Wikipedia afwiki https://af.wikipedia.org/wiki/Tuisblad MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Spesiaal Bespreking Gebruiker Gebruikerbespreking Wikipedia Wikipediabespreking Lêer Lêerbespreking MediaWiki MediaWikibespreking Sjabloon Sjabloonbespreking Hulp Hulpbespreking Kategorie Kategoriebespreking Portaal Portaalbespreking TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 257 2519344 2484207 2022-08-15T11:13:16Z Rooiratel 90342 Sjabloon bygevoeg wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Patricia de Lille | beeld = Patricia de Lille DA Election-Launch 2011.jpg | beeldonderskrif = Patricia de Lille in 2011 | geboortedatum = <!-- vul slegs in indien onderstaande drie velde onbekend is (geboortejaar, geboortemaand en geboortedag --> | geboortejaar = 1951 | geboortemaand = 2 | geboortedag = 17 | geboorteplek = [[Beaufort-Wes]], [[Kaapprovinsie]], [[Suid-Afrika]] | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[GOOD]] <small>(sedert 2018)</small><br />[[Demokratiese Alliansie]] <small>(2010–2018)</small><br />[[Onafhanklike Demokrate]] <small>(2003–2010)</small><br />[[Pan Africanist Congress of Azania]] <small>(1987–2003)</small> | orde = Minister van openbare werke en infrastruktuur | termynaanvang = [[30 Mei]] [[2019]] | termyneinde = | president = [[Cyril Ramaphosa]] | vise = [[Noxolo Kiviet]] | voorganger = ''Nuwe amp'' | opvolger = | orde2 = 33ste Burgemeester van [[Kaapstad]] | termynaanvang2 = [[1 Junie]] [[2011]] | termyneinde2 = [[31 Oktober]] [[2018]] | voorganger2 = [[Dan Plato]] | opvolger2 = [[Dan Plato]] | orde3 = [[Wes-Kaap]]se Provinsiale Minister van Sosiale Ontwikkeling | termynaanvang3 = [[22 September]] [[2010]] | termyneinde3 = [[31 Mei]] [[2011]] | eersteminister3 = [[Helen Zille]] | voorganger3 = [[Ivan Meyer]] | opvolger3 = [[Albert Fritz]] | orde4 = Leier van die [[Onafhanklike Demokrate]] | termynaanvang4 = [[21 Junie]] [[2003]] | termyneinde4 = [[21 Mei]] [[2014]] | voorganger4 = ''Party gestig'' | opvolger4 = ''Party saamgesmelt met die [[Demokratiese Alliansie]]'' | orde5 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] vir die [[Wes-Kaap]] | termynaanvang5 = [[10 Mei]] [[1994]] | termyneinde5 = [[10 September]] [[2010]] | voorganger5 = | opvolger5 = | eggenoot = Edwin de Lille (get. 1972) | kinders = 2 | alma_mater = | religie = | handtekening = | toekennings = }} '''Patricia de Lille''' (* [[17 Februarie]] [[1951]] in [[Beaufort-Wes]]) was die leier van die [[Onafhanklike Demokrate]] (OD), 'n [[Suid-Afrika]]anse [[politieke party]] wat deur haar in [[2003]] gestig is. Sy was ook voorheen 'n lid van die [[Pan Africanist Congress]] (PAC). In 2011 word sy [[burgemeester]] van [[Kaapstad]] nadat sy by die [[Demokratiese Alliansie]] (DA) aangesluit het. Sy is op 8 Mei 2018 deur die DA herroep, maar die Wes-Kaapse Appèlhof het haar op 15 Mei 2018 opnuut aangestel.<ref>[https://www.sowetanlive.co.za/news/south-africa/2018-05-15-de-lille-bounces-back-as-cape-town-mayor/ Sowetan 15 05 2018]</ref> Sy het egter haar bedanking en uittrede uit die Demokratiese Alliansie vir 31 Oktober 2018 aangekondig.<ref>{{cite web |url=https://www.thesouthafrican.com/dan-plato-cape-town-mayor-what-to-know/ |title=Dan Plato: Everything you need to know about Cape Town’s next mayor |date=18 September 2018 |access-date=31 Oktober 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190329150158/https://www.thesouthafrican.com/dan-plato-cape-town-mayor-what-to-know/ |archive-date=29 Maart 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en is op 1 November 2018 deur [[Dan Plato]] opgevolg. Op 2 Desember 2018 het De Lille die vorming van die "[[GOOD]]" politieke party in [[Houghton Estate]], 'n voorstad van [[Johannesburg]], aangekondig.<ref>[https://ewn.co.za/2018/12/03/de-lille-good-party-s-leadership-to-be-elected-after-2019-polls De Lille: Good party's leadership to be elected after the 2019 polls]. Besoek op 2018-12-03.</ref>. Op 29 Mei 2019 het pres. [[Cyril Ramaphosa]] haar by [[kabinet van Cyril Ramaphosa, Mei 2019|sy kabinet]] ingesluit as minister van openbare werke en infrastruktuur. == Loopbaan == [[Lêer:Patricia de Lille OD.jpg|duimnael|links|upright|Patricia de Lille verf 'n huis in die [[Swartland]] tydens die veldtog vir die 2009-verkiesing toe sy nog leier van die [[Onafhanklike Demokrate]] was.]] De Lille het vroeër jare in [[Kaapstad]] as 'n laboratorium-assistent gewerk, waar sy betrokke geraak het by die Suid-Afrikaanse Chemiese Werkersunie. In [[1983]] is sy tot lid van die nasionale uitvoerende komitee verkies. In [[1988]] is sy verkies tot nasionale ondervoorsitter van die National Council of Trade Unions (Nactu), wat die hoogste posisie was wat 'n vrou in die vakbondbeweging tot in daardie stadium beklee het. In [[1990]] is sy tot die nasionale uitvoerende komitee van die PAC verkies en neem as sulks deel van die grondwetlike onderhandelings ([[KODESA]]) wat tot die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1994|eerste demokratiese verkiesing]] op [[27 April]] [[1994]] aanleiding gegee het. Van 1994 tot 1999 was sy voorsitter van die staande komitee op vervoer en ook hoofsweep van die PAC. In die SABC3-program "Top 100 Great South Africans" is sy as nommer 22 aangewys.<ref>{{en}} [[:en:SABC3's Great South Africans|SAUK3 se lys van "Great South Africans".]]</ref> == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Wikinews-kategorie}} {{Kabinet-Ramaphosa II}} {{Huidige LP's van Suid-Afrika}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:De Lille, Patricia}} [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] [[Kategorie:Geboortes in 1951]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse ministers van openbare werke]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] 0vpkl3nhij89ecvr0etgv9s6sjr4slo 0 428 2519306 2512921 2022-08-15T08:04:28Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ verbeter wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Sulfur-dioxide-resonance-2D.svg|teks=Swaeldioksied}} Die '''jaar 1962''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Maandag]] begin het. Dit was die 62ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * [[1 Januarie]] – [[Samoa|Wes-Samoa]] word onafhanklik van [[Nieu-Seeland]]. * [[26 Januarie]] – Bouwerk begin aan die [[Pretoriase Kunsmuseum]] in [[Arcadia, Pretoria]]. * 26 Januarie – [[Ranger 3]], 'n onbemande [[ruimtetuig]], word lanseer. * [[20 Februarie]] – [[John Glenn]], word die eerste Amerikaner wat om die [[Aarde]] wentel in [[Friendship 7]]. * [[8 Maart]] – Die [[Castel Bolognese-treinramp]] vind plaas naby [[Ravenna]] in [[Italië]]. * [[21 April]] – Die Universiteit van [[Brasília]] word geopen. * [[23 April]] – Die onbemande ruimtetuig, [[Ranger 4]] word lanseer. * [[26 April]] – Die Ranger 4-ruimtetuig bots met die [[maan]]. * [[30 Mei]]-[[17 Junie]] – Die sewende [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1962|FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi]] word in [[Chili]] gespeel, wat deur [[Brasilië]] gewen word. * [[1 Julie]] – [[Burundi]] en [[Rwanda]] word onafhanklik van [[België]]. * [[3 Julie]] – [[Algerië]] word onafhanklik van [[Frankryk]]. * [[22 Julie]] – [[Mariner-program]]: [[Mariner 1]] word lanseer. * [[6 Augustus]] – [[Jamaika]] word van die [[Verenigde Koninkryk]] onafhanklik. * [[16 Augustus]] – Die [[Beatles]] vervang [[trom]]speler Pete Best met [[Ringo Starr]]. * [[27 Augustus]] – [[Mariner-program]]: [[Mariner 2]] word lanseer. * [[17 Augustus]] – [[Duitse Demokratiese Republiek|Oos-Duitse]] grenswagte skiet die 18-jarige [[Peter Fechter]] dood tydens sy poging om oor die [[Berlynse Muur]] na [[Berlyn|Wes Berlyn]] te vlug. * [[31 Augustus]] – [[Trinidad en Tobago]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. * [[3 Oktober]] – Die [[fregat]] [[SAS President Kruger]] word in diens gestel. * [[9 Oktober]] – [[Uganda]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. * [[18 Oktober]] – Die onbemande ruimtetuig [[Ranger 5]] word lanseer. * [[22 Oktober]] – [[Kubaanse missielkrisis]]: Die [[President van die Verenigde State van Amerika|Amerikaanse president]] [[John F. Kennedy]] kondig op [[televisie]] aan dat [[Sowjetunie|Sowjetse]] [[kernwapen]]s in [[Kuba]] ontdek is en dat hy ’n vlootkwarantyn van dié [[eilandnasie]] beveel het. * [[3 Desember]] – [[Londen]] word toegevou in 'n kombers van mis en tientalle mense gaan dood as gevolg van [[swaeldioksied]]-vergiftiging voor die mis vier dae later verdwyn. * [[14 Desember]] – Mariner 2 word die eerste [[ruimtetuig]] om verby [[Venus]] te vlieg. * In [[Kanada]] word die Trans-Canada Highway geopen, die eerste regstreekse verbinding tussen die Pasifiese en Atlantiese kusgebiede van die land. == Geboortes == * [[1 Januarie]] – [[Jaco Reinach]], [[Springbok]]rugbyspeler en atleet. († [[1997]]). * 1 Januarie – [[Deon Coetzee]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[6 Januarie]] – [[Mike Schüssler]], Suid-Afrikaanse ekonoom († [[2022]]). * [[21 Januarie]] – [[Jennifer van den Heever]], Namibiese politikus. * [[1 Februarie]] – [[Zanele kaMagwaza-Msibi]], SA politikus en president van die [[Nasionale Vryheidsparty]] († [[2021]]). * [[22 Februarie]] – [[Steve Irwin]], 'n [[Australië|Australiese]] wildkenner, TV-persoonlikheid en omgewingsbewaarder († [[2006]]). * [[21 Maart]] – [[Zackie Achmat]], Suid-Afrikaanse burgerregte-aktivis. * 21 Maart – [[Rosie O'Donnell]], Amerikaanse aktrise. * [[24 Maart]] – [[Francois Loots]], Suid-Afrikaanse skrywer. * [[16 April]] – [[Antony Blinken]] 'n Amerikaanse minister van buitelandse sake. * [[26 Mei]] – [[Black (sanger)|Colin Vearncombe]], beter bekend onder sy verhoognaam Black, Engelse sanger en liedjieskrywer († [[2016]]). * [[27 Mei]] – [[David Mundell‎]], Britse dienede politikus. * [[30 Mei]] – [[Bernd Glemser]], Duitse [[pianis]] en pedagoog. * [[8 Junie]] – Dr. [[Nicol Stassen]], skrywer, sakeman en direkteur van [[Protea Boekhuis]]. * [[16 Junie]] – [[Arnold Vosloo]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[19 Junie]] – [[Paula Abdul]], Amerikaanse aktrise en sanger. * [[27 Junie]] – Tony Leung Chiu Wai, akteur. * [[3 Julie]] – [[Tom Cruise]], Amerikaanse filmakteur. * [[5 Julie]] – [[Mandlenkosi Galo]], Suid-Afrikaanse politikus. * [[15 Julie]] – [[Ebrahim Rasool]], oud-premier van die Wes-Kaap. * [[19 Julie]] – [[Anthony Edwards]], Amerikaanse akteur, vervaardiger, en regisseur. * [[30 Augustus]] – [[Nataniël]] (le Roux), Suid-Afrikaanse kabaretkunstenaar. * [[15 September]] – [[François Bloemhof]], Suid-Afrikaanse skrywer. * [[18 September]] – [[John Mann (musikant)|John Mann]], Kanadese musikant en akteur († [[2019]]). * [[20 September]] – [[Jim Al-Khalili]], Britse teoretiese fisikus en skrywer. * [[28 September]] – [[Thuli Madonsela]], advokaat en voormalige [[Openbare Beskermer]] van Suid-Afrika. * [[12 Oktober]] – [[Michelle Botes]], Suid-Afrikaanse aktrise. * [[13 Oktober]] – [[Kelly Preston]], Amerikaanse aktrise († [[2020]]). * [[14 November]] – [[Harland Williams]], Kanadese akteur en skrywer. * [[4 Desember]] – [[Alexander Litvinenko]], voormalige [[FSB]]-lid sterf in [[Londen]] na vermoedelike vergiftiging met [[polonium|polonium-210]] († [[2006]]). * [[21 Desember]] – [[Steven Mnuchin]], 77ste Minister van Finansies van die Verenigde State. == Sterftes == * [[17 Januarie]] – [[Gerrit Achterberg]], Nederlandse digter (* [[1905]]). * [[27 Januarie]] – [[Alfred Bitini Xuma]], Suid-Afrikaanse leier, aktivis en [[ANC]]-president van 1940 tot 1949 (* [[1893]]). * [[29 Januarie]] – [[Fritz Kreisler]], Oostenryksgebore violis en komponis (* [[1875]]). * [[17 Februarie]] – [[Bruno Walter]], Duits-Oostenrykse dirigent, pianis en komponis (* [[1876]]). * [[5 April]] – [[John Spurgeon Henkel]] Suid-Afrikaanse [[plantkundige]] (* [[1871]]). * [[28 April]] – [[Bennie Osler]], [[Suid-Afrika]] se sewentiende [[Springbokkaptein]] (* [[1901]]). * [[19 Junie]] – [[Frank Borzage]], Amerikaanse akteur, regisseur, en vervaardiger (* [[1894]]). * [[1 Junie]] – [[Adolf Eichmann]], [[Duitsland|Nazi-Duitse]] [[SS]]-offisier en oorlogsmisdadiger (* [[1906]]). * [[5 Augustus]] – [[Marilyn Monroe]] word dood in haar [[bed]] aangetref met 'n leë houer slaappille by haar sy (* [[1926]]). * [[3 September]] – [[E.E. Cummings]], Amerikaanse digter (* [[1894]]). * [[24 September]] – [[Charles Reisner]], Amerikaanse akteur, regisseur, en skrywer (* [[1887]]). * [[8 Oktober]] – [[Solomon Linda]], Suid-Afrikaanse sanger-liedjieskrywer (* [[1909]]). * [[18 November]] – [[Niels Bohr]], 'n Deense [[fisikus]] (* [[1885]]). * [[28 November]] – [[Wilhelmina van Nederland|Wilhelmina]], koningin van [[Nederland]] (* [[1880]]). * [[7 Desember]] – [[Bob Loubser]], [[Springbokrugbyspeler]] en politikus (* [[1884]]). [[Kategorie:1962| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] p90xou3d3abg1m9h08bzlqpgu4ty6k8 2519307 2519306 2022-08-15T08:04:57Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ Duplikaat wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Sulfur-dioxide-resonance-2D.svg|teks=Swaeldioksied}} Die '''jaar 1962''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Maandag]] begin het. Dit was die 62ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * [[1 Januarie]] – [[Samoa|Wes-Samoa]] word onafhanklik van [[Nieu-Seeland]]. * [[26 Januarie]] – Bouwerk begin aan die [[Pretoriase Kunsmuseum]] in [[Arcadia, Pretoria]]. * 26 Januarie – [[Ranger 3]], 'n onbemande [[ruimtetuig]], word lanseer. * [[20 Februarie]] – [[John Glenn]], word die eerste Amerikaner wat om die [[Aarde]] wentel in [[Friendship 7]]. * [[8 Maart]] – Die [[Castel Bolognese-treinramp]] vind plaas naby [[Ravenna]] in [[Italië]]. * [[21 April]] – Die Universiteit van [[Brasília]] word geopen. * [[23 April]] – Die onbemande ruimtetuig, [[Ranger 4]] word lanseer. * [[26 April]] – Die Ranger 4-ruimtetuig bots met die [[maan]]. * [[30 Mei]]-[[17 Junie]] – Die sewende [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1962|FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi]] word in [[Chili]] gespeel, wat deur [[Brasilië]] gewen word. * [[1 Julie]] – [[Burundi]] en [[Rwanda]] word onafhanklik van [[België]]. * [[3 Julie]] – [[Algerië]] word onafhanklik van [[Frankryk]]. * [[22 Julie]] – [[Mariner-program]]: [[Mariner 1]] word lanseer. * [[6 Augustus]] – [[Jamaika]] word van die [[Verenigde Koninkryk]] onafhanklik. * [[16 Augustus]] – Die [[Beatles]] vervang [[trom]]speler Pete Best met [[Ringo Starr]]. * [[27 Augustus]] – Mariner-program: [[Mariner 2]] word lanseer. * [[17 Augustus]] – [[Duitse Demokratiese Republiek|Oos-Duitse]] grenswagte skiet die 18-jarige [[Peter Fechter]] dood tydens sy poging om oor die [[Berlynse Muur]] na [[Berlyn|Wes Berlyn]] te vlug. * [[31 Augustus]] – [[Trinidad en Tobago]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. * [[3 Oktober]] – Die [[fregat]] [[SAS President Kruger]] word in diens gestel. * [[9 Oktober]] – [[Uganda]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. * [[18 Oktober]] – Die onbemande ruimtetuig [[Ranger 5]] word lanseer. * [[22 Oktober]] – [[Kubaanse missielkrisis]]: Die [[President van die Verenigde State van Amerika|Amerikaanse president]] [[John F. Kennedy]] kondig op [[televisie]] aan dat [[Sowjetunie|Sowjetse]] [[kernwapen]]s in [[Kuba]] ontdek is en dat hy ’n vlootkwarantyn van dié [[eilandnasie]] beveel het. * [[3 Desember]] – [[Londen]] word toegevou in 'n kombers van mis en tientalle mense gaan dood as gevolg van [[swaeldioksied]]-vergiftiging voor die mis vier dae later verdwyn. * [[14 Desember]] – Mariner 2 word die eerste [[ruimtetuig]] om verby [[Venus]] te vlieg. * In [[Kanada]] word die Trans-Canada Highway geopen, die eerste regstreekse verbinding tussen die Pasifiese en Atlantiese kusgebiede van die land. == Geboortes == * [[1 Januarie]] – [[Jaco Reinach]], [[Springbok]]rugbyspeler en atleet. († [[1997]]). * 1 Januarie – [[Deon Coetzee]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[6 Januarie]] – [[Mike Schüssler]], Suid-Afrikaanse ekonoom († [[2022]]). * [[21 Januarie]] – [[Jennifer van den Heever]], Namibiese politikus. * [[1 Februarie]] – [[Zanele kaMagwaza-Msibi]], SA politikus en president van die [[Nasionale Vryheidsparty]] († [[2021]]). * [[22 Februarie]] – [[Steve Irwin]], 'n [[Australië|Australiese]] wildkenner, TV-persoonlikheid en omgewingsbewaarder († [[2006]]). * [[21 Maart]] – [[Zackie Achmat]], Suid-Afrikaanse burgerregte-aktivis. * 21 Maart – [[Rosie O'Donnell]], Amerikaanse aktrise. * [[24 Maart]] – [[Francois Loots]], Suid-Afrikaanse skrywer. * [[16 April]] – [[Antony Blinken]] 'n Amerikaanse minister van buitelandse sake. * [[26 Mei]] – [[Black (sanger)|Colin Vearncombe]], beter bekend onder sy verhoognaam Black, Engelse sanger en liedjieskrywer († [[2016]]). * [[27 Mei]] – [[David Mundell‎]], Britse dienede politikus. * [[30 Mei]] – [[Bernd Glemser]], Duitse [[pianis]] en pedagoog. * [[8 Junie]] – Dr. [[Nicol Stassen]], skrywer, sakeman en direkteur van [[Protea Boekhuis]]. * [[16 Junie]] – [[Arnold Vosloo]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[19 Junie]] – [[Paula Abdul]], Amerikaanse aktrise en sanger. * [[27 Junie]] – Tony Leung Chiu Wai, akteur. * [[3 Julie]] – [[Tom Cruise]], Amerikaanse filmakteur. * [[5 Julie]] – [[Mandlenkosi Galo]], Suid-Afrikaanse politikus. * [[15 Julie]] – [[Ebrahim Rasool]], oud-premier van die Wes-Kaap. * [[19 Julie]] – [[Anthony Edwards]], Amerikaanse akteur, vervaardiger, en regisseur. * [[30 Augustus]] – [[Nataniël]] (le Roux), Suid-Afrikaanse kabaretkunstenaar. * [[15 September]] – [[François Bloemhof]], Suid-Afrikaanse skrywer. * [[18 September]] – [[John Mann (musikant)|John Mann]], Kanadese musikant en akteur († [[2019]]). * [[20 September]] – [[Jim Al-Khalili]], Britse teoretiese fisikus en skrywer. * [[28 September]] – [[Thuli Madonsela]], advokaat en voormalige [[Openbare Beskermer]] van Suid-Afrika. * [[12 Oktober]] – [[Michelle Botes]], Suid-Afrikaanse aktrise. * [[13 Oktober]] – [[Kelly Preston]], Amerikaanse aktrise († [[2020]]). * [[14 November]] – [[Harland Williams]], Kanadese akteur en skrywer. * [[4 Desember]] – [[Alexander Litvinenko]], voormalige [[FSB]]-lid sterf in [[Londen]] na vermoedelike vergiftiging met [[polonium|polonium-210]] († [[2006]]). * [[21 Desember]] – [[Steven Mnuchin]], 77ste Minister van Finansies van die Verenigde State. == Sterftes == * [[17 Januarie]] – [[Gerrit Achterberg]], Nederlandse digter (* [[1905]]). * [[27 Januarie]] – [[Alfred Bitini Xuma]], Suid-Afrikaanse leier, aktivis en [[ANC]]-president van 1940 tot 1949 (* [[1893]]). * [[29 Januarie]] – [[Fritz Kreisler]], Oostenryksgebore violis en komponis (* [[1875]]). * [[17 Februarie]] – [[Bruno Walter]], Duits-Oostenrykse dirigent, pianis en komponis (* [[1876]]). * [[5 April]] – [[John Spurgeon Henkel]] Suid-Afrikaanse [[plantkundige]] (* [[1871]]). * [[28 April]] – [[Bennie Osler]], [[Suid-Afrika]] se sewentiende [[Springbokkaptein]] (* [[1901]]). * [[19 Junie]] – [[Frank Borzage]], Amerikaanse akteur, regisseur, en vervaardiger (* [[1894]]). * [[1 Junie]] – [[Adolf Eichmann]], [[Duitsland|Nazi-Duitse]] [[SS]]-offisier en oorlogsmisdadiger (* [[1906]]). * [[5 Augustus]] – [[Marilyn Monroe]] word dood in haar [[bed]] aangetref met 'n leë houer slaappille by haar sy (* [[1926]]). * [[3 September]] – [[E.E. Cummings]], Amerikaanse digter (* [[1894]]). * [[24 September]] – [[Charles Reisner]], Amerikaanse akteur, regisseur, en skrywer (* [[1887]]). * [[8 Oktober]] – [[Solomon Linda]], Suid-Afrikaanse sanger-liedjieskrywer (* [[1909]]). * [[18 November]] – [[Niels Bohr]], 'n Deense [[fisikus]] (* [[1885]]). * [[28 November]] – [[Wilhelmina van Nederland|Wilhelmina]], koningin van [[Nederland]] (* [[1880]]). * [[7 Desember]] – [[Bob Loubser]], [[Springbokrugbyspeler]] en politikus (* [[1884]]). [[Kategorie:1962| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] 3s0qkvhoildw1y64rg7rradz1fufbhx 2519309 2519307 2022-08-15T08:07:24Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ verbeter wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Sulfur-dioxide-resonance-2D.svg|teks=Swaeldioksied}} Die '''jaar 1962''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Maandag]] begin het. Dit was die 62ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. == Gebeure == * [[1 Januarie]] – [[Samoa|Wes-Samoa]] word onafhanklik van [[Nieu-Seeland]]. * [[26 Januarie]] – Bouwerk begin aan die [[Pretoriase Kunsmuseum]] in [[Arcadia, Pretoria]]. * 26 Januarie – [[Ranger-program]]: [[Ranger 3]], 'n onbemande [[ruimtetuig]], word lanseer. * [[20 Februarie]] – [[John Glenn]], word die eerste Amerikaner wat om die [[Aarde]] wentel in [[Friendship 7]]. * [[8 Maart]] – Die [[Castel Bolognese-treinramp]] vind plaas naby [[Ravenna]] in [[Italië]]. * [[21 April]] – Die Universiteit van [[Brasília]] word geopen. * [[23 April]] – Ranger-program: [[Ranger 4]], 'n onbemande ruimtetuig, word lanseer. * [[26 April]] – Die Ranger 4-ruimtetuig bots met die [[maan]]. * [[30 Mei]]-[[17 Junie]] – Die sewende [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1962|FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi]] word in [[Chili]] gespeel, wat deur [[Brasilië]] gewen word. * [[1 Julie]] – [[Burundi]] en [[Rwanda]] word onafhanklik van [[België]]. * [[3 Julie]] – [[Algerië]] word onafhanklik van [[Frankryk]]. * [[22 Julie]] – [[Mariner-program]]: [[Mariner 1]] word lanseer. * [[6 Augustus]] – [[Jamaika]] word van die [[Verenigde Koninkryk]] onafhanklik. * [[16 Augustus]] – Die [[Beatles]] vervang [[trom]]speler Pete Best met [[Ringo Starr]]. * [[27 Augustus]] – Mariner-program: [[Mariner 2]] word lanseer. * [[17 Augustus]] – [[Duitse Demokratiese Republiek|Oos-Duitse]] grenswagte skiet die 18-jarige [[Peter Fechter]] dood tydens sy poging om oor die [[Berlynse Muur]] na [[Berlyn|Wes Berlyn]] te vlug. * [[31 Augustus]] – [[Trinidad en Tobago]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. * [[3 Oktober]] – Die [[fregat]] [[SAS President Kruger]] word in diens gestel. * [[9 Oktober]] – [[Uganda]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. * [[18 Oktober]] – Ranger-program: [[Ranger 5]], 'n onbemande ruimtetuig, word lanseer. * [[22 Oktober]] – [[Kubaanse missielkrisis]]: Die [[President van die Verenigde State van Amerika|Amerikaanse president]] [[John F. Kennedy]] kondig op [[televisie]] aan dat [[Sowjetunie|Sowjetse]] [[kernwapen]]s in [[Kuba]] ontdek is en dat hy ’n vlootkwarantyn van dié [[eilandnasie]] beveel het. * [[3 Desember]] – [[Londen]] word toegevou in 'n kombers van mis en tientalle mense gaan dood as gevolg van [[swaeldioksied]]-vergiftiging voor die mis vier dae later verdwyn. * [[14 Desember]] – Mariner 2 word die eerste ruimtetuig om verby [[Venus]] te vlieg. * In [[Kanada]] word die Trans-Canada Highway geopen, die eerste regstreekse verbinding tussen die Pasifiese en Atlantiese kusgebiede van die land. == Geboortes == * [[1 Januarie]] – [[Jaco Reinach]], [[Springbok]]rugbyspeler en atleet. († [[1997]]). * 1 Januarie – [[Deon Coetzee]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[6 Januarie]] – [[Mike Schüssler]], Suid-Afrikaanse ekonoom († [[2022]]). * [[21 Januarie]] – [[Jennifer van den Heever]], Namibiese politikus. * [[1 Februarie]] – [[Zanele kaMagwaza-Msibi]], SA politikus en president van die [[Nasionale Vryheidsparty]] († [[2021]]). * [[22 Februarie]] – [[Steve Irwin]], 'n [[Australië|Australiese]] wildkenner, TV-persoonlikheid en omgewingsbewaarder († [[2006]]). * [[21 Maart]] – [[Zackie Achmat]], Suid-Afrikaanse burgerregte-aktivis. * 21 Maart – [[Rosie O'Donnell]], Amerikaanse aktrise. * [[24 Maart]] – [[Francois Loots]], Suid-Afrikaanse skrywer. * [[16 April]] – [[Antony Blinken]] 'n Amerikaanse minister van buitelandse sake. * [[26 Mei]] – [[Black (sanger)|Colin Vearncombe]], beter bekend onder sy verhoognaam Black, Engelse sanger en liedjieskrywer († [[2016]]). * [[27 Mei]] – [[David Mundell‎]], Britse dienede politikus. * [[30 Mei]] – [[Bernd Glemser]], Duitse [[pianis]] en pedagoog. * [[8 Junie]] – Dr. [[Nicol Stassen]], skrywer, sakeman en direkteur van [[Protea Boekhuis]]. * [[16 Junie]] – [[Arnold Vosloo]], Suid-Afrikaanse akteur. * [[19 Junie]] – [[Paula Abdul]], Amerikaanse aktrise en sanger. * [[27 Junie]] – Tony Leung Chiu Wai, akteur. * [[3 Julie]] – [[Tom Cruise]], Amerikaanse filmakteur. * [[5 Julie]] – [[Mandlenkosi Galo]], Suid-Afrikaanse politikus. * [[15 Julie]] – [[Ebrahim Rasool]], oud-premier van die Wes-Kaap. * [[19 Julie]] – [[Anthony Edwards]], Amerikaanse akteur, vervaardiger, en regisseur. * [[30 Augustus]] – [[Nataniël]] (le Roux), Suid-Afrikaanse kabaretkunstenaar. * [[15 September]] – [[François Bloemhof]], Suid-Afrikaanse skrywer. * [[18 September]] – [[John Mann (musikant)|John Mann]], Kanadese musikant en akteur († [[2019]]). * [[20 September]] – [[Jim Al-Khalili]], Britse teoretiese fisikus en skrywer. * [[28 September]] – [[Thuli Madonsela]], advokaat en voormalige [[Openbare Beskermer]] van Suid-Afrika. * [[12 Oktober]] – [[Michelle Botes]], Suid-Afrikaanse aktrise. * [[13 Oktober]] – [[Kelly Preston]], Amerikaanse aktrise († [[2020]]). * [[14 November]] – [[Harland Williams]], Kanadese akteur en skrywer. * [[4 Desember]] – [[Alexander Litvinenko]], voormalige [[FSB]]-lid sterf in [[Londen]] na vermoedelike vergiftiging met [[polonium|polonium-210]] († [[2006]]). * [[21 Desember]] – [[Steven Mnuchin]], 77ste Minister van Finansies van die Verenigde State. == Sterftes == * [[17 Januarie]] – [[Gerrit Achterberg]], Nederlandse digter (* [[1905]]). * [[27 Januarie]] – [[Alfred Bitini Xuma]], Suid-Afrikaanse leier, aktivis en [[ANC]]-president van 1940 tot 1949 (* [[1893]]). * [[29 Januarie]] – [[Fritz Kreisler]], Oostenryksgebore violis en komponis (* [[1875]]). * [[17 Februarie]] – [[Bruno Walter]], Duits-Oostenrykse dirigent, pianis en komponis (* [[1876]]). * [[5 April]] – [[John Spurgeon Henkel]] Suid-Afrikaanse [[plantkundige]] (* [[1871]]). * [[28 April]] – [[Bennie Osler]], [[Suid-Afrika]] se sewentiende [[Springbokkaptein]] (* [[1901]]). * [[19 Junie]] – [[Frank Borzage]], Amerikaanse akteur, regisseur, en vervaardiger (* [[1894]]). * [[1 Junie]] – [[Adolf Eichmann]], [[Duitsland|Nazi-Duitse]] [[SS]]-offisier en oorlogsmisdadiger (* [[1906]]). * [[5 Augustus]] – [[Marilyn Monroe]] word dood in haar [[bed]] aangetref met 'n leë houer slaappille by haar sy (* [[1926]]). * [[3 September]] – [[E.E. Cummings]], Amerikaanse digter (* [[1894]]). * [[24 September]] – [[Charles Reisner]], Amerikaanse akteur, regisseur, en skrywer (* [[1887]]). * [[8 Oktober]] – [[Solomon Linda]], Suid-Afrikaanse sanger-liedjieskrywer (* [[1909]]). * [[18 November]] – [[Niels Bohr]], 'n Deense [[fisikus]] (* [[1885]]). * [[28 November]] – [[Wilhelmina van Nederland|Wilhelmina]], koningin van [[Nederland]] (* [[1880]]). * [[7 Desember]] – [[Bob Loubser]], [[Springbokrugbyspeler]] en politikus (* [[1884]]). [[Kategorie:1962| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] la8hmqgwauwot88sdiviuar8az7fa1a 0 1495 2519256 2519096 2022-08-15T02:49:18Z 114.79.20.142 wikitext text/x-wiki Die '''10de [[eeu]]''' het in die [[jaar]] 901 in aanvang geneem en teen die einde van die jaar 1000 ten einde gekom. {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;" align="right" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;" | [[9de eeu|<< 9de eeu]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;" | 10de eeu ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;" | [[11de eeu|11de eeu >>]] |- |[[901]] |[[902]] |[[903]] |[[904]] |[[905]] |[[906]] |[[907]] |[[908]] |[[909]] |[[910]] |- |[[911]] |[[912]] |[[913]] |[[914]] |[[915]] |[[916]] |[[917]] |[[918]] |[[919]] |[[920]] |- |[[921]] |[[922]] |[[923]] |[[924]] |[[925]] |[[926]] |[[927]] |[[928]] |[[929]] |[[930]] |- |[[931]] |[[932]] |[[933]] |[[934]] |[[935]] |[[936]] |[[937]] |[[938]] |[[939]] |[[940]] |- |[[941]] |[[942]] |[[943]] |[[944]] |[[945]] |[[946]] |[[947]] |[[948]] |[[949]] |[[950]] |- |[[951]] |[[952]] |[[953]] |[[954]] |[[955]] |[[956]] |[[957]] |[[958]] |[[959]] |[[960]] |- |[[961]] |[[962]] |[[963]] |[[964]] |[[965]] |[[966]] |[[967]] |[[968]] |[[969]] |[[970]] |- |[[971]] |[[972]] |[[973]] |[[974]] |[[975]] |[[976]] |[[977]] |[[978]] |[[979]] |[[980]] |- |[[981]] |[[982]] |[[983]] |[[984 n.C.|984]] |[[985]] |[[986]] |[[987]] |[[988]] |[[989]] |[[990]] |- |[[991]] |[[992]] |[[993]] |[[994]] |[[995]] |[[996]] |[[997]] |[[998]] |[[999]] |[[1000]] |} [[Kategorie:10de eeu| ]] [[Kategorie:1ste millennium]] [[Kategorie:Eeue]] jhdtsnwq70kmqatwtzndlv9g9jmivsy 2519257 2519256 2022-08-15T02:53:33Z 114.79.20.142 wikitext text/x-wiki Die '''10de [[eeu]]''' het in die [[jaar]] 901 in aanvang geneem en teen die einde van die jaar 1000 ten einde gekom. {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;" align="right" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;" | [[9de eeu|<< 9de eeu]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;" | 10de eeu ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;" | [[11de eeu|11de eeu >>]] |- |[[901]] |[[902]] |[[903]] |[[904]] |[[905]] |[[906]] |[[907]] |[[908]] |[[909]] |[[910]] |- |[[911]] |[[912]] |[[913]] |[[914]] |[[915]] |[[916]] |[[917]] |[[918]] |[[919]] |[[920]] |- |[[921]] |[[922]] |[[923]] |[[924]] |[[925]] |[[926]] |[[927]] |[[928]] |[[929]] |[[930]] |- |[[931]] |[[932]] |[[933]] |[[934]] |[[935]] |[[936]] |[[937]] |[[938]] |[[939]] |[[940]] |- |[[941]] |[[942]] |[[943]] |[[944]] |[[945]] |[[946]] |[[947]] |[[948]] |[[949]] |[[950]] |- |[[951]] |[[952]] |[[953]] |[[954]] |[[955]] |[[956]] |[[957]] |[[958]] |[[959]] |[[960]] |- |[[961]] |[[962]] |[[963]] |[[964]] |[[965]] |[[966]] |[[967]] |[[968]] |[[969]] |[[970]] |- |[[971]] |[[972]] |[[973]] |[[974]] |[[975]] |[[976]] |[[977]] |[[978]] |[[979]] |[[980]] |- |[[981]] |[[982]] |[[983]] |[[984]] |[[985]] |[[986]] |[[987]] |[[988]] |[[989]] |[[990]] |- |[[991]] |[[992]] |[[993]] |[[994]] |[[995]] |[[996]] |[[997]] |[[998]] |[[999]] |[[1000]] |} [[Kategorie:10de eeu| ]] [[Kategorie:1ste millennium]] [[Kategorie:Eeue]] 7pc9r97xiwh496drsusz4na1jde57ci 0 2374 2519305 2475014 2022-08-15T08:03:58Z Oesjaar 7467 /* Gebeure */ verbeter wikitext text/x-wiki {{AugustusKalender}} '''16 Augustus''' is die 228ste dag van die jaar in die [[Gregoriaanse kalender]] (229ste in [[skrikkeljaar|skrikkeljare]]). Daar volg nog 137 dae in die res van die jaar. == Gebeure == [[Lêer:Begin, Carter and Sadat at Camp David 1978.jpg|duimnael|regs|150px|Menachem Begin, Carter en Sadat in [[Camp David]] 1978]] * [[1777]] – [[Verenigde Koninkryk|Britse]] magte word in die [[Bennington, Vermont|Slag van Bennington]] deur [[VSA|Amerikaanse]] troepe verslaan. * [[1847]] – Sonderbund-oorlog: Die Switserse Bondgenootskap beveel die gesant van die Pous en alle Jesuïete om [[Switserland]] te verlaat. Die Spesiale Bondgenootskap van Katolieke Kantone (“Sonderbund”) weier om aan die bevel gestand te doen en soek hulp n die buiteland. [[Sardinië]] stuur 2000 gewere en [[Oostenryk]] 500000 Frank. [[Frankryk]] stuur kanonne. * [[1870]] – Die [[Slag van Mars-la-Tour]] vind plaas tydens die [[Frans-Duitse Oorlog]]. * [[1884]] – Die [[Voortrekkers]] stig die [[Nieuwe Republiek]]. * [[1960]] – [[Excelsior-projek]]: Joseph Kittinger spring op 31&nbsp;330 meter (102&nbsp;800 voet) met 'n [[valskerm]] uit 'n ballon bo [[Nieu-Meksiko]] en stel wêreldrekords op in: hoë-hoogtesprong, vryvalhoogte en vinnigste spoed deur 'n mens sonder 'n [[vliegtuig]]. * 1960 – [[Siprus]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. * [[1962]] – Die [[Beatles]] vervang [[trom]]speler Pete Best met [[Ringo Starr]]. * [[1993]] – [[Suid-Afrika]] handig die [[Walvisbaai]]-[[eksklave]] aan [[Namibië]] oor. * [[2012]] – Die [[Marikana-slagting]] vind by die Lonmin-myn in [[Marikana]], [[Noordwes]], plaas. == Geboortes == * [[1876]] – [[Iwan Bilibin]], Russiese illustreerder en verhoogontwerper († [[1942]]). * [[1888]] – [[T. E. Lawrence]], Britse soldaat ("Lawrence of Arabia") († [[1935]]). * [[1913]] – [[Menachem Begin]], [[Israel]]i premier († [[1992]]) * [[1920]] – [[Charles Bukowski]], Duits-Amerikaanse digter, romanskrywer en kortverhaalskrywer († [[1994]]). * [[1928]] – [[Louis le Grange]], Suid-Afrikaanse politikus, kabinetsminister en [[Nasionale Party]]-lid († [[1991]]). * [[1933]] – [[Stuart Roosa]], Amerikaanse lugvaart[[ingenieur]] en [[ruimtevaarder]] († [[1994]]) * [[1958]] – [[Madonna]], Amerikaanse popsangeres en aktrise. * [[1972]] – [[James Dalton]], Suid-Afrikaanse rugbyspeler. == Sterftes == * [[1705]] – [[Jacob Bernoulli]], [[Switserland|Switserse]] wiskundige en wetenskaplike (* [[1654]]). * [[1948]] – [[Babe Ruth]], Amerikaanse bofbalspeler (* [[1895]]). * [[1977]] – [[Elvis Presley]], Amerikaanse sanger en ruk-en-rol-koning sterf op 42-jarige ouderdom (* [[1935]]). * [[2003]] – [[Idi Amin]], voormalige diktator van [[Uganda]] sterf in ballingskap in [[Saudi-Arabië]] (* [[1924]]). * [[2005]] – [[Joe Ranft]], Amerikaanse skrywer, animeerder en akteur (* [[1960]]). * [[2016]] – [[João Havelange]], Brasiliaanse sportbestuurder en [[FIFA]] se sewende president (* [[1916]]). * [[2018]] – [[Aretha Franklin]], Amerikaanse sangeres (* [[1942]]). == Vakansies, vierings, en waarnemingsdae == * [[Onafhanklikheidsdag]] in '''[[Ciprus]]''' ([[1960]]) {{commonskat|16 August}} [[Kategorie:Augustus]] jmwmmp4wtvmby2f5u8kwwfnsmztxxuh 0 3386 2519264 2518683 2022-08-15T04:41:55Z 114.79.20.142 wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[41 v.C.]] |- |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[33 v.C.]] |[[-32|32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] pbaxo85gpz2u8v8aksiju821j53xk8u 2519265 2519264 2022-08-15T04:44:16Z 114.79.20.142 /* Dekades en jare */ wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[41 v.C.]] |- |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[-33|33 v.C.]] |[[32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] 6bjfm55gyfe34ofksuz4bo9is01f121 2519267 2519265 2022-08-15T04:44:46Z 114.79.20.142 /* Dekades en jare */ wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[-41|41 v.C.]] |- |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[-33|33 v.C.]] |[[32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] 24d5ewu2bhahc5sh0fvyp9wym4e9oga 2519268 2519267 2022-08-15T04:52:59Z 114.79.20.142 wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[41 v.C.]] |- |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[33 v.C.]] |[[32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] ku9r43vlkwwca34bc90auant5epnp52 2519278 2519268 2022-08-15T05:58:13Z 114.79.20.142 /* Dekades en jare */ wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="5" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[100's v.C.|100 v.C.]] |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[90's v.C.|90 v.C.]] |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[80's v.C.|80 v.C.]] |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[70's v.C.|70 v.C.]] |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[60's v.C.|60 v.C.]] |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- | |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[41 v.C.]] |- | |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[33 v.C.]] |[[32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- | |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- | |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- | |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- | |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] 3ysomksh43nqgtgmd4f16dsax40fbtk 2519279 2519278 2022-08-15T06:00:37Z 114.79.20.142 /* Dekades en jare */ wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="5" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[90's v.C.|90 v.C.]] |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[90's v.C.|80 v.C.]] |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[80's v.C.|70 v.C.]] |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[70's v.C.|60 v.C.]] |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[60's v.C.|50 v.C.]] |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- |[[100's v.C.|40 v.C.]] |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[41 v.C.]] |- |[[30's v.C.|30 v.C.]] |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[33 v.C.]] |[[32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- |[[20's v.C.|20 v.C.]] |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- |[[10's v.C.|10 v.C.]] |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- |[[0's v.C.|0 v.C.]] |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- |[[0's|0]] |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] oc025aa194zx5h1ne7sdn62e63zcx4c 2519280 2519279 2022-08-15T06:02:12Z 114.79.20.142 /* Dekades en jare */ wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="5" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[90's v.C.|90 v.C.]] |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[90's v.C.|80 v.C.]] |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[80's v.C.|70 v.C.]] |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[60's v.C.|60 v.C.]] |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[50's v.C.|50 v.C.]] |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- |[[40's v.C.|40 v.C.]] |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[41 v.C.]] |- |[[30's v.C.|30 v.C.]] |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[33 v.C.]] |[[32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- |[[20's v.C.|20 v.C.]] |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- |[[10's v.C.|10 v.C.]] |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- |[[0's v.C.|0 v.C.]] |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- |[[0's|0]] |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] 59tjee7yop2qigxk2qary3iv0hsuncy 2519281 2519280 2022-08-15T06:03:33Z 114.79.20.142 wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="5" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[90's v.C.|90 v.C.]] |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[90's v.C.|80 v.C.]] |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[70's v.C.|70 v.C.]] |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[60's v.C.|60 v.C.]] |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[50's v.C.|50 v.C.]] |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- |[[40's v.C.|40 v.C.]] |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[41 v.C.]] |- |[[30's v.C.|30 v.C.]] |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[33 v.C.]] |[[32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- |[[20's v.C.|20 v.C.]] |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- |[[10's v.C.|10 v.C.]] |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- |[[0's v.C.|0 v.C.]] |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- |[[0's|0]] |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] j98xpdh8dsttfw7o0bm0nw9hhlnw02e 2519282 2519281 2022-08-15T06:14:27Z 114.79.20.142 wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="5" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="4" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[90's v.C.|90 v.C.]] |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[80's v.C.|80 v.C.]] |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[70's v.C.|70 v.C.]] |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[60's v.C.|60 v.C.]] |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[50's v.C.|50 v.C.]] |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- |[[40's v.C.|40 v.C.]] |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[41 v.C.]] |- |[[30's v.C.|30 v.C.]] |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[33 v.C.]] |[[32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- |[[20's v.C.|20 v.C.]] |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- |[[10's v.C.|10 v.C.]] |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- |[[0's v.C.|0 v.C.]] |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- |[[0's|0]] |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] mcqjlqk9eh37ltw3wws1yp186xr1swr 2519284 2519282 2022-08-15T06:50:27Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/114.79.20.142|114.79.20.142]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:115.178.228.99|115.178.228.99]] wikitext text/x-wiki Die '''1ste eeu v.C.''' het geduur van [[100 v.C.|100]] tot [[1 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|<< 2de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 1ste eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu|1ste eeu n.C. >>]] |- |[[100 v.C.]] |[[99 v.C.]] |[[98 v.C.]] |[[97 v.C.]] |[[96 v.C.]] |[[95 v.C.]] |[[94 v.C.]] |[[93 v.C.]] |[[92 v.C.]] |[[91 v.C.]] |- |[[90 v.C.]] |[[89 v.C.]] |[[88 v.C.]] |[[87 v.C.]] |[[86 v.C.]] |[[85 v.C.]] |[[84 v.C.]] |[[83 v.C.]] |[[82 v.C.]] |[[81 v.C.]] |- |[[80 v.C.]] |[[79 v.C.]] |[[78 v.C.]] |[[77 v.C.]] |[[76 v.C.]] |[[75 v.C.]] |[[74 v.C.]] |[[73 v.C.]] |[[72 v.C.]] |[[71 v.C.]] |- |[[70 v.C.]] |[[69 v.C.]] |[[68 v.C.]] |[[67 v.C.]] |[[66 v.C.]] |[[65 v.C.]] |[[64 v.C.]] |[[63 v.C.]] |[[62 v.C.]] |[[61 v.C.]] |- |[[60 v.C.]] |[[59 v.C.]] |[[58 v.C.]] |[[57 v.C.]] |[[56 v.C.]] |[[55 v.C.]] |[[54 v.C.]] |[[53 v.C.]] |[[52 v.C.]] |[[51 v.C.]] |- |[[50 v.C.]] |[[49 v.C.]] |[[48 v.C.]] |[[47 v.C.]] |[[46 v.C.]] |[[45 v.C.]] |[[44 v.C.]] |[[43 v.C.]] |[[42 v.C.]] |[[41 v.C.]] |- |[[40 v.C.]] |[[39 v.C.]] |[[38 v.C.]] |[[37 v.C.]] |[[36 v.C.]] |[[35 v.C.]] |[[34 v.C.]] |[[33 v.C.]] |[[32 v.C.]] |[[31 v.C.]] |- |[[30 v.C.]] |[[29 v.C.]] |[[28 v.C.]] |[[27 v.C.]] |[[26 v.C.]] |[[25 v.C.]] |[[24 v.C.]] |[[23 v.C.]] |[[22 v.C.]] |[[21 v.C.]] |- |[[20 v.C.]] |[[19 v.C.]] |[[18 v.C.]] |[[17 v.C.]] |[[16 v.C.]] |[[15 v.C.]] |[[14 v.C.]] |[[13 v.C.]] |[[12 v.C.]] |[[11 v.C.]] |- |[[10 v.C.]] |[[9 v.C.]] |[[8 v.C.]] |[[7 v.C.]] |[[6 v.C.]] |[[5 v.C.]] |[[4 v.C.]] |[[3 v.C.]] |[[2 v.C.]] |[[1 v.C.]] |- |([[0]]) |[[1]] |[[2]] |[[3]] |[[4]] |[[5]] |[[6]] |[[7]] |[[8]] |[[9]] |} [[Kategorie:1ste eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] ku9r43vlkwwca34bc90auant5epnp52 0 3497 2519260 2472773 2022-08-15T02:59:22Z 114.79.20.142 /* Dekades en jare */ wikitext text/x-wiki Die '''2de eeu v.C.''' het geduur van [[200 v.C.|200]] tot [[101 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[3de eeu v.C.|<< 3de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 2de eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu v.C.|1ste eeu v.C. >>]] |- |[[200 v.C.]] |[[199 v.C.]] |[[198 v.C.]] |[[197 v.C.]] |[[196 v.C.]] |[[195 v.C.]] |[[194 v.C.]] |[[193 v.C.]] |[[192 v.C.]] |[[191 v.C.]] |- |[[190 v.C.]] |[[189 v.C.]] |[[188 v.C.]] |[[187 v.C.]] |[[186 v.C.]] |[[185 v.C.]] |[[184 v.C.]] |[[183 v.C.]] |[[182 v.C.]] |[[181 v.C.]] |- |[[180 v.C.]] |[[179 v.C.]] |[[178 v.C.]] |[[177 v.C.]] |[[176 v.C.]] |[[175 v.C.]] |[[174 v.C.]] |[[173 v.C.]] |[[172 v.C.]] |[[171 v.C.]] |- |[[170 v.C.]] |[[169 v.C.]] |[[168 v.C.]] |[[167 v.C.]] |[[166 v.C.]] |[[165 v.C.]] |[[164 v.C.]] |[[163 v.C.]] |[[162 v.C.]] |[[161 v.C.]] |- |[[160 v.C.]] |[[159 v.C.]] |[[158 v.C.]] |[[157 v.C.]] |[[156 v.C.]] |[[155 v.C.]] |[[154 v.C.]] |[[153 v.C.]] |[[152 v.C.]] |[[151 v.C.]] |- |[[150 v.C.]] |[[149 v.C.]] |[[148 v.C.]] |[[147 v.C.]] |[[146 v.C.]] |[[145 v.C.]] |[[144 v.C.]] |[[143 v.C.]] |[[142 v.C.]] |[[-141|141 v.C.]] |- |[[140 v.C.]] |[[139 v.C.]] |[[138 v.C.]] |[[137 v.C.]] |[[136 v.C.]] |[[135 v.C.]] |[[134 v.C.]] |[[133 v.C.]] |[[132 v.C.]] |[[131 v.C.]] |- |[[130 v.C.]] |[[129 v.C.]] |[[128 v.C.]] |[[127 v.C.]] |[[126 v.C.]] |[[125 v.C.]] |[[124 v.C.]] |[[123 v.C.]] |[[122 v.C.]] |[[121 v.C.]] |- |[[120 v.C.]] |[[119 v.C.]] |[[118 v.C.]] |[[117 v.C.]] |[[116 v.C.]] |[[115 v.C.]] |[[114 v.C.]] |[[113 v.C.]] |[[112 v.C.]] |[[111 v.C.]] |- |[[110 v.C.]] |[[109 v.C.]] |[[108 v.C.]] |[[107 v.C.]] |[[106 v.C.]] |[[105 v.C.]] |[[104 v.C.]] |[[103 v.C.]] |[[102 v.C.]] |[[101 v.C.]] |} [[Kategorie:2de eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] qjep2ntpg1283hul8w824tncwv80vd1 2519266 2519260 2022-08-15T04:44:30Z 114.79.20.142 wikitext text/x-wiki Die '''2de eeu v.C.''' het geduur van [[200 v.C.|200]] tot [[101 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[3de eeu v.C.|<< 3de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 2de eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu v.C.|1ste eeu v.C. >>]] |- |[[200 v.C.]] |[[199 v.C.]] |[[198 v.C.]] |[[197 v.C.]] |[[196 v.C.]] |[[195 v.C.]] |[[194 v.C.]] |[[193 v.C.]] |[[192 v.C.]] |[[191 v.C.]] |- |[[190 v.C.]] |[[189 v.C.]] |[[188 v.C.]] |[[187 v.C.]] |[[186 v.C.]] |[[185 v.C.]] |[[184 v.C.]] |[[183 v.C.]] |[[182 v.C.]] |[[181 v.C.]] |- |[[180 v.C.]] |[[179 v.C.]] |[[178 v.C.]] |[[177 v.C.]] |[[176 v.C.]] |[[175 v.C.]] |[[174 v.C.]] |[[173 v.C.]] |[[172 v.C.]] |[[171 v.C.]] |- |[[170 v.C.]] |[[169 v.C.]] |[[168 v.C.]] |[[167 v.C.]] |[[166 v.C.]] |[[165 v.C.]] |[[164 v.C.]] |[[163 v.C.]] |[[162 v.C.]] |[[161 v.C.]] |- |[[160 v.C.]] |[[159 v.C.]] |[[158 v.C.]] |[[157 v.C.]] |[[156 v.C.]] |[[155 v.C.]] |[[154 v.C.]] |[[153 v.C.]] |[[152 v.C.]] |[[151 v.C.]] |- |[[150 v.C.]] |[[149 v.C.]] |[[148 v.C.]] |[[147 v.C.]] |[[146 v.C.]] |[[145 v.C.]] |[[144 v.C.]] |[[143 v.C.]] |[[142 v.C.]] |[[141 v.C.]] |- |[[140 v.C.]] |[[139 v.C.]] |[[138 v.C.]] |[[137 v.C.]] |[[136 v.C.]] |[[135 v.C.]] |[[134 v.C.]] |[[133 v.C.]] |[[132 v.C.]] |[[131 v.C.]] |- |[[130 v.C.]] |[[129 v.C.]] |[[128 v.C.]] |[[127 v.C.]] |[[126 v.C.]] |[[125 v.C.]] |[[124 v.C.]] |[[123 v.C.]] |[[122 v.C.]] |[[121 v.C.]] |- |[[120 v.C.]] |[[119 v.C.]] |[[118 v.C.]] |[[117 v.C.]] |[[116 v.C.]] |[[115 v.C.]] |[[114 v.C.]] |[[113 v.C.]] |[[112 v.C.]] |[[111 v.C.]] |- |[[110 v.C.]] |[[109 v.C.]] |[[108 v.C.]] |[[107 v.C.]] |[[106 v.C.]] |[[105 v.C.]] |[[104 v.C.]] |[[103 v.C.]] |[[102 v.C.]] |[[101 v.C.]] |} [[Kategorie:2de eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] mjgf3kouz3xr32wyhuz6kq8ak72fah0 2519269 2519266 2022-08-15T04:54:09Z 114.79.20.142 wikitext text/x-wiki Die '''2de eeu v.C.''' het geduur van [[200 v.C.|200]] tot [[101 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[3de eeu v.C.|<< 3de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 2de eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu v.C.|1ste eeu v.C. >>]] |- |[[200 v.C.]] |[[199 v.C.]] |[[198 v.C.]] |[[197 v.C.]] |[[196 v.C.]] |[[195 v.C.]] |[[194 v.C.]] |[[193 v.C.]] |[[192 v.C.]] |[[191 v.C.]] |- |[[190 v.C.]] |[[189 v.C.]] |[[188 v.C.]] |[[187 v.C.]] |[[186 v.C.]] |[[185 v.C.]] |[[184 v.C.]] |[[183 v.C.]] |[[182 v.C.]] |[[181 v.C.]] |- |[[180 v.C.]] |[[179 v.C.]] |[[178 v.C.]] |[[177 v.C.]] |[[176 v.C.]] |[[175 v.C.]] |[[174 v.C.]] |[[173 v.C.]] |[[172 v.C.]] |[[171 v.C.]] |- |[[170 v.C.]] |[[169 v.C.]] |[[168 v.C.]] |[[167 v.C.]] |[[166 v.C.]] |[[165 v.C.]] |[[164 v.C.]] |[[163 v.C.]] |[[162 v.C.]] |[[161 v.C.]] |- |[[160 v.C.]] |[[159 v.C.]] |[[158 v.C.]] |[[157 v.C.]] |[[156 v.C.]] |[[155 v.C.]] |[[154 v.C.]] |[[153 v.C.]] |[[152 v.C.]] |[[151 v.C.]] |- |[[150 v.C.]] |[[149 v.C.]] |[[148 v.C.]] |[[147 v.C.]] |[[146 v.C.]] |[[145 v.C.]] |[[144 v.C.]] |[[143 v.C.]] |[[142 v.C.]] |[[-141|141 v.C.]] |- |[[140 v.C.]] |[[139 v.C.]] |[[138 v.C.]] |[[137 v.C.]] |[[136 v.C.]] |[[135 v.C.]] |[[134 v.C.]] |[[133 v.C.]] |[[132 v.C.]] |[[131 v.C.]] |- |[[130 v.C.]] |[[129 v.C.]] |[[128 v.C.]] |[[127 v.C.]] |[[126 v.C.]] |[[125 v.C.]] |[[124 v.C.]] |[[123 v.C.]] |[[122 v.C.]] |[[121 v.C.]] |- |[[120 v.C.]] |[[119 v.C.]] |[[118 v.C.]] |[[117 v.C.]] |[[116 v.C.]] |[[115 v.C.]] |[[114 v.C.]] |[[113 v.C.]] |[[112 v.C.]] |[[111 v.C.]] |- |[[110 v.C.]] |[[109 v.C.]] |[[-108|108 v.C.]] |[[107 v.C.]] |[[106 v.C.]] |[[105 v.C.]] |[[104 v.C.]] |[[103 v.C.]] |[[102 v.C.]] |[[101 v.C.]] |} [[Kategorie:2de eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] nn6altrfj8apllp4xliz155p7wsumr9 2519272 2519269 2022-08-15T04:59:22Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/114.79.20.142|114.79.20.142]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Oesjaar|Oesjaar]] wikitext text/x-wiki Die '''2de eeu v.C.''' het geduur van [[200 v.C.|200]] tot [[101 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[3de eeu v.C.|<< 3de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 2de eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[1ste eeu v.C.|1ste eeu v.C. >>]] |- |[[200 v.C.]] |[[199 v.C.]] |[[198 v.C.]] |[[197 v.C.]] |[[196 v.C.]] |[[195 v.C.]] |[[194 v.C.]] |[[193 v.C.]] |[[192 v.C.]] |[[191 v.C.]] |- |[[190 v.C.]] |[[189 v.C.]] |[[188 v.C.]] |[[187 v.C.]] |[[186 v.C.]] |[[185 v.C.]] |[[184 v.C.]] |[[183 v.C.]] |[[182 v.C.]] |[[181 v.C.]] |- |[[180 v.C.]] |[[179 v.C.]] |[[178 v.C.]] |[[177 v.C.]] |[[176 v.C.]] |[[175 v.C.]] |[[174 v.C.]] |[[173 v.C.]] |[[172 v.C.]] |[[171 v.C.]] |- |[[170 v.C.]] |[[169 v.C.]] |[[168 v.C.]] |[[167 v.C.]] |[[166 v.C.]] |[[165 v.C.]] |[[164 v.C.]] |[[163 v.C.]] |[[162 v.C.]] |[[161 v.C.]] |- |[[160 v.C.]] |[[159 v.C.]] |[[158 v.C.]] |[[157 v.C.]] |[[156 v.C.]] |[[155 v.C.]] |[[154 v.C.]] |[[153 v.C.]] |[[152 v.C.]] |[[151 v.C.]] |- |[[150 v.C.]] |[[149 v.C.]] |[[148 v.C.]] |[[147 v.C.]] |[[146 v.C.]] |[[145 v.C.]] |[[144 v.C.]] |[[143 v.C.]] |[[142 v.C.]] |[[141 v.C.]] |- |[[140 v.C.]] |[[139 v.C.]] |[[138 v.C.]] |[[137 v.C.]] |[[136 v.C.]] |[[135 v.C.]] |[[134 v.C.]] |[[133 v.C.]] |[[132 v.C.]] |[[131 v.C.]] |- |[[130 v.C.]] |[[129 v.C.]] |[[128 v.C.]] |[[127 v.C.]] |[[126 v.C.]] |[[125 v.C.]] |[[124 v.C.]] |[[123 v.C.]] |[[122 v.C.]] |[[121 v.C.]] |- |[[120 v.C.]] |[[119 v.C.]] |[[118 v.C.]] |[[117 v.C.]] |[[116 v.C.]] |[[115 v.C.]] |[[114 v.C.]] |[[113 v.C.]] |[[112 v.C.]] |[[111 v.C.]] |- |[[110 v.C.]] |[[109 v.C.]] |[[108 v.C.]] |[[107 v.C.]] |[[106 v.C.]] |[[105 v.C.]] |[[104 v.C.]] |[[103 v.C.]] |[[102 v.C.]] |[[101 v.C.]] |} [[Kategorie:2de eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] mjgf3kouz3xr32wyhuz6kq8ak72fah0 0 3713 2519198 2444329 2022-08-14T17:12:30Z Rkt2312 106586 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = '''República Bolivariana de Venezuela''' |volle_naam = '''Bolivariaanse Republiek Venezuela''' |algemene_naam = Venezuela |beeld_vlag = Flag of Venezuela.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Venezuela.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Venezuela (orthographic projection).svg |leuse = ''Dios y Federación''<br /><small>''([[Spaans]] vir: "God en Federasie")''</small> |volkslied = ''[[Gloria al Bravo Pueblo]]''<br /><small>''(Spaans vir: "Eer aan die dapper mense")''</small><center>[[Lêer:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Spaans]] |hoofstad = [[Caracas]] {{Koördinate|10|30|N|66|58|W}} |latd = 10 |latm = 30 |latNS = N |longd = 66 |longm = 58 |longEW = W |grootste_stad = [[Caracas]] |regeringsvorm = Federale presidensiële<br />grondwetlike<br />Sosiaal-Bolivariaanse<br />[[republiek]] |leiertitels = <br /><br /><br />• [[President]]<br /><br />• [[Adjunkpresident]] |leiername = [[Juan Guaidó]] (''omstrede'')<br />[[Nicolás Maduro]] (''omstrede'')<br />[[Delcy Rodríguez]] (''omstrede'') |oppervlak_rang = 32^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 916&nbsp;445 |oppervlakmi² = 353&nbsp;841 |persent_water = 3,2 |bevolking_skatting = 31&nbsp;568&nbsp;179<ref>{{cite web |url=https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title=World Population Prospects: The 2017 Revision |type=custom data acquired via website |publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division |website=ESA.UN.org |access-date=16 September 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180824094819/https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |archive-date=24 Augustus 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |bevolking_rang = 44^ste |bevolking_skatting_jaar = |bevolking_sensus = 28&nbsp;946&nbsp;101 |bevolking_sensus_jaar = 2011 |bevolkingsdigtheid = 33,74 |bevolkingsdigtheidmi² = 87,4 |bevolkingsdigtheidrang = 181^ste |BBP_PPP = ''geen data''<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=12&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=299&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Venezuela |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2019 |accessdate=16 September 2019}}</ref> |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = 2019 |BBP_PPP_per_kapita = ''geen data''<ref name=imf2 /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = $76,458&nbsp;miljard<ref name=imf2 /> |BBP_rang = 51^ste |BBP_jaar = 2013 |BBP_per_kapita = $2&nbsp;724<ref name=imf2 /> |BBP_per_kapita_rang = 93^ste |onafhanklikheidstipe = • van [[Spanje]]<br />• van [[Groot-Colombia]]<br />• Erken<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[5 Julie]] [[1811]]<br />[[13 Januarie]] [[1830]]<br />[[29 Maart]] [[1845]]<br />[[15 Desember]] [[1999]] |MOI = {{wins}} 0,761<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |title=2018 Human Development Report |date=2018 |access-date=16 September 2019 |publisher=United Nations Development Programme |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200531214433/http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |archive-date=31 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |MOI_rang = 78^ste |MOI_jaar = 2017 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = 46,9<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=VE |title=Gini Index |publisher=[[Wêreldbank]] |access-date=16 September 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009105725/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI%3Flocations%3DVE |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2006 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Venezolaanse bolívar|Bolívar]] |geldeenheid_kode = VEF |land_kode = VE |tydsone = VET |utc_afwyking = [[UTC-04|-4]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC-04:30|-4½]] |internet_domein = [[.ve]] |skakelkode = 58 |voetskrif = }} '''Venezuela''' ([[Spaans]]: [beneˈswela], {{Audio|Venezuela.ogg|luister}}; letterlik: "klein [[Venesië]]"), amptelik die '''Bolivariaanse Republiek Venezuela''' (Spaans: ''República Bolivariana de Venezuela'', [reˈpuβlikɑ βoliβɑˈɾjɑnɑ ðe βeneˈswelɑ]), is 'n land in die noorde van [[Suid-Amerika]]. Dit grens aan die [[Karibiese See]] en die [[Atlantiese Oseaan]] aan die noorde, [[Guyana]] aan die ooste, [[Brasilië]] aan die suide en [[Colombia]] aan die weste. Net noord van Venezuela lê die Karibiese lande van [[Aruba]], [[Bonaire]], [[Curaçao]] en [[Trinidad en Tobago]]. == Deelstate == [[Lêer:Venezuela BMNG.png|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Venezuela]] Venezuela word verdeel in 23 deelstate (''estados''), een federale distrik (''distrito capital'') en een federale afhanklike (''dependencias federales''), gemerk deur 'n *: {{columns-list|2| * [[Amazonas, Venezuela|Amazonas]] * [[Anzoátegui (deelstaat)|Anozátegui]] * [[Apure]] * [[Aragua]] * [[Barinas]] * [[Bolívar (deelstaat)|Bolívar]] * [[Carabobo]] * [[Cojedes]] * [[Delta Amacuro]] * [[Falcón (deelstaat)|Falcón]] * [[Venezolaanse Federale Afhanklikheid|Federale Afhanklikheid]] * * [[Venezolaanse Hoofstad Distrik|Hoofstad Distrik]] * * [[Guárico]] * [[Lara (deelstaat)|Lara]] * [[Mérida (deelstaat)|Mérida]] * [[Miranda (deelstaat)|Miranda]] * [[Monagas]] * [[Nueva Esparta]] * [[Portuguesa]] * [[Sucre (deelstaat)|Sucre]] * [[Táchira]] * [[Trujillo]] * [[Vargas (deelstaat)|Vargas]] * [[Yaracuy]] * [[Zulia]] }} == Geografie == [[Lêer:Ve-map.png|duimnael|links|Kaart van Venezuela]] Venezuela het 'n verskeidenheid van landskappe, soos die noordelike gedeeltes van die [[Andes]]gebergte in die noordweste en langs die noordelike [[Karibiese See|Karibiese kus]], waar die hoogste punt, die piek [[Pico Bolivar]] teen 'n hoogte van 5&nbsp;007&nbsp;m is. Noord van Venezuela se vasteland lê [[Los Roques]], 'n reeks [[koraal]]eilande. Ook in die Noordweste is die laeveld gebiede rondom die [[Maracaibomeer]] en die [[Golf van Venezuela]]. Die sentrale deel van die land word gekenmerk deur uitgestrekte vlaktes genoem ''llanos'' wat strek van die Colombiaanse grens tot die [[rivierdelta]] van die [[Río Orinoco]] in die ooste. In die suide is die [[Hoogland van Guyana]], tuiste van die [[Angel-val]], die wêreld se hoogste [[waterval]]. Die [[klimaat]] is tropies en oor die algemeen warm en vogtig, alhoewel meer gematig in die hooglande. Die hoofstad [[Caracas]] is ook die land se grootste stad. Ander groot stede is onder andere [[Maracaibo]], [[Barquisimeto]], [[Valencia, Venezuela|Valencia]], [[Maracay]] en [[Ciudad Guayana]]. == Klimaat en plantegroei == Venezuela het 'n tropiese klimaat, met 'n [[reën]]seisoen van April tot November en 'n droë seisoen van Desember tot Maart, asook 'n baie bestendige temperatuur. Die reënval en [[temperatuur]] toon binne die algemene klimaatbeeld egter aansienlike verskille, wat veral deur die verskille in hoogte veroorsaak word. Daar is ook plantegroeiverskille wat deels aan hoogteverskille toegeskryf kan word. Die Orinoco-bekken en die laer dele van die hoogland van Guiana het ’n weelderige tropiese plantegroei, wat in die [[Llanos]] oorgaan in grasland en in die berge in subtropiese [[plant]]egroei, terwyl dit bo 1&nbsp;500&nbsp;m geleidelik 'n hooggebergteplantegroei kry. Die yl bevolkte suidelike dele van Venezuela het 'n veelsoortige [[dier]]elewe met onder meer verskillende groot [[Felidae|katagtiges]], verskillende [[aap]]spesies, [[knaagdier]]e en [[reptiel]]e. Die Orinocobekken het weer baie tropiese [[voël]]spesies. == Sien ook == * [[Klein-Venedig]] * [[Los Monjes eilande]] == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronnelys == * ''[[Wêreldspektrum]]'', 1982, ISBN 0-908409-69-9, volume 28, bl. 57 == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{es}} [http://www.gobiernoenlinea.ve/ Gobierno en Línea] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010625100419/http://www.gobiernoenlinea.ve/ |date=25 Junie 2001 }} – Amptelike staatswebwerf * {{es}} [http://www.venezuela.gov.ve/ Presidencia de la República de Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090319201106/http://www.venezuela.gov.ve/ |date=19 Maart 2009 }} – amptelike presidentswebwerf * {{es}} [http://www.asambleanacional.gov.ve/ Asamblea Nacional] – Amptelike parlementêre webwerf * {{es}} [http://numismondo.com/pm/ven/ Banknote van Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061209062548/http://numismondo.com/pm/ven/ |date= 9 Desember 2006 }} * {{es}} [http://www.marceloanelli.com/xoom/ Fotos van Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050405212128/http://www.marceloanelli.com/xoom/ |date= 5 April 2005 }} * {{es}} [http://www.margarita-island-venezuela.com/ Isla Margarita, Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060209032418/http://www.margarita-island-venezuela.com/ |date= 9 Februarie 2006 }} {{Lande van Suid-Amerika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Venezuela| ]] [[Kategorie:Voormalige Spaanse kolonies]] 8afmbjeoexos1150aiep6idwtyiq84a 2519201 2519198 2022-08-14T17:22:32Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = '''República Bolivariana de Venezuela''' |volle_naam = '''Bolivariaanse Republiek Venezuela''' |algemene_naam = Venezuela |beeld_vlag = Flag of Venezuela.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Venezuela.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Venezuela (orthographic projection).svg |leuse = ''Dios y Federación''<br /><small>''([[Spaans]] vir: "God en Federasie")''</small> |volkslied = ''[[Gloria al Bravo Pueblo]]''<br /><small>''(Spaans vir: "Eer aan die dapper mense")''</small><center>[[Lêer:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Spaans]] |hoofstad = [[Caracas]] {{Koördinate|10|30|N|66|58|W}} |latd = 10 |latm = 30 |latNS = N |longd = 66 |longm = 58 |longEW = W |grootste_stad = [[Caracas]] |regeringsvorm = Federale presidensiële<br />grondwetlike<br />Sosiaal-Bolivariaanse<br />[[republiek]] |leiertitels = <br /><br /><br />• [[President]]<br /><br />• [[Adjunkpresident]] |leiername = [[Nicolás Maduro]] (''omstrede'')<br />[[Delcy Rodríguez]] |oppervlak_rang = 32^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 916&nbsp;445 |oppervlakmi² = 353&nbsp;841 |persent_water = 3,2 |bevolking_skatting = 31&nbsp;568&nbsp;179<ref>{{cite web |url=https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title=World Population Prospects: The 2017 Revision |type=custom data acquired via website |publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division |website=ESA.UN.org |access-date=16 September 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180824094819/https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |archive-date=24 Augustus 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |bevolking_rang = 44^ste |bevolking_skatting_jaar = 2021 |bevolking_sensus = 28&nbsp;199&nbsp;867 |bevolking_sensus_jaar = 2011 |bevolkingsdigtheid = 33,74 |bevolkingsdigtheidmi² = 87,4 |bevolkingsdigtheidrang = 181^ste |BBP_PPP = ''geen data''<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=12&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=299&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Venezuela |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2019 |accessdate=16 September 2019}}</ref> |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = 2019 |BBP_PPP_per_kapita = ''geen data''<ref name=imf2 /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = $76,458&nbsp;miljard<ref name=imf2 /> |BBP_rang = 51^ste |BBP_jaar = 2013 |BBP_per_kapita = $2&nbsp;724<ref name=imf2 /> |BBP_per_kapita_rang = 93^ste |onafhanklikheidstipe = • van [[Spanje]]<br />• van [[Groot-Colombia]]<br />• Erken<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[5 Julie]] [[1811]]<br />[[13 Januarie]] [[1830]]<br />[[29 Maart]] [[1845]]<br />[[15 Desember]] [[1999]] |MOI = {{wins}} 0,761<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |title=2018 Human Development Report |date=2018 |access-date=16 September 2019 |publisher=United Nations Development Programme |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200531214433/http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |archive-date=31 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |MOI_rang = 78^ste |MOI_jaar = 2017 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = 46,9<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=VE |title=Gini Index |publisher=[[Wêreldbank]] |access-date=16 September 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009105725/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI%3Flocations%3DVE |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2006 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Venezolaanse bolívar|Bolívar]] |geldeenheid_kode = VEF |land_kode = VE |tydsone = VET |utc_afwyking = [[UTC-04|-4]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC-04:30|-4½]] |internet_domein = [[.ve]] |skakelkode = 58 |voetskrif = }} '''Venezuela''' ([[Spaans]]: [beneˈswela], {{Audio|Venezuela.ogg|luister}}; letterlik: "klein [[Venesië]]"), amptelik die '''Bolivariaanse Republiek Venezuela''' (Spaans: ''República Bolivariana de Venezuela'', [reˈpuβlikɑ βoliβɑˈɾjɑnɑ ðe βeneˈswelɑ]), is 'n land in die noorde van [[Suid-Amerika]]. Dit grens aan die [[Karibiese See]] en die [[Atlantiese Oseaan]] aan die noorde, [[Guyana]] aan die ooste, [[Brasilië]] aan die suide en [[Colombia]] aan die weste. Net noord van Venezuela lê die Karibiese lande van [[Aruba]], [[Bonaire]], [[Curaçao]] en [[Trinidad en Tobago]]. == Deelstate == [[Lêer:Venezuela BMNG.png|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Venezuela]] Venezuela word verdeel in 23 deelstate (''estados''), een federale distrik (''distrito capital'') en een federale afhanklike (''dependencias federales''), gemerk deur 'n *: {{columns-list|2| * [[Amazonas, Venezuela|Amazonas]] * [[Anzoátegui (deelstaat)|Anozátegui]] * [[Apure]] * [[Aragua]] * [[Barinas]] * [[Bolívar (deelstaat)|Bolívar]] * [[Carabobo]] * [[Cojedes]] * [[Delta Amacuro]] * [[Falcón (deelstaat)|Falcón]] * [[Venezolaanse Federale Afhanklikheid|Federale Afhanklikheid]] * * [[Venezolaanse Hoofstad Distrik|Hoofstad Distrik]] * * [[Guárico]] * [[Lara (deelstaat)|Lara]] * [[Mérida (deelstaat)|Mérida]] * [[Miranda (deelstaat)|Miranda]] * [[Monagas]] * [[Nueva Esparta]] * [[Portuguesa]] * [[Sucre (deelstaat)|Sucre]] * [[Táchira]] * [[Trujillo]] * [[Vargas (deelstaat)|Vargas]] * [[Yaracuy]] * [[Zulia]] }} == Geografie == [[Lêer:Ve-map.png|duimnael|links|Kaart van Venezuela]] Venezuela het 'n verskeidenheid van landskappe, soos die noordelike gedeeltes van die [[Andes]]gebergte in die noordweste en langs die noordelike [[Karibiese See|Karibiese kus]], waar die hoogste punt, die piek [[Pico Bolivar]] teen 'n hoogte van 5&nbsp;007&nbsp;m is. Noord van Venezuela se vasteland lê [[Los Roques]], 'n reeks [[koraal]]eilande. Ook in die Noordweste is die laeveld gebiede rondom die [[Maracaibomeer]] en die [[Golf van Venezuela]]. Die sentrale deel van die land word gekenmerk deur uitgestrekte vlaktes genoem ''llanos'' wat strek van die Colombiaanse grens tot die [[rivierdelta]] van die [[Río Orinoco]] in die ooste. In die suide is die [[Hoogland van Guyana]], tuiste van die [[Angel-val]], die wêreld se hoogste [[waterval]]. Die [[klimaat]] is tropies en oor die algemeen warm en vogtig, alhoewel meer gematig in die hooglande. Die hoofstad [[Caracas]] is ook die land se grootste stad. Ander groot stede is onder andere [[Maracaibo]], [[Barquisimeto]], [[Valencia, Venezuela|Valencia]], [[Maracay]] en [[Ciudad Guayana]]. == Klimaat en plantegroei == Venezuela het 'n tropiese klimaat, met 'n [[reën]]seisoen van April tot November en 'n droë seisoen van Desember tot Maart, asook 'n baie bestendige temperatuur. Die reënval en [[temperatuur]] toon binne die algemene klimaatbeeld egter aansienlike verskille, wat veral deur die verskille in hoogte veroorsaak word. Daar is ook plantegroeiverskille wat deels aan hoogteverskille toegeskryf kan word. Die Orinoco-bekken en die laer dele van die hoogland van Guiana het ’n weelderige tropiese plantegroei, wat in die [[Llanos]] oorgaan in grasland en in die berge in subtropiese [[plant]]egroei, terwyl dit bo 1&nbsp;500&nbsp;m geleidelik 'n hooggebergteplantegroei kry. Die yl bevolkte suidelike dele van Venezuela het 'n veelsoortige [[dier]]elewe met onder meer verskillende groot [[Felidae|katagtiges]], verskillende [[aap]]spesies, [[knaagdier]]e en [[reptiel]]e. Die Orinocobekken het weer baie tropiese [[voël]]spesies. == Sien ook == * [[Klein-Venedig]] * [[Los Monjes eilande]] == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronnelys == * ''[[Wêreldspektrum]]'', 1982, ISBN 0-908409-69-9, volume 28, bl. 57 == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{es}} [http://www.gobiernoenlinea.ve/ Gobierno en Línea] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010625100419/http://www.gobiernoenlinea.ve/ |date=25 Junie 2001 }} – Amptelike staatswebwerf * {{es}} [http://www.venezuela.gov.ve/ Presidencia de la República de Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090319201106/http://www.venezuela.gov.ve/ |date=19 Maart 2009 }} – amptelike presidentswebwerf * {{es}} [http://www.asambleanacional.gov.ve/ Asamblea Nacional] – Amptelike parlementêre webwerf * {{es}} [http://numismondo.com/pm/ven/ Banknote van Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061209062548/http://numismondo.com/pm/ven/ |date= 9 Desember 2006 }} * {{es}} [http://www.marceloanelli.com/xoom/ Fotos van Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050405212128/http://www.marceloanelli.com/xoom/ |date= 5 April 2005 }} * {{es}} [http://www.margarita-island-venezuela.com/ Isla Margarita, Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060209032418/http://www.margarita-island-venezuela.com/ |date= 9 Februarie 2006 }} {{Lande van Suid-Amerika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Venezuela| ]] [[Kategorie:Voormalige Spaanse kolonies]] miajrledueo3jkwd9lbmpcufhf4aoq2 2519202 2519201 2022-08-14T17:25:17Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = '''República Bolivariana de Venezuela''' |volle_naam = '''Bolivariaanse Republiek Venezuela''' |algemene_naam = Venezuela |beeld_vlag = Flag of Venezuela.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Venezuela.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Venezuela (orthographic projection).svg |leuse = ''Dios y Federación''<br /><small>''([[Spaans]] vir: "God en Federasie")''</small> |volkslied = ''[[Gloria al Bravo Pueblo]]''<br /><small>''(Spaans vir: "Eer aan die dapper mense")''</small><center>[[Lêer:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Spaans]] |hoofstad = [[Caracas]] {{Koördinate|10|30|N|66|58|W}} |latd = 10 |latm = 30 |latNS = N |longd = 66 |longm = 58 |longEW = W |grootste_stad = [[Caracas]] |regeringsvorm = Federale presidensiële<br />grondwetlike<br />Sosiaal-Bolivariaanse<br />[[republiek]] |leiertitels = <br /><br /><br />• [[President]]<br />• [[Adjunkpresident]] |leiername = [[Nicolás Maduro]] (''omstrede'')<br />[[Delcy Rodríguez]] |oppervlak_rang = 32^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 916&nbsp;445 |oppervlakmi² = 353&nbsp;841 |persent_water = 3,2 |bevolking_skatting = 31&nbsp;568&nbsp;179<ref>{{cite web |url=https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title=World Population Prospects: The 2017 Revision |type=custom data acquired via website |publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division |website=ESA.UN.org |access-date=16 September 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180824094819/https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |archive-date=24 Augustus 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |bevolking_rang = 44^ste |bevolking_skatting_jaar = 2021 |bevolking_sensus = 28&nbsp;199&nbsp;867 |bevolking_sensus_jaar = 2011 |bevolkingsdigtheid = 33,74 |bevolkingsdigtheidmi² = 87,4 |bevolkingsdigtheidrang = 181^ste |BBP_PPP = ''geen data''<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=12&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=299&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Venezuela |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2019 |accessdate=16 September 2019}}</ref> |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = 2019 |BBP_PPP_per_kapita = ''geen data''<ref name=imf2 /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = $76,458&nbsp;miljard<ref name=imf2 /> |BBP_rang = 51^ste |BBP_jaar = 2013 |BBP_per_kapita = $2&nbsp;724<ref name=imf2 /> |BBP_per_kapita_rang = 93^ste |onafhanklikheidstipe = • van [[Spanje]]<br />• van [[Groot-Colombia]]<br />• Erken<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[5 Julie]] [[1811]]<br />[[13 Januarie]] [[1830]]<br />[[29 Maart]] [[1845]]<br />[[15 Desember]] [[1999]] |MOI = {{wins}} 0,761<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |title=2018 Human Development Report |date=2018 |access-date=16 September 2019 |publisher=United Nations Development Programme |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200531214433/http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |archive-date=31 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |MOI_rang = 78^ste |MOI_jaar = 2017 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = 46,9<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=VE |title=Gini Index |publisher=[[Wêreldbank]] |access-date=16 September 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009105725/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI%3Flocations%3DVE |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2006 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Venezolaanse bolívar|Bolívar]] |geldeenheid_kode = VEF |land_kode = VE |tydsone = VET |utc_afwyking = [[UTC-04|-4]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC-04:30|-4½]] |internet_domein = [[.ve]] |skakelkode = 58 |voetskrif = }} '''Venezuela''' ([[Spaans]]: [beneˈswela], {{Audio|Venezuela.ogg|luister}}; letterlik: "klein [[Venesië]]"), amptelik die '''Bolivariaanse Republiek Venezuela''' (Spaans: ''República Bolivariana de Venezuela'', [reˈpuβlikɑ βoliβɑˈɾjɑnɑ ðe βeneˈswelɑ]), is 'n land in die noorde van [[Suid-Amerika]]. Dit grens aan die [[Karibiese See]] en die [[Atlantiese Oseaan]] aan die noorde, [[Guyana]] aan die ooste, [[Brasilië]] aan die suide en [[Colombia]] aan die weste. Net noord van Venezuela lê die Karibiese lande van [[Aruba]], [[Bonaire]], [[Curaçao]] en [[Trinidad en Tobago]]. == Deelstate == [[Lêer:Venezuela BMNG.png|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Venezuela]] Venezuela word verdeel in 23 deelstate (''estados''), een federale distrik (''distrito capital'') en een federale afhanklike (''dependencias federales''), gemerk deur 'n *: {{columns-list|2| * [[Amazonas, Venezuela|Amazonas]] * [[Anzoátegui (deelstaat)|Anozátegui]] * [[Apure]] * [[Aragua]] * [[Barinas]] * [[Bolívar (deelstaat)|Bolívar]] * [[Carabobo]] * [[Cojedes]] * [[Delta Amacuro]] * [[Falcón (deelstaat)|Falcón]] * [[Venezolaanse Federale Afhanklikheid|Federale Afhanklikheid]] * * [[Venezolaanse Hoofstad Distrik|Hoofstad Distrik]] * * [[Guárico]] * [[Lara (deelstaat)|Lara]] * [[Mérida (deelstaat)|Mérida]] * [[Miranda (deelstaat)|Miranda]] * [[Monagas]] * [[Nueva Esparta]] * [[Portuguesa]] * [[Sucre (deelstaat)|Sucre]] * [[Táchira]] * [[Trujillo]] * [[Vargas (deelstaat)|Vargas]] * [[Yaracuy]] * [[Zulia]] }} == Geografie == [[Lêer:Ve-map.png|duimnael|links|Kaart van Venezuela]] Venezuela het 'n verskeidenheid van landskappe, soos die noordelike gedeeltes van die [[Andes]]gebergte in die noordweste en langs die noordelike [[Karibiese See|Karibiese kus]], waar die hoogste punt, die piek [[Pico Bolivar]] teen 'n hoogte van 5&nbsp;007&nbsp;m is. Noord van Venezuela se vasteland lê [[Los Roques]], 'n reeks [[koraal]]eilande. Ook in die Noordweste is die laeveld gebiede rondom die [[Maracaibomeer]] en die [[Golf van Venezuela]]. Die sentrale deel van die land word gekenmerk deur uitgestrekte vlaktes genoem ''llanos'' wat strek van die Colombiaanse grens tot die [[rivierdelta]] van die [[Río Orinoco]] in die ooste. In die suide is die [[Hoogland van Guyana]], tuiste van die [[Angel-val]], die wêreld se hoogste [[waterval]]. Die [[klimaat]] is tropies en oor die algemeen warm en vogtig, alhoewel meer gematig in die hooglande. Die hoofstad [[Caracas]] is ook die land se grootste stad. Ander groot stede is onder andere [[Maracaibo]], [[Barquisimeto]], [[Valencia, Venezuela|Valencia]], [[Maracay]] en [[Ciudad Guayana]]. == Klimaat en plantegroei == Venezuela het 'n tropiese klimaat, met 'n [[reën]]seisoen van April tot November en 'n droë seisoen van Desember tot Maart, asook 'n baie bestendige temperatuur. Die reënval en [[temperatuur]] toon binne die algemene klimaatbeeld egter aansienlike verskille, wat veral deur die verskille in hoogte veroorsaak word. Daar is ook plantegroeiverskille wat deels aan hoogteverskille toegeskryf kan word. Die Orinoco-bekken en die laer dele van die hoogland van Guiana het ’n weelderige tropiese plantegroei, wat in die [[Llanos]] oorgaan in grasland en in die berge in subtropiese [[plant]]egroei, terwyl dit bo 1&nbsp;500&nbsp;m geleidelik 'n hooggebergteplantegroei kry. Die yl bevolkte suidelike dele van Venezuela het 'n veelsoortige [[dier]]elewe met onder meer verskillende groot [[Felidae|katagtiges]], verskillende [[aap]]spesies, [[knaagdier]]e en [[reptiel]]e. Die Orinocobekken het weer baie tropiese [[voël]]spesies. == Sien ook == * [[Klein-Venedig]] * [[Los Monjes eilande]] == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronnelys == * ''[[Wêreldspektrum]]'', 1982, ISBN 0-908409-69-9, volume 28, bl. 57 == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage}} * {{es}} [http://www.gobiernoenlinea.ve/ Gobierno en Línea] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010625100419/http://www.gobiernoenlinea.ve/ |date=25 Junie 2001 }} – Amptelike staatswebwerf * {{es}} [http://www.venezuela.gov.ve/ Presidencia de la República de Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090319201106/http://www.venezuela.gov.ve/ |date=19 Maart 2009 }} – amptelike presidentswebwerf * {{es}} [http://www.asambleanacional.gov.ve/ Asamblea Nacional] – Amptelike parlementêre webwerf * {{es}} [http://numismondo.com/pm/ven/ Banknote van Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061209062548/http://numismondo.com/pm/ven/ |date= 9 Desember 2006 }} * {{es}} [http://www.marceloanelli.com/xoom/ Fotos van Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050405212128/http://www.marceloanelli.com/xoom/ |date= 5 April 2005 }} * {{es}} [http://www.margarita-island-venezuela.com/ Isla Margarita, Venezuela] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060209032418/http://www.margarita-island-venezuela.com/ |date= 9 Februarie 2006 }} {{Lande van Suid-Amerika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Venezuela| ]] [[Kategorie:Voormalige Spaanse kolonies]] 5g1eaexq18dpgdk76xxk9adcxkq94we 0 3961 2519258 2519110 2022-08-15T02:54:00Z 114.79.20.142 /* Dekades en jare */ wikitext text/x-wiki Die '''3de eeu v.C.''' het geduur van [[300 v.C.|300]] tot [[201 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[4de eeu v.C.|<< 4de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 3de eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|2de eeu v.C. >>]] |- |[[300 v.C.]] |[[299 v.C.]] |[[298 v.C.]] |[[297 v.C.]] |[[296 v.C.]] |[[295 v.C.]] |[[294 v.C.]] |[[293 v.C.]] |[[292 v.C.]] |[[-291|291 v.C.]] |- |[[290 v.C.]] |[[289 v.C.]] |[[288 v.C.]] |[[287 v.C.]] |[[286 v.C.]] |[[285 v.C.]] |[[284 v.C.]] |[[283 v.C.]] |[[282 v.C.]] |[[281 v.C.]] |- |[[280 v.C.]] |[[279 v.C.]] |[[278 v.C.]] |[[277 v.C.]] |[[276 v.C.]] |[[275 v.C.]] |[[274 v.C.]] |[[273 v.C.]] |[[272 v.C.]] |[[271 v.C.]] |- |[[270 v.C.]] |[[269 v.C.]] |[[268 v.C.]] |[[267 v.C.]] |[[266 v.C.]] |[[265 v.C.]] |[[264 v.C.]] |[[263 v.C.]] |[[262 v.C.]] |[[261 v.C.]] |- |[[260 v.C.]] |[[259 v.C.]] |[[258 v.C.]] |[[257 v.C.]] |[[256 v.C.]] |[[255 v.C.]] |[[254 v.C.]] |[[253 v.C.]] |[[252 v.C.]] |[[251 v.C.]] |- |[[250 v.C.]] |[[249 v.C.]] |[[248 v.C.]] |[[247 v.C.]] |[[246 v.C.]] |[[245 v.C.]] |[[244 v.C.]] |[[243 v.C.]] |[[242 v.C.]] |[[241 v.C.]] |- |[[240 v.C.]] |[[239 v.C.]] |[[238 v.C.]] |[[237 v.C.]] |[[236 v.C.]] |[[235 v.C.]] |[[234 v.C.]] |[[233 v.C.]] |[[232 v.C.]] |[[231 v.C.]] |- |[[230 v.C.]] |[[229 v.C.]] |[[228 v.C.]] |[[227 v.C.]] |[[226 v.C.]] |[[225 v.C.]] |[[224 v.C.]] |[[223 v.C.]] |[[222 v.C.]] |[[221 v.C.]] |- |[[220 v.C.]] |[[219 v.C.]] |[[218 v.C.]] |[[217 v.C.]] |[[216 v.C.]] |[[215 v.C.]] |[[214 v.C.]] |[[213 v.C.]] |[[212 v.C.]] |[[211 v.C.]] |- |[[210 v.C.]] |[[209 v.C.]] |[[208 v.C.]] |[[207 v.C.]] |[[206 v.C.]] |[[205 v.C.]] |[[204 v.C.]] |[[203 v.C.]] |[[202 v.C.]] |[[201 v.C.]] |} [[Kategorie:3de eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] 9bl3bvqp8n95uuv36wy9lkm89jb52bk 2519259 2519258 2022-08-15T02:56:37Z 114.79.20.142 /* Dekades en jare */ wikitext text/x-wiki Die '''3de eeu v.C.''' het geduur van [[300 v.C.|300]] tot [[201 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[4de eeu v.C.|<< 4de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 3de eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|2de eeu v.C. >>]] |- |[[300 v.C.]] |[[299 v.C.]] |[[298 v.C.]] |[[297 v.C.]] |[[296 v.C.]] |[[295 v.C.]] |[[294 v.C.]] |[[293 v.C.]] |[[292 v.C.]] |[[-291|291 v.C.]] |- |[[290 v.C.]] |[[-289|289 v.C.]] |[[288 v.C.]] |[[287 v.C.]] |[[286 v.C.]] |[[285 v.C.]] |[[284 v.C.]] |[[283 v.C.]] |[[282 v.C.]] |[[281 v.C.]] |- |[[280 v.C.]] |[[279 v.C.]] |[[278 v.C.]] |[[277 v.C.]] |[[276 v.C.]] |[[275 v.C.]] |[[274 v.C.]] |[[273 v.C.]] |[[272 v.C.]] |[[271 v.C.]] |- |[[270 v.C.]] |[[269 v.C.]] |[[268 v.C.]] |[[267 v.C.]] |[[266 v.C.]] |[[265 v.C.]] |[[264 v.C.]] |[[263 v.C.]] |[[262 v.C.]] |[[261 v.C.]] |- |[[260 v.C.]] |[[259 v.C.]] |[[258 v.C.]] |[[257 v.C.]] |[[256 v.C.]] |[[255 v.C.]] |[[254 v.C.]] |[[253 v.C.]] |[[252 v.C.]] |[[251 v.C.]] |- |[[250 v.C.]] |[[249 v.C.]] |[[248 v.C.]] |[[247 v.C.]] |[[246 v.C.]] |[[245 v.C.]] |[[244 v.C.]] |[[243 v.C.]] |[[242 v.C.]] |[[241 v.C.]] |- |[[240 v.C.]] |[[239 v.C.]] |[[238 v.C.]] |[[237 v.C.]] |[[236 v.C.]] |[[235 v.C.]] |[[234 v.C.]] |[[233 v.C.]] |[[232 v.C.]] |[[231 v.C.]] |- |[[230 v.C.]] |[[229 v.C.]] |[[228 v.C.]] |[[227 v.C.]] |[[226 v.C.]] |[[225 v.C.]] |[[224 v.C.]] |[[223 v.C.]] |[[222 v.C.]] |[[221 v.C.]] |- |[[220 v.C.]] |[[219 v.C.]] |[[218 v.C.]] |[[217 v.C.]] |[[216 v.C.]] |[[215 v.C.]] |[[214 v.C.]] |[[213 v.C.]] |[[212 v.C.]] |[[211 v.C.]] |- |[[210 v.C.]] |[[209 v.C.]] |[[208 v.C.]] |[[207 v.C.]] |[[206 v.C.]] |[[205 v.C.]] |[[204 v.C.]] |[[203 v.C.]] |[[202 v.C.]] |[[201 v.C.]] |} [[Kategorie:3de eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] p9kbmshvd3ctaffa0qk00d53w96uqcy 2519271 2519259 2022-08-15T04:58:57Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/114.79.20.142|114.79.20.142]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Aliwal2012|Aliwal2012]] wikitext text/x-wiki Die '''3de eeu v.C.''' het geduur van [[300 v.C.|300]] tot [[201 v.C.]] == Dekades en jare == {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;border:3px solid grey;min-width:330px;text-align: center;" |- ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[4de eeu v.C.|<< 4de eeu v.C.]] ! colspan="4" style="background:#C3D9FF;border:2px solid grey;min-width:110px;" | 3de eeu v.C. ! colspan="3" style="background:#ffdead;border:2px solid grey;min-width:110px;" | [[2de eeu v.C.|2de eeu v.C. >>]] |- |[[300 v.C.]] |[[299 v.C.]] |[[298 v.C.]] |[[297 v.C.]] |[[296 v.C.]] |[[295 v.C.]] |[[294 v.C.]] |[[293 v.C.]] |[[292 v.C.]] |[[291 v.C.]] |- |[[290 v.C.]] |[[289 v.C.]] |[[288 v.C.]] |[[287 v.C.]] |[[286 v.C.]] |[[285 v.C.]] |[[284 v.C.]] |[[283 v.C.]] |[[282 v.C.]] |[[281 v.C.]] |- |[[280 v.C.]] |[[279 v.C.]] |[[278 v.C.]] |[[277 v.C.]] |[[276 v.C.]] |[[275 v.C.]] |[[274 v.C.]] |[[273 v.C.]] |[[272 v.C.]] |[[271 v.C.]] |- |[[270 v.C.]] |[[269 v.C.]] |[[268 v.C.]] |[[267 v.C.]] |[[266 v.C.]] |[[265 v.C.]] |[[264 v.C.]] |[[263 v.C.]] |[[262 v.C.]] |[[261 v.C.]] |- |[[260 v.C.]] |[[259 v.C.]] |[[258 v.C.]] |[[257 v.C.]] |[[256 v.C.]] |[[255 v.C.]] |[[254 v.C.]] |[[253 v.C.]] |[[252 v.C.]] |[[251 v.C.]] |- |[[250 v.C.]] |[[249 v.C.]] |[[248 v.C.]] |[[247 v.C.]] |[[246 v.C.]] |[[245 v.C.]] |[[244 v.C.]] |[[243 v.C.]] |[[242 v.C.]] |[[241 v.C.]] |- |[[240 v.C.]] |[[239 v.C.]] |[[238 v.C.]] |[[237 v.C.]] |[[236 v.C.]] |[[235 v.C.]] |[[234 v.C.]] |[[233 v.C.]] |[[232 v.C.]] |[[231 v.C.]] |- |[[230 v.C.]] |[[229 v.C.]] |[[228 v.C.]] |[[227 v.C.]] |[[226 v.C.]] |[[225 v.C.]] |[[224 v.C.]] |[[223 v.C.]] |[[222 v.C.]] |[[221 v.C.]] |- |[[220 v.C.]] |[[219 v.C.]] |[[218 v.C.]] |[[217 v.C.]] |[[216 v.C.]] |[[215 v.C.]] |[[214 v.C.]] |[[213 v.C.]] |[[212 v.C.]] |[[211 v.C.]] |- |[[210 v.C.]] |[[209 v.C.]] |[[208 v.C.]] |[[207 v.C.]] |[[206 v.C.]] |[[205 v.C.]] |[[204 v.C.]] |[[203 v.C.]] |[[202 v.C.]] |[[201 v.C.]] |} [[Kategorie:3de eeu v.C.| ]] [[Kategorie:Eeue]] rcjxusd61tufkcg7p21pzoxzcuc8hmc 4 5209 2519203 2519070 2022-08-14T17:29:00Z Aliwal2012 39067 ruil 2 beelde om wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }}a *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|260px|links|'n Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]]<!-- [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]] [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Loodsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik word nie, want almal kan dit verander...'' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) :::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) :En sommer die vroulike bydraers tot Afrikaanse wikipedia ook bedank en aanmoedig, want die hele Augustus is vrouemaand in SA. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) == Reëls vir afkappingsteken/apostroof == Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek. Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van 'n standaarde sleutelboord. Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC) :Op Engelse wikipedia word " ’ " getrou in " ' " verander. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Ons is gelukkig nie Engels hier nie en kan dus nie hulle reëls blindelings hier toepas nie. Wat die apostroof betref sê [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] dat die “ ’ ” korrek is en die “ ' ” is ook aanvaarbaar. Dit is tog dan duidelik. Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm en daar het tot onlangs nog geen haan na gekraai nie. Ek verkies dus die “ ’ ” karakter bloot omdat dit korrek is. Maak julle gerus die regafstrepie, ek sal dit korrigeer indien ek daarby uitkom. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 17:11, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Die teenoorgestelde behoort hier te geld. Die regte vorm is '''’n''' (dink Nederlands, ''een''), maar ''' 'n''' is deesdae ook aanvaarbaar omdat dit maklik is om te tik. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:53, 10 Augustus 2022 (UTC) :::Hoekom moet ons almal wit onderbroekies dra? As jy rooi wil dra, dra dit en los ander uit wat geel wil dra. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:08, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Wit onderbroekies, hahaha! Dalk omdat julle besluit het dat Langenhoven nie kon spel nie en die wisselvorm Sjina hier verban het :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:28, 11 Augustus 2022 (UTC) :::Die AWS reël sê altwee is korrek. Woord-vir-woord sê dit : " Let op die korrekte vorm van die afkappingsteken, naamlik ’ of ', en nie ‘ nie. " So een is nie meer korrek as die ander nie. Nou hoekom verkies jy die een wat moeiliker is vir mense om te tik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:22, 11 Augustus 2022 (UTC) :::: Maar natuurlik, ons is almal gelyk, sommige is net meer gelyk as ander :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:32, 11 Augustus 2022 (UTC) :::::Ek het nog nooit gestry teen die korrektheid van ' nie. Dit is vir my bloot ewe maklik om altwee te tik (op ’n Apple-rekenaar), daarom verkies ek die ’. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 08:01, 12 Augustus 2022 (UTC) ::::::Jy het. Jy het gesê "Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm". So as ' korrek is, dan is daar geen verandering nodig nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 13:32, 12 Augustus 2022 (UTC) == [[Cleopatra VII]] - Voorbladartikel == Kan ons dalk die artikel nou nog in Augustus plaas? Die maand van die vrou... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:06, 10 Augustus 2022 (UTC) :Enige van die ruimteartikels kan oorstaan. Daar is twee. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:27, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Oesjaar, ek dog jy is net met die maan gepla? (Lag) As selfaangestelde bestuurder van die voorbladvolgorde, sal ek Cleopatra vroeër inpas! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:08, 10 Augustus 2022 (UTC) == Theunis C.C. Lombard == Ek wonder of hierdie man nog leef. Is hy baie oud of ontbreek die sterfdatum? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:40, 11 Augustus 2022 (UTC) :Volgens [https://www.identitynumber.org/death-notices-results.php?surname=LOMBARD hier] is 'n "Theunis Christiaan Christoffel Lombard" wat in 1923 gebore is, oorlede. Maar dit gee nie die sterfdatum nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:40, 11 Augustus 2022 (UTC) ::Ek het 'n vraag oor sy sterfdatum op ons FB Groep geplaas. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:46, 11 Augustus 2022 (UTC) == Ou Mukdro was al weer hier in 'n ander gedaante... == Gewonder wanneer hy sy verskyning gaan maak.... Bietjie opwinding op 'n Saterdag aand! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:51, 13 Augustus 2022 (UTC) igu7o59i4loy4vdgevcmro9yssoxatt 2519220 2519203 2022-08-14T19:31:17Z Oesjaar 7467 /* Statistiek oor Suider-Afrika se Wikepedia's... */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }}a *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|260px|links|'n Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]]<!-- [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]] [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Loodsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik word nie, want almal kan dit verander...'' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) :::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) :En sommer die vroulike bydraers tot Afrikaanse wikipedia ook bedank en aanmoedig, want die hele Augustus is vrouemaand in SA. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) == Reëls vir afkappingsteken/apostroof == Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek. Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van 'n standaarde sleutelboord. Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC) :Op Engelse wikipedia word " ’ " getrou in " ' " verander. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Ons is gelukkig nie Engels hier nie en kan dus nie hulle reëls blindelings hier toepas nie. Wat die apostroof betref sê [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] dat die “ ’ ” korrek is en die “ ' ” is ook aanvaarbaar. Dit is tog dan duidelik. Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm en daar het tot onlangs nog geen haan na gekraai nie. Ek verkies dus die “ ’ ” karakter bloot omdat dit korrek is. Maak julle gerus die regafstrepie, ek sal dit korrigeer indien ek daarby uitkom. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 17:11, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Die teenoorgestelde behoort hier te geld. Die regte vorm is '''’n''' (dink Nederlands, ''een''), maar ''' 'n''' is deesdae ook aanvaarbaar omdat dit maklik is om te tik. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:53, 10 Augustus 2022 (UTC) :::Hoekom moet ons almal wit onderbroekies dra? As jy rooi wil dra, dra dit en los ander uit wat geel wil dra. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:08, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Wit onderbroekies, hahaha! Dalk omdat julle besluit het dat Langenhoven nie kon spel nie en die wisselvorm Sjina hier verban het :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:28, 11 Augustus 2022 (UTC) :::Die AWS reël sê altwee is korrek. Woord-vir-woord sê dit : " Let op die korrekte vorm van die afkappingsteken, naamlik ’ of ', en nie ‘ nie. " So een is nie meer korrek as die ander nie. Nou hoekom verkies jy die een wat moeiliker is vir mense om te tik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:22, 11 Augustus 2022 (UTC) :::: Maar natuurlik, ons is almal gelyk, sommige is net meer gelyk as ander :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:32, 11 Augustus 2022 (UTC) :::::Ek het nog nooit gestry teen die korrektheid van ' nie. Dit is vir my bloot ewe maklik om altwee te tik (op ’n Apple-rekenaar), daarom verkies ek die ’. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 08:01, 12 Augustus 2022 (UTC) ::::::Jy het. Jy het gesê "Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm". So as ' korrek is, dan is daar geen verandering nodig nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 13:32, 12 Augustus 2022 (UTC) == [[Cleopatra VII]] - Voorbladartikel == Kan ons dalk die artikel nou nog in Augustus plaas? Die maand van die vrou... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:06, 10 Augustus 2022 (UTC) :Enige van die ruimteartikels kan oorstaan. Daar is twee. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:27, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Oesjaar, ek dog jy is net met die maan gepla? (Lag) As selfaangestelde bestuurder van die voorbladvolgorde, sal ek Cleopatra vroeër inpas! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:08, 10 Augustus 2022 (UTC) == Theunis C.C. Lombard == Ek wonder of hierdie man nog leef. Is hy baie oud of ontbreek die sterfdatum? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:40, 11 Augustus 2022 (UTC) :Volgens [https://www.identitynumber.org/death-notices-results.php?surname=LOMBARD hier] is 'n "Theunis Christiaan Christoffel Lombard" wat in 1923 gebore is, oorlede. Maar dit gee nie die sterfdatum nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:40, 11 Augustus 2022 (UTC) ::Ek het 'n vraag oor sy sterfdatum op ons FB Groep geplaas. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:46, 11 Augustus 2022 (UTC) == Ou Mukdro was al weer hier in 'n ander gedaante... == Gewonder wanneer hy sy verskyning gaan maak.... Bietjie opwinding op 'n Saterdag aand! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:51, 13 Augustus 2022 (UTC) == Statistiek oor Suider-Afrika se Wikepedia's... == Gemeenskap, sien:http://www.greenman.co.za/blog/?p=2872&fbclid=IwAR2lKn8OFs7_GOEvMz3zLtfLT3xVK_rbGheEm2fB_ISbSxrBlYtjd2SC9TY Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:31, 14 Augustus 2022 (UTC) hxunj5teibwzsniq76ozahblmypaj4r 2519274 2519220 2022-08-15T05:18:22Z Oesjaar 7467 /* Geluk prof. Anne-Marie Beukes! */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }}a *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|260px|links|'n Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]]<!-- [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]] [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Loodsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik word nie, want almal kan dit verander...'' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) :::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) :En sommer die vroulike bydraers tot Afrikaanse wikipedia ook bedank en aanmoedig, want die hele Augustus is vrouemaand in SA. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) == Reëls vir afkappingsteken/apostroof == Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek. Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van 'n standaarde sleutelboord. Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC) :Op Engelse wikipedia word " ’ " getrou in " ' " verander. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Ons is gelukkig nie Engels hier nie en kan dus nie hulle reëls blindelings hier toepas nie. Wat die apostroof betref sê [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] dat die “ ’ ” korrek is en die “ ' ” is ook aanvaarbaar. Dit is tog dan duidelik. Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm en daar het tot onlangs nog geen haan na gekraai nie. Ek verkies dus die “ ’ ” karakter bloot omdat dit korrek is. Maak julle gerus die regafstrepie, ek sal dit korrigeer indien ek daarby uitkom. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 17:11, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Die teenoorgestelde behoort hier te geld. Die regte vorm is '''’n''' (dink Nederlands, ''een''), maar ''' 'n''' is deesdae ook aanvaarbaar omdat dit maklik is om te tik. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:53, 10 Augustus 2022 (UTC) :::Hoekom moet ons almal wit onderbroekies dra? As jy rooi wil dra, dra dit en los ander uit wat geel wil dra. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:08, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Wit onderbroekies, hahaha! Dalk omdat julle besluit het dat Langenhoven nie kon spel nie en die wisselvorm Sjina hier verban het :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:28, 11 Augustus 2022 (UTC) :::Die AWS reël sê altwee is korrek. Woord-vir-woord sê dit : " Let op die korrekte vorm van die afkappingsteken, naamlik ’ of ', en nie ‘ nie. " So een is nie meer korrek as die ander nie. Nou hoekom verkies jy die een wat moeiliker is vir mense om te tik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:22, 11 Augustus 2022 (UTC) :::: Maar natuurlik, ons is almal gelyk, sommige is net meer gelyk as ander :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:32, 11 Augustus 2022 (UTC) :::::Ek het nog nooit gestry teen die korrektheid van ' nie. Dit is vir my bloot ewe maklik om altwee te tik (op ’n Apple-rekenaar), daarom verkies ek die ’. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 08:01, 12 Augustus 2022 (UTC) ::::::Jy het. Jy het gesê "Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm". So as ' korrek is, dan is daar geen verandering nodig nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 13:32, 12 Augustus 2022 (UTC) == [[Cleopatra VII]] - Voorbladartikel == Kan ons dalk die artikel nou nog in Augustus plaas? Die maand van die vrou... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:06, 10 Augustus 2022 (UTC) :Enige van die ruimteartikels kan oorstaan. Daar is twee. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:27, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Oesjaar, ek dog jy is net met die maan gepla? (Lag) As selfaangestelde bestuurder van die voorbladvolgorde, sal ek Cleopatra vroeër inpas! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:08, 10 Augustus 2022 (UTC) == Theunis C.C. Lombard == Ek wonder of hierdie man nog leef. Is hy baie oud of ontbreek die sterfdatum? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:40, 11 Augustus 2022 (UTC) :Volgens [https://www.identitynumber.org/death-notices-results.php?surname=LOMBARD hier] is 'n "Theunis Christiaan Christoffel Lombard" wat in 1923 gebore is, oorlede. Maar dit gee nie die sterfdatum nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:40, 11 Augustus 2022 (UTC) ::Ek het 'n vraag oor sy sterfdatum op ons FB Groep geplaas. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:46, 11 Augustus 2022 (UTC) == Ou Mukdro was al weer hier in 'n ander gedaante... == Gewonder wanneer hy sy verskyning gaan maak.... Bietjie opwinding op 'n Saterdag aand! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:51, 13 Augustus 2022 (UTC) == Statistiek oor Suider-Afrika se Wikepedia's... == Gemeenskap, sien:http://www.greenman.co.za/blog/?p=2872&fbclid=IwAR2lKn8OFs7_GOEvMz3zLtfLT3xVK_rbGheEm2fB_ISbSxrBlYtjd2SC9TY Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:31, 14 Augustus 2022 (UTC) == Geluk prof. Anne-Marie Beukes! == Geluk aan prof. [[Anne-Marie Beukes]], HUB van die SA Akademie vir Kuns en Wetenskap,m wat vandag verjaar! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:18, 15 Augustus 2022 (UTC) 58ciu6j29ympviyf5mt7dg2ys62rfd7 2519275 2519274 2022-08-15T05:18:50Z Oesjaar 7467 /* Geluk prof. Anne-Marie Beukes! */ Ai! wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }}a *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|260px|links|'n Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]]<!-- [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]] [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Loodsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik word nie, want almal kan dit verander...'' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) :::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) :En sommer die vroulike bydraers tot Afrikaanse wikipedia ook bedank en aanmoedig, want die hele Augustus is vrouemaand in SA. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) == Reëls vir afkappingsteken/apostroof == Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek. Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van 'n standaarde sleutelboord. Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC) :Op Engelse wikipedia word " ’ " getrou in " ' " verander. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Ons is gelukkig nie Engels hier nie en kan dus nie hulle reëls blindelings hier toepas nie. Wat die apostroof betref sê [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] dat die “ ’ ” korrek is en die “ ' ” is ook aanvaarbaar. Dit is tog dan duidelik. Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm en daar het tot onlangs nog geen haan na gekraai nie. Ek verkies dus die “ ’ ” karakter bloot omdat dit korrek is. Maak julle gerus die regafstrepie, ek sal dit korrigeer indien ek daarby uitkom. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 17:11, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Die teenoorgestelde behoort hier te geld. Die regte vorm is '''’n''' (dink Nederlands, ''een''), maar ''' 'n''' is deesdae ook aanvaarbaar omdat dit maklik is om te tik. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:53, 10 Augustus 2022 (UTC) :::Hoekom moet ons almal wit onderbroekies dra? As jy rooi wil dra, dra dit en los ander uit wat geel wil dra. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:08, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Wit onderbroekies, hahaha! Dalk omdat julle besluit het dat Langenhoven nie kon spel nie en die wisselvorm Sjina hier verban het :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:28, 11 Augustus 2022 (UTC) :::Die AWS reël sê altwee is korrek. Woord-vir-woord sê dit : " Let op die korrekte vorm van die afkappingsteken, naamlik ’ of ', en nie ‘ nie. " So een is nie meer korrek as die ander nie. Nou hoekom verkies jy die een wat moeiliker is vir mense om te tik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:22, 11 Augustus 2022 (UTC) :::: Maar natuurlik, ons is almal gelyk, sommige is net meer gelyk as ander :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:32, 11 Augustus 2022 (UTC) :::::Ek het nog nooit gestry teen die korrektheid van ' nie. Dit is vir my bloot ewe maklik om altwee te tik (op ’n Apple-rekenaar), daarom verkies ek die ’. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 08:01, 12 Augustus 2022 (UTC) ::::::Jy het. Jy het gesê "Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm". So as ' korrek is, dan is daar geen verandering nodig nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 13:32, 12 Augustus 2022 (UTC) == [[Cleopatra VII]] - Voorbladartikel == Kan ons dalk die artikel nou nog in Augustus plaas? Die maand van die vrou... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:06, 10 Augustus 2022 (UTC) :Enige van die ruimteartikels kan oorstaan. Daar is twee. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:27, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Oesjaar, ek dog jy is net met die maan gepla? (Lag) As selfaangestelde bestuurder van die voorbladvolgorde, sal ek Cleopatra vroeër inpas! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:08, 10 Augustus 2022 (UTC) == Theunis C.C. Lombard == Ek wonder of hierdie man nog leef. Is hy baie oud of ontbreek die sterfdatum? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:40, 11 Augustus 2022 (UTC) :Volgens [https://www.identitynumber.org/death-notices-results.php?surname=LOMBARD hier] is 'n "Theunis Christiaan Christoffel Lombard" wat in 1923 gebore is, oorlede. Maar dit gee nie die sterfdatum nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:40, 11 Augustus 2022 (UTC) ::Ek het 'n vraag oor sy sterfdatum op ons FB Groep geplaas. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:46, 11 Augustus 2022 (UTC) == Ou Mukdro was al weer hier in 'n ander gedaante... == Gewonder wanneer hy sy verskyning gaan maak.... Bietjie opwinding op 'n Saterdag aand! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:51, 13 Augustus 2022 (UTC) == Statistiek oor Suider-Afrika se Wikepedia's... == Gemeenskap, sien:http://www.greenman.co.za/blog/?p=2872&fbclid=IwAR2lKn8OFs7_GOEvMz3zLtfLT3xVK_rbGheEm2fB_ISbSxrBlYtjd2SC9TY Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:31, 14 Augustus 2022 (UTC) == Geluk prof. Anne-Marie Beukes! == Geluk aan prof. [[Anne-Marie Beukes]], HUB van die SA Akademie vir Kuns en Wetenskap, wat vandag verjaar! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:18, 15 Augustus 2022 (UTC) tp1h813xbck9tft8n9yxsizdl225brl 0 7304 2519322 2510461 2022-08-15T09:48:24Z Aliwal2012 39067 skuif verdwaalde sin oor Europese Sokkerkampioenskap 2012 na "Sport"-gedeelte wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Oekraïne |volle_naam = <small>Україна ([[Oekraïens]])</small> |algemene_naam = Oekraïne |beeld_vlag = Flag of Ukraine.svg |beeld_wapen = Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Ukraine - disputed (orthographic projection).svg |leuse = |volkslied = ''Ще не вмерла України''<br /><small>([[Transliterasie|tr.]]: ''Sjtsje ne wmerla Oekrajini'')</small><br /><small>''([[Oekraïens]] vir: "Oekraïne het nog nie vergaan nie")''</small><center>[[Lêer:Anthem of Ukraine instrumental.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Oekraïens]] |hoofstad = [[Kijif]] {{Koördinate|50|27|N|30|30|O}} |latd = 50 |latm = 27 |latNS = N |longd = 30 |longm = 30 |longEW = O |grootste_stad = [[Kijif]] |regeringsvorm = Unitêre semi-presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President van Oekraïne|President]]<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Wolodimir Zelenski]]<br />[[Denis Sjmihal]] |oppervlak_rang = 45^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 603&nbsp;628 |oppervlakmi² = 233&nbsp;062 |persent_water = 3,8<ref>{{en}} {{cite book |last1=Jhariya |first1=M.K. |last2=Meena |first2=R.S. |last3=Banerjee |first3=A. |title=Ecological Intensification of Natural Resources for Sustainable Agriculture |publisher=Springer Singapore |year=2021 |isbn=978-981-334-203-3 |url=https://books.google.com/books?id=Bf4hEAAAQBAJ&pg=PA40 |accessdate=31 Maart 2022 |page=40}}</ref> |bevolking_skatting = 41&nbsp;167&nbsp;336<ref>{{en}} {{cite web |url=https://ukrstat.org/en/operativ/operativ2020/ds/kn/xls/kn1220_ue.xls|title=Population (by estimate) as of 1 January 2022. |publisher=Oekraïense Statistiekkantoor |accessdate=20 Februarie 2022 |archive-date=6 Maart 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210306154326/https://ukrstat.org/en/operativ/operativ2020/ds/kn/xls/kn1220_ue.xls |url-status=dead}}</ref><br /><small>(sonder [[Krim]] en [[Sewastopol]])</small> |bevolking_skatting_jaar = 2019 |bevolking_rang = 36^ste |bevolking_sensus = 48&nbsp;457&nbsp;102<ref>{{en}} {{cite web |url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/ |title=Population by ethnic nationality, 1 January, year |publisher=Oekraïense Statistiekkantoor |accessdate=17 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200430211623/http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/ |archive-date=30 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2001 |bevolkingsdigtheid = 73,8 |bevolkingsdigtheidmi² = 191,1 |bevolkingsdigtheidrang = 115^de |BBP_PPP = $588,433&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report?c=926,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2027&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Ukraine |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2022 |accessdate=24 Junie 2022}}</ref> |BBP_PPP_rang = 48^ste |BBP_PPP_jaar = 2021 |BBP_PPP_per_kapita = $14&nbsp;325<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 108^ste |BBP = $198,316&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 56^ste |BBP_jaar = 2021 |BBP_per_kapita = $4&nbsp;828<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 119^de |onafhanklikheidstipe = Vorming |onafhanklikheidsgebeure = • [[Kiëf-Roes]]<br />• Koninkryk<br />Galisië-Wolinië<br />• Kosak-hetmanaat<br />• Oekraïense<br />Volksrepubliek<br />• Wes-Oekraïense<br />Volksrepubliek<br />• Vereniging<br />• [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek|Oekraïense SSR]]<br />• Karpato-Oekraïne<br />• Sowjetse anneskie<br />van Wes-Oekraïne<br />• Onafhanklikheidsverklaring<br />• Onafhanklikheid<br />van die [[Sowjetunie]]<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[879]]<br /><br />[[1199]]<br />[[18 Augustus]] [[1649]]<br /><br />[[10 Junie]] [[1917]]<br /><br />[[1 November]] [[1918]]<br />[[22 Januarie]] [[1919]]<br />[[10 Maart]] [[1919]]<br />[[8 Oktober]] [[1938]]<br /><br />[[15 November]] [[1939]]<br />[[30 Junie]] [[1941]]<br /><br />[[24 Augustus]] [[1991]]<br />[[28 Junie]] [[1996]] |MOI = {{wins}} 0,779<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |title=Human Development Report 2020 |publisher=United Nations Development Programme |date=2020 |accessdate=22 Mei 2022}}</ref> |MOI_rang = 74^ste |MOI_jaar = 2019 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = 25,6<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=UA |title=Gini Index |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=24 Junie 2022}}</ref> |Gini_rang = 18^de |Gini_jaar = 2020 |Gini_kategorie = {{kleur|#090|laag}} |geldeenheid = [[Oekraïense griwnja|Griwnja]], гривня |geldeenheid_kode = UAH |land_kode = UA |tydsone = OET |utc_afwyking = [[UTC+02:00|+2]] |tydsone_somer = OEST |utc_afwyking_DST = [[UTC+03:00|+3]] |internet_domein = [[.ua]], .укр |skakelkode = 380 |voetskrif = }} '''Oekraïne''' ([[Oekraïens]]: ''Україна'', ''Oekrajina'', {{Audio|Uk-Україна.ogg|luister}}) is 'n [[land]] in [[Oos-Europa]] wat in die suide aan die [[Swartsee]], in die ooste aan [[Rusland]], in die noorde aan [[Belarus]] en in die weste aan [[Pole]], [[Slowakye]], [[Hongarye]], [[Roemenië]] en [[Moldowa]] grens. [[Lêer:Flag colors.jpg|duimnael|links|Die blou hemel en uitgestrekte graanvelde versinnebeeld die nasionale kleure van Oekraïne]] [[Lêer:Ukraine-CIA WFB Map.png|duimnael|links|Kaart van Oekraïne]] [[Lêer:Ukraine topo en.jpg|duimnael|links|Topografiese kaart van Oekraïne]] Oekraïne is die tweede grootste land in Europa ná die Russiese Federasie en die grootste wat in sy geheel in Europa lê. Die hoofstad is [[Kijif]]. Noord van Kijif lê [[Tsjornobil]] (vroeër bekend as Tsjernobil) wat met die kernramp van 1986 verbind word. Drie groot riviere deurkruis die land, die [[Dnjepr|Dnipro]] (in die weste tot onlangs hoofsaaklik bekend onder sy Russiese naam Dnjepr), die [[Dnister]] en die [[Donets]]. Deur die loop van die geskiedenis het Oekraïne en sy streke deel uitgemaak van minstens 14 verskillende state voordat dit uiteindelik in die laat 20ste eeu as onafhanklike republiek gevestig is. Die belangrikste van hierdie moondhede was die Koninkryk Pole-Litaue, die Russiese Tsareryk en die Sowjetunie.<ref>{{de}} [http://www.bpb.de/izpb/209719/geschichte-der-ukraine-im-ueberblick ''Bundeszentrale für politische Bildung (bpb): Geschichte der UKraine im Überblick. Besoek op 31 Maart 2019'']</ref> Volgens oorlewerings was [[Kiëf-Roes]], 'n ryk wat in die 9de eeu deur Skandinawiese [[Warangiërs]] gestig is, die eerste histories gedokumenteerde Oos-Slawiese staat. Dit het in die Middeleeue tot 'n magtige ryk ontwikkel, maar later, in die 12de eeu, verbrokkel. Teen die middel van die 14de eeu het Oekraïense gebiede onder die bewind van drie vreemde moondhede gestaan – die [[Goue Horde]], die Grootvorstedom Litaue en die Koninkryk Pole. Ná die [[Groot Nordiese Oorlog]] (1700–1721) het Oekraïense gebiede deel geword van 'n aantal streeksmoondhede. In die 19de eeu is die grootste deel van die land by die Russiese Ryk ingelyf, terwyl die res onder Oostenryks-Hongaarse bewind gestaan het. Ná die [[Eerste Wêreldoorlog|Eerste Wêreld-]] en die Russiese Burgeroorlog is Oekraïne deur gewapende konflikte geteister, terwyl tussen 1917 en 1921 verskeie pogings onderneem is om die land as onafhanklike staat te herstel. Ondanks internasionale erkenning het Oekraïne onder Sowjet-Russiese invloed gekom om op 30 Desember 1922 as [[Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek]] een van die stigtersrepublieke van die [[Sowjetunie]] te word. Kort voor en ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] is gebiede langs die westelike grens by die Oekraïense SSR ingelyf. In 1954 het die [[Krim]]skiereiland onder Oekraïense administrasie gekom. Die Oekraïense SSR was in 1945 een van die stigterslede van die [[Verenigde Nasies]]. Oekraïne het sy onafhanklikheid ná die verbrokkeling van die Sowjetunie in 1991 herwin. Die oorskakeling na 'n [[markekonomie]] was 'n moeilike proses wat met 'n lang resessie gepaard gegaan het. Die globale ekonomiese krisis in 2008 het die land nog eens in 'n resessie gedompel. Intussen toon die Oekraïense [[bruto binnelandse produk]] hoë jaarlikse groeisyfers. Oekraïne het tot 'n belangrike mark van globale betekenis ontwikkel en was in 2011 die derde grootste [[graan]]uitvoerder ter wêreld. == Etimologie == === Landsnaam === [[Lêer:Poland under Jagello.jpg|duimnael|''Oekraïne'' onder Władysław II Jagiełło van Pole as "Ukraine"]] [[Lêer:Ukraina-1556.jpg|duimnael|Uittreksel uit die Evangelie van Peresopnytsia (Matteus 19,1) (1556), waar die woord "ukrainy" (оукраины) met "kus" (KJV-Bybel) of "streek "(NIV-Bybel) ooreenstem]] [[Lêer:Kiovia Palatinatus. Beauplan 1664.jpg|duimnael|Titel van die Beauplan-kaart "Ukrainae pars" uit 1648]] Die eerste historiese verwysing na die landsnaam "Oekraïne" kom in die Kiëfse Hypatius-kroniek van 1187 voor, in 'n teksgedeelte oor die Suid-Russiese prinsdom Perejaslaf.<ref>{{uk}} [http://litopys.org.ua/ipatlet/ipat28.htm ''litopys.org.ua'']</ref> In latere kronieke word die naam met betrekking tot verskillende geweste van die Roes gebruik, insluitende gebiede wat ver buite die huidige Oekraïense staatsgebied geleë is. 'n Tradisionele etimologiese verklaring vir ''Oekraïne'' is die Oud-Oos-Slawiese woord ''ukraina'' wat as "grensgebied, militêre grens" vertaal kan word en dieselfde betekenis het soos sy westerse eweknie ''Mark'' (byvoorbeeld in ''Ostmark'', 'n ouer benaming vir Oostenryk, of ''Mark Brandenburg'').<ref>{{ru}} Ф.А. Гайда. От Рязани и Москвы до Закарпатья. Происхождение и употребление слова «украинцы» // Родина. 2011. № 1. С. 82-85. [2]</ref><ref>{{uk}} [http://litopys.org.ua/rizne/yak_nazva.htm ''litopys.org.ua: Yak nazva'']</ref> Hierdie sienswyse oorheers sowel die internasionale asook die Oekraïense geskiedskrywing, veral aangesien dit onder meer deur die bekende geskiedkundige Michailo Hroesjefski en die "Ensiklopedie van Oekraïne" (''Енциклопедія українознавства'') gedeel word.<ref>{{uk}} [http://litopys.org.ua/rizne/nazva_eu.htm З ЕНЦИКЛОПЕДІЇ УКРАЇНОЗНАВСТВА; НАЗВА «УКРАЇНА»]</ref> Die meeste outeurs is hulle daaroor eens dat hierdie benaming, wat aanvanklik na die sogenaamde Wilde Veld, 'n grensgebied met Turkse ruiternomades verwys het, oor 'n lang tydperk nie met 'n bepaalde etniese groep verbind is nie. Daar is verskillende opvattings oor die tydperk waarin dié naam vir die eerste keer as sinoniem vir Klein-Rusland gebruik is, soos Oekraïne in die Russiese Ryk in die kerklike en amptelike taalgebruik genoem is. Die Oos-Slawiese etimologiese wortel ''krai'' verwys egter sowel na 'n "rand, grens" asook na "gebied, land". Die moderne nasionale geskiedskrywing in Oekraïne beweer dan ook dikwels dat die naam ''Ukraina'' in kronieke vanaf die 12de eeu eerder na 'n "selfstandige gebied" of "prinsdom" verwys het, terwyl 'n "grensland" ''okraina'' genoem is.<ref>{{uk}} Григорій Півторак. Походження українців, росіян, білорусів та їхніх мов</ref> Hierdie hipotese word egter nie deur die meeste ander navorsers of primêre historiese bronne gedeel nie.{{Feit}} === Volksnaam === In teenstelling met die landsnaam het die etnoniem "Oekraïner" eers teen die begin van die 20ste eeu gebruiklik geraak. Nog in die Middeleeue is na alle Oos-Slawiese volke – [[Russe]], [[Oekraïners]] en [[Wit-Russe]] – as ''Rus'' verwys. Hiervan is die etnonieme Rusyn/Rusak/Roeteen (Roeteniër) afgelei wat in Oekraïne en Wit-Rusland nog tot in die 20ste eeu algemeen gebruik was, net soos die Russiese benamings vir Rus (''russkij'') en Rusland (''Rossija'').<ref>{{de}} Andreas Kappeler: ''Die Ukraine – ein Land wischen West und Ost''. In: ''Info aktuell. Informationen zur politischen Bildung'', nommer 28/2015, bl. 2</ref> In Oekraïne is na Russe tradisioneel as "Moskouers" (''moskali'') verwys om hulle van die "eintlike Rus" te onderskei. Vanaf die 16de eeu is die term Klein-Rusland (''Malorossija'') vir Oekraïne gebruik – 'n benaming wat aan die Middeleeuse Griekse taalgebruik ontleen is. Klein-Rusland en Klein-Russe was in die Russiese Ryk vanaf die middel van die 17de eeu die amptelike terme waarmee na Oekraïne en Oekraïners verwys is. Eers vanaf die laat 19de eeu is aan dié terme 'n negatiewe konnotasie van "klein" en "minderwaardig" geheg. In die Habsburgse Ryk is na Oekraïners steeds as Roetene (Roeteniërs) verwys. Die Oekraïense nasionale beweging het ten gunste van die benamings Oekraïne en Oekraïners gepleit wat egter eers ná 1917 in die Oekraïense Volksrepubliek, in die Oekraïense Sowjetrepubliek en uiteindelik in die onafhanklike Republiek Oekraïne algemeen gebruiklik geraak het. == Geografie == === Landskapsvorme === [[Lêer:Gaspra-AiPetri.jpg|duimnael|300px|links|Die Swartsee en die dorp Gaspri, soos gesien vanaf die bergpiek Ai-Petri in die Krimgebergte]] [[Lêer:Туманний світанок на нарцисовому полі.jpg|duimnael|Digtersnarsings (''Narcissus poeticus'') was naamgewers vir die Narsingvallei in die Transkarpatestreek]] [[Lêer:Carpathians in Ukraine.JPG|duimnael|Die Karpate-bergreeks in Wes-Oekraïne]] Met 'n oppervlakte van meer as 600&nbsp;000&nbsp;km² is Oekraïne die tweede grootste land in Europa ná Rusland. Ten opsigte van sy bevolking van meer as 46 miljoen neem dit die sesde plek in Europa in, alhoewel sy bevolkingsdigtheid van sowat 73 inwoners per km² laer is as in die meeste ander Europese lande. Opvallend hoog is die aandeel van landbougrond wat in die woudsteppe en steppe meer as 90 persent beloop. Die Swartsee en die Karpate-bergreeks vorm 'n natuurlike grens in die suide, net soos die waterryke Pripjat-rivier met sy moerasgebiede in Noordwes-Oekraïne. Daarteenoor is Oekraïne in die ooste, noorde en weste 'n uitgestrekte oop land wat in sy geskiedenis steeds weer deur vreemde magte binnegeval is – van die [[Mongole]]-inval in die 13de eeu tot die Duitse inval in 1941.<ref>{{de}} Thomas Gerlach en Gert Schmidt: ''Ukraine – zwischen den Karpaten und dem Schwarzen Meer''. Berlyn: Trescher 2011, bl. 21</ref> Aangesien die grootste deel van die staatsgebied (sowat 95 persent) in die Oos-Europese Vlakte geleë is, word Oekraïne tradisioneel by [[Oos-Europa]] gereken. Die res van die land word by Sentraal-Europa (die Karpate-begreeks en die gebied van Lemberg) en Suidoos-Europa (Odessa en die [[Krim]]-skiereiland) gereken. Daar is min landskapsvorme buite die groot uitgestrekte vlaktes met hul vrugbare swart grond en die steppelandskappe, hoofsaaklik in Suidwes-Oekraïne en in die uiterste suide van die land. In die suid-weste strek die Oekraïense staatsgebied tot in die Woudkarpate en die [[Pannoniese Laagvlakte]]. Die hoogste bergpiek is die Howerla in die oostelike Karpate-reeks op 2&nbsp;061&nbsp;m bo seevlak. Roman Kosj (1545&nbsp;m) is die hoogste piek op die Krim-skiereiland. Minder as twee persent van die staatsgebied is hoër geleë as 1&nbsp;000&nbsp;m. Oekraïne se aandeel aan die Oos-Europa Vlakte word veral in die noorde en suide deur uitgestrekte laaglande (Oekraïens Низовина) soos die Dnipro-laagland en die Swartseevlakte oorheers wat tussen 0 en 200&nbsp;m bo seevlak geleë is. Weens die klein hoogteverskille in dié gebied vloei riviere hier besonder stadig. Veral in die Sentraal-Oekraïense Oblast Poltawa is kleiner [[aardgas]]- en olievelde ontdek wat egter by verre nie in die land se behoeftes aan fossiele brandstowwe kan voorsien nie. Olievelde in die Swartsee, wat tans nog nie ontgin word nie, het moontlik baie groot potensiaal. Hul ontginning word onder meer deur 'n grensgeskil met die suid-westelike buurland Roemenië bemoeilik. Die sentrale landsdele word deur hoër geleë gebiede oorheers wat in Oekraïens plate (Височина) genoem word, waaronder die Podoliese of die Donetsplaat met hoogtes van tussen 200 en 500&nbsp;m bo seevlak. Die gesteentes in hierdie streke is al in die [[Paleosoïkum]] gevorm en eers gedurende die laaste tien miljoen jaar tydens die ontstaan van die Alpidiese bergreekse weer na die oppervlak opgehef. Hulle is ryk aan minerale en fossiele energiebronne soos [[yster]]erts en [[steenkool]]. Baie groot ysterertsreserwes word in die gebied van Kriwoi Rog in die Oblast Dnipro aangetref, terwyl steenkool hoofsaaklik in die omgewing van [[Donetsk]] ontgin word. Ystererts en steenkool het die basis vir Oekraïne se swaar nywerhede gevorm. Van die riviere in die gebied het diep in die platelandskap ingesny. Die noord-weste van Oekraïne staan tradisioneel as Wolhinië bekend, 'n gebied wat saam met Galisië as die bakermat van die onafhanklike Oekraïense republiek beskou word. Hierdie streke is eers gedurende die Tweede Wêreldoorlog deur Pole aan die destydse Sowjetunie afgestaan. Dele van Wes-Oekraïne het, met klein uitsonderings, nooit deel uitgemaak van 'n ryk wat vanuit Moskou geregeer is nie. Nadat die russofiele beweging in Galisië deur die Oostenryks-Hongaarse owerheid vernietig is, was die bevolking merendeels gereserveerd teenoor Rusland. Die bakermat van die Oekraïense taal en kultuur is egter in die Dniprogebied suidwes van Kiëf geleë waar in die 17de eeu 'n tyd lank 'n [[Kosakke]]staat bestaan het. === Grensland === Die tradisionele vertaling van Oekraïne as ''Grensland'' verwys na die belangrike feit dat die land al duisende jare lank 'n soort grens tussen geografiese, kulturele, politieke, godsdienstige en ekonomiese ruimtes gevorm het. Oorspronklik was dit 'n grens tussen die uitgestrekte oop vlaktes en die beskermende bosgebiede. Later was dit 'n kulturele grensland tussen [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolisisme]], [[Oosters-Ortodokse Kerk|Oosterse Ortodoksie]] en [[Islam]]. Gedurende die 19de en 20ste eeu het die grenslyn tussen die verdrukkende bewind van die Russiese Tsareryk en sy meer demokraties gesinde westelike buurlande, tussen die politieke en ekonomiese stelsels van Sowjet-Russiese kommunisme en Westerse kapitalisme deur Oekraïne geloop. Die politieke gebeure in Februarie 2014, waartydens die outokratiese en Moskou-georiënteerde bewind van president Janoekowitsj deur betogers omvergewerp is, het gewys dat vandag weer 'n ideologiese en politieke grenslyn dwarsdeur die land loop – dié tussen liberale Westerse demokrasieë, met die Europese Unie as politieke hoofrolspeler, en die meer outeritêre regeringstyl in die Russiese Federasie, met president [[Wladimir Poetin]] as hoofrolspeler.<ref>{{en}} Serhy Yekelchyk: ''Ukraine: Birth of a Modern Nation''. Oxford: Oxford University Press 2007, bl. 4</ref> === Oekraïne as geografiese entiteit === [[Lêer:1800 Novoros gov.jpg|duimnael|Die goewermente van "Nieu-Rusland" omstreeks 1800]] Soos hierbo aangedui, was Oekraïne oorspronklik 'n oorgangsgebied tussen die Poolse, Russiese en Osmaanse Ryk wat deur etniese diversiteit en – tot in die 17de eeu – deur swak politieke strukture gekenmerk is. Die Dniprorivier is tradisioneel as die grenslyn tussen die Poolse en Russiese invloedsfere beskou, terwyl die Osmaanse Ryk sy politieke, kulturele en ekonomiese belange in die suidweste van die land en op die Krim-skiereiland deur middel van [[vasalstaat|vasalstate]] behartig het. Kosakke het tydelik daarin geslaag om hul eie samelewings tussen die buitelandse invloedsfere te vestig. Vaste administratiewe strukture in die gebied is eers in die loop van die 18de eeu gevestig toe die Russiese Ryk sy staatsgebied in suidelike en westelike rigting uitgebrei en saam met Oostenryk-Hongarye en Pruise tydens die Poolse Delinge 'n einde aan Pole as selfstandige nasie gemaak het. Tegelykertyd is die Krim- en Jedisan-khanate vernietig. Met uitsondering van Galisië, wat ná die Poolse Delinge by Oostenryk ingesluit is, het die grootste deel van Oekraïne onder Russiese bewind gekom. Die Kosakke het hul politieke outonomie kwytgeraak. Vir administratiewe doeleindes is die gebied sonder inagneming van etniese, kulturele of historiese besonderhede in goewermente ingedeel. Tot en met 1917 was daar amptelik geen sprake van Oekraïne as administratiewe of geografiese entiteit nie. In intellektuele kringe is daar egter reeds vanaf die vroeë 19de eeu 'n onderskeiding tussen Russe en Oekraïners, Russies en Oekraïens asook Russiese en Oekraïense kultuur gemaak. So is ook die idee van 'n Oekraïense gebied gebore wat volgens romantiese voorstellings uit die 1890's "vanaf die Boeg- tot die Donrivier" sou strek. Hierdie soort patriotiese gedagtes het sterk met die politieke en etniese realiteit in die gebied gekontrasteer. So het in 1897, toe die eerste sensus in die Russiese Keiserryk gehou is, net twee derdes van die bewoners Oekraïens of "Klein-Russies", soos dit amptelik genoem is, as hul huistaal gepraat. Die res het Russies, Pools of ander idiome as huistale aangedui. Oekraïenssprekendes was hoofsaaklik in die noordelike dekle van die gebied saamgetrek – 'n feit wat die Russiese beleid weerspieël het waarvolgens in streke, wat relatief laat by die Tsareryk ingelyf is, oorwegend Russiese setlaars gevestig is. Sodoende is na dié streke as "Nieu-Rusland" verwys.<ref>{{de}} [http://www.bpb.de/apuz/194816/historische-hintergruende?p=0 ''www.bpb.de, 11 November 2014: Historische Hintergründe ukrainisch-russischer Konflikte. Besoek op 2 Februarie 2015'']</ref> === Ekologiese vraagstukke === [[Lêer:Skadovsk sunset.jpg|duimnael|Sononder in Skadofsk]] Dekades ná die verbrokkeling van die Sowjetunie sit Oekraïne steeds met die ekologiese nalatenskap van die ou Sowjetstelsel. Veral in die oostelike dele van die land het energieintensiewe nywerheidsbedrywe die ekologiese ewewig versteur en die grond, lug en waterliggame besoedel. Maar ook in ander dele van die land is die landbougrond versleg en het baie plant- en dierspesies verdwyn. Alhoewel die ekologiese krisis ook bygedra het tot Oekraïne se demografiese krisis, het die regering min stappe gedoen om 'n ekologiese bewussyn te kweek.<ref>{{de}} Leonid Rudenko: ''In der Krise. Die ökologische Lage der Ukraine''. In: Manfred Sapper en Volker Weichsel (reds.): ''Die Ukraine im Wandel. Stabile Instabilität in einem Zwischenland''. Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung (bpb) 2010, bl. 301</ref> Intensiewe landbouaktiwiteite, wat deur agro-industriële bedrywe beoefen is, en omvangryke hidrotegniese skema's het Oekraïense se natuurlike landskappe ingrypend verander. So is die Dniprorivier se bekende stroomversnellings in die vroeë 1960's vir die verwesenliking van die Krementsjoek-dambouprojek geoffer. Vleilande langs die rivier het onder die damwater verdwyn. Die drooglegging van moerasse het nadelige uitwerkings op die rivierstelsel se hidrologiese eienskappe gehad sodat meer as 20&nbsp;000 klein waterlope en fonteine opgedroog het. Talle dier- en plantspesies is van hul natuurlike habitat ontneem. == Klimaat == [[Lêer:Оз.Світязь на світанку.jpg|duimnael|links|Die Svitiazmeer in die Nasionale Sjatsk-park, oblast Volyn, teen sonop]] [[Lêer:Ukraine map of Köppen climate classification.svg|duimnael|Klimaatsones in Oekraïne volgens die [[Köppen-klimaatklassifikasie]]]] Oekraïne het 'n gematigde kontinentale klimaat met koue en sneeuryke winters en warm somers. Lente en herfs is relatief kort met gematigde temperature en dikwels sonnige weer. Veral die sentrale landsdele word met uiterstes verbind. Die koudste winter- en hoogste somertemperature word in die noordooste van die land aangeteken. Die gemiddelde jaarlikse temperatuur is hoër as in die noordelike buurland Rusland. Die gemiddelde temperatuur beweeg tussen -6&nbsp;°C in die winter en 24&nbsp;°C in Julie.<ref>{{en}} Andrew Evans: ''Ukraine''. Chalfont St. Peter: Bradt Travel Guides 2013, bl. 3-4</ref> Die klimaat in die Karpate-bergreeks word deur hoë jaarlikse neerslae van sowat 750&nbsp;mm en koeler somertemperature as in die res van die land gekenmerk, terwyl die Krimskiereiland 'n droë Mediterreense klimaat het, behalwe vir die subtropiese en vogtige suidkus. == Geskiedenis == === Burgeroorlog === [[Lêer:Red army in Kiev, 1920.jpg|duimnael|Die Rooi Leër in Kiëf (1920)]] Dit was in Oekraïne waar die Russiese Rewolusie se teenstrydighede op 'n bloedige manier uitgewys is. Die land het drie jaar lank in 'n burgeroorlog versink wat oorspronklik in Rusland begin het. Die Bolsjewistiese [[Rooi Leër]] het die land vanuit die noorde binnegeval om die rewolusie na die suide uit te brei en die Russiese Ryk onder 'n kommunistiese bewind te herstel. Die plaaslike landadel en monargiste het die kant van die Wit Leër gekies, burgerlike magte wat ook deur buitelandse moondhede soos die [[Verenigde Koninkryk]] en [[Frankryk]] gesteun is om kommunisme in die ooste te stuit en die ou bewind te herstel. Albei politieke kampe het hul doelwitte met genadelose bloedvergieting probeer bereik, beslag gelê op perde en voedselvoorrade en mans oorlog toe gedwing. Sodoende het hulle die steun van die proletariaat en kleinboere verloor. Geweldpleging het buite beheer geraak. Oekraïense vrouens is verkrag, privaathuise geplunder en hele nedersettings verwoes. In Oekraïense stede is fabrieksarbeiders gedwing om onrealistiese produksiekwotas te vervul om in die behoeftes van die strydende magte te voorsien, anders is hulle geskiet. Nasionalistiese Oekraïense magte was in die weste van die land saamgetrek, vasberade om 'n einde te maak aan die inmenging van buitelandse rolspelers en 'n onafhanklike staat te stig. In Desember 1918 is 'n kortstondige nasionalistiese regering, die Direktoraat, gevorm wat net drie maande lank bestaan het. 'n Vroeëre Rada-leier, Petljoera, het vervolgens met sy nasionalistriese beweging as politieke rolspeler opgetree. Ook in Lwif is ná die val van die Habsburg-dinastie 'n onafhanklike Oekraïense republiek geproklameer wat egter nie deur Pole erken is nie. Die Galisiese rebelle het by Petljoera se magte aangesluit om in die burgeroorlog te veg, maar uiteindelik het Petljoera 'n ooreenkoms met Pole gesluit. Petljoera het ingestem om nie langer aanspraak te maak op Galisië nie en het hiervoor militêre steun deur Pole in die stryd teen die Bolsjewiste ontvang. Ná 'n verpletterende nederlaag in Kiëf het Poolse troepe hulle egter aan Oekraïne onttrek. Miljoene Oekraïense kleinboere het geen politieke bande met een van die strydende partye gehad nie en hulle slegs aan hul dorpsgemeenskap verbonde gevoel. So het hulle sonder onderskeid teen alle oorlogvoerende magte geveg en nasionaliste, monargiste, Bolsjewiste en [[Jode]] aangeval. Hul sogenaamde "groen" bendes en "swart leërs" het hul deel bygedra tot die algemene bloedvergieting en die Wit en Rooi Leër in voortdurende hewige gevegte gewikkel. Nestor Makhno was een van die mees berugte vegters en 'n bekwame militaris wat deur die boere gerespekteer en ondersteun is. 1919 was vir Oekraïne 'n jaar van ongekende chaos en bloedvergieting waartydens ses verskillende leërs by oorlogshandelinge betrokke was. Kiëf is tydelik deur vyf verskillende besettingsmagte ingeneem. Die Bolsjewiste het die natuurlike rykdomme van Oekraïne as lewensnoodsaaklik vir hul militêre optrede in ander dele van die Russiese Ryk beskou en pogings onderneem om Oekraïense boerderye te kollektiveer. Intussen was nòg die Rooi nòg die Wit Leër nog in staat om sy soldate van kos, klere en ander voorrade te voorsien nie. So het een miljoen soldate van die Rooi Leër gedros. Dorpsbevolkings wat daarvan verdink is om skuilplek aan drosters te bied, is swaar gestraf. Laat in 1919 het die Bolsjewiste met 'n nuwe offensief begin en die hele Oekraïne in die volgende jaar ingeneem. Die Oekraïense Sowjetrepubliek is herstel. Die Wit Leër het die land ontruim, terwyl die nasionalistiese regering na Pole gevlug het. Die Bolsjewiste het 'n oorwinning behaal in 'n oorlog wat die lewens van 1,5 miljoen Oekraïense burgerlikes geëis het. Joodse burgers het die slagoffers van onmenslike geweldpleging deur nasionaliste en anargiste geword. Meer as 50&nbsp;000 het in [[pogrom]]s gesterf. Die Wit Leër het Jode as die "uitverkore volk" van die Bolsjewiste beskou en 100&nbsp;000 Joodse Oekraïners vermoor, terwyl Bolsjewiste Jode as burgerlike anti-rewolusionêres bestempel en doodgemaak is, ongeag die feit dat talle leiers in die Bolsjewiste-party Jode was.