maart 1980</ref> “''Die vrolike vlam''”.<ref>Breytenbach, Kerneels “Beeld” 10 Desember 1979</ref> Sarah Goldblatt bundel van sy outobiografiese sketse in “''Al skrywend''”. Leon Rousseau bring ’n keur uit die verskillende fasette van sy skrywerskap (spookstories, kinderverhale, toneelstukke, verhale en gedigte) saam in “''Langenhoven in volkleur''” <ref>Breytenbach, Kerneels “Die Burger” 5 Mei 1983</ref>en die boek word ryklik geïllustreer sodat dit ’n volwaardige koffietafelboek word. Die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees]] wat jaarliks op sy tuisdorp Oudtshoorn gehou word, gee aanleiding tot hernude belangstelling in sy werk en twee plaaslike uitgawes sien as gevolg hiervan die lig. “''Pittige sêgoed en raak antwoorde van Sagmoedige Neelsie''” bevat veral spreuke, terwyl “''Sagmoedige Neelsie praat padlangs''” ’n keur uit die artikels is wat sedert 2005 in die ''Oudtshoorn Courant'' verskyn het. Langenhoven se politieke publikasies sluit in die pamflet “''’n Vriendelike woord aan die Zappe''” (1916). Hierin poog hy om die destydse regering sover te kry om aandag te vestig op kwessies wat verdelend inwerk op die Afrikaners, soos die Britse vlag, die Rebellie en die konsiliasiebeleid. Ten tye van die vredesonderhandelings in Versailles na afloop van die Eerste Wêreldoorlog skryf hy ’n aantal werke. Op 18 Januarie 1919 ontvang hy ’n telegram van dr. D.F. Malan met ’n opdrag vir die boek “''Republicans and sinners''”, wat op 1 Februarie 1919 onder die skuilnaam A Loyalist verskyn. Hierdie is ’n illustrasie van hoe vinnig hy ’n boek kon afhandel. Die werk word opgedra aan president Woodrow Wilson van die Verenigde State van Amerika en Langenhoven beskryf hierin die kenmerkende eienskappe en ideale van die twee blanke bevolkingsgroepe in Suid-Afrika. “''The everlasting annexation''” dra hy half ironies op aan generaal J.C. Smuts. Dit is aangebied as ’n toekomsfantasie waarin die wêreld, uitgesonderd Suid-Afrika en die res van Afrika, deur ’n ontploffende ster weggeskeur word. Die Britse Ryk is daarmee heen, dus is dit die einde van die Britse oorheersing en kom die Nasionale Party aan die bewind, onder meer met die herstel van taalregte van die Afrikaners en met die behoud van taalregte van die Engelse. Met hierdie geskrif beoog Langenhoven om te illustreer hoe imperialisme wêreldwyd noodgedwonge die knie sal buig voor nasionalisme, wat dan inderdaad ook gebeur het. Steeds in 1919 ten tye van die vredesonderhandelinge, skryf Langenhoven ook ’n stuk vir generaal Hertzog oor die posisie van die klein nasies teenoor die verswelgende imperialisme. Hierdie stuk, “''’n Paar algemene oorweginge omtrent geskiedenis-studie''”, word saam met ’n stuk van Gustav S. Preller gepubliseer onder die titel “''Twee geskiedkundige opstelle''”. Op aandrang van generaal Hertzog skryf hy ook twee politieke pamflette wat die denkrigtings van die Nasionale Party uiteensit. “''Goud of papier?''” hanteer die vraag of Suid-Afrika van die goudstandaard moet afstap en Langenhoven spreek hom hier ten gunste van die goudstandaard uit. “''Die witman se pand''” handel oor die naturelle-vraagstuk en die kieser se verantwoordelikheid, waarin hy hom uitspreek ten gunste van ’n bedeling waar die wit mense se mag vir die toekoms verseker moet word, maar nie op so ’n wyse dat die swart mense vreemdelinge in hulle eie land word nie. Beide hierdie publikasies dateer uit 1929. Aanvanklik skryf hy ook in Engels. “''The life history of an ostrich''” skryf hy reeds voor die eeuwending, hoewel dit eers in 1953 gepubliseer word. Dit vertel die verhaal van ’n volstruis vandat hy uit die eierdop loskom tot by volwassenheid en vereplukstadium, alles in die trant van die diereverhaal gesien vanuit sy belewing van dinge. In 1901 het hy begin met “''Reminiscences of Clifton Brown''”, wat bedoel was as ’n vervolgreeks vir ’n Engelse tydskrif. Dit handel oor die ervarings van ’n skrander prokureur wat as ’n soort Sherlock Holmes-speurder met sy intellek en redeneervermoë sy teenstanders uitoorlê. Hy het dit in 1902 voltooi en laat tik, maar kon dit nie aan oorsese tydskrifte verkoop kry nie. In die jare van sy beoefening van die reg skryf hy ’n paar regsdokumente, onder andere ’n ongetitelde onvoltooide handleiding in Engels oor die regte van die individu in verband met eienaarskap, besit, vervreemding, gebruik en gevangehouding. Sy eerste publikasie is “''The Resident Magistrates of the Cape Colony in their capacity as judges''”. “''Iets over arbiters en arbitraties''” verskyn in 1906, ’n kort pamflet wat hy op versoek saamgestel het. Daarin sit hy die tipe geskille wat ’n arbiter kan besleg uiteen, wie as arbiters aangestel kan word, wie hulle aanstel, watter mag hulle het en hoe ’n arbiter sy taak moes uitvoer. ’n Studie oor “''Elements of the theory of Real Rights''” word van publikasie onttrek na indringende kritiek daarop deur die Kaapse advokaat W.P. Schreiner, die broer van Olive Schreiner en voormalige premier van die Kaapkolonie. === Jeugwerke === Verskeie kinder- en jeugboeke word ook deur hom geskryf, waarin hy hom op bekwame wyse inleef in die kindersiel. Van sy kinderversies is “''Wiegeliedjie''” een van die bekendstes, waar die moeder in kleutertaal haar kindjie aan die slaap sing. In “''Die Eensame Hoop''” maak hy gebruik van die allegoriese Vader Tyd en die nooientjie Hoop uit sy toneelstukke om die kinders die vroegste geskiedenis van Suid-Afrika te vertel.<ref>Samuel, Susan “Boeke Insig” No. 7, Herfs 2009</ref> “''Brolloks en Bittergal''” is sy bekendste werk vir kinders, waarin hy daarin slaag om die kinders mee te voer na die wonderwêreld wat geskep is deur kunstenaars soos Grimm en Andersen. Hierdie boek beleef dan ook verskeie herdrukke. Die boek bevat vier stories (“''Kappokkie''”, “''Die eensame huisie''”, “''Die houtboskinders''” en “''Bertie van die Groot Karo''”) met ooreenstemmende karakters wat in die eerste drie verhale optree en die twee mensvreters, Brolloks en Bittergal, in die eerste en laaste storie. Die aksie speel deurentyd af in Langenhoven se bekende wêreld: die Grasveld, die gebied tussen die berge en die see met sy klowe, houtbosse en spelonke; en die Groot Karoo anderkant die Groot-Swartberge met sy vlaktes en klipkoppies en kort vaal bossies. “''Brolloks en Bittergal''” (verwerk deur Leon Rousseau en geïllustreer deur Nelda Vermaak) is in 2009 op die kortlys vir die toekenning van die M.E.R.-prys. In “''Die Krismiskinders''” word drie kinders deur Kersvader na ’n kinderlose egpaar gebring en hulle kry ook troeteldiere, want Kersvader bring vir hulle Woewoef en Miaau. Hy het egter nog waardevoller presente gebring, want Talie kry ’n viool, Aristo ’n boek met versies en stories en Sontie ’n verfdoos. Die muses Harmonie, Minerva en Ourora leer die kinders dan om met hulle gawes van musiek, woord en skilder die Koning van die Lig te dien. Hulle weier om met hulle gawes die Koning van die Donker te dien en hy verban hulle dan na die diepste donker van die Kangogrotte, waar hulle steeds slaap. Hulle sal miskien eendag gewek word deur ’n ligstraaltjie, wat iemand van die Koning van die Lig moet leen. Vir die jeugmark is ook “''Die boekie sonder naam''” van 1928, waarin tant Effie verhaaltjies vertel aan Gertjie oor die redding van ’n weggeraakte kind, kinders op ’n piekniek wat in ’n grot vasgekeer word deur ’n krokodildraak, kinders wat deur ’n waterstroom weggevoer word en hoe kinders gedigte maklik kan leer. In die reeks “''Verhaaltjies vir laer skole''” verskyn “''Jantjie Muis en Jakob Slang''”, “''Kootjie''”, “''Die twee oorlosies''”, “''My sewe maters''” en “''Dirkie Mens en Snytjie Brood''”, wat almal later saam uitgegee word onder die titel “''Jantjie Muis en Jakob Slang''”. Die titelverhaal vertel hoe twee vindingryke muise telkens die slang uitoorlê. Hy lewer ook verskeie suiwer didaktiese werke vir die jeug. “''Die goeie burger''” spel die jeug se plig as landsburgers uit, “''Water en sy aard''” vertel meer van water en die natuurwetenskap terwyl “''Van die aarde na die sterre''” sterrekunde verduidelik. Saam met die literator E.C. Pienaar skryf hy die handleiding “''Hoe om te skrywe''”, wat vernaamlik op die jonger mark gerig is. === Poësie === Hy publiseer sy gedigte grootliks verspreid in sy ander werke. “''Ons weg deur die wêreld''” bevat ’n hele afdeling van sy verse, waaraan hy telkens met nuwe uitgawes van die gedigte verwerk, weglaat en nuwes insluit. Hierdie is dan ook sy belangrikste uiting op poësiegebied. Die gedigte is oorwegend moraliserend of geestig met temas uit die daaglikse doen en late van die mens, vaderlandse motiewe soos die Groot Trek en die Rebellie en enkele kere, soos in “''Credo in Deum Patrem''”, uit die worsteling van die indiwidu om geloof en helderheid oor die basiese vrae in verband met die mens se bestaan. Die meeste verse word ontsier deur die oorwegend didaktiese aard en sentimentaliteit, die gebrek aan sterk beelding en tegniese onbeholpenhede. Noemenswaardig is veral “''Die mot en die kers''”, wat met sy lewensles en geestige woordspel aan die einde waarskynlik, naas “''Die stem van Suid-Afrika''”, as sy beste gedig gereken kan word. Hy lewer ook hier ’n aantal bekoorlike kinderversies, waaronder “''Liefdes-onsin''” en “''Ag wat, dis maar ’n hond''”, laasgenoemde wat sy besondere gehegtheid aan sy honde illustreer. Die gedig “''Die stem van Suid-Afrika''”, wat later die amptelike volkslied van Suid-Afrika sou word, is in 1918 eers in ''Die Burger'' gepubliseer en dan apart uitgegee saam met musiek wat hy self daarvoor geskryf het. Die gedig kry groot aftrek, maar nie die musiek nie. [[Henry Fagan|H.A. Fagan]] wy in ''Die Burger'' ’n hoofartikel aan die gedig, waarin hy voorspel dat die gedig bestem is om die volkslied van Suid-Afrika te word. “''Die pad van Suid-Afrika''”,<ref>Marais, Eugène N. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> of “''Eerste skoffies op die pad van Suid-Afrika''” soos dit in boekvorm getiteld was, verskyn in Maart en April 1921 in ''Die Huisgenoot''. Daarna word dit in boekvorm uitgegee, met illustrasies van Reenen J. van Reenen. Hierdie werk sluit met die verwerking van historiese boustof en met die aksent op die wording van ’n nuwe nasie regstreeks aan by sy dramas “''Die hoop van Suid-Afrika''” en “''Die vrou van Suid-Afrika''”. Dit is egter nie ’n drama nie, maar ’n epos in meestal onberymde versmaat, ’n tipe poësie wat met weinig bindmiddele na die prosavorm neig. Die beskawingsgeskiedenis van Suid-Afrika tot 1838 is die boustof van hierdie epies-liriese gedig. Dit handel agtereenvolgens oor die “''Eerste verspieders''”, die aankoms van Jan van Riebeeck, die “''Eerstelinge''” (waarin die geskiedenis van Frederik Bezuidenhout en die Slagtersnekrebellie verwerk word), die Groot Trek met die aksent op Retief en sy dood, en die moord op Blaauwkrans, sodat die geheel dus dieselfde periode as sy allegoriese drama “''Die hoop van Suid-Afrika”'' dek. Die vier gedigte waarmee die bundel afsluit, is nie ’n integrale deel van die epiese opset van die res nie, maar is as poësie veel beter, met twee wat van sowel literêre as nasionale betekenis is. “''Ons eie vlag''” se laaste strofe is later deur F.J. Joubert getoonset en is algemeen as vlaglied aanvaar. “''Die stem van Suid-Afrika''” is later deur M.L. de Villiers getoonset en vir jare lank as nie-amptelike volkslied aanvaar totdat dit op 2 Mei 1957 amptelik as sodanig verklaar is en ’n gedeelte na demokrasie in 1994 steeds deel van die volkslied vorm. Waar Eugène Marais en E.C. Pienaar krities staan teenoor “''Eerste skoffies''”, beskou Langenhoven self dit as een van sy belangrikste werke. Vier godsdienstige gedigte word opgeneem agterin “''Skaduwees van Nasaret''”, met “''Lied van die Kalvinis''” wat die beste is. “''Ou-liedjies''” is ’n verwerking van bekende volksverse. ’n Groot deel van “''Aan stille waters I''” bestaan uit gedigte, met ’n groot aantal limerieke wat beïndruk met hulle geestigheid en vernuf. Verder is daar vertalings van onder andere gedeeltes uit “''Hamlet''” van William Shakespeare, Johann Wolfgang von Goethe se “''Erlkönig''”, William Cowper se “''John Gilpin''”, Robert Southey se “''The well of St. Keyne''” en Thomas Gray se “''Elegy written in a country churchyard''”. Die slotstrofe van laasgenoemde gedig is Langenhoven se grafskrif. Hy skryf ook ballades van veral klassieke en mitologiese onderwerpe, minneliedjies, vertellende en historiese verse oor die Voortrekkers en oor Woltemade, sonnette en treursange, waarvan min uitstyg bo die gemiddelde. Terwyl Langenhoven nog by ''Het Zuid-Westen'' redakteur was, is enkele gesange wat hy in Afrikaans vertaal het, in die koerant gepubliseer. Hy het daarna ’n stuk of dertig van die gesange vertaal, waarvan die meeste in sy “''Aan stille waters''” rubriek in ''Die Burger'' verskyn het. Saam met enkele ander godsdienstige liedere word dit in September 1922 as “''Gesange in Afrikaans''” uitgegee. Met sy vertaling slaag Langenhoven daarin om weg te breek van die Nederlandse sfeer en aan die Gesange ’n onmiskenbare Afrikaanse aard en toon te gee. G.B.A. Gerdener was nie baie vleiend oor Langenhoven se pogings om die gesange te vertaal nie en uit kerklike kringe is daar ook geen teken van belangstelling nie. Dit het hom baie gegrief en teleurgestel. Langenhoven lewer ook ’n knap vertaling van Edward Fitzgerald se verwerking van Omar Khayyám se “''Rubáiyát''”, ’n Middeleeuse digbundel wat sedert sy eerste publikasie in vertaling van Edward Fitzgerald in 1859 in Brittanje ’n soort kultusteks geword het en deur veel meer mense as net gewone liefhebbers van die digkuns gelees en waardeer is. Hierdie bundel bestaan uit vyf en sewentig kwatryne na die eerste uitgawe van Fitzgerald se vertaling en is dan ook die eerste bundel kwatryne in Afrikaans. Sy geliefkoosde vorm van die poësie was beslis die limeriek, wat uitstekend aansluit by sy geestigheid en vernuftige spel met woorde. Sy gedigte word in ’n menigte bloemlesings opgeneem, waaronder “''Groot verseboek''”, “''Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte''”, “''Digters en digkuns''”, “''Afrikaanse verse''”, “''Afrikaanse letterkunde''”, “''Junior verseboek''”, “''Die junior digbundel''”, “''Klein verseboek''”, “''Nuwe Kleinverseboek''”, “''Nuwe Kleuterverseboek''”, “''Digterstemme''”, “''Stories op rym''”, “''Miskien sal ek die wingerd prys''”, “''Uit ons letterkunde''”, “''Woordpaljas''”, “''My Afrikaanse verseboek''”, “''Voorspraak''” en “''Die tweede gerf''”. Hy skryf ook talle gedigte vir kinders, met veral “''Lamtietie damtietie''” (wat as “''Liefdes onsin''” reeds so vroeg as 1911 in “''Stukkies en brokkies''” opgeneem is) en “''Die waentjie''” wat gewild bly. “''Die ABC Boekie''” (geskryf onder die naam Elspet), is ’n bundel met kinderversies. === Drama === Langenhoven lewer ook ’n bydrae tot die drama. Aanvanklik skryf hy ’n aantal samesprake vir debatsverenigings en in “''Stukkies en brokkies''” (1911) en “''Ons weg deur die wêreld''” (1914) word ’n aantal hiervan opgeneem, soos byvoorbeeld die samespraak tussen ’n boer, Engelsman en Duitser wat hy onder die titel “''’n Weergalmpie van Babel''” gepubliseer het. In bogenoemde twee boeke het hy ook “''’n Modelletjie vir ’n debat''” opgeneem met voorbeelde van toesprake, debatsonderwerpe en ’n eenvoudige model van reëls vir ’n debatsvereniging. Een van sy vroegste geskrifte in Afrikaans was die samespraak “''Die tweetalige vonnis''” wat sir Henry Juta in sy “''Reminiscences''” (1912) opgeneem het. Hierdie samespraak het uit 1906 gedateer en is later in verwerkte vorm in “''Ons weg deur die wêreld''” opgeneem. Hierin vertaal die aangeklamde tolk die eentalige regter se uitspraak op so ’n wyse dat die beskuldigde gruwelik beledig word. Ander samesprake uit hierdie tyd sluit in “''Die kys abaut die forro''”, wat die lagwekkende maar ook treurige toestand uitbeeld wanneer ’n Afrikaner sy eie taal verag en net Engels wil praat; “''Teorie en praktyk''” wat ’n kandidaat uitbeeld wie se oggend-en aandpraatjies nie ooreenstem nie; “''Die ingewikkelde boodskap''” wat met sy wartaal reeds ’n soort surrealistiese effek bereik en illustreer hoe maklik ’n eenvoudige boodskap verdraai kan word deur onbelangrike detail; en “''Deskundige kritiek''”, waar twee pa’s bekommerd is oor die nuwerwetse goed wat hulle kinders op skool leer, soos dat die aarde om die son draai. Jan Spies neem “''Die ingewikkelde boodskap''” en “''Deskundige kritiek''” in die versamelbundel “''Klein begin in die drama''” op. “''Die verlore soon''” verskyn aanvanklik as vervolgverhaal in ''Het Zuid-Westen'' en Langenhoven verwerk dit later as drama. Hierin verloor ’n seun sy moeder en gaan dan na Johannesburg, waar hy onder slegte invloed aan die drink gaan en al sy geld verloor. Hierdie stuk word nooit gepubliseer nie. Vanaf 16 Januarie 1905 het die klug “''Die trouwbelofte''” as vervolgstuk in ''Het Zuid-Westen'' verskyn en dit word in 1909 in boekvorm gepubliseer. Sy ervarings as prokureur vind neerslag in die toneelstuk “''De waterzaak''” (met oorspronklike subtitel “''Engelsch versus Hollandsch''”), wat aanvanklik in 1909 gepubliseer word en in 1912 verwerk word tot “''Die wêreld die draai''”. Dit was duidelik dat hy van die konsep van hierdie toneelstuk gehou het, aangesien hy dit telkens in verwerkings heruitgegee het. In 1926 het hy weer daaraan gewerk en het dit as “''Die laaste van die takhare''” verskyn. Hierin kry Ou Dowe Oom Karel (die laaste takhaar) die Engelse Hamiltons as bure en hulle maak ’n hofsaak teen hom aanhangig omdat hy die rivier se water afkeer voordat dit by hulle uitkom. Henry Hamilton raak verlief op oom Karel se dogter, Miemie, en neem Hollandse lesse. Hy kan hierdie taal egter nie baasraak nie, maar onder Miemie se leiding leer hy maklik Afrikaans aan. Die Boerseun Johannes ding ook om Miemie se hand mee. Nadat ’n weduwee uit die Transvaal, tant Maria, die onderplaas koop word die watergeskil opgelos. Miemie trou dan met Johannes, oom Karel met tant Maria en die Hamiltons verhuis terug na Engeland. Hierdie geestige stuk is baie gewild in sy tyd, maar skiet te kort aan veral gemotiveerde karakterontwikkeling en dramatiese samehang. Dit word ook vir die radio verwerk en deur Radiosondergrense uitgesaai. In 1911 word “''Die familie zaak''” gepubliseer, ’n geestige klug verwant aan “''Die wêreld die draai''”. Tydens sy redakteurskap van ''Het Zuid-Westen'' ontvang hy in 1913 ’n opdrag van die Oudtshoornse vieringskomitee om ’n toneelstuk te skryf wat geskik sou wees om op Dingaansdag opgevoer te word. Hy skryf dan die allegoriese “''Die hoop van Suid-Afrika''” binne twee middae en twee aande en op 8 November 1913 word dit as ’n spesiale bylae tot ''Het Zuid-Westen'' gepubliseer. Hierdie stuk behandel in ses taferele die geskiedenis van Suid-Afrika vanaf 1652 tot en met die Slag van Bloedrivier in 1838. Naas historiese karakters soos Retief en Dingaan, gebruik hy hier ook abstrakte personasies soos Hoop (soos ook blyk uit die drama se titel) en Vader Tyd. Die eerste produksie was onder Langenhoven se spelleiding in die Oudtshoornse Teatersaal. Hy vertolk self die rol van Retief, sy stiefdogter Antoinette Lilienfeld die rol van Hoop en sy stiefskoonseun Allan Pocock die rol van goewerneur Stockenström. Die tweede toneel uit hierdie drama word deur D.F. Malherbe in die versamelbundel “''Afrikaanse letterkunde''” opgeneem. In 1918 word<ref>Grosskopf, J.F.W. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> “''Die vrouw van Suid-Afrika''” gepubliseer en dit word aangebied as ’n vervolg op “''Die hoop van Suid-Afrika''” en as ’n “dramatiese fantasie” en opgedra aan die nagedagtenis van sy ontslape pleegmoeder. Hierdie drama behandel in ses taferele die geskiedenis van Suid-Afrika in die periode van 1842 tot 1902, die einde van die Anglo-Boereoorlog. Hierdie twee stukke is minder dramas as wat dit gedramatiseerde spreekkore is, waar die persone ’n idee of ideologie eerder as menslike karakter verteenwoordig. Weer figureer Vader Tyd en Hoop, met die Vrou van Suid-Afrika ook nou ’n karakter. In ’n resensie in ''Die Huisgenoot'' van November 1918 spreek H.A. Fagan ernstige kritiek op “''Die vrou van Suid-Afrika''” uit. Hy het gemeen dat die politieke karakters en twisgesprekke die poëtiese kwaliteit van die stuk skaad en dat dit lyk asof die drama oorhaastig geskryf is, ook wat die taalgebruik betref. Langenhoven was baie heftig in sy kommentaar op hierdie kritiek en het die redaksie van ''Die Huisgenoot'' versoek om voortaan alle vermelding van sy werk te staak. “''Die eensame hoop''” is weer ’n soort vervolg op “''Die hoop van Suid-Afrika''” en “''Die vrou van Suid-Afrika''”, met dieselfde allegoriese karakters. Dit is op kinders gemik en vertel die geskiedenis van die vroeë vaarders om die Kaap tot die koms van Jan van Riebeeck. Die boodskap aan die kinders is van die hoop en dryfkrag wat nodig is om ’n volk te laat groei. Dit is ’n eenvoudige vertelling wat geskryf is in ’n tyd toe klein geskiedenisse van dié aard nog nie in Afrikaans beskikbaar was nie. “''Die kinderparlement''” is een van die eerste dramas wat spesifiek vir kinders geskryf word en hierin maak hy kinders vertroud met die werking van die politiek. In 1923 voltooi Langenhoven ’n dramatisering van sy epos “''Die pad van Suid-Afrika''”. “''Die onmoontlike tweeling''” sluit weer aan by “''Die wêreld die draai''”, terwyl dit ook iets van die sonde-met-die-bure-motief bevat. Die stuk werk basies met ’n reeks verwarrings. Oom Gawerjal ken nie sy tweelingdogters, Elsie en Sannie, uitmekaar nie en het verdere probleme met sy studenteseun Jan, sy werkvolk, sy volstruise en sy pyp. Hans en Flippie is ook ’n identiese tweeling en kom om met Elsie en Sannie te vry en so vry hulle elkeen met die “verkeerde” nooi.<ref>Marais, Eugène N. in Kannemeyer, J.C. (red.) “Kritiese aanloop” Jutalit Kenwyn Eerste uitgawe 1989</ref> “''Vrouetrou''” sluit aan by ’n vroeëre werk van hom, naamlik “''Die verlore soon''”, wat in voltooide vorm slegs in ''Het Zuid-Westen'' verskyn het en een van sy mislukkings was. Hierdie toneelstuk is grotendeels in rymlose verse geskryf en is ernstig van aard. Oom Hendrik se seun Jan lei ’n wilde lewe, maar hy word getrou versorg deur sy aangenome dogter Mieta. Weens Jan se onverantwoordelikheid bemaak oom Hendrik sy besittings aan Mieta, onder die wanindruk dat sy vir Jan liefhet, met hom sal trou en na hom sal omsien. Mieta is glad nie verlief op Jan nie en verkies eerder vir Hansie, terwyl Jan vry na die progressiewe Elsie. Wanneer Mieta uitvind van oom Hendrik se wense, is sy bereid om haar eie geluk op te offer om daaraan te voldoen. Alles loop egter eindelik uit op ’n romantiese, gelukkige einde. “''Petronella''” word in 1931 gepubliseer en word beskryf as “’n tragedie van verarming”. Petronella en Adelryk is verloof en Petronella se vader Diederik en Adelryk se vader Gideon koop saam ’n plaas vir hulle kinders. Gideon leen die geld by die gierigaard Hans Groenewerf, wat self op Petronella verlief is. Hans gebruik hierdie situasie om druk te plaas op Petronella om met hom te trou. Petronella weier en eindelik word die twee families gedwing om alles wat hulle het uit te verkoop om Hans se skuld te betaal. Die families word padwerkers en is ten spyte van hulle armoede steeds gelukkig omdat hulle getrou was aan hulle innerlike en nie toegegee het aan die materiële nie. Verskeie van sy werke word vir die verhoog verwerk. TRUK bied in 1964 die Langenhoven-program “''Modes van voor, skuld van agter''” aan. Met die honderdjarige herdenking van sy verjaarsdag in 1973 word verskeie van sy werke gedramatiseer en op die planke gebring, onder andere “''Sagmoedige Neelsie''” deur TRUK, ’n teks wat uit Langenhoven se werke saamgestel is deur Bartho Smit. In 1995 word “''Doppers en Filistyne''” in ’n solostuk op die planke gebring met die ervare Eric Nobbs as die skrywer en akteur en hierdie opvoering beleef vele opvoerings oor baie jare. By die KKNK van 1998 word “''Die laaste strooi''” ter ere van Oudtshoorn se gedenkjaar op die planke gebring, ’n stuk saamgestel uit Langenhoven se werke deur Ilse van Hemert waarin Cobus Rossouw die rol van Langenhoven gespeel het. Lizz Meiring en Hannes Muller bring ook in 1998 by die KKNK ’n pantomime van “''Brolloks en Bittergal''” op die planke. In 2007 word “''Fragment''” en “''Brief van die harlekyn''” uit “''Stille waters''” deur [[Thijs Nel]] tot die drama “''Brief van die harlekyn''” verwerk en by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees op Oudtshoorn opgevoer. Uittreksels uit sy “''Aan stille waters''”-rubriek word ook vir die radio verwerk en deur Radiosondergrense by hulle eerste kunstefees oor die radio in 2013 uitgesaai as “''Vroutjie weet alweer beter''”. === Versamelde werke === Sowat ’n maand na sy dood het die Nasionale Pers, Vroutjie en Goldblatt briewe begin ontvang om sy werke in ’n eenvormige band en formaat beskikbaar te stel. Dit lei tot die uitgawe van sy “''Versamelde werke''”, wat aanvanklik in twaalf boekdele gepubliseer word. Die eerste twee drukke word in 1933 tot 1935 gepubliseer en in 1936 en 1937 het twee verdere boekdele verskyn wat onderskeidelik sy drie Engelse werke en sy nagelate werke bevat het. Die publikasie van ''Versamelde werke'' was die grootste enkele produk waartoe Sarah Goldblatt se toewyding as administratrise van Langenhoven se nalatenskap gelei het. In die veertigerjare, die vyftigerjare en weer in die eeufeesjaar 1973, is dit herdruk en betreklik gou uitverkoop. In 1955 word “''Aan stille waters II''” as deel vyftien herdruk en in 1958 word deel sestien bygevoeg wat bestaan uit dokumentasie oor “''Die Stem van Suid-Afrika''”, “''Ons eie vlaglied''”, Langenhoven se ontwerp vir ’n sonwyser, vroeë stukke in Nederlands, Engels en Afrikaans, die reeks “''Ou-liedjies''” en verspreide gedigte wat nie in een van sy vroeëre bundels opgeneem is nie. == Eerbewyse == Sy gedig “''Die stem van Suid-Afrika''”, wat in 1918 geskryf is, word deur M.L. de Villiers getoonset en op 2 Mei 1957 tot amptelike volkslied verklaar, nadat die destydse Eerste Minister, generaal J.B.M. Hertzog, reeds so vroeg as 1938 besluit het dat die lied saam met “''God save the king''” by die opening van die Parlement gesing moet word. In 1931 ken die Universiteit van Stellenbosch ’n eredoktoraat (D.Litt. honoris causa) aan hom toe. Op 21 April 1955 word sy huis Arbeidsgenot as Nasionale Museum geopen. Ten tye van sy eeufeesviering in 1973 word ’n groot Langenhoven-fees gehou, met feesvieringe veral in Oudtshoorn. KRUIK en TRUK dramatiseer van sy werke vir opvoering, die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie bied van sy werke aan en voorlesings word oor die radio uitgesaai, terwyl ’n nuwe, bygewerkte uitgawe van sy “''Versamelde Werke''” ook gepubliseer word. Verskeie koerante en tydskrifte, insluitende ''Rapport'', ''Die Huisgenoot'', ''Die Taalgenoot'', ''Tydskrif vir Letterkunde'', ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', ''Die Unie'' en ''Die Matie'' wy gedenkuitgawes in hierdie jaar aan hom. Die beeldhouer Olgo Pieri maak in 1973 tydens die eeufeesvieringe ’n standbeeld wat tot sy eer by die Universiteit van Stellenbosch opgerig word. ’n Reeks van twaalf episodes oor Langenhoven en sy werk word in 1983 oor televisie gebeeldsaai, met die teks geskryf deur Manie van Rensburg en Johan van Jaarsveld. In Desember 2002 word hy en sy vrou se grafte in die openbare begraafplaas opgegrawe en ’n herbegrafnis vind op 30 Maart 2003 plaas op die gronde van Arbeidsgenot. === Nalatenskap === Die [[Universiteit van Stellenbosch]] se studentesentrum is na Langehoven vernoem, en is bekend as "Die Neelsie". Suid-Afrikaanse filmmaker [[Manie van Rensburg]] het in [[1983]] 'n lighartige komedie vir televisie vervaardig gebaseer op Langenhoven se werke. Dit was getiteld ''Sagmoedige Neelsie''. Die Suid-Afrikaanse Poskantoor het in [[1973]] 'n gedenkseël uitgereik vir die 100-jarige herdenking van Langenhoven se geboorte. Die [[C.J. Langenhovenprys vir Taalwetenskap]] wat deur die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] uitgereik word, is na hom vernoem. Die plek waar Langenhoven en sy familie gewoon het van 1903 tot 1950, [[Arbeidsgenot]], is vandag 'n huismuseum.<ref>{{cite web |url=http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |title=Van wig tot graf |access-date=19 Maart 2016 |quote=1903 – Langenhoven trek na Arbeidsgenot (vanaf Hoopstraat) |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20180629131632/http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |archive-date=29 Junie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> C.J. Langenhoven is in 1932 aan hartversaking oorlede. Hy was 58 jaar en 11 maande oud. Een van sy bekende gedigte, [[Siembamba]]: <poem style="font-style: italic; background-color: #f9f9f9; padding-left:2em"> Siembamba, ek is 'n baba, Siembamba, ek is 'n baba --pas my veilig op in die nood, sus my liefies op die skoot. Siembamba, ek is 'n seuntjie, Siembamba, ek is 'n seuntjie maar jy sal sien ek is net nou groot; slaan maar orige kêrels dood. Siembamba, ek is 'n jonkman, Siembamba, ek is 'n jonkman --tel my nou maar af van die skoot; ek slaan self die kêrels dood. Siembamba, ek is getroud nou, Siembamba, ek is getroud nou --maar sy dink ek is nog op die skoot, wil nie glo nie ek is groot. Siembamba, almal babas. Siembamba, almal babas --al die mans is danig groot-- almal babas tot hul dood. </poem> == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasies |- |1909 |Die trouwbelofte |- | |Die famielie zaak |- | |Die water zaak |- | |Die trouwbelofte |- | |Die famielie zaak |- |1911 |Eenvoudige stukkies en brokkies |- |1912 |Die wêreld die draai |- | |Afrikaanse verjaardagboekie |- |1913 |Die hoop van Suid-Afrika |- |1914 |Ons weg deur die wêreld |- |1918 |Die stem van Suid-Afrika |- | |Die vrouw van Suid-Afrika |- |1919 |Die onmoontlike tweeling |- |1921 |Vrouetrou |- | |Sonde met die bure |- | |Eerste skoffies op die pad van Suid-Afrika |- |1922 |Doppers en Filistyne |- | |Die eensame hoop |- |1923 |Loeloeraai |- | |Die opdraande pad |- |1924 |Die lig van verre dae |- | |Geeste op aarde |- |1925 |Die laaste van die takhare |- | |Brolloks en Bittergal |- | |Herrie op die ou tremspoor |- | |Ons geliefde verjaarsdagboekie |- |1926 |Mof en sy mense |- | |A first guide to Afrikaans |- | |Donker spore |- | |Die Krismiskinders |- |1927 |Die kinderparlement |- | |Die wagtende wêreld |- | |Skaduwees van Nasaret |- |1928 |Die boekie sonder naam |- | |Ou-liedjies |- | |Vlaglied |- |1929 |Aan stille waters I |- |1930 |Die wandelende geraamte |- |1931 |A.B.C. Boekie |- | |Jantjie Muis en Jakob Slang |- | |Kootjie Totjie |- | |Petronella |- | |Hoe om te skrywe (saam met E.C. Pienaar) |- |1932 |U dienswillige dienaar |- |1933 |Die mantel van Elia |- | |Versamelde werke, wat ook insluit die volgende met jaar van oorsprong Oor opstelle (1931) |- | |Die letterkundige skoonhede van die Bybel (1932) |- | |Hooftrekke van die Bybelverhaal (1932) |- |1941 |Aan stille waters II |- |1971 |… die erwe van ons vaad’re |- |1972 |Twee novelles (Mof en sy mense en Donker spore) |- |1979 |Van mens tot mens (saamgestel deur Jan Scannell) |- | |Die vrolike vlam (saamgestel deur Jan Scannell) |- |1983 |Langenhoven in volkleur |- |1989 |Spreuke van Langenhoven: ’n keuse |- |1992 |Die beste spookstories |- |2000 |Pittige sêgoed en raak antwoorde van Sagmoedige Neelsie |- |2006 |Sagmoedige Neelsie praat padlangs |- | !Nie-fiksie werke |- |1900 |The Resident Magistrates of the Cape Colony in their capacity as judges |- |1906 |Iets over arbiters en arbitraties |- |1910 |Padlangers en zonder doekies |- | |The royal road to Cape Dutch |- |1916 |’n Vriendelike woord aan die Zappe |- |1919 |Republicans and sinners |- | |The everlasting annexation |- | |Twee geskiedkundige opstelle (saam met Gustav S. Preller) |- |1926 |Van die aarde na die sterre I en II |- | |A first guide to Afrikaans |- |1928 |Water en sy aard |- | |Die goeie burger |- |1929 |Die witman se pand (saam met J.H. Conradie) |- | |Goud of papier? |- | |Hoe om te skrywe (saam met E.C. Pienaar) |- |1935 |My aandeel aan die taalstryd |- |1953 |The life history of an ostrich |- | !Vertalings |- |1922 |Gesange in Afrikaans |- |1923 |Die Rubáiyát (Omar Khayyam) |} == Bronnelys == === Boeke === * Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964 * APB-Komitee vir Skoolboeke “Die junior digbundel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Sesde druk 1963 * Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) “Voorspraak” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994 * Beukes, Gerhard J. en Lategan, F.V. “Skrywers en rigtings” J.L. van Schaik Bpk. Pretoria Eerste uitgawe 1952 * Beukes, W.D. (red.) “Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992 * Botha, Elize “Prosakroniek” Tafelberg Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1987 * Burgers, M.P.O. “Die mens Langenhoven” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Port Elizabeth Eerste druk 1939 * Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970 * De Vries, Abraham H. “Kortom 2” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1989 * Du Plessis, I.D. “Aantekeninge uit Tuynstraat” Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste druk 1975 * Grobler, Hilda “Halfeeu” Blokboeke 33 Academica Pretoria en Kaapstad Eerste uitgawe 1980 * Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988 * Heyns, T.J. “C.J. Langenhoven 1872-1932” in Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969 * Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984 * Kannemeyer, J.C. “Langenhoven: ’n Lewe” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Eerste druk 1995 * Kannemeyer, J.C. “Die Dienswillige Dienaar” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe Eerste druk 1995 * Kannemeyer, J.C. “Ontsyferde stene” Inset-Uitgewers Stellenbosch Eerste uitgawe Eerste druk 1996 * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005 * Lategan, F.V. “Kernbeeld van die Afrikaanse kortverhaal” Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Johannesburg 1961 * Lindenberg, E. (red.) “Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde” Academica Pretoria en Kaapstad Vierde Malherbe, F.E.J. “Aspekte van Afrikaanse literatuur” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad, Bloemfontein en Port Elizabeth Eerste uitgawe 1940 * Malherbe, F.E.J. “Die kort-verhaal as kunsvorm” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1929 * Nasionale Pers Beperk “Ons skrywers en hul werke: ’n Plate-album” Nasionale Pers Bpk. Kaapstad 1936 * Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns” Perskor-Uitgewers  Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007 * Nienaber, P.J. “Die Hertzogprys Vyftig Jaar” Nasionale Boekhandel Kaapstad Eerste uitgawe 1965 * Nienaber, P.J. “Hier is ons skrywers!” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949 * Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse  letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963 * Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene  uitgawe 1969 * Nienaber, P.J. en Heyl, J.A. “Pleidooie in belang van Afrikaans Deel II” Nasionale Boekhandel Beperk  Kaapstad 1960 * Nienaber, P.J.; Erasmus, M.C.; Du Plessis, W.K. en Du Plooy, J.L. “Uit ons letterkunde” Afrikaanse Pers- Boekhandel Sewende druk 1968 * Opperman, D.J. “Junior verseboek” Nasionale Boekhandel Beperk Kaapstad Agste druk 1960 * Opperman, D.J. “Naaldekoker” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad en Johannesburg Eerste druk 1974 * Pheiffer, R.H. “Woordpaljas” Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Derde uitgawe Derde  druk 1993 * Pienaar, E.C. “Taal en poësie van die Twede Afrikaanse Taalbeweging” Nasionale Pers Beperk Kaapstad, Stellenbosch en Bloemfontein Vierde vermeerderde druk 1931 * Schoonees, P.C. “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging” J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch- Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad 1939 (derde druk) * Van Biljon, Madeleine “Geliefde leesgoed” Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe  1996 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  1998 * Venter, L.S. “C.J. Langenhoven (1872–1932)” in Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998 * Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005 === Tydskrifte en koerante === * Blignault, Audrey “Langenhoven se essays leef voort” “Insig” April 1998 * Boekkooi, Paul “Langenhoven ‘sal tot gehore vandag spreek’” “Plus” 31 Maart 1998 * Bosman, N. “Ruimte as intertekstuele belewenis: Dalene Matthee en C.J. Langenhoven” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 30 no.4, November 1992 * Brink, André P. “Neelsie, Madiba en ek” “Beeld” 16 Julie 2004 * Brink, André P. “Donker spore, duister woorde” “Rapport” 1 Mei 2011 * Britz, Etienne “Met Kannemeyer op die spoor van Langenhoven” “Die Vlieënde Springbok” * De Villiers, C.G.S. “C.J. Langenhoven soos ek hom geken het” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 17 no. 1, Februarie 1979 * Goldblatt, Sarah “How ‘Die Stem’ became South Africa’s unofficial anthem” “The Cape Argus” 12 April 1952 * Kannemeyer, J.C. “C.J. Langenhoven, C.J. Rhodes en die prinses” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 32 no. 2, Mei 1994 * Kannemeyer, J.C. “Die dienswillige dienaar” “Rapport” 16 April 1995 * Olivier, Johan “Langenhoven-grafte opgegrawe vir herbegrafnis” “Die Burger” 7 Desember 2002 * Smith, Elsa “’n Beknopte samevatting van C.J. Langenhoven” “Kakkerlak” Uitgawe 2, 2005 * Ungerer, Carien “‘Loeloeraai’: Eerste Sciencefiction-roman in Afrikaans – ’n Beskrywing, interpretasie en  evaluasie” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 23 no. 1, Februarie 1 * Van Rensburg, Chrisna “’n Voëlvlug deur Arbeidsgenot” “Kakkerlak” Uitgawe 2, 2005 * Verhage, J.A. “Langenhoven se literêre drieslagmaat” “Standpunte” Nuwe reeks 82, April 1969 * Weber, Phil “Só is hy heen” “Insig” April 1998 * Wessels, Louis “Langenhoven – die tengerige genie bly leef…” “Die Burger” 11 Augustus 1982 * Winter, Gordon “Langenhoven had a Jewish mistress” “Sunday Express” 1 Junie 1975 === Internet === * Brink, André P. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/04/04/9/3.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Brink, André P. Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2011/05/05/RH/6/boek06.html * Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/11/19/14/12.html * Cillié, Petra Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/07/02/4/4.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * C.J. Langenhoven: http://www.cjlangenhoven.co.za/cj_langenhoven/index {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160901010914/http://www.cjlangenhoven.co.za/cj_langenhoven/index |date= 1 September 2016 }} * Dedekind, Nonnie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/11/7/11/2.html * Dommisse, Ebbe Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/08/25/SK/13/ARBEIDSGENOT.html * Du Plessis, Bertie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1995/06/12/6/4.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120717013158/http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1995/06/12/6/4.html |date=17 Julie 2012 }} * Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Langenhoven,_Cornelis_Jacob * Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/C.J._Langenhoven * Geni: http://www.geni.com/people/Cornelis-Langenhoven/6000000016153152792 * Kannemeyer, J.C. Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/11/18/14/5.html * {{cite news |url=http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html |title=Staaltjies rondom die skerpsinnigheid van C.J. Langenhoven |author=Kannemeyer, J.C. |publisher=[[Die Burger]] (bladsy 3) |date=1 Julie 2000 |archive-url=https://archive.is/20130725160110/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/01/3/17.html |archive-date=25 Julie 2013 |access-date=25 Julie 2013 |url-status=dead }} * Kannemeyer, J.C. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/05/05/3/10.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Kannemeyer, J.C. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2003/11/01/BY/12A/01.html * Koch, Retief Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/08/10/3/18.html * Langenhoven, C.J. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/01/31/15/2.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Langenhoven Geslagsregister: http://www.langenhoven.net/Langenhovenboek1.pdf * LitNet ATKV-Skrywersalbum 28 Februarie 2012: www.litnet.co.za * Maroela Media: http://maroelamedia.co.za/ongekategoriseerd/cj-langenhoven/ * NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/1127 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170219202302/http://www.nb.co.za/authors/1127 |date=19 Februarie 2017 }} * Olivier, Johan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/06/29/3/1.html * Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/langenhoven.html * Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_cjlangenhoven_ph.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140913114946/http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_cjlangenhoven_ph.htm |date=13 September 2014 }} * Van Bart, Martiens Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/08/05/1/29.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Van Zyl, Wium Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1999/05/29/1/14.html{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Wikiquote}} {{Wikisource|Outeur:C. J. Langenhoven|C. J. Langenhoven|old=true}} * {{mieliestronk|url=http://www.mieliestronk.com/volkslied.html}} * [http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php Die Langenhoven huismuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180629131632/http://www.cjlangenhoven.co.za/index.php |date=29 Junie 2018 }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Langenhoven, C.J.}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse advokate]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse joernaliste]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse Vrymesselaars]] [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1873]] [[Kategorie:Sterftes in 1932]] [[Kategorie:Afrikaners]] kcb4o7vpujjboxifm7ourtpeomvt6py 4 9591 2518485 2518219 2022-08-10T09:08:12Z Burgert Behr 2401 Nuwe voorstel: Cleopatra VII wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background:#FFFFFF; border:solid 1px #479429;" cellspacing="0" cellpadding="10" | colspan="2" | '''Kandidaatartikels vir voorblad: Help vorm die beste van Wikipedia''' Hier besluit ons watter artikels op die voorblad van die Afrikaanse Wikipedia gaan verskyn. ''''n Voorbladartikel''' moet die beste werk op Wikipedia ten toon stel. Om 'n artikel te nomineer kan dit gewoon bygevoeg word aan die onderkant van hierdie bladsy. Lees asseblief eers die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|Riglyne vir nominasie]] voor u 'n artikel nomineer. U kan beïnvloed wat op die voorblad verskyn deur 'n artikel te ondersteun of deur beswaar aan te teken. Persone wat 'n artikel voorstel moet ook bereid wees om te help om besware aan te spreek. As daar geen noemenswaardige besware is nie kan 'n artikel moontlik 'n voorbladartikel word. Die beleid is tans om enige genomineerde bladsy waarvoor daar na 'n maand geen geldige beswaar is nie en wat aan die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|vereistes voldoen]] as 'n moontlike voorbladartikel te beskou. 'n Artikel word vir 'n week lank op die voorblad vertoon, vanaf Maandag tot die daaropvolgende Sondag. Ou suksesvolle nominasies word na die betrokke argief verskuif. 'n Lys van voorbladartikels wat al in hierdie jaar gebruik is, is by [[Wikipedia:Voorbladartikels {{CURRENTYEAR}}]] te kry. Daar is ook 'n inleiding tot die voorbladartikelprojek by [[Wikipedia:Voorbladartikel]]. Onsuksesvolle nominasies kan besigtig word by [[Wikipedia:Onsuksesvolle voorbladnominasies/2022]]. |- | colspan="2" | <div style="border-bottom: solid 2px #479429;">[[Lêer:Calendar-nl.png|30px]] '''Opkomende weke'''</div> |- valign="top" | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}|Volgende week]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }}}} }} | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}|Die week daarop]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }}}} }} |} {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2005|2005]] | argief2 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2006|2006]] | argief3 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2007|2007]] | argief4 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2008|2008]] | argief5 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2009|2009]] | argief6 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2010|2010]] | argief7 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2011|2011]] | argief8 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2012|2012]] | argief9 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2013|2013]] | argief10 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2014|2014]] | argief11 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2015|2015]] | argief12 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2016|2016]] | argief13 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2017|2017]] | argief14 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2018|2018]] | argief15 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2019|2019]] | argief16 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2020|2020]] | argief17 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2022|2022]] }} Hier kan u gerus voorstelle maak vir moontlike voorbladartikels, of ondersteuning of beswaar lewer oor huidige nominasies. Dit is behulpsaam om u nominasies, besware en ondersteuning van kommentaar te voorsien wat betrekking op die artikel se inhoud het. Indien u gekant is teen 'n artikel se nominasie kan dit help om te sê waarom, so kan probleme aangespreek word en u mag u teenkanting na ondersteuning verander. So ook kan redes vir 'n nominasie ander gebruikers help om die goeie punte van 'n artikel raak te sien. U is welkom om die volgende sjablone te gebruik: * {{sl|ondersteun}} ({{ondersteun}}) * {{sl|gekant}} ({{gekant}}) * {{sl|neutraal}} ({{neutraal}}) * {{sl|kommentaar}} ({{kommentaar}}) * {{sl|vraag}} ({{vraag}}) ; Wenk: Om die vervoerband vir 2022 te besigtig, '''[[Wikipedia:Voorbladartikels 2022|klik hier]]'''. ;Nuwe voorstelle == [[Bonobo]] == {{sperdatum|8 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Burgert_Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:25, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:14, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:40, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:53, 8 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:39, 2 Augustus 2022 (UTC) [[Wikipedia:Voorbladartikel week 33 2022]], geluk Bonobo! --[[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:31, 8 Augustus 2022 (UTC) == [[Fenisië]] == {{sperdatum|26 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:06, 26 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 20:50, 26 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:48, 28 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:07, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) == [[Uranus se ringe]] == {{sperdatum|30 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Ek weet nie of dit dalk 'n bietjie ingewikkeld is nie (ek verstaan self nie heeltemal alles nie). Maar die Engelse artikel, waarvan dit vertaal is, is 'n sterartikel. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:18, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:26, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:41, 1 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) == [[San Francisco Internasionale Lughawe]] == {{sperdatum|30 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Ek volg hiermee die [[Doebai Internasionale Lughawe]]-voorblad op. Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 15:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:48, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) == [[Suid-Afrikaanse Grensoorlog]] == {{sperdatum|30 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Plaaslike [[Koue Oorlog]] geskiedenis - [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:26, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:46, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:41, 1 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) == [[Neanderdaller]] == {{sperdatum|31 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Sjoe, nou is ek moeg vir dié spulletjie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:23, 20 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:36, 20 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:51, 21 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – ondersteun my voorgeslagte! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:40, 2 Augustus 2022 (UTC) == [[Jupiter]] == {{sperdatum|2 September 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|– <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 12:33, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 16:10, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:15, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 16:20, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:13, 3 Augustus 2022 (UTC) == [[Virgin Australia]] == {{sperdatum|7 September 2022}} * {{ondersteun}} – Aansluitend tot sy mededinger, [[Qantas]]. Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:38, 8 Augustus 2022 (UTC) ==[[Cleopatra VII]] == * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:08, 10 Augustus 2022 (UTC) <!-- Dis die laaste lyn van hierdie bladsy, skryf asb. hierbo! --> [[Kategorie:Voorblad]] suurehjq9svv5lqhqzljqo2dby6xuh6 0 11927 2518421 2516772 2022-08-10T02:45:35Z 103.129.94.237 changes minor wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Dublin'''<br />'''''Baile Átha Cliath'''''<br /> [[Lêer:Dublin castle.JPG|280px]] <br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Ireland map County Dublin City.png|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat-of-arms-of-Dublin.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:IRL Dublin flag.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Ierland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Provinsie''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Leinster.svg|23px]] [[Leinster]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|53|21|N|6|16|W}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 842 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1172 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlak:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 114,99 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 20 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2016) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 553&nbsp;165<ref>{{en}} [http://cso.ie/en/media/csoie/releasespublications/documents/population/2017/Chapter_2_Geographical_distribution.pdf ''Central Statistics Office: Census of Population 2016 – Chapter 2: Geographical distribution. Besoek op 4 Junie 2017'']</ref> |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 4&nbsp;811/vk km |- | &nbsp;- City of Dublin met voorstede | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;173&nbsp;179 |- | &nbsp;- Groter Dublin | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;904&nbsp;806 |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +0 (WET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +1 (IST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester (''Lord Mayor'')''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hazel Chu (Green Party) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike Webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [http://www.dublincity.ie/ ''dublincity.ie''] |} '''Dublin''' ([[Iers-Gaelies|Iers]]: ''Baile Átha Cliath'' [blʲaːˈklʲiəh]) is die [[hoofstad]] en grootste stad van die [[Republiek Ierland]] (Éire), geleë naby die middel van [[Ierland]] se oostelike kus, by die mond van die [[Liffeyrivier]] in die [[Ierse See]] en in die middel van die provinsie [[Leinster]]. Die stad was sedert die [[Middeleeue]] altyd die hoofstad van die [[Lordskap van Ierland|Lordskap]] en die [[Koninkryk van Ierland]]. Tans is sowat 'n derde van die Ierse bevolking in Groter Dublin saamgetrek. Dublin se geskiedenis strek terug tot in die vroeë [[9de eeu]] toe [[Wikings]] een van hul grootste nedersettings buite [[Skandinawië]] in die huidige stadsgebied gevestig het.<ref>{{en}} Tim Perry (hoofbydraer): ''DK Eyewitness Travel – Dublin''. Londen: Doring Kindersley 2012, bl. 13</ref> In die volgende eeue is die stad verskeie kere deur oorloë en ander gewapende konflikte geteister. In die 20ste eeu het Dublin tot 'n moderne hoofstad met 'n ryk kulturele lewe gegroei wat jaarliks deur miljoene toeriste besoek word. == Etimologie == Die stad se huidige naam is 'n Iers-Engelse afleiding van die oorspronklike Iers-Gaeliese naam ''Dubh Linn'' (letterlik "Swart Vywer"). Die historiese Gaeliese skryfwyse was 'Duḃ Linn' of 'Duḃlinn', tog het die Franssprekende Noormanne die kolletjie weggelaat en die stadsnaam as ''Develyn'' of ''Dublin'' gespel. In moderne Iers word daar gewoonlik na Dublin as Baile Átha Cliath verwys (letterlik "Die nedersetting by die Riethekkiesdrif"). Hierdie naam is afgelei van ''Ath Cliathe'' (''Áth Cliath''), 'n klein Keltiese nedersetting wat aan die noordoewer van die Liffeyrivier geleë was. Sy naam het na die strategiese [https://moa168.org/ slot online] ligging van die dorp verwys – by die kruispunt van vier belangrike paaie en naby 'n [[drif]] in die Liffeyrivier (geleë naby die huidige Heuston-stasie) wat destyds die enigste manier was om die rivier oor te steek. Die naam Baile Átha Cliath is later gebruik om na 'n vroeë Christelike [[klooster]] te verwys wat waarskynlik in die gebied van Aungierstraat op die erf van die huidige [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] Sint-Valentynskerk bestaan het. Die lang Ierse naam word soms afgekort tot BÁC. In Ierse Engels word bewoners van die stad of die distrik Dublin dikwels ''Dubs'' genoem. == Geskiedenis == === Die 18de eeu: Tweede stad van die Britse Ryk === Die 18de eeu was 'n periode van voorspoed vir Dublin. As setel van 'n eie Ierse parlement en danksy die invloed van die [[landadel]] het die stad veral in die tweede helfte van die 18de eeu ongekende groei beleef. Stygende pryse vir landbouprodukte het vir Protestantse landeienaars die finansiële middele verskaf om die groot pleine en statige stadhuise van Georgiaanse Dublin te bou. Omstreeks 1800 was Dublin die onbestrede tweede stad van die [[Britse Ryk]] en een van die leidende stedelike nedersettings van sy tyd – kleiner as [[Londen]], [[Wene]] of ander destydse keiserlike en koninklike hoofstede, maar nogtans een van die belangrikste stede wat tweede in rang na dié metropole gekom het.<ref>{{en}} Michael Barry: ''Victorian Dublin Revealed. The Remarkable Legacy of Nineteenth-Century Dublin''. Kindle e-boek. Dublin: Andalus Press 2014, pos. 198</ref> === Die 19de eeu: Ekonomiese en politieke agteruitgang === In die dekades ná die Napoleontiese Oorloë het Europa, indertyd die sentrum van die ontwikkelde wêreld, 'n ongekende fase van ekonomiese groei en modernisering beleef. Die Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland het as moederland van die [[nywerheidsomwenteling]] tot die magtigste moondheid in Europa ontwikkel – onder meer omdat sy staatsgebied die verwoestings van die oorlog gespaar gebly het. Meganisering en die vervanging van water- deur stoomkrag het net soos die bou van 'n spoorwegnetwerk en die invoering van stoomskepe op internasionale roetes industriële groei op die Britse Eilande verder aangewakker, net soos die beskikbaarheid van groot steenkool- en ysterertsreserwes. Die Britse kolonies het onverwerkte goedere verskaf en was daarnaas belangrike uitvoermarkte vir die Britse ekonomie. Die ekonomiese vooruitgang is in 'n snelle bevolkingsgroei en die opkoms van 'n nuwe sosiale klas van fabriekswerkers en 'n nuwe middelklas weerspieël. [[Lêer:Eden Quay, Dublin 1900.jpg|duimnael|links|Die hoek van Eden-kaai en O'Connell-brug omstreeks 1900]] Maar terwyl Britte in die [[Victoriaanse tydperk]] een van die vinnigste en omvattendste omwentelings in die geskiedenis van die mensdom beleef het en Groot-Brittanje tot die dinamiese sentrum van die wêreld ontwikkel het, is Ierland as die tweede element in die Verenigde Koninkryk nouliks deur hierdie gebeure geraak. Sy ekonomie het nog grotendeels op landbou gebaseer, en sy bevolking het as Rooms-Katolieke nie net 'n ander geloof aangehang as die res van die land nie, hulle was ook arm en ontnugter. Nadat die regeringsetel volgens die Uniewet van 1800 na Westminster in Londen verskuif is, het Dublin in die 19de eeu 'n periode van politieke en ekonomiese agteruitgang beleef. Anders as [[Belfast]] in [[Noord-Ierland]] het die stad geen noemenswaardige rol in die nywerheidsomwenteling gespeel nie, maar dit was nogtans 'n belangrike administratiewe sentrum en 'n spilpunt van vervoer vir die grootste deel van Ierland. Aangesien die eiland nie oor beduidende steenkoolreserwes beskik nie (indertyd die belangrikste brandstof vir nywerhede en vervoer) en Dublin ook nooit tot 'n sentrum van skeepsbou ontwikkel het nie (een van die drywende kragte in die nywerheidsomwenteling in Groot-Brittanje en Noord-Ierland), het Belfast in hierdie tydperk danksy sy internasionale handelsbande, linnebedryf en skeepsbouwerwe vinniger gegroei as sy susterstad in die suide. Omstreeks 1900 het Belfast ook ten opsigte van sy inwonertal by Dublin verbygesteek. == Sport == [[Lêer:Aviva Stadium(Dublin Arena).JPG|duimnael|Die [[Aviva-stadion]] in Dublin]] Dublin was een van die gasheerstede tydens die [[Rugbywêreldbeker 1991]], [[Krieketwêreldbeker 1999]] en [[Rugbywêreldbeker 1999]]. === Krieket === Dublin beskik oor Ierland se enigste [[toetskrieket]]veld, die Malahide Krieketklubterrein. Op 11–15 Mei 2018 is hier [[Ierse nasionale krieketspan|Ierland]] se eerste toets teen [[Pakistanse nasionale krieketspan|Pakistan]] gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/pak-in-ire-eng-scot-2018-1119523/ireland-vs-pakistan-only-test-1127284/full-scorecard |title=Only Test, Pakistan tour of Ireland, England and Scotland at Dublin, May 11-15 2018 |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=2 Mei 2021}}</ref> 'n Ander bekende krieketveld in Dublin is die Castle Avenue-krieketveld, wat tydens die Krieketwêreldbeker 1999 vir een wedstryd ingespan is. === Rugby === [[Ierse nasionale rugbyspan|Ierland se nasionale rugbyspan]] speel sy tuiswedstryde tydens die jaarlikse [[Sesnasies-toernooi]] in die [[Aviva-stadion]] wat deur die [[Ierse Rugbyvoetbalunie]] besit word. Dublin se professionele rugbyspan [[Leinster Rugby]] speel hier in die [[Pro14]]. [[Wêreldrugby]] se hoofkantoor is in Dublin gesetel. == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120px" class="center" caption="Baile Átha Cliath - Dublin"> Dublin-06-Custom House-2017-gje.jpg|Custom House Dublin-Christ Church Cathedral-04-2017-gje.jpg|Christ Church Katedraal Dublin-12-Lord Edward St-Kinlay House-2017-gje.jpg|Lord Edward St-Kinlay House Dublin-Temple Bar-12-2017-gje.jpg|Temple Bar Dublin-30-Leo Burdock Fish+Chips-2017-gje.jpg|Leo Burdock Fish+Chips Dublin-32-Fish+Chips-2017-gje.jpg|Gereg van [[vis-en-tjips]] Dublin-59-Gavronski-1993-gje.jpg|Gavronski in 1993 Dublin-75-Shaw-Denkmal-1993-gje.jpg|Shaw-Denkmal in 1993 Dublin-10-Dame St 72-Olympia Theatre-1993-gje.jpg|Dame St 72-Olympia Theatre </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} [http://www.dublincity.ie/ Amptelike webwerf] {{Hoofstede in Europa}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in die Ierse Republiek]] [[Kategorie:Hoofstede in Europa]] jfw6gtcdzbad76238hlcwrt0ol0hftg 2518491 2518421 2022-08-10T09:26:28Z Billinghurst 26631 Wysigings deur [[Special:Contributions/103.129.94.237|103.129.94.237]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Aliwal2012|Aliwal2012]] wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Dublin'''<br />'''''Baile Átha Cliath'''''<br /> [[Lêer:Dublin castle.JPG|280px]] <br /> |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Ireland map County Dublin City.png|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Coat-of-arms-of-Dublin.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:IRL Dublin flag.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{vlagland|Ierland}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Provinsie''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Leinster.svg|23px]] [[Leinster]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|53|21|N|6|16|W}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 842 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1172 |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlak:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 114,99 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 20 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2016) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 553&nbsp;165<ref>{{en}} [http://cso.ie/en/media/csoie/releasespublications/documents/population/2017/Chapter_2_Geographical_distribution.pdf ''Central Statistics Office: Census of Population 2016 – Chapter 2: Geographical distribution. Besoek op 4 Junie 2017'']</ref> |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 4&nbsp;811/vk km |- | &nbsp;- City of Dublin met voorstede | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;173&nbsp;179 |- | &nbsp;- Groter Dublin | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1&nbsp;904&nbsp;806 |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +0 (WET) |- style="border-top:1px solid #999;" | &nbsp;- [[Somertyd]] | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +1 (IST) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester (''Lord Mayor'')''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Hazel Chu (Green Party) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike Webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [http://www.dublincity.ie/ ''dublincity.ie''] |} '''Dublin''' ([[Iers-Gaelies|Iers]]: ''Baile Átha Cliath'' [blʲaːˈklʲiəh]) is die [[hoofstad]] en grootste stad van die [[Republiek Ierland]] (Éire), geleë naby die middel van [[Ierland]] se oostelike kus, by die mond van die [[Liffeyrivier]] in die [[Ierse See]] en in die middel van die provinsie [[Leinster]]. Die stad was sedert die [[Middeleeue]] altyd die hoofstad van die [[Lordskap van Ierland|Lordskap]] en die [[Koninkryk van Ierland]]. Tans is sowat 'n derde van die Ierse bevolking in Groter Dublin saamgetrek. Dublin se geskiedenis strek terug tot in die vroeë [[9de eeu]] toe [[Wikings]] een van hul grootste nedersettings buite [[Skandinawië]] in die huidige stadsgebied gevestig het.<ref>{{en}} Tim Perry (hoofbydraer): ''DK Eyewitness Travel – Dublin''. Londen: Doring Kindersley 2012, bl. 13</ref> In die volgende eeue is die stad verskeie kere deur oorloë en ander gewapende konflikte geteister. In die 20ste eeu het Dublin tot 'n moderne hoofstad met 'n ryk kulturele lewe gegroei wat jaarliks deur miljoene toeriste besoek word. == Etimologie == Die stad se huidige naam is 'n Iers-Engelse afleiding van die oorspronklike Iers-Gaeliese naam ''Dubh Linn'' (letterlik "Swart Vywer"). Die historiese Gaeliese skryfwyse was 'Duḃ Linn' of 'Duḃlinn', tog het die Franssprekende Noormanne die kolletjie weggelaat en die stadsnaam as ''Develyn'' of ''Dublin'' gespel. In moderne Iers word daar gewoonlik na Dublin as Baile Átha Cliath verwys (letterlik "Die nedersetting by die Riethekkiesdrif"). Hierdie naam is afgelei van ''Ath Cliathe'' (''Áth Cliath''), 'n klein Keltiese nedersetting wat aan die noordoewer van die Liffeyrivier geleë was. Sy naam het na die strategiese ligging van die dorp verwys – by die kruispunt van vier belangrike paaie en naby 'n [[drif]] in die Liffeyrivier (geleë naby die huidige Heuston-stasie) wat destyds die enigste manier was om die rivier oor te steek. Die naam Baile Átha Cliath is later gebruik om na 'n vroeë Christelike [[klooster]] te verwys wat waarskynlik in die gebied van Aungierstraat op die erf van die huidige [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] Sint-Valentynskerk bestaan het. Die lang Ierse naam word soms afgekort tot BÁC. In Ierse Engels word bewoners van die stad of die distrik Dublin dikwels ''Dubs'' genoem. == Geskiedenis == === Die 18de eeu: Tweede stad van die Britse Ryk === Die 18de eeu was 'n periode van voorspoed vir Dublin. As setel van 'n eie Ierse parlement en danksy die invloed van die [[landadel]] het die stad veral in die tweede helfte van die 18de eeu ongekende groei beleef. Stygende pryse vir landbouprodukte het vir Protestantse landeienaars die finansiële middele verskaf om die groot pleine en statige stadhuise van Georgiaanse Dublin te bou. Omstreeks 1800 was Dublin die onbestrede tweede stad van die [[Britse Ryk]] en een van die leidende stedelike nedersettings van sy tyd – kleiner as [[Londen]], [[Wene]] of ander destydse keiserlike en koninklike hoofstede, maar nogtans een van die belangrikste stede wat tweede in rang na dié metropole gekom het.<ref>{{en}} Michael Barry: ''Victorian Dublin Revealed. The Remarkable Legacy of Nineteenth-Century Dublin''. Kindle e-boek. Dublin: Andalus Press 2014, pos. 198</ref> === Die 19de eeu: Ekonomiese en politieke agteruitgang === In die dekades ná die Napoleontiese Oorloë het Europa, indertyd die sentrum van die ontwikkelde wêreld, 'n ongekende fase van ekonomiese groei en modernisering beleef. Die Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Ierland het as moederland van die [[nywerheidsomwenteling]] tot die magtigste moondheid in Europa ontwikkel – onder meer omdat sy staatsgebied die verwoestings van die oorlog gespaar gebly het. Meganisering en die vervanging van water- deur stoomkrag het net soos die bou van 'n spoorwegnetwerk en die invoering van stoomskepe op internasionale roetes industriële groei op die Britse Eilande verder aangewakker, net soos die beskikbaarheid van groot steenkool- en ysterertsreserwes. Die Britse kolonies het onverwerkte goedere verskaf en was daarnaas belangrike uitvoermarkte vir die Britse ekonomie. Die ekonomiese vooruitgang is in 'n snelle bevolkingsgroei en die opkoms van 'n nuwe sosiale klas van fabriekswerkers en 'n nuwe middelklas weerspieël. [[Lêer:Eden Quay, Dublin 1900.jpg|duimnael|links|Die hoek van Eden-kaai en O'Connell-brug omstreeks 1900]] Maar terwyl Britte in die [[Victoriaanse tydperk]] een van die vinnigste en omvattendste omwentelings in die geskiedenis van die mensdom beleef het en Groot-Brittanje tot die dinamiese sentrum van die wêreld ontwikkel het, is Ierland as die tweede element in die Verenigde Koninkryk nouliks deur hierdie gebeure geraak. Sy ekonomie het nog grotendeels op landbou gebaseer, en sy bevolking het as Rooms-Katolieke nie net 'n ander geloof aangehang as die res van die land nie, hulle was ook arm en ontnugter. Nadat die regeringsetel volgens die Uniewet van 1800 na Westminster in Londen verskuif is, het Dublin in die 19de eeu 'n periode van politieke en ekonomiese agteruitgang beleef. Anders as [[Belfast]] in [[Noord-Ierland]] het die stad geen noemenswaardige rol in die nywerheidsomwenteling gespeel nie, maar dit was nogtans 'n belangrike administratiewe sentrum en 'n spilpunt van vervoer vir die grootste deel van Ierland. Aangesien die eiland nie oor beduidende steenkoolreserwes beskik nie (indertyd die belangrikste brandstof vir nywerhede en vervoer) en Dublin ook nooit tot 'n sentrum van skeepsbou ontwikkel het nie (een van die drywende kragte in die nywerheidsomwenteling in Groot-Brittanje en Noord-Ierland), het Belfast in hierdie tydperk danksy sy internasionale handelsbande, linnebedryf en skeepsbouwerwe vinniger gegroei as sy susterstad in die suide. Omstreeks 1900 het Belfast ook ten opsigte van sy inwonertal by Dublin verbygesteek. == Sport == [[Lêer:Aviva Stadium(Dublin Arena).JPG|duimnael|Die [[Aviva-stadion]] in Dublin]] Dublin was een van die gasheerstede tydens die [[Rugbywêreldbeker 1991]], [[Krieketwêreldbeker 1999]] en [[Rugbywêreldbeker 1999]]. === Krieket === Dublin beskik oor Ierland se enigste [[toetskrieket]]veld, die Malahide Krieketklubterrein. Op 11–15 Mei 2018 is hier [[Ierse nasionale krieketspan|Ierland]] se eerste toets teen [[Pakistanse nasionale krieketspan|Pakistan]] gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/pak-in-ire-eng-scot-2018-1119523/ireland-vs-pakistan-only-test-1127284/full-scorecard |title=Only Test, Pakistan tour of Ireland, England and Scotland at Dublin, May 11-15 2018 |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=2 Mei 2021}}</ref> 'n Ander bekende krieketveld in Dublin is die Castle Avenue-krieketveld, wat tydens die Krieketwêreldbeker 1999 vir een wedstryd ingespan is. === Rugby === [[Ierse nasionale rugbyspan|Ierland se nasionale rugbyspan]] speel sy tuiswedstryde tydens die jaarlikse [[Sesnasies-toernooi]] in die [[Aviva-stadion]] wat deur die [[Ierse Rugbyvoetbalunie]] besit word. Dublin se professionele rugbyspan [[Leinster Rugby]] speel hier in die [[Pro14]]. [[Wêreldrugby]] se hoofkantoor is in Dublin gesetel. == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120px" class=center caption="Baile Átha Cliath - Dublin"> Dublin-06-Custom House-2017-gje.jpg|Custom House Dublin-Christ Church Cathedral-04-2017-gje.jpg|Christ Church Katedraal Dublin-12-Lord Edward St-Kinlay House-2017-gje.jpg|Lord Edward St-Kinlay House Dublin-Temple Bar-12-2017-gje.jpg|Temple Bar Dublin-30-Leo Burdock Fish+Chips-2017-gje.jpg|Leo Burdock Fish+Chips Dublin-32-Fish+Chips-2017-gje.jpg|Gereg van [[vis-en-tjips]] Dublin-59-Gavronski-1993-gje.jpg|Gavronski in 1993 Dublin-75-Shaw-Denkmal-1993-gje.jpg|Shaw-Denkmal in 1993 Dublin-10-Dame St 72-Olympia Theatre-1993-gje.jpg|Dame St 72-Olympia Theatre </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} [http://www.dublincity.ie/ Amptelike webwerf] {{Hoofstede in Europa}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in die Ierse Republiek]] [[Kategorie:Hoofstede in Europa]] ec0xxil9ci13o4bp4jyttkau1vatxge 2 13321 2518520 2383118 2022-08-10T11:18:42Z Aliwal2012 39067 [[:Kategorie:Lede van die vyftienjaargemeenskap]] bygevoeg ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]]) wikitext text/x-wiki <big><big>Hierdie gebruiker het laas op 18 Oktober 2020 bygedra. '''Voyageur''', ons is diep bekommerd oor jou welstand! Van die Afrikaanse Wikigemeenskap, per Aliwal2012 en SpesBona, 5 April 2021</big></big> __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <noinclude>{| cellpadding="4" cellspacing="4" align="center" width="100%" style="background: #fce1b6; border: 2px groove sienna; -moz-border-radius:15px;" | {| cellpadding="10" cellspacing="8" style="width: 100%; background-color: #ffffbd; border: 1px solid sienna; -moz-border-radius-topleft: 15px; -moz-border-radius-bottomleft: 15px; -moz-border-radius-topright: 15px; -moz-border-radius-bottomright: 15px; vertical-align: top;" |- | <div style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif; font-size: 11pt; text-align: justify;"> <div style="float: right; margin: 1px; padding: 10px; margin-left: 20px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; background: fce1b6; border: 1px solid sienna; width: 290px; -moz-border-radius: 15px; font-family: Trebuchet MS, sans-serif; font-size: 9pt; text-align: center;"> <imagemap> File:Sunset in Utah.jpg|280px default[http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:] desc none </imagemap> </div> [[Lêer:Luxury Rehabs.png|links|400px]]<br /><br /> <big>Fall recess to allow for prolonged at-home spa treatment (LOL)</big> <br clear="all" /> ---- <div style="float: right; margin: 1px; padding: 10px; margin-left: 20px; margin-bottom: 10px; margin-top: 10px; background: fce1b6; border: 1px solid sienna; width: 290px; -moz-border-radius: 15px; font-family: Trebuchet MS, sans-serif; font-size: 9pt; text-align: center;">Sunset on Temple Square, Salt Lake City</div> <br><br><br> ---- '''Welkom! Welcome! Fair faa ye! Ceud mile fàilte! Hey Y'All! Bienvenue! Benvenuti! Bem-vindo/a! Velkommen! Välkommen! Willkommen! <br> Sveiki atvykę! Sveiks/sveika! Tere tulemast! Mile witany! Добро пожаловать! Բարի գալուստ!<br><br>Ek konsentreer hier op artikels oor die Britse Eilande, Noord- en Suid-Amerika, Frankryk, Duitsland, Switserland, Oostenryk (insluitende die lande van die voormalige Oostenryk-Hongarye), Italië, Skandinawië, die Baltiese Lande, Pole, Rusland en Ruslandstudies, aardrykskunde, geskiedenis, ekonomie (besigheidsherstrukturering, risikobestuur en ander velde), toerisme, toerismebestuur en die ekonomie van toerisme, tegnologie en ingenieurswese (veral klankingenieurswese en skeepsbou), stadsbeplanning, argitektuur, ontwerp, spekulatiewe fiksie, mode, kookkuns en ander dinge.''' '''Ek probeer om soveel oorspronklike artikels moontlik te skep, maar sal ook dikwels artikels uit ander tale soos Engels, Frans, Italiaans, Duits, Noors, Sweeds en Portugees vertaal. Waar moontlik, word die nuutste akademiese literatuur en navorsing gebruik. In 2020 fokus ek op die vakgebiede Ekonomie van Toerisme, Amerikaanse Studies (met die fokus op Amerikaanse Kulturele Studies), Oosseestudies (''Baltic Sea Region Studies''), Etruskiese Studies, Venesiaanse Studies en Romeinse Studies, asook verskillende aspekte van ontwerp, mode, argitektuur en stadsbeplanning.''' ---- '''''FOR THE LOVE OF SCOTLAND - this user is a member of the [[National Trust for Scotland]].''''' ---- {| cellspacing="5" cellpadding="5" class="hintergrundfarbe2 rahmenfarbe3" style="width: 100%; font-size: 100%; border-style: solid; border-width: 4px; clear: both; position:relative;" |- align="right" ||'''Datum''': Week {{LOCALWEEK}} | {{LOCALDAYNAME}}, [[{{LOCALDAY}} {{LOCALMONTHNAME}}]] [[{{LOCALYEAR}}]] <br> <br> Die Afrikaanse Wikipedia bevat tans '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' artikels. <br> <br> Die Afrikaanse Wikipedia het tans '''{{NUMBEROFUSERS}}''' geregistreerde gebruikers, waarvan '''{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}''' aktief is. |- align="right" |} |} |} == Hoekom 'n Afrikaanse Wikipedia? == Ons verken die wêreld, sy mense en sy kulturele skatte in Afrikaans, die tweede groot landstaal van Suid-Afrika en Namibië wat dieselfde bestaansreg het soos Frans in Kanada - as huistaal en in alle sfere van die openbare lewe. Ons sal ook nie sommer ons beste inhoud as dubbelmedium-artikels in Engels aanbied nie, net omdat een of ander rassistiese anti-Afrikaans-betoger versuim het om die tweede landstaal op skool aan te leer. Hierdie gebruiker het dit wél gedoen. Jy is 'n eerste-, tweede-, derdetaal- of wat-ook-al-spreker van Afrikaans en jy is gatvol oor die sieklike bakleiery van keiharde beterweters in die Engelse of enige ander Wikipedia-projek wat kennis met slegte gedrag probeer kombineer? Hier's jou plek. Die idee is om digitale inligting in Afrikaans saam te stel - in 'n styl wat so informatief van aard is soos 'n artikel in die Encyclopædia Britannica en so boeiend soos 'n bydrae in die National Geographic-tydskrif. Waar moontlik, sal oorspronklike bydraes in Afrikaans hier gelas word wat só nie op ander Wikipedia-projekte beskikbaar is nie, net soos ons eie foto's. == Redigering en uitleg == Ek hou erg van 'n perfekte uitleg vir elke artikel hier op Wikipedia, maar ek verstaan daar is nie 'n oplossing wat aan alle vereistes kan voldoen nie. Ek redigeer my artikels op 'n verskeidenheid toestelle wat van 'n vyfduim-selfoon tot 'n tafelrekenaar met 27-duim-skerm strek. Verskoon my dus as die uitleg nie altyd vir jou eie toestelle geoptimaliseer is nie. == Klein maatjies of ouma en oupa? == Die oorspronklike Wikipedia-uitleg is moeilik leesbaar. Danksy Wikiwand is 'n weergawe van die Afrikaanse Wikipedia met 'n meer visuele uitleg en groter skrif beskikbaar. Sien gerus: [http://blogs.sun.ac.za/it/af/2014/09/wikiwand-a-new-look-for-wikipedia/ Universiteit Stellenbosch, Informasietegnologie-blog: WikiWand]. == Education sites - Great stuff for kids! == * [https://www.ducksters.com/history/ ''Ducksters.com: History for Kids''] * Nice teaser: [https://www.ducksters.com/history/ancient_rome.php ''Ducksters.com: Ancient Rome for Kids''] * [https://kids.nationalgeographic.com/ ''National Geographic Kids''] * [https://www.nationalgeographic.org/education/resource-library/?q=&page=1&per_page=25 ''National Geographic Education - Resource Library''] == Apple iPad- en iPhone-toepassings == * ''Inquire by Tamper'' Plekke en besienswaardighede in jou omgewing, wat reeds 'n Wikipedia-inskrywing het, word met hierdie toepassing uit Apple se aanlynwinkel met 'n netjiese uitleg beskryf. ==Huidige projekte== {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF" |- | '''MINI-WIKIMANIA TREVISO & VENEZIA (EVENTO TERMINATO)''' |- | [[Lêer:Buitetrap in Treviso, Corso del Popolo.jpg|duimnael|Stapsgewys tot uitgebreide kennis... Mini-Wikimania Treviso & Venezia II begin op 23 September 2019 in Treviso en eindig op 29 September aldaar]] <br/>[[Lêer:Book crush.jpg|duimnael|Oorweldig deur al die inligting...]] | * '''Venesiaanse studies''': La Serenissima e le Città Venete (Padova - Treviso - Belluno - Vicenza - Verona), gebaseer op ´n monografie wat in 2019 gepubliseer is • Genua en Venesië * '''Argitektoniese studies''':<br /> L´architettura veneziana * '''Internasionale studies''': Ekonomie, bestuur en bemarking van toerisme * '''Franse studies''': Stadsbeplanning in Parys * '''Toerprogram''': Treviso: ''I luoghi del colore'', Cannaregio (Venesië): Gheto Novo/Ghetto Nuovo en ander buurte, Canal Grande, Nagtelike bootsrit deur Venesië, Lido di Venezia * '''Mini-blog''': '''''Bene, allora arrivederci a tutti!''''' Dit was ’n ongelooflike ervaring wat in die volgende weke in Afrikaanse artikels omgesit moet word. | |- | | '''MINI-WIKIMANIA ROMA''' |- | [[Lêer:EUR, Rome, Via Cristoforo Colombo - afdraaipad tot snelweg.jpg|duimnael|EUR − Fascistiese Utopia • Brasilia in Italië • Moderne stadsbuurt?]]<br /> [[Lêer:Uitsig op Fendi-hoofkantoor vanuit Via Cristoforo Colombo, EUR, Rome.jpg|duimnael|Uitsig op die hoofkwartier van Fendi Roma in EUR]] | * '''Romeinse studies''': Rome as globale stad • Stadsbeplanning in Rome • Argitektuur in Rome • EUR • Antieke Rome • Ostia Antica • Die Quattrocento in Rome | |- | | '''UITBREIDING VAN VOORBLADARTIKELS''' |- | |- | Van die ouer voorbladartikels voldoen eintlik nie meer aan ons huidige kriteria vir 'n uitstekende artikel nie. Ek beplan dus om hulle uit te brei.''''' <br /> | |- | <br /> | |- | '''CELEBRATE THE HEART OF DIXIE''' Meer inligting oor Amerika se Diep Suide. Vanuit Alabama weswaarts na die Crescent City - New Orleans. En kyk hoe moderne suksesvolle vampierromans in 'n plantasiehuis-omgewing moet afspeel... <br /> * [[Alabama]] * [[Birmingham, Alabama]] * [[Gaineswood]] * [[New Orleans]] | |- | | '''MONTRÉAL, LA BELLE VILLE''' Wonderlike Moederstad. Fynproewerhoofstad van Noord-Amerika. Bagels. Leonard Cohen. The Stars. Arcade Fire. | |- | | '''FOREVER LONDON''' Ons eie Open House London. Kom ons skets die hele ''City of London'' in Afrikaans... | |- | | '''ELEKTROPOLIS EN INGENIEURSTAD''' 'n Spannende toer deur 19de en vroeë 20ste eeuse Berlyn. | |- | | '''VIER KEER JOHANNESBURG''' Die wonderlike geskiedenis van Afrika se wêreldstad - bekyk deur die boumeesters se oë. | |- | | '''NAGMERRIES VAN 'N DROOMFABRIEK - IN DIE STAD VAN ENGELE''' Ons toer deur Los Angeles en leer meer oor die ekologiese geskiedenis van die Amerikaanse weskus. | |- | | '''BELFAST, ULSTER-SKOTSE NYWERHEIDSTAD IN DIE NOORDE VAN IERLAND''' Die wonderlike geskiedenis van 'n stad wat uit Skotland se vroegste uitwaartse beweging voortgespruit het - die vestiging van Presbiteriaanse setlaars in die noorde van die Smaraggroen Eiland. | |- | | '''WENE - BAKERMAT VAN DIE MODERNITEIT''' Oostenryk se ongelooflike wêreldstad. Kuns, kultuur en argitektuur staan sentraal in 'n ensiklopediese reis deur onder meer die barokwêreld, die Wiener Secession en Rooi Wene se ambisieuse [[Gemeindebau]]-woningbouprogram. | |- | | '''PRAAG - DIE GOUE STAD''' en '''WARSKOU - ADELSMETROPOOL IN DIE OOSTE VAN EUROPA''' Dié twee metropole maak saam met Wene deel uit van 'n trilogie waar ons die spore van adellike leefstyle, stedelike kulture en verstedelikingspatrone sal volg, regstreeks vanuit Engeland se ''stately homes'' en ''country houses'' na die paleise van Sentraal- en Oos-Europa. |} ==Projekte wat in 2013 begin is== {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF" |- | '''DIE EDWARDIAANSE TYDPERK • THE EDWARDIAN ERA''' |- |[[Lêer:RMS Titanic 1.jpg|250px]] |- | Nuwe of uitgebreide artikels oor die leefstyl, tegnologie, kuns, kultuur, literatuur, argitektuur, sport in die tyd voor die Groot Oorlog: <br /> * [[Thomas Andrews (skeepsbouer)]] * [[Herbert Henry Asquith]] * [[Albert Ballin]] * [[Ballets Russes]] * [[Belle Époque]] * [[Cunard Line]] * [[Downton Abbey]] * [[Isadora Duncan]] * [[Edwardiaanse tydperk]] * [[Edwardian Farm]] * [[Fin de siècle]] * [[Harland and Wolff]] * [[Imperator-klas]] * [[Charles Rennie Mackintosh]] * [[J.P. Morgan]] * [[NER 1903 Petrol-elektriese spoorwa]] * [[Olimpiese Somerspele 1908]] * [[Le Sacre du printemps]] * [[Gustav Christian Schwabe]] * [[Edward Smith (seekaptein)]] * [[White Star Line]] |} ==Projekte wat in 2012 begin is== {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF" |- | '''ARMENIË, DIE REPUBLIEK VAN ARTSACH (NAGORNO-KARABACH) EN AZERBEIDJAN''' |- |[[Lêer:Double Peaked Ararat.jpg|250px]] |- | Nuwe of uitgebreide artikels oor Armeense, Nagorno-Karabachse en Azerbeidjanse onderwerpe: * [[Aragats]] * [[Armeens]] * [[Armeense brandewyn]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Armenië]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Azerbeidjan]] * [[Bakoe]] * [[Goris]] * [[Jerewan]] * [[Kaukasus]] * [[Komitas Vardapet]] * [[Lavash]] * [[Osjakan]] * [[Republiek van Nagorno-Karabach]] * [[Sewanmeer]] * [[Stepanakert]] * [[Wes-Armenië]] |} ==Projekte wat in 2010 begin is== {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF" |- | '''POLE''' |- |[[Lêer:Rynek Glowny w Krakowie.jpg|250px]] |- | Nuwe of uitgebreide artikels oor Poolse onderwerpe: * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bieszczady]] * [[Gdańsk]] * [[Jagielloniese Universiteit]] * [[Maria Kaczyńska]] * [[Lech Kaczyński]] * [[Krakau]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Adam Mickiewicz]] * [[Czesław Miłosz]] * [[Nowa Huta]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Pole]] * [[Pools]] * [[Szlachta]] * [[Suwalszczyzna]] * [[Toruń]] * [[Wisława Szymborska]] * [[Warskou]] * [[Wawel-katedraal]] * [[Woiwodskap Groot-Pole]] * [[Woiwodskap Klein-Pole]] * [[Woiwodskap Podlachië]] * [[Zamość]] |} ==Projekte wat in 2009 begin is== {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF" |- | '''DIE BALTIESE LANDE EN <br>LITAUE SE MILLENNIUM-FEESVIERING''' |- |[[Lêer:Kursiu marios.2007-08-19.jpg|250px]] |- | Nuwe of uitgebreide artikels oor Litause en ander Baltiese onderwerpe: * [[Nasionale Aukštaitija-park]] * [[Baltiese Tier]] * [[Daina]] * [[Duiwelsmuseum]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Estland]] * [[Gediminas]] * [[Heuwel van Kruise]] * [[Jurga Ivanauskaitė]] * [[Jūrmala]] * [[Kaap Kolka]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Katedraal van Vilnius]] * [[Kaunas]] * [[Kėdainiai]] * [[Kernavė]] * [[Klaipėda]] * [[Kūlgrinda]] * [[Letland]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Litaue]] * [[Andrius Mamontovas]] * [[Namejs-ring]] * [[Narva]] * [[Nemunas]] * [[Poort van die Daeraad]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Riga]] * [[Sasha Son]] * [[Jurga Šeduikytė]] * [[Šiauliai]] * [[Trakai]] * [[Turaida]] * [[Velnias]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Vilnius]] * [[Visaginas]] |} ==Projekte wat in 2008 begin is== {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #BDEDFF" |- | '''SKANDINAWIË''' |- |[[Beeld:Iceland Grimsvoetn 1972-B.jpg|250px]] |- | Nuwe of uitgebreide artikels oor Skandinawiese onderwerpe: * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Ysland]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Reykjavík]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Noorweë]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bergen]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Göteborg]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Swede]] * [[Oslo]] * [[Flekkefjord]] * [[Noors]] * [[Noorweërs]] * [[Skandinawië]] * [[Elf (mitologie)]] * [[Stockholm]] * [[Malmö]] |} <br> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #D9F2FF" |- | '''HANSEVERBOND''' |- |[[Beeld:Kraweel.jpg|250px]] |- | * [[Hanse]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Hamburg]] * [[Bremen (stad)|Bremen]] * [[Lübeck]] * [[Riga]] * [[Rostock]] * [[Stralsund]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bergen, Noorweë|Bergen]] * [[Bergenvaarders]] | |} == Contributions notables / Bydraes en vertalings== Quelques articles sur lesquels j'ai particulièrement contribué: / Artikels wat ek geskep, vertaal of uitgebrei het: {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #D9F2FF" |- | '''Biografieë''' |- | | <br>[[Lêer:PG_1063Burns_Naysmithcrop.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Philipp Otto Runge 005.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Adam Mickiewicz.PNG|120px]]<br>[[Lêer:Andrew_Carnegie,_three-quarter_length_portrait,_seated,_facing_slightly_left,_1913.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Dyagilev SP.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Rupert Brooke Q 71073.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Joseph Brodsky 1988.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Brigitte Bardot.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Maria Kaczynska (official portrait).jpg|120px]]<br>[[Lêer:Judi_Dench_at_the_BAFTAs_2007.jpg|120px]]<br>[[Lêer:Karl Lagerfeld - Berlin Film Festival 2007.jpg|120px]] | *[[Alvar Aalto]] *[[Peter Ackroyd]] *[[John Ajvide Lindqvist]] *[[Irina Allegrowa]] *[[Leonore Annenberg]] *[[Walter Annenberg]] *[[Clement Attlee]] *[[Brigitte Bardot]] *[[Jamie Bell]] *[[George Best]] *[[Otto von Bismarck]] *[[Black (sanger)]] *[[Ray Bradbury]] *[[George Bradshaw]] *[[Algirdas Brazauskas]] *[[Joseph Brodsky]] *[[Rupert Brooke]] *[[Aleksander Brückner]] *[[William John Burchell]] *[[Robert Burns]] *[[William S. Burroughs]] *[[Wilhelm Busch]] *[[George W. Bush]] *[[Lord Byron]] *[[Marshall Campbell]] *[[Andrew Carnegie]] *[[Bruce Chatwin]] *[[G. K. Chesterton]] *[[Sean Connery]] *[[Doris Day]] *[[Charles De Coster]] *[[Samuel Cunard]] *[[Judi Dench]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Marlene Dietrich]] *[[Friedrich Christian Diez]] *[[Isadora Duncan]] *[[Timothy Eaton]] *[[Marie von Ebner-Eschenbach]] *[[Tom Egeland]] *[[Edward Elgar]] *[[Walker Evans]] *[[Oriana Fallaci]] *[[Jerry Falwell]] *[[Felipe VI]] *[[Avery Fisher]] *[[Theodor Fontane]] *[[Carl von Ghega]] *[[Allen Ginsberg]] *[[Władysław Gomułka]] *[[Alfred Grenander]] *[[Zaha Hadid]] *[[Françoise Hardy]] *[[Edward Harland]] *[[Hedwig van Pole]] *[[E. T. A. Hoffmann]] *[[Erich Honecker]] *[[Arnaldur Indriðason]] *[[Johannes Itten]] *[[Lech Kaczyński]] *[[Maria Kaczyńska]] *[[Wladimir Kaminer]] *[[John Keats]] *[[Jack Kerouac]] *[[John Maynard Keynes]] *[[Rudyard Kipling]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Cristina Fernández de Kirchner]] *[[Eartha Kitt]] *[[Günther Krupkat]] *[[Juscelino Kubitschek]] *[[Karl Lagerfeld]] *[[Stieg Larsson]] *[[Denys Lasdun]] *[[Joachim Lelewel]] *[[Arthur Lasenby Liberty]] *[[Pietro Longhi]] *[[Adolf Loos]] *[[Uwe Jens Lornsen]] *[[Ada Lovelace]] *[[Alexander Mackenzie (ontdekkingsreisiger)]] *[[Patrick Macnee]] *[[Wladimir Majakofski]] *[[Henning Mankell]] *[[Golo Mann]] *[[Thomas Mann]] *[[Justinas Marcinkevičius]] *[[Rex Distin Martienssen]] *[[Martin McGuinness]] *[[Martin Melck]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Adam Mickiewicz]] *[[Czesław Miłosz]] *[[David Miscavige]] *[[Vera Moechina]] *[[Elizabeth Maria Molteno]] *[[Henry Vollam Morton]] *[[Grandma Moses]] *[[William Mulholland]] *[[Jo Nesbø]] *[[Georg Heinrich Ferdinand Nesselmann|G.H.F. Nesselmann]] *[[Friedrich Nicolai]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Oscar Niemeyer]] *[[Philippe Noiret]] *[[Novalis]] *[[Barack Obama]] *[[Sofi Oksanen]] *[[Jamie Oliver]] *[[William Orpen]] *[[Johnny Otis]] *[[Ian Paisley]] *[[Ludwig Persius]] *[[Christiaan Hendrik Persoon]] *[[George Petrie]] *[[Lionel Phillips]] *[[Jules Porgès]] *[[Ezra Pound]] *[[Otfried Preussler]] *[[Marcel Proust]] *[[Paul Robeson]] *[[Anja Rubik]] *[[Philipp Otto Runge]] *[[Carl Sandburg]] *[[Carlo Scarpa]] *[[August Wilhelm Schlegel]] *[[Gustav Christian Schwabe]] *[[Mary Shelley]] *[[Percy Bysshe Shelley]] *[[Juliusz Słowacki]] *[[Vytautas Stanionis]] *[[Edward Steichen]] *[[Bram Stoker]] *[[Igor Strawinski]] *[[Wisława Szymborska]] *[[Jack Tramiel]] *[[Henry van de Velde]] *[[André van Gyseghem]] *[[Komitas Vardapet]] *[[Voltaire]] *[[Evelyn Waugh]] *[[Urs Widmer]] *[[Mary Wollstonecraft]] *[[William Butler Yeats]] *[[Antanas Žmuidzinavičius]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #EFEFEF" |- | '''Klassieke oudheid''' |- | | [[Beeld:Etruskischer Meister 002.jpg|150px]] | *[[Carnuntum]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Etruskers]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Gallië]] *[[Limes]] *[[Ostia Antica]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #FFFFE8" |- | '''Middeleeuse en moderne geskiedenis''' |- | *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Amerikaanse Rewolusie]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Berlynse Lugbrug]] *[[Dixie Highway]] *[[Duitse Orde]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kathaar|Kathare]] *[[Heilige Graal]] *[[Heilige Romeinse Ryk]] *[[Ridder]] *[[Kasteel]] *[[Katedraal]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Klooster]] *[[Orde van die Tempeliers]] *[[Franse Rewolusie]] | [[Lêer:Siegel Tempelritter.jpg|150px]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #4F9D28; background-color: #D6F1C9" |- | '''Geografie: Lande en gebiede''' |- | | [[Lêer:BrockenTopFromWest.jpg|150px]] [[Lêer:PEI Sunset1.jpg|150px]] [[Lêer:View from Khaju Bridge.jpg|150px]] [[Lêer:A storm at Pors-Loubous.jpg|150px]] | * [[Alabama]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Armenië]] * [[Asore]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Azerbeidjan]] * [[Boheme]] * [[Brandenburg]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bretagne]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bulgarye]] * [[Burgenland]] * [[Cornwall]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Costa Rica]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Duitse Demokratiese Republiek]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Duitsland]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Estland]] * [[Estrie]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Frankryk]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Hawaiï]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Hesse]] * [[Idaho]] * [[Illinois]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Iran]] * [[Kalifornië]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kamtsjatka-skiereiland]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kanada]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Krim]] * [[Louisiana]] * [[Mecklenburg-Voorpommere]] * [[Minnesota]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Monaco]] * [[Mosambiek]] * [[Neder-Oostenryk]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Nedersakse]] * [[Nieu-Seeland]] * [[Noord-Carolina]] * [[Noord-Friese Eilande]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Noord-Ierland]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Normandië]] * [[Nova Scotia]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Oekraïne]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Pole]] * [[Portugal]] * [[Prins-Edward-Eiland]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Provence]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Québec (provinsie)|Québec]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Republiek van Ierland]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Réunion]] * [[Santa Catarina (staat)|Santa Catarina]] * [[Sirië]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Skotland]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Swede]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Switserland]] * [[Utah]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Vermont]] * [[Wachau]] * [[Wallis]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Wallonië]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Ysland]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #FFCC00; background-color: #FFF7D7" |- | '''Metropole en ander stede''' |- | |[[Lêer:Bergen by night.jpg|160px]]<br> [[Lêer:Paris-0792.jpg|160px]]<br> [[Lêer:ChicagovanafSearsTower.jpg|160px]]<br> [[Lêer:Canary-wharf-one.jpg|160px]]<br> [[Lêer:Frankfurt Skyline at Night.jpg|160px]] | * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Alexandrië]] * [[Bakoe]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Belfast]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bergen]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Berlyn]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bernau bei Berlin]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Bordeaux]] * [[Birmingham, Alabama]] * [[Bremen (stad)| Bremen]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Brussel]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Buenos Aires]] * [[Buffalo (New York)|Buffalo]] * [[Calgary]] * [[Carmel-by-the-Sea]] * [[Chamonix-Mont-Blanc]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Chicago]] * [[Denver]] * [[Edmonton]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Frankfurt]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Genua]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Glasgow]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Göteborg]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Helsinki]] * [[Honolulu]] * [[Isfahan]] * [[Jerewan]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Johannesburg]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kaapstad]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kaliningrad]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Keulen]] * [[Kronberg im Taunus]] * [[Liverpool]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Londen]] * [[Long Beach]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Los Angeles]] * [[Madrid]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Milwaukee]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Montréal]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Montreux]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Moskou]] * [[München]] * [[New Orleans]] * [[New York Stad|New York]] * [[Oos-Berlyn]] * [[Oslo]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Parys]] * [[Pittsburgh]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Port Elizabeth]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Potsdam]] * [[Praag]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Reykjavík]] * [[Rosario]] * [[San Francisco]] * [[Singapoer]] * [[Teheran]] * [[Treviso]] * [[Triberg]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Turyn]] * [[Venesië]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Washington, D.C.|Washington]] * [[Wiesbaden]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Zürich]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #6699FF; background-color: #D9F2FF" |- | '''Tegnologie''' |- | | [[Beeld:Concorde.planview.arp.jpg|150px]] | *[[Aviation Traders Carvair]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Concorde]] *[[De Havilland Comet]] *[[DR 877]] *[[Stoomoond]] *[[TGV]] *[[Transrapid]] *[[Waterstofvliegtuig]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #EFEFEF" |- | '''Oudiotegnologie en tuisteater''' |- | | [[Beeld:Dvd audio.jpg|150px]] | *[[AKG Acoustics]] *[[Auro-3D]] *[[Dolby Atmos]] *[[DVD-opnemer]] *[[DVD-Oudio]] *[[HD-DVD]] *[[HDTV]] *[[Omringklank]] *[[QLED]] *[[Super Audio CD]] *[[Ultra HD Blu-ray]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #FFFFE8" |- | '''Sterrekunde''' |- | *[[Sterrebeeld]] *[[Crux]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Melkweg]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Maan]] *[[Magellaanse Wolke]] | [[Beeld:Milky Way 2005.jpg|150px]] |} {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #4F9D28; background-color: #D6F1C9" |- | '''Kookkuns en dranke''' |- | | [[Lêer:Foret noire mel0.jpg|150px]] [[Lêer:Bagels-Montreal-REAL.jpg|150px]] [[Lêer:Beef Stroganoff-01.jpg|150px]] [[Lêer:Khoresht-e_fesenjan.jpg|150px]] | * [[Absint]] * [[Amatriciana-sous]] * [[Aperol]] * [[Armeense brandewyn]] * [[Bagel]] * [[Beesvleis Stroganoff]] * [[Bicerin]] * [[Bourbon whiskey]] * [[Broodpoeding]] * [[Chop Suey]] * [[Esdoringstroop]] * [[Espresso]] * [[Far breton]] * [[Fesenjan]] * [[Ghoelasj]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Kaas]] * [[Kaiserschmarrn]] * [[Kerriewors]] * [[Kirsch]] * [[Lavash]] * [[Pelmeni]] * [[Pilaf]] * [[Pizza]] * [[Po' boy]] * [[Polenta]] * [[Rooiwyn]] * [[Rösti]] * [[Sachertorte]] * [[Schmarrn]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Sider]] * [[Sjokolade]] * [[Sous]] * [[Spritz]] * [[Suiker]] * [[Swartwoudkoek]] * [[Switserse sjokolade]] * [[Vla]] |} {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #FFCC00; background-color: #FFF7D7" |- | '''Taalkunde''' |- | |[[Beeld:Sacramenta Argentariae (pars brevis).png|150px]] | * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Frans]] * [[Iers-Gaelies]] * [[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Italiaans]] * [[Litaus]] * [[Luxemburgs]] * [[Noors]] * [[Oksitaans]] * [[Pools]] * [[Skots]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #EFEFEF" |- | '''Aardrykskunde en geologie''' |- | | [[Lêer:Col tourmalet 02.jpg|150px]]<br>[[Lêer:Salton Sea Reflection.jpg|150px]] | *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Alpe]] *[[Ardenne]] *[[Brocken]] *[[Drakensberge]] *[[Groot Mere]] *[[Groot Vlaktes]] *[[Hanging Rock]] *[[Hohentwiel]] *[[Kaiserstuhl]] *[[Meer van Genève]] *[[Mont Ventoux]] *[[Okanagan]] *[[Ösling]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Pireneë]] *[[Reusegebergte]] *[[Saltonmeer]] *[[San Andreas-breuk]] *[[Sentraalmassief]] *[[Swabiese Alb]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Swartwoud]] *[[Vogese]] *[[Vulkaan-Eifel]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #D6F1C9" |- | '''Meteorologie''' |- | | [[Beeld:Chaparral Supercell 2.JPG|150px]] | *[[Blizzard]] *[[Europese windstorm]] *[[Mistral (wind)]] *[[Orkaan Katrina]] *[[Sandstorm]] *[[Sneeu]] *[[Storm]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Tornado]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCCCC; background-color: #EFEFEF" |- | '''Esoterika, religieuse utopisme en nuwe religieuse bewegings''' |- | | [[Lêer:Pentacle 3.svg|150px]]<br>[[Lêer:Church-of-Scientology-Los-Angeles-night-shot.jpg|150px]] | *[[Aetherius-geselskap]] *[[Ásatrú]] *[[Kerk van Satan]] *[[Neopaganisme]] *[[Noc Kupały]] *[[Satanisme]] *[[Sciëntologie]] *[[Swart Mis]] *[[Voedoeïsme]] *[[Wicca]] | |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #FFCC00; background-color: #FFF7D7" |- | '''Kuns en argitektuur''' |- | |[[Lêer:Pergamonmuseum Pergamonaltar.jpg|150px]] [[Lêer:Longleat House.jpg|150px]] [[Lêer:Палац «Ластівчине гніздо» 1912–1917 рр. Гаспра (Крим).JPG|150px]] | * [[Art Deco]] * [[Baksteengotiek]] * [[Ballets Russes]] * [[Bank Buildings, Belfast]] * [[Bauhaus]] * [[Borsbeeld van Nefertiti]] * [[Bröhan-Museum]] * [[Brutalisme]] * [[Burg Forchtenstein]] * [[Campanile]] * ''[[Case Study Houses]]'' * ''[[Country house]]'' * [[Crathes-kasteel]] * [[Dekonstruktivisme]] * [[Duwisib-kasteel]] * [[Fondaco dei Tedeschi]] *[[Futurisme]] * [[Gemeindebau]] * [[Getty Villa]] * [[Glasgow School of Art]] * [[Ikoon]] * [[J. Paul Getty Museum]] * [[John Sowden House]] * [[Katedraal]] * [[Mayan Revival]] * [[Mezjrabpom]] * [[Ostia Antica]] * [[Palais Strousberg]] * [[Paleis van Kultuur en Wetenskap]] * [[Paleis van Versailles]] * [[Panteon in Rome]] * [[Pergamonmuseum]] * [[Pictorialisme]] * [[Pollok House]] * [[Regent's Canal]] * [[Runkelstein-kasteel]] * [[Russiese Ambassade in Berlyn]] * [[Le Sacre du printemps]] * [[Soho Manufactory]] * [[Standard Bank-sentrum]] * [[Stary Browar]] * [[Swaelnes]] * [[Tuinstad]] * [[Villa Tugendhat]] |} <br clear="all"> {| align=center width=400 border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #AE00AE; background-color: #FFECFF" |- | '''Ander gebiede''' |- | *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Barnsteen]] *[[Koerant]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Posseël]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Hernubare energie]] *[[Jeugherberg]] *[[Kombinat]] *[[Midsomerfees]] *''[[Morris dance]]'' *[[Nouruz]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Oktoberfest]] * [[Rynromantiek]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Strokiesverhaal]] *[[Lêer:Cscr-featured.svg|10px]] [[Swabies-Alemanniese Karnaval]] *[[United States Postal Service]] *[[Wandervogel]] | [[Beeld:Stamp-robert h goddard.jpg|150px]] |} <br clear="all"> [[de:Benutzer:Voyageur]] [[lt:Naudotojas:Voyageur]] [[no:Bruker:Voyageur]] [[Kategorie:Lede van die Tienjaargemeenskap]] [[Kategorie:Lede van die vyftienjaargemeenskap]] iq2quzrtue6sh71amifz88o58058b8w 0 17350 2518515 2483085 2022-08-10T10:54:58Z AFM 21229 /* Dorp en omgewing */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Nedersetting |amptelike_naam=Darling |ander_naam= |inheemse_naam= |nedersetting_tipe= |bynaam= |slagspreuk= |translit_taal1= |translit_taal1_tipe= |translit_taal1_inligting= |translit_taal2= |translit_taal2_tipe= |translit_taal2_inligting= |beeld_stadsilhoeët=Darling1.jpg |beeldgrootte=270px |beeldbyskrif=Kunsmark by ''Evita se Perron'' |beeld_vlag= |vlaggrootte= |vlagskakel= |beeld_seël= |seëlskakel= |seëlgrootte= |beeld_skild= |skildskakel= |skildgrootte= |beeld_leë_embleem= |leë_embleemtipe= |leë_embleemgrootte= |leë_embleemskakel= |beeld_kaart= |kaartgrootte=250px |kaartbyskrif= |beeld_kaart1= |kaartgrootte1= |kaartbyskrif1= |beeld_punt_kaart= |puntkaartgrootte= |puntkaartbyskrif= |punt-x= |punt-y= |duimdrukkerkaart=Wes-Kaap |duimdrukkeretiketposisie=onderkant |duimdrukkerkaartgrootte= |duimdrukkerkaartbyskrif= |onderafdelingtipe=[[Land]] |onderafdelingnaam={{vlag|Suid-Afrika}} |onderafdelingtipe1=[[Provinsies van Suid-Afrika|Provinsie]] |onderafdelingtipe2=[[Distriksmunisipaliteit]] |onderafdelingtipe3=[[Plaaslike Munisipaliteit]] |onderafdelingtipe4= |onderafdelingnaam1=[[Wes-Kaap]] |onderafdelingnaam2=[[Weskus-distriksmunisipaliteit|Weskus]] |onderafdelingnaam3=[[Swartland Plaaslike Munisipaliteit|Swartland]] |onderafdelingnaam4= |regeringvoetnotas= |regeringstipe= |leiertitel= |leiernaam= |leiertitel1= |leiertitel2= |leiertitel3= |leiertitel4= |leiernaam1= |leiernaam2= |leiernaam3= |leiernaam4= |stigtingstitel=Stigting |stigtingsdatum=1853 |stigtingstitel2= |stigtingsdatum2= |stigtingstitel3= |stigtingsdatum3= |eenheidvoorkeur= |oppervlakvoetnotas= |oppervlakgroottes= |oppervlak_totaal_km2= |oppervlak_land_km2= |oppervlak_water_km2= |oppervlak_totaal_myl2= |oppervlak_land_myl2= |oppervlak_water_myl2= |oppervlak_water_persent= |oppervlak_stedelik_km2= |oppervlak_stedelik_myl2= |oppervlak_metro_km2= |oppervlak_metro_myl2= |oppervlak_leeg1_titel= |oppervlak_leeg1_km2l= |oppervlak_leeg1_myl2= |oppervlak_leeg2_titel= |oppervlak_leeg2_km2l= |oppervlak_leeg2_myl2= |hoogtevoetnotas= |hoogte_m= |koördinate= {{Koördinate|33|23|S|18|23|O|region:ZA_type:city_source:GNS-enwiki|display=inline,title }} |bevolking_soos_op= |bevolkingnotas= |bevolking_totaal= |bevolkingsdigtheid_km2= |bevolkingsdigtheid_myl2= |bevolking_metro= |bevolkingsdigtheid_metro_km2= |bevolkingsdigtheid_metro_myl2= |bevolking_stedelik= |bevolkingsdigtheid_stedelik_km2= |bevolkingsdigtheid_stedelik_myl2= |bevolking_leeg1_titel= |bevolking_leeg1= |bevolkingsdigtheid_leeg1_km2= |bevolkingsdigtheid_leeg1_myl2= |bevolking_leeg2_titel= |bevolking_leeg2= |bevolkingsdigtheid_leeg2_km2= |bevolkingsdigtheid_leeg2_myl2= |bevolkingnota= |tydsone=[[Suid-Afrikaanse Standaardtyd|SAST]] |utcafset=+2 |tydsone_DST= |uctafset_DST= |poskodetipe= |poskode= |skakelkode= |leë_naam= |leë_inligting= |leë1_naam= |leë1_inligting= |leë2_naam= |leë2_inligting= |leë3_naam= |leë3_inligting= |voetnotas= |webwerf= }} '''Darling''' is 'n klein dorp in die [[Weskus]]-gebied van die [[Wes-Kaap]], omtrent 75&nbsp;km noord van [[Kaapstad]]. [[Beeld:NG kerk Darling.jpg|duimnael|links|300px|Die NG kerkgebou op Darling is deur [[Wynand Louw]] ontwerp en die hoeksteen in 1958 gelê.]] == Geskiedenis == Teen die begin van die [[18de eeu]] het omtrent 29 boere in 'n gebied genaamd Groenkloof geboer. Darling is in [[1853]] op een van die plase, Langfontein, gestig. Dit is vernoem na sir [[Charles Henry Darling]] wat in [[1851]] na die Kaap gekom het as luitenant-goewerneur. == Dorp en omgewing == Die Darling-museum stel die geskiedenis van die dorp en die Darling [[roomhuis<!--creamery-->]], wat in [[1899]] deur twee [[Swede|Sweedse]] setlaars, Nils Georg Moller en G. Threnstrom, gevestig is en in 1950 gesluit is, ten toon. Darling is beroemd vir [[veldblomme]] en sedert [[1917]] word die Darling-veldblomskou elke jaar deur die Darling-veldblomvereniging, wat in [[1915]] deur mev. Suzanne Malan en mnr. Frederick Duckitt van Waylands gestig is, gehou. [http://www.darlingtourism.co.za/about.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070104061122/http://www.darlingtourism.co.za/about.htm |date= 4 Januarie 2007 }}. Landbou in die gebied is gefokus op [[graan]]produksie, [[druiwe]], [[aartappel]]s, ertjies en suiwelboerdery. Die eerste Merinoskape in Suid-Afrika is ook hier aangehou nadat 'n verskepingsfout hulle hier afgelewer het. Wolproduksie in Suid-Afrika vind sy oorsprong in die Darling-omgewing. Die Suid-Afrikaanse satiris [[Pieter-Dirk Uys]] voer baie van sy vertonings as [[Evita Bezuidenhout]] by ''Evita se Perron'', 'n kabaretteater en restaurant in Darling, op. Die kunsmark daarnaas is in [[2006]] deur die Darling-trust, 'n liefdadigheidsorganisasie wat die probleme van verarmde gemeenskappe in die omgewing aanspreek, oorgeneem. Die [[Hildebrand-monument]] is net buite Darling opgerig ter ere van veldkornet C.P. Hildebrand van die Boeremagte se Maritz-kommando. Die gerestoureerde Victoriaanse huise en boomryke strate maak Darling 'n gewilde naweekoord vir inwoners van [[Kaapstad]] en omgewing. == Wapen == Darling het in 1955 munisipale status gekry. Die raad het in 1960 'n wapen by die Kaapse Provinsiale Administrasie geregistreer : ''In groen, 'n gaande goue leeu; 'n gekanteelde goue skildhoof belaai met drie rooi [[arctotis]]-blomme goud gesaad''. Die helmteken was 'n koei se kop uitkomend uit 'n goue muurkroon, en die wapenspreuk was "Ora et labora".<ref name=ok>Kaap die Goeie Hoop ''Offisiële Koerant'' 3010 (21 Januarie 1960).</ref> ==Bibliografie== *Kuttel, M.: The Groene Kloof. In: Lantern. Tydskrif vir VOlksopvoeding. Jaargang 3, no. 2, September 1953. == Sien ook == * [[NG gemeente Darling]] * [[Lys van dorpe in Suid-Afrika]] * [[Yzerfontein]] * [[Malmesbury]] == Eksterne skakels == *[http://www.darlingwildflowers.co.za/ Darling Veldblomvereniging] *[http://www.tiscover.co.za/za/guide/5za,en,SCH1/objectId,SIG13637za,curr,ZAR,parentId,RGN24za,season,at2,selectedEntry,sights/intern.html Darlingmuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928152559/http://www.tiscover.co.za/za/guide/5za,en,SCH1/objectId,SIG13637za,curr,ZAR,parentId,RGN24za,season,at2,selectedEntry,sights/intern.html |date=28 September 2007 }} *[http://www.evita.co.za/ Evita se Perron webwerf] *[http://www.thedarlingtrust.org/ Die Darling Trust] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC1}} [[Kategorie:Nedersettings in die Wes-Kaap]] [[Kategorie:Weskus]] s74vj17yig2183q3jakohg2exsb1i0d 0 21415 2518513 2518187 2022-08-10T10:26:12Z Aliwal2012 39067 Puvircho, jy breek nou skakels na foto's (Graham's Town Journal) en name soos [[Benjamin D'Urban]] met die krom apostroof. Dit sal nie deug nie! wikitext text/x-wiki [[Lêer:Great Trek map full.png|duimnael|400px|'''Trekroetes''' van die grootste trekgeselskappe tydens die eerste golf van die Groot Trek (1835–1840), met die belangrikste veldslae en gebeurtenisse aangedui. {{lynsleutel|#6600ff solid 3px|[[Louis Tregardt]] se roete (1833 tot 1838)}} {{lynsleutel|#6600ff dashed 3px|Oorlewendes van Tregardt se trek per skip ontruim, 1839}} {{lynsleutel|black dotted 3px|[[Johannes Janse van Rensburg|Van Rensburg]] se roete, na skeiding van Tregardt s’n, almal uitgemoor in 1836}} {{lynsleutel|#d45500 solid 3px|[[Hendrik Potgieter]] se trek-, kampanje- en verkenningsroetes}} {{lynsleutel|#03C03C solid 3px|[[Gerrit Maritz]] se roete}} {{lynsleutel|#800000 solid 3px|[[Piet Retief]] se roete, insluitend sendings met sy gevolg}} {{lynsleutel|blue solid 3px|[[Piet Uys]] se roete}}]] Die '''Groot Trek''' ([[Nederlands]]: '''de Grote Trek''') verwys na die massa-migrasie, vanaf die jaar [[1835]], van [[Kaapkolonie|Kaapse]] [[Afrikaners|Nederlandssprekende burghers]] na die [[Suid-Afrika]]anse binneland om onder andere weg van Britse beheer af te kom. Die immigrante was afstammelinge van [[setlaars]] vanuit die westelike vasteland van [[Europa]], veral uit [[Nederland]], Noordwes-[[Duitsland]] en [[Hugenoot|Hugenote]] uit Frankryk. Die Groot Trek het gelei tot die stigting van verskillende [[Boererepubliek]]e vernaamlik die [[Natalia Republiek]], die [[Oranje-Vrystaat]] en die [[Transvaal]]. Die Trek het ook gelei tot die verplasing van die [[Ndebele (stam)|Matabele]] na die noorde van die [[Limpopo (rivier)|Limpopo rivier]] en tot die omverwerping van die [[Zoeloes|Zoeloe]]-koning [[Dingaan]]. == Inleiding == [[Lêer:JH Pierneef - Die Groot Trek 1938.jpg|duimnael|regs|[[Jacobus Hendrik Pierneef|Pierneef]] se skildery: ''Die Groot Trek'']] Weens die onrus aan die Kaapse Oosgrens en ’n verskeidenheid van griewe teen die [[Britse]] owerheid het ’n paar duisend Afrikaanssprekende boere tussen [[1834]] en [[1837]] hul plase verlaat en na Natal en die teenswoordige Transvaal ([[Gauteng]]) en Vrystaat getrek. Hulle wou ’n onafhanklike staat vestig waar hul hulself volgens eie oortuiging kon regeer. Die swaartepunt van die Groot Trek was in [[Natal (kolonie)|Natal]], totdat die gebied in [[1842]] deur Brittanje geannekseer is. Daarna het ’n sogenaamde Tweede Trek na Transvaal (Gauteng) en Transoranje ([[Vrystaat]]) ontstaan. Voortdurende botsings tussen die heterogene bevolkingsgroepe van Transoranje (Vrystaat) het meegebring dat Brittanje die gebied in [[1848]] geannekseer het. Transvaal (Gauteng) het egter onafhanklik gebly en kon deur die [[Sandrivierkonvensie|Sandrivier]]-konvensie (1852) amptelike Britse erkenning van sy onafhanklikheid ontvang. Die konvensie was die begin van ’n ommeswaai in die Britse beleid ten opsigte van die Trekkers en het uiteindelik ook gelei tot die [[Bloemfontein-konvensie|Bloemfontein]]-konvensie (1854), waarmee Brittanje onafhanklikheid aan [[Transoranje]] (Vrystaat) verleen het. Die Groot Trek, wat in 1834 begin het en eers 20 jaar later met die ondertekening van die Bloemfontein-konvensie afgerond is, was ’n ordelike emigrasie van sowat 10&nbsp;000 [[Afrikaners|Afrikaner]]-grensboere uit ’n toestand wat vir hulle ondraaglik geword het. Hulle was ontevrede oor die Britse beleid aan die [[Oosgrens-Afrikaans|Oos]]-grens van die [[Kaapkolonie]] en oor die behandeling wat hulle van die Britse owerheid ontvang het. Met die doel om ’n onafhanklike staat te stig, weg van Britse invloed, het hulle hul plase in die Oosgrensdistrikte van die Kaapkolonie verlaat en na die binneland getrek. In die opsig was die Groot Trek dus ’n vreedsame rebellie en die begin van die Afrikaner se nasiewording. Hoewel die Groot Trek in sommige van sy doelwitte gefaal het, was dit ’n gebeurtenis van deurslaggewende belang in die geskiedenis van Suid-Afrika. Met die konvensies van Sandrivier (1852) en Bloemfontein ([[1854]]) het twee onafhanklike Boererepublieke in die binneland tot stand gekom, terwyl Brittanje in daardie stadium, juis as gevolg van die Groot Trek, van Natal besit geneem het. Binne die relatief kort tydsbestek van 20 jaar het die Groot Trek dus die noordgrens van blank-bewoonde Suid-Afrika van die [[Oranjerivier]] na die [[Limpopo (rivier)|Limpoporivier]] verskuif en gestalte gegee aan Suid-Afrika soos hy vandag daar uitsien. == Oorsake == Die Voortrekkers se griewe teen die [[Britse Ryk|Britse owerheid]], op geestelike sover as materiële gebied, het hulle onderskei van die trekboer-beweging. Die trekboere was sedert die tweede helfte van die [[18de eeu|18e]] eeu ’n algemene verskynsel in die Kaapkolonie. Hulle was halfnomadiese veeboere wat voortdurend na nuwe en beter weivelde verskuif het. Ten tyde van die Groot Trek het baie van die trekboere hulle reeds permanent in Transoranje ([[Vrystaat]]) gevestig. Hulle het egter om suiwer materiële redes uit die Kaapkolonie getrek, was lojaal teenoor die Britse owerheid en het geen permanente breuk met die Kolonie in gedagte gehad nie. Die [[Voortrekkers]], daarenteen, het juis uit die Kolonie geëmigreer met die doel om nooit terug te keer nie en om alle bande met die Britse owerheid te verbreek. Een van die hoofoorsake van die Groot Trek was die voortdurende onrus aan die Oosgrens van die Kaapkolonie. Die [[Kaapse grensoorloë|grensoorloë]] het met grootskaalse veerowery, verwoesting en aansienlike lewensverlies gepaard gegaan. Die toestand is vererger deurdat die Britse owerheid vanweë die voortdurende wisseling van goewerneurs en ministeries geen konsekwente beleid ten opsigte van die grensprobleme gevolg het nie. Oor die algemeen is daar ook nie simpatiek teenoor die boere opgetree nie. Daar is voortdurend toegegee aan druk wat deur invloedryke filantrope op die imperiale regering uitgeoefen is. Gegronde griewe van die boere is dikwels veroordeel as onnodige aggressie teenoor die [[Xhosas]]. Om koste te bespaar, het die Britse owerheid nooit ’n toereikende aantal troepe aan die Oosgrens gestasioneer nie. Die boere was gevolglik in toenemende mate op die kommandostelsel aangewese, nie net vir hul eie beskerming nie, maar ook vir die terughaal van gesteelde vee. Vir ammunisie en voorrade was die kommando’s egter afhanklik van die owerheid se steun, iets wat steeds ontoereikender geword het namate die druk van die filantrope toegeneem het. [[lêer:Retief manifesto, 2 Feb 1837, Graham's Town Journal.jpg|duimnael|regs|160px|Piet Retief se manifes wat in die [[Grahamstown Journal]] van 2 Februarie 1837 verskyn het, gee ’n uiteensetting van die beweegredes vir die Trek.]] Die filantrope het die kommandostelsel as ’n euwel beskou en die boere daarvan beskuldig dat hulle dit misbruik om die Xhosas van vee te beroof. In [[1833]] is die kommandostelsel dan ook afgeskaf. By die boere het die gedagte posgevat dat die Britse owerheid hulle nie wou en ook nie kon beskerm nie. Die afskaffing van die kommandostelsel het die boere tydens die verwoestende [[Sesde Grensoorlog]] (1834/35) onbeskermd gelaat. Die verliese wat hulle in die oorlog gely het, het op R600&nbsp;000<!--hoe bereken?--> te staan gekom. Die nuwe grensreëlings wat na beëindiging van die oorlog deur die Kaapse goewerneur, sir [[Benjamin D'Urban]], ingestel is, is kort daarna deur die Imperiale regering verwerp. Boonop is die boere deur die regering daarvan beskuldig dat hulle self vir die oorlog verantwoordelik was en is die beloofde, hoewel geringe, skadevergoeding nooit uitbetaal nie. Die grensboere het alle vertroue in die owerheid verloor en geglo dat die Britse regering, wanneer dit op stuk van sake sou kom, niks sou doen om hulle van algehele ondergang te red nie. Die onsekerheid van die lewe aan die Oosgrens, soos veral weerspieël is in die [[Sesde Grensoorlog]] en in die Britse houding daarna, was ’n onmiddellike oorsaak van die Groot Trek. Daar was egter ook ander griewe, op materiële sowel as geestelike gebied, wat die emigrasie-idee onder die grensboere laat posvat het. Die belangrikste hiervan was ’n gebrek aan arbeid, grond en kapitaal, die ongunstige voorwaardes waarop die slawe vrygestel is ([[1834]]), die gelykstelling van die [[Hottentotte]] ([[1828]]), die feit dat die grensboere geen seggenskap in bestuursake gehad het nie en die bereid van verengelsing sedert [[1822]]. Sedert [[1813]], toe die pagstelsel deur die erfpagstelsel vervang is, was grond moeiliker bekombaar en het plase ook kleiner geword. Ingevolge die nuwe stelsel het boere besitreg op hul plase verkry in plaas daarvan dat dit net teen ’n vaste bedrag jaarliks aan hulle verhuur is. Weens swak administrasie het boere in baie gevalle na ’n lang tyd nog nie kaart en transport op hul grond ontvang nie. Dit het onsekerheid oor hul eienaarskap laat ontstaan en hulle daarvan weerhou om verbeterings op die plase aan te bring. Die grondskaarste is vererger deur die dooie punt wat die ooswaartse migrasie bereik het. Die konsentrasie van blankes en swart mense aan weerskante van die Oosgrens was juis die grondliggende oorsaak van die onrus wat geheers het. Die boere het gemeen die Kaapkolonie het te klein geword vir hul uitgebreide veeboerderye. Nou verwant aan die grondskaarste was die skaarste aan kapitaal. Daar was nooit baie geld in die Kaapkolonie in om loop nie omdat die ekonomie basies nog op ruilhandel ingestel was. Die situasie is vererger deurdat die uitgifte van groot somme papiergeld die waarde van geld verminder het. In [[1825]], toe die [[Engelse]] muntstelsel in die Kaapkolonie ingevoer is, moes ’n riksdaalder wat voorheen sowat 40 sent werd was, ingeruil word vir slegs 15 sent. Hoewel banke, geldskieters en dorpbewoners die meeste daardeur getref is, het talle grensboere tog ook daaronder gely. Ordonnansie 50 van 1828 het alle vorige wetgewing insake die Hottentotte herroep en aan hulle gelykstelling met die blankes verleen. Die passtelsel waardeur die bewegings van die bruin mense beheer is asook die [[inboekstelsel]] waarvolgens Hottentotkinders vir ’n bepaalde aantal jare by ’n boer moes werk, is daardeur opgehef. Die ordonnansie het die boere meteens van alle seggenskap oor hul arbeiders ontneem. Bruin mense was nou nie meer verplig om te werk nie en duisende het rondgeloop en van diefstal geleef. Van die sowat 32&nbsp;000 bruin mense in 1836 aan die Kaap het tussen 8&nbsp;000 en 10&nbsp;000 sonder vaste werk rondgeswerf. Die ordonnansie het die boere op twee maniere nadelig getref: aan die eenkant het hulle baie van hul arbeiders verloor omdat die Hottentotte nie meer gedwing kon word om te werk nie, en aan die ander kant het hulle slagoffers geword van die astrantheid van rondlopende bruin mense wat van diefstal geleef het eerder as om te werk. Dit was nie altyd moontlik of lonend vir ’n boer om 2 of 3 dae te perd na die naaste magistraat te ry om ’n klag in te dien teen ’n Hottentot wat oortree het nie. Die arbeid- en kapitaalskaarste is verder vererger deur die vrystelling van die slawe. Die waarde van die [[Kaapkolonie|Kaapse]] slawe is op R6 miljoen vasgestel, maar slegs R2,5 miljoen sou uitbetaal word. Die betaling het ook nie in kontant geskied nie, maar in Britse aandelesertifikate wat in [[Londen]] gehaal moes word. Omdat dit vir die boere onmoontlik was om die reis na Londen af te lê, het hulle hul eise teen ’n breukdeel van die Groot Trek waarde aan spekulante verkoop. Daardeur het hulle nie net geweldige verliese gely nie, maar is hulle ook van nog ’n bron van arbeid ontneem. Die meeste boere was gegrief deur die morele en sosiale implikasies van [[Ordonnansie 50 van 1828]]. Hulle het die gelykstelling tussen blank en nie-blank as "strydig met die Woord van God" beskou. Hulle het ’n onderskeid getref tussen hulself en die bruin mense, nie net op godsdienstige gebied nie (die kerstening van bruin mense was toe nog in die beginstadium), maar ook wat die fisieke en maatskaplike ontwikkeling betref het. Hulle het gemeen dat die gelykstelling ondraaglik was vir enige fatsoenlike Christen. Die rondlopery en astrantheid van die Hottentotte het hulle net nog heftiger laat reageer. Hoewel die nasionale bewussyn van die Afrikaner aan die vooraand van die Groot Trek nog nie ten volle ontluik het nie, het hulle tog sedert die einde van die [[1880]]'s ’n gevoel van nasionale samehorigheid geken. Deur die stelsel van landdros en heemrade het hulle ’n mate van seggenskap in plaaslike bestuursake verkry. Die stelsel is met die Britse oorname beëindig. Dit was die Britse beleid om waar moontlik Britse offisiere as magistrate aan te stel. Weereens onder druk van die filantrope is die regsgesag van die [[veldkornet]]te ook ingekort. Britse amptenare is aangestel om die regte van die nieblankes teenoor die grensboere te beskerm. Die boere was gegrief omdat hulle nie geken is in sake wat hulle intiem geraak het nie, veral die nie-blanke beleid en die wyse waarop die vrystelling van die slawe geskied het. Sommige [[Voortrekkers]] het ook die beleid van verengelsing in die regspraak, skole en kerke as ’n rede vir hul emigrasie aangegee. Daar is reeds in [[1822]] met die beleid begin, maar ten tyde van die Groot Trek is dit nog nie heeltemal deurgevoer nie, veral nie in die afgeleë grensdistrikte waar ’n praktiese toepassing van die beleid die plaaslike administrasie in duie sou laat stort het nie. Voor en gedurende die Groot Trek is daar dus nog in baie gevalle van Hollands gebruik gemaak in amptelike korrespondensie en dokumente. Dit het in daardie stadium egter vir baie Afrikanerboere gelyk of algehele verengelsing uiteindelik toegepas sou word. == Ontplooiing == [[lêer:Paneel van die historiese fries in die Heldesaal van die Voortrekkermonument.jpg|duimnael|regs|Met sy vertrek uit Grahamstad neem Voortrekker J.J. Uys ’n bybel in ontvangs van Vrederegter Thomas Phillips. Die fries sowel as die bybel kan in die Voortrekkermonument besigtig word.]] Namate die grensboere se griewe toegeneem het en van owerheidsweë niks gedoen is om hulle tegemoet te kom nie, het die gedagte om te emigreer, al hoe stewiger posgevat. Omdat die Trekkers hul voorbereidings in die geheim gedoen het, is dit nie seker waar en by wie die trekgedagte ontstaan het nie. Om dieper die binneland in te trek, waar hulle weg van Britse invloed hul belange self kon behartig, was vir hulle aanvaarbaarder as emigrasie na oorsese gebiede of as gewapende opstand. Boonop was die grensboere beweeglik van aard. Die ontwikkeling wat hulle in vorige geslagte as trekboere (van die een leenplaas na die ander) ondergaan het, het meegebring dat hulle hulle fisiek en geestelik by die trekkerslewe sou kon aanpas. In die derde dekade van die 19e eeu was die binneland van Suid-Afrika nie heeltemal onbekend nie. In Transoranje (Vrystaat) het daar benewens die trekboere ook [[Griekwas (stam)|Griekwas]] en [[Korannas]] gewoon. Hulle was afstammelinge van Hottentotte en ander gekleurdes wat hulle lank tevore daar gevestig het. Die [[Basotho|Basoeto’s]], onder leiding van [[Mosjesj]], het in die bergagtige ooste van Transoranje (Vrystaat) gewoon. Hul geledere is aangevul deur klein stamme wat vroeër in die eeu voor die skrikbewind van [[Shaka]] gevlug het. Verder ooswaarts, in die omgewing van Port Natal, was Britse jagters, handelaars, sendelinge en selfs setlaars. Die grootskaalse migrasiebewegings wat deur die [[Mfecane]] (Shaka se skrikbewind) veroorsaak is, het groot dele van die binneland – Transoranje (Vrystaat), Natal en dele van [[Transvaalkolonie|Transvaal]] (Gauteng, ens.) onbevolk gelaat. Dit was die streke wat die Trekkers aangelok het. Jagters en ander avonturiers het voortdurend kennis omtrent die binneland in die Kaapkolonie rugbaar gemaak. Die voornemende Trekkers se kennis omtrent die binneland is verder uitgebrei deur 3 ekspedisies wat in [[1834]] onderskeidelik na Natal, die Soutpansberge en Suidwes-Afrika vertrek het. Die ekspedisie na Natal, onder wie Jacobus Uys, broer van Pieter, en Stephan Maritz, broer van Gerrit, het deur die huidige Transkei (Oos-Kaap) gereis en met ’n gunstige verslag teruggekeer. Hulle het met die Britte by Port Natal kontak gemaak en was van mening dat die Trekkers en die Britte op vriendskaplike voet met mekaar sou kon verkeer. Die hawe van Port Natal sou hulle ook van handel en kontak met die buitewêreld verseker. Baie Trekkers het egter hul bedenkinge oor die Britse teenwoordigheid in Natal gehad en het uiteindelik verkies om verder noordwaarts oor die Vaalrivier te trek. Die vinnige opeenvolging van gebeure aan die Oosgrens in 1835/36 (die Sesde Grensoorlog, die Glenelg Despatch waarmee die nuwe grensreëlings omvergewerp is en die aanstelling van die filantropiese [[Andries Stockenström]] as luitenant-goewerneur) het die noordwaartse emigrasie aan die gang gesit. Aanvanklik het die Britse regering ’n weifelende houding teenoor die Groot Trek ingeneem. Dit was ’n unieke verskynsel waarmee hulle nog nie tevore te kampe gehad het nie. Die goewerneur, sir [[Benjamin D’Urban|Benjamin]] D’Urban, het dit as uiters nadelig vir die Kolonie beskou. Die Koloniale Sekretaris, lord Glenelg, en Andries Stockenström het dit as deel van die trekboerbeweging beskou en het daarom nie daadwerklik opgetree nie. In [[1836]] is die Cape of Good Hope Punishment Act, ’n wet wat ’n paar jaar tevore met die oog op die trekboere ontwerp is, teen die Voortrekkers uitgevaardig. Dit het bepaal dat almal suid van 25 grade suiderbreedte (dit is selfs verder noord as die huidige [[Pretoria]]) onder Britse jurisdiksie val. Die Trekkers het die Kaap in groepe verlaat, elke groep met ’n erkende leier. Die vernaamste leiers, in die volgorde waarin hulle die Kaap verlaat het, was [[Louis Tregardt]] en [[Hans van Rensburg]], [[Andries Hendrik Potgieter]], [[Gerrit Maritz]], [[Piet Retief]], [[Piet Uys]] en [[Andries Pretorius]]. === Louis Tregardt === Met die uitbreek van die [[Sesde Grensoorlog]] in [[1834]] het Louis Tregardt en sowat 30 ander gesinne geruime tyd reeds in Xhosaland (Oos-Kaap) gewoon op grond wat hy van [[Hintsa]] gehuur het. Die oorlog het hom in ’n moeilike posisie geplaas en hy het besluit om met ’n geselskap van sowat 50 noordwaarts te trek. In Transoranje (Vrystaat) het die trek van [[Hans van Rensburg]], afkomstig uit die noordoostelike distrikte van die Kaap, by hom aangesluit. Tregardt (1783–1838 - "Tregard" tot in 1882) en [[Hans van Rensburg]] (1779–1836) het onafhanklik van die ander Trekkers opgetree en was streng gesproke nie deeI van die Groot Trek nie. Hoewel hul trekke niks blywends tot stand gebring het nie, het hulle tog waardevolle pionierswerk gedoen. Tregardt, met die Van Rensburgs altyd ’n entjie vooruit, het die [[Soutpansberg]]e in 1836 bereik. Kort na sy aankoms het hy besoek ontvang van Potgieter en belowe om op die Potgieter-trek te wag. Die Van Rensburgs, wat intussen alleen vooruitgetrek het op pad na Lourenço Marques (die huidige Maputo), is in Julie [[1836]] deur inboorlinge by die sameloop van die [[Olifantsrivier, Limpopo|Olifants]]- en die [[Limpoporivier]] vermoor. Tregardt het ’n jaar lank vergeefs op Potgieter gewag. Toe sy voorrade begin opraak, het hy besluit om ooswaarts oor die Transvaalse Drakensberge na Lourenço Marques te trek. Langs die pad het sy trekgeselskap talle ontberings deurgemaak, hoofsaaklik weens die koors en [[Nagana|tsetsevlieë]] wat die trekvee afgemaai het. Slegs 26 van die 53 siele wat die Soutpansberge verlaat het, het [[Lourenço Marques|Lourenço]] Marques in April [[1838]] bereik. Die helfte van die oorlewendes, insluitende Tregardt en sy vrou, is in Lourenço Marques aan koors oorlede. In 1839 het die Trekkers in [[Natal (kolonie)|Natal]] ’n skip gestuur om die Tregardtmense in Lourenço Marques te gaan haal. Tregardt het ’n dagboek aangehou wat nie net ’n waardevolle bron van inligting oor sy trek is nie, maar ook ’n interessante kyk op die [[pionierslewe]] bied. Sy seun, Carolus, het later ’n bekende jagter en ontdekkingsreisiger geword. === Andries Hendrik Potgieter === "Blouberg" Potgieter (1792–1852) het aan die einde van 1835 ’n trekgeselskap vanuit die [[Tarka]]gebied gelei. [[Sarel Cilliers]] en [[Paul Kruger]], toe ’n seun van 10 jaar, was deel van sy trek. In Transoranje (Vrystaat), tussen [[Thaba Nchu]] en die [[Vetrivier]], het Potgieter sy trek agtergelaat en saam met ’n klompie mans noordwaarts na die [[Soutpansberg]]e gery. Daar het hy Louis Tregardt ontmoet en hom gevra om op sy trek te wag. Potgieter wou so ver moontlik wegkom van Britse invloed. Hy was derhalwe nooit ten gunste van Natal nie en wou hom anderkant 25 grade suiderbreedte vestig. Hy het gehoop dat die Trekkers in Transvaal (huidige Gauteng, Limpopo, ens.) [[Lourenço Marques]] as ’n hawe sou kon gebruik. Die grond wat Potgieter van Makwana, die Barolongkaptein, tussen die [[Vetrivier|Vet]]- en die [[Vaalrivier]] geruil het, het [[Silkaats]], opperhoof van die [[Matebeles]] in Transvaal, ongerus gemaak. Die Trekkers het uit dieselfde rigting gekom as die [[Griekwas]] en [[Korannas]], wat ook gewapende perderuiters was en hom kort tevore bedreig het. Vanuit sy hoofstat, Mosega, in Wes-Transvaal, het hy impi’s gestuur om die wit mense "op te eet". Die Trekkers was in daardie stadium oor ’n groot gebied versprei en het hulle nie aan waarskuwings van Matebelegevaar gesteur nie. Sommige van hulle, onder wie die Liebenbergs, is deur die [[Matebeles]] oorval en uitgemoor. Die aanvalle op die Trekkers het in Potgieter se afwesigheid geskied. Met sy terugkoms het hy dit gerade geag om in die omgewing van die moderne Heilbron laer te trek, omdat hy geweet het dat Silkaats later ’n veel groter mag teen die Trekkers sou stuur. Op of omstreeks 23 Oktober 1836 het ’n impi van 6&nbsp;000 die laer by [[Slag van Vegkop|Vegkop]] aangeval. Sowat 40 gewapende mans het die aanval afgeweer, maar die Matebeles het al die vee weggevoer. Met die hulp van die [[Barolong, Botswana|Barolongs]], die [[Wesleyaanse]] sendeling James Archbell en [[Gerrit Maritz]], wat intussen in Transoranje (Vrystaat) aangekom het, het die Potgietertrek na [[Thaba Nchu]] teruggekeer. === Gerrit Maritz === <!--[[lêer:Gerrit Maritz-standbeeld.jpg|duimnael|regs|Standbeeld van Gerrit Maritz by die Voortrekkerkompleks in Pietermaritzburg]]--> [[Gerrit Maritz]] (1797- 1838) het in 1836 uit die distrik [[Graaff-Reinet|Graaff]]-Reinet getrek. Hy was ’n voorste burger, bekend as ’n knap sakeman en kerkleier. Sy trek het uit ongeveer 200 volwasse mans en 100 waens bestaan. Hy was vergesel van sy swaer, [[Erasmus Smit]], ’n oudsendeling van die [[Londense Sendinggenootskap]] en oudonderwyser. Hy is later aangewys as die Trekkers se predikant, hoewel hy vir baie van hulle onaanvaarbaar was. Die Kaapse Sinode het die Groot Trek veroordeel en die Trekkers later onder sensuur geplaas. Die gevolg was dat geen predikant sy weg oopgesien het om die Trekkers te vergesel nie. Vir hul godsdiensleiding was die Trekkers aangewese op Britse en Amerikaanse sendelinge in die binneland, totdat eenheid probeer bewerkstellig is deur die aanstelling van Erasmus Smit. Na die aankoms van Maritz by Thaba Nchu is die eerste en ietwat primitiewe Voortrekkerregering saamgestel: Maritz is gekies as voorsitter van ’n burgerraad van 7 lede, terwyl Potgieter as kommandant-generaal aangestel is. In Januarie 1837 het 2 kommando’s, onderskeidelik onder leiding van Potgieter en Maritz en bestaande uit 107 man, na Mosega vertrek om die gebuite vee terug te bring. Die feit dat die strafekspedisie 2 afsonderlike leiers gehad het, was reeds ’n aanduiding van die onvermoë wat die Trekkers later sou ondervind om saam te staan en eenheid te bewerkstellig. Die Matebeles was onvoorbereid op die aanval en is weswaarts teruggedryf, hoewel hul mag nog nie gebreek was nie. Mosega is vernietig en 7&nbsp;000 stuks vee is gebuit. Onenigheid het ontstaan oor die verdeling van die gebuite vee en teen die tyd dat [[Piet Retief]] se trek Thaba Nchu in April 1837 bereik het, het Potgieter en Maritz nie meer saamgewerk nie. === Pieter Retief (1780- 1838) === Retief, wat in Februarie 1837 uit die omgewing van die Winterberge getrek het, het sy trekredes in sy Manifes uiteengesit. Die Manifes is op 2 Februarie 1837 in die [[Grahamstown Journal|Graham’s Town Journal]] gepubliseer en later ook in ander koerante. Dit was ’n keerpunt in die ontplooiing van die Groot Trek: Retief het nie net sy eie trekredes bekend gemaak nie, maar ook ’n aanduiding gegee van die beleidsrigting wat die beoogde Afrikanerstaat in die binneland sou volg. Hy het ’n beroep op ander boere gedoen om die onveiligheid van die Oosgrensrewe te verruil vir die sekuriteit wat hulle in ’n eie staat sou kon geniet. [[Die Manifes]] is nie net ’n goeie bron van inligting oor die redes vir die Groot Trek nie, maar gee ook ’n aanduiding van die doelstellings van die Trekkers. Retief het aan die [[Oosgrens-Afrikaans|Oosgrens]] ondervinding opgedoen in plaaslike bestuur, onder meer as kommandant. Hy was ’n bekende en gesiene man en die Trekkers in Transoranje (Vrystaat) het gretig op sy koms gewag. Hulle het gehoop hy sou eenheid kon bewerkstellig en ’n koersvaste rigting aan die Groot Trek gee. Kort na sy aankoms by Thaba Nchu het die Trekkers ’n volksvergadering gehou (April 1837) waarop hy as hoofleier met die titel "goewerneur" gekies is. Hy is ook gekies as kommandant-generaal. Maritz het aangebly as hoof van die regspleging en was ook president van die Raad van Politie, die voorloper van die [[Volksraad]] wat later in Natal in die lewe geroep is. Potgieter is oor die hoof gesien. Die feit dat Potgieter geen aandeel in die nuwe regering gehad het nie, het die onenigheid onder die Trekkers vererger. In die winter van 1837 het die Trekkers in Transoranje (Vrystaat) vertoef terwyl gepoog is om eenstemmigheid te bereik oor die trekrigting wat ingeslaan moes word. Retief, Maritz en Piet Uys (wat in April 1837 uit die distrik [[Uitenhage]] getrek het) was ten gunste van Natal. Potgieter het Britse inmenging in Natal gevrees en wou noordwaarts oor die Vaalrivier trek, waar hy hom by Tregardt wou aansluit. Solank die Matebelegevaar voortgeduur het, kon hy nie sy belofte nakom om hom by Tregardt in die noorde van Transvaal (Soutpansberg) aan te sluit nie. ’n Ekspedisie wat hy gestuur het om na Tregardt te soek, het onverrigter sake teruggekeer. Uiteindelik is besluit om Natal toe te trek, maar ook dat die Matebelegevaar eers uitgewis moes word. In Oktober 1837 het Retief, vergesel van 15 man, na Natal vertrek om die setlaars by Port Natal te besoek en met [[Dingaan]], opperhoof van die [[Zoeloes]], oor grond te onderhandel. Vroeg in November het Potgieter, wat hom intussen langs die Vetrivier gevestig het, saam met Uys op ’n tweede strafekspedisie teen die Matebeles vertrek. In ’n slag wat 9 dae geduur het, het hulle [[Silkaats]] se nuwe hoofstat, Kapain, ingeneem en die Matebeles ver noordwaarts verdryf. [[Andries Pretorius]], ’n besoeker uit die Kaap, het die veldtog teen die Matebeles meegemaak. Op 14 November 1837, die dag waarop die veldtog teen die Matebeles afgesluit is, het die eerste [[Ossewa|Voortrekkerwaens]] aan die Natalse kant van die Drakensberge gestaan. Vroeg in [[1838]] was al die Trekkers, insluitende Potgieter, reeds in Natal. === Moord op Retief === [[lêer:Dingaan en Retief, paneel 12, Voortrekkermonument, b.jpg|duimnael|regs|Koning Dingaan sluit die traktaat met Piet Retief, soos uitgebeeld op ’n fries in die Voortrekkermonument]] [[lêer:Charles Bell - Zoeloe-aanval op ’n Boerelaer - 1838.jpg|duimnael|regs|Voortrekkers word onverhoeds deur ’n impi van Dingaan aangeval]] Retief en sy volgelinge het Port Natal aan die einde van Oktober besoek en weer ’n maand later, na sy besoek aan Dingaan by [[uMgungundlovu]]. Die Britte in Natal het die Trekkers vriendelik ontvang. Die landbouprodukte wat die Trekkers sou lewer, sou hul eie handel laat floreer en terselfdertyd sou ’n blanke staat aan hulle sekuriteit teen die Zoeloes verskaf. [[Alexander Biggar]], een van die setlaars, het Retief meegedeel dat Dingaan in Junie 1837 die stuk grond tussen die [[Umgenirivier|Umgeni]] en die land van [[Fakude|Faku]] aan die Britse Kroon afgestaan het. Die sendeling A.F. Gardiner het kragtens die Cape of Good Hope Punishment Act as Britse magistraat in die gebied opgetree. Die meeste van die Natalse setlaars het egter sy gesag verwerp. By uMgungundlovu het Dingaan Retief daarvan beskuldig dat die Trekkers van die Zoeloes se vee gesteel het. Nadat Retief aan hom verduidelik het dat die vee in werklikheid deur die onderdane van Sekonyela geroof was, het hy beloof om die gebied tussen die [[Tugelarivier|Tugela]] en die [[Umzimvuburivier|Umzimvubu]] aan die Trekkers af te staan. Retief moes egter eers die vee wat Sekonyela gesteel het, terugbring as bewys dat die diefstal nie deur die Trekkers gepleeg is nie. In Januarie 1838 het Retief en ’n kommando daarin geslaag om die gesteelde vee by Sekonyela af te neem. Vergesel van sowat 70 man, onder wie sy eie tienderjarige seun en 30 gekleurde agterryers, het Retief op 3 Februarie by uMgungundlovu aangekom met die doel om die gesteelde vee terug te gee en ’n traktaat van grondafstand te laat onderteken. Die traktaat is gedateer 4 Februarie en is op 6 Februarie onderteken. Dingaan het intussen reeds besluit om die Trekkers te vermoor, ’n besluit waarby vrees sekerlik geen geringe rol gespeel het nie. Hy het die blankes met hul perde (horinglose beeste) en hul gewere (vuurstokke) as towenaars beskou. Hy was deeglik bewus van die nederlaag wat die Matebeles teen die blankes gely het. In ’n brief wat Retief vroeër uit Port Natal deur bemiddeling van die sendeling Owen Wood aan die Zoeloekoning gestuur het, het hy gewys op die swaar straf wat die Matebeles van die Trekkers ontvang het en bygevoeg dat die God van die blankes ’n slegte koning nie lank laat lewe nie. Bowendien was dit die Zoeloekonings se tradisionele beleid om nie sterk bure te duld nie. Later het Dingaan ook aan sendelinge verduidelik dat hy die blankes vermoor het omdat hulle van hul "koning af weggeloop het". Op 6 Februarie 1838 het Retief en sy volgelinge op versoek van Dingaan ongewapen en te voet die stat binnegegaan vir ’n afskeidsbyeenkoms. Hulle het herhaalde waarskuwings van William Wood, ’n 12-jarige seun wat by die sendeling Owen ingewoon en die Zoeloes baie goed geken het, geïgnoreer. Binne-in Dingaan se kraal is die blankes deur die dansende impi oorweldig en na ’n koppie buite uMgungundlovu gesleep, waar hulle vermoor is. === Die Vlugkommando === [[lêer:Herboude iNdlunkulu en iLawu van die swart-isiGodlo, Dingaanstat.jpg|duimnael|regs|’n Replika van koning Dingaan se groot gehoorsaal, die iNdlunkulu, is op die oorspronklike staanplek te uMgungundlovu opgerig.]] [[lêer:Moordkoppie-monument, a, Dingaanstat.jpg|duimnael|regs|Monument vir die vermoorde Retiefgeselskap, te Moordkoppie, uMgungundlovu]] [[lêer:Cilliers-gelofte, 1938-film, Die bou van ’n nasie.jpg|duimnael|regs|Die Wenkommando lê die [[Geloftedag|gelofte]] af, soos uitgebeeld in die 1938-film ''[[Die Bou van ’n Nasie]]'']] Ten tyde van die moord op Retief was Potgieter se trek nog aan die voet van die Drakensberge, terwyl Piet Uys se hele trek nog bo-op die berge was. Die trekke van Retief en Maritz het egter, ondanks hul leiers se waarskuwings om naby mekaar te bly, geleidelik langs die Tugela en sy vertakkings versprei in die nag van 16 tot 17 Februarie 1838 het die [[impi’s]] van Dingaan die voorhoede van die Trekkers langs die [[Bloukransrivierbrug|Bloukrans]]- en die [[Boesmansrivier]] oorrompel. Sowat 300 blankes en meer as 200 nie-blanke bediendes is vermoor. Die aanval is eers die middag teen die laer van Gerrit Maritz gestuit. Die Voortrekkerdorpie wat later daar aangelê is, is [[Weenen]] genoem. Hoewel die Zoeloes teruggeval het, was hul mag nog lank nie gebreek nie. Daar is besluit om ’n kommando onder aanvoering van Potgieter en Uys na uMgungundlovu te stuur. Die kommando van sowat 350 man het op 6 April uit die laers vertrek en is ’n paar dae later anderkant die [[Buffelsrivier (Oos-Kaap)|Buffelsrivier]] by Italeni deur die Zoeloes in ’n hinderlaag gelei. Pieter Uys, sy seun Dirkie en 9 ander het gesneuwel. As gevolg van kritiek wat uitgespreek is teen sy aanvoering van die "[[Vlugkommando]]" (soos die mislukte ekspedisie bekend geword het), het Potgieter en sy volgelinge Natal permanent verlaat. Hulle het hulle op die Hoëveld naby die Vetrivier gevestig en [[Winburg]] aangelê. Min of meer gelyktydig met die nederlaag by Italeni het die Britse setlaars en hul swart volgelinge ook in ’n skermutseling met die Zoeloes betrokke geraak. Meer as die helfte van die handjievol setlaars het gesneuwel. Gerrit Maritz en ’n nuwe aankomeling uit die Kaap, [[Karel Landman]], kon [[Port Natal]] dus sonder enige weerstand namens die [[Volksraad van Natalia]] beset. In Augustus 1838 het sowat 10&nbsp;000 Zoeloes ’n verwoede aanval op die laer van [[Koos Potgieter]] en [[Hans Dons de Lange|Hans "Dons" de Lange]] by die Boesmansrivier gedoen. Daar is so verbete om lewe en dood geveg dat die laer as Veglaer bekend geword het. Die Zoeloes is verdryf, maar weereens sonder dat hul mag gebreek is. ’n Maand later, op 23 September 1838, is Gerrit Maritz oorlede. Terwyl daar op die koms van hulp en ’n nuwe leier uit die Kaap gewag is, het [[Karel Landman]] die leiding waargeneem. === Die Wenkommando === :''Sien ook:'' [[Lys van deelnemers aan die Slag van Bloedrivier|Lys van manskappe]] Die nuwe leier, Andries Pretorius (1798-1853), wat op 22 November 1838 by die hooflaer in Natal aangekom het, was  geen onbekende by die Trekkers nie. Hy het die tweede strafekspedisie teen die Matebeles meegemaak, Port Natal reeds besoek en Retief ontmoet na laasgenoemde se terugkeer van Sekonyela. Hy was bekend met Retief se toekomsplanne en begeesterd met die ideaal om die Afrikaner tot ’n selfstandige nasie te laat ontwikkel. Op 25 November 1838 is Andries Pretorius as kommandant-generaal aangewys en 2 dae later het hy met ’n kommando na Zoeloeland vertrek. Die kommando het 57 waens saamgeneem. Later is hul geledere aangevul deur [[Britse setlaars|Britse]] setlaars met swart volgelinge en die groep het toe uit 470 man bestaan. Op 15 Desember het Pretorius tussen ’n sytak van die Buffelsrivier en ’n diep donga laer getrek. Die volgende dag, Sondag, 16 Desember 1838, is ’n Zoeloe-impi van sowat 12 500 deur Pretorius-hulle verslaan. Die pad na Dingaan se hoofstat het nou oopgelê. By die verlate [[uMgungundlovu]] het die Trekkers, op die plek waar Retief en sy gevolg vermoor is, die traktaat van grondafstand ongeskonde teruggevind. ’n Tweede en ’n derde skermutseling met die Zoeloes (27 Desember 1838 en die "beeskommando" van 1840) het die mag van Dingaan gebreek. Die Zoeloekoning is in 1840 vermoor deur sy halfbroer [[Mpande kaSenzangakhona|Mpande]], wat die Trekkers goedgesind was. == Natal == === Natalia Republiek === {{Hoof|Natalia Republiek}} [[lêer:Flag of Natalia Republic.svg|duimnael|regs|Vlag van Republiek Natalia]] Die oorwinning wat oor Dingaan behaal is en die vriendskapsbande met Mpande het die eerste mobiele fase van die Groot Trek afgesluit. Die vestigingsfase het begin met die stigting van die Republiek Natalia, die eerste volwaardige republiek in Suid-Afrika. Volgens ’n ooreenkoms wat Pretorius in 1840 met Potgieter aangegaan het, het die [[Volksraad van Natalia]] ook gesag uitgeoefen oor die Winburg-Potchefstroomgebied, wes van die Drakensberge. Daarmee is die ideaal van een staat verwesenlik. Zoeloeland, noord van die [[Tugelarivier|Tugela]], sou onafhanklik wees, maar sou onder toesig van die Natalse Volksraad staan. Die setel van Natalia was [[Pietermaritzburg]], ’n dorp wat reeds in die winter van [[1838]] deur kommandant Piet Greyling aangelê en na Gerrit Maritz en Pieter Retief vernoem is. Die grondwet van Natalia het voorsiening gemaak vir ’n volksraad van 24 lede. Die volksraadlede is deur alle blanke manlike burgers bo 21 jaar gekies. Hoewel voorsiening gemaak is vir ’n president as hoof van die uitvoerende gesag, is die pos nooit gevul nie en het die uitvoerende gesag hoofsaaklik by die kommandant-generaal, Andries Pretorius, berus. Sy posisie ten opsigte van die Volksraad is nooit duidelik omskryf nie. Die regterlike gesag het by landdroste, [[Heemraad|heemrade]] en ’n jurie berus, terwyl die Landdros en Heemrade ook die plaaslike bestuur behartig het. Onder die kommandant-generaal het kommandante en veldkornette geressorteer, wat in tye van oorlog ’n krygsraad sou vorm. === Natalia en die Britse owerheid === [[lêer:Voortrekkerhuis-museum, vooraansig, a, Pietermaritzburg.jpg|duimnael|regs|’n Oorspronklike Voortrekkerhuis in Boomstraat, Pietermaritzburg, is vandag ’n museum.]] Die Natalse Volksraad het vergeefs gepoog om amptelike erkenning van [[Brittanje]] te verkry vir hul republiek. Sir [[George Thomas Napier|George Napier]], die nuwe Kaapse goewerneur, het die Trekkers in Natal ingevolge die Cape of Good Hope Punishment Act as Britse onderdane beskou en konsekwent geweier om hul republiek of die gesag van hul amptenare te erken. In Desember 1838 het maj. [[Carters Glen|Charters]] op bevel van Napier die hawe van Port Natal beset en die Trekkers se ammunisievoorraad afgesny. Napier het gehoop am daardeur die Groot Trek-beweging te beëindig of dan ten minste onder Britse beheer te bring. Om die Britse posisie daar te handhaaf, sou die hele Natal egter deur Brittanje geannekseer moes word. Hiervoor was die imperiale regering nie te vinde nie. Die onkoste om Natal as ’n Britse kolonie te vestig, sou te groot wees vir die geringe inkomste wat uit die gebied verkry sou word. Napier was derhalwe verplig om Port Natal te ontruim. Hy het egter voortgegaan om die Republiek Natalia met arendsoë dop te hou. Veral die republiek se rassebeleid en kontak met skepe van vreemde moondhede het aan hom die geleentheid gebied om voortdurend druk op die imperiale regering uit te oefen om Natal te annekseer. Die vernietiging van Dingaan se mag het meegebring dat duisende swart vlugtelinge asook ontwortelde Zoeloes Natal binnegestroom het. Die Volksraad het bepaal dat nie meer as 5 swart gesinne op een plaas mag woon nie. Om ’n herhaling van die toestande aan die Kaapse Oosgrens te voorkom, is in 1841 besluit om duisende inboorlinge na die Natalse suidgrens te segregeer. Napier het gevrees dat die maatreël die Xhosas in oproer sou bring en gevolglik die Kaapse Oosgrens in gevaar sou stel. Napier het ook klagtes ontvang van sendelinge en ander filantrope wat beweer het dat die Trekkers slawerny in Natal toe pas. Die gerugte is veral versprei nadat die Trekkers in 1840 teen die Bakastam in die suide van Natal opgetree het om gesteelde vee terug te bring. Tydens die ekspedisie het hulle op 17 weeskinders in verlate krale afgekom en hulle saam huis toe geneem. Die sendelinge was ook nie tevrede oor die ou Kaapse inboekstelsel wat in Natalia weer in gebruik geneem is nie. In [[1841]] het ’n Amerikaanse skip, die Levant, in die hawe van Port Natal handel gedryf. Vroeg die volgende jaar het ’n Nederlandse skip, die Brazilia, ’n lang en opsienbarende besoek aan die hawe gebring. Die Kaapse handelaars was ontevrede oor die moontlikheid van mededinging met Port Natal, terwyl in Britse kringe gevrees is dat die VSA, Nederland en moontlik ook Frankryk die hawe van Port Natal sou gebruik om Brittanje se posisie in Suid-Afrika te ondermyn. Toe Faku, die Pondo-kaptein, op aandrang van sendelinge in sy gebied om Britse beskerming aansoek doen, het Napier dus nie gehuiwer om ’n troepemag van 250 man onder aanvoering van kapt. T.C. Smith na die Natalse suidgrens te stuur nie. Hy het ingesien dat die situasie in Natal nou in so ’n mate verander het dat die imperiale regering makliker tot anneksasie oorgehaal sou kon word. === Britse anneksasie van Natal === Nadat hy ’n rukkie in Pondoland vertoef het, het kapt. Smith opdrag ontvang om na Port Natal te vertrek. In Mei 1842 het hy die Britse vlag in die hawe van die Voortrekkers gehys. Pretorius en die Volksraad het besluit om Natalia te verdedig en die Britte by die [[Beleg van Congella|Slag van Congella]] verslaan. Terwyl kapt. Smith en sy magte in hul kamp vasgekeer was, het [[Dick King]], ’n jong Brit van Port Natal, meer as 1&nbsp;000 km te perd na [[Grahamstad]] gery om hulp te soek. In Junie het 2 Britse skepe soldate en wapentuig in Port Natal afgelaai waarmee die magte van kapt. Smith ontset is. Daarmee is die Trekkers se militêre weerstand beëindig en op 15 Julie het die Volksraad die onderwerping aan Britse gesag aanvaar. Die Britse oorname in Natal het onmiddellik tot ’n Tweede Trek gelei, terug oor die Drakensberge, na waar Potgieter se Adjunk-raad reeds alle betrekkinge met Natal verbreek het. Sommige het egter in Natal agtergebly en eers in [[1847]] saam met Pretorius na Transvaal (huidige Gauteng, ens.) verhuis. Ander, soos Karel Landman, het permanent in Natal agtergebly. In 1843 het adv. Henry Cloete uit die Kaap in Natal opgedaag om die anneksasie deur te voer. Die Volksraad het egter tot in [[1845]] vergader, die jaar waarin Natal ’n distrik van die Kaapkolonie geword het. In 1857 het Natal ’n afsonderlike Britse kolonie geword. == Transoranje == [[Lêer:Daniell Trekboer.jpg|duimnael|255x255px|Die kamp van ’n trekboer. Die trekboere was halfnomadiese veeboere wat voortdurend na nuwe en beter weivelde verskuif het. Ten tyde van die Groot Trek was baie van hulle reeds noord van die Oranjerivier, maar hulle het aan die Britse owerheid lojaal gebly.]] Na die anneksasie van Natal het die republikeinse ideaal van die Trekkers na die gebied wes van die [[Drakensberge]] tussen die Oranje- en die Limpoporivier verskuif. Toe Potgieter hom in [[1838]] na die [[Slag van Italeni]] in die Winburg-gebied vestig, het hy die gebied wat hy van die Matebeles verower het of by ander inboorlingstamme geruil het, onafhanklik verklaar, sonder om Britse erkenning daarvoor te vra. Later het sy gebied deel geword van die [[Natalia Republiek|Republiek Natalia]], met ’n Adjunk-raad wat ondergeskik was aan die Volksraad. In [[1843]] het hy egter alle bande met Natal verbreek, ’n nuwe regering saamgestel en verklaar dat die hele gebied tussen die Oranje- en die [[Limpopo (rivier)|Limpoporivier]] onafhanklik was. Die gebied tussen die Oranje- en die Vaalrivier het as die Transoranje bekend gestaan en die gebied tussen die Vaal- en die Limpoporivier as Transvaal. Die heterogene bevolking van Transoranje en die potensiële gevaar wat botsings in die gebied vir die Kaapse noordgrens ingehou het, het geleidelik tot groter Britse betrokkenheid gelei. Die blanke trekboere, veral in die suide, was Britsgesind en het hulself gedistansieer van die Trekkers wat hoofsaaklik in die gebied tussen die Vet- en die Vaalrivier gewoon het. Die [[Griekwas]] onder [[Adam Kok I|Adam Kok]], [[Korannas]] en ander bruin mense het voortdurend sowel met die trekboere as met die Trekkers gebots, hoofsaaklik oor grondbesit. In die ooste het die Basoeto’s onder [[Mosjesj]] met ander swart stamme soos onder andere die van Sekonyela in vyandskap verkeer, terwyl hulle ook met die blankes in botsing was. Aan die einde van [[1843]] het die Kaapse goewerneur, George Napier, met Adam Kok en Mosjesj verdrae gesluit. Hy wou daardeur sy noordgrens met bufferstate beveilig sonder om te veel uitgawes aan te gaan. As bondgenoot van Adam Kok sou die Britse owerheid die Griekwas daadwerklike beskerming teen die blankes in Transoranje moes bied. Die reaksie onder die blankes het uiteindelik uitgeloop op ’n botsing met Britse troepe by Swartkoppies ([[1845]]). Die blankes het ’n nederlaag gely. Die nuwe goewerneur, sir Peregrine Maitland, het self die Oranjerivier oorgesteek en nuwe reëlings met die nie-blanke hoofde getref. ’n Britse resident, maj. [[H.D. Warden]], is in Bloemfontein aangestel om die nuwe maatreëls toe te pas en die vrede te bewaar ([[1846]]). Warden het nooit genoeg troepe tot sy beskikking gehad om doeltreffend op te tree nie. In [[1848]] is sir Harry Smith aangestel as nuwe goewerneur van die Kaap en as die Britse Hoë Kommissaris in Suid-Afrika, ’n amp wat aan hom die gesag verleen het om ook buite die Kaapse grense op te tree. Hy was nie ten gunste van sy voorgangers se verdragstaatstelsel nie en wou die binneland beveilig deur soveel moontlik nie-blanke grondgebied onder regstreekse Britse beheer te plaas. Daarom het hy die hele gebied tussen die Oranje- en die Vaalrivier as die [[Oranjerivier-soewereiniteit|Oranjerivier-Soewereiniteit]] geannekseer. So het hy ook beheer oor die Groot Trek verkry deurdat hy die Trekkers se roetes na die ooskus afgesny het. As regverdiging vir die anneksasie het hy die imperiale regering onder die indruk gebring dat die inwoners van die gebied ten gunste daarvan was en dat hulle hul eie verdediging sou waarneem. In werklikheid was slegs die lojaalgesinde trekboere ten gunste van Britse anneksasie. Die Winburgers het ’n beroep op [[Andries Pretorius]] gedoen om die Britse anneksasie met geweld teen te gaan. Pretorius het Natal kort tevore verlaat en was in daardie stadium op pad na die Transvaal, waar hy hom wou vestig. Hy het egter aan die versoek voldoen en ’n kommando teen die Britte gelei. Warden het oor die Oranjerivier teruggeval en daar op Britse versterkings gewag. Die Britse mag wat uit die Kaapkolonie opgeruk het, was onder aanvoering van Smith self. By [[Slag van Boomplaats|Boomplaats]], waar Pretorius probeer het om hom in ’n hinderlaag te lei, het hy ’n beslissende oorwinning behaal. Die anneksasie het van krag gebly en Warden het na Bloemfontein teruggekeer as Britse resident. Die gebied is in 4 distrikte verdeel, elk met ’n magistraat en 2 benoemde lede, wat saam ’n wetgewende raad gevorm het. Net soos vroeër in Natal het die Britse anneksasie ’n groot noordwaartse uittog van Trekkers tot gevolg gehad. === Die Bloemfontein-konvensie === {{Hoof|Bloemfontein-konvensie}} Die Oranjerivier-Soewereiniteit is van die begin af geteister deur probleme met die Basoeto’s, wat oral strooptogte uitgevoer het. Net soos vroeër het Warden nog steeds nie genoeg troepe gehad om die vrede doeltreffend te bewaar nie. In 1849 het Warden ’n grens tussen die Soewereiniteit en [[Basoetoland]] vasgestel (die Warden-lyn). Mosjesj was ontevrede omdat hy daardeur ’n deel van sy grond aan ander inboorlingstamme moes afstaan. Warden kon die grensreëlings nie handhaaf nie en die Basoeto-strooptogte het voortgeduur. In 1851 het Warden besluit om teen Mosjesj op te tree, maar hy is by [[Slag van Viervoet|Viervoet]] deur die Basoeto’s verslaan. Weens die langdurige [[Agtste Grensoorlog]] in die Kaap (1850-1853) kon versterkings nie na die Soewereiniteit gestuur word nie en die burgers het geweier om op kommando te gaan. Die imperiale regering was ontevrede oor die verdedigingsuitgawes wat die Soewereiniteit geverg het, en het 2 kommissarisse, Hogge en Owen, gestuur om vas te stel hoe uitgawes besnoei kon word. Hulle het tot die gevolgtrekking gekom dat die gebied aan die blankes teruggegee moes word. ’n Onafhanklike Transoranje onder blanke beheer sou dan as bufferstaat vir die Kaapkolonie dien. Sir [[George Cathcart]], wat Smith ondertussen opgevolg het, was vasbeslote om die Britse neerlaag by Viervoet te wreek en het teen Mosjesj opgeruk. By Berea moes hy egter voor die Basoeto’s terugval (1852). Die neerlaag was die laaste druppel: in 1853 is sir [[George Russel Clerk]] na Bloemfontein gestuur met die opdrag om die Soewereiniteit aan die Trekkers terug te gee. Op 23 Februarie 1854 is die Bloemfontein-konvensie onderteken. Die Bloemfontein-konvensie het die volle onafhanklikheid van Transoranje erken. Brittanje het onder meer onderneem om geen verdere verdrae met inboorlinge noord van die Oranjerivier te sluit nie. Die regering van die gebied is aan [[Sias Hoffman|Josias Hoffman]] en ’n komitee van 6 oorgedra en die Republiek van die Oranje-Vrystaat het tot stand gekom. Daarmee is die Trekkers se grootste ideaal verwesenlik: die stigting van ’n onafhanklike staat met Britse erkenning. == Transvaal == [[lêer:Paardekraalmonument, oosplaket, Krugersdorp.jpg|duimnael|regs|Die [[Paardekraal-monument]] gedenk ondermeer Hendrik Potgieter se baanbrekerswerk in die noorde]] {{Hoof|Zuid-Afrikaansche Republiek}} In 1844 het Potgieter, wat ongerus was oor die Britse anneksasie van Natal en die Britse teenwoordigheid in Transoranje, verder noordwaarts getrek. Hy wou die ou Trekkerideaal van algehele onafhanklikheid van Brittanje verwesenlik deur hom nader aan ’n nie-Britse hawe ([[Delagoabaai]]) te vestig. In 1845 het hy ’n nuwe dorp, [[Andries-Ohrigstad]], gestig. Weens die baie sterftes wat deur koors in hierdie gebied veroorsaak is, is die dorp later ontruim en is [[Lydenburg]] gestig (1846). Baie van die Trekkers wat Natal verlaat het, is na Potgieter se nuwe nedersetting gelok. Die geskille wat in 1838 ontstaan het, het egter nog voortgeduur: die nuwe aankomelinge wou Potgieter se leierskap nie erken nie. Hulle was ten gunste van die ou Natalse Volksraad en het as die sogenaamde Volksraadparty bekend gestaan. Na die Slag van Boomplaats in 1848 het Pretorius hom ook in Transvaal naby [[Potchefstroom]] gevestig. Potgieter het hom daarvan beskuldig dat hy Transvaal se onafhanklikheid in gevaar gestel het deur hom in te meng in Transoranje se sake. Die verhouding tussen die 2 leiers is verder vertroebel deurdat Pretorius die Volksraad ondersteun het. Terwyl Potgieter, wat hom intussen by Schoemansdal in die Soutpansberge gevestig het, ’n afsydige houding aangeneem het, het Pretorius hom daarvoor beywer om al die elemente in Transvaal onder ’n Volksraad te verenig en om Britse erkenning vir hul onafhanklikheid te verkry. Op ’n vergadering wat deur Pretorius in 1849 by Derdepoort gereël is, is besluit om ’n verenigde Volksraad vir die hele Transvaal in te stel. Weens die gespanne verhouding tussen Potgieter en die ander Trekkers kon ’n leier egter nie gekies word nie. In 1851 is probeer om ’n kompromie te bereik deur die aanstelling van 4 kommandante-generaal, onder wie Potgieter en Pretorius. Die afwesigheid van ’n sentrale gesag het meegebring dat die Trekkers in Transvaal nòg teenoor die inboorlinge nòg teenoor die Britte ’n eenvormige en besliste beleid kon volg. Met sy pogings om Britse erkenning vir Transvaal te verkry, het Pretorius meer welslae behaal. Op eie inisiatief het hy Hogge en Owen, die Britse kommissarisse wat toestande in Transoranje moes ondersoek, te woord gestaan. Die Britte het kort tevore die nederlaag van Viervoet teen die Basoeto’s gely en het gevrees dat Pretorius hul verleentheid sou uitbuit deur in Transoranje in te gryp. Boonop was die Britse owerheid by ’n duur en uitgerekte grensoorlog in die Kaapkolonie betrokke. In Britse kringe het die gedagte ook reeds posgevat om die Trekkers as bondgenote te gebruik vir die beveiliging van hul uitgestrekte grense. Hulle was daarom bereid om Pretorius tegemoet te kom en erkenning aan die Transvaalse onafhanklikheid te verleen in ruil daar voordat Pretorius sou onderneem om hom nie suid van die [[Vaalrivier]] in te meng nie. Die ooreenkoms is bekragtig met die ondertekening van die [[Sandrivierkonvensie|Sandrivier-konvensie]] op 17 Januarie 1852. Pretorius en kommandant-generaal [[W.A. Joubert|W.F. Joubert]] van die Lydenburg-distrik het die Konvensie sonder goedkeuring van die Volksraad onderteken. Dit het groot ontevredenheid by Potgieter en ander laat ontstaan en am per tot burgeroorlog gelei in Maart 1852 is Potgieter en Pretorius by ’n volksvergadering op [[Rustenburg]] met mekaar versoen en die Volksraad het die Konvensie bekragtig. In September 1853 het Transvaal die naam Die Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR) aangeneem. Die ommeswaai in die Britse beleid ten opsigte van die Trekkers het die Groot Trek afgerond. Die migrerende Afrikaners wat 20 jaar vroeër die Kaapkolonie verlaat het, het hulle nou gevestig en begin om hul republieke uit te bou. Die staatkundige erkenning wat hulle van Brittanje ontvang het, het daarop neergekom dat Brittanje uiteindelik die knie gebuig het voor hul vreedsame opstand en hulle toegelaat het om hul Britse onderdaanskap af te lê. Voortaan sou hulle deur Brittanje as gelykes eerder as rebelle beskou word. == Trekkerslewe == Deel van die Groot Trek was die mense wat daaraan deelgeneem het. Hulle was nie net name, datums en feite nie, of selfs helde, dwarstrekkers en omdraaiers nie. Hulle was doodgewone gesinsmense wat van sekere dinge gehou het en van ander nie. Hulle het behoeftes gehad, hulle was mense met sterk menings oor die godsdiens, onderwys en opvoeding. Hulle was harde werkers en goeie jagters, maar hulle het ook van pret en plesier gehou. Hoewel die trekkerslewe hard en ru was, het daar onder in die wakis, sorgvuldig verpak, van die fynste glasware en porselein gele. Hierdie geharde Trekkers het graag vir beste drag hul fluweelbaadjies met sy-omboorsels uitgehaal. Klein en groot moes hard werk, maar gedurende die langer uitspantye was daar ook geleentheid om te ontspan. === Voorbereidings === Toe die boere aan die Kaapse Oosgrens teen 1836 besluit om weg te trek, het die voorbereidings vir die trek pad baie aandag geverg. ’n Paar kommissies is die binneland ingestuur om waardevolle inligting oor moontlike trekroetes te versa mel. Die Voortrekkers wou weet wat vir hulle voorlê en hulle wou gereed wees. Eerstens moes aan voedsel gedink word, veral dit wat die binneland nie kon oplewer nie, soos [[meel]], [[rys]], [[koffie]], [[tee]] en [[suiker]]. Later, tydens die Trek, het hierdie ware baie skaars geword, sodat die Voortrekkers beesmelk of water gedrink en wildsvleis geëet het. Wild was nog volop: [[eland]]e, [[rooihartbees|hartbeeste]], [[rietbok]]ke, [[Bontkwagga|sebras]] en [[rooibok]]ke het in groot troppe rondgeswerf. Toe reeds baie bekend en baie gewild was die songedroogde vleis, wat vandag nog as [[biltong]] bekend staan. Die boervroue van daardie jare was bedrewe baksters en kon besonder goed kook. [[Mosbolletjies]], [[vetkoek]], [[boerbeskuit]], [[soetkoekies]], [[geelrys]], [[stampmielies]], [[boerewors]], [[bobotie]], [[sosatie]]s en [[melktert]] was van die daaglikse geregte wat hulle berei het. Groot voorrade [[beskuit]] en [[biltong]] is vooraf gemaak. Die bestanddele en selfs die nodige apparaat vir die meeste van die ander geregte is op die waens gelaai. Voor die Trek kon begin, moes ook vir klere gesorg word. Voor die vertrek is sis, molvel, linne en wol–en velkomberse aangeskaf – een van die verkenningskommissies het juis oor die koue hoëveld wes van die Drakensberge verslag gedoen. Die [[Voortrekkervroue]] was lief vir mooi klere. Tabberds vir daaglikse drag is vervaardig uit geblomde, geruite of gestreepte sis; terwyl sy, satyn, fluweel en brokaat vir beste drag gebruik is. Alle klere is met die hand gemaak. Die roklengte was tot op die voete en sy- of tafsyvoorskote met geplooide valletjies is by alle geleenthede gedra. Nekdoekies, vasgesteek met groot borsspelde, was baie gewild. Die bekende Voortrekkerkappies met hul fyn handwerk was die pronkstuk van die vroue se kleredrag. Die mans het fluweel- of satynbaadjies gedra en vir spesiale geleenthede boonop onderbaadjies van dieselfde materiaal. Hulle hemde het los boordjies en die klapbroeke redelik nou pype gehad. Die Voortrekkermans se werkklere was van ’n growwe materiaal of molvel. Vilt- en strooihoede is gedra. Naas fabriekgemaakte skoene het die meeste mans en vroue selfgemaakte velskoene gedra. Kinderklere het net soos die van die grootmense gelyk. === Wapens === Sonder wapens en ammunisie kon die Voortrekkers kwalik die gevaarlike binneland aandurf. Met die swaar "[[Sanna]]" of [[Voorlaaier (geweer)|voorlaaiers]] (so genoem omdat daar deur die voorkant van die loop gelaai is) kon ’n ervare skut drie skote per minuut afvuur. Meer as een geweer is ook ingepak. Terwyl die Voortrekker met die een geskiet het, kon sy vrou en kinders die ander een laai. Genoeg buskruit en loodkoeëls moes saamgeneem word. In die kruithoring wat oor die skouer gehang is, het die Trekker sy [[buskruit]] gebêre. [[Lood]] en apparaat om koeëls mee te maak, is ook op die Groot Trek saamgeneem. === Kakebeenwa === [[Lêer:Grand trek.jpg|duimnael|regs|’n Wa word deur ’n drif getrek]] Sonder die kakebeenwa, die Voortrekkers se vervoermiddel, sou daar geen Groot Trek gewees het nie. Die wa het die onbekende binneland oopgemaak. Dit het as tuiste en woning gedien en selfs as fort teen die aanslae by [[Slag van Vegkop|Vegkop]] en [[Bloedrivier]]. ’n [[Kakebeenwa]] was sowat 4 m lank, ongeveer 1 m breed en buikplank tot tenthoogte sowat 1,7 m hoog. Dit is van geel-, stink- of ysterhout gemaak. Die sykante van die wa het soos die kakebeen van ’n perd gelyk - vandaar die benaming. Bo-oor ’n raamwerk van bamboesstokke of kweperlatte en ’n grasmat is ’n waterdigte seildoek gespan. Aan die binnekant van die wa met sy kaptent was ’n katel (bed) met ’n riempiesmat en matras daarop. Dit was die verblyfplek vir die moeder en haar kinders terwyl die trekgeselskap op reis was. Die houtwiele het speke gehad en die 2 agterwiele was groter as die voorste twee. Die Bybel en gesangeboeke, klerasie, breekgoed en kookgereedskap is in die voorste en agterste wakis gepak en rieme en stroppe is in die sykissie gebêre. Onder die wa is die gereedskap so as die remskoen, [[domkrag]], teerputs en watervaatjies gehang. Die remskoen was ’n metaal- of houtblok met ’n groef waarin die agterwiel van die wa gepas het, sodat die wiel nie verder kon draai nie. Dit is veral teen afdraandes gebruik. Die domkrag was ’n werktuig om die wa op te lig sodat aan die wa gewerk kon word, terwyl die teerputs ’n vaatjie was waarin die teer vir smeerdoeleindes gebêre is. Voor die waens is spanne van 12 tot 16 rooi Afrikanerosse ingespan. Die lede van die huisgesin wat nie werk rondom die wa of by die vee gehad het nie, het op die wa gereis. Die meeste Trekkers het een of 2 waens gehad, hoewel die ryker mense 5 tot 8 waens besit het. Op uitspanplekke is die waens vir veiligheid agter mekaar in ’n kring getrek. Sodra gevaar gedreig het, is die ruimtes tussenin en tussen die wiele met doringtakke toegemaak. Sonder die veiligheid van hierdie laers sou die Voortrekkers waarskynlik nie die aanvalle van die Zoeloes en die Matebeles kon weerstaan het nie. Dit was juis die dreigende gevaar wat die Trekkers meestal in 9 roepe of geselskappe, met ’n kommandant aan die hoof, soos byvoorbeeld Louis Tregardt, Hendrik Potgieter en Piet Retief, laat trek het. === Gereedskap === Die mans het allerlei artikels vervaardig, soos swepe, jukskeie, trektoue en riempiestoele. Werkwinkelgereedskap het die volgende ingesluit: skroewe, hamers, blaasbalke, bore, sae, beitels, vyle en handbyle. Kombuisgereedskap soos vurke, messe, lepels, bekers, koppies, kersvorms, strykysters, botterbakke en koperpanne is ook saamgeneem. Van die fynste glas- en porseleinware is die binneland ingeneem. === Godsdienstigheid === Godsdiens was die rigsnoer van die Voortrekkers se lewe. Hulle het ’n kinderlike vertroue in God se Almag geopenbaar. Sy wil was vir hulle goed. Hulle het ’n opreg godsdienstige lewe gelei en hulself totaal afhanklik van God beskou. Die gevaarlike en onsekere lewe waaraan hulle blootgestel was, het ook tot hierdie beskouing bygedra. So het daar voor die Slag van Bloedrivier die Gelofte ontstaan dat indien die Here die oorwinning oor die Zoeloes aan hulle sou skenk, hulle en hul nageslag die dag as ’n dankdag sou deurbring. Behalwe die Bybel en die Psalm en Gesangeboek en meestal ook ’n katkisasieboek, het die Voortrekkers preekbundels en gebedeboeke besit en gelees. Geen predikant van die Kaapse kerk was bereid om die onbekende saam met hulle binne te trek nie. [[Erasmus Smit]], hoewel geen geordende predikant nie, het tog geestelike werk onder die Voortrekkers gedoen en later het die sendeling [[Daniel Lindley]] goeie werk verrig. Sondae is die Evangelie 2 of 3 maal verkondig en 2 keer in die week is daar saam gebid. Soggens en saans is huisgodsdiens gehou. Die doop en die [[nagmaal]], katkisasie en die huwelik is met groot erns en vroomheid op die trekpad onderhou. So goed moontlik is in al die laers vir die godsdienstige lewe gesorg sodat die ou gevestigde gebruike van die Kaapkolonie nie verwaarloos sou word nie. Met die vader meestal ’n streng hoof van sy gesin, is ’n streng godsdienstige en sedelike lewenspeil gehandhaaf. === Onderwys === Die eerste Voortrekker, Louis Tregardt, het ’n onderwyser, [[Daniel Pfeffer]], by sy trekgeselskap gehad. By die ander trekke was dit hoofsaaklik die ouers wat vir die onderrig van hul kinders verantwoordelik was. Dit was belangrik om die Bybel te ken. Tydens huisgodsdiens moes die ouer kinders ’n paar versies voorlees, terwyl die kleintjies daarna moes oorvertel wat gelees is. Na oggendgodsdiens het onderwys gekom. Die beginners het ’n baie eenvoudige boek die A.B.C.-Boek, gebruik. Die vader of moeder het die woorde uitgespel en dan moes die kleintjies dit gedurende die dag in die veld leer en die volgende oggend weer opsê. Die ouer kinders se boek was die bekende ''[[Trap der Jeugd]]''. Wanneer groot gevaar gedreig het en die waens in groot getalle saamgetrek was, het ’n skoolmeester georganiseerde onderwys gegee. [[Paul Kruger]] het dit soos volg onthou: "As die trek op ’n uitspanplek ’n tyd lank tot rus gekom het, is daar van gras en klei ’n klein hut gebou wat dan as skoolgebou moes dien vir die kinders van die Trekkers." In die opvoeding van die Voortrekkerkinders is ook baie aandag aan sang gegee. In ’n latere Voortrekkerdagboek is dit so as volg gestel: "O, so mooi was tog die Sondagmôre. Eers kom die gesange met die viool en fluit en [[akkordeon]]. Dan kom die kinders vorentoe. Die vaders en die moeders sit almal buitekant die tente en die kind wat die mooiste versie ken, sê dit op of sing dit. En nadat die kind klaar het, moet hulle almal saam versies sing." Vir die Voortrekkers was opvoeding en karaktervorming belangriker as onderwys. Die baie gevare wat hulle saam deurgemaak het, het sterk karakters gebou en hulle ’n groot verantwoordelikheidsbesef gegee. Op 15-jarige leeftyd was Voortrekkerseuns en -dogters reeds volwasse. Die vader het sy seuns allerhande vaardighede met die hand geleer, soos om meubels te maak en waens te herstel. Hy het hom ook leer jag sodat hy die gesin van wildsvleis kon voorsien. Met die moeder se hulp het die dogters ook gou geleer om kos te kook, brood te bak, kerse te maak, koffie te brand, naaldwerk te doen en die jonger boeties en sussies op te pas (die Voortrekkers het groot gesinne gehad; 10 kinders was niks buitengewoons nie). === Ontspanning === Vir ontspanning was daar tydens die Trek genoeg geleentheid. Daar word dikwels geskryf oor hoe swaar die Voortrekkers gekry het, maar die Voortrekkers was gewone mense, vrolik van aard en dikwels vol grappies. Vir die mans was jag die belangrikste ontspanning. Bokke en ander vleis vir die pot was volop, maar daar was ook roofdiere soos leeus en luiperds wat onder die Voortrekkers se vee gemaai het. Jagtogte is gereeld onderneem. Vermaaklikheid vir oud en jonk was [[skyfskiet]], [[toutrek]] en [[jukskei]]. Die toutrek, met ewe veel deelnemers aan albei ente van die tou en ’n skeidsregter daarby, was groot pret. Daar is dikwels in die laers gedans en tiekiegedraai, veral op verjaardae en troues. Die vroue het ’n minder avontuurlike Iewe gevoer as hul mans. Hulle het klere met die hand gemaak of verstel en moes dikwels sonder enige hulp kook, was en stryk. Die seuns het vroeg reeds leer skiet en saam met hul vaders gaan jag. Paul Kruger het sy eerste leeu op 14-jarige leeftyd platgetrek. Die jonger knapies het vee opgepas of ’n selfgemaakte wa met klei- of dolosse in die laer rondgetrek. Die meisies het met geverfde houtpoppe of lappoppe wat met gras gevul was, gespeel. Daar was ook romanse op die trek pad. Met dieselfde swier as in die Kaapkolonie is daar die hof gemaak. Soos met elke ander groep mense was daar onder die Voortrekkers moeilikheidmakers, fortuinsoekers en mense wat sku was vir werk. Hulle was egter in die minderheid. Oor die algemeen was die Voortrekkers ordeliewende, beginselvaste en godsdienstige mense. Die Trek was eintlik ’n groter huisgesin waar dieselfde warmte en noue bande bestaan het as in die gewone gesin. Die wa langsaan se mense was bekend as "oom en tante" en "neef en niggie" en hulle is so aangespreek. Besonder noue bande is tydens die Groot Trek tussen die Voortrekkers gesmee. == Herdenking == [[Lêer:Voortrekker Monument.jpg|duimnael|regs|Die [[Voortrekkermonument]] in [[Pretoria]]]] In die [[Voortrekkermonument]] (in Pretoria) word die leefwyse en lotgevalle van die Voortrekkers op die historiese [[Fries (boukunde)|fries]] uitgebeeld. == Bronne == * C.W.H. Van der Post, ''Piet Uijs, of lijden en strijd der voortrekkers in Natal'', roman, 1918. * F.A. Venter, ''Geknelde land'', roman, 1960. * Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409508 band == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Great Trek}} {{Normdata}} [[Kategorie:Groot Trek| ]] fmweprxpyl034ga953egegcsgm2ejpw 2518514 2518513 2022-08-10T10:35:05Z Aliwal2012 39067 Transvaal is nie gelyk aan Gauteng nie (G is net 'n deel) wikitext text/x-wiki [[Lêer:Great Trek map full.png|duimnael|400px|'''Trekroetes''' van die grootste trekgeselskappe tydens die eerste golf van die Groot Trek (1835–1840), met die belangrikste veldslae en gebeurtenisse aangedui. {{lynsleutel|#6600ff solid 3px|[[Louis Tregardt]] se roete (1833 tot 1838)}} {{lynsleutel|#6600ff dashed 3px|Oorlewendes van Tregardt se trek per skip ontruim, 1839}} {{lynsleutel|black dotted 3px|[[Johannes Janse van Rensburg|Van Rensburg]] se roete, na skeiding van Tregardt s’n, almal uitgemoor in 1836}} {{lynsleutel|#d45500 solid 3px|[[Hendrik Potgieter]] se trek-, kampanje- en verkenningsroetes}} {{lynsleutel|#03C03C solid 3px|[[Gerrit Maritz]] se roete}} {{lynsleutel|#800000 solid 3px|[[Piet Retief]] se roete, insluitend sendings met sy gevolg}} {{lynsleutel|blue solid 3px|[[Piet Uys]] se roete}}]] Die '''Groot Trek''' ([[Nederlands]]: '''de Grote Trek''') verwys na die massa-migrasie, vanaf die jaar [[1835]], van [[Kaapkolonie|Kaapse]] [[Afrikaners|Nederlandssprekende burghers]] na die [[Suid-Afrika]]anse binneland om onder andere weg van Britse beheer af te kom. Die immigrante was afstammelinge van [[setlaars]] vanuit die westelike vasteland van [[Europa]], veral uit [[Nederland]], Noordwes-[[Duitsland]] en [[Hugenoot|Hugenote]] uit Frankryk. Die Groot Trek het gelei tot die stigting van verskillende [[Boererepubliek]]e vernaamlik die [[Natalia Republiek]], die [[Oranje-Vrystaat]] en die [[Transvaal]]. Die Trek het ook gelei tot die verplasing van die [[Ndebele (stam)|Matabele]] na die noorde van die [[Limpopo (rivier)|Limpopo rivier]] en tot die omverwerping van die [[Zoeloes|Zoeloe]]-koning [[Dingaan]]. == Inleiding == [[Lêer:JH Pierneef - Die Groot Trek 1938.jpg|duimnael|regs|[[Jacobus Hendrik Pierneef|Pierneef]] se skildery: ''Die Groot Trek'']] Weens die onrus aan die Kaapse Oosgrens en ’n verskeidenheid van griewe teen die [[Britse]] owerheid het ’n paar duisend Afrikaanssprekende boere tussen [[1834]] en [[1837]] hul plase verlaat en na Natal, Transvaal en Vrystaat getrek. Hulle wou ’n onafhanklike staat vestig waar hul hulself volgens eie oortuiging kon regeer. Die swaartepunt van die Groot Trek was in [[Natal (kolonie)|Natal]], totdat die gebied in [[1842]] deur Brittanje geannekseer is. Daarna het ’n sogenaamde Tweede Trek na Transvaal en Transoranje ([[Vrystaat]]) ontstaan. Voortdurende botsings tussen die heterogene bevolkingsgroepe van Transoranje (Vrystaat) het meegebring dat Brittanje die gebied in [[1848]] geannekseer het. Transvaal (Gauteng) het egter onafhanklik gebly en kon deur die [[Sandrivierkonvensie|Sandrivier]]-konvensie (1852) amptelike Britse erkenning van sy onafhanklikheid ontvang. Die konvensie was die begin van ’n ommeswaai in die Britse beleid ten opsigte van die Trekkers en het uiteindelik ook gelei tot die [[Bloemfontein-konvensie|Bloemfontein]]-konvensie (1854), waarmee Brittanje onafhanklikheid aan Transoranje (Vrystaat) verleen het. Die Groot Trek, wat in 1834 begin het en eers 20 jaar later met die ondertekening van die Bloemfontein-konvensie afgerond is, was ’n ordelike emigrasie van sowat 10&nbsp;000 [[Afrikaners|Afrikaner]]-grensboere uit ’n toestand wat vir hulle ondraaglik geword het. Hulle was ontevrede oor die Britse beleid aan die Oosgrens van die [[Kaapkolonie]] en oor die behandeling wat hulle van die Britse owerheid ontvang het. Met die doel om ’n onafhanklike staat te stig, weg van Britse invloed, het hulle hul plase in die Oosgrensdistrikte van die Kaapkolonie verlaat en na die binneland getrek. In die opsig was die Groot Trek dus ’n vreedsame rebellie en die begin van die Afrikaner se nasiewording. Hoewel die Groot Trek in sommige van sy doelwitte gefaal het, was dit ’n gebeurtenis van deurslaggewende belang in die geskiedenis van Suid-Afrika. Met die konvensies van Sandrivier (1852) en Bloemfontein ([[1854]]) het twee onafhanklike Boererepublieke in die binneland tot stand gekom, terwyl Brittanje in daardie stadium, juis as gevolg van die Groot Trek, van Natal besit geneem het. Binne die relatief kort tydsbestek van 20 jaar het die Groot Trek dus die noordgrens van blank-bewoonde Suid-Afrika van die [[Oranjerivier]] na die [[Limpopo (rivier)|Limpoporivier]] verskuif en gestalte gegee aan Suid-Afrika soos hy vandag daar uitsien. == Oorsake == Die Voortrekkers se griewe teen die [[Britse Ryk|Britse owerheid]], op geestelike sover as materiële gebied, het hulle onderskei van die trekboerbeweging. Die trekboere was sedert die tweede helfte van die [[18de eeu|18e]] eeu ’n algemene verskynsel in die Kaapkolonie. Hulle was halfnomadiese veeboere wat voortdurend na nuwe en beter weivelde verskuif het. Ten tyde van die Groot Trek het baie van die trekboere hulle reeds permanent in Transoranje ([[Vrystaat]]) gevestig. Hulle het egter om suiwer materiële redes uit die Kaapkolonie getrek, was lojaal teenoor die Britse owerheid en het geen permanente breuk met die Kolonie in gedagte gehad nie. Die [[Voortrekkers]], daarenteen, het juis uit die Kolonie geëmigreer met die doel om nooit terug te keer nie en om alle bande met die Britse owerheid te verbreek. Een van die hoofoorsake van die Groot Trek was die voortdurende onrus aan die Oosgrens van die Kaapkolonie. Die [[Kaapse grensoorloë|grensoorloë]] het met grootskaalse veerowery, verwoesting en aansienlike lewensverlies gepaard gegaan. Die toestand is vererger deurdat die Britse owerheid vanweë die voortdurende wisseling van goewerneurs en ministeries geen konsekwente beleid ten opsigte van die grensprobleme gevolg het nie. Oor die algemeen is daar ook nie simpatiek teenoor die boere opgetree nie. Daar is voortdurend toegegee aan druk wat deur invloedryke filantrope op die imperiale regering uitgeoefen is. Gegronde griewe van die boere is dikwels veroordeel as onnodige aggressie teenoor die [[Xhosas]]. Om koste te bespaar, het die Britse owerheid nooit ’n toereikende aantal troepe aan die Oosgrens gestasioneer nie. Die boere was gevolglik in toenemende mate op die kommandostelsel aangewese, nie net vir hul eie beskerming nie, maar ook vir die terughaal van gesteelde vee. Vir ammunisie en voorrade was die kommando’s egter afhanklik van die owerheid se steun, iets wat steeds ontoereikender geword het namate die druk van die filantrope toegeneem het. [[lêer:Retief manifesto, 2 Feb 1837, Graham's Town Journal.jpg|duimnael|regs|160px|Piet Retief se manifes wat in die [[Grahamstown Journal]] van 2 Februarie 1837 verskyn het, gee ’n uiteensetting van die beweegredes vir die Trek.]] Die filantrope het die kommandostelsel as ’n euwel beskou en die boere daarvan beskuldig dat hulle dit misbruik om die Xhosas van vee te beroof. In [[1833]] is die kommandostelsel dan ook afgeskaf. By die boere het die gedagte posgevat dat die Britse owerheid hulle nie wou en ook nie kon beskerm nie. Die afskaffing van die kommandostelsel het die boere tydens die verwoestende [[Sesde Grensoorlog]] (1834/35) onbeskermd gelaat. Die verliese wat hulle in die oorlog gely het, het op R600&nbsp;000<!--hoe bereken?--> te staan gekom. Die nuwe grensreëlings wat na beëindiging van die oorlog deur die Kaapse goewerneur, sir [[Benjamin D'Urban]], ingestel is, is kort daarna deur die Imperiale regering verwerp. Boonop is die boere deur die regering daarvan beskuldig dat hulle self vir die oorlog verantwoordelik was en is die beloofde, hoewel geringe, skadevergoeding nooit uitbetaal nie. Die grensboere het alle vertroue in die owerheid verloor en geglo dat die Britse regering, wanneer dit op stuk van sake sou kom, niks sou doen om hulle van algehele ondergang te red nie. Die onsekerheid van die lewe aan die Oosgrens, soos veral weerspieël is in die [[Sesde Grensoorlog]] en in die Britse houding daarna, was ’n onmiddellike oorsaak van die Groot Trek. Daar was egter ook ander griewe, op materiële sowel as geestelike gebied, wat die emigrasie-idee onder die grensboere laat posvat het. Die belangrikste hiervan was ’n gebrek aan arbeid, grond en kapitaal, die ongunstige voorwaardes waarop die slawe vrygestel is ([[1834]]), die gelykstelling van die [[Hottentotte]] ([[1828]]), die feit dat die grensboere geen seggenskap in bestuursake gehad het nie en die bereid van verengelsing sedert [[1822]]. Sedert [[1813]], toe die pagstelsel deur die erfpagstelsel vervang is, was grond moeiliker bekombaar en het plase ook kleiner geword. Ingevolge die nuwe stelsel het boere besitreg op hul plase verkry in plaas daarvan dat dit net teen ’n vaste bedrag jaarliks aan hulle verhuur is. Weens swak administrasie het boere in baie gevalle na ’n lang tyd nog nie kaart en transport op hul grond ontvang nie. Dit het onsekerheid oor hul eienaarskap laat ontstaan en hulle daarvan weerhou om verbeterings op die plase aan te bring. Die grondskaarste is vererger deur die dooie punt wat die ooswaartse migrasie bereik het. Die konsentrasie van blankes en swart mense aan weerskante van die Oosgrens was juis die grondliggende oorsaak van die onrus wat geheers het. Die boere het gemeen die Kaapkolonie het te klein geword vir hul uitgebreide veeboerderye. Nou verwant aan die grondskaarste was die skaarste aan kapitaal. Daar was nooit baie geld in die Kaapkolonie in om loop nie omdat die ekonomie basies nog op ruilhandel ingestel was. Die situasie is vererger deurdat die uitgifte van groot somme papiergeld die waarde van geld verminder het. In [[1825]], toe die [[Engelse]] muntstelsel in die Kaapkolonie ingevoer is, moes ’n riksdaalder wat voorheen sowat 40 sent werd was, ingeruil word vir slegs 15 sent. Hoewel banke, geldskieters en dorpbewoners die meeste daardeur getref is, het talle grensboere tog ook daaronder gely. Ordonnansie 50 van 1828 het alle vorige wetgewing insake die Hottentotte herroep en aan hulle gelykstelling met die blankes verleen. Die passtelsel waardeur die bewegings van die bruin mense beheer is asook die [[inboekstelsel]] waarvolgens Hottentotkinders vir ’n bepaalde aantal jare by ’n boer moes werk, is daardeur opgehef. Die ordonnansie het die boere meteens van alle seggenskap oor hul arbeiders ontneem. Bruin mense was nou nie meer verplig om te werk nie en duisende het rondgeloop en van diefstal geleef. Van die sowat 32&nbsp;000 bruin mense in 1836 aan die Kaap het tussen 8&nbsp;000 en 10&nbsp;000 sonder vaste werk rondgeswerf. Die ordonnansie het die boere op twee maniere nadelig getref: aan die eenkant het hulle baie van hul arbeiders verloor omdat die Hottentotte nie meer gedwing kon word om te werk nie, en aan die ander kant het hulle slagoffers geword van die astrantheid van rondlopende bruin mense wat van diefstal geleef het eerder as om te werk. Dit was nie altyd moontlik of lonend vir ’n boer om 2 of 3 dae te perd na die naaste magistraat te ry om ’n klag in te dien teen ’n Hottentot wat oortree het nie. Die arbeid- en kapitaalskaarste is verder vererger deur die vrystelling van die slawe. Die waarde van die [[Kaapkolonie|Kaapse]] slawe is op R6 miljoen vasgestel, maar slegs R2,5 miljoen sou uitbetaal word. Die betaling het ook nie in kontant geskied nie, maar in Britse aandelesertifikate wat in [[Londen]] gehaal moes word. Omdat dit vir die boere onmoontlik was om die reis na Londen af te lê, het hulle hul eise teen ’n breukdeel van die Groot Trek waarde aan spekulante verkoop. Daardeur het hulle nie net geweldige verliese gely nie, maar is hulle ook van nog ’n bron van arbeid ontneem. Die meeste boere was gegrief deur die morele en sosiale implikasies van [[Ordonnansie 50 van 1828]]. Hulle het die gelykstelling tussen blank en nie-blank as "strydig met die Woord van God" beskou. Hulle het ’n onderskeid getref tussen hulself en die bruin mense, nie net op godsdienstige gebied nie (die kerstening van bruin mense was toe nog in die beginstadium), maar ook wat die fisieke en maatskaplike ontwikkeling betref het. Hulle het gemeen dat die gelykstelling ondraaglik was vir enige fatsoenlike Christen. Die rondlopery en astrantheid van die Hottentotte het hulle net nog heftiger laat reageer. Hoewel die nasionale bewussyn van die Afrikaner aan die vooraand van die Groot Trek nog nie ten volle ontluik het nie, het hulle tog sedert die einde van die [[1880]]'s ’n gevoel van nasionale samehorigheid geken. Deur die stelsel van landdros en heemrade het hulle ’n mate van seggenskap in plaaslike bestuursake verkry. Die stelsel is met die Britse oorname beëindig. Dit was die Britse beleid om waar moontlik Britse offisiere as magistrate aan te stel. Weereens onder druk van die filantrope is die regsgesag van die [[veldkornet]]te ook ingekort. Britse amptenare is aangestel om die regte van die nieblankes teenoor die grensboere te beskerm. Die boere was gegrief omdat hulle nie geken is in sake wat hulle intiem geraak het nie, veral die nie-blanke beleid en die wyse waarop die vrystelling van die slawe geskied het. Sommige [[Voortrekkers]] het ook die beleid van verengelsing in die regspraak, skole en kerke as ’n rede vir hul emigrasie aangegee. Daar is reeds in [[1822]] met die beleid begin, maar ten tyde van die Groot Trek is dit nog nie heeltemal deurgevoer nie, veral nie in die afgeleë grensdistrikte waar ’n praktiese toepassing van die beleid die plaaslike administrasie in duie sou laat stort het nie. Voor en gedurende die Groot Trek is daar dus nog in baie gevalle van Hollands gebruik gemaak in amptelike korrespondensie en dokumente. Dit het in daardie stadium egter vir baie Afrikanerboere gelyk of algehele verengelsing uiteindelik toegepas sou word. == Ontplooiing == [[lêer:Paneel van die historiese fries in die Heldesaal van die Voortrekkermonument.jpg|duimnael|regs|Met sy vertrek uit Grahamstad neem Voortrekker J.J. Uys ’n bybel in ontvangs van Vrederegter Thomas Phillips. Die fries sowel as die bybel kan in die Voortrekkermonument besigtig word.]] Namate die grensboere se griewe toegeneem het en van owerheidsweë niks gedoen is om hulle tegemoet te kom nie, het die gedagte om te emigreer, al hoe stewiger posgevat. Omdat die Trekkers hul voorbereidings in die geheim gedoen het, is dit nie seker waar en by wie die trekgedagte ontstaan het nie. Om dieper die binneland in te trek, waar hulle weg van Britse invloed hul belange self kon behartig, was vir hulle aanvaarbaarder as emigrasie na oorsese gebiede of as gewapende opstand. Boonop was die grensboere beweeglik van aard. Die ontwikkeling wat hulle in vorige geslagte as trekboere (van die een leenplaas na die ander) ondergaan het, het meegebring dat hulle hulle fisiek en geestelik by die trekkerslewe sou kon aanpas. In die derde dekade van die 19e eeu was die binneland van Suid-Afrika nie heeltemal onbekend nie. In Transoranje (Vrystaat) het daar benewens die trekboere ook [[Griekwas (stam)|Griekwas]] en [[Korannas]] gewoon. Hulle was afstammelinge van Hottentotte en ander gekleurdes wat hulle lank tevore daar gevestig het. Die [[Basotho|Basoeto’s]], onder leiding van [[Mosjesj]], het in die bergagtige ooste van Transoranje (Vrystaat) gewoon. Hul geledere is aangevul deur klein stamme wat vroeër in die eeu voor die skrikbewind van [[Shaka]] gevlug het. Verder ooswaarts, in die omgewing van Port Natal, was Britse jagters, handelaars, sendelinge en selfs setlaars. Die grootskaalse migrasiebewegings wat deur die [[Mfecane]] (Shaka se skrikbewind) veroorsaak is, het groot dele van die binneland – Transoranje (Vrystaat), Natal en dele van [[Transvaalkolonie|Transvaal]] (Gauteng, ens.) onbevolk gelaat. Dit was die streke wat die Trekkers aangelok het. Jagters en ander avonturiers het voortdurend kennis omtrent die binneland in die Kaapkolonie rugbaar gemaak. Die voornemende Trekkers se kennis omtrent die binneland is verder uitgebrei deur 3 ekspedisies wat in [[1834]] onderskeidelik na Natal, die Soutpansberge en Suidwes-Afrika vertrek het. Die ekspedisie na Natal, onder wie Jacobus Uys, broer van Pieter, en Stephan Maritz, broer van Gerrit, het deur die huidige Transkei (Oos-Kaap) gereis en met ’n gunstige verslag teruggekeer. Hulle het met die Britte by Port Natal kontak gemaak en was van mening dat die Trekkers en die Britte op vriendskaplike voet met mekaar sou kon verkeer. Die hawe van Port Natal sou hulle ook van handel en kontak met die buitewêreld verseker. Baie Trekkers het egter hul bedenkinge oor die Britse teenwoordigheid in Natal gehad en het uiteindelik verkies om verder noordwaarts oor die Vaalrivier te trek. Die vinnige opeenvolging van gebeure aan die Oosgrens in 1835/36 (die Sesde Grensoorlog, die Glenelg Despatch waarmee die nuwe grensreëlings omvergewerp is en die aanstelling van die filantropiese [[Andries Stockenström]] as luitenant-goewerneur) het die noordwaartse emigrasie aan die gang gesit. Aanvanklik het die Britse regering ’n weifelende houding teenoor die Groot Trek ingeneem. Dit was ’n unieke verskynsel waarmee hulle nog nie tevore te kampe gehad het nie. Die goewerneur, sir [[Benjamin D’Urban|Benjamin]] D’Urban, het dit as uiters nadelig vir die Kolonie beskou. Die Koloniale Sekretaris, lord Glenelg, en Andries Stockenström het dit as deel van die trekboerbeweging beskou en het daarom nie daadwerklik opgetree nie. In [[1836]] is die Cape of Good Hope Punishment Act, ’n wet wat ’n paar jaar tevore met die oog op die trekboere ontwerp is, teen die Voortrekkers uitgevaardig. Dit het bepaal dat almal suid van 25 grade suiderbreedte (dit is selfs verder noord as die huidige [[Pretoria]]) onder Britse jurisdiksie val. Die Trekkers het die Kaap in groepe verlaat, elke groep met ’n erkende leier. Die vernaamste leiers, in die volgorde waarin hulle die Kaap verlaat het, was [[Louis Tregardt]] en [[Hans van Rensburg]], [[Andries Hendrik Potgieter]], [[Gerrit Maritz]], [[Piet Retief]], [[Piet Uys]] en [[Andries Pretorius]]. === Louis Tregardt === Met die uitbreek van die [[Sesde Grensoorlog]] in [[1834]] het Louis Tregardt en sowat 30 ander gesinne geruime tyd reeds in Xhosaland (Oos-Kaap) gewoon op grond wat hy van [[Hintsa]] gehuur het. Die oorlog het hom in ’n moeilike posisie geplaas en hy het besluit om met ’n geselskap van sowat 50 noordwaarts te trek. In Transoranje (Vrystaat) het die trek van [[Hans van Rensburg]], afkomstig uit die noordoostelike distrikte van die Kaap, by hom aangesluit. Tregardt (1783–1838 - "Tregard" tot in 1882) en [[Hans van Rensburg]] (1779–1836) het onafhanklik van die ander Trekkers opgetree en was streng gesproke nie deeI van die Groot Trek nie. Hoewel hul trekke niks blywends tot stand gebring het nie, het hulle tog waardevolle pionierswerk gedoen. Tregardt, met die Van Rensburgs altyd ’n entjie vooruit, het die [[Soutpansberg]]e in 1836 bereik. Kort na sy aankoms het hy besoek ontvang van Potgieter en belowe om op die Potgieter-trek te wag. Die Van Rensburgs, wat intussen alleen vooruitgetrek het op pad na Lourenço Marques (die huidige Maputo), is in Julie [[1836]] deur inboorlinge by die sameloop van die [[Olifantsrivier, Limpopo|Olifants]]- en die [[Limpoporivier]] vermoor. Tregardt het ’n jaar lank vergeefs op Potgieter gewag. Toe sy voorrade begin opraak, het hy besluit om ooswaarts oor die Transvaalse Drakensberge na Lourenço Marques te trek. Langs die pad het sy trekgeselskap talle ontberings deurgemaak, hoofsaaklik weens die koors en [[Nagana|tsetsevlieë]] wat die trekvee afgemaai het. Slegs 26 van die 53 siele wat die Soutpansberge verlaat het, het [[Lourenço Marques|Lourenço]] Marques in April [[1838]] bereik. Die helfte van die oorlewendes, insluitende Tregardt en sy vrou, is in Lourenço Marques aan koors oorlede. In 1839 het die Trekkers in [[Natal (kolonie)|Natal]] ’n skip gestuur om die Tregardtmense in Lourenço Marques te gaan haal. Tregardt het ’n dagboek aangehou wat nie net ’n waardevolle bron van inligting oor sy trek is nie, maar ook ’n interessante kyk op die [[pionierslewe]] bied. Sy seun, Carolus, het later ’n bekende jagter en ontdekkingsreisiger geword. === Andries Hendrik Potgieter === "Blouberg" Potgieter (1792–1852) het aan die einde van 1835 ’n trekgeselskap vanuit die [[Tarka]]gebied gelei. [[Sarel Cilliers]] en [[Paul Kruger]], toe ’n seun van 10 jaar, was deel van sy trek. In Transoranje (Vrystaat), tussen [[Thaba Nchu]] en die [[Vetrivier]], het Potgieter sy trek agtergelaat en saam met ’n klompie mans noordwaarts na die [[Soutpansberg]]e gery. Daar het hy Louis Tregardt ontmoet en hom gevra om op sy trek te wag. Potgieter wou so ver moontlik wegkom van Britse invloed. Hy was derhalwe nooit ten gunste van Natal nie en wou hom anderkant 25 grade suiderbreedte vestig. Hy het gehoop dat die Trekkers in Transvaal (huidige Gauteng, Limpopo, ens.) [[Lourenço Marques]] as ’n hawe sou kon gebruik. Die grond wat Potgieter van Makwana, die Barolongkaptein, tussen die [[Vetrivier|Vet]]- en die [[Vaalrivier]] geruil het, het [[Silkaats]], opperhoof van die [[Matebeles]] in Transvaal, ongerus gemaak. Die Trekkers het uit dieselfde rigting gekom as die [[Griekwas]] en [[Korannas]], wat ook gewapende perderuiters was en hom kort tevore bedreig het. Vanuit sy hoofstat, Mosega, in Wes-Transvaal, het hy impi’s gestuur om die wit mense "op te eet". Die Trekkers was in daardie stadium oor ’n groot gebied versprei en het hulle nie aan waarskuwings van Matebelegevaar gesteur nie. Sommige van hulle, onder wie die Liebenbergs, is deur die [[Matebeles]] oorval en uitgemoor. Die aanvalle op die Trekkers het in Potgieter se afwesigheid geskied. Met sy terugkoms het hy dit gerade geag om in die omgewing van die moderne Heilbron laer te trek, omdat hy geweet het dat Silkaats later ’n veel groter mag teen die Trekkers sou stuur. Op of omstreeks 23 Oktober 1836 het ’n impi van 6&nbsp;000 die laer by [[Slag van Vegkop|Vegkop]] aangeval. Sowat 40 gewapende mans het die aanval afgeweer, maar die Matebeles het al die vee weggevoer. Met die hulp van die [[Barolong, Botswana|Barolongs]], die [[Wesleyaanse]] sendeling James Archbell en [[Gerrit Maritz]], wat intussen in Transoranje (Vrystaat) aangekom het, het die Potgietertrek na [[Thaba Nchu]] teruggekeer. === Gerrit Maritz === <!