<ref>{{en}} Evans (2013), bl. 17-18</ref> === Poolse aanval === [[Lêer:Polish troops in Kiev.jpg|duimnael|Poolse troepe marsjeer in Mei 1920 Kiëf binne tydens die Pools-Sowjetse oorlog waarin Oekraïners saam met Pole teen die Bolsjewiste geveg het. Na aanleiding van die Vrede van Riga wat op 18 Maart 1921 onderteken is, het Pole beheer oor die hedendaagse Wes-Oekraïne geneem en die Oos-Oekraïne het onder Sowjetse gesag geval]] Kort ná die einde van die Russiese Burgeroorlog het Pole, wat sy onafhanklikheid ná die Eerste Wêreldoorlog herwin het, op 24 April 1920 sy militêre vuis gebal en in Oekraïne ingeval. Op 7 Mei het Poolse magte die hoofstad Kyiv ingeneem. Die Poolse besetting het 'n kortstondige episode gebly. Kyiv is reeds een maand later weer deur die Rooi Leër verower. 'n Russiese teenaanval op Pole het op 18 Augustus net buite Warskou tot stilstand gekom waar die Rooi Leër op die vlug geslaan en die Poolse gebied binnekort ontruim het. Die oorspronklike grense is vervolgens herstel. Terwyl die grootste deel van Oekraïne nou onder Sowjet-Russiese bewind was, het die westelike landsdele – Galisië en Wolhinië – Pools gebly. Pogings van Poolse kant om die plaaslike bevolking te assimileer, het die aanleiding tot die stigting van die Organisasie van Oekraïense Nasionaliste (OON) gegee wat 'n gewapende stryd vir 'n onafhanklike staat begin het. In Junie 1930 het die OON sy aktiwiteite tot 'n voluit partisane-oorlog teen die Poolse owerheid uitgebrei, maar hul opstand is binne vier maande volledig neergeslaan. Die OON het nogtans 'n belangrike politieke rolspeler in die Oekraïenssprekende dele van Galisië gebly.<ref>{{de}} Erhard Stölting: ''Eine Weltmacht zerbricht. Nationalitäten und Religionen in der UdSSR''. Derde uitgebreide en hersiene uitgawe. Frankfurt am Main: Eichborn 1991, bl. 81-82</ref> === Oekraïne as Sowjetrepubliek === [[Lêer:Children affected by famine in Berdyansk, Ukraine - 1922.jpg|duimnael|Oekraïners het al jare voor Stalin se terreurbeleid honger gely, onder meer as gevolg van 'n droogte wat Suid-Oekraïne in 1921 geknel het. Hierdie foto is in 1922 in Berdjansk geneem]] In 1921 het die Russies-besette Oekraïne 'n Sowjetrepubliek geword wat een jaar later formeel tot die Unie van Sosialistiese Sowjetrepublieke (Sowjetunie) toegetree het. Oekraïners was nou die grootste nie-Russiese etniese groep in die nuutgestigte Sowjetunie, en net soos in ander nie-Russiese Sowjetrepublieke het staat en party moeite gedoen om die nuwe bedeling aantreklik te maak vir die plaaslike bevolking deur hul eie taal, kultuur en tradisies te eerbiedig en te bevorder. Gaandeweg het dié beleid tot 'n groter projek ontwikkel wat Russies as spreektaal in stedelike omgewings teruggedring en Oekraïens as spreek- en kultuurtaal vir mense uit alle lae van die samelewing te vestig. Terwyl die ekonomiese en politieke beleid deur Moskou bepaal is, het die amptelike beleid indertyd die Oekraïnisering van die land deur 'n wye verskeidenheid maatreëls en programme bevorder, waaronder die werwing en opleiding van inheemse kommunistiese partykaders, sogenaamde ''korensatsija'', en staatsamptenare, wat almal onderrig in Oekraïens, Oekraïense geskiedenis en tradisies ontvang het, en die stigting van afsonderlike Oekraïense eenhede binne die Rooi Leër met Oekraïens as kommandotaal. So was die twintigerjare van die 20ste eeu vir Oekraïne in nasionale en kulturele opsig 'n bloeitydperk waartydens selfs nie-kommunistiese kulturele organisasies deur die staat befonds is – alhoewel tegelykertyd die vorming van 'n kommunisties-gesinde Oekraïense ''intelligentsia'' bevorder is wat gaandeweg 'n leidende rol in die kulturele lewe sou speel. Oekraïens het die onderrigmedium in skole geword, en talle publikasies het in Oekraïens verskyn om die status van die taal tot dié van 'n skryf- en hoogstaande literêre taal te verhef. Mykola Skrypnik, 'n langjarige rewolusionêr, het 'n leidende rol in die beleid van Oekraïnisering gespeel. Skrypnik het vanaf 1900 in Sint Petersburg gebly en is tydelik na [[Siberië]] verban. In 1903 het hy by Lenin se Bolsjewiste aangesluit. Vyf jaar later het Lenin hom as lid van die Tsjeka na Oekraïne gestuur waar hy aanvanklik die amp van volkskommisaris vir binnelandse sake beklee het. Skrypnik het in 1922/23 skerp kritiek op Stalin se nasionaliteitebeleid gelewer, veral die russifiserende invloed van die Rooi Leër. Vir hom was die amptelike beleid niks meer as "Groot-Russiese chauvinisme" nie.<ref name="Stölting 1991, bl. 82">{{de}} Stölting (1991), bl. 82</ref> Inderdaad is die vreedsame beleid teenoor Oekraïners vanaf 1929 laat vaar, terwyl Skrypnik magteloos moes toekyk. Die kollektivering van die landboubedryf was rampsalig vir Oekraïense boere. Hierdie maatreël was nie net daarop gemik om die agrariese sektor volgens die heersende party-ideologie te hervorm nie, maar ook om Oekraïense tradisies en kulturele besonderhede uit te wis. In 1932 het Stalin die saadgoed van Oekraïense boere laat konfiskeer en in die volgende winter alle voedselinvoere na Oekraïne verbied. Die bevolking is deur 'n ongekende hongersnood geteister. Die Oekraïense skrywer Joeri Sjtsjerbak het die getal Oekraïners, wat van honger gesterf het of vermoor is, op tussen vyf en ses miljoen beraam.<ref name="Stölting 1991, bl. 82" /> Uiteindelik het Stalin in die 1930's ook Oekraïense wetenskaplikes, tegnici, intellektueles en partykaders geteiken. Baie van hulle is aangekla en tereggestel. Skrypnik is in 1933 daarvan beskuldig dat hy van voorneme was om die Oekraïense en Russiese taal van mekaar te skei en dit aan die Poolse, Duitse en ander Westerse tale uit te verkoop. Op 7 Julie 1933 het hy selfmoord gepleeg. Sy opvolger Kossior het Stalin se voorbeeld gevolg en sy eie kultuis van persoonlikheid begin. Hy is in 1938 tereggestel. Vervolgens het leidende partykaders soos Kaganowitsj en Chroesjtsjef Oekraïne van politieke teenstanders gesuiwer. === Tweede Wêreldoorlog === [[Lêer:Ruined Kiev in WWII.jpg|duimnael|Kiëf het gedurende die Tweede Wêreldoorlog aansienlike skade gely, en was vanaf 19 September 1941 tot en met 6 November 1943 deur [[Nazi-Duitsland]] beset]] Die Tweede Wêreldoorlog het van Oekraïne weer 'n slagveld vir die strydende partye gemaak. Die Duitse magte het die Joodse bevolking grusaam vermoor en verwoesting in die hele land gesaai. Galisië en Wolhinië is saam met ander Oos-Poolse gebiede by die Sowjetryk ingelyf, net soos Karpato-Oekraïne wat tot en met 1918 deel uitgemaak het van Hongarye en daarna by Slowakye ingesluit is. In hierdie gebiede het Oekraïense nasionaliste, wat hul onafhanklikheidsstryd sowel teen die Poolse asook die Sowjet-Russiese bewind gevoer het, sterk steun onder die bevolking geniet, net soos die Geunieerde Kerk as die belangste Oekraïense instelling.<ref>{{de}} Stölting (1991), bl. 83</ref> Kort ná die Duitse inval in die Sowjetunie in die somer van 1941 het die OON sy aktiwiteite hervat en op 30 Junie 1941 in Lwif en Kyiv 'n onafhanklike Oekraïense staat geproklameer. Met hierdie stap het hulle 'n sterk politieke sein aan die [[Duitsers]] gegee – enersyds om nog voor die intog van Hitler se magte nuwe lyne op die Europese landkaart te trek, andersyds om hul bereidwilligheid aan te toon om aan die kant van die Duitsers teen die Sowjet-Russe te veg. Baie OON-lede was selfs bereid om hulle by die SS aan te sluit en aktief betrokke te raak by anti-Joodse pogroms. Die Duitsers het egter ander planne gehad. Die OON-leiers Stetsko en Bandera is in hegtenis geneem. Die OON het vervolgens besluit om 'n oorlog op twee fronte teen die Duitse Ryk en die Sowjetunie te voer, alhoewel die Rooi Leër hul hoofteiken was. Toe Sowjet-Russiese troepe in weswaartse rigting beweeg het, het die OON in 1944 die "Oekraïense Opstandsleër (OOL)" gestig wat in Wes-Oekraïne deur die plaaslike bevolking gesteun is. Die OON-leier Roman Sjoechewitsj het homself nou generaal Taras Tsjoeprinko genoem. In 1945 is groot dele van Wes-Oekraïne deur die OOU beheer. Die Sowjet-owerheid het groot moeilikhede ondervind by hul pogings om 'n einde aan die partisane-oorlog te maak. So het hulle die OON-opstandelinge tussen 1944 en 1947 altesaam ses keer opgeroep om die wapens neer te lê en 'n algemene amnestie vir almal afgekondig wat bereid was om dié oproepe te volg. Die bevolking het sy solidariteit met die OON-vegters betoon, en in Februarie 1946 het die kiesers in Wes-Oekraïne die eerste na-oorlogse verkiesings geboikot. Die OON het hul operasiegebied nie tot die Sowjetunie beperk nie, maar ook in Oos-Poolse en Slowaakse gebiede binnegedring wat deur Oekraïners bewoon is. OON-vegters het hul gewapende stryd selfs na Oos-Oekraïne gedra. In Pole het die kommunistiese regering die Oekraïense minderheid merendeels na die voormalige Duitse gebiede in Wes-Pole gedeporteer, 'n maatreël waarvoor die toestemming van Moskou verkry is. Ook die meeste Poolssprekende bewoners van Galisië, wat as deel van Oekraïne nou onder Sowjet-Russiese bewind was, is verdryf om in Wes-Pole hervestig te word. === Onafhanklikheid === [[Lêer:RIAN archive 848095 Signing the Agreement to eliminate the USSR and establish the Commonwealth of Independent States.jpg|duimnael|Die Oekraïense president Leonid Kravtsjoek en die Russiese president [[Boris Jeltsin]] onderteken die Białowieża-ooreenkoms op 8 Desember 1991, wat tot die [[Ontbinding van die Sowjetunie]] en die stigting van die [[Gemenebes van Onafhanklike State]] enkele dae later lei]] [[Lêer:Maidan Nezalezhnosti3.jpg|duimnael|Maidan Nezalezhnosti ("Onafhanklikheidsplein") in Kijif.]] Ná die ontbinding van die Sowjetunie het Oekraïne met meer as 600&nbsp;000 vierkante kilometer die grootste staat op die vasteland van Europa geword. Die voormalige KP-funksionaris Leonid Krawtsjoek is in 1991 as die eerste president verkies en het een van die drie medestigters van die Gemenebes van Onafhanklike State geword. Die land het van alle kernwapens op sy gebied ontslae geraak. Ondanks die ekonomiese agteruitgang, stagnasie, voortrekkery en korrupsie het die tyd ná die onafhanklikwording anders as in Rusland vreedsaam verloop. Een van die grootste vraagstukke was die etniese diversiteit van die land. Daar is meer as twintig persent [[Russe]] en ander belangrike minderhede soos [[Pole (volk)|Pole]], [[Roemene]], Wit-Russe en [[Islam]]itiese [[Tartare]] (veral op die Krim-skiereiland). Die gebrek aan 'n sterk historiese tradisie was 'n ander probleem. Met die verkiesing van die tweede president Leonid Koetsjma, 'n voormalige bestuurder van 'n wapenfabriek, was daar hoop dat die ekonomie sou herstel. Alhoewel 'n nuwe geldeenheid, die Hriwnja, ingevoer is, het die skadu-ekonomie steeds die helfte van alle ekonomiese aktiwiteite in Oekraïne beslaan. President Koetsjma het in sy buitelandse beleid duidelik in die rigting van die Wes-Europese demokrasieë begin beweeg: Die doodstraf is afgeskaf en die [[Tsjernobil]]-kernkragsentrale, een van die land se vyf, is in 2000 gesluit. Politieke verhoudinge met die buurlande Pole en [[Roemenië]], wat in die verlede vertroebel was, het beduidend verbeter. Nogtans is die politieke bande met Wes-Europa nie vasbeslote ontwikkel nie, en Koetsjma het eerder 'n soort "twee-vektore-beleid" ten opsigte van sy betrekkinge met die buiteland gevolg, en dus steeds noue bande met Rusland gehandhaaf. Baie Russiese politici beskou Oekraïne nog steeds as 'n integrale deel van Rusland, en die Russiese optrede teen Oekraïne het by 'n aantal politieke en ekonomiese geskille verskerp. Die Russiese Vloot maak nog steeds gebruik van sy basisse op die Krim-skiereiland, en die deurvoer en invoerpryse van Russiese gas is al jare lank 'n strydpunt tussen die twee lande. Die gas-konflik het teen die einde van 2005 verskerp, toe Rusland sy gasuitvoere na Oekraïne drasties verminder het. Hierdie stap het ook groot dele van Wes-Europa geraak, aangesien die druk in die Russiese gaspyplyne oral op die vasteland duidelik gedaal het soos minder gas ontvang is. Koetsjma het ook probeer om beter betrekkinge met die [[Verenigde State]] te handhaaf, onder meer deur sowat 1&nbsp;700 Oekraïense soldate in [[Irak]] te stasioneer. Eerste Minister Viktor Joesjtsjenko het in 2000 en 2001 ekonomiese hervorming aangepak en het ook die parlementêre verkiesing in 2002 gewen. Hy is egter deur die Kommunistiese en oligargiese opposisiepartye gedwing om te bedank. In 2004 is hy as president ingehuldig, terwyl Viktor Janoekowitsj as eerste minister verkies is. Die ekonomie het begin stabiliseer, tog bly die demografiese situasie kommerwekkend. Miljoene Oekraïense burgers bly in die buiteland om daar te werk, en die bevolking het sedert 1991 van 52 tot 44,6 miljoen in 2013 gedaal. === Russies-Oekraïense konflik === [[Lêer:2014 Russo-ukrainian-conflict map.svg|duimnael|Die [[Krim]]skiereiland, wat in 2014 deur Rusland geannekseer is, in pienk. Pienk in die Donbass-gebied verteenwoordig gebiede wat in September 2014 deur die DPR/LPR-separatiste gehou word (stede in rooi)]] Daar was vir lank 'n konflik gewees tussen pro- en anti-Russiese partye in die Oekraïene. Minderhede van die bevolking wat Russies praat in die oostelike provinsies en op die Krim het sterker bande met Rusland ondersteun. Die westelike provinsies wat Oekraïens praat wil dit nie aanvaar nie. Ná die [[Oranje Rewolusie]] wat 'n anti-Russiese regering aan die mag gebring het, is [[Joelia Tymosjenko]] deur die parlement verdryf en ná verkiesings het Janoekowitsj president geword. Ná die val van die pro-Russiese Janoekowitsj-bewind en bloedige onluste, waartydens tientalle betogers deur onbekende eenhede doodgeskiet is, het die Duitse, Franse en Poolse ministers van buitelandse sake – Frank-Walter Steinmeier, Laurent Fabius en Radoslaw Sikorski – as bemiddelaars opgetree. Op 21 Februarie 2014 het Oekraïense politici en die buitelandse ministers 'n ooreenkoms onderteken wat voorsiening vir die ontwapening van onwettige eenhede en die vorming van 'n "regering van nasionale eenheid" gemaak het. Daar is verwag dat ook Russiessprekende landsdele, wat meer as 'n derde van Oekraïne se totale oppervlakte beslaan, in die nuwe oorgangsregering verteenwoordig sou wees. Uiteindelik het die nuwe regering in Kyiv en die Werchowna Rada, die Oekraïense parlement, onder die druk van regsgesinde betogers en straatvegters geswig en 'n wet herroep wat die amptelike status van Russies in die suide en ooste van die land gewaarborg het. In plaas van Russiessprekendes is lede van die regsgesinde, anti-Russiese Swoboda-party as ministers in die nuwe oorgangsregering benoem.<ref>{{de}} [http://www.spiegel.de/politik/ausland/krim-krise-die-fatalen-fehler-der-kiewer-regierung-a-956680.html ''Spiegel Online, 3 Maart 2014:: Konflikt mit Russland: Die fatalen Fehler der Regierung in Kiew'']</ref> Op 3 Maart het Oekraïense politici bevestig dat die regte van Russiessprekendes gewaarborg sal word. Die merendeels Russiessprekende Krim het geweier om die nuwe regering te erken, nog voordat Russiese spesiale eenhede strategiese instellings op die skiereiland soos militêre basisse beset het. Volgens die Russiese regering is hierdie stap onderneem om die Russiessprekende bevolking se "menseregte" te beskerm. Analitici het verduidelik dat Moskou se strategiese doelwitte die proklamasie van 'n onafhanklike Krimrepubliek as Russiese satellietstaat insluit.<ref>{{de}} [http://www.spiegel.de/politik/ausland/nachrichten-ueberblick-was-auf-der-krim-passiert-a-956568.html ''Spiegel Online, 3 Maart 2014: News, Reaktionen, Entwicklungen: Die Krim-Krise im Überblick'']</ref> Hierdie verwagting is in Maart 2014 bewaarheid toe die oorgrote meerderheid kiesers op die Krim die aansluiting by Rusland in 'n referendum goedgekeur het. Terwyl die Oekraïense regering Moskou daarvan beskuldig dat hulle feitlik oorlog teen Oekraïne verklaar het en die onafhanklikwording van Krim nie aanvaar sal word nie, is Oekraïne se militêre slaankrag beperk. '''Die Oekraïense en Russiese weermag se militêre uitrusting in vergelyking''' {| border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" style="margin-left:1em" ! '''PERSONEEL EN UITRUSTING<ref>{{de}} [http://www.spiegel.de/politik/ausland/militaer-russland-ist-der-ukraine-ueberlegen-a-956496.html ''Spiegel Online, 2 Maart 2014: Militärarsenal im Vergleich: So sind Russland und die Ukraine gerüstet. Besoek op 3 Maart 2014'']</ref>''' ! Oekraïne ! Rusland |---- |- bgcolor="gainsboro" | '''Weermagpersoneel''' | '''130&nbsp;000-160&nbsp;000''' | '''800&nbsp;000''' |---- |- bgcolor="gainsboro" | '''Reserviste''' | '''1&nbsp;000&nbsp;000''' | '''2&nbsp;000&nbsp;000''' |---- |- bgcolor="gainsboro" |'''Militêre begroting in 2013''' |'''1,5 miljard €''' | '''50 miljard €''' |---- |- bgcolor="gainsboro" |'''Tenks''' |'''4&nbsp;000''' | '''15&nbsp;500''' |---- |- bgcolor="gainsboro" |'''Vegvliegtuie''' |'''400''' | '''3&nbsp;100''' |---- |- bgcolor="gainsboro" |'''Helikopters''' |'''90''' | '''1&nbsp;000''' |} == Politiek == [[Lêer:Виступ Віктора Галасюка у Верховній Раді України.jpg|duimnael|Werchowna Rada, die Oekraïense parlement in Kijif]] Oekraïne het sy onafhanklikheid op 24 Augustus 1991 verklaar toe die staatsgreep van konserwatiewe magte in die [[Sowjetunie]] misluk het. Die Oekraïense bevolking het hulle op 1 Desember per referendum ten gunste van onafhanklikheid uitgespreek. Enkele weke later is die Sowjetunie ontbind. Enkele staatkundige gegewens: * [[Staatshoof]]: President [[Wolodimir Zelenski]] * [[Regeringsleier]]: Premier [[Denis Sjmihal]] * [[Parlement]]: Werchowna Rada. Die 450 parlementslede word vir 'n termyn van vier jaar verkies. * [[Nasionale leuse]]: "Volja, Zlahoda, Dobro" (Oekraïens vir: ''Wilskrag, Eendrag, Tevredenheid'')</small> === Administratiewe indeling === {{Hoofartikel|Deelgebiede van Oekraïne}} [[Lêer:Politiek Oekraïne.png|duimnael|Nederlandse kaart wat die deelgebiede van Oekraïne aandui]] Die huidige administratiewe indeling is uit die Sowjet-tydperk oorgeërf. Vanaf 1957 het die vaslegging van distriksgrense binne die Sowjetrepublieke se bevoegdheid geval. Volgens die grondwet van die Oekraïense Sowjetrepubliek van 1981 is die land administratief ingedeel in ''oblasti'' (geweste), rajons (distrikte) en munisipaliteite. Die laasgenoemde kategorie het stedelike nedersettings, stadsdistrikte, nedersettings, dorpe en dorpsrade behels. Hierdie gevestigde drieledige administratiewe struktuur is ook ná Oekraïne se onafhanklikwording nie aangetas nie.<ref>{{de}} Matthias Morgner: ''Reformbedarf. Kommunale Selbstverwaltung in der Ukraine''. In: Manfred Sapper en Volker Weichsel (reds.): ''Die Ukraine im Wandel. Stabile Instabilität in einem Zwischenland''. Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung 2010, bl. 163</ref> Die besondere rol, wat groter stede as nywerheidspilpunte in die sentrale planekonomie vervul het, is deur hulle administratiewe status weerspieël. Die belangrikste industriële sentrums is administratief aan die distrikte gelykgestel. Sewastopol – as basis van die Sowjet-Russiese Swartseevloot – en Kiyv as administratiewe setel het nie onder die Oekraïense SSR se grondwet geval nie, maar is regstreeks deur Moskou geadministreer. Alle ander stedelike nedersettings het in die derde administratiewe kategorie geval. == Demografie == === Etniese samestelling === [[Lêer:Ukrainian girls wearing vyshyvankas at the Independence Day celebration.jpg|duimnael|Oekraïense meisies met tradisionele blommekrone gedurende Onafhanklikheidsdagvierings in 2011]] [[Lêer:Bortnychi in Kyiv.jpg|duimnael|Bortnychi, 'n historiese woonkwartier in die suide van Kyiv]] [[Lêer:(44) PANORAMIC VIEW ON DOWNTOWN IN CITY OF KHARKIV STATE OF UKRAINE PHOTOGRAPH BY VIKTOR O LEDENYOV 20160621.jpg|duimnael|Die integrasie van Russiessprekendes in 'n onafhanklike Oekraïense staat het grotendeels geslaag. So het die merendeels Russiessprekende bevolking van Charkif weerstand gebied teen Russiese inmenging]] Die grense van die huidige Oekraïense staat is eers met die land se onafhanklikwording in 1991 finaal getrek. Daarvoor was hulle die resultaat van die Sowjetunie se binnelandse beleid. Dat hierdie grense grootliks ooreenstem met die gebied wat tradisioneel deur Oekraïners bewoon is, is aan Josef Stalin se etniese beleid te danke waarvolgens alle Oekraïners in die Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek verenig is. Maar al het dié politieke konstruk op etniese oorwegings berus, is die huidige Oekraïense republiek 'n veelvolkestaat. Van die altesaam 48 miljoen bewoners volgens die sensus van 2001 was 78 persent etniese Oekraïners. [[Russe]] was die grootste etniese minderheid met 17 persent. Hulle is veral in die oostelike landsdele en op die Krim-skiereiland saamgetrek. Maar ook Pole en Jode het, alhoewel hulle vandag klein minderhede vorm, 'n belangrike rol in die geskiedenis van die land gespeel. Ander etniese minderhede sluit Wit-Russe, Roemene, Bulgare en Hongare in. Intussen het ook talle [[Krimtatare]], wat gedurende die Tweede Wêreldoorlog gedeporteer is, na die Krim teruggekeer. === Demografiese ontwikkeling === Volgens die vier Sowjet-sensusse ná die Tweede Wêreldoorlog het Oekraïne tussen 1959 en 1989 'n bestendige bevolkingsgroei getoon. Vroeg in 1993 het die inwonertal tot die hoogste vlak in die geskiedenis gestyg en daarna voortdurend afgeneem. {| border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" style="margin-left:1em" ! Jaar ! Inwonertal |---- |- bgcolor="gainsboro" | '''1959''' | '''41&nbsp;869&nbsp;000''' |---- |- bgcolor="gainsboro" | '''1970''' | '''47&nbsp;126&nbsp;500''' |---- |- bgcolor="gainsboro" |'''1979''' |'''49&nbsp;754&nbsp;600''' |---- |- bgcolor="gainsboro" |'''1993''' |'''52&nbsp;244&nbsp;100''' |---- |- bgcolor="gainsboro" |'''2001''' |'''48&nbsp;457&nbsp;100''' |} Amptelike statistieke toon 'n dramatiese afname in bevolking. In die twee dekades tussen 1993 en 2013 het die inwonertal gekrimp van 53 tot 44,6 miljoen. Terwyl baie Oekraïners na Europese en oorsese lande met 'n hoër lewenspeil geëmigreer het, het ook geboortesyfers en lewensverwagting merkbaar gedaal. In 2006 en 2007 het die regering pogings onderneem om dié demografiese tendens deur verhoogde kindertoelaes teen te werk. Geboortesyfers het vervolgens gestyg en die negatiewe bevolkingsgroei het verstadig. Nogtans word daar steeds meer sterfgevalle as geboortes aangeteken. Die getal Oekraïners in die buiteland word op meer as 2,5 miljoen beraam.<ref>{{en}} Greg Bloom: ''Ukraine''. Lonely Planet Publications 2008, bl. 38</ref> === Nasie en staat === Die Oekraïense term vir "nasie", ''natsiia'', het 'n heel ander betekenis as sy Afrikaanse eweknie wat algemeen gebruik word as 'n sinoniem vir "staat". Die Oekraïense ''natsiia'' verwys daarenteen eerder na 'n etniese gemeenskap wat dieselfde oorsprong, taal en kultuur deel, maar nie noodsaaklik oor sy eie staat beskik nie.<ref>{{de}} Yekelchyk (2007), bl. 7</ref> Hierdie verskil in betekenis weerspieël die politieke situasie in Oekraïne in die tyd voor die Eerste Wêreldoorlog toe Wes-Europa hoofsaaklik uit nasiestate bestaan het, terwyl multinasionale ryke groot dele van Sentraal- en Oos-Europa oorheers het. Omstreeks 1900 was die gebiede met 'n etniese Oekraïense bevolking verdeel tussen die Russiese Ryk en Oostenryk-Hongarye. Die enigste realistiese visie vir Oekraïners was dié van 'n taal- en kultuurgemeenskap, en selfs dit is indertyd nie deur alle Oekraïenssprekendes gedeel nie. === Oekraïners === {{Hoofartikel|Oekraïners}} [[Lêer:Ukraine census 2001 Ukrainians.svg|duimnael|Verspreiding van Oekraïners in Oekraïne volgens [[oblast]]e in 2001]] In die oudste historiese dokumente, wat na die bewoners van die huidige Oekraïne verwys, word die plaaslike Slawiessprekende bevolking Rusyny, Rusychi (uitgespreek as Roesitsji) en Rusy (afgelei van die Kiëf-Roes) genoem. Tussen die 10de en 12de eeu het hierdie terme nog nie die proto-Russiese bewoners in die noordoostelike vorstedomme van Kiëf-Roes ingesluit nie. Die huidige moderne naam ''Ukraintsi'' is afgelei van ''Ukraina'' (Oekraïne), 'n term wat vir die eerste keer in 'n dokument van 1187 voorkom. Oekraïners het tot in die 19de eeu, met enkele uitsonderings, hoofsaaklik hul oorspronklike taalgebied bewoon. Eers in die laaste dekades van die 19de eeu het groot getalle Oekraïners, wat indertyd onder Russiese bewind gestaan het, na die Asiatiese gebiede van die Russiese Ryk gemigreer, terwyl baie van hul landgenote in Wes-Oekraïne, wat destyds deel uitgemaak het van Oostenryk-Hongarye, 'n nuwe tuiste in Noord-Amerika gevind het. Vandag bly sowat 'n kwart van alle Oekraïners in die buiteland. === Boere === [[Lêer:Володимир Маковський. Україна. Vladimir Makovsky. Ukrainean Village.jpg|duimnael|Wladimir Makofski: Feestyd in 'n Oekraïense dorp]] [[Lêer:Velykodny buket by IVF.jpg|duimnael|Oekraïense tradisies is diep gewortel in die plattelandse lewe. Paastyd in Oekraïne is 'n fees vir die oog en die maag]] Nog tot in die tweede derde van die 20ste eeu was die oorgrote meerderheid van Oekraïenssprekendes boere. Alhoewel daar in die middeleeue en die vroeë moderne tyd wél 'n groter aantal Oekraïense ortodokse adellikes en stadsbewoners was, het diskriminasie aan die kant van die Poolse owerheid en die sterk invloed van Pole se eie adellike kultuur daartoe gelei dat die Oekraïense adelsklas in die 18de eeu oorwegend gepoloniseer was. In die 18de en 19de eeu het die nuwe Russiese bewindhebbers dieselfde diskriminerende houding teen Oekraïenssprekendes ingeneem en sodoende 'n proses van vinnige Russifisering bevorder.<ref>{{de}} Andreas Kappeler: ''Das historische Erbe der Ukraine''. In: Manfred Sapper en Volker Weichsel (reds.): ''Die Ukraine im Wandel. Stabile Instabilität in einem Zwischenland''. Bundeszentrale für politische Bildung (bpb): Bonn 2010, bl. 16</ref> Groot dele van die gepoloniseerde of gerussifiseerde bolaag van die Oekraïense samelewing het 'n relatief sterk streeksbewussyn bewaar, maar die leefwêrelde van die boerebevolking en plaaslike elites was streng van mekaar geskei. Gaandeweg het sowel die etnoniem Oekraïner (dikwels ook Roeteen, Rusyn of Klein-Rus) asook die skertsende bynaam ''chochol'' die betekenis van "boer" gekry. Sosiale, etniese en taalkundige verskille het saamgeval. Die Oekraïense taal en kultuur is in die 18de en 19de eeu hoofsaaklik deur die plattelandse bevolking aan die lewe gehou. Die Oekraïense nasionale beweging is deur 'n klein laag van Oekraïense intellektueles gedra wat die boerebevolking vir hul ideale probeer mobiliseer het om hulle in 'n moderne nasie te integreer. Die sosiale status van die meeste Oekraïense boere is tot in die 17de eeu verlaag tot lyfeienskap. Die groot grondbesitters was Poolssprekendes en in toenemende mate ook gepoloniseerde Oekraïense adellikes. Terwyl die vryheidsregte, wat in 1648 aan Kosakke toegeken is, net 'n kort tussenspel sou wees, het Oekraïense boere in Pole-Litaue reeds in die tweede helfte van die 17de eeu en in die Russiese Ryk in die 18de eeu weer lyfeienes geword. Die meeste van hulle het ook ná die amptelike boerebevryding teen die middel van die 19de eeu in armoede verkeer. Die laat afskaffing van lyfeienskap het 'n negatiewe impak op die sosiale mobilisering, verstedeliking en geletterdheid van boere gehad sodat hulle min belang in die nasionale aspirasies van intellektueles gestel het en eerder pogings onderneem het om hul moeilike ekonomiese situasie te verbeter. Om hulle aandag te trek, is nasionaliste genoodsaak om hul nasionale doelwitte met sosiale programme te verbind. So het die meeste politieke partye in Oostenryk en in die Russiese Ryk in hul programme nasionalistiese en sosialistiese ideale met mekaar verbind. In die moeilike tye van die Eerste Wêreldoorlog en die Russiese Rewolusie het tenminste 'n deel van die plattelandse Oekraïense bevolking nasionale doelwitte gesteun, maar in die volgende burgeroorloë het sosiale kwessies weer na vore getree. Die gedwonge kollektivering van Oekraïne se landboubedryf en die ontsettende hongersnood van 1932 en 1933, wat deur die Stalin-bewind bewus veroorsaak is, het 'n nekslag vir boere toegedien. Vervolgens is die industriële ontwikkeling en verstedeliking van Oekraïne deur die Sowjet-owerheid geforseer. Die resultaat, waarna in die 1930's met trots verwys is, was 'n "volwaardige sosiale struktuur" met 'n stedelike bevolking, 'n nuwe klas van nywerheidswerkers en 'n nuwe intelligentsia. Baie stadsbewoners het in hierdie periode hul Oekraïense identiteit en omgangstaal kwytgeraak en het hulself by die Russiessprekende bevolking aangepas.<ref>{{de}} Kappeler (2010), bl. 17</ref> Ook in hierdie tydperk het die Oekraïense taal en kultuur sy oorlewing in die moderne Sowjet-samelewing aan die platteland te danke gehad. Oekraïners het hul landelike karakter en tradisies langer gehandhaaf as Russe en ander etniese groepe in die Sowjetunie. So was in 1959 eers 39 persent van die Oekraïense bevolking verstedelik – teenoor 58 persent van die Russiese en 48 persent van die totale Sowjet-bevolking. Die tradisies van die boerebevolking is tans steeds lewendig in Oekraïne, soos uit die leefstyl, eetgewoontes en mentaliteit van groot dele van sy bevolking blyk. Groot waarde word aan volkstradisies, -klere en -dans geheg, terwyl etnografiese musea wye aandag geniet. Die kenmerkende karakter van Oekraïners is bepaal deur die feit dat hul proses van nasiewording hoofsaaklik deur die plattelandse bevolking gedra is – 'n verskynsel wat ook in verskeie ander Noordoos- en Oos-Europese lande soos Litaue, Slowenië, Slowakye en Wit-Rusland waargeneem kan word. In teenstelling daarmee het byvoorbeeld Pole en Hongarye as adelsnasies, Duitsland en Tsjeggië as burgerlike samelewings en Frankryk en Rusland as sentralistiese eenheidstate ontwikkel. Hierdie tipologie beskryf die ingewikkelde proses van nasiewording weliswaar in baie growwe trekke. So het ook in Oekraïne adel, geestelikheid en veral Kosakke 'n belangrike rol in dié proses gespeel.<ref>{{de}} Kappeler (2010), bl. 17-18</ref> === Godsdiens === [[Lêer:Lwow Jura.JPG|duimnael|Die Grieks-Ortodokse Sint-Joriskatedraal in Lwif (Lemberg)]] [[Lêer:St. Michael's Cathedral from belltower.JPG|duimnael|Sint Michiel-katedraal in Kijif]] [[Lêer:Bakhchisaray, Hansaray Museum.jpg|duimnael|Die Krimse Khan se paleis by Hansaray was vir meer as 300 jaar die sentrum van [[Islam]] op die Krim]] [[Lêer:Kharkov Synagogue1.jpg|duimnael|Die Choral-[[sinagoge]] in [[Charkif]] is die grootste in die hele Oekraïne]] Een van die opvallendste kenmerke van Oekraïense nedersettings is die groot aantal kerke in aanbou. Ná die land se onafhanklikwording is baie kerkgeboue, wat in die 1930's as gevolg van [[Josef Stalin]] se ateïstiese beleid gesloop is, heropgebou, maar ook nuwes het ontstaan. Terwyl Oekraïners weer belang stel in hul kulturele tradisies, is daar ook 'n behoefte aan spiritualiteit en geestelike waardes wat kerkbywoning sterk laat toeneem het.<ref>{{de}} Gerlach en Schmidt (2011), bl. 43</ref> Die nuwe belangstelling in die Christelike geloof vind plaas in die historiese spanningsveld tussen die Katolieke tradisies van Wes-Oekraïne en die Oosters-Ortodokse geloofswêreld in die ooste van die land. Tussen hierdie twee Christelike hoofpole met sy Roomse en Bisantynse oorspronge het 'n derde tradisie as mengvorm ontstaan – die Grieks-Katolieke of Geünieerde Kerk. Sy ritus verskil nouliks van dié in Ortodokse kerke, maar in regtelike opsig val dit nogtans onder die gesag van die [[pous]] in Rome. Die vorming van 'n Geünieerde Kerk was een in 'n lang reeks pogings om die kloof, wat met die [[Oos-Wes-skisma]] van 1054 in Christelike geledere ontstaan het, weer te oorbrug. So het ook die Rooms-Katolieke Poolse staat daarin belang gestel om van sy Ortodokse Oekraïense onderdane getroue burgers te maak. Na verskeie vergeefse pogings om 'n geunifiseerde kerk te vestig, het die Poolse Kroon deur geheime onderhandelinge in die laat 16de eeu uiteindelik sy doelwit bereik toe ses Ortodokse biskoppe in 1594 'n unieverdrag met Rome onderteken het waardeur 'n Grieks-Katolieke Kerk gestig is. Die ses ondertekenaars is deur ander Ortodokse gelowiges as verraaiers bestempel, en tot vandag word die Geünieerde Kerk as 'n Rooms-Katolieke invalshoek beskou. Die nuwe kerk is ook deur Rooms-Katolieke met argwaan bejeën. In Oekraïense gebiede, wat ná die Poolse Delinge onder Russiese bewind gekom het, het tsarin [[Katharina II van Rusland|Katharina die Grote]] die Geünieerde Kerk summier verbied. Maar dit het voortbestaan in dié landsdele wat by die Habsburgse Oostenryk-Hongarye ingelyf is. Hier het die kerk ná die ontstaan van 'n Oekraïense nasionale beweging in die 19de eeu pogings onderneem om as die nasionale kerk van Oekraïne erken te word. Gedurende die Tweede Wêreldoorlog het die kerk bande onderhou met nasionalistiese bewegings. Ná 1946 is dit van kollaborasie beskuldig. Baie geestelikes het geëmigreer, ander is in hegtenis geneem. Die kerk het in die ondergrond voortbestaan en het in die tyd van die perestroika, die politieke liberalisering in die Sowjetunie, sy wettige status herwin. Dit het vervolgens veral in Wes-Oekraïne sterk groei getoon waar dit in 1993 weer vyf miljoen gelowiges en meer as 1&nbsp;000 priesters getel het. Die Grieks-Katolieke kerkhoof, grootaartsbiskop kardinaal Ljoebomir Hoezar, het in 2004 die Oranje Rewolusie in Oekraïne gesteun. Die besluit om sy amptelike setel van Lwif na Kijif te verskuif is in die volgende jaar deur baie Ortodokse gelowiges as aanmatigend beskou, ongeag die feit dat die kerk se geestelike sentrum, die Sint-Joriskatedraal, steeds in Lwif geleë is.<ref>{{de}} Gerlach en Schmidt (2011), bl. 44</ref> Lwif dien daarnaas ook as die geestelike sentrum vir Rooms-Katolieke gelowiges in Oekraïne wat dikwels van Poolse afkoms is. Die Oekraïens-Ortodokse Kerk, wat nog tot en met 1990 as Russies-Ortodokse Kerk bekendgestaan het, staan tradisioneel in die politieke spanningsveld tussen Kijif en Moskou. Die kerkhoof, die metropliet in Kijif wat sy amptelike setel in die Grotteklooster het, val onder die gesag van die Ortodokse patriarg in Moskou. Baie gelowiges spreek hulle ten gunste van 'n onafhanklike Oekraïense kerk uit, 'n sogenaamde outokefale kerk, met Oekraïens as kerktaal en 'n eie patriarg – 'n droom wat in die Russiese Ryk nie vervul het nie. Eers met die tsaar se bedanking het gelowiges 'n kans gesien vir 'n selfstandige kerk. So is op 9 Mei 1919 die eerste Oekraïense liturgie in die Garnisoenkerk te Kijif gevier. Die skeiding van staat en kerk, wat deur die Bolsjewiki bewerkstellig is, het die amptelike registrasie van 'n Oekraïense kerk moontlik gemaak waarvoor die owerheid kerkgeboue beskikbaar gestel het. In September 1921 is die opperpriester Lipkofski tot hoof van die outokefale Ortodokse Kerk van Oekraïne gewy. Maar slegs vir 'n kort periode het die Bolsjewiki geloofsvryheid gewaarborg voordat Lenin in die 1920's met sy leuse "Hoe meer reaksionêre geestelikes ons kan skiet, hoe beter!" 'n bloedige vervolging van gelowiges en geestelikheid begin het. Die besetting van Oekraïne deur Duitse troepe in 1941 het 'n kort herlewing van die kerk moontlik gemaak, maar nadat die Duitsers hulle aan Oekraïne moes onttrek, het baie lede van die kerkhiërargie na Duitsland gevlug en hulle uiteindelik in Noord-Amerika gevestig. Ná die onafhanklikwording in 1991 het 'n deel van die Ortodokse Kerk onder leiding van die metropoliet Filaret weggebreek van die moederkerk om die onafhanklike Oekraïens-Ortodokse Kerk van die Kijifse Patriargaat te vorm. == Ekonomie == === Kenmerke === [[Lêer:Zmiiv thermal power plant (2007).jpg|duimnael|Termiese kragsentrale in Zmiiv]] [[Lêer:Dnipropetrovsk view 2015 tov-tob.jpg|duimnael|Die sakekern van [[Dnipro]]]] Oekraïne is 'n ope markekonomie wat deur 'n agterstand ten opsigte van modernisering en diversifering gekenmerk word. Met 'n per capita-inkomste van sowat VSA-$ 3&nbsp;600 val die land in die Wêreldbank se kategorie van laer-middelinkomste-lande. Die persentasie arm huishoudings het in die tydperk voor die internasionale finansiële krisis in 2008 merkbaar gedaal. Opvallend is die verskil tussen die relatief welvarende hoofstadgebied en die arm platteland. Ondanks hoë groeisyfers tot en met 2008 was die pas van ekonomiese transformasie stadig en is hervormings as gevolg van politieke instabiliteit en invloedryke belangegroep vertraag. Die huidige regering het aangekondig dat hulle 'n omvangryke program van hervormings tot en met 2014 sal verwesenlik om 'n beter klimaat vir buitelandse beleggings te skep. === Struktuur === Ná die ineenstorting van die sentraal beheerde planekonomie in die vroeë 1990's is voormalige staatsondernemings vinnig geprivatiseer. Dit was egter veral 'n klein groep oligarge wat voordeel uit hierdie beleid getrek het en tans groot invloed op ekonomiese besluite kan uitoefen. 'n Aansienlike persentasie ondernemings word steeds deur die Oekraïense staat beheer. Die ooste van die land was tradisioneel die sentrum van swaar en ligte nywerhede, terwyl Wes-Oekraïne 'n sterk agrariese karakter bewaar het. Die belangrikste ekonomiese sektore is metaalvervaardiging en chemie, landbou en voedselverwerking asook masjienbou. Die ekonomiese groei is aanvanklik veral deur toenemende uitvoere en hoër privaat verbruik aangedryf. Privaat verbruikers steun hierby sterk op lenings, ook in buitelandse valuta. Oekraïne kan nie self in sy energiebehoeftes voorsien nie en is grotendeels op invoere aangewese. Wat Oekraïne vir buitelandse beleggers aantreklik kan maak is die relatief groot binnelandse mark met meer as 46 miljoen verbruikers, 'n aantal hoog ontwikkelde industriële sektore (waaronder vliegtuig- en vuurpylvervaardiging), die geografiese ligging digby die markte van die Europese Unie en Oos-Europa, die groot agterstand ten opsigte van privaat verbruik en modernisering, 'n goed ontwikkelde landbousektor en 'n hoogs opgeleide beroepsbevolking met 'n relatief lae vlak van lone en salarisse.<ref>{{de}} [http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/Ukraine/Wirtschaft_node.html ''Duitse Departement van Buitelandse Sake: Oekraïne – Ekonomie''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120627024659/http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/Ukraine/Wirtschaft_node.html |date=27 Junie 2012 }}</ref> === Landboupotensiaal === [[Lêer:Wheat fields in Ukraine-5962.jpg|duimnael|'n Koringveld in die [[Lwif-oblast]] gedurende Augustus]] Die Oekraïne was die koringkamer van die Sowjetunie. Alhoewel slegs 15 persent van die Sowjet-Russiese landbougrond in die Oekraïense Sosialistiese Sowjetrepubliek geleë was, het dié deelstaat nagenoeg 60 persent van die jaarlikse mielie-opbrengs, 50 persent van die suikerrietopbrengs, 40 persent van die koringopbrengs en 40 persent van die sonneblomsaad asook 'n kwart van die varkvleis gelewer. Ná die onafhanklikwording van die land het die bruto landbouproduksie (BLP) in die 1990's binne 'n dekade met 50 persent afgeneem. Die land het vandag groot landboupotensiaal vanweë sy klimaatstoestande, lae bevolkingsdigtheid en sy geografiese ligging. Meer as 40 miljoen hektaar landbougrond (waarvan 33 miljoen ha akkergrond) is beskikbaar vir grootskaalse produksie van graan en oliesade en landbouveredelingsprodukte soos melk en vleis. Meer as die helfte van Oekraïne se akkergrond is swart grond of ''čornozem'' van hoë gehalte wat hoë graan- en oliesaadopbrengste per hektaar verseker. Meer as 'n derde van die wêreld se swart grond is in die land saamgetrek. Ysvrye seehawens langs die Oekraïense Swartseekus is geskik vir die grootskaalse uitvoer van landbouprodukte na die Europese Unie, die Nabye en Midde-Ooste en Noord-Afrika. Daar is egter ook negatiewe natuurlike invloedsfaktore soos die jaarlikse sterk wisselende reënval (met 'n gemiddeld van 700&nbsp;mm in die noordweste teenoor slegs 350&nbsp;mm in die suidelike landsdele) wat graan- en oliesaadopbrengste beperk, koue winters of onvoldoende sneeuval waardeur wintergraan aan koue blootgestel word en die grond in die lente nie vogtig genoeg is vir plante nie. Droogtes en uiterste weerstoestande in die winter verminder oeste elke derde of vyfde jaar. 'n Gebrek aan kapitaal, tegniese kennis, bestuursvaardighede, moderne bemarkingstelsels en 'n strategiese ekonomiese en politieke raamwerk, wat mededingendheid op die wêreldmark verseker, plaas tans nog verdere beperkings op die uitvoergerigte landbousektor. == Kultuur == === Literatuur === Met die onafhanklikwording van Oekraïne het die kultuurbedryf homself uit die bande van die [[sosialistiese realisme]] bevry. Veral Oekraïense literatuur het 'n nuwe bloeitydperk beleef en vir die eerste keer in sy geskiedenis ook aandag in die buiteland getrek. Werke van belangrike skrywers soos Joeri Androechowitsj, Oksana Saboesjko en Serhii Sjadan is in 'n verskeidenheid tale vertaal, net soos die romans en novelle van Andrei Koerkof wat oorspronklik in Russies verskyn het.<ref>{{de}} Kappeler (2015), bl. 17</ref> === Media === Televisie- en radioprogramme word deur privaatstasies en Oekraïne se nasionale uitsaaikorporasie op nasionale en streeksvlak uitgesaai. Die nasionale televisie- en radiodiens word tans omskep tot 'n openbare uitsaaier volgens die voorbeeld van ander Europese lande. Die belangrikste nasionale dagblaaie is ''Ukrajinska Prawda'', ''Sewodnja'', ''Den'' en ''Fakty i Kommentarii''. Daar is vier belangrike weekblaaie – ''Dserkalo Tyshna'', ''Nowoe Wrema'', ''Fokus'' en ''Ukrajinsky Tyshden''. Dag- en weekblaaie ontvang hul berigte van 'n verskeidenheid persagentskappe waarvan ''UNIAN'' en ''Interfax'' die belangrikste is.<ref>{{de}} [http://www.auswaertiges-amt.de/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/01-Nodes_Uebersichtsseiten/Ukraine_node.html ''Duitse Departement van Buitelandse Sake: Oekraïne. Besoek op 29 Februarie 2016'']</ref> == Sport == Oekraïne het saam met Pole die [[Europese Sokkerkampioenskap 2012]] aangebied. == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Ukraine|title=Ukraine|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=24 Junie 2022}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ukraine/|title=Ukraine|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=24 Junie 2022}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Ukraine|Oekraïne}} {{Wikt|Oekraïne}} * {{en}} {{Wikivoyage|Ukraine|Oekraïne}} ; Amptelike webtuistes ---- * {{en}} [https://www.president.gov.ua/ ''Amptelike webtuiste van die President van Oekraïne''] * {{en}} [https://www.kmu.gov.ua ''Amptelike webtuiste van die Regering van Oekraïne''] * {{en}} [https://www.rada.gov.ua ''Amptelike webtuiste van die Parlement van Oekraïne''] ; Ensiklopedieë ---- * {{en}} [http://www.encyclopediaofukraine.com/ ''Die Canadian Institute of Ukrainian Studies se Internet Encyclopedia of Ukraine''] ; Kaarte ---- * {{en}} [http://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Ukraine ''Wikiatlas van Oekraïne''] {{Lande van Europa}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Oekraïne| ]] a4we8ky8n4cmpk6gqehy6bgakl2q5lc 0 7692 2519317 2463751 2022-08-15T08:55:50Z Burgert Behr 2401 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas |naam = Djengis Khan |kleur = #E6E6B2; |titel = ''1ste khagan en keiser van die Mongoolse Ryk'' <br/>''Keiser van China''<br />''(nadoods vereer as [[Yuan-dinastie|Yuan]]-keiser)'' |beeld = YuanEmperorAlbumGenghisPortrait.jpg |beeld_wydte = 220px |beeld_onderskrif = ’n Skets van Djengis Khan. |beeld2 = Bust of Genghis Khan in Mongolia.jpg |beeld2_wydte = 180px |beeld2_onderskrif = ’n Borsbeeld van Djengis Khan in die <br/>presidensiële paleis in Ulaanbaatar. |opskrif1 = Regeer |1 = Lente 1206 - 25 Augustus 1227 |opskrif2 = Volle naam |2 = [[Mongools]]: Чингис Хаан, {{MongolUnicode|ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ}} |opskrif3 = Geboortenaam |3 = Temoedjin |opskrif4 = |4 = |opskrif5 = Gebore |5 = c. 1162 |opskrif6 = Oorlede |6 = 25 Augustus 1227 (op 64-65) |opskrif7 = Opvolger |7 = [[Ögedei Khan]] |opskrif8 = Gades |8 = Börte Ujin<br />Koelan<br />Jisoegen<br />Jisoei<br />en ander |opskrif9 = Kinders |9 = [[Djotsji]]<br />[[Tsjagatai Khan|Tsjagatai]]<br />[[Ögedei Khan|Ögedei]]<br />[[Toloei]]<br />en ander |opskrif10 = Adellike huis |10 = [[Bordjigin]] |opskrif11 = Tempelnaam |11 = Taizu (太祖) |opskrif12 = Vader |12 = Jesoegei |opskrif13 = Moeder |13 = Ho'eloen |opskrif14 = |14 = }} '''Djengis Khan''' (uitspraak: [ˈdʒɛŋɡɪs ˈkɑːn];<ref>[http://www.bartleby.com/61/38/G0083800.html ''The American Heritage Dictionary of the English'' 4de uitg.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080726185138/http://www.bartleby.com/61/38/G0083800.html |date=26 Julie 2008 }} (2000).</ref> [[Mongools]]: Чингис хаан; ''Tsjingis chaan'';<ref group="nota">Historici van die Mongoolse Ryk het die spelling ''Tsjinggis chaan'' verkies, omdat dit meer klink soos die naam in [[Mongools]], Чингис хаан ([[IFA]]: [t͡ʃʰiŋɡɪs xaːŋ]).</ref> omstreeks 1162-1227), gebore as '''Temoedjin''', was die stigter, khan (heerser) en khagan (keiser) van die [[Mongoolse Ryk]], wat ná Djengis se dood die grootste aaneenlopende ryk in die wêreld se geskiedenis geword het. Hy het aan die bewind gekom deur die vereniging van baie van die [[Nomade|nomadiese volke]] van Noordoos-[[Asië]]. Nadat hy die Mongoolse Ryk gestig het en verklaar is tot "Djengis Khan" ("universele, sterk leier"), het hy met die Mongoolse invalle en strooptogte in ander lande begin. Die grootste deel van [[Eurasië]], tot so ver wes as [[Pole]] en die [[Levant]] in die [[Midde-Ooste]], is verower. In sy leeftyd het die Mongoolse Ryk eindelik groot dele van Sentraal-Asië en [[China]] beslaan. Ook [[middeleeuse]] [[Georgië]], [[Kiëf-Roes]] en [[Wolga-Bulgarye]] is binnegeval. Dié veldtogte het dikwels gepaard gegaan met ’n grootskaalse slagting onder die burgerlike bevolkings waarin miljoene mense dood is, en daarom beskou baie mense hom as ’n wrede leier. Vanweë sy buitengewone militêre suksesse word Djengis Khan ook dikwels gereken as die grootste veroweraar van alle tye.<ref>{{Cite book|last=Weatherford|first=Jack|url=https://books.google.com/books?id=AWF_CwAAQBAJ|title=Genghis Khan and the Quest for God: How the World's Greatest Conqueror Gave Us Religious Freedom|date=25 Oktober 2016|publisher=Penguin|isbn=978-0-7352-2116-1|language=en}}</ref> Voor Djengis Khan se dood het hy sy seun [[Ögedei Khan]] as sy opvolger aangewys. Later het sy kleinseuns die ryk in [[Khanaat|khanate]] verdeel.<ref>{{cite book |last = Saunders |first = John Joseph |title = History of the Mongol Conquests |year = 2001 |publisher = University of Pennsylvania Press |location = Philadelphia |isbn = 978-0-8122-1766-7 |orig-year = 1972 }}</ref> Djengis Khan is in 1227 dood nadat hy [[Westelike Xia]] verslaan het. Op sy versoek is sy oorskot iewers in Mongolië in ’n ongemerkte graf begrawe.{{sfn|Man|2007|pp=[https://books.google.com/books?id=OXTv9a0HZakC&pg=PA254#v=onepage 254–255]}} Sy afstammelinge het die Mongoolse Ryk tot oor die grootste deel van Eurasië uitgebrei deur [[vasalstaat|vasalstate]] te oorwin of te skep in die hele moderne [[China]], [[Korea]], die [[Kaukasus]] en [[Sentraal-Asië]], asook aansienlike dele van [[Oos-Europa]] en [[Suidwes-Asië]]. In baie van hierdie verowerings is die grootskaalse slagtings onder die plaaslike bevolkings herhaal. As gevolg daarvan het Djengis Khan en sy ryk ’n vreesaanjaende reputasie in plaaslike geskiedenisse.<ref name="mongolia">Ian Jeffries (2007). ''[https://books.google.com/books?id=fcgQ9nX0H3gC&pg=PA5#v=onepage Mongolia: a guide to economic and political developments].'' Taylor & Francis. pp.&nbsp;5–7. {{ISBN|0-415-42545-X}}.</ref> Benewens sy militêre suksesse het Djengis Khan die Mongoolse Ryk op baie maniere verbeter. Hy het die [[Oud-Oeigoerse alfabet|Oeigoerse skrif]] as die ryk se [[skryfstelsel]] aangeneem en volgens ’n [[meritokrasie]] regeer, waar mense volgens verdienste gebruik en bevorder word in plaas van volgens hulle rykdom of klas. Verder het hy [[godsdiens]]tige verdraagsaamheid verkondig en die nomadiese stamme van Noordoos-Asië verenig. Hedendaagse [[Mongole]] beskou hom as die stigter van [[Mongolië]].<ref>{{cite web |access-date=26 Januarie 2010 |url = http://www.accd.edu/sac/history/keller/mongols/empsub1.html |title = Genghis Khan |publisher=North Georgia College and State University |url-status=dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100306053246/http://www.accd.edu/sac/history/keller/mongols/empsub1.html |archive-date=6 Maart 2010 }}</ref> Djengis Khan kry ook erkenning daarvoor dat hy die [[Syroete]] onder een, samehangende politieke omgewing gebring het. Daarmee is relatief maklike kommunikasie en handel bewerkstellig tussen Noordoos-Asië, [[Moslem]]se Suidwes-Asië en [[Christendom|Christelike]] Europa, wat die [[Kultuur|kulturele]] horisonne van al drie streke uitgebrei het.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mongol-empire/The-Golden-Horde|title=Mongol empire - The Golden Horde|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=10 April 2020}}</ref> ==Naam en spelling== Volgens die ''Secret History'' was Djengis Khan se geboortenaam Temoedjin of Temüjin ([[Chinees]]: 铁木真, 鐵木眞, Tiěmùzhēn) en kom dit van die [[Tatare|Tataarse]] hoof Temüjin-üge, wat sy pa pas gevange geneem het. Die naam Temüjin word ook gelykgestel aan die Turks-Mongoolse woord ''temürči(n)'', "ystersmid". Daar is 'n tradisie wat Djengis Khan as 'n smid beskou, volgens Paul Pelliot, wat tot in die middel 13de eeu goed gevestig was, hoewel dit ongegrond was.<ref>{{cite book|title=Studies in Medieval Inner Asia|author=Denis Sinor|year=1997|page=248}}</ref> ''Djengis Khan'' is 'n eretitel wat "universele heerser" bereken wat 'n verheffing van die vorige titel, ''khan'', is. Djengis kom vermoedelik van die [[Turkse tale|Turkse woord]] ''tengiz'' ("see") en die eretitel beteken dus eintlik "seeheerser", maar word algemener verstaan as 'n [[metafoor]] vir die universaliteit van Temüjin se heerskappy uit 'n Mongoolse oogpunt.<ref>{{cite web|url=https://www.worldhistory.org/Genghis_Khan/|title=Definition:Genghis Khan|publisher=World History Encyclopedia|first=Mark|last=Cartwright|date=September 16, 2019|access-date=October 25, 2021}}</ref><ref name="BRE">[https://bigenc.ru/world_history/text/4686716 ЧИНГИСХА́Н] — Big Russian Encyclopedia, 2010</ref> Genghis Khan word op verskeie maniere in verskillende tale gespel, soos ''Chinggis Khaan'' in [[Mongools]], ''Chinghiz'', ''Chinghis'' of ''Chingiz'' in [[Engels]], ''Cengiz Han'', ''Çingiz Xan'', ''Chingizxon'', ''Shın'g'ısxan'', ''Çingiz Han'', ''Çıñğız Xan'', ''Şıñğıs xan'', ''Çiñğiz Xaan'' of ''Çiñğizhan'' in [[Turkse tale]], en Чингисхан (''Tsjingischan'') of Чингиз-хан (''Tsjingiz-chan'') in [[Russies]]. Toe [[Koeblai Khan]] die [[Yuan-dinastie]] in 1271 stig, het hy sy oupa Djengis Khan in amptelike dokumente die tempelnaam ''Taizu'' (太祖, Tàizǔ)<ref name="TempleName1">{{cite book|last1=Porter|first1=Jonathan|title=Imperial China, 1350–1900|year=2016|url=https://books.google.com/books?id=MAFiCwAAQBAJ&q=genghis+khan+temple+name+taizu&pg=PA24|page=24|isbn=978-1-4422-2293-9}}</ref><ref name="TempleName2">{{cite book|last1=Zhao|first1=George|title=Marriage as Political Strategy and Cultural Expression: Mongolian Royal Marriages from World Empire to Yuan Dynasty|year=2008|url=https://books.google.com/books?id=XnIIbzweN7IC&q=chinggis+khan+posthumous+name&pg=PA237|page=237|isbn=978-1-4331-0275-2}}</ref> <ref name="TempleName2" /> en die nadoodse naam ''Keiser Shengwu'' (聖武皇帝) gegee. Djengis Khan word dus ook ''Yuan Taizu'' (keiser Taizu van Yuan) genoem. [[Lêer:onon.jpg|duimnael|220px|links|Die Ononrivier in Mongolië, in die streek waar Temüjin gebore is.]] == Vroeë lewe == ===Afstamming=== Djengis Khan was ’n agterkleinseun van [[Kaboel Khan]], die eerste bekende khan van die [[Khamag-Mongole|Khamag-Mongoolse]] konfederasie op die Mongoolse plato. Toe die [[Jurchen]]se [[Jin-dinastie (1115-1234)|Jin-dinastie]] hulle steun in 1161 verskuif van die Mongole na die [[Tatare]], het hulle Kaboel Khan vernietig.{{sfn|Ratchnevsky|1991|pp=9–10}}{{Sfn|Derenko|2007|p=5}} Djengis Khan se pa, Jisoegei, leier van die [[Bordjigin]]-clan, het die hoof van die regerende Mongoolse clan geword. Dié amp is teengestaan deur die verwante [[Taitsjioed]]-clan. Toe die Tatare ná 1161 te magtig word, het die Jin hulle steun verskuif van die Tatare na die [[Keiraïete]].{{Sfn|Narod and Derenko|2007|p=2}}{{Sfn|Lee|2016|p=4-6}} ===Geboorte=== {{Mongools-Chinese name |titel = Djengis Khan |beeld = |onderskrif = |beeldbreedte = |mongools = {{MongolUnicode|ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ}} |transliterasie = |VRCh = Qinggis Haan |cyrillies = Чингис Хаан |ISO = Čingis Haan |transkripsie = Tsjingis Chaan |IFA = [tʃiŋɡɪs χaːŋ] |ander = |trad = 成吉思汗 |eenv = 成吉思汗 |pinyin = Chéngjísī Hàn |wg = Ch’êng-chi-szŭ Han }} Min is bekend oor Djengis Khan se vroeë lewe weens ’n gebrek aan geskrewe rekords uit dié tyd. Die paar bronne wat wel inligting verskaf, weerspreek mekaar dikwels. Djengis Khan se geboortenaam, Temoedjin of Temüjin, is afgelei van die [[Mongools]]e woord ''temür'', "van yster", terwyl ''jin'' dui op werksaamheid.<ref>{{cite web |url = http://www.behindthename.com/name/temujin|title = Meaning, origin and history of the name Temujin |last=Campbell|first=Mike|website=Behind the Name|access-date=29 Maart 2016}}</ref> "Temüjin" beteken dus "ystersmid".<ref>{{cite book |last1=Glasse|first1=Cyril|last2=Smith|first2=Huston |title = The New Encyclopedia of Islam|isbn = 978-0-7591-0190-6 |page=313 |url = https://books.google.com/books?id=focLrox-frUC&q=Tem%C3%BCjin%20means%20%22blacksmith%22.&pg=PA313 |date=Januarie 2003 }}</ref> Djngis Khan is moontlik in 1162 gebore<ref group="nota">Rashid al-Din glo Djengis Khan is in 1155 gebore, terwyl die ''Geskiedenis van Yuan'' die geboorte as 1162 aangee.</ref> in Delüün Boldog, naby die berg Burkhan Khaldun en die riviere Onon en Kherlen in die hedendaagse Noord-Mongolië, naby die huidige hoofstad, [[Ulaanbaatar]]. Volgens ''Die Geheime Geskiedenis van die Mongole'' het Temoedjin ’n bloedklont in sy vuis gehou toe hy gebore is – ’n tradisionele teken dat hy bestem is om ’n groot leier te word. Hy was die oudste seun van Ho'eloen, sy pa se tweede vrou. Volgens die ''Geheime Geskiedenis'' is Temoedjin genoem na die Tataarse hoofman Temüjin-üge, wie sy pa pas gevange geneem het. Jesoegei was van die Bordjigin-clan, wat nes die ander stamme [[nomade]]s was. Temoedjin het nie ’n maklike lewe gehad nie. Sy pa het ’n [[huwelik]] vir hom gereël en hom op negejarige ouderdom by die familie van sy toekomstige bruid, [[Börte]] van die Khongirad-stam, gaan aflaai. Hy moes daar woon en vir die hoof van die huishouding, Dai Setsen, werk totdat hy op 12 jaar oud genoeg was om te trou.{{Sfn|Rachewiltz|2015|p=3}}{{Sfn|Atwood|2018|p=2}} Op pad huis toe het sy pa op die naburige Tatare afgekom, wat lank vyande van die Mongole was. Hulle het hom kos aangebied en hom vergiftig. Toe Temoedjin dit hoor, het hy huis toe gegaan om sy pa se posisie as hoof op te eis. Die stam het geweier en die gesin versaak.<ref>{{cite web |access-date = 29 Maart 2018 |url = https://manof300.com/genghis-khan-redefine-your-circumstances |title = Redefining Your Circumstances: Genghis Khan's Rise to Ruler of the World |publisher = Man of 300 |date = 17 Maart 2018 |archive-date = 19 November 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20181119125446/https://manof300.com/genghis-khan-redefine-your-circumstances/ |url-status = dead }}</ref> Die volgende paar jaar het die gesin in armoede gelewe. Hulle het op wilde vrugte en diertjies wat die seuns gevang het, oorleef. In dié tyd was geen van die stamkonfederasies van Mongolië polities verenig nie, en gereëlde huwelike is dikwels gebruik om tydelike bondgenootskappe te sluit. Temoedjin het in dié strawwe politieke klimaat grootgeword wat oorlogvoering tussen stamme, rowery, klopjagte, korrupsie en wraak tussen konfederasies ingesluit het. Dit is vererger deur inmenging van buite, soos van China in die suide.{{Sfn|Columbia|2019|p=6}} Temoedjin se ma, Ho'eloen, het hom baie geleer, veral die belangrikheid van sterk bondgenootskappe om stabiliteit in Mongolië te verseker.{{Sfn|Rachewiltz|2015|p=5}} ==Vereniging van die Mongoolse konfederasies== In die vroeë 12de eeu was die Sentraal-Asiatiese plato noord van China verdeel in verskeie prominente stamkonfederasies, insluitende die Naimans, Merkits, Tatare, Khamag-Mongole en Keiraïete. Hulle het nie vriendskaplike bande gehad nie, soos wedersydse aanvalle, wraakaanvalle en plundertogte getuig. ===Vroeë pogings tot mag=== [[Lêer:Djengiz Khân et Toghril Ong Khan.jpeg|duimnael|260px|Djengis Khan en Togroel Khan; ’n illustrasie uit ’n 15de-eeuse manuskrip.]] Temoedjin het sy opgang na ’n magsposisie begin deur homself aan te bied as ’n bondgenoot, of volgens sommige bronne ’n [[vasal]], van sy pa se bloedbroer (''anda''), Togroel, wat khan van die Keiraïete was. Hy was beter bekend onder die Chinese titel "Wang Khan", wat die Chinese Jin-dinastie in 1197 aan hom toegeken het. Dié verhouding het die eerste keer vrugte afgewerp toe Börte deur die Merkits gevange geneem is. Temoedjin het Togroel se steun gevra, en dié het 20&nbsp;000 van sy vegters aangebied. Hy het verder voorgestel Temoedjin kry sy vriend uit sy kindertyd Djamoecha betrokke. Dié het self khan van sy stam, die Jadaran, geword.<ref>{{cite book |last=Grousset |first = Rene |title = Conqueror of the World: The Life of Chingis-khagan |location = New York, NY |publisher=Viking Press |year=1944 }}</ref> Hoewel Börte tydens die veldtog bevry en die Merkits verslaan is, het dit ook die weg gebaan vir die onenigheid tussen Temoedjin en Djamoecha. Voorheen was hulle bloedbroers, wat beloof het om vir ewig aan mekaar trou te bly. ===Onenigheid met Djamoecha=== Terwyl Temoedjin en Djamoecha as vriende uitmekaargedryf het, het albei mag begin konsolideer en het hulle teenstanders geword. Djamoecha het die tradisionele Mongoolse aristokrasie gesteun, terwyl Temoedjin ’n meritokratiese benadering gevolg het en in die proses ’n groter verskeidenheid en laer klas volgelinge gelok het.{{sfn|Hildinger|1997|p=113}} Ná sy vroeëre oorwinning oor die Merkits het Temoedjin se mag begin uitbrei.{{sfn|Hildinger|1997|p=114}} In 1186 is hy tot khan van die Mongole verkies. Omdat Djamoecha bedreig gevoel het deur sy mag, het hy Temoedjin in 1187 met ’n leër van 30&nbsp;000 troepe aangeval. Temoedjin is in die Slag van Dalan Balzjoet verslaan.{{sfn|Hildinger|1997|p=114}}{{sfn|Lane|2004|p=xxvii}} Djamoecha het egter moontlike volgelinge gewalg deur 70 jong manlike gevangenes lewend in potte te laat kook.{{sfn|Weatherford|2005|p=}} Togroel, as Temoedjin se beskermheer, is verban.{{sfn|Lane|2004|p=23}} Temoedjin se lewe vir die volgende 10 jaar is onduidelik, want hy word feitlik nie in historiese rekords genoem nie.{{sfn|Lane|2004|p=23}} ===Terugkeer na mag=== Omstreeks 1197 het die Jin-dinastie ’n aanval op hulle voormalige vasalstaat die Tatare geïnisieer met die hulp van die Keiraïete en Mongole. Temoedjin was in beheer van ’n deel van die aanval, en ná sy oorwinning is hy en Togroel deur die Jin in hulle gesagsposisies herstel.{{sfn|Lane|2004|p=23}} Die Jin het aan Togroel die eretitel Ong Khan gegee, en aan Temoedjin die laer titel ''j'aut quri''.<ref>{{cite book |last=Biran|first=Michal |title=Genghis Khan |year=2012|publisher=Oneworld Publications|location=Londen |isbn = 978-1-78074-204-5 |page=35 |url = https://books.google.com/books?id=ndPZAQAAQBAJ }}</ref> Omstreeks 1200 was die hoofmededingers om die [[Khamag-Mongole|Mongoolse konfederasie]] (tradisioneel die "Mongole") die Naimans in die weste, die Merkits in die noorde, die Tangoets in die suide en die Jin-dinastie in die ooste. [[Lêer:Serven Khaalga Jurchen inscription.jpg|duimnael|220px|’n Jurchense inskripsie (1196) in Mongolië oor Djengis Khan se bondgenootskap met die Jin teen die Tatare.]] In sy heerskappy en veldtogte teen mededingende stamme het Temoedjin op ’n paar belangrike maniere van die Mongoolse tradisie weggebreek. Hy het gesag toegeken geskoei op meriete en lojaliteit, eerder as familiebande.<ref name="Weatherford, Jack 2004 44">{{cite book |last = Weatherford |first = Jack |title = Genghis Khan and the Making of the Modern World |page = 44 |publisher = Three Rivers Press |year = 2004|isbn = 978-0-609-80964-8 |chapter = 2: Tale of Three Rivers }}</ref> As aanmoediging vir absolute gehoorsaamheid het hy aan burgers en soldate buit van toekomstige oorloë beloof. Wanneer hy mededingende stamme verower het, het hy nie hulle soldate en burgers verdryf nie, maar hulle onder sy beskerming geneem en in sy eie stam geïntegreer. Hy het selfs dat sy ma weeskinders van die verowerde stam aanneem en hulle so in sy eie familie ingebring. Dié politieke innoverings het groot lojaliteit onder die verowerde stamme aangewakker en Temoedjin met elke verowering versterk.<ref name="Weatherford, Jack 2004 44" /> ===Onenigheid met Togroel=== Senggoem, ’n seun van Togroel, was blykbaar jaloers op Temoedjin se groeiende mag en verhouding met sy pa. Hy wou Temoedjin na bewering vermoor. Hoewel Temoedjin Togroel se lewe op verskeie geleenthede gered het, het hy onder sy seun geswig{{sfn|Man|2007|p=}} en wou hy nie meer met Temoedjin saamwerk nie. Temoedjin het hom eindelik verslaan. In 1201 het ’n [[koeroeltai]], ’n raad van Mongoolse stamhoofde, vir Djamoecha as Gür Khan ("universele heerser") gekies. Dit het gelei tot die finale breuk met Temoedjin en Djamoecha het ’n koalisie van stamme gevorm om hom aan te val. Voor die konflik het verskeie generaals Djamoecha teengestaan en ná ’n paar gevegte het Djamoecha se eie manne hom in 1206 aan Temoedjin uitgelewer. [[Lêer:Mongol Empire c.1207.png|duimnael|220px|links|Die Mongoolse Ryk omstreeks 1207.]] ===Alleenheerser van die Mongole=== Die deel van die Merkit-clan wat hulle by die Naimans geskaar het, is verslaan deur Soeboetai, wat later een van Djengis Khan se suksesvolste aanvoerders geword het. Die Naimans se nederlaag het daartoe gelei dat Temoedjin die alleenheerser van die Mongoolse steppe was – al die belangrike konfederasies is deur sy Mongoolse konfederasie verenig. [[Lêer:Genghis Khan's enthronement in 1206.jpg|duimnael|200px|Djengis Khan word gekroon as khagan van al die Mongole. Illustrasie uit ’n 15de-eeuse manuskrip.]] Sy militêre strategieë toon ’n goeie begrip van die insameling van intelligensie en die motivering van sy teenstanders. Sy uitgebreide spioenasienetwerk dien as voorbeeld. Hy het ’n vinnige student blyk te wees en het nuwe tegnologieë en idees wat hy teengekom het, aanvaar. Hy was ook vreesloos. Hy het sy oorwinnings aan drie faktore te danke gehad: * Gevorderde beweeglikheid, wat veral bereik is deur gemakliker gevegsdrag en uitnemende ruiterskap. * 'n Voortreflike [[Militêre strategie|strategiese]] aanslag wat gekenmerk is deur dissipline, uithouvermoë en gekoördineerde gevegstegnieke. Hy het die eerste suksesvolle winterinval teen [[Rusland]] geloods weens die mobiliteit van sy ruiterwag op die bevrore riviere. * Die genadelose inboeseming van vrees by sy vyande. Die Mongole het byvoorbeeld pyle ontwerp wat fluit as hulle afgevuur word. Hulle was ook meesterlik met die besetting van stede en die gebruik van reusagtige slingers. Hulle het selfs lyke met die slingers na hul vyande geskiet. As gevolg daarvan het Temoedjin teen 1206 die Merkits, Naimans, Mongole, Keiraïete, Tatare en Oeigoers, asook ander kleiner stamme, verenig of onderwerp onder die vaandel Mongole. Dit was ’n enorme prestasie. Dit het gelei tot vrede tusen voorheen strydende stamme, asook ’n enkele politieke en militêre mag. Op ’n koeroeltai is Temoedjin erken as khan van die verenigde stamme en het hy die titel "Djengis Khan" gekry. Die titel [[khagan]] is nadoods deur sy seun en opvolger, [[Ögedei Khan]], aan hom toegeken. Ögedei het self dié titel aanvaar (hy is ook later nadoods verklaar tot stigter van die [[Yuan-dinastie]]). Voor Djengis Khan se dood in 1227 het hy Ögedei as sy opvolger aangewys en sy ryk in [[khanaat|khanate]] verdeel tussen sy seuns en kleinseuns. Hy is op ’n onbekende plek in Mongolië begrawe. Teen dié tyd was sy ryk van 12,5 miljoen&nbsp;km² omtrent dubbel so groot as die gebied wat in die [[4de eeu v.C.]] deur [[Alexander die Grote]] verower is. Sy nageslag het voortgegaan om die Mongoolse Ryk uit te brei oor die grootste deel van [[Eurasië]] deur die verowering van grondgebied in hedendaagse [[China]], [[Korea]], die [[Kaukasus]], Sentraal-[[Asië]] en groot dele van Oos-[[Europa]] en die [[Midde-Ooste]]. ==Vroue en byvroue== Soos die gebruik was by magtige Mongoolse mans, het Djengis Khan baie vroue en byvroue gehad.{{sfn|McLynn|2015|p=[https://books.google.com/books?id=jcQzCgAAQBAJ&pg=PA169 169]}}{{sfn|Broadbridge|2018|pp=74, 92}} Hy het dikwels vroue en byvroue aangeskaf uit die ryke en gemeenskappe wat hy verower het. Dié vroue was dikwels prinsesse of koninginne wat gevange geneem of aan hom geskenk is.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=74, 92}} Hy het aan baie van sy hoë vroue hulle eie kampe gegee om in te woon en te bestuur. In elke kamp was ook junior vroue, byvroue en selfs kinders. Die Mongoolse paleiswag moes die vroue se [[joert]]e oppas en moes spesiale aandag gee aan die een waarin Djengis Khan die nag geslaap het, want hy kon elke nag by ’n ander vrou in ’n ander joert deurgebring het.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=14, 74, 104}} Wanneer hy op militêre veldtogte vertrek het, het hy gewoonlik een vrou saamgeneem en die ander vroue en byvroue agtergelaat om in sy afwesigheid ’n ogie oor die ryk te hou.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=19–20}} ===Börte=== [[Lêer:Tumanba Khan, His Wife, and His Nine Sons.jpg|duimnael|Djengis Khan, sy vrou Börte en hul nege kinders op 'n [[Mogolryk|Mogolse]] miniatuurskildery.]] Nadat Jesoegei vermoor is, het Temoedjin by sy toekomstige vrou se familie gewoon totdat hy teruggeroep is om sy ma en jonger sibbes te versorg.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=50–51}} In 1178, sowat sewe jaar later, het Temoedjin na Börte gaan soek. Hulle het getrou en Börte en haar ma het in Temoedjin se gesinsjoert gaan woon. Kort ná die huwelik het die Drie Merkits die gesin se kamp aangeval en Börte gevange geneem.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=62–63}} Sy is as oorlogsbuit aan een van die soldate gegee. Temoedjin het haar agt maande later bevry met die hulp van bondgenote.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=63–64}} Baie geleerdes glo dit was een van die sleutelgebeure wat daartoe gelei het dat Djengis Khan ’n veroweraar geword het. Kort nadat Börte teruggekeer het, het sy die lewe aan [[Djotsji Khan|Djotsji]] geskenk. Dit laat twyfel oor wie Djotsji se pa was.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=62–63}} Desondanks het Temoedjin hom as sy eie seun aanvaar. Börte het nog drie seuns gehad: [[Tsjagatai Khan|Tsjagatai]] (1183-1242), [[Ögedei Khan|Ögedei]] (1186-1241) en [[Toloei]] (1191-1232). Temoedjin het baie ander kinders by sy ander vroue gehad, maar net Börte se seuns is as erfgename beskou. Börte het ook verskeie dogters gehad, maar weens gebrekkige rekords is dit onduidelik of sy almal se biologiese ma was.<ref name=weatherford>{{cite book | title=The Secret History of the Mongol Queens | author= Weatherford, Jack.| year=2010 | publisher=Broadway Paperbacks, New York | page=2}}</ref> ===Jesoegen en Jesoei=== Tydens sy militêre veldtog teen die Tatare het Temoedjin op Jesoegen verlief geraak en haar as vrou geneem. Sy was die dogter van ’n Tataarse leier, Jeke Tsjeren, vir wie Temoedjin se leër tydens ’n geveg doodgemaak het. Volgens die ''Geheime Geskiedenis'' het Jesoegen voorgestel Temoedjin trou ook met haar suster, Jesoei.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=83–84}}{{sfn|Street|2015|p=73}} Albei susters het deel van Temoedjin se groep hoofvroue geword en het hulle eie kampe gekry om te beheer. Hulle het van Temoedjin se invloedrykste vroue geword. Temoedjin het ook ’n derde, obekende Tataarse vrou as byvrou gekies.{{sfn|Broadbridge|2018|p=85}} ===Choelan === Choelan se pa, die Merkit-leier Dajir Oesan, het in die winter van 1203-'04 aan Temoedjin oorgegee en sy dogter vir hom as vrou gegee. Dajir Oesan het later sy oorgawe teruggetrek, maar hy en sy onderdane is eindelik onderwerp en hy is doodgemaak. Temoedjin het sy militêre veldtogte teen die Merkits voortgesit totdat hy hulle eindelik in 1218 uiteengejaag het. Choelan het later aansienlike status verwerf en die lewe geskenk aan ’n seun met die naam Geledjian, wat saam met Börte se seuns aan militêre veldtogte deelgeneem het.{{sfn|Broadbridge|2018|p=89}} ==Militêre veldtogte== ===Westelike Xia=== Die [[Mongoolse Ryk]] wat Djengis Khan en sy bondgenote gestig het, is in die weste begrens deur [[Westelike Xia]], wat deur die [[Tangoets]] bewoon is. In die ooste en suide was die [[Jin-dinastie (1115-1234)|Jin-dinastie]], wat deur die [[Mantsjoes|Mantsjoeryse]] Jurchens gestig is en oor Noord-China regeer het. Hulle was ook eeue lank die tradisionele heersers van die Mongoolse stamme. [[Lêer:Bataille entre mongols & chinois (1211).jpeg|duimnael|220px|’n Geveg tussen die Mongole en Chinese.]] [[Lêer:Siège de Beijing (1213-1214).jpeg|duimnael|220px|Djengis Khan gaan [[Beijing]] binne.]] Djengis Khan het eers sy leër laat voorberei vir oorlog teen Westelike Xia. Hy het aanvaar die magtige jong leier van die Jin-dinastie sou nie Westelike Xia help nie, en hy was reg. Toe die Tangoets die Jin se hulp vra, is dit geweier.{{sfn|Man|2007|p=}} Ondanks ’n aanvanklike gesukkel om die goed verdedigde stede in te neem, het Djengis Khan daarin geslaag om die keiser van die Westelike Xia te dwing om ’n Mongoolse vasal te word. ===Jin-dinastie=== Daarna, in 1211, het Djengis Khan opgeruk om die Jin-dinastie te verower. Die Jin-leër het ’n taktiese fout begaan deur nie die Mongole dadelik aan te val nie. Die bevelvoerder het ’n boodskapper na die Mongole gestuur; dié het oorgeloop en vir die Mongole vertel waar die Jin-leër hulle inwag. By die geveg wat hier uitgebreek het, die Slag van Yehuling, het die Mongole honderdduisende Jin-troepe doodgemaak. In 1215 het Djengis Khan die Jin-hoofstad, Zhongdu (die hedendaagse [[Beijing]]), ingeval en verwoes. Dit het die Jin-keiser gedwing om sy hoofstad suid na [[Kaifeng]] te skuif. Daardeur het hy die noordelike helfte van sy ryk aan die Mongole oorgelaat. Tussen 1232 en 1233, tydens die bewind van Djengis se seun en opvolger, [[Ögedei Khan]], het die Mongole Kaifeng ook verower. Die Jin-dinastie het in 1234 geval, ná die beleg van Caizhou. ===Kara Kitai=== Koetsjloeg, die afgesette khan van die Naiman-konfederasie, wat Temoedjin verower en in die Mongoolse Ryk opgeneem het, het weswaarts gevlug en die khanaat Kara Kitai (ook bekend as Westelike Liao) oorgneem. Djengis Khan het besluit om Kara Kitai te verower, maar omdat die Mongoolse leër uitgeput was ná 10 jaar van oorlog in China, het Djenghis net 20&nbsp;000 soldate daarheen gestuur. Met so ’n klein mag was die invallende Mongole genoodsaak om hulle strategie te verander. Hulle het die inwoners tot binnelandse opstand aangehits sodat Kara Kitai kwesbaarder sou wees. Koetsjloeg se leër is verslaan. Hy het weer gevlug, maar is kort daarna gevange geneem en teregggestel. Teen 1218 het die Mongoolse Ryk danksy dié oorwinning so ver wes as die [[Balchasj-meer]] gestrek. Dit het gegrens aan Chorasmië, ’n [[Moslem]]se staat wat tot aan die [[Kaspiese See]] in die weste en die [[Persiese Golf]] en [[Arabiese See]] in die suide gestrek het. ===Chorasmië=== In die vroeë 13de eeu is Chorasmië regeer deur [[sjah]] Ala ad-Din Mohammed. Djengis Khan het die potensiaal van Chorasmië raakgesien as ’n [[handel]]svennoot aan die [[Syroete]], en hy het ’n karavaan met 500 man gestuur om amptelike handelsbande met die ryk aan te knoop. Djengis en sy familie en bevelvoerders het [[goud]], [[silwer]], [[sy]] en ander [[tekstiel]]e saam met die karavaan gestuur om met die Moslems in Chorasmië handel te dryf.<ref>[https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/02634937.2019.1652799 Enerelt Enkhbold, 2019. "The role of the ''ortoq'' in the Mongol Empire in forming business partnerships", ''Central Asian Survey'' 38 (4), 1-17]</ref> Die goewerneur van die Chorasmiese stad Otrar het egter die karavaan aangeval en beweer dit bevat spioene. Hy het geweier om te betaal vir die goedere wat hy gebuit het. Djengis Khan het toe ’n tweede groep van drie ambassadeurs (twee Mongole en ’n Moslem) na die sjah self gestuur. Die sjah het al die mans se hare laat afskeer en die Moslem laat onthoof. Hy het toe die kop saam met die twee oorblywende ambassadeurs teruggestuur. Djengis Khan was woedend en het een van sy grootste invalle beplan: Hy het sowat 100&nbsp;000 soldate, sy beste generaals en van sy seuns opgekommandeer. [[Lêer:During the battle of Indus.jpg|duimnael|links|200px|Djengis Khan kyk toe terwyl Chorasmiese soldate die [[Indus]] probeer oorsteek.]] Hy het sy leër in drie groepe verdeel: Sy seun [[Djotsji]] het die eerste afdeling tot in die noordooste van Chorasmië gelei, en die tweede afdeling het na die suidooste van Chorasmië opgeruk om saam met die eerste afdeling ’n [[tangbeweging]] op [[Samarkand]] uit te voer. Die derde afdeling onder Djengis Khan en [[Toloei]] het na die noordweste marsjeer en Chorasmië uit dié rigting aangeval. Die sjah het besluit om sy leër in klein groepe te verdeel om verskeie stede te verdedig. Dit het die Mongole in staat gestel om ’n klein groep op ’n slag aan te val, eerder as om teen ’n groot leër te veg. Die Mongole het gou die stad Otrar aangeval en wraak op die goewerneur geneem deur baie inwoners te laat doodmaak en die res as slawe weg te voer. Die goewerneur self is tereggestel deur gesmelte silwer in sy ore en oë te gooi. Eindelik het die sjah gevlug en hy is onder geheimsinnige omstandighede op ’n eiland in sy ryk dood. Die Mongoolse oorwinning was wreedaardig, self volgens hulle eie standaarde. In die hoofstad, Samarkand, is elke soldaat doodgemaak. Die res van die inwoners moes op ’n plein bymekaarkom, waar hulle almal vermoor is. Piramides is van onthoofde koppe gebou as ’n teken van oorwinning.<ref name="Juvayni">{{cite web|url= https://faculty.washington.edu/modelski/CAWC.htm|first=George|last=Modelski|date=29 September 2007|title=Central Asian world cities?|url-status=dead|archive-url= https://web.archive.org/web/20120118121401/https://faculty.washington.edu/modelski/CAWC.htm|archive-date=18 Januarie 2012|publisher=University of Washington}}</ref> [[Lêer:Genghis Khan empire-en.svg|260px|duimnael|Groot bewegings en verowerings van Djengis Khan en sy generaals.]] Nadat Samarkand verower is, is die hoofstad na Boechara geskuif. Hier het die stadsleiers die poorte vir die Mongole oopgemaak, maar die [[sitadel]] is nog 12 dae lank deur ’n groep verdedig. Ná die Mongole se inname van die sitadel is al die soldate doodgemaak, ambagsmanne is na Mongolië gestuur, jong mans is in die Mongoolse leër opgeneem en die res van die inwoners is slawe gemaak. Intussen het ’n brand uitgebreek, wat die stad tot op die grond afgebrand het.{{sfn|Morgan|1986|p=}} In Oergentsj het die moeilikste gevegte op die Mongole gewag. Hulle moes die stad blok vir blok oorneem. Mongoolse sterfgevalle was meer as gewoonlik omdat die Mongole nie gewoond was aan stadsgevegte nie. Soos gewoonlik is die ambagsmanne na Mongolië gestuur, die jong vroue en kinders is as oorlogsbuit aan die Mongoolse soldate gegee en die res van die inwoners is vermoor. Volgens die Persiese geleerde Juvayni het 50&nbsp;000 Mongoolse soldate opdrag gekry om elk 24 van die inwoners te vermoor, wat sou beteken 1,2&nbsp;miljoen mense is doodgemaak. Djengis het twee generaals en hulle troepe opdrag gegee om die oorblyfsels van Chorasmië heeltemal te verwoes – insluitende paleise, hele dorpe en bevolkings, asook groot stukke landbougrond. Intussen het Djengis Khan sy derde oudste seun, Ögedei, as sy opvolger gekies en bepaal dat toekomstige khans van hom moet afstam. ===Georgië, Krim, Kiëf-Roes en Wolga-Bulgarye=== [[Lêer:Gold coin of Genghis Khan, struck at the Ghazna (Ghazni) mint.jpg|duimnael|’n Goue dinar van Djengis Khan van 1221/'22.]] Ná die oorname van Chorasmië in 1220 het Djengis Khan sy magte in [[Persië]] en [[Armenië]] bymekaargemaak om na die Mongoolse steppe terug te keer. Op voorstel van Soeboetai is die Mongoolse leër in twee magte verdeel. Djengis Khan het die hoofmag op ’n plundertog deur [[Afganistan]] en Noord-[[Indië]] na Mongolië gelei, en die tweede mag met 20&nbsp;000 soldate onder Soeboetai en Djebe het deur die Kaukasus tot in Rusland marsjeer. Hulle het tot diep in Armenië en [[Azerbeidjan]] inbeweeg. Die Mongole het die [[Georgië#Middeleeue|Koninkryk Georgië]] verslaan, die Genuese handelsfort Kaffa op die [[Krim]] verwoes en naby die [[Swartsee]] oorwinter. Op pa huis toe het Soeboetai se mag die geallieerde magte van die Koemane en Kiptjaks verslaan, asook die swak gekoördineerde mag van 80&nbsp;000 soldate van Kiëf-Roes onder Mstislaf die Dappere van Halitsj en Mstislaf III van Kiëf, wat probeer het om die Mongoolse aktiwiteit in die gebied stop te sit. Soeboetai het onderhandelaars na die prinse gestuur om vrede te maak, maar die onderhandelaars is tereggestel. Nadat die Mongole teen die Wolga-Bulgare geveg het (dit is onseker wie gewen het),<ref name="Chambers31">John Chambers, ''The Devil's Horsemen: The Mongol Invasion of Europe'', Atheneum, 1979. p.&nbsp;31</ref> wou die Russiese prinse vrede maak. Soeboetai het ingestem, maar het geweier om die prinse te begenadig en hulle is tereggestel. Die Mongole het by gevangenes gehoor van die groot, groen lande anderkant Bulgarye en het beplan om [[Hongarye]] en [[Europa]] te verower. Djengis Khan het Soeboetai egter kort daarna teruggeroep na Mongolië, en Djebe is op die pad terug na Samarkand dood. Die beroemde veldtog van Soeboetai en Djebe, waarin hulle die hele [[Kaspiese See]] omsingel en al die leërs op hul pad verslaan het, is tot vandag toe ongeëwenaard, en berigte oor die Mongoolse oorwinnings het na ander lande begin versprei, veral in Europa. Die twee Mongoolse magte het albei in 1225 na Mongolië teruggekeer. Later het Djengis Khan se kleinseum [[Batoe Khan|Batoe]] en die [[Goue Horde]] teruggekeer om Wolga-Bulgarye en Kiëf-Roes tussen 1237 en 1240 te verower. ===Westelike Xia en die Jin-dinastie=== [[Lêer:Map of China 1142.jpg|duimnael|Westelike Xia, die Jin/Jurchen-dinastie en die Koninkryk Dali in 1142.]] Die vasalkeiser van die Tangoets (Westelike Xia) het vroeër geweier om aan die Mongoolse oorlog teen Chorasmië deel te neem. Westelike Xia en die verslane Jin-dinastie het ’n koalisie gevorm om die Mongole teen te staan, en het gehoop die veldtog teen Chorasmië sou keer dat die Mongole effektief reageer. In 1226, onmiddellik nadat Djengis Khan uit die weste teruggekeer het, het hy ’n wraakaanval op die Tangoets uitgevoer. Sy leërs het Heisui, Ganzhou en Suzhou verower, en in die herfs Xiliang-fu. In November het Djengis Khan die Tangoetstad Lingzhou omsingel en die [[Geelrivier]] oorgesteek. In 1227 het Djengis Khan se leërs die Tangoets se hoofstad, Ning Hia, verower en daarna Lintiao-fu, Xining-provinsie, Xindu-fu en Deshun-provinsie. Daarna is die Mongole na Liupanshan, Gansu-provinsie, om die strawwe winter te ontsnap. Kort hierna het die Tangoets oorgegee. Omdat hy ongelukkig was oor hulle weerstand, het Djengis Khan die hele keiserlike familie laat vermoor. ==Opvolging== Wie Djengis Khan sou opvolg, was ’n belangrike onderwerp van bespreking in die khan se latere jare. Die kwessie van wie sy oudste seun, [[Djotsji]], se regte pa was, was veral ’n teer saak vanweë Djotsji se senioriteit onder die seuns. Volgens ''The Secret History of the Mongols'' het die tweede oudste seun, [[Tsjagatai Khan|Tsjagatai]], net voor die inval in Chorasmië voor sy pa en broers verklaar dat hy nie Djotsji as sy pa se opvolger sou aanvaar nie. [[Lêer:CoronationOfOgodei1229.jpg|duimnael|200px|Djengis Khan (middel) by die kroning van Ögedei (Rasjid al-Din, vroeë 14de eeu).]] ===Djotsji=== Djengis Khan was bewus van die wrywing tussen sy seuns (veral tussen Tsjagatai en Djotsji) en bekommerd oor die moontlike konflik tussen hulle as hy sou sterf. Hy het dus besluit om die ryk tussen sy seuns te verdeel en hulle almal khan uit eie reg te maak, terwyl hy een seun as opvolger kies. Tsjagatai het ’n vinnige humeur gehad en was roekeloos. [[Toloei]], die jongste seun, was nie geskik nie omdat jongste seuns in die Mongoolse kultuur nie baie verantwoordelikheid gekry het nie. As Djotsji die opvolger sou word, sou Tsjagatai waarskynlik in ’n oorlog met hom betrokke geraak het. Dus het Djengis Khan besluit om sy derde oudste seun, [[Ögedei Khan|Ögedei]], sy opvolger te maak. Djengis het gelo Ögedei is betroubaar en relatief stabiel, en sou die situasie tussen sy broers kon ontlont. Djotsji is in 1226 oorlede, in sy pa sy leeftyd. Daar is al beweer dat Djengis Khan hom in die geheim laat vergiftig het nadat Djotsji glo gesê het hy sou mense ’n guns bewys as hy die khan doodmaak en vrede met die Moslems maak, maar die storie word in twyfel getrek.{{sfn|Ratchnevsky|1991|pp=136–137}} ===Ögedei=== Ögedei Khan, wat omstreeks 1186 gebore is,<ref group="nota">Ogedei is volgens Westerse standaarde in 1241 op 55-jarige ouderdom oorlede, wat beteken hy is in 1186 gebore.</ref> was die tweede [[khagan]] van die Mongoolse Ryk. Hy het die uitbreiding voortgesit wat onder sy pa begin is en was ’n wêreldfiguur toe die ryk sy verste uithoeke in die weste en suide bereik het gedurende die verowerings in Europa en Asië.<ref>{{Cite web|title=The Era of Golden Age|url=http://tmsdl.media.ritsumei.ac.jp/cgi-bin/library?a=q&r=1&hs=1&qtm=1&e=p-01000-00---off-0goldhis--00-1----0-10-0---0---0direct-10---4-------0-1l--11-en-50---20-about---00-3-1-00-0--4--0--0-0-11-10-0utfZz-8-00&t=1&q=%E1%A0%A5%E1%A0%AD%E1%A0%A1%E1%A0%B3%E1%A0%A1%E1%A0%A2+%E1%A0%AC%E1%A0%A0%E1%A0%AD%E1%A0%A0%E1%A0%A8|access-date=22 September 2020|website=TDML}}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==Dood en begrafnis== [[Lêer:Genghis khan empire at his death.png|duimnael|240px|Die Mongoolse Ryk in 1227 met Djengis Khan se dood.]] Djengis Khan is in Augustus 1227 dood tydens die val van [[Yinchuan]], die hoofstad van die Westelike Xia. Die presiese oorsaak van sy dood is onbekend – volgens verskillende bronne was dit in ’n geveg in die Westelike Xia, weens siekte, omdat hy van sy perd geval het of aan wonde tydens ’n jaguitstappie.<ref name="china at war">{{cite book |chapter=Genghis Khan |year=2012|url = https://books.google.com/books?id=jhPyvsdymU8C |access-date=August 21, 2013|editor-last=Li |editor-first = Xiaobing |publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, Kalifornië|isbn = 978-1-59884-415-3 |page=139 |last = Emmons |first = James B. |title = China at War: An Encyclopedia }}</ref><ref>{{cite book |last=Hart-Davis |first=Adam |title=History: From the Dawn of Civilization to the Present Day |year=2007|publisher=Dorling Kindersley|location=Londen|isbn =978-1-4053-1809-9 |page=165 |url = https://books.google.com/books?id=SCouMhrlDzYC }}</ref>{{sfn|Man|2007|pp=[https://books.google.com/books?id=OXTv9a0HZakC&pg=PA239#v=onepage 239–240]}} Volgens ''The Secret History of the Mongols'' het hy van sy perd geval terwyl hy gejag het en is hy aan sy beserings dood. Hy was reeds oud en moeg van sy reise. In die ''Galicies-Wolhiniese Kroniek'' word beweer hy is in ’n geveg in die Westelike Xia dood, terwyl [[Marco Polo]] geskryf het hy is dood weens ’n infeksie van ’n pylwond wat hy in sy laaste veldtog opgedoen het.<ref>{{Cite book|title = Genghis Khan|url = https://books.google.com/books?id=Yclu5Rw-3WUC|last = Lange|first = Brenda|publisher = Infobase Publishing|year = 2003|isbn = 978-0-7910-7222-6|location = New York City|page = 71}}</ref> [[Lêer:GhinggisKhanMausoleum.jpg|duimnael|links|240px|Die Djengis Khan-mausoleum by die dorp Ejin Horo Banner [[Binne-Mongolië]], [[China]].]] Jare voor sy dood het Djengis Khan gevra om in ’n ongemerkte graf begrawe te word, volgens die gebruik van sy stam. Sy oorskot is ná sy dood na Mongolië teruggebring en vermoedelik naby sy geboorteplek in Khentii Aimag begrawe. Volgens legende het die begrafnisstoet almal doodgemaak wat hulle teengekom het om die ligging van sy graf geheim te hou. Die Djengis Khan-mausoleum, wat baie jare ná sy dood ter gedagtenis aan hom opgerig is, staan nie waar hy begrawe is nie. In 1939 het [[Kuomintang|Chinese Nasionalistiese]] soldate die mausoleum van sy staanplek in Mongolië verskuif om dit teen [[Japan]]nese troepe te beskerm. Dit is deur Kommunisties beheerde gebied na die veiligheid van ’n [[Boeddhisme|Boeddhistiese]] [[klooster]], die Dongshan Dafo Dian, geneem waar dit 10 jaar lank gebly het. In 1949, terwyl Kommunistiese troepe nader gekom het, het die Nasionalistiese soldate dit nog 200&nbsp;km weswaarts geskuif na die beroemde [[Tibet]]taanse Kumbumklooster naby [[Xining]], wat gou onder Kommunistiese beheer gekom het. Vroeg in 1954 is sy doodsbaar en oorblyfsels na die oorspronklike staanplek teruggeneem. Teen 1956 is ’n nuwe tempel daar gebou om dit te huisves.{{sfn|Man|2007|pp=329–333}} In 1968, tydens die [[Kulturele Rewolusie]], het die [[Rooi Garde]] feitlik alles van waarde vernietig. Die "oorblyfsels" is in die 1970's herskep en ’n groot marmerstandbeeld van Djengis Khan is in 1989 voltooi.{{sfn|Man|2007|p=338}} Op 6 Oktober 2004 is in ’n gesamentlike Japannees-Mongoolse opgrawing afgekom op wat vermoedelik Djengis Khan se paleis op die plattelandse Mongolië was, en die moontlikheid is geopper dat die khan se lang verlore graf dalk opgespoor kan word.<ref>{{cite news |access-date=20 Mei 2008 |url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/3723218.stm |title=Palace of Genghis Khan unearthed |publisher=BBC |date=7 Oktober 2004 }}</ref> Volgens [[folklore]] is ’n rivier herlei om oor sy graf te loop sodat dit nie gevind kan word nie (soos met die [[Sumer]]iese koning [[Gilgamesj]] en [[Attila die Hun]]). Volgens ander verhale is bome op die plek geplant. ==Afstamming== [[Lêer:Emperoryuandinastycollage.jpg|duimnael|260px|Djengis Khan en khagans van die [[Yuan-dinastie]], 13de- en 14de-eeuse Yuan-skilderye.]] Benewens die meeste lede van die Mongoolse adel tot in die 20ste eeu, was die ma van keiser Baboer van die [[Mogolryk]] ’n afstammeling van Djengis Khan. [[Timoer]] (ook bekend as Tamerlane), die 14de-eeuse militêre leier, en baie ander adellikes van Sentraal-Asiatiese lande het beweer hulle is afstammelinge. Tydens die [[Groot Suiwering|Sowjetsuiwering]] is die grootste deel van die adel in Mongolië vermoor.{{Sfn|Mughal|2009|p=4}} ==Fisieke voorkoms== Anders as die meeste keisers het Djengis Khan nooit toegelaat dat hy in portrette of standbeelde uitgebeeld word nie. Die vroegste bekende portrette van hom is ’n halfeeu ná sy dood gemaak, ook die baie bekende een in die Nasionale Paleismuseum.<ref>{{cite web |title=Portraits of Emperors T'ai-tsu (Chinggis Khan), Shih-tsu (Khubilai Khan), and Wen-tsung (Tegtemur) |url=https://theme.npm.edu.tw/khan/article.aspx?sno=03009223&uid=03009127&lang=2 |publisher=National Palace Museum |access-date= 8 Desember 2020 |archive-date= 8 Desember 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201208140814/https://theme.npm.edu.tw/khan/article.aspx?sno=03009223&uid=03009127&lang=2 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite book |last1=Shambaugh Elliott |first1=Jeanette |last2=Shambaugh |first2=David |title=The Odyssey of China's Imperial Art Treasures |date=3 Augustus 2015 |publisher=University of Washington Press |isbn=978-0295997551 |page=30 |url=https://books.google.com/books?id=2-_-CgAAQBAJ&pg=PA30}}</ref> Hoewel laasgenoemde dikwels beskou word as die een wat hom die getrouste uitbeeld, is dit nes al die ander ’n arbitrêre uitbeelding.<ref name=":7" /> Hierdie vroegste portrette is deur [[Koeblai Khan]] laat maak en dit het Djengis met opset verchinees om sy nadoodse verering as ’n Chinese keiser te regverdig.{{sfn|Weatherford|2005|pp=[https://books.google.com/books?id=A8Y9B5uHQcAC&pg=PA24#v=onepage 24–25], 197}} Uitbeeldings van ander kulture beeld hom ook uit volgens hulle idee van hom. In Persië is hy as ’n Turkse sultan uitgebeeld en in Europa as ’n lelike barbaar met ’n wrede gesig en ongenadige oë.{{sfn|Weatherford|2005|p=[https://books.google.com/books?id=A8Y9B5uHQcAC&pg=PA25#v=onepage 25]}} Die enigste individue wat Djengis Khan se fisieke voorkoms in sy leeftyd beskryf het, is die Persiese kroniekskrywer Minhaj al-Siraj Juzjani en die Chinese diplomaat Zhao Hong.<ref>{{Cite book|last=Grousset|first=René|url=https://books.google.com/books?id=CHzGvqRbV_IC&q=chao+hung+chinese+and+persian+juzjani&pg=PA199|title=The Empire of the Steppes: A History of Central Asia|publisher=Rutgers University Press|date=30 Januarie 1970|isbn=978-0813513041|location=New Brunswick, NJlanguage=en}}</ref> Minhaj al-Siraj het hom beskryf as ’n lang man, sterk gebou, "die hare van sy gesig yl en wit, met katoë gevul met ’n toegewyde energie, skerpsinnigheid en begrip, {{nowrap|ontsagwekkend . . ."}}{{sfn|Weatherford|2005|p=[https://books.google.com/books?id=A8Y9B5uHQcAC&pg=PA6#v=onepage 6]}} Die kroniekskrywer het ook voorheen Djengis Khan se lengte genoem, asook sy sterk bou en katoë – dit was geskoei op beskrywings deur getuies in 1220.<ref name="Mote 2003 433">{{Cite book|last=Mote|first=Frederick W.|url=https://books.google.com/books?id=SQWW7QgUH4gC&pg=PA433|title=Imperial China 900-1800|publisher=Harvard University Press|year=2003|isbn=978-0-674-01212-7|location=Cambridge, Massachusetts|pages=433|language=en}}</ref><ref>{{Cite book|last=Peers|first=Chris|url=https://books.google.com/books?id=qPmxBgAAQBAJ&pg=PT271|title=Genghis Khan and the Mongol War Machine|publisher=Pen & Sword Military|year=2015|isbn=978-1783400560|language=en}}</ref> Ander beskrywings van die khan kom uit 14de-eeuse geskrifte. Die Persiese historikus Rashid-al-Din sê in ''Jami' al-tawarikh'', wat aan die begin van die 14de eeu geskryf is, die meeste Bordjigin-voorouers van Djengis Khan was "lank, met lang baarde, rooi hare en blougroen oë", eienskappe wat Djengis Khan self gehad het. Dié feite word egter as omstrede beskou.<ref name=":7">{{Cite journal|last1=Lkhagvasuren|first1=Gavaachimed|last2=Shin|first2=Heejin|last3=Lee|first3=Si Eun|last4=Tumen|first4=Dashtseveg|last5=Kim|first5=Jae-Hyun|last6=Kim|first6=Kyung-Yong|last7=Kim|first7=Kijeong|last8=Park|first8=Ae Ja|last9=Lee|first9=Ho Woon|last10=Kim|first10=Mi Jin|last11=Choi|first11=Jaesung|date=September 14, 2016|title=Molecular Genealogy of a Mongol Queen's Family and Her Possible Kinship with Genghis Khan|journal=PLoS ONE|volume=11|issue=9|pages=e0161622|doi=10.1371/journal.pone.0161622|issn=1932-6203|pmc=5023095|pmid=27627454|bibcode=2016PLoSO..1161622L}}</ref> Ook in die ''Georgiese Kroniek'' staan in ’n paragraaf wat in die 14de eeu geskryf is Djengis Khan is ’n groot, aantreklike man met rooi hare.<ref>{{cite book|last1=Brosset|first1=Marie-Félicité|url=https://archive.org/details/Marie-FlicittBrossetHistoireDeLaGOrgieDepuisLAntiquitiJusquauXixeSiCle/page/n501/mode/2up/search/|title=Histoire de la Georgie|publisher=Imperial Academy of Sciences|location=Sint Petersburg, Rusland|page=488}}[...] le même que Tchingii-Qaen, homme de belle tournure, de belle taille, robuste, ayant les cheveux roux, doué d'énergie, de bravoure et d'intrépidité</ref> Volgens die Britse historikus John Andrew Boyle verwys Rashid al-Din se teks oor rooi hare egter na ’n rooierige vel. Volgens hom het Djengis Khan ’n rooierige vel gehad, nes sy kinders (buiten Koeblai Khan, wat ’n blas vel gehad het).<ref>{{cite book |last1=Andrew Boyle |first1=John |title=The Successors of Genghis Khan |publisher=Robert Bedrosian |location=New York|date=1971 |page=241|url=https://archive.org/details/Boyle1971RashidAlDin/page/n245/mode/2up}}</ref> ==Notas== {{Reflist|group=nota}} ==Verwysings== {{Verwysings|4}} ===Bronne=== {{refbegin|4}} * {{cite journal|last=Atwood|first=Christopher P.|date=June 2004|title=Validation by Holiness or Sovereignty: Religious Toleration as Political Theology in the Mongol World Empire of the Thirteenth Century|journal=The International History Review|volume=26|issue=2|pages=237–256|doi=10.1080/07075332.2004.9641030|jstor=40109471|s2cid=159826445|url= http://globalmiddleages.org/sites/default/files/pdf-files/atwood.pdf}} * {{Cite book|last=Broadbridge|first=Anne F.|title=Women and the Making of the Mongol Empire|date=18 Julie 2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-108-63662-9|url=https://books.google.com/books?id=RHOFDwAAQBAJ}} * {{cite book|last=Hildinger|first=Erik|title=Warriors Of The Steppe: Military History Of Central Asia, 500 BC To 1700 AD|year=1997|publisher=Da Capo Press|location=Cambridge, England|isbn=978-0-7867-3114-5}} * {{Cite book|last=Jacobs|first=Steven L.|chapter-url=https://books.google.com/books?id=8Q30HcvCVuIC&pg=PA247|title=Encyclopedia of Genocide: A-H|publisher=ABC-CLIO|year=1999|isbn=978-0-87436-928-1|volume=1|location=Santa Barbara|pages=247–248|language=en|chapter=Genghis Khan|editor-last=Charny|editor-first=Israel W.}} * {{cite journal|last=Jagchid|first=Sechin|date=1979|title=The Mongol Khans and Chinese Buddhism and Taoism|journal=The Journal of the International Association of Buddhist Studies|volume=2|issue=1|pages=7–28|url= http://journals.ub.uni-heidelberg.de/index.php/jiabs/article/download/8475/2382}} * {{Cite book|last1=Jonassohn|first1=Kurt|last2=Björnson|first2=Karin Solveig|chapter-url=https://books.google.com/books?id=8Q30HcvCVuIC&pg=PA276|title=Encyclopedia of Genocide: A-H|publisher=ABC-CLIO|year=1999|isbn=978-0-87436-928-1|volume=1|location=Santa Barbara|pages=275–277|language=en|chapter=Genocides During the Middle Ages|editor-last=Charny|editor-first=Israel W.}} * {{cite book|last=Lane |first=George |title=Genghis Khan and Mongol Rule |year=2004 |publisher=Greenwood Publishing Group |location=Westport, Connecticut |isbn = 978-0-313-32528-1 |url = https://archive.org/details/genghiskhanmongo00geor }} * {{cite book|last=Man|first=John|title=Genghis Khan: Life, Death, and Resurrection|year=2007|publisher=St. Martin's Press|location=New York, NY|isbn=978-0-312-36624-7|url= https://books.google.com/books?id=OXTv9a0HZakC}} * {{Cite book|last=McLynn|first=Frank|title=Genghis Khan: His Conquests, His Empire, His Legacy|year=2015|publisher=Hachette Books|isbn=978-0-306-82395-4|url= https://books.google.com/books?id=jcQzCgAAQBAJ}} * {{cite book|last=Morgan|first=David|title=The Mongols|series=The Peoples of Europe|year=1986|publisher=Blackwell Publishing|isbn=978-0-631-17563-6|url-access=registration|url= https://archive.org/details/mongolspeoplesof00davi}} * {{cite book|last=Ratchnevsky |first=Paul |translator = Thomas Nivison Haining |editor = Thomas Nivison Haining |title = Genghis Khan: His Life and Legacy [Čingis-Khan: sein Leben und Wirken] |year=1991 |publisher=B. Blackwell |location = Oxford, England; Cambridge, Massachusetts |isbn = 978-0-631-16785-3 }} * {{cite book|last=Waterson|first=James|title=Defending Heaven: China's Mongol Wars, 1209-1370|date=2013|publisher=Casemate Publishers|isbn=978-1-783-46943-7}} * {{Cite book|last=Weatherford|first=Jack|title=Genghis Khan and the Making of the Modern World|date=22 Maart 2005|publisher=Crown|isbn=978-0-307-23781-1|url=https://books.google.com/books?id=5HCaqYbD5t0C}} {{refend}} ===Primêre bronne=== {{refbegin|4}} * {{Cite book |last=Juvaynī |first=Alā al-Dīn Atā Malik, 1226–1283 |title=Genghis Khan: The History of the World-Conqueror [Tarīkh-i jahāngushā] |translator = John Andrew Boyle |year=1997 |publisher=University of Washington Press |location=Seattle, WA |isbn = 978-0-295-97654-9 }} ** {{cite book |title=History of the World-Conqueror |last=Juvaini |first='ala-ad-Din 'Ata-Malik |translator = John Andrew Boyle |year=1958 |publisher=Harvard University Press |location=Cambridge, MA |page=[https://archive.org/details/historyoftheworl011691mbp/page/n412 361] |url = https://archive.org/details/historyoftheworl011691mbp |access-date=16 April 2012 }} * {{cite book |last=Rashid al-Din Tabib |title = A Compendium of Chronicles: Rashid al-Din's Illustrated History of the World Jami' al-Tawarikh |series=The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art, Vol. XXVII |editor = Sheila S. Blair |year=1995 |publisher=Oxford University Press |location=Oxford, England |isbn=978-0-19-727627-3 }} * {{cite book |last=Rashid al-Din Tabib |title=The Successors of Genghis Khan (extracts from Jami' Al-Tawarikh) |series=UNESCO Collection of Representative Works: Persian heritage series |translator = John Andrew Boyle from the Persian |year=1971 |publisher=Columbia University Press |location=New York, NY |url = https://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=109217551 |isbn = 978-0-231-03351-0 }} * {{cite book|editor-last=Street|editor-first=John C.|date=Desember 2015|chapter=The Secret History of the Mongols: A Mongolian Epic Chronicle of the Thirteenth Century|title=Korter weergawe|publisher= University of Wisconsin―Madison. Books and Monographs|chapter-url= https://cedar.wwu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1003&context=cedarbooks|via=Western CEDAR, Western Washington University}} ** {{cite book|last=Rachewiltz|first=Igor de|title=The Secret History of the Mongols: A Mongolian Epic Chronicle of the Thirteenth Century [Yuan chao bi shi]|series=Brill's Inner Asian Library|volume=7|translator=Igor de Rachewiltz|year=2004|publisher=Brill|location=Leiden, South Holland; Boston, MA|isbn=978-90-04-13159-0}} {{refend}} == Verdere leesstof == * {{cite book |last=Brent |first=Peter |title=The Mongol Empire: Genghis Khan: His Triumph and His Legacy |year=1976 |publisher=Weidenfeld & Nicholson |location=Londen |isbn=0-297-77137-X }} * {{cite book |last=De Hartog |first=Leo |title=Genghis Khan: Conqueror of the World|year=1988 |publisher=I.B. Tauris & Co. Ltd. |location=Londen}} * {{cite web |last=Smitha |first=Frank E | title=Genghis Khan and the Mongols |work=Macrohistory and World Report | url=http://www.fsmitha.com/h3/h11mon.htm | accessdate=2005-06-30}} * {{cite book |last=Lamb |first=Harold |title=Genghis Khan: The Emperor of All Men |year=1927 |publisher=R. M. McBride & company |location=New York }} * {{cite book |last=Lister |first=R. P. |title=Genghis Khan |year=2000 |publisher=Cooper Square Press |location=Lanham, Maryland |isbn=0-8154-1052-2}} * {{cite book |last=Man |first=John |title=Genghis Khan: Life, Death and Resurrection |year=2004 |publisher=Bantam Press |location=Londen; New York |isbn=0-5930-5044-4}} * {{cite book |last=Saunders |first=J.J. | title=History of the Mongol Conquests'' |year=1972 |publisher=University of Pennsylvania Press |location=Philadelphia |isbn=0-8122-1766-7}} * {{cite book |last=Stewart |first=Stanley |title=In the Empire of Genghis Khan: A Journey among Nomads |year=2001 |publisher=Harper Collins |location=Londen |isbn=0-00-653027-3}} == Skakels == * [http://www.fsmitha.com/h3/h11mon.htm Djengis Khan en die Mongole] * [http://koreanhistoryproject.org/Ket/Idx/KETIndex0504.htm Vroeë jare] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191106041011/http://koreanhistoryproject.org/Ket/Idx/KETIndex0504.htm |date= 6 November 2019 }} {{CommonsKategorie-inlyn|Genghis Khan|Djengis Khan}} {{vertaaluit| taalafk = en | il = Genghis Khan}} {{Normdata}} [[Kategorie:Mongoolse khans]] [[Kategorie:Geboortes in 1162]] [[Kategorie:Sterftes in 1227]] 75nsgqf031772ucy7vdms9zawwdk13x 2519318 2519317 2022-08-15T09:04:20Z Burgert Behr 2401 Skakel wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas |naam = Djengis Khan |kleur = #E6E6B2; |titel = ''1ste khagan en keiser van die Mongoolse Ryk'' <br/>''Keiser van China''<br />''(nadoods vereer as [[Yuan-dinastie|Yuan]]-keiser)'' |beeld = YuanEmperorAlbumGenghisPortrait.jpg |beeld_wydte = 220px |beeld_onderskrif = ’n Skets van Djengis Khan. |beeld2 = Bust of Genghis Khan in Mongolia.jpg |beeld2_wydte = 180px |beeld2_onderskrif = ’n Borsbeeld van Djengis Khan in die <br/>presidensiële paleis in Ulaanbaatar. |opskrif1 = Regeer |1 = Lente 1206 - 25 Augustus 1227 |opskrif2 = Volle naam |2 = [[Mongools]]: Чингис Хаан, {{MongolUnicode|ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ}} |opskrif3 = Geboortenaam |3 = Temoedjin |opskrif4 = |4 = |opskrif5 = Gebore |5 = c. 1162 |opskrif6 = Oorlede |6 = 25 Augustus 1227 (op 64-65) |opskrif7 = Opvolger |7 = [[Ögedei Khan]] |opskrif8 = Gades |8 = Börte Ujin<br />Koelan<br />Jisoegen<br />Jisoei<br />en ander |opskrif9 = Kinders |9 = [[Djotsji]]<br />[[Tsjagatai Khan|Tsjagatai]]<br />[[Ögedei Khan|Ögedei]]<br />[[Toloei]]<br />en ander |opskrif10 = Adellike huis |10 = [[Bordjigin]] |opskrif11 = Tempelnaam |11 = Taizu (太祖) |opskrif12 = Vader |12 = Jesoegei |opskrif13 = Moeder |13 = Ho'eloen |opskrif14 = |14 = }} '''Djengis Khan''' (uitspraak: [ˈdʒɛŋɡɪs ˈkɑːn];<ref>[http://www.bartleby.com/61/38/G0083800.html ''The American Heritage Dictionary of the English'' 4de uitg.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080726185138/http://www.bartleby.com/61/38/G0083800.html |date=26 Julie 2008 }} (2000).</ref> [[Mongools]]: Чингис хаан; ''Tsjingis chaan'';<ref group="nota">Historici van die Mongoolse Ryk het die spelling ''Tsjinggis chaan'' verkies, omdat dit meer klink soos die naam in [[Mongools]], Чингис хаан ([[IFA]]: [t͡ʃʰiŋɡɪs xaːŋ]).</ref> omstreeks 1162-1227), gebore as '''Temoedjin''' of '''Temüjin ''',<ref>{{cite web |author=Bourgoin, Stella |url=http://ias.berkeley.edu/orias/lessonplans/ChingisKhan.htm |title=The Life and Legacy of Chingis Khan |publisher=[[Universiteit van Kalifornië, Berkeley]] |year=2002 |access-date=29 April 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20080720154443/http://ias.berkeley.edu/orias/lessonplans/ChingisKhan.htm |archive-date=20 Julie 2008 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> was die stigter, khan (heerser) en khagan (keiser) van die [[Mongoolse Ryk]], wat ná Djengis se dood die grootste aaneenlopende ryk in die wêreld se geskiedenis geword het. Hy het aan die bewind gekom deur die vereniging van baie van die [[Nomade|nomadiese volke]] van Noordoos-[[Asië]]. Nadat hy die Mongoolse Ryk gestig het en verklaar is tot "Djengis Khan" ("universele, sterk leier"), het hy met die Mongoolse invalle en strooptogte in ander lande begin. Die grootste deel van [[Eurasië]], tot so ver wes as [[Pole]] en die [[Levant]] in die [[Midde-Ooste]], is verower. In sy leeftyd het die Mongoolse Ryk eindelik groot dele van Sentraal-Asië en [[China]] beslaan. Ook [[middeleeuse]] [[Georgië]], [[Kiëf-Roes]] en [[Wolga-Bulgarye]] is binnegeval. Dié veldtogte het dikwels gepaard gegaan met ’n grootskaalse slagting onder die burgerlike bevolkings waarin miljoene mense dood is, en daarom beskou baie mense hom as ’n wrede leier. Vanweë sy buitengewone militêre suksesse word Djengis Khan ook dikwels gereken as die grootste veroweraar van alle tye.<ref>{{Cite book|last=Weatherford|first=Jack|url=https://books.google.com/books?id=AWF_CwAAQBAJ|title=Genghis Khan and the Quest for God: How the World's Greatest Conqueror Gave Us Religious Freedom|date=25 Oktober 2016|publisher=Penguin|isbn=978-0-7352-2116-1|language=en}}</ref> Voor Djengis Khan se dood het hy sy seun [[Ögedei Khan]] as sy opvolger aangewys. Later het sy kleinseuns die ryk in [[Khanaat|khanate]] verdeel.<ref>{{cite book |last = Saunders |first = John Joseph |title = History of the Mongol Conquests |year = 2001 |publisher = University of Pennsylvania Press |location = Philadelphia |isbn = 978-0-8122-1766-7 |orig-year = 1972 }}</ref> Djengis Khan is in 1227 dood nadat hy [[Westelike Xia]] verslaan het. Op sy versoek is sy oorskot iewers in Mongolië in ’n ongemerkte graf begrawe.{{sfn|Man|2007|pp=[https://books.google.com/books?id=OXTv9a0HZakC&pg=PA254#v=onepage 254–255]}} Sy afstammelinge het die Mongoolse Ryk tot oor die grootste deel van Eurasië uitgebrei deur [[vasalstaat|vasalstate]] te oorwin of te skep in die hele moderne [[China]], [[Korea]], die [[Kaukasus]] en [[Sentraal-Asië]], asook aansienlike dele van [[Oos-Europa]] en [[Suidwes-Asië]]. In baie van hierdie verowerings is die grootskaalse slagtings onder die plaaslike bevolkings herhaal. As gevolg daarvan het Djengis Khan en sy ryk ’n vreesaanjaende reputasie in plaaslike geskiedenisse.<ref name="mongolia">Ian Jeffries (2007). ''[https://books.google.com/books?id=fcgQ9nX0H3gC&pg=PA5#v=onepage Mongolia: a guide to economic and political developments].'' Taylor & Francis. pp.&nbsp;5–7. {{ISBN|0-415-42545-X}}.</ref> Benewens sy militêre suksesse het Djengis Khan die Mongoolse Ryk op baie maniere verbeter. Hy het die [[Oud-Oeigoerse alfabet|Oeigoerse skrif]] as die ryk se [[skryfstelsel]] aangeneem en volgens ’n [[meritokrasie]] regeer, waar mense volgens verdienste gebruik en bevorder word in plaas van volgens hulle rykdom of klas. Verder het hy [[godsdiens]]tige verdraagsaamheid verkondig en die nomadiese stamme van Noordoos-Asië verenig. Hedendaagse [[Mongole]] beskou hom as die stigter van [[Mongolië]].<ref>{{cite web |access-date=26 Januarie 2010 |url = http://www.accd.edu/sac/history/keller/mongols/empsub1.html |title = Genghis Khan |publisher=North Georgia College and State University |url-status=dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100306053246/http://www.accd.edu/sac/history/keller/mongols/empsub1.html |archive-date=6 Maart 2010 }}</ref> Djengis Khan kry ook erkenning daarvoor dat hy die [[Syroete]] onder een, samehangende politieke omgewing gebring het. Daarmee is relatief maklike kommunikasie en handel bewerkstellig tussen Noordoos-Asië, [[Moslem]]se Suidwes-Asië en [[Christendom|Christelike]] Europa, wat die [[Kultuur|kulturele]] horisonne van al drie streke uitgebrei het.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Mongol-empire/The-Golden-Horde|title=Mongol empire - The Golden Horde|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=10 April 2020}}</ref> ==Naam en spelling== Volgens die ''Secret History'' was Djengis Khan se geboortenaam Temoedjin of Temüjin ([[Chinees]]: 铁木真, 鐵木眞, Tiěmùzhēn) en kom dit van die [[Tatare|Tataarse]] hoof Temüjin-üge, wat sy pa pas gevange geneem het. Die naam Temüjin word ook gelykgestel aan die Turks-Mongoolse woord ''temürči(n)'', "ystersmid". Daar is 'n tradisie wat Djengis Khan as 'n smid beskou, volgens Paul Pelliot, wat tot in die middel 13de eeu goed gevestig was, hoewel dit ongegrond was.<ref>{{cite book|title=Studies in Medieval Inner Asia|author=Denis Sinor|year=1997|page=248}}</ref> ''Djengis Khan'' is 'n eretitel wat "universele heerser" bereken wat 'n verheffing van die vorige titel, ''khan'', is. Djengis kom vermoedelik van die [[Turkse tale|Turkse woord]] ''tengiz'' ("see") en die eretitel beteken dus eintlik "seeheerser", maar word algemener verstaan as 'n [[metafoor]] vir die universaliteit van Temüjin se heerskappy uit 'n Mongoolse oogpunt.<ref>{{cite web|url=https://www.worldhistory.org/Genghis_Khan/|title=Definition:Genghis Khan|publisher=World History Encyclopedia|first=Mark|last=Cartwright|date=September 16, 2019|access-date=October 25, 2021}}</ref><ref name="BRE">[https://bigenc.ru/world_history/text/4686716 ЧИНГИСХА́Н] — Big Russian Encyclopedia, 2010</ref> Genghis Khan word op verskeie maniere in verskillende tale gespel, soos ''Chinggis Khaan'' in [[Mongools]], ''Chinghiz'', ''Chinghis'' of ''Chingiz'' in [[Engels]], ''Cengiz Han'', ''Çingiz Xan'', ''Chingizxon'', ''Shın'g'ısxan'', ''Çingiz Han'', ''Çıñğız Xan'', ''Şıñğıs xan'', ''Çiñğiz Xaan'' of ''Çiñğizhan'' in [[Turkse tale]], en Чингисхан (''Tsjingischan'') of Чингиз-хан (''Tsjingiz-chan'') in [[Russies]]. Toe [[Koeblai Khan]] die [[Yuan-dinastie]] in 1271 stig, het hy sy oupa Djengis Khan in amptelike dokumente die tempelnaam ''Taizu'' (太祖, Tàizǔ)<ref name="TempleName1">{{cite book|last1=Porter|first1=Jonathan|title=Imperial China, 1350–1900|year=2016|url=https://books.google.com/books?id=MAFiCwAAQBAJ&q=genghis+khan+temple+name+taizu&pg=PA24|page=24|isbn=978-1-4422-2293-9}}</ref><ref name="TempleName2">{{cite book|last1=Zhao|first1=George|title=Marriage as Political Strategy and Cultural Expression: Mongolian Royal Marriages from World Empire to Yuan Dynasty|year=2008|url=https://books.google.com/books?id=XnIIbzweN7IC&q=chinggis+khan+posthumous+name&pg=PA237|page=237|isbn=978-1-4331-0275-2}}</ref> <ref name="TempleName2" /> en die nadoodse naam ''Keiser Shengwu'' (聖武皇帝) gegee. Djengis Khan word dus ook ''Yuan Taizu'' (keiser Taizu van Yuan) genoem. [[Lêer:onon.jpg|duimnael|220px|links|Die Ononrivier in Mongolië, in die streek waar Temüjin gebore is.]] == Vroeë lewe == ===Afstamming=== Djengis Khan was ’n agterkleinseun van [[Kaboel Khan]], die eerste bekende khan van die [[Khamag-Mongole|Khamag-Mongoolse]] konfederasie op die Mongoolse plato. Toe die [[Jurchen]]se [[Jin-dinastie (1115-1234)|Jin-dinastie]] hulle steun in 1161 verskuif van die Mongole na die [[Tatare]], het hulle Kaboel Khan vernietig.{{sfn|Ratchnevsky|1991|pp=9–10}}{{Sfn|Derenko|2007|p=5}} Djengis Khan se pa, Jisoegei, leier van die [[Bordjigin]]-clan, het die hoof van die regerende Mongoolse clan geword. Dié amp is teengestaan deur die verwante [[Taitsjioed]]-clan. Toe die Tatare ná 1161 te magtig word, het die Jin hulle steun verskuif van die Tatare na die [[Keiraïete]].{{Sfn|Narod and Derenko|2007|p=2}}{{Sfn|Lee|2016|p=4-6}} ===Geboorte=== {{Mongools-Chinese name |titel = Djengis Khan |beeld = |onderskrif = |beeldbreedte = |mongools = {{MongolUnicode|ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ}} |transliterasie = |VRCh = Qinggis Haan |cyrillies = Чингис Хаан |ISO = Čingis Haan |transkripsie = Tsjingis Chaan |IFA = [tʃiŋɡɪs χaːŋ] |ander = |trad = 成吉思汗 |eenv = 成吉思汗 |pinyin = Chéngjísī Hàn |wg = Ch’êng-chi-szŭ Han }} Min is bekend oor Djengis Khan se vroeë lewe weens ’n gebrek aan geskrewe rekords uit dié tyd. Die paar bronne wat wel inligting verskaf, weerspreek mekaar dikwels. Djengis Khan se geboortenaam, Temoedjin of Temüjin, is afgelei van die [[Mongools]]e woord ''temür'', "van yster", terwyl ''jin'' dui op werksaamheid.<ref>{{cite web |url = http://www.behindthename.com/name/temujin|title = Meaning, origin and history of the name Temujin |last=Campbell|first=Mike|website=Behind the Name|access-date=29 Maart 2016}}</ref> "Temüjin" beteken dus "ystersmid".<ref>{{cite book |last1=Glasse|first1=Cyril|last2=Smith|first2=Huston |title = The New Encyclopedia of Islam|isbn = 978-0-7591-0190-6 |page=313 |url = https://books.google.com/books?id=focLrox-frUC&q=Tem%C3%BCjin%20means%20%22blacksmith%22.&pg=PA313 |date=Januarie 2003 }}</ref> Djngis Khan is moontlik in 1162 gebore<ref group="nota">Rashid al-Din glo Djengis Khan is in 1155 gebore, terwyl die ''Geskiedenis van Yuan'' die geboorte as 1162 aangee.</ref> in Delüün Boldog, naby die berg Burkhan Khaldun en die riviere Onon en Kherlen in die hedendaagse Noord-Mongolië, naby die huidige hoofstad, [[Ulaanbaatar]]. Volgens ''Die Geheime Geskiedenis van die Mongole'' het Temoedjin ’n bloedklont in sy vuis gehou toe hy gebore is – ’n tradisionele teken dat hy bestem is om ’n groot leier te word. Hy was die oudste seun van Ho'eloen, sy pa se tweede vrou. Volgens die ''Geheime Geskiedenis'' is Temoedjin genoem na die Tataarse hoofman Temüjin-üge, wie sy pa pas gevange geneem het. Jesoegei was van die Bordjigin-clan, wat nes die ander stamme [[nomade]]s was. Temoedjin het nie ’n maklike lewe gehad nie. Sy pa het ’n [[huwelik]] vir hom gereël en hom op negejarige ouderdom by die familie van sy toekomstige bruid, [[Börte]] van die Khongirad-stam, gaan aflaai. Hy moes daar woon en vir die hoof van die huishouding, Dai Setsen, werk totdat hy op 12 jaar oud genoeg was om te trou.{{Sfn|Rachewiltz|2015|p=3}}{{Sfn|Atwood|2018|p=2}} Op pad huis toe het sy pa op die naburige Tatare afgekom, wat lank vyande van die Mongole was. Hulle het hom kos aangebied en hom vergiftig. Toe Temoedjin dit hoor, het hy huis toe gegaan om sy pa se posisie as hoof op te eis. Die stam het geweier en die gesin versaak.<ref>{{cite web |access-date = 29 Maart 2018 |url = https://manof300.com/genghis-khan-redefine-your-circumstances |title = Redefining Your Circumstances: Genghis Khan's Rise to Ruler of the World |publisher = Man of 300 |date = 17 Maart 2018 |archive-date = 19 November 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20181119125446/https://manof300.com/genghis-khan-redefine-your-circumstances/ |url-status = dead }}</ref> Die volgende paar jaar het die gesin in armoede gelewe. Hulle het op wilde vrugte en diertjies wat die seuns gevang het, oorleef. In dié tyd was geen van die stamkonfederasies van Mongolië polities verenig nie, en gereëlde huwelike is dikwels gebruik om tydelike bondgenootskappe te sluit. Temoedjin het in dié strawwe politieke klimaat grootgeword wat oorlogvoering tussen stamme, rowery, klopjagte, korrupsie en wraak tussen konfederasies ingesluit het. Dit is vererger deur inmenging van buite, soos van China in die suide.{{Sfn|Columbia|2019|p=6}} Temoedjin se ma, Ho'eloen, het hom baie geleer, veral die belangrikheid van sterk bondgenootskappe om stabiliteit in Mongolië te verseker.{{Sfn|Rachewiltz|2015|p=5}} ==Vereniging van die Mongoolse konfederasies== In die vroeë 12de eeu was die Sentraal-Asiatiese plato noord van China verdeel in verskeie prominente stamkonfederasies, insluitende die Naimans, Merkits, Tatare, Khamag-Mongole en Keiraïete. Hulle het nie vriendskaplike bande gehad nie, soos wedersydse aanvalle, wraakaanvalle en plundertogte getuig. ===Vroeë pogings tot mag=== [[Lêer:Djengiz Khân et Toghril Ong Khan.jpeg|duimnael|260px|Djengis Khan en Togroel Khan; ’n illustrasie uit ’n 15de-eeuse manuskrip.]] Temoedjin het sy opgang na ’n magsposisie begin deur homself aan te bied as ’n bondgenoot, of volgens sommige bronne ’n [[vasal]], van sy pa se bloedbroer (''anda''), Togroel, wat khan van die Keiraïete was. Hy was beter bekend onder die Chinese titel "Wang Khan", wat die Chinese Jin-dinastie in 1197 aan hom toegeken het. Dié verhouding het die eerste keer vrugte afgewerp toe Börte deur die Merkits gevange geneem is. Temoedjin het Togroel se steun gevra, en dié het 20&nbsp;000 van sy vegters aangebied. Hy het verder voorgestel Temoedjin kry sy vriend uit sy kindertyd Djamoecha betrokke. Dié het self khan van sy stam, die Jadaran, geword.<ref>{{cite book |last=Grousset |first = Rene |title = Conqueror of the World: The Life of Chingis-khagan |location = New York, NY |publisher=Viking Press |year=1944 }}</ref> Hoewel Börte tydens die veldtog bevry en die Merkits verslaan is, het dit ook die weg gebaan vir die onenigheid tussen Temoedjin en Djamoecha. Voorheen was hulle bloedbroers, wat beloof het om vir ewig aan mekaar trou te bly. ===Onenigheid met Djamoecha=== Terwyl Temoedjin en Djamoecha as vriende uitmekaargedryf het, het albei mag begin konsolideer en het hulle teenstanders geword. Djamoecha het die tradisionele Mongoolse aristokrasie gesteun, terwyl Temoedjin ’n meritokratiese benadering gevolg het en in die proses ’n groter verskeidenheid en laer klas volgelinge gelok het.{{sfn|Hildinger|1997|p=113}} Ná sy vroeëre oorwinning oor die Merkits het Temoedjin se mag begin uitbrei.{{sfn|Hildinger|1997|p=114}} In 1186 is hy tot khan van die Mongole verkies. Omdat Djamoecha bedreig gevoel het deur sy mag, het hy Temoedjin in 1187 met ’n leër van 30&nbsp;000 troepe aangeval. Temoedjin is in die Slag van Dalan Balzjoet verslaan.{{sfn|Hildinger|1997|p=114}}{{sfn|Lane|2004|p=xxvii}} Djamoecha het egter moontlike volgelinge gewalg deur 70 jong manlike gevangenes lewend in potte te laat kook.{{sfn|Weatherford|2005|p=}} Togroel, as Temoedjin se beskermheer, is verban.{{sfn|Lane|2004|p=23}} Temoedjin se lewe vir die volgende 10 jaar is onduidelik, want hy word feitlik nie in historiese rekords genoem nie.{{sfn|Lane|2004|p=23}} ===Terugkeer na mag=== Omstreeks 1197 het die Jin-dinastie ’n aanval op hulle voormalige vasalstaat die Tatare geïnisieer met die hulp van die Keiraïete en Mongole. Temoedjin was in beheer van ’n deel van die aanval, en ná sy oorwinning is hy en Togroel deur die Jin in hulle gesagsposisies herstel.{{sfn|Lane|2004|p=23}} Die Jin het aan Togroel die eretitel Ong Khan gegee, en aan Temoedjin die laer titel ''j'aut quri''.<ref>{{cite book |last=Biran|first=Michal |title=Genghis Khan |year=2012|publisher=Oneworld Publications|location=Londen |isbn = 978-1-78074-204-5 |page=35 |url = https://books.google.com/books?id=ndPZAQAAQBAJ }}</ref> Omstreeks 1200 was die hoofmededingers om die [[Khamag-Mongole|Mongoolse konfederasie]] (tradisioneel die "Mongole") die Naimans in die weste, die Merkits in die noorde, die Tangoets in die suide en die Jin-dinastie in die ooste. [[Lêer:Serven Khaalga Jurchen inscription.jpg|duimnael|220px|’n Jurchense inskripsie (1196) in Mongolië oor Djengis Khan se bondgenootskap met die Jin teen die Tatare.]] In sy heerskappy en veldtogte teen mededingende stamme het Temoedjin op ’n paar belangrike maniere van die Mongoolse tradisie weggebreek. Hy het gesag toegeken geskoei op meriete en lojaliteit, eerder as familiebande.<ref name="Weatherford, Jack 2004 44">{{cite book |last = Weatherford |first = Jack |title = Genghis Khan and the Making of the Modern World |page = 44 |publisher = Three Rivers Press |year = 2004|isbn = 978-0-609-80964-8 |chapter = 2: Tale of Three Rivers }}</ref> As aanmoediging vir absolute gehoorsaamheid het hy aan burgers en soldate buit van toekomstige oorloë beloof. Wanneer hy mededingende stamme verower het, het hy nie hulle soldate en burgers verdryf nie, maar hulle onder sy beskerming geneem en in sy eie stam geïntegreer. Hy het selfs dat sy ma weeskinders van die verowerde stam aanneem en hulle so in sy eie familie ingebring. Dié politieke innoverings het groot lojaliteit onder die verowerde stamme aangewakker en Temoedjin met elke verowering versterk.<ref name="Weatherford, Jack 2004 44" /> ===Onenigheid met Togroel=== Senggoem, ’n seun van Togroel, was blykbaar jaloers op Temoedjin se groeiende mag en verhouding met sy pa. Hy wou Temoedjin na bewering vermoor. Hoewel Temoedjin Togroel se lewe op verskeie geleenthede gered het, het hy onder sy seun geswig{{sfn|Man|2007|p=}} en wou hy nie meer met Temoedjin saamwerk nie. Temoedjin het hom eindelik verslaan. In 1201 het ’n [[koeroeltai]], ’n raad van Mongoolse stamhoofde, vir Djamoecha as Gür Khan ("universele heerser") gekies. Dit het gelei tot die finale breuk met Temoedjin en Djamoecha het ’n koalisie van stamme gevorm om hom aan te val. Voor die konflik het verskeie generaals Djamoecha teengestaan en ná ’n paar gevegte het Djamoecha se eie manne hom in 1206 aan Temoedjin uitgelewer. [[Lêer:Mongol Empire c.1207.png|duimnael|220px|links|Die Mongoolse Ryk omstreeks 1207.]] ===Alleenheerser van die Mongole=== Die deel van die Merkit-clan wat hulle by die Naimans geskaar het, is verslaan deur Soeboetai, wat later een van Djengis Khan se suksesvolste aanvoerders geword het. Die Naimans se nederlaag het daartoe gelei dat Temoedjin die alleenheerser van die Mongoolse steppe was – al die belangrike konfederasies is deur sy Mongoolse konfederasie verenig. [[Lêer:Genghis Khan's enthronement in 1206.jpg|duimnael|200px|Djengis Khan word gekroon as khagan van al die Mongole. Illustrasie uit ’n 15de-eeuse manuskrip.]] Sy militêre strategieë toon ’n goeie begrip van die insameling van intelligensie en die motivering van sy teenstanders. Sy uitgebreide spioenasienetwerk dien as voorbeeld. Hy het ’n vinnige student blyk te wees en het nuwe tegnologieë en idees wat hy teengekom het, aanvaar. Hy was ook vreesloos. Hy het sy oorwinnings aan drie faktore te danke gehad: * Gevorderde beweeglikheid, wat veral bereik is deur gemakliker gevegsdrag en uitnemende ruiterskap. * 'n Voortreflike [[Militêre strategie|strategiese]] aanslag wat gekenmerk is deur dissipline, uithouvermoë en gekoördineerde gevegstegnieke. Hy het die eerste suksesvolle winterinval teen [[Rusland]] geloods weens die mobiliteit van sy ruiterwag op die bevrore riviere. * Die genadelose inboeseming van vrees by sy vyande. Die Mongole het byvoorbeeld pyle ontwerp wat fluit as hulle afgevuur word. Hulle was ook meesterlik met die besetting van stede en die gebruik van reusagtige slingers. Hulle het selfs lyke met die slingers na hul vyande geskiet. As gevolg daarvan het Temoedjin teen 1206 die Merkits, Naimans, Mongole, Keiraïete, Tatare en Oeigoers, asook ander kleiner stamme, verenig of onderwerp onder die vaandel Mongole. Dit was ’n enorme prestasie. Dit het gelei tot vrede tusen voorheen strydende stamme, asook ’n enkele politieke en militêre mag. Op ’n koeroeltai is Temoedjin erken as khan van die verenigde stamme en het hy die titel "Djengis Khan" gekry. Die titel [[khagan]] is nadoods deur sy seun en opvolger, [[Ögedei Khan]], aan hom toegeken. Ögedei het self dié titel aanvaar (hy is ook later nadoods verklaar tot stigter van die [[Yuan-dinastie]]). Voor Djengis Khan se dood in 1227 het hy Ögedei as sy opvolger aangewys en sy ryk in [[khanaat|khanate]] verdeel tussen sy seuns en kleinseuns. Hy is op ’n onbekende plek in Mongolië begrawe. Teen dié tyd was sy ryk van 12,5 miljoen&nbsp;km² omtrent dubbel so groot as die gebied wat in die [[4de eeu v.C.]] deur [[Alexander die Grote]] verower is. Sy nageslag het voortgegaan om die Mongoolse Ryk uit te brei oor die grootste deel van [[Eurasië]] deur die verowering van grondgebied in hedendaagse [[China]], [[Korea]], die [[Kaukasus]], Sentraal-[[Asië]] en groot dele van Oos-[[Europa]] en die [[Midde-Ooste]]. ==Vroue en byvroue== Soos die gebruik was by magtige Mongoolse mans, het Djengis Khan baie vroue en byvroue gehad.{{sfn|McLynn|2015|p=[https://books.google.com/books?id=jcQzCgAAQBAJ&pg=PA169 169]}}{{sfn|Broadbridge|2018|pp=74, 92}} Hy het dikwels vroue en byvroue aangeskaf uit die ryke en gemeenskappe wat hy verower het. Dié vroue was dikwels prinsesse of koninginne wat gevange geneem of aan hom geskenk is.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=74, 92}} Hy het aan baie van sy hoë vroue hulle eie kampe gegee om in te woon en te bestuur. In elke kamp was ook junior vroue, byvroue en selfs kinders. Die Mongoolse paleiswag moes die vroue se [[joert]]e oppas en moes spesiale aandag gee aan die een waarin Djengis Khan die nag geslaap het, want hy kon elke nag by ’n ander vrou in ’n ander joert deurgebring het.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=14, 74, 104}} Wanneer hy op militêre veldtogte vertrek het, het hy gewoonlik een vrou saamgeneem en die ander vroue en byvroue agtergelaat om in sy afwesigheid ’n ogie oor die ryk te hou.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=19–20}} ===Börte=== [[Lêer:Tumanba Khan, His Wife, and His Nine Sons.jpg|duimnael|Djengis Khan, sy vrou Börte en hul nege kinders op 'n [[Mogolryk|Mogolse]] miniatuurskildery.]] Nadat Jesoegei vermoor is, het Temoedjin by sy toekomstige vrou se familie gewoon totdat hy teruggeroep is om sy ma en jonger sibbes te versorg.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=50–51}} In 1178, sowat sewe jaar later, het Temoedjin na Börte gaan soek. Hulle het getrou en Börte en haar ma het in Temoedjin se gesinsjoert gaan woon. Kort ná die huwelik het die Drie Merkits die gesin se kamp aangeval en Börte gevange geneem.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=62–63}} Sy is as oorlogsbuit aan een van die soldate gegee. Temoedjin het haar agt maande later bevry met die hulp van bondgenote.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=63–64}} Baie geleerdes glo dit was een van die sleutelgebeure wat daartoe gelei het dat Djengis Khan ’n veroweraar geword het. Kort nadat Börte teruggekeer het, het sy die lewe aan [[Djotsji Khan|Djotsji]] geskenk. Dit laat twyfel oor wie Djotsji se pa was.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=62–63}} Desondanks het Temoedjin hom as sy eie seun aanvaar. Börte het nog drie seuns gehad: [[Tsjagatai Khan|Tsjagatai]] (1183-1242), [[Ögedei Khan|Ögedei]] (1186-1241) en [[Toloei]] (1191-1232). Temoedjin het baie ander kinders by sy ander vroue gehad, maar net Börte se seuns is as erfgename beskou. Börte het ook verskeie dogters gehad, maar weens gebrekkige rekords is dit onduidelik of sy almal se biologiese ma was.<ref name=weatherford>{{cite book | title=The Secret History of the Mongol Queens | author= Weatherford, Jack.| year=2010 | publisher=Broadway Paperbacks, New York | page=2}}</ref> ===Jesoegen en Jesoei=== Tydens sy militêre veldtog teen die Tatare het Temoedjin op Jesoegen verlief geraak en haar as vrou geneem. Sy was die dogter van ’n Tataarse leier, Jeke Tsjeren, vir wie Temoedjin se leër tydens ’n geveg doodgemaak het. Volgens die ''Geheime Geskiedenis'' het Jesoegen voorgestel Temoedjin trou ook met haar suster, Jesoei.{{sfn|Broadbridge|2018|pp=83–84}}{{sfn|Street|2015|p=73}} Albei susters het deel van Temoedjin se groep hoofvroue geword en het hulle eie kampe gekry om te beheer. Hulle het van Temoedjin se invloedrykste vroue geword. Temoedjin het ook ’n derde, obekende Tataarse vrou as byvrou gekies.{{sfn|Broadbridge|2018|p=85}} ===Choelan === Choelan se pa, die Merkit-leier Dajir Oesan, het in die winter van 1203-'04 aan Temoedjin oorgegee en sy dogter vir hom as vrou gegee. Dajir Oesan het later sy oorgawe teruggetrek, maar hy en sy onderdane is eindelik onderwerp en hy is doodgemaak. Temoedjin het sy militêre veldtogte teen die Merkits voortgesit totdat hy hulle eindelik in 1218 uiteengejaag het. Choelan het later aansienlike status verwerf en die lewe geskenk aan ’n seun met die naam Geledjian, wat saam met Börte se seuns aan militêre veldtogte deelgeneem het.{{sfn|Broadbridge|2018|p=89}} ==Militêre veldtogte== ===Westelike Xia=== Die [[Mongoolse Ryk]] wat Djengis Khan en sy bondgenote gestig het, is in die weste begrens deur [[Westelike Xia]], wat deur die [[Tangoets]] bewoon is. In die ooste en suide was die [[Jin-dinastie (1115-1234)|Jin-dinastie]], wat deur die [[Mantsjoes|Mantsjoeryse]] Jurchens gestig is en oor Noord-China regeer het. Hulle was ook eeue lank die tradisionele heersers van die Mongoolse stamme. [[Lêer:Bataille entre mongols & chinois (1211).jpeg|duimnael|220px|’n Geveg tussen die Mongole en Chinese.]] [[Lêer:Siège de Beijing (1213-1214).jpeg|duimnael|220px|Djengis Khan gaan [[Beijing]] binne.]] Djengis Khan het eers sy leër laat voorberei vir oorlog teen Westelike Xia. Hy het aanvaar die magtige jong leier van die Jin-dinastie sou nie Westelike Xia help nie, en hy was reg. Toe die Tangoets die Jin se hulp vra, is dit geweier.{{sfn|Man|2007|p=}} Ondanks ’n aanvanklike gesukkel om die goed verdedigde stede in te neem, het Djengis Khan daarin geslaag om die keiser van die Westelike Xia te dwing om ’n Mongoolse vasal te word. ===Jin-dinastie=== Daarna, in 1211, het Djengis Khan opgeruk om die Jin-dinastie te verower. Die Jin-leër het ’n taktiese fout begaan deur nie die Mongole dadelik aan te val nie. Die bevelvoerder het ’n boodskapper na die Mongole gestuur; dié het oorgeloop en vir die Mongole vertel waar die Jin-leër hulle inwag. By die geveg wat hier uitgebreek het, die Slag van Yehuling, het die Mongole honderdduisende Jin-troepe doodgemaak. In 1215 het Djengis Khan die Jin-hoofstad, Zhongdu (die hedendaagse [[Beijing]]), ingeval en verwoes. Dit het die Jin-keiser gedwing om sy hoofstad suid na [[Kaifeng]] te skuif. Daardeur het hy die noordelike helfte van sy ryk aan die Mongole oorgelaat. Tussen 1232 en 1233, tydens die bewind van Djengis se seun en opvolger, [[Ögedei Khan]], het die Mongole Kaifeng ook verower. Die Jin-dinastie het in 1234 geval, ná die beleg van Caizhou. ===Kara Kitai=== Koetsjloeg, die afgesette khan van die Naiman-konfederasie, wat Temoedjin verower en in die Mongoolse Ryk opgeneem het, het weswaarts gevlug en die khanaat Kara Kitai (ook bekend as Westelike Liao) oorgneem. Djengis Khan het besluit om Kara Kitai te verower, maar omdat die Mongoolse leër uitgeput was ná 10 jaar van oorlog in China, het Djenghis net 20&nbsp;000 soldate daarheen gestuur. Met so ’n klein mag was die invallende Mongole genoodsaak om hulle strategie te verander. Hulle het die inwoners tot binnelandse opstand aangehits sodat Kara Kitai kwesbaarder sou wees. Koetsjloeg se leër is verslaan. Hy het weer gevlug, maar is kort daarna gevange geneem en teregggestel. Teen 1218 het die Mongoolse Ryk danksy dié oorwinning so ver wes as die [[Balchasj-meer]] gestrek. Dit het gegrens aan Chorasmië, ’n [[Moslem]]se staat wat tot aan die [[Kaspiese See]] in die weste en die [[Persiese Golf]] en [[Arabiese See]] in die suide gestrek het. ===Chorasmië=== In die vroeë 13de eeu is Chorasmië regeer deur [[sjah]] Ala ad-Din Mohammed. Djengis Khan het die potensiaal van Chorasmië raakgesien as ’n [[handel]]svennoot aan die [[Syroete]], en hy het ’n karavaan met 500 man gestuur om amptelike handelsbande met die ryk aan te knoop. Djengis en sy familie en bevelvoerders het [[goud]], [[silwer]], [[sy]] en ander [[tekstiel]]e saam met die karavaan gestuur om met die Moslems in Chorasmië handel te dryf.<ref>[https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/02634937.2019.1652799 Enerelt Enkhbold, 2019. "The role of the ''ortoq'' in the Mongol Empire in forming business partnerships", ''Central Asian Survey'' 38 (4), 1-17]</ref> Die goewerneur van die Chorasmiese stad Otrar het egter die karavaan aangeval en beweer dit bevat spioene. Hy het geweier om te betaal vir die goedere wat hy gebuit het. Djengis Khan het toe ’n tweede groep van drie ambassadeurs (twee Mongole en ’n Moslem) na die sjah self gestuur. Die sjah het al die mans se hare laat afskeer en die Moslem laat onthoof. Hy het toe die kop saam met die twee oorblywende ambassadeurs teruggestuur. Djengis Khan was woedend en het een van sy grootste invalle beplan: Hy het sowat 100&nbsp;000 soldate, sy beste generaals en van sy seuns opgekommandeer. [[Lêer:During the battle of Indus.jpg|duimnael|links|200px|Djengis Khan kyk toe terwyl Chorasmiese soldate die [[Indus]] probeer oorsteek.]] Hy het sy leër in drie groepe verdeel: Sy seun [[Djotsji]] het die eerste afdeling tot in die noordooste van Chorasmië gelei, en die tweede afdeling het na die suidooste van Chorasmië opgeruk om saam met die eerste afdeling ’n [[tangbeweging]] op [[Samarkand]] uit te voer. Die derde afdeling onder Djengis Khan en [[Toloei]] het na die noordweste marsjeer en Chorasmië uit dié rigting aangeval. Die sjah het besluit om sy leër in klein groepe te verdeel om verskeie stede te verdedig. Dit het die Mongole in staat gestel om ’n klein groep op ’n slag aan te val, eerder as om teen ’n groot leër te veg. Die Mongole het gou die stad Otrar aangeval en wraak op die goewerneur geneem deur baie inwoners te laat doodmaak en die res as slawe weg te voer. Die goewerneur self is tereggestel deur gesmelte silwer in sy ore en oë te gooi. Eindelik het die sjah gevlug en hy is onder geheimsinnige omstandighede op ’n eiland in sy ryk dood. Die Mongoolse oorwinning was wreedaardig, self volgens hulle eie standaarde. In die hoofstad, Samarkand, is elke soldaat doodgemaak. Die res van die inwoners moes op ’n plein bymekaarkom, waar hulle almal vermoor is. Piramides is van onthoofde koppe gebou as ’n teken van oorwinning.<ref name="Juvayni">{{cite web|url= https://faculty.washington.edu/modelski/CAWC.htm|first=George|last=Modelski|date=29 September 2007|title=Central Asian world cities?|url-status=dead|archive-url= https://web.archive.org/web/20120118121401/https://faculty.washington.edu/modelski/CAWC.htm|archive-date=18 Januarie 2012|publisher=University of Washington}}</ref> [[Lêer:Genghis Khan empire-en.svg|260px|duimnael|Groot bewegings en verowerings van Djengis Khan en sy generaals.]] Nadat Samarkand verower is, is die hoofstad na Boechara geskuif. Hier het die stadsleiers die poorte vir die Mongole oopgemaak, maar die [[sitadel]] is nog 12 dae lank deur ’n groep verdedig. Ná die Mongole se inname van die sitadel is al die soldate doodgemaak, ambagsmanne is na Mongolië gestuur, jong mans is in die Mongoolse leër opgeneem en die res van die inwoners is slawe gemaak. Intussen het ’n brand uitgebreek, wat die stad tot op die grond afgebrand het.{{sfn|Morgan|1986|p=}} In Oergentsj het die moeilikste gevegte op die Mongole gewag. Hulle moes die stad blok vir blok oorneem. Mongoolse sterfgevalle was meer as gewoonlik omdat die Mongole nie gewoond was aan stadsgevegte nie. Soos gewoonlik is die ambagsmanne na Mongolië gestuur, die jong vroue en kinders is as oorlogsbuit aan die Mongoolse soldate gegee en die res van die inwoners is vermoor. Volgens die Persiese geleerde Juvayni het 50&nbsp;000 Mongoolse soldate opdrag gekry om elk 24 van die inwoners te vermoor, wat sou beteken 1,2&nbsp;miljoen mense is doodgemaak. Djengis het twee generaals en hulle troepe opdrag gegee om die oorblyfsels van Chorasmië heeltemal te verwoes – insluitende paleise, hele dorpe en bevolkings, asook groot stukke landbougrond. Intussen het Djengis Khan sy derde oudste seun, Ögedei, as sy opvolger gekies en bepaal dat toekomstige khans van hom moet afstam. ===Georgië, Krim, Kiëf-Roes en Wolga-Bulgarye=== [[Lêer:Gold coin of Genghis Khan, struck at the Ghazna (Ghazni) mint.jpg|duimnael|’n Goue dinar van Djengis Khan van 1221/'22.]] Ná die oorname van Chorasmië in 1220 het Djengis Khan sy magte in [[Persië]] en [[Armenië]] bymekaargemaak om na die Mongoolse steppe terug te keer. Op voorstel van Soeboetai is die Mongoolse leër in twee magte verdeel. Djengis Khan het die hoofmag op ’n plundertog deur [[Afganistan]] en Noord-[[Indië]] na Mongolië gelei, en die tweede mag met 20&nbsp;000 soldate onder Soeboetai en Djebe het deur die Kaukasus tot in Rusland marsjeer. Hulle het tot diep in Armenië en [[Azerbeidjan]] inbeweeg. Die Mongole het die [[Georgië#Middeleeue|Koninkryk Georgië]] verslaan, die Genuese handelsfort Kaffa op die [[Krim]] verwoes en naby die [[Swartsee]] oorwinter. Op pa huis toe het Soeboetai se mag die geallieerde magte van die Koemane en Kiptjaks verslaan, asook die swak gekoördineerde mag van 80&nbsp;000 soldate van Kiëf-Roes onder Mstislaf die Dappere van Halitsj en Mstislaf III van Kiëf, wat probeer het om die Mongoolse aktiwiteit in die gebied stop te sit. Soeboetai het onderhandelaars na die prinse gestuur om vrede te maak, maar die onderhandelaars is tereggestel. Nadat die Mongole teen die Wolga-Bulgare geveg het (dit is onseker wie gewen het),<ref name="Chambers31">John Chambers, ''The Devil's Horsemen: The Mongol Invasion of Europe'', Atheneum, 1979. p.&nbsp;31</ref> wou die Russiese prinse vrede maak. Soeboetai het ingestem, maar het geweier om die prinse te begenadig en hulle is tereggestel. Die Mongole het by gevangenes gehoor van die groot, groen lande anderkant Bulgarye en het beplan om [[Hongarye]] en [[Europa]] te verower. Djengis Khan het Soeboetai egter kort daarna teruggeroep na Mongolië, en Djebe is op die pad terug na Samarkand dood. Die beroemde veldtog van Soeboetai en Djebe, waarin hulle die hele [[Kaspiese See]] omsingel en al die leërs op hul pad verslaan het, is tot vandag toe ongeëwenaard, en berigte oor die Mongoolse oorwinnings het na ander lande begin versprei, veral in Europa. Die twee Mongoolse magte het albei in 1225 na Mongolië teruggekeer. Later het Djengis Khan se kleinseum [[Batoe Khan|Batoe]] en die [[Goue Horde]] teruggekeer om Wolga-Bulgarye en Kiëf-Roes tussen 1237 en 1240 te verower. ===Westelike Xia en die Jin-dinastie=== [[Lêer:Map of China 1142.jpg|duimnael|Westelike Xia, die Jin/Jurchen-dinastie en die Koninkryk Dali in 1142.]] Die vasalkeiser van die Tangoets (Westelike Xia) het vroeër geweier om aan die Mongoolse oorlog teen Chorasmië deel te neem. Westelike Xia en die verslane Jin-dinastie het ’n koalisie gevorm om die Mongole teen te staan, en het gehoop die veldtog teen Chorasmië sou keer dat die Mongole effektief reageer. In 1226, onmiddellik nadat Djengis Khan uit die weste teruggekeer het, het hy ’n wraakaanval op die Tangoets uitgevoer. Sy leërs het Heisui, Ganzhou en Suzhou verower, en in die herfs Xiliang-fu. In November het Djengis Khan die Tangoetstad Lingzhou omsingel en die [[Geelrivier]] oorgesteek. In 1227 het Djengis Khan se leërs die Tangoets se hoofstad, Ning Hia, verower en daarna Lintiao-fu, Xining-provinsie, Xindu-fu en Deshun-provinsie. Daarna is die Mongole na Liupanshan, Gansu-provinsie, om die strawwe winter te ontsnap. Kort hierna het die Tangoets oorgegee. Omdat hy ongelukkig was oor hulle weerstand, het Djengis Khan die hele keiserlike familie laat vermoor. ==Opvolging== Wie Djengis Khan sou opvolg, was ’n belangrike onderwerp van bespreking in die khan se latere jare. Die kwessie van wie sy oudste seun, [[Djotsji]], se regte pa was, was veral ’n teer saak vanweë Djotsji se senioriteit onder die seuns. Volgens ''The Secret History of the Mongols'' het die tweede oudste seun, [[Tsjagatai Khan|Tsjagatai]], net voor die inval in Chorasmië voor sy pa en broers verklaar dat hy nie Djotsji as sy pa se opvolger sou aanvaar nie. [[Lêer:CoronationOfOgodei1229.jpg|duimnael|200px|Djengis Khan (middel) by die kroning van Ögedei (Rasjid al-Din, vroeë 14de eeu).]] ===Djotsji=== Djengis Khan was bewus van die wrywing tussen sy seuns (veral tussen Tsjagatai en Djotsji) en bekommerd oor die moontlike konflik tussen hulle as hy sou sterf. Hy het dus besluit om die ryk tussen sy seuns te verdeel en hulle almal khan uit eie reg te maak, terwyl hy een seun as opvolger kies. Tsjagatai het ’n vinnige humeur gehad en was roekeloos. [[Toloei]], die jongste seun, was nie geskik nie omdat jongste seuns in die Mongoolse kultuur nie baie verantwoordelikheid gekry het nie. As Djotsji die opvolger sou word, sou Tsjagatai waarskynlik in ’n oorlog met hom betrokke geraak het. Dus het Djengis Khan besluit om sy derde oudste seun, [[Ögedei Khan|Ögedei]], sy opvolger te maak. Djengis het gelo Ögedei is betroubaar en relatief stabiel, en sou die situasie tussen sy broers kon ontlont. Djotsji is in 1226 oorlede, in sy pa sy leeftyd. Daar is al beweer dat Djengis Khan hom in die geheim laat vergiftig het nadat Djotsji glo gesê het hy sou mense ’n guns bewys as hy die khan doodmaak en vrede met die Moslems maak, maar die storie word in twyfel getrek.{{sfn|Ratchnevsky|1991|pp=136–137}} ===Ögedei=== Ögedei Khan, wat omstreeks 1186 gebore is,<ref group="nota">Ogedei is volgens Westerse standaarde in 1241 op 55-jarige ouderdom oorlede, wat beteken hy is in 1186 gebore.</ref> was die tweede [[khagan]] van die Mongoolse Ryk. Hy het die uitbreiding voortgesit wat onder sy pa begin is en was ’n wêreldfiguur toe die ryk sy verste uithoeke in die weste en suide bereik het gedurende die verowerings in Europa en Asië.<ref>{{Cite web|title=The Era of Golden Age|url=http://tmsdl.media.ritsumei.ac.jp/cgi-bin/library?a=q&r=1&hs=1&qtm=1&e=p-01000-00---off-0goldhis--00-1----0-10-0---0---0direct-10---4-------0-1l--11-en-50---20-about---00-3-1-00-0--4--0--0-0-11-10-0utfZz-8-00&t=1&q=%E1%A0%A5%E1%A0%AD%E1%A0%A1%E1%A0%B3%E1%A0%A1%E1%A0%A2+%E1%A0%AC%E1%A0%A0%E1%A0%AD%E1%A0%A0%E1%A0%A8|access-date=22 September 2020|website=TDML}}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==Dood en begrafnis== [[Lêer:Genghis khan empire at his death.png|duimnael|240px|Die Mongoolse Ryk in 1227 met Djengis Khan se dood.]] Djengis Khan is in Augustus 1227 dood tydens die val van [[Yinchuan]], die hoofstad van die Westelike Xia. Die presiese oorsaak van sy dood is onbekend – volgens verskillende bronne was dit in ’n geveg in die Westelike Xia, weens siekte, omdat hy van sy perd geval het of aan wonde tydens ’n jaguitstappie.<ref name="china at war">{{cite book |chapter=Genghis Khan |year=2012|url = https://books.google.com/books?id=jhPyvsdymU8C |access-date=August 21, 2013|editor-last=Li |editor-first = Xiaobing |publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara, Kalifornië|isbn = 978-1-59884-415-3 |page=139 |last = Emmons |first = James B. |title = China at War: An Encyclopedia }}</ref><ref>{{cite book |last=Hart-Davis |first=Adam |title=History: From the Dawn of Civilization to the Present Day |year=2007|publisher=Dorling Kindersley|location=Londen|isbn =978-1-4053-1809-9 |page=165 |url = https://books.google.com/books?id=SCouMhrlDzYC }}</ref>{{sfn|Man|2007|pp=[https://books.google.com/books?id=OXTv9a0HZakC&pg=PA239#v=onepage 239–240]}} Volgens ''The Secret History of the Mongols'' het hy van sy perd geval terwyl hy gejag het en is hy aan sy beserings dood. Hy was reeds oud en moeg van sy reise. In die ''Galicies-Wolhiniese Kroniek'' word beweer hy is in ’n geveg in die Westelike Xia dood, terwyl [[Marco Polo]] geskryf het hy is dood weens ’n infeksie van ’n pylwond wat hy in sy laaste veldtog opgedoen het.<ref>{{Cite book|title = Genghis Khan|url = https://books.google.com/books?id=Yclu5Rw-3WUC|last = Lange|first = Brenda|publisher = Infobase Publishing|year = 2003|isbn = 978-0-7910-7222-6|location = New York City|page = 71}}</ref> [[Lêer:GhinggisKhanMausoleum.jpg|duimnael|links|240px|Die Djengis Khan-mausoleum by die dorp Ejin Horo Banner [[Binne-Mongolië]], [[China]].]] Jare voor sy dood het Djengis Khan gevra om in ’n ongemerkte graf begrawe te word, volgens die gebruik van sy stam. Sy oorskot is ná sy dood na Mongolië teruggebring en vermoedelik naby sy geboorteplek in Khentii Aimag begrawe. Volgens legende het die begrafnisstoet almal doodgemaak wat hulle teengekom het om die ligging van sy graf geheim te hou. Die Djengis Khan-mausoleum, wat baie jare ná sy dood ter gedagtenis aan hom opgerig is, staan nie waar hy begrawe is nie. In 1939 het [[Kuomintang|Chinese Nasionalistiese]] soldate die mausoleum van sy staanplek in Mongolië verskuif om dit teen [[Japan]]nese troepe te beskerm. Dit is deur Kommunisties beheerde gebied na die veiligheid van ’n [[Boeddhisme|Boeddhistiese]] [[klooster]], die Dongshan Dafo Dian, geneem waar dit 10 jaar lank gebly het. In 1949, terwyl Kommunistiese troepe nader gekom het, het die Nasionalistiese soldate dit nog 200&nbsp;km weswaarts geskuif na die beroemde [[Tibet]]taanse Kumbumklooster naby [[Xining]], wat gou onder Kommunistiese beheer gekom het. Vroeg in 1954 is sy doodsbaar en oorblyfsels na die oorspronklike staanplek teruggeneem. Teen 1956 is ’n nuwe tempel daar gebou om dit te huisves.{{sfn|Man|2007|pp=329–333}} In 1968, tydens die [[Kulturele Rewolusie]], het die [[Rooi Garde]] feitlik alles van waarde vernietig. Die "oorblyfsels" is in die 1970's herskep en ’n groot marmerstandbeeld van Djengis Khan is in 1989 voltooi.{{sfn|Man|2007|p=338}} Op 6 Oktober 2004 is in ’n gesamentlike Japannees-Mongoolse opgrawing afgekom op wat vermoedelik Djengis Khan se paleis op die plattelandse Mongolië was, en die moontlikheid is geopper dat die khan se lang verlore graf dalk opgespoor kan word.<ref>{{cite news |access-date=20 Mei 2008 |url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/3723218.stm |title=Palace of Genghis Khan unearthed |publisher=BBC |date=7 Oktober 2004 }}</ref> Volgens [[folklore]] is ’n rivier herlei om oor sy graf te loop sodat dit nie gevind kan word nie (soos met die [[Sumer]]iese koning [[Gilgamesj]] en [[Attila die Hun]]). Volgens ander verhale is bome op die plek geplant. ==Afstamming== [[Lêer:Emperoryuandinastycollage.jpg|duimnael|260px|Djengis Khan en khagans van die [[Yuan-dinastie]], 13de- en 14de-eeuse Yuan-skilderye.]] Benewens die meeste lede van die Mongoolse adel tot in die 20ste eeu, was die ma van keiser Baboer van die [[Mogolryk]] ’n afstammeling van Djengis Khan. [[Timoer]] (ook bekend as Tamerlane), die 14de-eeuse militêre leier, en baie ander adellikes van Sentraal-Asiatiese lande het beweer hulle is afstammelinge. Tydens die [[Groot Suiwering|Sowjetsuiwering]] is die grootste deel van die adel in Mongolië vermoor.{{Sfn|Mughal|2009|p=4}} ==Fisieke voorkoms== Anders as die meeste keisers het Djengis Khan nooit toegelaat dat hy in portrette of standbeelde uitgebeeld word nie. Die vroegste bekende portrette van hom is ’n halfeeu ná sy dood gemaak, ook die baie bekende een in die Nasionale Paleismuseum.<ref>{{cite web |title=Portraits of Emperors T'ai-tsu (Chinggis Khan), Shih-tsu (Khubilai Khan), and Wen-tsung (Tegtemur) |url=https://theme.npm.edu.tw/khan/article.aspx?sno=03009223&uid=03009127&lang=2 |publisher=National Palace Museum |access-date= 8 Desember 2020 |archive-date= 8 Desember 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201208140814/https://theme.npm.edu.tw/khan/article.aspx?sno=03009223&uid=03009127&lang=2 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite book |last1=Shambaugh Elliott |first1=Jeanette |last2=Shambaugh |first2=David |title=The Odyssey of China's Imperial Art Treasures |date=3 Augustus 2015 |publisher=University of Washington Press |isbn=978-0295997551 |page=30 |url=https://books.google.com/books?id=2-_-CgAAQBAJ&pg=PA30}}</ref> Hoewel laasgenoemde dikwels beskou word as die een wat hom die getrouste uitbeeld, is dit nes al die ander ’n arbitrêre uitbeelding.<ref name=":7" /> Hierdie vroegste portrette is deur [[Koeblai Khan]] laat maak en dit het Djengis met opset verchinees om sy nadoodse verering as ’n Chinese keiser te regverdig.{{sfn|Weatherford|2005|pp=[https://books.google.com/books?id=A8Y9B5uHQcAC&pg=PA24#v=onepage 24–25], 197}} Uitbeeldings van ander kulture beeld hom ook uit volgens hulle idee van hom. In Persië is hy as ’n Turkse sultan uitgebeeld en in Europa as ’n lelike barbaar met ’n wrede gesig en ongenadige oë.{{sfn|Weatherford|2005|p=[https://books.google.com/books?id=A8Y9B5uHQcAC&pg=PA25#v=onepage 25]}} Die enigste individue wat Djengis Khan se fisieke voorkoms in sy leeftyd beskryf het, is die Persiese kroniekskrywer Minhaj al-Siraj Juzjani en die Chinese diplomaat Zhao Hong.<ref>{{Cite book|last=Grousset|first=René|url=https://books.google.com/books?id=CHzGvqRbV_IC&q=chao+hung+chinese+and+persian+juzjani&pg=PA199|title=The Empire of the Steppes: A History of Central Asia|publisher=Rutgers University Press|date=30 Januarie 1970|isbn=978-0813513041|location=New Brunswick, NJlanguage=en}}</ref> Minhaj al-Siraj het hom beskryf as ’n lang man, sterk gebou, "die hare van sy gesig yl en wit, met katoë gevul met ’n toegewyde energie, skerpsinnigheid en begrip, {{nowrap|ontsagwekkend . . ."}}{{sfn|Weatherford|2005|p=[https://books.google.com/books?id=A8Y9B5uHQcAC&pg=PA6#v=onepage 6]}} Die kroniekskrywer het ook voorheen Djengis Khan se lengte genoem, asook sy sterk bou en katoë – dit was geskoei op beskrywings deur getuies in 1220.<ref name="Mote 2003 433">{{Cite book|last=Mote|first=Frederick W.|url=https://books.google.com/books?id=SQWW7QgUH4gC&pg=PA433|title=Imperial China 900-1800|publisher=Harvard University Press|year=2003|isbn=978-0-674-01212-7|location=Cambridge, Massachusetts|pages=433|language=en}}</ref><ref>{{Cite book|last=Peers|first=Chris|url=https://books.google.com/books?id=qPmxBgAAQBAJ&pg=PT271|title=Genghis Khan and the Mongol War Machine|publisher=Pen & Sword Military|year=2015|isbn=978-1783400560|language=en}}</ref> Ander beskrywings van die khan kom uit 14de-eeuse geskrifte. Die Persiese historikus Rashid-al-Din sê in ''Jami' al-tawarikh'', wat aan die begin van die 14de eeu geskryf is, die meeste Bordjigin-voorouers van Djengis Khan was "lank, met lang baarde, rooi hare en blougroen oë", eienskappe wat Djengis Khan self gehad het. Dié feite word egter as omstrede beskou.<ref name=":7">{{Cite journal|last1=Lkhagvasuren|first1=Gavaachimed|last2=Shin|first2=Heejin|last3=Lee|first3=Si Eun|last4=Tumen|first4=Dashtseveg|last5=Kim|first5=Jae-Hyun|last6=Kim|first6=Kyung-Yong|last7=Kim|first7=Kijeong|last8=Park|first8=Ae Ja|last9=Lee|first9=Ho Woon|last10=Kim|first10=Mi Jin|last11=Choi|first11=Jaesung|date=September 14, 2016|title=Molecular Genealogy of a Mongol Queen's Family and Her Possible Kinship with Genghis Khan|journal=PLoS ONE|volume=11|issue=9|pages=e0161622|doi=10.1371/journal.pone.0161622|issn=1932-6203|pmc=5023095|pmid=27627454|bibcode=2016PLoSO..1161622L}}</ref> Ook in die ''Georgiese Kroniek'' staan in ’n paragraaf wat in die 14de eeu geskryf is Djengis Khan is ’n groot, aantreklike man met rooi hare.<ref>{{cite book|last1=Brosset|first1=Marie-Félicité|url=https://archive.org/details/Marie-FlicittBrossetHistoireDeLaGOrgieDepuisLAntiquitiJusquauXixeSiCle/page/n501/mode/2up/search/|title=Histoire de la Georgie|publisher=Imperial Academy of Sciences|location=Sint Petersburg, Rusland|page=488}}[...] le même que Tchingii-Qaen, homme de belle tournure, de belle taille, robuste, ayant les cheveux roux, doué d'énergie, de bravoure et d'intrépidité</ref> Volgens die Britse historikus John Andrew Boyle verwys Rashid al-Din se teks oor rooi hare egter na ’n rooierige vel. Volgens hom het Djengis Khan ’n rooierige vel gehad, nes sy kinders (buiten Koeblai Khan, wat ’n blas vel gehad het).<ref>{{cite book |last1=Andrew Boyle |first1=John |title=The Successors of Genghis Khan |publisher=Robert Bedrosian |location=New York|date=1971 |page=241|url=https://archive.org/details/Boyle1971RashidAlDin/page/n245/mode/2up}}</ref> ==Notas== {{Reflist|group=nota}} ==Verwysings== {{Verwysings|4}} ===Bronne=== {{refbegin|4}} * {{cite journal|last=Atwood|first=Christopher P.|date=June 2004|title=Validation by Holiness or Sovereignty: Religious Toleration as Political Theology in the Mongol World Empire of the Thirteenth Century|journal=The International History Review|volume=26|issue=2|pages=237–256|doi=10.1080/07075332.2004.9641030|jstor=40109471|s2cid=159826445|url= http://globalmiddleages.org/sites/default/files/pdf-files/atwood.pdf}} * {{Cite book|last=Broadbridge|first=Anne F.|title=Women and the Making of the Mongol Empire|date=18 Julie 2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-108-63662-9|url=https://books.google.com/books?id=RHOFDwAAQBAJ}} * {{cite book|last=Hildinger|first=Erik|title=Warriors Of The Steppe: Military History Of Central Asia, 500 BC To 1700 AD|year=1997|publisher=Da Capo Press|location=Cambridge, England|isbn=978-0-7867-3114-5}} * {{Cite book|last=Jacobs|first=Steven L.|chapter-url=https://books.google.com/books?id=8Q30HcvCVuIC&pg=PA247|title=Encyclopedia of Genocide: A-H|publisher=ABC-CLIO|year=1999|isbn=978-0-87436-928-1|volume=1|location=Santa Barbara|pages=247–248|language=en|chapter=Genghis Khan|editor-last=Charny|editor-first=Israel W.}} * {{cite journal|last=Jagchid|first=Sechin|date=1979|title=The Mongol Khans and Chinese Buddhism and Taoism|journal=The Journal of the International Association of Buddhist Studies|volume=2|issue=1|pages=7–28|url= http://journals.ub.uni-heidelberg.de/index.php/jiabs/article/download/8475/2382}} * {{Cite book|last1=Jonassohn|first1=Kurt|last2=Björnson|first2=Karin Solveig|chapter-url=https://books.google.com/books?id=8Q30HcvCVuIC&pg=PA276|title=Encyclopedia of Genocide: A-H|publisher=ABC-CLIO|year=1999|isbn=978-0-87436-928-1|volume=1|location=Santa Barbara|pages=275–277|language=en|chapter=Genocides During the Middle Ages|editor-last=Charny|editor-first=Israel W.}} * {{cite book|last=Lane |first=George |title=Genghis Khan and Mongol Rule |year=2004 |publisher=Greenwood Publishing Group |location=Westport, Connecticut |isbn = 978-0-313-32528-1 |url = https://archive.org/details/genghiskhanmongo00geor }} * {{cite book|last=Man|first=John|title=Genghis Khan: Life, Death, and Resurrection|year=2007|publisher=St. Martin's Press|location=New York, NY|isbn=978-0-312-36624-7|url= https://books.google.com/books?id=OXTv9a0HZakC}} * {{Cite book|last=McLynn|first=Frank|title=Genghis Khan: His Conquests, His Empire, His Legacy|year=2015|publisher=Hachette Books|isbn=978-0-306-82395-4|url= https://books.google.com/books?id=jcQzCgAAQBAJ}} * {{cite book|last=Morgan|first=David|title=The Mongols|series=The Peoples of Europe|year=1986|publisher=Blackwell Publishing|isbn=978-0-631-17563-6|url-access=registration|url= https://archive.org/details/mongolspeoplesof00davi}} * {{cite book|last=Ratchnevsky |first=Paul |translator = Thomas Nivison Haining |editor = Thomas Nivison Haining |title = Genghis Khan: His Life and Legacy [Čingis-Khan: sein Leben und Wirken] |year=1991 |publisher=B. Blackwell |location = Oxford, England; Cambridge, Massachusetts |isbn = 978-0-631-16785-3 }} * {{cite book|last=Waterson|first=James|title=Defending Heaven: China's Mongol Wars, 1209-1370|date=2013|publisher=Casemate Publishers|isbn=978-1-783-46943-7}} * {{Cite book|last=Weatherford|first=Jack|title=Genghis Khan and the Making of the Modern World|date=22 Maart 2005|publisher=Crown|isbn=978-0-307-23781-1|url=https://books.google.com/books?id=5HCaqYbD5t0C}} {{refend}} ===Primêre bronne=== {{refbegin|4}} * {{Cite book |last=Juvaynī |first=Alā al-Dīn Atā Malik, 1226–1283 |title=Genghis Khan: The History of the World-Conqueror [Tarīkh-i jahāngushā] |translator = John Andrew Boyle |year=1997 |publisher=University of Washington Press |location=Seattle, WA |isbn = 978-0-295-97654-9 }} ** {{cite book |title=History of the World-Conqueror |last=Juvaini |first='ala-ad-Din 'Ata-Malik |translator = John Andrew Boyle |year=1958 |publisher=Harvard University Press |location=Cambridge, MA |page=[https://archive.org/details/historyoftheworl011691mbp/page/n412 361] |url = https://archive.org/details/historyoftheworl011691mbp |access-date=16 April 2012 }} * {{cite book |last=Rashid al-Din Tabib |title = A Compendium of Chronicles: Rashid al-Din's Illustrated History of the World Jami' al-Tawarikh |series=The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art, Vol. XXVII |editor = Sheila S. Blair |year=1995 |publisher=Oxford University Press |location=Oxford, England |isbn=978-0-19-727627-3 }} * {{cite book |last=Rashid al-Din Tabib |title=The Successors of Genghis Khan (extracts from Jami' Al-Tawarikh) |series=UNESCO Collection of Representative Works: Persian heritage series |translator = John Andrew Boyle from the Persian |year=1971 |publisher=Columbia University Press |location=New York, NY |url = https://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=109217551 |isbn = 978-0-231-03351-0 }} * {{cite book|editor-last=Street|editor-first=John C.|date=Desember 2015|chapter=The Secret History of the Mongols: A Mongolian Epic Chronicle of the Thirteenth Century|title=Korter weergawe|publisher= University of Wisconsin―Madison. Books and Monographs|chapter-url= https://cedar.wwu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1003&context=cedarbooks|via=Western CEDAR, Western Washington University}} ** {{cite book|last=Rachewiltz|first=Igor de|title=The Secret History of the Mongols: A Mongolian Epic Chronicle of the Thirteenth Century [Yuan chao bi shi]|series=Brill's Inner Asian Library|volume=7|translator=Igor de Rachewiltz|year=2004|publisher=Brill|location=Leiden, South Holland; Boston, MA|isbn=978-90-04-13159-0}} {{refend}} == Verdere leesstof == * {{cite book |last=Brent |first=Peter |title=The Mongol Empire: Genghis Khan: His Triumph and His Legacy |year=1976 |publisher=Weidenfeld & Nicholson |location=Londen |isbn=0-297-77137-X }} * {{cite book |last=De Hartog |first=Leo |title=Genghis Khan: Conqueror of the World|year=1988 |publisher=I.B. Tauris & Co. Ltd. |location=Londen}} * {{cite web |last=Smitha |first=Frank E | title=Genghis Khan and the Mongols |work=Macrohistory and World Report | url=http://www.fsmitha.com/h3/h11mon.htm | accessdate=2005-06-30}} * {{cite book |last=Lamb |first=Harold |title=Genghis Khan: The Emperor of All Men |year=1927 |publisher=R. M. McBride & company |location=New York }} * {{cite book |last=Lister |first=R. P. |title=Genghis Khan |year=2000 |publisher=Cooper Square Press |location=Lanham, Maryland |isbn=0-8154-1052-2}} * {{cite book |last=Man |first=John |title=Genghis Khan: Life, Death and Resurrection |year=2004 |publisher=Bantam Press |location=Londen; New York |isbn=0-5930-5044-4}} * {{cite book |last=Saunders |first=J.J. | title=History of the Mongol Conquests'' |year=1972 |publisher=University of Pennsylvania Press |location=Philadelphia |isbn=0-8122-1766-7}} * {{cite book |last=Stewart |first=Stanley |title=In the Empire of Genghis Khan: A Journey among Nomads |year=2001 |publisher=Harper Collins |location=Londen |isbn=0-00-653027-3}} == Skakels == * [http://www.fsmitha.com/h3/h11mon.htm Djengis Khan en die Mongole] * [http://koreanhistoryproject.org/Ket/Idx/KETIndex0504.htm Vroeë jare] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191106041011/http://koreanhistoryproject.org/Ket/Idx/KETIndex0504.htm |date= 6 November 2019 }} {{CommonsKategorie-inlyn|Genghis Khan|Djengis Khan}} {{vertaaluit| taalafk = en | il = Genghis Khan}} {{Normdata}} [[Kategorie:Mongoolse khans]] [[Kategorie:Geboortes in 1162]] [[Kategorie:Sterftes in 1227]] r0qjrd6737eneyvxbk0y3s4au2zxzhi 4 8377 2519290 2478131 2022-08-15T07:03:49Z Monster1979 152856 /* H */ wikitext text/x-wiki Hieronder is 'n lys met algemene spel- en stylfoute; '''die korrekte woord staan tussen hakies'''. In [[Afrikaans]] word een ding meestal deur een woord beskryf. Die [[Engelse]] ''apple tree'' word dus in Afrikaans ''appelboom'' en nie ''appel boom'' of ''appel-boom'' nie. Dis 'n fout om sulke woorde as twee woorde of met 'n verbindingstrepie te skryf. __NOTOC__ {{indeks}} ==A== * agressie (aggressie) * agressief (aggressief) * agressiewe (aggressiewe) * agressiewer (aggressiewer) * agressiewere (aggressiewere) * agressiwiteit (aggressiwiteit) * amfibië (amfibieë) * amoniak (ammoniak) * anti-held (antiheld) (kyk [[Koppelteken]]) * asperin (aspirien) * asperine (aspirien) * Australie (Australië) * Australiaanse... (Australiese...) ==B== * boedisme (Boeddhisme of boeddhisme) * Brasil (Brasilië) * Britanje (Brittanje) * brocolli (broccoli) * burgermeester (burgemeester) ==C== * cappucino (cappuccino) * capucino (cappuccino) * Charlemagne (Karel die Grote) * China (Sjina) ==D== * deurgans (deurgaans) * defnitief (definitief) * diëet (dieet) - (meervoud is diëte) * diëetkundige (dieetkundige) ==E== * epos (e-pos) * e-pos-adres (e-posadres) * e-pos adres (e-posadres) * ex-gevangene (oudgevangene) ==F== * Faeröereilande, Faroëse eilande, ([[Faroëreilande]]) * Faeröers, Faaröees, Färöers ([[Faroëes]] - taal) - Faroëes is die Afrikaanse naam vir die taal van die bewoners van die '''Faroëreilande'''. Anders as in Nederlands word 'n deelteken op die e gebruik in die landsnaam, taalnaam en vir die naam van bewoners van die eilande. * Faeröers, Färöers ([[Faroërs]] - bewoner van die Faroëreilande) * fietster (fietsster) * Filipyne (Filippyne) * Filipyns (Filippyns) ==G== * geintereseer (geïnteresseer) * ge-intereseer (geïnteresseer) * Ghandi (Gandhi) * Graaff-Reinette (Graaff-Reinet) * graffitti (graffiti) * grafiti (graffiti) * grafitti (graffiti) * goeie dag (goeiedag) (In groetwoorde wat begin met “goeie”, word “goeie” vas aan die daaropvolgende naamwoord geskryf) * goeie môre (goeiemôre) * goeie middag (goeiemiddag) * goeie naand (goeienaand) ==H== *handvate (handvatte) *herhinder (herinner) *he (hê, bv. Ek wil n appel hê) *hidrolies (hidroulies) *huistoe (huis toe, winkel toe, kerk toe, biblioteek toe) ==I== * Ingeneur (Ingenieur) * Interresant (interessant; om jou te help onthou: 'n Vrou dra een ''R''ok en twee ''S''koene) ==J== * joghurt (jogurt) * Japanees / Japanese (Japannees / Japannese; Japans / Japanse) ==K== * Klieënt (kliënt) * knië, kniee (knieë) * kolosaal (kolossaal) * kolosale (kolossale) * komersiële (kommersiële) * komittee, kommitee, kommittee (komitee) * kommisaris, komisaris (kommissaris) * Komissie, kommisie (kommissie) * kommininikaasie, komenikasie, kommenikasie, komminukasie, kommunukasie, kominikasie, komunikasie, kominiekasie, kominukasie, kominniekasie (kommunikasie) * kontroversiëel (kontroversieel) ==L== * lasagna (lasagne) * Latvië (Letland) * leêr (lêer) * liaseer (liasseer) * lineaal (liniaal) * linier / linieêr (lineêr / lineêre; liniêr / liniêre) * Lituanië (Litaue) ==M== * maccaroni (macaroni) * mililiter (milliliter) * milimeter (millimeter) * (minlik - beteken geliefd) * Misissippi (Mississippi) * Missisippi (Mississippi) * monnikke (monnike) * museüm (museum) ==N== * na (na: dui rigting aan ("ek stap na die kafee") | ná: dui tyd aan ("hy het ná sononder by die huis gekom")) * Namibia (Namibië) * Namibiaan / Namibianer (Namibiër) * Neder-Duits (Nederduits) * (nimlik beteken "die einste een") * Noordafrikaans (Noord-Afrikaans) * nogals (nogal) * Nu-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuut-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuuw-Seeland (Nieu-Seeland) ==O== * offerhande (offerande) * ommelet (omelet) * onmiddelik (onmiddellik) * Oosduits (Oos-Duits) * Ooseuropees (Oos-Europees) * Oosindies (Oos-Indies) * oranjerigge (oranjerige) * oppad (op pad) ==P== * Papua New Guinee (Papoea-Nieu-Guinee) * paralel (parallel) * paralelepipedum (parallellepipedum) * pasaat (passaat) * Poland (Pole) ==Q== * Quantas (Qantas) ==R== * reëele (reële) * Ryssel (Rysel) * reedsbestaande / reeds-bestaande (reeds bestaande) ==S== * Sanskriet (Sanskrit) * sateliet (satelliet) * satteliet (satelliet) * Saudi Arabië (Saoedi-Arabië) * sedertien (sedertdien) * Suid Afrikaans (Suid-Afrikaans) * Suidafrikaans (Suid-Afrikaans) * Suid-afrikaans (Suid-Afrikaans) * Switzerland (Switserland) ==T== * tennister (tennisster) * Tjeggie (Tsjeggië) * Tjeggië (Tsjeggië) ==U== ==V== * (verassing) - ''Sinoniem: kremasie'' * (verrassing) - ''Sinoniem: verbasing'' * (voor die hand liggend) - ''Sinoniem: vanselfsprekend. Engels: obvious * (vir seker) - 'ek weet dit vir seker' (nie verseker nie) * (vir ewig) - 'ek lewe nie vir ewig nie' (nie verewig nie) * nie vannaand - maar (vanaand) ==W== * Wesduits (Wes-Duits) (kyk [[Koppelteken]]) * wardeer (waardeer - bv "Ek waardeer jou vriendskap") * wardeur (waardeur - bv "Die gat in die grot waardeur hulle moes kruip, was baie nou.") ==X== ==Y== * yoghurt (jogurt) ==Z== * Zambiaanse... (Zambiese...) ==Sien ook== * [[Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal]] (HAT) * [[Woordeboek van die Afrikaanse Taal]] (WAT) * [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels]] * [[Afrikaanse Woordelys en Spelreëls]] * [[Grondbeginsels van die Afrikaanse spelling]] * [[Wikipedia:Algemene spelfoute]] * [[Speltoetser]] * [[Spelling]] * [[Woordeboek]] * [[Hoofletter]] * [[Koppelteken]] * [[Deelteken]] * [[Kappie (leesteken)]] * [[Akuut-aksentteken]] * [[Gravis-aksentteken]] {{indeks}} [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:Gebruikerswoordeboeke]] g7szycqfc2a5tbnrdcdkwezikjr8xlc 2519291 2519290 2022-08-15T07:10:23Z Monster1979 152856 /* E */ wikitext text/x-wiki Hieronder is 'n lys met algemene spel- en stylfoute; '''die korrekte woord staan tussen hakies'''. In [[Afrikaans]] word een ding meestal deur een woord beskryf. Die [[Engelse]] ''apple tree'' word dus in Afrikaans ''appelboom'' en nie ''appel boom'' of ''appel-boom'' nie. Dis 'n fout om sulke woorde as twee woorde of met 'n verbindingstrepie te skryf. __NOTOC__ {{indeks}} ==A== * agressie (aggressie) * agressief (aggressief) * agressiewe (aggressiewe) * agressiewer (aggressiewer) * agressiewere (aggressiewere) * agressiwiteit (aggressiwiteit) * amfibië (amfibieë) * amoniak (ammoniak) * anti-held (antiheld) (kyk [[Koppelteken]]) * asperin (aspirien) * asperine (aspirien) * Australie (Australië) * Australiaanse... (Australiese...) ==B== * boedisme (Boeddhisme of boeddhisme) * Brasil (Brasilië) * Britanje (Brittanje) * brocolli (broccoli) * burgermeester (burgemeester) ==C== * cappucino (cappuccino) * capucino (cappuccino) * Charlemagne (Karel die Grote) * China (Sjina) ==D== * deurgans (deurgaans) * defnitief (definitief) * diëet (dieet) - (meervoud is diëte) * diëetkundige (dieetkundige) ==E== * epos (e-pos) * e-pos-adres (e-posadres) * e-pos adres (e-posadres) * Esme, Esmy, Esmè (Esmé) * Andre, Andry, Andrè (André) * ex-gevangene (oudgevangene) ==F== * Faeröereilande, Faroëse eilande, ([[Faroëreilande]]) * Faeröers, Faaröees, Färöers ([[Faroëes]] - taal) - Faroëes is die Afrikaanse naam vir die taal van die bewoners van die '''Faroëreilande'''. Anders as in Nederlands word 'n deelteken op die e gebruik in die landsnaam, taalnaam en vir die naam van bewoners van die eilande. * Faeröers, Färöers ([[Faroërs]] - bewoner van die Faroëreilande) * fietster (fietsster) * Filipyne (Filippyne) * Filipyns (Filippyns) ==G== * geintereseer (geïnteresseer) * ge-intereseer (geïnteresseer) * Ghandi (Gandhi) * Graaff-Reinette (Graaff-Reinet) * graffitti (graffiti) * grafiti (graffiti) * grafitti (graffiti) * goeie dag (goeiedag) (In groetwoorde wat begin met “goeie”, word “goeie” vas aan die daaropvolgende naamwoord geskryf) * goeie môre (goeiemôre) * goeie middag (goeiemiddag) * goeie naand (goeienaand) ==H== *handvate (handvatte) *herhinder (herinner) *he (hê, bv. Ek wil n appel hê) *hidrolies (hidroulies) *huistoe (huis toe, winkel toe, kerk toe, biblioteek toe) ==I== * Ingeneur (Ingenieur) * Interresant (interessant; om jou te help onthou: 'n Vrou dra een ''R''ok en twee ''S''koene) ==J== * joghurt (jogurt) * Japanees / Japanese (Japannees / Japannese; Japans / Japanse) ==K== * Klieënt (kliënt) * knië, kniee (knieë) * kolosaal (kolossaal) * kolosale (kolossale) * komersiële (kommersiële) * komittee, kommitee, kommittee (komitee) * kommisaris, komisaris (kommissaris) * Komissie, kommisie (kommissie) * kommininikaasie, komenikasie, kommenikasie, komminukasie, kommunukasie, kominikasie, komunikasie, kominiekasie, kominukasie, kominniekasie (kommunikasie) * kontroversiëel (kontroversieel) ==L== * lasagna (lasagne) * Latvië (Letland) * leêr (lêer) * liaseer (liasseer) * lineaal (liniaal) * linier / linieêr (lineêr / lineêre; liniêr / liniêre) * Lituanië (Litaue) ==M== * maccaroni (macaroni) * mililiter (milliliter) * milimeter (millimeter) * (minlik - beteken geliefd) * Misissippi (Mississippi) * Missisippi (Mississippi) * monnikke (monnike) * museüm (museum) ==N== * na (na: dui rigting aan ("ek stap na die kafee") | ná: dui tyd aan ("hy het ná sononder by die huis gekom")) * Namibia (Namibië) * Namibiaan / Namibianer (Namibiër) * Neder-Duits (Nederduits) * (nimlik beteken "die einste een") * Noordafrikaans (Noord-Afrikaans) * nogals (nogal) * Nu-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuut-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuuw-Seeland (Nieu-Seeland) ==O== * offerhande (offerande) * ommelet (omelet) * onmiddelik (onmiddellik) * Oosduits (Oos-Duits) * Ooseuropees (Oos-Europees) * Oosindies (Oos-Indies) * oranjerigge (oranjerige) * oppad (op pad) ==P== * Papua New Guinee (Papoea-Nieu-Guinee) * paralel (parallel) * paralelepipedum (parallellepipedum) * pasaat (passaat) * Poland (Pole) ==Q== * Quantas (Qantas) ==R== * reëele (reële) * Ryssel (Rysel) * reedsbestaande / reeds-bestaande (reeds bestaande) ==S== * Sanskriet (Sanskrit) * sateliet (satelliet) * satteliet (satelliet) * Saudi Arabië (Saoedi-Arabië) * sedertien (sedertdien) * Suid Afrikaans (Suid-Afrikaans) * Suidafrikaans (Suid-Afrikaans) * Suid-afrikaans (Suid-Afrikaans) * Switzerland (Switserland) ==T== * tennister (tennisster) * Tjeggie (Tsjeggië) * Tjeggië (Tsjeggië) ==U== ==V== * (verassing) - ''Sinoniem: kremasie'' * (verrassing) - ''Sinoniem: verbasing'' * (voor die hand liggend) - ''Sinoniem: vanselfsprekend. Engels: obvious * (vir seker) - 'ek weet dit vir seker' (nie verseker nie) * (vir ewig) - 'ek lewe nie vir ewig nie' (nie verewig nie) * nie vannaand - maar (vanaand) ==W== * Wesduits (Wes-Duits) (kyk [[Koppelteken]]) * wardeer (waardeer - bv "Ek waardeer jou vriendskap") * wardeur (waardeur - bv "Die gat in die grot waardeur hulle moes kruip, was baie nou.") ==X== ==Y== * yoghurt (jogurt) ==Z== * Zambiaanse... (Zambiese...) ==Sien ook== * [[Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal]] (HAT) * [[Woordeboek van die Afrikaanse Taal]] (WAT) * [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels]] * [[Afrikaanse Woordelys en Spelreëls]] * [[Grondbeginsels van die Afrikaanse spelling]] * [[Wikipedia:Algemene spelfoute]] * [[Speltoetser]] * [[Spelling]] * [[Woordeboek]] * [[Hoofletter]] * [[Koppelteken]] * [[Deelteken]] * [[Kappie (leesteken)]] * [[Akuut-aksentteken]] * [[Gravis-aksentteken]] {{indeks}} [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:Gebruikerswoordeboeke]] euh1dd71ig80objarr10jb79sd5xppk 2519292 2519291 2022-08-15T07:10:55Z Monster1979 152856 /* E */ wikitext text/x-wiki Hieronder is 'n lys met algemene spel- en stylfoute; '''die korrekte woord staan tussen hakies'''. In [[Afrikaans]] word een ding meestal deur een woord beskryf. Die [[Engelse]] ''apple tree'' word dus in Afrikaans ''appelboom'' en nie ''appel boom'' of ''appel-boom'' nie. Dis 'n fout om sulke woorde as twee woorde of met 'n verbindingstrepie te skryf. __NOTOC__ {{indeks}} ==A== * agressie (aggressie) * agressief (aggressief) * agressiewe (aggressiewe) * agressiewer (aggressiewer) * agressiewere (aggressiewere) * agressiwiteit (aggressiwiteit) * amfibië (amfibieë) * amoniak (ammoniak) * anti-held (antiheld) (kyk [[Koppelteken]]) * asperin (aspirien) * asperine (aspirien) * Australie (Australië) * Australiaanse... (Australiese...) ==B== * boedisme (Boeddhisme of boeddhisme) * Brasil (Brasilië) * Britanje (Brittanje) * brocolli (broccoli) * burgermeester (burgemeester) ==C== * cappucino (cappuccino) * capucino (cappuccino) * Charlemagne (Karel die Grote) * China (Sjina) ==D== * deurgans (deurgaans) * defnitief (definitief) * diëet (dieet) - (meervoud is diëte) * diëetkundige (dieetkundige) ==E== * epos (e-pos) * e-pos-adres (e-posadres) * e-pos adres (e-posadres) * Esme, Esmy, Esmè (Esmé) * ex-gevangene (oudgevangene) ==F== * Faeröereilande, Faroëse eilande, ([[Faroëreilande]]) * Faeröers, Faaröees, Färöers ([[Faroëes]] - taal) - Faroëes is die Afrikaanse naam vir die taal van die bewoners van die '''Faroëreilande'''. Anders as in Nederlands word 'n deelteken op die e gebruik in die landsnaam, taalnaam en vir die naam van bewoners van die eilande. * Faeröers, Färöers ([[Faroërs]] - bewoner van die Faroëreilande) * fietster (fietsster) * Filipyne (Filippyne) * Filipyns (Filippyns) ==G== * geintereseer (geïnteresseer) * ge-intereseer (geïnteresseer) * Ghandi (Gandhi) * Graaff-Reinette (Graaff-Reinet) * graffitti (graffiti) * grafiti (graffiti) * grafitti (graffiti) * goeie dag (goeiedag) (In groetwoorde wat begin met “goeie”, word “goeie” vas aan die daaropvolgende naamwoord geskryf) * goeie môre (goeiemôre) * goeie middag (goeiemiddag) * goeie naand (goeienaand) ==H== *handvate (handvatte) *herhinder (herinner) *he (hê, bv. Ek wil n appel hê) *hidrolies (hidroulies) *huistoe (huis toe, winkel toe, kerk toe, biblioteek toe) ==I== * Ingeneur (Ingenieur) * Interresant (interessant; om jou te help onthou: 'n Vrou dra een ''R''ok en twee ''S''koene) ==J== * joghurt (jogurt) * Japanees / Japanese (Japannees / Japannese; Japans / Japanse) ==K== * Klieënt (kliënt) * knië, kniee (knieë) * kolosaal (kolossaal) * kolosale (kolossale) * komersiële (kommersiële) * komittee, kommitee, kommittee (komitee) * kommisaris, komisaris (kommissaris) * Komissie, kommisie (kommissie) * kommininikaasie, komenikasie, kommenikasie, komminukasie, kommunukasie, kominikasie, komunikasie, kominiekasie, kominukasie, kominniekasie (kommunikasie) * kontroversiëel (kontroversieel) ==L== * lasagna (lasagne) * Latvië (Letland) * leêr (lêer) * liaseer (liasseer) * lineaal (liniaal) * linier / linieêr (lineêr / lineêre; liniêr / liniêre) * Lituanië (Litaue) ==M== * maccaroni (macaroni) * mililiter (milliliter) * milimeter (millimeter) * (minlik - beteken geliefd) * Misissippi (Mississippi) * Missisippi (Mississippi) * monnikke (monnike) * museüm (museum) ==N== * na (na: dui rigting aan ("ek stap na die kafee") | ná: dui tyd aan ("hy het ná sononder by die huis gekom")) * Namibia (Namibië) * Namibiaan / Namibianer (Namibiër) * Neder-Duits (Nederduits) * (nimlik beteken "die einste een") * Noordafrikaans (Noord-Afrikaans) * nogals (nogal) * Nu-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuut-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuuw-Seeland (Nieu-Seeland) ==O== * offerhande (offerande) * ommelet (omelet) * onmiddelik (onmiddellik) * Oosduits (Oos-Duits) * Ooseuropees (Oos-Europees) * Oosindies (Oos-Indies) * oranjerigge (oranjerige) * oppad (op pad) ==P== * Papua New Guinee (Papoea-Nieu-Guinee) * paralel (parallel) * paralelepipedum (parallellepipedum) * pasaat (passaat) * Poland (Pole) ==Q== * Quantas (Qantas) ==R== * reëele (reële) * Ryssel (Rysel) * reedsbestaande / reeds-bestaande (reeds bestaande) ==S== * Sanskriet (Sanskrit) * sateliet (satelliet) * satteliet (satelliet) * Saudi Arabië (Saoedi-Arabië) * sedertien (sedertdien) * Suid Afrikaans (Suid-Afrikaans) * Suidafrikaans (Suid-Afrikaans) * Suid-afrikaans (Suid-Afrikaans) * Switzerland (Switserland) ==T== * tennister (tennisster) * Tjeggie (Tsjeggië) * Tjeggië (Tsjeggië) ==U== ==V== * (verassing) - ''Sinoniem: kremasie'' * (verrassing) - ''Sinoniem: verbasing'' * (voor die hand liggend) - ''Sinoniem: vanselfsprekend. Engels: obvious * (vir seker) - 'ek weet dit vir seker' (nie verseker nie) * (vir ewig) - 'ek lewe nie vir ewig nie' (nie verewig nie) * nie vannaand - maar (vanaand) ==W== * Wesduits (Wes-Duits) (kyk [[Koppelteken]]) * wardeer (waardeer - bv "Ek waardeer jou vriendskap") * wardeur (waardeur - bv "Die gat in die grot waardeur hulle moes kruip, was baie nou.") ==X== ==Y== * yoghurt (jogurt) ==Z== * Zambiaanse... (Zambiese...) ==Sien ook== * [[Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal]] (HAT) * [[Woordeboek van die Afrikaanse Taal]] (WAT) * [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels]] * [[Afrikaanse Woordelys en Spelreëls]] * [[Grondbeginsels van die Afrikaanse spelling]] * [[Wikipedia:Algemene spelfoute]] * [[Speltoetser]] * [[Spelling]] * [[Woordeboek]] * [[Hoofletter]] * [[Koppelteken]] * [[Deelteken]] * [[Kappie (leesteken)]] * [[Akuut-aksentteken]] * [[Gravis-aksentteken]] {{indeks}} [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:Gebruikerswoordeboeke]] g063bfz1xhz590sw8z05df7s9e6bldf 2519293 2519292 2022-08-15T07:12:57Z Monster1979 152856 /* A */ wikitext text/x-wiki Hieronder is 'n lys met algemene spel- en stylfoute; '''die korrekte woord staan tussen hakies'''. In [[Afrikaans]] word een ding meestal deur een woord beskryf. Die [[Engelse]] ''apple tree'' word dus in Afrikaans ''appelboom'' en nie ''appel boom'' of ''appel-boom'' nie. Dis 'n fout om sulke woorde as twee woorde of met 'n verbindingstrepie te skryf. __NOTOC__ {{indeks}} ==A== * agressie (aggressie) * agressief (aggressief) * agressiewe (aggressiewe) * agressiewer (aggressiewer) * agressiewere (aggressiewere) * agressiwiteit (aggressiwiteit) * amfibië (amfibieë) * amoniak (ammoniak) * Andre, Andry, Andrè (André) * anti-held (antiheld) (kyk [[Koppelteken]]) * asperin (aspirien) * asperine (aspirien) * Australie (Australië) * Australiaanse... (Australiese...) ==B== * boedisme (Boeddhisme of boeddhisme) * Brasil (Brasilië) * Britanje (Brittanje) * brocolli (broccoli) * burgermeester (burgemeester) ==C== * cappucino (cappuccino) * capucino (cappuccino) * Charlemagne (Karel die Grote) * China (Sjina) ==D== * deurgans (deurgaans) * defnitief (definitief) * diëet (dieet) - (meervoud is diëte) * diëetkundige (dieetkundige) ==E== * epos (e-pos) * e-pos-adres (e-posadres) * e-pos adres (e-posadres) * Esme, Esmy, Esmè (Esmé) * ex-gevangene (oudgevangene) ==F== * Faeröereilande, Faroëse eilande, ([[Faroëreilande]]) * Faeröers, Faaröees, Färöers ([[Faroëes]] - taal) - Faroëes is die Afrikaanse naam vir die taal van die bewoners van die '''Faroëreilande'''. Anders as in Nederlands word 'n deelteken op die e gebruik in die landsnaam, taalnaam en vir die naam van bewoners van die eilande. * Faeröers, Färöers ([[Faroërs]] - bewoner van die Faroëreilande) * fietster (fietsster) * Filipyne (Filippyne) * Filipyns (Filippyns) ==G== * geintereseer (geïnteresseer) * ge-intereseer (geïnteresseer) * Ghandi (Gandhi) * Graaff-Reinette (Graaff-Reinet) * graffitti (graffiti) * grafiti (graffiti) * grafitti (graffiti) * goeie dag (goeiedag) (In groetwoorde wat begin met “goeie”, word “goeie” vas aan die daaropvolgende naamwoord geskryf) * goeie môre (goeiemôre) * goeie middag (goeiemiddag) * goeie naand (goeienaand) ==H== *handvate (handvatte) *herhinder (herinner) *he (hê, bv. Ek wil n appel hê) *hidrolies (hidroulies) *huistoe (huis toe, winkel toe, kerk toe, biblioteek toe) ==I== * Ingeneur (Ingenieur) * Interresant (interessant; om jou te help onthou: 'n Vrou dra een ''R''ok en twee ''S''koene) ==J== * joghurt (jogurt) * Japanees / Japanese (Japannees / Japannese; Japans / Japanse) ==K== * Klieënt (kliënt) * knië, kniee (knieë) * kolosaal (kolossaal) * kolosale (kolossale) * komersiële (kommersiële) * komittee, kommitee, kommittee (komitee) * kommisaris, komisaris (kommissaris) * Komissie, kommisie (kommissie) * kommininikaasie, komenikasie, kommenikasie, komminukasie, kommunukasie, kominikasie, komunikasie, kominiekasie, kominukasie, kominniekasie (kommunikasie) * kontroversiëel (kontroversieel) ==L== * lasagna (lasagne) * Latvië (Letland) * leêr (lêer) * liaseer (liasseer) * lineaal (liniaal) * linier / linieêr (lineêr / lineêre; liniêr / liniêre) * Lituanië (Litaue) ==M== * maccaroni (macaroni) * mililiter (milliliter) * milimeter (millimeter) * (minlik - beteken geliefd) * Misissippi (Mississippi) * Missisippi (Mississippi) * monnikke (monnike) * museüm (museum) ==N== * na (na: dui rigting aan ("ek stap na die kafee") | ná: dui tyd aan ("hy het ná sononder by die huis gekom")) * Namibia (Namibië) * Namibiaan / Namibianer (Namibiër) * Neder-Duits (Nederduits) * (nimlik beteken "die einste een") * Noordafrikaans (Noord-Afrikaans) * nogals (nogal) * Nu-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuut-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuuw-Seeland (Nieu-Seeland) ==O== * offerhande (offerande) * ommelet (omelet) * onmiddelik (onmiddellik) * Oosduits (Oos-Duits) * Ooseuropees (Oos-Europees) * Oosindies (Oos-Indies) * oranjerigge (oranjerige) * oppad (op pad) ==P== * Papua New Guinee (Papoea-Nieu-Guinee) * paralel (parallel) * paralelepipedum (parallellepipedum) * pasaat (passaat) * Poland (Pole) ==Q== * Quantas (Qantas) ==R== * reëele (reële) * Ryssel (Rysel) * reedsbestaande / reeds-bestaande (reeds bestaande) ==S== * Sanskriet (Sanskrit) * sateliet (satelliet) * satteliet (satelliet) * Saudi Arabië (Saoedi-Arabië) * sedertien (sedertdien) * Suid Afrikaans (Suid-Afrikaans) * Suidafrikaans (Suid-Afrikaans) * Suid-afrikaans (Suid-Afrikaans) * Switzerland (Switserland) ==T== * tennister (tennisster) * Tjeggie (Tsjeggië) * Tjeggië (Tsjeggië) ==U== ==V== * (verassing) - ''Sinoniem: kremasie'' * (verrassing) - ''Sinoniem: verbasing'' * (voor die hand liggend) - ''Sinoniem: vanselfsprekend. Engels: obvious * (vir seker) - 'ek weet dit vir seker' (nie verseker nie) * (vir ewig) - 'ek lewe nie vir ewig nie' (nie verewig nie) * nie vannaand - maar (vanaand) ==W== * Wesduits (Wes-Duits) (kyk [[Koppelteken]]) * wardeer (waardeer - bv "Ek waardeer jou vriendskap") * wardeur (waardeur - bv "Die gat in die grot waardeur hulle moes kruip, was baie nou.") ==X== ==Y== * yoghurt (jogurt) ==Z== * Zambiaanse... (Zambiese...) ==Sien ook== * [[Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal]] (HAT) * [[Woordeboek van die Afrikaanse Taal]] (WAT) * [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels]] * [[Afrikaanse Woordelys en Spelreëls]] * [[Grondbeginsels van die Afrikaanse spelling]] * [[Wikipedia:Algemene spelfoute]] * [[Speltoetser]] * [[Spelling]] * [[Woordeboek]] * [[Hoofletter]] * [[Koppelteken]] * [[Deelteken]] * [[Kappie (leesteken)]] * [[Akuut-aksentteken]] * [[Gravis-aksentteken]] {{indeks}} [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:Gebruikerswoordeboeke]] e4knwjrsdfhhi3lqgjhpmapoue0zwmj 2519297 2519293 2022-08-15T07:20:37Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/Monster1979|Monster1979]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:SpesBona|SpesBona]] wikitext text/x-wiki Hieronder is 'n lys met algemene spel- en stylfoute; '''die korrekte woord staan tussen hakies'''. In [[Afrikaans]] word een ding meestal deur een woord beskryf. Die [[Engelse]] ''apple tree'' word dus in Afrikaans ''appelboom'' en nie ''appel boom'' of ''appel-boom'' nie. Dis 'n fout om sulke woorde as twee woorde of met 'n verbindingstrepie te skryf. __NOTOC__ {{indeks}} ==A== * agressie (aggressie) * agressief (aggressief) * agressiewe (aggressiewe) * agressiewer (aggressiewer) * agressiewere (aggressiewere) * agressiwiteit (aggressiwiteit) * amfibië (amfibieë) * amoniak (ammoniak) * anti-held (antiheld) (kyk [[Koppelteken]]) * asperin (aspirien) * asperine (aspirien) * Australie (Australië) * Australiaanse... (Australiese...) ==B== * boedisme (Boeddhisme of boeddhisme) * Brasil (Brasilië) * Britanje (Brittanje) * brocolli (broccoli) * burgermeester (burgemeester) ==C== * cappucino (cappuccino) * capucino (cappuccino) * Charlemagne (Karel die Grote) * China (Sjina) ==D== * deurgans (deurgaans) * defnitief (definitief) * diëet (dieet) - (meervoud is diëte) * diëetkundige (dieetkundige) ==E== * epos (e-pos) * e-pos-adres (e-posadres) * e-pos adres (e-posadres) * ex-gevangene (oudgevangene) ==F== * Faeröereilande, Faroëse eilande, ([[Faroëreilande]]) * Faeröers, Faaröees, Färöers ([[Faroëes]] - taal) - Faroëes is die Afrikaanse naam vir die taal van die bewoners van die '''Faroëreilande'''. Anders as in Nederlands word 'n deelteken op die e gebruik in die landsnaam, taalnaam en vir die naam van bewoners van die eilande. * Faeröers, Färöers ([[Faroërs]] - bewoner van die Faroëreilande) * fietster (fietsster) * Filipyne (Filippyne) * Filipyns (Filippyns) ==G== * geintereseer (geïnteresseer) * ge-intereseer (geïnteresseer) * Ghandi (Gandhi) * Graaff-Reinette (Graaff-Reinet) * graffitti (graffiti) * grafiti (graffiti) * grafitti (graffiti) * goeie dag (goeiedag) (In groetwoorde wat begin met “goeie”, word “goeie” vas aan die daaropvolgende naamwoord geskryf) * goeie môre (goeiemôre) * goeie middag (goeiemiddag) * goeie naand (goeienaand) ==H== *handvate (handvatte) *herhinder (herinner) *hidrolies (hidroulies) *huistoe (huis toe, winkel toe, kerk toe, biblioteek toe) ==I== * Ingeneur (Ingenieur) * Interresant (interessant; om jou te help onthou: 'n Vrou dra een ''R''ok en twee ''S''koene) ==J== * joghurt (jogurt) * Japanees / Japanese (Japannees / Japannese; Japans / Japanse) ==K== * Klieënt (kliënt) * knië, kniee (knieë) * kolosaal (kolossaal) * kolosale (kolossale) * komersiële (kommersiële) * komittee, kommitee, kommittee (komitee) * kommisaris, komisaris (kommissaris) * Komissie, kommisie (kommissie) * kommininikaasie, komenikasie, kommenikasie, komminukasie, kommunukasie, kominikasie, komunikasie, kominiekasie, kominukasie, kominniekasie (kommunikasie) * kontroversiëel (kontroversieel) ==L== * lasagna (lasagne) * Latvië (Letland) * leêr (lêer) * liaseer (liasseer) * lineaal (liniaal) * linier / linieêr (lineêr / lineêre; liniêr / liniêre) * Lituanië (Litaue) ==M== * maccaroni (macaroni) * mililiter (milliliter) * milimeter (millimeter) * (minlik - beteken geliefd) * Misissippi (Mississippi) * Missisippi (Mississippi) * monnikke (monnike) * museüm (museum) ==N== * na (na: dui rigting aan ("ek stap na die kafee") | ná: dui tyd aan ("hy het ná sononder by die huis gekom")) * Namibia (Namibië) * Namibiaan / Namibianer (Namibiër) * Neder-Duits (Nederduits) * (nimlik beteken "die einste een") * Noordafrikaans (Noord-Afrikaans) * nogals (nogal) * Nu-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuut-Seeland (Nieu-Seeland) * Nuuw-Seeland (Nieu-Seeland) ==O== * offerhande (offerande) * ommelet (omelet) * onmiddelik (onmiddellik) * Oosduits (Oos-Duits) * Ooseuropees (Oos-Europees) * Oosindies (Oos-Indies) * oranjerigge (oranjerige) * oppad (op pad) ==P== * Papua New Guinee (Papoea-Nieu-Guinee) * paralel (parallel) * paralelepipedum (parallellepipedum) * pasaat (passaat) * Poland (Pole) ==Q== * Quantas (Qantas) ==R== * reëele (reële) * Ryssel (Rysel) * reedsbestaande / reeds-bestaande (reeds bestaande) ==S== * Sanskriet (Sanskrit) * sateliet (satelliet) * satteliet (satelliet) * Saudi Arabië (Saoedi-Arabië) * sedertien (sedertdien) * Suid Afrikaans (Suid-Afrikaans) * Suidafrikaans (Suid-Afrikaans) * Suid-afrikaans (Suid-Afrikaans) * Switzerland (Switserland) ==T== * tennister (tennisster) * Tjeggie (Tsjeggië) * Tjeggië (Tsjeggië) ==U== ==V== * (verassing) - ''Sinoniem: kremasie'' * (verrassing) - ''Sinoniem: verbasing'' * (voor die hand liggend) - ''Sinoniem: vanselfsprekend. Engels: obvious * (vir seker) - 'ek weet dit vir seker' (nie verseker nie) * (vir ewig) - 'ek lewe nie vir ewig nie' (nie verewig nie) * nie vannaand - maar (vanaand) ==W== * Wesduits (Wes-Duits) (kyk [[Koppelteken]]) * wardeer (waardeer - bv "Ek waardeer jou vriendskap") * wardeur (waardeur - bv "Die gat in die grot waardeur hulle moes kruip, was baie nou.") ==X== ==Y== * yoghurt (jogurt) ==Z== * Zambiaanse... (Zambiese...) ==Sien ook== * [[Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal]] (HAT) * [[Woordeboek van die Afrikaanse Taal]] (WAT) * [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels]] * [[Afrikaanse Woordelys en Spelreëls]] * [[Grondbeginsels van die Afrikaanse spelling]] * [[Wikipedia:Algemene spelfoute]] * [[Speltoetser]] * [[Spelling]] * [[Woordeboek]] * [[Hoofletter]] * [[Koppelteken]] * [[Deelteken]] * [[Kappie (leesteken)]] * [[Akuut-aksentteken]] * [[Gravis-aksentteken]] {{indeks}} [[Kategorie:Wikipedia]] [[Kategorie:Gebruikerswoordeboeke]] lq762um6rkqp4jykyjmjfo5k017unvi 0 8429 2519283 2209336 2022-08-15T06:21:40Z Begemotas 16082 spelling wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die taal. Vir die etniese groep, sien [[Katalane]].'' {{Inligtingskas Taal |naam=Katalaans |inheemsenaam=''català'' |uitspraak=[kətəˈla] of [kataˈla] |familiekleur=Indo-Europees |state={{vlagland|Andorra}}<br />{{vlagland|Frankryk}}<br />{{vlagland|Spanje}}<br />{{vlagland|Italië}} |streek=[[Suid-Europa]] |sprekers=4 miljoen (moedertaal)<br />5,2 miljoen (tweede taal)<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/language/cat |title=Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Catalan |publisher=[[Ethnologue]] |access-date=23 Maart 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200518044354/https://www.ethnologue.com/language/cat |archive-date=18 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |rang=93 |skrif=[[Latynse alfabet]] |fam1=[[Indo-Europese tale|Indo-Europees]] |fam2=[[Romaanse tale|Romaans]] |fam3=[[Wes-Romaanse tale|Wes-Romaans]] |fam4=[[Gallo-Iberiese tale|Gallo-Iberies]] |fam5=[[Galloromaans]] |fam6=[[Oksitaans-Romaans]] |nasie={{vlagland|Andorra}}<br />{{vlagland|Spanje}} * {{vlagland|Katalonië}} * [[Lêer:Flag of the Balearic Islands.svg|23px]] [[Baleariese Eilande]] * [[Lêer:Flag of the Valencian Community (2x3).svg|23px]] Valencia |agentskap=Institut d'Estudis Catalans<br />Acadèmia Valenciana de la Llengua |iso1=ca|iso2=cat|iso3=cat |kaart=[[Lêer:Catalan in Europe.png|250px|Verspreiding van Katalaans in Europa]] }} '''Katalaans''' (''català'' [kətəˈla] of [kataˈla]) is 'n [[taal]] wat in [[Katalonië]] (die noordooste van [[Spanje]]), in die Pais Valencià, op die [[Baleariese Eilande]], in [[Andorra]] (as [[amptelike taal]]) en in die Suid-Franse [[département]] [[Pyrénées-Orientales]] deur meer as 10 miljoen mense gepraat word. Dit is 'n [[Romaanse taal]] wat ooreenkomste toon met [[Spaans]], maar nog meer met [[Oksitaans]], wat in Suid-[[Frankryk]] gepraat word. [[Lêer:Dialectal map of Catalan Language.png|duimnael|links|Die dialekte van Katalaans. Sowat 12&nbsp;000 [[Katalane]] leef in die Sardiese stad Alghero (Katalaans: L'Alguer)]] Net soos met die ander Romaanse tale is die oorsprong te vinde in [[Latyn]] uit die Romeinse tydperk, soos dit deur die gewone mense gepraat is. Verskille met Spaans sluit in die gebruik van die "F" in Katalaans, in plaas van die "H" in Spaans in woorde soos "Fer"-Hacer (doen), "Ferro"-Hierro (yster) en "Farina"-Harina (meel). In teenstelling met Spaans het die [[klinker]]s drie verskillende variante in Katalaans, naamlik die oop, geslote en stom klank. Verder kom die "Ç" ook voor en ken Katalaans, behalwe die "LL" (LJ-klank uit Spaans) ook 'n "L·L" wat klink soos 'n VET "L": "parcel·la" (perseel). Die Spaanse "Ñ" word in Katalaans geskryf deur die "NY"-kombinasie soos in "Catalunya" (Cataluña, Katalonië) en "Espanya" (España, Spanje). Katalaans het verskillende [[dialek]]te. Mens spreek byvoorbeeld in Valencia die "T" aan die einde van 'n woord uit, of mens gebruik "sa" en "ses" op die Baleariese Eilande as dit om 'n plek- of eiendomsaanduiding gaan. 'n Ou vorm van Katalaans word in Alghero ([[Sardinië]]) gepraat. Vir lang tye was die taal in Spanje verbode, byvoorbeeld tussen omstreeks 1&nbsp;500 en 1&nbsp;800 maar ook meer onlangs onder die [[Francisco Franco]]-regime. Nou is die taal weer in opgang en kom weer algemeen voor. Om in diens van die Katalaanse owerheid te tree is mens verplig om perfekte skryf- en praatvermoë in Katalaans te hê. Ook in die onderwys in Katalonië word hoofsaaklik Katalaans gebruik, en die Spaanse taal word as 'n gewone vak in Katalaans gegee. Aan die [[universiteit]]e in Katalonië word uitsluitlik in Katalaans (of [[Engels]]) gedoseer. Daar is dan ook in [[Barcelona]] byna meer Katalaans te sien as Kastiliaans, die amptelike Spaans. Die skryf van Katalaans word bemoeilik deur die aksentuering, wat ingewikkelde reëls het, en die verandering van die slotklinkers in enkel- en meervoud. Iemand wat Spaans praat sal Katalaans as 'n heeltemal ander taal ervaar, soortgelyk aan die verskil tussen Duits en Afrikaans. Enkele voorbeelde: {| border="1" align="center" |- ! align="left" | Katalaans !! Spaans |- | Vaig al supermercat. || Voy al supermercado. |- | He treballat pels bombers. || He trabajado para los bomberos. |- | No ho puc fer. || No puedo hacerlo. |- | Fins demà. || Hasta mañana. |- | Adéu! || ¡Adiós! |- | Si us plau. || Por favor. |- | Forquilla. || Tenedor. |- | Hem sopat. || Hemos cenado. |} == Geskiedenis == [[Lêer:Linguistic map Southwestern Europe-en.gif|duimnael|links|Chronologiese kaart van die taalkundige evolusie in Suidwes-Europa tussen 1000 en 2000]] Katalaans is net soos Oksitaans, Sardies, Reto-Romaans en Portugees 'n Romaanse taal, wat oorspronklik uit die plaaslike Vulgêrlatynse omgangstaal ontwikkel, maar nie ver van sy Latynse wortels wegbeweeg het nie. In geografiese en taalkundige opsig vorm die taal 'n soort brug tussen die Gallo-Romaanse taalgroep noord van die [[Pireneë]] en die Ibero-Romaanse taalgroep. Die eerste Katalaanse dokumente dateer uit die [[9de eeu]], en Katalaans het tot by die middel van die [[13de eeu]] nou betrekkinge met die Oksitaanstalige suide van Frankryk, maar begin al sedert die [[11de eeu]] sy eie karakter ontwikkel. Die meeste Katalaanse trobadors het aanvanklik in Oksitaans geskryf, tog begin die [[Katalane]] geleidelik op hulle eie taal fokus. Die skrywer en filosoof Ramon Llull ([[1235]]–[[1315]]) word as die belangrikste Katalaanse digter beskou, wat Katalaans tot 'n eersterangse literêre taal in Europa uitgebou het. Hy begin ook om Katalaans as 'n vak- en wetenskapstaal te vestig. [[Lêer:Imperi de la Corona d'Aragó.png|duimnael|Die grondgebied onder die Kroon van Aragon in 1443]] Met die vereniging van Aragón en Kastilië deur die huwelik van die sogenaamde ''reyes católicos'', koning Ferdinand van Aragón en Isabella van Kastilië, begin die geleidelike Kastiliaanse oorheersing van die Katalaanse taalgebied. Alhoewel Katalaans as die regs-, amps- en omgangstaal aanvanklik nie deur Kastiliaans bedreig is nie, begin die agteruitgang van Katalaans as 'n literêre taal. [[Lêer:Interdiction officielle de la langue catalana 2 avril 1700.jpg|duimnael|links|Amptelike verbod van die Katalaanse taal in Frankryk, uitgereik deur koning [[Lodewyk XIV van Frankryk]] in 1700]] Ná die einde van die Spaanse Suksessieoorlog ([[1701]]–[[1714]]) raak Katalonië sy selfregering kwyt. Die Spaanse heersershuis Boerbon bevorder die ontwikkeling van 'n sentralistiese staatsbestel, en Kastiliaans word as die Spaanse ampstaal afgedwing. In [[1716]] word Kastiliaans ook die verpligte taal van die onderwys. Die Spaanse owerhede plaas in [[1779]] selfs 'n verbod op Katalaanse toneelstukke. [[Lêer:Congres catala1.jpg|duimnael|Die Internasionale Kongres van die Katalaanse taal in 1906]] Die [[18de eeu]] word as die tydperk van die ''decadència'' beskou, 'n tyd van agteruitgang. Eers die literêre beweging van die romantiek wek weer die belangstelling in Katalaans, wat in die [[19de eeu]] weer begin groei. Met die ''renaixença'', die hergeboorte van Katalaans, begin ook die taalkundiges weer belangstel in Katalaans. In die dertigerjare van die [[20ste eeu]] beleef die taal 'n bloeitydperk. Die Fascistiese Franco-bewind maak 'n einde aan hierdie ontwikkeling en verbied die gebruik van Katalaans. Meer as 'n kwart miljoen mense, waaronder die meeste skrywers en politikusse, gaan in ballingskap, veral in Frankryk. Talle plekname is gehispaniseer, en dikwels is mense selfs gedwing om Kastiliaanse vanne aan te neem. Eers in die sestigerjare word die gebruik van Katalaans geleidelik weer toegelaat, en drie jare ná die afsterwe van generaal Franco is alle beperkings opgehef. Die tydperk van onderdrukking het groot skade aan die Katalaanse taalgemeenskap berokken. Die gebrek van onderwys het nadelige gevolge vir die Katalaanse skryftaal ingehou, wat deur baie sprekers nie meer aangeleer is nie, en die Katalaanse nywerheidsgebiede het talle Spanjaarde uit ander dele van die land na Katalonië gelok. Hulle was meesal die Katalaanse taal nie magtig nie. Die regering van Katalonië het 'n aantal maatreëls ingestel om hierdie toestande te verbeter, wat as die ''normalitzácio'' ("normalisering") bekend staan. Alhoewel baie welgestelde burgers en immigrante aanvanklik nie bereid was om Katalaans aan te leer nie, het die Katalaanse owerhede die posisie van Katalans in die afgelope kwarteeu gevestig. Danksy die belangrike rol, wat Katalaanse politikusse in die Spaanse koalisieregering speel, het die Katalane die toestemming van die Spaanse regering gekry om met die strawwe taalbeleid ten gunste van Katalaans voort te gaan. Die voormalige status van Katalaans is sodoende geleidelik herstel. Die Katalaanse taalbeweging vereis dat alle bewoners van die gebied 'n uitgebreide kennis van Katalaans verwerf en dit tenminste as 'n tweede taal kan praat. Katalaans het intussen die enigste voertaal in die Katalaanse onderwysstelsel, die enigste ampstaal en ook die taal van die ekonomiese lewe geword. Die Kastiliaanse, of Spaanse, taal is teruggedring, en baie jong Katalane het nou duideliker minder kennis van Kastiliaans. Die hispanisering van persoons- en plekname is na die demokratisering van Spanje teruggerol. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Interwiki|kode=ca}} {{Commons-kategorie inlyn|Catalan language}} {{wikt|Katalaans}} {{Romaans}} {{Normdata}} [[Kategorie:Andorra]] [[Kategorie:Baleariese Eilande]] [[Kategorie:Katalaans| ]] [[Kategorie:Katalonië]] [[Kategorie:Oksitanië]] [[Kategorie:Sardinië]] [[Kategorie:Tale van Frankryk]] [[Kategorie:Tale van Italië]] 3ajvsf9754ldzegam2yq7yr6rgrcro1 0 8565 2519243 2518091 2022-08-14T21:00:05Z SpesBona 2720 + Prent & Hersien wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Colombia |volle_naam = <small>''República de Colombia'' ([[Spaans]])</small> |algemene_naam = Colombia |beeld_vlag = Flag of Colombia.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Colombia.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = Colombia (orthographic projection).svg |leuse = ''Libertad y Orden''<br /><small>''([[Spaans]] vir: "Vryheid en Orde")''</small> |volkslied = ''[[Himno Nacional de la República de Colombia|¡Oh, Gloria Inmarcesible!]]''<br /><small>''(Spaans vir: "O onvervulde glorie")''</small><br /><center>[[Lêer:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Spaans]] |hoofstad = [[Bogotá]] {{Koördinate|4|35|N|74|4|W}} |latd = 4 |latm = 35 |latNS = N |longd = 74 |longm = 4 |longEW = W |grootste_stad = [[Bogotá]] |regeringsvorm = Unitêre presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Adjunkpresident]] |leiername = [[Gustavo Petro]]<br />[[Francia Márquez]] |oppervlak_rang = 25^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 1&nbsp;141&nbsp;748 |oppervlakmi² = 440&nbsp;831 |persent_water = 2,1 (2015)<ref>{{en}} {{cite web|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#|title=Surface water and surface water change|publisher=[[OESO]]|accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> |bevolking_skatting = 50&nbsp;372&nbsp;424<ref>{{es}} {{cite web |url=https://www.dane.gov.co/files/censo2018/proyecciones-de-poblacion/anexos-proyecciones-pob-dptos-area-grupos-de-edad-2018-2023.xlsx |title=¿Cuántos somos? |publisher=Nasionale Departement van Statistiek |accessdate=4 Mei 2020 |archive-date=27 Maart 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200327040110/https://www.dane.gov.co/files/censo2018/proyecciones-de-poblacion/anexos-proyecciones-pob-dptos-area-grupos-de-edad-2018-2023.xlsx |url-status=dead}}</ref> |bevolking_skatting_jaar = 2020 |bevolking_rang = 28^ste |bevolking_sensus = 42&nbsp;888&nbsp;592<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.dane.gov.co/reloj/ |title=Animated clock |publisher=Nasionale Departement van Statistiek |accessdate=10 Augustus 2018 |archive-date=28 Oktober 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161028083854/http://www.dane.gov.co/reloj/ |url-status=dead}}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2005 |bevolkingsdigtheid = 42,23 |bevolkingsdigtheidmi² = 109,4 |bevolkingsdigtheidrang = 173^ste |BBP_PPP = $940,589&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report?c=233,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2027&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Colombia |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2022 |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> |BBP_PPP_rang = 32^ste |BBP_PPP_jaar = 2022 |BBP_PPP_per_kapita = $18&nbsp;225<ref name="imf2" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 84^ste |BBP = $351,281&nbsp;miljard<ref name="imf2" /> |BBP_rang = 43^ste |BBP_jaar = 2022 |BBP_per_kapita = $6&nbsp;807<ref name="imf2" /> |BBP_per_kapita_rang = 97^ste |onafhanklikheidstipe = • Verklaar<br />• Erken<br />• Laaste unifikasie<br />• [[Panama]]-afstigting<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = van [[Spanje]]<br />[[20 Julie]] [[1810]]<br />[[7 Augustus]] [[1819]]<br />[[1886]]<br />[[1903]]<br />[[4 Julie]] [[1991]] |MOI = {{wins}} 0,767<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |title=Human Development Report 2020 |publisher=United Nations Development Programme |date=2020 |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> |MOI_rang = 83^ste |MOI_jaar = 2019 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = 54,2<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=CO |title=Gini Index |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2020 |Gini_kategorie = {{kleur|#e0584e|hoog}} |geldeenheid = [[Colombiaanse peso|Peso]] |geldeenheid_kode = COP |land_kode = CO |tydsone = COT |utc_afwyking = [[UTC-05:00|-5]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC-05:00|-5]] |internet_domein = [[.co]] |skakelkode = 57 |voetskrif = }} '''Colombia''' of '''Kolombië''' ([[Spaans]]: ''Colombia'', [koˈlombja], {{Audio|Es-Colombia2.oga|luister}}), amptelik die '''Republiek Colombia''' ([[Spaans]]: ''República de Colombia'', {{Audio|Es-republica de colombia.ogg|luister}}), is 'n [[land]] wat hoofsaaklik in die noordweste van [[Suid-Amerika]] lê, maar ook oor eilande in [[Noord-Amerika]] beskik ([[transkontinentale land]]). Dit grens in die noorde aan die [[Karibiese See]], in die ooste aan [[Venezuela]], in die suidooste aan [[Brasilië]], in die suide aan [[Peru]] en [[Ecuador]], en in die weste aan [[Panama]] en die [[Stille Oseaan]].<ref name="HAT Taal-en-feitegids">HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8</ref> Colombia is die enigste Suid-Amerikaanse land wat aan beide die Karibiese See en die Stille Oseaan grens. [[Lêer:Colombia.A2004117.1535.250m.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-satellietbeeld van Colombia]] Colombia beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;141&nbsp;748&nbsp;km² en het 'n bevolking van 50&nbsp;372&nbsp;424 in 2020 gehad. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Bogotá]]. Colombia is na [[Christophorus Columbus]], wat die [[Amerikas]] in 1492 vir [[Europa]] ontdek het, genoem.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.lablaa.org/blaavirtual/revistas/credencial/febrero1992/febrero2.htm |title=El nombre "Colombia", El único país que lleva el nombre del Descubrimiento |publisher=Revista Credencial |author=Carlos Restrepo Piedrahita |date=Februarie 1992 |accessdate=29 Februarie 2008 |archive-date=5 Januarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080105031144/http://www.lablaa.org/blaavirtual/revistas/credencial/febrero1992/febrero2.htm |url-status=dead}}</ref> Colombia het 'n gediversifiseerde ekonomie met 'n belangrike dienste-komponent. Die ekonomiese produksie van die land word oorheers deur die binnelandse vraag, en uitgawes vir huishoudelike verbruik is die grootste komponent van die BBP. Die BBP volgens [[koopkragpariteit]] was 827,662 miljoen dollar in 2018. Die Colombiaanse menslike ontwikkelingsindeks is 0,761 en die lewensverwagting by geboorte is 77,1 jaar. Colombia is deel van die CIVETS-groep wat as die ses belangrikste ontluikende markte beskou word. Dit is 'n lid van die [[Verenigde Nasies]], [[Organisasie van Amerikaanse Lande]], [[Wêreldhandelsorganisasie]], Pasifiese Alliansie, UNASUR en ander internasionale organisasies. Dit is ook die enigste [[Latyns-Amerika]]anse land wat 'n wêreldwye vennoot van [[NAVO]] is. Dit is die land met die tweede hoogste ongelykheidsindeks in Latyns-Amerika, na Brasilië, en gelykstaande aan Panama, volgens die Wêreldbank-databasis. Colombia beskik oor groot ekonomiese groeipotensiaal indien dié land sy binnelandse konflik kan beëindig. == Geskiedenis == === Prekolombiaanse tydperk === [[Lêer:Vorkolumbische Kulturen.png|duimnael|links|Prekolombiaanse kulture]] [[Lêer:Lost City Ruins.jpg|duimnael|links|Ciudad Perdida ("Die verlore stad")]] In die prekolombiaanse tydperk is die land deur [[inheemse volke]] met verskillende vlakke van beskawing en organisasie bewoon. Die vroegste tekens van menslike bewoning dateer sowat 16&nbsp;400 jaar terug. Dit sluit oorblyfsels van gereedskap in wat naby Girardot gevind is. Die oudste menslike oorblyfsels is 12&nbsp;500 jaar oud en by Zipaquirá ontdek. Beide plekke lê in die relatief droë [[Andes]]gebied. Daar word egter gemeen dat die warm en vogtige [[Amasonerivier|Amasonegebiede]] en die [[Karibiese See|Karibiese-]] en [[Stille Oseaan]]kuste selfs vroeër reeds bewoon is hoewel die oudste vondse daar slegs 9&nbsp;000 jaar oud is. Die inheemse volke was rondom 3500 v.C. primitiewe jagters en nomadiese [[landbou]]ers, wat die see- en rivierkuste bevolk het. Met die koms van [[mielie]]s as voedselbron in die 2de eeu v.C. begin groepe hulle hier vestig. Vroeë prekolombiaanse volke in die noorde het Urabá (1000 v.C.–0) en Sinú (0–1000 n.C., veral bekend vir uitgebreide wateraanleg en dreinering van landbougrond) ingesluit. Die Tumaco, Calima (1000 v.C.–800 n.C.), Malagana (300 v.C.–300 n.C.), Cauca, San Agustín (1000 v.C.–500 n.C.), Tierradentro, Nariño, Quimbaya (0–900 n.C.) en Tolima (200 v.C.–500 n.C.) het in die suidweste geleef. Ten tyde van die Spaanse verowering was daar drie [[taalfamilie]]s in Colombia: Chibcha, Carib en Arawak. Die '''Chibcha'''-sprekende [[Indiane]] het 300 tot 400 jaar voor die huidige jaartelling vanuit [[Sentraal-Amerika]] na Colombia, [[Venezuela]] en [[Ecuador]] getrek – oorspronklik aan die Atlantiese (Karibiese) kus. Arawak-indiane het vanuit die ooste na Colombia geïmmigreer en hulle veral in die oostelike riviergebiede van die [[Río Orinoco|Orinoco]] en Amasone gevestig. Rondom 1000 n.C. trek oorlogsugtige Carib-indiane van die Brasiliaanse kusstreek en die eilande na die Colombiaanse kuste en rivierdale [[Río Magdalena]] en Río Cauca en verdryf die Chibcha na die hoërliggende Andesgebiede. Die Chibcha bereik 'n hoë graad van ekonomiese en politieke ontwikkeling. Toe die Europeërs rondom 1500 n.C. Suid-Amerika betree het, was die Chibcha die mees prominente [[etniese groep]]. Hulle was onderverdeel in die Muisca en die Tairona, en nog enkele kleiner groepe. Die grootste groep, die Muisca, het hulle woongebied op die hooglande van die huidige Cundinamarca en Boyacá gehad en was landbouers. Hulle maatskaplike organisasie het om die cacicazgo, die stamhoof, en een oorerfbare leier oor die vroulike lyn, gewentel. Die opvolger/erfgenaam van die stamhoof was die seun van sy suster. Daar het twee groot Muisca bondgenootskappe bestaan ten tye van die Spaanse verowering: Bacatá (Bogotá) en Hunza (Tunja). Aan die hoof van die Bacatá was 'n Zipa, die opperhoof. Die Hunza-opperhoof was Zaque. Die kleiner Chibcha-sprekende groep, Tairona, het die noordelike uitloop van die Sierra Nevada de Santa Marta se berggebied bevolk. Tairona het uit twee groepe, naamlik een in die Karibiese laaglande en die ander in die Andeshooglande, bestaan. Die eerste groep het van [[visvang]] en [[sout]]ontginning geleef, dus produkte wat hulle vir [[tekstiel]] van die Tairona in die hooglande verruil het. Die Tairona het in talle goed-georganiseerde stede, wat met klippaaie verbind was, geleef. === Kolonisering === [[Lêer:Muisca raft Legend of El Dorado Offerings of gold.jpg|duimnael|links|Muisca-vlot. Die figuur verwys na die El Dorado-legende se seremonie]] [[Rodrigo de Bastidas]] land in 1500 as eerste [[Spanjaarde|Spanjaard]] aan die Colombiaanse kus. In 1509 stig [[Alonso de Ojeda]] die noordwestelike kusdorp [[San Sebastian de Urabá]]. Vasco Nuñez de Balboa stig [[Santa Maria la Antigua del Darién]] vanwaar hy 'n ekspedisie na die Stille Oseaankus onderneem (1513). Met [[Santa Marta]] (1525) en [[Cartagena, Colombia|Cartagena]] (1533) word vestings langs die kus gestig vanwaar koloniale oorheersing van die binneland, aangemoedig deur die '[[El Dorado]]'-mite – 'n oorvloedige bron van [[goud]] – begin. Onder leiding van Gonzalo Jiménez de Queasada en Sebastián de Belalcázar word die huidige Colombia ontdek (1536). In 1557 word in Santafé de Bogotá die 'Real Audiencia del Nuevo Reino de Granada' opgerig. Die verowering van Nueva Granada, soos die gebied toe bekend was, na die geboortegrond van Quesada, is gekenmerk deur die plunder van die Indiaanse kultuurgoedere, die afdwing van Spaanse gebruike en [[godsdiens]], en [[slawerny]]. Die brutale Spaanse régime het 'n uitdunning van die Indiaanse bevolking tot gevolg gehad, wat lei tot die invoer van slawe uit [[Afrika]]. === Onafhanklikheid en 20ste eeuse geskiedenis === [[Lêer:Batalla de Boyaca de Martin Tovar y Tovar.jpg|duimnael|links|Die Slag van Boyacá op 7 Augustus 1819 was die beslissende stryd wat die sukses van die bevrydingsveldtog van Nieu-Granada sou verseker]] [[Lêer:Cambios territoriales de Colombia.gif|duimnael|Vorming van die huidige Colombia sedert die Visekoninkryk van Nieu-Granada se onafhanklikheid as [[Groot-Colombia]] van die [[Spaanse Ryk]]]] [[Lêer:Santuario de Las Lajas, Ipiales, Colombia, 2015-07-21, DD 21-23 HDR.jpg|duimnael|links|Die tussen 1919 en 1949 geboude Las Lajas-[[Basilica minor|basiliek]] in die Colombiaanse gemeente Ipiales]] Tot 1810 was die land 'n [[Spanje|Spaanse]] kolonie en 'n belangrike bron van goud, maar in dié jaar verklaar Colombia sy onafhanklikheid. Spaanse troepe onder leiding van generaal Pablo Morillo herower die land egter na die [[Napoleontiese Oorloë]]. Sedert 1819 was daar al sprake van egte onafhanklikheid onder leiding van [[Simón Bolívar]] en Francisco Paula de Santander. Bolívar word die eerste president van [[Groot-Colombia]] wat toe nog uit die huidige Colombia en (dele van) Ecuador, Venezuela en Panama bestaan. In 1830 word die regering van Bolivar omvergewerp wat tot die verbrokkeling van die Republiek gelei het. Ecuador en Venezuela ontstaan as onafhanklike state, terwyl Panama nog deel van Colombia bly tot in 1903. Van die begin af was die politieke situasie onrustig onder andere omdat die politieke stelsel uit slegs twee partye bestaan het, die [[Liberalisme|liberales]] en die [[Konserwatisme|konserwatiewes]]. Hierdie tweeledigheid het ook rofweg ooreengekom met die sosiale tweeledigheid van die land: Aan die kus het die 'costeños', meestal afstammelinge van die slawe gewoon – in die sentrale hooglande die 'cachacos', die Spaanse afstammelinge. As gevolg van die haglike ekonomiese toestande, verskeie staatsgrepe en voortdurende gewelddadige konflik begin die 1&nbsp;000-daagse Oorlog in 1899 tussen die regerende konserwatiewes en die liberale troepe. Die oorlog, wat tot 1902 sou duur, het uiteindelik tussen 60&nbsp;000 en 130&nbsp;000 lewens geëis en die land verniel agterlaat. In 1903 begin 'n opstand, gesteun deur die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] wat die [[Panamakanaal]] wou bou, wat lei tot die afskeiding van Panama. In 1928 vind die bloedbad van die [[piesang]]staking plaas. Die Amerikaanse "United Fruit Company" het 'n monopolie in die piesangplantasies gehad en die werkers uitgebuit. Die staking word met geweld beëindig en het honderde slagoffers tot gevolg. Vanaf 1948 vind 'n bloedige volksopstand plaas, nadat die liberale presidentskandidaat Jorge Eliécer Gaitán vermoor is. Die volksopstand in Bogotá, waarin 2&nbsp;500 mense sterf, versprei oor die hele land. Hierdie stryd, bekend as 'La Violencia', het die lewe gekos van waarskynlik meer as 'n honderdduisend mense. Stede en dorpe word afgebrand en meer as 'n miljoen mense vlug na Venezuela. Van 1953 tot 1957 lei generaal [[Gustavo Rojas Pinilla]] 'n [[militêre diktatuur]]. In 'n poging om politieke geweld en outoritêre optrede te beëindig, kom die twee groot politieke partye, die Konserwatiewe en die Liberale, in 1958 ooreen om afwisselend die bestuur van die land oor te neem. Hierdie periode duur tot 1974 maar van 1965 tot 1968 word 'n staat van beleg uitgeroep, as gevolg van geweld van linkse guerrilla's en opstand vanuit die Universiteit van Bogotá. Die huidige grondwet dateer uit 1991. === Kontemporêre geskiedenis === [[Lêer:Jefa de Estado participa en ceremonia de la Firma de la Paz entre el Gobierno de Colombia y las FARC E.P. (29953487045).jpg|duimnael|Die voormalige president Juan Manuel Santos onderteken op 26 September 2016 'n vredesooreenkoms]] Die huidige politieke bestel is onrustig. Teenoor die owerheid ontstaan die linkse guerrillagroepe FARC en ELN. Groot grondeienaars het van ouds hul eie gewapende magte om hulle grond te verdedig. Oorblyfsels hiervan vorm steeds baie paramilitêre regse strydgroepe. Met die opkoms van [[kokaïen]]produksie bewapen die onwettige magte hulle ook op 'n groot skaal. 'n Ideale uitkoms lyk nie moontlik nie. Die onwettige magte gebruik die beskerming van die guerrillas, en die guerrillas befonds die dwelmoorlog teen die owerheid met dwelmgeld. Die stryd teen paramilitêre geweld, guerrillas, kokaïenmafias, [[korrupsie]] en magsmisbruik het 'n voortdurende invloed op die politieke situasie. In 2002 is die presidentskandidaat, Ingrid Betancourt, voorstaander van dialoog, deur die linkse guerrillagroep FARC ontvoer. Hierdie faktore maak dit vir buitelandse beleggers 'n onaantreklike land en dit word weerspieël in die haglike ekonomiese toestande. Die voormalige president, [[Alvaro Uribe]], volg enersyds 'n ferm beleid teen terreur en probeer andersyds om 'n houvas te verkry op die paramilitêre groepe deur ooreenkomste te sluit en hulle te integreer in die leër en politiek. Deur ferm hantering word die FARC tot verdediging gedwing en verbeter die ekonomiese toestand effens. Die kokaïenmafia word met wisselende sukses bestry in die oorlog teen dwelms, wat grotendeels deur die VSA finansier word. Op 28 April 2020 het Colombia by die [[OESO]] aangesluit en daarmee ná [[Meksiko]] en [[Chili]] die derde Latyns-Amerikaanse lidland van dié internasionale organisasie geword.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.oecd.org/colombia/colombia-accession-to-the-oecd.htm |title=Colombia’s path towards OECD accession |publisher=[[OESO]] |date=28 April 2020 |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> == Geografie == [[Lêer:Colombia-CIA WFB Map.png|duimnael|Kaart van Colombia]] [[Lêer:Koppen-Geiger Map COL present.svg|duimnael|Klimaatsones in Colombia volgens die [[Köppen-klimaatklassifikasie]]]] [[Lêer:Mapa de Colombia (topografía).svg|duimnael|Topografiese kaart van Colombia]] Colombia kan rofweg in drie geografiese dele verdeel word: * Die Andesgebergte in die weste. Die grootste deel van die bevolking woon hier en die drie miljoenstede, Bogotá, Medellín en Cali word hier aangetref. * Die Karibiese kus. Ook hier word enkele belangrike bevolkingssentra, soos Cartagena gevind. * Die oostelike deel van Colombia is hoofsaaklik bebos en behoort tot die uitlopers van die enorme Amasonewoud. Dit beslaan 54% van die oppervlakte van Colombia, maar slegs 3% van die Colombiane woon daar. Die langste rivier in die land is die [[Río Magdalena]]. == Administratiewe indeling == Colombia bestaan uit 32 departemente (hoofstede tussen hakkies): Amazonas (Leticia), Antioquia ([[Medellin]]), Arauca (Arauca), [[Eilandgroep San Andres]], Providencia en Sta. Catalina (San Andres), Atlantico (Barranquilla), Bolivar (Cartagena), Boyaca (Tunja), [[Caldas]] (Manizales), Caqueta (Florencia), [[Casanare]] (Yopal), Cordoba ([[Monteria]]), [[Cundinamarca]] ([[Bogotá]]), Choco (Quibdo), Guainia (Inrida), Guajira (Riochacha), Guaviare (San Jose del Guaviare), Huila (Neiva), Magdalena (Santa Marta), Meta (Villavicencio), [[Nariño]] (Pasto), Norte de Santander (Cucuta), Putumayo (Mocoa), Quindio (Armenia), Risaralda (Pereira), Santander (Bucaramanga), Sucre (Sincelejo), [[Tolima]] (Ibague), [[Valle del Cauca]] ([[Cali]]), Vaupes (Mitu), Vichada Puerto (Carreño). {{Sien ook|Departemente van Colombia|Vlae van departemente van Colombia}} Die staatshoof en regeringsleier is [[Iván Duque Márquez]]. == Sport == Colombia is oorspronklik op 9 Junie 1974 in [[Frankfurt am Main]], net voor die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1974]] in [[Wes-Duitsland]], as gasheerland van die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1986]] aangewys, maar nadat die aantal spanne van 16 tot 24 verhoog is, was dié land nie meer in staat om die toernooi te organiseer nie. Op 5 November 1982 het Colombia amptelik onttrek. FIFA het op 20 Mei 1983 in [[Stockholm]] [[Meksiko]] as gasheerland aangewys.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/81/fs-201_13a_fwc-bidding.pdf |title=FIFA World Cup™ host announcement decision |publisher=[[FIFA]] |accessdate=10 Augustus 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190412114258/https://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/81/fs-201_13a_fwc-bidding.pdf |archive-date=12 April 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> == Bekende Colombiane == * [[Ingrid Betancourt]], ontvoerde presidentskandidaat * [[Fernando Botero]], skilder * [[Pablo Escobar]], oorlede dwelmbaron * [[Gabriel García Márquez]], skrywer en [[Nobelprys vir Letterkunde|Nobelpryswenner vir Letterkunde]] * [[Luis Garavito]], reeksmoordenaar * [[Juanes]], sanger * [[Pedro López]], reeksmoordenaar * [[Juan Pablo Montoya]], [[Formule 1]]-renjaer * [[Shakira]], sangeres * [[Alvaro Uribe]], voormalige president van Colombia == Sien ook == * [[Lys van Wêrelderfenisgebiede]] == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronne == * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Colombia|title=Colombia|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=14 Augustus 2022}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/colombia/|title=Colombia|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=14 Augustus 2022}} * {{es}} Eugenio Gutierez Cely, Miguel Angel Urrego Ardila (1995). 1.001 cosas sobre la historia de Colombia que todos debemos saber. Bogotá: Circulo de Lectores S.A. ISBN 958-28-0751-2 * {{en}} Library of Congress: Country Studies – Colombia (http://countrystudies.us/colombia/) == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} {{Wikivoyage|Colombia}} * {{en}} [http://lanic.utexas.edu/la/colombia/ LANIC] Colombia page of the Latin American Network Information Center * {{es}} [http://www.gobiernoenlinea.gov.co/ PEC] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828033916/http://www.gobiernoenlinea.gov.co/ |date=28 Augustus 2008 }} – Amptelike regeringswebwerf * {{es}} [http://cne.presidencia.gov.co/ Palacio de Nariño] – Amptelike webwerf van die presidensie * {{es}} [http://www.coinvertir.org/ Coinvertir] – Corporación Invertir en Colombia. * {{es}} [http://www.proexport.gov.co/ Proexport] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160401234808/http://www.proexport.gov.co/ |date= 1 April 2016 }} – Entidad encargada de la promoción comercial de las exportaciones * {{en}} [http://colombia-en-fotos.blogspot.com/] – Colombia in Fotos * {{es}} [http://www.banrep.gov.co/ Banco de la República]. * {{es}} [http://camara.ccb.org.co/ Cámara de Comercio de Bogotá] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140703032330/http://camara.ccb.org.co/ |date= 3 Julie 2014 }} * {{en}} {{es}} [http://www.ejercito.mil.co/ Ejército Nacional de Colombia] – Amptelike webwerf van die weermag * {{en}} {{es}} [http://www.armada.mil.co/ Armada Nacional de Colombia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110524055516/http://www.armada.mil.co/ |date=24 Mei 2011 }} – Amptelike webwerf van die vloot * {{es}} [http://www.fac.mil.co/ Fuérza Aérea Colombiana] – Amptelike webwerf van die lugmag * {{en}} [http://www.amnestyusa.org/countries/colombia/index.do Human Rights Concerns] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050622082459/http://www.amnestyusa.org/countries/colombia/index.do |date=22 Junie 2005 }} – Amnesty International USA {{Lande van Suid-Amerika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Colombia| ]] [[Kategorie:Voormalige Spaanse kolonies]] 0s7i8lpk6ai3rsnqwi2y3hbst5qkmhk 4 9591 2519244 2518673 2022-08-14T21:00:42Z SpesBona 2720 + [[Samoaanse nasionale rugbyspan]] & [[Skotse nasionale krieketspan]] wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background:#FFFFFF; border:solid 1px #479429;" cellspacing="0" cellpadding="10" | colspan="2" | '''Kandidaatartikels vir voorblad: Help vorm die beste van Wikipedia''' Hier besluit ons watter artikels op die voorblad van die Afrikaanse Wikipedia gaan verskyn. ''''n Voorbladartikel''' moet die beste werk op Wikipedia ten toon stel. Om 'n artikel te nomineer kan dit gewoon bygevoeg word aan die onderkant van hierdie bladsy. Lees asseblief eers die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|Riglyne vir nominasie]] voor u 'n artikel nomineer. U kan beïnvloed wat op die voorblad verskyn deur 'n artikel te ondersteun of deur beswaar aan te teken. Persone wat 'n artikel voorstel moet ook bereid wees om te help om besware aan te spreek. As daar geen noemenswaardige besware is nie kan 'n artikel moontlik 'n voorbladartikel word. Die beleid is tans om enige genomineerde bladsy waarvoor daar na 'n maand geen geldige beswaar is nie en wat aan die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|vereistes voldoen]] as 'n moontlike voorbladartikel te beskou. 'n Artikel word vir 'n week lank op die voorblad vertoon, vanaf Maandag tot die daaropvolgende Sondag. Ou suksesvolle nominasies word na die betrokke argief verskuif. 'n Lys van voorbladartikels wat al in hierdie jaar gebruik is, is by [[Wikipedia:Voorbladartikels {{CURRENTYEAR}}]] te kry. Daar is ook 'n inleiding tot die voorbladartikelprojek by [[Wikipedia:Voorbladartikel]]. Onsuksesvolle nominasies kan besigtig word by [[Wikipedia:Onsuksesvolle voorbladnominasies/2022]]. |- | colspan="2" | <div style="border-bottom: solid 2px #479429;">[[Lêer:Calendar-nl.png|30px]] '''Opkomende weke'''</div> |- valign="top" | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}|Volgende week]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }}}} }} | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}|Die week daarop]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }}}} }} |} {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2005|2005]] | argief2 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2006|2006]] | argief3 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2007|2007]] | argief4 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2008|2008]] | argief5 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2009|2009]] | argief6 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2010|2010]] | argief7 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2011|2011]] | argief8 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2012|2012]] | argief9 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2013|2013]] | argief10 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2014|2014]] | argief11 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2015|2015]] | argief12 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2016|2016]] | argief13 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2017|2017]] | argief14 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2018|2018]] | argief15 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2019|2019]] | argief16 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2020|2020]] | argief17 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2022|2022]] }} Hier kan u gerus voorstelle maak vir moontlike voorbladartikels, of ondersteuning of beswaar lewer oor huidige nominasies. Dit is behulpsaam om u nominasies, besware en ondersteuning van kommentaar te voorsien wat betrekking op die artikel se inhoud het. Indien u gekant is teen 'n artikel se nominasie kan dit help om te sê waarom, so kan probleme aangespreek word en u mag u teenkanting na ondersteuning verander. So ook kan redes vir 'n nominasie ander gebruikers help om die goeie punte van 'n artikel raak te sien. U is welkom om die volgende sjablone te gebruik: * {{sl|ondersteun}} ({{ondersteun}}) * {{sl|gekant}} ({{gekant}}) * {{sl|neutraal}} ({{neutraal}}) * {{sl|kommentaar}} ({{kommentaar}}) * {{sl|vraag}} ({{vraag}}) ; Wenk: Om die vervoerband vir 2022 te besigtig, '''[[Wikipedia:Voorbladartikels 2022|klik hier]]'''. ;Nuwe voorstelle == [[Cleopatra VII]] == {{sperdatum|20 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:08, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Kan ons asb die artikel gedurende Augustus plaas - die maand van die vrou? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:05, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Geen probleem, ons druk haar sommer voor in die ry in! --[[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:01, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:17, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:46, 11 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Fenisië]] == {{sperdatum|26 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:06, 26 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 20:50, 26 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:48, 28 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:07, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Uranus se ringe]] == {{sperdatum|30 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Ek weet nie of dit dalk 'n bietjie ingewikkeld is nie (ek verstaan self nie heeltemal alles nie). Maar die Engelse artikel, waarvan dit vertaal is, is 'n sterartikel. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:18, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:26, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:41, 1 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[San Francisco Internasionale Lughawe]] == {{sperdatum|30 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Ek volg hiermee die [[Doebai Internasionale Lughawe]]-voorblad op. Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 15:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:48, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Suid-Afrikaanse Grensoorlog]] == {{sperdatum|30 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Plaaslike [[Koue Oorlog]] geskiedenis - [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:26, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:46, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:41, 1 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Neanderdaller]] == {{sperdatum|31 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Sjoe, nou is ek moeg vir dié spulletjie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:23, 20 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:36, 20 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:51, 21 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – ondersteun my voorgeslagte! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:40, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Jupiter]] == {{sperdatum|2 September 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|– <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 12:33, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 16:10, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:15, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 16:20, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:13, 3 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Virgin Australia]] == {{sperdatum|7 September 2022}} * {{ondersteun}} – Aansluitend tot sy mededinger, [[Qantas]]. Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:38, 8 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:16, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:46, 11 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Samoaanse nasionale rugbyspan]] == {{sperdatum|14 September 2022}} * {{ondersteun}} – Samoa is een van die Pasifiese eilandstate waar rugby hoofsport én nasionale sport is. Hulle is ook bekend vir hul Siva Tau-oorlogsdans. Ek vra dat hierdie artikel in die week rondom 23 September 2022 geplaas word, dan sal dit in 'n unieke gebeurtenis saam met [[:de:Samoanische Rugby-Union-Nationalmannschaft]] op die voorblad verskyn. – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Skotse nasionale krieketspan]] == {{sperdatum|14 September 2022}} * {{ondersteun}} – Hulle speel sedert sowat 200 jaar gelede al krieket en is tans van die leidende krieketlande in Europa. – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) <!-- Dis die laaste lyn van hierdie bladsy, skryf asb. hierbo! --> [[Kategorie:Voorblad]] 019ugtdm7zico2v4eqpy062f51b4uhg 4 10890 2519224 2518075 2022-08-14T19:34:07Z SpesBona 2720 + [[Bonobo]] wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background:#FFFFFF; border:solid 1px #479429;" cellspacing="0" cellpadding="10" |- | colspan="2" | <h2 style="font-size:16pt">Voorbladartikels: die beste van Wikipedia</h2> [[Lêer:Cscr-featured.svg|links|50px|]] Hier by die Afrikaanse Wikipedia poog ons om spogartikels voor te berei om op die voorblad te pryk. Hierdie artikels verteenwoordig van die beste skryfwerk en is vooraf gekies deur die gemeenskapslede. Dit beteken egter nie dat die artikels nie verder verbeter kan word nie, maar bloot dat dit al reeds meer aandag geniet het. Tans is daar '''{{PAGESINCATEGORY:Voorbladartikels}}''' artikels wat voorbladstatus behaal het, uit 'n totaal van {{NUMBEROFARTICLES}}. Dus verskyn een uit elke {{rondaf|{{#expr: {{NUMBEROFARTICLES:R}} / {{PAGESINCATEGORY:Voorbladartikels}}}} }} artikels op die onderstaande lys. Nomineer gerus potensiële artikels by [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad|''Kandidaatartikels vir voorblad'']] of bespreek ander gebruikers se nominasies. <div align="center"><br /> <p style="font-variant: small-caps; text-align: center; font-size: 100%;">[[#Aardrykskunde|Aardrykskunde]] • [[#Biologie|Biologie]] • [[#Geskiedenis|Geskiedenis]] • [[#Kultuur en samelewing|Kultuur en samelewing]] • [[#Sport|Sport]] • [[#Taal- en letterkunde|Taal- en letterkunde]] • [[#Die Kunste|Die Kunste]] • [[#Sterrekunde en ruimtevaart|Sterrekunde en ruimtevaart]] • [[#Wetenskap en tegnologie|Wetenskap en tegnologie]]</p> </div> |- | colspan="2" | {| width="100%" |[[Lêer:Calendar-nl.png|30px]] | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Nuwe toevoegings === </div> |} |-valign="top" | width="50%" | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{CURRENTWEEK}} {{CURRENTYEAR}}}} | width="50%" | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} -1 }} {{CURRENTYEAR}}}} |-valign="top" | {| width="100%" |{{klik|Afbeelding=Purple geography icon.svg|Grootte=60px|Link=Kategorie:Geografie}} | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Aardrykskunde === </div> |} [[Lêer:Satellite image of Japan in May 2003.jpg|100px|regs|Japan]] [[Aarde]] - [[Alabama]] - [[Alexandrië]] - [[Alpe]] - [[Amsterdam]] - [[Andorra]] - [[Antarktika]] - [[Argentinië]] - [[Arktiese Oseaan]] - [[Arles]] - [[Armenië]] - [[Australië]] - [[Azerbeidjan]] - [[Belfast]] - [[België]] - [[Berg Athos]] - [[Berlyn]] - [[Bergen]] - [[Bernau bei Berlin]] - [[Bieszczady]] - [[Bordeaux]] - [[Botswana]] - [[Brasilië]] - [[Bredasdorp]] - [[Bremen]] - [[Bretagne]] - [[Brussel]] - [[Buenos Aires]] - [[Bulgarye]] - [[Carcassonne]] - [[Chicago]] - [[Chili]] - [[Costa Rica]] - [[Darmstadt]] - [[Denemarke]] - [[Duitsland]] - [[Durban]] - [[Estland]] - [[Ethiopië]] - [[Faroëreilande]] - [[Frankfurt am Main]] - [[Frankryk]] - [[Frans-Guyana]] - [[Genua]] - [[Georgië]] - [[Glasgow]] - [[Gotenburg]] - [[Hamburg]] - [[Hawaii]] - [[Helsinki]] - [[Hesse]] - [[Republiek Ierland|Ierland]] - [[Iran]] - [[Istanboel]] - [[Italië]] - [[Japan]] - [[Johannesburg]] - [[Kaapse Plooigordel]] - [[Kaapstad]] - [[Kaliningrad]] - [[Kambodja]] - [[Kamtsjatka-skiereiland]] - [[Kanada]] - [[Kasakstan]] - [[Keulen]] - [[Krim]] - [[Krugerwildtuin]] - [[Leiden]] - [[Libië]] - [[Litaue]] - [[Londen]] - [[Los Angeles]] - [[Madagaskar]] - [[Malawi]] - [[Malta]] - [[Meksiko]] - [[Milwaukee]] - [[Moldowa]] - [[Monaco]] - [[Mont-Saint-Michel]] - [[Montreal]] - [[Montreux]] - [[Moskou]] - [[Namibië]] - [[Nederland]] - [[Nedersakse]] - [[Nieu-Seeland]] - [[Noord-Ierland]] - [[Noord-Masedonië]] - [[Noorweë]] - [[Normandië]] - [[Nyldelta]] - [[Oekraïne]] - [[Paaseiland]] - [[Papoea-Nieu-Guinee]] - [[Parys]] - [[Perth]] - [[Pireneë]] - [[Pole]] - [[Port Elizabeth]] - [[Potsdam]] - [[Pretoria]] - [[Provence]] - [[Quebec]] - [[Réunion]] - [[Reykjavik]] - [[Riga]] - [[Rio de Janeiro]] - [[Rusland]] - [[Sachalin]] - [[São Paulo]] - [[Senegal]] - [[Siberië]] - [[Sjanghai]] - [[Skerryvore]] - [[Skotland]] - [[Slowakye]] - [[Straatsburg]] - [[Suid-Afrika]] - [[Svalbard]] - [[Swartwoud]] - [[Swede]] - [[Switserland]] - [[Sydney]] - [[Tafelberg]] - [[Tahiti]] - [[Thailand]] - [[Tirus]] - [[Tornado]] - [[Treviso]] - [[Tsoenami]] - [[Turyn]] - [[Uruguay]] - [[Valencia, Spanje|Valencia]] - [[Venesië]] - [[Verenigde Koninkryk]] - [[Verenigde State van Amerika]] - [[Vermont]] - [[Vilnius]] - [[Vulkaan]] - [[Waalse Gewes]] - [[Wallis]] - [[Warskou]] - [[Washington, D.C.]] - [[Wes-Australië]] - [[Ysland]] - [[Zambië]] - [[Zürich]] | {| width="100%" |{{klik|Afbeelding=P history.svg|Grootte=60px|Link=Kategorie:Geskiedenis}} | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Geskiedenis === </div> |} [[Lêer:B-29s dropping bombs.jpg|100px|regs|Bomwerpers oor Japan tydens die Tweede Wêreldoorlog]] [[Akkadiese Ryk]] - [[Amerikaanse Rewolusie]] - [[Andries Pretorius]] - [[Anne Frank]] - [[Antieke Egipte]] - [[Antieke Hawaii]] - [[Apartheid]] - [[Asjantiryk]] - [[Assirië]] - [[Berlynse Lugbrug]] - [[Boeing B-17 Flying Fortress]] - [[Boerekrygsgevangenes]] - [[Centurion (tenk)|Centurion]] - [[Cetshwayo|Cetshwayo kaMpande]] - [[Cicero]] - [[Cité de Carcassonne]] - [[Duitse Demokratiese Republiek]] - [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] - [[Etruskers]] - [[Francis William Reitz]] - [[Fritz Joubert Duquesne]] - [[Gallië]] - [[Goelag]] - [[Heinz Guderian]] - [[Homeros]] - [[Hongaarse Rewolusie van 1956]] - [[Indusvalleibeskawing]] - [[Jan Christian Smuts]] - [[Jesus van Nasaret]] - [[Johanna van Arkel]] - [[Kathaar]] - [[Khmer-ryk]] - [[Kiëf-Roes]] - [[Kosakke]] - [[Koue Oorlog]] - [[Koesj]] - [[Kruistog]] - [[Kulturele Rewolusie]] - [[Legendariese Sweedse konings]] - [[Li Bai]] - [[Memphis (Egipte)|Memphis]] - [[Mesopotamië]] - [[Middeleeuse kookkuns]] - [[Militêre geskiedenis van Suid-Afrika]] - [[Mongoolse Ryk]] - [[Bernard Montgomery]] - [[Moord op die Romanofs]] - [[Adriaan Moorrees]] - [[Namibiese volksmoord 1904-1908]] - [[Fridtjof Nansen]] - [[Neolitiese Omwenteling]] - [[Nikolaas II van Rusland]] - [[Nyabêla]] - [[Operasie Entebbe]] - [[Opstand in die Warskou-ghetto]] - [[Paleolitikum]] - [[Palmyra]] - [[Partiese Ryk]] - [[Perikles]] - [[Plinius die ouere]] - [[Pitia]] - [[Pous Pius IX]] - [[Pous Silvester II]] - [[Rosettasteen]] - [[Russies-Japannese Oorlog]] - [[Russiese Rewolusie (1917)|Russiese Rewolusie 1917]] - [[William Philip Schreiner]] - [[Seerowery]] - [[Sesdaagse Oorlog]] - [[Sherman Firefly]] - [[Slag van Magersfontein]] - [[Slag van Stalingrad]] - [[Hans Strijdom]] - [[Helen Suzman]] - [[Tiger I-tenk]] - [[Trojaanse Oorlog]] - [[Tweede Wêreldoorlog]] - [[USS Constitution]] - [[USS Maryland (BB-46)]] - [[Victoria van die Verenigde Koninkryk]] - [[Vlad Dracula]] - [[Voorlaaier (geweer)|Voorlaaier]] - [[Wêreldgeskiedenis]] - [[Winteroorlog]] |-valign="top" | {| width="100%" |{{klik|Afbeelding=P culture.svg|Grootte=60px|Link=Kategorie:Kultuur}} | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Kultuur en samelewing === </div> |} [[Lêer:Red Wine Glass.jpg|100px|regs|'n Glas rooiwyn]] [[Afrikaanse kerkbou in die Karoo]] - [[Hennie Aucamp]] - [[Chris Barnard (skrywer)|Chris Barnard]] - [[Barnsteen]] - [[Simone de Beauvoir]] - [[Bewussyn]] - [[Christiaan Frederik Beyers]] - [[Boeddhisme]] - [[Borsjt]] - [[Breyten Breytenbach]] - [[André P. Brink]] - [[Ted Bundy]] - [[Byeboerdery]] - [[Petrus Coetzee]] - [[Cristina Fernández de Kirchner]] - [[Dagbreek (Sondagkoerant)|Dagbreek]] - [[Joachim Nikolaus von Dessin]] - [[Marie Koopmans-De Wet]] - [[Reza de Wet]] - [[Die Transvaler]] - [[Die Vaderland]] - [[Egiptiese mitologie]] - [[Ekonomie van Suid-Afrika]] - [[Frans Engelenburg]] - [[Ganesja]] - [[Geestesteuring]] - [[Gereformeerde kerk Humpata]] - [[Geskiedenis van erotiese afbeeldings]] - [[Groot Markplein van Brussel]] - [[Hadj]] - [[Carl Otto Hager]] - [[Hiernamaals]] - [[Hindoeïsme]] - [[Adriaan Hofmeyr]] - [[Jan Hendrik Hofmeyr (predikant)|Jan Hendrik Hofmeyr]] - [[Jannie Hofmeyr]] - [[Interseks]] - [[Jode in Suid-Afrika]] - [[Ingrid Jonker]] - [[Elsa Joubert]] - [[Kaas]] - [[Kleurlingstemregvraagstuk]] - [[Etienne Leroux]] - [[Mabel Malherbe]] - [[Maori-kultuur]] - [[Johannes Meintjes]] - [[Middeleeuse kookkuns]] - [[Andrew Murray]] - [[Nederduits (skoolvak)]] - [[NG gemeente Fordsburg]] - [[NG gemeente Rondebosch]] - [[Oktoberfest]] - [[Oosters-Ortodokse Kerk]] - [[Paryse Metro]] - [[Plafon van die Sixtynse kapel]] - [[Posseël]] - [[Dirk Postma]] - [[Reinheitsgebot]] - [[Rooiplein]] - [[P.D. Rossouw]] - [[Jean-Jacques Rousseau]] - [[SACS]] - [[Seks]] - [[Seksualiteit in antieke Rome]] - [[Seksuele oriëntasie]] - [[Sider]] - [[Sisiliaanse Mafia]] - [[Slawiese mitologie]] - [[Suid-Afrikaanse militêre dekorasies: 2003-]] - [[Swabies-Alemanniese Karnaval]] - [[Swastika]] - [[Elizabeth Taylor]] - [[Anton Tsjechof]] - [[Herman van Broekhuizen]] - [[Verenigde Party]] - [[Vlag van Argentinië]] - [[Vlag van Armenië]] - [[Vlag van Australië]] - [[Vlag van Azerbeidjan]] - [[Vlag van Brasilië]] - [[Vlag van Chili]] - [[Vlag van Denemarke]] - [[Vlag van die Filippyne]] - [[Vlag van die Republiek China]] - [[Vlag van die Verenigde Koninkryk]] - [[Vlag van die Verenigde State]] - [[Vlag van die Volksrepubliek China]] - [[Vlag van Duitsland]] - [[Vlag van Europa]] - [[Vlag van Frankryk]] - [[Vlag van Hongkong]] - [[Vlag van Indië]] - [[Vlag van Israel]] - [[Vlag van Japan]] - [[Vlag van Kanada]] - [[Vlag van Meksiko]] - [[Vlag van Namibië]] - [[Vlag van Nieu-Seeland]] - [[Vlag van Puerto Rico]] - [[Vlag van Singapoer]] - [[Vlag van Suid-Afrika]] - [[Webjoernaal]] - [[Wladimir Poetin]] - [[Wyn]] | {| width="100%" |{{klik|Afbeelding=P sport.svg|Grootte=60px|Link=Kategorie:Sport}} | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Sport === </div> |} [[Lêer:Rugby tackle cropped.jpg|100px|regs|'n Engelse rugbyspeler ruk hom los uit 'n harde duikslag deur 'n Australiër]] [[Afghaanse nasionale krieketspan]] - [[All Blacks]] - [[Argentynse nasionale rugbyspan]] - [[Australiese nasionale krieketspan]] - [[Bengaalse nasionale krieketspan]] - [[Engelse nasionale krieketspan]] - [[Engelse nasionale rugbyspan]] - [[Roger Federer]] - [[Fidjiaanse nasionale rugbyspan]] - [[Franse nasionale rugbyspan]] - [[Ierse nasionale krieketspan]] - [[Ierse nasionale rugbyspan]] - [[Indiese nasionale krieketspan]] - [[Italiaanse nasionale rugbyspan]] - [[Japannese nasionale rugbyspan]] - [[Kanadese nasionale rugbyspan]] - [[Keniaanse nasionale krieketspan]] - [[Krieketwêreldbeker 2015]] - [[Krieketwêreldbeker 2019]] - [[Nederlandse nasionale krieketspan]] - [[Nepalese nasionale krieketspan]] - [[Nieu-Seelandse nasionale krieketspan]] - [[Olimpiese Somerspele 2008]] - [[Olimpiese Somerspele 2012]] - [[Pakistanse nasionale krieketspan]] - [[Paralimpiese Somerspele 2008]] - [[Proteas]] - [[Rugby]] - [[Rugbywêreldbeker 2007]] - [[Rugbywêreldbeker 2011]] - [[Rugbywêreldbeker 2015]] - [[Rugbywêreldbeker 2019]] - [[Skaak]] - [[Skotse nasionale rugbyspan]] - [[Springbokke]] - [[Sri Lankaanse nasionale krieketspan]] - [[Tafeltennis]] - [[Verenigde State se nasionale rugbyspan]] - [[Wallabies]] - [[Walliese nasionale rugbyspan]] - [[Wes-Indiese nasionale krieketspan]] - [[Zimbabwiese nasionale krieketspan]] {| width="100%" | {{klik|Afbeelding=P biology.svg|Grootte=60px|Link=Kategorie:Biologie}} | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Biologie === </div> |} [[Lêer:Hippopotame 0003.jpg|100px|regs|Seekoei]] [[Afrika-rotsluislang]] - [[Berghaan]] - [[Blouwalvis]] - [[Bonobo]] - [[Buffel]] - [[Dier]] - [[Dinosourus]] - [[Fotosintese]] - [[Gewone luislang]] - [[Gordeldier]] - [[Jagluiperd]] - [[Javaanse tier]] - [[Kat]] - [[Koraal]] - [[Kryt-Paleogeen-uitwissing]] - [[Leeu]] - [[Lewensiklus van die tier]] - [[Mens]] - [[Menslike evolusie]] - [[Mos]] - [[Oorsprong van voëls]] - [[Pikkewyn]] - [[Poema]] - [[Pylsterteend]] - [[Rot]] - [[Saffraan]] - [[Seekoei]] - [[Sekretarisvoël]] - [[Senuweestelsel]] - [[Slaap]] - [[Swangerskap]] - [[Tierluislang]] - [[Wolf]] - [[Ysbeer]] |-valign="top" | {| width="100%" |{{klik|Afbeelding=P linguistics.svg|Grootte=60px|Link=Kategorie:Taal}} | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Taal- en letterkunde === </div> |} [[Lêer:Betws y coed.jpg|100px|regs|Padteken in Wallies]] [[Afrikaans]] - [[Fins]] - [[Frans]] - [[Hamlet]] - [[Henry James]] - [[Italiaans]] - [[Mabel Jansen]] - [[Adam Mickiewicz]] - [[Misdaad en Straf]] - [[Nederlands]] - [[William Shakespeare]] - [[Sweeds]] - [[Taal]] - [[Verskille tussen Afrikaans en Nederlands]] - [[Wallies]] | {| width="100%" |{{klik|Afbeelding=P art.svg|Grootte=60px|Link=Kategorie:Kuns}} | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Die Kunste === </div> |} [[Lêer:Little nemo the walking bed.jpg|100px|regs|'n Strokiesverhaal]] [[Ingmar Bergman]] - [[Bucchero]] - [[Samuel Cronwright]] - [[Salvador Dalí]] - [[Marlene Dietrich]] - [[documenta]] - [[Paul Gauguin]] - [[Katedraal van Vilnius]] - [[Klooster]] - [[Krugerstandbeeld]] - [[Kuns]] - [[Leonardo da Vinci]] - [[Modernisme]] - [[Marita Napier]] - [[Oscar Niemeyer]] - [[Jacobus Hendrik Pierneef]] - [[Johan de Ridder]] - [[Leni Riefenstahl]] - [[Staafkerk van Borgund]] - [[Sosialistiese realisme]] - [[Strokiesverhaal]] - [[Topkapi-paleis]] - [[Tuin van Wellus]] - [[Rembrandt van Rijn]] - [[Leonore Veenemans]] - [[Andy Warhol]] - [[Wat Phra Kaew]] |-valign="top" | {| width="100%" |{{klik|Afbeelding=Q space.svg|Grootte=60px|Link=Kategorie:Geesteswetenskappe}} | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Sterrekunde en ruimtevaart === </div> |} [[Lêer:Saturn (planet) large.jpg|100px|regs|Saturnus]] [[Aarde]] - [[Alpha Centauri]] - [[Andromeda-sterrestelsel]] - [[Asteroïde]] - [[Buiteaardse lewe]] - [[Europese Suidelike Sterrewag]] - [[Hubble-ruimteteleskoop]] - [[James Webb-ruimteteleskoop]] - [[Komeet]] - [[Kuipergordel]] - [[Maan]] - [[Maanlanding]] - [[Mariner 4]] - [[Mars]] - [[Melkweg]] - [[Neptunus]] - [[Opsporing van eksoplanete]] - [[Pioneer 11]] - [[Pluto]] - [[Proxima Centauri]] - [[Saturnus]] - [[Sonnestelsel]] - [[Ster]] - [[Sterrestelsel]] - [[Triton (maan)|Triton]] - [[Veranderlike ster]] - [[Waarneembare heelal]] | {| width="100%" |{{klik|Afbeelding=P physics.svg|Grootte=60px|Link=Kategorie:Wetenskap}} | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px #479429;"><br /> === Wetenskap en tegnologie === </div> |} [[Lêer:Wankel-1.jpg|100px|regs|Wankelenjin]] [[Aardverwarming]] - [[Airbus A380]] - [[Apple Inc.]] - [[Binnebrandenjin]] - [[Concorde]] - [[Differensiaalrekening]] - [[Doebai Internasionale Lughawe]] - [[Gemenedrukbuisbrandstofinspuiting]] - [[Geskiedenis van die Aarde]] - [[Glas]] - [[Maria Goeppert-Mayer]] - [[Goud]] - [[Hardeskyf]] - [[Hernubare energie]] - [[Jaar]] - [[Kamera]] - [[Karoo-supergroep]] - [[Laser]] - [[Manhattan-projek]] - [[Parasetamol]] - [[Patent]] - [[Pi]] - [[Poolkoördinatestelsel]] - [[Qantas]] - [[James Randi]] - [[Ignaz Semmelweis]] - [[TGV]] - [[Tegnesium]] - [[Edward Teller]] - [[Tempelhof-lughawe]] - [[Toekoms van die Aarde]] - [[Turboskroef]] - [[Uraan]] - [[Wankelenjin]] - [[Waterstof]] - [[Wright-broers]] - [[Yster]] |- | colspan="2" | |} __NOTOC____NOEDITSECTION__ <center>[[Wikipedia:Voorbladartikels 2005|Voorbladartikels 2005]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2006|Voorbladartikels 2006]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2007|Voorbladartikels 2007]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2008|Voorbladartikels 2008]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2009|Voorbladartikels 2009]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2010|Voorbladartikels 2010]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2011|Voorbladartikels 2011]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2012|Voorbladartikels 2012]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2013|Voorbladartikels 2013]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2014|Voorbladartikels 2014]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2015|Voorbladartikels 2015]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2016|Voorbladartikels 2016]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2017|Voorbladartikels 2017]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2018|Voorbladartikels 2018]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2019|Voorbladartikels 2019]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2020|Voorbladartikels 2020]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2021|Voorbladartikels 2021]] • [[Wikipedia:Voorbladartikels 2022|Voorbladartikels 2022]]</center> <br /> <hr> <br /> Indien die voorblad nie verfris word met die nuwe week se artikel nie, of indien die geskiedkundige herdenkings steeds die vorige dag se inskrywings vertoon, kan u gerus [{{SERVER}}{{localurl:Tuisblad|action=purge}} hier] klik sodat dit verfris word. [[Kategorie:Voorblad]] hm1y3jnr0l1m8qrsykhc4744nq2kdyu 0 15590 2519206 2478251 2022-08-14T18:00:03Z SpesBona 2720 Bygewerk & Hersien wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Bulgarye |volle_naam = <small>Република България<br />''Republika Bălgarija'' ([[Bulgaars]])</small> |algemene_naam = Bulgarye |beeld_vlag = Flag of Bulgaria.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Bulgaria.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = EU-Bulgaria.svg |leuse = Съединението прави силата<br /><small>([[Transliterasie|tr.]]: ''Saedinenieto pravi silata'')</small><br /><small>''([[Bulgaars]] vir: "Eendrag Maak Mag")''</small> |volkslied = Мила Родино<br /><small>(tr.: ''Mila rodino'')<br />''(Bulgaars vir: "Geliefde Moederland")''</small><br /><center>[[Lêer:Mila Rodino instrumental.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Bulgaars]] |hoofstad = [[Sofia]] {{Koördinate|42|41|N|23|19|O}} |latd = 42 |latm = 41 |latNS = N |longd = 23 |longm = 19 |longEW = O |grootste_stad = [[Sofia]] |regeringsvorm = Unitêre parlementere<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Adjunkpresident]]<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Rumen Radef]]<br />[[Iliana Iotowa]]<br />[[Galab Donef]] |oppervlak_rang = 103^de |oppervlak_grootte = |oppervlak = 110&nbsp;993,6<ref>{{bg}} {{cite book |author=Rumen Penin |title=Природна география на България |publisher=Bulvest 2000 |page=18 |year=2007 |isbn=978-954-18-0546-6}}</ref> |oppervlakmi² = 42&nbsp;854,9 |persent_water = 2,16 |bevolking_skatting = 6&nbsp;520&nbsp;314 |bevolking_skatting_jaar = 2021 |bevolking_rang = 106^de |bevolking_sensus = 7&nbsp;101&nbsp;859 |bevolking_sensus_jaar = 2016 |bevolkingsdigtheid = 63 |bevolkingsdigtheidmi² = 163,2 |bevolkingsdigtheidrang = 120^ste |BBP_PPP = $195,399&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report?c=918,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2027&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Bulgaria |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2022 |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> |BBP_PPP_rang = 73^ste |BBP_PPP_jaar = 2022 |BBP_PPP_per_kapita = $28&nbsp;593<ref name=imf2 /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = 55^ste |BBP = $89,533&nbsp;miljard<ref name=imf2 /> |BBP_rang = 68^ste |BBP_jaar = 2022 |BBP_per_kapita = $13&nbsp;101<ref name=imf2 /> |BBP_per_kapita_rang = 61^ste |onafhanklikheidstipe = Vorming |onafhanklikheidsgebeure = • Eerste Bulgaarse Ryk<br />• Tweede Bulgaarse Ryk<br />• Prinsdom Bulgarye<br />• Koninkryk Bulgarye<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[681]]–[[1018]]<br />1185–1396<br />[[3 Maart]] [[1878]]<br />[[22 September]] [[1908]]<br />[[13 Julie]] [[1991]] |MOI = {{wins}} 0,816<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |title=Human Development Report 2020 |publisher=United Nations Development Programme |date=2020 |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> |MOI_rang = 56^ste |MOI_jaar = 2019 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|baie hoog}} |Gini = 39,7<ref>{{en}} {{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey |publisher=Eurostat |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2021 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Bulgaarse Lev|Lev]], meervoud: leva |geldeenheid_kode = BGN |land_kode = BG |tydsone = OET |utc_afwyking = [[UTC+02:00|+2]] |tydsone_somer = OEST |utc_afwyking_DST = [[UTC+03:00|+3]] |internet_domein = [[.bg]] |skakelkode = 359 |voetskrif = }} '''Bulgarye''' ([[Bulgaars]]: България, ''Balgarija'', [bɐɫˈɡarijɐ]), amptelik die '''Republiek Bulgarye''' (Република България, ''Republika Bălgarija'', [rɛˈpublikɐ bɐɫˈɡarijɐ]), is 'n [[land]] in [[Suidoos-Europa]]. Dit word begrens deur die [[Swartsee]] in die ooste, [[Griekeland]] en [[Turkye]] in die suide, [[Serwië]] en [[Noord-Masedonië]] in die weste, en [[Roemenië]] in die noorde.<ref name="HAT Taal-en-feitegids">HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8</ref> [[Lêer:Lake-mandrensko-dinev.jpg|duimnael|links|Die Mandrenskomeer naby [[Boergas]]]] [[Lêer:Bulgarien 0905.JPG|duimnael|links|Die [[Rilaklooster]] is een van die belangrikste historiese, kulturele en godsdienstige monumente van Bulgarye]] Bulgarye is genoem na 'n [[Turkse volke|Turkse volk]] wat die land tydens die 7de eeu verower en later met die [[Slawiërs|Slawiese]] en Trakiese bevolking vermeng het. In die [[Middeleeue]] het Bulgarye tot 'n magtige ryk ontwikkel wat oor groot dele van Suidoos-Europa gestrek het. In die 11de eeu is Bulgarye vir 'n tydperk van sowat 100 jaar by die [[Bisantynse Ryk]] ingelyf, en teen die einde van die 14de eeu het die land onder Turkse heerskappy gekom. Bulgarye vorm ten opsigte van sy landskappe en sy kultuur 'n oorgangsgebied tussen Europa en die Ooste, maar ook tussen die Mediterreense en vastelandse gebiede van Oos-Europa. Tydens die Middeleeue het die sogenaamde Slaweapostels Kirillos en Methodios 'n aantal Christelike Griekse tekste na Oud-Bulgaars vertaal, 'n taal wat in die Goue Tydperk tydens die bewind van tsaar Simeon die basis van 'n veelsydige godsdienstige en wêreldse literatuur gevorm het. Alhoewel die literêre bloeitydperk met die begin van die Turkse heerskappy tot 'n einde gekom het, het [[Ou Kerkslawies|Oud-Bulgaars]] steeds die taal van die Slawies-Ortodokse Kerk gebly, en sy literêre werke word deur die Slawiese volke as 'n gemeenskaplike kulturele erfenis beskou. Bulgarye het sy bevryding vyf eeue later veral aan Rusland te danke, en die noue politieke en kulturele bande tussen die twee lande het in 1945 die inlywing van Bulgarye by die Sosialistiese Oosblok bevorder. Onder die bewind van die Kommunistiese Party het die oorwegend agrariese land tot 'n moderne staat met 'n verskeidenheid nywerhede ontwikkel. Sy belangrikste uitvoere is egter nog steeds landbouprodukte, waaronder ook [[roosolie]], 'n kosbare eteriese olie. Die agteruitgang van die Sosialisme en die oorgang na 'n vrye markekonomie het die lewensstandaard van groot dele van die bevolking swaar geraak. Na ramings het dit in die jare negentig met sowat veertig persent gedaal. Die Bulgaarse ekonomie het intussen oortuigend herstel, en die lewenstandaard het in 2004 weer die vlak van die tydperk voor die negentigerjare bereik. Bulgarye het op 29 Maart 2004 'n lidstaat van die [[NAVO]] en op 1 Januarie 2007 'n lidstaat van die [[Europese Unie]] geword. == Etimologie == Die naam "Bulgarye" is ontleen aan die [[Proto-Bulgare]], 'n stam van [[Turkse volke|Turkse oorsprong]] wat die Eerste Bulgaarse Ryk gestig het. Die betekenis van hul naam is nie heeltemal duidelik nie en dit is moeilik om dit vroeër as die 4de eeu terug te dateer,<ref>{{en}} {{cite book |author=Peter Benjamin Golden |date=1992 |title=An Introduction to the History of the Turkic Peoples: Ethnogenesis and State Formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East |url=https://www.academia.edu/12545004 |publisher=Otto Harrassowitz |isbn=978-3-447-03274-2 |pages=103–104}}</ref> maar dit is dalk afgelei van die [[Proto-Turks]]e woord ''bulģha'' ("om te meng", "skud", "roer") en die afgeleide vorm ''bulgak'' ("opstand", "wanorde").<ref>{{en}} {{cite book |author=Glen W. Bowersock |title=Late Antiquity: a Guide to the Postclassical World |publisher=Harvard University Press |page=354 |year=1999 |isbn=978-0-674-51173-6 |url=https://books.google.de/books?id=c788wWR_bLwC&pg=PA354&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> Die betekenis kan verder uitgebrei word na "rebellie", "aanhits" of "'n toestand van wanorde veroorsaak", en in die afgeleide vorm "versteurders".<ref>{{en}} {{cite book |author=Sanping Chen |title=Multicultural China in the Early Middle Ages |url=https://books.google.de/books?id=ugbWH-5OjegC&redir_esc=y |publisher=University of Pennsylvania Press |year=2012 |isbn=978-0-8122-4370-3 |page=97}}</ref><ref>{{en}} {{cite book |author=Leif Inge Ree Petersen |title=Siege Warfare and Military Organization in the Successor States (400–800 AD): Byzantium, the West and Islam |publisher=Brill |year=2013 |page=369 |isbn=978-9004254466 |url=https://books.google.de/books?id=BRGaAAAAQBAJ&pg=PA369&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite book |author=Peter Benjamin Golden |date=1992 |title=An Introduction to the History of the Turkic Peoples: Ethnogenesis and State Formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East |url=https://www.academia.edu/12545004 |publisher=Otto Harrassowitz |isbn=978-3-447-03274-2 |pages=104}}</ref> Stamgroepe in [[Sentraal-Asië]] met fonologies verwante name, soos die Buluoji (een van die "Vyf Barbare") wat gedurende die 4de eeu beskryf is as beide 'n "gemengde ras" en "moeilikheidmakers", is gereeld met soortgelyke terme beskryf.<ref>{{en}} {{cite book |author=Sanping Chen |title=Multicultural China in the Early Middle Ages |url=https://books.google.de/books?id=ugbWH-5OjegC&redir_esc=y |publisher=University of Pennsylvania Press |year=2012 |isbn=978-0-8122-4370-3 |page=92–95, 97}}</ref> == Geografie == [[Lêer:Satellite image of Bulgaria in December 2001.jpg|duimnael|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Bulgarye in Desember 2001]] [[Lêer:Sofia-vitosha-kempinski.jpg|duimnael|links|Die hoofstad [[Sofia]], met die Vitosja-bergspits in die agtergrond]] [[Lêer:Snow Scene at Shipka Pass 1.JPG|duimnael|'n Winterlandskap naby die Sjipka-bergpas]] [[Lêer:Popovo ezero ot Jano.jpg|duimnael|links|'n Bergmeer in die Pirinberge]] [[Lêer:SeloVrata.jpg|duimnael|'n Uitsig oor die dorp Vrata in die Rhodope]] Bulgarye beslaan dele van die historiese gebiede [[Thracië]], [[Moesië]] en [[Masedonië (streek)|Masedonië]]. Sy huidige grense is ná die einde van die Tweede Balkanoorlog in 1913 vasgelê, toe Bulgarye sy toegang tot die [[Egeïese See]] verloor het. Die land word deur groot klimatiese verskille tussen die [[Donau]]vallei in die noorde met sy kleiagtige lössgrond en die beboste Rhodope-bergreeks in die suide gekenmerk. Die [[Balkan]], 'n bergreeks, wat oor 'n lengte van sowat 600 kilometer in wes-oostelike rigting deur Bulgarye loop, vorm die sentrale landskap van die land. Hierdie gebergte het sy naam ook aan die hele skiereiland verleen. In noord-suidelike rigting is daar vier groot landskappe: * die Donauvallei en die Donauplato in Donaubulgarye, * die Balkanbergreeks met die Sredna Gora-gebergte, wat parallel loop, * die vlaktes en heuwels van [[Roemelië]] en * die bergmassiewe van Rila, Pirin en die Rhodope. Die sogenaamde Donaubulgarye is 'n gebied van vlaktes en heuwels, wat deur 'n eskarp of platorand met steil wande en 'n hoogte van tussen 100 tot 150 meter bo die riviervallei begrens word. 'n Aantal valleie met steil hellings sny deur die plato. In die droë platolandskappe word veral mielies en koring verbou, terwyl die gras- en bosvelde in die noord-ooste geskik is vir skaapteelt. Die valleie kry meer reënval en is relatief dig bevolk; hier oorheers die wyn-, vrugte- en groentebedryf. Die hawestad Roese teen die Donau is die belangrikste binnelandse nywerheidsentrum in Donaubulgarye, terwyl Warna aan die [[Swartsee]] die grootste van 'n hele reeks bekende vakansieoorde is, wat jaarliks miljoene besoekers uit ander dele van Europa lok. Met die oorgangsgebied van die Voorbalkan begin die landskap geleidelik styg na die Balkanbergreeks (Bulgaars: ''Stara Planina''), wat met 'n wydte tussen dertig en vyftig kilometer dwarsdeur Bulgarye loop. Die Balkan het net soos die [[Alpe]] tydens die Tersiêr ontstaan, maar bereik net in sy sentrale gedeelte, die Hoë Balkan, waar ondergrondse gesteentes soos graniet na die oppervlak geskuif is, hoogtes van meer as 2&nbsp;300 meter bo seevlak. Met sy talryke bergpasse en klein plato's verskil die Balkan se karakter duidelik van dié van die Alpe. Die Westelike Balkan, wat ook die grenslyn met Serwië vorm, word deur gesteentes uit die Trias- en Juratydperk oorheers en bereik 'n hoogte van maksimaal 2&nbsp;168 meter. Die Oostelike Balkan, wat tot by die Kaap Emine aan die Swartsee loop, is die laagste gedeelte van die bergreeks. In die suide word die Balkan deur 'n steil eskarp begrens. Hier loop kleiner bergreekse parallel met die Balkan, met die Sredna Gora of Bulgaarse Middelgebergte suid van die Hoë Balkan as die bekendste. Tussen die Balkan en die laer bergreekse lê 'n aantal bekkens, wat deur berge omring word en dus 'n baie gematigde klimaat het. Hier het van die oudste nedersettings in Bulgarye ontstaan, en ook die hoofstad Sofia is reeds in die antieke tydperk teen 'n hoogte van 550 meter in een van hierdie bekkens aangelê. Die bekkens speel 'n groot rol in die Bulgaarse landbou as belangrike verskaffers van roosolie en wyn. Die [[Maritsa]]rivier vloei deur die sentrale gedeelte van die Roemeese landskap, wat hoofsaaklik uit vlaktes en heuwelagtige gebiede bestaan en tussen die Balkan en die Rhodopebergreeks lê; die gebied word dus dikwels ook Maritsabekken genoem. In een van die groter vlaktes lê Plovdiv, een van die oudste stede in Bulgarye, wat in die antieke tydperk as Philippolis bekend gestaan het. Ander bekende stede is Dimitrovgrad, 'n nywerheidsentrum, wat sedert 1947 teen die Maritsarivier ontwikkel is, en [[Boergas]], 'n nywerheidstad, seehawe en vakansieoord aan die Swartsee. Die digbevolkte vlaktes van Roemelië is geskik vir die verbouing van wyn, sonneblomme, tabak, katoen, groente, mielies en ander graangewasse, alhoewel die meeste aanplantings in teenstelling met die noorde van die land onder besproeiing is. Die Thrakiese Massief in die suide word deur drie bergreekse gevorm – Rila, Pirin en die Rhodope. Die Rilaberge is 'n kristalliene bergreeks, wat veral bekend staan vir die Middeleeuse klooster Rila. Sy hoogste bergspits is die Moesala (2&nbsp;925 meter bo seevlak). Ook die Pirinbergreeks, wat in die suide by Rila aansluit, verrys tot hoogtes van meer as 2&nbsp;900 meter. Tussen die hoë bergspitse van albei reekse lê bekkens, wat geskik is vir die verbouing van graan en groente. Die beboste Rhodope, wat tot by 2&nbsp;191 meter bo seevlak verrys, vorm 'n natuurlike grens met die suidelike buurstaat Griekeland en die Middellandse Seegebied, veral omdat bergpasse hier skaars is. Net die laer geleë oostelike gedeelte het danksy die invloed van die [[Middellandse See]] 'n gematigde bergklimaat. Die res van die Rhodope is 'n barre berglandskap, en die landbou is beperk tot veeteelt en die verbouing van aartappels, linne en klein hoeveelhede tabak. Damme in die Ardavallei lewer hidroëlektriese krag op. == Geskiedenis == === Die antieke tydperk === [[Lêer:Panagyurishte gold.jpg|duimnael|'n ''Rhyton'' (houer vir drankoffers) uit die Thrakiese "Goudskat van Panagjoerisjte"]] Die oudste menslike nedersettings in Bulgarye het in die Balkanberge ontstaan. Die eerste staat in die gebied van die huidige Bulgarye is deur 'n Thrakiese stam gestig wat hom omtrent 500 v.C. teen die Maritsarivier gevestig het. 'n Ryke kulturele erfenis dateer uit hierdie tydperk, soos byvoorbeeld die goudskatte van Warna, Valtsji Tran en Panagjoerisjte wat tans in die Argeologiese Museums van Sofia en Plovdiv vertoon word. [[Philippos II van Makedonië|Philippos II]], die vader van [[Alexander die Grote]], het die Thrakiese gebiede op die Balkanskiereiland in 342 v.C. verower. In hierdie tydperk het nedersettings soos Philippolis (die huidige Plovdiv) ontstaan. Griekse setlaars het hulle langs die Swartseekus gevestig en stede soos Warna en Nesebâr gestig. Die gebied is verskeie kere deur [[Kelte|Keltiese]] invallers bedreig, maar het uiteindelik het die Romeine daarin geslaag om die hele Balkanskiereiland te verower. Dit is as Provincia Thracia in 46 v.C. by die [[Romeinse Ryk]] ingelyf. === Die Eerste Bulgaarse Ryk === [[Lêer:Bulgaria-ZarSimeón.svg|duimnael|Die Eerste Bulgaarse Ryk onder Tsaar Simeon I]] Vanaf die 6de eeu het Slawiese stamme Bulgarye binnegedring, en sedert 680 het ook die [[Proto-Bulgare]], 'n Turkse volk, wat oorspronklik uit die gebiede langs die Swart en Kaspiese See afkomstig was, begin om hier nedersettings te vestig. Die Bulgare het daarin geslaag om hulle onafhanklikheid teen die magtige [[Bisantynse Ryk]], destyds die belangrikste [[groot moondheid]] in die Balkangebied, te bewaar. Met die stigting van die Eerste Bulgaarse Ryk (680–1018) het bykans die hele Balkanskiereiland binne die Bulgaarse magsgebied geval. Pliska en later Preslav het as administratiewe sentrums gedien. Onder die heerskappy van Boris I (852–889) het die Bulgare die Christelike Ortodokse geloof, en die Oud-Bulgaars taal het amptelik in die land geword. Die Slawiese apostels Kirillos en Methodios het 'n Slawiese skrif en literatuur ontwikkel. Die belangrikste Bulgaarse heerser tydens die Middeleeue was Simeon I (893–927). Hy staan as die stigter van die Bulgaarse Patriargaat bekend en het ook die kunste bevorder. In 927 het hy die titel [[tsaar]] aangeneem. Die heerskappy van sy seun, tsaar Pieter, is deur boereopstande en die uitbreiding van die Bogomielse geloofsleer gekenmerk. Die Bogomiele het 'n maatskaplike en teologiese dualisme tot die grondbeginsel van hul leerstellings gemaak en moontlik ook groot invloed uitgeoefen het op die [[Kathaar|Kathare]] van Wes-Europa. In 969 is die Bulgaarse Ryk in Wes-Bulgarye (met Serwië, Albanië en Noord-Masedonië en die hoofstad Ohrid) en Oos-Bulgarye met die hoofstad Preslav verdeel. Die Eerste Bulgaarse Ryk het in 972 'n neerlaag teen die strydmagte van die Bisantynse keiser Basileios II Bulgaroktonos ("die Bulgareslagter") en die Prins van Kiev gely. Oos-Bulgarye is onmiddellik by die Bisantynse Ryk ingelyf, terwyl Wes-Bulgarye eers in 1018 volledig verower is. === Die Tweede Bulgaarse Ryk === [[Lêer:Desislava.jpg|duimnael|Desislava, die eggenote van Kalojan. Fresko uit die kerk van Bojana (1259)]] Bulgarye was tydens die [[Kruistog]]te van die 11de en 12de eeu 'n belangrike deurgangsgebied vir 'n aantal Christelike leërs op pad na die Heilige Land. 