--[[lêer:Gerrit Maritz-standbeeld.jpg|duimnael|regs|Standbeeld van Gerrit Maritz by die Voortrekkerkompleks in Pietermaritzburg]]--> [[Gerrit Maritz]] (1797- 1838) het in 1836 uit die distrik [[Graaff-Reinet|Graaff]]-Reinet getrek. Hy was ’n voorste burger, bekend as ’n knap sakeman en kerkleier. Sy trek het uit ongeveer 200 volwasse mans en 100 waens bestaan. Hy was vergesel van sy swaer, [[Erasmus Smit]], ’n oudsendeling van die [[Londense Sendinggenootskap]] en oudonderwyser. Hy is later aangewys as die Trekkers se predikant, hoewel hy vir baie van hulle onaanvaarbaar was. Die Kaapse Sinode het die Groot Trek veroordeel en die Trekkers later onder sensuur geplaas. Die gevolg was dat geen predikant sy weg oopgesien het om die Trekkers te vergesel nie. Vir hul godsdiensleiding was die Trekkers aangewese op Britse en Amerikaanse sendelinge in die binneland, totdat eenheid probeer bewerkstellig is deur die aanstelling van Erasmus Smit. Na die aankoms van Maritz by Thaba Nchu is die eerste en ietwat primitiewe Voortrekkerregering saamgestel: Maritz is gekies as voorsitter van ’n burgerraad van 7 lede, terwyl Potgieter as kommandant-generaal aangestel is. In Januarie 1837 het 2 kommando’s, onderskeidelik onder leiding van Potgieter en Maritz en bestaande uit 107 man, na Mosega vertrek om die gebuite vee terug te bring. Die feit dat die strafekspedisie 2 afsonderlike leiers gehad het, was reeds ’n aanduiding van die onvermoë wat die Trekkers later sou ondervind om saam te staan en eenheid te bewerkstellig. Die Matebeles was onvoorbereid op die aanval en is weswaarts teruggedryf, hoewel hul mag nog nie gebreek was nie. Mosega is vernietig en 7&nbsp;000 stuks vee is gebuit. Onenigheid het ontstaan oor die verdeling van die gebuite vee en teen die tyd dat [[Piet Retief]] se trek Thaba Nchu in April 1837 bereik het, het Potgieter en Maritz nie meer saamgewerk nie. === Pieter Retief (1780- 1838) === Retief, wat in Februarie 1837 uit die omgewing van die Winterberge getrek het, het sy trekredes in sy Manifes uiteengesit. Die Manifes is op 2 Februarie 1837 in die [[Grahamstown Journal|Graham’s Town Journal]] gepubliseer en later ook in ander koerante. Dit was ’n keerpunt in die ontplooiing van die Groot Trek: Retief het nie net sy eie trekredes bekend gemaak nie, maar ook ’n aanduiding gegee van die beleidsrigting wat die beoogde Afrikanerstaat in die binneland sou volg. Hy het ’n beroep op ander boere gedoen om die onveiligheid van die Oosgrensrewe te verruil vir die sekuriteit wat hulle in ’n eie staat sou kon geniet. [[Die Manifes]] is nie net ’n goeie bron van inligting oor die redes vir die Groot Trek nie, maar gee ook ’n aanduiding van die doelstellings van die Trekkers. Retief het aan die [[Oosgrens-Afrikaans|Oosgrens]] ondervinding opgedoen in plaaslike bestuur, onder meer as kommandant. Hy was ’n bekende en gesiene man en die Trekkers in Transoranje (Vrystaat) het gretig op sy koms gewag. Hulle het gehoop hy sou eenheid kon bewerkstellig en ’n koersvaste rigting aan die Groot Trek gee. Kort na sy aankoms by Thaba Nchu het die Trekkers ’n volksvergadering gehou (April 1837) waarop hy as hoofleier met die titel "goewerneur" gekies is. Hy is ook gekies as kommandant-generaal. Maritz het aangebly as hoof van die regspleging en was ook president van die Raad van Politie, die voorloper van die [[Volksraad]] wat later in Natal in die lewe geroep is. Potgieter is oor die hoof gesien. Die feit dat Potgieter geen aandeel in die nuwe regering gehad het nie, het die onenigheid onder die Trekkers vererger. In die winter van 1837 het die Trekkers in Transoranje (Vrystaat) vertoef terwyl gepoog is om eenstemmigheid te bereik oor die trekrigting wat ingeslaan moes word. Retief, Maritz en Piet Uys (wat in April 1837 uit die distrik [[Uitenhage]] getrek het) was ten gunste van Natal. Potgieter het Britse inmenging in Natal gevrees en wou noordwaarts oor die Vaalrivier trek, waar hy hom by Tregardt wou aansluit. Solank die Matebelegevaar voortgeduur het, kon hy nie sy belofte nakom om hom by Tregardt in die noorde van Transvaal (Soutpansberg) aan te sluit nie. ’n Ekspedisie wat hy gestuur het om na Tregardt te soek, het onverrigter sake teruggekeer. Uiteindelik is besluit om Natal toe te trek, maar ook dat die Matebelegevaar eers uitgewis moes word. In Oktober 1837 het Retief, vergesel van 15 man, na Natal vertrek om die setlaars by Port Natal te besoek en met [[Dingaan]], opperhoof van die [[Zoeloes]], oor grond te onderhandel. Vroeg in November het Potgieter, wat hom intussen langs die Vetrivier gevestig het, saam met Uys op ’n tweede strafekspedisie teen die Matebeles vertrek. In ’n slag wat 9 dae geduur het, het hulle [[Silkaats]] se nuwe hoofstat, Kapain, ingeneem en die Matebeles ver noordwaarts verdryf. [[Andries Pretorius]], ’n besoeker uit die Kaap, het die veldtog teen die Matebeles meegemaak. Op 14 November 1837, die dag waarop die veldtog teen die Matebeles afgesluit is, het die eerste [[Ossewa|Voortrekkerwaens]] aan die Natalse kant van die Drakensberge gestaan. Vroeg in [[1838]] was al die Trekkers, insluitende Potgieter, reeds in Natal. === Moord op Retief === [[lêer:Dingaan en Retief, paneel 12, Voortrekkermonument, b.jpg|duimnael|regs|Koning Dingaan sluit die traktaat met Piet Retief, soos uitgebeeld op ’n fries in die Voortrekkermonument]] [[lêer:Charles Bell - Zoeloe-aanval op ’n Boerelaer - 1838.jpg|duimnael|regs|Voortrekkers word onverhoeds deur ’n impi van Dingaan aangeval]] Retief en sy volgelinge het Port Natal aan die einde van Oktober besoek en weer ’n maand later, na sy besoek aan Dingaan by [[uMgungundlovu]]. Die Britte in Natal het die Trekkers vriendelik ontvang. Die landbouprodukte wat die Trekkers sou lewer, sou hul eie handel laat floreer en terselfdertyd sou ’n blanke staat aan hulle sekuriteit teen die Zoeloes verskaf. [[Alexander Biggar]], een van die setlaars, het Retief meegedeel dat Dingaan in Junie 1837 die stuk grond tussen die [[Umgenirivier|Umgeni]] en die land van [[Fakude|Faku]] aan die Britse Kroon afgestaan het. Die sendeling A.F. Gardiner het kragtens die Cape of Good Hope Punishment Act as Britse magistraat in die gebied opgetree. Die meeste van die Natalse setlaars het egter sy gesag verwerp. By uMgungundlovu het Dingaan Retief daarvan beskuldig dat die Trekkers van die Zoeloes se vee gesteel het. Nadat Retief aan hom verduidelik het dat die vee in werklikheid deur die onderdane van Sekonyela geroof was, het hy beloof om die gebied tussen die [[Tugelarivier|Tugela]] en die [[Umzimvuburivier|Umzimvubu]] aan die Trekkers af te staan. Retief moes egter eers die vee wat Sekonyela gesteel het, terugbring as bewys dat die diefstal nie deur die Trekkers gepleeg is nie. In Januarie 1838 het Retief en ’n kommando daarin geslaag om die gesteelde vee by Sekonyela af te neem. Vergesel van sowat 70 man, onder wie sy eie tienderjarige seun en 30 gekleurde agterryers, het Retief op 3 Februarie by uMgungundlovu aangekom met die doel om die gesteelde vee terug te gee en ’n traktaat van grondafstand te laat onderteken. Die traktaat is gedateer 4 Februarie en is op 6 Februarie onderteken. Dingaan het intussen reeds besluit om die Trekkers te vermoor, ’n besluit waarby vrees sekerlik geen geringe rol gespeel het nie. Hy het die blankes met hul perde (horinglose beeste) en hul gewere (vuurstokke) as towenaars beskou. Hy was deeglik bewus van die nederlaag wat die Matebeles teen die blankes gely het. In ’n brief wat Retief vroeër uit Port Natal deur bemiddeling van die sendeling Owen Wood aan die Zoeloekoning gestuur het, het hy gewys op die swaar straf wat die Matebeles van die Trekkers ontvang het en bygevoeg dat die God van die blankes ’n slegte koning nie lank laat lewe nie. Bowendien was dit die Zoeloekonings se tradisionele beleid om nie sterk bure te duld nie. Later het Dingaan ook aan sendelinge verduidelik dat hy die blankes vermoor het omdat hulle van hul "koning af weggeloop het". Op 6 Februarie 1838 het Retief en sy volgelinge op versoek van Dingaan ongewapen en te voet die stat binnegegaan vir ’n afskeidsbyeenkoms. Hulle het herhaalde waarskuwings van William Wood, ’n 12-jarige seun wat by die sendeling Owen ingewoon en die Zoeloes baie goed geken het, geïgnoreer. Binne-in Dingaan se kraal is die blankes deur die dansende impi oorweldig en na ’n koppie buite uMgungundlovu gesleep, waar hulle vermoor is. === Die Vlugkommando === [[lêer:Herboude iNdlunkulu en iLawu van die swart-isiGodlo, Dingaanstat.jpg|duimnael|regs|’n Replika van koning Dingaan se groot gehoorsaal, die iNdlunkulu, is op die oorspronklike staanplek te uMgungundlovu opgerig.]] [[lêer:Moordkoppie-monument, a, Dingaanstat.jpg|duimnael|regs|Monument vir die vermoorde Retiefgeselskap, te Moordkoppie, uMgungundlovu]] [[lêer:Cilliers-gelofte, 1938-film, Die bou van ’n nasie.jpg|duimnael|regs|Die Wenkommando lê die [[Geloftedag|gelofte]] af, soos uitgebeeld in die 1938-film ''[[Die Bou van ’n Nasie]]'']] Ten tyde van die moord op Retief was Potgieter se trek nog aan die voet van die Drakensberge, terwyl Piet Uys se hele trek nog bo-op die berge was. Die trekke van Retief en Maritz het egter, ondanks hul leiers se waarskuwings om naby mekaar te bly, geleidelik langs die Tugela en sy vertakkings versprei in die nag van 16 tot 17 Februarie 1838 het die [[impi’s]] van Dingaan die voorhoede van die Trekkers langs die [[Bloukransrivierbrug|Bloukrans]]- en die [[Boesmansrivier]] oorrompel. Sowat 300 blankes en meer as 200 nie-blanke bediendes is vermoor. Die aanval is eers die middag teen die laer van Gerrit Maritz gestuit. Die Voortrekkerdorpie wat later daar aangelê is, is [[Weenen]] genoem. Hoewel die Zoeloes teruggeval het, was hul mag nog lank nie gebreek nie. Daar is besluit om ’n kommando onder aanvoering van Potgieter en Uys na uMgungundlovu te stuur. Die kommando van sowat 350 man het op 6 April uit die laers vertrek en is ’n paar dae later anderkant die [[Buffelsrivier (Oos-Kaap)|Buffelsrivier]] by Italeni deur die Zoeloes in ’n hinderlaag gelei. Pieter Uys, sy seun Dirkie en 9 ander het gesneuwel. As gevolg van kritiek wat uitgespreek is teen sy aanvoering van die "[[Vlugkommando]]" (soos die mislukte ekspedisie bekend geword het), het Potgieter en sy volgelinge Natal permanent verlaat. Hulle het hulle op die Hoëveld naby die Vetrivier gevestig en [[Winburg]] aangelê. Min of meer gelyktydig met die nederlaag by Italeni het die Britse setlaars en hul swart volgelinge ook in ’n skermutseling met die Zoeloes betrokke geraak. Meer as die helfte van die handjievol setlaars het gesneuwel. Gerrit Maritz en ’n nuwe aankomeling uit die Kaap, [[Karel Landman]], kon [[Port Natal]] dus sonder enige weerstand namens die [[Volksraad van Natalia]] beset. In Augustus 1838 het sowat 10&nbsp;000 Zoeloes ’n verwoede aanval op die laer van [[Koos Potgieter]] en [[Hans Dons de Lange|Hans "Dons" de Lange]] by die Boesmansrivier gedoen. Daar is so verbete om lewe en dood geveg dat die laer as Veglaer bekend geword het. Die Zoeloes is verdryf, maar weereens sonder dat hul mag gebreek is. ’n Maand later, op 23 September 1838, is Gerrit Maritz oorlede. Terwyl daar op die koms van hulp en ’n nuwe leier uit die Kaap gewag is, het [[Karel Landman]] die leiding waargeneem. === Die Wenkommando === :''Sien ook:'' [[Lys van deelnemers aan die Slag van Bloedrivier|Lys van manskappe]] Die nuwe leier, Andries Pretorius (1798-1853), wat op 22 November 1838 by die hooflaer in Natal aangekom het, was  geen onbekende by die Trekkers nie. Hy het die tweede strafekspedisie teen die Matebeles meegemaak, Port Natal reeds besoek en Retief ontmoet na laasgenoemde se terugkeer van Sekonyela. Hy was bekend met Retief se toekomsplanne en begeesterd met die ideaal om die Afrikaner tot ’n selfstandige nasie te laat ontwikkel. Op 25 November 1838 is Andries Pretorius as kommandant-generaal aangewys en 2 dae later het hy met ’n kommando na Zoeloeland vertrek. Die kommando het 57 waens saamgeneem. Later is hul geledere aangevul deur [[Britse setlaars|Britse]] setlaars met swart volgelinge en die groep het toe uit 470 man bestaan. Op 15 Desember het Pretorius tussen ’n sytak van die Buffelsrivier en ’n diep donga laer getrek. Die volgende dag, Sondag, 16 Desember 1838, is ’n Zoeloe-impi van sowat 12 500 deur Pretorius-hulle verslaan. Die pad na Dingaan se hoofstat het nou oopgelê. By die verlate [[uMgungundlovu]] het die Trekkers, op die plek waar Retief en sy gevolg vermoor is, die traktaat van grondafstand ongeskonde teruggevind. ’n Tweede en ’n derde skermutseling met die Zoeloes (27 Desember 1838 en die "beeskommando" van 1840) het die mag van Dingaan gebreek. Die Zoeloekoning is in 1840 vermoor deur sy halfbroer [[Mpande kaSenzangakhona|Mpande]], wat die Trekkers goedgesind was. == Natal == === Natalia Republiek === {{Hoof|Natalia Republiek}} [[lêer:Flag of Natalia Republic.svg|duimnael|regs|Vlag van Republiek Natalia]] Die oorwinning wat oor Dingaan behaal is en die vriendskapsbande met Mpande het die eerste mobiele fase van die Groot Trek afgesluit. Die vestigingsfase het begin met die stigting van die Republiek Natalia, die eerste volwaardige republiek in Suid-Afrika. Volgens ’n ooreenkoms wat Pretorius in 1840 met Potgieter aangegaan het, het die [[Volksraad van Natalia]] ook gesag uitgeoefen oor die Winburg-Potchefstroomgebied, wes van die Drakensberge. Daarmee is die ideaal van een staat verwesenlik. Zoeloeland, noord van die [[Tugelarivier|Tugela]], sou onafhanklik wees, maar sou onder toesig van die Natalse Volksraad staan. Die setel van Natalia was [[Pietermaritzburg]], ’n dorp wat reeds in die winter van [[1838]] deur kommandant Piet Greyling aangelê en na Gerrit Maritz en Pieter Retief vernoem is. Die grondwet van Natalia het voorsiening gemaak vir ’n volksraad van 24 lede. Die volksraadlede is deur alle blanke manlike burgers bo 21 jaar gekies. Hoewel voorsiening gemaak is vir ’n president as hoof van die uitvoerende gesag, is die pos nooit gevul nie en het die uitvoerende gesag hoofsaaklik by die kommandant-generaal, Andries Pretorius, berus. Sy posisie ten opsigte van die Volksraad is nooit duidelik omskryf nie. Die regterlike gesag het by landdroste, [[Heemraad|heemrade]] en ’n jurie berus, terwyl die Landdros en Heemrade ook die plaaslike bestuur behartig het. Onder die kommandant-generaal het kommandante en veldkornette geressorteer, wat in tye van oorlog ’n krygsraad sou vorm. === Natalia en die Britse owerheid === [[lêer:Voortrekkerhuis-museum, vooraansig, a, Pietermaritzburg.jpg|duimnael|regs|’n Oorspronklike Voortrekkerhuis in Boomstraat, Pietermaritzburg, is vandag ’n museum.]] Die Natalse Volksraad het vergeefs gepoog om amptelike erkenning van [[Brittanje]] te verkry vir hul republiek. Sir [[George Thomas Napier|George Napier]], die nuwe Kaapse goewerneur, het die Trekkers in Natal ingevolge die Cape of Good Hope Punishment Act as Britse onderdane beskou en konsekwent geweier om hul republiek of die gesag van hul amptenare te erken. In Desember 1838 het maj. [[Carters Glen|Charters]] op bevel van Napier die hawe van Port Natal beset en die Trekkers se ammunisievoorraad afgesny. Napier het gehoop am daardeur die Groot Trek-beweging te beëindig of dan ten minste onder Britse beheer te bring. Om die Britse posisie daar te handhaaf, sou die hele Natal egter deur Brittanje geannekseer moes word. Hiervoor was die imperiale regering nie te vinde nie. Die onkoste om Natal as ’n Britse kolonie te vestig, sou te groot wees vir die geringe inkomste wat uit die gebied verkry sou word. Napier was derhalwe verplig om Port Natal te ontruim. Hy het egter voortgegaan om die Republiek Natalia met arendsoë dop te hou. Veral die republiek se rassebeleid en kontak met skepe van vreemde moondhede het aan hom die geleentheid gebied om voortdurend druk op die imperiale regering uit te oefen om Natal te annekseer. Die vernietiging van Dingaan se mag het meegebring dat duisende swart vlugtelinge asook ontwortelde Zoeloes Natal binnegestroom het. Die Volksraad het bepaal dat nie meer as 5 swart gesinne op een plaas mag woon nie. Om ’n herhaling van die toestande aan die Kaapse Oosgrens te voorkom, is in 1841 besluit om duisende inboorlinge na die Natalse suidgrens te segregeer. Napier het gevrees dat die maatreël die Xhosas in oproer sou bring en gevolglik die Kaapse Oosgrens in gevaar sou stel. Napier het ook klagtes ontvang van sendelinge en ander filantrope wat beweer het dat die Trekkers slawerny in Natal toe pas. Die gerugte is veral versprei nadat die Trekkers in 1840 teen die Bakastam in die suide van Natal opgetree het om gesteelde vee terug te bring. Tydens die ekspedisie het hulle op 17 weeskinders in verlate krale afgekom en hulle saam huis toe geneem. Die sendelinge was ook nie tevrede oor die ou Kaapse inboekstelsel wat in Natalia weer in gebruik geneem is nie. In [[1841]] het ’n Amerikaanse skip, die Levant, in die hawe van Port Natal handel gedryf. Vroeg die volgende jaar het ’n Nederlandse skip, die Brazilia, ’n lang en opsienbarende besoek aan die hawe gebring. Die Kaapse handelaars was ontevrede oor die moontlikheid van mededinging met Port Natal, terwyl in Britse kringe gevrees is dat die VSA, Nederland en moontlik ook Frankryk die hawe van Port Natal sou gebruik om Brittanje se posisie in Suid-Afrika te ondermyn. Toe Faku, die Pondo-kaptein, op aandrang van sendelinge in sy gebied om Britse beskerming aansoek doen, het Napier dus nie gehuiwer om ’n troepemag van 250 man onder aanvoering van kapt. T.C. Smith na die Natalse suidgrens te stuur nie. Hy het ingesien dat die situasie in Natal nou in so ’n mate verander het dat die imperiale regering makliker tot anneksasie oorgehaal sou kon word. === Britse anneksasie van Natal === Nadat hy ’n rukkie in Pondoland vertoef het, het kapt. Smith opdrag ontvang om na Port Natal te vertrek. In Mei 1842 het hy die Britse vlag in die hawe van die Voortrekkers gehys. Pretorius en die Volksraad het besluit om Natalia te verdedig en die Britte by die [[Beleg van Congella|Slag van Congella]] verslaan. Terwyl kapt. Smith en sy magte in hul kamp vasgekeer was, het [[Dick King]], ’n jong Brit van Port Natal, meer as 1&nbsp;000 km te perd na [[Grahamstad]] gery om hulp te soek. In Junie het 2 Britse skepe soldate en wapentuig in Port Natal afgelaai waarmee die magte van kapt. Smith ontset is. Daarmee is die Trekkers se militêre weerstand beëindig en op 15 Julie het die Volksraad die onderwerping aan Britse gesag aanvaar. Die Britse oorname in Natal het onmiddellik tot ’n Tweede Trek gelei, terug oor die Drakensberge, na waar Potgieter se Adjunk-raad reeds alle betrekkinge met Natal verbreek het. Sommige het egter in Natal agtergebly en eers in [[1847]] saam met Pretorius na Transvaal (huidige Gauteng, ens.) verhuis. Ander, soos Karel Landman, het permanent in Natal agtergebly. In 1843 het adv. Henry Cloete uit die Kaap in Natal opgedaag om die anneksasie deur te voer. Die Volksraad het egter tot in [[1845]] vergader, die jaar waarin Natal ’n distrik van die Kaapkolonie geword het. In 1857 het Natal ’n afsonderlike Britse kolonie geword. == Transoranje == [[Lêer:Daniell Trekboer.jpg|duimnael|255x255px|Die kamp van ’n trekboer. Die trekboere was halfnomadiese veeboere wat voortdurend na nuwe en beter weivelde verskuif het. Ten tyde van die Groot Trek was baie van hulle reeds noord van die Oranjerivier, maar hulle het aan die Britse owerheid lojaal gebly.]] Na die anneksasie van Natal het die republikeinse ideaal van die Trekkers na die gebied wes van die [[Drakensberge]] tussen die Oranje- en die Limpoporivier verskuif. Toe Potgieter hom in [[1838]] na die [[Slag van Italeni]] in die Winburg-gebied vestig, het hy die gebied wat hy van die Matebeles verower het of by ander inboorlingstamme geruil het, onafhanklik verklaar, sonder om Britse erkenning daarvoor te vra. Later het sy gebied deel geword van die [[Natalia Republiek|Republiek Natalia]], met ’n Adjunk-raad wat ondergeskik was aan die Volksraad. In [[1843]] het hy egter alle bande met Natal verbreek, ’n nuwe regering saamgestel en verklaar dat die hele gebied tussen die Oranje- en die [[Limpopo (rivier)|Limpoporivier]] onafhanklik was. Die gebied tussen die Oranje- en die Vaalrivier het as die Transoranje bekend gestaan en die gebied tussen die Vaal- en die Limpoporivier as Transvaal. Die heterogene bevolking van Transoranje en die potensiële gevaar wat botsings in die gebied vir die Kaapse noordgrens ingehou het, het geleidelik tot groter Britse betrokkenheid gelei. Die blanke trekboere, veral in die suide, was Britsgesind en het hulself gedistansieer van die Trekkers wat hoofsaaklik in die gebied tussen die Vet- en die Vaalrivier gewoon het. Die [[Griekwas]] onder [[Adam Kok I|Adam Kok]], [[Korannas]] en ander bruin mense het voortdurend sowel met die trekboere as met die Trekkers gebots, hoofsaaklik oor grondbesit. In die ooste het die Basoeto’s onder [[Mosjesj]] met ander swart stamme soos onder andere die van Sekonyela in vyandskap verkeer, terwyl hulle ook met die blankes in botsing was. Aan die einde van [[1843]] het die Kaapse goewerneur, George Napier, met Adam Kok en Mosjesj verdrae gesluit. Hy wou daardeur sy noordgrens met bufferstate beveilig sonder om te veel uitgawes aan te gaan. As bondgenoot van Adam Kok sou die Britse owerheid die Griekwas daadwerklike beskerming teen die blankes in Transoranje moes bied. Die reaksie onder die blankes het uiteindelik uitgeloop op ’n botsing met Britse troepe by Swartkoppies ([[1845]]). Die blankes het ’n nederlaag gely. Die nuwe goewerneur, sir Peregrine Maitland, het self die Oranjerivier oorgesteek en nuwe reëlings met die nie-blanke hoofde getref. ’n Britse resident, maj. [[H.D. Warden]], is in Bloemfontein aangestel om die nuwe maatreëls toe te pas en die vrede te bewaar ([[1846]]). Warden het nooit genoeg troepe tot sy beskikking gehad om doeltreffend op te tree nie. In [[1848]] is sir Harry Smith aangestel as nuwe goewerneur van die Kaap en as die Britse Hoë Kommissaris in Suid-Afrika, ’n amp wat aan hom die gesag verleen het om ook buite die Kaapse grense op te tree. Hy was nie ten gunste van sy voorgangers se verdragstaatstelsel nie en wou die binneland beveilig deur soveel moontlik nie-blanke grondgebied onder regstreekse Britse beheer te plaas. Daarom het hy die hele gebied tussen die Oranje- en die Vaalrivier as die [[Oranjerivier-soewereiniteit|Oranjerivier-Soewereiniteit]] geannekseer. So het hy ook beheer oor die Groot Trek verkry deurdat hy die Trekkers se roetes na die ooskus afgesny het. As regverdiging vir die anneksasie het hy die imperiale regering onder die indruk gebring dat die inwoners van die gebied ten gunste daarvan was en dat hulle hul eie verdediging sou waarneem. In werklikheid was slegs die lojaalgesinde trekboere ten gunste van Britse anneksasie. Die Winburgers het ’n beroep op [[Andries Pretorius]] gedoen om die Britse anneksasie met geweld teen te gaan. Pretorius het Natal kort tevore verlaat en was in daardie stadium op pad na die Transvaal, waar hy hom wou vestig. Hy het egter aan die versoek voldoen en ’n kommando teen die Britte gelei. Warden het oor die Oranjerivier teruggeval en daar op Britse versterkings gewag. Die Britse mag wat uit die Kaapkolonie opgeruk het, was onder aanvoering van Smith self. By [[Slag van Boomplaats|Boomplaats]], waar Pretorius probeer het om hom in ’n hinderlaag te lei, het hy ’n beslissende oorwinning behaal. Die anneksasie het van krag gebly en Warden het na Bloemfontein teruggekeer as Britse resident. Die gebied is in 4 distrikte verdeel, elk met ’n magistraat en 2 benoemde lede, wat saam ’n wetgewende raad gevorm het. Net soos vroeër in Natal het die Britse anneksasie ’n groot noordwaartse uittog van Trekkers tot gevolg gehad. === Die Bloemfontein-konvensie === {{Hoof|Bloemfontein-konvensie}} Die Oranjerivier-Soewereiniteit is van die begin af geteister deur probleme met die Basoeto’s, wat oral strooptogte uitgevoer het. Net soos vroeër het Warden nog steeds nie genoeg troepe gehad om die vrede doeltreffend te bewaar nie. In 1849 het Warden ’n grens tussen die Soewereiniteit en [[Basoetoland]] vasgestel (die Warden-lyn). Mosjesj was ontevrede omdat hy daardeur ’n deel van sy grond aan ander inboorlingstamme moes afstaan. Warden kon die grensreëlings nie handhaaf nie en die Basoeto-strooptogte het voortgeduur. In 1851 het Warden besluit om teen Mosjesj op te tree, maar hy is by [[Slag van Viervoet|Viervoet]] deur die Basoeto’s verslaan. Weens die langdurige [[Agtste Grensoorlog]] in die Kaap (1850-1853) kon versterkings nie na die Soewereiniteit gestuur word nie en die burgers het geweier om op kommando te gaan. Die imperiale regering was ontevrede oor die verdedigingsuitgawes wat die Soewereiniteit geverg het, en het 2 kommissarisse, Hogge en Owen, gestuur om vas te stel hoe uitgawes besnoei kon word. Hulle het tot die gevolgtrekking gekom dat die gebied aan die blankes teruggegee moes word. ’n Onafhanklike Transoranje onder blanke beheer sou dan as bufferstaat vir die Kaapkolonie dien. Sir [[George Cathcart]], wat Smith ondertussen opgevolg het, was vasbeslote om die Britse neerlaag by Viervoet te wreek en het teen Mosjesj opgeruk. By Berea moes hy egter voor die Basoeto’s terugval (1852). Die neerlaag was die laaste druppel: in 1853 is sir [[George Russel Clerk]] na Bloemfontein gestuur met die opdrag om die Soewereiniteit aan die Trekkers terug te gee. Op 23 Februarie 1854 is die Bloemfontein-konvensie onderteken. Die Bloemfontein-konvensie het die volle onafhanklikheid van Transoranje erken. Brittanje het onder meer onderneem om geen verdere verdrae met inboorlinge noord van die Oranjerivier te sluit nie. Die regering van die gebied is aan [[Sias Hoffman|Josias Hoffman]] en ’n komitee van 6 oorgedra en die Republiek van die Oranje-Vrystaat het tot stand gekom. Daarmee is die Trekkers se grootste ideaal verwesenlik: die stigting van ’n onafhanklike staat met Britse erkenning. == Transvaal == [[lêer:Paardekraalmonument, oosplaket, Krugersdorp.jpg|duimnael|regs|Die [[Paardekraal-monument]] gedenk ondermeer Hendrik Potgieter se baanbrekerswerk in die noorde]] {{Hoof|Zuid-Afrikaansche Republiek}} In 1844 het Potgieter, wat ongerus was oor die Britse anneksasie van Natal en die Britse teenwoordigheid in Transoranje, verder noordwaarts getrek. Hy wou die ou Trekkerideaal van algehele onafhanklikheid van Brittanje verwesenlik deur hom nader aan ’n nie-Britse hawe ([[Delagoabaai]]) te vestig. In 1845 het hy ’n nuwe dorp, [[Andries-Ohrigstad]], gestig. Weens die baie sterftes wat deur koors in hierdie gebied veroorsaak is, is die dorp later ontruim en is [[Lydenburg]] gestig (1846). Baie van die Trekkers wat Natal verlaat het, is na Potgieter se nuwe nedersetting gelok. Die geskille wat in 1838 ontstaan het, het egter nog voortgeduur: die nuwe aankomelinge wou Potgieter se leierskap nie erken nie. Hulle was ten gunste van die ou Natalse Volksraad en het as die sogenaamde Volksraadparty bekend gestaan. Na die Slag van Boomplaats in 1848 het Pretorius hom ook in Transvaal naby [[Potchefstroom]] gevestig. Potgieter het hom daarvan beskuldig dat hy Transvaal se onafhanklikheid in gevaar gestel het deur hom in te meng in Transoranje se sake. Die verhouding tussen die 2 leiers is verder vertroebel deurdat Pretorius die Volksraad ondersteun het. Terwyl Potgieter, wat hom intussen by Schoemansdal in die Soutpansberge gevestig het, ’n afsydige houding aangeneem het, het Pretorius hom daarvoor beywer om al die elemente in Transvaal onder ’n Volksraad te verenig en om Britse erkenning vir hul onafhanklikheid te verkry. Op ’n vergadering wat deur Pretorius in 1849 by Derdepoort gereël is, is besluit om ’n verenigde Volksraad vir die hele Transvaal in te stel. Weens die gespanne verhouding tussen Potgieter en die ander Trekkers kon ’n leier egter nie gekies word nie. In 1851 is probeer om ’n kompromie te bereik deur die aanstelling van 4 kommandante-generaal, onder wie Potgieter en Pretorius. Die afwesigheid van ’n sentrale gesag het meegebring dat die Trekkers in Transvaal nòg teenoor die inboorlinge nòg teenoor die Britte ’n eenvormige en besliste beleid kon volg. Met sy pogings om Britse erkenning vir Transvaal te verkry, het Pretorius meer welslae behaal. Op eie inisiatief het hy Hogge en Owen, die Britse kommissarisse wat toestande in Transoranje moes ondersoek, te woord gestaan. Die Britte het kort tevore die nederlaag van Viervoet teen die Basoeto’s gely en het gevrees dat Pretorius hul verleentheid sou uitbuit deur in Transoranje in te gryp. Boonop was die Britse owerheid by ’n duur en uitgerekte grensoorlog in die Kaapkolonie betrokke. In Britse kringe het die gedagte ook reeds posgevat om die Trekkers as bondgenote te gebruik vir die beveiliging van hul uitgestrekte grense. Hulle was daarom bereid om Pretorius tegemoet te kom en erkenning aan die Transvaalse onafhanklikheid te verleen in ruil daar voordat Pretorius sou onderneem om hom nie suid van die [[Vaalrivier]] in te meng nie. Die ooreenkoms is bekragtig met die ondertekening van die [[Sandrivierkonvensie|Sandrivier-konvensie]] op 17 Januarie 1852. Pretorius en kommandant-generaal [[W.A. Joubert|W.F. Joubert]] van die Lydenburg-distrik het die Konvensie sonder goedkeuring van die Volksraad onderteken. Dit het groot ontevredenheid by Potgieter en ander laat ontstaan en am per tot burgeroorlog gelei in Maart 1852 is Potgieter en Pretorius by ’n volksvergadering op [[Rustenburg]] met mekaar versoen en die Volksraad het die Konvensie bekragtig. In September 1853 het Transvaal die naam Die Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR) aangeneem. Die ommeswaai in die Britse beleid ten opsigte van die Trekkers het die Groot Trek afgerond. Die migrerende Afrikaners wat 20 jaar vroeër die Kaapkolonie verlaat het, het hulle nou gevestig en begin om hul republieke uit te bou. Die staatkundige erkenning wat hulle van Brittanje ontvang het, het daarop neergekom dat Brittanje uiteindelik die knie gebuig het voor hul vreedsame opstand en hulle toegelaat het om hul Britse onderdaanskap af te lê. Voortaan sou hulle deur Brittanje as gelykes eerder as rebelle beskou word. == Trekkerslewe == Deel van die Groot Trek was die mense wat daaraan deelgeneem het. Hulle was nie net name, datums en feite nie, of selfs helde, dwarstrekkers en omdraaiers nie. Hulle was doodgewone gesinsmense wat van sekere dinge gehou het en van ander nie. Hulle het behoeftes gehad, hulle was mense met sterk menings oor die godsdiens, onderwys en opvoeding. Hulle was harde werkers en goeie jagters, maar hulle het ook van pret en plesier gehou. Hoewel die trekkerslewe hard en ru was, het daar onder in die wakis, sorgvuldig verpak, van die fynste glasware en porselein gele. Hierdie geharde Trekkers het graag vir beste drag hul fluweelbaadjies met sy-omboorsels uitgehaal. Klein en groot moes hard werk, maar gedurende die langer uitspantye was daar ook geleentheid om te ontspan. === Voorbereidings === Toe die boere aan die Kaapse Oosgrens teen 1836 besluit om weg te trek, het die voorbereidings vir die trek pad baie aandag geverg. ’n Paar kommissies is die binneland ingestuur om waardevolle inligting oor moontlike trekroetes te versa mel. Die Voortrekkers wou weet wat vir hulle voorlê en hulle wou gereed wees. Eerstens moes aan voedsel gedink word, veral dit wat die binneland nie kon oplewer nie, soos [[meel]], [[rys]], [[koffie]], [[tee]] en [[suiker]]. Later, tydens die Trek, het hierdie ware baie skaars geword, sodat die Voortrekkers beesmelk of water gedrink en wildsvleis geëet het. Wild was nog volop: [[eland]]e, [[rooihartbees|hartbeeste]], [[rietbok]]ke, [[Bontkwagga|sebras]] en [[rooibok]]ke het in groot troppe rondgeswerf. Toe reeds baie bekend en baie gewild was die songedroogde vleis, wat vandag nog as [[biltong]] bekend staan. Die boervroue van daardie jare was bedrewe baksters en kon besonder goed kook. [[Mosbolletjies]], [[vetkoek]], [[boerbeskuit]], [[soetkoekies]], [[geelrys]], [[stampmielies]], [[boerewors]], [[bobotie]], [[sosatie]]s en [[melktert]] was van die daaglikse geregte wat hulle berei het. Groot voorrade [[beskuit]] en [[biltong]] is vooraf gemaak. Die bestanddele en selfs die nodige apparaat vir die meeste van die ander geregte is op die waens gelaai. Voor die Trek kon begin, moes ook vir klere gesorg word. Voor die vertrek is sis, molvel, linne en wol–en velkomberse aangeskaf – een van die verkenningskommissies het juis oor die koue hoëveld wes van die Drakensberge verslag gedoen. Die [[Voortrekkervroue]] was lief vir mooi klere. Tabberds vir daaglikse drag is vervaardig uit geblomde, geruite of gestreepte sis; terwyl sy, satyn, fluweel en brokaat vir beste drag gebruik is. Alle klere is met die hand gemaak. Die roklengte was tot op die voete en sy- of tafsyvoorskote met geplooide valletjies is by alle geleenthede gedra. Nekdoekies, vasgesteek met groot borsspelde, was baie gewild. Die bekende Voortrekkerkappies met hul fyn handwerk was die pronkstuk van die vroue se kleredrag. Die mans het fluweel- of satynbaadjies gedra en vir spesiale geleenthede boonop onderbaadjies van dieselfde materiaal. Hulle hemde het los boordjies en die klapbroeke redelik nou pype gehad. Die Voortrekkermans se werkklere was van ’n growwe materiaal of molvel. Vilt- en strooihoede is gedra. Naas fabriekgemaakte skoene het die meeste mans en vroue selfgemaakte velskoene gedra. Kinderklere het net soos die van die grootmense gelyk. === Wapens === Sonder wapens en ammunisie kon die Voortrekkers kwalik die gevaarlike binneland aandurf. Met die swaar "[[Sanna]]" of [[Voorlaaier (geweer)|voorlaaiers]] (so genoem omdat daar deur die voorkant van die loop gelaai is) kon ’n ervare skut drie skote per minuut afvuur. Meer as een geweer is ook ingepak. Terwyl die Voortrekker met die een geskiet het, kon sy vrou en kinders die ander een laai. Genoeg buskruit en loodkoeëls moes saamgeneem word. In die kruithoring wat oor die skouer gehang is, het die Trekker sy [[buskruit]] gebêre. [[Lood]] en apparaat om koeëls mee te maak, is ook op die Groot Trek saamgeneem. === Kakebeenwa === [[Lêer:Grand trek.jpg|duimnael|regs|’n Wa word deur ’n drif getrek]] Sonder die kakebeenwa, die Voortrekkers se vervoermiddel, sou daar geen Groot Trek gewees het nie. Die wa het die onbekende binneland oopgemaak. Dit het as tuiste en woning gedien en selfs as fort teen die aanslae by [[Slag van Vegkop|Vegkop]] en [[Bloedrivier]]. ’n [[Kakebeenwa]] was sowat 4 m lank, ongeveer 1 m breed en buikplank tot tenthoogte sowat 1,7 m hoog. Dit is van geel-, stink- of ysterhout gemaak. Die sykante van die wa het soos die kakebeen van ’n perd gelyk - vandaar die benaming. Bo-oor ’n raamwerk van bamboesstokke of kweperlatte en ’n grasmat is ’n waterdigte seildoek gespan. Aan die binnekant van die wa met sy kaptent was ’n katel (bed) met ’n riempiesmat en matras daarop. Dit was die verblyfplek vir die moeder en haar kinders terwyl die trekgeselskap op reis was. Die houtwiele het speke gehad en die 2 agterwiele was groter as die voorste twee. Die Bybel en gesangeboeke, klerasie, breekgoed en kookgereedskap is in die voorste en agterste wakis gepak en rieme en stroppe is in die sykissie gebêre. Onder die wa is die gereedskap so as die remskoen, [[domkrag]], teerputs en watervaatjies gehang. Die remskoen was ’n metaal- of houtblok met ’n groef waarin die agterwiel van die wa gepas het, sodat die wiel nie verder kon draai nie. Dit is veral teen afdraandes gebruik. Die domkrag was ’n werktuig om die wa op te lig sodat aan die wa gewerk kon word, terwyl die teerputs ’n vaatjie was waarin die teer vir smeerdoeleindes gebêre is. Voor die waens is spanne van 12 tot 16 rooi Afrikanerosse ingespan. Die lede van die huisgesin wat nie werk rondom die wa of by die vee gehad het nie, het op die wa gereis. Die meeste Trekkers het een of 2 waens gehad, hoewel die ryker mense 5 tot 8 waens besit het. Op uitspanplekke is die waens vir veiligheid agter mekaar in ’n kring getrek. Sodra gevaar gedreig het, is die ruimtes tussenin en tussen die wiele met doringtakke toegemaak. Sonder die veiligheid van hierdie laers sou die Voortrekkers waarskynlik nie die aanvalle van die Zoeloes en die Matebeles kon weerstaan het nie. Dit was juis die dreigende gevaar wat die Trekkers meestal in 9 roepe of geselskappe, met ’n kommandant aan die hoof, soos byvoorbeeld Louis Tregardt, Hendrik Potgieter en Piet Retief, laat trek het. === Gereedskap === Die mans het allerlei artikels vervaardig, soos swepe, jukskeie, trektoue en riempiestoele. Werkwinkelgereedskap het die volgende ingesluit: skroewe, hamers, blaasbalke, bore, sae, beitels, vyle en handbyle. Kombuisgereedskap soos vurke, messe, lepels, bekers, koppies, kersvorms, strykysters, botterbakke en koperpanne is ook saamgeneem. Van die fynste glas- en porseleinware is die binneland ingeneem. === Godsdienstigheid === Godsdiens was die rigsnoer van die Voortrekkers se lewe. Hulle het ’n kinderlike vertroue in God se Almag geopenbaar. Sy wil was vir hulle goed. Hulle het ’n opreg godsdienstige lewe gelei en hulself totaal afhanklik van God beskou. Die gevaarlike en onsekere lewe waaraan hulle blootgestel was, het ook tot hierdie beskouing bygedra. So het daar voor die Slag van Bloedrivier die Gelofte ontstaan dat indien die Here die oorwinning oor die Zoeloes aan hulle sou skenk, hulle en hul nageslag die dag as ’n dankdag sou deurbring. Behalwe die Bybel en die Psalm en Gesangeboek en meestal ook ’n katkisasieboek, het die Voortrekkers preekbundels en gebedeboeke besit en gelees. Geen predikant van die Kaapse kerk was bereid om die onbekende saam met hulle binne te trek nie. [[Erasmus Smit]], hoewel geen geordende predikant nie, het tog geestelike werk onder die Voortrekkers gedoen en later het die sendeling [[Daniel Lindley]] goeie werk verrig. Sondae is die Evangelie 2 of 3 maal verkondig en 2 keer in die week is daar saam gebid. Soggens en saans is huisgodsdiens gehou. Die doop en die [[nagmaal]], katkisasie en die huwelik is met groot erns en vroomheid op die trekpad onderhou. So goed moontlik is in al die laers vir die godsdienstige lewe gesorg sodat die ou gevestigde gebruike van die Kaapkolonie nie verwaarloos sou word nie. Met die vader meestal ’n streng hoof van sy gesin, is ’n streng godsdienstige en sedelike lewenspeil gehandhaaf. === Onderwys === Die eerste Voortrekker, Louis Tregardt, het ’n onderwyser, [[Daniel Pfeffer]], by sy trekgeselskap gehad. By die ander trekke was dit hoofsaaklik die ouers wat vir die onderrig van hul kinders verantwoordelik was. Dit was belangrik om die Bybel te ken. Tydens huisgodsdiens moes die ouer kinders ’n paar versies voorlees, terwyl die kleintjies daarna moes oorvertel wat gelees is. Na oggendgodsdiens het onderwys gekom. Die beginners het ’n baie eenvoudige boek die A.B.C.-Boek, gebruik. Die vader of moeder het die woorde uitgespel en dan moes die kleintjies dit gedurende die dag in die veld leer en die volgende oggend weer opsê. Die ouer kinders se boek was die bekende ''[[Trap der Jeugd]]''. Wanneer groot gevaar gedreig het en die waens in groot getalle saamgetrek was, het ’n skoolmeester georganiseerde onderwys gegee. [[Paul Kruger]] het dit soos volg onthou: "As die trek op ’n uitspanplek ’n tyd lank tot rus gekom het, is daar van gras en klei ’n klein hut gebou wat dan as skoolgebou moes dien vir die kinders van die Trekkers." In die opvoeding van die Voortrekkerkinders is ook baie aandag aan sang gegee. In ’n latere Voortrekkerdagboek is dit so as volg gestel: "O, so mooi was tog die Sondagmôre. Eers kom die gesange met die viool en fluit en [[akkordeon]]. Dan kom die kinders vorentoe. Die vaders en die moeders sit almal buitekant die tente en die kind wat die mooiste versie ken, sê dit op of sing dit. En nadat die kind klaar het, moet hulle almal saam versies sing." Vir die Voortrekkers was opvoeding en karaktervorming belangriker as onderwys. Die baie gevare wat hulle saam deurgemaak het, het sterk karakters gebou en hulle ’n groot verantwoordelikheidsbesef gegee. Op 15-jarige leeftyd was Voortrekkerseuns en -dogters reeds volwasse. Die vader het sy seuns allerhande vaardighede met die hand geleer, soos om meubels te maak en waens te herstel. Hy het hom ook leer jag sodat hy die gesin van wildsvleis kon voorsien. Met die moeder se hulp het die dogters ook gou geleer om kos te kook, brood te bak, kerse te maak, koffie te brand, naaldwerk te doen en die jonger boeties en sussies op te pas (die Voortrekkers het groot gesinne gehad; 10 kinders was niks buitengewoons nie). === Ontspanning === Vir ontspanning was daar tydens die Trek genoeg geleentheid. Daar word dikwels geskryf oor hoe swaar die Voortrekkers gekry het, maar die Voortrekkers was gewone mense, vrolik van aard en dikwels vol grappies. Vir die mans was jag die belangrikste ontspanning. Bokke en ander vleis vir die pot was volop, maar daar was ook roofdiere soos leeus en luiperds wat onder die Voortrekkers se vee gemaai het. Jagtogte is gereeld onderneem. Vermaaklikheid vir oud en jonk was [[skyfskiet]], [[toutrek]] en [[jukskei]]. Die toutrek, met ewe veel deelnemers aan albei ente van die tou en ’n skeidsregter daarby, was groot pret. Daar is dikwels in die laers gedans en tiekiegedraai, veral op verjaardae en troues. Die vroue het ’n minder avontuurlike Iewe gevoer as hul mans. Hulle het klere met die hand gemaak of verstel en moes dikwels sonder enige hulp kook, was en stryk. Die seuns het vroeg reeds leer skiet en saam met hul vaders gaan jag. Paul Kruger het sy eerste leeu op 14-jarige leeftyd platgetrek. Die jonger knapies het vee opgepas of ’n selfgemaakte wa met klei- of dolosse in die laer rondgetrek. Die meisies het met geverfde houtpoppe of lappoppe wat met gras gevul was, gespeel. Daar was ook romanse op die trek pad. Met dieselfde swier as in die Kaapkolonie is daar die hof gemaak. Soos met elke ander groep mense was daar onder die Voortrekkers moeilikheidmakers, fortuinsoekers en mense wat sku was vir werk. Hulle was egter in die minderheid. Oor die algemeen was die Voortrekkers ordeliewende, beginselvaste en godsdienstige mense. Die Trek was eintlik ’n groter huisgesin waar dieselfde warmte en noue bande bestaan het as in die gewone gesin. Die wa langsaan se mense was bekend as "oom en tante" en "neef en niggie" en hulle is so aangespreek. Besonder noue bande is tydens die Groot Trek tussen die Voortrekkers gesmee. == Herdenking == [[Lêer:Voortrekker Monument.jpg|duimnael|regs|Die [[Voortrekkermonument]] in [[Pretoria]]]] In die [[Voortrekkermonument]] (in Pretoria) word die leefwyse en lotgevalle van die Voortrekkers op die historiese [[Fries (boukunde)|fries]] uitgebeeld. == Bronne == * C.W.H. Van der Post, ''Piet Uijs, of lijden en strijd der voortrekkers in Natal'', roman, 1918. * F.A. Venter, ''Geknelde land'', roman, 1960. * Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409508 band == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Great Trek}} {{Normdata}} [[Kategorie:Groot Trek| ]] jf9lrg4wvrwmh9cthfwhpqdfrghgt18 2518517 2518514 2022-08-10T10:58:33Z Aliwal2012 39067 Herstel gebreekte fotoskakel (Zoeloe-aanval op 'n Boerelaer) en ander skakels wikitext text/x-wiki [[Lêer:Great Trek map full.png|duimnael|400px|'''Trekroetes''' van die grootste trekgeselskappe tydens die eerste golf van die Groot Trek (1835–1840), met die belangrikste veldslae en gebeurtenisse aangedui. {{lynsleutel|#6600ff solid 3px|[[Louis Tregardt]] se roete (1833 tot 1838)}} {{lynsleutel|#6600ff dashed 3px|Oorlewendes van Tregardt se trek per skip ontruim, 1839}} {{lynsleutel|black dotted 3px|[[Johannes Janse van Rensburg|Van Rensburg]] se roete, na skeiding van Tregardt s’n, almal uitgemoor in 1836}} {{lynsleutel|#d45500 solid 3px|[[Hendrik Potgieter]] se trek-, kampanje- en verkenningsroetes}} {{lynsleutel|#03C03C solid 3px|[[Gerrit Maritz]] se roete}} {{lynsleutel|#800000 solid 3px|[[Piet Retief]] se roete, insluitend sendings met sy gevolg}} {{lynsleutel|blue solid 3px|[[Piet Uys]] se roete}}]] Die '''Groot Trek''' ([[Nederlands]]: '''de Grote Trek''') verwys na die massa-migrasie, vanaf die jaar [[1835]], van [[Kaapkolonie|Kaapse]] [[Afrikaners|Nederlandssprekende burghers]] na die [[Suid-Afrika]]anse binneland om onder andere weg van Britse beheer af te kom. Die immigrante was afstammelinge van [[setlaars]] vanuit die westelike vasteland van [[Europa]], veral uit [[Nederland]], Noordwes-[[Duitsland]] en [[Hugenoot|Hugenote]] uit Frankryk. Die Groot Trek het gelei tot die stigting van verskillende [[Boererepubliek]]e vernaamlik die [[Natalia Republiek]], die [[Oranje-Vrystaat]] en die [[Transvaal]]. Die Trek het ook gelei tot die verplasing van die [[Ndebele (stam)|Matabele]] na die noorde van die [[Limpopo (rivier)|Limpopo rivier]] en tot die omverwerping van die [[Zoeloes|Zoeloe]]-koning [[Dingaan]]. == Inleiding == [[Lêer:JH Pierneef - Die Groot Trek 1938.jpg|duimnael|regs|[[Jacobus Hendrik Pierneef|Pierneef]] se skildery: ''Die Groot Trek'']] Weens die onrus aan die Kaapse Oosgrens en ’n verskeidenheid van griewe teen die [[Britse]] owerheid het ’n paar duisend Afrikaanssprekende boere tussen [[1834]] en [[1837]] hul plase verlaat en na Natal, Transvaal en Vrystaat getrek. Hulle wou ’n onafhanklike staat vestig waar hul hulself volgens eie oortuiging kon regeer. Die swaartepunt van die Groot Trek was in [[Natal (kolonie)|Natal]], totdat die gebied in [[1842]] deur Brittanje geannekseer is. Daarna het ’n sogenaamde Tweede Trek na Transvaal en Transoranje ([[Vrystaat]]) ontstaan. Voortdurende botsings tussen die heterogene bevolkingsgroepe van Transoranje (Vrystaat) het meegebring dat Brittanje die gebied in [[1848]] geannekseer het. Transvaal (Gauteng) het egter onafhanklik gebly en kon deur die [[Sandrivierkonvensie|Sandrivier]]-konvensie (1852) amptelike Britse erkenning van sy onafhanklikheid ontvang. Die konvensie was die begin van ’n ommeswaai in die Britse beleid ten opsigte van die Trekkers en het uiteindelik ook gelei tot die [[Bloemfontein-konvensie|Bloemfontein]]-konvensie (1854), waarmee Brittanje onafhanklikheid aan Transoranje (Vrystaat) verleen het. Die Groot Trek, wat in 1834 begin het en eers 20 jaar later met die ondertekening van die Bloemfontein-konvensie afgerond is, was ’n ordelike emigrasie van sowat 10&nbsp;000 [[Afrikaners|Afrikaner]]-grensboere uit ’n toestand wat vir hulle ondraaglik geword het. Hulle was ontevrede oor die Britse beleid aan die Oosgrens van die [[Kaapkolonie]] en oor die behandeling wat hulle van die Britse owerheid ontvang het. Met die doel om ’n onafhanklike staat te stig, weg van Britse invloed, het hulle hul plase in die Oosgrensdistrikte van die Kaapkolonie verlaat en na die binneland getrek. In die opsig was die Groot Trek dus ’n vreedsame rebellie en die begin van die Afrikaner se nasiewording. Hoewel die Groot Trek in sommige van sy doelwitte gefaal het, was dit ’n gebeurtenis van deurslaggewende belang in die geskiedenis van Suid-Afrika. Met die konvensies van Sandrivier (1852) en Bloemfontein ([[1854]]) het twee onafhanklike Boererepublieke in die binneland tot stand gekom, terwyl Brittanje in daardie stadium, juis as gevolg van die Groot Trek, van Natal besit geneem het. Binne die relatief kort tydsbestek van 20 jaar het die Groot Trek dus die noordgrens van blank-bewoonde Suid-Afrika van die [[Oranjerivier]] na die [[Limpopo (rivier)|Limpoporivier]] verskuif en gestalte gegee aan Suid-Afrika soos hy vandag daar uitsien. == Oorsake == Die Voortrekkers se griewe teen die [[Britse Ryk|Britse owerheid]], op geestelike sover as materiële gebied, het hulle onderskei van die trekboerbeweging. Die trekboere was sedert die tweede helfte van die [[18de eeu|18e]] eeu ’n algemene verskynsel in die Kaapkolonie. Hulle was halfnomadiese veeboere wat voortdurend na nuwe en beter weivelde verskuif het. Ten tyde van die Groot Trek het baie van die trekboere hulle reeds permanent in Transoranje ([[Vrystaat]]) gevestig. Hulle het egter om suiwer materiële redes uit die Kaapkolonie getrek, was lojaal teenoor die Britse owerheid en het geen permanente breuk met die Kolonie in gedagte gehad nie. Die [[Voortrekkers]], daarenteen, het juis uit die Kolonie geëmigreer met die doel om nooit terug te keer nie en om alle bande met die Britse owerheid te verbreek. Een van die hoofoorsake van die Groot Trek was die voortdurende onrus aan die Oosgrens van die Kaapkolonie. Die [[Kaapse grensoorloë|grensoorloë]] het met grootskaalse veerowery, verwoesting en aansienlike lewensverlies gepaard gegaan. Die toestand is vererger deurdat die Britse owerheid vanweë die voortdurende wisseling van goewerneurs en ministeries geen konsekwente beleid ten opsigte van die grensprobleme gevolg het nie. Oor die algemeen is daar ook nie simpatiek teenoor die boere opgetree nie. Daar is voortdurend toegegee aan druk wat deur invloedryke filantrope op die imperiale regering uitgeoefen is. Gegronde griewe van die boere is dikwels veroordeel as onnodige aggressie teenoor die [[Xhosas]]. Om koste te bespaar, het die Britse owerheid nooit ’n toereikende aantal troepe aan die Oosgrens gestasioneer nie. Die boere was gevolglik in toenemende mate op die kommandostelsel aangewese, nie net vir hul eie beskerming nie, maar ook vir die terughaal van gesteelde vee. Vir ammunisie en voorrade was die kommando’s egter afhanklik van die owerheid se steun, iets wat steeds ontoereikender geword het namate die druk van die filantrope toegeneem het. [[lêer:Retief manifesto, 2 Feb 1837, Graham's Town Journal.jpg|duimnael|regs|160px|Piet Retief se manifes wat in die [[Grahamstown Journal]] van 2 Februarie 1837 verskyn het, gee ’n uiteensetting van die beweegredes vir die Trek.]] Die filantrope het die kommandostelsel as ’n euwel beskou en die boere daarvan beskuldig dat hulle dit misbruik om die Xhosas van vee te beroof. In [[1833]] is die kommandostelsel dan ook afgeskaf. By die boere het die gedagte posgevat dat die Britse owerheid hulle nie wou en ook nie kon beskerm nie. Die afskaffing van die kommandostelsel het die boere tydens die verwoestende [[Sesde Grensoorlog]] (1834/35) onbeskermd gelaat. Die verliese wat hulle in die oorlog gely het, het op R600&nbsp;000<!--hoe bereken?--> te staan gekom. Die nuwe grensreëlings wat na beëindiging van die oorlog deur die Kaapse goewerneur, sir [[Benjamin D'Urban]], ingestel is, is kort daarna deur die Imperiale regering verwerp. Boonop is die boere deur die regering daarvan beskuldig dat hulle self vir die oorlog verantwoordelik was en is die beloofde, hoewel geringe, skadevergoeding nooit uitbetaal nie. Die grensboere het alle vertroue in die owerheid verloor en geglo dat die Britse regering, wanneer dit op stuk van sake sou kom, niks sou doen om hulle van algehele ondergang te red nie. Die onsekerheid van die lewe aan die Oosgrens, soos veral weerspieël is in die [[Sesde Grensoorlog]] en in die Britse houding daarna, was ’n onmiddellike oorsaak van die Groot Trek. Daar was egter ook ander griewe, op materiële sowel as geestelike gebied, wat die emigrasie-idee onder die grensboere laat posvat het. Die belangrikste hiervan was ’n gebrek aan arbeid, grond en kapitaal, die ongunstige voorwaardes waarop die slawe vrygestel is ([[1834]]), die gelykstelling van die [[Hottentotte]] ([[1828]]), die feit dat die grensboere geen seggenskap in bestuursake gehad het nie en die bereid van verengelsing sedert [[1822]]. Sedert [[1813]], toe die pagstelsel deur die erfpagstelsel vervang is, was grond moeiliker bekombaar en het plase ook kleiner geword. Ingevolge die nuwe stelsel het boere besitreg op hul plase verkry in plaas daarvan dat dit net teen ’n vaste bedrag jaarliks aan hulle verhuur is. Weens swak administrasie het boere in baie gevalle na ’n lang tyd nog nie kaart en transport op hul grond ontvang nie. Dit het onsekerheid oor hul eienaarskap laat ontstaan en hulle daarvan weerhou om verbeterings op die plase aan te bring. Die grondskaarste is vererger deur die dooie punt wat die ooswaartse migrasie bereik het. Die konsentrasie van blankes en swart mense aan weerskante van die Oosgrens was juis die grondliggende oorsaak van die onrus wat geheers het. Die boere het gemeen die Kaapkolonie het te klein geword vir hul uitgebreide veeboerderye. Nou verwant aan die grondskaarste was die skaarste aan kapitaal. Daar was nooit baie geld in die Kaapkolonie in om loop nie omdat die ekonomie basies nog op ruilhandel ingestel was. Die situasie is vererger deurdat die uitgifte van groot somme papiergeld die waarde van geld verminder het. In [[1825]], toe die [[Engelse]] muntstelsel in die Kaapkolonie ingevoer is, moes ’n riksdaalder wat voorheen sowat 40 sent werd was, ingeruil word vir slegs 15 sent. Hoewel banke, geldskieters en dorpbewoners die meeste daardeur getref is, het talle grensboere tog ook daaronder gely. Ordonnansie 50 van 1828 het alle vorige wetgewing insake die Hottentotte herroep en aan hulle gelykstelling met die blankes verleen. Die passtelsel waardeur die bewegings van die bruin mense beheer is asook die [[inboekstelsel]] waarvolgens Hottentotkinders vir ’n bepaalde aantal jare by ’n boer moes werk, is daardeur opgehef. Die ordonnansie het die boere meteens van alle seggenskap oor hul arbeiders ontneem. Bruin mense was nou nie meer verplig om te werk nie en duisende het rondgeloop en van diefstal geleef. Van die sowat 32&nbsp;000 bruin mense in 1836 aan die Kaap het tussen 8&nbsp;000 en 10&nbsp;000 sonder vaste werk rondgeswerf. Die ordonnansie het die boere op twee maniere nadelig getref: aan die eenkant het hulle baie van hul arbeiders verloor omdat die Hottentotte nie meer gedwing kon word om te werk nie, en aan die ander kant het hulle slagoffers geword van die astrantheid van rondlopende bruin mense wat van diefstal geleef het eerder as om te werk. Dit was nie altyd moontlik of lonend vir ’n boer om 2 of 3 dae te perd na die naaste magistraat te ry om ’n klag in te dien teen ’n Hottentot wat oortree het nie. Die arbeid- en kapitaalskaarste is verder vererger deur die vrystelling van die slawe. Die waarde van die [[Kaapkolonie|Kaapse]] slawe is op R6 miljoen vasgestel, maar slegs R2,5 miljoen sou uitbetaal word. Die betaling het ook nie in kontant geskied nie, maar in Britse aandelesertifikate wat in [[Londen]] gehaal moes word. Omdat dit vir die boere onmoontlik was om die reis na Londen af te lê, het hulle hul eise teen ’n breukdeel van die Groot Trek waarde aan spekulante verkoop. Daardeur het hulle nie net geweldige verliese gely nie, maar is hulle ook van nog ’n bron van arbeid ontneem. Die meeste boere was gegrief deur die morele en sosiale implikasies van [[Ordonnansie 50 van 1828]]. Hulle het die gelykstelling tussen blank en nie-blank as "strydig met die Woord van God" beskou. Hulle het ’n onderskeid getref tussen hulself en die bruin mense, nie net op godsdienstige gebied nie (die kerstening van bruin mense was toe nog in die beginstadium), maar ook wat die fisieke en maatskaplike ontwikkeling betref het. Hulle het gemeen dat die gelykstelling ondraaglik was vir enige fatsoenlike Christen. Die rondlopery en astrantheid van die Hottentotte het hulle net nog heftiger laat reageer. Hoewel die nasionale bewussyn van die Afrikaner aan die vooraand van die Groot Trek nog nie ten volle ontluik het nie, het hulle tog sedert die einde van die [[1880]]'s ’n gevoel van nasionale samehorigheid geken. Deur die stelsel van landdros en heemrade het hulle ’n mate van seggenskap in plaaslike bestuursake verkry. Die stelsel is met die Britse oorname beëindig. Dit was die Britse beleid om waar moontlik Britse offisiere as magistrate aan te stel. Weereens onder druk van die filantrope is die regsgesag van die [[veldkornet]]te ook ingekort. Britse amptenare is aangestel om die regte van die nieblankes teenoor die grensboere te beskerm. Die boere was gegrief omdat hulle nie geken is in sake wat hulle intiem geraak het nie, veral die nie-blanke beleid en die wyse waarop die vrystelling van die slawe geskied het. Sommige [[Voortrekkers]] het ook die beleid van verengelsing in die regspraak, skole en kerke as ’n rede vir hul emigrasie aangegee. Daar is reeds in [[1822]] met die beleid begin, maar ten tyde van die Groot Trek is dit nog nie heeltemal deurgevoer nie, veral nie in die afgeleë grensdistrikte waar ’n praktiese toepassing van die beleid die plaaslike administrasie in duie sou laat stort het nie. Voor en gedurende die Groot Trek is daar dus nog in baie gevalle van Hollands gebruik gemaak in amptelike korrespondensie en dokumente. Dit het in daardie stadium egter vir baie Afrikanerboere gelyk of algehele verengelsing uiteindelik toegepas sou word. == Ontplooiing == [[lêer:Paneel van die historiese fries in die Heldesaal van die Voortrekkermonument.jpg|duimnael|regs|Met sy vertrek uit Grahamstad neem Voortrekker J.J. Uys ’n bybel in ontvangs van Vrederegter Thomas Phillips. Die fries sowel as die bybel kan in die Voortrekkermonument besigtig word.]] Namate die grensboere se griewe toegeneem het en van owerheidsweë niks gedoen is om hulle tegemoet te kom nie, het die gedagte om te emigreer, al hoe stewiger posgevat. Omdat die Trekkers hul voorbereidings in die geheim gedoen het, is dit nie seker waar en by wie die trekgedagte ontstaan het nie. Om dieper die binneland in te trek, waar hulle weg van Britse invloed hul belange self kon behartig, was vir hulle aanvaarbaarder as emigrasie na oorsese gebiede of as gewapende opstand. Boonop was die grensboere beweeglik van aard. Die ontwikkeling wat hulle in vorige geslagte as trekboere (van die een leenplaas na die ander) ondergaan het, het meegebring dat hulle hulle fisiek en geestelik by die trekkerslewe sou kon aanpas. In die derde dekade van die 19e eeu was die binneland van Suid-Afrika nie heeltemal onbekend nie. In Transoranje (Vrystaat) het daar benewens die trekboere ook [[Griekwas (stam)|Griekwas]] en [[Korannas]] gewoon. Hulle was afstammelinge van Hottentotte en ander gekleurdes wat hulle lank tevore daar gevestig het. Die [[Basotho|Basoeto’s]], onder leiding van [[Mosjesj]], het in die bergagtige ooste van Transoranje (Vrystaat) gewoon. Hul geledere is aangevul deur klein stamme wat vroeër in die eeu voor die skrikbewind van [[Shaka]] gevlug het. Verder ooswaarts, in die omgewing van Port Natal, was Britse jagters, handelaars, sendelinge en selfs setlaars. Die grootskaalse migrasiebewegings wat deur die [[Mfecane]] (Shaka se skrikbewind) veroorsaak is, het groot dele van die binneland – Transoranje (Vrystaat), Natal en dele van [[Transvaalkolonie|Transvaal]] onbevolk gelaat. Dit was die streke wat die Trekkers aangelok het. Jagters en ander avonturiers het voortdurend kennis omtrent die binneland in die Kaapkolonie rugbaar gemaak. Die voornemende Trekkers se kennis omtrent die binneland is verder uitgebrei deur 3 ekspedisies wat in [[1834]] onderskeidelik na Natal, die Soutpansberge en Suidwes-Afrika vertrek het. Die ekspedisie na Natal, onder wie Jacobus Uys, broer van Pieter, en Stephan Maritz, broer van Gerrit, het deur die latere Transkei gereis en met ’n gunstige verslag teruggekeer. Hulle het met die Britte by Port Natal kontak gemaak en was van mening dat die Trekkers en die Britte op vriendskaplike voet met mekaar sou kon verkeer. Die hawe van Port Natal sou hulle ook van handel en kontak met die buitewêreld verseker. Baie Trekkers het egter hul bedenkinge oor die Britse teenwoordigheid in Natal gehad, en het uiteindelik verkies om verder noordwaarts oor die Vaalrivier te trek. Die vinnige opeenvolging van gebeure aan die Oosgrens in 1835/36 (die Sesde Grensoorlog, die Glenelg Despatch waarmee die nuwe grensreëlings omvergewerp is en die aanstelling van die filantropiese [[Andries Stockenström]] as luitenant-goewerneur) het die noordwaartse emigrasie aan die gang gesit. Aanvanklik het die Britse regering ’n weifelende houding teenoor die Groot Trek ingeneem. Dit was ’n unieke verskynsel waarmee hulle nog nie tevore te kampe gehad het nie. Die goewerneur, sir [[Benjamin D'Urban]], het dit as uiters nadelig vir die Kolonie beskou. Die Koloniale Sekretaris, lord Glenelg, en Andries Stockenström het dit as deel van die trekboerbeweging beskou en het daarom nie daadwerklik opgetree nie. In [[1836]] is die "Cape of Good Hope Punishment Act", ’n wet wat ’n paar jaar tevore met die oog op die trekboere ontwerp is, teen die Voortrekkers uitgevaardig. Dit het bepaal dat almal suid van 25 grade suiderbreedte (dit is selfs verder noord as die huidige [[Pretoria]]) onder Britse jurisdiksie val. Die Trekkers het die Kaap in groepe verlaat, elke groep met ’n erkende leier. Die vernaamste leiers, in die volgorde waarin hulle die Kaap verlaat het, was [[Louis Tregardt]] en [[Hans van Rensburg]], [[Andries Hendrik Potgieter]], [[Gerrit Maritz]], [[Piet Retief]], [[Piet Uys]] en [[Andries Pretorius]]. === Louis Tregardt === Met die uitbreek van die [[Sesde Grensoorlog]] in [[1834]] het Louis Tregardt en sowat 30 ander gesinne geruime tyd reeds in Xhosaland (Oos-Kaap) gewoon op grond wat hy van [[Hintsa]] gehuur het. Die oorlog het hom in ’n moeilike posisie geplaas en hy het besluit om met ’n geselskap van sowat 50 noordwaarts te trek. In Transoranje (Vrystaat) het die trek van Hans van Rensburg, afkomstig uit die noordoostelike distrikte van die Kaap, by hom aangesluit. Tregardt (1783–1838 - "Tregard" tot in 1882) en Hans van Rensburg (1779–1836) het onafhanklik van die ander Trekkers opgetree en was streng gesproke nie deeI van die Groot Trek nie. Hoewel hul trekke niks blywends tot stand gebring het nie, het hulle tog waardevolle pionierswerk gedoen. Tregardt, met die Van Rensburgs altyd ’n entjie vooruit, het die [[Soutpansberg]]e in 1836 bereik. Kort na sy aankoms het hy besoek ontvang van Potgieter en belowe om op die Potgieter-trek te wag. Die Van Rensburgs, wat intussen alleen vooruitgetrek het op pad na [[Lourenço Marques]] (die huidige Maputo), is in Julie [[1836]] deur inboorlinge by die sameloop van die [[Olifantsrivier, Limpopo|Olifants]]- en die [[Limpoporivier]] vermoor. Tregardt het ’n jaar lank vergeefs op Potgieter gewag. Toe sy voorrade begin opraak, het hy besluit om ooswaarts oor die Transvaalse Drakensberge na Lourenço Marques te trek. Langs die pad het sy trekgeselskap talle ontberings deurgemaak, hoofsaaklik weens die koors en [[Nagana|tsetsevlieë]] wat die trekvee afgemaai het. Slegs 26 van die 53 siele wat die Soutpansberge verlaat het, het Lourenço Marques in April [[1838]] bereik. Die helfte van die oorlewendes, insluitende Tregardt en sy vrou, is in Lourenço Marques aan koors oorlede. In 1839 het die Trekkers in [[Natal (kolonie)|Natal]] ’n skip gestuur om die Tregardtmense in Lourenço Marques te gaan haal. Tregardt het ’n dagboek aangehou wat nie net ’n waardevolle bron van inligting oor sy trek is nie, maar ook ’n interessante kyk op die [[pionierslewe]] bied. Sy seun, Carolus, het later ’n bekende jagter en ontdekkingsreisiger geword. === Andries Hendrik Potgieter === "Blouberg" Potgieter (1792–1852) het aan die einde van 1835 ’n trekgeselskap vanuit die [[Tarka]]gebied gelei. [[Sarel Cilliers]] en [[Paul Kruger]], toe ’n seun van 10 jaar, was deel van sy trek. In Transoranje (Vrystaat), tussen [[Thaba Nchu]] en die [[Vetrivier]], het Potgieter sy trek agtergelaat en saam met ’n klompie mans noordwaarts na die [[Soutpansberg]]e gery. Daar het hy Louis Tregardt ontmoet en hom gevra om op sy trek te wag. Potgieter wou so ver moontlik wegkom van Britse invloed. Hy was derhalwe nooit ten gunste van Natal nie en wou hom anderkant 25 grade suiderbreedte vestig. Hy het gehoop dat die Trekkers in Transvaal (huidige Gauteng, Limpopo, ens.) [[Lourenço Marques]] as ’n hawe sou kon gebruik. Die grond wat Potgieter van Makwana, die Barolongkaptein, tussen die [[Vetrivier|Vet]]- en die [[Vaalrivier]] geruil het, het [[Silkaats]], opperhoof van die [[Matebeles]] in Transvaal, ongerus gemaak. Die Trekkers het uit dieselfde rigting gekom as die [[Griekwas]] en [[Korannas]], wat ook gewapende perderuiters was en hom kort tevore bedreig het. Vanuit sy hoofstat, Mosega, in Wes-Transvaal, het hy impi’s gestuur om die wit mense "op te eet". Die Trekkers was in daardie stadium oor ’n groot gebied versprei en het hulle nie aan waarskuwings van Matebelegevaar gesteur nie. Sommige van hulle, onder wie die Liebenbergs, is deur die [[Matebeles]] oorval en uitgemoor. Die aanvalle op die Trekkers het in Potgieter se afwesigheid geskied. Met sy terugkoms het hy dit gerade geag om in die omgewing van die moderne Heilbron laer te trek, omdat hy geweet het dat Silkaats later ’n veel groter mag teen die Trekkers sou stuur. Op of omstreeks 23 Oktober 1836 het ’n impi van 6&nbsp;000 die laer by [[Slag van Vegkop|Vegkop]] aangeval. Sowat 40 gewapende mans het die aanval afgeweer, maar die Matebeles het al die vee weggevoer. Met die hulp van die [[Barolong, Botswana|Barolongs]], die Wesleyaanse sendeling James Archbell en [[Gerrit Maritz]], wat intussen in Transoranje (Vrystaat) aangekom het, het die Potgietertrek na [[Thaba Nchu]] teruggekeer. === Gerrit Maritz === <!--[[lêer:Gerrit Maritz-standbeeld.jpg|duimnael|regs|Standbeeld van Gerrit Maritz by die Voortrekkerkompleks in Pietermaritzburg]]--> [[Gerrit Maritz]] (1797- 1838) het in 1836 uit die distrik [[Graaff-Reinet]] getrek. Hy was ’n voorste burger, bekend as ’n knap sakeman en kerkleier. Sy trek het uit ongeveer 200 volwasse mans en 100 waens bestaan. Hy was vergesel van sy swaer, [[Erasmus Smit]], ’n oudsendeling van die [[Londense Sendinggenootskap]] en oudonderwyser. Hy is later aangewys as die Trekkers se predikant, hoewel hy vir baie van hulle onaanvaarbaar was. Die Kaapse Sinode het die Groot Trek veroordeel en die Trekkers later onder sensuur geplaas. Die gevolg was dat geen predikant sy weg oopgesien het om die Trekkers te vergesel nie. Vir hul godsdiensleiding was die Trekkers aangewese op Britse en Amerikaanse sendelinge in die binneland, totdat eenheid probeer bewerkstellig is deur die aanstelling van Erasmus Smit. Na die aankoms van Maritz by Thaba Nchu is die eerste en ietwat primitiewe Voortrekkerregering saamgestel: Maritz is gekies as voorsitter van ’n burgerraad van 7 lede, terwyl Potgieter as kommandant-generaal aangestel is. In Januarie 1837 het 2 kommando’s, onderskeidelik onder leiding van Potgieter en Maritz en bestaande uit 107 man, na Mosega vertrek om die gebuite vee terug te bring. Die feit dat die strafekspedisie 2 afsonderlike leiers gehad het, was reeds ’n aanduiding van die onvermoë wat die Trekkers later sou ondervind om saam te staan en eenheid te bewerkstellig. Die Matebeles was onvoorbereid op die aanval en is weswaarts teruggedryf, hoewel hul mag nog nie gebreek was nie. Mosega is vernietig en 7&nbsp;000 stuks vee is gebuit. Onenigheid het ontstaan oor die verdeling van die gebuite vee en teen die tyd dat [[Piet Retief]] se trek Thaba Nchu in April 1837 bereik het, het Potgieter en Maritz nie meer saamgewerk nie. === Pieter Retief (1780- 1838) === Retief, wat in Februarie 1837 uit die omgewing van die Winterberge getrek het, het sy trekredes in sy Manifes uiteengesit. Die Manifes is op 2 Februarie 1837 in die [[Grahamstown Journal|Graham’s Town Journal]] gepubliseer en later ook in ander koerante. Dit was ’n keerpunt in die ontplooiing van die Groot Trek: Retief het nie net sy eie trekredes bekend gemaak nie, maar ook ’n aanduiding gegee van die beleidsrigting wat die beoogde Afrikanerstaat in die binneland sou volg. Hy het ’n beroep op ander boere gedoen om die onveiligheid van die Oosgrensrewe te verruil vir die sekuriteit wat hulle in ’n eie staat sou kon geniet. [[Die Manifes]] is nie net ’n goeie bron van inligting oor die redes vir die Groot Trek nie, maar gee ook ’n aanduiding van die doelstellings van die Trekkers. Retief het aan die [[Oosgrens-Afrikaans|Oosgrens]] ondervinding opgedoen in plaaslike bestuur, onder meer as kommandant. Hy was ’n bekende en gesiene man en die Trekkers in Transoranje (Vrystaat) het gretig op sy koms gewag. Hulle het gehoop hy sou eenheid kon bewerkstellig en ’n koersvaste rigting aan die Groot Trek gee. Kort na sy aankoms by Thaba Nchu het die Trekkers ’n volksvergadering gehou (April 1837) waarop hy as hoofleier met die titel "goewerneur" gekies is. Hy is ook gekies as kommandant-generaal. Maritz het aangebly as hoof van die regspleging en was ook president van die Raad van Politie, die voorloper van die [[Volksraad]] wat later in Natal in die lewe geroep is. Potgieter is oor die hoof gesien. Die feit dat Potgieter geen aandeel in die nuwe regering gehad het nie, het die onenigheid onder die Trekkers vererger. In die winter van 1837 het die Trekkers in Transoranje (Vrystaat) vertoef terwyl gepoog is om eenstemmigheid te bereik oor die trekrigting wat ingeslaan moes word. Retief, Maritz en Piet Uys (wat in April 1837 uit die distrik [[Uitenhage]] getrek het) was ten gunste van Natal. Potgieter het Britse inmenging in Natal gevrees en wou noordwaarts oor die Vaalrivier trek, waar hy hom by Tregardt wou aansluit. Solank die Matebelegevaar voortgeduur het, kon hy nie sy belofte nakom om hom by Tregardt in die noorde van Transvaal (Soutpansberg) aan te sluit nie. ’n Ekspedisie wat hy gestuur het om na Tregardt te soek, het onverrigter sake teruggekeer. Uiteindelik is besluit om Natal toe te trek, maar ook dat die Matebelegevaar eers uitgewis moes word. In Oktober 1837 het Retief, vergesel van 15 man, na Natal vertrek om die setlaars by Port Natal te besoek en met [[Dingaan]], opperhoof van die [[Zoeloes]], oor grond te onderhandel. Vroeg in November het Potgieter, wat hom intussen langs die Vetrivier gevestig het, saam met Uys op ’n tweede strafekspedisie teen die Matebeles vertrek. In ’n slag wat 9 dae geduur het, het hulle [[Silkaats]] se nuwe hoofstat, Kapain, ingeneem en die Matebeles ver noordwaarts verdryf. [[Andries Pretorius]], ’n besoeker uit die Kaap, het die veldtog teen die Matebeles meegemaak. Op 14 November 1837, die dag waarop die veldtog teen die Matebeles afgesluit is, het die eerste [[Ossewa|Voortrekkerwaens]] aan die Natalse kant van die Drakensberge gestaan. Vroeg in [[1838]] was al die Trekkers, insluitende Potgieter, reeds in Natal. === Moord op Retief === [[lêer:Dingaan en Retief, paneel 12, Voortrekkermonument, b.jpg|duimnael|regs|Koning Dingaan sluit die traktaat met Piet Retief, soos uitgebeeld op ’n fries in die Voortrekkermonument]] [[lêer:Charles Bell - Zoeloe-aanval op 'n Boerelaer - 1838.jpg|duimnael|regs|Voortrekkers word onverhoeds deur ’n impi van Dingaan aangeval]] Retief en sy volgelinge het Port Natal aan die einde van Oktober besoek en weer ’n maand later, na sy besoek aan Dingaan by [[uMgungundlovu]]. Die Britte in Natal het die Trekkers vriendelik ontvang. Die landbouprodukte wat die Trekkers sou lewer, sou hul eie handel laat floreer en terselfdertyd sou ’n blanke staat aan hulle sekuriteit teen die Zoeloes verskaf. [[Alexander Biggar]], een van die setlaars, het Retief meegedeel dat Dingaan in Junie 1837 die stuk grond tussen die [[Umgenirivier|Umgeni]] en die land van [[Fakude|Faku]] aan die Britse Kroon afgestaan het. Die sendeling A.F. Gardiner het kragtens die Cape of Good Hope Punishment Act as Britse magistraat in die gebied opgetree. Die meeste van die Natalse setlaars het egter sy gesag verwerp. By uMgungundlovu het Dingaan Retief daarvan beskuldig dat die Trekkers van die Zoeloes se vee gesteel het. Nadat Retief aan hom verduidelik het dat die vee in werklikheid deur die onderdane van Sekonyela geroof was, het hy beloof om die gebied tussen die [[Tugelarivier|Tugela]] en die [[Umzimvuburivier|Umzimvubu]] aan die Trekkers af te staan. Retief moes egter eers die vee wat Sekonyela gesteel het, terugbring as bewys dat die diefstal nie deur die Trekkers gepleeg is nie. In Januarie 1838 het Retief en ’n kommando daarin geslaag om die gesteelde vee by Sekonyela af te neem. Vergesel van sowat 70 man, onder wie sy eie tienderjarige seun en 30 gekleurde agterryers, het Retief op 3 Februarie by uMgungundlovu aangekom met die doel om die gesteelde vee terug te gee en ’n traktaat van grondafstand te laat onderteken. Die traktaat is gedateer 4 Februarie en is op 6 Februarie onderteken. Dingaan het intussen reeds besluit om die Trekkers te vermoor, ’n besluit waarby vrees sekerlik geen geringe rol gespeel het nie. Hy het die blankes met hul perde (horinglose beeste) en hul gewere (vuurstokke) as towenaars beskou. Hy was deeglik bewus van die nederlaag wat die Matebeles teen die blankes gely het. In ’n brief wat Retief vroeër uit Port Natal deur bemiddeling van die sendeling Owen Wood aan die Zoeloekoning gestuur het, het hy gewys op die swaar straf wat die Matebeles van die Trekkers ontvang het en bygevoeg dat die God van die blankes ’n slegte koning nie lank laat lewe nie. Bowendien was dit die Zoeloekonings se tradisionele beleid om nie sterk bure te duld nie. Later het Dingaan ook aan sendelinge verduidelik dat hy die blankes vermoor het omdat hulle van hul "koning af weggeloop het". Op 6 Februarie 1838 het Retief en sy volgelinge op versoek van Dingaan ongewapen en te voet die stat binnegegaan vir ’n afskeidsbyeenkoms. Hulle het herhaalde waarskuwings van William Wood, ’n 12-jarige seun wat by die sendeling Owen ingewoon en die Zoeloes baie goed geken het, geïgnoreer. Binne-in Dingaan se kraal is die blankes deur die dansende impi oorweldig en na ’n koppie buite uMgungundlovu gesleep, waar hulle vermoor is. === Die Vlugkommando === [[lêer:Herboude iNdlunkulu en iLawu van die swart-isiGodlo, Dingaanstat.jpg|duimnael|regs|’n Replika van koning Dingaan se groot gehoorsaal, die iNdlunkulu, is op die oorspronklike staanplek te uMgungundlovu opgerig.]] [[lêer:Moordkoppie-monument, a, Dingaanstat.jpg|duimnael|regs|Monument vir die vermoorde Retiefgeselskap, te Moordkoppie, uMgungundlovu]] [[lêer:Cilliers-gelofte, 1938-film, Die bou van ’n nasie.jpg|duimnael|regs|Die Wenkommando lê die [[Geloftedag|gelofte]] af, soos uitgebeeld in die 1938-film ''[[Die Bou van ’n Nasie]]'']] Ten tyde van die moord op Retief was Potgieter se trek nog aan die voet van die Drakensberge, terwyl Piet Uys se hele trek nog bo-op die berge was. Die trekke van Retief en Maritz het egter, ondanks hul leiers se waarskuwings om naby mekaar te bly, geleidelik langs die Tugela en sy vertakkings versprei in die nag van 16 tot 17 Februarie 1838 het die [[impi’s]] van Dingaan die voorhoede van die Trekkers langs die [[Bloukransrivierbrug|Bloukrans]]- en die [[Boesmansrivier]] oorrompel. Sowat 300 blankes en meer as 200 nie-blanke bediendes is vermoor. Die aanval is eers die middag teen die laer van Gerrit Maritz gestuit. Die Voortrekkerdorpie wat later daar aangelê is, is [[Weenen]] genoem. Hoewel die Zoeloes teruggeval het, was hul mag nog lank nie gebreek nie. Daar is besluit om ’n kommando onder aanvoering van Potgieter en Uys na uMgungundlovu te stuur. Die kommando van sowat 350 man het op 6 April uit die laers vertrek en is ’n paar dae later anderkant die [[Buffelsrivier (Oos-Kaap)|Buffelsrivier]] by Italeni deur die Zoeloes in ’n hinderlaag gelei. Pieter Uys, sy seun Dirkie en 9 ander het gesneuwel. As gevolg van kritiek wat uitgespreek is teen sy aanvoering van die "[[Vlugkommando]]" (soos die mislukte ekspedisie bekend geword het), het Potgieter en sy volgelinge Natal permanent verlaat. Hulle het hulle op die Hoëveld naby die Vetrivier gevestig en [[Winburg]] aangelê. Min of meer gelyktydig met die nederlaag by Italeni het die Britse setlaars en hul swart volgelinge ook in ’n skermutseling met die Zoeloes betrokke geraak. Meer as die helfte van die handjievol setlaars het gesneuwel. Gerrit Maritz en ’n nuwe aankomeling uit die Kaap, [[Karel Landman]], kon [[Port Natal]] dus sonder enige weerstand namens die [[Volksraad van Natalia]] beset. In Augustus 1838 het sowat 10&nbsp;000 Zoeloes ’n verwoede aanval op die laer van [[Koos Potgieter]] en [[Hans Dons de Lange|Hans "Dons" de Lange]] by die Boesmansrivier gedoen. Daar is so verbete om lewe en dood geveg dat die laer as Veglaer bekend geword het. Die Zoeloes is verdryf, maar weereens sonder dat hul mag gebreek is. ’n Maand later, op 23 September 1838, is Gerrit Maritz oorlede. Terwyl daar op die koms van hulp en ’n nuwe leier uit die Kaap gewag is, het [[Karel Landman]] die leiding waargeneem. === Die Wenkommando === :''Sien ook:'' [[Lys van deelnemers aan die Slag van Bloedrivier|Lys van manskappe]] Die nuwe leier, Andries Pretorius (1798-1853), wat op 22 November 1838 by die hooflaer in Natal aangekom het, was  geen onbekende by die Trekkers nie. Hy het die tweede strafekspedisie teen die Matebeles meegemaak, Port Natal reeds besoek en Retief ontmoet na laasgenoemde se terugkeer van Sekonyela. Hy was bekend met Retief se toekomsplanne en begeesterd met die ideaal om die Afrikaner tot ’n selfstandige nasie te laat ontwikkel. Op 25 November 1838 is Andries Pretorius as kommandant-generaal aangewys en 2 dae later het hy met ’n kommando na Zoeloeland vertrek. Die kommando het 57 waens saamgeneem. Later is hul geledere aangevul deur [[Britse setlaars|Britse]] setlaars met swart volgelinge en die groep het toe uit 470 man bestaan. Op 15 Desember het Pretorius tussen ’n sytak van die Buffelsrivier en ’n diep donga laer getrek. Die volgende dag, Sondag, 16 Desember 1838, is ’n Zoeloe-impi van sowat 12 500 deur Pretorius-hulle verslaan. Die pad na Dingaan se hoofstat het nou oopgelê. By die verlate [[uMgungundlovu]] het die Trekkers, op die plek waar Retief en sy gevolg vermoor is, die traktaat van grondafstand ongeskonde teruggevind. ’n Tweede en ’n derde skermutseling met die Zoeloes (27 Desember 1838 en die "beeskommando" van 1840) het die mag van Dingaan gebreek. Die Zoeloekoning is in 1840 vermoor deur sy halfbroer [[Mpande kaSenzangakhona|Mpande]], wat die Trekkers goedgesind was. == Natal == === Natalia Republiek === {{Hoof|Natalia Republiek}} [[lêer:Flag of Natalia Republic.svg|duimnael|regs|Vlag van Republiek Natalia]] Die oorwinning wat oor Dingaan behaal is en die vriendskapsbande met Mpande het die eerste mobiele fase van die Groot Trek afgesluit. Die vestigingsfase het begin met die stigting van die Republiek Natalia, die eerste volwaardige republiek in Suid-Afrika. Volgens ’n ooreenkoms wat Pretorius in 1840 met Potgieter aangegaan het, het die [[Volksraad van Natalia]] ook gesag uitgeoefen oor die Winburg-Potchefstroomgebied, wes van die Drakensberge. Daarmee is die ideaal van een staat verwesenlik. Zoeloeland, noord van die [[Tugelarivier|Tugela]], sou onafhanklik wees, maar sou onder toesig van die Natalse Volksraad staan. Die setel van Natalia was [[Pietermaritzburg]], ’n dorp wat reeds in die winter van [[1838]] deur kommandant Piet Greyling aangelê en na Gerrit Maritz en Pieter Retief vernoem is. Die grondwet van Natalia het voorsiening gemaak vir ’n volksraad van 24 lede. Die volksraadlede is deur alle blanke manlike burgers bo 21 jaar gekies. Hoewel voorsiening gemaak is vir ’n president as hoof van die uitvoerende gesag, is die pos nooit gevul nie en het die uitvoerende gesag hoofsaaklik by die kommandant-generaal, Andries Pretorius, berus. Sy posisie ten opsigte van die Volksraad is nooit duidelik omskryf nie. Die regterlike gesag het by landdroste, [[Heemraad|heemrade]] en ’n jurie berus, terwyl die Landdros en Heemrade ook die plaaslike bestuur behartig het. Onder die kommandant-generaal het kommandante en veldkornette geressorteer, wat in tye van oorlog ’n krygsraad sou vorm. === Natalia en die Britse owerheid === [[lêer:Voortrekkerhuis-museum, vooraansig, a, Pietermaritzburg.jpg|duimnael|regs|’n Oorspronklike Voortrekkerhuis in Boomstraat, Pietermaritzburg, is vandag ’n museum.]] Die Natalse Volksraad het vergeefs gepoog om amptelike erkenning van [[Brittanje]] te verkry vir hul republiek. Sir [[George Thomas Napier|George Napier]], die nuwe Kaapse goewerneur, het die Trekkers in Natal ingevolge die Cape of Good Hope Punishment Act as Britse onderdane beskou en konsekwent geweier om hul republiek of die gesag van hul amptenare te erken. In Desember 1838 het maj. [[Carters Glen|Charters]] op bevel van Napier die hawe van Port Natal beset en die Trekkers se ammunisievoorraad afgesny. Napier het gehoop am daardeur die Groot Trek-beweging te beëindig of dan ten minste onder Britse beheer te bring. Om die Britse posisie daar te handhaaf, sou die hele Natal egter deur Brittanje geannekseer moes word. Hiervoor was die imperiale regering nie te vinde nie. Die onkoste om Natal as ’n Britse kolonie te vestig, sou te groot wees vir die geringe inkomste wat uit die gebied verkry sou word. Napier was derhalwe verplig om Port Natal te ontruim. Hy het egter voortgegaan om die Republiek Natalia met arendsoë dop te hou. Veral die republiek se rassebeleid en kontak met skepe van vreemde moondhede het aan hom die geleentheid gebied om voortdurend druk op die imperiale regering uit te oefen om Natal te annekseer. Die vernietiging van Dingaan se mag het meegebring dat duisende swart vlugtelinge asook ontwortelde Zoeloes Natal binnegestroom het. Die Volksraad het bepaal dat nie meer as 5 swart gesinne op een plaas mag woon nie. Om ’n herhaling van die toestande aan die Kaapse Oosgrens te voorkom, is in 1841 besluit om duisende inboorlinge na die Natalse suidgrens te segregeer. Napier het gevrees dat die maatreël die Xhosas in oproer sou bring en gevolglik die Kaapse Oosgrens in gevaar sou stel. Napier het ook klagtes ontvang van sendelinge en ander filantrope wat beweer het dat die Trekkers slawerny in Natal toe pas. Die gerugte is veral versprei nadat die Trekkers in 1840 teen die Bakastam in die suide van Natal opgetree het om gesteelde vee terug te bring. Tydens die ekspedisie het hulle op 17 weeskinders in verlate krale afgekom en hulle saam huis toe geneem. Die sendelinge was ook nie tevrede oor die ou Kaapse inboekstelsel wat in Natalia weer in gebruik geneem is nie. In [[1841]] het ’n Amerikaanse skip, die Levant, in die hawe van Port Natal handel gedryf. Vroeg die volgende jaar het ’n Nederlandse skip, die Brazilia, ’n lang en opsienbarende besoek aan die hawe gebring. Die Kaapse handelaars was ontevrede oor die moontlikheid van mededinging met Port Natal, terwyl in Britse kringe gevrees is dat die VSA, Nederland en moontlik ook Frankryk die hawe van Port Natal sou gebruik om Brittanje se posisie in Suid-Afrika te ondermyn. Toe Faku, die Pondo-kaptein, op aandrang van sendelinge in sy gebied om Britse beskerming aansoek doen, het Napier dus nie gehuiwer om ’n troepemag van 250 man onder aanvoering van kapt. T.C. Smith na die Natalse suidgrens te stuur nie. Hy het ingesien dat die situasie in Natal nou in so ’n mate verander het dat die imperiale regering makliker tot anneksasie oorgehaal sou kon word. === Britse anneksasie van Natal === Nadat hy ’n rukkie in Pondoland vertoef het, het kapt. Smith opdrag ontvang om na Port Natal te vertrek. In Mei 1842 het hy die Britse vlag in die hawe van die Voortrekkers gehys. Pretorius en die Volksraad het besluit om Natalia te verdedig en die Britte by die [[Beleg van Congella|Slag van Congella]] verslaan. Terwyl kapt. Smith en sy magte in hul kamp vasgekeer was, het [[Dick King]], ’n jong Brit van Port Natal, meer as 1&nbsp;000 km te perd na [[Grahamstad]] gery om hulp te soek. In Junie het 2 Britse skepe soldate en wapentuig in Port Natal afgelaai waarmee die magte van kapt. Smith ontset is. Daarmee is die Trekkers se militêre weerstand beëindig en op 15 Julie het die Volksraad die onderwerping aan Britse gesag aanvaar. Die Britse oorname in Natal het onmiddellik tot ’n Tweede Trek gelei, terug oor die Drakensberge, na waar Potgieter se Adjunk-raad reeds alle betrekkinge met Natal verbreek het. Sommige het egter in Natal agtergebly en eers in [[1847]] saam met Pretorius na Transvaal (huidige Gauteng, ens.) verhuis. Ander, soos Karel Landman, het permanent in Natal agtergebly. In 1843 het adv. Henry Cloete uit die Kaap in Natal opgedaag om die anneksasie deur te voer. Die Volksraad het egter tot in [[1845]] vergader, die jaar waarin Natal ’n distrik van die Kaapkolonie geword het. In 1857 het Natal ’n afsonderlike Britse kolonie geword. == Transoranje == [[Lêer:Daniell Trekboer.jpg|duimnael|255x255px|Die kamp van ’n trekboer. Die trekboere was halfnomadiese veeboere wat voortdurend na nuwe en beter weivelde verskuif het. Ten tyde van die Groot Trek was baie van hulle reeds noord van die Oranjerivier, maar hulle het aan die Britse owerheid lojaal gebly.]] Na die anneksasie van Natal het die republikeinse ideaal van die Trekkers na die gebied wes van die [[Drakensberge]] tussen die Oranje- en die Limpoporivier verskuif. Toe Potgieter hom in [[1838]] na die [[Slag van Italeni]] in die Winburg-gebied vestig, het hy die gebied wat hy van die Matebeles verower het of by ander inboorlingstamme geruil het, onafhanklik verklaar, sonder om Britse erkenning daarvoor te vra. Later het sy gebied deel geword van die [[Natalia Republiek|Republiek Natalia]], met ’n Adjunk-raad wat ondergeskik was aan die Volksraad. In [[1843]] het hy egter alle bande met Natal verbreek, ’n nuwe regering saamgestel en verklaar dat die hele gebied tussen die Oranje- en die [[Limpopo (rivier)|Limpoporivier]] onafhanklik was. Die gebied tussen die Oranje- en die Vaalrivier het as die Transoranje bekend gestaan en die gebied tussen die Vaal- en die Limpoporivier as Transvaal. Die heterogene bevolking van Transoranje en die potensiële gevaar wat botsings in die gebied vir die Kaapse noordgrens ingehou het, het geleidelik tot groter Britse betrokkenheid gelei. Die blanke trekboere, veral in die suide, was Britsgesind en het hulself gedistansieer van die Trekkers wat hoofsaaklik in die gebied tussen die Vet- en die Vaalrivier gewoon het. Die [[Griekwas]] onder [[Adam Kok I|Adam Kok]], [[Korannas]] en ander bruin mense het voortdurend sowel met die trekboere as met die Trekkers gebots, hoofsaaklik oor grondbesit. In die ooste het die Basoeto’s onder [[Mosjesj]] met ander swart stamme soos onder andere die van Sekonyela in vyandskap verkeer, terwyl hulle ook met die blankes in botsing was. Aan die einde van [[1843]] het die Kaapse goewerneur, George Napier, met Adam Kok en Mosjesj verdrae gesluit. Hy wou daardeur sy noordgrens met bufferstate beveilig sonder om te veel uitgawes aan te gaan. As bondgenoot van Adam Kok sou die Britse owerheid die Griekwas daadwerklike beskerming teen die blankes in Transoranje moes bied. Die reaksie onder die blankes het uiteindelik uitgeloop op ’n botsing met Britse troepe by Swartkoppies ([[1845]]). Die blankes het ’n nederlaag gely. Die nuwe goewerneur, sir Peregrine Maitland, het self die Oranjerivier oorgesteek en nuwe reëlings met die nie-blanke hoofde getref. ’n Britse resident, maj. [[H.D. Warden]], is in Bloemfontein aangestel om die nuwe maatreëls toe te pas en die vrede te bewaar ([[1846]]). Warden het nooit genoeg troepe tot sy beskikking gehad om doeltreffend op te tree nie. In [[1848]] is sir Harry Smith aangestel as nuwe goewerneur van die Kaap en as die Britse Hoë Kommissaris in Suid-Afrika, ’n amp wat aan hom die gesag verleen het om ook buite die Kaapse grense op te tree. Hy was nie ten gunste van sy voorgangers se verdragstaatstelsel nie en wou die binneland beveilig deur soveel moontlik nie-blanke grondgebied onder regstreekse Britse beheer te plaas. Daarom het hy die hele gebied tussen die Oranje- en die Vaalrivier as die [[Oranjerivier-soewereiniteit|Oranjerivier-Soewereiniteit]] geannekseer. So het hy ook beheer oor die Groot Trek verkry deurdat hy die Trekkers se roetes na die ooskus afgesny het. As regverdiging vir die anneksasie het hy die imperiale regering onder die indruk gebring dat die inwoners van die gebied ten gunste daarvan was en dat hulle hul eie verdediging sou waarneem. In werklikheid was slegs die lojaalgesinde trekboere ten gunste van Britse anneksasie. Die Winburgers het ’n beroep op [[Andries Pretorius]] gedoen om die Britse anneksasie met geweld teen te gaan. Pretorius het Natal kort tevore verlaat en was in daardie stadium op pad na die Transvaal, waar hy hom wou vestig. Hy het egter aan die versoek voldoen en ’n kommando teen die Britte gelei. Warden het oor die Oranjerivier teruggeval en daar op Britse versterkings gewag. Die Britse mag wat uit die Kaapkolonie opgeruk het, was onder aanvoering van Smith self. By [[Slag van Boomplaats|Boomplaats]], waar Pretorius probeer het om hom in ’n hinderlaag te lei, het hy ’n beslissende oorwinning behaal. Die anneksasie het van krag gebly en Warden het na Bloemfontein teruggekeer as Britse resident. Die gebied is in 4 distrikte verdeel, elk met ’n magistraat en 2 benoemde lede, wat saam ’n wetgewende raad gevorm het. Net soos vroeër in Natal het die Britse anneksasie ’n groot noordwaartse uittog van Trekkers tot gevolg gehad. === Die Bloemfontein-konvensie === {{Hoof|Bloemfontein-konvensie}} Die Oranjerivier-Soewereiniteit is van die begin af geteister deur probleme met die Basoeto’s, wat oral strooptogte uitgevoer het. Net soos vroeër het Warden nog steeds nie genoeg troepe gehad om die vrede doeltreffend te bewaar nie. In 1849 het Warden ’n grens tussen die Soewereiniteit en [[Basoetoland]] vasgestel (die Warden-lyn). Mosjesj was ontevrede omdat hy daardeur ’n deel van sy grond aan ander inboorlingstamme moes afstaan. Warden kon die grensreëlings nie handhaaf nie en die Basoeto-strooptogte het voortgeduur. In 1851 het Warden besluit om teen Mosjesj op te tree, maar hy is by [[Slag van Viervoet|Viervoet]] deur die Basoeto’s verslaan. Weens die langdurige [[Agtste Grensoorlog]] in die Kaap (1850-1853) kon versterkings nie na die Soewereiniteit gestuur word nie en die burgers het geweier om op kommando te gaan. Die imperiale regering was ontevrede oor die verdedigingsuitgawes wat die Soewereiniteit geverg het, en het 2 kommissarisse, Hogge en Owen, gestuur om vas te stel hoe uitgawes besnoei kon word. Hulle het tot die gevolgtrekking gekom dat die gebied aan die blankes teruggegee moes word. ’n Onafhanklike Transoranje onder blanke beheer sou dan as bufferstaat vir die Kaapkolonie dien. Sir [[George Cathcart]], wat Smith ondertussen opgevolg het, was vasbeslote om die Britse neerlaag by Viervoet te wreek en het teen Mosjesj opgeruk. By Berea moes hy egter voor die Basoeto’s terugval (1852). Die neerlaag was die laaste druppel: in 1853 is sir [[George Russel Clerk]] na Bloemfontein gestuur met die opdrag om die Soewereiniteit aan die Trekkers terug te gee. Op 23 Februarie 1854 is die Bloemfontein-konvensie onderteken. Die Bloemfontein-konvensie het die volle onafhanklikheid van Transoranje erken. Brittanje het onder meer onderneem om geen verdere verdrae met inboorlinge noord van die Oranjerivier te sluit nie. Die regering van die gebied is aan [[Sias Hoffman|Josias Hoffman]] en ’n komitee van 6 oorgedra en die Republiek van die Oranje-Vrystaat het tot stand gekom. Daarmee is die Trekkers se grootste ideaal verwesenlik: die stigting van ’n onafhanklike staat met Britse erkenning. == Transvaal == [[lêer:Paardekraalmonument, oosplaket, Krugersdorp.jpg|duimnael|regs|Die [[Paardekraal-monument]] gedenk ondermeer Hendrik Potgieter se baanbrekerswerk in die noorde]] {{Hoof|Zuid-Afrikaansche Republiek}} In 1844 het Potgieter, wat ongerus was oor die Britse anneksasie van Natal en die Britse teenwoordigheid in Transoranje, verder noordwaarts getrek. Hy wou die ou Trekkerideaal van algehele onafhanklikheid van Brittanje verwesenlik deur hom nader aan ’n nie-Britse hawe ([[Delagoabaai]]) te vestig. In 1845 het hy ’n nuwe dorp, [[Andries-Ohrigstad]], gestig. Weens die baie sterftes wat deur koors in hierdie gebied veroorsaak is, is die dorp later ontruim en is [[Lydenburg]] gestig (1846). Baie van die Trekkers wat Natal verlaat het, is na Potgieter se nuwe nedersetting gelok. Die geskille wat in 1838 ontstaan het, het egter nog voortgeduur: die nuwe aankomelinge wou Potgieter se leierskap nie erken nie. Hulle was ten gunste van die ou Natalse Volksraad en het as die sogenaamde Volksraadparty bekend gestaan. Na die Slag van Boomplaats in 1848 het Pretorius hom ook in Transvaal naby [[Potchefstroom]] gevestig. Potgieter het hom daarvan beskuldig dat hy Transvaal se onafhanklikheid in gevaar gestel het deur hom in te meng in Transoranje se sake. Die verhouding tussen die 2 leiers is verder vertroebel deurdat Pretorius die Volksraad ondersteun het. Terwyl Potgieter, wat hom intussen by Schoemansdal in die Soutpansberge gevestig het, ’n afsydige houding aangeneem het, het Pretorius hom daarvoor beywer om al die elemente in Transvaal onder ’n Volksraad te verenig en om Britse erkenning vir hul onafhanklikheid te verkry. Op ’n vergadering wat deur Pretorius in 1849 by Derdepoort gereël is, is besluit om ’n verenigde Volksraad vir die hele Transvaal in te stel. Weens die gespanne verhouding tussen Potgieter en die ander Trekkers kon ’n leier egter nie gekies word nie. In 1851 is probeer om ’n kompromie te bereik deur die aanstelling van 4 kommandante-generaal, onder wie Potgieter en Pretorius. Die afwesigheid van ’n sentrale gesag het meegebring dat die Trekkers in Transvaal nòg teenoor die inboorlinge nòg teenoor die Britte ’n eenvormige en besliste beleid kon volg. Met sy pogings om Britse erkenning vir Transvaal te verkry, het Pretorius meer welslae behaal. Op eie inisiatief het hy Hogge en Owen, die Britse kommissarisse wat toestande in Transoranje moes ondersoek, te woord gestaan. Die Britte het kort tevore die nederlaag van Viervoet teen die Basoeto’s gely en het gevrees dat Pretorius hul verleentheid sou uitbuit deur in Transoranje in te gryp. Boonop was die Britse owerheid by ’n duur en uitgerekte grensoorlog in die Kaapkolonie betrokke. In Britse kringe het die gedagte ook reeds posgevat om die Trekkers as bondgenote te gebruik vir die beveiliging van hul uitgestrekte grense. Hulle was daarom bereid om Pretorius tegemoet te kom en erkenning aan die Transvaalse onafhanklikheid te verleen in ruil daar voordat Pretorius sou onderneem om hom nie suid van die [[Vaalrivier]] in te meng nie. Die ooreenkoms is bekragtig met die ondertekening van die [[Sandrivierkonvensie|Sandrivier-konvensie]] op 17 Januarie 1852. Pretorius en kommandant-generaal [[W.A. Joubert|W.F. Joubert]] van die Lydenburg-distrik het die Konvensie sonder goedkeuring van die Volksraad onderteken. Dit het groot ontevredenheid by Potgieter en ander laat ontstaan en am per tot burgeroorlog gelei in Maart 1852 is Potgieter en Pretorius by ’n volksvergadering op [[Rustenburg]] met mekaar versoen en die Volksraad het die Konvensie bekragtig. In September 1853 het Transvaal die naam Die Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR) aangeneem. Die ommeswaai in die Britse beleid ten opsigte van die Trekkers het die Groot Trek afgerond. Die migrerende Afrikaners wat 20 jaar vroeër die Kaapkolonie verlaat het, het hulle nou gevestig en begin om hul republieke uit te bou. Die staatkundige erkenning wat hulle van Brittanje ontvang het, het daarop neergekom dat Brittanje uiteindelik die knie gebuig het voor hul vreedsame opstand en hulle toegelaat het om hul Britse onderdaanskap af te lê. Voortaan sou hulle deur Brittanje as gelykes eerder as rebelle beskou word. == Trekkerslewe == Deel van die Groot Trek was die mense wat daaraan deelgeneem het. Hulle was nie net name, datums en feite nie, of selfs helde, dwarstrekkers en omdraaiers nie. Hulle was doodgewone gesinsmense wat van sekere dinge gehou het en van ander nie. Hulle het behoeftes gehad, hulle was mense met sterk menings oor die godsdiens, onderwys en opvoeding. Hulle was harde werkers en goeie jagters, maar hulle het ook van pret en plesier gehou. Hoewel die trekkerslewe hard en ru was, het daar onder in die wakis, sorgvuldig verpak, van die fynste glasware en porselein gele. Hierdie geharde Trekkers het graag vir beste drag hul fluweelbaadjies met sy-omboorsels uitgehaal. Klein en groot moes hard werk, maar gedurende die langer uitspantye was daar ook geleentheid om te ontspan. === Voorbereidings === Toe die boere aan die Kaapse Oosgrens teen 1836 besluit om weg te trek, het die voorbereidings vir die trek pad baie aandag geverg. ’n Paar kommissies is die binneland ingestuur om waardevolle inligting oor moontlike trekroetes te versa mel. Die Voortrekkers wou weet wat vir hulle voorlê en hulle wou gereed wees. Eerstens moes aan voedsel gedink word, veral dit wat die binneland nie kon oplewer nie, soos [[meel]], [[rys]], [[koffie]], [[tee]] en [[suiker]]. Later, tydens die Trek, het hierdie ware baie skaars geword, sodat die Voortrekkers beesmelk of water gedrink en wildsvleis geëet het. Wild was nog volop: [[eland]]e, [[rooihartbees|hartbeeste]], [[rietbok]]ke, [[Bontkwagga|sebras]] en [[rooibok]]ke het in groot troppe rondgeswerf. Toe reeds baie bekend en baie gewild was die songedroogde vleis, wat vandag nog as [[biltong]] bekend staan. Die boervroue van daardie jare was bedrewe baksters en kon besonder goed kook. [[Mosbolletjies]], [[vetkoek]], [[boerbeskuit]], [[soetkoekies]], [[geelrys]], [[stampmielies]], [[boerewors]], [[bobotie]], [[sosatie]]s en [[melktert]] was van die daaglikse geregte wat hulle berei het. Groot voorrade [[beskuit]] en [[biltong]] is vooraf gemaak. Die bestanddele en selfs die nodige apparaat vir die meeste van die ander geregte is op die waens gelaai. Voor die Trek kon begin, moes ook vir klere gesorg word. Voor die vertrek is sis, molvel, linne en wol–en velkomberse aangeskaf – een van die verkenningskommissies het juis oor die koue hoëveld wes van die Drakensberge verslag gedoen. Die [[Voortrekkervroue]] was lief vir mooi klere. Tabberds vir daaglikse drag is vervaardig uit geblomde, geruite of gestreepte sis; terwyl sy, satyn, fluweel en brokaat vir beste drag gebruik is. Alle klere is met die hand gemaak. Die roklengte was tot op die voete en sy- of tafsyvoorskote met geplooide valletjies is by alle geleenthede gedra. Nekdoekies, vasgesteek met groot borsspelde, was baie gewild. Die bekende Voortrekkerkappies met hul fyn handwerk was die pronkstuk van die vroue se kleredrag. Die mans het fluweel- of satynbaadjies gedra en vir spesiale geleenthede boonop onderbaadjies van dieselfde materiaal. Hulle hemde het los boordjies en die klapbroeke redelik nou pype gehad. Die Voortrekkermans se werkklere was van ’n growwe materiaal of molvel. Vilt- en strooihoede is gedra. Naas fabriekgemaakte skoene het die meeste mans en vroue selfgemaakte velskoene gedra. Kinderklere het net soos die van die grootmense gelyk. === Wapens === Sonder wapens en ammunisie kon die Voortrekkers kwalik die gevaarlike binneland aandurf. Met die swaar "[[Sanna]]" of [[Voorlaaier (geweer)|voorlaaiers]] (so genoem omdat daar deur die voorkant van die loop gelaai is) kon ’n ervare skut drie skote per minuut afvuur. Meer as een geweer is ook ingepak. Terwyl die Voortrekker met die een geskiet het, kon sy vrou en kinders die ander een laai. Genoeg buskruit en loodkoeëls moes saamgeneem word. In die kruithoring wat oor die skouer gehang is, het die Trekker sy [[buskruit]] gebêre. [[Lood]] en apparaat om koeëls mee te maak, is ook op die Groot Trek saamgeneem. === Kakebeenwa === [[Lêer:Grand trek.jpg|duimnael|regs|’n Wa word deur ’n drif getrek]] Sonder die kakebeenwa, die Voortrekkers se vervoermiddel, sou daar geen Groot Trek gewees het nie. Die wa het die onbekende binneland oopgemaak. Dit het as tuiste en woning gedien en selfs as fort teen die aanslae by [[Slag van Vegkop|Vegkop]] en [[Bloedrivier]]. ’n [[Kakebeenwa]] was sowat 4 m lank, ongeveer 1 m breed en buikplank tot tenthoogte sowat 1,7 m hoog. Dit is van geel-, stink- of ysterhout gemaak. Die sykante van die wa het soos die kakebeen van ’n perd gelyk - vandaar die benaming. Bo-oor ’n raamwerk van bamboesstokke of kweperlatte en ’n grasmat is ’n waterdigte seildoek gespan. Aan die binnekant van die wa met sy kaptent was ’n katel (bed) met ’n riempiesmat en matras daarop. Dit was die verblyfplek vir die moeder en haar kinders terwyl die trekgeselskap op reis was. Die houtwiele het speke gehad en die 2 agterwiele was groter as die voorste twee. Die Bybel en gesangeboeke, klerasie, breekgoed en kookgereedskap is in die voorste en agterste wakis gepak en rieme en stroppe is in die sykissie gebêre. Onder die wa is die gereedskap so as die remskoen, [[domkrag]], teerputs en watervaatjies gehang. Die remskoen was ’n metaal- of houtblok met ’n groef waarin die agterwiel van die wa gepas het, sodat die wiel nie verder kon draai nie. Dit is veral teen afdraandes gebruik. Die domkrag was ’n werktuig om die wa op te lig sodat aan die wa gewerk kon word, terwyl die teerputs ’n vaatjie was waarin die teer vir smeerdoeleindes gebêre is. Voor die waens is spanne van 12 tot 16 rooi Afrikanerosse ingespan. Die lede van die huisgesin wat nie werk rondom die wa of by die vee gehad het nie, het op die wa gereis. Die meeste Trekkers het een of 2 waens gehad, hoewel die ryker mense 5 tot 8 waens besit het. Op uitspanplekke is die waens vir veiligheid agter mekaar in ’n kring getrek. Sodra gevaar gedreig het, is die ruimtes tussenin en tussen die wiele met doringtakke toegemaak. Sonder die veiligheid van hierdie laers sou die Voortrekkers waarskynlik nie die aanvalle van die Zoeloes en die Matebeles kon weerstaan het nie. Dit was juis die dreigende gevaar wat die Trekkers meestal in 9 roepe of geselskappe, met ’n kommandant aan die hoof, soos byvoorbeeld Louis Tregardt, Hendrik Potgieter en Piet Retief, laat trek het. === Gereedskap === Die mans het allerlei artikels vervaardig, soos swepe, jukskeie, trektoue en riempiestoele. Werkwinkelgereedskap het die volgende ingesluit: skroewe, hamers, blaasbalke, bore, sae, beitels, vyle en handbyle. Kombuisgereedskap soos vurke, messe, lepels, bekers, koppies, kersvorms, strykysters, botterbakke en koperpanne is ook saamgeneem. Van die fynste glas- en porseleinware is die binneland ingeneem. === Godsdienstigheid === Godsdiens was die rigsnoer van die Voortrekkers se lewe. Hulle het ’n kinderlike vertroue in God se Almag geopenbaar. Sy wil was vir hulle goed. Hulle het ’n opreg godsdienstige lewe gelei en hulself totaal afhanklik van God beskou. Die gevaarlike en onsekere lewe waaraan hulle blootgestel was, het ook tot hierdie beskouing bygedra. So het daar voor die Slag van Bloedrivier die Gelofte ontstaan dat indien die Here die oorwinning oor die Zoeloes aan hulle sou skenk, hulle en hul nageslag die dag as ’n dankdag sou deurbring. Behalwe die Bybel en die Psalm en Gesangeboek en meestal ook ’n katkisasieboek, het die Voortrekkers preekbundels en gebedeboeke besit en gelees. Geen predikant van die Kaapse kerk was bereid om die onbekende saam met hulle binne te trek nie. [[Erasmus Smit]], hoewel geen geordende predikant nie, het tog geestelike werk onder die Voortrekkers gedoen en later het die sendeling [[Daniel Lindley]] goeie werk verrig. Sondae is die Evangelie 2 of 3 maal verkondig en 2 keer in die week is daar saam gebid. Soggens en saans is huisgodsdiens gehou. Die doop en die [[nagmaal]], katkisasie en die huwelik is met groot erns en vroomheid op die trekpad onderhou. So goed moontlik is in al die laers vir die godsdienstige lewe gesorg sodat die ou gevestigde gebruike van die Kaapkolonie nie verwaarloos sou word nie. Met die vader meestal ’n streng hoof van sy gesin, is ’n streng godsdienstige en sedelike lewenspeil gehandhaaf. === Onderwys === Die eerste Voortrekker, Louis Tregardt, het ’n onderwyser, [[Daniel Pfeffer]], by sy trekgeselskap gehad. By die ander trekke was dit hoofsaaklik die ouers wat vir die onderrig van hul kinders verantwoordelik was. Dit was belangrik om die Bybel te ken. Tydens huisgodsdiens moes die ouer kinders ’n paar versies voorlees, terwyl die kleintjies daarna moes oorvertel wat gelees is. Na oggendgodsdiens het onderwys gekom. Die beginners het ’n baie eenvoudige boek die A.B.C.-Boek, gebruik. Die vader of moeder het die woorde uitgespel en dan moes die kleintjies dit gedurende die dag in die veld leer en die volgende oggend weer opsê. Die ouer kinders se boek was die bekende ''[[Trap der Jeugd]]''. Wanneer groot gevaar gedreig het en die waens in groot getalle saamgetrek was, het ’n skoolmeester georganiseerde onderwys gegee. [[Paul Kruger]] het dit soos volg onthou: "As die trek op ’n uitspanplek ’n tyd lank tot rus gekom het, is daar van gras en klei ’n klein hut gebou wat dan as skoolgebou moes dien vir die kinders van die Trekkers." In die opvoeding van die Voortrekkerkinders is ook baie aandag aan sang gegee. In ’n latere Voortrekkerdagboek is dit so as volg gestel: "O, so mooi was tog die Sondagmôre. Eers kom die gesange met die viool en fluit en [[akkordeon]]. Dan kom die kinders vorentoe. Die vaders en die moeders sit almal buitekant die tente en die kind wat die mooiste versie ken, sê dit op of sing dit. En nadat die kind klaar het, moet hulle almal saam versies sing." Vir die Voortrekkers was opvoeding en karaktervorming belangriker as onderwys. Die baie gevare wat hulle saam deurgemaak het, het sterk karakters gebou en hulle ’n groot verantwoordelikheidsbesef gegee. Op 15-jarige leeftyd was Voortrekkerseuns en -dogters reeds volwasse. Die vader het sy seuns allerhande vaardighede met die hand geleer, soos om meubels te maak en waens te herstel. Hy het hom ook leer jag sodat hy die gesin van wildsvleis kon voorsien. Met die moeder se hulp het die dogters ook gou geleer om kos te kook, brood te bak, kerse te maak, koffie te brand, naaldwerk te doen en die jonger boeties en sussies op te pas (die Voortrekkers het groot gesinne gehad; 10 kinders was niks buitengewoons nie). === Ontspanning === Vir ontspanning was daar tydens die Trek genoeg geleentheid. Daar word dikwels geskryf oor hoe swaar die Voortrekkers gekry het, maar die Voortrekkers was gewone mense, vrolik van aard en dikwels vol grappies. Vir die mans was jag die belangrikste ontspanning. Bokke en ander vleis vir die pot was volop, maar daar was ook roofdiere soos leeus en luiperds wat onder die Voortrekkers se vee gemaai het. Jagtogte is gereeld onderneem. Vermaaklikheid vir oud en jonk was [[skyfskiet]], [[toutrek]] en [[jukskei]]. Die toutrek, met ewe veel deelnemers aan albei ente van die tou en ’n skeidsregter daarby, was groot pret. Daar is dikwels in die laers gedans en tiekiegedraai, veral op verjaardae en troues. Die vroue het ’n minder avontuurlike Iewe gevoer as hul mans. Hulle het klere met die hand gemaak of verstel en moes dikwels sonder enige hulp kook, was en stryk. Die seuns het vroeg reeds leer skiet en saam met hul vaders gaan jag. Paul Kruger het sy eerste leeu op 14-jarige leeftyd platgetrek. Die jonger knapies het vee opgepas of ’n selfgemaakte wa met klei- of dolosse in die laer rondgetrek. Die meisies het met geverfde houtpoppe of lappoppe wat met gras gevul was, gespeel. Daar was ook romanse op die trek pad. Met dieselfde swier as in die Kaapkolonie is daar die hof gemaak. Soos met elke ander groep mense was daar onder die Voortrekkers moeilikheidmakers, fortuinsoekers en mense wat sku was vir werk. Hulle was egter in die minderheid. Oor die algemeen was die Voortrekkers ordeliewende, beginselvaste en godsdienstige mense. Die Trek was eintlik ’n groter huisgesin waar dieselfde warmte en noue bande bestaan het as in die gewone gesin. Die wa langsaan se mense was bekend as "oom en tante" en "neef en niggie" en hulle is so aangespreek. Besonder noue bande is tydens die Groot Trek tussen die Voortrekkers gesmee. == Herdenking == [[Lêer:Voortrekker Monument.jpg|duimnael|regs|Die [[Voortrekkermonument]] in [[Pretoria]]]] In die [[Voortrekkermonument]] (in Pretoria) word die leefwyse en lotgevalle van die Voortrekkers op die historiese [[Fries (boukunde)|fries]] uitgebeeld. == Bronne == * C.W.H. Van der Post, ''Piet Uijs, of lijden en strijd der voortrekkers in Natal'', roman, 1918. * F.A. Venter, ''Geknelde land'', roman, 1960. * Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409508 band == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Great Trek}} {{Normdata}} [[Kategorie:Groot Trek| ]] anca5ugw4g397aitiphom4f820p3t6n 0 22409 2518480 2430062 2022-08-10T08:56:12Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki [[Beeld:Theuns Botha.jpg|duimnael|regs|Theuns Botha]] '''Theuns Botha''' is 'n [[Suid-Afrikaanse]] politikus en die leier van die [[Demokratiese Alliansie]] in die [[Wes-Kaap]]. Sy politieke loopbaan het in 1995 begin as raadslid van die destydse Riversdal Munisipaliteit. In 2000 word hy die burgemeester van Langeberg, wat bestaan uit [[Riversdal]], [[Stilbaai]], [[Heidelberg, Wes-Kaap|Heidelberg]] en [[Albertinia]]. Botha is in 2002 verkies tot DA-provinsiale leier van die Wes-Kaap en in April 2004 word hy verkies as lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]]. Hy beklee op daardie stadium die amp as leier van die opposisie. == Eksterne skakels == * [http://www.dawesterncape.co.za/leadership_biography.asp?LeadershipId=1 Botha se profiel]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} <br /> {{Suid-Afrikaanse-politikus-saadjie}} {{DEFAULTSORT:Botha, Theuns}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] f8bj6a1mfj4shrkaegld2gqkxkkgtn5 2518482 2518480 2022-08-10T08:58:03Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Theuns Botha.jpg|duimnael|regs|Theuns Botha]] '''Theuns Botha''' is 'n afgetrede [[Suid-Afrikaanse]] politikus en die voormalige leier van die [[Demokratiese Alliansie]] in die [[Wes-Kaap]]. Sy politieke loopbaan het in 1995 begin as raadslid van die destydse Riversdal Munisipaliteit. In 2000 word hy die burgemeester van Langeberg, wat bestaan uit [[Riversdal]], [[Stilbaai]], [[Heidelberg, Wes-Kaap|Heidelberg]] en [[Albertinia]]. Botha is in 2002 verkies tot DA-provinsiale leier van die Wes-Kaap en in April 2004 word hy verkies as lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]]. Hy beklee op daardie stadium die amp as leier van die opposisie. == Eksterne skakels == * [http://www.dawesterncape.co.za/leadership_biography.asp?LeadershipId=1 Botha se profiel]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} <br /> {{Suid-Afrikaanse-politikus-saadjie}} {{DEFAULTSORT:Botha, Theuns}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] hvsvrik5461sswtshrek91aeam60dz5 0 22420 2518479 2483371 2022-08-10T08:54:34Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Cameron Dugmore | beeld = Cameron Dugmore.jpg | beeldonderskrif = Dugmore in 2007 | orde = Leier van die Opposisie in die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang = 22 Mei 2019 | termyneinde = | premier = [[Alan Winde]] | voorganger = Khaya Magaxa | opvolger = | geboortenaam = Cameron Muir Dugmore | geboortedatum = {{GDEO|1963|9|16}} | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[African National Congress]] | orde2 = [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement|Wes-Kaapse minister van sport en kultuur]] | termynaanvang2 = 2 Augustus 2008 | termyneinde2 = 6 Mei 2009 | premier2 = [[Lynne Brown]] | voorganger2 = Whitey Jacobs | opvolger2 = Sakkie Jenner | orde3 = [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement|Wes-Kaapse minister van onderwys]] | termynaanvang3 = 30 April 2004 | termyneinde3 = 2 Augustus 2008 | premier3 = [[Lynne Brown]]<br/>[[Ebrahim Rasool]] | voorganger3 = André Gaum | opvolger3 = Yousuf Gabru | orde4 = | termynaanvang4 = | termyneinde4 = | premier4 = | voorganger4 = | opvolger4 = | eggenoot = Melanie Lue | kinders = 3 | alma_mater = | religie = | handtekening = }} '''Cameron Dugmore''' (gebore 16 September 1963) is 'n Suid-Afrikaanse politikus en die huidige leier van die opposisie in die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]], die [[African National Congress]]. Hy dien reeds sedert 2014 as 'n lid van die provinsiale parlement, nadat hy ook tussen 1994 en 2009 as lid gedien het. Hy was ook die Wes-Kaapse minister van onderwys tussen 2004 en 2008 en die Wes-Kaapse minister van sport en kultuur van 2008 tot 2009. ==Vroeë lewe en aktivisme== Cameron Muir Dugmore is in 1963 gebore as Gillian en Ron Dugmore se tweede van vyf kinders. Sy ma was 'n [[Black Sash]]-lid. Hy het dikwels van stad na stad verhuis en in [[Pietermaritzburg]], [[Grahamstad]] en [[Komga]] gewoon, waar sy vader 'n onderwyser en skoolhoof was. Van 1969 tot 1974 het hy die Union Preparatory School bygewoon. Hy het in 1977 by die York High School in George begin skoolgaan. In 1978 het hy begin om deel te neem aan anti-apartheidsaktiwiteite. Die aktiwiteite het die verwydering van strand-apartheidsborde by [[Heroldsbaai]] en [[Victoriabaai]] ingesluit. Al die aktiwiteite is deur sy moeder gelei.<ref>{{cite news |title=Q&A with ANC WC member Cameron Dugmore |url=https://www.ofm.co.za/article/national/145892/q-a-with-anc-wc-member-cameron-dugmore |accessdate=21 Junie 2019 |newspaper=OFM |date=8 Mei 2014}}</ref> Hy het aan die York High School gematrikuleer en was hul hoofseun.<ref>{{cite news |last1=Rabinowitz |first1=Myron |title=York High in social media storm |url=https://www.georgeherald.com/News/Article/General/york-high-in-social-media-storm-201808150622 |accessdate=21 Junie 2020 |newspaper=George Herald |date=16 Augustus 2018}}</ref> In 1982 begin hy in tale en die regte studeer aan die [[Universiteit van Kaapstad]].<ref name="uct">{{cite web |last1=Luescher |first1=Thierry M |title=Racial desegregation and the institutionalisation of 'race' in university governance: The case of UCT |url=http://ahero.uwc.ac.za/index.php?module=cshe&action=downloadfile&fileid=36807145012556749188298 |website=University of Cape Town |accessdate=21 Junie 2020 |date=6 Oktober 2009 |archive-date=30 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180430095303/http://ahero.uwc.ac.za/index.php?module=cshe&action=downloadfile&fileid=36807145012556749188298 |url-status=dead }}</ref> Terwyl hy 'n student in 1983 was, het hy by die [[National Union of South African Students]] (Nusas) aangesluit. Hy het ook as voorsitter van die regsstudentevereniging gedien. Hy was voorsitter van die NUSAS-aksiekomitee vir onderwys. In 1984 het hy 'n BA in Lettere en Wysbegeerte behaal.<ref name="uct" /> In 1985 het hy NUSAS UCT verteenwoordig in die Education Charter-veldtog onder leiding van die nie-rassige studentebeweging.<ref name="uct" /> Hy is in 1986 as visepresident van die Studenteraad verkies en nie lank daarna nie, in 1988, tot president. Hy het hierna as 'n gewetensbeswaarmaker by die End Conscription Campaign aangesluit.<ref>{{cite book |author1=Stuart Saunders |title=Vice-chancellor on a Tightrope: A Personal Account of Climactic Years in South Africa |date=31 Augustus 2000 |publisher=New Africa Books |page=205 |isbn=9780864864581 |access-date=22 Junie 2020|url=https://books.google.com/books?id=CG3t61fRHl8C}}</ref><ref name="uct" /><ref>{{cite web |title=Anti-conscription protest, Cape Town |url=https://digitalcollections.lib.uct.ac.za/collection/islandora-12660 |website=digitalcollections.lib.uct.ac.za |accessdate=21 Junie 2020}}</ref> In 1989 is hy tot die Interim-komitee van die United Democratic Front (Wes-Kaap) aangestel en het hy die Wes-Kaapse tak van die UDF by nasionale vergaderings verteenwoordig.<ref>{{cite news |last1=Mortlock |first1=Monique |title=Calls for Rocklands Community Hall to be declared national heritage site |url=https://ewn.co.za/2019/08/21/calls-for-rocklands-community-hall-to-be-declared-national-heritage-site |accessdate=21 June 2020 |newspaper=EWN |date=21 August 2019}}</ref> In 1990 was hy die eerste sekretaris van die Nasionale Sportkongres (NSS). Die UDF Wes-Kaap het hom later as organiseerder aangestel.<ref>[https://www.dailymaverick.co.za/opinionista/2019-03-19-the-anc-brings-an-accomplished-pool-of-experience-to-govern-the-western-cape/ The ANC brings an accomplished pool of experience to govern the Western Cape]. Besoek op 19 Mei 2019.</ref> ==Politieke loopbaan== In 1991 het hy lid van die [[African National Congress]] geword. Hy was betrokke by die Rondebosch- (Gaby Shapiro) tak. Hy word hierna tot die Streeks- Nasionale Komitee van die African National Congress verkies en word in 1992 en 1993 as die hoof van die organisasiedepartement aangestel. Hy is later as die hoof van die African National Congress Western Cape Elections Voter Organisation and Training (VOT) aangewys.<ref>{{cite journal |last1=Eldrige |first1=Matt |last2=Seekings |first2=Jeremy |title=Mandela's lost province: the African national congress and the Western Cape electorate in the 1994 South African elections |journal=Journal of Southern African Studies |date=24 Februarie 2007 |volume=22, 1996 |issue=4 |pages=517–540 |doi=10.1080/03057079608708510 |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03057079608708510 |accessdate=21 Junie 2020}}</ref> In 1994 is hy as 'n ANC-LPP verkies en hy het as lid van die PEC / PWC gedien. Hy het ook as die PEC-woordvoerder gedien. Hy was 'n takafgevaardigde by die Mahikeng-konferensie in 1997. Hy was hoof van die kommunikasiefaksie van die ANC se verkiesingsveldtog in 1999. Dugmore is in 1999 tot 'n tweede termyn as 'n provinsiale parlementslid herkies. In 2002 was Dugmore 'n takafgevaardigde na die Stellenbosch-konferensie.<ref>[https://www.mosselbayadvertiser.com/News/Article/Politics/dugmore-s-name-in-the-hat-20170906 DUGMORE'S NAME IN THE HAT]. Besoek op 20 Mei 2019.</ref> In 2004 het premier [[Ebrahim Rasool]] Dugmore as die provinsiale minister van onderwys aangestel. Rasool is in 2008 herroep en deur [[Lynne Brown]] as premier vervang. Brown het Dugmore as die provinsiale minister van kultuursake en sport aangestel.<ref>[https://www.polity.org.za/article/rasool-announcement-of-western-cape-cabinet-30042004-2004-04-30 Rasool: Announcement of Western Cape Cabinet (30/04/2004)]. Besoek op 20 Mei 2019.</ref><ref>[https://mg.co.za/article/2008-07-25-lynne-brown-sworn-in-as-western-cape-premier Lynne Brown sworn in as Western Cape premier]. Besoek op 20 Mei 2019.</ref> Dugmore het die provinsiale parlement in 2009 verlaat en is gevolglik as sameroeper van die ANC Overberg vissery-taakspan aangestel. Van 2010 tot 2014 was hy 'n spesiale adviseur vir [[Trevor Manuel]].<ref>{{cite news |last1=Ward |first1=Mark |title=Trust vereer aktivis |url=https://www.son.co.za/Nuus/Sonskynnuus/trust-vereer-aktivis-20170509 |accessdate=21 June 2020 |newspaper=Die Son |date=11 May 2017|language=Afrikaans}}</ref> Dugmore was betrokke by die stigting van die Mitchells Plain Bursary and Role Model Trust, asook die Mitchells Plain Skills Centre en die Mitchells Plain Education Forum.<ref>{{cite news |last1=Powell |first1=Ivor |title=Essential art goes on auction to help a good cause |url=https://www.iol.co.za/weekend-argus/essential-art-goes-on-auction-to-help-a-good-cause-1996924 |accessdate=21 Junie 2020 |agency=IOL |date=12 Maart 2016}}</ref> Hy was 'n afgevaardigde na die ANC-konferensie in Mangaung in 2012, maar hy is by die konferensie akkreditasie geweier en kon dus nie die Wes-Kaapse tak verteenwoordig nie.<ref>[https://mg.co.za/article/2012-12-16-allegations-of-massive-registration-fraud-at-mangaung Allegations of 'massive' registration fraud at Mangaung]. Retrieved on 20 Mei 2019.</ref> In 2014 het hy na die Wes-Kaapse provinsiale parlement teruggekeer as LPP vir Hessequa. Hy was 'n afgevaardigde na die Nasionale Beleidskonferensie in 2017.<ref>{{cite news |title=Cameron Dugmore looks back, and forward |url=https://www.suidkaapforum.com/News/Article/Elections%202019/cameron-dugmore-looks-back-and-forward-201905150318 |accessdate=21 Junie 2020 |newspaper=Suid-Kaap Forum |date=16 Mei 2019}}</ref> In 2018 het Dugmore bekend gemaak dat hy as kandidaat staan om [[Marius Fransman]] as provinsiale voorsitter van die ANC op te volg. Dit was in politieke binnekringe bespiegel dat Dugmore 'n moontlike Wes-Kaapse premierskandidaat vir die 2019-verkiesing sou wees.<ref>[https://www.dailyvoice.co.za/news/no-western-cape-anc-leader-14759832 No Western Cape ANC leader]. Besoek op 25 Januarie 2019.</ref> Dugmore is toe in Mei 2019 weereens tot nog 'n termyn in die Wes-Kaapse provinsiale parlement verkies. Op 20 Mei 2019 het die African National Congress hom as die verkose leier van die opposisie in die Wes-Kaapse provinsiale parlement aangewys. Hy het die amp op 22 Mei 2019 aanvaar.<ref>[https://mg.co.za/article/2019-05-20-meet-the-ancs-new-team-for-parliament Meet the ANC's new team for Parliament]. Retrieved on 20 Mei 2019.</ref><ref>[https://citizen.co.za/news/south-africa/politics/2133051/western-cape-anc-welcomes-appointment-of-cameron-dugmore-as-opposition-leader/ Western Cape ANC welcomes appointment of Cameron Dugmore as opposition leader] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191224001749/https://citizen.co.za/news/south-africa/politics/2133051/western-cape-anc-welcomes-appointment-of-cameron-dugmore-as-opposition-leader/ |date=24 Desember 2019 }}. Besoek op 20 Mei 2019.</ref> == Voorval == In Maart 2018 het gewelddadige betogings in [[Hermanus]] en omgewing plaasgevind. Die provinsiale minister van menslike nedersettings, [[Bonginkosi Madikizela]], het gesê dat hy 'n mosie in die provinsiale parlement sal indien om Dugmore na die etiekkomitee te verwys omdat hy glo geweld aanhits. Die provinsiale ANC het die bewerings ontken.<ref> Meyer, Dan. [https://www.businesslive.co.za/bd/politics/2018-03-28-anc-denies-that-cameron-dugmore-incited-violence-in-hermanus/ ANC denies that Cameron Dugmore incited violence in Hermanus], BusinessDay, 28 Maart 2018. Besoek op 30-11-2018. </ref> ==Persoonlike lewe== Dugmore woon in [[Rondebosch]], [[Kaapstad]]. Hy is getroud met Melanie Lue. Die egpaar het drie kinders. ==Verwysings== {{verwysings}} {{en-vertaal|Cameron Dugmore}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Dugmore, Cameron}} [[Kategorie:Geboortes in 1963]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Politici van die African National Congress]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] he4b74wm7avi5ioguk78w4otdivg9ek 0 23356 2518481 2518228 2022-08-10T08:56:57Z Rooiratel 90342 Beeld bygevoeg wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Televisiekanaal | naam = CNN | kenteken = CNN International logo.svg | kentekengrote = | onderskrif = CNN se kenteken | gestig = 1 Junie 1980 | gesluit = Aktief | beeldformaat = 1080i (HDTV)<br /><small>(afgegradeer tot 480i breedbeeld vir SDTV-toevoer)</small> | netwerk = | eienaar = Turner Broadcasting System<br />(Time Warner) | slagspreuk = Go There<br />This is CNN | land = {{vlagland|Verenigde State}} | taal = [[Engels]] | uitsaaiarea = {{vlagland|Verenigde State}}<br />{{vlagland|Kanada}}<br />Wêreldwyd (via CNN International)<br />aanlyn (via CNNGo)<br />radio (nuusberigte elke halfuur) | hoofkantoor = CNN Center, [[Atlanta]], [[Georgia]] | vorige name = | vervang = | vervang deur = | susterkanale = CNN International<br />CNN Philippines<br />CNN Indonesia<br />CNN-IBN<br />CNN Airport Network<br />CNN Türk<br />CNN en Español<br />HLN<br />CNN Chile<br />TNT<br />Turner Classic Movies<br />[[Cartoon Network]]<br />Boomerang<br />TruTV<br />TBS | webtuiste = [https://www.cnn.com/ www.cnn.com] | bediener1 = DirecTV (V.S.) | kanaal1 = 202<br />1202 (VOD) | bediener2 = Dish Network | kanaal2 = 200<br />9436 | bediener3 = Bell TV (Kanada) | kanaal3 = 578<br />500 (SD) | bediener4 = Shaw Direct (Kanada) | kanaal4 = 140/500 (SD)<br />257/331 (HD) | bediener5 = Cablevision (Meksiko) | kanaal5 = 712 }} '''CNN''' (kort vir '''Cable News Network''') is 'n internasionale [[televisie]]nuusstasie wat in [[Amerika]] gebaseer is. Dit is is deur Ted Turner gestig en hul hoofkantoor is in [[Atlanta]], [[Georgia]] in die [[Verenigde State]]. Die kanaal is een van die gewildste kanale in Amerika. == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} * {{en}} [https://www.cnn.com/ Amptelike webwerf] {{Saadjie}} {{simple-vertaal|pl=http://simple.wikipedia.org/w/index.php?title=CNN&oldid=414181}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse televisiekanale]] 2r072e0rw1wrlzfhexubu4wvpy9sklt 0 39773 2518461 2500306 2022-08-10T08:13:06Z SamiKullström 111706 /* Enkelsnitte */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Lordi | beeld = Lordi en Barcelona9.jpg | beeldgrootte = 300px | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = Lordi in [[Barcelona]] (2009) | agtergrondkleur = groep | geboortenaam = <!-- Slegs vir indiwidue --> | alias = | geboortedatum = <!-- Slegs vir indiwidue --> | geboorteplek = <!-- Slegs vir indiwidue --> | oorsprong = [[Helsinki]] ([[Finland]]) | sterfdatum = <!-- Slegs vir indiwidue --> | sterfplek = <!-- Slegs vir indiwidue --> | genre = Heavy metal<br />Glam metal<br />Hard rock<br />Shock rock | beroep = <!-- Slegs vir indiwidue --> | instrument = | jare_aktief = 1992 — hede | etiket = Sony BMG, GUN, The End, Drakkar | assosiasies = Dolchamar, Punaiset Messiaat, Arthemesia, Deathlike Silence, Wanda Whips Wall Street, Double Beat Und Bodys | webwerf = [http://www.lordi.fi/ lordi.fi] | huidige_lede = Mr. Lordi ([[Tomi Putaansuu]]) stem (1992-)<br />Hiisi baskitaar (2019-)<br /> Mana tromme (2012-)<br /> Hella sintetiese klavier (2012-) | gewese_lede = G-stealer (Sami Keinänen) baskitaar (1996–1999)<br />Magnum (Sami Wolking) baskitaar (1999–2002)<br />Kalma (Niko Hurme) baskitaar (2002–2005)<br />Enary (Erna Siikavirta) sintetiese klavier (1996–2005)<br />Kita (Sampsa Astala) tromme (2000–2010)<br /><br />Otus (Tonmi Lillman) tromme (2010–2012)<ref>{{fi}} http://www.lordi.fi/2012/02/15/our-drummer-otus-mr-tonmi-lillman-has-passed-away/</ref><br />Awa (Leena Peisa) sintetiese klavier (2005-2012)<br />OX (Samer el Nahhal) baskitaar (2005-2019)<br />Amen (Jussi Sydänmaa) kitaar (1996-2022) }} [[Lêer:Lordi-Toulouse.jpg|duimnael|Lordi in 2009]] '''Lordi''' is 'n [[musiekgroep]] wat uit vier [[Finland|Finse]] jongelinge van [[Helsinki]] bestaan. Hulle is bekend vir hulle [[heavy metal]]- en [[hardrock]]-musiek, asook die monsteragtige kostuums wat hulle dra. Hulle musiek en styl is al met die Amerikaanse groepe [[KISS (musiekgroep)|KISS]] en [[Twisted Sister]] vergelyk. == Geskiedenis == Lordi het hul oorsprong in [[Helsinki]] in 1992 gehad. Hulle het wêreldwye bekendheid verwerf nadat hulle die 2006 [[Eurovision-sangfees]] met die lied "''Hard Rock Hallelujah''" gewen het. Die oorspronklike groep het bestaan uit: Mr. Lordi (sang), Kita (perkussie), Amen (kitaar), G-stealer (bas) en Enary (klawerborde). Hulle eerste enkelspeler was "''Would You Love a Monsterman?''" (2002). Die snit is ook in hulle album, ''Get Heavy'', ingesluit. == Diskografie == === Ateljee-albums === * ''Napalm Market'' (1993) * ''[[Bend Over And Pray The Lord]]'' (1997) * ''[[Get Heavy]]'' (2002) * ''[[The Monsterican Dream]]'' (2004) * ''[[The Arockalypse]]'' (2006) * ''[[Deadache]]'' (2008) * ''[[Babez For Breakfast]]'' (2010) * ''[[Bend Over And Pray The Lord]]'' (2012) * ''[[To Beast or Not To Beast]]'' (2013) * ''[[Scare Force One]]'' (2014) * ''[[Monstereophonic – Theaterror vs. Demonarchy]]'' (2016) * ''[[Sexorcism]]'' (2018) * ''[[Killection]]'' (2020) * ''[[Lordiversity]]'' (2021) === Enkelsnitte === * ''Would You Love a Monsterman?'' (2002) * ''Devil is a Loser'' (2003) * ''Blood Red Sandman'' (2004) * ''My Heaven Is Your Hell'' (2004) * ''Hard Rock Hallelujah'' (2006) * ''Who's Your Daddy?'' (2006) * ''It Snows In Hell'' (2006) * ''They Only Come Out At Night'' (2007) * ''Beast Loose In Paradise'' (2008) * ''Bite It Like A Bulldog'' (2008) * ''Deadache'' (2008) * ''This Is Heavy Metal'' (2010) * ''Rock Police'' (2010) * ''The Riff'' (2013) * ''Nailed by the Hammer of Frankenstein'' (2014) * ''Hug You Hardcore'' (2016) * ''Your Tongue’s Got the Cat'' (2018) * ''Naked in My Cellar'' (2018) * ''Shake the Baby Silent'' (2019) * ''I Dug a Hole in the Yard for You'' (2019) * ''Like A Bee To The Honey'' (2020) * ''Believe Me'' (2021) * ''Abracadaver'' (2021) * ''Borderline'' (2021) * ''Merry Blah Blah Blah'' (2021) * ''Demon Supreme'' (2021) * ''Day Off Of The Devil'' (2022) * ''Spear Of The Romans'' (2022) * ''Reel Monsters'' (2022) === DVD's === * ''Market Square Massacre'' (2006) * ''Bringing back the Balls to Stockholm 2006'' (2007) * ''Recordead Live – Sextourcism in Z7'' (2018) === Musiekvideo's === * ''Would You Love a Monsterman?'' (2002) * ''Devil is a Loser'' (2003) * ''Blood Red Sandman'' (2004) * ''Hard Rock Hallelujah'' (2006) * ''Who's Your Daddy?'' (2006) * ''Would You Love A Monsterman? 2006'' (2006) * ''It Snows In Hell'' (2006) * ''Bite It Like A Bulldog'' (2008) * ''This Is Heavy Metal'' (2010) * ''The Riff'' (2013) * ''Scare Force One'' (2014) * ''Hug You Hardcore'' (2016) * ''Naked in My Cellar'' (2018) * ''I Dug a Hole in the Yard for You'' (2019) * ''Believe Me'' (2021) * ''Abracadaver'' (2021) * ''Borderline'' (2021) * ''Merry Blah Blah Blah'' (2021) * ''Demon Supreme'' (2022) * ''Reel Monsters'' (2022) == Rolprente == * ''The Kin'' * ''Dark Floors'' == Strokiesverhale == * ''Monster Magazine'' (2002) * ''Keräilijä'' (2006) * ''Alkuperä'' (2006) * ''Verenjano'' (2007) * ''Verensininen'' (2008) * ''Graphic Novels'' (2013) * ''Illustrated Lyrics'' (2014) == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} [http://www.lordi.fi/ Amptelike webwerf] * {{de}} {{en}} {{fi}} [http://forum.lordi.fi/ Forum] {{Normdata}} [[Kategorie:Finse musiekgroepe]] [[Kategorie:Eurovision-sangfeeswenners]] 7zszxf1544b3nl89eqty3j7vrf8sjyw 0 40501 2518415 2517295 2022-08-09T21:00:06Z SpesBona 2720 Klaar wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Drienasiesreeks | jaar = 2005 | beeld = | grootte = 200px | onderskrif = | begin = 30 Julie | eindig = 3 September | wenners = Nieu-Seeland | aantal = 6 | wedstryde = 6 | drieë = 26 | bywoning = 299205 | meeste punte = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Percy Montgomery]] (52) | meeste drieë = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Bryan Habana]]<br />{{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Doug Howlett]] (3)<br />{{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Joe Rokocoko]] (3 elk) | vorige = [[2004-Drienasiesreeks|2004]] | volgende = [[2006-Drienasiesreeks|2006]] }} Die '''2005-[[Drienasiesreeks]]''' was die tiende keer wat die [[rugby]]toernooi tussen [[Wallabies|Australië]], [[All Blacks|Nieu-Seeland]] en [[Springbokke|Suid-Afrika]] plaasgevind het. Dit is vanaf 30 Julie tot 3 September oor ses wedstryde beslis met elke span wat vier wedstryde gespeel het. Nieu-Seeland het die toernooi vir die sesde keer gewen. Buitendien het hulle die [[Bledisloebeker]] ingepalm. Die toernooi is deur [[SANZAAR|SANZAR]] georganiseer, ’n konsortium wat uit die drie lande se rugbyfederasies bestaan. Sedert 2012 is dit na [[Die Rugbykampioenskap]]reeks verander toe ook [[Argentinië]] tot die toernooi toegetree het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |title=Rugby: IRB clears way for Argentina to join Tri-Nations |publisher=The New Zealand Herald |date=13 Mei 2010 |accessdate=22 Mei 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428190410/https://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |archive-date=28 April 2020 |url-status=dead}}</ref> == Formaat == [[Lêer:2005 Tri Nations Series - All Blacks vs Wallabies.jpg|duimnael|Eindstryd tussen die All Blacks en Wallabies op Edenpark]] Die formaat vir die 2005-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het twee keer tuis gespeel, en twee keer weg, met ’n totaal van vier wedstryde elk, en ses in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste vier drieë in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die toernooi se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi. == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|1||align=left|{{NZLru}} | 4 || 3 || 0 || 1 || 111 || 86 || +25 || 3 || '''15''' |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|2||align=left|{{RSAru}} | 4 || 3 || 0 || 1 || 93 || 82 || +11 || 1 || '''13''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|3||align=left|{{AUSru}} | 4 || 0 || 0 || 4 || 72 || 108 || –36 || 3 || '''3''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''30 Julie'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''20 Augustus'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''6 Augustus'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''27 Augustus'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''13 Augustus'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''3 September'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 30 Julie 2005 | tyd = 15:00 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 22–16 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2005/rugby/match/24995.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Breyton Paulse]]<br />'''Doelskop:''' [[Percy Montgomery]]<br />'''Strafdoele:''' Percy Montgomery (3)<br />'''Skepdoele:''' Percy Montgomery, [[André Pretorius]] | wegpunte = '''Drie:''' [[George Smith]]<br />'''Doelskop:''' [[Matt Giteau]]<br />'''Strafdoele:''' Matt Giteau (3) | stadion = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 50&nbsp;000 | skeidsregter = Paul Honiss ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 6 Augustus 2005 | tyd = 15:00 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 22–16 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2005/rugby/match/24997.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Jean de Villiers]]<br />'''Doelskop:''' [[Percy Montgomery]]<br />'''Strafdoele:''' Percy Montgomery (4)<br />'''Skepdoel:''' [[André Pretorius]] | wegpunte = '''Drie:''' [[Rico Gear]]<br />'''Doelskop:''' [[Dan Carter]]<br />'''Strafdoele:''' Dan Carter (3) | stadion = [[Nuwelandstadion|Nuweland]], [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 49&nbsp;118 | skeidsregter = Andrew Cole ([[Rugby Australia|AUS]]) }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 13 Augustus 2005 | tyd = 20:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 13–30 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2005/rugby/match/25008.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Drew Mitchell]]<br />'''Doelskop:''' [[Matt Giteau]]<br />'''Strafdoele:''' Matt Giteau (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Piri Weepu]], [[Richie McCaw]], [[Joe Rokocoko]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Dan Carter]] (2), [[Luke McAlister]]<br />'''Strafdoele:''' Dan Carter (3) | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 82&nbsp;309 | skeidsregter = [[Tony Spreadbury]] ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 20 Augustus 2005 | tyd = 18:00 (AWST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 19–22 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2005/rugby/match/25014.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Clyde Rathbone]]<br />'''Doelskop:''' [[Mat Rogers]]<br />'''Strafdoele:''' Mat Rogers (3), [[Matt Giteau]] | wegpunte = '''Drieë:''' [[Bryan Habana]] (2)<br />'''Strafdoele:''' [[Percy Montgomery]] (3)<br />'''Skepdoel:''' Percy Montgomery | stadion = [[Subiaco Ovaal]], [[Perth]], [[Australië]] | bywoning = 43&nbsp;278 | skeidsregter = [[Alain Rolland]] ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]]) }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2005 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 31–27 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2005/rugby/match/25017.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Joe Rokocoko]] (2), [[Leon MacDonald]], [[Keven Mealamu]]<br />'''Doelskoppe:''' Leon MacDonald (3), [[Luke McAlister]]<br />'''Strafdoel:''' Leon MacDonald | wegpunte = '''Drieë:''' [[Bryan Habana]], [[Ricky Januarie]], [[Jaque Fourie]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Percy Montgomery]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Percy Montgomery (2) | stadion = [[Carisbrook]], [[Dunedin]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 29&nbsp;500 | skeidsregter = [[Joël Jutge]] ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 3 September 2005 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 34–24 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2005/rugby/match/25019.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Richie McCaw]], [[Doug Howlett]] (3)<br />'''Doelskop:''' [[Leon MacDonald]]<br />'''Strafdoele:''' Leon MacDonald, [[Luke McAlister]] (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Mark Chisholm]], [[Mark Gerrard]], [[Lote Tuqiri]], [[Lloyd Johansson]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Mat Rogers]] (2) | stadion = [[Edenparkstadion|Edenpark]], [[Auckland]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 45&nbsp;000 | skeidsregter = [[Chris White]] ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Drienasiesreekskampioen 2005 |- |align=center|'''{{NZLru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Percy Montgomery]] | 52 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Dan Carter]] | 24 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Matt Giteau]] | 21 |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- |rowspan="3"| 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Bryan Habana]] |rowspan="3"| 3 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Doug Howlett]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Joe Rokocoko]] |} |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2005/rugby/series/18751.html?template=results 2005-Drienasiesreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Drienasies]] [[Kategorie:Sport in 2005]] h115o1f2lsraitepfobuyy965y2heos 0 40502 2518412 2517292 2022-08-09T20:00:04Z SpesBona 2720 Klaar wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Drienasiesreeks | jaar = 2004 | beeld = | grootte = 200px | onderskrif = | begin = 17 Julie | eindig = 21 Augustus | wenners = Suid-Afrika | aantal = 2 | wedstryde = 6 | drieë = 26 | bywoning = 313029 | meeste punte = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Percy Montgomery]] (45) | meeste drieë = {{vlagikoon|Australië}} [[Lote Tuqiri]]<br />{{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Jean de Villiers]]<br />{{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Marius Joubert]] (3 elk) | vorige = [[2003-Drienasiesreeks|2003]] | volgende = [[2005-Drienasiesreeks|2005]] }} Die '''2004-[[Drienasiesreeks]]''' was die negende keer wat die [[rugby]]toernooi tussen [[Wallabies|Australië]], [[All Blacks|Nieu-Seeland]] en [[Springbokke|Suid-Afrika]] plaasgevind het. Dit is vanaf 17 Julie tot 21 Augustus oor ses wedstryde beslis met elke span wat vier wedstryde gespeel het. Suid-Afrika het die toernooi vir die tweede keer gewen. Buitendien het hulle die eerste [[Vryheidsbeker]] ingepalm, terwyl Nieu-Seeland die [[Bledisloebeker]] verdedig het. Die toernooi is deur [[SANZAAR|SANZAR]] georganiseer, ’n konsortium wat uit die drie lande se rugbyfederasies bestaan. Sedert 2012 is dit na [[Die Rugbykampioenskap]]reeks verander toe ook [[Argentinië]] tot die toernooi toegetree het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |title=Rugby: IRB clears way for Argentina to join Tri-Nations |publisher=The New Zealand Herald |date=13 Mei 2010 |accessdate=22 Mei 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428190410/https://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |archive-date=28 April 2020 |url-status=dead}}</ref> == Formaat == Die formaat vir die 2004-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het twee keer tuis gespeel, en twee keer weg, met ’n totaal van vier wedstryde elk, en ses in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste vier drieë in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die toernooi se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi. == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|1||align=left|{{RSAru}} | 4 || 2 || 0 || 2 || 110 || 98 || +12 || 3 || '''11''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|2||align=left|{{AUSru}} | 4 || 2 || 0 || 2 || 79 || 83 || –4 || 2 || '''10''' |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|3||align=left|{{NZLru}} | 4 || 2 || 0 || 2 || 83 || 91 || –8 || 1 || '''9''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''17 Julie'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''7 Augustus'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''24 Julie'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''14 Augustus'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''31 Julie'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''21 Augustus'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 17 Julie 2004 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 16–7 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2004/rugby/match/24744.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Doug Howlett]]<br />'''Doelskop:''' [[Dan Carter]]<br />'''Strafdoele:''' Dan Carter (3) | wegpunte = '''Drie:''' [[Stirling Mortlock]]<br />'''Doelskop:''' [[Matt Giteau]] | stadion = [[Westpacstadion]], [[Wellington, Nieu-Seeland|Wellington]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 38&nbsp;000 | skeidsregter = Alain Rolland ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 24 Julie 2004 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 23–21 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2004/rugby/match/24746.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Doug Howlett]]<br />'''Strafdoele:''' [[Dan Carter]] (5), [[Carlos Spencer]] | wegpunte = '''Drieë:''' [[Jean de Villiers]], [[Jacques Cronjé]], [[Fourie du Preez]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Percy Montgomery]] (3) | stadion = [[Lancasterpark]], [[Christchurch]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 34&nbsp;000 | skeidsregter = Andrew Cole ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 31 Julie 2004 | tyd = 18:00 (AWST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 30–26 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2004/rugby/match/24748.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Lote Tuqiri]], [[Stephen Larkham]], [[Chris Latham]], [[Clyde Rathbone]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Matt Giteau]], [[Matt Burke]]<br />'''Strafdoele:''' Matt Giteau (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Jaco van der Westhuyzen]], [[Jean de Villiers]], [[Gaffie du Toit]]<br />'''Doelskop:''' [[Percy Montgomery]]<br />'''Strafdoele:''' Percy Montgomery (3) | stadion = [[Subiaco Ovaal]], [[Perth]], [[Australië]] | bywoning = 42&nbsp;507 | skeidsregter = Chris White ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 7 Augustus 2004 | tyd = 20:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 23–18 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2004/rugby/match/24750.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Lote Tuqiri]]<br />'''Strafdoele:''' [[Matt Burke]] (2), [[Matt Giteau]] (4) | wegpunte = '''Strafdoele:''' [[Dan Carter]] (4), [[Carlos Spencer]], [[Andrew Mehrtens]] | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 83&nbsp;418 | skeidsregter = [[Jonathan Kaplan]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 14 Augustus 2004 | tyd = 15:00 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 40–26 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2004/rugby/match/24751.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Marius Joubert]] (3), [[Breyton Paulse]], [[Jean de Villiers]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Percy Montgomery]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Percy Montgomery (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Mils Muliaina]], [[Joe Rokocoko]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Andrew Mehrtens]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Andrew Mehrtens (4) | stadion = [[Ellispark-stadion|Ellispark]], [[Johannesburg]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 62&nbsp;857 | skeidsregter = Nigel Williams ([[Walliese Rugbyunie|WAL]])/Donal Courtney ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]]) | speler van die wedstryd = | notas = Ná 30 minute het Donal Courtney vir Nigel Williams as skeidsregter vervang. }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 21 Augustus 2004 | tyd = 15:00 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 23–19 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2004/rugby/match/24754.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Victor Matfield]], [[Joe van Niekerk]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Percy Montgomery]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Percy Montgomery (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Lote Tuqiri]], [[Stirling Mortlock]], [[George Smith]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Matt Giteau]] (2) | stadion = [[Kings Park-stadion|Kings Park]], [[Durban]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 52&nbsp;247 | skeidsregter = Paddy O’Brien ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Drienasiesreekskampioen 2004 |- |align=center|'''{{RSAru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Percy Montgomery]] | 45 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Dan Carter]] | 38 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Matt Giteau]] | 26 |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- |rowspan="3"| 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Jean de Villiers]] |rowspan="3"| 3 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Marius Joubert]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Lote Tuqiri]] |} |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2004/rugby/series/18701.html?template=results 2004-Drienasiesreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Drienasies]] [[Kategorie:Sport in 2004]] g8vanpkjl5s2gx6g8ldcnx8m93m7ka1 0 40503 2518411 2517286 2022-08-09T19:30:04Z SpesBona 2720 Klaar wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Drienasiesreeks | jaar = 2003 | beeld = | grootte = 200px | onderskrif = | begin = 12 Julie | eindig = 16 Augustus | wenners = Nieu-Seeland | aantal = 5 | wedstryde = 6 | drieë = 30 | bywoning = 307162 | meeste punte = {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Carlos Spencer]] (60) | meeste drieë = {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Joe Rokocoko]] (6) | vorige = [[2002-Drienasiesreeks|2002]] | volgende = [[2004-Drienasiesreeks|2004]] }} Die '''2003-[[Drienasiesreeks]]''' was die agtste keer wat die [[rugby]]toernooi tussen [[Wallabies|Australië]], [[All Blacks|Nieu-Seeland]] en [[Springbokke|Suid-Afrika]] plaasgevind het. Dit is vanaf 12 Julie tot 16 Augustus oor ses wedstryde beslis met elke span wat vier wedstryde gespeel het. Nieu-Seeland het die toernooi vir die vyfde keer gewen. Buitendien het hulle die [[Bledisloebeker]] ingepalm. Die toernooi is deur [[SANZAAR|SANZAR]] georganiseer, ’n konsortium wat uit die drie lande se rugbyfederasies bestaan. Sedert 2012 is dit na [[Die Rugbykampioenskap]]reeks verander toe ook [[Argentinië]] tot die toernooi toegetree het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |title=Rugby: IRB clears way for Argentina to join Tri-Nations |publisher=The New Zealand Herald |date=13 Mei 2010 |accessdate=22 Mei 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428190410/https://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |archive-date=28 April 2020 |url-status=dead}}</ref> == Formaat == Die formaat vir die 2003-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het twee keer tuis gespeel, en twee keer weg, met ’n totaal van vier wedstryde elk, en ses in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste vier drieë in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die toernooi se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi. == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|1||align=left|{{NZLru}} | 4 || 4 || 0 || 0 || 142 || 65 || +77 || 2 || '''18''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|2||align=left|{{AUSru}} | 4 || 1 || 0 || 3 || 89 || 106 || –17 || 2 || '''6''' |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|3||align=left|{{RSAru}} | 4 || 1 || 0 || 3 || 62 || 122 || –60 || 0 || '''4''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''12 Julie'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''2 Augustus'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''19 Julie'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''9 Augustus'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''26 Julie'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''16 Augustus'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 12 Julie 2003 | tyd = 15:00 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 26–22 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2003/rugby/match/24478.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Victor Matfield]], [[Brent Russell]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Louis Koen]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Louis Koen (4) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Wendell Sailor]], [[Joe Roff]], [[Phil Waugh]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Matt Burke]] (2)<br />'''Skepdoel:''' Matt Burke | stadion = [[Nuwelandstadion|Nuweland]], [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 48&nbsp;678 | skeidsregter = Steve Walsh ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 19 Julie 2003 | tyd = 15:00 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 16–52 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2003/rugby/match/24482.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Ashwin Willemse]]<br />'''Doelskop:''' [[Louis Koen]]<br />'''Strafdoele:''' Louis Koen (2)<br />'''Skepdoel:''' Louis Koen | wegpunte = '''Drieë:''' [[Doug Howlett]] (2), [[Aaron Mauger]], [[Kees Meeuws]], [[Joe Rokocoko]] (2), [[Carlos Spencer]]<br />'''Doelskoppe:''' Carlos Spencer (4)<br />'''Strafdoele:''' Carlos Spencer (3) | stadion = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 50&nbsp;000 | skeidsregter = Alain Rolland ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 26 Julie 2003 | tyd = 19:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 21–50 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2003/rugby/match/24484.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Matt Burke]], [[Mat Rogers]], [[Wendell Sailor]]<br />'''Strafdoele:''' Matt Burke (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Dan Carter]], [[Doug Howlett]], [[Aaron Mauger]], [[Joe Rokocoko]] (3), [[Tana Umaga]]<br />'''Doelskoppe:''' Dan Carter, [[Carlos Spencer]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Carlos Spencer (3) | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 82&nbsp;096 | skeidsregter = Tony Spreadbury ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 2 Augustus 2003 | tyd = 19:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 29–9 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2003/rugby/match/24485.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Mat Rogers]], [[Phil Waugh]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Flatley]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Elton Flatley (5) | wegpunte = '''Strafdoele:''' [[Louis Koen]] (3) | stadion = [[Suncorpstadion|Langpark]], [[Brisbane]], [[Australië]] | bywoning = 51&nbsp;188 | skeidsregter = Paddy O’Brien ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 9 Augustus 2003 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 19–11 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2003/rugby/match/24488.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Joe Rokocoko]]<br />'''Doelskop:''' [[Carlos Spencer]]<br />'''Strafdoele:''' Carlos Spencer (4) | wegpunte = '''Drie:''' [[Richard Bands]]<br />'''Strafdoele:''' [[Louis Koen]] (2) | stadion = [[Carisbrook]], [[Dunedin]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 30&nbsp;200 | skeidsregter = Peter Marshall ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 16 Augustus 2003 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 21–17 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2003/rugby/match/24489.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Doug Howlett]] (2)<br />'''Doelskop:''' [[Carlos Spencer]]<br />'''Strafdoele:''' Carlos Spencer (3) | wegpunte = '''Drie:''' [[George Smith]]<br />'''Strafdoele:''' [[Elton Flatley]] (4) | stadion = [[Edenparkstadion|Edenpark]], [[Auckland]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 45&nbsp;000 | skeidsregter = [[Jonathan Kaplan]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Drienasiesreekskampioen 2003 |- |align=center|'''{{NZLru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Carlos Spencer]] | 60 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Louis Koen]] | 31 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Elton Flatley]] | 30 |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Joe Rokocoko]] | 6 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Doug Howlett]] | 5 |} |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2003/rugby/series/18658.html?template=results 2003-Drienasiesreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Drienasies]] [[Kategorie:Sport in 2003]] nxoapqdws1d8o3p16eywo0ir4j1h7mk 0 40504 2518408 2517284 2022-08-09T18:59:58Z SpesBona 2720 Klaar wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Drienasiesreeks | jaar = 2002 | beeld = | grootte = 200px | onderskrif = | begin = 13 Julie | eindig = 17 Augustus | wenners = Nieu-Seeland | aantal = 4 | wedstryde = 6 | drieë = 32 | bywoning = 306764 | meeste punte = {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Andrew Mehrtens]] (47) | meeste drieë = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Marius Joubert]] (3) | vorige = [[2001-Drienasiesreeks|2001]] | volgende = [[2003-Drienasiesreeks|2003]] }} Die '''2002-[[Drienasiesreeks]]''' was die sewende keer wat die [[rugby]]toernooi tussen [[Wallabies|Australië]], [[All Blacks|Nieu-Seeland]] en [[Springbokke|Suid-Afrika]] plaasgevind het. Dit is vanaf 13 Julie tot 17 Augustus oor ses wedstryde beslis met elke span wat vier wedstryde gespeel het. Nieu-Seeland het die toernooi vir die vierde keer gewen. Nietemin het Australië die [[Bledisloebeker]] vir die vierde agtereenvolgende keer behou, nadat die All Blacks en die Wallabies elkeen een wedstryd gewen het. Die toernooi is deur [[SANZAAR|SANZAR]] georganiseer, ’n konsortium wat uit die drie lande se rugbyfederasies bestaan. Sedert 2012 is dit na [[Die Rugbykampioenskap]]reeks verander toe ook [[Argentinië]] tot die toernooi toegetree het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |title=Rugby: IRB clears way for Argentina to join Tri-Nations |publisher=The New Zealand Herald |date=13 Mei 2010 |accessdate=22 Mei 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428190410/https://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |archive-date=28 April 2020 |url-status=dead}}</ref> == Formaat == Die formaat vir die 2002-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het twee keer tuis gespeel, en twee keer weg, met ’n totaal van vier wedstryde elk, en ses in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste vier drieë in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die toernooi se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi. == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|1||align=left|{{NZLru}} | 4 || 3 || 0 || 1 || 97 || 65 || +32 || 3 || '''15''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|2||align=left|{{AUSru}} | 4 || 2 || 0 || 2 || 91 || 86 || +5 || 3 || '''11''' |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|3||align=left|{{RSAru}} | 4 || 1 || 0 || 3 || 103 || 140 || –37 || 3 || '''7''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''13 Julie'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''3 Augustus'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''20 Julie'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''10 Augustus'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''27 Julie'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''17 Augustus'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 13 Julie 2002 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 12–6 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2002/rugby/match/24251.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Strafdoele:''' [[Andrew Mehrtens]] (4) | wegpunte = '''Strafdoele:''' [[Matt Burke]] (2) | stadion = [[Lancasterpark]], [[Christchurch]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 36&nbsp;500 | skeidsregter = [[Jonathan Kaplan]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 20 Julie 2002 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 41–20 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2002/rugby/match/24254.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Mark Hammett]], [[Doug Howlett]], [[Justin Marshall]], [[Scott Robertson]], [[Reuben Thorne]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Andrew Mehrtens]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Andrew Mehrtens (3)<br />'''Skepdoel:''' Andrew Mehrtens | wegpunte = '''Drieë:''' [[Werner Greeff]], [[Marius Joubert]]<br />'''Doelskoppe:''' [[André Pretorius]] (2)<br />'''Strafdoel:''' André Pretorius<br />'''Skepdoel:''' Werner Greeff | stadion = [[Westpacstadion]], [[Wellington, Nieu-Seeland|Wellington]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 37&nbsp;693 | skeidsregter = Stuart Dickinson ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 27 Julie 2002 | tyd = 19:05 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 38–27 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2002/rugby/match/24256.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Chris Latham]] (2), [[Ben Tune]], [[Stirling Mortlock]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Matt Burke]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Matt Burke (3), Stirling Mortlock | wegpunte = '''Drieë:''' [[Marius Joubert]] (2), [[Bobby Skinstad]], [[Brent Russell]]<br />'''Doelskoppe:''' [[André Pretorius]] (2)<br />'''Strafdoel:''' André Pretorius | stadion = [[Brisbane-krieketveld]], [[Brisbane]], [[Australië]] | bywoning = 37&nbsp;528 | skeidsregter = Steve Lander ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 3 Augustus 2002 | tyd = 19:05 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 16–14 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2002/rugby/match/24259.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Mat Rogers]], [[Nathan Sharpe]]<br />'''Strafdoele:''' [[Matt Burke]] (2) | wegpunte = '''Drie:''' [[Richie McCaw]]<br />'''Strafdoele:''' [[Andrew Mehrtens]] (3) | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 79&nbsp;543 | skeidsregter = André Watson ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 10 Augustus 2002 | tyd = 15:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 23–30 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2002/rugby/match/24260.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Neil de Kock]], [[André Pretorius]]<br />'''Doelskoppe:''' [[André Pretorius]] (2)<br />'''Strafdoele:''' André Pretorius (2)<br />'''Skepdoel:''' André Pretorius | wegpunte = '''Drieë:''' [[Doug Howlett]], [[Leon MacDonald]], [[Aaron Mauger]], [[Drie (sport)#Strafdrie|Strafdrie]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Andrew Mehrtens]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Andrew Mehrtens (2) | stadion = [[Kings Park-stadion|Kings Park]], [[Durban]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 52&nbsp;500 | skeidsregter = Dave McHugh ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]])/Chris White ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = | notas = Ná 42 minute het Chris White vir Dave McHugh as skeidsregter vervang. }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 17 Augustus 2002 | tyd = 15:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 33–31 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2002/rugby/match/24264.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Breyton Paulse]] (2), [[Werner Greeff]], [[Brent Russell]], [[Joe van Niekerk]]<br />'''Doelskoppe:''' Werner Greeff (4) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Toutai Kefu]], [[Brendan Cannon]], [[Mat Rogers]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Matt Burke]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Matt Burke (3)<br />'''Skepdoel:''' [[George Gregan]] | stadion = [[Ellispark-stadion|Ellispark]], [[Johannesburg]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 63&nbsp;000 | skeidsregter = Paddy O’Brien ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Drienasiesreekskampioen 2002 |- |align=center|'''{{NZLru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Andrew Mehrtens]] | 47 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Matt Burke]] | 40 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[André Pretorius]] | 27 |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Marius Joubert]] | 3 |} |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2002/rugby/series/18605.html?template=results 2002-Drienasiesreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Drienasies]] [[Kategorie:Sport in 2002]] lhmkk6vm2kivcay5vpoif0hdmxhhmar 0 40505 2518396 2517270 2022-08-09T18:00:02Z SpesBona 2720 Klaar wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Drienasiesreeks | jaar = 2001 | beeld = | grootte = 200px | onderskrif = | begin = 21 Julie | eindig = 1 September | wenners = Australië | aantal = 2 | wedstryde = 6 | drieë = 13 | bywoning = 314356 | meeste punte = {{vlagikoon|Australië}} [[Matt Burke]] (53) | meeste drieë = {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Pita Alatini]] (2) | vorige = [[2000-Drienasiesreeks|2000]] | volgende = [[2002-Drienasiesreeks|2002]] }} Die '''2001-[[Drienasiesreeks]]''' was die sesde keer wat die [[rugby]]toernooi tussen [[Wallabies|Australië]], [[All Blacks|Nieu-Seeland]] en [[Springbokke|Suid-Afrika]] plaasgevind het. Dit is vanaf 21 Julie tot 1 September oor ses wedstryde beslis met elke span wat vier wedstryde gespeel het. Australië het die toernooi vir die tweede keer gewen en sodoende hul titel suksesvol verdedig. Buitendien het Australië die [[Bledisloebeker]] vir die vierde agtereenvolgende keer behou, nadat hulle die All Blacks in albei wedstryde geklop het. Die toernooi is deur [[SANZAAR|SANZAR]] georganiseer, ’n konsortium wat uit die drie lande se rugbyfederasies bestaan. Sedert 2012 is dit na [[Die Rugbykampioenskap]]reeks verander toe ook [[Argentinië]] tot die toernooi toegetree het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |title=Rugby: IRB clears way for Argentina to join Tri-Nations |publisher=The New Zealand Herald |date=13 Mei 2010 |accessdate=22 Mei 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428190410/https://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |archive-date=28 April 2020 |url-status=dead}}</ref> == Formaat == Die formaat vir die 2001-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het twee keer tuis gespeel, en twee keer weg, met ’n totaal van vier wedstryde elk, en ses in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste vier drieë in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die toernooi se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi. == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|1||align=left|{{AUSru}} | 4 || 2 || 1 || 1 || 81 || 75 || +6 || 1 || '''11''' |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|2||align=left|{{NZLru}} | 4 || 2 || 0 || 2 || 79 || 70 || +9 || 1 || '''9''' |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|3||align=left|{{RSAru}} | 4 || 1 || 1 || 2 || 52 || 67 || –15 || 0 || '''6''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''21 Julie'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''18 Augustus'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''28 Julie'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''25 Augustus'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''11 Augustus'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''1 September'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 21 Julie 2001 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 3–12 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2001/rugby/match/24036.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Strafdoel:''' [[Percy Montgomery]] | wegpunte = '''Strafdoele:''' [[Tony Brown]] (4) | stadion = [[Nuwelandstadion|Nuweland]], [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 49&nbsp;720 | skeidsregter = Scott Young ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 28 Julie 2001 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 20–15 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2001/rugby/match/24038.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Bobby Skinstad]]<br />'''Strafdoele:''' [[Braam van Straaten]] (5) | wegpunte = '''Strafdoele:''' [[Matt Burke]] (4), [[Manny Edmonds]] | stadion = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 50&nbsp;000 | skeidsregter = Dave McHugh ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 11 Augustus 2001 | tyd = 14:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 15–23 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2001/rugby/match/24040.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Jonah Lomu]], [[Jeff Wilson]]<br />'''Doelskop:''' [[Andrew Mehrtens]]<br />'''Strafdoel:''' [[Tony Brown]] | wegpunte = '''Drieë:''' [[Matt Burke]], [[Drie (sport)#Strafdrie|Strafdrie]]<br />'''Doelskoppe:''' Matt Burke (2)<br />'''Strafdoele:''' Matt Burke (3) | stadion = [[Carisbrook]], [[Dunedin]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 36&nbsp;000 | skeidsregter = Steve Lander ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 18 Augustus 2001 | tyd = 16:35 (AWST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 14–14 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2001/rugby/match/24042.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Nathan Grey]]<br />'''Strafdoele:''' [[Matt Burke]] (3) | wegpunte = '''Drie:''' [[Mark Andrews]]<br />'''Strafdoele:''' [[Braam van Straaten]] (3) | stadion = [[Subiaco Ovaal]], [[Perth]], [[Australië]] | bywoning = 42&nbsp;658 | skeidsregter = Steve Walsh ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 25 Augustus 2001 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 26–15 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2001/rugby/match/24043.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Pita Alatini]], [[Drie (sport)#Strafdrie|Strafdrie]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Andrew Mehrtens]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Andrew Mehrtens (4) | wegpunte = '''Strafdoele:''' [[Braam van Straaten]] (5) | stadion = [[Edenparkstadion|Edenpark]], [[Auckland]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 45&nbsp;000 | skeidsregter = Peter Marshall ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 1 September 2001 | tyd = 20:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 29–26 | rapport = [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2001/rugby/match/24045.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Toutai Kefu]], [[Chris Latham]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Matt Burke]], [[Elton Flatley]]<br />'''Strafdoele:''' Matt Burke (4), [[Andrew Walker]] | wegpunte = '''Drieë:''' [[Pita Alatini]], [[Doug Howlett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Andrew Mehrtens]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Andrew Mehrtens (4) | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 90&nbsp;978 | skeidsregter = Tappe Henning ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = | notas = }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Drienasiesreekskampioen 2001 |- |align=center|'''{{AUSru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Matt Burke]] | 53 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Braam van Straaten]] | 39 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Andrew Mehrtens]] | 30 |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Pita Alatini]] | 2 |} |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/tri-nations-2001/rugby/series/18557.html?template=results 2001-Drienasiesreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Drienasies]] [[Kategorie:Sport in 2001]] 5x0c6c4rgy6s6cmhups4382hnv78ouf 0 47247 2518519 1882276 2022-08-10T11:11:54Z 105.67.1.192 wikitext text/x-wiki {{Internetprotokolle}} [[Lêer:IRC cover.png|duimnael|links|200px|Mense van oor die wêreld kan aanlyn met IRC kommunikeer.]] [[Lêer:Screenshot-XChat- Moniker42 @ FreeNode - -ubuntuforums (+tn)-1.png|duimnael|regs|300px|Skermkiekie van XChat, 'n kruis-platform IRC-kliënt]] '''IRC''' (Engels: ''Intenet Relay Chat'') is 'n [[internet]]-[[Protokol (rekenaars)|kommunikasieprotokol]] wat gebruik kan word vir kletskamers. Dit is veral geskik vir groepsgewyse (een-tot-baie) kommunikasie, maar direkte een-tot-een kommunikasie tussen persone word ook toegelaat. IRC is oorspronklik in [[Finland]] deur ''Jarkko Oikarinen'' (beter bekend onder die bynaam ''WiZ'') in Augustus [[1988]] ontwerp om die toepassing MUT (Multi User Talk) mee te vervang. == Sien ook == * [[Wikipedia:IRC]], inligting oor Wikipedia se kletskamers. * [[Lys van IRC-bevele]] * [[Lys van IRC-bedieners]] == Eksterne skakels == * {{en}}[http://www.irc.org IRC.org] - Tegniese en Historiese inligting oor IRC6. * {{en}}[http://www.irchelp.org/ IRChelp.org] - IRC se hulp-argiewe.صمسمكس * {{en}}[http://www.alien.net.au/irc/irc2numerics.html IRC/2 Numeriese lys] - Lys van numeriese antwoorde vir die IRC-protokol. {{Saadjie}} [[Kategorie:IRC]] [[Kategorie:Internet]] 565jy3miq8qhpcfe9ayv3hgojtw0vvz 0 49804 2518359 1158916 2022-08-09T12:09:42Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[commons:user:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Flag_of_Southwestern_Somalia.svg" met "Flag_of_South_West_State_of_Somalia.svg" omrede: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) wikitext text/x-wiki {{Landtabel| |volle_naam=Suidwes-Somalië |gewonenaam=Suidwes-Somalië<br />Koonfur-Galbeed Soomaaliya ([[Somalies]]) |beeld_vlag=Flag of South West State of Somalia.svg |beeld_wapen=Coats of arms of None.svg |leuse=geen |kaart_ligging=Location southwestern.png |vasteland=[[Afrika]] |regeringsvrom=[[Republiek]] |amptelike_tale=[[Somalies]] |hoofstad=[[Baidoa]] |hoofstad_koordinate={{Koördinate|03|07|N|43|39|O}} |grootste_stad=[[Baidoa]] |leiername= |leiertitels= |oppervlak_grootte= |oppervlak_rang=onbekend |oppervlak= |oppervlak__persent_water=byna geen |bevolking= |bevolking_rang=onbekend |bevolking_skatting= |bevolkingsdigtheidrang=onbekend |bevolkingsdigtheid=15 |bevolking_skatting_jaar= |bevolking_sensus_jaar= |onafhanklikheidsdatums= |onafhanklikheidstipe= |onafhanklikheidsgebeure= |BBP_PPP_rang=onbekend |BBP_PPP=onbekend |BBP_PPP_per_capita=onbekend |BBP_PPP_per_capita_rang=onbekend |BBP_PPP_jaar=onbekend |geldeenheid=[[Somali shilling]] |geldeenheid_kode=SOS |tydsone=+3 |utc_afwyking=+3 |utc_afwyking_DST=+3 |tydsone_somer=+3 |nationaledag= |volkslied=[[Somalia Tosow]] |internet_domein=.so |skakelkode=252 |voetskrif= }} '''Suidwes-Somalië''' ([[Somalies]]: ''Koonfur-Galbeed Soomaaliya'') was tussen 2002 en 2006 'n omstrede gebied in die suidwestelike deel van [[Somalië]]. Die [[hoofstad]] en grootste stad was [[Baidoa]]. Suidwes van Suidwes-Somalië lê die omstrede gebied [[Jubaland]]. In 2002 verklaar die Rahanweyn Resistance Army (RRA) Suidwes-Somalië onafhanklik. In 2006 word die gebied weer amptelik by Somalië ingelyf. {{Saadjie}} [[Kategorie:Geskiedenis van Somalië]] 5t1ewsulocywlcxx0oe56gearr3rzd6 0 52890 2518439 2510697 2022-08-10T03:32:33Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[commons:user:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Movimento_Popular_de_Libertação_de_Angola_(bandeira).svg" met "Flag_of_MPLA.svg" omrede: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Politieke party | party_naam = Movimento Popular de Libertação de Angola – Partido do Trabalho | afkorting = MPLA | party_logo =Flag of MPLA.svg | logobeskrywing = | logo_onderskrif = Vlag van die MPLA | leier = [[João Lourenço]] | slagspreuk = Vrede, werk en vryheid | gestig = [[1 Desember]] [[1956]] | ontbind = | samesmelting_van = | afgestig_van = | voorafgegaan = | samesmelting_met = | opgevolg = | nuusbrief = Jornal Éme | hoofkwartiere = Av. Ho Chi Minh 34, [[Luanda]], [[Angola]] | studente_vleuel = | jeugvleuel = Juventude do MPLA | ideologie = Sosiaal-Demokrasie | nasionaal = | internasionaal = [[Sosialistiese Internasionaal]] | kleure = | webwerf = [http://www.mpla.org/ ''mpla.org''] }} Die '''MPLA''' ([[Portugees]]: ''Movimento Popular de Libertação de Angola'' vir ''Volksbeweging vir die Bevryding van Angola'') was 'n bevryingsbeweging, en is nou die regerende party in [[Angola]]. Dit is in 1956 gestig om die [[Portugal|Portugese]] koloniale bewind uit [[Angola]] (toe nog Portugees-Wes-Afrika) te verdryf. Aanvanklik opereer die MPLA vreedsaam, maar toe die Portugese owerheid in [[1961]] die leiers toesluit, begin hulle met 'n [[Guerrilla-oorlogvoering|guerrillastryd]]. In [[1961]] word [[Agostinho Neto]] tot voorsitter van de MPLA verkies. Ná die dood van Angola se eerste president, [[Agostinho Neto]] op 10 September 1979, is [[José Eduardo dos Santos]] Santos op 20 September 1979 tot president van die MPLA verkies, en word hy president van Angola op 21 September 1979. In September 2018 het [[João Lourenço]] die leier geword van die party na aanleiding van die besluit van José Eduardo dos Santos om af te tree. {{Saadjie}} {{DEFAULTSORT:Mpla}} [[Kategorie:Politiek van Angola]] [[Kategorie:Politieke organisasies]] 4hqrbh42jic8xcz5ux53g7r5h0qkl1r 0 54706 2518394 2348761 2022-08-09T17:23:55Z Aliwal2012 39067 ontbind wikitext text/x-wiki ''In Augustus 2016 saamgesmelt met Gariep as '''[[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit]]''''' {{Tabel_Plaaslike Munisipaliteite_van_Suid-Afrika |naam=''Voormalige'' Maletswai |provinsie=[[Oos-Kaap]] |distriksmunisipaliteit=[[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit|Joe Gqabi]] |kode=EC143 |tipe=Plaaslike Munisipaliteit |hoofstad=[[Aliwal-Noord]] |bevolking=43&nbsp;800 <small>(2011)</small> |burgemeester= |tale=[[Xhosa]], [[Suid-Sotho]], [[Afrikaans]] |area= 4 358 |beeld_ligging=Map of the Eastern Cape with Maletswai highlighted (2011).svg }} Die '''Maletswai Plaaslike Munisipaliteit''' is 'n ontbinde plaaslike munisipaliteit in die [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit]] in die [[Oos-Kaap]], [[Suid-Afrika]]. Dit het met [[Gariep Plaaslike Munisipaliteit]] saamgesmelt na 3 Augustus 2016, om die nuwe [[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit]] te vorm. == Nedersettings == Nedersettings in die munisipaliteit: * [[Aliwal-Noord]] (setel) * [[Dukathole]] (woonbuurt van Aliwal-Noord) * Floukraal * Hilton (woonbuurt van Aliwal-Noord) * Joe Gqabi (woonbuurt van Aliwal-Noord) * Masekhane (woonbuurt van Jamestown) * [[Jamestown, Oos-Kaap|Jamestown]] * Vineyard * Witkop == Bure == Die '''Maletswai Plaaslike Munisipaliteit''' se bure in die [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit]] was: * [[Gariep Plaaslike Munisipaliteit]] aan die westekant en * [[Senqu Plaaslike Munisipaliteit]] aan die oostekant. Ten suide in [[Chris Hani-distriksmunisipaliteit]] was: * [[Lukhanji Plaaslike Munisipaliteit|Lukhanji]] ([[Queenstown]]) en * [[Inkwanca Plaaslike Munisipaliteit|Inkwanca]] ([[Molteno, Oos-Kaap|‎Molteno]]) Aan die Vrystaat-kant is [[Mohokare Plaaslike Munisipaliteit]] in die [[Xhariep-distriksmunisipaliteit]] geleë. {{Oos-Kaapse Munisipaliteite}} [[Kategorie:Plaaslike Munisipaliteite in die Oos-Kaap]] k8n987c9yi8f0w8l5kwvg3y1qrbt1g5 0 54707 2518386 1778651 2022-08-09T14:13:13Z Aliwal2012 39067 /* Nedersettings */ wikitext text/x-wiki ''In Augustus 2016 saamgesmelt met Maletswai as '''[[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit]]''''' {{Tabel Plaaslike Munisipaliteite van Suid-Afrika |naam=Gariep |provinsie=[[Oos-Kaap]] |distriksmunisipaliteit=[[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit|Joe Gqabi]] |kode=EC144 |tipe=Plaaslike Munisipaliteit |hoofstad=[[Burgersdorp]] |bevolking=33,677<small>(2011)</small> |tale=[[Xhosa]], [[Afrikaans]] |area= 8 911 |beeld_ligging=Map of the Eastern Cape with Gariep highlighted (2011).svg }} Die '''Gariep Plaaslike Munisipaliteit''' was een van die plaaslike munisipaliteite in die [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit]] in die [[Oos-Kaap]], [[Suid-Afrika]]. Dit het met [[Maletswai Plaaslike Munisipaliteit]] saamgesmelt op 3 Augustus 2016. == Nedersettings == Nedersettings in die munisipaliteit (2011-sensus):<ref>[http://census2011.adrianfrith.com/place/289 2011-sensus]</ref> {| class="wikitable sortable" ! Plek !! Kode !! Oppervlak (km²)!! Bevolking |- | [[Burgersdorp]] || [http://census2011.adrianfrith.com/place/289005 289005]||27.92||5,241 |- | [[Khayamnandi]] || [http://census2011.adrianfrith.com/place/289008 289008]||2.67||4,724 |- | [[Mzamomhle, Burgersdorp|Mzamomhle]] || [http://census2011.adrianfrith.com/place/289006 289006]||1.27||4,656 |- | [[Nozizwe]] || [http://census2011.adrianfrith.com/place/289003 289003]||0.47||1,393 |- | [[Oviston]] || [http://census2011.adrianfrith.com/place/289001 289001]||358.88||658 |- | [[Steynsburg]] || [http://census2011.adrianfrith.com/place/289009 289009]||14.70||2488 |- | [[Tembisa, Oos-Kaap|Tembisa]] || [http://census2011.adrianfrith.com/place/289007 289007]||1.74||6,094 |- | [[Venterstad]] || [http://census2011.adrianfrith.com/place/289002 289002]||17.59||3596 |- | ''Res van die munisipaliteit'' || [http://census2011.adrianfrith.com/place/289004 289004]||8,485.82||4,826 |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} {{Oos-Kaapse Munisipaliteite}} [[Kategorie:Plaaslike Munisipaliteite in die Oos-Kaap]] n64254d0j3uradzwi7svba7v1wsqzx3 0 64702 2518387 2464762 2022-08-09T14:17:08Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[commons:user:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Tyto_alba_-British_Wildlife_Centre,_Surrey,_England-8a_(1).jpg" met "'Tutoke'_-_geograph.org.uk_-_2532332.jpg" omrede: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Nonnetjie-uil | image = 'Tutoke' - geograph.org.uk - 2532332.jpg | image_caption = Nonnetjie-uil in die British Wildlife Centre, Engeland [[Lêer:Barn Owl (Tyto alba) (W TYTO ALBA R1 C16).ogg|duimnael|Nonnetjie-uil se roep opgeneem in Cardiganshire, Wallis]] | status = LC | status_system = IUCN3.1 | domain = [[Eukaryota]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | subclassis = [[Modern birds|Neornithes]] | infraclassis = [[Neognathae]] | superordo = [[Neognathae|Neoaves]] | ordo = [[Strigiformes]] | familia = [[Tytonidae]] | subfamilia = [[Tyto]]ninae | genus = ''[[Tyto]]'' | species = '''''T. alba''''' | binomial = ''Tyto alba'' | binomial_authority = ([[Giovanni Antonio Scopoli|Scopoli]], 1769) | range_map =Schleiereule-Tyto alba-World.png | range_map_width = 240px | range_map_caption = Verspreiding van die nonnetjie-uil | synonyms = ''Strix alba'' <small>Scopoli, 1769</small><br /> ''Strix pratincola'' <small>[[Charles Lucien Bonaparte|Bonaparte]], 1838</small><br /> ''Tyto delicatula'' <small>[[John Gould|Gould]], 1837</small> }} [[Lêer:Common Barn-owl (Tyto alba) - Nonnetjie-uil.jpg|190px|links]] Die '''Nonnetjie-uil''' (''Tyto alba'') is 'n [[uil]] met 'n hartvormige, wit gesigskyf en buitengewoon klein swart [[oog|ogies]]. == Habitat == Uiteenlopend, van woestyne tot klam savanne. Dit word dikwels aangetref naby mense se huise en in mensgemaakte strukture soos voerskure, vandaar die Engelse naam ''Barn owl''. == Geluid == Wisselende roepe, waarvan die algemeenste 'n onheilspellende 'sjreee' is. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bronnelys == * [[Sasol Voëls van Suider-Afrika]] – Tweede Uitgawe, ISBN 1-86872-034-9 * Roberts Bird Guide, A comprehensive field guide to over 950 bird species in southern Africa, ISBN 978-1-77009-714-8 <gallery> Lêer:Barn owls revivim.jpg|Nonnetjie-uile Lêer:Barn Owl (Tyto alba) (30769094630).jpg|Nonnetjie-uil Lêer:Chouette crâne (2).jpg|Skedel Lêer:kerkuil licht en donker.jpg|Ligte en donker nonnetjie-uile Lêer:Tyto alba 1 Luc Viatour.jpg|'n Nonnetjie-uil in vlug Lêer:Barn Owl with prey Norfolk.jpg|Volwasse nonnetjie-uil in vlug met prooi in Norfolk Tyto alba guttata MHNT.ZOO.2010.11.154.8.jpg |''Tyto alba guttata'' </gallery> {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Nonnetjiesuile]] me1zl4hj3vo9kow6hguafzo9k2s50cg 0 65471 2518390 2447231 2022-08-09T14:38:17Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[commons:user:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Bedfordshire's_Flag.svg" met "Bedfordshire_County_Flag.svg" omrede: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:Bedfordshire County Flag.svg|]] wikitext text/x-wiki {| class="wikitable float-right" border=1 cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width=300 |- !colspan=2 align=center bgcolor="#ff9999"|Bedfordshire |- |align="center"|[[Lêer:Bedfordshire County Flag.svg|120px]]<br />Vlag<br />[[Lêer:Coat of arms of None.svg|120px]]<br />Wapen |align="center"|[[Lêer:Bedfordshire UK locator map 2010.svg|150px]]<br />Ligging in Engeland |- !width="45%" colspan=2 bgcolor="#ff9999"|Seremoniële graafskap Bedfordshire |- |Oppervlakte||1&nbsp;235&nbsp;km² |- |Bevolking||617&nbsp;100 (2011) |- |Bevolkingsdigtheid||499 inw./km² |- !colspan=2 bgcolor="#ff9999"|Distrikte en Unitêre owerhede |- |colspan=2| [[Lêer:2009 Bedfordshire Ceremonial Numbered.png|250px]] # [[Bedford, Engeland|Bedford]] # Sentraal-Bedfordshire # Luton |} '''Bedfordshire''' (uitgespreek /ˈbɛdfərdʃər/) is 'n [[graafskap]] in [[Engeland]], in die [[Verenigde Koninkryk]]. Die graafskap sluit in die stede van [[Bedford, Engeland|Bedford]], [[Dunstable]] en [[Luton]]. Bedfordshire het 'n bevolking van 617&nbsp;100 in 2011 gehad en is dus die 36ste grootste graafskap in die land. == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Saadjie}} {{Graafskappe van Engeland}} [[Kategorie:Graafskappe in Engeland]] lcpliw86u82ciop9g2wkf87z8tkrjdv 0 66849 2518397 2517974 2022-08-09T18:07:24Z Caro de Segeda 127442 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Taal |naam=Interlingue |inheemsenaam= |familiekleur=Indo-Europees |state= |streek= |sprekers= |rang= |skrif=[[Latynse alfabet]] |fam2=[[Kunsmatige taal]] |fam3= |fam4= |nasie= |agentskap= |iso1=ie|iso2=ile|iso3=ile |kaart=[[Lêer:Unde_yelb.svg|200px|center]] }} '''Interlingue''', oorspronklik '''Occidental''', is 'n [[kunsmatige taal]] wat deur die Balto-Duitse vlootoffisier [[Edgar de Wahl]] geskep en in 1922 gepubliseer is. Die taal neem 'n bemiddelde standpunt tussen die naturalistiese tale (soos [[Interlingua]]) en meer skematiese tale (soos [[Esperanto]]). Die taal is glo maklik om te verstaan vir mense wat 'n kennis van verskeie Wes-Europese tale het, veral die [[Romaanse tale]]. Occidental was populêr in Europa in die 1920's en 1930's en baie [[Ido]]-sprekers het dit aangeneem. In 1949 het Occidental 'n nuwe naam gekry, Interlingue. Na die [[Tweede Wêreldoorlog]] het dit begin verdwyn. Een rede was die koms van 'n nuwe kunsmatige taal, Interlingua, in die 1950's. Tans praat nog 'n klein aantal mense in die wêreld Interlingue. == Grammatika == === Alfabet en uitspraak === Interlingue word geskryf met 26 Latynse letters: [[a]], [[b]], [[c]], [[d]], [[e]], [[f]], [[g]], [[h]], [[i]], [[j]], [[k]], [[l]], [[m]], [[n]], [[o]], [[p]], [[q]], [[r]], [[s]], [[t]], [[u]], [[v]], [[w]], [[x]], [[y]], [[z]]. Die letters van die alfabet word uitgespreek as ''a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon'' en ''zet''.<ref name=pbgrammar>[http://interlingue.pbworks.com/w/page/4887780/Grammatica%20de%20Interlingue%20%28English%29#alfabet Grammatica de Interlingue in English], F. Haas 1956. Read 31 October 2013.</ref> Aksent word op die vyf vokale geskryf om onreëlmatige klem aan te dui, met die akute aksent (á é í ó ú) verkieslik, maar ander (è, ê, ens.) word toegelaat.<ref name="pbgrammar" /> == Gemak om te leer == As 'n internasionale hulptaal was gemak van leer deur gereelde afleiding en herkenbare woordeskat 'n sleutelbeginsel in Interlingue se skepping. ''Cosmoglotta'' het dikwels briewe vertoon van nuwe gebruikers en voormalige gebruikers van ander internasionale tale (hoofsaaklik [[Esperanto]] en [[Ido]]) wat getuig van die taal se eenvoud.<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|title=Cosmoglotta A, 1937, p. 23|access-date=2019-01-22|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415030214/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|url-status=live}}</ref> Nuwe gebruikers het hul vinnige beheer van die taal gedemonstreer,<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|title=Cosmoglotta B, 1938, p. 80|access-date=2019-03-23|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415020058/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|title=Cosmoglotta B, 1936, p.38|access-date=2019-02-26|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415020032/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|title=Cosmoglotta A, 1927, p.107|access-date=2019-03-05|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415025729/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|url-status=live}}</ref> en ervare hulptaalgebruikers het hul ervarings gedeel. Omdat baie gebruikers van die taal dit teëgekom het nadat hulle die eerste keer Esperanto geleer het, is data oor die aanleerbaarheid van die taal vir diegene sonder ervaring in ander internasionale hulptale skaars. Een eksperiment om leertyd vas te stel is in die jare 1956 tot 1957 in 'n Switserse Katolieke hoërskool (gimnasium) in Disentis uitgevoer op die tyd wat nodig is om die taal aan te leer. Die eksperiment het getoon dat die studente wat aan die studie deelgeneem het, wat vorige ondervinding met Frans, Latyn en Grieks gehad het, beide geskrewe en gesproke Interlingue bemeester het na 30 uur se studie.<ref>{{Cite web|url=http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|title=Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)|last=Barandovská-Frank|first=Vĕra|website=Adam Mickiewicz University in Poznań|quote=En svisa katolika gimnazio en Disentis (Grizono) okazis en la jaroj 1956–1957 eksperimento pri lerntempo-longeco bezonata por Interlingue. La lernantoj, kiuj havis antaŭkonojn de la lingvoj franca, latina kaj greka, regis Interlingue skribe kaj parole post 30 instruhoroj.|access-date=2019-01-22|archive-date=2019-01-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190123010131/http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|url-status=live}}</ref> == Literatuur == Die belangrikste literêre tekste in Occidental het in Cosmoglotta verskyn. Daar is ook 'n paar werke, beide oorspronklik en vertaal, in Interlingue gepubliseer. Sommige werke in Occidental is: * Kajš, Jan Amos (1938) ''Krasina, raconta del subterrania del Moravian carst''. * Podobský, Jaroslav (1935/1947) ''Li astres del Verne''. * Costalago, Vicente (2021) ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas''<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html?page=1&pageSize=4 Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]</ref>. * Costalago, Vicente (2021) ''Antologie hispan''<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 Antologie hispan]</ref>. * Costalago, Vicente (2021) ''Fabules, racontas e mites''<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref>. * Costalago, Vicente (2021) ''Li tresor de Fluvglant''<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-tresor-de-fluvglant/paperback/product-8grj8y.html?page=1&pageSize=4 Li tresor de Fluvglant]</ref>. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Interwiki|kode=ie}} {{Commons-kategorie inlyn}} {{Wikt-inlyn|Interlingue}} * [http://www.ie-munde.com/ Li Interlingue Occidental] {{Taalsaadjie}} {{Romaans}} [[Kategorie:Interlingue]] [[Kategorie:Kunsmatige taal]] lwp7ndgb2m2jnm2l1bf9hkm7cof9tsc 0 76941 2518418 2438588 2022-08-10T00:56:50Z Eastmain 1760 /* Eksterne skakels */ added new postal code page from South African Post Office wikitext text/x-wiki == Lys van poskodes per area == {| class="wikitable" | '''Kodereeks''' | '''Area''' |- ! colspan=2 | Noordelike Streek ([[Gauteng]], [[Mpumalanga]], meeste van [[Noordwes]], [[Limpopo (provinsie)|Limpopo]]) |- | 0001–0299 | Gauteng—[[Pretoria]]/[[Tshwane]] |- | 0300–0499 | Noordwes—noordelike deel |- | 0500–0698 | Limpopo—suide en weste |- | 0699–0999 | Limpopo—noorde en ooste |- | 1000–1399 | Mpumalanga—noordelike helfte |- | 1400–1699 | Gauteng—Oosrand / [[Ekurhuleni]] Metro |- | 1700–1799 | Gauteng—Wesrand, Mogale City/[[Krugersdorp]], [[Roodepoort]] |- | 1800–1999 | Gauteng—[[Soweto]] en [[Vereeniging]]/[[Vanderbijlpark]] streek (Motsweding) |- | 2000–2199 | Gauteng—[[Johannesburg]], [[Randburg]], [[Sandton]]) |- | 2200–2499 | Mpumalanga—suidelike helfte |- | 2500–2899 | Noordwes Provinsie—suidelik en sentraal |- ! colspan=2 | Oostelike Streek ([[KwaZulu-Natal]]) |- | 2900–3199 | KwaZulu-Natal—Noordelike deel van KwaZulu-Natal |- | 3200–3299 | KwaZulu-Natal—[[Pietermaritzburg]] en omgewing |- | 3300–3599 | KwaZulu-Natal—[[KwaZulu-Natal Middelande|Middelande]] |- | 3600–3799 | KwaZulu-Natal—tussen Durban en Pietermaritzburg, insluitend satellietdorpe soos [[Westville]]. |- | 3800–3999 | KwaZulu-Natal—Zululand Steek (insluitend [[Richardsbaai]]) |- | 4000–4099 | KwaZulu-Natal—[[Durban]] / Ethekwini |- | 4100–4299 | KwaZulu-Natal—Suidkus |- | 4300–4499 | KwaZulu-Natal—Noordkus |- | 4500–4730 | KwaZulu-Natal—[[Griekwaland-Oos]] en [[Umzimkulu]] |- ! colspan=2 | Suidelike Streek ([[Oos-Kaap]]) |- | 4731–5199 | Oos-Kaap—Voormalige [[Transkei]] |- | 5200–5299 | Oos-Kaap—[[Oos-Londen]] |- | 5300–5499 | Oos-Kaap—Historiese Grens-streek |- | 5500–5999 | Oos-Kaap—Noordelike binneland |- | 6000–6099 | Oos-Kaap—[[Port Elizabeth]] |- | 6100–6499 | Oos-Kaap—Westelike deel |- ! colspan=2 | Westelike Streek ([[Wes-Kaap]], [[Noord-Kaap]]) |- | 6500–6699 | Wes-Kaap—[[Tuinroete]] en [[Oudtshoorn]] area |- | 6700–6899 | Wes-Kaap—[[Klein Karoo]] |- | 6900–7099 | Wes-Kaap—[[Karoo|Groot Karoo]] |- | 7100–7299 | Wes-Kaap—Area suidoos van Kaapstad |- | 7300–7399 | Wes-Kaap—[[Weskus]] |- | 7400–7599 | Wes-Kaap—Noordelike dele van Kaapse Metropool |- | 7600–7699 | Wes-Kaap—Areas oos van Kaapstad, soos [[Stellenbosch]] |- | 7700–8099 | Wes-Kaap—[[Kaapstad]] en [[Kaapse Skiereiland]] |- ! colspan=2 | Sentrale Streek (Noord-Kaap en [[Vrystaat]]) |- | 8100–8299 | Noord-Kaap—[[Namakwaland]]streek |- | 8300–8799 | Noord-Kaap—Oostelike deel |- | 8800–8999 | Noord-Kaap—Gordonia-streek |- | 9000–9299 | ''Voorheen toegeken aan [[Suidwes-Afrika]]'' |- | 9300–9399 | Vrystaat—[[Bloemfontein]] en omgewing |- | 9400–9699 | Vrystaat—[[Noord-Vrystaat]] |- | 9700–9899 | Vrystaat—[[Oos-Vrystaat]] |- | 9900–9999 | Vrystaat—Suid-Vrystaat |} == Eksterne skakels == * [http://www.sapostalcodes.info Soek 'n Suid-Afrikaanse poskode op] *{{Cite web|url=https://www.postoffice.co.za/questions/postalcode.html |title= Postal Code |publisher = South African Post Office, Suid-Afrikaanse Poskantoor |language = en}} * [http://www.sapo.co.za Suid-Afrikaanse Poskantoor] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190101054929/http://sapo.co.za/ |date= 1 Januarie 2019 }} [[Kategorie:Kommunikasie in Suid-Afrika]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste|Poskodes in Suid-Afrika]] 9pm7554uwix1o17r0xvgjk1uwaxyci9 0 82778 2518400 2512536 2022-08-09T18:31:56Z JMK 649 beter hoofprent, verwyder bloeiwyse weens ID wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | name = Bergkaree | image = Searsia leptodictya, habitus, Skeerpoort, c.jpg | image_caption = Groeiwyse naby [[Skeerpoort]] in die [[Magaliesberg]], [[Noordwes]] | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Searsia leptodictya | authority = [[Ludwig Diels|Diels]] | synonyms= * ''Rhus leptodictya'' <small>(Diels)</small> * ''Rhus amerina'' <small>Meikle</small> * ''Rhus leptodictya f. pilosa'' <small>R.Fern. & A.Fern.</small> * ''Rhus rhombocarpa'' <small>R.Fern. & A.Fern.</small> * ''Searsia leptodictya f. pilosa'' <small>(R.Fern. & A.Fern.) Moffett</small><ref>http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:77063303-1</ref> }} Die '''bergkaree''' (''Searsia leptodictya'') is 'n [[Suid-Afrika]]anse immergroen [[boom]] wat as die "Mohlwehlwe" in Sotho en as die "Mountain karee" in Engels bekend staan.<ref>http://redlist.sanbi.org/species.php?species=5522-74</ref> Die boom se FSA-nommer is 387.<ref>https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/</ref><ref name=PvanWyk>{{cite book | last = Van Wyk | first = Piet | title=Field guide to the TREES of the Kruger National Park|publisher=Struik | location = Kaapstad | date = 2008 | page = 173 | isbn = 978-1-77007-759-1}}</ref> == Beskrywing == Die boom lyk baie soos die [[karee]] en [[witkaree]] maar die blaarrande is saagtandig.<ref name="Moller">{{cite book | last = Moller | first = Eugene | title= Watter Boom is dit? | date = 2013 | isbn = 978-1-77007-832-1}}</ref> Die boom het 'n enkele, rowwe donkerbruin tot swart stam.<ref>{{citation|title=TREES of the Kruger National Park, a field guide|publisher=Piet van Wyk. Struik Uitgewers, Kaapstad, 2008.|ISBN=978 1 7707 759 1}}</ref> Dit bereik 'n hoogte van 5&nbsp;meter met dieselfde omtrek by die takke en bied goeie weerstand teen droogte maar slegs gedeeltelik teen ryp.<ref name="Moller" /> Dit is 'n pragtige klein boom vir 'n klein tuin met sy ronde kroon en interessante hangeffek van sy takkies en blaarstele. Dit kan in volle son of in gedeeltelike skaduwee geplant word. Die immergroen boom dra klein wit [[blom]]metjies, wat op vroulike bome verander in bondels van klein, plat bessies 5&nbsp;mm in deursnee. Die [[vrug]]gies lok baie [[voël]]s wat graag die bessies vreet. Daar kan ook bier gebrou word van die bessies. == Fotogalery == <gallery mode=packed heights=130 style="font-size:100%; line-height:130%"> Lêer:Searsia leptodictya, saailing, Strikfontein se Nek, b.jpg|<center>Saailing in die [[Waterberg]], Limpopo Lêer:Searsia leptodictya, loof, Pretoria.jpg|<center>Loof Lêer:Searsia leptodictya, vrugte, a, Pretoria.jpg|<center>Vrugte Lêer:Searsia leptodictya, Magaliespark.jpg|<center>''S. leptodictya'' as sierboom by 'n vakansieoord </gallery> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bome]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Searsia]] [[Kategorie:Bome van Afrika]] rpoqthvnj2zejmgd0oxdpva2p8qjwb2 0 86003 2518413 2518200 2022-08-09T20:44:13Z Aliwal2012 39067 /* Bestemmings */ 2022 is internasionale vlugte weer hervat wikitext text/x-wiki {{Infobox airline | airline = Qantas | image = [[Lêer:Qantas A380-800 VH-OQD SIN 2011-2-5.png|duimnael|senter|280px|'n Qantas A380-800]] | image_size = 280 | IATA = QF | ICAO = QFA | callsign = QANTAS | founded = {{Begin datum en ouderdom|df=yes|1920|11|16}} <br />Winton, [[Queensland]], [[Australië]] | commenced = | bases = | hubs = [[Sydney-lughawe]]<br />[[Melbourne-lughawe]]<br />[[Brisbane-lughawe]] | secondary_hubs = [[Adelaide-lughawe]]<br />[[Perth-lughawe]] | focus_cities = {{unbulleted list|Cairns Internasionale Lughawe|Darwin Internasionale Lughawe|[[Singapoer Changi Lughawe]]<ref>{{cite press release|title=QANTAS inks Strategic Marketing Partnership with Singapore Tourism Board and Changi Airport Group|url=https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-inks-strategic-marketing-partnership-with-singapore-tourism-board-and-changi-airport-group/|website=Qantas News Room|access-date=8 May 2018|archive-date=28 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200728103513/https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-inks-strategic-marketing-partnership-with-singapore-tourism-board-and-changi-airport-group/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Qantas Group: Singapore is our largest hub outside of Australia – Blue Swan Daily|url=https://blueswandaily.com/qantas-group-singapore-is-our-largest-hub-outside-of-australia/|website=blueswandaily.com|date=14 March 2018|access-date=8 May 2018|archive-date=8 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180508121822/https://blueswandaily.com/qantas-group-singapore-is-our-largest-hub-outside-of-australia/|url-status=live}}</ref>}} | frequent_flyer = Qantas Frequent Flyer | alliance = Oneworld | subsidiaries = {{unbulleted list|QantasLink|[[Jetstar]]|Qantas Freight|Qantas Holidays|Express Ground Handling|Qantas Ground Services}} | traded_as = S&P/ASX 200 | fleet_size = 126 | destinations = 85<ref>http://qantas2015.reportonline.com.au/system/files_force/downloads/full_qantas_annual_report_2015-1.pdf?download=2{{Dooie skakel|date=October 2017}}</ref> | parent = | headquarters = Mascot, [[Nieu-Suid-Wallis]], [[Australië]].<ref name="HQ" /> | key_people = Richard Goyder<ref name="leadership">{{cite web |title=Our leadership |website=Qantas Group |url=https://www.qantas.com/au/en/qantas-group/acting-responsibly/our-leadership.html |access-date=24 April 2019 |archive-date=24 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190424071341/https://www.qantas.com/au/en/qantas-group/acting-responsibly/our-leadership.html |url-status=live }}</ref> <small>(Voorsitter)</small><br />Alan Joyce<ref name="leadership" /> <small>(HUB)</small> | revenue = {{increase}} A$17,96&nbsp;miljard (2019)<ref name="QGR2019">{{cite web|title=Qantas Annual Report 2019|publisher=Qantas Airways Ltd|url=https://investor.qantas.com/FormBuilder/_Resource/_module/doLLG5ufYkCyEPjF1tpgyw/file/annual-reports/2019-Annual-Report-ASX.pdf|access-date=13 Desember 2019|archive-date=27 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201127162408/https://investor.qantas.com/FormBuilder/_Resource/_module/doLLG5ufYkCyEPjF1tpgyw/file/annual-reports/2019-Annual-Report-ASX.pdf|url-status=live}}</ref> | operating_income = {{decrease}} A$1,64&nbsp;miljard (2019) | assets = {{increase}} A$19,3&nbsp;miljard (2019) | equity = {{increase}} A$3,43&nbsp;miljard (2019) | num_employees = {{decrease}} 30 179 (2019)<ref name="QGDB2019">{{cite web|title=Qantas Group Data Book 2019|url=https://investor.qantas.com/FormBuilder/_Resource/_module/doLLG5ufYkCyEPjF1tpgyw/file/data-book/2019qantasdatabook.pdf|access-date=20 Maart 2020|archive-date=19 Maart 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200319161550/https://investor.qantas.com/FormBuilder/_Resource/_module/doLLG5ufYkCyEPjF1tpgyw/file/data-book/2019qantasdatabook.pdf|url-status=live}}</ref> | website = {{URL|qantas.com}} }} '''Qantas''' ({{IPAc-en|ˈ|k|w|ɒ|n|t|ə|s}} KWON-təs) ([[IATA]]: '''QF''', [[ICAO]]: '''QFA''') is die vlagdraer en nasionale [[lugredery]] van [[Australië]] en sy grootste redery volgens vlootgrootte, internasionale vlugte en bestemmings na gevlieg.<ref>{{cite news|title=Qantas reports record annual loss|url=https://www.bbc.co.uk/news/business-28948855|access-date=21 February 2015|work=BBC News|date=28 August 2014|archive-date=23 December 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223020316/http://www.bbc.co.uk/news/business-28948855|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Butler|first=Ben|date=2020-03-17|title=Airlines in crisis: Virgin and Qantas under pressure as government hints at support package|language=en|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2020/mar/17/airlines-in-crisis-virgin-and-qantas-under-pressure-as-government-hints-at-support-package|access-date=2020-05-03|issn=0261-3077|archive-date=3 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603015833/https://www.theguardian.com/world/2020/mar/17/airlines-in-crisis-virgin-and-qantas-under-pressure-as-government-hints-at-support-package|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |last=Topham |first=Gwyn |title=Airline industry faces grim year as Gulf carriers take over the world |url=http://www.guardian.co.uk/business/2012/jun/17/airline-industry-streamline-euro-crisis-fuel-costs |access-date=19 Februarie 2013 |newspaper=The Observer |date=17 Junie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120708215732/http://www.guardian.co.uk/business/2012/jun/17/airline-industry-streamline-euro-crisis-fuel-costs |archive-date=8 Julie 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die naam was oorspronklik "QANTAS", 'n akroniem vir "'''Queensland and Northern Territory Aerial Services'''". Dit dra die bynaam "The Flying Kangaroo" en is die derde oudste in die wêreld wat nog in bedryf is.<ref>{{en}} {{cite news|title= Qantas frequent flyers get microchip cards, heralding new era in faster travel|publisher= The Independent|date= 13 November 2009|url= http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/qantas-frequent-flyers-get-microchip-cards-heralding-new-era-in-faster-travel-1820337.html|access-date= 28 Maart 2014|archive-date= 1 Februarie 2013|archive-url= https://www.webcitation.org/6E6is7yjQ?url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/qantas-frequent-flyers-get-microchip-cards-heralding-new-era-in-faster-travel-1820337.html|url-status= dead}}</ref><ref name="Qantas microchip card">{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/qantas-frequent-flyers-get-microchip-cards-heralding-new-era-in-faster-travel-1820337.html|title=Qantas frequent flyers get microchip cards, heralding new era in faster travel|date=13 November 2009|archive-url=https://archive.today/20120804024505/http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/qantas-frequent-flyers-get-microchip-cards-heralding-new-era-in-faster-travel-1820337.html|archive-date=4 August 2012|url-status=dead|newspaper=The Independent}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/oldest-airlines-in-the-world-that-are-still-operating.html|title=Oldest Airlines in the World That Are Still Operating|website=World Atlas|archive-url=https://web.archive.org/web/20190406075028/https://www.worldatlas.com/articles/oldest-airlines-in-the-world-that-are-still-operating.html|archive-date=6 April 2019|access-date=24 November 2018|url-status=live}}</ref> Dit is in November [[1920]] gestig en het in Mei 1935 met internasionale passasiersvlugte begin. Qantas is 'n stigterslid van die Oneworld-lugrederyalliansie.<ref name="founder">{{Cite press release|title=Five leading airlines to launch Oneworld global alliance|url=http://www.oneworld.com/ow/news/details?objectID=1271|access-date=5 Augustus 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110715002430/http://www.oneworld.com/ow/news/details?objectID=1271|archivedate=15 Julie 2011}}</ref> Die lugredery se hoofkantoor is in die Qantassentrum in die [[voorstad]] Mascot van [[Sydney]], aangrensend aan sy [[Spil (lughawe)|hoofspil]] by die [[Sydney-lughawe]]. Teen Maart 2014 het Qantas 'n 65%-aandeel van die Australiese binnelandse mark gehad en 18,7% van alle passasiers van en na Australië vervoer.<ref>{{cite web |url=http://www.airreview.com/Qantas/index.htm |title=Qantas Overview |publisher=Airreview.com |access-date=17 Januarie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180819231942/http://www.airreview.com/Qantas/index.htm |archive-date=19 Augustus 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.theaustralian.com.au/business/aviation/qantas-internationals-market-share-slips-as-capacity-growth-slows/story-e6frg95x-1227258403192|title=Qantas International's market share slips as capacity growth slows|newspaper=The Australian|access-date=17 June 2015}}</ref><ref>[http://www.businessinsider.com.au/in-detail-heres-why-alan-joyce-says-qantas-must-defend-its-65-market-share-2014-3 In Detail, Here's why Alan Joyce says Qantas must defend its 65% marketshare] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140522045750/http://www.businessinsider.com.au/in-detail-heres-why-alan-joyce-says-qantas-must-defend-its-65-market-share-2014-3}} ''Business Insider'' 5 Maart 2014.</ref> Verskeie filiaallugrederye werk na streeksentrums en op sommige hoofroetes binne Australië onder die QantasLink-vaandel. Qantas besit ook [[Jetstar]], 'n [[Laekosteredery|laekostelugredery]] wat beide internasionale dienste vanaf Australië en binnelandse dienste binne Australië en [[Nieu-Seeland]] bedryf; en hou belange in 'n aantal ander Jetstar-handelsmerk-lugrederye. == Geskiedenis == [[Lêer:Qantas First Office Longreach Queensland 1921slnsw a1178007u.jpg|duimnael|Die oorspronklike QANTAS-kantoor in Longreach, Queensland (1921) <ref>Series 02: Sir Hudson Fysh pictorial collection Volume 6: QANTAS photographic record, 1920–1930, State Library of New South Wales [http://archival.sl.nsw.gov.au/Details/archive/110337581 PX*D 294 / vol. 6, No.3] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190616095305/http://archival.sl.nsw.gov.au/Details/archive/110337581}}</ref>]] [[Lêer:Flying boats at Rose Bay.jpg|duimnael|Qantas Empire Airways Short Empire- vlieënde bote by Rosebaai in die Sydney-hawe (1939)]] Qantas is op 16 November 1920 in Winton, Queensland gestig deur Hudson Fysh, Paul McGinness en Fergus McMaster as '''Queensland and Northern Territory Aerial Services''' Limited.<ref>{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details2|title=Small Beginnings|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009061143/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details2|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.qantas.com/travel/airlines/history-founders/global/en|title=The Men Who Established Qantas|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20180627062239/https://www.qantas.com/travel/airlines/history-founders/global/en|archive-date=27 June 2018|access-date=16 May 2018}}</ref> Die lugredery se eerste vliegtuig was 'n [[Avro 504|Avro 504K]]. Dit het sy hoofkwartier na Longreach, Queensland in 1921 en [[Brisbane]], Queensland in 1930 verskuif.<ref>{{Cite web|url=https://www.qantas.com/au/en/about-us/our-company/our-history.html|title=Our history|website=www.qantas.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20210127094352/https://www.qantas.com/au/en/about-us/our-company/our-history.html|archive-date=27 January 2021|access-date=26 January 2021}}</ref> In 1934 het QANTAS en Brittanje se [[Imperial Airways]] ('n voorloper van [[British Airways]]) 'n nuwe maatskappy gestig, '''Qantas Empire Airways Limited''' (QEA).<ref>{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details7|title=The Move to Brisbane|website=Our Company|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009060646/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details7|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref> Die nuwe lugredery het in Desember 1934 met bedrywighede begin en tussen Brisbane en [[Darwin]] gevlieg. QEA het vanaf Mei 1935 internasionaal gevlieg, toe die diens vanaf Darwin na Singapoer uitgebrei is (Imperial Airways het die res van die diens na Londen bedryf).<ref name="VenturingOverseas">{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details8|title=Venturing Overseas|website=Our Company|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009060355/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details8|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref> Toe die Tweede Wêreldoorlog begin het, het vyandelike optrede en ongelukke die helfte van die vloot van tien vernietig, en die meeste van die vloot is deur die Australiese regering vir oorlogsdiens opgeroep.<ref>{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details10|title=The World at War|website=Our Company|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009060532/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details10|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref> Vliegbootdienste is in 1943 hervat, met vlugte tussen die [[Swanrivier]] by Crawley in [[Perth]], Wes-Australië en Koggala-meer in Ceylon (hedendaagse [[Sri Lanka]]). Dit het aan die British Overseas Airways Corporation (BOAC, die opvolger van Imperial Airways) se diens na Londen geskakel.<ref>{{Cite web|url=http://www.ahc.gov.au/publications/national-stories/transport/chapter8.html|title=The Rise of Civil Aviation to 1970|website=National Stories|publisher=Australian Heritage Commission|archive-url=https://web.archive.org/web/20061206065231/http://www.ahc.gov.au/publications/national-stories/transport/chapter8.html|archive-date=6 December 2006|access-date=7 January 2007}}</ref><ref name="Thiedeman">{{Cite web|url=http://sundaytimes.lk/000227/plus6.html|title=Koggala, Catalinas, and the double sunrise|last=Roger Thiedeman|date=27 February 2007|website=The Sunday Times|location=Colombo, Sri Lanka|archive-url=https://web.archive.org/web/20090410000329/http://www.sundaytimes.lk/000227/plus6.html|archive-date=10 April 2009|access-date=15 February 2009}}</ref> Qantas se kangaroo-logo is vir die eerste keer gebruik op die "Kangaroo-roete", wat in 1944 begin is, van Sydney na [[Karatsji]], waar BOAC-spanne vir die res van die reis na die VK oorgeneem het.<ref name="Thiedeman" /><ref>{{Cite web|url=http://www.petan.net/aviation/AirRoute/aust_asia_europe.htm|title=Australia/Asia/Europe during World War II|website=Air Routes|publisher=Petan.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20090107090023/http://www.petan.net/aviation/AirRoute/aust_asia_europe.htm|archive-date=7 January 2009|access-date=15 February 2009}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1950/1950%20-%201946.html|title=Indian Ocean – New Guinea – Kangaroo Service – 1950–1946|website=Archive|publisher=Flight Global website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120314054323/http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1950/1950%20-%201946.html|archive-date=14 March 2012|access-date=15 February 2009}}</ref> In 1947 is QEA genasionaliseer deur die Australiese Arbeidersregering onder Eerste Minister Ben Chifley. QANTAS Beperk is toe gelikwideer. Na nasionalisering is Qantas se oorblywende binnelandse netwerk, in Queensland, oorgedra naTrans-Australia Airlines wat ook in nasionale besit is, wat Qantas met 'n suiwer internasionale netwerk gelaat het. Kort na nasionalisering het QEA sy eerste dienste buite die [[Britse Ryk]], na [[Tokio]], begin.<ref name="postwar">{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details12|title=Post War Expansion|website=Our Company|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009061308/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details12|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref> Dienste na Hongkong het ongeveer dieselfde tyd begin. In 1957 is 'n hoofkantoor, Qantas House, in Sydney geopen.<ref>Easdown, Geoff.</ref> === Stralertydperk === In Junie 1959 het Qantas die stralertydperk betree toe die eerste [[Boeing 707]] afgelewer is.<ref name="BG772">{{Cite book|last=Wilson|first=Stewart|title=Boeing 707 Douglas DC-8 & Vickers VC10|publisher=Aerospace Publications|year=1998|location=ACT, Australia|page=185|isbn=1-875671-36-6}}</ref> Op 14 September 1992 het Qantas met die nasionale lugredery Australian Airlines (hernoem na Trans-Australia Airlines in 1986) saamgesmelt.<ref>{{cite magazine|title=World airline directory – Qantas Airways|magazine=[[Flight International]]|issn=0015-3710|volume=143|number=4362|date=30 March 1993|page=117|url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1993/1993%20-%200640.html|archive-url=https://www.webcitation.org/6BfIrKXrp?url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1993/1993%20-%200640.html|archive-date=25 October 2012}}</ref> Die lugredery is die volgende jaar na Qantas hernoem. Qantas is geleidelik geprivatiseer tussen 1993 en 1997.<ref>The Hon R. Willis, Answer to a Question without Notice, House of Representatives Debates, 13 May 1993, p.775.</ref><ref>Commonwealth of Australia Budget Statements 1996–97, Budget Paper no. 3, p. 3-191.</ref><ref>Ian Thomas, '"Luck" played a key part in float success', Australian Financial Review, 31 July 1995.</ref> Ingevolge wetgewing wat aanvaar is om die privatisering toe te laat, moet Qantas ten minste 51% deur Australiese aandeelhouers besit word.<ref>{{Cite web|url=https://www.sbs.com.au/news/qantas-to-remain-australian-owned|title=Qantas to remain Australian-owned|date=18 July 2014|website=SBS News|archive-url=https://web.archive.org/web/20211112030634/https://www.sbs.com.au/news/qantas-to-remain-australian-owned|archive-date=12 November 2021|access-date=12 November 2021|quote=The revamped Qantas Sale Act insists 51 per cent of the airline remains in Australian hands.}}</ref> === Oneworld en Jetstar === In 1998 het Qantas die Oneworld-alliansie saam met [[American Airlines]], [[British Airways]], Canadian Airlines en [[Cathay Pacific]] gestig,<ref>{{Cite web|url=http://www.oneworld.com/ow/news/details?objectID=1273|title=Oneworld: The alliance to serve the world takes off on February&nbsp;1|date=25 January 1999|publisher=Oneworld|archive-url=https://web.archive.org/web/20070831041218/http://www.oneworld.com/ow/news/details?objectID=1273|archive-date=31 August 2007|access-date=15 May 2007}}</ref> met ander lugrederye wat daarna aangesluit het. Met die toetrede van die nuwe [[laekosteredery]] Virgin Blue (nou Virgin Australia) tot die binnelandse mark in 2000,<ref>{{Cite web|url=http://www.boeing.com/news/releases/2001/q4/nr_011029a.html|title=Boeing Welcomes Qantas Decision on 737–800 Purchase|date=29 October 2001|publisher=Boeing|archive-url=https://web.archive.org/web/20070612235639/http://www.boeing.com/news/releases/2001/q4/nr_011029a.html|archive-date=12 June 2007|access-date=15 May 2007}}</ref> het Qantas se markaandeel gedaal. Qantas het die laekosteredery Jetstar in 2001 geskep om met Virgin mee te ding. Die hoof binnelandse mededinger vir Qantas, Ansett Australia, het op 14 September 2001 in duie gestort.<ref>{{Cite web|url=http://www.australianpolitics.com/news/2001/01-09-14.shtml|title=Ansett Airlines Shut Down; NZ Prime Minister Blockaded in Melbourne; Howard Returns to Parochial Political Realities|date=14 September 2001|publisher=australianpolitics.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20070210122552/http://www.australianpolitics.com/news/2001/01-09-14.shtml|archive-date=10 February 2007|access-date=15 May 2007}}</ref> Markaandeel vir Qantas het onmiddelik tot 90% geklim, maar mededinging met Virgin het toegeneem namate dit uitgebrei het; die markaandeel van die Qantas-groep het uiteindelik op 'n relatief stabiele posisie van sowat 65% gevestig, met 30% vir Virgin en ander streeklugrederye wat verantwoordelik was vir die res van die mark. === 2001–2019 ontwikkelings === Qantas het tussen 2002 en 2006 kortstondig die Australian Airlines-naam vir sy internasionale begrotingslugredery laat herleef,<ref>{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/regions/dyn/au/publicaffairs/details?ArticleID=2007/may07/Q3752|title=Qantas to Open New Base in Cairns|date=3 May 2007|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20070701162303/http://www.qantas.com.au/regions/dyn/au/publicaffairs/details?ArticleID=2007%2Fmay07%2FQ3752|archive-date=1 July 2007|access-date=15 May 2007}}</ref> maar hierdie filiaal is gesluit ten gunste van die internasionale uitbreiding van Jetstar, insluitend na Nieu-Seeland. In 2004 het die Qantas-groep uitgebrei na die Asiatiese begrotinglugdiensmark met [[Jetstar Asia Airways]], waarin Qantas 'n minderheidsbelang besit. 'n Soortgelyke model is gebruik vir die belegging in Jetstar Pacific, met sy hoofkwartier in Viëtnam, in 2007, en [[Jetstar Japan]], wat in 2012 bekendgestel is. In Desember 2006 het Qantas 'n mislukte bod oorleef van 'n konsortium wat homself Airline Partners Australia genoem het. Gesprekke oor 'n moontlike samesmelting met British Airways in 2008 het ook nie tot 'n ooreenkoms gelei nie.<ref name="batalksend2">{{cite news|last=Fenner|first=Robert and Steve Rothwell|title=British Airways, Qantas Talks Fail on Ownership Split|url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601081&sid=atsndhbnWsoM&refer=australia|publisher=Bloomberg|date=18 December 2008|access-date=18 December 2008|archive-date=25 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100525071904/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601081|url-status=live}}</ref> In 2011 het 'n arbeidsgeskil tussen Qantas en die ''Transport Workers Union of Australia'' tot die opskort van alle Qantas-vlugte gelei, en die lugdiens se personeel is vir twee dae uitgesluit.<ref>{{Cite news|url=http://www.abc.net.au/news/2011-10-30/joyce-defends-qantas-grounding/3608780/?site=newcastle|title=Joyce defends Qantas grounding as backlash grows|work=ABC News|date=30 October 2011|access-date=30 October 2011|archive-date=24 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200424123623/https://www.abc.net.au/news/2011-10-30/joyce-defends-qantas-grounding/3608780?site=newcastle|url-status=live}}</ref> Op 25 Maart 2018 het 'n Qantas [[Boeing 787 Dreamliner|Boeing 787]] geskeduleerde ononderbroke kommersiële vlugte tussen Australië en Europa ingestel wat die twee vastelande vir die eerste keer per lug verbind het, met die eerste aankoms in Londen van Vlug 9 (QF9).<ref>{{cite news|last=Chong|first=Jordan|date=25 March 2018|title=Qantas changes the game with departure of first nonstop Australia-UK passenger flight|url=http://australianaviation.com.au/2018/03/qantas-changes-the-game-with-departure-of-first-nonstop-australia-uk-passenger-flight/|url-status=live|work=Australian Aviation|location=Sydney, NSW|archive-url=https://web.archive.org/web/20180326034606/http://australianaviation.com.au/2018/03/qantas-changes-the-game-with-departure-of-first-nonstop-australia-uk-passenger-flight/|archive-date=26 March 2018|access-date=26 March 2018}}</ref> QF9 was 'n reis van 17-uur, 14,498&nbsp;km (9 009 myl) vanaf [[Perth-lughawe]] in [[Wes-Australië]] na [[Lughawe Londen-Heathrow]].<ref>{{cite news|title=Australia-UK: First non-stop flight arrives in London from Perth|url=https://www.bbc.com/news/world-australia-43530332|access-date=25 March 2018|work=[[BBC News]]|publisher=British Broadcasting Corporation|date=25 March 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325021256/http://www.bbc.com/news/world-australia-43530332|archive-date=25 March 2018}}</ref><ref>{{cite news|last1=Munk|first1=David|title=First non-stop scheduled flight from Australia to Britain lands after 17 hours|url=https://www.theguardian.com/world/2018/mar/25/first-non-stop-flight-australia-britain-lands-17-hours-qantas|access-date=25 March 2018|work=[[The Guardian]]|date=25 March 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325054931/https://www.theguardian.com/world/2018/mar/25/first-non-stop-flight-australia-britain-lands-17-hours-qantas|archive-date=25 March 2018}}</ref> Op 20 Oktober 2019 het Qantas Airways die langste kommersiële vlug tot nog toe tussen [[New York|New York Stad]] en Sydney met 'n [[Boeing 787 Dreamliner|Boeing 787–9 Dreamliner]] in 19 uur en 20 minute voltooi.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/business/2019/oct/20/qantas-longest-commercial-flight-new-york-sydney-dreamliner-787|title=Qantas Dreamliner completes longest ever commercial flight|website=TheGuardian.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20191022133408/https://www.theguardian.com/business/2019/oct/20/qantas-longest-commercial-flight-new-york-sydney-dreamliner-787|archive-date=22 October 2019|access-date=22 October 2019}}</ref> === Covid-19-pandemie in 2020 === Op 19 Maart 2020 het Qantas bevestig dat hy ongeveer 60% van binnelandse vlugte opskort,<ref name="QFdomsus">{{Cite press release|url=https://www.qantas.com/au/en/travel-info/travel-updates/coronavirus/qantas-australian-domestic-network-changes.html|title=Qantas domestic network changes|publisher=Qantas|access-date=19 March 2020|archivedate=15 June 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200615073430/https://www.qantas.com/au/en/travel-info/travel-updates/coronavirus/qantas-australian-domestic-network-changes.html}}</ref> twee derdes van sy werknemers op verlof plaas, alle internasionale vlugte opskort en meer as 150 van sy vliegtuie vanaf einde Maart tot ten minste 31 Mei 2020 sal hok, ná uitgebreide regeringsereisbeperkings weens die [[Covid-19-pandemie]].<ref name="Reuters19Mar">{{Cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-qantas/qantas-to-cease-international-flying-tells-majority-of-workforce-to-take-leave-idUSKBN21602W|title=Qantas to cease international flying, tells majority of workforce to take leave|date=19 March 2020|publisher=Reuters|archive-url=https://web.archive.org/web/20200612172432/https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-qantas/qantas-to-cease-international-flying-tells-majority-of-workforce-to-take-leave-idUSKBN21602W|archive-date=12 June 2020|access-date=19 March 2020}}</ref><ref name="QFintsus">{{Cite press release|url=https://www.qantas.com/au/en/travel-info/travel-updates/coronavirus/qantas-international-network-changes.html|title=Qantas International network changes|publisher=Qantas|access-date=19 March 2020|archivedate=15 June 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200615123508/https://www.qantas.com/au/en/travel-info/travel-updates/coronavirus/qantas-international-network-changes.html}}</ref> Om die pandemie te oorleef, het Qantas aangekondig dat hy 6 000 poste gaan ontslaan en 'n plan aangekondig om A$1,9 miljard in te samel in nuwe kapitaal.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-australia-53173929|title=Coronavirus: Qantas to axe 6,000 jobs due to pandemic|date=25 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200625193441/https://www.bbc.com/news/world-australia-53173929|archive-date=25 June 2020|access-date=26 June 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.foxbusiness.com/markets/australias-qantas-airline-to-cut-6000-jobs-as-virus-hits|title=Australia's Qantas airline to cut 6,000 jobs as virus hits|date=2020-06-25|website=Associated Press|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724213322/https://www.foxbusiness.com/markets/australias-qantas-airline-to-cut-6000-jobs-as-virus-hits|archive-date=24 July 2020|access-date=2020-07-24}}</ref> Qantas het ook aangekondig dat hy sy 30%-belang in Jetstar Pacific aan [[Vietnam Airlines]] gaan oordra, en daarmee die [[Jetstar]]-handelsmerk in Viëtnam gestaak.<ref>{{Cite web|url=https://australianaviation.com.au/2020/06/qantas-to-sell-stake-in-jetstar-pacific/|title=Qantas to sell stake in Jetstar Pacific|date=2020-06-16|website=Australian Aviation|language=en-AU|archive-url=https://web.archive.org/web/20200621173948/https://australianaviation.com.au/2020/06/qantas-to-sell-stake-in-jetstar-pacific/|archive-date=21 June 2020|access-date=2020-06-26}}</ref> Qantas het sy laaste Boeing 747 in Julie 2020 uit diens gestel ná byna 49 jaar van aaneenlopende bedryf—die eerste 747 is in Augustus 1971 ingestel, terwyl al 12 sy [[Airbus A380]]'s in stoor geplaas is (10 by Mojave Air–Space Port en 2 by [[Los Angeles Internasionale Lughawe]]) vir 'n minimum van drie jaar.<ref>{{cite news|title=Qantas bids farewell to last 747 jumbo jet|first=Gus|last=McCubbing|publisher=7News|date=21 July 2020|url=https://7news.com.au/business/qantas-set-to-farewell-last-747-jumbo-jet-c-1183856|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722070649/https://7news.com.au/business/qantas-set-to-farewell-last-747-jumbo-jet-c-1183856|archive-date=22 July 2020|access-date=23 July 2020|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.executivetraveller.com/qantas-airbus-a380-hibernation|title=How Qantas will hibernate its Airbus A380 for the next three years ''Executive Traveller'' 7 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200723052245/https://www.executivetraveller.com/qantas-airbus-a380-hibernation|archive-date=23 July 2020|access-date=23 July 2020|url-status=live}}</ref> Die vlieëniers van die laaste Boeing 747-vlug na die Mojave-woestyn via Los Angeles het die vorm van die ikoniese Qantas-logo in die vlugpad geteken voordat die straler op sy reis voortgegaan het.<ref>{{Cite web|url=https://7news.com.au/travel/qantas-final-boeing-747-flight-leaves-behind-fitting-flight-radar-farewell-message-c-1185333|title=Qantas' last Boeing 747 leaves fitting 'farewell message' on flight path radar|date=2020-07-22|website=7NEWS.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724183535/https://7news.com.au/travel/qantas-final-boeing-747-flight-leaves-behind-fitting-flight-radar-farewell-message-c-1185333|archive-date=24 July 2020|access-date=2020-07-24}}</ref> In November 2020 het Qantas aangekondig dat die maatskappy bewys van COVID-19-inenting van internasionale reisigers sal vra. Volgens Alan Joyce, die firma se HUB, sal 'n koronavirus-inenting 'n 'noodsaaklikheid' word wanneer persone reis, "Ons kyk na die verandering van ons bepalings en voorwaardes om te sê vir internasionale reisigers, moet mense 'n inenting kry voordat hulle aanboord een van ons vliegtuie kan gaan."<ref>{{cite news|url=https://www.ft.com/content/8a59043d-df0d-45c1-b870-2780f06c5d1e|title=Qantas to demand proof of Covid vaccination from international passengers|work=Financial Times|author=Phillip Georgiadis|date=23 November 2020|access-date=23 November 2020|archive-date=23 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201123131342/https://www.ft.com/content/8a59043d-df0d-45c1-b870-2780f06c5d1e|url-status=live}}</ref> Qantas het ook aangekondig dat hy 2000 poste gaan sny om sy finansiële verliese te probeer beperk.<ref>{{Cite news|date=2020-11-30|title=Coronavirus: Qantas adds to job cuts by outsourcing 2,000 roles|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/business-55126705|access-date=2020-11-30|archive-date=30 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201130141842/https://www.bbc.com/news/business-55126705|url-status=live}}</ref> In Augustus 2021 het Qantas aangekondig dat hy sal vereis dat al sy 22 000 werknemers ten volle teen die virus ingeënt is.<ref>{{cite news|last1=Khadem|first1=Nassim|title=Qantas makes COVID-19 vaccinations mandatory for all of its workers|url=https://www.abc.net.au/news/2021-08-18/qantas-mandatory-vaccinations-covid19-workers-pandemic/100386206|date=17 August 2021|access-date=18 October 2021|archive-date=18 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211018045345/https://www.abc.net.au/news/2021-08-18/qantas-mandatory-vaccinations-covid19-workers-pandemic/100386206|url-status=live}}</ref> In Mei 2022 het Qantas 12 [[Airbus A350|A350-1000]]-vliegtuie van [[Airbus]] bestel om teen die einde van 2025 op ononderbroke vlugte van Sydney na [[Lughawe Londen-Heathrow|Londen]] gebruik te word.<ref>{{Cite news|last1=Manekar|first1=Sameer|last2=Freed|first2=Jamie|date=2022-05-02|title=Qantas orders Airbus jets for world's longest non-stop flight|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/australias-qantas-buy-12-airbus-jets-long-haul-flights-2022-05-01/|access-date=2022-05-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/business/2022/may/02/qantas-non-stop-flights-australia-to-new-york-london-from-sydney-melbourne-airbus-a350-1000|title=Qantas announces plans for non-stop flights from Sydney to New York and London|date=2022-05-02|website=the Guardian|language=en|access-date=2022-05-03}}</ref><ref>{{Cite news|date=2022-05-01|title=Qantas Revives Plan for World's Longest Direct Flights|language=en|work=Bloomberg.com|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-05-01/qantas-revives-plan-for-world-s-longest-direct-flights|access-date=2022-05-03}}</ref> In Mei 2022 het Qantas bepalings ooreengekom om Alliance Airlines te koop. Die transaksie is tans onderhewig aan regulatoriese en aandeelhouersgoedkeuring.<ref>[https://www.asx.com.au/asxpdf/20220505/pdf/458q44ylj1yfr2.pdf Alliance enters scheme of implementation deed with Qantas Airways Limited] Alliance Aviation Services 5 May 2022</ref> [[Lêer:Qantas Headquarters.jpg|duimnael|Qantas-hoofkwartier in Mascot, Sydney.]] Qantas se hoofkwartier is geleë in die Qantas-sentrum in die voorstad Mascot, Sydney, Nieu-Suid-Wallis.<ref name="HQ">{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/travel/airlines/contacts-other/global/en|title=Other Qantas Contacts|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20120522122523/http://www.qantas.com.au/travel/airlines/contacts-other/global/en|archive-date=22 May 2012|access-date=10 June 2011}}</ref> Die hoofkwartier het 'n herontwikkeling ondergaan wat in Desember 2013 voltooi is.<ref name="Hq">{{Cite web|url=http://www.architectus.com.au/en/projects/qantas-headquarters-redevelopment|title=Qantas Headquarters Redevelopment|publisher=architectus|archive-url=https://web.archive.org/web/20210412220757/http://www.architectus.com.au/en/projects/qantas-headquarters-redevelopment|archive-date=12 April 2021|access-date=21 January 2019}}</ref> === Lugdiensfiliale === Qantas het sedert sy ontstaan 'n aantal passasierslugrederyfiliale bedryf, insluitend: [[Lêer:QantasLink (VH-QOM) Bombardier DHC-8-402Q landing at Canberra Airport (1).jpg|duimnael| 'n [[De Havilland Canada Dash 8|Bombardier Q400]] van filiaal Sunstate Airlines.]] * Australia Asia Airlines – bedryf van 1990 tot 1996 om Qantas toe te laat om die Taiwanese mark te bedien * Impulse Airlines – 'n gevestigde lugredery wat in 2001 deur Qantas gekoop is; bedrywighede dieselfde jaar gestaak en sy bates is gebruik om Jetstar Airways te stig * Australian Airlines – 'n internasionale begrotingslugredery wat van 2002 tot 2006 bedryf is <ref>{{Cite web|url=http://www.airreview.com/Qantas/index.htm|title=Airreview Australian Airlines|publisher=Airreview|archive-url=https://web.archive.org/web/20180819231942/http://www.airreview.com/Qantas/index.htm|archive-date=19 August 2018|access-date=17 Januarie 2012}}</ref> * QantasLink – Qantas se streeklugrederyhandelsmerk wat die bedrywighede van drie filiaallugrederye van Qantas insluit ( Eastern Australia Airlines – wat ook sommige vliegtuie namens Jetstar Airways, Network Aviation en Sunstate Airlines bedryf ) en 'n kontrakvervoerder * [[Jetstar]] – opereer tans as Qantas se [[Laekosteredery]] * Jetconnect – 'n volfiliaal van Qantas wat in 2002 gestig is en gefokus het op [[Tasmansee|trans-Tasmanreise]] tussen stede in Nieu-Seeland en Oos-Australië (Brisbane, Melbourne en Sydney); die laaste van Jetconnect se vliegtuie is in Oktober 2018 na die hooflynvloot oorgeplaas Qantas bedryf 'n vragdiens onder die naam Qantas Freight (wat vliegtuie gebruik wat deur Qantas-filiaal Express Freighters Australia bedryf word en ook vliegtuie van Atlas Air verhuur) en besit ook die logistiek-en- lugvragmaatskappy Australian airExpress. == Bestemmings == Qantas bedryf sedert 1977 besigtigingsvlugte na Antarktika (sonder om te land) namens Croydon Travel.<ref>{{cite web|title=Tourism in Antarctica – Some Background|url=http://www.erebus.co.nz/Portals/4/Documents/articles/Timeline%20-%20Tourism%20in%20Antarctica.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20130208115156/http://www.erebus.co.nz/Portals/4/Documents/articles/Timeline%20-%20Tourism%20in%20Antarctica.pdf|url-status=live|archive-date=8 February 2013}}</ref> Dit is vir 'n aantal jare opgeskort ná die ongeluk van [[Air New Zealand]]-vlug 901 teen Berg Erebus in 1979.<ref>{{cite news |title=Other News – 09/11/2009 |publisher=Air Transport World |date=14 September 2009 |url=http://atwonline.com/news/other-news-09112009-0309 |quote=It has partnered with Antarctica Sightseeing Flights of Melbourne since 1994 using 747-400s. |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120523034250/http://atwonline.com/news/other-news-09112009-0309 |archive-date=23 May 2012 |access-date=22 August 2011 }}&nbsp;{{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120616080700/http://atwonline.com/news/other-news-09112009-0309 |date=16 June 2012 }}</ref> Alhoewel hierdie vlugte nie land nie, benodig hulle spesifieke pooloperasies en bemanningsopleiding as gevolg van faktore soos witsektoruitwissing<!-- "sector whiteout" -->, wat bygedra het tot die Air New Zealand-ramp in 1979. Met vlugte 7 en 8 – 'n ononderbroke diens tussen [[Sydney-lughawe|Sydney]] en [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe|Dallas/Fort Worth]] wat deur die [[Airbus A380]] bedryf word – wat op 29 September 2014 begin het, het Qantas die wêreld se langste passasiersvlug met die wêreld se grootste passasiersvliegtuig bedryf.<ref>{{cite web|url =http://www.foxnews.com/travel/2014/09/29/worlds-longest-flight-on-biggest-plane-a380-takes-over-qantas-sydney-dallas/|title =World's Longest Flight on Biggest Plane|website =Fox News|archive-url =https://web.archive.org/web/20160104143414/http://www.foxnews.com/travel/2014/09/29/worlds-longest-flight-on-biggest-plane-a380-takes-over-qantas-sydney-dallas/|archive-date =4 January 2016|url-status =dead|df =dmy-all}}</ref> Dit is op 1 Maart 2016 verbygesteek deur [[Emirates]] se nuwe [[Auckland]]-[[Doebai Internasionale Lughawe|Doebai]]-diens.<ref>{{cite web |url=http://www.emirates.com/media-centre/emirates-goes-non-stop-dubai-auckland-from-march |title=emirates.com |publisher=emirates.com |date=28 January 2016 |access-date=5 February 2018 |archive-date=9 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190109155432/https://www.emirates.com/media-centre/emirates-goes-non-stop-dubai-auckland-from-march |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/flights/todayinthesky/2016/03/01/emirates-overtakes-qantas-worlds-longest-flight/81120884/|title=Emirates overtakes Qantas for world's longest flight|author=Ben Mutzabaugh|date=1 March 2016|work=USA TODAY|access-date=10 September 2017|archive-date=12 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204524/https://www.usatoday.com/story/travel/flights/todayinthesky/2016/03/01/emirates-overtakes-qantas-worlds-longest-flight/81120884/|url-status=live}}</ref> Nadat hy Boeing 787-vliegtuie bestel het, het Qantas 'n voorneme aangekondig om ononderbroke vlugte tussen Australië en die Verenigde Koninkryk gedurende Maart 2018 van Perth na Londen te begin. Die eerste vlug het op 24 Maart uit [[Perth-lughawe|Perth]] vertrek.<ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/business/aviation/qantas-confirms-direct-flights-from-perth-to-london-20161211-gt8pdy.html|title=Qantas confirms direct flights from Perth to London|date=12 December 2016|newspaper=The Sydney Morning Herald|access-date=11 January 2017|archive-date=13 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161213124529/http://www.smh.com.au/business/aviation/qantas-confirms-direct-flights-from-perth-to-london-20161211-gt8pdy.html|url-status=live}}</ref> Op 19 Maart 2020 het Qantas bevestig dat dit alle internasionale vlugte en ongeveer 60% van binnelandse vlugte vanaf einde Maart tot minstens 31 Mei 2020 sou opskort ná uitgebreide regeringsreisbeperkings weens die [[Covid-19-pandemie]].<ref name="QFintsus" /><ref name="QFdomsus" /><ref name="Reuters19Mar" /> Sedert vroeg-2022 is internasionale vlugte, onder meer vanaf Perth na Johannesburg en Heathrow weer hervat.<!-- Vleisboek-berig deur Garath de Kock (Julie 2022)--> === Kodedeelooreenkomste === In Oktober 2016 het Qantas kodedeelooreenkomste met die volgende rederye gehad:<ref name="CAPA Qantas">{{cite web|url=http://centreforaviation.com/profiles/airlines/qantas-airways-qf |title=Profile on Qantas Airways |website=CAPA|publisher=Centre for Aviation|archive-url=https://web.archive.org/web/20161029190109/http://centreforaviation.com/profiles/airlines/qantas-airways-qf |archive-date=29 Oktober 2016|url-status=dead}}</ref> {{div col|colwidth=17em}} * Aircalin * [[Air France]]<ref>{{cite press release|url=https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-and-air-france-renew-partnership-to-offer-customers-more-travel-options-between-australia-and-france/|title=QANTAS AND AIR FRANCE RENEW PARTNERSHIP TO OFFER CUSTOMERS MORE TRAVEL OPTIONS BETWEEN AUSTRALIA AND FRANCE|website=Qantas News Room|access-date=24 Mei 2018|archive-date=24 Mei 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180524222253/https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-and-air-france-renew-partnership-to-offer-customers-more-travel-options-between-australia-and-france/|url-status=live}}</ref> * [[Air New Zealand]]<ref>{{cite news |last1=Schofield |first1=Adrian |title=Air New Zealand & Qantas to codeshare |url=http://atwonline.com/iata-agm-2018/air-new-zealand-qantas-codeshare |publisher=Air Transport World |date=1 Junie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180617154516/http://atwonline.com/iata-agm-2018/air-new-zealand-qantas-codeshare |archive-date=17 Junie 2018}}</ref> * Air Niugini * Airnorth * Air Tahiti Nui * Air Vanuatu * [[Alaska Airlines]] * [[American Airlines]] * [[Asiana Airlines]] * [[Bangkok Airways]] * [[British Airways]] * [[Cathay Pacific]]<ref>{{cite press release|title=Cathay Pacific And Qantas To Bring Australia And Asia Closer Together|url=https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/cathay-pacific-and-qantas-codeshare-to-bring-australia-and-asia-closer/|access-date=16 October 2018|work=Qantas News Room|date=21 September 2018|archive-date=16 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181016165044/https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/cathay-pacific-and-qantas-codeshare-to-bring-australia-and-asia-closer/|url-status=live}}</ref> * [[China Airlines]] * [[China Eastern Airlines]] * [[China Southern Airlines]] * [[El Al]]<ref>{{cite news|last1=Liu|first1=Jim|title=El Al / Qantas codeshare partnership begins in Sep 2017|url=http://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/274670/el-al-qantas-codeshare-partnership-begins-in-sep-2017/|access-date=7 September 2017|work=Routesonline|date=7 September 2017|archive-date=7 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170907123802/http://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/274670/el-al-qantas-codeshare-partnership-begins-in-sep-2017/|url-status=live}}</ref> * [[Emirates]] * Fiji Airways * [[Finnair]] * ITA Airways<ref>{{Cite web|url=https://italiavola.com/2021/12/16/qantas-e-ita-airways-vanno-in-code-share/|access-date=2021-12-16|website=italiavola.com|language=it|title=Qantas e ITA Airways vanno in code share|trans-title=Qantas codeshare with ITA Airways|archive-date=16 December 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211216091646/https://italiavola.com/2021/12/16/qantas-e-ita-airways-vanno-in-code-share/|url-status=live}}</ref> * [[Japan Airlines]] * [[Jetstar]] * Jetstar Asia * Jetstar Japan * Jetstar Pacific<ref>{{cite web|last1=2018|first1=UBM (UK) Ltd.|title=Qantas / Jetstar Pacific begins codeshare service from March 2018|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/277700/qantas-jetstar-pacific-begins-codeshare-service-from-march-2018/|website=Routesonline|access-date=19 March 2018|archive-date=19 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180319222634/https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/277700/qantas-jetstar-pacific-begins-codeshare-service-from-march-2018/|url-status=live}}</ref> * [[KLM]]<ref>{{cite news|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/281306/klm-qantas-begins-codeshare-service-from-nov-2018/|title=KLM / QANTAS begins codeshare service from Nov 2018|publisher=Routesonline|date=1 November 2018|access-date=1 November 2018|archive-date=8 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181108144453/https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/281306/klm-qantas-begins-codeshare-service-from-nov-2018/|url-status=live}}</ref> * LATAM Chile * Solomon Airlines * SriLankan Airlines * [[Vietnam Airlines]] * WestJet {{div col end}} == Vloot == Sedert November 2018 bedryf Qantas en sy filiale 297 vliegtuie, insluitend 71 vliegtuie deur Jetstar Airways; 90 deur die verskillende QantasLink-handelsmerk-lugrederye en ses deur ''Express Freighters Australia''.<ref name="CASAR">{{cite web |url=https://www.casa.gov.au/aircraft-register?f%5B0%5D=field_ar_reg_op_name%3A32911 |title=Aircraft register search: Registered Operator Qantas Airways |publisher=Civil Aviation Safety Authority |website=casa.gov.au |access-date=10 February 2019 |archive-date=4 July 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180704063554/https://www.casa.gov.au/aircraft-register?f%5B0%5D=field_ar_reg_op_name%3A32911 |url-status=live }}</ref><ref>[https://www.casa.gov.au/aircraft-register Australian civil aircraft register search] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170828230042/https://www.casa.gov.au/aircraft-register |date=28 August 2017 }}, using "Jetstar", "Eastern Australia Airlines", "Express Freighters", "Sunstate Airlines" and "Network Aviation" in turn as the "Registered Operator" search parameter.</ref><ref>[https://www.casa.gov.au/aircraft-register-advanced Australian civil aircraft register search] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180125144751/https://www.casa.gov.au/aircraft-register-advanced |date=25 January 2018 }}, using "717–200" as the "Aircraft model" search parameter.</ref><ref>[http://www.qantas.com.au/travel/airlines/subsidiaries/global/en#jump2 "About Qantas – Qantas Freight"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091125013533/http://www.qantas.com.au/travel/airlines/subsidiaries/global/en#jump2 |date=25 November 2009 }} Verkry 13 November 2009.</ref><ref>{{cite press release|url=http://www.atsginc.com/pr2009-06-09.html|title=ATCG Airlines Launches New International Services|publisher=Air Transport Services Group|date=June 9, 2009|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090704112413/http://www.atsginc.com/pr2009-06-09.html|archive-date=4 July 2009|access-date=13 November 2009}}</ref> === Inheemse kunsontwerpe === Twee Qantas-vliegtuie is tans versier met 'n inheemse Australiese kunsskema. Een vliegtuig, 'n Boeing 737–800, dra 'n kleur genaamd ''Mendoowoorrji'', wat in November 2013 onthul is.<ref>{{cite news|title=PICTURE: Qantas takes delivery of 'Mendoowoorrji' 737 |first=Ellis |last=Taylor |date=11 November 2013 |location=Singapore |publisher=Flightglobal |url=http://www.flightglobal.com/news/articles/picture-qantas-takes-delivery-of-mendoowoorrji-737-392788/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131111114217/http://www.flightglobal.com/news/articles/picture-qantas-takes-delivery-of-mendoowoorrji-737-392788/ |archive-date=11 November 2013 }}&nbsp;{{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20150128140010/http://www.flightglobal.com/news/articles/picture-qantas-takes-delivery-of-mendoowoorrji-737-392788/ |date=28 January 2015 }}</ref> Die ontwerp is ontleen aan die oorlede Wes-Australiese inheemse kunstenaar Paddy Bedford.<ref>{{cite web|title=Photo gallery: Qantas' new Boeing 737–800 wears Aboriginal livery|url=http://www.ausbt.com.au/photo-gallery-qantas-new-boeing-737-800-wears-aboriginal-livery|work=Australian Business Traveller|publisher=Australian Business Traveller|access-date=10 November 2013|author=David Flynn|date=9 November 2013|archive-date=10 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131110102732/http://www.ausbt.com.au/photo-gallery-qantas-new-boeing-737-800-wears-aboriginal-livery|url-status=live}}</ref> 'n [[Boeing 787 Dreamliner|Boeing 787–9 Dreamliner]] is versier in 'n verfskema wat deur wyle Emily Kame Kngwarreye se 1991-skildery Yam Dreaming geïnspireer is.<ref>{{cite news|url=http://australianaviation.com.au/2018/03/indigenous-painted-qantas-787-yam-dreaming-arrives-in-alice-springs/|title=Indigenous-painted Qantas 787 'Yam Dreaming' arrives in Alice Springs|last=Frawley|first=Gerard|website=Australian Aviation|publisher=Aviator Media Pty Ltd.|date=2 Maart 2018|access-date=3 September 2018|archive-date=11 Julie 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711023321/http://australianaviation.com.au/2018/03/indigenous-painted-qantas-787-yam-dreaming-arrives-in-alice-springs/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.qantas.com/fr/en/about-us/our-company/fleet/flying-art.html#emily|title=Flying Art Series – Qantas Dreamliner Emily Kame Kngwarreye – Boeing 787–9|website=Qantas|publisher=Qantas Airways Limited|access-date=3 September 2018|archive-date=4 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180904052442/https://www.qantas.com/fr/en/about-us/our-company/fleet/flying-art.html#emily|url-status=live}}</ref> Die ontwerp beeld 'n garingboom uit, 'n belangrike en kultureel betekenisvolle simbool in Kngwarreye se droomverhale, en 'n stapelvoedselbron in haar tuisgebied, Utopia. Die vliegtuig sou later Qantas se eerste ononderbroke dienste bedryf tussen Perth en Londen Heathrow, en tussen Melbourne en San Francisco, geskeduleer met Boeing 787-vliegtuie.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/03/25/world/europe/uk-qantas-australia-britain.html|title=A First in Flight: Australia to the U.K., in 17 Hours|last=Joseph|first=Yonette|website=[[The New York Times]]|date=25 March 2018|access-date=3 September 2018|archive-date=9 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201109042659/https://www.nytimes.com/2018/03/25/world/europe/uk-qantas-australia-britain.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://airlinegeeks.com/2018/09/01/a-day-of-firsts-qantas-inaugurates-new-dreamliner-service-to-the-u-s/|title=A Day of Firsts: Qantas Inaugurates New Dreamliner Service to the U.S.|last=Pallini|first=Thomas|website=AirlineGeeks.com|publisher=Airline Geeks, LLC|date=1 September 2018|access-date=3 September 2018|archive-date=4 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180904114709/https://airlinegeeks.com/2018/09/01/a-day-of-firsts-qantas-inaugurates-new-dreamliner-service-to-the-u-s/|url-status=live}}</ref> <gallery mode="packed" heights="150" style="text-align:left"> Lêer:Qantas B747-438ER (VH-OEJ) at Sydney Airport.jpg|'n Boeing 747-400ER in 2006 dra die ''Wunala Dreaming'' verfwerk. Van 2003 tot 2012 was dit die tweede vliegtuig met hierdie kleurskema. Lêer:VH-EBU Boeing 747 Qantas in "Nalanji Dreaming" Colours (8336716283).jpg|'n Boeing 747-300 in die ''Nalanji Dreaming'' bekleding, 1995 tot 2005. Lêer:VH-VXB 'Yananyi Dreaming' Boeing 737-838 Qantas (8640257928).jpg|'n Boeing 737-800 in ''Yananyi Dreaming'' bekleding, 2002 tot 2014. Lêer:Qantas 9.jpg|'n Boeing 737-800 in 2015 in die ''Mendoowoorrji'' kleurskema. Lêer:VH-ZND 11042018LHR (41496810311).jpg|'n Boeing 787-9 in 2018 met die ''Yam Dreaming'' verfskema. </gallery> === Ander kleurskemas === Verskeie Qantas-vliegtuie is versier met promosie-kleure, wat die telekommunikasiemaatskappy Optus adverteer; die Disney-rolprent Planes; die Australiese nasionale sokkerspan, die Socceroos; en die [[Wallabies|Australiese nasionale rugbyspan]], die Wallabies.<ref>{{cite web |author= |title=Qantas reveals specially marked Optus 737 |url=http://australianaviation.com.au/2011/09/specially-marked-737-marks-optus-joining-qantas-frequent-flyer-program/ |website=australianaviation.com.au |publisher=Aerospace Publications |date=2 September 2011 |access-date=28 December 2013 |archive-date=5 April 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150405062135/http://australianaviation.com.au/2011/09/specially-marked-737-marks-optus-joining-qantas-frequent-flyer-program/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news|title= Qantas takes delivery of their Boeing 767-300ER in 'Disney's Planes' Livery.|first= Ellis|last= Taylor|date= 24 September 2013|location= Singapore|work= Flightglobal}}</ref><ref>{{cite press release |author= |title=Qantas Unveils Boeing 747 With New Qantas Socceroos Livery |url=http://www.qantas.com.au/travel/airlines/media-releases/oct-2009/3966/global/en |location=Melbourne |publisher=Qantas |date=22 October 2009 |access-date=28 December 2013 |archive-date=31 December 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131231002431/http://www.qantas.com.au/travel/airlines/media-releases/oct-2009/3966/global/en |url-status=live }}</ref><ref>{{cite press release |author= |title=Qantas unveil a new look Wallabies Boeing 737 as 100 Day Countdown to the Lions begins |url=http://www.rugby.com.au/News/NewsArticle/tabid/1699/ArticleID/8467/Default.aspx |publisher=Australian Rugby Union |date=25 February 2013 |access-date=28 December 2013 |archive-date=31 December 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131231002058/http://www.rugby.com.au/News/NewsArticle/tabid/1699/ArticleID/8467/Default.aspx |url-status=dead }}</ref> Twee vliegtuie – 'n Airbus A330-200 en 'n Boeing 747-400ER – is in 2009 versier met spesiale kleure wat die Oneworld-lugrederyalliansie (waarvan Qantas 'n lid is) bevorder.<ref>{{cite press release |author= |title=Qantas Marks Tenth Anniversary of oneworld Alliance |url=http://www.qantas.com.au/travel/airlines/media-releases/feb-2009/3892/global/en |location=Sydney |publisher=Qantas |date=27 February 2009 |access-date=5 January 2014 |archive-date=6 January 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140106040638/http://www.qantas.com.au/travel/airlines/media-releases/feb-2009/3892/global/en |url-status=live }}</ref> Op 29 September 2014 is die ononderbroke Airbus A380-diens na [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe]] ingewy met 'n A380 wat versier is met 'n herdenkingscowboyhoed en bandana op die kangaroestert-logo.<ref>{{cite news|title=D/FW to Sydney: Qantas introduces giant A380 for world's longest scheduled flight|first=Nicholas|last=Sakelaris|url=http://www.bizjournals.com/dallas/news/2014/09/29/d-fw-to-sydney-qantas-introduces-giant-a380-for.html|newspaper=Dallas Business Journal|date=29 September 2014|access-date=30 September 2014|archive-date=1 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141001235525/http://www.bizjournals.com/dallas/news/2014/09/29/d-fw-to-sydney-qantas-introduces-giant-a380-for.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=Qantas Airways parks its Airbus A380 at Dallas/Fort Worth International Airport|first=Terry|last=Maxon|url=http://aviationblog.dallasnews.com/2014/09/qantas-airways-parks-its-airbus-a380-at-dallasfort-worth-international-airport.html/|work=The Dallas Morning News Airline Biz Blog|date=29 September 2014|access-date=29 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141002022318/http://aviationblog.dallasnews.com/2014/09/qantas-airways-parks-its-airbus-a380-at-dallasfort-worth-international-airport.html/|archive-date=2 October 2014|url-status=dead}}</ref> Voor die 2017 "Sydney Mardi Gras" het Qantas een van sy Airbus A330-300-vliegtuie met reënboogletters versier en 'n reënboogvlag op die stert van die vliegtuig uitgebeeld. <gallery mode="packed" heights="140"> Qantas Boeing 767 "Disney Planes" 3.jpg|VH-OGG adverteer die ''Planes''-rolprent Lêer:Qantas (VH-ZNJ) Boeing 787-9 Dreamliner landing at Canberra Airport (6).jpg|Boeing 787-9 Dreamliner in "100ste herdenkingsjaar van Qantas" kleurskema VH-OJS B747-400 Qantas socceroos (5048241706) (2).jpg|VH-OJS adverteer Socceroos Lêer:Qantas A380 (VH-OQH) @ LHR, Oct 2015.jpg|VH-OQH adverteer die [[Wallabies|Australiese nasionale rugbyspan]], die Wallabies </gallery> {{clear}} == Toekennings == In 2009 was Qantas een van die eerste ingehuldigdes in die Queensland Business Leaders Hall of Fame.<ref>{{Cite web|url=http://leaders.slq.qld.gov.au/inductees/|title=Hall of Fame|website=Queensland Business Leaders Hall of Fame|publisher=State Library of Queensland|archive-url=https://web.archive.org/web/20181023083836/http://leaders.slq.qld.gov.au/inductees/|archive-date=23 October 2018|access-date=23 October 2018|url-status=live}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * [https://web.archive.org/web/20110927230839/http://www.qantas.com.au/infodetail/about/FactFiles.pdf Qantas Facts – Official] * [http://nla.gov.au/nla.aus-vn1072196 Qantas Ephemera] in die [http://www.nla.gov.au/ National Library of Australia] * [[hdl:10462/eadarc/7200|Original Qantas Logbook]] in die [http://www.slq.qld.gov.au/ State Library Of Queensland] {{Normdata}} {{en-vertaal|pl=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Qantas&oldid=601709780}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Australiese maatskappye]] [[Kategorie:Lugrederye]] gzhzhhnpdh7021ei3e1iis2myjod9f8 2518414 2518413 2022-08-09T20:49:43Z Aliwal2012 39067 /* Bestemmings */ tegniese onderhoud wikitext text/x-wiki {{Infobox airline | airline = Qantas | image = [[Lêer:Qantas A380-800 VH-OQD SIN 2011-2-5.png|duimnael|senter|280px|'n Qantas A380-800]] | image_size = 280 | IATA = QF | ICAO = QFA | callsign = QANTAS | founded = {{Begin datum en ouderdom|df=yes|1920|11|16}} <br />Winton, [[Queensland]], [[Australië]] | commenced = | bases = | hubs = [[Sydney-lughawe]]<br />[[Melbourne-lughawe]]<br />[[Brisbane-lughawe]] | secondary_hubs = [[Adelaide-lughawe]]<br />[[Perth-lughawe]] | focus_cities = {{unbulleted list|Cairns Internasionale Lughawe|Darwin Internasionale Lughawe|[[Singapoer Changi Lughawe]]<ref>{{cite press release|title=QANTAS inks Strategic Marketing Partnership with Singapore Tourism Board and Changi Airport Group|url=https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-inks-strategic-marketing-partnership-with-singapore-tourism-board-and-changi-airport-group/|website=Qantas News Room|access-date=8 May 2018|archive-date=28 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200728103513/https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-inks-strategic-marketing-partnership-with-singapore-tourism-board-and-changi-airport-group/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Qantas Group: Singapore is our largest hub outside of Australia – Blue Swan Daily|url=https://blueswandaily.com/qantas-group-singapore-is-our-largest-hub-outside-of-australia/|website=blueswandaily.com|date=14 March 2018|access-date=8 May 2018|archive-date=8 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180508121822/https://blueswandaily.com/qantas-group-singapore-is-our-largest-hub-outside-of-australia/|url-status=live}}</ref>}} | frequent_flyer = Qantas Frequent Flyer | alliance = Oneworld | subsidiaries = {{unbulleted list|QantasLink|[[Jetstar]]|Qantas Freight|Qantas Holidays|Express Ground Handling|Qantas Ground Services}} | traded_as = S&P/ASX 200 | fleet_size = 126 | destinations = 85<ref>http://qantas2015.reportonline.com.au/system/files_force/downloads/full_qantas_annual_report_2015-1.pdf?download=2{{Dooie skakel|date=October 2017}}</ref> | parent = | headquarters = Mascot, [[Nieu-Suid-Wallis]], [[Australië]].<ref name="HQ" /> | key_people = Richard Goyder<ref name="leadership">{{cite web |title=Our leadership |website=Qantas Group |url=https://www.qantas.com/au/en/qantas-group/acting-responsibly/our-leadership.html |access-date=24 April 2019 |archive-date=24 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190424071341/https://www.qantas.com/au/en/qantas-group/acting-responsibly/our-leadership.html |url-status=live }}</ref> <small>(Voorsitter)</small><br />Alan Joyce<ref name="leadership" /> <small>(HUB)</small> | revenue = {{increase}} A$17,96&nbsp;miljard (2019)<ref name="QGR2019">{{cite web|title=Qantas Annual Report 2019|publisher=Qantas Airways Ltd|url=https://investor.qantas.com/FormBuilder/_Resource/_module/doLLG5ufYkCyEPjF1tpgyw/file/annual-reports/2019-Annual-Report-ASX.pdf|access-date=13 Desember 2019|archive-date=27 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201127162408/https://investor.qantas.com/FormBuilder/_Resource/_module/doLLG5ufYkCyEPjF1tpgyw/file/annual-reports/2019-Annual-Report-ASX.pdf|url-status=live}}</ref> | operating_income = {{decrease}} A$1,64&nbsp;miljard (2019) | assets = {{increase}} A$19,3&nbsp;miljard (2019) | equity = {{increase}} A$3,43&nbsp;miljard (2019) | num_employees = {{decrease}} 30 179 (2019)<ref name="QGDB2019">{{cite web|title=Qantas Group Data Book 2019|url=https://investor.qantas.com/FormBuilder/_Resource/_module/doLLG5ufYkCyEPjF1tpgyw/file/data-book/2019qantasdatabook.pdf|access-date=20 Maart 2020|archive-date=19 Maart 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200319161550/https://investor.qantas.com/FormBuilder/_Resource/_module/doLLG5ufYkCyEPjF1tpgyw/file/data-book/2019qantasdatabook.pdf|url-status=live}}</ref> | website = {{URL|qantas.com}} }} '''Qantas''' ({{IPAc-en|ˈ|k|w|ɒ|n|t|ə|s}} KWON-təs) ([[IATA]]: '''QF''', [[ICAO]]: '''QFA''') is die vlagdraer en nasionale [[lugredery]] van [[Australië]] en sy grootste redery volgens vlootgrootte, internasionale vlugte en bestemmings na gevlieg.<ref>{{cite news|title=Qantas reports record annual loss|url=https://www.bbc.co.uk/news/business-28948855|access-date=21 February 2015|work=BBC News|date=28 August 2014|archive-date=23 December 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223020316/http://www.bbc.co.uk/news/business-28948855|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Butler|first=Ben|date=2020-03-17|title=Airlines in crisis: Virgin and Qantas under pressure as government hints at support package|language=en|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2020/mar/17/airlines-in-crisis-virgin-and-qantas-under-pressure-as-government-hints-at-support-package|access-date=2020-05-03|issn=0261-3077|archive-date=3 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603015833/https://www.theguardian.com/world/2020/mar/17/airlines-in-crisis-virgin-and-qantas-under-pressure-as-government-hints-at-support-package|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |last=Topham |first=Gwyn |title=Airline industry faces grim year as Gulf carriers take over the world |url=http://www.guardian.co.uk/business/2012/jun/17/airline-industry-streamline-euro-crisis-fuel-costs |access-date=19 Februarie 2013 |newspaper=The Observer |date=17 Junie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120708215732/http://www.guardian.co.uk/business/2012/jun/17/airline-industry-streamline-euro-crisis-fuel-costs |archive-date=8 Julie 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die naam was oorspronklik "QANTAS", 'n akroniem vir "'''Queensland and Northern Territory Aerial Services'''". Dit dra die bynaam "The Flying Kangaroo" en is die derde oudste in die wêreld wat nog in bedryf is.<ref>{{en}} {{cite news|title= Qantas frequent flyers get microchip cards, heralding new era in faster travel|publisher= The Independent|date= 13 November 2009|url= http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/qantas-frequent-flyers-get-microchip-cards-heralding-new-era-in-faster-travel-1820337.html|access-date= 28 Maart 2014|archive-date= 1 Februarie 2013|archive-url= https://www.webcitation.org/6E6is7yjQ?url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/qantas-frequent-flyers-get-microchip-cards-heralding-new-era-in-faster-travel-1820337.html|url-status= dead}}</ref><ref name="Qantas microchip card">{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/qantas-frequent-flyers-get-microchip-cards-heralding-new-era-in-faster-travel-1820337.html|title=Qantas frequent flyers get microchip cards, heralding new era in faster travel|date=13 November 2009|archive-url=https://archive.today/20120804024505/http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/qantas-frequent-flyers-get-microchip-cards-heralding-new-era-in-faster-travel-1820337.html|archive-date=4 August 2012|url-status=dead|newspaper=The Independent}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/oldest-airlines-in-the-world-that-are-still-operating.html|title=Oldest Airlines in the World That Are Still Operating|website=World Atlas|archive-url=https://web.archive.org/web/20190406075028/https://www.worldatlas.com/articles/oldest-airlines-in-the-world-that-are-still-operating.html|archive-date=6 April 2019|access-date=24 November 2018|url-status=live}}</ref> Dit is in November [[1920]] gestig en het in Mei 1935 met internasionale passasiersvlugte begin. Qantas is 'n stigterslid van die Oneworld-lugrederyalliansie.<ref name="founder">{{Cite press release|title=Five leading airlines to launch Oneworld global alliance|url=http://www.oneworld.com/ow/news/details?objectID=1271|access-date=5 Augustus 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110715002430/http://www.oneworld.com/ow/news/details?objectID=1271|archivedate=15 Julie 2011}}</ref> Die lugredery se hoofkantoor is in die Qantassentrum in die [[voorstad]] Mascot van [[Sydney]], aangrensend aan sy [[Spil (lughawe)|hoofspil]] by die [[Sydney-lughawe]]. Teen Maart 2014 het Qantas 'n 65%-aandeel van die Australiese binnelandse mark gehad en 18,7% van alle passasiers van en na Australië vervoer.<ref>{{cite web |url=http://www.airreview.com/Qantas/index.htm |title=Qantas Overview |publisher=Airreview.com |access-date=17 Januarie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180819231942/http://www.airreview.com/Qantas/index.htm |archive-date=19 Augustus 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.theaustralian.com.au/business/aviation/qantas-internationals-market-share-slips-as-capacity-growth-slows/story-e6frg95x-1227258403192|title=Qantas International's market share slips as capacity growth slows|newspaper=The Australian|access-date=17 June 2015}}</ref><ref>[http://www.businessinsider.com.au/in-detail-heres-why-alan-joyce-says-qantas-must-defend-its-65-market-share-2014-3 In Detail, Here's why Alan Joyce says Qantas must defend its 65% marketshare] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140522045750/http://www.businessinsider.com.au/in-detail-heres-why-alan-joyce-says-qantas-must-defend-its-65-market-share-2014-3}} ''Business Insider'' 5 Maart 2014.</ref> Verskeie filiaallugrederye werk na streeksentrums en op sommige hoofroetes binne Australië onder die QantasLink-vaandel. Qantas besit ook [[Jetstar]], 'n [[Laekosteredery|laekostelugredery]] wat beide internasionale dienste vanaf Australië en binnelandse dienste binne Australië en [[Nieu-Seeland]] bedryf; en hou belange in 'n aantal ander Jetstar-handelsmerk-lugrederye. == Geskiedenis == [[Lêer:Qantas First Office Longreach Queensland 1921slnsw a1178007u.jpg|duimnael|Die oorspronklike QANTAS-kantoor in Longreach, Queensland (1921) <ref>Series 02: Sir Hudson Fysh pictorial collection Volume 6: QANTAS photographic record, 1920–1930, State Library of New South Wales [http://archival.sl.nsw.gov.au/Details/archive/110337581 PX*D 294 / vol. 6, No.3] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190616095305/http://archival.sl.nsw.gov.au/Details/archive/110337581}}</ref>]] [[Lêer:Flying boats at Rose Bay.jpg|duimnael|Qantas Empire Airways Short Empire- vlieënde bote by Rosebaai in die Sydney-hawe (1939)]] Qantas is op 16 November 1920 in Winton, Queensland gestig deur Hudson Fysh, Paul McGinness en Fergus McMaster as '''Queensland and Northern Territory Aerial Services''' Limited.<ref>{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details2|title=Small Beginnings|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009061143/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details2|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.qantas.com/travel/airlines/history-founders/global/en|title=The Men Who Established Qantas|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20180627062239/https://www.qantas.com/travel/airlines/history-founders/global/en|archive-date=27 June 2018|access-date=16 May 2018}}</ref> Die lugredery se eerste vliegtuig was 'n [[Avro 504|Avro 504K]]. Dit het sy hoofkwartier na Longreach, Queensland in 1921 en [[Brisbane]], Queensland in 1930 verskuif.<ref>{{Cite web|url=https://www.qantas.com/au/en/about-us/our-company/our-history.html|title=Our history|website=www.qantas.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20210127094352/https://www.qantas.com/au/en/about-us/our-company/our-history.html|archive-date=27 January 2021|access-date=26 January 2021}}</ref> In 1934 het QANTAS en Brittanje se [[Imperial Airways]] ('n voorloper van [[British Airways]]) 'n nuwe maatskappy gestig, '''Qantas Empire Airways Limited''' (QEA).<ref>{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details7|title=The Move to Brisbane|website=Our Company|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009060646/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details7|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref> Die nuwe lugredery het in Desember 1934 met bedrywighede begin en tussen Brisbane en [[Darwin]] gevlieg. QEA het vanaf Mei 1935 internasionaal gevlieg, toe die diens vanaf Darwin na Singapoer uitgebrei is (Imperial Airways het die res van die diens na Londen bedryf).<ref name="VenturingOverseas">{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details8|title=Venturing Overseas|website=Our Company|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009060355/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details8|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref> Toe die Tweede Wêreldoorlog begin het, het vyandelike optrede en ongelukke die helfte van die vloot van tien vernietig, en die meeste van die vloot is deur die Australiese regering vir oorlogsdiens opgeroep.<ref>{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details10|title=The World at War|website=Our Company|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009060532/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details10|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref> Vliegbootdienste is in 1943 hervat, met vlugte tussen die [[Swanrivier]] by Crawley in [[Perth]], Wes-Australië en Koggala-meer in Ceylon (hedendaagse [[Sri Lanka]]). Dit het aan die British Overseas Airways Corporation (BOAC, die opvolger van Imperial Airways) se diens na Londen geskakel.<ref>{{Cite web|url=http://www.ahc.gov.au/publications/national-stories/transport/chapter8.html|title=The Rise of Civil Aviation to 1970|website=National Stories|publisher=Australian Heritage Commission|archive-url=https://web.archive.org/web/20061206065231/http://www.ahc.gov.au/publications/national-stories/transport/chapter8.html|archive-date=6 December 2006|access-date=7 January 2007}}</ref><ref name="Thiedeman">{{Cite web|url=http://sundaytimes.lk/000227/plus6.html|title=Koggala, Catalinas, and the double sunrise|last=Roger Thiedeman|date=27 February 2007|website=The Sunday Times|location=Colombo, Sri Lanka|archive-url=https://web.archive.org/web/20090410000329/http://www.sundaytimes.lk/000227/plus6.html|archive-date=10 April 2009|access-date=15 February 2009}}</ref> Qantas se kangaroo-logo is vir die eerste keer gebruik op die "Kangaroo-roete", wat in 1944 begin is, van Sydney na [[Karatsji]], waar BOAC-spanne vir die res van die reis na die VK oorgeneem het.<ref name="Thiedeman" /><ref>{{Cite web|url=http://www.petan.net/aviation/AirRoute/aust_asia_europe.htm|title=Australia/Asia/Europe during World War II|website=Air Routes|publisher=Petan.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20090107090023/http://www.petan.net/aviation/AirRoute/aust_asia_europe.htm|archive-date=7 January 2009|access-date=15 February 2009}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1950/1950%20-%201946.html|title=Indian Ocean – New Guinea – Kangaroo Service – 1950–1946|website=Archive|publisher=Flight Global website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120314054323/http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1950/1950%20-%201946.html|archive-date=14 March 2012|access-date=15 February 2009}}</ref> In 1947 is QEA genasionaliseer deur die Australiese Arbeidersregering onder Eerste Minister Ben Chifley. QANTAS Beperk is toe gelikwideer. Na nasionalisering is Qantas se oorblywende binnelandse netwerk, in Queensland, oorgedra naTrans-Australia Airlines wat ook in nasionale besit is, wat Qantas met 'n suiwer internasionale netwerk gelaat het. Kort na nasionalisering het QEA sy eerste dienste buite die [[Britse Ryk]], na [[Tokio]], begin.<ref name="postwar">{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/info/about/history/details12|title=Post War Expansion|website=Our Company|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20061009061308/http://www.qantas.com.au/info/about/history/details12|archive-date=9 October 2006|access-date=16 December 2006}}</ref> Dienste na Hongkong het ongeveer dieselfde tyd begin. In 1957 is 'n hoofkantoor, Qantas House, in Sydney geopen.<ref>Easdown, Geoff.</ref> === Stralertydperk === In Junie 1959 het Qantas die stralertydperk betree toe die eerste [[Boeing 707]] afgelewer is.<ref name="BG772">{{Cite book|last=Wilson|first=Stewart|title=Boeing 707 Douglas DC-8 & Vickers VC10|publisher=Aerospace Publications|year=1998|location=ACT, Australia|page=185|isbn=1-875671-36-6}}</ref> Op 14 September 1992 het Qantas met die nasionale lugredery Australian Airlines (hernoem na Trans-Australia Airlines in 1986) saamgesmelt.<ref>{{cite magazine|title=World airline directory – Qantas Airways|magazine=[[Flight International]]|issn=0015-3710|volume=143|number=4362|date=30 March 1993|page=117|url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1993/1993%20-%200640.html|archive-url=https://www.webcitation.org/6BfIrKXrp?url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1993/1993%20-%200640.html|archive-date=25 October 2012}}</ref> Die lugredery is die volgende jaar na Qantas hernoem. Qantas is geleidelik geprivatiseer tussen 1993 en 1997.<ref>The Hon R. Willis, Answer to a Question without Notice, House of Representatives Debates, 13 May 1993, p.775.</ref><ref>Commonwealth of Australia Budget Statements 1996–97, Budget Paper no. 3, p. 3-191.</ref><ref>Ian Thomas, '"Luck" played a key part in float success', Australian Financial Review, 31 July 1995.</ref> Ingevolge wetgewing wat aanvaar is om die privatisering toe te laat, moet Qantas ten minste 51% deur Australiese aandeelhouers besit word.<ref>{{Cite web|url=https://www.sbs.com.au/news/qantas-to-remain-australian-owned|title=Qantas to remain Australian-owned|date=18 July 2014|website=SBS News|archive-url=https://web.archive.org/web/20211112030634/https://www.sbs.com.au/news/qantas-to-remain-australian-owned|archive-date=12 November 2021|access-date=12 November 2021|quote=The revamped Qantas Sale Act insists 51 per cent of the airline remains in Australian hands.}}</ref> === Oneworld en Jetstar === In 1998 het Qantas die Oneworld-alliansie saam met [[American Airlines]], [[British Airways]], Canadian Airlines en [[Cathay Pacific]] gestig,<ref>{{Cite web|url=http://www.oneworld.com/ow/news/details?objectID=1273|title=Oneworld: The alliance to serve the world takes off on February&nbsp;1|date=25 January 1999|publisher=Oneworld|archive-url=https://web.archive.org/web/20070831041218/http://www.oneworld.com/ow/news/details?objectID=1273|archive-date=31 August 2007|access-date=15 May 2007}}</ref> met ander lugrederye wat daarna aangesluit het. Met die toetrede van die nuwe [[laekosteredery]] Virgin Blue (nou Virgin Australia) tot die binnelandse mark in 2000,<ref>{{Cite web|url=http://www.boeing.com/news/releases/2001/q4/nr_011029a.html|title=Boeing Welcomes Qantas Decision on 737–800 Purchase|date=29 October 2001|publisher=Boeing|archive-url=https://web.archive.org/web/20070612235639/http://www.boeing.com/news/releases/2001/q4/nr_011029a.html|archive-date=12 June 2007|access-date=15 May 2007}}</ref> het Qantas se markaandeel gedaal. Qantas het die laekosteredery Jetstar in 2001 geskep om met Virgin mee te ding. Die hoof binnelandse mededinger vir Qantas, Ansett Australia, het op 14 September 2001 in duie gestort.<ref>{{Cite web|url=http://www.australianpolitics.com/news/2001/01-09-14.shtml|title=Ansett Airlines Shut Down; NZ Prime Minister Blockaded in Melbourne; Howard Returns to Parochial Political Realities|date=14 September 2001|publisher=australianpolitics.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20070210122552/http://www.australianpolitics.com/news/2001/01-09-14.shtml|archive-date=10 February 2007|access-date=15 May 2007}}</ref> Markaandeel vir Qantas het onmiddelik tot 90% geklim, maar mededinging met Virgin het toegeneem namate dit uitgebrei het; die markaandeel van die Qantas-groep het uiteindelik op 'n relatief stabiele posisie van sowat 65% gevestig, met 30% vir Virgin en ander streeklugrederye wat verantwoordelik was vir die res van die mark. === 2001–2019 ontwikkelings === Qantas het tussen 2002 en 2006 kortstondig die Australian Airlines-naam vir sy internasionale begrotingslugredery laat herleef,<ref>{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/regions/dyn/au/publicaffairs/details?ArticleID=2007/may07/Q3752|title=Qantas to Open New Base in Cairns|date=3 May 2007|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20070701162303/http://www.qantas.com.au/regions/dyn/au/publicaffairs/details?ArticleID=2007%2Fmay07%2FQ3752|archive-date=1 July 2007|access-date=15 May 2007}}</ref> maar hierdie filiaal is gesluit ten gunste van die internasionale uitbreiding van Jetstar, insluitend na Nieu-Seeland. In 2004 het die Qantas-groep uitgebrei na die Asiatiese begrotinglugdiensmark met [[Jetstar Asia Airways]], waarin Qantas 'n minderheidsbelang besit. 'n Soortgelyke model is gebruik vir die belegging in Jetstar Pacific, met sy hoofkwartier in Viëtnam, in 2007, en [[Jetstar Japan]], wat in 2012 bekendgestel is. In Desember 2006 het Qantas 'n mislukte bod oorleef van 'n konsortium wat homself Airline Partners Australia genoem het. Gesprekke oor 'n moontlike samesmelting met British Airways in 2008 het ook nie tot 'n ooreenkoms gelei nie.<ref name="batalksend2">{{cite news|last=Fenner|first=Robert and Steve Rothwell|title=British Airways, Qantas Talks Fail on Ownership Split|url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601081&sid=atsndhbnWsoM&refer=australia|publisher=Bloomberg|date=18 December 2008|access-date=18 December 2008|archive-date=25 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100525071904/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601081|url-status=live}}</ref> In 2011 het 'n arbeidsgeskil tussen Qantas en die ''Transport Workers Union of Australia'' tot die opskort van alle Qantas-vlugte gelei, en die lugdiens se personeel is vir twee dae uitgesluit.<ref>{{Cite news|url=http://www.abc.net.au/news/2011-10-30/joyce-defends-qantas-grounding/3608780/?site=newcastle|title=Joyce defends Qantas grounding as backlash grows|work=ABC News|date=30 October 2011|access-date=30 October 2011|archive-date=24 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200424123623/https://www.abc.net.au/news/2011-10-30/joyce-defends-qantas-grounding/3608780?site=newcastle|url-status=live}}</ref> Op 25 Maart 2018 het 'n Qantas [[Boeing 787 Dreamliner|Boeing 787]] geskeduleerde ononderbroke kommersiële vlugte tussen Australië en Europa ingestel wat die twee vastelande vir die eerste keer per lug verbind het, met die eerste aankoms in Londen van Vlug 9 (QF9).<ref>{{cite news|last=Chong|first=Jordan|date=25 March 2018|title=Qantas changes the game with departure of first nonstop Australia-UK passenger flight|url=http://australianaviation.com.au/2018/03/qantas-changes-the-game-with-departure-of-first-nonstop-australia-uk-passenger-flight/|url-status=live|work=Australian Aviation|location=Sydney, NSW|archive-url=https://web.archive.org/web/20180326034606/http://australianaviation.com.au/2018/03/qantas-changes-the-game-with-departure-of-first-nonstop-australia-uk-passenger-flight/|archive-date=26 March 2018|access-date=26 March 2018}}</ref> QF9 was 'n reis van 17-uur, 14,498&nbsp;km (9 009 myl) vanaf [[Perth-lughawe]] in [[Wes-Australië]] na [[Lughawe Londen-Heathrow]].<ref>{{cite news|title=Australia-UK: First non-stop flight arrives in London from Perth|url=https://www.bbc.com/news/world-australia-43530332|access-date=25 March 2018|work=[[BBC News]]|publisher=British Broadcasting Corporation|date=25 March 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325021256/http://www.bbc.com/news/world-australia-43530332|archive-date=25 March 2018}}</ref><ref>{{cite news|last1=Munk|first1=David|title=First non-stop scheduled flight from Australia to Britain lands after 17 hours|url=https://www.theguardian.com/world/2018/mar/25/first-non-stop-flight-australia-britain-lands-17-hours-qantas|access-date=25 March 2018|work=[[The Guardian]]|date=25 March 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180325054931/https://www.theguardian.com/world/2018/mar/25/first-non-stop-flight-australia-britain-lands-17-hours-qantas|archive-date=25 March 2018}}</ref> Op 20 Oktober 2019 het Qantas Airways die langste kommersiële vlug tot nog toe tussen [[New York|New York Stad]] en Sydney met 'n [[Boeing 787 Dreamliner|Boeing 787–9 Dreamliner]] in 19 uur en 20 minute voltooi.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/business/2019/oct/20/qantas-longest-commercial-flight-new-york-sydney-dreamliner-787|title=Qantas Dreamliner completes longest ever commercial flight|website=TheGuardian.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20191022133408/https://www.theguardian.com/business/2019/oct/20/qantas-longest-commercial-flight-new-york-sydney-dreamliner-787|archive-date=22 October 2019|access-date=22 October 2019}}</ref> === Covid-19-pandemie in 2020 === Op 19 Maart 2020 het Qantas bevestig dat hy ongeveer 60% van binnelandse vlugte opskort,<ref name="QFdomsus">{{Cite press release|url=https://www.qantas.com/au/en/travel-info/travel-updates/coronavirus/qantas-australian-domestic-network-changes.html|title=Qantas domestic network changes|publisher=Qantas|access-date=19 March 2020|archivedate=15 June 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200615073430/https://www.qantas.com/au/en/travel-info/travel-updates/coronavirus/qantas-australian-domestic-network-changes.html}}</ref> twee derdes van sy werknemers op verlof plaas, alle internasionale vlugte opskort en meer as 150 van sy vliegtuie vanaf einde Maart tot ten minste 31 Mei 2020 sal hok, ná uitgebreide regeringsereisbeperkings weens die [[Covid-19-pandemie]].<ref name="Reuters19Mar">{{Cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-qantas/qantas-to-cease-international-flying-tells-majority-of-workforce-to-take-leave-idUSKBN21602W|title=Qantas to cease international flying, tells majority of workforce to take leave|date=19 March 2020|publisher=Reuters|archive-url=https://web.archive.org/web/20200612172432/https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-qantas/qantas-to-cease-international-flying-tells-majority-of-workforce-to-take-leave-idUSKBN21602W|archive-date=12 June 2020|access-date=19 March 2020}}</ref><ref name="QFintsus">{{Cite press release|url=https://www.qantas.com/au/en/travel-info/travel-updates/coronavirus/qantas-international-network-changes.html|title=Qantas International network changes|publisher=Qantas|access-date=19 March 2020|archivedate=15 June 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200615123508/https://www.qantas.com/au/en/travel-info/travel-updates/coronavirus/qantas-international-network-changes.html}}</ref> Om die pandemie te oorleef, het Qantas aangekondig dat hy 6 000 poste gaan ontslaan en 'n plan aangekondig om A$1,9 miljard in te samel in nuwe kapitaal.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-australia-53173929|title=Coronavirus: Qantas to axe 6,000 jobs due to pandemic|date=25 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200625193441/https://www.bbc.com/news/world-australia-53173929|archive-date=25 June 2020|access-date=26 June 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.foxbusiness.com/markets/australias-qantas-airline-to-cut-6000-jobs-as-virus-hits|title=Australia's Qantas airline to cut 6,000 jobs as virus hits|date=2020-06-25|website=Associated Press|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724213322/https://www.foxbusiness.com/markets/australias-qantas-airline-to-cut-6000-jobs-as-virus-hits|archive-date=24 July 2020|access-date=2020-07-24}}</ref> Qantas het ook aangekondig dat hy sy 30%-belang in Jetstar Pacific aan [[Vietnam Airlines]] gaan oordra, en daarmee die [[Jetstar]]-handelsmerk in Viëtnam gestaak.<ref>{{Cite web|url=https://australianaviation.com.au/2020/06/qantas-to-sell-stake-in-jetstar-pacific/|title=Qantas to sell stake in Jetstar Pacific|date=2020-06-16|website=Australian Aviation|language=en-AU|archive-url=https://web.archive.org/web/20200621173948/https://australianaviation.com.au/2020/06/qantas-to-sell-stake-in-jetstar-pacific/|archive-date=21 June 2020|access-date=2020-06-26}}</ref> Qantas het sy laaste Boeing 747 in Julie 2020 uit diens gestel ná byna 49 jaar van aaneenlopende bedryf—die eerste 747 is in Augustus 1971 ingestel, terwyl al 12 sy [[Airbus A380]]'s in stoor geplaas is (10 by Mojave Air–Space Port en 2 by [[Los Angeles Internasionale Lughawe]]) vir 'n minimum van drie jaar.<ref>{{cite news|title=Qantas bids farewell to last 747 jumbo jet|first=Gus|last=McCubbing|publisher=7News|date=21 July 2020|url=https://7news.com.au/business/qantas-set-to-farewell-last-747-jumbo-jet-c-1183856|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722070649/https://7news.com.au/business/qantas-set-to-farewell-last-747-jumbo-jet-c-1183856|archive-date=22 July 2020|access-date=23 July 2020|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.executivetraveller.com/qantas-airbus-a380-hibernation|title=How Qantas will hibernate its Airbus A380 for the next three years ''Executive Traveller'' 7 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200723052245/https://www.executivetraveller.com/qantas-airbus-a380-hibernation|archive-date=23 July 2020|access-date=23 July 2020|url-status=live}}</ref> Die vlieëniers van die laaste Boeing 747-vlug na die Mojave-woestyn via Los Angeles het die vorm van die ikoniese Qantas-logo in die vlugpad geteken voordat die straler op sy reis voortgegaan het.<ref>{{Cite web|url=https://7news.com.au/travel/qantas-final-boeing-747-flight-leaves-behind-fitting-flight-radar-farewell-message-c-1185333|title=Qantas' last Boeing 747 leaves fitting 'farewell message' on flight path radar|date=2020-07-22|website=7NEWS.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200724183535/https://7news.com.au/travel/qantas-final-boeing-747-flight-leaves-behind-fitting-flight-radar-farewell-message-c-1185333|archive-date=24 July 2020|access-date=2020-07-24}}</ref> In November 2020 het Qantas aangekondig dat die maatskappy bewys van COVID-19-inenting van internasionale reisigers sal vra. Volgens Alan Joyce, die firma se HUB, sal 'n koronavirus-inenting 'n 'noodsaaklikheid' word wanneer persone reis, "Ons kyk na die verandering van ons bepalings en voorwaardes om te sê vir internasionale reisigers, moet mense 'n inenting kry voordat hulle aanboord een van ons vliegtuie kan gaan."<ref>{{cite news|url=https://www.ft.com/content/8a59043d-df0d-45c1-b870-2780f06c5d1e|title=Qantas to demand proof of Covid vaccination from international passengers|work=Financial Times|author=Phillip Georgiadis|date=23 November 2020|access-date=23 November 2020|archive-date=23 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201123131342/https://www.ft.com/content/8a59043d-df0d-45c1-b870-2780f06c5d1e|url-status=live}}</ref> Qantas het ook aangekondig dat hy 2000 poste gaan sny om sy finansiële verliese te probeer beperk.<ref>{{Cite news|date=2020-11-30|title=Coronavirus: Qantas adds to job cuts by outsourcing 2,000 roles|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/business-55126705|access-date=2020-11-30|archive-date=30 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201130141842/https://www.bbc.com/news/business-55126705|url-status=live}}</ref> In Augustus 2021 het Qantas aangekondig dat hy sal vereis dat al sy 22 000 werknemers ten volle teen die virus ingeënt is.<ref>{{cite news|last1=Khadem|first1=Nassim|title=Qantas makes COVID-19 vaccinations mandatory for all of its workers|url=https://www.abc.net.au/news/2021-08-18/qantas-mandatory-vaccinations-covid19-workers-pandemic/100386206|date=17 August 2021|access-date=18 October 2021|archive-date=18 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211018045345/https://www.abc.net.au/news/2021-08-18/qantas-mandatory-vaccinations-covid19-workers-pandemic/100386206|url-status=live}}</ref> In Mei 2022 het Qantas 12 [[Airbus A350|A350-1000]]-vliegtuie van [[Airbus]] bestel om teen die einde van 2025 op ononderbroke vlugte van Sydney na [[Lughawe Londen-Heathrow|Londen]] gebruik te word.<ref>{{Cite news|last1=Manekar|first1=Sameer|last2=Freed|first2=Jamie|date=2022-05-02|title=Qantas orders Airbus jets for world's longest non-stop flight|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/australias-qantas-buy-12-airbus-jets-long-haul-flights-2022-05-01/|access-date=2022-05-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/business/2022/may/02/qantas-non-stop-flights-australia-to-new-york-london-from-sydney-melbourne-airbus-a350-1000|title=Qantas announces plans for non-stop flights from Sydney to New York and London|date=2022-05-02|website=the Guardian|language=en|access-date=2022-05-03}}</ref><ref>{{Cite news|date=2022-05-01|title=Qantas Revives Plan for World's Longest Direct Flights|language=en|work=Bloomberg.com|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-05-01/qantas-revives-plan-for-world-s-longest-direct-flights|access-date=2022-05-03}}</ref> In Mei 2022 het Qantas bepalings ooreengekom om Alliance Airlines te koop. Die transaksie is tans onderhewig aan regulatoriese en aandeelhouersgoedkeuring.<ref>[https://www.asx.com.au/asxpdf/20220505/pdf/458q44ylj1yfr2.pdf Alliance enters scheme of implementation deed with Qantas Airways Limited] Alliance Aviation Services 5 May 2022</ref> [[Lêer:Qantas Headquarters.jpg|duimnael|Qantas-hoofkwartier in Mascot, Sydney.]] Qantas se hoofkwartier is geleë in die Qantas-sentrum in die voorstad Mascot, Sydney, Nieu-Suid-Wallis.<ref name="HQ">{{Cite web|url=http://www.qantas.com.au/travel/airlines/contacts-other/global/en|title=Other Qantas Contacts|publisher=Qantas|archive-url=https://web.archive.org/web/20120522122523/http://www.qantas.com.au/travel/airlines/contacts-other/global/en|archive-date=22 May 2012|access-date=10 June 2011}}</ref> Die hoofkwartier het 'n herontwikkeling ondergaan wat in Desember 2013 voltooi is.<ref name="Hq">{{Cite web|url=http://www.architectus.com.au/en/projects/qantas-headquarters-redevelopment|title=Qantas Headquarters Redevelopment|publisher=architectus|archive-url=https://web.archive.org/web/20210412220757/http://www.architectus.com.au/en/projects/qantas-headquarters-redevelopment|archive-date=12 April 2021|access-date=21 January 2019}}</ref> === Lugdiensfiliale === Qantas het sedert sy ontstaan 'n aantal passasierslugrederyfiliale bedryf, insluitend: [[Lêer:QantasLink (VH-QOM) Bombardier DHC-8-402Q landing at Canberra Airport (1).jpg|duimnael| 'n [[De Havilland Canada Dash 8|Bombardier Q400]] van filiaal Sunstate Airlines.]] * Australia Asia Airlines – bedryf van 1990 tot 1996 om Qantas toe te laat om die Taiwanese mark te bedien * Impulse Airlines – 'n gevestigde lugredery wat in 2001 deur Qantas gekoop is; bedrywighede dieselfde jaar gestaak en sy bates is gebruik om Jetstar Airways te stig * Australian Airlines – 'n internasionale begrotingslugredery wat van 2002 tot 2006 bedryf is <ref>{{Cite web|url=http://www.airreview.com/Qantas/index.htm|title=Airreview Australian Airlines|publisher=Airreview|archive-url=https://web.archive.org/web/20180819231942/http://www.airreview.com/Qantas/index.htm|archive-date=19 August 2018|access-date=17 Januarie 2012}}</ref> * QantasLink – Qantas se streeklugrederyhandelsmerk wat die bedrywighede van drie filiaallugrederye van Qantas insluit ( Eastern Australia Airlines – wat ook sommige vliegtuie namens Jetstar Airways, Network Aviation en Sunstate Airlines bedryf ) en 'n kontrakvervoerder * [[Jetstar]] – opereer tans as Qantas se [[Laekosteredery]] * Jetconnect – 'n volfiliaal van Qantas wat in 2002 gestig is en gefokus het op [[Tasmansee|trans-Tasmanreise]] tussen stede in Nieu-Seeland en Oos-Australië (Brisbane, Melbourne en Sydney); die laaste van Jetconnect se vliegtuie is in Oktober 2018 na die hooflynvloot oorgeplaas Qantas bedryf 'n vragdiens onder die naam Qantas Freight (wat vliegtuie gebruik wat deur Qantas-filiaal Express Freighters Australia bedryf word en ook vliegtuie van Atlas Air verhuur) en besit ook die logistiek-en- lugvragmaatskappy Australian airExpress. == Bestemmings == Qantas bedryf sedert 1977 besigtigingsvlugte na Antarktika (sonder om te land) namens Croydon Travel.<ref>{{cite web|title=Tourism in Antarctica – Some Background|url=http://www.erebus.co.nz/Portals/4/Documents/articles/Timeline%20-%20Tourism%20in%20Antarctica.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20130208115156/http://www.erebus.co.nz/Portals/4/Documents/articles/Timeline%20-%20Tourism%20in%20Antarctica.pdf|url-status=live|archive-date=8 February 2013}}</ref> Dit is vir 'n aantal jare opgeskort ná die ongeluk van [[Air New Zealand]]-vlug 901 teen Berg Erebus in 1979.<ref>{{cite news |title=Other News – 09/11/2009 |publisher=Air Transport World |date=14 September 2009 |url=http://atwonline.com/news/other-news-09112009-0309 |quote=It has partnered with Antarctica Sightseeing Flights of Melbourne since 1994 using 747-400s. |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120523034250/http://atwonline.com/news/other-news-09112009-0309 |archive-date=23 May 2012 |access-date=22 August 2011 }}&nbsp;{{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120616080700/http://atwonline.com/news/other-news-09112009-0309 |date=16 June 2012 }}</ref> Alhoewel hierdie vlugte nie land nie, benodig hulle spesifieke pooloperasies en bemanningsopleiding as gevolg van faktore soos witsektoruitwissing<!-- "sector whiteout" -->, wat bygedra het tot die Air New Zealand-ramp in 1979. Met vlugte 7 en 8 – 'n ononderbroke diens tussen [[Sydney-lughawe|Sydney]] en [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe|Dallas/Fort Worth]] wat met die [[Airbus A380]] bedryf word – wat op 29 September 2014 begin het, het Qantas die wêreld se langste passasiersvlug met die wêreld se grootste passasiersvliegtuig bedryf.<ref>{{cite web|url =http://www.foxnews.com/travel/2014/09/29/worlds-longest-flight-on-biggest-plane-a380-takes-over-qantas-sydney-dallas/|title =World's Longest Flight on Biggest Plane|website =Fox News|archive-url =https://web.archive.org/web/20160104143414/http://www.foxnews.com/travel/2014/09/29/worlds-longest-flight-on-biggest-plane-a380-takes-over-qantas-sydney-dallas/|archive-date =4 January 2016|url-status =dead|df =dmy-all}}</ref> Dit is op 1 Maart 2016 verbygesteek deur [[Emirates]] se nuwe [[Auckland]]–[[Doebai Internasionale Lughawe|Doebai]]-diens.<ref>{{cite web |url=http://www.emirates.com/media-centre/emirates-goes-non-stop-dubai-auckland-from-march |title=emirates.com |publisher=emirates.com |date=28 January 2016 |access-date=5 February 2018 |archive-date=9 January 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190109155432/https://www.emirates.com/media-centre/emirates-goes-non-stop-dubai-auckland-from-march |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/flights/todayinthesky/2016/03/01/emirates-overtakes-qantas-worlds-longest-flight/81120884/|title=Emirates overtakes Qantas for world's longest flight|author=Ben Mutzabaugh|date=1 March 2016|work=USA TODAY|access-date=10 September 2017|archive-date=12 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204524/https://www.usatoday.com/story/travel/flights/todayinthesky/2016/03/01/emirates-overtakes-qantas-worlds-longest-flight/81120884/|url-status=live}}</ref> Nadat hy Boeing 787-vliegtuie bestel het, het Qantas 'n voorneme aangekondig om ononderbroke vlugte tussen Australië en die Verenigde Koninkryk gedurende Maart 2018 van Perth na Londen te begin. Die eerste vlug het op 24 Maart uit [[Perth-lughawe|Perth]] vertrek.<ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/business/aviation/qantas-confirms-direct-flights-from-perth-to-london-20161211-gt8pdy.html|title=Qantas confirms direct flights from Perth to London|date=12 December 2016|newspaper=The Sydney Morning Herald|access-date=11 January 2017|archive-date=13 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161213124529/http://www.smh.com.au/business/aviation/qantas-confirms-direct-flights-from-perth-to-london-20161211-gt8pdy.html|url-status=live}}</ref> Op 19 Maart 2020 het Qantas bevestig dat dit alle internasionale vlugte en ongeveer 60% van binnelandse vlugte vanaf einde Maart tot minstens 31 Mei 2020 sou opskort ná uitgebreide regeringsreisbeperkings weens die [[Covid-19-pandemie]].<ref name="QFintsus" /><ref name="QFdomsus" /><ref name="Reuters19Mar" /> Sedert vroeg-2022 is internasionale vlugte, onder meer vanaf Perth na Johannesburg en Heathrow weer hervat.<!-- Vleisboek-berig deur Garath de Kock (Julie 2022)--> === Kodedeelooreenkomste === In Oktober 2016 het Qantas kodedeelooreenkomste met die volgende rederye gehad:<ref name="CAPA Qantas">{{cite web|url=http://centreforaviation.com/profiles/airlines/qantas-airways-qf |title=Profile on Qantas Airways |website=CAPA|publisher=Centre for Aviation|archive-url=https://web.archive.org/web/20161029190109/http://centreforaviation.com/profiles/airlines/qantas-airways-qf |archive-date=29 Oktober 2016|url-status=dead}}</ref> {{div col|colwidth=17em}} * Aircalin * [[Air France]]<ref>{{cite press release|url=https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-and-air-france-renew-partnership-to-offer-customers-more-travel-options-between-australia-and-france/|title=QANTAS AND AIR FRANCE RENEW PARTNERSHIP TO OFFER CUSTOMERS MORE TRAVEL OPTIONS BETWEEN AUSTRALIA AND FRANCE|website=Qantas News Room|access-date=24 Mei 2018|archive-date=24 Mei 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180524222253/https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/qantas-and-air-france-renew-partnership-to-offer-customers-more-travel-options-between-australia-and-france/|url-status=live}}</ref> * [[Air New Zealand]]<ref>{{cite news |last1=Schofield |first1=Adrian |title=Air New Zealand & Qantas to codeshare |url=http://atwonline.com/iata-agm-2018/air-new-zealand-qantas-codeshare |publisher=Air Transport World |date=1 Junie 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180617154516/http://atwonline.com/iata-agm-2018/air-new-zealand-qantas-codeshare |archive-date=17 Junie 2018}}</ref> * Air Niugini * Airnorth * Air Tahiti Nui * Air Vanuatu * [[Alaska Airlines]] * [[American Airlines]] * [[Asiana Airlines]] * [[Bangkok Airways]] * [[British Airways]] * [[Cathay Pacific]]<ref>{{cite press release|title=Cathay Pacific And Qantas To Bring Australia And Asia Closer Together|url=https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/cathay-pacific-and-qantas-codeshare-to-bring-australia-and-asia-closer/|access-date=16 October 2018|work=Qantas News Room|date=21 September 2018|archive-date=16 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181016165044/https://www.qantasnewsroom.com.au/media-releases/cathay-pacific-and-qantas-codeshare-to-bring-australia-and-asia-closer/|url-status=live}}</ref> * [[China Airlines]] * [[China Eastern Airlines]] * [[China Southern Airlines]] * [[El Al]]<ref>{{cite news|last1=Liu|first1=Jim|title=El Al / Qantas codeshare partnership begins in Sep 2017|url=http://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/274670/el-al-qantas-codeshare-partnership-begins-in-sep-2017/|access-date=7 September 2017|work=Routesonline|date=7 September 2017|archive-date=7 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170907123802/http://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/274670/el-al-qantas-codeshare-partnership-begins-in-sep-2017/|url-status=live}}</ref> * [[Emirates]] * Fiji Airways * [[Finnair]] * ITA Airways<ref>{{Cite web|url=https://italiavola.com/2021/12/16/qantas-e-ita-airways-vanno-in-code-share/|access-date=2021-12-16|website=italiavola.com|language=it|title=Qantas e ITA Airways vanno in code share|trans-title=Qantas codeshare with ITA Airways|archive-date=16 December 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211216091646/https://italiavola.com/2021/12/16/qantas-e-ita-airways-vanno-in-code-share/|url-status=live}}</ref> * [[Japan Airlines]] * [[Jetstar]] * Jetstar Asia * Jetstar Japan * Jetstar Pacific<ref>{{cite web|last1=2018|first1=UBM (UK) Ltd.|title=Qantas / Jetstar Pacific begins codeshare service from March 2018|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/277700/qantas-jetstar-pacific-begins-codeshare-service-from-march-2018/|website=Routesonline|access-date=19 March 2018|archive-date=19 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180319222634/https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/277700/qantas-jetstar-pacific-begins-codeshare-service-from-march-2018/|url-status=live}}</ref> * [[KLM]]<ref>{{cite news|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/281306/klm-qantas-begins-codeshare-service-from-nov-2018/|title=KLM / QANTAS begins codeshare service from Nov 2018|publisher=Routesonline|date=1 November 2018|access-date=1 November 2018|archive-date=8 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181108144453/https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/281306/klm-qantas-begins-codeshare-service-from-nov-2018/|url-status=live}}</ref> * LATAM Chile * Solomon Airlines * SriLankan Airlines * [[Vietnam Airlines]] * WestJet {{div col end}} == Vloot == Sedert November 2018 bedryf Qantas en sy filiale 297 vliegtuie, insluitend 71 vliegtuie deur Jetstar Airways; 90 deur die verskillende QantasLink-handelsmerk-lugrederye en ses deur ''Express Freighters Australia''.<ref name="CASAR">{{cite web |url=https://www.casa.gov.au/aircraft-register?f%5B0%5D=field_ar_reg_op_name%3A32911 |title=Aircraft register search: Registered Operator Qantas Airways |publisher=Civil Aviation Safety Authority |website=casa.gov.au |access-date=10 February 2019 |archive-date=4 July 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180704063554/https://www.casa.gov.au/aircraft-register?f%5B0%5D=field_ar_reg_op_name%3A32911 |url-status=live }}</ref><ref>[https://www.casa.gov.au/aircraft-register Australian civil aircraft register search] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170828230042/https://www.casa.gov.au/aircraft-register |date=28 August 2017 }}, using "Jetstar", "Eastern Australia Airlines", "Express Freighters", "Sunstate Airlines" and "Network Aviation" in turn as the "Registered Operator" search parameter.</ref><ref>[https://www.casa.gov.au/aircraft-register-advanced Australian civil aircraft register search] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180125144751/https://www.casa.gov.au/aircraft-register-advanced |date=25 January 2018 }}, using "717–200" as the "Aircraft model" search parameter.</ref><ref>[http://www.qantas.com.au/travel/airlines/subsidiaries/global/en#jump2 "About Qantas – Qantas Freight"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091125013533/http://www.qantas.com.au/travel/airlines/subsidiaries/global/en#jump2 |date=25 November 2009 }} Verkry 13 November 2009.</ref><ref>{{cite press release|url=http://www.atsginc.com/pr2009-06-09.html|title=ATCG Airlines Launches New International Services|publisher=Air Transport Services Group|date=June 9, 2009|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090704112413/http://www.atsginc.com/pr2009-06-09.html|archive-date=4 July 2009|access-date=13 November 2009}}</ref> === Inheemse kunsontwerpe === Twee Qantas-vliegtuie is tans versier met 'n inheemse Australiese kunsskema. Een vliegtuig, 'n Boeing 737–800, dra 'n kleur genaamd ''Mendoowoorrji'', wat in November 2013 onthul is.<ref>{{cite news|title=PICTURE: Qantas takes delivery of 'Mendoowoorrji' 737 |first=Ellis |last=Taylor |date=11 November 2013 |location=Singapore |publisher=Flightglobal |url=http://www.flightglobal.com/news/articles/picture-qantas-takes-delivery-of-mendoowoorrji-737-392788/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131111114217/http://www.flightglobal.com/news/articles/picture-qantas-takes-delivery-of-mendoowoorrji-737-392788/ |archive-date=11 November 2013 }}&nbsp;{{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20150128140010/http://www.flightglobal.com/news/articles/picture-qantas-takes-delivery-of-mendoowoorrji-737-392788/ |date=28 January 2015 }}</ref> Die ontwerp is ontleen aan die oorlede Wes-Australiese inheemse kunstenaar Paddy Bedford.<ref>{{cite web|title=Photo gallery: Qantas' new Boeing 737–800 wears Aboriginal livery|url=http://www.ausbt.com.au/photo-gallery-qantas-new-boeing-737-800-wears-aboriginal-livery|work=Australian Business Traveller|publisher=Australian Business Traveller|access-date=10 November 2013|author=David Flynn|date=9 November 2013|archive-date=10 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131110102732/http://www.ausbt.com.au/photo-gallery-qantas-new-boeing-737-800-wears-aboriginal-livery|url-status=live}}</ref> 'n [[Boeing 787 Dreamliner|Boeing 787–9 Dreamliner]] is versier in 'n verfskema wat deur wyle Emily Kame Kngwarreye se 1991-skildery Yam Dreaming geïnspireer is.<ref>{{cite news|url=http://australianaviation.com.au/2018/03/indigenous-painted-qantas-787-yam-dreaming-arrives-in-alice-springs/|title=Indigenous-painted Qantas 787 'Yam Dreaming' arrives in Alice Springs|last=Frawley|first=Gerard|website=Australian Aviation|publisher=Aviator Media Pty Ltd.|date=2 Maart 2018|access-date=3 September 2018|archive-date=11 Julie 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711023321/http://australianaviation.com.au/2018/03/indigenous-painted-qantas-787-yam-dreaming-arrives-in-alice-springs/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.qantas.com/fr/en/about-us/our-company/fleet/flying-art.html#emily|title=Flying Art Series – Qantas Dreamliner Emily Kame Kngwarreye – Boeing 787–9|website=Qantas|publisher=Qantas Airways Limited|access-date=3 September 2018|archive-date=4 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180904052442/https://www.qantas.com/fr/en/about-us/our-company/fleet/flying-art.html#emily|url-status=live}}</ref> Die ontwerp beeld 'n garingboom uit, 'n belangrike en kultureel betekenisvolle simbool in Kngwarreye se droomverhale, en 'n stapelvoedselbron in haar tuisgebied, Utopia. Die vliegtuig sou later Qantas se eerste ononderbroke dienste bedryf tussen Perth en Londen Heathrow, en tussen Melbourne en San Francisco, geskeduleer met Boeing 787-vliegtuie.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/03/25/world/europe/uk-qantas-australia-britain.html|title=A First in Flight: Australia to the U.K., in 17 Hours|last=Joseph|first=Yonette|website=[[The New York Times]]|date=25 March 2018|access-date=3 September 2018|archive-date=9 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201109042659/https://www.nytimes.com/2018/03/25/world/europe/uk-qantas-australia-britain.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://airlinegeeks.com/2018/09/01/a-day-of-firsts-qantas-inaugurates-new-dreamliner-service-to-the-u-s/|title=A Day of Firsts: Qantas Inaugurates New Dreamliner Service to the U.S.|last=Pallini|first=Thomas|website=AirlineGeeks.com|publisher=Airline Geeks, LLC|date=1 September 2018|access-date=3 September 2018|archive-date=4 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180904114709/https://airlinegeeks.com/2018/09/01/a-day-of-firsts-qantas-inaugurates-new-dreamliner-service-to-the-u-s/|url-status=live}}</ref> <gallery mode="packed" heights="150" style="text-align:left"> Lêer:Qantas B747-438ER (VH-OEJ) at Sydney Airport.jpg|'n Boeing 747-400ER in 2006 dra die ''Wunala Dreaming'' verfwerk. Van 2003 tot 2012 was dit die tweede vliegtuig met hierdie kleurskema. Lêer:VH-EBU Boeing 747 Qantas in "Nalanji Dreaming" Colours (8336716283).jpg|'n Boeing 747-300 in die ''Nalanji Dreaming'' bekleding, 1995 tot 2005. Lêer:VH-VXB 'Yananyi Dreaming' Boeing 737-838 Qantas (8640257928).jpg|'n Boeing 737-800 in ''Yananyi Dreaming'' bekleding, 2002 tot 2014. Lêer:Qantas 9.jpg|'n Boeing 737-800 in 2015 in die ''Mendoowoorrji'' kleurskema. Lêer:VH-ZND 11042018LHR (41496810311).jpg|'n Boeing 787-9 in 2018 met die ''Yam Dreaming'' verfskema. </gallery> === Ander kleurskemas === Verskeie Qantas-vliegtuie is versier met promosie-kleure, wat die telekommunikasiemaatskappy Optus adverteer; die Disney-rolprent Planes; die Australiese nasionale sokkerspan, die Socceroos; en die [[Wallabies|Australiese nasionale rugbyspan]], die Wallabies.<ref>{{cite web |author= |title=Qantas reveals specially marked Optus 737 |url=http://australianaviation.com.au/2011/09/specially-marked-737-marks-optus-joining-qantas-frequent-flyer-program/ |website=australianaviation.com.au |publisher=Aerospace Publications |date=2 September 2011 |access-date=28 December 2013 |archive-date=5 April 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150405062135/http://australianaviation.com.au/2011/09/specially-marked-737-marks-optus-joining-qantas-frequent-flyer-program/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news|title= Qantas takes delivery of their Boeing 767-300ER in 'Disney's Planes' Livery.|first= Ellis|last= Taylor|date= 24 September 2013|location= Singapore|work= Flightglobal}}</ref><ref>{{cite press release |author= |title=Qantas Unveils Boeing 747 With New Qantas Socceroos Livery |url=http://www.qantas.com.au/travel/airlines/media-releases/oct-2009/3966/global/en |location=Melbourne |publisher=Qantas |date=22 October 2009 |access-date=28 December 2013 |archive-date=31 December 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131231002431/http://www.qantas.com.au/travel/airlines/media-releases/oct-2009/3966/global/en |url-status=live }}</ref><ref>{{cite press release |author= |title=Qantas unveil a new look Wallabies Boeing 737 as 100 Day Countdown to the Lions begins |url=http://www.rugby.com.au/News/NewsArticle/tabid/1699/ArticleID/8467/Default.aspx |publisher=Australian Rugby Union |date=25 February 2013 |access-date=28 December 2013 |archive-date=31 December 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131231002058/http://www.rugby.com.au/News/NewsArticle/tabid/1699/ArticleID/8467/Default.aspx |url-status=dead }}</ref> Twee vliegtuie – 'n Airbus A330-200 en 'n Boeing 747-400ER – is in 2009 versier met spesiale kleure wat die Oneworld-lugrederyalliansie (waarvan Qantas 'n lid is) bevorder.<ref>{{cite press release |author= |title=Qantas Marks Tenth Anniversary of oneworld Alliance |url=http://www.qantas.com.au/travel/airlines/media-releases/feb-2009/3892/global/en |location=Sydney |publisher=Qantas |date=27 February 2009 |access-date=5 January 2014 |archive-date=6 January 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140106040638/http://www.qantas.com.au/travel/airlines/media-releases/feb-2009/3892/global/en |url-status=live }}</ref> Op 29 September 2014 is die ononderbroke Airbus A380-diens na [[Dallas/Fort Worth Internasionale Lughawe]] ingewy met 'n A380 wat versier is met 'n herdenkingscowboyhoed en bandana op die kangaroestert-logo.<ref>{{cite news|title=D/FW to Sydney: Qantas introduces giant A380 for world's longest scheduled flight|first=Nicholas|last=Sakelaris|url=http://www.bizjournals.com/dallas/news/2014/09/29/d-fw-to-sydney-qantas-introduces-giant-a380-for.html|newspaper=Dallas Business Journal|date=29 September 2014|access-date=30 September 2014|archive-date=1 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141001235525/http://www.bizjournals.com/dallas/news/2014/09/29/d-fw-to-sydney-qantas-introduces-giant-a380-for.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=Qantas Airways parks its Airbus A380 at Dallas/Fort Worth International Airport|first=Terry|last=Maxon|url=http://aviationblog.dallasnews.com/2014/09/qantas-airways-parks-its-airbus-a380-at-dallasfort-worth-international-airport.html/|work=The Dallas Morning News Airline Biz Blog|date=29 September 2014|access-date=29 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141002022318/http://aviationblog.dallasnews.com/2014/09/qantas-airways-parks-its-airbus-a380-at-dallasfort-worth-international-airport.html/|archive-date=2 October 2014|url-status=dead}}</ref> Voor die 2017 "Sydney Mardi Gras" het Qantas een van sy Airbus A330-300-vliegtuie met reënboogletters versier en 'n reënboogvlag op die stert van die vliegtuig uitgebeeld. <gallery mode="packed" heights="140"> Qantas Boeing 767 "Disney Planes" 3.jpg|VH-OGG adverteer die ''Planes''-rolprent Lêer:Qantas (VH-ZNJ) Boeing 787-9 Dreamliner landing at Canberra Airport (6).jpg|Boeing 787-9 Dreamliner in "100ste herdenkingsjaar van Qantas" kleurskema VH-OJS B747-400 Qantas socceroos (5048241706) (2).jpg|VH-OJS adverteer Socceroos Lêer:Qantas A380 (VH-OQH) @ LHR, Oct 2015.jpg|VH-OQH adverteer die [[Wallabies|Australiese nasionale rugbyspan]], die Wallabies </gallery> {{clear}} == Toekennings == In 2009 was Qantas een van die eerste ingehuldigdes in die Queensland Business Leaders Hall of Fame.<ref>{{Cite web|url=http://leaders.slq.qld.gov.au/inductees/|title=Hall of Fame|website=Queensland Business Leaders Hall of Fame|publisher=State Library of Queensland|archive-url=https://web.archive.org/web/20181023083836/http://leaders.slq.qld.gov.au/inductees/|archive-date=23 October 2018|access-date=23 October 2018|url-status=live}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * [https://web.archive.org/web/20110927230839/http://www.qantas.com.au/infodetail/about/FactFiles.pdf Qantas Facts – Official] * [http://nla.gov.au/nla.aus-vn1072196 Qantas Ephemera] in die [http://www.nla.gov.au/ National Library of Australia] * [[hdl:10462/eadarc/7200|Original Qantas Logbook]] in die [http://www.slq.qld.gov.au/ State Library Of Queensland] {{Normdata}} {{en-vertaal|pl=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Qantas&oldid=601709780}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Australiese maatskappye]] [[Kategorie:Lugrederye]] qywqu1k2mflnva6qt2u3kxg7byo25as 0 86762 2518384 1257288 2022-08-09T14:03:25Z Aliwal2012 39067 Khayamnandi afgesplits van [[Steynsburg]] wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Khayamnandi | inheemse_naam = | ander_naam = | beeld_stadsilhoeët = | beeldbyskrif = | nedersetting_tipe = [[Township]] | duimdrukkeretiketposisie= onderkant | latd = 30 |latm = 43 |lats = 05 | longd = 27 |longm = 12 |longs = 04 | provinsie = Oos-Kaap | distrik = Joe Gqabi | munisipaliteit = Walter Sisulu | stigtingsdatum = | regeringstipe = <!-- Wyknommer --> | leier_party = [[ANC]] | leiertitel = | leiernaam = | oppervlakvoetnotas = | oppervlak_totaal_km2 = | hoogte_m = | bevolking_totaal = | bevolkingsdigtheid_km2 = | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingvoetnotas = | persent_swart = 86.1% | persent_kleurling = 13.0% | persent_asiër = | persent_wit = | persent_ander = 0.9% | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Xhosa]] | demografie2_info1 = 81.4% | demografie2_titel2 = [[Afrikaans]] | demografie2_info2 = 15.0% | demografie2_titel3 = [[Sotho]] | demografie2_info3 = 1.0% | demografie2_titel4 = [[Engels]] | demografie2_info4 = 0.7% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 2.0% | poskode = 9755 | poskode2 = 9755 | skakelkode = 044 | sensuskode = 289008 | webwerf = }} '''Khayamnandi''' is 'n [[swart mense|swart]] en [[bruin mense|bruin]] [[township]] in [[Steynsburg]]. Dit is geleë in die [[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit]] van die [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit|Joe Gqabi-distrik]] in die [[Oos-Kaap]]. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Oos-Kaap saadjie}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC14}} [[Kategorie:Nedersettings in Joe Gqabi]] q77ou4a1uqvg7oksph9082hlh4lbh1b 2518385 2518384 2022-08-09T14:10:24Z Aliwal2012 39067 koördinate was hopeloos uit! wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Khayamnandi | inheemse_naam = | ander_naam = | beeld_stadsilhoeët = | beeldbyskrif = | nedersetting_tipe = [[Township]] | duimdrukkeretiketposisie= onderkant | latd = 31 |latm = 16 |lats = 59 | longd = 25 |longm = 48 |longs = 44 | provinsie = Oos-Kaap | distrik = Joe Gqabi | munisipaliteit = Walter Sisulu | stigtingsdatum = | regeringstipe = <!-- Wyknommer --> | leier_party = [[ANC]] | leiertitel = | leiernaam = | oppervlakvoetnotas = | oppervlak_totaal_km2 = | hoogte_m = | bevolking_totaal = | bevolkingsdigtheid_km2 = | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingvoetnotas = | persent_swart = 86.1% | persent_kleurling = 13.0% | persent_asiër = | persent_wit = | persent_ander = 0.9% | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Xhosa]] | demografie2_info1 = 81.4% | demografie2_titel2 = [[Afrikaans]] | demografie2_info2 = 15.0% | demografie2_titel3 = [[Sotho]] | demografie2_info3 = 1.0% | demografie2_titel4 = [[Engels]] | demografie2_info4 = 0.7% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 2.0% | poskode = 9755 | poskode2 = 9755 | skakelkode = 044 | sensuskode = 289008 | webwerf = }} '''Khayamnandi''' is 'n [[swart mense|swart]] en [[bruin mense|bruin]] [[township]] in [[Steynsburg]]. Dit is geleë in die [[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit]] van die [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit|Joe Gqabi-distrik]] in die [[Oos-Kaap]]. == Verwysings == {{Verwysings}}<!-- {{koördinate|-31.2830766|25.8122208}} --> {{Oos-Kaap saadjie}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC14}} [[Kategorie:Nedersettings in Joe Gqabi]] t0nshh5wqt652yfaoxsbn7sdhxb4mlo 0 86765 2518388 1257292 2022-08-09T14:22:44Z Aliwal2012 39067 afgesplits van Burgersdorp wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Mzamomhle | inheemse_naam = | ander_naam = | beeld_stadsilhoeët = | beeldbyskrif = | nedersetting_tipe = [[Township]] | duimdrukkeretiketposisie= onderkant | latd = 31 |latm = 0 |lats = 24.5 | longd = 26 |longm = 19 |longs = 54.5 | provinsie = Oos-Kaap | distrik = Joe Gqabi | munisipaliteit = Walter Sisulu | stigtingsdatum = | regeringstipe = <!-- Wyknommer --> | leier_party = [[ANC]] | leiertitel = | leiernaam = | oppervlakvoetnotas = | oppervlak_totaal_km2 = | hoogte_m = | bevolking_totaal = | bevolkingsdigtheid_km2 = | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingvoetnotas = | persent_swart = 97.7% | persent_kleurling = 1.8% | persent_asiër = | persent_wit = | persent_ander = 0.5% | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Xhosa]] | demografie2_info1 = 89.0% | demografie2_titel2 = [[Sotho]] | demografie2_info2 = 7.0% | demografie2_titel3 = Gebaretaal | demografie2_info3 = 1.3% | demografie2_titel4 = Ander | demografie2_info4 = 2.7% | poskode = 9744 | poskode2 = 9744 | skakelkode = 051-653- | sensuskode = 289006 | webwerf = }} '''Mzamomhle, Burgersdorp''' is 'n [[swart mense|swart]] [[township]] in [[Burgersdorp]]. Dit is geleë in die [[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit]] van die [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit|Joe Gqabi-distrik]] in die [[Oos-Kaap]]. == Verwysings == {{Verwysings}}<!-- {{koördinate|-31.0068096|26.3318016}} --> {{Oos-Kaap saadjie}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC14}} [[Kategorie:Nedersettings in Joe Gqabi]] tlhmbk0qzx6n18ggyw4u4s7fd0h229z 0 88017 2518462 2517898 2022-08-10T08:21:23Z Burgert Behr 2401 Paar goed wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas farao | naam = Cleopatra VII | lewe = Cleopatra VII Thea Filopator | beeld = Bust of Cleopatra VII - Altes Museum - Berlin - Germany 2017.jpg | onderskrif = Borsbeeld van Cleopatra VII (Altes Museum, [[Berlyn]]). | beeldgrootte = 240px | funksie = [[Farao]] van die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese Dinastie]] | periode = [[51 v.C.]] – [[10 Augustus]] [[30 v.C.]] (21 jaar) | voorganger = [[Ptolemeus XII Auletes]] | vader = Ptolemeus XII Auletes | moeder = Cleopatra V (vermoedelik) | gebore = 69&nbsp;v.C. <br />[[Alexandrië]], [[Egipte]] | oorlede = 10 Augustus 30&nbsp;v.C. (op 39) <br />Alexandrië }} '''Cleopatra VII Filopator''' ([[Grieks]]: Κλεοπάτρα Φιλοπάτωρ; [[69&nbsp;v.C.]] - 10 Augustus [[30&nbsp;v.C.]]), in die geskiedenis bekend as '''Cleopatra''' of '''Kleopatra''', was van 51 tot 30&nbsp;v.C. [[farao]] van die [[Ptolemeïese Ryk]] van [[Antieke Egipte|Egipte]] en sy laaste aktiewe heerser.<ref name=Diplomaat group="nota">Sy was ook 'n diplomaat, vlootaanvoerder, linguis en mediese skrywer; sien {{harvtxt|Roller|2010|p=1}} en {{harvtxt|Bradford|2000|p=13}}.</ref> As lid van die Ptolemeïese dinastie was sy 'n afstammeling van sy stigter, [[Ptolemeus I Soter]], 'n [[Koninkryk Masedonië|Masedoniese]] generaal en vriend van [[Alexander die Grote]]. Ná Cleopatra se dood het Egipte [[Aegyptus (Romeinse provinsie)|'n provinsie van die Romeinse Ryk]] geword, en dit was die einde van die tweede laaste [[Hellenistiese tydperk|Hellenistiese]] staat en tydperk wat geduur het vanaf die bewind van Alexander (336-323&nbsp;v.C.). Haar moedertaal was [[Koine]], en sy was die enigste Ptolemeïese heerser wat [[Egipties]] leer praat het. In 58&nbsp;v.C. het Cleopatra vermoedelik haar pa, [[Ptolemeus XII Auletes]], vergesel tydens sy verbanning na Rome ná 'n opstand in Egipte ('n Romeinse [[vasal]]staat) en dit het sy dogter [[Berenike IV]] in staat gestel om die troon op te eis. Berenike is in 55&nbsp;v.C. vermoor toe Ptolemeus met Romeinse militêre hulp na Egipte terugkeer. Toe hy in 51&nbsp;v.C sterf, het die gesamentlike bewind van Cleopatra en haar broer [[Ptolemeus XIII]] begin, maar 'n uitval tussen hulle het tot 'n [[burgeroorlog]] gelei. Nadat die Romeinse staatsman [[Pompeius]] in 48&nbsp;v.C. 'n veldslag in [[Romeinse Griekeland|Griekeland]] teen sy teenstander [[Julius Caesar]] ('n Romeinse dikatator en konsul) in Caesar se burgeroorlog verloor het, het hy na Egipte gevlug. Pompeius was 'n politieke bondgenoot van Ptolemeus XII, maar Ptolemeus XIII het hom op aanbeveling van sy hofeunugs in 'n lokval gelei en vermoor voor Caesar se aankoms en besetting van [[Alexandrië]]. {{Hiero/3name | | align = left | naam = Cleopatra | horus=<hiero>wr:r-nb-nfr-nfr-nfr-H2:x-O22</hiero>| praenomen=<hiero>q:rw-W:p-d:r:t*H8-nTr-t:H8-R7:t-z:N36</hiero>| nomen=<hiero>q:rw-i-wA-p-A-d:r-t-A-H8</hiero>}} Caesar het toe probeer om die mededingende Ptolemeïese sibbes te herenig, maar Ptolemeus se hoofraadgewer het gedink Caesar se voorwaardes bevoordeel Cleopatra, en daarom het Ptolemeus se magte haar en Caesar by die paleis beleër. Kort nadat die beleg deur versterkings opgehef is, is Ptolemeus XIII dood in die Slag van die Nyl. Cleopatra se halfsuster Arsinoe IV is eindelik na [[Efese]] verban vir haar rol in die beleg. Caesar het Cleopatra en haar broer [[Ptolemeus XIV]] tot medeheersers verklaar, maar het 'n verhouding met Cleopatra begin wat tot die geboorte van 'n seun, [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]], gelei het. Cleopatra het in 46 en 44&nbsp;v.C. as 'n vasalkoningin na Rome gereis, waar sy in Caesar se villa gebly het. Ná die sluipmoord op Caesar en, op haar bevel, Ptolemeus XIV in 44&nbsp;v.C., het sy Caesarion as Ptolemeus XV se medeheerser aangestel. In die Bevrydersoorlog van 43-42&nbsp;v.C. het Cleopatra haar aan die kant van die Tweede [[Triumviraat]] geskaar wat gevorm is deur Caesar se nefie en erfgenaam [[Augustus Octavianus|Octavianus]], [[Marcus Antonius]] en Marcus Aemilius Lepidus. Nadat hulle in 41&nbsp;v.C. ontmoet het, het Cleopatra 'n verhouding met Antonius begin. Hy het Arsinoe op haar versoek laat teregstel en al hoe meer op Cleopatra begin steun vir befondsing en militêre hulp tydens sy invalle in die [[Partiese Ryk]] en [[Armenië|Koninkryk Armenië]]. Die Skenkings van Alexandrië het hulle kinders – Alexander Helios, Cleopatra Selene II en Ptolemeus Philadelphus – tot heersers van verskeie eertydse gebiede onder Antonius se gesag verklaar. Dit, tesame met hulle troue en Antonius se egskeiding van Octavianus se suster, het gelei tot die finale oorlog teen die [[Romeinse Republiek]]. Octavianus het 'n propagandaoorlog gevoer en Antonius se bondgenote in die Romeinse Senaat gedwing om in 32&nbsp;v.C. uit Rome te vlug, en hy het oorlog teen Cleopatra verklaar. Nadat hy Antonius en Cleopatra se vloot in 31&nbsp;v.C. in die [[Slag van Actium]] verslaan het, het Octavianus se magte Egipte in 30&nbsp;v.C. binnegeval en Antonius verslaan. Dit het gelei tot Antonius se selfmoord en Cleopatra se dood nadat sy gif gedrink het. ==Etimologie== Die [[Latyn|gelatiniseerde]] vorm Cleopatra kom van die antieke [[Grieks]]e Kleopátra (Κλεοπάτρα), wat beteken "glorie van haar vader",{{sfnp|Royster|2003|p=48}} van κλέος (''kléos'', "glorie") en πατήρ (patḗr, "vader").{{sfnp|Muellner|}} Die manlike vorm sou geskryf gewees het as óf Kleópatros (Κλεόπατρος) óf Pátroklos (Πάτροκλος).{{sfnp|Muellner|}} Cleopatra was die naam van Alexander die Grote se suster sowel as van Cleopatra Alcyone, vrou van die held Meleager in die [[Griekse mitologie]].{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}} Deur die huwelik tussen [[Ptolemeus V Epiphanes]] en Cleopatra I Syra ('n [[Seleukidiese Ryk|Seleukidiese]] prinses) het die naam in die Ptolemeïese dinastie beland.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16, 39}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=55–57}} Cleopatra se aangenome titel, Theā́ Philopátōra (Θεᾱ́ Φιλοπάτωρα) beteken "godin wat haar vader liefhet".{{sfnp|Burstein|2004|p=15}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=84, 215}} ==Biografie== ===Agtergrond=== [[Beeld:Diadokhoi240nbc.jpg|thumb|links|220px|Hellenistiese koninkryke wat ontstaan het ná die dood van Alexander die Grote.]] Ptolemeïese farao's is deur die hoëpriester van [[Ptah]] in [[Memphis (Egipte)|Memphis]] gekroon, maar het in die multikulturele en grootliks Griekse stad [[Alexandrië]] gewoon wat deur Alexander die Grote van [[Koninkryk Masedonië|Masedonië]] gestig is.{{sfnp|Roller|2010|pp=32–33}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=1, 3, 11, 129}} Hulle het [[Grieks]] gepraat en as Hellenistiese monarge oor Egipte regeer. Hulle het geweier om [[Egipties]] te leer praat.{{sfnp|Roller|2010|pp=29–33}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=1, 5, 13–14, 88, 105–106}}<ref name=Egipties group="nota">Die weiering van Ptolemeïese heersers om Egipties te leer praat, is die rede hoekom antieke Grieks ([[Koine]]) saam met Egipties op amptelike hofdokumente soos die [[Rosettasteen]] gebruik is ({{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3 |title=Radio 4 Programmes – A History of the World in 100 Objects, Empire Builders (300 BC – 1 AD), Rosetta Stone |publisher=BBC |access-date=7 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100523105204/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3 |archive-date=23 May 2010 |url-status=live }}).</ref> [[Beeld:Ptolemy XII Auletes Louvre Ma3449.jpg|thumb|180px|'n Hellenistiese borsbeeld van Ptolemeus&nbsp;XII Auletes, die vader van Cleopatra ([[Louvre]], Parys).{{sfnp|Roller|2010|p=18}}]] In teenstelling hiermee kon Cleopatra baie tale praat en sy was die eerste Ptolemeïese heerser wat Egipties geleer het.{{sfnp|Schiff|2011|p=35}}{{sfnp|Roller|2010|pp=46–48}} Volgens [[Plutarchus]] kon sy ook onder meer [[Hebreeus]] (of [[Aramees]]), [[Arabies]], [[Siries]], [[Parties]] en dalk selfs [[Latyn]] praat.<ref name=Tale group="nota">Vir die baie tale wat Cleopatra gepraat het, sien {{harvtxt|Roller|2010|pp=46–48}} en {{harvtxt|Burstein|2004|pp=11–12}}.</ref> Van dié tale weerspieël Cleopatra se wens om die [[Wes-Asië|Wes-Asiatiese]] gebiede te herstel wat eens tot die Ptolemeïese Ryk behoort het.{{sfnp|Roller|2010|pp=46–48, 100}} Romeinse inmenging in Egipte kom van voor Cleopatra se bewind.{{sfnp|Roller|2010|pp=38–42}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xviii, 10}} Toe Ptolemeus&nbsp;IX Lathyros laat in 81&nbsp;v.C. sterf, is hy deur sy dogter Berenike&nbsp;III opgevolg.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Grant|1972|pp=10–11}} Teenstand teen die bewind van 'n enkele vroulike heerser het haar egter gedwing om met haar neef en stiefseun Ptolemeus&nbsp;XI Alexander&nbsp;II te trou en hom as medeheerser te aanvaar.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Grant|1972|pp=10–11}} Ptolemeus&nbsp;XI het sy vrou kort ná die huwelik in 80&nbsp;v.C. vermoor, maar is in die opstand oor die moord daaroor [[Lynch|gelynch]].{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=xix}}{{sfnp|Grant|1972|p=11}} Ptolemus&nbsp;XI, of dalk sy oom Ptolemy&nbsp;IX of vader, Ptolemy&nbsp;X Alexander&nbsp;I, het die Ptolemeïese Ryk aan Rome nagelaat as kollateraal vir lenings. Daarom het die Romeine die wetlike reg gehad om Egipte, hulle [[vasal]]staat, oor te neem ná die moord op Ptolemeus&nbsp;XI.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=12}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=74}} Die Romeine het egter verkies om die Ptolemeïese Ryk tussen die wettige seuns van Ptolemeus&nbsp;IX te verdeel. Hulle het [[Siprus]] aan Ptolemeus van Siprus gegee en Egipte aan Ptolemeus XII Auletes.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=xix}} ===Bewind en verbanning van Ptolemeus XII=== In 65&nbsp;v.C. het die [[Romeinse sensor]] voor die Senaat gepleit Rome moet die Ptolemeïese Egipte annekseer, maar dit is verwerp.{{sfnp|Roller|2010|p=20}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xix, 12–13}} Ptolemeus&nbsp;XII het op die bedreiging van 'n moontlike anneksasie gereageer deur vergoeding en groot geskenke aan magtige Romeinse staatsmanne te bied, soos aan [[Pompeius]] en eindelik [[Julius Caesar]] nadat hy in 59&nbsp;v.C. Romeinse konsul geword het.{{sfnp|Roller|2010|pp=20–21}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 12–13}} Ptolemeus se optrede het hom egter bankrot gemaak en hy moes noodgedwonge lenings van 'n Romeinse bankier kry.{{sfnp|Roller|2010|p=21}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=76}} [[Beeld:Retrato femenino (26771127162).jpg|thumb|links|180px|Waarskynlik 'n portret van Cleopatra wat ná haar dood geskilder is, met rooi hare en haar besonderse gelaatstrekke ([[Italië]], 1ste eeu&nbsp;n.C.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}}{{sfnp|Fletcher|2008|loc=p. 87, beeldplate en byskrifte tussen pp. 246–247}}]] In 58&nbsp;v.C. het die Romeine Siprus geannekseer en Ptolemeus van Siprus, Ptolemeus&nbsp;XII se broer, met aantygings van [[seerowery]] daartoe gedryf om selfmoord te pleeg eerder as om verban te word.{{sfnp|Roller|2010|p=22}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=76}} Ptolemeus&nbsp;XII het in die openbaar niks gesê oor sy broer se dood nie, en dié besluit en sy bemaking van tradisioneel Ptolemeïese grondgebied aan die Romeine het sy geloofwaardigheid geknou onder onderdane, wat reeds woedend was oor sy ekonomiese beleide.{{sfnp|Burstein|2004|pp=13, 75}}{{sfnp|Grant|1972|pp=14–15}} Ptolemeus&nbsp;XII is toe uit Egipte verban. Hy het eers na [[Rhodos]], toe na [[Athene]] en eindelik na Pompeius se villa naby Praeneste, Italië, gevlug.{{sfnp|Roller|2010|p=22}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 13, 75}} Hy het byna 'n jaar daar aan die buitewyke van Rome deurgebring, blykbaar vergesel van sy dogter Cleopatra, wat toe sowat 11 jaar oud was.<ref name=Dogter group="nota">Fletcher {{harvtxt|Fletcher|2008|pp=76–77}} het min twyfel hieroor: "Auletes is in die somer van 58&nbsp;v.C. van die troon gesit en omdat hy vir sy lewe gevrees het, het hy uit beide sy paleis en sy koninkryk gevlug, hoewel hy nie heeltemal alleen was nie. Een Griekse bron onthul hy is "deur een van sy dogters" vergesel. Aangesien die oudste, Berenike&nbsp;IV, monarg was en die jongste, Arisone, nie veel ouer as 'n baba nie, word algemeen aanvaar dit moes sy middelste en gunstelingdogter, die 11-jarige Cleopatra, gewees het."</ref> Berenike&nbsp;IV het afgesante na Rome gestuur om voorspraak te maak vir haar bewind en die herinstelling van haar pa op die troon teen te staan, maar Ptolemeus het sluipmoordenaars gestuur om die leiers van die afgesante te vermoor, 'n voorval wat deur sy magtige Romeinse ondersteuners toegesmeer is.{{sfnp|Burstein|2004|p=13}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=77–78}} Toe die Romeinse Senaat weier om aan Ptolemeus&nbsp;XII 'n gewapende eskort te verskaf om na Egipte terug te keer, het hy besluit om Rome laat in 57&nbsp;v.C. te verlaat en het hy in [[Efese]] gaan bly.{{sfnp|Roller|2010|pp=23–24}}{{sfnp|Grant|1972|p=16}} [[Beeld:Roman Republic in 40bC.svg|thumb|220px|Die Romeinse Republiek (groen) en Ptolemeïese Egipte (geel) in 40&nbsp;v.C.]] Ptolemeus&nbsp;XII se Romeinse finansiers was vasbeslote om sy bewind te herstel.{{sfnp|Roller|2010|p=24}} Pompeius het Aulus Gabinius, die Romeinse goewerneur van [[Syria (Romeinse provinsie)|Syria]], omgekoop om Egipte binne te val en Ptolemeus op die troon terug te plaas. Gabinius het dit in die lente van 55&nbsp;v.C. gedoen.{{sfnp|Roller|2010|p=24}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=13, 76}} [[Marcus Antonius]] was as jong offisier onder Gabinius se bevel. Hy het hom onderskei deur Ptolemeus&nbsp;XII te keer om die inwoners van Pelousion te vermoor en deur die lyk van Archelaos, Berenike&nbsp;IV se man, te red nadat hy in 'n veldslag gesneuwel het om te verseker hy kry 'n koninklike begrafnis.{{sfnp|Roller|2010|pp=24–25}}{{sfnp|Burstein|2004|p=76}} Cleopatra, wat toe 14 jaar oud was, sou saam met die Romeinse ekspedisie na Egipte gereis het; jare later het Antonius erken hy het in dié tyd op haar verlief geraak.{{sfnp|Roller|2010|pp=24–25}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=23, 73}} Gabinius is in Rome verhoor omdat hy sy gesag oorskry het. Hy is onskuldig bevind, maar in sy tweede verhoor, vir die aanvaarding van omkoopgeld, is hy skuldig bevind en verban. Caesar sou dit sewe jaar later, in 48&nbsp;v.C., herroep.{{sfnp|Roller|2010|p=25}}{{sfnp|Grant|1972|p=18}} Ptolemeus&nbsp;XII het Berenike&nbsp;IV en haar ryk ondersteuners laat teregstel en beslag op hulle eiendom gelê.{{sfnp|Roller|2010|pp=25–26}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=13–14, 76}} Ptolemeus het 'n testament laat opstel waarin hy Cleopatra en sy seun Ptolemeus&nbsp;XIII as sy gesamentlike erfgename aanwys en hy het die ekonomie gestabiliseer.{{sfnp|Burstein|2004|p=14}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=80, 85}} Op 31 Mei 52&nbsp;v.C. is Cleopatra 'n regent van Ptolemeus gemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=27}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=84–85}} Ptolemeus het nie al sy skuld afbetaal teen die tyd dat hy dood is nie, en die skuld is oorgedra aan sy opvolgers, Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIII.{{sfnp|Roller|2010|p=26}}{{sfnp|Grant|1972|p=18}} ===Troonbestyging=== {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = Links: Cleopatra, aangetrek as 'n farao, bied offerandes aan die godin [[Isis]]. Op 'n [[stele]] van kalksteen uit 51&nbsp;v.C. (Louvre, Parys).{{pb}}Regs: Die [[cartouche]]s van Cleopatra en Caesarion op 'n stele uit die Ptolemeïese tydperk. (Petrie-museum van Egiptiese Argeologie, Londen). | beeld1 = Cleopatra Isis Louvre E27113.jpg | width1 = 120 | beeld2 = Limestone stela of a high priest of god Ptah. It bears the cartouches of Cleopatra and Caesarion. From Egypt. Ptolemaic Period. The Petrie Museum of Egyptian Archaeology, London.jpg | width2 = 165 }} Ptolemeus XII is die een of ander tyd voor 22 Maart 51&nbsp;v.C. oorlede. Verskeie dringende noodgevalle het Cleopatra kort ná haar troonbestyging in die gesig gestaar, soos [[hongersnood]] wat deur 'n droogte en 'n lae vloedvlak van die Nyl veroorsaak is en wetteloosheid wat aangehits is deur die Gabiniani, die nou werklose Romeinse soldate wat deur Gabinius in Egipte agtergelaat is om die land te beset.{{sfnp|Roller|2010|pp=53–54}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=16–17}} Sy het ook haar pa se skuld geërf en die Romeinse Republiek baie geskuld.{{sfnp|Roller|2010|p=53}} Teen 29 Augustus 51&nbsp;v.C. het amptelike dokumente Cleopatra die enigste heerser begin noem. Dit is 'n bewys dat sy haar broer Ptolemeus XIII as medeheerser verwerp het.{{sfnp|Burstein|2004|p=16}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=91–92}} Sy het waarskynlik met hom getrou,{{sfnp|Burstein|2004|p=xx}} hoewel daar geen rekord daarvan is nie.{{sfnp|Hölbl|2001|p=231}} Die Ptolemeïese gebruik van huwelike tussen sibbes is deur [[Ptolemeus II Philadelphus|Ptolemeus II]] en sy suster Arsinoe II begin.{{sfnp|Roller|2010|pp=36–37}}{{sfnp|Burstein|2004|p=5}} Dit was lank reeds die gebruik in Egipte, maar het die Grieke gewalg.{{sfnp|Grant|1972|pp=26–27}} Teen die tyd van Cleopatra se bewind is dit egter as 'n normale reëling vir Ptolemeïese heersers beskou.{{sfnp|Burstein|2004|p=5}} Ondanks Cleopatra se verwerping het Ptolemeus&nbsp;XIII steeds magtige bondgenote gehad, veral die [[eunug]] Potheinos, sy kindertydse onderwyser en regent en die administrateur van sy eiendom.{{sfnp|Roller|2010|pp=56–57}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=16–17}} Daar was ook ander wat Cleopatra teengestaan het en dit lyk of sy 'n kort bondgenootskap met 'n ander broer, Ptolemeus&nbsp;XIV, gesluit het. Teen die herfs van 50&nbsp;v.C. het Ptolemeus XIII egter die oorhand in hulle konflik gekry en het hy begin om dokumente te teken met sy naam voor dié van sy suster.{{sfnp|Hölbl|2001|p=231}}{{sfnp|Roller|2010|p=57}} ===Sluipmoord op Pompeius=== [[Beeld:Pompey the Great, Augustean copy of a 70-60 BC original, Venice Museo Archeologico Nazionale (22205132751).jpg|thumb|180px|'n Romeinse beeld van die gesig van Pompeius uit 27&nbsp;v.C. - 14&nbsp;n.C. ('n kopie van die oorspronklike beeld uit 70-60&nbsp;v.C.]] In die somer van 49&nbsp;v.C. was Cleopatra en haar magte steeds in gevegte teen dié van Ptolemeus&nbsp;XIII in Alexandrië betrokke toe Pompeius se seun, Gnaius Pompeius, militêre hulp namens sy pa kom vra.{{sfnp|Roller|2010|p=57}} Nadat Pompeius in Januarie 49&nbsp;v.C. van die Galliese Oorloë na Italië teruggekeer het, het Caesar hom en sy ondersteuners gedwing om na [[Griekeland]] te vlug.{{sfnp|Roller|2010|p=58}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=94–95}} In dalk hulle laaste gesamentlike dekreet het Cleopatra en Ptolemeus ingestem om 60 skepe en 500 soldate, insluitende die Gabiniani, te stuur om Pompeius te help. Dit het waarskynlik gehelp om 'n deel van hulle skuld aan Rome terug te betaal.{{sfnp|Roller|2010|p=58}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=95}} Cleopatra het intussen die geveg teen haar broer verloor en het na [[Thebe, Egipte|Thebe]] gevlug.{{sfnp|Roller|2010|pp=58–59}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=95–96}} Teen die lente van 48&nbsp;v.C. het Cleopatra saam met haar jonger suster, Arsinoe IV, na Syria gereis om 'n mag op die been te bring wat Egipte kon inval.{{sfnp|Roller|2010|p=59}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 17}} Sy het met 'n leër teruggekeer, maar haar optog na Alexandrië is gestuit deur haar broer se magte, en sy het buite Pelousion in die oostelike [[Nyldelta]] uitgekamp.{{sfnp|Roller|2010|pp=59–60}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 17}} In Griekeland is Pompeius se magte op 9 Augustus 48&nbsp;v.C. deur Caesar s'n verwoes en hy het na [[Tirus]] gevlug.{{sfnp|Bringmann|2007|p=259}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 17}} Vanweë sy noue bande met die Ptolemeuse het Pompeius besluit om in Egipte te gaan skuil en sy magte daar aan te vul.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 17}} Ptolemeus&nbsp;XIII se raadgewers was egter bang dat hy Egipte sou gebruik in 'n uitgerekte Romeinse burgeroorlog.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=98}} Pompeius het Egipte eindelik naby Pelousion binnegekom nadat hy in 'n geskrewe brief genooi is, maar hy is op 28 September 48&nbsp;v.C. in 'n lokval gelei en vermoor.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=259}} Ptolemeus XIII het geglo hy het sy mag gedemonstreer en terselfdertyd die situasie ontlont deur Pompeius se afgesnyde kop na Caesar te stuur wat teen vroeg Oktober in Alexandrië aangekom en in die koninklike paleis gaan bly het.{{sfnp|Roller|2010|pp=60–61}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 18}} Caesar was egter woedend oor Pompeius se dood en het 'n beroep op Ptolemeus en Cleopatra gedoen om hulle troepe te ontbind en vrede te maak.{{sfnp|Roller|2010|pp=60–61}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}} ===Verhouding met Julius Caesar=== [[Beeld:Retrato de Julio César (26724093101).jpg|thumb|180px|'n Romeinse beeld van Caesar uit sy tyd. Argeologiese Museum van Turyn, Italië.]] Ptolemeus&nbsp;XIII het aan die voorpunt van sy leër in Alexandrië aangekom, in duidelike uittarting van Caesar se opdrag om sy troepe te ontbind en sy leër te verlaat voor hy terugkom.{{sfnp|Roller|2010|p=61}} Cleopatra het aanvanklik gesante na Caesar gestuur, maar toe sy hoor hy is geneig om affairs met koninklike vroue te hê, het sy na Alexandrië gegaan om hom persoonlik te spreek.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Burstein|2004|p=18}} Die historikus [[Dio Cassius]] vertel sy het dit gedoen sonder om haar broer te verwittig, dat sy uitlokkend aangetrek was en Caesar met haar spitsvondigheid bekoor het.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Hölbl|2001|pp=234–235}} [[Plutarchus]] gee 'n heel ander, en dalk mitiese, prentjie oor hoe sy in die paleis ingesmokkel is om Caesar te ontmoet.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=234}}{{sfnp|Jones|2006|pp=57–58}} [[Beeld:Клеопатра VII.jpg|thumb|160px|links|'n Egiptiese standbeeld, waarskynlik van Cleopatra, in swart basalt uit die tweede helfte van die 1ste eeu&nbsp;v.C. ([[Hermitage]], [[Sint Petersburg]]).]] Toe Ptolemeus besef sy suster is in die paleis en praat persoonlik met Caesar, het hy die bevolking van Alexandrië probeer opsweep om in opstand te kom, maar Caesar het hom laat arresteer en die skare kalmeer.{{sfnp|Roller|2010|pp=61–62}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=112–113}} Caesar het Cleopatra en Ptolemeus toe voor die raad van Alexandrië geroep en die testament van Ptolemeus XII, wat voorheen in Pompeius se besit was, voorgelees waarin hy Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIII as sy gesamentlike erfgename aanwys.{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}}{{sfnp|Burstein|2004|p=18}} Caesar het toe probeer om te reël dat die twee ander sibbes, Arsinoe&nbsp;IV en Ptolemeus&nbsp;XIV, saam oor Siprus regeer om so enige mededingende aanspraakmakers op die Egiptiese kroon uit te skakel en sommer ook die Ptolemeïese onderdane te paai wat steeds bitter was omdat Siprus in 58&nbsp;v.C. aan die Romeine afgestaan is.{{sfnp|Roller|2010|p=62}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}} Omdat die eunug Potheinos gedink het Cleopatra word bo Ptolemeus&nbsp;XIII bevoordeel en dat laasgenoemde se leër van 20&nbsp;000 Caesar se 4&nbsp;000 troepe sonder steun maklik sou kon oorrompel, het hy besluit Ptolemeus se leër moet na Alexandrië opruk en beide Caesar en Cleopatra aanval.{{sfnp|Roller|2010|p=62}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}} Nadat Caesar vir Potheinos laat teregstel het, het Arsinoe&nbsp;IV by die leëraanvoerder Achillas aangesluit en is sy tot koningin verklaar, maar sy het kort daarna haar onderwyser Ganumedes vir Achillas laat vermoor om sy posisie as die aanvoerder van haar leër oor te neem.{{sfnp|Hölbl|2001|p=236}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=118–119}} Ganumedes het Caesar daarna om die bos gelei deur die teenwoordigheid van Ptolemeus XIII as onderhandelaar te versoek, sodat hy by Arsinoe&nbsp;IV se leër kon aansluit.{{sfnp|Roller|2010|p=63}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=119}} Die daaropvolgende beleg van die paleis, met Caesar en Cleopatra binne-in vasgekeer, het tot in die volgende jaar, 47&nbsp;v.C., geduur.{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}}{{sfnp|Hölbl|2001|pp=235–236}} In Januarie of Maart 47&nbsp;v.C. het Caesar se versterkings opgedaag. Ptolemeus&nbsp;XIII en Arsinoe&nbsp;IV het hulle magte na die Nyl teruggetrek, waar Caesar hulle aangeval het. Ptolemeus het per boot probeer vlug, maar dit het omgeslaan en hy het verdrink.{{sfnp|Roller|2010|pp=63–64}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}} Arsinoe is na die Tempel van [[Artemis]] in Efese verban.{{sfnp|Roller|2010|p=64}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=172}} Cleopatra was afwesig tydens dié gebeure, moontlik omdat sy sedert September 48&nbsp;v.C. swanger was met Caesar se kind.{{sfnp|Roller|2010|pp=64, 69}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 19–20}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=120}} [[Beeld:Cleopatra and Caesar by Jean-Leon-Gerome.jpg|thumb|180px|''Cleopatra en Caesar'' (1866), 'n skildery deur Jean-Léon Gérôme.]] Caesar se termyn as konsul het aan die einde van 48&nbsp;v.C. geëindig.{{sfnp|Roller|2010|p=64}} Antonius, 'n offisier van hom, het egter Caesar se aanstelling as diktator help verseker. Dit het 'n jaar geduur, tot Oktober 47&nbsp;v.C., en aan Caesar die wetlike mag gegee om die dinastiese dispuut in Egipte op te klaar.{{sfnp|Roller|2010|p=64}} Omdat hy versigtig was om Cleopatra se ouer suster, Berenike&nbsp;IV, wat alleen as vrou wou regeer, se fout te herhaal het Caesar die 22-jarige Cleopatra en haar 12-jarige broer, Ptolemeus XIV, as gesamentlike heersers aangewys deur die twee in naam te laat trou. Cleopatra het egter steeds saam met Caesar gewoon.{{sfnp|Roller|2010|pp=64–65}}{{sfnp|Burstein|2004|p=19}} Caesar het omstreeks April 47&nbsp;v.C. uit Egipte vertrek, na bewering om na probleme in [[Anatolië]] om te sien. Dit kan ook wees dat Caesar, wat met die prominente Romeinse vrou Calpurnia getroud was, nie saam met Cleopatra gesien wou word terwyl sy die lewe aan hulle seun skenk nie.{{sfnp|Roller|2010|p=67}} Hy het drie legioene in Egipte agtergelaat, wat later tot vier vermeerder is, om Cleopatra se posisie te beskerm, maar ook dalk om 'n ogie oor haar te hou.{{sfnp|Burstein|2004|p=20}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=153}} [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]], wat na bewering Cleopatra se seun by Caesar was, is op 23 Junie 47&nbsp;v.C. gebore en is oorspronklik "Pharaoh Caesar" genoem, soos in 'n [[stele]] van Memphis staan.{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20}} Hoewel hy steeds nie kinders by Calpurnia gehad het nie, het Caesar in die openbaar oor Caesarion geswyg (maar sy vaderskap dalk in privaatheid aanvaar).{{sfnp|Roller|2010|p=70}} Cleopatra het aan die ander kant herhaalde amptelike verklarings oor Caesarion se herkoms gemaak en genoem dat Caesar sy vader is.{{sfnp|Roller|2010|p=70}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=162–163}} [[Beeld:Ptolemaic Queen (Cleopatra VII?), 50-30 B.C.E., 71.12.jpg|thumb|links|160px|'n Egiptiese portret van 'n Ptolemeïese koningin, moontlik Cleopatra, omstreeks 51-30&nbsp;v.C.]] Cleopatra en haar medeheerser in naam, Ptolemeus&nbsp;XIV, het Rome iewers laat in 46&nbsp;v.C. besoek, na veronderstelling sonder Caesarion, en het in 'n villa van Caesar oorgebly.{{sfnp|Roller|2010|p=71}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20}} Soos met hulle pa, Ptolemeus&nbsp;XII, het Caesar aan beide Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIV die wetlike status "vriend en bondgenoot van die Romeinse volk" gegee (''socius et amicus populi Romani'', eintlik "vasalheersers lojaal aan Rome").{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20, 64}} Cleopatra se besoekers in die villa sluit die senator [[Cicero]] in wat gedink het sy is arrogant.{{sfnp|Roller|2010|p=72}} Sosigenes van Alexandrië, een van die lede van Cleopatra se hof, het Caesar gehelp in die berekenings vir die nuwe [[Juliaanse kalender]], wat op 1 Januarie 45&nbsp;v.C. in werking getree het.{{sfnp|Roller|2010|pp=72, 126}}{{sfnp|Burstein|2004|p=21}} Die Tempel van Venus Genetrix, wat op 25 September 46&nbsp;v.C. in die Forum van Caesar opgerig is, het 'n goue standbeeld van Cleopatra bevat (wat minstens tot in die 3de eeu&nbsp;n.C. daar gestaan het), wat die moeder van Caesar se kind regstreeks verbind het met die godin [[Venus (mitologie)|Venus]], moeder van die Romeine.{{sfnp|Roller|2010|pp=72, 175}}{{sfnp|Burstein|2004|p=21}} Die beeld het ook die Egiptiese godin [[Isis]] op 'n subtiele manier met die [[Romeinse mitologie|Romeinse godsdiens]] verbind.{{sfnp|Roller|2010|p=72}} Caesar is op 15 Maart 44&nbsp;v.C. in 'n sluipmoordaanval dood, maar Cleopatra het tot omstreeks middel April in Rome gebly, met die vae hoop dat Caesarion as Caesar se erfgenaam erken sou word.{{sfnp|Roller|2010|p=74}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 21}} In Caesar se testament is sy nefie [[Augustus Octavianus|Octavianus]] egter as sy hooferfgenaam aangewys, en dié het in Italië aangekom min of meer die tyd toe Cleopatra terug is na Egipte.{{sfnp|Roller|2010|p=74}} 'n Paar maande later het Cleopatra Ptolemeus&nbsp;XIV laat vergiftig en haar seun Caesarion as haar medeheerser aangestel.{{sfnp|Roller|2010|pp=74–75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 22}} ===Cleopatra in die Bevrydersoorlog=== Octavianus, Antonius en Marcus Aemilius Lepidus het die Tweede [[Triumviraat]] in 43&nbsp;v.C. gestig om orde in die Romeinse Republiek te herstel en Caesar se sluipmoordenaars (die sogenaamde Bevryders) te laat boet.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 21–22}} Cleopatra het boodskappe van beide Gaius Cassius Longinus, een van die sluipmoordenaars, en Publius Cornelius Dolabella, prokonsul van Syria en lojaal aan Caesar, gekry waarin hulle militêre hulp vra.{{sfnp|Roller|2010|p=75}} [[Beeld:Cleopatra Gate in Tarsus.JPG|thumb|Cleopatra se Poort in Tarsos (nou Tarsus, [[Turkye]]), waar sy Marcus Antonius in 41&nbsp;v.C. ontmoet het.]] Sy het aan Cassius geskryf met die verskoning dat Egipte te veel probleme het om te help, terwyl sy die vier legioene wat Caesar in Egipte agtergelaat het, na Dolabella gestuur het.{{sfnp|Roller|2010|p=75}} Dié troepe is egter in [[Palestina]] deur Cassius gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|p=22}} Cleopatra het haar eie vloot na Griekeland geneem om Octavianus en Antonius persoonlik te help, maar haar skepe is erg beskadig in 'n [[Mediterreense]] storm en sy het te laat opgedaag.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=22–23}} Teen die herfs van 42&nbsp;v.C. het Antonius die magte van Caesar se sluipmoordenaars in Griekeland verslaan, wat gelei het tot die selfmoord van Cassius en Marcus Junius Brutus.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 22–23}} Teen einde 42&nbsp;v.C. het Octavianus beheer oor 'n groot deel van die westelike helfte van die Romeinse Republiek gekry en Antonius oor die oostelike helfte, met Lepidus grootliks uitgeskakel.{{sfnp|Roller|2010|p=76}} In die somer van 41&nbsp;v.C. het Antonius sy hoofkwartier in Tarsos in Anatolië gevestig en Cleopatra in verskeie briewe gevra om hom daar te besoek, maar sy het dit geïgnoreer todat Antonius se gesant Quintus Dellius haar oorreed het.{{sfnp|Roller|2010|pp=76–77}} Die ontmoeting sou Cleopatra die kans gee om die misverstand uit die weg te ruim dat sy Cassius ondersteun het, maar Antonius wou ongetwyfeld 'n persoonlike, romantiese verhouding met die koningin hê.{{sfnp|Roller|2010|p=77}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 23}} Cleopatra het na Taros geseil en Antonius en sy offisiere twee nagte lank op oorvloedige bankette aan boord van haar skip onthaal.{{sfnp|Roller|2010|pp=77–79}}{{sfnp|Burstein|2004|p=23}} Cleopatra het haar naam gesuiwer en Antonius oortuig om haar verbanne suster, Arsinoe&nbsp;IV, in Efese te laat teregstel.{{sfnp|Roller|2010|p=79}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 24, 76}} ===Verhouding met Marcus Antonius=== [[Beeld:Marcus Antonius marble bust in the Vatican Museums.jpg|thumb|180px|'n Romeinse marmerborsbeeld van die Romeinse konsul en [[triumvir]] [[Marcus Antonius]], laat 1ste eeu&nbsp;n.C. (Vatikaanmuseums).]] Cleopatra het Antonius genooi om na Egipte te kom voordat hy Tarsos verlaat, en hy het Alexandrië teen November 41&nbsp;v.C. besoek.{{sfnp|Roller|2010|p=79}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 24}} Alexandrië het Antonius goed ontvang, beide vanweë sy heldhaftige optrede om Ptolemeus&nbsp;XII terug te plaas op die troon en omdat hy na Egipte gekom het sonder 'n besettingsmag soos Caesar s'n.{{sfnp|Roller|2010|pp=79–80}}{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Cleopatra het hom versigtig gekies om die pa van nog erfgename te wees, want hy is beskou as die magtigste Romeinse figuur ná Caesar se dood.{{sfnp|Roller|2010|pp=81–82}} Met sy mag as [[triumvir]] het Antonius ook die outoriteit gehad om vorige Ptolemeïese gebiede aan Egipte terug te gee.{{sfnp|Roller|2010|pp=82–83}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Teen die lente van 40&nbsp;v.C. het Antonius Egipte verlaat weens probleme in Syria. Teen einde 40&nbsp;v.C. het Cleopatra die lewe aan 'n tweeling geskenk: 'n seun met die naam Alexander Helios en 'n dogter met die naam Cleopatra Selene II, wat Antonius albei as sy kinders erken het.{{sfnp|Roller|2010|pp=83–84}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25}} [[Son|Helios]] (die son) en [[Maan|Selene]] (die maan) was simbolies van 'n nuwe tydperk van gemeenskapsverjonging,{{sfnp|Roller|2010|p=84}} sowel as 'n aanduiding dat Cleopatra gehoop het Antonius sou in die voetspore van [[Alexander die Grote]] volg en die [[Partiese Ryk]] verower.{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Marcus Antonius se Partiese veldtog in die ooste is onderbreek deur 'n burgeroorlog (41-40&nbsp;v.C.) wat deur sy ambisieuse vrou, Fulvia, teen Octavianus begin is in die hoop dat haar man die onbetwiste leier van Rome sou word.{{sfnp|Roller|2010|p=84}}{{sfnp|Burstein|2004|p=73}} Daar is al voorgestel Fulvia wou Antonius by Cleopatra wegkry, maar die konflik het in Italië begin voor sy en Cleopatra se ontmoeting.{{sfnp|Roller|2010|pp=84–85}} [[Beeld:Lawrence Alma-Tadema- Anthony and Cleopatra.JPG|thumb|250px|links|''Die Ontmoeting tussen Antonius en Cleopatra'' (1885), deur Lawrence Alma-Tadema.]] Fulvia en Antonius se broer Lucius Antonius is eindelik deur Octavianus beleër by Perusia en toe uit Italië verban. Fulvia is in Griekeland dood toe sy by Antonius probeer uitkom het.{{sfnp|Roller|2010|p=85}} Haar skielike dood het gelei tot 'n versoening tussen Octavianus en Antonius in September 40&nbsp;v.C.{{sfnp|Roller|2010|p=85}}{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Die ooreenkoms wat tussen hulle bereik is, sluit in dat Antonius beheer oor die Romeinse Republiek se gebiede oos van die [[Ioniese See]] behou, maar dat hy sekere ander dele afstaan, asook dat hy met Octavianus se suster Octavia die Jongere trou.{{sfnp|Roller|2010|pp=85–86}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25, 73}} Die verhouding tussen Antonius en Cleopatra het dalk versuur toe hy nie net met Octavia trou nie, maar ook twee kinders, Antonia die Ouere in 39&nbsp;v.C. en Antonia die Jongere in 36&nbsp;v.C., by haar het en sy hoofkwartier na Athene skuif.{{sfnp|Roller|2010|p=89}} Met soldate wat Octavianus en Octavia gereël het, is Antonius na [[Antiogië]], waar hy hom voorberei het op sy oorlog teen die Parte.{{sfnp|Roller|2010|p=90}} Antonius het Cleopatra na Antiogië ontbied om ernstige sake met haar te bespreek, soos finansiële steun van haar vir sy Partiese veldtog.{{sfnp|Roller|2010|p=90}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Cleopatra het haar tweeling, wat nou drie jaar oud was, na Antiogië gebring waar Antonius hulle die eerste keer gesien het en waar hulle waarskynlik hulle vanne, Helios en Selene, gekry het as deel van Antonius en Cleopatra se ambisieuse planne vir die toekoms.{{sfnp|Roller|2010|pp=90–91}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Om die ooste te stabiliseer het Antonius nie net Cleopatra se gebied vergroot nie,{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} maar ook nuwe heerserdinastieë en vasalheersers geskep wat lojaal teenoor hom sou wees, maar hom eindelik oorleef het.{{sfnp|Roller|2010|pp=91–92}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} [[Beeld:Antony with Octavian aureus.jpg|thumb|240px|Romeinse muntstukke met afbeedlings van Marcus Antonius (links) en Octavianus wat in 41&nbsp;v.C. uitgereik is om die skepping van die Tweede Triumviraat in 43&nbsp;v.C. te vier.]] Cleopatra het groot voormalige Ptolemeïese gebiede in die [[Levant]] teruggekry, insluitende feitlik die hele [[Fenisië]] ([[Libanon]]) minus [[Tirus]] en [[Sidon]], wat in Romeinse hande gebly het.{{sfnp|Roller|2010|p=92}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} In die lig van haar familiebande met die [[Seleukidiese Ryk|Seleukiede]] het sy 'n deel van [[Syria (Romeinse provinsie)|Syria]] aan die Bo-[[Orontes]]rivier gekry.{{sfnp|Roller|2010|pp=92–93}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Onder die heelwat ander gebiede wat sy ontvang het, tel ook [[Jerigo]] in Palestina.{{sfnp|Roller|2010|pp=94, 142}}{{sfnp|Burstein|2004|p=26}} Antonius se uitbreiding van die Ptolemeïese Ryk deur grondgebied af te staan wat onder direkte Romeinse beheer was, is deur sy teenstander Octavianus uitgebuit. Dié het op die gevoel van die Romeinse burgers gespeel deur die aandag te vestig op die bemagtiging van 'n buitelandse koningin ten koste van hulle republiek.{{sfnp|Roller|2010|pp=94–95}} Octavianus het ook vertel Antonius verwaarloos sy vrou, Octavia. Hy het aan haar en sy eie vrou, Livia, die buitengewone voorreg van hoogheiligheid gegee.{{sfnp|Roller|2010|pp=94–95}} Die eerste standbeeld is 50 jaar tevore aan 'n lewende Romeinse vrou opgedra,{{sfnp|Roller|2010|p=95}} en Octavia en Livia het nou in haar voetspore gevolg. Hulle standbeelde is waarskynlik in Caesar se Forum opgerig om mee te ding met dié van Cleopatra wat deur Caesar opgerig is.{{sfnp|Roller|2010|p=95}} In 36&nbsp;v.C. het Cleopatra Antonius na die [[Eufraat]] vergesel op pad om die Partiese Ryk in te val.{{sfnp|Roller|2010|pp=95–96}} Sy het daarna na Egipte teruggekeer, moontlik omdat sy hoog swanger was.{{sfnp|Roller|2010|p=96}} Teen die somer van 36&nbsp;v.C. het sy die lewe geskenk aan Ptolemeus Filadelfus, haar tweede seun by Antonius.{{sfnp|Roller|2010|p=96}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Antonius se Partiese veldtog in 36&nbsp;v.C. het om verskeie redes klaaglik misluk. Een rede was die verraad van Artavasdes II van Armenië, wat na die Partiese kant oorgeloop het.{{sfnp|Roller|2010|p=97}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Nadat hy sowat 30&nbsp;000 soldate verloor het, het Antonius eindelik in Desember by Leukokome naby die hedendaagse [[Beiroet]] aangekom en kwaai begin drink voordat Cleopatara opgedaag het met geld en klere vir sy manne.{{sfnp|Roller|2010|p=97}}{{sfnp|Burstein|2004|p=27}} Hy wou nie teruggaan huis toe nie en is saam met Cleopatra terug na Alexandrië om sy pasgebore seun te sien.{{sfnp|Roller|2010|p=97}} ===Skenkings van Alexandrië=== Terwyl Antonius in 35&nbsp;v.C. vir nog 'n Partiese ekspedisie voorberei het, dié keer teen hulle bondgenoot Armenië, het Octavia met 2&nbsp;000 soldate na Athene gereis om na bewering vir Antonius te help, maar waarskynliker in 'n plan wat deur Octavianus uitgedink is om Antonius in die verleentheid te stel oor sy militêre verliese.{{sfnp|Roller|2010|pp=97–98}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=27–28}} Antonius het die soldate in ontvangs geneem, maar vir Octavia gesê om nie oos van Athene te kom nie omdat hy en Cleopatra saam na Antiogië sou reis. Hy het egter skielik en onverwags die militêre veldtog laat vaar en is terug na Alexandrië.{{sfnp|Roller|2010|pp=97–98}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=27–28}} Toe Octavia na Rome terugkeer, het Octavianus haar uitgebeeld as 'n slagoffer wat verkeerd behandel is deur Antonius, hoewel sy geweier het om Antonius se huis te verlaat.{{sfnp|Roller|2010|p=98}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Octavianus het al hoe meer selfvertoue gekry namate hy sy teenstanders in die weste uit die weg geruim het: selfs Lepidus, die derde lid van die triumviraat, wat in huisarres geplaas is nadat hy in Sisilië teen Octavianus in opstand gekom het.{{sfnp|Roller|2010|p=98}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} [[Beeld:Papyrus document containing signature of Cleopatra VII of Egypt.jpg|thumb|240px|'n Papirusdokument van Februarie 33&nbsp;v.C. wat belastingskwytskelding aan iemand in Egipte verleen. Cleopatra se handtekening is deur 'n amptenaar aangebring, maar die woorde "γινέσθωι" (''ginésthōi'', "laat dit gebeur"){{sfnp|Burstein|2004|p=33}} wat in Grieks bygevoeg is, is moontlik in Cleopatra se eie handskrif.{{sfnp|Roller|2010|pp=133–134}}]] Antonius se gesant Quintus Dellius is in 34&nbsp;v.C. na Artavasdes II gestuur om 'n huwelik te reël tussen die Armeense koning se dogter en Alexander Helios, die seun van Antonius en Cleopatra.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|p=28}} Toe dit van die hand gewys word, het Antonius en sy leër Armenië binnegeval, hulle magte verslaan en die koning en sy familie gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 28}} Antonius het toe 'n militêre parade in Alexandrië gehou in die vorm van 'n Romeinse oorwinning. Hy was aangetrek soos [[Dionusos]] en het die stad op 'n strydwa binnegery om die koninklike gevangenes aan Cleopatra te wys. Sy het op 'n goue troon gesit.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=28–29}} Nuus oor die voorval is kwaai in Rome gekritiseer as 'n verdraaiing van geëerde Romeinse rites en rituele vir 'n Egiptiese koningin.{{sfnp|Roller|2010|p=99}} Op 'n geleentheid wat kort daarna gehou is, het Cleopatra soos [[Isis]] aangetrek en verklaar sy is die koningin van konings en haar seun Caesarion die koning van konings, terwyl Alexander Helios verklaar is tot koning van Armenië, [[Medië]] en Partië, en die tweejarige Ptolemeus Filadelfos tot koning van Sirië en Silisië.{{sfnp|Roller|2010|pp=99–100}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=301–302}} Cleopatra Selene&nbsp;II is die koningin van Kreta en Sirene gemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=100}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Antonius en Cleopatra kon tydens dié seremonie getrou het.{{sfnp|Roller|2010|p=100}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 29}} Antonius het 'n verslag na Rome gestuur vir die bekragtiging van dié grondeise, wat nou bekend is as die Skenkings van Alexandrië. Octavianus wou dit vir propaganda laat publiseer, maar die twee konsuls, albei ondersteuners van Antonius, het dit uit die openbare oog gehou.{{sfnp|Roller|2010|pp=100–101}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Laat in 34&nbsp;v.C. het Antonius en Octavianus in 'n hete propagandaoorlog betrokke geraak wat jare geduur het.{{sfnp|Roller|2010|pp=129–130}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Antonius het beweer sy teenstander het Lepidus onwettig uit hulle triumviraat geskop en hom verhinder om troepe in Italië bymekaar te maak. Octavianus het Antonius weer daarvan beskuldig dat hy die koning van Armenië onwettig aangehou het, met Cleopatra getrou het al was hy nog met sy suster Octavia getroud, en Caesarion in plaas van Octavianus as Caesar se erfgenaam verklaar het.{{sfnp|Roller|2010|pp=129–130}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Die beskuldigings en skinderstories van dié propagandaoorlog het baie gewilde persepsies van Cleopatra geskep.{{sfnp|Roller|2010|p=130}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=65–66}} Sy sou Marcus Antonius glo gebreinspoel het met heksery en towery en was so gevaarlik soos [[Homeros]] se [[Helena van Troje]] om die beskawing te verwoes.{{sfnp|Roller|2010|pp=130–131}} [[Plinius die ouere]] het beweer Cleopatra het eenkeer 'n pêrel wat tienmiljoene [[sestersie]]s werd was, in asyn opgelos net om 'n weddenskap op 'n partytjie te wen.<ref>Plinius die ouere, ''Natural History'' [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D9%3Achapter%3D58 9.58] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200620043122/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D9%3Achapter%3D58 |date=20 Junie 2020 }}</ref>{{sfnp|Roller|2010|p=132}} ===Slag van Actium=== [[Beeld:Augustus Statue.JPG|thumb|180px|'n Gerekonstrueerde standbeeld van [[Augustus Octavianus|Augustus]] as 'n jonger Octavianus, 30&nbsp;v.C.]] In 'n toespraak voor die Romeinse Senaat op sy eerste dag as konsul op 1&nbsp;Januarie 33&nbsp;v.C., het Octavianus Antonius daarvan beskuldig dat hy probeer om Romeinse vryhede en territoriale integriteit te ondermyn as 'n slaaf van sy Oosterse koningin.{{sfnp|Bringmann|2007|p=302}} Voordat Antonius en Octavianus se gesamentlike ''imperium'' op 31 Desember 33&nbsp;v.C. verval het, het Antonius vir Caesarion tot Caesar se ware erfgenaam verklaar in 'n poging om Octavianus te ondermyn.{{sfnp|Bringmann|2007|p=302}} In 32&nbsp;v.C. het twee ondersteuners van Antonius, Gaius Sosius en Gnaeus Domitius Ahenobarbus, konsuls geword. Eersgenoemde het 'n vurige toespraak gelewer waarin hy Octavianus, wat nou 'n privaat burger sonder 'n openbare amp was, veroordeel het.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=302–303}} Tydens die volgende senaatsessie het Octavianus die Senaatshuis met gewapende wagte binngegaan en sy eie beskuldigings teen die konsuls geopper.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Die konsuls en meer as 200 senatore wat Antonius steeds ondersteun het, was hierdeur geïntimideer en het die volgende dag uit Rome gevlug om by Antonius aan te sluit.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} [[Beeld:Castro Battle of Actium.jpg|thumb|291px|links|Die [[Slag van Actium]], 1672, deur Lorenzo A. Castro.]] Antonius en Cleopatra het in 32&nbsp;v.C. na Efese gereis, waar sy 200 van die 800 skepe wat hy bymekaar kon maak, aan hom verskaf het.{{sfnp|Roller|2010|p=134}} Ahenobarbus, wat bang was dat Octavianus se propaganda aan die publiek sou uitlek, het Antonius probeer oorreed om Cleopatra uit te sluit uit die veldtog teen Octavianus.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Publius Canidius Crassus het weer gemeen Cleopatra befonds die oorlog en was 'n bevoegde monarg.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Cleopatra het geweier om na Egipte terug te keer en het gedink sy kan Egipte makliker verdedig as sy Octavianus in Griekeland afkeer.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Haar besluit het daartoe gelei dat prominente Romeine soos Ahenobarbus en Lucius Munatius Plancus die groep verlaat het. In die lente van 32&nbsp;v.C. het Antonius en Cleopatra na Athene gereis, waar sy Antonius oorreed het om 'n amptelike egskeidingsbrief aan Octavia te stuur.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 29}} Plancus het Octavianus aangeraai om beslag te lê op Antonius se testament, wat deur die [[Vestaalse maagd]]e gehou is.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Hoewel dit 'n verbreking van heilige en wetlike regte was, het Octavianus die dokument met geweld by die Tempel van Vesta gekry, en dit het 'n nuttige wapen geword in die propagandaoorlog teen Antonius en Cleopatra.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Octavianus het dele van die testament uitgelig, soos dat Caesarion as Caesar se erfgenaam genoem word, dat die Skenkings van Alexandrië wettig was, dat Antonius langs Cleopatra in Egipte begrawe moet word in plaas van in Rome, en dat Alexandrië die nuwe hoofstad van die Romeinse Republiek sal word.{{sfnp|Roller|2010|p=136}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} As 'n bewys van lojaliteit aan Rome het Octavianus besluit om sy eie [[mausoleum]] by die Marsveld te bou.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Octavianus se regsposisie is ook verbeter deurdat hy in 31&nbsp;v.C. tot konsul verkies is.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Met die inhoud van Antonius se testament wat bekend gemaak is, het Octavianus 'n wetlike rede gehad om oorlog teen Cleopatra te verklaar{{sfnp|Roller|2010|p=136}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 30}} (nie teen Antonius nie).<ref name=Oorlog group="nota">Soos Jones {{harvtxt|Jones|2006|p=147}} verduidelik, moes Octavianus twee keer dink voordat hy teen Antonius optree. Hy moes versigtig wees om 'n verbintenis met burgeroorlog te vermy, want die Romeine was moeg vir oorlog en Octavianus kon steun verloor as hy teen 'n mede-Romein oorlog verklaar.</ref> Die wetlike rede vir oorlog was nie soseer Cleopatra se territoriale uitbreiding en voormalige Romeinse gebiede wat deur haar kinders saam met Antonius regeer word nie, maar eerder dat sy militêre steun aan 'n privaat burger verskaf noudat Antonius se mag as triumvir verval het.{{sfnp|Roller|2010|pp=136–137}} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = Silwermunte met Cleopatra se kop op uit Sirië (links) en uit Israel. | beeld1 = Cleopatra VII tetradrachm Syria mint.jpg | width1 = 143 | beeld2 = Cleopatra VII tetradrachm Ascalon mint.jpg | width2 = 148 }} Antonius en Cleopatra het 'n groter voot as Octavianus gehad, maar hulle bemanning was nie almal goed opgelei nie en was dalk soms van handelskepe, terwyl Octavianus 'n ten volle professionale mag gehad het.{{sfnp|Roller|2010|pp=137, 139}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Antonius wou die [[Adriatiese See]] oorsteek en Octavianus by óf Tarentum óf Brundisium voorkeer,{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} maar Cleopatra, wat hoofsaaklik die verdediging van Egipte in gedagte gehad het, wou Italië nie direk aanval nie.{{sfnp|Roller|2010|p=137}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Antonius en Cleopatra het by Patrai in Griekeland oorwinter en het teen die lente van 31&nbsp;v.C. na Actium, een die suidekant van die Golf van Actium, beweeg.{{sfnp|Roller|2010|p=137}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} Cleopatra en Antonius het in die somer verskeie gevegte om Actium teen Octavianus verloor, en soldate het na Octavian se kamp oorgeloop, insluitende Antonius se jare lange vriend Dellius{{sfnp|Roller|2010|p=138}} en verskeie konings.{{sfnp|Roller|2010|p=138}} Terwyl sommige in Antonius se kamp aanbeveel het dat hulle die seekonflik beëindig en in die binneland veg, het Cleopatra 'n seestryd verkies om Octavianus se vloot van Egipte af weg te hou.{{sfnp|Roller|2010|p=139}} Op 2 September 31&nbsp;v.C. het Octavianus se magte, onder leiding van [[Marcus Vipsanius Agrippa]], in die [[Slag van Actium]] teen die magte van Antonius en Cleopatra te staan gekom.{{sfnp|Roller|2010|p=139}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} Antonius se swaar skepe het probeer om naby die meer mobiele vaartuie van Octavianus te bly om hulle te verpletter met swaar artillerie. Octavianus se ligter skepe het hulle egter suksesvol bly ontwyk. Cleopatra se skepe het skielik uit die seeslag onttrek en Antonius het op een van haar skepe geklim. Saam het hulle na Tainaron gevlug.{{sfnp|Roller|2010|pp=139–140}} Die Slag van Actium het voortgeduur sonder Antonius en Cleopatra tot op die oggend van 3 September, en dit is gevolg deur 'n groot oorlopery van offisiere en ander soldate na Octavianus se kant.{{sfnp|Roller|2010|p=140}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} ===Ondergang en dood=== [[Beeld:Roman Wall painting from the House of Giuseppe II, Pompeii, 1st century AD, death of Sophonisba, but more likely Cleopatra VII of Egypt consuming poison.jpg|thumb|240px|'n Romeinse skildery uit die huis van Giuseppe II in [[Pompeji]], vroeg 1ste eeu&nbsp;n.C., wat heel waarskynlik Cleopatra uitbeeld wat gif drink, terwyl haar seun Caesarion agter haar staan.{{sfnp|Roller|2010|pp=178–179}}{{sfnp|Elia|1956|pp=3–7}}]] Terwyl Octavianus Athene verower het, het Antonius en Cleopatra by Paraitonion in Egipte geland.{{sfnp|Roller|2010|p=140}} Die paartjie het toe uiteengegaan: Antonius na Cirene om nog troepe bymekaar te maak en Cleopatra na die hawe van Alexandrië in 'n poging om die opposisie te mislei en die gebeure in Griekeland as 'n oorwinning voor te stel.{{sfnp|Roller|2010|p=140}} Sy was bang nuus oor die uitslag van die geveg by Actium sou tot 'n rebellie lei.{{sfnp|Brambach|1996|p=312}} Lucius Pinarius, Antonio se goewerneur van Cirene, het nuus ontvang dat Octavianus die Slag van Actium gewen het voordat Antonius se boodskappers sy hof kon bereik.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Pinarius het dié boodskappers laat teregstel en toe oorgeloop na Octavianus se kant. Hy het ook die vier legioene wat Antonius wou hê, aan Octavianus gegee.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Antonius het byna selfmoord gepleeg nadat hy dié nuus gehoor het, maar is deur sy offisiere gekeer.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Teen die laat somer van 31&nbsp;v.C. het Cleopatra dalk Antonius as 'n verantwoordelikheid begin beskou terwyl sy voorberei het om Egipte aan haar seun Caesarion te bemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=142}} Sy het beplan om die troon aan hom oor te gee, haar vloot uit die [[Middellandse See]] na die [[Rooisee]] te neem en na 'n buitelandse hawe te vaar, miskien [[Indië]], waar sy tyd wou bestee om te herstel.{{sfnp|Roller|2010|p=142}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Malichus I het egter haar vloot afgebrand en sy het geen ander opsie gehad as om in Egipte te bly en met Octavianus te onderhandel nie.{{sfnp|Roller|2010|p=142}} Cleopatra het nou haar seun voorberei om die alleenheerser van Egipte te word.{{sfnp|Roller|2010|pp=142–143}} Sy het Octavianus gevra of haar kinders Egipte kon erf en of Antonius in bannelingskap in Egipte kon bly. Sy het vir hom uitspattige geskenke gestuur en geld in die toekoms belowe.{{sfnp|Roller|2010|p=143}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} [[Beeld:The Death of Cleopatra arthur.jpg|thumb|links|250px|''Die dood van Cleopatra'' (1892), deur Reginald Arthur.]] Ná lang onderhandelings sonder enige resultate het Octavianus in die lente van 30&nbsp;v.C. na Egipte vertrek om dit in te val.{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 31}} Hy het Pelousion oorgeneem terwyl Cornelius Gallus Antonius se magte naby Paraitonion verslaan het.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Southern|2009|p=153}} Octavianus het vinnig na Alexandrië beweeg, waar Antonius se vloot op 1 Augustus 30&nbsp;v.C. aan hom oorgegee het, gevolg deur sy kavallerie.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} Cleopatra het in haar graftombe gaan wegkruip en 'n boodskap aan Antonius laat stuur dat sy selfmoord gepleeg het.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Jones|2006|p=184}} In desperaatheid het Antonius homself in die maag gesteek en so op 53-jarige ouderdom selfmoord gepleeg.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Intussen het Proculeius Cleopatra se graftombe met 'n leer binnegegaan, haar aangehou en gekeer dat sy haarself saam met haar skatte verbrand.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Jones|2006|pp=185–186}} Sy is toegelaat om Antonius se lyk te balsem en in haar graftombe te begrawe voordat sy na die paleis begelei is.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Octavianus het Alexandrië binnegegaan, die paleis beset en Cleopatra se jongste drie kinders gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Southern|2009|p=155}} Toe 'n spioen vir Cleopatra sê Octavianus beplan om haar en haar kinders drie dae later na Rome te neem, het sy haar selfmoord begin beplan omdat sy nie in Rome as deel van Octavianus se oorwinning geparadeer wou word soos haar suster Arsinoe&nbsp;IV nie.{{sfnp|Roller|2010|p=147}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} Dit is onduidelik of sy in haar paleis of in haar graftombe selfmoord gepleeg het.{{sfnp|Roller|2010|pp=147–148}} Dit is ook onseker hoe sy dit gedoen het: haar deur 'n slang laat pik of die gif met 'n naald ingepuit het.{{sfnp|Roller|2010|p=148}}{{sfnp|Anderson|2003|p=56}} Ná haar dood sou Caesarion, nou Ptolemeus&nbsp;XV, net 18 dae lank regeer voordat hy op bevel van Octavianus op 29&nbsp;Augustus 30&nbsp;v.C. tereggestel is.{{sfnp|Roller|2010|pp=149–150}}{{sfnp|Skeat|1953|pp=99–100}} Met die val van die Ptolemeïese Ryk het Egipte die Romeinse provinsie [[Aegyptus (Romeinse provinsie)|Aegyptus]] geword,{{sfnp|Roller|2010|pp=150–151}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} en dit was die einde van die Hellenistiese tydperk.{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 1}} In Januarie 27&nbsp;v.C. is Octavianus hernoem tot Augustus ("die geëerde") en het hy die eerste Romeinse keiser geword. Dit was die begin van die [[Romeinse Ryk]].{{sfnp|Bringmann|2007|pp=304–307}} ==Nalatenskap== ===Kinders en opvolgers=== {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = LINKS: 'n Romeinse kopbeeld van óf Cleopatra óf haar dogter Cleopatra Selene II, koningin van [[Mauretanië]], uit die laat 1ste eeu&nbsp;v.C. (Argeologiemuseum van Cherchell, Algerië.{{sfnp|Roller|2003|p=139}}{{sfnp|Ferroukhi|2001a|p=219}}{{pb}}Regs: 'n Waarskynlike beeld van Cleopatra Selene II, 1ste eeu&nbsp;n.C.{{sfnp|Roller|2003|pp=141–142}}{{sfnp|Walker|2001|pp=312–313}} | beeld1 = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg | width1 = 212 | onderskrif1 = | beeld2 = Allégorie de la province romaine d'Afrique - Grand Palais, Paris 2014.jpg | width2 = 120 | onderskrif2 = }} Ná haar selfmoord is Cleopatra se drie oorlewende kinders – Cleopatra Selene&nbsp;II, Alexander Helios en Ptolemeus Filadelfos – na Rome gestuur saam met Octavianus se suster Octavia die Jongere, 'n voormalige vrou van hulle vader, as hulle voog.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 76–77}} Cleopatra Selene&nbsp;II en Alexander Helios was teenwoordig in die Romeinse triomf van Octavianus in 29&nbsp;v.C.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Die lot van Alexander Helios en Ptolemeus Filadelfus hierna is onbekend.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Octavia het gereël dat Cleopatra Selene&nbsp;II met [[Juba&nbsp;II]], seun van [[Juba&nbsp;I]] van [[Numidië]], trou.{{sfnp|Roller|2010|pp=153–154}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 76–77}} Keiser Augustus het Juba&nbsp;II en Cleopatra Selene&nbsp;II ná hulle troue in 25&nbsp;v.C. aangestel as die nuwe heersers van [[Mauretanië]], waar hulle die ou [[Kartago|Kartaagse]] stad Iol hulle nuwe hoofstad gemaak het, met die naam Caesarea Mauretaniae (die moderne Cherchell in [[Algerië]]).{{sfnp|Roller|2010|pp=153–154}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Cleopatra Selene&nbsp;II het baie geleerdes, kunstenaars en raadgewers van haar ma se koninklike hof in Alexandrië ingevoer om haar in Caesarea te dien.{{sfnp|Roller|2010|pp=154–155}} Sy het ook haar seun, Ptolemeus van Mauritanië, so genoem ter ere van haar Ptolemeïese erfenis.{{sfnp|Roller|2010|p=155}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 77}} Cleopatra Selene&nbsp;II is omstreeks 5&nbsp;v.C. oorlede en toe Juba&nbsp;II in 23/24&nbsp;n.C. sterf, is hy deur sy seun Ptolemeus opgevolg.{{sfnp|Roller|2010|p=155}} Dié is egter eindelik in 40&nbsp;n.C. deur die Romeinse keiser [[Caligula]] tereggestel, dalk onder die voorwendsel dat Ptolemeus sy eie koninklike geld onwettig laat munt het en regalia gebruik het wat vir die Romeinse keiser alleen bedoel was.{{sfnp|Roller|2010|pp=155–156}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 32, 77–78}} Ptolemeus was die laaste bekende monarg van die Ptolemeïese dinastie. 'n Kultus wat aan Cleopatra gewy is, het tot minstens 373&nbsp;n.C. bestaan toe Petesenufe, 'n Egiptiese [[skriba]] van die boek ''Isis'', verduidelik het dat hy "die figuur van Cleopatra in goud bedek het".{{sfnp|Roller|2010|p=151}} ===Cleopatra in antieke letterkunde en kuns=== ====Romeinse kuns==== Hoewel amper 50 antieke werke van Romeinse geskiedenis Cleopatra noem, bevat hulle dikwels net kort weergawes van die Slag van Actium, haar selfmoord of Romeinse propaganda oor haar persoonlike tekortkominge.{{sfnp|Roller|2010|p=7}} Hoewel dit nie 'n biografie van Cleopatra is nie, skets die ''Lewe van Antonius'', wat in die 1ste eeu&nbsp;n.C. deur [[Plutarchus]] geskryf is, die beste prentjie van Cleopatra se lewe.{{sfnp|Roller|2010|pp=7–8}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=67, 93}} Die ''Romeinse Geskiedenis'', wat in die 3de eeu&nbsp;n.C. deur die historikus [[Cassius Dio]] gepubliseer is, verskaf 'n aaneenlopende geskiedenis van die tydperk van Cleopatra se bewind.{{sfnp|Roller|2010|p=8}} Die skryfwerk van Marcus Tullius Cicero, wat haar persoonlik geken het, skep 'n onvleiende beeld van haar.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Die skrywers uit die Augustynse tyd [[Vergilius]], [[Horatius]], [[Propertius]] en [[Ovidius]] herhaal net die negatiewe sienings wat die regerende Romeinse regime van die tyd goedgekeur het,{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}}{{sfnp|Burstein|2004|p=67}} hoewel Vergilius die idee van Cleopatra as 'n figuur van romanse en epiese melodrama skilder.{{sfnp|Gurval|2011|pp=66–70}} Die historici [[Strabo]], [[Valerius Maximus]], [[Plinius die ouere]] en [[Appianus]] skryf nie so volledig oor haar nie, maar sommige verskaf besonderhede van haar lewe wat nie in ander historiese rekords bewaar gebly het nie.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Inskripsies wat haar mening weergee, is baie skaars.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Die fragmente van ''Libyka'', wat deur Cleopatra se skoonseun Juba II laat skryf is, verskaf 'n kykie in 'n moontlike historiese werk wat dalk Cleopatra se perspektief verduidelik.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Cleopatra is in talle kunswerke uitgebeeld, in sowel Egiptiese as Griekse en Romeinse style.{{sfnp|Sabino|Gross-Diaz|2016|}} Werk wat bewaar gebly het, sluit in standbeelde, borsbeelde, reliëfs en muntstukke.{{sfnp|Sabino|Gross-Diaz|2016|}} Beelde van haar uit haar tyd is beide in en buite die Ptolemeïese Ryk geskep. Plutarchus beweer die openbare beelde van Antonius is deur Augustus laat vernietig, maar dié van Cleopatra is ná haar dood bewaar danksy haar vriend Archibius wat die keiser betaal het om dit nie te verwoes nie.{{sfnp|Grout|2017a|}}{{sfnp|Roller|2010|p=151}} Van die Grieks-Romeinse kopbeelde van Cleopatra wat bewaar gebly het, het die "Berlynse Cleopatra", in die Altes Museum, haar hele neus, terwyl die neus van die "Vatikaanse Cleopatra", in die Vatikaanmuseums, weg is.{{sfnp|Roller|2010|pp=174–175}}{{sfnp|Pina Polo|2013|pp=185–186}} Die twee beelde lyk baie eenders, kom albei uit die 1ste eeu&nbsp;v.C. en is in Romeinse villas in Italië ontdek. Nog 'n moontlike kopbeeld van Cleopatra is in die [[Britse Museum]] in [[Londen]], maar dit kan ook iemand anders in haar geselskap wees tydens 'n besoek aan Rome.{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} Die vrou het dieselfde gelaatstrekke as op die ander twee beelde, maar het 'n ander haarstyl en geen kroon nie.{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} Dit kon egter gemaak gewees het uit 'n ander tydperk van Cleopatra se lewe.{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} <gallery widths="130px" heights="200px" perrow="6"> Beeld:Cleopatra VII, Marble, 40-30 BC, Vatican Museums 001.jpg|Cleopatra, middel 1ste eeu v.C., met 'n Hellenistiese kroon (Vatikaanmuseums).{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Grout|2017b|}}{{sfnp|Roller|2010|pp=174–175}} Beeld:Cleopatra VII, Marble, 40-30 BC, Vatican Museums 003.jpg|Profiel van die "Vatikaanse Cleopatra". Beeld:-0035 Altes Museum Portrait Kleopatra VII anagoria.JPG|Cleopatra, middel 1ste eeu v.C., met 'n Hellenistiese kroon (Altes Museum).{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Grout|2017b|}} Beeld:Bust of Cleopatra VII - Altes Museum - Berlin - Germany 2017 (3).jpg|'n Profiel van die "Berlynse Cleopatra". Beeld:Cleopatra bust in the British Museum.jpg|'n Antieke Romeinse kopbeeld uit 50-30 v.C., (nou in die [[Britse Museum]], Londen). Beeld:Cleopatra_bust_in_the_British_Museum,_side_view.jpg|'n Profiel van die Londense beeld. </gallery> {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = 'n Romeinse skildery wat gevind is in die huis van Marcus Fabius Rufus in [[Pompeji]], Italië, wat Cleopatra as Venus Genetrix en haar seun Caesarion as [[Kupido]] uitbeeld (middel 1ste eeu v.C.). | beeld1 = Venus and Cupid from the House of Marcus Fabius Rufus at Pompeii, most likely a depiction of Cleopatra VII (2).jpg | width1 = 230 | onderskrif1 = | beeld2 = Venus and Cupid from the House of Marcus Fabius Rufus at Pompeii, most likely a depiction of Cleopatra VII (5).jpg | width2 = 159 | onderskrif2 = }} 'n Skildery van [[Venus (mitologie)|Venus Geneterix]] en [[Kupido]] wat in [[Pompeji]] in die huis van Marcus Fabius Rufus gekry is op 'n muurskildery uit die middel 1ste eeu&nbsp;v.C., is waarskynlik 'n uitbeelding van Cleopatra en haar seun [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]].