'n Aantal opstande teen die Bisantyne is maklik neergeslaan, en eers in 1185 het twee bojare of adellikes, Pieter en Asen, daarin geslaag om Bulgarye van Bisantynse bewind te bevry. In 1185 het Pieter en Asen die Tweede Bulgaarse Ryk gestig wat tot 1393 sou bestaan, met Tirnovo (die huidige Weliko Tarnovo) as nuwe hoofstad. Tirnovo het vinnig tot die sentrum van die Oud-Slawiese kuns en kultuur ontwikkel. Die belangrikste heerser van die Tweede Ryk was Kalojan wat deur die [[pous]] as koning gekroon is. In 1205 het hy naby Adrianopolis 'n oorwinning oor 'n kruisvaardersleër behaal en Boudewyn van Vlaandere, die destydse heerser van die Latynse Koninkryk, gevange geneem. === Die Turkse heerskappy === Ná die dood van Iwan Asen II in 1241 het die Bulgaarse Ryk begin verbrokkel. Kleiner deelstate is gevorm. Die [[Ottomaanse Ryk]], wat destyds in Klein-Asië tot 'n [[groot moondheid]] ontwikkel het, het sy kans waargeneem. Turkse leërs het die gebied binnegeval en een deelstaat na die ander verower. Die hoofstad Tirnovo is in 1393 deur die [[Turke]] ingeneem, en Bulgarye het vyf eeue lank onder Turkse bewind gebly. As Ottomaanse provinsie is die land nou Roemelië genoem, en Sofia het as regeringsetel van 'n Turkse stadhouder (''beglerbeg'') gedien. Die Bulgare het verskeie kere in opstand teen die Turkse bewindhebbers gekom, maar kon die Ottomaanse juk nooit afskud nie. Die kloosters, veral [[Rilaklooster|Rila]], het tydens die Turkse heerskappy as geestelike, kulturele en godsdienstige sentrums gedien waar die Bulgaarse taal, kultuur, tradisies en nasionale identiteit steeds met trots bewaar is. Die kloosters het ook 'n belangrike rol by die ontwikkeling van die nasionale bewussyn van Bulgarye en gewapende opstande gespeel. Die hergeboorte van die Bulgaarse nasie het sy aanvang tydens die tweede helfte van die 18de eeu geneem. Met die stigting van 'n selfstandige Bulgaarse Eksargaat in Konstantinopel het die Ortodokse Kerk van Bulgarye onafhanklik van die Griekse moederkerk geword. Die Eksargaat is in 1878 na Sofia verskuif. === Die Vryheidsoorlog === [[Lêer:Bulgaria-SanStefano -(1878)-byTodorBozhinov.png|duimnael|Die grense van Bulgarye volgens die Verdrag van San Stefano (1878)]] Sedert die middel van die 18de eeu was Rusland een van die grootste teenstanders van die Turkse Ottomaanse Ryk. Met die Vrede van Kütsjük Kainardji in 1774 het Rusland uiteindelik ook as beskermheer van die Balkanstate opgetree. Die vryheidsbeginsels van die 18de eeu, wat in die [[Franse Rewolusie]] en die Vryheidsoorlog van die Verenigde State 'n groot rol gespeel het, het saam met die gedagtes van die liberalisme en romantiek van die 19de eeu ook invloed op die vryheidsstryd van kleiner volke soos die Bulgare begin uitoefen. Die meeste Europese [[groot moondhede]] het probeer om voordeel te trek uit die agteruitgang van die Ottomaanse Ryk. Rusland het hom ten gunste van die stigting van 'n onafhanklike [[Groot-Bulgaarse Ryk]] uitgespreek. In die Slag van die Sjipkabergpas het die Russe in hul oorlog teen die Ottomaanse Ryk (1877–1878) 'n oorwinning behaal, en op die Berlynse Kongres van 1878 is die noordelike Bulgarye met die hoofstad Sofia as 'n selfstandige vorstedom erken, al het dit skatpligtig aan die Turkse Ryk gebly. Die Duitse Prins Alexander von Battenberg, 'n neef van die Russiese tsarin, het in 1879 vors van Bulgarye geword. Onder sy heerskappy het Bulgarye Masedonië en Oos-Roemelië (Thrakië) kwytgeraak. Die laasgenoemde, suidelike deel van Bulgarye het met die hoofstad Plovdiv weer 'n selfregerende gebied met 'n Turkse stadhouder gevorm. Oos-Roemelië is in 1885 weer deur Bulgarye verower, en in 1886 het Prins Alexander afstand van die troon gedoen ten gunste van Ferdinand van Sakse-Coburg (1887–1918). === Die Koninkryk Bulgarye === [[Lêer:Bulgaria1915physical.jpg|duimnael|Die Koninkryk Bulgarye tydens die Eerste Wêreldoorlog]] [[Lêer:Map of Bulgaria during WWII.png|duimnael|Die Koninkryk Bulgarye tydens die Tweede Wêreldoorlog]] In 1906 het Ferdinand die titel "Tsaar van Bulgarye" aanvaar. Vier jaar later het Bulgarye in die Eerste Balkanoorlog saam met Serwië, Griekeland en [[Montenegro]] 'n oorwinning oor Turkye behaal. Bulgarye en Serwië het nou albei aanspraak op 'n aantal voormalige Turkse gebiede gemaak. Die politieke dispuut daaroor het tot die uitbreek van die Tweede Balkanoorlog tussen Serwië en Bulgarye in 1913 gelei. In die Vrede van Boekarest moes Bulgarye Masedonië aan Griekeland en Dobroedja aan Roemenië afstaan. Tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] het Bulgarye hom by die [[Spilmoondhede|Sentrale Moondhede]] [[Duitse Keiserryk|Duitsland]] en [[Oostenryk-Hongarye]] aangesluit. Ná dié lande se gemeenskaplike neerlaag in die Vredesverdrag van Neuilly in 1919 moes Bulgarye verdere gebiede afstaan: Suid-Thrakië aan Griekeland, Suid-Dobroedja aan Roemenië en 'n aantal gebiede aan die nuutgestigte Joegoslawië. Tsaar Ferdinand het reeds in Oktober 1918 afstand van die troon gedoen, en sy seun het as Tsaar Boris III tot en met 1943 geregeer. Die tydperk tussen die twee wêreldoorloë is deur politieke instabiliteit en staatsgrepe gekenmerk. In 1919 het die leier van die Rewolusionêre Boereparty, Aleksander Stamboliski, eerste minister van Bulgarye geword. Gedurende sy regeringstyd van vier jaar, wat deur etniese spanninge tussen die Bulgaarse meerderheidsbevolking en die Masedoniese minderheid oorskadu is, het hy die boerderye van groot grondbesitters aan arm boeregesinne herverdeel. In 1923 is Stamboliski deur 'n staatsgreep uit die kussings gelig en vyf dae later vermoor. Die parlementêre bedeling het in die volgende jare voortbestaan, waarby militariste en rojaliste beslissende invloed op swak regerings uitgeoefen het. Bulgarye se ekonomie het in dié periode gestagneer nadat buitelandse beleggings sterk afgeneem het. Die krisis is gedurende die [[Groot Depressie]] nog vererger namate die Bulgaarse landbousektor sy mededingendheid op internasionale markte weens hoë produksiekoste ingeboet het. Vanaf 1933 het [[Nazi-Duitsland]] sy handelsbande met Bulgarye uitgebrei. As een van die belangrikste invoerders van Bulgaarse goedere het die Duitse Ryk ook sy politieke betrekkinge met Sofia versterk. In 1934 het Bulgaarse offisiere ná nog 'n staatsgreep 'n outoritêre bewind onder tsaar Boris III gevestig. In 1941 het tsaar Boris III 'n geallieerde van die [[Spilmoondhede]] geword. Met Duitse toestemming en volgens die sogenaamde Tweede Weense Ooreenkoms het die land Nieu-Bulgarye, wat gebiede in die Joego-Slawiese deelstaat Masedonië en die Griekse Thrakië ingesluit het, geannekseer. Daarnaas is Roemenië deur Nazi-Duitsland en Italië gedwing om Suid-Dobroedja aan Bulgarye af te staan. Boris III het nogtans moeite gedoen om Bulgarye se politieke onafhanklikheid te handhaaf. So het die land byvoorbeeld nie aan die Duitse inval in die Sowjetunie in Junie 1941 deelgeneem nie. Twee jaar later is Boris III kort ná 'n ontmoeting met [[Adolf Hitler]], waardeur hy volgens berigte baie ontsteld geraak het, oorlede. Moontlik het hy weens stres aan 'n beroerte gesterf, maar indertyd het ook gerugte die ronde gedoen dat die tsaar vergiftig is.<ref>{{de}} James Cochran: ''Unser 20. Jahrhundert. Zwischen den Weltkriegen 1919–1939''. Stuttgart, Zürich en Wene: Verlag Das Beste 2000, bl. 99</ref> Die minderjarige Simeon II het sy vader in 1943 as Tsaar van Bulgarye opgevolg; die land is deur 'n regentskapsraad onder die leiding van Prins Kirill geregeer. Die [[Sowjetunie]] het op 5 September 1944 oorlog teen Bulgarye verklaar en die land beset. Bulgarye het sy politieke bande met die Spilmoondhede verbreek. Enkele dae later het Bulgarye oorlog teen die Duitse Ryk verklaar. Die Vaderlandse Unie, 'n koalisie van die Bulgaarse Boerevereniging, die Sosiaal-Demokratiese Party, die Radikaal-Demokratiese Zveno-Bond en die Kommunistiese Party, wat as 'n ondergrondse beweging ontstaan het, het op 9 September 1944 daarin geslaag om die regering omver te werp en die monargie af te skaf. === Die Volksrepubliek Bulgarye === [[Lêer:Todor Živkov (fototeca.iiccr.ro).jpg|duimnael|Todor Sjivkov, President van 1954 tot 1989]] Die Volksrepubliek Bulgarye is op 15 September 1946 uitgeroep, en in November het Georgi Dimitrov, die leier van die destydse Bulgaarse Arbeidersparty (wat in 1948 tot Kommunistiese Party van Bulgarye hernoem is), die Eerste Minister van die land geword. Ná sy afsterwe in 1949 is hy opgevolg deur W. Tsjervenkov wat tydens sy regering (1950–1956) 'n onverdraagsame Stalinistiese beleid sou volg. Ná die dood van Stalin in 1953 is Todor Sjivkov in 1954 as nuwe partyleier verkies, en twee jaar later het hy Tsjervenkov ook as Eerste Minister opgevolg. Vanaf 1971 het hy as Voorsitter van die Staatsraad ook die amp van staatshoof van Bulgarye beklee. Sjivkov het 'n einde aan die internasionale isolasie van Bulgarye gemaak en nouer politieke bande met Westerse lande begin smee. Terselfdertyd is die dispute met die buurstate Griekeland, Joego-Slawië en Turkye oor gebiedsaansprake (Masedonië en Thrakië) vreedsaam opgelos. Bulgarye het egter steeds 'n noue vennoot van die Sowjetunie gebly. In 1949 het Bulgarye 'n lidstaat van die Raad vir Onderlinge Ekonomiese Bystand (ROEB, Engelse afkorting: COMECON) geword en in 1955 van die Verdrag van Warschau onderteken. In 1981 is Bulgare van Turkse afkoms gedwing om Bulgaarse vanne aan te neem, en byna 400&nbsp;000 van hulle het verkies om liewer na Turkye te emigreer. Die nuwe beleid van [[glasnost]] en [[perestroika]] in die Sowjetunie het in die tagtigerjare vinnig ook Bulgarye geraak. Ná massabetogings in 1989 en 'n kortstondige ampstermyn van Sjivkov se opvolger Petar Mladenov het die kommunistiese regering in Februarie 1990 bedank. Die eerste demokratiese verkiesing is in Junie 1990 gehou. === Die Republiek Bulgarye === Volgens die nuwe grondwet, wat in Julie 1991 aanvaar is, is Bulgarye 'n demokratiese en parlementêre republiek met 'n verkose President en 'n Eerste Minister, wat aan die Parlement verantwoordelik is. Die politieke en ekonomomiese transformasie is soos elders in Oos-Europa as 'n moeilike proses ervaar. Die anti-kommunistiese Unie van Demokratiese Magte (UDM) het hom as regeringsparty tussen 1992 en 1994 op die privatisering van die voormalige staatsbedrywe en landhervorming gekonsentreer. Die meeste bedrywe was egter nie meer in staat om op die wêreldmark mee te ding nie, en ook die Bulgaarse infrastruktuur het geblyk om te swak te wees vir 'n vinnige modernisering van die ekonomie. Die hervormings het dus tot grootskaalse werkloosheid gelei. [[Lêer:Rozhen 2006 2.JPG|duimnael|Nasionale Volkspelefees in Rosjen (2006)]] Die Bulgaarse Sosialistiese Party (BSP), wat veral deur werkers ondersteun word, het onder die leierskap van Djan Videnov in die tweede demokratiese verkiesing van 1995 'n oorwinning behaal. Die nuwe regering het met sy ekonomiese beleid toestande nog vererger, en in 1996 het die land onder 'n hiperinflasie van meer as 260 persent en die bankrotskap van groot dele van die banksektor gebuk gegaan. Die UDM het die verkiesing van 1997 gewen, tog het ook die nuwe regering onder die Eerste Minister Ivan Kostov nie daarin geslaag om die ekonomiese vraagstukke aan te pak nie. Korrupsie het die aansien van die politieke partye verder ondermyn. Die voormalige Tsaar Simeon II, wat Bulgarye as 'n negejarige moes verlaat, het in 1996 as 'n welvarende sakeman onder die burgerlike naam Simeon Sakskoburggotski (die Bulgaarse skryfwyse van die Huis Sakse-Coburg-Gotha) na sy geboorteland teruggekeer en met sy nuwe politieke party, die Nasionale Beweging Simeon II (NBS2), 'n oortuigende oorwinning in die verkiesing van Junie 2001 behaal. As Eerste Minister het hy 'n vasbeslote Westerse beleid gevolg. [[Lêer:Flags of Nato, Bulgaria, European Union - Military club, Plovdiv, Bulgaria.JPG|duimnael|Vlae van NAVO, Bulgarye en die Europese Unie, langs mekaar voor die Militêre Club van [[Plovdiv]].]] Bulgarye het in 2004 by die Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie (NAVO) aangesluit en in 2007 'n lidstaat van die Europese Unie (EU) geword. Volgens die EU moes Bulgarye nog hervormings in sy regstelsel en maatreëls teen georganiseerde misdaad instel. Die internasionale dwelmhandel gebruik die land as een van sy hoofpyplyne – volgens die ''International Narcotics Control Board'' se jaarverslag van 2005 is sowat tagtig persent van alle heroïen wat op die Europese mark verhandel is, vanuit Bulgarye na die EU gesmokkel. Alhoewel die ekonomie begin herstel het, bly naas misdaad werkloosheid, korrupsie, en die gebrekkige onderwysstelsel en gesondheidsorg die grootste vraagstukke. Honderdduisende goed opgeleide Bulgare het die land verlaat om 'n beter heenkome in Wes-Europa en oorsee te vind. In die verkiesing van 2005 het geen van die partye daarin geslaag om 'n volstrekte meerderheid van setels in die parlement te wen nie; die Sosialiste en NMB2 het die meeste stemme op hulle verenig. Ná sowat 'n maand van onderhandelinge is 'n koalisie gevorm wat uit die BSP, NMB2 en die Beweging vir Regte en Vryheide bestaan het. Ondanks hulle ideologiese verskille was die drie partye vasbeslote om die hervormings aan te pak wat vir die land se toetrede tot die Europese Unie in 2007 nodig was. Wanbestuur en korrupsie bly nogtans die grootste struikelblokke. == Bevolking == [[Lêer:Veliko Tarnovo.jpg|duimnael|Veliko Tarnovo]] Meer as 85 persent van die bevolking is etniese Bulgare. Die Turke is met sowat tien persent die grootste etniese minderheid in Bulgarye, alhoewel Bulgare en Turke nie altyd duidelik van mekaar onderskei kan word nie. Baie Islamse Bulgare, waaronder die [[Pomake]] in die Rhodope-berggebiede, beskou hulself as Turke. As gevolg van die twee Balkanoorloë en die Bulgariseringsbeleid van die Kommunistiese Party in die jare 1950, 1969 en 1981 het honderdduisende Turke na Turkye geëmigreer. Ook baie Joodse burgers het ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] 'n nuwe heenkome in [[Israel]] gevind. Weens die moelike ekonomiese situasie in die land het ook honderdduisende Bulgare die land sedert die negentigerjare verlaat. Daarnaas het die lae geboortekoers die bevolking van Bulgarye van sowat 8,8 miljoen in 1980 tot 8,4 miljoen in 1995 en 7,4 miljoen in 2011 laat krimp. Ander belangrike minderhede sluit [[Roma]] (4,6 persent, volgens ander skattings 750&nbsp;000<ref>{{de}} ''Der Fischer Weltalmanach 2008''. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2007, bl. 94</ref>), [[Russe]], [[Armene]], [[Roemene]], [[Grieke]] en Walagyers in. Die meerderheid van die bevolking (85 persent) is [[Bulgaars-Ortodokse Kerk|Bulgaars-Ortodokse Christene]]. Die grootste godsdienstige minderhede is [[Moslem]]s (13,1 persent), [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]], [[Protestantisme|Protestante]] en [[Jode]]. Bulgaars is die amptelike taal van Bulgarye. Saam met [[Serwo-Kroaties]], [[Masedonies]] en [[Sloweens]] behoort Bulgaars tot die Suid-Slawiese groep van tale, maar net Bulgaars en Masedonies is nou verwant. Albei tale word deur nie-Slawiese, veral [[Roemeens]]e, [[Albanees|Albanese]], [[Grieks]]e en [[Turks]]e invloede, gekenmerk en verskil nou duidelik van die ander Slawiese tale. Die hoofdialekte van Bulgaars is Wes- en Oos-Bulgaars, waarby die laasgenoemde die basis vir die huidige standaardtaal gevorm het. Bulgaars word met die [[Cyrilliese alfabet]] geskrywe. Masedonies word in Bulgarye dikwels as 'n Bulgaarse dialek beskou; gevolglik is daar byna geen onderwys in dié taal nie. Turks is wél toegelaat as 'n skoolvak, maar mag sedert die amptelike Bulgariseringsveldtogte van die tagtigerjare nie meer as onderrigtaal gebruik word nie. == Ekonomie == === Industrialisering ná 1945 === [[Lêer:Neftochim-vaya-dinev.jpg|duimnael|Akkerbou en nywerhede in die Provinsie Boergas, met die petrochemiese aanleg Neftochim in die agtergrond]] Bulgarye het ná die Tweede Wêreldoorlog as 'n agrariese staat tot die Raad vir Onderlinge Ekonomiese Bystand toegetree en sy industrialisering aan hierdie ekonomiese gemeenskap van Oosbloklande te danke gehad. Naas swaar nywerhede is ook masjienbou en die vervaardiging van elektronika en farmaseutiese produkte stelselmatig ontwikkel sodat hierdie sektore relatiewe sukses op Oos-Europese markte kon behaal. Bulgaarse rekenaar-handelsmerke soos ''Pravetz'', ''Izot'', ''IMKO'' en ''ES EVM'' het rekenaars van Amerikaanse vervaardigers (veral Apple en IBM) as voorbeelde geneem om eie modelle te ontwerp wat ondanks hul laer gehalte in tot veertig persent van die Oos-Europese vraag na rekenaars voorsien het. === Ekonomiese krisis ná 1989 === Die verbrokkeling van die Sowjetunie het Bulgarye in die vroeë 1990's van sy belangrikste handelsvennoot ontneem en sy ekonomie in 'n swaar krisis gedompel waarvan die land eers vanaf 2004 herstel het. Die goed ontwikkelde Bulgaarse rekenaarbedryf het heeltemal verdwyn. Die tydperk tussen 1989 en 1995 was deur krimpende reële inkomste en 'n laer lewenspeil vir die grootste deel van die bevolking gekenmerk. Bulgarye se sosiale en welvaartstelsel – waaronder sy staatsbeheerde gesondheidssorg en pensioenfonds – het grotendeels ineengestort. Die destydse sosialistiese regering onder Sjan Widenof het eerder na die belange van Bulgarye se ou politieke elites omgesien en was uiteindelik nie in staat om die land se ekonomiese vraagstukke aan te pak nie. Vroeg in 1996 het die hoë publieke skuldlas die land in 'n nuwe krisis gedompel. Banke het ineengestort, terwyl Bulgarye sy buitelandse skuld begin wanbetaal het. Om aan die vereistes vir lenings deur die Wêreldbank en die Internasionale Monetêre Fonds (IMF) te voldoen, het die regering 'n program van ekonomiese herstrukturering van stapel gestuur. 134 staatsondernemings sou gesluit en buitelandse beleggings deur belastingvoordele aangewakker word. === Makro-ekonomiese ontwikkeling sedert 1997 === Die makro-ekonomiese beleid van die Bulgaarse regering was sedertdien veral daarop gemik om stabiliteit en ekonomiese groei te handhaaf. Die lev (meervoud: leva), Bulgarye se geldeenheid, is volgens die IMF se voorvereistes vir nuwe lenings in 1997 aan die Duitse Mark (in 'n 1:1-verhouding) en later aan die [[Euro]] (in 'n 1:1,9558-verhouding) gekoppel, en 'n lae inflasiekoers het die vertroue in die land herstel. Nogtans is die groot vraagstukke van die land soos korrupsie, die swak regstelsel en georganiseerde misdaad nog nie werklik aangespreek nie. Die Bulgaarse ekonomie het tot in die jaar 2008 met jaarliks meer as ses persent gegroei, terwyl ook die land se finansiële konsolidering gevorder het. Die gemiddelde inkomste van Bulgare beloop tans 'n derde van die gemiddeld in die Europese Unie (EU), en Bulgarye sal nog baie jare benodig om hierdie agterstand in te haal. Die land bly sodoende die armste lidstaat in die EU. Die banksektor en staatsfinansies het tydens die wêreldwye finansiële en ekonomiese krisis stabiel gebly. Die Bulgaarse regering het in Februarie 2009 met 'n aantal maatreëls op die globale krisis gereageer, waaronder die skepping van 50&nbsp;000 nuwe werkgeleenthede, 'n bykomende beleggingsprogram van 700 miljoen leva, subsidies ter waarde van 211 miljoen lev vir die landboubedryf, lenings ter waarde van 500 miljoen leva wat aan klein en middelgroot ondernemings toegestaan is, beleggings van ses miljard lev in die energiebedryf, 'n staatswaarborg vir spaargeld van burgers met 'n maksimumwaarde van 100&nbsp;000, 1,25 miljard leva vir 'n verhoging van pensioene en 95 miljoen leva vir sosiale welsyn.<ref>{{de}} {{cite web |url=http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/de/Laenderinformationen/Bulgarien/Wirtschaft.html |title=Duitse Departement van Buitelandse Sake: Bulgarye – Ekonomie. Huidige ekonomiese situasie en klimaat vir beleggings |accessdate=30 Julie 2009 |archive-date=27 Augustus 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090827182606/http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/de/Laenderinformationen/Bulgarien/Wirtschaft.html |url-status=dead }}</ref> Die werkloosheidsyfer het in Junie 2012 sowat 11 persent beloop. === Ekonomiese sektore === [[Lêer:Blacksea-bg-beach-dinev.jpg|duimnael|Strand naby Djuni. Die vakansieoorde langs die Swart See is gewilde toeristebestemmings]] Tot by die Tweede Wêreldoorlog was die landbou die belangrikste sektor van die Bulgaarse ekonomie, wat ook meer as 90 persent van die land se uitvoere opgelewer het. Die bewerkbare grond was oorwegend in die besit van meer as een miljoen klein plasies met 'n gemiddelde oppervlak van vier hektaar. Byna vier vyfdes van die beroepsbevolking het op hierdie klein boerderye gewerk, wat weens die gebrek aan landboumasjiene en ander uitrusting nie baie produktief was nie. Die hoofsaaklike landbouprodukte is [[koring]], [[mielies]], gars, [[aartappel]]s, [[rys]], [[groente]], [[vrug]]te, sonneblome, [[wyn]], [[beet]], [[katoen]] en [[tabak]]. Die Toendjavallei naby Karlovo en Kasanlak staan bekend vir sy kosbare [[roosolie]], wat veral in die parfuumbedryf, in fynbakkerye en vir likeure benodig word. Danksy verbeterde metodes, die meganisering en besproeiing is die landbou se opbrengste duidelik verhoog. Ook die veeteelt is gemoderniseer; veetelers spits hulle toe op varkens, [[pluimvee]], [[bees]]te, [[skaap|skape]] en bye. Akkerbou en veeteelt vorm die basis van 'n veelsydige voedselbedryf, wat die plaaslike produkte verwerk. Ná die oorlog is landbesit van meer as twintig hektaar herverdeel, en in 1947 is die mynbou, nywerhede, bankbedryf en groothandel genasionaliseer. Die belangrikste grondstowwe is steen- en [[bruinkool]], [[lood]], [[sink]], [[yster]], [[koper]], [[mangaan]], [[aardgas]] en ru-olie. Die sekondêre sektor verwerk naas die landbouprodukte, waaronder voedsel en tabak, ook inheemse grondstowwe. Ander belangrike bedrywe is chemie, staalvervaardiging en metaalverwerking, masjienbou, tekstiele, [[glas]]- en [[porselein]]vervaardiging en kragopwekking. Die hoofuitvoerprodukte is tekstiele, skoene, yster en staal, masjiene en toerusting en brandstowwe. Die toerismebedryf is verlal langs die kuslyn van die Swart See goed ontwikkel en 'n belangrike bron van buitelandse valuta. Die landbou se bydrae tot die bruto binnelandse produk beloop tans 11,5 persent, terwyl die nywerheidsektor 30,1 persent en die dienstesektor 58,4 persent oplewer. === Buitelandse beleggings === 'n Aantal multinasionale ondernemings het begin om in Bulgarye te belê. So het die Amerikaanse rekenaarreus ''[[Hewlett-Packard]]'' een van sy globale dienssentrums in Sofia geopen waar dienste aan klante uit Europa, die Midde-Ooste en Afrika voorsien word. Die Chinese motorvervaardiger ''Great Wall'' het 'n fabriek naby Lowetsj opgerig wat in 2011 ingewy is. Die Britse beleggingsfonds ''Quorus Ventures'' het 'n vervaardigingsaanleg vir elektriese motors in Stara Sagora gebou. Daarnaas produseer 'n aantal motorvervaardigers uit België, Duitsland, Turkye en Japan onderdele in Bulgarye. Die Duitse groothandelsreus ''METRO'' was een van die eerste internasionale ondernemings wat in die Bulgaarse handelsbedryf begin belê het. Intussen het ook Duitse winkel- en supermarkkettings soos ''Penny'', ''Lidl'', ''Kaufland'' en ''dm'' Bulgaarse filiale gestig. == Kultuur == === Musiek === [[Lêer:Anna-Maria Ravnopolska-Dean.JPG|duimnael|links|Die harpspeleres Anna-Maria Ravnopolska-Dean]] [[Lêer:Zournas.jpg|duimnael|upright|Die ''zurna'' of keëlhobo het sy oorsprong in Turkye]] Koorsang het 'n lang tradisie in die musieklewe van Bulgarye. Die Staatskoor van Bulgarye het met sy eie kenmerkende styl internasionale bekendheid verwerf, terwyl ook ander kore soos die vrouekoor Angelite by gehore in die buiteland gewild geraak het. Bulgarye se nasionale musiekinstrumente sluit die fluit ''kaval'' en die doedelsak ''gaida'' in. Die hoog gestemde Thrakiese ''gaida'' (''djura gaida'') word in die meeste landsdele gespeel, veral in die konteks van dansmusiek, terwyl die diep gestemde ''kaba gaida'' in die Rhodope-gebergte gebruik word om die dikwels treurige ballades te begelei. Ander belangrike instrumente in die tradisionele Bulgaarse volksmusiek is die langhalsluit ''tambura'', die viool ''gadulka'', die tromme ''tapan (davul)'' en ''tarambuka (darbuka)'' en die blaasinstrument ''zurna''. Bekende Bulgaarse sangers sluit onder meer Ari Lesjnikof, wat vanaf 1928 tot by hulle ontbinding in die dertigerjare as tenoor deel uitgemaak het van die gewilde Duitse sanggroep ''Comedian Harmonists'', en die operasanger Boris Christof, wat as een van die beste bassiste ter wêreld beskou word. Die Bulgaars-gebore mezzosopraan Wesselina Kassarowa tree dwarsoor die wêreld in operahuise op, terwyl Anna-Maria Ravnopolska-Dean haar as 'n internasionaal gewilde harpspeler bekwaam het. Een van die opvallende kenmerke van die Bulgaarse volksmusiek is sy ritmiese veelsydigheid. Die gebruik van oneweredige mate (soos 5/8, 7/8 en 9/8) maak dit vir musici moeilik om hierdie musiek te bemeester. Fragmente van tradisionele Bulgaarse volksmusiek word nogtans deur musici dwarsoor die wêreld in verskillende musiekstyle gebruik. === Kookkuns === [[Lêer:Banitsa borzo.jpg|duimnael|links|Banitsa, 'n pastei van geklitste eiers, wit [[kaas]] en bladerdeeg]] [[Lêer:TaratorBg.jpg|duimnael|Tarator is 'n koue sop wat onder meer van [[jogurt]] en komkommers gemaak word]] Net soos die kookkuns in ander Balkanlande word ook Bulgarye se kulinêre tradisie deur Griekse, Turkse en [[Levant]]ynse, maar ook Italiaanse, Mediterreense en Hongaarse invloede gekenmerk. Danksy die redelik warm klimaat word 'n groot verskeidenheid groentes, [[Kruid|kruie]] en vrugte verbou, wat tot die veelsydigheid van die Bulgaarse kookkuns bydra. Slaaie soos ''sopka salata'' (gemengde slaai met skaapmelkkaas) word gedurende elke maaltyd bedien, net soos die groot verskeidenheid suiwelprodukte, inheemse wyne en plaaslike alkoholiese dranke soos ''rakia'' ([[brandewyn]]), ''mastika'' (anyslikeur) en ''menta'' (pepermentlikeur). Koue en warm soppe soos ''tarator'', wat onder meer van [[komkommer]]s gemaak word, is steeds gewild. Pasteie soos ''banitsa'' of ''moessaka'' (met [[maalvleis]], [[Eier (voedsel)|eiers]], aartappels en eiervrugte), bredies soos ''gjoevetsj'' (met vleis en groente), ''piperki palneni'' (met rys en maalvleisgevulde rissies), ''sjisjtsjeta'' (stukkies vleis wat op die spit gebraai word) en ''telesjko'' (kalfsvleis met groenboontjies, [[tamatie]]s en [[sous]]) is bekende geregte. ''Podkwassa'' ([[jogurt]]) is moontlik 'n Bulgaarse uitvinding, wat net soos melk, [[kwark (suiwelproduk)|kwark]] (vars wit kaas) en kaas 'n groot rol in die plaaslike kookkuns speel. ''Ajrjan'', met water vermengde jogurt, is 'n verfrissende drank. == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronnelys == * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Bulgaria|title=Bulgaria|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|date=11 Oktober 2016|accessdate=14 Augustus 2022}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bulgaria/|title=Bulgaria|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=14 Augustus 2022}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Bulgaria|Bulgarye}} * {{en}} {{Wikivoyage|Bulgaria|Bulgarye}} * [[wikisource:Essential History of Bulgaria in Seven Pages|Essential History of Bulgaria in Seven Pages]] * [http://www.guide-bulgaria.com/ Guide to Bulgaria] * [http://www.bgimages.org/ Bulgarian Photo Album] * [http://dichev.com/panorama/bulgaria/ Bulgaria – Panoramas & QTVR] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070214020452/http://dichev.com/panorama/bulgaria/ |date=14 Februarie 2007 }} {{Lande van Europa}} {{EU-lande}} {{NAVO-lande}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Bulgarye| ]] fd03xizjiq48chtq653lbwu4xmwo9ev 0 17156 2519342 2481969 2022-08-15T11:12:21Z Rooiratel 90342 Sjabloon bygevoeg wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Helen Zille | beeld = Helen Zille - one.jpg | beeldonderskrif = Helen Zille in 2007 | geboortenaam = Otta Helene Zille | geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1951|3|9}} | geboortejaar = | geboortemaand = | geboortedag = | geboorteplek = [[Hillbrow]], [[Johannesburg]], [[Suid-Afrika]] | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Party]]→[[Demokratiese Alliansie]] | orde = Voorsitter van die Federale Raad van die Demokratiese Alliansie | termynaanvang = [[20 Oktober]] [[2019]] | termyneinde = | vise = [[Natasha Mazzone]]<br />[[Thomas Walters]] | voorganger = [[James Selfe]] | opvolger = | orde2 = Premier van die [[Wes-Kaap]] | termynaanvang2 = [[6 Mei]] [[2009]] | termyneinde2 = [[22 Mei]] [[2019]] | voorganger2 = [[Lynne Brown]] | opvolger2 = [[Alan Winde]] | orde3 = Leier van die [[Demokratiese Alliansie]] | termynaanvang3 = [[6 Mei]] [[2007]] | termyneinde3 = [[10 Mei]] [[2015]] | voorganger3 = [[Tony Leon]] | opvolger3 = [[Mmusi Maimane]] | orde4 = Burgemeester van [[Kaapstad]] | termynaanvang4 = [[15 Maart]] [[2006]] | termyneinde4 = [[30 April]] [[2009]] | voorganger4 = [[Nomaindia Mfeketo]] | opvolger4 = [[Grant Haskin]] (waarnemend)<br />[[Dan Plato]] | orde5 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] | termynaanvang5 = [[14 April]] [[2004]] | termyneinde5 = [[15 Maart]] [[2006]] | voorganger5 = | opvolger5 = | orde6 = Lid van die Wes-Kaapse provinsiale parlement | termynaanvang6 = [[6 Mei]] [[2009]] | termyneinde6 = [[7 Mei]] [[2019]] | voorganger6 = | opvolger6 = | orde7 = | termynaanvang7 = [[15 Junie]] [[1999]] | termyneinde7 = [[13 April]] [[2004]] | voorganger7 = | opvolger7 = | eggenoot = Johann Maree (sedert 1982) | kinders = Paul, Thomas | alma_mater = [[Universiteit van die Witwatersrand]] | religie = [[Verenigde Presbiteriaanse Kerk in Suid-Afrika|Verenigde Presbiteriaanse Kerk]] | handtekening = | militer = | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''Otta Helene "Helen" Zille''' (gebore op [[9 Maart]] [[1951]] in [[Johannesburg]]) is die Voorsitter van die Federale Raad van die [[Demokratiese Alliansie]] sedert [[20 Oktober]] [[2019]]. Sy was voorheen premier van die [[Wes-Kaap]] (2009–2019), [[burgemeester]] van [[Kaapstad]] (2006–2009) en is die voormalige leier van die [[Demokratiese Alliansie]] (2007–2015). Sy praat [[Engels]], [[Afrikaans]], [[Xhosa]] en [[Duits]],<ref>{{cite web |url=http://www.whoswhosa.co.za/Pages/profilefull.aspx?IndID=3528 |title=Helen Zille biografie |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090802172056/http://www.whoswhosa.co.za/Pages/profilefull.aspx?IndID=3528 |archive-date= 2 Augustus 2009 |url-status=dead |df=dmy-all |access-date= 9 Februarie 2017 }}</ref> en is van gedeeltelike [[Jode|Joodse]] afkoms.<ref>[https://www.sajr.co.za/news-and-articles/2016/11/23/zille-s-jewish-roots-strike-a-poignant-note-at-book-launch Zille’s Jewish roots strike a poignant note at book launch] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191029150239/https://www.sajr.co.za/news-and-articles/2016/11/23/zille-s-jewish-roots-strike-a-poignant-note-at-book-launch |date=29 Oktober 2019 }}, South African Jewish Report, 23 November 2016</ref> == Vroeë lewe en loopbaan == [[Lêer:Helen Zille, 2009 World Economic Forum on Africa-1.jpg|duimnael|links|Helen Zille tydens die [[Wêreld- Ekonomiese Forum]] in 2009.]] Nadat sy 'n [[BA-graad]] by die [[Universiteit van die Witwatersrand]] in [[Johannesburg]] behaal het, het sy haar loopbaan as politieke verslaggewer van die Rand Daily Mail begin. In dié rol het sy bekendheid verwerf met die oopvlek van die omstandighede waaronder [[Steve Biko]] in polisieaanhouding te sterwe gekom het.<ref name="IOL">[[IOL]] [http://www.int.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=13&art_id=vn20050522101210714C676014 Education plan puts quality schools on edge]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, besoek op 18 Maart 2007</ref> Helen Zille was vantevore 'n lid van die anti-[[apartheid]]beweging genaamd ''[[Black Sash]]'', die [[End Conscription Campaign]], en die South Africa Beyond Apartheid Project en die Kaapstad Vredeskomitee. Sy het ook getuienis ingesamel vir die [[Goldstone Kommissie]] wat pogings ondersoek het om die Wes-Kaap voor die verkiesing in [[1994]] te destabiliseer. Sy het die posisie van hoof van openbare betrekkinge van die [[Universiteit van Kaapstad]] beklee. As hoof van die beheerliggaam van die [[Grove Primary School (Suid-Afrika)|Grove Primary School]] het sy in [[1997]] suksesvol 'n regeringsbeleid betwis wat beheerliggame se magte om personeel aan te stel sou inkort.<ref>[http://www.dispatch.co.za/1997/10/16/page%2019n.htm Redeploying teachers set for revival] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090111181718/http://www.dispatch.co.za/1997/10/16/page%2019n.htm |date=11 Januarie 2009 }}, besoek op 18 Maart 2007</ref> Sy was Lid van die Uitvoerende Raad vir Onderwys in die [[Wes-Kaap]]se provinsiale regering en het daarna 'n DA-parlementslid geword. In die DA het sy die posisie van onder-federale voorsitter beklee en was sy die nasionale woordvoerder vir onderwys. Sy was 'n finalis in die Suid-Afrikaanse vrou van die jaar toekenning in 2003.<ref>[http://www.southafrica.info/women/womanoftheyear03.htm Woman of the Year 2003 finalists] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303184807/http://www.southafrica.info/women/womanoftheyear03.htm |date= 3 Maart 2016 }}, besoek op 18 Maart 2007</ref> == Burgemeesterskap == [[Lêer:Helen Zille verkiesing 2009.jpg|duimnael|links|upright|Helen Zille en 'n onbekende ondersteuner in die [[Weskus-distriksmunisipaliteit|Weskusstreek]] tydens die veldtog vir die verkiesing van 2009.]] Zille het van meet af fel opposisie en konfrontasie van die [[ANC]] moes verduur nadat sy in [[2006]] deur 'n koalisie tot Burgemeester verkies is. In September 2006 het die provinsiale lid van die uitvoerende raad (LUR) Richard Dyanti, aangekondig dat hy beplan om die stad se politieke stelsel te verander. Dyanti wou 'n stelsel van 'n uitvoerende komitee afdwing wat die stelsel van die burgemeesterkomitee sou vervang. Die skuif sou daartoe lei dat Zille van haar burgemeesterlike magte ontneem sou word, en haar rol sou tot 'n seremoniële rol verswak word. Dit sou die ANC en die [[Onafhanklike Demokrate]] (OD) in staat stel om 'n effektiewe meerderheid te vestig aangesien die partye saam 6 van die 10 setels op die komitee sou hê. Zille het gedreig om die saak na die Grondwetlike Hof te neem. Die saak is op die ou end besleg, nadat Zille ooreengekom het om aan die ANC addisionele sub-komitees toe te ken in gebiede wat die party beheer het. 'n Verdere krisis het ontstaan toe die African Muslim Party (AMP) deur Zille gevra is om uit die koalisie te bedank, nadat AMP-lid [[Badih Chaaban]] in die geheim samesprekings met die ANC gevoer het en Zille nie wou toegee tot eise vir 'n onderburgemeesterpos vir die AMP nie. Zille het die krisis egter afgeweer deur 'n ooreenkoms met die OD aan te gaan waarvolgens die party by die koalisie sou aansluit en OD-lid Charlotte Williams onderburgemeester geword het.<ref>[[IOL]] [http://www.iol.co.za/index.php?click_id=13&set_id=1&art_id=vn20070119114848902C948838 First things first for deputy mayor]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, besoek op 18 Maart 2007</ref> == DA-leierskapsverkiesing == [[Lêer:DA 2011 Election Poster.jpg|duimnael|links|upright|DA-verkiesingsplakkaat van 2011 wat [[Patricia de Lille]], Helen Zille en [[Lindiwe Mazibuko]] uitbeeld.]] Op Sondag, [[6 Mei]] [[2007]], word Zille verkies tot die nuwe leier van die [[Demokratiese Alliansie]]. Op [[15 Maart]] het sy aangekondig dat sy nie van plan is om afstand te doen van die burgemeesterspos indien sy suksesvol is nie. In die aankondiging het sy praktiese reëlings voorgestel om beide ampte suksesvol te bedryf en ook daarop gewys dat alle Suid-Afrikaanse staatshoofde in die geskiedenis beide hulle partyleierskapsrol en uitvoerende rol tegelykertyd vervul het en dat die [[Frankryk|Franse]] president [[Jacques Chirac]] tegelykertyd burgemeester van [[Parys]] en partyleier was. Die leier van die [[Onafhanklike Demokrate]] in [[Kaapstad]] het in die openbaar aangekondig dat die party haar in dié onderneming steun. Zille het twee sake aangedui as die grootste uitdagings, naamlik om die party se tradisionele steunbasis te behou asook die uitbou van swart steun.<ref>[[Beeld]] [http://www.news24.com/Beeld/Suid-Afrika/0,,3-975_2084384,00.html Zille wil DA-leierskap hê]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, besoek op 18 Maart 2007</ref> Sy het op [[10 Mei]] [[2015]] uitgetree as leier van die DA en is deur [[Mmusi Maimane]] opgevolg. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bibliografie == * {{en}} Zille, Helen (Oktober 2016). ''Not Without a Fight''. Penguin Books. ISBN 978-1-77609-042-6 == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} * {{en}} [http://www.helenzille.co.za/ Amptelike webwerf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071118155732/http://www.helenzille.co.za/ |date=18 November 2007 }} {{beginboks}} {{opvolgboks|titel=Voorsitter van die Federale Raad, [[Demokratiese Alliansie]]|voor=[[James Selfe]]|na=Ampsbekleër|jare=[[20 Oktober]] [[2019]]–}} {{opvolgboks|titel=Premier van die [[Wes-Kaap]]|voor=[[Lynne Brown]]|na=[[Alan Winde]]|jare=[[6 Mei]] [[2009]]–[[22 Mei]] [[2019]]}} {{opvolgboks|titel=Leier van die [[Demokratiese Alliansie]]|voor=[[Tony Leon]]|na=[[Mmusi Maimane]]|jare=[[6 Mei]] [[2007]]–[[10 Mei]] [[2015]]}} {{opvolgboks|titel=[[Burgemeester|Uitvoerende burgemeester]] van [[Kaapstad]]|voor=[[Nomaindia Mfeketo]]|na=[[Dan Plato]]|jare=[[15 Maart]] [[2006]]–[[30 April]] [[2009]]}} {{eindboks}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Zille, Helen}} [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] [[Kategorie:Boerejode]] [[Kategorie:Geboortes in 1951]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Afrikaners]] o1bfwdqsd7phogyjmupz9p5xbt82f1q 0 17944 2519178 2504501 2022-08-14T13:05:53Z Elysant 143736 /* Wenners */ wikitext text/x-wiki [[Lêer:Melinda Bam.jpg|duimnael|Mej. Suid-Afrika 2011, [[Melinda Bam]]]] [[Lêer:Miss South Africa Nicole Flint.jpg|duimnael|Mej. Suid-Afrika 2009, [[Nicole Flint]]]] [[Lêer:Miss South Africa 08 Tansey Coetzee.jpg|duimnael|Mej. Suid-Afrika 2007, [[Tansey Coetzee]]]] [[Lêer:Miss SA 2006.jpg|duimnael|Mej. Suid-Afrika 2006, [[Megan Coleman]], saam met Mej. Tiener Suid-Afrika 2006]] [[Lêer:Miss SA 2005.jpg|duimnael|Mej. Suid-Afrika 2005, [[Nokuthula Sithole]]]] [[Lêer:Jo-Ann Strauss.jpg|duimnael|Mej. Suid-Afrika 2000, [[Jo-Ann Strauss]]]] '''Mejuffrou Suid-Afrika''', gewoonlik geskryf '''Mej. Suid-Afrika''', is die titel van die wenner van ’n landwye skoonheidskompetisie vir ongetroude [[vrou]]e in [[Suid-Afrika]]. Die titelhouer verteenwoordig die land later by die Mej. Wêreld- en Mej. Heelal-kompetisie. Sy is ook verantwoordelik vir bemarkings- en gemeenskapswerk. == Geskiedenis == Die eerste Mej. Suid-Afrika was Catherine Higgins, in 1952. Van 1975 tot 1981 is twee wenners gekies, ’n Mej. Suid-Afrika en ’n '''Mej. RSA'''. Daniela di Paolo was die laaste Mej RSA in 1981. In 1982 en weer 1984 kies [[Sunday Times]] hulle eie Mej SA na 'n uitval met [[Rapport]] wat die oorspronklike regte vir Mej SA van [[Dagbreek (Sondagkoerant)|Dagbreek-]] en [[Landstem]]-koerante geërf het. Twee vroue het tot 1981 afsonderlik aan Mej. Wêreld en Mej. Heelal deelgeneem. Die kies van Mej. Suid-Afrika het ’n politieke kleurtjie gehad, veral in die 1970's, toe ’n swart '''Mej. Afrika-Suid''' ook gekies is om aan Mej. Wêreld deel te neem. == Wenners == Die lys van wenners van dié skoonheidskompetisie is as volg: * 2022: [[Ndavi Nokeri]] * 2021: [[Lalela Mswane]] * 2020: [[Shudufhadzo Musida]] * 2019: [[Zozibini Tunzi]] * 2018: [[Tamaryn Green]] * 2017: [[Demi-Leigh Nel-Peters]] * 2016: [[Ntando Kunene]] * 2015: [[Liesl Laurie]] * 2014: [[Rolene Strauss]] * 2013: Nie plaasgevind * 2012: [[Marilyn Ramos]] * 2011: [[Melinda Bam]] * 2010: [[Bokang Montjane]] * 2009: [[Nicole Flint]] * 2008: [[Tatum Keshwar]] * 2007: [[Tansey Coetzee]] * 2006: [[Megan Coleman]] * 2005: [[Nokuthula Sithole|Thuli Sithole]] * 2004: [[Claudia Henkel]] * 2003: [[Joan Ramagoshi]] * 2002: [[Cindy Nell]] * 2001: [[Vanessa Carreira]] * 2000: [[Jo-Ann Strauss]] * 1999: [[Heather Hamilton]] * 1998: [[Sonia Raciti]] * 1997: [[Kerishnie Naicker]] * 1996: [[Peggy-Sue Khumalo]] * 1995: [[Bernalee Daniel]] * 1994: [[Basetsane Makgalamele]] * 1993: [[Jacqui Mofokeng]] * 1992: [[Amy Kleinhans]] * 1991: [[Diana Tilden-Davis]] * 1990: [[Suzette van der Merwe]] * 1989: [[Michelle Bruce]] * 1988: [[Janine Botbyl]] * 1987: [[Wilma van der Bijl]] * 1986: [[Sandy McCormack]] * 1985: [[Andrea Stelzer]] * 1984: [[Lorna Potgieter]] (Sunday Times) * 1984: [[Letitia Snyman]]<ref name="RAPPORT_TYDSKRIF_1984" /> * 1983: [[Leanne Hosking]] * 1982: Sandra de Meyer (Sunday Times) * 1982: [[Odette Scrooby]] * 1981: [[Linda Phillips]] * 1981: [[Daniela Di Paolo]] (Mej. RSA) * 1980: [[Sandy McCrystal]] * 1980: [[Jenny Kay]] (Mej. RSA) * 1979: [[Karen Sickle]] * 1979: [[Veronica Wilson]] (Mej. RSA) * 1978: [[Yolanda Kloppers]] * 1978: [[Margaret Gardiner]] (Mej. RSA) * 1977: [[Vanessa Wannenburg]] * 1977: [[Glynis Dorothea Fester]] (Mej. RSA) * 1976: [[Lynne Massyn]] * 1976: [[Cynthia Claasen]] (Mej. RSA) * 1976: [[Lydia Johnson]] (Mej. Afrika-Suid) * 1975: [[Vera Johns]] * 1975: [[Gail Anthony]] (Mej. RSA) * 1975: [[Veronica Motsepe]] (Mej. Afrika-Suid) * 1974: [[Anneline Kriel]] * 1974: [[Evelyn Williams]] (Mej. Afrika-Suid) * 1973: [[Shelly Latham]] * 1973: [[Ellen Peters]] (Mej. Afrika-Suid) * 1972: [[Stephanie Reynecke]] * 1972: [[Cynthia Shange]] (Mej. Afrika-Suid) * 1971: [[Monica Fairall]] * 1971: [[Gail Ryan]] (Mej. Afrika-Suid) * 1970: [[Jillian Jessup]] * 1970: [[Pearl Jansen]] (Mej. Afrika-Suid) * 1969: [[Linda Colett]] * 1968: [[Mitzi Stander]] * 1967: [[Disa Duivenstein]] * 1966: [[Joan Carter]] * 1965: [[Carol Davis]] * 1964: [[Vedra Karamitas]] * 1963: [[Louise Crous]] * 1962: [[Yvonne Ficker]] * 1961: [[Yvonne Hulley]] * 1960: [[Denise Muir]] * 1959: [[Moya Meaker]] * 1958: [[Penny Coelen]] * 1957: [[Adele Kruger]] * 1956: [[Norma Vorster]] * 1955: Geen kompetisie nie * 1954: Geen kompetisie nie * 1953: [[Ingrid Mills]] * 1952: [[Catherine Edwina Higgins]] == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="RAPPORT_TYDSKRIF_1984">https://www.bidorbuy.co.za/item/184356749/RAPPORT_TYDSKRIF_27_OKT_1985_MEJ_S_A_LETITIA_SNYMAN.html</ref> }} == Eksterne skakels == * [http://www.misssa.co.za/ Mej. Suid-Afrika se amptelike webtuiste] * {{Commonskat-inlyn|Miss South Africa}} [[Kategorie:Mejuffrou Suid-Afrika| ]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse lyste]] [[Kategorie:Lyste van skoonheidskompetisies]] kf5t8ji8j06qjnzq9oojq3qsty6rprj 10 20288 2519254 1596316 2022-08-15T02:02:57Z Rkt2312 106586 wikitext text/x-wiki {| class="layouttemplate licensetpl" cellspacing="8" cellpadding="0" style="width:80%; clear:both; margin:0.5em auto; background-color:#f7f8ff; border:2px solid #8888aa;" | [[Lêer:PD-icon.svg|64px|Public domain]] | ''Hierdie werk is in die '''[[publieke domein]]''' omdat dit die werk van die van die Federale Regering van die Verenigde State van Amerika is, onder die terme van [http://www.law.cornell.edu/uscode/html/uscode17/usc_sec_17_00000105----000-.html ''17 U.S.C. §&nbsp;105'']. (Sien "[[kopiereg]]".) '''''N.B.: Dit is slegs van toepassing op werke deur die Federale Regering en nie die werke van enige individuele deelstate, gebiedsdele, gemenebeste, distrikte, subdivisies of munisipaliteite nie. ''''' <div style="display:none;"> <span class="licensetpl_short">PD</span> <span class="licensetpl_long">Public domain</span> <span class="licensetpl_link_req">false</span> <span class="licensetpl_attr_req">false</span> </div> | [[Lêer:Great Seal of the United States (obverse).svg|64px|regs]] |}<noinclude> [[Kategorie:Beeldsjablone]] </noinclude> <includeonly> [[Kategorie:Beelde in die publieke domein]] </includeonly> i4ix73hnjgv5jk11zdtksle3xnbf33b 0 24622 2519253 2444537 2022-08-15T00:34:13Z 777sms 20344 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:A300B6v1.0.png]] → [[File:Airbus A300B6 v1.0.png]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · To conform to WikiProject Aircraft naming conventions/standardize the file names of images in the [[c::Category:Aircraft 3-views|aircraft 3-views category]]. wikitext text/x-wiki {{Infoboks-Vliegtuig |naam= [[Airbus]] A300 |subsjabloon={{Airbus-vliegtuig}} |beeld=Beeld:Airbus A300B4-603 of Lufthansa (D-AIAS).jpg |byskrif=[[Lufthansa]] A300B4-600 |tipe=Passasiersvliegtuig |vervaardiger=EADS (Airbus S.A.S.) |vervaardigers= |ontwerper= |eerste vlug=28 Oktober [[1972]] |bekendstelling=[[30 Mei]] [[1974]] deur [[Air France]] |vrygestel= |onttrek= |status= |hoofgebruiker=[[UPS Airlines|United Parcel Service]] (52) |meer gebruikers=[[FedEx Express|FedEx]] (49) <br /> [[American Airlines]] (34) <br /> [[Japan Airlines]] (22) |aantal gebou=561 |programkoste= |eenheidskoste= |ontwikkel van= |variante met eie artikels=[[Airbus Beluga|A300-600ST Beluga]]<br />[[Airbus A310]] }} [[Lêer:Airbus A300B6 v1.0.png|duimnael|links|450px|Geometriese sketse van die A300-B6]] Die '''Airbus A300''' is 'n kort- tot mediumreikafstand wyerompvliegtuig. Die vliegtuig wat in [[1972]] vrygestel is, was die eerste tweemotorige wyerompvliegtuig ter wêreld en die eerste vliegtuig wat deur die [[Airbus]]-konsortium van [[Europa|Europese]] maatskappye, wat nou ten volle deur [[EADS]] besit word, geskep is. Die A300 (saam met die [[Airbus A310|A310]]) se produksie het in Julie [[2007]] tot 'n einde gekom. In 2020 word daar nog 209 A300s wêreldwyd gebruik, meestal as vragvliegtuie vir maatskappye soos [[United Parcel Service]], [[FedEx Express]] en [[DHL]]<ref>https://www.airfleets.net/exploit/production-a300-20.htm</ref>. Vragvliegtuigverkope sal in die toekoms die nuwe [[Airbus A330|A330-200F]]-afstammeling behels.<ref name=fi_20060314>{{cite web | url = http://www.flightglobal.com/Articles/2006/03/14/Navigation/177/205407/Airbus+aims+to+fill+freighter+void+with+A330+derivative.html | title = Airbus aims to fill freighter void with A330 derivative | publisher = Flight International | date = 14 Maart 2006 }}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Nege Airbus A300- vliegtuie is deur die [[Suid-Afrikaanse Lugdiens]] gebruik tussen 1976 en 2001<ref>http://www.saamuseum.co.za/saa-aircraft-photographs.html</ref>. {{clear}} [[Lêer:Airbus A300-600R (Japan Airlines) JA011D 092.jpg|duimnael|regs|260px|'n [[Japan Airlines]] A300-600R]] == Tydlyn: Airbus A3xx-reeks == {{Tabel tydlyn Airbus A3xx-serie}} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Airbus]] [[Kategorie:Passasiersvliegtuie]] ryd1gch2tkjiew3q0x96kff6rixypvn 3 28416 2519223 2516562 2022-08-14T19:33:11Z SpesBona 2720 /* Bonobo */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="float:right;" width=140px | |- !align="center"|[[Lêer:Dresser.svg|140px|Archive]]<br/>Argiewe: ---- |- | *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2008|Argief 2008]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2009|Argief 2009]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2010|Argief 2010]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2011|Argief 2011]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2012|Argief 2012]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2013|Argief 2013]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2014|Argief 2014]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2015|Argief 2015]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2016|Argief 2016]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2017|Argief 2017]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2018|Argief 2018]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2019|Argief 2019]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2020|Argief 2020]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2021|Argief 2021]] |} {{The Rosetta Barnstar|1=Omdat ek so vertaal en vertaal en vertaal :)}} == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:10, 4 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 --> == Kategoriee soos Normdata met 34 elemente‏‎ == {{ping|Burgert Behr }}, Kategorieë soos ''Normdata met 34 elemente'' kan ek seker maar skep? Myns insiens het dit niks met alarm of foute te doen nie maar staaf maar net 'n feit. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:55, 13 Januarie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ja, ek dink ook so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:58, 13 Januarie 2022 (UTC) == [[Moord op die Romanofs]] == {{Gebruikervoorblad|Moord op die Romanofs}} Baie dankie vir dié interessante voorbladartikel omtrent 'n belangrike onderwerp. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 30 Januarie 2022 (UTC) [[Lêer:Editor_-_bufonite_star.jpg|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Master_Editor III (or Most Plusquamperfect Looshpah Laureate)|Meesterredakteur III]]<br />(14 jaar, 59 200+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012</small>]] == [[Harry Bolus]] == {{ping|Burgert_Behr}} Help asb met die volgende vertaling: ''Active in scientific circles, he was a Fellow of the Linnean Society, member and president of the South African Philosophical Society (later the Royal Society of South Africa), the SA Medal and Grant by the SA Association for the Advancement of Science and an honorary D.Sc. from the University of the Cape of Good Hope.'' uit bogenoemde. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 8 Februarie 2022 (UTC) == Uitgestorwe spesies... == Dag Burgert! Sien [[Pterygodium newdigateae]]. Is dit moontlik om die balkie wat Uitgestorwe wys se agtergrond rooi te maak en as dit CR (Krities) status is, oranje te maak? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:24, 11 Februarie 2022 (UTC) :Jammer, ek het dit jare der jare gelede gedoen en weet nie meer hoe om dit te verander nie. Die kleure is op al die Wikipedias dieselfde. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:38, 12 Februarie 2022 (UTC) ::Ouderdom... Met wie praat ek... == [[James Webb-ruimteteleskoop]] == {{Gebruikervoorblad|James Webb-ruimteteleskoop}} Baie dankie vir dié nuutste en interessante ruimte-artikel op ons voorblad. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:36, 20 Februarie 2022 (UTC) :Geluk, dit is 'n ongelooflike artikel! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:18, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie, julle. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:25, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Wat Phra Kaew]] == {{Gebruikervoorblad|Wat Phra Kaew}} :Dié mooi voorbladartikel herinner my aan die baie goeie artikels [[Boeddhisme]] en [[Khmer-ryk]], albei ook uit jou pen. Baie dankie! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 27 Februarie 2022 (UTC) :Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 04:43, 28 Februarie 2022 (UTC) == Overharvesting is causing declines in population... == Burgert, ek sukkel om die stukke mooi te vertaal. Ooroes? Te veel plante gepluk, Te veel versamel... Jou gedagte asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:21, 28 Februarie 2022 (UTC) :Oorverwerking, sou ek sê. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:29, 28 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Burgert Behr}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:38, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Vlad Dracula]] == {{Gebruikervoorblad|Vlad Dracula}} Baie geluk met dié jongste voorbladartikel oor 'n interessante onderwerp! :) (ek mis net die kassie uit die Engelse artikel.) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 13 Maart 2022 (UTC) == Centurion (tenk) == Burgert, hoe sou jy die volgende vertaal het: ''Centurion Pilot Vehicles''. Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Centurion_(tank)#Centurion_tank_timeline Engels]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:27, 14 Maart 2022 (UTC) :Pharos sê voorrytuig, voorryer. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:38, 14 Maart 2022 (UTC) == Rear admiral = skout-admiraal == {{ping|Burgert_Behr}}, help asb! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:53, 28 Maart 2022 (UTC) : Ek dink dis Skout-admiraal. Sien [[:en:Naval_officer_ranks#Flag_officers]]. Groete.[[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 21:13, 28 Maart 2022 (UTC) ::Dit is skout-admiraal, ja. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:04, 29 Maart 2022 (UTC) :::Dankie vir julle hulp, dit word waardeer! Ek kon nie dadelik op die regte woord kom nie, die Google-vertaler was stout en het dit agteradmiraal gemaak!! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:43, 29 Maart 2022 (UTC) == [[Senuweestelsel]] == {{Gebruikervoorblad|Senuweestelsel}} Baie geluk met dié nuutste en interessante voorbladartikel. Dit is amptelik ons 500ste voorbladartikel. Wat 'n mylpaal! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 April 2022 (UTC) == Valerii Zaluzhnyy == Burgert, hoe sou die Oekraïniese naam Valerii Fedorovych Zaluzhnyi vertaal kan word? Dankie [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:01, 11 April 2022 (UTC) {{ping|Sobaka}} Waleri Fedorowitsj Zaloezjni. (Jammer ek is 'n bietjie laat.) [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:31, 15 April 2022 (UTC) {{ping|Burgert Behr}} Baie dankie, geen probleem nie. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 13:34, 15 April 2022 (UTC) == [[Ranger 6]] == {{ping|Burgert_Behr}}, uit die Engelse weergawe, die volgende sin: ''Propulsion for the mid-course trajectory correction was provided by a 224 N thrust monopropellant hydrazine engine with four jet-vane vector control.'' : Gee asb. vir my jou weergawe van die vertaling. Ek sukkel met die jet-vane. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 13 April 2022 (UTC) ::Ook, is ''attitude control'' posisie beheer? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 13 April 2022 (UTC) == [[Swastika]] == {{Gebruikervoorblad|Swastika}} Baie dankie vir dié belangrike en interessante voorbladartikel! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 17 April 2022 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello Burgert Behr, When you have time, could you take a look at the English article: [[en: Stefania Turkewich]]? Stefania was the first woman composer of classical music in Ukraine. Could you give the article a start in the Afrikaans language Wikipedia with an introductory sentence or paragraph for the «CEE Spring 2022» Wikipedia project? Thank you. [[Gebruiker:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Gebruikerbespreking:Nicola Mitchell|kontak]]) 22:15, 20 April 2022 (UTC) == [[Plafon van die Sixtynse kapel]] == {{Gebruikervoorblad|Plafon van die Sixtynse kapel}} Baie dankie vir dié kunssinnige artikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 1 Mei 2022 (UTC) :* {{ondersteun}} Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:49, 2 Mei 2022 (UTC) == The Rosetta Barnstar == Baie geluk met jou toekenning! Jy verdien dit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:23, 3 Mei 2022 (UTC) == Booster... == Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Ranger_6 Ranger 6 in Engels]. Hoe sal ons verwys na die ''booster'' vuurpyl in Afrikaans? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:39, 15 Mei 2022 (UTC) :Aanjaagvuurpyl, volgens die Sterrekundewoordeboek. Ek het ook al aanjaervuurpyl gesien. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 17:44, 15 Mei 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:58, 15 Mei 2022 (UTC) == Gerbils == Ek kom die woord teë in [[Muridae]], ken jy dit? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:29, 15 Mei 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} 1 nagmuis, springhaasmuis; 2 woestynmuis == [[Maori-kultuur]] == {{Gebruikervoorblad|Maori-kultuur}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Nieu-Seeland of Aotearoa is altyd interessant. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 15 Mei 2022 (UTC) :Weereens geluk Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 15 Mei 2022 (UTC) == Die vuurpyl dinge... == Ek kou klippe met die Rangers... Wanneer die eerste fase van vuurpyl klaar is en ontkoppel, hoe word daarna verwys? Skei, ontkoppel... Na moeite vind ek uit redundancy is oortolligheid. So leer mens! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:38, 18 Mei 2022 (UTC) :Ek dink nie iets kan vanself ontkoppel nie; iemand moet dit ontkoppel. Ek sou dus eerder reken afskei. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:03, 18 Mei 2022 (UTC) == [[Antieke Hawaii]] == {{Gebruikervoorblad|Antieke Hawaii}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Ook Hawaii is natuurlik baie interessant! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 22 Mei 2022 (UTC) == Alpha Centauri korreksie benodig == Hi Burgert, kyk asb by [[Alpha Centauri]] se inligtingskas. Die fotobyskrif sê daar Proxima is met 'n rooi sirkel aangedui, maar dit is "missing"! Ek vermoed dit het gebeur nadat KabouterBot in 2020 met die rooi sirkels gepeuter het ;) Ons slaan hier in Maletswai al weer zero in die nag. Groete, geniet jou naweek! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:15, 28 Mei 2022 (UTC) :Haai, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal]], die sirkel is daar, want dis deel van die foto. Dit is net baie klein en 'n mens moet die foto vergroot om dit te kan sien. :Sterkte met die bibberweer! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:20, 28 Mei 2022 (UTC) ::O, dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:37, 28 Mei 2022 (UTC) == Help asb! == {{ping|Burgert_Behr}}, uit die volgende: ''The Atlas-Agena was an American expendable launch system derived from the SM-65 Atlas missile.'' hoe sal jy die ''expendable launch system'' vertaal? Ek dink meer daaraan om dit eerder iets soos 'n ''eenmalige bruikbare lanseer stelsel'' te noem. Sekerlik nie weg gooibaar nie. Sjoe, die vuurpyl dinge word nou tegnies! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:46, 29 Mei 2022 (UTC) :Ek het iets uit die [[Saturn V]] artikel gekry. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:19, 29 Mei 2022 (UTC) ::Eenmalige lanseerstelsel of lanseringstelsel klink goed. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:59, 30 Mei 2022 (UTC) == [[Université Paris-Panthéon-Assas]] == {{ping|Burgert_Behr}}, kan hierdie Franse Universiteits name nie na Afrikaans getranskribeer word nie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:53, 30 Mei 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek sien ander Wikipedias maak dit "Universiteit Panthéon-Assas". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:56, 30 Mei 2022 (UTC) ::{{ping|Burgert_Behr}},dankie, so gedog! Help asb hier, dan moet al die ander ook gedoen word. Bevestig net al die name asb. dan gaan hier 'n geskuiwery plaasvind! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:25, 30 Mei 2022 (UTC) == Ranger 7 == {{ping|Burgert Behr}}, meneer - ek het hulp nodig: ''The spacecraft encountered the lunar surface in direct motion along a hyperbolic trajectory, with an incoming asymptotic direction at an angle of -5.57 degrees from the lunar equator. The orbit plane was inclined 26.84 degrees to the lunar equator. '' Hoef seker nie meer te sê nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 3 Junie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Dis die beste wat ek kan doen (dis hoekom ek nie ruimtetuie vertaal nie): Die ruimtetuig het die maanoppervlak direk met 'n hiperboliese baan langs getref, met 'n inkomende asimptotiese rigting teen 'n hoek van -5,57 grade met die maanewenaar. Die wentelvlak het 'n helling van 26,84 grade met die maanewenaar gehad. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:36, 4 Junie 2022 (UTC) == [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] == {{Gebruikervoorblad|Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk}} Baie geluk met dié nuwe voorbladster! Dis net betyds op ons voorblad en pas ook lekker by [[Victoria van die Verenigde Koninkryk]]. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 5 Junie 2022 (UTC) :Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:35, 5 Junie 2022 (UTC) == [[Russies-Japannese Oorlog]] == {{Gebruikervoorblad|Russies-Japannese Oorlog}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel. Dis nogal interessant hoe aktueel politieke konflikte soos dié rondom die [[Koerile]] is. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 12 Junie 2022 (UTC) :Geluk Winston! Ek het 'n nuwe saadjie vir [[Eerste Chinees-Japannese Oorlog]] geskep, sodat dit nie meer rooi vertoon op die voorblad nie. :Dit kan asb. verder uitgebrei word. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:08, 13 Junie 2022 (UTC) == [[Proxima Centauri]] == {{Gebruikervoorblad|Proxima Centauri}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Ek dink maar [[Alpha Centauri]] is ook slaggereed vir voorbladstatus? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 19 Junie 2022 (UTC) :Hy is, ja. Ek het net so 'n bietjie aangehang sodat hy nie te gou op Proxima volg nie. Ek sit hom op. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:14, 24 Junie 2022 (UTC) == Oom Koerantman... == {{ping|Burgert Behr}}, ek sukkel met die laaste gedeelte van die sin: ''Test objectives for this flight were concerned with the ability of the spacecraft to withstand reentry under the temperature-critical abort conditions and with the capability of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Wat de joos word bedoel met ''...of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Maak geen tegniese sin nie. Ek is oop vir enige idees... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:38, 24 Junie 2022 (UTC) :Skuus, dit kom uit [[Mercury-Atlas 2]]. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:40, 24 Junie 2022 (UTC) ::Gits, nee, die oom het nie 'n idee nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:04, 24 Junie 2022 (UTC) == Koppeltekens == Hi Burgert, is daai koppeltekens (soos by Kamdeboo- Nasionale Park) nou die nuwe riglyn van die AWS/Taalkommissie? Asof ons nie genoeg ander werk het nie! Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:47, 8 Julie 2022 (UTC) :Dit is die tradisionele spelling van die plekke en sluit aan by die ander spellings met 'n koppelteken. Daar was 'n tyd toe die afstandskoppel nie meer gebruik is nie, maar dit is al 'n rukkie weer terug. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 21:52, 8 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! Ek werk maar laatsnags hier, dan is die netwerk vinniger. Bedags het ons te veel beurtkrag! ::Hoop nie jy gee om as ek jou artikels proeflees vir klein tikfoute nie, soos Bonobo? [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:58, 8 Julie 2022 (UTC) :::Nee, glad nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] == [[Legendariese Sweedse konings]] == {{Gebruikervoorblad|Legendariese Sweedse konings}} Sjoe, 'n baie interessante en goeie artikel waaroor min taalweergawes beskik! :) Ek het dit maar onder geskiedenis sorteer, ek hoop dis reg. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 Julie 2022 (UTC) :Reg so, dankie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:28, 22 Julie 2022 (UTC) ::Geluk Burgert! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 10 Julie 2022 (UTC) == [[Alpha Centauri]] == {{Gebruikervoorblad|Alpha Centauri}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Dit lyk nou baie mooi saam met [[Proxima Centauri]] daar! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 24 Julie 2022 (UTC) : Geluk en dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:49, 24 Julie 2022 (UTC) == Met die maan gepla... == {{ping|Burgert_Behr}}, terwyl ek so tussen die ruimtetuie en flora wipplank ry, hier is dalk iets wat sal geniet om te vertaal: [https://en.wikipedia.org/wiki/Topography_of_the_Moon Topography of the Moon]. Kan jy dalk op jou lys sit asb! Dan kan ons ook die woord Selenografie gebruik! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:54, 29 Julie 2022 (UTC) :Maak so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:18, 29 Julie 2022 (UTC) == Neanderdaller == Hier is iets verkeerd:{{Verwysings|25em|verwysings= Loer asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:54, 31 Julie 2022 (UTC) :Dis reg so. Wat is fout? [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:57, 31 Julie 2022 (UTC) ::Die speelgoed van Frank wys dit as 'n fout: [https://checkwiki.toolforge.org/checkwiki.cgi?project=afwiki&view=only&id=43&offset=0&limit=50&orderby=&sort=] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:20, 31 Julie 2022 (UTC) :::Frank se speelgoed wys baie goed as 'n fout. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 12:21, 31 Julie 2022 (UTC) == [[Oorsprong van voëls]] == {{Gebruikervoorblad|Oorsprong van voëls}} Sedert sekere dokumentêre rolprente sien ek in voëls klein dinosourusse. Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 31 Julie 2022 (UTC) :Ek dink self elke keer dat ek 'n voël sien: jou klein dinosourus! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:52, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie en geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 31 Julie 2022 (UTC) == [[Bonobo]] == {{Gebruikervoorblad|Bonobo}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Ek dog die nabyverwante [[sjimpansee]] is ook 'n voorbladartikel, maar hy is nie! Dalk iets vir jou lys? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] f187s9smwf2rd6zkv58yxtimjmmnyqn 2519235 2519223 2022-08-14T19:56:35Z Aliwal2012 39067 /* Bonobo */ datumstempel wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="float:right;" width=140px | |- !align="center"|[[Lêer:Dresser.svg|140px|Archive]]<br/>Argiewe: ---- |- | *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2008|Argief 2008]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2009|Argief 2009]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2010|Argief 2010]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2011|Argief 2011]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2012|Argief 2012]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2013|Argief 2013]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2014|Argief 2014]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2015|Argief 2015]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2016|Argief 2016]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2017|Argief 2017]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2018|Argief 2018]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2019|Argief 2019]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2020|Argief 2020]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2021|Argief 2021]] |} {{The Rosetta Barnstar|1=Omdat ek so vertaal en vertaal en vertaal :)}} == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:10, 4 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 --> == Kategoriee soos Normdata met 34 elemente‏‎ == {{ping|Burgert Behr }}, Kategorieë soos ''Normdata met 34 elemente'' kan ek seker maar skep? Myns insiens het dit niks met alarm of foute te doen nie maar staaf maar net 'n feit. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:55, 13 Januarie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ja, ek dink ook so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:58, 13 Januarie 2022 (UTC) == [[Moord op die Romanofs]] == {{Gebruikervoorblad|Moord op die Romanofs}} Baie dankie vir dié interessante voorbladartikel omtrent 'n belangrike onderwerp. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 30 Januarie 2022 (UTC) [[Lêer:Editor_-_bufonite_star.jpg|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Master_Editor III (or Most Plusquamperfect Looshpah Laureate)|Meesterredakteur III]]<br />(14 jaar, 59 200+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012</small>]] == [[Harry Bolus]] == {{ping|Burgert_Behr}} Help asb met die volgende vertaling: ''Active in scientific circles, he was a Fellow of the Linnean Society, member and president of the South African Philosophical Society (later the Royal Society of South Africa), the SA Medal and Grant by the SA Association for the Advancement of Science and an honorary D.Sc. from the University of the Cape of Good Hope.'' uit bogenoemde. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 8 Februarie 2022 (UTC) == Uitgestorwe spesies... == Dag Burgert! Sien [[Pterygodium newdigateae]]. Is dit moontlik om die balkie wat Uitgestorwe wys se agtergrond rooi te maak en as dit CR (Krities) status is, oranje te maak? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:24, 11 Februarie 2022 (UTC) :Jammer, ek het dit jare der jare gelede gedoen en weet nie meer hoe om dit te verander nie. Die kleure is op al die Wikipedias dieselfde. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:38, 12 Februarie 2022 (UTC) ::Ouderdom... Met wie praat ek... == [[James Webb-ruimteteleskoop]] == {{Gebruikervoorblad|James Webb-ruimteteleskoop}} Baie dankie vir dié nuutste en interessante ruimte-artikel op ons voorblad. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:36, 20 Februarie 2022 (UTC) :Geluk, dit is 'n ongelooflike artikel! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:18, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie, julle. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:25, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Wat Phra Kaew]] == {{Gebruikervoorblad|Wat Phra Kaew}} :Dié mooi voorbladartikel herinner my aan die baie goeie artikels [[Boeddhisme]] en [[Khmer-ryk]], albei ook uit jou pen. Baie dankie! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 27 Februarie 2022 (UTC) :Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 04:43, 28 Februarie 2022 (UTC) == Overharvesting is causing declines in population... == Burgert, ek sukkel om die stukke mooi te vertaal. Ooroes? Te veel plante gepluk, Te veel versamel... Jou gedagte asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:21, 28 Februarie 2022 (UTC) :Oorverwerking, sou ek sê. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:29, 28 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Burgert Behr}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:38, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Vlad Dracula]] == {{Gebruikervoorblad|Vlad Dracula}} Baie geluk met dié jongste voorbladartikel oor 'n interessante onderwerp! :) (ek mis net die kassie uit die Engelse artikel.) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 13 Maart 2022 (UTC) == Centurion (tenk) == Burgert, hoe sou jy die volgende vertaal het: ''Centurion Pilot Vehicles''. Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Centurion_(tank)#Centurion_tank_timeline Engels]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:27, 14 Maart 2022 (UTC) :Pharos sê voorrytuig, voorryer. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:38, 14 Maart 2022 (UTC) == Rear admiral = skout-admiraal == {{ping|Burgert_Behr}}, help asb! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:53, 28 Maart 2022 (UTC) : Ek dink dis Skout-admiraal. Sien [[:en:Naval_officer_ranks#Flag_officers]]. Groete.[[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 21:13, 28 Maart 2022 (UTC) ::Dit is skout-admiraal, ja. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:04, 29 Maart 2022 (UTC) :::Dankie vir julle hulp, dit word waardeer! Ek kon nie dadelik op die regte woord kom nie, die Google-vertaler was stout en het dit agteradmiraal gemaak!! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:43, 29 Maart 2022 (UTC) == [[Senuweestelsel]] == {{Gebruikervoorblad|Senuweestelsel}} Baie geluk met dié nuutste en interessante voorbladartikel. Dit is amptelik ons 500ste voorbladartikel. Wat 'n mylpaal! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 April 2022 (UTC) == Valerii Zaluzhnyy == Burgert, hoe sou die Oekraïniese naam Valerii Fedorovych Zaluzhnyi vertaal kan word? Dankie [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:01, 11 April 2022 (UTC) {{ping|Sobaka}} Waleri Fedorowitsj Zaloezjni. (Jammer ek is 'n bietjie laat.) [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:31, 15 April 2022 (UTC) {{ping|Burgert Behr}} Baie dankie, geen probleem nie. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 13:34, 15 April 2022 (UTC) == [[Ranger 6]] == {{ping|Burgert_Behr}}, uit die Engelse weergawe, die volgende sin: ''Propulsion for the mid-course trajectory correction was provided by a 224 N thrust monopropellant hydrazine engine with four jet-vane vector control.'' : Gee asb. vir my jou weergawe van die vertaling. Ek sukkel met die jet-vane. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 13 April 2022 (UTC) ::Ook, is ''attitude control'' posisie beheer? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 13 April 2022 (UTC) == [[Swastika]] == {{Gebruikervoorblad|Swastika}} Baie dankie vir dié belangrike en interessante voorbladartikel! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 17 April 2022 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello Burgert Behr, When you have time, could you take a look at the English article: [[en: Stefania Turkewich]]? Stefania was the first woman composer of classical music in Ukraine. Could you give the article a start in the Afrikaans language Wikipedia with an introductory sentence or paragraph for the «CEE Spring 2022» Wikipedia project? Thank you. [[Gebruiker:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Gebruikerbespreking:Nicola Mitchell|kontak]]) 22:15, 20 April 2022 (UTC) == [[Plafon van die Sixtynse kapel]] == {{Gebruikervoorblad|Plafon van die Sixtynse kapel}} Baie dankie vir dié kunssinnige artikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 1 Mei 2022 (UTC) :* {{ondersteun}} Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:49, 2 Mei 2022 (UTC) == The Rosetta Barnstar == Baie geluk met jou toekenning! Jy verdien dit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:23, 3 Mei 2022 (UTC) == Booster... == Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Ranger_6 Ranger 6 in Engels]. Hoe sal ons verwys na die ''booster'' vuurpyl in Afrikaans? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:39, 15 Mei 2022 (UTC) :Aanjaagvuurpyl, volgens die Sterrekundewoordeboek. Ek het ook al aanjaervuurpyl gesien. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 17:44, 15 Mei 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:58, 15 Mei 2022 (UTC) == Gerbils == Ek kom die woord teë in [[Muridae]], ken jy dit? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:29, 15 Mei 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} 1 nagmuis, springhaasmuis; 2 woestynmuis == [[Maori-kultuur]] == {{Gebruikervoorblad|Maori-kultuur}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Nieu-Seeland of Aotearoa is altyd interessant. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 15 Mei 2022 (UTC) :Weereens geluk Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 15 Mei 2022 (UTC) == Die vuurpyl dinge... == Ek kou klippe met die Rangers... Wanneer die eerste fase van vuurpyl klaar is en ontkoppel, hoe word daarna verwys? Skei, ontkoppel... Na moeite vind ek uit redundancy is oortolligheid. So leer mens! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:38, 18 Mei 2022 (UTC) :Ek dink nie iets kan vanself ontkoppel nie; iemand moet dit ontkoppel. Ek sou dus eerder reken afskei. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:03, 18 Mei 2022 (UTC) == [[Antieke Hawaii]] == {{Gebruikervoorblad|Antieke Hawaii}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Ook Hawaii is natuurlik baie interessant! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 22 Mei 2022 (UTC) == Alpha Centauri korreksie benodig == Hi Burgert, kyk asb by [[Alpha Centauri]] se inligtingskas. Die fotobyskrif sê daar Proxima is met 'n rooi sirkel aangedui, maar dit is "missing"! Ek vermoed dit het gebeur nadat KabouterBot in 2020 met die rooi sirkels gepeuter het ;) Ons slaan hier in Maletswai al weer zero in die nag. Groete, geniet jou naweek! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:15, 28 Mei 2022 (UTC) :Haai, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal]], die sirkel is daar, want dis deel van die foto. Dit is net baie klein en 'n mens moet die foto vergroot om dit te kan sien. :Sterkte met die bibberweer! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:20, 28 Mei 2022 (UTC) ::O, dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:37, 28 Mei 2022 (UTC) == Help asb! == {{ping|Burgert_Behr}}, uit die volgende: ''The Atlas-Agena was an American expendable launch system derived from the SM-65 Atlas missile.'' hoe sal jy die ''expendable launch system'' vertaal? Ek dink meer daaraan om dit eerder iets soos 'n ''eenmalige bruikbare lanseer stelsel'' te noem. Sekerlik nie weg gooibaar nie. Sjoe, die vuurpyl dinge word nou tegnies! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:46, 29 Mei 2022 (UTC) :Ek het iets uit die [[Saturn V]] artikel gekry. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:19, 29 Mei 2022 (UTC) ::Eenmalige lanseerstelsel of lanseringstelsel klink goed. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:59, 30 Mei 2022 (UTC) == [[Université Paris-Panthéon-Assas]] == {{ping|Burgert_Behr}}, kan hierdie Franse Universiteits name nie na Afrikaans getranskribeer word nie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:53, 30 Mei 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek sien ander Wikipedias maak dit "Universiteit Panthéon-Assas". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:56, 30 Mei 2022 (UTC) ::{{ping|Burgert_Behr}},dankie, so gedog! Help asb hier, dan moet al die ander ook gedoen word. Bevestig net al die name asb. dan gaan hier 'n geskuiwery plaasvind! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:25, 30 Mei 2022 (UTC) == Ranger 7 == {{ping|Burgert Behr}}, meneer - ek het hulp nodig: ''The spacecraft encountered the lunar surface in direct motion along a hyperbolic trajectory, with an incoming asymptotic direction at an angle of -5.57 degrees from the lunar equator. The orbit plane was inclined 26.84 degrees to the lunar equator. '' Hoef seker nie meer te sê nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 3 Junie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Dis die beste wat ek kan doen (dis hoekom ek nie ruimtetuie vertaal nie): Die ruimtetuig het die maanoppervlak direk met 'n hiperboliese baan langs getref, met 'n inkomende asimptotiese rigting teen 'n hoek van -5,57 grade met die maanewenaar. Die wentelvlak het 'n helling van 26,84 grade met die maanewenaar gehad. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:36, 4 Junie 2022 (UTC) == [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] == {{Gebruikervoorblad|Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk}} Baie geluk met dié nuwe voorbladster! Dis net betyds op ons voorblad en pas ook lekker by [[Victoria van die Verenigde Koninkryk]]. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 5 Junie 2022 (UTC) :Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:35, 5 Junie 2022 (UTC) == [[Russies-Japannese Oorlog]] == {{Gebruikervoorblad|Russies-Japannese Oorlog}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel. Dis nogal interessant hoe aktueel politieke konflikte soos dié rondom die [[Koerile]] is. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 12 Junie 2022 (UTC) :Geluk Winston! Ek het 'n nuwe saadjie vir [[Eerste Chinees-Japannese Oorlog]] geskep, sodat dit nie meer rooi vertoon op die voorblad nie. :Dit kan asb. verder uitgebrei word. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:08, 13 Junie 2022 (UTC) == [[Proxima Centauri]] == {{Gebruikervoorblad|Proxima Centauri}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Ek dink maar [[Alpha Centauri]] is ook slaggereed vir voorbladstatus? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 19 Junie 2022 (UTC) :Hy is, ja. Ek het net so 'n bietjie aangehang sodat hy nie te gou op Proxima volg nie. Ek sit hom op. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:14, 24 Junie 2022 (UTC) == Oom Koerantman... == {{ping|Burgert Behr}}, ek sukkel met die laaste gedeelte van die sin: ''Test objectives for this flight were concerned with the ability of the spacecraft to withstand reentry under the temperature-critical abort conditions and with the capability of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Wat de joos word bedoel met ''...of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Maak geen tegniese sin nie. Ek is oop vir enige idees... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:38, 24 Junie 2022 (UTC) :Skuus, dit kom uit [[Mercury-Atlas 2]]. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:40, 24 Junie 2022 (UTC) ::Gits, nee, die oom het nie 'n idee nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:04, 24 Junie 2022 (UTC) == Koppeltekens == Hi Burgert, is daai koppeltekens (soos by Kamdeboo- Nasionale Park) nou die nuwe riglyn van die AWS/Taalkommissie? Asof ons nie genoeg ander werk het nie! Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:47, 8 Julie 2022 (UTC) :Dit is die tradisionele spelling van die plekke en sluit aan by die ander spellings met 'n koppelteken. Daar was 'n tyd toe die afstandskoppel nie meer gebruik is nie, maar dit is al 'n rukkie weer terug. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 21:52, 8 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! Ek werk maar laatsnags hier, dan is die netwerk vinniger. Bedags het ons te veel beurtkrag! ::Hoop nie jy gee om as ek jou artikels proeflees vir klein tikfoute nie, soos Bonobo? [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:58, 8 Julie 2022 (UTC) :::Nee, glad nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] == [[Legendariese Sweedse konings]] == {{Gebruikervoorblad|Legendariese Sweedse konings}} Sjoe, 'n baie interessante en goeie artikel waaroor min taalweergawes beskik! :) Ek het dit maar onder geskiedenis sorteer, ek hoop dis reg. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 Julie 2022 (UTC) :Reg so, dankie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:28, 22 Julie 2022 (UTC) ::Geluk Burgert! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 10 Julie 2022 (UTC) == [[Alpha Centauri]] == {{Gebruikervoorblad|Alpha Centauri}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Dit lyk nou baie mooi saam met [[Proxima Centauri]] daar! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 24 Julie 2022 (UTC) : Geluk en dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:49, 24 Julie 2022 (UTC) == Met die maan gepla... == {{ping|Burgert_Behr}}, terwyl ek so tussen die ruimtetuie en flora wipplank ry, hier is dalk iets wat sal geniet om te vertaal: [https://en.wikipedia.org/wiki/Topography_of_the_Moon Topography of the Moon]. Kan jy dalk op jou lys sit asb! Dan kan ons ook die woord Selenografie gebruik! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:54, 29 Julie 2022 (UTC) :Maak so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:18, 29 Julie 2022 (UTC) == Neanderdaller == Hier is iets verkeerd:{{Verwysings|25em|verwysings= Loer asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:54, 31 Julie 2022 (UTC) :Dis reg so. Wat is fout? [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:57, 31 Julie 2022 (UTC) ::Die speelgoed van Frank wys dit as 'n fout: [https://checkwiki.toolforge.org/checkwiki.cgi?project=afwiki&view=only&id=43&offset=0&limit=50&orderby=&sort=] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:20, 31 Julie 2022 (UTC) :::Frank se speelgoed wys baie goed as 'n fout. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 12:21, 31 Julie 2022 (UTC) == [[Oorsprong van voëls]] == {{Gebruikervoorblad|Oorsprong van voëls}} Sedert sekere dokumentêre rolprente sien ek in voëls klein dinosourusse. Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 31 Julie 2022 (UTC) :Ek dink self elke keer dat ek 'n voël sien: jou klein dinosourus! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:52, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie en geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 31 Julie 2022 (UTC) == [[Bonobo]] == {{Gebruikervoorblad|Bonobo}} Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Ek dog die nabyverwante [[sjimpansee]] is ook 'n voorbladartikel, maar hy is nie! Dalk iets vir jou lys? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:33, 14 Augustus 2022‎ j65nijqcusdmxw96fd3qgdq20qbwf80 2519240 2519235 2022-08-14T20:08:28Z Oesjaar 7467 /* Bonobo */ Geluk en groete! wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="float:right;" width=140px | |- !align="center"|[[Lêer:Dresser.svg|140px|Archive]]<br/>Argiewe: ---- |- | *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2008|Argief 2008]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2009|Argief 2009]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2010|Argief 2010]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2011|Argief 2011]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2012|Argief 2012]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2013|Argief 2013]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2014|Argief 2014]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2015|Argief 2015]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2016|Argief 2016]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2017|Argief 2017]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2018|Argief 2018]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert_Behr/Argief2019|Argief 2019]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2020|Argief 2020]] *[[Gebruikerbespreking:Burgert Behr/Argief2021|Argief 2021]] |} {{The Rosetta Barnstar|1=Omdat ek so vertaal en vertaal en vertaal :)}} == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:10, 4 Januarie 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 --> == Kategoriee soos Normdata met 34 elemente‏‎ == {{ping|Burgert Behr }}, Kategorieë soos ''Normdata met 34 elemente'' kan ek seker maar skep? Myns insiens het dit niks met alarm of foute te doen nie maar staaf maar net 'n feit. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:55, 13 Januarie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ja, ek dink ook so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:58, 13 Januarie 2022 (UTC) == [[Moord op die Romanofs]] == {{Gebruikervoorblad|Moord op die Romanofs}} Baie dankie vir dié interessante voorbladartikel omtrent 'n belangrike onderwerp. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 30 Januarie 2022 (UTC) [[Lêer:Editor_-_bufonite_star.jpg|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Master_Editor III (or Most Plusquamperfect Looshpah Laureate)|Meesterredakteur III]]<br />(14 jaar, 59 200+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012</small>]] == [[Harry Bolus]] == {{ping|Burgert_Behr}} Help asb met die volgende vertaling: ''Active in scientific circles, he was a Fellow of the Linnean Society, member and president of the South African Philosophical Society (later the Royal Society of South Africa), the SA Medal and Grant by the SA Association for the Advancement of Science and an honorary D.Sc. from the University of the Cape of Good Hope.'' uit bogenoemde. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:05, 8 Februarie 2022 (UTC) == Uitgestorwe spesies... == Dag Burgert! Sien [[Pterygodium newdigateae]]. Is dit moontlik om die balkie wat Uitgestorwe wys se agtergrond rooi te maak en as dit CR (Krities) status is, oranje te maak? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:24, 11 Februarie 2022 (UTC) :Jammer, ek het dit jare der jare gelede gedoen en weet nie meer hoe om dit te verander nie. Die kleure is op al die Wikipedias dieselfde. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:38, 12 Februarie 2022 (UTC) ::Ouderdom... Met wie praat ek... == [[James Webb-ruimteteleskoop]] == {{Gebruikervoorblad|James Webb-ruimteteleskoop}} Baie dankie vir dié nuutste en interessante ruimte-artikel op ons voorblad. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:36, 20 Februarie 2022 (UTC) :Geluk, dit is 'n ongelooflike artikel! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:18, 21 Februarie 2022 (UTC) ::Dankie, julle. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:25, 21 Februarie 2022 (UTC) == [[Wat Phra Kaew]] == {{Gebruikervoorblad|Wat Phra Kaew}} :Dié mooi voorbladartikel herinner my aan die baie goeie artikels [[Boeddhisme]] en [[Khmer-ryk]], albei ook uit jou pen. Baie dankie! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 27 Februarie 2022 (UTC) :Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 04:43, 28 Februarie 2022 (UTC) == Overharvesting is causing declines in population... == Burgert, ek sukkel om die stukke mooi te vertaal. Ooroes? Te veel plante gepluk, Te veel versamel... Jou gedagte asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:21, 28 Februarie 2022 (UTC) :Oorverwerking, sou ek sê. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:29, 28 Februarie 2022 (UTC) == Have you voted in the UCoC enforcement guidelines ratification? == Hi! {{ping|User:Burgert Behr}} The ratification voting process for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|revised enforcement guidelines]] of the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) is now open! '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting commenced on SecurePoll]]''' on 7 March 2022 and will conclude on 21 March 2022. Please [[m:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|read more on the voter information and eligibility details]]. Please vote [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/391 here] Regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 12:38, 11 Maart 2022 (UTC) == [[Vlad Dracula]] == {{Gebruikervoorblad|Vlad Dracula}} Baie geluk met dié jongste voorbladartikel oor 'n interessante onderwerp! :) (ek mis net die kassie uit die Engelse artikel.) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 13 Maart 2022 (UTC) == Centurion (tenk) == Burgert, hoe sou jy die volgende vertaal het: ''Centurion Pilot Vehicles''. Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Centurion_(tank)#Centurion_tank_timeline Engels]. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:27, 14 Maart 2022 (UTC) :Pharos sê voorrytuig, voorryer. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:38, 14 Maart 2022 (UTC) == Rear admiral = skout-admiraal == {{ping|Burgert_Behr}}, help asb! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:53, 28 Maart 2022 (UTC) : Ek dink dis Skout-admiraal. Sien [[:en:Naval_officer_ranks#Flag_officers]]. Groete.[[Gebruiker:Johannescharlesventer|Johannescharlesventer]] ([[Gebruikerbespreking:Johannescharlesventer|kontak]]) 21:13, 28 Maart 2022 (UTC) ::Dit is skout-admiraal, ja. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:04, 29 Maart 2022 (UTC) :::Dankie vir julle hulp, dit word waardeer! Ek kon nie dadelik op die regte woord kom nie, die Google-vertaler was stout en het dit agteradmiraal gemaak!! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:43, 29 Maart 2022 (UTC) == [[Senuweestelsel]] == {{Gebruikervoorblad|Senuweestelsel}} Baie geluk met dié nuutste en interessante voorbladartikel. Dit is amptelik ons 500ste voorbladartikel. Wat 'n mylpaal! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 April 2022 (UTC) == Valerii Zaluzhnyy == Burgert, hoe sou die Oekraïniese naam Valerii Fedorovych Zaluzhnyi vertaal kan word? Dankie [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:01, 11 April 2022 (UTC) {{ping|Sobaka}} Waleri Fedorowitsj Zaloezjni. (Jammer ek is 'n bietjie laat.) [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:31, 15 April 2022 (UTC) {{ping|Burgert Behr}} Baie dankie, geen probleem nie. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 13:34, 15 April 2022 (UTC) == [[Ranger 6]] == {{ping|Burgert_Behr}}, uit die Engelse weergawe, die volgende sin: ''Propulsion for the mid-course trajectory correction was provided by a 224 N thrust monopropellant hydrazine engine with four jet-vane vector control.'' : Gee asb. vir my jou weergawe van die vertaling. Ek sukkel met die jet-vane. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:50, 13 April 2022 (UTC) ::Ook, is ''attitude control'' posisie beheer? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 13 April 2022 (UTC) == [[Swastika]] == {{Gebruikervoorblad|Swastika}} Baie dankie vir dié belangrike en interessante voorbladartikel! Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 17 April 2022 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello Burgert Behr, When you have time, could you take a look at the English article: [[en: Stefania Turkewich]]? Stefania was the first woman composer of classical music in Ukraine. Could you give the article a start in the Afrikaans language Wikipedia with an introductory sentence or paragraph for the «CEE Spring 2022» Wikipedia project? Thank you. [[Gebruiker:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Gebruikerbespreking:Nicola Mitchell|kontak]]) 22:15, 20 April 2022 (UTC) == [[Plafon van die Sixtynse kapel]] == {{Gebruikervoorblad|Plafon van die Sixtynse kapel}} Baie dankie vir dié kunssinnige artikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 1 Mei 2022 (UTC) :* {{ondersteun}} Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:49, 2 Mei 2022 (UTC) == The Rosetta Barnstar == Baie geluk met jou toekenning! Jy verdien dit! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:23, 3 Mei 2022 (UTC) == Booster... == Sien [https://en.wikipedia.org/wiki/Ranger_6 Ranger 6 in Engels]. Hoe sal ons verwys na die ''booster'' vuurpyl in Afrikaans? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:39, 15 Mei 2022 (UTC) :Aanjaagvuurpyl, volgens die Sterrekundewoordeboek. Ek het ook al aanjaervuurpyl gesien. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 17:44, 15 Mei 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:58, 15 Mei 2022 (UTC) == Gerbils == Ek kom die woord teë in [[Muridae]], ken jy dit? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:29, 15 Mei 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} 1 nagmuis, springhaasmuis; 2 woestynmuis == [[Maori-kultuur]] == {{Gebruikervoorblad|Maori-kultuur}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Nieu-Seeland of Aotearoa is altyd interessant. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 15 Mei 2022 (UTC) :Weereens geluk Burgert! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 15 Mei 2022 (UTC) == Die vuurpyl dinge... == Ek kou klippe met die Rangers... Wanneer die eerste fase van vuurpyl klaar is en ontkoppel, hoe word daarna verwys? Skei, ontkoppel... Na moeite vind ek uit redundancy is oortolligheid. So leer mens! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:38, 18 Mei 2022 (UTC) :Ek dink nie iets kan vanself ontkoppel nie; iemand moet dit ontkoppel. Ek sou dus eerder reken afskei. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:03, 18 Mei 2022 (UTC) == [[Antieke Hawaii]] == {{Gebruikervoorblad|Antieke Hawaii}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! Ook Hawaii is natuurlik baie interessant! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 22 Mei 2022 (UTC) == Alpha Centauri korreksie benodig == Hi Burgert, kyk asb by [[Alpha Centauri]] se inligtingskas. Die fotobyskrif sê daar Proxima is met 'n rooi sirkel aangedui, maar dit is "missing"! Ek vermoed dit het gebeur nadat KabouterBot in 2020 met die rooi sirkels gepeuter het ;) Ons slaan hier in Maletswai al weer zero in die nag. Groete, geniet jou naweek! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:15, 28 Mei 2022 (UTC) :Haai, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal]], die sirkel is daar, want dis deel van die foto. Dit is net baie klein en 'n mens moet die foto vergroot om dit te kan sien. :Sterkte met die bibberweer! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:20, 28 Mei 2022 (UTC) ::O, dankie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:37, 28 Mei 2022 (UTC) == Help asb! == {{ping|Burgert_Behr}}, uit die volgende: ''The Atlas-Agena was an American expendable launch system derived from the SM-65 Atlas missile.'' hoe sal jy die ''expendable launch system'' vertaal? Ek dink meer daaraan om dit eerder iets soos 'n ''eenmalige bruikbare lanseer stelsel'' te noem. Sekerlik nie weg gooibaar nie. Sjoe, die vuurpyl dinge word nou tegnies! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:46, 29 Mei 2022 (UTC) :Ek het iets uit die [[Saturn V]] artikel gekry. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:19, 29 Mei 2022 (UTC) ::Eenmalige lanseerstelsel of lanseringstelsel klink goed. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:59, 30 Mei 2022 (UTC) == [[Université Paris-Panthéon-Assas]] == {{ping|Burgert_Behr}}, kan hierdie Franse Universiteits name nie na Afrikaans getranskribeer word nie? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:53, 30 Mei 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek sien ander Wikipedias maak dit "Universiteit Panthéon-Assas". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:56, 30 Mei 2022 (UTC) ::{{ping|Burgert_Behr}},dankie, so gedog! Help asb hier, dan moet al die ander ook gedoen word. Bevestig net al die name asb. dan gaan hier 'n geskuiwery plaasvind! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:25, 30 Mei 2022 (UTC) == Ranger 7 == {{ping|Burgert Behr}}, meneer - ek het hulp nodig: ''The spacecraft encountered the lunar surface in direct motion along a hyperbolic trajectory, with an incoming asymptotic direction at an angle of -5.57 degrees from the lunar equator. The orbit plane was inclined 26.84 degrees to the lunar equator. '' Hoef seker nie meer te sê nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:07, 3 Junie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Dis die beste wat ek kan doen (dis hoekom ek nie ruimtetuie vertaal nie): Die ruimtetuig het die maanoppervlak direk met 'n hiperboliese baan langs getref, met 'n inkomende asimptotiese rigting teen 'n hoek van -5,57 grade met die maanewenaar. Die wentelvlak het 'n helling van 26,84 grade met die maanewenaar gehad. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:36, 4 Junie 2022 (UTC) == [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] == {{Gebruikervoorblad|Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk}} Baie geluk met dié nuwe voorbladster! Dis net betyds op ons voorblad en pas ook lekker by [[Victoria van die Verenigde Koninkryk]]. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 5 Junie 2022 (UTC) :Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:35, 5 Junie 2022 (UTC) == [[Russies-Japannese Oorlog]] == {{Gebruikervoorblad|Russies-Japannese Oorlog}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel. Dis nogal interessant hoe aktueel politieke konflikte soos dié rondom die [[Koerile]] is. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 12 Junie 2022 (UTC) :Geluk Winston! Ek het 'n nuwe saadjie vir [[Eerste Chinees-Japannese Oorlog]] geskep, sodat dit nie meer rooi vertoon op die voorblad nie. :Dit kan asb. verder uitgebrei word. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:08, 13 Junie 2022 (UTC) == [[Proxima Centauri]] == {{Gebruikervoorblad|Proxima Centauri}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Ek dink maar [[Alpha Centauri]] is ook slaggereed vir voorbladstatus? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 19 Junie 2022 (UTC) :Hy is, ja. Ek het net so 'n bietjie aangehang sodat hy nie te gou op Proxima volg nie. Ek sit hom op. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:14, 24 Junie 2022 (UTC) == Oom Koerantman... == {{ping|Burgert Behr}}, ek sukkel met die laaste gedeelte van die sin: ''Test objectives for this flight were concerned with the ability of the spacecraft to withstand reentry under the temperature-critical abort conditions and with the capability of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Wat de joos word bedoel met ''...of the Atlas to meet the proper injection conditions.'' Maak geen tegniese sin nie. Ek is oop vir enige idees... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:38, 24 Junie 2022 (UTC) :Skuus, dit kom uit [[Mercury-Atlas 2]]. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:40, 24 Junie 2022 (UTC) ::Gits, nee, die oom het nie 'n idee nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 15:04, 24 Junie 2022 (UTC) == Koppeltekens == Hi Burgert, is daai koppeltekens (soos by Kamdeboo- Nasionale Park) nou die nuwe riglyn van die AWS/Taalkommissie? Asof ons nie genoeg ander werk het nie! Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:47, 8 Julie 2022 (UTC) :Dit is die tradisionele spelling van die plekke en sluit aan by die ander spellings met 'n koppelteken. Daar was 'n tyd toe die afstandskoppel nie meer gebruik is nie, maar dit is al 'n rukkie weer terug. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 21:52, 8 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! Ek werk maar laatsnags hier, dan is die netwerk vinniger. Bedags het ons te veel beurtkrag! ::Hoop nie jy gee om as ek jou artikels proeflees vir klein tikfoute nie, soos Bonobo? [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 21:58, 8 Julie 2022 (UTC) :::Nee, glad nie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] == [[Legendariese Sweedse konings]] == {{Gebruikervoorblad|Legendariese Sweedse konings}} Sjoe, 'n baie interessante en goeie artikel waaroor min taalweergawes beskik! :) Ek het dit maar onder geskiedenis sorteer, ek hoop dis reg. :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 10 Julie 2022 (UTC) :Reg so, dankie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:28, 22 Julie 2022 (UTC) ::Geluk Burgert! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 10 Julie 2022 (UTC) == [[Alpha Centauri]] == {{Gebruikervoorblad|Alpha Centauri}} Baie dankie vir dié nuwe voorbladster op ons voorblad! Dit lyk nou baie mooi saam met [[Proxima Centauri]] daar! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 24 Julie 2022 (UTC) : Geluk en dankie! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:49, 24 Julie 2022 (UTC) == Met die maan gepla... == {{ping|Burgert_Behr}}, terwyl ek so tussen die ruimtetuie en flora wipplank ry, hier is dalk iets wat sal geniet om te vertaal: [https://en.wikipedia.org/wiki/Topography_of_the_Moon Topography of the Moon]. Kan jy dalk op jou lys sit asb! Dan kan ons ook die woord Selenografie gebruik! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:54, 29 Julie 2022 (UTC) :Maak so. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:18, 29 Julie 2022 (UTC) == Neanderdaller == Hier is iets verkeerd:{{Verwysings|25em|verwysings= Loer asb. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:54, 31 Julie 2022 (UTC) :Dis reg so. Wat is fout? [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:57, 31 Julie 2022 (UTC) ::Die speelgoed van Frank wys dit as 'n fout: [https://checkwiki.toolforge.org/checkwiki.cgi?project=afwiki&view=only&id=43&offset=0&limit=50&orderby=&sort=] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:20, 31 Julie 2022 (UTC) :::Frank se speelgoed wys baie goed as 'n fout. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 12:21, 31 Julie 2022 (UTC) == [[Oorsprong van voëls]] == {{Gebruikervoorblad|Oorsprong van voëls}} Sedert sekere dokumentêre rolprente sien ek in voëls klein dinosourusse. Baie dankie vir dié nuwe voorbladartikel! :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 19:34, 31 Julie 2022 (UTC) :Ek dink self elke keer dat ek 'n voël sien: jou klein dinosourus! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:52, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie en geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:54, 31 Julie 2022 (UTC) == [[Bonobo]] == {{Gebruikervoorblad|Bonobo}} :Baie geluk met dié nuwe en interessante voorbladartikel. Ek dog die nabyverwante [[sjimpansee]] is ook 'n voorbladartikel, maar hy is nie! Dalk iets vir jou lys? :) Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:33, 14 Augustus 2022‎ ::Geluk! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:08, 14 Augustus 2022 (UTC) 1y7asu6sszcxvhnll1ell6wufcgy34b 4 31694 2519310 2057927 2022-08-15T08:10:41Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki Die Afrikaanse Wikipedia se [[Wikipedia:Voorbladartikel|voorbladartikels]] verteenwoordig ons beste werk en bevat 'n professionele skryfstyl en aanbieding. Voorbladartikels voldoen reeds aan die [[Wikipedia:Beleid|vereistes]] vir alle Wikipedia-artikels, en besit ook nog die volgende eienskappe. #'n Voorbladartikel... #*(a) ...besig '''goeie Afrikaans:''' Korrekte Afrikaanse spelling, woordbou en grammatika, insluitende die korrekte Afrikaanse vakterme. 'n Professionele standaard word dwarsdeur gehandhaaf. #*(b) ...is '''omvangryk:''' dit versuim nie belangrike feite of besonderhede nie. #*(c) ... is '''feitelik akkuraat:''' bewerings is [[Wikipedia:Verifieerbaarheid|verifieerbaar]] in betroubare bronne en weerspieël die relevante versameling gepubliseerde kennis, wat ondersteun word deur die [[Wikipedia:Haal bronne aan|aanhaling van bronne]]. #*(d) '''neutraal:''' die sienings in die artikel word op 'n [[Wikipedia:Neutrale standpunt|neutrale wyse]] gedek. #*(e) se kwaliteit word gewaarborg, deurdat dit deur ten minste een ander gebruiker as die nomineerder/oorspronklike outeur(s) deurgelees word, om seker te maak van die kriteria op hierdie bladsy. #Voorbladartikels volg ons algemene [[Wikipedia:Styl|stylriglyne]], wat die volgende insluit: #*(a) die '''korrekte titel''' - volgens [[Wikipedia:Titelriglyne]]; die titel moet ook die inhoud van die artikel weerspieël. #*(b) 'n '''inleiding''' wat die onderwerp op 'n sinvolle wyse opsom en die leser voorberei op die detail wat in die daaropvolgende afdelings volg. #*(c) '''passende struktuur''' - sinvolle afdelings en opskrifte, sonder om 'n indeks te skep wat die lees vergemoeilik. Goeie, logiese uitleg en volgorde van aanbieding. #*(c) '''korrekte vorm''' van (Suid-)Afrikaanse datums, syfers, maateenhede en die gebruik van "&nbsp" vir spasies in verband hiermee. #*(e) '''direkte aanhalings of verwysings''' — waar nodig en korrek geformateer deur voetnotas, <nowiki><ref>Smith 2007, bl. 1.</ref></nowiki> of Harvard-verwysing (Smith 2007, p. 1). #'''Beelde.''' Beelde of diagramme waar toepaslik. Indien daar beelde is moet daar beeldbeskrywings wees en die uitleg moet goed vertoon op webblaaiers van verskillende groottes (voorsiening word gemaak vir 'n minimum van 600x800). Die beelde moet geëtiketteer wees wat lisensie betref of die bron, asook die toestemming tot die gebruik van die beeld moet duidelik vermeld word. #'''Lengte:''' die artikel moet fokus op die hoofonderwerp sonder om té lang dele te bevat wat eintlik beter tuishoort in ander artikels. #Goeie '''wikisintaks''': #*(a) Geen ''"[[Wikipedia:Aanhalingstekens|smart quotes]]"'' #*(b) Korrekte gebruik van lyste eerder as kolkarakters/kolpunte/woordverwerkerkoëltjies (''"bullets"'') #*(c) Interwikiskakels (op Wikidata gekoppel) #*(d) Netjies leesbare wikisintaks (bv. goeie spasiëring). #*(e) Relevante interne skakels, nie te veel of oorbodige skakels, bv. Pretoria, Pretoria, Pretoria, nie. #*(f) Sinvolle kategorisering. ==Kyk ook== * [[Wikipedia:Algemene spelfoute]] * [[Hoofletter]] [[Kategorie:Wikipedia]] ifgvzkdvrqmyc6k4zawlb511i0zxs4j 0 33242 2519190 2491193 2022-08-14T15:27:13Z 165.73.174.0 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Robbie Wessels | Beeld = | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Robert Albert Wessels | Alias = Poena | Geboortedatum = [[30 Oktober]] [[1980]] | Geboorteplek = [[Kroonstad]], [[Suid-Afrika]] | Nasionaliteit = Suid-Afrikaans | Sterftedatum = | Sterfteplek = | Beroep = akteur, sanger, liedjieskrywer | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = [[Poena is Koning (rolprent)]] | Webwerf = | imdb = <!-- slegs syferkode --> | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Robert Albert Wessels''' (gebore [[30 Oktober]] [[1980]] op [[Kroonstad]]) is 'n bekende [[Afrikaans]]e sanger en akteur. Hy is in 2005 deur [[Huisgenoot]] aangewys as ''Beste Nuweling'' in die Afrikaanse Musiekbedryf, en in 2006 is sy liedjie [[Leeuloop]] deur Huisgenoot aangewys as die Liedjie van die Jaar.<ref>[http://www.diestem.co.za/living.aspx?ID=225 Robbie Wessels: 'n Bietjie Stout]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, besoek op 5 Augustus 2008</ref> Robbie wessel do sex on tv with stranger plus put nude pics of your wife on google == Diskografie == Wessels het die volgende albums uitgereik: *''My Vissermanvriend se Pa'', 2005 *''Halley se Komeet'', 2007 *''Afrika Sonsak'', 2009 *''Kaalvoet'', 2011 *''Als wat ek het,'' 2014 *''Woestyn,'' 2017 *''Staan Saam,'' 2019 *''Die Sluise van die Hemel,'' 2020 == Filmografie == Rolprente waarin Wessels speel: * [[Poena is Koning (rolprent)]], 2007 * [['n Saak van geloof]], 2011 * [[100 meter Leeuloop]], 2013 * [[As jy sing]], 2013 == Sien ook == * [[Leeuloop]] * [[Poena is Koning (rolprent)]] * [[Afrikaanse musiek]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse musikante]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.robbiewessels.co.za/ Robbie Wessels se amptelike webwerf] {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Wessels, Robbie}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse akteurs]] [[Kategorie:Afrikaanse sangers]] [[Kategorie:Geboortes in 1980]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Afrikaners]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse manlike akteurs]] 20gdzbmx00b00nqzmn45jug3gef3vae 2519191 2519190 2022-08-14T15:30:41Z Sobaka 328 Rol weergawe 2519190 deur [[Special:Contributions/165.73.174.0|165.73.174.0]] ([[User talk:165.73.174.0|bespreek]]) terug. wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Robbie Wessels | Beeld = | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Robert Albert Wessels | Alias = Poena | Geboortedatum = [[30 Oktober]] [[1980]] | Geboorteplek = [[Kroonstad]], [[Suid-Afrika]] | Nasionaliteit = Suid-Afrikaans | Sterftedatum = | Sterfteplek = | Beroep = akteur, sanger, liedjieskrywer | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = [[Poena is Koning (rolprent)]] | Webwerf = | imdb = <!-- slegs syferkode --> | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Robert Albert Wessels''' (gebore [[30 Oktober]] [[1980]] op [[Kroonstad]]) is 'n bekende [[Afrikaans]]e sanger en akteur. Hy is in 2005 deur [[Huisgenoot]] aangewys as ''Beste Nuweling'' in die Afrikaanse Musiekbedryf, en in 2006 is sy liedjie [[Leeuloop]] deur Huisgenoot aangewys as die Liedjie van die Jaar.<ref>[http://www.diestem.co.za/living.aspx?ID=225 Robbie Wessels: 'n Bietjie Stout]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, besoek op 5 Augustus 2008</ref> == Biografie == Wessels is op 30 Oktober 1980 op [[Kroonstad]] gebore. Hy gaan skool by [[Hoërskool Kroonstad]] en [[Matriek|matrikuleer]] aan die [[Hoërskool Strand]] waarna hy drama aan die Technikon Pretoria (tans die [[Tshwane-Universiteit van Tegnologie]]) studeer. Hy verwerf sy diploma in 2002 waarna hy die vermaaklikheidswêreld aandurf. Kort daarna kry hy die geleentheid om die rol van Anton in [[Radio Sonder Grense|RSG]] se radioverhaal ''Blinkwater'' te vertolk. Sy eerste televisierol was dié van Poena in die program ''Gauteng-alêng-alêng''. == Diskografie == Wessels het die volgende albums uitgereik: *''My Vissermanvriend se Pa'', 2005 *''Halley se Komeet'', 2007 *''Afrika Sonsak'', 2009 *''Kaalvoet'', 2011 *''Als wat ek het,'' 2014 *''Woestyn,'' 2017 *''Staan Saam,'' 2019 *''Die Sluise van die Hemel,'' 2020 == Filmografie == Rolprente waarin Wessels speel: * [[Poena is Koning (rolprent)]], 2007 * [['n Saak van geloof]], 2011 * [[100 meter Leeuloop]], 2013 * [[As jy sing]], 2013 == Sien ook == * [[Leeuloop]] * [[Poena is Koning (rolprent)]] * [[Afrikaanse musiek]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse musikante]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.robbiewessels.co.za/ Robbie Wessels se amptelike webwerf] {{Saadjie}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Wessels, Robbie}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse akteurs]] [[Kategorie:Afrikaanse sangers]] [[Kategorie:Geboortes in 1980]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Afrikaners]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse manlike akteurs]] 3983nuirhzig8eemm1e0w4vfm56qmd1 0 34994 2519195 2045417 2022-08-14T16:51:56Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Stadion | stadionnaam = Kings Park-stadion | bynaam = | beeld = [[Lêer:King's Park Stadium, Durban.jpg|300px]] | byskrif = Lugbeeld van die Kings Park-stadon in 2013 | vollenaam = Hollywoodbets Kings Park | voormalige_name = ABSA-stadion (2000–2010)<br />Mr Price Kings Park (2011–2012)<br />Growthpoint Kings Park (2013–2018)<br />Jonsson Kings Park (2018–2022) | ligging = [[Durban]] | koördinate = {{Koördinate|29|49|29.60|S|31|1|46.88|O|type:landmark|aansig=inlyn,titel}} | sooi_gespit = | gebou = 1891 | geopen = 28 Junie 1958 | renovasie = 1984, 1993–1995 | uitgebrei = | gesluit = | afgebreek = | eienaar = [[eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit]] | operateur = | oppervlak = Gras | boukoste = | argitek = | struktuuringenieur = | diensteingenieur = | algemene_kontrakteur= | projekbestuurder = | hoofkontrakteurs = | tuisveld_van = [[Natalse Haaie]], [[Sharks (Superrugbyspan)|Sharks]], [[Golden Arrows]] en [[AmaZulu FC]] | sitplekke = 52&nbsp;000 ([[rugby]] en [[sokker]]) | dimensies = }} '''Kings Park-stadion''', ook bekend as '''Hollywoodbets Kings Park''' vir borgskapdoeleindes, is 'n [[stadion]] wat in [[Durban]], [[Suid-Afrika]] geleë is. Die stadion is oorspronklik in [[1891]] gebou en is in die middel-1990's opgeknap. Die stadion kan 55&nbsp;000 toeskouers hanteer en word gebruik vir beide [[rugby]]- en [[sokker]]wedstryde. Die stadion is aangrensend aan die [[Moses Mabhidastadion]], in die Kings Park-sportkompleks, en die Durban-straatbaan wat gebruik was vir die A1 GP Wêreldbeker van motorsport. Dit sluit in 'n aangrensende binnehuisarena, sokkermuseum, sportinstituut en 'n treinstasie. [[Lêer:Two Stadiums FoxyCoxy.jpg|duimnael|links|Lugbeeld van die Kings Park-sportkompleks in 2009, links die [[Moses Mabhidastadion]] onder konstruksie en regs die Kings Park-stadion]] Die stadion word tans deur die volgende spanne gebruik: * Die [[Sharks (Superrugbyspan)|Sharks]] tydens [[Superrugby]]wedstryde. * Die [[Natalse Haaie]] tydens [[Curriebeker]]wedstryde. * Die [[Springbokke]] vir sommige internasionale rugbytoetse. * [[Golden Arrows]] in die [[Premier Sokkerliga]]. == Wedstryde == === Rugbywêreldbeker 1995 === {{Hoofartikel|Rugbywêreldbeker 1995}} {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |27 Mei 1995||{{ARGru}}||style="text-align:center;"|18–24||{{ENGru}}||Groep B||style="text-align:center;"|30&nbsp;000 |- |31 Mei 1995||{{ENGru}}||style="text-align:center;"|27–20||{{ITAru}}||Groep B||style="text-align:center;"|21&nbsp;000 |- |4 Junie 1995||{{ENGru}}||style="text-align:center;"|44–22||{{SAMru}}||Groep B||style="text-align:center;"|20&nbsp;000 |- |10 Junie 1995||{{FRAru}}||style="text-align:center;"|36–12||{{IRLru}}||Kwarteindstryd||style="text-align:center;"|18&nbsp;000 |- |17 Junie 1995||{{RSAru}}||style="text-align:center;"|19–15||{{FRAru}}||Halfeindstryd||style="text-align:center;"|50&nbsp;000 |} === Afrikanasiesbeker 1996 === {{Hoofartikel|Afrikanasiesbeker 1996}} {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |16 Januarie 1996||{{vlagland|Gaboen}}||style="text-align:center;"|1–2||{{vlagland|Liberië}}||Groep C||style="text-align:center;"|5&nbsp;000 |- |19 Januarie 1996||{{vlagland|Gaboen}}||style="text-align:center;"|2–0||{{vlagland|Zaïre}}||Groep C||style="text-align:center;"|6&nbsp;000 |- |24 Januarie 1996||{{vlagland|Angola}}||style="text-align:center;"|3–3||{{vlagland|Kameroen}}||Groep A||style="text-align:center;"|6&nbsp;000 |- |28 Januarie 1996||{{vlagland|Gaboen}}||style="text-align:center;"|1-1 (1-4 [[Strafskop (sokker)|n.S.]])||{{vlagland|Tunisië|1959}}||Kwarteindstryd||style="text-align:center;"|4&nbsp;000 |- |31 Januarie 1996||{{vlagland|Zambië|1964}}||style="text-align:center;"|2–4||{{vlagland|Tunisië|1959}}||Halfeindstryd||style="text-align:center;"|5&nbsp;000 |} == Sien ook == * [[Lys van stadions in Suid-Afrika]] == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Kings Park Stadium}} {{Rugbywêreldbekerstadions 1995}} [[Kategorie:Geboue en strukture in Durban]] [[Kategorie:Rugbystadions in Suid-Afrika]] [[Kategorie:Rugbywêreldbekerstadions]] [[Kategorie:Sokkerstadions in Suid-Afrika]] [[Kategorie:Sport in Durban]] 7nwplqrdxb68ojkxn9opv1y7oy5tfw6 2519196 2519195 2022-08-14T16:56:32Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Stadion | stadionnaam = Kings Park-stadion | bynaam = | beeld = [[Lêer:King's Park Stadium, Durban.jpg|300px]] | byskrif = Lugbeeld van die Kings Park-stadon in 2013 | vollenaam = Hollywoodbets Kings Park | voormalige_name = ABSA-stadion (2000–2010)<br />Mr Price Kings Park (2011–2012)<br />Growthpoint Kings Park (2013–2018)<br />Jonsson Kings Park (2018–2022) | ligging = [[Durban]] | koördinate = {{Koördinate|29|49|29.60|S|31|1|46.88|O|type:landmark|aansig=inlyn,titel}} | sooi_gespit = | gebou = 1891 | geopen = 28 Junie 1958 | renovasie = 1984, 1993–1995 | uitgebrei = | gesluit = | afgebreek = | eienaar = [[eThekwini Metropolitaanse Munisipaliteit]] | operateur = | oppervlak = Gras | boukoste = | argitek = | struktuuringenieur = | diensteingenieur = | algemene_kontrakteur= | projekbestuurder = | hoofkontrakteurs = | tuisveld_van = [[Natalse Haaie]], [[Sharks (Verenigde Rugbykampioenskap)|Sharks]], [[Golden Arrows]] en [[AmaZulu FC]] | sitplekke = 52&nbsp;000 ([[rugby]] en [[sokker]]) | dimensies = }} '''Kings Park-stadion''', ook bekend as '''Hollywoodbets Kings Park''' vir borgskapdoeleindes, is 'n [[stadion]] wat in [[Durban]], [[Suid-Afrika]] geleë is. Die stadion is oorspronklik in [[1891]] gebou en is in die middel-1990's opgeknap. Die stadion kan 52&nbsp;000 toeskouers akkomodeer en word gebruik vir beide [[rugby]]- en [[sokker]]wedstryde. Die stadion is aangrensend aan die [[Moses Mabhidastadion]], in die Kings Park-sportkompleks, en die Durban-straatbaan wat gebruik was vir die A1 GP Wêreldbeker van motorsport. Dit sluit in 'n aangrensende binnehuisarena, sokkermuseum, sportinstituut en 'n treinstasie. [[Lêer:Two Stadiums FoxyCoxy.jpg|duimnael|links|Lugbeeld van die Kings Park-sportkompleks in 2009, links die [[Moses Mabhidastadion]] onder konstruksie en regs die Kings Park-stadion]] Die stadion word tans deur die volgende spanne gebruik: * Die [[Sharks (Verenigde Rugbykampioenskap)|Sharks]] tydens (Verenigde Rugbykampioenskapwedstryde. * Die [[Natalse Haaie]] tydens [[Curriebeker]]wedstryde. * Die [[Springbokke]] op 'n roterende basis met ander stede vir internasionale rugbytoetse. * [[Golden Arrows]] in die [[Premier Sokkerliga]]. == Wedstryde == === Rugbywêreldbeker 1995 === {{Hoofartikel|Rugbywêreldbeker 1995}} {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |27 Mei 1995||{{ARGru}}||style="text-align:center;"|18–24||{{ENGru}}||Groep B||style="text-align:center;"|30&nbsp;000 |- |31 Mei 1995||{{ENGru}}||style="text-align:center;"|27–20||{{ITAru}}||Groep B||style="text-align:center;"|21&nbsp;000 |- |4 Junie 1995||{{ENGru}}||style="text-align:center;"|44–22||{{SAMru}}||Groep B||style="text-align:center;"|20&nbsp;000 |- |10 Junie 1995||{{FRAru}}||style="text-align:center;"|36–12||{{IRLru}}||Kwarteindstryd||style="text-align:center;"|18&nbsp;000 |- |17 Junie 1995||{{RSAru}}||style="text-align:center;"|19–15||{{FRAru}}||Halfeindstryd||style="text-align:center;"|50&nbsp;000 |} === Afrikanasiesbeker 1996 === {{Hoofartikel|Afrikanasiesbeker 1996}} {| class="wikitable" style="text-align: left;" width="100%" !Datum !Span 1 !Telling !Span 2 !Rondte !Toeskouers |- |16 Januarie 1996||{{vlagland|Gaboen}}||style="text-align:center;"|1–2||{{vlagland|Liberië}}||Groep C||style="text-align:center;"|5&nbsp;000 |- |19 Januarie 1996||{{vlagland|Gaboen}}||style="text-align:center;"|2–0||{{vlagland|Zaïre}}||Groep C||style="text-align:center;"|6&nbsp;000 |- |24 Januarie 1996||{{vlagland|Angola}}||style="text-align:center;"|3–3||{{vlagland|Kameroen}}||Groep A||style="text-align:center;"|6&nbsp;000 |- |28 Januarie 1996||{{vlagland|Gaboen}}||style="text-align:center;"|1-1 (1-4 [[Strafskop (sokker)|n.S.]])||{{vlagland|Tunisië|1959}}||Kwarteindstryd||style="text-align:center;"|4&nbsp;000 |- |31 Januarie 1996||{{vlagland|Zambië|1964}}||style="text-align:center;"|2–4||{{vlagland|Tunisië|1959}}||Halfeindstryd||style="text-align:center;"|5&nbsp;000 |} == Sien ook == * [[Lys van stadions in Suid-Afrika]] == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Kings Park Stadium}} {{Rugbywêreldbekerstadions 1995}} [[Kategorie:Geboue en strukture in Durban]] [[Kategorie:Rugbystadions in Suid-Afrika]] [[Kategorie:Rugbywêreldbekerstadions]] [[Kategorie:Sokkerstadions in Suid-Afrika]] [[Kategorie:Sport in Durban]] tv1blrxgqk3l4flxt7lemuahf6fzafx 0 37933 2519326 2464314 2022-08-15T10:14:38Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Ampsbekleër Inligtingraampie |naam = Barend Jacobus du Plessis |beeld = |beeldgrootte = |kleinbeeld = |byskrif = |geboorte_datum = {{GDEO|1940|1|19}} |geboorte_plek = [[Johannesburg]] |sterfte_datum = |strefte_plek = |party = [[Nasionale Party]] |orde = Minister van Finansies |termyn_begin = [[1984]] |termyn_einde = [[1992]] |visepresident = |vise-eersteminister = |adjunk = |president = [[P.W. Botha]]/[[F.W. de Klerk]] |eersteminister = |voorganger = [[Owen Horwood]] |opvolger = [[Derek Keys]] |orde2 = Minister van Onderwys en Opleiding |termyn_begin2 = [[23 November]] [[1983]] |termyn_einde2 = [[1984]] |visepresident2 = |vise-eersteminister2 = |adjunk2 = |president2 = [[Marais Viljoen]] |eersteminister2 = [[P.W. Botha]] |voorganger2 = |opvolger2 = |orde3 = |termyn_begin3 = |termyn_einde3 = |visepresident3 = |vise-eersteminister3 = |adjunk3 = |president3 = |eersteminister3 = |voorganger3 = |opvolger3 = |orde4 = |termyn_begin4 = |termyn_einde4 = |visepresident4 = |vise-eersteminister4 = |adjunk4 = |president4 = |eersteminister4 = |eggenoot = |proffessie = Politikus |geloof = |handtekening = |voetnotas = }} '''Barend Jacobus du Plessis''' ([[19 Januarie]] [[1940]], [[Johannesburg]], [[Suid-Afrika]]) is ’n Suid-Afrikaanse oud-politikus en oud-lid van die [[Nasionale Party]], asook eertydse Minister van Finansies vanaf 1984 tot 1992. Sy ouers was Jan Hendrik en Martie du Plessis. Hy was met Antoinette (née Van den Berg) getroud, maar is later geskei, hulle het saam vier kinders. Die sakeleier [[Attie du Plessis]] is sy broer. == Skolastiese opleiding == Hy word groot in Boksburg waar hy sy skolastiese opleiding begin aan die Laerskool Baanbreker en matrikuleer in [[1956]] aan die [[Hoërskool Voortrekker, Boksburg|Hoërskool Voortrekker]]. Hy verwerf die graad B.Sc. in [[1960]] aan die [[Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys]] en voltooi ook sy Transvaalse Hoëronderwysdiploma in 1961. Gedurende sy studies het hy ’n aktiewe rol gespeel in die Transvaalse Onderwysopleidingskollege-unie. Alhoewel die organisasie hoofsaaklik handel oor studente- en opleidingsaangeleenthede, kan dit gesien word as sy eerste treë in die politieke arena. Hy word verkies as voorsitter van die studenteraad, wat hom in staat gestel het om oorsee te reis na lande soos [[Holland]], [[Duitsland]] en [[België]] waar hy ander studenteleiers ontmoet het. == Van onderwys tot finansies == In [[1962]] begin hy as wiskundeonderwyser by die Hoër Seunskool Helpmekaar in Johannesburg, asook die Johannesburg Tegniese Kollege. Later word hy aangestel as administratiewe beampte van die Hoofingenieur by die [[Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie]] (SAUK). Hy word bevorder na die nuwe dataverwerkingseenheid waar hy opleiding ontvang in rekenaartegnologie. Hy word verder bevorder en verplaas na die kantoor van die Direkteur-generaal as administratiewe sekretaris. Na sy bedanking by die SAUK in [[1968]], werk hy by die internasionale rekenaarmaatskappy [[IBM]] tot [[1974]]. Hier ontvang hy opleiding in banksake en finansies. Hy studeer ook by die IBM Gegradueerde Skool in Banksake in [[Universiteit van Princeton|Princeton]] in die [[Verenigde State van Amerika]]. == Politieke loopbaan == Du Plessis se vader was ’n aktiewe lid van die [[Nasionale Party]] en politieke belangstelling was deel van sy lewe van jongs af. Hy werk vir die Nasionale Party gedurende verkiesings en die Republiek-referendum. In [[1966]] word hy ’n amptelike lid van die Nasionale Party. Nadat hy sy eerste stap in gemeenskapsdiens betree in [[1972]] as verkose beampte tot die Roodepoort Stadsraad, gaan hy met rasse skrede vooruit en word in [[1974]] as onderburgemeester verkies. Hy staan as NP-kandidaat in [[Florida (kiesafdeling)|Florida]] in dieselfde jaar en raap die setel weg van die [[Verenigde Party]]. Gedurende hierdie tydperk bly hy ’n werknemer by IBM. In sy hoedanigheid as kabinetsminister dien hy as lid van die Verkose Komitee oor Openbare Rekeninge vanaf [[1976]] tot [[1981]]. Hy word ook verkies tot sekretaris van die Nasionale Party se Studiegroep oor Finansies van [[1979]] tot 1981. Hy was ook die inligtingsbeampte vir die Nasionale Party vanaf [[1977]] en 1981. In [[1982]] word hy verkies tot voorsitter van die komitee wat die Suid-Afrikaanse Uitsaaiwese bestudeer het, maar hy bly geïnteresseerd in finansies en ekonomie en word uiteindelik verkies tot adjunkminister van Buitelandse sake en Inligting. Tot en met hierdie aanstelling het hy as direkteur van 12 maatskappye gedien. As adjunkminister was hy gemoeid met die Regering se verhouding met die pers. In sy eerste paar weke maak hy 'n kontroversiële stelling aangaande die SAUK se uitsaai van [[Konserwatiewe Party]]-propaganda en die te kort verslagdoening oor regeringsake. Hy was ook teenwoordig, tesame met minister [[Pik Botha]], die minister van Buitelandse Sake, tydens die onderhandelinge met Angolese leiers te Ilha do Sal. Op [[23 November]] [[1983]] word hy aangestel as die Minister van Opvoeding en Opleiding. Hier het hy te doen gekry met die skoolboikotte in [[Atteridgeville]], [[Pretoria]] waar hy persoonlik met die studenteleiers onderhandel het om na hulle probleme te luister. In ’n poging om die spanning te verlig na die dood van ’n leerling gedurende polisieaksie, het hy met Biskop [[Desmond Tutu]] beraadslaag maar teen Mei [[1984]] is ses skole van Atteridgeville en [[Saulsville]] gesluit. Hy poog om die rol van die swart gemeenskap by skole te herorganiseer en wys daarop dat enige ouer of student ’n direkte kommunikasie met hom as Minister het. In 1984, gedurende die begrotingsrede van sy departement in die Parlement het senior swart onderwysers die debat bygewoon. Hy verklaar dan ook dat daar voortaan geen rassebeperkings in die Departement van Onderwys sal wees nie. Barend du Plessis word aangestel as die Minister van Finansies in Augustus 1984. Hy volg dr. [[Owen Horwood]] op en neem die uiters komplekse portfolio op. Suid-Afrika was in finansiële moeilikheid as gevolg van verskeie faktore waaronder die daling in die goudprys. Die [[rand]]/[[dollar]]-wisselkoers was ook op ’n laagtepunt en die land was in ’n algemene droogte gehul. Uitvoere was besig om te daal. In [[1985]] sit hy met die dilemma om Suid-Afrikaanse internasionale krediet te herstruktureer aangesien buitelandse banke hulle korttermynkrediet aan Suid-Afrika ingetrek het. Hy dien as Minister van Finansies in die laaste deel van [[P.W. Botha]] se kabinet en in die eerste deel van [[F.W. de Klerk]] se administrasie. Hy word later die voorsitter van die Nasionale Party se Federale Inligtingskomitee en lid van die Uitvoerende Komitee van die Nasionale Party in [[Transvaal]]. {{Ministers van Finansies SA}} {{DEFAULTSORT:Du Plessis, Barend}} [[Kategorie:Geboortes in 1940]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Politici van die Nasionale Party]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse ministers van finansies]] rrxhsjr86e5htj1bqw8869apocjdy3r 2 39044 2519241 2518314 2022-08-14T20:19:45Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Babel|af|en-4|de-1|}} {{Gebruiker Gebruikersboksies omraam| {{Gebruikersbydraes|10100}} {{Sjabloon:Gebruikersnederigheid|10181}} [[Lêer:Editor_-_lapis_philosophorum_superstar.jpg|centre|duimnael|[[:en:Wikipedia:Service_awards#Grandmaster Editor (or Grand High Togneme Vicarus)|Grootmeesterredakteur]]<br />(13 jaar, 180&nbsp;000+)<br /><small>Toegeken deur Aliwal2012</small>]] {{Tienjaargemeenskap}} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Belgium |land=België |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Botswana |land=Botswana |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Brazil |land=Brasilië |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Denmark |land=Denemarke |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Germany |land=Duitsland |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Egypt |land=Egipte |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=England |land=Engeland |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Ethiopia |land=Ethiopië |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Finland |land=Finland |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=France |land=Frankryk |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Ghana |land=Ghana |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Italy |land=Italië |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Ivory Coast |land=Ivoorkus |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Kenya |land=Kenia |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Lesotho |land=Lesotho |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Mauritania |land=Mauritanië |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Mauritius |land=Mauritius |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Mexico |land=Mexico |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Morocco |land=Morocco |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Mozambique |land=Mosambiek |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Namibia |land=Namibië |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Netherlands |land=Nederland |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Norway |land=Noorweë |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Senegal |land=Senegal |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Scotland |land=Skotland |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Spain |land=Spanje |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Swaziland |land=Swaziland |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Sweden |land=Swede |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Switzerland |land=Switserland |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Tanzania |land=Tanzanië |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Togo |land=Togo |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} {{Gebruiker_besoekland |id_agtergrond=lavender |id_fontgrootte=12px |id_fontkleur=#000000 |en_land=Zambia |land=Zambië |info_fontgroote=12px |info_fontkleur=#000000 |info_agtergrond=#ffffff }} }} Ons het tans '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' artikels. In my eerste 10 jaar (bereik op 6/1/2019) betrokke hier het ek reeds 5264 artikels geskep! Die 10 jaar was ongelooflik; wat 'n avontuur! Ek is vanaf 2014 'n raadslid by [http://wikimedia.org.za/wiki/Board WikimediaZA]. * Ek het op 12/01/2019 die 100,000 wysiging mylpaal op globale Wiki bereik! * Op 28/04/2019 het ek my 100,000ste wysiging op die Afrikaanse Wiki aangebring! * Op 18/11/2019 het ek my 110,000ste wysiging op globale Wikipedia aangebring. * Op 22/12/2020 skep ek my 6,000ste artikel, 'n baie nederige ''[[Aloe bussei]]''. * Op 6/1/2021 verwerf ek '''Grootmeesterredakteur''' status met my twaalfde jaar hier! * Op 11/1/2021 het ek my 135,000ste wysiging op globale Wikipedia aangebring. * Op 29/1/2021 het ek my 130,000ste wysiging op die Afrikaanse Wikipedia aangebring! * Op 3/3/2021 het ek my 140,000ste wysiging op globale Wikipedia aangebring. * Op 14/5/2021 het ek my 135,000ste wysiging op die Afrikaanse Wikipedia aangebring! * Op 12/6/2021 skep ek my 7,000ste artikel. * Op 15/7/2021 het ek my 150,000ste wysiging op globale Wikipedia aangebring! * Op 30/7/2021 het ek my 140,000ste wysiging op die Afrikaanse Wikipedia aangebring! * Op 17/9/2021 skep ek my 8,000ste artikel, 'n baie nederige ''[[Pauridia curculigoides]]'' * Op 16/10/2021 het ek my 160,000ste wysiging op globale Wikipedia aangebring! * Op 21/1/2022 skep ek my 9,000ste artikel, 'n baie nederige ''[[Aspalathus spiculata]]'' * Op 30/1/2022 het ek my 150,000ste wysiging op die Afrikaanse Wikipedia aangebring! * Op 1/3/2022 het ek my 170,000ste wysiging op globale Wikipedia aangebring! * Op 9/7/2022 het ek my 10,000ste artikel geskep: [[Lunar Orbiter 2]]! * Op 4/8/2022 het ek my 180,000ste wysiging op globale Wikipedia aangebring! * Op 14/8/2022 het ek my 160,000ste wysiging op die Afrikaanse Wikipedia aangebring! == Voorbladartikels == My doelwit van 'n voorbladartikel is bereik toe die [[Boeing B-17 Flying Fortress]] op 4 November 2019 op die voorblad gepryk het! * Op 1 Januarie 2020 verskyn my tweede voorbladartikel: [[Turboskroef]]! * In week 8 van 2020 het my derde voorbladartikel verskyn: [[Sherman Firefly]]. * In week 48 van 2020 het my vierde voorbladartikel verskyn: [[Tiger I-tenk]]. * In week 2 van 2021 het my vyfde voorbladartikel verskyn: [[Mariner 4]]. * In week 14 van 2021 het my sesde voorbladartikel verskyn: [[Pioneer 11]]. * In week 35 van 2021 het my sewende voorbladartikel verskyn: [[USS Maryland (BB-46)]]. * In week 29 van 2022 het my agste voorbladartikel verskyn: [[Centurion (tenk)]]. Groete! Ek het begin [[bergfiets]]ry omrede my perd verdrink het tydens [[waterpolo]]! == Notas == * [[Erica aggregata]] * [[Erica altevirens]] * [[Erica barbigeroides]] * [[Erica blancheana]] * [[Erica blandfordia]] * [[Erica blesbergensis]] * [[Erica broadleyana]] * [[Erica cerviciflora]] * [[Erica consobrina]] * [[Erica crassifolia]] * [[Erica crucistigmatica]] * [[Erica debilis]] * [[Erica dilatata]] * [[Erica erinus]] vs Erica erina * [[Erica ethelae]] vs Erica etheliae * [[Erica forsteri]] * [[Erica gibbosa]] * [[Erica inaequalis]] - probleemkind * [[Erica lachnaeoides]] - probleemkind * [[Erica lanata]] - probleemkind * [[Erica nivalis]] - unplaced * [[Erica nivea]] * [[Erica patersonia]] - spelling * Erica sparrmanni - bestaan nie op enige wiki of op wikidata. Ek sal dit later self skep. * Erica triphylla - bestaan nie op enige wiki of op wikidata. Ek sal dit later self skep * [[Erica schmidtii]] - ai! * [[Erica shannonea]] - Redlist naam. * [[Erica situshiemalis]] * [[Erica solandra]] vs Erica solandri * Erica aristifolia moet geskep word. * Erica sonora - bestaan dit? * [[Erica straminea]] - kyk nie amptelik nie. * [[Erica subimbricata]] - Nog 'n probleemkind * [[Erica subterminalis]] - nog een. * [[Erica symonsii]] - Ai! * [[Erica trachysantha]], volg op bestaan. * [[Erica trivialis]] - nie op SANBI * [[Erica turbiniflora]] - nie op SANBI * [[Erica umbonata]] - nie op SANBI nie. * [[Erica villosa]] - Volgens Kew 'n sinoniem. * [[Erica viscidiflora]] - volg op. * [[Gladiolus merianellus]] * [[Gladiolus jonquilliodorus]] * [[Mafingo-suikerbos]] vs [[Mafinga-suikerbos‎]] * [[Protea venusta]] Hibried? * [[Moraea loubseri]] Boodskap: Somebody changed something in the Afrikaans Geselshoekie. When a Nuwe Onderwerp is clicked the format of the program currently is English only. The previous version was perfect in Afrikaans. Why it was changed I do noy know. Who chnaged it, I do not know. Please roll it back to the way it was. iizjxjx2psqbro45gy4dugoqji21dxg 0 39699 2519233 2446719 2022-08-14T19:52:42Z Amherst99 12867 wikitext text/x-wiki Die '''Russiese Mafia''' ([[Russies]]: русская мафия, ''roesskaja mafija'') is nie net een bende nie, maar ’n uiteenlopende groep georganiseerde-misdaad-sindikate wat in die voormalige [[Sowjetunie]] ontstaan het. Dit word ook soms genoem die '''Rooi Mafia''' (красная мафия, ''krasnaja mafija'') of '''Bratwa''' (братва; slang vir "broederskap", wat na alle bendes verwys, ook mededingende groepe). Sedert die verbrokkeling van die Sowjetunie het hierdie groepe se invloed wêreldwyd toegeneem.<ref>[[Misha Glenny|Glenny, Misha]] (2008), ''McMafia: A Journey Through the Global Criminal Underworld''; [[New York]]: [[Alfred A. Knopf]], ''[[passim]]''.</ref> == Geskiedenis == === Ontstaan === [[Georganiseerde misdaad]] het sedert die tyd van die [[tsaar|tsare]] in Rusland bestaan in die vorm van [[struikrower]]s en [[dief|diewe]] bekend as ''[[wori w zakone]]'' (воры в законе), of "diewe volgens die wet". Hierdie soort [[misdadiger]] moes hou by sekere reëls binne die tronke en strafkampe (die [[Goelag]]), soos dat hy nie dobbelskuld mag gehad of iemand anders mag verraai het nie. Een van die belangrikste reëls was dat enige samewerking met die owerheid taboe was. Tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] het van die gevangenes ’n ooreenkoms met die regering aangegaan om in die oorlog te veg in ruil vir korter vonnisse. Met hul terugkeer na die tronke en Goelag is baie egter dood in [[Teefoorlog|gevegte]] met gevangenes wat getrou gebly het aan die wette van die diewe.<ref>[[Varlam Shalamov]], ''Essays on Criminal World'', "Bitch War" ([http://www.tyurem.net/books/shalamov/ocherki/005.htm Shalamov's essay online] (Russies) in: Varlam Shalamov (1998) "Complete Works" (Варлам Шаламов. Собрание сочинений в четырех томах), vol. 2, printed by publishers ''[[Vagrius]]'' and ''[[Khudozhestvennaya Literatura]]'', ISBN 5-280-03163-1, ISBN 5-280-03162-3.</ref><ref>A. V. Kuchinsky ''Prison Encyclopedia'', (Кучинский А.В. - Тюремная энциклопедия, [http://www.e-lib.info/book.php?id=112100186&p=7 ’n aanlyn-uittreksel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080424053543/http://www.e-lib.info/book.php?id=112100186&p=7 |date=2008-04-24 }} (Russies)</ref> === In die Sowjetunie === Tydens die bewind van [[Leonid Brezjnef]], toe die Sowjet-ekonomie ’n knou gekry het, het die ''wori'' met die hulp van korrupte amptenare beheer oorgeneem oor die [[swartmark]]. Hulle het onder meer elektroniese produkte verkoop wat vir die gewone Sowjet-burger feitlik onverkrygbaar was. === In Rusland === Die ware deurbraak vir misdaadorganisasies het gekom tydens die ekonomiese ineenstorting en massa-emigrasie van die 1990's wat op die verbrokkeling van die Sowjetunie gevolg het. Baie voormalige regeringsamptenare was desperaat om geld in die hande te kry en het hulle tot misdaad gewend of het saam met ander Sowjet-burgers oorsee getrek, en so het die mafia buite die grense van Rusland uitgebrei. Voormalige [[KGB]]-agente, sportlui en veterane van die oorloë teen [[Afganistan]] en [[Tsjetsjnië]] was sonder werk, maar het baie ondervinding gehad op gebiede wat goed te pas gekom het in misdaad.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/special_report/1998/03/98/russian_mafia/70095.stm BBC News – The Rise and rise of the Russian mafia].</ref> Wydverspreide korrupsie, armoede en wantroue in die regering het bygedra tot die toename van georganiseerde misdaad. [[Kontrakmoorde]] het ’n hoogtepunt bereik en talle is nooit opgelos nie. Die nuwe misdadigersklas van Rusland het ’n meer Westerse en besigheidsbenadering in vergelyking met die outydse erekode-gebaseerde ''wori'' wat aan die uitsterf was.<ref>[http://iht.com/articles/2008/07/29/europe/moscow.php?page=2 Vory v Zakone has hallowed place in Russian criminal lore].</ref> Hul belangrikste bedrywighede is [[huurmoorde]], [[afpersing]], [[dwelmhandel]], [[geldwassery]] en [[prostitusie]]. Die verdwyning van die "[[Ystergordyn]]" en die internasionalisering van die Sowjet-blok se ekonomie het die Russiese mafia ook in staat gestel om bande te smee met ander misdaadorganisasies regoor die wêreld, soos die Sjinese [[Triad-gemeenskap]] en die Sisiliaanse [[Cosa Nostra]]. Bande met [[Latyns-Amerika]]anse [[dwelmkartels]] het die Russiese mafia ook in staat gestel om [[kokaïen]] die land in te smokkel.<ref>[http://www.msnbc.msn.com/id/3340035/ MSNBC- Russian mob trading arms for cocaine with Colombia rebels] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090505181244/http://www.msnbc.msn.com/id/3340035 |date= 5 Mei 2009 }}.</ref> == Berugte bendes == Van die bekendste mafiagroepe is: * Die Solntsefskaja ''bratwa'' of broederskap, (Russies: Солнцевская братва), was een van die magtigste georganiseerde-misdaad-groepe in [[Moskou]], indien nie die magtigste nie. * Dolgoproednenskaja (Долгопрудненская) was ’n Russiese mafia-organisasie wat beskou is as een van die grootste georganiseerde-misdaad-groepe in Moskou. Dit is genoem na die Moskouse voorstad [[Dolgoproedni]] en is in 1988 gestig.<ref>Oleg Liakhovich, "A Mob by Any Other Name", ''The Moscow News''.</ref> * Die Izmailofskaja-bende (Russies: Измайловская мафия; van Izmailowo) was een van die belangrikste en oudste mafiagroepe in Moskou. Hulle het ’n teenwoordigheid gehad in [[Tel Aviv]], [[Parys]], [[Toronto]], [[Miami]] en [[New York Stad]].<ref>B. Ohr, ''Effective Methods to Combat Transnational Organized Crime in Criminal Justice Processes'', U.S. Dept. of Justice.</ref> Dit is in die 1980's gestig onder die leierskap van Oleg Iwanof (Олег Иванов) en het na skatting sowat 200 aktiewe lede gehad.<ref>Домашняя библиотека компромата Сергея Горшкова (''Home library of Sergei Gorshkov'').</ref> Hulle het kwasi-militêre range en streng reëls gehad. Hulle was hoofsaaklik betrokke by huurmoorde, afpersing en die infiltrasie van wettige besighede.<ref>US, COMM, PERM, p. 201.</ref> * Die Tambof-bende (Тамбовская банда) van [[Sint-Petersburg]]. * Die Obsjtsjina (Община, "gemeenskap" in Russies) of [[Tsjetsjniese mafia]] was ’n formidabele paramilitêre misdaadgroep. Volgens kenners was etniese Tsjetsjniese misdaadbendes op ’n tyd die mees dominante minderheidsmisdaadgroep in Rusland. * In Kalifornië het [[Armenië|Armeens]]-[[VSA|Amerikaanse]] misdaadgroepe ook hul verskyning gemaak. Hulle is hoofsaaklik betrokke by witboordjie-misdaad, dwelmhandel en afpersing.<ref>[http://www.armeniandiaspora.com/archive/12490.html Russian-Armenian organized crime 'like the 1930s New York mob'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080604221656/http://www.armeniandiaspora.com/archive/12490.html |date= 4 Junie 2008 }}, ''Los Angeles Daily News''.</ref> == Buitelandse sakelui en die mafia == ’n Paar duisend buitelandse sakelui het in die vroeë [[1990's]] vir "die tweede groot goudstormloop" na Rusland gestroom om te probeer munt slaan uit die oorgang van ’n [[kommunisme|kommunistiese]] na ’n [[kapitalisme|kapitalistiese]] stelsel. Die periode tussen 1990 en 1998 was in die algemeen ’n wilde en onstabiele tyd vir die meeste buitelandse sakelui in Rusland. Daar was gevaarlike botsings met die Russiese mafia en talle is beseer of vermoor. Die mafia het hulle beskou as ’n vinnige manier om geld te maak – met "beskermingsgeld" wat hulle moes betaal. ’n "Bende" sou byvoorbeeld ’n sakeman "lastig val", en die groep aan wie hy beskermingsgeld betaal het, sou dan die "ander bende" aanval en verjaag. Talle sakelui het die land hieroor verlaat. == Uitbeelding == === Videospeletjies === Die Russiese mafia kom in ’n hele paar videospeletjies voor, meestal as die speler se vyand, onder meer ''[[Max Payne]]'', ''[[Stranglehold]]'' en die ''[[Grand Theft Auto]]''-reeks. In ''[[Mercenaries: Playground of Destruction]]'' is hulle die speler se bondgenote. === Rolprente === Russiese bendelede verskyn in baie Hollywood-rolprente, gewoonlik as die slegte ouens. Dit sluit in ''[[GoldenEye]]'', ''[[Rocknrolla]]'', ''[[The Jackal]]'', ''[[25th Hour]]'', ''[[Ronin]]'', ''[[Be Cool]]'', ''[[Jungle 2 Jungle]]'', ''[[The Italian Job]]'', ''[[Training Day]]'', [[Maximum Risk]] en ''[[Bad Boys II]]''. Daar was ’n hele paar Russiese rolprente oor die onderwerp. Die bekendste is waarskynlik ''Брат'' ("Broer") en ''Брат 2''. Hierin is Danila ’n Tsjetsjniese oorlogsveteraan wat ’n kontrakmoordenaar in Sint Petersburg word. Die fliek en sy opvolg was baie gewilde onder die Russiese jeug. === Fiksie === * [[Boris Starling]] se roman ''Vodka'' (2005). * In [[Chris Ryan]] se 1998-roman ''The Kremlin Device'' moet die hoofkarakter die Russiese weermag oplei in teen-mafia-strategieë. * In [[James Patterson]] se romans ''The Big Bad Wolf'' en ''London Bridges'' is die hoofkarakter ’n Russiese bendelid met die bynaam "Die Wolf". * Die kortverhaalbundel ''The Odessa Tales'' deur [[Isaac Babel]] gaan oor die Joodse onderwêreld in Moldavanka, ’n Oekraïense ghetto. Sy gewildste karakter is ’n bendelid met die naam Benya Krik. * In [[Andy McNab]] se roman ''Firewall'' moet die hoofkarakter ’n mafialeier vang en dan help. * In ''Artemis Fowl: The Arctic Incident'' deur [[Eoin Colfer]] word die hoofkarakter se pa deur die Russiese mafia aangehou. * [[Brett Kihlmire]] se roman ''The Hammer Falls''. === Televisie === * Die Russie mafia verskyn dikwels in ''[[The Sopranos]]'', soos in die episode ''Pine Barrens''. * In ander Amerikaanse televisiereekse kom Russiese bendelede ook voor, soos die karakters van Yuri Kosygin, Nikolai Stanislofsky en Alexander Vogel in die reeks [[Oz (TV-reeks)|''Oz'']]. == Sien ook == * [[Teefoorlog]] * [[Goelag]] == Verwysings == : ''Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel [[:en:Russian Mafia]]'' {{Verwysings}} == Bronne en verdere leesstof == * Yvonne Bornstein en Mark Ribowsky, ''Eleven Days of Hell: My True Story of Kidnapping, Terror, Torture and Historic [[FBI]] & KGB Rescue''. AuthorHouse, 2004. ISBN 1-4184-9302-3. * Douglass, Joseph D. ''Red Cocaine: The Drugging of America''. Atlanta, Ga: Clarion House, 1990. ISBN 0-9626646-0-X, ISBN 1-899798-04-8. Ooor die Sowjet-ontwikkeling van Suid-Amerikaanse dwelmkartels. * James O. Finckenauer & Elin J. Waring, ''Russian Mafia in America: Immigration, Culture and Crime'', Northeastern University Press, Boston, 1998, ISBN 1-55553-374-4. * Robert I. Friedman, ''Red Mafiya: How the Russian Mob Has Invaded America'', Penguin Group, 2002, ISBN 0-425-18687-3. * Mark Galeotti (ed.), ''Russian and Post-Soviet Organized Crime'', Ashgate/Dartmouth, 2002, ISBN 0-7546-2176-6. * [[Misha Glenny|Glenny, Misha]] (2008), ''McMafia: A Journey through the Global Criminal Underworld''; [[New York]]: [[Alfred A. Knopf]]. * Johanna Granville, [http://www.scribd.com/doc/13835442/The-Russian-Kleptocracy-and-Rise-of-International-Organized-Crime-by-Johanna-Granville “Dermokratizatsiya and Prikhvatizatsiya: the Russian Kleptocracy and Rise of Organized Crime,”] in ''Demokratizatsiya'', vol. 11, no. 3 (somer 2003): 449-457. * [[Claire Sterling]], ''Thieves' World: The Threat of the New Global Network of Organized Crime'', Simon & Schuster, 1994, ISBN 0-671-74997-8. * Federico Varese, ''The Russian Mafia: Private Protection in a New Market Economy'', Oxford University Press, 2001. ISBN 0-19-829736-X. == Eksterne skakels == * [http://www.suntimes.com/news/810284,CST-NWS-mafiya24.article The face of the new Mafia :: CHICAGO SUN-TIMES :: News] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090723002239/http://www.suntimes.com/news/810284,CST-NWS-mafiya24.article |date=2009-07-23 }} 24 Februarie 2008 deur Steve Warmbir en Frank Main * [http://www.msnbc.com/news/391623.asp?cp1=1 MSNBC.com – Russian mob trading arms for cocaine with Colombia rebels] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051109153253/http://www.msnbc.com/news/391623.asp?cp1=1 |date= 9 November 2005 }} deur Sue Lackey * [http://www.cbsnews.com/stories/2000/07/21/world/main217683.shtml CBS News: Russian Mafia's Worldwide Grip] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090227041041/http://www.cbsnews.com/stories/2000/07/21/world/main217683.shtml |date=27 Februarie 2009 }} * [http://news.bbc.co.uk/1/hi/special_report/1998/03/98/russian_mafia/70485.stm BBC News: So who are the Russian mafia?] * [http://news.bbc.co.uk/1/hi/special_report/1998/03/98/russian_mafia/70095.stm BBC News: The rise and rise of the Russian mafia] * [http://news.bbc.co.uk/1/hi/special_report/1998/03/98/russian_mafia/69521.stm BBC News: How Russia's mafia is taking over Israel's underworld] * [http://andrsn.stanford.edu/Other/redmaf.html The Red Mafia: A Legacy of Communism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090626150729/http://andrsn.stanford.edu/Other/redmaf.html |date=2009-06-26 }} deur Annelise Anderson * [http://www.oxfordscholarship.com/oso/public/content/politicalscience/019829736X/toc.html Oxford Scholarship: The Russian Mafia] * [http://www.janes.com/security/law_enforcement/news/jir/jir050524_1_n.shtml Russian mafya become more active in Eastern Europe] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090609160708/http://www.janes.com/security/law_enforcement/news/jir/jir050524_1_n.shtml |date= 9 Junie 2009 }} Jane's Intelligence Review, Mei 2005 * [http://www.organized-crime.de/revindex.htm Oorsig oor verskeie boeke oor Russiese gorganiseerde misdaad] * [http://www.crimestart.com/Organized_Crime/Russian_Mafia Russian mafia links] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090629125009/http://www.crimestart.com/Organized_Crime/Russian_Mafia/ |date=2009-06-29 }} [[Kategorie:Rusland]] [[Kategorie:Mafia]] tmuwqd3zs5n08b4kkyrjfgk61omya8z 0 40386 2519242 1570802 2022-08-14T20:52:47Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Infoboks webwerf | naam = Swahili Wikipedia | logo = Wikipedia-logo-v2-sw.svg | skermkiekie = | tipe = [[Wiki]] | taal = [[Swahili]] | registrasie = Opsioneel | eienaar = [[Wikimedia Stigting]] | outeur = Die gemeenskap | opgerig = | status = Aktief | url = http://sw.wikipedia.org/ }} Die '''Swahili Wikipedia''' (''Wikipedia ya Kiswahili'') is die [[Swahili]] weergawe van die [[internet|aanlyn]][[ensiklopedie]] [[Wikipedia]]. Dit het tans {{NUMBEROF|ARTICLES|sw|N}} artikels, wat dit die {{Rangtelwoord|{{Wikipedia volgens grootte|sw}}}} grootste Wikipediaprojek maak.<ref>[http://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias#10_000.2B_articles The Swahili Wikipedia's grown up day after day]</ref> Dit is tans een van slegs twee Wikipedias in die Niger-Kongotale met meer as 1&nbsp;000 artikels. Die Swahili Wikipedia is tans die derde grootste Afrikawikipedia, naas die [[Afrikaanse Wikipedia]] en die [[Malgassiese Wikipedia]]. == Sien ook == * [[Afrikaanse Wikipedia]] * [[Joroeba Wikipedia]] * [[Malgassiese Wikipedia]] * [[Noord-Sotho Wikipedia]] * [[Somaliese Wikipedia]] * [[Suid-Sotho Wikipedia]] * [[Tsonga Wikipedia]] * [[Tswana Wikipedia]] * [[Venda Wikipedia]] * [[Xhosa Wikipedia]] * [[Zoeloe Wikipedia]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * [[:sw:Mwanzo|Tuisblad van die Swahili Wikipedia]] * [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaSW.htm Statistiek vir die Swahili Wikipedia deur Erik Zachte] * [[:sw:Maalum:Takwimu|Takwimu Wikipedia ya Kiswahili]] – statistieke vir die Swahili Wikipedia {{Wikipedias}} [[Kategorie:Wikipedias volgens taal]] j72gkrb05uef5kkkhbgdululjfzljf2 1 41805 2519245 2123385 2022-08-14T21:28:38Z Aliwal2012 39067 voorbladkandidaat wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} {{voorbladkandidaat}} <!-- {{voorbladartikel |week = 41 |jaar = 2022 }} --> p4znzpgjsbwwhgkhbpslrvtg7smnkbv 0 42321 2519212 2373230 2022-08-14T19:00:04Z SpesBona 2720 Statistieke hersien wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Federasie St. Christopher en Nevis<br />Federasie St. Kitts en Nevis |volle_naam = <small>''Federation of Saint Christopher and Nevis''<br />''Federation of Saint Kitts and Nevis'' ([[Engels]])</small> |algemene_naam = St. Kitts en Nevis |beeld_vlag = Flag of Saint Kitts and Nevis.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Saint Kitts and Nevis.svg |simbool_tipe = Wapen |beeld_kaart = KNA orthographic.svg |leuse = ''Country Above Self''<br /><small>''([[Engels]] vir: "Land bo homself")''</small> |volkslied = ''[[O Land of Beauty!]]''<br /><small>''(Engels vir: "O land van skoonheid!")''</small><br /><center>[[Lêer:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg]]</center><br />''Koninklike volkslied: [[God Save the Queen]]''<br /><small>''(Engels vir: "God beskerm die koningin")''</small><br /><center>[[Lêer:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</center> |amptelike_tale = [[Engels]] |hoofstad = [[Basseterre]] {{Koördinate|17|18|N|62|44|W}} |latd = 17 |latm = 18 |latNS = N |longd = 62 |longm = 44 |longEW = W |grootste_stad = [[Basseterre]] |regeringsvorm = Federale parlementêre<br />[[grondwetlike monargie]] |leiertitels = <br />• [[Lys van monarge van Brittanje|Monarg]]<br />• Goewerneur-generaal<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]]<br />[[Tapley Seaton]]<br />[[Terrance Drew]] |oppervlak_rang = 188^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 261 |oppervlakmi² = 101 |persent_water = feitlik niks |bevolking_skatting = 47&nbsp;606<ref>{{en}} {{cite web |url=https://population.un.org/wpp/ |title=World Population Prospects 2022 |publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_General/WPP2022_GEN_F01_DEMOGRAPHIC_INDICATORS_COMPACT_REV1.xlsx |title=World Population Prospects 2022: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100 |type=Total Population, as of 1 July (thousands) |publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division |accessdate=14 Augustus 2022 |format=XSLX}}</ref> |bevolking_skatting_jaar = 2021 |bevolking_rang = 213^de |bevolking_sensus = 46&nbsp;204 |bevolking_sensus_jaar = 2011 |bevolkingsdigtheid = 164 |bevolkingsdigtheidmi² = 424,8 |bevolkingsdigtheidrang = 64^ste |BBP_PPP = $1,609&nbsp;miljard<ref name="imf.org">{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report?c=361,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2027&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=St. Kitts and Nevis |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2022 |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = 2022 |BBP_PPP_per_kapita = $27&nbsp;608<ref name="imf.org" /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = $1,114&nbsp;miljard<ref name="imf.org" /> |BBP_rang = |BBP_jaar = 2022 |BBP_per_kapita = $19&nbsp;117<ref name="imf.org" /> |BBP_per_kapita_rang = |onafhanklikheidstipe = • Geassosieerde land<br />• van die [[Verenigde Koninkryk]] |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[27 Februarie]] [[1967]]<br />[[19 September]] [[1983]] |MOI = {{wins}} 0,779<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf |title=Human Development Report 2020 |publisher=United Nations Development Programme |date=2020 |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> |MOI_rang = 74^ste |MOI_jaar = 2019 |MOI_kategorie = {{kleur|#090|hoog}} |Gini = |Gini_rang = |Gini_jaar = |Gini_kategorie = |geldeenheid = [[Oos-Karibiese dollar|Dollar]] |geldeenheid_kode = XCD |land_kode = KN |tydsone = AST |utc_afwyking = [[UTC-04:00|-4]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC-04:00|-4]] |internet_domein = [[.kn]] |skakelkode = 1-869 |voetskrif = }} '''St. Kitts en Nevis''' ([[Engels]]: ''Saint Kitts and Nevis'', {{Audio|En-us-Saint Kitts and Nevis.ogg|luister}}), amptelik die '''Federasie St. Kitts en Nevis''' of '''Federasie St. Christopher en Nevis''' (''Federation of Saint Christopher and Nevis'' of ''Federation of Saint Kitts and Nevis''<ref>{{en}} {{cite web |url=https://pdba.georgetown.edu/Constitutions/Kitts/kitts83.html |title=1983 Saint Kitts and Nevis Constitution |website=pdba.georgetown.edu |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref>), is 'n [[eilandstaat]] in [[Noord-Amerika]] met 'n oppervlakte van 261&nbsp;km² en 'n bevolking van 47&nbsp;606 in 2021. Dit bestaan uit twee eilande: St. Kitts en Nevis wat albei aan die [[Klein-Antille]] behoort. [[Lêer:Saint Kitts and Nevis OnEarth WMS.png|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van St. Kitts en Nevis]] [[Lêer:Saint Kitts and Nevis-CIA WFB Map.png|duimnael|links|Kaart van St. Kitts en Nevis]] St. Kitts en Nevis is in die oostelike deel van die [[Karibiese See]] op die grens met die [[Atlantiese Oseaan]] geleë. Dit is in die suidooste van [[Sint Eustatius]], [[Saba]], [[Sint Bartolomeus]], [[Saint-Martin]]/[[Sint Maarten]] en [[Anguilla]], in die suidweste van [[Antigua en Barbuda]] en in die noordweste van [[Montserrat]] geleë. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Basseterre]], wat op die hoofeiland St. Kitts geleë is. Die eilande St. Kitts en Nevis is in 1493 deur [[Christophorus Columbus]] tydens sy tweede reis vir [[Europa]] ontdek; hulle is onderskeidelik ''San Martín'' (vir Nevis) en ''Sant Yago'' (vir St. Kitts) genoem. Die naam van sy [[beskermheilige]] ''[[Sint Christopher|San Cristóbal]]'' is deur Christophorus Columbus nie aan St. Kitts gegee nie, maar aan die eiland Saba, sowat 20&nbsp;myl verder noordwes. Dit het egter deur 'n karteringsfout by St. Kitts beland en die [[Engelse]] het die vertaling daarvan – ''St. Christopher'' – vir dié eiland gebruik. In die 17de eeu was "Kit(t)" 'n algemene bynaam vir Christophorus, waaruit St. Kitts vir dié eiland ontstaan het. In 1623 het Engelse op dié eilande gevestig, binnekort gevolg deur [[Franse]], en albei het saamgestem om dié eilande te deel. St. Kitts en Nevis het die beginpunt vir die kolonisasie van die Engelse en die Franse in die [[Karibiese gebied]] geword. Die Britte het vanaf hier Antigua en Barbuda, Montserrat en Anguilla gekoloniseer en die Franse [[Guadeloupe]] en [[Martinique]]. Tydens die laat 17de eeu het die Engelse en Franse oor die beheer van dié eilande gebaklei en dit is in 1713 deur [[Frankryk]] aan [[Engeland]] afgestaan. Tussen 1958 en 1962 het dit saam met ander Britse kolonies in die Karibiese gebied deel uitgemaak van die Wes-Indiese Federasie. Op 27 Februarie 1967 het St. Kitts en Nevis volle outonomie oor sy binnelandse sake ontvang en 'n geassosieerde land van die [[Verenigde Koninkryk]] geword. Op 19 September 1983 het St. Kitts en Nevis van die Verenigde Koninkryk onafhanklik geword. St. Kitts en Nevis is 'n [[grondwetlike monargie]] binne die [[Britse Statebond]] en [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk]] is die [[staatshoof]] van dié land. St. Kitts en Nevis is die kleinste soewereine land in die [[Amerikas]] en die [[Westelike Halfrond]], sowel volgens oppervlak asook bevolking. Dié eilande is gesogte vakansieplekke en die [[ekonomie]] is veral op [[toerisme]] gebaseer.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/saint-kitts-and-nevis/ |title=Saint Kitts and Nevis |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=14 Augustus 2022}}</ref> == Sport == [[Krieket]] is St. Kitts en Nevis se gewildste [[sport]]soort. St. Kitts en Nevis is een van die eilandstate wat met ander Karibiese state spelers beskikbaar stel vir die [[Wes-Indiese nasionale krieketspan]], een van die "nasionale spanne" in internasionale krieket met [[Toetskrieket|toetsstatus]]. Die Wes-Indiese nasionale krieketspan het aan elke [[Krieketwêreldbeker]] deelgeneem en die eerste twee toernooie in [[Krieketwêreldbeker 1975|1975]] en [[Krieketwêreldbeker 1979|1979]] gewen. Saam met Antigua en Barbuda, [[Barbados]], [[Grenada]], [[Guyana]], [[Jamaika]], [[St. Lucia]] en [[Trinidad en Tobago]] het dié eilandstaat die [[Krieketwêreldbeker 2007]] aangebied, wat deur [[Australiese nasionale krieketspan|Australië]] gewen is. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Bronnelys == ; Algemeen * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Saint-Kitts-and-Nevis|title=Saint Kitts and Nevis|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=14 Augustus 2022}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/saint-kitts-and-nevis/|title=Saint Kitts and Nevis|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=14 Augustus 2022}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Saint Kitts and Nevis|St. Kitts en Nevis}} * {{en}} {{Wikivoyage|Saint_Kitts_and_Nevis|St. Kitts en Nevis}} {{Lande van Noord-Amerika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Britse Statebond]] [[Kategorie:St. Kitts en Nevis| ]] [[Kategorie:Voormalige Britse kolonies]] [[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]] lv3tl4kqwwmijd247keq6lm39mky4ya 0 43651 2519348 2474948 2022-08-15T11:21:31Z Burgert Behr 2401 Uitgebrei, besig wikitext text/x-wiki {{Infoboks Voormalige Land |native_name = Алтан Орд, Золотая Орда, |conventional_long_name = Goue Horde |common_name = Goue Horde |continent=Eurasië |region1=Oos-Europa |region2=Wes-Asië |country=Rusland |era=Nuwe Tyd |status=State-unie |year_start = 1240 |year_end = 1502 |date_start = |date_end = |event_start = Stigting |event_end = Verbrokkeling |p1 = Mongoolse Ryk |flag_p1 = |s1 = Siberiese Khanaat |flag_s1 = |image_flag = |image_coat = |image_map = GoldenHorde1300.png |image_map_caption = Die gebied van die Goue Horde (groen), omstreeks 1300. |national_motto = |national_anthem = |capital = [[Sarai Batoe]] |common_languages = [[Mongools]]<br />[[Turkse tale]] |government_type = Monargie |title_leader = Khan |legislature = |religion = [[Sjamanisme]]<br />later [[Islam]] |house1 = |house2 = |stat_year1=1310 |stat_area1=6000000 |stat_pop1= |currency = |footnotes = }} Die '''Goue Horde''', wat plaaslik '''Oloeg Oeloes''' (letterlik "Groot Staat" in [[Turkse tale]]) genoem is,<ref name=Room6>{{cite web |title= The History and Culture of the Golden Horde (Room 6) |url= https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/explore/buildings/locations/room/b10_f1_h61/!ut/p/z0/fY5LC4JAFEZ_S4tZxr1jJm4HIUIyiSjGu5FJfEzpjI8h-vmpq1Ytv8Ph8AGBBDLqrWvltDWqnXdGQZ4KEfBdhHF6PO9R-Pfwdr0c0D95EAP9F-aCNyZRUgP1yjVbbSoLcrS2A_ngmFc8bwK-aPo5DCSACmtc-XEgm3LstFN1yXBlxjFsbbF-mxguDYY_jf5FWTiJzRfG0VKP/ |publisher= The State Hermitage Museum, Sankt Petersburg |access-date=21 March 2020}}</ref> was oorspronklik 'n Mongoolse en later 'n geturkiseerde [[khanaat]] wat in die 13de eeu gestig is as die noordwestelike deel van die [[Mongoolse Ryk]].<ref>{{cite book |editor-last= Perrie |editor-first=Maureen |title= The Cambridge History of Russia: Volume 1, From Early Rus' to 1689 |url= https://books.google.com/books?id=E8HhcQAACAAJ&pg=PA130 |year= 2006 |publisher= Cambridge University Press |isbn=978-0-521-81227-6 |page= 130}}</ref> Met die [[Mongoolse Ryk#Onenigheid|verbrokkeling van die Mongoolse Ryk]] ná 1259 het dit 'n aparte khanaat geword. Dit is ook bekend as die '''Kiptjakse Khanaat''' of die '''Oeloes van Djotsji''', en het die vroeëre, minder georganiseerde Koemaans-Kiptjakse konfederasie vervang. Ná die dood van [[Batoe Khan]] (die stigter van die Goue Horde) in 1255 het die dinastie nog 'n volle eeu lank floreer, tot in 1359, hoewel die intriges van die Nogai in die laat 1920's tot 'n gedeeltelike [[burgeroorlog]] gelei het. Die horde se militêre mag het tydens die bewind van [[Oesbek Khan]] (1312-1341), wat die [[Islam|Islamitiese geloof]] aangeneem het, 'n hoogtepunt bereik. Die grondgebied van die Goue Horde het tydens sy hoogtepunt gestrek van [[Siberië]] en [[Sentraal-Asië]] tot dele van [[Oos-Europa]] van die [[Oeralgebergte]] tot die [[Donau]]rivier in die weste, en van die [[Swartsee|Swart-]] tot die [[Kaspiese See]] in die suide, terwyl dit ook gegrens het aan die [[Kaukasus]]berge en die gebied van die Mongoolse dinastie bekend as die [[Il-khanaat]].<ref name="Britannica1">{{cite encyclopedia |title=Golden Horde |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]] |date=2007 |url=https://www.britannica.com/place/Golden-Horde }}</ref> Die khanaat het van 1359 af groot interne politieke wanorde begin ervaar voordat dit vir 'n kort ruk herenig het. Kort ná die inval in 1396 deur [[Timoer]], stigter van die [[Timoeriede|Timoeridiese Ryk]], het die Goue Horde in kleiner [[Tartare|Tataarse]] khanate verdeel, waarvan die mag geleidelik afgeneem het. Aan die begin van die 15de eeu het die Goue Horde uitmekaar begin val. Teen 1466 is dit dikwels net die "Groot Horde" genoem. Op sy grondgebied het talle hoofsaaklik [[Turkse tale|Turkssprekende]] khanate ontstaan. Dié interne onenigheid het die noordelike [[vasal]]staat [[Moskowië]] in staat gestel om eindelik in 1480 van die "[[Mongoolse_Ryk#Invalle_in_Kiëf-Roes_en_Sentraal-China|Tataarse Juk]]" ontslae te raak. Die laaste oorblyfsels van die Goue Horde, die [[Krim#Khanaat_van_die_Krimtatare|Krimse]] en [[Kasakstan#Kasakse_Khanaat|Kasakse Khanaat]], het onderskeidelik tot 1783 en 1847 bestaan. == Oorsprong van die naam == Die oorsprong van die naam is onbekend. Sommige historici meen dit verwys na die kamp van [[Batoe Khan]] en die latere leiers van die Horde. In Mongools beteken ''altan orda'' goue kamp of paleis. ''Altan'' ("goud") was ook die kleur wat keiserlike status aangedui het. Ander bronne noem dat Batoe ’n goue tent gehad het en dat dit die oorsprong van die naam was. == Ontstaan en goue era == [[Lêer:Suzdal-invasion2.jpg|duimnael|links|Die vernietiging van [[Soezdal]] deur die Mongoolse leër.]] Op sy sterfbed het [[Djengis Khan]] die Mongoolse Ryk tussen sy vier seuns verdeel. [[Djotsji]] was die oudste, maar hy is ses maande voor Djengis dood (daar is ook twyfel of Djengis wel sy pa was). Die mees westelike deel van die streek wat deur die Mongole beset is – wat Suid-[[Rusland]] en [[Kazachstan]] ingesluit het – is aan Djotsji se oudste seuns gegee: [[Batoe Khan|Batoe]], wat uiteindelik leier van die [[Blou Horde]] geword het, en [[Orda Khan|Orda]], wat leier van die [[Wit Horde]] geword het.<ref>Edward L. Keenan, ''Encyclopedia Americana''-artikel</ref><ref>B.D. Grekov en A.Y. Yakubovski, ''The Golden Horde and its Downfall''</ref> In 1235 het Batoe saam met die groot generaal Soebedei begin om gebiede in die weste binne te val. Hulle het eers die [[Basjkirië|Basjkirs]] verower en daarna, in 1236, [[Wolga-Bulgarye]]. Van daar, in 1237, het hulle ’n deel van die suidelike [[steppe]] van die Oekraïne binnegeval en in 1239 het hulle die [[Krim]] verower.<ref>{{Cite web |url=http://www.hansaray.org.ua/e_ist_orda.html |title=Geskiedenis van die Krim-khanaat |access-date=21 November 2009 |archive-date= 6 Januarie 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090106135225/http://www.hansaray.org.ua/e_ist_orda.html |url-status=dead }}</ref> Daarna het Batoe noord opgeruk en [[Kiëf-Roes]] binnegeval, terwyl sy neefs [[Möngke Khan|Möngke]], [[Kadan]] en [[Güyük Khan|Güyük]] suidwaarts is na [[Alanië]]. Batoe is verder noordwaarts saam met verskeie van sy broers en neefs en het [[Pole]] en [[Hongarye]] binnegeval. Terwyl hy op pad na [[Wene]] was, is die Mongoolse [[Groot Khan]] [[Ögedei Khan|Ögedei]] in 1241 dood. Batoe het omgedraai om deel te neem aan die magtwis. Die Mongoolse leërs het nooit weer so ver wes opgeruk nie. Ná [[Möngke Khan]] se dood in 1259 het die magtwis tussen [[Koeblai Khan]] en [[Ariq Böke]] die einde van ’n verenigde Mongoolse Ryk ingelui. Die oorlog tussen die Goue Horde onder [[Berke Khan]] en die [[Il-khanaat]] onder [[Hülegü Khan|Hülegü]] het daarna, in 1262, uitgebreek en die Goue Horde het ’n feitlik onafhanklike staat geword. Die Goue Horde het hoofsaaklik bestaan uit ’n mengsel van Turkse en Mongoolse volke wat vroeg [[Islam]] aangeneem het.<ref>''Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History'', deur Charles J. Halperin, p. 111</ref> Die grootste deel was Turks en langsamerhand het die Goue Horde geturkifiseer en sy Mongoolse karakter verloor. Die [[Russe]] en [[Europa|Europeërs]] het hulle die [[Tatare]] genoem. == Verbrokkeling == Die [[Swart Dood]] van die 1340's was die grootste faktor wat bygedra het tot die val van die Goue Horde. Ná die rampspoedige bewind van [[Djani Beg]] en die daaropvolgende sluipmoord op hom, het ’n lang [[burgeroorlog]] uitgebreek wat tot gevolg gehad het dat daar vir die volgende paar dekades omtrent elke jaar ’n nuwe khan was. Teen die 1380's het Rusland probeer wegbreek uit die Goue Horde se mag. Mamai, ’n Tataarse generaal en aanspraakmaker op die troon, het probeer om Rusland weer in sy mag te kry. Sy leër is deur [[Dmitri Donskoi]] verslaan by die [[Slag van Koelikowo]] en Mamai het kort daarna sy mag verloor. In die 1440's was daar weer ’n groot burgeroorlog en dié keer het die Horde opgebreek in verskillende [[khanaat|khanate]]. Nie een van die khanate was sterker as Rusland nie en die Russe het die een khanaat ná die ander verower. Omstreeks 1480 was Rusland eindelik weer vry. Teen die einde van die eeu was die [[Siberiese Khanaat]] ook deel van Rusland. Die [[Krim|Krim-khanaat]] het in 1475 ’n afhanklike staat van die [[Ottomaanse Ryk]] geword. Die Krim-Tatare het in die [[16de eeu|16de]] en [[17de eeu]] verwoesting gesaai in Suid-Rusland, die Oekraïne en selfs Pole, maar hulle kon Rusland nooit verslaan nie. In 1783 het [[Katharina II van Rusland|Katharina die Grote]] die Krim-khanaat geannekseer. Dit was verreweg die langs oorblywende opvolgerstaat van die Goue Horde. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Verdere leesstof == * Boris Grekov en Alexander Yakubovski, ''The Golden Horde and its Downfall''. * George Vernadsky, ''The Mongols and Russia''. == Eksterne skakels == * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Golden Horde|Engelse Wikipedia]] {{Commons-kategorie inlyn|Golden Horde}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kiëf-Roes]] [[Kategorie:Mongoolse Ryk]] fmy2ulfqttt62ssyp0vomn39p04cyme 0 45977 2519197 2513502 2022-08-14T16:59:08Z Aliwal2012 39067 taal wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbyspan | spannaam = Sharks | beeld = SharksRugbyClubLogo.jpg | unie = | bynaam = | embleem = | kaptein = [[Lukhanyo Am]] | afrigter = Sean Everitt | gestig = 1997 | ligging = [[Durban]], [[Suid-Afrika]] | streek = [[KwaZulu-Natal]] | stadion = [[Kings Park-stadion|Hollywoodbets Kings Park]] | kapasiteit = 52&nbsp;000<ref name="stadium">{{en}} {{cite web |title=Kort geskiedenis van die Absa-stadion Durban |work=Sharks Rugby |url=http://www.sharksrugby.co.za/default.asp?Id=11560&des=content |accessdate=2 Februarie 2007 |archive-date=25 September 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060925022308/http://www.sharksrugby.co.za/default.asp?Id=11560&des=content |url-status=dead }}</ref> | liga = [[Verenigde Rugbykampioenskap]] | seisoen = [[2021]] | posisie = 3de Suid-Afrikaanse skild | president = | ceo = | patroon_la1 = _Sharksleft16 | patroon_b1 = _Sharkskit16 | patroon_ra1 = _Sharksright16 | patroon_sh1 = _Sharksshorts15 | patroon_so1 = _whiteborder | linkerarm1 = 000000 | liggaam1 = 000000 | regterarm1 = 000000 | broek1 = 000000 | kouse1 = 000000 | patroon_la2 = _Sharksleft16b | patroon_b2 = _Sharkskit16b | patroon_ra2 = _Sharksright16b | patroon_sh2 = _Sharksshorts15 | patroon_so2 = _whiteborder | linkerarm2 = FFFFFF | liggaam2 = FFFFFF | regterarm2 = FFFFFF | broek2 = 000000 | kouse2 = 000000 | statistiek = Statistiek | wedstryde = '''125''' [[John Smit]] | toppuntebehaler = | meestedrieë = '''29''' [[Stefan Terblanche]] | jongstespeler = | eerste = '''Natal''' 28 – 22 [[Stormers (Superrugbyspan)|Westelike Provinsie]]<br />(2 Maart 1996) | grootwen = [[Reds (Superrugbyspan)|Reds]] 16 – 59 '''Sharks'''<br />(7 April 2007) 43 | grootverloor = [[Crusaders (Superrugbyspan)|Crusaders]] 77 – 34 '''Sharks'''<br />(14 April 2005) 43 | url = www.sharksrugby.co.za | unieurl = }} Die '''Sharks''' is ’n [[Suid-Afrika]]anse [[rugby]]span wat as ’n konsessie aan [[Superrugby]] deelgeneem het van 1996 tot 2020, en sedert 2021 aan die [[Verenigde Rugbykampioenskap]]. Voor 1996 het ’n span van Natal deelgeneem aan die [[Super 10 (Suidelike halfrond kompetisie)|Super 10]] in 1993 en 1994. Die konsessie dek die hele [[KwaZulu-Natal]] provinsie in Suid-Afrika en in terme van [[Curriebeker]]unies kom spelers vir die Sharks van die [[Natalse Haaie]] af. Hulle tuiswedstryde word op die [[Kings Park-stadion|Hollywoodbets Kings Park]] in [[Durban]] gespeel. Die span se kaptein is tans [[Lukhanyo Am]]. == Geskiedenis == [[Lêer:Skrum.jpg|duimnael|regs|250px|Die Cats (nou die Lions) speel teen die Sharks]] In 1993 is Suid-Afrika verteenwoordig deur sy beste drie rugbyunies (die top drie in die vorige jaar se Curriebeker) in die Super 10. Natal het in 1993 gekwalifiseer vir die kompetisie en was saan met [[Blues (Superrugbyspan)|Auckland]], [[Samoaanse nasionale rugbyspan|Wes-Samoa]], die [[Reds (Superrugbyspan)|Reds]] en [[Highlanders (Superrugbyspan)|Otago]] in Poel A. Hulle het tweede in die poel geëindig met 12 punte, vier punte agter Auckland. Hulle het weer in 1994 gekwalifiseer en was hierdie keer in Poel B met [[Waratahs (Superrugbyspan)|Nieu-Suid-Wallis]], Wes-Samoa, Auckland en die [[Chiefs (Superrugbyspan)|Waikato Chiefs]]. Hulle het bo-aan die punteleër van Poel B geëindig en moes teen Queensland speel in die eindronde in Durban. Natal het die wedstryd met 21 – 10 verloor en kon nie kwalifiseer vir die 1995-seisoen nie. In 1996 en 1997 is Suid-Afrika verteenwoordig deur die beste vier spanne (die top vier in die vorige jaar se Curriebeker) in die nuwe Super 12-toernooi. Natal het vir altwee jare gekwalifiseer. In 1996 het Natal vierde op die punteleër geëindig wat aan hulle ’n plek in die uitspeelrondes besorg het. Hulle het in die halfeindronde teen Queensland met 43 – 25 gewen en deurgedring na die eerste Super 12-eindronde. Hulle moes hiervoor na Auckland reis en het die wedstryd verloor met 45 – 21. Die volgende seisoen het Natal weer in die boonste vier geëindig maar het in die halfeindronde teen Auckland vasgeval. In 1998 het die Coastal Sharks (soos hulle toe geheet het) 7 van hulle 11 wedstryde gewen en het derde op die punteleer geëindig. Hulle is egter in die halfeindronde deur die [[Crusaders (Superrugbyspan)|Canterbury Crusaders]] geklop. In die volgende seisoen het die Sharks sewende geëindig. Die volgende seisoen (2000) was nog slegter met die Sharks wat heel laaste op die punteleer was aan die einde van die seisoen. In 2001 het die Sharks ’n duidelike verbetering teenoor die vorige jaar getoon en tweede op die punteleer geëindig. Hulle het die [[Lions (Superrugbyspan)|Cats]] in die halfeindronde geklop en reis daarna na Canberra vir die eindstryd. In 2002 het die Sharks weer swak gevaar en tiende geëindig op die punteleer. In 2003 het hulle elfde geëindig maar in 2004 het hulle weer beter gevaar deur sewende te eindig na die rondomtaliewedstryde. In 2005 het hulle egter weer baie swak vertoon en heel laaste geëindig. Tot en met 2005 het spelers vir die Sharks van die twee rugbyunies wat in die [[Oos-Kaap]] gebaseer is, naamlik die [[Oostelike Provinsie]] (in [[Port Elizabeth]]) en [[Grens Bulldogs|Grens]] (in [[Oos-Londen]]), gelok. Hierdie twee unies het egter die kern van die [[Southern Spears (Superrugbyspan)|Southern Spears]] gevorm wat in 2006 gestig is om in 2007 aan die Super 14 deel te neem, maar later ontsê is. In 2006 het die Super 12-kompetisie uitgebrei na ’n kompetisie tussen 14 spanne. In die eerste Super 14-seisoen het die Sharks die uitspeelrondes net-net gemis weens ’n swakker punteverskil. In 2007 het hulle die eerste Suid-Afrikaanse span geword wat bo-aan die punteleer kon eindig na die rondomtaliewedstryde en hulle was ook die eerste Suid-Afrikaanse span wat ’n eindronde op hul tuisveld kon speel. Die Sharks het in 2007 in die eindronde verloor teen die [[Bulls (Superrugbyspan)|Bulls]]. == Die Sharks handelsmerk == {{Beeldetiket begin|image=SharksRugbyClubLogo.jpg|caption=Sharks Logo|width=145|float=right}} {{Beeldetiket einde}} Daar is sedert vroeë jare van rugby in Suid-Afrika na die span van Natal as die ''Piesangboere'' (Engels: Banana Boys) verwys na aanleiding van die piesangplantasies in die provinsie. In 1995 is besluit dat die rugbyspan van Natal ’n nuwe naam en embleem moes kry. Daar is besluit op die Sharks. Die Sharks se gelukbringer is in 1995 bekendgestel maar die herbemarking het eers in 1996 ten volle gestalte gekry. Om die nuwe handelsmerk te bemark is ’n groot bedrag beskikbaar gestel om die visie met betrekking tot die wedstryde, fasiliteite, aktiwiteite voor én na die wedstryd en om die span te verfyn. Die Sharks se gelukbringer was die idee van Terry Kukle, die eienaar van Tag International. Ian Robinson, ’n bemarking- en handelsmerkspesialis het, met die goedkeuring van Kukle, ’n strategie aan die raad van die Natalse Rugbyunie voorgelê. Na baie vergaderings is ’n besluit geneem om met die nuwe bemarking voort te gaan. Vandag is die handelsmerk van die Sharks wêreldwyd bekend.<ref name=Sharksbrand>{{en}} {{cite web| publisher=sharksrugby.co.za| title=The Sharks Brand| url=http://www.sharksrugby.co.za/default.asp?Id=12178&des=content| accessdate=23 April 2007| archive-date=10 Oktober 2007| archive-url=https://web.archive.org/web/20071010011235/http://www.sharksrugby.co.za/default.asp?Id=12178&des=content| url-status=dead}}</ref> == Stadion == [[Kings Park-stadion]] in [[Durban]] is die Sharks se tuisveld. Weens borgskapredes staan die stadion bekend as Growthpoint Kings Park. Dit het sitplek vir 55,000 mense. Die veld word ook vir die Curriebeker deur die Natal Sharks gebruik, en soms ook vir sokkerwedstryde. Die stadion is oorspronklik in 1891 gebou maar is talle kere reeds herbou. Groot opknapping het plaasgevind vir die [[Rugbywêreldbeker 1995]].<ref name="stadium" /> == Konsessiegebied == {{Beeldetiket begin|image=South Africa Provinces showing KZ.png|caption=Die geografiese area wat deur die Sharks gedek word|width=250|float=right}} {{Beeldetiket einde}} Die Sharks-konsessie dek die KwaZulu-Natal provinsie. Die twee hoofareas waar die spelers vandaan kom is [[Durban]] en [[Pietermaritzburg]]. == Seisoenuitslae == === Super 12 === Die volgende tabel som die Sharks se Super 12-uitslae op:<ref name="lassen">{{cite web |publisher=Lassen Creative Technologies Ltd |title=Superrugby spanbesonderhede (Sharks) |url=http://www.lassen.co.nz/s14det.php?teamnum=10#hrh |access-date=16 Maart 2010 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191102015827/http://www.lassen.co.nz/s14det.php?teamnum=10#hrh |archive-date= 2 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> :{| class="wikitable" |-border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 ! width="20"|Seisoen ! width="20"|Pos ! width="20"|Gespeel ! width="20"|Gewen ! width="20"|Gelyk ! width="20"|Verloor ! width="20"|Punte vir ! width="20"|Punte teen ! width="25"|+/- ! width="20"|BP ! width="20"|Pte ! width="350"|Notas |- align=center |align=left|[[1996 Super 12-seisoen|1996]] |align=left|'''4de''' | 11 || 6 || 0 || 5 || 389 || 277 || +112 || 9 || '''33''' || verloor as Natal teen [[Blues (Superrugbyspan)|Auckland Blues]] in eindrondte |- align=center |align=left|[[1997 Super 12-seisoen|1997]] |align=left|'''4de''' | 11 || 5 || 2 || 4 || 321 || 350 || -29 || 6 || '''30''' || verloor as Natal teen [[Blues (Superrugbyspan)|Auckland Blues]] in halfeindrondte |- align=center |align=left|[[1998 Super 12-seisoen|1998]] |align=left|'''3de''' | 11 || 7 || 0 || 4 || 329 || 263 || 66 || 8 || '''36''' || Verloor teen [[Crusaders (Superrugbyspan)|Canterbury Crusaders]] in halfeindrondte |- align=center |align=left|[[1999 Super 12-seisoen|1999]] |align=left|'''7de''' | 11 || 5 || 1 || 5 || 227 || 232 || -5 || 3 || '''25''' || |- align=center |align=left|[[2000 Super 12-seisoen|2000]] |align=left|'''12de''' | 11 || 1 || 1 || 9 || 235 || 341 || -106 || 3 || '''9''' || |- align=center |align=left|[[2001 Super 12-seisoen|2001]] |align=left|'''2de''' | 11 || 8 || 0 || 3 || 322 || 246 || 76 || 6 || '''38''' || Verloor teen [[Brumbies (Superrugbyspan)|Brumbies]] in eindrondte |- align=center |align=left|[[2002 Super 12-seisoen|2002]] |align=left|'''10de''' | 11 || 4 || 0 || 7 || 221 || 309 || -88 || 4 || '''20''' || |- align=center |align=left|[[2003 Super 12-seisoen|2003]] |align=left|'''11de''' | 11 || 3 || 0 || 8 || 241 || 306 || -65 || 5 || '''17''' || |- align=center |align=left|[[2004 Super 12-seisoen|2004]] |align=left|'''7de''' | 11 || 5 || 0 || 6 || 267 || 305 || -38 || 8 || '''28'''|| |- align=center |align=left|[[2005 Super 12-seisoen|2005]] |align=left|'''12de''' | 11 || 1 || 1 || 9 || 205 || 384 || -179 || 5 || '''11''' || |- align=center |} === Super 14 === Die volgende tabel som die Sharks se Super 14-uitslae op:<ref name="lassen" /> :{| class="wikitable" |-border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 ! width="20"|Seisoen ! width="20"|Pos ! width="20"|Gespeel ! width="20"|Gewen ! width="20"|Gelyk ! width="20"|Verloor ! width="20"|Punte vir ! width="20"|Punte teen ! width="25"|+/- ! width="20"|BP ! width="20"|Pte ! width="250"|Notas |- align=center |align=left|[[2006 Super 14-seisoen|2006]] |align=left|'''5de''' || 13 || 7 || 0 || 6 || 361 || 297 || 42 || 10 || '''38''' || |- align=center |align=left|[[2007 Super 14-seisoen|2007]] |align=left|'''1ste''' || 13 || 10 || 0 || 3 || 355 || 214 || 141 || 5 || '''45''' || Verloor teen [[Bulls (Superrugbyspan)|Bulls]] in eindrondte |- align=center |align=left|[[2008 Super 14-seisoen|2008]] |align=left|'''3de''' || 13 || 9 || 1 || 3 || 271 || 209 || 62 || 4 || '''42''' || Verloor teen [[Waratahs (Superrugbyspan)|Waratahs]] in halfeindrondte |- align=center |align=left|[[2009 Super 14-seisoen|2009]] |align=left|'''6de''' || 13 || 8 || 0 || 5 || 282 || 239 || 43 || 6 || '''38''' || |- align=center |align=left|[[2010 Super 14-seisoen|2010]] |align=left|'''9de''' | 13 || 7 || 0 || 6 || 297 || 297 || 0 || 5 || '''33''' || |} === Superrugby === Die volgende tabel som die Sharks se Superrugby-uitslae op: :{| class="wikitable" |-border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 ! width="20"|Seisoen ! width="20"|Pos ! width="20"|Gespeel ! width="20"|Gewen ! width="20"|Gelyk ! width="20"|Verloor ! width="20"|Punte vir ! width="20"|Punte teen ! width="25"|+/- ! width="20"|BP¹ ! width="20"|Pte ! width="300"|Notas |- align=center |align=left|[[2011 Superrugbyseisoen|2011]] |align=left|'''6de''' |16|| 10 || 1 || 5 || 407 || 339 || +68 || 7 || '''57''' || Verloor teen [[Crusaders (Superrugbyspan)|Crusaders]] in kwalifiserende rondte |- align=center |align=left|[[2012 Superrugbyseisoen|2012]] |align=left|'''6de''' |16|| 10 || 0 || 6 || 436 || 348 || +88 || 11 || '''59''' || Verloor teen [[Chiefs (Superrugbyspan)|Chiefs]] in eindrondte |- align=center |align=left|[[2013 Superrugbyseisoen|2013]] |align=left|'''8ste''' |16|| 8 || 0 || 8 || 384 || 305 || +79 || 7 || '''48''' || |- align=center |align=left|[[2014 Superrugbyseisoen|2014]] |align=left|'''3de''' |16|| 11 || 0 || 5 || 406 || 293 || +113 || 5 || '''50''' || Verloor teen [[Crusaders (Superrugbyspan)|Crusaders]] in halfeindrondte |- align=center |align=left|[[2015 Superrugbyseisoen|2015]] |align=left|'''11de''' |16|| 7 || 0 || 9 || 338 || 401 || &minus;63 || 6 || '''34''' || |} <small>¹ Punte toegeken vir ’n loslootjie is nie hierby ingereken nie.</small> Die volgende tabel som die Sharks se Superrugby-uitslae vir die uitgebreide toernooi van agtien spanne op: :{| class="wikitable" |-border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 ! width="20"|Seisoen ! width="20"|Pos Alg ! width="20"|Pos Groep ! width="20"|Gespeel ! width="20"|Gewen ! width="20"|Gelyk ! width="20"|Verloor ! width="20"|Punte vir ! width="20"|Punte teen ! width="35"|+/&minus; ! width="20"|BP¹ ! width="20"|Pte ! width="280"|Notas |- align=center |align=left|[[2016 Superrugbyseisoen|2016]] |align=left|'''8ste''' |align=left|'''3de''' || 15 || 9 || 1 || 5 || 360 || 269 || +91 || 5 || '''43''' || Verloor teen [[Hurricanes (Superrugbyspan)|Hurricanes]] in kwarteindrondte |- align=center |align=left|[[2017 Superrugbyseisoen|2017]] |align=left|'''8ste''' |align=left|'''3de''' || 15 || 9 || 1 || 5 || 392 || 323 || +69 || 4 || '''42''' || Verloor teen [[Lions (Superrugbyspan)|Lions]] in kwarteindrondte |} == Huidige span == Sharks 2017 Superrugbypan {| class="toccolours" width="750" style="border-collapse: collapse;" |valign="top"| '''Stutte''' * [[Lourens Adriaanse]] * [[Thomas du Toit]] * [[John-Hubert Meyer]] * [[Tendai Mtawarira]] * [[Coenie Oosthuizen]] * [[Juan Schoeman]] '''Hakers''' * [[Stephan Coetzee]] * [[Franco Marais]] * [[Chiliboy Ralepelle]] '''Slotte''' * [[Hyron Andrews]] * [[Ruan Botha]] * [[Jean Droste]] * [[Stephan Lewies]] * [[Etienne Oosthuizen]] |width="33"|&nbsp; |valign="top"| '''Losvoorspelers''' * [[Keegan Daniel]] * [[Jean Deysel]] * [[Dan du Preez]] * [[Jean-Luc du Preez]] * [[Francois Kleinhans]] * [[Khaya Majola]] * [[Tera Mtembu]] * [[Philip van der Walt]] * [[Jacques Vermeulen]] '''Skrumskakels''' * [[Michael Claassens]] * [[Rowan Gouws]] * [[Cobus Reinach]] * [[Hanco Venter]] '''Losskakels''' * [[Garth April]] * [[Benhard Janse van Rensburg]] * [[Patrick Lambie]] [[Lêer:Captain sports.svg|12px|Kaptein]] * [[Innocent Radebe]] |width="33"|&nbsp; |valign="top"| '''Senters''' * [[Lukhanyo Am]] * [[Tristan Blewett]] * {{vlagikoon|NAM}} [[Johan Deysel]] * [[André Esterhuizen]] * [[Marius Louw]] * [[Jeremy Ward]] '''Vleuels''' * [[Lwazi Mvovo]] * [[Odwa Ndungane]] * [[S’busiso Nkosi]] * [[Sibusiso Sithole]] * [[Kobus van Wyk]] '''Heelagter''' * [[Curwin Bosch]] * {{vlagikoon|FRA}} [[Clément Poitrenaud]] * [[Rhyno Smith]] |} == Afrigters == Tussen 1996 en 1999 is die Sharks afgerig deur die voormalige Springbokafrigter, Ian McIntosh, met Hugh Reece-Edwards as sy assistent.<ref name="McIlraith329">McIlraith (2005), p 329.</ref> In 2000 het Reece-Edwards oorgeneem as afrigter met [[Jake White]] en [[Allister Coetzee]] as assistente. Al drie is egter in die volgende jaar vervang toe [[Rudolph Straeuli]] aangestel is as afrigter met Kobus van der Merwe as sy assistent. In 2002 het Clinton Isaacs Van der Merwe vervang as Straeuli se assistent. Die vennootskap het nie lank gehou nie en albei is afgedank voor die einde van die seisoen. Daarna is Kevin Putt aangestel in Straeuli se plek met Theo van Rensburg as sy assistent. In 2003 het Isaacs vir Van Rensburg vervang en die twee het tot aan die einde van 2005 die span afgerig.<ref name="McIlraith329" /> Dick Muir is in 2006 aangestel as afrigter met John Plumtree as sy assistent. Plumtree is vir die 2007 Curriebekerseisoen aangestel as hoofafrigter van die span. == Kapteins == * [[Gary Teichmann]] (1996–1999) * Wayne Fyvie (2000) * Mark Andrews (2001–2002) * Shaun Sowerby (2003) * [[John Smit]] (2004–2007) * Johann Muller (2008–2009) * John Smit (2009–2010) * Keagan Daniel (2011–2013) * [[Bismarck du Plessis]] (2014-2015) * [[Patrick Lambie]] (2016-) == Prestasies == * '''[[Super 14|Super 12/14]]''' ** Tweede plek: [[1996 Super 12-seisoen|1996]] ** Tweede plek: [[2001 Super 12-seisoen|2001]] ** Semifinaliste: [[1997 Super 12-seisoen|1997]] ** Semifinaliste: [[1998 Super 12-seisoen|1998]] ** Eerste Suid-Afrikaanse span wat bo-aan die superrugbypunteleër eindig in [[2007 Super 14-seisoen|2007]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Bibliografie == * {{cite book | last = Howitt | first = Bob | date = 2005 | title = SANZAR Saga – Ten Years of Super 12 and Tri-Nations Rugby | publisher = Harper Collins Publishers | isbn = 1-86950-566-2 }} * {{cite book |last=McIlraith|first= Matt |date=2005 |title=Ten Years of Super 12 |publisher=Hodder Moa |isbn=1-86971-025-8 }} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Sharks (rugby)|Sharks (Superrugbyspan)}} * {{en}} [http://www.sharksrugby.co.za/ Amptelike webblad] {{Superrugby}} <!--{{Rugby in Suid-Afrika}}--> [[Kategorie:Sport in Durban]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse Superrugbyspanne]] q0wru6lhszy2euw3k5s7v1lgf9pvpi9 0 46162 2519248 2456497 2022-08-14T21:46:21Z A.Savin 34903 /* Galery */ wikitext text/x-wiki [[Lêer:Hippodrome of Constantinople 1.jpg|regs|duimnael|250px|Die Hippodroom van Konstantinopel, met die Konstantyn-obelisk op die voorgrond en die Toetmoses-obelisk regs.]] [[Lêer:Constantinople imperial district.png|duimnael|Die ligging van die Hippodroom in Konstantinopel.]] [[Lêer:Surname 338b-339a.jpg|duimnael|Optog van die gildes voor die sultan in die Hippodroom, Ottomaanse miniatuur-skildery (1582).]] Die '''Hippodroom van Konstantinopel''' ([[Turks]]: Sultanahmet Meydanı, At Meydanı) was ’n arena wat die sport- en sosiale middelpunt was van [[Konstantinopel]], die hoofstad van die [[Bisantium|Bisantynse Ryk]]. Vandag is dit ’n plein met die naam Sultanahmet Meydanı ('''Sultan Ahmet-plein''') in die [[Turkye|Turkse]] stad [[Istanboel]], met net ’n paar dele van die oorspronklike struktuur oor. Dit word soms '''Atmeydanı''' ("Perdeplein") in Turks genoem. Die woord "hippodroom" kom van die [[Grieks]]e ''hippos'' ('ιππος, "perd") en ''dromos'' (δρομος, pad). Perde- en strydwarenne was gewilde tydverdrywe in die antieke tyd en hippodrome was algemeen in die Griekse stede van die [[Hellenisties]]e, die [[Romeinse Ryk|Romeinse]] en die Bisantynse tydperk. == Geskiedenis en gebruik == Hoewel die Hippodroom gewoonlik verbind word met Konstantinopel se dae van glorie, is dit al gebou toe die stad nog [[Bisantium]] genoem is en dit minder belangrik was. In 203 het keiser [[Septimus Severus]] die stad herbou en die Hippodroom, ’n arena vir strydwarenne en ander vermaakplekke laat bou. [[Konstantyn die Grote]] het die stad later, nadat dit tot Konstantinopel herdoop is, vergoot en die Hippodroom laat restoureer. Dit was toe sowat 450&nbsp;m lank en 130&nbsp;m breed. Dit kon 100&nbsp;000 toeskouers hou. Die renbaan was in ’n U-vorm en die keiserslosie was aan die oostelike punt. Die losie kon regstreeks van die [[Groot paleis van Konstantinopel|Groot Paleis]] bereik word deur ’n gang wat net die keiser en sy familie kon gebruik. Die ander losies, wat vier standbeelde bo-op gehad het van perde wat met koper oorgeblaas was, was aan die noordelike punt geleë. Die draai van die U-vormige struktuur was in die suide. ’n Deel daarvan bestaan vandag steeds. Die vier perde, wat nou die Perde van Sint Markus genoem word, is tydens die [[Kruistog#Vierde Kruistog|Vierde Kruistog]] in 1204 gesteel en op die fasade van die [[Sint Markus-basilika]] in [[Venesië]] aangebring. Om die baan was nog standbeelde van beroemde perde en strydwadrywers, maar niks daarvan is oor nie. Die Hippodroom was vol standbeelde van gode, keisers en helde soos ’n [[Herakles]] deur Lysippos, [[Romulus]] en [[Remus]] met hul wolf en die [[Slangesuil]] van die Driepoot van Plataia.<ref name="Statues in the hippodrome">{{cite journal | author=Sarah Guberti Bassett| title=The Antiquities in the Hippodrome of Constantinople | journal=Dumbarton Oaks Papers| year=1991| volume=45| page=87–96| url=http://links.jstor.org/sici?sici=0070-7546%281991%2945%3C87%3ATAITHO%3E2.0.CO%3B2-P&size=LARGE&origin=JSTOR-enlargePage| doi=10.2307/1291694}}</ref> In sy boek ''De Ceremoniis'' (boek II,15, 589) beskryf keiser [[Konstantyn VII]] die versierings van die Hippodroom tydens ’n besoek van ’n groep Arabiere – hy noem die pers behangsels en seldsame muurtapyte.<ref name="De Ceremoniis">{{cite journal | author=Rodolphe Guilland| title=The Hippodrome at Byzantium| journal=Speculum| year=1948| volume=23| issue=4| url=http://links.jstor.org/sici?sici=0038-7134%28194810%2923%3A4%3C676%3ATHAB%3E2.0.CO%3B2-0&size=LARGE&origin=JSTOR-enlargePage| pages=676–682| doi=10.2307/2850448}}</ref> Tydens die hele Bisantynse tydperk was die Hippodroom die middelpunt van die stad se sosiale lewe. Die strydwarenne was nie net sportbyeenkomste nie, maar ook van die seldsame geleenthede waar die keisers en sy onderdane in een plek kon byeenkom. Politieke besprekings is ook dikwels daar gehou. Konstantinopel het nooit regtig herstel ná die verwoesting tydens die Vierde Kruistog nie en al het die Bisantynse Ryk tot in 1453 bly voortbestaan, het die Hippodroom begin verval. Die [[Ottomaanse Ryk|Ottomaanse]] Turke wat die stad in 1453 verower het, was nie geïnteresseerd in renne nie en die Hippodroom is geleidelik vergeet, hoewel daar nooit op die terrein gebou is nie. Hoewel die geboue nie meer bestaan nie, vul die Sultanahmet-plein vandag grootliks die grondplan en dimensies van die Hippodroom. == Monumente == === Slangesuil === [[Lêer:Snake column Hippodrome Constantinople 2007.jpg|duimnael|Die Slangesuil met die Toetmoses-obelisk op die agtergrond.]] Om die beeld van sy nuwe hoofstad te verbeter het Konstantyn, en later sy opvolgers, veral [[Theodosius die Grote]], kunswerke van oor die hele ryk daarheen gebring. Van die monumente is in die middel van die Hippodroom, die ''Spina'', aangebring soos die Driepoot van Plataia, nou bekend as die Slangesuil, wat gemaak is om die oorwinning van die [[Grieke]] oor die [[Perse]] tydens die [[Persiese Oorloë]] van die 5de eeu v.C. te vier. Bo-op was ’n goue bak wat deur drie slangkoppe opgehou is. Die bak is tydens die Vierde Kruistog gesteel of vernietig en die slangkoppe is so laat as die einde van die 17de eeu vernietig, aangesien Ottomaanse miniatuur-skilderye wys dat dit nog in die vroeë eeue van die Ottomaanse Ryk ongeskonde was.<ref>[http://www.helleniccomserve.com/hippodrome.html Die Hippodroom in Konstantinopel<!-- Bot generated title -->]</ref> Die Slangesuil is al wat van die Driepoot (’n altaar) oor is. === Obelisk van Toetmoses III === Nog ’n keiser wat die Hippodroom versier het, was [[Theodosius die Grote]], wat in 390<ref>"[http://www.livius.org/cn-cs/constantinople/constantinople_hippodrome_3.html Die Obelisk van Theodosius] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170107160506/http://www.livius.org/cn-cs/constantinople/constantinople_hippodrome_3.html |date= 7 Januarie 2017 }}"</ref> ’n [[obelisk]] van [[Antieke Egipte|Egipte]] gebring en dit binne-in die renbaan opgerig het. Dit was van pienk graniet en is oorspronklik omstreeks 1490 v.C. by die [[Karnak|Temel van Karnak]] in [[Luxor]] opgerig tydens die bewind van [[Toetmoses III]]. Theodosius het die obelisk in drie dele laat verdeel en na Konstantinopel gebring. Net die boonste deel is oor en dit staan vandag op ’n marmervoetstuk op die plek waar Theodosius dit geplaas het. Dit is byna 3&nbsp;500 jaar oud en steeds in ’n verstommend goeie kondisie. === Konstantyn-obelisk === In die 10de eeu het keiser [[Konstantyn VII]] nog ’n obelisk aan die ander punt van die Hippodroom laat bou. Dit is tydens die Vierde Kruistog vernietig. Die klipkern daarvan is vandag nog oor en is bekend as die Konstantyn-obelisk. === Standbeelde van Porphyrios === Sewe standbeelde is in die ''Spina'' van die Hippodroom opgerig ter ere van Porphyrios, ’n legendariese strydwadrywer van sy tyd. Niks daarvan is oor nie, behalwe die basis van twee van hulle, wat in die Istanboelse Argeologiese Museum bewaar word. == Die Hippodroom vandag == Die gebied is vandag bekend as Sultan Ahmet-plein en word goed bewaar deur die Turkse owerhede. Die baan word aangedui met plaveisel, maar die werklike baan lê sowat 2&nbsp;m onder die huidige oppervlak. Die oorblywende monumente van die ''Spina'', die twee obeliske en die Slangesuil, staan steeds daar. Die [[Duitse Fontein]], ’n agthoekige fontein in ’n neo-Bisantynse styl wat in 1900 deur die Duitse regering laat bou is om die besoek van die Duitse keiser [[Wilhelm II van Duitsland|Wilhelm II]] aan Istanboel in 1898 te herdenk, staan by die noordelike ingang van die Hippodroom-gebied, reg voor die [[Sultan Ahmet-moskee|Blou Moskee]]. Die Hippodroom is in 1950 en 1951 opgegrawe.<ref>Erdem, Yasemin Tümer. "Atatürk Dönemi Arkeoloji Çalışmalarından Biri: Sultanahmet Kazısı," ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 62, Cilt: XXI, Julie 2005. [http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=1069] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120227010052/http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=1069 |date=27 Februarie 2012 }}, İstanbul’da yapılan başlıca arkeolojik araştırmalar = Principal Archeological Researches... İstanbul / Rüstem Duyuran. 1957.[http://katalog.ibb.gov.tr/fmi/xsl/yordam/y1_liste.xsl?-db=YordamBT&-token.d=&-token.gt=&-token.yzyzm=yzm&cAlanlar=Duyuran,+Rüstem&-find] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161222140700/http://katalog.ibb.gov.tr/fmi/xsl/yordam/y1_liste.xsl?-db=YordamBT&-token.d=&-token.gt=&-token.yzyzm=yzm&cAlanlar=Duyuran%2C+R%C3%BCstem&-find |date=22 Desember 2016 }}. URL besoek op 11 Maart 2010.</ref> ’n Deel van die substrukture van die draai het in die 1980's meer sigbaar geword nadat huise in die gebied gesloop is. In 1993 is ’n gebied voor die Blou Moskee platgestoot sodat ’n gebou opgerig kon word en toe is verskeie rye sitplekke en ’n paar suile van die Hippodroom ontdek. Dit is verwyder en kan nou in museums gesien word. Dit is moontlik dat nog ’n deel van die Hippodroom onder Sultanahmet lê. [[Lêer:Sulthanamet panorama.jpg|800px|duimnael|senter|Panoramiese uitsig oor die moderne Sultan Ahmet-plein, met die [[Aya Sophia]] links en die Hippodroom in die middel.]] == Galery == <center> <gallery> Lêer:Porphyrios Hippodrome Istanbul.JPG|Die basis van die standbeelde van Porphyrios, wat in ’n museum bewaar word. Lêer:Quadriga Venice.JPG|Die vier bronsperde wat in die Hippodroom was en vandag in Venesië is. Lêer:Hippodrome Sphendone Constantinopel March 2008panoc.jpg|Die oorblyfsels van die draai van die Hippodroom. Lêer:Istanbul asv2021-11 img36 German Fountain.jpg|Die neo-Bisantynse Duitse Fontein. </gallery> </center> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.e-turkey.net/v/istanbul_sultanahmet_hippodrome_constantinople/ Foto's] * [http://www.byzantium1200.com/hipodrom.html Byzantium 1200 | Hippodroom] * [http://www.emporis.com/en/wm/bu/?id=139338 Emporis – Hippodroom van Konstantinopel] * [http://seslirehber.com/index.php?option=com_content&task=view&id=23&Itemid=39 Kaart van die Hippodroom] {{Commons-kategorie inlyn|Hippodrome of Constantinople}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Hippodrome of Constantinople|Engelse Wikipedia]] {{Koördinate|41|00|23|N|28|58|33|O|aansig=titel}} {{Bakens van Istanboel}} [[Kategorie:Antieke terreine en ruïnes in Turkye]] [[Kategorie:Geboue en strukture in Istanboel]] o6lbq989nqhozioejggu1xglto4h7qu 4 47171 2519204 2114267 2022-08-14T17:35:54Z 2409:4070:4186:8CAA:EBF6:DA8D:74F1:CD57 Urade Aparna Hanumanthu sirpur kagaznagar komuram bheem Ashifabad Distic telamgaana state wikitext text/x-wiki Binne Wikipedia bepaal die '''noemenswaardigheid''' of '''relevansie''' van 'n onderwerp of dit 'n eie artikel verdien. Hierdie "ensiklopediese relevansie" berus nie noodwendig op beroemdheid, belangrikheid of gewildheid nie, alhoewel hierdie dinge gewoonlik bydra tot die ensiklopediese relevansie van 'n artikel, soos onder beskryf. Die riglyne komplementeer dié in ''[[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|Wat Wikipedia nie is nie]]'', ''[[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|Geen oorspronklike navorsing]]'' en ''[[Wikipedia:Verifieerbaarheid|Verifieerbaarheid]]''. Hierdie bladsy is nie bedoel om die inhoud van 'n artikel te beperk nie, maar bloot om vas te stel of die onderwerp 'n artikel verdien.urade Aparna Hanumanthu sirpur kagaznagar komuram bheem Ashifabad Distic telamgaana state ==Basiese beginsels== ===Grondbeginsel=== Sodra 'n onderwerp aansienlike dekking in [[Wikipedia:Betroubare bronne|geldige bronne]] geniet het, waar die bron onafhanklik van die onderwerp is, kan daar aanvaar word dat die onderwerp vir 'n eie artikel kwalifiseer. *''aansienlike dekking'' beteken dat die bronne die onderwerp direk en in detail behandel, sodat geen oorspronklike navorsing nodig is om artikelinhoud te verkry nie. Aansienlike dekking is geensins 'n vlugtige of oppervlakkige verwysing nie, maar dit hoef nie telkens die hoofonderwerp in die bronmateriaal te wees nie. *''geldig'' verwys na bronne met redaksionele integriteit wat die verifieerbare evaluasie van relevansie moontlik maak. *''bronne'' in hierdie geval is tweedehandse bronne, siende dat hulle die objektiefste bewyse van relevansie bied. Die hoeveelheid bronne nodig hang van die hoeveelheid dekking wat elke bron bied, asook die kwaliteit van die bron. Verskeie bronne wat van dieselfde outeur/organisasie afkomstig is word as een bron gesien. Meerdere bronne word verwag, alhoewel sommige spesialistiese onderwerpe verstaanbaar deur minder bronne gedek sal word. *''onafhanklik van die onderwerp'' sluit werke wat op een of ander wyse met die onderwerp geaffilieer is uit, soos byvoorbeeld self gepubliseerde werke, advertensies, outobiografieë, persverklarings, ens.. *''kan daar aanvaar word'' beteken dat aansienlike dekking in geldige bronne veronderstel dat die onderwerp by die ensiklopedie ingesluit kan word, maar dat dit geen waarborg is nie. Artikels wat byvoorbeeld aan bostaande kriteria voldoen, maar steeds skuldig is van oortredings in ander beleide/riglyne, mag uiteindelik deur die gemeenskap verwyder word. Onderwerpe wat slegs gedeeltelik aan hierdie beginsel voldoen, is moontlik gepas vir insluiting by ander artikels. Let wel: die bewyslas berus by die outeur van die artikel en ''nie'' by lesers wat die inhoud/onderwerp bevraagteken nie. ===Ensiklopediese relevansie is nie tydelik nie=== 'n Onderwerp kan nie slegs vir 'n kort periode relevant tot die ensiklopedie wees nie: alhoewel aansienlike dekking gevra word, hoef dit geensins voortdurende dekking te wees nie. Dit is egter belangrik om te onthou dat Wikipedia nie 'n nuusbron is nie: dit benodig meer as 'n kort reeks nuusverslae oor 'n gebeurtenis of onderwerp om voldoende bewys vir relevansie te hê, veral vir persone wat vir slegs een gebeurtenis bekend is. Relevansie kan ook nie voorspel word nie. 'n Onderwerp wat nie vandag ensiklopedies relevant is nie, kan dit wel oor 'n jaar of tien wees. Artikels moet egter ook nie geskep word met die verwagting dat die onderwerp in die toekoms noemenswaardig gaan word nie. ===Artikels wat nie aan hierdie riglyne voldoen nie=== Enige artikel behoort die ensiklopedies relevansie van sy onderwerp te noem en te bewys, maar daar is talle artikels waar dit nie die geval is nie. Artikels oor onderwerpe wat nie aan hierdie kriteria voldoen nie word gewoonlik verwyder, maar dit is belangrik om nie net te bepaal of 'n artikel wel relevant is nie, maar ook of dit moontlik relevant gemaak kan word. Onthou dat alle Wikipedia-artikels nie voltooi is nie, en dat 'n artikel relevant kan raak sodra bronne bygevoeg word. Daar moet dus bepaal word of sodanige bronne kan bestaan, selfs al is hulle nie op die oomblik by die artikel byvoeg nie. Artikels waarvoor die relevansie onduidelik is, mag slegs as 'n laaste uitweg geskrap word. Indien 'n artikel versuim om voldoende bronne te verskaf om relevansie te bewys, soek asseblief self na bronne, of: *Vra die outeur (of ander kenner, indien beskikbaar) om bronne aan die artikel te voeg, waarin die ensiklopediese relevansie van die onderwerp bevestig word. *Gebruikers kan ook {{sl|geen bronnelys}} by die artikel voeg, om sodoende ander gebruikers se aandag te trek wat miskien kan help. Indien bogenoemde stappe na 'n redelike periode steeds nie tot 'n oplossing lei nie, kan die inhoud (indien toepaslik) met 'n ander artikel saamgesmelt word<ref>Voorbeelde: artikels oor skole kan saamgesmelt word met die artikels van die dorpe of gebiede waar skole geleë is; familie van 'n bekende persoon kan saamgevoeg word in die artikel oor die persoon.</ref>. Anders kan die artikel verwyder word:<ref>Nominasies vir verwydering is al afgekeur omdat daar nie voldoende navorsing was om bronne te probeer opspoor nie.</ref> *Artikels wat vir spoedige verwydering kwalifiseer kan verwyder word, met verwysing na die betrokke kriterium. *Ander artikels kan vir [[Wikipedia:Bladsyverwydering|verwydering genomineer]] word. == Notas == {{Reflist|2}} [[Kategorie:Wikipedia]] joyub5axufqkhi7qlgo6siwip99qm1d 2519207 2519204 2022-08-14T18:00:51Z SpesBona 2720 Wysigings deur [[Special:Contributions/2409:4070:4186:8CAA:EBF6:DA8D:74F1:CD57|2409:4070:4186:8CAA:EBF6:DA8D:74F1:CD57]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:K175|K175]] wikitext text/x-wiki Binne Wikipedia bepaal die '''noemenswaardigheid''' of '''relevansie''' van 'n onderwerp of dit 'n eie artikel verdien. Hierdie "ensiklopediese relevansie" berus nie noodwendig op beroemdheid, belangrikheid of gewildheid nie, alhoewel hierdie dinge gewoonlik bydra tot die ensiklopediese relevansie van 'n artikel, soos onder beskryf. Die riglyne komplementeer dié in ''[[Wikipedia:Wat Wikipedia nie is nie|Wat Wikipedia nie is nie]]'', ''[[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|Geen oorspronklike navorsing]]'' en ''[[Wikipedia:Verifieerbaarheid|Verifieerbaarheid]]''. Hierdie bladsy is nie bedoel om die inhoud van 'n artikel te beperk nie, maar bloot om vas te stel of die onderwerp 'n artikel verdien. ==Basiese beginsels== ===Grondbeginsel=== Sodra 'n onderwerp aansienlike dekking in [[Wikipedia:Betroubare bronne|geldige bronne]] geniet het, waar die bron onafhanklik van die onderwerp is, kan daar aanvaar word dat die onderwerp vir 'n eie artikel kwalifiseer. *''aansienlike dekking'' beteken dat die bronne die onderwerp direk en in detail behandel, sodat geen oorspronklike navorsing nodig is om artikelinhoud te verkry nie. Aansienlike dekking is geensins 'n vlugtige of oppervlakkige verwysing nie, maar dit hoef nie telkens die hoofonderwerp in die bronmateriaal te wees nie. *''geldig'' verwys na bronne met redaksionele integriteit wat die verifieerbare evaluasie van relevansie moontlik maak. *''bronne'' in hierdie geval is tweedehandse bronne, siende dat hulle die objektiefste bewyse van relevansie bied. Die hoeveelheid bronne nodig hang van die hoeveelheid dekking wat elke bron bied, asook die kwaliteit van die bron. Verskeie bronne wat van dieselfde outeur/organisasie afkomstig is word as een bron gesien. Meerdere bronne word verwag, alhoewel sommige spesialistiese onderwerpe verstaanbaar deur minder bronne gedek sal word. *''onafhanklik van die onderwerp'' sluit werke wat op een of ander wyse met die onderwerp geaffilieer is uit, soos byvoorbeeld self gepubliseerde werke, advertensies, outobiografieë, persverklarings, ens.. *''kan daar aanvaar word'' beteken dat aansienlike dekking in geldige bronne veronderstel dat die onderwerp by die ensiklopedie ingesluit kan word, maar dat dit geen waarborg is nie. Artikels wat byvoorbeeld aan bostaande kriteria voldoen, maar steeds skuldig is van oortredings in ander beleide/riglyne, mag uiteindelik deur die gemeenskap verwyder word. Onderwerpe wat slegs gedeeltelik aan hierdie beginsel voldoen, is moontlik gepas vir insluiting by ander artikels. Let wel: die bewyslas berus by die outeur van die artikel en ''nie'' by lesers wat die inhoud/onderwerp bevraagteken nie. ===Ensiklopediese relevansie is nie tydelik nie=== 'n Onderwerp kan nie slegs vir 'n kort periode relevant tot die ensiklopedie wees nie: alhoewel aansienlike dekking gevra word, hoef dit geensins voortdurende dekking te wees nie. Dit is egter belangrik om te onthou dat Wikipedia nie 'n nuusbron is nie: dit benodig meer as 'n kort reeks nuusverslae oor 'n gebeurtenis of onderwerp om voldoende bewys vir relevansie te hê, veral vir persone wat vir slegs een gebeurtenis bekend is. Relevansie kan ook nie voorspel word nie. 'n Onderwerp wat nie vandag ensiklopedies relevant is nie, kan dit wel oor 'n jaar of tien wees. Artikels moet egter ook nie geskep word met die verwagting dat die onderwerp in die toekoms noemenswaardig gaan word nie. ===Artikels wat nie aan hierdie riglyne voldoen nie=== Enige artikel behoort die ensiklopedies relevansie van sy onderwerp te noem en te bewys, maar daar is talle artikels waar dit nie die geval is nie. Artikels oor onderwerpe wat nie aan hierdie kriteria voldoen nie word gewoonlik verwyder, maar dit is belangrik om nie net te bepaal of 'n artikel wel relevant is nie, maar ook of dit moontlik relevant gemaak kan word. Onthou dat alle Wikipedia-artikels nie voltooi is nie, en dat 'n artikel relevant kan raak sodra bronne bygevoeg word. Daar moet dus bepaal word of sodanige bronne kan bestaan, selfs al is hulle nie op die oomblik by die artikel byvoeg nie. Artikels waarvoor die relevansie onduidelik is, mag slegs as 'n laaste uitweg geskrap word. Indien 'n artikel versuim om voldoende bronne te verskaf om relevansie te bewys, soek asseblief self na bronne, of: *Vra die outeur (of ander kenner, indien beskikbaar) om bronne aan die artikel te voeg, waarin die ensiklopediese relevansie van die onderwerp bevestig word. *Gebruikers kan ook {{sl|geen bronnelys}} by die artikel voeg, om sodoende ander gebruikers se aandag te trek wat miskien kan help. Indien bogenoemde stappe na 'n redelike periode steeds nie tot 'n oplossing lei nie, kan die inhoud (indien toepaslik) met 'n ander artikel saamgesmelt word<ref>Voorbeelde: artikels oor skole kan saamgesmelt word met die artikels van die dorpe of gebiede waar skole geleë is; familie van 'n bekende persoon kan saamgevoeg word in die artikel oor die persoon.</ref>. Anders kan die artikel verwyder word:<ref>Nominasies vir verwydering is al afgekeur omdat daar nie voldoende navorsing was om bronne te probeer opspoor nie.</ref> *Artikels wat vir spoedige verwydering kwalifiseer kan verwyder word, met verwysing na die betrokke kriterium. *Ander artikels kan vir [[Wikipedia:Bladsyverwydering|verwydering genomineer]] word. == Notas == {{Reflist|2}} [[Kategorie:Wikipedia]] 52ssuawm326eur1v7f6wo5qamxxvg6x 0 58977 2519337 2460765 2022-08-15T11:10:10Z Rooiratel 90342 Sjabloon bygevoeg wikitext text/x-wiki [[Lêer:Michiel van Breda.jpg|duimnael]] '''Michiel van Breda''' (12 Augustus 1775 - 12 Augustus 1847) was die eerste burgemeester van [[Kaapstad]],<ref>{{Cite web |url=http://www.exclusivelets.co.za/show-area.php?AreaID=4 |title=Bredasdorp |access-date=21 Oktober 2011 |archive-date=13 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110913153423/http://www.exclusivelets.co.za/show-area.php?AreaID=4 |url-status=dead }}</ref> 'n lid van die [[Kaapse Wetgewende Vergadering]] en is ook bekend as die vader van die [[merino]]bedryf. [[Bredasdorp]] is amptelik in 1838 deur hom gestig.<ref>[http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1996/02/06/9/2.html Dorp bied genoeg te sien], [[Die Burger]], 6 Februarie 1996</ref> Van Breda het die Merinoskaap in die vroeë 1900's op sy plaas Zoetendalsvallei geteel. Hy het onder andere opregte merinoramme van die Saksiese en die Rambouillie-ras ingevoer en so die skaapras in Suid-Afrika versterk. Die [[Merinoram-standbeeld]] by die ingang van die Bredasdorp/Napierse Koöperasie is in 1978 opgerig om dié skaapras, waarvoor die gebied so bekend is, te gedenk. == Sien ook == * [[Bredasdorp]] * [[NG gemeente Bredasdorp]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Saadjie}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Van Breda, Michiel}} [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] o6nkt5forijbpyutq2yi13u62o3oupm 0 85239 2519221 2511355 2022-08-14T19:32:04Z SpesBona 2720 + [[Sjabloon:Voorbladster]] wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Bonobo | fossil_range = {{Fossiel tydperk|1.5|0|earliest=2}} | status = EN | trend = onbekend | status_system = iucn3.1 | status_ref =<ref name="iucn">{{IUCN2008 | assessors = Fruth, B., Benishay, J.M., Bila-Isia, I., Coxe, S., Dupain, J., Furuichi, T., Hart, J., Hart, T., Hashimoto, C., Hohmann, G., Hurley, M., Ilambu, O., Mulavwa, M., Ndunda, M., Omasombo, V., Reinartz, G., Scherlis, J., Steel, L. & Thompson, J. | year = 2008 | id = 15932 | title = Pan paniscus | downloaded = 4 Januarie 2009}}</ref> | image = Apeldoorn Apenheul zoo Bonobo.jpg | image_caption = 'n Mannetjie in die Apenheul-primaatpark. | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Mammalia]] | ordo = [[Primates]] | infraordo = [[Simiiformes]] | familia = [[Hominidae]] | subfamilia = [[Homininae]] | tribus = [[Hominini]] | genus = ''[[Pan (genus)|Pan]]'' | species = '''''P. paniscus''''' | binomial = ''Pan paniscus'' | binomial_authority = (Ernst Schwarz, 1929) | range_map = Bonobo distribution.svg | range_map_width = 200px | range_map_caption = Die hougebied van die bonobo. }} Die '''bonobo''', of '''''Pan paniscus''''',<ref name="deWaal1997"/> is ’n spesie [[Hominidae|groot ape]] (Hominidae). ’n Nabyverwant is die [[sjimpansee|gewone sjimpansee]]. [[Fossiel]]- en [[DNS]]-toetse wys albei spesies is sustersgroepe van die [[Homo sapiens|moderne menslike lyn]]. Die bonobo is 'n [[bedreigde spesie]] en een van die twee spesies van die [[genus]] ''[[Pan (genus)|Pan]]''. Die ander spesie is die sjimpansee.<ref name="NYT-20160910">{{cite news | vauthors = Angier N |title=Beware the Bonds of Female Bonobos |url=https://www.nytimes.com/2016/09/13/science/bonobos-apes-matriarchy.html |date=September 10, 2016 |work=[[The New York Times]] |access-date=September 10, 2016}}</ref> Hoewel die term "sjimpansee" soms gebruik word om na albei spesies te verwys, word dit deesdae meestal gebruik vir ''Pan troglodytes'', terwyl die naam "bonobo" gebruik word vir ''Pan paniscus''. Hulle is voorheen as 'n enkele spesie beskou en die bonobo was bekend as die '''dwergsjimpansee'''. Taksonomies word die subtribus Panina heeltemal deur die genus ''Pan'' opgeneem en daarom is die sjimpansee en bonobo saam as die "paniene" bekend.<ref>{{cite book | vauthors = Muehlenbein MP |date= 2015|title= Basics in Human Evolution|url= https://www.elsevier.com/books/basics-in-human-evolution/muehlenbein/978-0-12-802652-6 |publisher= Elsevier Science |pages= 114–115|isbn= 978-0-12-802652-6 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Diogo R, Molnar JL, Wood B | title = Bonobo anatomy reveals stasis and mosaicism in chimpanzee evolution, and supports bonobos as the most appropriate extant model for the common ancestor of chimpanzees and humans | journal = Scientific Reports | volume = 7 | issue = 1 | pages = 608 | date = April 2017 | pmid = 28377592 | pmc = 5428693 | doi = 10.1038/s41598-017-00548-3 | bibcode = 2017NatSR...7..608D }}</ref> Die bonobo word gekenmerk deur relatief lang bene, pienk lippe, ’n donker gesig en lang hare wat 'n middelpaadjie vorm. Hy kom voor in ’n gebied van 500&nbsp;000&nbsp;km² in die [[Kongorivier|Kongobekken]] van die [[Demokratiese Republiek die Kongo]]. Die spesie is [[Omnivoor|omnivore]], veral [[vrugte]]vreters,<ref>{{Cite web |last=Beaune |first=David |date=November 2012 |title=The Ecological Role of the Bonobo. Seed Dispersal Service in Congo Forests |access-date=May 27, 2021 |website=Research Gate |url=https://www.researchgate.net/publication/256303376}}</ref> en kom hoofsaaklik in woude voor. Nie die bonobo of sjimpansee is goeie swemmers nie en die vorming van die [[Kongorivier]] sowat 1,5-2&nbsp;miljoen jaar gelede het moontlik gelei tot die splitsing van die bonobolyn vanweë [[spesievorming]]. Bonobo's bly suid van die rivier en het dus geskei geraak van die voorouers van die sjimpansee, wat noord van die rivier voorgekom het. Daar is geen konkrete inligting oor getalle nie, maar daar is na raming tussen 29&nbsp;500 en 50&nbsp;000 bonobo's oor. Die spesie is op die [[Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur]] (IUBN) se lys van bedreigde spesies. Hulle word bedreig deur die vernietiging van hul habitat en die groter wordende mensbevolkings, maar hoofsaaklik deur wilddiefstal. In aanhouding leef hulle sowat 40&nbsp;jaar.<ref>Rowe, N. (1996) ''Pictural Guide to the Living Primates'', Pogonias Press, East Hampton, ISBN 0-9648825-1-5.</ref> Hulle lewensverwagting in die natuur is onbekend, maar waarskynlik heelwat korter.<ref>{{cite book | vauthors = Rowe N | date = 1996 | title = Pictural Guide to the Living Primates | publisher = Pogonias Press | location = Wes-Hampton | isbn = 0-9648825-1-5 }}</ref> == Etimologie == Ondanks die ou naam "dwergsjimpansee" is die bonobo nie eintlik kleiner as die gewone sjimpansee nie. Die "dwerg"-deel kom moontlik van die [[pigmee]]volk wat in dieselfde gebied woon.<ref name="ADW">{{cite web |url=http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Pan_paniscus.html |last1=Williams |first1=A. |first2=P. |last2=Myers |year=2004 |title=''Pan paniscus'' |publisher=Animal Diversity Web |access-date=6 Januarie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140428180122/http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Pan_paniscus.html |archive-date=28 April 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die naam "bonobo" is in 1954 die eerste keer gebruik deur Tratz en Heck. Dit is vermoedelik die verkeerde spelling op ’n skeepskrat van die dorp Bolobo aan die Kongorivier, wat verbind word met die verskeping van sjimpansees in die 1920's.<ref name="Savage-Rumbaugh1994">{{cite book | first1 = Sue | last1 = Savage-Rumbaugh | first2 = Roger | last2 = Lewin | title = Kanzi: the ape at the brink of the human mind | year = 1994 | publisher = John Wiley & Sons | page=97 | isbn=0-385-40332-1}}</ref><ref name="deWaal2005">{{cite book | last = de Waal | first = Frans | title = Our Inner Ape | publisher = Riverhead Books | year = 2005 | isbn = 1-57322-312-3}}</ref> ==Taksonomie== Die Duitse [[Anatomie|anatoom]] Ernst Schwarz het die bonobo in 1928 eerste as 'n aparte [[takson]] erken, gebaseer op 'n [[skedel]] in die Tervuren-museum in [[België]] wat voorheen geklassifiseer is as 'n jong ''Pan troglodytes'' (sjimpansee). Schwarz het sy bevindings in 1929 gepubliseer en die bonobo geklassifiseer as ''Pan satyrus paniscus'', 'n [[subspesie]] van die sjimpansee.<ref name="Schwarz1929">{{cite journal | vauthors = Schwarz E |date=April 1, 1929 |title=Das Vorkommen des Schimpansen auf den linken Kongo-Ufer |journal=Revue de Zoologie et de Botanique Africaines |volume=16 |pages=425–426 |url=http://www.metafro.be/primates/English_translation_of_Schwarz.pdf}}</ref><ref name="Coolidge1933">{{cite journal | vauthors = Coolidge Jr HJ |date=July–September 1933 |title=''Pan paniscus''. Pigmy chimpanzee from south of the Congo river |journal=American Journal of Physical Anthropology |volume=18 |issue=1 |pages=1–59 |doi=10.1002/ajpa.1330180113}} Coolidge's paper contains a translation of Schwarz's earlier report.</ref> In 1933 het die Amerikaanse anatoom Harold Coolidge dit tot spesiestatus verhoog.<ref name="Coolidge1933" /><ref name="Herzfeld2007">{{cite journal | vauthors = Herzfeld C |year=2007 |title=L'invention du bonobo |language=fr |journal=Bulletin d'Histoire et d'Épistémologie des Sciences de la Vie |volume=14 |issue=2 |pages=139–162 |url=http://www.chrisherzfeld.com/userfiles/publications/BONOBO.pdf |access-date=21 December 2011|doi=10.3917/bhesv.142.0139 }}</ref> Groot gedragsverskille tussen bonobo's en sjimpansees is in die vroeë 1950's die eerste keer in detail deur Tratz en Heck bespreek.<ref name="deWaal2002">{{cite book | vauthors = de Waal FB |year=2002 |title=Tree of Origin: What Primate Behavior Can Tell Us About Human Social Evolution |isbn=978-0-674-01004-8 |publisher=Harvard University Press |page=51}}</ref> Die Amerikaanse sielkundige en primatoloog Robert Yerkes was ook een van die eerste mense wat groot gedragsverskille bespeur het.<ref name="Savage-Rumbaugh2010">{{cite journal | vauthors = Savage-Rumbaugh S |date=21 June 2010 |title=Bonobos have a secret |journal=New Scientist |volume=206 |issue=2765 |pages=48 |url=https://www.newscientist.com/blogs/culturelab/2010/06/bonobos-have-a-secret.html |access-date=21 December 2011 |bibcode= 2010NewSc.206...48S |doi=10.1016/S0262-4079(10)61507-2 }}</ref> Bonobo's en sjimpansees is die twee spesies wat die genus ''Pan'' vorm. Hulle is die naaste lewende verwante van die mens (''Homo sapiens'').<ref name="Takahata1995">{{cite journal | vauthors = Takahata N, Satta Y, Klein J | title = Divergence time and population size in the lineage leading to modern humans | journal = Theoretical Population Biology | volume = 48 | issue = 2 | pages = 198–221 | date = October 1995 | pmid = 7482371 | doi = 10.1006/tpbi.1995.1026 }}</ref><ref name="ChimpGenome">{{cite journal | vauthors = Waterson RH, Lander ES, Wilson RK | collaboration = Chimpanzee Sequencing Analysis Consortium | title = Initial sequence of the chimpanzee genome and comparison with the human genome | journal = Nature | volume = 437 | issue = 7055 | pages = 69–87 | date = September 2005 | pmid = 16136131 | doi = 10.1038/nature04072 | doi-access = free | bibcode = 2005Natur.437...69. }}</ref> Die presiese tyd waarin die [[laaste gemeenskaplike voorsaat]] van ''Pan'' en ''Homo'' gelewe het, is onbekend, maar [[DNS]]-vergelykings dui daarop dat verbastering tussen die twee groepe se voorsate nadat die spesies geskei het, tot sowat 4&nbsp;miljoen jaar gelede voorgekom het.<ref name=Patterson2006>{{cite journal | vauthors = Patterson N, Richter DJ, Gnerre S, Lander ES, Reich D | title = Genetic evidence for complex speciation of humans and chimpanzees | journal = Nature | volume = 441 | issue = 7097 | pages = 1103–8 | date = June 2006 | pmid = 16710306 | doi = 10.1038/nature04789 | s2cid = 2325560 | bibcode = 2006Natur.441.1103P }}</ref> DNS-bewyse dui aan die bonobo en sjimpansee het sowat 890&nbsp;000 - 860&nbsp;000 jaar gelede geskei vanweë veranderings in die omgewing. Die twee spesies word tans deur die Kongorivier geskei. Die rivier het lank voor die skeidingsdatum bestaan, maar die voorouers van ''Pan'' het dalk die rivier oorgesteek met natuurlike brûe wat nie meer bestaan nie.<ref name="Won2004">{{cite journal | vauthors = Won YJ, Hey J | title = Divergence population genetics of chimpanzees | journal = Molecular Biology and Evolution | volume = 22 | issue = 2 | pages = 297–307 | date = February 2005 | pmid = 15483319 | doi = 10.1093/molbev/msi017 | doi-access = free }}</ref> Die eerste ''Pan''-fossiele is in 2005 aangeteken uit die Middel-[[Pleistoseen]] (ná die splitsing tussen bonobo's en sjimpansees) van [[Kenia]], saam met fossiele van vroeë lede van ''Homo''.<ref name="McBrearty2005">{{cite journal | vauthors = McBrearty S, Jablonski NG | title = First fossil chimpanzee | journal = Nature | volume = 437 | issue = 7055 | pages = 105–8 | date = September 2005 | pmid = 16136135 | doi = 10.1038/nature04008 | s2cid = 4423286 | bibcode = 2005Natur.437..105M }}</ref> Volgens A. Zihlman lyk die beenproporsies van die bonobo baie soos dié van ''[[Australopithecus]]'',<ref>{{cite journal | vauthors = Zihlman AL, Cronin JE, Cramer DL, Sarich VM | title = Pygmy chimpanzee as a possible prototype for the common ancestor of humans, chimpanzees and gorillas | journal = Nature | volume = 275 | issue = 5682 | pages = 744–6 | date = October 1978 | pmid = 703839 | doi = 10.1038/275744a0 | bibcode = 1978Natur.275..744Z | s2cid = 4252525 }}</ref> en dit het die evolusionêre bioloog Jeremy Griffith laat voorstel bonobo's kan 'n lewende voorbeeld van ons verlangse menslike voorsate wees.<ref>{{cite book | vauthors = Griffith J |year=2013 |title=Freedom Book 1 |volume=Part 8:4G |publisher=WTM Publishing & Communications |isbn=978-1-74129-011-0 |url=http://www.worldtransformation.com/freedom-book1-integration-through-love-indoctrination/}}</ref> Volgens die Australiese antropoloë Gary Clark en Maciej Henneberg het die menslike voorsate deur 'n bonobo-agtige fase gegaan met minder aggressie en verwante anatomiese veranderings, soos voorkom in ''[[Ardipithecus ramidus]]''.<ref name="Clark & Henneberg 2015">{{cite journal |doi=10.1515/anre-2015-0009 |title=The life history of ''Ardipithecus ramidus'': A heterochronic model of sexual and social maturation |journal=Anthropological Review |volume=78 |issue=2 |pages=109–132|year=2015 | vauthors = Clark G, Henneberg M |doi-access=free }}</ref> ==Beskrywing== [[Beeld:Bonobos Kanzi and Panbanisha with Sue Savage-Rumbaugh.jpg|thumb|links|220px|Die bonobos Kanzi (middel) en Panbanisha by Sue Savage-Rumbaugh en 'n buitelug-simbole-"toetsbord".]] Die bonobo word algemeen beskou as slanker as die sjimpansee. Hoewel groot sjimpanseemannetjies baie groter en swaarder as enige bonobomannetjie kan wees, oorvleuel die twee spesies se liggaamsgrootte in 'n groot mate. Volwasse bonobowyfies is effens kleiner as volwasse mannetjies. Liggaamsmassa wissel van 34 tot 60&nbsp;kg, met 'n gemiddelde gewig van 45&nbsp;kg in mannetjies teenoor sowat 33&nbsp;kg in wyfies.<ref>{{Cite book|last=Kingdon|first=Jonathan|title=Mammals of Africa: Volume II|publisher=Bloomsbury Publishing|year=2013|pages=69}}</ref> Die lengte van bonobo's van die neus tot die agterstewe as hy handeviervoet staan, is 70 tot 83&nbsp;cm.<ref>{{cite journal | vauthors = Scholz MN, D'Août K, Bobbert MF, Aerts P | title = Vertical jumping performance of bonobo (Pan paniscus) suggests superior muscle properties | journal = Proceedings. Biological Sciences | volume = 273 | issue = 1598 | pages = 2177–84 | date = September 2006 | pmid = 16901837 | pmc = 1635523 | doi = 10.1098/rspb.2006.3568 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.arkive.org/bonobo/pan-paniscus/ |title=Bonobo videos, photos and facts – Pan paniscus |publisher=ARKive |access-date=2012-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120825024053/http://www.arkive.org/bonobo/pan-paniscus/ |archive-date=2012-08-25 |url-status=dead }}</ref> Die bonobo se kop is relatief kleiner as dié van gewone sjimpansees en hulle het minder prominente oogbanke. Hulle het 'n swart gesig met pienk lippe, klein ore, wye neusvleuels en lang hare op die kop wat 'n paadjie vorm. Wyfies se borste is effens groter as die ander mensape se plat borste, maar nie so prominent soos by mense nie. Die bonobo het ook 'n slank torso, smal skouers, 'n dun nek en lang bene in vergelyking met die gewone sjimpansee. Bonobo's hou op die grond en in bome. Op die grond loop hulle meestal op hulle kneukels. In minder as 1% van gevalle loop hulle op twee voete in die natuur,<ref>{{cite journal | vauthors = Doran DM | title = Comparative locomotor behavior of chimpanzees and bonobos: the influence of morphology on locomotion | journal = American Journal of Physical Anthropology | volume = 91 | issue = 1 | pages = 83–98 | date = May 1993 | pmid = 8512056 | doi = 10.1002/ajpa.1330910106 }}</ref> terwyl daar in gevangenskap 'n groot mate van variasie is – van sowat 3,9% van die tyd tot sowat 19% wanneer volop kos verskaf word.<ref name="D'Août2004">{{cite journal | vauthors = D'Août K, Vereecke E, Schoonaert K, De Clercq D, Van Elsacker L, Aerts P | title = Locomotion in bonobos (Pan paniscus): differences and similarities between bipedal and quadrupedal terrestrial walking, and a comparison with other locomotor modes | journal = Journal of Anatomy | volume = 204 | issue = 5 | pages = 353–61 | date = May 2004 | pmid = 15198700 | pmc = 1571309 | doi = 10.1111/j.0021-8782.2004.00292.x }}</ref> Dié fisieke eienskappe en houding laat die bonobo meer soos die mens as soos die gewone sjimpansee lyk. Die bonobo het ook hoogs individuele gelaatstrekke,<ref>{{cite book | vauthors = Wiessner PW, Wiessner P, Schiefenhövel W |title=Food and the status quest: an interdisciplinary perspective |date=1996 |location=Providence | publisher = Berghahn Books |isbn=1-57181-871-5 | url = https://books.google.com/books?id=Hp7dOJzVCeIC | page = 50 | quote = ...twenty-two mature community members (eight males, fourteen females)could be identified using facial features... }}</ref> nes mense, sodat een individu heelwat anders as ander individue kan lyk. Dié eienskap sorg vir visuele herkenning in sosiale situasies. ==Gedrag== ===Algemeen=== Volgens die Nederlandse primatoloog Frans de Waal is bonobo's in staat tot naasteliefde, deernis, empatie, goedhartigheid, geduld en sensitiwiteit.<ref name="deWaal1997">{{cite book|url=https://archive.org/details/bonoboforgottena0000waal|title=Bonobo: The Forgotten Ape|vauthors=De Waal F, Lanting F|publisher=University of California Press|year=1997|isbn=978-0-520-20535-2|url-access=registration}}</ref> Hy beskryf die bonobogemeenskap as matriargaal.<ref>{{cite book | vauthors = de Waal F | title = The Bonobo and the Atheist: In Search of Humanism Among the Primates | publisher = W. W. Norton | edition = 1st | year = 2013 | isbn = 978-0-393-07377-5 | page = [https://archive.org/details/stormhasmanyeyes00lodg/page/78 78] | url = https://archive.org/details/stormhasmanyeyes00lodg/page/78 }}</ref> Primatoloë wat bonobo's in die natuur bestudeer het, het 'n wye verskeidenheid gedrag waargeneem, onder meer aggressiwiteit en meer sikliese seksuele gedrag nes by sjimpansees, hoewel bonobo's meer seksuele gedrag in 'n groter verskeidenheid verhoudings openbaar. 'n Ontleding van die binding (''bonding'') tussen wyfies in die natuur het vroulike seksualiteit beklemtoon en gewys hoe wyfies baie langer [[Bronstigheid|bronstig]] bly as sjimpansees.<ref>{{cite journal | vauthors = Furuichi T | title = Female contributions to the peaceful nature of bonobo society | journal = Evolutionary Anthropology | volume = 20 | issue = 4 | pages = 131–42 | year = 2011 | pmid = 22038769 | doi = 10.1002/evan.20308 | s2cid = 17830996 }}</ref> Sommige primatoloë reken De Waal se data weerspieël net die gedrag van bonobo's in gevangenskap, wat aandui dat hulle in die natuur 'n vlak van aggressiwiteit toon wat nader aan dié van sjimpansees is. De Waal het gereageer deur te sê die kontras in temperament tussen bonobo's en sjimpansees in gevangenskap is betekenisvol, want die invloed van die omgewing kan beheer word. Die twee spesies tree verskillend op, al is die omstandighede identies.<ref>{{Cite journal | doi = 10.1086/204757| title = The Social Behavior of Chimpanzees and Bonobos: Empirical Evidence and Shifting Assumptions| journal = Current Anthropology| volume = 39| issue = 4| pages = 399–420| year = 1998| vauthors = Stanford CB | s2cid = 8452514}}</ref> 'n Studie in 2014 het ook bevind bonobo's is minder aggressief as sjimpansees, veral die oostelike sjimpansees. Die skrywers reken die relatiewe vreedsaamheid van westelike sjimpansees en bonobo's kan hoofsaaklik aan ekologiese faktore toegeskryf word.<ref>{{cite journal | vauthors = Wilson ML, Boesch C, Fruth B, Furuichi T, Gilby IC, Hashimoto C, Hobaiter CL, Hohmann G, Itoh N, Koops K, Lloyd JN, Matsuzawa T, Mitani JC, Mjungu DC, Morgan D, Muller MN, Mundry R, Nakamura M, Pruetz J, Pusey AE, Riedel J, Sanz C, Schel AM, Simmons N, Waller M, Watts DP, White F, Wittig RM, Zuberbühler K, Wrangham RW | display-authors = 6 | title = Lethal aggression in Pan is better explained by adaptive strategies than human impacts | journal = Nature | volume = 513 | issue = 7518 | pages = 414–7 | date = September 2014 | pmid = 25230664 | doi = 10.1038/nature13727 | s2cid = 4449515 | bibcode = 2014Natur.513..414W | url = https://lib.dr.iastate.edu/anthr_pubs/13 }}</ref> Bonobo's waarsku mekaar oor gevaar minder doeltreffend as sjimpansees in dieselfde situasie.<ref>{{Cite web|title=In the wild, chimpanzees are more motivated to cooperate than bonobos|url=https://phys.org/news/2020-06-wild-chimpanzees-cooperate-bonobos.html|access-date=2020-06-24|website=phys.org|language=en}}</ref> ===Sosiale gedrag=== [[Beeld:6 bonobos WHCalvin IMG 1341.jpg|thumb|220px|Bonobo's is baie sosiaal.]] Bonobo's is ongewoon onder mensape vanweë hulle matriargale sosiale struktuur (die groot oorvleueling van manlike en vroulike hiërargieë laat sommige kenners na hulle verwys as gendergebalanseerd in hulle magstruktuur). Bonobo's het nie 'n afgebakende gebied nie en gemeenskappe sal oor groot gebiede rondbeweeg. Danksy die [[Nomade|nomadiese]] aard van die wyfies en die eweredige verspreiding van voedsel in hulle omgewing kry mannetjies nie 'n duidelike oorhand in die vorming van bondgenootskappe met ander mannetjies of in die verdediging van hulle tuiste, soos by sjimpansees, nie. Bonobowyfies het ook skerper oogtande as sjimpanseewyfies, en dit help verder om hulle status in die groep te verhoog.<ref>{{Citation|title=The Other Sister, Bonobos: The Monkey Convergence Hypothesis|date=2020|url=https://www.cambridge.org/core/books/chimpanzee/other-sister-bonobos/280B5FEC69616A853DB64AA0B4FDB023|work=Chimpanzee: Lessons from our Sister Species|pages=499–516|editor-last=Hunt|editor-first=Kevin D.|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/9781316339916.029|isbn=978-1-107-11859-1|s2cid=236795730|access-date=2021-12-06}}</ref> Hoewel 'n mannetjie in 'n bonobopaartjie oorheers,<ref>{{Cite journal|last1=White|first1=Frances J.|last2=Wood|first2=Kimberley D.|date=August 2007|title=Female feeding priority in bonobos, Pan paniscus, and the question of female dominance|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17358018/|journal=American Journal of Primatology|volume=69|issue=8|pages=837–850|doi=10.1002/ajp.20387|issn=0275-2565|pmid=17358018|s2cid=17628292}}</ref> na gelang van die gemeenskap, kan wyfies wat sosiaal bind net so oorheersend as mannetjies wees<ref>{{cite journal | vauthors = Paoli T, Palagi E, Tarli SM | title = Reevaluation of dominance hierarchy in bonobos (Pan paniscus) | journal = American Journal of Physical Anthropology | volume = 130 | issue = 1 | pages = 116–22 | date = May 2006 | pmid = 16353224 | doi = 10.1002/ajpa.20345 }}</ref> of die mannetjies oorheers, in so 'n mate dat wyfies onwillige mannetjies kan oorreed om met hulle te paar.<ref>{{Cite web|title=What Bonobos Can Teach Us About Sexual Assault|url=https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2018/10/are-men-wired-dominate-women-bonobos-suggest-not/571957/|access-date=2021-11-17|website=The Atlantic|date=3 October 2018|language=en}}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Surbeck M, Hohmann G | title = Intersexual dominance relationships and the influence of leverage on the outcome of conflicts in wild bonobos (Pan paniscus). | journal = Behavioral Ecology and Sociobiology | date = November 2013 | volume = 67 | issue = 11 | pages = 1767–80 | doi = 10.1007/s00265-013-1584-8 | s2cid = 15709567}}</ref> Aan die bopunt van die hiërargie is 'n koalisie van wyfies en mannetjies van 'n hoë rang met gewoonlik 'n ou, ervare matriarg<ref>{{Cite web | vauthors = Pallardy R |date=2012-05-21|title=The Scandalous Social Lives of Bonobos|url=https://www.britannica.com/explore/savingearth/the-scandalous-social-lives-of-bonobos|access-date=2021-01-13|website=Saving Earth {{!}} Encyclopedia Britannica|language=en}}</ref> wat as besluitnemer en leier van die die groep optree. Wyfies verdien gewoonlik hulle rang met ondervinding, ouderdom en die vermoë om alliansies met ander wyfies in die groep te vorm, eerder as deur fisieke intimidasie, en wyfies met 'n hoë rang sal nuwe wyfies in die groep teen manlike teistering beskerm.<ref>{{Cite web | vauthors = Sivasubramanian S |title=Feminist bonobos are taking a stand against male aggression|url=https://www.sbs.com.au/topics/science/nature/article/2016/07/27/feminist-bonobos-are-taking-stand-against-male-aggression|access-date=2021-03-12|website=Topics|language=en}}</ref> Terwyl bonobo's dikwels matriargaal genoem word en elke gemeenskap deur 'n wyfie oorheers word, sal sommige mannetjies steeds 'n hoë rang bereik en saam met die alfawyfie werk.<ref>{{Cite web|date=2007-08-13|title=Zoo Story|url=https://www.milwaukeemag.com/ZooStory/|access-date=2021-12-06|website=Milwaukee Magazine|language=en-US}}</ref> Hulle sal dikwels die inisiatief neem om die groepsbewegings te koördineer. Hulle kan nie net 'n hoër rang as die ander mannetjies in die groep bereik nie, maar ook as baie wyfies.<ref>{{Cite web|date=2007-08-13|title=Zoo Story|url=https://www.milwaukeemag.com/ZooStory/|access-date=2021-05-07|website=Milwaukee Magazine|language=en-US}}</ref> Sekere mannetjies waarsku die groep teen moontlike bedreigings en beskerm die groep teen roofdiere soos [[slang]]e en [[luiperd]]s.<ref>{{Cite web| vauthors = Raffaele P |title=The Smart and Swinging Bonobo|url=https://www.smithsonianmag.com/science-nature/the-smart-and-swinging-bonobo-134784867/|access-date=2020-09-07|website=Smithsonian Magazine|language=en}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Corredor-Ospina|first1=Nicolas|last2=Kreyer|first2=Melodie|last3=Rossi|first3=Giulia|last4=Hohmann|first4=Gottfried|last5=Fruth|first5=Barbara|date=2021-07-01|title=First report of a leopard (Panthera pardus)–bonobo (Pan paniscus) encounter at the LuiKotale study site, Democratic Republic of the Congo|journal=Primates|language=en|volume=62|issue=4|pages=555–562|doi=10.1007/s10329-021-00897-8|issn=1610-7365|pmc=8225524|pmid=33950405}}</ref> [[Beeld:A Bonobo at the San Diego Zoo "fishing" for termites.jpg|thumb|links|'n Bonobo op soek na termiete.]] Aggressiewe wisselwerking tussen mannetjies en wyfies is seldsaam, en mannetjies verdra kleintjies en jong diere. Daar is 'n bevestigde geval van 'n mannetjie wat sy boetie aangeneem het nadat dié wees gelaat is.<ref>{{Cite journal |last1=Surbeck |first1=Martin |last2=Hohmann |first2=Gottfried |title=Affiliations, aggressions and an adoption: Male–male relationships in wild bonobos |journal=Oxford Scholarship |year=2018 |url=https://oxford.universitypressscholarship.com/view/10.1093/oso/9780198728511.001.0001/oso-9780198728511-chapter-3 |language=en |doi=10.1093/oso/9780198728511.003.0003|isbn=978-0-19-872851-1 }}</ref> 'n Mannetjie kry gewoonlik sy status van dié van sy ma.<ref>{{cite book | vauthors = White F | date = 1996 | chapter = Comparative socio-ecology of ''Pan paniscus'' | pages = 29–41 | veditors = McGrew WC, Marchant LF, Nishida T | title = Great ape societies | location = Cambridge, England | publisher = Cambridge Univ Press | isbn = 0-521-55536-1 }}</ref> Die band tussen ma en seun bly dikwels dwarsdeur hulle lewe sterk. Hoewel sosiale hiërargieë bestaan en die seun van 'n wyfie met 'n hoë rang groter beheer as 'n wyfie met 'n laer rang kan hê, speel range 'n kleiner rol as in ander primaatgemeenskappe.<ref name="bbc.com">{{cite web | vauthors = Nicholls H | date = 17 March 2016 | url = http://www.bbc.com/earth/story/20160317-do-bonobos-really-spend-all-their-time-having-sex | title = Do bonobos really spend all their time having sex? | work = BBC }}</ref> Bonobo's is nie territoriale diere nie en die verhoudings tussen verskillende gemeenskappe is dikwels positief en samewerkend.<ref>{{cite journal | vauthors = Furuichi T | title = Female contributions to the peaceful nature of bonobo society | journal = Evolutionary Anthropology | volume = 20 | issue = 4 | pages = 131–42 | date = July 2011 | pmid = 22038769 | doi = 10.1002/evan.20308 | s2cid = 17830996 }}</ref> Hulle sal ook hulle kos met ander deel, selfs met vreemdelinge.<ref>{{cite journal | vauthors = Hare B, Kwetuenda S | title = Bonobos voluntarily share their own food with others | journal = Current Biology | volume = 20 | issue = 5 | pages = R230-1 | date = March 2010 | pmid = 20219170 | doi = 10.1016/j.cub.2009.12.038 | s2cid = 28319610 }}</ref> Volwasse bonobo's behou dikwels eienskappe van jong diere,<ref>{{cite journal | vauthors = Wobber V, Wrangham R, Hare B | title = Bonobos exhibit delayed development of social behavior and cognition relative to chimpanzees | journal = Current Biology | volume = 20 | issue = 3 | pages = 226–30 | date = February 2010 | pmid = 20116251 | doi = 10.1016/j.cub.2009.11.070 | s2cid = 3398517 | url = http://nrs.harvard.edu/urn-3:HUL.InstRepos:5270286 }}</ref> en dit verhoed aggressie in 'n groot mate. Dit stel ook vreemde bonobo's in staat om vrylik te meng en saam te werk.<ref>{{Cite web| vauthors = Callaway E |title=Peter Pan ways make bonobos the most amiable of apes|url=https://www.newscientist.com/article/dn18443-peter-pan-ways-make-bonobos-the-most-amiable-of-apes/|access-date=2021-03-14|website=New Scientist|language=en-US}}</ref> Mannetjies knoop lang vriendskappe met wyfies aan en op hulle beurt verkies wyfies om te paar met mannetjies wat respek teenoor hulle betoon en maklik is om oor die weg mee te kom. Omdat wyfies alliansies kan gebruik om oorheersende mannetjies te ondermyn, neem hulle hulle tyd om maats te kies wat nie aggressief teenoor hulle is nie.<ref>{{cite journal | vauthors = Surbeck M, Deschner T, Schubert G, Weltring A, Hohmann G | title = Mate competition, testosterone and intersexual relationships in bonobos, Pan paniscus. | journal = Animal Behaviour | date = March 2012 | volume = 83 | issue = 3 | pages = 659–69 | doi = 10.1016/j.anbehav.2011.12.010 | s2cid = 53198728}}</ref> Ouer bonobo's verloor hulle spelerige aard en raak makliker geïrriteer. Albei geslagte toon dieselfde mate van aggressiwiteit.<ref>{{Cite web| vauthors = Hogenboom M |title=First personality test shows that female apes are irritable|url=https://www.bbc.com/earth/story/20160622-why-female-apes-are-irritable|access-date=2021-03-12|website=www.bbc.com|language=en}}</ref> Bonobowyfies migreer na nuwe gemeenskappe, terwyl die mannetjies in die groep bly waarin hulle gebore is. Dit is egter nie ongehoord dat mannetjies ook na 'n nuwe groep trek nie.<ref>{{Citation| vauthors = Furuichi T, Idani GI, Ihobe H, Hashimoto C, Tashiro Y, Sakamaki T, Mulavwa MN, Yangozene K, Kuroda S |title=Long-Term Studies on Wild Bonobos at Wamba, Luo Scientific Reserve, D. R. Congo: Towards the Understanding of Female Life History in a Male-Philopatric Species|date=2012|work=Long-Term Field Studies of Primates|pages=413–433| veditors = Kappeler PM, Watts DP |place=Berlin, Heidelberg|publisher=Springer|language=en|doi=10.1007/978-3-642-22514-7_18|isbn=978-3-642-22514-7}}</ref> Soms bly wyfies met invloedryke ma's ook in hulle geboortegroep.<ref>{{Cite web|last=e.V.|first=Bonobo Alive|title=Bonobo Alive {{!}} News|url=https://www.bonobo-alive.org/files/news.html|access-date=2021-11-21|website=www.bonobo-alive.org}}</ref> Terwyl alliansies tussen wyfies sterk is, is dié tussen mannetjies in die meeste gemeenskappe onderontwikkel. Wyfies kan ook alliansies met mannetjies vorm, soos in 'n jaggeselskap met albei geslagte.<ref>{{Cite web| vauthors = Jirik K |title=LibGuides: Bonobo (Pan paniscus) Fact Sheet: Behavior & Ecology|url=https://ielc.libguides.com/sdzg/factsheets/bonobo/behavior|access-date=2021-01-13|website=ielc.libguides.com|language=en}}</ref> 'n Wyfie sal haar volwasse seun ondersteun in konflikte met ander mannetjies en hom help om beter bande met wyfies aan te knoop. So sal sy haar kans vergroot om kleinkinders van hom te kry.<ref name="pmid20810444">{{cite journal | vauthors = Surbeck M, Mundry R, Hohmann G | title = Mothers matter! Maternal support, dominance status and mating success in male bonobos (Pan paniscus) | journal = Proceedings. Biological Sciences | volume = 278 | issue = 1705 | pages = 590–8 | date = February 2011 | pmid = 20810444 | pmc = 3025686 | doi = 10.1098/rspb.2010.1572}}</ref> Sy sal selfs fisiek tussenbeide tree om mannetjies te keer om met sekere wyfies te paar wat sy vir haar seun wil hê.<ref>{{Cite web | vauthors = Sample I |date=2019-05-20|title=Pushy bonobo mothers help sons find sexual partners, scientists find|url=http://www.theguardian.com/science/2019/may/20/pushy-bonobo-mothers-help-sons-find-sexual-partners-scientists-find|access-date=2021-01-13|website=The Guardian|language=en}}</ref> Wyfies is ook al waargeneem wat kinders van 'n ander gemeenskap aanneem.<ref name="pmid33737517">{{cite journal | vauthors = Tokuyama N, Toda K, Poiret ML, Iyokango B, Bakaa B, Ishizuka S | title = Two wild female bonobos adopted infants from a different social group at Wamba | journal = Scientific Reports | volume = 11 | issue = 1 | pages = 4967 | date = March 2021 | pmid = 33737517 | pmc = 7973529 | doi = 10.1038/s41598-021-83667-2 | bibcode = 2021NatSR..11.4967T}}</ref> Bonobo's maak mekaar gewoonlik nie dood nie en hoewel hulle minder aggressief as sjimpansees is, kom aggressiwiteit wel soms voor. Sommige vryerige mannetjies bereik makliker 'n hoër rang en het baie kleintjies, en hulle dwing dikwels hulle rang aan ander, jonger mannetjies op. Mannetjies val mekaar dikwels aan en berokken mekaar groot skade. Soms word mannetjies ook deur wyfies met 'n hoë rang beseer wanneer hulle hom in 'n groep aanval.<ref>{{Cite web| vauthors = Clint E |date=2017-10-09|title=Faux-nobo: "Naked Bonobo" demolishes myth of sexy, egalitarian bonobos|url=https://skepticink.com/incredulous/2017/10/09/bonobo-myth-demolished/|access-date=2020-12-18|website=Incredulous|language=en-US}}</ref> [[Beeld:Monkey Love.jpg|thumb|180px|'n Bonobopaartjie.]] Hoewel die doodmaak van kleintjies nog nie waargeneem is nie, het dit al gebeur dat wyfies<ref>{{cite magazine | url=https://www.newyorker.com/magazine/2007/07/30/swingers | title=Swingers | magazine=The New Yorker | date=23 July 2007 }}</ref> en ook mannetjies<ref>{{cite web | url=https://skepticink.com/incredulous/2014/12/29/questioning-sexy-bonobo-hype-part-2-primatologist-responds-christopher-ryan/ | title=Questioning the "sexy" bonobo hype, part 2: A primatologist debunks Christopher Ryan | date=29 December 2014 }}</ref> kleintjies gevange neem en dit lei soms tot die dood van die kleintjies deur dehidrasie omdat hulle gekeer word om melk te drink. Mense is ook al deur bonobo's aangeval en beseer, hoewel nie noodlottig nie.<ref>{{cite web | url=https://skepticink.com/incredulous/2014/12/29/questioning-sexy-bonobo-hype-part-2-primatologist-responds-christopher-ryan/ | title=Questioning the "sexy" bonobo hype, part 2: A primatologist debunks Christopher Ryan | date=29 December 2014 }}</ref> Weens die [[promiskuïteit]] van wyfies is 'n mannetjie nie altyd seker watter kinders syne is nie, en die versorging van die kleintjies berus dus gewoonlik by die ma's.<ref>{{cite web | vauthors = Cawthon Lang KA | date = December 2010 | url = http://pin.primate.wisc.edu/factsheets/entry/bonobo/behav | work = Primate Factsheets | title = Bonobo (''Pan paniscus'') behavior | publisher = University of Wisconsin | archive-url = https://web.archive.org/web/20160412150955/http://pin.primate.wisc.edu/factsheets/entry/bonobo/behav | archive-date = 2016-04-12 }}</ref> Bonobo's is egter nie so promisku as sjimpansees nie en hoewel [[Poligamie|poligame]] neigings voorkom, het mannetjies met 'n hoë rang gewoonlik groter sukses om te paar. Anders as by sjimpansees, waar enige mannetjie 'n wyfie kan oorreed om met hom te paar, het bonobowyfies 'n vryer keuse en kan hulle die aandag van 'n mannetjie verwerp ten gunste van een met 'n hoër rang.<ref>{{Citation|title=16 The Absence of Sexual Coercion in Bonobos|date=2009-12-31|work=Sexual Coercion in Primates and Humans|pages=410–423|publisher=Harvard University Press|doi=10.4159/9780674054349-016|isbn=978-0-674-05434-9}}</ref> Bonobogroepe wissel in grootte, want 'n groep van sê 100 sal deur die dag in kleiner groepe opdeel om kos te soek, terwyl hulle saans weer sal byeenkom om te slaap. Hulle slaap in neste wat hulle in bome bou. Wyfies het gewoonlik die voorreg om eerste te eet en hoewel sy haar nie teen 'n mannetjie sal kan verdedig nie, kan sy saam met haar bondgenote seker maak sy het alleenreg op kosbronne.<ref>{{cite journal | vauthors = White FJ, Wood KD | title = Female feeding priority in bonobos, Pan paniscus, and the question of female dominance | journal = American Journal of Primatology | volume = 69 | issue = 8 | pages = 837–50 | date = August 2007 | pmid = 17358018 | doi = 10.1002/ajp.20387 | s2cid = 17628292 }}</ref> Verskillende gemeenskappe het verskillende kosvoorkeure. In sommige gemeenskappe sal net die wyfies jag en verkies hulle [[knaagdier]]e, terwyl albei geslagte in ander gemeenskappe jag en [[Blouaap|apies]] sal teiken.<ref>{{Cite journal|last1=Samuni|first1=Liran|last2=Wegdell|first2=Franziska|last3=Surbeck|first3=Martin|date=2020-09-01|editor-last=Weigel|editor-first=Detlef|editor2-last=Van de Waal|editor2-first=Erica|editor3-last=Van de Waal|editor3-first=Erica|title=Behavioural diversity of bonobo prey preference as a potential cultural trait|journal=eLife|volume=9|pages=e59191|doi=10.7554/eLife.59191|pmid=32869740|pmc=7462605|issn=2050-084X}}</ref> In die natuur kan wyfies verdraagsamer teenoor jong mannetjies wees wat hulle om kos treiter, terwyl hulle aggressief teenoor ouer mannetjies sal wees.<ref name="pmid30889597">{{cite journal | vauthors = Wakefield ML, Hickmott AJ, Brand CM, Takaoka IY, Meador LM, Waller MT, White FJ | title = New Observations of Meat Eating and Sharing in Wild Bonobos (Pan paniscus) at Iyema, Lomako Forest Reserve, Democratic Republic of the Congo | journal = Folia Primatologica; International Journal of Primatology | volume = 90 | issue = 3 | pages = 179–189 | date = 2019 | pmid = 30889597 | doi = 10.1159/000496026 | s2cid = 84183655}}</ref> ====Sosioseksuele gedrag==== Seksuele aktiwiteit speel gewoonlik 'n groot rol in bonobogemeenskappe; dit kan volgens sommige wetenskaplikes 'n manier van groet wees, 'n manier om sosiale bande te vorm, 'n manier om konflik op te los en om vrede te maak ná konflik.<ref>{{cite web | url = http://pubpages.unh.edu/~jel/512/aggression-01.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20050320135050/http://pubpages.unh.edu/~jel/512/aggression-01.html | archive-date = 20 March 2005 | title = Aggression topics | publisher = University of New Hampshire }}</ref><ref name="NYT-20160910" /> Bonobo's is die enigste niemenslike dier waarby tongsoene waargeneem is.<ref name=Manson1997>{{cite journal| vauthors = Manson JH, Perry S, Parish AR |year = 1997|title = Nonconceptive Sexual Behavior in Bonobos and Capuchins|journal = International Journal of Primatology|volume = 18|issue = 5|pages = 767–86 |doi = 10.1023/A:1026395829818|s2cid = 3032455 }}</ref> Bonobo's en mense is die enigste primate wat dikwels van aangesig tot aangesig in [[Paring|genitale seks]] betrokke is, buiten in een geval van westelike [[gorilla]]s wat waargeneem is.<ref>{{cite web | vauthors = Nguyen TC | date = 2008-02-13 | url = http://www.livescience.com/2298-gorillas-caught-human-act.html | title = Gorillas Caught in Very Human Act | work = Live Science }}</ref> [[Beeld:Bonobo sexual behavior 1.jpg|thumb|links|240px|Twee bonobo's wat paar.]] [[Beeld:Pan paniscus11.jpg|thumb|links|240px|'n Groep bonobo's.]] Bonobo's gee nie om van watter ouderdom of geslag hulle seksmaat is nie, met die moontlike uitsondering van seks tussen ma's en hulle volwasse seuns. Wanneer bonobo's op 'n nuwe voedselbron of {{nowrap|-terrein}} afkom, sal die opwinding gewoonlik lei tot gemeenskapseks, wat vermoedelik die spanning verlig en lei tot 'n vreedsame maaltyd.<ref name="deWaal1995">{{cite journal | vauthors = de Waal FB | title = Bonobo sex and society | journal = Scientific American | volume = 272 | issue = 3 | pages = 82–8 | date = March 1995 | pmid = 7871411 | doi = 10.1038/scientificamerican0395-82 | url = http://www.biozentrum.uni-wuerzburg.de/uploads/media/Bonobo_sex_01.pdf | access-date = 21 December 2011 | url-status = dead | bibcode = 1995SciAm.272c..82W | archive-url = https://web.archive.org/web/20120127051545/http://www.biozentrum.uni-wuerzburg.de/uploads/media/Bonobo_sex_01.pdf | archive-date = 27 January 2012 }}</ref> Veral wyfies raak betrokke by wedersydse genitale wrywing, moontlik om sosiale bande te vorm en so die mannetjies te oorheers.<ref name="deWaal1995" /> Op dié manier word soms ook nuwe wyfies in 'n groep verwelkom. Wyfies se [[klitoris]] is groter en uitwendiger as by die meeste [[soogdier]]e.<ref name="Balcombe 2011">{{cite book | vauthors = Balcombe JP |title=The Exultant Ark: A Pictorial Tour of Animal Pleasure |publisher=University of California Press |isbn=978-0-520-26024-5 |year=2011 |access-date=2012-11-22|page=88|url=https://books.google.com/books?id=tz9mSyTWh0oC&pg=PA88}}</ref> Terwyl 'n jong bonobowyfie dalk die helfte so groot soos 'n menslike tienermeisie is, is haar klitoris omtrent "drie keer so groot as die menslike ekwivalent, en sigbaar genoeg om rond te swaai terwyl sy loop".<ref name="Angier">{{cite book | vauthors = Angier N |title=Woman: An Intimate Geography |publisher=Houghton Mifflin Harcourt |isbn=978-0-395-69130-4 |year=1999 |access-date=2012-11-22|page=[https://archive.org/details/womanintimategeo00angi/page/68 68]|url=https://archive.org/details/womanintimategeo00angi|url-access=registration }}</ref> Wyfies skuur dkwels hulle geslagsdele teen mekaar, soms binne 'n gemeenskap en soms daarbuite. Die etoloog (gedragskundige) Jonathan Balcombe sê die skuur van bonobowyfies se klitorisse teen mekaar geskied vinnig en duur 10 tot 20 sekondes; dit kan met kort tussenposes geskied "en gepaardgaan met 'n gekners, gegil en die swelling van die klitorisse"; volgens hom doen hulle dit gemiddeld "omtrent elke twee uur".<ref name="Balcombe 2011" /> Omdat bonobo's soms van aangesig tot aangesig paar, "het die evolusionêre bioloog Marlene Zuk voorgestel die posisie van die bonobo en sommige ander primate se klitoris het ontwikkel om maksimum seksuele bevrediging te bied tydens paring".<ref name="Balcombe 2011" /> Bonobomannetjies raak ook soms betrokke by wedersydse genitale gedrag.<ref name="deWaal1995" /><ref>{{cite web|url=http://www.bio.davidson.edu/people/vecase/Behavior/Spring2004/laird/Social_Organization.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20110519005633/http://www.bio.davidson.edu/people/vecase/Behavior/Spring2004/laird/Social_Organization.htm |archive-date=2011-05-19 |title=Courtney Laird, "Social Organization" |publisher=Bio.davidson.edu |year=2004 |access-date=2009-07-03}}</ref> Die algemeenste vorm van een mannetjie op 'n ander is dieselfde as by [[Heteroseksualiteit|heteroseksuele]]: Een van die mannetjies "lê passief op sy rug met die ander mannetjie wat teen hom stoot". Hulle [[penis]]se skuur dan teen mekaar danksy albei mannetjies se [[ereksie]].<ref name="deWaal1997" /> In 'n ander, seldsamer vorm word die penisse soos by mense teen mekaar geskuur terwyl twee mannetjies byvoorbeeld aan 'n tak hang.<ref name="deWaal1995" /><ref name=penisfencing>{{cite book| vauthors = de Waal FB | title=The ape and the sushi master: cultural reflections by a primatologist|publisher=Basic Books|chapter=Bonobos and Fig Leaves|year= 2001|isbn= 978-84-493-1325-7}}</ref> Soms sal twee mannetjies ná 'n rusie vrede maak deur hulle [[stuitjie]]s en [[skrotum]]s teen mekaar te skuur, maar dit is ook al buite rusieverband waargeneem: Kitamura (1989) het dié geskuur waargeneem tussen volwasse mannetjies wat seksuele toenadering by mekaar gesoek het soos wat wyfies doen.<ref>{{cite journal | vauthors = Kitamura K |title=Genito-Genital Contacts in the Pygmy Chimpanzees (Pan paniscus) |journal=African Study Monographs |date=August 1989 |volume=10 |issue=2 |pages=49–67 |doi=10.14989/68052 |hdl=2433/68052 }}</ref> Ook Takayoshi Kano het soortgelyke gedrag tussen mannetjies in die natuur waargeneem. Tongsoene, [[orale seks]] en genitale massering is ook al by bonobomannetjies gesien.<ref>{{cite web|website=BBC|url=http://www.bbc.com/earth/story/20150206-are-there-any-homosexual-animals|title=Are there any homosexual animals?|date=6 February 2015| vauthors = Hogenboom M }}</ref><ref name="deWaal1997" /> Wyfies skenk in die natuur die eerste keer op 13- of 14-jarige ouderdom die lewe.<ref>{{Cite journal |last=De Waal |first=Frans B. M. |date=June 1, 2006 |title=Bonobo Sex and Society |url=https://www.scientificamerican.com/article/bonobo-sex-and-society-2006-06/ |journal=Scientific American Sp |volume=16 |issue=2 |pages=14–21 |doi=10.1038/scientificamerican0606-14sp}}</ref> Die [[voortplanting]]stempo is nie hoër as by die sjimpansee nie.<ref name=deWaal1995 /> Wyfies is egter langer bronstig.<ref>{{Cite journal| vauthors = Ihobe H, Furuichi T |date=1994|title=Variation in Male Relationships in Bonobos and Chimpanzees|journal=Behaviour|volume=130|issue=3–4|pages=211–228|doi=10.1163/156853994x00532|issn=0005-7959}}</ref> Tydens bronstigheid is daar 'n swelling van die [[perineum]] (die deel tussen die [[anus]] en die [[vulva]]) wat 10 tot 20 dae duur. 'n Wyfie is gemiddeld 240 dae dragtig. 'n Jaar later kan sy weer bronstig raak, hoewel sy nie in dié stadium vrugbaar is nie. Wyfies versorg hulle kinders sowat vier jaar lank en skenk elke 4,6 jaar die lewe.<ref name="ADW"/> Wyfies wat steriel of nog nie vrugbaar is nie, kan egter seksueel aktief wees. Ma's sal vir hulle seuns bronstige wyfies kry om mee te paar.<ref name="bbc.com" /> Bonobomannetjies sal seks met kinders hê,<ref name="de Waal 1990">{{cite book | vauthors = de Waal FB | date = 1990 | chapter = Sociosexual behavior used for tension regulation in all age and sex combinations among bonobos | pages = 378–393 | title = Pedophilia: Biosocial Dimensions | veditors = Feierman JR | publisher = Springer | location = New York | isbn = 978-1-4613-9684-0}}</ref> maar sonder [[penetrasie]].<ref>{{cite web | vauthors = Small MF | date = 1 June 1992 | url = https://www.discovermagazine.com/mind/casual-sex-play-common-among-bonobos | title = Casual Sex Play Common Among Bonobos | work = Discover }}</ref> Wyfies kan ook seks met kinders hê, maar minder gereeld. Kinders is nie passiewe seksmaats nie; hulle inisieer dikwels seksuele kontak met mannetjies én wyfies, sowel as diere van hulle eie ouderdom.<ref name="de Waal 1990"></ref> Dit is onbekend hoe bonobo's voorkom dat hulle die [[Simiaanse immuniteitsgebreksvirus]] (MIV by ape) kry.<ref>{{cite journal | vauthors = Sharp PM, Shaw GM, Hahn BH | title = Simian immunodeficiency virus infection of chimpanzees | journal = Journal of Virology | volume = 79 | issue = 7 | pages = 3891–902 | date = April 2005 | pmid = 15767392 | pmc = 1061584 | doi = 10.1128/jvi.79.7.3891-3902.2005 }}</ref> ====Vreedsame diere==== [[Beeld:Bonobo (Pan paniscus) at Lola Ya Bonobo - 3.JPG|thumb|220px|'n Bonobowyfie en haar kleintjie.]] Mannetjies in sjimpanseegroepe is vyandig teenoor mannetjies van buite die gemeenskap. Klein groepe mannetjies "patrolleer" hulle gebied, kyk uit vir mannetjies van buurgroepe wat alleen rondloop, val hulle aan en maak hulle dikwels dood.<ref name="Economist2010">{{cite news | date = June 24, 2010 | url = http://www.economist.com/node/16422404 | newspaper = [[The Economist]] | title = Chimpanzee behavior: Killer instincts | access-date = 2011-12-08}}</ref> Dit lyk volgens waarnemings nie of dieselfde gedrag by mannetjies of wyfies van die bonobo voorkom nie. Hulle verkies seksuele kontak eerder as gewelddadige konfrontasie met diere van buite die groep.<ref name="NYT-20160910" /> Dit beteken nie bonobo's is glad nie aggressief nie.<ref name=wrangham /> In die natuur is bonobomannetjies omtrent die helfte so aggressief as sjimpanseemannetjies, en wyfies is aggressiewer as sjimpanseewyfies.<ref name=wrangham /> Beide bonobo's en sjimpansees is omtrent 100 keer so geneig om fisieke aggressie te toon as die mens.<ref name=wrangham>{{cite book | vauthors = Wrangham R |title=The Goodness Paradox: The Strange Relationship Between Virtue and Violence in Human Evolution |date=2019 |publisher=Knopf Doubleday Publishing Group |isbn=978-1-101-97019-5 |pages=19–20 |url=https://books.google.com/books?id=pOi9DwAAQBAJ |language=en}}</ref> [[Beeld:Grooming de Zoé.jpg|thumb|220px|Versorging: die versterking van sosiale bande.]] Die hougebiede van die bonobo's en sjimpansees word deur die Kongorivier geskei, met eersgenoemde wat suid daarvan voorkom en laasgenoemde noord daarvan.<ref name="smithsonianmag.com">{{cite web | vauthors = Raffaele P | date = November 2006 | url = https://www.smithsonianmag.com/science-nature/the-smart-and-swinging-bonobo-134784867/ | title = The Smart and Swinging Bonobo | work = Smithsonian Magazine }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Caswell JL, Mallick S, Richter DJ, Neubauer J, Schirmer C, Gnerre S, Reich D | title = Analysis of chimpanzee history based on genome sequence alignments | journal = PLOS Genetics | volume = 4 | issue = 4 | pages = e1000057 | date = April 2008 | pmid = 18421364 | pmc = 2278377 | doi = 10.1371/journal.pgen.1000057 | veditors = McVean G }}</ref> Daar is 'n hipotese dat bonobo's 'n vreedsamer leefstyl kan hê deels danksy die oorvloed van voedsame plante in hulle natuurlike habitat, wat hulle in staat stel om in groot groepe te reis en kos te soek.<ref>{{cite journal|year=1988|title=Feeding competition and patch size in the chimpanzee species ''Pan paniscus'' and ''Pan troglodytes''|journal=Behaviour |volume=105 |issue=1/2 |pages=148–164 |doi=10.1163/156853988X00494 |jstor=4534684| vauthors = White FJ, Wrangham RW |s2cid=18285801}}</ref> Onlangse studies dui aan daar is aansienlike breinverskille tussen die twee spesies. Bonobo's het meer [[grysstof]] in dele van die brein wat empatie, die aanvoel van ongelukkigheid in ander en angstigheid beheer.<ref>{{cite journal | vauthors = Rilling JK, Scholz J, Preuss TM, Glasser MF, Errangi BK, Behrens TE | title = Differences between chimpanzees and bonobos in neural systems supporting social cognition | journal = Social Cognitive and Affective Neuroscience | volume = 7 | issue = 4 | pages = 369–79 | date = April 2012 | pmid = 21467047 | pmc = 3324566 | doi = 10.1093/scan/nsr017 }}</ref> Hulle het ook 'n dik verbinding tussen die [[amigdala]], 'n belangrike breindeel wat aggressie meebring, en die ''cingularis anterior ventralis'', wat impulse by mense beheer.<ref>{{cite journal | vauthors = Davidson RJ, Putnam KM, Larson CL | title = Dysfunction in the neural circuitry of emotion regulation--a possible prelude to violence | journal = Science | volume = 289 | issue = 5479 | pages = 591–4 | date = July 2000 | pmid = 10915615 | doi = 10.1126/science.289.5479.591 | bibcode = 2000Sci...289..591D }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Pezawas L, Meyer-Lindenberg A, Drabant EM, Verchinski BA, Munoz KE, Kolachana BS, Egan MF, Mattay VS, Hariri AR, Weinberger DR | display-authors = 6 | title = 5-HTTLPR polymorphism impacts human cingulate-amygdala interactions: a genetic susceptibility mechanism for depression | journal = Nature Neuroscience | volume = 8 | issue = 6 | pages = 828–34 | date = June 2005 | pmid = 15880108 | doi = 10.1038/nn1463 | s2cid = 1864631 }}</ref> Dié dikker verbinding help hulle dalk om hulle emosionele impulse en gedrag te beheer.<ref>{{cite news | vauthors = Vastag B | date = 11 April 2011 | url = https://www.washingtonpost.com/national/brain-differences-may-explain-varying-behavior-of-bonobos-and-chimpanzees/2011/03/29/AFP2wUND_story.html | title = Brain differences may explain varying behavior of bonobos and chimpanzees | newspaper = The Washington Post | access-date = 26 December 2012 }}</ref> Bonobogemeenskappe word deur wyfies oorheers, en die afsny van lewenslange alliansies tussen ma's en hulle seuns kan hulle kwesbaar vir vroulike aggressie maak.<ref name="NYT-20160910" /> De Waal het gewaarsku teen die gevaar om bonobo's te romantiseer: "Alle diere is mededingend van aard en net in spesifieke omstandighede samewerkend. Toe ek die eerste keer oor hulle gedrag geskryf het, het ek gepraat van "seks vir vrede" juis omdat bonobo's baie konflikte het. Daar sou geen rede gewees het om vrede te maak as hulle in perfekte harmonie gelewe het nie."<ref>{{cite web| last1 = De Waal |first1 = F. |url=http://www.skeptic.com/eskeptic/07-08-08/ |title=Bonobos, Left & Right||publisher=Skeptic| date=August 8, 2007}}</ref> ===Dieet=== [[Beeld:Les bonobos utilisent certaines feuilles aux vertus pharmacologique contre leurs parasites intestinaux.jpg|thumb|160px|Bonobos gebruik sekere plantspesies vir selfmedikasie.]] Bonobo's is [[Omnivoor|omnivore]] [[vrugte]]vreters; 57% van hulle dieet bestaan uit vrugte, maar dit word aangevul met [[Blaar|blare]], [[heuning]] en [[eier]]s,<ref>{{cite web|url=http://pin.primate.wisc.edu/factsheets/entry/bonobo | vauthors = Lang KC |title=Bonobo: Pan paniscus|year=2011|publisher=National Primate Research Center, University of Wisconsin – Madison}}</ref> asook die [[vleis]] van klein [[gewerweldes]] soos [[eekhoring]]s en [[duiker]]s<ref>{{cite journal | vauthors = Ihobe H |title=Observations on the meat-eating behavior of wild bonobos (''Pan paniscus'') at Wamba, Republic of Zaire |journal=Primates |volume=33 |issue=2 |pages=247–250|year=1992 |doi=10.1007/BF02382754|s2cid=10063791 }}</ref> en [[ongewerweldes]].<ref>{{cite web | vauthors = Rafert J, Vineberg EO | year = 1997 | url = http://www.nagonline.net/HUSBANDRY/Diets_pdf/Bonobo_Nutrition.pdf | title = Bonobo Nutrition – relation of captive diet to wild diet | archive-url = https://web.archive.org/web/20120425232556/http://www.nagonline.net/HUSBANDRY/Diets_pdf/Bonobo_Nutrition.pdf | archive-date=2012-04-25}}" ''Bonobo Husbandry Manual'', American Association of Zoos and Aquariums</ref> In sommige gevalle sal hulle selfs [[Primaat|primate]] van 'n laer orde eet.