{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=35, 42–44}} Dit is moontlik geskilder in die tyd toe die Tempel van [[Venus (mitologie)|Venus Genetrix]] ("Venus die moeder") in die Forum van Caesar in September 46&nbsp;v.C. gebou is, waar Caesar 'n vergulde standbeeld van Cleopatra laat oprig het.{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=35, 42–44}} Die kamer met die skildery is deur die eienaar afgesper, dalk uit reaksie op die teregstelling van Caesarion in 30&nbsp;v.C. op bevel van Octavianus. Uitbeeldings van Cleopatra se seun sou toe nie byval gevind het by die nuwe Romeinse regering nie.{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=43–44}} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = 'n Antieke Romeinse [[fresko]], moontlik van Cleopatra, uit die Huis van die Boord in Pompeji, Italië, middel 1ste eeu n.C. | beeld1 = Fresco of a woman in profile, possibly Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt, from the House of the Orchard at Pompeii.jpg | width1 = 120 | onderskrif1 = | beeld2 = Fresco of a woman in profile, possible portrait bust of Cleopatra VII of Egypt, from the House of the Orchard at Pompeii.jpg | width2 = 181 | onderskrif2 = }} 'n Romeinse paneelskildery uit [[Herculaneum]], Italië, wat uit die 8ste eeu&nbsp;n.C. dateer, beeld ook moontlik Cleopatra uit.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}}{{sfnp|Fletcher|2008|loc=p. 87, image plates and captions between pp. 246–247}} Daarin is haar rooibruin hare agteroorgekam in 'n bolla. 'n Baie soortgelyke gevefde borsbeeld van 'n vrou met 'n blou kopband in die Huis van die Boord in Pompeji is in 'n Egiptiese styl, soos 'n [[Groot Sfinks van Giza|sfinks]] in 'n Griekse styl, en is dalk deur dieselfde kunstenaar geskep.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}} ====Portland-vaas==== [[Beeld:Portland Vase BM Gem4036 n6.jpg|200px|thumb|'n Moontlike uitbeelding op die Portland-vaas van [[Marcus Antonius]] wat deur Cleopatra gelok word terwyl sy op 'n slang sit. Anton, Antonius se vermeende voorouer, kyk toe en [[Eros]] vlieg daarbo.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}}]] Die Portlandvaas, 'n Romeinse kameeglasvaas wat uit die tyd van Augustus kom en nou in die Britse museum is, sluit 'n moontlike uitbeelding in van Cleopatra en Antonius.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Walker|2004|pp=41–59}} Cleopatra gryp Antonius se arm en trek hom nader terwyl 'n slang tussen haar bene uitsteek, [[Eros]] vlieg bo die toneel en Anton, die vermeende voorvader van die Antoniusfamilie, kyk in wanhoop toe hoe Antonius na sy ondergang gelei word.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}} Die ander kant van die vaas beeld moontlik 'n toneel uit met Octavia, wat deur haar man, Antonius, verlaat word. By haar is haar broer, Octavianus, en keiser Augustus.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}} Die vaas is dus nie voor 35&nbsp;v.C. geskep nie toe Antonius sy vrou teruggestuur het na Italië terwyl hy saam met Cleopatra in Alexandrië gebly het.{{sfnp|Roller|2010|p=178}} ====Egiptiese kuns==== Die ''Borsbeeld van Cleopatra'' in die Koninklike Museum van Ontario is 'n borsbeeld van Cleopatra in die Egiptiese styl.{{sfnp|Ashton|2002|p=39}} Dit dateer van die 1ste eeu&nbsp;v.C. en is dalk die die vroegste uitbeeldings van Cleopatra as beide 'n [[godin]] en 'n regerende [[farao]] van Egipte.{{sfnp|Ashton|2002|p=39}} Die Tempel van Dendera in Egipte bevat reliëfbeelde in 'n Egiptiese styl van Cleopatra en haar jong seun Caesarion as 'n volwasse man en regerende farao wat offerandes aan die gode bring.{{sfnp|Kleiner|2005|p=87}} Augustus het sy naam daarby laat graveer ná Cleopatra se dood. <gallery widths="200px" heights="200px" perrow="4"> Beeld:Bust of Cleopatra at the Royal Ontario Museum.jpg|'n Egiptiese borbeeld van Cleopatra in die Koninklike Museum van Ontario, 1ste eeu&nbsp;v.C. Beeld:Denderah3 Cleopatra Cesarion.jpg|Cleopatra en haar seun Caesarion in die Tempel van Dendera. Beeld:Statue of a Ptolemaic Queen, perhaps Cleopatra VII MET 89.2.660 EGDP013678.jpg|'n Marmerbeeld van Cleopatra met haar [[cartouche]] op haar regterboarm en 'n kroon op haar kop, in die Metropolitan-kunsmuseum, [[New York]].{{sfnp|Ashton|2001b|p=165}} </gallery> ====Moderne uitbeeldings==== [[Lêer:Taylor and Burton Cleopatra.jpg|duimnael|links|200px|[[Richard Burton]] as [[Marcus Antonius|Mark Antony]] en [[Elizabeth Taylor]] as Cleopatra in ''Cleopatra'' (1963).]] In [[Victoriaanse tydperk|Victoriaanse Brittanje]] is Cleopatra verbind met baie aspekte van die Egiptiese kultuur en haar beeld is gebruik op verskeie huishoudelike produkte, soos olielampe, poskaarte en sigarette.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=173–174}} Romans soos H. Rider Haggard se ''Cleopatra'' (1889) en Théophile Gautier se ''One of Cleopatra's Nights'' (1838) het die koningin uitgebeeld as 'n sensuele en mistieke Oosterling, terwyl die [[Egiptoloog]] Georg Ebers se ''Cleopatra'' (1894) meer op historiese feite gegrond is.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=173–174}}{{sfnp|Pucci|2011|p=201}} Ander skrywers soos [[George Bernard Shaw]] het toneelstukke oor Cleopatra geskryf, terwyl [[Shakespeare]] se ''Antonius en Cleopatra'' teen die Victoriaanse tydperk as 'n kanonieke werk beskou is.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|p=173}} In sy onvoltooide kortverhaal van 1825 ''Die Egiptese Nagte'' het [[Aleksander Poesjkin]] die 4de-eeuse Romeinse historikus Aurelius Victor se bewerings, wat voorheen grootliks geïgnoreer is, gewild gemaak dat Cleopatra haar as [[prostituut]] aan mans aangebied het in ruil vir hulle lewens.{{sfnp|Jones|2006|pp=260–263}}{{sfnp|Pucci|2011|pp=198, 201}} Georges Méliès se ''Robbing Cleopatra's Tomb'', 'n Franse stilrolprent en riller van 1899, was die eerste [[rolprent]] wat Cleopatra uitgebeeld het.{{sfnp|Jones|2006|p=325}} Talle aktrise het Cleopatara daarna in prente uitgebeeld, soos [[Theda Bara]] in 1917, [[Claudette Colbert]] in 1934 en [[Elizabeth Taylor]] in 1963.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=172–173, 178}} Voordat Taylor in die prent ''Cleopatra'' verskyn het, het [[Tydskrif|vrouetydskrifte]] van die vroeë 1960's geadverteer hoe om grimering, klere, juweliersware en haarstyle te gebruik om die "Egiptiese" voorkoms te kry soos dié van Cleopatra en [[Nefertiti]].{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=172–173}} Teen die einde van die 20ste eeu was daar 43 rolprente, 200 toneelstukke en romans, 45 operas en 5 ballette wat met Cleopatra verbind is.{{sfnp|Pucci|2011|p=195}} ===Stamboon=== {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = LINKS: 'n Hellenistiese borsbeeld van [[Ptolemeus I Soter]], nou in die [[Louvre]].{{pb}}REGS: 'n Borsbeeld van [[Seleukos I Nikator]], nou in die Nasionale Argeologiese Museum, [[Napels]]. | beeld1 = Ptolemy I Soter Louvre Ma849.jpg | width1 = 108 | onderskrif1 = | beeld2 = Seleuco I 2.JPG | width2 = 113 | onderskrif2 = }} {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = 'n Waarskynlike beeld van Cleopatra V Trifaina, 1ste eeu&nbsp;v.C., van Benede-Egipte. | beeld1 = MSR-Ra80-c-MSR.jpg | width1 = 112 | onderskrif1 = | beeld2 = MSR-Ra80-b-MSR.jpg | width2 = 110 | onderskrif2 = }} Cleopatra het tot die Masedoniese Ptolemeïese dinastie behoort.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}}{{sfnp|Jones|2006|pp=xiii, 3, 279}} Deur haar vader, [[Ptolemeus XII Auletes]], was sy 'n afstammeling van twee prominente vriende van [[Alexander die Grote]] van [[Koninkryk Masedonië|Masedonië]]: die generaal [[Ptolemeus I Soter]], die stigter van die Ptolemeïese Ryk van Egipte, en [[Seleukos I Nikator]], die Masedoniese Griekse stigter van die [[Seleukidiese Ryk]] van [[Wes-Asië]].{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=3, 34, 36, 51}} Terwyl Cleopatra se vaderlike lyn teruggespeur kan word, is haar moederlike lyn onbekend.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16, 164–166}}{{sfnp|Jones|2006|p=xiii}} Sy was vermoedelik die dogter van Cleopatra VI Trifaina (ook bekend as Cleopatra V Trifaina). Cleopatra I Sira was die enigste lid van die Ptolemeïese dinastie wat vir seker 'n nie-Griekse afstamming gehad het.{{sfnp|Grant|1972|p=5}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=56, 73}} Haar moeder was die dogter van 'n koning van die Mitridatiese dinastie en sy vrou, wat 'n gemengde Grieks-Persiese herkoms gehad het.{{sfnp|McGing|2016}} Cleopatra I Sira se pa was Antiogus III die Grote, 'n afstammeling van koningin Apama, die Sogdiese Irannese vrou van Seleukos I Nikator.{{sfnp|Grant|1972|p=5}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=56, 73}} Daar word algemeen geglo die Ptolemeuse het nie in die inheemse Egiptenare ingetrou nie.{{sfnp|Fletcher|2008|p=73}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=69–70}} Michael Grant meen daar is net een bekende Egiptiese minnares en geen vrou nie van 'n Ptolemeus. Volgens hom het Cleopatra waarskynlik geen Egiptiese herkoms gehad nie en "sou sy haarself as Grieks beskryf het".{{sfnp|Grant|1972|p=5}} Bewerings dat Cleopatra 'n buite-egtelike kind was, is nooit geopper in Romeinse propaganda teen haar nie.{{sfnp|Grant|1972|p=4}}{{sfnp|Roller|2010|p=165}} Cleopatra V (of VI) is verban uit die hof van Ptolemeus&nbsp;XII laat in 69&nbsp;v.C., 'n paar maande ná die geboorte van Cleopatra, terwyl Ptolemeus&nbsp;XII se drie jonger kinders almal gebore is tydens die afwesigheid van sy vrou.{{sfnp|Roller|2010|pp=18–19}} {{Stamboom/begin}} {{Stamboom | | | | | | | | | | P12 | | |787| | |C6 |P12 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XII]]''' |C6 = Cleopatra VI Trifaina |787 = Egiptiese of Masedoniese houvrou}} {{Stamboom | | | | | | |,|-|-|-|+|-|-|-|v|^|-|-|v|-|^|-|.}} {{Stamboom | | | | | | P13 |-| CL7 |-|P14| |AR4| |BE4 |BE4 = ''Berenike IV'' | P13 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XIII]]''' | CL7 = {{farao-ikoon}}<br />''Cleopatra VII'' | P14 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XIV]]''' | AR4 = ''Arsinoe IV''}} {{Stamboom | | | | | | | | | | |!| | | |}} {{Stamboom | | | | CES | | | | |!| | | | | MAR | | CES = [[Julius Caesar]] | MAR = [[Marcus Antonius]]}} {{Stamboom | | | | |`|-|-|v|-|-|^|-|-|v|-|-|'| | |}} {{Stamboom | | | | | | | |!| | | | |,|^|-|-|v|-|-|-|-|-|-|-|.| |}} {{Stamboom | | | | | | | P15 | | | ALE | | CLS |v| JUB | | PTP | | P15 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XV Caesarion|Ptolemeus XV]]''' | ALE = Alexander Helios | CLS = ''Cleopatra Selene II'' | JUB = Juba II<br />van Mauritanië | PTP = Ptolemeus Filadelfus }} {{Stamboom | | | | | | | | | | | | | | | | | | |!| |}} {{Stamboom | | | | | | | | | | | | | | | | | | PTM | PTM = Ptolemeus<br />van Mauritanië | boxstyle18 = ;border:1px dashed }} {{Stamboom/einde}} ==Notas== {{Reflist|group="nota"}} ==Verwysings== {{Verwysings|4}} ===Bronne=== ====Aanlyn==== {{refbegin|2}} * {{Citation|last=Brown|first=Chip|title=The Search for Cleopatra|journal=National Geographic|date=July 2011|url=https://www.nationalgeographic.com/magazine/2011/07/Cleopatra/|access-date=27 December 2018|postscript=.|archive-date=10 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180310120357/https://www.nationalgeographic.com/magazine/2011/07/Cleopatra/|url-status=live}} * {{Citation|last=Grout|first=James|title=Basalt Statue of Cleopatra|encyclopedia=Encyclopaedia Romana|publisher=University of Chicago|date=1 April 2017a|url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/basalt.html|access-date=7 March 2018|postscript=.}} * {{Citation|last=Grout|first=James|title=Was Cleopatra Beautiful?|encyclopedia=Encyclopaedia Romana|publisher=University of Chicago|date=1 April 2017b|url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/bust.html|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=24 June 2013|archive-url=https://www.webcitation.org/6HcjSrfMz?url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/bust.html|url-status=live}} * {{Citation|last=Lendering|first=Jona|title=Apame I|url=https://www.livius.org/articles/person/apame-i/|date=10 August 2020|access-date=25 September 2020|website=Livius.org|archive-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001172745/https://www.livius.org/articles/person/apame-i/|url-status=live}} * {{Citation|last=McGing|first=Brian|title=PONTUS|url=https://www.iranicaonline.org/articles/pontus|date=20 September 2016|access-date=21 October 2020|website=Encyclopædia Iranica|archive-date=2 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201102081631/https://iranicaonline.org/articles/pontus|url-status=live}} * {{Citation|last=Muellner|first=Leonard|title=A Poetic Etymology of Pietas in the Aeneid|url=https://chs.harvard.edu/CHS/article/display/4817|publisher=Center for Hellenic Studies, Harvard University|access-date=9 April 2018|postscript=.|archive-date=9 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180409171543/https://chs.harvard.edu/CHS/article/display/4817|url-status=live}} * {{Citation|last=Plutarch|title=Plutarch's Lives|translator=Bernadotte Perrin|year=1920|publisher=Harvard University Press (Perseus Digital Library, Tufts University)|location=Cambridge, MA|url=https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0007.tlg058.perseus-eng1:54|access-date=8 March 2018|postscript=.|archive-date=7 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180307225745/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0007.tlg058.perseus-eng1:54|url-status=live}} * {{Citation|title=Portrait féminin (mère de Cléopâtre ?)|url=https://saintraymond.toulouse.fr/Portrait-feminin-mere-de-Cleopatre_a629.html|access-date=29 July 2021|language=French|website=|publisher=Musée Saint-Raymond|ref={{sfnref|Musée Saint-Raymond}}}} * {{Citation|url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3|title=Radio 4 Programmes – A History of the World in 100 Objects, Empire Builders (300 BC – 1 AD), Rosetta Stone|publisher=BBC|access-date=7 June 2010|postscript=.|archive-date=23 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100523105204/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3|url-status=live}} * {{Citation|last1=Raia|first1=Ann R.|last2=Sebesta|first2=Judith Lynn|title=The World of State|publisher=College of New Rochelle|date=September 2017|url=https://www2.cnr.edu/home/sas/araia/state.html|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306202531/https://www2.cnr.edu/home/sas/araia/state.html|archive-date=6 March 2018|url-status=dead}} * {{Citation|author-last=Reece|author-first=Steve|year=2017|chapter=Cleopatra Couldn't Spell (And Neither Can We!)|chapter-url=https://www.academia.edu/32565047|editor-last=Groton|editor-first=Anne Harmar|title=Ab Omni Parte Beatus: Classical Essays in Honor of James M. May|publisher=Bolchazy-Carducci Publishers|location=Mundelein, IL|pages=201–220|isbn=978-0-86516-843-5|lccn=2017002236|oclc=969973660|access-date=2 September 2018|postscript=.}} * {{Citation|last1=Sabino|first1=Rachel|last2=Gross-Diaz|first2=Theresa|year=2016|title=Cat. 22 Tetradrachm Portraying Queen Cleopatra VII|publisher=Art Institute of Chicago|url=https://publications.artic.edu/roman/api/epub/480/510/print_view|doi=10.13140/RG.2.2.23475.22560|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=6 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306142846/https://publications.artic.edu/roman/api/epub/480/510/print_view|url-status=live}} * {{Citation|last=Tyldesley|first=Joyce|title=Cleopatra, Queen of Egypt|date=6 December 2017|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Cleopatra-queen-of-Egypt|access-date=18 May 2018|postscript=.|archive-date=30 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190630012353/https://www.britannica.com/biography/Cleopatra-queen-of-Egypt|url-status=live}} * {{Citation|last1=Walker|first1=Susan|last2=Higgs|first2=Peter|title=Portrait Head|publisher=British Museum|year=2017|orig-year=2001|url=http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=465561&partId=1|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=6 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306155419/http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=465561&partId=1|url-status=live}} {{refend}} ====In druk==== {{refbegin|2}} * {{Citation|last=Anderson|first=Jaynie|title=Tiepolo's Cleopatra|location=Melbourne|publisher=Macmillan|year=2003|url=https://books.google.com/books?id=K_zR2mHWPmoC|isbn=978-1-876832-44-5|postscript=.|access-date=15 November 2015|archive-date=7 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007111829/https://books.google.com/books?id=K_zR2mHWPmoC|url-status=live}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=194 Marble head of a Ptolemaic queen with vulture headdress|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001a|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/217 217]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/217}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=163 Limestone head of Cleopatra VII|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001b|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/164 164]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/164}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|title=Identifying the ROM's 'Cleopatra'|journal=Rotunda|date=Spring 2002|url=https://books.google.com/books?id=J9keAQAAMAAJ|pages=36–39|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519072347/https://books.google.com/books?id=J9keAQAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|title=Cleopatra and Egypt|location=Oxford|publisher=Blackwell|year=2008|url=https://books.google.com/books?id=RD5yAAAAMAAJ|isbn=978-1-4051-1390-8|postscript=.|access-date=18 June 2020|archive-date=12 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200812145957/https://books.google.com/books?id=RD5yAAAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Bivar|first=A.D.H.|chapter=The Political History of Iran Under the Arsacids|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Ko_RafMSGLkC&pg=PA21|pages=21–99|title=Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian, and Sasanian periods|year=1983|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|editor-last=Yarshater|editor-first=Ehsan|isbn=978-0-521-20092-9|postscript=.|access-date=19 April 2018|archive-date=16 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216223124/https://books.google.com/books?id=Ko_RafMSGLkC&pg=PA21|url-status=live}} * {{Citation|last=Bradford|first=Ernle|title=Cleopatra|year=2000|orig-year=1971|publisher=Penguin Group|isbn=978-0-14-139014-7|postscript=.}} * {{Citation|last=Brambach|first=Joachim|author-link=|title=Kleopatra|year=1996|orig-year=1991|publisher=Diederichs|location=Munich|isbn=3-424-01239-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Bringmann|first=Klaus|title=A History of the Roman Republic|year=2007|orig-year=2002|location=Cambridge|publisher=Polity Press|isbn=978-0-7456-3371-8|translator=W. J. Smyth|language=en|url=http://politybooks.com/bookdetail/?isbn=9780745633701|postscript=.|access-date=7 June 2018|archive-date=12 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612140850/http://politybooks.com/bookdetail/?isbn=9780745633701|url-status=live}} * {{Citation|last=Brosius|first=Maria|title=The Persians: An Introduction|year=2006|publisher=Routledge|location=London & New York|isbn=978-0-415-32089-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Burstein|first=Stanley M.|title=The Reign of Cleopatra|location=Westport, CT|publisher=Greenwood Press|year=2004|url=https://archive.org/stream/ReignOfCleopatra/Reign%20of%20cleopatra_djvu.txt|isbn=978-0-313-32527-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Caygill|first=Marjorie|title=Treasures of the British Museum|location=London|publisher=British Museum Press (Trustees of the British Museum)|year=2009|isbn=978-0-7141-5062-8|postscript=.}} * {{Citation|last=Chauveau|first=Michel|title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies|location=Ithaca, NY|publisher=Cornell University Press|year=2000|orig-year=1997|translator=David Lorton|language=en|url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC|isbn=978-0-8014-8576-3|postscript=.|access-date=12 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519044719/https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC|url-status=live}} * {{Citation|last=Crawford|first=Michael|title=The Roman Republican Coinage|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|year=1974|isbn=978-0-521-07492-6|postscript=.}} * {{Citation|last=Curtius|first=Ludwig|title=Ikonographische Beitrage zum Portrar der romischen Republik und der Julisch-Claudischen Familie|language=de|journal=RM|volume=48|year=1933|oclc=633408511|pages=182–243|postscript=.}} * {{Citation|last=DeMaria Smith|first=Margaret Mary|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=HRH Cleopatra: the Last of the Ptolemies and the Egyptian Paintings of Sir Lawrence Alma-Tadema|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=150–171|postscript=.}} * {{Citation|last1=Dodson|first1=Aidan|last2=Hilton|first2=Dyan|title=The Complete Royal Families of Ancient Egypt|year=2004|publisher=Thames & Hudson|location=London|isbn=978-0-500-05128-3|url=https://archive.org/stream/AidanDodsonTheCompleteRoyalFamiliesOfAncientEgypt/|postscript=.}} * {{Citation|last=Dudley|first=Donald|title=The Civilization of Rome|year=1960|publisher=New American Library|location=New York|isbn=978-1-258-45054-0|postscript=.}} * {{Citation|last=Elia|first=Olga|title=La tradizione della morte di Cleopatra nella pittura pompeiana|journal=Rendiconti dell'Accademia di Archeologia, Lettere e Belle Arti|volume=30|year=1956|orig-year=1955|language=it|pages=3–7|oclc=848857115|postscript=.}} * {{Citation|last=Ferroukhi|first=Mafoud|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=197 Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001a|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219}} * {{Citation|last=Ferroukhi|first=Mafoud|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=262 Veiled head from a marble portrait statue|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001b|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/242 242]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/242}} * {{Citation|last=Fletcher|first=Joann|title=Cleopatra the Great: The Woman Behind the Legend|year=2008|publisher=Harper|location=New York|isbn=978-0-06-058558-7|url=https://archive.org/details/cleopatragreatwo00flet|postscript=.}} * {{Citation|last=Goldsworthy|first=Adrian Keith|title=Antony and Cleopatra|year=2010|publisher=Yale University Press|location=New Haven, CT|isbn=978-0-300-16534-0}}. * {{Citation|last=Grant|first=Michael|title=Cleopatra|url=https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.524570/2015.524570.Cleopatra#page/n1/mode/2up|year=1972|location=London|publisher=Weidenfeld and Nicolson; Richard Clay (the Chaucer Press)|isbn=978-0-297-99502-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Gurval|first=Robert A.|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Dying Like a Queen: the Story of Cleopatra and the Asp(s) in Antiquity|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=54–77|postscript=.}} * {{Citation|last=Higgs|first=Peter|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=Searching for Cleopatra's image: classical portraits in stone|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/200 200–209]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/200}} * {{Citation|last=Holt|first=Frank L.|title=Alexander the Great and Bactria: the Formation of a Greek Frontier in Central Asia|year=1989|publisher=E.J. Brill|location=Leiden|isbn=978-90-04-08612-8|url=https://books.google.com/books?id=VSA4AAAAIAAJ|postscript=.|access-date=30 March 2018|archive-date=7 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007111753/https://books.google.com/books?id=VSA4AAAAIAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Hölbl|first=Günther|title=A History of the Ptolemaic Empire|translator=Tina Saavedra|year=2001|orig-year=1994|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-415-20145-2|postscript=.}} * {{Citation|last=Hsia|first=Chih-tsing|title=C.T. Hsia on Chinese Literature|year=2004|publisher=Columbia University Press|location=New York|isbn=978-0-231-12990-9|url=https://books.google.com/books?id=5skzCgAAQBAJ|postscript=.|access-date=29 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519155543/https://books.google.com/books?id=5skzCgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Jeffreys|first=David|chapter=Memphis|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|pages=488–490|title=Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt|year=1999|publisher=Routledge|location=London|editor-last=Bard|editor-first=Kathryn A.|isbn=978-0-415-18589-9|postscript=.|access-date=2 November 2018|archive-date=1 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171101174007/https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Johnson|first=Janet H.|chapter=Late and Ptolemaic periods, overview|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|pages=66–72|title=Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt|year=1999|publisher=Routledge|location=London|editor-last=Bard|editor-first=Kathryn A.|isbn=978-0-415-18589-9|postscript=.|access-date=2 November 2018|archive-date=1 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171101174007/https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Jones|first=Prudence J.|title=Cleopatra: a sourcebook|year=2006|publisher=University of Oklahoma Press|location=Norman, OK|isbn=978-0-8061-3741-4|url=https://books.google.com/books?id=GQZB28EegT4C|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=24 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191224025741/https://books.google.com/books?id=GQZB28EegT4C|url-status=live}} * {{Citation|last=Kennedy|first=David L.|editor-given1=David L.|editor-surname1=Kennedy|editor-given2=David|editor-surname2=Braund|chapter=Parthia and Rome: eastern perspectives|pages=67–90|title=The Roman Army in the East|year=1996|location=Ann Arbor|publisher=Cushing Malloy Inc., Journal of Roman Archaeology: Supplementary Series Number Eighteen|isbn=978-1-887829-18-2}} * {{Citation|last=Kleiner|first=Diana E. E.|title=Cleopatra and Rome|year=2005|publisher=Belknap Press of Harvard University Press|location=Cambridge, MA|isbn=978-0-674-01905-8|url=https://books.google.com/books?id=NkwEQAyx3_4C|postscript=.|access-date=6 March 2018|archive-date=11 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200511073042/https://books.google.com/books?id=NkwEQAyx3_4C|url-status=live}} * {{Citation|last=Lippold|first=Georg|title=Die Skulpturen des Vaticanischen Museums|language=de|volume=3|year=1936|publisher=Walter de Gruyter & Co.|location=Berlin|oclc=803204281|url=http://arachne.uni-koeln.de/item/buch/975|postscript=.}} * {{Citation|last1=Meadows|first1=Andrew|last2=Ashton|first2=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=186 Bronze coin of Cleopatra VII|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/178 178]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/178}} * {{Citation|last=Newman|first=Robert |title=A Dialogue of Power in the Coinage of Antony and Octavian (44–30 B.C.)|journal=American Journal of Numismatics|volume=2 |pages=37–63 |date=1990|postscript=.|jstor=43580166 }} * {{Citation|last1=Pfrommer|first1=Michael|last2=Towne-Markus|first2=Elana|title=Greek Gold from Hellenistic Egypt|year=2001|publisher=Getty Publications (J. Paul Getty Trust)|series=Getty Museum Studies on Art|location=Los Angeles|isbn=978-0-89236-633-0|url=http://www.getty.edu/publications/virtuallibrary/0892366338.html|postscript=.|access-date=22 June 2018|archive-date=22 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180622041533/http://www.getty.edu/publications/virtuallibrary/0892366338.html|url-status=live}} * {{Citation|last=Pina Polo|first=Francisco|editor-given1=Silke|editor-surname1=Knippschild|editor-given2=Marta|editor-surname2=García Morcillo|chapter=The Great Seducer: Cleopatra, Queen and Sex Symbol|title=Seduction and Power: Antiquity in the Visual and Performing Arts|year=2013|publisher=Bloomsbury Academic|location=London|isbn=978-1-4411-9065-9|chapter-url=https://books.google.com/books?id=uaIdAAAAQBAJ|pages=183–197|postscript=.|access-date=9 March 2018|archive-date=23 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190623003836/https://books.google.com/books?id=uaIdAAAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation |last=Plant |first=Ian Michael |chapter-url=https://books.google.com/books?id=rJpGIrUUPPMC&dq=%22cleopatra+the+physician%22&pg=PA135 |title=Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology |date=2004 |publisher=Equinox |isbn=978-1-904768-02-9 |pages=135–144 |language=en |chapter=39. Cleopatra (fl. after AD 64)}} * {{Citation|last1=Pratt|first1=Frances|last2=Fizel|first2=Becca|title=Encaustic Materials and Methods|year=1949|publisher=Lear Publishers|location=New York|oclc=560769|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015020374446;view=1up;seq=23;size=125|postscript=.|access-date=7 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519141046/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015020374446;view=1up;seq=23;size=125|url-status=live}} * {{Citation|last=Preston|first=Diana|title=Cleopatra and Antony: Power, Love, and Politics in the Ancient World|year=2009|publisher=Walker and Company|location=New York|isbn=978-0-8027-1738-2|url=https://books.google.com/books?id=0WZQ27r3TUQC|postscript=.|access-date=18 June 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519051635/https://books.google.com/books?id=0WZQ27r3TUQC|url-status=live}} * {{Citation|last=Pucci|first=Giuseppe|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Every Man's Cleopatra|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=195–207|postscript=.}} * {{Citation|last=Roller|first=Duane W.|title=The World of Juba II and Kleopatra Selene: Royal Scholarship on Rome's African Frontier|year=2003|publisher=Routledge|location=New York|isbn=978-0-415-30596-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Roller|first=Duane W.|title=Cleopatra: a biography|year=2010|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-536553-5|url=https://archive.org/details/cleopatrabiograp00roll_0|postscript=.}} * {{Citation|last=Rowland|first=Ingrid D.|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=The Amazing Afterlife of Cleopatra's Love Potions|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=132–149|postscript=.}} * {{Citation|last=Royster|first=Francesca T.|title=Becoming Cleopatra: The Shifting Image of an Icon|year=2003|publisher=Palgrave MacMillan|location=New York|isbn=978-1-4039-6109-9}} * {{Citation|last=Sartain|first=John|title=On the Antique Painting in Encaustic of Cleopatra: Discovered in 1818|year=1885|publisher=George Gebbie & Co.|location=Philadelphia|oclc=3806143|url=https://archive.org/stream/cu31924008637112#page/n7/mode/1up|postscript=.}} * {{Citation|last=Schiff|first=Stacy|title=Cleopatra: A Life|year=2011|publisher=Random House|location=UK|isbn=978-0-7535-3956-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Skeat|first=T. C.|title=The Last Days of Cleopatra: A Chronological Problem|journal=The Journal of Roman Studies|volume=43|issue=1–2|year=1953|jstor=297786|pages=98–100|doi=10.2307/297786|s2cid=162835002 |postscript=.}} * {{Citation|last=Southern|first=Patricia|title=Augustus|edition=2nd|year=2014|orig-year=1998|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-415-62838-9|url=https://books.google.com/books?id=9QsiAQAAQBAJ|postscript=.|access-date=19 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519140023/https://books.google.com/books?id=9QsiAQAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Southern|first=Patricia|title=Antony and Cleopatra: The Doomed Love Affair That United Ancient Rome and Egypt|year=2009|orig-year=2007|publisher=Amberley Publishing|location=Stroud, Gloucestershire|isbn=978-1-84868-324-2|url=https://books.google.com/books?id=aQaLPAAIzzkC|postscript=.|access-date=22 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519065153/https://books.google.com/books?id=aQaLPAAIzzkC|url-status=live}} * {{Citation|last=Varner|first=Eric R.|title=Mutilation and Transformation: Damnatio Memoriae and Roman Imperial Portraiture|year=2004|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=978-90-04-13577-2|url=https://books.google.com/books?id=5IpPhTqnDJkC|postscript=.|access-date=6 March 2018|archive-date=26 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170426055847/https://books.google.com/books?id=5IpPhTqnDJkC|url-status=live}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|title=The Portland Vase|series=British Museum Objects in Focus|publisher=British Museum Press|year=2004|isbn=978-0-7141-5022-2|url=https://books.google.com/books?id=8jrrAAAAMAAJ|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519073847/https://books.google.com/books?id=8jrrAAAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|title=Cleopatra in Pompeii?|journal=Papers of the British School at Rome|volume=76|year=2008|jstor=40311128|pages=35–46, 345–348|postscript=.|doi=10.1017/S0068246200000404|doi-access=free}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=324 Gilded silver dish, decorated with a bust perhaps representing Cleopatra Selene|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312 312–313]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312}} * {{Citation|last1=Walker|first1=Susan|last2=Higgs|first2=Peter|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=325 Painting with a portrait of a woman in profile|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/314 314–315]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/314}} * {{Citation|last=Whitehorne|first=John|title=Cleopatras|location=London|publisher=Routledge|year=1994|isbn=978-0-415-05806-3}} * {{Citation|last1=Woodstra|first1=Chris|last2=Brennan|first2=Gerald|last3=Schrott|first3=Allen|title=All Music Guide to Classical Music: The Definitive Guide to Classical Music|year=2005|publisher=All Media Guide (Backbeat Books)|location=Ann Arbor, MI|isbn=978-0-87930-865-0|url=https://books.google.com/books?id=nlDOICBmhbkC|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519143558/https://books.google.com/books?id=nlDOICBmhbkC|url-status=live}} * {{Citation|last1=Wyke|first1=Maria|last2=Montserrat|first2=Dominic|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Glamour Girls: Cleomania in Mass Culture|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=172–194|postscript=.}} {{refend}} ==Nog leesstof== {{refbegin|2}} * {{cite book|last=Chauveau|first=Michel|title=Cleopatra: Beyond the Myth|publisher=Cornell University Press|year=2004|isbn=978-0-8014-8953-2}} * {{Cite book|last=Flamarion|first=Edith|translator-last=Bonfante-Warren|translator-first=Alexandra|title=Cleopatra: The Life and Death of a Pharaoh|series="Abrams Discoveries" series|publisher=Harry N. Abrams|location=New York|year=1997|isbn=978-0-8109-2805-3|url=https://archive.org/details/cleopatralifedea00flam}} * {{cite book|last=Foss|first=Michael|title=The Search for Cleopatra|publisher=Arcade Publishing|year=1999|isbn=978-1-55970-503-5}} * {{cite book|last=Fraser|first=P.M.|title=Ptolemaic Alexandria|volume=1-3|year=1985|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-814278-2|edition=reprint}} * {{cite book|last=Lindsay|first=Jack |title=Cleopatra|year=1972|publisher=Coward-McCann|location=New York|oclc=671705946}} * {{cite book|last=Hughes-Hallett|first=Lucy|title=Cleopatra: Histories, Dreams and Distortions |publisher= HarperCollins|year=1991|isbn=978-0060920937}} * {{cite book|last=Nardo|first=Don|title=Cleopatra|publisher=Lucent Books|year=1994|isbn=978-1-56006-023-9}} * {{cite book|last=Pomeroy|first=Sarah B.|title=Women in Hellenistic Egypt: from Alexander to Cleopatra|year=1984|publisher=Schocken Books|location=New York|isbn=978-0-8052-3911-9}} * {{cite book|last=Samson|first=Julia|title=Nefertiti & Cleopatra|publisher=Stacey International|year=1990|isbn=978-0-948695-18-6}} * {{cite book|last=Southern|first=Pat|title=Cleopatra|publisher=Tempus|year=2000|isbn=978-0-7524-1494-2}} * {{cite book|last=Syme|first=Ronald |title=The Roman Revolution|url=https://archive.org/details/romanrevolution0000syme|url-access=registration|publisher=Oxford University Press|year=1962|orig-year=1939|oclc=404094}} * {{cite book|last=Tyldesley|first=Joyce|title=Cleopatra: Last Queen of Egypt|url=https://archive.org/details/cleopatralastque00joyc|url-access=registration|publisher=Basic Books|year=2008|isbn=978-0-465-01892-5}} * {{cite book|last=Volkmann|first=Hans|title=Cleopatra: a Study in Politics and Propaganda|year=1958|publisher=Sagamore Press|location=New York|others=T.J. Cadoux, trans|oclc=899077769}} * {{cite book|last=Watterson|first=Barbara|title=Cleopatra: Fact and Fiction|publisher=Amberley Publishing|year=2020|isbn=978-1-445-66965-6}} * {{cite book|last=Weigall|first=Arthur E. P. Brome|title=The Life and Times of Cleopatra, Queen of Egypt |url=https://archive.org/details/ajl1424.0001.001.umich.edu|year=1914|publisher=Blackwood|location=Edinburgh|oclc=316294139 }} {{refend}} ==Skakels== * [https://www.youtube.com/watch?v=boQOXk9ZEoc Antieke Romeinse uitbeeldings van Cleopatra VII], op [[YouTube]] * [http://www.gutenberg.org/ebooks/10992 ''Cleopatra''] (1852), 'n Victoriaanse kinderboek deur Jacob Abbott, Project Gutenberg-uitgawe * [https://web.archive.org/web/20060811000057/http://www.discoverychannelasia.com/ontv_egyptweek/death_cleopatra/index.shtml "Geheimdinnige dood van Cleopatra"] op die Discovery-kanaal * [https://web.archive.org/web/20030208021301/http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/cleopatra_vii.shtml Cleopatra VII] by [https://www.bbc.co.uk/history/ BBC History] * [https://www.worldhistory.org/Cleopatra_VII/ Cleopatra VII] in World History Encyclopedia * Jarus, Owen (13 Maart 2014). "[https://www.livescience.com/44071-cleopatra-biography.html Cleopatra: feite en biografir]". ''Live Science''. * Watkins, Thayer. "[http://www.sjsu.edu/faculty/watkins/cleopatra.htm Die tydlyn van Cleopatra se lewe]." San Jose State University. {{CommonsKategorie-inlyn|Cleopatra VII of Egypt}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Cleopatra VII|Engelse Wikipedia]] {{Normdata}} [[Kategorie:Farao's van Egipte]] [[Kategorie:Geboortes in 69 v.C.]] [[Kategorie:Mense in die 1ste eeu v.C.]] [[Kategorie:Sterftes in 30 v.C.]] p07ms676q83co4wfqhrhtlfp1aho749 2518472 2518462 2022-08-10T08:47:33Z Burgert Behr 2401 Paar goed wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas farao | naam = Cleopatra VII | lewe = Cleopatra VII Thea Filopator | beeld = Bust of Cleopatra VII - Altes Museum - Berlin - Germany 2017.jpg | onderskrif = Borsbeeld van Cleopatra VII (Altes Museum, [[Berlyn]]). | beeldgrootte = 240px | funksie = [[Farao]] van die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese Dinastie]] | periode = [[51 v.C.]] – [[10 Augustus]] [[30 v.C.]] (21 jaar) | voorganger = [[Ptolemeus XII Auletes]] | vader = Ptolemeus XII Auletes | moeder = Cleopatra V (vermoedelik) | gebore = 69&nbsp;v.C. <br />[[Alexandrië]], [[Egipte]] | oorlede = 10 Augustus 30&nbsp;v.C. (op 39) <br />Alexandrië }} '''Cleopatra VII Filopator''' ([[Grieks]]: Κλεοπάτρα Φιλοπάτωρ; [[69&nbsp;v.C.]] - 10 Augustus [[30&nbsp;v.C.]]), in die geskiedenis bekend as '''Cleopatra''' of '''Kleopatra''', was van 51 tot 30&nbsp;v.C. [[farao]] van die [[Ptolemeïese Ryk]] van [[Antieke Egipte|Egipte]] en sy laaste aktiewe heerser.<ref name=Diplomaat group="nota">Sy was ook 'n diplomaat, vlootaanvoerder, linguis en mediese skrywer; sien {{harvtxt|Roller|2010|p=1}} en {{harvtxt|Bradford|2000|p=13}}.</ref> As lid van die Ptolemeïese dinastie was sy 'n afstammeling van sy stigter, [[Ptolemeus I Soter]], 'n [[Koninkryk Masedonië|Masedoniese]] generaal en vriend van [[Alexander die Grote]]. Ná Cleopatra se dood het Egipte [[Aegyptus (Romeinse provinsie)|'n provinsie van die Romeinse Ryk]] geword, en dit was die einde van die tweede laaste [[Hellenistiese tydperk|Hellenistiese]] staat en tydperk wat geduur het vanaf die bewind van Alexander (336-323&nbsp;v.C.). Haar moedertaal was [[Koine]], en sy was die enigste Ptolemeïese heerser wat [[Egipties]] leer praat het. In 58&nbsp;v.C. het Cleopatra vermoedelik haar pa, [[Ptolemeus XII Auletes]], vergesel tydens sy verbanning na Rome ná 'n opstand in Egipte ('n Romeinse [[vasal]]staat) en dit het sy dogter [[Berenike IV]] in staat gestel om die troon op te eis. Berenike is in 55&nbsp;v.C. vermoor toe Ptolemeus met Romeinse militêre hulp na Egipte terugkeer. Toe hy in 51&nbsp;v.C sterf, het die gesamentlike bewind van Cleopatra en haar broer [[Ptolemeus XIII]] begin, maar 'n uitval tussen hulle het tot 'n [[burgeroorlog]] gelei. Nadat die Romeinse staatsman [[Pompeius]] in 48&nbsp;v.C. 'n veldslag in [[Romeinse Griekeland|Griekeland]] teen sy teenstander [[Julius Caesar]] ('n Romeinse dikatator en konsul) in Caesar se burgeroorlog verloor het, het hy na Egipte gevlug. Pompeius was 'n politieke bondgenoot van Ptolemeus XII, maar Ptolemeus XIII het hom op aanbeveling van sy hofeunugs in 'n lokval gelei en vermoor voor Caesar se aankoms en besetting van [[Alexandrië]]. {{Hiero/3name | | align = left | naam = Cleopatra | horus=<hiero>wr:r-nb-nfr-nfr-nfr-H2:x-O22</hiero>| praenomen=<hiero>q:rw-W:p-d:r:t*H8-nTr-t:H8-R7:t-z:N36</hiero>| nomen=<hiero>q:rw-i-wA-p-A-d:r-t-A-H8</hiero>}} Caesar het toe probeer om die mededingende Ptolemeïese sibbes te herenig, maar Ptolemeus se hoofraadgewer het gedink Caesar se voorwaardes bevoordeel Cleopatra, en daarom het Ptolemeus se magte haar en Caesar by die paleis beleër. Kort nadat die beleg deur versterkings opgehef is, is Ptolemeus XIII dood in die Slag van die Nyl. Cleopatra se halfsuster Arsinoe IV is eindelik na [[Efese]] verban vir haar rol in die beleg. Caesar het Cleopatra en haar broer [[Ptolemeus XIV]] tot medeheersers verklaar, maar het 'n verhouding met Cleopatra begin wat tot die geboorte van 'n seun, [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]], gelei het. Cleopatra het in 46 en 44&nbsp;v.C. as 'n vasalkoningin na Rome gereis, waar sy in Caesar se villa gebly het. Ná die sluipmoord op Caesar en, op haar bevel, Ptolemeus XIV in 44&nbsp;v.C., het sy Caesarion as Ptolemeus XV se medeheerser aangestel. In die Bevrydersoorlog van 43-42&nbsp;v.C. het Cleopatra haar aan die kant van die Tweede [[Triumviraat]] geskaar wat gevorm is deur Caesar se nefie en erfgenaam [[Augustus Octavianus|Octavianus]], [[Marcus Antonius]] en Marcus Aemilius Lepidus. Nadat hulle in 41&nbsp;v.C. ontmoet het, het Cleopatra 'n verhouding met Antonius begin. Hy het Arsinoe op haar versoek laat teregstel en al hoe meer op Cleopatra begin steun vir befondsing en militêre hulp tydens sy invalle in die [[Partiese Ryk]] en [[Armenië|Koninkryk Armenië]]. Die Skenkings van Alexandrië het hulle kinders – Alexander Helios, Cleopatra Selene II en Ptolemeus Philadelphus – tot heersers van verskeie eertydse gebiede onder Antonius se gesag verklaar. Dit, tesame met hulle troue en Antonius se egskeiding van Octavianus se suster, het gelei tot die finale oorlog teen die [[Romeinse Republiek]]. Octavianus het 'n propagandaoorlog gevoer en Antonius se bondgenote in die Romeinse Senaat gedwing om in 32&nbsp;v.C. uit Rome te vlug, en hy het oorlog teen Cleopatra verklaar. Nadat hy Antonius en Cleopatra se vloot in 31&nbsp;v.C. in die [[Slag van Actium]] verslaan het, het Octavianus se magte Egipte in 30&nbsp;v.C. binnegeval en Antonius verslaan. Dit het gelei tot Antonius se selfmoord en Cleopatra se dood nadat sy gif gedrink het. ==Etimologie== Die [[Latyn|gelatiniseerde]] vorm Cleopatra kom van die antieke [[Grieks]]e Kleopátra (Κλεοπάτρα), wat beteken "glorie van haar vader",{{sfnp|Royster|2003|p=48}} van κλέος (''kléos'', "glorie") en πατήρ (patḗr, "vader").{{sfnp|Muellner|}} Die manlike vorm sou geskryf gewees het as óf Kleópatros (Κλεόπατρος) óf Pátroklos (Πάτροκλος).{{sfnp|Muellner|}} Cleopatra was die naam van Alexander die Grote se suster sowel as van Cleopatra Alcyone, vrou van die held Meleager in die [[Griekse mitologie]].{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}} Deur die huwelik tussen [[Ptolemeus V Epiphanes]] en Cleopatra I Syra ('n [[Seleukidiese Ryk|Seleukidiese]] prinses) het die naam in die Ptolemeïese dinastie beland.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16, 39}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=55–57}} Cleopatra se aangenome titel, Theā́ Philopátōra (Θεᾱ́ Φιλοπάτωρα) beteken "godin wat haar vader liefhet".{{sfnp|Burstein|2004|p=15}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=84, 215}} ==Biografie== ===Agtergrond=== [[Beeld:Diadokhoi240nbc.jpg|thumb|links|220px|Hellenistiese koninkryke wat ontstaan het ná die dood van Alexander die Grote.]] Ptolemeïese farao's is deur die hoëpriester van [[Ptah]] in [[Memphis (Egipte)|Memphis]] gekroon, maar het in die multikulturele en grootliks Griekse stad [[Alexandrië]] gewoon wat deur Alexander die Grote van [[Koninkryk Masedonië|Masedonië]] gestig is.{{sfnp|Roller|2010|pp=32–33}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=1, 3, 11, 129}} Hulle het [[Grieks]] gepraat en as Hellenistiese monarge oor Egipte regeer. Hulle het geweier om [[Egipties]] te leer praat.{{sfnp|Roller|2010|pp=29–33}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=1, 5, 13–14, 88, 105–106}}<ref name=Egipties group="nota">Die weiering van Ptolemeïese heersers om Egipties te leer praat, is die rede hoekom antieke Grieks ([[Koine]]) saam met Egipties op amptelike hofdokumente soos die [[Rosettasteen]] gebruik is ({{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3 |title=Radio 4 Programmes – A History of the World in 100 Objects, Empire Builders (300 BC – 1 AD), Rosetta Stone |publisher=BBC |access-date=7 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100523105204/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3 |archive-date=23 May 2010 |url-status=live }}).</ref> [[Beeld:Ptolemy XII Auletes Louvre Ma3449.jpg|thumb|180px|'n Hellenistiese borsbeeld van Ptolemeus&nbsp;XII Auletes, die vader van Cleopatra ([[Louvre]], Parys).{{sfnp|Roller|2010|p=18}}]] In teenstelling hiermee kon Cleopatra baie tale praat en sy was die eerste Ptolemeïese heerser wat Egipties geleer het.{{sfnp|Schiff|2011|p=35}}{{sfnp|Roller|2010|pp=46–48}} Volgens [[Plutarchus]] kon sy ook onder meer [[Hebreeus]] (of [[Aramees]]), [[Arabies]], [[Siries]], [[Parties]] en dalk selfs [[Latyn]] praat.<ref name=Tale group="nota">Vir die baie tale wat Cleopatra gepraat het, sien {{harvtxt|Roller|2010|pp=46–48}} en {{harvtxt|Burstein|2004|pp=11–12}}.</ref> Van dié tale weerspieël Cleopatra se wens om die [[Wes-Asië|Wes-Asiatiese]] gebiede te herstel wat eens tot die Ptolemeïese Ryk behoort het.{{sfnp|Roller|2010|pp=46–48, 100}} Romeinse inmenging in Egipte kom van voor Cleopatra se bewind.{{sfnp|Roller|2010|pp=38–42}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xviii, 10}} Toe Ptolemeus&nbsp;IX Lathyros laat in 81&nbsp;v.C. sterf, is hy deur sy dogter Berenike&nbsp;III opgevolg.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Grant|1972|pp=10–11}} Teenstand teen die bewind van 'n enkele vroulike heerser het haar egter gedwing om met haar neef en stiefseun Ptolemeus&nbsp;XI Alexander&nbsp;II te trou en hom as medeheerser te aanvaar.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Grant|1972|pp=10–11}} Ptolemeus&nbsp;XI het sy vrou kort ná die huwelik in 80&nbsp;v.C. vermoor, maar is in die opstand oor die moord daaroor [[Lynch|gelynch]].{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=xix}}{{sfnp|Grant|1972|p=11}} Ptolemus&nbsp;XI, of dalk sy oom Ptolemy&nbsp;IX of vader, Ptolemy&nbsp;X Alexander&nbsp;I, het die Ptolemeïese Ryk aan Rome nagelaat as kollateraal vir lenings. Daarom het die Romeine die wetlike reg gehad om Egipte, hulle [[vasal]]staat, oor te neem ná die moord op Ptolemeus&nbsp;XI.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=12}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=74}} Die Romeine het egter verkies om die Ptolemeïese Ryk tussen die wettige seuns van Ptolemeus&nbsp;IX te verdeel. Hulle het [[Siprus]] aan Ptolemeus van Siprus gegee en Egipte aan Ptolemeus XII Auletes.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=xix}} ===Bewind en verbanning van Ptolemeus XII=== In 65&nbsp;v.C. het die [[Romeinse sensor]] voor die Senaat gepleit Rome moet die Ptolemeïese Egipte annekseer, maar dit is verwerp.{{sfnp|Roller|2010|p=20}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xix, 12–13}} Ptolemeus&nbsp;XII het op die bedreiging van 'n moontlike anneksasie gereageer deur vergoeding en groot geskenke aan magtige Romeinse staatsmanne te bied, soos aan [[Pompeius]] en eindelik [[Julius Caesar]] nadat hy in 59&nbsp;v.C. Romeinse konsul geword het.{{sfnp|Roller|2010|pp=20–21}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 12–13}} Ptolemeus se optrede het hom egter bankrot gemaak en hy moes noodgedwonge lenings van 'n Romeinse bankier kry.{{sfnp|Roller|2010|p=21}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=76}} [[Beeld:Retrato femenino (26771127162).jpg|thumb|links|180px|Waarskynlik 'n portret van Cleopatra wat ná haar dood geskilder is, met rooi hare en haar besonderse gelaatstrekke ([[Italië]], 1ste eeu&nbsp;n.C.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}}{{sfnp|Fletcher|2008|loc=p. 87, beeldplate en byskrifte tussen pp. 246–247}}]] In 58&nbsp;v.C. het die Romeine Siprus geannekseer en Ptolemeus van Siprus, Ptolemeus&nbsp;XII se broer, met aantygings van [[seerowery]] daartoe gedryf om selfmoord te pleeg eerder as om verban te word.{{sfnp|Roller|2010|p=22}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=76}} Ptolemeus&nbsp;XII het in die openbaar niks gesê oor sy broer se dood nie, en dié besluit en sy bemaking van tradisioneel Ptolemeïese grondgebied aan die Romeine het sy geloofwaardigheid geknou onder onderdane, wat reeds woedend was oor sy ekonomiese beleide.{{sfnp|Burstein|2004|pp=13, 75}}{{sfnp|Grant|1972|pp=14–15}} Ptolemeus&nbsp;XII is toe uit Egipte verban. Hy het eers na [[Rhodos]], toe na [[Athene]] en eindelik na Pompeius se villa naby Praeneste, Italië, gevlug.{{sfnp|Roller|2010|p=22}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 13, 75}} Hy het byna 'n jaar daar aan die buitewyke van Rome deurgebring, blykbaar vergesel van sy dogter Cleopatra, wat toe sowat 11 jaar oud was.<ref name=Dogter group="nota">Fletcher {{harvtxt|Fletcher|2008|pp=76–77}} het min twyfel hieroor: "Auletes is in die somer van 58&nbsp;v.C. van die troon gesit en omdat hy vir sy lewe gevrees het, het hy uit beide sy paleis en sy koninkryk gevlug, hoewel hy nie heeltemal alleen was nie. Een Griekse bron onthul hy is "deur een van sy dogters" vergesel. Aangesien die oudste, Berenike&nbsp;IV, monarg was en die jongste, Arisone, nie veel ouer as 'n baba nie, word algemeen aanvaar dit moes sy middelste en gunstelingdogter, die 11-jarige Cleopatra, gewees het."</ref> Berenike&nbsp;IV het afgesante na Rome gestuur om voorspraak te maak vir haar bewind en die herinstelling van haar pa op die troon teen te staan, maar Ptolemeus het sluipmoordenaars gestuur om die leiers van die afgesante te vermoor, 'n voorval wat deur sy magtige Romeinse ondersteuners toegesmeer is.{{sfnp|Burstein|2004|p=13}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=77–78}} Toe die Romeinse Senaat weier om aan Ptolemeus&nbsp;XII 'n gewapende eskort te verskaf om na Egipte terug te keer, het hy besluit om Rome laat in 57&nbsp;v.C. te verlaat en het hy in [[Efese]] gaan bly.{{sfnp|Roller|2010|pp=23–24}}{{sfnp|Grant|1972|p=16}} [[Beeld:Roman Republic in 40bC.svg|thumb|220px|Die Romeinse Republiek (groen) en Ptolemeïese Egipte (geel) in 40&nbsp;v.C.]] Ptolemeus&nbsp;XII se Romeinse finansiers was vasbeslote om sy bewind te herstel.{{sfnp|Roller|2010|p=24}} Pompeius het Aulus Gabinius, die Romeinse goewerneur van [[Syria (Romeinse provinsie)|Syria]], omgekoop om Egipte binne te val en Ptolemeus op die troon terug te plaas. Gabinius het dit in die lente van 55&nbsp;v.C. gedoen.{{sfnp|Roller|2010|p=24}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=13, 76}} [[Marcus Antonius]] was as jong offisier onder Gabinius se bevel. Hy het hom onderskei deur Ptolemeus&nbsp;XII te keer om die inwoners van Pelousion te vermoor en deur die lyk van Archelaos, Berenike&nbsp;IV se man, te red nadat hy in 'n veldslag gesneuwel het om te verseker hy kry 'n koninklike begrafnis.{{sfnp|Roller|2010|pp=24–25}}{{sfnp|Burstein|2004|p=76}} Cleopatra, wat toe 14 jaar oud was, sou saam met die Romeinse ekspedisie na Egipte gereis het; jare later het Antonius erken hy het in dié tyd op haar verlief geraak.{{sfnp|Roller|2010|pp=24–25}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=23, 73}} Gabinius is in Rome verhoor omdat hy sy gesag oorskry het. Hy is onskuldig bevind, maar in sy tweede verhoor, vir die aanvaarding van omkoopgeld, is hy skuldig bevind en verban. Caesar sou dit sewe jaar later, in 48&nbsp;v.C., herroep.{{sfnp|Roller|2010|p=25}}{{sfnp|Grant|1972|p=18}} Ptolemeus&nbsp;XII het Berenike&nbsp;IV en haar ryk ondersteuners laat teregstel en beslag op hulle eiendom gelê.{{sfnp|Roller|2010|pp=25–26}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=13–14, 76}} Ptolemeus het 'n testament laat opstel waarin hy Cleopatra en sy seun Ptolemeus&nbsp;XIII as sy gesamentlike erfgename aanwys en hy het die ekonomie gestabiliseer.{{sfnp|Burstein|2004|p=14}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=80, 85}} Op 31 Mei 52&nbsp;v.C. is Cleopatra 'n regent van Ptolemeus gemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=27}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=84–85}} Ptolemeus het nie al sy skuld afbetaal teen die tyd dat hy dood is nie, en die skuld is oorgedra aan sy opvolgers, Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIII.{{sfnp|Roller|2010|p=26}}{{sfnp|Grant|1972|p=18}} ===Troonbestyging=== {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = Links: Cleopatra, aangetrek as 'n farao, bied offerandes aan die godin [[Isis]]. Op 'n [[stele]] van kalksteen uit 51&nbsp;v.C. (Louvre, Parys).{{pb}}Regs: Die [[cartouche]]s van Cleopatra en Caesarion op 'n stele uit die Ptolemeïese tydperk. (Petrie-museum van Egiptiese Argeologie, Londen). | beeld1 = Cleopatra Isis Louvre E27113.jpg | width1 = 120 | beeld2 = Limestone stela of a high priest of god Ptah. It bears the cartouches of Cleopatra and Caesarion. From Egypt. Ptolemaic Period. The Petrie Museum of Egyptian Archaeology, London.jpg | width2 = 165 }} Ptolemeus XII is die een of ander tyd voor 22 Maart 51&nbsp;v.C. oorlede. Verskeie dringende noodgevalle het Cleopatra kort ná haar troonbestyging in die gesig gestaar, soos [[hongersnood]] wat deur 'n droogte en 'n lae vloedvlak van die Nyl veroorsaak is en wetteloosheid wat aangehits is deur die Gabiniani, die nou werklose Romeinse soldate wat deur Gabinius in Egipte agtergelaat is om die land te beset.{{sfnp|Roller|2010|pp=53–54}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=16–17}} Sy het ook haar pa se skuld geërf en die Romeinse Republiek baie geskuld.{{sfnp|Roller|2010|p=53}} Teen 29 Augustus 51&nbsp;v.C. het amptelike dokumente Cleopatra die enigste heerser begin noem. Dit is 'n bewys dat sy haar broer Ptolemeus XIII as medeheerser verwerp het.{{sfnp|Burstein|2004|p=16}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=91–92}} Sy het waarskynlik met hom getrou,{{sfnp|Burstein|2004|p=xx}} hoewel daar geen rekord daarvan is nie.{{sfnp|Hölbl|2001|p=231}} Die Ptolemeïese gebruik van huwelike tussen sibbes is deur [[Ptolemeus II Philadelphus|Ptolemeus II]] en sy suster Arsinoe II begin.{{sfnp|Roller|2010|pp=36–37}}{{sfnp|Burstein|2004|p=5}} Dit was lank reeds die gebruik in Egipte, maar het die Grieke gewalg.{{sfnp|Grant|1972|pp=26–27}} Teen die tyd van Cleopatra se bewind is dit egter as 'n normale reëling vir Ptolemeïese heersers beskou.{{sfnp|Burstein|2004|p=5}} Ondanks Cleopatra se verwerping het Ptolemeus&nbsp;XIII steeds magtige bondgenote gehad, veral die [[eunug]] Potheinos, sy kindertydse onderwyser en regent en die administrateur van sy eiendom.{{sfnp|Roller|2010|pp=56–57}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=16–17}} Daar was ook ander wat Cleopatra teengestaan het en dit lyk of sy 'n kort bondgenootskap met 'n ander broer, Ptolemeus&nbsp;XIV, gesluit het. Teen die herfs van 50&nbsp;v.C. het Ptolemeus XIII egter die oorhand in hulle konflik gekry en het hy begin om dokumente te teken met sy naam voor dié van sy suster.{{sfnp|Hölbl|2001|p=231}}{{sfnp|Roller|2010|p=57}} ===Sluipmoord op Pompeius=== [[Beeld:Pompey the Great, Augustean copy of a 70-60 BC original, Venice Museo Archeologico Nazionale (22205132751).jpg|thumb|180px|'n Romeinse beeld van die gesig van Pompeius uit 27&nbsp;v.C. - 14&nbsp;n.C. ('n kopie van die oorspronklike beeld uit 70-60&nbsp;v.C.]] In die somer van 49&nbsp;v.C. was Cleopatra en haar magte steeds in gevegte teen dié van Ptolemeus&nbsp;XIII in Alexandrië betrokke toe Pompeius se seun, Gnaius Pompeius, militêre hulp namens sy pa kom vra.{{sfnp|Roller|2010|p=57}} Nadat Pompeius in Januarie 49&nbsp;v.C. van die Galliese Oorloë na Italië teruggekeer het, het Caesar hom en sy ondersteuners gedwing om na [[Griekeland]] te vlug.{{sfnp|Roller|2010|p=58}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=94–95}} In dalk hulle laaste gesamentlike dekreet het Cleopatra en Ptolemeus ingestem om 60 skepe en 500 soldate, insluitende die Gabiniani, te stuur om Pompeius te help. Dit het waarskynlik gehelp om 'n deel van hulle skuld aan Rome terug te betaal.{{sfnp|Roller|2010|p=58}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=95}} Cleopatra het intussen die geveg teen haar broer verloor en het na [[Thebe, Egipte|Thebe]] gevlug.{{sfnp|Roller|2010|pp=58–59}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=95–96}} Teen die lente van 48&nbsp;v.C. het Cleopatra saam met haar jonger suster, Arsinoe IV, na Syria gereis om 'n mag op die been te bring wat Egipte kon inval.{{sfnp|Roller|2010|p=59}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 17}} Sy het met 'n leër teruggekeer, maar haar optog na Alexandrië is gestuit deur haar broer se magte, en sy het buite Pelousion in die oostelike [[Nyldelta]] uitgekamp.{{sfnp|Roller|2010|pp=59–60}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 17}} In Griekeland is Pompeius se magte op 9 Augustus 48&nbsp;v.C. deur Caesar s'n verwoes en hy het na [[Tirus]] gevlug.{{sfnp|Bringmann|2007|p=259}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 17}} Vanweë sy noue bande met die Ptolemeuse het Pompeius besluit om in Egipte te gaan skuil en sy magte daar aan te vul.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 17}} Ptolemeus&nbsp;XIII se raadgewers was egter bang dat hy Egipte sou gebruik in 'n uitgerekte Romeinse burgeroorlog.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=98}} Pompeius het Egipte eindelik naby Pelousion binnegekom nadat hy in 'n geskrewe brief genooi is, maar hy is op 28 September 48&nbsp;v.C. in 'n lokval gelei en vermoor.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=259}} Ptolemeus XIII het geglo hy het sy mag gedemonstreer en terselfdertyd die situasie ontlont deur Pompeius se afgesnyde kop na Caesar te stuur wat teen vroeg Oktober in Alexandrië aangekom en in die koninklike paleis gaan bly het.{{sfnp|Roller|2010|pp=60–61}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 18}} Caesar was egter woedend oor Pompeius se dood en het 'n beroep op Ptolemeus en Cleopatra gedoen om hulle troepe te ontbind en vrede te maak.{{sfnp|Roller|2010|pp=60–61}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}} ===Verhouding met Julius Caesar=== [[Beeld:Retrato de Julio César (26724093101).jpg|thumb|180px|'n Romeinse beeld van Caesar uit sy tyd. Argeologiese Museum van Turyn, Italië.]] Ptolemeus&nbsp;XIII het aan die voorpunt van sy leër in Alexandrië aangekom, in duidelike uittarting van Caesar se opdrag om sy troepe te ontbind en sy leër te verlaat voor hy terugkom.{{sfnp|Roller|2010|p=61}} Cleopatra het aanvanklik gesante na Caesar gestuur, maar toe sy hoor hy is geneig om affairs met koninklike vroue te hê, het sy na Alexandrië gegaan om hom persoonlik te spreek.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Burstein|2004|p=18}} Die historikus [[Dio Cassius]] vertel sy het dit gedoen sonder om haar broer te verwittig, dat sy uitlokkend aangetrek was en Caesar met haar spitsvondigheid bekoor het.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Hölbl|2001|pp=234–235}} [[Plutarchus]] gee 'n heel ander, en dalk mitiese, prentjie oor hoe sy in die paleis ingesmokkel is om Caesar te ontmoet.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=234}}{{sfnp|Jones|2006|pp=57–58}} [[Beeld:Клеопатра VII.jpg|thumb|160px|links|'n Egiptiese standbeeld, waarskynlik van Cleopatra, in swart basalt uit die tweede helfte van die 1ste eeu&nbsp;v.C. ([[Hermitage]], [[Sint Petersburg]]).]] Toe Ptolemeus besef sy suster is in die paleis en praat persoonlik met Caesar, het hy die bevolking van Alexandrië probeer opsweep om in opstand te kom, maar Caesar het hom laat arresteer en die skare kalmeer.{{sfnp|Roller|2010|pp=61–62}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=112–113}} Caesar het Cleopatra en Ptolemeus toe voor die raad van Alexandrië geroep en die testament van Ptolemeus XII, wat voorheen in Pompeius se besit was, voorgelees waarin hy Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIII as sy gesamentlike erfgename aanwys.{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}}{{sfnp|Burstein|2004|p=18}} Caesar het toe probeer om te reël dat die twee ander sibbes, Arsinoe&nbsp;IV en Ptolemeus&nbsp;XIV, saam oor Siprus regeer om so enige mededingende aanspraakmakers op die Egiptiese troon uit te skakel en sommer ook die Ptolemeïese onderdane te paai wat steeds bitter was omdat Siprus in 58&nbsp;v.C. aan die Romeine afgestaan is.{{sfnp|Roller|2010|p=62}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}} Omdat die eunug Potheinos gedink het Cleopatra word bo Ptolemeus&nbsp;XIII bevoordeel en dat laasgenoemde se leër van 20&nbsp;000 Caesar se 4&nbsp;000 troepe sonder steun maklik sou kon oorrompel, het hy besluit Ptolemeus se leër moet na Alexandrië opruk en beide Caesar en Cleopatra aanval.{{sfnp|Roller|2010|p=62}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}} Nadat Caesar vir Potheinos laat teregstel het, het Arsinoe&nbsp;IV by die leëraanvoerder Achillas aangesluit en is sy tot koningin verklaar, maar sy het kort daarna haar onderwyser Ganumedes vir Achillas laat vermoor om sy posisie as die aanvoerder van haar leër oor te neem.{{sfnp|Hölbl|2001|p=236}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=118–119}} Ganumedes het Caesar daarna om die bos gelei deur die teenwoordigheid van Ptolemeus XIII as onderhandelaar te versoek, sodat Ptolemeus by Arsinoe&nbsp;IV se leër kon aansluit.{{sfnp|Roller|2010|p=63}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=119}} Die daaropvolgende beleg van die paleis, met Caesar en Cleopatra binne-in vasgekeer, het tot in die volgende jaar, 47&nbsp;v.C., geduur.{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}}{{sfnp|Hölbl|2001|pp=235–236}} In Januarie of Maart 47&nbsp;v.C. het Caesar se versterkings opgedaag. Ptolemeus&nbsp;XIII en Arsinoe&nbsp;IV het hulle magte na die Nyl teruggetrek, waar Caesar hulle aangeval het. Ptolemeus het per boot probeer vlug, maar dit het omgeslaan en hy het verdrink.{{sfnp|Roller|2010|pp=63–64}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}} Arsinoe is na die Tempel van [[Artemis]] in Efese verban.{{sfnp|Roller|2010|p=64}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=172}} Cleopatra was afwesig tydens dié gebeure, moontlik omdat sy sedert September 48&nbsp;v.C. swanger was met Caesar se kind.{{sfnp|Roller|2010|pp=64, 69}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 19–20}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=120}} [[Beeld:Cleopatra and Caesar by Jean-Leon-Gerome.jpg|thumb|180px|''Cleopatra en Caesar'' (1866), 'n skildery deur Jean-Léon Gérôme.]] Caesar se termyn as konsul het aan die einde van 48&nbsp;v.C. geëindig.{{sfnp|Roller|2010|p=64}} Antonius, 'n offisier van hom, het egter Caesar se aanstelling as diktator help verseker. Dit het 'n jaar geduur, tot Oktober 47&nbsp;v.C., en aan Caesar die wetlike mag gegee om die dinastiese dispuut in Egipte op te klaar.{{sfnp|Roller|2010|p=64}} Omdat hy versigtig was om Cleopatra se ouer suster, Berenike&nbsp;IV, wat alleen as vrou wou regeer, se fout te herhaal het Caesar die 22-jarige Cleopatra en haar 12-jarige broer, Ptolemeus XIV, as gesamentlike heersers aangewys deur die twee in naam te laat trou. Cleopatra het egter steeds saam met Caesar gewoon.{{sfnp|Roller|2010|pp=64–65}}{{sfnp|Burstein|2004|p=19}} Caesar het omstreeks April 47&nbsp;v.C. uit Egipte vertrek, na bewering om na probleme in [[Anatolië]] om te sien. Dit kan ook wees dat Caesar, wat met die prominente Romeinse vrou Calpurnia getroud was, nie saam met Cleopatra gesien wou word terwyl sy die lewe aan hulle seun skenk nie.{{sfnp|Roller|2010|p=67}} Hy het drie legioene in Egipte agtergelaat, wat later tot vier vermeerder is, om Cleopatra se posisie te beskerm, maar ook dalk om 'n ogie oor haar te hou.{{sfnp|Burstein|2004|p=20}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=153}} [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]], wat na bewering Cleopatra se seun by Caesar was, is op 23 Junie 47&nbsp;v.C. gebore en is oorspronklik "Pharaoh Caesar" genoem, soos in 'n [[stele]] van Memphis staan.{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20}} Hoewel hy steeds nie kinders by Calpurnia gehad het nie, het Caesar in die openbaar oor Caesarion geswyg (maar sy vaderskap dalk in privaatheid aanvaar).{{sfnp|Roller|2010|p=70}} Cleopatra het aan die ander kant herhaalde amptelike verklarings oor Caesarion se herkoms gemaak en genoem dat Caesar sy vader is.{{sfnp|Roller|2010|p=70}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=162–163}} [[Beeld:Ptolemaic Queen (Cleopatra VII?), 50-30 B.C.E., 71.12.jpg|thumb|links|160px|'n Egiptiese portret van 'n Ptolemeïese koningin, moontlik Cleopatra, omstreeks 51-30&nbsp;v.C.]] Cleopatra en haar medeheerser in naam, Ptolemeus&nbsp;XIV, het Rome iewers laat in 46&nbsp;v.C. besoek, na veronderstelling sonder Caesarion, en het in 'n villa van Caesar oorgebly.{{sfnp|Roller|2010|p=71}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20}} Soos met hulle pa, Ptolemeus&nbsp;XII, het Caesar aan beide Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIV die wetlike status "vriend en bondgenoot van die Romeinse volk" gegee (''socius et amicus populi Romani'', eintlik "vasalheersers lojaal aan Rome").{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20, 64}} Cleopatra se besoekers in die villa sluit die senator [[Cicero]] in wat gedink het sy is arrogant.{{sfnp|Roller|2010|p=72}} Sosigenes van Alexandrië, een van die lede van Cleopatra se hof, het Caesar gehelp in die berekenings vir die nuwe [[Juliaanse kalender]], wat op 1 Januarie 45&nbsp;v.C. in werking getree het.{{sfnp|Roller|2010|pp=72, 126}}{{sfnp|Burstein|2004|p=21}} Die Tempel van Venus Genetrix, wat op 25 September 46&nbsp;v.C. in die Forum van Caesar opgerig is, het 'n goue standbeeld van Cleopatra bevat (wat minstens tot in die 3de eeu&nbsp;n.C. daar gestaan het), wat die moeder van Caesar se kind regstreeks verbind het met die godin [[Venus (mitologie)|Venus]], moeder van die Romeine.{{sfnp|Roller|2010|pp=72, 175}}{{sfnp|Burstein|2004|p=21}} Die beeld het ook die Egiptiese godin [[Isis]] op 'n subtiele manier met die [[Romeinse mitologie|Romeinse godsdiens]] verbind.{{sfnp|Roller|2010|p=72}} Caesar is op 15 Maart 44&nbsp;v.C. in 'n sluipmoordaanval dood, maar Cleopatra het tot omstreeks middel April in Rome gebly, met die vae hoop dat Caesarion as Caesar se erfgenaam erken sou word.{{sfnp|Roller|2010|p=74}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 21}} In Caesar se testament is sy nefie [[Augustus Octavianus|Octavianus]] egter as sy hooferfgenaam aangewys, en dié het in Italië aangekom min of meer die tyd toe Cleopatra terug is na Egipte.{{sfnp|Roller|2010|p=74}} 'n Paar maande later het Cleopatra Ptolemeus&nbsp;XIV laat vergiftig en haar seun Caesarion as haar medeheerser aangestel.{{sfnp|Roller|2010|pp=74–75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 22}} ===Cleopatra in die Bevrydersoorlog=== Octavianus, Antonius en Marcus Aemilius Lepidus het die Tweede [[Triumviraat]] in 43&nbsp;v.C. gestig om orde in die Romeinse Republiek te herstel en Caesar se sluipmoordenaars (die sogenaamde Bevryders) te laat boet.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 21–22}} Cleopatra het boodskappe van beide Gaius Cassius Longinus, een van die sluipmoordenaars, en Publius Cornelius Dolabella, prokonsul van Syria en lojaal aan Caesar, gekry waarin hulle militêre hulp vra.{{sfnp|Roller|2010|p=75}} [[Beeld:Cleopatra Gate in Tarsus.JPG|thumb|Cleopatra se Poort in Tarsos (nou Tarsus, [[Turkye]]), waar sy Marcus Antonius in 41&nbsp;v.C. ontmoet het.]] Sy het aan Cassius geskryf met die verskoning dat Egipte te veel probleme het om te help, terwyl sy die vier legioene wat Caesar in Egipte agtergelaat het, na Dolabella gestuur het.{{sfnp|Roller|2010|p=75}} Dié troepe is egter in [[Palestina]] deur Cassius gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|p=22}} Cleopatra het haar eie vloot na Griekeland geneem om Octavianus en Antonius persoonlik te help, maar haar skepe is erg beskadig in 'n [[Mediterreense]] storm en sy het te laat opgedaag.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=22–23}} Teen die herfs van 42&nbsp;v.C. het Antonius die magte van Caesar se sluipmoordenaars in Griekeland verslaan, wat gelei het tot die selfmoord van Cassius en Marcus Junius Brutus.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 22–23}} Teen einde 42&nbsp;v.C. het Octavianus beheer oor 'n groot deel van die westelike helfte van die Romeinse Republiek gekry en Antonius oor die oostelike helfte, met Lepidus grootliks uitgeskakel.{{sfnp|Roller|2010|p=76}} In die somer van 41&nbsp;v.C. het Antonius sy hoofkwartier in Tarsos in Anatolië gevestig en Cleopatra in verskeie briewe gevra om hom daar te besoek, maar sy het dit geïgnoreer todat Antonius se gesant Quintus Dellius haar oorreed het.{{sfnp|Roller|2010|pp=76–77}} Die ontmoeting sou Cleopatra die kans gee om die misverstand uit die weg te ruim dat sy Cassius ondersteun het, maar Antonius wou ongetwyfeld 'n persoonlike, romantiese verhouding met die koningin hê.{{sfnp|Roller|2010|p=77}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 23}} Cleopatra het na Taros geseil en Antonius en sy offisiere twee nagte lank op oorvloedige bankette aan boord van haar skip onthaal.{{sfnp|Roller|2010|pp=77–79}}{{sfnp|Burstein|2004|p=23}} Cleopatra het haar naam gesuiwer en Antonius oortuig om haar verbanne suster, Arsinoe&nbsp;IV, in Efese te laat teregstel.{{sfnp|Roller|2010|p=79}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 24, 76}} ===Verhouding met Marcus Antonius=== [[Beeld:Marcus Antonius marble bust in the Vatican Museums.jpg|thumb|180px|'n Romeinse marmerborsbeeld van die Romeinse konsul en [[triumvir]] [[Marcus Antonius]], laat 1ste eeu&nbsp;n.C. (Vatikaanmuseums).]] Cleopatra het Antonius genooi om na Egipte te kom voordat hy Tarsos verlaat, en hy het Alexandrië teen November 41&nbsp;v.C. besoek.{{sfnp|Roller|2010|p=79}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 24}} Alexandrië het Antonius goed ontvang, beide vanweë sy heldhaftige optrede om Ptolemeus&nbsp;XII terug te plaas op die troon en omdat hy na Egipte gekom het sonder 'n besettingsmag soos Caesar s'n.{{sfnp|Roller|2010|pp=79–80}}{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Cleopatra het hom versigtig gekies om die pa van nog erfgename te wees, want hy is beskou as die magtigste Romeinse figuur ná Caesar se dood.{{sfnp|Roller|2010|pp=81–82}} Met sy mag as [[triumvir]] het Antonius ook die outoriteit gehad om vorige Ptolemeïese gebiede aan Egipte terug te gee.{{sfnp|Roller|2010|pp=82–83}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Teen die lente van 40&nbsp;v.C. het Antonius Egipte verlaat weens probleme in Syria. Teen einde 40&nbsp;v.C. het Cleopatra die lewe aan 'n tweeling geskenk: 'n seun met die naam Alexander Helios en 'n dogter met die naam Cleopatra Selene II, wat Antonius albei as sy kinders erken het.{{sfnp|Roller|2010|pp=83–84}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25}} [[Son|Helios]] (die son) en [[Maan|Selene]] (die maan) was simbolies van 'n nuwe tydperk van gemeenskapsverjonging,{{sfnp|Roller|2010|p=84}} sowel as 'n aanduiding dat Cleopatra gehoop het Antonius sou in die voetspore van [[Alexander die Grote]] volg en die [[Partiese Ryk]] verower.{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Marcus Antonius se Partiese veldtog in die ooste is onderbreek deur 'n burgeroorlog (41-40&nbsp;v.C.) wat deur sy ambisieuse vrou, Fulvia, teen Octavianus begin is in die hoop dat haar man die onbetwiste leier van Rome sou word.{{sfnp|Roller|2010|p=84}}{{sfnp|Burstein|2004|p=73}} Daar is al voorgestel Fulvia wou Antonius by Cleopatra wegkry, maar die konflik het in Italië begin voor sy en Cleopatra se ontmoeting.{{sfnp|Roller|2010|pp=84–85}} [[Beeld:Lawrence Alma-Tadema- Anthony and Cleopatra.JPG|thumb|250px|links|''Die Ontmoeting tussen Antonius en Cleopatra'' (1885), deur Lawrence Alma-Tadema.]] Fulvia en Antonius se broer Lucius Antonius is eindelik deur Octavianus beleër by Perusia en toe uit Italië verban. Fulvia is in Griekeland dood toe sy by Antonius probeer uitkom het.{{sfnp|Roller|2010|p=85}} Haar skielike dood het gelei tot 'n versoening tussen Octavianus en Antonius in September 40&nbsp;v.C.{{sfnp|Roller|2010|p=85}}{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Die ooreenkoms wat tussen hulle bereik is, sluit in dat Antonius beheer oor die Romeinse Republiek se gebiede oos van die [[Ioniese See]] behou, maar dat hy sekere ander dele afstaan, asook dat hy met Octavianus se suster Octavia die Jongere trou.{{sfnp|Roller|2010|pp=85–86}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25, 73}} Die verhouding tussen Antonius en Cleopatra het dalk versuur toe hy nie net met Octavia trou nie, maar ook twee kinders, Antonia die Ouere in 39&nbsp;v.C. en Antonia die Jongere in 36&nbsp;v.C., by haar het en sy hoofkwartier na Athene skuif.{{sfnp|Roller|2010|p=89}} Met soldate wat Octavianus en Octavia gereël het, is Antonius na [[Antiogië]], waar hy hom voorberei het op sy oorlog teen die Parte.{{sfnp|Roller|2010|p=90}} Antonius het Cleopatra na Antiogië ontbied om ernstige sake met haar te bespreek, soos finansiële steun van haar vir sy Partiese veldtog.{{sfnp|Roller|2010|p=90}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Cleopatra het haar tweeling, wat nou drie jaar oud was, na Antiogië gebring waar Antonius hulle die eerste keer gesien het en waar hulle waarskynlik hulle vanne, Helios en Selene, gekry het as deel van Antonius en Cleopatra se ambisieuse planne vir die toekoms.{{sfnp|Roller|2010|pp=90–91}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Om die ooste te stabiliseer het Antonius nie net Cleopatra se gebied vergroot nie,{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} maar ook nuwe heersersdinastieë en vasalheersers geskep wat lojaal teenoor hom sou wees, maar hom eindelik oorleef het.{{sfnp|Roller|2010|pp=91–92}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} [[Beeld:Antony with Octavian aureus.jpg|thumb|240px|Romeinse muntstukke met afbeedlings van Marcus Antonius (links) en Octavianus wat in 41&nbsp;v.C. uitgereik is om die skepping van die Tweede Triumviraat in 43&nbsp;v.C. te vier.]] Cleopatra het groot voormalige Ptolemeïese gebiede in die [[Levant]] teruggekry, insluitende feitlik die hele [[Fenisië]] ([[Libanon]]) minus [[Tirus]] en [[Sidon]], wat in Romeinse hande gebly het.{{sfnp|Roller|2010|p=92}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} In die lig van haar familiebande met die [[Seleukidiese Ryk|Seleukiede]] het sy 'n deel van [[Syria (Romeinse provinsie)|Syria]] aan die Bo-[[Orontes]]rivier gekry.{{sfnp|Roller|2010|pp=92–93}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Onder die heelwat ander gebiede wat sy ontvang het, tel ook [[Jerigo]] in Palestina.{{sfnp|Roller|2010|pp=94, 142}}{{sfnp|Burstein|2004|p=26}} Antonius se uitbreiding van die Ptolemeïese Ryk deur grondgebied af te staan wat onder direkte Romeinse beheer was, is deur sy teenstander Octavianus uitgebuit. Dié het op die gevoel van die Romeinse burgers gespeel deur die aandag te vestig op die bemagtiging van 'n buitelandse koningin ten koste van hulle republiek.{{sfnp|Roller|2010|pp=94–95}} Octavianus het ook vertel Antonius verwaarloos sy vrou, Octavia. Hy het aan haar en sy eie vrou, Livia, die buitengewone voorreg van hoogheiligheid gegee.{{sfnp|Roller|2010|pp=94–95}} Die eerste standbeeld is 50 jaar tevore aan 'n lewende Romeinse vrou opgedra,{{sfnp|Roller|2010|p=95}} en Octavia en Livia het nou in haar voetspore gevolg. Hulle standbeelde is waarskynlik in Caesar se Forum opgerig om mee te ding met dié van Cleopatra wat deur Caesar opgerig is.{{sfnp|Roller|2010|p=95}} In 36&nbsp;v.C. het Cleopatra Antonius na die [[Eufraat]] vergesel op pad om die Partiese Ryk in te val.{{sfnp|Roller|2010|pp=95–96}} Sy het daarna na Egipte teruggekeer, moontlik omdat sy hoog swanger was.{{sfnp|Roller|2010|p=96}} Teen die somer van 36&nbsp;v.C. het sy die lewe geskenk aan Ptolemeus Filadelfus, haar tweede seun by Antonius.{{sfnp|Roller|2010|p=96}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Antonius se Partiese veldtog in 36&nbsp;v.C. het om verskeie redes klaaglik misluk. Een rede was die verraad van Artavasdes II van Armenië, wat na die Partiese kant oorgeloop het.{{sfnp|Roller|2010|p=97}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Nadat hy sowat 30&nbsp;000 soldate verloor het, het Antonius eindelik in Desember by Leukokome naby die hedendaagse [[Beiroet]] aangekom en kwaai begin drink voordat Cleopatara opgedaag het met geld en klere vir sy manne.{{sfnp|Roller|2010|p=97}}{{sfnp|Burstein|2004|p=27}} Hy wou nie teruggaan huis toe nie en is saam met Cleopatra terug na Alexandrië om sy pasgebore seun te sien.{{sfnp|Roller|2010|p=97}} ===Skenkings van Alexandrië=== Terwyl Antonius in 35&nbsp;v.C. vir nog 'n Partiese ekspedisie voorberei het, dié keer teen hulle bondgenoot Armenië, het Octavia met 2&nbsp;000 soldate na Athene gereis om na bewering vir Antonius te help, maar waarskynliker in 'n plan wat deur Octavianus uitgedink is om Antonius in die verleentheid te stel oor sy militêre verliese.{{sfnp|Roller|2010|pp=97–98}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=27–28}} Antonius het die soldate in ontvangs geneem, maar vir Octavia gesê om nie oos van Athene te kom nie omdat hy en Cleopatra saam na Antiogië sou reis. Hy het egter skielik en onverwags die militêre veldtog laat vaar en is terug na Alexandrië.{{sfnp|Roller|2010|pp=97–98}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=27–28}} Toe Octavia na Rome terugkeer, het Octavianus haar uitgebeeld as 'n slagoffer wat verkeerd behandel is deur Antonius, hoewel sy geweier het om Antonius se huis te verlaat.{{sfnp|Roller|2010|p=98}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Octavianus het al hoe meer selfvertoue gekry namate hy sy teenstanders in die weste uit die weg geruim het: selfs Lepidus, die derde lid van die triumviraat, wat in huisarres geplaas is nadat hy in Sisilië teen Octavianus in opstand gekom het.{{sfnp|Roller|2010|p=98}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} [[Beeld:Papyrus document containing signature of Cleopatra VII of Egypt.jpg|thumb|240px|'n Papirusdokument van Februarie 33&nbsp;v.C. wat belastingskwytskelding aan iemand in Egipte verleen. Cleopatra se handtekening is deur 'n amptenaar aangebring, maar die woorde "γινέσθωι" (''ginésthōi'', "laat dit gebeur"){{sfnp|Burstein|2004|p=33}} wat in Grieks bygevoeg is, is moontlik in Cleopatra se eie handskrif.{{sfnp|Roller|2010|pp=133–134}}]] Antonius se gesant Quintus Dellius is in 34&nbsp;v.C. na Artavasdes II gestuur om 'n huwelik te reël tussen die Armeense koning se dogter en Alexander Helios, die seun van Antonius en Cleopatra.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|p=28}} Toe dit van die hand gewys word, het Antonius en sy leër Armenië binnegeval, hulle magte verslaan en die koning en sy familie gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 28}} Antonius het toe 'n militêre parade in Alexandrië gehou in die vorm van 'n Romeinse oorwinning. Hy was aangetrek soos [[Dionusos]] en het die stad op 'n strydwa binnegery om die koninklike gevangenes aan Cleopatra te wys. Sy het op 'n goue troon gesit.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=28–29}} Nuus oor die voorval is kwaai in Rome gekritiseer as 'n verdraaiing van geëerde Romeinse rites en rituele vir 'n Egiptiese koningin.{{sfnp|Roller|2010|p=99}} Op 'n geleentheid wat kort daarna gehou is, het Cleopatra soos [[Isis]] aangetrek en verklaar sy is die koningin van konings en haar seun Caesarion die koning van konings, terwyl Alexander Helios verklaar is tot koning van Armenië, [[Medië]] en Partië, en die tweejarige Ptolemeus Filadelfos tot koning van Sirië en Silisië.{{sfnp|Roller|2010|pp=99–100}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=301–302}} Cleopatra Selene&nbsp;II is die koningin van Kreta en Sirene gemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=100}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Antonius en Cleopatra kon tydens dié seremonie getrou het.{{sfnp|Roller|2010|p=100}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 29}} Antonius het 'n verslag na Rome gestuur vir die bekragtiging van dié grondeise, wat nou bekend is as die Skenkings van Alexandrië. Octavianus wou dit vir propaganda laat publiseer, maar die twee konsuls, albei ondersteuners van Antonius, het dit uit die openbare oog gehou.{{sfnp|Roller|2010|pp=100–101}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Laat in 34&nbsp;v.C. het Antonius en Octavianus in 'n hete propagandaoorlog betrokke geraak wat jare geduur het.{{sfnp|Roller|2010|pp=129–130}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Antonius het beweer sy teenstander het Lepidus onwettig uit hulle triumviraat geskop en hom verhinder om troepe in Italië bymekaar te maak. Octavianus het Antonius weer daarvan beskuldig dat hy die koning van Armenië onwettig aangehou het, met Cleopatra getrou het al was hy nog met sy suster Octavia getroud, en Caesarion in plaas van Octavianus as Caesar se erfgenaam verklaar het.{{sfnp|Roller|2010|pp=129–130}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Die beskuldigings en skinderstories van dié propagandaoorlog het baie gewilde persepsies van Cleopatra geskep.{{sfnp|Roller|2010|p=130}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=65–66}} Sy sou Marcus Antonius glo gebreinspoel het met heksery en towery en was so gevaarlik soos [[Homeros]] se [[Helena van Troje]] om die beskawing te verwoes.{{sfnp|Roller|2010|pp=130–131}} [[Plinius die ouere]] het beweer Cleopatra het eenkeer 'n pêrel wat tienmiljoene [[sestersie]]s werd was, in asyn opgelos net om 'n weddenskap op 'n partytjie te wen.<ref>Plinius die ouere, ''Natural History'' [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D9%3Achapter%3D58 9.58] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200620043122/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D9%3Achapter%3D58 |date=20 Junie 2020 }}</ref>{{sfnp|Roller|2010|p=132}} ===Slag van Actium=== [[Beeld:Augustus Statue.JPG|thumb|180px|'n Gerekonstrueerde standbeeld van [[Augustus Octavianus|Augustus]] as 'n jonger Octavianus, 30&nbsp;v.C.]] In 'n toespraak voor die Romeinse Senaat op sy eerste dag as konsul op 1&nbsp;Januarie 33&nbsp;v.C., het Octavianus Antonius daarvan beskuldig dat hy probeer om Romeinse vryhede en territoriale integriteit te ondermyn as 'n slaaf van sy Oosterse koningin.{{sfnp|Bringmann|2007|p=302}} Voordat Antonius en Octavianus se gesamentlike ''imperium'' op 31 Desember 33&nbsp;v.C. verval het, het Antonius vir Caesarion tot Caesar se ware erfgenaam verklaar in 'n poging om Octavianus te ondermyn.{{sfnp|Bringmann|2007|p=302}} In 32&nbsp;v.C. het twee ondersteuners van Antonius, Gaius Sosius en Gnaeus Domitius Ahenobarbus, konsuls geword. Eersgenoemde het 'n vurige toespraak gelewer waarin hy Octavianus, wat nou 'n privaat burger sonder 'n openbare amp was, veroordeel het.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=302–303}} Tydens die volgende senaatsessie het Octavianus die Senaatshuis met gewapende wagte binngegaan en sy eie beskuldigings teen die konsuls geopper.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Die konsuls en meer as 200 senatore wat Antonius steeds ondersteun het, was hierdeur geïntimideer en het die volgende dag uit Rome gevlug om by Antonius aan te sluit.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} [[Beeld:Castro Battle of Actium.jpg|thumb|291px|links|Die [[Slag van Actium]], 1672, deur Lorenzo A. Castro.]] Antonius en Cleopatra het in 32&nbsp;v.C. na Efese gereis, waar sy 200 van die 800 skepe wat hy bymekaar kon maak, aan hom verskaf het.{{sfnp|Roller|2010|p=134}} Ahenobarbus, wat bang was dat Octavianus se propaganda aan die publiek sou uitlek, het Antonius probeer oorreed om Cleopatra uit te sluit uit die veldtog teen Octavianus.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Publius Canidius Crassus het weer gemeen Cleopatra befonds die oorlog en was 'n bevoegde monarg.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Cleopatra het geweier om na Egipte terug te keer en het gedink sy kan Egipte makliker verdedig as sy Octavianus in Griekeland afkeer.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Haar besluit het daartoe gelei dat prominente Romeine soos Ahenobarbus en Lucius Munatius Plancus die groep verlaat het. In die lente van 32&nbsp;v.C. het Antonius en Cleopatra na Athene gereis, waar sy Antonius oorreed het om 'n amptelike egskeidingsbrief aan Octavia te stuur.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 29}} Plancus het Octavianus aangeraai om beslag te lê op Antonius se testament, wat deur die [[Vestaalse maagd]]e gehou is.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Hoewel dit 'n verbreking van heilige en wetlike regte was, het Octavianus die dokument met geweld by die Tempel van Vesta gekry, en dit het 'n nuttige wapen geword in die propagandaoorlog teen Antonius en Cleopatra.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Octavianus het dele van die testament uitgelig, soos dat Caesarion as Caesar se erfgenaam genoem word, dat die Skenkings van Alexandrië wettig was, dat Antonius langs Cleopatra in Egipte begrawe moet word in plaas van in Rome, en dat Alexandrië die nuwe hoofstad van die Romeinse Republiek sal word.{{sfnp|Roller|2010|p=136}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} As 'n bewys van lojaliteit aan Rome het Octavianus besluit om sy eie [[mausoleum]] by die Marsveld te bou.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Octavianus se regsposisie is ook verbeter deurdat hy in 31&nbsp;v.C. tot konsul verkies is.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Met die inhoud van Antonius se testament wat bekend gemaak is, het Octavianus 'n wetlike rede gehad om oorlog teen Cleopatra te verklaar{{sfnp|Roller|2010|p=136}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 30}} (nie teen Antonius nie).<ref name=Oorlog group="nota">Soos Jones {{harvtxt|Jones|2006|p=147}} verduidelik, moes Octavianus twee keer dink voordat hy teen Antonius optree. Hy moes versigtig wees om 'n verbintenis met burgeroorlog te vermy, want die Romeine was moeg vir oorlog en Octavianus kon steun verloor as hy teen 'n mede-Romein oorlog verklaar.</ref> Die wetlike rede vir oorlog was nie soseer Cleopatra se territoriale uitbreiding en voormalige Romeinse gebiede wat deur haar kinders saam met Antonius regeer word nie, maar eerder dat sy militêre steun aan 'n privaat burger verskaf het nadat Antonius se mag as triumvir verval het.{{sfnp|Roller|2010|pp=136–137}} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = Silwermunte met Cleopatra se kop op uit Sirië (links) en uit Israel. | beeld1 = Cleopatra VII tetradrachm Syria mint.jpg | width1 = 143 | beeld2 = Cleopatra VII tetradrachm Ascalon mint.jpg | width2 = 148 }} Antonius en Cleopatra het 'n groter vloot as Octavianus gehad, maar hulle bemanning was nie almal goed opgelei nie en was dalk soms van handelskepe, terwyl Octavianus 'n ten volle professionale mag gehad het.{{sfnp|Roller|2010|pp=137, 139}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Antonius wou die [[Adriatiese See]] oorsteek en Octavianus by óf Tarentum óf Brundisium voorkeer,{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} maar Cleopatra, wat hoofsaaklik die verdediging van Egipte in gedagte gehad het, wou Italië nie direk aanval nie.{{sfnp|Roller|2010|p=137}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Antonius en Cleopatra het by Patrai in Griekeland oorwinter en het teen die lente van 31&nbsp;v.C. na Actium, een die suidekant van die Golf van Actium, beweeg.{{sfnp|Roller|2010|p=137}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} Cleopatra en Antonius het in die somer verskeie gevegte om Actium teen Octavianus verloor, en soldate het na Octavianus se kamp oorgeloop, insluitende Antonius se jare lange vriend Dellius{{sfnp|Roller|2010|p=138}} en verskeie konings.{{sfnp|Roller|2010|p=138}} Terwyl sommige in Antonius se kamp aanbeveel het dat hulle die seekonflik beëindig en in die binneland veg, het Cleopatra 'n seestryd verkies om Octavianus se vloot van Egipte af weg te hou.{{sfnp|Roller|2010|p=139}} Op 2 September 31&nbsp;v.C. het Octavianus se magte, onder leiding van [[Marcus Vipsanius Agrippa]], in die [[Slag van Actium]] teen die magte van Antonius en Cleopatra te staan gekom.{{sfnp|Roller|2010|p=139}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} Antonius se swaar skepe het probeer om naby die meer mobiele vaartuie van Octavianus te bly om hulle te verpletter met swaar artillerie. Octavianus se ligter skepe het hulle egter suksesvol bly ontwyk. Cleopatra se skepe het skielik uit die seeslag onttrek en Antonius het op een van haar skepe geklim. Saam het hulle na Tainaron gevlug.{{sfnp|Roller|2010|pp=139–140}} Die Slag van Actium het voortgeduur sonder Antonius en Cleopatra tot op die oggend van 3 September, en dit is gevolg deur 'n groot oorlopery van offisiere en ander soldate na Octavianus se kant.{{sfnp|Roller|2010|p=140}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} ===Ondergang en dood=== [[Beeld:Roman Wall painting from the House of Giuseppe II, Pompeii, 1st century AD, death of Sophonisba, but more likely Cleopatra VII of Egypt consuming poison.jpg|thumb|240px|'n Romeinse skildery uit die huis van Giuseppe II in [[Pompeji]], vroeg 1ste eeu&nbsp;n.C., wat heel waarskynlik Cleopatra uitbeeld wat gif drink, terwyl haar seun Caesarion agter haar staan.{{sfnp|Roller|2010|pp=178–179}}{{sfnp|Elia|1956|pp=3–7}}]] Terwyl Octavianus Athene verower het, het Antonius en Cleopatra by Paraitonion in Egipte geland.{{sfnp|Roller|2010|p=140}} Die paartjie het toe uiteengegaan: Antonius na Cirene om nog troepe bymekaar te maak en Cleopatra na die hawe van Alexandrië in 'n poging om die opposisie te mislei en die gebeure in Griekeland as 'n oorwinning voor te stel.{{sfnp|Roller|2010|p=140}} Sy was bang nuus oor die uitslag van die geveg by Actium sou tot 'n rebellie lei.{{sfnp|Brambach|1996|p=312}} Lucius Pinarius, Antonio se goewerneur van Cirene, het nuus ontvang dat Octavianus die Slag van Actium gewen het voordat Antonius se boodskappers sy hof kon bereik.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Pinarius het dié boodskappers laat teregstel en toe oorgeloop na Octavianus se kant. Hy het ook die vier legioene wat Antonius wou hê, aan Octavianus gegee.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Antonius het byna selfmoord gepleeg nadat hy dié nuus gehoor het, maar is deur sy offisiere gekeer.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Teen die laat somer van 31&nbsp;v.C. het Cleopatra dalk Antonius as 'n verantwoordelikheid begin beskou terwyl sy voorberei het om Egipte aan haar seun Caesarion te bemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=142}} Sy het beplan om die troon aan hom oor te gee, haar vloot uit die [[Middellandse See]] na die [[Rooisee]] te neem en na 'n buitelandse hawe te vaar, miskien [[Indië]], waar sy tyd wou bestee om te herstel.{{sfnp|Roller|2010|p=142}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Malichus I het egter haar vloot afgebrand en sy het geen ander opsie gehad as om in Egipte te bly en met Octavianus te onderhandel nie.{{sfnp|Roller|2010|p=142}} Cleopatra het nou haar seun voorberei om die alleenheerser van Egipte te word.{{sfnp|Roller|2010|pp=142–143}} Sy het Octavianus gevra of haar kinders Egipte kon erf en of Antonius in bannelingskap in Egipte kon bly. Sy het vir hom uitspattige geskenke gestuur en geld in die toekoms belowe.{{sfnp|Roller|2010|p=143}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} [[Beeld:The Death of Cleopatra arthur.jpg|thumb|links|250px|''Die dood van Cleopatra'' (1892), deur Reginald Arthur.]] Ná lang onderhandelings sonder enige resultate het Octavianus in die lente van 30&nbsp;v.C. na Egipte vertrek om dit in te val.{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 31}} Hy het Pelousion oorgeneem terwyl Cornelius Gallus die magte van Antonius naby Paraitonion verslaan het.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Southern|2009|p=153}} Octavianus het vinnig na Alexandrië beweeg, waar Antonius se vloot op 1 Augustus 30&nbsp;v.C. aan hom oorgegee het, gevolg deur sy kavallerie.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} Cleopatra het in haar graftombe gaan wegkruip en 'n boodskap aan Antonius laat stuur dat sy selfmoord gepleeg het.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Jones|2006|p=184}} In desperaatheid het Antonius homself in die maag gesteek en so op 53-jarige ouderdom selfmoord gepleeg.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Intussen het Proculeius Cleopatra se graftombe met 'n leer binnegegaan, haar aangehou en gekeer dat sy haarself saam met haar skatte verbrand.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Jones|2006|pp=185–186}} Sy is toegelaat om Antonius se lyk te balsem en in haar graftombe te begrawe voordat sy na die paleis begelei is.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Octavianus het Alexandrië binnegegaan, die paleis beset en Cleopatra se jongste drie kinders gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Southern|2009|p=155}} Toe 'n spioen vir Cleopatra sê Octavianus beplan om haar en haar kinders drie dae later na Rome te neem, het sy haar selfmoord begin beplan omdat sy nie in Rome as deel van Octavianus se oorwinning geparadeer wou word soos haar suster Arsinoe&nbsp;IV nie.{{sfnp|Roller|2010|p=147}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} Dit is onduidelik of sy in haar paleis of in haar graftombe selfmoord gepleeg het.{{sfnp|Roller|2010|pp=147–148}} Dit is ook onseker hoe sy dit gedoen het: haar deur 'n slang laat pik of die gif met 'n naald ingepuit het.{{sfnp|Roller|2010|p=148}}{{sfnp|Anderson|2003|p=56}} Ná haar dood sou Caesarion, nou Ptolemeus&nbsp;XV, net 18 dae lank regeer voordat hy op bevel van Octavianus op 29&nbsp;Augustus 30&nbsp;v.C. tereggestel is.{{sfnp|Roller|2010|pp=149–150}}{{sfnp|Skeat|1953|pp=99–100}} Met die val van die Ptolemeïese Ryk het Egipte die Romeinse provinsie [[Aegyptus (Romeinse provinsie)|Aegyptus]] geword,{{sfnp|Roller|2010|pp=150–151}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} en dit was die einde van die Hellenistiese tydperk.{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 1}} In Januarie 27&nbsp;v.C. is Octavianus hernoem tot Augustus ("die geëerde") en het hy die eerste Romeinse keiser geword. Dit was die begin van die [[Romeinse Ryk]].{{sfnp|Bringmann|2007|pp=304–307}} ==Nalatenskap== ===Kinders en opvolgers=== {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = LINKS: 'n Romeinse kopbeeld van óf Cleopatra óf haar dogter Cleopatra Selene II, koningin van [[Mauretanië]], uit die laat 1ste eeu&nbsp;v.C. (Argeologiemuseum van Cherchell, Algerië.{{sfnp|Roller|2003|p=139}}{{sfnp|Ferroukhi|2001a|p=219}}{{pb}}Regs: 'n Waarskynlike beeld van Cleopatra Selene II, 1ste eeu&nbsp;n.C.{{sfnp|Roller|2003|pp=141–142}}{{sfnp|Walker|2001|pp=312–313}} | beeld1 = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg | width1 = 212 | onderskrif1 = | beeld2 = Allégorie de la province romaine d'Afrique - Grand Palais, Paris 2014.jpg | width2 = 120 | onderskrif2 = }} Ná haar selfmoord is Cleopatra se drie oorlewende kinders – Cleopatra Selene&nbsp;II, Alexander Helios en Ptolemeus Filadelfos – na Rome gestuur saam met Octavianus se suster Octavia die Jongere, 'n voormalige vrou van hulle vader, as hulle voog.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 76–77}} Cleopatra Selene&nbsp;II en Alexander Helios was teenwoordig in die Romeinse triomf van Octavianus in 29&nbsp;v.C.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Die lot van Alexander Helios en Ptolemeus Filadelfus hierna is onbekend.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Octavia het gereël dat Cleopatra Selene&nbsp;II met [[Juba&nbsp;II]], seun van [[Juba&nbsp;I]] van [[Numidië]], trou.{{sfnp|Roller|2010|pp=153–154}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 76–77}} Keiser Augustus het Juba&nbsp;II en Cleopatra Selene&nbsp;II ná hulle troue in 25&nbsp;v.C. aangestel as die nuwe heersers van [[Mauretanië]], waar hulle die ou [[Kartago|Kartaagse]] stad Iol hulle nuwe hoofstad gemaak het, met die naam Caesarea Mauretaniae (die moderne Cherchell in [[Algerië]]).{{sfnp|Roller|2010|pp=153–154}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Cleopatra Selene&nbsp;II het baie geleerdes, kunstenaars en raadgewers van haar ma se koninklike hof in Alexandrië ingevoer om haar in Caesarea te dien.{{sfnp|Roller|2010|pp=154–155}} Sy het ook haar seun, Ptolemeus van Mauritanië, so genoem ter ere van haar Ptolemeïese erfenis.{{sfnp|Roller|2010|p=155}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 77}} Cleopatra Selene&nbsp;II is omstreeks 5&nbsp;v.C. oorlede en toe Juba&nbsp;II in 23/24&nbsp;n.C. sterf, is hy deur sy seun Ptolemeus opgevolg.{{sfnp|Roller|2010|p=155}} Dié is egter eindelik in 40&nbsp;n.C. deur die Romeinse keiser [[Caligula]] tereggestel, dalk onder die voorwendsel dat Ptolemeus sy eie koninklike geld onwettig laat munt het en regalia gebruik het wat vir die Romeinse keiser alleen bedoel was.{{sfnp|Roller|2010|pp=155–156}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 32, 77–78}} Ptolemeus was die laaste bekende monarg van die Ptolemeïese dinastie. 'n Kultus wat aan Cleopatra gewy is, het tot minstens 373&nbsp;n.C. bestaan toe Petesenufe, 'n Egiptiese [[skriba]] van die boek ''Isis'', verduidelik het dat hy "die figuur van Cleopatra in goud bedek het".{{sfnp|Roller|2010|p=151}} ===Cleopatra in antieke letterkunde en kuns=== ====Romeinse kuns==== Hoewel amper 50 antieke werke van Romeinse geskiedenis Cleopatra noem, bevat hulle dikwels net kort weergawes van die Slag van Actium, haar selfmoord of Romeinse propaganda oor haar persoonlike tekortkominge.{{sfnp|Roller|2010|p=7}} Hoewel dit nie 'n biografie van Cleopatra is nie, skets die ''Lewe van Antonius'', wat in die 1ste eeu&nbsp;n.C. deur [[Plutarchus]] geskryf is, die beste prentjie van Cleopatra se lewe.{{sfnp|Roller|2010|pp=7–8}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=67, 93}} Die ''Romeinse Geskiedenis'', wat in die 3de eeu&nbsp;n.C. deur die historikus [[Cassius Dio]] gepubliseer is, verskaf 'n aaneenlopende geskiedenis van die tydperk van Cleopatra se bewind.{{sfnp|Roller|2010|p=8}} Die skryfwerk van Marcus Tullius Cicero, wat haar persoonlik geken het, skep 'n onvleiende beeld van haar.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Die skrywers uit die Augustynse tyd [[Vergilius]], [[Horatius]], [[Propertius]] en [[Ovidius]] herhaal net die negatiewe sienings wat die regerende Romeinse regime van die tyd goedgekeur het,{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}}{{sfnp|Burstein|2004|p=67}} hoewel Vergilius die idee van Cleopatra as 'n figuur van romanse en epiese melodrama skilder.{{sfnp|Gurval|2011|pp=66–70}} Die historici [[Strabo]], [[Valerius Maximus]], [[Plinius die ouere]] en [[Appianus]] skryf nie so volledig oor haar nie, maar sommige verskaf besonderhede van haar lewe wat nie in ander historiese rekords bewaar gebly het nie.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Inskripsies wat haar mening weergee, is baie skaars.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Die fragmente van ''Libyka'', wat deur Cleopatra se skoonseun Juba II laat skryf is, verskaf 'n kykie in 'n moontlike historiese werk wat dalk Cleopatra se perspektief verduidelik.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Cleopatra is in talle kunswerke uitgebeeld, in sowel Egiptiese as Griekse en Romeinse style.{{sfnp|Sabino|Gross-Diaz|2016|}} Werk wat bewaar gebly het, sluit in standbeelde, borsbeelde, reliëfs en muntstukke.{{sfnp|Sabino|Gross-Diaz|2016|}} Beelde van haar uit haar tyd is beide in en buite die Ptolemeïese Ryk geskep. Plutarchus beweer die openbare beelde van Antonius is deur Augustus laat vernietig, maar dié van Cleopatra is ná haar dood bewaar danksy haar vriend Archibius wat die keiser betaal het om dit nie te verwoes nie.{{sfnp|Grout|2017a|}}{{sfnp|Roller|2010|p=151}} Van die Grieks-Romeinse kopbeelde van Cleopatra wat bewaar gebly het, het die "Berlynse Cleopatra", in die Altes Museum, haar hele neus, terwyl die neus van die "Vatikaanse Cleopatra", in die Vatikaanmuseums, weg is.{{sfnp|Roller|2010|pp=174–175}}{{sfnp|Pina Polo|2013|pp=185–186}} Die twee beelde lyk baie eenders, kom albei uit die 1ste eeu&nbsp;v.C. en is in Romeinse villas in Italië ontdek. Nog 'n moontlike kopbeeld van Cleopatra is in die [[Britse Museum]] in [[Londen]], maar dit kan ook iemand anders in haar geselskap wees tydens 'n besoek aan Rome.{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} Die vrou het dieselfde gelaatstrekke as op die ander twee beelde, maar het 'n ander haarstyl en geen kroon nie.{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} Dit kon egter gemaak gewees het uit 'n ander tydperk van Cleopatra se lewe.{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} <gallery widths="130px" heights="200px" perrow="6"> Beeld:Cleopatra VII, Marble, 40-30 BC, Vatican Museums 001.jpg|Cleopatra, middel 1ste eeu v.C., met 'n Hellenistiese kroon (Vatikaanmuseums).{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Grout|2017b|}}{{sfnp|Roller|2010|pp=174–175}} Beeld:Cleopatra VII, Marble, 40-30 BC, Vatican Museums 003.jpg|Profiel van die "Vatikaanse Cleopatra". Beeld:-0035 Altes Museum Portrait Kleopatra VII anagoria.JPG|Cleopatra, middel 1ste eeu v.C., met 'n Hellenistiese kroon (Altes Museum).{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Grout|2017b|}} Beeld:Bust of Cleopatra VII - Altes Museum - Berlin - Germany 2017 (3).jpg|'n Profiel van die "Berlynse Cleopatra". Beeld:Cleopatra bust in the British Museum.jpg|'n Antieke Romeinse kopbeeld uit 50-30 v.C., (nou in die [[Britse Museum]], Londen). Beeld:Cleopatra_bust_in_the_British_Museum,_side_view.jpg|'n Profiel van die Londense beeld. </gallery> {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = 'n Romeinse skildery wat gevind is in die huis van Marcus Fabius Rufus in [[Pompeji]], Italië, wat Cleopatra as Venus Genetrix en haar seun Caesarion as [[Kupido]] uitbeeld (middel 1ste eeu v.C.). | beeld1 = Venus and Cupid from the House of Marcus Fabius Rufus at Pompeii, most likely a depiction of Cleopatra VII (2).jpg | width1 = 230 | onderskrif1 = | beeld2 = Venus and Cupid from the House of Marcus Fabius Rufus at Pompeii, most likely a depiction of Cleopatra VII (5).jpg | width2 = 159 | onderskrif2 = }} 'n Skildery van [[Venus (mitologie)|Venus Geneterix]] en [[Kupido]] wat in [[Pompeji]] in die huis van Marcus Fabius Rufus gekry is op 'n muurskildery uit die middel 1ste eeu&nbsp;v.C., is waarskynlik 'n uitbeelding van Cleopatra en haar seun [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]].{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=35, 42–44}} Dit is moontlik geskilder in die tyd toe die Tempel van [[Venus (mitologie)|Venus Genetrix]] ("Venus die moeder") in die Forum van Caesar in September 46&nbsp;v.C. gebou is, waar Caesar 'n vergulde standbeeld van Cleopatra laat oprig het.{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=35, 42–44}} Die kamer met die skildery is deur die eienaar afgesper, dalk uit reaksie op die teregstelling van Caesarion in 30&nbsp;v.C. op bevel van Octavianus. Uitbeeldings van Cleopatra se seun sou toe nie byval gevind het by die nuwe Romeinse regering nie.{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=43–44}} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = 'n Antieke Romeinse [[fresko]], moontlik van Cleopatra, uit die Huis van die Boord in Pompeji, Italië, middel 1ste eeu n.C. | beeld1 = Fresco of a woman in profile, possibly Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt, from the House of the Orchard at Pompeii.jpg | width1 = 120 | onderskrif1 = | beeld2 = Fresco of a woman in profile, possible portrait bust of Cleopatra VII of Egypt, from the House of the Orchard at Pompeii.jpg | width2 = 181 | onderskrif2 = }} 'n Romeinse paneelskildery uit [[Herculaneum]], Italië, wat uit die 8ste eeu&nbsp;n.C. dateer, beeld ook moontlik Cleopatra uit.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}}{{sfnp|Fletcher|2008|loc=p. 87, image plates and captions between pp. 246–247}} Daarin is haar rooibruin hare agteroorgekam in 'n bolla. 'n Baie soortgelyke gevefde borsbeeld van 'n vrou met 'n blou kopband in die Huis van die Boord in Pompeji is in 'n Egiptiese styl, soos 'n [[Groot Sfinks van Giza|sfinks]] in 'n Griekse styl, en is dalk deur dieselfde kunstenaar geskep.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}} ====Portland-vaas==== [[Beeld:Portland Vase BM Gem4036 n6.jpg|200px|thumb|'n Moontlike uitbeelding op die Portland-vaas van [[Marcus Antonius]] wat deur Cleopatra gelok word terwyl sy op 'n slang sit. Anton, Antonius se vermeende voorouer, kyk toe en [[Eros]] vlieg daarbo.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}}]] Die Portlandvaas, 'n Romeinse kameeglasvaas wat uit die tyd van Augustus kom en nou in die Britse museum is, sluit 'n moontlike uitbeelding in van Cleopatra en Antonius.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Walker|2004|pp=41–59}} Cleopatra gryp Antonius se arm en trek hom nader terwyl 'n slang tussen haar bene uitsteek, [[Eros]] vlieg bo die toneel en Anton, die vermeende voorvader van die Antoniusfamilie, kyk in wanhoop toe hoe Antonius na sy ondergang gelei word.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}} Die ander kant van die vaas beeld moontlik 'n toneel uit met Octavia, wat deur haar man, Antonius, verlaat word. By haar is haar broer, Octavianus, en keiser Augustus.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}} Die vaas is dus nie voor 35&nbsp;v.C. geskep nie toe Antonius sy vrou teruggestuur het na Italië terwyl hy saam met Cleopatra in Alexandrië gebly het.{{sfnp|Roller|2010|p=178}} ====Egiptiese kuns==== Die ''Borsbeeld van Cleopatra'' in die Koninklike Museum van Ontario is 'n borsbeeld van Cleopatra in die Egiptiese styl.{{sfnp|Ashton|2002|p=39}} Dit dateer van die 1ste eeu&nbsp;v.C. en is dalk die die vroegste uitbeeldings van Cleopatra as beide 'n [[godin]] en 'n regerende [[farao]] van Egipte.{{sfnp|Ashton|2002|p=39}} Die Tempel van Dendera in Egipte bevat reliëfbeelde in 'n Egiptiese styl van Cleopatra en haar jong seun Caesarion as 'n volwasse man en regerende farao wat offerandes aan die gode bring.{{sfnp|Kleiner|2005|p=87}} Augustus het sy naam daarby laat graveer ná Cleopatra se dood. <gallery widths="200px" heights="200px" perrow="4"> Beeld:Bust of Cleopatra at the Royal Ontario Museum.jpg|'n Egiptiese borbeeld van Cleopatra in die Koninklike Museum van Ontario, 1ste eeu&nbsp;v.C. Beeld:Denderah3 Cleopatra Cesarion.jpg|Cleopatra en haar seun Caesarion in die Tempel van Dendera. Beeld:Statue of a Ptolemaic Queen, perhaps Cleopatra VII MET 89.2.660 EGDP013678.jpg|'n Marmerbeeld van Cleopatra met haar [[cartouche]] op haar regterboarm en 'n kroon op haar kop, in die Metropolitan-kunsmuseum, [[New York]].{{sfnp|Ashton|2001b|p=165}} </gallery> ====Moderne uitbeeldings==== [[Lêer:Taylor and Burton Cleopatra.jpg|duimnael|links|200px|[[Richard Burton]] as [[Marcus Antonius|Mark Antony]] en [[Elizabeth Taylor]] as Cleopatra in ''Cleopatra'' (1963).]] In [[Victoriaanse tydperk|Victoriaanse Brittanje]] is Cleopatra verbind met baie aspekte van die Egiptiese kultuur en haar beeld is gebruik op verskeie huishoudelike produkte, soos olielampe, poskaarte en sigarette.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=173–174}} Romans soos H. Rider Haggard se ''Cleopatra'' (1889) en Théophile Gautier se ''One of Cleopatra's Nights'' (1838) het die koningin uitgebeeld as 'n sensuele en mistieke Oosterling, terwyl die [[Egiptoloog]] Georg Ebers se ''Cleopatra'' (1894) meer op historiese feite gegrond is.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=173–174}}{{sfnp|Pucci|2011|p=201}} Ander skrywers soos [[George Bernard Shaw]] het toneelstukke oor Cleopatra geskryf, terwyl [[Shakespeare]] se ''Antonius en Cleopatra'' teen die Victoriaanse tydperk as 'n kanonieke werk beskou is.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|p=173}} In sy onvoltooide kortverhaal van 1825 ''Die Egiptese Nagte'' het [[Aleksander Poesjkin]] die 4de-eeuse Romeinse historikus Aurelius Victor se bewerings, wat voorheen grootliks geïgnoreer is, gewild gemaak dat Cleopatra haar as [[prostituut]] aan mans aangebied het in ruil vir hulle lewens.{{sfnp|Jones|2006|pp=260–263}}{{sfnp|Pucci|2011|pp=198, 201}} Georges Méliès se ''Robbing Cleopatra's Tomb'', 'n Franse stilrolprent en riller van 1899, was die eerste [[rolprent]] wat Cleopatra uitgebeeld het.{{sfnp|Jones|2006|p=325}} Talle aktrise het Cleopatara daarna in prente uitgebeeld, soos [[Theda Bara]] in 1917, [[Claudette Colbert]] in 1934 en [[Elizabeth Taylor]] in 1963.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=172–173, 178}} Voordat Taylor in die prent ''Cleopatra'' verskyn het, het [[Tydskrif|vrouetydskrifte]] van die vroeë 1960's geadverteer hoe om grimering, klere, juweliersware en haarstyle te gebruik om die "Egiptiese" voorkoms te kry soos dié van Cleopatra en [[Nefertiti]].{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=172–173}} Teen die einde van die 20ste eeu was daar 43 rolprente, 200 toneelstukke en romans, 45 operas en 5 ballette wat met Cleopatra verbind is.{{sfnp|Pucci|2011|p=195}} ===Stamboon=== {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = LINKS: 'n Hellenistiese borsbeeld van [[Ptolemeus I Soter]], nou in die [[Louvre]].{{pb}}REGS: 'n Borsbeeld van [[Seleukos I Nikator]], nou in die Nasionale Argeologiese Museum, [[Napels]]. | beeld1 = Ptolemy I Soter Louvre Ma849.jpg | width1 = 108 | onderskrif1 = | beeld2 = Seleuco I 2.JPG | width2 = 113 | onderskrif2 = }} {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = 'n Waarskynlike beeld van Cleopatra V Trifaina, 1ste eeu&nbsp;v.C., van Benede-Egipte. | beeld1 = MSR-Ra80-c-MSR.jpg | width1 = 112 | onderskrif1 = | beeld2 = MSR-Ra80-b-MSR.jpg | width2 = 110 | onderskrif2 = }} Cleopatra het tot die Masedoniese Ptolemeïese dinastie behoort.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}}{{sfnp|Jones|2006|pp=xiii, 3, 279}} Deur haar vader, [[Ptolemeus XII Auletes]], was sy 'n afstammeling van twee prominente vriende van [[Alexander die Grote]] van [[Koninkryk Masedonië|Masedonië]]: die generaal [[Ptolemeus I Soter]], die stigter van die Ptolemeïese Ryk van Egipte, en [[Seleukos I Nikator]], die Masedoniese Griekse stigter van die [[Seleukidiese Ryk]] van [[Wes-Asië]].{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=3, 34, 36, 51}} Terwyl Cleopatra se vaderlike lyn teruggespeur kan word, is haar moederlike lyn onbekend.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16, 164–166}}{{sfnp|Jones|2006|p=xiii}} Sy was vermoedelik die dogter van Cleopatra VI Trifaina (ook bekend as Cleopatra V Trifaina). Cleopatra I Sira was die enigste lid van die Ptolemeïese dinastie wat vir seker 'n nie-Griekse afstamming gehad het.{{sfnp|Grant|1972|p=5}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=56, 73}} Haar moeder was die dogter van 'n koning van die Mitridatiese dinastie en sy vrou, wat 'n gemengde Grieks-Persiese herkoms gehad het.{{sfnp|McGing|2016}} Cleopatra I Sira se pa was Antiogus III die Grote, 'n afstammeling van koningin Apama, die Sogdiese Irannese vrou van Seleukos I Nikator.{{sfnp|Grant|1972|p=5}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=56, 73}} Daar word algemeen geglo die Ptolemeuse het nie in die inheemse Egiptenare ingetrou nie.{{sfnp|Fletcher|2008|p=73}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=69–70}} Michael Grant meen daar is net een bekende Egiptiese minnares en geen vrou nie van 'n Ptolemeus. Volgens hom het Cleopatra waarskynlik geen Egiptiese herkoms gehad nie en "sou sy haarself as Grieks beskryf het".{{sfnp|Grant|1972|p=5}} Bewerings dat Cleopatra 'n buite-egtelike kind was, is nooit geopper in Romeinse propaganda teen haar nie.{{sfnp|Grant|1972|p=4}}{{sfnp|Roller|2010|p=165}} Cleopatra V (of VI) is verban uit die hof van Ptolemeus&nbsp;XII laat in 69&nbsp;v.C., 'n paar maande ná die geboorte van Cleopatra, terwyl Ptolemeus&nbsp;XII se drie jonger kinders almal gebore is tydens die afwesigheid van sy vrou.{{sfnp|Roller|2010|pp=18–19}} {{Stamboom/begin}} {{Stamboom | | | | | | | | | | P12 | | |787| | |C6 |P12 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XII]]''' |C6 = Cleopatra VI Trifaina |787 = Egiptiese of Masedoniese houvrou}} {{Stamboom | | | | | | |,|-|-|-|+|-|-|-|v|^|-|-|v|-|^|-|.}} {{Stamboom | | | | | | P13 |-| CL7 |-|P14| |AR4| |BE4 |BE4 = ''Berenike IV'' | P13 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XIII]]''' | CL7 = {{farao-ikoon}}<br />''Cleopatra VII'' | P14 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XIV]]''' | AR4 = ''Arsinoe IV''}} {{Stamboom | | | | | | | | | | |!| | | |}} {{Stamboom | | | | CES | | | | |!| | | | | MAR | | CES = [[Julius Caesar]] | MAR = [[Marcus Antonius]]}} {{Stamboom | | | | |`|-|-|v|-|-|^|-|-|v|-|-|'| | |}} {{Stamboom | | | | | | | |!| | | | |,|^|-|-|v|-|-|-|-|-|-|-|.| |}} {{Stamboom | | | | | | | P15 | | | ALE | | CLS |v| JUB | | PTP | | P15 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XV Caesarion|Ptolemeus XV]]''' | ALE = Alexander Helios | CLS = ''Cleopatra Selene II'' | JUB = Juba II<br />van Mauritanië | PTP = Ptolemeus Filadelfus }} {{Stamboom | | | | | | | | | | | | | | | | | | |!| |}} {{Stamboom | | | | | | | | | | | | | | | | | | PTM | PTM = Ptolemeus<br />van Mauritanië | boxstyle18 = ;border:1px dashed }} {{Stamboom/einde}} ==Notas== {{Reflist|group="nota"}} ==Verwysings== {{Verwysings|4}} ===Bronne=== ====Aanlyn==== {{refbegin|2}} * {{Citation|last=Brown|first=Chip|title=The Search for Cleopatra|journal=National Geographic|date=July 2011|url=https://www.nationalgeographic.com/magazine/2011/07/Cleopatra/|access-date=27 December 2018|postscript=.|archive-date=10 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180310120357/https://www.nationalgeographic.com/magazine/2011/07/Cleopatra/|url-status=live}} * {{Citation|last=Grout|first=James|title=Basalt Statue of Cleopatra|encyclopedia=Encyclopaedia Romana|publisher=University of Chicago|date=1 April 2017a|url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/basalt.html|access-date=7 March 2018|postscript=.}} * {{Citation|last=Grout|first=James|title=Was Cleopatra Beautiful?|encyclopedia=Encyclopaedia Romana|publisher=University of Chicago|date=1 April 2017b|url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/bust.html|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=24 June 2013|archive-url=https://www.webcitation.org/6HcjSrfMz?url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/bust.html|url-status=live}} * {{Citation|last=Lendering|first=Jona|title=Apame I|url=https://www.livius.org/articles/person/apame-i/|date=10 August 2020|access-date=25 September 2020|website=Livius.org|archive-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001172745/https://www.livius.org/articles/person/apame-i/|url-status=live}} * {{Citation|last=McGing|first=Brian|title=PONTUS|url=https://www.iranicaonline.org/articles/pontus|date=20 September 2016|access-date=21 October 2020|website=Encyclopædia Iranica|archive-date=2 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201102081631/https://iranicaonline.org/articles/pontus|url-status=live}} * {{Citation|last=Muellner|first=Leonard|title=A Poetic Etymology of Pietas in the Aeneid|url=https://chs.harvard.edu/CHS/article/display/4817|publisher=Center for Hellenic Studies, Harvard University|access-date=9 April 2018|postscript=.|archive-date=9 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180409171543/https://chs.harvard.edu/CHS/article/display/4817|url-status=live}} * {{Citation|last=Plutarch|title=Plutarch's Lives|translator=Bernadotte Perrin|year=1920|publisher=Harvard University Press (Perseus Digital Library, Tufts University)|location=Cambridge, MA|url=https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0007.tlg058.perseus-eng1:54|access-date=8 March 2018|postscript=.|archive-date=7 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180307225745/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0007.tlg058.perseus-eng1:54|url-status=live}} * {{Citation|title=Portrait féminin (mère de Cléopâtre ?)|url=https://saintraymond.toulouse.fr/Portrait-feminin-mere-de-Cleopatre_a629.html|access-date=29 July 2021|language=French|website=|publisher=Musée Saint-Raymond|ref={{sfnref|Musée Saint-Raymond}}}} * {{Citation|url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3|title=Radio 4 Programmes – A History of the World in 100 Objects, Empire Builders (300 BC – 1 AD), Rosetta Stone|publisher=BBC|access-date=7 June 2010|postscript=.|archive-date=23 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100523105204/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3|url-status=live}} * {{Citation|last1=Raia|first1=Ann R.|last2=Sebesta|first2=Judith Lynn|title=The World of State|publisher=College of New Rochelle|date=September 2017|url=https://www2.cnr.edu/home/sas/araia/state.html|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306202531/https://www2.cnr.edu/home/sas/araia/state.html|archive-date=6 March 2018|url-status=dead}} * {{Citation|author-last=Reece|author-first=Steve|year=2017|chapter=Cleopatra Couldn't Spell (And Neither Can We!)|chapter-url=https://www.academia.edu/32565047|editor-last=Groton|editor-first=Anne Harmar|title=Ab Omni Parte Beatus: Classical Essays in Honor of James M. May|publisher=Bolchazy-Carducci Publishers|location=Mundelein, IL|pages=201–220|isbn=978-0-86516-843-5|lccn=2017002236|oclc=969973660|access-date=2 September 2018|postscript=.}} * {{Citation|last1=Sabino|first1=Rachel|last2=Gross-Diaz|first2=Theresa|year=2016|title=Cat. 22 Tetradrachm Portraying Queen Cleopatra VII|publisher=Art Institute of Chicago|url=https://publications.artic.edu/roman/api/epub/480/510/print_view|doi=10.13140/RG.2.2.23475.22560|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=6 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306142846/https://publications.artic.edu/roman/api/epub/480/510/print_view|url-status=live}} * {{Citation|last=Tyldesley|first=Joyce|title=Cleopatra, Queen of Egypt|date=6 December 2017|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Cleopatra-queen-of-Egypt|access-date=18 May 2018|postscript=.|archive-date=30 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190630012353/https://www.britannica.com/biography/Cleopatra-queen-of-Egypt|url-status=live}} * {{Citation|last1=Walker|first1=Susan|last2=Higgs|first2=Peter|title=Portrait Head|publisher=British Museum|year=2017|orig-year=2001|url=http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=465561&partId=1|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=6 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306155419/http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=465561&partId=1|url-status=live}} {{refend}} ====In druk==== {{refbegin|2}} * {{Citation|last=Anderson|first=Jaynie|title=Tiepolo's Cleopatra|location=Melbourne|publisher=Macmillan|year=2003|url=https://books.google.com/books?id=K_zR2mHWPmoC|isbn=978-1-876832-44-5|postscript=.|access-date=15 November 2015|archive-date=7 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007111829/https://books.google.com/books?id=K_zR2mHWPmoC|url-status=live}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=194 Marble head of a Ptolemaic queen with vulture headdress|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001a|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/217 217]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/217}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=163 Limestone head of Cleopatra VII|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001b|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/164 164]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/164}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|title=Identifying the ROM's 'Cleopatra'|journal=Rotunda|date=Spring 2002|url=https://books.google.com/books?id=J9keAQAAMAAJ|pages=36–39|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519072347/https://books.google.com/books?id=J9keAQAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|title=Cleopatra and Egypt|location=Oxford|publisher=Blackwell|year=2008|url=https://books.google.com/books?id=RD5yAAAAMAAJ|isbn=978-1-4051-1390-8|postscript=.|access-date=18 June 2020|archive-date=12 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200812145957/https://books.google.com/books?id=RD5yAAAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Bivar|first=A.D.H.|chapter=The Political History of Iran Under the Arsacids|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Ko_RafMSGLkC&pg=PA21|pages=21–99|title=Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian, and Sasanian periods|year=1983|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|editor-last=Yarshater|editor-first=Ehsan|isbn=978-0-521-20092-9|postscript=.|access-date=19 April 2018|archive-date=16 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216223124/https://books.google.com/books?id=Ko_RafMSGLkC&pg=PA21|url-status=live}} * {{Citation|last=Bradford|first=Ernle|title=Cleopatra|year=2000|orig-year=1971|publisher=Penguin Group|isbn=978-0-14-139014-7|postscript=.}} * {{Citation|last=Brambach|first=Joachim|author-link=|title=Kleopatra|year=1996|orig-year=1991|publisher=Diederichs|location=Munich|isbn=3-424-01239-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Bringmann|first=Klaus|title=A History of the Roman Republic|year=2007|orig-year=2002|location=Cambridge|publisher=Polity Press|isbn=978-0-7456-3371-8|translator=W. J. Smyth|language=en|url=http://politybooks.com/bookdetail/?isbn=9780745633701|postscript=.|access-date=7 June 2018|archive-date=12 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612140850/http://politybooks.com/bookdetail/?isbn=9780745633701|url-status=live}} * {{Citation|last=Brosius|first=Maria|title=The Persians: An Introduction|year=2006|publisher=Routledge|location=London & New York|isbn=978-0-415-32089-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Burstein|first=Stanley M.|title=The Reign of Cleopatra|location=Westport, CT|publisher=Greenwood Press|year=2004|url=https://archive.org/stream/ReignOfCleopatra/Reign%20of%20cleopatra_djvu.txt|isbn=978-0-313-32527-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Caygill|first=Marjorie|title=Treasures of the British Museum|location=London|publisher=British Museum Press (Trustees of the British Museum)|year=2009|isbn=978-0-7141-5062-8|postscript=.}} * {{Citation|last=Chauveau|first=Michel|title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies|location=Ithaca, NY|publisher=Cornell University Press|year=2000|orig-year=1997|translator=David Lorton|language=en|url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC|isbn=978-0-8014-8576-3|postscript=.|access-date=12 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519044719/https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC|url-status=live}} * {{Citation|last=Crawford|first=Michael|title=The Roman Republican Coinage|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|year=1974|isbn=978-0-521-07492-6|postscript=.}} * {{Citation|last=Curtius|first=Ludwig|title=Ikonographische Beitrage zum Portrar der romischen Republik und der Julisch-Claudischen Familie|language=de|journal=RM|volume=48|year=1933|oclc=633408511|pages=182–243|postscript=.}} * {{Citation|last=DeMaria Smith|first=Margaret Mary|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=HRH Cleopatra: the Last of the Ptolemies and the Egyptian Paintings of Sir Lawrence Alma-Tadema|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=150–171|postscript=.}} * {{Citation|last1=Dodson|first1=Aidan|last2=Hilton|first2=Dyan|title=The Complete Royal Families of Ancient Egypt|year=2004|publisher=Thames & Hudson|location=London|isbn=978-0-500-05128-3|url=https://archive.org/stream/AidanDodsonTheCompleteRoyalFamiliesOfAncientEgypt/|postscript=.}} * {{Citation|last=Dudley|first=Donald|title=The Civilization of Rome|year=1960|publisher=New American Library|location=New York|isbn=978-1-258-45054-0|postscript=.}} * {{Citation|last=Elia|first=Olga|title=La tradizione della morte di Cleopatra nella pittura pompeiana|journal=Rendiconti dell'Accademia di Archeologia, Lettere e Belle Arti|volume=30|year=1956|orig-year=1955|language=it|pages=3–7|oclc=848857115|postscript=.}} * {{Citation|last=Ferroukhi|first=Mafoud|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=197 Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001a|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219}} * {{Citation|last=Ferroukhi|first=Mafoud|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=262 Veiled head from a marble portrait statue|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001b|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/242 242]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/242}} * {{Citation|last=Fletcher|first=Joann|title=Cleopatra the Great: The Woman Behind the Legend|year=2008|publisher=Harper|location=New York|isbn=978-0-06-058558-7|url=https://archive.org/details/cleopatragreatwo00flet|postscript=.}} * {{Citation|last=Goldsworthy|first=Adrian Keith|title=Antony and Cleopatra|year=2010|publisher=Yale University Press|location=New Haven, CT|isbn=978-0-300-16534-0}}. * {{Citation|last=Grant|first=Michael|title=Cleopatra|url=https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.524570/2015.524570.Cleopatra#page/n1/mode/2up|year=1972|location=London|publisher=Weidenfeld and Nicolson; Richard Clay (the Chaucer Press)|isbn=978-0-297-99502-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Gurval|first=Robert A.|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Dying Like a Queen: the Story of Cleopatra and the Asp(s) in Antiquity|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=54–77|postscript=.}} * {{Citation|last=Higgs|first=Peter|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=Searching for Cleopatra's image: classical portraits in stone|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/200 200–209]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/200}} * {{Citation|last=Holt|first=Frank L.|title=Alexander the Great and Bactria: the Formation of a Greek Frontier in Central Asia|year=1989|publisher=E.J. Brill|location=Leiden|isbn=978-90-04-08612-8|url=https://books.google.com/books?id=VSA4AAAAIAAJ|postscript=.|access-date=30 March 2018|archive-date=7 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007111753/https://books.google.com/books?id=VSA4AAAAIAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Hölbl|first=Günther|title=A History of the Ptolemaic Empire|translator=Tina Saavedra|year=2001|orig-year=1994|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-415-20145-2|postscript=.}} * {{Citation|last=Hsia|first=Chih-tsing|title=C.T. Hsia on Chinese Literature|year=2004|publisher=Columbia University Press|location=New York|isbn=978-0-231-12990-9|url=https://books.google.com/books?id=5skzCgAAQBAJ|postscript=.|access-date=29 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519155543/https://books.google.com/books?id=5skzCgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Jeffreys|first=David|chapter=Memphis|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|pages=488–490|title=Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt|year=1999|publisher=Routledge|location=London|editor-last=Bard|editor-first=Kathryn A.|isbn=978-0-415-18589-9|postscript=.|access-date=2 November 2018|archive-date=1 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171101174007/https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Johnson|first=Janet H.|chapter=Late and Ptolemaic periods, overview|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|pages=66–72|title=Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt|year=1999|publisher=Routledge|location=London|editor-last=Bard|editor-first=Kathryn A.|isbn=978-0-415-18589-9|postscript=.|access-date=2 November 2018|archive-date=1 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171101174007/https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Jones|first=Prudence J.|title=Cleopatra: a sourcebook|year=2006|publisher=University of Oklahoma Press|location=Norman, OK|isbn=978-0-8061-3741-4|url=https://books.google.com/books?id=GQZB28EegT4C|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=24 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191224025741/https://books.google.com/books?id=GQZB28EegT4C|url-status=live}} * {{Citation|last=Kennedy|first=David L.|editor-given1=David L.|editor-surname1=Kennedy|editor-given2=David|editor-surname2=Braund|chapter=Parthia and Rome: eastern perspectives|pages=67–90|title=The Roman Army in the East|year=1996|location=Ann Arbor|publisher=Cushing Malloy Inc., Journal of Roman Archaeology: Supplementary Series Number Eighteen|isbn=978-1-887829-18-2}} * {{Citation|last=Kleiner|first=Diana E. E.|title=Cleopatra and Rome|year=2005|publisher=Belknap Press of Harvard University Press|location=Cambridge, MA|isbn=978-0-674-01905-8|url=https://books.google.com/books?id=NkwEQAyx3_4C|postscript=.|access-date=6 March 2018|archive-date=11 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200511073042/https://books.google.com/books?id=NkwEQAyx3_4C|url-status=live}} * {{Citation|last=Lippold|first=Georg|title=Die Skulpturen des Vaticanischen Museums|language=de|volume=3|year=1936|publisher=Walter de Gruyter & Co.|location=Berlin|oclc=803204281|url=http://arachne.uni-koeln.de/item/buch/975|postscript=.}} * {{Citation|last1=Meadows|first1=Andrew|last2=Ashton|first2=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=186 Bronze coin of Cleopatra VII|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/178 178]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/178}} * {{Citation|last=Newman|first=Robert |title=A Dialogue of Power in the Coinage of Antony and Octavian (44–30 B.C.)|journal=American Journal of Numismatics|volume=2 |pages=37–63 |date=1990|postscript=.|jstor=43580166 }} * {{Citation|last1=Pfrommer|first1=Michael|last2=Towne-Markus|first2=Elana|title=Greek Gold from Hellenistic Egypt|year=2001|publisher=Getty Publications (J. Paul Getty Trust)|series=Getty Museum Studies on Art|location=Los Angeles|isbn=978-0-89236-633-0|url=http://www.getty.edu/publications/virtuallibrary/0892366338.html|postscript=.|access-date=22 June 2018|archive-date=22 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180622041533/http://www.getty.edu/publications/virtuallibrary/0892366338.html|url-status=live}} * {{Citation|last=Pina Polo|first=Francisco|editor-given1=Silke|editor-surname1=Knippschild|editor-given2=Marta|editor-surname2=García Morcillo|chapter=The Great Seducer: Cleopatra, Queen and Sex Symbol|title=Seduction and Power: Antiquity in the Visual and Performing Arts|year=2013|publisher=Bloomsbury Academic|location=London|isbn=978-1-4411-9065-9|chapter-url=https://books.google.com/books?id=uaIdAAAAQBAJ|pages=183–197|postscript=.|access-date=9 March 2018|archive-date=23 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190623003836/https://books.google.com/books?id=uaIdAAAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation |last=Plant |first=Ian Michael |chapter-url=https://books.google.com/books?id=rJpGIrUUPPMC&dq=%22cleopatra+the+physician%22&pg=PA135 |title=Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology |date=2004 |publisher=Equinox |isbn=978-1-904768-02-9 |pages=135–144 |language=en |chapter=39. Cleopatra (fl. after AD 64)}} * {{Citation|last1=Pratt|first1=Frances|last2=Fizel|first2=Becca|title=Encaustic Materials and Methods|year=1949|publisher=Lear Publishers|location=New York|oclc=560769|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015020374446;view=1up;seq=23;size=125|postscript=.|access-date=7 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519141046/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015020374446;view=1up;seq=23;size=125|url-status=live}} * {{Citation|last=Preston|first=Diana|title=Cleopatra and Antony: Power, Love, and Politics in the Ancient World|year=2009|publisher=Walker and Company|location=New York|isbn=978-0-8027-1738-2|url=https://books.google.com/books?id=0WZQ27r3TUQC|postscript=.|access-date=18 June 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519051635/https://books.google.com/books?id=0WZQ27r3TUQC|url-status=live}} * {{Citation|last=Pucci|first=Giuseppe|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Every Man's Cleopatra|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=195–207|postscript=.}} * {{Citation|last=Roller|first=Duane W.|title=The World of Juba II and Kleopatra Selene: Royal Scholarship on Rome's African Frontier|year=2003|publisher=Routledge|location=New York|isbn=978-0-415-30596-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Roller|first=Duane W.|title=Cleopatra: a biography|year=2010|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-536553-5|url=https://archive.org/details/cleopatrabiograp00roll_0|postscript=.}} * {{Citation|last=Rowland|first=Ingrid D.|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=The Amazing Afterlife of Cleopatra's Love Potions|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=132–149|postscript=.}} * {{Citation|last=Royster|first=Francesca T.|title=Becoming Cleopatra: The Shifting Image of an Icon|year=2003|publisher=Palgrave MacMillan|location=New York|isbn=978-1-4039-6109-9}} * {{Citation|last=Sartain|first=John|title=On the Antique Painting in Encaustic of Cleopatra: Discovered in 1818|year=1885|publisher=George Gebbie & Co.|location=Philadelphia|oclc=3806143|url=https://archive.org/stream/cu31924008637112#page/n7/mode/1up|postscript=.}} * {{Citation|last=Schiff|first=Stacy|title=Cleopatra: A Life|year=2011|publisher=Random House|location=UK|isbn=978-0-7535-3956-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Skeat|first=T. C.|title=The Last Days of Cleopatra: A Chronological Problem|journal=The Journal of Roman Studies|volume=43|issue=1–2|year=1953|jstor=297786|pages=98–100|doi=10.2307/297786|s2cid=162835002 |postscript=.}} * {{Citation|last=Southern|first=Patricia|title=Augustus|edition=2nd|year=2014|orig-year=1998|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-415-62838-9|url=https://books.google.com/books?id=9QsiAQAAQBAJ|postscript=.|access-date=19 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519140023/https://books.google.com/books?id=9QsiAQAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Southern|first=Patricia|title=Antony and Cleopatra: The Doomed Love Affair That United Ancient Rome and Egypt|year=2009|orig-year=2007|publisher=Amberley Publishing|location=Stroud, Gloucestershire|isbn=978-1-84868-324-2|url=https://books.google.com/books?id=aQaLPAAIzzkC|postscript=.|access-date=22 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519065153/https://books.google.com/books?id=aQaLPAAIzzkC|url-status=live}} * {{Citation|last=Varner|first=Eric R.|title=Mutilation and Transformation: Damnatio Memoriae and Roman Imperial Portraiture|year=2004|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=978-90-04-13577-2|url=https://books.google.com/books?id=5IpPhTqnDJkC|postscript=.|access-date=6 March 2018|archive-date=26 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170426055847/https://books.google.com/books?id=5IpPhTqnDJkC|url-status=live}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|title=The Portland Vase|series=British Museum Objects in Focus|publisher=British Museum Press|year=2004|isbn=978-0-7141-5022-2|url=https://books.google.com/books?id=8jrrAAAAMAAJ|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519073847/https://books.google.com/books?id=8jrrAAAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|title=Cleopatra in Pompeii?|journal=Papers of the British School at Rome|volume=76|year=2008|jstor=40311128|pages=35–46, 345–348|postscript=.|doi=10.1017/S0068246200000404|doi-access=free}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=324 Gilded silver dish, decorated with a bust perhaps representing Cleopatra Selene|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312 312–313]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312}} * {{Citation|last1=Walker|first1=Susan|last2=Higgs|first2=Peter|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=325 Painting with a portrait of a woman in profile|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/314 314–315]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/314}} * {{Citation|last=Whitehorne|first=John|title=Cleopatras|location=London|publisher=Routledge|year=1994|isbn=978-0-415-05806-3}} * {{Citation|last1=Woodstra|first1=Chris|last2=Brennan|first2=Gerald|last3=Schrott|first3=Allen|title=All Music Guide to Classical Music: The Definitive Guide to Classical Music|year=2005|publisher=All Media Guide (Backbeat Books)|location=Ann Arbor, MI|isbn=978-0-87930-865-0|url=https://books.google.com/books?id=nlDOICBmhbkC|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519143558/https://books.google.com/books?id=nlDOICBmhbkC|url-status=live}} * {{Citation|last1=Wyke|first1=Maria|last2=Montserrat|first2=Dominic|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Glamour Girls: Cleomania in Mass Culture|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=172–194|postscript=.}} {{refend}} ==Nog leesstof== {{refbegin|2}} * {{cite book|last=Chauveau|first=Michel|title=Cleopatra: Beyond the Myth|publisher=Cornell University Press|year=2004|isbn=978-0-8014-8953-2}} * {{Cite book|last=Flamarion|first=Edith|translator-last=Bonfante-Warren|translator-first=Alexandra|title=Cleopatra: The Life and Death of a Pharaoh|series="Abrams Discoveries" series|publisher=Harry N. Abrams|location=New York|year=1997|isbn=978-0-8109-2805-3|url=https://archive.org/details/cleopatralifedea00flam}} * {{cite book|last=Foss|first=Michael|title=The Search for Cleopatra|publisher=Arcade Publishing|year=1999|isbn=978-1-55970-503-5}} * {{cite book|last=Fraser|first=P.M.|title=Ptolemaic Alexandria|volume=1-3|year=1985|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-814278-2|edition=reprint}} * {{cite book|last=Lindsay|first=Jack |title=Cleopatra|year=1972|publisher=Coward-McCann|location=New York|oclc=671705946}} * {{cite book|last=Hughes-Hallett|first=Lucy|title=Cleopatra: Histories, Dreams and Distortions |publisher= HarperCollins|year=1991|isbn=978-0060920937}} * {{cite book|last=Nardo|first=Don|title=Cleopatra|publisher=Lucent Books|year=1994|isbn=978-1-56006-023-9}} * {{cite book|last=Pomeroy|first=Sarah B.|title=Women in Hellenistic Egypt: from Alexander to Cleopatra|year=1984|publisher=Schocken Books|location=New York|isbn=978-0-8052-3911-9}} * {{cite book|last=Samson|first=Julia|title=Nefertiti & Cleopatra|publisher=Stacey International|year=1990|isbn=978-0-948695-18-6}} * {{cite book|last=Southern|first=Pat|title=Cleopatra|publisher=Tempus|year=2000|isbn=978-0-7524-1494-2}} * {{cite book|last=Syme|first=Ronald |title=The Roman Revolution|url=https://archive.org/details/romanrevolution0000syme|url-access=registration|publisher=Oxford University Press|year=1962|orig-year=1939|oclc=404094}} * {{cite book|last=Tyldesley|first=Joyce|title=Cleopatra: Last Queen of Egypt|url=https://archive.org/details/cleopatralastque00joyc|url-access=registration|publisher=Basic Books|year=2008|isbn=978-0-465-01892-5}} * {{cite book|last=Volkmann|first=Hans|title=Cleopatra: a Study in Politics and Propaganda|year=1958|publisher=Sagamore Press|location=New York|others=T.J. Cadoux, trans|oclc=899077769}} * {{cite book|last=Watterson|first=Barbara|title=Cleopatra: Fact and Fiction|publisher=Amberley Publishing|year=2020|isbn=978-1-445-66965-6}} * {{cite book|last=Weigall|first=Arthur E. P. Brome|title=The Life and Times of Cleopatra, Queen of Egypt |url=https://archive.org/details/ajl1424.0001.001.umich.edu|year=1914|publisher=Blackwood|location=Edinburgh|oclc=316294139 }} {{refend}} ==Skakels== * [https://www.youtube.com/watch?v=boQOXk9ZEoc Antieke Romeinse uitbeeldings van Cleopatra VII], op [[YouTube]] * [http://www.gutenberg.org/ebooks/10992 ''Cleopatra''] (1852), 'n Victoriaanse kinderboek deur Jacob Abbott, Project Gutenberg-uitgawe * [https://web.archive.org/web/20060811000057/http://www.discoverychannelasia.com/ontv_egyptweek/death_cleopatra/index.shtml "Geheimdinnige dood van Cleopatra"] op die Discovery-kanaal * [https://web.archive.org/web/20030208021301/http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/cleopatra_vii.shtml Cleopatra VII] by [https://www.bbc.co.uk/history/ BBC History] * [https://www.worldhistory.org/Cleopatra_VII/ Cleopatra VII] in World History Encyclopedia * Jarus, Owen (13 Maart 2014). "[https://www.livescience.com/44071-cleopatra-biography.html Cleopatra: feite en biografir]". ''Live Science''. * Watkins, Thayer. "[http://www.sjsu.edu/faculty/watkins/cleopatra.htm Die tydlyn van Cleopatra se lewe]." San Jose State University. {{CommonsKategorie-inlyn|Cleopatra VII of Egypt}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Cleopatra VII|Engelse Wikipedia]] {{Normdata}} [[Kategorie:Farao's van Egipte]] [[Kategorie:Geboortes in 69 v.C.]] [[Kategorie:Mense in die 1ste eeu v.C.]] [[Kategorie:Sterftes in 30 v.C.]] 6v1nl82r05u1bvnqnuslzsig849wugm 2518483 2518472 2022-08-10T09:00:43Z Burgert Behr 2401 Paar goed wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas farao | naam = Cleopatra VII | lewe = Cleopatra VII Thea Filopator | beeld = Bust of Cleopatra VII - Altes Museum - Berlin - Germany 2017.jpg | onderskrif = Borsbeeld van Cleopatra VII (Altes Museum, [[Berlyn]]). | beeldgrootte = 240px | funksie = [[Farao]] van die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese Dinastie]] | periode = [[51 v.C.]] – [[10 Augustus]] [[30 v.C.]] (21 jaar) | voorganger = [[Ptolemeus XII Auletes]] | vader = Ptolemeus XII Auletes | moeder = Cleopatra V (vermoedelik) | gebore = 69&nbsp;v.C. <br />[[Alexandrië]], [[Egipte]] | oorlede = 10 Augustus 30&nbsp;v.C. (op 39) <br />Alexandrië }} '''Cleopatra VII Filopator''' ([[Grieks]]: Κλεοπάτρα Φιλοπάτωρ; [[69&nbsp;v.C.]] - 10 Augustus [[30&nbsp;v.C.]]), in die geskiedenis bekend as '''Cleopatra''' of '''Kleopatra''', was van 51 tot 30&nbsp;v.C. [[farao]] van die [[Ptolemeïese Ryk]] van [[Antieke Egipte|Egipte]] en sy laaste aktiewe heerser.<ref name=Diplomaat group="nota">Sy was ook 'n diplomaat, vlootaanvoerder, linguis en mediese skrywer; sien {{harvtxt|Roller|2010|p=1}} en {{harvtxt|Bradford|2000|p=13}}.</ref> As lid van die Ptolemeïese dinastie was sy 'n afstammeling van sy stigter, [[Ptolemeus I Soter]], 'n [[Koninkryk Masedonië|Masedoniese]] generaal en vriend van [[Alexander die Grote]]. Ná Cleopatra se dood het Egipte [[Aegyptus (Romeinse provinsie)|'n provinsie van die Romeinse Ryk]] geword, en dit was die einde van die tweede laaste [[Hellenistiese tydperk|Hellenistiese]] staat en tydperk wat geduur het vanaf die bewind van Alexander (336-323&nbsp;v.C.). Haar moedertaal was [[Koine]], en sy was die enigste Ptolemeïese heerser wat [[Egipties]] leer praat het. In 58&nbsp;v.C. het Cleopatra vermoedelik haar pa, [[Ptolemeus XII Auletes]], vergesel tydens sy verbanning na Rome ná 'n opstand in Egipte ('n Romeinse [[vasal]]staat) en dit het sy dogter [[Berenike IV]] in staat gestel om die troon op te eis. Berenike is in 55&nbsp;v.C. vermoor toe Ptolemeus met Romeinse militêre hulp na Egipte terugkeer. Toe hy in 51&nbsp;v.C sterf, het die gesamentlike bewind van Cleopatra en haar broer [[Ptolemeus XIII]] begin, maar 'n uitval tussen hulle het tot 'n [[burgeroorlog]] gelei. Nadat die Romeinse staatsman [[Pompeius]] in 48&nbsp;v.C. 'n veldslag in [[Romeinse Griekeland|Griekeland]] teen sy teenstander [[Julius Caesar]] ('n Romeinse dikatator en konsul) in Caesar se burgeroorlog verloor het, het hy na Egipte gevlug. Pompeius was 'n politieke bondgenoot van Ptolemeus XII, maar Ptolemeus XIII het hom op aanbeveling van sy hofeunugs in 'n lokval gelei en vermoor voor Caesar se aankoms en besetting van [[Alexandrië]]. {{Hiero/3name | | align = left | naam = Cleopatra | horus=<hiero>wr:r-nb-nfr-nfr-nfr-H2:x-O22</hiero>| praenomen=<hiero>q:rw-W:p-d:r:t*H8-nTr-t:H8-R7:t-z:N36</hiero>| nomen=<hiero>q:rw-i-wA-p-A-d:r-t-A-H8</hiero>}} Caesar het toe probeer om die mededingende Ptolemeïese sibbes te herenig, maar Ptolemeus se hoofraadgewer het gedink Caesar se voorwaardes bevoordeel Cleopatra, en daarom het Ptolemeus se magte haar en Caesar by die paleis beleër. Kort nadat die beleg deur versterkings opgehef is, is Ptolemeus XIII dood in die Slag van die Nyl. Cleopatra se halfsuster Arsinoe IV is eindelik na [[Efese]] verban vir haar rol in die beleg. Caesar het Cleopatra en haar broer [[Ptolemeus XIV]] tot medeheersers verklaar, maar het 'n verhouding met Cleopatra begin wat tot die geboorte van 'n seun, [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]], gelei het. Cleopatra het in 46 en 44&nbsp;v.C. as 'n vasalkoningin na Rome gereis, waar sy in Caesar se villa gebly het. Ná die sluipmoord op Caesar en, op haar bevel, Ptolemeus XIV in 44&nbsp;v.C., het sy Caesarion as Ptolemeus XV se medeheerser aangestel. In die Bevrydersoorlog van 43-42&nbsp;v.C. het Cleopatra haar aan die kant van die Tweede [[Triumviraat]] geskaar wat gevorm is deur Caesar se nefie en erfgenaam [[Augustus Octavianus|Octavianus]], [[Marcus Antonius]] en Marcus Aemilius Lepidus. Nadat hulle in 41&nbsp;v.C. ontmoet het, het Cleopatra 'n verhouding met Antonius begin. Hy het Arsinoe op haar versoek laat teregstel en al hoe meer op Cleopatra begin steun vir befondsing en militêre hulp tydens sy invalle in die [[Partiese Ryk]] en [[Armenië|Koninkryk Armenië]]. Die Skenkings van Alexandrië het hulle kinders – Alexander Helios, Cleopatra Selene II en Ptolemeus Philadelphus – tot heersers van verskeie eertydse gebiede onder Antonius se gesag verklaar. Dit, tesame met hulle troue en Antonius se egskeiding van Octavianus se suster, het gelei tot die finale oorlog teen die [[Romeinse Republiek]]. Octavianus het 'n propagandaoorlog gevoer en Antonius se bondgenote in die Romeinse Senaat gedwing om in 32&nbsp;v.C. uit Rome te vlug, en hy het oorlog teen Cleopatra verklaar. Nadat hy Antonius en Cleopatra se vloot in 31&nbsp;v.C. in die [[Slag van Actium]] verslaan het, het Octavianus se magte Egipte in 30&nbsp;v.C. binnegeval en Antonius verslaan. Dit het gelei tot Antonius se selfmoord en Cleopatra se dood nadat sy gif gedrink het. ==Etimologie== Die [[Latyn|gelatiniseerde]] vorm Cleopatra kom van die antieke [[Grieks]]e Kleopátra (Κλεοπάτρα), wat beteken "glorie van haar vader",{{sfnp|Royster|2003|p=48}} van κλέος (''kléos'', "glorie") en πατήρ (patḗr, "vader").{{sfnp|Muellner|}} Die manlike vorm sou geskryf gewees het as óf Kleópatros (Κλεόπατρος) óf Pátroklos (Πάτροκλος).{{sfnp|Muellner|}} Cleopatra was die naam van Alexander die Grote se suster sowel as van Cleopatra Alcyone, vrou van die held Meleager in die [[Griekse mitologie]].{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}} Deur die huwelik tussen [[Ptolemeus V Epiphanes]] en Cleopatra I Sira ('n [[Seleukidiese Ryk|Seleukidiese]] prinses) het die naam in die Ptolemeïese dinastie beland.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16, 39}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=55–57}} Cleopatra se aangenome titel, Theā́ Philopátōra (Θεᾱ́ Φιλοπάτωρα) beteken "godin wat haar vader liefhet".{{sfnp|Burstein|2004|p=15}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=84, 215}} ==Biografie== ===Agtergrond=== [[Beeld:Diadokhoi240nbc.jpg|thumb|links|220px|Hellenistiese koninkryke wat ontstaan het ná die dood van Alexander die Grote.]] Ptolemeïese farao's is deur die hoëpriester van [[Ptah]] in [[Memphis (Egipte)|Memphis]] gekroon, maar het in die multikulturele en grootliks Griekse stad [[Alexandrië]] gewoon wat deur Alexander die Grote van [[Koninkryk Masedonië|Masedonië]] gestig is.{{sfnp|Roller|2010|pp=32–33}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=1, 3, 11, 129}} Hulle het [[Grieks]] gepraat en as Hellenistiese monarge oor Egipte regeer. Hulle het geweier om [[Egipties]] te leer praat.{{sfnp|Roller|2010|pp=29–33}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=1, 5, 13–14, 88, 105–106}}<ref name=Egipties group="nota">Die weiering van Ptolemeïese heersers om Egipties te leer praat, is die rede hoekom antieke Grieks ([[Koine]]) saam met Egipties op amptelike hofdokumente soos die [[Rosettasteen]] gebruik is ({{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3 |title=Radio 4 Programmes – A History of the World in 100 Objects, Empire Builders (300 BC – 1 AD), Rosetta Stone |publisher=BBC |access-date=7 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100523105204/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3 |archive-date=23 May 2010 |url-status=live }}).</ref> [[Beeld:Ptolemy XII Auletes Louvre Ma3449.jpg|thumb|180px|'n Hellenistiese borsbeeld van Ptolemeus&nbsp;XII Auletes, die vader van Cleopatra ([[Louvre]], Parys).{{sfnp|Roller|2010|p=18}}]] In teenstelling hiermee kon Cleopatra baie tale praat en sy was die eerste Ptolemeïese heerser wat Egipties geleer het.{{sfnp|Schiff|2011|p=35}}{{sfnp|Roller|2010|pp=46–48}} Volgens [[Plutarchus]] kon sy ook onder meer [[Hebreeus]] (of [[Aramees]]), [[Arabies]], [[Siries]], [[Parties]] en dalk selfs [[Latyn]] praat.<ref name=Tale group="nota">Vir die baie tale wat Cleopatra gepraat het, sien {{harvtxt|Roller|2010|pp=46–48}} en {{harvtxt|Burstein|2004|pp=11–12}}.</ref> Van dié tale weerspieël Cleopatra se wens om die [[Wes-Asië|Wes-Asiatiese]] gebiede te herstel wat eens tot die Ptolemeïese Ryk behoort het.{{sfnp|Roller|2010|pp=46–48, 100}} Romeinse inmenging in Egipte kom van voor Cleopatra se bewind.{{sfnp|Roller|2010|pp=38–42}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xviii, 10}} Toe Ptolemeus&nbsp;IX Lathyros laat in 81&nbsp;v.C. sterf, is hy deur sy dogter Berenike&nbsp;III opgevolg.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Grant|1972|pp=10–11}} Teenstand teen die bewind van 'n enkele vroulike heerser het haar egter gedwing om met haar neef en stiefseun Ptolemeus&nbsp;XI Alexander&nbsp;II te trou en hom as medeheerser te aanvaar.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Grant|1972|pp=10–11}} Ptolemeus&nbsp;XI het sy vrou kort ná die huwelik in 80&nbsp;v.C. vermoor, maar is in die opstand oor die moord daaroor [[Lynch|gelynch]].{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=xix}}{{sfnp|Grant|1972|p=11}} Ptolemus&nbsp;XI, of dalk sy oom Ptolemy&nbsp;IX of vader, Ptolemy&nbsp;X Alexander&nbsp;I, het die Ptolemeïese Ryk aan Rome nagelaat as kollateraal vir lenings. Daarom het die Romeine die wetlike reg gehad om Egipte, hulle [[vasal]]staat, oor te neem ná die moord op Ptolemeus&nbsp;XI.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=12}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=74}} Die Romeine het egter verkies om die Ptolemeïese Ryk tussen die wettige seuns van Ptolemeus&nbsp;IX te verdeel. Hulle het [[Siprus]] aan Ptolemeus van Siprus gegee en Egipte aan Ptolemeus XII Auletes.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=xix}} ===Bewind en verbanning van Ptolemeus XII=== In 65&nbsp;v.C. het die [[Romeinse sensor]] voor die Senaat gepleit Rome moet die Ptolemeïese Egipte annekseer, maar dit is verwerp.{{sfnp|Roller|2010|p=20}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xix, 12–13}} Ptolemeus&nbsp;XII het op die bedreiging van 'n moontlike anneksasie gereageer deur vergoeding en groot geskenke aan magtige Romeinse staatsmanne te bied, soos aan [[Pompeius]] en eindelik [[Julius Caesar]] nadat hy in 59&nbsp;v.C. Romeinse konsul geword het.{{sfnp|Roller|2010|pp=20–21}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 12–13}} Ptolemeus se optrede het hom egter bankrot gemaak en hy moes noodgedwonge lenings van 'n Romeinse bankier kry.{{sfnp|Roller|2010|p=21}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=76}} [[Beeld:Retrato femenino (26771127162).jpg|thumb|links|180px|Waarskynlik 'n portret van Cleopatra wat ná haar dood geskilder is, met rooi hare en haar besonderse gelaatstrekke ([[Italië]], 1ste eeu&nbsp;n.C.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}}{{sfnp|Fletcher|2008|loc=p. 87, beeldplate en byskrifte tussen pp. 246–247}}]] In 58&nbsp;v.C. het die Romeine Siprus geannekseer en Ptolemeus van Siprus, Ptolemeus&nbsp;XII se broer, met aantygings van [[seerowery]] daartoe gedryf om selfmoord te pleeg eerder as om verban te word.{{sfnp|Roller|2010|p=22}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=76}} Ptolemeus&nbsp;XII het in die openbaar niks gesê oor sy broer se dood nie, en dié besluit en sy bemaking van tradisioneel Ptolemeïese grondgebied aan die Romeine het sy geloofwaardigheid geknou onder onderdane, wat reeds woedend was oor sy ekonomiese beleide.{{sfnp|Burstein|2004|pp=13, 75}}{{sfnp|Grant|1972|pp=14–15}} Ptolemeus&nbsp;XII is toe uit Egipte verban. Hy het eers na [[Rhodos]], toe na [[Athene]] en eindelik na Pompeius se villa naby Praeneste, Italië, gevlug.{{sfnp|Roller|2010|p=22}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 13, 75}} Hy het byna 'n jaar daar aan die buitewyke van Rome deurgebring, blykbaar vergesel van sy dogter Cleopatra, wat toe sowat 11 jaar oud was.<ref name=Dogter group="nota">Fletcher {{harvtxt|Fletcher|2008|pp=76–77}} het min twyfel hieroor: "Auletes is in die somer van 58&nbsp;v.C. van die troon gesit en omdat hy vir sy lewe gevrees het, het hy uit beide sy paleis en sy koninkryk gevlug, hoewel hy nie heeltemal alleen was nie. Een Griekse bron onthul hy is "deur een van sy dogters" vergesel. Aangesien die oudste, Berenike&nbsp;IV, monarg was en die jongste, Arisone, nie veel ouer as 'n baba nie, word algemeen aanvaar dit moes sy middelste en gunstelingdogter, die 11-jarige Cleopatra, gewees het."</ref> Berenike&nbsp;IV het afgesante na Rome gestuur om voorspraak te maak vir haar bewind en die herinstelling van haar pa op die troon teen te staan, maar Ptolemeus het sluipmoordenaars gestuur om die leiers van die afgesante te vermoor, 'n voorval wat deur sy magtige Romeinse ondersteuners toegesmeer is.{{sfnp|Burstein|2004|p=13}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=77–78}} Toe die Romeinse Senaat weier om aan Ptolemeus&nbsp;XII 'n gewapende eskort te verskaf om na Egipte terug te keer, het hy besluit om Rome laat in 57&nbsp;v.C. te verlaat en het hy in [[Efese]] gaan bly.{{sfnp|Roller|2010|pp=23–24}}{{sfnp|Grant|1972|p=16}} [[Beeld:Roman Republic in 40bC.svg|thumb|220px|Die Romeinse Republiek (groen) en Ptolemeïese Egipte (geel) in 40&nbsp;v.C.]] Ptolemeus&nbsp;XII se Romeinse finansiers was vasbeslote om sy bewind te herstel.{{sfnp|Roller|2010|p=24}} Pompeius het Aulus Gabinius, die Romeinse goewerneur van [[Syria (Romeinse provinsie)|Syria]], omgekoop om Egipte binne te val en Ptolemeus op die troon terug te plaas. Gabinius het dit in die lente van 55&nbsp;v.C. gedoen.{{sfnp|Roller|2010|p=24}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=13, 76}} [[Marcus Antonius]] was as jong offisier onder Gabinius se bevel. Hy het hom onderskei deur Ptolemeus&nbsp;XII te keer om die inwoners van Pelousion te vermoor en deur die lyk van Archelaos, Berenike&nbsp;IV se man, te red nadat hy in 'n veldslag gesneuwel het om te verseker hy kry 'n koninklike begrafnis.{{sfnp|Roller|2010|pp=24–25}}{{sfnp|Burstein|2004|p=76}} Cleopatra, wat toe 14 jaar oud was, sou saam met die Romeinse ekspedisie na Egipte gereis het; jare later het Antonius erken hy het in dié tyd op haar verlief geraak.{{sfnp|Roller|2010|pp=24–25}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=23, 73}} Gabinius is in Rome verhoor omdat hy sy gesag oorskry het. Hy is onskuldig bevind, maar in sy tweede verhoor, vir die aanvaarding van omkoopgeld, is hy skuldig bevind en verban. Caesar sou dit sewe jaar later, in 48&nbsp;v.C., herroep.{{sfnp|Roller|2010|p=25}}{{sfnp|Grant|1972|p=18}} Ptolemeus&nbsp;XII het Berenike&nbsp;IV en haar ryk ondersteuners laat teregstel en beslag op hulle eiendom gelê.{{sfnp|Roller|2010|pp=25–26}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=13–14, 76}} Ptolemeus het 'n testament laat opstel waarin hy Cleopatra en sy seun Ptolemeus&nbsp;XIII as sy gesamentlike erfgename aanwys en hy het die ekonomie gestabiliseer.{{sfnp|Burstein|2004|p=14}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=80, 85}} Op 31 Mei 52&nbsp;v.C. is Cleopatra 'n regent van Ptolemeus gemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=27}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=84–85}} Ptolemeus het nie al sy skuld afbetaal teen die tyd dat hy dood is nie, en die skuld is oorgedra aan sy opvolgers, Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIII.{{sfnp|Roller|2010|p=26}}{{sfnp|Grant|1972|p=18}} ===Troonbestyging=== {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = Links: Cleopatra, aangetrek as 'n farao, bied offerandes aan die godin [[Isis]]. Op 'n [[stele]] van kalksteen uit 51&nbsp;v.C. (Louvre, Parys).{{pb}}Regs: Die [[cartouche]]s van Cleopatra en Caesarion op 'n stele uit die Ptolemeïese tydperk. (Petrie-museum van Egiptiese Argeologie, Londen). | beeld1 = Cleopatra Isis Louvre E27113.jpg | width1 = 120 | beeld2 = Limestone stela of a high priest of god Ptah. It bears the cartouches of Cleopatra and Caesarion. From Egypt. Ptolemaic Period. The Petrie Museum of Egyptian Archaeology, London.jpg | width2 = 165 }} Ptolemeus XII is die een of ander tyd voor 22 Maart 51&nbsp;v.C. oorlede. Verskeie dringende noodgevalle het Cleopatra kort ná haar troonbestyging in die gesig gestaar, soos [[hongersnood]] wat deur 'n droogte en 'n lae vloedvlak van die Nyl veroorsaak is en wetteloosheid wat aangehits is deur die Gabiniani, die nou werklose Romeinse soldate wat deur Gabinius in Egipte agtergelaat is om die land te beset.{{sfnp|Roller|2010|pp=53–54}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=16–17}} Sy het ook haar pa se skuld geërf en die Romeinse Republiek baie geskuld.{{sfnp|Roller|2010|p=53}} Teen 29 Augustus 51&nbsp;v.C. het amptelike dokumente Cleopatra die enigste heerser begin noem. Dit is 'n bewys dat sy haar broer Ptolemeus XIII as medeheerser verwerp het.{{sfnp|Burstein|2004|p=16}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=91–92}} Sy het waarskynlik met hom getrou,{{sfnp|Burstein|2004|p=xx}} hoewel daar geen rekord daarvan is nie.{{sfnp|Hölbl|2001|p=231}} Die Ptolemeïese gebruik van huwelike tussen sibbes is deur [[Ptolemeus II Philadelphus|Ptolemeus II]] en sy suster Arsinoe II begin.{{sfnp|Roller|2010|pp=36–37}}{{sfnp|Burstein|2004|p=5}} Dit was lank reeds die gebruik in Egipte, maar het die Grieke gewalg.{{sfnp|Grant|1972|pp=26–27}} Teen die tyd van Cleopatra se bewind is dit egter as 'n normale reëling vir Ptolemeïese heersers beskou.{{sfnp|Burstein|2004|p=5}} Ondanks Cleopatra se verwerping het Ptolemeus&nbsp;XIII steeds magtige bondgenote gehad, veral die [[eunug]] Potheinos, sy kindertydse onderwyser en regent en die administrateur van sy eiendom.{{sfnp|Roller|2010|pp=56–57}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=16–17}} Daar was ook ander wat Cleopatra teengestaan het en dit lyk of sy 'n kort bondgenootskap met 'n ander broer, Ptolemeus&nbsp;XIV, gesluit het. Teen die herfs van 50&nbsp;v.C. het Ptolemeus XIII egter die oorhand in hulle konflik gekry en het hy begin om dokumente te teken met sy naam voor dié van sy suster.{{sfnp|Hölbl|2001|p=231}}{{sfnp|Roller|2010|p=57}} ===Sluipmoord op Pompeius=== [[Beeld:Pompey the Great, Augustean copy of a 70-60 BC original, Venice Museo Archeologico Nazionale (22205132751).jpg|thumb|180px|'n Romeinse beeld van die gesig van Pompeius uit 27&nbsp;v.C. - 14&nbsp;n.C. ('n kopie van die oorspronklike beeld uit 70-60&nbsp;v.C.]] In die somer van 49&nbsp;v.C. was Cleopatra en haar magte steeds in gevegte teen dié van Ptolemeus&nbsp;XIII in Alexandrië betrokke toe Pompeius se seun, Gnaius Pompeius, militêre hulp namens sy pa kom vra.{{sfnp|Roller|2010|p=57}} Nadat Pompeius in Januarie 49&nbsp;v.C. van die Galliese Oorloë na Italië teruggekeer het, het Caesar hom en sy ondersteuners gedwing om na [[Griekeland]] te vlug.{{sfnp|Roller|2010|p=58}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=94–95}} In dalk hulle laaste gesamentlike dekreet het Cleopatra en Ptolemeus ingestem om 60 skepe en 500 soldate, insluitende die Gabiniani, te stuur om Pompeius te help. Dit het waarskynlik gehelp om 'n deel van hulle skuld aan Rome terug te betaal.{{sfnp|Roller|2010|p=58}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=95}} Cleopatra het intussen die geveg teen haar broer verloor en het na [[Thebe, Egipte|Thebe]] gevlug.{{sfnp|Roller|2010|pp=58–59}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=95–96}} Teen die lente van 48&nbsp;v.C. het Cleopatra saam met haar jonger suster, Arsinoe IV, na Syria gereis om 'n mag op die been te bring wat Egipte kon inval.{{sfnp|Roller|2010|p=59}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 17}} Sy het met 'n leër teruggekeer, maar haar optog na Alexandrië is gestuit deur haar broer se magte, en sy het buite Pelousion in die oostelike [[Nyldelta]] uitgekamp.{{sfnp|Roller|2010|pp=59–60}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 17}} In Griekeland is Pompeius se magte op 9 Augustus 48&nbsp;v.C. deur Caesar s'n verwoes en hy het na [[Tirus]] gevlug.{{sfnp|Bringmann|2007|p=259}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 17}} Vanweë sy noue bande met die Ptolemeuse het Pompeius besluit om in Egipte te gaan skuil en sy magte daar aan te vul.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 17}} Ptolemeus&nbsp;XIII se raadgewers was egter bang dat hy Egipte sou gebruik in 'n uitgerekte Romeinse burgeroorlog.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=98}} Pompeius het Egipte eindelik naby Pelousion binnegekom nadat hy in 'n geskrewe brief genooi is, maar hy is op 28 September 48&nbsp;v.C. in 'n lokval gelei en vermoor.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=259}} Ptolemeus XIII het geglo hy het sy mag gedemonstreer en terselfdertyd die situasie ontlont deur Pompeius se afgesnyde kop na Caesar te stuur wat teen vroeg Oktober in Alexandrië aangekom en in die koninklike paleis gaan bly het.{{sfnp|Roller|2010|pp=60–61}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 18}} Caesar was egter woedend oor Pompeius se dood en het 'n beroep op Ptolemeus en Cleopatra gedoen om hulle troepe te ontbind en vrede te maak.{{sfnp|Roller|2010|pp=60–61}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}} ===Verhouding met Julius Caesar=== [[Beeld:Retrato de Julio César (26724093101).jpg|thumb|180px|'n Romeinse beeld van Caesar uit sy tyd. Argeologiese Museum van Turyn, Italië.]] Ptolemeus&nbsp;XIII het aan die voorpunt van sy leër in Alexandrië aangekom, in duidelike uittarting van Caesar se opdrag om sy troepe te ontbind en sy leër te verlaat voor hy terugkom.{{sfnp|Roller|2010|p=61}} Cleopatra het aanvanklik gesante na Caesar gestuur, maar toe sy hoor hy is geneig om affairs met koninklike vroue te hê, het sy na Alexandrië gegaan om hom persoonlik te spreek.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Burstein|2004|p=18}} Die historikus [[Dio Cassius]] vertel sy het dit gedoen sonder om haar broer te verwittig, dat sy uitlokkend aangetrek was en Caesar met haar spitsvondigheid bekoor het.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Hölbl|2001|pp=234–235}} [[Plutarchus]] gee 'n heel ander, en dalk mitiese, prentjie oor hoe sy in die paleis ingesmokkel is om Caesar te ontmoet.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=234}}{{sfnp|Jones|2006|pp=57–58}} [[Beeld:Клеопатра VII.jpg|thumb|160px|links|'n Egiptiese standbeeld, waarskynlik van Cleopatra, in swart basalt uit die tweede helfte van die 1ste eeu&nbsp;v.C. ([[Hermitage]], [[Sint Petersburg]]).]] Toe Ptolemeus besef sy suster is in die paleis en praat persoonlik met Caesar, het hy die bevolking van Alexandrië probeer opsweep om in opstand te kom, maar Caesar het hom laat arresteer en die skare kalmeer.{{sfnp|Roller|2010|pp=61–62}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=112–113}} Caesar het Cleopatra en Ptolemeus toe voor die raad van Alexandrië geroep en die testament van Ptolemeus XII, wat voorheen in Pompeius se besit was, voorgelees waarin hy Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIII as sy gesamentlike erfgename aanwys.{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}}{{sfnp|Burstein|2004|p=18}} Caesar het toe probeer om te reël dat die twee ander sibbes, Arsinoe&nbsp;IV en Ptolemeus&nbsp;XIV, saam oor Siprus regeer om so enige mededingende aanspraakmakers op die Egiptiese troon uit te skakel en sommer ook die Ptolemeïese onderdane te paai wat steeds bitter was omdat Siprus in 58&nbsp;v.C. aan die Romeine afgestaan is.{{sfnp|Roller|2010|p=62}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}} Omdat die eunug Potheinos gedink het Cleopatra word bo Ptolemeus&nbsp;XIII bevoordeel en dat laasgenoemde se leër van 20&nbsp;000 Caesar se 4&nbsp;000 troepe sonder steun maklik sou kon oorrompel, het hy besluit Ptolemeus se leër moet na Alexandrië opruk en beide Caesar en Cleopatra aanval.{{sfnp|Roller|2010|p=62}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}} Nadat Caesar vir Potheinos laat teregstel het, het Arsinoe&nbsp;IV by die leëraanvoerder Achillas aangesluit en is sy tot koningin verklaar, maar sy het kort daarna haar onderwyser Ganumedes vir Achillas laat vermoor om sy posisie as die aanvoerder van haar leër oor te neem.{{sfnp|Hölbl|2001|p=236}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=118–119}} Ganumedes het Caesar daarna om die bos gelei deur die teenwoordigheid van Ptolemeus XIII as onderhandelaar te versoek, sodat Ptolemeus by Arsinoe&nbsp;IV se leër kon aansluit.{{sfnp|Roller|2010|p=63}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=119}} Die daaropvolgende beleg van die paleis, met Caesar en Cleopatra binne-in vasgekeer, het tot in die volgende jaar, 47&nbsp;v.C., geduur.{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}}{{sfnp|Hölbl|2001|pp=235–236}} In Januarie of Maart 47&nbsp;v.C. het Caesar se versterkings opgedaag. Ptolemeus&nbsp;XIII en Arsinoe&nbsp;IV het hulle magte na die Nyl teruggetrek, waar Caesar hulle aangeval het. Ptolemeus het per boot probeer vlug, maar dit het omgeslaan en hy het verdrink.{{sfnp|Roller|2010|pp=63–64}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}} Arsinoe is na die Tempel van [[Artemis]] in Efese verban.{{sfnp|Roller|2010|p=64}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=172}} Cleopatra was afwesig tydens dié gebeure, moontlik omdat sy sedert September 48&nbsp;v.C. swanger was met Caesar se kind.{{sfnp|Roller|2010|pp=64, 69}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 19–20}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=120}} [[Beeld:Cleopatra and Caesar by Jean-Leon-Gerome.jpg|thumb|180px|''Cleopatra en Caesar'' (1866), 'n skildery deur Jean-Léon Gérôme.]] Caesar se termyn as konsul het aan die einde van 48&nbsp;v.C. geëindig.{{sfnp|Roller|2010|p=64}} Antonius, 'n offisier van hom, het egter Caesar se aanstelling as diktator help verseker. Dit het 'n jaar geduur, tot Oktober 47&nbsp;v.C., en aan Caesar die wetlike mag gegee om die dinastiese dispuut in Egipte op te klaar.{{sfnp|Roller|2010|p=64}} Omdat hy versigtig was om Cleopatra se ouer suster, Berenike&nbsp;IV, wat alleen as vrou wou regeer, se fout te herhaal het Caesar die 22-jarige Cleopatra en haar 12-jarige broer, Ptolemeus XIV, as gesamentlike heersers aangewys deur die twee in naam te laat trou. Cleopatra het egter steeds saam met Caesar gewoon.{{sfnp|Roller|2010|pp=64–65}}{{sfnp|Burstein|2004|p=19}} Caesar het omstreeks April 47&nbsp;v.C. uit Egipte vertrek, na bewering om na probleme in [[Anatolië]] om te sien. Dit kan ook wees dat Caesar, wat met die prominente Romeinse vrou Calpurnia getroud was, nie saam met Cleopatra gesien wou word terwyl sy die lewe aan hulle seun skenk nie.{{sfnp|Roller|2010|p=67}} Hy het drie legioene in Egipte agtergelaat, wat later tot vier vermeerder is, om Cleopatra se posisie te beskerm, maar ook dalk om 'n ogie oor haar te hou.{{sfnp|Burstein|2004|p=20}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=153}} [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]], wat na bewering Cleopatra se seun by Caesar was, is op 23 Junie 47&nbsp;v.C. gebore en is oorspronklik "Pharaoh Caesar" genoem, soos in 'n [[stele]] van Memphis staan.{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20}} Hoewel hy steeds nie kinders by Calpurnia gehad het nie, het Caesar in die openbaar oor Caesarion geswyg (maar sy vaderskap dalk in privaatheid aanvaar).{{sfnp|Roller|2010|p=70}} Cleopatra het aan die ander kant herhaalde amptelike verklarings oor Caesarion se herkoms gemaak en genoem dat Caesar sy vader is.{{sfnp|Roller|2010|p=70}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=162–163}} [[Beeld:Ptolemaic Queen (Cleopatra VII?), 50-30 B.C.E., 71.12.jpg|thumb|links|160px|'n Egiptiese portret van 'n Ptolemeïese koningin, moontlik Cleopatra, omstreeks 51-30&nbsp;v.C.]] Cleopatra en haar medeheerser in naam, Ptolemeus&nbsp;XIV, het Rome iewers laat in 46&nbsp;v.C. besoek, na veronderstelling sonder Caesarion, en het in 'n villa van Caesar oorgebly.{{sfnp|Roller|2010|p=71}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20}} Soos met hulle pa, Ptolemeus&nbsp;XII, het Caesar aan beide Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIV die wetlike status "vriend en bondgenoot van die Romeinse volk" gegee (''socius et amicus populi Romani'', eintlik "vasalheersers lojaal aan Rome").{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20, 64}} Cleopatra se besoekers in die villa sluit die senator [[Cicero]] in wat gedink het sy is arrogant.{{sfnp|Roller|2010|p=72}} Sosigenes van Alexandrië, een van die lede van Cleopatra se hof, het Caesar gehelp in die berekenings vir die nuwe [[Juliaanse kalender]], wat op 1 Januarie 45&nbsp;v.C. in werking getree het.{{sfnp|Roller|2010|pp=72, 126}}{{sfnp|Burstein|2004|p=21}} Die Tempel van Venus Genetrix, wat op 25 September 46&nbsp;v.C. in die Forum van Caesar opgerig is, het 'n goue standbeeld van Cleopatra bevat (wat minstens tot in die 3de eeu&nbsp;n.C. daar gestaan het), wat die moeder van Caesar se kind regstreeks verbind het met die godin [[Venus (mitologie)|Venus]], moeder van die Romeine.{{sfnp|Roller|2010|pp=72, 175}}{{sfnp|Burstein|2004|p=21}} Die beeld het ook die Egiptiese godin [[Isis]] op 'n subtiele manier met die [[Romeinse mitologie|Romeinse godsdiens]] verbind.{{sfnp|Roller|2010|p=72}} Caesar is op 15 Maart 44&nbsp;v.C. in 'n sluipmoordaanval dood, maar Cleopatra het tot omstreeks middel April in Rome gebly, met die vae hoop dat Caesarion as Caesar se erfgenaam erken sou word.{{sfnp|Roller|2010|p=74}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 21}} In Caesar se testament is sy nefie [[Augustus Octavianus|Octavianus]] egter as sy hooferfgenaam aangewys, en dié het in Italië aangekom min of meer die tyd toe Cleopatra terug is na Egipte.{{sfnp|Roller|2010|p=74}} 'n Paar maande later het Cleopatra Ptolemeus&nbsp;XIV laat vergiftig en haar seun Caesarion as haar medeheerser aangestel.{{sfnp|Roller|2010|pp=74–75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 22}} ===Cleopatra in die Bevrydersoorlog=== Octavianus, Antonius en Marcus Aemilius Lepidus het die Tweede [[Triumviraat]] in 43&nbsp;v.C. gestig om orde in die Romeinse Republiek te herstel en Caesar se sluipmoordenaars (die sogenaamde Bevryders) te laat boet.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 21–22}} Cleopatra het boodskappe van beide Gaius Cassius Longinus, een van die sluipmoordenaars, en Publius Cornelius Dolabella, prokonsul van Syria en lojaal aan Caesar, gekry waarin hulle militêre hulp vra.{{sfnp|Roller|2010|p=75}} [[Beeld:Cleopatra Gate in Tarsus.JPG|thumb|Cleopatra se Poort in Tarsos (nou Tarsus, [[Turkye]]), waar sy Marcus Antonius in 41&nbsp;v.C. ontmoet het.]] Sy het aan Cassius geskryf met die verskoning dat Egipte te veel probleme het om te help, terwyl sy die vier legioene wat Caesar in Egipte agtergelaat het, na Dolabella gestuur het.{{sfnp|Roller|2010|p=75}} Dié troepe is egter in [[Palestina]] deur Cassius gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|p=22}} Cleopatra het haar eie vloot na Griekeland geneem om Octavianus en Antonius persoonlik te help, maar haar skepe is erg beskadig in 'n [[Mediterreense]] storm en sy het te laat opgedaag.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=22–23}} Teen die herfs van 42&nbsp;v.C. het Antonius die magte van Caesar se sluipmoordenaars in Griekeland verslaan, wat gelei het tot die selfmoord van Cassius en Marcus Junius Brutus.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 22–23}} Teen einde 42&nbsp;v.C. het Octavianus beheer oor 'n groot deel van die westelike helfte van die Romeinse Republiek gekry en Antonius oor die oostelike helfte, met Lepidus grootliks uitgeskakel.{{sfnp|Roller|2010|p=76}} In die somer van 41&nbsp;v.C. het Antonius sy hoofkwartier in Tarsos in Anatolië gevestig en Cleopatra in verskeie briewe gevra om hom daar te besoek, maar sy het dit geïgnoreer todat Antonius se gesant Quintus Dellius haar oorreed het.{{sfnp|Roller|2010|pp=76–77}} Die ontmoeting sou Cleopatra die kans gee om die misverstand uit die weg te ruim dat sy Cassius ondersteun het, maar Antonius wou ongetwyfeld 'n persoonlike, romantiese verhouding met die koningin hê.{{sfnp|Roller|2010|p=77}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 23}} Cleopatra het na Taros geseil en Antonius en sy offisiere twee nagte lank op oorvloedige bankette aan boord van haar skip onthaal.{{sfnp|Roller|2010|pp=77–79}}{{sfnp|Burstein|2004|p=23}} Cleopatra het haar naam gesuiwer en Antonius oortuig om haar verbanne suster, Arsinoe&nbsp;IV, in Efese te laat teregstel.{{sfnp|Roller|2010|p=79}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 24, 76}} ===Verhouding met Marcus Antonius=== [[Beeld:Marcus Antonius marble bust in the Vatican Museums.jpg|thumb|180px|'n Romeinse marmerborsbeeld van die Romeinse konsul en [[triumvir]] [[Marcus Antonius]], laat 1ste eeu&nbsp;n.C. (Vatikaanmuseums).]] Cleopatra het Antonius genooi om na Egipte te kom voordat hy Tarsos verlaat, en hy het Alexandrië teen November 41&nbsp;v.C. besoek.{{sfnp|Roller|2010|p=79}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 24}} Alexandrië het Antonius goed ontvang, beide vanweë sy heldhaftige optrede om Ptolemeus&nbsp;XII terug te plaas op die troon en omdat hy na Egipte gekom het sonder 'n besettingsmag soos Caesar s'n.{{sfnp|Roller|2010|pp=79–80}}{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Cleopatra het hom versigtig gekies om die pa van nog erfgename te wees, want hy is beskou as die magtigste Romeinse figuur ná Caesar se dood.{{sfnp|Roller|2010|pp=81–82}} Met sy mag as [[triumvir]] het Antonius ook die outoriteit gehad om vorige Ptolemeïese gebiede aan Egipte terug te gee.{{sfnp|Roller|2010|pp=82–83}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Teen die lente van 40&nbsp;v.C. het Antonius Egipte verlaat weens probleme in Syria. Teen einde 40&nbsp;v.C. het Cleopatra die lewe aan 'n tweeling geskenk: 'n seun met die naam Alexander Helios en 'n dogter met die naam Cleopatra Selene II, wat Antonius albei as sy kinders erken het.{{sfnp|Roller|2010|pp=83–84}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25}} [[Son|Helios]] (die son) en [[Maan|Selene]] (die maan) was simbolies van 'n nuwe tydperk van gemeenskapsverjonging,{{sfnp|Roller|2010|p=84}} sowel as 'n aanduiding dat Cleopatra gehoop het Antonius sou in die voetspore van [[Alexander die Grote]] volg en die [[Partiese Ryk]] verower.{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Marcus Antonius se Partiese veldtog in die ooste is onderbreek deur 'n burgeroorlog (41-40&nbsp;v.C.) wat deur sy ambisieuse vrou, Fulvia, teen Octavianus begin is in die hoop dat haar man die onbetwiste leier van Rome sou word.{{sfnp|Roller|2010|p=84}}{{sfnp|Burstein|2004|p=73}} Daar is al voorgestel Fulvia wou Antonius by Cleopatra wegkry, maar die konflik het in Italië begin voor sy en Cleopatra se ontmoeting.{{sfnp|Roller|2010|pp=84–85}} [[Beeld:Lawrence Alma-Tadema- Anthony and Cleopatra.JPG|thumb|250px|links|''Die Ontmoeting tussen Antonius en Cleopatra'' (1885), deur Lawrence Alma-Tadema.]] Fulvia en Antonius se broer Lucius Antonius is eindelik deur Octavianus beleër by Perusia en toe uit Italië verban. Fulvia is in Griekeland dood toe sy by Antonius probeer uitkom het.{{sfnp|Roller|2010|p=85}} Haar skielike dood het gelei tot 'n versoening tussen Octavianus en Antonius in September 40&nbsp;v.C.{{sfnp|Roller|2010|p=85}}{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Die ooreenkoms wat tussen hulle bereik is, sluit in dat Antonius beheer oor die Romeinse Republiek se gebiede oos van die [[Ioniese See]] behou, maar dat hy sekere ander dele afstaan, asook dat hy met Octavianus se suster Octavia die Jongere trou.{{sfnp|Roller|2010|pp=85–86}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25, 73}} Die verhouding tussen Antonius en Cleopatra het dalk versuur toe hy nie net met Octavia trou nie, maar ook twee kinders, Antonia die Ouere in 39&nbsp;v.C. en Antonia die Jongere in 36&nbsp;v.C., by haar het en sy hoofkwartier na Athene skuif.{{sfnp|Roller|2010|p=89}} Met soldate wat Octavianus en Octavia gereël het, is Antonius na [[Antiogië]], waar hy hom voorberei het op sy oorlog teen die Parte.{{sfnp|Roller|2010|p=90}} Antonius het Cleopatra na Antiogië ontbied om ernstige sake met haar te bespreek, soos finansiële steun van haar vir sy Partiese veldtog.{{sfnp|Roller|2010|p=90}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Cleopatra het haar tweeling, wat nou drie jaar oud was, na Antiogië gebring waar Antonius hulle die eerste keer gesien het en waar hulle waarskynlik hulle vanne, Helios en Selene, gekry het as deel van Antonius en Cleopatra se ambisieuse planne vir die toekoms.{{sfnp|Roller|2010|pp=90–91}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Om die ooste te stabiliseer het Antonius nie net Cleopatra se gebied vergroot nie,{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} maar ook nuwe heersersdinastieë en vasalheersers geskep wat lojaal teenoor hom sou wees, maar hom eindelik oorleef het.{{sfnp|Roller|2010|pp=91–92}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} [[Beeld:Antony with Octavian aureus.jpg|thumb|240px|Romeinse muntstukke met afbeedlings van Marcus Antonius (links) en Octavianus wat in 41&nbsp;v.C. uitgereik is om die skepping van die Tweede Triumviraat in 43&nbsp;v.C. te vier.]] Cleopatra het groot voormalige Ptolemeïese gebiede in die [[Levant]] teruggekry, insluitende feitlik die hele [[Fenisië]] ([[Libanon]]) minus [[Tirus]] en [[Sidon]], wat in Romeinse hande gebly het.{{sfnp|Roller|2010|p=92}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} In die lig van haar familiebande met die [[Seleukidiese Ryk|Seleukiede]] het sy 'n deel van [[Syria (Romeinse provinsie)|Syria]] aan die Bo-[[Orontes]]rivier gekry.{{sfnp|Roller|2010|pp=92–93}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Onder die heelwat ander gebiede wat sy ontvang het, tel ook [[Jerigo]] in Palestina.{{sfnp|Roller|2010|pp=94, 142}}{{sfnp|Burstein|2004|p=26}} Antonius se uitbreiding van die Ptolemeïese Ryk deur grondgebied af te staan wat onder direkte Romeinse beheer was, is deur sy teenstander Octavianus uitgebuit. Dié het op die gevoel van die Romeinse burgers gespeel deur die aandag te vestig op die bemagtiging van 'n buitelandse koningin ten koste van hulle republiek.{{sfnp|Roller|2010|pp=94–95}} Octavianus het ook vertel Antonius verwaarloos sy vrou, Octavia. Hy het aan haar en sy eie vrou, Livia, die buitengewone voorreg van hoogheiligheid gegee.{{sfnp|Roller|2010|pp=94–95}} Die eerste standbeeld is 50 jaar tevore aan 'n lewende Romeinse vrou opgedra,{{sfnp|Roller|2010|p=95}} en Octavia en Livia het nou in haar voetspore gevolg. Hulle standbeelde is waarskynlik in Caesar se Forum opgerig om mee te ding met dié van Cleopatra wat deur Caesar opgerig is.{{sfnp|Roller|2010|p=95}} In 36&nbsp;v.C. het Cleopatra Antonius na die [[Eufraat]] vergesel op pad om die Partiese Ryk in te val.{{sfnp|Roller|2010|pp=95–96}} Sy het daarna na Egipte teruggekeer, moontlik omdat sy hoog swanger was.{{sfnp|Roller|2010|p=96}} Teen die somer van 36&nbsp;v.C. het sy die lewe geskenk aan Ptolemeus Filadelfus, haar tweede seun by Antonius.{{sfnp|Roller|2010|p=96}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Antonius se Partiese veldtog in 36&nbsp;v.C. het om verskeie redes klaaglik misluk. Een rede was die verraad van Artavasdes II van Armenië, wat na die Partiese kant oorgeloop het.{{sfnp|Roller|2010|p=97}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Nadat hy sowat 30&nbsp;000 soldate verloor het, het Antonius eindelik in Desember by Leukokome naby die hedendaagse [[Beiroet]] aangekom en kwaai begin drink voordat Cleopatara opgedaag het met geld en klere vir sy manne.{{sfnp|Roller|2010|p=97}}{{sfnp|Burstein|2004|p=27}} Hy wou nie teruggaan huis toe nie en is saam met Cleopatra terug na Alexandrië om sy pasgebore seun te sien.{{sfnp|Roller|2010|p=97}} ===Skenkings van Alexandrië=== Terwyl Antonius in 35&nbsp;v.C. vir nog 'n Partiese ekspedisie voorberei het, dié keer teen hulle bondgenoot Armenië, het Octavia met 2&nbsp;000 soldate na Athene gereis om na bewering vir Antonius te help, maar waarskynliker in 'n plan wat deur Octavianus uitgedink is om Antonius in die verleentheid te stel oor sy militêre verliese.{{sfnp|Roller|2010|pp=97–98}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=27–28}} Antonius het die soldate in ontvangs geneem, maar vir Octavia gesê om nie oos van Athene te kom nie omdat hy en Cleopatra saam na Antiogië sou reis. Hy het egter skielik en onverwags die militêre veldtog laat vaar en is terug na Alexandrië.{{sfnp|Roller|2010|pp=97–98}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=27–28}} Toe Octavia na Rome terugkeer, het Octavianus haar uitgebeeld as 'n slagoffer wat verkeerd behandel is deur Antonius, hoewel sy geweier het om Antonius se huis te verlaat.{{sfnp|Roller|2010|p=98}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Octavianus het al hoe meer selfvertoue gekry namate hy sy teenstanders in die weste uit die weg geruim het: selfs Lepidus, die derde lid van die triumviraat, wat in huisarres geplaas is nadat hy in Sisilië teen Octavianus in opstand gekom het.{{sfnp|Roller|2010|p=98}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} [[Beeld:Papyrus document containing signature of Cleopatra VII of Egypt.jpg|thumb|240px|'n Papirusdokument van Februarie 33&nbsp;v.C. wat belastingskwytskelding aan iemand in Egipte verleen. Cleopatra se handtekening is deur 'n amptenaar aangebring, maar die woorde "γινέσθωι" (''ginésthōi'', "laat dit gebeur"){{sfnp|Burstein|2004|p=33}} wat in Grieks bygevoeg is, is moontlik in Cleopatra se eie handskrif.{{sfnp|Roller|2010|pp=133–134}}]] Antonius se gesant Quintus Dellius is in 34&nbsp;v.C. na Artavasdes II gestuur om 'n huwelik te reël tussen die Armeense koning se dogter en Alexander Helios, die seun van Antonius en Cleopatra.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|p=28}} Toe dit van die hand gewys word, het Antonius en sy leër Armenië binnegeval, hulle magte verslaan en die koning en sy familie gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 28}} Antonius het toe 'n militêre parade in Alexandrië gehou in die vorm van 'n Romeinse oorwinning. Hy was aangetrek soos [[Dionusos]] en het die stad op 'n strydwa binnegery om die koninklike gevangenes aan Cleopatra te wys. Sy het op 'n goue troon gesit.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=28–29}} Nuus oor die voorval is kwaai in Rome gekritiseer as 'n verdraaiing van geëerde Romeinse rites en rituele vir 'n Egiptiese koningin.{{sfnp|Roller|2010|p=99}} Op 'n geleentheid wat kort daarna gehou is, het Cleopatra soos [[Isis]] aangetrek en verklaar sy is die koningin van konings en haar seun Caesarion die koning van konings, terwyl Alexander Helios verklaar is tot koning van Armenië, [[Medië]] en Partië, en die tweejarige Ptolemeus Filadelfos tot koning van Sirië en Silisië.{{sfnp|Roller|2010|pp=99–100}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=301–302}} Cleopatra Selene&nbsp;II is die koningin van Kreta en Sirene gemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=100}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Antonius en Cleopatra kon tydens dié seremonie getrou het.{{sfnp|Roller|2010|p=100}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 29}} Antonius het 'n verslag na Rome gestuur vir die bekragtiging van dié grondeise, wat nou bekend is as die Skenkings van Alexandrië. Octavianus wou dit vir propaganda laat publiseer, maar die twee konsuls, albei ondersteuners van Antonius, het dit uit die openbare oog gehou.{{sfnp|Roller|2010|pp=100–101}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Laat in 34&nbsp;v.C. het Antonius en Octavianus in 'n hete propagandaoorlog betrokke geraak wat jare geduur het.{{sfnp|Roller|2010|pp=129–130}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Antonius het beweer sy teenstander het Lepidus onwettig uit hulle triumviraat geskop en hom verhinder om troepe in Italië bymekaar te maak. Octavianus het Antonius weer daarvan beskuldig dat hy die koning van Armenië onwettig aangehou het, met Cleopatra getrou het al was hy nog met sy suster Octavia getroud, en Caesarion in plaas van Octavianus as Caesar se erfgenaam verklaar het.{{sfnp|Roller|2010|pp=129–130}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Die beskuldigings en skinderstories van dié propagandaoorlog het baie gewilde persepsies van Cleopatra geskep.{{sfnp|Roller|2010|p=130}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=65–66}} Sy sou Marcus Antonius glo gebreinspoel het met heksery en towery en was so gevaarlik soos [[Homeros]] se [[Helena van Troje]] om die beskawing te verwoes.{{sfnp|Roller|2010|pp=130–131}} [[Plinius die ouere]] het beweer Cleopatra het eenkeer 'n pêrel wat tienmiljoene [[sestersie]]s werd was, in asyn opgelos net om 'n weddenskap op 'n partytjie te wen.<ref>Plinius die ouere, ''Natural History'' [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D9%3Achapter%3D58 9.58] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200620043122/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D9%3Achapter%3D58 |date=20 Junie 2020 }}</ref>{{sfnp|Roller|2010|p=132}} ===Slag van Actium=== [[Beeld:Augustus Statue.JPG|thumb|180px|'n Gerekonstrueerde standbeeld van [[Augustus Octavianus|Augustus]] as 'n jonger Octavianus, 30&nbsp;v.C.]] In 'n toespraak voor die Romeinse Senaat op sy eerste dag as konsul op 1&nbsp;Januarie 33&nbsp;v.C., het Octavianus Antonius daarvan beskuldig dat hy probeer om Romeinse vryhede en territoriale integriteit te ondermyn as 'n slaaf van sy Oosterse koningin.{{sfnp|Bringmann|2007|p=302}} Voordat Antonius en Octavianus se gesamentlike ''imperium'' op 31 Desember 33&nbsp;v.C. verval het, het Antonius vir Caesarion tot Caesar se ware erfgenaam verklaar in 'n poging om Octavianus te ondermyn.{{sfnp|Bringmann|2007|p=302}} In 32&nbsp;v.C. het twee ondersteuners van Antonius, Gaius Sosius en Gnaeus Domitius Ahenobarbus, konsuls geword. Eersgenoemde het 'n vurige toespraak gelewer waarin hy Octavianus, wat nou 'n privaat burger sonder 'n openbare amp was, veroordeel het.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=302–303}} Tydens die volgende senaatsessie het Octavianus die Senaatshuis met gewapende wagte binngegaan en sy eie beskuldigings teen die konsuls geopper.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Die konsuls en meer as 200 senatore wat Antonius steeds ondersteun het, was hierdeur geïntimideer en het die volgende dag uit Rome gevlug om by Antonius aan te sluit.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} [[Beeld:Castro Battle of Actium.jpg|thumb|291px|links|Die [[Slag van Actium]], 1672, deur Lorenzo A. Castro.]] Antonius en Cleopatra het in 32&nbsp;v.C. na Efese gereis, waar sy 200 van die 800 skepe wat hy bymekaar kon maak, aan hom verskaf het.{{sfnp|Roller|2010|p=134}} Ahenobarbus, wat bang was dat Octavianus se propaganda aan die publiek sou uitlek, het Antonius probeer oorreed om Cleopatra uit te sluit uit die veldtog teen Octavianus.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Publius Canidius Crassus het weer gemeen Cleopatra befonds die oorlog en was 'n bevoegde monarg.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Cleopatra het geweier om na Egipte terug te keer en het gedink sy kan Egipte makliker verdedig as sy Octavianus in Griekeland afkeer.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Haar besluit het daartoe gelei dat prominente Romeine soos Ahenobarbus en Lucius Munatius Plancus die groep verlaat het. In die lente van 32&nbsp;v.C. het Antonius en Cleopatra na Athene gereis, waar sy Antonius oorreed het om 'n amptelike egskeidingsbrief aan Octavia te stuur.