<ref name=Surbeck>{{cite journal | vauthors = Surbeck M, Fowler A, Deimel C, Hohmann G | title = Evidence for the consumption of arboreal, diurnal primates by bonobos (Pan paniscus) | journal = American Journal of Primatology | volume = 71 | issue = 2 | pages = 171–4 | date = February 2009 | pmid = 19058132 | doi = 10.1002/ajp.20634 | s2cid = 32622605 }}; {{cite journal | vauthors = Surbeck M, Hohmann G | title = Primate hunting by bonobos at LuiKotale, Salonga National Park | journal = Current Biology | volume = 18 | issue = 19 | pages = R906-7 | date = October 2008 | pmid = 18957233 | doi = 10.1016/j.cub.2008.08.040 | s2cid = 6708310 }}</ref> ===Kognitiewe vergelyking met sjimpansees=== [[Beeld:Composite image of male chimpanzee (left) and male bonobo (right) (CC BY version).png|thumb|220px|links|'n Manlike sjimpansee (links) en bonobo.]] In 2020 is die eerste [[genoom]]vergelyking tussen bonobo's en sjimpansees gepubliseer. Dit het aspekte van die genoom getoon wat hulle skeiding en gedragsverskille kon veroorsaak of daaruit kon gevloei het, insluitende seleksie vir gene wat met dieet en hormone verband hou.<ref name="pmid33200560">{{cite journal | vauthors = Kovalaskas S, Rilling JK, Lindo J | title = Comparative analyses of the Pan lineage reveal selection on gene pathways associated with diet and sociality in bonobos | journal = Genes, Brain, and Behavior | volume = 20 | issue = 3 | pages = e12715 | date = March 2021 | pmid = 33200560 | doi = 10.1111/gbb.12715 | s2cid = 226988471}}</ref> Volgens 'n studie in 2010 het "bonobowyfies 'n groter omvang van gereedskapgebruik as mannetjies getoon, 'n patroon wat voorheen vir sjimpansees beskryf is, maar nie vir ander groot ape nie".<ref>{{cite journal | vauthors = Gruber T, Clay Z, Zuberbühler K |title=A comparison of bonobo and chimpanzee tool use: evidence for a female bias in the Pan lineage |journal=Animal Behaviour |date=1 December 2010 |volume=80 |issue=6 |pages=1023–1033 |doi=10.1016/j.anbehav.2010.09.005 |s2cid=14923158 |url=http://doc.rero.ch/record/278363/files/Gruber_T._-_A_comparison_of_bonobo_and_chimpanzee-20170117.pdf }}</ref> Die bevinding is bevestig deur 'n ander studie in 2010 wat ook bevind het "bonobo's is bekwamer in take wat met die lees van gedagtes en 'n begrip van sosiale oorsaaklikheid te doen het, terwyl sjimpansees bekwamer is in take wat die gebruik van gereedskap en 'n begrip van fisieke oorsaaklikheid vereis".<ref name="10.1371/journal.pone.0012438">{{cite journal | vauthors = Herrmann E, Hare B, Call J, Tomasello M | title = Differences in the cognitive skills of bonobos and chimpanzees | journal = PLOS ONE | volume = 5 | issue = 8 | pages = e12438 | date = August 2010 | pmid = 20806062 | pmc = 2929188 | doi = 10.1371/journal.pone.0012438 | bibcode = 2010PLoSO...512438H | doi-access = free }} <small>[[File:CC-BY icon.svg|50px]] Beskikbaar onder [https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ CC BY 4.0].</small></ref> ===Ooreenkoms met mense=== Bonobo's slaag, nes alle groot ape, die spieëltoets vir selferkenning.<ref>Dielenberg, Robert A. "The comparative psychology of human uniqueness: A cognitive behavioral review." (2013).</ref><ref>Anderson, James R., and Gordon G. Gallup. "Mirror self-recognition: a review and critique of attempts to promote and engineer self-recognition in primates." Primates 56, no. 4 (2015): 317-326.</ref> Hulle kommunikeer hoofsaaklik op 'n vokale manier, hoewel die betekenis van hulle geluide tans nog onbekend is. Die meeste mense verstaan egter hulle gesigsuitdrukkings<ref name="BonoboDNA">{{cite web | url = http://www.colszoo.org/animalareas/aforest/bonobo.html | work = Columbus Zoo | title = Bonobos at the Columbus Zoo | access-date = 2006-08-01 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060502101116/http://www.colszoo.org/animalareas/aforest/bonobo.html | archive-date = 2006-05-02}}</ref> en sommige van hulle handgebare, soos 'n uitnodiging om te speel. Hulle kommunikasiestelsel in die natuur sluit 'n eienskap in wat tevore net in mense bekend was: Hulle gebruik dieselfde roep wat verskillende dinge in verskillende situasies kan beteken, en ander bonobo's moet die konteks in ag neem om te verstaan wat daarmee bedoel word.<ref name="BBC News">{{cite news | vauthors = Webb J | date = August 4, 2015 | url = https://www.bbc.com/news/science-environment-33731444 | work = BBC News | title = Bonobo squeaks hint at earlier speech evolution | access-date = 2015-08-05}}</ref> Twee bonobo's van die Great Ape Trust in [[Iowa]], Kanzi en Panbanisha, is geleer om te kommunikeer deur die gebruik van 'n "toetsbord" wat met geometriese simbole gemerk is en om op gesproke sinne te reageer. Kanzi se woordeskat bestaan uit meer as 500 Engelse woorde,<ref>{{cite web|url=http://www.greatapetrust.org/bonobo/meet/kanzi.php|title=Meet our Great Apes: Kanzi | work = Great Ape Trust | date = 2007 |access-date=2008-09-28 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080630201101/http://www.greatapetrust.org/bonobo/meet/kanzi.php|archive-date = 2008-06-30}}</ref> en hy kan sowat 3&nbsp;000 woorde in dié taal verstaan.<ref>{{cite magazine| vauthors = Raffaele P |year=2006|title=Speaking Bonobo|url=http://www.smithsonianmag.com/science-nature/10022981.html|magazine=Smithsonian|access-date=2008-09-28}}</ref> Kanzi het ook geleer deur dop te hou hoe mense sy ma probeer leer. Hy het take begin verrig wat vir sy ma geleer is deur net toe te kyk. Van dié take het sy ma nooit leer verrig nie. In 'n studie in die 1990's om agter te kom of Kanzi die kognitiewe en biomeganiese vermoëns het om eenvoudige steengereedskap te maak en gebruik, is hy geleer om dit te doen. Hy het byvoorbeeld geleer hoe om klippe te breek, maar het dit anders as mense gedoen. Waar mense die klip in een hand sal hou en dit met 'n klip in die ander hand slaan, het Kanzi die klip teen 'n harde oppervlak of 'n ander klip gegooi. Dit het hom groter krag gegee om die klip te breek.<ref>{{cite journal| vauthors = Schick KD, Toth N, Garufi G, Savage-Rumbaugh ES, Rumbaugh D, Sevcik R |title=Continuing Investigations into the Stone Tool-making and Tool-using Capabilities of a Bonobo (''Pan paniscus'')|journal=Journal of Archaeological Science|volume=26|issue=7|pages=821–832|date=1999|doi=10.1006/jasc.1998.0350}}</ref> ==Bewaringstatus== Die [[IUBN-rooilys]] klassifiseer bonobo's as 'n [[bedreigde spesie]], met 'n konserwatiewe raming van sowat 29&nbsp;500 tot 50&nbsp;000 individue.<ref name="iucn" /> Groot bedreigings sluit in [[habitat]]verlies en die [[jag]] van diere vir [[bosvleis]]. Laasgenoemde het geweldig toegeneem sedert die Eeste en Tweede Kongo-oorlog in die [[Demokratiese Republiek die Kongo]] weens die teenwoordigheid van swaar gewapende soldate in afgeleë, "bewaarde" gebiede soos die Nasionale Park Salonga. Omdat bonobo's hulle habitat met mense deel, berus die eindelike sukses van bewaringspogings op plaaslike en gemeenskapsbetrokkenheid. Daar is sterk plaaslike teenkanting teen die skep van nasionale parke, omdat inheemse bevolkings dikwels uit hulle huise in die woude verdryf is daarvoor. In die Nasionale Park Salonga, die enigste nasionale park in die bonobo's se habitat, is daar geen plaaslike betrokkenheid nie. Opnames sedert 2000 dui daarop dat die bonobo, [[Afrika-woudolifant]] en ander spesies byna uitgeroei is deur wilddiewe en die florerende bosvleismark.<ref>{{cite web | url = http://www.zoosociety.org/conservation/Bonobo/BCBI/Survey.php | title = Bonobo and large mammal survey | archive-url = https://web.archive.org/web/20120506233748/http://www.zoosociety.org/conservation/Bonobo/BCBI/Survey.php | archive-date=May 6, 2012 | publisher = Zoological Society of Milwaukee }}</ref> In teenstelling hiermee is daar steeds gebiede waar bonobo's en [[biodiversiteit]] floreer sonder gevestigde parke danksy die inheemse geloofsoortuigings en taboes oor die doodmaak van bonobo's. Tydens die oorloë van die 1990's is navorsers en [[nieregeringsorganisasie]]s (NGO's) uit die bonobohabitat gedryf. In 2002 het die Bonobo Conservation Initiative die Bonobovredeswoudprojek begin wat deur Bewaring Internasionaal ondersteun word en in samewerking met plaaslike instellings, NGO's en gemeenskappe bestuur word. 'n Paar gemeenskapsgebaseerde reservate word verbind en deur plaaslike mense bedryf. Daar was al ooreenkomste vir die bewaring van 130&nbsp;000&nbsp;km² van die bonobo se habitat.<ref>{{cite web | vauthors = Curwood S, Parish A | url = http://www.loe.org/shows/shows.htm?programID=06-P13-00027#feature2 | title = The Make Love, Not War Species | work = Living on Earth | date = July 2006 | publisher = National Public Radio }}</ref> In 1995 het kommer oor die afnemende getalle bonobo's in die natuur daartoe gelei dat die soölogiese vereniging ZSM van [[Milwaukee]], [[Wisconsin]], begin het om geld van wetenskaplikes oor die wêreld heen in te samel om die Aksieplan vir ''Pan paniscus'' te publiseer, wat onder meer voorstelle maak ook bewaring. Dit bevat data van 20 jaar van navorsing op verskeie terreine in die bonobohabitat. In reaksie op aanbevelings van die Aksieplan het die ZSM die Bonobo-en-Kongo-biodiversiteitsinisiatief begin. Die program sluit in habitat- en reënwoudbewaring, die opleiding van Kongolese burgers en bewaringsinstellings, die assessering van natuurlewebevolkings en opvoeding. Namate die projek gevorder het, het die ZSM ook betrokke geraak by hulp aan die Kongolese wat in die bonobohabitat woon. Hulle het skole gebou, onderwysers in diens geneem, medisyne verskaf en 'n landbouprojek begin sodat die bevolking minder op die jag van wilde diere hoef te steun vir voedsel.<ref>{{cite web | url = http://www.zoosociety.org/conservation/Bonobo/BCBI/ | archive-url = https://web.archive.org/web/20120210211110/http://www.zoosociety.org/conservation/Bonobo/BCBI/ | archive-date = 10 February 2012 | title = Bonobo and Congo Biodiversity Initiative | publisher = Zoological Society of Milwaukee}}</ref> Van 2003 af het die Amerikaanse regering $54 miljoen bewillig aan die Congo Basin Forest Partnership. Dié belegging het internasionale NGO's betrokke gekry om te help met bewaringsprogramme.<ref>{{cite web | vauthors = Chapin M | date = December 2004 | url = http://watha.org/in-depth/EP176A.pdf | title = Vision for a Sustainable World | work = WORLDWATCH magazine }}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|3}} ==Nog leesstof== ===Boeke=== * {{cite book | vauthors = De Waal F, Lanting F | title = Bonobo: The Forgotten Ape | publisher = University of California Press | date = 1997 | isbn = 0-520-20535-9 }} * {{cite book | vauthors = Takayoshi K | title = The Last Ape: Pygmy Chimpanzee Behavior and Ecology | location = Stanford, CA | publisher = Stanford University Press | date = 1992 }} * {{cite book | vauthors = Savage-Rumbaugh S, Lewin R | title = Kanzi: The Ape at the Brink of the Human Mind | publisher = John Wiley | date = 1994 | isbn = 0-471-58591-2}} * {{cite book | vauthors = Woods V | title = Bonobo Handshake | publisher = Gotham Books | date = 2010 | isbn = 978-1-59240-546-6}} * {{cite book | vauthors = Sandin J | title = Bonobos: Encounters in Empathy | publisher = Zoological Society of Milwaukee & The Foundation for Wildlife Conservation, Inc. | date = 2007 | isbn = 978-0-9794151-0-4}} * {{cite book | vauthors = De Waal F | title = The Bonobo and the Atheist | publisher = Norton | date = 2013 | isbn = 978-0-393-07377-5}} ===Artikels=== * {{cite journal | vauthors = De Waal F | url = http://songweaver.com/info/bonobos.html | title = Bonobo: Sex & Society |journal= Scientific American | date = 1995 | volume = 272 | issue = 3 | pages = 82–88 | doi = 10.1038/scientificamerican0395-82 | pmid = 7871411 | bibcode = 1995SciAm.272c..82W }} * {{cite journal | vauthors = DeBartolo A | url = http://www.hydeparkmedia.com/bonobo.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20030211041752/http://www.hydeparkmedia.com/bonobo.html | title = The Bonobo: 'Newest' apes are teaching us about ourselves | journal = Chicago Tribune | date = 11 June 1998 | archive-date = 2003-02-11}} * {{cite journal | vauthors = Schweller K | url = https://spectrum.ieee.org/computing/software/apes-with-apps/ | title = Apes with Apps | journal = IEEE Spectrum Magazine | date = July 2012 | volume = 49 | issue = 7 | pages = 38–45 | doi = 10.1109/MSPEC.2012.6221081 | s2cid = 22556649 }} * {{cite journal | vauthors = Madrigal A | url = https://www.theatlantic.com/health/archive/2014/06/brian-the-mentally-ill-bonobo-and-how-he-healed/372596/ | title = Brian the Mentally Ill Bonobo, and How He Healed | journal = The Atlantic | date = 11 June 2014 }} * {{cite magazine | vauthors = Parker I | url = http://www.newyorker.com/magazine/2007/07/30/swingers-2?currentPage=all | title = Swingers | magazine = The New Yorker | date = 30 July 2007 }} * {{cite journal | vauthors = Bechard D | url = http://www.thesolutionsjournal.com/node/237106 | title = Viral Conservation | journal = The Solutions Journal | date = February 2014 | access-date = 2016-07-13 | archive-date = 2016-03-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160326142635/http://www.thesolutionsjournal.com/node/237106 | url-status = dead }} ===Vaktydskrifartikels=== * {{cite journal | vauthors = Fischer A, Prüfer K, Good JM, Halbwax M, Wiebe V, André C, Atencia R, Mugisha L, Ptak SE, Pääbo S | display-authors = 6 | title = Bonobos fall within the genomic variation of chimpanzees | journal = PLOS ONE | volume = 6 | issue = 6 | pages = e21605 | date = 29 June 2011 | pmid = 21747915 | pmc = 3126833 | doi = 10.1371/journal.pone.0021605 | editor-first = Etienne | bibcode = 2011PLoSO...621605F | editor-last = Joly | doi-access = free }} * {{cite journal | vauthors = Zsurka G, Kudina T, Peeva V, Hallmann K, Elger CE, Khrapko K, Kunz WS | title = Distinct patterns of mitochondrial genome diversity in bonobos (Pan paniscus) and humans | journal = BMC Evolutionary Biology | volume = 10 | pages = 270 | date = September 2010 | pmid = 20813043 | pmc = 2942848 | doi = 10.1186/1471-2148-10-270 }} * {{cite journal | vauthors = Wildman DE, Uddin M, Liu G, Grossman LI, Goodman M | title = Implications of natural selection in shaping 99.4% nonsynonymous DNA identity between humans and chimpanzees: enlarging genus Homo | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 100 | issue = 12 | pages = 7181–8 | date = June 2003 | pmid = 12766228 | pmc = 165850 | doi = 10.1073/pnas.1232172100 | bibcode = 2003PNAS..100.7181W | doi-access = free }} == Eksterne skakels == * ARKive – [http://www.arkive.org/species/GES/mammals/Pan_paniscus/ BBC-foto's en rolprente] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060321204742/http://www.arkive.org/species/GES/mammals/Pan_paniscus/ |date=21 Maart 2006 }} * [http://www.pbs.org/wgbh/evolution/library/07/3/l_073_03.html Evolution: Why Sex?] * [http://www.awf.org/content/wildlife/detail/bonobo Bonobos: opsomming deur die Afrika-natuurlewestigting] * {{Commons-kategorie inlyn|Pan paniscus}} {{Wikispecies-inlyn|Pan paniscus}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Bonobo|Engelse Wikipedia]] {{Taksonbalk}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Primate]] hae9i446gy02m68ckxduqgd8lfhls3n 0 95375 2519343 2518495 2022-08-15T11:12:48Z Rooiratel 90342 Sjabloon bygevoeg wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Daniel Plato | beeld = Dan Plato.jpeg | beeldonderskrif = Dan Plato in 2019 | orde = Burgemeester van [[Kaapstad]] | termynaanvang = [[6 November]] [[2018]] | termyneinde = | vise = [[Ian Neilson]] | voorganger = [[Patricia de Lille]] | opvolger = | geboortedatum = | geboortejaar = 1960 | geboortemaand = 10 | geboortedag = 5 | geboorteplek = [[Kaapstad]] | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = | termynaanvang2 = [[12 Mei]] [[2009]] | termyneinde2 = [[1 Junie]] [[2011]] | vise2 = [[Grant Haskin]]<br />[[Ian Neilson]] | voorganger2 = [[Helen Zille]] | opvolger2 = [[Patricia de Lille]] | orde3 = [[Wes-Kaap]]se provinsiale minister van gemeenskapsveiligheid | termynaanvang3 = [[1 Junie]] [[2011]] | termyneinde3 = [[31 Oktober]] [[2018]] | eersteminister3 = [[Helen Zille]] | voorganger3 = [[Albert Fritz]] | opvolger3 = [[Alan Winde]] | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | religie = | handtekening = | militer = | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''Daniel "Dan" Plato''' (gebore op [[5 Oktober]] [[1960]]<ref>{{cite web |url=http://www.whoswhosa.co.za/Pages/profilefull.aspx?IndID=8954 |title=Mr Daniel "Dan" PLATO |work=Who's Who of Southern Africa |accessdate=21 Augustus 2009 |archive-date=29 Januarie 2010 |archive-url=https://archive.is/20100129043644/http://www.whoswhosa.co.za/Pages/profilefull.aspx?IndID=8954 |url-status=dead }}</ref>) is die uitvoerende [[burgemeester]] van [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]],<ref>{{cite web |url=https://www.thesouthafrican.com/dan-plato-cape-town-mayor-what-to-know/ |title=Dan Plato: Everything you need to know about Cape Town’s next mayor |date=18 September 2018 |access-date=31 Oktober 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190329150158/https://www.thesouthafrican.com/dan-plato-cape-town-mayor-what-to-know/ |archive-date=29 Maart 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en die voormalige Provinsiale Minister van Gemeenskapsveiligheid in die [[Wes-Kaap]].<ref>{{cite web |url=http://www.news24.com/News24/South_Africa/Politics/0,,2-7-12_2514984,00.html |title=Cape Town names new mayor |date=12 Mei 2009 |access-date=31 Oktober 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090515095716/http://www.news24.com/News24/South_Africa/Politics/0,,2-7-12_2514984,00.html |archive-date=15 Mei 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Hy was betrokke by politieke aktiwiteite sedert sy hoërskooldae, veral in Kaapstad se noordelike voorstede. ==Vroeë lewe en politieke aktiwiteite== As 'n gemeenskaplike organiseerder, het hy 'n groot rol by die saamtrekking van mense teen die [[apartheid]]sregime gespeel. In die middel-1980's, het hy in die Nooddienseenheid van die voormalige Bellville Munisipaliteit (Tygerberg Administrasie) gewerk, en hy het Kaapstad se voorsitter van die Suid-Afrikaanse Nasionale Tuberkulose Vereniging in die middel-1990's geword. In 1996 het Plato 'n raadslid en voltydse politikus geword. Hy het twee termyne as voorsitter van Kaapstad se ekonomiese ontwikkeling, [[toerisme]] en eiedomsbestuur portefeuljekomitee gedien en tussen 2006 en 2009, het hy die Behuisingsportefeulje in die burgemeesterskomitee gelei. Gedurende hierdie tydperk, as ondervoorsitter van die DA Metro-streek en DA-koukus in Kaapstad, het hy ook as waarnemende uitvoerende burgemeester by verskeie intervalle gedien. Kort voordat hy tot uitvoerende burgemeester in Mei 2009 gekies is, het Plato as die burgemeesterskomiteelid verantwoordelik vir dienslewering en ekonomiese ontwikkeling geword. Op 30 April 2009 het Helen Zille as burgemeester van Kaapstad bedank om die Premier van die Wes-Kaap te word. 'n Vakature is dus in die posisie geskep. Plato sowel as Ian Neilson en Grant Pascoe het hul kandidatuur vir die pos verklaar. Plato is daarna gekies as die party se voorkeurkandidaat.<ref>[https://www.iol.co.za/news/politics/who-will-succeed-zille-441649 Who will succeed Zille?]. Besoeko op 10 April 2019.</ref> Plato is op 12 Mei 2009 burgemeester van Kaapstad verkies. Hy het met een honderd-en-negentig stemme teen die ANC se kandidaat Belinda Landingwe se nege-en-sestig stemme gewen. Ses raadslede het onthou van die stemming af.<ref>[https://www.sanews.gov.za/south-africa/plato-elected-cape-towns-new-mayor Plato elected as Cape Town's new mayor]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In 2011 het Plato verklaar dat hy voornemens is om 'n volle termyn as burgemeester van Kaapstad te beplan voor die komende 2011 munisipale verkiesings. Sy uitdagers vir die pos was die burgemeesterskomiteelid vir Maatskaplike Ontwikkeling, Grant Pascoe, burgemeesterskomiteelid vir Behuising Shehaam Sims, en Leier van die Onafhanklike Demokrate Patricia de Lille. Plato is daarna deur De Lille in 'n interne partyverkiesing verslaan. Hy het op 1 Junie 2011 die pos verlaat.<ref>[https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/de-lille-da-mayoral-candidate-1041070 De Lille ‘DA mayoral candidate’]. Besoek op 10 April 2019.</ref><ref>[https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/who-will-be-da-mayoral-candidate-1040588 Who will be DA mayoral candidate?]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In Mei 2011 het die Wes-Kaapse Premier, [[Helen Zille]], haar provinsiale kabinet hervorm en aangekondig dat Plato as Provinsiale Minister van Gemeenskapsveiligheid aangewys is.<ref>[https://www.iol.co.za/news/south-africa/western-cape/zille-announces-new-cabinet-1075852 Zille announces new cabinet]. Besoek op 10 April 2019.</ref> In Augustus 2018 het Plato aangekondig dat hy 'n kandidaat was om [[Patricia de Lille]] as burgemeester van Kaapstad te vervang nadat De Lille aangekondig het dat sy op 31 Oktober 2018 effektief sal bedank.<ref>https://www.iol.co.za/capeargus/news/dan-plato-itching-to-wear-capes-mayoral-chains-again-16523601</ref> Op 18 September 2018 het die [[Demokratiese Alliansie]] aangekondig dat Plato die Lille sal vervang. Hy het prominente kandidate soos die Speaker van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]], [[Sharna Fernandez]] en die adjunkburgemeester van Kaapstad, [[Ian Neilson]], uitgestof. Plato is op 6 November 2018 tydens 'n spesiale raadsvergadering as burgemeester van Kaapstad verkies. Hy het 146 uit 202 geldige stemme ontvang. Ses stembriewe was bederf. Die stemming is via geheime stemming gehou. Sy hoofuitdagers was Xolani Sotashe van die African National Congress en Grant Haskin van die Afrika Christen-Demokratiese Party. Sotashe het 53 stemme gekry, terwyl Haskin 3 stemme gekry het.<ref>[https://www.news24.com/SouthAfrica/News/dan-plato-elected-as-cape-town-mayor-20181106 Dan Plato elected as Cape Town mayor] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190410190949/https://www.news24.com/SouthAfrica/News/dan-plato-elected-as-cape-town-mayor-20181106 |date=10 April 2019 }}. Besoek op 10 April 2019.</ref> == Verwysings == {{Verwysings|2}} {{beginboks}} {{opvolgboks|titel=Uitvoerende Burgemeester van [[Kaapstad]]|voor=[[Patricia de Lille]]|na=''Ampsbekleër''|jare=2018–''hede''}} {{opvolgboks|titel=[[Wes-Kaap]]se provinsiale minister van gemeenskapsveilgiheid|voor=[[Albert Fritz]]|na=[[Alan Winde]]|jare=2011–2018}} {{opvolgboks|titel=Uitvoerende Burgemeester van Kaapstad|voor=[[Helen Zille]]|na=[[Patricia de Lille]]|jare=2009–2011}} {{eindboks}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Plato, Dan}} [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] [[Kategorie:Geboortes in 1960]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse anti-apartheidsaktiviste]] 4xttt9b2tqlsd6e85784w0kip1396yh 0 96995 2519200 2482758 2022-08-14T17:15:53Z 2deseptiembre 4996 wikitext text/x-wiki [[Beeld:Alternation_of_generations_simpler_af.jpg|duimnael|350px|’n Diagram wat die generasiewisseling wys tussen ’n diploïede sporofiet (onder) en ’n haploïede gametofiet (bo).]] '''Generasiewisseling'''<ref>[{{Cite web |url=http://www.unioviedo.es/bos/Asignaturas/Botánica/1.htm |title={{aut|Díaz González, T.E., C. Fernández-Carvajal Álvarez & J.A. Fernández Prieto}} ''Ciclos biológicos de vegetales. Noción de generación. Noción de alternancia de fases nucleares. Ciclos monogenéticos, digenéticos y trigenéticos.'' |access-date=28 Februarie 2015 |archive-date=14 Mei 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200514023212/https://www.unioviedo.es/bos/Asignaturas/Botánica/1.htm |url-status=dead }} {{aut|Díaz González, T.E., C. Fernández-Carvajal Álvarez & J.A. Fernández Prieto}} ''Ciclos biológicos de vegetales. Noción de generación. Noción de alternancia de fases nucleares. Ciclos monogenéticos, digenéticos y trigenéticos.'']</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20051119180821/http://hypnea.botany.uwc.ac.za/phylogeny/bioCycles/Default.htm {{aut|Keats D.W.}} ''Life Cycles in Photosynthetic Eukaryotes.'']</ref> (waar ’n generasie ’n stadium in die ontwikkeling van ’n organisme is) is ’n term wat die lewensfases van ’n [[plant]] beskryf. Dit behels ’n [[haploïed]]e en ’n [[diploïed]]e generasie (laasgenoemde het twee keer soveel [[Chromosoom|chromosome]] as eersgenoemde). Dit is ’n vorm van [[voortplanting]] waarin seksuele en aseksuele voortplanting mekaar afwissel van generasie tot generasie. Generasiewisseling kombineer die voordele van albei voortplantingsmetodes: die aseksueel voortplantende generasie kan ’n groot aantal nakomelinge produseer, sonder die nodigheid van ’n seksuele maat. Die seksueel voortplantende generasie sorg vir ’n vermenging van die [[geen]]poel. == Werking == By plante word die twee generasies [[gametofiet]]e en [[sporofiet]]e genoem. Die haploïede gametofiet, met ''n''-getal chromosome, bring [[Gameet|gamete]] voort, wat by bevrugting versmelt tot ’n diploïede sporofiet, met 2''n'' chromosome. Later vorm die diploïede sporofiet haploïede spore deur meiose, ’n proses wat die getal chromosome met die helfte verminder, van 2''n'' tot ''n''. Die haploïede spore ontkiem en ontwikkel regstreeks, dus sonder bevrugting, in haploïede gametofiete. Wanneer hulle ryp is, vervaardig die gametofiete gamete deur middel van [[mitose]], wat nie die getal chromosome verander nie. Twee gamete (van verskillende organismes van dieselfde [[spesie]] of van dieselfde organisme) versmelt om ’n [[sigoot]] te vorm, en dié ontwikkel in ’n diploïede sporofiet. Hierdie siklus, van gametofiet tot gametofiet (of van sporofiet tot sporofiet) is die manier waarop alle landplante en baie alge seksuele voortplanting ondergaan.<ref>''Ensiklopedie van die Wêreld, Deel IV''. 1971. N.V. Uitgeversmaatskappij, [[Amsterdam]], [[Nederland]].</ref> == Variasies van generasiewisseling == Die generasies kan verskil in genetiese samestelling (hul getal chromosome) sowel as uiterlike voorkoms. Generasiewisseling is gewoonlik tweeledig, dus uit twee verskillende generasies saamgestel. Dit kan egter ook meerledig wees, dus saamgestel uit meer as twee generasies. === Heterogamie === By heterogamie wissel haploïede en diploïede generasies mekaar af; dit is dus ’n oorgang van die diplofase na die haplofase en omgekeerd. Laasgenoemde word gewoonlik deur singamie bereik, dus die samesmelting van twee [[Gameet|gamete]], waar daar nog verder onderskei word tussen: * Isogamie: Die gamete het dieselfde grootte en vorm. * Anisogamie: Die gamete verskil in grootte of in grootte en vorm. * Oögamie: Die vroulike gamete is baie groter as die manlike gamete. === Homogamie === Daar is geen verskil in die aantal chromosoomstelle nie. Dit kom by meerledige generasiewisseling voor. Daar kan onderskei word tussen haplohomofasiese generasiewisseling (alle vorme haploïed, behalwe die sigote) en ’n diplohomofasiese generasiewisseling (alle vorme diploïed, behalwe die gamete). === Anisomorfie === Die generasies lyk verskillend. === Isomorfie === Daar kan nie uiterlik tussen die generasies onderskei word nie. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Alternation of generations|Engelse]] en die [[:de:Generationswechsel|Duitse Wikipedia]] [[Kategorie:Plantkunde]] [[Kategorie:Voortplanting]] 8ht7igumdhbqtwg4w5omathkrenm29p 2519300 2519200 2022-08-15T07:29:34Z Burgert Behr 2401 URL werk nie wikitext text/x-wiki [[Beeld:Alternation_of_generations_simpler_af.jpg|duimnael|350px|’n Diagram wat die generasiewisseling wys tussen ’n diploïede sporofiet (onder) en ’n haploïede gametofiet (bo).]] '''Generasiewisseling'''<ref>[https://web.archive.org/web/20051119180821/http://hypnea.botany.uwc.ac.za/phylogeny/bioCycles/Default.htm {{aut|Keats D.W.}} ''Life Cycles in Photosynthetic Eukaryotes.'']</ref> (waar ’n generasie ’n stadium in die ontwikkeling van ’n organisme is) is ’n term wat die lewensfases van ’n [[plant]] beskryf. Dit behels ’n [[haploïed]]e en ’n [[diploïed]]e generasie (laasgenoemde het twee keer soveel [[Chromosoom|chromosome]] as eersgenoemde). Dit is ’n vorm van [[voortplanting]] waarin seksuele en aseksuele voortplanting mekaar afwissel van generasie tot generasie. Generasiewisseling kombineer die voordele van albei voortplantingsmetodes: die aseksueel voortplantende generasie kan ’n groot aantal nakomelinge produseer, sonder die nodigheid van ’n seksuele maat. Die seksueel voortplantende generasie sorg vir ’n vermenging van die [[geen]]poel. == Werking == By plante word die twee generasies [[gametofiet]]e en [[sporofiet]]e genoem. Die haploïede gametofiet, met ''n''-getal chromosome, bring [[Gameet|gamete]] voort, wat by bevrugting versmelt tot ’n diploïede sporofiet, met 2''n'' chromosome. Later vorm die diploïede sporofiet haploïede spore deur meiose, ’n proses wat die getal chromosome met die helfte verminder, van 2''n'' tot ''n''. Die haploïede spore ontkiem en ontwikkel regstreeks, dus sonder bevrugting, in haploïede gametofiete. Wanneer hulle ryp is, vervaardig die gametofiete gamete deur middel van [[mitose]], wat nie die getal chromosome verander nie. Twee gamete (van verskillende organismes van dieselfde [[spesie]] of van dieselfde organisme) versmelt om ’n [[sigoot]] te vorm, en dié ontwikkel in ’n diploïede sporofiet. Hierdie siklus, van gametofiet tot gametofiet (of van sporofiet tot sporofiet) is die manier waarop alle landplante en baie alge seksuele voortplanting ondergaan.<ref>''Ensiklopedie van die Wêreld, Deel IV''. 1971. N.V. Uitgeversmaatskappij, [[Amsterdam]], [[Nederland]].</ref> == Variasies van generasiewisseling == Die generasies kan verskil in genetiese samestelling (hul getal chromosome) sowel as uiterlike voorkoms. Generasiewisseling is gewoonlik tweeledig, dus uit twee verskillende generasies saamgestel. Dit kan egter ook meerledig wees, dus saamgestel uit meer as twee generasies. === Heterogamie === By heterogamie wissel haploïede en diploïede generasies mekaar af; dit is dus ’n oorgang van die diplofase na die haplofase en omgekeerd. Laasgenoemde word gewoonlik deur singamie bereik, dus die samesmelting van twee [[Gameet|gamete]], waar daar nog verder onderskei word tussen: * Isogamie: Die gamete het dieselfde grootte en vorm. * Anisogamie: Die gamete verskil in grootte of in grootte en vorm. * Oögamie: Die vroulike gamete is baie groter as die manlike gamete. === Homogamie === Daar is geen verskil in die aantal chromosoomstelle nie. Dit kom by meerledige generasiewisseling voor. Daar kan onderskei word tussen haplohomofasiese generasiewisseling (alle vorme haploïed, behalwe die sigote) en ’n diplohomofasiese generasiewisseling (alle vorme diploïed, behalwe die gamete). === Anisomorfie === Die generasies lyk verskillend. === Isomorfie === Daar kan nie uiterlik tussen die generasies onderskei word nie. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Alternation of generations|Engelse]] en die [[:de:Generationswechsel|Duitse Wikipedia]] [[Kategorie:Plantkunde]] [[Kategorie:Voortplanting]] szh72p1es8g6nl9la6caljlh1p59oft 0 110761 2519263 2519080 2022-08-15T04:23:55Z 102.67.77.56 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Refentse Morake has a small dick | beeld = Refentse2-427x640.jpg | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = solo | geboortenaam = | alias = | geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1997|08|1}}<ref name="RM_FB">{{cite web|url=https://www.facebook.com/refentse.morake/about?lst=1363219030%3A100003147032029%3A1493133028&section=contact-info&pnref=about |title=Refentse Morake se Facebookblad|accessdate=25 April 2017}}</ref> | geboorteplek = [[Vereeniging]] | oorsprong = {{vlagland|Suid-Afrika}}ner | sterfdatum = | sterfplek = | genre = | beroep = [[Sanger]] | instrument = [[Kitaar]] | jare_aktief = [[2015]] - hede | etiket = | assosiasies = | webwerf = | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Refentse Morake''' (gebore 1 Augustus [[1997]]) is 'n [[Afrikaans]]e sanger wat in [[Vereeniging]] grootgeword het. Hy was 17 toe hy op die sypaadjie van sy ouerhuis in Unitaspark, 'n voorstad van Vereeniging, opgemerk is terwyl hy [[kitaar]] gespeel en gesing het. 'n Dame, Cecilia Marchionna – of ''Tannie Kleintjie'', soos sy meer bekend is – het hom gehoor. Sy het hom genader en gevra of sy 'n [[video]] van hom mag opneem en die video op haar [[Facebook]] mag sit. Hy het ingestem en gedink die "tannie" het waarskynlik net 'n paar Facebook-vriende, maar dit was 'n groot onderskatting.<ref name=HL>{{cite web |url=http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |title=HeraldLIVE: Busker, 17, ends up on stage with Zoid |access-date=14 Mei 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160821013718/http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |archive-date=21 Augustus 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Die Facebookvideo het met 30&nbsp;000 kyke op die eerste dag die hoogte ingeskiet, tot 160&nbsp;000 vier dae later, en aanhou groei. In April 2015 het hy in Baron van Reedestraat in [[Oudtshoorn]] in die straat opgetree, toe sy gunsteling sanger, [[Karen Zoid]], verbygekom en vir hom R10 ter waardering vir sy poging gegee het. Daardie aand het organiseerders by die [[KKNK]] vir Morake agter die skerms van die fees se openingskonsert geneem, waar hy verskeie musieksterre, insluitend Karen Zoid ontmoet het, en 'n musiekkontrak aangebied is.<ref name="HL" /> Refentse stel sy debuutalbum ''My Hart Bly in 'n Taal'' in 2016 vry, en sy tweede album ''Deur My Venster'' word in 2017 vrygestel. == Diskografie == ===Albums=== * 2016: ''My hart bly in 'n taal''<ref name=Maroela>{{cite web |url=http://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |title=Maroelamedia.co.za: My Hart Bly in 'n Taal – Refentse |access-date=15 Mei 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009165126/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> * 2017: ''Deur my venster''<ref name=Dmv>{{cite web|url=https://www.last.fm/music/Refentse/Deur+My+Venster |title=Last FM: Refentse, Deur My Venster |accessdate=17 Junie 2017}}</ref> ===Enkelsnitte=== *2016: "Sonvanger" [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0] *2018: "Reisiger" [https://www.youtube.com/watch?v=thbY8vqUWCs] *2018: "Liefdegenerasie" [https://www.youtube.com/watch?v=3BYHqM93qlI] *2019: "What a Boytjie" [https://www.youtube.com/watch?v=tzcavDArS_E] *2021: "Beauty of Africa" [https://www.youtube.com/watch?v=KG5e_Tyx5_0] == Eerbewyse == * In 2017 word Refentse vereer met vier Ghoema-trofees vir sy album ''My hart bly 'n taal''. Hy stap weg met die pryse vir ''Album van die jaar'', ''Manlike kunstenaar van die jaar'', ''Digitale album van die jaar'' en 'n ''Ere-toekenning vir beste verkoper''.<ref name="Ghoema_2017">{{cite web |url=http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners |title=Ghoema 2017 Kategorie-wenners |publisher=Ghoema Webblad |accessdate=25 April 2017 |archive-date= 4 Mei 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504121113/http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners/ |url-status=dead }}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Musiekvideo's == * [https://www.youtube.com/watch?v=0CuCE4uL6_w= "Toe vind ek jou" op YouTube] * [https://www.youtube.com/watch?v=wsGFmISCCIk= "Breyten se Brief" op YouTube] * [https://www.youtube.com/watch?v=4eQaQ7athCY= "Hei Willemina" op YouTube] * [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0 "Sonvanger" op YouTube] {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Morake, Refentse}} [[Kategorie:Afrikaanse sangers]] [[Kategorie:Geboortes in 1997]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]] [[Kategorie:Zoeloes]] [[Kategorie:Tswanas]] [[Kategorie:Lewende mense]] 7po0qdqf05r574s79okga00nf0tozl8 2519273 2519263 2022-08-15T05:00:12Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/102.67.77.56|102.67.77.56]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:SpesBona|SpesBona]] wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Refentse Morake | beeld = Refentse2-427x640.jpg | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = | agtergrondkleur = solo | geboortenaam = | alias = | geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1997|08|1}}<ref name="RM_FB">{{cite web|url=https://www.facebook.com/refentse.morake/about?lst=1363219030%3A100003147032029%3A1493133028&section=contact-info&pnref=about |title=Refentse Morake se Facebookblad|accessdate=25 April 2017}}</ref> | geboorteplek = [[Vereeniging]] | oorsprong = {{vlagland|Suid-Afrika}}ner | sterfdatum = | sterfplek = | genre = | beroep = [[Sanger]] | instrument = [[Kitaar]] | jare_aktief = [[2015]] - hede | etiket = | assosiasies = | webwerf = | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Refentse Morake''' (gebore 1 Augustus [[1997]]) is 'n [[Afrikaans]]e sanger wat in [[Vereeniging]] grootgeword het. Hy was 17 toe hy op die sypaadjie van sy ouerhuis in Unitaspark, 'n voorstad van Vereeniging, opgemerk is terwyl hy [[kitaar]] gespeel en gesing het. 'n Dame, Cecilia Marchionna – of ''Tannie Kleintjie'', soos sy meer bekend is – het hom gehoor. Sy het hom genader en gevra of sy 'n [[video]] van hom mag opneem en die video op haar [[Facebook]] mag sit. Hy het ingestem en gedink die "tannie" het waarskynlik net 'n paar Facebook-vriende, maar dit was 'n groot onderskatting.<ref name=HL>{{cite web |url=http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |title=HeraldLIVE: Busker, 17, ends up on stage with Zoid |access-date=14 Mei 2016 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160821013718/http://www.heraldlive.co.za/busker-17-ends-stage-zoid/ |archive-date=21 Augustus 2016 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Die Facebookvideo het met 30&nbsp;000 kyke op die eerste dag die hoogte ingeskiet, tot 160&nbsp;000 vier dae later, en aanhou groei. In April 2015 het hy in Baron van Reedestraat in [[Oudtshoorn]] in die straat opgetree, toe sy gunsteling sanger, [[Karen Zoid]], verbygekom en vir hom R10 ter waardering vir sy poging gegee het. Daardie aand het organiseerders by die [[KKNK]] vir Morake agter die skerms van die fees se openingskonsert geneem, waar hy verskeie musieksterre, insluitend Karen Zoid ontmoet het, en 'n musiekkontrak aangebied is.<ref name="HL" /> Refentse stel sy debuutalbum ''My Hart Bly in 'n Taal'' in 2016 vry, en sy tweede album ''Deur My Venster'' word in 2017 vrygestel. == Diskografie == ===Albums=== * 2016: ''My hart bly in 'n taal''<ref name=Maroela>{{cite web |url=http://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |title=Maroelamedia.co.za: My Hart Bly in 'n Taal – Refentse |access-date=15 Mei 2016 |language=af |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009165126/https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/my-hart-bly-in-n-taal/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> * 2017: ''Deur my venster''<ref name=Dmv>{{cite web|url=https://www.last.fm/music/Refentse/Deur+My+Venster |title=Last FM: Refentse, Deur My Venster |accessdate=17 Junie 2017}}</ref> ===Enkelsnitte=== *2016: "Sonvanger" [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0] *2018: "Reisiger" [https://www.youtube.com/watch?v=thbY8vqUWCs] *2018: "Liefdegenerasie" [https://www.youtube.com/watch?v=3BYHqM93qlI] *2019: "What a Boytjie" [https://www.youtube.com/watch?v=tzcavDArS_E] *2021: "Beauty of Africa" [https://www.youtube.com/watch?v=KG5e_Tyx5_0] == Eerbewyse == * In 2017 word Refentse vereer met vier Ghoema-trofees vir sy album ''My hart bly 'n taal''. Hy stap weg met die pryse vir ''Album van die jaar'', ''Manlike kunstenaar van die jaar'', ''Digitale album van die jaar'' en 'n ''Ere-toekenning vir beste verkoper''.<ref name="Ghoema_2017">{{cite web |url=http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners |title=Ghoema 2017 Kategorie-wenners |publisher=Ghoema Webblad |accessdate=25 April 2017 |archive-date= 4 Mei 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170504121113/http://ghoema.co.za/ghoema-2017-kategorie-wenners/ |url-status=dead }}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Musiekvideo's == * [https://www.youtube.com/watch?v=0CuCE4uL6_w= "Toe vind ek jou" op YouTube] * [https://www.youtube.com/watch?v=wsGFmISCCIk= "Breyten se Brief" op YouTube] * [https://www.youtube.com/watch?v=4eQaQ7athCY= "Hei Willemina" op YouTube] * [https://www.youtube.com/watch?v=Fkh1HjS-oO0 "Sonvanger" op YouTube] {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Morake, Refentse}} [[Kategorie:Afrikaanse sangers]] [[Kategorie:Geboortes in 1997]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici]] [[Kategorie:Zoeloes]] [[Kategorie:Tswanas]] [[Kategorie:Lewende mense]] dceis4734buvl8zqoibqrdxmswdh77s 0 114063 2519180 2474580 2022-08-14T13:21:02Z 169.239.87.90 /* Publikasies */ wikitext text/x-wiki [[Beeld:Anoeschka von Meck.jpg|duimnael|regs|250px|Anoeschka von Meck, 2016.]] '''Anoeschka von Meck''' (gebore 25 Maart 1967) is ’n [[Afrikaans]]e [[skrywer]]. == Lewe en werk == Anoeschka von Meck is op [[25 Maart]] [[1967]] as die oudste van 6 kinders gebore (Shando, Dewald, Erik, Rachel en Bijon). Die gesin (haar ma en boere-stiefpa) het in die distrik [[Mariental]] gewoon en later na [[Hentiesbaai]] aan die kus verhuis. Haar biologiese pa was die flambojante Vloog Theron, wat berugtheid verwerf het met sy vele twyfelagtige sakebedrywighede in [[Suid-Afrika]] en Amerika nadat hy aanvanklik een van die mees briljante regstudente aan die [[Universiteit van Stellenbosch]] was.{{feit}} Daar is aanvanklik verwag dat hy die jongste regter ooit in die land sou wees<!-- wie het dit verwag? -->, maar ná sy skorsing en die daaropvolgende dood van sy pa, het Vloog nooit herstel nie. (Hy is geskors nadat hy en 'n groep vriende 'n lektor se dogter se hare gekleur het - met haar toestemming. Die universiteit het gevoel hulle moet 'n voorbeeld van hom maak omdat Vloog té veel gewildheid onder die studente geniet het. Hy het onder meer 'n sirkus-olifant "gegaps" en vir 'n wyle na sy koshuis, Simonsberg, gebring.) Vloog verlaat Suid-Afrika vir Wallis in 1977, maar vestig hom later in [[Palm Springs, Kalifornië]]. Nadat hy daar tronkstraf uitgedien het, keer hy na byna drie dekades terug na Suid-Afrika. Hy was in Desember 2009 in ’n motorongeluk betrokke en kort daarna oorlede. Haar ma is ’n nooi Weich en predikantsdogter, wat Anoeschka by geboorte na die Russies-Pruisiese barones Anoeschka von Meck vernoem en haar dan so laat registreer het. Von Meck het gematrikuleer aan Lynchburg Christian Academy in die Amerikaanse deelstaat [[Virginië]], maar was voorheen 'n kosganger aan die [[Hoërskool De Villiers Graaff]], [[Villiersdorp]]. Ná matriek loop sy klas aan die Saddleback-gemeenskapskollege en ook aan die Mission Viejo, voor sy na San Francisco verhuis om aan die John F. Kennedy-universiteit in te skryf. Ná twee jaar se studies word Von Meck gedwing om na Namibië terug te keer weens 'n onverwagte besering. Sy verwerf 'n B.A.-graad aan die [[Universiteit van Kaapstad]] voor sy oorskuif na die [[Universiteit Stellenbosch]], waar sy 'n Hoër Onderwysdiploma en M.A.-graad in Antieke Oosterse Studies (Egiptologie) met lof behaal. Ná 'n tydperk van reis, stem sy in om 'n ruk lank as koshuismoeder en kinderversorger by ’n kinderhuis op [[Robertson]] te gaan werk. In 2001 begin sy haar loopbaan as joernalis by ''[[Republikein]]'' in [[Windhoek]] en sou later vir verskeie gemeenskapskoerante in Suid-Afrika werk. Uiteindelik word sy as senior verslaggeefster by ''[[Rapport]]'', [[Kaapstad]], aangestel. Von Meck wen verskeie pryse as joernalis sowel as skrywer. == Skryfwerk == Sy trek in 1994 die eerste keer aandag as skryfster wanneer haar kortverhaal “''Bokse met druiwe en drome''” in die versamelbundel “''Lyfspel / Bodyplay''” onder redaksie van Rachelle Greeff opgeneem word. Haar debuut is met die roman “''Annerkant die longdrop''”,<ref>Brink, André P. “Insig” November 1998</ref> wat handel oor ’n dwelmverslaafde student op Stellenbosch, Ginkelsnoek, se soeke na die sin van die dinge uit haar verlede en die hede en die toekoms. Die hoofkarakter is lief vir reis en haar reise deur verskillende landskappe word gevul met karakters soos Oom Boekevat, Ouma Slapiesnou, Oom Pervertus en Die Sluiper. Haar twee susters wat saam met haar studeer se verskillende persoonlikhede is eindelik ’n gefragmenteerde beeld van haar eie volledige persoonlikheid en hierdie drie selwe word genoem SyWatDink, SyWatDroom en SyWatDoen. Sy word telkens teruggevoer na haar kinderjare, toe sy nog heel was. Hier word haar lewe hoofsaaklik gevul deur haar oupa, ouma, ma en pa.<ref>Van Rensburg, Cas “Beeld” 19 April 1999</ref> Dis hierdie heel word waarna sy weer op soek is, na “hom” wat haar moet heel maak. Die boek moet op drie vlakke gelees word. Die eerste vlak handel oor die drie susters en hulle lief en leed, die tweede vlak met die karakters wat besig is om hulle onverwerkte traumas deur te werk en die derde vlak die soeke en reis na God. Hierdie boek is grootliks die resultaat van haar eie soeke, deur losbandigheid en dwelms tot by die verlossing van God. “''Annerkant die longdrop''”<ref>Roux, Jaybee “Beeld” 1 Maart 2010</ref> (onder die aanvanklike titel “''Skreeu tot jy lag''”) is ’n finalis vir die 1997 De Kat-Sanlam romanwedstryd en is in 1999 ook ’n finalis vir die M-Net-prys. In 2014 wen sy die gesogde titel vir die beste Harde Nuus-skrywer terwyl sy as joernalis vir die Knysna-Plett Herald op die [[Tuinroete]] werk en is dikwels naaswenner in ander kategorieë ook. In 2016 reis Von Meck vir 7 maande lank vroualleen deur Suid-Afrika en maak opnames vir Afrikaans.com as "Afrikaans se Boesemvriend: Oppad met Afrikaans" om die unieke variasies van Afrikaans te demonstreer. Van [[Lekkersing]] in die [[Richtersveld]], [[Bulletrap]] en Fonteintjie in die Noord-Kaap, tot [[Kaapsehoop]] in [[Mpumalanga]] en [[Rosendal]] in die [[Vrystaat]], ontdek sy taaljuwele van gemeenskappe waar Afrikaans steeds en beslis hul lieflingstaal is. “''Vaselinetjie''”<ref>Brümmer, Willemien “Beeld” 21 Januarie 2005</ref> ondersoek die harde lewe in ’n kinderhuis deur die oë van ’n jong meisie, Helena Bosman, wie se bruin ouma en oupa haar sommer Vaselinetjie noem omdat sy toe sy klein was gedurig gevra het vir Vaseline vir haar droë vel. Sy is ’n wit kind wat deur hierdie ou bruin egpaar in die lokasie grootgemaak word. Die Welsyn neem haar egter weg en plaas haar in ’n wit weeshuis. In die kinderhuis kry sy met verstoting, eensaamheid en wreedheid te doen, en dit meestal van die ander kinders af. Hierdie kinders kom uit uiteenlopende wêrelde en verteenwoordig verskillende waardesisteme, sodat Vaselinetjie in hierdie moeilike aanpassingsjare met die wrede werklikheid van die samelewing gekonfronteer word. Sy moet aanhoor dat sy ’n weggooikind is wat niemand wil hê nie en in hierdie omstandighede leer sy gou vloek en baklei. Sy maak ook goeie vriende en kys dan met Texan Kirby, waarna sy leer om te aanvaar vanwaar sy kom. Anoeschka se eie ondervinding as oppasser in die kinderhuis gee grootliks vir haar die stof vir hierdie jeugroman. “''Vaselinetjie''” wen in 2005 op een aand drie pryse, naamlik die M.E.R.-prys vir Jeuglektuur, die Jan Rabie-prys vir vernuwende Afrikaanse prosa en die M-Net-prys vir Afrikaanse tekste in kort formaat. In 2006 word “''Vaselinetjie''” opgeneem in die IBBY erelys en bekroon met ’n ATKV Kinderboektoekenning vir Graad 8-10. Hierdie boek is deur Elsa Silke in Engels as “''My name is Vaselinetjie''” vertaal, terwyl Hugo Taljaard dit vir die verhoog verwerk, waarna dit onder andere in 2010 by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees opgevoer word. ’n Rolprent word ook van die boek gemaak en sal in September 2017 vrygestel word.<ref>Olivier, Fanie “Beeld” 24 Januarie 2005</ref> Sy wen in 2001 die Namibiese deel van die M-Net New Directions filmkompetisie vir haar draaiboek “''Rehoboth Pasta''”, wat handel oor verhoudings tussen verskillende rasse in die Namibiese gemeenskap. Hierna woon sy ’n slypskool van tien dae in Zanzibar by. Haar kortverhaal “''Bokse met druiwe en drome''” word opgeneem in die versamelbundel “''Lyfspel / Bodyplay''”. Haar boek oor Essie Honiball, weduwee van die strokiesprentkunstenaar T.O. Honiball en self bekend vir haar vrugtediëte, word in 2010 onder die titel “''Die ontwaking''” gepubliseer. Benewens prosa skryf sy ook gedigte en haar kunswerk gebaseer op ’n gedig van haar, “''Julle moet trek''” (in samewerking met Berni Searle), word in 1999 by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees uitgestal. == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasie |- |1997 |Annerkant die longdrop |- |2004 |[[Vaselinetjie]] |- |2010 |Die Ontwaking: Die lewe van Essie Honiball |- |2019 |Net voor die droogte my breek |- |2020 |Die heelal op my tong |} == Bronnelys == === Boeke === * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria  Eerste uitgawe 2005 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe   2006 === Tydskrifte en koerante === * Anoniem “’Vaselinetjie’ silwerdoek toe” “Beeld” 25 November 2014 * De Kock, Gielie “‘Longdrop’ boek kry lof” “Rapport” 22 November 1998 * Engelbrecht, Theunis “Skrywer doodbang ná mans haar gryp” “Rapport” 12 September 2004 * Erasmus, Elfra “Anoeschka von Meck wen 3 literêre pryse op een aand” “Beeld” 17 Junie 2005 * Eybers, Johan “Rapport se Sonja wen ’n groot boekprys” “Rapport” 19 Junie 2005 * Jacoba, Jaco “Von Meck laat haar lei deur stories” “Plus” 14 Julie 2004 * Kleinboer “Snoek en sangria” “Rapport” 19 Junie 2005 * Loots, Sonja “Die Snoek loop weer” “Rapport” 7 November 2004 * Marais, Annemarie “Vér anderkant die longdrop” “Insig” Julie 2002 * Nieuwoudt, Stephanie “Swerwende Von Meck se lewe toe nie rigtingloos” “Plus” 3 Augustus 1999 * Retief, Hanlie “Sy’s ’n tolbos, nes pa Vloog” “Rapport” 23 Januarie 2011 === Internet === * Brink, Minette Peterjasie: http://peterjasie.co.za/minette_anoeschka.html * Britz, Elretha Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/1998/11/28/8/3.html * Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2014/11/25/8/Vaselinetjie_31_0_137232322.html * Coetzee, Gente Writers’ College: http://www.writerscollegeblog.co.za/an-interview-with-storyteller-and-writer-anoeschka-von-meck/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150707104829/http://www.writerscollegeblog.co.za/an-interview-with-storyteller-and-writer-anoeschka-von-meck/ |date= 7 Julie 2015 }} * Conradie, Rachelle Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/mond/anoeschka2.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130807031339/http://www.oulitnet.co.za/mond/anoeschka2.asp |date= 7 Augustus 2013 }} * Dreyer, Tom en Botha, Jaco Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/mond/anoeschka.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161025153228/http://www.oulitnet.co.za/mond/anoeschka.asp |date=25 Oktober 2016 }} * Engelbrecht, Theunis Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2004/09/12/R1/3/03.html * Herbert, Adri Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2000/12/1/7/1.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130807115436/http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2000/12/1/7/1.html |date= 7 Augustus 2013 }} * Jacobs, Jaco Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/07/05/DB/6LDN/04.html * Kleinboer Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2005/06/19/RP/4/01.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130808162633/http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2005/06/19/RP/4/01.html |date= 8 Augustus 2013 }} * LinkedIn: https://za.linkedin.com/in/anoeschka{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * LitNet ATKV-Skrywersalbum 18 Mei 2016: http://www.litnet.co.za/anoeschka-von-meck-1967/ * Loots, Sonja Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2004/11/07/R1/28/02.html * Malan, Mariana Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2005/06/17/DB/10/mmanoesch.html * Malan, Mariana Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2010/01/08/SK/12/mmvaselinetjie.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130808160742/http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2010/01/08/SK/12/mmvaselinetjie.html |date= 8 Augustus 2013 }} * NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/1965 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160822162215/http://nb.co.za/authors/1965 |date=22 Augustus 2016 }} * Nieuwoudt, Stephanie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1999/08/03/4/2.html * Retief, Hanlie Rapport: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1999/08/03/4/2.html * Springbokboeke: http://www.springbokboeke.co.za/html/anoeschka_von_meck.html * Steinmair, Deborah Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/heupvuur/anoeschka.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061003200240/http://www.oulitnet.co.za/heupvuur/anoeschka.asp |date= 3 Oktober 2006 }} * Van Zyl, Johan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/12/17/13/6.html === Ongepubliseerde dokumente === * Hill, Jan “Von Meck, Anoeschka” [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein 30 Mei 2006 == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Von Meck, Anoeschka}} [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1967]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Afrikaners]] g6h7s9zg8xkie17cjfnvaitgh2ms017 0 115928 2519176 2516879 2022-08-14T12:25:33Z 197.94.31.130 wikitext text/x-wiki John Dryden het in 1957 in sy “Essay of feestelik beweer dat '''[[drama]]''' 'n “lewendige beeld van die menslike natuur is, wat die passies en humor en die lot waaraan die mens onderworpe is verteenwoordig tot genot en lering van die mensdom.” Dis veral die “lewendige beeld” wat drama anders maak as blote geskrewe stories, liedere of skilderwerke. Drama kom van die woord “''dran''” wat “om te doen” in Grieks beteken. Ons kan redeneer dat drama ontstaan het uit die mens se behoefte om 'n storie te vertel oor daaglikse gebeurtenisse. Sommige van ons is in staat om hierdie gebeure meer “dramaties” uit te beeld. Dit is veral die storievertellers tussen ons wat ons vermaak met hul vermoë om mense na te aap en gebeure met klanknabootsing, gebare en bewegings te vertel. 'n Dramatiese storie word dus deur die liggaam en stem vergestalt as karakters. Drama gebruik die mens se liggaam en stem om ander mense voor te stel in situasies. Dit is dus 'n kinestetiese of bewegende en ouditiewe of verklankte kunsvorm. Carel Trichardt, 'n bekende Suid-Afrikaanse akteur beweer dat akteurs beeldhouers in sneeu is as hul toneelspeel op die verhoog. Hulle vergestalt die werklikheid en die beelde wat hul skep, verdwyn net weer daarna. == Situasies wat deur dramas uitgebeeld word == Die situasie wat uitgebeeld word in 'n drama kan die werklikheid van die lewe weergee. Hierdie werklikheid kan so waar wees dat dit as 'n dokumentêre drama beskryf kan word. Die situasie kan ook in 'n milieu plaasvind wat 'n fantasie van 'n ander tipe werklikheid is waar ander reëls of wette geld. Ons kan praat van die “wêreld van die werk”. Die drama hoef nie noodwendig tot genot van die mensdom te wees nie en ook nie noodwendig tot lering soos Dryden (1668) beweer nie. Dit kan ook net 'n uitbeelding van 'n situasie wees waarin 'n mens of mense hul bevind. Dit kan 'n gebeurtenis voorstel wat vir jou bloot net wil laat weet “so is die lewe” of wat vir jou vra “is die lewe nie maar so nie?”. Dramas kan jou laat dink oor die lewe of net 'n spieëlbeeld van die lewe voor hou. Die drama kan gebruik word om jou in 'n situasie te plaas waar jy as deelnemer iets kan leer. Sulke opvoedkundige dramas kan dus in skoolsituasies plaasvind waar 'n deelnemer 'n geskiedkundige persoon voorstel en die ander leerlinge die persoon vrae vra oor sy geskiedenis en motiewe soos in die drama strategie, “warmplek “of “hotseating”. Dramas kan ook gebruik word om 'n saak te beveg. Dit kan protes aanteken teen 'n huidige bestel. Dramas hoef nie noodwendig 'n logiese storielyn te volg nie. Dit kan soos musiekteater kort-kort onderbreek word deur sang of deur dans of soos in die film of teater onderbreek word deur terugflitse. Dramas wat net met beweging uitgevoer word kan as mimiek, dansdramas of fisiese teater geklassifiseer word. == Waar vind hierdie uitbeelding van die mens in verskeie situasies plaas? == Dit kan plaasvind op 'n verhoog of bloot net in 'n afgebakende ruimte, binne of buite, dit kan op 'n filmdoek vasgelê word of as 'n radiodrama aangebied word. == Hoe word dramas beplan? == Alle dramas word nie noodwendig vooruit beplan en vooruit geskryf nie. Daar is ook dramas waarin die speler improviseer wat gebeur. Dit beteken dat die speler net daar en dan besluit hoe die drama gaan verloop. Die drama kan ook van die gehoor 'n deelnemer maak en hul laat besluit wat verder moet gebeur. Akteurs in dramas kan dus met die gehoor kommunikeer dus interaktief wees of non-interaktief. == Die gehoor == Drama kan tot nut, lering en vermaak van 'n gehoor opgevoer word of sonder 'n gehoor plaas vind. Sulke gehoorlose-dramas staan bekend as prosesdramas. In so 'n drama word die deelnemers in 'n fiktiewe situasie geplaas. Die deelnemers vergestalt die funksionaliteit van die karakter of verbeeld hierdie situasie deur dit uit die karakter se perspektief te belewe op 'n emosionele en rasionele wyse. Daarna kan die deelnemers nadink oor wat hul beleef het as die karakter en saam as 'n groep dalk tot nuwe insigte kom. In hierdie geval behoort die deelnemer dus empaties verbind te wees tot hul karakters. Hulle plaas hulself in die karakter se skoene! == Wat is die verskil tussen die term "drama" en "teater"? == Die geskiedenis van die teater en die drama is ineengevleg. In Suid-Afrikaanse skole word die vak wat die dissipline van die teater en die drama bestudeer, “dramatiese kunste” genoem. Die term “teater” stem baie ooreen met die term “drama”. Volgens Carlson (2011) in sy “Journal of Dramatic Theory and Criticism” is die teater 'n vorm van die skone kunste wat akteurs en aktrises gebruik om 'n ervaring wat fantasties of realisties van aard is voor 'n lewendige gehoor op 'n spesifieke geallokeerde plek, soos 'n teater, uit te beeld. Die uitbeelding vind plaas deur middel van gebare, spraak, sang en selfs dans. Tegniese hulpmiddelle soos dekor, beligting, klank, kostuums, grimering en spesiale effekte kan gebruik word om die ervaring wat uitgebeeld word meer geloofbaar te maak. Die benaming teater word dus nie in ons inligtingstuk gebruik as vakbeskrywing nie omdat dit die drama beperk tot lewendige teater terwyl ons graag die filmmedium en die van die radiodrama ook wil insluit. Ons gebruik dus die term “drama” as die oorkoepelende term vir ons doeleindes. == Hoofstyle van die dramatiese kuns == Die genres of hoofstyle in die letterkunde en in die dramatiese kunste soos in drama en film stem redelik ooreen. Dit sluit die hoofstyle van die skilderkuns uit. Dit gee ons dus 'n idee hoe baie verskillende tipe stories daar op aarde bestaan. '''Komedies:''' Daar is byvoorbeeld talle verskillende komedies wat mens laat lag of met die lewe en mense spot. Daar is Comedy of Manners of Komedie van Maniere wat 'n sosiale skandaal uitgebeeld. Daar is gewoonlik baie misverstande wat voorkom en die karakters is gewoonlik die tiperings van mense op 'n karikatuuragtige wyse, soos byvoorbeeld die tipiese “dom, blonde meisie”, daar is die streng pa en die ma wat die rol van moederhen speel en oorbeskermend is, die windlawaai seun met te veel selfvertroue of die tiener dogter wat glo dat alles net om haar draai en die verstrooide vergeetagtige ouma. Hierdie komedies kom al van die Romeinse teater. Shakespeare het ook so 'n komedie geskryf genaamd ''Much ado about nothing.'' Ons kyk daagliks na sulke komedies in die “sitkom-televisie dramas”. Onder die genre komedies kan komiese fantasie wees soos ons in talle animasiefilms. Vele kinderstories soos die van Roald Dahl, byvoorbeeld ''Matilda'' is 'n voorbeeld van komiese fantasie. Verder is daar die romantiese komedies wat 'n ligte liefdesverhaal uitbeeld waarin die meisie die ou ontmoet, hul eers 'n klomp misverstande beleef en dan vir altyd daarna gelukkig en tevrede saamleef. Verder is daar die swart komedies. Hierdie verhale spot met ernstige goed soos die dood, siekte en moord. 'n Tipiese voorbeeld van so 'n komedie is die film “Throw Momma from the Train” (1987) waarin Billy Chrystel speel. 'n Mens kry ook Zombie Komedie en Komediese Wetenskapsfiksie genres. 'n Klug is nog 'n vorm van komedie wat totaal laf is. Dit is die tipiese roomkoek komedie waarin die karakters baie keer 'n nar-agtige style aanneem. Dink aan Charlie Chaplin se films of die klugte van Molière ('n 17e eeuse dramaturg) of 'n klugtige drama soos geskryf deur P.G. du Plessis, ''‘n Seder val in Waterkloof''. '''Die satire:''' Dit is ook 'n uitvoerende kunste genre. Dit is as daar gespot word met mense of 'n saak maar op 'n meer ernstige wyse om eerder 'n bitterheid oor 'n kwessie bekend te maak as net om mense bloot te laat lag. Die saak waarmee gespot word wys op die ironie van 'n kwessie of situasie. 'n Goeie voorbeeld van 'n satire is die kortverhaal van Ettienne le Roux, ''‘n Dag in Berg-en-Dal'' waarin daar met die valsheid van die mense gespot word. '''Die tragedie:''' Daar is ook genres soos die tragedie waar ernstige dramatiese spel navore kom. Die Grieke het veral gekonsentreer op tragedies wat gehandel het oor groot veldslae, soos byvoorbeeld die tragedie ''Die vroue van Troje'' deur Euripedes. In sulke dramas is daar altyd 'n tragiese held wat as gevolg van een fout in sy karakter homself op die ou end in die voet skiet soos in die Griekse drama ''Koning Oedipus'' deur Sophokles. Hier volg 'n lys van talle ander genres wat in die letterkunde en dramatiese kunste voorkom: '''Die tragie-komedie''': Dit is daardie tipe stories wat ons kan beskryf as “lag met 'n traan” stories. '''Absurde genre:''' Hierdie genre kan ook sur-realisme insluit. Hierdie genre beeld gewoonlik karakters uit wat geen ware doel in die lewe kan vind nie. Die lewe is vir hulle doelloos en betekenisloos soos in die drama ''Waiting for Godot'' deur [[Samuel Beckett]]. '''Aksie drama:''' Dit sluit stories in waarin die [[hoofkarakter]] of protagonis (die goeie outjie) sy lewe waag in gevaarlike situasies om ander te red. Dis die tipiese [[James Bond]]-dramas. '''Avontuur drama:''' Hierdie genre sal uitbeeld hoe die hoofkarakter op 'n lang reis gaan om 'n belangrike taak te vermag. Die dramas met super helde val ook in hierdie genre. '''Speurgenres:''' Dit is soos hofdramas, bende dramas en dramas waar 'n moord opgelos moet word. Dink maar aan die film wat deur Gerrit Schoonhoven gemaak is, ''Twee grade van moord'' wat op die oog op slag onder speurdramas geklassifiseer kan word maar ook op die ou end 'n liefdesverhaal is en 'n sielkundige drama wat die motiverings van mense agter hul dade ondersoek. '''Fantasie''': Hierdie genre kan baie stories insluit wat 'n “magiese” of “bo-natuurlike” element insluit. Daar is natuurlik fabels (verhale waarin diere kan praat en vir mense lesse leer), feeverhale, epiese verhale soos die ''Lord of the Rings'' tipe verhale. Legendes of stories van helde uit die ou dae en mites wat oor dinge gaan wat gode doen, en natuurlik wetenskapsfiksie. '''Die historiese drama:''' Hierdie genre beeld 'n tydperk in die geskiedenis van 'n volk uit soos Braveheart (1995) . Die dramas is op die werklikheid gebasseer. Ons kan ook noem dat daar in die filmgenres oorlogsdramas is wat baie gewild is, soos byvoorbeeld die film ''Platoon'' of die toneelstuk wat ''War Horse.'' '''Die riller drama:''' Voorbeelde hiervan is die Engelse drama ''Baggage Claim'' deur Simon Parker en ''The Basement'' deur Ashley Nader. Onder hierdie genre val dus die tipiese vampier verhale en spookstories ook. '''Magiese Realisme:''' Dit is 'n genre wat byvoorbeeld voorkom in die Afrikaanse toneelstuk ''Mis'' deur Reza de Wet. In sulke genres is daar die bo-natuurlike of fantastiese elemente wat met die werklikheid vervelg is. '''Naturalisme:''' Hierdie genre gee die werklikheid baie realisties weer. Dit word ook die genre “slice of life” genoem. 'n Stuk van die werklike lewe word verbeeld soos in die toneelstukke van Anton Tjekov gedoen is byvoorbeeld in die stuk ''Die drie susters.'' Hierdie lys is ver van volledig. Daar is nog soveel ander genres wat 'n mens kan ontdek beide in die film, drama, letterkunde en musiek! == Die ontwikkeling van die drama as 'n kunsvorm deur die eeue == Die aard van die dramatiese kunsvorm verander en ontwikkel deur die eeue: Die konvensionele indeling van die drama volgens die geskiedkundige ontwikkelling daarvan kan so gelys word: # Griekse drama # Romeinse drama # Sanskrit of die teater van Indië # Chinese teater # Drama van die Middeleeue # Die post-klassieke drama (15de tot die 19de eeue) van die Weste bestaan uit die volgende ontwikkelings: Die Commedia dell’arte, Elizabethaanse teater, Romantisisme, Melodrama, die “Well-made play”, Naturalisme, Probleemdramas, Realisme, Simbolisme, Ekspresionisme, Edwardiaanse Musiekdramas, Musiekteater. # Die twintigste eeuse en een-en-twintigste eeuse teater wat onder andere die Realisme, Naturalisme, [[Teater van die Absurde]], Die Postmoderne drama, Teater van die Onderdrukte en die Eksperimentele drama insluit. # Die twintigste en een-en-twintigste eeuse Toegepaste Drama of “Applied Drama” of “Applied Theatre”: “Applied Theatre/Drama” behels volgens Nicholson (2005:2) 'n dramatiese aktiwiteite wat buite die grense van die hoofstroom teater bestaan. Die “Applied Theatre se doelwit is om tot voordeel van die enkeling en die gemeenskap aangewend te word deur 'n positiewe verandering op die sosiale en sielkundige platvorms te ontgin. Die “Applied” of Toegepaste teater dien as die oorkoepelende term vir Drama in die Onderwys, Teater in die Onderwys, Prosesdrama, Gemeenskapsdrama, Tronkdrama en Forum Teater. In die geval van hierdie genres vind die aanbiedings en drama of teater belewenisse in gewone ruimtes plaas en nie noodwendig in teaters nie. Die gehore neem aktief en of interaktief deel aan die aanbiedings om sekere sake te ondersoek of meer daaroor te leer. Soms sal die teatergroep en die gemeenskap saam deur middel van die “Applied Drama” genre 'n saak ondersoek om 'n oplossing te ontdek. Sulke dramas soos byvoorbeeld die genre “Entertainment Education” of “Vermaaklike Onderwys” trek groot groepe en die visuele en vermaaklike manier waarop die inligting oor HIV/VIGS weergegee word betrek die gehore en volgens studies word die boodskappe langer en beter onthou as andersins (Durden, 2011:2). # Drama as terapie: Hierdie tipe drama word terapeuties aangebied as heling. Die terapeut gebruik die simboliek van die drama om die pasiënt te help om tot self-insig te kom net soos wat in Poësieterapie en Musiekterapie gedoen word. Opvoedkundige drama kan gereken word as voorkomend en helend terwyl die terapeutiese drama helend optree. == Die dramatiese kunste as skoolvak == Aangesien drama in ons land bekend gestel word deur middel van 'n skoolvak is dit interessant om te weet wat die voordele is wat hierdie vak vir leerders inhou. Deelname aan die vak Dramatiese Kunste is nie hoofsaaklik daarop uit om van die talentvolle leerders televisiesterre te maak nie, maar eerder om die leerders op 'n algehele vlak te ontwikkel. Deelname aan hierdie vak bied 'n tipe mensontwikkellings geleentheid wat nie in ander vakke so voorop staan nie. Drama betrek die hele mens se menswees naamlik, sy denke, emosies, wil en waardes. Hierdie vak stimuleer nie net die leerling se kognitiewe denke nie, maar ook sy of haar emosionele intelligensie. Volgens Mayer en Salovay se definisie (1995:10) is emosionele intelligensie die identifisering van emosies, die uitdrukking van emosies, die insig in emosies en die bestuur van emosies in jouself as mens en ook in ander. Die Dramatiese Kunste bied 'n geleentheid om emosies van karakters in improvisatoriese werk of in tekste te identifiseer en die “sub-teks” of die dieper motivering agter die woorde te verstaan. Die deelnemers kry dan ook 'n geleentheid om hierdie emosies fisiek te vergestalt, ouditief te laat klink en emosioneel te voel. Hulle leer ook om die emosies van die deelnemers te lees en daarop te reageer. Uitdrukking van en insig in die ontstaan van emosies word dus versterk by die deelnemer. Deur middel van die strategieë van Prosesdrama kan deelnemers deur die belewenis van die wêreld van die werk, empatie met die karakters wat hul vergestalt en met die ander karakters ontwikkel. Empatie is die bron van alle morele waardes. Sonder 'n empatiese verbintenis met ander mense kan 'n mens nie goeie verhoudings opbou met ander mense nie. Die belewenis van 'n situasie deur die oë van 'n karakter en die insig wat 'n mens kan bekom oor ander karakters versterk ook die kritiese denke van die deelnemer. Die deelnemers kan buite die wêreld van die werk gaan staan en so krities daaroor dink. Indien hul sou deelneem aan 'n Proses Drama wat byvoorbeeld oor die krisis van behuising gaan kry die deelnemers die geleentheid om hulself in ander se skoene te plaas en te voel hoe dit sou wees as jy nie 'n dak oor jou kop het nie. Die genre van die Proses Drama bied dan ook die geleentheid aan die deelnemer om oplossings vir probleme te skep. Die denkprosesse wat dan ontwikkel word is nie net bloot die rasionele en kritiese denke van 'n deelnemer nie maar ook hul kreatiewe denke. == Die optimale neuro-opvoedkundige voordele van drama vir leerders == Volgens die neurologiese opvoedkundiges Jensen<ref>Jensen, E. 2001. ''Arts with the brain in mind.'' Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.</ref> (1995), Hannaford<ref>Hannaford, C. 1995. ''Smart moves: why learning is not all in your head.'' Atlanta, Ga: Great Ocean Publishers</ref> (1995), Caine, Caine McKlimek en Klintek<ref>Caine, RN, Caine, G, McClintic, CL & Klimek, KJ  (eds). 2005. ''12'' ''Brain/mind learning principles in action: developing executive functions of the human brain.'' Thousand Oaks, CA: Corwin Press.</ref> (2005), Sousa<ref>Sousa, DA. 2006. ''How the brain learns.'' 3rd edition. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.</ref> (2006), Feinstein<ref>Feinstein, S. 2009. ''Inside the teenage brain: parenting a work in progress''. UK: Rowman & Littlefield.</ref> (2009) moet daar vir leerders geleenthede gebied word waar leer fisiek, sosiaal, emosioneel, en volgens die ontwikkellingsfase van die leerder plaasvind. Die leergeleenthede in die dramatiese kunste vind plaas in 'n veilige ruimte waar daar gestreef word na 'n ontspanne, gefokusde atmosfeer. Diep emosionele belewenisse moet altyd deur die fasiliteerder ontlont word sodat die deelnemer uit die fiktiewe wêreld kan tree en weer deel van die realiteit kan word. So 'n ontspanne maar gefokusde atmosfeer sorg dan vir die optimale inneem van inligting en stimuleer kreatiewe deelname. Die dramatiese kunste bevorder konsentrasie en fokus omdat die leerder in totaliteit by die leerproses betrek word. 'n Deelnemer kan byvoorbeeld op die verhoog besig wees om 'n rol in 'n Shakespeare drama te vertolk. Die deelnemer word genoop om sy of haar breinkapasiteit ten volle te gebruik. Ned Herrmann<ref>Herrmann, N. 1995. ''The creative brain''. North Carolina: Ned Herrmann.</ref> (1995) het 'n simbolliese breinkaart voorgestel, genaamd die ''Herrmann Brain Dominance Instrument of Teaching and Learning,'' wat daarop wys dat die brein op 'n logiese, analitiese wyse dink, asook op 'n intuitiewe, kreatiewe wyse waar die geheelbeeld van 'n saak ingesien word. Die brein dink ook in terme van die sosiale struktuur en die emosionele impak. Verder wil die brein weet hoe om 'n ding prakties, sekwensieël te benader met ander woorde oor hoe of op watter wyse of met watter struktuur iets gedoen word. Dit gaan dus oor die feite die vorm, die vloei en die gevoel. As 'n mens besig is om toneel te speel analiseer jy wat gesê word op 'n logiese manier, jy voel intuïtief aan wat die betekenis is en weet waar jy in die volle prentjie van die verhaal pas, jy neem die sosiale konneksie, interpersoonlik, van jou karakter met die ander karakters waar en dink ook aan hoe jy jouself tegnies in spraak moet uitdruk om met die gehoor te kan kommunikeer en hoe jou liggaam se lyftaal moet praat om betekenis weer te gee. Jy voel en vergestalt ook die emosies van die karakter. Dit is dus 'n aktiwiteit wat vir diep konsentrasie vra omdat al vier van die brein se kwadrante, soos deur Herrmann (1995) weergegee, betrek word. Ander voor die hand liggende voordele van drama is die feit dat dit spanwerk bevorder, taalstrukture in die brein vaslê in verskillende landstale, letterkundige kennis uitbrei asook algemene kennis omdat die sosio-ekonomiese en godsdienstige aspekte van 'n teks ook bestudeer word as 'n rol in 'n teks bestudeer word. Hierdie vak bied by uitstek die geleentheid vir elke deelnemer om self-vertroue te verhoog omdat dit die leerder uitdaag om voor ander op te tree, sy of haar insig in die mens se lot verhoog en kreatiewe denke stimuleer. Die drama kurrikulum van Suid-Afrika is so ontwerp dat dit die volle spektrum van die Dramatiese Kunste in ag neem: Die teoretiese kennis maar ook die belangrike kennis oor die emosionele, fisieke, kognitiewe, kommunikatiewe en kreatiewe ontwikkelling van die deelnemer voor op stel. Drama as 'n vak sluit verskeie intelligensie tipes in soos deur Gardener<ref>Gardner, H. 2004. ''Frames of mind: the theory of multiple intelligences''. New York: Basic Books.</ref> (2004) bekendgestel is, in. Dit raak die linguistiese geheue omdat drama met woorde werk en met woorde skep. Die visuele-ruimtelike intelligensie word betrek omdat die deelnemer aan die dramatiese kunste hul verbeelding moet gebruik om die fiktiewe wêreld van die werk te kan voorstel. Die liggaamlike-kinestetiese intelligensie word ingespan by die vergestalting van 'n dramatiese kunswerk omdat die kommunikasie deur die liggaam plaasvind. Die musikale intelligensie kan verhoog word en ingespan word omrede vertolkende stemwerk deel van die kuns is. Intrapersoonlike en Interpersoonlike intelligensie word ingespan en verhoog. Die deelnemer moet in staat wees om sy of haar eie gevoelens te kan identifiseer en te kan empatiseer met die karakter wat vertolk word of die idee wat uitgebeeld word. Dit is ook belangrik dat die interpersoonlike intelligensie betrek word om die verhoudings tussen karakters te verstaan en ook in staat te wees om met mede-akteurs en almal betrokke gedurende die skeppende proses van 'n drama te kan saamwerk. Logiese en analitiese denke is belangrik omdat die deelnemer aan dramatiese kunswerke abstrak en logies moet kan dink. Die werk moet geanaliseer word en dan weer krities heroorweeg word. Drama as 'n vak is dus 'n multi-intelligensie stimulant. Dit is dus 'n voorreg om te kan noem dat hierdie vak op Suid-Afrikaanse skole tot op FET-vlak aangebied word. == Die ontstaan van die drama == Daar word in baie handboeke deur verskeie geskiedskrywers beweer dat drama as kunsvorm ontstaan het uit die beoefening van godsdienstige rituele. Alvorens hierdie kwessie bespreek kan word moet die betekenis van die begrip “ritueel” verstaan word. Daar is verskeie redes hoekom rituele beoefen word: # Om met die gode of God te kommunikeer – te bid, te prys, te loof # Om nuwe lewensfases in te wy of die lewe te herdenk: soos by inisiasieprosesse, huwelikseremonies, begrafnisse. # Nuwe seisoene te vier soos: lente, oestyd, Kersfees, volmaan # Rituele kan ook sekere gewoonte-vaste gedrag wees – jy borsel jou tande voor jy gaan slaap, jy sluit jou huis, jy groet altyd jou familie op 'n sekere manier of om altyd voor 'n maaltyd te bid. Persone wat obsessiewe gedrag toon is baie maal in spesifieke rituele vasgevang. Hulle moet eers 'n sekere aktiwiteit uitvoer alvorens hul die volgende aktiwiteit mag aanpak Baie vroeë kulture het godsdienstige rituele uitgevoer wat dramaties verbeeld was deur dans, sang en lofgedigte. Hierdie rituele het egter nie tot geskrewe dramas gelei nie maar het wel ook vertellings behels. In Egipte word daar byvoorbeeld rituele opgevoer deur die priesters. Gewone mense woon dit blykbaar nie by nie. 'n Voorbeeld van so 'n rituele drama is die ''Triomf van Horus''. Daar was 'n proloog, epiloog en storie wat die geveg tussen Horus en Seth uitgebeeld het. Daar is aanduidings dat tamboeryne gespeel is en 'n siter. Hierdie inligting is op ou klei tablette aan die oewer van die Nyl uitgebeeld. Die begrip van rituele word hier verder verduidelik aan die hand van voorbeelde van stamrituele. === Suid-Afrikaanse stamrituele === Suid-Afrikaanse stamrituele word steeds beoefen. 'n Ritueel is gewoonlik 'n godsdienstige aktiwiteit wat herhaaldelik op 'n sekere wyse moet plaasvind. 'n Ritueel word gewoonlik in godsdienstige verband beoefen om die krag van 'n god of gees af te bid en om die god te behaag of, in die Afrikakultuur, kontak met die voorvadersgeeste te soek. In Afrika is daar talle voorbeelde van godsdiensrituele wat uitgevoer is met epiese vertellings, musiek, dans, kostuums en grimering. In Mozambiek en Zambië is daar 'n tradisie wat deur die Shewastam uitgevoer word. Hulle sit maskers op en word dan bosmense of ''zirombo'' wat vir die mense kom lewenslesse leer. In die geval van die Afrikarituele is daar dikwels ook deelname van die gewone mense tydens die ritueel. Hierdie rituele as godsdienstige uitvoerings is ongelukkig nie in teksvorm neergeskryf nie, maar deur mondelingse oorlewering deur geestelike leiers van geslag tot geslag oorgedra. Die geestelike leiers is dikwels ook helers, genaamd ''shamans'' of ''sangomas''. Voorbeelde van so 'n godsdienstige ritueel in Afrika is die ritueel van Modjadi, die reënkoning, die ritueel van Lobola en die ritueel van die Rietdanse van die Zoeloestam. '''Die [[Reënkoningin]] se ritueel vir reën:''' Modjadji se geskiedenis begin omstreeks 1800 toe haar vader deur sy voorvaders se geeste gewaarsku is dat sy seuns hom uit die pad wil kry en self die koninkryk wil regeer. Hy het dus sy dogter geleer hoe om volgens hul godsdienstige rituele reën te maak. Haar stam, die Balobedumense het, moes vanuit Monamotapo in Zimbabwe vlug en het hul naby [[Tzaneen]] gevestig. Dis 'n gebied waar daar duisende [[broodbome]] groei. Op die eerste Saterdag van Oktober word die stam se gelukbringers wat reën bring uitgehaal en die Balobedustam kom byeen in hul [[Modjadji Hoofkraal|koninklike kraal]]. 'n Koei, wat hul Makhubo noem, word in die kraal ingelei. Bier word geskink en prysliedere word gesing. Daar word ook dan vir Makhubo, die koei, 'n bier aangebied en daarna word die koei uit die kraal gelei. Terwyl die bier oor die gelukbringers gegooi word sing die oudstes van hul stam. Modjadji, die Reënkoningin, onder lofprysings van die oudstes van hul stam, roep dan hul voorvadergeeste aan om vir hul reën te stuur. Nou slaan die musikante hul groot tromme en dans die stamleiers om die altaar met gelukbringers. Die res van die dag is 'n fees. Die kinders en grootmense dans en sing en vier die seën van reën wat gaan kom. Ongelukkig is die laaste Modjadi, die sesde oorlede en daar is nog nie een in haar plek aangestel nie. Sy laat 'n dogter en seun agter. Masalanabo Modjadji, die dogtertjie, is nou vyftien jaar oud en sou volgens die pers in 2016 ingehuldig word as die nuwe Reënkoningin. Prins Mpapatla neem intussen waar as reënmaker van die stam. '''Die Rietdansseremonie:''' 'n Ander ritueel wat gevier word is die Rietdansseremonie wat in Eshowe in September elke jaar by die paleis van die huidige Zoeloekoning gevier word. Duisende jong Zoeloemeisies kom bymekaar met lang riete en tradisionele dansrokkies wat met kralewerk versier is. Dit is om aan te toon dat hul nog seksueel onaktief is. Die optog van die Zoeloemeisies word gelei deur die hoof Zoeloeprinses. Daar word beweer dat hierdie seremonie gehou word om ook te help om HIV-oordrag te bekamp. '''Lobola:''' 'n Tradisionele Afrika huwelik word ook dikwels voorafgegaan deur die ritueel wat as die eenwording van twee families beskou kan word naamlik, die ritueel van Lobola. Die bruidegom se familie kom ooreen hoeveel hul gaan betaal vir die bruid se familie. Dit kan tien koeie wees wat nie noodwendig tien regte koeie is nie, maar die prys van tien koeie. As die prys per koei R1000 is, word die geld in kontanthopies van R100’e by 'n plegtige seremonie by die bruidshuis uitgetel deur die manlike familie van die bruidegom. Dis gewoonlik net die mans van die families wat hierdie seremonie bywoon. Die bruid is nie teenwoordig nie. == Polemiek rondom die ritueel as oorsprong van die dramatiese kunste == Alhoewel baie geskiedenisboeke rituele as die oorsprong van die dramatiese kunsvorm beskou, word dit betwyfel deur ander kundiges. Eli Rozik se studie: “The roots of Theatre, rethinking ritual and other theories of origin” (2002) twyfel dat die drama as kunsvorm direk uit die ritueel as aanbiddingsvorm ontstaan het. Hy beweer eerstens dat Aristotel wat oorspronklik verantwoordelik was vir die teorie dat drama uit rituele ontstaan het, sy geskiedskrif eers 200 jaar na die ontstaan van die Griekseteater geskryf het. Rozik (2002) beweer ook dat daar uiteraard ook nie genoeg geskiedkundige geskrifte bestaan om hierdie teorie te kan bewys nie. Hy beweer dat die ritueel en drama eerder parallel ontwikkel het. Hy erken dat die ritueel as 'n aksie van aanbidding baie van die verskeie kunste soos musiek, sang, verse, kostuum en dans gebruik om die proses van aanbidding uit te beeld. Rozik bevraagteken egter die feit dat die rituele in dramas verander het. As dit die geval sou wees sou kuns, dans en musiek ook uit rituele moes ontstaan. Hy glo eerder dat die dramatiese kunsvorm as 'n medium van kommunikasie ontstaan het uit die behoefte van die mens om sy stories spontaan en kreatief te wil verbeeld in dramatiese vertellings. Die ritueel is immers gerig tot die diens van die gode. Die geskrewe dramas wat vir ons deur die Grieke nagelaat is vertel stories van die gode se betrokkenheid met die mense en vergestalt eerder die verhale van veldslae en koninklike families se intriges, byvoorbeeld ''Medea'' en die ''Vroue van Troje''. Maar dit is interessant om te weet dat ware rituele wat in die realiteit van die werklike lewe as deel van stamkulture uitgevoer word (soos byvoorbeeld die ritueel van inisiasie) as heilig beskou word. Zakes Mda (Harding, 2002:287 ) beweer in sy artikel oor die Suid-Afrikaanse teater in die era van rekonsiliasie dat hy opgemerk het dat wit regisseurs geneig is om die rituele van swart stamme te inkorporeer in toneelopvoerings. Hy gebruik die voorbeeld van Brett Bailey se teateraanbieding naamlik ''iMumbo Jumbo (2003)''. Die idee om 'n nuwe ritueel in die fiktiewe realiteit van die toneel te skep is aanvaarbaar soos wat in vele opvoedkundige dramas gebruik word. Die doel van nuutgemaakte rituele is om sekere afbakenings van betekenis te skep. Die verhaal van ''iMumbo Jumbo'' is meesterlik vertel, maar die fisieke teenwoordigheid van ware sangomas met hul rituele is blykbaar nie deur almal so goed ervaar nie. Daar kan dus tot die slotsom gekom word dat rituele die ontwikkelling van alle uitvoerende kunste aangemoedig het as 'n wyse waarop die gode vereer is, maar dat die drama eerder as storievertellings ontstaan het. Die drama het eerder die rituele ter ere van die gode se motiverings verduidelik in die vorm van storievertellings. Die belangrikheid van die mondelingse storieverteltradisies was van die vroegste tye 'n wyse waarop 'n stam morele en sedelesse geleer het. Die Grieke het 'n hoë agting gehad vir die verhale wat mondelings oorgedra is. Dit was 'n wyse waarop die mens sin probeer maak het van die wêreld om hom. Om dus die ontstaan van die teater te bespreek moet daar gekyk word na die belangrikheid van verhaalkuns in ouer kulture soos die van Afrika en soos die van die Grieke. == Die verband tussen die ontstaan van die drama en storievertelling == Die dramatiese kunste beeld byna altyd 'n gebeurtenis of storie uit. Storievertellings is dus die grondstof van hierdie kunsvorm. Storievertelling bestaan ook in eie reg as 'n kunsvorm. Volgens Sheppard (2009) is dit 'n kunsvorm wat reeds 50 000 jaar bestaan. Storievertelling vind plaas wanneer 'n storieverteller of storievertellers 'n gebeurtenis met enige van die volgende elemente vertel soos woorde, gebare, bewegings, dans, musiek, kostuums, grimering en maskers. 'n Storie word met die emosionele belewenis van die wat dit oordra ingekleur. Die luisteraars is aktief betrokke by hierdie vertellings. Die gehoor vorm beelde en klanke in hul verbeeldings van dit waaroor die storie gaan en hul emosies word daardeur aangeraak. Die storie bestaan uit menslike karakters, en/of gepersonifiseerde dinge, plante, diere of enige fantastiese karakter. Stories moet interessant en aangrypend begin om die aandag van die luisteraars te trek. Daar kan beskrywings van die omgewing waarin die storie plaasvind wees en ook dialoog waar die karakters in gesprek met mekaar tree. Volgens die storieverteller kundige Matateyou (1997) moet 'n storie in die Afrikakultuur 'n aangrypende begin, ontwikkelling en klimaks en 'n einde wat die finale boodskap van die storie versterk. Afrika het 'n baie sterk storieverteltradisie wat letterlik oor eeue strek. Deur mondelingse stories, by die gebrek aan skryfkuns, dra stories tradisies, gedragskodes, geskiedenis, sedelesse en insig oor die lewe oor. Die beste van alles is dat hierdie stories ook vermaaklik is. Emmanuel Matateyou (1997) beklemtoon dat daar volgens die Afrikatradisies groot krag in woorde is. In die Bambara Komo stam is daar 'n spesiale lofgedig wat opgedra word aan die krag van woorde soos in Gleason (1994:37) vertaal en aangehaal: '''Praise of the Word''' {{cquote|This word is total:<br /> it cuts, excoriates<br /> forms, modulates<br /> perturbs, maddens<br /> cures or directly kills<br /> amplifies or reduces<br /> According to intention<br /> It excites or calms souls}} In die Afrikakultuur het elke stat sy eie storieverteller gehad en as dit aand word kan iemand wat 'n storie wil vertel roep: Kom! Luister! Dan begin tromme speel en die mense haas hulle om om 'n vuur na die storieverteller te kom luister. Kinders word dan deur volksvertellings vermaak en geleer soos die wonderlike stories wat in Ghana vertel word, volgens Emmanuel Asihene (1997). Daar is 'n reeks stories met 'n hoofkarakter, 'n spinnekop met die naam Ananse. In die stories oor Ananse oorlê die spinnekop ander diere en mense uit. Hierdie verhale is nie net deel van Ghana se kultuur nie, maar word in baie ander Afrikalande ook vertel. 'n Paar stories oor Ananse is “Ananse en die sterk diere”, “Ananse en die koeie”, “Anansie die brawe boodskapper” en “Ananse en die gulsige leeu”. Daar is ook stories oor die skilpad, Ajapa, wat keer op keer mens en dier met slinkse streke uitoorlê. Dit is interessant om te weet dat daar vele Afrikafilms beskikbaar is op Youtube waarna 'n mens kan gaan kyk om jou kennis oor Afrika se storievertelkuns uit te brei. Daar is 'n opkomende filmbedryf in Afrika wat hierdie storievertelkuns verder voer. Die volgende drie stories wat ryk aan emosie en kreatiewe verbeelding is kan ook meer inligting verskaf oor die leefwêreld van kinders in Afrika. Die eerste film is ''Abouna'' deur die regisseur Mahamat Saleh Haroun wat in 2002 gemaak is. Die film speel af in 'n stowwerige dorpie in Chad en gaan oor twee seuns wat hul vader verloor. Die ander storie is 'n epiese verhaal oor die lewe van 'n Griot (uitgespreek Grie-ou). Die film beweeg tussen die mitiese wêreld van die storie en die probleme van die moderne wêreld en storievertellings. Die naam van die film is Keita: The Heritage of the Griot. Dit bring ons dan by die bespreking van die rol van die Griot in die volksvertellings van Afrika. In Suid-Afrika ken ons hierdie storievertellers as die persone wat die lofgedigte voordra by groot nasionale feesdae en inhuldigings. Daar is byvoorbeeld 'n film gemaak oor President Nelson Mandela van Suid-Afrika se lofdigter: ''Mandela's Poet Laureate: Zolani Mkiva''. Hierdie film kan ook op Youtube gesien word. In die groter prentjie speel die Griot deur die eeue die volgende rolle soos bepreek word in die volgende gedeelte. 'n Griot is 'n storieverteller van die Afrika-kultuur wat baie keer die sosiale geheue van hul stam is. Hierdie hoofstorievertellers moet ook belangrike geskiedkundige gebeure onthou. Hulle moet dikwels ook die genealogie of stambome van hul stam onthou. Hulle is oorspronklik aangestel as hofmusikante wat moes sing by troues en belangrike seremonies. Hulle was ook raadgewers en ambassadeurs vir die koning. Hulle moes lofgedigte ter ere van hul koning kon sing. Griots kon ook wyshede kwyt raak soos spreuke. Die vroulike Griotte (Grie-oet) sing ook baie kere by belangrike geleenthede. In die verlede was daar gewoonlik een storieverteller per stat of dorpie. Nou, na kolonisasie plaasgevind het en ou strukture van outoriteit afgebreek is, speel hul steeds 'n belangrike rol in die kultuur van hul gemeenskap. Baie van hulle is nou populêre sangers wat die tradisionele liedere herinterpreteer, op televisie optree en ook in Afrikafilms as vertellers optree. Daar is steeds van hulle wat geskiedkundiges is, raadgewers en lofsangers in hul gemeenskappe. Suid-Afrika kan spog met uitstekende Griotte storievertellers. Gaan kyk gerus na die werk van Dr Gcina Mhlope, die belangrikste storieverteller van Suid-Afrika. Sy is ook 'n toneelskrywer, regisseur en aktrise. Die toneelstuk ''Have you seen Zandile'' is op haar lewenservaring gebasseer. In Suid-Afrika word lofdigters “''imbongi”'', in Nguni (Xhosa, Zulu and Swati) genoem. Peter Horn skryf in sy boek naamlik ''The imbongi and the people’s poet'' dat lofgedigte 'n genre is wat deur almal in Afrika vanaf die dinastie van Ur 2060 voor Christus beoefen is. Hierdie imbongi kan gedigte maak oor enige tema. Hulle dra gewoonlik klere gemaak uit diervelle en 'n spesiale hoed wat in Xhosa 'n “isidlokolo” genoem word. Hier volg 'n voorbeeld van 'n vertaalde lofgedig van die Swazistam, naamlik die ''Lofgedig aan Sobhuza 1''. Hy was die heerser in Swaziland (nou [[Eswatini]]) van 1815 tot sy dood in 1836. Hy is Somholo, die Wonder genoem. Hy het sy mense weggelei van die oorloë met die opkoms van Shaka Zulu en hul laat bly in 'n area bekend as Sentraal-Swaziland. In hierdie lofgedig word Sobhuza geëer omdat hy sy mense gered het en hul weggesteek het in die bosse van die Drakensberge. Die Imbongi is Mutsi Dlamini, 'n neef van Sobhuza 2. '''''Lofgedig aan Sobhuza 1 deur Thoko Ginindza'''''<ref>Thoko Ginindza uit ''Tibongo te Makhosi netetiNdlovukazi'' (London 1975 page 15.)</ref> {{cquote|Laat hom alleen<br /> die seun van Langa (Die legendariese Koning van Swaziland)<br /> Laat hom stroom-op gaan<br /> in die Krokkodilrivier.<br /> Laat hom sy moederhuis onthou.<br /> Laat hom die plek van Mjindini onthou.<br /> Laat hom die plek van Mdlulis onthou.<br /> Die Bhekiswakos.<br /> Mense van Logoba, hulle wat swaargekry het<br /> voordat Sobhuza se tyd gekom het.<br /> Die Koninginmoeder het regeer, sy, die klein oggendster,<br /> tot hy koning geword het.<br /> Jy het soos 'n rots in die niet verdwyn, Kind van Ndaba.<br /> Hulle het jou begrawe in die groot woud op die Mdzimbaberg.<br /> En in hulle, Masikasale en in hulle, Mangulube,<br /> die onder-heersers wat saam met<br /> Sobhuza weggekruip het!<br /> Nou kan julle nie na mekaar kyk nie.<br /> Dis te dof.<br /> Jy tel die takke, Kalf van die Olifant.<br /> Wee jou vyande. Dit is wat ons sê.<br /> Want jy beheer die reën.<br /> Want jy beheer die son, Kalf van die Olifant.<br /> Oor die koning se kinders spuit bloed en vlees.<br /> Skoonheid soos die bok se gal.<br /> Skoonheid soos die voëls van Showe<br /> waarvan die wit stertverre in die modder is.<br /> Ek kan jou nie genoeg prys nie,<br /> Kind van Ndaba.<br /> Tot hierdie dag drup die trane in my kussing.<br /> Afgestroop staan hy,<br /> Staan die krygers steeds.<br /> Hy kom te voorskyn uit die houtagtige beskutting<br /> en die bome breek.<br /> Heil, U Majesteit, groot soos die Swazi krygers,<br /> Matsapha en Delude,<br /> met Nkothake. Jy van die Binne Kring.<br /> Kom te voorskyn.<br /> Sodat ons in jou lig kan baai.<br /> Soos ons met jou in die wolke was.}} == Westerse indeling van volksvertellings en stories en hoe dit in die dramatiese kunste aangewend word == Elke kultuur en volk in die wêreld vertel stories oor hul ervarings, geskiedenis en ook oor hoe hul die lewe probeer verstaan, die natuurmagte wil beheer, oor lesse wat hul vir kinders wil leer of oor die gode wat hul aanbid. Die hele wêreld word verenig deur stories wat in elke taal en streek op aarde voorkom. Daar is ook baie tipes stories wat vertel word. Dit kan ingedeel word in die volgende afdelings: Legendes, mites, epiese werke, fabels, volksvertellings, sprokies of avontuur verhale. Dit is belangrik om te weet dat die dramadeelnemer die kuns van storievertel moet bemeester as een van die vaardighede wat aangeleer moet word. Die tipiese storievertellinggenre staan as prosa of gedramatiseerde prosa bekend. In so 'n stuk kan een persoon of 'n groep die storieverteller wees wat direk met die gehoor kontak maak en dan ook deur stemwisseling en veranderde liggaamshouding en voortbeweging die karakaters van die storie uitbeeld. Ander tipe genres van stories wat 'n deelnemer moet baasraak is hoe om 'n monoloog of samespraak of toneel aan te bied. In 'n monoloog is dit net een karakter wat met beweging 'n storie oordra. 'n Dialoog bestaan uit twee karakters wat 'n samespraak lewer. Dan is daar ook 'n karakteruitbeelding wat deur een persoon aangebied word. Daar is nie 'n verteller nie maar die een persoon beeld verskeie karakters alleen uit. Indien 'n groep so 'n storie met net karakters aanbied is dit 'n toneelstuk. Daar kan natuurlik ook vertellers in 'n toneelstuk wees, soos in die geval van ''Kanna hy kô hys toe'' deur Adam Small. Gedigte wat stilstaande soos stilstaande vertellings/prosas/verhale aangebied word, gewoonlik epiese of verhalende gedigte genoem, kan ook stories vertel. Dit is ook moontlik om gedigte te dramatiseer deur middel van die bewegings van 'n groep of alleen. Verder is mimiek 'n genre waar die persoon net 'n storie vertel deur gebare en geen spraak nie. Dit is juis om hierdie rede dat die akteur/aktrise of storieverteller sy of haar instrument, naamlik die liggaam en stem so soepel en beïnvloedbaar as moontlik moet hê sodat die impuls van 'n sekere woord of betekenis 'n reaksie kan uitlok om die liggaam en stem te verander en sodoende betekenis oor te kan dra. In die vak Dramatiese Kunste word die instrument van die potensiële storievertellers of akteurs ontwikkel; daar is 'n vak wat die liggaamsbeweging van die mens bestudeer en ook 'n vak wat die stemontwikkeling ten doen stel. '''Hier volg 'n lys van die tipe stories wat 'n storieverteller kan vertel. Daar is oneindig baie tipe stories en 'n mens sal nooit so 'n lys volledig kan voltooi nie.''' '''Legendes:''' Legendes behandel die lewens van 'n volk wat gewoonlik verweef is rondom 'n historiese figuur. Legendes is nie mites nie. Mites handel oor die doen en late van gode. Legendes kan byvoorbeeld 'n storie soos die van ''Robin Hood, King Arthur of Die Vlieënde Hollander'' wees. In die Afrikaanse taal is daar byvoorbeeld die storie van ''Antjie Somers''. Die verhaal het in 1866 in ''The Friend'', in Bloemfontein verskyn. Daar word beweer dat Antjie Somers 'n Kaapse rower was wat hom soos 'n vrou aangetrek het en mense snags beroof het. Mettertyd vervaag die feite en die storie kry stertjies. Antjie Somers word gebruik om kinders skrik te maak. '''Mites''' Mites is verhale wat oor die gode gaan. Dit ontstaan tydens die Griekse tyd as “mitologia” wat “storie” beteken. 'n Bekende mite is die van ''Pandora se Kis.'' Hier is 'n kort vertelling van die mite van ''Pandora se kis.'' ''''''Pandora se kis.'''''' In die ou Griekeland was daar twee broers. Die een se naam was Epimeth en die ander ou was Prometheus. Hulle het die grote god, Zeus so ontstel dat hy hulle gestraf het deur hul vermoë om vuur te maak weg te neem. Die broeders wou nie rouvleis eet nie en toe maak hulle 'n plan. So steel Prometheus dus vuur uit die smeltoond van die smid op die eiland Lemnos. Nou is Zeus eers woedend kwaad. Zeus het toe saam met die smid, Hephaestos 'n klei vrou gemaak en vir die godin van Athena gevra om asseblief die vroutjie te laat lewe en vir die mooie godin Aphrodite gevra om aan haar skoonheid te skenk. Zeus noem toe die klein dametjie, Pandora, en stuur haar as geskenk vir Epimetheus. Sy was so mooi dat Epimetheus vergeet het dat sy broer hom al baie keer gewaarsku het dat dit gevaarlik is om geskenke van die gode te ontvang. Epimetheus trou toe met Pandora. Zeus se trougeskenk aan hul was toe 'n kis – wat nooit oopgemaak moes word nie. Die nuuskierige Pandora kon haarself naderhand nie keer nie. Toe haar man eendag weg is draai sy die sleutel van die kis om dit oop te maak. Sy bedwing haar. Maar die derde slag voel sy sy gaan mal word. Sy moet weet wat daarbinne is. Tot haar grootste skok is dit nie 'n kis vol skatte nie maar vol bose dinge wat uit die kis uitstroom soos 'n klomp insekte: siekte, armoede, hartseer en die dood. Die bose kreature kry haar beet en Epimetheus vind sy vrou gebroke en in pyn. Toe hoor hul 'n stemmetjie in die kis wat smeek om losgelaat te word. 'n Naaldekoker van hoop. Die naaldekoker het haar wonde aangeraak en sy is gesond gemaak. Pandora het pyn en lyding in die wêreld losgelaat maar ook hoop toegelaat om die pyn en leiding te genees. '''Epiese verhale:''' Epiese verhale is verhale waarin belangrike karakters se heldedade of ervarings n 'n poëtiese styl vertel word. 'n Voorbeeld van 'n epiese gedig in Afrikaans is die gedig van ''Raka'' deur NP van Wyk Louw. In die gedig word Koki, die leier van die stam, se stryd teen ''Raka'', die aapmens, “hy wat nie kan dink, wat slu en donker is, 'n lenigboog en enkeld dier”. '''Fabels:''' Hierdie stories is diereverhale. Die diere besit egter menslike eienskappe, soos byvoorbeeld by die wyse uil gevind word en die slu jakkals. Die skrywer van fabels wil deur middel van hierdie diererverhale vir mense 'n waarheid oordra. Die bogegewe storie, ''Sop met Skop'', is ook 'n voorbeeld van 'n diere fabel '''Volksvertellings:''' Hierdie stories is mondelings oorgedra deur mense van geslag tot geslag. Die oorsprong daarvan is gewoonlik moeilik vas te stel. 'n Storie soos byvoorbeeld gevind word in die werk van Pieter W. Grobbelaar. Hy het baie volksvertellings opgeskryf van die San Boesmans op soos ''Ou Mi’kai vertel hoe die melkweg sy vuur gekry het'' en ''Tafelberg se karos.'' Volksverhale wat in die Westerse lande hul oorsprong het, word ook in Afrikaans opgeskryf soos byvoorbeeld “'''''Aandstories vir kinders'''''”, waarin Grobbelaar die verhaal van ''Koning Arthur'' vertel. '''Sprokies:''' Hierdie is die stories wat vol fantasie karakters is. Ons ken dit in Engels as “fairy tales”. 'n Sprokie is 'n fantasie skepping en kan nie aan historiese plekke of persone gebind word soos 'n sage of legende nie. Dit is een van die oudste genres van die vertelkuns. In 'n sprokie het die wonderbaarlike 'n groot rol wat dit daarin speel. Die broers Jacob en Willem Grimm laat baie sprokies vir ons in Duits na in hul boek ''Kinder en huissprokies''. ID du Plessis het sprokies uit die Slamse verhale vir ons nagelaat en Eugène N. Marais het die Boesmansprokies in ''Dwaalstories en ander vertellings'' neergeskryf. Die skrywer, Langenhoven laat ook vir ons ''Brolloks en Bittergal'' en die ''Krismiskinders'' as sprokies na. Hans Christian Andersen, 'n skrywer van Denemarke, laat 'n hele skatkis van sprokies vir die Westerse kind na: onder andere D''ie Sneeu Koningin, Die Lelike Eendjie, Die Lood Soldaatjie, Die Keiser se nuwe Klere'' en D''ie Klein Meermin.'' '''Avontuurverhale:''' In hierdie stories gaan die hoofkarakter/s op 'n aksiebelaaide avontuur of reis – dikwels om 'n goeie doel te bereik soos byvoorbeeld om 'n draak te verslaan of 'n skat te vind. '''Spookstories:''' Hierdie stories gaan oor bo-natuurlike gebeure; spoke en geeste van die "onsigbare wêreld". == Bronverwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Teater]] kfmxuxrurjfucmvfqydtdvdhz6xdq7y 2519189 2519176 2022-08-14T15:02:38Z Sobaka 328 Rol weergawe 2519176 deur [[Special:Contributions/197.94.31.130|197.94.31.130]] ([[User talk:197.94.31.130|bespreek]]) terug. wikitext text/x-wiki John Dryden het in 1668 in sy “Essay of Dramatick Poesie” feestelik beweer dat '''[[drama]]''' 'n “lewendige beeld van die menslike natuur is, wat die passies en humor en die lot waaraan die mens onderworpe is verteenwoordig tot genot en lering van die mensdom.” Dis veral die “lewendige beeld” wat drama anders maak as blote geskrewe stories, liedere of skilderwerke. Drama kom van die woord “''dran''” wat “om te doen” in Grieks beteken. Ons kan redeneer dat drama ontstaan het uit die mens se behoefte om 'n storie te vertel oor daaglikse gebeurtenisse. Sommige van ons is in staat om hierdie gebeure meer “dramaties” uit te beeld. Dit is veral die storievertellers tussen ons wat ons vermaak met hul vermoë om mense na te aap en gebeure met klanknabootsing, gebare en bewegings te vertel. 'n Dramatiese storie word dus deur die liggaam en stem vergestalt as karakters. Drama gebruik die mens se liggaam en stem om ander mense voor te stel in situasies. Dit is dus 'n kinestetiese of bewegende en ouditiewe of verklankte kunsvorm. Carel Trichardt, 'n bekende Suid-Afrikaanse akteur beweer dat akteurs beeldhouers in sneeu is as hul toneelspeel op die verhoog. Hulle vergestalt die werklikheid en die beelde wat hul skep, verdwyn net weer daarna. == Situasies wat deur dramas uitgebeeld word == Die situasie wat uitgebeeld word in 'n drama kan die werklikheid van die lewe weergee. Hierdie werklikheid kan so waar wees dat dit as 'n dokumentêre drama beskryf kan word. Die situasie kan ook in 'n milieu plaasvind wat 'n fantasie van 'n ander tipe werklikheid is waar ander reëls of wette geld. Ons kan praat van die “wêreld van die werk”. Die drama hoef nie noodwendig tot genot van die mensdom te wees nie en ook nie noodwendig tot lering soos Dryden (1668) beweer nie. Dit kan ook net 'n uitbeelding van 'n situasie wees waarin 'n mens of mense hul bevind. Dit kan 'n gebeurtenis voorstel wat vir jou bloot net wil laat weet “so is die lewe” of wat vir jou vra “is die lewe nie maar so nie?”. Dramas kan jou laat dink oor die lewe of net 'n spieëlbeeld van die lewe voor hou. Die drama kan gebruik word om jou in 'n situasie te plaas waar jy as deelnemer iets kan leer. Sulke opvoedkundige dramas kan dus in skoolsituasies plaasvind waar 'n deelnemer 'n geskiedkundige persoon voorstel en die ander leerlinge die persoon vrae vra oor sy geskiedenis en motiewe soos in die drama strategie, “warmplek “of “hotseating”. Dramas kan ook gebruik word om 'n saak te beveg. Dit kan protes aanteken teen 'n huidige bestel. Dramas hoef nie noodwendig 'n logiese storielyn te volg nie. Dit kan soos musiekteater kort-kort onderbreek word deur sang of deur dans of soos in die film of teater onderbreek word deur terugflitse. Dramas wat net met beweging uitgevoer word kan as mimiek, dansdramas of fisiese teater geklassifiseer word. == Waar vind hierdie uitbeelding van die mens in verskeie situasies plaas? == Dit kan plaasvind op 'n verhoog of bloot net in 'n afgebakende ruimte, binne of buite, dit kan op 'n filmdoek vasgelê word of as 'n radiodrama aangebied word. == Hoe word dramas beplan? == Alle dramas word nie noodwendig vooruit beplan en vooruit geskryf nie. Daar is ook dramas waarin die speler improviseer wat gebeur. Dit beteken dat die speler net daar en dan besluit hoe die drama gaan verloop. Die drama kan ook van die gehoor 'n deelnemer maak en hul laat besluit wat verder moet gebeur. Akteurs in dramas kan dus met die gehoor kommunikeer dus interaktief wees of non-interaktief. == Die gehoor == Drama kan tot nut, lering en vermaak van 'n gehoor opgevoer word of sonder 'n gehoor plaas vind. Sulke gehoorlose-dramas staan bekend as prosesdramas. In so 'n drama word die deelnemers in 'n fiktiewe situasie geplaas. Die deelnemers vergestalt die funksionaliteit van die karakter of verbeeld hierdie situasie deur dit uit die karakter se perspektief te belewe op 'n emosionele en rasionele wyse. Daarna kan die deelnemers nadink oor wat hul beleef het as die karakter en saam as 'n groep dalk tot nuwe insigte kom. In hierdie geval behoort die deelnemer dus empaties verbind te wees tot hul karakters. Hulle plaas hulself in die karakter se skoene! == Wat is die verskil tussen die term "drama" en "teater"? == Die geskiedenis van die teater en die drama is ineengevleg. In Suid-Afrikaanse skole word die vak wat die dissipline van die teater en die drama bestudeer, “dramatiese kunste” genoem. Die term “teater” stem baie ooreen met die term “drama”. Volgens Carlson (2011) in sy “Journal of Dramatic Theory and Criticism” is die teater 'n vorm van die skone kunste wat akteurs en aktrises gebruik om 'n ervaring wat fantasties of realisties van aard is voor 'n lewendige gehoor op 'n spesifieke geallokeerde plek, soos 'n teater, uit te beeld. Die uitbeelding vind plaas deur middel van gebare, spraak, sang en selfs dans. Tegniese hulpmiddelle soos dekor, beligting, klank, kostuums, grimering en spesiale effekte kan gebruik word om die ervaring wat uitgebeeld word meer geloofbaar te maak. Die benaming teater word dus nie in ons inligtingstuk gebruik as vakbeskrywing nie omdat dit die drama beperk tot lewendige teater terwyl ons graag die filmmedium en die van die radiodrama ook wil insluit. Ons gebruik dus die term “drama” as die oorkoepelende term vir ons doeleindes. == Hoofstyle van die dramatiese kuns == Die genres of hoofstyle in die letterkunde en in die dramatiese kunste soos in drama en film stem redelik ooreen. Dit sluit die hoofstyle van die skilderkuns uit. Dit gee ons dus 'n idee hoe baie verskillende tipe stories daar op aarde bestaan. '''Komedies:''' Daar is byvoorbeeld talle verskillende komedies wat mens laat lag of met die lewe en mense spot. Daar is Comedy of Manners of Komedie van Maniere wat 'n sosiale skandaal uitgebeeld. Daar is gewoonlik baie misverstande wat voorkom en die karakters is gewoonlik die tiperings van mense op 'n karikatuuragtige wyse, soos byvoorbeeld die tipiese “dom, blonde meisie”, daar is die streng pa en die ma wat die rol van moederhen speel en oorbeskermend is, die windlawaai seun met te veel selfvertroue of die tiener dogter wat glo dat alles net om haar draai en die verstrooide vergeetagtige ouma. Hierdie komedies kom al van die Romeinse teater. Shakespeare het ook so 'n komedie geskryf genaamd ''Much ado about nothing.'' Ons kyk daagliks na sulke komedies in die “sitkom-televisie dramas”. Onder die genre komedies kan komiese fantasie wees soos ons in talle animasiefilms. Vele kinderstories soos die van Roald Dahl, byvoorbeeld ''Matilda'' is 'n voorbeeld van komiese fantasie. Verder is daar die romantiese komedies wat 'n ligte liefdesverhaal uitbeeld waarin die meisie die ou ontmoet, hul eers 'n klomp misverstande beleef en dan vir altyd daarna gelukkig en tevrede saamleef. Verder is daar die swart komedies. Hierdie verhale spot met ernstige goed soos die dood, siekte en moord. 'n Tipiese voorbeeld van so 'n komedie is die film “Throw Momma from the Train” (1987) waarin Billy Chrystel speel. 'n Mens kry ook Zombie Komedie en Komediese Wetenskapsfiksie genres. 'n Klug is nog 'n vorm van komedie wat totaal laf is. Dit is die tipiese roomkoek komedie waarin die karakters baie keer 'n nar-agtige style aanneem. Dink aan Charlie Chaplin se films of die klugte van Molière ('n 17e eeuse dramaturg) of 'n klugtige drama soos geskryf deur P.G. du Plessis, ''‘n Seder val in Waterkloof''. '''Die satire:''' Dit is ook 'n uitvoerende kunste genre. Dit is as daar gespot word met mense of 'n saak maar op 'n meer ernstige wyse om eerder 'n bitterheid oor 'n kwessie bekend te maak as net om mense bloot te laat lag. Die saak waarmee gespot word wys op die ironie van 'n kwessie of situasie. 'n Goeie voorbeeld van 'n satire is die kortverhaal van Ettienne le Roux, ''‘n Dag in Berg-en-Dal'' waarin daar met die valsheid van die mense gespot word. '''Die tragedie:''' Daar is ook genres soos die tragedie waar ernstige dramatiese spel navore kom. Die Grieke het veral gekonsentreer op tragedies wat gehandel het oor groot veldslae, soos byvoorbeeld die tragedie ''Die vroue van Troje'' deur Euripedes. In sulke dramas is daar altyd 'n tragiese held wat as gevolg van een fout in sy karakter homself op die ou end in die voet skiet soos in die Griekse drama ''Koning Oedipus'' deur Sophokles. Hier volg 'n lys van talle ander genres wat in die letterkunde en dramatiese kunste voorkom: '''Die tragie-komedie''': Dit is daardie tipe stories wat ons kan beskryf as “lag met 'n traan” stories. '''Absurde genre:''' Hierdie genre kan ook sur-realisme insluit. Hierdie genre beeld gewoonlik karakters uit wat geen ware doel in die lewe kan vind nie. Die lewe is vir hulle doelloos en betekenisloos soos in die drama ''Waiting for Godot'' deur [[Samuel Beckett]]. '''Aksie drama:''' Dit sluit stories in waarin die [[hoofkarakter]] of protagonis (die goeie outjie) sy lewe waag in gevaarlike situasies om ander te red. Dis die tipiese [[James Bond]]-dramas. '''Avontuur drama:''' Hierdie genre sal uitbeeld hoe die hoofkarakter op 'n lang reis gaan om 'n belangrike taak te vermag. Die dramas met super helde val ook in hierdie genre. '''Speurgenres:''' Dit is soos hofdramas, bende dramas en dramas waar 'n moord opgelos moet word. Dink maar aan die film wat deur Gerrit Schoonhoven gemaak is, ''Twee grade van moord'' wat op die oog op slag onder speurdramas geklassifiseer kan word maar ook op die ou end 'n liefdesverhaal is en 'n sielkundige drama wat die motiverings van mense agter hul dade ondersoek. '''Fantasie''': Hierdie genre kan baie stories insluit wat 'n “magiese” of “bo-natuurlike” element insluit. Daar is natuurlik fabels (verhale waarin diere kan praat en vir mense lesse leer), feeverhale, epiese verhale soos die ''Lord of the Rings'' tipe verhale. Legendes of stories van helde uit die ou dae en mites wat oor dinge gaan wat gode doen, en natuurlik wetenskapsfiksie. '''Die historiese drama:''' Hierdie genre beeld 'n tydperk in die geskiedenis van 'n volk uit soos Braveheart (1995) . Die dramas is op die werklikheid gebasseer. Ons kan ook noem dat daar in die filmgenres oorlogsdramas is wat baie gewild is, soos byvoorbeeld die film ''Platoon'' of die toneelstuk wat ''War Horse.'' '''Die riller drama:''' Voorbeelde hiervan is die Engelse drama ''Baggage Claim'' deur Simon Parker en ''The Basement'' deur Ashley Nader. Onder hierdie genre val dus die tipiese vampier verhale en spookstories ook. '''Magiese Realisme:''' Dit is 'n genre wat byvoorbeeld voorkom in die Afrikaanse toneelstuk ''Mis'' deur Reza de Wet. In sulke genres is daar die bo-natuurlike of fantastiese elemente wat met die werklikheid vervelg is. '''Naturalisme:''' Hierdie genre gee die werklikheid baie realisties weer. Dit word ook die genre “slice of life” genoem. 'n Stuk van die werklike lewe word verbeeld soos in die toneelstukke van Anton Tjekov gedoen is byvoorbeeld in die stuk ''Die drie susters.'' Hierdie lys is ver van volledig. Daar is nog soveel ander genres wat 'n mens kan ontdek beide in die film, drama, letterkunde en musiek! == Die ontwikkeling van die drama as 'n kunsvorm deur die eeue == Die aard van die dramatiese kunsvorm verander en ontwikkel deur die eeue: Die konvensionele indeling van die drama volgens die geskiedkundige ontwikkelling daarvan kan so gelys word: # Griekse drama # Romeinse drama # Sanskrit of die teater van Indië # Chinese teater # Drama van die Middeleeue # Die post-klassieke drama (15de tot die 19de eeue) van die Weste bestaan uit die volgende ontwikkelings: Die Commedia dell’arte, Elizabethaanse teater, Romantisisme, Melodrama, die “Well-made play”, Naturalisme, Probleemdramas, Realisme, Simbolisme, Ekspresionisme, Edwardiaanse Musiekdramas, Musiekteater. # Die twintigste eeuse en een-en-twintigste eeuse teater wat onder andere die Realisme, Naturalisme, [[Teater van die Absurde]], Die Postmoderne drama, Teater van die Onderdrukte en die Eksperimentele drama insluit. # Die twintigste en een-en-twintigste eeuse Toegepaste Drama of “Applied Drama” of “Applied Theatre”: “Applied Theatre/Drama” behels volgens Nicholson (2005:2) 'n dramatiese aktiwiteite wat buite die grense van die hoofstroom teater bestaan. Die “Applied Theatre se doelwit is om tot voordeel van die enkeling en die gemeenskap aangewend te word deur 'n positiewe verandering op die sosiale en sielkundige platvorms te ontgin. Die “Applied” of Toegepaste teater dien as die oorkoepelende term vir Drama in die Onderwys, Teater in die Onderwys, Prosesdrama, Gemeenskapsdrama, Tronkdrama en Forum Teater. In die geval van hierdie genres vind die aanbiedings en drama of teater belewenisse in gewone ruimtes plaas en nie noodwendig in teaters nie. Die gehore neem aktief en of interaktief deel aan die aanbiedings om sekere sake te ondersoek of meer daaroor te leer. Soms sal die teatergroep en die gemeenskap saam deur middel van die “Applied Drama” genre 'n saak ondersoek om 'n oplossing te ontdek. Sulke dramas soos byvoorbeeld die genre “Entertainment Education” of “Vermaaklike Onderwys” trek groot groepe en die visuele en vermaaklike manier waarop die inligting oor HIV/VIGS weergegee word betrek die gehore en volgens studies word die boodskappe langer en beter onthou as andersins (Durden, 2011:2). # Drama as terapie: Hierdie tipe drama word terapeuties aangebied as heling. Die terapeut gebruik die simboliek van die drama om die pasiënt te help om tot self-insig te kom net soos wat in Poësieterapie en Musiekterapie gedoen word. Opvoedkundige drama kan gereken word as voorkomend en helend terwyl die terapeutiese drama helend optree. == Die dramatiese kunste as skoolvak == Aangesien drama in ons land bekend gestel word deur middel van 'n skoolvak is dit interessant om te weet wat die voordele is wat hierdie vak vir leerders inhou. Deelname aan die vak Dramatiese Kunste is nie hoofsaaklik daarop uit om van die talentvolle leerders televisiesterre te maak nie, maar eerder om die leerders op 'n algehele vlak te ontwikkel. Deelname aan hierdie vak bied 'n tipe mensontwikkellings geleentheid wat nie in ander vakke so voorop staan nie. Drama betrek die hele mens se menswees naamlik, sy denke, emosies, wil en waardes. Hierdie vak stimuleer nie net die leerling se kognitiewe denke nie, maar ook sy of haar emosionele intelligensie. Volgens Mayer en Salovay se definisie (1995:10) is emosionele intelligensie die identifisering van emosies, die uitdrukking van emosies, die insig in emosies en die bestuur van emosies in jouself as mens en ook in ander. Die Dramatiese Kunste bied 'n geleentheid om emosies van karakters in improvisatoriese werk of in tekste te identifiseer en die “sub-teks” of die dieper motivering agter die woorde te verstaan. Die deelnemers kry dan ook 'n geleentheid om hierdie emosies fisiek te vergestalt, ouditief te laat klink en emosioneel te voel. Hulle leer ook om die emosies van die deelnemers te lees en daarop te reageer. Uitdrukking van en insig in die ontstaan van emosies word dus versterk by die deelnemer. Deur middel van die strategieë van Prosesdrama kan deelnemers deur die belewenis van die wêreld van die werk, empatie met die karakters wat hul vergestalt en met die ander karakters ontwikkel. Empatie is die bron van alle morele waardes. Sonder 'n empatiese verbintenis met ander mense kan 'n mens nie goeie verhoudings opbou met ander mense nie. Die belewenis van 'n situasie deur die oë van 'n karakter en die insig wat 'n mens kan bekom oor ander karakters versterk ook die kritiese denke van die deelnemer. Die deelnemers kan buite die wêreld van die werk gaan staan en so krities daaroor dink. Indien hul sou deelneem aan 'n Proses Drama wat byvoorbeeld oor die krisis van behuising gaan kry die deelnemers die geleentheid om hulself in ander se skoene te plaas en te voel hoe dit sou wees as jy nie 'n dak oor jou kop het nie. Die genre van die Proses Drama bied dan ook die geleentheid aan die deelnemer om oplossings vir probleme te skep. Die denkprosesse wat dan ontwikkel word is nie net bloot die rasionele en kritiese denke van 'n deelnemer nie maar ook hul kreatiewe denke. == Die optimale neuro-opvoedkundige voordele van drama vir leerders == Volgens die neurologiese opvoedkundiges Jensen<ref>Jensen, E. 2001. ''Arts with the brain in mind.'' Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.</ref> (1995), Hannaford<ref>Hannaford, C. 1995. ''Smart moves: why learning is not all in your head.'' Atlanta, Ga: Great Ocean Publishers</ref> (1995), Caine, Caine McKlimek en Klintek<ref>Caine, RN, Caine, G, McClintic, CL & Klimek, KJ  (eds). 2005. ''12'' ''Brain/mind learning principles in action: developing executive functions of the human brain.'' Thousand Oaks, CA: Corwin Press.</ref> (2005), Sousa<ref>Sousa, DA. 2006. ''How the brain learns.'' 3rd edition. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.</ref> (2006), Feinstein<ref>Feinstein, S. 2009. ''Inside the teenage brain: parenting a work in progress''. UK: Rowman & Littlefield.</ref> (2009) moet daar vir leerders geleenthede gebied word waar leer fisiek, sosiaal, emosioneel, en volgens die ontwikkellingsfase van die leerder plaasvind. Die leergeleenthede in die dramatiese kunste vind plaas in 'n veilige ruimte waar daar gestreef word na 'n ontspanne, gefokusde atmosfeer. Diep emosionele belewenisse moet altyd deur die fasiliteerder ontlont word sodat die deelnemer uit die fiktiewe wêreld kan tree en weer deel van die realiteit kan word. So 'n ontspanne maar gefokusde atmosfeer sorg dan vir die optimale inneem van inligting en stimuleer kreatiewe deelname. Die dramatiese kunste bevorder konsentrasie en fokus omdat die leerder in totaliteit by die leerproses betrek word. 'n Deelnemer kan byvoorbeeld op die verhoog besig wees om 'n rol in 'n Shakespeare drama te vertolk. Die deelnemer word genoop om sy of haar breinkapasiteit ten volle te gebruik. Ned Herrmann<ref>Herrmann, N. 1995. ''The creative brain''. North Carolina: Ned Herrmann.</ref> (1995) het 'n simbolliese breinkaart voorgestel, genaamd die ''Herrmann Brain Dominance Instrument of Teaching and Learning,'' wat daarop wys dat die brein op 'n logiese, analitiese wyse dink, asook op 'n intuitiewe, kreatiewe wyse waar die geheelbeeld van 'n saak ingesien word. Die brein dink ook in terme van die sosiale struktuur en die emosionele impak. Verder wil die brein weet hoe om 'n ding prakties, sekwensieël te benader met ander woorde oor hoe of op watter wyse of met watter struktuur iets gedoen word. Dit gaan dus oor die feite die vorm, die vloei en die gevoel. As 'n mens besig is om toneel te speel analiseer jy wat gesê word op 'n logiese manier, jy voel intuïtief aan wat die betekenis is en weet waar jy in die volle prentjie van die verhaal pas, jy neem die sosiale konneksie, interpersoonlik, van jou karakter met die ander karakters waar en dink ook aan hoe jy jouself tegnies in spraak moet uitdruk om met die gehoor te kan kommunikeer en hoe jou liggaam se lyftaal moet praat om betekenis weer te gee. Jy voel en vergestalt ook die emosies van die karakter. Dit is dus 'n aktiwiteit wat vir diep konsentrasie vra omdat al vier van die brein se kwadrante, soos deur Herrmann (1995) weergegee, betrek word. Ander voor die hand liggende voordele van drama is die feit dat dit spanwerk bevorder, taalstrukture in die brein vaslê in verskillende landstale, letterkundige kennis uitbrei asook algemene kennis omdat die sosio-ekonomiese en godsdienstige aspekte van 'n teks ook bestudeer word as 'n rol in 'n teks bestudeer word. Hierdie vak bied by uitstek die geleentheid vir elke deelnemer om self-vertroue te verhoog omdat dit die leerder uitdaag om voor ander op te tree, sy of haar insig in die mens se lot verhoog en kreatiewe denke stimuleer. Die drama kurrikulum van Suid-Afrika is so ontwerp dat dit die volle spektrum van die Dramatiese Kunste in ag neem: Die teoretiese kennis maar ook die belangrike kennis oor die emosionele, fisieke, kognitiewe, kommunikatiewe en kreatiewe ontwikkelling van die deelnemer voor op stel. Drama as 'n vak sluit verskeie intelligensie tipes in soos deur Gardener<ref>Gardner, H. 2004. ''Frames of mind: the theory of multiple intelligences''. New York: Basic Books.</ref> (2004) bekendgestel is, in. Dit raak die linguistiese geheue omdat drama met woorde werk en met woorde skep. Die visuele-ruimtelike intelligensie word betrek omdat die deelnemer aan die dramatiese kunste hul verbeelding moet gebruik om die fiktiewe wêreld van die werk te kan voorstel. Die liggaamlike-kinestetiese intelligensie word ingespan by die vergestalting van 'n dramatiese kunswerk omdat die kommunikasie deur die liggaam plaasvind. Die musikale intelligensie kan verhoog word en ingespan word omrede vertolkende stemwerk deel van die kuns is. Intrapersoonlike en Interpersoonlike intelligensie word ingespan en verhoog. Die deelnemer moet in staat wees om sy of haar eie gevoelens te kan identifiseer en te kan empatiseer met die karakter wat vertolk word of die idee wat uitgebeeld word. Dit is ook belangrik dat die interpersoonlike intelligensie betrek word om die verhoudings tussen karakters te verstaan en ook in staat te wees om met mede-akteurs en almal betrokke gedurende die skeppende proses van 'n drama te kan saamwerk. Logiese en analitiese denke is belangrik omdat die deelnemer aan dramatiese kunswerke abstrak en logies moet kan dink. Die werk moet geanaliseer word en dan weer krities heroorweeg word. Drama as 'n vak is dus 'n multi-intelligensie stimulant. Dit is dus 'n voorreg om te kan noem dat hierdie vak op Suid-Afrikaanse skole tot op FET-vlak aangebied word. == Die ontstaan van die drama == Daar word in baie handboeke deur verskeie geskiedskrywers beweer dat drama as kunsvorm ontstaan het uit die beoefening van godsdienstige rituele. Alvorens hierdie kwessie bespreek kan word moet die betekenis van die begrip “ritueel” verstaan word. Daar is verskeie redes hoekom rituele beoefen word: # Om met die gode of God te kommunikeer – te bid, te prys, te loof # Om nuwe lewensfases in te wy of die lewe te herdenk: soos by inisiasieprosesse, huwelikseremonies, begrafnisse. # Nuwe seisoene te vier soos: lente, oestyd, Kersfees, volmaan # Rituele kan ook sekere gewoonte-vaste gedrag wees – jy borsel jou tande voor jy gaan slaap, jy sluit jou huis, jy groet altyd jou familie op 'n sekere manier of om altyd voor 'n maaltyd te bid. Persone wat obsessiewe gedrag toon is baie maal in spesifieke rituele vasgevang. Hulle moet eers 'n sekere aktiwiteit uitvoer alvorens hul die volgende aktiwiteit mag aanpak Baie vroeë kulture het godsdienstige rituele uitgevoer wat dramaties verbeeld was deur dans, sang en lofgedigte. Hierdie rituele het egter nie tot geskrewe dramas gelei nie maar het wel ook vertellings behels. In Egipte word daar byvoorbeeld rituele opgevoer deur die priesters. Gewone mense woon dit blykbaar nie by nie. 'n Voorbeeld van so 'n rituele drama is die ''Triomf van Horus''. Daar was 'n proloog, epiloog en storie wat die geveg tussen Horus en Seth uitgebeeld het. Daar is aanduidings dat tamboeryne gespeel is en 'n siter. Hierdie inligting is op ou klei tablette aan die oewer van die Nyl uitgebeeld. Die begrip van rituele word hier verder verduidelik aan die hand van voorbeelde van stamrituele. === Suid-Afrikaanse stamrituele === Suid-Afrikaanse stamrituele word steeds beoefen. 'n Ritueel is gewoonlik 'n godsdienstige aktiwiteit wat herhaaldelik op 'n sekere wyse moet plaasvind. 'n Ritueel word gewoonlik in godsdienstige verband beoefen om die krag van 'n god of gees af te bid en om die god te behaag of, in die Afrikakultuur, kontak met die voorvadersgeeste te soek. In Afrika is daar talle voorbeelde van godsdiensrituele wat uitgevoer is met epiese vertellings, musiek, dans, kostuums en grimering. In Mozambiek en Zambië is daar 'n tradisie wat deur die Shewastam uitgevoer word. Hulle sit maskers op en word dan bosmense of ''zirombo'' wat vir die mense kom lewenslesse leer. In die geval van die Afrikarituele is daar dikwels ook deelname van die gewone mense tydens die ritueel. Hierdie rituele as godsdienstige uitvoerings is ongelukkig nie in teksvorm neergeskryf nie, maar deur mondelingse oorlewering deur geestelike leiers van geslag tot geslag oorgedra. Die geestelike leiers is dikwels ook helers, genaamd ''shamans'' of ''sangomas''. Voorbeelde van so 'n godsdienstige ritueel in Afrika is die ritueel van Modjadi, die reënkoning, die ritueel van Lobola en die ritueel van die Rietdanse van die Zoeloestam. '''Die [[Reënkoningin]] se ritueel vir reën:''' Modjadji se geskiedenis begin omstreeks 1800 toe haar vader deur sy voorvaders se geeste gewaarsku is dat sy seuns hom uit die pad wil kry en self die koninkryk wil regeer. Hy het dus sy dogter geleer hoe om volgens hul godsdienstige rituele reën te maak. Haar stam, die Balobedumense het, moes vanuit Monamotapo in Zimbabwe vlug en het hul naby [[Tzaneen]] gevestig. Dis 'n gebied waar daar duisende [[broodbome]] groei. Op die eerste Saterdag van Oktober word die stam se gelukbringers wat reën bring uitgehaal en die Balobedustam kom byeen in hul [[Modjadji Hoofkraal|koninklike kraal]]. 'n Koei, wat hul Makhubo noem, word in die kraal ingelei. Bier word geskink en prysliedere word gesing. Daar word ook dan vir Makhubo, die koei, 'n bier aangebied en daarna word die koei uit die kraal gelei. Terwyl die bier oor die gelukbringers gegooi word sing die oudstes van hul stam. Modjadji, die Reënkoningin, onder lofprysings van die oudstes van hul stam, roep dan hul voorvadergeeste aan om vir hul reën te stuur. Nou slaan die musikante hul groot tromme en dans die stamleiers om die altaar met gelukbringers. Die res van die dag is 'n fees. Die kinders en grootmense dans en sing en vier die seën van reën wat gaan kom. Ongelukkig is die laaste Modjadi, die sesde oorlede en daar is nog nie een in haar plek aangestel nie. Sy laat 'n dogter en seun agter. Masalanabo Modjadji, die dogtertjie, is nou vyftien jaar oud en sou volgens die pers in 2016 ingehuldig word as die nuwe Reënkoningin. Prins Mpapatla neem intussen waar as reënmaker van die stam. '''Die Rietdansseremonie:''' 'n Ander ritueel wat gevier word is die Rietdansseremonie wat in Eshowe in September elke jaar by die paleis van die huidige Zoeloekoning gevier word. Duisende jong Zoeloemeisies kom bymekaar met lang riete en tradisionele dansrokkies wat met kralewerk versier is. Dit is om aan te toon dat hul nog seksueel onaktief is. Die optog van die Zoeloemeisies word gelei deur die hoof Zoeloeprinses. Daar word beweer dat hierdie seremonie gehou word om ook te help om HIV-oordrag te bekamp. '''Lobola:''' 'n Tradisionele Afrika huwelik word ook dikwels voorafgegaan deur die ritueel wat as die eenwording van twee families beskou kan word naamlik, die ritueel van Lobola. Die bruidegom se familie kom ooreen hoeveel hul gaan betaal vir die bruid se familie. Dit kan tien koeie wees wat nie noodwendig tien regte koeie is nie, maar die prys van tien koeie. As die prys per koei R1000 is, word die geld in kontanthopies van R100’e by 'n plegtige seremonie by die bruidshuis uitgetel deur die manlike familie van die bruidegom. Dis gewoonlik net die mans van die families wat hierdie seremonie bywoon. Die bruid is nie teenwoordig nie. == Polemiek rondom die ritueel as oorsprong van die dramatiese kunste == Alhoewel baie geskiedenisboeke rituele as die oorsprong van die dramatiese kunsvorm beskou, word dit betwyfel deur ander kundiges. Eli Rozik se studie: “The roots of Theatre, rethinking ritual and other theories of origin” (2002) twyfel dat die drama as kunsvorm direk uit die ritueel as aanbiddingsvorm ontstaan het. Hy beweer eerstens dat Aristotel wat oorspronklik verantwoordelik was vir die teorie dat drama uit rituele ontstaan het, sy geskiedskrif eers 200 jaar na die ontstaan van die Griekseteater geskryf het. Rozik (2002) beweer ook dat daar uiteraard ook nie genoeg geskiedkundige geskrifte bestaan om hierdie teorie te kan bewys nie. Hy beweer dat die ritueel en drama eerder parallel ontwikkel het. Hy erken dat die ritueel as 'n aksie van aanbidding baie van die verskeie kunste soos musiek, sang, verse, kostuum en dans gebruik om die proses van aanbidding uit te beeld. Rozik bevraagteken egter die feit dat die rituele in dramas verander het. As dit die geval sou wees sou kuns, dans en musiek ook uit rituele moes ontstaan. Hy glo eerder dat die dramatiese kunsvorm as 'n medium van kommunikasie ontstaan het uit die behoefte van die mens om sy stories spontaan en kreatief te wil verbeeld in dramatiese vertellings. Die ritueel is immers gerig tot die diens van die gode. Die geskrewe dramas wat vir ons deur die Grieke nagelaat is vertel stories van die gode se betrokkenheid met die mense en vergestalt eerder die verhale van veldslae en koninklike families se intriges, byvoorbeeld ''Medea'' en die ''Vroue van Troje''. Maar dit is interessant om te weet dat ware rituele wat in die realiteit van die werklike lewe as deel van stamkulture uitgevoer word (soos byvoorbeeld die ritueel van inisiasie) as heilig beskou word. Zakes Mda (Harding, 2002:287 ) beweer in sy artikel oor die Suid-Afrikaanse teater in die era van rekonsiliasie dat hy opgemerk het dat wit regisseurs geneig is om die rituele van swart stamme te inkorporeer in toneelopvoerings. Hy gebruik die voorbeeld van Brett Bailey se teateraanbieding naamlik ''iMumbo Jumbo (2003)''. Die idee om 'n nuwe ritueel in die fiktiewe realiteit van die toneel te skep is aanvaarbaar soos wat in vele opvoedkundige dramas gebruik word. Die doel van nuutgemaakte rituele is om sekere afbakenings van betekenis te skep. Die verhaal van ''iMumbo Jumbo'' is meesterlik vertel, maar die fisieke teenwoordigheid van ware sangomas met hul rituele is blykbaar nie deur almal so goed ervaar nie. Daar kan dus tot die slotsom gekom word dat rituele die ontwikkelling van alle uitvoerende kunste aangemoedig het as 'n wyse waarop die gode vereer is, maar dat die drama eerder as storievertellings ontstaan het. Die drama het eerder die rituele ter ere van die gode se motiverings verduidelik in die vorm van storievertellings. Die belangrikheid van die mondelingse storieverteltradisies was van die vroegste tye 'n wyse waarop 'n stam morele en sedelesse geleer het. Die Grieke het 'n hoë agting gehad vir die verhale wat mondelings oorgedra is. Dit was 'n wyse waarop die mens sin probeer maak het van die wêreld om hom. Om dus die ontstaan van die teater te bespreek moet daar gekyk word na die belangrikheid van verhaalkuns in ouer kulture soos die van Afrika en soos die van die Grieke. == Die verband tussen die ontstaan van die drama en storievertelling == Die dramatiese kunste beeld byna altyd 'n gebeurtenis of storie uit. Storievertellings is dus die grondstof van hierdie kunsvorm. Storievertelling bestaan ook in eie reg as 'n kunsvorm. Volgens Sheppard (2009) is dit 'n kunsvorm wat reeds 50 000 jaar bestaan. Storievertelling vind plaas wanneer 'n storieverteller of storievertellers 'n gebeurtenis met enige van die volgende elemente vertel soos woorde, gebare, bewegings, dans, musiek, kostuums, grimering en maskers. 'n Storie word met die emosionele belewenis van die wat dit oordra ingekleur. Die luisteraars is aktief betrokke by hierdie vertellings. Die gehoor vorm beelde en klanke in hul verbeeldings van dit waaroor die storie gaan en hul emosies word daardeur aangeraak. Die storie bestaan uit menslike karakters, en/of gepersonifiseerde dinge, plante, diere of enige fantastiese karakter. Stories moet interessant en aangrypend begin om die aandag van die luisteraars te trek. Daar kan beskrywings van die omgewing waarin die storie plaasvind wees en ook dialoog waar die karakters in gesprek met mekaar tree. Volgens die storieverteller kundige Matateyou (1997) moet 'n storie in die Afrikakultuur 'n aangrypende begin, ontwikkelling en klimaks en 'n einde wat die finale boodskap van die storie versterk. Afrika het 'n baie sterk storieverteltradisie wat letterlik oor eeue strek. Deur mondelingse stories, by die gebrek aan skryfkuns, dra stories tradisies, gedragskodes, geskiedenis, sedelesse en insig oor die lewe oor. Die beste van alles is dat hierdie stories ook vermaaklik is. Emmanuel Matateyou (1997) beklemtoon dat daar volgens die Afrikatradisies groot krag in woorde is. In die Bambara Komo stam is daar 'n spesiale lofgedig wat opgedra word aan die krag van woorde soos in Gleason (1994:37) vertaal en aangehaal: '''Praise of the Word''' {{cquote|This word is total:<br /> it cuts, excoriates<br /> forms, modulates<br /> perturbs, maddens<br /> cures or directly kills<br /> amplifies or reduces<br /> According to intention<br /> It excites or calms souls}} In die Afrikakultuur het elke stat sy eie storieverteller gehad en as dit aand word kan iemand wat 'n storie wil vertel roep: Kom! Luister! Dan begin tromme speel en die mense haas hulle om om 'n vuur na die storieverteller te kom luister. Kinders word dan deur volksvertellings vermaak en geleer soos die wonderlike stories wat in Ghana vertel word, volgens Emmanuel Asihene (1997). Daar is 'n reeks stories met 'n hoofkarakter, 'n spinnekop met die naam Ananse. In die stories oor Ananse oorlê die spinnekop ander diere en mense uit. Hierdie verhale is nie net deel van Ghana se kultuur nie, maar word in baie ander Afrikalande ook vertel. 'n Paar stories oor Ananse is “Ananse en die sterk diere”, “Ananse en die koeie”, “Anansie die brawe boodskapper” en “Ananse en die gulsige leeu”. Daar is ook stories oor die skilpad, Ajapa, wat keer op keer mens en dier met slinkse streke uitoorlê. Dit is interessant om te weet dat daar vele Afrikafilms beskikbaar is op Youtube waarna 'n mens kan gaan kyk om jou kennis oor Afrika se storievertelkuns uit te brei. Daar is 'n opkomende filmbedryf in Afrika wat hierdie storievertelkuns verder voer. Die volgende drie stories wat ryk aan emosie en kreatiewe verbeelding is kan ook meer inligting verskaf oor die leefwêreld van kinders in Afrika. Die eerste film is ''Abouna'' deur die regisseur Mahamat Saleh Haroun wat in 2002 gemaak is. Die film speel af in 'n stowwerige dorpie in Chad en gaan oor twee seuns wat hul vader verloor. Die ander storie is 'n epiese verhaal oor die lewe van 'n Griot (uitgespreek Grie-ou). Die film beweeg tussen die mitiese wêreld van die storie en die probleme van die moderne wêreld en storievertellings. Die naam van die film is Keita: The Heritage of the Griot. Dit bring ons dan by die bespreking van die rol van die Griot in die volksvertellings van Afrika. In Suid-Afrika ken ons hierdie storievertellers as die persone wat die lofgedigte voordra by groot nasionale feesdae en inhuldigings. Daar is byvoorbeeld 'n film gemaak oor President Nelson Mandela van Suid-Afrika se lofdigter: ''Mandela's Poet Laureate: Zolani Mkiva''. Hierdie film kan ook op Youtube gesien word. In die groter prentjie speel die Griot deur die eeue die volgende rolle soos bepreek word in die volgende gedeelte. 'n Griot is 'n storieverteller van die Afrika-kultuur wat baie keer die sosiale geheue van hul stam is. Hierdie hoofstorievertellers moet ook belangrike geskiedkundige gebeure onthou. Hulle moet dikwels ook die genealogie of stambome van hul stam onthou. Hulle is oorspronklik aangestel as hofmusikante wat moes sing by troues en belangrike seremonies. Hulle was ook raadgewers en ambassadeurs vir die koning. Hulle moes lofgedigte ter ere van hul koning kon sing. Griots kon ook wyshede kwyt raak soos spreuke. Die vroulike Griotte (Grie-oet) sing ook baie kere by belangrike geleenthede. In die verlede was daar gewoonlik een storieverteller per stat of dorpie. Nou, na kolonisasie plaasgevind het en ou strukture van outoriteit afgebreek is, speel hul steeds 'n belangrike rol in die kultuur van hul gemeenskap. Baie van hulle is nou populêre sangers wat die tradisionele liedere herinterpreteer, op televisie optree en ook in Afrikafilms as vertellers optree. Daar is steeds van hulle wat geskiedkundiges is, raadgewers en lofsangers in hul gemeenskappe. Suid-Afrika kan spog met uitstekende Griotte storievertellers. Gaan kyk gerus na die werk van Dr Gcina Mhlope, die belangrikste storieverteller van Suid-Afrika. Sy is ook 'n toneelskrywer, regisseur en aktrise. Die toneelstuk ''Have you seen Zandile'' is op haar lewenservaring gebasseer. In Suid-Afrika word lofdigters “''imbongi”'', in Nguni (Xhosa, Zulu and Swati) genoem. Peter Horn skryf in sy boek naamlik ''The imbongi and the people’s poet'' dat lofgedigte 'n genre is wat deur almal in Afrika vanaf die dinastie van Ur 2060 voor Christus beoefen is. Hierdie imbongi kan gedigte maak oor enige tema. Hulle dra gewoonlik klere gemaak uit diervelle en 'n spesiale hoed wat in Xhosa 'n “isidlokolo” genoem word. Hier volg 'n voorbeeld van 'n vertaalde lofgedig van die Swazistam, naamlik die ''Lofgedig aan Sobhuza 1''. Hy was die heerser in Swaziland (nou [[Eswatini]]) van 1815 tot sy dood in 1836. Hy is Somholo, die Wonder genoem. Hy het sy mense weggelei van die oorloë met die opkoms van Shaka Zulu en hul laat bly in 'n area bekend as Sentraal-Swaziland. In hierdie lofgedig word Sobhuza geëer omdat hy sy mense gered het en hul weggesteek het in die bosse van die Drakensberge. Die Imbongi is Mutsi Dlamini, 'n neef van Sobhuza 2. '''''Lofgedig aan Sobhuza 1 deur Thoko Ginindza'''''<ref>Thoko Ginindza uit ''Tibongo te Makhosi netetiNdlovukazi'' (London 1975 page 15.)</ref> {{cquote|Laat hom alleen<br /> die seun van Langa (Die legendariese Koning van Swaziland)<br /> Laat hom stroom-op gaan<br /> in die Krokkodilrivier.<br /> Laat hom sy moederhuis onthou.<br /> Laat hom die plek van Mjindini onthou.<br /> Laat hom die plek van Mdlulis onthou.<br /> Die Bhekiswakos.<br /> Mense van Logoba, hulle wat swaargekry het<br /> voordat Sobhuza se tyd gekom het.<br /> Die Koninginmoeder het regeer, sy, die klein oggendster,<br /> tot hy koning geword het.<br /> Jy het soos 'n rots in die niet verdwyn, Kind van Ndaba.<br /> Hulle het jou begrawe in die groot woud op die Mdzimbaberg.<br /> En in hulle, Masikasale en in hulle, Mangulube,<br /> die onder-heersers wat saam met<br /> Sobhuza weggekruip het!<br /> Nou kan julle nie na mekaar kyk nie.<br /> Dis te dof.<br /> Jy tel die takke, Kalf van die Olifant.<br /> Wee jou vyande. Dit is wat ons sê.<br /> Want jy beheer die reën.<br /> Want jy beheer die son, Kalf van die Olifant.<br /> Oor die koning se kinders spuit bloed en vlees.<br /> Skoonheid soos die bok se gal.<br /> Skoonheid soos die voëls van Showe<br /> waarvan die wit stertverre in die modder is.<br /> Ek kan jou nie genoeg prys nie,<br /> Kind van Ndaba.<br /> Tot hierdie dag drup die trane in my kussing.<br /> Afgestroop staan hy,<br /> Staan die krygers steeds.<br /> Hy kom te voorskyn uit die houtagtige beskutting<br /> en die bome breek.<br /> Heil, U Majesteit, groot soos die Swazi krygers,<br /> Matsapha en Delude,<br /> met Nkothake. Jy van die Binne Kring.<br /> Kom te voorskyn.<br /> Sodat ons in jou lig kan baai.<br /> Soos ons met jou in die wolke was.}} == Westerse indeling van volksvertellings en stories en hoe dit in die dramatiese kunste aangewend word == Elke kultuur en volk in die wêreld vertel stories oor hul ervarings, geskiedenis en ook oor hoe hul die lewe probeer verstaan, die natuurmagte wil beheer, oor lesse wat hul vir kinders wil leer of oor die gode wat hul aanbid. Die hele wêreld word verenig deur stories wat in elke taal en streek op aarde voorkom. Daar is ook baie tipes stories wat vertel word. Dit kan ingedeel word in die volgende afdelings: Legendes, mites, epiese werke, fabels, volksvertellings, sprokies of avontuur verhale. Dit is belangrik om te weet dat die dramadeelnemer die kuns van storievertel moet bemeester as een van die vaardighede wat aangeleer moet word. Die tipiese storievertellinggenre staan as prosa of gedramatiseerde prosa bekend. In so 'n stuk kan een persoon of 'n groep die storieverteller wees wat direk met die gehoor kontak maak en dan ook deur stemwisseling en veranderde liggaamshouding en voortbeweging die karakaters van die storie uitbeeld. Ander tipe genres van stories wat 'n deelnemer moet baasraak is hoe om 'n monoloog of samespraak of toneel aan te bied. In 'n monoloog is dit net een karakter wat met beweging 'n storie oordra. 'n Dialoog bestaan uit twee karakters wat 'n samespraak lewer. Dan is daar ook 'n karakteruitbeelding wat deur een persoon aangebied word. Daar is nie 'n verteller nie maar die een persoon beeld verskeie karakters alleen uit. Indien 'n groep so 'n storie met net karakters aanbied is dit 'n toneelstuk. Daar kan natuurlik ook vertellers in 'n toneelstuk wees, soos in die geval van ''Kanna hy kô hys toe'' deur Adam Small. Gedigte wat stilstaande soos stilstaande vertellings/prosas/verhale aangebied word, gewoonlik epiese of verhalende gedigte genoem, kan ook stories vertel. Dit is ook moontlik om gedigte te dramatiseer deur middel van die bewegings van 'n groep of alleen. Verder is mimiek 'n genre waar die persoon net 'n storie vertel deur gebare en geen spraak nie. Dit is juis om hierdie rede dat die akteur/aktrise of storieverteller sy of haar instrument, naamlik die liggaam en stem so soepel en beïnvloedbaar as moontlik moet hê sodat die impuls van 'n sekere woord of betekenis 'n reaksie kan uitlok om die liggaam en stem te verander en sodoende betekenis oor te kan dra. In die vak Dramatiese Kunste word die instrument van die potensiële storievertellers of akteurs ontwikkel; daar is 'n vak wat die liggaamsbeweging van die mens bestudeer en ook 'n vak wat die stemontwikkeling ten doen stel. '''Hier volg 'n lys van die tipe stories wat 'n storieverteller kan vertel. Daar is oneindig baie tipe stories en 'n mens sal nooit so 'n lys volledig kan voltooi nie.''' '''Legendes:''' Legendes behandel die lewens van 'n volk wat gewoonlik verweef is rondom 'n historiese figuur. Legendes is nie mites nie. Mites handel oor die doen en late van gode. Legendes kan byvoorbeeld 'n storie soos die van ''Robin Hood, King Arthur of Die Vlieënde Hollander'' wees. In die Afrikaanse taal is daar byvoorbeeld die storie van ''Antjie Somers''. Die verhaal het in 1866 in ''The Friend'', in Bloemfontein verskyn. Daar word beweer dat Antjie Somers 'n Kaapse rower was wat hom soos 'n vrou aangetrek het en mense snags beroof het. Mettertyd vervaag die feite en die storie kry stertjies. Antjie Somers word gebruik om kinders skrik te maak. '''Mites''' Mites is verhale wat oor die gode gaan. Dit ontstaan tydens die Griekse tyd as “mitologia” wat “storie” beteken. 'n Bekende mite is die van ''Pandora se Kis.'' Hier is 'n kort vertelling van die mite van ''Pandora se kis.'' ''''''Pandora se kis.'''''' In die ou Griekeland was daar twee broers. Die een se naam was Epimeth en die ander ou was Prometheus. Hulle het die grote god, Zeus so ontstel dat hy hulle gestraf het deur hul vermoë om vuur te maak weg te neem. Die broeders wou nie rouvleis eet nie en toe maak hulle 'n plan. So steel Prometheus dus vuur uit die smeltoond van die smid op die eiland Lemnos. Nou is Zeus eers woedend kwaad. Zeus het toe saam met die smid, Hephaestos 'n klei vrou gemaak en vir die godin van Athena gevra om asseblief die vroutjie te laat lewe en vir die mooie godin Aphrodite gevra om aan haar skoonheid te skenk. Zeus noem toe die klein dametjie, Pandora, en stuur haar as geskenk vir Epimetheus. Sy was so mooi dat Epimetheus vergeet het dat sy broer hom al baie keer gewaarsku het dat dit gevaarlik is om geskenke van die gode te ontvang. Epimetheus trou toe met Pandora. Zeus se trougeskenk aan hul was toe 'n kis – wat nooit oopgemaak moes word nie. Die nuuskierige Pandora kon haarself naderhand nie keer nie. Toe haar man eendag weg is draai sy die sleutel van die kis om dit oop te maak. Sy bedwing haar. Maar die derde slag voel sy sy gaan mal word. Sy moet weet wat daarbinne is. Tot haar grootste skok is dit nie 'n kis vol skatte nie maar vol bose dinge wat uit die kis uitstroom soos 'n klomp insekte: siekte, armoede, hartseer en die dood. Die bose kreature kry haar beet en Epimetheus vind sy vrou gebroke en in pyn. Toe hoor hul 'n stemmetjie in die kis wat smeek om losgelaat te word. 'n Naaldekoker van hoop. Die naaldekoker het haar wonde aangeraak en sy is gesond gemaak. Pandora het pyn en lyding in die wêreld losgelaat maar ook hoop toegelaat om die pyn en leiding te genees. '''Epiese verhale:''' Epiese verhale is verhale waarin belangrike karakters se heldedade of ervarings n 'n poëtiese styl vertel word. 'n Voorbeeld van 'n epiese gedig in Afrikaans is die gedig van ''Raka'' deur NP van Wyk Louw. In die gedig word Koki, die leier van die stam, se stryd teen ''Raka'', die aapmens, “hy wat nie kan dink, wat slu en donker is, 'n lenigboog en enkeld dier”. '''Fabels:''' Hierdie stories is diereverhale. Die diere besit egter menslike eienskappe, soos byvoorbeeld by die wyse uil gevind word en die slu jakkals. Die skrywer van fabels wil deur middel van hierdie diererverhale vir mense 'n waarheid oordra. Die bogegewe storie, ''Sop met Skop'', is ook 'n voorbeeld van 'n diere fabel '''Volksvertellings:''' Hierdie stories is mondelings oorgedra deur mense van geslag tot geslag. Die oorsprong daarvan is gewoonlik moeilik vas te stel. 'n Storie soos byvoorbeeld gevind word in die werk van Pieter W. Grobbelaar. Hy het baie volksvertellings opgeskryf van die San Boesmans op soos ''Ou Mi’kai vertel hoe die melkweg sy vuur gekry het'' en ''Tafelberg se karos.'' Volksverhale wat in die Westerse lande hul oorsprong het, word ook in Afrikaans opgeskryf soos byvoorbeeld “'''''Aandstories vir kinders'''''”, waarin Grobbelaar die verhaal van ''Koning Arthur'' vertel. '''Sprokies:''' Hierdie is die stories wat vol fantasie karakters is. Ons ken dit in Engels as “fairy tales”. 'n Sprokie is 'n fantasie skepping en kan nie aan historiese plekke of persone gebind word soos 'n sage of legende nie. Dit is een van die oudste genres van die vertelkuns. In 'n sprokie het die wonderbaarlike 'n groot rol wat dit daarin speel. Die broers Jacob en Willem Grimm laat baie sprokies vir ons in Duits na in hul boek ''Kinder en huissprokies''. ID du Plessis het sprokies uit die Slamse verhale vir ons nagelaat en Eugène N. Marais het die Boesmansprokies in ''Dwaalstories en ander vertellings'' neergeskryf. Die skrywer, Langenhoven laat ook vir ons ''Brolloks en Bittergal'' en die ''Krismiskinders'' as sprokies na. Hans Christian Andersen, 'n skrywer van Denemarke, laat 'n hele skatkis van sprokies vir die Westerse kind na: onder andere D''ie Sneeu Koningin, Die Lelike Eendjie, Die Lood Soldaatjie, Die Keiser se nuwe Klere'' en D''ie Klein Meermin.'' '''Avontuurverhale:''' In hierdie stories gaan die hoofkarakter/s op 'n aksiebelaaide avontuur of reis – dikwels om 'n goeie doel te bereik soos byvoorbeeld om 'n draak te verslaan of 'n skat te vind. '''Spookstories:''' Hierdie stories gaan oor bo-natuurlike gebeure; spoke en geeste van die "onsigbare wêreld". == Bronverwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Teater]] nzp2vdhzeqqlij6h9gsda6r1qnz09gt 0 116083 2519238 2430553 2022-08-14T20:01:00Z AnRo0002 7531 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:20131017Vogelknoeterich Reilingen7.jpg]] → [[File:20131017Polygonum aviculare7.jpg]] wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Varkgras, voëlduisendknoop | image = Polygonum aviculare flower kz.jpg | image_width = 240px | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Caryophyllales]] | familia = [[Polygonaceae]] | genus = '''''[[Polygonum]]''''' | species = ''P. aviculare'' | binomial = ''Polygonum aviculare'' | binomial_authority = L. }} '''Varkgras''' of '''voëlduisendknoop''' (''Polygonum aviculare'') is 'n kruidplant uit die duisendknoopfamilie ''Polygonaceae''.<ref>{{cite web |url=http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2220-5 |title=SANBI-rooilys |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150921225340/http://redlist.sanbi.org/species.php?species=2220-5 |archive-date=21 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die plant is [[inheems]] aan Eurasië, maar is 'n [[indringerplant]] in [[Noord-Amerika]] en in dele van die [[Suidelike Halfrond]], soos [[Suid-Afrika]] en [[Australië]].<ref>{{cite web |url=http://wilde-planten.nl/gewoon%20varkensgras.htm |title=wilde planten.nl |language=nl |archive-url=https://web.archive.org/web/20160620102620/http://wilde-planten.nl/gewoon%20varkensgras.htm |archive-date=20 Junie 2016 |url-status=dead |df=dmy-all |access-date=29 Oktober 2016 }}</ref> Dit is 'n eenjarige of soms meerjarige plant wat vinnig plekke koloniseer waar die grond saamgedruk of opgegrawe is. Dit is dikwels die eerste saadplant om te ontkiem. Sy worteltjies is baie fyn en kan in saamgedrukte grond goed deurdring. Dit lyk na 'n grasmat, maar dit is nie 'n monocot nie. Die plant het klein pienk tot wit blommetjies.<ref>{{cite web |url=http://www.msuturfweeds.net/details/_/prostrate_knotweed_37/ |title=msturfweeds.net |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190907193315/http://www.msuturfweeds.net/details/_/prostrate_knotweed_37 |archive-date= 7 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all |access-date=29 Oktober 2016 }}</ref> == Galery == <gallery> Polygonum aviculare (4972494994).jpg| Polygonum-aviculare-root-system.JPG| Polygonum aviculare, Gewoon varkensgras plant.jpg| 20131017Polygonum aviculare7.jpg| </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Grasse]] 8meudg90f1fyh7o0ylrnkddhfdcxtk3 0 119913 2519285 2469761 2022-08-15T06:55:15Z 102.134.217.226 wikitext text/x-wiki Die term is afgelei van die Latynse woord ''colere'', wat "om te bewoon" beteken.<ref name="Steele03">{{cite book|title=The Colonization of Unfamiliar Landscapes|author1=Marcy Rockman|author2=James Steele|year=2003|publisher=Routledge|isbn=0-415-25606-2}}</ref> Kolonisasie verwys net na migrasie, byvoorbeeld die setlaarkolonies in Amerika, Australië en Afrika, handelsposte en plantasies, terwyl [[kolonialisme]] daaroor handel, asook oor die oorheersing oor die inheemse bevolking van sogenaamde "nuwe grondgebiede". Kolonisasie word verbind met die verspreiding van tientalle miljoene mense van Wes-Europese lande na oral oor die wêreld heen. In baie gevestigde kolonies het Wes-Europese setlaars die groot meerderheid van die bevolking uitgemaak. Voorbeelde hiervan is die Amerikas, Australië en Nieu-Seeland. Hierdie kolonies is soms "neo-Europa" genoem. In ander plekke het Wes-Europese setlaars die minderheidsgroepe uitgemaak, wat dikwels oorheersend was in die plekke waar hulle hul gevestig het.<ref name="EI">{{cite book|last1=Howe|first1=Stephen|title=Empire: A Very Short Introduction|date=2002|publisher=Oxford University Press|location=United States|pages=21–31}}</ref> Toe Brittanje begin het om hulle in Australië, Nieu-Seeland en verskeie ander kleiner eilande te vestig, het hulle die landmassas as ''terra nullius'' beskou.<ref name="PG">{{cite book|last1=Painter|first1=Joe|last2=Jeffrey|first2=Alex|title=Political Geography|date=2009|publisher=SAGE Publications Ltd.|location=London, GBR|page=169}}</ref> ''Terra nullius'' beteken "leë grond" in Latyn. Weens die gebrek aan Europese boerderytegnieke is die grond beskou as onveranderd deur mense en daar is gevolglik opgetree asof dit onbewoon is, ondanks die teenwoordigheid van inheemse bevolkings. In die 19de eeu het wette en idees soos Mexiko se Algemene Kolonisasiewet en die Verenigde State se Lotsbestemming-manifes die verdere kolonisasie van die Amerikas aangespoor. == Geskiedkundige kolonisasies == === Klassieke tydperk === In die antieke tye het nasies soos die stadstate Griekeland en Fenisië dikwels kolonies gestig waar hulle kon boer op wat hulle geglo het onbewoonde grond was. Grond wat geskik was vir boer is dikwels beset deur migrerende "barbaarse stamme" wat geleef het van jag en versamel. Antieke Grieke en Fenisiërs het die grond beskou as bloot leeg en onbewoon. Dit het egter nie beteken dat daar nie konflik was tussen die koloniseerders en die inheemse mense nie. Die Grieke en Fenisiërs het ook kolonies gevestig met die opset om handel deur die hele Mediterreen en Midde-Ooste te reguleer en uit te brei. Nog 'n tydperk van kolonisasie in die antieke tye was gedurende die Romeinse Ryk. Die Romeinse Ryk het groot dele van Wes-Europa, Noord-Afrika en Wes-Asië verower. In Noord-Afrika en Wes-Asië het die Romeine dikwels verower wat hulle beskou het as "beskaafde nasies". Namate hulle noord in Europa beweeg het, het hulle grootliks te doen gekry met plattelandse nasies of stamme en baie min wat as stede beskou kan word. In hierdie gebiede het golwe van kolonisasie dikwels op die verowering van die gebiede gevolg. Baie van die huidige stede regoor Europa het begin as Romeinse kolonies, soos Köln in Duitsland, wat oorspronklik ''Colonia Claudia'' deur die Romeine genoem is; en die Britse hoofstad, Londen, wat die Romeine gestig het as ''Londinium''. === Middeleeue === [[Lêer:Colonisation 1550.png|regs|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1550]] [[Lêer:Colonial empires in 1800.svg|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1800]] Die verval en ondergang van die Romeinse Ryk was dieselfde tyd (gedeeltelik veroorsaak deur) as die grootskaalse beweging van mense in Oos-Europa en Asië. Die algemene beskouing is dat dit begin het met die nomadiese perderuiters van Asië (veral die Huns) wat beweeg het na die ryker weivelde in die weste, wat die plaaslike nasies gedwing het om ook verder wes te trek en so aan totdat die Gote gedwing is om tot oor die grense van die Romeinse Ryk te beweeg, wat gelei het tot voortdurende oorlog met Rome, wat 'n rol gespeel het in die ondergang van die Romeinse Ryk. Gedurende hierdie tydperk was daar grootskaalse bewegings van volkere wat nuwe kolonies oor die hele wes-Europa heen gevestig het. Die gebeure van hierdie tyd het gelei tot die ontwikkeling van baie van die moderne nasies van Europa soos die Franke in Frankryk en Duitsland en die Angel-Saksers in Engeland. In Wes-Asië, gedurende die Sassanidse Ryk, het party Perse kolonies in Jemen en Oman gevestig. Die [[Wikings|Vikings]] van Skandinawië het ook grootskaalse kolonisasie uitgevoer. Die Vikings is veral bekend as invallers en het van hul oorspronklike tuislande in Denemarke, suidelike Noorweë en suidelike Swede beweeg om die kuslyne van noordelike Europa te plunder. Mettertyd het die Vikings begin handel dryf en kolonies gevestig. Die Vikings het Ysland ontdek en kolonies daar gevestig voordat hulle aanbeweeg het na Groenland, waar hulle vir 'n wyle kolonies gehad het. Die Vikings het 'n onsuksesvolle poging van stapel gestuur om 'n gebied wat hulle Vinland genoem het te kolonialiseer, wat waarskynlik die gebied is wat nou bekend staan as [[L'Anse aux Meadows]], [[Newfoundland en Labrador]], aan die oostelike kuslyn van Kanada. === Moderne "Koloniale Era"-kolonialisme === "Kolonialisme" in hierdie konteks verwys hoofsaaklik na Wes-Europese lande se kolonialisme van grond wat oorwegend in die Amerikas, Afrika, Asië en Oseanië is. Die vername lande wat aktief was in hierdie vorm van kolonisasie is onder meer Spanje, Portugal, Frankryk, die Koninkryk van Engeland, die Nederlande en sedert die begin van die 18de eeu, Brittanje en die Verenigde State. Die meeste van hierdie lande het in 'n stadium 'n tydperk van byna volledige beheer oor die wêreldhandel en die era van omstreeks 1500 tot 1900 gehad. In die laat 19de eeu het Imperiale Japan ook begin om by setlaarkolonisasie betrokke te raak, vernaamlik in [[Hokkaido]] en [[Korea]]. Party verslae tipeer Chinese bedrywighede in Tibet as kolonisasie.<ref>''The Great Tibetan Stonewall of China'', ISBN 1-902681-11-8, page 141</ref><ref>{{cite book|title=China's Tibet: The World's Largest Remaining Colony: Report of a Fact-Finding Mission and Analyses of Colonialism and Chinese Rule in Tibet|year=1997|publisher=[[UNPO]] (Unrepresented Nations and Peoples Organization)|location=The Hague}}</ref> Hoewel baie Europese kolonisasiestelsels gefokus was op die korttermyn-ontginning van ekonomiese geleenthede (byvoorbeeld Newfoundland of Siberië) of gegaan het oor spesifieke doelwitte ([[Massachusetts]] of Nieu-Suid-Wallis), het 'n tradisie ontwikkel van sorgvuldige langtermyn- sosiale en ekonomiese beplanning vir albei partye, maar veral deur die gekolonialiseerde land self, gegrond op uitvoerige teorieskepping (kyk maar na James Oglethorpe se Georgia-kolonie in die 1730's en Edward Gibbon Wakefield se Nieu-Seeland in die 1840's).<ref>{{cite book|last1=Morgan|first1=Philip D.|authorlink1=Philip D. Morgan|editor1-last=Morgan|editor1-first=Philip D.|editor1-link=Philip D. Morgan|title=African American Life in the Georgia Lowcountry: The Atlantic World and the Gullah Geechee|url=https://books.google.com/books?id=y7X-sIs5sBQC|chapter=Lowcountry Georgia and the Early Modern Atlantic World, 1733-ca. 1820|accessdate=2013-08-04|series=Race in the Atlantic World, 1700–1900 Series|year=2011|publisher=University of Georgia Press|isbn=978-0-8203-4307-5|page=16|quote=[…] Georgia represented a break with the past. As one scholar has noted. it was 'a preview of the later doctrines of "systematic colonization" advocated by Edward Gibbon Wakefield and others for the settlement of Australia and New Zealand.' In contrast to such places as Jamaica and South Carolina, the trustees intended Georgia as 'a regular colony', orderly, methodical, disciplined […]}}</ref> == Moderne kolonisasie == [[Lêer:World 1898 empires colonies territory.png|regs|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1898]] Kolonisasie kan gebruik word as 'n metode om uitheemse mense in die kultuur van die imperiale land te absorbeer en assimileer, en sodoende enige oorblyfsel van die kulture wat die imperiale grondgebied dalk op lang termyn kan bedreig, te vernietig deur hervorming te inspireer. === Rusland === Gedurende die Russiese Ryk is 'n beleid van Russifikasie gevolg, ten einde die Russiese taal en kultuur op die mense in die verowerde gebiede reg langs Rusland self af te dwing. Die Russiese Ryk het beoog om op hierdie manier sy grondgebied geleidelik, en permanent, te vergroot deur uitheemse kulture uit te wis. Uitheemse tale binne sy grondgebied is verban, asook uitheemse godsdienste. {{Citation needed|date=September 2015}} Die Sowjet-bewind in die 1920's het die vertroue van nie-Russe probeer wen deur hul etniese kulture aan te moedig en vir hulle baie van die kenmerkende institusionele vorme van die nasiestaat te vestig.<ref name="Terry Martin 2001 1">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22institutional%20forms%20of%20the%20nation-state%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=1}}</ref> Die vroeë Sowjet-bewind was vyandig teenoor selfs vrywillige assimilasie, en het probeer op geassimileerde nie-Russe te probeer onrussifiseer.<ref name="Terry Martin 2001 32">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=snippet&q=%22measures%20of%20derussification%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=32}}</ref> Ouers en studente wat nie daarin belang gestel het om hul nasionale tale te bevorder nie, is bestempel as dat hulle "abnormale houdings" ten toon stel. Die owerhede het tot die gevolgtrekking gekom dat minderhede wat onbewus is van hul etnisiteit, onderwerp moet word aan hul Belaruslandiasie, Jiddisjiasie, Poleiasie, ens.<ref name="Per Anders Rudling 2014 212">{{cite book|author=Per Anders Rudling|title=The Rise and Fall of Belarusian Nationalism, 1906–1931|url=https://books.google.com/books?id=rRrRBgAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22abnormal%20attitudes%22&f=false|year=2014|publisher=University of Pittsburgh press|page=212}}</ref> Teen die vroeë 1930's het hierdie ekstreme multikulturele beleid geblyk onuitvoerbaar te wees en die Sowjet-bewind het 'n beperkte Russifikasie bekend gestel<ref name="Richard Overy 2004 558">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC&printsec=frontcover&dq=richard+overy+dictators&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22limited%20russification%22&f=false|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=558}}</ref> vir praktiese redes; vrywillige assimilasie, waarvoor daar dikwels 'n aanvraag was,<ref name="Terry Martin 2001 409">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22long-standing%20popular%20demand%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=409}}</ref> is toegelaat. Die lys van nasionaliteite is verminder van 172 in 1927 na 98 in 1939<ref name="Richard Overy 2004 556">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.com/books?id=32Vy2Fj4KFUC&printsec=frontcover&dq=richard+overy+dictators&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22limited%20russification%22&f=false|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=556}}</ref> deur ondersteuning van klein nasies te herroep ten einde hulle in groter nasies saam te smelt. [[Abchasië|Abkhazië]] is byvoorbeeld met Georgië saamgesmelt en duisende etniese Georgiërs is na Abkhazië gestuur.<ref name="George Hewitt 1999 96">{{cite book|author=George Hewitt|title=The Abkhazians: A Handbook|url=https://books.google.nl/books?id=-YUfAgAAQBAJ|year=1999|publisher=Curzon Press|page=96}}</ref> Die Abkhaz-alfabet is verander na 'n Georgiese grondslag, Abkhaziese skole is vervang met Georgiese skole en die  Abkhaz-taal is verban.<ref>[http://abkhazworld.com/aw/history/643-summary-of-historical-events Summary of Historical Events in Abkhazian History, 1810–1993] ''Abkhaz World'', 15 October 2008, retrieved 11 September 2015.</ref> Die heersende elite is gesuiwer van etniese Abkhaziërs en teen 1952 was meer as 80% van die 228 hoogste party- en regeringsamptenare en sakebestuurders in Abkhazië etniese Georgiërs (daar het 34 Abkhaziërs, 7 Russe en 3 Armeniërs in hierdie poste oorgebly).<ref>[http://abkhazworld.com/aw/history/499-stalin-beria-terror-in-abkhazia-1936-53-by-stephen-shenfield The Stalin-Beria Terror in Abkhazia, 1936–1953, by Stephen D. Shenfield] ''Abkhaz World'', 30 June 2010, retrieved 11 September 2015.</ref> Russe is nou uitgebeeld is die mees gevorderde en mins chauvinistiese mense van die Sowjet-Unie. Etniese Russe is gestuur om verowerde gebiede te koloniseer soos Letland en Estland, terwyl plaaslike tale, godsdienste en gebruike verban of onderdruk is. Bevolkingsverskuiwing in die Sowjet-Unie is ook gebruik as sowel 'n militêre strategie om teenstand teen Sowjet-uitbreiding te smoor, of as 'n voortsetting van die Russifikasie-beleid van assimilasie, en as dit nie slaag nie, die uitwissing van etniese minderhede deur ballingskap na 'n afgeleë landstreek soos Siberië. {{Citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}}{{citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}} ==== Die Joodse Oblast ==== Die Sowjet-regering het in 1934 die [[Joodse Outonome Oblast]] (JOO) in die Sowjetse Verre-Ooste gevestig om 'n tuisland vir die Joodse mense te skep. Nog 'n beweegrede was om die Sowjet-teenwoordigheid langs die kwesbare oosgrens te versterk. Die streek is dikwels deur die Chinese geïnfiltreer; in 1927 het Shiang-Kai-Shek samewerking met die Chinese Kommunistiese Party beëindig, wat die bedreiging verder vergroot het. Dit het ook gelyk of die fascistiese Japan bereid en gereed was die Verre-Oosterse provinsies van die USSR los te maak.<ref name="Nora Levin 1990 283">{{cite book|author=Nora Levin|title=The Jews in the Soviet Union Since 1917: Paradox of Survival, Volume 1|url=https://books.google.nl/books?id=1Nz0N5GBW6MC|year=1990|publisher=New York University Press|page=283}}</ref> Om die vestiging in die onherbergsame en onontwikkelde streek aanlokliker te maak, het die Sowjet-regering private eienaarskap van grond toegelaat. Dit het daartoe gelei dat baie nie-Jode hulself in die oblast gevestig het om 'n gratis plaas te kry.<ref name="Richard Overy 2004 567">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=567}}</ref> Teen die 1930's is 'n enorme propagandaveldtog van stapel gestuur om meer Joodse setlaars te oorreed om daarheen te trek. In een geval vertel 'n Jiddisje rolprent wat met die regering se geld gemaak is, ''Seekers of Happiness,'' die verhaal van 'n Joodse gesin wat van die Groot Depressie in die Verenigde State ontvlug om 'n nuwe lewe in Birobidzhan te skep. Sowat 1,200 Sowjet-Jode het bestuit om hulle in Birobidzhan te vestig.<ref name="jewishmag.com">Arthur Rosen, [www./75mag/birobidzhan/birobidzhan.htm], February 2004</ref> Die Joodse bevolking het in 1948 'n hoogtepunt van sowat 30,000 bereik, sowat 'n kwart van die streek se bevolking. Teen 2010, volgens syfers van die Russiese sensusburo, was daar net 1,628 mense van Joodse afkoms in die JOO oor (1% van die totale bevolking), terwyl etniese Russe 92,7% van die JOO se bevolking uitmaak.<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года |access-date=19 April 2013 |language=ja |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501193326/https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |archive-date=1 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die JOO is Rusland se enigste outonome oblast<ref>[[:en:Constitution of the Russian Federation|Constitution of the Russian Federation]], Article 65</ref> en, benewens Israel, die wêreld se enigste Joodse gebied met amptelike status.<ref name="autogenerated4">{{cite journal|author=Спектор Р., руководитель Департамента Евро-Азиатского Еврейского конгресса (ЕАЕК) по связям с общественностью и СМИ|title=Биробиджан — terra incognita?|url=http://www.nasledie-eao.ru/services/nayka/scientific-practical-conference/bir_proekt_konf_2007.pdf#page=18|editor=под ред. Гуревич В.С.|editor2=Рабинович А.Я.|editor3=Тепляшин А.В.|editor4=Воложенинова Н.Ю.|agency=Правительство Еврейской автономной области|journal=Биробиджанский проект (опыт межнационального взаимодействия): сборник материалов научно-практической конференции|location=Биробиджан|publisher=ГОУ "Редакция газеты [[Биробиджанер Штерн]]"|year=2008|page=20}}</ref> === Uitgeweke kolonies === Massa-migrasie soos Chinese emigrasie of die Britse diaspora of Duitse diaspora het gelei tot kolonies in die buiteland. In sommige gevalle is uitgewekene-nisplekke permanent gevestig in teikenlande onder die dekmantel van die verspreiding van "godsdiens en kultuur". Die bedoeling agter die beweging en vestiging van uitgewekenes is in baie gevalle (veral wanneer hulle nie per se in 'n nis bymekaarkom nie) nie noodwendig om "hul inheemse beskawing uit te brei" nie, maar eerder om die bevolking van die nuwe beskawing byeen te bring vir ekonomiese doelwitte. 'n Mens moet besef dat uitgewekenes verskil van bannelinge en dikwels is daar min of geen verhouding tussen hulle nie. Bannelinge is gewoonlik diaspora of ontwortelde gemeenskappe of mense wat uit hul oorspronklike grondgebied of tuisland gevlug het na iewers anders en is in dié posisie weens oorlog of 'n ander groot politieke omwenteling en soms sluit dit die invloed van kolonisasie in. == Sien ook == * [[Kolonialisme]] == Aantekeninge en verwysings == {{Verwysings|2}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kolonies]] 6yg5izcta60fraya41fjrfcs5b8ff1d 2519286 2519285 2022-08-15T06:56:01Z MdsShakil 132166 Reverted edits by [[Special:Contribs/102.134.217.226|102.134.217.226]] ([[User talk:102.134.217.226|talk]]) to last version by Oesjaar: unexplained content removal wikitext text/x-wiki '''Kolonisasie '''is 'n proses waardeur 'n sentrale stelsel van mag die omliggende grond en die dele daarvan oorheers. Die term is afgelei van die Latynse woord ''colere'', wat "om te bewoon" beteken.<ref name="Steele03">{{cite book|title=The Colonization of Unfamiliar Landscapes|author1=Marcy Rockman|author2=James Steele|year=2003|publisher=Routledge|isbn=0-415-25606-2}}</ref> Kolonisasie verwys net na migrasie, byvoorbeeld die setlaarkolonies in Amerika, Australië en Afrika, handelsposte en plantasies, terwyl [[kolonialisme]] daaroor handel, asook oor die oorheersing oor die inheemse bevolking van sogenaamde "nuwe grondgebiede". Kolonisasie word verbind met die verspreiding van tientalle miljoene mense van Wes-Europese lande na oral oor die wêreld heen. In baie gevestigde kolonies het Wes-Europese setlaars die groot meerderheid van die bevolking uitgemaak. Voorbeelde hiervan is die Amerikas, Australië en Nieu-Seeland. Hierdie kolonies is soms "neo-Europa" genoem. In ander plekke het Wes-Europese setlaars die minderheidsgroepe uitgemaak, wat dikwels oorheersend was in die plekke waar hulle hul gevestig het.<ref name="EI">{{cite book|last1=Howe|first1=Stephen|title=Empire: A Very Short Introduction|date=2002|publisher=Oxford University Press|location=United States|pages=21–31}}</ref> Toe Brittanje begin het om hulle in Australië, Nieu-Seeland en verskeie ander kleiner eilande te vestig, het hulle die landmassas as ''terra nullius'' beskou.<ref name="PG">{{cite book|last1=Painter|first1=Joe|last2=Jeffrey|first2=Alex|title=Political Geography|date=2009|publisher=SAGE Publications Ltd.|location=London, GBR|page=169}}</ref> ''Terra nullius'' beteken "leë grond" in Latyn. Weens die gebrek aan Europese boerderytegnieke is die grond beskou as onveranderd deur mense en daar is gevolglik opgetree asof dit onbewoon is, ondanks die teenwoordigheid van inheemse bevolkings. In die 19de eeu het wette en idees soos Mexiko se Algemene Kolonisasiewet en die Verenigde State se Lotsbestemming-manifes die verdere kolonisasie van die Amerikas aangespoor. == Geskiedkundige kolonisasies == === Klassieke tydperk === In die antieke tye het nasies soos die stadstate Griekeland en Fenisië dikwels kolonies gestig waar hulle kon boer op wat hulle geglo het onbewoonde grond was. Grond wat geskik was vir boer is dikwels beset deur migrerende "barbaarse stamme" wat geleef het van jag en versamel. Antieke Grieke en Fenisiërs het die grond beskou as bloot leeg en onbewoon. Dit het egter nie beteken dat daar nie konflik was tussen die koloniseerders en die inheemse mense nie. Die Grieke en Fenisiërs het ook kolonies gevestig met die opset om handel deur die hele Mediterreen en Midde-Ooste te reguleer en uit te brei. Nog 'n tydperk van kolonisasie in die antieke tye was gedurende die Romeinse Ryk. Die Romeinse Ryk het groot dele van Wes-Europa, Noord-Afrika en Wes-Asië verower. In Noord-Afrika en Wes-Asië het die Romeine dikwels verower wat hulle beskou het as "beskaafde nasies". Namate hulle noord in Europa beweeg het, het hulle grootliks te doen gekry met plattelandse nasies of stamme en baie min wat as stede beskou kan word. In hierdie gebiede het golwe van kolonisasie dikwels op die verowering van die gebiede gevolg. Baie van die huidige stede regoor Europa het begin as Romeinse kolonies, soos Köln in Duitsland, wat oorspronklik ''Colonia Claudia'' deur die Romeine genoem is; en die Britse hoofstad, Londen, wat die Romeine gestig het as ''Londinium''. === Middeleeue === [[Lêer:Colonisation 1550.png|regs|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1550]] [[Lêer:Colonial empires in 1800.svg|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1800]] Die verval en ondergang van die Romeinse Ryk was dieselfde tyd (gedeeltelik veroorsaak deur) as die grootskaalse beweging van mense in Oos-Europa en Asië. Die algemene beskouing is dat dit begin het met die nomadiese perderuiters van Asië (veral die Huns) wat beweeg het na die ryker weivelde in die weste, wat die plaaslike nasies gedwing het om ook verder wes te trek en so aan totdat die Gote gedwing is om tot oor die grense van die Romeinse Ryk te beweeg, wat gelei het tot voortdurende oorlog met Rome, wat 'n rol gespeel het in die ondergang van die Romeinse Ryk. Gedurende hierdie tydperk was daar grootskaalse bewegings van volkere wat nuwe kolonies oor die hele wes-Europa heen gevestig het. Die gebeure van hierdie tyd het gelei tot die ontwikkeling van baie van die moderne nasies van Europa soos die Franke in Frankryk en Duitsland en die Angel-Saksers in Engeland. In Wes-Asië, gedurende die Sassanidse Ryk, het party Perse kolonies in Jemen en Oman gevestig. Die [[Wikings|Vikings]] van Skandinawië het ook grootskaalse kolonisasie uitgevoer. Die Vikings is veral bekend as invallers en het van hul oorspronklike tuislande in Denemarke, suidelike Noorweë en suidelike Swede beweeg om die kuslyne van noordelike Europa te plunder. Mettertyd het die Vikings begin handel dryf en kolonies gevestig. Die Vikings het Ysland ontdek en kolonies daar gevestig voordat hulle aanbeweeg het na Groenland, waar hulle vir 'n wyle kolonies gehad het. Die Vikings het 'n onsuksesvolle poging van stapel gestuur om 'n gebied wat hulle Vinland genoem het te kolonialiseer, wat waarskynlik die gebied is wat nou bekend staan as [[L'Anse aux Meadows]], [[Newfoundland en Labrador]], aan die oostelike kuslyn van Kanada. === Moderne "Koloniale Era"-kolonialisme === "Kolonialisme" in hierdie konteks verwys hoofsaaklik na Wes-Europese lande se kolonialisme van grond wat oorwegend in die Amerikas, Afrika, Asië en Oseanië is. Die vername lande wat aktief was in hierdie vorm van kolonisasie is onder meer Spanje, Portugal, Frankryk, die Koninkryk van Engeland, die Nederlande en sedert die begin van die 18de eeu, Brittanje en die Verenigde State. Die meeste van hierdie lande het in 'n stadium 'n tydperk van byna volledige beheer oor die wêreldhandel en die era van omstreeks 1500 tot 1900 gehad. In die laat 19de eeu het Imperiale Japan ook begin om by setlaarkolonisasie betrokke te raak, vernaamlik in [[Hokkaido]] en [[Korea]]. Party verslae tipeer Chinese bedrywighede in Tibet as kolonisasie.<ref>''The Great Tibetan Stonewall of China'', ISBN 1-902681-11-8, page 141</ref><ref>{{cite book|title=China's Tibet: The World's Largest Remaining Colony: Report of a Fact-Finding Mission and Analyses of Colonialism and Chinese Rule in Tibet|year=1997|publisher=[[UNPO]] (Unrepresented Nations and Peoples Organization)|location=The Hague}}</ref> Hoewel baie Europese kolonisasiestelsels gefokus was op die korttermyn-ontginning van ekonomiese geleenthede (byvoorbeeld Newfoundland of Siberië) of gegaan het oor spesifieke doelwitte ([[Massachusetts]] of Nieu-Suid-Wallis), het 'n tradisie ontwikkel van sorgvuldige langtermyn- sosiale en ekonomiese beplanning vir albei partye, maar veral deur die gekolonialiseerde land self, gegrond op uitvoerige teorieskepping (kyk maar na James Oglethorpe se Georgia-kolonie in die 1730's en Edward Gibbon Wakefield se Nieu-Seeland in die 1840's).<ref>{{cite book|last1=Morgan|first1=Philip D.|authorlink1=Philip D. Morgan|editor1-last=Morgan|editor1-first=Philip D.|editor1-link=Philip D. Morgan|title=African American Life in the Georgia Lowcountry: The Atlantic World and the Gullah Geechee|url=https://books.google.com/books?id=y7X-sIs5sBQC|chapter=Lowcountry Georgia and the Early Modern Atlantic World, 1733-ca. 1820|accessdate=2013-08-04|series=Race in the Atlantic World, 1700–1900 Series|year=2011|publisher=University of Georgia Press|isbn=978-0-8203-4307-5|page=16|quote=[…] Georgia represented a break with the past. As one scholar has noted. it was 'a preview of the later doctrines of "systematic colonization" advocated by Edward Gibbon Wakefield and others for the settlement of Australia and New Zealand.' In contrast to such places as Jamaica and South Carolina, the trustees intended Georgia as 'a regular colony', orderly, methodical, disciplined […]}}</ref> == Moderne kolonisasie == [[Lêer:World 1898 empires colonies territory.png|regs|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1898]] Kolonisasie kan gebruik word as 'n metode om uitheemse mense in die kultuur van die imperiale land te absorbeer en assimileer, en sodoende enige oorblyfsel van die kulture wat die imperiale grondgebied dalk op lang termyn kan bedreig, te vernietig deur hervorming te inspireer. === Rusland === Gedurende die Russiese Ryk is 'n beleid van Russifikasie gevolg, ten einde die Russiese taal en kultuur op die mense in die verowerde gebiede reg langs Rusland self af te dwing. Die Russiese Ryk het beoog om op hierdie manier sy grondgebied geleidelik, en permanent, te vergroot deur uitheemse kulture uit te wis. Uitheemse tale binne sy grondgebied is verban, asook uitheemse godsdienste. {{Citation needed|date=September 2015}} Die Sowjet-bewind in die 1920's het die vertroue van nie-Russe probeer wen deur hul etniese kulture aan te moedig en vir hulle baie van die kenmerkende institusionele vorme van die nasiestaat te vestig.<ref name="Terry Martin 2001 1">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22institutional%20forms%20of%20the%20nation-state%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=1}}</ref> Die vroeë Sowjet-bewind was vyandig teenoor selfs vrywillige assimilasie, en het probeer op geassimileerde nie-Russe te probeer onrussifiseer.<ref name="Terry Martin 2001 32">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=snippet&q=%22measures%20of%20derussification%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=32}}</ref> Ouers en studente wat nie daarin belang gestel het om hul nasionale tale te bevorder nie, is bestempel as dat hulle "abnormale houdings" ten toon stel. Die owerhede het tot die gevolgtrekking gekom dat minderhede wat onbewus is van hul etnisiteit, onderwerp moet word aan hul Belaruslandiasie, Jiddisjiasie, Poleiasie, ens.<ref name="Per Anders Rudling 2014 212">{{cite book|author=Per Anders Rudling|title=The Rise and Fall of Belarusian Nationalism, 1906–1931|url=https://books.google.com/books?id=rRrRBgAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22abnormal%20attitudes%22&f=false|year=2014|publisher=University of Pittsburgh press|page=212}}</ref> Teen die vroeë 1930's het hierdie ekstreme multikulturele beleid geblyk onuitvoerbaar te wees en die Sowjet-bewind het 'n beperkte Russifikasie bekend gestel<ref name="Richard Overy 2004 558">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC&printsec=frontcover&dq=richard+overy+dictators&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22limited%20russification%22&f=false|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=558}}</ref> vir praktiese redes; vrywillige assimilasie, waarvoor daar dikwels 'n aanvraag was,<ref name="Terry Martin 2001 409">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22long-standing%20popular%20demand%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=409}}</ref> is toegelaat. Die lys van nasionaliteite is verminder van 172 in 1927 na 98 in 1939<ref name="Richard Overy 2004 556">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.com/books?id=32Vy2Fj4KFUC&printsec=frontcover&dq=richard+overy+dictators&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22limited%20russification%22&f=false|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=556}}</ref> deur ondersteuning van klein nasies te herroep ten einde hulle in groter nasies saam te smelt. [[Abchasië|Abkhazië]] is byvoorbeeld met Georgië saamgesmelt en duisende etniese Georgiërs is na Abkhazië gestuur.<ref name="George Hewitt 1999 96">{{cite book|author=George Hewitt|title=The Abkhazians: A Handbook|url=https://books.google.nl/books?id=-YUfAgAAQBAJ|year=1999|publisher=Curzon Press|page=96}}</ref> Die Abkhaz-alfabet is verander na 'n Georgiese grondslag, Abkhaziese skole is vervang met Georgiese skole en die  Abkhaz-taal is verban.<ref>[http://abkhazworld.com/aw/history/643-summary-of-historical-events Summary of Historical Events in Abkhazian History, 1810–1993] ''Abkhaz World'', 15 October 2008, retrieved 11 September 2015.</ref> Die heersende elite is gesuiwer van etniese Abkhaziërs en teen 1952 was meer as 80% van die 228 hoogste party- en regeringsamptenare en sakebestuurders in Abkhazië etniese Georgiërs (daar het 34 Abkhaziërs, 7 Russe en 3 Armeniërs in hierdie poste oorgebly).<ref>[http://abkhazworld.com/aw/history/499-stalin-beria-terror-in-abkhazia-1936-53-by-stephen-shenfield The Stalin-Beria Terror in Abkhazia, 1936–1953, by Stephen D. Shenfield] ''Abkhaz World'', 30 June 2010, retrieved 11 September 2015.</ref> Russe is nou uitgebeeld is die mees gevorderde en mins chauvinistiese mense van die Sowjet-Unie. Etniese Russe is gestuur om verowerde gebiede te koloniseer soos Letland en Estland, terwyl plaaslike tale, godsdienste en gebruike verban of onderdruk is. Bevolkingsverskuiwing in die Sowjet-Unie is ook gebruik as sowel 'n militêre strategie om teenstand teen Sowjet-uitbreiding te smoor, of as 'n voortsetting van die Russifikasie-beleid van assimilasie, en as dit nie slaag nie, die uitwissing van etniese minderhede deur ballingskap na 'n afgeleë landstreek soos Siberië. {{Citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}}{{citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}} ==== Die Joodse Oblast ==== Die Sowjet-regering het in 1934 die [[Joodse Outonome Oblast]] (JOO) in die Sowjetse Verre-Ooste gevestig om 'n tuisland vir die Joodse mense te skep. Nog 'n beweegrede was om die Sowjet-teenwoordigheid langs die kwesbare oosgrens te versterk. Die streek is dikwels deur die Chinese geïnfiltreer; in 1927 het Shiang-Kai-Shek samewerking met die Chinese Kommunistiese Party beëindig, wat die bedreiging verder vergroot het. Dit het ook gelyk of die fascistiese Japan bereid en gereed was die Verre-Oosterse provinsies van die USSR los te maak.<ref name="Nora Levin 1990 283">{{cite book|author=Nora Levin|title=The Jews in the Soviet Union Since 1917: Paradox of Survival, Volume 1|url=https://books.google.nl/books?id=1Nz0N5GBW6MC|year=1990|publisher=New York University Press|page=283}}</ref> Om die vestiging in die onherbergsame en onontwikkelde streek aanlokliker te maak, het die Sowjet-regering private eienaarskap van grond toegelaat. Dit het daartoe gelei dat baie nie-Jode hulself in die oblast gevestig het om 'n gratis plaas te kry.<ref name="Richard Overy 2004 567">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=567}}</ref> Teen die 1930's is 'n enorme propagandaveldtog van stapel gestuur om meer Joodse setlaars te oorreed om daarheen te trek. In een geval vertel 'n Jiddisje rolprent wat met die regering se geld gemaak is, ''Seekers of Happiness,'' die verhaal van 'n Joodse gesin wat van die Groot Depressie in die Verenigde State ontvlug om 'n nuwe lewe in Birobidzhan te skep. Sowat 1,200 Sowjet-Jode het bestuit om hulle in Birobidzhan te vestig.<ref name="jewishmag.com">Arthur Rosen, [www./75mag/birobidzhan/birobidzhan.htm], February 2004</ref> Die Joodse bevolking het in 1948 'n hoogtepunt van sowat 30,000 bereik, sowat 'n kwart van die streek se bevolking. Teen 2010, volgens syfers van die Russiese sensusburo, was daar net 1,628 mense van Joodse afkoms in die JOO oor (1% van die totale bevolking), terwyl etniese Russe 92,7% van die JOO se bevolking uitmaak.<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года |access-date=19 April 2013 |language=ja |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501193326/https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |archive-date=1 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die JOO is Rusland se enigste outonome oblast<ref>[[:en:Constitution of the Russian Federation|Constitution of the Russian Federation]], Article 65</ref> en, benewens Israel, die wêreld se enigste Joodse gebied met amptelike status.<ref name="autogenerated4">{{cite journal|author=Спектор Р., руководитель Департамента Евро-Азиатского Еврейского конгресса (ЕАЕК) по связям с общественностью и СМИ|title=Биробиджан — terra incognita?|url=http://www.nasledie-eao.ru/services/nayka/scientific-practical-conference/bir_proekt_konf_2007.pdf#page=18|editor=под ред. Гуревич В.С.|editor2=Рабинович А.Я.|editor3=Тепляшин А.В.|editor4=Воложенинова Н.Ю.|agency=Правительство Еврейской автономной области|journal=Биробиджанский проект (опыт межнационального взаимодействия): сборник материалов научно-практической конференции|location=Биробиджан|publisher=ГОУ "Редакция газеты [[Биробиджанер Штерн]]"|year=2008|page=20}}</ref> === Uitgeweke kolonies === Massa-migrasie soos Chinese emigrasie of die Britse diaspora of Duitse diaspora het gelei tot kolonies in die buiteland. In sommige gevalle is uitgewekene-nisplekke permanent gevestig in teikenlande onder die dekmantel van die verspreiding van "godsdiens en kultuur". Die bedoeling agter die beweging en vestiging van uitgewekenes is in baie gevalle (veral wanneer hulle nie per se in 'n nis bymekaarkom nie) nie noodwendig om "hul inheemse beskawing uit te brei" nie, maar eerder om die bevolking van die nuwe beskawing byeen te bring vir ekonomiese doelwitte. 'n Mens moet besef dat uitgewekenes verskil van bannelinge en dikwels is daar min of geen verhouding tussen hulle nie. Bannelinge is gewoonlik diaspora of ontwortelde gemeenskappe of mense wat uit hul oorspronklike grondgebied of tuisland gevlug het na iewers anders en is in dié posisie weens oorlog of 'n ander groot politieke omwenteling en soms sluit dit die invloed van kolonisasie in. == Sien ook == * [[Kolonialisme]] == Aantekeninge en verwysings == {{Verwysings|2}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kolonies]] gexbpvobxvr3zyhg1ssm4gi38vtm95w 2519295 2519286 2022-08-15T07:19:27Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/MdsShakil|MdsShakil]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:102.134.217.226|102.134.217.226]] wikitext text/x-wiki Die term is afgelei van die Latynse woord ''colere'', wat "om te bewoon" beteken.<ref name="Steele03">{{cite book|title=The Colonization of Unfamiliar Landscapes|author1=Marcy Rockman|author2=James Steele|year=2003|publisher=Routledge|isbn=0-415-25606-2}}</ref> Kolonisasie verwys net na migrasie, byvoorbeeld die setlaarkolonies in Amerika, Australië en Afrika, handelsposte en plantasies, terwyl [[kolonialisme]] daaroor handel, asook oor die oorheersing oor die inheemse bevolking van sogenaamde "nuwe grondgebiede". Kolonisasie word verbind met die verspreiding van tientalle miljoene mense van Wes-Europese lande na oral oor die wêreld heen. In baie gevestigde kolonies het Wes-Europese setlaars die groot meerderheid van die bevolking uitgemaak. Voorbeelde hiervan is die Amerikas, Australië en Nieu-Seeland. Hierdie kolonies is soms "neo-Europa" genoem. In ander plekke het Wes-Europese setlaars die minderheidsgroepe uitgemaak, wat dikwels oorheersend was in die plekke waar hulle hul gevestig het.<ref name="EI">{{cite book|last1=Howe|first1=Stephen|title=Empire: A Very Short Introduction|date=2002|publisher=Oxford University Press|location=United States|pages=21–31}}</ref> Toe Brittanje begin het om hulle in Australië, Nieu-Seeland en verskeie ander kleiner eilande te vestig, het hulle die landmassas as ''terra nullius'' beskou.<ref name="PG">{{cite book|last1=Painter|first1=Joe|last2=Jeffrey|first2=Alex|title=Political Geography|date=2009|publisher=SAGE Publications Ltd.|location=London, GBR|page=169}}</ref> ''Terra nullius'' beteken "leë grond" in Latyn. Weens die gebrek aan Europese boerderytegnieke is die grond beskou as onveranderd deur mense en daar is gevolglik opgetree asof dit onbewoon is, ondanks die teenwoordigheid van inheemse bevolkings. In die 19de eeu het wette en idees soos Mexiko se Algemene Kolonisasiewet en die Verenigde State se Lotsbestemming-manifes die verdere kolonisasie van die Amerikas aangespoor. == Geskiedkundige kolonisasies == === Klassieke tydperk === In die antieke tye het nasies soos die stadstate Griekeland en Fenisië dikwels kolonies gestig waar hulle kon boer op wat hulle geglo het onbewoonde grond was. Grond wat geskik was vir boer is dikwels beset deur migrerende "barbaarse stamme" wat geleef het van jag en versamel. Antieke Grieke en Fenisiërs het die grond beskou as bloot leeg en onbewoon. Dit het egter nie beteken dat daar nie konflik was tussen die koloniseerders en die inheemse mense nie. Die Grieke en Fenisiërs het ook kolonies gevestig met die opset om handel deur die hele Mediterreen en Midde-Ooste te reguleer en uit te brei. Nog 'n tydperk van kolonisasie in die antieke tye was gedurende die Romeinse Ryk. Die Romeinse Ryk het groot dele van Wes-Europa, Noord-Afrika en Wes-Asië verower. In Noord-Afrika en Wes-Asië het die Romeine dikwels verower wat hulle beskou het as "beskaafde nasies". Namate hulle noord in Europa beweeg het, het hulle grootliks te doen gekry met plattelandse nasies of stamme en baie min wat as stede beskou kan word. In hierdie gebiede het golwe van kolonisasie dikwels op die verowering van die gebiede gevolg. Baie van die huidige stede regoor Europa het begin as Romeinse kolonies, soos Köln in Duitsland, wat oorspronklik ''Colonia Claudia'' deur die Romeine genoem is; en die Britse hoofstad, Londen, wat die Romeine gestig het as ''Londinium''. === Middeleeue === [[Lêer:Colonisation 1550.png|regs|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1550]] [[Lêer:Colonial empires in 1800.svg|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1800]] Die verval en ondergang van die Romeinse Ryk was dieselfde tyd (gedeeltelik veroorsaak deur) as die grootskaalse beweging van mense in Oos-Europa en Asië. Die algemene beskouing is dat dit begin het met die nomadiese perderuiters van Asië (veral die Huns) wat beweeg het na die ryker weivelde in die weste, wat die plaaslike nasies gedwing het om ook verder wes te trek en so aan totdat die Gote gedwing is om tot oor die grense van die Romeinse Ryk te beweeg, wat gelei het tot voortdurende oorlog met Rome, wat 'n rol gespeel het in die ondergang van die Romeinse Ryk. Gedurende hierdie tydperk was daar grootskaalse bewegings van volkere wat nuwe kolonies oor die hele wes-Europa heen gevestig het. Die gebeure van hierdie tyd het gelei tot die ontwikkeling van baie van die moderne nasies van Europa soos die Franke in Frankryk en Duitsland en die Angel-Saksers in Engeland. In Wes-Asië, gedurende die Sassanidse Ryk, het party Perse kolonies in Jemen en Oman gevestig. Die [[Wikings|Vikings]] van Skandinawië het ook grootskaalse kolonisasie uitgevoer. Die Vikings is veral bekend as invallers en het van hul oorspronklike tuislande in Denemarke, suidelike Noorweë en suidelike Swede beweeg om die kuslyne van noordelike Europa te plunder. Mettertyd het die Vikings begin handel dryf en kolonies gevestig. Die Vikings het Ysland ontdek en kolonies daar gevestig voordat hulle aanbeweeg het na Groenland, waar hulle vir 'n wyle kolonies gehad het. Die Vikings het 'n onsuksesvolle poging van stapel gestuur om 'n gebied wat hulle Vinland genoem het te kolonialiseer, wat waarskynlik die gebied is wat nou bekend staan as [[L'Anse aux Meadows]], [[Newfoundland en Labrador]], aan die oostelike kuslyn van Kanada. === Moderne "Koloniale Era"-kolonialisme === "Kolonialisme" in hierdie konteks verwys hoofsaaklik na Wes-Europese lande se kolonialisme van grond wat oorwegend in die Amerikas, Afrika, Asië en Oseanië is. Die vername lande wat aktief was in hierdie vorm van kolonisasie is onder meer Spanje, Portugal, Frankryk, die Koninkryk van Engeland, die Nederlande en sedert die begin van die 18de eeu, Brittanje en die Verenigde State. Die meeste van hierdie lande het in 'n stadium 'n tydperk van byna volledige beheer oor die wêreldhandel en die era van omstreeks 1500 tot 1900 gehad. In die laat 19de eeu het Imperiale Japan ook begin om by setlaarkolonisasie betrokke te raak, vernaamlik in [[Hokkaido]] en [[Korea]]. Party verslae tipeer Chinese bedrywighede in Tibet as kolonisasie.<ref>''The Great Tibetan Stonewall of China'', ISBN 1-902681-11-8, page 141</ref><ref>{{cite book|title=China's Tibet: The World's Largest Remaining Colony: Report of a Fact-Finding Mission and Analyses of Colonialism and Chinese Rule in Tibet|year=1997|publisher=[[UNPO]] (Unrepresented Nations and Peoples Organization)|location=The Hague}}</ref> Hoewel baie Europese kolonisasiestelsels gefokus was op die korttermyn-ontginning van ekonomiese geleenthede (byvoorbeeld Newfoundland of Siberië) of gegaan het oor spesifieke doelwitte ([[Massachusetts]] of Nieu-Suid-Wallis), het 'n tradisie ontwikkel van sorgvuldige langtermyn- sosiale en ekonomiese beplanning vir albei partye, maar veral deur die gekolonialiseerde land self, gegrond op uitvoerige teorieskepping (kyk maar na James Oglethorpe se Georgia-kolonie in die 1730's en Edward Gibbon Wakefield se Nieu-Seeland in die 1840's).<ref>{{cite book|last1=Morgan|first1=Philip D.|authorlink1=Philip D. Morgan|editor1-last=Morgan|editor1-first=Philip D.|editor1-link=Philip D. Morgan|title=African American Life in the Georgia Lowcountry: The Atlantic World and the Gullah Geechee|url=https://books.google.com/books?id=y7X-sIs5sBQC|chapter=Lowcountry Georgia and the Early Modern Atlantic World, 1733-ca. 1820|accessdate=2013-08-04|series=Race in the Atlantic World, 1700–1900 Series|year=2011|publisher=University of Georgia Press|isbn=978-0-8203-4307-5|page=16|quote=[…] Georgia represented a break with the past. As one scholar has noted. it was 'a preview of the later doctrines of "systematic colonization" advocated by Edward Gibbon Wakefield and others for the settlement of Australia and New Zealand.' In contrast to such places as Jamaica and South Carolina, the trustees intended Georgia as 'a regular colony', orderly, methodical, disciplined […]}}</ref> == Moderne kolonisasie == [[Lêer:World 1898 empires colonies territory.png|regs|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1898]] Kolonisasie kan gebruik word as 'n metode om uitheemse mense in die kultuur van die imperiale land te absorbeer en assimileer, en sodoende enige oorblyfsel van die kulture wat die imperiale grondgebied dalk op lang termyn kan bedreig, te vernietig deur hervorming te inspireer. === Rusland === Gedurende die Russiese Ryk is 'n beleid van Russifikasie gevolg, ten einde die Russiese taal en kultuur op die mense in die verowerde gebiede reg langs Rusland self af te dwing. Die Russiese Ryk het beoog om op hierdie manier sy grondgebied geleidelik, en permanent, te vergroot deur uitheemse kulture uit te wis. Uitheemse tale binne sy grondgebied is verban, asook uitheemse godsdienste. {{Citation needed|date=September 2015}} Die Sowjet-bewind in die 1920's het die vertroue van nie-Russe probeer wen deur hul etniese kulture aan te moedig en vir hulle baie van die kenmerkende institusionele vorme van die nasiestaat te vestig.<ref name="Terry Martin 2001 1">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22institutional%20forms%20of%20the%20nation-state%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=1}}</ref> Die vroeë Sowjet-bewind was vyandig teenoor selfs vrywillige assimilasie, en het probeer op geassimileerde nie-Russe te probeer onrussifiseer.<ref name="Terry Martin 2001 32">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=snippet&q=%22measures%20of%20derussification%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=32}}</ref> Ouers en studente wat nie daarin belang gestel het om hul nasionale tale te bevorder nie, is bestempel as dat hulle "abnormale houdings" ten toon stel. Die owerhede het tot die gevolgtrekking gekom dat minderhede wat onbewus is van hul etnisiteit, onderwerp moet word aan hul Belaruslandiasie, Jiddisjiasie, Poleiasie, ens.<ref name="Per Anders Rudling 2014 212">{{cite book|author=Per Anders Rudling|title=The Rise and Fall of Belarusian Nationalism, 1906–1931|url=https://books.google.com/books?id=rRrRBgAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22abnormal%20attitudes%22&f=false|year=2014|publisher=University of Pittsburgh press|page=212}}</ref> Teen die vroeë 1930's het hierdie ekstreme multikulturele beleid geblyk onuitvoerbaar te wees en die Sowjet-bewind het 'n beperkte Russifikasie bekend gestel<ref name="Richard Overy 2004 558">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC&printsec=frontcover&dq=richard+overy+dictators&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22limited%20russification%22&f=false|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=558}}</ref> vir praktiese redes; vrywillige assimilasie, waarvoor daar dikwels 'n aanvraag was,<ref name="Terry Martin 2001 409">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22long-standing%20popular%20demand%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=409}}</ref> is toegelaat. Die lys van nasionaliteite is verminder van 172 in 1927 na 98 in 1939<ref name="Richard Overy 2004 556">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.com/books?id=32Vy2Fj4KFUC&printsec=frontcover&dq=richard+overy+dictators&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22limited%20russification%22&f=false|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=556}}</ref> deur ondersteuning van klein nasies te herroep ten einde hulle in groter nasies saam te smelt. [[Abchasië|Abkhazië]] is byvoorbeeld met Georgië saamgesmelt en duisende etniese Georgiërs is na Abkhazië gestuur.<ref name="George Hewitt 1999 96">{{cite book|author=George Hewitt|title=The Abkhazians: A Handbook|url=https://books.google.nl/books?id=-YUfAgAAQBAJ|year=1999|publisher=Curzon Press|page=96}}</ref> Die Abkhaz-alfabet is verander na 'n Georgiese grondslag, Abkhaziese skole is vervang met Georgiese skole en die  Abkhaz-taal is verban.<ref>[http://abkhazworld.com/aw/history/643-summary-of-historical-events Summary of Historical Events in Abkhazian History, 1810–1993] ''Abkhaz World'', 15 October 2008, retrieved 11 September 2015.</ref> Die heersende elite is gesuiwer van etniese Abkhaziërs en teen 1952 was meer as 80% van die 228 hoogste party- en regeringsamptenare en sakebestuurders in Abkhazië etniese Georgiërs (daar het 34 Abkhaziërs, 7 Russe en 3 Armeniërs in hierdie poste oorgebly).<ref>[http://abkhazworld.com/aw/history/499-stalin-beria-terror-in-abkhazia-1936-53-by-stephen-shenfield The Stalin-Beria Terror in Abkhazia, 1936–1953, by Stephen D. Shenfield] ''Abkhaz World'', 30 June 2010, retrieved 11 September 2015.</ref> Russe is nou uitgebeeld is die mees gevorderde en mins chauvinistiese mense van die Sowjet-Unie. Etniese Russe is gestuur om verowerde gebiede te koloniseer soos Letland en Estland, terwyl plaaslike tale, godsdienste en gebruike verban of onderdruk is. Bevolkingsverskuiwing in die Sowjet-Unie is ook gebruik as sowel 'n militêre strategie om teenstand teen Sowjet-uitbreiding te smoor, of as 'n voortsetting van die Russifikasie-beleid van assimilasie, en as dit nie slaag nie, die uitwissing van etniese minderhede deur ballingskap na 'n afgeleë landstreek soos Siberië. {{Citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}}{{citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}} ==== Die Joodse Oblast ==== Die Sowjet-regering het in 1934 die [[Joodse Outonome Oblast]] (JOO) in die Sowjetse Verre-Ooste gevestig om 'n tuisland vir die Joodse mense te skep. Nog 'n beweegrede was om die Sowjet-teenwoordigheid langs die kwesbare oosgrens te versterk. Die streek is dikwels deur die Chinese geïnfiltreer; in 1927 het Shiang-Kai-Shek samewerking met die Chinese Kommunistiese Party beëindig, wat die bedreiging verder vergroot het. Dit het ook gelyk of die fascistiese Japan bereid en gereed was die Verre-Oosterse provinsies van die USSR los te maak.<ref name="Nora Levin 1990 283">{{cite book|author=Nora Levin|title=The Jews in the Soviet Union Since 1917: Paradox of Survival, Volume 1|url=https://books.google.nl/books?id=1Nz0N5GBW6MC|year=1990|publisher=New York University Press|page=283}}</ref> Om die vestiging in die onherbergsame en onontwikkelde streek aanlokliker te maak, het die Sowjet-regering private eienaarskap van grond toegelaat. Dit het daartoe gelei dat baie nie-Jode hulself in die oblast gevestig het om 'n gratis plaas te kry.<ref name="Richard Overy 2004 567">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=567}}</ref> Teen die 1930's is 'n enorme propagandaveldtog van stapel gestuur om meer Joodse setlaars te oorreed om daarheen te trek. In een geval vertel 'n Jiddisje rolprent wat met die regering se geld gemaak is, ''Seekers of Happiness,'' die verhaal van 'n Joodse gesin wat van die Groot Depressie in die Verenigde State ontvlug om 'n nuwe lewe in Birobidzhan te skep. Sowat 1,200 Sowjet-Jode het bestuit om hulle in Birobidzhan te vestig.<ref name="jewishmag.com">Arthur Rosen, [www./75mag/birobidzhan/birobidzhan.htm], February 2004</ref> Die Joodse bevolking het in 1948 'n hoogtepunt van sowat 30,000 bereik, sowat 'n kwart van die streek se bevolking. Teen 2010, volgens syfers van die Russiese sensusburo, was daar net 1,628 mense van Joodse afkoms in die JOO oor (1% van die totale bevolking), terwyl etniese Russe 92,7% van die JOO se bevolking uitmaak.<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года |access-date=19 April 2013 |language=ja |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501193326/https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |archive-date=1 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die JOO is Rusland se enigste outonome oblast<ref>[[:en:Constitution of the Russian Federation|Constitution of the Russian Federation]], Article 65</ref> en, benewens Israel, die wêreld se enigste Joodse gebied met amptelike status.<ref name="autogenerated4">{{cite journal|author=Спектор Р., руководитель Департамента Евро-Азиатского Еврейского конгресса (ЕАЕК) по связям с общественностью и СМИ|title=Биробиджан — terra incognita?|url=http://www.nasledie-eao.ru/services/nayka/scientific-practical-conference/bir_proekt_konf_2007.pdf#page=18|editor=под ред. Гуревич В.С.|editor2=Рабинович А.Я.|editor3=Тепляшин А.В.|editor4=Воложенинова Н.Ю.|agency=Правительство Еврейской автономной области|journal=Биробиджанский проект (опыт межнационального взаимодействия): сборник материалов научно-практической конференции|location=Биробиджан|publisher=ГОУ "Редакция газеты [[Биробиджанер Штерн]]"|year=2008|page=20}}</ref> === Uitgeweke kolonies === Massa-migrasie soos Chinese emigrasie of die Britse diaspora of Duitse diaspora het gelei tot kolonies in die buiteland. In sommige gevalle is uitgewekene-nisplekke permanent gevestig in teikenlande onder die dekmantel van die verspreiding van "godsdiens en kultuur". Die bedoeling agter die beweging en vestiging van uitgewekenes is in baie gevalle (veral wanneer hulle nie per se in 'n nis bymekaarkom nie) nie noodwendig om "hul inheemse beskawing uit te brei" nie, maar eerder om die bevolking van die nuwe beskawing byeen te bring vir ekonomiese doelwitte. 'n Mens moet besef dat uitgewekenes verskil van bannelinge en dikwels is daar min of geen verhouding tussen hulle nie. Bannelinge is gewoonlik diaspora of ontwortelde gemeenskappe of mense wat uit hul oorspronklike grondgebied of tuisland gevlug het na iewers anders en is in dié posisie weens oorlog of 'n ander groot politieke omwenteling en soms sluit dit die invloed van kolonisasie in. == Sien ook == * [[Kolonialisme]] == Aantekeninge en verwysings == {{Verwysings|2}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kolonies]] 6yg5izcta60fraya41fjrfcs5b8ff1d 2519296 2519295 2022-08-15T07:19:55Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/Oesjaar|Oesjaar]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:MdsShakil|MdsShakil]] wikitext text/x-wiki '''Kolonisasie '''is 'n proses waardeur 'n sentrale stelsel van mag die omliggende grond en die dele daarvan oorheers. Die term is afgelei van die Latynse woord ''colere'', wat "om te bewoon" beteken.<ref name="Steele03">{{cite book|title=The Colonization of Unfamiliar Landscapes|author1=Marcy Rockman|author2=James Steele|year=2003|publisher=Routledge|isbn=0-415-25606-2}}</ref> Kolonisasie verwys net na migrasie, byvoorbeeld die setlaarkolonies in Amerika, Australië en Afrika, handelsposte en plantasies, terwyl [[kolonialisme]] daaroor handel, asook oor die oorheersing oor die inheemse bevolking van sogenaamde "nuwe grondgebiede". Kolonisasie word verbind met die verspreiding van tientalle miljoene mense van Wes-Europese lande na oral oor die wêreld heen. In baie gevestigde kolonies het Wes-Europese setlaars die groot meerderheid van die bevolking uitgemaak. Voorbeelde hiervan is die Amerikas, Australië en Nieu-Seeland. Hierdie kolonies is soms "neo-Europa" genoem. In ander plekke het Wes-Europese setlaars die minderheidsgroepe uitgemaak, wat dikwels oorheersend was in die plekke waar hulle hul gevestig het.<ref name="EI">{{cite book|last1=Howe|first1=Stephen|title=Empire: A Very Short Introduction|date=2002|publisher=Oxford University Press|location=United States|pages=21–31}}</ref> Toe Brittanje begin het om hulle in Australië, Nieu-Seeland en verskeie ander kleiner eilande te vestig, het hulle die landmassas as ''terra nullius'' beskou.<ref name="PG">{{cite book|last1=Painter|first1=Joe|last2=Jeffrey|first2=Alex|title=Political Geography|date=2009|publisher=SAGE Publications Ltd.|location=London, GBR|page=169}}</ref> ''Terra nullius'' beteken "leë grond" in Latyn. Weens die gebrek aan Europese boerderytegnieke is die grond beskou as onveranderd deur mense en daar is gevolglik opgetree asof dit onbewoon is, ondanks die teenwoordigheid van inheemse bevolkings. In die 19de eeu het wette en idees soos Mexiko se Algemene Kolonisasiewet en die Verenigde State se Lotsbestemming-manifes die verdere kolonisasie van die Amerikas aangespoor. == Geskiedkundige kolonisasies == === Klassieke tydperk === In die antieke tye het nasies soos die stadstate Griekeland en Fenisië dikwels kolonies gestig waar hulle kon boer op wat hulle geglo het onbewoonde grond was. Grond wat geskik was vir boer is dikwels beset deur migrerende "barbaarse stamme" wat geleef het van jag en versamel. Antieke Grieke en Fenisiërs het die grond beskou as bloot leeg en onbewoon. Dit het egter nie beteken dat daar nie konflik was tussen die koloniseerders en die inheemse mense nie. Die Grieke en Fenisiërs het ook kolonies gevestig met die opset om handel deur die hele Mediterreen en Midde-Ooste te reguleer en uit te brei. Nog 'n tydperk van kolonisasie in die antieke tye was gedurende die Romeinse Ryk. Die Romeinse Ryk het groot dele van Wes-Europa, Noord-Afrika en Wes-Asië verower. In Noord-Afrika en Wes-Asië het die Romeine dikwels verower wat hulle beskou het as "beskaafde nasies". Namate hulle noord in Europa beweeg het, het hulle grootliks te doen gekry met plattelandse nasies of stamme en baie min wat as stede beskou kan word. In hierdie gebiede het golwe van kolonisasie dikwels op die verowering van die gebiede gevolg. Baie van die huidige stede regoor Europa het begin as Romeinse kolonies, soos Köln in Duitsland, wat oorspronklik ''Colonia Claudia'' deur die Romeine genoem is; en die Britse hoofstad, Londen, wat die Romeine gestig het as ''Londinium''. === Middeleeue === [[Lêer:Colonisation 1550.png|regs|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1550]] [[Lêer:Colonial empires in 1800.svg|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1800]] Die verval en ondergang van die Romeinse Ryk was dieselfde tyd (gedeeltelik veroorsaak deur) as die grootskaalse beweging van mense in Oos-Europa en Asië. Die algemene beskouing is dat dit begin het met die nomadiese perderuiters van Asië (veral die Huns) wat beweeg het na die ryker weivelde in die weste, wat die plaaslike nasies gedwing het om ook verder wes te trek en so aan totdat die Gote gedwing is om tot oor die grense van die Romeinse Ryk te beweeg, wat gelei het tot voortdurende oorlog met Rome, wat 'n rol gespeel het in die ondergang van die Romeinse Ryk. Gedurende hierdie tydperk was daar grootskaalse bewegings van volkere wat nuwe kolonies oor die hele wes-Europa heen gevestig het. Die gebeure van hierdie tyd het gelei tot die ontwikkeling van baie van die moderne nasies van Europa soos die Franke in Frankryk en Duitsland en die Angel-Saksers in Engeland. In Wes-Asië, gedurende die Sassanidse Ryk, het party Perse kolonies in Jemen en Oman gevestig. Die [[Wikings|Vikings]] van Skandinawië het ook grootskaalse kolonisasie uitgevoer. Die Vikings is veral bekend as invallers en het van hul oorspronklike tuislande in Denemarke, suidelike Noorweë en suidelike Swede beweeg om die kuslyne van noordelike Europa te plunder. Mettertyd het die Vikings begin handel dryf en kolonies gevestig. Die Vikings het Ysland ontdek en kolonies daar gevestig voordat hulle aanbeweeg het na Groenland, waar hulle vir 'n wyle kolonies gehad het. Die Vikings het 'n onsuksesvolle poging van stapel gestuur om 'n gebied wat hulle Vinland genoem het te kolonialiseer, wat waarskynlik die gebied is wat nou bekend staan as [[L'Anse aux Meadows]], [[Newfoundland en Labrador]], aan die oostelike kuslyn van Kanada. === Moderne "Koloniale Era"-kolonialisme === "Kolonialisme" in hierdie konteks verwys hoofsaaklik na Wes-Europese lande se kolonialisme van grond wat oorwegend in die Amerikas, Afrika, Asië en Oseanië is. Die vername lande wat aktief was in hierdie vorm van kolonisasie is onder meer Spanje, Portugal, Frankryk, die Koninkryk van Engeland, die Nederlande en sedert die begin van die 18de eeu, Brittanje en die Verenigde State. Die meeste van hierdie lande het in 'n stadium 'n tydperk van byna volledige beheer oor die wêreldhandel en die era van omstreeks 1500 tot 1900 gehad. In die laat 19de eeu het Imperiale Japan ook begin om by setlaarkolonisasie betrokke te raak, vernaamlik in [[Hokkaido]] en [[Korea]]. Party verslae tipeer Chinese bedrywighede in Tibet as kolonisasie.<ref>''The Great Tibetan Stonewall of China'', ISBN 1-902681-11-8, page 141</ref><ref>{{cite book|title=China's Tibet: The World's Largest Remaining Colony: Report of a Fact-Finding Mission and Analyses of Colonialism and Chinese Rule in Tibet|year=1997|publisher=[[UNPO]] (Unrepresented Nations and Peoples Organization)|location=The Hague}}</ref> Hoewel baie Europese kolonisasiestelsels gefokus was op die korttermyn-ontginning van ekonomiese geleenthede (byvoorbeeld Newfoundland of Siberië) of gegaan het oor spesifieke doelwitte ([[Massachusetts]] of Nieu-Suid-Wallis), het 'n tradisie ontwikkel van sorgvuldige langtermyn- sosiale en ekonomiese beplanning vir albei partye, maar veral deur die gekolonialiseerde land self, gegrond op uitvoerige teorieskepping (kyk maar na James Oglethorpe se Georgia-kolonie in die 1730's en Edward Gibbon Wakefield se Nieu-Seeland in die 1840's).<ref>{{cite book|last1=Morgan|first1=Philip D.|authorlink1=Philip D. Morgan|editor1-last=Morgan|editor1-first=Philip D.|editor1-link=Philip D. Morgan|title=African American Life in the Georgia Lowcountry: The Atlantic World and the Gullah Geechee|url=https://books.google.com/books?id=y7X-sIs5sBQC|chapter=Lowcountry Georgia and the Early Modern Atlantic World, 1733-ca. 1820|accessdate=2013-08-04|series=Race in the Atlantic World, 1700–1900 Series|year=2011|publisher=University of Georgia Press|isbn=978-0-8203-4307-5|page=16|quote=[…] Georgia represented a break with the past. As one scholar has noted. it was 'a preview of the later doctrines of "systematic colonization" advocated by Edward Gibbon Wakefield and others for the settlement of Australia and New Zealand.' In contrast to such places as Jamaica and South Carolina, the trustees intended Georgia as 'a regular colony', orderly, methodical, disciplined […]}}</ref> == Moderne kolonisasie == [[Lêer:World 1898 empires colonies territory.png|regs|duimnael|Wêreldryke en kolonies 1898]] Kolonisasie kan gebruik word as 'n metode om uitheemse mense in die kultuur van die imperiale land te absorbeer en assimileer, en sodoende enige oorblyfsel van die kulture wat die imperiale grondgebied dalk op lang termyn kan bedreig, te vernietig deur hervorming te inspireer. === Rusland === Gedurende die Russiese Ryk is 'n beleid van Russifikasie gevolg, ten einde die Russiese taal en kultuur op die mense in die verowerde gebiede reg langs Rusland self af te dwing. Die Russiese Ryk het beoog om op hierdie manier sy grondgebied geleidelik, en permanent, te vergroot deur uitheemse kulture uit te wis. Uitheemse tale binne sy grondgebied is verban, asook uitheemse godsdienste. {{Citation needed|date=September 2015}} Die Sowjet-bewind in die 1920's het die vertroue van nie-Russe probeer wen deur hul etniese kulture aan te moedig en vir hulle baie van die kenmerkende institusionele vorme van die nasiestaat te vestig.<ref name="Terry Martin 2001 1">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22institutional%20forms%20of%20the%20nation-state%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=1}}</ref> Die vroeë Sowjet-bewind was vyandig teenoor selfs vrywillige assimilasie, en het probeer op geassimileerde nie-Russe te probeer onrussifiseer.<ref name="Terry Martin 2001 32">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=snippet&q=%22measures%20of%20derussification%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=32}}</ref> Ouers en studente wat nie daarin belang gestel het om hul nasionale tale te bevorder nie, is bestempel as dat hulle "abnormale houdings" ten toon stel. Die owerhede het tot die gevolgtrekking gekom dat minderhede wat onbewus is van hul etnisiteit, onderwerp moet word aan hul Belaruslandiasie, Jiddisjiasie, Poleiasie, ens.<ref name="Per Anders Rudling 2014 212">{{cite book|author=Per Anders Rudling|title=The Rise and Fall of Belarusian Nationalism, 1906–1931|url=https://books.google.com/books?id=rRrRBgAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22abnormal%20attitudes%22&f=false|year=2014|publisher=University of Pittsburgh press|page=212}}</ref> Teen die vroeë 1930's het hierdie ekstreme multikulturele beleid geblyk onuitvoerbaar te wees en die Sowjet-bewind het 'n beperkte Russifikasie bekend gestel<ref name="Richard Overy 2004 558">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC&printsec=frontcover&dq=richard+overy+dictators&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22limited%20russification%22&f=false|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=558}}</ref> vir praktiese redes; vrywillige assimilasie, waarvoor daar dikwels 'n aanvraag was,<ref name="Terry Martin 2001 409">{{cite book|author=Terry Martin|title=The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923–1939|url=https://books.google.com/books?id=rdlSX2hsb1kC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%22long-standing%20popular%20demand%22&f=false|year=2001|publisher=Cornell University press|page=409}}</ref> is toegelaat. Die lys van nasionaliteite is verminder van 172 in 1927 na 98 in 1939<ref name="Richard Overy 2004 556">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.com/books?id=32Vy2Fj4KFUC&printsec=frontcover&dq=richard+overy+dictators&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22limited%20russification%22&f=false|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=556}}</ref> deur ondersteuning van klein nasies te herroep ten einde hulle in groter nasies saam te smelt. [[Abchasië|Abkhazië]] is byvoorbeeld met Georgië saamgesmelt en duisende etniese Georgiërs is na Abkhazië gestuur.<ref name="George Hewitt 1999 96">{{cite book|author=George Hewitt|title=The Abkhazians: A Handbook|url=https://books.google.nl/books?id=-YUfAgAAQBAJ|year=1999|publisher=Curzon Press|page=96}}</ref> Die Abkhaz-alfabet is verander na 'n Georgiese grondslag, Abkhaziese skole is vervang met Georgiese skole en die  Abkhaz-taal is verban.<ref>[http://abkhazworld.com/aw/history/643-summary-of-historical-events Summary of Historical Events in Abkhazian History, 1810–1993] ''Abkhaz World'', 15 October 2008, retrieved 11 September 2015.</ref> Die heersende elite is gesuiwer van etniese Abkhaziërs en teen 1952 was meer as 80% van die 228 hoogste party- en regeringsamptenare en sakebestuurders in Abkhazië etniese Georgiërs (daar het 34 Abkhaziërs, 7 Russe en 3 Armeniërs in hierdie poste oorgebly).<ref>[http://abkhazworld.com/aw/history/499-stalin-beria-terror-in-abkhazia-1936-53-by-stephen-shenfield The Stalin-Beria Terror in Abkhazia, 1936–1953, by Stephen D. Shenfield] ''Abkhaz World'', 30 June 2010, retrieved 11 September 2015.</ref> Russe is nou uitgebeeld is die mees gevorderde en mins chauvinistiese mense van die Sowjet-Unie. Etniese Russe is gestuur om verowerde gebiede te koloniseer soos Letland en Estland, terwyl plaaslike tale, godsdienste en gebruike verban of onderdruk is. Bevolkingsverskuiwing in die Sowjet-Unie is ook gebruik as sowel 'n militêre strategie om teenstand teen Sowjet-uitbreiding te smoor, of as 'n voortsetting van die Russifikasie-beleid van assimilasie, en as dit nie slaag nie, die uitwissing van etniese minderhede deur ballingskap na 'n afgeleë landstreek soos Siberië. {{Citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}}{{citation needed|date=September 2015}}{{Citation needed|date=September 2015}} ==== Die Joodse Oblast ==== Die Sowjet-regering het in 1934 die [[Joodse Outonome Oblast]] (JOO) in die Sowjetse Verre-Ooste gevestig om 'n tuisland vir die Joodse mense te skep. Nog 'n beweegrede was om die Sowjet-teenwoordigheid langs die kwesbare oosgrens te versterk. Die streek is dikwels deur die Chinese geïnfiltreer; in 1927 het Shiang-Kai-Shek samewerking met die Chinese Kommunistiese Party beëindig, wat die bedreiging verder vergroot het. Dit het ook gelyk of die fascistiese Japan bereid en gereed was die Verre-Oosterse provinsies van die USSR los te maak.<ref name="Nora Levin 1990 283">{{cite book|author=Nora Levin|title=The Jews in the Soviet Union Since 1917: Paradox of Survival, Volume 1|url=https://books.google.nl/books?id=1Nz0N5GBW6MC|year=1990|publisher=New York University Press|page=283}}</ref> Om die vestiging in die onherbergsame en onontwikkelde streek aanlokliker te maak, het die Sowjet-regering private eienaarskap van grond toegelaat. Dit het daartoe gelei dat baie nie-Jode hulself in die oblast gevestig het om 'n gratis plaas te kry.<ref name="Richard Overy 2004 567">{{cite book|author=Richard Overy|title=The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia|url=https://books.google.nl/books?id=32Vy2Fj4KFUC|year=2004|publisher=W.W Norton Company, Inc|page=567}}</ref> Teen die 1930's is 'n enorme propagandaveldtog van stapel gestuur om meer Joodse setlaars te oorreed om daarheen te trek. In een geval vertel 'n Jiddisje rolprent wat met die regering se geld gemaak is, ''Seekers of Happiness,'' die verhaal van 'n Joodse gesin wat van die Groot Depressie in die Verenigde State ontvlug om 'n nuwe lewe in Birobidzhan te skep. Sowat 1,200 Sowjet-Jode het bestuit om hulle in Birobidzhan te vestig.<ref name="jewishmag.com">Arthur Rosen, [www./75mag/birobidzhan/birobidzhan.htm], February 2004</ref> Die Joodse bevolking het in 1948 'n hoogtepunt van sowat 30,000 bereik, sowat 'n kwart van die streek se bevolking. Teen 2010, volgens syfers van die Russiese sensusburo, was daar net 1,628 mense van Joodse afkoms in die JOO oor (1% van die totale bevolking), terwyl etniese Russe 92,7% van die JOO se bevolking uitmaak.<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года |access-date=19 April 2013 |language=ja |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501193326/https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |archive-date=1 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die JOO is Rusland se enigste outonome oblast<ref>[[:en:Constitution of the Russian Federation|Constitution of the Russian Federation]], Article 65</ref> en, benewens Israel, die wêreld se enigste Joodse gebied met amptelike status.<ref name="autogenerated4">{{cite journal|author=Спектор Р., руководитель Департамента Евро-Азиатского Еврейского конгресса (ЕАЕК) по связям с общественностью и СМИ|title=Биробиджан — terra incognita?|url=http://www.nasledie-eao.ru/services/nayka/scientific-practical-conference/bir_proekt_konf_2007.pdf#page=18|editor=под ред. Гуревич В.С.|editor2=Рабинович А.Я.|editor3=Тепляшин А.В.|editor4=Воложенинова Н.Ю.|agency=Правительство Еврейской автономной области|journal=Биробиджанский проект (опыт межнационального взаимодействия): сборник материалов научно-практической конференции|location=Биробиджан|publisher=ГОУ "Редакция газеты [[Биробиджанер Штерн]]"|year=2008|page=20}}</ref> === Uitgeweke kolonies === Massa-migrasie soos Chinese emigrasie of die Britse diaspora of Duitse diaspora het gelei tot kolonies in die buiteland. In sommige gevalle is uitgewekene-nisplekke permanent gevestig in teikenlande onder die dekmantel van die verspreiding van "godsdiens en kultuur". Die bedoeling agter die beweging en vestiging van uitgewekenes is in baie gevalle (veral wanneer hulle nie per se in 'n nis bymekaarkom nie) nie noodwendig om "hul inheemse beskawing uit te brei" nie, maar eerder om die bevolking van die nuwe beskawing byeen te bring vir ekonomiese doelwitte. 'n Mens moet besef dat uitgewekenes verskil van bannelinge en dikwels is daar min of geen verhouding tussen hulle nie. Bannelinge is gewoonlik diaspora of ontwortelde gemeenskappe of mense wat uit hul oorspronklike grondgebied of tuisland gevlug het na iewers anders en is in dié posisie weens oorlog of 'n ander groot politieke omwenteling en soms sluit dit die invloed van kolonisasie in. == Sien ook == * [[Kolonialisme]] == Aantekeninge en verwysings == {{Verwysings|2}} {{Normdata}} [[Kategorie:Kolonies]] gexbpvobxvr3zyhg1ssm4gi38vtm95w 0 120188 2519315 2516462 2022-08-15T08:40:05Z 155.93.240.71 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Cat guarding geese c1120 BC Egypt.jpg|duimnael|200x200px|[[Vermensliking|Vermenslikte]] kat wat ganse oppas, Egipte, ca. 1120 v.C.]] '''Fabel''' is 'n literêre genre: 'n kort fiktiewe verhaal, in [[prosa]]- of [[Gedig|versvorm]], waar [[dier]]e, legendariese wesens, plante, nielewende voorwerpe of natuurkragte oor [[Vermensliking|menslike eienskappe]] beskik (soos die vermoë om 'n mensetaal te praat) en waarin 'n spesifieke [[sede]]les ('n "moraal") geïllustreer word, wat soms aan die einde uitdruklik as 'n kernagtige spreuk bygevoeg word. Die verskil tussen 'n fabel en 'n gelykenis is dat diere, plante, nielewende voorwerpe en natuurkragte wat oor spraak of ander menslike vermoëns beskik, nié in gelykenisse voorkom nie. Die gebruik daarvan was nie altyd so duidelik nie. In die King James-vertaling van die [[Nuwe Testament]] is "{{lang|grc|μῦθος}}" ("''[[Mite|mythos]]''") in 1 Timoteus, 2 Timoteus, Titus en 2 Petrus as "fabel"<ref>For example, in ''[[:en:First Epistle to Timothy|First Timothy]]'', "neither give heed to fables...", and "refuse profane and old wives' fables..." (1 Tim 1:4 and 4:4, respectively).</ref> vertaal.<ref>Strong's 3454. μύθος muthos moo’-thos; perhaps from the same as 3453 (through the idea of tuition); a tale, i.e. <u>fiction</u> ("myth"):—fable.<br /> "</ref> 'n Persoon wat ń ding fabels skryf, word 'n fabelaar (minder bekend) of 'n fabeldigter genoem. == Geskiedenis == Die fabel is een van die oudste vorms van volksliteratuur. Moderne navorsers is dit eens dat hierdie verhale meestal deur mondelinge oordrag na ander lande versprei is, en nie as literêre geskrewe versamelings nie.<ref>''Enzyklopädie des Märchens'' (1977), see "Fabel", "Äsopica" etc.</ref> Fabels word in die literatuur van amper elke land aangetref. === Aesopiese of Aesopus se fabel === Die versameling wat as ''Aesopica'' of ''Aesopus se Fabels'' bekend staan, sluit die meeste van die bekendste Westerse fabels in en word aan die [[Legende|legendariese]] [[Aesopus]] toegeskryf wat in ongeveer 550 v.C. glo 'n slaaf in [[antieke Griekeland]] was. Toe Babrius fabels uit die ''Aesopica'' vir 'n Hellenistiese prins "Alexander," in versvorm oorgeskryf het, het hy aan die begin van Boek II uitdruklik geskryf dat hierdie soort "mite" wat Aesopus aan die "seuns van die Hellene" bekend gestel het, 'n uitvinding van die "Siriërs" uit die tyd van "Ninos" ( personifikase van [[Nineve]] aan die Grieke) en Belos ("heerser") was.<ref>Burkert 1992:121</ref> Epicharmus van Kos en Phormis was na berig van die eerstes wat komiese fabels vertel het.<ref>P. W. Buckham, p. 245</ref> Baie bekende fabels van Aesopus sluit in "Die Kraai en die Kruik", "Die Skilpad en die Haas" en "Die Leeu en die Muis". In antieke Griekse en Romeinse onderwys was die fabel die eerste van die ''progymnasmata''—opvoedkundige oefeninge in prosastukke en openbare redevoering—waar studente gevra sou word om fabels te leer, daarop uit te brei, hulle eie fabels uit te dink en hulle uiteindelik as oortuigende voorbeelde in langer forensiese of oorredende toesprake te gebruik. Instrukteurs en studente se behoefte aan 'n wye verskeidenheid fabels as materiaal vir hulle voordragte het daartoe gelei dat hulle, soos dié van Aesopus, in bundels versamel is. === Afrika === Die mondelinge kultuur van Afrika<ref>{{cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/atim-oton/arits-fables-kids-series_b_1001656.html|author=Atim Oton|title=Reaching African Children Through Fables and Animation|publisher=Huffingtonpost.com|date=25 Oktober 2011|accessdate=8 Mei 2012}}</ref> het 'n ryk vertelkunstradisie. Afrikane leef al vir duisende jare in wisselwerking met die natuur, insluitend plante, diere en aardse strukture soos riviere, vlaktes en berge. Grootouers word met geweldige respek in Afrika-gemeenskappe bejeën en ná hulle aftrede vervul hulle 'n nuwe rol as storievertellers. Kinders en, in 'n sekere mate, volwassenes word meegevoer wanneer 'n goeie storieverteller 'n fabel dramaties vertel. === Indië === Indie het hy 'n ryk tradisie aan fabelagtige verhale, hoofsaaklik weens die groot rol wat natuurelemente in die kultuur se tradisies en eienskappe vervul. Die meeste van hulle gode is 'n sekere vorm van diere met denkbeeldige eienskappe. Honderde fabels het gedurende die eerste millennium v.C. in [[Geskiedenis van Indië|antieke Indië]] ontstaan, dikwels as verhale binne raamverhale. Indiese fabels het 'n gemengde rolverdeling van mense en diere. Die dialoë is dikwels langer as in Aesopus se fabels en dikwels pittig wanneer die diere probeer om mekaar met slimmighede en misleiding te uitoorlê. In Indiese fabels is mense nie bo diere verhewe nie. Die stories is dikwels komies. Die Indiese fabel voldoen aan die universeel bekende tradisies van die fabel. Die beste voorbeelde van Indiese fabels is die Panchatantra en die Jataka-fabels. Hieronder tel Vishnu Sarma se ''Panchatantra'', die ''Hitopadesha'', ''Vikram and the Vampire'', en Syntipas' ''Seven Wise Masters'', almal versamelings wat later regoor die [[Ou Wêreld]] invloedryk was. Ben E. Perry (samesteller van die "Perry-Indeks" van Aesopus se fabels) het redeneer dat sommige van die Boeddhistiese ''Jatak tales ''en sommige van die fabels in die ''Panchatantra'' moontlik deur soortgelyke [[Grieks]]e en Nabye Oosterse fabels beïnvloed is.<ref>Ben E. Perry, "Introduction", p. xix, in ''Babrius and Phaedrus'' (1965)</ref> Vroeëre Indiese epe soos Vyasa se ''[[Mahabharata]]'' en Valmiki se ''Ramayana'' het ook fabels binne die hoofverhaal bevat, dikwels as byverhale of agtergrondstories. Die bekendste fabels uit die [[Midde-Ooste]] was die ''[[Duisend-en-een-nag]]te, ''ook bekend as die ''Arabiese nagte''. === Europa === Fabels het 'n lang tradisie gedurende die [[Middeleeue]] gehad, en is in die Europese hoë literatuur opgeneem. Gedurende die 17de eeu het die [[Frankryk|Franse]] fabelskrywer Jean de La Fontaine (1621–1695) die sedeles as die siel van die fabel — 'n gedragsreël — beskou. Beginnende by die Aesopus-patroon, het La Fontaine hom daarop toegespits om die hof, die kerk, die opkomende [[bourgeoisie]], trouens die hele menslike spektrum van sy tyd te satiriseer.<ref>Translations of his 12 books of fables are available online at [http://oaks.nvg.org/fontaine.html oaks.nvg.org]</ref> Navolgers van La Fontaine se model was Engeland se John Gay (1685–1732);<ref>His two collections of 1727 and 1738 are available in one volume on Google Books at [https://books.google.com/books?id=X_Y0AAAAMAAJ&printsec=frontcover&dq=john+gay+++%22fables%22&source=bl&ots=_ChY5dZunN&sig=5qBAeejDOY8U5EgxDr4Pgnw68ao&hl=en&ei=EcNNTLKfGpL24AbX5uCaDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CCsQ6AEwBjgK#v=onepage&q&f=false books.google.co.uk]</ref> Pole se Ignacy Krasicki (1735–1801);<ref>His ''Bajki przypowiesci'' (Fables & Parables, 1779) are available online at [http://literat.ug.edu.pl/ikbajk/index.htm ug.edu.pl]</ref> Italië se [[:it:Lorenzo Pignotti|Lorenzo Pignotti]] (1739–1812)<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=6CSQZlaZjE0C&printsec=frontcover&dq=pignotti+++favola&source=bl&ots=n8Mlm8LQld&sig=ubnkrD47WARSbDJKUXgNCj7_Vgo&hl=en&ei=8DhNTP-rOt3NjAeEtLDYDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CBUQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false|title=His '&#39;Favole e Novelle'&#39; (1785) is available on Google Books|publisher=Books.google.co.uk|date=|accessdate=8 Mei 2012}}</ref> en Giovanni de Rossi (1754–1827);<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=rKoTAAAAQAAJ&printsec=frontcover&dq=pignotti+++favola&source=gbs_similarbooks_s&cad=1#v=onepage&q&f=false|title=His '&#39;Favole'&#39; (1788) is available on Google Books|publisher=Books.google.co.uk|date=|accessdate=8 Mei 2012}}</ref>{{Verify source}} Serwië se Dositej Obradović (1739–1811); Spanje se Félix María de Samaniego (1745–1801)<ref>9 books of fables are available online in Spanish at [http://amediavoz.com/samaniego.htm amediavoz.com]</ref> en Tomás de Iriarte y Oropesa (1750–1791);<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Zr0DAAAAQAAJ&printsec=frontcover&dq=Tom%C3%A1s+de+Iriarte+y+Oropesa+fabulas&source=bl&ots=WbHNxf22GV&sig=zrfOpn4x0K8bAykQBwrXmq_zHfQ&hl=en&ei=mElNTMGZO5mW4gbNyLCaDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CCUQ6AEwAw#v=onepage&q&f=false|title=His '&#39;Fabulas Literarias'&#39; are available on Google Books|publisher=Books.google.co.uk|date=|accessdate=8 Mei 2012}}</ref>{{Verify source}} Frankryk se Jean-Pierre Claris de Florian (1755–94);<ref>His five books of fables are available online in French at [http://www.shanaweb.net/florian/la-vie-de-florian.htm shanaweb.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100612144726/http://shanaweb.net/florian/la-vie-de-florian.htm |date=12 Junie 2010 }}</ref> en Rusland se Ivan Krylov (1769–1844).<ref>5 books of fables are available online in Russian at [http://www.friends-partners.org/friends/literature/19century/krylov2.html friends-partners.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110221221002/http://www.friends-partners.org/friends/literature/19century/krylov2.html |date=21 Februarie 2011 }}</ref> === Moderne era === Alhoewel die fabel in moderne tye in kinderboeke as onbenullig afgemaak is, is dit ook by moderne, volwasse literatuur aangepas. Felix Salten se ''Bambi'' (1923) is 'n ''Bildungsroman'' — 'n storie van 'n [[Hoofkarakter|protagonis]] se volwassewording — wat in die vorm van 'n fabel vertel word. James Thurber behou die antieke fabelstyl in sy boeke ''Fables for Our Time'' (1940) en ''Further Fables for Our Time'' (1956), en in sy verhale "The Princess and the Tin Box" in ''The Beast in Me and Other Animals'' (1948) en "The Last Clock: A Fable for the Time, Such As It Is, of Man" in ''Lanterns and Lances'' (1961). Władysław Reymont se ''The Revolt'' (1922), 'n [[metafoor]] vir die [[Bolsjewis]]tiese [[Russiese Rewolusie (1917)|Revolusie van 1917]], beskryf rebelse plaasdiere se oorname van hulle plaas in poging om "gelykheid" in te stel. George Orwell se ''[[Animal Farm]]'' (1945) is op soortgelyke wyse 'n satire van [[Stalinisme]] in die besonder, en [[totalitarisme]] in die algemeen, in die vorm van 'n dierefabel. Moderne Russiese fabels is dikwels interpretasies van ouer fabels.<ref>{{cite web|title=Do we all pay the same price for our dreams?|url=https://thinkingclearly.co/2017/03/15/do-we-all-pay-the-same-price-for-our-dreams/|access-date= 2 April 2017|archive-date=16 Maart 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170316204216/https://thinkingclearly.co/2017/03/15/do-we-all-pay-the-same-price-for-our-dreams/|url-status=dead}}</ref> In die 21ste eeu het die Napolitaanse outeur Sabatino Scia meer as tweehonderd fabels geskryf wat hy as "Westerse protesfabels" beskryf. Die karakters is nie net diere nie, maar ook voorwerpe, wesens en natuurelemente. Scia se doel is dieselfde as dié van die tradisionele fabelskrywer, en sy fabels vervul die rol van die openbaarmaker van die menslike samelewing. In Latyns-Amerika het die broers Juan en Victor Ataucuri Garcia tot die terugkeer van die fabel bygedra. Maar hulle doen dit met 'n ongewone idee: gebruik die fabel as 'n verspreidingsmiddel van die tradisionele literatuur van die spesifieke plek. In die boek ''[http://www.childrenslibrary.org/icdl/BookPreview?bookid=atafabu_00510018&route=author_Spanish&lang=Spanish&msg&ilang=Spanish "Fábulas Peruanas"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923202736/http://www.childrenslibrary.org/icdl/BookPreview?bookid=atafabu_00510018&route=author_Spanish&lang=Spanish&msg&ilang=Spanish |date=23 September 2015 }} ''wat in 2003 gepubliseer is, het hulle mites, legendes en gelowe van Andiese en Amasoniese Peru versamel om as fabels te skryf. Die resultaat was 'n besondere werk, ryk aan nuanses van die streek. Hier ontdek ons die verhouding tussen mens en sy oorsprong, met die natuur, gesiedenis, gebruike en gelowe wat dan normes en waardes word''.<ref>Juan y Víctor Ataucuri García, "Fábulas Peruanas", Gaviota Azul Editores, Lima, 2003 ISBN 9972256103.</ref>'' == Fabelskrywers == <center><gallery> Lêer:Velázquez - Esopo (Museo del Prado, 1639-41).jpg|[[Aesop]], by [[Diego Velázquez|Velázquez]] Lêer:Mevlana Statue, Buca.jpg|[[Jalal Uddin Rumi]] Lêer:Vyasa.jpg|[[Vyasa]] Lêer:Valmiki Ramayana.jpg|[[Valmiki]] Lêer:Jean-de-la-fontaine.jpg|[[Jean de La Fontaine]] Lêer:Sullhan saba.jpg|[[Sulkhan-Saba Orbeliani]] Lêer:John Gay - Project Gutenberg eText 13790.jpg|[[John Gay]] Lêer:Christian Fürchtegott Gellert.jpg|[[Christian Fürchtegott Gellert]] Lêer:Lessing in blue.jpg|[[Gotthold Ephraim Lessing]] Lêer:Ignacy Krasicki 111.PNG|[[Ignacy Krasicki]] Lêer:DositejObradović.jpg|[[Dositej Obradović]] Lêer:Samaniego.jpg|[[Félix María de Samaniego]] Lêer:Tomas de Iriarte Joaquin Inza.jpg|[[Tomás de Iriarte y Oropesa]] Lêer:Jean-Pierre Claris de Florian.jpg|[[Jean-Pierre Claris de Florian]] Lêer:Ivan Krylov.jpg|[[Ivan Krylov]] Lêer:Andersen-hc.jpg|[[Hans Christian Andersen]] Lêer:Abierce.jpg|[[Ambrose Bierce]] Lêer:Wladyslaw Reymont.jpg|[[Władysław Reymont]] Lêer:Felix Salten 1910.jpg|[[Felix Salten]] Lêer:Don Marquis.jpg|[[Don Marquis]] Lêer:James Thurber NYWTS.jpg|[[James Thurber]] Lêer:GeoreOrwell.jpg|[[George Orwell]] </gallery></center> == Klassiek == * [[Aesopus]] (mid-6de eeu v.C.), outeur/s van ''Aesop's Fables'' * Vishnu Sarma (ca. 200 BC), outeur van die [[Vermensliking|antropomorfiese]] politieke verhandeling en fabelversameling, die ''Panchatantra'' * Bidpai (ca. 200 v.C.), outeur van [[Sanskrit]] ([[Hindoe|Hindoeïsties]]) en [[Pali]] ([[Boeddhisme|Buddhistiese]]) dierefabels en vers en prosa, soms afgelei van die Jataka-verhale * Syntipas (ca. 100 v.C.), [[Indië|Indiese]] [[filosoof]], vermeende outeur van 'n versameling fabels bekend in [[Europa]] as ''The Story of the Seven Wise Masters'' * Gaius Julius Hyginus (Hyginus, [[Latyn|Latyse]] outeur, boorling van [[Spanje]] of [[Alexandrië]], ca. 64 BC – 17 n.C.), outeur van ''Fabulae'' * Phaedrus (15 BC – 50 n.C.), [[Romeinse Republiek|Romeinse]] fabelskrywer, 'n gebore Masedoniër * [[Nezami|Nizami Ganjavi]] ([[Iran|Persies]], 1141–1209) * Walter van Engeland (12de eeu), Anglo-Normandiese digter, publiseer ''Aesop's Fables'' in tweereëlige verse c. 1175 * [[Marie de France]] (12de eeu) * [[Jalal Uddin Rumi|Jalāl ad-Dīn Muhammad Balkhī]] ([[Iran|Persies]], 1207–73) * Vardan Aygektsi (oorlede 1250), Armeense priester en fabelskrywer * Berechiah ha-Nakdan (Berechiah die [[Taalwetenskappe|Grammatikus]], 13de eeu), outeur van [[Jode|Joodse]] fabels aangepas uit [[Aesopus]] se fabels * Robert Henryson ([[Skotland|Skots]], 15de eeu), outeur van ''The Morall Fabillis of Esope the Phrygian'' * [[Leonardo da Vinci]] ([[Italië|Italiaans]], 1452–1519) * Biernat van Lublin ([[Pole|Pools]], 1465? – ná 1529) * Jean de La Fontaine ([[Frankryk|Frans]], 1621–95) * Sulkhan-Saba Orbeliani ([[Georgië|Georgiaans]], 1658–1725), outeur van "'n Boek van Wysheid en Leuens" * Bernard de Mandeville ([[Engeland|Engels]], 1670–1733), outeur van ''The Fable of the Bees'' * John Gay ([[Engeland|Engels]], 1685–1732) * Christian Fürchtegott Gellert ([[Duits]], 1715–69) * Gotthold Ephraim Lessing ([[Duits]], 1729–81) * Ignacy Krasicki ([[Pole|Pools]], 1735–1801), outeur van ''Fables and Parables'' (1779) en ''New Fables'' (gepubliseer 1802) * Dositej Obradović (Serwies, 1739–1811) * Félix María de Samaniego ([[Spanje|Spaans]], 1745–1801), bekendste vir "Die Mier en die Sonbesie" * Tomás de Iriarte ([[Spanje|Spaans]], 1750–91) * Jean-Pierre Claris de Florian, ([[Frankryk|Frans]], 1755–94), outeur van ''Fables'' (gepubliseer 1802) * Ivan Krylov ([[Rusland|Russies]], 1769–1844) * [[Hans Christian Andersen]] ([[Denemarke|Deens]], 1805–75) == Modern == * [[Leo Tolstoi|Leo Tolstoy]] (1828&nbsp;– 1910) * Rafael Pombo (1833&nbsp;– 1912) [[Colombia]]anse fabelskrywer, digter en skrywer * Ambrose Bierce (1842&nbsp;– ?1914) * Sholem Aleichem (1859&nbsp;– 1916) * George Ade (1866&nbsp;– 1944), ''Fables in Slang'', ens. * Władysław Reymont (1868&nbsp;– 1925) * Felix Salten (1869&nbsp;– 1945) * Don Marquis (1878&nbsp;– 1937), outeur van die fabels van Archy en Mehitabel * [[Franz Kafka]] (1883&nbsp;– 1924) * Damon Runyon (1884&nbsp;– 1946) * James Thurber (1894&nbsp;– 1961), ''Fables for Our Time'' en ''Further Fables for Our Time'' * [[George Orwell]] (1903&nbsp;– 50) * Dr. Seuss (1904&nbsp;– 91) * Isaac Bashevis Singer (1904&nbsp;– 91) * Nankichi Niimi (1913&nbsp;– 1943), Japannese outeur en digter * Pierre Gamarra (1919&nbsp;– 2009) * Richard Adams (gebore 1920), outeur van ''Watership Down'' * José Saramago (1922&nbsp;– 2010) * Italo Calvino (1923&nbsp;– 85), ''Cosmicomics'' ens. * Arnold Lobel (1933&nbsp;– 87), outeur van ''Fables'', 1981-wenner van die Caldecott Medalje * Ramsay Wood (gebore 1943), outeur van ''Kalila and Dimna: Fables of Friendship and Betrayal'' * Bill Willingham (gebore 1956), outeur van ''Fables'' * David Sedaris (gebore 1956), outeur van ''Squirrel Seeks Chipmunk'' * Randall Kenan (gebore 1963) * Guillermo del Toro<ref>{{cite web |last1=Kermode |first1=Mark |title=''The Devil’s Backbone:'' The Past Is Never Dead . . . |url=https://www.criterion.com/current/posts/2850-the-devil-s-backbone-the-past-is-never-dead |website=The Criterion Collection |publisher=The Criterion Collection |access-date=25 Junie 2016 |date=30 Julie 2013 |quote=For those with a weakness for the beautiful monsters of modern cinema, del Toro has earned himself a reputation as the finest living exponent of fabulist film. |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190327183901/https://www.criterion.com/current/posts/2850-the-devil-s-backbone-the-past-is-never-dead |archive-date=27 Maart 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> (gebore 1964), [[Meksiko|Mexikaanse]] rolprentmaker * Pendleton Ward (gebore 1982), Amerikaanse animeerder, skepper van ''Adventure Time'' == Vername fabelversamelings == * ''Jataka tales'' * ''Aesop's Fables'' deur [[Aesopus]] * ''Panchatantra'' deur Vishnu Sarma * ''Baital Pachisi'' (ook bekend as ''Vikram and The Vampire'') * ''Hitopadesha'' * ''A Book of Wisdom and Lies'' deur Sulkhan-Saba Orbeliani * ''Seven Wise Masters'' deur Syntipas * ''[[Duisend-en-een-nag|Een duisend en een nagte]]'' (ook bekend as ''Arabian Nights'', ca. 800–900) * ''Fables'' deur Jean de La Fontaine (1668–1694) * ''Fables and Parables'' (1779) deur Ignacy Krasicki * ''Fairy Tales'' (1837) deur [[Hans Christian Andersen]] * ''Fables for Our Time'' (1940) deur James Thurber * ''99 Fables'' (1960) deur William March * ''Kalila and Dimna'' (2008) deur Ramsay Wood == Sien ook == * [[Allegorie]] * [[Vermensliking]] * Apologia * Apologue * "The Blind Man and the Lame" * Fabel * Fables (comics) * [[Feëverhaal]] * Fantastique * [[Spookstorie]] * Parable * [[Spreekwoord|Proverb]] * Wisdom * "The Wolf and the Lamb" == Aantekeninge == {{Verwysings|30em}} == Bronne == * {{Cite book|last=Buckham|year=1827|first=Philip Wentworth|url=https://books.google.com/books?id=IjAZAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=The+Theatre+of+the+Greeks|title=Theatre of the Greeks}} * [http://www.studylight.org/desk/?l=en&query=fable&section=0&translation=kjv&oq=&sr=1 King James Bible;] ''New Testament (authorised)''. * DLR [David Lee Rubin]. "Fable in Verse", ''The New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics''. * Read fables by [http://fairytalez.com/author/aesops-fables/ Aesop] and [http://fairytalez.com/author/la-fontaine/ La Fontaine] {{Normdata}} [[Kategorie:Letterkundige genres]] [[Kategorie:Volksverhale]] o16l7e19s09rtxpeaoju55fsleupttm 0 124597 2519316 1699598 2022-08-15T08:55:15Z Aliwal2012 39067 taalverbetering wikitext text/x-wiki {{Infoboks-Vliegtuig |naam= Yakovlev Yak-9 |subsjabloon= |beeld= Lêer:Yak 9 1.jpg |byskrif= <center>'n Lugwaardige replika van 'n Yak-9U (Yak-9UM) te [[Reno]], VSA</center> |tipe=Vegvliegtuig |vervaardiger= Yakovlev |ontwerper=Alexander Sergeevich Yakovlev |eerste vlug= 1943 |bekendstelling |vrygestel= |onttrek= |status= Onttrek |hoofgebruiker= [[Russiese Lugmag]] |meer gebruikers= |vervaardig=1942–1948 |aantal gebou=16 769 |programkoste= |eenheidskoste= |ontwikkel van= |variante met eie artikels= }} Die '''Yakovlev Yak-9''' was 'n [[vegvliegtuig]] wat deur [[Rusland]] ontwikkel en gebruik is tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]]. Die ''Yakovlev Yak-9'' is ontwikkel uit die ''Yakovlev Yak-7''. Die ''Yak-7'' is ontwikkel as 'n tweesitplek opleidingsvliegtuig maar sy vliegvermoë was beter as die van die ''Yak-1'' en gevolglik was 'n enkelsitplek-vegvliegtuigweergawe bestel waarvan meer as 5&nbsp;000 gebou is. == Ontwikkeling == Die ''Yak-9'' was ontwerp saam met die ''[[Yakovlev Yak-3]]'' en was 'n ontwikkeling van die ''Yak-7''. Produksie van die ''Yak-9'' het in Oktober 1942 begin. Dit het verskil van die vorige modelle omrede daar 'n ligte metaalallooi vir die vlerke gebruik is instede van hout. Die vliegtuig het homself bewys tydens die [[Slag van Stalingrad]] waar dit teen die [[Messerschmitt Bf 10taa9]] te staan gekom en dit oorskadu het. Die ''Free French Normandie-Niemen Group'', wat saam met die Russiese Lugmag geveg het, en die Vry Poolse eskaders was met die ''Yak-9'' toegerus. Teen die middel van 1943 is meer en meer aluminium gebruik om die vliegtuig sterker en ligter te maak. Terselfdertyd is die VK-105-motor ook verbeter. Van die variante is die ''Yak-9M'' en die ''Yak-9D''. Die ''Yak-9DD'' was ontwikkel met 'n ultralangtogafstand om die Amerikaanse [[bomwerper]]s te vergesel van en na die [[Oekraïne]] en die suide van [[Italië]]. Die laaste variant is die ''Yak-9U'' wat heeltemal van metaal gemaak is. Die ''Yak-9U'' het die eerste keer in Desember 1943 gevlieg en is in diens gestel in die middel van 1944. Dit was aanvanklik toegerus met die VK-105PF-2 motor en later die VK-107A wat 'n maksimumsnelheid van 698 km/h verseker het. Selfs die eerste ''Yak-9U's'' was beter as die Duitse vegvliegtuie. Daar was 16&nbsp;769 ''Yak-9'' vegvliegtuie gebou tydens die oorlog en produksie het tot in 1946 voortgeduur. Gedurende die [[Korea-oorlog|Koreaanse oorlog]] was die ''Yak-9'' toegerus met kanonne en dit was die gevorderdste vliegtuig in die Noord-Koreaanse Lugmag. Daar was meer as 37&nbsp;000 van die ''Yak'' vegvliegtuie gebou. == Tegniese besonderhede == {| class="wikitable" style="text-align:center; background:#faf5ff;" |+ Besonderhede van die Yakovlev Yak-9U: ! Item ! Statistiek |- | Aantal motors | 1 |- | Tipe motor | Skroef |- | Vervaardiger | Klimov VK-107A inlynmotor |- | Kraglewering per motor | 1&nbsp;650 perdekrag |- | Vlerkspan | 9,77 m |- | Lengte | 8,55 m |- | Hoogte | 2,96 m |- | Vlerkoppervlakte | 17,25 m² |- | Maksimum opstygmassa | 3&nbsp;098 kg |- | Maksimum snelheid | 698 km/h |- | Operasionele hoogte | 11&nbsp;900 m |- | Togafstand | 870 km |- | Klimvermoë | 1&nbsp;500 m per minuut |- | Bewapening | Een 20&nbsp;mm kanon in die neus<br />en twee 12.7 mm masjiengewere<br />asook twee 100 kg bomme onder vlerke |} == Sien ook == * [[Lys van vegvliegtuie]] == Bron == * Crosby, Francis: ''THE WORLD ENCYCLOPEDIA OF FIGHTERS & BOMBERS''. 2015. ISBN 978-1-84476-917-9 [[Kategorie:Vegvliegtuie]] [[Kategorie:Vliegtuie van die Tweede Wêreldoorlog]] 2f2uytdrbi5mlltk7ozglg8u361xezr 0 130447 2519340 2431302 2022-08-15T11:11:20Z Rooiratel 90342 Sjabloon bygevoeg wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Gerald Morkel | beeld = | beeldonderskrif = | orde = 29ste Burgemeester van [[Kaapstad]] | termynaanvang = [[12 November]] [[2001]] | termyneinde = [[30 Oktober]] [[2002]] | voorganger = [[Peter Marais]] | opvolger = [[Nomaindia Mfeketo]] | geboortedatum = {{Geboortedatum|1941|2|2}} | geboortejaar = | geboortemaand = | geboortedag = | geboorteplek = [[Kaapstad]], [[Kaapprovinsie]], [[Unie van Suid-Afrika]] <small>(nou [[Wes-Kaap]], [[Suid-Afrika]])</small> | sterftedatum = {{Sterfdatum en ouderdom|1941|2|2|2018|1|9}} | sterfteplek = [[Tokai]], [[Kaapstad]], [[Wes-Kaap]], [[Suid-Afrika]] | party = [[Demokratiese Alliansie]]<br />[[Nuwe Nasionale Party]]<br />[[Arbeidersparty (Suid-Afrika, 1969)|Arbeidersparty]] | orde2 = 2de Premier van die [[Wes-Kaap]] | termynaanvang2 = [[11 Mei]] [[1998]] | termyneinde2 = [[12 November]] [[2001]] | voorganger2 = [[Hernus Kriel]] | opvolger2 = [[Peter Marais]] | eggenoot = Hazel Morkel | kinders = 4 | alma_mater = | religie = | handtekening = | militer = | lojaliteit = | tak = | diensjare = | rang = | eenheid = | oorloe = | toekennings = }} '''Gerald Morkel''' (1941 – 2018) was 'n voormalige premier van die [[Wes-Kaap]] en [[burgemeester]] van [[Kaapstad]]. Hy het bande met die [[Arbeidersparty (Suid-Afrika, 1969)|Arbeidersparty]], [[Nasionale Party]] (NP) en [[Nuwe Nasionale Party]] (NNP) gehad voordat hy sy politieke loopbaan by die [[Demokratiese Alliansie]] (DA) afgesluit het. Hy was die leier van die DA in Wes-Kaap vanaf 1998 tot 2001. == Bron == * https://www.netwerk24.com/Nuus/Algemeen/oudpremier-van-wes-kaap-sterf-20180109 {{Suid-Afrikaanse-politikus-saadjie}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Morkel, Gerald}} [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse ministers]] [[Kategorie:Geboortes in 1941]] [[Kategorie:Sterftes in 2018]] 256zkcnmfj8uq0851j2s4129wqbi0h0 0 132815 2519185 2225411 2022-08-14T14:05:25Z Mashkawat.ahsan 90229 Balinees video #WPWP wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Taal |naam=Fidjiaans |inheemsenaam=''Na Vosa Vakaviti'' |uitspraak= |familiekleur=Austronesies |state={{vlagland|Fidji}} |streek=[[Oseanië]] |sprekers=340&nbsp;000 (moedertaal)<br />320&nbsp;000 (tweede taal)<ref>{{cite web |url=https://www.ethnologue.com/language/fij |title=Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Fijian |publisher=[[Ethnologue]] |access-date=12 Februarie 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200414054520/https://www.ethnologue.com/language/fij |archive-date=14 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |rang= |skrif=[[Latynse alfabet]] |fam1=[[Austronesiese tale|Austronesies]] |fam2=[[Maleis-Polinesiese tale|Maleis-Polinesies]] |fam3=[[Oseaniese tale|Oseanies]] |fam4=Sentraal-Oseanies |nasie={{vlagland|Fidji}} |agentskap=''geen'' |iso1=fj|iso2=fij|iso3=fij |kaart= }} '''Fidjiaans''' (''Na Vosa Vakaviti'') is 'n [[Maleis-Polinesiese tale|Maleis-Polinesiese taal]] wat saam met [[Engels]] en [[Fidjiaanse Hindi]] die [[Amptelike taal|amptelike tale]] van die [[eilandnasie]] [[Fidji]] vorm.<ref>{{cite web |author=Dr. A. Tschentscher, LL. M. |url=http://www.servat.unibe.ch/icl/fj00000_.html |title=Section 4 of Fiji Constitution |publisher=www.servat.unibe.ch |access-date=12 Februarie 2018 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200429033805/https://www.servat.unibe.ch/icl/fj00000_.html |archive-date=29 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die teks van Fidji se [[volkslied]], ''[[Meda Dau Doka]]'', is in Fidjiaans. Sedert 2005 word oor Fidjiaans se status debater en verskeie groepe beywer hulle vir 'n opgradering van Fidjiaans as "nasionale taal" van Fidji, terwyl Engels en Fidjiaanse Hindi ampstale sal bly. [[File:WIKITONGUES- Mila speaking Fijian.webm|thumb|Fidjiaans]] Fidjiaans het sowat 340&nbsp;000 [[moedertaal]]sprekers, terwyl sowat 320&nbsp;000 mense dit as 'n [[tweede taal]] praat. Dit is een van die mees verspreide Oseaniese tale en is verwant aan verskeie Polinesiese tale. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Wikt-inlyn}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Fijian-language|title=Fijian language|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=12 Februarie 2018}} {{Interwiki|kode=fj}} {{Taalsaadjie}} {{Normdata}} [[Kategorie:Oseaniese tale]] [[Kategorie:Tale van Fidji]] grqj5t5ahw0mltbw9jp5wxyaqijwc8h 0 136423 2519247 2518935 2022-08-14T21:35:57Z Aliwal2012 39067 opd stats wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Krieketspan | naam = Skotland | beeld = Kenteken van die Skotse nasionale krieketspan.svg | byskrif = Kenteken van die Skotse nasionale krieketspan | bynaam = Skotse Saltires (2010–2013) | konferensie = [[Krieket Skotland]] (CS) | kaptein = [[Kyle Coetzer]] | afrigter = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Shane Burger]] | toetsstatusjaar = | ikr_status = Assosiaatlid met [[Internasionale eendagwedstryd|EDI]]-status | ikr_aansluiting = 1994 | ikr_streek = [[Europese Krieketraad|EKR]] (Europa) | toetsrang = | beste_toetsrang = | edi-rang = 13de | beste_edi-rang = 13de | t20i-rang = 14de | beste_t20i-rang = 11de (2 Mei 2017) | eerste_toets = | mees_onlangse_toets = | aantal_toetse = | aantal_toetse_vanjaar = | toetsrekord = | toetsrekord_vanjaar = | eerste_edi = t {{Cr-AU}} op New Road, Worcester; 16 Mei 1999 | mees_onlangse_edi = t {{Cr-AE}} op Mannofield Park, [[Aberdeen]]; 14 Augustus 2022 | aantal_edis = 121 | aantal_edis_vanjaar = 0 | edi-rekord = 46/67 (40,78%)<br />(1 gelykop, 7 onbeslis) | edi-rekord_vanjaar = 0/0<br />(0 gelykop, 0 onbeslis) | wb_verskynings = 3/12 | wb_eerste = [[Krieketwêreldbeker 1999|1999]] | wb_beste = Groepfase (in [[Krieketwêreldbeker 1999|1999]], [[Krieketwêreldbeker 2007|2007]] en [[Krieketwêreldbeker 2015|2015]]) | wbk_verskynings = 6 | wbk_eerste = 1997 | wbk_beste = Kampioen (in 2005 en 2014) | eerste_t20i = t {{Cr-PK}} op [[Kingsmead-stadion|Kingsmead]], [[Durban]]; 12 September 2007 | mees_onlangse_t20i = t {{Cr-NZ}} op The Grange Club, [[Edinburgh]]; 29 Julie 2022 | aantal_t20is = 78 | aantal_t20is_vanjaar = 0 | t20i-rekord = 34/40<br />(1 gelykop, 3 onbeslis) | t20i-rekord_vanjaar = 0/0<br />(0 gelykop, 0 onbeslis) | wt20-verskynings = 0/0 | eerste_wt20 = [[T20I-wêreldbeker 2007|2007]] | beste_wt20 = Super 12 (in [[T20I-wêreldbeker 2021|2021]]) | wt20k-verskynings = 4/7 | eerste_wt20k = 2008 | beste_wt20k = Kampioen (in 2015) | h_patroon_la = | h_patroon_b = | h_patroon_ra = | h_patroon_broek = | h_linkerarm = | h_liggaam = | h_regterarm = | h_broek = | a_patroon_la = _whiteshoulders | a_patroon_b = _thinwhitesides | a_patroon_ra = _whiteshoulders | a_patroon_broek = | a_linkerarm = 002A5E | a_liggaam = 002A5E | a_regterarm = 002A5E | a_broek = 002A5E | t_patroon_la = | t_patroon_b = | t_patroon_ra = | t_patroon_broek = | t_linkerarm = | t_liggaam = | t_regterarm = | t_broek = | a_titel = EDI- en T20I-klere }} Die '''Skotse nasionale krieketspan''' ([[Engels]]: ''Scotland national cricket team''; [[Skots-Gaelies]]: ''Sgioba nàiseanta criogaid na h-Alba''; [[Skots]]: ''Scotland naitional cricket team'') is die nasionale [[krieket]]span van [[Skotland]] en verteenwoordig dié land in internasionale krieket. Krieket word in Skotland deur [[Krieket Skotland]] (Engels: ''Cricket Scotland'') beheer. Skotland speel sy tuiswedstryde meestal op The Grange, [[Edinburg]]. Saam met [[Nederlandse nasionale krieketspan|Nederland]] is Skotland tradisioneel een van die sterker Europese nasionale krieketspanne na die [[Toetskrieket|toetsnasies]] [[Engelse nasionale krieketspan|Engeland]] en [[Ierse nasionale krieketspan|Ierland]]. Wedywering met Ierland is gestig toe die eerste spanne in 1888 teen mekaar gespeel het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cricketireland.ie/news/article/ireland-and-scotland-lock-horns-with-one-eye-on-the-icc-cricket-world-cup-2 |title=Ireland and Scotland lock horns with one eye on the ICC Cricket World Cup 2015 |publisher=[[Krieket Ierland]] |date=7 September 2014 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tot in die vroeë 1990’s is Skotland nes [[Ierland]] in internasionale krieket amptelik deur die Engelse nasionale krieketspan verteenwoordig.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketscotland.com/corporate/history-cricket-scotland/ |title=The history or Cricket in Scotland |publisher=[[Krieket Skotland]] |accessdate=27 Januarie 2017 |archive-date=27 Januarie 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170127073138/http://www.cricketscotland.com/corporate/history-cricket-scotland/ |url-status=dead}}</ref><ref name="Almanack">{{en}} {{cite book |title=Wisden Cricketers’ Almanack |edition=128 |publisher=John Wisden & Co Ltd |year=1991 |isbn=0-947766-16-2 |pages=293, 1321}}</ref> Skotland het ná die verbreking van bande met die Engelse nasionale krieketspan twee jaar vroeër in 1994 ’n medelid van die [[Internasionale Krieketraad]] geword.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Countries/24.html |title=Scotland |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20200126023057/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Countries/24.html |archive-date=26 Januarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sedertdien het hulle aan drie [[krieketwêreldbeker]]toernooie (in [[Krieketwêreldbeker 1999|1999]], [[Krieketwêreldbeker 2007|2007]] en [[Krieketwêreldbeker 2015|2015]]) en vier [[T20I-wêreldbeker]]toernooie (in [[T20I-wêreldbeker 2007|2007]], [[T20I-wêreldbeker 2009|2009]], [[T20I-wêreldbeker 2016|2016]] en [[T20I-wêreldbeker 2021|2021]]) deelgeneem. Hul eerste oorwinning in enige van hierdie gebeure het egter eers gekom nadat hulle [[Hongkongse nasionale krieketspan|Hongkong]] tydens die T20I-wêreldbeker 2016 geklop het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/8604/report/951323/hong-kong-vs-scotland-10th-match-first-round-group-b-world-t20-2015-16 |title=Scotland end win drought at ICC global events |publisher=ESPNcricinfo |author=Deivarayan Muthu |date=12 Maart 2016 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Daarbenewens het Skotland twee wedstryde tydens die 1999-toernooi tuis gespeel en sodoende die eerste geassosieerde nasie geword wat wêreldbekerwedstryde aangebied het. Skotland het aan elke IKR Interkontinentale Bekertoernooi deelgeneem en ook die eerste toernooi in 2004 gewen. Tussen 2010 en 2013 het die span aan die ECB 40 as die ''Skotse Saltires'' meegeding. In April 2018 het die IKR besluit om aan al sy lede volle [[Twintig20]]-status toe te ken. Vervolgens sal elke T20-wedstryd wat Skotland ná 1 Januarie 2019 teen ander IKR-lede speel, as volle T20I erken word.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/672322 |title=All T20 matches between ICC members to get international status |work=[[Internasionale Krieketraad]] |date=26 April 2018 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Skotland is tans (Januarie 2022) 13de op die eendagranglys en 14de op die Twintig20-wêreldranglys.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/rankings/mens/team-rankings/odi |title=Men's ODI Team Rankings |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |date=7 Januarie 2022 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/rankings/mens/team-rankings/t20i |title=Men's T20I Team Rankings |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |date=7 Januarie 2022 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Beheerliggaam == {{Hoofartikel|Krieket Skotland}} [[Lêer:Kilmacolm. The Park (NBY 444018).jpg|duimnael|links|Krieketwedstryd by die Birkmyrepark, Kilmacolm, 1903]] Krieket Skotland (Engels: ''Cricket Scotland'', CS) is in 1908 as die Skotse Krieketunie (''Scottish Cricket Union'', SCU) gestig en verantwoordelik vir die reëling van krieket in Skotland. In 1994 het hulle as ’n assossiaatlid by die [[Internasionale Krieketraad]] (IKR) aangesluit. Krieket Skotland bestuur al die Skotland-verteenwoordigende nasionale spanne, insluitende die mans, vroue en jeug. Hulle is ook verantwoordelik vir die bestuur en organisasie van EDI- en T20I-reekse teen ander spanne, en die reëling van internasionale wedstryde tuis. Daarbenewens is CS verantwoordelik vir inkomsteverkryging deur die verkoop van kaartjies, borgskappe en uitsaairegte, veral in verband met die Skotse span. Kinders en jongmense word reeds op skool aan krieket bekend gestel en na gelang van hul belangstelling en talent begin hul met hul afrigting.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketscotland.com/play/schools-cricket/ |title=Schools Cricket |publisher=[[Krieket Skotland]] |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Nes ander krieketnasies beskik Skotland oor ’n o/19-nasionale span wat aan die [[o/19-krieketwêreldbeker]] deelneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/the-under-19-world-cup-232496 |title=The Under-19 World Cup |publisher=ESPNcricinfo |author=Martin Williamson |date=11 Januarie 2006 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Geskiedenis == === Voor hul toetreding tot die IKR === [[Lêer:Leslie Balfour-Melville c1891.jpg|duimnael|links|upright|Leslie Balfour-Melville, Skotse krieketkaptein en president van die Skotse Krieketunie, ca. 1891<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/leslie-balfour-25143 |title=Leslie Balfour |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref>]] Krieket is vanuit die naburige [[Engeland]] taamlik vroeg na Skotland geneem met die eerste bekende krieketwedstryd in Skotland wat in 1785 in [[Alloa]] tussen twee aristokratespanne – ''Duke of Athol’s XI v Hon. Col. Talbot’s XI'' – gespeel is.<ref name="History">{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketscotland.com/history-page/ |title=Scottish Cricket History |publisher=[[Krieket Skotland]] |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/SCOTLAND/DATABASE/SCL/history.shtml |title=A History of Cricket in Scotland |publisher=Cricket Europe |accessdate=29 Januarie 2020 |archive-date=3 Julie 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070703210026/http://www.cricketeurope4.net/SCOTLAND/DATABASE/SCL/history.shtml}}</ref><ref name="Timeline">{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/GENERAL/TIMELINES/scotland.shtml |title=A Timeline of Scottish Cricket |publisher=Cricket Europe |accessdate=7 Februarie 2013 |archive-date=6 Februarie 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130206212734/http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/GENERAL/TIMELINES/scotland.shtml}}</ref> Dit het egter nog tot in die middel van die 19de eeu geduur totdat die Skotse krieket se ontwikkeling momentum verkry: In 1849 het ’n Engelse span Skotland besoek wat die bevolking se belangstelling aansienlik verhoog en tot die stigting van ’n aantal krieketklubs gelei het. Dit was die eerste internasionale krieketwedstryd van ’n Skotse span nog, wat uit 22 spelers bestaan en in [[Edinburg]] teen die Engelse te staan gekom het. [[Charles Lawrence]] het in die tweede Engelse beurt alle paaltjies vir Skotland geneem. Die eerste wedstryd van ’n Skotse span dateer uit 1846, teen Perth.<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> Die eerste volle internasionale wedstryd is in 1865 op die [[Londen]]se [[The Oval (Londen)|The Oval]] teen [[Surrey]] gespeel en deur Skotland met 172 lopies gewen;<ref name="Timeline" /> daarna is hulle egter deur die [[Marylebone-krieketklub]] (MCC) geklop.<ref name="History" /> In 1874 het Skotland teen die MCC op [[Lord’s]] geseëvier. In 1878 het [[Australiese nasionale krieketspan|Australië]] tydens sy eerste toer na die [[Britse Eilande]] Skotland besoek en in [[Glasgow]] teen ’n Wes-Skotse keurspan te staan gekom.<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> In 1879 is met die Skotse Krieketunie (''Scottish Cricket Union'', SCU) die eerste beheerliggaam gestig,<ref name="Timeline" /> wat weens finansiële moeilikhede en ’n dalende ledetal egter net vier jaar bestaan het.<ref name="History" /> In 1880 het Skotland Australië in Edinburg verwelkom en is met agt paaltjies geklop.<ref name="History" /> In 1882 het die nasionale span Australië met sewe paaltjies verslaan.<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> Ná die ontbinding van die eerste Skotse beheerliggaam het die Grange-krieketklub tot in 1909 alle krieket bestuur. In 1888 het die eerste wedstryd teen [[Ierse nasionale krieketspan|Ierland]] in [[Dublin]] gevolg en dit is deur die gasheer gewen. In 1894 het hulle vir die eerste keer [[Proteas|Suid-Afrika]] ontmoet, in 1906 [[Wes-Indiese nasionale krieketspan|Wes-Indië]], in 1911 ’n gesamentlike Indiese span en in 1927 [[Nieu-Seelandse nasionale krieketspan|Nieu-Seeland]]. In 1908 is die Skotse Krieketunie opnuut gestig en vanaf 1909 is ’n jaarlikse eersterangse wedstryd teen Ierland gespeel.<ref name="Timeline" /> In 1948 het Australië, ná die einde van hul toer om [[die As]] na [[Engeland]], Skotland vir twee wedstryde besoek. Albei wedstryde, wat deur Australië gewen is, was die laaste internasionale wedstryde vir [[Sir Donald Bradman|Don Bradman]].<ref name="Timeline" /> Hy het in sy tipiese styl gespeel en ’n onoorwonne 123 lopies in sy beurt vir die Australiese oorwinning aangeteken.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/18/18709.html |title=Scorecard of Scotland v Australia |publisher=Cricket Archive |date=17 September 1948 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129190049/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/18/18709.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> In 1954 het die Skotte in Edinburg vir die eerste keer teen [[Pakistanse nasionale krieketspan|Pakistan]] te staan gekom.<ref name="Timeline" /> Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] was die vestiging in die Engelse nasionale kriekettoernooie die belangrikste stap in die Skotse krieket se ontwikkeling. Die Skotte en die Iere het destyds veral met [[Sri Lankaanse nasionale krieketspan|Sri Lanka]] om die titel as die beste nietoetsnasie meegeding. Skotland, saam met Ierland en [[Nederlandse nasionale krieketspan|Nederland]], is soms vir deelname aan die kompetisies vir Engelse countyspanne, insluitende die Benson & Hedges-beker en die Friends Provident-trofee (voorheen die C&G-trofee), genooi. Aangesien in countykrieket geen beperkings rakende nasionaliteit bestaan nie, kon gedurende die kompetisie nie-Skotte vir die Skotse span speel. Byvoorbeeld het die [[Pakistan]]i [[Yasir Arafat (krieketspeler)|Yasir Arafat]] in 2004 en 2005 vir Skotland gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/yasir-arafat-43654 |title=Yasir Arafat |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 1980 het Skotland vir die eerste keer aan die Benson & Hedges-beker deelgeneem en vanaf 1983 ook aan die NatWest-trofee; hul eerste oorwinning in dié toernooi het hulle in 1986 teen [[Lancashire]] aangeteken.