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 29}} Plancus het Octavianus aangeraai om beslag te lê op Antonius se testament, wat deur die [[Vestaalse maagd]]e gehou is.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Hoewel dit 'n verbreking van heilige en wetlike regte was, het Octavianus die dokument met geweld by die Tempel van Vesta gekry, en dit het 'n nuttige wapen geword in die propagandaoorlog teen Antonius en Cleopatra.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Octavianus het dele van die testament uitgelig, soos dat Caesarion as Caesar se erfgenaam genoem word, dat die Skenkings van Alexandrië wettig was, dat Antonius langs Cleopatra in Egipte begrawe moet word in plaas van in Rome, en dat Alexandrië die nuwe hoofstad van die Romeinse Republiek sal word.{{sfnp|Roller|2010|p=136}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} As 'n bewys van lojaliteit aan Rome het Octavianus besluit om sy eie [[mausoleum]] by die Marsveld te bou.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Octavianus se regsposisie is ook verbeter deurdat hy in 31&nbsp;v.C. tot konsul verkies is.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Met die inhoud van Antonius se testament wat bekend gemaak is, het Octavianus 'n wetlike rede gehad om oorlog teen Cleopatra te verklaar{{sfnp|Roller|2010|p=136}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 30}} (nie teen Antonius nie).<ref name=Oorlog group="nota">Soos Jones {{harvtxt|Jones|2006|p=147}} verduidelik, moes Octavianus twee keer dink voordat hy teen Antonius optree. Hy moes versigtig wees om 'n verbintenis met burgeroorlog te vermy, want die Romeine was moeg vir oorlog en Octavianus kon steun verloor as hy teen 'n mede-Romein oorlog verklaar.</ref> Die wetlike rede vir oorlog was nie soseer Cleopatra se territoriale uitbreiding en voormalige Romeinse gebiede wat deur haar kinders saam met Antonius regeer word nie, maar eerder dat sy militêre steun aan 'n privaat burger verskaf het nadat Antonius se mag as triumvir verval het.{{sfnp|Roller|2010|pp=136–137}} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = Silwermunte met Cleopatra se kop op uit Sirië (links) en uit Israel. | beeld1 = Cleopatra VII tetradrachm Syria mint.jpg | width1 = 143 | beeld2 = Cleopatra VII tetradrachm Ascalon mint.jpg | width2 = 148 }} Antonius en Cleopatra het 'n groter vloot as Octavianus gehad, maar hulle bemanning was nie almal goed opgelei nie en was dalk soms van handelskepe, terwyl Octavianus 'n ten volle professionale mag gehad het.{{sfnp|Roller|2010|pp=137, 139}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Antonius wou die [[Adriatiese See]] oorsteek en Octavianus by óf Tarentum óf Brundisium voorkeer,{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} maar Cleopatra, wat hoofsaaklik die verdediging van Egipte in gedagte gehad het, wou Italië nie direk aanval nie.{{sfnp|Roller|2010|p=137}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Antonius en Cleopatra het by Patrai in Griekeland oorwinter en het teen die lente van 31&nbsp;v.C. na Actium, een die suidekant van die Golf van Actium, beweeg.{{sfnp|Roller|2010|p=137}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} Cleopatra en Antonius het in die somer verskeie gevegte om Actium teen Octavianus verloor, en soldate het na Octavianus se kamp oorgeloop, insluitende Antonius se jare lange vriend Dellius{{sfnp|Roller|2010|p=138}} en verskeie konings.{{sfnp|Roller|2010|p=138}} Terwyl sommige in Antonius se kamp aanbeveel het dat hulle die seekonflik beëindig en in die binneland veg, het Cleopatra 'n seestryd verkies om Octavianus se vloot van Egipte af weg te hou.{{sfnp|Roller|2010|p=139}} Op 2 September 31&nbsp;v.C. het Octavianus se magte, onder leiding van [[Marcus Vipsanius Agrippa]], in die [[Slag van Actium]] teen die magte van Antonius en Cleopatra te staan gekom.{{sfnp|Roller|2010|p=139}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} Antonius se swaar skepe het probeer om naby die meer mobiele vaartuie van Octavianus te bly om hulle te verpletter met swaar artillerie. Octavianus se ligter skepe het hulle egter suksesvol bly ontwyk. Cleopatra se skepe het skielik uit die seeslag onttrek en Antonius het op een van haar skepe geklim. Saam het hulle na Tainaron gevlug.{{sfnp|Roller|2010|pp=139–140}} Die Slag van Actium het voortgeduur sonder Antonius en Cleopatra tot op die oggend van 3 September, en dit is gevolg deur 'n groot oorlopery van offisiere en ander soldate na Octavianus se kant.{{sfnp|Roller|2010|p=140}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} ===Ondergang en dood=== [[Beeld:Roman Wall painting from the House of Giuseppe II, Pompeii, 1st century AD, death of Sophonisba, but more likely Cleopatra VII of Egypt consuming poison.jpg|thumb|240px|'n Romeinse skildery uit die huis van Giuseppe II in [[Pompeji]], vroeg 1ste eeu&nbsp;n.C., wat heel waarskynlik Cleopatra uitbeeld wat gif drink, terwyl haar seun Caesarion agter haar staan.{{sfnp|Roller|2010|pp=178–179}}{{sfnp|Elia|1956|pp=3–7}}]] Terwyl Octavianus Athene verower het, het Antonius en Cleopatra by Paraitonion in Egipte geland.{{sfnp|Roller|2010|p=140}} Die paartjie het toe uiteengegaan: Antonius na Cirene om nog troepe bymekaar te maak en Cleopatra na die hawe van Alexandrië in 'n poging om die opposisie te mislei en die gebeure in Griekeland as 'n oorwinning voor te stel.{{sfnp|Roller|2010|p=140}} Sy was bang nuus oor die uitslag van die geveg by Actium sou tot 'n rebellie lei.{{sfnp|Brambach|1996|p=312}} Lucius Pinarius, Antonio se goewerneur van Cirene, het nuus ontvang dat Octavianus die Slag van Actium gewen het voordat Antonius se boodskappers sy hof kon bereik.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Pinarius het dié boodskappers laat teregstel en toe oorgeloop na Octavianus se kant. Hy het ook die vier legioene wat Antonius wou hê, aan Octavianus gegee.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Antonius het byna selfmoord gepleeg nadat hy dié nuus gehoor het, maar is deur sy offisiere gekeer.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Teen die laat somer van 31&nbsp;v.C. het Cleopatra dalk Antonius as 'n verantwoordelikheid begin beskou terwyl sy voorberei het om Egipte aan haar seun Caesarion te bemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=142}} Sy het beplan om die troon aan hom oor te gee, haar vloot uit die [[Middellandse See]] na die [[Rooisee]] te neem en na 'n buitelandse hawe te vaar, miskien [[Indië]], waar sy tyd wou bestee om te herstel.{{sfnp|Roller|2010|p=142}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Malichus I het egter haar vloot afgebrand en sy het geen ander opsie gehad as om in Egipte te bly en met Octavianus te onderhandel nie.{{sfnp|Roller|2010|p=142}} Cleopatra het nou haar seun voorberei om die alleenheerser van Egipte te word.{{sfnp|Roller|2010|pp=142–143}} Sy het Octavianus gevra of haar kinders Egipte kon erf en of Antonius in bannelingskap in Egipte kon bly. Sy het vir hom uitspattige geskenke gestuur en geld in die toekoms belowe.{{sfnp|Roller|2010|p=143}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} [[Beeld:The Death of Cleopatra arthur.jpg|thumb|links|250px|''Die dood van Cleopatra'' (1892), deur Reginald Arthur.]] Ná lang onderhandelings sonder enige resultate het Octavianus in die lente van 30&nbsp;v.C. na Egipte vertrek om dit in te val.{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 31}} Hy het Pelousion oorgeneem terwyl Cornelius Gallus die magte van Antonius naby Paraitonion verslaan het.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Southern|2009|p=153}} Octavianus het vinnig na Alexandrië beweeg, waar Antonius se vloot op 1 Augustus 30&nbsp;v.C. aan hom oorgegee het, gevolg deur sy kavallerie.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} Cleopatra het in haar graftombe gaan wegkruip en 'n boodskap aan Antonius laat stuur dat sy selfmoord gepleeg het.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Jones|2006|p=184}} In desperaatheid het Antonius homself in die maag gesteek en so op 53-jarige ouderdom selfmoord gepleeg.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Intussen het Proculeius Cleopatra se graftombe met 'n leer binnegegaan, haar aangehou en gekeer dat sy haarself saam met haar skatte verbrand.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Jones|2006|pp=185–186}} Sy is toegelaat om Antonius se lyk te balsem en in haar graftombe te begrawe voordat sy na die paleis begelei is.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Octavianus het Alexandrië binnegegaan, die paleis beset en Cleopatra se jongste drie kinders gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Southern|2009|p=155}} Toe 'n spioen vir Cleopatra sê Octavianus beplan om haar en haar kinders drie dae later na Rome te neem, het sy haar selfmoord begin beplan omdat sy nie in Rome as deel van Octavianus se oorwinning geparadeer wou word soos haar suster Arsinoe&nbsp;IV nie.{{sfnp|Roller|2010|p=147}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} Dit is onduidelik of sy in haar paleis of in haar graftombe selfmoord gepleeg het.{{sfnp|Roller|2010|pp=147–148}} Dit is ook onseker hoe sy dit gedoen het: haar deur 'n slang laat pik of die gif met 'n naald ingepuit het.{{sfnp|Roller|2010|p=148}}{{sfnp|Anderson|2003|p=56}} Ná haar dood sou Caesarion, nou Ptolemeus&nbsp;XV, net 18 dae lank regeer voordat hy op bevel van Octavianus op 29&nbsp;Augustus 30&nbsp;v.C. tereggestel is.{{sfnp|Roller|2010|pp=149–150}}{{sfnp|Skeat|1953|pp=99–100}} Met die val van die Ptolemeïese Ryk het Egipte die Romeinse provinsie [[Aegyptus (Romeinse provinsie)|Aegyptus]] geword,{{sfnp|Roller|2010|pp=150–151}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} en dit was die einde van die Hellenistiese tydperk.{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 1}} In Januarie 27&nbsp;v.C. is Octavianus hernoem tot Augustus ("die geëerde") en het hy die eerste Romeinse keiser geword. Dit was die begin van die [[Romeinse Ryk]].{{sfnp|Bringmann|2007|pp=304–307}} ==Nalatenskap== ===Kinders en opvolgers=== {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = LINKS: 'n Romeinse kopbeeld van óf Cleopatra óf haar dogter Cleopatra Selene II, koningin van [[Mauretanië]], uit die laat 1ste eeu&nbsp;v.C. (Argeologiemuseum van Cherchell, Algerië.{{sfnp|Roller|2003|p=139}}{{sfnp|Ferroukhi|2001a|p=219}}{{pb}}Regs: 'n Waarskynlike beeld van Cleopatra Selene II, 1ste eeu&nbsp;n.C.{{sfnp|Roller|2003|pp=141–142}}{{sfnp|Walker|2001|pp=312–313}} | beeld1 = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg | width1 = 212 | onderskrif1 = | beeld2 = Allégorie de la province romaine d'Afrique - Grand Palais, Paris 2014.jpg | width2 = 120 | onderskrif2 = }} Ná haar selfmoord is Cleopatra se drie oorlewende kinders – Cleopatra Selene&nbsp;II, Alexander Helios en Ptolemeus Filadelfos – na Rome gestuur saam met Octavianus se suster Octavia die Jongere, 'n voormalige vrou van hulle vader, as hulle voog.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 76–77}} Cleopatra Selene&nbsp;II en Alexander Helios was teenwoordig in die Romeinse triomf van Octavianus in 29&nbsp;v.C.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Die lot van Alexander Helios en Ptolemeus Filadelfus hierna is onbekend.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Octavia het gereël dat Cleopatra Selene&nbsp;II met [[Juba&nbsp;II]], seun van [[Juba&nbsp;I]] van [[Numidië]], trou.{{sfnp|Roller|2010|pp=153–154}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 76–77}} Keiser Augustus het Juba&nbsp;II en Cleopatra Selene&nbsp;II ná hulle troue in 25&nbsp;v.C. aangestel as die nuwe heersers van [[Mauretanië]], waar hulle die ou [[Kartago|Kartaagse]] stad Iol hulle nuwe hoofstad gemaak het, met die naam Caesarea Mauretaniae (die moderne Cherchell in [[Algerië]]).{{sfnp|Roller|2010|pp=153–154}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Cleopatra Selene&nbsp;II het baie geleerdes, kunstenaars en raadgewers van haar ma se koninklike hof in Alexandrië ingevoer om haar in Caesarea te dien.{{sfnp|Roller|2010|pp=154–155}} Sy het ook haar seun, Ptolemeus van Mauritanië, so genoem ter ere van haar Ptolemeïese erfenis.{{sfnp|Roller|2010|p=155}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 77}} Cleopatra Selene&nbsp;II is omstreeks 5&nbsp;v.C. oorlede en toe Juba&nbsp;II in 23/24&nbsp;n.C. sterf, is hy deur sy seun Ptolemeus opgevolg.{{sfnp|Roller|2010|p=155}} Dié is egter eindelik in 40&nbsp;n.C. deur die Romeinse keiser [[Caligula]] tereggestel, dalk onder die voorwendsel dat Ptolemeus sy eie koninklike geld onwettig laat munt het en regalia gebruik het wat vir die Romeinse keiser alleen bedoel was.{{sfnp|Roller|2010|pp=155–156}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 32, 77–78}} Ptolemeus was die laaste bekende monarg van die Ptolemeïese dinastie. 'n Kultus wat aan Cleopatra gewy is, het tot minstens 373&nbsp;n.C. bestaan toe Petesenufe, 'n Egiptiese [[skriba]] van die boek ''Isis'', verduidelik het dat hy "die figuur van Cleopatra in goud bedek het".{{sfnp|Roller|2010|p=151}} ===Cleopatra in antieke letterkunde en kuns=== ====Romeinse kuns==== Hoewel amper 50 antieke werke van Romeinse geskiedenis Cleopatra noem, bevat hulle dikwels net kort weergawes van die Slag van Actium, haar selfmoord of Romeinse propaganda oor haar persoonlike tekortkominge.{{sfnp|Roller|2010|p=7}} Hoewel dit nie 'n biografie van Cleopatra is nie, skets die ''Lewe van Antonius'', wat in die 1ste eeu&nbsp;n.C. deur [[Plutarchus]] geskryf is, die beste prentjie van Cleopatra se lewe.{{sfnp|Roller|2010|pp=7–8}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=67, 93}} Die ''Romeinse Geskiedenis'', wat in die 3de eeu&nbsp;n.C. deur die historikus [[Cassius Dio]] gepubliseer is, verskaf 'n aaneenlopende geskiedenis van die tydperk van Cleopatra se bewind.{{sfnp|Roller|2010|p=8}} Die skryfwerk van Marcus Tullius Cicero, wat haar persoonlik geken het, skep 'n onvleiende beeld van haar.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Die skrywers uit die Augustynse tyd [[Vergilius]], [[Horatius]], [[Propertius]] en [[Ovidius]] herhaal net die negatiewe sienings wat die regerende Romeinse regime van die tyd goedgekeur het,{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}}{{sfnp|Burstein|2004|p=67}} hoewel Vergilius die idee van Cleopatra as 'n figuur van romanse en epiese melodrama skilder.{{sfnp|Gurval|2011|pp=66–70}} Die historici [[Strabo]], [[Valerius Maximus]], [[Plinius die ouere]] en [[Appianus]] skryf nie so volledig oor haar nie, maar sommige verskaf besonderhede van haar lewe wat nie in ander historiese rekords bewaar gebly het nie.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Inskripsies wat haar mening weergee, is baie skaars.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Die fragmente van ''Libyka'', wat deur Cleopatra se skoonseun Juba II laat skryf is, verskaf 'n kykie in 'n moontlike historiese werk wat dalk Cleopatra se perspektief verduidelik.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Cleopatra is in talle kunswerke uitgebeeld, in sowel Egiptiese as Griekse en Romeinse style.{{sfnp|Sabino|Gross-Diaz|2016|}} Werk wat bewaar gebly het, sluit in standbeelde, borsbeelde, reliëfs en muntstukke.{{sfnp|Sabino|Gross-Diaz|2016|}} Beelde van haar uit haar tyd is beide in en buite die Ptolemeïese Ryk geskep. Plutarchus beweer die openbare beelde van Antonius is deur Augustus laat vernietig, maar dié van Cleopatra is ná haar dood bewaar danksy haar vriend Archibius wat die keiser betaal het om dit nie te verwoes nie.{{sfnp|Grout|2017a|}}{{sfnp|Roller|2010|p=151}} Van die Grieks-Romeinse kopbeelde van Cleopatra wat bewaar gebly het, het die "Berlynse Cleopatra", in die Altes Museum, haar hele neus, terwyl die neus van die "Vatikaanse Cleopatra", in die Vatikaanmuseums, weg is.{{sfnp|Roller|2010|pp=174–175}}{{sfnp|Pina Polo|2013|pp=185–186}} Die twee beelde lyk baie eenders, kom albei uit die 1ste eeu&nbsp;v.C. en is in Romeinse villas in Italië ontdek. Nog 'n moontlike kopbeeld van Cleopatra is in die [[Britse Museum]] in [[Londen]], maar dit kan ook iemand anders in haar geselskap wees tydens 'n besoek aan Rome.{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} Die vrou het dieselfde gelaatstrekke as op die ander twee beelde, maar het 'n ander haarstyl en geen kroon nie.{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} Dit kon egter gemaak gewees het in 'n ander tydperk van Cleopatra se lewe.{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} <gallery widths="130px" heights="200px" perrow="6"> Beeld:Cleopatra VII, Marble, 40-30 BC, Vatican Museums 001.jpg|Cleopatra, middel 1ste eeu v.C., met 'n Hellenistiese kroon (Vatikaanmuseums).{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Grout|2017b|}}{{sfnp|Roller|2010|pp=174–175}} Beeld:Cleopatra VII, Marble, 40-30 BC, Vatican Museums 003.jpg|Profiel van die "Vatikaanse Cleopatra". Beeld:-0035 Altes Museum Portrait Kleopatra VII anagoria.JPG|Cleopatra, middel 1ste eeu v.C., met 'n Hellenistiese kroon (Altes Museum).{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Grout|2017b|}} Beeld:Bust of Cleopatra VII - Altes Museum - Berlin - Germany 2017 (3).jpg|'n Profiel van die "Berlynse Cleopatra". Beeld:Cleopatra bust in the British Museum.jpg|'n Antieke Romeinse kopbeeld uit 50-30 v.C., (nou in die [[Britse Museum]], Londen). Beeld:Cleopatra_bust_in_the_British_Museum,_side_view.jpg|'n Profiel van die Londense beeld. </gallery> {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = 'n Romeinse skildery wat gevind is in die huis van Marcus Fabius Rufus in [[Pompeji]], Italië, wat Cleopatra as Venus Genetrix en haar seun Caesarion as [[Kupido]] uitbeeld (middel 1ste eeu v.C.). | beeld1 = Venus and Cupid from the House of Marcus Fabius Rufus at Pompeii, most likely a depiction of Cleopatra VII (2).jpg | width1 = 230 | onderskrif1 = | beeld2 = Venus and Cupid from the House of Marcus Fabius Rufus at Pompeii, most likely a depiction of Cleopatra VII (5).jpg | width2 = 159 | onderskrif2 = }} 'n Skildery van [[Venus (mitologie)|Venus Geneterix]] en [[Kupido]] wat in [[Pompeji]] in die huis van Marcus Fabius Rufus gekry is op 'n muurskildery uit die middel 1ste eeu&nbsp;v.C., is waarskynlik 'n uitbeelding van Cleopatra en haar seun [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]].{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=35, 42–44}} Dit is moontlik geskilder in die tyd toe die Tempel van [[Venus (mitologie)|Venus Genetrix]] ("Venus die moeder") in die Forum van Caesar in September 46&nbsp;v.C. gebou is, waar Caesar 'n vergulde standbeeld van Cleopatra laat oprig het.{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=35, 42–44}} Die kamer met die skildery is deur die eienaar afgesper, dalk uit reaksie op die teregstelling van Caesarion in 30&nbsp;v.C. op bevel van Octavianus. Uitbeeldings van Cleopatra se seun sou toe nie byval gevind het by die nuwe Romeinse regering nie.{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=43–44}} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = 'n Antieke Romeinse [[fresko]], moontlik van Cleopatra, uit die Huis van die Boord in Pompeji, Italië, middel 1ste eeu n.C. | beeld1 = Fresco of a woman in profile, possibly Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt, from the House of the Orchard at Pompeii.jpg | width1 = 120 | onderskrif1 = | beeld2 = Fresco of a woman in profile, possible portrait bust of Cleopatra VII of Egypt, from the House of the Orchard at Pompeii.jpg | width2 = 181 | onderskrif2 = }} 'n Romeinse paneelskildery uit [[Herculaneum]], Italië, wat uit die 8ste eeu&nbsp;n.C. dateer, beeld ook moontlik Cleopatra uit.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}}{{sfnp|Fletcher|2008|loc=p. 87, image plates and captions between pp. 246–247}} Daarin is haar rooibruin hare agteroorgekam in 'n bolla. 'n Baie soortgelyke gevefde borsbeeld van 'n vrou met 'n blou kopband in die Huis van die Boord in Pompeji is in 'n Egiptiese styl, soos 'n [[Groot Sfinks van Giza|sfinks]] in 'n Griekse styl, en is dalk deur dieselfde kunstenaar geskep.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}} ====Portland-vaas==== [[Beeld:Portland Vase BM Gem4036 n6.jpg|200px|thumb|'n Moontlike uitbeelding op die Portland-vaas van [[Marcus Antonius]] wat deur Cleopatra gelok word terwyl sy op 'n slang sit. Anton, Antonius se vermeende voorouer, kyk toe en [[Eros]] vlieg daarbo.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}}]] Die Portlandvaas, 'n Romeinse kameeglasvaas wat uit die tyd van Augustus kom en nou in die Britse Museum is, sluit 'n moontlike uitbeelding in van Cleopatra en Antonius.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Walker|2004|pp=41–59}} Cleopatra gryp Antonius se arm en trek hom nader terwyl 'n slang tussen haar bene uitsteek, [[Eros]] vlieg bo die toneel en Anton, die vermeende voorvader van die Antoniusfamilie, kyk in wanhoop toe hoe Antonius na sy ondergang gelei word.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}} Die ander kant van die vaas beeld moontlik 'n toneel uit met Octavia, wat deur haar man, Antonius, verlaat word. By haar is haar broer, keiser Augustus.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}} Die vaas is dus nie voor 35&nbsp;v.C. geskep nie toe Antonius sy vrou teruggestuur het na Italië terwyl hy saam met Cleopatra in Alexandrië gebly het.{{sfnp|Roller|2010|p=178}} ====Egiptiese kuns==== Die ''Borsbeeld van Cleopatra'' in die Koninklike Museum van Ontario is 'n borsbeeld van Cleopatra in die Egiptiese styl.{{sfnp|Ashton|2002|p=39}} Dit dateer van die 1ste eeu&nbsp;v.C. en is dalk die vroegste uitbeelding van Cleopatra as beide 'n [[godin]] en 'n regerende [[farao]] van Egipte.{{sfnp|Ashton|2002|p=39}} Die Tempel van Dendera in Egipte bevat reliëfbeelde in 'n Egiptiese styl van Cleopatra en haar jong seun Caesarion as 'n volwasse man en regerende farao wat offerandes aan die gode bring.{{sfnp|Kleiner|2005|p=87}} Augustus het sy naam daarby laat graveer ná Cleopatra se dood. <gallery widths="200px" heights="200px" perrow="4"> Beeld:Bust of Cleopatra at the Royal Ontario Museum.jpg|'n Egiptiese borbeeld van Cleopatra in die Koninklike Museum van Ontario, 1ste eeu&nbsp;v.C. Beeld:Denderah3 Cleopatra Cesarion.jpg|Cleopatra en haar seun Caesarion in die Tempel van Dendera. Beeld:Statue of a Ptolemaic Queen, perhaps Cleopatra VII MET 89.2.660 EGDP013678.jpg|'n Marmerbeeld van Cleopatra met haar [[cartouche]] op haar regterboarm en 'n kroon op haar kop, in die Metropolitan-kunsmuseum, [[New York]].{{sfnp|Ashton|2001b|p=165}} </gallery> ====Moderne uitbeeldings==== [[Lêer:Taylor and Burton Cleopatra.jpg|duimnael|links|200px|[[Richard Burton]] as [[Marcus Antonius|Mark Antony]] en [[Elizabeth Taylor]] as Cleopatra in ''Cleopatra'' (1963).]] In [[Victoriaanse tydperk|Victoriaanse Brittanje]] is Cleopatra verbind met baie aspekte van die Egiptiese kultuur en haar beeld is gebruik op verskeie huishoudelike produkte, soos olielampe, poskaarte en sigarette.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=173–174}} Romans soos H. Rider Haggard se ''Cleopatra'' (1889) en Théophile Gautier se ''One of Cleopatra's Nights'' (1838) beeld die koningin uit as 'n sensuele en mistieke Oosterling, terwyl die [[Egiptoloog]] Georg Ebers se ''Cleopatra'' (1894) meer op historiese feite gegrond is.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=173–174}}{{sfnp|Pucci|2011|p=201}} Ander skrywers soos [[George Bernard Shaw]] het toneelstukke oor Cleopatra geskryf, terwyl [[Shakespeare]] se ''Antonius en Cleopatra'' teen die Victoriaanse tydperk as 'n kanonieke werk beskou is.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|p=173}} In sy onvoltooide kortverhaal van 1825 ''Die Egiptese Nagte'' het [[Aleksander Poesjkin]] die 4de-eeuse Romeinse historikus Aurelius Victor se bewerings, wat voorheen grootliks geïgnoreer is, gewild gemaak dat Cleopatra haar as [[prostituut]] aan mans aangebied het in ruil vir hulle lewens.{{sfnp|Jones|2006|pp=260–263}}{{sfnp|Pucci|2011|pp=198, 201}} Georges Méliès se ''Robbing Cleopatra's Tomb'', 'n Franse stilrolprent en riller van 1899, was die eerste [[rolprent]] wat Cleopatra uitgebeeld het.{{sfnp|Jones|2006|p=325}} Talle aktrise het Cleopatara daarna in prente uitgebeeld, soos [[Theda Bara]] in 1917, [[Claudette Colbert]] in 1934 en [[Elizabeth Taylor]] in 1963.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=172–173, 178}} Voordat Taylor in die prent ''Cleopatra'' verskyn het, het [[Tydskrif|vrouetydskrifte]] van die vroeë 1960's geadverteer hoe om grimering, klere, juweliersware en haarstyle te gebruik om die "Egiptiese" voorkoms te kry soos dié van Cleopatra en [[Nefertiti]].{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=172–173}} Teen die einde van die 20ste eeu was daar 43 rolprente, 200 toneelstukke en romans, 45 operas en 5 ballette wat met Cleopatra verbind is.{{sfnp|Pucci|2011|p=195}} ===Stamboon=== {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = LINKS: 'n Hellenistiese borsbeeld van [[Ptolemeus I Soter]], nou in die [[Louvre]].{{pb}}REGS: 'n Borsbeeld van [[Seleukos I Nikator]], nou in die Nasionale Argeologiese Museum, [[Napels]]. | beeld1 = Ptolemy I Soter Louvre Ma849.jpg | width1 = 108 | onderskrif1 = | beeld2 = Seleuco I 2.JPG | width2 = 113 | onderskrif2 = }} {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = 'n Waarskynlike beeld van Cleopatra V Trifaina, 1ste eeu&nbsp;v.C., van Benede-Egipte. | beeld1 = MSR-Ra80-c-MSR.jpg | width1 = 112 | onderskrif1 = | beeld2 = MSR-Ra80-b-MSR.jpg | width2 = 110 | onderskrif2 = }} Cleopatra het tot die Masedoniese Ptolemeïese dinastie behoort.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}}{{sfnp|Jones|2006|pp=xiii, 3, 279}} Deur haar vader, [[Ptolemeus XII Auletes]], was sy 'n afstammeling van twee prominente vriende van [[Alexander die Grote]] van [[Koninkryk Masedonië|Masedonië]]: die generaal [[Ptolemeus I Soter]], die stigter van die Ptolemeïese Ryk van Egipte, en [[Seleukos I Nikator]], die Masedoniese Griekse stigter van die [[Seleukidiese Ryk]] van [[Wes-Asië]].{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=3, 34, 36, 51}} Terwyl Cleopatra se vaderlike lyn teruggespeur kan word, is haar moederlike lyn onbekend.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16, 164–166}}{{sfnp|Jones|2006|p=xiii}} Sy was vermoedelik die dogter van Cleopatra VI Trifaina (ook bekend as Cleopatra V Trifaina). Cleopatra I Sira was die enigste lid van die Ptolemeïese dinastie wat vir seker 'n nie-Griekse afstamming gehad het.{{sfnp|Grant|1972|p=5}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=56, 73}} Haar moeder was die dogter van 'n koning van die Mitridatiese dinastie en sy vrou, wat 'n gemengde Grieks-Persiese herkoms gehad het.{{sfnp|McGing|2016}} Cleopatra I Sira se pa was Antiogus III die Grote, 'n afstammeling van koningin Apama, die Sogdiese Irannese vrou van Seleukos I Nikator.{{sfnp|Grant|1972|p=5}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=56, 73}} Daar word algemeen geglo die Ptolemeuse het nie in die inheemse Egiptenare ingetrou nie.{{sfnp|Fletcher|2008|p=73}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=69–70}} Michael Grant meen daar is net een bekende Egiptiese minnares en geen vrou nie van 'n Ptolemeus. Volgens hom het Cleopatra waarskynlik geen Egiptiese herkoms gehad nie en "sou sy haarself as Grieks beskryf het".{{sfnp|Grant|1972|p=5}} Bewerings dat Cleopatra 'n buite-egtelike kind was, is nooit geopper in Romeinse propaganda teen haar nie.{{sfnp|Grant|1972|p=4}}{{sfnp|Roller|2010|p=165}} Cleopatra V (of VI) is verban uit die hof van Ptolemeus&nbsp;XII laat in 69&nbsp;v.C., 'n paar maande ná die geboorte van Cleopatra, terwyl Ptolemeus&nbsp;XII se drie jonger kinders almal gebore is tydens die afwesigheid van sy vrou.{{sfnp|Roller|2010|pp=18–19}} {{Stamboom/begin}} {{Stamboom | | | | | | | | | | P12 | | |787| | |C6 |P12 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XII]]''' |C6 = Cleopatra VI Trifaina |787 = Egiptiese of Masedoniese houvrou}} {{Stamboom | | | | | | |,|-|-|-|+|-|-|-|v|^|-|-|v|-|^|-|.}} {{Stamboom | | | | | | P13 |-| CL7 |-|P14| |AR4| |BE4 |BE4 = ''Berenike IV'' | P13 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XIII]]''' | CL7 = {{farao-ikoon}}<br />''Cleopatra VII'' | P14 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XIV]]''' | AR4 = ''Arsinoe IV''}} {{Stamboom | | | | | | | | | | |!| | | |}} {{Stamboom | | | | CES | | | | |!| | | | | MAR | | CES = [[Julius Caesar]] | MAR = [[Marcus Antonius]]}} {{Stamboom | | | | |`|-|-|v|-|-|^|-|-|v|-|-|'| | |}} {{Stamboom | | | | | | | |!| | | | |,|^|-|-|v|-|-|-|-|-|-|-|.| |}} {{Stamboom | | | | | | | P15 | | | ALE | | CLS |v| JUB | | PTP | | P15 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XV Caesarion|Ptolemeus XV]]''' | ALE = Alexander Helios | CLS = ''Cleopatra Selene II'' | JUB = Juba II<br />van Mauritanië | PTP = Ptolemeus Filadelfus }} {{Stamboom | | | | | | | | | | | | | | | | | | |!| |}} {{Stamboom | | | | | | | | | | | | | | | | | | PTM | PTM = Ptolemeus<br />van Mauritanië | boxstyle18 = ;border:1px dashed }} {{Stamboom/einde}} ==Notas== {{Reflist|group="nota"}} ==Verwysings== {{Verwysings|4}} ===Bronne=== ====Aanlyn==== {{refbegin|2}} * {{Citation|last=Brown|first=Chip|title=The Search for Cleopatra|journal=National Geographic|date=July 2011|url=https://www.nationalgeographic.com/magazine/2011/07/Cleopatra/|access-date=27 December 2018|postscript=.|archive-date=10 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180310120357/https://www.nationalgeographic.com/magazine/2011/07/Cleopatra/|url-status=live}} * {{Citation|last=Grout|first=James|title=Basalt Statue of Cleopatra|encyclopedia=Encyclopaedia Romana|publisher=University of Chicago|date=1 April 2017a|url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/basalt.html|access-date=7 March 2018|postscript=.}} * {{Citation|last=Grout|first=James|title=Was Cleopatra Beautiful?|encyclopedia=Encyclopaedia Romana|publisher=University of Chicago|date=1 April 2017b|url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/bust.html|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=24 June 2013|archive-url=https://www.webcitation.org/6HcjSrfMz?url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/bust.html|url-status=live}} * {{Citation|last=Lendering|first=Jona|title=Apame I|url=https://www.livius.org/articles/person/apame-i/|date=10 August 2020|access-date=25 September 2020|website=Livius.org|archive-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001172745/https://www.livius.org/articles/person/apame-i/|url-status=live}} * {{Citation|last=McGing|first=Brian|title=PONTUS|url=https://www.iranicaonline.org/articles/pontus|date=20 September 2016|access-date=21 October 2020|website=Encyclopædia Iranica|archive-date=2 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201102081631/https://iranicaonline.org/articles/pontus|url-status=live}} * {{Citation|last=Muellner|first=Leonard|title=A Poetic Etymology of Pietas in the Aeneid|url=https://chs.harvard.edu/CHS/article/display/4817|publisher=Center for Hellenic Studies, Harvard University|access-date=9 April 2018|postscript=.|archive-date=9 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180409171543/https://chs.harvard.edu/CHS/article/display/4817|url-status=live}} * {{Citation|last=Plutarch|title=Plutarch's Lives|translator=Bernadotte Perrin|year=1920|publisher=Harvard University Press (Perseus Digital Library, Tufts University)|location=Cambridge, MA|url=https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0007.tlg058.perseus-eng1:54|access-date=8 March 2018|postscript=.|archive-date=7 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180307225745/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0007.tlg058.perseus-eng1:54|url-status=live}} * {{Citation|title=Portrait féminin (mère de Cléopâtre ?)|url=https://saintraymond.toulouse.fr/Portrait-feminin-mere-de-Cleopatre_a629.html|access-date=29 July 2021|language=French|website=|publisher=Musée Saint-Raymond|ref={{sfnref|Musée Saint-Raymond}}}} * {{Citation|url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3|title=Radio 4 Programmes – A History of the World in 100 Objects, Empire Builders (300 BC – 1 AD), Rosetta Stone|publisher=BBC|access-date=7 June 2010|postscript=.|archive-date=23 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100523105204/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3|url-status=live}} * {{Citation|last1=Raia|first1=Ann R.|last2=Sebesta|first2=Judith Lynn|title=The World of State|publisher=College of New Rochelle|date=September 2017|url=https://www2.cnr.edu/home/sas/araia/state.html|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306202531/https://www2.cnr.edu/home/sas/araia/state.html|archive-date=6 March 2018|url-status=dead}} * {{Citation|author-last=Reece|author-first=Steve|year=2017|chapter=Cleopatra Couldn't Spell (And Neither Can We!)|chapter-url=https://www.academia.edu/32565047|editor-last=Groton|editor-first=Anne Harmar|title=Ab Omni Parte Beatus: Classical Essays in Honor of James M. May|publisher=Bolchazy-Carducci Publishers|location=Mundelein, IL|pages=201–220|isbn=978-0-86516-843-5|lccn=2017002236|oclc=969973660|access-date=2 September 2018|postscript=.}} * {{Citation|last1=Sabino|first1=Rachel|last2=Gross-Diaz|first2=Theresa|year=2016|title=Cat. 22 Tetradrachm Portraying Queen Cleopatra VII|publisher=Art Institute of Chicago|url=https://publications.artic.edu/roman/api/epub/480/510/print_view|doi=10.13140/RG.2.2.23475.22560|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=6 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306142846/https://publications.artic.edu/roman/api/epub/480/510/print_view|url-status=live}} * {{Citation|last=Tyldesley|first=Joyce|title=Cleopatra, Queen of Egypt|date=6 December 2017|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Cleopatra-queen-of-Egypt|access-date=18 May 2018|postscript=.|archive-date=30 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190630012353/https://www.britannica.com/biography/Cleopatra-queen-of-Egypt|url-status=live}} * {{Citation|last1=Walker|first1=Susan|last2=Higgs|first2=Peter|title=Portrait Head|publisher=British Museum|year=2017|orig-year=2001|url=http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=465561&partId=1|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=6 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306155419/http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=465561&partId=1|url-status=live}} {{refend}} ====In druk==== {{refbegin|2}} * {{Citation|last=Anderson|first=Jaynie|title=Tiepolo's Cleopatra|location=Melbourne|publisher=Macmillan|year=2003|url=https://books.google.com/books?id=K_zR2mHWPmoC|isbn=978-1-876832-44-5|postscript=.|access-date=15 November 2015|archive-date=7 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007111829/https://books.google.com/books?id=K_zR2mHWPmoC|url-status=live}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=194 Marble head of a Ptolemaic queen with vulture headdress|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001a|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/217 217]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/217}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=163 Limestone head of Cleopatra VII|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001b|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/164 164]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/164}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|title=Identifying the ROM's 'Cleopatra'|journal=Rotunda|date=Spring 2002|url=https://books.google.com/books?id=J9keAQAAMAAJ|pages=36–39|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519072347/https://books.google.com/books?id=J9keAQAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|title=Cleopatra and Egypt|location=Oxford|publisher=Blackwell|year=2008|url=https://books.google.com/books?id=RD5yAAAAMAAJ|isbn=978-1-4051-1390-8|postscript=.|access-date=18 June 2020|archive-date=12 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200812145957/https://books.google.com/books?id=RD5yAAAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Bivar|first=A.D.H.|chapter=The Political History of Iran Under the Arsacids|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Ko_RafMSGLkC&pg=PA21|pages=21–99|title=Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian, and Sasanian periods|year=1983|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|editor-last=Yarshater|editor-first=Ehsan|isbn=978-0-521-20092-9|postscript=.|access-date=19 April 2018|archive-date=16 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216223124/https://books.google.com/books?id=Ko_RafMSGLkC&pg=PA21|url-status=live}} * {{Citation|last=Bradford|first=Ernle|title=Cleopatra|year=2000|orig-year=1971|publisher=Penguin Group|isbn=978-0-14-139014-7|postscript=.}} * {{Citation|last=Brambach|first=Joachim|author-link=|title=Kleopatra|year=1996|orig-year=1991|publisher=Diederichs|location=Munich|isbn=3-424-01239-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Bringmann|first=Klaus|title=A History of the Roman Republic|year=2007|orig-year=2002|location=Cambridge|publisher=Polity Press|isbn=978-0-7456-3371-8|translator=W. J. Smyth|language=en|url=http://politybooks.com/bookdetail/?isbn=9780745633701|postscript=.|access-date=7 June 2018|archive-date=12 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612140850/http://politybooks.com/bookdetail/?isbn=9780745633701|url-status=live}} * {{Citation|last=Brosius|first=Maria|title=The Persians: An Introduction|year=2006|publisher=Routledge|location=London & New York|isbn=978-0-415-32089-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Burstein|first=Stanley M.|title=The Reign of Cleopatra|location=Westport, CT|publisher=Greenwood Press|year=2004|url=https://archive.org/stream/ReignOfCleopatra/Reign%20of%20cleopatra_djvu.txt|isbn=978-0-313-32527-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Caygill|first=Marjorie|title=Treasures of the British Museum|location=London|publisher=British Museum Press (Trustees of the British Museum)|year=2009|isbn=978-0-7141-5062-8|postscript=.}} * {{Citation|last=Chauveau|first=Michel|title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies|location=Ithaca, NY|publisher=Cornell University Press|year=2000|orig-year=1997|translator=David Lorton|language=en|url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC|isbn=978-0-8014-8576-3|postscript=.|access-date=12 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519044719/https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC|url-status=live}} * {{Citation|last=Crawford|first=Michael|title=The Roman Republican Coinage|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|year=1974|isbn=978-0-521-07492-6|postscript=.}} * {{Citation|last=Curtius|first=Ludwig|title=Ikonographische Beitrage zum Portrar der romischen Republik und der Julisch-Claudischen Familie|language=de|journal=RM|volume=48|year=1933|oclc=633408511|pages=182–243|postscript=.}} * {{Citation|last=DeMaria Smith|first=Margaret Mary|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=HRH Cleopatra: the Last of the Ptolemies and the Egyptian Paintings of Sir Lawrence Alma-Tadema|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=150–171|postscript=.}} * {{Citation|last1=Dodson|first1=Aidan|last2=Hilton|first2=Dyan|title=The Complete Royal Families of Ancient Egypt|year=2004|publisher=Thames & Hudson|location=London|isbn=978-0-500-05128-3|url=https://archive.org/stream/AidanDodsonTheCompleteRoyalFamiliesOfAncientEgypt/|postscript=.}} * {{Citation|last=Dudley|first=Donald|title=The Civilization of Rome|year=1960|publisher=New American Library|location=New York|isbn=978-1-258-45054-0|postscript=.}} * {{Citation|last=Elia|first=Olga|title=La tradizione della morte di Cleopatra nella pittura pompeiana|journal=Rendiconti dell'Accademia di Archeologia, Lettere e Belle Arti|volume=30|year=1956|orig-year=1955|language=it|pages=3–7|oclc=848857115|postscript=.}} * {{Citation|last=Ferroukhi|first=Mafoud|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=197 Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001a|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219}} * {{Citation|last=Ferroukhi|first=Mafoud|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=262 Veiled head from a marble portrait statue|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001b|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/242 242]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/242}} * {{Citation|last=Fletcher|first=Joann|title=Cleopatra the Great: The Woman Behind the Legend|year=2008|publisher=Harper|location=New York|isbn=978-0-06-058558-7|url=https://archive.org/details/cleopatragreatwo00flet|postscript=.}} * {{Citation|last=Goldsworthy|first=Adrian Keith|title=Antony and Cleopatra|year=2010|publisher=Yale University Press|location=New Haven, CT|isbn=978-0-300-16534-0}}. * {{Citation|last=Grant|first=Michael|title=Cleopatra|url=https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.524570/2015.524570.Cleopatra#page/n1/mode/2up|year=1972|location=London|publisher=Weidenfeld and Nicolson; Richard Clay (the Chaucer Press)|isbn=978-0-297-99502-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Gurval|first=Robert A.|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Dying Like a Queen: the Story of Cleopatra and the Asp(s) in Antiquity|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=54–77|postscript=.}} * {{Citation|last=Higgs|first=Peter|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=Searching for Cleopatra's image: classical portraits in stone|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/200 200–209]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/200}} * {{Citation|last=Holt|first=Frank L.|title=Alexander the Great and Bactria: the Formation of a Greek Frontier in Central Asia|year=1989|publisher=E.J. Brill|location=Leiden|isbn=978-90-04-08612-8|url=https://books.google.com/books?id=VSA4AAAAIAAJ|postscript=.|access-date=30 March 2018|archive-date=7 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007111753/https://books.google.com/books?id=VSA4AAAAIAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Hölbl|first=Günther|title=A History of the Ptolemaic Empire|translator=Tina Saavedra|year=2001|orig-year=1994|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-415-20145-2|postscript=.}} * {{Citation|last=Hsia|first=Chih-tsing|title=C.T. Hsia on Chinese Literature|year=2004|publisher=Columbia University Press|location=New York|isbn=978-0-231-12990-9|url=https://books.google.com/books?id=5skzCgAAQBAJ|postscript=.|access-date=29 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519155543/https://books.google.com/books?id=5skzCgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Jeffreys|first=David|chapter=Memphis|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|pages=488–490|title=Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt|year=1999|publisher=Routledge|location=London|editor-last=Bard|editor-first=Kathryn A.|isbn=978-0-415-18589-9|postscript=.|access-date=2 November 2018|archive-date=1 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171101174007/https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Johnson|first=Janet H.|chapter=Late and Ptolemaic periods, overview|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|pages=66–72|title=Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt|year=1999|publisher=Routledge|location=London|editor-last=Bard|editor-first=Kathryn A.|isbn=978-0-415-18589-9|postscript=.|access-date=2 November 2018|archive-date=1 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171101174007/https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Jones|first=Prudence J.|title=Cleopatra: a sourcebook|year=2006|publisher=University of Oklahoma Press|location=Norman, OK|isbn=978-0-8061-3741-4|url=https://books.google.com/books?id=GQZB28EegT4C|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=24 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191224025741/https://books.google.com/books?id=GQZB28EegT4C|url-status=live}} * {{Citation|last=Kennedy|first=David L.|editor-given1=David L.|editor-surname1=Kennedy|editor-given2=David|editor-surname2=Braund|chapter=Parthia and Rome: eastern perspectives|pages=67–90|title=The Roman Army in the East|year=1996|location=Ann Arbor|publisher=Cushing Malloy Inc., Journal of Roman Archaeology: Supplementary Series Number Eighteen|isbn=978-1-887829-18-2}} * {{Citation|last=Kleiner|first=Diana E. E.|title=Cleopatra and Rome|year=2005|publisher=Belknap Press of Harvard University Press|location=Cambridge, MA|isbn=978-0-674-01905-8|url=https://books.google.com/books?id=NkwEQAyx3_4C|postscript=.|access-date=6 March 2018|archive-date=11 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200511073042/https://books.google.com/books?id=NkwEQAyx3_4C|url-status=live}} * {{Citation|last=Lippold|first=Georg|title=Die Skulpturen des Vaticanischen Museums|language=de|volume=3|year=1936|publisher=Walter de Gruyter & Co.|location=Berlin|oclc=803204281|url=http://arachne.uni-koeln.de/item/buch/975|postscript=.}} * {{Citation|last1=Meadows|first1=Andrew|last2=Ashton|first2=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=186 Bronze coin of Cleopatra VII|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/178 178]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/178}} * {{Citation|last=Newman|first=Robert |title=A Dialogue of Power in the Coinage of Antony and Octavian (44–30 B.C.)|journal=American Journal of Numismatics|volume=2 |pages=37–63 |date=1990|postscript=.|jstor=43580166 }} * {{Citation|last1=Pfrommer|first1=Michael|last2=Towne-Markus|first2=Elana|title=Greek Gold from Hellenistic Egypt|year=2001|publisher=Getty Publications (J. Paul Getty Trust)|series=Getty Museum Studies on Art|location=Los Angeles|isbn=978-0-89236-633-0|url=http://www.getty.edu/publications/virtuallibrary/0892366338.html|postscript=.|access-date=22 June 2018|archive-date=22 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180622041533/http://www.getty.edu/publications/virtuallibrary/0892366338.html|url-status=live}} * {{Citation|last=Pina Polo|first=Francisco|editor-given1=Silke|editor-surname1=Knippschild|editor-given2=Marta|editor-surname2=García Morcillo|chapter=The Great Seducer: Cleopatra, Queen and Sex Symbol|title=Seduction and Power: Antiquity in the Visual and Performing Arts|year=2013|publisher=Bloomsbury Academic|location=London|isbn=978-1-4411-9065-9|chapter-url=https://books.google.com/books?id=uaIdAAAAQBAJ|pages=183–197|postscript=.|access-date=9 March 2018|archive-date=23 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190623003836/https://books.google.com/books?id=uaIdAAAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation |last=Plant |first=Ian Michael |chapter-url=https://books.google.com/books?id=rJpGIrUUPPMC&dq=%22cleopatra+the+physician%22&pg=PA135 |title=Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology |date=2004 |publisher=Equinox |isbn=978-1-904768-02-9 |pages=135–144 |language=en |chapter=39. Cleopatra (fl. after AD 64)}} * {{Citation|last1=Pratt|first1=Frances|last2=Fizel|first2=Becca|title=Encaustic Materials and Methods|year=1949|publisher=Lear Publishers|location=New York|oclc=560769|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015020374446;view=1up;seq=23;size=125|postscript=.|access-date=7 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519141046/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015020374446;view=1up;seq=23;size=125|url-status=live}} * {{Citation|last=Preston|first=Diana|title=Cleopatra and Antony: Power, Love, and Politics in the Ancient World|year=2009|publisher=Walker and Company|location=New York|isbn=978-0-8027-1738-2|url=https://books.google.com/books?id=0WZQ27r3TUQC|postscript=.|access-date=18 June 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519051635/https://books.google.com/books?id=0WZQ27r3TUQC|url-status=live}} * {{Citation|last=Pucci|first=Giuseppe|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Every Man's Cleopatra|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=195–207|postscript=.}} * {{Citation|last=Roller|first=Duane W.|title=The World of Juba II and Kleopatra Selene: Royal Scholarship on Rome's African Frontier|year=2003|publisher=Routledge|location=New York|isbn=978-0-415-30596-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Roller|first=Duane W.|title=Cleopatra: a biography|year=2010|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-536553-5|url=https://archive.org/details/cleopatrabiograp00roll_0|postscript=.}} * {{Citation|last=Rowland|first=Ingrid D.|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=The Amazing Afterlife of Cleopatra's Love Potions|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=132–149|postscript=.}} * {{Citation|last=Royster|first=Francesca T.|title=Becoming Cleopatra: The Shifting Image of an Icon|year=2003|publisher=Palgrave MacMillan|location=New York|isbn=978-1-4039-6109-9}} * {{Citation|last=Sartain|first=John|title=On the Antique Painting in Encaustic of Cleopatra: Discovered in 1818|year=1885|publisher=George Gebbie & Co.|location=Philadelphia|oclc=3806143|url=https://archive.org/stream/cu31924008637112#page/n7/mode/1up|postscript=.}} * {{Citation|last=Schiff|first=Stacy|title=Cleopatra: A Life|year=2011|publisher=Random House|location=UK|isbn=978-0-7535-3956-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Skeat|first=T. C.|title=The Last Days of Cleopatra: A Chronological Problem|journal=The Journal of Roman Studies|volume=43|issue=1–2|year=1953|jstor=297786|pages=98–100|doi=10.2307/297786|s2cid=162835002 |postscript=.}} * {{Citation|last=Southern|first=Patricia|title=Augustus|edition=2nd|year=2014|orig-year=1998|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-415-62838-9|url=https://books.google.com/books?id=9QsiAQAAQBAJ|postscript=.|access-date=19 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519140023/https://books.google.com/books?id=9QsiAQAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Southern|first=Patricia|title=Antony and Cleopatra: The Doomed Love Affair That United Ancient Rome and Egypt|year=2009|orig-year=2007|publisher=Amberley Publishing|location=Stroud, Gloucestershire|isbn=978-1-84868-324-2|url=https://books.google.com/books?id=aQaLPAAIzzkC|postscript=.|access-date=22 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519065153/https://books.google.com/books?id=aQaLPAAIzzkC|url-status=live}} * {{Citation|last=Varner|first=Eric R.|title=Mutilation and Transformation: Damnatio Memoriae and Roman Imperial Portraiture|year=2004|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=978-90-04-13577-2|url=https://books.google.com/books?id=5IpPhTqnDJkC|postscript=.|access-date=6 March 2018|archive-date=26 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170426055847/https://books.google.com/books?id=5IpPhTqnDJkC|url-status=live}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|title=The Portland Vase|series=British Museum Objects in Focus|publisher=British Museum Press|year=2004|isbn=978-0-7141-5022-2|url=https://books.google.com/books?id=8jrrAAAAMAAJ|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519073847/https://books.google.com/books?id=8jrrAAAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|title=Cleopatra in Pompeii?|journal=Papers of the British School at Rome|volume=76|year=2008|jstor=40311128|pages=35–46, 345–348|postscript=.|doi=10.1017/S0068246200000404|doi-access=free}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=324 Gilded silver dish, decorated with a bust perhaps representing Cleopatra Selene|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312 312–313]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312}} * {{Citation|last1=Walker|first1=Susan|last2=Higgs|first2=Peter|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=325 Painting with a portrait of a woman in profile|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/314 314–315]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/314}} * {{Citation|last=Whitehorne|first=John|title=Cleopatras|location=London|publisher=Routledge|year=1994|isbn=978-0-415-05806-3}} * {{Citation|last1=Woodstra|first1=Chris|last2=Brennan|first2=Gerald|last3=Schrott|first3=Allen|title=All Music Guide to Classical Music: The Definitive Guide to Classical Music|year=2005|publisher=All Media Guide (Backbeat Books)|location=Ann Arbor, MI|isbn=978-0-87930-865-0|url=https://books.google.com/books?id=nlDOICBmhbkC|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519143558/https://books.google.com/books?id=nlDOICBmhbkC|url-status=live}} * {{Citation|last1=Wyke|first1=Maria|last2=Montserrat|first2=Dominic|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Glamour Girls: Cleomania in Mass Culture|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=172–194|postscript=.}} {{refend}} ==Nog leesstof== {{refbegin|2}} * {{cite book|last=Chauveau|first=Michel|title=Cleopatra: Beyond the Myth|publisher=Cornell University Press|year=2004|isbn=978-0-8014-8953-2}} * {{Cite book|last=Flamarion|first=Edith|translator-last=Bonfante-Warren|translator-first=Alexandra|title=Cleopatra: The Life and Death of a Pharaoh|series="Abrams Discoveries" series|publisher=Harry N. Abrams|location=New York|year=1997|isbn=978-0-8109-2805-3|url=https://archive.org/details/cleopatralifedea00flam}} * {{cite book|last=Foss|first=Michael|title=The Search for Cleopatra|publisher=Arcade Publishing|year=1999|isbn=978-1-55970-503-5}} * {{cite book|last=Fraser|first=P.M.|title=Ptolemaic Alexandria|volume=1-3|year=1985|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-814278-2|edition=reprint}} * {{cite book|last=Lindsay|first=Jack |title=Cleopatra|year=1972|publisher=Coward-McCann|location=New York|oclc=671705946}} * {{cite book|last=Hughes-Hallett|first=Lucy|title=Cleopatra: Histories, Dreams and Distortions |publisher= HarperCollins|year=1991|isbn=978-0060920937}} * {{cite book|last=Nardo|first=Don|title=Cleopatra|publisher=Lucent Books|year=1994|isbn=978-1-56006-023-9}} * {{cite book|last=Pomeroy|first=Sarah B.|title=Women in Hellenistic Egypt: from Alexander to Cleopatra|year=1984|publisher=Schocken Books|location=New York|isbn=978-0-8052-3911-9}} * {{cite book|last=Samson|first=Julia|title=Nefertiti & Cleopatra|publisher=Stacey International|year=1990|isbn=978-0-948695-18-6}} * {{cite book|last=Southern|first=Pat|title=Cleopatra|publisher=Tempus|year=2000|isbn=978-0-7524-1494-2}} * {{cite book|last=Syme|first=Ronald |title=The Roman Revolution|url=https://archive.org/details/romanrevolution0000syme|url-access=registration|publisher=Oxford University Press|year=1962|orig-year=1939|oclc=404094}} * {{cite book|last=Tyldesley|first=Joyce|title=Cleopatra: Last Queen of Egypt|url=https://archive.org/details/cleopatralastque00joyc|url-access=registration|publisher=Basic Books|year=2008|isbn=978-0-465-01892-5}} * {{cite book|last=Volkmann|first=Hans|title=Cleopatra: a Study in Politics and Propaganda|year=1958|publisher=Sagamore Press|location=New York|others=T.J. Cadoux, trans|oclc=899077769}} * {{cite book|last=Watterson|first=Barbara|title=Cleopatra: Fact and Fiction|publisher=Amberley Publishing|year=2020|isbn=978-1-445-66965-6}} * {{cite book|last=Weigall|first=Arthur E. P. Brome|title=The Life and Times of Cleopatra, Queen of Egypt |url=https://archive.org/details/ajl1424.0001.001.umich.edu|year=1914|publisher=Blackwood|location=Edinburgh|oclc=316294139 }} {{refend}} ==Skakels== * [https://www.youtube.com/watch?v=boQOXk9ZEoc Antieke Romeinse uitbeeldings van Cleopatra VII], op [[YouTube]] * [http://www.gutenberg.org/ebooks/10992 ''Cleopatra''] (1852), 'n Victoriaanse kinderboek deur Jacob Abbott, Project Gutenberg-uitgawe * [https://web.archive.org/web/20060811000057/http://www.discoverychannelasia.com/ontv_egyptweek/death_cleopatra/index.shtml "Geheimdinnige dood van Cleopatra"] op die Discovery-kanaal * [https://web.archive.org/web/20030208021301/http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/cleopatra_vii.shtml Cleopatra VII] by [https://www.bbc.co.uk/history/ BBC History] * [https://www.worldhistory.org/Cleopatra_VII/ Cleopatra VII] in World History Encyclopedia * Jarus, Owen (13 Maart 2014). "[https://www.livescience.com/44071-cleopatra-biography.html Cleopatra: feite en biografir]". ''Live Science''. * Watkins, Thayer. "[http://www.sjsu.edu/faculty/watkins/cleopatra.htm Die tydlyn van Cleopatra se lewe]." San Jose State University. {{CommonsKategorie-inlyn|Cleopatra VII of Egypt}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Cleopatra VII|Engelse Wikipedia]] {{Normdata}} [[Kategorie:Farao's van Egipte]] [[Kategorie:Geboortes in 69 v.C.]] [[Kategorie:Mense in die 1ste eeu v.C.]] [[Kategorie:Sterftes in 30 v.C.]] 89g605gx2m6ph8n0k0mqqtg2gwhn9t2 2518484 2518483 2022-08-10T09:06:28Z Burgert Behr 2401 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas farao | naam = Cleopatra VII | lewe = Cleopatra VII Thea Filopator | beeld = Bust of Cleopatra VII - Altes Museum - Berlin - Germany 2017.jpg | onderskrif = Borsbeeld van Cleopatra VII (Altes Museum, [[Berlyn]]). | beeldgrootte = 240px | funksie = [[Farao]] van die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese Dinastie]] | periode = [[51 v.C.]] – [[10 Augustus]] [[30 v.C.]] (21 jaar) | voorganger = [[Ptolemeus XII Auletes]] | vader = Ptolemeus XII Auletes | moeder = Cleopatra V (vermoedelik) | gebore = 69&nbsp;v.C. <br />[[Alexandrië]], [[Egipte]] | oorlede = 10 Augustus 30&nbsp;v.C. (op 39) <br />Alexandrië }} '''Cleopatra VII Filopator''' ([[Grieks]]: Κλεοπάτρα Φιλοπάτωρ; [[69&nbsp;v.C.]] - 10 Augustus [[30&nbsp;v.C.]]), in die geskiedenis bekend as '''Cleopatra''' of '''Kleopatra''', was van 51 tot 30&nbsp;v.C. [[farao]] van die [[Ptolemeïese Ryk]] van [[Antieke Egipte|Egipte]] en sy laaste aktiewe heerser.<ref name=Diplomaat group="nota">Sy was ook 'n diplomaat, vlootaanvoerder, linguis en mediese skrywer; sien {{harvtxt|Roller|2010|p=1}} en {{harvtxt|Bradford|2000|p=13}}.</ref> As lid van die Ptolemeïese dinastie was sy 'n afstammeling van sy stigter, [[Ptolemeus I Soter]], 'n [[Koninkryk Masedonië|Masedoniese]] generaal en vriend van [[Alexander die Grote]]. Ná Cleopatra se dood het Egipte [[Aegyptus (Romeinse provinsie)|'n provinsie van die Romeinse Ryk]] geword, en dit was die einde van die tweede laaste [[Hellenistiese tydperk|Hellenistiese]] staat en tydperk wat geduur het vanaf die bewind van Alexander (336-323&nbsp;v.C.). Haar moedertaal was [[Koine]], en sy was die enigste Ptolemeïese heerser wat [[Egipties]] leer praat het. In 58&nbsp;v.C. het Cleopatra vermoedelik haar pa, [[Ptolemeus XII Auletes]], vergesel tydens sy verbanning na Rome ná 'n opstand in Egipte ('n Romeinse [[vasal]]staat) en dit het sy dogter [[Berenike IV]] in staat gestel om die troon op te eis. Berenike is in 55&nbsp;v.C. vermoor toe Ptolemeus met Romeinse militêre hulp na Egipte terugkeer. Toe hy in 51&nbsp;v.C sterf, het die gesamentlike bewind van Cleopatra en haar broer [[Ptolemeus XIII]] begin, maar 'n uitval tussen hulle het tot 'n [[burgeroorlog]] gelei. Nadat die Romeinse staatsman [[Pompeius]] in 48&nbsp;v.C. 'n veldslag in [[Romeinse Griekeland|Griekeland]] teen sy teenstander [[Julius Caesar]] ('n Romeinse dikatator en konsul) in Caesar se burgeroorlog verloor het, het hy na Egipte gevlug. Pompeius was 'n politieke bondgenoot van Ptolemeus XII, maar Ptolemeus XIII het hom op aanbeveling van sy hofeunugs in 'n lokval gelei en vermoor voor Caesar se aankoms en besetting van [[Alexandrië]]. {{Hiero/3name | | align = left | naam = Cleopatra | horus=<hiero>wr:r-nb-nfr-nfr-nfr-H2:x-O22</hiero>| praenomen=<hiero>q:rw-W:p-d:r:t*H8-nTr-t:H8-R7:t-z:N36</hiero>| nomen=<hiero>q:rw-i-wA-p-A-d:r-t-A-H8</hiero>}} Caesar het toe probeer om die mededingende Ptolemeïese sibbes te herenig, maar Ptolemeus se hoofraadgewer het gedink Caesar se voorwaardes bevoordeel Cleopatra, en daarom het Ptolemeus se magte haar en Caesar by die paleis beleër. Kort nadat die beleg deur versterkings opgehef is, is Ptolemeus XIII dood in die Slag van die Nyl. Cleopatra se halfsuster Arsinoe IV is eindelik na [[Efese]] verban vir haar rol in die beleg. Caesar het Cleopatra en haar broer [[Ptolemeus XIV]] tot medeheersers verklaar, maar het 'n verhouding met Cleopatra begin wat tot die geboorte van 'n seun, [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]], gelei het. Cleopatra het in 46 en 44&nbsp;v.C. as 'n vasalkoningin na Rome gereis, waar sy in Caesar se villa gebly het. Ná die sluipmoord op Caesar en, op haar bevel, Ptolemeus XIV in 44&nbsp;v.C., het sy Caesarion as Ptolemeus XV se medeheerser aangestel. In die Bevrydersoorlog van 43-42&nbsp;v.C. het Cleopatra haar aan die kant van die Tweede [[Triumviraat]] geskaar wat gevorm is deur Caesar se nefie en erfgenaam [[Augustus Octavianus|Octavianus]], [[Marcus Antonius]] en Marcus Aemilius Lepidus. Nadat hulle in 41&nbsp;v.C. ontmoet het, het Cleopatra 'n verhouding met Antonius begin. Hy het Arsinoe op haar versoek laat teregstel en al hoe meer op Cleopatra begin steun vir befondsing en militêre hulp tydens sy invalle in die [[Partiese Ryk]] en [[Armenië|Koninkryk Armenië]]. Die Skenkings van Alexandrië het hulle kinders – Alexander Helios, Cleopatra Selene II en Ptolemeus Philadelphus – tot heersers van verskeie eertydse gebiede onder Antonius se gesag verklaar. Dit, tesame met hulle troue en Antonius se egskeiding van Octavianus se suster, het gelei tot die finale oorlog teen die [[Romeinse Republiek]]. Octavianus het 'n propagandaoorlog gevoer en Antonius se bondgenote in die Romeinse Senaat gedwing om in 32&nbsp;v.C. uit Rome te vlug, en hy het oorlog teen Cleopatra verklaar. Nadat hy Antonius en Cleopatra se vloot in 31&nbsp;v.C. in die [[Slag van Actium]] verslaan het, het Octavianus se magte Egipte in 30&nbsp;v.C. binnegeval en Antonius verslaan. Dit het gelei tot Antonius se selfmoord en Cleopatra se dood nadat sy gif gedrink het. ==Etimologie== Die [[Latyn|gelatiniseerde]] vorm Cleopatra kom van die antieke [[Grieks]]e Kleopátra (Κλεοπάτρα), wat beteken "glorie van haar vader",{{sfnp|Royster|2003|p=48}} van κλέος (''kléos'', "glorie") en πατήρ (patḗr, "vader").{{sfnp|Muellner|}} Die manlike vorm sou geskryf gewees het as óf Kleópatros (Κλεόπατρος) óf Pátroklos (Πάτροκλος).{{sfnp|Muellner|}} Cleopatra was die naam van Alexander die Grote se suster sowel as van Cleopatra Alcyone, vrou van die held Meleager in die [[Griekse mitologie]].{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}} Deur die huwelik tussen [[Ptolemeus V Epiphanes]] en Cleopatra I Sira ('n [[Seleukidiese Ryk|Seleukidiese]] prinses) het die naam in die Ptolemeïese dinastie beland.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16, 39}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=55–57}} Cleopatra se aangenome titel, Theā́ Philopátōra (Θεᾱ́ Φιλοπάτωρα) beteken "godin wat haar vader liefhet".{{sfnp|Burstein|2004|p=15}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=84, 215}} ==Biografie== ===Agtergrond=== [[Beeld:Diadokhoi240nbc.jpg|thumb|links|220px|Hellenistiese koninkryke wat ontstaan het ná die dood van Alexander die Grote.]] Ptolemeïese farao's is deur die hoëpriester van [[Ptah]] in [[Memphis (Egipte)|Memphis]] gekroon, maar het in die multikulturele en grootliks Griekse stad [[Alexandrië]] gewoon wat deur Alexander die Grote van [[Koninkryk Masedonië|Masedonië]] gestig is.{{sfnp|Roller|2010|pp=32–33}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=1, 3, 11, 129}} Hulle het [[Grieks]] gepraat en as Hellenistiese monarge oor Egipte regeer. Hulle het geweier om [[Egipties]] te leer praat.{{sfnp|Roller|2010|pp=29–33}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=1, 5, 13–14, 88, 105–106}}<ref name=Egipties group="nota">Die weiering van Ptolemeïese heersers om Egipties te leer praat, is die rede hoekom antieke Grieks ([[Koine]]) saam met Egipties op amptelike hofdokumente soos die [[Rosettasteen]] gebruik is ({{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3 |title=Radio 4 Programmes – A History of the World in 100 Objects, Empire Builders (300 BC – 1 AD), Rosetta Stone |publisher=BBC |access-date=7 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100523105204/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3 |archive-date=23 May 2010 |url-status=live }}).</ref> [[Beeld:Ptolemy XII Auletes Louvre Ma3449.jpg|thumb|180px|'n Hellenistiese borsbeeld van Ptolemeus&nbsp;XII Auletes, die vader van Cleopatra ([[Louvre]], Parys).{{sfnp|Roller|2010|p=18}}]] In teenstelling hiermee kon Cleopatra baie tale praat en sy was die eerste Ptolemeïese heerser wat Egipties geleer het.{{sfnp|Schiff|2011|p=35}}{{sfnp|Roller|2010|pp=46–48}} Volgens [[Plutarchus]] kon sy ook onder meer [[Hebreeus]] (of [[Aramees]]), [[Arabies]], [[Siries]], [[Parties]] en dalk selfs [[Latyn]] praat.<ref name=Tale group="nota">Vir die baie tale wat Cleopatra gepraat het, sien {{harvtxt|Roller|2010|pp=46–48}} en {{harvtxt|Burstein|2004|pp=11–12}}.</ref> Van dié tale weerspieël Cleopatra se wens om die [[Wes-Asië|Wes-Asiatiese]] gebiede te herstel wat eens tot die Ptolemeïese Ryk behoort het.{{sfnp|Roller|2010|pp=46–48, 100}} Romeinse inmenging in Egipte kom van voor Cleopatra se bewind.{{sfnp|Roller|2010|pp=38–42}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xviii, 10}} Toe Ptolemeus&nbsp;IX Lathyros laat in 81&nbsp;v.C. sterf, is hy deur sy dogter Berenike&nbsp;III opgevolg.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Grant|1972|pp=10–11}} Teenstand teen die bewind van 'n enkele vroulike heerser het haar egter gedwing om met haar neef en stiefseun Ptolemeus&nbsp;XI Alexander&nbsp;II te trou en hom as medeheerser te aanvaar.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Grant|1972|pp=10–11}} Ptolemeus&nbsp;XI het sy vrou kort ná die huwelik in 80&nbsp;v.C. vermoor, maar is in die opstand oor die moord daaroor [[Lynch|gelynch]].{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=xix}}{{sfnp|Grant|1972|p=11}} Ptolemus&nbsp;XI, of dalk sy oom Ptolemy&nbsp;IX of vader, Ptolemy&nbsp;X Alexander&nbsp;I, het die Ptolemeïese Ryk aan Rome nagelaat as kollateraal vir lenings. Daarom het die Romeine die wetlike reg gehad om Egipte, hulle [[vasal]]staat, oor te neem ná die moord op Ptolemeus&nbsp;XI.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=12}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=74}} Die Romeine het egter verkies om die Ptolemeïese Ryk tussen die wettige seuns van Ptolemeus&nbsp;IX te verdeel. Hulle het [[Siprus]] aan Ptolemeus van Siprus gegee en Egipte aan Ptolemeus XII Auletes.{{sfnp|Roller|2010|p=17}}{{sfnp|Burstein|2004|p=xix}} ===Bewind en verbanning van Ptolemeus XII=== In 65&nbsp;v.C. het die [[Romeinse sensor]] voor die Senaat gepleit Rome moet die Ptolemeïese Egipte annekseer, maar dit is verwerp.{{sfnp|Roller|2010|p=20}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xix, 12–13}} Ptolemeus&nbsp;XII het op die bedreiging van 'n moontlike anneksasie gereageer deur vergoeding en groot geskenke aan magtige Romeinse staatsmanne te bied, soos aan [[Pompeius]] en eindelik [[Julius Caesar]] nadat hy in 59&nbsp;v.C. Romeinse konsul geword het.{{sfnp|Roller|2010|pp=20–21}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 12–13}} Ptolemeus se optrede het hom egter bankrot gemaak en hy moes noodgedwonge lenings van 'n Romeinse bankier kry.{{sfnp|Roller|2010|p=21}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=76}} [[Beeld:Retrato femenino (26771127162).jpg|thumb|links|180px|Waarskynlik 'n portret van Cleopatra wat ná haar dood geskilder is, met rooi hare en haar besonderse gelaatstrekke ([[Italië]], 1ste eeu&nbsp;n.C.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}}{{sfnp|Fletcher|2008|loc=p. 87, beeldplate en byskrifte tussen pp. 246–247}}]] In 58&nbsp;v.C. het die Romeine Siprus geannekseer en Ptolemeus van Siprus, Ptolemeus&nbsp;XII se broer, met aantygings van [[seerowery]] daartoe gedryf om selfmoord te pleeg eerder as om verban te word.{{sfnp|Roller|2010|p=22}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=76}} Ptolemeus&nbsp;XII het in die openbaar niks gesê oor sy broer se dood nie, en dié besluit en sy bemaking van tradisioneel Ptolemeïese grondgebied aan die Romeine het sy geloofwaardigheid geknou onder onderdane, wat reeds woedend was oor sy ekonomiese beleide.{{sfnp|Burstein|2004|pp=13, 75}}{{sfnp|Grant|1972|pp=14–15}} Ptolemeus&nbsp;XII is toe uit Egipte verban. Hy het eers na [[Rhodos]], toe na [[Athene]] en eindelik na Pompeius se villa naby Praeneste, Italië, gevlug.{{sfnp|Roller|2010|p=22}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 13, 75}} Hy het byna 'n jaar daar aan die buitewyke van Rome deurgebring, blykbaar vergesel van sy dogter Cleopatra, wat toe sowat 11 jaar oud was.<ref name=Dogter group="nota">Fletcher {{harvtxt|Fletcher|2008|pp=76–77}} het min twyfel hieroor: "Auletes is in die somer van 58&nbsp;v.C. van die troon gesit en omdat hy vir sy lewe gevrees het, het hy uit beide sy paleis en sy koninkryk gevlug, hoewel hy nie heeltemal alleen was nie. Een Griekse bron onthul hy is "deur een van sy dogters" vergesel. Aangesien die oudste, Berenike&nbsp;IV, monarg was en die jongste, Arisone, nie veel ouer as 'n baba nie, word algemeen aanvaar dit moes sy middelste en gunstelingdogter, die 11-jarige Cleopatra, gewees het."</ref> Berenike&nbsp;IV het afgesante na Rome gestuur om voorspraak te maak vir haar bewind en die herinstelling van haar pa op die troon teen te staan, maar Ptolemeus het sluipmoordenaars gestuur om die leiers van die afgesante te vermoor, 'n voorval wat deur sy magtige Romeinse ondersteuners toegesmeer is.{{sfnp|Burstein|2004|p=13}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=77–78}} Toe die Romeinse Senaat weier om aan Ptolemeus&nbsp;XII 'n gewapende eskort te verskaf om na Egipte terug te keer, het hy besluit om Rome laat in 57&nbsp;v.C. te verlaat en het hy in [[Efese]] gaan bly.{{sfnp|Roller|2010|pp=23–24}}{{sfnp|Grant|1972|p=16}} [[Beeld:Roman Republic in 40bC.svg|thumb|220px|Die Romeinse Republiek (groen) en Ptolemeïese Egipte (geel) in 40&nbsp;v.C.]] Ptolemeus&nbsp;XII se Romeinse finansiers was vasbeslote om sy bewind te herstel.{{sfnp|Roller|2010|p=24}} Pompeius het Aulus Gabinius, die Romeinse goewerneur van [[Syria (Romeinse provinsie)|Syria]], omgekoop om Egipte binne te val en Ptolemeus op die troon terug te plaas. Gabinius het dit in die lente van 55&nbsp;v.C. gedoen.{{sfnp|Roller|2010|p=24}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=13, 76}} [[Marcus Antonius]] was as jong offisier onder Gabinius se bevel. Hy het hom onderskei deur Ptolemeus&nbsp;XII te keer om die inwoners van Pelousion te vermoor en deur die lyk van Archelaos, Berenike&nbsp;IV se man, te red nadat hy in 'n veldslag gesneuwel het om te verseker hy kry 'n koninklike begrafnis.{{sfnp|Roller|2010|pp=24–25}}{{sfnp|Burstein|2004|p=76}} Cleopatra, wat toe 14 jaar oud was, sou saam met die Romeinse ekspedisie na Egipte gereis het; jare later het Antonius erken hy het in dié tyd op haar verlief geraak.{{sfnp|Roller|2010|pp=24–25}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=23, 73}} Gabinius is in Rome verhoor omdat hy sy gesag oorskry het. Hy is onskuldig bevind, maar in sy tweede verhoor, vir die aanvaarding van omkoopgeld, is hy skuldig bevind en verban. Caesar sou dit sewe jaar later, in 48&nbsp;v.C., herroep.{{sfnp|Roller|2010|p=25}}{{sfnp|Grant|1972|p=18}} Ptolemeus&nbsp;XII het Berenike&nbsp;IV en haar ryk ondersteuners laat teregstel en beslag op hulle eiendom gelê.{{sfnp|Roller|2010|pp=25–26}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=13–14, 76}} Ptolemeus het 'n testament laat opstel waarin hy Cleopatra en sy seun Ptolemeus&nbsp;XIII as sy gesamentlike erfgename aanwys en hy het die ekonomie gestabiliseer.{{sfnp|Burstein|2004|p=14}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=80, 85}} Op 31 Mei 52&nbsp;v.C. is Cleopatra 'n regent van Ptolemeus gemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=27}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=84–85}} Ptolemeus het nie al sy skuld afbetaal teen die tyd dat hy dood is nie, en die skuld is oorgedra aan sy opvolgers, Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIII.{{sfnp|Roller|2010|p=26}}{{sfnp|Grant|1972|p=18}} ===Troonbestyging=== {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = Links: Cleopatra, aangetrek as 'n farao, bied offerandes aan die godin [[Isis]]. Op 'n [[stele]] van kalksteen uit 51&nbsp;v.C. (Louvre, Parys).{{pb}}Regs: Die [[cartouche]]s van Cleopatra en Caesarion op 'n stele uit die Ptolemeïese tydperk. (Petrie-museum van Egiptiese Argeologie, Londen). | beeld1 = Cleopatra Isis Louvre E27113.jpg | width1 = 120 | beeld2 = Limestone stela of a high priest of god Ptah. It bears the cartouches of Cleopatra and Caesarion. From Egypt. Ptolemaic Period. The Petrie Museum of Egyptian Archaeology, London.jpg | width2 = 165 }} Ptolemeus XII is die een of ander tyd voor 22 Maart 51&nbsp;v.C. oorlede. Verskeie dringende noodgevalle het Cleopatra kort ná haar troonbestyging in die gesig gestaar, soos [[hongersnood]] wat deur 'n droogte en 'n lae vloedvlak van die Nyl veroorsaak is en wetteloosheid wat aangehits is deur die Gabiniani, die nou werklose Romeinse soldate wat deur Gabinius in Egipte agtergelaat is om die land te beset.{{sfnp|Roller|2010|pp=53–54}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=16–17}} Sy het ook haar pa se skuld geërf en die Romeinse Republiek baie geskuld.{{sfnp|Roller|2010|p=53}} Teen 29 Augustus 51&nbsp;v.C. het amptelike dokumente Cleopatra die enigste heerser begin noem. Dit is 'n bewys dat sy haar broer Ptolemeus XIII as medeheerser verwerp het.{{sfnp|Burstein|2004|p=16}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=91–92}} Sy het waarskynlik met hom getrou,{{sfnp|Burstein|2004|p=xx}} hoewel daar geen rekord daarvan is nie.{{sfnp|Hölbl|2001|p=231}} Die Ptolemeïese gebruik van huwelike tussen sibbes is deur [[Ptolemeus II Philadelphus|Ptolemeus II]] en sy suster Arsinoe II begin.{{sfnp|Roller|2010|pp=36–37}}{{sfnp|Burstein|2004|p=5}} Dit was lank reeds die gebruik in Egipte, maar het die Grieke gewalg.{{sfnp|Grant|1972|pp=26–27}} Teen die tyd van Cleopatra se bewind is dit egter as 'n normale reëling vir Ptolemeïese heersers beskou.{{sfnp|Burstein|2004|p=5}} Ondanks Cleopatra se verwerping het Ptolemeus&nbsp;XIII steeds magtige bondgenote gehad, veral die [[eunug]] Potheinos, sy kindertydse onderwyser en regent en die administrateur van sy eiendom.{{sfnp|Roller|2010|pp=56–57}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=16–17}} Daar was ook ander wat Cleopatra teengestaan het en dit lyk of sy 'n kort bondgenootskap met 'n ander broer, Ptolemeus&nbsp;XIV, gesluit het. Teen die herfs van 50&nbsp;v.C. het Ptolemeus XIII egter die oorhand in hulle konflik gekry en het hy begin om dokumente te teken met sy naam voor dié van sy suster.{{sfnp|Hölbl|2001|p=231}}{{sfnp|Roller|2010|p=57}} ===Sluipmoord op Pompeius=== [[Beeld:Pompey the Great, Augustean copy of a 70-60 BC original, Venice Museo Archeologico Nazionale (22205132751).jpg|thumb|180px|'n Romeinse beeld van die gesig van Pompeius uit 27&nbsp;v.C. - 14&nbsp;n.C. ('n kopie van die oorspronklike beeld uit 70-60&nbsp;v.C.]] In die somer van 49&nbsp;v.C. was Cleopatra en haar magte steeds in gevegte teen dié van Ptolemeus&nbsp;XIII in Alexandrië betrokke toe Pompeius se seun, Gnaius Pompeius, militêre hulp namens sy pa kom vra.{{sfnp|Roller|2010|p=57}} Nadat Pompeius in Januarie 49&nbsp;v.C. van die Galliese Oorloë na Italië teruggekeer het, het Caesar hom en sy ondersteuners gedwing om na [[Griekeland]] te vlug.{{sfnp|Roller|2010|p=58}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=94–95}} In dalk hulle laaste gesamentlike dekreet het Cleopatra en Ptolemeus ingestem om 60 skepe en 500 soldate, insluitende die Gabiniani, te stuur om Pompeius te help. Dit het waarskynlik gehelp om 'n deel van hulle skuld aan Rome terug te betaal.{{sfnp|Roller|2010|p=58}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=95}} Cleopatra het intussen die geveg teen haar broer verloor en het na [[Thebe, Egipte|Thebe]] gevlug.{{sfnp|Roller|2010|pp=58–59}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=95–96}} Teen die lente van 48&nbsp;v.C. het Cleopatra saam met haar jonger suster, Arsinoe IV, na Syria gereis om 'n mag op die been te bring wat Egipte kon inval.{{sfnp|Roller|2010|p=59}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 17}} Sy het met 'n leër teruggekeer, maar haar optog na Alexandrië is gestuit deur haar broer se magte, en sy het buite Pelousion in die oostelike [[Nyldelta]] uitgekamp.{{sfnp|Roller|2010|pp=59–60}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xx, 17}} In Griekeland is Pompeius se magte op 9 Augustus 48&nbsp;v.C. deur Caesar s'n verwoes en hy het na [[Tirus]] gevlug.{{sfnp|Bringmann|2007|p=259}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 17}} Vanweë sy noue bande met die Ptolemeuse het Pompeius besluit om in Egipte te gaan skuil en sy magte daar aan te vul.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 17}} Ptolemeus&nbsp;XIII se raadgewers was egter bang dat hy Egipte sou gebruik in 'n uitgerekte Romeinse burgeroorlog.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=98}} Pompeius het Egipte eindelik naby Pelousion binnegekom nadat hy in 'n geskrewe brief genooi is, maar hy is op 28 September 48&nbsp;v.C. in 'n lokval gelei en vermoor.{{sfnp|Roller|2010|p=60}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=259}} Ptolemeus XIII het geglo hy het sy mag gedemonstreer en terselfdertyd die situasie ontlont deur Pompeius se afgesnyde kop na Caesar te stuur wat teen vroeg Oktober in Alexandrië aangekom en in die koninklike paleis gaan bly het.{{sfnp|Roller|2010|pp=60–61}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 18}} Caesar was egter woedend oor Pompeius se dood en het 'n beroep op Ptolemeus en Cleopatra gedoen om hulle troepe te ontbind en vrede te maak.{{sfnp|Roller|2010|pp=60–61}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}} ===Verhouding met Julius Caesar=== [[Beeld:Retrato de Julio César (26724093101).jpg|thumb|180px|'n Romeinse beeld van Caesar uit sy tyd. Argeologiese Museum van Turyn, Italië.]] Ptolemeus&nbsp;XIII het aan die voorpunt van sy leër in Alexandrië aangekom, in duidelike uittarting van Caesar se opdrag om sy troepe te ontbind en sy leër te verlaat voor hy terugkom.{{sfnp|Roller|2010|p=61}} Cleopatra het aanvanklik gesante na Caesar gestuur, maar toe sy hoor hy is geneig om affairs met koninklike vroue te hê, het sy na Alexandrië gegaan om hom persoonlik te spreek.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Burstein|2004|p=18}} Die historikus [[Dio Cassius]] vertel sy het dit gedoen sonder om haar broer te verwittig, dat sy uitlokkend aangetrek was en Caesar met haar spitsvondigheid bekoor het.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Hölbl|2001|pp=234–235}} [[Plutarchus]] gee 'n heel ander, en dalk mitiese, prentjie oor hoe sy in die paleis ingesmokkel is om Caesar te ontmoet.{{sfnp|Roller|2010|p=61}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=234}}{{sfnp|Jones|2006|pp=57–58}} [[Beeld:Клеопатра VII.jpg|thumb|160px|links|'n Egiptiese standbeeld, waarskynlik van Cleopatra, in swart basalt uit die tweede helfte van die 1ste eeu&nbsp;v.C. ([[Hermitage]], [[Sint Petersburg]]).]] Toe Ptolemeus besef sy suster is in die paleis en praat persoonlik met Caesar, het hy die bevolking van Alexandrië probeer opsweep om in opstand te kom, maar Caesar het hom laat arresteer en die skare kalmeer.{{sfnp|Roller|2010|pp=61–62}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=112–113}} Caesar het Cleopatra en Ptolemeus toe voor die raad van Alexandrië geroep en die testament van Ptolemeus XII, wat voorheen in Pompeius se besit was, voorgelees waarin hy Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIII as sy gesamentlike erfgename aanwys.{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}}{{sfnp|Burstein|2004|p=18}} Caesar het toe probeer om te reël dat die twee ander sibbes, Arsinoe&nbsp;IV en Ptolemeus&nbsp;XIV, saam oor Siprus regeer om so enige mededingende aanspraakmakers op die Egiptiese troon uit te skakel en sommer ook die Ptolemeïese onderdane te paai wat steeds bitter was omdat Siprus in 58&nbsp;v.C. aan die Romeine afgestaan is.{{sfnp|Roller|2010|p=62}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}} Omdat die eunug Potheinos gedink het Cleopatra word bo Ptolemeus&nbsp;XIII bevoordeel en dat laasgenoemde se leër van 20&nbsp;000 Caesar se 4&nbsp;000 troepe sonder steun maklik sou kon oorrompel, het hy besluit Ptolemeus se leër moet na Alexandrië opruk en beide Caesar en Cleopatra aanval.{{sfnp|Roller|2010|p=62}}{{sfnp|Hölbl|2001|p=235}} Nadat Caesar vir Potheinos laat teregstel het, het Arsinoe&nbsp;IV by die leëraanvoerder Achillas aangesluit en is sy tot koningin verklaar, maar sy het kort daarna haar onderwyser Ganumedes vir Achillas laat vermoor om sy posisie as die aanvoerder van haar leër oor te neem.{{sfnp|Hölbl|2001|p=236}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=118–119}} Ganumedes het Caesar daarna om die bos gelei deur die teenwoordigheid van Ptolemeus XIII as onderhandelaar te versoek, sodat Ptolemeus by Arsinoe&nbsp;IV se leër kon aansluit.{{sfnp|Roller|2010|p=63}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=119}} Die daaropvolgende beleg van die paleis, met Caesar en Cleopatra binne-in vasgekeer, het tot in die volgende jaar, 47&nbsp;v.C., geduur.{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}}{{sfnp|Hölbl|2001|pp=235–236}} In Januarie of Maart 47&nbsp;v.C. het Caesar se versterkings opgedaag. Ptolemeus&nbsp;XIII en Arsinoe&nbsp;IV het hulle magte na die Nyl teruggetrek, waar Caesar hulle aangeval het. Ptolemeus het per boot probeer vlug, maar dit het omgeslaan en hy het verdrink.{{sfnp|Roller|2010|pp=63–64}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}} Arsinoe is na die Tempel van [[Artemis]] in Efese verban.{{sfnp|Roller|2010|p=64}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=172}} Cleopatra was afwesig tydens dié gebeure, moontlik omdat sy sedert September 48&nbsp;v.C. swanger was met Caesar se kind.{{sfnp|Roller|2010|pp=64, 69}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 19–20}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=120}} [[Beeld:Cleopatra and Caesar by Jean-Leon-Gerome.jpg|thumb|180px|''Cleopatra en Caesar'' (1866), 'n skildery deur Jean-Léon Gérôme.]] Caesar se termyn as konsul het aan die einde van 48&nbsp;v.C. geëindig.{{sfnp|Roller|2010|p=64}} Antonius, 'n offisier van hom, het egter Caesar se aanstelling as diktator help verseker. Dit het 'n jaar geduur, tot Oktober 47&nbsp;v.C., en aan Caesar die wetlike mag gegee om die dinastiese dispuut in Egipte op te klaar.{{sfnp|Roller|2010|p=64}} Omdat hy versigtig was om Cleopatra se ouer suster, Berenike&nbsp;IV, wat alleen as vrou wou regeer, se fout te herhaal het Caesar die 22-jarige Cleopatra en haar 12-jarige broer, Ptolemeus XIV, as gesamentlike heersers aangewys deur die twee in naam te laat trou. Cleopatra het egter steeds saam met Caesar gewoon.{{sfnp|Roller|2010|pp=64–65}}{{sfnp|Burstein|2004|p=19}} Caesar het omstreeks April 47&nbsp;v.C. uit Egipte vertrek, na bewering om na probleme in [[Anatolië]] om te sien. Dit kan ook wees dat Caesar, wat met die prominente Romeinse vrou Calpurnia getroud was, nie saam met Cleopatra gesien wou word terwyl sy die lewe aan hulle seun skenk nie.{{sfnp|Roller|2010|p=67}} Hy het drie legioene in Egipte agtergelaat, wat later tot vier vermeerder is, om Cleopatra se posisie te beskerm, maar ook dalk om 'n ogie oor haar te hou.{{sfnp|Burstein|2004|p=20}}{{sfnp|Fletcher|2008|p=153}} [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]], wat na bewering Cleopatra se seun by Caesar was, is op 23 Junie 47&nbsp;v.C. gebore en is oorspronklik "Pharaoh Caesar" genoem, soos in 'n [[stele]] van Memphis staan.{{sfnp|Bringmann|2007|p=260}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20}} Hoewel hy steeds nie kinders by Calpurnia gehad het nie, het Caesar in die openbaar oor Caesarion geswyg (maar sy vaderskap dalk in privaatheid aanvaar).{{sfnp|Roller|2010|p=70}} Cleopatra het aan die ander kant herhaalde amptelike verklarings oor Caesarion se herkoms gemaak en genoem dat Caesar sy vader is.{{sfnp|Roller|2010|p=70}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=162–163}} [[Beeld:Ptolemaic Queen (Cleopatra VII?), 50-30 B.C.E., 71.12.jpg|thumb|links|160px|'n Egiptiese portret van 'n Ptolemeïese koningin, moontlik Cleopatra, omstreeks 51-30&nbsp;v.C.]] Cleopatra en haar medeheerser in naam, Ptolemeus&nbsp;XIV, het Rome iewers laat in 46&nbsp;v.C. besoek, na veronderstelling sonder Caesarion, en het in 'n villa van Caesar oorgebly.{{sfnp|Roller|2010|p=71}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20}} Soos met hulle pa, Ptolemeus&nbsp;XII, het Caesar aan beide Cleopatra en Ptolemeus&nbsp;XIV die wetlike status "vriend en bondgenoot van die Romeinse volk" gegee (''socius et amicus populi Romani'', eintlik "vasalheersers lojaal aan Rome").{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 20, 64}} Cleopatra se besoekers in die villa sluit die senator [[Cicero]] in wat gedink het sy is arrogant.{{sfnp|Roller|2010|p=72}} Sosigenes van Alexandrië, een van die lede van Cleopatra se hof, het Caesar gehelp in die berekenings vir die nuwe [[Juliaanse kalender]], wat op 1 Januarie 45&nbsp;v.C. in werking getree het.{{sfnp|Roller|2010|pp=72, 126}}{{sfnp|Burstein|2004|p=21}} Die Tempel van Venus Genetrix, wat op 25 September 46&nbsp;v.C. in die Forum van Caesar opgerig is, het 'n goue standbeeld van Cleopatra bevat (wat minstens tot in die 3de eeu&nbsp;n.C. daar gestaan het), wat die moeder van Caesar se kind regstreeks verbind het met die godin [[Venus (mitologie)|Venus]], moeder van die Romeine.{{sfnp|Roller|2010|pp=72, 175}}{{sfnp|Burstein|2004|p=21}} Die beeld het ook die Egiptiese godin [[Isis]] op 'n subtiele manier met die [[Romeinse mitologie|Romeinse godsdiens]] verbind.{{sfnp|Roller|2010|p=72}} Caesar is op 15 Maart 44&nbsp;v.C. in 'n sluipmoordaanval dood, maar Cleopatra het tot omstreeks middel April in Rome gebly, met die vae hoop dat Caesarion as Caesar se erfgenaam erken sou word.{{sfnp|Roller|2010|p=74}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 21}} In Caesar se testament is sy nefie [[Augustus Octavianus|Octavianus]] egter as sy hooferfgenaam aangewys, en dié het in Italië aangekom min of meer die tyd toe Cleopatra terug is na Egipte.{{sfnp|Roller|2010|p=74}} 'n Paar maande later het Cleopatra Ptolemeus&nbsp;XIV laat vergiftig en haar seun Caesarion as haar medeheerser aangestel.{{sfnp|Roller|2010|pp=74–75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 22}} ===Cleopatra in die Bevrydersoorlog=== Octavianus, Antonius en Marcus Aemilius Lepidus het die Tweede [[Triumviraat]] in 43&nbsp;v.C. gestig om orde in die Romeinse Republiek te herstel en Caesar se sluipmoordenaars (die sogenaamde Bevryders) te laat boet.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 21–22}} Cleopatra het boodskappe van beide Gaius Cassius Longinus, een van die sluipmoordenaars, en Publius Cornelius Dolabella, prokonsul van Syria en lojaal aan Caesar, gekry waarin hulle militêre hulp vra.{{sfnp|Roller|2010|p=75}} [[Beeld:Cleopatra Gate in Tarsus.JPG|thumb|Cleopatra se Poort in Tarsos (nou Tarsus, [[Turkye]]), waar sy Marcus Antonius in 41&nbsp;v.C. ontmoet het.]] Sy het aan Cassius geskryf met die verskoning dat Egipte te veel probleme het om te help, terwyl sy die vier legioene wat Caesar in Egipte agtergelaat het, na Dolabella gestuur het.{{sfnp|Roller|2010|p=75}} Dié troepe is egter in [[Palestina]] deur Cassius gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|p=22}} Cleopatra het haar eie vloot na Griekeland geneem om Octavianus en Antonius persoonlik te help, maar haar skepe is erg beskadig in 'n [[Mediterreense]] storm en sy het te laat opgedaag.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=22–23}} Teen die herfs van 42&nbsp;v.C. het Antonius die magte van Caesar se sluipmoordenaars in Griekeland verslaan, wat gelei het tot die selfmoord van Cassius en Marcus Junius Brutus.{{sfnp|Roller|2010|p=75}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 22–23}} Teen einde 42&nbsp;v.C. het Octavianus beheer oor 'n groot deel van die westelike helfte van die Romeinse Republiek gekry en Antonius oor die oostelike helfte, met Lepidus grootliks uitgeskakel.{{sfnp|Roller|2010|p=76}} In die somer van 41&nbsp;v.C. het Antonius sy hoofkwartier in Tarsos in Anatolië gevestig en Cleopatra in verskeie briewe gevra om hom daar te besoek, maar sy het dit geïgnoreer todat Antonius se gesant Quintus Dellius haar oorreed het.{{sfnp|Roller|2010|pp=76–77}} Die ontmoeting sou Cleopatra die kans gee om die misverstand uit die weg te ruim dat sy Cassius ondersteun het, maar Antonius wou ongetwyfeld 'n persoonlike, romantiese verhouding met die koningin hê.{{sfnp|Roller|2010|p=77}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 23}} Cleopatra het na Taros geseil en Antonius en sy offisiere twee nagte lank op oorvloedige bankette aan boord van haar skip onthaal.{{sfnp|Roller|2010|pp=77–79}}{{sfnp|Burstein|2004|p=23}} Cleopatra het haar naam gesuiwer en Antonius oortuig om haar verbanne suster, Arsinoe&nbsp;IV, in Efese te laat teregstel.{{sfnp|Roller|2010|p=79}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxi, 24, 76}} ===Verhouding met Marcus Antonius=== [[Beeld:Marcus Antonius marble bust in the Vatican Museums.jpg|thumb|180px|'n Romeinse marmerborsbeeld van die Romeinse konsul en [[triumvir]] [[Marcus Antonius]], laat 1ste eeu&nbsp;n.C. (Vatikaanmuseums).]] Cleopatra het Antonius genooi om na Egipte te kom voordat hy Tarsos verlaat, en hy het Alexandrië teen November 41&nbsp;v.C. besoek.{{sfnp|Roller|2010|p=79}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 24}} Alexandrië het Antonius goed ontvang, beide vanweë sy heldhaftige optrede om Ptolemeus&nbsp;XII terug te plaas op die troon en omdat hy na Egipte gekom het sonder 'n besettingsmag soos Caesar s'n.{{sfnp|Roller|2010|pp=79–80}}{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Cleopatra het hom versigtig gekies om die pa van nog erfgename te wees, want hy is beskou as die magtigste Romeinse figuur ná Caesar se dood.{{sfnp|Roller|2010|pp=81–82}} Met sy mag as [[triumvir]] het Antonius ook die outoriteit gehad om vorige Ptolemeïese gebiede aan Egipte terug te gee.{{sfnp|Roller|2010|pp=82–83}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Teen die lente van 40&nbsp;v.C. het Antonius Egipte verlaat weens probleme in Syria. Teen einde 40&nbsp;v.C. het Cleopatra die lewe aan 'n tweeling geskenk: 'n seun met die naam Alexander Helios en 'n dogter met die naam Cleopatra Selene II, wat Antonius albei as sy kinders erken het.{{sfnp|Roller|2010|pp=83–84}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25}} [[Son|Helios]] (die son) en [[Maan|Selene]] (die maan) was simbolies van 'n nuwe tydperk van gemeenskapsverjonging,{{sfnp|Roller|2010|p=84}} sowel as 'n aanduiding dat Cleopatra gehoop het Antonius sou in die voetspore van [[Alexander die Grote]] volg en die [[Partiese Ryk]] verower.{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Marcus Antonius se Partiese veldtog in die ooste is onderbreek deur 'n burgeroorlog (41-40&nbsp;v.C.) wat deur sy ambisieuse vrou, Fulvia, teen Octavianus begin is in die hoop dat haar man die onbetwiste leier van Rome sou word.{{sfnp|Roller|2010|p=84}}{{sfnp|Burstein|2004|p=73}} Daar is al voorgestel Fulvia wou Antonius by Cleopatra wegkry, maar die konflik het in Italië begin voor sy en Cleopatra se ontmoeting.{{sfnp|Roller|2010|pp=84–85}} [[Beeld:Lawrence Alma-Tadema- Anthony and Cleopatra.JPG|thumb|250px|links|''Die Ontmoeting tussen Antonius en Cleopatra'' (1885), deur Lawrence Alma-Tadema.]] Fulvia en Antonius se broer Lucius Antonius is eindelik deur Octavianus beleër by Perusia en toe uit Italië verban. Fulvia is in Griekeland dood toe sy by Antonius probeer uitkom het.{{sfnp|Roller|2010|p=85}} Haar skielike dood het gelei tot 'n versoening tussen Octavianus en Antonius in September 40&nbsp;v.C.{{sfnp|Roller|2010|p=85}}{{sfnp|Burstein|2004|p=25}} Die ooreenkoms wat tussen hulle bereik is, sluit in dat Antonius beheer oor die Romeinse Republiek se gebiede oos van die [[Ioniese See]] behou, maar dat hy sekere ander dele afstaan, asook dat hy met Octavianus se suster Octavia die Jongere trou.{{sfnp|Roller|2010|pp=85–86}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25, 73}} Die verhouding tussen Antonius en Cleopatra het dalk versuur toe hy nie net met Octavia trou nie, maar ook twee kinders, Antonia die Ouere in 39&nbsp;v.C. en Antonia die Jongere in 36&nbsp;v.C., by haar het en sy hoofkwartier na Athene skuif.{{sfnp|Roller|2010|p=89}} Met soldate wat Octavianus en Octavia gereël het, is Antonius na [[Antiogië]], waar hy hom voorberei het op sy oorlog teen die Parte.{{sfnp|Roller|2010|p=90}} Antonius het Cleopatra na Antiogië ontbied om ernstige sake met haar te bespreek, soos finansiële steun van haar vir sy Partiese veldtog.{{sfnp|Roller|2010|p=90}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Cleopatra het haar tweeling, wat nou drie jaar oud was, na Antiogië gebring waar Antonius hulle die eerste keer gesien het en waar hulle waarskynlik hulle vanne, Helios en Selene, gekry het as deel van Antonius en Cleopatra se ambisieuse planne vir die toekoms.{{sfnp|Roller|2010|pp=90–91}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Om die ooste te stabiliseer het Antonius nie net Cleopatra se gebied vergroot nie,{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} maar ook nuwe heersersdinastieë en vasalheersers geskep wat lojaal teenoor hom sou wees, maar hom eindelik oorleef het.{{sfnp|Roller|2010|pp=91–92}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} [[Beeld:Antony with Octavian aureus.jpg|thumb|240px|Romeinse muntstukke met afbeedlings van Marcus Antonius (links) en Octavianus wat in 41&nbsp;v.C. uitgereik is om die skepping van die Tweede Triumviraat in 43&nbsp;v.C. te vier.]] Cleopatra het groot voormalige Ptolemeïese gebiede in die [[Levant]] teruggekry, insluitende feitlik die hele [[Fenisië]] ([[Libanon]]) minus [[Tirus]] en [[Sidon]], wat in Romeinse hande gebly het.{{sfnp|Roller|2010|p=92}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} In die lig van haar familiebande met die [[Seleukidiese Ryk|Seleukiede]] het sy 'n deel van [[Syria (Romeinse provinsie)|Syria]] aan die Bo-[[Orontes]]rivier gekry.{{sfnp|Roller|2010|pp=92–93}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Onder die heelwat ander gebiede wat sy ontvang het, tel ook [[Jerigo]] in Palestina.{{sfnp|Roller|2010|pp=94, 142}}{{sfnp|Burstein|2004|p=26}} Antonius se uitbreiding van die Ptolemeïese Ryk deur grondgebied af te staan wat onder direkte Romeinse beheer was, is deur sy teenstander Octavianus uitgebuit. Dié het op die gevoel van die Romeinse burgers gespeel deur die aandag te vestig op die bemagtiging van 'n buitelandse koningin ten koste van hulle republiek.{{sfnp|Roller|2010|pp=94–95}} Octavianus het ook vertel Antonius verwaarloos sy vrou, Octavia. Hy het aan haar en sy eie vrou, Livia, die buitengewone voorreg van hoogheiligheid gegee.{{sfnp|Roller|2010|pp=94–95}} Die eerste standbeeld is 50 jaar tevore aan 'n lewende Romeinse vrou opgedra,{{sfnp|Roller|2010|p=95}} en Octavia en Livia het nou in haar voetspore gevolg. Hulle standbeelde is waarskynlik in Caesar se Forum opgerig om mee te ding met dié van Cleopatra wat deur Caesar opgerig is.{{sfnp|Roller|2010|p=95}} In 36&nbsp;v.C. het Cleopatra Antonius na die [[Eufraat]] vergesel op pad om die Partiese Ryk in te val.{{sfnp|Roller|2010|pp=95–96}} Sy het daarna na Egipte teruggekeer, moontlik omdat sy hoog swanger was.{{sfnp|Roller|2010|p=96}} Teen die somer van 36&nbsp;v.C. het sy die lewe geskenk aan Ptolemeus Filadelfus, haar tweede seun by Antonius.{{sfnp|Roller|2010|p=96}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 25–26}} Antonius se Partiese veldtog in 36&nbsp;v.C. het om verskeie redes klaaglik misluk. Een rede was die verraad van Artavasdes II van Armenië, wat na die Partiese kant oorgeloop het.{{sfnp|Roller|2010|p=97}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Nadat hy sowat 30&nbsp;000 soldate verloor het, het Antonius eindelik in Desember by Leukokome naby die hedendaagse [[Beiroet]] aangekom en kwaai begin drink voordat Cleopatara opgedaag het met geld en klere vir sy manne.{{sfnp|Roller|2010|p=97}}{{sfnp|Burstein|2004|p=27}} Hy wou nie teruggaan huis toe nie en is saam met Cleopatra terug na Alexandrië om sy pasgebore seun te sien.{{sfnp|Roller|2010|p=97}} ===Skenkings van Alexandrië=== Terwyl Antonius in 35&nbsp;v.C. vir nog 'n Partiese ekspedisie voorberei het, dié keer teen hulle bondgenoot Armenië, het Octavia met 2&nbsp;000 soldate na Athene gereis om na bewering vir Antonius te help, maar waarskynliker in 'n plan wat deur Octavianus uitgedink is om Antonius in die verleentheid te stel oor sy militêre verliese.{{sfnp|Roller|2010|pp=97–98}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=27–28}} Antonius het die soldate in ontvangs geneem, maar vir Octavia gesê om nie oos van Athene te kom nie omdat hy en Cleopatra saam na Antiogië sou reis. Hy het egter skielik en onverwags die militêre veldtog laat vaar en is terug na Alexandrië.{{sfnp|Roller|2010|pp=97–98}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=27–28}} Toe Octavia na Rome terugkeer, het Octavianus haar uitgebeeld as 'n slagoffer wat verkeerd behandel is deur Antonius, hoewel sy geweier het om Antonius se huis te verlaat.{{sfnp|Roller|2010|p=98}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} Octavianus het al hoe meer selfvertoue gekry namate hy sy teenstanders in die weste uit die weg geruim het: selfs Lepidus, die derde lid van die triumviraat, wat in huisarres geplaas is nadat hy in Sisilië teen Octavianus in opstand gekom het.{{sfnp|Roller|2010|p=98}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=301}} [[Beeld:Papyrus document containing signature of Cleopatra VII of Egypt.jpg|thumb|240px|'n Papirusdokument van Februarie 33&nbsp;v.C. wat belastingskwytskelding aan iemand in Egipte verleen. Cleopatra se handtekening is deur 'n amptenaar aangebring, maar die woorde "γινέσθωι" (''ginésthōi'', "laat dit gebeur"){{sfnp|Burstein|2004|p=33}} wat in Grieks bygevoeg is, is moontlik in Cleopatra se eie handskrif.{{sfnp|Roller|2010|pp=133–134}}]] Antonius se gesant Quintus Dellius is in 34&nbsp;v.C. na Artavasdes II gestuur om 'n huwelik te reël tussen die Armeense koning se dogter en Alexander Helios, die seun van Antonius en Cleopatra.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|p=28}} Toe dit van die hand gewys word, het Antonius en sy leër Armenië binnegeval, hulle magte verslaan en die koning en sy familie gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 28}} Antonius het toe 'n militêre parade in Alexandrië gehou in die vorm van 'n Romeinse oorwinning. Hy was aangetrek soos [[Dionusos]] en het die stad op 'n strydwa binnegery om die koninklike gevangenes aan Cleopatra te wys. Sy het op 'n goue troon gesit.{{sfnp|Roller|2010|p=99}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=28–29}} Nuus oor die voorval is kwaai in Rome gekritiseer as 'n verdraaiing van geëerde Romeinse rites en rituele vir 'n Egiptiese koningin.{{sfnp|Roller|2010|p=99}} Op 'n geleentheid wat kort daarna gehou is, het Cleopatra soos [[Isis]] aangetrek en verklaar sy is die koningin van konings en haar seun Caesarion die koning van konings, terwyl Alexander Helios verklaar is tot koning van Armenië, [[Medië]] en Partië, en die tweejarige Ptolemeus Filadelfos tot koning van Sirië en Silisië.{{sfnp|Roller|2010|pp=99–100}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=301–302}} Cleopatra Selene&nbsp;II is die koningin van Kreta en Sirene gemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=100}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Antonius en Cleopatra kon tydens dié seremonie getrou het.{{sfnp|Roller|2010|p=100}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 29}} Antonius het 'n verslag na Rome gestuur vir die bekragtiging van dié grondeise, wat nou bekend is as die Skenkings van Alexandrië. Octavianus wou dit vir propaganda laat publiseer, maar die twee konsuls, albei ondersteuners van Antonius, het dit uit die openbare oog gehou.{{sfnp|Roller|2010|pp=100–101}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Laat in 34&nbsp;v.C. het Antonius en Octavianus in 'n hete propagandaoorlog betrokke geraak wat jare geduur het.{{sfnp|Roller|2010|pp=129–130}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Antonius het beweer sy teenstander het Lepidus onwettig uit hulle triumviraat geskop en hom verhinder om troepe in Italië bymekaar te maak. Octavianus het Antonius weer daarvan beskuldig dat hy die koning van Armenië onwettig aangehou het, met Cleopatra getrou het al was hy nog met sy suster Octavia getroud, en Caesarion in plaas van Octavianus as Caesar se erfgenaam verklaar het.{{sfnp|Roller|2010|pp=129–130}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Die beskuldigings en skinderstories van dié propagandaoorlog het baie gewilde persepsies van Cleopatra geskep.{{sfnp|Roller|2010|p=130}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=65–66}} Sy sou Marcus Antonius glo gebreinspoel het met heksery en towery en was so gevaarlik soos [[Homeros]] se [[Helena van Troje]] om die beskawing te verwoes.{{sfnp|Roller|2010|pp=130–131}} [[Plinius die ouere]] het beweer Cleopatra het eenkeer 'n pêrel wat tienmiljoene [[sestersie]]s werd was, in asyn opgelos net om 'n weddenskap op 'n partytjie te wen.<ref>Plinius die ouere, ''Natural History'' [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D9%3Achapter%3D58 9.58] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200620043122/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D9%3Achapter%3D58 |date=20 Junie 2020 }}</ref>{{sfnp|Roller|2010|p=132}} ===Slag van Actium=== [[Beeld:Augustus Statue.JPG|thumb|180px|'n Gerekonstrueerde standbeeld van [[Augustus Octavianus|Augustus]] as 'n jonger Octavianus, 30&nbsp;v.C.]] In 'n toespraak voor die Romeinse Senaat op sy eerste dag as konsul op 1&nbsp;Januarie 33&nbsp;v.C., het Octavianus Antonius daarvan beskuldig dat hy probeer om Romeinse vryhede en territoriale integriteit te ondermyn as 'n slaaf van sy Oosterse koningin.{{sfnp|Bringmann|2007|p=302}} Voordat Antonius en Octavianus se gesamentlike ''imperium'' op 31 Desember 33&nbsp;v.C. verval het, het Antonius vir Caesarion tot Caesar se ware erfgenaam verklaar in 'n poging om Octavianus te ondermyn.{{sfnp|Bringmann|2007|p=302}} In 32&nbsp;v.C. het twee ondersteuners van Antonius, Gaius Sosius en Gnaeus Domitius Ahenobarbus, konsuls geword. Eersgenoemde het 'n vurige toespraak gelewer waarin hy Octavianus, wat nou 'n privaat burger sonder 'n openbare amp was, veroordeel het.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=302–303}} Tydens die volgende senaatsessie het Octavianus die Senaatshuis met gewapende wagte binngegaan en sy eie beskuldigings teen die konsuls geopper.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Die konsuls en meer as 200 senatore wat Antonius steeds ondersteun het, was hierdeur geïntimideer en het die volgende dag uit Rome gevlug om by Antonius aan te sluit.{{sfnp|Roller|2010|p=134}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} [[Beeld:Castro Battle of Actium.jpg|thumb|291px|links|Die [[Slag van Actium]], 1672, deur Lorenzo A. Castro.]] Antonius en Cleopatra het in 32&nbsp;v.C. na Efese gereis, waar sy 200 van die 800 skepe wat hy bymekaar kon maak, aan hom verskaf het.{{sfnp|Roller|2010|p=134}} Ahenobarbus, wat bang was dat Octavianus se propaganda aan die publiek sou uitlek, het Antonius probeer oorreed om Cleopatra uit te sluit uit die veldtog teen Octavianus.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Publius Canidius Crassus het weer gemeen Cleopatra befonds die oorlog en was 'n bevoegde monarg.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Cleopatra het geweier om na Egipte terug te keer en het gedink sy kan Egipte makliker verdedig as sy Octavianus in Griekeland afkeer.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Haar besluit het daartoe gelei dat prominente Romeine soos Ahenobarbus en Lucius Munatius Plancus die groep verlaat het. In die lente van 32&nbsp;v.C. het Antonius en Cleopatra na Athene gereis, waar sy Antonius oorreed het om 'n amptelike egskeidingsbrief aan Octavia te stuur.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 29}} Plancus het Octavianus aangeraai om beslag te lê op Antonius se testament, wat deur die [[Vestaalse maagd]]e gehou is.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Hoewel dit 'n verbreking van heilige en wetlike regte was, het Octavianus die dokument met geweld by die Tempel van Vesta gekry, en dit het 'n nuttige wapen geword in die propagandaoorlog teen Antonius en Cleopatra.{{sfnp|Roller|2010|p=135}}{{sfnp|Burstein|2004|p=29}} Octavianus het dele van die testament uitgelig, soos dat Caesarion as Caesar se erfgenaam genoem word, dat die Skenkings van Alexandrië wettig was, dat Antonius langs Cleopatra in Egipte begrawe moet word in plaas van in Rome, en dat Alexandrië die nuwe hoofstad van die Romeinse Republiek sal word.{{sfnp|Roller|2010|p=136}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} As 'n bewys van lojaliteit aan Rome het Octavianus besluit om sy eie [[mausoleum]] by die Marsveld te bou.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Octavianus se regsposisie is ook verbeter deurdat hy in 31&nbsp;v.C. tot konsul verkies is.{{sfnp|Bringmann|2007|p=303}} Met die inhoud van Antonius se testament wat bekend gemaak is, het Octavianus 'n wetlike rede gehad om oorlog teen Cleopatra te verklaar{{sfnp|Roller|2010|p=136}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxii, 30}} (nie teen Antonius nie).<ref name=Oorlog group="nota">Soos Jones {{harvtxt|Jones|2006|p=147}} verduidelik, moes Octavianus twee keer dink voordat hy teen Antonius optree. Hy moes versigtig wees om 'n verbintenis met burgeroorlog te vermy, want die Romeine was moeg vir oorlog en Octavianus kon steun verloor as hy teen 'n mede-Romein oorlog verklaar.</ref> Die wetlike rede vir oorlog was nie soseer Cleopatra se territoriale uitbreiding en voormalige Romeinse gebiede wat deur haar kinders saam met Antonius regeer word nie, maar eerder dat sy militêre steun aan 'n privaat burger verskaf het nadat Antonius se mag as triumvir verval het.{{sfnp|Roller|2010|pp=136–137}} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = Silwermunte met Cleopatra se kop op uit Sirië (links) en uit Israel. | beeld1 = Cleopatra VII tetradrachm Syria mint.jpg | width1 = 143 | beeld2 = Cleopatra VII tetradrachm Ascalon mint.jpg | width2 = 148 }} Antonius en Cleopatra het 'n groter vloot as Octavianus gehad, maar hulle bemanning was nie almal goed opgelei nie en was dalk soms van handelskepe, terwyl Octavianus 'n ten volle professionale mag gehad het.{{sfnp|Roller|2010|pp=137, 139}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Antonius wou die [[Adriatiese See]] oorsteek en Octavianus by óf Tarentum óf Brundisium voorkeer,{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} maar Cleopatra, wat hoofsaaklik die verdediging van Egipte in gedagte gehad het, wou Italië nie direk aanval nie.{{sfnp|Roller|2010|p=137}}{{sfnp|Burstein|2004|p=30}} Antonius en Cleopatra het by Patrai in Griekeland oorwinter en het teen die lente van 31&nbsp;v.C. na Actium, een die suidekant van die Golf van Actium, beweeg.{{sfnp|Roller|2010|p=137}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} Cleopatra en Antonius het in die somer verskeie gevegte om Actium teen Octavianus verloor, en soldate het na Octavianus se kamp oorgeloop, insluitende Antonius se jare lange vriend Dellius{{sfnp|Roller|2010|p=138}} en verskeie konings.{{sfnp|Roller|2010|p=138}} Terwyl sommige in Antonius se kamp aanbeveel het dat hulle die seekonflik beëindig en in die binneland veg, het Cleopatra 'n seestryd verkies om Octavianus se vloot van Egipte af weg te hou.{{sfnp|Roller|2010|p=139}} Op 2 September 31&nbsp;v.C. het Octavianus se magte, onder leiding van [[Marcus Vipsanius Agrippa]], in die [[Slag van Actium]] teen die magte van Antonius en Cleopatra te staan gekom.{{sfnp|Roller|2010|p=139}}{{sfnp|Bringmann|2007|pp=303–304}} Antonius se swaar skepe het probeer om naby die meer mobiele vaartuie van Octavianus te bly om hulle te verpletter met swaar artillerie. Octavianus se ligter skepe het hulle egter suksesvol bly ontwyk. Cleopatra se skepe het skielik uit die seeslag onttrek en Antonius het op een van haar skepe geklim. Saam het hulle na Tainaron gevlug.{{sfnp|Roller|2010|pp=139–140}} Die Slag van Actium het voortgeduur sonder Antonius en Cleopatra tot op die oggend van 3 September, en dit is gevolg deur 'n groot oorlopery van offisiere en ander soldate na Octavianus se kant.{{sfnp|Roller|2010|p=140}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} ===Ondergang en dood=== [[Beeld:Roman Wall painting from the House of Giuseppe II, Pompeii, 1st century AD, death of Sophonisba, but more likely Cleopatra VII of Egypt consuming poison.jpg|thumb|240px|'n Romeinse skildery uit die huis van Giuseppe II in [[Pompeji]], vroeg 1ste eeu&nbsp;n.C., wat heel waarskynlik Cleopatra uitbeeld wat gif drink, terwyl haar seun Caesarion agter haar staan.{{sfnp|Roller|2010|pp=178–179}}{{sfnp|Elia|1956|pp=3–7}}]] Terwyl Octavianus Athene verower het, het Antonius en Cleopatra by Paraitonion in Egipte geland.{{sfnp|Roller|2010|p=140}} Die paartjie het toe uiteengegaan: Antonius na Cirene om nog troepe bymekaar te maak en Cleopatra na die hawe van Alexandrië in 'n poging om die opposisie te mislei en die gebeure in Griekeland as 'n oorwinning voor te stel.{{sfnp|Roller|2010|p=140}} Sy was bang nuus oor die uitslag van die geveg by Actium sou tot 'n rebellie lei.{{sfnp|Brambach|1996|p=312}} Lucius Pinarius, Antonio se goewerneur van Cirene, het nuus ontvang dat Octavianus die Slag van Actium gewen het voordat Antonius se boodskappers sy hof kon bereik.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Pinarius het dié boodskappers laat teregstel en toe oorgeloop na Octavianus se kant. Hy het ook die vier legioene wat Antonius wou hê, aan Octavianus gegee.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Antonius het byna selfmoord gepleeg nadat hy dié nuus gehoor het, maar is deur sy offisiere gekeer.{{sfnp|Roller|2010|p=141}} Teen die laat somer van 31&nbsp;v.C. het Cleopatra dalk Antonius as 'n verantwoordelikheid begin beskou terwyl sy voorberei het om Egipte aan haar seun Caesarion te bemaak.{{sfnp|Roller|2010|p=142}} Sy het beplan om die troon aan hom oor te gee, haar vloot uit die [[Middellandse See]] na die [[Rooisee]] te neem en na 'n buitelandse hawe te vaar, miskien [[Indië]], waar sy tyd wou bestee om te herstel.{{sfnp|Roller|2010|p=142}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Malichus I het egter haar vloot afgebrand en sy het geen ander opsie gehad as om in Egipte te bly en met Octavianus te onderhandel nie.{{sfnp|Roller|2010|p=142}} Cleopatra het nou haar seun voorberei om die alleenheerser van Egipte te word.{{sfnp|Roller|2010|pp=142–143}} Sy het Octavianus gevra of haar kinders Egipte kon erf en of Antonius in bannelingskap in Egipte kon bly. Sy het vir hom uitspattige geskenke gestuur en geld in die toekoms belowe.{{sfnp|Roller|2010|p=143}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} [[Beeld:The Death of Cleopatra arthur.jpg|thumb|links|250px|''Die dood van Cleopatra'' (1892), deur Reginald Arthur.]] Ná lang onderhandelings sonder enige resultate het Octavianus in die lente van 30&nbsp;v.C. na Egipte vertrek om dit in te val.{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 31}} Hy het Pelousion oorgeneem terwyl Cornelius Gallus die magte van Antonius naby Paraitonion verslaan het.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Southern|2009|p=153}} Octavianus het vinnig na Alexandrië beweeg, waar Antonius se vloot op 1 Augustus 30&nbsp;v.C. aan hom oorgegee het, gevolg deur sy kavallerie.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} Cleopatra het in haar graftombe gaan wegkruip en 'n boodskap aan Antonius laat stuur dat sy selfmoord gepleeg het.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Jones|2006|p=184}} In desperaatheid het Antonius homself in die maag gesteek en so op 53-jarige ouderdom selfmoord gepleeg.{{sfnp|Roller|2010|p=145}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Intussen het Proculeius Cleopatra se graftombe met 'n leer binnegegaan, haar aangehou en gekeer dat sy haarself saam met haar skatte verbrand.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Jones|2006|pp=185–186}} Sy is toegelaat om Antonius se lyk te balsem en in haar graftombe te begrawe voordat sy na die paleis begelei is.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Burstein|2004|p=31}} Octavianus het Alexandrië binnegegaan, die paleis beset en Cleopatra se jongste drie kinders gevange geneem.{{sfnp|Roller|2010|p=146}}{{sfnp|Southern|2009|p=155}} Toe 'n spioen vir Cleopatra sê Octavianus beplan om haar en haar kinders drie dae later na Rome te neem, het sy haar selfmoord begin beplan omdat sy nie in Rome as deel van Octavianus se oorwinning geparadeer wou word soos haar suster Arsinoe&nbsp;IV nie.{{sfnp|Roller|2010|p=147}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} Dit is onduidelik of sy in haar paleis of in haar graftombe selfmoord gepleeg het.{{sfnp|Roller|2010|pp=147–148}} Dit is ook onseker hoe sy dit gedoen het: haar deur 'n slang laat pik of die gif met 'n naald ingepuit het.{{sfnp|Roller|2010|p=148}}{{sfnp|Anderson|2003|p=56}} Ná haar dood sou Caesarion, nou Ptolemeus&nbsp;XV, net 18 dae lank regeer voordat hy op bevel van Octavianus op 29&nbsp;Augustus 30&nbsp;v.C. tereggestel is.{{sfnp|Roller|2010|pp=149–150}}{{sfnp|Skeat|1953|pp=99–100}} Met die val van die Ptolemeïese Ryk het Egipte die Romeinse provinsie [[Aegyptus (Romeinse provinsie)|Aegyptus]] geword,{{sfnp|Roller|2010|pp=150–151}}{{sfnp|Bringmann|2007|p=304}} en dit was die einde van die Hellenistiese tydperk.{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 1}} In Januarie 27&nbsp;v.C. is Octavianus hernoem tot Augustus ("die geëerde") en het hy die eerste Romeinse keiser geword. Dit was die begin van die [[Romeinse Ryk]].{{sfnp|Bringmann|2007|pp=304–307}} ==Nalatenskap== ===Kinders en opvolgers=== {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = Links: 'n Romeinse kopbeeld van óf Cleopatra óf haar dogter Cleopatra Selene II, koningin van [[Mauretanië]], uit die laat 1ste eeu&nbsp;v.C. (Argeologiemuseum van Cherchell, Algerië.{{sfnp|Roller|2003|p=139}}{{sfnp|Ferroukhi|2001a|p=219}}{{pb}}Regs: 'n Waarskynlike beeld van Cleopatra Selene II, 1ste eeu&nbsp;n.C.{{sfnp|Roller|2003|pp=141–142}}{{sfnp|Walker|2001|pp=312–313}} | beeld1 = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg | width1 = 212 | onderskrif1 = | beeld2 = Allégorie de la province romaine d'Afrique - Grand Palais, Paris 2014.jpg | width2 = 120 | onderskrif2 = }} Ná haar selfmoord is Cleopatra se drie oorlewende kinders – Cleopatra Selene&nbsp;II, Alexander Helios en Ptolemeus Filadelfos – na Rome gestuur saam met Octavianus se suster Octavia die Jongere, 'n voormalige vrou van hulle vader, as hulle voog.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 76–77}} Cleopatra Selene&nbsp;II en Alexander Helios was teenwoordig in die Romeinse triomf van Octavianus in 29&nbsp;v.C.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Die lot van Alexander Helios en Ptolemeus Filadelfus hierna is onbekend.{{sfnp|Roller|2010|p=153}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Octavia het gereël dat Cleopatra Selene&nbsp;II met [[Juba&nbsp;II]], seun van [[Juba&nbsp;I]] van [[Numidië]], trou.{{sfnp|Roller|2010|pp=153–154}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 76–77}} Keiser Augustus het Juba&nbsp;II en Cleopatra Selene&nbsp;II ná hulle troue in 25&nbsp;v.C. aangestel as die nuwe heersers van [[Mauretanië]], waar hulle die ou [[Kartago|Kartaagse]] stad Iol hulle nuwe hoofstad gemaak het, met die naam Caesarea Mauretaniae (die moderne Cherchell in [[Algerië]]).{{sfnp|Roller|2010|pp=153–154}}{{sfnp|Burstein|2004|p=77}} Cleopatra Selene&nbsp;II het baie geleerdes, kunstenaars en raadgewers van haar ma se koninklike hof in Alexandrië ingevoer om haar in Caesarea te dien.{{sfnp|Roller|2010|pp=154–155}} Sy het ook haar seun, Ptolemeus van Mauritanië, so genoem ter ere van haar Ptolemeïese erfenis.{{sfnp|Roller|2010|p=155}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=32, 77}} Cleopatra Selene&nbsp;II is omstreeks 5&nbsp;v.C. oorlede en toe Juba&nbsp;II in 23/24&nbsp;n.C. sterf, is hy deur sy seun Ptolemeus opgevolg.{{sfnp|Roller|2010|p=155}} Dié is egter eindelik in 40&nbsp;n.C. deur die Romeinse keiser [[Caligula]] tereggestel, dalk onder die voorwendsel dat Ptolemeus sy eie koninklike geld onwettig laat munt het en regalia gebruik het wat vir die Romeinse keiser alleen bedoel was.{{sfnp|Roller|2010|pp=155–156}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=xxiii, 32, 77–78}} Ptolemeus was die laaste bekende monarg van die Ptolemeïese dinastie. 'n Kultus wat aan Cleopatra gewy is, het tot minstens 373&nbsp;n.C. bestaan toe Petesenufe, 'n Egiptiese [[skriba]] van die boek ''Isis'', verduidelik het dat hy "die figuur van Cleopatra in goud bedek het".{{sfnp|Roller|2010|p=151}} ===Cleopatra in antieke letterkunde en kuns=== ====Romeinse kuns==== Hoewel amper 50 antieke werke van Romeinse geskiedenis Cleopatra noem, bevat hulle dikwels net kort weergawes van die Slag van Actium, haar selfmoord of Romeinse propaganda oor haar persoonlike tekortkominge.{{sfnp|Roller|2010|p=7}} Hoewel dit nie 'n biografie van Cleopatra is nie, skets die ''Lewe van Antonius'', wat in die 1ste eeu&nbsp;n.C. deur [[Plutarchus]] geskryf is, die beste prentjie van Cleopatra se lewe.{{sfnp|Roller|2010|pp=7–8}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=67, 93}} Die ''Romeinse Geskiedenis'', wat in die 3de eeu&nbsp;n.C. deur die historikus [[Cassius Dio]] gepubliseer is, verskaf 'n aaneenlopende geskiedenis van die tydperk van Cleopatra se bewind.{{sfnp|Roller|2010|p=8}} Die skryfwerk van Marcus Tullius Cicero, wat haar persoonlik geken het, skep 'n onvleiende beeld van haar.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Die skrywers uit die Augustynse tyd [[Vergilius]], [[Horatius]], [[Propertius]] en [[Ovidius]] herhaal net die negatiewe sienings wat die regerende Romeinse regime van die tyd goedgekeur het,{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}}{{sfnp|Burstein|2004|p=67}} hoewel Vergilius die idee van Cleopatra as 'n figuur van romanse en epiese melodrama skilder.{{sfnp|Gurval|2011|pp=66–70}} Die historici [[Strabo]], [[Valerius Maximus]], [[Plinius die ouere]] en [[Appianus]] skryf nie so volledig oor haar nie, maar sommige verskaf besonderhede van haar lewe wat nie in ander historiese rekords bewaar gebly het nie.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Inskripsies wat haar mening weergee, is baie skaars.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Die fragmente van ''Libyka'', wat deur Cleopatra se skoonseun Juba II laat skryf is, verskaf 'n kykie in 'n moontlike historiese werk wat dalk Cleopatra se perspektief verduidelik.{{sfnp|Roller|2010|pp=8–9}} Cleopatra is in talle kunswerke uitgebeeld, in sowel Egiptiese as Griekse en Romeinse style.{{sfnp|Sabino|Gross-Diaz|2016|}} Werk wat bewaar gebly het, sluit in standbeelde, borsbeelde, reliëfs en muntstukke.{{sfnp|Sabino|Gross-Diaz|2016|}} Beelde van haar uit haar tyd is beide in en buite die Ptolemeïese Ryk geskep. Plutarchus beweer die openbare beelde van Antonius is deur Augustus laat vernietig, maar dié van Cleopatra is ná haar dood bewaar danksy haar vriend Archibius wat die keiser betaal het om dit nie te verwoes nie.{{sfnp|Grout|2017a|}}{{sfnp|Roller|2010|p=151}} Van die Grieks-Romeinse kopbeelde van Cleopatra wat bewaar gebly het, het die "Berlynse Cleopatra", in die Altes Museum, haar hele neus, terwyl die neus van die "Vatikaanse Cleopatra", in die Vatikaanmuseums, weg is.{{sfnp|Roller|2010|pp=174–175}}{{sfnp|Pina Polo|2013|pp=185–186}} Die twee beelde lyk baie eenders, kom albei uit die 1ste eeu&nbsp;v.C. en is in Romeinse villas in Italië ontdek. Nog 'n moontlike kopbeeld van Cleopatra is in die [[Britse Museum]] in [[Londen]], maar dit kan ook iemand anders in haar geselskap wees tydens 'n besoek aan Rome.{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} Die vrou het dieselfde gelaatstrekke as op die ander twee beelde, maar het 'n ander haarstyl en geen kroon nie.{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} Dit kon egter gemaak gewees het in 'n ander tydperk van Cleopatra se lewe.{{sfnp|Walker|Higgs|2017|}} <gallery widths="130px" heights="200px" perrow="6"> Beeld:Cleopatra VII, Marble, 40-30 BC, Vatican Museums 001.jpg|Cleopatra, middel 1ste eeu v.C., met 'n Hellenistiese kroon (Vatikaanmuseums).{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Grout|2017b|}}{{sfnp|Roller|2010|pp=174–175}} Beeld:Cleopatra VII, Marble, 40-30 BC, Vatican Museums 003.jpg|Profiel van die "Vatikaanse Cleopatra". Beeld:-0035 Altes Museum Portrait Kleopatra VII anagoria.JPG|Cleopatra, middel 1ste eeu v.C., met 'n Hellenistiese kroon (Altes Museum).{{sfnp|Raia|Sebesta|2017}}{{sfnp|Grout|2017b|}} Beeld:Bust of Cleopatra VII - Altes Museum - Berlin - Germany 2017 (3).jpg|'n Profiel van die "Berlynse Cleopatra". Beeld:Cleopatra bust in the British Museum.jpg|'n Antieke Romeinse kopbeeld uit 50-30 v.C., (nou in die [[Britse Museum]], Londen). Beeld:Cleopatra_bust_in_the_British_Museum,_side_view.jpg|'n Profiel van die Londense beeld. </gallery> {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = 'n Romeinse skildery wat gevind is in die huis van Marcus Fabius Rufus in [[Pompeji]], Italië, wat Cleopatra as Venus Genetrix en haar seun Caesarion as [[Kupido]] uitbeeld (middel 1ste eeu v.C.). | beeld1 = Venus and Cupid from the House of Marcus Fabius Rufus at Pompeii, most likely a depiction of Cleopatra VII (2).jpg | width1 = 230 | onderskrif1 = | beeld2 = Venus and Cupid from the House of Marcus Fabius Rufus at Pompeii, most likely a depiction of Cleopatra VII (5).jpg | width2 = 159 | onderskrif2 = }} 'n Skildery van [[Venus (mitologie)|Venus Geneterix]] en [[Kupido]] wat in [[Pompeji]] in die huis van Marcus Fabius Rufus gekry is op 'n muurskildery uit die middel 1ste eeu&nbsp;v.C., is waarskynlik 'n uitbeelding van Cleopatra en haar seun [[Ptolemeus XV Caesarion|Caesarion]].{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=35, 42–44}} Dit is moontlik geskilder in die tyd toe die Tempel van [[Venus (mitologie)|Venus Genetrix]] ("Venus die moeder") in die Forum van Caesar in September 46&nbsp;v.C. gebou is, waar Caesar 'n vergulde standbeeld van Cleopatra laat oprig het.{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=35, 42–44}} Die kamer met die skildery is deur die eienaar afgesper, dalk uit reaksie op die teregstelling van Caesarion in 30&nbsp;v.C. op bevel van Octavianus. Uitbeeldings van Cleopatra se seun sou toe nie byval gevind het by die nuwe Romeinse regering nie.{{sfnp|Roller|2010|p=175}}{{sfnp|Walker|2008|pp=43–44}} {{Multibeeld | align = left | direction = horizontal | background color = | voetskrif = 'n Antieke Romeinse [[fresko]], moontlik van Cleopatra, uit die Huis van die Boord in Pompeji, Italië, middel 1ste eeu n.C. | beeld1 = Fresco of a woman in profile, possibly Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt, from the House of the Orchard at Pompeii.jpg | width1 = 120 | onderskrif1 = | beeld2 = Fresco of a woman in profile, possible portrait bust of Cleopatra VII of Egypt, from the House of the Orchard at Pompeii.jpg | width2 = 181 | onderskrif2 = }} 'n Romeinse paneelskildery uit [[Herculaneum]], Italië, wat uit die 8ste eeu&nbsp;n.C. dateer, beeld ook moontlik Cleopatra uit.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}}{{sfnp|Fletcher|2008|loc=p. 87, image plates and captions between pp. 246–247}} Daarin is haar rooibruin hare agteroorgekam in 'n bolla. 'n Baie soortgelyke gevefde borsbeeld van 'n vrou met 'n blou kopband in die Huis van die Boord in Pompeji is in 'n Egiptiese styl, soos 'n [[Groot Sfinks van Giza|sfinks]] in 'n Griekse styl, en is dalk deur dieselfde kunstenaar geskep.{{sfnp|Walker|Higgs|2001|pp=314–315}} ====Portland-vaas==== [[Beeld:Portland Vase BM Gem4036 n6.jpg|200px|thumb|'n Moontlike uitbeelding op die Portland-vaas van [[Marcus Antonius]] wat deur Cleopatra gelok word terwyl sy op 'n slang sit. Anton, Antonius se vermeende voorouer, kyk toe en [[Eros]] vlieg daarbo.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}}]] Die Portlandvaas, 'n Romeinse kameeglasvaas wat uit die tyd van Augustus kom en nou in die Britse Museum is, sluit 'n moontlike uitbeelding in van Cleopatra en Antonius.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Walker|2004|pp=41–59}} Cleopatra gryp Antonius se arm en trek hom nader terwyl 'n slang tussen haar bene uitsteek, [[Eros]] vlieg bo die toneel en Anton, die vermeende voorvader van die Antoniusfamilie, kyk in wanhoop toe hoe Antonius na sy ondergang gelei word.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}} Die ander kant van die vaas beeld moontlik 'n toneel uit met Octavia, wat deur haar man, Antonius, verlaat word. By haar is haar broer, keiser Augustus.{{sfnp|Roller|2010|p=178}}{{sfnp|Caygill|2009|p=146}} Die vaas is dus nie voor 35&nbsp;v.C. geskep nie toe Antonius sy vrou teruggestuur het na Italië terwyl hy saam met Cleopatra in Alexandrië gebly het.{{sfnp|Roller|2010|p=178}} ====Egiptiese kuns==== Die ''Borsbeeld van Cleopatra'' in die Koninklike Museum van Ontario is 'n borsbeeld van Cleopatra in die Egiptiese styl.{{sfnp|Ashton|2002|p=39}} Dit dateer van die 1ste eeu&nbsp;v.C. en is dalk die vroegste uitbeelding van Cleopatra as beide 'n [[godin]] en 'n regerende [[farao]] van Egipte.{{sfnp|Ashton|2002|p=39}} Die Tempel van Dendera in Egipte bevat reliëfbeelde in 'n Egiptiese styl van Cleopatra en haar jong seun Caesarion as 'n volwasse man en regerende farao wat offerandes aan die gode bring.{{sfnp|Kleiner|2005|p=87}} Augustus het sy naam daarby laat graveer ná Cleopatra se dood. <gallery widths="200px" heights="200px" perrow="4"> Beeld:Bust of Cleopatra at the Royal Ontario Museum.jpg|'n Egiptiese borbeeld van Cleopatra in die Koninklike Museum van Ontario, 1ste eeu&nbsp;v.C. Beeld:Denderah3 Cleopatra Cesarion.jpg|Cleopatra en haar seun Caesarion in die Tempel van Dendera. Beeld:Statue of a Ptolemaic Queen, perhaps Cleopatra VII MET 89.2.660 EGDP013678.jpg|'n Marmerbeeld van Cleopatra met haar [[cartouche]] op haar regterboarm en 'n kroon op haar kop, in die Metropolitan-kunsmuseum, [[New York]].{{sfnp|Ashton|2001b|p=165}} </gallery> ====Moderne uitbeeldings==== [[Lêer:Taylor and Burton Cleopatra.jpg|duimnael|links|200px|[[Richard Burton]] as [[Marcus Antonius|Mark Antony]] en [[Elizabeth Taylor]] as Cleopatra in ''Cleopatra'' (1963).]] In [[Victoriaanse tydperk|Victoriaanse Brittanje]] is Cleopatra verbind met baie aspekte van die Egiptiese kultuur en haar beeld is gebruik op verskeie huishoudelike produkte, soos olielampe, poskaarte en sigarette.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=173–174}} Romans soos H. Rider Haggard se ''Cleopatra'' (1889) en Théophile Gautier se ''One of Cleopatra's Nights'' (1838) beeld die koningin uit as 'n sensuele en mistieke Oosterling, terwyl die [[Egiptoloog]] Georg Ebers se ''Cleopatra'' (1894) meer op historiese feite gegrond is.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=173–174}}{{sfnp|Pucci|2011|p=201}} Ander skrywers soos [[George Bernard Shaw]] het toneelstukke oor Cleopatra geskryf, terwyl [[Shakespeare]] se ''Antonius en Cleopatra'' teen die Victoriaanse tydperk as 'n kanonieke werk beskou is.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|p=173}} In sy onvoltooide kortverhaal van 1825 ''Die Egiptese Nagte'' het [[Aleksander Poesjkin]] die 4de-eeuse Romeinse historikus Aurelius Victor se bewerings, wat voorheen grootliks geïgnoreer is, gewild gemaak dat Cleopatra haar as [[prostituut]] aan mans aangebied het in ruil vir hulle lewens.{{sfnp|Jones|2006|pp=260–263}}{{sfnp|Pucci|2011|pp=198, 201}} Georges Méliès se ''Robbing Cleopatra's Tomb'', 'n Franse stilrolprent en riller van 1899, was die eerste [[rolprent]] wat Cleopatra uitgebeeld het.{{sfnp|Jones|2006|p=325}} Talle aktrise het Cleopatara daarna in prente uitgebeeld, soos [[Theda Bara]] in 1917, [[Claudette Colbert]] in 1934 en [[Elizabeth Taylor]] in 1963.{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=172–173, 178}} Voordat Taylor in die prent ''Cleopatra'' verskyn het, het [[Tydskrif|vrouetydskrifte]] van die vroeë 1960's geadverteer hoe om grimering, klere, juweliersware en haarstyle te gebruik om die "Egiptiese" voorkoms te kry soos dié van Cleopatra en [[Nefertiti]].{{sfnp|Wyke|Montserrat|2011|pp=172–173}} Teen die einde van die 20ste eeu was daar 43 rolprente, 200 toneelstukke en romans, 45 operas en 5 ballette wat met Cleopatra verbind is.{{sfnp|Pucci|2011|p=195}} ===Stamboon=== {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = Links: 'n Hellenistiese borsbeeld van [[Ptolemeus I Soter]], nou in die [[Louvre]].{{pb}}Regs: 'n Borsbeeld van [[Seleukos I Nikator]], nou in die Nasionale Argeologiese Museum, [[Napels]]. | beeld1 = Ptolemy I Soter Louvre Ma849.jpg | width1 = 108 | onderskrif1 = | beeld2 = Seleuco I 2.JPG | width2 = 113 | onderskrif2 = }} {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | voetskrif = 'n Waarskynlike beeld van Cleopatra V Trifaina, 1ste eeu&nbsp;v.C., van Benede-Egipte. | beeld1 = MSR-Ra80-c-MSR.jpg | width1 = 112 | onderskrif1 = | beeld2 = MSR-Ra80-b-MSR.jpg | width2 = 110 | onderskrif2 = }} Cleopatra het tot die Masedoniese Ptolemeïese dinastie behoort.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}}{{sfnp|Jones|2006|pp=xiii, 3, 279}} Deur haar vader, [[Ptolemeus XII Auletes]], was sy 'n afstammeling van twee prominente vriende van [[Alexander die Grote]] van [[Koninkryk Masedonië|Masedonië]]: die generaal [[Ptolemeus I Soter]], die stigter van die Ptolemeïese Ryk van Egipte, en [[Seleukos I Nikator]], die Masedoniese Griekse stigter van die [[Seleukidiese Ryk]] van [[Wes-Asië]].{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=3, 34, 36, 51}} Terwyl Cleopatra se vaderlike lyn teruggespeur kan word, is haar moederlike lyn onbekend.{{sfnp|Roller|2010|pp=15–16, 164–166}}{{sfnp|Jones|2006|p=xiii}} Sy was vermoedelik die dogter van Cleopatra VI Trifaina (ook bekend as Cleopatra V Trifaina). Cleopatra I Sira was die enigste lid van die Ptolemeïese dinastie wat vir seker 'n nie-Griekse afstamming gehad het.{{sfnp|Grant|1972|p=5}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=56, 73}} Haar moeder was die dogter van 'n koning van die Mitridatiese dinastie en sy vrou, wat 'n gemengde Grieks-Persiese herkoms gehad het.{{sfnp|McGing|2016}} Cleopatra I Sira se pa was Antiogus III die Grote, 'n afstammeling van koningin Apama, die Sogdiese Irannese vrou van Seleukos I Nikator.{{sfnp|Grant|1972|p=5}}{{sfnp|Fletcher|2008|pp=56, 73}} Daar word algemeen geglo die Ptolemeuse het nie in die inheemse Egiptenare ingetrou nie.{{sfnp|Fletcher|2008|p=73}}{{sfnp|Burstein|2004|pp=69–70}} Michael Grant meen daar is net een bekende Egiptiese minnares en geen vrou nie van 'n Ptolemeus. Volgens hom het Cleopatra waarskynlik geen Egiptiese herkoms gehad nie en "sou sy haarself as Grieks beskryf het".{{sfnp|Grant|1972|p=5}} Bewerings dat Cleopatra 'n buite-egtelike kind was, is nooit geopper in Romeinse propaganda teen haar nie.{{sfnp|Grant|1972|p=4}}{{sfnp|Roller|2010|p=165}} Cleopatra V (of VI) is verban uit die hof van Ptolemeus&nbsp;XII laat in 69&nbsp;v.C., 'n paar maande ná die geboorte van Cleopatra, terwyl Ptolemeus&nbsp;XII se drie jonger kinders almal gebore is tydens die afwesigheid van sy vrou.{{sfnp|Roller|2010|pp=18–19}} {{Stamboom/begin}} {{Stamboom | | | | | | | | | | P12 | | |787| | |C6 |P12 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XII]]''' |C6 = Cleopatra VI Trifaina |787 = Egiptiese of Masedoniese houvrou}} {{Stamboom | | | | | | |,|-|-|-|+|-|-|-|v|^|-|-|v|-|^|-|.}} {{Stamboom | | | | | | P13 |-| CL7 |-|P14| |AR4| |BE4 |BE4 = ''Berenike IV'' | P13 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XIII]]''' | CL7 = {{farao-ikoon}}<br />''Cleopatra VII'' | P14 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XIV]]''' | AR4 = ''Arsinoe IV''}} {{Stamboom | | | | | | | | | | |!| | | |}} {{Stamboom | | | | CES | | | | |!| | | | | MAR | | CES = [[Julius Caesar]] | MAR = [[Marcus Antonius]]}} {{Stamboom | | | | |`|-|-|v|-|-|^|-|-|v|-|-|'| | |}} {{Stamboom | | | | | | | |!| | | | |,|^|-|-|v|-|-|-|-|-|-|-|.| |}} {{Stamboom | | | | | | | P15 | | | ALE | | CLS |v| JUB | | PTP | | P15 = {{farao-ikoon}}<br />'''[[Ptolemeus XV Caesarion|Ptolemeus XV]]''' | ALE = Alexander Helios | CLS = ''Cleopatra Selene II'' | JUB = Juba II<br />van Mauritanië | PTP = Ptolemeus Filadelfus }} {{Stamboom | | | | | | | | | | | | | | | | | | |!| |}} {{Stamboom | | | | | | | | | | | | | | | | | | PTM | PTM = Ptolemeus<br />van Mauritanië | boxstyle18 = ;border:1px dashed }} {{Stamboom/einde}} ==Notas== {{Reflist|group="nota"}} ==Verwysings== {{Verwysings|4}} ===Bronne=== ====Aanlyn==== {{refbegin|2}} * {{Citation|last=Brown|first=Chip|title=The Search for Cleopatra|journal=National Geographic|date=July 2011|url=https://www.nationalgeographic.com/magazine/2011/07/Cleopatra/|access-date=27 December 2018|postscript=.|archive-date=10 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180310120357/https://www.nationalgeographic.com/magazine/2011/07/Cleopatra/|url-status=live}} * {{Citation|last=Grout|first=James|title=Basalt Statue of Cleopatra|encyclopedia=Encyclopaedia Romana|publisher=University of Chicago|date=1 April 2017a|url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/basalt.html|access-date=7 March 2018|postscript=.}} * {{Citation|last=Grout|first=James|title=Was Cleopatra Beautiful?|encyclopedia=Encyclopaedia Romana|publisher=University of Chicago|date=1 April 2017b|url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/bust.html|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=24 June 2013|archive-url=https://www.webcitation.org/6HcjSrfMz?url=http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/miscellanea/cleopatra/bust.html|url-status=live}} * {{Citation|last=Lendering|first=Jona|title=Apame I|url=https://www.livius.org/articles/person/apame-i/|date=10 August 2020|access-date=25 September 2020|website=Livius.org|archive-date=1 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001172745/https://www.livius.org/articles/person/apame-i/|url-status=live}} * {{Citation|last=McGing|first=Brian|title=PONTUS|url=https://www.iranicaonline.org/articles/pontus|date=20 September 2016|access-date=21 October 2020|website=Encyclopædia Iranica|archive-date=2 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201102081631/https://iranicaonline.org/articles/pontus|url-status=live}} * {{Citation|last=Muellner|first=Leonard|title=A Poetic Etymology of Pietas in the Aeneid|url=https://chs.harvard.edu/CHS/article/display/4817|publisher=Center for Hellenic Studies, Harvard University|access-date=9 April 2018|postscript=.|archive-date=9 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180409171543/https://chs.harvard.edu/CHS/article/display/4817|url-status=live}} * {{Citation|last=Plutarch|title=Plutarch's Lives|translator=Bernadotte Perrin|year=1920|publisher=Harvard University Press (Perseus Digital Library, Tufts University)|location=Cambridge, MA|url=https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0007.tlg058.perseus-eng1:54|access-date=8 March 2018|postscript=.|archive-date=7 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180307225745/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0007.tlg058.perseus-eng1:54|url-status=live}} * {{Citation|title=Portrait féminin (mère de Cléopâtre ?)|url=https://saintraymond.toulouse.fr/Portrait-feminin-mere-de-Cleopatre_a629.html|access-date=29 July 2021|language=French|website=|publisher=Musée Saint-Raymond|ref={{sfnref|Musée Saint-Raymond}}}} * {{Citation|url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3|title=Radio 4 Programmes – A History of the World in 100 Objects, Empire Builders (300 BC – 1 AD), Rosetta Stone|publisher=BBC|access-date=7 June 2010|postscript=.|archive-date=23 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100523105204/http://www.bbc.co.uk/programmes/b00sbrz3|url-status=live}} * {{Citation|last1=Raia|first1=Ann R.|last2=Sebesta|first2=Judith Lynn|title=The World of State|publisher=College of New Rochelle|date=September 2017|url=https://www2.cnr.edu/home/sas/araia/state.html|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306202531/https://www2.cnr.edu/home/sas/araia/state.html|archive-date=6 March 2018|url-status=dead}} * {{Citation|author-last=Reece|author-first=Steve|year=2017|chapter=Cleopatra Couldn't Spell (And Neither Can We!)|chapter-url=https://www.academia.edu/32565047|editor-last=Groton|editor-first=Anne Harmar|title=Ab Omni Parte Beatus: Classical Essays in Honor of James M. May|publisher=Bolchazy-Carducci Publishers|location=Mundelein, IL|pages=201–220|isbn=978-0-86516-843-5|lccn=2017002236|oclc=969973660|access-date=2 September 2018|postscript=.}} * {{Citation|last1=Sabino|first1=Rachel|last2=Gross-Diaz|first2=Theresa|year=2016|title=Cat. 22 Tetradrachm Portraying Queen Cleopatra VII|publisher=Art Institute of Chicago|url=https://publications.artic.edu/roman/api/epub/480/510/print_view|doi=10.13140/RG.2.2.23475.22560|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=6 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306142846/https://publications.artic.edu/roman/api/epub/480/510/print_view|url-status=live}} * {{Citation|last=Tyldesley|first=Joyce|title=Cleopatra, Queen of Egypt|date=6 December 2017|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Cleopatra-queen-of-Egypt|access-date=18 May 2018|postscript=.|archive-date=30 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190630012353/https://www.britannica.com/biography/Cleopatra-queen-of-Egypt|url-status=live}} * {{Citation|last1=Walker|first1=Susan|last2=Higgs|first2=Peter|title=Portrait Head|publisher=British Museum|year=2017|orig-year=2001|url=http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=465561&partId=1|access-date=6 March 2018|postscript=.|archive-date=6 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306155419/http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=465561&partId=1|url-status=live}} {{refend}} ====In druk==== {{refbegin|2}} * {{Citation|last=Anderson|first=Jaynie|title=Tiepolo's Cleopatra|location=Melbourne|publisher=Macmillan|year=2003|url=https://books.google.com/books?id=K_zR2mHWPmoC|isbn=978-1-876832-44-5|postscript=.|access-date=15 November 2015|archive-date=7 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007111829/https://books.google.com/books?id=K_zR2mHWPmoC|url-status=live}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=194 Marble head of a Ptolemaic queen with vulture headdress|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001a|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/217 217]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/217}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=163 Limestone head of Cleopatra VII|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001b|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/164 164]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/164}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|title=Identifying the ROM's 'Cleopatra'|journal=Rotunda|date=Spring 2002|url=https://books.google.com/books?id=J9keAQAAMAAJ|pages=36–39|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519072347/https://books.google.com/books?id=J9keAQAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Ashton|first=Sally-Ann|title=Cleopatra and Egypt|location=Oxford|publisher=Blackwell|year=2008|url=https://books.google.com/books?id=RD5yAAAAMAAJ|isbn=978-1-4051-1390-8|postscript=.|access-date=18 June 2020|archive-date=12 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200812145957/https://books.google.com/books?id=RD5yAAAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Bivar|first=A.D.H.|chapter=The Political History of Iran Under the Arsacids|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Ko_RafMSGLkC&pg=PA21|pages=21–99|title=Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian, and Sasanian periods|year=1983|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|editor-last=Yarshater|editor-first=Ehsan|isbn=978-0-521-20092-9|postscript=.|access-date=19 April 2018|archive-date=16 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216223124/https://books.google.com/books?id=Ko_RafMSGLkC&pg=PA21|url-status=live}} * {{Citation|last=Bradford|first=Ernle|title=Cleopatra|year=2000|orig-year=1971|publisher=Penguin Group|isbn=978-0-14-139014-7|postscript=.}} * {{Citation|last=Brambach|first=Joachim|author-link=|title=Kleopatra|year=1996|orig-year=1991|publisher=Diederichs|location=Munich|isbn=3-424-01239-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Bringmann|first=Klaus|title=A History of the Roman Republic|year=2007|orig-year=2002|location=Cambridge|publisher=Polity Press|isbn=978-0-7456-3371-8|translator=W. J. Smyth|language=en|url=http://politybooks.com/bookdetail/?isbn=9780745633701|postscript=.|access-date=7 June 2018|archive-date=12 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612140850/http://politybooks.com/bookdetail/?isbn=9780745633701|url-status=live}} * {{Citation|last=Brosius|first=Maria|title=The Persians: An Introduction|year=2006|publisher=Routledge|location=London & New York|isbn=978-0-415-32089-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Burstein|first=Stanley M.|title=The Reign of Cleopatra|location=Westport, CT|publisher=Greenwood Press|year=2004|url=https://archive.org/stream/ReignOfCleopatra/Reign%20of%20cleopatra_djvu.txt|isbn=978-0-313-32527-4|postscript=.}} * {{Citation|last=Caygill|first=Marjorie|title=Treasures of the British Museum|location=London|publisher=British Museum Press (Trustees of the British Museum)|year=2009|isbn=978-0-7141-5062-8|postscript=.}} * {{Citation|last=Chauveau|first=Michel|title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies|location=Ithaca, NY|publisher=Cornell University Press|year=2000|orig-year=1997|translator=David Lorton|language=en|url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC|isbn=978-0-8014-8576-3|postscript=.|access-date=12 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519044719/https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC|url-status=live}} * {{Citation|last=Crawford|first=Michael|title=The Roman Republican Coinage|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|year=1974|isbn=978-0-521-07492-6|postscript=.}} * {{Citation|last=Curtius|first=Ludwig|title=Ikonographische Beitrage zum Portrar der romischen Republik und der Julisch-Claudischen Familie|language=de|journal=RM|volume=48|year=1933|oclc=633408511|pages=182–243|postscript=.}} * {{Citation|last=DeMaria Smith|first=Margaret Mary|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=HRH Cleopatra: the Last of the Ptolemies and the Egyptian Paintings of Sir Lawrence Alma-Tadema|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=150–171|postscript=.}} * {{Citation|last1=Dodson|first1=Aidan|last2=Hilton|first2=Dyan|title=The Complete Royal Families of Ancient Egypt|year=2004|publisher=Thames & Hudson|location=London|isbn=978-0-500-05128-3|url=https://archive.org/stream/AidanDodsonTheCompleteRoyalFamiliesOfAncientEgypt/|postscript=.}} * {{Citation|last=Dudley|first=Donald|title=The Civilization of Rome|year=1960|publisher=New American Library|location=New York|isbn=978-1-258-45054-0|postscript=.}} * {{Citation|last=Elia|first=Olga|title=La tradizione della morte di Cleopatra nella pittura pompeiana|journal=Rendiconti dell'Accademia di Archeologia, Lettere e Belle Arti|volume=30|year=1956|orig-year=1955|language=it|pages=3–7|oclc=848857115|postscript=.}} * {{Citation|last=Ferroukhi|first=Mafoud|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=197 Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001a|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219}} * {{Citation|last=Ferroukhi|first=Mafoud|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=262 Veiled head from a marble portrait statue|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001b|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/242 242]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/242}} * {{Citation|last=Fletcher|first=Joann|title=Cleopatra the Great: The Woman Behind the Legend|year=2008|publisher=Harper|location=New York|isbn=978-0-06-058558-7|url=https://archive.org/details/cleopatragreatwo00flet|postscript=.}} * {{Citation|last=Goldsworthy|first=Adrian Keith|title=Antony and Cleopatra|year=2010|publisher=Yale University Press|location=New Haven, CT|isbn=978-0-300-16534-0}}. * {{Citation|last=Grant|first=Michael|title=Cleopatra|url=https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.524570/2015.524570.Cleopatra#page/n1/mode/2up|year=1972|location=London|publisher=Weidenfeld and Nicolson; Richard Clay (the Chaucer Press)|isbn=978-0-297-99502-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Gurval|first=Robert A.|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Dying Like a Queen: the Story of Cleopatra and the Asp(s) in Antiquity|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=54–77|postscript=.}} * {{Citation|last=Higgs|first=Peter|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=Searching for Cleopatra's image: classical portraits in stone|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/200 200–209]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/200}} * {{Citation|last=Holt|first=Frank L.|title=Alexander the Great and Bactria: the Formation of a Greek Frontier in Central Asia|year=1989|publisher=E.J. Brill|location=Leiden|isbn=978-90-04-08612-8|url=https://books.google.com/books?id=VSA4AAAAIAAJ|postscript=.|access-date=30 March 2018|archive-date=7 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007111753/https://books.google.com/books?id=VSA4AAAAIAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Hölbl|first=Günther|title=A History of the Ptolemaic Empire|translator=Tina Saavedra|year=2001|orig-year=1994|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-415-20145-2|postscript=.}} * {{Citation|last=Hsia|first=Chih-tsing|title=C.T. Hsia on Chinese Literature|year=2004|publisher=Columbia University Press|location=New York|isbn=978-0-231-12990-9|url=https://books.google.com/books?id=5skzCgAAQBAJ|postscript=.|access-date=29 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519155543/https://books.google.com/books?id=5skzCgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Jeffreys|first=David|chapter=Memphis|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|pages=488–490|title=Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt|year=1999|publisher=Routledge|location=London|editor-last=Bard|editor-first=Kathryn A.|isbn=978-0-415-18589-9|postscript=.|access-date=2 November 2018|archive-date=1 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171101174007/https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Johnson|first=Janet H.|chapter=Late and Ptolemaic periods, overview|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|pages=66–72|title=Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt|year=1999|publisher=Routledge|location=London|editor-last=Bard|editor-first=Kathryn A.|isbn=978-0-415-18589-9|postscript=.|access-date=2 November 2018|archive-date=1 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171101174007/https://books.google.com/books?id=AWSGAgAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Jones|first=Prudence J.|title=Cleopatra: a sourcebook|year=2006|publisher=University of Oklahoma Press|location=Norman, OK|isbn=978-0-8061-3741-4|url=https://books.google.com/books?id=GQZB28EegT4C|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=24 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191224025741/https://books.google.com/books?id=GQZB28EegT4C|url-status=live}} * {{Citation|last=Kennedy|first=David L.|editor-given1=David L.|editor-surname1=Kennedy|editor-given2=David|editor-surname2=Braund|chapter=Parthia and Rome: eastern perspectives|pages=67–90|title=The Roman Army in the East|year=1996|location=Ann Arbor|publisher=Cushing Malloy Inc., Journal of Roman Archaeology: Supplementary Series Number Eighteen|isbn=978-1-887829-18-2}} * {{Citation|last=Kleiner|first=Diana E. E.|title=Cleopatra and Rome|year=2005|publisher=Belknap Press of Harvard University Press|location=Cambridge, MA|isbn=978-0-674-01905-8|url=https://books.google.com/books?id=NkwEQAyx3_4C|postscript=.|access-date=6 March 2018|archive-date=11 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200511073042/https://books.google.com/books?id=NkwEQAyx3_4C|url-status=live}} * {{Citation|last=Lippold|first=Georg|title=Die Skulpturen des Vaticanischen Museums|language=de|volume=3|year=1936|publisher=Walter de Gruyter & Co.|location=Berlin|oclc=803204281|url=http://arachne.uni-koeln.de/item/buch/975|postscript=.}} * {{Citation|last1=Meadows|first1=Andrew|last2=Ashton|first2=Sally-Ann|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=186 Bronze coin of Cleopatra VII|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/178 178]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/178}} * {{Citation|last=Newman|first=Robert |title=A Dialogue of Power in the Coinage of Antony and Octavian (44–30 B.C.)|journal=American Journal of Numismatics|volume=2 |pages=37–63 |date=1990|postscript=.|jstor=43580166 }} * {{Citation|last1=Pfrommer|first1=Michael|last2=Towne-Markus|first2=Elana|title=Greek Gold from Hellenistic Egypt|year=2001|publisher=Getty Publications (J. Paul Getty Trust)|series=Getty Museum Studies on Art|location=Los Angeles|isbn=978-0-89236-633-0|url=http://www.getty.edu/publications/virtuallibrary/0892366338.html|postscript=.|access-date=22 June 2018|archive-date=22 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180622041533/http://www.getty.edu/publications/virtuallibrary/0892366338.html|url-status=live}} * {{Citation|last=Pina Polo|first=Francisco|editor-given1=Silke|editor-surname1=Knippschild|editor-given2=Marta|editor-surname2=García Morcillo|chapter=The Great Seducer: Cleopatra, Queen and Sex Symbol|title=Seduction and Power: Antiquity in the Visual and Performing Arts|year=2013|publisher=Bloomsbury Academic|location=London|isbn=978-1-4411-9065-9|chapter-url=https://books.google.com/books?id=uaIdAAAAQBAJ|pages=183–197|postscript=.|access-date=9 March 2018|archive-date=23 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190623003836/https://books.google.com/books?id=uaIdAAAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation |last=Plant |first=Ian Michael |chapter-url=https://books.google.com/books?id=rJpGIrUUPPMC&dq=%22cleopatra+the+physician%22&pg=PA135 |title=Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology |date=2004 |publisher=Equinox |isbn=978-1-904768-02-9 |pages=135–144 |language=en |chapter=39. Cleopatra (fl. after AD 64)}} * {{Citation|last1=Pratt|first1=Frances|last2=Fizel|first2=Becca|title=Encaustic Materials and Methods|year=1949|publisher=Lear Publishers|location=New York|oclc=560769|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015020374446;view=1up;seq=23;size=125|postscript=.|access-date=7 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519141046/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015020374446;view=1up;seq=23;size=125|url-status=live}} * {{Citation|last=Preston|first=Diana|title=Cleopatra and Antony: Power, Love, and Politics in the Ancient World|year=2009|publisher=Walker and Company|location=New York|isbn=978-0-8027-1738-2|url=https://books.google.com/books?id=0WZQ27r3TUQC|postscript=.|access-date=18 June 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519051635/https://books.google.com/books?id=0WZQ27r3TUQC|url-status=live}} * {{Citation|last=Pucci|first=Giuseppe|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Every Man's Cleopatra|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=195–207|postscript=.}} * {{Citation|last=Roller|first=Duane W.|title=The World of Juba II and Kleopatra Selene: Royal Scholarship on Rome's African Frontier|year=2003|publisher=Routledge|location=New York|isbn=978-0-415-30596-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Roller|first=Duane W.|title=Cleopatra: a biography|year=2010|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-536553-5|url=https://archive.org/details/cleopatrabiograp00roll_0|postscript=.}} * {{Citation|last=Rowland|first=Ingrid D.|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=The Amazing Afterlife of Cleopatra's Love Potions|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=132–149|postscript=.}} * {{Citation|last=Royster|first=Francesca T.|title=Becoming Cleopatra: The Shifting Image of an Icon|year=2003|publisher=Palgrave MacMillan|location=New York|isbn=978-1-4039-6109-9}} * {{Citation|last=Sartain|first=John|title=On the Antique Painting in Encaustic of Cleopatra: Discovered in 1818|year=1885|publisher=George Gebbie & Co.|location=Philadelphia|oclc=3806143|url=https://archive.org/stream/cu31924008637112#page/n7/mode/1up|postscript=.}} * {{Citation|last=Schiff|first=Stacy|title=Cleopatra: A Life|year=2011|publisher=Random House|location=UK|isbn=978-0-7535-3956-9|postscript=.}} * {{Citation|last=Skeat|first=T. C.|title=The Last Days of Cleopatra: A Chronological Problem|journal=The Journal of Roman Studies|volume=43|issue=1–2|year=1953|jstor=297786|pages=98–100|doi=10.2307/297786|s2cid=162835002 |postscript=.}} * {{Citation|last=Southern|first=Patricia|title=Augustus|edition=2nd|year=2014|orig-year=1998|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-415-62838-9|url=https://books.google.com/books?id=9QsiAQAAQBAJ|postscript=.|access-date=19 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519140023/https://books.google.com/books?id=9QsiAQAAQBAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Southern|first=Patricia|title=Antony and Cleopatra: The Doomed Love Affair That United Ancient Rome and Egypt|year=2009|orig-year=2007|publisher=Amberley Publishing|location=Stroud, Gloucestershire|isbn=978-1-84868-324-2|url=https://books.google.com/books?id=aQaLPAAIzzkC|postscript=.|access-date=22 April 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519065153/https://books.google.com/books?id=aQaLPAAIzzkC|url-status=live}} * {{Citation|last=Varner|first=Eric R.|title=Mutilation and Transformation: Damnatio Memoriae and Roman Imperial Portraiture|year=2004|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=978-90-04-13577-2|url=https://books.google.com/books?id=5IpPhTqnDJkC|postscript=.|access-date=6 March 2018|archive-date=26 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170426055847/https://books.google.com/books?id=5IpPhTqnDJkC|url-status=live}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|title=The Portland Vase|series=British Museum Objects in Focus|publisher=British Museum Press|year=2004|isbn=978-0-7141-5022-2|url=https://books.google.com/books?id=8jrrAAAAMAAJ|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519073847/https://books.google.com/books?id=8jrrAAAAMAAJ|url-status=live}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|title=Cleopatra in Pompeii?|journal=Papers of the British School at Rome|volume=76|year=2008|jstor=40311128|pages=35–46, 345–348|postscript=.|doi=10.1017/S0068246200000404|doi-access=free}} * {{Citation|last=Walker|first=Susan|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=324 Gilded silver dish, decorated with a bust perhaps representing Cleopatra Selene|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312 312–313]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312}} * {{Citation|last1=Walker|first1=Susan|last2=Higgs|first2=Peter|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, NJ|chapter=325 Painting with a portrait of a woman in profile|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/314 314–315]|isbn=978-0-691-08835-8|postscript=.|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/314}} * {{Citation|last=Whitehorne|first=John|title=Cleopatras|location=London|publisher=Routledge|year=1994|isbn=978-0-415-05806-3}} * {{Citation|last1=Woodstra|first1=Chris|last2=Brennan|first2=Gerald|last3=Schrott|first3=Allen|title=All Music Guide to Classical Music: The Definitive Guide to Classical Music|year=2005|publisher=All Media Guide (Backbeat Books)|location=Ann Arbor, MI|isbn=978-0-87930-865-0|url=https://books.google.com/books?id=nlDOICBmhbkC|postscript=.|access-date=27 March 2018|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519143558/https://books.google.com/books?id=nlDOICBmhbkC|url-status=live}} * {{Citation|last1=Wyke|first1=Maria|last2=Montserrat|first2=Dominic|editor-given1=Margaret M.|editor-surname1=Miles|chapter=Glamour Girls: Cleomania in Mass Culture|title=Cleopatra : a sphinx revisited|year=2011|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-520-24367-5|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ND9DQF2mOnkC|pages=172–194|postscript=.}} {{refend}} ==Nog leesstof== {{refbegin|2}} * {{cite book|last=Chauveau|first=Michel|title=Cleopatra: Beyond the Myth|publisher=Cornell University Press|year=2004|isbn=978-0-8014-8953-2}} * {{Cite book|last=Flamarion|first=Edith|translator-last=Bonfante-Warren|translator-first=Alexandra|title=Cleopatra: The Life and Death of a Pharaoh|series="Abrams Discoveries" series|publisher=Harry N. Abrams|location=New York|year=1997|isbn=978-0-8109-2805-3|url=https://archive.org/details/cleopatralifedea00flam}} * {{cite book|last=Foss|first=Michael|title=The Search for Cleopatra|publisher=Arcade Publishing|year=1999|isbn=978-1-55970-503-5}} * {{cite book|last=Fraser|first=P.M.|title=Ptolemaic Alexandria|volume=1-3|year=1985|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-814278-2|edition=reprint}} * {{cite book|last=Lindsay|first=Jack |title=Cleopatra|year=1972|publisher=Coward-McCann|location=New York|oclc=671705946}} * {{cite book|last=Hughes-Hallett|first=Lucy|title=Cleopatra: Histories, Dreams and Distortions |publisher= HarperCollins|year=1991|isbn=978-0060920937}} * {{cite book|last=Nardo|first=Don|title=Cleopatra|publisher=Lucent Books|year=1994|isbn=978-1-56006-023-9}} * {{cite book|last=Pomeroy|first=Sarah B.|title=Women in Hellenistic Egypt: from Alexander to Cleopatra|year=1984|publisher=Schocken Books|location=New York|isbn=978-0-8052-3911-9}} * {{cite book|last=Samson|first=Julia|title=Nefertiti & Cleopatra|publisher=Stacey International|year=1990|isbn=978-0-948695-18-6}} * {{cite book|last=Southern|first=Pat|title=Cleopatra|publisher=Tempus|year=2000|isbn=978-0-7524-1494-2}} * {{cite book|last=Syme|first=Ronald |title=The Roman Revolution|url=https://archive.org/details/romanrevolution0000syme|url-access=registration|publisher=Oxford University Press|year=1962|orig-year=1939|oclc=404094}} * {{cite book|last=Tyldesley|first=Joyce|title=Cleopatra: Last Queen of Egypt|url=https://archive.org/details/cleopatralastque00joyc|url-access=registration|publisher=Basic Books|year=2008|isbn=978-0-465-01892-5}} * {{cite book|last=Volkmann|first=Hans|title=Cleopatra: a Study in Politics and Propaganda|year=1958|publisher=Sagamore Press|location=New York|others=T.J. Cadoux, trans|oclc=899077769}} * {{cite book|last=Watterson|first=Barbara|title=Cleopatra: Fact and Fiction|publisher=Amberley Publishing|year=2020|isbn=978-1-445-66965-6}} * {{cite book|last=Weigall|first=Arthur E. P. Brome|title=The Life and Times of Cleopatra, Queen of Egypt |url=https://archive.org/details/ajl1424.0001.001.umich.edu|year=1914|publisher=Blackwood|location=Edinburgh|oclc=316294139 }} {{refend}} ==Skakels== * [https://www.youtube.com/watch?v=boQOXk9ZEoc Antieke Romeinse uitbeeldings van Cleopatra VII], op [[YouTube]] * [http://www.gutenberg.org/ebooks/10992 ''Cleopatra''] (1852), 'n Victoriaanse kinderboek deur Jacob Abbott, Project Gutenberg-uitgawe * [https://web.archive.org/web/20060811000057/http://www.discoverychannelasia.com/ontv_egyptweek/death_cleopatra/index.shtml "Geheimdinnige dood van Cleopatra"] op die Discovery-kanaal * [https://web.archive.org/web/20030208021301/http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/cleopatra_vii.shtml Cleopatra VII] by [https://www.bbc.co.uk/history/ BBC History] * [https://www.worldhistory.org/Cleopatra_VII/ Cleopatra VII] in World History Encyclopedia * Jarus, Owen (13 Maart 2014). "[https://www.livescience.com/44071-cleopatra-biography.html Cleopatra: feite en biografir]". ''Live Science''. * Watkins, Thayer. "[http://www.sjsu.edu/faculty/watkins/cleopatra.htm Die tydlyn van Cleopatra se lewe]." San Jose State University. {{CommonsKategorie-inlyn|Cleopatra VII of Egypt}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Cleopatra VII|Engelse Wikipedia]] {{Normdata}} [[Kategorie:Farao's van Egipte]] [[Kategorie:Geboortes in 69 v.C.]] [[Kategorie:Mense in die 1ste eeu v.C.]] [[Kategorie:Sterftes in 30 v.C.]] ocgnilt13zxey19sb0iq4jg45aewusg 0 95375 2518495 2473229 2022-08-10T09:30:48Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Daniel Plato | beeld = Dan Plato.jpeg | beeldonderskrif = Dan Plato in 2019 | orde = Burgemeester van [[Kaapstad]] | termynaanvang = [[6 November]] [[2018]] | termyneinde = | vise = [[Ian Neilson]] | voorganger = [[Patricia de Lille]] | opvolger = | geboortedatum = | geboortejaar = 1960 | geboortemaand = 10 | geboortedag = 5 | geboorteplek = [[Kaapstad]] | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = | termynaanvang2 = [[12 Mei]] [[2009]] | termyneinde2 = [[1 Junie]] [[2011]] | vise2 = [[Grant Haskin]]<br />[[Ian Neilson]] | voorganger2 = [[Helen Zille]] | opvolger2 = [[Patricia de Lille]] | orde3 = [[Wes-Kaap]]se provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid | termynaanvang3 = [[1 Junie]] [[2011]] | termyneinde3 = [[31 Oktober]] [[2018]] | eersteminister3 = [[Helen Zille]] | voorganger3 = [[Albert Fritz]] | opvolger3 = [[Alan Winde]] | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = | militer = | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''Daniel "Dan" Plato''' (gebore op [[5 Oktober]] [[1960]]<ref>{{cite web |url=http://www.whoswhosa.co.za/Pages/profilefull.aspx?IndID=8954 |title=Mr Daniel "Dan" PLATO |work=Who's Who of Southern Africa |accessdate=21 Augustus 2009 |archive-date=29 Januarie 2010 |archive-url=https://archive.is/20100129043644/http://www.whoswhosa.co.za/Pages/profilefull.aspx?IndID=8954 |url-status=dead }}</ref>) is die uitvoerende [[burgemeester]] van [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]],<ref>{{cite web |url=https://www.thesouthafrican.com/dan-plato-cape-town-mayor-what-to-know/ |title=Dan Plato: Everything you need to know about Cape Town’s next mayor |date=18 September 2018 |access-date=31 Oktober 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190329150158/https://www.thesouthafrican.com/dan-plato-cape-town-mayor-what-to-know/ |archive-date=29 Maart 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en die voormalige Provinsiale Minister van Gemeenskapsveiligheid in die [[Wes-Kaap]].<ref>{{cite web |url=http://www.news24.com/News24/South_Africa/Politics/0,,2-7-12_2514984,00.html |title=Cape Town names new mayor |date=12 Mei 2009 |access-date=31 Oktober 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090515095716/http://www.news24.com/News24/South_Africa/Politics/0,,2-7-12_2514984,00.html |archive-date=15 Mei 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Hy was betrokke by politieke aktiwiteite sedert sy hoërskooldae, veral in Kaapstad se noordelike voorstede. ==Vroeë lewe en politieke aktiwiteite== As 'n gemeenskaplike organiseerder, het hy 'n groot rol by die saamtrekking van mense teen die [[apartheid]]sregime gespeel. In die middel-1980's, het hy in die Nooddienseenheid van die voormalige Bellville Munisipaliteit (Tygerberg Administrasie) gewerk, en hy het Kaapstad se voorsitter van die Suid-Afrikaanse Nasionale Tuberkulose Vereniging in die middel-1990's geword. In 1996 het Plato 'n raadslid en voltydse politikus geword. Hy het twee termyne as voorsitter van Kaapstad se ekonomiese ontwikkeling, [[toerisme]] en eiedomsbestuur portefeuljekomitee gedien en tussen 2006 en 2009, het hy die Behuisingsportefeulje in die burgemeesterskomitee gelei. Gedurende hierdie tydperk, as ondervoorsitter van die DA Metro-streek en DA-koukus in Kaapstad, het hy ook as waarnemende uitvoerende burgemeester by verskeie intervalle gedien. Kort voordat hy tot uitvoerende burgemeester in Mei 2009 gekies is, het Plato as die burgemeesterskomiteelid verantwoordelik vir dienslewering en ekonomiese ontwikkeling geword. Op 30 April 2009 het Helen Zille as burgemeester van Kaapstad bedank om die Premier van die Wes-Kaap te word. 'n Vakature is dus in die posisie geskep. Plato sowel as Ian Neilson en Grant Pascoe het hul kandidatuur vir die pos verklaar. Plato is daarna gekies as die party se voorkeurkandidaat.<ref>[https://www.iol.co.za/news/politics/who-will-succeed-zille-441649 Who will succeed Zille?]. Besoeko op 10 April 2019.</ref> Plato is op 12 Mei 2009 burgemeester van Kaapstad verkies. Hy het met een honderd-en-negentig stemme teen die ANC se kandidaat Belinda Landingwe se nege-en-sestig stemme gewen. Ses raadslede het onthou van die stemming af.<ref>[https://www.sanews.gov.za/south-africa/plato-elected-cape-towns-new-mayor Plato elected as Cape Town's new mayor]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In 2011 het Plato verklaar dat hy voornemens is om 'n volle termyn as burgemeester van Kaapstad te beplan voor die komende 2011 munisipale verkiesings. Sy uitdagers vir die pos was die burgemeesterskomiteelid vir Maatskaplike Ontwikkeling, Grant Pascoe, burgemeesterskomiteelid vir Behuising Shehaam Sims, en Leier van die Onafhanklike Demokrate Patricia de Lille. Plato is daarna deur De Lille in 'n interne partyverkiesing verslaan. Hy het op 1 Junie 2011 die pos verlaat.<ref>[https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/de-lille-da-mayoral-candidate-1041070 De Lille ‘DA mayoral candidate’]. Besoek op 10 April 2019.</ref><ref>[https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/who-will-be-da-mayoral-candidate-1040588 Who will be DA mayoral candidate?]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In Mei 2011 het die Wes-Kaapse Premier, [[Helen Zille]], haar provinsiale kabinet hervorm en aangekondig dat Plato as Provinsiale Minister van Gemeenskapsveiligheid aangewys is.<ref>[https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/zille-announces-new-cabinet-1075852 Zille announces new cabinet]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In Augustus 2018 het Plato aangekondig dat hy 'n kandidaat was om [[Patricia de Lille]] as burgemeester van Kaapstad te vervang nadat De Lille aangekondig het dat sy op 31 Oktober 2018 effektief sal bedank.<ref>https://www.iol.co.za/capeargus/news/dan-plato-itching-to-wear-capes-mayoral-chains-again-16523601</ref> Op 18 September 2018 het die [[Demokratiese Alliansie]] aangekondig dat Plato die Lille sal vervang. Hy het prominente kandidate soos die Speaker van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]], [[Sharna Fernandez]] en die adjunkburgemeester van Kaapstad, [[Ian Neilson]], uitgestof. Plato is op 6 November 2018 tydens 'n spesiale raadsvergadering as burgemeester van Kaapstad verkies. Hy het 146 uit 202 geldige stemme ontvang. Ses stembriewe was bederf. Die stemming is via geheime stemming gehou. Sy hoofuitdagers was Xolani Sotashe van die African National Congress en Grant Haskin van die Afrika Christen-Demokratiese Party. Sotashe het 53 stemme gekry, terwyl Haskin 3 stemme gekry het.<ref>[https://www.news24.com/SouthAfrica/News/dan-plato-elected-as-cape-town-mayor-20181106 Dan Plato elected as Cape Town mayor] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190410190949/https://www.news24.com/SouthAfrica/News/dan-plato-elected-as-cape-town-mayor-20181106 |date=10 April 2019 }}. Besoek op 10 April 2019.</ref> == Verwysings == {{Verwysings|2}} {{beginboks}} {{opvolgboks|titel=Uitvoerende Burgemeester van [[Kaapstad]]|voor=[[Patricia de Lille]]|na=''Ampsbekleër''|jare=2018–''hede''}} {{opvolgboks|titel=[[Wes-Kaap]]se provinsiale minister van gemeenskapsveilgiheid|voor=[[Albert Fritz]]|na=[[Alan Winde]]|jare=2011–2018}} {{opvolgboks|titel=Uitvoerende Burgemeester van Kaapstad|voor=[[Helen Zille]]|na=[[Patricia de Lille]]|jare=2009–2011}} {{eindboks}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Plato, Dan}} [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] [[Kategorie:Geboortes in 1960]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse anti-apartheidsaktiviste]] 3wmf118zb1t3xmy4jzxo4vjbg8p4khq 10 98781 2518393 2518254 2022-08-09T17:16:47Z Aliwal2012 39067 +[[Khayamnandi]] • Mzamomhle • [[Nozizwe]] • wikitext text/x-wiki {{#switch: {{{1|}}} |DC44 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Alfred Nzo-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Alfred Nzo highlighted (2011).svg|125x125px|center|Alfred Nzo District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Mount Ayliff]]''' | group1 = [[Matatiele Plaaslike Munisipaliteit|Matatiele]] | list1 = [[Andris]] • [[Bethesda]] • [[Cedarville]] • [[Dengwane]] • [[Dumasini]] • [[Ha-Mohapi]] • [[Jabulani, Oos-Kaap|Jabulani]] • [[Kgubetsoana]] • [[Khoapa]] • [[KwaLunda]] • [[Lihetlane]] • [[Lugada]] • [[Luxeni]] • [[Mafa's Halt]] • [[Maloti]] • [[Matatiele]] • [[Mpharane]] | group2 = [[Umzimvubu Plaaslike Munisipaliteit|Umzimvubu]] | list2 = [[Mount Ayliff]] • [[Mount Frere]] • [[Ngwegweni]] | group3 = [[Winnie Madikizela-Mandela Plaaslike Munisipaliteit|Winnie Madikizela-Mandela]] | list3 = [[Bizana]] • [[Nkantolo]] | group4 = [[Ntabankulu Plaaslike Munisipaliteit|Ntabankulu]] | list4 = [[Tabankulu]] }} |DC25 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Amajuba-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Amajuba highlighted (2011).svg|125x125px|center|Amajuba District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Newcastle, KwaZulu-Natal|Newcastle]]''' | group1 = [[Newcastle Plaaslike Munisipaliteit|Newcastle]] | list1 = [[Charlestown, KwaZulu-Natal|Charlestown]] • [[Madadeni]] • [[Newcastle, KwaZulu-Natal|Newcastle]] • [[Ngagane]] • [[Osizweni]] | group2 = [[eMadlangeni Plaaslike Munisipaliteit|eMadlangeni]] | list2 = [[Berouw]] • [[Groenvlei, KwaZulu-Natal|Groenvlei]] • [[Kingsley, KwaZulu-Natal|Kingsley]] • [[Utrecht, KwaZulu-Natal|Utrecht]] • [[Waterval, KwaZulu-Natal|Waterval]] | group3 = [[Dannhauser Plaaslike Munisipaliteit|Dannhauser]] | list3 = [[Annieville]] • [[Anville, KwaZulu-Natal|Anville]] • [[Cloneen]] • [[Cork, KwaZulu-Natal|Cork]] • [[Curragh, KwaZulu-Natal|Curragh]] • [[Dannhauser]] • [[Doornkop, KwaZulu-Natal|Doornkop]] • [[Dorset, KwaZulu-Natal|Dorset]] • [[Durnacol]] • [[Eastbourne, KwaZulu-Natal|Eastbourne]] • [[Emafusini]] • [[Fairbreeze]] • [[Fulathela North]] • [[Grootgeluk]] • [[Hattingspruit]] • [[Hilltop, KwaZulu-Natal|Hilltop]] • [[Inverness, KwaZulu-Natal|Inverness]] • [[Jokis]] • [[Kempshoek]] • [[Kilegethe]] • [[Mbanane]] • [[Mtendeka]] • [[Naas, KwaZulu-Natal|Naas]] • [[Nellie, KwaZulu-Natal|Nellie]] • [[Nguqunguqu]] • [[Path Farm]] • [[Rutland, KwaZulu-Natal|Rutland]] • [[Skombaren]] • [[Springboklaagte, KwaZulu-Natal|Springboklaagte]] • [[Uitkyk, KwaZulu-Natal|Uitkyk]] • [[Verdriet]] • [[Zondo, KwaZulu-Natal|Zondo]] }} |DC12 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Amathole-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Amathole highlighted (2011).svg|150x150px|center|Amathole District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Oos-Londen]]''' | group1 = [[Amahlathi Plaaslike Munisipaliteit|Amahlathi]] | list1 = [[Border Post, Oos-Kaap|Border Post]] • [[Braunschweig, Oos-Kaap|Braunschweig]] • [[Burnshill]] • [[Cathcart]] • [[Debenek]] • [[Frankfort, Oos-Kaap|Frankfort]] • [[Keiweg]] • [[Keiskammahoek]] • [[Mnyameni]] • [[Stutterheim]] | group2 = [[Groot Kei Plaaslike Munisipaliteit|Groot Kei]] | list2 = [[Chakatha]] • [[Chicargo]] • [[Chintsa]] • [[Cwili]] • [[Diphini]] • [[Haga Haga]] • [[Keimond]] • [[Komga]] • [[Morganbaai]] • [[Queensberrybaai]] | group3 = [[Mbhashe Plaaslike Munisipaliteit|Mbhashe]] | list3 = [[Dutywa]] • [[Elliotdale]] • [[Hobeni]] • [[Willowvale]] | group4 = [[Mnquma Plaaslike Munisipaliteit|Mnquma]] | list4 = [[Blythswood]] • [[Butterworth]] • [[Kentani]] • [[Mazeppabaai]] • [[Nqamakwe]] • [[Qoloramond]] | group5 = [[Ngqushwa Plaaslike Munisipaliteit|Ngqushwa]] | list5 = [[Barracks, Oos-Kaap|Barracks]] • [[Bekruipkop]] • [[Bell, Oos-Kaap|Bell]] • [[Bodiam, Oos-Kaap|Bodiam]] • [[Cisira]] • [[Hamburg, Oos-Kaap|Hamburg]] • [[Glenmore, Oos-Kaap|Glenmore]] • [[KwaMasele]] • [[Lujiko]] • [[Magqazeni]] • [[Nobumba]] • [[Peddie]] • [[Qugqwala]] • [[Tamara]] • [[Wesley]] • [[Wooldridge, Oos-Kaap|Wooldridge]] • [[Zweledinga]] | group6 = [[Raymond Mhlaba Plaaslike Munisipaliteit|Raymond Mhlaba]] | list6 = [[Adelaide, Oos-Kaap|Adelaide]] • [[Alice, Oos-Kaap|Alice]] • [[Balfour, Oos-Kaap|Balfour]] • [[Bedford, Oos-Kaap|Bedford]] • [[Calderwood]] • [[Fort Beaufort]] • [[Healdtown]] • [[Hogsback]] • [[Katberg]] • [[Mhlangeni]] • [[Middeldrif, Oos-Kaap|Middeldrif]] • [[Seymour, Oos-Kaap|Seymour]] }} |DC37 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Bojanala Platinum-distriksmunisipaliteit]], [[Noordwes|Noordwes]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Bojanala Platinum highlighted (2011).svg|150x150px|center|Bojanala Platinum District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Rustenburg|Rustenburg]]''' | group1 = [[Moretele Plaaslike Munisipaliteit|Moretele]] | list1 = [[Makapanstad]] • [[Mathibestad]] • [[Mogogelo]] • [[Moretele]] • [[Syferskuil]] | group2 = [[Madibeng Plaaslike Munisipaliteit|Madibeng]] | list2 = [[Brits]] • [[Broederstroom]] • [[Damonsville]] • [[De Wildt]] • [[Hartbeespoort]] • [[Jericho, Noordwes|Jericho]] • [[Kosmos, Noordwes|Kosmos]] • [[Mmakau]] • [[Modderspruit]] • [[Mooinooi]] • [[Skeerpoort]] • [[Sonop]] | group3 = [[Rustenburg Plaaslike Munisipaliteit|Rustenburg]] | list3 = [[Barseba]] • [[Beestekraal]] • [[Bethanie, Noordwes|Bethanie]] • [[Freedom Park, Noordwes|Freedom Park]] • [[Kroondal]] • [[Mankwe]] • [[Marikana]] • [[Phokeng]] • [[Rustenburg]] • [[Wonderkop]] • [[Zinniaville]] | group4 = [[Kgetlengrivier Plaaslike Munisipaliteit|Kgetlengrivier]] | list4 = [[Derby]] • [[Koster]] • [[Swartruggens]] | group5 = [[Moses Kotane Plaaslike Munisipaliteit|Moses Kotane]] | list5 = [[Dwarsberg]] • [[Goedehoop]] • [[Koffiekraal]] • [[Kraalhoek]] • [[Lesetlheng]] • [[Mabalstad]] • [[Mabeskraal]] • [[Madikwe]] • [[Mogwase]] • [[Pella, Noordwes|Pella]] • [[Ramokokastad]] • [[Sandfontein]] • [[Saulspoort]] • [[Silwerkrans]] • [[Sun City, Noordwes|Sun City]] • [[Uitkyk, Noordwes|Uitkyk]] • [[Vleischfontein]] }} |BUF = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Buffalo City Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Buffalo City highlighted (2011).svg|75x75px|center|Buffalo City within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Oos-Londen]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Berlyn, Oos-Kaap|Berlyn]] • [[Bhisho]] • [[Breidbach]] • [[Cambridge, Oos-Londen|Cambridge]] • [[Dimbaza]] • [[Ducats]] • [[Duncan Village]] • [[Eluxolweni]] • [[Ententeni]] • [[Ginsberg]] • [[Goodhope, Buffalo City|Goodhope]] • [[Gompo]] • [[Gonubie]] • [[Ilitha]] • [[Inglewood]] • [[Kayser's Beach]] • [[Kidd's Beach]] • [[King William's Town]] • [[Kuni]] • [[KwaLini]] • [[KwaTshatshu]] • [[Kwetyana]] • [[Macleantown]] • [[Mbekweni]] • [[Mdantsane]] • [[Modaka]] • [[Mount Coke]] • [[Mzamomhle, Buffalo City|Mzamomhle]] • [[Ndevana]] • [[Need's Camp]] • [[Nompumelelo]] • [[Oos-Londen]] • [[Phakamisa, Oos-Kaap|Phakamisa]] • [[Potsdam, Oos-Kaap|Potsdam]] • [[Quigney]] • [[Sunrise-on-Sea]] • [[Tolofiyeni]] • [[Tyutyu]] • [[uMzantsi, Oos-Kaap|uMzantsi]] • [[Zwelitsha]] }} |DC35 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Capricorn-distriksmunisipaliteit]], [[Limpopo]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Capricorn highlighted (2011).svg|150x150px|center|Capricorn District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Polokwane]]''' | group1 = [[Aganang Plaaslike Munisipaliteit|Aganang]] | list1 = [[Bakone]] • [[Boratapelo]] • [[Chloe]] • [[Cornelia, Limpopo|Cornelia]] • [[Damplaats]] • [[Diana, Limpopo|Diana]] • [[Dibeng, Aganang|Dibeng]] • [[Ga-Keetse]] • [[Ga-Kgoroshi]] • [[Ga-Kolopo]] • [[Ga-Lamola]] • [[Ga-Lepadima]] • [[Ga-Mabitsela]] • [[Ga-Madiba]] • [[Ga-Madietane]] • [[Ga-Mahoai]] • [[Ga-Mangou]] • [[Ga-Mankodi]] • [[Ga-Manyapje]] • [[Ga-Maribana]] • [[Ga-Masehlong]] • [[Ga-Mashashane]] • [[Ga-Matlapa]] • [[Ga-Matlhodi]] • [[Ga-Mmabasotho]] • [[Ga-Mmathongwana]] • [[Ga-Modikana]] • [[Ga-Mokobodi]] • [[Ga-Motlagomo]] • [[Ga-Ngwetsana]] • [[Ga-Nonyane]] • [[Ga-Phagodi]] • [[Ga-Piet]] • [[Ga-Ramakara]] • [[Ga-Rametlwana]] • [[Ga-Ramokadikadi]] • [[Ga-Ramoshwane]] • [[Ga-Ramotlokana]] • [[Ga-Rampuru]] • [[Ga-Rankuwa, Aganang|Ga-Rankuwa]] • [[Ga-Sebotse]] • [[Ga-Sechaba]] • [[Glen-Roy]] • [[Goedgevonden, Limpopo|Goedgevonden]] • [[Hwibi]] • [[Juno]] • [[Jupiter, Limpopo|Jupiter]] • [[Kalkspruit A (Ga-Maraba)]] • [[Kameelkop]] • [[Kanana, Aganang|Kanana]] • [[Leokaneng]] • [[Lepotlako]] • [[Madietane]] • [[Makgobane]] • [[Mamehlabe]] • [[Maraba]] • [[Matlala]] • [[Matlaleng]] • [[Mohlajeng]] • [[Mohlonong]] • [[Moletji, Aganang|Moletji]] • [[Monywaneng]] • [[Monotwane]] • [[Morowe]] • [[Naledi, Aganang|Naledi]] • [[Ngwanallela]] • [[Nokayamatlala]] • [[Ntlolane]] • [[Phetole]] • [[Phofu]] • [[Ramalapa]] • [[Rapitsi]] • [[Schoongelegen]] • [[Sebora]] • [[Sechaba]] • [[Sefahlane]] • [[Segwahleng]] • [[Sekuruwe]] • [[Setumong]] • [[Takalane, Limpopo|Takalane]] • [[Taung, Limpopo|Taung]] • [[Tibane]] • [[Utsane]] • [[Venus, Limpopo|Venus]] • [[Waschbank, Limpopo|Waschbank]] | group2 = [[Blouberg Plaaslike Munisipaliteit|Blouberg]] | list2 = [[Alldays]] • [[Burgerregt]] • [[De Villiersdale]] • [[Eldorado, Limpopo|Eldorado]] • [[Grootdraai]] • [[Indermark]] • [[My Darling, Limpopo|My Darling]] • [[Senwabarwana]] • [[Taaiboschgroet]] • [[Vivo]] | group3 = [[Molemole Plaaslike Munisipaliteit|Molemole]] | list3 = [[Dendron]] • [[Soekmekaar]] | group4 = [[Polokwane Plaaslike Munisipaliteit|Polokwane]] | list4 = [[Chuniespoort]] • [[Eerstegoud]] • [[Ga-Makanye]] • [[Ga-Molepo]] • [[Koloti]] • [[Laaste Hoop]] • [[Mankweng]] • [[Moria]] • [[Polokwane]] • [[Seshego]] | group5 = [[Lepelle-Nkumpi Plaaslike Munisipaliteit|Lepelle-Nkumpi]] | list5 = [[Byldrift]] • [[Droogte, Limpopo|Droogte]] • [[Klipheuvel]] • [[Lebowakgomo]] • [[Schuinsrand]] • [[Zebediela]] }} |DC13 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Chris Hani-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Chris Hani highlighted (2011).svg|150x150px|center|Chris Hani District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Komani]]''' | group1 = [[Enoch Mgijima Plaaslike Munisipaliteit|Enoch Mgijima]] | list1 = [[Baccle's Farm]] • [[Ezibeleni]] • [[Hofmeyr]] • [[Imvani]] • [[Komani]] • [[Lesseyton]] • [[Molteno, Oos-Kaap|Molteno]] • [[Mpofu]] • [[Sada]] • [[Sterkstroom]] • [[Tarkastad]] • [[Tentergate]] • [[Thornhill, Enoch Mgijima|Thornhill]] • [[Tylden]] • [[Whittlesea]] | group2 = [[Engcobo Plaaslike Munisipaliteit|Engcobo]] | list2 = [[Clarkebury]] • [[Coghlan]] • [[Ngcobo]] | group3 = [[Emalahleni Plaaslike Munisipaliteit, Oos-Kaap|Emalahleni]] | list3 = [[Dordrecht, Oos-Kaap|Dordrecht]] • [[Indwe]] • [[Lady Frere]] | group4 = [[Intsika Yethu Plaaslike Munisipaliteit|Intsika Yethu]] | list4 = [[Bolotwa]] • [[Cofimvaba]] • [[Ncora]] • [[Qamata]] • [[St Mark’s, Oos-Kaap|St Mark’s]] • [[Tsomo]] | group5 = [[Inxuba Yethemba Plaaslike Munisipaliteit|Inxuba Yethemba]] | list5 = [[Cradock]] • [[Middelburg, Oos-Kaap|Middelburg]] • [[Rosmead]] | group6 = [[Sakhisizwe Plaaslike Munisipaliteit|Sakhisizwe]] | list6 = [[Kala]] • [[Elliot]] • [[Mbewuleni]] }} |DC40 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Dr Kenneth Kaunda-distriksmunisipaliteit]], [[Noordwes|Noordwes]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Dr Kenneth Kaunda highlighted (2011).svg|150x150px|center|Dr Kenneth Kaunda District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Klerksdorp]]''' | group1 = [[JB Marks Plaaslike Munisipaliteit|JB Marks]] | list1 = [[Appeldraai]] • [[Boskop]] • [[Bruidegomskraal]] • [[Doornkop, Noordwes|Doornkop]] • [[GaMogopa]] • [[Goedgevonden A]] • [[Ikageng]] • [[Lindequesdrif]] • [[Makokskraal]] • [[Matlwang]] • [[Mohadin]] • [[Mooivalleipark]] • [[Potchefstroom]] • [[Promosa]] • [[Tshing]] • [[Ventersdorp]] • [[Venterskroon]] • [[Vlieger]] • [[Welgevonden]] | group2 = [[Matlosana Plaaslike Munisipaliteit|Matlosana]] | list2 = [[Dominionville]] • [[Doringkruin]] • [[Hartbeesfontein]] • [[Kanana, Noordwes|Kanana]] • [[Klerksdorp]] • [[Orkney, Noordwes|Orkney]] • [[Stilfontein]] • [[Tigane]] • [[Umzimhle]] • [[Vaal Reefs]] | group3 = [[Maquassi Hills Plaaslike Munisipaliteit|Maquassi Hills]] | list3 = [[Boskuil]] • [[Kgakala]] • [[Leeudoringstad]] • [[Makwassie]] • [[Rulaganyang]] • [[Trotsville]] • [[Tswelelang]] • [[Witpoort, Noordwes|Witpoort]] • [[Wolmaransstad]] }} |DC39 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Dr Ruth Segomotsi Mompati-distriksmunisipaliteit]], [[Noordwes|Noordwes]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Dr Ruth Segomotsi Mompati highlighted (2011).svg|150x150px|center|Dr Ruth Segomotsi Mompati District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Vryburg]]''' | group1 = [[Naledi Plaaslike Munisipaliteit, Noordwes|Naledi]] | list1 = [[Huhudi]] • [[Rekgaritlhile]] • [[Stella]] • [[Thakwane]]• [[Vryburg]] | group2 = [[Mamusa Plaaslike Munisipaliteit|Mamusa]] | list2 = [[Amalia]] • [[Glaudina]] • [[Ipelegeng]] • [[Mamusa]] • [[Molatswanene]] • [[Migdol]] • [[Schweizer-Reneke]] | group3 = [[Groter Taung Plaaslike Munisipaliteit|Groter Taung]] | list3 = [[Kameelputs]] • [[Magogong]] • [[Majeakgoro]] • [[Manthe]] • [[Pudimoe]] • [[Reivilo]] • [[Taung]] | group4 = [[Lekwa-Teemane Plaaslike Munisipaliteit|Lekwa-Teemane]] | list4 = [[Bloemhof]] • [[Boitumelong]] • [[Christiana]] • [[Coverndale]] • [[Geluksoord]] • [[Utlwanang]] | group5 = [[Kagisano-Molopo Plaaslike Munisipaliteit|Kagisano-Molopo]] | list5 = [[Austrey]] • [[Bray]] • [[Ganyesa]] • [[Goodwood, Noordwes|Goodwood]] • [[Louwna]] • [[Morokweng]] • [[Piet Plessis]] • [[Pomfret, Noordwes|Pomfret]] • [[Tosca]] }} |DC32 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Ehlanzeni-distriksmunisipaliteit]], [[Mpumalanga]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ehlanzeni highlighted (2011).svg|150x150px|center|Ehlanzeni District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Nelspruit]]''' | group1 = [[Mbombela Plaaslike Munisipaliteit|Mbombela]] | list1 = [[Aldie]] • [[Alkmaar, Mpumalanga|Alkmaar]] • [[Bhekiswayo]] • [[Daantjie, Mpumalanga|Daantjie]] • [[Dwaleni]] • [[Ga-Tshwene]] • [[Gutshwa]] • [[Gutshwakop]] • [[Hazyview]] • [[Hlauhlau]] • [[Jerusalem, Mbombela|Jerusalem]] • [[Kaapsehoop]] • [[Kabokweni]] • [[Kanyamazane]] • [[Kiepersol, Mpumalanga|Kiepersol]] • [[Khumbula]] • [[Legogote]] • [[Mahushu]] • [[Malekutu]] • [[Manzini, Mpumalanga|Manzini]] • [[Matsulu]] • [[Msogwaba]] • [[Nelspruit]] • [[Newscom, Mpumalanga|Newscom]] • [[Ngodini]] • [[Ngodwana]] • [[Nkambeni]] • [[Numbi]] • [[Nyamazaneni]] • [[Nyongane]] • [[Phola]] • [[Pienaar, Mpumalanga|Pienaar]] • [[Skukuza]] • [[Swalala]] • [[Tekwane]] • [[Tekwane Estate]] • [[Tshabalala, Mbombela|Tshabalala]] • [[Witrivier]] • [[Zwelisha, Mpumalanga|Zwelisha]] | group2 = [[Nkomazi Plaaslike Munisipaliteit|Nkomazi]] | list2 = [[Boschfontein]] • [[Buffelspruit, Mpumalanga|Buffelspruit]] • [[Hectorspruit]] • [[Jeppesrif]] • [[Kaapmuiden]] • [[Kamatsamo]] • [[Komatipoort]] • [[Louieville]] • [[Magudu]] • [[Malalane]] • [[Marlothpark]] • [[Mbuzini]] • [[Tonga, Mpumalanga|Tonga]] • [[Vlakbult]] | group3 = [[Thaba Chweu Plaaslike Munisipaliteit|Thaba Chweu]] | list3 = [[Blyderivierspoort]] • [[Bosoord]] • [[Graskop]] • [[Hendriksdal]] • [[Krugerspos]] • [[Leroro]] • [[Lydenburg]] • [[Maartenshoop]] • [[Mashishing]] • [[Matibidi]] • [[Moremela]] • [[Pelgrimsrus]] • [[Sabie]] • [[Simile]] | group4 = [[Umjindi Plaaslike Munisipaliteit|Umjindi]] | list4 = [[Barberton]] • [[Emjindini]] • [[Sheba, Mpumalanga|Sheba]] • [[Verulam, Mpumalanga|Verulam]] | group5 = [[Bosbokrand Plaaslike Munisipaliteit|Bosbokrand]] | list5 = [[Acornhoek]] • [[Agincourt, Mpumalanga|Agincourt]] • [[Alexandria, Mpumalanga|Alexandria]] • [[Bosbokrand]] • [[Buffelshoek]] • [[Buyisonto]] • [[Casteel]] • [[Clare, Mpumalanga|Clare]] • [[Croquet Lawn A]] • [[Croquet Lawn B]] • [[Cunningmoor]] • [[Dingledayle]] • [[Edinburgh, Mpumalanga|Edinburgh]] • [[GaBoelang]] • [[Ga-Josepha]] • [[Godide]] • [[Hlanganani, Mpumalanga|Hlanganani]] • [[Hluvukani]] • [[Islington, Mpumalanga|Islington]] • [[Kamalamule]] • [[Kgapamadi]] • [[Khokhamoya]] • [[Khomanani]] • [[Kildare]] • [[Lillydale, Mpumalanga|Lillydale]] • [[Ludlow, Mpumalanga|Ludlow]] • [[Madras, Mpumalanga|Madras]] • [[Maotole]] • [[Marite]] • [[Matenten]] • [[Matsavana]] • [[Maviljan A]] • [[Maviljan B]] • [[Merry Pebble Stream]] • [[Mhlumeni]] • [[Mkhuhlu]] • [[Motlamogale]] • [[Motlamogatsane]] • [[Mphenyatsatsi]] • [[New Forest B]] • [[Newington, Mpumalanga|Newington]] • [[Okkerneutboom, Mpumalanga|Okkerneutboom]] • [[Orinoco A]] • [[Orinoco B]] • [[Orinoco C]] • [[Rolle]] • [[Ronaldsey]] • [[Rooiboklaagte]] • [[Rulani]] • [[Sekrepeng]] • [[Shata]] • [[Shatale]] • [[Somerset, Mpumalanga|Somerset]] • [[Thabakgolo]] • [[Thulamahashe]] • [[Tiyimeleni A]] • [[Tiyimeleni B]] • [[Tsakani]] • [[Violetbank C]] • [[Violetbank D]] • [[Waterval, Mpumalanga|Waterval]] • [[Welverdiend, Ehlanzeni|Welverdiend]] • [[Xanthia]] • [[Xikhusese]] • [[Zoeknog A]] • [[Zoeknog B]] }} |EKU = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Ekurhuleni Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Gauteng]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ekurhuleni highlighted (2011).svg|75x75px|center|Ekurhuleni within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Germiston]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Alberton]] • [[Bapsfontein]] • [[Bedfordview]] • [[Benoni]] • [[Boksburg]] • [[Brakpan]] • [[Clayville]] • [[Daveyton]] • [[Dawnpark]] • [[Duduza]] • [[Edenvale]] • [[Elsburg]] • [[Etwatwa]] • [[Germiston]] • [[Isando]] • [[Katlehong]] • [[Kemptonpark]] • [[KwaThema]] • [[Nigel]] • [[Olifantsfontein]] • [[Primrose]] • [[Reigerpark]] • [[Springs]] • [[Tembisa]] • [[Thokoza]] • [[Tsakane]] • [[Vosloorus]] • [[Wattville]] | group2 = Voorstede van<br />[[Kemptonpark]] | list2 = [[Allen Grove]] • [[Aston Manor]] • [[Birchleigh]] • [[Bonaeropark]] • [[Cresslawn]] • [[Croydon, Gauteng|Croydon]] • [[Edleen]] • [[Estherpark]] • [[Glen Marais]] • [[Nimrodpark]] • [[Norkempark]] • [[Rhodesfield]] • [[Spartan]] • [[Van Riebeeckpark]] }} |ETH = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with eThekwini highlighted (2011).svg|75x75px|center|eThekwini within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Durban]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Adams Mission]] • [[Amanzimtoti]] • [[Assagay]] • [[Buffelsdraai]] • [[Cato Ridge]] • [[Chatsworth, Durban|Chatsworth]] • [[Chesterville, KwaZulu-Natal|Chesterville]] • [[Clermont, KwaZulu-Natal|Clermont]] • [[Doonside, KwaZulu-Natal|Doonside]] • [[Drummond]] • [[Durban]] • [[Hillcrest, KwaZulu-Natal|Hillcrest]] • [[Illovo, KwaZulu-Natal|Illovo]] • [[Illovo Beach]] • [[Inanda, KwaZulu-Natal|Inanda]] • [[Inchanga]] • [[Karridene]] • [[Kingsburgh]] • [[KwaMashu]] • [[La Mercy]] • [[Lamontville]] • [[Mount Edgecombe]] • [[Mount Moreland]] • [[Mpumalanga, KwaZulu-Natal|Mpumalanga]] • [[New Germany, KwaZulu-Natal|New Germany]] • [[Phoenix, KwaZulu-Natal|Phoenix]] • [[Pinetown]] • [[Tongaat]] • [[Umbogintwini]] • [[Umbumbulu]] • [[Umdloti]] • [[Umgababa]] • [[Umhlanga]] • [[Umkomaas]] • [[Verulam]] • [[Warner Beach]] • [[Winklespruit]] | group2 = [[Voorstede van Durban]] | list2 = |DC44 = {{Navigasieboks |listclass = hlist |border = child | selected = {{{selected|}}} | group1 = Sentraal | list1 = [[Asherville, Durban|Asherville]] (area) • [[Berea, Durban| Berea]] (area) • [[Bluff, KwaZulu-Natal|The Bluff]] (area) • [[Cato Manor, Durban|Cato Manor]] • [[Essenwood, Durban|Essenwood]] • [[Glenwood, KwaZulu-Natal|Glenwood]] • [[Mayville, Durban|Mayville]] • [[Morningside, Durban|Morningside]] • [[Overport]] (area) • [[Stamford Hill, Durban|Stamford Hill]] • [[Sydenham, Durban|Sydenham]] • [[Windermere, Durban|Windermere]] • [[Yellowwood Park]] | group2 = Noordelik | list2 = [[Durban North]] • [[KwaMashu]] • [[Mount Edgecombe, KwaZulu-Natal|Mount Edgecombe]] • [[Phoenix, Durban|Phoenix]] • [[Umdloti, KwaZulu-Natal|Umdloti]] • [[Umhlanga, KwaZulu-Natal|Umhlanga]] | group3 = Westelik | list3 = [[Botha's Hill]] • [[Cowies Hill]] • [[Gillitts, KwaZulu-Natal|Gillitts]] • [[Hillcrest, KwaZulu-Natal|Hillcrest]] • [[Kloof, KwaZulu-Natal|Kloof]] • [[New Germany, KwaZulu-Natal|New Germany]] • [[Pinetown]] • [[Queensburgh]] • [[Westville, KwaZulu-Natal|Westville]] • [[Winston Park]] • [[Shallcross, Durban|Shallcross]] | group4 = Suidelik | list4 = [[Amanzimtoti, KwaZulu-Natal|Amanzimtoti]] • [[Chatsworth, Durban|Chatsworth]] • [[Isipingo Beach, KwaZulu-Natal|Isipingo Beach]] • [[Umlazi]] | group5 = Ander | list5 = [[Bellaire, Durban|Bellaire]] • [[Montclair, Durban|Montclair]] • [[Reservoir Hills, Durban|Reservoir Hills]] • [[Rossburgh, Durban|Rossburgh]] • [[Umbilo, Durban|Umbilo]] • [[Woodhaven, Durban|Woodhaven]] • [[Woodlands, Durban|Woodlands]] }} }} |DC20 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Fezile Dabi-distriksmunisipaliteit]], [[Vrystaat|Vrystaat]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Fezile Dabi highlighted (2011).svg|150x150px|center|Fezile Dabi District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Sasolburg|Sasolburg]]''' | group1 = [[Moqhaka Plaaslike Munisipaliteit|Moqhaka]] | list1 = [[Kroonstad]] • [[Maokeng]] • [[Matlwangtlwang]] • [[Rammulotsi]] • [[Steynsrus]] • [[Vierfontein]] • [[Viljoenskroon]] | group2 = [[Ngwathe Plaaslike Munisipaliteit|Ngwathe]] | list2 = [[Edenville]] • [[Heilbron]] • [[Koppies]] • [[Kwakwatsi]] • [[Mokwallo]] • [[Ngwathe]] • [[Parys, Vrystaat|Parys]] • [[Phiritona]] • [[Sandersville]] • [[Schonkenville]] • [[Tumahole]] • [[Vredefort]] | group3 = [[Metsimaholo Plaaslike Munisipaliteit|Metsimaholo]] | list3 = [[Deneysville]] • [[Holly Country]] • [[Kragbron]] • [[Liliandale]] • [[Oranjeville]] • [[Refengkgotso]] • [[Richmond, Vrystaat|Richmond]] • [[Rietfontein, Vrystaat|Rietfontein]] • [[Sasolburg]] • [[Viljoensdrif]] • [[Zamdela]] | group4 = [[Mafube Plaaslike Munisipaliteit|Mafube]] | list4 = [[Cornelia]] • [[Frankfort]] • [[Mafahlaneng]] • [[Namahadi]] • [[Ntswanatsatsi]] • [[Qalabotjha]] • [[Tweeling, Vrystaat|Tweeling]] • [[Villiers]] }} |DC9 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Frances Baard-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Frances Baard highlighted (2011).svg|150x150px|center|Frances Baard District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Kimberley]]''' | group1 = [[Sol Plaatje Plaaslike Munisipaliteit|Sol Plaatje]] | list1 = [[Beaconsfield]] • [[Galeshewe]] • [[Kimberley]] • [[Modderrivier, Noord-Kaap|Modderrivier]] • [[Ritchie]] • [[Roodepan]] | group2 = [[Phokwane Plaaslike Munisipaliteit|Phokwane]] | list2 = [[Ganspan]] • [[Hartswater]] • [[Jan Kempdorp]] • [[Pampierstad]] | group3 = [[Magareng Plaaslike Munisipaliteit|Magareng]] | list3 = [[Warrenton, Noord-Kaap|Warrenton]] | group4 = [[Dikgatlong Plaaslike Munisipaliteit|Dikgatlong]] | list4 = [[Barkly-Wes]] • [[Boetsap]] • [[Delportshoop]] • [[Koopmansfontein]] • [[Sydney on Vaal]] • [[Ulco]] • [[Windsorton]] }} |DC30 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Gert Sibande-distriksmunisipaliteit]], [[Mpumalanga]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Gert Sibande highlighted (2011).svg|150x150px|center|Gert Sibande District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Ermelo, Mpumalanga|Ermelo]]''' | group1 = [[Govan Mbeki Plaaslike Munisipaliteit|Govan Mbeki]] | list1 = [[Bethal]] • [[Charl Cilliers]] • [[Embalenhle]] • [[Evander]] • [[Kinross]] • [[Leandra]] • [[Lebohang]] • [[Leslie]] • [[Secunda]] • [[Trichardt]] | group2 = [[Albert Luthuli Plaaslike Munisipaliteit|Albert Luthuli]] | list2 = [[Badplaas]] • [[Bettysgoed]] • [[Carolina]] • [[Diepdale]] • [[Diepgezet]] • [[Dundonald]] • [[Eerstehoek]] • [[Hartebeeskop]] • [[Lochiel]] • [[Manaar]] • [[Moddergat]] • [[Mooiplaas, Mpumalanga|Mooiplaas]] • [[Steynsdorp]] • [[Tjakastad]] | group3 = [[Mkhondo Plaaslike Munisipaliteit|Mkhondo]] | list3 = [[Amsterdam, Mpumalanga|Amsterdam]] • [[Dirkiesdorp]] • [[Driefontein, Mpumalanga|Driefontein]] • [[Iswepe]] • [[KwaNgema]] • [[KwaThandeka]] • [[Mkhondo NU]] • [[Ngema Tribal Trust, Mpumalanga|Ngema Tribal Trust]] • [[Nkosanjaneni]] • [[Piet Retief, Mpumalanga|Piet Retief]] • [[Saul Mkhizeville]] | group4 = [[Msukaligwa Plaaslike Munisipaliteit|Msukaligwa]] | list4 = [[Breyten]] • [[Chrissiesmeer]] • [[Davel]] • [[Ermelo, Mpumalanga|Ermelo]] • [[KwaDela]] • [[Lothair]] • [[Sheepmoor]] • [[Warburton]] | group5 = [[Lekwa Plaaslike Munisipaliteit|Lekwa]] | list5 = [[Morgenzon]] • [[Sakhile, Mpumalanga|Sakhile]] • [[Sivukile]] • [[Standerton]] • [[Thuthukani]] | group6 = [[Pixley ka Seme Plaaslike Munisipaliteit|Pixley ka Seme]] | list6 = [[Amersfoort, Mpumalanga|Amersfoort]] • [[Daggakraal]] • [[Palmietfontein, Mpumalanga|Palmietfontein]] • [[Perdekop]] • [[Volksrust]] • [[Wakkerstroom]] | group7 = [[Dipaleseng Plaaslike Munisipaliteit|Dipaleseng]] | list7 = [[Balfour, Mpumalanga|Balfour]] • [[Greylingstad]] • [[Grootvlei]] • [[Nthorwane]] • [[Siyathemba]] }} |DC43 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Harry Gwala-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Sisonke highlighted (2011).svg|150x150px|center|Harry Gwala District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Ixopo]]''' | group1 = [[Nkosazana Dlamini-Zuma Plaaslike Munisipaliteit|Nkosazana Dlamini-Zuma]] | list1 = [[Bulwer]] • [[Creighton]] • [[Donnybrook]] • [[Himeville]] • [[Hlabeni]] • [[Hlanganani, KwaZulu-Natal|Hlanganani]] • [[Ncwadi]] • [[Pevensey]] • [[Underberg]] | group2 = [[Groter Kokstad Plaaslike Munisipaliteit|Groter Kokstad]] | list2 = [[Aloekop]] • [[Franklin]] • [[Kokstad]] • [[Kransdraai]] • [[Pakkies, KwaZulu-Natal|Pakkies]] | group3 = [[Ubuhlebezwe Plaaslike Munisipaliteit|Ubuhlebezwe]] | list3 = [[Amashaka]] • [[Bovini]] • [[Echibini]] • [[Etshenilenduna]] • [[Hlokozi]] • [[Hlutankungu]] • [[Ixopo]] • [[Jolivet]] • [[KwaBhidla]] • [[KwaMagidigidi]] • [[KwaNokweja]] • [[Kweletsheni]] • [[Mahehle]] • [[Mandlekazi]] • [[Mgodi]] • [[Mhlabatshane]] • [[Mhlweni]] • [[Mpunga]] • [[Nhlozane]] • [[Ntabane]] • [[Ntapha]] • [[Sangcwaba]] • [[Tsheleni]] • [[Velabethuke]] | group4 = [[Umzimkhulu Plaaslike Munisipaliteit|Umzimkhulu]] | list4 = [[Bisi]] • [[Clydesdale]] • [[Rietvlei, KwaZulu-Natal|Rietvlei]] • [[Rondedraai]] • [[Umzimkhulu]] }} |DC29 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[ILembe-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with iLembe highlighted (2011).svg|150x150px|center|ILembe District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[KwaDukuza]] (voorheen Stanger)''' | group1 = [[Mandeni Plaaslike Munisipaliteit|Mandeni]] | list1 = [[eMacambini]] • [[ISithebe]] • [[Mandeni]] • [[Nyoni]] • [[Tugela]] | group2 = [[KwaDukuza Plaaslike Munisipaliteit|KwaDukuza]] | list2 = [[Ballito]] • [[Darnall]] • [[Groutville]] • [[KwaDukuza]] • [[Nieu-Guelderland]] • [[Salt Rock]] • [[Sans Souci, KwaZulu-Natal|Sans Souci]] • [[Shaka's Rock]] • [[Shakaskraal]] • [[Zinkwazi Beach]] | group3 = [[Ndwedwe Plaaslike Munisipaliteit|Ndwedwe]] | list3 = [[Glendale Heights]] • [[Ndwedwe]] • [[Ozwathini]] | group4 = [[Maphumulo Plaaslike Munisipaliteit|Maphumulo]] | list4 = [[Maphumulo]] }} |DC14 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ukhahlamba highlighted (2011).svg|150x150px|center|Joe Gqabi District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Barkly-Oos]]''' | group1 = [[Elundini Plaaslike Munisipaliteit|Elundini]] | list1 = [[Maclear]] • [[Mount Fletcher]] • [[Ugie]] | group2 = [[Senqu Plaaslike Munisipaliteit|Senqu]] | list2 = [[Barkly-Oos]] • [[Herschel]] • [[Khwezinaledi]] • [[Lady Grey]] • [[Rhodes, Oos-Kaap|Rhodes]] • [[Rossouw, Oos-Kaap|Rossouw]] • [[Sterkspruit]] • [[Steve Tshwete, Lady Grey|Steve Tshwete]] • [[Zakhele]] | group3 = [[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit|Walter Sisulu]] | list3 = [[Aliwal-Noord]] • [[Burgersdorp]] • [[Jamestown, Oos-Kaap|Jamestown]] • [[Khayamnandi]] • [[Mzamomhle, Burgersdorp|Mzamomhle]] • [[Nozizwe]] • [[Oviston]] • [[Steynsburg]] • [[Teebus]] • [[Tembisa, Oos-Kaap|Tembisa]] • [[Venterstad]] }} |DC45 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[John Taolo Gaetsewe-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with John Taolo Gaetsewe highlighted (2011).svg|150x150px|center|John Taolo Gaetsewe District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Kuruman|Kuruman]]''' | group1 = [[Joe Morolong Plaaslike Munisipaliteit|Joe Morolong]] | list1 = [[Cassel]] • [[Dithakong]] • [[Heuningvlei]] • [[Hotazel]] • [[Van Zylsrus]] | group2 = [[Ga-Segonyana Plaaslike Munisipaliteit|Ga-Segonyana]] | list2 = [[Bankhara]] • [[Gamopedi]] • [[Ga-Ntatelang]] • [[Havard, Noord-Kaap|Havard]] • [[Kuruman]] • [[Magobe]] • [[Maheane]] • [[Mamoratwe]] • [[Maruping]] • [[Mothibistad]] • [[Ntsweng]] • [[Phakane]] • [[Sedibeng, Noord-Kaap|Sedibeng]] • [[Seodin]] | group3 = [[Gamagara Plaaslike Munisipaliteit|Gamagara]] | list3 = [[Dibeng]] • [[Dingleton|Dingleton (''voorheen'' Sishen)]] • [[Kathu]] • [[Olifantshoek]] }} |DC2 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Kaapse Wynlande-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Cape Winelands highlighted (2011).svg|150x150px|center|Kaapse Wynlande District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Stellenbosch]]''' | group1 = [[Witzenberg Plaaslike Munisipaliteit |Witzenberg]] | list1 = [[Bella Vista]] • [[Ceres]] • [[Dwarsrivier]] • [[eNduli]] • [[Montana, Witzenberg|Montana]] • [[Op-die-Berg]] • [[Pine Valley, Witzenberg|Pine Valley]] • [[Prince Alfred Hamlet]] • [[Tulbagh]] • [[Wolseley]] | group2 = [[Drakenstein Plaaslike Munisipaliteit |Drakenstein]] | list2 = [[Gouda, Wes-Kaap|Gouda]] • [[Paarl]] • [[Saron]] • [[Simondium]] • [[Wellington, Wes-Kaap|Wellington]] | group3 = [[Stellenbosch Plaaslike Munisipaliteit|Stellenbosch]] | list3 = [[Franschhoek]] • [[Groendal]] • [[Jamestown, Wes-Kaap|Jamestown]] • [[Kayamandi]] • [[Klapmuts]] • [[Kylemore]] • [[Langrug]] • [[Languedoc, Wes-Kaap|Languedoc]] • [[Pniel]] • [[Robertsvlei]] • [[Rozendal]] • [[Stellenbosch]] • [[Wemmershoek]] | group4 = [[Breedevallei Plaaslike Munisipaliteit|Breedevallei]] | list4 = [[De Doorns]] • [[Rawsonville]] • [[Touwsrivier]] • [[Worcester]] | group5 = [[Langeberg Plaaslike Munisipaliteit|Langeberg]] | list5 = [[Ashton]] • [[Bonnievale]] • [[McGregor]] • [[Montagu]] • [[Robertson]] }} |DC28 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[King Cetshwayo-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uThungulu highlighted (2011).svg|150x150px|center|King Cetshwayo District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Richardsbaai]]''' | group1 = [[uMhlathuze Plaaslike Munisipaliteit|uMhlathuze]] | list1 = [[eSikhawini]] • [[Empangeni]] • [[Felixton]] • [[Richardsbaai]] | group2 = [[uMlalazi Plaaslike Munisipaliteit|uMlalazi]] | list2 = [[aMatikulu]] • [[Eshowe]] • [[Gingindlovu]] • [[Mbongolwane]] • [[Mtunzini]] | group3 = [[Nkandla Plaaslike Munisipaliteit|Nkandla]] | list3 = [[Nkandla]] | group4 = [[uMfolozi Plaaslike Munisipaliteit|uMfolozi]] | list4 = [[KwaMbonambi]] | group5 = [[Ntambanana Plaaslike Munisipaliteit|Ntambanana]] | list5 = [[Bhucanana]] | group6 = [[Mthonjaneni Plaaslike Munisipaliteit|Mthonjaneni]] | list6 = [[Melmoth]] }} |DC18 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Lejweleputswa-distriksmunisipaliteit]], [[Vrystaat|Vrystaat]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Lejweleputswa highlighted (2011).svg|150x150px|center|Lejweleputswa District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Welkom]]''' | group1 = [[Masilonyana Plaaslike Munisipaliteit|Masilonyana]] | list1 = [[Brandfort]] • [[Ikgomotseng]] • [[Majemasweu]] • [[Makeleketle]] • [[Masilo]] • [[Soutpan]] • [[Theunissen]] • [[Tshepong]] • [[Verkeerdevlei]] • [[Winburg]] | group2 = [[Tokologo Plaaslike Munisipaliteit|Tokologo]] | list2 = [[Boshof]] • [[Dealesville]] • [[Hertzogville]] • [[Malebogo]] • [[Seretse]] | group3 = [[Tswelopele Plaaslike Munisipaliteit|Tswelopele]] | list3 = [[Bultfontein]] • [[Hoopstad]] • [[Phahameng, Tswelopele|Phahameng]] • [[Tikwana]] | group4 = [[Matjhabeng Plaaslike Munisipaliteit|Matjhabeng]] | list4 = [[Allanridge]] • [[Bronville]] • [[Hani Park]] • [[Hennenman]] • [[Kutloanong]] • [[Meloding]] • [[Mmamahabane]] • [[Odendaalsrus]] • [[Phathakahle]] • [[Phomolong]] • [[Riebeeckstad]] • [[Thabong]] • [[Tswelangpele]] • [[Ventersburg]] • [[Virginia]] • [[Welkom]] • [[Whites]] | group5 = [[Nala Plaaslike Munisipaliteit|Nala]] | list5 = [[Balkfontein]] • [[Bothaville]] • [[Kgotsong]] • [[Monyakeng]] • [[Wesselsbron]] }} |MAN = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Mangaung Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Vrystaat|Vrystaat]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Mangaung highlighted (2011).svg|75x75px|center|Mangaung within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Bloemfontein]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Bainsvlei]] • [[Bloemfontein]] • [[Botshabelo]] • [[Maselspoort]] • [[Thaba Nchu]] • [[Westminster]] | group2 = Voorstede van<br/>[[Bloemfontein]] | list2 = [[Arboretum, Bloemfontein|Arboretum]] • [[Ashbury, Bloemfontein|Ashbury]] • [[Baysvalley, Bloemfontein|Baysvalley]] • [[Bayswater, Bloemfontein|Bayswater]] • [[Bloemside]] • [[Brandwag, Bloemfontein|Brandwag]] • [[Dan Pienaar, Bloemfontein|Dan Pienaar]] • [[Ehrlichpark, Bloemfontein|Ehrlichpark]] • [[Fauna, Bloemfontein|Fauna]] • [[Fichardtpark]] • [[Fleurdal]] • [[Gardeniapark]] • [[Generaal De Wet, Bloemfontein|Generaal De Wet]] • [[Grasslands, Bloemfontein|Grasslands]] • [[Grootvlei-gevangenis]] • [[Heuwelsig, Bloemfontein|Heuwelsig]] • [[Hospitaalpark]] • [[Langenhovenpark]] • [[Lourierpark]] • [[Bloemfontein Lughawe|Lughawe]] • [[Navalsig]] • [[Noordhoek, Bloemfontein|Noordhoek]] • [[Pellissier, Bloemfontein|Pellissier]] • [[Rodenbeck]] • [[Bloemfontein Sentraal|Sentraal]] • [[Uitsig, Bloemfontein|Uitsig]] • [[Universitas, Bloemfontein|Universitas]] • [[Westdene, Bloemfontein|Westdene]] • [[Wilgehof, Bloemfontein|Wilgehof]] • [[Willows, Bloemfontein|Willows]] }} |DC33 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Mopani-distriksmunisipaliteit]], [[Limpopo]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Mopani highlighted (2011).svg|75x75px|South Africa Districts showing Mopani]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Giyani]]''' | group1 = [[Ba-Phalaborwa Plaaslike Munisipaliteit|Ba-Phalaborwa]] | list1 = [[Ben Farm]] • [[Ga-Mashishimale]] • [[Ga-Selwana]] • [[Gravelotte]] • [[Humulani]] • [[Leydsdorp]] • [[Lulekani]] • [[Mahale]] • [[Majeje]] • [[Makhushane]] • [[Maseke]] • [[Murchison, Limpopo|Murchison]] • [[Namakgale]] • [[Nondweni]] • [[Phalaborwa]] • [[Priska-Majeje]] • [[Vuyelani]] | group2 = [[Groter Giyani Plaaslike Munisipaliteit|Groter Giyani]] | list2 = [[Blinkwater, Limpopo|Blinkwater]] • [[Ghandlanani]] • [[Giyani]] • [[Hlopekani]] • [[KaDizingidzingi]] • [[KaDzumeri]] • [[KaGaula]] • [[KaHomu]] • [[KaMakhuva]] • [[KaMakosha]] • [[KaMapayeni]] • [[KaMininginisi]] • [[KaMpakani]] • [[KaNdengeza]] • [[KaNghalalume]] • [[KaNgove]] • [[KaNhlaneki]] • [[KaNkomo]] • [[KaNwadzekudzeku]] • [[KaNwamakena]] • [[KaSabulane]] • [[KaSiandana]] • [[KaSikhunyane]] • [[KaXikukwani]] • [[Mageva]] • [[Muyexe]] • [[Namenwamarhanga]] • [[Shimange]] • [[Shivulani]] • [[Sifasonke]] • [[Skhiming]] • [[Thomo]] • [[Xawela]] • [[Ximausa]] | group3 = [[Groter Letaba Plaaslike Munisipaliteit|Groter Letaba]] | list3 = [[Bellevue, Limpopo|Bellevue]] • [[Buqa]] • [[Ga-Abele]] • [[Ga-Femane]] • [[Ga-Kgapane]] • [[GaMaphale]] • [[GaNtata]] • [[GaPhooko]] • [[GaRamaroka]] • [[Klipkraal]] • [[Lebaka]] • [[Lehlareng]] • [[Lemondokop]] • [[Modjadji Hoofkraal]] • [[Modjadjiskloof]] • [[Mokgoba]] • [[Mokwasele]] • [[Mooketsi]] • [[Phongololo]] • [[Rotterdam, Limpopo|Rotterdam]] | group4 = [[Groter Tzaneen Plaaslike Munisipaliteit|Groter Tzaneen]] | list4 = [[Bordeaux, Limpopo|Bordeaux]] • [[Burgersdorp, Limpopo|Burgersdorp]] • [[Dan]] • [[Dwarsfontein]] • [[Ga-Kubjana]] • [[Ga-Matipane]] • [[Ga-Mookgo]] • [[Gabaza]] • [[Ga-Mokgwathi]] • [[Ga-Rakoma]] • [[Ga-Wally]] • [[Haenertsburg]] • [[Jokong]] • [[Joppie]] • [[Julesburg]] • [[Khujwana]] • [[Lenyenye]] • [[Letsitele]] • [[Longvalley]] • [[Maake]] • [[Mafarana]] • [[Magoboya]] • [[Makudibung]] • [[Mandlhakazi]] • [[Mariron]] • [[Mariveni]] • [[Mavele]] • [[Mawa]] • [[Miragoma]] • [[Mohlaba]] • [[Nkowankowa]] • [[Politsi]] • [[Ritakop]] • [[Sangoma, Limpopo|Sangoma]] • [[Shiluvane]] • [[Tzaneen]] • [[Xihoko]] | group5 = [[Maruleng Plaaslike Munisipaliteit|Maruleng]] | list5 = [[Balloon, Limpopo|Balloon]] • [[Bismark, Limpopo|Bismark]] • [[Butchwana]] • [[Calais, Limpopo|Calais]] • [[Enable, Limpopo|Enable]] • [[Finale, Limpopo|Finale]] • [[Hlohlokwe]] • [[Hoedspruit]] • [[Kampersrus]] • [[Kanana, Maruleng|Kanana]] • [[Lorraine, Limpopo|Lorraine]] • [[Madeira, Limpopo|Madeira]] • [[Mabins]] • [[Makgaung]] • [[Mametja]] • [[Mathlomelong]] • [[Metz, Limpopo|Metz]] • [[Moetladimo]] • [[Molalane]] • [[Ofcolaco]] • [[Sadawa]] • [[Sandton, Limpopo|Sandton]] • [[Sefikeng]] • [[Shikwane]] • [[Sofaya]] • [[The Oaks, Limpopo|The Oaks]] • [[The Willows, Limpopo|The Willows]] • [[Turkey, Limpopo|Turkey]] • [[Worcester, Limpopo|Worcester]] }} |DC6 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Namakwa-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Namakwa highlighted (2011).svg|150x150px|center|Namakwa District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Springbok, Noord-Kaap|Springbok]]''' | group1 = [[Hantam Plaaslike Munisipaliteit|Hantam]] | list1 = [[Brandvlei]] • [[Calvinia]] • [[Loeriesfontein]] • [[Nieuwoudtville]] | group2 = [[Kamiesberg Plaaslike Munisipaliteit|Kamiesberg]] | list2 = [[Garies]] • [[Hondeklipbaai]] • [[Kamassies]] • [[Kamieskroon]] • [[Karkams]] • [[Kheis]] • [[Koingnaas]] • [[Kotzesrus]] • [[Leliefontein]] • [[Soebatsfontein]] • [[Spoegrivier]] | group3 = [[Karoo Hoogland Plaaslike Munisipaliteit|Karoo Hoogland]] | list3 = [[Fraserburg]] • [[Sutherland]] • [[Williston, Noord-Kaap|Williston]] | group4 = [[Khâi-Ma Plaaslike Munisipaliteit|Khâi-Ma]] | list4 = [[Aggeneys]] • [[Onseepkans]] • [[Pella]] • [[Pofadder, Noord-Kaap|Pofadder]] | group5 = [[Nama Khoi Plaaslike Munisipaliteit|Nama Khoi]] | list5 = [[Buffelsrivier, Noord-Kaap|Buffelsrivier]] • [[Concordia]] • [[Goodhouse]] • [[Grootmis]] • [[Henkries]] • [[Kleinsee]] • [[Komaggas]] • [[Nababeep]] • [[Okiep]] • [[Springbok, Noord-Kaap|Springbok]] • [[Steinkopf]] • [[Vioolsdrif]] | group6 = [[Richtersveld Plaaslike Munisipaliteit|Richtersveld]] | list6 = [[Alexanderbaai]] • [[Eksteenfontein]] • [[Kuboes]] • [[Lekkersing]] • [[Port Nolloth]] • [[Sanddrif]] }} |NMA = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Nelson Mandelabaai Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Nelson Mandela Bay highlighted (2011).svg|100x100px|center|Nelson Mandelabaai within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Port Elizabeth]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Beachview, Oos-Kaap|Beachview]] • [[Bethelsdorp]] • [[Blue Horizon Bay]] • [[Colchester, Oos-Kaap|Colchester]] • [[Despatch]] • [[iBhayi]] • [[KwaNobuhle]] • [[Motherwell]] • [[New Brighton, Oos-Kaap|New Brighton]] • [[Port Elizabeth]] • [[Redhouse, Oos-Kaap|Redhouse]] • [[Seaview, Oos-Kaap|Seaview]] • [[Skoenmakerskop]] • [[Somerstrand]] • [[Swartkops]] • [[Uitenhage]] • [[Van Stadensriviermond]] • [[Woodridge, Oos-Kaap|Woodridge]] }} |DC38 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Ngaka Modiri Molema-distriksmunisipaliteit]], [[Noordwes]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ngaka Modiri Molema highlighted (2011).svg|150x150px|center|Ngaka Modiri Molema District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Mahikeng]]''' | group1 = [[Ratlou Plaaslike Munisipaliteit|Ratlou]] | list1 = [[Kraaipan]] • [[Setlagole]] | group2 = [[Tswaing Plaaslike Munisipaliteit|Tswaing]] | list2 = [[Delareyville]] • [[Ganalaagte]] • [[Geysdorp]] • [[Ottosdal]] • [[Sannieshof]] • [[Springbokfontein, Noordwes|Springbokfontein]] | group3 = [[Mahikeng Plaaslike Munisipaliteit|Mahikeng]] | list3 = [[Goedgevonden B]] • [[Mahikeng]] • [[Mmabatho]] • [[Ottoshoop]] • [[Ramatlabama]] • [[Rooigrond]] • [[Slurry]] • [[Tsetse, Noordwes|Tsetse]] | group4 = [[Ditsobotla Plaaslike Munisipaliteit|Ditsobotla]] | list4 = [[Bakerville]] • [[Biesiesvlei]] • [[Coligny]] • [[Itsoseng]] • [[Lichtenburg]] | group5 = [[Ramotshere Moiloa Plaaslike Munisipaliteit|Ramotshere Moiloa]] | list5 = [[Dinokana]] • [[Doornlaagte, Noordwes|Doornlaagte]] • [[Driefontein, Noordwes|Driefontein]] • [[Groot Marico]] • [[Jacobsdal, Noordwes|Jacobsdal]] • [[Leeufontein]] • [[Lehurutshe]] • [[Motswedi]] • [[Pachsdraai]] • [[Rietpan]] • [[Skilpadshek]] • [[Supingstad]] • [[Zeerust]] }} |DC31 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Nkangala-distriksmunisipaliteit]], [[Mpumalanga]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Nkangala highlighted (2011).svg|150x150px|center|Nkangala District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Middelburg, Mpumalanga|Middelburg]]''' | group1 = [[Emalahleni Plaaslike Munisipaliteit, Mpumalanga|Emalahleni]] | list1 = [[Balmoral]] • [[Klarinet, Emalahleni|Klarinet]] • [[Kriel]] • [[KwaGuqa]] • [[Ogies]] • [[Witbank]] | group2 = {{nowrap|[[Steve Tshwete Plaaslike Munisipaliteit|Steve Tshwete]]}} | list2 = [[Botshabelo, Mpumalanga|Botshabelo]] • [[Hendrina]] • [[Mhluzi]] • [[Middelburg, Mpumalanga|Middelburg]] | group3 = [[Emakhazeni Plaaslike Munisipaliteit|Emakhazeni]] | list3 = [[Belfast, Mpumalanga|Belfast]] • [[Dalmanutha]] • [[Dullstroom]] • [[Machadodorp]] • [[Vlakfontein, Mpumalanga|Vlakfontein]] • [[Waterval Boven]] • [[Waterval Onder]] | group4 = [[Thembisile Hani Plaaslike Munisipaliteit|Thembisile Hani]] | list4 = [[Boekenhouthoek]] • [[Klipfontein, Mpumalanga|Klipfontein]] • [[KwaMhlanga]] • [[Kwaggafontein]] • [[Loopspruit]] • [[Mathys Zyn Loop]] • [[Wolvenkop]] | group5 = [[Dr. J.S. Moroka Plaaslike Munisipaliteit|Dr. J.S. Moroka]] | list5 = [[Allemansdrift]] • [[Greenside, Mpumalanga|Greenside]] • [[Kameelrivier (dorp)|Kameelrivier]] • [[Mapoch (dorp)|Mapoch]] • [[Mbibana]] • [[Pankop]] • [[Siyabuswa]] • [[Toitskraal]] • [[Vaalbank]] • [[Vrieskraal]] • [[Wolwekraal]] | group6 = [[Victor Khanye Plaaslike Munisipaliteit|Victor Khanye]] | list6 = [[Delmas]] • [[Eloff]] • [[Rietkol]] • [[Sundra]] }} |DC15 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[O.R. Tambo-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with OR Tambo highlighted (2011).svg|150x150px|center|OR Tambo District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Mthatha]]''' | group1 = [[Ngquza Hill Plaaslike Munisipaliteit|Ngquza Hill]] | list1 = [[Flagstaff]] • [[Lusikisiki]] | group2 = [[Port St Johns Plaaslike Munisipaliteit|Port St Johns]] | list2 = [[Port St. Johns]] | group3 = [[Nyandeni Plaaslike Munisipaliteit|Nyandeni]] | list3 = [[Buntingville]] • [[Canzibe]] • [[Libode]] • [[Ngqeleni]] • [[Nomcamba]] | group4 = [[Mhlontlo Plaaslike Munisipaliteit|Mhlontlo]] | list4 = [[Qumbu]] • [[Tsolo]] | group5 = {{nowrap|[[Koning Sabata Dalindyebo Plaaslike Munisipaliteit|Koning Sabata Dalindyebo]]}} | list5 = [[Koffiebaai]] • [[Mqanduli]] • [[Mthatha]] • [[Mvezo]] • [[Qunu]] }} |DC3 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Overberg-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Overberg highlighted (2011).svg|150x150px|center|Overberg District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Bredasdorp]]''' | group1 = [[Kaap Agulhas Plaaslike Munisipaliteit|Kaap Agulhas]] | list1 = [[Arniston]] • [[Bredasdorp]] • [[Elim, Wes-Kaap|Elim]] • [[Hotagterklip]] • [[L'Agulhas]] • [[Napier, Wes-Kaap|Napier]] • [[Protem]] • [[Skipskop]] • [[Struisbaai]] • [[Suiderstrand]] | group2 = [[Overstrand Plaaslike Munisipaliteit|Overstrand]] | list2 = [[Baardskeerdersbos]] • [[Bettysbaai]] • [[Birkenhead, Wes-Kaap|Birkenhead]] • [[De Kelders]] • [[Fisherhaven]] • [[Franskraalstrand]] • [[Gansbaai]] • [[Hawston]] • [[Hermanus]] • [[Kleinbaai]] • [[Kleinmond]] • [[Mount Pleasant]] • [[Onrusrivier]] • [[Pearly Beach]] • [[Pringlebaai]] • [[Rooi-els, Wes-Kaap|Rooi-els]] • [[Sandbaai]] • [[Stanford]] • [[Van Dyksbaai]] • [[Vermont, Wes-Kaap|Vermont]] • [[Voëlklip]] • [[Wolvengat]] • [[Zwelihle]] | group3 = [[Swellendam Plaaslike Munisipaliteit|Swellendam]] | list3 = [[Barrydale]] • [[Infanta]] • [[Malgas]] • [[Stormsvlei]] • [[Suurbraak]] • [[Swellendam]] | group4 = [[Theewaterskloof Plaaslike Munisipaliteit|Theewaterskloof]] | list4 = [[Botrivier]] • [[Caledon]] • [[Dennehof]] • [[Genadendal]] • [[Grabouw]] • [[Greyton]] • [[Riviersonderend]] • [[Villiersdorp]] }} |DC7 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Pixley ka Seme-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Pixley ka Seme highlighted (2011).svg|150x150px|center|Pixley ka Seme District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[De Aar]]''' | group1 = [[Emthanjeni Plaaslike Munisipaliteit|Emthanjeni]] | list1 = [[Britstown]] • [[De Aar]] • [[Deelfontein]] • [[Hanover]] | group2 = [[Kareeberg Plaaslike Munisipaliteit|Kareeberg]] | list2 = [[Carnarvon]] • [[Vanwyksvlei]] • [[Vosburg]] | group3 = [[Orania Verteenwoordigende Raad|Orania]] | list3 = [[Orania]] | group4 = [[Renosterberg Plaaslike Munisipaliteit|Renosterberg]] | list4 = [[Petrusville]] • [[Philipstown]] • [[Vanderkloof]] | group5 = [[Siyancuma Plaaslike Munisipaliteit|Siyancuma]] | list5 = [[Campbell]] • [[Douglas, Noord-Kaap|Douglas]] • [[Griekwastad]] • [[Plooysburg]] • [[Schmidtsdrif]] | group6 = [[Siyathemba Plaaslike Munisipaliteit|Siyathemba]] | list6 = [[Marydale]] • [[Niekerkshoop]] • [[Prieska]] | group7 = [[Thembelihle Plaaslike Munisipaliteit|Thembelihle]] | list7 = [[Hopetown]] • [[Strydenburg]] | group8 = [[Ubuntu Plaaslike Munisipaliteit|Ubuntu]] | list8 = [[Hutchinson]] • [[Loxton]] • [[Merriman]] • [[Richmond, Noord-Kaap|Richmond]] • [[Victoria-Wes]] | group9 = [[Umsobomvu Plaaslike Munisipaliteit|Umsobomvu]] | list9 = [[Colesberg]] • [[Norvalspont]] • [[Noupoort]] }} |DC10 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Sarah Baartman-distriksmunisipaliteit]], [[Oos-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Cacadu highlighted (2011).svg|150x150px|center]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Gqeberha]]''' | group1 = [[Bloukraanroete Plaaslike Munisipaliteit|Bloukraanroete]] | list1 = [[Kookhuis]] • [[Pearston]] • [[Somerset-Oos]] | group2 = [[Dr Beyers Naudé Plaaslike Munisipaliteit|Dr Beyers Naudé]] | list2 = [[Aberdeen, Oos-Kaap|Aberdeen]] • [[Adendorp]] • [[Graaff-Reinet]] • [[Jansenville]] • [[Kendrew]] • [[Klipplaat]] • [[Nieu-Bethesda]] • [[Rietbron]] • [[Steytlerville]] • [[Willowmore]] | group3 = [[Kouga Plaaslike Munisipaliteit|Kouga]] | list3 = [[Astonbaai]] • [[Gamtoosmond]] • [[Hankey]] • [[Humansdorp]] • [[Jeffreysbaai]] • [[Kaap St Francis]] • [[Kruisfontein]] • [[Loerie]] • [[Oesterbaai]] • [[Paradysstrand]] • [[Patensie]] • [[St. Francisbaai]] • [[Thornhill, Kouga|Thornhill]] | group4 = [[Kou-Kamma Plaaslike Munisipaliteit|Kou-Kamma]] | list4 = [[Clarkson]] • [[Coldstream]] • [[Joubertina]] • [[Kareedouw]] • [[Krakeelrivier]] • [[Louterwater]] • [[Misgund]] • [[Stormsrivier, Oos-Kaap|Stormsrivier]] • [[Thornham]] • [[Tweeriviere]] | group5 = [[Makana Plaaslike Munisipaliteit|Makana]] | list5 = [[Alicedale]] • [[Grahamstad]] • [[Riebeek-Oos]] • [[Salem, Oos-Kaap|Salem]] | group6 = [[Ndlambe Plaaslike Munisipaliteit|Ndlambe]] | list6 = [[Alexandria, Oos-Kaap|Alexandria]] • [[Bathurst, Oos-Kaap|Bathurst]] • [[Boesmansriviermond]] • [[Boknesstrand]] • [[Cannon Rocks]] • [[Kasouga]] • [[Kenton-on-Sea]] • [[Port Alfred]] | group7 = [[Sondagsriviervallei Plaaslike Munisipaliteit|Sondagsriviervallei]] | list7 = [[Addo]] • [[Bontrug]] • [[Enon, Oos-Kaap|Enon]] • [[Kirkwood]] • [[KwaZenzele]] • [[Nomathamasanqa]] • [[Paterson]] }} |DC42 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Sedibeng-distriksmunisipaliteit]], [[Gauteng]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Sedibeng highlighted (2011).svg|100x100px|center|Sedibeng within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Vereeniging]]''' | group1 = [[Emfuleni Plaaslike Munisipaliteit|Emfuleni]] | list1 = [[Boipatong]] • [[Bophelong]] • [[Evaton]] • [[Sebokeng]] • [[Sharpeville]] • [[Vanderbijlpark]] • [[Vereeniging]] | group2 = [[Lesedi Plaaslike Munisipaliteit|Lesedi]] | list2 = [[Devon, Gauteng|Devon]] • [[Heidelberg, Gauteng|Heidelberg]] • [[Ratanda]] | group3 = [[Midvaal Plaaslike Munisipaliteit|Midvaal]] | list3 = [[Henley on Klip]] • [[Meyerton]] • [[Randvaal]] • [[Risiville]] • [[Vaal Marina]] • [[Walkerville]] }} |DC47 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Sekhukhune-distriksmunisipaliteit]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Sekhukhune highlighted (2011).svg|150x150px|center|Sekhukhune District within South Africa]] | state = autocollapse | above = Setel: '''[[Groblersdal]]''' | group1 = [[Elias Motsoaledi Plaaslike Munisipaliteit|Elias Motsoaledi]] | list1 = [[Dennilton]] • [[Elandsdoorn]] • [[Frisgewaght, Elias Motsoaledi|Frisgewaght]] • [[Groblersdal]] • [[Keerom, Elias Motsoaledi|Keerom]] • [[Kgobokwane]] • [[Kikvorschfontein]] • [[Laersdrif]] • [[Roossenekal]] • [[Saaiplaas, Limpopo|Saaiplaas]] • [[Sterkfontein, Limpopo|Sterkfontein]] • [[Tafelkop]] • [[Tonteldoos, Limpopo|Tonteldoos]] • [[Waalkraal]] • [[Witfontein, Limpopo|Witfontein]] | group2 = [[Ephraim Mogale Plaaslike Munisipaliteit|Ephraim Mogale]] | list2 = [[Elandskraal]] • [[Kromdraai, Limpopo|Kromdraai]] • [[Marble Hall]] | group3 = [[Fetakgomo Tubatse Plaaslike Munisipaliteit|Fetakgomo Tubatse]] | list3 = [[Apel, Limpopo|Apel]] • [[Apiesdoring, Limpopo|Apiesdoring]] • [[Bogalatladi]] • [[Burgersfort]] • [[Driekop]] • [[Ga-Riba]] • [[GaRadingwana]] • [[GaSelepe]] • [[Mashung]] • [[Mecklenburg, Limpopo|Mecklenburg]] • [[Mogodumo]] • [[Moshate, Fetakgomo|Moshate]] • [[Mphanama]] • [[Ohrigstad]] • [[Penge]] • [[Praktiseer]] • [[Sefeteng B]] • [[Steelpoort]] • [[Strydkraal]] • [[Tsimeng]] • [[Tiekiedraai, Fetakgomo|Tiekiedraai]] | group4 = [[Makhuduthamaga Plaaslike Munisipaliteit|Makhuduthamaga]] | list4 = [[Center, Makhuduthamaga|Center]] • [[Dihlabeng]] • [[Diphagane]] • [[Diplaseng]] • [[Flaka]] • [[Ga-Machacha]] • [[GaMampane]] • [[GaMaroshi]] • [[Ga Masemola]] • [[GaMashabela]] • [[GaMohlala]] • [[GaMoloi]] • [[GaMolopane]] • [[GaMoretsela]] • [[Ga-Mosehla]] • [[GaSeopela]] • [[Ga-Tisana]] • [[Glen Cowie]] • [[Hlalanikahle]] • [[Jane Furse]] • [[Katlegong, Sekhukhune|Katlegong]] • [[Kgolane]] • [[Kolokotela]] • [[Kotsiri]] • [[Kutupu]] • [[Lebejane]] • [[Lehlakong]] • [[Lekgwareng]] • [[Lekwageng]] • [[Mabintwane]] • [[Mabopane, Sekhukhune|Mabopane]] • [[Madibaneng]] • [[Magneetshoogte]] • [[Magnetite, Sekhukhune|Magnetite]] • [[Magoreng]] • [[Mahabaneng]] • [[Mahlakole]] • [[Maila Modiketsi]] • [[Mailasegolo]] • [[Makapa]] • [[Makhutso]] • [[Malaka]] • [[Mamatsikili]] • [[Manganeng]] • [[Manyeleti, Sekhukhune|Manyeleti]] • [[Maretlwaneng]] • [[Marulaneng]] • [[Masateng]] • [[Masehlaneng]] • [[Mashegwane]] • [[Mashishing, Sekhukhune|Mashishing]] • [[Maswiakae]] • [[Mathibe]] • [[Mathibeng]] • [[Matlakatle]] • [[Matolokwale]] • [[Matsoke]] • [[Mmakoshala]] • [[Mogalabi]] • [[Mogashoa]] • [[Mogorwane]] • [[Mohlarekoma]] • [[Mokadi]] • [[Mokwete]] • [[Molelema]] • [[Molodi]] • [[Moraledi]] • [[Mosate]] • [[Nebo, Sekhukhune|Nebo]] • [[Ngwaritsi]] • [[Patantshwane]] • [[Phatametsane]] • [[Phokoane]] • [[Riverside, Sekhukhune|Riverside]] • [[Serageng]] • [[Schoonoord]] • [[Stocking, Sekhukhune|Stocking]] • [[Takataka]] • [[Thabampje Ga Sefoka]] • [[Thabaneng]] • [[Thoto]] • [[Tsatane]] • [[Tshehlwaneng]] • [[Tshesane]] • [[Tswatago]] }} |DC5 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Sentraal Karoo-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Central Karoo highlighted (2011).svg|150x150px|center|Central Karoo District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Beaufort-Wes]]''' | group1 = [[Laingsburg Plaaslike Munisipaliteit|Laingsburg]] | list1 = [[Laingsburg]] • [[Matjiesfontein]] • [[Prins Albertweg]] | group2 = [[Prins Albert Plaaslike Munisipaliteit|Prins Albert]] | list2 = [[Klaarstroom]] • [[Leeu-Gamka]] • [[Prins Albert]] | group3 = [[Beaufort-Wes Plaaslike Munisipaliteit|Beaufort-Wes]] | list3 = [[Beaufort-Wes]] • [[Merweville]] • [[Murraysburg]] • [[Nelspoort]] }} |DC19 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Thabo Mofutsanyana-distriksmunisipaliteit]], [[Vrystaat]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Thabo Mofutsanyana highlighted (2011).svg|150x150px|center|Thabo Mofutsanyana District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Phuthaditjhaba]]''' | group1 = [[Setsoto Plaaslike Munisipaliteit|Setsoto]] | list1 = [[Clocolan]] • [[Ficksburg]] • [[Marquard]] • [[Senekal]] | group2 = [[Dihlabeng Plaaslike Munisipaliteit|Dihlabeng]] | list2 = [[Bethlehem, Vrystaat|Bethlehem]] • [[Clarens, Vrystaat|Clarens]] • [[Fouriesburg]] • [[Paul Roux]] • [[Rosendal]] | group3 = [[Nketoana Plaaslike Munisipaliteit|Nketoana]] | list3 = [[Arlington, Vrystaat|Arlington]] • [[Leratswana]] • [[Lindley, Vrystaat|Lindley]] • [[Petrus Steyn]] • [[Reitz]] | group4 = [[Maluti-a-Phofung Plaaslike Munisipaliteit|Maluti-a-Phofung]] | list4 = [[Aberfeldy]] • [[Harrismith]] • [[Kestell]] • [[Makwane]] • [[Phahameng, Maluti-a-Phofung|Phahameng]] • [[Phuthaditjhaba]] • [[Swinburne]] • [[Tlholong]] • [[Tseki]] | group5 = [[Phumelela Plaaslike Munisipaliteit|Phumelela]] | list5 = [[Memel, Vrystaat|Memel]] • [[Verkykerskop]] • [[Vrede, Vrystaat|Vrede]] • [[Warden]] | group6 = [[Mantsopa Plaaslike Munisipaliteit|Mantsopa]] | list6 = [[Excelsior, Vrystaat|Excelsior]] • [[Hobhouse]] • [[Ladybrand]] • [[Marseilles, Vrystaat|Marseilles]] • [[Thaba Phatswa]] • [[Tweespruit]] }} |TSH = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Stad Tshwane Metropolitaanse Munisipaliteit]], [[Gauteng]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Tshwane highlighted (2011).svg|75x75px|center|City of Tshwane within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Pretoria]]''' | group1 = Nedersettings | list1 = [[Bronkhorstspruit]] • [[Centurion]] • [[Cullinan]] • [[Ekangala]] • [[Ga-Rankuwa]] • [[Hammanskraal]] • [[Kleinfontein]] • [[Mabopane]] • [[Mamelodi]] • [[Nuwe Eersterus]] • [[Onderstepoort, Gauteng|Onderstepoort]] • [[Onverwacht, Gauteng|Onverwacht]] • [[Pretoria]] • [[Rayton]] • [[Refilwe]] • [[Rosslyn]] • [[Saulsville]] • [[Soshanguve]] • [[Temba]] • [[Wallmannsthal]] • [[Zithobeni]] | group2 = Voorstede van<br/>[[Centurion]] | list2 = [[Amberfield]] • [[Blue Valley Gholflandgoed|Blue Valley]] • [[Brookelands Lewenstyllandgoed|Brookelands Lewenstyl]] • [[Bronberrick]] • [[Claudius, Pretoria |Claudius]] • [[Clubview]] • [[Cornwall Hill]] • [[Doringkloof]] • [[Eco-Park Estate]] • [[Eldo Glen]] • [[Eldoraigne]] • [[Erasmia]] • [[Hennopspark]] • [[Heuweloord]] • [[Heuwelsig Landgoed]] • [[Highveld]] • [[Irene]] • [[Kloofsig]] • [[Laudium]] • [[Lyttelton]] • [[Olievenhoutbosch]] • [[Pierre van Ryneveldpark]] • [[Raslouw]] • [[Rooihuiskraal]] • [[Southdowns Irene Country Farm|Southdowns Irene]] • [[Sunderlandrif]] • [[Thatchfield]] • [[The Reeds]] • [[Valhalla]] • [[Wierdapark]] • [[Zwartkop]] | group3 = Voorstede van<br/>[[Pretoria]] | list3 = [[Akasia]] • [[Alphen Park]] • [[Amandasig]] • [[Annlin]] • [[Arcadia, Pretoria|Arcadia]] • [[Ashlea Gardens]] • [[Atteridgeville]] • [[Bailey's Muckleneuk]] • [[Booysens, Pretoria|Booysens]] • [[Brooklyn, Pretoria|Brooklyn]] • [[Brummeria]] • [[Capital Park]] • [[Chantelle]] • [[Claremont, Pretoria|Claremont]] • [[Clarina]] • [[Clearwater Flyfishing Estate]] • [[Colbyn]] • [[Constantiapark]] • [[Danville]] • [[Daspoort]] • [[Derdepoortpark]] • [[Die Wilgers]] • [[Doornpoort]] • [[Dorandia]] • [[Eastlynne]] • [[Eastwood]] • [[Eersterust]] • [[Ekklesia]] • [[Elandspoort]] • [[Elarduspark]] • [[Eloffsdal]] • [[Equestria]] • [[Erasmuskloof]] • [[Erasmusrand]] • [[Faerie Glen]] • [[Florauna]] • [[Fortina Landbouhoewes]] • [[Garsfontein]] • [[Gezina, Pretoria|Gezina]] • [[Groenkloof]] • [[Hatfield, Pretoria|Hatfield]] • [[Hazelwood]] • [[Heatherdale Landbouhoewes|Heatherdale LH]] • [[Hermanstad]] • [[Hesteapark]] • [[Hillcrest, Pretoria|Hillcrest]] • [[Hornsoord Landbouhoewes]] • [[Jan Niemand Park]] • [[Kameeldrift]] • [[Karenpark]] • [[Kilnerpark]] • [[Koedoespoort]] • [[Krauseville Hoewes]] • [[Kwaggasrand]] • [[Lady Selborne, Pretoria|Lady Selborne]] • [[La Montagne]] • [[Les Marais]] • [[Lindopark]] • [[Loftus Stadium]] • [[Lotus Gardens]] • [[Lotus Gardens uitb. 2]] • [[Lukasrand]] • [[Lydiana]] • [[Lynnwood]] • [[Lynnwood Glen]] • [[Lynnwood Manor]] • [[Lynnwood Park]] • [[Lynnwoodrif]] • [[Magalieskruin]] • [[Magaliesmoot]] • [[Mamelodi]] • [[Marabastad]] • [[Mayville]] • [[Menlopark, Pretoria|Menlopark]] • [[Menlyn]] • [[Meyerspark]] • [[Montana]] • [[Montana Hoewes]] • [[Montana Park]] • [[Montana Tuine]] • [[Monument Park]] • [[Mooikloof]] • [[Mooikloofrif]] • [[Môregloed]] • [[Moreletapark]] • [[Mountain View, Pretoria|Mountain View]] • [[Muckleneuk]] • [[Murrayfield]] • [[Newlands, Pretoria|Newlands]] • [[Nelmapius]] • [[Nieuw-Muckleneuk]] • [[Ninapark]] • [[Olympus, Pretoria|Olympus]] • [[Orchards, Gauteng|Orchards]] • [[Philip Nelpark]] • [[Pretoria-Noord]] • [[Pretoria-Tuine]] • [[Pretoria-Wes]] • [[Pretoriuspark]] • [[Prinshof]] • [[Proklamasieheuwel]] • [[Queenswood]] • [[Rietfontein, Pretoria|Rietfontein]] • [[Rietondale]] • [[Rietvalleirand]] • [[Riviera, Pretoria|Riviera]] • [[Roseville]] • [[Rosslyn Industrial]] • [[Salvokop]] • [[Shere]] • [[Silver Lakes]] • [[Silver Lakes Gholflandgoed]] • [[Silverton]] • [[Sinoville]] • [[Six Fountains]] • [[Sterrewag, Pretoria|Sterrewag]] • [[Suiderberg, Pretoria|Suiderberg]] • [[Sunnyside, Pretoria|Sunnyside]] • [[Thaba Tshwane]] • [[Theresapark]] • [[The Wilds, Pretoria|The Wilds]] • [[Tileba]] • [[Trevenna, Pretoria|Trevenna]] • [[Val de Grace]] • [[Villieria]] • [[Wapadrand]] • [[Waterkloof]] • [[Waterkloof Glen]] • [[Waterkloofpark]] • [[Waterkloofrif]] • [[Waltloo]] • [[Waverley]] • [[Weavind Park]] • [[Wespark]] • [[Wildebeesthoek SH]] • [[Willow Acres Landgoed]] • [[Willow Glen]] • [[Willow Park Manor]] • [[Wingate Park]] • [[Winternest Landbouhoewes|Winternest LH]] • [[Wonderboom-Suid]] • [[Woodhill]] • [[Woodlands, Pretoria|Woodlands]] • [[Zambezi Country Estate]] • [[Zwavelpoort]] }} |DC4 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Tuinroete-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Eden highlighted (2011).svg|150x150px|center|Garden Route District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[George]]''' | group1 = [[Bitou Plaaslike Munisipaliteit|Bitou]] | list1 = [[Harkerville]] • [[Keurboomstrand]] • [[Kranshoek]] • [[Kurland]] • [[Nature's Valley]] • [[Plettenbergbaai]] • [[Wittedrif]] | group2 = [[George Plaaslike Munisipaliteit|George]] | list2 = [[Avontuur]] • [[De Vlugt]] • [[George]] • [[Haarlem, Wes-Kaap|Haarlem]] • [[Herold]] • [[Heroldsbaai]] • [[Hoekwil]] • [[Pacaltsdorp]] • [[Twee Rivieren]] • [[Uniondale]] • [[Victoriabaai]] • [[Wildernis]] | group3 = [[Hessequa Plaaslike Munisipaliteit|Hessequa]] | list3 = [[Albertinia]] • [[Gouritsmond]] • [[Groot-Jongensfontein]] • [[Heidelberg, Wes-Kaap|Heidelberg]] • [[Port Beaufort]] • [[Riversdal]] • [[Slangrivier]] • [[Stilbaai]] • [[Vermaaklikheid]] • [[Witsand]] | group4 = [[Kannaland Plaaslike Munisipaliteit|Kannaland]] | list4 = [[Amaliënstein]] • [[Calitzdorp]] • [[Ladismith]] • [[Vanwyksdorp]] • [[Zoar, Wes-Kaap|Zoar]] | group5 = [[Knysna Plaaslike Munisipaliteit|Knysna]] | list5 = [[Brenton-on-Sea]] • [[Buffelsbaai]] • [[Karatara]] • [[Knysna]] • [[Rheenendal]] • [[Sedgefield]] | group6 = [[Mosselbaai Plaaslike Munisipaliteit|Mosselbaai]] | list6 = [[Boggomsbaai]] • [[Brandwag]] • [[Danabaai]] • [[Friemersheim]] • [[Glentana]] • [[Groot Brakrivier]] • [[Hartenbos]] • [[Herbertsdale]] • [[Klein-Brakrivier]] • [[Mosselbaai]] • [[Vleesbaai]] | group7 = [[Oudtshoorn Plaaslike Munisipaliteit|Oudtshoorn]] | list7 = [[De Hoop, Wes-Kaap|De Hoop]] • [[De Rust]] • [[Dysselsdorp]] • [[Matjiesrivier, Tuinroete|Matjiesrivier]] • [[Oudtshoorn]] • [[Volmoed]] }} |DC21 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Ugu-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Ugu highlighted (2011).svg|150x150px|center|Ugu District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Port Shepstone]]''' | group1 = [[Ray Nkonyeni Plaaslike Munisipaliteit|Ray Nkonyeni]] | list1 = [[Anerley]] • [[Gamalakhe]] • [[Hibberdene]] • [[iZingolweni]] • [[Mahlabathini]] • [[Marburg]] • [[Margate, KwaZulu-Natal|Margate]] • [[Munster]] • [[Palm Beach]] • [[Port Edward]] • [[Port Shepstone]] • [[Ramsgate, KwaZulu-Natal|Ramsgate]] • [[Shelly Beach]] • [[Southbroom]] • [[St Michael's-on-Sea]] • [[Trafalgar, KwaZulu-Natal|Trafalgar]] • [[Umtentweni]] • [[Umzumbe]] • [[Uvongo]] | group2 = [[Umzumbe Plaaslike Munisipaliteit|Umzumbe]] | list2 = [[Mathulini]] • [[St Faith’s]] | group3 = [[uMuziwabantu Plaaslike Munisipaliteit|uMuziwabantu]] | list3 = [[Harding]] • [[Weza]] | group4 = [[Vulamehlo Plaaslike Munisipaliteit|Vulamehlo]] | list4 = [[Amahwaqa]] • [[Dududu]] • [[Dumisa]] • [[Emahlathini, Ugu|Emahlathini]] • [[Emgangeni]] • [[eMjunundwini]] • [[Itshehlophe]] • [[KaDlangezwa]] • [[Kenterton]] • [[KwaFakazi]] • [[KwaDumisa]] • [[Mapumulo]] • [[Mayfield, KwaZulu-Natal|Mayfield]] • [[Mbulula]] • [[Mdumezulu ]] • [[Mfume]] • [[Mkhumbani]] • [[Mkhunya]] • [[Mqangqala]] • [[Ncazuka]] • [[Ndaya]] • [[Nkwali]] • [[Odidini]] • [[Salaap]] • [[Ungendwa]] • [[Vonguzana]] • [[Wubwini]] | group5 = [[uMdoni Plaaslike Munisipaliteit|uMdoni]] | list5 = [[Bazley]] • [[Ifafastrand]] • [[Kelso, KwaZulu-Natal|Kelso]] • [[Mtwalume]] • [[Park Rynie]] • [[Pennington]] • [[Scottburgh]] • [[Sezela]] • [[Umzinto]] }} |DC22 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[uMgungundlovu-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uMgungundlovu highlighted (2011).svg|150x150px|center|uMgungundlovu District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Pietermaritzburg]]''' | group1 = [[uMshwathi Plaaslike Munisipaliteit|uMshwathi]] | list1 = [[Albert Falls]] • [[Cool Air, KwaZulu-Natal|Cool Air]] • [[Dalton]] • [[New Hanover, KwaZulu-Natal|New Hanover]] • [[Trust Feed]] • [[Wartburg]] | group2 = [[uMngeni Plaaslike Munisipaliteit|uMngeni]] | list2 = [[Balgowan, KwaZulu-Natal|Balgowan]] • [[Hilton]] • [[Howick]] • [[Lidgetton]] • [[Leeurivier (dorpie)|Leeurivier]] • [[Merrivale, KwaZulu-Natal|Merrivale]] • [[Mpophomeni]] • [[Nottingham Road]] | group3 = [[Mpofana Plaaslike Munisipaliteit|Mpofana]] | list3 = [[Bruntville]] • [[Mooirivier (KwaZulu-Natal)|Mooirivier]] • [[Rosetta, KwaZulu-Natal|Rosetta]] • [[Townview, Mooirivier]] | group4 = [[Impendle Plaaslike Munisipaliteit|Impendle]] | list4 = [[Boston, KwaZulu-Natal|Boston]] • [[Impendle]] | group5 = [[Msunduzi Plaaslike Munisipaliteit|Msunduzi]] | list5 = [[Ashburton, KwaZulu-Natal|Ashburton]] • [[Edendale, KwaZulu-Natal|Edendale]] • [[Imbali]] • [[Pietermaritzburg]] | group6 = [[Mkhambathini Plaaslike Munisipaliteit|Mkhambathini]] | list6 = [[Camperdown]] | group7 = [[Richmond Plaaslike Munisipaliteit|Richmond]] | list7 = [[Hopewell, KwaZulu-Natal|Hopewell]] • [[Richmond, KwaZulu-Natal|Richmond]] • [[Thornville]] }} |DC27 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Umkhanyakude-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uMkhanyakude highlighted (2011).svg|150x150px|center|uMkhanyakude District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Mkuze]]''' | group1 = [[Groot Vyf Hlabisa Plaaslike Munisipaliteit|Groot Vyf Hlabisa]] | list1 = [[Amatshamnyama]] • [[Bazaneni]] • [[Dukumbane]] • [[Ezimbondweni]] • [[Giba]] • [[Hlabisa]] • [[Hlambanyathi]] • [[Hluhluwe]] • [[Koqhoqhoqho]] • [[KwaGula]] • [[KwaHlabisa]] • [[KwaMkenkethe]] • [[KwaQunwane]] • [[KwaSeme]] • [[KwaThembeka]] • [[Mabhokisini]] • [[Mabundeni]] • [[Madunjini]] • [[Matshamhlophe]] • [[Matshamnyama ]] • [[Mawuza]] • [[Mgangado]] • [[Mgwaqeni]] • [[Mpembeni]] • [[Mphakathini]] • [[Mphakathini B]] • [[Mthwadlana]] • [[Mzinene]] • [[Nhlawathi]] • [[Ngwenya, KwaZulu-Natal|Ngwenya]] • [[Njiya]] • [[Nkonyamaneni]] • [[Nomcondo]] • [[Nsimane]] • [[Nyathini]] • [[Papasi]] • [[Qomukuphila]] • [[Sikwakwaneni]] • [[Sitezi]] • [[Tanganeni]] • [[Thandanini]] • [[Zibayeni]] • [[Zidonini]] | group2 = [[Jozini Plaaslike Munisipaliteit|Jozini]] | list2 = [[Banjana]] • [[Bhambanani]] • [[Bhekindoda]] • [[Bhokweni]] • [[Biva]] • [[Dubulwayo]] • [[eGujini]] • [[Ekhuhlehleni]] • [[eMachobeni]] • [[eManqayini]] • [[Emanyiseni]] • [[Embandleni]] • [[eMombeni]] • [[eMthonjeni]] • [[ePhosheni]] • [[eSiweni ]] • [[eZinhlwathini]] • [[Ezinkunini]] • [[Fakude]] • [[Hlalanathi]] • [[Ingwavuma]] • [[Isihlangwini]] • [[Jozini]] • [[KwaGedle]] • [[KwaJobe]] • [[KwaLiweni]] • [[KwaMakhonyeni]] • [[KwaMangqwashu]] • [[KwaMbuzi]] • [[KwaNonjinjikazi]] • [[Kwaqondile]] • [[Lake View, Jozini|Lake View]] • [[Magugu]] • [[Makane]] • [[Malobeni]] • [[Mangwazane]] • [[Manhlali]] • [[Manyiseni]] • [[Masabe]] • [[Mathenjwa]] • [[Mbondla]] • [[Mhlekazi]] • [[Mjindi]] • [[Mkhanyeni]] • [[Mkhonjeni]] • [[Mkuze]] • [[Mkhuze]] • [[Mlambongwenya]] • [[Mngomezulu]] • [[Mphakathi]] • [[Mpileni]] • [[Mpondwana]] • [[Munywana]] • [[Mziki]] • [[Mzinyoni]] • [[Nambulungwana]] • [[Ndabeni]] • [[Ndumu]] • [[Ngonyameni]] • [[Nhlabezinde]] • [[Nkungwini]] • [[Nkwambane]] • [[Nohhihhi]] • [[Nondabuya]] • [[Ntabayengwe]] • [[Nyawo]] • [[Ohlalwini]] • [[Ophondweni, Jozini]] • [[Oshabeni]] • [[Phapheni]] • [[Pikinini Nyamazane]] • [[Qokolwane]] • [[Shemula]] • [[Sibongile]] • [[Sibonokuhle]] • [[Sihlangwini]] • [[Thembalethu]] • [[Tshaneni]] • [[Ubombo]] • [[Uphande]] • [[Zulwini]] | group3 = [[Mtubatuba Plaaslike Munisipaliteit|Mtubatuba]] | list3 = [[DukuDuku]] • [[Ebaswazini]] • [[Enqupheni]] • [[Ensolweni]] • [[Esiyembeni]] • [[Gunjaneni]] • [[Hoho]] • [[KwaMsane]] • [[KwaMthole]] • [[KwaSithole]] • [[Machibini]] • [[Madwaleni, KwaZulu-Natal|Madwaleni]] • [[Makhambane]] • [[Mapheleni]] • [[Mfekayi]] • [[Mhujini]] • [[Mshaya]] • [[Mtubatuba]] • [[Ndombeni]] • [[Nkatha]] • [[Nkolokoto]] • [[Nkombose]] • [[Ntondweni]] • [[Ogengele]] • [[Ophondweni, Mtubatuba]] • [[Phondweni]] • [[Qakwini]] • [[Shikishela]] • [[Somkele]] • [[St. Lucia, KwaZulu-Natal|St. Lucia]]. | group4 = [[uMhlabuyalingana Plaaslike Munisipaliteit|uMhlabuyalingana]] | list4 = [[Kwangwanase]] • [[Mbazwana]] • [[Mseleni]] }} |DC24 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[UMzinyathi-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uMzinyathi highlighted (2011).svg|150x150px|center|UMzinyathi District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Dundee, KwaZulu-Natal|Dundee]]''' | group1 = [[Endumeni Plaaslike Munisipaliteit|Endumeni]] | list1 = [[Dundee]] • [[Glencoe]] • [[Talana]] • [[Wasbank]] | group2 = [[Nquthu Plaaslike Munisipaliteit|Nquthu]] | list2 = [[Barklieside]] • [[HlathiDlamini]] • [[HlathiNgudulwane]] • [[Luvisi]] • [[Masotsheni]] • [[Mhlungwane A]] • [[Mkhonjane A]] • [[Mkhonjane E]] • [[Mqhedlana]] • [[Ndatshana]] • [[Nquthu]] • [[St Mathews]] • [[Seven, Nquthu|Seven]] | group3 = [[Msinga Plaaslike Munisipaliteit|Msinga]] | list3 = [[Dolo]] • [[Dungamanzi]] • [[Embangweni]] • [[Emthaleni]] • [[Enyandu]] • [[Esijozini]] • [[Ezingulubeni]] • [[Gujini]] • [[Guqa]] • [[Malomeni]] • [[Matshematshe]] • [[Mbabane, Msinga|Mbabane]] • [[Mbindolo]] • [[Nxamalala]] • [[Othulini]] • [[Ophate]] • [[Pomeroy]] • [[Sampofu]] • [[Tugela Ferry]] • [[Zenzele]] | group4 = [[Umvoti Plaaslike Munisipaliteit|Umvoti]] | list4 = [[Enhlalakahle]] • [[Eshane]] • [[Greytown]] • [[Hermannsburg]] • [[Kranskop]] • [[KwaZiba]] • [[Matimatolo]] • [[Mdlelanto]] • [[Mkhize]] • [[Mpanza]] • [[Muden]] • [[Ngwempisi]] • [[Perseverance]] • [[Vukaphanzi]] }} |DC23 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[UThukela-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with uThukela highlighted (2011).svg|150x150px|center|UThukela District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Ladysmith]]''' | group1 = [[Alfred Duma Plaaslike Munisipaliteit|Alfred Duma]] | list1 = [[Brakfontein]] • [[Colenso]] • [[Driefontein, KwaZulu-Natal|Driefontein]] • [[Ekuvukeni]] • [[Elandslaagte]] • [[Helpmekaar, KwaZulu-Natal|Helpmekaar]] • [[Kleinfontein, KwaZulu-Natal|Kleinfontein]] • [[Kliprivier (dorp)|Kliprivier]] • [[Ladysmith]] • [[Van Reenen]] • [[Waayhoek]] • [[Watersmeet]] | group3 = [[Inkosi Langalibalele Plaaslike Munisipaliteit|Inkosi Langalibalele]] | list3 = [[Cornfields, KwaZulu-Natal|Cornfields]] • [[Estcourt]] • [[Frere]] • [[Goodhome]] • [[Weenen]] • [[Wembezi]] | group4 = [[Okhahlamba Plaaslike Munisipaliteit|Okhahlamba]] | list4 = [[Bergville]] • [[Geluksburg]] • [[Moyeni]] • [[Rookdale]] • [[Winterton]] }} |DC34 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Vhembe-distriksmunisipaliteit]], [[Limpopo]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Vhembe highlighted (2011).svg|150x150px|center|Vhembe District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Thohoyandou]]''' | group1 = [[Musina Plaaslike Munisipaliteit|Musina]] | list1 = [[Bale, Limpopo|Bale]] • [[Beitbrug]] • [[Folovhodwe]] • [[Ha-Makuya]] • [[Mabvete]] • [[Madimbo]] • [[Makavhini]] • [[Malale]] • [[Mangaya]] • [[Mapuloni]] • [[Maseha]] • [[Masisi]] • [[Mataulu]] • [[Matshena]] • [[Mopane]] • [[Mukovhabale]] • [[Musina]] • [[Muswodi]] • [[Mutshikilini]] • [[Shakadza]] • [[Tshipise]] • [[Tshiungani]] • [[Zwigodini]] | group2 = [[Collins Chabane Plaaslike Munisipaliteit|Collins Chabane]] | list2 = [[Dzimauli]] • [[Hlanganani, Limpopo|Hlanganani]] • [[Khakhu]] • [[Malamulele]] • [[Mapakoni]] • [[Mutale]] • [[Thengwe]] • [[Tshilamba]] • [[Vuwani]] | group3 = [[Thulamela Plaaslike Munisipaliteit|Thulamela]] | list3 = [[Basani]] • [[Dopeni]] • [[Duthuni]] • [[Dzwerani]] • [[Gaba]] • [[Gandlanani]] • [[Gondeni A]] • [[Green Farm, Limpopo|Green Farm]] • [[Ha-Lambani]] • [[Hasane]] • [[Hatshisele]] • [[Itsani]] • [[Jerome, Limpopo|Jerome]] • [[Jilongo]] • [[Jimmy Jones, Limpopo|Jimmy Jones]] • [[Ka-Mahonisi]] • [[Ka-Matiani]] • [[Ka-Mchipise]] • [[Ka-Mhinga]] • [[Ka-Mphambo]] • [[Ka-Mulamula]] • [[Ka-Sunduza]] • [[Ka-Vhele]] • [[Ka-Xikundu]] • [[Ka-Xitlhelani]] • [[Khalavha]] • [[Khubvi]] • [[Lwamondo]] • [[Makumeke]] • [[Makwarela]] • [[Malamulele]] • [[Maranzhe]] • [[Nyavani]] • [[Shigalo]] • [[Sibasa]] • [[Thohoyandou]] • [[Tshixwadza]] | group4 = [[Makhado Plaaslike Munisipaliteit|Makhado]] | list4 = [[Bandelierkop]] • [[Bungeni]] • [[Buysdorp]] • [[Dzanani]] • [[Elim, Limpopo|Elim]] • [[Ha-Davhana]] • [[Ha-Rabali]] • [[Honingfontein]] • [[Kranspoort]] • [[Kutama]] • [[Laatsgevonden]] • [[Levubu]] • [[Louis Trichardt, Limpopo|Louis Trichardt]] • [[Makushu]] • [[Maranikhwe]] • [[Masakona]] • [[Mudimeli]] • [[Olifantshoek, Limpopo|Olifantshoek]] • [[Tiyani]] • [[Tshikota]] • [[Tshitale]] • [[Valdezia]] • [[Waterval, Limpopo|Waterval]] }} |DC36 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Waterberg-distriksmunisipaliteit]], [[Limpopo]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Waterberg highlighted (2011).svg|150x150px|center|Waterberg District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Modimolle]]''' | group1 = [[Thabazimbi Plaaslike Munisipaliteit|Thabazimbi]] | list1 = [[Amandelbult]] • [[Middeldrift, Limpopo|Middeldrift]] • [[Northam]] • [[Rooiberg]] • [[Swartklip]] • [[Thabazimbi]] | group2 = [[Lephalale Plaaslike Munisipaliteit|Lephalale]] | list2 = [[Abbotspoort]] • [[Lephalale]] (ou Ellisras) • [[Onverwacht, Limpopo|Onverwacht]] • [[Villa Nora]] | group3 = [[Modimolle–Mookgophong Plaaslike Munisipaliteit|Modimolle–Mookgophong]] | list3 = [[Alma, Limpopo|Alma]] • [[Lesideng]] • [[Modimolle]] (ou Nylstroom) • [[Mookgophong]] (ou Naboomspruit) • [[Phagameng]] • [[Roedtan]] • [[Vaalwater]] | group4 = [[Bela-Bela Plaaslike Munisipaliteit|Bela-Bela]] | list4 = [[Bela-Bela]] • [[Pienaarsrivier (dorpie)|Pienaarsrivier]]• [[Rapotokwane]] • [[Rust de Winter]] • [[Settlers]] • [[Vingerkraal]] • [[Welgegund Village]] | group5 = [[Mogalakwena Plaaslike Munisipaliteit|Mogalakwena]] | list5 = [[Eseldrift]] • [[Lyden]] • [[Mahwelereng]] • [[Matsitsileng]] • [[Mokopane]] (ou Potgietersrus) • [[Mosesetjane]] • [[Sterkwater]] }} |DC1 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Weskus-distriksmunisipaliteit]], [[Wes-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with West Coast highlighted (2011).svg|150x150px|center|Weskus District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Moorreesburg]]''' | group1 = [[Matzikama Plaaslike Munisipaliteit|Matzikama]] | list1 = [[Bitterfontein]] • [[Doringbaai]] • [[Ebenhaeser]] • [[Klawer, Wes-Kaap|Klawer]] • [[Kliprand]] • [[Koekenaap]] • [[Lutzville]] • [[Nuwerus]] • [[Papendorp, Wes-Kaap|Papendorp]] • [[Rietpoort]] • [[Strandfontein, Weskusdistrik|Strandfontein]] • [[Vanrhynsdorp]] • [[Vredendal]] | group2 = [[Cederberg Plaaslike Munisipaliteit|Cederberg]] | list2 = [[Citrusdal]] • [[Clanwilliam, Wes-Kaap|Clanwilliam]] • [[Elandsbaai]] • [[Graafwater]] • [[Lambertsbaai]] • [[Leipoldtville]] • [[Wupperthal]] | group3 = [[Bergrivier Plaaslike Munisipaliteit|Bergrivier]] | list3 = [[Aurora, Wes-Kaap|Aurora]] • [[Dwarskersbos]] • [[Eendekuil]] • [[Goedverwacht]] • [[Piketberg]] • [[Porterville]] • [[Redelinghuys]] • [[Velddrif]] • [[Wittewater]] | group4 = [[Saldanhabaai Plaaslike Munisipaliteit|Saldanhabaai]] | list4 = [[Brittaniabaai]] • [[Hopefield]] • [[Jacobsbaai]] • [[Langebaan]] • [[Langebaanweg]] • [[Paternoster]] • [[Saldanha]] • [[St. Helenabaai]] • [[Stompneusbaai]] • [[Vredenburg]] | group5 = [[Swartland Plaaslike Munisipaliteit|Swartland]] | list5 = [[Abbotsdale]] • [[Chatsworth, Wes-Kaap|Chatsworth]] • [[Darling, Wes-Kaap|Darling]] • [[Grottobaai]] • [[Hermon]] • [[Jakkalsfontein]] • [[Kalbaskraal]] • [[Koringberg]] • [[Malmesbury, Wes-Kaap|Malmesbury]] • [[Moorreesburg]] • [[Riebeek-Kasteel]] • [[Riebeek-Wes]] • [[Yzerfontein]] }} |DC48 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Wesrand-distriksmunisipaliteit]], [[Gauteng]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with West Rand highlighted (2011).svg|150x150px|center|Wesrand District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Randfontein]]''' | group1 = [[Mogale City Plaaslike Munisipaliteit|Mogale City]] | list1 = [[Azaadville]] • [[Kagiso]] • [[Krugersdorp]] • [[Lindley, Gauteng|Lindley]] • [[Magaliesburg]] • [[Muldersdrift]] • [[Munsieville]] • [[Rietvallei, Gauteng|Rietvallei]] | group2 = [[Merafong City Plaaslike Munisipaliteit|Merafong City]] | list2 = [[Blyvooruitzicht]] • [[Carletonville]] • [[Oos-Driefontein]] • [[Elandsrand]] • [[Fochville]] • [[Khutsong]] • [[Oberholzer]] • [[Welverdiend, Gauteng|Welverdiend]] • [[Wes-Driefontein]] | group3 = [[Randfontein Plaaslike Munisipaliteit|Randfontein]] | list3 = [[Mohlakeng]] • [[Randfontein]] | group4 = [[Westonaria Plaaslike Munisipaliteit|Westonaria]] | list4 = [[Bekkersdal]] • [[Modderfontein]] • [[Venterspos]] • [[Westonaria]] }} |DC16 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Xhariep-distriksmunisipaliteit]], [[Vrystaat|Vrystaat]] | state = {{{state|autocollapse}}} | bodyclass = hlist | above = Setel: '''[[Trompsburg]]''' | image = [[Lêer:Map of South Africa with Xhariep highlighted (2011).svg|150x150px|center|Xhariep District within South Africa]] | group1 = [[Kopanong Plaaslike Munisipaliteit|Kopanong]] | list1 = [[Bethany, Vrystaat|Bethany]] • [[Bethulie]] • [[Edenburg]] • [[Fauresmith]] • [[Gariepdam (dorp)|Gariepdam]] • [[Jagersfontein]] • [[Philippolis]] • [[Reddersburg]] • [[Springfontein]] • [[Trompsburg]] | group2 = [[Letsemeng Plaaslike Munisipaliteit|Letsemeng]] | list2 = [[Jacobsdal]] • [[Koffiefontein]] • [[Luckhoff]] • [[Oppermansgronde]] • [[Petrusburg]] • [[Ratanang]] • [[Relebohile]] • [[Rooibult]] • [[Saundershoogte]] • [[Teisesville]] | group3 = [[Mohokare Plaaslike Munisipaliteit|Mohokare]] | list3 = [[Matlakeng]] • [[Mofulatshepe]] • [[Roleleyathunya]] • [[Rouxville]] • [[Smithfield]] • [[Uitkoms]] • [[Zastron]] | group4 = [[Naledi Plaaslike Munisipaliteit, Vrystaat|Naledi]] | list4 = [[Dewetsdorp]] • [[Qibing]] • [[Van Stadensrus]] • [[Wepener]] }} |DC8 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[ZF Mgcawu-distriksmunisipaliteit]], [[Noord-Kaap]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Siyanda highlighted (2011).svg|150x150px|center|ZF Mgcawu District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Upington]]''' | group1 = [[Dawid Kruiper Plaaslike Munisipaliteit|Dawid Kruiper]] | list1 = [[Askham]] • [[Karos]] • [[Klippunt]] • [[Leerkrans]] • [[Lambrechtsdrif]] • [[Louisvale]] • [[Paballelo]] • [[Raaswater]] • [[Rietfontein, Noord-Kaap|Rietfontein]] • [[Straussburg]] • [[Swartkop, Dawid Kruiper|Swartkop]] • [[Upington]] | group2 = [[Kai !Garib Plaaslike Munisipaliteit|Kai !Garib]] | list2 = [[Augrabies]] • [[Kakamas]] • [[Keimoes]] • [[Kenhardt]] • [[Marchand]] • [[Nakop]] • [[Riemvasmaak]] | group3 = [[Kgatelopele Plaaslike Munisipaliteit|Kgatelopele]] | list3 = [[Danielskuil]] • [[Lime Acres]] • [[Owendale, Noord-Kaap|Owendale]] | group4 = [[!Kheis Plaaslike Munisipaliteit|!Kheis]] | list4 = [[Brandboom]] • [[Gannaput]] • [[Groblershoop]] • [[Grootdrink]] • [[Putsonderwater]] • [[Wegdraai]] | group5 = [[Tsantsabane Plaaslike Munisipaliteit|Tsantsabane]] | list5 = [[Glosam]] • [[Goedgedacht]] • [[Groenwater]] • [[Postmasburg]] }} |DC26 = {{Navigasieboks | name = Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox | title = [[Zululand-distriksmunisipaliteit]], [[KwaZulu-Natal]] | bodyclass = hlist | image = [[Lêer:Map of South Africa with Zululand highlighted (2011).svg|150x150px|center|Zululand District within South Africa]] | state = {{{state|autocollapse}}} | above = Setel: '''[[Ulundi]]''' | group1 = [[Ulundi Plaaslike Munisipaliteit|Ulundi]] | list1 = [[Babanango]] • [[Ceza, KwaZulu-Natal|Ceza]] • [[Mahlabatini]] • [[Ulundi]] | group2 = [[Nongoma Plaaslike Munisipaliteit|Nongoma]] | list2 = [[Nongoma]] | group3 = [[Abaqulusi Plaaslike Munisipaliteit|Abaqulusi]] | list3 = [[Glückstad]] • [[Hlobane]] • [[Louwsburg]] • [[Mondlo]] • [[Vryheid, KwaZulu-Natal|Vryheid]] | group4 = [[uPhongolo Plaaslike Munisipaliteit|uPhongolo]] | list4 = [[Belgrade, KwaZulu-Natal|Belgrade]] • [[Golela]] • [[Ncotshane]] • [[Pongola]] | group5 = [[EDumbe Plaaslike Munisipaliteit|EDumbe]] | list5 = [[Blinkwater]] • [[Eersteling]] • [[Lüneberg]] • [[Paulpietersburg]] • [[Pivaanspoort]] • [[Tamboekiesdraai]] }} }}<noinclude> <code><nowiki>{{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC8}}</nowiki></code> = {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC8}} {{collapsible option}} [[Kategorie:Aardrykskundige reekssjablone]] </noinclude> knzvrceqkw14plxhqwco85zkuwca4f5 0 106263 2518422 2478072 2022-08-10T02:51:30Z CommonsDelinker 1161 Administrateur [[commons:user:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] vervang "Flag_of_Anaheim,_California_(1967–2018).svg" met "Flag_of_Anaheim,_California_(1967–2018,_2019–present).svg" omrede: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meanin wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Anaheim'''<br /> [[Lêer:Anaheimcityhall.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Orange County California Incorporated and Unincorporated areas Anaheim Highlighted.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Seal of Anaheim, California.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Anaheim, California (1967–2018, 2019–present).svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of the United States.svg|20px]] [[Verenigde State]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Deelstaat''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of California.svg|20px]] [[Kalifornië]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[County (Verenigde State)|County]]''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Orange County, California.svg|20px]] Orange County |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|33|50|N|117|53|W}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1857]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Geïnkorporeer op''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[18 Maart]] [[1876]]<ref>{{cite web |url=http://www.calafco.org/docs/Cities_by_incorp_date.doc |title=California Cities by Incorporation Date |format=Word |publisher=California Association of Local Agency Formation Commissions |access-date=25 Augustus 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160617072409/http://www.calafco.org/docs/Cities_by_incorp_date.doc |archive-date=17 Junie 2016 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 131,6 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 48 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2010) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 336&nbsp;265<ref>{{en}} {{cite web|url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0602000.html|title=Anaheim (city) QuickFacts|publisher=United States Census Bureau|accessdate=4 Februarie 2015|archive-date= 1 Februarie 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150201121920/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0602000.html|url-status=dead}}</ref> |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 2&nbsp;600/vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | PST ([[UTC]] -8) <br /> Somertyd: PDT (UTC -7) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Tom Tait<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.anaheim.net/title/City+Council/Mayor+Tom+Tait/|accessdate=18 September 2014|title=Anaheim Mayor Tom Tait|publisher=City of Anaheim|archive-date=10 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140910164559/http://www.anaheim.net/title/City%2BCouncil/Mayor%2BTom%2BTait/|url-status=dead}}</ref> |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike Webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [http://www.anaheim.net/ ''anaheim.net''] |- style="border-top:1px solid #999;" |} '''Anaheim''' is 'n [[stad]] naby [[Los Angeles]] in die suide van [[Kalifornië]] in die [[Verenigde State van Amerika]]. Dit is in [[1857]] deur [[Duitsland|Duitse]] immigrante gestig. Anaheim is die tuiste van [[Disneyland]] en twee professionele sportspanne: Die "''Los Angeles Angels of Anaheim''" ([[bofbal]]) en die "''[[Anaheim Ducks]]''" ([[yshokkie]]). Die stad word deur baie mense op pad na Disneyland besoek. In 2012 het onluste hier uitgebreek nadat die polisie twee mans doodgeskiet het.<ref>{{cite news |newspaper=New York Times |title=Anaheim Cracks Down as Police Shootings Set Off Protests |date=25 Julie 2012 |last=Medina |first=Jennifer |url=http://www.nytimes.com/2012/07/26/us/after-night-of-protest-and-arrests-anaheim-vows-to-crack-down.html?_r=0 |access-date=28 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190401032333/https://www.nytimes.com/2012/07/26/us/after-night-of-protest-and-arrests-anaheim-vows-to-crack-down.html?_r=0 |archive-date=1 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news |newspaper=USA Today |title=24 arrested at police protests in Anaheim, Calif. |date=25 Julie 2012 |url=http://usatoday30.usatoday.com/news/nation/story/2012-07-25/Anaheim-police-protests/56470926/1 |access-date=28 Desember 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191227162410/https://usatoday30.usatoday.com/news/nation/story/2012-07-25/Anaheim-police-protests/56470926/1 |archive-date=27 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == * {{Commonskat-inlyn|Anaheim, California}} * {{en}} [http://www.anaheim.net/ Anaheim se amptelike webwerf] {{Saadjie}} [[Kategorie:Nedersettings in Kalifornië]] bfprr3zeuhzvn2nx26d8p6hf703031c 0 108126 2518402 2518300 2022-08-09T18:36:58Z Wyatt Tyrone Smith 107496 Rol weergawe 2518300 deur [[Special:Contributions/2409:4053:2C81:30A4:0:0:BA89:600|2409:4053:2C81:30A4:0:0:BA89:600]] ([[User talk:2409:4053:2C81:30A4:0:0:BA89:600|bespreek]]) terug.:Geidentifiseer as vandalisme mbv [[:m:WikiLoop DoubleCheck]] uit. 4.1.2 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy|datum=Augustus 2017}} Hierdie is 'n '''lys van [[nedersetting]]s in [[Chili]]''': {| class="wikitable sortable" |- !|!!Naam!!Streek!!Bevolking (2012)<ref>http://www.observatoriourbano.cl/indurb/indicadores.asp 2016-03-01 (<small>ES</small>)</ref> |- !1 |'''[[Santiago de Chile|Gran Santiago]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|5&nbsp;898&nbsp;612 |- !2 |'''[[Groter Concepción|Gran Concepción]]'''||[[Gewes del Biobío|Biobío]]||align=right|1&nbsp;002&nbsp;043 |- !3 |'''[[Groter Valparaíso|Gran Valparaíso]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|934&nbsp;859 |- !4 |'''[[La Serena-Coquimbo agglomerasie|Gran La Serena]]'''||[[Gewes de Coquimbo|Coquimbo]]||align=right|413&nbsp;716 |- !5 |'''[[Gran Temuco]]'''||[[Gewes de la Araucanía|Araucanía]]||align=right| 410&nbsp;520 |- !6 |'''[[Antofagasta]]'''||[[Gewes de Antofagasta|Antofagasta]]||align=right|348&nbsp;247 |- !7 |'''[[Gran Iquique]]'''||[[Gewes de Tarapacá|Tarapacá]]||align=right|279&nbsp;408 |- !8 |'''[[Rancagua agglomerasie|Gran Rancagua]]'''||[[Gewes del Libertador General Bernardo O'Higgins|O'Higgins]]||align=right|277&nbsp;090 |- !9 ||'''[[Puerto Montt-Puerto Varas agglomerasie|Gran Puerto Montt]]'''||[[Gewes de Los Lagos|Los Lagos]]||align=right|266&nbsp;200 |- !10 |'''[[Talca]]'''||[[Gewes del Maule|Maule]]||align=right|253&nbsp;743 |- !11 |'''[[Arica]]'''||[[Gewes de Arica y Parinacota|Arica y Parinacota]]||align=right|210&nbsp;936 |- !12 |'''[[Chillán agglomerasie|Gran Chillán]]'''||[[Gewes del Biobío|Biobío]]||align=right|204&nbsp;180 |- !13 |'''[[Los Ángeles (Chili)|Los Ángeles]]'''||[[Gewes del Biobío|Biobío]]||align=right|187&nbsp;494 |- !14 |'''[[Copiapó]]'''||[[Gewes de Atacama|Atacama]]||align=right|158&nbsp;261 |- !15 |'''[[Quillota agglomerasie|Gran Quillota]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|155&nbsp;391 |- !16 |'''[[Valdivia]]'''||[[Gewes de Los Ríos|Los Ríos]]||align=right|154&nbsp;445 |- !17 |'''[[Osorno]]'''||[[Gewes de Los Lagos|Los Lagos]]||align=right|153&nbsp;797 |- !18 |'''[[San Antonio agglomerasie|Gran San Antonio]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|144&nbsp;480 |- !19 |'''[[Curicó]]'''||[[Gewes del Maule|Maule]]||align=right|141&nbsp;017 |- !20 |'''[[Calama]]'''||[[Gewes de Antofagasta|Antofagasta]]||align=right|138&nbsp;722 |- !21 |'''[[Punta Arenas]]'''||[[Gewes de Magallanes y la Antártica Chilena|Magallanes]]||align=right|130&nbsp;704 |- !22 |'''[[Colina]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|113&nbsp;614 |- !23 |'''[[Melipilla]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|110&nbsp;871 |- !24 |'''[[Ovalle]]'''||[[Gewes de Coquimbo|Coquimbo]]||align=right|105&nbsp;252 |- !25 |'''[[Linares (Chili)|Linares]]'''||[[Gewes del Maule|Maule]]||align=right|87&nbsp;661 |- !26 |'''[[Peñaflor]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|86&nbsp;193 |- !27 |'''[[Lampa]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|79&nbsp;421 |- !28 |'''[[Buin]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|78&nbsp;593 |- !29 |'''[[San Fernando (Chili)|San Fernando]]'''||[[Gewes del Libertador General Bernardo O'Higgins|O'Higgins]]||align=right|73&nbsp;727 |- !30 |'''[[San Felipe (Chili)|San Felipe]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|72&nbsp;121 |- !31 |'''[[Paine]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|66&nbsp;238 |- !32 |'''[[Talagante]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|65&nbsp;020 |- !33 |'''[[Los Andes (Chili)|Los Andes]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|63&nbsp;055 |- !34 |'''[[Coyhaique]]'''||[[Gewes Aysén del General Carlos Ibáñez del Campo|Aysén]]||align=right|58&nbsp;659 |- !35 |'''[[Rengo]]'''||[[Gewes del Libertador General Bernardo O'Higgins|O'Higgins]]||align=right|56&nbsp;188 |- !36 |'''[[Vallenar]]'''||[[Gewes de Atacama|Atacama]]||align=right|52&nbsp;099 |- !37 |'''[[Villarrica (Chili)|Villarrica]]'''||[[Gewes de la Araucanía|Araucanía]]||align=right|51&nbsp;511 |- !38 |'''[[San Carlos (Chili)|San Carlos]]'''||[[Gewes del Biobío|Biobío]]||align=right|51&nbsp;183 |- !39 |'''[[Angol]]'''||[[Gewes de la Araucanía|Araucanía]]||align=right|50&nbsp;821 |- |} </center> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} [[Kategorie:Nedersettings in Chili| ]] [[Kategorie:Lyste van nedersettings|Chili]] ehcbnsiasgsvjbrncvvtj3rwkohvk0n 2518405 2518402 2022-08-09T18:42:58Z Oesjaar 7467 Nie meer wees nie! wikitext text/x-wiki Hierdie is 'n '''lys van [[nedersetting]]s in [[Chili]]''': {| class="wikitable sortable" |- !|!!Naam!!Streek!!Bevolking (2012)<ref>http://www.observatoriourbano.cl/indurb/indicadores.asp 2016-03-01 (<small>ES</small>)</ref> |- !1 |'''[[Santiago de Chile|Gran Santiago]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|5&nbsp;898&nbsp;612 |- !2 |'''[[Groter Concepción|Gran Concepción]]'''||[[Gewes del Biobío|Biobío]]||align=right|1&nbsp;002&nbsp;043 |- !3 |'''[[Groter Valparaíso|Gran Valparaíso]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|934&nbsp;859 |- !4 |'''[[La Serena-Coquimbo agglomerasie|Gran La Serena]]'''||[[Gewes de Coquimbo|Coquimbo]]||align=right|413&nbsp;716 |- !5 |'''[[Gran Temuco]]'''||[[Gewes de la Araucanía|Araucanía]]||align=right| 410&nbsp;520 |- !6 |'''[[Antofagasta]]'''||[[Gewes de Antofagasta|Antofagasta]]||align=right|348&nbsp;247 |- !7 |'''[[Gran Iquique]]'''||[[Gewes de Tarapacá|Tarapacá]]||align=right|279&nbsp;408 |- !8 |'''[[Rancagua agglomerasie|Gran Rancagua]]'''||[[Gewes del Libertador General Bernardo O'Higgins|O'Higgins]]||align=right|277&nbsp;090 |- !9 ||'''[[Puerto Montt-Puerto Varas agglomerasie|Gran Puerto Montt]]'''||[[Gewes de Los Lagos|Los Lagos]]||align=right|266&nbsp;200 |- !10 |'''[[Talca]]'''||[[Gewes del Maule|Maule]]||align=right|253&nbsp;743 |- !11 |'''[[Arica]]'''||[[Gewes de Arica y Parinacota|Arica y Parinacota]]||align=right|210&nbsp;936 |- !12 |'''[[Chillán agglomerasie|Gran Chillán]]'''||[[Gewes del Biobío|Biobío]]||align=right|204&nbsp;180 |- !13 |'''[[Los Ángeles (Chili)|Los Ángeles]]'''||[[Gewes del Biobío|Biobío]]||align=right|187&nbsp;494 |- !14 |'''[[Copiapó]]'''||[[Gewes de Atacama|Atacama]]||align=right|158&nbsp;261 |- !15 |'''[[Quillota agglomerasie|Gran Quillota]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|155&nbsp;391 |- !16 |'''[[Valdivia]]'''||[[Gewes de Los Ríos|Los Ríos]]||align=right|154&nbsp;445 |- !17 |'''[[Osorno]]'''||[[Gewes de Los Lagos|Los Lagos]]||align=right|153&nbsp;797 |- !18 |'''[[San Antonio agglomerasie|Gran San Antonio]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|144&nbsp;480 |- !19 |'''[[Curicó]]'''||[[Gewes del Maule|Maule]]||align=right|141&nbsp;017 |- !20 |'''[[Calama]]'''||[[Gewes de Antofagasta|Antofagasta]]||align=right|138&nbsp;722 |- !21 |'''[[Punta Arenas]]'''||[[Gewes de Magallanes y la Antártica Chilena|Magallanes]]||align=right|130&nbsp;704 |- !22 |'''[[Colina]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|113&nbsp;614 |- !23 |'''[[Melipilla]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|110&nbsp;871 |- !24 |'''[[Ovalle]]'''||[[Gewes de Coquimbo|Coquimbo]]||align=right|105&nbsp;252 |- !25 |'''[[Linares (Chili)|Linares]]'''||[[Gewes del Maule|Maule]]||align=right|87&nbsp;661 |- !26 |'''[[Peñaflor]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|86&nbsp;193 |- !27 |'''[[Lampa]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|79&nbsp;421 |- !28 |'''[[Buin]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|78&nbsp;593 |- !29 |'''[[San Fernando (Chili)|San Fernando]]'''||[[Gewes del Libertador General Bernardo O'Higgins|O'Higgins]]||align=right|73&nbsp;727 |- !30 |'''[[San Felipe (Chili)|San Felipe]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|72&nbsp;121 |- !31 |'''[[Paine]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|66&nbsp;238 |- !32 |'''[[Talagante]]'''||[[Gewes Metropolitana de Santiago|Metropolitana de Santiago]]||align=right|65&nbsp;020 |- !33 |'''[[Los Andes (Chili)|Los Andes]]'''||[[Gewes de Valparaíso|Valparaíso]]||align=right|63&nbsp;055 |- !34 |'''[[Coyhaique]]'''||[[Gewes Aysén del General Carlos Ibáñez del Campo|Aysén]]||align=right|58&nbsp;659 |- !35 |'''[[Rengo]]'''||[[Gewes del Libertador General Bernardo O'Higgins|O'Higgins]]||align=right|56&nbsp;188 |- !36 |'''[[Vallenar]]'''||[[Gewes de Atacama|Atacama]]||align=right|52&nbsp;099 |- !37 |'''[[Villarrica (Chili)|Villarrica]]'''||[[Gewes de la Araucanía|Araucanía]]||align=right|51&nbsp;511 |- !38 |'''[[San Carlos (Chili)|San Carlos]]'''||[[Gewes del Biobío|Biobío]]||align=right|51&nbsp;183 |- !39 |'''[[Angol]]'''||[[Gewes de la Araucanía|Araucanía]]||align=right|50&nbsp;821 |- |} </center> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} [[Kategorie:Nedersettings in Chili| ]] [[Kategorie:Lyste van nedersettings|Chili]] 3m6uiu4gr8r0u50f3dn1l35247a68lx 0 129139 2518478 2518358 2022-08-10T08:52:31Z Rooiratel 90342 Verander na wikitable wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Sebraslang | image = Naja nigricincta nigricincta.jpg | image_alt = | image_caption = ''N. n. nigricincta'' in die [[Nasionale Etoshawildtuin]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Reptilia]] | ordo = [[Squamata]] | subordo = [[Serpentes]] | familia = [[Elapidae]] | genus = ''[[Naja]]'' | species = '''''N. nigricincta''''' | binomial = ''Naja nigricincta'' | binomial_authority = [[Charles Mitchill Bogert|Bogert]], 1940 | synonyms = *''Naja nigricollis nigricincta''<small> Bogert 1940</small> *''Naja nigricollis'' var. ''fasciata''<small> Bocage 1895</small> *''Naja mossambica nigricincta''<small> Broadley 1968</small> *''Naja mossambica woodi''<small> Broadley 1968</small> *''Naja nigricollis woodi''<small> Broadley 1974</small> *''Naja woodi''<small> Bauer & Branch 2003</small> | range_map = Naja nigricincta distribution range.png | range_map_caption = Benaderde verspreiding in Afrika }} Die '''sebraslang''' (''Naja nigricollis nigricincta'') is 'n giftige [[slang]], een van die spesies van spoegkobra in die genus ''[[Naja]]'' wat aan die [[Elapidae]] familie behoort. Die slang kom in die sentrale en noordelike dele van [[Namibië]] voor. In Engels staan die slang bekend as die ''Western Barred Spitting Cobra''. Hierdie spesie was lank beskou as 'n subspesie van die [[swartspoegkobra]] (''Naja nigricollis woodi''), maar morfologiese en genetiese verskille het gelei tot die erkenning daarvan as 'n afsonderlike spesie.<ref name=wuster>{{cite web |last=Wuster |first=Wolfgang |title=The phylogeny of cobras inferred from mitochondrial DNA sequences: Evolution of venom spitting and the phylogeography of the African spitting cobras (Serpentes: Elapidae: ''Naja nigricollis'' complex) |url=http://pages.bangor.ac.uk/~bss166/Publications/2007_Cobras_MPE.pdf |publisher=Bangor University |access-date=14 Februarie 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190728114538/http://pages.bangor.ac.uk/~bss166/Publications/2007_Cobras_MPE.pdf |archive-date=2019-07-28 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> So daar is twee subspesies, naamlik die '''sebraslang''' (''N. nigricollis nigricincta'') en die '''[[swartspoegkobra]]''' (''N. nigricollis woodi'') wat hoofsaaklik in die noordweste van die [[Noord-Kaap]] in [[Suid-Afrika]] voorkom. == Subspesies == Twee subspesies word tans erken onder ''Naja nigricincta''.<ref name=RDB>{{NRDB species |genus=Naja |species=nigricincta |accessdate=13 April 2017}}</ref> Die subspesies benoem ''N. n. nigricincta'', algemeen bekend as die '''sebraslang''' of '''western barred spitting cobra''', word sy naam gegee as gevolg van die donker dwarsbalkies wat die lengte van die slang se lyf hardloop. Die subspesies ''N. n. woodi'', algemeen bekend as die '''swartspoegkobra''', is soliede swart en word slegs in die woestynstreke van Suider-Afrika aangetref. Beide subspesies is kleiner as ''N. nigricollis''; met gemiddelde volwasse lengtes van minder as 1,5 m {4,9 vt).<ref name=Devenomized>{{cite web |last=Mastenbroek |first=Richard |title=Black-neck Spitting Cobra |url=http://devenomized.com/libraries/elapids/Black-neck_Spitting.pdf |work=DEVENOMIZED |publisher=www.devenomized.com |access-date=20 Desember 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120425063515/http://devenomized.com/libraries/elapids/Black-neck_Spitting.pdf |archive-date=25 April 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> {|class="wikitable" !Subspesies !Takson-outeur !Naam !Verspreidingsarea !Streeksverskille |- |''Naja nigricincta nigricincta''|''N.&nbsp;n.&nbsp;nigricincta'' |[[Charles Mitchill Bogert|Bogert]]&nbsp;1940<ref>{{cite journal|last=Bogert|first=CM|year=1940 |journal=Bulletin of the American Museum of Natural History |title=Herpetological results of the Vernay Angola Expedition. I. Snakes, including an arrangement of the African Colubridae |volume=77 |pages=1–107 |url=http://digitallibrary.amnh.org/handle/2246/335}}</ref> |Sebraslang, Western barred spitting cobra |style="width:40%"| sentrale en noordelike dele van [[Namibië]] en suid [[Angola]] |Grys bruin, geel of pienk met donker bande van kop tot stert |- |''Naja nigricincta woodi''|''N.&nbsp;n.&nbsp;woodi'' |[[John William Sutton Pringle|Pringle]]&nbsp;1955<ref>{{cite journal|last=Pringle|first=J |year=1955 |journal=Annals of the Natal Museum |title='n Nuwe subspesie van die spoegkobra ''Naja nigricollis'' van die Kaapse Provinsie |volume=13 |issue=2 |pages=253–254}}</ref> |Swartspoegkobra |Suid [[Namibië]], [[Botswana]], [[Lesotho]] en [[Suid-Afrika]]).<ref name=RDB/> |Swart as volwassenes. Babas is grys met 'n soliede swart kop. Onderskei anders as Naja nigricollis (S.Angeli 2017) |- |} == Identifikasie == [[Lêer:Elapidae - Naja nigricincta.JPG|duimnael|240px|links|''Naja nigricincta'' met sebra-strepe]] Die '''sebraslang''' het talryke onreëlmatige swart kruisstroke oor die liggaam en die [[Afrikaans]]e naam '''sebraslang''' is dus hoogs gepas. Soos alle ander ''Naja''-spesies, kan hierdie slang sy kop en nek in 'n kap afvlak. Die kop en kap is eenvormig donkerbruin of swart. == Gif == Die gif is potensieel sitotoksies en 'n byt deur hierdie of verwante spesies veroorsaak ernstige weefselskade. Die gif van ''Naja nigricincta'' kan massiewe bloeding, nekrose en verlamming in slagoffers veroorsaak. Hierdie slange kan ook hul gif spoeg met groot akkuraatheid wat tydelike of permanente blindheid veroorsaak.<ref>Jake Boy [http://eol.org/pages/2818661/details The Harvard University Herpetology Course - OEB 167 - Encyclopedia of life]</ref> == Verspreiding == Hierdie spesie is inheems aan dele van Suidelike-Afrika (suid [[Angola]], [[Namibië]], [[Botswana]], [[Lesotho]] en [[Suid-Afrika]]).<ref name=RDB/> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van slange]] == Bron == * Patterson, R.W.: ''Struik-Sakboekgids vir Suider-Afrika Slange''. C. Struik Uitgewers. 1987. ISBN 0 86977 288 0 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Slange]] 9dzonwuhmpn0ygq4sqceb6c5sndvuoj 0 140241 2518498 2439017 2022-08-10T09:35:45Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Mcebisi Skwatsha | beeld = | beeldonderskrif = | orde = Adjunkminister van landelike ontwikkeling en grondhervorming | termynaanvang = 26 Mei 2014 | termyneinde = | president = {{nowrap|[[Jacob Zuma]]→[[Cyril Ramaphosa]]}} | voorganger = | opvolger = | geboortedatum = | geboortejaar = 1964 | geboortemaand = 7 | geboortedag = 31 | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[African National Congress]] | orde2 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|parlement]] | termynaanvang2 = 21 Mei 2014 | termyneinde2 = | president2 = | voorganger2 = | opvolger2 = | orde3 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang3 = 2010 | termyneinde3 = 6 Mei 2014 | vise3 = | voorganger3 = | opvolger3 = | orde4 = | termynaanvang4 = | termyneinde4 = | president4 = | voorganger4 = | opvolger4 = | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | toekennings = }} '''Mcebisi Skwatsha''' (gebore 31 Julie 1964) is 'n Suid-Afrikaanse politikus. Hy is 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] vir die [[African National Congress]] en is die adjunkminister van landelike ontwikkeling en grondhervorming.<ref name="pa">{{cite web|url=https://www.pa.org.za/person/mcebisi-skwatsha/|website=pa.org.za|title=Mcebisi Skwatsha :: People's Assembly|accessdate=2018-03-05}}</ref> Hy was tot Mei 2014 'n lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] en voormalige ANC sekretaris in die Wes-Kaap.<ref>{{en}} {{Cite web|url=https://mg.co.za/article/2008-06-13-skwatsha-stabbed-at-anc-meeting|title=Skwatsha stabbed at ANC meeting|date=13 Junie 2008|website=Mail & Guardian|url-status=dead|access-date=19 Julie 2018|archive-date=19 Julie 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180719143128/https://mg.co.za/article/2008-06-13-skwatsha-stabbed-at-anc-meeting}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Huidige LP's van Suid-Afrika}} {{DEFAULTSORT:Skwatsha, Mcebisi}} [[Kategorie:Geboortes in 1964]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Politici van die African National Congress]] hn8oz0frdphiostcw5mug2qfhyogx9q 0 140265 2518499 2416453 2022-08-10T09:36:54Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Derrick America | beeld = | beeldonderskrif = | orde = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang = 22 Mei 2019 | termyneinde = | vise = | voorganger = | opvolger = | geboortedatum = 5 Julie 1959 <!-- volgens sy ID-nr op https://www.elections.org.za/ --> | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang2 = 21 Mei 2014 | termyneinde2 = 7 Mei 2019 | vise2 = | voorganger2 = | opvolger2 = | orde3 = | termynaanvang3 = | termyneinde3 = | vise3 = | voorganger3 = | opvolger3 = | eggenoot = Carina America (1986–) | kinders = 2 | alma_mater = [[Universiteit van Wes-Kaapland]]<br/>Curtin Universiteit van Tegnologie }} '''Derrick America''' is 'n Suid-Afrikaanse politikus wat tans 'n lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] is, waar hy die [[Demokratiese Alliansie]] verteenwoordig. Hy was 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] van 2014 tot 2019. America was 'n raadslid van die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]] tussen 2011 en 2014.<ref>{{en}}{{cite news |last= Gerber|first= Jan|date= 4 Junie 2019|title=Former Bitou mayor to chair Western Cape's Scopa|url= https://www.news24.com/news24/southafrica/news/former-bitou-mayor-to-chair-western-capes-scopa-20190604|work= News24|location= |access-date=3 Julie 2020 }}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings}} ==Eksterne skakels== *{{en}}[https://www.pa.org.za/person/derrick-america/ Mr. Derrick America]. ''People's Assembly''. {{Suid-Afrikaanse-politikus-saadjie}} {{DEFAULTSORT:America, Derrick}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse akademici]] 73c0zjaxn6bi3pgehnwe2it37eqalei 2518500 2518499 2022-08-10T09:39:44Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Derrick America | beeld = | beeldonderskrif = | orde = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang = 22 Mei 2019 | termyneinde = | vise = | voorganger = | opvolger = | geboortedatum = {{geboortedatum en ouderdom|1959|7|5|df=yes}} <!-- volgens sy ID-nr op https://www.elections.org.za/ --> | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang2 = 21 Mei 2014 | termyneinde2 = 7 Mei 2019 | vise2 = | voorganger2 = | opvolger2 = | orde3 = | termynaanvang3 = | termyneinde3 = | vise3 = | voorganger3 = | opvolger3 = | eggenoot = Carina America (1986–) | kinders = 2 | alma_mater = [[Universiteit van Wes-Kaapland]]<br/>Curtin Universiteit van Tegnologie }} '''Derrick America''' (gebore 5 Julie [[1959]]) is 'n Suid-Afrikaanse [[politikus]] wat tans 'n lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] is, waar hy die [[Demokratiese Alliansie]] verteenwoordig. Hy was 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] van 2014 tot 2019. America was 'n raadslid van die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]] tussen 2011 en 2014.<ref>{{en}}{{cite news |last= Gerber|first= Jan|date= 4 Junie 2019|title=Former Bitou mayor to chair Western Cape's Scopa|url= https://www.news24.com/news24/southafrica/news/former-bitou-mayor-to-chair-western-capes-scopa-20190604|work= News24|location= |access-date=3 Julie 2020 }}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings}} ==Eksterne skakels== *{{en}}[https://www.pa.org.za/person/derrick-america/ Mr. Derrick America]. ''People's Assembly''. {{Suid-Afrikaanse-politikus-saadjie}} {{DEFAULTSORT:America, Derrick}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse akademici]] prr0te7e3v51ri3sphfsqqac9k7aidu 0 140286 2518524 2439154 2022-08-10T11:32:00Z Aliwal2012 39067 +foto wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Michael Bagraim | beeld = Michael Bagraim.jpg | beeldonderskrif = Bagraim word ingehuldig in 2014 | geboortedatum = | geboortejaar = 1956 | geboortemaand = 10 | geboortedag = 9 | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde = Adjunk-skaduminister van Arbeid en indiensneming | leier = [[Mmusi Maimane]]<br/>[[John Steenhuisen]] | vise = [[Derrick America]] | termynaanvang = 5 Junie 2019 | termyneinde = | voorganger = <!-- nuwe pos geskep --> | opvolger = | orde2 = Skaduminister van Arbeid | leier2 = [[Mmusi Maimane]] | vise2 = [[Derrick America]] | termynaanvang2 = 1 Junie 2017 | termyneinde2 = 5 Junie 2019 | voorganger2 = [[Ian Ollis]] | orde3 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang3 = 21 Mei 2014 | termyneinde3 = | vise3 = | voorganger3 = | opvolger3 = | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = | toekennings = }} '''Michael Bagraim''' (gebore 9 Oktober 1956) is 'n Suid-Afrikaanse [[politikus]] en prokureur. Sedert Mei 2014 dien hy as lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] vir die [[Demokratiese Alliansie]]. Bagraim is 'n lid van die portefeuljekomitee vir indiensneming en arbeid.<ref>Katz, Ant. [https://www.sajr.co.za/extras/test/2014/05/21/only-two-jewish-mps-sworn-in Only two Jewish MPs sworn in]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ''SAJR''. 21 Mei 2014. Besoek op 29 Julie 2020.</ref> ==Verwysings== {{verwysings}} ==Eksterne skakels== *[https://www.pa.org.za/person/michael-bagraim/ Profiel op ''People's Assembly''] {{Saadjie}} {{Huidige LP's van Suid-Afrika}} {{normdata}} {{DEFAULTSORT:Bagraim, Michael}} [[Kategorie:Geboortes in 1956]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] fpr7lmzmjvehcrk5vqptrn3kgvpdle0 2518530 2518524 2022-08-10T11:54:29Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Michael Bagraim | beeld = Michael Bagraim.jpg | beeldonderskrif = Bagraim word ingehuldig in Mei 2019 | geboortedatum = | geboortejaar = 1956 | geboortemaand = 10 | geboortedag = 9 | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde = Adjunk-skaduminister van Arbeid en indiensneming | leier = [[Mmusi Maimane]]<br/>[[John Steenhuisen]] | vise = | termynaanvang = 5 Junie 2019 | termyneinde = | voorganger = <!-- nuwe pos geskep --> | opvolger = | orde2 = Skaduminister van Arbeid | leier2 = [[Mmusi Maimane]] | vise2 = [[Derrick America]] | termynaanvang2 = 1 Junie 2017 | termyneinde2 = 5 Junie 2019 | voorganger2 = [[Ian Ollis]] | orde3 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang3 = 21 Mei 2014 | termyneinde3 = | vise3 = | voorganger3 = | opvolger3 = | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = | toekennings = }} '''Michael Bagraim''' (gebore 9 Oktober 1956) is 'n Suid-Afrikaanse [[politikus]] en prokureur. Sedert Mei 2014 dien hy as lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] vir die [[Demokratiese Alliansie]]. Bagraim is 'n lid van die portefeuljekomitee vir indiensneming en arbeid.<ref>Katz, Ant. [https://www.sajr.co.za/extras/test/2014/05/21/only-two-jewish-mps-sworn-in Only two Jewish MPs sworn in]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ''SAJR''. 21 Mei 2014. Besoek op 29 Julie 2020.</ref> ==Verwysings== {{verwysings}} ==Eksterne skakels== *[https://www.pa.org.za/person/michael-bagraim/ Profiel op ''People's Assembly''] {{Saadjie}} {{Huidige LP's van Suid-Afrika}} {{normdata}} {{DEFAULTSORT:Bagraim, Michael}} [[Kategorie:Geboortes in 1956]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] f1pnjj5zi3ek5sxvnvcev293txaos56 0 140316 2518488 2495092 2022-08-10T09:24:23Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = David Maynier | beeld = David Maynier MP.jpg | beeldonderskrif = | orde = Wes-Kaapse Provinsiale minister van onderwys | termynaanvang = 16 Mei 2022 | termyneinde = | premier = [[Alan Winde]] | voorganger = [[Debbie Schäfer]] | opvolger = | geboortejaar = 1968 | geboortemaand = 10 | geboortedag = 22 | geboorteplek = [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = Wes-Kaapse Provinsiale minister van finansies en ekonomiese geleenthede | termynaanvang2 = 23 Mei 2019 | termyneinde2 = 15 Mei 2022 | premier2 = [[Alan Winde]] | vise2 = | voorganger2 = ''Pos geskep'' | opvolger2 = Mireille Wenger | orde3 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang3 = 22 Mei 2019 | termyneinde3 = | orde4 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang4 = 6 Mei 2009 | termyneinde4 = 7 Mei 2019 | eggenoot = | kinders = | alma_mater = [[Harvard-universiteit]]<br/>[[Universiteit van Kaapstad]] | religie = | handtekening = }} '''David John Maynier''' (gebore [[22 Oktober]] [[1968]]) is 'n Suid-Afrikaanse politikus en lid van die [[Demokratiese Alliansie]]. Hy het van Mei 2019 tot Mei 2022 as die Wes-Kaapse Provinsiale Minister van Finansies en Ekonomiese Geleenthede gedien en is daarna aangestel as Provinsiale Minister van Onderwys.<ref name="onderwys">{{cite news|url=https://www.netwerk24.com/netwerk24/nuus/politiek/david-maynier-nuwe-lur-vir-onderwys-in-wes-kaap-20220422 |title=David Maynier nuwe LUR vir Onderwys in Wes-Kaap|author=Thomas, Carl|publisher=[[Netwerk24]]|date=22 April 2022|access-date=26 April 2022}}</ref> Hy is 'n dienende lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] en was 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] vanaf Mei 2009 tot Mei 2019. Maynier was die party se skaduminister van verdediging en militêre veterane vanaf 2009 tot 2015 en die skaduminister van finansies tussen 2015 en 2019. == Akademiese kwalifikasies == Maynier het 'n Baccalaureus Artium-honneursgraad aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal en daarna 'n meestersgraad in openbare administrasie aan [[Harvard-universiteit]] verwerf.<ref>{{en}}{{cite web |url=http://www.fas.harvard.edu/~cafrica/scholars.shtml |title=Mason Fellows in Public Policy and Management |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070915150841/http://www.fas.harvard.edu/~cafrica/scholars.shtml |archivedate=15 September 2007 |df=dmy }}</ref><ref name="daprofile">{{cite web|url=http://www.da.org.za/our_people.htm?action=view-page&category=members-of-parliament&person=|title=David Maynier |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101123033057/http://da.org.za/our_people.htm?action=view-page&category=members-of-parliament&person=6707 |archivedate=23 November 2010 |df=dmy }}</ref> ==Politieke loopbaan== Maynier is in 1999 as 'n navorser by die DA aangestel. Hy het gou die hoofnavorser geword. In Augustus 2000 het hy [[Tony Leon]] se stafhoof geword. Maynier het daardie amp tot Junie 2004 behou toe hy as die assistent van die voorsitter van die federale uitvoerende raad benoem is. In 2005 het hy die party se fondsinsamelingshoof geword en het 'n toekenning vir sy werk in 2007 behaal. In 2008 is Maynier as die DA se adjunk-HUB aangestel.<ref name="daprofile" /> [[Lêer:David Maynier (2010).jpg|duimnael|220px|links|Maynier by die DA se 2010–verkiesingskongres]] Vir die Mei 2009-verkiesing was Maynier die DA se veldtogbestuurder in die [[Wes-Kaap]]. Die party het die provinsie gewen. Maynier is tot die Nasionale Vergadering verkies. Die destydse parlementêre leier van die DA, [[Athol Trollip]], het hom as die skaduminister van verdediging en militêre veterane aangewys.<ref>{{en}} [https://www.defenceweb.co.za/governance/governance-governance/da-announces-shadow-cabinet/ DA announces “shadow cabinet”]. ''Defenceweb''. Besoek op 30 Junie 2020.</ref> Hierna het die nuutverkose parlementêre leier [[Lindiwe Mazibuko]] haar skadukabinet in 2012 aangekondig en Maynier in sy pos behou. Hy is in 2014 vir 'n tweede termyn herkies. [[Mmusi Maimane]] het hom eers as die skaduminister van verdediging en militêre veterane behou en hom toe in 2015 as die skaduminister van finansies aangewys.<ref>{{en}} [https://www.polity.org.za/article/da-mmusi-maimane-on-changes-to-da-shadow-cabinet-2015-10-05 DA: Mmusi maimane on changes to DA Shadow Cabinet]. ''Polity''. Besoek op 30 Junie 2020.</ref> In die verkiesing van Mei 2019 is Maynier tot die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] verkies.<ref>{{en}}[https://www.businesslive.co.za/bd/politics/2019-03-17-david-maynier-to-move-to-western-cape-provincial-legislature/ David Maynier to move to Western Cape provincial legislature]. ''BusinessDay''. Besoek op 30 Junie 2020.</ref> Die nuutverkose premier [[Alan Winde]] het hom as die Provinsiale minister van finansies en ekonomiese geleenthede aangewys,<ref>{{en}} Meyer, Dan. [https://www.timeslive.co.za/politics/2019-05-23-western-cape-premier-alan-windes-cabinet-a-mix-of-old-and-new/ Western Cape premier Alan Winde's cabinet a mix of old and new]. ''TimesLIVE''. Besoek op 30 Junie 2020.</ref> en in Mei 2022 herontplooi as Wes-Kaapse Provinsiale minister van onderwys, na die bedanking van [[Debbie Schäfer]].<ref name="onderwys"/><ref>{{Cite web |last=Payne |first=Suné |date=22 April 2022 |title=PROVINCIAL SHAKE-UP: Alan Winde makes sweeping changes to his Western Cape cabinet – with two new faces |url=https://www.dailymaverick.co.za/article/2022-04-22-alan-winde-makes-sweeping-changes-to-his-western-cape-cabinet-with-two-new-faces/ |access-date=26 April 2022 |website=Daily Maverick |language=en}}</ref> == Verwysings == {{verwysings|2}} == Eksterne skakels == * {{en}} [https://www.pa.org.za/person/david-john-maynier/ Mr David John Maynier]. ''People's Assembly''. * {{en}} [https://www.westerncape.gov.za/your_gov/411 Ministry of Finance and Economic Opportunities: Overview]. ''Wes-Kaapse Regering''. {{DEFAULTSORT:Maynier, David}} [[Kategorie:Geboortes in 1968]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] 77tv0e2wsbeb6lzs766ee4cdxswho2e 0 140346 2518493 2495109 2022-08-10T09:27:26Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Andricus van der Westhuizen | beeld = | beeldonderskrif = | orde = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang = 22 Mei 2019 | termyneinde = | vise = | voorganger = | opvolger = | geboortedatum = <!-- Onbekend --> | geboortejaar = <!-- Jaartal --> | geboortemaand = <!-- Maandtal --> | geboortedag = <!-- Dagtal --> | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] | termynaanvang2 = 6 Mei 2009 | termyneinde2 = 7 Mei 2019 | vise2 = | voorganger2 = | opvolger2 = | orde3 = | termynaanvang3 = | termyneinde3 = | vise3 = | voorganger3 = | opvolger3 = | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = | militer = <!-- Indien die persoon militêre diens gedoen het moet in hierdie veld “Militêre Diens” ingevoer word --> | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''Andricus van der Westhuizen''' is 'n dienende lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]], sedert Mei 2019. Hy was voorheen, van 2009 tot 2019, 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] vir die [[Demokratiese Alliansie]]. {{Saadjie}} {{Huidige LP's van Suid-Afrika}} {{DEFAULTSORT:Van der Westhuizen, Andricus}} [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] c6d92ux6tc8h0xnugzm1kgmr0xzi333 2518494 2518493 2022-08-10T09:28:55Z Aliwal2012 39067 +foto wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Andricus van der Westhuizen | beeld = Andricus vdw DA MP.jpg | beeldonderskrif = | orde = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang = 22 Mei 2019 | termyneinde = | vise = | voorganger = | opvolger = | geboortedatum = <!-- Onbekend --> | geboortejaar = <!-- Jaartal --> | geboortemaand = <!-- Maandtal --> | geboortedag = <!-- Dagtal --> | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] | termynaanvang2 = 6 Mei 2009 | termyneinde2 = 7 Mei 2019 | vise2 = | voorganger2 = | opvolger2 = | orde3 = | termynaanvang3 = | termyneinde3 = | vise3 = | voorganger3 = | opvolger3 = | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = | militer = <!-- Indien die persoon militêre diens gedoen het moet in hierdie veld “Militêre Diens” ingevoer word --> | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''Andricus van der Westhuizen''' is 'n dienende lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]], sedert Mei 2019. Hy was voorheen, van 2009 tot 2019, 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] vir die [[Demokratiese Alliansie]]. {{Saadjie}} {{Huidige LP's van Suid-Afrika}} {{DEFAULTSORT:Van der Westhuizen, Andricus}} [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] 64d4rxdil138coebjc0bgj6up5blmoa 1 157949 2518518 1999954 2022-08-10T11:10:49Z Aliwal2012 39067 /* Apostroof */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} == Tikfout == Foto: ... kersvorm ... Skaapvel= Skaapvet???{{ongeteken|41.115.19.211}} : {{uitgevoer}} –&nbsp;K175&nbsp;([[Gebruikerbespreking:K175|trap&nbsp;my&nbsp;uit]]&nbsp;|&nbsp;[[Spesiaal:Bydraes/K175|bydraes]]) 16:48, 11 Junie 2019 (UTC) == Apostroof == Geagte [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]], jy breek nou skakels na fotolêers (bv. Graham's Town Journal) en name soos [[Benjamin D'Urban]] met die krom apostroof. Dit sal mos nie deug nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:10, 10 Augustus 2022 (UTC) bi8rsxvc5uajirdw95ebpdnhedx3rcj 3 201726 2518366 2496477 2022-08-09T12:51:44Z MediaWiki message delivery 55541 /* اطلاع برائے ترجمہ: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Welkom == {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} --[[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 04:30, 12 September 2018 (UTC) == اطلاع برائے ترجمہ: VisualEditor/Newsletter/2020/July == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2020/July|VisualEditor/Newsletter/2020/July]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is the end of this week. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 20:26, 6 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Tech/News/2020/32 == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Tech/News/2020/32|Tech/News/2020/32]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 05:27, 31 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Tech/Server switch 2020 == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Tech/Server switch 2020|Tech/Server switch 2020]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The priority of this page is درمیانے. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 13:03, 15 Augustus 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Wikimedia CH == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Wikimedia CH|Wikimedia CH]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+CH&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+CH&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The priority of this page is درمیانے. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 07:43, 17 Desember 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Eihel@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Project wiki representatives == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Project wiki representatives|Project wiki representatives]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is 2021-02-14. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The five year old strategy process has resulted in recommendations. After Global Conversations the number one priority is to establish an Interim Global Council, who will draft a Movement Charter, which will lead to the formation of a Global Council. Please help in translating the concise page "Project wiki representatives" which asks contributor to select for each project wiki a representative, who will help in implementing the first strategic priority.</div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 12:09, 6 Februarie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Ad Huikeshoven@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: VisualEditor/Newsletter/2021/June == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2021/June|VisualEditor/Newsletter/2021/June]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The priority of this page is درمیانے. The deadline for translating this page is 2021-06-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short newsletter is good news about posting comments on wiki. You can try out the "Discussion tools" in the Beta Features here at Meta-Wiki, too: [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]]. Thank you! </div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 00:16, 16 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Template:InternetArchiveBot header == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Template:InternetArchiveBot header|Template:InternetArchiveBot header]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] <div lang="en" class="mw-content-ltr">The InternetArchiveBot team has come up with a new header for its documentation and user pages designed to make important links as easy to find as possible. We use this header on the bot's global user page, and we have it set up to show the labels in your interface language, meaning that the labels will appear in Russian on Russian Wikipedia (unless you override the interface language). In order for this feature to work, we need translations of those labels. There are only six labels: * About the Bot * Report Problem * Contact Us * Documentation * Configure * Disable Bot If you know how to say those things in another language, you can help! And your work will make it easier for non-English speakers to use InternetArchiveBot. </div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 16:20, 29 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: InternetArchiveBot/Problem == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:InternetArchiveBot/Problem|InternetArchiveBot/Problem]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you to everyone who translated "Template:InternetArchiveBot header". The template is now available in 64 languages (including variants)! Now when people visit the bot's user page on those language wikis, they will be greeted with navigation options in their language. (We have since added one more link to the header – "Translate" – translations are appreciated!) This page I am requesting translations for is the "report problem" page for InternetArchiveBot, directing the user to different places depending on the kind of problem they are having. There are a total of 17 terms to translate, consisting of short phrases and sentences. This page is directly linked from the header on InternetArchiveBot's global user page, so your work will likely be seen.</div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 23:14, 12 Julie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Wikimedia Foundation elections/2021/Voting == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|Wikimedia Foundation elections/2021/Voting]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 10:22, 2 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Hack4OpenGLAM == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Hack4OpenGLAM|Hack4OpenGLAM]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is 2021-09-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Welcome to translate the messages of the Hack4OpenGLAM hackathon, taking place at the Creative Commons Summit 20–24 September! Your work is appreciated!</div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 10:25, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short|Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The priority of this page is اعلی. The deadline for translating this page is 2021-09-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short text (125 words) is meant to announce the results of the board elections on September, 7 to as much communities and volunteers as possible on such short notice in their native tongue. Please help us to make that happen! </div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 19:04, 6 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Lingua Libre == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Lingua Libre|Lingua Libre]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The priority of this page is درمیانے. The deadline for translating this page is 2021-11-30. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 10:34, 18 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Movement Charter/Drafting Committee/Election translation == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Election translation|Movement Charter/Drafting Committee/Election translation]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is 2021-10-08. <div lang="en" class="mw-content-ltr">2 sentences, 21 words! Movement Charter Drafting Committee Elections are coming. Translating the voting tool SecurePoll in as many native tongues is crucial for this. But: there are two sentences we need to be translated for this. Please support the effort to make this a global experience. Thank you for helping out!</div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 14:04, 6 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message|Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is 2021-10-26. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi everbody! The [[Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] is announcing a Movement Strategy Implementation Grants program to the communities. We want to reach out to as many communities as possible, calling out volunteers globally. Please support us and help translating the announcement in all the languages you speak, '''it is only 50 words'''. We will send it out as a mass message later. Beyond this: if you would like to, please check out the program and spread the word. We would appreciate your help in sharing this news in social media channels of your community. We are grateful for all your support, you are awesome!</div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 14:24, 21 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is 2021-10-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The announcement of the members of the Movement Charter Drafting Committee is coming close. We would like to announce the results in as many languages as possible and kindly ask for your support. It is '''less than 100 words''', we would appreciate your help a lot and it is just a few minutes. Thank you for your continuous support! </div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 13:31, 29 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is 2022-01-10. <div lang="en" class="mw-content-ltr">''This year four seats of the WMF Board of Trustees are to be newly filled and there will be a Call for Feedback about the Board of Trustees selection processes from 10 January to 7 February 2022.'' ''The [[Movement Strategy and Governance]] team is supporting this Call for Feedback. For widest outreach across the Wikiverse we kindly ask you to support this by helping us out with additional translations.'' '''Postscriptum: During the last year many of you have helped us a lot to reach out to many different communities by translating in dozens of languages. We are utterly grateful for this - thanks to all of you for your ongoing support! You are the best!''' </div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 17:25, 7 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Template:Education/News/Contents == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Template:Education/News/Contents|Template:Education/News/Contents]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 08:48, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is 2022-02-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Good day to you from [[Movement Strategy and Governance]]! The coming weeks see a Call for Feedback concerning the creation of a movementwide [[Leadership_Development_Task_Force]]. We are announcing it by a short message of '''only 60 words''' to be distributed globally on Tuesday. Global distribution asks for native language support, so we kindly ask for your help to have as many translations as possible available. It should be a few minutes of work only. Thank you very much for your help, [[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Gebruikerbespreking:MediaWiki message delivery|kontak]]) 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC)</div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: ContribuLing 2022 == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:ContribuLing 2022|ContribuLing 2022]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The priority of this page is درمیانے. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 12:05, 12 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 15:18, 22 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Ericliu1912@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Ukraine's Cultural Diplomacy Month == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Ukraine's Cultural Diplomacy Month|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 01:50, 2 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Juan90264@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: ContribuLing 2022/Program == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:ContribuLing 2022/Program|ContribuLing 2022/Program]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The priority of this page is درمیانے. The deadline for translating this page is 2022-03-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 15:49, 26 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: GLAM School/Questions == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">GLAM School is a project by AvoinGLAM to chart out, uncover, and support practices that help GLAM professionals, GLAM-Wiki volunteers, Open GLAM advocates and others to be more empowered to contribute to Wikimedia and other open projects. In 2022 we are conducting surveys, chats, and interviews across organizations and networks involved in providing Open Access to cultural heritage. This page lists the questions that are used in the survey and the interviews.</div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 08:54, 26 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: GLAM School == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:GLAM School|GLAM School]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The deadline for translating this page is 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The GLAM School main page is ready for translation. I hope the syntax still remained correct after I changed the page a lot. Thank you for your amazing help!</div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 18:19, 4 Mei 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == اطلاع برائے ترجمہ: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == سلام Arif80s، آپ کو یہ اطلاع اس لیے موصول ہورہی ہے کہ آپ Meta پر بطور مترجم اردو اور سندھی درج ہیں۔ صفحہ [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] ترجمہ کے لیے دستیاب ہے۔ آپ اس کا ترجمہ یہاں کرسکتے ہیں: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=ur&action=page ترجمہ در اردو] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=sd&action=page ترجمہ در سندھی] The priority of this page is اعلی. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> آپ کی معاونت نہایت قابل قدر ہے۔ آپ جیسے مترجمین Meta کی مدد کرسکتے ہیں تاکہ متعدد الالسنہ برادری کی حیثیت سے کام کیا جاسکے۔ شکریہ! Meta ترجمہ سے مربوط افراد&rlm;, 12:51, 9 Augustus 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> byntb9ki6jc7eye0zf9i82u57a0sje9 0 206377 2518487 2448469 2022-08-10T09:23:04Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Alan Winde | beeld = Alan Winde.jpg | beeldonderskrif = Winde in 2018 | geboortenaam = Alan Richard Winde | geboortedatum = | geboortejaar = 1965 | geboortemaand = 3 | geboortedag = 18 | geboorteplek = [[Knysna]] | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde = Premier van die [[Wes-Kaap]] | termynaanvang = 22 Mei 2019 | termyneinde = | vise = | voorganger = [[Helen Zille]] | opvolger = | orde2 = [[Wes-Kaap]]se Provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid | eersteminister2 = [[Helen Zille]] | termynaanvang2 = 1 November 2018 | termyneinde2 = 22 Mei 2019 | vise2 = | voorganger2 = [[Dan Plato]] | opvolger2 = [[Albert Fritz]] | orde3 = [[Wes-Kaap|Wes-Kaapse]] Provinsiale minister van ekonomiese geleenthede | eersteminister3 = [[Helen Zille]] | termynaanvang3 = 26 Mei 2014 | termyneinde3 = 1 November 2018 | vise3 = | voorganger3 = ''Pos gestig'' | opvolger3 = [[Beverley Schäfer]] | orde4 = [[Wes-Kaap|Wes-Kaapse]] Provinsiale minister van finansies, ekonomiese ontwikkeling en toerisme | eersteminister4 = [[Helen Zille]] | termynaanvang4 = 7 Mei 2009 | termyneinde4 = 26 Mei 2014 | vise4 = | voorganger4 = [[Garth Strachan]] | opvolger4 = ''Pos afgeskaf'' | orde5 = Lid van die [[Wes-Kaapse provinsiale parlement]] | termynaanvang5 = 15 Junie 1999 | eggenoot = Tracy Winde | kinders = 2 | alma_mater = Knysna Hoërskool | religie = | handtekening = | militer = <!-- Indien die persoon militêre diens gedoen het moet in hierdie veld “Militêre Diens” ingevoer word --> | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''Alan Richard Winde''' (gebore 18 Maart 1965) is 'n [[Suid-Afrika]]anse politikus en sakeman. Hy is die huidige Premier van die [[Wes-Kaap]] en 'n lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]]. Hy was voorheen die Wes-Kaapse provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid, Wes-Kaapse provinsiale minister van finansies, ekonomiese ontwikkeling en toerisme en Wes-Kaapse provinsiale minister van ekonomiese geleenthede. Hy is 'n lid van die [[Demokratiese Alliansie]].<ref>[https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/alan-winde-named-das-western-cape-premier-candidate-17141423 Alan Winde named DA's Western Cape premier candidate]. Besoek op 10 April 2019.</ref> == Persoonlike lewe en vroeë loopbaan == Winde is op 18 Maart 1965 in [[Knysna]] gebore. Hy het aan Hoërskool Knysna skoolgegaan en daar gematrikuleer. Hy is in 1993 met Tracy Winde getroud, en hulle het twee kinders, Lauren en Jason.<ref>[https://globintel.com/south-africa/alan-winde-bio-biography-age-wife-tracy-winde-children-minister-of-economic-opportunities-western-cape-premier-candidate/ Alan Winde Biography]. Besoek op 10 April 2019.</ref> Winde is 'n entrepreneur en sakeman wat reeds 'n hele paar klein besighede gevestig het. Hy het ook voorheen vir 'n paar noemenswaardige maatskappye gewerk. == Politieke loopbaan == Voordat hy in 1999 lid van die Wes-Kaapse wetgewer geword het, was hy 'n munisipale en distrikraadslid. Hy het reeds verskeie leiersposisies in die Demokratiese Alliansie-koukus beklee. In Mei 2009 is hy deur Premier [[Helen Zille]] tot Provinsiale Minister van Finansies, Ekonomiese Ontwikkeling en Toerisme benoem. Hy is in Mei 2014 as die Provinsiale Minister van Ekonomiese Geleenthede aangestel.<ref>[https://mg.co.za/article/2009-05-08-zille-appoints-western-cape-cabinet Zille appoints Western Cape Cabinet]. Besoek op 10 April 2019.</ref><ref>[https://www.iol.co.za/news/politics/premier-zilles-new-cape-cabinet-1691800 Premier Zille’s new Cape cabinet]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In September 2018 het die Demokratiese Alliansie Winde as die party se premierskandidaat in die Wes-Kaap aangewys.<ref>[https://www.timeslive.co.za/politics/2018-09-19-alan-winde-named-da-candidate-to-take-over-from-helen-zille-as-premier/ Alan Winde named DA candidate to take over from Helen Zille as premier]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In Oktober 2018 het Premier [[Helen Zille]] aangekondig dat Winde die uitvoerende Provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid, [[Dan Plato]], sou opvolg wanneer dié die burgemeester van [[Kaapstad]] sou word. Winde het die amp op 1 November 2018 aanvaar.<ref>[https://ewn.co.za/2018/10/19/alan-winde-to-take-over-wc-community-safety-portfolio Alan Winde to take over WC Community Safety portfolio]. Besoek op 10 April 2019.</ref> Winde is op 22 Mei 2019 tot Premier van die Wes-Kaap verkies toe 'n meerderheid van die lede van die Wes-Kaapse provinsiale parlement vir hom gestem het. Hy volg Helen Zille op as die tweede premier uit die Demokratiese Alliansie se geledere.<ref>[https://www.news24.com/SouthAfrica/Local/Peoples-Post/breaking-winde-sworn-in-as-western-cape-premier-20190522 Winde elected Western Cape premier] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190528192840/https://www.news24.com/SouthAfrica/Local/Peoples-Post/breaking-winde-sworn-in-as-western-cape-premier-20190522 |date=28 Mei 2019 }}. Besoek op 14 June 2019.</ref> == Bronne == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} * {{Twitter|alanwinde}} {{beginboks}} {{opvolgboks|titel= Premier van die Wes-Kaap|voor=[[Helen Zille]]|na=Ampsbekleër|jare=2019–hede}} {{opvolgboks|titel= Wes-Kaapse Provinsial Minister van Gemeenskapsveiligheid|voor=[[Dan Plato]]|na=Albert Fritz|jare=2018–2019}} {{opvolgboks|titel=Wes-Kaapse Provinsiale Minister van Ekonomiese Geleenthede|voor=''Pos gestig''|na=[[Beverley Schäfer]]|jare=2014–2018}} {{opvolgboks|titel=Wes-Kaapse Provinsiale Minister van Finansies, Ekonomiese Ontwikkeling en Toerisme|voor=[[Garth Strachan]]|na=''Pos afgeskaf''|jare=2009-2014}} {{eindboks}} {{DEFAULTSORT:Winde, Alan}} [[Kategorie:Geboortes in 1965]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] h4ax85m8qf4culyi45ni3nmv36iphg2 2518490 2518487 2022-08-10T09:25:47Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Alan Winde | beeld = Alan Winde.jpg | beeldonderskrif = Winde in 2018 | geboortenaam = Alan Richard Winde | geboortedatum = | geboortejaar = 1965 | geboortemaand = 3 | geboortedag = 18 | geboorteplek = [[Knysna]] | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde = Premier van die [[Wes-Kaap]] | termynaanvang = 22 Mei 2019 | termyneinde = | vise = | voorganger = [[Helen Zille]] | opvolger = | orde2 = [[Wes-Kaap]]se Provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid | eersteminister2 = [[Helen Zille]] | termynaanvang2 = 1 November 2018 | termyneinde2 = 22 Mei 2019 | vise2 = | voorganger2 = [[Dan Plato]] | opvolger2 = [[Albert Fritz]] | orde3 = [[Wes-Kaap|Wes-Kaapse]] Provinsiale minister van ekonomiese geleenthede | eersteminister3 = [[Helen Zille]] | termynaanvang3 = 26 Mei 2014 | termyneinde3 = 1 November 2018 | vise3 = | voorganger3 = ''Pos gestig'' | opvolger3 = [[Beverley Schäfer]] | orde4 = [[Wes-Kaap|Wes-Kaapse]] Provinsiale minister van finansies, ekonomiese ontwikkeling en toerisme | eersteminister4 = [[Helen Zille]] | termynaanvang4 = 7 Mei 2009 | termyneinde4 = 26 Mei 2014 | vise4 = | voorganger4 = [[Garth Strachan]] | opvolger4 = ''Pos afgeskaf'' | orde5 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang5 = 15 Junie 1999 | eggenoot = Tracy Winde | kinders = 2 | alma_mater = Knysna Hoërskool | religie = | handtekening = | militer = <!-- Indien die persoon militêre diens gedoen het moet in hierdie veld “Militêre Diens” ingevoer word --> | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''Alan Richard Winde''' (gebore 18 Maart 1965) is 'n [[Suid-Afrika]]anse politikus en sakeman. Hy is die huidige Premier van die [[Wes-Kaap]] en 'n lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]]. Hy was voorheen die Wes-Kaapse provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid, Wes-Kaapse provinsiale minister van finansies, ekonomiese ontwikkeling en toerisme en Wes-Kaapse provinsiale minister van ekonomiese geleenthede. Hy is 'n lid van die [[Demokratiese Alliansie]].<ref>[https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/alan-winde-named-das-western-cape-premier-candidate-17141423 Alan Winde named DA's Western Cape premier candidate]. Besoek op 10 April 2019.</ref> == Persoonlike lewe en vroeë loopbaan == Winde is op 18 Maart 1965 in [[Knysna]] gebore. Hy het aan Hoërskool Knysna skoolgegaan en daar gematrikuleer. Hy is in 1993 met Tracy Winde getroud, en hulle het twee kinders, Lauren en Jason.<ref>[https://globintel.com/south-africa/alan-winde-bio-biography-age-wife-tracy-winde-children-minister-of-economic-opportunities-western-cape-premier-candidate/ Alan Winde Biography]. Besoek op 10 April 2019.</ref> Winde is 'n entrepreneur en sakeman wat reeds 'n hele paar klein besighede gevestig het. Hy het ook voorheen vir 'n paar noemenswaardige maatskappye gewerk. == Politieke loopbaan == Voordat hy in 1999 lid van die Wes-Kaapse wetgewer geword het, was hy 'n munisipale en distrikraadslid. Hy het reeds verskeie leiersposisies in die Demokratiese Alliansie-koukus beklee. In Mei 2009 is hy deur Premier [[Helen Zille]] tot Provinsiale Minister van Finansies, Ekonomiese Ontwikkeling en Toerisme benoem. Hy is in Mei 2014 as die Provinsiale Minister van Ekonomiese Geleenthede aangestel.<ref>[https://mg.co.za/article/2009-05-08-zille-appoints-western-cape-cabinet Zille appoints Western Cape Cabinet]. Besoek op 10 April 2019.</ref><ref>[https://www.iol.co.za/news/politics/premier-zilles-new-cape-cabinet-1691800 Premier Zille’s new Cape cabinet]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In September 2018 het die Demokratiese Alliansie Winde as die party se premierskandidaat in die Wes-Kaap aangewys.<ref>[https://www.timeslive.co.za/politics/2018-09-19-alan-winde-named-da-candidate-to-take-over-from-helen-zille-as-premier/ Alan Winde named DA candidate to take over from Helen Zille as premier]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In Oktober 2018 het Premier [[Helen Zille]] aangekondig dat Winde die uitvoerende Provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid, [[Dan Plato]], sou opvolg wanneer dié die burgemeester van [[Kaapstad]] sou word. Winde het die amp op 1 November 2018 aanvaar.<ref>[https://ewn.co.za/2018/10/19/alan-winde-to-take-over-wc-community-safety-portfolio Alan Winde to take over WC Community Safety portfolio]. Besoek op 10 April 2019.</ref> Winde is op 22 Mei 2019 tot Premier van die Wes-Kaap verkies toe 'n meerderheid van die lede van die Wes-Kaapse provinsiale parlement vir hom gestem het. Hy volg Helen Zille op as die tweede premier uit die Demokratiese Alliansie se geledere.<ref>[https://www.news24.com/SouthAfrica/Local/Peoples-Post/breaking-winde-sworn-in-as-western-cape-premier-20190522 Winde elected Western Cape premier] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190528192840/https://www.news24.com/SouthAfrica/Local/Peoples-Post/breaking-winde-sworn-in-as-western-cape-premier-20190522 |date=28 Mei 2019 }}. Besoek op 14 June 2019.</ref> == Bronne == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} * {{Twitter|alanwinde}} {{beginboks}} {{opvolgboks|titel= Premier van die Wes-Kaap|voor=[[Helen Zille]]|na=Ampsbekleër|jare=2019–hede}} {{opvolgboks|titel= Wes-Kaapse Provinsial Minister van Gemeenskapsveiligheid|voor=[[Dan Plato]]|na=Albert Fritz|jare=2018–2019}} {{opvolgboks|titel=Wes-Kaapse Provinsiale Minister van Ekonomiese Geleenthede|voor=''Pos gestig''|na=[[Beverley Schäfer]]|jare=2014–2018}} {{opvolgboks|titel=Wes-Kaapse Provinsiale Minister van Finansies, Ekonomiese Ontwikkeling en Toerisme|voor=[[Garth Strachan]]|na=''Pos afgeskaf''|jare=2009-2014}} {{eindboks}} {{DEFAULTSORT:Winde, Alan}} [[Kategorie:Geboortes in 1965]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] a4cw8nw3jgeexlzrrwb6lbmwe8ms0bk 0 213955 2518475 2518318 2022-08-10T08:50:27Z Rooiratel 90342 Verander na spesieboks wikitext text/x-wiki {{Spesieboks | name = Ringstertkardinaal | image = Ostorhinchus aureus - Wilhelma 01.jpg | image_caption = | status = NE | status_system = iucn3.1 | taxon = Ostorhinchus aureus | authority = <small>(Lacepède, 1802) | range_map = | range_map_width = | range_map_caption= | synonyms = *''Centropomus aureus'' <small>Lacepède, 1802</small> *''Amia aurea'' <small>(Lacepède, 1802)</small> *''Apogon aureus'' <small>(Lacepède, 1802)</small> *''Gronovichthys aureus'' <small>(Lacepède, 1802)</small> *''Apogon roseipinnis'' <small>[[Georges Cuvier|Cuvier]], 1829</small> }} Die '''ringstertkardinaal''' (''Ostorhinchus aureus'') is 'n [[vis]] wat wydverspreid voorkom in die westelike [[Stille Oseaan]] en die [[Indiese Oseaan]], die [[Golf van Aden]] en aan die ooskus van [[Afrika]] suidwaarts tot by die suide van [[KwaZulu-Natal]]. In Engels staan die vis bekend as die ''Ring-tailed cardinalfish'' en was voorheen geklassifiseer as ''Apogon aureus''. == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van visse]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse visse volgens wetenskaplike name]] * [[Lys van varswater visfamilies]] * [[Lys van visfamilies]] == Eksterne skakel == * https://www.fishbase.de/summary/Ostorhinchus-aureus.html * http://eol.org/pages/224893/overview {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151015064602/http://www.eol.org/pages/224893/overview |date=15 Oktober 2015 }} == Bron == * ''The Reef Guide: Fishes, corals, nudibranchs & other invertebrates: East & South Coasts of Southern Africa.'' Dennis King & Valda Fraser. Struik Nature. 2014 ISBN 978-1-77584-018-3 {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Beenvisse]] n2vcd7qvnz68m7i7rn1qfrw6xinh9yv 0 217020 2518525 2514084 2022-08-10T11:32:57Z 41.149.75.103 /* Reeks 4: Die Eiland (2022) */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Televisiereeks|reeksnaam=''Spoorloos''|onderskrif=|reeksnaam_2=|genre=Drama|formaat=|skepper=[[kykNET]]|ontwikkelaar=Ilse van Hemert|skrywer=Ilse van Hemert, Willem Grobler, Beyers de Vos & Christo Davids|regisseur=|kreatiewe regisseur=|aanbieder=|beoordelaars=|stemme=|verteller=|temamusiekkomponis=Brendan Jury|openingstema=|afsluitingstema=|komponis=|oorsprongsland={{vlagland|Suid-Afrika}}|taal=[[Afrikaans]]|aantal_seisoene=4|aantal_episodes=39|episodelys=|uitvoerende_vervaardiger=|vervaardiger=Stan Joseph & Ilse van Hemert|redigeerder=|lokasie=|kinematografie=Gavin Sterley|kamera=Mbali Mkhwanazi & Amelia Henning|looptydperk=48 minute <small>(omtrent)</small>|maatskappy=Ochre Moving Pictures|verspreider=|netwerk=[[kykNET]]|beeldformaat=HD|klankformaat=|eerste_lopie=|eerste_uitsending={{Begindatum|2018|10|9|df=y}}|laaste_uitsending=|status=|voorafgegaan_deur=|opgevolg_deur=|verwant=|webwerf=|produksiewebwerf=|produksie-bestuurder=Mighty Masha|beeld=[[Lêer:Spoorloos-300x160.jpg]]|kamera_regie=Bradley Divine|redigering=Natalie Varoy}}'''''Spoorloos''''' is 'n TV-dramareeks, geïnspireer deur ''Daddy Longlegs'', 'n boek deur die Suid-Afrikaanse skrywer Vernon Baumann. Die reeks is vanaf 9 Oktober 2018 op [[KykNET]] ([[DStv]] kanaal 144) uitgesaai. * '''Elke seisoen van die reeks bevat 'n nuwe storielyn en nuwe karakters.''' * '''Reeks 1:''' Die storie speel af in die dorpie Digtersdal in die Oos-Kaap. Dis 'n spookdorp op soek na genesing en herlewing, maar na dertien jaar se onopgeloste raaisels keer die reeksmoordenaar van destyds skielik terug. Om hom op te spoor, moet 'n speurder en joernalis al die ou wonde oopkrap. Terselfdertyd is daar ook drie kinders van die dorp wat die monster probeer vastrek, met familie-intriges soos net 'n klein dorpie kan hê. * '''Reeks 2:''' In hierdie seisoen word die storie vertel met nuwe karakters, en ook sy eie, nuwe storielyn. Adam se ontwaking wek baie belangstelling, maar nie almal is ewe bly dat dit gebeur het nie. Daar is 'n vrou wat in die hospitaal rondsluip en die dokter is oënskynlik baie senuagtig. Wanneer Adam later 'n traumatiese gebeurtenis onthou, besluit hy om self te probeer uitvind wat die aand van die motorongeluk gebeur het. Het dit enigiets te doen met die skoolmeisies wat van heksery verdink is? * '''Reeks 3:''' ’n Baba verdwyn van ’n plaas in die Noord-Kaap. Haar ouers word dood aangetref. Beide die oppasser en die baba is spoorloos. Wat het daardie verskriklike nag gebeur? Wie het die ouers vermoor en hoekom is die dogtertjie ontvoer? * '''Reeks 4:''' Stefan Claassen se lewe word in chaos gedompel wanneer 'n toevallige ontmoeting met sy lang verlore liefde nie net sy gevoelens vir haar opnuut laat opvlam nie, maar hom in 'n web van bedrog intrek wanneer sy vermis raak. '''''Spoorloos''''' word Dinsdagaande om 20h00 op KykNET uitgesaai en is ook op [[Showmax]] beskikbaar. == Reekse == {{Reeksoorsig|begin1={{Begindatum|2018|10|9|df=y}}|einde1={{Begindatum|2019|1|1|df=y}}|episodes1=13|kleur1=#4D8C57|skakel1=<includeonly>Lys van Spoorloos episodes</includeonly>#Reeks 1 (2018)|begin2={{Begindatum|2020|7|14|df=y}}|episodes2=10|kleur2=#39A78E|skakel2=<includeonly>Lys van Spoorloos episodes</includeonly>#Reeks 2 (2020)|skakel3=<includeonly>Lys van Spoorloos episodes</includeonly>#Reeks 3 (2021)|kleur3=#8F9779|begin3={{Begindatum|2021|7|6|df=y}}|einde2={{Begindatum|2020|9|15|df=y}}|episodes3=8|einde3={{Begindatum|2021|8|24|df=y}}|skakel4=<includeonly>Lys van Spoorloos episodes</includeonly>#Reeks 4 (2022)|kleur4=#8DD9CC|episodes4=8|begin4={{Begindatum|2022|7|19|df=y}}|einde4={{Begindatum|2022|9|6|df=y}}}} == Rolverdeling == ==== Reeks 1 ==== * [[Deon Coetzee]] as Werner Malan * Catriona Andrew as Angelique Malan * Francois Jacobs as Werner Jr. Malan * [[Amalia Uys]] as Lara Malan * Niel Slabbert as Jan-Gustav Malan * Ludwig Binge as Ian Vos * Wilmien Rossouw as Frieda Vos * Ruan Wessels as Basjan * Zane Meas as Adam Arendse * Charl Fleurs as Keagan Arendse * Eric Bouwer as De Wet * Kim Syster as Sonja Landman * [[Lieb Bester]] as Gert Neethling * [[Elsabé Daneel]] as Magda Neethling * Kagiso Rathebe as Sibusiso Jele * Sibulele Gcilitshana as Lusanda Miya * Ashley Taylor as Deon Prinsloo * Morné Visser as Ds. Els * André Odendaal as Piet 'Pille' Taljaart * Ineke van der Merwe as Esti Taljaart * [[Hannes van Wyk]] as Mnr. Immelman * [[Lizz Meiring]] as Marie Fick * SK Sombokwe as Fezile Grootboom * Hendrey Smit as Sarel ==== Reeks 2 ==== * Andahr Cotton as Adam Prinsloo * [[Gérard Rudolf]] as Frans Prinsloo * Lee Visagie as Christa Viljoen * Nastassja Pretorius as Yvette Strachan * Charlotte Butler as Ouma Sannie * Hanli Rolfes as Liesl Brand * [[Philip Moolman]] as Gawie Brand * Johan Baird as Dr. Geoff Lombaard * Adriana Tollig as Roelien Lombaard * Ruan Blum as Ben de Jager * Jacques Gombault as Nardus de Jager * Bertha Le Roux-Wahl as Erna de Jager * [[Elma Postma]] as Isabel Vosloo * Luandri Reynders as Bettie Vosloo * Lara Botha as Janine Groottes * Ilse-Lee van Niekerk as Heleen Prinsloo * Huey Louw as Hannes Jacobs * Alyzzander Fourie as Stoney Mostert * Carla-Marie Myburgh as Wanda Mostert * Marilize van Wyk as Lucy Williams * Dillan Park as Leo Williams * Zane Meas as Dr. Booysen * Eloise Cupido as suster Van Wyk * Eloise Clasen as Dr. Havenga * Vuyelwa Booi as adjudant Nkonyeni * Jade Morey as Sané van Staden * Stanzi Malan as Monique Alberts * Donovan Pietersen as sersant * Neels Classen as Dominee * Ruanco Uekermannn as seun-Adam * Stefan Grobeler as seun-Ben * Christo Davids as joernalis * Peter Clark as Dawie Vosloo * Charlene Prinsloo as juffrou Davids * Dontae Luke Spykerman as kleuter Mostert ==== Reeks 3 ==== * Jane de Wet as Adri van Tonder * Diaan Lawrenson as Joey Steyn * Stiaan Smith as Daniel Steyn * Wayne van Rooyen as Simon April * Annebell Kohl as Liena April * Franci Swanepoel as Therese van Tonder * Brent Vermeulen as Xander Malherbe * Donovan Pietersen as Tonie * Brandon Eloff as Larry Silkowitz * Izel Bezuidenhout as Giselle * Jakkie Groenewald as Francois Struwig * Neels Claase as Nick Malherbe * Zelda Roelofs as Mari Malherbe * Brandon Eloff as Larry Silkowitz ==== Reeks 4 ==== * [[Bobby van Jaarsveld]] as Stefan Claassen * Izel Bezuidenhout as Emma Eloff * [[Armand Aucamp]] as Lucas Eloff * Tiaan Slabbert as Phillip Naudé * Leché Joubert * [[Deon Coetzee]] as Freek Lambrecht * [[Hannes van Wyk]] * Marisa Drummond as Cobie Lambrecht * Robyn Rossouw as Belinda Paige * Ilse Klink as Melanie Paige * Brendan Daniels as George Paige * Esmeralda Bihl as Sylvia September * Donovan Pietersen as Darryl September == Episodes == === Reeks 1 (2018) === {{Episodetabel|agtergrond=#4D8C57|algeheel=6|reeks=6|titel=58|uitsaaidatum=30|titelT=Episode|episodes={{Episodelys | EpisodeNommer = 1 | EpisodeNommer2 = 1 | RTitel = Jan-Gustav en Keagan, gewaar iemand of iets wat in die riete by die rivier skuil. Kort daarna verdwyn 'n kind spoorloos. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|10|9|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 2 | EpisodeNommer2 = 2 | RTitel = Die dorp is in rep en roer: die reeksmoordenaar van destyds is mos begrawe; Frikkie se verdwyning kan nie sy werk wees nie. Speurders uit Johannesburg word ontbied en Ian Vos gaan huistoe. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|10|16|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 3 | EpisodeNommer2 = 3 | RTitel = Die bandopname word opgespoor en S'bu en Deon jaag daarmee na PE. Sonja word weggejaag uit die stasie as sy haar hulp aanbied. Esti en Jan-Gustav probeer die ondier uit sy skuilplek lok. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|10|23|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 4 | EpisodeNommer2 = 4 | RTitel = Die dorp lees die Gazette voorblad en word opgesweep deur paniek en vrees. Gert waarsku vir Werner dat die polisie weer vir Piet Pille verdink, die mechanic wat dwelms verkoop – Esti se pa. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|10|30|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 5 | EpisodeNommer2 = 5 | RTitel = Keagan besef die ondier is 'n hoërskool seun met die naam Basjan, wat vreemd optree. Mev Dominee probeer vir Esti in 'n "fraai" dogtertjie verander. Die kinders wil meer uitvind oor Basjan. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|11|6|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 6 | EpisodeNommer2 = 6 | RTitel = Die kinders besef Basjan se lewe is in gevaar en steek hom weg in die dorp, in 'n leë bus wrak. Basjan staar na die huis oorkant die skrootwerf – 'n herinnering roer as hy vir Ian sien. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|11|13|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 7 | EpisodeNommer2 = 7 | RTitel = Die dorp reageer op die nasionale nuusberig oor Frikkie. Dis Jan-Gustav se verjaarsdag. Ian sien die 13 op die koek en besef Lara het dadelik na hy weg is by Junior in die bed gespring. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|11|20|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 8 | EpisodeNommer2 = 8 | RTitel = Die dorp is verstom oor die wonderwerk dat Frikkie nog lewe. S'bu stel vas dat die geluid in die agtergrond van die fluit-opname 'n skulp chime is. Keagan probeer sy pa van Basjan vertel. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|11|27|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 9 | EpisodeNommer2 = 9 | RTitel = Die dorp vier fees. Werner voer druk uit op Gert om vir Ig in die aanhou-sel van kant te gaan maak. Angelique het dronkverdriet in die hotel kroeg, waar Adam vir Keagen wag. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|12|4|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 10 | EpisodeNommer2 = 10 | RTitel = Jan-Gustav vind uit wie sy biologiese pa is en vat die pad. De Wet en Sonja vind uit dat Lourens onskuldig was. Die dorp is verbyster as die megafoon weergalm: die klok-reël geld weer. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|12|11|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 11 | EpisodeNommer2 = 11 | RTitel = Lara vertel vir Junior sy kan nie meer 'n leuen leef nie. Sy wil skei. Werner en Angelique vind uit Junior is nie Jan-Gustav se pa nie. Deur al die konsternasie word Jan-Gustav opgespoor. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|12|18|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 12 | EpisodeNommer2 = 12 | RTitel = Bennie kyk van bo die berg af en sien waarnatoe Immelman ry. Immelman sleep Keagan in 'n vervalle gebou in en ketting hom vas. Dronk Gert wil 'n einde aan alles maak, maar skiet mis. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2018|12|25|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 13 | EpisodeNommer2 = 13 | RTitel = Nog skote klap. Immelman is getref, maar sleep Bennie weg. Keagan word oorweldig deur die rook. De Wet sien Ian op die grond en storm deur die vlamme in die gebou in. Keagan is veilig. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2019|1|1|df=y}} }}}} === Reeks 2: Heksejag (2020) === {{Episodetabel|agtergrond=#39A78E|algeheel=6|episodes={{Episodelys | EpisodeNommer = 14 | EpisodeNommer2 = 1 | RTitel = Na 'n kar ongeluk vir Adam Prinsloo in 'n maande lange koma gelaat het, word hy wakker sonder enige geheue oor wat daardie dag gebeur het. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|7|14|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 15 | EpisodeNommer2 = 2 | RTitel = Ses maande later is Adam fisies gesond, maar hy raak al hoe meer oortuig dat die medikasie wat hy vir hoofpyn kry, hom verstandelik terughou. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|7|21|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 16 | EpisodeNommer2 = 3 | RTitel = Sonder sy pa se wete keer Adam terug na sy tuisdorp, waar hy na inligting soek oor 'n meisie wat gesterf het in die ongeluk wat sy geheueverlies veroorsaak het. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|7|28|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 17 | EpisodeNommer2 = 4 | RTitel = Yvette se kluisenaar ouma vind uit dat Adam se pa vir hom oor die nag van die ongeluk gelieg het. adam ly dan aan ontrekkingsimtome en vra hulp van die dorp se dokter. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|8|4|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 18 | EpisodeNommer2 = 5 | RTitel = Adam is rasend en vasberade om uit te vind wie presies betrokke was. Christa vrees die gevolge, maar Adam se konfrontasie het 'n onverwagse gevolg. Adam grawe dieper en dieper... | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|8|11|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 19 | EpisodeNommer2 = 6 | RTitel = In 'n konfrontasie met een van die verdagtes lei tot die ontdekking dat die samesweerders afgepers was. Adam soek obsessief na die vermiste meisie en Christa. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|8|18|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 20 | EpisodeNommer2 = 7 | RTitel = Ouma Sannie openbaar wat sy die nag van die ongeluk gesien het en Adam besef dat daar 'n meesterbrein is wat die gebeure wat tot by die ongeluk gelei het agter die skerms georkestreer het. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|8|25|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 21 | EpisodeNommer2 = 8 | RTitel = 'n Jong vrou moet skuiling soek by die enigste plek waar sy veilig sal wees. Sy begin bieg waaraan sy deel was drie jaar gelede. Intussen kry Adam 'n vloedgolf van herinneringe. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|9|1|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 22 | EpisodeNommer2 = 9 | RTitel = Adam herleef die noodlottige gebeure van die verlede, terwyl die samesweerders gereedmaak om die getuies uit te wis. Die jong vrou het bewyse van die misdaad, maar sy moet haar lewe waag. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|9|8|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 23 | EpisodeNommer2 = 10 | RTitel = Adam ontdek die laaste stukkie van die legkaart – hy onthou alles met 'n hartverskeurende besef. Hy moet dan die jagtog keer en daar is net een manier om dit te doen. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2020|9|15|df=y}} }}|reeks=6|titel=58|titelT=Episode|uitsaaidatum=30}} === Reeks 3: Steynhof (2021) === {{Episodetabel|algeheel=6|reeks=6|titel=58|titelT=Episode|uitsaaidatum=30|agtergrond=#8F9779|episodes={{Episodelys | EpisodeNommer = 24 | EpisodeNommer2 = 1 | RTitel = Therese word deur die skool gedruk om 'n geboortesertifikaat vir Adri te gee. Dit lei tot 'n ontvouing van gebeure as Xander vir Adri meedeel dat sy dalk nie Therese se wettige kind is nie. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2021|7|6|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 25 | EpisodeNommer2 = 2 | RTitel = Therese kan nie bewys dat sy vir Adri aangeneem het nie en word gearresteer. Adri blameer Xander vir alles. Adri se bloedfamilie word opgespoor en sy stem in om haar oom Daniel en sy vrou te ontmoet. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2021|7|13|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 26 | EpisodeNommer2 = 3 | RTitel = Adri word meegedeel dat sy die eienaar van Steynhof is. Onsekerheid oor aandele op die plaas wek onrus by die werkers. Liena sien haarself in die nuus en sukkel om haar geheim weg te steek. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2021|7|20|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 27 | EpisodeNommer2 = 4 | RTitel = Liena erken aan Jason dat sy die ontvoerder is. Simon word vertel dat Adri die plaas wil verkoop. Adri vind haar ma se ou Blackberry en bel Xander vir hulp. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2021|7|27|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 28 | EpisodeNommer2 = 5 | RTitel = Therese wil hê Liena moet die waarheid aan Adri bekend maak. Die werkers besluit dis beter om van Adri ontslae te raak. Adri ontmoet Xander se koerier om die selfoon te gee. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2021|8|3|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 29 | EpisodeNommer2 = 6 | RTitel = Liena verklap aan Adri dat Daniel haar ouers vermoor het. Simon, Daniel en Joey besef Liena het Adri gekry. Adri kruip weg vir Daniel en vrees vir haar lewe. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2021|8|10|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 30 | EpisodeNommer2 = 7 | RTitel = Adri ontsnap van Daniel. Joey vertel Adri dat Daniel kop verloor het en haar wil doodmaak noudat sy die waarheid weet. Albei vroue ontsnap. Joey bel vir Simon en gee voor hy is die polisie. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2021|8|17|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 31 | EpisodeNommer2 = 8 | RTitel = Xander arriveer met die inligting op die Blackberry wat die groot geheim onthul. Joey vlug van die toneel. Adri en Therese herenig. Daniel gee haar 'n geboortesertifikaat. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2021|8|24|df=y}} }}}} === Reeks 4: Die Eiland (2022) === {{Episodetabel|agtergrond=#8DD9CC|algeheel=6|reeks=6|titel=58|titelT=Episode|uitsaaidatum=30|episodes={{Episodelys | EpisodeNommer = 32 | EpisodeNommer2 = 1 | RTitel = Stefan is op 'n missie om sy argiteksfirma te red. Hy ontmoet 'n vrou gestrand langs die pad: Emma, iemand uit sy verlede. Binne ure verdwyn Emma spoorloos, met skokkende gevolge vir Stefan. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|7|19|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 33 | EpisodeNommer2 = 2 | RTitel = Onthullings van Stefan se verlede veroorsaak dat hy skuldig lyk. Vasbeslote om sy onskuld te bewys, gaan hy na Emma se man se plaas om te probeer sin maak van wat almal weier om te glo. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|7|26|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 34 | EpisodeNommer2 = 3 | RTitel = Stefan word 'n voorvlugtige van die polisie. Hy word gekontak deur Emma se vriendin, Annie. Wat sy onthul, stuur Stefan terug na Lukas se plaas, die leeukuil in. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|8|2|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 35 | EpisodeNommer2 = 4 | RTitel = Stefan en Lukas gaan kop aan kop, 'n Geveg wat met 'n verrassende uitslag eindig. Hy konfronteer Annie, oortuig dat sy meer weet. Wat hy ontdek stuur sy ondersoek in 'n splinternuwe rigting. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|8|9|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 36 | EpisodeNommer2 = 5 | RTitel = Stefan moet by die eiland uitkom waar die bewys van sy onskuld weggesteek word. Terwyl sy sitsuasie meer hopeloos raak, maak ;n sielsgenoot weer kontak. Maar is dit te laat? | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|8|16|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 37 | EpisodeNommer2 = 6 | RTitel = 'n Gesaboteerde kragopwekker lei tot 'n haai-aanval, wat een persoon dood en 'n ander ernstig gewond laat. 'n Mediese helikopter word ontbied en bring nuus van naderende sikloon. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|8|23|df=y}} }}}} [[Kategorie:Afrikaanse televisieprogramme]] d9vzzkww97junhi3mzsy22xgy7ro7bc 0 258835 2518459 2518324 2022-08-10T07:43:07Z Rooiratel 90342 Verwysing bygevoeg wikitext text/x-wiki '''Hannes Visser''' ([[17 November]] [[1957]], [[Roodepoort]] - ) is 'n [[Afrikaanse skrywer]], digter en uitgewer.<ref name="versindaba" /> Sy debuutdigbundel, ''Die jaar toe pa...'', is in 2019 deur [[Naledi Uitgewers]] uitgegee. == Jeug == Hy is in Roodepoort gebore en het 'n ouer broer, Herman. Sy vader was 'n sweiser op die myn en is in 1967, 'n week voor sy 42ste verjaarsdag, dood. Visser se moeder is drie jaar later weer getroud, waarna die gesin na Durban verhuis het toe Visser in Standerd 5 (Graad 7) was. Hulle het in 1974 teruggekeer na Roodepoort en hy het in 1975 aan Hoërskool Roodepoort gematrikuleer. == Loopbaan == === Onderwys === Visser het 'n onderwysdiploma behaal en in [[Roodepoort]], [[Gauteng]] sy eerste onderwyspos bekleë. Van 1976 tot 1979 behaal hy 'n Hoër Onderwysdiploma en meld in 1980 aan vir nasionale diensplig. Daarna volg twee jaar in die weermag. Hy verwerf intussen 'n verdere diploma in Spesiale Onderwys en begin in 1982 sy onderwysloopbaan in Roodepoort en trou met Manda. Hulle het twee kinders, Tanya (1984) en Anton (1986). In 1992 bedank Visser uit die onderwys terwyl hy skoolhoof van Clarens Laerskool was. Sy bedanking volg op die uitsluiting van sy skool deur ander wit skole in die dorpe rondom [[Clarens, Vrystaat|Clarens]] omdat hy in 1992 'n bruin leerder tot sy skool toegelaat het. Skoolhoofde en beheerliggame van talle omliggende skole het geweier dat Laerskool Clarens aan sportbyeenkomste by hulle skole mag deelneem. Die beheerliggaam van die skool het Visser versoek om die bruin seun se ouers in te lig dat die skool hulle kind nie langer kan akkommodeer nie. Visser het geweier en uit die onderwys bedank. Hy en sy gesin het in Junie 1992 na [[George]] verhuis waar hy vir die volgende 10 jaar verskeie beroepe gevolg het totdat hy in 2002 'n onderwyspos aanvaar het. Hy het in 2011 as skoolhoof van Laerskool van der Hoven, 'n landelike skool buite George, bedank en is as koerantredakteur van [[Oudtshoorn Courant]] aangestel. Hy het hierdie pos aan die einde van 2021 verlaat om hom voltyds op sy skryf- en digwerk en sy uitgewery, ''Turksvy Publikasies'', toe te spits. === Redakteur, skrywer en uitgewer === In 2009 het hy saam met elf ander digters die bundel ''Boksemdais 2'' uitgegee. Sewe van sy gedigte verskyn in 2017 in Nuwe Stemme 6, uitgegee deur NB Uitgewers. Hy het al verskeie pryse by die Bloemfonteinse skrywersvereniging se landwye kompetisies gewen. In 2013 het hy eersteprys in die kortverhaalafdeling gewen, sowel as tweedeprys in die poësie-afdeling. In 2017 wen hy tweedeprys in die prosa-afdeling – kortverhale, en in 2018 die eersteprys in die poësie-afdeling in dieselfde landwye kompetisie. Hy was tot 2021 redakteur van die ''[[Oudtshoorn Courant]],'' maar wy tans sy tyd voltyds aan sy uitgewery, skryfwerk en motiveringsessies. 'n Heruitgawe van sy debuutdigbundel, ''Die jaar toe pa'', word vir die einde van 2022 deur Turksvy Publikasies beplan.<ref>http://naledi.online/product/die-jaar-toe-pa/Besoek{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} op 21/05/2019</ref> Resensies van dié bundel het reeds op [[Litnet]], Versindaba, en [[Joan Hambidge]] se [[webjoernaal]] ''Woorde wat Weeg'' verskyn. Visser het sy uitgewery in 2020 saam met Marlene Malan, 'n joernalis en taalversorger, op die been gebring. Die uitgewery het in Februarie 2021 met 'n projek begin om 'n [[digbundel]] saam te stel met gedigte van gevestigde sowel as opkomende digters wat spesifiek oor die [[Covid-19-pandemie]] handel. Die bundel, Maskers en mure met 142 digters se werk, is in samewerking met die [[Klein Karoo Nasionale Kunstefees]] (KKNK) en met ondersteuning van die Wes-Kaapse departement van kultuursake en sport, [[ATKV]], [[Absa|ABSA]] en Jannie Mouton Stigting uitgegee. Die bundel is in Junie 2021 deur die KKNK bekendgestel. Die digter [[Daniel Hugo]] was die hoofkeurder en mede-samesteller van die bundel saam met die digter, Francois de Jongh. Visser het 'n voorliefde vir kortverhale en het as deel van Turksvy Publikasies se bydrae tot die ontwikkeling van skrywers, 'n skryfkursus saamgestel wat op die kortverhaalkuns fokus. Visser se boek, ''Ligloop as skoene te maklik pas'', het in 2022 verskyn. Dit is 'n lewensafrigtingshandleiding met riglyne oor die oplossing van daaglikse probleme en kommunikasie. Visser bied ook werksessies in kreatiewe skryfwerk en digkuns aan. Hy is ook 'n geakkrediteerde lewensaftrigter en ''Neuro-linguistiese programmering'' (NLP) -praktisyn. Hy tree op as motiveringspreker en doen voorlesings en gesprekke wat soms gepaardgaan met musiek deur die Oudtshoorn-musikant, Marisca Rain. == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="versindaba">https://versindaba.co.za/gedigte/gedigte-2/hannes-visser/</ref> }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Visser, Hannes}} [[Kategorie:Afrikaners]] [[Kategorie:Afrikaanse digters]] [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1957]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse digters]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]] ggympdr8hpl22g7jscvuvkv43fwt5tn 3 264956 2518368 2496481 2022-08-09T12:51:45Z MediaWiki message delivery 55541 /* Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Welkom == {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} — [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 12:14, 5 Julie 2019 (UTC) == Translation notification: VisualEditor/Newsletter/2020/July == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2020/July|VisualEditor/Newsletter/2020/July]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is the end of this week. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 20:26, 6 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Tech/News/2020/32 == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Tech/News/2020/32|Tech/News/2020/32]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=ha&action=page translate to Hausa] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 05:27, 31 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Tech/Server switch 2020 == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Tech/Server switch 2020|Tech/Server switch 2020]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=ha&action=page translate to Hausa] The priority of this page is medium. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 13:03, 15 Augustus 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Wikimedia CH == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia CH|Wikimedia CH]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+CH&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+CH&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+CH&language=ha&action=page translate to Hausa] The priority of this page is medium. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 07:43, 17 Desember 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Eihel@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Project wiki representatives == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Project wiki representatives|Project wiki representatives]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is 2021-02-14. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The five year old strategy process has resulted in recommendations. After Global Conversations the number one priority is to establish an Interim Global Council, who will draft a Movement Charter, which will lead to the formation of a Global Council. Please help in translating the concise page "Project wiki representatives" which asks contributor to select for each project wiki a representative, who will help in implementing the first strategic priority.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 12:10, 6 Februarie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Ad Huikeshoven@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: VisualEditor/Newsletter/2021/June == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2021/June|VisualEditor/Newsletter/2021/June]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=ha&action=page translate to Hausa] The priority of this page is medium. The deadline for translating this page is 2021-06-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short newsletter is good news about posting comments on wiki. You can try out the "Discussion tools" in the Beta Features here at Meta-Wiki, too: [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]]. Thank you! </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 00:16, 16 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Template:InternetArchiveBot header == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:InternetArchiveBot header|Template:InternetArchiveBot header]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=ha&action=page translate to Hausa] <div lang="en" class="mw-content-ltr">The InternetArchiveBot team has come up with a new header for its documentation and user pages designed to make important links as easy to find as possible. We use this header on the bot's global user page, and we have it set up to show the labels in your interface language, meaning that the labels will appear in Russian on Russian Wikipedia (unless you override the interface language). In order for this feature to work, we need translations of those labels. There are only six labels: * About the Bot * Report Problem * Contact Us * Documentation * Configure * Disable Bot If you know how to say those things in another language, you can help! And your work will make it easier for non-English speakers to use InternetArchiveBot. </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 16:20, 29 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: InternetArchiveBot/Problem == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:InternetArchiveBot/Problem|InternetArchiveBot/Problem]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=ha&action=page translate to Hausa] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you to everyone who translated "Template:InternetArchiveBot header". The template is now available in 64 languages (including variants)! Now when people visit the bot's user page on those language wikis, they will be greeted with navigation options in their language. (We have since added one more link to the header – "Translate" – translations are appreciated!) This page I am requesting translations for is the "report problem" page for InternetArchiveBot, directing the user to different places depending on the kind of problem they are having. There are a total of 17 terms to translate, consisting of short phrases and sentences. This page is directly linked from the header on InternetArchiveBot's global user page, so your work will likely be seen.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 23:14, 12 Julie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2021/Voting == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|Wikimedia Foundation elections/2021/Voting]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=ha&action=page translate to Hausa] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 10:22, 2 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Hack4OpenGLAM == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Hack4OpenGLAM|Hack4OpenGLAM]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is 2021-09-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Welcome to translate the messages of the Hack4OpenGLAM hackathon, taking place at the Creative Commons Summit 20–24 September! Your work is appreciated!</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 10:25, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short|Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=ha&action=page translate to Hausa] The priority of this page is high. The deadline for translating this page is 2021-09-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short text (125 words) is meant to announce the results of the board elections on September, 7 to as much communities and volunteers as possible on such short notice in their native tongue. Please help us to make that happen! </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 19:04, 6 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Lingua Libre == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Lingua Libre|Lingua Libre]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=ha&action=page translate to Hausa] The priority of this page is medium. The deadline for translating this page is 2021-11-30. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 10:34, 18 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Movement Charter/Drafting Committee/Election translation == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Election translation|Movement Charter/Drafting Committee/Election translation]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is 2021-10-08. <div lang="en" class="mw-content-ltr">2 sentences, 21 words! Movement Charter Drafting Committee Elections are coming. Translating the voting tool SecurePoll in as many native tongues is crucial for this. But: there are two sentences we need to be translated for this. Please support the effort to make this a global experience. Thank you for helping out!</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 14:04, 6 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message|Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is 2021-10-26. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi everbody! The [[Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] is announcing a Movement Strategy Implementation Grants program to the communities. We want to reach out to as many communities as possible, calling out volunteers globally. Please support us and help translating the announcement in all the languages you speak, '''it is only 50 words'''. We will send it out as a mass message later. Beyond this: if you would like to, please check out the program and spread the word. We would appreciate your help in sharing this news in social media channels of your community. We are grateful for all your support, you are awesome!</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 14:24, 21 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is 2021-10-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The announcement of the members of the Movement Charter Drafting Committee is coming close. We would like to announce the results in as many languages as possible and kindly ask for your support. It is '''less than 100 words''', we would appreciate your help a lot and it is just a few minutes. Thank you for your continuous support! </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 13:31, 29 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is 2022-01-10. <div lang="en" class="mw-content-ltr">''This year four seats of the WMF Board of Trustees are to be newly filled and there will be a Call for Feedback about the Board of Trustees selection processes from 10 January to 7 February 2022.'' ''The [[Movement Strategy and Governance]] team is supporting this Call for Feedback. For widest outreach across the Wikiverse we kindly ask you to support this by helping us out with additional translations.'' '''Postscriptum: During the last year many of you have helped us a lot to reach out to many different communities by translating in dozens of languages. We are utterly grateful for this - thanks to all of you for your ongoing support! You are the best!''' </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 17:25, 7 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Template:Education/News/Contents == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Template:Education/News/Contents|Template:Education/News/Contents]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=ha&action=page translate to Hausa] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 08:48, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is 2022-02-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Good day to you from [[Movement Strategy and Governance]]! The coming weeks see a Call for Feedback concerning the creation of a movementwide [[Leadership_Development_Task_Force]]. We are announcing it by a short message of '''only 60 words''' to be distributed globally on Tuesday. Global distribution asks for native language support, so we kindly ask for your help to have as many translations as possible available. It should be a few minutes of work only. Thank you very much for your help, [[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Gebruikerbespreking:MediaWiki message delivery|kontak]]) 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC)</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: ContribuLing 2022 == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:ContribuLing 2022|ContribuLing 2022]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=ha&action=page translate to Hausa] The priority of this page is medium. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 12:05, 12 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=ha&action=page translate to Hausa] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 15:18, 22 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Ericliu1912@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Ukraine's Cultural Diplomacy Month == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Ukraine's Cultural Diplomacy Month|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=ha&action=page translate to Hausa] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 01:50, 2 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Juan90264@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: ContribuLing 2022/Program == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:ContribuLing 2022/Program|ContribuLing 2022/Program]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=ha&action=page translate to Hausa] The priority of this page is medium. The deadline for translating this page is 2022-03-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 15:49, 26 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: GLAM School/Questions == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">GLAM School is a project by AvoinGLAM to chart out, uncover, and support practices that help GLAM professionals, GLAM-Wiki volunteers, Open GLAM advocates and others to be more empowered to contribute to Wikimedia and other open projects. In 2022 we are conducting surveys, chats, and interviews across organizations and networks involved in providing Open Access to cultural heritage. This page lists the questions that are used in the survey and the interviews.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 08:52, 26 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: GLAM School == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:GLAM School|GLAM School]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=ha&action=page translate to Hausa] The deadline for translating this page is 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The GLAM School main page is ready for translation. I hope the syntax still remained correct after I changed the page a lot. Thank you for your amazing help!</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 18:20, 4 Mei 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hello Joris Darlington Quarshie, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Afrikaans, Zoeloe en Hausa on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=af&action=page translate to Afrikaans] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=zu&action=page translate to Zoeloe] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=ha&action=page translate to Hausa] The priority of this page is high. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 12:51, 9 Augustus 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> 8fby59gss4b6ml5q36xjeu0r50nxry1 3 267408 2518419 2016927 2022-08-10T02:23:47Z QueerEcofeminist 96452 QueerEcofeminist het bladsy [[Gebruikerbespreking:KarenWunderkind]] na [[Gebruikerbespreking:Karenchik Kasabian]] geskuif: Bladsy is outomaties geskuif na hernoeming van gebruiker "[[Spesiaal:CentralAuth/KarenWunderkind|KarenWunderkind]]" na "[[Spesiaal:CentralAuth/Karenchik Kasabian|Karenchik Kasabian]]" wikitext text/x-wiki == Welkom == {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br/>Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening - sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} — [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 17:12, 18 Julie 2019 (UTC) ldsw88wft77l48731q69z7fbif5rbbz 1 269213 2518512 2023140 2022-08-10T10:21:06Z 41.13.10.45 /* https://www.christianityboard.com/threads/adrio-k%C3%B6nig-professor-dr-on-galasians-4-10.49697/?fbclid=IwAR2CaRt_tUbz4Kq95Gl6hBw-6B1d83AxeNlS6d4QiZeZOb2AksfFAzTpd1Y */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} == https://www.christianityboard.com/threads/adrio-k%C3%B6nig-professor-dr-on-galasians-4-10.49697/?fbclid=IwAR2CaRt_tUbz4Kq95Gl6hBw-6B1d83AxeNlS6d4QiZeZOb2AksfFAzTpd1Y == [https://www.christianityboard.com/threads/adrio-k%C3%B6nig-professor-dr-on-galasians-4-10.49697/?fbclid=IwAR2CaRt_tUbz4Kq95Gl6hBw-6B1d83AxeNlS6d4QiZeZOb2AksfFAzTpd1Y Adrio König Professor Dr on Galasians 4:10 | Christian Forums @ Christianity Board] [[Spesiaal:Bydraes/41.13.10.45|41.13.10.45]] 10:21, 10 Augustus 2022 (UTC) n8v5qwfk0dc31dbafsf5ydfkougb1gd 0 277906 2518379 2493575 2022-08-09T13:47:22Z 41.246.130.124 The spelling wikitext text/x-wiki [[File:Anonymous at Scientology in Los Angeles.jpg|thumb|Lede van die kuberkraker organisasie [[Anonymous (kollektief)|Anonymous]], in [[Los Angeles]], [[Kalifornië]] (Februarie [[2008]]).]] 'n '''Kuberkraker''' is enige rekenaarkundige wat sy tegniese kennis gebruik om 'n rekenaarprobleem te oorkom. Terwyl "Kuberkraker" na enige vaardige [[Programmeerder| rekenaarprogrammeerder]] kan verwys, word die term in die populêre kultuur geassosieer met "sekuriteit krakers". Dit is iemand wie, met sy tegniese kennis, foute of wedervaringe gebruik om in [[rekenaar]]stelsels in te breek.<ref name="ietf" /> == Definisies == === Algemene definisie === Die gebruik van die woord kuberkraker of in [[Engels]] "hacker", weerspieël twee verskillende definisiesː # 'n Aanhanger van die [[tegnologie]]- en programmeringsubkultuur (kuberkraker-kultuur). # Iemand wat [[rekenaarsekuriteit]] kan ondermyn. As dit vir kwaadwillige doeleindes gedoen word kan die persoon ook 'n kraker of in Engels ''cracker,'' genoem word.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}|RFC 1983</ref> Die hoofgebruik van "kuberkraker" verwys egter meestal na rekenaarmisdadigers as gevolg van hul verskyning in [[massamedia]] sedert die negentigerjare.<ref name= "Skillings, CNET, 2020"> {{cite web |url=https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | title = In '95, these people defined tech: Gates, Bezos, Mitnick and more | access-date = 2020-05-28 | first = Jon | last = Skillings | date = 2020-05-27 | website = CNET | quote = Die term kuberkraker (''hacker'') het begin met 'n goedaardige definisie: dit beskryf rekenaarprogrammeerders wat veral vaardig was in die oplos van tegniese probleme. Teen die middel van die negentigerjare is dit egter wyd gebruik om te verwys na diegene wat hul vaardighede op die wegbreek van rekenaars ingestel het, hetsy vir ligte kwaadwilligheid of misdadige gewin. Dit bring ons by Kevin Mitnic.| format = HTML | archive-url = https://web.archive.org/web/20200528205149/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | archive-date = 2020-05-28 | df = dmy-all |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200702073720/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ |archive-date=2 Julie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Dit sluit ''script kiddies'' in wat 'n kuberkraker-sleng vir "skriprekrute" is. Skriprekrute is mense wat programme, wat deur ander mense geskryf is, binnedring terwyl hulself oor baie min kennis oor die programme se werking beskik.<ref>{{cite magazine|last1=Yagoda|first1=Ben|title=A Short History of "Hack"|url=http://www.newyorker.com/tech/elements/a-short-history-of-hack|magazine=The New Yorker|accessdate=3 November 2015}}</ref> Die gebruik van die woord kuberkraker het so oorheersend geword dat die algemene publiek grotendeels nie bewus is van die verskillende betekenisse daarvan nie. Hoewel die selfbenaming van stokperdjies as kuberkrakers meestal deur rekenaarveiligheidskuberkrakers erken en aanvaar word, beskou mense van die programmeringsubkultuur die gebruik van die rekenaarindringing verkeerd, en beklemtoon hulle die verskil tussen die twee deur sekuriteitsbrekers 'krakers' te noem (analoog aan 'n kluiskrakers). Die kontroversie is gewoonlik gebaseer op die bewering dat die term oorspronklik beteken dat iemand met 'n positiewe sin met iets omgaan, dit wil sê deur speelse slimheid te gebruik om 'n doel te bereik. Maar dan word daar veronderstel dat die betekenis van die term oor dekades heen verskuif het en verwys het na rekenaarmisdadigers.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160516153012/https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |archivedate=2016-05-16}}RFC 1392</ref> Namate die sekuriteitsverwante gebruik wyer versprei het, het die oorspronklike betekenis minder bekend geword. In die populêre gebruik en in die media is "rekenaarindringers" of "rekenaarmisdadigers" die eksklusiewe betekenis van die woord vandag. 'n [[Internet]] kuberkraker het byvoorbeeld in Maart deur die staat se veiligheidstelsels gebreek. In die rekenaargeesdriftige gemeenskap (kuberkraker kultuur) is die primêre betekenis 'n komplimentêre beskrywing van 'n besonderse programmeerder of tegniese kundige. (Byvoorbeeld, [[Linus Torvalds]], die skepper van [[Linux]], word deur sommige as 'n kuberkraker beskou.) 'n Groot deel van die tegniese gemeenskap dring daarop aan dat laasgenoemde die "korrekte" gebruik van die woord is. === Voorstelling in die hoofstroommedia === Die huidige gebruik van die term in die hoofstroommedia kan moontlik teruggevoer word na die vroeë 1980's. Toe die term in 1983 deur die hoofstroommedia aan die breër samelewing bekendgestel is, het selfs diegene in die rekena. Oken2ir9i4btiogntargemeenskap na rekenaarindringing verwys as ''hacking'' (kraking), hoewel dit nie die eksklusiewe definisie van die woord was nie. In reaksie op die toenemende mediagebruik van die term uitsluitlik met die kriminele konnotasie, het die rekenaargemeenskap hul terminologie begin onderskei. Alternatiewe terme soos ''cracker'' (kraker) is geskep om die onderskeid tussen kuberkrakers binne die wettige programmeergemeenskap en diegene wat rekenaarinbrake uitvoer, te behou. Verdere terme soos 'swart hoed', 'wit hoed' en 'grys hoed' het ontwikkel toe wette teen die inbraak van rekenaars in werking getree het om kriminele aktiwiteite te onderskei van die wettige aktiwiteite. === Voorstelling in netwerknuus === Netwerknuusgebruik van die term het egter deurgaans meestal betrekking gehad op kriminele aktiwiteite, ondanks die poging van die tegniese gemeenskap om die oorspronklike betekenis te bewaar en te onderskei, en daarom hou die hoofstroommedia en die breë publiek vandag rekenaarmisdadigers met alle vlakke van tegniese gesofistikeerdheid voor as kuberkrakers (''hackers'') en gebruik nie die woord in 'n nie-kriminele konnotasie nie. Lede van die media lyk soms nie bewus van die onderskeid nie, en groepeer wettige ''hackers'' soos [[Linus Torvalds]] en [[Steve Wozniak]] saam met kriminele kuberkrakers.<ref name="A who's who of hackers">{{cite web|last=DuBois|first=Shelley|title=A who's who of hackers|url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|work=Reporter|publisher=Fortune Magazine|accessdate=19 Junie 2011|archive-date=19 Junie 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110619062251/http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|url-status=dead}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="ietf">{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}[[Request for Comments|RFC]] 1983</ref> }} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Hackers}} {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Rekenaarterminologie]] [[Kategorie:Kubermisdaad]] ieihovxhbgr93j02sd27euvz6yw1ck9 2518380 2518379 2022-08-09T13:51:33Z 41.246.130.124 wikitext text/x-wiki [[File:Anonymous at Scientology in Los Angeles.jpg|thumb|Lede van die kuberkraker organisasie [[Anonymous (kollektief)|Anonymous]], in [[Los Angeles]], [[Kalifornië]] (Februarie [[2008]]).]] 'n '''Kuberkraker''' is enige rekenaarkundige wat sy tegniese kennis gebruik om 'n rekenaarprobleem te oorkom. Terwyl "Kuberkraker" na enige vaardige [[Programmeerder| rekenaarprogrammeerder]] kan verwys, word die term in die populêre kultuur geassosieer met "sekuriteit krakers". Dit is iemand wie, met sy tegniese kennis, foute of wedervaringe gebruik om in [[rekenaar]]stelsels in te breek.<ref name="ietf" /> == Definisies == === Algemene definisie === Die gebruik van die woord kuberkraker of in [[Engels]] "hacker", weerspieël twee verskillende definisiesː # 'n Aanhanger van die [[tegnologie]]- en programmeringsubkultuur (kuberkraker-kultuur). # Iemand wat [[rekenaarsekuriteit]] kan ondermyn. As dit vir kwaadwillige doeleindes gedoen word kan die persoon ook 'n kraker of in Engels ''cracker,'' genoem word.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}|RFC 1983</ref> Die hoofgebruik van "kuberkraker" verwys egter meestal na rekenaarmisdadigers as gevolg van hul verskyning in [[massamedia]] sedert die negentigerjare.<ref name= "Skillings, CNET, 2020"> {{cite web |url=https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | title = In '95, these people defined tech: Gates, Bezos, Mitnick and more | access-date = 2020-05-28 | first = Jon | last = Skillings | date = 2020-05-27 | website = CNET | quote = Die term kuberkraker (''hacker'') het begin met 'n goedaardige definisie: dit beskryf rekenaarprogrammeerders wat veral vaardig was in die oplos van tegniese probleme. Teen die middel van die negentigerjare is dit egter wyd gebruik om te verwys na diegene wat hul vaardighede op die wegbreek van rekenaars ingestel het, hetsy vir ligte kwaadwilligheid of misdadige gewin. Dit bring ons by Kevin Mitnic.| format = HTML | archive-url = https://web.archive.org/web/20200528205149/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | archive-date = 2020-05-28 | df = dmy-all |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200702073720/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ |archive-date=2 Julie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Dit sluit ''script kiddies'' in wat 'n kuberkraker-sleng vir "skriprekrute" is. Skriprekrute is mense wat programme, wat deur ander mense geskryf is, binnedring terwyl hulself oor baie min kennis oor die programme se werking beskik.<ref>{{cite magazine|last1=Yagoda|first1=Ben|title=A Short History of "Hack"|url=http://www.newyorker.com/tech/elements/a-short-history-of-hack|magazine=The New Yorker|accessdate=3 November 2015}}</ref> Die gebruik van die woord kuberkraker het so oorheersend geword dat die algemene publiek grotendeels nie bewus is van die verskillende betekenisse daarvan nie. Hoewel die selfbenaming van stokperdjies as kuberkrakers meestal deur rekenaarveiligheidskuberkrakers erken en aanvaar word, beskou mense van die programmeringsubkultuur die gebruik van die rekenaarindringing verkeerd, en beklemtoon hulle die verskil tussen die twee deur sekuriteitsbrekers 'krakers' te noem (analoog aan 'n kluiskrakers). Die kontroversie is gewoonlik gebaseer op die bewering dat die term oorspronklik beteken dat iemand met 'n positiewe sin met iets omgaan, dit wil sê deur speelse slimheid te gebruik om 'n doel te bereik. Maar dan word daar veronderstel dat die betekenis van die term oor dekades heen verskuif het en verwys het na rekenaarmisdadigers.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160516153012/https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |archivedate=2016-05-16}}RFC 1392</ref> Namate die sekuriteitsverwante gebruik wyer versprei het, het die oorspronklike betekenis minder bekend geword. In die populêre gebruik en in die media is "rekenaarindringers" of "rekenaarmisdadigers" die eksklusiewe betekenis van die woord vandag. 'n [[Internet]] kuberkraker het byvoorbeeld in Maart deur die staat se veiligheidstelsels gebreek. In die rekenaargeesdriftige gemeenskap (kuberkraker kultuur) is die primêre betekenis 'n komplimentêre beskrywing van 'n besonderse programmeerder of tegniese kundige. (Byvoorbeeld, [[Linus Torvalds]], die skepper van [[Linux]], word deur sommige as 'n kuberkraker beskou.) 'n Groot deel van die tegniese gemeenskap dring daarop aan dat laasgenoemde die "korrekte" gebruik van die woord is. === Voorstelling in die hoofstroommedia === Die huidige gebruik van die term in die hoofstroommedia kan moontlik teruggevoer word na die vroeë 1980's. Toe die term in 1983 deur die hoofstroommedia aan die breër samelewing bekendgestel is, het selfs diegene in die rekena. Die gemeenskap na rekenaarindringing verwys as ''hacking'' (kraking), hoewel dit nie die eksklusiewe definisie van die woord was nie. In reaksie op die toenemende mediagebruik van die term uitsluitlik met die kriminele konnotasie, het die rekenaargemeenskap hul terminologie begin onderskei. Alternatiewe terme soos ''cracker'' (kraker) is geskep om die onderskeid tussen kuberkrakers binne die wettige programmeergemeenskap en diegene wat rekenaarinbrake uitvoer, te behou. Verdere terme soos 'swart hoed', 'wit hoed' en 'grys hoed' het ontwikkel toe wette teen die inbraak van rekenaars in werking getree het om kriminele aktiwiteite te onderskei van die wettige aktiwiteite. === Voorstelling in netwerknuus === Netwerknuusgebruik van die term het egter deurgaans meestal betrekking gehad op kriminele aktiwiteite, ondanks die poging van die tegniese gemeenskap om die oorspronklike betekenis te bewaar en te onderskei, en daarom hou die hoofstroommedia en die breë publiek vandag rekenaarmisdadigers met alle vlakke van tegniese gesofistikeerdheid voor as kuberkrakers (''hackers'') en gebruik nie die woord in 'n nie-kriminele konnotasie nie. Lede van die media lyk soms nie bewus van die onderskeid nie, en groepeer wettige ''hackers'' soos [[Linus Torvalds]] en [[Steve Wozniak]] saam met kriminele kuberkrakers.<ref name="A who's who of hackers">{{cite web|last=DuBois|first=Shelley|title=A who's who of hackers|url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|work=Reporter|publisher=Fortune Magazine|accessdate=19 Junie 2011|archive-date=19 Junie 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110619062251/http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|url-status=dead}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="ietf">{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}[[Request for Comments|RFC]] 1983</ref> }} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Hackers}} {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Rekenaarterminologie]] [[Kategorie:Kubermisdaad]] acuq172timgnsxjy5q1gtgh25tyswxa 2518381 2518380 2022-08-09T13:56:13Z 41.246.130.124 Spel vout wikitext text/x-wiki [[File:Anonymous at Scientology in Los Angeles.jpg|thumb|Lede van die kuberkraker organisasie [[Anonymous (kollektief)|Anonymous]], in [[Los Angeles]], [[Kalifornië]] (Februarie [[2008]]).]] 'n '''Kuberkraker''' is enige rekenaarkundige wat sy tegniese kennis gebruik om 'n rekenaarprobleem te oorkom. Terwyl "Kuberkraker" na enige vaardige [[Programmeerder| rekenaarprogrammeerder]] kan verwys, word die term in die populêre kultuur geassosieer met "sekuriteit krakers". Dit is iemand wie, met sy tegniese kennis, foute of wedervaringe gebruik om in [[rekenaar]]stelsels in te breek.<ref name="ietf" /> == Definisies == === Algemene definisie === Die gebruik van die woord kuberkraker of in [[Engels]] "hacker", weerspieël twee verskillende definisiesː # 'n Aanhanger van die [[tegnologie]]- en programmeringsubkultuur (kuberkraker-kultuur). # Iemand wat [[rekenaarsekuriteit]] kan ondermyn. As dit vir kwaadwillige doeleindes gedoen word kan die persoon ook 'n kraker of in Engels ''cracker,'' genoem word.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}|RFC 1983</ref> Die hoofgebruik van "kuberkraker" verwys egter meestal na rekenaarmisdadigers as gevolg van hul verskyning in [[massamedia]] sedert die negentigerjare.<ref name= "Skillings, CNET, 2020"> {{cite web |url=https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | title = In '95, these people defined tech: Gates, Bezos, Mitnick and more | access-date = 2020-05-28 | first = Jon | last = Skillings | date = 2020-05-27 | website = CNET | quote = Die term kuberkraker (''hacker'') het begin met 'n goedaardige definisie: dit beskryf rekenaarprogrammeerders wat veral vaardig was in die oplos van tegniese probleme. Teen die middel van die negentigerjare is dit egter wyd gebruik om te verwys na diegene wat hul vaardighede op die wegbreek van rekenaars ingestel het, hetsy vir ligte kwaadwilligheid of misdadige gewin. Dit bring ons by Kevin Mitnic.| format = HTML | archive-url = https://web.archive.org/web/20200528205149/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | archive-date = 2020-05-28 | df = dmy-all |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200702073720/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ |archive-date=2 Julie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Dit sluit ''script kiddies'' in wat 'n kuberkraker-sleng vir "skriprekrute" is. Skriprekrute is mense wat programme, wat deur ander mense geskryf is, binnedring terwyl hulself oor baie min kennis oor die programme se werking beskik.<ref>{{cite magazine|last1=Yagoda|first1=Ben|title=A Short History of "Hack"|url=http://www.newyorker.com/tech/elements/a-short-history-of-hack|magazine=The New Yorker|accessdate=3 November 2015}}</ref> Die gebruik van die woord kuberkraker het so oorheersend geword dat die algemene publiek grotendeels nie bewus is van die verskillende betekenisse daarvan nie. Hoewel die selfbenaming van stokperdjies as kuberkrakers meestal deur rekenaarveiligheidskuberkrakers erken en aanvaar word, beskou mense van die programmeringsubkultuur die gebruik van die rekenaarindringing verkeerd, en beklemtoon hulle die verskil tussen die twee deur sekuriteitsbrekers 'krakers' te noem (analoog aan 'n kluiskrakers). Die kontroversie is gewoonlik gebaseer op die bewering dat die term oorspronklik beteken dat iemand met 'n positiewe sin met iets omgaan, dit wil sê deur speelse slimheid te gebruik om 'n doel te bereik. Maar dan word daar veronderstel dat die betekenis van die term oor dekades heen verskuif het en verwys het na rekenaarmisdadigers.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160516153012/https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |archivedate=2016-05-16}}RFC 1392</ref> Namate die sekuriteitsverwante gebruik wyer versprei het, het die oorspronklike betekenis minder bekend geword. In die populêre gebruik en in die media is "rekenaarindringers" of "rekenaarmisdadigers" die eksklusiewe betekenis van die woord vandag. 'n [[Internet]] kuberkraker het byvoorbeeld in Maart deur die staat se veiligheidstelsels gebreek. In die rekenaargeesdriftige gemeenskap (kuberkraker kultuur) is die primêre betekenis 'n komplimentêre beskrywing van 'n besonderse programmeerder of tegniese kundige. (Byvoorbeeld, [[Linus Torvalds]], die skepper van [[Linux]], word deur sommige as 'n kuberkraker beskou.) 'n Groot deel van die tegniese gemeenskap dring daarop aan dat laasgenoemde die "korrekte" gebruik van die woord is. === Voorstelling in die hoofstroommedia === Die huidige gebruik van die term in die hoofstroommedia kan moontlik teruggevoer word na die vroeë 1980's. Toe die term in 1983 deur die hoofstroommedia aan die breër samelewing bekendgestel is, het selfs diegene in die rekenaarsekuriteit. Die gemeenskap na rekenaarindringing verwys as ''hacking'' (kraking), hoewel dit nie die eksklusiewe definisie van die woord was nie. In reaksie op die toenemende mediagebruik van die term uitsluitlik met die kriminele konnotasie, het die rekenaargemeenskap hul terminologie begin onderskei. Alternatiewe terme soos ''cracker'' (kraker) is geskep om die onderskeid tussen kuberkrakers binne die wettige programmeergemeenskap en diegene wat rekenaarinbrake uitvoer, te behou. Verdere terme soos 'swart hoed', 'wit hoed' en 'grys hoed' het ontwikkel toe wette teen die inbraak van rekenaars in werking getree het om kriminele aktiwiteite te onderskei van die wettige aktiwiteite. === Voorstelling in netwerknuus === Netwerknuusgebruik van die term het egter deurgaans meestal betrekking gehad op kriminele aktiwiteite, ondanks die poging van die tegniese gemeenskap om die oorspronklike betekenis te bewaar en te onderskei, en daarom hou die hoofstroommedia en die breë publiek vandag rekenaarmisdadigers met alle vlakke van tegniese gesofistikeerdheid voor as kuberkrakers (''hackers'') en gebruik nie die woord in 'n nie-kriminele konnotasie nie. Lede van die media lyk soms nie bewus van die onderskeid nie, en groepeer wettige ''hackers'' soos [[Linus Torvalds]] en [[Steve Wozniak]] saam met kriminele kuberkrakers.<ref name="A who's who of hackers">{{cite web|last=DuBois|first=Shelley|title=A who's who of hackers|url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|work=Reporter|publisher=Fortune Magazine|accessdate=19 Junie 2011|archive-date=19 Junie 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110619062251/http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|url-status=dead}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="ietf">{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}[[Request for Comments|RFC]] 1983</ref> }} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Hackers}} {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Rekenaarterminologie]] [[Kategorie:Kubermisdaad]] lllpwbj2ycdgj05smkw4u44nohkerkp 2518383 2518381 2022-08-09T14:01:50Z 41.246.130.124 Spelvout wikitext text/x-wiki [[File:Anonymous at Scientology in Los Angeles.jpg|thumb|Lede van die kuberkraker organisasie [[Anonymous (kollektief)|Anonymous]], in [[Los Angeles]], [[Kalifornië]] (Februarie [[2008]]).]] 'n '''Kuberkraker''' is enige rekenaarkundige wat sy tegniese kennis gebruik om 'n rekenaarprobleem te oorkom. Terwyl "Kuberkraker" na enige vaardige [[Programmeerder| rekenaarprogrammeerder]] kan verwys, word die term in die populêre kultuur geassosieer met "sekuriteit krakers". Dit is iemand wie, met sy tegniese kennis, foute of wedervaringe gebruik om in [[rekenaar]]stelsels in te breek.<ref name="ietf" /> == Definisies == === Algemene definisie === Die gebruik van die woord kuberkraker of in [[Engels]] "hacker", weerspieël twee verskillende definisiesː # 'n Aanhanger van die [[tegnologie]]- en programmeringsubkultuur (kuberkraker-kultuur). # Iemand wat [[rekenaarsekuriteit]] kan ondermyn. As dit vir kwaadwillige doeleindes gedoen word kan die persoon ook 'n kraker of in Engels ''cracker,'' genoem word.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}|RFC 1983</ref> Die hoofgebruik van "kuberkraker" verwys egter meestal na rekenaarmisdadigers as gevolg van hul verskyning in [[massamedia]] sedert die negentigerjare.<ref name= "Skillings, CNET, 2020"> {{cite web |url=https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | title = In '95, these people defined tech: Gates, Bezos, Mitnick and more | access-date = 2020-05-28 | first = Jon | last = Skillings | date = 2020-05-27 | website = CNET | quote = Die term kuberkraker (''hacker'') het begin met 'n goedaardige definisie: dit beskryf rekenaarprogrammeerders wat veral vaardig was in die oplos van tegniese probleme. Teen die middel van die negentigerjare is dit egter wyd gebruik om te verwys na diegene wat hul vaardighede op die wegbreek van rekenaars ingestel het, hetsy vir ligte kwaadwilligheid of misdadige gewin. Dit bring ons by Kevin Mitnic.| format = HTML | archive-url = https://web.archive.org/web/20200528205149/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | archive-date = 2020-05-28 | df = dmy-all |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200702073720/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ |archive-date=2 Julie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Dit sluit ''script kiddies'' in wat 'n kuberkraker-sleng vir "skriprekrute" is. Skriprekrute is mense wat programme, wat deur ander mense geskryf is, binnedring terwyl hulself oor baie min kennis oor die programme se werking beskik.<ref>{{cite magazine|last1=Yagoda|first1=Ben|title=A Short History of "Hack"|url=http://www.newyorker.com/tech/elements/a-short-history-of-hack|magazine=The New Yorker|accessdate=3 November 2015}}</ref> Die gebruik van die woord kuberkraker het so oorheersend geword dat die algemene publiek grotendeels nie bewus is van die verskillende betekenisse daarvan nie. Hoewel die selfbenaming van stokperdjies as kuberkrakers meestal deur rekenaarveiligheidskuberkrakers erken en aanvaar word, beskou mense van die programmeringsubkultuur die gebruik van die rekenaarindringing verkeerd, en beklemtoon hulle die verskil tussen die twee deur sekuriteitsbrekers 'krakers' te noem (analoog aan 'n kluiskrakers). Die kontroversie is gewoonlik gebaseer op die bewering dat die term oorspronklik beteken dat iemand met 'n positiewe sin met iets omgaan, dit wil sê deur speelse slimheid te gebruik om 'n doel te bereik. Maar dan word daar veronderstel dat die betekenis van die term oor dekades heen verskuif het en verwys het na rekenaarmisdadigers.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160516153012/https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |archivedate=2016-05-16}}RFC 1392</ref> Namate die sekuriteitsverwante gebruik wyer versprei het, het die oorspronklike betekenis minder bekend geword. In die populêre gebruik en in die media is "rekenaarindringers" of "rekenaarmisdadigers" die eksklusiewe betekenis van die woord vandag. 'n [[Internet]] kuberkraker het byvoorbeeld in Maart deur die staat se veiligheidstelsels gebreek. In die rekenaargeesdriftige gemeenskap (kuberkraker kultuur) is die primêre betekenis 'n komplimentêre beskrywing van 'n besonderse programmeerder of tegniese kundige. (Byvoorbeeld, [[Linus Torvalds]], die skepper van [[Linux]], word deur sommige as 'n kuberkraker beskou.) 'n Groot deel van die tegniese gemeenskap dring daarop aan dat laasgenoemde die "korrekte" gebruik van die woord is. === Voorstelling in die hoofstroommedia === Die huidige gebruik van die term in die hoofstroommedia kan moontlik teruggevoer word na die vroeë 1980's. Toe die term in 1983 deur die hoofstroommedia aan die breër samelewing bekendgestel is, het selfs diegene in die rekenaarsgemeenskap. Die gemeenskap na rekenaarindringing verwys as ''hacking'' (kraking), hoewel dit nie die eksklusiewe definisie van die woord was nie. In reaksie op die toenemende mediagebruik van die term uitsluitlik met die kriminele konnotasie, het die rekenaargemeenskap hul terminologie begin onderskei. Alternatiewe terme soos ''cracker'' (kraker) is geskep om die onderskeid tussen kuberkrakers binne die wettige programmeergemeenskap en diegene wat rekenaarinbrake uitvoer, te behou. Verdere terme soos 'swart hoed', 'wit hoed' en 'grys hoed' het ontwikkel toe wette teen die inbraak van rekenaars in werking getree het om kriminele aktiwiteite te onderskei van die wettige aktiwiteite. === Voorstelling in netwerknuus === Netwerknuusgebruik van die term het egter deurgaans meestal betrekking gehad op kriminele aktiwiteite, ondanks die poging van die tegniese gemeenskap om die oorspronklike betekenis te bewaar en te onderskei, en daarom hou die hoofstroommedia en die breë publiek vandag rekenaarmisdadigers met alle vlakke van tegniese gesofistikeerdheid voor as kuberkrakers (''hackers'') en gebruik nie die woord in 'n nie-kriminele konnotasie nie. Lede van die media lyk soms nie bewus van die onderskeid nie, en groepeer wettige ''hackers'' soos [[Linus Torvalds]] en [[Steve Wozniak]] saam met kriminele kuberkrakers.<ref name="A who's who of hackers">{{cite web|last=DuBois|first=Shelley|title=A who's who of hackers|url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|work=Reporter|publisher=Fortune Magazine|accessdate=19 Junie 2011|archive-date=19 Junie 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110619062251/http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|url-status=dead}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="ietf">{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}[[Request for Comments|RFC]] 1983</ref> }} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Hackers}} {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Rekenaarterminologie]] [[Kategorie:Kubermisdaad]] mwscyq6pjrlpzgdvogl1079hqkb1u60 2518389 2518383 2022-08-09T14:24:22Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/41.246.130.124|41.246.130.124]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Sobaka|Sobaka]] wikitext text/x-wiki [[File:Anonymous at Scientology in Los Angeles.jpg|thumb|Lede van die kuberkraker organisasie [[Anonymous (kollektief)|Anonymous]], in [[Los Angeles]], [[Kalifornië]] (Februarie [[2008]]).]] 'n '''Kuberkraker''' is enige rekenaarkundige wat sy tegniese kennis gebruik om 'n rekenaarprobleem te oorkom. Terwyl "Kuberkraker" na enige vaardige [[Programmeerder| rekenaarprogrammeerder]] kan verwys, word die term in die populêre kultuur geassosieer met "sekuriteit krakers". Dit is iemand wie, met sy tegniese kennis, foute of wedervaringe gebruik om in [[rekenaar]]stelsels in te breek.<ref name="ietf" /> == Definisies == === Algemene definisie === Die gebruik van die woord kuberkraker of in [[Engels]] "hacker", weerspieël twee verskillende definisiesː # 'n Aanhanger van die [[tegnologie]]- en programmeringsubkultuur (kuberkraker-kultuur). # Iemand wat [[rekenaarsekuriteit]] kan ondermyn. As dit vir kwaadwillige doeleindes gedoen word kan die persoon ook 'n kraker of in Engels ''cracker,'' genoem word.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}|RFC 1983</ref> Die hoofgebruik van "kuberkraker" verwys egter meestal na rekenaarmisdadigers as gevolg van hul verskyning in [[massamedia]] sedert die negentigerjare.<ref name= "Skillings, CNET, 2020"> {{cite web |url=https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | title = In '95, these people defined tech: Gates, Bezos, Mitnick and more | access-date = 2020-05-28 | first = Jon | last = Skillings | date = 2020-05-27 | website = CNET | quote = Die term kuberkraker (''hacker'') het begin met 'n goedaardige definisie: dit beskryf rekenaarprogrammeerders wat veral vaardig was in die oplos van tegniese probleme. Teen die middel van die negentigerjare is dit egter wyd gebruik om te verwys na diegene wat hul vaardighede op die wegbreek van rekenaars ingestel het, hetsy vir ligte kwaadwilligheid of misdadige gewin. Dit bring ons by Kevin Mitnic.| format = HTML | archive-url = https://web.archive.org/web/20200528205149/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ | archive-date = 2020-05-28 | df = dmy-all |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200702073720/https://www.cnet.com/news/in-95-these-people-defined-tech-gates-gosling-bezos-mitnick-and-more/ |archive-date=2 Julie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Dit sluit ''script kiddies'' in wat 'n kuberkraker-sleng vir "skriprekrute" is. Skriprekrute is mense wat programme, wat deur ander mense geskryf is, binnedring terwyl hulself oor baie min kennis oor die programme se werking beskik.<ref>{{cite magazine|last1=Yagoda|first1=Ben|title=A Short History of "Hack"|url=http://www.newyorker.com/tech/elements/a-short-history-of-hack|magazine=The New Yorker|accessdate=3 November 2015}}</ref> Die gebruik van die woord kuberkraker het so oorheersend geword dat die algemene publiek grotendeels nie bewus is van die verskillende betekenisse daarvan nie. Hoewel die selfbenaming van stokperdjies as kuberkrakers meestal deur rekenaarveiligheidskuberkrakers erken en aanvaar word, beskou mense van die programmeringsubkultuur die gebruik van die rekenaarindringing verkeerd, en beklemtoon hulle die verskil tussen die twee deur sekuriteitsbrekers 'krakers' te noem (analoog aan 'n kluiskrakers). Die kontroversie is gewoonlik gebaseer op die bewering dat die term oorspronklik beteken dat iemand met 'n positiewe sin met iets omgaan, dit wil sê deur speelse slimheid te gebruik om 'n doel te bereik. Maar dan word daar veronderstel dat die betekenis van die term oor dekades heen verskuif het en verwys het na rekenaarmisdadigers.<ref>{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160516153012/https://tools.ietf.org/html/rfc1392 |archivedate=2016-05-16}}RFC 1392</ref> Namate die sekuriteitsverwante gebruik wyer versprei het, het die oorspronklike betekenis minder bekend geword. In die populêre gebruik en in die media is "rekenaarindringers" of "rekenaarmisdadigers" die eksklusiewe betekenis van die woord vandag. 'n [[Internet]] kuberkraker het byvoorbeeld in Maart deur die staat se veiligheidstelsels gebreek. In die rekenaargeesdriftige gemeenskap (kuberkraker kultuur) is die primêre betekenis 'n komplimentêre beskrywing van 'n besonderse programmeerder of tegniese kundige. (Byvoorbeeld, [[Linus Torvalds]], die skepper van [[Linux]], word deur sommige as 'n kuberkraker beskou.) 'n Groot deel van die tegniese gemeenskap dring daarop aan dat laasgenoemde die "korrekte" gebruik van die woord is. === Voorstelling in die hoofstroommedia === Die huidige gebruik van die term in die hoofstroommedia kan moontlik teruggevoer word na die vroeë 1980's. Toe die term in 1983 deur die hoofstroommedia aan die breër samelewing bekendgestel is, het selfs diegene in die rekenaargemeenskap na rekenaarindringing verwys as ''hacking'' (kraking), hoewel dit nie die eksklusiewe definisie van die woord was nie. In reaksie op die toenemende mediagebruik van die term uitsluitlik met die kriminele konnotasie, het die rekenaargemeenskap hul terminologie begin onderskei. Alternatiewe terme soos ''cracker'' (kraker) is geskep om die onderskeid tussen kuberkrakers binne die wettige programmeergemeenskap en diegene wat rekenaarinbrake uitvoer, te behou. Verdere terme soos 'swart hoed', 'wit hoed' en 'grys hoed' het ontwikkel toe wette teen die inbraak van rekenaars in werking getree het om kriminele aktiwiteite te onderskei van die wettige aktiwiteite. === Voorstelling in netwerknuus === Netwerknuusgebruik van die term het egter deurgaans meestal betrekking gehad op kriminele aktiwiteite, ondanks die poging van die tegniese gemeenskap om die oorspronklike betekenis te bewaar en te onderskei, en daarom hou die hoofstroommedia en die breë publiek vandag rekenaarmisdadigers met alle vlakke van tegniese gesofistikeerdheid voor as kuberkrakers (''hackers'') en gebruik nie die woord in 'n nie-kriminele konnotasie nie. Lede van die media lyk soms nie bewus van die onderskeid nie, en groepeer wettige ''hackers'' soos [[Linus Torvalds]] en [[Steve Wozniak]] saam met kriminele kuberkrakers.<ref name="A who's who of hackers">{{cite web|last=DuBois|first=Shelley|title=A who's who of hackers|url=http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|work=Reporter|publisher=Fortune Magazine|accessdate=19 Junie 2011|archive-date=19 Junie 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110619062251/http://tech.fortune.cnn.com/2011/06/16/a-whos-who-of-hackers/|url-status=dead}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="ietf">{{cite web|url=https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |title= Internet Users' Glossary |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160605204821/https://tools.ietf.org/html/rfc1983 |archivedate=2016-06-05}}[[Request for Comments|RFC]] 1983</ref> }} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Hackers}} {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Rekenaarterminologie]] [[Kategorie:Kubermisdaad]] 46ecdks62omowhwhxdu8ve1tdss5czq 0 287029 2518468 2431079 2022-08-10T08:47:15Z Aliwal2012 39067 Aliwal2012 het bladsy [[Wes-Kaapse provinsiale parlement]] na [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] oor 'n aanstuur geskuif: spelkorreksie wikitext text/x-wiki [[Lêer:SA Western Cape Provincial Parliament 2019.svg|duimnael|250px|regs|Setels in die provinsiale wetgewer na die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2019|Mei 2019-verkiesing]]: {{legend|#005BA6|DA: 24 setels}} {{legend|#006600|ANC: 12 setels}} {{legend|#852A2A|EFF: 2 setels}} {{legend|#F36900|GOOD: 1 setel}} {{legend|#BA0C2F|ACDP: 1 setel}} {{legend|#EC8713|VF+: 1 setel}} {{legend|#1C9069|ALJAMA: 1 setel}}]] Die '''Wes-Kaapse provinsiale parlement ''' is die primêre wetgewende liggaam van die provinsie [[Wes-Kaap]]. Dit het 'n eenkamersamestelling en verkies die premier en die provinsiale kabinet uit die lede van die leierparty of koalisie in die parlement. Die Parlement is geleë in Walestraat 7 in Kaapstad. == Magte == Die Wes-Kaapse provinsiale parlement verkies die premier van die Wes-Kaap en kan die premier dwing om te bedank deur 'n [[mosie van wantroue]] te aanvaar. Al word die Uitvoerende Raad van die provinsie deur die Premier benoem, kan die wetgewer 'n mosie van wantroue aanneem wat die Premier dwing om die Raad te herkonfigureer. Die provinsiale wetgewer wys ook afgevaardigdes van die Oos-Kaap aan die [[Nasionale Raad van Provinsies]] toe en afgevaardigdes van partye word toeken in verhouding tot die totale aantal setels wat elke party in die wetgewer hou. Die wetgewer is by magte om wetgewing op verskeie terreine aan te neem, soos uiteengesit in die nasionale grondwet; op sommige terreine word die wetgewende mag met die nasionale parlement gedeel, terwyl ander vir die provinsie gereserveer word. Die velde sluit sake soos gesondheid, onderwys, landbou, behuising, beskerming van die omgewing en ontwikkelingsbeplanning in. Die wetgewer hou toesig oor die administrasie van die provinsiale regering van die Wes-Kaap, en die Premier van die Wes-Kaap en die lede van die Uitvoerende Raad moet aan die wetgewer verslag doen oor die uitvoering van hul individuele verantwoordelikhede. Die wetgewer bestuur ook die geldsake van die provinsiale regering deur middel van die bewilligingswetsontwerpe wat die provinsiale begroting bepaal. <ref>{{Cite web |url=http://www.eclegislature.gov.za/about_us/separation_of_power |title=Skeiding van magte |access-date=18 Januarie 2020 |archive-date=26 Junie 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190626090234/http://www.eclegislature.gov.za/about_us/separation_of_power |url-status=dead }}</ref> == Verkiesing == Die provinsiale wetgewer bestaan uit 42 lede wat verkies word deur 'n stelsel van proporsionele verteenwoordiging van die partylys met geslote lyste. Met ander woorde, elke kieser stem vir een politieke party, en setels in die wetgewer aan die partye toegeken in verhouding tot die aantal stemme wat dit ontvang het. Die setels word dan deur lede gevul volgens die lyste wat die partye voor die verkiesing ingedien het. == Ampsdraers == Die [[Speaker]] is die politieke hoof van die wetgewer en word bygestaan deur 'n adjunk-speaker. Die huidige speaker is Masizole Mnqasela, en die adjunk-speaker is Beverley Schäfer; hulle is albei lede van die [[Demokratiese Alliansie]]. Sedert 22 Mei 2019 is die premier van die Wes-Kaap [[Alan Winde]] van die DA, wat [[Helen Zille]] opgevolg het. Die leier van die amptelike opposisie is [[Cameron Dugmore]] van die [[African National Congress]]. ===Voormalige speakers van die Wes-Kaapse provinsiale parlement=== {|class="wikitable" !Persoon !Ampstermyn !Party |- |- style="background:#ffc;" |[[Willem Doman]] |1994–2001 |[[Nuwe Nasionale Party|NNP]] |- style="background:#cfc;" |[[Lynne Brown]]<ref>{{cite web |url=http://www.guide2womenleaders.com/south_africa_local.htm |title=South Africa Local Leaders |work=Worldwide Guide to Women in Leadership |accessdate=7 Mei 2009}}</ref> |2001–2004 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#cfc;" |[[Shaun Byneveldt]] |2004–2009 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#ccf;" |[[Shahid Esau]] |2009–2011 |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |- style="background:#ccf;" |[[Richard Majola]] |2011–2014 |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |- style="background:#ccf;" |[[Sharna Fernandez]] |2014–2019 |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |- style="background:#ccf;" |[[Masizole Mnqasela]] |2019 ''(sittend)'' |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |} === Lys van opposisieleiers === {|class="wikitable" !Naam !Intree !Verlaat !Party |- style="background:#ccf;" |[[Theuns Botha]] |2004 |2009 |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |- style="background:#cfc;" |[[Lynne Brown]] |2009 |2014 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#cfc;" |[[Marius Fransman]] |2014 |2016 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#cfc;" |[[Khaya Magaxa]] |2016 |2019 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#cfc;" |[[Cameron Dugmore]] |2019 |''(sittend)'' |[[African National Congress|ANC]] |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.wcpp.gov.za/ WKPP se amptelike webtuiste] [[Kategorie:Wes-Kaap]] [[Kategorie:Provinsiale wetgewers van Suid-Afrika]] 9k2jg6o4z3zx22sohvx952jvsfhokxq 2518474 2518468 2022-08-10T08:50:06Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki [[Lêer:SA Western Cape Provincial Parliament 2019.svg|duimnael|250px|regs|Setels in die provinsiale wetgewer na die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2019|Mei 2019-verkiesing]]: {{legend|#005BA6|DA: 24 setels}} {{legend|#006600|ANC: 12 setels}} {{legend|#852A2A|EFF: 2 setels}} {{legend|#F36900|GOOD: 1 setel}} {{legend|#BA0C2F|ACDP: 1 setel}} {{legend|#EC8713|VF+: 1 setel}} {{legend|#1C9069|ALJAMA: 1 setel}}]] Die '''Wes-Kaapse Provinsiale Parlement''' is die primêre wetgewende liggaam van die provinsie [[Wes-Kaap]]. Dit het 'n eenkamersamestelling en verkies die premier en die provinsiale kabinet uit die lede van die leierparty of koalisie in die parlement. Die Parlement is geleë in Walestraat 7 in Kaapstad. == Magte == Die Wes-Kaapse Provinsiale Parlement verkies die premier van die Wes-Kaap en kan die premier dwing om te bedank deur 'n [[mosie van wantroue]] te aanvaar. Al word die Uitvoerende Raad van die provinsie deur die Premier benoem, kan die wetgewer 'n mosie van wantroue aanneem wat die Premier dwing om die Raad te herkonfigureer. Die provinsiale wetgewer wys ook afgevaardigdes van die Oos-Kaap aan die [[Nasionale Raad van Provinsies]] toe en afgevaardigdes van partye word toeken in verhouding tot die totale aantal setels wat elke party in die wetgewer hou. Die wetgewer is by magte om wetgewing op verskeie terreine aan te neem, soos uiteengesit in die nasionale grondwet; op sommige terreine word die wetgewende mag met die nasionale parlement gedeel, terwyl ander vir die provinsie gereserveer word. Die velde sluit sake soos gesondheid, onderwys, landbou, behuising, beskerming van die omgewing en ontwikkelingsbeplanning in. Die wetgewer hou toesig oor die administrasie van die provinsiale regering van die Wes-Kaap, en die Premier van die Wes-Kaap en die lede van die Uitvoerende Raad moet aan die wetgewer verslag doen oor die uitvoering van hul individuele verantwoordelikhede. Die wetgewer bestuur ook die geldsake van die provinsiale regering deur middel van die bewilligingswetsontwerpe wat die provinsiale begroting bepaal. <ref>{{Cite web |url=http://www.eclegislature.gov.za/about_us/separation_of_power |title=Skeiding van magte |access-date=18 Januarie 2020 |archive-date=26 Junie 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190626090234/http://www.eclegislature.gov.za/about_us/separation_of_power |url-status=dead }}</ref> == Verkiesing == Die provinsiale wetgewer bestaan uit 42 lede wat verkies word deur 'n stelsel van proporsionele verteenwoordiging van die partylys met geslote lyste. Met ander woorde, elke kieser stem vir een politieke party, en setels in die wetgewer aan die partye toegeken in verhouding tot die aantal stemme wat dit ontvang het. Die setels word dan deur lede gevul volgens die lyste wat die partye voor die verkiesing ingedien het. == Ampsdraers == Die [[Speaker]] is die politieke hoof van die wetgewer en word bygestaan deur 'n adjunk-speaker. Die huidige speaker is Masizole Mnqasela, en die adjunk-speaker is Beverley Schäfer; hulle is albei lede van die [[Demokratiese Alliansie]]. Sedert 22 Mei 2019 is die premier van die Wes-Kaap [[Alan Winde]] van die DA, wat [[Helen Zille]] opgevolg het. Die leier van die amptelike opposisie is [[Cameron Dugmore]] van die [[African National Congress]]. ===Voormalige speakers van die Wes-Kaapse Provinsiale Parlement=== {|class="wikitable" !Persoon !Ampstermyn !Party |- |- style="background:#ffc;" |[[Willem Doman]] |1994–2001 |[[Nuwe Nasionale Party|NNP]] |- style="background:#cfc;" |[[Lynne Brown]]<ref>{{cite web |url=http://www.guide2womenleaders.com/south_africa_local.htm |title=South Africa Local Leaders |work=Worldwide Guide to Women in Leadership |accessdate=7 Mei 2009}}</ref> |2001–2004 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#cfc;" |[[Shaun Byneveldt]] |2004–2009 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#ccf;" |[[Shahid Esau]] |2009–2011 |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |- style="background:#ccf;" |[[Richard Majola]] |2011–2014 |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |- style="background:#ccf;" |[[Sharna Fernandez]] |2014–2019 |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |- style="background:#ccf;" |[[Masizole Mnqasela]] |2019 ''(sittend)'' |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |} === Lys van opposisieleiers === {|class="wikitable" !Naam !Intree !Verlaat !Party |- style="background:#ccf;" |[[Theuns Botha]] |2004 |2009 |[[Demokratiese Alliansie|DA]] |- style="background:#cfc;" |[[Lynne Brown]] |2009 |2014 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#cfc;" |[[Marius Fransman]] |2014 |2016 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#cfc;" |[[Khaya Magaxa]] |2016 |2019 |[[African National Congress|ANC]] |- style="background:#cfc;" |[[Cameron Dugmore]] |2019 |''(sittend)'' |[[African National Congress|ANC]] |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.wcpp.gov.za/ WKPP se amptelike webtuiste] [[Kategorie:Wes-Kaap]] [[Kategorie:Provinsiale wetgewers van Suid-Afrika]] kabhobj06i8s14417sdspexspvdacxh 1 287031 2518470 2294426 2022-08-10T08:47:15Z Aliwal2012 39067 Aliwal2012 het bladsy [[Bespreking:Wes-Kaapse provinsiale parlement]] na [[Bespreking:Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] oor 'n aanstuur geskuif: spelkorreksie wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 290515 2518529 2485524 2022-08-10T11:52:13Z Aliwal2012 39067 skakel na Potchefstroomse Universiteit vir C.H.O. wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Wetenskaplike | naam = Magdalena Kathrina Petronella Smith Meyer | beeld = | breedte = | beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | beeldonderskrif = | geboortenaam = | geboortedatum = {{geboortedatum|1931|10|09}} | geboorteplek = [[Leeudoringstad]] | sterftedatum = {{SDEO|2004|10|21|1931|10|09}} | sterfteplek = | plek van graf = | blyplek = {{Vlag|Suid-Afrika}} | burgerskap = | nasionaliteit = | vakgebied = Akarologie | werkplek = Instituut vir Plantbeskerming | alma mater = [[Potchefstroomse Universiteit vir C.H.O.]] | doktorale promotor = | akademiese adviseurs = | doktorale studente = | ander studente = | bekend vir = | beïnvloed deur = | invloed op = | toekennings = | handtekening = | webblad = | voetnotas = }} '''Magdalena Kathrina Petronella Smith Meyer''' (9 Oktober 1931 [[ Leeudoringstad ]] – 21 Oktober 2004) (bekend aan haar vriende as Lenie) was 'n akaroloog ('n mens wat [[bosluis]]e en myte bestudeer) wat beskou was as 'n wêrelddeskundige oor myte van landboukundige belang en bekend was as "die moeder van die rooi spinnekopmyte van die wêreld".{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} Sy het meer as 700 nuwe [[spesie]]s en 25 nuwe [[Genus|genera]] beskryf, meestal van myte van landboukundige belang. Meyer was betrokke by die bevordering van biologiese bestryding van myte met behulp van roofmyte, [[spinnekop]]e en [[insekte]]. == Opvoeding == Lenie Meyer is op 9 Oktober 1931 op 'n plaas naby [[Leeudoringstad]] gebore. Sy het gematrikuleer aan [[Helpmekaar-kollege]] in [[Johannesburg]] in 1948. Meyer het in 1949 aan die [[Potchefstroomse Universiteit vir C.H.O.]] ingeskryf waar sy in 1951 haar BSc. (''cum laude'') in [[Plantkunde]] en [[Dierkunde]] voltooi het; gevolg deur 'n MSc (''cum laude'') in Dierkunde in 1953 en 'n Hoër Diploma in Biblioteekkunde (''cum laude'') in 1958. Haar proefskrif vir haar DSc. in Dierkunde in 1959 is oor prostigmatiese myte (Acari ''Trombidiformes'') wat met plante in Suid-Afrika geassosieer word.{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} [[Lêer:Trombidium holosericeum (aka).jpg|duimnael|'n Rooimyt]] == Loopbaan == Meyer het begin werk by die Instituut vir Plantbeskerming (PPRI) van die Suid-Afrikaanse Landbounavorsingsraad (LNR), gebaseer in [[Pretoria]]. In 1964 het sy 'n beurs van die Kanadese navorsingsraad ontvang en die volgende jaar het verskeie akaroloë in [[Kanada]], die Verenigde State van Amerika en [[Europa]] besoek.{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} In 1964 is sy aangestel as bestuurder van die Onderafdeling Ekonomiese Dierkunde (Arachnida en Nematologie) by die LNR en in 1970 is sy bevorder as assistentdirekteur van die PPRI. In 1989 was sy een van die eerste navorsers wat tot spesialiswetenskaplike bevorder is en in 1994, kort voor haar aftrede, is sy aangestel as senior spesialiswetenskaplike.{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} Ondanks die feit dat sy afgetree het, het Meyer voortgegaan om as medenavorser by die PPRI te werk.{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} Meyer het toesig gehou oor 6 MSc.-studente en 7 DS-studente en was die eksaminator vir nog 14 studente gedurende haar loopbaan.{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} == Bydraes == Meyer het 'n belangrike rol gespeel in die ontwikkeling van Akarologie in Suider-Afrika, wat gelei het tot 'n beter internasionale begrip van sommige van die mees ekonomies- en landbou-belangrike landbouplae wat tot die spinnekopmyt-familie, '' Tetranychidae'' en die platmyt-familie ''Tenuipalpidae'' behoort. Sy het meer as 700 nuwe [[spesies]] en 25 nuwe [[Genus|genera]] van myte beskryf, waaronder die genera ''Capedulia'', ''Coleacarus'' en ''Krugeria''.{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} In 1959 het Meyer die Nasionale versameling van Acarina gestig, wat nou een van die grootste mytversamelings in die [[Suidelike Halfrond]] is, met meer as 120&nbsp;000 eksemplare, wat meer as 89&nbsp;000 families, 2&nbsp;700 [[spesie]]s en 480 [[Genus|genera]] verteenwoordig, waarvan meer as die helfte gedurende haar tyd by die PPRI versamel is.{{R|Dippenaar-Schoeman2005|ARCMites2020}} Meyer het verskillende tegnieke ontwikkel vir die versameling van myte en het 'n belangrike bydrae gelewer tot die beheer daarvan op verskillende plante, waaronder sitrus, katoen, sagtevrugte, druiwe, bessies, groente, tabak en ander veldgewasse, blomme en sierplante. Sy was betrokke by die verspreiding van inligting oor die beheer van myte en was aktief betrokke by die registrasie van nuwe mytplaagdoders en in die advisering van chemiese ondernemings oor hul spuitproewe en die evaluering van die resultate daarvan.{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} Meyer het spesiale pogings aangewend om die biologiese bestryding van myte met behulp van spinnekoppe, insekte en roofmyte te bevorder.{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} Hierdie roofmyte is versamel vanaf verskillende ''[[Acacia]]''-spesies.{{R|Acacia}} Meyer het saamgewerk met navorsers van [[Costa Rica]], [[Israel]] en [[Portugal]] en 'n identifikasiediens gelewer aan verskillende lande, waaronder [[Australië]], [[Brasilië]], [[Kanada]], [[Hawaii]], [[Indië]], [[Iran]], en die [[Verenigde State]]. Sy het verskeie lande in Suider-Afrika besoek, soos [[Angola]], [[Malawi]] en [[Zimbabwe]] om hulle te adviseer oor ekonomies belangrike myte wat op verskillende gewasse voorkom. == Erkenning == * Meyer was tot 1997 hoofredakteur van die redaksie van die '' International Journal of Acarology '' (IJA) * In 1998 het die IJA die "MKP Meyer-genootskap" begin ter erkenning van haar bydraes tot Akarologie * Die IJA het haar weer toegeken vir haar bydraes tot Akarologie in 2002. == Geselekteerde publikasies == Meyer het meer as 100 wetenskaplike artikels gepubliseer, waaronder sewe memoires en twee handboeke oor myte wat op gewasse voorkom. Sy het 'n kontrolelys ontwikkel wat die 60 ekonomies belangrike mytplaagspesies in Suider-Afrika dek.{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} Meyer het onder meer bygedra tot 'n hoofstuk oor Acari in die reeks boeke ''Bio-aardrykskunde en Ekologie van Suider-Afrika'' (''Biogeography and Ecology of Southern Africa''): * {{cite book | last=Smith Meyer | first=Magdalena K. P. | last2=Loots | first2=G. C. | title=Biogeography and Ecology of Southern Africa | chapter=Acari | publisher=Springer Netherlands | publication-place=Dordrecht | year=1978 | isbn=978-94-009-9953-4 | issn=0077-0639 | doi=10.1007/978-94-009-9951-0_19}} In 1983 het sy die eerste biodiversiteitsopname oor myte begin. Uit die gegewens wat in die opname ingesamel is, het sy vier referate gepubliseer oor die myt [[Dier|fauna]] van die [[Suid-Afrikaanse Nasionale Parke]]. Sy was ook senior skrywer van die eerste kontrolelys van Acari van die [[Ethiopië|Ethiopiese streek]] en het artikels gepubliseer oor mytfauna van [[Kameroen]], [[Kaap Verde]], [[Costa Rica]], [[Israel]], [[Zimbabwe]] en [[Jemen]].{{R|Dippenaar-Schoeman2005}} *Ueckermann, E.A.; Van Harten, A. & Meyer (Smith) M.K.P. "The mites and ticks (Acari) of Yemen: an annotated check-list." in ''Fauna of Arabia.'' ResearchGate lys elf van Meyer se publikasies, insluitend: * {{cite journal | last=Meyer | first=Magdalena K.P. Smith | last2=Vargas | first2=Carlos | title=Two new spider mites (Acari: Tetranychidae) from Costa Rica | journal=International Journal of Acarology | publisher=Informa UK Limited | volume=25 | issue=2 | year=1999 | issn=0164-7954 | doi=10.1080/01647959908683622 | pages=111–120}} * {{cite journal | last=Smith Meyer | first=Magdalena K.P. | title=Some new south African Eriophyidae (Acari: Eriophyoidea), with description of a new genus | journal=International Journal of Acarology | publisher=Informa UK Limited | volume=16 | issue=2 | year=1990 | issn=0164-7954 | doi=10.1080/01647959008683518 | pages=89–101}} {{wikispecies|Magdalena K.P. Smith Meyer}} == Verwysings == {{verwysings|verwysings= <ref name="Acacia">{{cite journal |last=Meyer (Smith) |first=M.K.P. |title=A review of species of Aceria Keifer (Acari: Eriophyidae) associated with Acacia spp |journal=International Journal of Acarology |date=1990 |volume=16 |pages=149–173| language=Engels}}</ref> <ref name="ARCMites2020">{{cite web |title=NCA, Mite Collection |work=The Agricultural Research Council |date=11 Februarie 2020 |url=http://www.arc.agric.za/arc-ppri/Pages/Biosystematics/NCA,-Mite-Collection.aspx |access-date=12 Februarie 2020 |language=Engels |archive-url=https://web.archive.org/web/20191029161612/http://www.arc.agric.za/arc-ppri/Pages/Biosystematics/NCA,-Mite-Collection.aspx |archive-date=29 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> <ref name="Dippenaar-Schoeman2005">{{cite journal | last=Dippenaar-Schoeman | first=A.S.| last2=Ueckermann |first2=E.A. | title=Dr Magdalena K.P. Meyer (Smith) (9 October 1931 - 21 October 2004) | journal=African Plant Protection Research Institute | volume=11 | issue=1 | date=1 Januarie 2005 | issn=1023-3121 | pages=17–22 | url=https://journals.co.za/content/plantpro/11/1/EJC87788 | publisher=SABINET, Pretoria| access-date=12 Februarie 2020| language=Engels}}</ref> }} == Eksterne skakels == * [https://www.researchgate.net/scientific-contributions/2002687282_Magdalena_K_P_Smith_Meyer Publikasies deur Magdalena K. P. Smith Meyer] op ResearchGate * [http://orlabs.oclc.org/identities/lccn-n90-621833/ Publikasies deur Magdalena K. P. Smith Meyer] op WorldCat Identities * [https://www.semanticscholar.org/author/M.K.P.-Smith-Meyer/153878720 Publikasies deur M.K.P Smith Meyer] op Semantic Scholar * [http://bionames.org/authors/M%20K%20P%20Smith%20Meyer Fauna] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200212184312/http://bionames.org/authors/M%2520K%2520P%2520Smith%2520Meyer |date=12 Februarie 2020 }} geassosieer met M.K.P. Smith Meyer op Bionames.org * [http://www.arc.agric.za/Pages/Home.aspx Agricultural Research Council, Pretoria] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200130075926/http://www.arc.agric.za/Pages/Home.aspx |date=30 Januarie 2020 }} * [https://www.gfar.net/organizations/arc-plant-protection-research-institute Landbounavorsingsraad se Instituut vir Plantbeskerming] * [http://www.arc.agric.za/arc-ppri/Pages/Biosystematics/NCA,-Mite-Collection.aspx Landbounavorsingsraad se Nasionale versameling van myte] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191029161612/http://www.arc.agric.za/arc-ppri/Pages/Biosystematics/NCA,-Mite-Collection.aspx |date=29 Oktober 2019 }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Meyer, Magdalena K. P. Smith}} [[Kategorie:Geboortes in 1931]] [[Kategorie:Sterftes in 2004]] [[Kategorie:Wetenskaplikes]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse wetenskaplikes]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse bioloë]] cv18k01j17dq007e5lnezc4qi7p9vqh 0 303227 2518501 2294501 2022-08-10T09:43:26Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam=Cathlene Labuschagne |geboortedatum = <!-- {{geboortedatum en ouderdom|yyyy|m|d|df=yes}} --> |geboorteplek = |sterftedatum = |sterfteplek = |party = [[Demokratiese Alliansie]] |orde=[[Opposisieleier]] in die [[Nasionale Raad van Provinsies]] |termynaanvang=19 September 2016 |termyneinde= |orde2=Afgevaardigde van die [[Nasionale Raad van Provinsies]] |termynaanvang2=22 Mei 2014 |termyneinde2= |orde3=Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] |termynaanvang3=6 Mei 2009 |termyneinde3=6 Mei 2014 |kiesafdeling= |beeldonderskrif= |professie=Politikus |blyplek=[[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] }} '''Cathlene "Cathy" Labuschagne''' is 'n Suid-Afrikaanse [[politikus]] en die [[Opposisieleier]] in die [[Nasionale Raad van Provinsies]] (NRVP) sedert haar verkiesing in September 2016. Sy het 'n afgevaardigde in Mei 2014 geword en verteenwoordig die [[Wes-Kaap]] in die wetgewer. Sy is hoof van die Wes-Kaapse provinsiale afvaardiging. Labuschagne was voorheen 'n lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] vir 'n volle vyf jaar van Mei 2009 tot Mei 2014. Sy is 'n lid van die [[Demokratiese Alliansie]] (DA).<ref>[https://www.heraldlive.co.za/news/politics/2016-09-19-eff-trims-malemas-parliamentary-role/ EFF trims Malema's parliamentary role]. Besoek op 27 Mei 2020.</ref> == Verwysings == {{verwysings}} == Eksterne skakels == *[https://www.pa.org.za/person/cathleen-labuschagne/ Cathlene Labuschagne]. ''People's Assembly''. Besoek op 27 Mei 2020. {{Lede van NRVP|state=collapsed}} {{DEFAULTSORT:Labuschagne, Cathlene}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Afgevaardigdes van die Nasionale Raad van Provinsies]] tw8dzn4w8hziib3p9mzac0ap49je6fi 0 303696 2518455 2441502 2022-08-10T04:48:47Z 2001:4451:116A:BE00:343C:E3B6:431C:5E0F wikitext text/x-wiki [[Lêer:09630jfTimog Avenue Barangay Sacred Heart Fences GMA Network Center EDSAfvf 16.jpg|duimnael]] '''GMA Network''' ('''Global Media Arts''' of eenvoudig '''GMA''') is 'n belangrike nasionale televisie- en radionetwerk in die [[Filippyne]]. GMA Network is 'n vlagskipseiendom van GMA Network Inc. wat openbaar verhandel word. Die eerste uitsending op televisie was op 29 Oktober 1961. GMA Network (voorheen bekend as '''RBS TV Channel 7''', '''GMA Radio-Television Arts''' en '''GMA Rainbow Satellite Network''') word gereeld na verwys as die "Kapuso Network", wat verwys na die oorsig van die maatskappy se logo. Dit word ook die "Christian Network" genoem, wat verwys na die oënskynlike programmering tydens die ampstermyn van die nuwe bestuur, wat in 1974 oorgeneem het. Dit het sy hoofkwartier in die [[GMA Network Center]] in [[Quezon City]] en die sender, Tower of Power, is geleë in Tandang Soraanlaan, Barangay Culiat, ook in Quezon City. == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|GMA Network, Inc.}} * [http://www.gmanetwork.com/ amptelike webwerf] {{Normdata}} [[Kategorie:Filippynse televisiekanale]] [[Kategorie:Uitsaaikorporasies]] 28wbhscjr2zdkhvbt7evw361xilyir9 0 305772 2518486 2383604 2022-08-10T09:21:31Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Debbie Schäfer | beeld = Debbie Schafer MP (cropped).jpg | beeldonderskrif = Schäfer in Mei 2009 | geboortenaam = | geboortejaar = 1966 | geboortemaand = 12 | geboortedag = 18 | geboorteplek = [[Pietermaritzburg]], [[Natal (provinsie)|Natal]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = | sterfplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | nasionaliteit = Suid-Afrikaner | orde = Wes-Kaapse provinsiale minister van onderwys | termynaanvang = 26 Mei 2014 | termyneinde = 15 Mei 2022 | premier = [[Alan Winde]]<br/>[[Helen Zille]] | voorganger = Donald Grant | opvolger = [[David Maynier]] | orde2 = Adjunkskaduminister van justisie en staatkundige ontwikkeling | termynaanvang2 = 6 September 2010 | termyneinde2 = 6 Mei 2014 | voorganger2 = [[Natasha Mazzone]] | opvolger2 = [[Werner Horn]] | orde3 = Adjunkskaduminister van polisie | termynaanvang3 = 14 Mei 2009 | termyneinde3 = 6 September 2010 | voorganger3 = ''Onbekend'' | opvolger3 = [[Mpowele Swathe]] | orde4 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang4 = 6 Mei 2009 | termyneinde4 = 6 Mei 2014 | orde5 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang5 = 21 Mei 2014 | termyneinde5 = 15 Mei 2022 | eggenoot = Mark | kinders = 2 | alma_mater = [[Universiteit van Kaapstad]] | religie = | handtekening = }} '''Deborah Anne "Debbie" Schäfer''' (gebore 18 Desember 1966) is 'n Suid-Afrikaanse politikus en prokureur wat die Wes-Kaapse minister van onderwys was, en ook 'n gewese lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]]. Sy was voorheen 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] tussen 2009 en 2014. Tydens haar termyn as 'n LP het sy ampte soos adjunkskaduminister van justisie en grondwetlike ontwikkeling en adjunkskaduminister van polisie binne die [[Demokratiese Alliansie]] se skadukabinet beklee. ==Vroeë lewe en familie== Schäfer is op 18 Desember 1966 in [[Pietermaritzburg]] in [[Natal (provinsie)|Natal]] gebore. Gedurende haar vroeë jare het haar gesin na [[Johannesburg]] verhuis, waar sy haar laerskoolopleiding voltooi het. Hulle het later na [[Kaapstad]] verhuis waar sy in 1984 aan Hoërskool Bergvliet gematrikuleer het.<ref>{{En}}{{cite web |title=Debbie Schäfer |url=https://tmt.knect365.com/africacom/speakers/debbie-schfer/ |work=AfricaCom |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615224132/https://tmt.knect365.com/africacom/speakers/debbie-schfer/ |archive-date=15 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy het 'n [[Baccalaureus artium]] in Engels en Sielkunde aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal en later in 1990 het sy 'n LLB-graad aan dieselfde universiteit verwerf. Sy is met Mark Schäfer getroud. Die egpaar het tweelingdogters wat albei in 2017 gematrikuleer het.<ref>{{En}}{{cite news |date=4 Januarie 2018 |title=MEC Debbie Schäfer visits Westerford High School for matric results, 5 Jan |url=https://www.gov.za/speeches/mec-debbie-sch%C3%A4fer-visits-westerford-high-school-matric-results-5-jan-4-jan-2018-0000 |work=Suid-Afrikaanse Regering |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615224129/https://www.gov.za/speeches/mec-debbie-sch%C3%A4fer-visits-westerford-high-school-matric-results-5-jan-4-jan-2018-0000 |archive-date=15 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Schäfer het vir twaalf jaar as 'n prokureur van die Wes-Kaapse hooggeregshof gepraktiseer voordat sy haar politieke loopbaan as 'n wykraadslid begin het. == Politieke loopbaan == Schäfer het in 1999 by die [[Demokratiese Party]] aangesluit. In 'n tussenverkiesing in 2002 is sy tot die Kaapstadse stadsraad en raadslid vir wyk 62 verkies. Die wyk het die voorstede van [[Wynberg]] en [[Constantia]] ingesluit. Met die 2006-verkiesing is sy as die raadslid vir wyk 73 verkies. In 2009 is sy as lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] verkies. Sy is op 6 Mei 2009 as 'n lid ingehuldig. Op 14 Mei 2009 het die Demokratiese Alliansie 'n verklaring uitgereik waarin Schäfer as die adjunkskaduminister van polisie aangewys is.<ref>{{En}}{{cite news |date=14 Mei 2009 |title=DA shadow cabinet - full list of names |url=https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet--full-list-of-names |work=Politicsweb |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200618233757/https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet--full-list-of-names |archive-date=18 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{En}}{{cite news |last=Mkhwanazi |first=Siyabonga |date=15 Mei 2009 |title=Zille's shadow cabinet has nine women |url=https://www.iol.co.za/news/politics/zilles-shadow-cabinet-has-nine-women-443369 |work=IOL News |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615224129/https://www.iol.co.za/news/politics/zilles-shadow-cabinet-has-nine-women-443369 |archive-date=15 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die parlementêre leier van die Demokratiese Alliansie, [[Athol Trollip]], het sy skadukabinet in September 2010 hervorm en Schäfer as die adjunkskaduminister van justisie en grondwetlike ontwikkeling aangestel.<ref>{{En}}{{cite news |date=6 September 2010 |title=DA shadow cabinet reshuffled - Athol Trollip |url=https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet-reshuffled--athol-trollip |work=Politicsweb |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190623200201/https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet-reshuffled--athol-trollip |archive-date=23 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy het haar pos behou toe die nuutverkose parlementêre leier, [[Lindiwe Mazibuko]], haar skadukabinet in Februarie 2012 aangekondig het.<ref>{{En}}{{cite news |date=1 Februarie 2012 |title=The DA's new shadow cabinet - Lindiwe Mazibuko |url=https://www.politicsweb.co.za/party/the-das-new-shadow-cabinet--lindiwe-mazibuko |work=Politicsweb |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323172957/https://www.politicsweb.co.za/party/the-das-new-shadow-cabinet--lindiwe-mazibuko |archive-date=23 Maart 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Tydens haar ampstermyn in die parlement het sy op die Landdroskommissie gedien. In 2014 is sy tot die [[Wes-Kaapse provinsiale parlement]] verkies. Sy is op 21 Mei 2014 as 'n lid ingehuldig. Premier [[Helen Zille]] het Schäfer in die pos van provinsiale minister van onderwys aangestel.<ref>{{En}}{{cite news |date=22 Mei 2014 |title=Premier appoints 2 women to her cabinet |url=https://www.iol.co.za/capetimes/news/premier-appoints-2-women-to-her-cabinet-1692269 |work=IOL |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190805162934/https://www.iol.co.za/capetimes/news/premier-appoints-2-women-to-her-cabinet-1692269 |archive-date=5 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Na haar herverkiesing in Mei 2019 het die nuutverkose premier [[Alan Winde]] vir Schäfer in dieselfde pos behou.<ref>{{En}}{{cite news |date=23 Mei 2019 |title=Winde names new Western Cape cabinet |url=https://www.news24.com/news24/SouthAfrica/News/winde-names-western-cape-cabinet-20190523 |work=IOL News |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615224130/https://www.news24.com/news24/SouthAfrica/News/winde-names-western-cape-cabinet-20190523 |archive-date=15 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == *[https://wcedonline.westerncape.gov.za/contact/wced-minister-education WCED: Minister of Education] *[https://www.westerncape.gov.za/gov_employee/ms-debbie-schafer Debbie Schäfer] {{vertaaluit| taalafk = en| il = Debbie Schäfer}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Schäfer, Debbie}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Geboortes in 1966]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] lf0fcy6wlz1vzghn6xsx0m5r1wselzb 2518492 2518486 2022-08-10T09:26:43Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Debbie Schäfer | beeld = Debbie Schafer MP (cropped).jpg | beeldonderskrif = Schäfer in Mei 2009 | geboortenaam = | geboortejaar = 1966 | geboortemaand = 12 | geboortedag = 18 | geboorteplek = [[Pietermaritzburg]], [[Natal (provinsie)|Natal]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = | sterfplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | nasionaliteit = Suid-Afrikaner | orde = Wes-Kaapse provinsiale minister van onderwys | termynaanvang = 26 Mei 2014 | termyneinde = 15 Mei 2022 | premier = [[Alan Winde]]<br/>[[Helen Zille]] | voorganger = Donald Grant | opvolger = [[David Maynier]] | orde2 = Adjunkskaduminister van justisie en staatkundige ontwikkeling | termynaanvang2 = 6 September 2010 | termyneinde2 = 6 Mei 2014 | voorganger2 = [[Natasha Mazzone]] | opvolger2 = [[Werner Horn]] | orde3 = Adjunkskaduminister van polisie | termynaanvang3 = 14 Mei 2009 | termyneinde3 = 6 September 2010 | voorganger3 = ''Onbekend'' | opvolger3 = [[Mpowele Swathe]] | orde4 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang4 = 6 Mei 2009 | termyneinde4 = 6 Mei 2014 | orde5 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang5 = 21 Mei 2014 | termyneinde5 = 15 Mei 2022 | eggenoot = Mark | kinders = 2 | alma_mater = [[Universiteit van Kaapstad]] | religie = | handtekening = }} '''Deborah Anne "Debbie" Schäfer''' (gebore 18 Desember 1966) is 'n Suid-Afrikaanse politikus en prokureur wat die Wes-Kaapse minister van onderwys was, en ook 'n gewese lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]]. Sy was voorheen 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] tussen 2009 en 2014. Tydens haar termyn as 'n LP het sy ampte soos adjunkskaduminister van justisie en grondwetlike ontwikkeling en adjunkskaduminister van polisie binne die [[Demokratiese Alliansie]] se skadukabinet beklee. ==Vroeë lewe en familie== Schäfer is op 18 Desember 1966 in [[Pietermaritzburg]] in [[Natal (provinsie)|Natal]] gebore. Gedurende haar vroeë jare het haar gesin na [[Johannesburg]] verhuis, waar sy haar laerskoolopleiding voltooi het. Hulle het later na [[Kaapstad]] verhuis waar sy in 1984 aan Hoërskool Bergvliet gematrikuleer het.<ref>{{En}}{{cite web |title=Debbie Schäfer |url=https://tmt.knect365.com/africacom/speakers/debbie-schfer/ |work=AfricaCom |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615224132/https://tmt.knect365.com/africacom/speakers/debbie-schfer/ |archive-date=15 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy het 'n [[Baccalaureus artium]] in Engels en Sielkunde aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal en later in 1990 het sy 'n LLB-graad aan dieselfde universiteit verwerf. Sy is met Mark Schäfer getroud. Die egpaar het tweelingdogters wat albei in 2017 gematrikuleer het.<ref>{{En}}{{cite news |date=4 Januarie 2018 |title=MEC Debbie Schäfer visits Westerford High School for matric results, 5 Jan |url=https://www.gov.za/speeches/mec-debbie-sch%C3%A4fer-visits-westerford-high-school-matric-results-5-jan-4-jan-2018-0000 |work=Suid-Afrikaanse Regering |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615224129/https://www.gov.za/speeches/mec-debbie-sch%C3%A4fer-visits-westerford-high-school-matric-results-5-jan-4-jan-2018-0000 |archive-date=15 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Schäfer het vir twaalf jaar as 'n prokureur van die Wes-Kaapse hooggeregshof gepraktiseer voordat sy haar politieke loopbaan as 'n wykraadslid begin het. == Politieke loopbaan == Schäfer het in 1999 by die [[Demokratiese Party]] aangesluit. In 'n tussenverkiesing in 2002 is sy tot die Kaapstadse stadsraad en raadslid vir wyk 62 verkies. Die wyk het die voorstede van [[Wynberg]] en [[Constantia]] ingesluit. Met die 2006-verkiesing is sy as die raadslid vir wyk 73 verkies. In 2009 is sy as lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] verkies. Sy is op 6 Mei 2009 as 'n lid ingehuldig. Op 14 Mei 2009 het die Demokratiese Alliansie 'n verklaring uitgereik waarin Schäfer as die adjunkskaduminister van polisie aangewys is.<ref>{{En}}{{cite news |date=14 Mei 2009 |title=DA shadow cabinet - full list of names |url=https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet--full-list-of-names |work=Politicsweb |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200618233757/https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet--full-list-of-names |archive-date=18 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{En}}{{cite news |last=Mkhwanazi |first=Siyabonga |date=15 Mei 2009 |title=Zille's shadow cabinet has nine women |url=https://www.iol.co.za/news/politics/zilles-shadow-cabinet-has-nine-women-443369 |work=IOL News |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615224129/https://www.iol.co.za/news/politics/zilles-shadow-cabinet-has-nine-women-443369 |archive-date=15 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die parlementêre leier van die Demokratiese Alliansie, [[Athol Trollip]], het sy skadukabinet in September 2010 hervorm en Schäfer as die adjunkskaduminister van justisie en grondwetlike ontwikkeling aangestel.<ref>{{En}}{{cite news |date=6 September 2010 |title=DA shadow cabinet reshuffled - Athol Trollip |url=https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet-reshuffled--athol-trollip |work=Politicsweb |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190623200201/https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet-reshuffled--athol-trollip |archive-date=23 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sy het haar pos behou toe die nuutverkose parlementêre leier, [[Lindiwe Mazibuko]], haar skadukabinet in Februarie 2012 aangekondig het.<ref>{{En}}{{cite news |date=1 Februarie 2012 |title=The DA's new shadow cabinet - Lindiwe Mazibuko |url=https://www.politicsweb.co.za/party/the-das-new-shadow-cabinet--lindiwe-mazibuko |work=Politicsweb |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323172957/https://www.politicsweb.co.za/party/the-das-new-shadow-cabinet--lindiwe-mazibuko |archive-date=23 Maart 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Tydens haar ampstermyn in die parlement het sy op die Landdroskommissie gedien. In 2014 is sy tot die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] verkies. Sy is op 21 Mei 2014 as 'n lid ingehuldig. Premier [[Helen Zille]] het Schäfer in die pos van provinsiale minister van onderwys aangestel.<ref>{{En}}{{cite news |date=22 Mei 2014 |title=Premier appoints 2 women to her cabinet |url=https://www.iol.co.za/capetimes/news/premier-appoints-2-women-to-her-cabinet-1692269 |work=IOL |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190805162934/https://www.iol.co.za/capetimes/news/premier-appoints-2-women-to-her-cabinet-1692269 |archive-date=5 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Na haar herverkiesing in Mei 2019 het die nuutverkose premier [[Alan Winde]] vir Schäfer in dieselfde pos behou.<ref>{{En}}{{cite news |date=23 Mei 2019 |title=Winde names new Western Cape cabinet |url=https://www.news24.com/news24/SouthAfrica/News/winde-names-western-cape-cabinet-20190523 |work=IOL News |access-date=15 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200615224130/https://www.news24.com/news24/SouthAfrica/News/winde-names-western-cape-cabinet-20190523 |archive-date=15 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == *[https://wcedonline.westerncape.gov.za/contact/wced-minister-education WCED: Minister of Education] *[https://www.westerncape.gov.za/gov_employee/ms-debbie-schafer Debbie Schäfer] {{vertaaluit| taalafk = en| il = Debbie Schäfer}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Schäfer, Debbie}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Geboortes in 1966]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] 9otdu7e3r7iwmvp675bloyckr18id4y 0 305853 2518505 2485827 2022-08-10T09:54:05Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Albert Fritz | beeld = Albert Fritz MP (4709027164) (cropped).jpg | beeldonderskrif = | geboortenaam = Albert Theo Fritz | geboortedatum = <!-- vul slegs in indien onderstaande drie velde onbekend is (geboortejaar, geboortemaand en geboortedag --> | geboortejaar = 1959 | geboortemaand = 7 | geboortedag = 1 | geboorteplek = [[Woodstock]], [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = | sterfplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | nasionaliteit = Suid-Afrikaner | orde = [[Wes-Kaap]]se provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid | termynaanvang = 23 Mei 2019 | termyneinde = 28 Februarie 2022 | voorganger = [[Alan Winde]] | opvolger = | termynaanvang2 = 13 September 2010 | termyneinde2 = 31 Mei 2011 | voorganger2 = [[Lennit Max]] | opvolger2 = [[Dan Plato]] | orde3 = [[Wes-Kaap]]se provinsiale minister van maatskaplike ontwikkeling | termynaanvang3 = 1 Junie 2011 | termyneinde3 = 22 Mei 2019 | voorganger3 = [[Patricia de Lille]] | opvolger3 = [[Sharna Fernandez]] | orde4 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang4 = 13 September 2010 | termyneinde4 = | vise4 = | president4 = | eersteminister4 = | voorganger4 = | opvolger4 = | orde5 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang5 = 6 Mei 2009 | termyneinde5 = 6 September 2010 | vise5 = | president5 = | eersteminister5 = | voorganger5 = | opvolger5 = | eggenoot = Dianne | kinders = 1 | alma_mater = [[Universiteit van Wes-Kaapland]] | religie = }} '''Albert Theo Fritz''' (gebore [[1 Julie]] [[1959]]) is 'n [[Suid-Afrika]]anse politikus en advokaat. Hy was die Wes-Kaapse provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid, 'n pos wat hy ook van 2010 tot 2011 beklee het. Hy dien ook as lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]]. Fritz was voorheen die Wes-Kaapse provinsiale minister van maatskaplike ontwikkeling vanaf 2011 tot 2019. Tussen 2009 en 2010 was hy lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] en die adjunk-skaduminister van korrektiewe dienste. ==Vroeë lewe== Fritz is in [[Woodstock]], 'n voorstad van [[Kaapstad]], gebore. Hy en sy gesin het later na [[Distrik Ses]] verhuis. Hulle is in 1972 weens die [[Groepsgebiedewet]] met geweld gedwing om na die [[Kaapse Vlakte]] te trek. Hulle het na Hanover Park verhuis. Hy is in 1976 uit Hoërskool Oaklands geskors vanweë sy betrokkenheid by 'n anti-apartheidsopstand. Aan die [[Universiteit van Wes-Kaapland]] het hy 'n BA honneursgraad in sosiale wetenskap en ook 'n LLB behaal. Hy het later 'n meestersgraad in sosiale wetenskappe aan dieselfde universiteit verwerf.<ref name="press">{{En}}{{cite news |date=6 September 2010 |title=On the safe side |url=https://www.pressreader.com/south-africa/cape-times/20100906/281513632474535 |work=Cape Times (Pressreader) |access-date=16 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200616225416/https://www.pressreader.com/south-africa/cape-times/20100906/281513632474535 |archive-date=16 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ==Anti-apartheidsaktivisme en vroeë loopbaan== Fritz het gedurende die 1970's en 1980's verskeie skoolboikotte gereël. Hy het by verskillende bewegings soos die Hanover Park Jeugbeweging en die ''Hanover Park Civic Association'' betrokke geraak. Hy was ook 'n lid van die Kaapse Behuisingsaksiekomitee.<ref name="press"/> Gedurende die 1980's is hy as 'n organiseerder van die Media Workers' Association of South Africa aangewys. Hy het in dieselfde dekade by die [[United Democratic Front]] aangesluit. Hy het in 1990 homself by die [[Strandfontein]]-tak van die [[African National Congress]] aangesluit. Hy het later 'n lid van die party se [[Milnerton]]-tak geword. In 1999 het hy in die kantoor van die Inspekterende Regter begin werk. Hy is bevorder tot die pos van hoofregterinspekteur van tronke in Suid-Afrika in 2002. In 2014 is Fritz as 'n advokaat van die Wes-Kaapse hooggeregshof aangestel.<ref name="press"/> In 2008 het Fritz aangekondig dat hy die [[African National Congress]] verlaat het. Hy het daarna by die [[Demokratiese Alliansie]] aangesluit.<ref name="press"/> ==Politieke loopbaan== Op 6 Mei 2009 is Fritz as 'n lid van die Nasionale Vergadering ingehuldig. Kort daarna het [[Athol Trollip]], parlementêre leier van die Demokratiese Alliansie, vir Fritz as die adjunk-skaduminister van korrektiewe dienste aangestel.<ref>{{En}}{{cite news |last=Trollip |first=Athol |date=14 Mei 2009 |title=DA shadow cabinet - full list of names |url=https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet--full-list-of-names |work=Politicsweb |access-date=16 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200618233757/https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet--full-list-of-names |archive-date=18 Junie 2020 |url-status=live }}</ref> In September 2010 het premier [[Helen Zille]] aangekondig dat [[Lennit Max]] en Fritz posisies sou verruil. Max sou 'n lid van die Nasionale Vergadering en skaduminister word, terwyl Fritz die provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid en lid van die [[Wes-Kaapse provinsiale parlement]] sou word. Fritz het op 10 September 2010 as 'n LP bedank.<ref name="press"/> Fritz is op 13 September 2010 as die provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid ingehuldig. In Mei 2011 het Zille haar provinsiale kabinet hervorm en Fritz tot die pos van provinsiale minister van maatskaplike ontwikkeling aangewys. Fritz het op 1 Junie 2011 die amp aanvaar. [[Dan Plato]] het hom as provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid opgevolg.<ref>{{en}}{{cite news |last=Davids |first=Nashira |date=8 Junie 2011 |title=Zille's men-only cabinet irks ANC |url=https://www.timeslive.co.za/politics/2011-06-08-zilles-men-only-cabinet-irks-anc/ |work=TimesLIVE |access-date=16 Junie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200616221847/https://www.timeslive.co.za/politics/2011-06-08-zilles-men-only-cabinet-irks-anc/ |archive-date=16 Junie 2020 |url-status=live }}</ref> Fritz is op 7 Oktober 2017 as die adjunk-provinsiale leier van die Demokratiese Alliansie verkies. In Mei 2019 is Fritz deur die nuutverkose premier [[Alan Winde]] as die provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid aangewys.<ref>{{en}}{{cite news |last=Lepule |first=Tshego |date=7 Oktober 2017 |title=#WCcongress: Madikizela elected as DA’s provincial leader |url=https://www.iol.co.za/news/politics/wccongress-madikizela-elected-as-das-provincial-leader-11514383 |work=TimesLIVE |location=Kaapstad |access-date=16 Junie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190724181454/https://www.iol.co.za/news/politics/wccongress-madikizela-elected-as-das-provincial-leader-11514383 |archive-date=24 Julie 2019 |url-status=live}}</ref> Hy is egter op 28 Februarie 2022 deur premier Winde afgedank weens growwe klagtes van seksuele teistering teen hom.<ref>{{en}}{{cite news |last=Francke |first=Robin-Lee |date=1 Maart 2022 |title= Alan Winde removes ‘not fit and proper’ Albert Fritz from Western Cape provincial cabinet ‘effective immediately’|url=https://www.msn.com/en-za/news/national/alan-winde-removes-not-fit-and-proper-albert-fritz-from-western-cape-provincial-cabinet-effective-immediately/ar-AAUs3KD?ocid=msedgntp |work=IOL |location=Kaapstad |access-date=1 Maart 2022}}</ref> ==Persoonlike lewe== Fritz is met Dianne Veldsman getroud. Die egpaar het een seun. ==Verwysings== {{verwysings}} ==Eksterne skakels== *{{vertaaluit| taalafk = en| il = Albert Fritz}} *{{en}} [https://www.pa.org.za/person/albert-fritz/ Albert Theo Fritz]. ''People's Assembly''. *{{en}} [https://www.westerncape.gov.za/profile/mr-albert-fritz Mr Albert Fritz] {{DEFAULTSORT:Fritz, Albert}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Geboortes in 1959]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Politici van die African National Congress]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse anti-apartheidsaktiviste]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] qwqz69v31kwvnddorr3h0cpvqlftgzw 2518507 2518505 2022-08-10T09:57:45Z Aliwal2012 39067 /* Politieke loopbaan */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Albert Fritz | beeld = Albert Fritz MP (4709027164) (cropped).jpg | beeldonderskrif = | geboortenaam = Albert Theo Fritz | geboortedatum = <!-- vul slegs in indien onderstaande drie velde onbekend is (geboortejaar, geboortemaand en geboortedag --> | geboortejaar = 1959 | geboortemaand = 7 | geboortedag = 1 | geboorteplek = [[Woodstock]], [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = | sterfplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | nasionaliteit = Suid-Afrikaner | orde = [[Wes-Kaap]]se provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid | termynaanvang = 23 Mei 2019 | termyneinde = 28 Februarie 2022 | voorganger = [[Alan Winde]] | opvolger = | termynaanvang2 = 13 September 2010 | termyneinde2 = 31 Mei 2011 | voorganger2 = [[Lennit Max]] | opvolger2 = [[Dan Plato]] | orde3 = [[Wes-Kaap]]se provinsiale minister van maatskaplike ontwikkeling | termynaanvang3 = 1 Junie 2011 | termyneinde3 = 22 Mei 2019 | voorganger3 = [[Patricia de Lille]] | opvolger3 = [[Sharna Fernandez]] | orde4 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang4 = 13 September 2010 | termyneinde4 = | vise4 = | president4 = | eersteminister4 = | voorganger4 = | opvolger4 = | orde5 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang5 = 6 Mei 2009 | termyneinde5 = 6 September 2010 | vise5 = | president5 = | eersteminister5 = | voorganger5 = | opvolger5 = | eggenoot = Dianne | kinders = 1 | alma_mater = [[Universiteit van Wes-Kaapland]] | religie = }} '''Albert Theo Fritz''' (gebore [[1 Julie]] [[1959]]) is 'n [[Suid-Afrika]]anse politikus en advokaat. Hy was die Wes-Kaapse provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid, 'n pos wat hy ook van 2010 tot 2011 beklee het. Hy dien ook as lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]]. Fritz was voorheen die Wes-Kaapse provinsiale minister van maatskaplike ontwikkeling vanaf 2011 tot 2019. Tussen 2009 en 2010 was hy lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] en die adjunk-skaduminister van korrektiewe dienste. ==Vroeë lewe== Fritz is in [[Woodstock]], 'n voorstad van [[Kaapstad]], gebore. Hy en sy gesin het later na [[Distrik Ses]] verhuis. Hulle is in 1972 weens die [[Groepsgebiedewet]] met geweld gedwing om na die [[Kaapse Vlakte]] te trek. Hulle het na Hanover Park verhuis. Hy is in 1976 uit Hoërskool Oaklands geskors vanweë sy betrokkenheid by 'n anti-apartheidsopstand. Aan die [[Universiteit van Wes-Kaapland]] het hy 'n BA honneursgraad in sosiale wetenskap en ook 'n LLB behaal. Hy het later 'n meestersgraad in sosiale wetenskappe aan dieselfde universiteit verwerf.<ref name="press">{{En}}{{cite news |date=6 September 2010 |title=On the safe side |url=https://www.pressreader.com/south-africa/cape-times/20100906/281513632474535 |work=Cape Times (Pressreader) |access-date=16 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200616225416/https://www.pressreader.com/south-africa/cape-times/20100906/281513632474535 |archive-date=16 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ==Anti-apartheidsaktivisme en vroeë loopbaan== Fritz het gedurende die 1970's en 1980's verskeie skoolboikotte gereël. Hy het by verskillende bewegings soos die Hanover Park Jeugbeweging en die ''Hanover Park Civic Association'' betrokke geraak. Hy was ook 'n lid van die Kaapse Behuisingsaksiekomitee.<ref name="press"/> Gedurende die 1980's is hy as 'n organiseerder van die Media Workers' Association of South Africa aangewys. Hy het in dieselfde dekade by die [[United Democratic Front]] aangesluit. Hy het in 1990 homself by die [[Strandfontein]]-tak van die [[African National Congress]] aangesluit. Hy het later 'n lid van die party se [[Milnerton]]-tak geword. In 1999 het hy in die kantoor van die Inspekterende Regter begin werk. Hy is bevorder tot die pos van hoofregterinspekteur van tronke in Suid-Afrika in 2002. In 2014 is Fritz as 'n advokaat van die Wes-Kaapse hooggeregshof aangestel.<ref name="press"/> In 2008 het Fritz aangekondig dat hy die [[African National Congress]] verlaat het. Hy het daarna by die [[Demokratiese Alliansie]] aangesluit.<ref name="press"/> ==Politieke loopbaan== Op 6 Mei 2009 is Fritz as 'n lid van die Nasionale Vergadering ingehuldig. Kort daarna het [[Athol Trollip]], parlementêre leier van die Demokratiese Alliansie, vir Fritz as die adjunk-skaduminister van korrektiewe dienste aangestel.<ref>{{En}}{{cite news |last=Trollip |first=Athol |date=14 Mei 2009 |title=DA shadow cabinet - full list of names |url=https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet--full-list-of-names |work=Politicsweb |access-date=16 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200618233757/https://www.politicsweb.co.za/party/da-shadow-cabinet--full-list-of-names |archive-date=18 Junie 2020 |url-status=live }}</ref> In September 2010 het premier [[Helen Zille]] aangekondig dat Lennit Max en Fritz posisies sou verruil. Max sou 'n lid van die Nasionale Vergadering en skaduminister word, terwyl Fritz die provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid en lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] sou word. Fritz het op 10 September 2010 as 'n LP bedank.<ref name="press"/> Fritz is op 13 September 2010 as die provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid ingehuldig. In Mei 2011 het Zille haar provinsiale kabinet hervorm en Fritz tot die pos van provinsiale minister van maatskaplike ontwikkeling aangewys. Fritz het op 1 Junie 2011 die amp aanvaar. [[Dan Plato]] het hom as provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid opgevolg.<ref>{{en}}{{cite news |last=Davids |first=Nashira |date=8 Junie 2011 |title=Zille's men-only cabinet irks ANC |url=https://www.timeslive.co.za/politics/2011-06-08-zilles-men-only-cabinet-irks-anc/ |work=TimesLIVE |access-date=16 Junie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200616221847/https://www.timeslive.co.za/politics/2011-06-08-zilles-men-only-cabinet-irks-anc/ |archive-date=16 Junie 2020 |url-status=live }}</ref> Fritz is op 7 Oktober 2017 as die adjunk-provinsiale leier van die Demokratiese Alliansie verkies. In Mei 2019 is Fritz deur die nuutverkose premier [[Alan Winde]] as die provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid aangewys.<ref>{{en}}{{cite news |last=Lepule |first=Tshego |date=7 Oktober 2017 |title=#WCcongress: Madikizela elected as DA’s provincial leader |url=https://www.iol.co.za/news/politics/wccongress-madikizela-elected-as-das-provincial-leader-11514383 |work=TimesLIVE |location=Kaapstad |access-date=16 Junie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190724181454/https://www.iol.co.za/news/politics/wccongress-madikizela-elected-as-das-provincial-leader-11514383 |archive-date=24 Julie 2019 |url-status=live}}</ref> Hy is egter op 28 Februarie 2022 deur premier Winde afgedank weens growwe klagtes van seksuele teistering teen hom.<ref>{{en}}{{cite news |last=Francke |first=Robin-Lee |date=1 Maart 2022 |title= Alan Winde removes ‘not fit and proper’ Albert Fritz from Western Cape provincial cabinet ‘effective immediately’|url=https://www.msn.com/en-za/news/national/alan-winde-removes-not-fit-and-proper-albert-fritz-from-western-cape-provincial-cabinet-effective-immediately/ar-AAUs3KD?ocid=msedgntp |work=IOL |location=Kaapstad |access-date=1 Maart 2022}}</ref> ==Persoonlike lewe== Fritz is met Dianne Veldsman getroud. Die egpaar het een seun. ==Verwysings== {{verwysings}} ==Eksterne skakels== *{{vertaaluit| taalafk = en| il = Albert Fritz}} *{{en}} [https://www.pa.org.za/person/albert-fritz/ Albert Theo Fritz]. ''People's Assembly''. *{{en}} [https://www.westerncape.gov.za/profile/mr-albert-fritz Mr Albert Fritz] {{DEFAULTSORT:Fritz, Albert}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Geboortes in 1959]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Politici van die African National Congress]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse anti-apartheidsaktiviste]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] tmbkiswkxc6f8m8lc6obp5ui1kjw3qk 3 305935 2518365 2496480 2022-08-09T12:51:44Z MediaWiki message delivery 55541 /* Notificación de traducción: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Notificación de traducción: Template:2030 movement brand project nav/text == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español en Meta. La página [[:metawikipedia:Template:2030 movement brand project nav/text|Template:2030 movement brand project nav/text]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3A2030+movement+brand+project+nav%2Ftext&language=es&action=page traducir al español] La prioridad de esta página es alta. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 07:52, 18 Junie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Eihel@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia Foundation Board noticeboard/Board Update on Branding == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board noticeboard/Board Update on Branding|Wikimedia Foundation Board noticeboard/Board Update on Branding]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+noticeboard%2FBoard+Update+on+Branding&language=es&action=page traducir al español] La prioridad de esta página es alta. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 08:50, 22 Junie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuele2002@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: VisualEditor/Newsletter/2020/July == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2020/July|VisualEditor/Newsletter/2020/July]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es the end of this week. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 20:26, 6 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Trust and Safety/Case Review Committee/Charter == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Trust and Safety/Case Review Committee/Charter|Trust and Safety/Case Review Committee/Charter]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Trust+and+Safety%2FCase+Review+Committee%2FCharter&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Trust+and+Safety%2FCase+Review+Committee%2FCharter&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es media. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 08:33, 8 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuele2002@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Tech/News/2020/32 == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Tech/News/2020/32|Tech/News/2020/32]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 05:27, 31 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Tech/Server switch 2020 == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Tech/Server switch 2020|Tech/Server switch 2020]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es media. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 13:03, 15 Augustus 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia CH == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia CH|Wikimedia CH]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+CH&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+CH&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es media. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 07:43, 17 Desember 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Eihel@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia Community User Group Malaysia == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia Community User Group Malaysia|Wikimedia Community User Group Malaysia]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Community+User+Group+Malaysia&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Community+User+Group+Malaysia&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es baja. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 06:26, 19 Desember 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Eihel@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia Community User Group Malaysia/Nav == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia Community User Group Malaysia/Nav|Wikimedia Community User Group Malaysia/Nav]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Community+User+Group+Malaysia%2FNav&language=es&action=page traducir al español] La prioridad de esta página es media. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 06:30, 19 Desember 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Eihel@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Project wiki representatives == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Project wiki representatives|Project wiki representatives]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-02-14. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The five year old strategy process has resulted in recommendations. After Global Conversations the number one priority is to establish an Interim Global Council, who will draft a Movement Charter, which will lead to the formation of a Global Council. Please help in translating the concise page "Project wiki representatives" which asks contributor to select for each project wiki a representative, who will help in implementing the first strategic priority.</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 12:09, 6 Februarie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Ad Huikeshoven@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: VisualEditor/Newsletter/2021/June == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2021/June|VisualEditor/Newsletter/2021/June]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es media. La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-06-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short newsletter is good news about posting comments on wiki. You can try out the "Discussion tools" in the Beta Features here at Meta-Wiki, too: [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]]. Thank you! </div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 00:16, 16 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Template:InternetArchiveBot header == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Template:InternetArchiveBot header|Template:InternetArchiveBot header]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr">The InternetArchiveBot team has come up with a new header for its documentation and user pages designed to make important links as easy to find as possible. We use this header on the bot's global user page, and we have it set up to show the labels in your interface language, meaning that the labels will appear in Russian on Russian Wikipedia (unless you override the interface language). In order for this feature to work, we need translations of those labels. There are only six labels: * About the Bot * Report Problem * Contact Us * Documentation * Configure * Disable Bot If you know how to say those things in another language, you can help! And your work will make it easier for non-English speakers to use InternetArchiveBot. </div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 16:20, 29 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: InternetArchiveBot/Problem == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:InternetArchiveBot/Problem|InternetArchiveBot/Problem]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you to everyone who translated "Template:InternetArchiveBot header". The template is now available in 64 languages (including variants)! Now when people visit the bot's user page on those language wikis, they will be greeted with navigation options in their language. (We have since added one more link to the header – "Translate" – translations are appreciated!) This page I am requesting translations for is the "report problem" page for InternetArchiveBot, directing the user to different places depending on the kind of problem they are having. There are a total of 17 terms to translate, consisting of short phrases and sentences. This page is directly linked from the header on InternetArchiveBot's global user page, so your work will likely be seen.</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 23:14, 12 Julie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia Foundation elections/2021/Voting == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|Wikimedia Foundation elections/2021/Voting]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 10:21, 2 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Hack4OpenGLAM == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Hack4OpenGLAM|Hack4OpenGLAM]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-09-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Welcome to translate the messages of the Hack4OpenGLAM hackathon, taking place at the Creative Commons Summit 20–24 September! Your work is appreciated!</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 10:25, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wiki Loves Children == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Wiki Loves Children|Wiki Loves Children]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wiki+Loves+Children&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wiki+Loves+Children&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 10:39, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:MdsShakil@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Hack4OpenGLAM/Messages == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Hack4OpenGLAM/Messages|Hack4OpenGLAM/Messages]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM%2FMessages&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM%2FMessages&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-09-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This is an additional set of messages for Hack4OpenGLAM: instructions (the contents of the newsletter) and latest tweets that can be used in several languages. Thank you for your work, it has already been amazing!</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 22:21, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short|Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es alta. La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-09-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short text (125 words) is meant to announce the results of the board elections on September, 7 to as much communities and volunteers as possible on such short notice in their native tongue. Please help us to make that happen! </div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 19:04, 6 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process|Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FSet+Up+Process&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FSet+Up+Process&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es alta. La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-09-17. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The Movement Charter Drafting Committee election is coming soon. We have just put out a page to inform as many communities on the election. This requires many translations as we want to reach out to as many people as possible in their respective language. So we ask kindly for your support. Any questions? Please contact [[User:DBarthel (WMF)]]. Thanks for your help!</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 16:09, 13 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Lingua Libre == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Lingua Libre|Lingua Libre]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es media. La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-11-30. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 10:34, 18 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Movement Charter/Drafting Committee/Election translation == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Election translation|Movement Charter/Drafting Committee/Election translation]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-10-08. <div lang="en" class="mw-content-ltr">2 sentences, 21 words! Movement Charter Drafting Committee Elections are coming. Translating the voting tool SecurePoll in as many native tongues is crucial for this. But: there are two sentences we need to be translated for this. Please support the effort to make this a global experience. Thank you for helping out!</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 14:04, 6 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021 == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021|Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FMCDC+Voter+Email+short+12-10-2021&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FMCDC+Voter+Email+short+12-10-2021&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-10-11. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The Movement Charter Drafting Committee Election starts next Monday. We would like to send eligible voters an email, letting them know that now is the time to vote. Of course this should happen in the respective language of the voter. It is only 195 words, a few minutes of work with a great impact! Any language is highly appreciated, we appreciate your help a lot. Thank you and have a great weekend! :)</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 17:50, 8 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message|Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-10-26. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi everbody! The [[Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] is announcing a Movement Strategy Implementation Grants program to the communities. We want to reach out to as many communities as possible, calling out volunteers globally. Please support us and help translating the announcement in all the languages you speak, '''it is only 50 words'''. We will send it out as a mass message later. Beyond this: if you would like to, please check out the program and spread the word. We would appreciate your help in sharing this news in social media channels of your community. We are grateful for all your support, you are awesome!</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 14:24, 21 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2021-10-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The announcement of the members of the Movement Charter Drafting Committee is coming close. We would like to announce the results in as many languages as possible and kindly ask for your support. It is '''less than 100 words''', we would appreciate your help a lot and it is just a few minutes. Thank you for your continuous support! </div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 13:31, 29 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2022-01-10. <div lang="en" class="mw-content-ltr">''This year four seats of the WMF Board of Trustees are to be newly filled and there will be a Call for Feedback about the Board of Trustees selection processes from 10 January to 7 February 2022.'' ''The [[Movement Strategy and Governance]] team is supporting this Call for Feedback. For widest outreach across the Wikiverse we kindly ask you to support this by helping us out with additional translations.'' '''Postscriptum: During the last year many of you have helped us a lot to reach out to many different communities by translating in dozens of languages. We are utterly grateful for this - thanks to all of you for your ongoing support! You are the best!''' </div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 17:25, 7 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections%2FCall+for+Feedback+about+the+Board+of+Trustees+elections+is+now+open%2FShort&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections%2FCall+for+Feedback+about+the+Board+of+Trustees+elections+is+now+open%2FShort&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2022-01-13. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all, the [[Movement Strategy and Governance]] team is asking you for your help. We want to invite communities globally to a Call for Feedback about the Board of Trustees selection processes from 10 January to 7 February 2022. We want to send out a message next Friday to all communities in as many languages as possible. It is '''only 130 words'''! Your help is very much appreciated! Thank you for your time!</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 21:02, 11 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Template:Education/News/Contents == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Template:Education/News/Contents|Template:Education/News/Contents]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 08:48, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Template:Education/News/Drafts == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Template:Education/News/Drafts|Template:Education/News/Drafts]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 09:00, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Template:Education/News/Drafts == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Template:Education/News/Drafts|Template:Education/News/Drafts]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 14:33, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Education/Newsletter/January 2022/Headlines == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Education/Newsletter/January 2022/Headlines|Education/Newsletter/January 2022/Headlines]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022%2FHeadlines&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022%2FHeadlines&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es alta. La fecha límite para la traducción de esta página es 2022-01-24. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 17:26, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Education/Newsletter/January 2022 == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Education/Newsletter/January 2022|Education/Newsletter/January 2022]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 17:29, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2022-02-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Good day to you from [[Movement Strategy and Governance]]! The coming weeks see a Call for Feedback concerning the creation of a movementwide [[Leadership_Development_Task_Force]]. We are announcing it by a short message of '''only 60 words''' to be distributed globally on Tuesday. Global distribution asks for native language support, so we kindly ask for your help to have as many translations as possible available. It should be a few minutes of work only. Thank you very much for your help, [[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Gebruikerbespreking:MediaWiki message delivery|kontak]]) 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC)</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: ContribuLing 2022 == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:ContribuLing 2022|ContribuLing 2022]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es media. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 12:05, 12 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 15:18, 22 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Ericliu1912@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Ukraine's Cultural Diplomacy Month == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Ukraine's Cultural Diplomacy Month|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 01:50, 2 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Juan90264@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations|Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines%2FVoting%2FTranslations&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines%2FVoting%2FTranslations&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2022-03-06. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Next Monday the ratification for the UCoC Enforcement Guidelines starts, an important step concerning an important document. We would like to invite people from all the global communities to take part in this process. To make the voting available in as many native languages as possible, we would appreciate your help in translations! '''This is 189 words only''', just a few minutes of simple work and it is an important contribution to strengthen your community's voice. Thank you very much for your help, [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] </div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 13:51, 4 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: ContribuLing 2022/Program == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:ContribuLing 2022/Program|ContribuLing 2022/Program]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es media. La fecha límite para la traducción de esta página es 2022-03-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 15:49, 26 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia chapters/Creation guide/Bylaw Guidelines == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia chapters/Creation guide/Bylaw Guidelines|Wikimedia chapters/Creation guide/Bylaw Guidelines]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+chapters%2FCreation+guide%2FBylaw+Guidelines&language=es&action=page traducir al español] La prioridad de esta página es media. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hello translators. We have created a new resource to help affiliates draft their by-laws and we need your help to translate these. Best regards </div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 13:46, 21 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DNdubane (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: GLAM School/Questions == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">GLAM School is a project by AvoinGLAM to chart out, uncover, and support practices that help GLAM professionals, GLAM-Wiki volunteers, Open GLAM advocates and others to be more empowered to contribute to Wikimedia and other open projects. In 2022 we are conducting surveys, chats, and interviews across organizations and networks involved in providing Open Access to cultural heritage. This page lists the questions that are used in the survey and the interviews.</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 08:53, 26 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: VisualEditor/Newsletter/2022/April == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2022/April|VisualEditor/Newsletter/2022/April]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2022%2FApril&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2022%2FApril&language=pt&action=page traducir al portugués] <div lang="en" class="mw-content-ltr"><b><span style="vertical-align:top;padding:0 0.3em;">[[File:SMirC-congrats.svg|19x19px|Thank you very much!]]</span>¡Gracias!</b></div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 16:53, 27 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: GLAM School/Questions == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you for the wonderful work you are doing! I have made a couple of small modifications to the existing text and added one new section. I hope you would be willing to have a look at those. Thank you again! Cheers, Susanna</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 07:07, 29 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: GLAM School == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:GLAM School|GLAM School]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=pt&action=page traducir al portugués] La fecha límite para la traducción de esta página es 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The GLAM School main page is ready for translation. I hope the syntax still remained correct after I changed the page a lot. Thank you for your amazing help!</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 18:20, 4 Mei 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Notificación de traducción: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hola, Toxwiki96: Has recibido esta notificación porque te inscribiste como traductor de español y portugués en Meta. La página [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] está disponible para su traducción. Puedes traducirla aquí: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=es&action=page traducir al español] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=pt&action=page traducir al portugués] La prioridad de esta página es alta. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Agradecemos enormemente tu ayuda. Traductores como tú hacen que Meta funcione como una verdadera comunidad multilingüe. Puedes [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup cambiar tus preferencias de notificación]. ¡Gracias! Los coordinadores de traducción de Meta&lrm;, 12:51, 9 Augustus 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> dfhuxi55cygadvjlfuzbw0cpirp4h86 3 305937 2518364 2496476 2022-08-09T12:51:44Z MediaWiki message delivery 55541 /* Ilmoitus käännöksestä: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Ilmoitus käännöksestä: Template:2030 movement brand project nav/text == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielen ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Template:2030 movement brand project nav/text|Template:2030 movement brand project nav/text]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3A2030+movement+brand+project+nav%2Ftext&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on korkea. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 07:52, 18 Junie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Eihel@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Wikimedia Foundation Board noticeboard/Board Update on Branding == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board noticeboard/Board Update on Branding|Wikimedia Foundation Board noticeboard/Board Update on Branding]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+noticeboard%2FBoard+Update+on+Branding&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+noticeboard%2FBoard+Update+on+Branding&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on korkea. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 08:50, 22 Junie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuele2002@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: VisualEditor/Newsletter/2020/July == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2020/July|VisualEditor/Newsletter/2020/July]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2020%2FJuly&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään the end of this week. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 20:26, 6 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Trust and Safety/Case Review Committee/Charter == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Trust and Safety/Case Review Committee/Charter|Trust and Safety/Case Review Committee/Charter]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Trust+and+Safety%2FCase+Review+Committee%2FCharter&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Trust+and+Safety%2FCase+Review+Committee%2FCharter&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on keskiverto. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 08:33, 8 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuele2002@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Tech/News/2020/32 == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Tech/News/2020/32|Tech/News/2020/32]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FNews%2F2020%2F32&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 05:27, 31 Julie 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Tech/Server switch 2020 == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Tech/Server switch 2020|Tech/Server switch 2020]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on keskiverto. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 13:03, 15 Augustus 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Path slopu@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Wikimedia CH == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Wikimedia CH|Wikimedia CH]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+CH&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+CH&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on keskiverto. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 07:43, 17 Desember 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Eihel@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Project wiki representatives == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Project wiki representatives|Project wiki representatives]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-02-14. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The five year old strategy process has resulted in recommendations. After Global Conversations the number one priority is to establish an Interim Global Council, who will draft a Movement Charter, which will lead to the formation of a Global Council. Please help in translating the concise page "Project wiki representatives" which asks contributor to select for each project wiki a representative, who will help in implementing the first strategic priority.</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 12:09, 6 Februarie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Ad Huikeshoven@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Global bans == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielen ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Global bans|Global bans]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Global+bans&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hello all. The global bans page is a useful page and should be translated to your language. While some are already translated, they are outdated due to minor fixes. Kindly translate/check the pages.</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 04:57, 9 Mei 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Minorax@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: VisualEditor/Newsletter/2021/June == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2021/June|VisualEditor/Newsletter/2021/June]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on keskiverto. Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-06-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short newsletter is good news about posting comments on wiki. You can try out the "Discussion tools" in the Beta Features here at Meta-Wiki, too: [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]]. Thank you! </div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 00:16, 16 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Template:InternetArchiveBot header == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Template:InternetArchiveBot header|Template:InternetArchiveBot header]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr">The InternetArchiveBot team has come up with a new header for its documentation and user pages designed to make important links as easy to find as possible. We use this header on the bot's global user page, and we have it set up to show the labels in your interface language, meaning that the labels will appear in Russian on Russian Wikipedia (unless you override the interface language). In order for this feature to work, we need translations of those labels. There are only six labels: * About the Bot * Report Problem * Contact Us * Documentation * Configure * Disable Bot If you know how to say those things in another language, you can help! And your work will make it easier for non-English speakers to use InternetArchiveBot. </div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 16:20, 29 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: InternetArchiveBot/Problem == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:InternetArchiveBot/Problem|InternetArchiveBot/Problem]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you to everyone who translated "Template:InternetArchiveBot header". The template is now available in 64 languages (including variants)! Now when people visit the bot's user page on those language wikis, they will be greeted with navigation options in their language. (We have since added one more link to the header – "Translate" – translations are appreciated!) This page I am requesting translations for is the "report problem" page for InternetArchiveBot, directing the user to different places depending on the kind of problem they are having. There are a total of 17 terms to translate, consisting of short phrases and sentences. This page is directly linked from the header on InternetArchiveBot's global user page, so your work will likely be seen.</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 23:14, 12 Julie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Wikimedia Foundation elections/2021/Voting == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|Wikimedia Foundation elections/2021/Voting]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 10:21, 2 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Hack4OpenGLAM == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Hack4OpenGLAM|Hack4OpenGLAM]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-09-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Welcome to translate the messages of the Hack4OpenGLAM hackathon, taking place at the Creative Commons Summit 20–24 September! Your work is appreciated!</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 10:25, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Wiki Loves Children == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Wiki Loves Children|Wiki Loves Children]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wiki+Loves+Children&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wiki+Loves+Children&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 10:39, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:MdsShakil@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Hack4OpenGLAM/Messages == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Hack4OpenGLAM/Messages|Hack4OpenGLAM/Messages]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM%2FMessages&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM%2FMessages&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-09-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This is an additional set of messages for Hack4OpenGLAM: instructions (the contents of the newsletter) and latest tweets that can be used in several languages. Thank you for your work, it has already been amazing!</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 22:21, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short|Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on korkea. Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-09-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short text (125 words) is meant to announce the results of the board elections on September, 7 to as much communities and volunteers as possible on such short notice in their native tongue. Please help us to make that happen! </div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 19:04, 6 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process|Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FSet+Up+Process&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FSet+Up+Process&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on korkea. Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-09-17. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The Movement Charter Drafting Committee election is coming soon. We have just put out a page to inform as many communities on the election. This requires many translations as we want to reach out to as many people as possible in their respective language. So we ask kindly for your support. Any questions? Please contact [[User:DBarthel (WMF)]]. Thanks for your help!</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 16:09, 13 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Lingua Libre == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Lingua Libre|Lingua Libre]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on keskiverto. Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-11-30. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 10:34, 18 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Movement Charter/Drafting Committee/Election translation == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Election translation|Movement Charter/Drafting Committee/Election translation]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-10-08. <div lang="en" class="mw-content-ltr">2 sentences, 21 words! Movement Charter Drafting Committee Elections are coming. Translating the voting tool SecurePoll in as many native tongues is crucial for this. But: there are two sentences we need to be translated for this. Please support the effort to make this a global experience. Thank you for helping out!</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 14:04, 6 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021 == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021|Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FMCDC+Voter+Email+short+12-10-2021&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FMCDC+Voter+Email+short+12-10-2021&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-10-11. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The Movement Charter Drafting Committee Election starts next Monday. We would like to send eligible voters an email, letting them know that now is the time to vote. Of course this should happen in the respective language of the voter. It is only 195 words, a few minutes of work with a great impact! Any language is highly appreciated, we appreciate your help a lot. Thank you and have a great weekend! :)</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 17:50, 8 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message|Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-10-26. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi everbody! The [[Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] is announcing a Movement Strategy Implementation Grants program to the communities. We want to reach out to as many communities as possible, calling out volunteers globally. Please support us and help translating the announcement in all the languages you speak, '''it is only 50 words'''. We will send it out as a mass message later. Beyond this: if you would like to, please check out the program and spread the word. We would appreciate your help in sharing this news in social media channels of your community. We are grateful for all your support, you are awesome!</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 14:24, 21 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2021-10-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The announcement of the members of the Movement Charter Drafting Committee is coming close. We would like to announce the results in as many languages as possible and kindly ask for your support. It is '''less than 100 words''', we would appreciate your help a lot and it is just a few minutes. Thank you for your continuous support! </div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 13:31, 29 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2022-01-10. <div lang="en" class="mw-content-ltr">''This year four seats of the WMF Board of Trustees are to be newly filled and there will be a Call for Feedback about the Board of Trustees selection processes from 10 January to 7 February 2022.'' ''The [[Movement Strategy and Governance]] team is supporting this Call for Feedback. For widest outreach across the Wikiverse we kindly ask you to support this by helping us out with additional translations.'' '''Postscriptum: During the last year many of you have helped us a lot to reach out to many different communities by translating in dozens of languages. We are utterly grateful for this - thanks to all of you for your ongoing support! You are the best!''' </div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 17:25, 7 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections%2FCall+for+Feedback+about+the+Board+of+Trustees+elections+is+now+open%2FShort&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections%2FCall+for+Feedback+about+the+Board+of+Trustees+elections+is+now+open%2FShort&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2022-01-13. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all, the [[Movement Strategy and Governance]] team is asking you for your help. We want to invite communities globally to a Call for Feedback about the Board of Trustees selection processes from 10 January to 7 February 2022. We want to send out a message next Friday to all communities in as many languages as possible. It is '''only 130 words'''! Your help is very much appreciated! Thank you for your time!</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 21:02, 11 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Template:Education/News/Contents == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Template:Education/News/Contents|Template:Education/News/Contents]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 08:48, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Template:Education/News/Drafts == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Template:Education/News/Drafts|Template:Education/News/Drafts]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 09:00, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Template:Education/News/Drafts == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Template:Education/News/Drafts|Template:Education/News/Drafts]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 14:33, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Education/Newsletter/January 2022/Headlines == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Education/Newsletter/January 2022/Headlines|Education/Newsletter/January 2022/Headlines]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022%2FHeadlines&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022%2FHeadlines&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on korkea. Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2022-01-24. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 17:26, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Education/Newsletter/January 2022 == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Education/Newsletter/January 2022|Education/Newsletter/January 2022]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 17:29, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2022-02-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Good day to you from [[Movement Strategy and Governance]]! The coming weeks see a Call for Feedback concerning the creation of a movementwide [[Leadership_Development_Task_Force]]. We are announcing it by a short message of '''only 60 words''' to be distributed globally on Tuesday. Global distribution asks for native language support, so we kindly ask for your help to have as many translations as possible available. It should be a few minutes of work only. Thank you very much for your help, [[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Gebruikerbespreking:MediaWiki message delivery|kontak]]) 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC)</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: ContribuLing 2022 == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:ContribuLing 2022|ContribuLing 2022]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on keskiverto. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 12:05, 12 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 15:18, 22 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Ericliu1912@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Ukraine's Cultural Diplomacy Month == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Ukraine's Cultural Diplomacy Month|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 01:50, 2 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Juan90264@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations|Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines%2FVoting%2FTranslations&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines%2FVoting%2FTranslations&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2022-03-06. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Next Monday the ratification for the UCoC Enforcement Guidelines starts, an important step concerning an important document. We would like to invite people from all the global communities to take part in this process. To make the voting available in as many native languages as possible, we would appreciate your help in translations! '''This is 189 words only''', just a few minutes of simple work and it is an important contribution to strengthen your community's voice. Thank you very much for your help, [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] </div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 13:51, 4 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: ContribuLing 2022/Program == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:ContribuLing 2022/Program|ContribuLing 2022/Program]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on keskiverto. Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2022-03-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 15:49, 26 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Enabling Section Translation: a new mobile translation experience == {{int:Hello}} Afrikaans Wikipedians! Apologies as this message is not in Afrikaans language, {{Int:Please-translate}}. The [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_engineering WMF Language team] is pleased to let you know that we will like to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Afrikaans Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test it so you can: *Give us your feedback *Ask us questions *Tell us how to improve it. Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and help us with feedback to make it better. [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: *Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones. *Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device. Afrikaans Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since data shows significant mobile editing activity. We plan to enable the tool on Afrikaans Wikipedia in the coming weeks if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats: *As a reply to this message *On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. '''Try the tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation our testing instance]. Once it is enabled on Afrikaans Wikipedia, you’ll have access to https://af.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on: *The tool *What you think about our plans to enable it *Your ideas for improving the tool. Thanks, and we look forward to your feedback and questions. [[Gebruiker:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:UOzurumba (WMF)|kontak]]) 13:43, 14 April 2022 (UTC) On behalf of the WMF Language team :See my message below. If you do not respond within 24 hours, this e-mail will be deleted. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:45, 19 April 2022 (UTC) '''PS''': Sending your feedback or questions in English is particularly appreciated. But, you can still send them in the language of your choice. ::[[Gebruiker:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]], I am going to be short: none of your so called committe can speak Afrikaans. You have not involved a single Afrikaans language specialist, read Proffesor or Doctor which means that you have little respect for my language or culture. There is currently not an acceptable electronic translator available for Afrikaans. The best is Google Translate and it is poor. ::Stop treating my language like something cheap from Africa. You are welcome to set-up a Teams/Zoom meeting to discuss this at deon@masterevent.co.za. Untill then remove this junk that you want force down our throaght. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:13, 14 April 2022 (UTC) ::[[Gebruiker:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]], I am going to be short: none of your so called committe can speak Afrikaans. You have not involved a single Afrikaans language specialist, read Proffesor or Doctor which means that you have little respect for my language or culture. There is currently not an acceptable electronic translator available for Afrikaans. The best is Google Translate and it is poor. ::Stop treating my language like something cheap from Africa. You are welcome to set-up a Teams/Zoom meeting to discuss this at deon@masterevent.co.za. Untill then remove this junk that you want force down our throaght. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:13, 14 April 2022 (UTC) :::Translation has been a common way for multilingual editors to contribute to Wikipedia long before the Content Translation tool was created. Content Translation [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content%20translation/Translating/Initial%20machine%20translation integrates existing machine translaiton services] to facilitate the translation process but those are just an option when translators find it convenient. It is still possible to use Content Translation without using the initial machine translation. We are open to collaborate with the different communities to improve the tool but be mindful that the tool supports more than 300 languages to support (so we prioritize improvements that can benefit a large set of languages) and we have limited control on the external translation services such as Google Translate. Thanks! --[[Gebruiker:Pginer-WMF|Pginer-WMF]] ([[Gebruikerbespreking:Pginer-WMF|kontak]]) 09:35, 29 April 2022 (UTC) == Ilmoitus käännöksestä: GLAM School/Questions == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">GLAM School is a project by AvoinGLAM to chart out, uncover, and support practices that help GLAM professionals, GLAM-Wiki volunteers, Open GLAM advocates and others to be more empowered to contribute to Wikimedia and other open projects. In 2022 we are conducting surveys, chats, and interviews across organizations and networks involved in providing Open Access to cultural heritage. This page lists the questions that are used in the survey and the interviews.</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 08:52, 26 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: GLAM School/Questions == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you for the wonderful work you are doing! I have made a couple of small modifications to the existing text and added one new section. I hope you would be willing to have a look at those. Thank you again! Cheers, Susanna</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 07:07, 29 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: GLAM School == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:GLAM School|GLAM School]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämä sivu tulisi kääntää viimeistään 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The GLAM School main page is ready for translation. I hope the syntax still remained correct after I changed the page a lot. Thank you for your amazing help!</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 18:19, 4 Mei 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Ilmoitus käännöksestä: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hei Kartasto, Saat tämän ilmoituksen, koska olet ilmoittautunut kielten suomi ja ruotsi kääntäjäksi Metassa. Sivu [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] on saatavilla käännettäväksi. Voit kääntää sen täällä: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=fi&action=page käännä kielelle suomi] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=sv&action=page käännä kielelle ruotsi] Tämän sivun tärkeysaste on korkea. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Apuasi arvostetaan. Sinunlaisesi kääntäjät pitävät Metan toiminnassa monikielisenä yhteisönä. Voit [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup muuttaa ilmoitusasetuksiasi]. Kiitos! Metan käännösvastaavat&lrm;, 12:51, 9 Augustus 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> l0yiukmwmwg9e927y38f3ic62jd558d 0 306141 2518508 2294419 2022-08-10T09:58:54Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Peter Marais | beeld = Peter Marais.png | beeldonderskrif = Marais in 2019 | geboortenaam = Petrus Jacobus Marais | geboortejaar = 1948 | geboortemaand = 9 | geboortedag = 4 | geboorteplek = [[Kaapstad]] | sterfdatum = | sterfplek = | party = [[Vryheidsfront Plus]] | nasionaliteit = Suid-Afrikaner | orde = Premier van die [[Wes-Kaap]] | termynaanvang = 5 Desember 2001 | termyneinde = 3 Junie 2002 | voorganger = [[Gerald Morkel]] | opvolger = [[Marthinus van Schalkwyk]] | orde2 = [[Burgemeester]] van die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]] | termynaanvang2 = 7 Desember 2000 | termyneinde2 = 21 November 2001 | voorganger2 = ''Pos geskep'' | opvolger2 = [[Gerald Morkel]] | eggenoot = Bonita | kinders = | alma_mater = [[Universiteit van Wes-Kaapland]] | religie = Christen }} '''Petrus Jacobus "Peter" Marais''' (gebore op 4 September 1948) is 'n Suid-Afrikaanse politikus. Hy dien tans as lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] vir die [[Vryheidsfront Plus]]. Hy was die eerste bruin burgemeester van Kaapstad vanaf 2000 tot sy ontslag in 2001. Hy is hierna as die premier van die Wes-Kaap aangestel en het tussen 2001 en 2002 in die posisie gedien. Hy is bekend daarvoor dat hy al lid van talle politieke partye en bewegings was. Marais het in Januarie 2019 by die Vryheidsfront Plus aangesluit en die party het hom as hul premierskandidaat vir die 2019-verkiesing benoem. Die party het een setel in die provinsiale parlement gewen en Marais het op 22 Mei 2019 na die provinsiale parlement teruggekeer.<ref>{{cite news |last=Dentlinger |first=Lindsay |date=22 Januarie 2019 |title=Peter Marais re-enters political ring as WC premier candidate for FF Plus |url=https://ewn.co.za/2019/01/22/peter-marais-re-enters-political-ring-as-wc-premier-candidate-for-ff-plus |work=EWN |location=Kaapstad |access-date=21 Januarie 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423095430/https://ewn.co.za/2019/01/22/peter-marais-re-enters-political-ring-as-wc-premier-candidate-for-ff-plus |archive-date=23 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ==Vroeë lewe en familie== Marais is op 4 September 1948 in [[Kaapstad]] gebore. Hy het aan Hoërskool Kensington gematrikuleer en toe aan die [[Universiteit van Wes-Kaapland]] gestudeer. Marais woon steeds in Kaapstad en is met Bonita getroud. Die egpaar het kinders en kleinkinders. ==Politieke loopbaan== Marais was die leier van die People's Congress Party en het die party in die kleurling Huis van Verteenwoordigers vanaf 1984 tot 1994 verteenwoordig. Hy het in 1994 by die [[Nasionale Party]] aangesluit. Hy is later in April van dieselfde jaar tot die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] verkies. In 1998 het die nuutverkose premier van die Wes-Kaap, [[Gerald Morkel]], vir Marais tot die pos van provinsiale minister van gesondheid en welsyn aangewys.<ref>{{cite news |date=24 September 1998 |title=Morkel reshuffles Western Cape cabinet |url=https://mg.co.za/article/1998-09-24-morkel-reshuffles-western-cape-cabinet/ |work=Mail & Guardian |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419192237/https://mg.co.za/article/1998-09-24-morkel-reshuffles-western-cape-cabinet/ |archive-date=19 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Morkel het hom later in Februarie 2000 as Provinsiale minister ontslaan, maar het hom in Junie weer tot die Provinsiale Kabinet as die minister vir maatskaplike dienste en armoedeverligting aangestel.<ref>{{cite news |date=28 Julie 2000 |title=Morkel gives Bester safety portfolio |url=https://www.iol.co.za/news/politics/morkel-gives-bester-safety-portfolio-45187 |work=IOL |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419190724/https://www.iol.co.za/news/politics/morkel-gives-bester-safety-portfolio-45187 |archive-date=19 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Marais was 'n senior lid van die [[Nuwe Nasionale Party]]. Hy het in Junie 2000 lid van die nuutgestigte [[Demokratiese Alliansie]] geword en het gevolglik dubbele lidmaatskap gehou. Hy was die DA se burgemeesterskandidaat vir die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]]. Hy is in Desember 2000 as burgemeester van Kaapstad verkies. [[Tony Leon]], leier van die Demokratiese Alliansie, het vir Marais in Oktober 2001 as burgemeester ontslaan. Marais het hom daarna tot die Wes-Kaapse hooggeregshof beroep. Die hof het beslis dat Marais weer in die pos aangestel moet word, maar hy het toe as burgemeester bedank slegs enkele ure nadat die hof sy beslissing bekend gemaak het. Die afdanking van Marais het tot die onttrekking van die Nuwe Nasionale Party uit die Demokratiese Alliansie bygedra.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date= 21 November 2001|title=Marais resigns |url=https://www.news24.com/News24/Marais-resigns-20011121 |work=News24 |location= |access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Marais is op 5 Desember 2001 as premier van die [[Wes-Kaap]] verkies en het in die pos gedien tot sy bedanking op 3 Junie 2002. Hy het bedank na bewerings van seksuele teistering. Die Wes-Kaapse hooggeregshof het hom later onskuldig bevind op die aanklagte.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date=18 August 2004 |title= Peter Marais off the hook|url=https://www.news24.com/News24/Peter-Marais-off-the-hook-20040818 |work=News24 |location= Kaapstad|access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Na sy bedanking uit die Nuwe Nasionale Party, het Marais die [[Nuwe Arbeidersparty]] gestig. Die party het swak presteer tydens die 2004-verkiesing en is gevolglik ontbind. Marais het in November 2008 by die nuutgestigte [[Congress of the People]] aangesluit en die party in 2009 verlaat.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date= |title= Peter Marais abandons COPE |url=https://ewn.co.za/2009/03/28/Peter-Marais-abandons-COPE |work=EWN |location= |access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Hy het saam met [[Danny Titus]] in Junie 2013 die Bruin Bemagtiging Beweging gestig.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date=18 Junie 2013 |title=Brown movement not a political party |url=https://www.news24.com/News24/Brown-Movement-not-a-political-party-20130618 |work=News24 |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Marais het in Julie 2018 by [[ICOSA]] aangesluit.<ref>{{cite news |last=Mortlock |first=Monique |date=30 Julie 2018 |title=Former CT Mayor Marais joins Icosa |url=https://ewn.co.za/2018/07/30/former-ct-mayor-marais-joins-icosa |work=EWN |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423162741/https://ewn.co.za/2018/07/30/former-ct-mayor-marais-joins-icosa |archive-date=23 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In Januarie 2019 het Vryheidsfront Plus-leier, [[Pieter Groenewald]], aangekondig dat Marais die party se premierskandidaat vir die komende 2019-verkiesing is.<ref>{{cite news |last=Mtyala |first=Quinton |date=23 Januarie 2019 |title=Why the FF+ and Peter Marais might just be a perfect fit |url=https://www.iol.co.za/news/politics/why-the-ff-and-peter-marais-might-just-be-a-perfect-fit-18924285 |work=IOL |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423095542/https://www.iol.co.za/news/politics/why-the-ff-and-peter-marais-might-just-be-a-perfect-fit-18924285 |archive-date=23 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die Vryheidsfront Plus het een setel in die Wes-Kaapse provinsiale parlement gewen. Marais het die setel op 22 Mei 2019 gevul.<ref>{{cite news |last=Mortlock |first=Monique |date=22 Mei 2019 |title=DA's Winde elected as new WC premier |url=https://ewn.co.za/2019/05/22/da-s-winde-elected-as-new-wc-premier |work=EWN |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190525113036/https://ewn.co.za/2019/05/22/da-s-winde-elected-as-new-wc-premier |archive-date=25 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == *[https://www.pa.org.za/person/petrus-jacobus-marais/ Petrus Jacobus Marais]. ''People's Assembly''. {{vertaaluit| taalafk = en| il = Peter Marais}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Marais, Peter}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Geboortes in 1948]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Politici van die Vryheidsfront Plus]] done5h0fjvw9d23qgqwis2xlzwzrjeu 0 307809 2518504 2451826 2022-08-10T09:50:29Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Nazier Paulsen | beeld = | beeldonderskrif = | geboortenaam = Mogamad Nazier Paulsen | geboortedatum = <!-- vul slegs in indien onderstaande drie velde onbekend is (geboortejaar, geboortemaand en geboortedag --> | geboortejaar = <!-- Jaartal, bv. 1950 --> | geboortemaand = <!-- Maandtal, bv. 12 --> | geboortedag = <!-- Dagtal, bv. 31 --> | geboorteplek = | sterfdatum = | sterfplek = | party = [[Ekonomiese Vryheidsvegters]] | nasionaliteit = {{RSA}} | orde = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang = 20 Mei 2015 | termyneinde = | voorganger = | opvolger = | orde2 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang2 = 21 Mei 2014 | termyneinde2 = Mei 2015 | vise2 = | president2 = | eersteminister2 = | premier2 = <!-- vir gebruik in provinsiale wetgewers --> | voorganger2 = | opvolger2 = | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = }} '''Mogamad Nazier Paulsen''' is 'n Wes-Kaapse [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|lid van die Nasionale Vergadering]] vir die [[Ekonomiese Vryheidsvegters]] (EFF). Hy was voorheen lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]].<ref name="citizen">[https://citizen.co.za/news/south-africa/politics/2128022/eff-mp-allegedly-cant-wait-to-moer-the-blf-in-parliament/ EFF MP allegedly can’t wait to ‘moer’ the BLF in parliament], ''The Citizen'', 8 Mei 2019. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref> == Vroeë lewe en onderwys== Nazier Paulsen en sy gesin was deel van die anti-apartheidsbeweging. Paulsen was lid van die [[United Democratic Front]].<ref>[https://www.pa.org.za/blog/mr-nazier-paulsen-eff Mr Nazier Paulsen (EFF)], ''People's Assembly'', 15 Januarie 2018. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref> Hy het 'n BCom-honneursgraad en 'n nagraadse diploma in verspreide stelsels aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal. ==Loopbaan== Paulsen het na sy studies as 'n dosent van inligting en tegnologie aan die [[Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie]] gewerk. Paulsen was ook voorsitter van beide die Mitchells Plain Community Development Corporation en die South African Progressive Civic Organisation (SAPCO).<ref name="nazier-paulsen">[https://www.politicsweb.co.za/politics/nazier-paulsen-and-hlayiseka-chewane-sworn-in-as-m Nazier Paulsen and Hlayiseka Chewane sworn in as MPs - EFF], ''Politicsweb'', 3 Junie 2015. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref> Paulsen het in 2013 by die [[Ekonomiese Vryheidsvegters]] aangesluit. Hy was die party se Wes-Kaapse premierskandidaat vir die 2014-verkiesing. Die EFF het een setel in die [[Wes-Kaapse provinsiale parlement]] verower en Paulsen het daardie setel op 21 Mei 2014 gevul.<ref>Felix, Jason. [https://www.iol.co.za/news/politics/eff-names-w-cape-candidates-1665839 EFF names W Cape candidates], Cape Town, ''IOL'', 25 Maart 2014. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref><ref>[https://www.iol.co.za/capetimes/news/eff-leader-to-give-rivals-sleepless-nights-in-legislature-1685674 EFF leader to give rivals ‘sleepless nights’ in legislature], ''IOL'', 9 Mei 2014. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref> In Mei 2015 het die EFF hom as lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] benoem. [[Bernard Joseph]] het hom as die party se verteenwoordiger in die Provinsiale Parlement opgevolg. Paulsen is in Mei 2019 tot 'n tweede termyn as parlementslid herkies.<ref name="nazier-paulsen" /> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [https://www.pa.org.za/person/mogamad-nazier-paulsen/ Mogamad Nazier Paulsen by Volksvergadering] * [https://web.archive.org/web/20200523210043/https://www.parliament.gov.za/person-details/303 Mogamad Nazier Paulsen by die Parlement van Suid-Afrika] {{Huidige LP's van Suid-Afrika}} {{normdata}} {{DEFAULTSORT:Paulsen, Nazier}} [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Politici van die Economic Freedom Fighters]] 7bl1e2dfffly70x1afbruy72wgmgcds 2518510 2518504 2022-08-10T09:59:54Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Nazier Paulsen | beeld = | beeldonderskrif = | geboortenaam = Mogamad Nazier Paulsen | geboortedatum = <!-- vul slegs in indien onderstaande drie velde onbekend is (geboortejaar, geboortemaand en geboortedag --> | geboortejaar = <!-- Jaartal, bv. 1950 --> | geboortemaand = <!-- Maandtal, bv. 12 --> | geboortedag = <!-- Dagtal, bv. 31 --> | geboorteplek = | sterfdatum = | sterfplek = | party = [[Ekonomiese Vryheidsvegters]] | nasionaliteit = {{RSA}} | orde = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang = 20 Mei 2015 | termyneinde = | voorganger = | opvolger = | orde2 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang2 = 21 Mei 2014 | termyneinde2 = Mei 2015 | vise2 = | president2 = | eersteminister2 = | premier2 = <!-- vir gebruik in provinsiale wetgewers --> | voorganger2 = | opvolger2 = | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = }} '''Mogamad Nazier Paulsen''' is 'n Wes-Kaapse [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|lid van die Nasionale Vergadering]] vir die [[Ekonomiese Vryheidsvegters]] (EFF). Hy was voorheen lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]].<ref name="citizen">[https://citizen.co.za/news/south-africa/politics/2128022/eff-mp-allegedly-cant-wait-to-moer-the-blf-in-parliament/ EFF MP allegedly can’t wait to ‘moer’ the BLF in parliament], ''The Citizen'', 8 Mei 2019. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref> == Vroeë lewe en onderwys== Nazier Paulsen en sy gesin was deel van die anti-apartheidsbeweging. Paulsen was lid van die [[United Democratic Front]].<ref>[https://www.pa.org.za/blog/mr-nazier-paulsen-eff Mr Nazier Paulsen (EFF)], ''People's Assembly'', 15 Januarie 2018. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref> Hy het 'n BCom-honneursgraad en 'n nagraadse diploma in verspreide stelsels aan die [[Universiteit van Kaapstad]] behaal. ==Loopbaan== Paulsen het na sy studies as 'n dosent van inligting en tegnologie aan die [[Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie]] gewerk. Paulsen was ook voorsitter van beide die Mitchells Plain Community Development Corporation en die South African Progressive Civic Organisation (SAPCO).<ref name="nazier-paulsen">[https://www.politicsweb.co.za/politics/nazier-paulsen-and-hlayiseka-chewane-sworn-in-as-m Nazier Paulsen and Hlayiseka Chewane sworn in as MPs - EFF], ''Politicsweb'', 3 Junie 2015. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref> Paulsen het in 2013 by die [[Ekonomiese Vryheidsvegters]] aangesluit. Hy was die party se Wes-Kaapse premierskandidaat vir die 2014-verkiesing. Die EFF het een setel in die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] verower en Paulsen het daardie setel op 21 Mei 2014 gevul.<ref>Felix, Jason. [https://www.iol.co.za/news/politics/eff-names-w-cape-candidates-1665839 EFF names W Cape candidates], Cape Town, ''IOL'', 25 Maart 2014. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref><ref>[https://www.iol.co.za/capetimes/news/eff-leader-to-give-rivals-sleepless-nights-in-legislature-1685674 EFF leader to give rivals ‘sleepless nights’ in legislature], ''IOL'', 9 Mei 2014. Besoek op 16 Augustus 2019.</ref> In Mei 2015 het die EFF hom as lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] benoem. [[Bernard Joseph]] het hom as die party se verteenwoordiger in die Provinsiale Parlement opgevolg. Paulsen is in Mei 2019 tot 'n tweede termyn as parlementslid herkies.<ref name="nazier-paulsen" /> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [https://www.pa.org.za/person/mogamad-nazier-paulsen/ Mogamad Nazier Paulsen by Volksvergadering] * [https://web.archive.org/web/20200523210043/https://www.parliament.gov.za/person-details/303 Mogamad Nazier Paulsen by die Parlement van Suid-Afrika] {{Huidige LP's van Suid-Afrika}} {{normdata}} {{DEFAULTSORT:Paulsen, Nazier}} [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Politici van die Economic Freedom Fighters]] c6r5k1eo0q02l7zby4agz593casy1p1 0 317769 2518497 2511546 2022-08-10T09:34:16Z Aliwal2012 39067 PP met hoofletters, soos amptelik gebruik wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} [[Lêer:KwaZulu-Natal Parliament building, Pietermaritzburg, South Africa.jpg|duimnael|KwaZulu-Natalse wetgewer in [[Pietermaritzburg]].]] [[Lêer:Main building of the Northern Cape Provincial Legislature.jpg|duimnael|Noord-Kaapse provinsiale wetgewer in [[Galeshewe]].]] [[Lêer:Parliament, Free State province (6461110535).jpg|duimnael|Vrystaatse wetgewer in [[Bloemfontein]].]] In [[Suid-Afrika]] is 'n '''provinsiale wetgewer''' die [[Wetgewer|wetgewende tak]] van die [[regering]] van 'n [[Provinsies van Suid-Afrika|provinsie]].<ref name="const">''[[wikisource:Constitution of the Republic of South Africa, 1996/Chapter 6|Chapter 6: Provinces]]'', [[Grondwet van Suid-Afrika]]</ref> Dit het 'n eenkamerinstelling en wissel in grootte van 30 tot 80 lede, afhangende van die bevolking van die provinsie.<ref>{{Cite web|url=http://www.elections.org.za/NPEPWStaticReports/reports/ReportHandler.ashx?22%20Apr%202009%20Provincial%20Election\Seats%20Available%20Report\Provincial.pdf|title=Seats Available Report - Provincial|publisher=Independent Electoral Commission|format=PDF|access-date=28 May 2009}}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Elke wetgewer het 'n [[speaker]] en 'n adjunkspeaker. == Geskiedenis == Die oorspronklike vier provinsies van Suid-Afrika (die provinsies wat van 1910 tot 1994 bestaan het) het provinsiale rade gehad wat deur die [[Blanke Suid-Afrikaners|blanke]] bevolking van die provinsies verkies iss. Die provinsiale rade was het nie baie mag gehad nie; hulle het 'n uitvoerende raad ('n provinsiale [[kabinet]]) aangestel, maar kon nie die administrateur (die uitvoerende hoof) van die provinsie aanstel of verwyder nie. Die administrateurs is deur die [[Goewerneur-generaal van Suid-Afrika|goewerneur-generaal]] (voor 1961) of die [[Staatspresident van Suid-Afrika|staatspresident]] (na 1961) gekies. Die wetgewende magte van die provinsiale rade was ook streng beperk tot spesifieke onderwerpe. In 1986 het die nasionale parlement die provinsiale rade heeltemal afgeskaf, maar die staatspresident was toegelaat om die uitvoerende rade aan te stel. Die huidige provinsiale wetgewers is van stapel gestuur deur die tussentydse Grondwet van Suid-Afrika van 1993 met die totstandkoming van die nuwe nege provinsies. Die Grondwet van 1993 het op 27 April 1994 in werking getree (en die provinsies het ontstaan); [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1994|die verkiesing op dieselfde dag]] het die eerste provinsiale wetgewers verkies. Die provinsiale wetgewers word meestal deur die [[African National Congress|African National Congress beheer]]. Die uitsonderings is die [[KwaZulu-Natalse provinsiale wetgewer|wetgewer in KwaZulu-Natal]], wat van 1994 tot 2004 deur die [[Inkatha-Vryheidsparty|Inkatha Freedom Party]] beheer is; en die [[Wes-Kaapse provinsiale parlement]], wat van 1994 tot 2004 deur die [[Nuwe Nasionale Party|(Nuwe) Nasionale Party]] beheer is (soms in koalisie met die [[Demokratiese Party]]) en sedert 2009 deur die [[Demokratiese Alliansie]] beheer word. == Verkiesing == Die lede van die provinsiale wetgewer (LPW's) word gekies deur die proporsionele verteenwoordiging van die partylys met 'n geslote lys, volgens die grootste resmetode met die Droop-kwota om enige surplus toe te ken.<ref name="ea">Schedule 1 to the [http://www.elections.org.za/content/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=989 Electoral Act, 1998], as amended</ref> Die gewone termyn van 'n provinsiale wetgewer is vyf jaar. Verkiesings word deur die [[Onafhanklike Verkiesingskommissie van Suid-Afrika|Onafhanklike Verkiesingskommissie]] gehou en is in [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1994|1994]], [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1999|1999]], [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2004|2004]], [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2009|2009]], [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|2014]] en [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2019|2019 gehou]]. Alhoewel dit nie grondwetlik vereis word nie, is tot dusver al die verkiesings gelyktydig met die verkiesing tot die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] gehou. == Magte == Die wetgewer het die mag om wetgewing deur te voer op verskillende terreine wat in die nasionale grondwet gespesifiseer word; op sommige terreine word die wetgewende mag met die nasionale parlement gedeel, terwyl dit op ander terreine slegs aan die provinsie gereserveer word. Die velde sluit in sake soos gesondheid, onderwys (behalwe universiteite), landbou, behuising, omgewingsbeskerming en ontwikkelingsbeplanning. In velde buite die mag van 'n provinsiale wetgewer kan dit wetgewing aanbeveel by die Nasionale Vergadering. 'n Provinsiale wetgewer kan ook 'n grondwet vir daardie provinsie instel as twee derdes van die lede daarvoor stem. Die magte van die provinsiale wetgewer is slegs gebonde aan die nasionale grondwet en die provinsiale grondwet (indien daar een is). Slegs die Wes-Kaap het 'n provinsiale grondwet. Die provinsiale wetgewer van 'n provinsie kies die premier, die hoof van die provinsiale uitvoerende gesag. Die wetgewer kan die premier dwing om te bedank deur 'n [[mosie van wantroue]] in te dien. Alhoewel die Uitvoerende Raad (kabinet) deur die premier gekies word, kan die wetgewer 'n mosie van wantroue aanneem om die premier te dwing om die samestelling van die Raad te verander. 'n Provinsiale wetgewer benoem ook die afgevaardigdes van die provinsie na die [[Nasionale Raad van Provinsies]], wat afgevaardigdes aan partye toewys in verhouding tot die aantal setels wat elke party in die wetgewer beklee. Die wetgewer hou toesig oor die administrasie van die provinsiale regering, en daar word van die premier en die lede van die Uitvoerende Raad verwag om aan die wetgewer verslag te doen oor die uitvoering van hul verantwoordelikhede. Die wetgewer beheer ook die finansies van die provinsiale regering deur middel van die bewilligingswetsontwerpe wat die provinsiale begroting bepaal. == Lys van provinsiale wetgewers == Hierdie lys toon nege provinsiale wetgewers en hul partysamestelling na die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2019|verkiesing van 2019]]. {| class="wikitable" ! rowspan="2" |Wetgewer ! colspan="7" | Sitplekke |- ! [[African National Congress|ANC]] ! [[Demokratiese Alliansie|DA]] ! [[Ekonomiese Vryheidsvegters|EFF]] ! [[Inkatha-Vryheidsparty|IVP]] ! [[Vryheidsfront Plus|VF +]] ! Ander ! ''Totaal'' |- | [[Oos-Kaapse provinsiale wetgewer]] | 44 | 10 | 5 | 0 | 1 | 3 {{Nota|Sluit 2 [[United_Democratic_Movement|UDM]] & 1 [[African Transformation Movement|ATM]] LPW's in}} | '''63''' |- | [[Vrystaatse provinsiale wetgewer]] | 19 | 6 | 4 | 0 | 1 | 0 | '''30''' |- | [[Gauteng provinsiale wetgewer]] | 37 | 20 | 11 | 1 | 3 | 1 {{Nota|Sluit 1 [[African_Christian_Democratic_Party|ACDP]] LPW in}} | '''73''' |- | [[KwaZulu-Natalse provinsiale wetgewer]] | 44 | 11 | 8 | 13 | 0 | 4 {{Nota|Sluit 1 [[National_Freedom_Party|NFP]], 1 [[Minority_Front|MF]], 1 [[African Transformation Movement|ATM]], & 1 [[African_Christian_Democratic_Party|ACDP]] LPW's}} | '''80''' |- | [[Limpopo provinsiale wetgewer]] | 38 | 3 | 7 | 0 | 1 | 0 | '''49''' |- | [[Mpumalanga provinsiale wetgewer]] | 22 | 3 | 4 | 0 | 1 | 0 | '''30''' |- | [[Noordwes provinsiale wetgewer]] | 21 | 4 | 6 | 0 | 2 | 0 | '''33''' |- | [[Noord-Kaapse provinsiale wetgewer]] | 18 | 8 | 3 | 0 | 1 | 0 | '''30''' |- | [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | 12 | 24 | 2 | 0 | 1 | 3 {{Nota|Sluit 1 [[GOOD|Good]], 1 [[African_Christian_Democratic_Party|ACDP]], & 1 [[Al Jama-ah]] LPP's in.}} | '''42''' |- ! '''Totale''' | '''255''' | '''89''' | '''50''' | '''14''' | '''11''' | '''11''' | '''430''' |} == Notas == {{Notas}} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Provinsiale wetgewers van Suid-Afrika]] j3czon9s7kgi6wfidf06w58qqheq2lz 2518511 2518497 2022-08-10T10:01:13Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} [[Lêer:KwaZulu-Natal Parliament building, Pietermaritzburg, South Africa.jpg|duimnael|KwaZulu-Natalse wetgewer in [[Pietermaritzburg]].]] [[Lêer:Main building of the Northern Cape Provincial Legislature.jpg|duimnael|Noord-Kaapse provinsiale wetgewer in [[Galeshewe]].]] [[Lêer:Parliament, Free State province (6461110535).jpg|duimnael|Vrystaatse wetgewer in [[Bloemfontein]].]] In [[Suid-Afrika]] is 'n '''provinsiale wetgewer''' die [[Wetgewer|wetgewende tak]] van die [[regering]] van 'n [[Provinsies van Suid-Afrika|provinsie]].<ref name="const">''[[wikisource:Constitution of the Republic of South Africa, 1996/Chapter 6|Chapter 6: Provinces]]'', [[Grondwet van Suid-Afrika]]</ref> Dit het 'n eenkamerinstelling en wissel in grootte van 30 tot 80 lede, afhangende van die bevolking van die provinsie.<ref>{{Cite web|url=http://www.elections.org.za/NPEPWStaticReports/reports/ReportHandler.ashx?22%20Apr%202009%20Provincial%20Election\Seats%20Available%20Report\Provincial.pdf|title=Seats Available Report - Provincial|publisher=Independent Electoral Commission|format=PDF|access-date=28 May 2009}}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Elke wetgewer het 'n [[speaker]] en 'n adjunkspeaker. == Geskiedenis == Die oorspronklike vier provinsies van Suid-Afrika (die provinsies wat van 1910 tot 1994 bestaan het) het provinsiale rade gehad wat deur die [[Blanke Suid-Afrikaners|blanke]] bevolking van die provinsies verkies iss. Die provinsiale rade was het nie baie mag gehad nie; hulle het 'n uitvoerende raad ('n provinsiale [[kabinet]]) aangestel, maar kon nie die administrateur (die uitvoerende hoof) van die provinsie aanstel of verwyder nie. Die administrateurs is deur die [[Goewerneur-generaal van Suid-Afrika|goewerneur-generaal]] (voor 1961) of die [[Staatspresident van Suid-Afrika|staatspresident]] (na 1961) gekies. Die wetgewende magte van die provinsiale rade was ook streng beperk tot spesifieke onderwerpe. In 1986 het die nasionale parlement die provinsiale rade heeltemal afgeskaf, maar die staatspresident was toegelaat om die uitvoerende rade aan te stel. Die huidige provinsiale wetgewers is van stapel gestuur deur die tussentydse Grondwet van Suid-Afrika van 1993 met die totstandkoming van die nuwe nege provinsies. Die Grondwet van 1993 het op 27 April 1994 in werking getree (en die provinsies het ontstaan); [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1994|die verkiesing op dieselfde dag]] het die eerste provinsiale wetgewers verkies. Die provinsiale wetgewers word meestal deur die [[African National Congress|African National Congress beheer]]. Die uitsonderings is die [[KwaZulu-Natalse provinsiale wetgewer|wetgewer in KwaZulu-Natal]], wat van 1994 tot 2004 deur die [[Inkatha-Vryheidsparty|Inkatha Freedom Party]] beheer is; en die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]], wat van 1994 tot 2004 deur die [[Nuwe Nasionale Party|(Nuwe) Nasionale Party]] beheer is (soms in koalisie met die [[Demokratiese Party]]) en sedert 2009 deur die [[Demokratiese Alliansie]] beheer word. == Verkiesing == Die lede van die provinsiale wetgewer (LPW's) word gekies deur die proporsionele verteenwoordiging van die partylys met 'n geslote lys, volgens die grootste resmetode met die Droop-kwota om enige surplus toe te ken.<ref name="ea">Schedule 1 to the [http://www.elections.org.za/content/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=989 Electoral Act, 1998], as amended</ref> Die gewone termyn van 'n provinsiale wetgewer is vyf jaar. Verkiesings word deur die [[Onafhanklike Verkiesingskommissie van Suid-Afrika|Onafhanklike Verkiesingskommissie]] gehou en is in [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1994|1994]], [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1999|1999]], [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2004|2004]], [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2009|2009]], [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2014|2014]] en [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2019|2019 gehou]]. Alhoewel dit nie grondwetlik vereis word nie, is tot dusver al die verkiesings gelyktydig met die verkiesing tot die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] gehou. == Magte == Die wetgewer het die mag om wetgewing deur te voer op verskillende terreine wat in die nasionale grondwet gespesifiseer word; op sommige terreine word die wetgewende mag met die nasionale parlement gedeel, terwyl dit op ander terreine slegs aan die provinsie gereserveer word. Die velde sluit in sake soos gesondheid, onderwys (behalwe universiteite), landbou, behuising, omgewingsbeskerming en ontwikkelingsbeplanning. In velde buite die mag van 'n provinsiale wetgewer kan dit wetgewing aanbeveel by die Nasionale Vergadering. 'n Provinsiale wetgewer kan ook 'n grondwet vir daardie provinsie instel as twee derdes van die lede daarvoor stem. Die magte van die provinsiale wetgewer is slegs gebonde aan die nasionale grondwet en die provinsiale grondwet (indien daar een is). Slegs die Wes-Kaap het 'n provinsiale grondwet. Die provinsiale wetgewer van 'n provinsie kies die premier, die hoof van die provinsiale uitvoerende gesag. Die wetgewer kan die premier dwing om te bedank deur 'n [[mosie van wantroue]] in te dien. Alhoewel die Uitvoerende Raad (kabinet) deur die premier gekies word, kan die wetgewer 'n mosie van wantroue aanneem om die premier te dwing om die samestelling van die Raad te verander. 'n Provinsiale wetgewer benoem ook die afgevaardigdes van die provinsie na die [[Nasionale Raad van Provinsies]], wat afgevaardigdes aan partye toewys in verhouding tot die aantal setels wat elke party in die wetgewer beklee. Die wetgewer hou toesig oor die administrasie van die provinsiale regering, en daar word van die premier en die lede van die Uitvoerende Raad verwag om aan die wetgewer verslag te doen oor die uitvoering van hul verantwoordelikhede. Die wetgewer beheer ook die finansies van die provinsiale regering deur middel van die bewilligingswetsontwerpe wat die provinsiale begroting bepaal. == Lys van provinsiale wetgewers == Hierdie lys toon nege provinsiale wetgewers en hul partysamestelling na die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2019|verkiesing van 2019]]. {| class="wikitable" ! rowspan="2" |Wetgewer ! colspan="7" | Sitplekke |- ! [[African National Congress|ANC]] ! [[Demokratiese Alliansie|DA]] ! [[Ekonomiese Vryheidsvegters|EFF]] ! [[Inkatha-Vryheidsparty|IVP]] ! [[Vryheidsfront Plus|VF +]] ! Ander ! ''Totaal'' |- | [[Oos-Kaapse provinsiale wetgewer]] | 44 | 10 | 5 | 0 | 1 | 3 {{Nota|Sluit 2 [[United_Democratic_Movement|UDM]] & 1 [[African Transformation Movement|ATM]] LPW's in}} | '''63''' |- | [[Vrystaatse provinsiale wetgewer]] | 19 | 6 | 4 | 0 | 1 | 0 | '''30''' |- | [[Gauteng provinsiale wetgewer]] | 37 | 20 | 11 | 1 | 3 | 1 {{Nota|Sluit 1 [[African_Christian_Democratic_Party|ACDP]] LPW in}} | '''73''' |- | [[KwaZulu-Natalse provinsiale wetgewer]] | 44 | 11 | 8 | 13 | 0 | 4 {{Nota|Sluit 1 [[National_Freedom_Party|NFP]], 1 [[Minority_Front|MF]], 1 [[African Transformation Movement|ATM]], & 1 [[African_Christian_Democratic_Party|ACDP]] LPW's}} | '''80''' |- | [[Limpopo provinsiale wetgewer]] | 38 | 3 | 7 | 0 | 1 | 0 | '''49''' |- | [[Mpumalanga provinsiale wetgewer]] | 22 | 3 | 4 | 0 | 1 | 0 | '''30''' |- | [[Noordwes provinsiale wetgewer]] | 21 | 4 | 6 | 0 | 2 | 0 | '''33''' |- | [[Noord-Kaapse provinsiale wetgewer]] | 18 | 8 | 3 | 0 | 1 | 0 | '''30''' |- | [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | 12 | 24 | 2 | 0 | 1 | 3 {{Nota|Sluit 1 [[GOOD|Good]], 1 [[African_Christian_Democratic_Party|ACDP]], & 1 [[Al Jama-ah]] LPP's in.}} | '''42''' |- ! '''Totale''' | '''255''' | '''89''' | '''50''' | '''14''' | '''11''' | '''11''' | '''430''' |} == Notas == {{Notas}} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Provinsiale wetgewers van Suid-Afrika]] qbh23t15389q9jd8f0pijrqfsboiccd 0 367583 2518477 2481228 2022-08-10T08:52:27Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Roggras | image = | status = CR | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Liliopsida]] | ordo = [[Poales]] | familia = [[Poaceae]] | subfamilia = [[Pooideae]] | tribus = [[Triticeae]] | genus = ''[[Secale]]'' | species = ''S. africanum'' | binomial = ''Secale africanum'' | binomial_authority = Stapf }} '''Roggras''' (''Secale africanum'') is 'n wilde [[rog]] wat inheems aan die [[Roggeveld]] is, waarna die streek vernoem is. Die [[Roggeveldberge]] is ook na hierdie [[spesie]] vernoem. Die plant word deur [[wildsbok]]ke, vee en [[voëls]] benut. Die plant was eers volop in die omgewing maar as gevolg van oorbeweiding en swak grondbestuur was daar in 2008 slegs ongeveer 50 spesies oor. In 2009 het die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] 'n projek geloods om hierdie plant en vyf ander spesies te hervestig. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/genus.php?genus=1263 SANBI Redlist] * http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:421157-1 * https://www.elsenburg.com/sites/default/files/attachments/2017-02/39_Saayman%20N_2009_Agriprobe%206.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210111054847/https://www.elsenburg.com/sites/default/files/attachments/2017-02/39_Saayman%20N_2009_Agriprobe%206.pdf |date=11 Januarie 2021 }} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Graan]] hirril93mcmz5tvdm7k8bi3908r8zzy 3 368701 2518369 2496479 2022-08-09T12:51:45Z MediaWiki message delivery 55541 /* إشعار ترجمة: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter emailWikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == إشعار ترجمة: Project wiki representativesProject wiki representatives == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Project wiki representatives|Project wiki representatives]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Project+wiki+representatives&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-02-14. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The five year old strategy process has resulted in recommendations. After Global Conversations the number one priority is to establish an Interim Global Council, who will draft a Movement Charter, which will lead to the formation of a Global Council. Please help in translating the concise page "Project wiki representatives" which asks contributor to select for each project wiki a representative, who will help in implementing the first strategic priority.</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 12:10, 6 Februarie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Ad Huikeshoven@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: VisualEditor/Newsletter/2021/JuneVisualEditor/Newsletter/2021/June == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2021/June|VisualEditor/Newsletter/2021/June]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2021%2FJune&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] أولوية هذه الصفحة هي متوسطة. الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-06-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short newsletter is good news about posting comments on wiki. You can try out the "Discussion tools" in the Beta Features here at Meta-Wiki, too: [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]]. Thank you! </div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 00:16, 16 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Template:InternetArchiveBot headerTemplate:InternetArchiveBot header == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Template:InternetArchiveBot header|Template:InternetArchiveBot header]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AInternetArchiveBot+header&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr">The InternetArchiveBot team has come up with a new header for its documentation and user pages designed to make important links as easy to find as possible. We use this header on the bot's global user page, and we have it set up to show the labels in your interface language, meaning that the labels will appear in Russian on Russian Wikipedia (unless you override the interface language). In order for this feature to work, we need translations of those labels. There are only six labels: * About the Bot * Report Problem * Contact Us * Documentation * Configure * Disable Bot If you know how to say those things in another language, you can help! And your work will make it easier for non-English speakers to use InternetArchiveBot. </div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 16:20, 29 Junie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: InternetArchiveBot/ProblemInternetArchiveBot/Problem == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:InternetArchiveBot/Problem|InternetArchiveBot/Problem]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-InternetArchiveBot%2FProblem&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you to everyone who translated "Template:InternetArchiveBot header". The template is now available in 64 languages (including variants)! Now when people visit the bot's user page on those language wikis, they will be greeted with navigation options in their language. (We have since added one more link to the header – "Translate" – translations are appreciated!) This page I am requesting translations for is the "report problem" page for InternetArchiveBot, directing the user to different places depending on the kind of problem they are having. There are a total of 17 terms to translate, consisting of short phrases and sentences. This page is directly linked from the header on InternetArchiveBot's global user page, so your work will likely be seen.</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 23:14, 12 Julie 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Harej@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Wikimedia Foundation elections/2021/VotingWikimedia Foundation elections/2021/Voting == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|Wikimedia Foundation elections/2021/Voting]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2FVoting&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 10:22, 2 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Hack4OpenGLAMHack4OpenGLAM == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Hack4OpenGLAM|Hack4OpenGLAM]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-09-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Welcome to translate the messages of the Hack4OpenGLAM hackathon, taking place at the Creative Commons Summit 20–24 September! Your work is appreciated!</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 10:25, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Wiki Loves ChildrenWiki Loves Children == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Wiki Loves Children|Wiki Loves Children]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wiki+Loves+Children&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 10:39, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:MdsShakil@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Hack4OpenGLAM/MessagesHack4OpenGLAM/Messages == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Hack4OpenGLAM/Messages|Hack4OpenGLAM/Messages]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Hack4OpenGLAM%2FMessages&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-09-20. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This is an additional set of messages for Hack4OpenGLAM: instructions (the contents of the newsletter) and latest tweets that can be used in several languages. Thank you for your work, it has already been amazing!</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 22:21, 10 Augustus 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/ShortWikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short|Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results/Short]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2021%2F2021-09-07%2F2021+Election+Results%2FShort&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] أولوية هذه الصفحة هي عالية. الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-09-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">This short text (125 words) is meant to announce the results of the board elections on September, 7 to as much communities and volunteers as possible on such short notice in their native tongue. Please help us to make that happen! </div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 19:04, 6 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Movement Charter/Drafting Committee/Set Up ProcessMovement Charter/Drafting Committee/Set Up Process == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process|Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FSet+Up+Process&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] أولوية هذه الصفحة هي عالية. الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-09-17. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The Movement Charter Drafting Committee election is coming soon. We have just put out a page to inform as many communities on the election. This requires many translations as we want to reach out to as many people as possible in their respective language. So we ask kindly for your support. Any questions? Please contact [[User:DBarthel (WMF)]]. Thanks for your help!</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 16:09, 13 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Lingua LibreLingua Libre == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Lingua Libre|Lingua Libre]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Lingua+Libre&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] أولوية هذه الصفحة هي متوسطة. الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-11-30. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 10:34, 18 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Movement Charter/Drafting Committee/Election translationMovement Charter/Drafting Committee/Election translation == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Election translation|Movement Charter/Drafting Committee/Election translation]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElection+translation&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-10-08. <div lang="en" class="mw-content-ltr">2 sentences, 21 words! Movement Charter Drafting Committee Elections are coming. Translating the voting tool SecurePoll in as many native tongues is crucial for this. But: there are two sentences we need to be translated for this. Please support the effort to make this a global experience. Thank you for helping out!</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 14:04, 6 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021 == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021|Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FMCDC+Voter+Email+short+12-10-2021&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-10-11. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The Movement Charter Drafting Committee Election starts next Monday. We would like to send eligible voters an email, letting them know that now is the time to vote. Of course this should happen in the respective language of the voter. It is only 195 words, a few minutes of work with a great impact! Any language is highly appreciated, we appreciate your help a lot. Thank you and have a great weekend! :)</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 17:50, 8 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Grants:MSIG/Announcements/2021/Global messageGrants:MSIG/Announcements/2021/Global message == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message|Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-10-26. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi everbody! The [[Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] is announcing a Movement Strategy Implementation Grants program to the communities. We want to reach out to as many communities as possible, calling out volunteers globally. Please support us and help translating the announcement in all the languages you speak, '''it is only 50 words'''. We will send it out as a mass message later. Beyond this: if you would like to, please check out the program and spread the word. We would appreciate your help in sharing this news in social media channels of your community. We are grateful for all your support, you are awesome!</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 14:24, 21 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/AnnouncementMovement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement|Movement Charter/Drafting Committee/Elections/Results/Announcement]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FElections%2FResults%2FAnnouncement&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2021-10-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The announcement of the members of the Movement Charter Drafting Committee is coming close. We would like to announce the results in as many languages as possible and kindly ask for your support. It is '''less than 100 words''', we would appreciate your help a lot and it is just a few minutes. Thank you for your continuous support! </div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 13:31, 29 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees electionsWikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2022-01-10. <div lang="en" class="mw-content-ltr">''This year four seats of the WMF Board of Trustees are to be newly filled and there will be a Call for Feedback about the Board of Trustees selection processes from 10 January to 7 February 2022.'' ''The [[Movement Strategy and Governance]] team is supporting this Call for Feedback. For widest outreach across the Wikiverse we kindly ask you to support this by helping us out with additional translations.'' '''Postscriptum: During the last year many of you have helped us a lot to reach out to many different communities by translating in dozens of languages. We are utterly grateful for this - thanks to all of you for your ongoing support! You are the best!''' </div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 17:25, 7 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/ShortWikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short|Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections/Call for Feedback about the Board of Trustees elections is now open/Short]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections%2FCall+for+Feedback+about+the+Board+of+Trustees+elections+is+now+open%2FShort&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2022-01-13. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all, the [[Movement Strategy and Governance]] team is asking you for your help. We want to invite communities globally to a Call for Feedback about the Board of Trustees selection processes from 10 January to 7 February 2022. We want to send out a message next Friday to all communities in as many languages as possible. It is '''only 130 words'''! Your help is very much appreciated! Thank you for your time!</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 21:02, 11 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Template:Education/News/ContentsTemplate:Education/News/Contents == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Template:Education/News/Contents|Template:Education/News/Contents]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FContents&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 08:48, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Template:Education/News/DraftsTemplate:Education/News/Drafts == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Template:Education/News/Drafts|Template:Education/News/Drafts]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 09:00, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Template:Education/News/DraftsTemplate:Education/News/Drafts == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Template:Education/News/Drafts|Template:Education/News/Drafts]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Template%3AEducation%2FNews%2FDrafts&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 14:33, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Education/Newsletter/January 2022/HeadlinesEducation/Newsletter/January 2022/Headlines == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Education/Newsletter/January 2022/Headlines|Education/Newsletter/January 2022/Headlines]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022%2FHeadlines&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] أولوية هذه الصفحة هي عالية. الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2022-01-24. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 17:26, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Education/Newsletter/January 2022Education/Newsletter/January 2022 == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Education/Newsletter/January 2022|Education/Newsletter/January 2022]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Education%2FNewsletter%2FJanuary+2022&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 17:29, 22 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Leadership Development Task Force/Call for Feedback AnnouncementLeadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement|Leadership Development Task Force/Call for Feedback Announcement]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Leadership+Development+Task+Force%2FCall+for+Feedback+Announcement&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2022-02-07. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Good day to you from [[Movement Strategy and Governance]]! The coming weeks see a Call for Feedback concerning the creation of a movementwide [[Leadership_Development_Task_Force]]. We are announcing it by a short message of '''only 60 words''' to be distributed globally on Tuesday. Global distribution asks for native language support, so we kindly ask for your help to have as many translations as possible available. It should be a few minutes of work only. Thank you very much for your help, [[Gebruiker:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Gebruikerbespreking:MediaWiki message delivery|kontak]]) 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC)</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 10:13, 4 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: ContribuLing 2022ContribuLing 2022 == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:ContribuLing 2022|ContribuLing 2022]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] أولوية هذه الصفحة هي متوسطة. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 12:05, 12 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Universal Code of Conduct/Enforcement guidelinesUniversal Code of Conduct/Enforcement guidelines == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 15:18, 22 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Ericliu1912@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Ukraine's Cultural Diplomacy MonthUkraine's Cultural Diplomacy Month == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Ukraine's Cultural Diplomacy Month|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Ukraine%27s+Cultural+Diplomacy+Month&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 01:50, 2 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Juan90264@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/TranslationsUniversal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations|Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Translations]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct%2FEnforcement+guidelines%2FVoting%2FTranslations&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2022-03-06. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Next Monday the ratification for the UCoC Enforcement Guidelines starts, an important step concerning an important document. We would like to invite people from all the global communities to take part in this process. To make the voting available in as many native languages as possible, we would appreciate your help in translations! '''This is 189 words only''', just a few minutes of simple work and it is an important contribution to strengthen your community's voice. Thank you very much for your help, [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] </div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 13:51, 4 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: ContribuLing 2022/ProgramContribuLing 2022/Program == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:ContribuLing 2022/Program|ContribuLing 2022/Program]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] أولوية هذه الصفحة هي متوسطة. الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2022-03-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 15:49, 26 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Wikimedia chapters/Creation guide/Bylaw GuidelinesWikimedia chapters/Creation guide/Bylaw Guidelines == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Wikimedia chapters/Creation guide/Bylaw Guidelines|Wikimedia chapters/Creation guide/Bylaw Guidelines]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+chapters%2FCreation+guide%2FBylaw+Guidelines&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] أولوية هذه الصفحة هي متوسطة. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hello translators. We have created a new resource to help affiliates draft their by-laws and we need your help to translate these. Best regards </div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 13:46, 21 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DNdubane (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: GLAM School/QuestionsGLAM School/Questions == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">GLAM School is a project by AvoinGLAM to chart out, uncover, and support practices that help GLAM professionals, GLAM-Wiki volunteers, Open GLAM advocates and others to be more empowered to contribute to Wikimedia and other open projects. In 2022 we are conducting surveys, chats, and interviews across organizations and networks involved in providing Open Access to cultural heritage. This page lists the questions that are used in the survey and the interviews.</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 08:52, 26 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: GLAM School/QuestionsGLAM School/Questions == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you for the wonderful work you are doing! I have made a couple of small modifications to the existing text and added one new section. I hope you would be willing to have a look at those. Thank you again! Cheers, Susanna</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 07:07, 29 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: GLAM SchoolGLAM School == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:GLAM School|GLAM School]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] الموعد النهائي لترجمة هذه الصفحة هو 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The GLAM School main page is ready for translation. I hope the syntax still remained correct after I changed the page a lot. Thank you for your amazing help!</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 18:20, 4 Mei 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == إشعار ترجمة: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter emailWikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == مرحبا حازم راجح حسين النقيب، أنت تتلقى هذا البريد الإلكتروني لأنك اشتركت كمترجم إلى العربية في Meta. الصفحة [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] متاحة للترجمة; يمكنك ترجمتها هنا: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=ar&action=page ترجم إلى العربية] أولوية هذه الصفحة هي عالية. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> مساعدتك موضع تقدير كبير; يساعدك المترجمون مثلك Meta على العمل كمجتمع متعدد اللغات حقا. يمكنك [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup تغيير تفضيلات الإشعارات]. شكرا لك! إداريو ترجمة Meta&rlm;, 12:51, 9 Augustus 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> ik7myi3vlcwzdq5b38a8iq06p8uw9gi 0 368775 2518502 2369962 2022-08-10T09:47:51Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Nceba Hinana | beeld = Nceba_Hinana.jpg | beeldonderskrif = | orde = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] | termynaanvang = 22 Mei 2019 | termyneinde = | vise = | voorganger = | opvolger = | geboortnaam = Nceba Ephraim Hinana | geboortejaar = 1966 | geboortemaand = 4 | geboortedag = 13 | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | nasionaliteit = {{ZAF}} | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = Lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] | termynaanvang2 = 21 Mei 2014 | termyneinde2 = 7 Mei 2019 | vise2 = | voorganger2 = | opvolger2 = | orde3 = | termynaanvang3 = | termyneinde3 = | vise3 = | voorganger3 = | opvolger3 = | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = | toekennings = }} '''Nceba Ephraim Hinana''' (gebore 13 April 1966) is 'n Suid-Afrikaanse politikus van die [[Demokratiese Alliansie]] wat sedert Mei 2019 lid is van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]]. Hy was 'n lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] van Mei 2014 tot Mei 2019. == Politieke loopbaan == Hinana het as DA-raadslid in die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit|Stad Kaapstad]] gedien voor sy verkiesing vir die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] in Mei 2014. <ref>{{Cite web|url=https://www.politicsweb.co.za/documents/2014-elections-members-of-western-cape-legislature|title=2014 elections: Members of Western Cape legislature|date=18 May 2014|website=Politicsweb|access-date=8 November 2020}}</ref> Hy word hierna aangestel as voorsitter van die vervoer- en openbare werkekomitee. <ref name="PA">{{Cite web|url=https://www.pa.org.za/person/nceba-ephraim-hinana/|title=Mr Nceba Ephraim Hinana|website=People's Assembly|access-date=8 November 2020}}</ref> Voor die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 2019|algemene verkiesing in 2019]] beklee hy die 16de posisie op die DA se nasionale lys. In die verkiesing op 8 Mei 2019 het hy 'n setel in die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] verower. Hinana is op 22 Mei 2019 as lid van die parlement ingelyf.<ref name="PA">{{Cite web|url=https://www.pa.org.za/person/nceba-ephraim-hinana/|title=Mr Nceba Ephraim Hinana|website=People's Assembly|access-date=8 November 2020}}</ref> In die parlement dien hy as alternatiewe lid van die portefeuljekomitee vir indiensneming en arbeid. <ref>{{Cite web|url=https://www.parliament.gov.za/committee-details/146|title=Portfolio Committee on Employment and Labour|website=Parliament of South Africa|access-date=8 November 2020}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == * [https://www.pa.org.za/person/nceba-ephraim-hinana/ Nceba Ephraim Hinana] by ''People's Assembly'' * [https://www.parliament.gov.za/person-details/84 Nceba Ephraim Hinana] by die [[Parlement van Suid-Afrika]] {{Huidige LP's van Suid-Afrika}} {{DEFAULTSORT:Hinana, Nceba}} [[Kategorie:Geboortes in 1966]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Xhosas]] 6y7s2w67g76cy4zpliyzmy1vjjazzpp 0 374291 2518372 2406092 2022-08-09T13:14:08Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rivier |rivier_naam = |byskrif = |oorsprong = |oorsprong_hoogte = |monding = [[Letabarivier]], [[Krugerwildtuin]] |stroomgebied_lande = [[Limpopo]]provinsie, [[Suid-Afrika]] |lengte = |hoogte = |monding_hoogte = 225 m |afloop = |stroomgebied = |duimdrukkerkaart = Limpopo |duimdrukkeretiketposisie = bokant |duimdrukkerkaartgrootte = |duimdrukkerkaartbyskrif = |breedtegraad = 23 |breedtegraad_m = 51 |breedtegraad_s = 23 |breedtegraad_NS = S |lengtegraad = 31 |lengtegraad_m = 35 |lengtegraad_s = 47 |lengtegraad_OW = O }} Die '''Nhlanganinirivier''' is 'n [[rivier]] wat sentraal in die [[Krugerwildtuin]], in [[Limpopo]]provinsie, [[Suid-Afrika]] vloei. Sy monding is in die [[Engelharddam]] aan die suidebank van die [[Letabarivier]] enkele kilometer oos van die Letaba-ruskamp. Die kleinerige [[Nhlanganinidam]] teenaan die Phalaborwa-Letaba-teerpad, is 'n nuttige uitkykpunt vir wild wat kom water suip. == Oorsprong == * {{koördinate|23.9285|S|31.4231|O|region:ZA-MP_type:waterbody |aansig=inlyn}} == Monding == * {{koördinate|23.8563|S|31.5965|O|region:ZA-MP_type:waterbody |aansig=inlyn}} == Eksterne skakel == * [http://www.geonames.org/970789/nhlanganini.html Google-kaart van die Nhlanganinirivier se monding] by Geonames.org (cc-by) == Verwysings == {{Verwysings}} {{Wikivertaling|taal=ceb |titel=Nhlanganini (suba)|datum=20210616}} {{Limpopo saadjie}} [[Kategorie:Riviere in Limpopo]] 17u4bc5rn63wcame34o2xeqbby40wqe 0 374315 2518373 2496343 2022-08-09T13:14:40Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Dam | naam = Nhlanganinidam | image = | caption = | crosses = [[Nhlanganinirivier]] | reservoir = | country = [[Limpopo]], [[Suid-Afrika]] | locale = Wes van Letabakamp, [[Krugerwildtuin]] | owner = [[SANParke]] | purpose = Suiping vir wild | coordinates = {{koördinate|23|56|6|S|31|29|39|O}} }} {{Location map|Limpopo |float = right |width=300 | caption = Ligging van Nhlanganinidam in [[Limpopo]], [[Suid-Afrika]]. | label = Nhlanganinidam|position=left|background=white|lat=-23.934953|long=31.494196}} Die klein '''Nhlanganinidam''' teenaan die Phalaborwa-Letaba-teerpad in die sentrale [[Krugerwildtuin]], [[Limpopo (provinsie)|Limpopo]], is 'n nuttige uitkykpunt vir wild wat kom water suip. Dit is in die [[Nhlanganinirivier]] geleë, ongeveer halfpad tussen [[Phalaborwa]] en die [[Letaba-ruskamp]]. {{Damsaadjie}} [[Kategorie:Damme in Limpopo]] [[Kategorie:Krugerwildtuin]] 964pzn3nblinweivmjamv6g2a7ieozr 3 377501 2518416 2418144 2022-08-10T00:46:54Z QueerEcofeminist 96452 QueerEcofeminist het bladsy [[Gebruikerbespreking:Bada Kaji]] na [[Gebruikerbespreking:बडा काजी]] geskuif: Bladsy is outomaties geskuif na hernoeming van gebruiker "[[Spesiaal:CentralAuth/Bada Kaji|Bada Kaji]]" na "[[Spesiaal:CentralAuth/बडा काजी|बडा काजी]]" wikitext text/x-wiki == Welkom == {| class="toccolours" width="100%" style="font-size:100%; margin-bottom:0.5em;" | {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height:125%; background-color:#faf6ed; border:1px solid #faecc8;" |- | colspan="4" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''{{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | Hallo,&nbsp;gebruiker vanaf [[IP-adres]] {{BASEPAGENAME}} | Hallo&nbsp;{{PAGENAME}}}},''' [[Wikipedia:Welkom nuwelinge|hartelik welkom]] op die Afrikaanse Wikipedia!</big> |- | colspan="4" | Dankie vir jou belangstelling in [[Wikipedia]]. Ons werk hier aan die ideaal van ’n gratis en vrylik beskikbare, vrylik bewerkbare, neutrale en volledige ensiklopedie. |- | colspan="4" | Die [[Afrikaanse Wikipedia]] bestaan al sedert Desember 2001 en bevat reeds ''{{NUMBEROFARTICLES}}'' artikels. Vanaf die begin van die projek het die gebruikers ’n aantal riglyne en uitgangspunte vir artikelbewerking en onderlinge samewerking opgestel. Nuwelinge kan hieruit voordeel trek. Jy mag dit behulpsaam vind om van die skakels in hierdie raampie te volg en met die projek vertroud te raak voordat jy begin bydra. Indien jou vingers jeuk om te eksperimenteer, kan jy gerus ons [[Wikipedia:Sandput|Sandput]] besoek: dit is juis vir die rede daar. Uiteindelik wil ons dat al ons gebruikers [[Wikipedia:Voel vry en gaan jou gang|vry voel om hulle gang te gaan]], maar dit doen natuurlik geen kwaad om ’n bietjie houvas te kry voor 'n mens in die diep kant in spring nie! Besoek gerus ook ons [[Wikipedia:Geselshoekie|Geselshoekie]], ons gebruikers staan gereed om hand by te sit, of bloot net hand te skud. |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Books-aj.svg aj ashton 01.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Verifieerbaarheid}} | [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|'''Verifieerbaarheid''']]<br />Die eerste van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Konversation.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geselshoekie}} | [[Wikipedia:Geselshoekie|'''Geselshoekie''']]<br />Die gewilde bymekaarkomplek |- | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=OrgChem Nomen pictograph.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing}} | width="38%" | [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|'''Geen oorspronklike navorsing''']]<br />Die tweede van Wikipedia se drie kernbeleide | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Bucket in the sand.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Sandput}} | width="38%" | [[Wikipedia:Sandput|'''Sandput''']]<br />Eksperimenteer na hartelus |- | align="right" |{{Klik|Afbeelding=Unbalanced scales.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Neutrale standpunt}} | [[Wikipedia:Neutrale standpunt| '''Neutrale standpunt''']]<br />Die derde van Wikipedia se drie kernbeleide | width="8%" align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon tools.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Redigeringsinstruksies}} | [[Wikipedia:Redigeringsinstruksies|'''Redigeringsinstruksies''']]<br />Hoe maak ek: teks wat skuinsgedruk is? ’n opskrif? tabelle? |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Nuvola apps important yellow.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie}} | [[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|'''Wat Wikipedia nie is nie''']]<br />Daar is ook ’n paar dinge wat ons nié hier doen nie | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Icon - upload photo 2.svg|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beelde}} | [[Wikipedia:Beelde|'''Beelde''']]<br />As jy beelde wil oplaai |- | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app ksmiletris.png|Grootte=30px|Link=Wikipedia:Beleefdheid}} | [[Wikipedia:Beleefdheid|'''Beleefdheid''']]<br />Ken jou maniere | align="right" | {{Klik|Afbeelding=Crystal Clear app kedit.svg||Grootte=30px|Link=Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel}} | [[Wikipedia:Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel|'''Wenke vir die skryf van ’n goeie artikel''']]<br />Soms sê die naam alles {{#ifeq: {{lc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{uc:{{BASEPAGENAME}}}} | {{!}}- {{!}} colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" {{!}}Jou bydrae word nou geregistreer onder jou IP-adres. Daar is verskeie voordele gebonde aan die skep van ’n rekening – sluit gerus by ons aan!| }} |- | colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Hierdie bladsy, wat nou op jou skerm staan, is trouens jou persoonlike besprekingsbladsy. Die plek waar ander Wikipediane jou in die toekoms kan kontak en jy hulle dan kan beantwoord. Elke gebruiker het so ’n bladsy. Jy kan dus ook boodskappe op ander gebruikers se besprekingsbladsye los. Sluit boodskappe en besprekings altyd af met <big><nowiki>~~~~</nowiki></big> of deur op die handtekeningknop in die wysigingsvenster te kliek: sodoende word jou boodskap onderteken met jou gebruikersnaam en die datum en tyd waarop die boodskap voltooi is. Kliek dan as laaste op "Stoor bladsy" om enige bewerkings te stoor. |} |} — [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] ([[Gebruikerbespreking:KabouterBot|kontak]]) 09:27, 29 Julie 2021 (UTC) f0oigtv5ynuiqll5lvvf51p90k2k0g8 0 384811 2518457 2449743 2022-08-10T06:57:14Z Starklinson 118504 /* Televisiereekse */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Kai Luke Brümmer | Beeld = | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = | Alias = Kai Brummer | Geboortedatum = {{GDEO|1993|2|17}} | Geboorteplek = [[Johannesburg]], [[Gauteng]] | Nasionaliteit = [[Suid-Afrika]]ner | Sterftedatum = | Sterfteplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = [[Universiteit van Kaapstad]] | Beroep = Akteur | Aktiewe jare = 2015–nou | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | imdb = 9240445 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Kai Luke Brümmer''' (gebore 17 Februarie [[1993]]) is 'n Suid-Afrikaanse [[akteur]]. Hy is bekend vir o.a. sy rol in die rolprent ''Moffie'' (2019).<ref>{{Cite web|url=https://www.vulture.com/2021/04/moffie-kai-luke-brummer-interview.html|title=Kai Luke Brummer Is 2021’s First Breakout Movie Star|last=King|first=Jack|date=9 April 2021|access-date=4 Mei 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/film/2019/sep/07/venice-film-festival-2019-reviews-roundup-marriage-story-joker-babyteeth|title=Venice film festival 2019 roundup: shocks, horrors and dark jokers|last=Romney|first=Jonathan|date=7 September 2019|access-date=6 Mei 2021}}</ref> == Vroeë lewe == Brümmer is in [[Johannesburg]] gebore en het grootgeword in [[Henley on Klip]].<ref>{{Cite web|url=https://www.netwerk24.com/ZA/Beeld/Metro-Gauteng/akteur-praat-oor-omstrede-fliek-20200310|title=Akteur praat oor omstrede fliek|date=11 Maart 2020|language=af}}</ref> Hy was op skool by St John's College.<ref>{{Cite web|url=https://www.yumpu.com/en/document/read/8030748/newsletter-st-johns-college|title=2011 Prefects|date=2011|access-date=28 Augustus 2021}}</ref> Hy verwerf 'n [[Baccalaureus artium|B.A.]] in teater & toneelspel met lof aan die [[Universiteit van Kaapstad]].<ref>{{Cite web|url=https://www.news.uct.ac.za/article/-2018-02-13-alumni-take-flight-in-when-swallows-cry|title=Alumni take flight in When Swallows Cry|date=13 Februarie 2018|access-date=5 Mei 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mambaonline.com/2020/03/14/moffie-qa-star-kai-luke-brummer/|title=Moffie Q&A: Star Kai Luke Brümmer|last=Igual|first=Roberto|date=14 Maart 2020|access-date=4 Mei 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.stellatalent.co.za/kai-luke-brummer|title=Kai Luke Brümmer|website=Stella Talent|access-date=4 Mei 2021}}</ref> == Filmografie == === Rolprente === *2017: ''Bring it On 6'' *2019: ''Moffie'' *2020: ''The Kissing Booth 2'' *2020: ''Master Harold'... and the Boys'' === Televisiereekse === *2017: ''Origins: The Journey of Humankind'' *2018: ''Deutschland 83'' *2020: ''Vagrant Queen'' *2021: ''Professionals'' *2022: ''Desert Rose'' == Verhoogspel == *2015: ''Trophy'' *2017: ''The Native'' *2017: ''Immortal'' *2018: ''When Swallows Cry'' *2018: ''Selwyn and Gabriel'' *2018: ''The Curious Incident of the Dog in the Night-Time'' *2020: ''Master Harold'... and the Boys'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{Imdb naam|9240445}} {{DEFAULTSORT:Brummer, Kai Luke}} [[Kategorie:Geboortes in 1993]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse manlike akteurs van die 21ste eeu]] rl8keda49l7wntkko8fn6moawbfe80j 2518458 2518457 2022-08-10T06:57:43Z Starklinson 118504 /* Verhoogspel */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Kai Luke Brümmer | Beeld = | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = | Alias = Kai Brummer | Geboortedatum = {{GDEO|1993|2|17}} | Geboorteplek = [[Johannesburg]], [[Gauteng]] | Nasionaliteit = [[Suid-Afrika]]ner | Sterftedatum = | Sterfteplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = [[Universiteit van Kaapstad]] | Beroep = Akteur | Aktiewe jare = 2015–nou | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | imdb = 9240445 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Kai Luke Brümmer''' (gebore 17 Februarie [[1993]]) is 'n Suid-Afrikaanse [[akteur]]. Hy is bekend vir o.a. sy rol in die rolprent ''Moffie'' (2019).<ref>{{Cite web|url=https://www.vulture.com/2021/04/moffie-kai-luke-brummer-interview.html|title=Kai Luke Brummer Is 2021’s First Breakout Movie Star|last=King|first=Jack|date=9 April 2021|access-date=4 Mei 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/film/2019/sep/07/venice-film-festival-2019-reviews-roundup-marriage-story-joker-babyteeth|title=Venice film festival 2019 roundup: shocks, horrors and dark jokers|last=Romney|first=Jonathan|date=7 September 2019|access-date=6 Mei 2021}}</ref> == Vroeë lewe == Brümmer is in [[Johannesburg]] gebore en het grootgeword in [[Henley on Klip]].<ref>{{Cite web|url=https://www.netwerk24.com/ZA/Beeld/Metro-Gauteng/akteur-praat-oor-omstrede-fliek-20200310|title=Akteur praat oor omstrede fliek|date=11 Maart 2020|language=af}}</ref> Hy was op skool by St John's College.<ref>{{Cite web|url=https://www.yumpu.com/en/document/read/8030748/newsletter-st-johns-college|title=2011 Prefects|date=2011|access-date=28 Augustus 2021}}</ref> Hy verwerf 'n [[Baccalaureus artium|B.A.]] in teater & toneelspel met lof aan die [[Universiteit van Kaapstad]].<ref>{{Cite web|url=https://www.news.uct.ac.za/article/-2018-02-13-alumni-take-flight-in-when-swallows-cry|title=Alumni take flight in When Swallows Cry|date=13 Februarie 2018|access-date=5 Mei 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mambaonline.com/2020/03/14/moffie-qa-star-kai-luke-brummer/|title=Moffie Q&A: Star Kai Luke Brümmer|last=Igual|first=Roberto|date=14 Maart 2020|access-date=4 Mei 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.stellatalent.co.za/kai-luke-brummer|title=Kai Luke Brümmer|website=Stella Talent|access-date=4 Mei 2021}}</ref> == Filmografie == === Rolprente === *2017: ''Bring it On 6'' *2019: ''Moffie'' *2020: ''The Kissing Booth 2'' *2020: ''Master Harold'... and the Boys'' === Televisiereekse === *2017: ''Origins: The Journey of Humankind'' *2018: ''Deutschland 83'' *2020: ''Vagrant Queen'' *2021: ''Professionals'' *2022: ''Desert Rose'' == Verhoogspel == *2014: ''Mephisto'' *2015: ''Trophy'' *2017: ''The Native'' *2017: ''Immortal'' *2018: ''When Swallows Cry'' *2018: ''Selwyn and Gabriel'' *2018: ''The Curious Incident of the Dog in the Night-Time'' *2020: ''Master Harold'... and the Boys'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{Imdb naam|9240445}} {{DEFAULTSORT:Brummer, Kai Luke}} [[Kategorie:Geboortes in 1993]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse manlike akteurs van die 21ste eeu]] h2mfo6shczu7scnmtcsfto53v28ff9b 3 385016 2518363 2495339 2022-08-09T12:51:44Z MediaWiki message delivery 55541 /* Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Translation notification: Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process == Hello Justinrleung, You are receiving this notification because you signed up as a translator to 粵語、French 同埋Chinese (Hong Kong) on Meta. The page [[:metawikipedia:Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process|Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FSet+Up+Process&language=zh-yue&action=page translate to 粵語] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FSet+Up+Process&language=fr&action=page translate to French] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Movement+Charter%2FDrafting+Committee%2FSet+Up+Process&language=zh-hk&action=page translate to Chinese (Hong Kong)] The priority of this page is high. The deadline for translating this page is 2021-09-17. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The Movement Charter Drafting Committee election is coming soon. We have just put out a page to inform as many communities on the election. This requires many translations as we want to reach out to as many people as possible in their respective language. So we ask kindly for your support. Any questions? Please contact [[User:DBarthel (WMF)]]. Thanks for your help!</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 16:09, 13 September 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message == Hello Justinrleung, You are receiving this notification because you signed up as a translator to 粵語、French 同埋Chinese (Hong Kong) on Meta. The page [[:metawikipedia:Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message|Grants:MSIG/Announcements/2021/Global message]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=zh-yue&action=page translate to 粵語] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=fr&action=page translate to French] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Grants%3AMSIG%2FAnnouncements%2F2021%2FGlobal+message&language=zh-hk&action=page translate to Chinese (Hong Kong)] The deadline for translating this page is 2021-10-26. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi everbody! The [[Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] is announcing a Movement Strategy Implementation Grants program to the communities. We want to reach out to as many communities as possible, calling out volunteers globally. Please support us and help translating the announcement in all the languages you speak, '''it is only 50 words'''. We will send it out as a mass message later. Beyond this: if you would like to, please check out the program and spread the word. We would appreciate your help in sharing this news in social media channels of your community. We are grateful for all your support, you are awesome!</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 14:24, 21 Oktober 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections == Hello Justinrleung, You are receiving this notification because you signed up as a translator to 粵語、French 同埋Chinese (Hong Kong) on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections|Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Board of Trustees elections]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=zh-yue&action=page translate to 粵語] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=fr&action=page translate to French] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+Board+of+Trustees%2FCall+for+feedback%3A+Board+of+Trustees+elections&language=zh-hk&action=page translate to Chinese (Hong Kong)] The deadline for translating this page is 2022-01-10. <div lang="en" class="mw-content-ltr">''This year four seats of the WMF Board of Trustees are to be newly filled and there will be a Call for Feedback about the Board of Trustees selection processes from 10 January to 7 February 2022.'' ''The [[Movement Strategy and Governance]] team is supporting this Call for Feedback. For widest outreach across the Wikiverse we kindly ask you to support this by helping us out with additional translations.'' '''Postscriptum: During the last year many of you have helped us a lot to reach out to many different communities by translating in dozens of languages. We are utterly grateful for this - thanks to all of you for your ongoing support! You are the best!''' </div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 17:25, 7 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: ContribuLing 2022 == Hello Justinrleung, You are receiving this notification because you signed up as a translator to 粵語、French 同埋Chinese (Hong Kong) on Meta. The page [[:metawikipedia:ContribuLing 2022|ContribuLing 2022]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=zh-yue&action=page translate to 粵語] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=fr&action=page translate to French] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=zh-hk&action=page translate to Chinese (Hong Kong)] The priority of this page is medium. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 12:05, 12 Februarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: ContribuLing 2022/Program == Hello Justinrleung, You are receiving this notification because you signed up as a translator to 粵語、French 同埋Chinese (Hong Kong) on Meta. The page [[:metawikipedia:ContribuLing 2022/Program|ContribuLing 2022/Program]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=zh-yue&action=page translate to 粵語] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=fr&action=page translate to French] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=zh-hk&action=page translate to Chinese (Hong Kong)] The priority of this page is medium. The deadline for translating this page is 2022-03-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 15:49, 26 Maart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:WikiLucas00@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: VisualEditor/Newsletter/2022/April == Hello Justinrleung, You are receiving this notification because you signed up as a translator to French on Meta. The page [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2022/April|VisualEditor/Newsletter/2022/April]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2022%2FApril&language=fr&action=page translate to French] <div lang="en" class="mw-content-ltr"><b><span style="vertical-align:top;padding:0 0.3em;">[[File:SMirC-congrats.svg|19x19px|Thank you very much!]]</span>Thank you very much!</b></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 16:53, 27 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Whatamidoing (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hello Justinrleung, You are receiving this notification because you signed up as a translator to 粵語、French 同埋Chinese (Hong Kong) on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=zh-yue&action=page translate to 粵語] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=fr&action=page translate to French] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=zh-hk&action=page translate to Chinese (Hong Kong)] The priority of this page is high. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 12:51, 9 Augustus 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> 0mwhlwcxpqb8yebd5vz2f7z011qhqve 0 385704 2518374 2487301 2022-08-09T13:21:43Z Aliwal2012 39067 tegniese onderhoud wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Reservaat |reservaat_naam = Letabakamp, Krugerwildtuin |ander_naam = |iucn_kategorie = |beeld = Letaba (224759680).jpg |beeld_byskrif = Uitsig oor die rivier vanaf die kampgrens |kaart = |kaart_byskrif = |land = [[Suid-Afrika]] |provinsie = [[Limpopo]] |naaste_dorp = [[Phalaborwa]] |duimdrukkerkaart = Limpopo |duimdrukkeretiketposisie = links |duimdrukkerkaartgrootte = |duimdrukkerkaartbyskrif = Ligging in Limpopo |breedtegraad = 23 |breedtegraad_m = 51 |breedtegraad_s = 15.8 |breedtegraad_NS = S |lengtegraad = 31 |lengtegraad_m = 34 |lengtegraad_s = 36 |lengtegraad_OW = O |oppervlak = |openingsjaar = |besoekerstal = |besoekersjaartal = |bestuursliggaam = [[SANParke]] |webblad = }} '''Letaba''' is 'n hoofruskamp langs die [[Letabarivier]] in die noord-sentrale streek van die [[Krugerwildtuin]] in [[Suid-Afrika]]. Dit lê naby die aansluiting van die H1 (die noordelike hoofweg van die park) en die pad na die [[Phalaborwa]]hek. Die naam kom van die [[Noord-Sotho|Sotho-woord]] vir "rivier van sand", vanweë die wye, oor-die-algemeen vlak rivier. == Geskiedenis == Die gebied rondom Letaba was al vir millennia lank bewoon voor die oprigting van die Krugerwildtuin. In die 1800's was die inwoners van die land die [[Phalaborwa|Ba-Phalaborwa]]-mense, 'n [[Noord-Sotho|Sotho-sprekende]] stam wat die gebied bewoon het. Hulle was hoofsaaklik gewas- en beesboere, maar het beskik oor 'n uitgebreide kundigheid as ystersmede en het hul ystergoedere verhandel met Arabiese handelaars langs die ooskus van Suider-Afrika, in die huidige [[Mosambiek]].<ref name="LetabaRestCamp.com">{{Cite web|url=https://letabarestcamp.com/|title=Letaba Rest Camp - Letaba Rest Camp ✓ View Availability and Rates|website=Letaba Rest Camp|language=en|access-date=2020-01-05}}</ref> Die mense van die gebied is verwyder tydens die oprigting van die Krugerwildtuin, maar die meeste van hul afstammelinge woon net buite die park se grense. == Geriewe == Letaba beskik oor slaapplek vir 781 persone in 251 kamers, indien die kampterrein bygereken word. Daar is 'n Tindlovu-restaurant wat uitkyk op die Letabarivier, 'n klein konferensiesentrum met 'n ouditorium met 55 sitplekke, kampwinkel, 'n swembad, wassery, vulstasie, 'n kitsbank en noodhulpstasie.<ref>{{Cite web|url=https://www.sanparks.org/parks/kruger/camps/letaba/tourism/activities.php|title=South African National Parks - Letaba Activities & Facilities|website=www.sanparks.org|language=en-ZA|access-date=2020-01-05}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.sanparks.org/parks/kruger/groups/conferences.php#Letaba|title=South African National Parks - Conference Facilities|website=www.sanparks.org|language=en-ZA|access-date=2020-01-05}}</ref> == Winkelbrand == Op die aand van 9 September 2020 het 'n aansienlike deel van die kampwinkel by Letaba afgebrand, wat deur brandweerspanne uit Olifantskamp en [[Phalaborwa]] geblus is, asook personeel en gaste by die kamp. Daar was geen sterftes of beserings nie, maar die winkel is gesluit om herbou te word, en besoekers kon nie hul benodigdhede koop tydens hul verblyf nie. Minder as 'n week later het 'n soortgelyke brand die restaurant in Berg-en-Dal-ruskamp verwoes.<ref>{{Cite web|url=https://lowvelder.co.za/702938/fire-breaks-out-at-letaba-rest-camp-in-knp/|title=Fire breaks out at Letaba Rest Camp in KNP|date=2020-09-10|website=Lowvelder|language=en-US|access-date=2020-09-19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://letabaherald.co.za/90590/letaba-camps-shop-in-knp-gutted-in-a-fire/|title=Letaba camp's shop in KNP gutted in a fire|date=2020-09-11|website=Letaba Herald|language=en-US|access-date=2020-09-19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.jacarandafm.com/news/news/pictures-fire-kruger-destroys-letaba-shop-staff-facilities/|title=[PICTURES] Fire in Kruger destroys Letaba shop, staff facilities|website=Jacaranda FM|access-date=2020-09-19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.timeslive.co.za/news/south-africa/2020-09-15-second-devastating-fire-reported-at-sanparks-in-a-week/|title=Second devastating fire reported at SANParks in a week|last=https://www.timeslive.co.za/authors/naledi-shange|website=TimesLIVE|language=en-ZA|access-date=2020-09-19}}</ref> == Aktiwiteite == Letaba is in 'n taamlik donker gebied van die park, wat sterrekyk 'n ideale nagaktiwiteit maak. Die kamp bied ook begeleide boswandelinge, wildritte, ontbyt en aandete in die natuur en 'n TV-sitkamer. Daar is ook 'n staproete langs die rivier direk aan die binnekant van die kamp se heining. === Masorini === 38&nbsp;km van Letaba langs die Phalaborwa-pad lê die ruïne van 'n BaPhalaborwa-stamdorp uit die 1800's, by name Masorini. Dit was waarskynlik 'n handelsentrum wat Vendaboere in die noorde met Portugese, Arabiese en Chinese handelaars langs die ooskus verbind het. Daar is 'n museum en piekniekplek met begeleide toere na die bopunt van die heuwel, waar gerekonstrueerde oonde en hutte te sien is.<ref>{{Cite web|url=https://www.sanparks.org/parks/kruger/people/heritage/masorini.php|title=South African National Parks - Kruger - Heritage - Masorini|website=www.sanparks.org|language=en-ZA|access-date=2020-01-05}}</ref> === Wildkyk === Letaba lê in [[mopanie]]veld, wat taamlik digte bos behels. Gevolglik is die digtheid van soogdiere laer as wat verder suid, naby [[Skukuza]] en [[Onder-Sabie]], verwag kan word. Bosbokke, [[olifant]]e, [[buffel]]s en [[waterbok]]ke kom egter nog algemeen voor. Dit is bekend dat [[sekretarisvoëls]], [[gompou]]e en [[bromvoëls]] die gebied bewoon.<ref>{{Cite web|url=https://www.sanparks.org/parks/kruger/camps/letaba/|title=South African National Parks - Letaba|website=www.sanparks.org|language=en-ZA|access-date=2020-01-05}}</ref><ref name="GetawayReview">{{Cite web|url=https://www.getaway.co.za/wildlife/game-parks/kruger-accommodation-review-letaba-rest-camp/|title=Kruger accommodation review – Letaba Rest Camp|date=2013-05-28|website=Getaway Magazine|access-date=2020-01-05}}</ref> === Flora en geologie === Letaba is in 'n oorgangsone tussen die graniet in die weste en basalt in die ooste, wat 'n unieke geologie bied. Ten weste van die kamp kom die [[vaalboom]] algemeen voor, terwyl die oostekant meer [[Appelblaar|appelblare]] het. Die hele gebied is gevul met mopaniebome. [[Tambotie]], [[knoppiesdoring]] en [[hardekool]] kom ook algemeen in die omgewing voor.<ref name="LetabaRestCamp.com"/> == Olifantsaal == [[Lêer:Kruger_National_Park,_South_Africa_(36875595595).jpg|duimnael|Olifantbeeld buite die Letaba Olifantsaal]] Die '''Olifantsaal''', 'n klein museum wat aan olifante toegewy is, is uniek aan Letaba onder kampe in die Kruger.<ref name="SAVenues">{{Cite web|url=https://www.sa-venues.com/attractionslm/letaba-elephant-hall.php|title=Letaba Elephant Hall in Phalaborwa, Limpopo|website=www.sa-venues.com|access-date=2020-01-05}}</ref> Dit bevat gedeeltes oor olifantbiologie, gedrag, ekologie en evolusie. Die primêre uitstalling is die vertoning van die slagtande en skedels van die Magnificent Seven, 'n stel enorme slagtande (olifantbulle met baie groot slagtande). Die saal is in 2017 opgeknap met finansiële hulp van donateurs wêreldwyd en ontwerphulp van professor Kevin Todd en sy studente aan die Universiteit van die Sonskynkus in [[Queensland]], Australië.<ref name="ElephantHallRenovation">{{Cite web|url=https://www.wildcard.co.za/facelift-krugers-letaba-elephant-hall/|title=Facelift for Kruger’s Letaba Elephant Hall|date=2017-04-03|website=Wild Card|language=en-US|access-date=2020-01-03}}</ref><ref name="Traveller24Renovation">{{Cite web|url=https://www.traveller24.com/Explore/Bush/pics-krugers-iconic-letaba-hall-re-opens-20170322|title=PICS: Kruger's iconic Letaba Elephant hall re-opens|date=2017-03-23|website=Traveller24|access-date=2020-01-03}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.usc.edu.au/art-gallery/exhibitions-and-programs/letaba-elephant-hall-design|title=Letaba Elephant Hall Design|website=www.usc.edu.au|language=en|access-date=2020-01-03|archive-date=2020-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20200103050751/https://www.usc.edu.au/art-gallery/exhibitions-and-programs/letaba-elephant-hall-design|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.krugerpark.co.za/krugerpark-times-4-15-letaba-hall-24677.html|title=Kruger Park News {{!}} New Doors for Letaba Elephant Hall {{!}} Online News Publication|website=www.krugerpark.co.za|access-date=2020-01-03}}</ref> === Die Manjifieke Sewe === [[Lêer:Big_Tusker_-_Shawu_(6045236226).jpg|duimnael|Die skedel en slagtande van Shawu in die Olifantsaal voor die opknapping.]] [[Manjifieke Sewe Olifante]]: Dzombo, João, Kambaku, Mafunyane, Ndlulamithi, Shawu en Shingwedzi — was sewe groot olifantbulle met enorme slagtande. Elke olifant het ten minste een slagtand gehad wat minstens 50 kg geweeg het, en al hul slagtande was minstens 2 m lank.<ref>{{Cite web|url=https://kruger-national-park-guide.com/kruger-national-park-elephants.html|title=Kruger National Park Elephants - Let their Majesty Awe you|website=Kruger National Park Guide|language=en-AU|access-date=2020-01-05}}</ref> Dr U de V (Tol) Pienaar, die hoofbewaarder van die Krugerwildtuin in die sewentigerjare, het besluit om hierdie olifante bekend te maak as 'n voorbeeld van die Kruger se suksesvolle bewaringswerk. Toe elke olifant sterf, is hul skedel en ivoor opgespoor en na die Olifantsaal gebring, behalwe João, wie se slagtande in 1984 afgebreek het en nooit gevind is nie. 'n Gedeelte van die olifantsaal is aan elkeen van hulle toegewy.<ref>{{Cite web|url=https://www.sanparks.org/parks/kruger/elephants/tuskers/magnificent7.php|title=South African National Parks - Kruger National Park - Elephant Hall - Magnificent Seven|website=www.sanparks.org|language=en-ZA|access-date=2020-01-05}}</ref> [[Lêer:Can_Opener_(2364826460).jpg|duimnael|Mbazo, 'n olifantbul met ongewoon gevormde ivoor, is in 2008 vir die eerste keer aangeteken as deel van die opkomende "tusker"-kompetisie]] == Verwysings == {{Verwysings|2}} [[Kategorie:Krugerwildtuin]] 2e5coi8qxkppa00hf9l9qh8znlkfrcy 10 386551 2518382 2518160 2022-08-09T14:00:46Z TolBot 141581 [[m:User:TolBot/Task 5|Taak 5]]: dateer COVID-19-pandemiedata op json application/json { "AD": { "cases": 45793, "deaths": 154, "deaths_per_million": 1948.528, "fully_vaccinated": 53456, "name": "Andorra", "percent_fully_vaccinated": 69.11, "percent_vaccinated": 74.83, "population": 79034, "total_vaccinated": 57886, "vaccine_doses": 153383 }, "AE": { "cases": 999637, "deaths": 2337, "deaths_per_million": 249.542, "fully_vaccinated": 9792266, "name": "Verenigde Arabiese Emirate", "percent_fully_vaccinated": 98.01, "percent_vaccinated": 100, "population": 9365144, "total_vaccinated": 9991089, "vaccine_doses": 24922054 }, "AF": { "cases": 187685, "deaths": 7753, "deaths_per_million": 193.344, "fully_vaccinated": 6571487, "name": "Afghanistan", "percent_fully_vaccinated": 16.39, "percent_vaccinated": 18.19, "population": 40099462, "total_vaccinated": 7294709, "vaccine_doses": 8040605 }, "AG": { "cases": 8809, "deaths": 144, "deaths_per_million": 1544.733, "fully_vaccinated": 62031, "name": "Antigua en Barbuda", "percent_fully_vaccinated": 62.83, "percent_vaccinated": 64.92, "population": 93220, "total_vaccinated": 64091, "vaccine_doses": 126122 }, "AI": { "cases": 3620, "deaths": 10, "deaths_per_million": 634.8, "fully_vaccinated": 10273, "name": "Anguilla (eiland)", "percent_fully_vaccinated": 65.21, "percent_vaccinated": 68.79, "population": 15753, "total_vaccinated": 10837, "vaccine_doses": 24060 }, "AL": { "cases": 317681, "deaths": 3566, "deaths_per_million": 1249.164, "fully_vaccinated": 1253962, "name": "Albanië", "percent_fully_vaccinated": 43.93, "percent_vaccinated": 46.61, "population": 2854710, "total_vaccinated": 1330520, "vaccine_doses": 2934116 }, "AM": { "cases": 428648, "deaths": 8637, "deaths_per_million": 3094.619, "fully_vaccinated": 980101, "name": "Armenië", "percent_fully_vaccinated": 33.02, "percent_vaccinated": 38.01, "population": 2790974, "total_vaccinated": 1128072, "vaccine_doses": 2141957 }, "AO": { "cases": 102636, "deaths": 1917, "deaths_per_million": 55.559, "fully_vaccinated": 7478983, "name": "Angola", "percent_fully_vaccinated": 21.68, "percent_vaccinated": 39.53, "population": 34503774, "total_vaccinated": 13639803, "vaccine_doses": 21323036 }, "AQ": { "name": "Antarktika" }, "AR": { "cases": 9602534, "deaths": 129440, "deaths_per_million": 2858.861, "fully_vaccinated": 37692367, "name": "Argentinië", "percent_fully_vaccinated": 83.25, "percent_vaccinated": 91.03, "population": 45276780, "total_vaccinated": 41214701, "vaccine_doses": 108128342 }, "AS": { "name": "Amerikaans-Samoa" }, "AT": { "cases": 4838882, "deaths": 20435, "deaths_per_million": 2290.385, "fully_vaccinated": 6625237, "name": "Oostenryk", "percent_fully_vaccinated": 74.26, "percent_vaccinated": 77.12, "population": 8922082, "total_vaccinated": 6880909, "vaccine_doses": 18920220 }, "AU": { "cases": 9684693, "deaths": 12439, "deaths_per_million": 479.88, "fully_vaccinated": 21736491, "name": "Australië", "percent_fully_vaccinated": 83.86, "percent_vaccinated": 86.42, "population": 25921089, "total_vaccinated": 22401543, "vaccine_doses": 58260465 }, "AW": { "cases": 42406, "deaths": 226, "deaths_per_million": 2121.349, "fully_vaccinated": 83275, "name": "Aruba", "percent_fully_vaccinated": 78.17, "percent_vaccinated": 84.06, "population": 106536, "total_vaccinated": 89555, "vaccine_doses": 172830 }, "AX": { "name": "Åland" }, "AZ": { "cases": 802060, "deaths": 9761, "deaths_per_million": 946.476, "fully_vaccinated": 4858863, "name": "Azerbeidjan", "percent_fully_vaccinated": 47.11, "percent_vaccinated": 52.06, "population": 10312992, "total_vaccinated": 5368516, "vaccine_doses": 13829030 }, "BA": { "cases": 388630, "deaths": 15923, "deaths_per_million": 4868.015, "fully_vaccinated": 846080, "name": "Bosnië en Herzegowina", "percent_fully_vaccinated": 25.93, "percent_vaccinated": 28.91, "population": 3270943, "total_vaccinated": 943394, "vaccine_doses": 1924950 }, "BB": { "cases": 94963, "deaths": 501, "deaths_per_million": 1781.65, "fully_vaccinated": 154098, "name": "Barbados", "percent_fully_vaccinated": 54.8, "percent_vaccinated": 57.97, "population": 281200, "total_vaccinated": 163001, "vaccine_doses": 317099 }, "BD": { "cases": 2007631, "deaths": 29307, "deaths_per_million": 173.049, "fully_vaccinated": 120703120, "name": "Bangladesj", "percent_fully_vaccinated": 71.27, "percent_vaccinated": 76.84, "population": 169356251, "total_vaccinated": 130137673, "vaccine_doses": 291123460 }, "BE": { "cases": 4444819, "deaths": 32329, "deaths_per_million": 2784.242, "fully_vaccinated": 9155596, "name": "België", "percent_fully_vaccinated": 78.85, "percent_vaccinated": 79.68, "population": 11611420, "total_vaccinated": 9252460, "vaccine_doses": 25741345 }, "BF": { "cases": 21128, "deaths": 387, "deaths_per_million": 17.511, "fully_vaccinated": 1640349, "name": "Burkina Faso", "percent_fully_vaccinated": 7.42, "percent_vaccinated": 11.55, "population": 22100683, "total_vaccinated": 2551596, "vaccine_doses": 3134621 }, "BG": { "cases": 1219883, "deaths": 37451, "deaths_per_million": 5438.82, "fully_vaccinated": 2065885, "name": "Bulgarye", "percent_fully_vaccinated": 30, "percent_vaccinated": 30.4, "population": 6885868, "total_vaccinated": 2093417, "vaccine_doses": 4490110 }, "BH": { "cases": 663257, "deaths": 1512, "deaths_per_million": 1033.306, "fully_vaccinated": 1224567, "name": "Bahrein", "percent_fully_vaccinated": 83.69, "percent_vaccinated": 84.71, "population": 1463265, "total_vaccinated": 1239583, "vaccine_doses": 3463085 }, "BI": { "cases": 47247, "deaths": 38, "deaths_per_million": 3.028, "fully_vaccinated": 16112, "name": "Burundi", "percent_fully_vaccinated": 0.13, "percent_vaccinated": 0.13, "population": 12551213, "total_vaccinated": 16702, "vaccine_doses": 18568 }, "BJ": { "cases": 27316, "deaths": 163, "deaths_per_million": 12.541, "fully_vaccinated": 2690085, "name": "Benin", "percent_fully_vaccinated": 20.7, "percent_vaccinated": 24.42, "population": 12996895, "total_vaccinated": 3174135, "vaccine_doses": 3681560 }, "BL": { "name": "Sint Bartholomeus" }, "BM": { "cases": 17356, "deaths": 148, "deaths_per_million": 2305.835, "fully_vaccinated": 47657, "name": "Bermuda", "percent_fully_vaccinated": 74.25, "percent_vaccinated": 75.65, "population": 64185, "total_vaccinated": 48554, "vaccine_doses": 132042 }, "BN": { "cases": 211157, "deaths": 225, "deaths_per_million": 505.195, "fully_vaccinated": 426764, "name": "Broenei", "percent_fully_vaccinated": 96.66, "percent_vaccinated": 100.63, "population": 445373, "total_vaccinated": 444293, "vaccine_doses": 1173118 }, "BO": { "cases": 1067338, "deaths": 22102, "deaths_per_million": 1829.716, "fully_vaccinated": 6080564, "name": "Bolivië", "percent_fully_vaccinated": 50.34, "percent_vaccinated": 60.43, "population": 12079472, "total_vaccinated": 7299112, "vaccine_doses": 14332894 }, "BQ": { "cases": 10897, "deaths": 37, "deaths_per_million": 1385.456, "fully_vaccinated": 16736, "name": "Karibiese Nederland", "percent_fully_vaccinated": 63.29, "percent_vaccinated": 72.26, "population": 26706, "total_vaccinated": 19109, "vaccine_doses": 35845 }, "BR": { "cases": 34035780, "deaths": 680166, "deaths_per_million": 3173.508, "fully_vaccinated": 170839777, "name": "Brasilië", "percent_fully_vaccinated": 79.71, "percent_vaccinated": 86.71, "population": 214326223, "total_vaccinated": 185834527, "vaccine_doses": 465620128 }, "BS": { "cases": 36850, "deaths": 822, "deaths_per_million": 2015.17, "fully_vaccinated": 162434, "name": "Bahamas", "percent_fully_vaccinated": 39.82, "percent_vaccinated": 41.92, "population": 407906, "total_vaccinated": 171010, "vaccine_doses": 355282 }, "BT": { "cases": 60663, "deaths": 21, "deaths_per_million": 27.01, "fully_vaccinated": 673485, "name": "Bhoetan", "percent_fully_vaccinated": 86.62, "percent_vaccinated": 89.29, "population": 777486, "total_vaccinated": 694208, "vaccine_doses": 1917605 }, "BW": { "cases": 325724, "deaths": 2772, "deaths_per_million": 1070.922, "fully_vaccinated": 1512567, "name": "Botswana", "percent_fully_vaccinated": 58.44, "percent_vaccinated": 65.54, "population": 2588423, "total_vaccinated": 1696430, "vaccine_doses": 2862659 }, "BY": { "cases": 994037, "deaths": 7118, "deaths_per_million": 743.148, "fully_vaccinated": 6332753, "name": "Belarus", "percent_fully_vaccinated": 66.12, "percent_vaccinated": 67.21, "population": 9578168, "total_vaccinated": 6437839, "vaccine_doses": 13394906 }, "BZ": { "cases": 67522, "deaths": 680, "deaths_per_million": 1699.868, "fully_vaccinated": 218586, "name": "Belize", "percent_fully_vaccinated": 54.64, "percent_vaccinated": 62.41, "population": 400031, "total_vaccinated": 249641, "vaccine_doses": 496542 }, "CA": { "cases": 4118564, "deaths": 43163, "deaths_per_million": 1131.254, "fully_vaccinated": 31504328, "name": "Kanada", "percent_fully_vaccinated": 82.57, "percent_vaccinated": 85.95, "population": 38155012, "total_vaccinated": 32792945, "vaccine_doses": 87492022 }, "CC": { "name": "Kokoseilande" }, "CD": { "cases": 92456, "deaths": 1391, "deaths_per_million": 14.506, "fully_vaccinated": 2262577, "name": "Demokratiese Republiek die Kongo", "percent_fully_vaccinated": 2.36, "percent_vaccinated": 3.6, "population": 95894118, "total_vaccinated": 3450478, "vaccine_doses": 3745679 }, "CF": { "cases": 14781, "deaths": 113, "deaths_per_million": 20.707, "fully_vaccinated": 1245498, "name": "Sentraal-Afrikaanse Republiek", "percent_fully_vaccinated": 22.82, "percent_vaccinated": 23.86, "population": 5457154, "total_vaccinated": 1301882, "vaccine_doses": 1392969 }, "CG": { "cases": 24775, "deaths": 386, "deaths_per_million": 66.143, "fully_vaccinated": 654005, "name": "Republiek die Kongo", "percent_fully_vaccinated": 11.21, "percent_vaccinated": 11.92, "population": 5835806, "total_vaccinated": 695631, "vaccine_doses": 833078 }, "CH": { "cases": 3972622, "deaths": 13920, "deaths_per_million": 1601.582, "fully_vaccinated": 6006703, "name": "Switserland", "percent_fully_vaccinated": 69.11, "percent_vaccinated": 70.08, "population": 8691406, "total_vaccinated": 6091354, "vaccine_doses": 15888259 }, "CI": { "cases": 85780, "deaths": 811, "deaths_per_million": 29.514, "fully_vaccinated": 6808411, "name": "Ivoorkus", "percent_fully_vaccinated": 24.78, "percent_vaccinated": 33.59, "population": 27478249, "total_vaccinated": 9229469, "vaccine_doses": 14445720 }, "CK": { "cases": 6129, "deaths": 1, "deaths_per_million": 58.813, "fully_vaccinated": 14685, "name": "Cookeilande", "percent_fully_vaccinated": 83.57, "percent_vaccinated": 85.55, "population": 17003, "total_vaccinated": 15033, "vaccine_doses": 39780 }, "CL": { "cases": 4314459, "deaths": 59835, "deaths_per_million": 3069.534, "fully_vaccinated": 17634696, "name": "Chili", "percent_fully_vaccinated": 90.47, "percent_vaccinated": 92.54, "population": 19493184, "total_vaccinated": 18039777, "vaccine_doses": 61324336 }, "CM": { "cases": 120215, "deaths": 1931, "deaths_per_million": 70.996, "fully_vaccinated": 1226658, "name": "Kameroen", "percent_fully_vaccinated": 4.51, "percent_vaccinated": 5.77, "population": 27198628, "total_vaccinated": 1569870, "vaccine_doses": 1854436 }, "CN": { "cases": 910393, "deaths": 5226, "deaths_per_million": 3.665, "fully_vaccinated": 1264901000, "name": "Volksrepubliek China", "note": "Sluit nie spesiale administratiewe streke ([[Hong Kong]] en [[Macau]]) of [[Taiwan]] in nie.", "percent_fully_vaccinated": 88.71, "percent_vaccinated": 91.08, "population": 1425893464, "total_vaccinated": 1298636000, "vaccine_doses": 3426316000 }, "CO": { "cases": 6278998, "deaths": 141075, "deaths_per_million": 2738.44, "fully_vaccinated": 36397439, "name": "Colombia", "percent_fully_vaccinated": 70.65, "percent_vaccinated": 82.64, "population": 51516562, "total_vaccinated": 42573293, "vaccine_doses": 87079477 }, "CR": { "cases": 1044385, "deaths": 8754, "deaths_per_million": 1698.501, "fully_vaccinated": 4183451, "name": "Costa Rica", "percent_fully_vaccinated": 81.17, "percent_vaccinated": 86.51, "population": 5153957, "total_vaccinated": 4458619, "vaccine_doses": 11504591 }, "CU": { "cases": 1108895, "deaths": 8529, "deaths_per_million": 757.704, "fully_vaccinated": 9980247, "name": "Kuba", "percent_fully_vaccinated": 88.66, "percent_vaccinated": 94.94, "population": 11256372, "total_vaccinated": 10686653, "vaccine_doses": 39689134 }, "CV": { "cases": 62214, "deaths": 410, "deaths_per_million": 697.368, "fully_vaccinated": 307784, "name": "Kaap Verde", "percent_fully_vaccinated": 52.35, "percent_vaccinated": 60.5, "population": 587925, "total_vaccinated": 355667, "vaccine_doses": 823283 }, "CW": { "cases": 45127, "deaths": 282, "deaths_per_million": 1481.575, "fully_vaccinated": 99734, "name": "Curaçao", "percent_fully_vaccinated": 52.4, "percent_vaccinated": 56.94, "population": 190338, "total_vaccinated": 108376, "vaccine_doses": 255021 }, "CX": { "name": "Kerseiland" }, "CY": { "cases": 568383, "deaths": 1143, "deaths_per_million": 1275.66, "fully_vaccinated": 645367, "name": "Siprus", "percent_fully_vaccinated": 72.03, "percent_vaccinated": 74.66, "population": 896007, "total_vaccinated": 668933, "vaccine_doses": 1791383 }, "CZ": { "cases": 4002616, "deaths": 40587, "deaths_per_million": 3861.475, "fully_vaccinated": 6884179, "name": "Tsjeggië", "percent_fully_vaccinated": 65.5, "percent_vaccinated": 66.31, "population": 10510750, "total_vaccinated": 6969943, "vaccine_doses": 17796272 }, "DE": { "cases": 31307020, "deaths": 145028, "deaths_per_million": 1738.767, "fully_vaccinated": 63402289, "name": "Duitsland", "percent_fully_vaccinated": 76.01, "percent_vaccinated": 77.62, "population": 83408554, "total_vaccinated": 64738179, "vaccine_doses": 184123039 }, "DJ": { "cases": 15690, "deaths": 189, "deaths_per_million": 170.955, "fully_vaccinated": 190673, "name": "Djiboeti", "percent_fully_vaccinated": 17.25, "percent_vaccinated": 19.09, "population": 1105557, "total_vaccinated": 211044, "vaccine_doses": 231653 }, "DK": { "cases": 3243965, "deaths": 6751, "deaths_per_million": 1153.181, "fully_vaccinated": 4788157, "name": "Denemarke", "percent_fully_vaccinated": 81.79, "percent_vaccinated": 82.4, "population": 5854240, "total_vaccinated": 4823795, "vaccine_doses": 13218640 }, "DM": { "cases": 14852, "deaths": 68, "deaths_per_million": 939.071, "fully_vaccinated": 30566, "name": "Dominica", "percent_fully_vaccinated": 42.21, "percent_vaccinated": 45.4, "population": 72412, "total_vaccinated": 32872, "vaccine_doses": 67431 }, "DO": { "cases": 632655, "deaths": 4384, "deaths_per_million": 394.32, "fully_vaccinated": 6020272, "name": "Dominikaanse Republiek", "percent_fully_vaccinated": 54.15, "percent_vaccinated": 65.29, "population": 11117874, "total_vaccinated": 7258690, "vaccine_doses": 15901401 }, "DZ": { "cases": 268356, "deaths": 6878, "deaths_per_million": 155.688, "fully_vaccinated": 6851660, "name": "Algerië", "percent_fully_vaccinated": 15.36, "percent_vaccinated": 18.4, "population": 44177969, "total_vaccinated": 8210605, "vaccine_doses": 15205854 }, "EC": { "cases": 975234, "deaths": 35811, "deaths_per_million": 2012.11, "fully_vaccinated": 14063328, "name": "Ecuador", "percent_fully_vaccinated": 79.02, "percent_vaccinated": 85.52, "population": 17797737, "total_vaccinated": 15219781, "vaccine_doses": 36801542 }, "EE": { "cases": 591377, "deaths": 2628, "deaths_per_million": 1977.872, "fully_vaccinated": 843678, "name": "Estland", "percent_fully_vaccinated": 63.5, "percent_vaccinated": 65.06, "population": 1328701, "total_vaccinated": 864426, "vaccine_doses": 2003839 }, "EG": { "cases": 515645, "deaths": 24781, "deaths_per_million": 226.803, "fully_vaccinated": 38603443, "name": "Egipte", "percent_fully_vaccinated": 35.33, "percent_vaccinated": 47.33, "population": 109262178, "total_vaccinated": 51718920, "vaccine_doses": 95223214 }, "EH": { "name": "Wes-Sahara", "population": 611872 }, "ER": { "cases": 10124, "deaths": 103, "deaths_per_million": 28.451, "fully_vaccinated": null, "name": "Eritrea", "percent_vaccinated": null, "population": 3620312, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "ES": { "cases": 13266184, "deaths": 111094, "deaths_per_million": 2339.465, "fully_vaccinated": 40614299, "name": "Spanje", "percent_fully_vaccinated": 85.53, "percent_vaccinated": 86.93, "population": 47486935, "total_vaccinated": 41281380, "vaccine_doses": 95548924 }, "ET": { "cases": 492549, "deaths": 7569, "deaths_per_million": 62.927, "fully_vaccinated": 38296046, "name": "Ethiopië", "percent_fully_vaccinated": 31.84, "percent_vaccinated": 37.16, "population": 120283026, "total_vaccinated": 44695420, "vaccine_doses": 52477385 }, "EU": { "cases": 161096382, "deaths": 1124678, "deaths_per_million": 2512.722, "fully_vaccinated": 328062308, "name": "Europese Unie", "note": "Data vir lidlande van die [[Europese Unie]] word individueel gelys, maar word ook gerieflikheidshalwe hier bygetel. Hulle word nie dubbel getel vir die wêreldtotaal nie.", "percent_fully_vaccinated": 73.29, "percent_vaccinated": 75.51, "population": 447593544, "total_vaccinated": 337997486, "vaccine_doses": 894567326 }, "FI": { "cases": 1218216, "deaths": 5251, "deaths_per_million": 948.52, "fully_vaccinated": 4338350, "name": "Finland", "percent_fully_vaccinated": 78.37, "percent_vaccinated": 81.64, "population": 5535992, "total_vaccinated": 4519683, "vaccine_doses": 12315719 }, "FJ": { "cases": 67869, "deaths": 874, "deaths_per_million": 945.263, "fully_vaccinated": 636744, "name": "Fidji", "percent_fully_vaccinated": 68.87, "percent_vaccinated": 76.6, "population": 924610, "total_vaccinated": 708265, "vaccine_doses": 1523112 }, "FK": { "cases": 1847, "deaths": null, "fully_vaccinated": 1775, "name": "Falkland-eilande", "percent_vaccinated": 75.57, "population": 3764, "total_vaccinated": 2632, "vaccine_doses": 4407 }, "FM": { "cases": 6850, "deaths": 16, "deaths_per_million": 141.429, "fully_vaccinated": null, "name": "Gefedereerde State van Mikronesië", "percent_vaccinated": null, "population": 113131, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "FO": { "cases": 34658, "deaths": 28, "deaths_per_million": 529.421, "fully_vaccinated": 40895, "name": "Faroëreilande", "percent_fully_vaccinated": 83.37, "percent_vaccinated": 85.04, "population": 52888, "total_vaccinated": 41715, "vaccine_doses": 103894 }, "FR": { "cases": 34141438, "deaths": 152780, "deaths_per_million": 2266.026, "fully_vaccinated": 53008396, "name": "Frankryk", "percent_fully_vaccinated": 78.62, "percent_vaccinated": 80.88, "population": 67422000, "total_vaccinated": 54528586, "vaccine_doses": 148806402 }, "GA": { "cases": 48511, "deaths": 306, "deaths_per_million": 130.703, "fully_vaccinated": 256802, "name": "Gaboen", "percent_fully_vaccinated": 10.97, "percent_vaccinated": 13.22, "population": 2341179, "total_vaccinated": 309473, "vaccine_doses": 568751 }, "GB": { "cases": 23457428, "deaths": 185247, "deaths_per_million": 2753.331, "fully_vaccinated": 50483527, "name": "Verenigde Koninkryk", "percent_fully_vaccinated": 75.03, "percent_vaccinated": 79.83, "population": 67281040, "total_vaccinated": 53710109, "vaccine_doses": 150590197 }, "GD": { "cases": 18845, "deaths": 234, "deaths_per_million": 1877.859, "fully_vaccinated": 38687, "name": "Grenada", "percent_fully_vaccinated": 31.05, "percent_vaccinated": 35.23, "population": 124610, "total_vaccinated": 43899, "vaccine_doses": 89584 }, "GE": { "cases": 1698020, "deaths": 16869, "deaths_per_million": 4488.848, "fully_vaccinated": 1273576, "name": "Georgië", "percent_fully_vaccinated": 33.89, "percent_vaccinated": 43.64, "population": 3757980, "total_vaccinated": 1639970, "vaccine_doses": 2913546 }, "GF": { "name": "Frans-Guyana" }, "GG": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 51351, "name": "Guernsey", "percent_fully_vaccinated": 81.01, "percent_vaccinated": 85.42, "population": 63065, "total_vaccinated": 54146, "vaccine_doses": 157708 }, "GH": { "cases": 168350, "deaths": 1458, "deaths_per_million": 44.407, "fully_vaccinated": 7928573, "name": "Ghana", "percent_fully_vaccinated": 24.15, "percent_vaccinated": 33.75, "population": 32833031, "total_vaccinated": 11079814, "vaccine_doses": 19883528 }, "GI": { "cases": 19999, "deaths": 106, "deaths_per_million": 3244.567, "fully_vaccinated": 41421, "name": "Gibraltar", "percent_fully_vaccinated": 122.94, "percent_vaccinated": 124.88, "population": 32670, "total_vaccinated": 42074, "vaccine_doses": 119855 }, "GL": { "cases": 11971, "deaths": 21, "deaths_per_million": 373.38, "fully_vaccinated": 38502, "name": "Groenland", "percent_fully_vaccinated": 67.7, "percent_vaccinated": 72.52, "population": 56243, "total_vaccinated": 41243, "vaccine_doses": 79745 }, "GM": { "cases": 12197, "deaths": 368, "deaths_per_million": 139.398, "fully_vaccinated": 354340, "name": "Gambië", "percent_fully_vaccinated": 14.25, "percent_vaccinated": 18.07, "population": 2639916, "total_vaccinated": 449464, "vaccine_doses": 812811 }, "GN": { "cases": 37429, "deaths": 445, "deaths_per_million": 32.885, "fully_vaccinated": 2712094, "name": "Guinee", "percent_fully_vaccinated": 20.04, "percent_vaccinated": 34.3, "population": 13531906, "total_vaccinated": 4640906, "vaccine_doses": 6299160 }, "GP": { "name": "Guadeloupe" }, "GQ": { "cases": 16785, "deaths": 183, "deaths_per_million": 111.963, "fully_vaccinated": 214032, "name": "Ekwatoriaal-Guinee", "percent_fully_vaccinated": 13.09, "percent_vaccinated": 16.53, "population": 1634466, "total_vaccinated": 270109, "vaccine_doses": 488738 }, "GR": { "cases": 4474616, "deaths": 31377, "deaths_per_million": 3003.916, "fully_vaccinated": 7633852, "name": "Griekeland", "percent_fully_vaccinated": 73.08, "percent_vaccinated": 75.86, "population": 10445365, "total_vaccinated": 7924055, "vaccine_doses": 21278515 }, "GS": { "name": "Suid-Georgië en die Suidelike Sandwicheilande" }, "GT": { "cases": 1057694, "deaths": 19130, "deaths_per_million": 1086.408, "fully_vaccinated": 6568367, "name": "Guatemala", "percent_fully_vaccinated": 37.3, "percent_vaccinated": 48.02, "population": 17608483, "total_vaccinated": 8454886, "vaccine_doses": 18669862 }, "GU": { "name": "Guam", "population": 170184 }, "GW": { "cases": 8452, "deaths": 174, "deaths_per_million": 84.436, "fully_vaccinated": 342389, "name": "Guinee-Bissau", "percent_fully_vaccinated": 16.62, "percent_vaccinated": 25.72, "population": 2060721, "total_vaccinated": 529954, "vaccine_doses": 573125 }, "GY": { "cases": 70159, "deaths": 1272, "deaths_per_million": 1580.975, "fully_vaccinated": 461605, "name": "Guyana", "percent_fully_vaccinated": 57.37, "percent_vaccinated": 60.39, "population": 804567, "total_vaccinated": 485891, "vaccine_doses": 1017969 }, "HK": { "cases": 1389282, "deaths": 9547, "deaths_per_million": 1273.854, "fully_vaccinated": 6528724, "name": "Hongkong", "percent_fully_vaccinated": 87.11, "percent_vaccinated": 90.4, "population": 7494578, "total_vaccinated": 6775049, "vaccine_doses": 18179082 }, "HN": { "cases": 445271, "deaths": 10945, "deaths_per_million": 1064.86, "fully_vaccinated": 5493660, "name": "Honduras", "percent_fully_vaccinated": 53.45, "percent_vaccinated": 60.91, "population": 10278346, "total_vaccinated": 6261004, "vaccine_doses": 14837097 }, "HR": { "cases": 1193362, "deaths": 16420, "deaths_per_million": 4044.201, "fully_vaccinated": 2246607, "name": "Kroasië", "percent_fully_vaccinated": 55.33, "percent_vaccinated": 57.06, "population": 4060135, "total_vaccinated": 2316608, "vaccine_doses": 5265640 }, "HT": { "cases": 32464, "deaths": 838, "deaths_per_million": 73.203, "fully_vaccinated": 162599, "name": "Haïti", "percent_fully_vaccinated": 1.42, "percent_vaccinated": 2.18, "population": 11447569, "total_vaccinated": 249913, "vaccine_doses": 354635 }, "HU": { "cases": 1987321, "deaths": 46886, "deaths_per_million": 4828.737, "fully_vaccinated": 6200631, "name": "Hongarye", "percent_fully_vaccinated": 63.86, "percent_vaccinated": 66.06, "population": 9709786, "total_vaccinated": 6413971, "vaccine_doses": 16530488 }, "ID": { "cases": 6249403, "deaths": 157113, "deaths_per_million": 573.922, "fully_vaccinated": 170143379, "name": "Indonesië", "percent_fully_vaccinated": 62.15, "percent_vaccinated": 73.99, "population": 273753191, "total_vaccinated": 202563389, "vaccine_doses": 429156238 }, "IE": { "cases": 1647605, "deaths": 7700, "deaths_per_million": 1544.161, "fully_vaccinated": 4047302, "name": "Republiek Ierland", "percent_fully_vaccinated": 81.16, "percent_vaccinated": 82.09, "population": 4986526, "total_vaccinated": 4093433, "vaccine_doses": 11013658 }, "IL": { "cases": 4603321, "deaths": 11449, "deaths_per_million": 1232.268, "fully_vaccinated": 6149890, "name": "Israel", "percent_fully_vaccinated": 66.19, "percent_vaccinated": 72.28, "population": 9291000, "total_vaccinated": 6715103, "vaccine_doses": 18212653 }, "IM": { "cases": 37794, "deaths": 114, "deaths_per_million": 1352.907, "fully_vaccinated": 67106, "name": "Man (eiland)", "percent_fully_vaccinated": 78.57, "percent_vaccinated": 81.44, "population": 84263, "total_vaccinated": 69560, "vaccine_doses": 189994 }, "IN": { "cases": 44174650, "deaths": 526772, "deaths_per_million": 374.244, "fully_vaccinated": 935960021, "name": "Indië", "percent_fully_vaccinated": 66.5, "percent_vaccinated": 72.64, "population": 1407563842, "total_vaccinated": 1022422984, "vaccine_doses": 2066179158 }, "IO": { "name": "Britse Indiese Oseaangebied" }, "IQ": { "cases": 2451178, "deaths": 25326, "deaths_per_million": 581.758, "fully_vaccinated": 7722021, "name": "Irak", "percent_fully_vaccinated": 17.74, "percent_vaccinated": 25.24, "population": 43533592, "total_vaccinated": 10985871, "vaccine_doses": 18929174 }, "IR": { "cases": 7443801, "deaths": 142515, "deaths_per_million": 1620.899, "fully_vaccinated": 58058144, "name": "Iran", "percent_fully_vaccinated": 66.03, "percent_vaccinated": 73.58, "population": 87923432, "total_vaccinated": 64698435, "vaccine_doses": 150984487 }, "IS": { "cases": 202831, "deaths": 179, "deaths_per_million": 483.346, "fully_vaccinated": 290193, "name": "Ysland", "percent_fully_vaccinated": 78.69, "percent_vaccinated": 84, "population": 370335, "total_vaccinated": 309770, "vaccine_doses": 805469 }, "IT": { "cases": 21325402, "deaths": 173249, "deaths_per_million": 2924.511, "fully_vaccinated": 47957818, "name": "Italië", "percent_fully_vaccinated": 80.95, "percent_vaccinated": 85.79, "population": 59240330, "total_vaccinated": 50820860, "vaccine_doses": 139944547 }, "JE": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 81163, "name": "New Jersey", "percent_fully_vaccinated": 74.04, "percent_vaccinated": 76.49, "population": 109618, "total_vaccinated": 83844, "vaccine_doses": 237997 }, "JM": { "cases": 147316, "deaths": 3207, "deaths_per_million": 1134.14, "fully_vaccinated": 720703, "name": "Jamaika", "percent_fully_vaccinated": 25.49, "percent_vaccinated": 29.09, "population": 2827694, "total_vaccinated": 822599, "vaccine_doses": 1473874 }, "JO": { "cases": 1720778, "deaths": 14090, "deaths_per_million": 1263.872, "fully_vaccinated": 4551253, "name": "Jordanië", "percent_fully_vaccinated": 40.82, "percent_vaccinated": 43.17, "population": 11148278, "total_vaccinated": 4812827, "vaccine_doses": 10032773 }, "JP": { "cases": 14423315, "deaths": 33844, "deaths_per_million": 271.594, "fully_vaccinated": 102547748, "name": "Japan", "percent_fully_vaccinated": 82.29, "percent_vaccinated": 83.43, "population": 124612530, "total_vaccinated": 103962123, "vaccine_doses": 302432014 }, "KE": { "cases": 337874, "deaths": 5672, "deaths_per_million": 107.008, "fully_vaccinated": 9326814, "name": "Kenia", "percent_fully_vaccinated": 16.96, "percent_vaccinated": 22.99, "population": 53005614, "total_vaccinated": 12641679, "vaccine_doses": 18535975 }, "KG": { "cases": 204671, "deaths": 2991, "deaths_per_million": 458.198, "fully_vaccinated": 1325251, "name": "Kirgisië", "percent_fully_vaccinated": 20.3, "percent_vaccinated": 24.15, "population": 6527743, "total_vaccinated": 1576523, "vaccine_doses": 3173016 }, "KH": { "cases": 137056, "deaths": 3056, "deaths_per_million": 184.218, "fully_vaccinated": 14427169, "name": "Kambodja", "percent_fully_vaccinated": 86.97, "percent_vaccinated": 91.12, "population": 16589023, "total_vaccinated": 15115433, "vaccine_doses": 41897973 }, "KI": { "cases": 3430, "deaths": 13, "deaths_per_million": 100.874, "fully_vaccinated": 61975, "name": "Kiribati", "percent_fully_vaccinated": 48.09, "percent_vaccinated": 63.28, "population": 128874, "total_vaccinated": 81548, "vaccine_doses": 156812 }, "KM": { "cases": 8351, "deaths": 160, "deaths_per_million": 194.736, "fully_vaccinated": 381922, "name": "Comore-eilande", "percent_fully_vaccinated": 46.48, "percent_vaccinated": 51.16, "population": 821626, "total_vaccinated": 420317, "vaccine_doses": 804403 }, "KN": { "cases": 6477, "deaths": 46, "deaths_per_million": 966.265, "fully_vaccinated": 26944, "name": "St. Kitts en Nevis", "percent_fully_vaccinated": 56.6, "percent_vaccinated": 70.99, "population": 47606, "total_vaccinated": 33794, "vaccine_doses": 64225 }, "KP": { "cases": 1, "deaths": 6, "deaths_per_million": 0.231, "name": "Noord-Korea", "population": 25971909 }, "KR": { "cases": 20694239, "deaths": 25332, "deaths_per_million": 488.75, "fully_vaccinated": 44656103, "name": "Suid-Korea", "percent_fully_vaccinated": 86.16, "percent_vaccinated": 87, "population": 51830139, "total_vaccinated": 45092420, "vaccine_doses": 127984940 }, "KW": { "cases": 655854, "deaths": 2562, "deaths_per_million": 602.807, "fully_vaccinated": 3329555, "name": "Koeweit", "percent_fully_vaccinated": 78.34, "percent_vaccinated": 80.93, "population": 4250114, "total_vaccinated": 3439433, "vaccine_doses": 8173067 }, "KY": { "cases": 29419, "deaths": 29, "deaths_per_million": 425.619, "fully_vaccinated": 59972, "name": "Kaaimanseilande", "percent_fully_vaccinated": 88.02, "percent_vaccinated": 90.33, "population": 68136, "total_vaccinated": 61550, "vaccine_doses": 147390 }, "KZ": { "cases": 1457904, "deaths": 19026, "deaths_per_million": 991.12, "fully_vaccinated": 10532828, "name": "Kasakstan", "percent_fully_vaccinated": 54.87, "percent_vaccinated": 56.26, "population": 19196465, "total_vaccinated": 10799863, "vaccine_doses": 20918681 }, "LA": { "cases": 211842, "deaths": 757, "deaths_per_million": 101.952, "fully_vaccinated": 5220015, "name": "Laos", "percent_fully_vaccinated": 70.3, "percent_vaccinated": 79.26, "population": 7425058, "total_vaccinated": 5885061, "vaccine_doses": 11105076 }, "LB": { "cases": 1188468, "deaths": 10550, "deaths_per_million": 1886.411, "fully_vaccinated": 2385832, "name": "Libanon", "percent_fully_vaccinated": 42.66, "percent_vaccinated": 48.46, "population": 5592631, "total_vaccinated": 2709945, "vaccine_doses": 5720506 }, "LC": { "cases": 28161, "deaths": 387, "deaths_per_million": 2154.165, "fully_vaccinated": 54609, "name": "St. Lucia", "percent_fully_vaccinated": 30.4, "percent_vaccinated": 33.31, "population": 179652, "total_vaccinated": 59835, "vaccine_doses": 122184 }, "LI": { "cases": 18827, "deaths": 86, "deaths_per_million": 2202.925, "fully_vaccinated": 26436, "name": "Liechtenstein", "percent_fully_vaccinated": 67.72, "percent_vaccinated": 68.53, "population": 39039, "total_vaccinated": 26753, "vaccine_doses": 71303 }, "LK": { "cases": 666944, "deaths": 16588, "deaths_per_million": 761.846, "fully_vaccinated": 14555036, "name": "Sri Lanka", "percent_fully_vaccinated": 66.85, "percent_vaccinated": 78.56, "population": 21773441, "total_vaccinated": 17105217, "vaccine_doses": 39666023 }, "LR": { "cases": 7548, "deaths": 294, "deaths_per_million": 56.61, "fully_vaccinated": 2328125, "name": "Liberië", "percent_fully_vaccinated": 44.83, "percent_vaccinated": 50.95, "population": 5193416, "total_vaccinated": 2645947, "vaccine_doses": 2921554 }, "LS": { "cases": 34206, "deaths": 704, "deaths_per_million": 308.575, "fully_vaccinated": 872661, "name": "Lesotho", "percent_fully_vaccinated": 38.25, "percent_vaccinated": 40.51, "population": 2281454, "total_vaccinated": 924248, "vaccine_doses": 1077116 }, "LT": { "cases": 1191996, "deaths": 9223, "deaths_per_million": 3309.708, "fully_vaccinated": 1877428, "name": "Litaue", "percent_fully_vaccinated": 67.37, "percent_vaccinated": 70.11, "population": 2786651, "total_vaccinated": 1953689, "vaccine_doses": 4494394 }, "LU": { "cases": 284931, "deaths": 1117, "deaths_per_million": 1747.166, "fully_vaccinated": 462338, "name": "Luxemburg", "percent_fully_vaccinated": 72.83, "percent_vaccinated": 75.32, "population": 639321, "total_vaccinated": 481549, "vaccine_doses": 1333592 }, "LV": { "cases": 874090, "deaths": 5901, "deaths_per_million": 3149.016, "fully_vaccinated": 1305976, "name": "Letland", "percent_fully_vaccinated": 69.69, "percent_vaccinated": 71.84, "population": 1873919, "total_vaccinated": 1346184, "vaccine_doses": 2895716 }, "LY": { "cases": 505705, "deaths": 6433, "deaths_per_million": 955.12, "fully_vaccinated": 1217626, "name": "Libië", "percent_fully_vaccinated": 18.08, "percent_vaccinated": 34.08, "population": 6735277, "total_vaccinated": 2295317, "vaccine_doses": 3677815 }, "MA": { "cases": 1262696, "deaths": 16259, "deaths_per_million": 438.525, "fully_vaccinated": 23464808, "name": "Marokko", "percent_fully_vaccinated": 63.29, "percent_vaccinated": 67.36, "population": 37076584, "total_vaccinated": 24974386, "vaccine_doses": 55051989 }, "MC": { "cases": 14198, "deaths": 61, "deaths_per_million": 1662.76, "fully_vaccinated": 23308, "name": "Monaco", "percent_fully_vaccinated": 58.98, "percent_vaccinated": 67.49, "population": 36686, "total_vaccinated": 26672, "vaccine_doses": 49980 }, "MD": { "cases": 541715, "deaths": 11630, "deaths_per_million": 3798.784, "fully_vaccinated": 1063425, "name": "Moldowa", "percent_fully_vaccinated": 26.43, "percent_vaccinated": 26.87, "population": 3061506, "total_vaccinated": 1081073, "vaccine_doses": 2165600 }, "ME": { "cases": 265655, "deaths": 2755, "deaths_per_million": 4387.928, "fully_vaccinated": 284411, "name": "Montenegro", "percent_fully_vaccinated": 45.3, "percent_vaccinated": 46.56, "population": 627859, "total_vaccinated": 292334, "vaccine_doses": 677777 }, "MF": { "name": "Saint-Martin" }, "MG": { "cases": 66557, "deaths": 1409, "deaths_per_million": 48.728, "fully_vaccinated": 1297671, "name": "Madagaskar", "percent_fully_vaccinated": 4.49, "percent_vaccinated": 4.64, "population": 28915653, "total_vaccinated": 1340993, "vaccine_doses": 1610098 }, "MH": { "cases": 70, "deaths": null, "fully_vaccinated": null, "name": "Marshalleilande", "percent_vaccinated": null, "population": 42050, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "MK": { "cases": 331988, "deaths": 9398, "deaths_per_million": 4468.153, "fully_vaccinated": 837577, "name": "Noord-Masedonië", "percent_fully_vaccinated": 39.82, "percent_vaccinated": 40.61, "population": 2103330, "total_vaccinated": 854061, "vaccine_doses": 1856093 }, "ML": { "cases": 31237, "deaths": 739, "deaths_per_million": 33.737, "fully_vaccinated": 1444558, "name": "Mali", "percent_fully_vaccinated": 6.59, "percent_vaccinated": 9.05, "population": 21904983, "total_vaccinated": 1982922, "vaccine_doses": 2700389 }, "MM": { "cases": 614213, "deaths": 19434, "deaths_per_million": 361.24, "fully_vaccinated": 27027467, "name": "Mianmar", "percent_fully_vaccinated": 49.31, "percent_vaccinated": 60.22, "population": 53798084, "total_vaccinated": 33004742, "vaccine_doses": 62259560 }, "MN": { "cases": 961171, "deaths": 2123, "deaths_per_million": 634.151, "fully_vaccinated": 2175617, "name": "Mongolië", "percent_fully_vaccinated": 65.35, "percent_vaccinated": 68.27, "population": 3347782, "total_vaccinated": 2272965, "vaccine_doses": 5492919 }, "MO": { "cases": 791, "deaths": 6, "deaths_per_million": 8.739, "fully_vaccinated": 589964, "name": "Macau", "percent_fully_vaccinated": 85.92, "percent_vaccinated": 89.89, "population": 686607, "total_vaccinated": 617161, "vaccine_doses": 1458855 }, "MP": { "name": "Noordelike Mariana-eilande" }, "MQ": { "name": "Martinique" }, "MR": { "cases": 62666, "deaths": 992, "deaths_per_million": 214.952, "fully_vaccinated": 1410195, "name": "Mauritanië", "percent_fully_vaccinated": 30.56, "percent_vaccinated": 43.17, "population": 4614974, "total_vaccinated": 1992317, "vaccine_doses": 3052866 }, "MS": { "cases": 1077, "deaths": 8, "deaths_per_million": 1811.184, "fully_vaccinated": 1915, "name": "Montserrat", "percent_fully_vaccinated": 43.36, "percent_vaccinated": 46.95, "population": 4417, "total_vaccinated": 2074, "vaccine_doses": 4499 }, "MT": { "cases": 113288, "deaths": 795, "deaths_per_million": 1509.261, "fully_vaccinated": 470378, "name": "Malta", "percent_fully_vaccinated": 89.3, "percent_vaccinated": 90.65, "population": 526748, "total_vaccinated": 477481, "vaccine_doses": 1332120 }, "MU": { "cases": 248720, "deaths": 1015, "deaths_per_million": 781.421, "fully_vaccinated": 977728, "name": "Mauritius", "percent_fully_vaccinated": 75.27, "percent_vaccinated": 78.68, "population": 1298915, "total_vaccinated": 1021934, "vaccine_doses": 2566599 }, "MV": { "cases": 184591, "deaths": 307, "deaths_per_million": 588.734, "fully_vaccinated": 384747, "name": "Maledive", "percent_fully_vaccinated": 73.78, "percent_vaccinated": 76.52, "population": 521458, "total_vaccinated": 398995, "vaccine_doses": 949602 }, "MW": { "cases": 87630, "deaths": 2670, "deaths_per_million": 134.24, "fully_vaccinated": 1517989, "name": "Malawi", "percent_fully_vaccinated": 7.63, "percent_vaccinated": 10.69, "population": 19889742, "total_vaccinated": 2125294, "vaccine_doses": 3171945 }, "MX": { "cases": 6859970, "deaths": 328342, "deaths_per_million": 2591.387, "fully_vaccinated": 79947470, "name": "Meksiko", "percent_fully_vaccinated": 63.1, "percent_vaccinated": 72.87, "population": 126705138, "total_vaccinated": 92333818, "vaccine_doses": 209673612 }, "MY": { "cases": 4711415, "deaths": 36032, "deaths_per_million": 1073.215, "fully_vaccinated": 27465981, "name": "Maleisië", "percent_fully_vaccinated": 81.81, "percent_vaccinated": 83.63, "population": 33573874, "total_vaccinated": 28078325, "vaccine_doses": 71915766 }, "MZ": { "cases": 229759, "deaths": 2216, "deaths_per_million": 69.084, "fully_vaccinated": 14098645, "name": "Mosambiek", "percent_fully_vaccinated": 43.83, "percent_vaccinated": 46.57, "population": 32077072, "total_vaccinated": 14978771, "vaccine_doses": 31616078 }, "NA": { "cases": 169253, "deaths": 4072, "deaths_per_million": 1609.39, "fully_vaccinated": 462994, "name": "Namibië", "percent_fully_vaccinated": 18.3, "percent_vaccinated": 21.16, "population": 2530151, "total_vaccinated": 535335, "vaccine_doses": 879989 }, "NC": { "cases": 71073, "deaths": 314, "deaths_per_million": 1091.035, "fully_vaccinated": 180518, "name": "Nieu-Kaledonië", "percent_fully_vaccinated": 62.72, "percent_vaccinated": 65.52, "population": 287800, "total_vaccinated": 188554, "vaccine_doses": 462522 }, "NE": { "cases": 9125, "deaths": 311, "deaths_per_million": 12.316, "fully_vaccinated": 2888988, "name": "Niger", "percent_fully_vaccinated": 11.44, "percent_vaccinated": 14.44, "population": 25252722, "total_vaccinated": 3647695, "vaccine_doses": 4394310 }, "NF": { "name": "Norfolkeiland" }, "NG": { "cases": 261885, "deaths": 3147, "deaths_per_million": 14.747, "fully_vaccinated": 24675659, "name": "Nigerië", "percent_fully_vaccinated": 11.56, "percent_vaccinated": 17.13, "population": 213401323, "total_vaccinated": 36549506, "vaccine_doses": 56126494 }, "NI": { "cases": 14807, "deaths": 244, "deaths_per_million": 35.618, "fully_vaccinated": 5629912, "name": "Nicaragua", "percent_fully_vaccinated": 82.18, "percent_vaccinated": 87.72, "population": 6850540, "total_vaccinated": 6009617, "vaccine_doses": 11639529 }, "NL": { "cases": 8365292, "deaths": 22615, "deaths_per_million": 1292.16, "fully_vaccinated": 12111092, "name": "Nederland", "percent_fully_vaccinated": 69.2, "percent_vaccinated": 74, "population": 17501696, "total_vaccinated": 12950702, "vaccine_doses": 36045756 }, "NO": { "cases": 1457187, "deaths": 3623, "deaths_per_million": 670.551, "fully_vaccinated": 4050298, "name": "Noorweë", "percent_fully_vaccinated": 74.96, "percent_vaccinated": 80.39, "population": 5403021, "total_vaccinated": 4343509, "vaccine_doses": 11534454 }, "NP": { "cases": 990625, "deaths": 11972, "deaths_per_million": 398.602, "fully_vaccinated": 20579365, "name": "Nepal", "percent_fully_vaccinated": 68.52, "percent_vaccinated": 83.32, "population": 30034989, "total_vaccinated": 25026214, "vaccine_doses": 52867991 }, "NR": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 8585, "name": "Nauru", "percent_fully_vaccinated": 68.61, "percent_vaccinated": 83.86, "population": 12512, "total_vaccinated": 10493, "vaccine_doses": 24005 }, "NU": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 1417, "name": "Niue", "percent_fully_vaccinated": 87.79, "percent_vaccinated": 102.23, "population": 1614, "total_vaccinated": 1650, "vaccine_doses": 4161 }, "NZ": { "cases": 1666539, "deaths": 1688, "deaths_per_million": 329.062, "fully_vaccinated": 4127475, "name": "Nieu-Seeland", "percent_fully_vaccinated": 80.46, "percent_vaccinated": 83.73, "population": 5129728, "total_vaccinated": 4295363, "vaccine_doses": 11500245 }, "OM": { "cases": 396722, "deaths": 4628, "deaths_per_million": 1023.787, "fully_vaccinated": 3039478, "name": "Oman", "percent_fully_vaccinated": 58.19, "percent_vaccinated": 62.54, "population": 4520471, "total_vaccinated": 3266729, "vaccine_doses": 7068002 }, "PA": { "cases": 960300, "deaths": 8434, "deaths_per_million": 1938.286, "fully_vaccinated": 3131836, "name": "Panama", "percent_fully_vaccinated": 71.98, "percent_vaccinated": 80.25, "population": 4351267, "total_vaccinated": 3491894, "vaccine_doses": 8502818 }, "PE": { "cases": 3966898, "deaths": 214637, "deaths_per_million": 6366.128, "fully_vaccinated": 27943524, "name": "Peru", "percent_fully_vaccinated": 82.88, "percent_vaccinated": 88.11, "population": 33715472, "total_vaccinated": 29706745, "vaccine_doses": 81260809 }, "PF": { "cases": 75958, "deaths": 649, "deaths_per_million": 2134.644, "fully_vaccinated": 184491, "name": "Frans-Polinesië", "percent_fully_vaccinated": 60.68, "percent_vaccinated": 61.95, "population": 304032, "total_vaccinated": 188352, "vaccine_doses": 456943 }, "PG": { "cases": 44800, "deaths": 663, "deaths_per_million": 66.637, "fully_vaccinated": 281948, "name": "Papoea-Nieu-Guinee", "percent_fully_vaccinated": 2.83, "percent_vaccinated": 3.43, "population": 9949437, "total_vaccinated": 341307, "vaccine_doses": 644840 }, "PH": { "cases": 3808156, "deaths": 60837, "deaths_per_million": 534.219, "fully_vaccinated": 71835024, "name": "Filippyne", "percent_fully_vaccinated": 63.08, "percent_vaccinated": 67.12, "population": 113880328, "total_vaccinated": 76438466, "vaccine_doses": 156547670 }, "PK": { "cases": 1560250, "deaths": 30508, "deaths_per_million": 131.84, "fully_vaccinated": 129921311, "name": "Pakistan", "percent_fully_vaccinated": 56.15, "percent_vaccinated": 59.84, "population": 231402116, "total_vaccinated": 138476803, "vaccine_doses": 287848376 }, "PL": { "cases": 6094868, "deaths": 116660, "deaths_per_million": 3045.339, "fully_vaccinated": 22530778, "name": "Pole", "percent_fully_vaccinated": 58.82, "percent_vaccinated": 59.4, "population": 38307726, "total_vaccinated": 22753289, "vaccine_doses": 55310520 }, "PM": { "cases": 3112, "deaths": 1, "deaths_per_million": 169.981, "name": "Sint Pierre en Miquelon", "population": 5883 }, "PN": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 47, "name": "Pitcairneilande", "percent_fully_vaccinated": 100, "percent_vaccinated": 100, "total_vaccinated": 47, "vaccine_doses": 94 }, "PR": { "population": 2828246 }, "PS": { "cases": 697447, "deaths": 5691, "deaths_per_million": 1108.624, "fully_vaccinated": 1773409, "name": "Staat Palestina", "percent_fully_vaccinated": 34.55, "percent_vaccinated": 39.15, "population": 5133392, "total_vaccinated": 2009619, "vaccine_doses": 3737310 }, "PT": { "cases": 5359624, "deaths": 24670, "deaths_per_million": 2397.449, "fully_vaccinated": 8899233, "name": "Portugal", "percent_fully_vaccinated": 86.48, "percent_vaccinated": 94.65, "population": 10290103, "total_vaccinated": 9740081, "vaccine_doses": 24793071 }, "PW": { "cases": 5308, "deaths": 6, "deaths_per_million": 332.889, "name": "Palau", "population": 18024 }, "PY": { "cases": 710890, "deaths": 19289, "deaths_per_million": 2877.324, "fully_vaccinated": 3491828, "name": "Paraguay", "percent_fully_vaccinated": 52.09, "percent_vaccinated": 58.9, "population": 6703799, "total_vaccinated": 3948425, "vaccine_doses": 9257248 }, "QA": { "cases": 415129, "deaths": 681, "deaths_per_million": 253.326, "fully_vaccinated": 2743181, "name": "Katar", "percent_fully_vaccinated": 102.04, "percent_vaccinated": 102.04, "population": 2688235, "total_vaccinated": 2743181, "vaccine_doses": 7302700 }, "RE": { "name": "Réunion" }, "RO": { "cases": 3120681, "deaths": 66193, "deaths_per_million": 3424.621, "fully_vaccinated": 8114769, "name": "Roemenië", "percent_fully_vaccinated": 42.42, "percent_vaccinated": 42.3, "population": 19328560, "total_vaccinated": 8176457, "vaccine_doses": 16827486 }, "RS": { "cases": 2170933, "deaths": 16370, "deaths_per_million": 2382.287, "fully_vaccinated": 3278198, "name": "Serwië", "percent_fully_vaccinated": 47.71, "percent_vaccinated": 48.81, "population": 6871547, "total_vaccinated": 3354075, "vaccine_doses": 8534688 }, "RU": { "cases": 18457892, "deaths": 375027, "deaths_per_million": 2584.562, "fully_vaccinated": 75242725, "name": "Rusland", "percent_fully_vaccinated": 51.85, "percent_vaccinated": 56.93, "population": 145102755, "total_vaccinated": 82613811, "vaccine_doses": 171567996 }, "RW": { "cases": 132326, "deaths": 1466, "deaths_per_million": 108.9, "fully_vaccinated": 10414585, "name": "Rwanda", "percent_fully_vaccinated": 77.36, "percent_vaccinated": 81.27, "population": 13461888, "total_vaccinated": 10940142, "vaccine_doses": 25522207 }, "SA": { "cases": 811217, "deaths": 9261, "deaths_per_million": 257.605, "fully_vaccinated": 25082132, "name": "Saoedi-Arabië", "percent_fully_vaccinated": 70.97, "percent_vaccinated": 75.59, "population": 35950396, "total_vaccinated": 26713922, "vaccine_doses": 66700629 }, "SB": { "cases": 21544, "deaths": 153, "deaths_per_million": 216.147, "fully_vaccinated": 192043, "name": "Salomonseilande", "percent_fully_vaccinated": 27.13, "percent_vaccinated": 41.68, "population": 707851, "total_vaccinated": 295016, "vaccine_doses": 505046 }, "SC": { "cases": 45692, "deaths": 168, "deaths_per_million": 1577.909, "fully_vaccinated": 80990, "name": "Seychelle", "percent_fully_vaccinated": 76.07, "percent_vaccinated": 80.05, "population": 106470, "total_vaccinated": 85233, "vaccine_doses": 209471 }, "SD": { "cases": 63128, "deaths": 4960, "deaths_per_million": 108.636, "fully_vaccinated": 4536964, "name": "Soedan", "percent_fully_vaccinated": 10.1, "percent_vaccinated": 14.81, "population": 45657202, "total_vaccinated": 6651268, "vaccine_doses": 8179010 }, "SE": { "cases": 2545671, "deaths": 19433, "deaths_per_million": 1856.58, "fully_vaccinated": 7651988, "name": "Swede", "percent_fully_vaccinated": 75.31, "percent_vaccinated": 77.15, "population": 10467097, "total_vaccinated": 7838695, "vaccine_doses": 22674504 }, "SG": { "cases": 1763116, "deaths": 1541, "deaths_per_million": 282.566, "fully_vaccinated": 5000501, "name": "Singapoer", "percent_fully_vaccinated": 91.69, "percent_vaccinated": 92.09, "population": 5453600, "total_vaccinated": 5022441, "vaccine_doses": 14281534 }, "SH": { "cases": 4, "deaths": null, "fully_vaccinated": 3531, "name": "Sint Helena, Ascension en Tristan da Cunha", "percent_vaccinated": 71.83, "population": 5404, "total_vaccinated": 4361, "vaccine_doses": 7892 }, "SI": { "cases": 1094104, "deaths": 6726, "deaths_per_million": 3173.525, "fully_vaccinated": 1222225, "name": "Slowenië", "percent_fully_vaccinated": 57.67, "percent_vaccinated": 59.72, "population": 2119410, "total_vaccinated": 1265802, "vaccine_doses": 2996643 }, "SJ": { "name": "Svalbard en Jan Mayen" }, "SK": { "cases": 2580748, "deaths": 20236, "deaths_per_million": 3714.648, "fully_vaccinated": 2763626, "name": "Slowakye", "percent_fully_vaccinated": 50.73, "percent_vaccinated": 51.82, "population": 5447622, "total_vaccinated": 2822919, "vaccine_doses": 7074783 }, "SL": { "cases": 7738, "deaths": 125, "deaths_per_million": 14.844, "fully_vaccinated": 1918592, "name": "Sierra Leone", "percent_fully_vaccinated": 22.78, "percent_vaccinated": 31.42, "population": 8420641, "total_vaccinated": 2645861, "vaccine_doses": 3526495 }, "SM": { "cases": 20042, "deaths": 118, "deaths_per_million": 3496.711, "fully_vaccinated": 23633, "name": "San Marino", "percent_fully_vaccinated": 69.49, "percent_vaccinated": 77.5, "population": 33746, "total_vaccinated": 26357, "vaccine_doses": 69338 }, "SN": { "cases": 87641, "deaths": 1968, "deaths_per_million": 116.61, "fully_vaccinated": 1071360, "name": "Senegal", "percent_fully_vaccinated": 6.35, "percent_vaccinated": 13.38, "population": 16876720, "total_vaccinated": 2300648, "vaccine_doses": 2523856 }, "SO": { "cases": 27020, "deaths": 1361, "deaths_per_million": 79.751, "fully_vaccinated": 2040506, "name": "Somalië", "percent_fully_vaccinated": 11.96, "percent_vaccinated": 16.45, "population": 17065581, "total_vaccinated": 2807072, "vaccine_doses": 3648859 }, "SR": { "cases": 80982, "deaths": 1380, "deaths_per_million": 2251.282, "fully_vaccinated": 237879, "name": "Suriname", "percent_fully_vaccinated": 40.2, "percent_vaccinated": 45.26, "population": 612984, "total_vaccinated": 267820, "vaccine_doses": 505699 }, "SS": { "cases": 17780, "deaths": 138, "deaths_per_million": 12.839, "fully_vaccinated": 1369250, "name": "Suid-Soedan", "percent_fully_vaccinated": 12.74, "percent_vaccinated": 13.13, "population": 10748272, "total_vaccinated": 1411298, "vaccine_doses": 1461516 }, "ST": { "cases": 6115, "deaths": 75, "deaths_per_million": 336.162, "fully_vaccinated": 99341, "name": "São Tomé en Príncipe", "percent_fully_vaccinated": 44.53, "percent_vaccinated": 56.27, "population": 223107, "total_vaccinated": 125550, "vaccine_doses": 221655 }, "SV": { "cases": 190818, "deaths": 4214, "deaths_per_million": 667.388, "fully_vaccinated": 4330643, "name": "El Salvador", "percent_fully_vaccinated": 68.59, "percent_vaccinated": 73.33, "population": 6314167, "total_vaccinated": 4630037, "vaccine_doses": 11127982 }, "SX": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 26417, "name": "Sint Maarten", "percent_fully_vaccinated": 59.98, "percent_vaccinated": 64.5, "population": 44042, "total_vaccinated": 28407, "vaccine_doses": 63735 }, "SY": { "cases": 56564, "deaths": 3153, "deaths_per_million": 147.859, "fully_vaccinated": 1914784, "name": "Sirië", "percent_fully_vaccinated": 8.98, "percent_vaccinated": 13.33, "population": 21324367, "total_vaccinated": 2842478, "vaccine_doses": 4389805 }, "SZ": { "cases": 73307, "deaths": 1419, "deaths_per_million": 1190.166, "fully_vaccinated": 342088, "name": "Eswatini", "percent_fully_vaccinated": 28.69, "percent_vaccinated": 34.43, "population": 1192271, "total_vaccinated": 410506, "vaccine_doses": 684885 }, "TC": { "cases": 6328, "deaths": 36, "deaths_per_million": 797.978, "fully_vaccinated": 30129, "name": "Turks- en Caicoseilande", "percent_fully_vaccinated": 66.78, "percent_vaccinated": 71.35, "population": 45114, "total_vaccinated": 32189, "vaccine_doses": 70169 }, "TD": { "cases": 7442, "deaths": 193, "deaths_per_million": 11.234, "fully_vaccinated": 2093522, "name": "Tsjad", "percent_fully_vaccinated": 12.38, "percent_vaccinated": 13.12, "population": 17179740, "total_vaccinated": 2218493, "vaccine_doses": 2356138 }, "TF": { "name": "Franse Suidelike en Antarktiese Gebiede" }, "TG": { "cases": 38201, "deaths": 281, "deaths_per_million": 32.505, "fully_vaccinated": 1557538, "name": "Togo", "percent_fully_vaccinated": 18.02, "percent_vaccinated": 24.74, "population": 8644829, "total_vaccinated": 2138953, "vaccine_doses": 3290821 }, "TH": { "cases": 4607451, "deaths": 31630, "deaths_per_million": 441.753, "fully_vaccinated": 53241380, "name": "Thailand", "percent_fully_vaccinated": 74.36, "percent_vaccinated": 79.43, "population": 71601103, "total_vaccinated": 56871150, "vaccine_doses": 141190576 }, "TJ": { "cases": 17786, "deaths": 125, "deaths_per_million": 12.82, "fully_vaccinated": 4976770, "name": "Tadjikistan", "percent_fully_vaccinated": 51.05, "percent_vaccinated": 53.23, "population": 9750064, "total_vaccinated": 5189877, "vaccine_doses": 12504152 }, "TK": { "fully_vaccinated": 1125, "name": "Tokelau", "percent_fully_vaccinated": 60.84, "percent_vaccinated": 72.42, "population": 1849, "total_vaccinated": 1339, "vaccine_doses": 3326 }, "TL": { "cases": 23042, "deaths": 134, "deaths_per_million": 101.443, "fully_vaccinated": 732690, "name": "Oos-Timor", "percent_fully_vaccinated": 55.47, "percent_vaccinated": 63.98, "population": 1320942, "total_vaccinated": 845153, "vaccine_doses": 1757560 }, "TM": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 9753, "name": "Turkmenistan", "percent_vaccinated": 0.53, "total_vaccinated": 32240, "vaccine_doses": 41993 }, "TN": { "cases": 1134660, "deaths": 29105, "deaths_per_million": 2373.41, "fully_vaccinated": 6378774, "name": "Tunisië", "percent_fully_vaccinated": 52.02, "percent_vaccinated": 72.51, "population": 12262946, "total_vaccinated": 8892359, "vaccine_doses": 14907870 }, "TO": { "cases": 12836, "deaths": 12, "deaths_per_million": 113.189, "fully_vaccinated": 97151, "name": "Tonga", "percent_fully_vaccinated": 91.64, "percent_vaccinated": 102.12, "population": 106017, "total_vaccinated": 108263, "vaccine_doses": 250122 }, "TR": { "cases": 16295817, "deaths": 99678, "deaths_per_million": 1175.789, "fully_vaccinated": 53125350, "name": "Turkye", "percent_fully_vaccinated": 62.67, "percent_vaccinated": 68.29, "population": 84775404, "total_vaccinated": 57895168, "vaccine_doses": 151222037 }, "TT": { "cases": 173208, "deaths": 4070, "deaths_per_million": 2667.693, "fully_vaccinated": 715699, "name": "Trinidad en Tobago", "percent_fully_vaccinated": 46.91, "percent_vaccinated": 49.32, "population": 1525663, "total_vaccinated": 752393, "vaccine_doses": 1577797 }, "TV": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 6160, "name": "Tuvalu", "percent_fully_vaccinated": 51.66, "percent_vaccinated": 53.4, "population": 11925, "total_vaccinated": 6368, "vaccine_doses": 12528 }, "TW": { "cases": 4754268, "deaths": 9255, "deaths_per_million": 387.889, "fully_vaccinated": 19953337, "name": "Republiek China", "percent_fully_vaccinated": 83.63, "percent_vaccinated": 89.47, "population": 23859912, "total_vaccinated": 21348460, "vaccine_doses": 59909475 }, "TZ": { "cases": 37865, "deaths": 841, "deaths_per_million": 13.226, "fully_vaccinated": 12036710, "name": "Tanzanië", "percent_fully_vaccinated": 18.93, "percent_vaccinated": 21.15, "population": 63588334, "total_vaccinated": 13445924, "vaccine_doses": 16871609 }, "UA": { "cases": 5299165, "deaths": 116486, "deaths_per_million": 2675.906, "fully_vaccinated": 15221792, "name": "Oekraïne", "percent_fully_vaccinated": 35.02, "percent_vaccinated": 36.19, "population": 43531422, "total_vaccinated": 15729617, "vaccine_doses": 31683310 }, "UG": { "cases": 169396, "deaths": 3628, "deaths_per_million": 79.121, "fully_vaccinated": 12280315, "name": "Uganda", "percent_fully_vaccinated": 26.78, "percent_vaccinated": 39.43, "population": 45853778, "total_vaccinated": 18081463, "vaccine_doses": 24655406 }, "US": { "cases": 92241199, "deaths": 1034020, "deaths_per_million": 3068.33, "fully_vaccinated": 223035566, "name": "Verenigde State van Amerika", "percent_fully_vaccinated": 67.18, "percent_vaccinated": 78.79, "population": 336997624, "total_vaccinated": 261591428, "vaccine_doses": 604235972 }, "UY": { "cases": 971728, "deaths": 7415, "deaths_per_million": 2164.167, "fully_vaccinated": 2890489, "name": "Uruguay", "percent_fully_vaccinated": 84.36, "percent_vaccinated": 87.54, "population": 3426260, "total_vaccinated": 2999271, "vaccine_doses": 8717474 }, "UZ": { "cases": 243360, "deaths": 1637, "deaths_per_million": 48.032, "fully_vaccinated": 15794134, "name": "Oesbekistan", "percent_fully_vaccinated": 46.34, "percent_vaccinated": 58.36, "population": 34081449, "total_vaccinated": 19890447, "vaccine_doses": 58191020 }, "VA": { "cases": 29, "deaths": 0, "fully_vaccinated": null, "name": "Vatikaanstad", "percent_vaccinated": null, "population": 511, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "VC": { "cases": 9390, "deaths": 115, "deaths_per_million": 1102.251, "fully_vaccinated": 31144, "name": "St. Vincent en die Grenadine", "percent_fully_vaccinated": 29.85, "percent_vaccinated": 35.47, "population": 104332, "total_vaccinated": 37011, "vaccine_doses": 72202 }, "VE": { "cases": 538631, "deaths": 5768, "deaths_per_million": 204.54, "fully_vaccinated": 14287370, "name": "Venezuela", "percent_fully_vaccinated": 49.77, "percent_vaccinated": 77.19, "population": 28199866, "total_vaccinated": 22157232, "vaccine_doses": 37860994 }, "VG": { "cases": 7131, "deaths": 63, "deaths_per_million": 2024.291, "fully_vaccinated": 18187, "name": "Britse Maagde-eilande", "percent_fully_vaccinated": 58.44, "percent_vaccinated": 62.44, "population": 31122, "total_vaccinated": 19433, "vaccine_doses": 41346 }, "VI": { "population": 104218 }, "VN": { "cases": 11349223, "deaths": 43094, "deaths_per_million": 442.135, "fully_vaccinated": 80185029, "name": "Viëtnam", "percent_fully_vaccinated": 82.27, "percent_vaccinated": 89.04, "population": 97468028, "total_vaccinated": 86785069, "vaccine_doses": 234856999 }, "VU": { "cases": 11731, "deaths": 14, "deaths_per_million": 43.868, "fully_vaccinated": 130607, "name": "Vanuatu", "percent_fully_vaccinated": 40.93, "percent_vaccinated": 53.97, "population": 319136, "total_vaccinated": 172232, "vaccine_doses": 318805 }, "WF": { "cases": 761, "deaths": 7, "deaths_per_million": 602.047, "fully_vaccinated": 6457, "name": "Wallis en Futuna", "percent_fully_vaccinated": 58.2, "percent_vaccinated": 58.44, "population": 11627, "total_vaccinated": 6483, "vaccine_doses": 16426 }, "WS": { "cases": 15405, "deaths": 29, "deaths_per_million": 132.563, "fully_vaccinated": 198896, "name": "Samoa", "percent_fully_vaccinated": 90.92, "percent_vaccinated": 104.81, "population": 218764, "total_vaccinated": 229291, "vaccine_doses": 503009 }, "XC": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 275988, "name": "Turkse Republiek van Noord-Siprus", "percent_fully_vaccinated": 72.2, "percent_vaccinated": 74.39, "total_vaccinated": 284357, "vaccine_doses": 617389 }, "XK": { "cases": 261635, "deaths": 3178, "deaths_per_million": 1783.274, "fully_vaccinated": 824268, "name": "Kosovo", "percent_fully_vaccinated": 46.25, "percent_vaccinated": 50.82, "population": 1782115, "total_vaccinated": 905722, "vaccine_doses": 1834747 }, "XW": { "cases": 585408577, "deaths": 6420207, "deaths_per_million": 811.729, "fully_vaccinated": 4882574379, "name": "Wêreld", "note": "Lande wat nie data rapporteer vir 'n spesifieke kolom nie se data is nie ingesluit by die wêreldtotaal vir dié kolom nie.", "percent_fully_vaccinated": 61.73, "percent_vaccinated": 67.16, "population": 7909295152, "total_vaccinated": 5312088076, "vaccine_doses": 12409986943 }, "YE": { "cases": 11903, "deaths": 2152, "deaths_per_million": 65.248, "fully_vaccinated": 446120, "name": "Jemen", "percent_fully_vaccinated": 1.46, "percent_vaccinated": 2.29, "population": 32981641, "total_vaccinated": 697956, "vaccine_doses": 864544 }, "YT": { "name": "Mayotte" }, "ZA": { "cases": 4004555, "deaths": 101982, "deaths_per_million": 1717.093, "fully_vaccinated": 19239158, "name": "Suid-Afrika", "percent_fully_vaccinated": 32.39, "percent_vaccinated": 37.35, "population": 59392255, "total_vaccinated": 22182661, "vaccine_doses": 37265934 }, "ZM": { "cases": 331358, "deaths": 4016, "deaths_per_million": 206.233, "fully_vaccinated": 5158680, "name": "Zambië", "percent_fully_vaccinated": 26.49, "percent_vaccinated": 17.13, "population": 19473125, "total_vaccinated": 3240892, "vaccine_doses": 8130436 }, "ZW": { "cases": 256487, "deaths": 5584, "deaths_per_million": 349.141, "fully_vaccinated": 4692440, "name": "Zimbabwe", "percent_fully_vaccinated": 29.34, "percent_vaccinated": 39.87, "population": 15993524, "total_vaccinated": 6376117, "vaccine_doses": 12182698 } } 4f8ww2v2apegvirwhu9j1u9ouk3ebyj 3 389994 2518367 2496478 2022-08-09T12:51:45Z MediaWiki message delivery 55541 /* Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Translation notification: GLAM School/Questions == Hello Tumbuka Arch, You are receiving this notification because you signed up as a translator to chiTumbuka on Meta. The page [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=tum&action=page translate to chiTumbuka] The deadline for translating this page is 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">GLAM School is a project by AvoinGLAM to chart out, uncover, and support practices that help GLAM professionals, GLAM-Wiki volunteers, Open GLAM advocates and others to be more empowered to contribute to Wikimedia and other open projects. In 2022 we are conducting surveys, chats, and interviews across organizations and networks involved in providing Open Access to cultural heritage. This page lists the questions that are used in the survey and the interviews.</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 08:52, 26 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: GLAM School/Questions == Hello Tumbuka Arch, You are receiving this notification because you signed up as a translator to chiTumbuka on Meta. The page [[:metawikipedia:GLAM School/Questions|GLAM School/Questions]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School%2FQuestions&language=tum&action=page translate to chiTumbuka] The deadline for translating this page is 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Thank you for the wonderful work you are doing! I have made a couple of small modifications to the existing text and added one new section. I hope you would be willing to have a look at those. Thank you again! Cheers, Susanna</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 07:07, 29 April 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: GLAM School == Hello Tumbuka Arch, You are receiving this notification because you signed up as a translator to chiTumbuka on Meta. The page [[:metawikipedia:GLAM School|GLAM School]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-GLAM+School&language=tum&action=page translate to chiTumbuka] The deadline for translating this page is 2022-12-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr">The GLAM School main page is ready for translation. I hope the syntax still remained correct after I changed the page a lot. Thank you for your amazing help!</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 18:20, 4 Mei 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Susannaanas@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> == Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hello Tumbuka Arch, You are receiving this notification because you signed up as a translator to chiTumbuka on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=tum&action=page translate to chiTumbuka] The priority of this page is high. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, 12:51, 9 Augustus 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:DBarthel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators --> dq5g7sws2f7fcmty5sh7viyo3xz7pso 0 391925 2518521 2515937 2022-08-10T11:27:32Z 41.149.75.103 /* Reekse */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Televisiereeks|agtergrondkleur=#FDBE02|reeksnaam=Plaasjapie|genre=[[Werklikheidsreeks|Werklikheid]]|aanbieder=Ewan Strydom|oorsprongsland={{vlagland|Suid-Afrika}}|taal=Afrikaans|aantal_seisoene=1|kanaal=[[kykNET]]|eerste_uitsending=14 Julie 2022}} '''''Plaasjapie''''' is 'n [[werklikheidsreeks]] wat op [[kykNET]], [[DStv]] kanaal 144, uitgesaai word. Die reeks gaan oor 18 stads- of dorpsmense wat geen boerdery- of plaaservaring het nie en 'n maand lank in 'n skuur op 'n skuur moet bly en werk soos boere van ouds. Die reeks word Donderdagaande om 20:00 op [[KykNET]] uitgesaai. Dit is ook op Catch Up beskikbaar. == Reekse == {{Reeksoorsig|skakel1=#Reeks 1 (2022)|kleur1=#FDBE02|begin1={{Begindatum|2022|7|14|df=y}}|episodes1=13|einde1={{Begindatum|2022|10|6|df=y}}}} == Produksie == Twee spanne word in verskillende kampe op 'n oop stuk grond van vyf hektaar op 'n plaas buite Philadelphia in die Swartland aan die Weskus geplaas. Die spanne sal verskeie uitdagings en take moet aanpak om as die wenspan aangewys te word. In elke episode sal 'n lid uit die verloorspan die trekpas kry en in die finale uitsending sal daar twee deelnemers wees wat sake vir die miljoen rand uitspook. Weekliks sal 'n spanleier aangewys word en 'n plaasjapie in die wenspan kan weekliks ook 'n luuksheid kies. Die deelnemer se luuksheid verlaat egter die plaas saam met hulle indien die deelnemer uitgestem word. Deelnemers sal vir die eerste keer in hul lewe boerdery moet aanpak, maar sal geen moderne tegnologie tot hul beskikking hê nie en gaan die plaaslewe kaalhand moet trotseer. == Deelnemers == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |+ !'''Deelnemer''' !'''Ouderdom''' !'''Tuisdorp''' !Span !'''Episode Uitgestem''' !'''Plek Klaargemaak''' |- |Arthur |37 |Boksburg |Rooi | | |- |Bean |39 |Langebaan |Groen | | |- |Billy |43 |Pretoria |Rooi | | |- |Cecil |40 |Kaapstad |Groen | | |- |Deon |29 |Saldanha |Rooi | | |- |Dian |29 |Pretoria |Groen | | |- |Esteban |24 |Krugersdorp |Groen | | |- |Gerda |56 |Brackenfell |Rooi | | |- |Jurie |44 |Kriel |Rooi | | |- |Leo-Nene |30 |Centurion |Groen | | |- |Marius |45 |Kimberley |Rooi | | |- |Roché |30 |Kaapstad |Groen | | |- |Stefan |23 |Pretoria |Rooi | | |- |Suzette H |55 |Kroonstad |Groen | | |- |Suzette I |30 |Randburg |Rooi | | |- |Elton |41 |Klerksdorp |Groen |Episode 3 |16de |- |Laurika |46 |Kleinmond |Groen |Episode 2 |17de |- |Kayla |24 |Vereeniging |Rooi |Episode 1 - Onttrek vir mediese redes. |18de |} == Eliminasie Tabel == {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 8pt" |+ ! rowspan="2" |Plek ! rowspan="2" |Deelnemer ! colspan="3" |Episode |- |'''1''' |'''2''' |3 |- | |'''Arthur''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="lightblue" |'''SKW''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' |- | |'''Bean''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' |- | |'''Billy''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' |- | |'''Cecil''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="yellow" |'''SKV''' |- | |'''Deon''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' |- | |'''Dian''' | bgcolor="lightblue" |'''SKW''' | bgcolor="yellow" |'''SKV''' | bgcolor="yellow" |'''SKV''' |- | |'''Esteban''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' |- | |'''Gerda''' | bgcolor="yellow" |'''SKV''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' |- | |'''Jurie''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="lightblue" |'''SKW''' |- | |'''Leo-Nene''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' |- | |'''Marius''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' |- | |'''Roché''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' |- | |'''Stefan''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' |- | |'''Suzette H''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' |- | |'''Suzette I''' | bgcolor="orange" |'''VS''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="lightblue" |'''SKW''' |- |'''16''' |'''Elton''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' | bgcolor="orange" |'''VS''' |bgcolor="crimson"|'''UIT''' |- |'''17''' |'''Laurika''' | bgcolor="limegreen" |'''WS''' |bgcolor="crimson"|'''UIT''' | |- |'''18''' |'''Kayla''' |bgcolor="crimson"|'''UIT''' | colspan="2" | |} : : {{Color box|limegreen|border=darkgray}} (WS) Deelnemer was deel van die wenspan. : {{Color box|orange|border=darkgray}} (VS) Deelnemer was deel van die verloorspan. : {{Color box|yellow|border=darkgray}} (SKV) Deelnemer was die spankaptein van die verloorspan. : {{Color box|lightblue}} (SKW) Deelnemer was die spankaptein van die wenspan. : {{Color box|crimson|border=darkgray}} (UIT) Deelnemer was uitgestem. == Episodes == === Reeks 1 (2022) === {{Episodetabel|agtergrond=#FDBE02|algeheel=6|reeks=6|titel=58|titelT=Episode|uitsaaidatum=30|episodes={{Episodelys | EpisodeNommer = 1 | EpisodeNommer2 = 1 | RTitel = Ons ontmoet die 18 stadsjapies wat op die plaas gaan woon. Hulle word in twee spanne verdeel om saam nes te skrop en leer vinnig die lewe is moeiliker sonder al die luukshede van die stad. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|7|14|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 2 | EpisodeNommer2 = 2 | RTitel = Die werk vermeerder op elke plaas. Die spankapteine het hulle hande vol met al die gekonkel op elke plaas, en vriendskappe word net so vinnig gesmee soos wat irritasie en vyandskappe begin. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|7|21|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 3 | EpisodeNommer2 = 3 | RTitel = Die 16 oorblywende stadsjapies word geleer hoe om te ploeg en plant. Die uitdaging veroorsaak spanning in elke span. Die verloorspan moet oudergewoonte iemand huis toe stuur. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|7|28|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 4 | EpisodeNommer2 = 4 | RTitel = Ewan gee aan elke span 'n spesiale geskenk wat almal baie opgewonde maak. Die twee spanne leer hierdie week dat niks op die plaas gemors word nie, want Ewan nooi almal om afval te eet. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|8|4|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 5 | EpisodeNommer2 = 5 | RTitel = Na die groot verrassing tydens die vorige Koöperasie kuier, is die spanning op elke plaas nou op kookpunt. Die spanne kompeteer met skaapskeer en skaaptel. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|8|11|df=y}} }} {{Episodelys | EpisodeNommer = 6 | EpisodeNommer2 = 6 | RTitel = Die twee spanne neem deel aan 'n uitmergelende reeks Boeresport aktiwiteite, en aan die einde van die dag kry almal die kans om hul grootste vyand in die rug te steek. | OorspronklikeUitsaaiDatum = {{Begindatum|2022|8|18|df=y}} }}}} rqpex03oewi44995mf1vimfeo09cc80 0 392328 2518370 2518315 2022-08-09T12:59:38Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Skakel wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia calcicola'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia callifera'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia campestris'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''Ruschia canonotata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia capornii'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia caudata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cedarbergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia centrocapsula'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia cincta'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia clavata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia complanata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia congesta'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''Ruschia copiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia costata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cradockensis'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia crassa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia crassisepala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia curta'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia cymbifolia'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia cymosa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia decurrens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia decurvans'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dejagerae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia deminuta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia depressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dichroa'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''Ruschia dielsiana'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia haworthii'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''Ruschia heteropetala'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia holensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia imbricata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia impressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inclusa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inconspicua'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia indurata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia intermedia'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia intricata'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia karrachabensis'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia kliphergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia kuboosana'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lapidicola'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lavisii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxa'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''Ruschia laxiflora'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxipetala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lerouxiae'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia leucosperma'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lineolata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia lisabeliae'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''Ruschia mariae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia marianae'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia middlemostii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia misera'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia mollis'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia montaguensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia muelleri'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia muiriana'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia multiflora'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia muricata'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''Ruschia nelii'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia neovirens'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia rigida'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia rigidicaulis'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia robusta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia rupicola'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''Ruschia ruralis'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia sarmentosa'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia scabra'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''Ruschia aggregata'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''Ruschia albida'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''Ruschia brevibracteata '' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''Ruschia burtoniae'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''Ruschia crassa'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''Ruschia dichroa '' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''Ruschia karooica'' Ruschia lineolata 9.jpg|''Ruschia lineolata'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''Ruschia macowanii'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''Ruschia pulvinaris'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''Ruschia schollii'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''Ruschia spinosa'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''Ruschia uncinata'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] 738zhimj4htr5wei4jt6o86g9woio0j 2518395 2518370 2022-08-09T17:54:21Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Skakels wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia campestris'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''Ruschia canonotata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia capornii'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia caudata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cedarbergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia centrocapsula'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia cincta'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia clavata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia complanata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia congesta'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''Ruschia copiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia costata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cradockensis'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia crassa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia crassisepala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia curta'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia cymbifolia'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia cymosa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia decurrens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia decurvans'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dejagerae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia deminuta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia depressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dichroa'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''Ruschia dielsiana'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia haworthii'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''Ruschia heteropetala'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia holensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia imbricata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia impressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inclusa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inconspicua'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia indurata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia intermedia'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia intricata'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia karrachabensis'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia kliphergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia kuboosana'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lapidicola'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lavisii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxa'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''Ruschia laxiflora'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxipetala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lerouxiae'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia leucosperma'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lineolata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia lisabeliae'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''Ruschia mariae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia marianae'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia middlemostii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia misera'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia mollis'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia montaguensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia muelleri'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia muiriana'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia multiflora'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia muricata'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''Ruschia nelii'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia neovirens'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia rigida'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia rigidicaulis'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia robusta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia rupicola'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''Ruschia ruralis'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia sarmentosa'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia scabra'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''Ruschia aggregata'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''Ruschia albida'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''Ruschia brevibracteata '' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''Ruschia burtoniae'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''Ruschia crassa'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''Ruschia dichroa '' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''Ruschia karooica'' Ruschia lineolata 9.jpg|''Ruschia lineolata'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''Ruschia macowanii'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''Ruschia pulvinaris'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''Ruschia schollii'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''Ruschia spinosa'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''Ruschia uncinata'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] ng8n0ud6k85vk3hzlg9dvvuvn7wpras 2518409 2518395 2022-08-09T19:23:06Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia campestris]]'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''Ruschia canonotata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia capornii'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia caudata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cedarbergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia centrocapsula'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia cincta'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia clavata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia complanata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia congesta'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''Ruschia copiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia costata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cradockensis'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia crassa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia crassisepala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia curta'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia cymbifolia'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia cymosa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia decurrens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia decurvans'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dejagerae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia deminuta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia depressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dichroa'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''Ruschia dielsiana'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia haworthii'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''Ruschia heteropetala'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia holensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia imbricata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia impressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inclusa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inconspicua'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia indurata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia intermedia'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia intricata'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia karrachabensis'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia kliphergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia kuboosana'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lapidicola'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lavisii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxa'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''Ruschia laxiflora'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxipetala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lerouxiae'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia leucosperma'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lineolata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia lisabeliae'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''Ruschia mariae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia marianae'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia middlemostii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia misera'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia mollis'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia montaguensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia muelleri'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia muiriana'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia multiflora'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia muricata'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''Ruschia nelii'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia neovirens'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia rigida'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia rigidicaulis'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia robusta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia rupicola'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''Ruschia ruralis'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia sarmentosa'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia scabra'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''Ruschia aggregata'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''Ruschia albida'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''Ruschia brevibracteata '' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''Ruschia burtoniae'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''Ruschia crassa'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''Ruschia dichroa '' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''Ruschia karooica'' Ruschia lineolata 9.jpg|''Ruschia lineolata'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''Ruschia macowanii'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''Ruschia pulvinaris'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''Ruschia schollii'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''Ruschia spinosa'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''Ruschia uncinata'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] so4oueotbvzp08cawshd8mwbfajsu3h 2518467 2518409 2022-08-10T08:46:43Z JMK 649 /* Fotogalery */ skakels wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia campestris]]'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''Ruschia canonotata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia capornii'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia caudata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cedarbergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia centrocapsula'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia cincta'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia clavata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia complanata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia congesta'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''Ruschia copiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia costata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cradockensis'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia crassa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia crassisepala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia curta'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia cymbifolia'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia cymosa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia decurrens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia decurvans'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dejagerae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia deminuta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia depressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dichroa'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''Ruschia dielsiana'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia haworthii'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''Ruschia heteropetala'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia holensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia imbricata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia impressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inclusa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inconspicua'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia indurata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia intermedia'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia intricata'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia karrachabensis'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia kliphergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia kuboosana'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lapidicola'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lavisii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxa'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''Ruschia laxiflora'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxipetala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lerouxiae'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia leucosperma'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lineolata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia lisabeliae'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''Ruschia mariae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia marianae'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia middlemostii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia misera'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia mollis'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia montaguensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia muelleri'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia muiriana'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia multiflora'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia muricata'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''Ruschia nelii'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia neovirens'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia rigida'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia rigidicaulis'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia robusta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia rupicola'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''Ruschia ruralis'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia sarmentosa'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia scabra'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''[[Ruschia aggregata]]'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''[[Ruschia albida]]'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''[[Ruschia brevibracteata]]'' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''[[Ruschia burtoniae]]'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''[[Ruschia crassa]]'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''[[Ruschia dichroa]]'' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''[[Ruschia karooica]]'' Ruschia lineolata 9.jpg|''[[Ruschia lineolata]]'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''[[Ruschia macowanii]]'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''[[Ruschia pulvinaris]]'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''[[Ruschia schollii]]'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''[[Ruschia spinosa]]'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''[[Ruschia uncinata]]'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] jcleax0wun6z3pue3l85uwf3gi95frr 0 392443 2518399 2518060 2022-08-09T18:23:07Z 196.250.216.40 wikitext text/x-wiki '''Giselbert''' '''van Châlon''' (sterf op 8 April 956) was hertog van Châlon, Autun, Troyes, Avallon en Dijon, en van 952 tot 956 hertog van [[Boergondië]]. Hy het ''de facto'' die heerser van die Hertogdom van Boergondië geword (hy was nie Hertog ''de jure'' nie).<ref>{{cite web |last1=Raphaël Bijard |title=La construction de la Bourgogne Robertienne (936 - 1031) |url=https://www.academia.edu/53288686/La_construction_de_la_Bourgogne_Robertienne_936_1031_ |website=Academia}}</ref> Hy het saam met sy vrou, Ermengarde, twee dogters gehad: Adelheid en Luitgard.{{sfn|Bourchard|2001|p=147}} Giselbert het, te midde van die stryd om mag in [[10de eeu]]se Frankryk, nooit daarin geslaag om die onafhanklikheid van die hertogdom te verseker nie. In [[952]] het hy die vasaal geword van [[Hugo die Grote]], en sy oudste dogter Luitgard laat trou met Hugo die Grote se jongste seun, [[Otto van Boergondië|Otto van Parys]]. {{sfn|Bourchard|2001|p=147}} Adelheid is uiteindelik getroud met [[Robert I van Meaux|Robert van Vermandois]]. == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == *{{cite book |first=Constance B. |last=Bourchard |title=Those of my Blood: Constructing Noble Families in Medieval Francia |publisher=University of Pennsylvania Press |year=2001 }} {{S-start}} {{s-bef|before=[[Hugo die Swarte]]}} {{s-ttl|title=Hertog van Boergondië|years=952–956}} {{s-aft|after=[[Otto van Boergondië]]}} {{S-end}} {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Giselbert van Chalon}} [[Kategorie:Sterftes in 956]] mg231a0buxaggfbtl9d0oh2vvt11dl7 0 392641 2518453 2517718 2022-08-10T03:59:34Z 196.250.216.40 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Otto van Boergondië | orde = [[Hertog van Boergondië]] | termynbegin = [[956]] | termeinde = [[965]] | voorganger = [[Giselbert van Châlon]] | opvolger = [[Hendrik I van Boergondië|Hendrik I]] | vader = [[Hugo die Grote]] | moeder = [[Hedwig van Sakse]] | geboortedatum = [[944]] |sterfdatum = [[22 Februarie]] [[965]] }} '''Otto van Boergondië''' (944 – 22 Februarie 965<ref>{{cite book|last=Dixon-Hartland|first=Sir Frederick|title=A chronological dictionary: or index to the genealogical chart of the royal and distinguished houses of Europe|year=1854|publisher=C. & E. Layton|page=88}}</ref>) was vanaf 956 tot sy dood in 965 [[Hertog van Boergondië]] en Graaf van Auxerre. Otto was die seun van [[Hugo die Grote]] en sy vrou [[Hedwig van Sakse]], suster van Otto I, keiser van die [[Heilige Romeinse Ryk]], en dogter van Hendrik die Voëlkyker, Hertog van Sakse. Hy was die jonger broer van [[Hugo Capet]], die latere koning van Frankryk en die stigter van die [[Dinastie van die Capetingers|Huis van Capet]].<ref>{{cite book|last=Rosenwein|first=Barbara H.|title=A short history of the Middle Ages|year=2009|publisher=University of Toronto Press|location=Toronto, Kanada|isbn=978-1-4426-0104-8|page=202}}</ref>Hy behoort tot die Dinastie van die Robertiens. Hy het deur sy huwelik aan Luitgard, dogter van [[Giselbert van Châlon]], wat die meeste van die hertogdomme in Boergondië besit het, hertog geword. Hy het geen afstammelinge gehad nie. Sy broer, Hendrik I van Boergondië, het hom opgevolg as [[Hertog van Boergondië]]. ==Lewensloop== Otto was die tweede seun van hertog [[Hugo die Grote]] van Boergondië en Hedwig van Sakse, dogter van Hendrik die Voëlkyker, Hertog van Sakse. In 955 tree hy op 11-jarige ouderdom in die huwelik met Liutgard, die dogter en erfgenaam van [[Giselbert van Châlon]]. Die huwelik moes die konflik tussen die Robertiens – die familie van sy vader – en die Buvinidiens – die familie van Giselbert van Châlon – beëindig. Toe sy skoonvader in 956 oorlede is, verwerf Otto formeel die volledige heerskappy oor Boergondië. Sy vader sterf egter dieselfde jaar, waarna die minderjarige Otto alleen oor sy gebiede moes heers. Koning [[Lotarius van Frankryk]] het hiervan gebruik gemaak om sy koninklike posisie in Boergondië te versterk, wat hy gedoen het deur [[Dijon]] in te neem. Die gevolg was die geleidelike verswakking van die hertog se gesag, aangesien ook die vasale in Boergondië daarna gestreef het om groter vryhede te verkry. Otto is eers in 960 amptelik as hertog erken. Sy regering was so swak dat die kroniekskrywer Flodoard van Reims geweier het om Otto as hertog te betitel. Otto van Boergondië het in 965 gesterf. Hy was na alle waarskynlikheid ongetroud en kinderloos, en is deur sy jonger broer [[Hendrik I van Boergondië]] opgevolg. == Voorouers == {| class="wikitable" style="background:#FFFFFF; font-size:85%; text-align:center" |- bgcolor="#E0E0E0" !colspan="9"|Voorouers van Otto van Boergondië (944-965) |- |'''Oorgrootouers''' |colspan="2"|Robert IV die Sterke (820-866)<br />∞ <br />Adelheid van Tours (-866) |colspan="2"|[[Herbert I van Vermandois]] (850-907)<br /> ∞ <br />Berta van Morvois (862-907) |colspan="2"|Otto I van Sakse (850–912)<br />∞ <br />Hedwig van Babenberg (956-1003) |colspan="2"|Diederik (-)<br />∞ca. 890<br />Reginhilde (ca. 870-?) |- |'''Grootouers''' |colspan="4"|Robert van Boergondië (866-923)<br />∞ 895<br />[[Beatrix van Vermandois]] (880-931) |colspan="4"|Hendrik die Voëlkyker (876-936)<br /> ∞ 909<br />Matilde van Ringelheim (895-968) |- |'''Ouers''' |colspan="8"|[[Hugo die Grote]] (897-956)<br />∞ 938<br />Hedwig van Sakse (914-965) |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Otto van Boergondië}} [[Kategorie:Geboortes in 944]] [[Kategorie:Sterftes in 965]] 8i6s8pz4y6s0g28ei0l2een0eu0s1lc 2518454 2518453 2022-08-10T04:01:08Z 196.250.216.40 /* Lewensloop */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Otto van Boergondië | orde = [[Hertog van Boergondië]] | termynbegin = [[956]] | termeinde = [[965]] | voorganger = [[Giselbert van Châlon]] | opvolger = [[Hendrik I van Boergondië|Hendrik I]] | vader = [[Hugo die Grote]] | moeder = [[Hedwig van Sakse]] | geboortedatum = [[944]] |sterfdatum = [[22 Februarie]] [[965]] }} '''Otto van Boergondië''' (944 – 22 Februarie 965<ref>{{cite book|last=Dixon-Hartland|first=Sir Frederick|title=A chronological dictionary: or index to the genealogical chart of the royal and distinguished houses of Europe|year=1854|publisher=C. & E. Layton|page=88}}</ref>) was vanaf 956 tot sy dood in 965 [[Hertog van Boergondië]] en Graaf van Auxerre. Otto was die seun van [[Hugo die Grote]] en sy vrou [[Hedwig van Sakse]], suster van Otto I, keiser van die [[Heilige Romeinse Ryk]], en dogter van Hendrik die Voëlkyker, Hertog van Sakse. Hy was die jonger broer van [[Hugo Capet]], die latere koning van Frankryk en die stigter van die [[Dinastie van die Capetingers|Huis van Capet]].<ref>{{cite book|last=Rosenwein|first=Barbara H.|title=A short history of the Middle Ages|year=2009|publisher=University of Toronto Press|location=Toronto, Kanada|isbn=978-1-4426-0104-8|page=202}}</ref>Hy behoort tot die Dinastie van die Robertiens. Hy het deur sy huwelik aan Luitgard, dogter van [[Giselbert van Châlon]], wat die meeste van die hertogdomme in Boergondië besit het, hertog geword. Hy het geen afstammelinge gehad nie. Sy broer, Hendrik I van Boergondië, het hom opgevolg as [[Hertog van Boergondië]]. ==Lewensloop== Otto was die tweede seun van hertog [[Hugo die Grote]] van Boergondië en Hedwig van Sakse, dogter van Hendrik die Voëlkyker, Hertog van Sakse. In 955 tree hy op 11-jarige ouderdom in die huwelik met Luitgard, die dogter en erfgenaam van [[Giselbert van Châlon]]. Die huwelik moes die konflik tussen die Robertiens – die familie van sy vader – en die Buvinidiene – die familie van Giselbert van Châlon – beëindig. Toe sy skoonvader in 956 oorlede is, verwerf Otto formeel die volledige heerskappy oor Boergondië. Sy vader sterf egter dieselfde jaar, waarna die minderjarige Otto alleen oor sy gebiede moes heers. Koning [[Lotarius van Frankryk]] het hiervan gebruik gemaak om sy koninklike posisie in Boergondië te versterk, wat hy gedoen het deur [[Dijon]] in te neem. Die gevolg was die geleidelike verswakking van die hertog se gesag, aangesien ook die vasale in Boergondië daarna gestreef het om groter vryhede te verkry. Otto is eers in 960 amptelik as hertog erken. Sy regering was so swak dat die kroniekskrywer Flodoard van Reims geweier het om Otto as hertog te betitel. Otto van Boergondië het in 965 gesterf. Hy was na alle waarskynlikheid ongetroud en kinderloos, en is deur sy jonger broer [[Hendrik I van Boergondië]] opgevolg. == Voorouers == {| class="wikitable" style="background:#FFFFFF; font-size:85%; text-align:center" |- bgcolor="#E0E0E0" !colspan="9"|Voorouers van Otto van Boergondië (944-965) |- |'''Oorgrootouers''' |colspan="2"|Robert IV die Sterke (820-866)<br />∞ <br />Adelheid van Tours (-866) |colspan="2"|[[Herbert I van Vermandois]] (850-907)<br /> ∞ <br />Berta van Morvois (862-907) |colspan="2"|Otto I van Sakse (850–912)<br />∞ <br />Hedwig van Babenberg (956-1003) |colspan="2"|Diederik (-)<br />∞ca. 890<br />Reginhilde (ca. 870-?) |- |'''Grootouers''' |colspan="4"|Robert van Boergondië (866-923)<br />∞ 895<br />[[Beatrix van Vermandois]] (880-931) |colspan="4"|Hendrik die Voëlkyker (876-936)<br /> ∞ 909<br />Matilde van Ringelheim (895-968) |- |'''Ouers''' |colspan="8"|[[Hugo die Grote]] (897-956)<br />∞ 938<br />Hedwig van Sakse (914-965) |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Otto van Boergondië}} [[Kategorie:Geboortes in 944]] [[Kategorie:Sterftes in 965]] ep2obglze2yuqrf6e78f2tsto2eepc6 0 392777 2518506 2518273 2022-08-10T09:54:57Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki : ''Nota: Moet nie verwar word met [[Frederik I, Graaf van Lotaringe]] of [[Frederik van Lotaringe]] nie'' '''Frederik I van Lotaringe''' (omstreeks 912 – 18 Mei 978) was [[Graaf]] van onderskeidelik Bar ('n [[keurvors]]tedom van die [[Heilige Romeinse Ryk]]) en Bo-[[Lotaringe]]. Hy was die seun van [[Wigerik]], [[paltsgraaf]] van Lotaringe, stamvader van die Huis Ardenne,{{sfn|Nash|2017|p=xxvi}} en derhalwe 'n afstammeling in die 6de generasie van [[Karel die Grote]]. In 954 is hy getroud met [[Beatrix van Frankryk|Beatrix]], dogter van [[Hugo die Grote]], hertog van Parys, en [[Hedwig van Sake]].{{sfn|Wickham|2009|p=450}} As bruidskat ontvang hy die inkomste van die Abdy van Saint-Denis in Lotaringe. Ten einde invalle uit die graafskap van Champagne stop te sit, bou Frederik in 960 'n kasteel oor die Ornain-rivier. Later beset hy die gekonfiskeerde gebiede van Saint-Mihiel.{{sfn|Evergates|1995|p=96}} Hy het ook landgoedere uitgeruil met die biskop van Toul. Sodoende het hy sy eie feodale gebied gestig wat bekend gestaan het as die graafskap van Bar. Hy het op die wyse die stigter van die Huis Ardennes–Bar geword. Die graafskap van Lotaringe is op daardie stadium regeer deur die aartsbiskop van Keulen, [[Bruno die Grote|Bruno I]], wat as gevolg van die tweesydige aard van sy titel "aartshertog" genoem is. In 959 het Bruno I in samewerking met sy broer, Keiser [[Otto die Grote]], die graafskap verdeel. Hulle het vir [[Godfried van Benede-Lotaringe|Godfried]] en Frederik as onderskeidelik [[markgraaf]] van Benede-Lotaringe en Bo-Lotaringe aangestel. Na Bruno I se dood in 977 het Godfried en Frederik hulself gestileer as Hertog. As hertog was Frederik verantwoordelik vir die hervorming van Saint-Dié en Moyenmoutier.{{sfn|Reuter|1992|p=49}} == Familie == Frederik se kinders was: * Hendrik (sterf tussen 972 en 978) * [[Adalbero II van Metz|Adalbero II]] (958–1005), Biskop van Verdun en Metz *[[Diederik I van Lotaringe]] (965–1026), Graaf van Bar en Bo-Lotaringe{{sfn|Leyser|1994|p=166}} * Ida (970–1026), in 1010 getroud met Radboud van Habsburg (970–1027), wat die [[Habsburg (kasteel)|kasteel van Habichtsburg]] gebou het en derhalwe 'n voorouer is van die [[Huis van Habsburg|Habsburg-familie]] wat Europa in die 16de eeu gedomineer het. == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == *{{cite encyclopedia |encyclopedia=Medieval France: An Encyclopedia |title=Bar-le-Duc |first=Theodore |last=Evergates |editor-first1=William W. |editor-last1=Kibler |editor-first2=Grover A. |editor-last2=Zinn |publisher=Garland Publishing, Inc. |year=1995 }} *{{cite book |title=Communications and Power in Medieval Europe |url=https://archive.org/details/communicationspo0000leys |url-access=registration |first=Karl |last=Leyser |editor-first=Timothy |editor-last=Reuter |publisher=The Hambledon Press |year=1994 }} *{{cite book |title=Empress Adelheid and Countess Matilda: Medieval Female Rulership and the Foundations of European Society |first=Penelope |last=Nash |publisher=Palgrave Macmillan |year=2017 }} *{{cite book |title=Warriors and Churchmen in the High Middle Ages: Essays Presented to Karl Leyser |editor-first=Timothy |editor-last=Reuter |publisher=The Hambledon Press |year=1992 }} *{{cite book |last=Wickham |first=Chris |title=The Inheritance of Rome |url=https://archive.org/details/isbn_9780670020980 |url-access=registration |publisher=Viking Penguin |year=2009 }} {{s-start}} {{s-bef|before=''geen''}} {{s-ttl|title=[[Beeld:Blason Lorraine.svg|links|20px]] Hertog van Bo-Lotaringe|years=942–978}} {{s-aft|after=[[Diederik I van Lotaringe|Diederik I]]}} {{s-end}} {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Frederick 01, Duke of Upper Lorraine}} [[Kategorie:Geboortes in die 910's]] [[Kategorie:Sterftes in 978]] 4uh53zbcriay0sk83ojuaofnsk70dyb 0 392788 2518509 2518270 2022-08-10T09:59:15Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Robert van Boergondië |beeld =Robert Ier roi des Francs.jpg |beeldonderskrif =Robert van Boergondië soos uitgebeeld in 'n [[13de eeu]]se familiestamboom van die Robertiens (Robertyne) |orde1 =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger1 =[[Karel die Eenvoudige]] |opvolger1 =[[Roedolf van Frankryk|Roedolf]] |termynbegin1 =29 Junie 922 |termeinde1 =15 Junie 923 |kroning1= 29 Junie 922, [[Reims]] |cor-type1=Frankryk |orde2 =Graaf van Tours |termynbegin2 =[[888]] |termeinde2 =[[923]] |voorganger2 =self |huis-naam =Huis |huis =[[Robertiens|Robertyne]] |huweliksmaat =Aelis<br />[[Beatrix van Vermandois]] |kinders =[[Emma van Frankryk|Emma, Koningin van Wes-Frankië]]<br />[[Hugo die Grote]] |vader =[[Robert die Sterke]] |moeder =[[Adelheid van Tours]] |geboortedatum =15 Augustus 866 |geboorteplek = |sterfdatum =15 Junie 923 (op 57-jarige ouderdom) |sterfplek =[[Soissons]], Frankryk |begrawe =Abdy van Sainte-Colombe, Saint-Denis-lès-Sens }} '''Robert van Boergondië''', ook bekend as '''Robert I''', (15 Augustus 866 – 15 Junie 923) was vanaf [[922]] tot [[923]] Koning van [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]]. Voor sy troonbestyging was hy graaf van onderskeidelik Poitiers en Parys asook Markies van [[Neustrië]] en [[Orléans]]. Hy het die afgesette [[Karolingers|Karolingiese]] koning [[Karel die Eenvoudige]] opgevolg, wat in 898 Robert se broer, koning [[Odo I van Frankryk|Odo I]], opgevolg het. == Lewensloop == Robert is in 866 gebore na die dood van sy vader, [[Robert die Sterke]], Graaf van Anjou. Hy was die broer van [[Odo I van Frankryk|Odo I]], wat in [[888]] verkies is as Koning van [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]].<ref name="ESII10">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: Verlag von J. A. Stargardt, 1984), Tafel 10</ref> Met verloop van tyd het Wes-Frankië uitgegroei tot die Koninkryk van Frankryk;<ref>Colin Jones, ''The Cambridge Illustrated History of France'' (Cambridge: Cambridge University Press, 2005), p. 74</ref> en onder Odo I was [[Parys]] die koninklike hoofstad. Robert en Odo I is afkomstig van die [[Robertiens|Robertynse]]-dinastie waaruit die [[Dinastie van die Capetingers]] gegroei het.<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 34</ref> In 885 het Robert gehelp om Parys te verdedig tydens die Beleg van Parys (885-886) deur die [[Wikings]].<ref>Robert F. Berkhofer, ''Day of Reckoning: Power and Accountability in Medieval France'' (Philadelphia, Pa. University of Pennsylvania Press 2004). p. 29</ref> Odo I het hom as heerser oor verskeie graafskappe aangestel, insluitende dié van Parys. Hy het hom ook aangestel as ab ''in commendam'' van ander abdye. Robert het ook die aanstelling bekom van ''Dux Francorum'' {Hertog van die Franke), 'n militêre ereposisie van groot belang. Toe sy broer in [[898]] sterf het hy nie die troon opgeëis nie; in pleks hiervan het hy die oppergesag van die [[Karolingers|Karolingiese]] koning [[Karel die Eenvoudige]] erken. Karel het hierna Robert se aanstellings en besittings bekragtig, waarna Robert voortgegaan het om noord-Frankië teen Wiking aanvalle te verdedig. Robert het in [[921]] in die Loire-vallei 'n groot groep Wikings verslaan, waarna die verslaande invallers hulle tot die [[Christendom]] bekeer het en hulle naby [[Nantes]] gevestig het.<ref name=Collins376>Roger Collins, ''Early Medieval Europe, 300–1000'', Second Edition (New York: St. Martin's Press, 1999), pp. 376–7</ref> == Koning == Die vrede tussen koning Karel die Eenvoudige en sy magtige vasaal is eers teen omstreeks 921 ernstig versteur, toe Karel se begunstiging van Haganon 'n rebellie ontlok het. Robert het die ondersteuning van verskeie geestelikes, en van die magtigste Frankiese adellikes gehad, en die wapen opgeneem en Karel verdryf na Lotaringië, waarna hy op 29 Junie 922 in [[Reims]] as koning van die Franke (''rex Francorum'') gekroon is.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', eds & trans. Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), pp. 6–7</ref> Robert se heerskappy is uitgedaag deur die Wikingleier [[Rollo]], wat hom in [[911]] met die toestemmiing van Karel die Eenvoudige in die hertogdom van [[Normandië]] gevestig het. Tydens Robert se bewind het Rollo lojaal gebly aan Karel, wat voortgegaan het om sy afsetting te betwis.<ref name=Collins376/> Karel het 'n leër bymekaar gemaak en teen Robert opgeruk. Robert is op [[15 Junie]] [[923]] tydens die Slag van Soissons gedood. Sy leër het egter die geveg gewen en Karel is gevange geneem. <ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', reds & vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), pp. 7–8</ref> Karel is tot sy dood in 929 gevange gehou. Robert is as koning opgevolg deur sy skoonseun [[Roedolf van Frankryk|Roedolf]], ook bekend as Raoul.<ref>Roger Collins, ''Early Medieval Europe, 300–1000'', Tweede uitgawe (New York: St. Martin's Press, 1999), p. 361</ref> == Familie == Robert se eerste vrou was Aelis.<ref name="FOR92">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966, eds & trans. Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Kan: University of Toronto Press, 2011), p. 92</ref> Hulle het die volgende kinders gehad: * Adelheid; sy is getroud met [[Herbert II van Vermandois]]<ref name="ESIII1-49"/><ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', reds & vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Kan: University of Toronto Press, 2011), pp. 21 n. 77, 92</ref> * [[Emma van Frankryk]]; sy is getroud met [[Roedolf van Frankryk]]<ref name="ESIII1-49">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band III Teilband 1 (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 49</ref> (sy kan ook die dogter van Robert by sy tweede vrou wees) Robert is omstreeks [[890]] vir 'n tweede keer getroud met [[Beatrix van Vermandois]], dogter van [[Herbert I van Vermandois]].<ref>"Anne de Kiev, Reine de France, et la Politique Royale au XI e Siecle: Étude critique de la documentation", Robert-Henri Bautier, ''Revue des études slaves'', Vol. 57, No. 4 (1985), page 555.</ref> Hulle het die volgende kinders gehad: *[[Hugo die Grote]], wie later ''dux Francorum'' sou word.<ref name="ESII10"/> Hugo was die vader van Koning [[Hugo Capet]].<ref>Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: Verlag von J. A. Stargardt, 1984), Tafel 11</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == *{{1911|wstitle=Robert I., king of France|volume=23|page=399}} {{s-start}} {{succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Karel die Eenvoudige]]|after=[[Roedolf van Frankryk|Roedolf]]|years=922–923}} {{s-end}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Robert van Boergondië}} [[Kategorie:Geboortes in die 860's]] [[Kategorie:Sterftes in 923]] pub3ra5ovapaf75f94taznl82ybpw9r 0 392799 2518489 2518336 2022-08-10T09:25:22Z Rooiratel 90342 Verwyder woord : [[:en:Wikipedia:Manual_of_Style/Words_to_watch#Puffery|NPOV]] wikitext text/x-wiki '''Kas van den Bergh''' (15 Augustus 1925 Matlapein, distrik [[Rustenburg]] – 5 Januarie 1997)<ref>{{Cite web|url=http://www.bloemfonteincourant.co.za/tag/kas-van-den-bergh-15081925-5011997/|title=Kas van den Bergh (15/08/1925 – 5/01/1997) Archives – Bloemfontein Courant|website=Bloemfontein Courant|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20180111165451/http://www.bloemfonteincourant.co.za/tag/kas-van-den-bergh-15081925-5011997/|archive-date=2018-01-11|access-date=2018-01-11}}</ref> was 'n [[Afrikaanse skrywer]] en rubriekskrywer. <ref>{{Cite web|url=http://protea.bookslive.co.za/blog/2015/08/26/wie-was-kas-van-den-bergh-das-steyn-vertel-meer-oor-die-storieverteller-en-boere-liberalis-potgooi/|title=Wie was Kas van den Bergh? Das Steyn vertel meer oor die storieverteller en|website=Protea Boekhuis @ Sunday Times Books LIVE|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20160609075739/http://protea.bookslive.co.za/blog/2015/08/26/wie-was-kas-van-den-bergh-das-steyn-vertel-meer-oor-die-storieverteller-en-boere-liberalis-potgooi/|archive-date=2016-06-09|access-date=2018-01-11}}</ref> Sy pa was 'n Christelik-Nasionale Onderwys (C.N.O.)-onderwyser<ref>{{Cite news|url=http://cke.christians.co.za/2016/03/01/christelik-nasionale-onderwys/|title=CHRISTELIK-NASIONALE ONDERWYS|work=CKE|access-date=2018-01-11|language=en-US|archive-date=2018-01-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180111165712/http://cke.christians.co.za/2016/03/01/christelik-nasionale-onderwys/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.historicalpapers.wits.ac.za/inventories/inv_pdfo/AD1715/AD1715-11-1-2-004-jpeg.pdf|title=Education in the Transvaal 1836–1936|via=www.historicalpapers.wits.ac.za|archive-url=https://web.archive.org/web/20180111165829/http://www.historicalpapers.wits.ac.za/inventories/inv_pdfo/AD1715/AD1715-11-1-2-004-jpeg.pdf|archive-date=2018-01-11|access-date=2017-05-08|url-status=live}}</ref> wat naby [[Pilanesberg|Pilansberg]] geboer het en hom later in [[Pretoria]] gevestig het. Kas se skoolopleiding was by Hoër Volkskool in [[Potchefstroom]]. In 1949 behaal hy 'n LLB.-graad aan die [[Universiteit van Pretoria]], waarna hy hom in [[Randfontein]] vestig om as prokureur te praktiseer. Hy het gereeld rubrieke vir die ''[[Huisgenoot]]'' ('Saterdagaand tuis'), ''[[Rooi Rose]]'' <ref>{{Cite web|url=http://showme.co.za/lifestyle/rooi-rose-n-vrou-vir-alle-tye/|title=Rooi Rose 'n vrou vir alle tye|website=ShowMe™ – South Africa|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225234325/https://showme.co.za/lifestyle/rooi-rose-n-vrou-vir-alle-tye/|archive-date=2022-02-25|access-date=2018-01-11}}</ref> en ander tydskrifte en koerante geskryf, en ook 'n groot aantal speurromans, kortverhale, reekse en romans. Hy het met 'n medestudent, Nellie Schlimmer, getrou en saam het hulle drie dogters, Rena, Sonia en Kieta in Randfontein grootgemaak. Rena het in haar pa se regsvoetspore gevolg en professor in Regsleer aan die [[Universiteit van Suid-Afrika]] geword. Kas se boerderywortels het sterk gebly en hy het teruggekeer na die Rustenburgse bosveld. ==Werke== {{Div col|colwidth=22em}} *"Elke mossie wat val" {{ISBN|9781485302834}} *"Man uit die vreemde" {{ISBN|9781485300892}} *"Diamante spel troewe" *"Die belydenis van Dr Elmarie" *"Die berader" *"Die beste van Kas van den Bergh: ´n omnibus van sewe verhale" *"Blommetjie" *"Kom huis toe asseblief" *"Die Witmens se wette" *"Die nuwe lewe" *"Kain en Abel" *"Andriesie" *"Die lienk" *"Die dinge langs die pad" *"Die donker dae" *"Die dood lag saam" *"Die geval Lisinda" *"Die goue tong" *"Die jare tussenin" *"Die Vontsteen-verhoor" *"Die kampioen" *"Die skuldiges" *"Die verraaier" *"Die wreker" *"Doring tussen die rose" *"Dwaalspoor van die liefde" *"Elize" *"Elke mossie wat val" *"Held sonder keuse" *"Jou uur het geslaan!" *"Jy soek die dood" *"Jy speel met die dood" *"Kandidaat vir die galg" *"Kas van den Bergh-Omnibus (Die wreker/Man uit die vreemde/ Die verraaier)" *"Liefde wat krom is" *"Liedjie van verlange" *"Man uit die vreemde" *"Môre se drome" *"My mooi meisie" *"My mooiste meisie" *"‘n Galg vir Lisinda" *"‘n Middag in die najaar" *"Ontvlugting" *"‘n Oomblik van ewigheid" *"Nuwe seun op Overvaal" *"Pad na Eensaamheid" *"Saterdagaand tuis" *"Sing jou lied van liefde" *"Skaduwee oor Overvaal" *"Skemerlig van liefde" *"Soos wind deur populiere" *"Spesialiste van Overvaal" *"Twee keer moord" *"Twee stories vir middernag" *"Verdoem nie die getuie *"Vlieë teen die ruite" *"Vlug vir jou lewe!" <ref>{{Cite web |url=http://www.springbokboeke.co.za/html/kas_van_den_berg_boeklys.html |title=Archived copy |access-date=2017-05-08 |archive-date=2017-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170803095051/http://www.springbokboeke.co.za/html/kas_van_den_berg_boeklys.html |url-status=dead }}</ref> {{div col end}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 1925]] [[Kategorie:Sterftes in 1997]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]] 6j25yftfup35z29clqyne43x4xc6nrg 0 392803 2518360 2022-08-09T12:24:24Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia brevipes | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1929 | synonyms =* ''Mesembryanthemum firmum'' <small>N.E.Br.</small> }} '''''Ruschia brevipes''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-37 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364224-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] tjr4ijxa923erfkdq3b0d9cif90ytx5 0 392804 2518361 2022-08-09T12:27:18Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia britteniae | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1929 | synonyms =* ''Mesembryanthemum iteratum'' <small>N.E.Br.</small> }} '''''Ruschia britteniae''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Oos-Kaap]] voorkom. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-39 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364225-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] c4ynwbaiwzkw08betzf2aljohhqulf7 0 392805 2518362 2022-08-09T12:31:05Z Oesjaar 7467 Nuwe wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia burtoniae | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1931 | synonyms =* ''Mesembryanthemum iteratum'' <small>N.E.Br.</small> }} '''''Ruschia burtoniae''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Noord-Kaap]] en die [[Wes-Kaap]] voorkom. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-40 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364227-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 3kdfr8ta3ah2q6swvmzlw6s123ai6sp 0 392806 2518371 2022-08-09T13:02:51Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia calcarea | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1935 | synonyms = }} '''''Ruschia calcarea''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Noord-Kaap]] voorkom. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-41 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364228-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 2epmxdv2ehlixvabcqhdh9wrja483mv 0 392807 2518391 2022-08-09T16:51:40Z Aliwal2012 39067 Tembisa afgespeen van Burgersdorp wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Tembisa | inheemse_naam = | ander_naam = | beeld_stadsilhoeët = | beeldbyskrif = | nedersetting_tipe = [[Township]] | duimdrukkeretiketposisie= onderkant | latd = 31 |latm = 1 |lats = 12.5 | longd = 26 |longm = 19 |longs = 13.3 | provinsie = Oos-Kaap | distrik = Joe Gqabi | munisipaliteit = Walter Sisulu | stigtingsdatum = | regeringstipe = | leier_party = [[ANC]] | leiertitel = | leiernaam = | oppervlakvoetnotas = | oppervlak_totaal_km2 = | hoogte_m = | bevolking_totaal = | bevolkingsdigtheid_km2 = | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingvoetnotas = | persent_swart = 96.2% | persent_kleurling = 3.4% | persent_asiër = | persent_wit = | persent_ander = 0.4% | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Xhosa]] | demografie2_info1 = 90.4% | demografie2_titel2 = [[Afrikaans]] | demografie2_info2 = 3.8% | demografie2_titel3 = [[Sotho]] | demografie2_info3 = 2.0% | demografie2_titel4 = Gebaretaal | demografie2_info4 = 1.3% | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 2.2% | poskode = 9744 | poskode2 = 9744 | skakelkode = 051-653- | sensuskode = 289007 | webwerf = }} '''Tembisa, Burgersdorp''' is 'n [[swart mense|swart]] [[township]] net suid van [[Burgersdorp]]. Dit is geleë in die [[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit]] van die [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit|Joe Gqabi-distrik]] in die [[Oos-Kaap]]. == Verwysings == {{Verwysings}}<!-- {{koördinate|-31.0201513|26.3203696}} --> {{Oos-Kaap saadjie}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC14}} [[Kategorie:Nedersettings in Joe Gqabi]] gx0sz7qn0bxhtabhxbsfogho2v72t44 0 392808 2518392 2022-08-09T17:10:57Z Aliwal2012 39067 Deel van Venterstad wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Suid-Afrikaanse dorp | naam = Nozizwe | inheemse_naam = | ander_naam = | beeld_stadsilhoeët = | beeldbyskrif = | nedersetting_tipe = [[Township]] | duimdrukkeretiketposisie= onderkant | latd = 30 |latm = 45 |lats = 51.5 | longd = 25 |longm = 47 |longs = 48.7 | provinsie = Oos-Kaap | distrik = Joe Gqabi | munisipaliteit = Walter Sisulu | stigtingsdatum = | regeringstipe = | leier_party = [[ANC]] | leiertitel = | leiernaam = | oppervlakvoetnotas = | oppervlak_totaal_km2 = | hoogte_m = | bevolking_totaal = | bevolkingsdigtheid_km2 = | bevolking_soos_op = 2011 | bevolkingvoetnotas = | persent_swart = 7.1% | persent_kleurling = 92.3% | persent_asiër = | persent_wit = | persent_ander = 0.6% | demografie2_voetnotas = | demografie2_titel1 = [[Afrikaans]] | demografie2_info1 = 94.5% | demografie2_titel2 = [[Xhosa]] | demografie2_info2 = 4.0% | demografie2_titel3 = [[Sotho]] | demografie2_info3 = 0.6% | demografie2_titel4 = | demografie2_info4 = | demografie2_titel5 = Ander | demografie2_info5 = 0.9% | poskode = 9744 | poskode2 = 9744 | skakelkode = | sensuskode = 289003 | webwerf = }} '''Nozizwe''' is 'n hoofsaaklik [[bruin mense|bruin]] [[township]] aan die noordekant van [[Venterstad]]. Dit is geleë in die [[Walter Sisulu Plaaslike Munisipaliteit]] van die [[Joe Gqabi-distriksmunisipaliteit|Joe Gqabi-distrik]] in die [[Oos-Kaap]]. == Verwysings == {{Verwysings}}<!-- {{koördinate|-30.7643221|25.7968697}} --> {{Oos-Kaap saadjie}} {{Suid-Afrikaanse distriksmunisipaliteit navbox|DC14}} [[Kategorie:Nedersettings in Joe Gqabi]] 755n7nvp5faxyaxy2x8ksqvag76mtbh 0 392809 2518398 2022-08-09T18:09:40Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia calcicola | authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) L.Bolus 1950 | synonyms =* ''Mesembryanthemum calcicola'' <small>L.Bolus</small> }} '''''Ruschia calcicola''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-42 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364229-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 5xyzb25f89qra0kxdsmsilkre8nr9zo 3 392810 2518401 2022-08-09T18:36:19Z Oesjaar 7467 /* Welkom! */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Welkom! == {{welkom}} Welkom hier by ons! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:36, 9 Augustus 2022 (UTC) iaf4ec2xh7z16itlen81rqd50ree0oa 2518406 2518401 2022-08-09T18:43:36Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{welkom}} Welkom hier by ons! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:36, 9 Augustus 2022 (UTC) shuirz6vdbpyccoz1tf5r073rkey50a 0 392811 2518403 2022-08-09T18:37:48Z 196.250.216.40 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Robert I | beeld = | beeldonderskrif = | huis = [[Karolingers]] | vader = [[Herbert II van Vermandois]] | moeder = Adelheid van Frankryk | huweliksmaat = Adelheid van Boergondië | kinders = Heribert III van Meaux <br/> Adelheid van Meaux | geboortedatum...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Robert I | beeld = | beeldonderskrif = | huis = [[Karolingers]] | vader = [[Herbert II van Vermandois]] | moeder = Adelheid van Frankryk | huweliksmaat = Adelheid van Boergondië | kinders = Heribert III van Meaux <br/> Adelheid van Meaux | geboortedatum = omstreeks 907 | geboorteplek = | sterfdatum = omstreeks 967/8 | sterfplek = }} '''Robert I van Meaux''' (gebore omstreeks 907; sterf 967/8) was Graaf van onderskeidelik Meaux en Troyes en die seun van [[Herbert II van Vermandois]] en sy vrou Adelheid van Frankryk, dogter van [[Robert van Boergondië|Robert I van Frankryk]].<ref name="Schwennicke49">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band III Teilband 1 (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 49.</ref><ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 919–966'', reds. Steven Fanning; Bernard S. Bachrach (Toronto: University of Toronto Press Inc., 2011), p. 21 n. 77</ref> Robert I het sy vader in onderskeidelik 943 en 956 opgevolg as Graaf van Meaux en van Troyes. Robert I se seun Heribert III van Meaux het hom by sy afsterwe in 967 opgevolg as Graaf van Troyes en Meaux. Robert I was getroud met Adelheid (914–967) van Boergondië, dogter van [[Giselbert van Châlon|Giselbert]]. Hulle het twee kinders gehad: *Heribert III van Meaux (omstreeks 935 - 995) *Adelheid van Meaux (omstreeks 935 - omstreeks 982)<ref name="Schwennicke49" /><ref group=Note>Volgens Bachrach in sy ''Fulk Nerra, the Neo-Roman Consul'', bladsye 9, 273, was Adelheid se vader [[Herbert II van Vermandois]].</ref> Na Robert I se afsterwe is Adelheid getroud met [[Lambert I van Chalon]]. == Notas == {{reflist|group=Note}} == Verwysings == {{Verwysings}} {{S-start}} {{s-bef|before=[[Herbert II van Vermandois|Heribert II]]}} {{s-ttl|title=Graaf van Meaux|years=946–967}} {{s-aft|after=Heribert III van Meaux}} {{S-end}} {{DEFAULTSORT:Robert of Vermandois}} {{Saadjie}} [[Kategorie:Geboortes in die 900's]] [[Kategorie:Sterftes in die 960's]] fzr8mu8xxnn8op5g1d8l8us8yqb1ust 2518503 2518403 2022-08-10T09:48:54Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Robert I | beeld = | beeldonderskrif = | huis = [[Karolingers]] | vader = [[Herbert II van Vermandois]] | moeder = Adelheid van Frankryk | huweliksmaat = Adelheid van Boergondië | kinders = Heribert III van Meaux <br/> Adelheid van Meaux | geboortedatum = omstreeks 907 | geboorteplek = | sterfdatum = omstreeks 967/8 | sterfplek = }} '''Robert I van Meaux''' (gebore omstreeks 907; sterf 967/8) was Graaf van onderskeidelik Meaux en Troyes en die seun van [[Herbert II van Vermandois]] en sy vrou Adelheid van Frankryk, dogter van [[Robert van Boergondië|Robert I van Frankryk]].<ref name="Schwennicke49">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band III Teilband 1 (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 49.</ref><ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 919–966'', reds. Steven Fanning; Bernard S. Bachrach (Toronto: University of Toronto Press Inc., 2011), p. 21 n. 77</ref> Robert I het sy vader in onderskeidelik 943 en 956 opgevolg as Graaf van Meaux en van Troyes. Robert I se seun Heribert III van Meaux het hom by sy afsterwe in 967 opgevolg as Graaf van Troyes en Meaux. Robert I was getroud met Adelheid (914–967) van Boergondië, dogter van [[Giselbert van Châlon|Giselbert]]. Hulle het twee kinders gehad: *Heribert III van Meaux (omstreeks 935 - 995) *Adelheid van Meaux (omstreeks 935 - omstreeks 982)<ref name="Schwennicke49" /><ref group=Note>Volgens Bachrach in sy ''Fulk Nerra, the Neo-Roman Consul'', bladsye 9, 273, was Adelheid se vader [[Herbert II van Vermandois]].</ref> Na Robert I se afsterwe is Adelheid getroud met [[Lambert I van Chalon]]. == Notas == {{reflist|group=Note}} == Verwysings == {{Verwysings}} {{S-start}} {{s-bef|before=[[Herbert II van Vermandois|Heribert II]]}} {{s-ttl|title=Graaf van Meaux|years=946–967}} {{s-aft|after=Heribert III van Meaux}} {{S-end}} {{Normdata}} {{Saadjie}} {{DEFAULTSORT:Robert of Vermandois}} [[Kategorie:Geboortes in die 900's]] [[Kategorie:Sterftes in die 960's]] 8j4brf845ikff5ssndqa0vhrsiy0dag 2 392812 2518407 2022-08-09T18:44:07Z Oesjaar 7467 Vertel ons van jouself! wikitext text/x-wiki Vertel ons van jouself! 84qbmu2rixijgnyzciy3g2t62t9c60m 0 392813 2518410 2022-08-09T19:25:56Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia callifera | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1932 | synonyms = }} '''''Ruschia callifera''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Wes-Kaap]] voorkom. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-43 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364230-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] radh8d273a1opi199kup5nmme7ce8a3 3 392814 2518417 2022-08-10T00:46:54Z QueerEcofeminist 96452 QueerEcofeminist het bladsy [[Gebruikerbespreking:Bada Kaji]] na [[Gebruikerbespreking:बडा काजी]] geskuif: Bladsy is outomaties geskuif na hernoeming van gebruiker "[[Spesiaal:CentralAuth/Bada Kaji|Bada Kaji]]" na "[[Spesiaal:CentralAuth/बडा काजी|बडा काजी]]" wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Gebruikerbespreking:बडा काजी]] 3u4cxrpn82w4rlg4lrnj07965kuo073 3 392815 2518420 2022-08-10T02:23:47Z QueerEcofeminist 96452 QueerEcofeminist het bladsy [[Gebruikerbespreking:KarenWunderkind]] na [[Gebruikerbespreking:Karenchik Kasabian]] geskuif: Bladsy is outomaties geskuif na hernoeming van gebruiker "[[Spesiaal:CentralAuth/KarenWunderkind|KarenWunderkind]]" na "[[Spesiaal:CentralAuth/Karenchik Kasabian|Karenchik Kasabian]]" wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Gebruikerbespreking:Karenchik Kasabian]] js582o6k0d3rpds90kv0hrv8tkzd6ab 0 392816 2518423 2022-08-10T02:59:30Z 196.250.216.40 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =Wes-Frankiese Ryk|Koni...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotaringe is sedert die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf, waar magnate byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom het sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto gegee. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moderskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was agter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lorraine onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Agen]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Agen vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] o6bis16j1edtmqj2g9gplpvc7sfvhkf 2518424 2518423 2022-08-10T03:09:05Z 196.250.216.40 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf, waar magnate byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom het sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto gegee. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moderskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was agter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lorraine onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Agen]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Agen vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 9d55f5b5ucliqp37wtoujrww5uajak0 2518425 2518424 2022-08-10T03:12:15Z 196.250.216.40 /* Kroonbestyging */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto gegee. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moderskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was agter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lorraine onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Agen]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Agen vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] mapzooq62djfqjhv1ycqeoa1apu4lqt 2518426 2518425 2022-08-10T03:13:59Z 196.250.216.40 /* Kroonbestyging */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moderskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was agter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lorraine onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Agen]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Agen vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] r4gquuymlyw6hjdfbk3qdjixm9ig5vt 2518427 2518426 2022-08-10T03:14:58Z 196.250.216.40 /* Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was agter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lorraine onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Agen]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Agen vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] nhuvpf1nnby9wv0np56wh13v93410hf 2518428 2518427 2022-08-10T03:17:30Z 196.250.216.40 /* Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lorraine onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Agen]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Agen vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] kj22i613yi007histwfnj6e972b8zse 2518429 2518428 2022-08-10T03:20:09Z 196.250.216.40 /* Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lorraine onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Agen]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Agen vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 9r97y5d39h47r1hdxg4hksrkqiabd2q 2518430 2518429 2022-08-10T03:20:40Z 196.250.216.40 /* Oorlog met die Helige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Agen]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Agen vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] pc8qa78ddx1dah19tcx9m3yrvxv56wg 2518431 2518430 2022-08-10T03:21:09Z 196.250.216.40 /* Oorlog met die Helige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Agen vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] keww6kxaexwvt6iobnftlabvahhy8pq 2518432 2518431 2022-08-10T03:22:06Z 196.250.216.40 /* Oorlog met die Helige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgekeer om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] dgw2k16gm3h43w1mxdfdcs9930h78uh 2518433 2518432 2022-08-10T03:23:09Z 196.250.216.40 /* Oorlog met die Helige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 2g0rm27lh2lbhti299yf9tlfz4gvqwv 2518434 2518433 2022-08-10T03:24:07Z 196.250.216.40 /* Oorlog met die Helige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en omdat hy Laon kon ontset het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat hy op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] ktfcon0zamz8glo1vll6udupl1nqwvs 2518435 2518434 2022-08-10T03:25:58Z 196.250.216.40 /* Oorlog met die Helige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad en lank daarna as 'n groot oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 08lr7a79wvd6669j5u7calvqkw5i111 2518436 2518435 2022-08-10T03:27:09Z 196.250.216.40 /* Oorlog met die Helige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy mense wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] dp6yn39hn6mmy7vrofv5nvtqfrloez5 2518437 2518436 2022-08-10T03:29:24Z 196.250.216.40 /* Oorlog met die Helige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Louis]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 998az6m7tu4j58u9txu623chs4038no 2518438 2518437 2022-08-10T03:30:46Z 196.250.216.40 /* Versoening met die Heilige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotharingië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 9cq1u279fob01tajcntxjc9l1r0tmdt 2518440 2518438 2022-08-10T03:34:02Z 196.250.216.40 /* Versoening met die Heilige Romeinse Ryk */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stephen van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] oujwrli16xsnwyg5ppwr4rr2zu6x8ox 2518441 2518440 2022-08-10T03:35:06Z 196.250.216.40 /* Huwelik van sy erfgenaam */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh uitgedaag. <ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 15xvt8wcrvp1d3t4obqqs2oa3nath8k 2518442 2518441 2022-08-10T03:37:16Z 196.250.216.40 /* Huwelik van sy erfgenaam */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Neder-Lotharingen in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] bagwpd248xomn9qwlj5d276yigeadt3 2518443 2518442 2022-08-10T03:38:23Z 196.250.216.40 /* Huwelik van sy erfgenaam */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberge van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 26tt7xamflmh4t8ls4mqw1or8v2243k 2518444 2518443 2022-08-10T03:39:11Z 196.250.216.40 /* Huwelik van sy erfgenaam */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberga van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Wurms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 10nvn85rbecl8bchcbpv2j4djb78t69 2518445 2518444 2022-08-10T03:41:23Z 196.250.216.40 /* Poging om Lotaringië terug te wen */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberga van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Worms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na die Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef omver te werp; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] n3b7hkmqnkxs4iqsh126cgsng2mq47d 2518446 2518445 2022-08-10T03:43:04Z 196.250.216.40 /* Poging om Lotaringië terug te wen */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberga van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Worms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef te verraai; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan die aartsbiskop Adalbero geskryf waarin hy Adalbero meehedeel het dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] edwvowahziumbzppkb9nhzk4fyb3dai 2518447 2518446 2022-08-10T03:46:52Z 196.250.216.40 /* Openlike konflik met die Huis van Ardenne */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberga van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Worms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef te verraai; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan aartsbiskop Adalbero geskryf dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lorraine, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 4f7uxnrrwrlybddvtlhqdwtywwq9gve 2518448 2518447 2022-08-10T03:48:32Z 196.250.216.40 /* Openlike konflik met die Huis van Ardenne */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberga van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Worms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef te verraai; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan aartsbiskop Adalbero geskryf dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lotaringe, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangens uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] sfectjq5efg3nh0dxuv0jcveqboh5y8 2518449 2518448 2022-08-10T03:49:34Z 196.250.216.40 /* Openlike konflik met die Huis van Ardenne */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberga van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Worms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef te verraai; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan aartsbiskop Adalbero geskryf dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lotaringe, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangenes uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 3obbfoeo7p75gabwl8gnk2z6eiba0ya 2518450 2518449 2022-08-10T03:53:45Z 196.250.216.40 /* Nuwe projekte en onverwagte dood */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberga van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Worms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef te verraai; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan aartsbiskop Adalbero geskryf dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lotaringe, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangenes uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in die basiliek van Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk aangesien, selfs al is Lotharingië nie onderwerp nie, die Ryk se inersie hom in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe voordele wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotharingiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] edlamodl1rr2d3i2dj14x1wwhuesm8p 2518451 2518450 2022-08-10T03:56:33Z 196.250.216.40 /* Nuwe projekte en onverwagte dood */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberga van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Worms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef te verraai; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan aartsbiskop Adalbero geskryf dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lotaringe, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangenes uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in die basiliek van Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk, selfs al is Lotaringië nie onderwerp nie, aangesien die Ryk se inersie Lotarius in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe geleenthede wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotaringiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 May 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 1k67y5ya9do6ln25vc24zr1p6s66250 2518452 2518451 2022-08-10T03:56:51Z 196.250.216.40 /* Familie */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër |naam =Lotarius |beeld =Tête_de_la_statue_du_roi_Lothaire_fab_en_1140.JPG |beeldonderskrif =Borsbeeld van Lotarius (omstreeks 1140) in die Musée Saint Rémi te Reims |termynbegin =[[10 September]] [[954]] |termeinde =2 Maart 986 |kroning =12 November 954 |cor-type=Frankryk |orde =[[Wes-Frankiese Ryk|Koning van Wes-Frankië]] |voorganger =[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]] |opvolger =[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] |huweliksmaat =Emma van Italië (trou in 965) |kinders =Lodewyk van Frankryk<br>Arnoelf van Reims (buite-egtelik) |huis = [[Karolingers]] |vader =Lodewyk IV van Frankryk |moeder =[[Gerberga van Sakse]] |geboortedatum =[[941]] |geboorteplek =Laon |sterfdatum =[[2 Maart]] [[986]] (op 44-jarige ouderdom) |sterfplek =Laon |begrawe =Abdy van Saint-Remi, [[Reims]] }} '''Lotarius''' ({{lang-fr|Lothaire}}; [[Latyn]]: Lothārius; 941 – 2 Maart 986), ook bekend as '''Lotarius II''',<ref group="lower-alpha">Ná die keiser Lotarius I. {{Cite book |last=Thoison |first=E. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k35126r/f198.item |title=Les séjours des rois de France: 481-1789 |year=1888 |series=Société historique du Gâtinais |page=190}} </ref> '''III'''<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Lotaringië, wat geheers het oor vandag se hedendaagse [[Lotaringe]] en [[België]]. {{cite journal |author=Jonathan |first=J. |year=2011 |title=Caliph, King, or Grandfather: Strategies of Legitimization on the Spanish March in the Reign of Lothar III |journal=The Mediaeval Journal |volume=1 |issue=2 |pages=1–22 |doi=10.1484/j.tmj.1.102535}} </ref> of '''IV''',<ref group="lower-alpha">Met inbegrip van Lotarius II van Italië. {{Cite book |last=Bachrach |first=D. |url=https://books.google.com/books?id=dBIABQAAQBAJ&pg=PA164 |title=Warfare in Tenth-Century Germany |publisher=Boydell & Brewer |year=2014 |pages=164}}</ref> was die voorlaaste [[Karolingers|Karolingiese]] Koning van Wes-Frankië. Hy het van [[10 September]] [[954]] tot sy dood in [[986]] geheers. == Kroonbestyging == [[Lêer:La France au Xe siècle2.svg|duimnael|regs|Die gebiede waaroor die Karolingers geheers het (in geel) het teen die 10de eeu maar 'n geringe deel uitgemaak van Wes-Frankië]] Lotarius is aan die einde van [[941]] in Laon gebore. Hy was die oudste seun van Koning Lodewyk IV van Frankryk en [[Gerberga van Sakse]].<ref name="ESII-1">Detlev Schwennicke, ''Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten'', Neue Folge, Band II (Marburg, Duitsland: J. A. Stargardt, 1984), Tafel 1</ref> Hy het sy vader op [[10 September]] [[954]] as 13-jarige opgevolg en is op 12 November 954 deur [[Artald van Reims]], Aartsbiskop van Reims, gekroon by die Abdy van Saint-Remi.<ref>''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. 60</ref> Lotarius is tydens die siekte van sy vader in 951 reeds geruime tyd vir die koningskap voorberei, soos die gebruik was sedert die stigting van die Koninkryk van die Franke deur die [[Merowingiese Dinastie]].<ref>Sassier 1995, p. 136.</ref> Koningin Gerberga het 'n ooreenkoms aangegaan met haar swaer [[Hugo die Grote]], wat 'n teenstander was van Lotarius se vader.<ref group=lower-alpha>Na die dood van sy tweede vrou (Eadhild) aan die begin van 937 het Hugo vir die tweede keer tussen 9 Mei en 14 September van dieselfde jaar in die huwelik getree met [[Hedwig van Sakse]], Gerberga se jonger suster. Die huwelik het uiteindelik die langverwagte erfgename voortgebring naamlik, drie seuns ([[Hugo Capet]], [[Otto van Boergondië|Otto]], en Eudes-Hendrik) en twee dogters (Beatrix en Emma).</ref><ref name="AFOR-xix">''The Annals of Flodoard of Reims, 916–966'', redakteure en vertalers, Steven Fanning: Bernard S. Bachrach (New York; Ontario, Can: University of Toronto Press, 2011), p. xix</ref> In ruil vir Hugo se ondersteuning van Lotarius se bewind is hy as regent aangestel oor die hertogdom Akwitanië en oor 'n groot deel van die Koninkryk van Boergondië.<ref name="NewCamb">{{Cite book|last=Bourchard|first=Constance Brittain|title=The New Cambridge Medieval History: Vol. III, c.900 – c.1024 |year=1999|publisher=Cambridge University Press|volume=III|location=Cambridge|chapter=Burgundy and Provence: 879–1032|editor1-last=Reuter|editor1-first=Timothy|editor1-link=Timothy Reuter|editor2-last=McKitterick|editor2-first=Rosamond|editor2-link=Rosamond McKitterick|editor3-last=Abulafia|editor3-first=David|editor3-link=David Abulafia|isbn=0521364477|pages=328–345, page 336|edition=Iste}} [http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam031/93039643.pdf Volume III, Table of Contents]</ref><ref name="AFOR-xix"/> Lotarius het 'n gefragmenteerde koninkryk geërf; magnate het byvoorbeeld grond, regte en posisies bekom sonder inagneming van die koning se gesag.<ref name="OIHME163">George Holmes, ''The Oxford Illustrated History of Medieval Europe'' (Oxford; New York: Oxford University Press, 1988), p. 163</ref> Magnate soos Hugo die Grote en [[Herbert II van Vermandois]] was altyd 'n bedreiging.<ref name="OIHME163"/> In 955 het Lotarius en Hugo die Grote saam vir Poitiers beset. Met Hugo die Grote se dood in [[956]] het Lotarius, wat slegs vyftien jaar oud was, onder die beskerming gekom van sy oom aan moederskant, [[Bruno die Grote]], broer van die koning van die Oos-Frankiese Ryk, [[Otto I die Grote|Otto die Grote]]. Met Bruno se advies het Lotarius as bemiddelaar opgetree tussen Hugo se seuns – [[Hugo Capet]] en [[Otto van Boergondië|Otto]]. Die Koning het [[Parys]] en die titel ''dux francorum'' (Hertog van die Franke) gegee aan Hugo Capet. In 956 het hy die Hertogdom van Boergondië aan Otto toegewys. == Verslegtende verhoudinge met die Heilige Romeinse Ryk == [[Beeld:LotharRichardII10thcentury.JPG|duimnael|regs|[[Richard II van Normandië]] (regs), met die Ab van Mont Saint-Michel (middel) en Lotarius (links).]] Aartsbiskop Bruno van Keulen se voogdyskap het tot 965 voortgegaan en Lotarius georiënteer tot 'n beleid van onderdanigheid teenoor [[Oos-Frankiese Ryk|Oos-Frankië]], wat besig was om te ontwikkel in die Duitse [[Heilige Romeinse Ryk]]. Ten spyte van sy jeugdigheid wou Lotarius alleen heers en sy gesag herbevestig oor sy vasale. Die begeerte om politiese onafhanklikheid te bereik het tot verslegtende verhoudinge tussen die koning en sy familie aan moederskant gelei en 'n stryd ontketen met die nuwe Heilige Romeinse Ryk. Ten spyte hiervan wou Lotarius verhoudinge met Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] behou deur aan die begin van 966 te trou met Prinses [[Emma van Italië]] (die enigste dogter van Keiserin [[Adelheid van Italië|Adelheid van Boergondië]] – die tweede vrou van Otto I, uit haar huwelik met Koning [[Lotarius II van Italië|Lotarius II]], 'n lid van die [[Bosonide|Bosoniede]]-dinastie<ref name="ESII-1"/>).<ref>Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'', (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 42</ref> In 962 sterf [[Boudewyn III van Vlaandere]], die seun, mede-heerser en erfgenaam van [[Arnulf I van Vlaandere]], waarop Arnulf Vlaandere aan Lotarius bemaak het. By Arnulf se dood in 965 het Lotarius Vlaandere binnegeval en verskeie stede beset; hy is egter uiteindelik teruggedryf deur ondersteuners van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius het tydelik in beheer gebly van [[Arras]] en [[Douai]].<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 264–65</ref> Lotarius het gepoog om sy invloed in Lotaringië uit te brei. Dié kortstondige koninkryk van die [[Karolingers|Karolingiese Ryk]] het voorheen aan sy familie behoort. Op sy beurt het Keiser [[Otto I die Grote|Otto I]] weerstand teen Lotarius se toenaderings aangemoedig.<ref name="TCKOF43">Jim Bradbury, ''The Capetians: Kings of France, 987–1328'' (Londen: Hambledon Continuum, 2007), p. 43</ref> In 976 het die broers [[Reinier IV|Reinier van Mons]] en [[Lambert I van Leuven]], kort nadat hulle deur [[Keiser Otto II]] van die Heilige Romeinse Ryk ontneem is van hul erfenis aan vaderskant, 'n bondgenootskap aangegaan met [[Karel van Benede-Lotaringe]] (Koning Lotarius se jonger broer) en [[Otto van Vermandois]]. Hulle het met 'n leër opgeruk teen die Rykssoldate. 'n Groot geveg in [[Mons]] het hierop gevolg; dit was egter onbeslis.<ref>Jean Le Mayeur: ''La gloire belgique: poème national en dix chants...'' [https://archive.org/details/lagloirebelgiqu00mayegoog/page/n312 <!-- quote=false. --> aanlyn], Valinthout and Vandenzande, 1830, p. 304.</ref><ref>Lecouteux 2004, p. 11.</ref> Alhoewel Lotarius in die geheim die oorlog aangemoedig het, het hy nie tussenbeide getree om sy broer te help nie. Karel het die situasie uitgebyt en hom in Lotaringië gevestig.<ref>Sassier 1995, p. 161.</ref> Sy doel was om die harmonie tussen Lotarius en die [[Huis Ardenne]], wat lojaal was teenoor Keiser Otto I en 'n groot invloed in Lotaringië uitgeoefen het, te verbeek. Beide die Kanselier-Biskop, Adalbero van Reims en sy naamgenoot Biskop Adalbero van Laon het aan die dinastie behoort. In 977 het Karel vir Koningin Emma, vrou van Lotarius I, van owerspel met Biskop Adalbero van Laon aangekla. Die Sinode van Sainte-Macre, onder leiding van aartsbiskop Adalbero van Reims, het in Fismes plaasgevind om die aangeleentheid te bespreek. Weens 'n gebrek aan bewysmateriaal is beide die Koningin en die Biskop vrygespreek, maar Karel, wat volstaan het met die gerugte, is deur Lotarius uit die koninkryk verban. Die Huis van Ardenne en Lotaringië, wat ten gunste was van 'n ooreenkoms met Otto II, het as onoorwinlik voorgekom aan die hof van Lotarius. Otto II het egter die foute begaan om die graafskap Henegouwe aan Reginar IV en Lambert I te laat toekom, en om Karel aan te stel as hertog van Neder-Lotaringe, 'n streek wat ooreenstem met die noordelike helfte van Lotaringië, en wat sedert die laat 950's apart was van Bo-Lotaringe. Om Karel te beloon, wat die eer van die vrou van die Koning van die Franke bevraagteken het, was 'n manier om die Koning self aanstoot te gee.<ref>Sassier 1995, p. 162.</ref> == Oorlog met die Helige Romeinse Ryk == In Augustus 978 het Lotarius 'n ekspedisie na Lotaringe onderneem. Hy is vergesel van [[Hugo Capet]], en met hul oorsteek van die Meuserivier het hul [[Aken]] ingeneem, maar hulle kon nie daarin slaag om Otto II of Karel gevange te neem nie. Lotarius het hierna die keiserlike Paleis van Aken vir drie dae geplunder en [[Karel die Grote]] se bronsarend omgedraai om oos in plaas van wes te kyk.<ref group=lower-alpha>Richer van Reims het dié daad soos volg opgesom: "Die bronsarend, wat Karel die Grote bo-op die paleis geplaas het, is teruggedraai na die Ooste. Die Duitsers het dit na die Weste gedraai om te simboliseer dat hul kavalerie die Franse kon klop wanneer hulle wou..." Sien: Richer of Saint-Rémy , ''Histoire de France, (888–995)'', red. R. Latouche (Parys: Les Belles Lettres 1964), p. 89.</ref><ref name="TCKOF43"/><ref>Sassier 1995, p. 163.</ref> Uit weerwraak het Otto II, vergesel van Karel, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankië]] in Oktober 978 binnegeval en [[Reims]], Soissons (waar hy by die Abdy van St. Medard, Soissons gestop het<ref name="TC276-7"/>) en Laon verwoes.<ref name="TC276-7">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), pp. 276–77</ref> Lotarius kon die keiserlike magte ontglip, maar Karel is in Laon deur Biskop [[Diederik I van Metz]], 'n familielid van Keiser Otto I, tot koning van die Franke uitgeroep<ref>Thérèse Charmasson, Anne-Marie Lelorrain, Martine Sonnet: ''Chronologie de l'histoire de France'', 1994, p. 90 [https://books.google.com/books?id=MrZnAAAAMAAJ&pg=PA90&redir_esc=y aanlyn].</ref>. Die Ryksleër het tot by Parys gevorder, waar hulle teen Hugo Capet se leër te staan gekom het. Op 30 November 978 het Otto II en Karel, wat nie daarin kon slaag om Parys te beset nie, hul beleg van die stad opgehef en teruggedraai. Die Frankiese koninklike leër onder leiding van Lotarius het hulle agternagesit en verslaan terwyl hulle die Aisnerivier oorgesteek het,<ref name="TCKOF43"/> en deurdat hy Laon kon ontset, het hy Otto II gedwing om te vlug en skuiling in [[Aken]] te soek by Karel, die marionettekoning wat Otto II op Wes-Frankië wou afdwing. In Wes-Frankië het die wanordelike terugtog van keiser Otto II 'n aansienlike impak gehad. Dit is lank daarna as 'n reuse oorwinning vir Lotarius beskou.<ref name="Sassier1995">Sassier 1995, p. 165.</ref> Die Kronieke van Sens, wat in 1015 geskryf is, bied 'n epiese beskrywing: Lotarius is verhef tot 'n krygskoning wat die Duitse keiser tot in die hartjie van Lotaringe agtervolg het en op die oewer van die Argonne 'n groot menigte vyande verslaan het, waarna hy in glorie teruggekeer het na die Koninkryk van die Franke. Die kroniekskrywer sê:<ref name="Sassier1995"/> "''Keiser Otto het, agterna gesit deur dié van sy magte wat wel kon ontsnap, in die grootste verwarring na sy land teruggekeer, waarna nie hy of sy leër ooit weer na Frankryk teruggekeer het nie''". Dokumente uit die tyd berig eweneens oor die gebeurtenis in triomfantlike terme. 'n Diploma van die Abdy van Marmoutier naby Tours wat na die aftrede van Otto II en tydens die bewind "''van die groot Koning Lotarius, in sy ses-en-twintigste jaar'' (van sy heerskappy; hoewel skynbaar foutief), ''waarin hy die Saksers aangeval en die keiser gedwing het om te ontsnap''" geskryf is, spreek boekdele. Hierdie terugblikke word deur sommige geskiedkundiges soos Karl Ferdinand Werner beskou as een van die eerste uitdrukkings van nasionale gevoel.<ref name="Sassier1995"/> == Versoening met die Heilige Romeinse Ryk == Die eenheid van Wes-Franke teen Otto II het tot gevolg gehad dat die dinastie van [[Robertiens|Robertyne]] 'n prominente plek gekry het in die persoon van Hugo Capet, wie se tydgenote getuig het dat hy Koning Lotarius getrou gedien het.<ref>Sassier 1995, pp. 164–165.</ref> Die stryd met die Keiser het Hugo Capet se mag versterk, soos blyk uit sy verowering in 980 van Montreuil-sur-Mer van [[Arnulf II van Vlaandere]]. Lotarius wou die ambisies van sy verbanne broer Karel verydel en het besluit om in sy vader se voetspore te volg ten einde sy eie seun se opvolging te verseker. Op 8 Junie 979 is [[Lodewyk V van Frankryk|Prins Lodewyk]] gekroon as mede-heerser of Junior Koning (''iunior rex'')<ref group=lower-alpha>Soos wat die oorgang van die stelsel van verkose konings na dié van erflike konings plaasgevind het, het vaders onderneem om hul opvolgers voor hul dood te kroon. As vroeëre voorbeeld kan [[Karel die Grote]] se kroning van sy seuns vermeld word, en as latere voorbeeld Hugo Capet se kroning van sy seun Robert.{{Cite journal|author=Lewis, Andrew W. |author-link=Andrew W. Lewis|year=1978|title=Anticipatory Association of the Heir in Early Capetian France|journal=The American Historical Review|volume=83|issue=4|pages=906–927|jstor=1867651|doi=10.2307/1867651}} Sien in die algemeen {{Cite book|author=Bouchard, Constance Brittain |year=2001|title=Those of My Blood: Creating Noble Families in Medieval Francia|location=Philadelphia|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-3590-6}}</ref><ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10th–11th siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 247.</ref> – alhoewel hy nie werklik die mag bekom het nie tot Lotarius se afsterwe in 986<ref name="Sullivan, Richard E. 1989 267–306">{{Cite journal|author=Sullivan, Richard E.|year=1989|title=The Carolingian Age: Reflections on Its Place in the History of the Middle Ages|journal=Speculum|volume=64|issue=2|pages=267–306|jstor=2851941|doi=10.2307/2851941}}</ref><ref>{{Cite book|author=Bradbury, Jim|year=2007|chapter=Chapter 3: The new principalities, 800–1000|title=The Capetians: Kings of France, 987–1328|location=Londen|publisher=Hambledon Continuum|page=45|isbn=978-1-85285-528-4}}</ref>. Dit was die tweede keer dat hierdie nuwe praktyk toegepas is in die Koninkryk van Wes-Frankië, en die praktyk is later aangeneem deur die [[Dinastie van die Capetingers]]. Hierna het Lotarius die Heilige Romeinse Ryk genader. Die biskoppe van Reims en Laon, saam met die Huis van Ardenne, het hierdie toenadering ondersteun. In Julie [[980]] het Lotarius en Otto II by Margut-sur-Chiers aan die Frankiese grens ontmoet, en 'n vredesverdrag gesluit.<ref name="TCKOF43"/> As deel van die ooreenkoms het Lotarius afstand gedoen van sy reg op Lotaringië, wat Otto II toegelaat het om sy militêre magte te monster teen Bisantynse Italië. Die Robertyne het die vredesooreenkoms in 'n negatiewe lig gesien, aangesien hulle uitgesluit is van die onderhandelinge. Die Vrede van Margut het daartoe gelei dat die Frankiese koninkryk in die Ottoniese sfeer opgeneem is, met die gevolg dat die invloed van die Robertyne binne die koninklike regering verswak is ten gunste van die Lotaringiese adel.<ref>Sassier 1995, p. 168.</ref> Omdat Hugo Capet gevrees het om vasgevang te word tussen die Karolingiese en Ottoniese konings, het hy in 981 na Rome gereis om kontak te maak met Otto II en sy eie bondgenootskap te sluit. Lotarius het gevolglik opdrag gegee vir sy gevangeneming by sy terugkeer.<ref>Sassier 1995, p. 169.</ref> == Huwelik van sy erfgenaam == Om die mag van [[Hugo Capet]] as Hertog van die Franke teë te werk het Lotarius – op aandrang van sy vrou Emma en [[Godfried I van Anjou]] – besluit om sy seun en erfgenaam Lodewyk met [[Adelheid van Anjou]], Godfried se suster en die weduwee van twee magtige suidelike heersers, graaf Stefan van Gévaudan en [[Raymond (IV) van Toulouse|Raymond van Toulouse]], te laat trou. Lotarius se projek was ambisieus: hy wou die koninklike [[Karolingers|Karolingiese]] teenwoordigheid in die semi-onafhanklike suide van Wes-Frankië herstel, en – volgens Richerus – wou hy hiermee die steun van suidelike adelikkes in sy stryd teen die Robertyne verkry. Die troue tussen Adelheid-Blanche en prins Lodewyk het in 982 by Vieille-Brioude, Haute-Loire, plaasgevind. Hulle is albei onmiddellik as koning en koningin van [[Akwitanië]] gekroon deur Adelheid se broer, biskop Guy van le Puy. Die merkbare ouderdomsverskil tussen hulle – Lodewyk was vyftien terwyl Adelheid 'n veertigjarige vrou was – en Lodewyk se losbandige lewenstyl, het egter spoedig tot die einde van die huwelik in 984 gelei, met Lotarius wat sy seun ondersteun het, terwyl Adelheid haar toevlug gesoek het by [[ Willem I van Provence]], wat spoedig haar vierde man geword het. Die bestaan van die huwelik, ten spyte daarvan dat dit opgeteken is deur eietydse en latere bronne (onder andere Richerus, Rodulfus Glaber, die ''Chronicon Andegavensi'' en die Kroniek van Saint-Maxence), is egter onlangs deur die historikus Carlrichard Brülh bevraagteken.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', [Fayard, Augustus 1996, p. 248.</ref> Die mislukking van die bondgenootskap met die Huis van Anjou het die mag van die Robertyne versterk, en uiteindelik het hulle Hugo Capet teen Karel van Benede-Lotaringe in 987 ondersteun. Na die krisis in Akwitanië het Lotarius gereken op die lojaliteit van tien magtige noordelike biskoppe van die koninkryk en hul vasale, en die alliansie met die magtige Huis van Vermandois in die persoon van [[Herbert III van Vermandois]], sy broerskind – as synde die seun van sy halfsuster [[Gerberga van Lotaringe]]. Herbert III was egter betreklik oud en die biskoppe wat sy vader Lodewyk IV vroeër gedien het, was meer geïnteresseerd in geestelike kwessies as die verdediging van koninklike belange. Lotarius het egter nie die vermoë gehad om enige groot verowering, in ooreenstemming Frankiese tradisie, te implementeer en die aristokrasie rondom hom te skaar nie. == Poging om Lotaringië terug te wen == Keiser Otto II is onverwags op 7 Desember 983 oorlede en het sy driejarige seun, [[Otto III, Heilige Romeinse Keiser|Otto III]] as erfgenaam nagelaat. [[Hendrik II van Beiere|Hendrik II]] het, as die naaste familielid van die Ottoniese-dinastie, sonder veel teenkanting die regentskap van die koninkryk verkry en Otto III ontvoer in die hoop om self tot koning uitgeroep te word.<ref name="TC277">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 277</ref> Adalbero van Reims, gretig om Otto III en sy moeder Keiserin [[Theophanu]] te ondersteun, het Lotarius probeer oortuig om die Keiserin teen die Hertog van Beiere te ondersteun. Adalbero (in naam van Theophanu) het aangebied om Lotaringië terug te gee aan Lotarius. Lotarius het kort hierna formeel sy voogdyskap oor Otto III en Lotaringië verklaar. Danksy Adalbero het Lotarius erkenning van verskeie groot Lotaringiese adellikes ontvang, waaronder [[Godfried van Verdun]], 'n lid van die Huis van Ardenne. Daarby het hy versoen geraak met sy broer Karel, wat gehoop het om Bo-Lotaringe te verkry (op die stadium regeer deur 'n regent, Beatrix, weduwee van [[Frederik I van Lotaringe]] en die suster van Hugo Capet). Lotarius het gehoop om hierna volle seggenskap oor Lotaringië te verkry. Nietemin het die spoedige ineenstorting van Hendrik II se planne die projek in die wiele gery: teen middel [[984]] was [[Theophanu|Keiserin Theophanu]] en [[Willigis|Aartsbiskop Willigis van Mainz]] in staat daartoe om Otto III te red en beheer oor die Ryk te herwin.<ref name="TC277" /> Die daaropvolgende vredesooreenkoms wat by [[Worms]] gesluit is tussen Hendrik II en Theophanu het die einde van [[Karolingers|Karolingiese]] aansprake op Lotaringië beteken en die triomf van die Huis van Ardenne bevestig, wat sy beheer in die streek versterk het. Lotarius het geweier om afstand te doen van die gebied wat hy as behorende aan hom beskou het: hy het besluit om 'n bondgenootskap met Hendrik II te sluit, en op 1 Februarie [[985]] het hul gesamentlike magte by die oewer van die Ryn in Brissach aangekom. Die bondgenootskap het Adalbero van Reims bekommer, wat vir Hugo Capet gekontak het. Hendrik II het nie getrou gebly aan sy bondgenootskap met Lotarius nie, en gevolglik het die koning besluit om alleen na Lotaringië op te ruk. Aanvanklik het hy probeer om die ondersteuning van Hugo Capet te bekom, maar hy het geweier om sy suster en neef te verraai; hy het egter nie kant gekies teen enige van die strydende partye nie, en was ten gunste van Ottoniese oorheersing. Uiteindelik het Lotarius die ondersteuning verkry van die magtigste grawe van die koninkryk, [[Odo I van Blois]] en [[Heribert van Troyes]]. Kort hierna het hulle Bo-Lotaringië binnegeval, Verdun beleër en teen Maart 985 verskeie belangrike gevangenes gevange geneem: Godfried van Verdun (broer van Adalbero) en sy seun Frederik, [[Siegfried van Luxemburg]] (oom van Godfried I) en [[Diederik I van Lotaringe]] (neef van Hugo Capet).<ref>Sassier 1995, p. 180.</ref> Nadat hy na Laon teruggekeer het, het Lotarius Adalbero gedwing om 'n vesting in Verdun te bou om te verhoed dat die stad deur die keiserlike magte ingeneem word. Hy het hom ook gedwing om aan Aartsbiskop [[Egbert van Trier]], [[Willigis]] van Mainz, en [[Ebergar|Ebergar van Keulen]] te skryf en te verklaar dat Lotarius die ware en enigste erfgenaam van die Karolingiese Ryk was. == Openlike konflik met die Huis van Ardenne == Toe die Kalief van [[Córdoba]], [[Al-Mansur Ibn Abi Aamir|Al-Mansur]], [[Barcelona]] in 985 beleër het was Lotarius siek. Hy kon derhalwe geen hulp verleen aan Borrell II van Barcelona nie, wat gesante na [[Verdun]] gestuur het.<ref>Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 266</ref> Dit het bygedra tot die finale skeuring tussen die Spaanse Mark (''Marca Hispanica'')<ref> Die Spaanse Mark was 'n buffersone of versperring wat in [[795]] deur [[Karel die Grote]] geskep is teen die [[Omajjadiese Kalifaat|Omajjiede van Andalusiē]]</ref>en die Frankiese kroon tydens die bewind van sy opvolgers. Op hierdie stadium was Lotarius se mag aansienlik minder as dié van Hugo Capet.<ref name="TC277"/> [[Gerbert van Aurillac]] het in 'n brief aan aartsbiskop Adalbero geskryf dat "Lotarius alleen in naam koning van Frankryk is; Hugo is egter nie in naam koning nie, maar in daad en ingesteldheid."<ref>Andrew W. Lewis, ''Royal Succession in Capetian France: Studies on Familial Order and the State'' (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1981), p. 15</ref> Nie lank hierna nie het aartsbiskop Adalbero begin om openlik pro-Ottoniese standpunte te huldig. Hy het ook gepoog om Hugo Capet se verhouding met Otto III te beïnvloed.<ref name="TC277"/> Toe die koning beveel het dat die vestings rondom die klooster van Saint-Paul in Verdun vernietig word, het Adalbero geweier op grond daarvan dat sy honger soldate nie meer die stad kon verdedig nie. Lotarius was woedend en wou Adalbero voor die gereg bring. Op 11 Mei [[986]] is Adalbero onder valse voorwendsels na 'n byeenkoms in [[Compiègne]] ontbied (onder andere dat hy sy broerskind en naamgenoot Adalbero sonder koninklike toestemming in die biskopsetel van Verdun geplaas het<ref>P. Riché (1987) , bl 92.</ref>) en van hoogverraad aangekla.<ref name="TC278">Pierre Riché, The Carolingians; A Family Who Forged Europe, vertaler, Michael Idomir Allen (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993), p. 278</ref> Hugo Capet het hierop met 6 000 man na Compiègne opgeruk en die vergadering uitmekaar gejaag voordat 'n uitspraak bereik kon word.<ref name="TC278"/> Sommige historici meen dat die ingryping van Hugo Capet nie deur die verdediging van Adalbero gemotiveer is nie, maar eerder daarop gemik was om die vrylating van sy broerskind, die jong hertog Diederik I van Bo-Lotaringe, te bewerkstellig.<ref name="Sassier1995b">Sassier 1995, p. 183</ref> Lotarius se doelwit was waarskynlik die versterking van sy wurggreep op Verdun en die omliggende streek, deur Adalbero te dwing om sy broerskind Adalbero van Verdun, seun van graaf Godfried I, te vervolg.<ref name="Sassier1995b"/> Lotarius kon nie 'n openlike konflik teen Hugo Capet bekostig nie, aangesien hy daardeur tussen twee fronte vasgevang sou word. Hy het toe sy gevangenes uit Lotaringe vrygelaat, maar Godfried I het verkies om in gevangenskap te bly eerder as om [[Mons]] oor te gee en sodoende sy seun te dwing om alle aansprake op die graafskap en die Bisdom van Verdun prys te gee. Na 'n ontmoeting tussen die koning en die hertog van die Franke, is Diederik I ook vrygelaat. == Nuwe projekte en onverwagte dood == Aan die begin van 986 was Lotarius van plan om [[Cambrai]] aan te val. Dit was in daardie tyd 'n ryksstad, maar afhanklik van die aartsbiskopsrade van Reims en Luik.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996, p. 253.</ref> Hy was van oordeel dat hy biskop Rothard kon oortuig om die stad oor te gee in ruil vir sy aanstelling as aartsbiskop van Reims (na die afsetting van Adalbero) en prins-biskop van Luik (wie se prins-biskop, [[Notger|Notger van Luik]], uiteindelik na Ottoniese gebied ontsnap het<ref>Pierre Riché: ''Gerbert d'Aurillac, le pape de l'an mil'', Fayard, Maart 1987, p. 94.</ref>); die Koning het egter onverwags op 2 Maart 986 in Laon beswyk.<ref name="ESII-1"/><ref name="TC278"/><ref>Gallica: ''Histoire de France. La mort de Lothaire par le moine Richer'', p. 137 [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102231r.image.f141 aanlyn].</ref> Lotarius het 'n manjifieke begrafnis ontvang, en is langs sy vader Lodewyk IV in die basiliek van Saint-Remi, Reims, begrawe. 'n Jaar na die verandering van die dinastie het Lotarius se koninkryk onvernietigbaar gelyk, selfs al is Lotaringië nie onderwerp nie, aangesien die Ryk se inersie Lotarius in staat gestel het om nuwe verowerings te oorweeg.<ref>Sassier 1995, p. 186.</ref> Volgens Richerus: "Was hy op soek na nuwe geleenthede wat sy koninkryk verder kon uitbrei. Sy beleid was baie suksesvol, en die toestand van die Koninkryk, wat bevoordeel is deur die gevangeneming van die groot adelikkes, was sterk." Trouens, in sy laaste jare het Lotarius op beide diplomatiese en militêre vlak uitsonderlike stappe geneem om Lotaringiĕ te verower.<ref>Carlrichard Brülh: ''Naissance de deux peuples, Français et Allemands (10de–11de siècle)'', Fayard, Augustus 1996 , bl. 252.</ref> == Familie == Lotarius het by sy vrou [[Emma van Italië]] twee seuns gehad: * [[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]] (966/967 – 22 Mei 987), opvolger van sy vader as koning.<ref name="ESII-1"/> * Otto (omstreeks 970; 13 November, vóór 986).<ref name="ESII-1"/><ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 334.</ref> Lotarius het ook twee buite-egtelike seuns gehad by 'n suster van 'n sekere Graaf Robert, burgemeester van sy broer Karel se Paleis:<ref>Christian Settipani: ''La Préhistoire des Capétiens'', 1993, p. 333.</ref> * [[Arnulf van Reims|Arnulf]] (vóór 967 – 5 Maart 1021), aartsbiskop van Reims.<ref>Eleanor Shipley Duckett, ''Death and life in the tenth century'' (Ann Arbor: University of Michigan Press, 1967), p. 118.</ref> * Richard (sterf ná 991).<ref name="ESII-1"/> == Notas == {{Verwysings|group=lower-alpha}} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (redakteure) et al. (1926) ''The Cambridge Medieval History: Volume III''. Cambridge: Cambridge University Press. * {{Cite book|author1=Hallam, Elizabeth M. |author2=Everard, Judith |year=2001|title=Capetian France, 987–1328|edition=second|location=Harlow, Verenigde Koninkryk|publisher=Longman|isbn=978-0-582-40428-1}} * Stéphane Lecouteux: ''Une reconstitution hypothétique du cheminement des Annales de Flodoard, depuis Reims jusqu'à Fécamp'', 2004 [http://www.unicaen.fr/mrsh/crahm/revue/tabularia/pdf/lecouteux.pdf aanlyn] * Ferdinand Lot: ''Les derniers Carolingiens. Lothaire, Louis V, Charles de Lorraine (954–991)'', Paris, Librairie Émile Bouillon éditeur, 1891 [https://archive.org/stream/lesdernierscaro00girygoog#page/n9/mode/2up online]. * Pierre Riché: ''Les Carolingiens, une famille qui fit l'Europe'', Paris, Hachette, coll. «Pluriel», 1983 (verbeter in 1997), 490 p. * Yves Sassier: ''Hugues Capet: naissance d'une dynastie'', Paris, Fayard, 1995, 357 p. {{S-start}} {{s-reg}} |- {{Succession box|title=Koning van Wes-Frankië|before=[[Lodewyk IV van Frankryk|Lodewyk IV]]|after=[[Lodewyk V van Frankryk|Lodewyk V]]|years=954–986}} {{S-end}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 941]] [[Kategorie:Sterftes in 986]] 6xthfxu3vpy35af6r94fr85w3h9fs0g 0 392817 2518469 2022-08-10T08:47:15Z Aliwal2012 39067 Aliwal2012 het bladsy [[Wes-Kaapse provinsiale parlement]] na [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] oor 'n aanstuur geskuif: spelkorreksie wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] dmudooprx1133q7mpis8jkelct8knz5 1 392818 2518471 2022-08-10T08:47:15Z Aliwal2012 39067 Aliwal2012 het bladsy [[Bespreking:Wes-Kaapse provinsiale parlement]] na [[Bespreking:Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] oor 'n aanstuur geskuif: spelkorreksie wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Bespreking:Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] ce1bqs4a0g1ano9f6uio10zhmzmgup3 10 392819 2518473 2022-08-10T08:49:15Z Rooiratel 90342 Nuwe bladsy geskep met '{{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=ordo |link=Kurtiformes |parent=Percomorpha |refs={{cite book |title=Fishes of the World |edition=5th |author1=J. S. Nelson |author2=T. C. Grande |author3=M. V. H. Wilson |year=2016 |pages=752 |publisher=Wiley |ISBN= 978-1-118-34233-6 |url=https://sites.google.com/site/fotw5th/ }} }}' wikitext text/x-wiki {{Don't edit this line {{{machine code|}}} |rank=ordo |link=Kurtiformes |parent=Percomorpha |refs={{cite book |title=Fishes of the World |edition=5th |author1=J. S. Nelson |author2=T. C. Grande |author3=M. V. H. Wilson |year=2016 |pages=752 |publisher=Wiley |ISBN= 978-1-118-34233-6 |url=https://sites.google.com/site/fotw5th/ }} }} bwtdtpc87bdf068006ycyl17cr72cit 0 392820 2518516 2022-08-10T10:58:29Z AFM 21229 Nuwe bladsy geskep met 'Die '''Hildebrand-monument''' by [[Darling]] dui die punt aan waar die mees suidelike veldslag tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] plaasgevind het. ==Ligging== Die obelisk staan op die plaas Kraalbosdam, ‘n 65km van [[Kaapstad]] en 8km van Darling. ==Geskiedenis== [[Veldkornet]] C.P. Hildebrand van die Maritz-kommando is opgedra om met 150 man suidwaarts na [[Hopefield]] en Darling op te ruk. Hulle beset Hopefield. In Darling ontset hulle die enigste gevangene...' wikitext text/x-wiki Die '''Hildebrand-monument''' by [[Darling]] dui die punt aan waar die mees suidelike veldslag tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] plaasgevind het. ==Ligging== Die obelisk staan op die plaas Kraalbosdam, ‘n 65km van [[Kaapstad]] en 8km van Darling. ==Geskiedenis== [[Veldkornet]] C.P. Hildebrand van die Maritz-kommando is opgedra om met 150 man suidwaarts na [[Hopefield]] en Darling op te ruk. Hulle beset Hopefield. In Darling ontset hulle die enigste gevangene in die plaaslike gevangenis en hulle konfiskeer perde en voorrade in die kontrei. Terselfdertyd kom ‘n Britse mag van 500 op die stasie van [[Kalbaskraal]] aan. Daardie mag beweeg in die rigting van Darling. In die daaropvolgende skermutseling word Hildebrand noodlottig gewond. Hy is tydelik op die toneel begrawe. ‘n Paar maande later is die amptelike begrafnisdiens gehou en nog later is ‘n grafsteen van marmer op sy graf opgerig met die bewoordng: ''Ter gedachtenis aan C.P. Hildebrand uit Lichtenburg, Transvaal, die als veldcornet in het commando van Maritz, alhier op den 12den November 1901 is gesneuveld, is deze steen opgericht door Afrikaansche vrienden en vriendinnen. 1 Tim. 6 : 12'' ==Monument== Op inisitatief van die [[Voortrekker-beweging]] is die oorspronklike grafsteen met ‘n obelisk vervang, waarvan die grafsteen ‘n deel vorm. Die eerste steen van die gedenknaald is op [[Geloftedag]] 1939 gelê en op Geloftedag 1940 is dit ingewy. ==Bibliografie== *[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]], deel 3. Kaapstad: Nasou, 1971 *hellodarling.org.za *route27sa.com [[Kategorie: Monumente en gedenkwaardighede in Suid-Afrika]] [[Kategorie: Wes-Kaap]] e6s3811fvm08a96kwqak9254nmnvs7b