<ref name="Timeline" /> Voor Skotland se eie lidmaatskap in die [[Internasionale Krieketraad]] (IKR) is die spelers en spanne – nes in Ierland – deur die Engelse beheerliggaam verteenwoordig. Skotse spelers het goeie bydrae vir ander spanne gelewer, veral vir die [[Engelse nasionale krieketspan]]. Sir [[Arthur Conan Doyle]], onder andere die skrywer van [[Sherlock Holmes]], het vir die Engelse 1891-span verskyn.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/NETHERLANDS/GENERAL/timeline.shtml |title=Netherlands timeline |publisher=Cricket Europe |accessdate=22 Januarie 2020 |archive-date=22 Februarie 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222160347/http://www.cricketeurope4.net/NETHERLANDS/GENERAL/timeline.shtml |url-status=dead}}</ref> Van die bekendste krieketspelers uit Skotland is waarskynlik die voormalige Engelse kaptein [[Mike Denness]],<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/mike-denness-11870 |title=Mike Denness |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Warwickshire se veelsydige [[Dougie Brown]]<ref name="Dougie Brown">{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/dougie-brown-9254 |title=Dougie Brown |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> en die voormalige Engelse toetsspeler [[Gavin Hamilton]].<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/gavin-hamilton-14020 |title=Gavin Hamilton |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> ’n Ander bekende Skotse krieketspeler is [[Brian Hardie]], wat gedurende die 1970’s en 1980’s belangrike bydrae vir die suksesvolle [[Essex]]-span gelewer het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/brian-hardie-14034 |title=Brian Hardie |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Dalk een van die beste draaiers en later joernalis was [[Ian Peebles]]<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/ian-peebles-18488 |title=Ian Peebles |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> wat in 1931 saam met Don Bradman as “krieketspelers van die jaar” aangewys is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://wisden.com/almanack/wisden-cricketers-of-the-year |title=Wisden Cricketers of the Year |publisher=Wisden |date=26 Januarie 2020 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Een van die berugste spelers, [[Douglas Jardine]], was ’n Skot en hy het die “lyfteorie” uitgedink. Dié in Australië verguisde speelmanier het as “[[Lyfkrieket-reeks|lyfkrieket]]” bekend geword.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/douglas-jardine-15481 |title=Douglas Jardine |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite book |author=Christopher Douglas |title=Douglas Jardine: Spartan Cricketer |publisher=Methuen |year=2002 |location=Londen |isbn=0-413-77216-0 |pages=225}}</ref> === Aansluiting by die IKR === [[Lêer:The Grange - geograph.org.uk - 177673.jpg|duimnael|The Grange Club, Skotland se tuisstadion in [[Glasgow]]. Dit is tydens die [[Krieketwêreldbeker 1999]] vir twee Skotse wedstryde ingespan]] Behalwe vir wedstryde teen besoekende spanne soos Australië, Australië ‘A’ of Nieu-Seeland, en onreëlmatige wedstryde teen Engelse eersterangse countyspanne of die MCC het Skotland sedert 1909 amper jaarliks in ’n eersterangse wedstryd teen Ierland gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketscotland.com/stats/ |title=SCOTLAND CRICKET ARCHIVE |publisher=[[Krieket Scotland]] |accessdate=10 Februarie 2013}}</ref> In 1992 het Skotland sy bande met die Engelse beheerliggaam Toets- en Countykrieketraad verbreek en aansoek gedoen vir sy eie lidmaatskap in die IKR, wat in 1994 goedgekeur is,<ref name="History" /><ref name="Timeline" /><ref name="Almanack" /> een jaar later as Ierland.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.icc-cricket.com/the-icc/icc_members/profile.php?countryCode=ICC_ASSOCIATE_MEMBERS_SCOTLAND |title=Scotland |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |accessdate=7 Februarie 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123213536/http://www.icc-cricket.com/the-icc/icc_members/profile.php?countryCode=ICC_ASSOCIATE_MEMBERS_SCOTLAND |archive-date=23 Januarie 2013}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Countries/24.html |title=Scotland |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20200126023057/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Countries/24.html |archive-date=26 Januarie 2020}}</ref> In 1992 het Skotland ook sy eerste oorsese toer onderneem en [[Suid-Afrika]] (meer spesifiek [[Johannesburg]] en [[Pretoria]]) besoek. In 1994 het ’n verdere toer na Suid-Afrika gevolg, dié keer na [[Kaapstad]].<ref name="History" /> In 1996 het hulle vir die eerste keer aan die Europese Kampioenskap deelgeneem.<ref name="Timeline" /> Tydens hul eerste deelname aan die IKR-trofee het Skotland tot die halfeindrondte gevorder, die klein finale om die derde plek teen Ierland gewen en sodoende vir die [[Krieketwêreldbeker 1999]] gekwalifiseer.<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> In 1998 het Skotland aan die [[Statebondspele]] se kriekettoernooi in [[Kuala Lumpur]], [[Maleisië]], deelgeneem,<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> maar hulle het in hul groep in die laaste plek geëindig.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/commonwealth-games-1998-99-460200/points-table-standings |title=Commonwealth Games 1998/99 – Table |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die Krieketwêreldbeker 1999 het vir Skotland teleurstellend verloop en ná nederlae teen Australië, Pakistan, [[Bengaalse nasionale krieketspan|Bangladesj]], Wes-Indië en Nieu-Seeland is hulle in die groepfase uitgeskakel. Nietemin het hulle die twee groepwedstryde teen Bangladesj en Nieu-Seeland voor tuisskare op The Grange Club gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/WORLD_CUPS/WC99/ |title=1999 Cricket World Cup |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die Skotte het tot in 1999 jaarlikse eersterangse wedstryde teen die Iere gespeel, net onderbroke deur die wêreldoorloë, maar al hul ander krieketwedstryde was van besoekende internasionale spanne afhanklik. In 2001 is die beheerliggaam in Krieket Skotland hernoem wat met strukturele hervormings gepaard gegaan het. Tydens die IKR-trofee 2001 het Skotland die beslissende wedstryd teen [[Kanadese nasionale krieketspan|Kanada]] verloor en sodoende die [[Krieketwêreldbeker 2003]] in Suid-Afrika misgeloop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/awesome-triumph-for-men-of-the-maple-leaf-101689 |title=Awesome triumph for men of the Maple Leaf |author=John Polack |publisher=ESPNcricinfo |date=17 Julie 2011 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 2004 het Skotland as een van die leidende assosiaatlede gevestig, nadat hulle die eerste Interkontinentale beker gewen het.<ref name="Timeline" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/scotland-cruise-to-innings-victory-141873 |title=Scotland cruise to innings victory |publisher=ESPNcricinfo |date=22 November 2004 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die 2005-toernooi het hulle egter nie daarin geslaag om tot die tweede rondte te vorder nie.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2005-2005-06-143791/scotland-vs-ireland-215946/match-report |title=Ireland pull off remarkable three-run win |publisher=ESPNcricinfo |date=15 Augustus 2005 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die IKR-trofee 2005 het hulle in die eindstryd die gasheer Ierland geklop en sodoende weer vir die [[krieketwêreldbeker]]toernooi gekwalifiseer.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-trophy-2005-143738/ireland-vs-scotland-final-213425/match-report |title=Elementary for Watson as Scotland secure Trophy |publisher=ESPNcricinfo |author=Edward Craig |date=13 Julie 2005 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Maart 2006 het Skotland ’n toer na [[Barbados]] onderneem. Hulle het goed vertoon, hoewel hulle net een – teen die gasheer – van hul ses wedstryde gewen het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Seasons/WI/2005-06_WI_Scotland_XI_in_Barbados_2005-06.html |title=Scotland in Barbados 2006 |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20121008144332/http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Seasons/WI/2005-06_WI_Scotland_XI_in_Barbados_2005-06.html |archive-date=8 Oktober 2012}}</ref> Veral Dougie Brown het tot Skotland se prestasie bygedra, nadat hy in 2004 weer vir die Skotse span in aanmerking gekom het.<ref name="Dougie Brown" /> Aansluitend het hulle aan die Cheltenham-en-Gloucester-trofee deelgeneem. Tydens dié toernooi het Skotland beter gevaar as verwag en drie van hul nege wedstryde gewen, waardeur hulle in die agtste plek van die Noordelike konferensie geëindig het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Events/Tables/Cheltenham_and_Gloucester_Trophy_2006.html |title=2006 C & G Trophy points table |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129200108/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Events/Tables/Cheltenham_and_Gloucester_Trophy_2006.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> === Verkryging van EDI-status === [[Lêer:Dougie Brown.jpg|duimnael|Dougie Brown het op 36 vir Skotland verskyn en hy het in 2007 tydens die [[Krieketwêreldbeker 2007|Krieketwêreldbeker]] en die [[T20I-wêreldbeker 2007|T20I-wêreldbeker]] vir Skotland gespeel<ref name="Dougie Brown" />]] In Junie dieselfde jaar het Skotland in sy eerste EDI-wedstryd sedert die Krieketwêreldbeker 1999 gespeel, toe hulle teen Pakistan in [[Edinburg]] te staan gekom het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Records/Scotland/Odis/Odi_List.html |title=List of Scotland's ODIs |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20080830092207/http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Records/Scotland/Odis/Odi_List.html |archive-date=30 Augustus 2008}}</ref> Dié wedstryd, wat die Skotte sonder die twee sleutelspelers Dougie Brown en [[Navdeep Poonia]] moes speel, het hulle met vyf paaltjies verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96843.html |title=Scorecard of Scotland v Pakistan |publisher=Cricket Archive |date=27 Julie 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129195952/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96843.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> In Augustus 2006 het Skotland in die Europese Kampioenskap se afdeling een teen [[Denemarke]], [[Italië]], Ierland en Nederland gespeel, met die wedstryde teen Ierland en Nederland wat ODI-status geniet het. Skotland het eindelik sy eerste oorwinning aangeteken, toe hulle Nederland in ’n weens reën verkorte wedstryd verslaan het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96847.html |title=Scorecard of Scotland v Holland |publisher=Cricket Archive |date=6 Augustus 2006}}</ref> Van hul wedstryde moes hulle egter weer sonder ’n aantal sleutelspelers speel en ná hul nederlaag teen Ierland het Skotland dié toernooi as naaswenner afgesluit.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/european-championship-division-one-2006-252778/scotland-vs-ireland-3rd-match-253010/match-report |title=Morgan stars as Ireland shock Scotland |publisher=ESPNcricinfo |date=5 Augustus 2006 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 2006 en vroeg 2007 het die Skotte aan die derde Interkontinentale beker deelgeneem. In Mei 2006 het hulle [[Namibiese nasionale krieketspan|Namibië]] met ’n beurt verslaan, maar nadat hulle in Augustus teen Ierland en in Januarie 2007 teen die [[Verenigde Arabiese Emirate nasionale krieketspan|Verenigde Arabiese Emirate]] onbeslis gespeel het, het hulle die eindstryd misgeloop.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2006/TOURNAMENTS/INTERCONTINENTAL/about.shtml |title=2006 ICC Intercontinental Cup |publisher=Cricket Europe |accessdate=29 Januarie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130224150242/http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2006/TOURNAMENTS/INTERCONTINENTAL/about.shtml |archive-date=24 Februarie 2013}}</ref> In Desember 2006 het die Skotse span vir ’n EDI-reeks van twee wedstryde die toetsnasie [[Bangladesj]] besoek – hul eerste wedstryde buite die [[Verenigde Koninkryk]] – maar albei wedstryde het in duidelike nederlae geëindig.<ref name="Timeline" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/scotland-tour-of-bangladesh-2006-07-264072/bangladesh-vs-scotland-2nd-odi-264076/match-report |title=Scotland batting simply not good enough |publisher=ESPNcricinfo |date=17 Desember 2006 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Januar 2007, ná die Interkontinentale bekerwedstryd teen die Verenigde Arabiese Emirate in [[Sharjah]], het hulle [[Kenia]] besoek en aan die Driehoekige Assosiaatreeks in [[Mombasa]] teen die gasheer en Kanada deelgeneem; Skotland het dié toernooi in die tweede plek afgesluit.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Events/Tables/ICC_Associates_Kenya_Tri-Series_2006-07.html |title=ICC Associates Kenya tri-series 2007 points table |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129213633/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Events/Tables/ICC_Associates_Kenya_Tri-Series_2006-07.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> Daarop het in [[Nairobi]] die Wêreldkrieketliga se afdeling een gevolg, wat Skotland ook in die tweede plek afgesluit het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96884.html |title=Scorecard of Kenya v Scotland, WCL Division One final |publisher=Cricket Archive |date=7 Februarie 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129212315/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96884.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> === Gereelde deelname aan toernooie === [[Lêer:Ryan watson india odi.jpg|duimnael|Die Skot Ryan Watson teken op 16 Augustus 2007 ’n grenshou teen Indië op Glasgow se Titwood-grond aan]] [[Lêer:John blain yuvraj singh odi.jpg|duimnael|Skotland se John Blain boul Indië se Yuvraj Singh op Glasgow se Titwood-grond uit, 16 Augustus 2007]] Ook in 2007 het die Skotte vir hul tweede [[Krieketwêreldbeker 2007|krieketwêreldbekertoernooi]] na [[Wes-Indië]] vertrek. Tydens die groepfase is hulle deur Australië, Suid-Afrika en Nederland geklop, waardeur hulle die volgende rondte misgeloop het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-cup-2006-07-125929/netherlands-vs-scotland-19th-match-group-a-247474/match-report |title=At last, some Dutch delight |publisher=ESPNricinfo |author=Andrew Miller |date=22 Maart 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Terug in die Verenigde Koninkryk het Skotland aan die ''Friends Provident''-trofee deelgeneem, maar hul enigste oorwinning was teen Lancashire.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2007/TOURNAMENTS/FPTROPHY/about.shtml |title=2007 Friends Provident Trophy |publisher=Cricket Europe |archive-url=https://web.archive.org/web/20120612095145/http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2007/TOURNAMENTS/FPTROPHY/about.shtml |archive-date=12 Junie 2012}}</ref> Tydens die Interkontinentale beker het hulle teen die Verenigde Arabiese Emirate gelykop gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/123/123037.html |title=Scorecard of Scotland v United Arab Emirates |publisher=Cricket Archive |date=27 Junie 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129190103/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/123/123037.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> In Julie het Skotland aan die Vierhoekige Reeks in Ierland teen die gasheer, Nederland en Wes-Indië deelgeneem. Dié toernooi het vir Skotland egter teleurstellend verloop, nadat albei wedstryde teen Ierland en Wes-Indië in nederlae geëindig het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/quadrangular-series-ireland-2007-295775/ireland-vs-scotland-6th-match-295787/match-report |title=Ireland win but West Indies take series |publisher=ESPNcricinfo |date=15 Julie 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Aan die begin van Augustus was die Skotte tydens die Interkontinentale beker meer suksesvol, nadat hulle Nederland met ’n beurt en 59 lopies geklop het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2007-2008-09-292158/scotland-vs-netherlands-292296/match-report |title=McCallum and Watson star in big win |publisher=ESPNcricinfo |date=5 Augustus 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die deur reën geaffekteerde wedstryd teen Ierland het in ’n gelykop geëindig, vir hul swak vertoning in die eerste beurt is egter net drie punte toegeken.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2007-2008-09-292158/ireland-vs-scotland-292297/match-report |title=Botha and Cusack flay tired Scotland |publisher=ESPNcricinfo |date=12 Augustus 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In middel-Augustus was [[Indiese nasionale krieketspan|Indië]] Skotland se volgende EDI-teenstander, en dié wedstryd in Titwood, [[Glasgow]], is regstreeks op [[BBC]] Skotland gebeeldsend.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/cricket/counties/scotland/6947378.stm |title=One-day int'l Scotland v India |publisher=[[BBC]] |author=Jamie Lillywhite |date=16 Augustus 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Dié wedstryd moes ná ’n paar kort reënbuie effens na 46 boulbeurte verkort word en Indië het eindelik met sewe paaltjies gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/india-tour-of-ireland-england-and-scotland-2007-258449/scotland-vs-india-only-odi-275789/match-report |title=India ease to seven-wicket win |publisher=ESPNcricinfo |author=Jamie Alter |date=16 Augustus 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die Skotte het die Wêreldkrieketliga 2007–09 se eindstryd gehaal en sodoende vir die eerste [[T20I-wêreldbeker 2007]] in Suid-Afrika gekwalifiseer.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/a-long-way-from-home-278133 |title=A long way from home |publisher=ESPNcricinfo |author=Martin Williamson |date=30 Januarie 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Hulle is in die eerste wedstryd deur Pakistan met 51 lopies verslaan, terwyl die volgende wedstryd teen Indië uitgereën is, waardeur hulle uit dié toernooi geskakel is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-twenty20-2007-08-286109/india-vs-scotland-7th-match-group-d-287859/match-report |title=Points shared as rain washes out play |publisher=ESPNcricinfo |author=Dileep Premachandran |date=13 September 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Julie 2008 het Skotland die Driehoekige Assosiaatreeks in [[Aberdeen, Skotland|Aberdeen]] aangebied, waaraan ook Ierland en Nieu-Seeland deelgeneem het. Die gasheer het Ierland geklop, maar hulle is deur Nieu-Seeland verslaan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/associates-tri-series-in-scotland-2008-325539/scotland-vs-new-zealand-3rd-match-325555/match-report |title=New Zealand thrash out-of-depth Scotland |publisher=ESPNcricinfo |author=John Ward |date=3 Julie 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die Europese Kampioenskap (afdeling een) einde Julie in Ierland het Skotland weer in die tweede plek afgesluit, nadat hulle in die beslissende wedstryd deur die gasheer met sewe paaltjies verslaan is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/ireland-retain-european-title-363165 |title=Ireland retain European title |publisher=ESPNcricinfo |date=31 Julie 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In vroeg Augustus het Skotland saam met vyf ander assosiaatlede aan die T20I-wêreldbekerkwalifisering in [[Belfast]] deelgeneem. Ondanks ’n nederlaag in hul eerste wedstryd teen Ierland het Skotland ná ’n oorwinning teen [[Bermudaanse nasionale krieketspan|Bermuda]] tot die halfeindstryd gevorder. Skotland is deur Nederland verslaan, maar hulle het in die klein finale om die derde plek [[Keniaanse nasionale krieketspan|Kenia]] met nege paaltjies geklop. Aangesien net twee spanne vir die [[T20I-wêreldbeker 2009]] kon kwalifiseer en [[Zimbabwiese nasionale krieketspan|Zimbabwe]] aan dié toernooi onttrek het, het Skotland nogtans sy plek bespreek.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/zimbabwe-confirm-twenty20-pullout-365673 |title=Zimbabwe confirm Twenty20 pullout |publisher=ESPNcricinfo |date=20 Augustus 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Op 18 Augustus het Skotland in sy eerste EDI-wedstryd teen Engeland op die Grange-krieketklub in [[Edinburg]] te staan gekom. Dié wedstryd moes ná minder as drie boulbeurte in Engeland se beurt weens reën afgelas word, nadat Skotland in sy beurt 156/9 aangeteken het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/england-tour-of-scotland-2008-314672/scotland-vs-england-only-odi-314670/match-report |title=Rain the winner after Hamilton's grit |publisher=ESPNcricinfo |author=Andrew McGlashan |date=18 Augustus 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Desember 2008 het Krieket Skotland in ’n geskiedkundige gebeurtenis sentrale kontrakte aan drie Skotse spelers oorhandig. Die boulers [[Gordon Goudie]] en [[Dewald Nel]] asook die kaptein [[Ryan Watson]] het die eerste voltydse krieketspelers in Skotland geword.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/professional-contracts-for-scotland-382472 |title=Professional contracts for Scotland |publisher=ESPNcricinfo |date=26 Desember 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> 19 ander krieketspelers het deeltydse kontrakte ontvang.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/cricket/counties/scotland/7791293.stm |title=Scots trio handed central deals |publisher=[[BBC]] |date=19 Desember 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die T20I-wêreldbeker 2009 in Engeland het Skotland saam met die toetsnasies Nieu-Seeland en Suid-Afrika in Groep D gespeel, en albei wedstryde is op die Londense The Oval in Londen aangebied. Die eerste wedstryd teen Nieu-Seeland moes ná reën op sewe boulbeurte per span verkort word. Skotland het eerste begin kolf en 89/4 aangeteken, waaronder [[Kyle Coetzer]] se 33 lopies. Nieu-Seeland het dié wedstryd met sewe paaltjies gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/cricket/counties/scotland/8086118.stm |title=New Zealand given scare by Scots |publisher=[[BBC]] |author=Oliver Brett |date=6 Junie 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In die tweede wedstryd het Suid-Afrika 211/5 aangeteken met [[AB de Villiers]] se onoorwonne 79 lopies in 34 aflewerings. Skotland daarteenoor is op net 81 lopies uitgeboul, van wie Coetzer meer as die helfte aangeteken het. Die Suid-Afrikaanse oorwinning met 130 lopies was die destyds hoogste in ’n T20I-wedstryd.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/cricket/8087255.stm |title=S Africa send Scots crashing out |publisher=[[BBC]] |author=Oliver Brett |date=7 Junie 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Vervolgens is Skotland weer in die gropefase uitgeskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-twenty20-2009-335113/scotland-vs-south-africa-5th-match-group-d-355995/match-report |title=De Villiers and South Africa crush Scotland |publisher=ESPNcricinfo |author=Will Luke |date=7 Junie 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die krieketwêreldbekerkwalifisering 2009 is Skotland reeds in die Super Agt uitgeskakel en hulle het in die sesde plek geëindig, waarvolgens hulle die [[Krieketwêreldbeker 2011]] misgeloop het; nietemin het hulle EDI-status verkry.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/netherlands-take-third-afghanistan-win-again-400522 |title=Netherlands take third, Afghanistan win again |publisher=ESPNcricinfo |date=19 April 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Van 2010 tot 2013 het Skotland as die “Skotse Saltires” deelgeneem aan die Yorkshire Bank 40, ’n toernooi vir die Engelse countyspanne, maar hulle het tydens al vier toernooie in die laaste plek van hul groep geëindig. Ook in 2010 het Skotland aan die T20I-wêreldbekerkwalifisering in die [[Verenigde Arabiese Emirate]] vir ’n plek in die [[T20I-wêreldbeker 2010]] in Wes-Indië meegeding. Hul teenstanders was [[Afghaanse nasionale krieketspan|Afghanistan]], Kanada, Ierland, Kenia, Nederland, die Verenigde Arabiese Emirate en die [[Verenigde State se nasionale krieketspan|Verenigde State]].<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/uae-to-host-expanded-world-twenty20-qualifiers-405141 |title=UAE to host expanded World Twenty20 Qualifiers |publisher=ESPNcricinfo |date=20 Mei 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Dié kwalifisering het vir Skotland teleurstellend verloop, nadat hulle in die groepfase nie ’n oorwinning aangeteken het nie. Daarteenoor was Skotland se deelname aan die Interkontinentale Beker 2009–2010 meer suksesvol, nadat hulle die eindstryd teen Afghanistan op die nuwe [[Doebai Internasionale Krieketstadion]] gemaak het. Dié eindstryd is as ’n vierdaagse eersterangse wedstryd met twee beurte per span geskeduleer met Afghanistan wat dié wedstryd met sewe paaltjies gewen het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2009-2010-11-408325/afghanistan-vs-scotland-final-438903/match-report-3 |title=Afghanistan surge to Intercontinental title |publisher=ESPNcricinfo |date=4 Desember 2010 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Julie 2011 het hulle die Driehoekige Assosiaatreeks aangebied, waaraan ook Ierland en Sri Lanka deelgeneem het; Sri Lanka het dié toernooi met ’n oorwinning in die laaste wedstryd teen die gasheer beklink.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/tri-nation-tournament-in-scotland-2011-506201/scotland-vs-sri-lanka-3rd-match-506208/match-report |title=Scotland no match for Sri Lankan pace |publisher=ESPNcricinfo |author=Ger Siggins |date=13 Julie 2011 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die Interkontinentale Beker 2011–2013 het hulle die derde plek behaal.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2011-2013-14-504772/ireland-vs-scotland-516863/match-report |title=Sorensen five sets up innings win for Ireland |publisher=ESPNcricinfo |date=14 September 2013 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> === Suksesse teen toetsnasies === Tydens die daaropvolgende T20I-wêreldbekerkwalifiserings in onderskeidelik 2010, 2012 en 2014 het Skotland sekere T20I-wêreldbekertoernooie misgeloop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-twenty20-qualifier-2009-10-410068/ireland-vs-scotland-12th-match-group-a-439505/match-report |title=Ireland's team performance scuppers Scotland |publisher=ESPNcricinfo |date=11 Februarie 2010 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/icc-world-twenty20-qualifier-finals-and-play-offs-afghanistan-secure-world-twenty20-berth-558291 |title=Afghanistan secure World Twenty20 berth |publisher=ESPNcricinfo |date=22 Maart 2012 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-twenty20-qualifier-2013-14-660011/netherlands-vs-scotland-66th-match-qualifying-play-off-660223/match-report |title=Hong Kong, Netherlands through to World T20 |publisher=ESPNcricinfo |date=28 November 2013 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Julie 2012 het Skotland sy eerste wedstryd teen ’n toetsnasie nog gewen, toe hulle Bangladesj tydens dié span se toer deur Ierland en Nederland in die alleenstaande T20I in [[Den Haag]] geklop het.<ref name="History" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/bangladesh-tour-of-ireland-and-netherlands-2012-567068/bangladesh-vs-scotland-only-t20i-567204/match-report |title=Berrington ton leads Scotland to victory |publisher=ESPNcricinfo |date=24 Julie 2012 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Augustus 2014 het Skotland Nieu-Seeland A op die Cambusdoon New Ground in [[Ayr]] vir drie wedstryde verwelkom. In die eerste wedstryd het [[Grant Elliott]] en die kaptein [[BJ Watling]] honderdtalle aangeteken en sodoende Nieu-Seeland A na ’n oorwinning met 199 lopies geneem. Skotland het in die laaste tien boulbeurte amper 150 lopies afgestaan. Aansluitend het Skotland Ierland vir drie EDIs besoek en dié reeks met 1–2 verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/scotland-tour-of-ireland-2014-727931/ireland-vs-scotland-3rd-odi-727939/match-report |title=MacLeod the winner, Mooney the hero |publisher=ESPNcricinfo |author=Ryan Bailey |date=12 September 2014 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die [[Krieketwêreldbeker 2015]] se kwalifisering het die Skotte aan die Wêreldkrieketligakampioenskap deelgeneem, maar hulle het net die vyfde plek behaal. Hulle het egter die afsluitende kwalifiseringstoernooi gewen en nogtans vir die krieketwêreldbekertoernooi gekwalifiseer.<ref name="History" /> Tydens die Krieketwêreldbeker 2015 in Australië en Nieu-Seeland is Skotland ná nederlae teen Nieu-Seeland, Engeland, Afghanistan, Bangladesj, Sri Lanka en Australië in die groepfase uitgeskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/cricket/31743440 |title=Scotland's Cricket World Cup hopes ended by Bangladesh |publisher=[[BBC]] |author=Alistair Watkins |date=5 Maart 2015 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die T20I-wêreldbekerkwalifisering 2015 op eie bodem het hulle weer daarin geslaag om vir die [[T20I-wêreldbeker 2016]] in Indië te kwalifiseer. Tydens dié toernooi is hulle egter ná nederlae teen Afghanistan en Zimbabwe asook hul eerste oorwinning tydens ’n internasionale toernooi teen Hongkong in die eerste rondte uitgeskakel.<ref name="History" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/cricket/35775033 |title=World Twenty20 2016 Scotland knocked out with defeat by Zimbabwe |publisher=[[BBC]] |author=Marc Higginson |date=10 Maart 2016 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Daarna het hulle Afghanistan vir twee EDIs in Edinburg verwelkom, maar dié reeks met 0–1 verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/afg-tour-of-europe-2016-1003267/scotland-vs-afghanistan-2nd-odi-1003273/match-report |title=Shahzad, bowlers dismantle Scotland |publisher=ESPNcricinfo |author=Peter Della Penna |date=6 Julie 2016 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die [[Krieketwêreldbeker 2019]] se kwalifisering was Skotland vir ’n lang tyd goed op dreef, maar nadat hulle hul laaste twee wedstryde teen Ierland en Wes-Indië verloor het, het hulle dié toernooi eindelik misgeloop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/cricket-wc-qualifier-2017-18-1132997/scotland-vs-west-indies-31st-match-super-sixes-1133028/match-report |title=Relief for West Indies, heartbreak for Scotland |publisher=ESPNcricinfo |author=Liam Brickhill |date=21 Maart 2018 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Januarie 2017 het Skotland aan die ''Desert T20 Challenge'' deelgeneem en al sy groepwedstryde gewen, voordat hulle in die halfeindstryd deur Ierland verslaan is. In dieselfde jaar het hulle Zimbabwe vir twee EDIs verwelkom en in die eerste wedstryd van dié reeks het Skotland sy eerste EDI-oorwinning teen ’n toetsnasie aangeteken.<ref name="History" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/zim-v-scot-2017-1089417/scotland-vs-zimbabwe-1st-odi-1089419/match-report |title=Coetzer, de Lange star in Scotland's first win over a Full Member |publisher=ESPNcricinfo |author=Peter Della Penna |date=15 Junie 2017 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 2018 het hulle hul tweede EDI-oorwinning teen ’n volle IKR-lid aangeteken, toe hulle op 10 Junie ’n besoekende Engelse span verslaan het. Dit was ook hul eerste oorwinning teen dié span.<ref name="History" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/record-breaking-scotland-defeat-no-1-ranked-england-1149027 |title=Record-breaking Scotland defeat No. 1 ranked England |publisher=ESPNcricinfo |date=10 Junie 2018 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 2019 het Skotland die Drienasiesreeks in Aberdeen aangebied, wat deel gevorm het van die kwalifisering vir die [[Krieketwêreldbeker 2023]] in Indië. Die gasheer het dié toernooi voor [[Omaanse nasionale krieketspan|Oman]] en [[Papoea-Nieu-Guinese nasionale krieketspan|Papoea-Nieu-Guinee]] gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://emergingcricket.com/events/cwc-leagues/cwc-league-2/all-round-oman-performance-hands-png-their-fourth-defeat/ |title=All-round Oman performance hands PNG their fourth defeat |publisher=Emerging Cricket |author=Daniel Hay |date=21 Augustus 2019 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die [[T20I-wêreldbeker 2021]] in [[Oman]] en die [[Verenigde Arabiese Emirate]] het die Skotte in hul eerste wedstryd ’n verrassende oorwinning teen Bangladesj aangeteken.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-men-s-t20-world-cup-2021-22-1267897/bangladesh-vs-scotland-2nd-match-first-round-group-b-1273713/match-report |title=Greaves, Wheal help Scotland shock Bangladesh in Al Amerat |publisher=ESPNcricinfo |author=Mohammad Isam |date=17 Oktober 2021 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Nadat hulle ook Papoea-Nieu-Guinee en Oman geklop het, het hulle vir die eerste keer die tweede rondte gehaal, die Super Twaalf. Hier is hulle egter in al hul wedstryde deur Afghanistan, Namibië, Nieu-Seeland, Indië en Pakistan geklop en sodoende uit dié toernooi geskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/cricket/59148461 |title=T20 World Cup: Scotland knocked out as New Zealand keep semi-final hopes alive |publisher=[[BBC]] |author=Kal Sajad |date=3 November 2021 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Trui, embleem en himne == [[Lêer:Cirsium vulgare 6214.jpg|duimnael|upright|Die dissel, die nasionale embleem van Skotland sedert die bewind van Alexander III van Skotland (1249–1286) en die embleem van die Skotse nasionale krieketspan]] In EDI- en T20I-krieket dra Skotland donkerblou truie met wit kleuraksente en blou broeke. Veldspelers dra ’n donkerblou bofbalpet of ’n donkerblou sonhoed. Die kolwers se helms is op ’n soortgelyke manier geverf. Gedurende IKR-toernooie verskyn die borg se embleem op die regter mou en die belettering ''SCOTLAND'' verskyn op die middel van die trui. Die dissel is die nasionale blom van Skotland en ook die embleem van die Skotse nasionale krieketspan. Volgens ’n legende het die “beskermende dissel” sy rol gespeel tydens die verdediging van Skotland teen ’n snagse aanval deur [[Noorweë|Noorse]] [[Wikings]], een van hulle skree van pyn toe hy kaalvoet op ’n dissel trap, wat die Skotse verdedigers waarsku. Die [[Latyn]]se ''Nemo me impune lacessit'' (“Niemand ontlok my ongestraf nie!” in [[Afrikaans]]) is ’n antieke leuse van die [[Koninkryk van Skotland|Skotse monarge]], en ook van die voorste ridderorde van Skotland, die oudste en edelste orde van die dissel, en van die Skotswagte (van wie die twee laasgenoemde aan die monarg “behoort” het).<ref>{{en}} {{cite web |title=The Scottish Thistle – Beautifully Bold! |url=https://www.scottish-at-heart.com/scottish-thistle.html |publisher=Scottish at Heart |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> ''[[The Flower of Scotland]]'' dien as Skotland se nieamptelike volkslied. Die teks is in 1967 deur Roy Williamson van die musiekgroep ''The Corries'' geskryf en word sedert die 1990’s deur die nasionale span pleks van “[[God Save the Queen]]” gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/av/cricket/31541486 |title=Collingwood sings 'Flower of Scotland' |publisher=[[BBC]] |date=19 Februarie 2015 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Tuisstadions == {{Location map+ |Skotland |caption=Ligging van Skotse krieketstadions |places= {{location map~|Skotland|label=<small>[[The Grange Club|The Grange]]</small>|position=right|lat=55.961|long=-3.213}} {{location map~|Skotland|label=<small>[[Cambusdoon New Ground|Cambusdoon]]</small>|position=right|lat=55.430733|long=-4.634761}} {{location map~|Skotland|label=<small>[[Titwood]]</small>|position=top|lat=55.83572|long=-4.28526}} {{location map~|Skotland|label=<small>[[Mannofieldpark]]</small>|position=left|lat=57.1297|long=-2.1370}} }} Skotland beskik oor geen amptelike tuisstadion vir sy nasionale span nie. Die Skotland nasionale krieketspan span vir hul krieketwedstryde eerder ’n verskeidenheid stadions dwarsdeur Skotland in: {| border="0" class="wikitable sortable" |-bgcolor="#cccccc" ! No. !! Stadion !! Plek !! Eerste wedstryd |- | 1 | [[The Grange Club]] | [[Edinburg]] | 24 Mei 1999 |- | 2 | [[Cambusdoon New Ground]] | [[Alloway]] | 5 Augustus 2006 |- | 3 | [[Titwood]] | [[Glasgow]] | 3 Julie 2007 |- | 4 | [[Mannofieldpark]] | [[Aberdeen, Skotland|Aberdeen]] | 1 Julie 2008 |} === Krieketwêreldbekerstadions === {{Hoofartikel|Krieketwêreldbeker 1999|T20I-wêreldbeker 2030}} Tydens die Krieketwêreldbeker 1999 is Edinburg se The Grange Club vir twee tuiswedstryde van Skotland, onderskeidelik teen Bangladesj en Nieu-Seeland, ingespan. Skotland het dié toernooi saam met Engeland, Ierland, Nederland en Wallis aangebied. Saam met Engeland en Ierland sal Skotland die T20I-wêreldbeker 2030 aanbied.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/usa-co-hosts-for-2024-t20-wc-pakistan-gets-2025-champions-trophy-india-and-bangladesh-2031-world-cup-1289589 |title=USA co-hosts for 2024 T20 WC, Pakistan gets 2025 Champions Trophy, India and Bangladesh 2031 World Cup |publisher=ESPNcricinfo |author=Nagraj Gollapudi |date=16 November 2021 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Spelers == === Spelerstatistieke === Altesaam het vir Skotland 70 spelers EDI- en 52 spelers T20I-krieket gespeel. Vervolgens die spelers, wat vir die Skotse span die meeste lopies aangeteken en die meeste paaltjies geneem het. ==== Lopies ==== {| class="wikitable" ! colspan="4" |EDI ! colspan="4" |T20I |- ! scope=col | Speler ! scope=col | Tydperk ! scope=col | EDIs ! scope=col | Lopies ! scope=col | Speler ! scope=col | Tydperk ! scope=col | T20Is ! scope=col | Lopies |- |style="text-align:left;"| [[Kyle Coetzer]] | 2008–hede | align=center | 65 | align=center | '''2&nbsp;604''' | [[Richie Berrington]] | 2008–hede | align=center | 74 | align=center | '''1&nbsp;694''' |- | [[Calum MacLeod]] | 2008–hede | align=center | 72 | align=center | '''2&nbsp;290''' | [[Kyle Coetzer]] | 2008–hede | align=center | 70 | align=center | '''1&nbsp;495''' |- | [[Richie Berrington]] | 2008–hede | align=center | 84 | align=center | '''2&nbsp;066''' | [[George Munsey]] | 2015–hede | align=center | 51 | align=center | '''1&nbsp;270''' |- | [[Matthew Cross]] | 2014–hede | align=center | 58 | align=center | '''1&nbsp;259''' | [[Calum MacLeod]] | 2009–hede | align=center | 60 | align=center | '''1&nbsp;157''' |- | [[Gavin Hamilton (krieketspeler)|Gavin Hamilton]] | 1999–2010 | align=center | 38 | align=center | '''1&nbsp;231''' | [[Matthew Cross]] | 2013–hede | align=center | 56 | align=center | '''{{0}}946''' |- class=sortbottom | colspan=4 | <small>Korrek teen: 30 Januarie 2022</small><ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/batting/most_runs_career.html?class=2;id=30;type=team |title=Records / Scotland / One-Day Internationals / Most Runs |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> | colspan=4 | <small>Korrek teen: 30 Januarie 2022</small><ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/batting/most_runs_career.html?class=3;id=30;type=team |title=Records / Scotland / Twenty20 Internationals / Most Runs |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |} ==== Paaltjies ==== {| class="wikitable" ! colspan="4" |EDI ! colspan="4" |T20I |- ! scope=col | Speler ! scope=col | Tydperk ! scope=col | EDIs ! scope=col | Paaltjies ! scope=col | Speler ! scope=col | Tydperk ! scope=col | T20Is ! scope=col | Paaltjies |- | [[Safyaan Sharif]] | 2011–hede | align=center | 48 | align=center | '''68''' | [[Safyaan Sharif]] | 2012–hede | align=center | 53 | align=center | '''61''' |- | [[Majid Haq]] | 2006–2015 | align=center | 54 | align=center | '''60''' | [[Mark Watt]] | 2015–hede | align=center | 47 | align=center | '''56''' |- | [[Alasdair Evans]] | 2009–hede | align=center | 41 | align=center | '''57''' | [[Alasdair Evans]] | 2015–hede | align=center | 34 | align=center | '''40''' |- | [[Josh Davey]] | 2010–2019 | align=center | 31 | align=center | '''49''' | [[Josh Davey]] | 2012–hede | align=center | 28 | align=center | '''34''' |- | [[John Blain]] | 1999–2009 | align=center | 33 | align=center | '''41''' | [[Majid Haq]] | 2007–2013 | align=center | 21 | align=center | '''28''' |- class=sortbottom | colspan=4 | <small>Korrek teen: 30 Januarie 2022</small><ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/bowling/most_wickets_career.html?class=2;id=30;type=team |title=Records / Scotland / One-Day Internationals / Most Wickets |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> | colspan=4 | <small>Korrek teen: 30 Januarie 2022</small><ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/bowling/most_wickets_career.html?class=3;id=30;type=team |title=Records / Scotland / Twenty20 Internationals / Most Wickets |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |} === Spankapteins === Tot op hede het agt spelers as kaptein vir Skotland tydens ’n EDI-wedstryd fungeer en ses tydens ’n T20I.<ref>Die tydperk verwys na die ooreenstemmende krieketseisoen waarin die eerste of laaste wedstryd van die tyd as kaptein plaasgevind het</ref> {| border="0" class="wikitable sortable" |-bgcolor="#cccccc" ! colspan="3" | EDI<ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/individual/list_captains.html?class=2;id=30;type=team |title=Scotland / Records / One-Day Internationals / List of Captains |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> ! colspan="2" | T20I<ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/individual/list_captains.html?class=3;id=30;type=team |title=Scotland / Records / Twenty20 Internationals / List of Captains |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |- ! No. !! Naam !! Tydperk !! Naam !! Tydperk |- | 1 | George Salmond | 1999 | Ryan Watson | 2007–2008 |- | 2 | Ryan Watson | 2006–2009 | Gavin Hamilton | 2009–2010 |- | 3 | Craig Wright | 2006–2007 | Gordon Drummond | 2012–2013 |- | 4 | Gavin Hamilton | 2009–2010 | '''Kyle Coetzer''' | 2012–hede |- | 5 | Gordon Drummond | 2010–2013 | Preston Mommsen | 2013–2016 |- | 6 | '''Kyle Coetzer''' | 2013–hede | Richie Berrington | 2019–2021 |- | 7 | Preston Mommsen | 2013–2016 |- | 8 | Richie Berrington | 2018 |} == Rekords == === EDI-rekord teen ander lande === {| class="wikitable" style="text-align:center;width:600px" ! Teenstander !! Wedstryde !! Gewen !! Verloor !! Gelykop !! Onbeslis !! % Gewen !! Eerste oorwinning |- |colspan="16" style="text-align:center"| '''t. Toetsnasies''' |- |align="left"| {{Cr-AF}} || 13 || 4 || 8 || 0 || 1 || 33,33 || 9 Julie 2010 |- |align="left"| {{Cr-AU}} || 5 || 0 || 5 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-BD}} || 4 || 0 || 4 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-EN}} || 5 || 1 || 3 || 0 || 1 || 25,00 || 10 Junie 2018 |- |align="left"| {{Cr-IN}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-IE}} || 20 || 4 || 15 || 0 || 1 || 21,05 || 30 Januarie 2007 |- |align="left"| {{Cr-NZ}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-PK}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-LK}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-ZA}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-WI}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-ZW}} || 3 || 1 || 1 || 1 || 0 || 50,00 || 15 Junie 2017 |- |colspan="16" style="text-align:center"| '''t. Assosiaatlede''' |- |align="left"| {{Cr-BM}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-HK}} || 5 || 2 || 2 || 0 || 1 || 50,00 || 10 September 2016 |- |align="left"| {{Cr-CA}} || 9 || 7 || 2 || 0 || 0 || 77,78 || 18 Januarie 2007 |- |align="left"| {{Cr-KE}} || 9 || 5 || 3 || 0 || 1 || 62,50 || 2 Februarie 2007 |- |align="left"| {{Cr-NL}} || 11 || 7 || 3 || 0 || 1 || 70,00 || 6 Augustus 2006 |- |align="left"| {{Cr-OM}} || 4 || 2 || 1 || 0 || 1 || 66,67 || 18 Augustus 2019 |- |align="left"| {{Cr-PG}} || 8 || 7 || 1 || 0 || 0 || 87,50 || 6 Oktober 2017 |- |align="left"| {{Cr-AE}} || 8 || 5 || 3 || 0 || 0 || 62,50 || 1 Februarie 2014 |- |align="left"| {{Cr-US}} || 2 || 1 || 1 || 0 || 0 || 50,00 || 14 Desember 2019 |- |- class="sortbottom" |align="left"| '''Algeheel''' || '''121''' || '''46''' || '''67''' || '''1''' || '''7''' || '''40,78''' || 6 Augustus 2006 |- |colspan="9"| ''Rekords volledig tot en met EDI #4350 op 25 Januarie 2022. Laaste keer hersien op 30 Januarie 2022. Wenpersentasies sluit geen uitslae uit en tel gelykop as ’n halwe oorwinning.''<ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/team/results_summary.html?class=2;id=30;type=team |title=Records / Scotland / ODI matches / Result summary |publisher=ESPNcricinfo |date=25 Januarie 2022 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |} === Wêreldbekerrekord === {| class="wikitable" !Jaar!!Uitslag |- |[[Krieketwêreldbeker 1975|1975]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1979|1979]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1983|1983]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1987|1987]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1992|1992]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1996|1996]] || Nie ’n IKR-lid op die tyd van kwalifisering nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1999|1999]] || Groepfase |- |[[Krieketwêreldbeker 2003|2003]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[Krieketwêreldbeker 2007|2007]] || Groepfase |- |[[Krieketwêreldbeker 2011|2011]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[Krieketwêreldbeker 2015|2015]] || Groepfase |- |[[Krieketwêreldbeker 2019|2019]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[Krieketwêreldbeker 2023|2023]] || {{n.v.t.}} |} === T20I-rekord teen ander lande === {| class="wikitable" style="text-align:center;width:600px" ! Teenstander !! Wedstryde !! Gewen !! Verloor !! Gelykop !! Onbeslis !! % Gewen !! Eerste T20I-oorwinning |- |colspan="15" style="text-align:center"| '''t. Toetsnasies''' |- |align="left"| {{Cr-AF}} || 7 || 0 || 7 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-BD}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 24 Julie 2012 |- |align="left"| {{Cr-IE}} || 13 || 3 || 7 || 1 || 2 || 31,81 || 18 Junie 2015 |- |align="left"| {{Cr-IN}} || 2 || 0 || 1 || 0 || 1 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-NZ}} || 2 || 0 || 2 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-PK}} || 4 || 0 || 4 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-ZA}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-ZW}} || 4 || 1 || 3 || 0 || 0 || 25,00 || 15 September 2021 |- |colspan="15" style="text-align:center"| '''t. Assosiaatlede''' |- |align="left"| {{Cr-BM}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 3 Augustus 2008 |- |align="left"| {{Cr-HK}} || 5 || 4 || 1 || 0 || 0 || 80,00 || 25 Julie 2015 |- |align="left"| {{Cr-CA}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 23 Maart 2012 |- |align="left"| {{Cr-KE}} || 8 || 5 || 3 || 0 || 0 || 62,50 || 4 Augustus 2008 |- |align="left"| {{Cr-NA}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-NL}} || 13 || 7 || 6 || 0 || 0 || 53,84 || 22 November 2013 |- |align="left"| {{Cr-OM}} || 4 || 4 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 19 Januarie 2017 |- |align="left"| {{Cr-PG}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 21 Oktober 2019 |- |align="left"| {{vlagland|Singapoer}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-AE}} || 3 || 2 || 1 || 0 || 0 || 66,67 || 9 Julie 2015 |- |- class="sortbottom" |align="left"| '''Algeheel''' || '''78''' || '''34''' || '''40''' || '''1''' || '''3''' || '''46,00''' || 3 Augustus 2008 |- |colspan="9"| ''Rekords volledig tot en met T20I #1455 op 26 Januarie 2022. Gelykop verwys na wedstryde wat deur ’n valbyl (soos ’n Superboulbeurt) beslis is. Wenpersentasies sluit geen uitslae uit en gelykop as ’n halwe oorwinning (ongeag die valby).''<ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/team/results_summary.html?class=3;id=30;type=team |title=Records / Scotland / Twenty20 Internationals / Result summary |publisher=ESPNcricinfo |date=26 Januarie 2022 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |} === Twintig20-rekord === {| class="wikitable" !Jaar!!Uitslag |- |[[T20I-wêreldbeker 2007|2007]] || Groepfase |- |[[T20I-wêreldbeker 2009|2009]] || Groepfase |- |[[T20I-wêreldbeker 2010|2010]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[T20I-wêreldbeker 2012|2012]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[T20I-wêreldbeker 2014|2014]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[T20I-wêreldbeker 2016|2016]] || Groepfase |- |[[T20I-wêreldbeker 2021|2021]] || Super 12 |- |[[T20I-wêreldbeker 2022|2022]] || ''gekwalifiseer'' |} == Sien ook == * [[Skotse nasionale rugbyspan]] == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Verdere leesstof == * {{en}} {{cite book |author=Jake Perry |title=The Secret Game: Tales of Scottish Cricket |year=2020 |publisher=Chequered Flag Publishing |location=Shrewsbury |isbn=978-1-9997774-6-3}} * {{en}} {{cite book |author=David W. Potter |title=The Encyclopaedia of Scottish Cricket |year=1999 |publisher=Empire Publications |location=Manchester |isbn=1-901746-07-0}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Scotland national cricket team|Skotse nasionale krieketspan}} * {{en}} [http://www.cricketscotland.com/ Amptelike webwerf van Krieket Skotland] * {{en}} [https://www.espncricinfo.com/team/scotland-30 Skotland op ESPNcricinfo] {{Nasionale krieketspanne}} {{Normdata}} [[Kategorie:Krieket in Skotland]] [[Kategorie:Nasionale krieketspanne van Europa]] lrm3iludhq4wiqmfqmt0jltlbmwgw21 2519250 2519247 2022-08-14T22:07:38Z Aliwal2012 39067 spel Krieket Skotland wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Krieketspan | naam = Skotland | beeld = Kenteken van die Skotse nasionale krieketspan.svg | byskrif = Kenteken van die Skotse nasionale krieketspan | bynaam = Skotse Saltires (2010–2013) | konferensie = [[Krieket Skotland]] (CS) | kaptein = [[Kyle Coetzer]] | afrigter = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Shane Burger]] | toetsstatusjaar = | ikr_status = Assosiaatlid met [[Internasionale eendagwedstryd|EDI]]-status | ikr_aansluiting = 1994 | ikr_streek = [[Europese Krieketraad|EKR]] (Europa) | toetsrang = | beste_toetsrang = | edi-rang = 13de | beste_edi-rang = 13de | t20i-rang = 14de | beste_t20i-rang = 11de (2 Mei 2017) | eerste_toets = | mees_onlangse_toets = | aantal_toetse = | aantal_toetse_vanjaar = | toetsrekord = | toetsrekord_vanjaar = | eerste_edi = t {{Cr-AU}} op New Road, Worcester; 16 Mei 1999 | mees_onlangse_edi = t {{Cr-AE}} op Mannofieldpark, [[Aberdeen]]; 14 Augustus 2022 | aantal_edis = 121 | aantal_edis_vanjaar = 0 | edi-rekord = 46/67 (40,78%)<br />(1 gelykop, 7 onbeslis) | edi-rekord_vanjaar = 0/0<br />(0 gelykop, 0 onbeslis) | wb_verskynings = 3/12 | wb_eerste = [[Krieketwêreldbeker 1999|1999]] | wb_beste = Groepfase (in [[Krieketwêreldbeker 1999|1999]], [[Krieketwêreldbeker 2007|2007]] en [[Krieketwêreldbeker 2015|2015]]) | wbk_verskynings = 6 | wbk_eerste = 1997 | wbk_beste = Kampioen (in 2005 en 2014) | eerste_t20i = t {{Cr-PK}} op [[Kingsmead-stadion|Kingsmead]], [[Durban]]; 12 September 2007 | mees_onlangse_t20i = t {{Cr-NZ}} op The Grange Club, [[Edinburgh]]; 29 Julie 2022 | aantal_t20is = 78 | aantal_t20is_vanjaar = 0 | t20i-rekord = 34/40<br />(1 gelykop, 3 onbeslis) | t20i-rekord_vanjaar = 0/0<br />(0 gelykop, 0 onbeslis) | wt20-verskynings = 0/0 | eerste_wt20 = [[T20I-wêreldbeker 2007|2007]] | beste_wt20 = Super 12 (in [[T20I-wêreldbeker 2021|2021]]) | wt20k-verskynings = 4/7 | eerste_wt20k = 2008 | beste_wt20k = Kampioen (in 2015) | h_patroon_la = | h_patroon_b = | h_patroon_ra = | h_patroon_broek = | h_linkerarm = | h_liggaam = | h_regterarm = | h_broek = | a_patroon_la = _whiteshoulders | a_patroon_b = _thinwhitesides | a_patroon_ra = _whiteshoulders | a_patroon_broek = | a_linkerarm = 002A5E | a_liggaam = 002A5E | a_regterarm = 002A5E | a_broek = 002A5E | t_patroon_la = | t_patroon_b = | t_patroon_ra = | t_patroon_broek = | t_linkerarm = | t_liggaam = | t_regterarm = | t_broek = | a_titel = EDI- en T20I-klere }} Die '''Skotse nasionale krieketspan''' ([[Engels]]: ''Scotland national cricket team''; [[Skots-Gaelies]]: ''Sgioba nàiseanta criogaid na h-Alba''; [[Skots]]: ''Scotland naitional cricket team'') is die nasionale [[krieket]]span van [[Skotland]] en verteenwoordig dié land in internasionale krieket. Krieket word in Skotland deur [[Krieket Skotland]] (Engels: ''Cricket Scotland'') beheer. Skotland speel sy tuiswedstryde meestal op The Grange, [[Edinburg]]. Saam met [[Nederlandse nasionale krieketspan|Nederland]] is Skotland tradisioneel een van die sterker Europese nasionale krieketspanne na die [[Toetskrieket|toetsnasies]] [[Engelse nasionale krieketspan|Engeland]] en [[Ierse nasionale krieketspan|Ierland]]. Wedywering met Ierland is gestig toe die eerste spanne in 1888 teen mekaar gespeel het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cricketireland.ie/news/article/ireland-and-scotland-lock-horns-with-one-eye-on-the-icc-cricket-world-cup-2 |title=Ireland and Scotland lock horns with one eye on the ICC Cricket World Cup 2015 |publisher=[[Krieket Ierland]] |date=7 September 2014 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tot in die vroeë 1990’s is Skotland nes [[Ierland]] in internasionale krieket amptelik deur die Engelse nasionale krieketspan verteenwoordig.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketscotland.com/corporate/history-cricket-scotland/ |title=The history or Cricket in Scotland |publisher=Krieket Skotland |accessdate=27 Januarie 2017 |archive-date=27 Januarie 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170127073138/http://www.cricketscotland.com/corporate/history-cricket-scotland/ |url-status=dead}}</ref><ref name="Almanack">{{en}} {{cite book |title=Wisden Cricketers’ Almanack |edition=128 |publisher=John Wisden & Co Ltd |year=1991 |isbn=0-947766-16-2 |pages=293, 1321}}</ref> Skotland het ná die verbreking van bande met die Engelse nasionale krieketspan twee jaar vroeër in 1994 ’n medelid van die [[Internasionale Krieketraad]] geword.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Countries/24.html |title=Scotland |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20200126023057/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Countries/24.html |archive-date=26 Januarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Sedertdien het hulle aan drie [[krieketwêreldbeker]]toernooie (in [[Krieketwêreldbeker 1999|1999]], [[Krieketwêreldbeker 2007|2007]] en [[Krieketwêreldbeker 2015|2015]]) en vier [[T20I-wêreldbeker]]toernooie (in [[T20I-wêreldbeker 2007|2007]], [[T20I-wêreldbeker 2009|2009]], [[T20I-wêreldbeker 2016|2016]] en [[T20I-wêreldbeker 2021|2021]]) deelgeneem. Hul eerste oorwinning in enige van hierdie gebeure het egter eers gekom nadat hulle [[Hongkongse nasionale krieketspan|Hongkong]] tydens die T20I-wêreldbeker 2016 geklop het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/8604/report/951323/hong-kong-vs-scotland-10th-match-first-round-group-b-world-t20-2015-16 |title=Scotland end win drought at ICC global events |publisher=ESPNcricinfo |author=Deivarayan Muthu |date=12 Maart 2016 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Daarbenewens het Skotland twee wedstryde tydens die 1999-toernooi tuis gespeel en sodoende die eerste geassosieerde nasie geword wat wêreldbekerwedstryde aangebied het. Skotland het aan elke IKR Interkontinentale Bekertoernooi deelgeneem en ook die eerste toernooi in 2004 gewen. Tussen 2010 en 2013 het die span aan die ECB 40 as die ''Skotse Saltires'' meegeding. In April 2018 het die IKR besluit om aan al sy lede volle [[Twintig20]]-status toe te ken. Vervolgens sal elke T20-wedstryd wat Skotland ná 1 Januarie 2019 teen ander IKR-lede speel, as volle T20I erken word.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/672322 |title=All T20 matches between ICC members to get international status |work=[[Internasionale Krieketraad]] |date=26 April 2018 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Skotland is tans (Januarie 2022) 13de op die eendagranglys en 14de op die Twintig20-wêreldranglys.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/rankings/mens/team-rankings/odi |title=Men's ODI Team Rankings |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |date=7 Januarie 2022 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.icc-cricket.com/rankings/mens/team-rankings/t20i |title=Men's T20I Team Rankings |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |date=7 Januarie 2022 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Beheerliggaam == {{Hoofartikel|Krieket Skotland}} [[Lêer:Kilmacolm. The Park (NBY 444018).jpg|duimnael|links|Krieketwedstryd by die Birkmyrepark, Kilmacolm, 1903]] Krieket Skotland (Engels: ''Cricket Scotland'', CS) is in 1908 as die Skotse Krieketunie (''Scottish Cricket Union'', SCU) gestig en verantwoordelik vir die reëling van krieket in Skotland. In 1994 het hulle as ’n assossiaatlid by die [[Internasionale Krieketraad]] (IKR) aangesluit. Krieket Skotland bestuur al die Skotland-verteenwoordigende nasionale spanne, insluitende die mans, vroue en jeug. Hulle is ook verantwoordelik vir die bestuur en organisasie van EDI- en T20I-reekse teen ander spanne, en die reëling van internasionale wedstryde tuis. Daarbenewens is CS verantwoordelik vir inkomsteverkryging deur die verkoop van kaartjies, borgskappe en uitsaairegte, veral in verband met die Skotse span. Kinders en jongmense word reeds op skool aan krieket bekend gestel en na gelang van hul belangstelling en talent begin hul met hul afrigting.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketscotland.com/play/schools-cricket/ |title=Schools Cricket |publisher=[[Krieket Skotland]] |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Nes ander krieketnasies beskik Skotland oor ’n o/19-nasionale span wat aan die [[o/19-krieketwêreldbeker]] deelneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/the-under-19-world-cup-232496 |title=The Under-19 World Cup |publisher=ESPNcricinfo |author=Martin Williamson |date=11 Januarie 2006 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Geskiedenis == === Voor hul toetreding tot die IKR === [[Lêer:Leslie Balfour-Melville c1891.jpg|duimnael|links|upright|Leslie Balfour-Melville, Skotse krieketkaptein en president van die Skotse Krieketunie, ca. 1891<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/leslie-balfour-25143 |title=Leslie Balfour |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref>]] Krieket is vanuit die naburige [[Engeland]] taamlik vroeg na Skotland geneem met die eerste bekende krieketwedstryd in Skotland wat in 1785 in [[Alloa]] tussen twee aristokratespanne – ''Duke of Athol’s XI v Hon. Col. Talbot’s XI'' – gespeel is.<ref name="History">{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketscotland.com/history-page/ |title=Scottish Cricket History |publisher=[[Krieket Skotland]] |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/SCOTLAND/DATABASE/SCL/history.shtml |title=A History of Cricket in Scotland |publisher=Cricket Europe |accessdate=29 Januarie 2020 |archive-date=3 Julie 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070703210026/http://www.cricketeurope4.net/SCOTLAND/DATABASE/SCL/history.shtml}}</ref><ref name="Timeline">{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/GENERAL/TIMELINES/scotland.shtml |title=A Timeline of Scottish Cricket |publisher=Cricket Europe |accessdate=7 Februarie 2013 |archive-date=6 Februarie 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130206212734/http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/GENERAL/TIMELINES/scotland.shtml}}</ref> Dit het egter nog tot in die middel van die 19de eeu geduur totdat die Skotse krieket se ontwikkeling momentum verkry: In 1849 het ’n Engelse span Skotland besoek wat die bevolking se belangstelling aansienlik verhoog en tot die stigting van ’n aantal krieketklubs gelei het. Dit was die eerste internasionale krieketwedstryd van ’n Skotse span nog, wat uit 22 spelers bestaan en in [[Edinburg]] teen die Engelse te staan gekom het. [[Charles Lawrence]] het in die tweede Engelse beurt alle paaltjies vir Skotland geneem. Die eerste wedstryd van ’n Skotse span dateer uit 1846, teen Perth.<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> Die eerste volle internasionale wedstryd is in 1865 op die [[Londen]]se [[The Oval (Londen)|The Oval]] teen [[Surrey]] gespeel en deur Skotland met 172 lopies gewen;<ref name="Timeline" /> daarna is hulle egter deur die [[Marylebone-krieketklub]] (MCC) geklop.<ref name="History" /> In 1874 het Skotland teen die MCC op [[Lord’s]] geseëvier. In 1878 het [[Australiese nasionale krieketspan|Australië]] tydens sy eerste toer na die [[Britse Eilande]] Skotland besoek en in [[Glasgow]] teen ’n Wes-Skotse keurspan te staan gekom.<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> In 1879 is met die Skotse Krieketunie (''Scottish Cricket Union'', SCU) die eerste beheerliggaam gestig,<ref name="Timeline" /> wat weens finansiële moeilikhede en ’n dalende ledetal egter net vier jaar bestaan het.<ref name="History" /> In 1880 het Skotland Australië in Edinburg verwelkom en is met agt paaltjies geklop.<ref name="History" /> In 1882 het die nasionale span Australië met sewe paaltjies verslaan.<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> Ná die ontbinding van die eerste Skotse beheerliggaam het die Grange-krieketklub tot in 1909 alle krieket bestuur. In 1888 het die eerste wedstryd teen [[Ierse nasionale krieketspan|Ierland]] in [[Dublin]] gevolg en dit is deur die gasheer gewen. In 1894 het hulle vir die eerste keer [[Proteas|Suid-Afrika]] ontmoet, in 1906 [[Wes-Indiese nasionale krieketspan|Wes-Indië]], in 1911 ’n gesamentlike Indiese span en in 1927 [[Nieu-Seelandse nasionale krieketspan|Nieu-Seeland]]. In 1908 is die Skotse Krieketunie opnuut gestig en vanaf 1909 is ’n jaarlikse eersterangse wedstryd teen Ierland gespeel.<ref name="Timeline" /> In 1948 het Australië, ná die einde van hul toer om [[die As]] na [[Engeland]], Skotland vir twee wedstryde besoek. Albei wedstryde, wat deur Australië gewen is, was die laaste internasionale wedstryde vir [[Sir Donald Bradman|Don Bradman]].<ref name="Timeline" /> Hy het in sy tipiese styl gespeel en ’n onoorwonne 123 lopies in sy beurt vir die Australiese oorwinning aangeteken.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/18/18709.html |title=Scorecard of Scotland v Australia |publisher=Cricket Archive |date=17 September 1948 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129190049/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/18/18709.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> In 1954 het die Skotte in Edinburg vir die eerste keer teen [[Pakistanse nasionale krieketspan|Pakistan]] te staan gekom.<ref name="Timeline" /> Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] was die vestiging in die Engelse nasionale kriekettoernooie die belangrikste stap in die Skotse krieket se ontwikkeling. Die Skotte en die Iere het destyds veral met [[Sri Lankaanse nasionale krieketspan|Sri Lanka]] om die titel as die beste nietoetsnasie meegeding. Skotland, saam met Ierland en [[Nederlandse nasionale krieketspan|Nederland]], is soms vir deelname aan die kompetisies vir Engelse countyspanne, insluitende die Benson & Hedges-beker en die Friends Provident-trofee (voorheen die C&G-trofee), genooi. Aangesien in countykrieket geen beperkings rakende nasionaliteit bestaan nie, kon gedurende die kompetisie nie-Skotte vir die Skotse span speel. Byvoorbeeld het die [[Pakistan]]i [[Yasir Arafat (krieketspeler)|Yasir Arafat]] in 2004 en 2005 vir Skotland gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/yasir-arafat-43654 |title=Yasir Arafat |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 1980 het Skotland vir die eerste keer aan die Benson & Hedges-beker deelgeneem en vanaf 1983 ook aan die NatWest-trofee; hul eerste oorwinning in dié toernooi het hulle in 1986 teen [[Lancashire]] aangeteken.<ref name="Timeline" /> Voor Skotland se eie lidmaatskap in die [[Internasionale Krieketraad]] (IKR) is die spelers en spanne – nes in Ierland – deur die Engelse beheerliggaam verteenwoordig. Skotse spelers het goeie bydrae vir ander spanne gelewer, veral vir die [[Engelse nasionale krieketspan]]. Sir [[Arthur Conan Doyle]], onder andere die skrywer van [[Sherlock Holmes]], het vir die Engelse 1891-span verskyn.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/NETHERLANDS/GENERAL/timeline.shtml |title=Netherlands timeline |publisher=Cricket Europe |accessdate=22 Januarie 2020 |archive-date=22 Februarie 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222160347/http://www.cricketeurope4.net/NETHERLANDS/GENERAL/timeline.shtml |url-status=dead}}</ref> Van die bekendste krieketspelers uit Skotland is waarskynlik die voormalige Engelse kaptein [[Mike Denness]],<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/mike-denness-11870 |title=Mike Denness |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Warwickshire se veelsydige [[Dougie Brown]]<ref name="Dougie Brown">{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/dougie-brown-9254 |title=Dougie Brown |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> en die voormalige Engelse toetsspeler [[Gavin Hamilton]].<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/gavin-hamilton-14020 |title=Gavin Hamilton |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> ’n Ander bekende Skotse krieketspeler is [[Brian Hardie]], wat gedurende die 1970’s en 1980’s belangrike bydrae vir die suksesvolle [[Essex]]-span gelewer het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/brian-hardie-14034 |title=Brian Hardie |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Dalk een van die beste draaiers en later joernalis was [[Ian Peebles]]<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/ian-peebles-18488 |title=Ian Peebles |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> wat in 1931 saam met Don Bradman as “krieketspelers van die jaar” aangewys is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://wisden.com/almanack/wisden-cricketers-of-the-year |title=Wisden Cricketers of the Year |publisher=Wisden |date=26 Januarie 2020 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Een van die berugste spelers, [[Douglas Jardine]], was ’n Skot en hy het die “lyfteorie” uitgedink. Dié in Australië verguisde speelmanier het as “[[Lyfkrieket-reeks|lyfkrieket]]” bekend geword.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/player/douglas-jardine-15481 |title=Douglas Jardine |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite book |author=Christopher Douglas |title=Douglas Jardine: Spartan Cricketer |publisher=Methuen |year=2002 |location=Londen |isbn=0-413-77216-0 |pages=225}}</ref> === Aansluiting by die IKR === [[Lêer:The Grange - geograph.org.uk - 177673.jpg|duimnael|The Grange Club, Skotland se tuisstadion in [[Glasgow]]. Dit is tydens die [[Krieketwêreldbeker 1999]] vir twee Skotse wedstryde ingespan]] Behalwe vir wedstryde teen besoekende spanne soos Australië, Australië ‘A’ of Nieu-Seeland, en onreëlmatige wedstryde teen Engelse eersterangse countyspanne of die MCC het Skotland sedert 1909 amper jaarliks in ’n eersterangse wedstryd teen Ierland gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketscotland.com/stats/ |title=SCOTLAND CRICKET ARCHIVE |publisher=Krieket Skotland |accessdate=10 Februarie 2013}}</ref> In 1992 het Skotland sy bande met die Engelse beheerliggaam Toets- en Countykrieketraad verbreek en aansoek gedoen vir sy eie lidmaatskap in die IKR, wat in 1994 goedgekeur is,<ref name="History" /><ref name="Timeline" /><ref name="Almanack" /> een jaar later as Ierland.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.icc-cricket.com/the-icc/icc_members/profile.php?countryCode=ICC_ASSOCIATE_MEMBERS_SCOTLAND |title=Scotland |publisher=[[Internasionale Krieketraad]] |accessdate=7 Februarie 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123213536/http://www.icc-cricket.com/the-icc/icc_members/profile.php?countryCode=ICC_ASSOCIATE_MEMBERS_SCOTLAND |archive-date=23 Januarie 2013}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Countries/24.html |title=Scotland |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20200126023057/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Countries/24.html |archive-date=26 Januarie 2020}}</ref> In 1992 het Skotland ook sy eerste oorsese toer onderneem en [[Suid-Afrika]] (meer spesifiek [[Johannesburg]] en [[Pretoria]]) besoek. In 1994 het ’n verdere toer na Suid-Afrika gevolg, dié keer na [[Kaapstad]].<ref name="History" /> In 1996 het hulle vir die eerste keer aan die Europese Kampioenskap deelgeneem.<ref name="Timeline" /> Tydens hul eerste deelname aan die IKR-trofee het Skotland tot die halfeindrondte gevorder, die klein finale om die derde plek teen Ierland gewen en sodoende vir die [[Krieketwêreldbeker 1999]] gekwalifiseer.<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> In 1998 het Skotland aan die [[Statebondspele]] se kriekettoernooi in [[Kuala Lumpur]], [[Maleisië]], deelgeneem,<ref name="History" /><ref name="Timeline" /> maar hulle het in hul groep in die laaste plek geëindig.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/commonwealth-games-1998-99-460200/points-table-standings |title=Commonwealth Games 1998/99 – Table |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die Krieketwêreldbeker 1999 het vir Skotland teleurstellend verloop en ná nederlae teen Australië, Pakistan, [[Bengaalse nasionale krieketspan|Bangladesj]], Wes-Indië en Nieu-Seeland is hulle in die groepfase uitgeskakel. Nietemin het hulle die twee groepwedstryde teen Bangladesj en Nieu-Seeland voor tuisskare op The Grange Club gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/WORLD_CUPS/WC99/ |title=1999 Cricket World Cup |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die Skotte het tot in 1999 jaarlikse eersterangse wedstryde teen die Iere gespeel, net onderbroke deur die wêreldoorloë, maar al hul ander krieketwedstryde was van besoekende internasionale spanne afhanklik. In 2001 is die beheerliggaam in Krieket Skotland hernoem wat met strukturele hervormings gepaard gegaan het. Tydens die IKR-trofee 2001 het Skotland die beslissende wedstryd teen [[Kanadese nasionale krieketspan|Kanada]] verloor en sodoende die [[Krieketwêreldbeker 2003]] in Suid-Afrika misgeloop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/awesome-triumph-for-men-of-the-maple-leaf-101689 |title=Awesome triumph for men of the Maple Leaf |author=John Polack |publisher=ESPNcricinfo |date=17 Julie 2011 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 2004 het Skotland as een van die leidende assosiaatlede gevestig, nadat hulle die eerste Interkontinentale beker gewen het.<ref name="Timeline" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/scotland-cruise-to-innings-victory-141873 |title=Scotland cruise to innings victory |publisher=ESPNcricinfo |date=22 November 2004 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die 2005-toernooi het hulle egter nie daarin geslaag om tot die tweede rondte te vorder nie.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2005-2005-06-143791/scotland-vs-ireland-215946/match-report |title=Ireland pull off remarkable three-run win |publisher=ESPNcricinfo |date=15 Augustus 2005 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die IKR-trofee 2005 het hulle in die eindstryd die gasheer Ierland geklop en sodoende weer vir die [[krieketwêreldbeker]]toernooi gekwalifiseer.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-trophy-2005-143738/ireland-vs-scotland-final-213425/match-report |title=Elementary for Watson as Scotland secure Trophy |publisher=ESPNcricinfo |author=Edward Craig |date=13 Julie 2005 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Maart 2006 het Skotland ’n toer na [[Barbados]] onderneem. Hulle het goed vertoon, hoewel hulle net een – teen die gasheer – van hul ses wedstryde gewen het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Seasons/WI/2005-06_WI_Scotland_XI_in_Barbados_2005-06.html |title=Scotland in Barbados 2006 |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20121008144332/http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Seasons/WI/2005-06_WI_Scotland_XI_in_Barbados_2005-06.html |archive-date=8 Oktober 2012}}</ref> Veral Dougie Brown het tot Skotland se prestasie bygedra, nadat hy in 2004 weer vir die Skotse span in aanmerking gekom het.<ref name="Dougie Brown" /> Aansluitend het hulle aan die Cheltenham-en-Gloucester-trofee deelgeneem. Tydens dié toernooi het Skotland beter gevaar as verwag en drie van hul nege wedstryde gewen, waardeur hulle in die agtste plek van die Noordelike konferensie geëindig het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Events/Tables/Cheltenham_and_Gloucester_Trophy_2006.html |title=2006 C & G Trophy points table |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129200108/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Events/Tables/Cheltenham_and_Gloucester_Trophy_2006.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> === Verkryging van EDI-status === [[Lêer:Dougie Brown.jpg|duimnael|Dougie Brown het op 36 vir Skotland verskyn en hy het in 2007 tydens die [[Krieketwêreldbeker 2007|Krieketwêreldbeker]] en die [[T20I-wêreldbeker 2007|T20I-wêreldbeker]] vir Skotland gespeel<ref name="Dougie Brown" />]] In Junie dieselfde jaar het Skotland in sy eerste EDI-wedstryd sedert die Krieketwêreldbeker 1999 gespeel, toe hulle teen Pakistan in [[Edinburg]] te staan gekom het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Records/Scotland/Odis/Odi_List.html |title=List of Scotland's ODIs |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20080830092207/http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Records/Scotland/Odis/Odi_List.html |archive-date=30 Augustus 2008}}</ref> Dié wedstryd, wat die Skotte sonder die twee sleutelspelers Dougie Brown en [[Navdeep Poonia]] moes speel, het hulle met vyf paaltjies verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96843.html |title=Scorecard of Scotland v Pakistan |publisher=Cricket Archive |date=27 Julie 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129195952/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96843.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> In Augustus 2006 het Skotland in die Europese Kampioenskap se afdeling een teen [[Denemarke]], [[Italië]], Ierland en Nederland gespeel, met die wedstryde teen Ierland en Nederland wat ODI-status geniet het. Skotland het eindelik sy eerste oorwinning aangeteken, toe hulle Nederland in ’n weens reën verkorte wedstryd verslaan het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96847.html |title=Scorecard of Scotland v Holland |publisher=Cricket Archive |date=6 Augustus 2006}}</ref> Van hul wedstryde moes hulle egter weer sonder ’n aantal sleutelspelers speel en ná hul nederlaag teen Ierland het Skotland dié toernooi as naaswenner afgesluit.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/european-championship-division-one-2006-252778/scotland-vs-ireland-3rd-match-253010/match-report |title=Morgan stars as Ireland shock Scotland |publisher=ESPNcricinfo |date=5 Augustus 2006 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 2006 en vroeg 2007 het die Skotte aan die derde Interkontinentale beker deelgeneem. In Mei 2006 het hulle [[Namibiese nasionale krieketspan|Namibië]] met ’n beurt verslaan, maar nadat hulle in Augustus teen Ierland en in Januarie 2007 teen die [[Verenigde Arabiese Emirate nasionale krieketspan|Verenigde Arabiese Emirate]] onbeslis gespeel het, het hulle die eindstryd misgeloop.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2006/TOURNAMENTS/INTERCONTINENTAL/about.shtml |title=2006 ICC Intercontinental Cup |publisher=Cricket Europe |accessdate=29 Januarie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130224150242/http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2006/TOURNAMENTS/INTERCONTINENTAL/about.shtml |archive-date=24 Februarie 2013}}</ref> In Desember 2006 het die Skotse span vir ’n EDI-reeks van twee wedstryde die toetsnasie [[Bangladesj]] besoek – hul eerste wedstryde buite die [[Verenigde Koninkryk]] – maar albei wedstryde het in duidelike nederlae geëindig.<ref name="Timeline" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/scotland-tour-of-bangladesh-2006-07-264072/bangladesh-vs-scotland-2nd-odi-264076/match-report |title=Scotland batting simply not good enough |publisher=ESPNcricinfo |date=17 Desember 2006 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Januar 2007, ná die Interkontinentale bekerwedstryd teen die Verenigde Arabiese Emirate in [[Sharjah]], het hulle [[Kenia]] besoek en aan die Driehoekige Assosiaatreeks in [[Mombasa]] teen die gasheer en Kanada deelgeneem; Skotland het dié toernooi in die tweede plek afgesluit.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Events/Tables/ICC_Associates_Kenya_Tri-Series_2006-07.html |title=ICC Associates Kenya tri-series 2007 points table |publisher=Cricket Archive |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129213633/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Events/Tables/ICC_Associates_Kenya_Tri-Series_2006-07.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> Daarop het in [[Nairobi]] die Wêreldkrieketliga se afdeling een gevolg, wat Skotland ook in die tweede plek afgesluit het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96884.html |title=Scorecard of Kenya v Scotland, WCL Division One final |publisher=Cricket Archive |date=7 Februarie 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129212315/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/96/96884.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> === Gereelde deelname aan toernooie === [[Lêer:Ryan watson india odi.jpg|duimnael|Die Skot Ryan Watson teken op 16 Augustus 2007 ’n grenshou teen Indië op Glasgow se Titwood-grond aan]] [[Lêer:John blain yuvraj singh odi.jpg|duimnael|Skotland se John Blain boul Indië se Yuvraj Singh op Glasgow se Titwood-grond uit, 16 Augustus 2007]] Ook in 2007 het die Skotte vir hul tweede [[Krieketwêreldbeker 2007|krieketwêreldbekertoernooi]] na [[Wes-Indië]] vertrek. Tydens die groepfase is hulle deur Australië, Suid-Afrika en Nederland geklop, waardeur hulle die volgende rondte misgeloop het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-cup-2006-07-125929/netherlands-vs-scotland-19th-match-group-a-247474/match-report |title=At last, some Dutch delight |publisher=ESPNricinfo |author=Andrew Miller |date=22 Maart 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Terug in die Verenigde Koninkryk het Skotland aan die ''Friends Provident''-trofee deelgeneem, maar hul enigste oorwinning was teen Lancashire.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2007/TOURNAMENTS/FPTROPHY/about.shtml |title=2007 Friends Provident Trophy |publisher=Cricket Europe |archive-url=https://web.archive.org/web/20120612095145/http://www.cricketeurope4.net/CRICKETEUROPE/DATABASE/2007/TOURNAMENTS/FPTROPHY/about.shtml |archive-date=12 Junie 2012}}</ref> Tydens die Interkontinentale beker het hulle teen die Verenigde Arabiese Emirate gelykop gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/123/123037.html |title=Scorecard of Scotland v United Arab Emirates |publisher=Cricket Archive |date=27 Junie 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200129190103/https://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/123/123037.html |archive-date=29 Januarie 2020}}</ref> In Julie het Skotland aan die Vierhoekige Reeks in Ierland teen die gasheer, Nederland en Wes-Indië deelgeneem. Dié toernooi het vir Skotland egter teleurstellend verloop, nadat albei wedstryde teen Ierland en Wes-Indië in nederlae geëindig het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/quadrangular-series-ireland-2007-295775/ireland-vs-scotland-6th-match-295787/match-report |title=Ireland win but West Indies take series |publisher=ESPNcricinfo |date=15 Julie 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Aan die begin van Augustus was die Skotte tydens die Interkontinentale beker meer suksesvol, nadat hulle Nederland met ’n beurt en 59 lopies geklop het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2007-2008-09-292158/scotland-vs-netherlands-292296/match-report |title=McCallum and Watson star in big win |publisher=ESPNcricinfo |date=5 Augustus 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die deur reën geaffekteerde wedstryd teen Ierland het in ’n gelykop geëindig, vir hul swak vertoning in die eerste beurt is egter net drie punte toegeken.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2007-2008-09-292158/ireland-vs-scotland-292297/match-report |title=Botha and Cusack flay tired Scotland |publisher=ESPNcricinfo |date=12 Augustus 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In middel-Augustus was [[Indiese nasionale krieketspan|Indië]] Skotland se volgende EDI-teenstander, en dié wedstryd in Titwood, [[Glasgow]], is regstreeks op [[BBC]] Skotland gebeeldsend.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/cricket/counties/scotland/6947378.stm |title=One-day int'l Scotland v India |publisher=[[BBC]] |author=Jamie Lillywhite |date=16 Augustus 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Dié wedstryd moes ná ’n paar kort reënbuie effens na 46 boulbeurte verkort word en Indië het eindelik met sewe paaltjies gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/india-tour-of-ireland-england-and-scotland-2007-258449/scotland-vs-india-only-odi-275789/match-report |title=India ease to seven-wicket win |publisher=ESPNcricinfo |author=Jamie Alter |date=16 Augustus 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die Skotte het die Wêreldkrieketliga 2007–09 se eindstryd gehaal en sodoende vir die eerste [[T20I-wêreldbeker 2007]] in Suid-Afrika gekwalifiseer.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/a-long-way-from-home-278133 |title=A long way from home |publisher=ESPNcricinfo |author=Martin Williamson |date=30 Januarie 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Hulle is in die eerste wedstryd deur Pakistan met 51 lopies verslaan, terwyl die volgende wedstryd teen Indië uitgereën is, waardeur hulle uit dié toernooi geskakel is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-twenty20-2007-08-286109/india-vs-scotland-7th-match-group-d-287859/match-report |title=Points shared as rain washes out play |publisher=ESPNcricinfo |author=Dileep Premachandran |date=13 September 2007 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Julie 2008 het Skotland die Driehoekige Assosiaatreeks in [[Aberdeen, Skotland|Aberdeen]] aangebied, waaraan ook Ierland en Nieu-Seeland deelgeneem het. Die gasheer het Ierland geklop, maar hulle is deur Nieu-Seeland verslaan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/associates-tri-series-in-scotland-2008-325539/scotland-vs-new-zealand-3rd-match-325555/match-report |title=New Zealand thrash out-of-depth Scotland |publisher=ESPNcricinfo |author=John Ward |date=3 Julie 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Die Europese Kampioenskap (afdeling een) einde Julie in Ierland het Skotland weer in die tweede plek afgesluit, nadat hulle in die beslissende wedstryd deur die gasheer met sewe paaltjies verslaan is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/ireland-retain-european-title-363165 |title=Ireland retain European title |publisher=ESPNcricinfo |date=31 Julie 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In vroeg Augustus het Skotland saam met vyf ander assosiaatlede aan die T20I-wêreldbekerkwalifisering in [[Belfast]] deelgeneem. Ondanks ’n nederlaag in hul eerste wedstryd teen Ierland het Skotland ná ’n oorwinning teen [[Bermudaanse nasionale krieketspan|Bermuda]] tot die halfeindstryd gevorder. Skotland is deur Nederland verslaan, maar hulle het in die klein finale om die derde plek [[Keniaanse nasionale krieketspan|Kenia]] met nege paaltjies geklop. Aangesien net twee spanne vir die [[T20I-wêreldbeker 2009]] kon kwalifiseer en [[Zimbabwiese nasionale krieketspan|Zimbabwe]] aan dié toernooi onttrek het, het Skotland nogtans sy plek bespreek.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/zimbabwe-confirm-twenty20-pullout-365673 |title=Zimbabwe confirm Twenty20 pullout |publisher=ESPNcricinfo |date=20 Augustus 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Op 18 Augustus het Skotland in sy eerste EDI-wedstryd teen Engeland op die Grange-krieketklub in [[Edinburg]] te staan gekom. Dié wedstryd moes ná minder as drie boulbeurte in Engeland se beurt weens reën afgelas word, nadat Skotland in sy beurt 156/9 aangeteken het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/england-tour-of-scotland-2008-314672/scotland-vs-england-only-odi-314670/match-report |title=Rain the winner after Hamilton's grit |publisher=ESPNcricinfo |author=Andrew McGlashan |date=18 Augustus 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Desember 2008 het Krieket Skotland in ’n geskiedkundige gebeurtenis sentrale kontrakte aan drie Skotse spelers oorhandig. Die boulers [[Gordon Goudie]] en [[Dewald Nel]] asook die kaptein [[Ryan Watson]] het die eerste voltydse krieketspelers in Skotland geword.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/professional-contracts-for-scotland-382472 |title=Professional contracts for Scotland |publisher=ESPNcricinfo |date=26 Desember 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> 19 ander krieketspelers het deeltydse kontrakte ontvang.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/cricket/counties/scotland/7791293.stm |title=Scots trio handed central deals |publisher=[[BBC]] |date=19 Desember 2008 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die T20I-wêreldbeker 2009 in Engeland het Skotland saam met die toetsnasies Nieu-Seeland en Suid-Afrika in Groep D gespeel, en albei wedstryde is op die Londense The Oval in Londen aangebied. Die eerste wedstryd teen Nieu-Seeland moes ná reën op sewe boulbeurte per span verkort word. Skotland het eerste begin kolf en 89/4 aangeteken, waaronder [[Kyle Coetzer]] se 33 lopies. Nieu-Seeland het dié wedstryd met sewe paaltjies gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/cricket/counties/scotland/8086118.stm |title=New Zealand given scare by Scots |publisher=[[BBC]] |author=Oliver Brett |date=6 Junie 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In die tweede wedstryd het Suid-Afrika 211/5 aangeteken met [[AB de Villiers]] se onoorwonne 79 lopies in 34 aflewerings. Skotland daarteenoor is op net 81 lopies uitgeboul, van wie Coetzer meer as die helfte aangeteken het. Die Suid-Afrikaanse oorwinning met 130 lopies was die destyds hoogste in ’n T20I-wedstryd.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/cricket/8087255.stm |title=S Africa send Scots crashing out |publisher=[[BBC]] |author=Oliver Brett |date=7 Junie 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Vervolgens is Skotland weer in die gropefase uitgeskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-twenty20-2009-335113/scotland-vs-south-africa-5th-match-group-d-355995/match-report |title=De Villiers and South Africa crush Scotland |publisher=ESPNcricinfo |author=Will Luke |date=7 Junie 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die krieketwêreldbekerkwalifisering 2009 is Skotland reeds in die Super Agt uitgeskakel en hulle het in die sesde plek geëindig, waarvolgens hulle die [[Krieketwêreldbeker 2011]] misgeloop het; nietemin het hulle EDI-status verkry.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/netherlands-take-third-afghanistan-win-again-400522 |title=Netherlands take third, Afghanistan win again |publisher=ESPNcricinfo |date=19 April 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Van 2010 tot 2013 het Skotland as die “Skotse Saltires” deelgeneem aan die Yorkshire Bank 40, ’n toernooi vir die Engelse countyspanne, maar hulle het tydens al vier toernooie in die laaste plek van hul groep geëindig. Ook in 2010 het Skotland aan die T20I-wêreldbekerkwalifisering in die [[Verenigde Arabiese Emirate]] vir ’n plek in die [[T20I-wêreldbeker 2010]] in Wes-Indië meegeding. Hul teenstanders was [[Afghaanse nasionale krieketspan|Afghanistan]], Kanada, Ierland, Kenia, Nederland, die Verenigde Arabiese Emirate en die [[Verenigde State se nasionale krieketspan|Verenigde State]].<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/uae-to-host-expanded-world-twenty20-qualifiers-405141 |title=UAE to host expanded World Twenty20 Qualifiers |publisher=ESPNcricinfo |date=20 Mei 2009 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Dié kwalifisering het vir Skotland teleurstellend verloop, nadat hulle in die groepfase nie ’n oorwinning aangeteken het nie. Daarteenoor was Skotland se deelname aan die Interkontinentale Beker 2009–2010 meer suksesvol, nadat hulle die eindstryd teen Afghanistan op die nuwe [[Doebai Internasionale Krieketstadion]] gemaak het. Dié eindstryd is as ’n vierdaagse eersterangse wedstryd met twee beurte per span geskeduleer met Afghanistan wat dié wedstryd met sewe paaltjies gewen het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2009-2010-11-408325/afghanistan-vs-scotland-final-438903/match-report-3 |title=Afghanistan surge to Intercontinental title |publisher=ESPNcricinfo |date=4 Desember 2010 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Julie 2011 het hulle die Driehoekige Assosiaatreeks aangebied, waaraan ook Ierland en Sri Lanka deelgeneem het; Sri Lanka het dié toernooi met ’n oorwinning in die laaste wedstryd teen die gasheer beklink.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/tri-nation-tournament-in-scotland-2011-506201/scotland-vs-sri-lanka-3rd-match-506208/match-report |title=Scotland no match for Sri Lankan pace |publisher=ESPNcricinfo |author=Ger Siggins |date=13 Julie 2011 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die Interkontinentale Beker 2011–2013 het hulle die derde plek behaal.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-intercontinental-cup-2011-2013-14-504772/ireland-vs-scotland-516863/match-report |title=Sorensen five sets up innings win for Ireland |publisher=ESPNcricinfo |date=14 September 2013 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> === Suksesse teen toetsnasies === Tydens die daaropvolgende T20I-wêreldbekerkwalifiserings in onderskeidelik 2010, 2012 en 2014 het Skotland sekere T20I-wêreldbekertoernooie misgeloop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-twenty20-qualifier-2009-10-410068/ireland-vs-scotland-12th-match-group-a-439505/match-report |title=Ireland's team performance scuppers Scotland |publisher=ESPNcricinfo |date=11 Februarie 2010 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/icc-world-twenty20-qualifier-finals-and-play-offs-afghanistan-secure-world-twenty20-berth-558291 |title=Afghanistan secure World Twenty20 berth |publisher=ESPNcricinfo |date=22 Maart 2012 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-world-twenty20-qualifier-2013-14-660011/netherlands-vs-scotland-66th-match-qualifying-play-off-660223/match-report |title=Hong Kong, Netherlands through to World T20 |publisher=ESPNcricinfo |date=28 November 2013 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Julie 2012 het Skotland sy eerste wedstryd teen ’n toetsnasie nog gewen, toe hulle Bangladesj tydens dié span se toer deur Ierland en Nederland in die alleenstaande T20I in [[Den Haag]] geklop het.<ref name="History" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/bangladesh-tour-of-ireland-and-netherlands-2012-567068/bangladesh-vs-scotland-only-t20i-567204/match-report |title=Berrington ton leads Scotland to victory |publisher=ESPNcricinfo |date=24 Julie 2012 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Augustus 2014 het Skotland Nieu-Seeland A op die Cambusdoon New Ground in [[Ayr]] vir drie wedstryde verwelkom. In die eerste wedstryd het [[Grant Elliott]] en die kaptein [[BJ Watling]] honderdtalle aangeteken en sodoende Nieu-Seeland A na ’n oorwinning met 199 lopies geneem. Skotland het in die laaste tien boulbeurte amper 150 lopies afgestaan. Aansluitend het Skotland Ierland vir drie EDIs besoek en dié reeks met 1–2 verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/scotland-tour-of-ireland-2014-727931/ireland-vs-scotland-3rd-odi-727939/match-report |title=MacLeod the winner, Mooney the hero |publisher=ESPNcricinfo |author=Ryan Bailey |date=12 September 2014 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die [[Krieketwêreldbeker 2015]] se kwalifisering het die Skotte aan die Wêreldkrieketligakampioenskap deelgeneem, maar hulle het net die vyfde plek behaal. Hulle het egter die afsluitende kwalifiseringstoernooi gewen en nogtans vir die krieketwêreldbekertoernooi gekwalifiseer.<ref name="History" /> Tydens die Krieketwêreldbeker 2015 in Australië en Nieu-Seeland is Skotland ná nederlae teen Nieu-Seeland, Engeland, Afghanistan, Bangladesj, Sri Lanka en Australië in die groepfase uitgeskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/cricket/31743440 |title=Scotland's Cricket World Cup hopes ended by Bangladesh |publisher=[[BBC]] |author=Alistair Watkins |date=5 Maart 2015 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die T20I-wêreldbekerkwalifisering 2015 op eie bodem het hulle weer daarin geslaag om vir die [[T20I-wêreldbeker 2016]] in Indië te kwalifiseer. Tydens dié toernooi is hulle egter ná nederlae teen Afghanistan en Zimbabwe asook hul eerste oorwinning tydens ’n internasionale toernooi teen Hongkong in die eerste rondte uitgeskakel.<ref name="History" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/cricket/35775033 |title=World Twenty20 2016 Scotland knocked out with defeat by Zimbabwe |publisher=[[BBC]] |author=Marc Higginson |date=10 Maart 2016 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Daarna het hulle Afghanistan vir twee EDIs in Edinburg verwelkom, maar dié reeks met 0–1 verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/afg-tour-of-europe-2016-1003267/scotland-vs-afghanistan-2nd-odi-1003273/match-report |title=Shahzad, bowlers dismantle Scotland |publisher=ESPNcricinfo |author=Peter Della Penna |date=6 Julie 2016 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die [[Krieketwêreldbeker 2019]] se kwalifisering was Skotland vir ’n lang tyd goed op dreef, maar nadat hulle hul laaste twee wedstryde teen Ierland en Wes-Indië verloor het, het hulle dié toernooi eindelik misgeloop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/cricket-wc-qualifier-2017-18-1132997/scotland-vs-west-indies-31st-match-super-sixes-1133028/match-report |title=Relief for West Indies, heartbreak for Scotland |publisher=ESPNcricinfo |author=Liam Brickhill |date=21 Maart 2018 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In Januarie 2017 het Skotland aan die ''Desert T20 Challenge'' deelgeneem en al sy groepwedstryde gewen, voordat hulle in die halfeindstryd deur Ierland verslaan is. In dieselfde jaar het hulle Zimbabwe vir twee EDIs verwelkom en in die eerste wedstryd van dié reeks het Skotland sy eerste EDI-oorwinning teen ’n toetsnasie aangeteken.<ref name="History" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/zim-v-scot-2017-1089417/scotland-vs-zimbabwe-1st-odi-1089419/match-report |title=Coetzer, de Lange star in Scotland's first win over a Full Member |publisher=ESPNcricinfo |author=Peter Della Penna |date=15 Junie 2017 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 2018 het hulle hul tweede EDI-oorwinning teen ’n volle IKR-lid aangeteken, toe hulle op 10 Junie ’n besoekende Engelse span verslaan het. Dit was ook hul eerste oorwinning teen dié span.<ref name="History" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/record-breaking-scotland-defeat-no-1-ranked-england-1149027 |title=Record-breaking Scotland defeat No. 1 ranked England |publisher=ESPNcricinfo |date=10 Junie 2018 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> In 2019 het Skotland die Drienasiesreeks in Aberdeen aangebied, wat deel gevorm het van die kwalifisering vir die [[Krieketwêreldbeker 2023]] in Indië. Die gasheer het dié toernooi voor [[Omaanse nasionale krieketspan|Oman]] en [[Papoea-Nieu-Guinese nasionale krieketspan|Papoea-Nieu-Guinee]] gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://emergingcricket.com/events/cwc-leagues/cwc-league-2/all-round-oman-performance-hands-png-their-fourth-defeat/ |title=All-round Oman performance hands PNG their fourth defeat |publisher=Emerging Cricket |author=Daniel Hay |date=21 Augustus 2019 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Tydens die [[T20I-wêreldbeker 2021]] in [[Oman]] en die [[Verenigde Arabiese Emirate]] het die Skotte in hul eerste wedstryd ’n verrassende oorwinning teen Bangladesj aangeteken.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/series/icc-men-s-t20-world-cup-2021-22-1267897/bangladesh-vs-scotland-2nd-match-first-round-group-b-1273713/match-report |title=Greaves, Wheal help Scotland shock Bangladesh in Al Amerat |publisher=ESPNcricinfo |author=Mohammad Isam |date=17 Oktober 2021 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> Nadat hulle ook Papoea-Nieu-Guinee en Oman geklop het, het hulle vir die eerste keer die tweede rondte gehaal, die Super Twaalf. Hier is hulle egter in al hul wedstryde deur Afghanistan, Namibië, Nieu-Seeland, Indië en Pakistan geklop en sodoende uit dié toernooi geskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/cricket/59148461 |title=T20 World Cup: Scotland knocked out as New Zealand keep semi-final hopes alive |publisher=[[BBC]] |author=Kal Sajad |date=3 November 2021 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Trui, embleem en himne == [[Lêer:Cirsium vulgare 6214.jpg|duimnael|upright|Die dissel, die nasionale embleem van Skotland sedert die bewind van Alexander III van Skotland (1249–1286) en die embleem van die Skotse nasionale krieketspan]] In EDI- en T20I-krieket dra Skotland donkerblou truie met wit kleuraksente en blou broeke. Veldspelers dra ’n donkerblou bofbalpet of ’n donkerblou sonhoed. Die kolwers se helms is op ’n soortgelyke manier geverf. Gedurende IKR-toernooie verskyn die borg se embleem op die regter mou en die belettering ''SCOTLAND'' verskyn op die middel van die trui. Die dissel is die nasionale blom van Skotland en ook die embleem van die Skotse nasionale krieketspan. Volgens ’n legende het die “beskermende dissel” sy rol gespeel tydens die verdediging van Skotland teen ’n snagse aanval deur [[Noorweë|Noorse]] [[Wikings]], een van hulle skree van pyn toe hy kaalvoet op ’n dissel trap, wat die Skotse verdedigers waarsku. Die [[Latyn]]se ''Nemo me impune lacessit'' (“Niemand ontlok my ongestraf nie!” in [[Afrikaans]]) is ’n antieke leuse van die [[Koninkryk van Skotland|Skotse monarge]], en ook van die voorste ridderorde van Skotland, die oudste en edelste orde van die dissel, en van die Skotswagte (van wie die twee laasgenoemde aan die monarg “behoort” het).<ref>{{en}} {{cite web |title=The Scottish Thistle – Beautifully Bold! |url=https://www.scottish-at-heart.com/scottish-thistle.html |publisher=Scottish at Heart |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> ''The Flower of Scotland'' dien as Skotland se nieamptelike volkslied. Die teks is in 1967 deur Roy Williamson van die musiekgroep ''The Corries'' geskryf en word sedert die 1990’s deur die nasionale span pleks van “[[God Save the Queen]]” gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/av/cricket/31541486 |title=Collingwood sings 'Flower of Scotland' |publisher=[[BBC]] |date=19 Februarie 2015 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Tuisstadions == {{Location map+ |Skotland |caption=Ligging van Skotse krieketstadions |places= {{location map~|Skotland|label=<small>[[The Grange Club|The Grange]]</small>|position=right|lat=55.961|long=-3.213}} {{location map~|Skotland|label=<small>[[Cambusdoon New Ground|Cambusdoon]]</small>|position=right|lat=55.430733|long=-4.634761}} {{location map~|Skotland|label=<small>[[Titwood]]</small>|position=top|lat=55.83572|long=-4.28526}} {{location map~|Skotland|label=<small>[[Mannofieldpark]]</small>|position=left|lat=57.1297|long=-2.1370}} }} Skotland beskik oor geen amptelike tuisstadion vir sy nasionale span nie. Die Skotland nasionale krieketspan span vir hul krieketwedstryde eerder ’n verskeidenheid stadions dwarsdeur Skotland in: {| border="0" class="wikitable sortable" |-bgcolor="#cccccc" ! No. !! Stadion !! Plek !! Eerste wedstryd |- | 1 | [[The Grange Club]] | [[Edinburg]] | 24 Mei 1999 |- | 2 | [[Cambusdoon New Ground]] | [[Alloway]] | 5 Augustus 2006 |- | 3 | [[Titwood]] | [[Glasgow]] | 3 Julie 2007 |- | 4 | [[Mannofieldpark]] | [[Aberdeen, Skotland|Aberdeen]] | 1 Julie 2008 |} === Krieketwêreldbekerstadions === {{Hoofartikel|Krieketwêreldbeker 1999|T20I-wêreldbeker 2030}} Tydens die Krieketwêreldbeker 1999 is Edinburg se The Grange Club vir twee tuiswedstryde van Skotland, onderskeidelik teen Bangladesj en Nieu-Seeland, ingespan. Skotland het dié toernooi saam met Engeland, Ierland, Nederland en Wallis aangebied. Saam met Engeland en Ierland sal Skotland die T20I-wêreldbeker 2030 aanbied.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espncricinfo.com/story/usa-co-hosts-for-2024-t20-wc-pakistan-gets-2025-champions-trophy-india-and-bangladesh-2031-world-cup-1289589 |title=USA co-hosts for 2024 T20 WC, Pakistan gets 2025 Champions Trophy, India and Bangladesh 2031 World Cup |publisher=ESPNcricinfo |author=Nagraj Gollapudi |date=16 November 2021 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> == Spelers == === Spelerstatistieke === Altesaam het vir Skotland 70 spelers EDI- en 52 spelers T20I-krieket gespeel. Vervolgens die spelers, wat vir die Skotse span die meeste lopies aangeteken en die meeste paaltjies geneem het. ==== Lopies ==== {| class="wikitable" ! colspan="4" |EDI ! colspan="4" |T20I |- ! scope=col | Speler ! scope=col | Tydperk ! scope=col | EDIs ! scope=col | Lopies ! scope=col | Speler ! scope=col | Tydperk ! scope=col | T20Is ! scope=col | Lopies |- |style="text-align:left;"| [[Kyle Coetzer]] | 2008–hede | align=center | 65 | align=center | '''2&nbsp;604''' | [[Richie Berrington]] | 2008–hede | align=center | 74 | align=center | '''1&nbsp;694''' |- | [[Calum MacLeod]] | 2008–hede | align=center | 72 | align=center | '''2&nbsp;290''' | [[Kyle Coetzer]] | 2008–hede | align=center | 70 | align=center | '''1&nbsp;495''' |- | [[Richie Berrington]] | 2008–hede | align=center | 84 | align=center | '''2&nbsp;066''' | [[George Munsey]] | 2015–hede | align=center | 51 | align=center | '''1&nbsp;270''' |- | [[Matthew Cross]] | 2014–hede | align=center | 58 | align=center | '''1&nbsp;259''' | [[Calum MacLeod]] | 2009–hede | align=center | 60 | align=center | '''1&nbsp;157''' |- | [[Gavin Hamilton (krieketspeler)|Gavin Hamilton]] | 1999–2010 | align=center | 38 | align=center | '''1&nbsp;231''' | [[Matthew Cross]] | 2013–hede | align=center | 56 | align=center | '''{{0}}946''' |- class=sortbottom | colspan=4 | <small>Korrek teen: 30 Januarie 2022</small><ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/batting/most_runs_career.html?class=2;id=30;type=team |title=Records / Scotland / One-Day Internationals / Most Runs |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> | colspan=4 | <small>Korrek teen: 30 Januarie 2022</small><ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/batting/most_runs_career.html?class=3;id=30;type=team |title=Records / Scotland / Twenty20 Internationals / Most Runs |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |} ==== Paaltjies ==== {| class="wikitable" ! colspan="4" |EDI ! colspan="4" |T20I |- ! scope=col | Speler ! scope=col | Tydperk ! scope=col | EDIs ! scope=col | Paaltjies ! scope=col | Speler ! scope=col | Tydperk ! scope=col | T20Is ! scope=col | Paaltjies |- | [[Safyaan Sharif]] | 2011–hede | align=center | 48 | align=center | '''68''' | [[Safyaan Sharif]] | 2012–hede | align=center | 53 | align=center | '''61''' |- | [[Majid Haq]] | 2006–2015 | align=center | 54 | align=center | '''60''' | [[Mark Watt]] | 2015–hede | align=center | 47 | align=center | '''56''' |- | [[Alasdair Evans]] | 2009–hede | align=center | 41 | align=center | '''57''' | [[Alasdair Evans]] | 2015–hede | align=center | 34 | align=center | '''40''' |- | [[Josh Davey]] | 2010–2019 | align=center | 31 | align=center | '''49''' | [[Josh Davey]] | 2012–hede | align=center | 28 | align=center | '''34''' |- | [[John Blain]] | 1999–2009 | align=center | 33 | align=center | '''41''' | [[Majid Haq]] | 2007–2013 | align=center | 21 | align=center | '''28''' |- class=sortbottom | colspan=4 | <small>Korrek teen: 30 Januarie 2022</small><ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/bowling/most_wickets_career.html?class=2;id=30;type=team |title=Records / Scotland / One-Day Internationals / Most Wickets |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> | colspan=4 | <small>Korrek teen: 30 Januarie 2022</small><ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/bowling/most_wickets_career.html?class=3;id=30;type=team |title=Records / Scotland / Twenty20 Internationals / Most Wickets |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |} === Spankapteins === Tot op hede het agt spelers as kaptein vir Skotland tydens ’n EDI-wedstryd fungeer en ses tydens ’n T20I.<ref>Die tydperk verwys na die ooreenstemmende krieketseisoen waarin die eerste of laaste wedstryd van die tyd as kaptein plaasgevind het</ref> {| border="0" class="wikitable sortable" |-bgcolor="#cccccc" ! colspan="3" | EDI<ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/individual/list_captains.html?class=2;id=30;type=team |title=Scotland / Records / One-Day Internationals / List of Captains |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> ! colspan="2" | T20I<ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/individual/list_captains.html?class=3;id=30;type=team |title=Scotland / Records / Twenty20 Internationals / List of Captains |publisher=ESPNcricinfo |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |- ! No. !! Naam !! Tydperk !! Naam !! Tydperk |- | 1 | George Salmond | 1999 | Ryan Watson | 2007–2008 |- | 2 | Ryan Watson | 2006–2009 | Gavin Hamilton | 2009–2010 |- | 3 | Craig Wright | 2006–2007 | Gordon Drummond | 2012–2013 |- | 4 | Gavin Hamilton | 2009–2010 | '''Kyle Coetzer''' | 2012–hede |- | 5 | Gordon Drummond | 2010–2013 | Preston Mommsen | 2013–2016 |- | 6 | '''Kyle Coetzer''' | 2013–hede | Richie Berrington | 2019–2021 |- | 7 | Preston Mommsen | 2013–2016 |- | 8 | Richie Berrington | 2018 |} == Rekords == === EDI-rekord teen ander lande === {| class="wikitable" style="text-align:center;width:600px" ! Teenstander !! Wedstryde !! Gewen !! Verloor !! Gelykop !! Onbeslis !! % Gewen !! Eerste oorwinning |- |colspan="16" style="text-align:center"| '''t. Toetsnasies''' |- |align="left"| {{Cr-AF}} || 13 || 4 || 8 || 0 || 1 || 33,33 || 9 Julie 2010 |- |align="left"| {{Cr-AU}} || 5 || 0 || 5 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-BD}} || 4 || 0 || 4 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-EN}} || 5 || 1 || 3 || 0 || 1 || 25,00 || 10 Junie 2018 |- |align="left"| {{Cr-IN}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-IE}} || 20 || 4 || 15 || 0 || 1 || 21,05 || 30 Januarie 2007 |- |align="left"| {{Cr-NZ}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-PK}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-LK}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-ZA}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-WI}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-ZW}} || 3 || 1 || 1 || 1 || 0 || 50,00 || 15 Junie 2017 |- |colspan="16" style="text-align:center"| '''t. Assosiaatlede''' |- |align="left"| {{Cr-BM}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-HK}} || 5 || 2 || 2 || 0 || 1 || 50,00 || 10 September 2016 |- |align="left"| {{Cr-CA}} || 9 || 7 || 2 || 0 || 0 || 77,78 || 18 Januarie 2007 |- |align="left"| {{Cr-KE}} || 9 || 5 || 3 || 0 || 1 || 62,50 || 2 Februarie 2007 |- |align="left"| {{Cr-NL}} || 11 || 7 || 3 || 0 || 1 || 70,00 || 6 Augustus 2006 |- |align="left"| {{Cr-OM}} || 4 || 2 || 1 || 0 || 1 || 66,67 || 18 Augustus 2019 |- |align="left"| {{Cr-PG}} || 8 || 7 || 1 || 0 || 0 || 87,50 || 6 Oktober 2017 |- |align="left"| {{Cr-AE}} || 8 || 5 || 3 || 0 || 0 || 62,50 || 1 Februarie 2014 |- |align="left"| {{Cr-US}} || 2 || 1 || 1 || 0 || 0 || 50,00 || 14 Desember 2019 |- |- class="sortbottom" |align="left"| '''Algeheel''' || '''121''' || '''46''' || '''67''' || '''1''' || '''7''' || '''40,78''' || 6 Augustus 2006 |- |colspan="9"| ''Rekords volledig tot en met EDI #4350 op 25 Januarie 2022. Laaste keer hersien op 30 Januarie 2022. Wenpersentasies sluit geen uitslae uit en tel gelykop as ’n halwe oorwinning.''<ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/team/results_summary.html?class=2;id=30;type=team |title=Records / Scotland / ODI matches / Result summary |publisher=ESPNcricinfo |date=25 Januarie 2022 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |} === Wêreldbekerrekord === {| class="wikitable" !Jaar!!Uitslag |- |[[Krieketwêreldbeker 1975|1975]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1979|1979]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1983|1983]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1987|1987]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1992|1992]] || Nie in aanmerking nie – nie ’n IKR-lid nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1996|1996]] || Nie ’n IKR-lid op die tyd van kwalifisering nie |- |[[Krieketwêreldbeker 1999|1999]] || Groepfase |- |[[Krieketwêreldbeker 2003|2003]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[Krieketwêreldbeker 2007|2007]] || Groepfase |- |[[Krieketwêreldbeker 2011|2011]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[Krieketwêreldbeker 2015|2015]] || Groepfase |- |[[Krieketwêreldbeker 2019|2019]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[Krieketwêreldbeker 2023|2023]] || {{n.v.t.}} |} === T20I-rekord teen ander lande === {| class="wikitable" style="text-align:center;width:600px" ! Teenstander !! Wedstryde !! Gewen !! Verloor !! Gelykop !! Onbeslis !! % Gewen !! Eerste T20I-oorwinning |- |colspan="15" style="text-align:center"| '''t. Toetsnasies''' |- |align="left"| {{Cr-AF}} || 7 || 0 || 7 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-BD}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 24 Julie 2012 |- |align="left"| {{Cr-IE}} || 13 || 3 || 7 || 1 || 2 || 31,81 || 18 Junie 2015 |- |align="left"| {{Cr-IN}} || 2 || 0 || 1 || 0 || 1 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-NZ}} || 2 || 0 || 2 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-PK}} || 4 || 0 || 4 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-ZA}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-ZW}} || 4 || 1 || 3 || 0 || 0 || 25,00 || 15 September 2021 |- |colspan="15" style="text-align:center"| '''t. Assosiaatlede''' |- |align="left"| {{Cr-BM}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 3 Augustus 2008 |- |align="left"| {{Cr-HK}} || 5 || 4 || 1 || 0 || 0 || 80,00 || 25 Julie 2015 |- |align="left"| {{Cr-CA}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 23 Maart 2012 |- |align="left"| {{Cr-KE}} || 8 || 5 || 3 || 0 || 0 || 62,50 || 4 Augustus 2008 |- |align="left"| {{Cr-NA}} || 3 || 0 || 3 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-NL}} || 13 || 7 || 6 || 0 || 0 || 53,84 || 22 November 2013 |- |align="left"| {{Cr-OM}} || 4 || 4 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 19 Januarie 2017 |- |align="left"| {{Cr-PG}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 0 || 100,00 || 21 Oktober 2019 |- |align="left"| {{vlagland|Singapoer}} || 1 || 0 || 1 || 0 || 0 || 0,00 || – |- |align="left"| {{Cr-AE}} || 3 || 2 || 1 || 0 || 0 || 66,67 || 9 Julie 2015 |- |- class="sortbottom" |align="left"| '''Algeheel''' || '''78''' || '''34''' || '''40''' || '''1''' || '''3''' || '''46,00''' || 3 Augustus 2008 |- |colspan="9"| ''Rekords volledig tot en met T20I #1455 op 26 Januarie 2022. Gelykop verwys na wedstryde wat deur ’n valbyl (soos ’n Superboulbeurt) beslis is. Wenpersentasies sluit geen uitslae uit en gelykop as ’n halwe oorwinning (ongeag die valbyl).''<ref>{{en}} {{cite web |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/team/results_summary.html?class=3;id=30;type=team |title=Records / Scotland / Twenty20 Internationals / Result summary |publisher=ESPNcricinfo |date=26 Januarie 2022 |accessdate=30 Januarie 2022}}</ref> |} === Twintig20-rekord === {| class="wikitable" !Jaar!!Uitslag |- |[[T20I-wêreldbeker 2007|2007]] || Groepfase |- |[[T20I-wêreldbeker 2009|2009]] || Groepfase |- |[[T20I-wêreldbeker 2010|2010]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[T20I-wêreldbeker 2012|2012]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[T20I-wêreldbeker 2014|2014]] || Nie gekwalifiseer nie |- |[[T20I-wêreldbeker 2016|2016]] || Groepfase |- |[[T20I-wêreldbeker 2021|2021]] || Super 12 |- |[[T20I-wêreldbeker 2022|2022]] || ''gekwalifiseer'' |} == Sien ook == * [[Skotse nasionale rugbyspan]] == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Verdere leesstof == * {{en}} {{cite book |author=Jake Perry |title=The Secret Game: Tales of Scottish Cricket |year=2020 |publisher=Chequered Flag Publishing |location=Shrewsbury |isbn=978-1-9997774-6-3}} * {{en}} {{cite book |author=David W. Potter |title=The Encyclopaedia of Scottish Cricket |year=1999 |publisher=Empire Publications |location=Manchester |isbn=1-901746-07-0}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Scotland national cricket team|Skotse nasionale krieketspan}} * {{en}} [http://www.cricketscotland.com/ Amptelike webwerf van Krieket Skotland] * {{en}} [https://www.espncricinfo.com/team/scotland-30 Skotland op ESPNcricinfo] {{Nasionale krieketspanne}} {{Normdata}} [[Kategorie:Krieket in Skotland]] [[Kategorie:Nasionale krieketspanne van Europa]] rxvykf8zjzz1y7omm55zqpntxbcp3rp 0 136907 2519331 2429317 2022-08-15T10:35:32Z Rooiratel 90342 Interne skakel wikitext text/x-wiki '''Snyman''' is 'n [[Afrikaans|Afrikaanse]] van, afgelei van die [[Duits|Duitse]] ''[[Schneider]]''. == Oorsprong == Die eerste Snyman (Christoffel Snyman)<ref name="geni-cristoffel-snyman" /> was half Indiese, half wit man. Die kind van [[Catharina van Bengale|Catrijn van Batavia]], 'n Indiese slavin, en Hans Christoffel Schneider, 'n Duitse soldaat.<ref name="ref1" /><ref name="stamouers" /><ref name="ref3" /> Christoffel Snyman het met Margaretha Therese De Savoye getrou in in Julie 1689. Sy was van [[Gent]], [[Vlaandere]]. Hulle het nege kinders gehad:<ref name="stamouers" /> * Jacobus Christoffel Snyman (1690) * Catharina Snyman (1692) * Maria Magdelana Snyman (1693) * Christina Snyman (1695) * Elsie Snyman (1697) * Johanna Snyman (1699) * Philippus Snyman (1701) * Susanna Snyman (1703) * Elisabeth Snyman (1706) == Mense == Sommige van die bekende Snymans sluit in: * André Snyman, Suid-Afrikaanse rugby speler * Brendon Snyman, Suid-Afrikaanse rugby speler * [[Dana Snyman]], Suid-Afrikaanse joernalis * Eli Snyman, Zimbabwe-gebore Suid-Afrikaanse rugby-unie speler * Gerrie Snyman, Namibiese krieketspeler * Harold Snyman, Suid-Afrikaanse polisieman * Johan Snyman, Suid-Afrikaanse rugby speler * Neal Snyman, Suid-Afrikaanse blokfluit en produsent * Neil Snyman, Suid-Afrikaanse krieketspeler * [[Philip Snyman]], Suid-Afrikaanse rugby speler * Robin Roy Snyman, Suid-Afrikaanse geestelike * Ruan Snyman, Suid-Afrikaanse rugby speler * "JP" Snyman du Plessis, Suid-Afrikaanse rugby speler * [[Wilna Snyman]], Suid-Afrikaanse aktrise * [[Evert Snyman]], Suid-Afrikaanse radio-omroeper, stemkunstenaar, akteur en skrywer * Eli Snyman, Zimbabwe-gebore Suid-Afrikaanse rugbyunie speler == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="ref1">{{en}}[https://bardsandtales.blogspot.co.za/2013/05/groote-catrijn-and-snyman-family.html Groote Catrijn and the Snyman family]</ref> <ref name="stamouers">{{af}}[https://www.stamouers.com/stamouers/surnames-r-to-u/465-snyman-christoffel stamouers.com: Christoffel Snyman]</ref> <ref name="ref3">{{af}}[http://nb.bookslive.co.za/blog/2011/06/07/dana-snyman-volg-die-spoor-van-die-snyman-stam-vader/ Dana Snyman volg die spoor van die Snyman Stam Vader]</ref> <ref name="geni-cristoffel-snyman">[https://www.geni.com/people/Christoffel-Snyman-SV-PROG1/6000000005787831256 Christoffel Snyman op geni.com]</ref> }} == Eksterne skakels == *[https://www.snymangenealogy.co.za/ snymangenealogy.co.za] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180903164147/http://www.snymangenealogy.co.za/ |date= 3 September 2018 }} {{Van}} [[Kategorie:Vanne]] [[Kategorie:Afrikaanse vanne]] a88nzeoloubyneebuuazvyyj2pzltbj 0 140290 2519345 2465434 2022-08-15T11:13:45Z Rooiratel 90342 Sjabloon bygevoeg wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Geordin Hill-Lewis | beeld = Geordin Hill-Lewis, DA MP.jpg | beeldonderskrif = | orde = [[Burgemeester]] van die [[Kaapstad]] | termynaanvang = 18 November 2021 | termyneinde = | vise = | voorganger = | opvolger = | geboortedatum = | geboortejaar = 1986 | geboortemaand = 12 | geboortedag = 31 | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] | termynaanvang2 = 19 Augustus 2011 | termyneinde2 = 9 November 2021 | orde3 = Skaduminister van Finansies | termynaanvang3 = 5 Junie 2019 | termyneinde3 = 9 November 2021 | leier3 = [[Mmusi Maimane]]<br/>[[John Steenhuisen]] | voorganger3 = [[David Maynier]] | opvolger3 = ''vakant'' | orde4 = Skaduminister van Handel en Nywerheid | leier4 = [[Mmusi Maimane]] | termynaanvang4 = 5 Junie 2014 | termyneinde4 = 1 Junie 2017 | vise4 = | voorganger4 = [[Wilmot James]] | opvolger4 = [[Dean Macpherson]]<!-- | orde5 = Adjunkskaduminister van Handel en Nywerheid | leier5 = [[Helen Zille]] | termynaanvang5 = 1 Februarie 2012 | termyneinde5 = 5 Junie 2014 --> | eggenoot = | kinders = | education = Edgemead High School | alma_mater = [[Universiteit van Kaapstad]]<br/>[[University of London]] | religie = | handtekening = | toekennings = }} '''Geordin Hill-Lewis''' (gebore 31 Desember 1986) is 'n Suid-Afrikaanse politikus wat as [[burgemeester]] van die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit|Stad Kaapstad]] verkies is op 18 November 2021. Hy was voorheen, van 19 Augustus 2011 tot 9 November 2021, 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] vir die [[Demokratiese Alliansie]]. {{Saadjie}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Hill-Lewis, Geordin}} [[Kategorie:Geboortes in 1986]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse burgemeesters]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] eksiyz9ya3fpo8cst8icge57kaf1vq0 2519354 2519345 2022-08-15T11:52:49Z 196.15.154.226 kategorie wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Geordin Hill-Lewis | beeld = Geordin Hill-Lewis, DA MP.jpg | beeldonderskrif = | orde = [[Burgemeester]] van die [[Kaapstad]] | termynaanvang = 18 November 2021 | termyneinde = | vise = | voorganger = | opvolger = | geboortedatum = | geboortejaar = 1986 | geboortemaand = 12 | geboortedag = 31 | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[Demokratiese Alliansie]] | orde2 = Lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] | termynaanvang2 = 19 Augustus 2011 | termyneinde2 = 9 November 2021 | orde3 = Skaduminister van Finansies | termynaanvang3 = 5 Junie 2019 | termyneinde3 = 9 November 2021 | leier3 = [[Mmusi Maimane]]<br/>[[John Steenhuisen]] | voorganger3 = [[David Maynier]] | opvolger3 = ''vakant'' | orde4 = Skaduminister van Handel en Nywerheid | leier4 = [[Mmusi Maimane]] | termynaanvang4 = 5 Junie 2014 | termyneinde4 = 1 Junie 2017 | vise4 = | voorganger4 = [[Wilmot James]] | opvolger4 = [[Dean Macpherson]]<!-- | orde5 = Adjunkskaduminister van Handel en Nywerheid | leier5 = [[Helen Zille]] | termynaanvang5 = 1 Februarie 2012 | termyneinde5 = 5 Junie 2014 --> | eggenoot = | kinders = | education = Edgemead High School | alma_mater = [[Universiteit van Kaapstad]]<br/>[[University of London]] | religie = | handtekening = | toekennings = }} '''Geordin Hill-Lewis''' (gebore 31 Desember 1986) is 'n Suid-Afrikaanse politikus wat as [[burgemeester]] van die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit|Stad Kaapstad]] verkies is op 18 November 2021. Hy was voorheen, van 19 Augustus 2011 tot 9 November 2021, 'n lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika|Nasionale Vergadering]] vir die [[Demokratiese Alliansie]]. {{Saadjie}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Hill-Lewis, Geordin}} [[Kategorie:Geboortes in 1986]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse burgemeesters]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] ay153soo65fn6gwbdcbxplu6l1nwdpj 1 148974 2519246 1706472 2022-08-14T21:29:09Z Aliwal2012 39067 voorbladkandidaat wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} {{voorbladkandidaat}} <!-- {{voorbladartikel |week = 42 |jaar = 2022 }} --> ddzkj47muc1le2ghkh7orjvj05hzu4o 1 173406 2519298 2426037 2022-08-15T07:23:37Z Burgert Behr 2401 /* Styl */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} == Wanner het clie drama - genre Ontstsaan? == Vanaf IP-ades 2C0F:F4C0:230F:59FC:4422:B394:BBAD:8E70 == Styl == En dié vraag-en-antwoordstyl? [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 07:23, 15 Augustus 2022 (UTC) c10fzpau3f4wsfr805b0gcpzyiimkvr 0 213845 2519183 2499387 2022-08-14T13:56:32Z 41.78.231.152 wikitext text/x-wiki '''Letterlik''': Woorde funksioneer presies soos dit beskryf word. Byvoorbeeld: Die lug is blou. / Die seun skop die bal. '''Figuurlik''': Die woorde het 'n ander, of dieper betekenis. Byvoorbeeld: Dit is 'n '''blou''' Maandag. (Dinge loop skeef)/ Die '''arme''' man slaap op die sypaadjie. (Iemand om jammer te kry) Figuurlike taalgebruik sluit [[Vergelykings ⁸(taalkunde)|vergelykings]], [[Metafoor|metafore]], [[Vermensliking|personifikasie]] en [[Idioom|idiome]] in. [[Kategorie:Taalkunde]] 3itthskjj2qzxphx8457vclcjmfpejb 2519188 2519183 2022-08-14T14:54:24Z Aliwal2012 39067 Wysigings deur [[Special:Contributions/41.78.231.152|41.78.231.152]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Rooiratel|Rooiratel]] wikitext text/x-wiki '''Letterlik''': Woorde funksioneer presies soos dit beskryf word. Byvoorbeeld: Die lug is blou. / Die seun skop die bal. '''Figuurlik''': Die woorde het 'n ander, of dieper betekenis. Byvoorbeeld: Dit is 'n '''blou''' Maandag. (Dinge loop skeef)/ Die '''arme''' man slaap op die sypaadjie. (Iemand om jammer te kry) Figuurlike taalgebruik sluit [[Vergelykings (taalkunde)|vergelykings]], [[Metafoor|metafore]], [[Vermensliking|personifikasie]] en [[Idioom|idiome]] in. [[Kategorie:Taalkunde]] 0v8e7qqsceqp2oob5tos7lyi7bdqy38 0 223329 2519251 2518949 2022-08-14T22:56:18Z OneToneHeart 152848 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Anne Heche | Beeld = Anne Heche July 14, 2014 (cropped).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Anne Celeste Heche | Alias = | Geboortedatum = [[25 Mei]] [[1969]] | Geboorteplek = Aurora, [[Ohio]], [[Verenigde State]] | Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaans]] | Sterfdatum = {{SDEO|1969|5|25|2022|8|12|df=yes}} | Sterfplek = West Hills, [[Los Angeles County]], [[Kalifornië]], Verenigde State | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = 2 | Skool = | Universiteit = | Beroep = Aktrise, skryfster, en vervaardiger | Aktiewe jare = 1985–2022 | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0000162 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Anne Celeste Heche''' (25 Mei 1969 - [[11 Augustus]] [[2022]]) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise, skryfster, en vervaardiger. Sy was bekend vir haar rolle in die rolprente ''Volcano'' (1997), ''Wag the Dog'' (1997), ''Donnie Brasco'' (1997), en ''Six Days Seven Nights'' (1998). == Filmografie == === Rolprente === * 1995: ''Wild Side'' * 1996: ''Pie in the Sky'' * 1996: ''Walking and Talking'' * 1997: ''Volcano'' * 1997: ''Wag the Dog'' * 1997: ''Donnie Brasco'' * 1997: ''I Know What You Did Last Summer'' * 1998: ''Six Days Seven Nights'' * 1998: ''Return to Paradise'' * 1998: ''Psycho'' * 1999: ''Karen Black: Actress at Work'' * 2000: ''Auggie Rose'' * 2001: ''Reaching Normal'' * 2001: ''Prozac Nation'' * 2005: ''Bad Girls Behind Bars'' * 2007: ''Suffering Man's Charity'' * 2008: ''Toxic Skies'' * 2009: ''Spread'' * 2011: ''Cedar Rapids'' * 2012: ''That's What She Said'' * 2012: ''Arthur Newman'' * 2013: ''Nothing Left to Fear'' * 2016: ''Catfight'' * 2017: ''My Friend Dahmer'' * 2017: ''Armed Response'' * 2018: ''Wake'' * ''Vestige'' === Televisiereekse === * 2000: ''Entertainers with Byron Allen'' * 2006: ''Jean-Michel Cousteau: Ocean Adventures'' * 2006: ''Men in Trees'' * 2009: ''Hung'' * 2010: ''The Outdoor Room'' * 2013: ''Save Me'' * 2013: ''The Thing About'' * 2014: ''Bad Judge'' * 2015: ''Dig'' * 2016: ''Aftermath'' * 2017: ''The Brave'' === Televisierolprente === * 1995: ''Kingfish: A Story of Huey P. Long'' * 2000: ''If These Walls Could Talk 2'' * 2000: ''One Kill'' * 2001: ''On the Edge'' * 2001: ''Ellen De Generes: American Summer Documentary'' * 2004: ''Gracie's Choice'' * 2004: ''The Dead Will Tell'' * 2005: ''Silver Bells'' * 2005: ''True'' * 2006: ''Fatal Desire'' * 2009: ''Festival Updates'' * 2011: ''Silent Witness'' * 2011: ''Girl Fight'' * 2014: ''One Christmas Eve'' * 2016: ''Looks Like Christmas'' === Video's === * 1997: ''The Making of 'Donnie Brasco''' * 1998: ''Wag the Dog: On the Set'' * 2007: ''Superman/Doomsday'' * 2009: ''Living the Dream: The Making of Spread'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|0000162|Anne Heche}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Heche, Anne}} [[Kategorie:Geboortes in 1969]] [[Kategorie:Sterftes in 2022]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]] 0hxr2kluwxg9kejee8pclj5n9rvu9ua 2519252 2519251 2022-08-14T22:57:23Z OneToneHeart 152848 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Anne Heche | Beeld = Anne Heche July 14, 2014 (cropped).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Anne Celeste Heche | Alias = | Geboortedatum = [[25 Mei]] [[1969]] | Geboorteplek = Aurora, [[Ohio]], [[Verenigde State]] | Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaans]] | Sterfdatum = {{SDEO|1969|5|25|2022|8|11|df=yes}} | Sterfplek = West Hills, [[Los Angeles County]], [[Kalifornië]], Verenigde State | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = 2 | Skool = | Universiteit = | Beroep = Aktrise, skryfster, en vervaardiger | Aktiewe jare = 1985–2022 | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0000162 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Anne Celeste Heche''' (25 Mei 1969 - [[11 Augustus]] [[2022]]) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise, skryfster, en vervaardiger. Sy was bekend vir haar rolle in die rolprente ''Volcano'' (1997), ''Wag the Dog'' (1997), ''Donnie Brasco'' (1997), en ''Six Days Seven Nights'' (1998). == Filmografie == === Rolprente === * 1995: ''Wild Side'' * 1996: ''Pie in the Sky'' * 1996: ''Walking and Talking'' * 1997: ''Volcano'' * 1997: ''Wag the Dog'' * 1997: ''Donnie Brasco'' * 1997: ''I Know What You Did Last Summer'' * 1998: ''Six Days Seven Nights'' * 1998: ''Return to Paradise'' * 1998: ''Psycho'' * 1999: ''Karen Black: Actress at Work'' * 2000: ''Auggie Rose'' * 2001: ''Reaching Normal'' * 2001: ''Prozac Nation'' * 2005: ''Bad Girls Behind Bars'' * 2007: ''Suffering Man's Charity'' * 2008: ''Toxic Skies'' * 2009: ''Spread'' * 2011: ''Cedar Rapids'' * 2012: ''That's What She Said'' * 2012: ''Arthur Newman'' * 2013: ''Nothing Left to Fear'' * 2016: ''Catfight'' * 2017: ''My Friend Dahmer'' * 2017: ''Armed Response'' * 2018: ''Wake'' * ''Vestige'' === Televisiereekse === * 2000: ''Entertainers with Byron Allen'' * 2006: ''Jean-Michel Cousteau: Ocean Adventures'' * 2006: ''Men in Trees'' * 2009: ''Hung'' * 2010: ''The Outdoor Room'' * 2013: ''Save Me'' * 2013: ''The Thing About'' * 2014: ''Bad Judge'' * 2015: ''Dig'' * 2016: ''Aftermath'' * 2017: ''The Brave'' === Televisierolprente === * 1995: ''Kingfish: A Story of Huey P. Long'' * 2000: ''If These Walls Could Talk 2'' * 2000: ''One Kill'' * 2001: ''On the Edge'' * 2001: ''Ellen De Generes: American Summer Documentary'' * 2004: ''Gracie's Choice'' * 2004: ''The Dead Will Tell'' * 2005: ''Silver Bells'' * 2005: ''True'' * 2006: ''Fatal Desire'' * 2009: ''Festival Updates'' * 2011: ''Silent Witness'' * 2011: ''Girl Fight'' * 2014: ''One Christmas Eve'' * 2016: ''Looks Like Christmas'' === Video's === * 1997: ''The Making of 'Donnie Brasco''' * 1998: ''Wag the Dog: On the Set'' * 2007: ''Superman/Doomsday'' * 2009: ''Living the Dream: The Making of Spread'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|0000162|Anne Heche}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Heche, Anne}} [[Kategorie:Geboortes in 1969]] [[Kategorie:Sterftes in 2022]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]] enhb3lbug1iftshh5i1jsjy0nl2qjwb 2519270 2519252 2022-08-15T04:57:29Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/OneToneHeart|OneToneHeart]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Niegodzisie|Niegodzisie]] wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Anne Heche | Beeld = Anne Heche July 14, 2014 (cropped).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Anne Celeste Heche | Alias = | Geboortedatum = [[25 Mei]] [[1969]] | Geboorteplek = Aurora, [[Ohio]], [[Verenigde State]] | Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaans]] | Sterfdatum = {{SDEO|1969|5|25|2022|8|12|df=yes}} | Sterfplek = West Hills, [[Los Angeles County]], [[Kalifornië]], Verenigde State | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = 2 | Skool = | Universiteit = | Beroep = Aktrise, skryfster, en vervaardiger | Aktiewe jare = 1985–2022 | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0000162 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Anne Celeste Heche''' (25 Mei 1969 - [[12 Augustus]] [[2022]]) was 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] aktrise, skryfster, en vervaardiger. Sy was bekend vir haar rolle in die rolprente ''Volcano'' (1997), ''Wag the Dog'' (1997), ''Donnie Brasco'' (1997), en ''Six Days Seven Nights'' (1998). == Filmografie == === Rolprente === * 1995: ''Wild Side'' * 1996: ''Pie in the Sky'' * 1996: ''Walking and Talking'' * 1997: ''Volcano'' * 1997: ''Wag the Dog'' * 1997: ''Donnie Brasco'' * 1997: ''I Know What You Did Last Summer'' * 1998: ''Six Days Seven Nights'' * 1998: ''Return to Paradise'' * 1998: ''Psycho'' * 1999: ''Karen Black: Actress at Work'' * 2000: ''Auggie Rose'' * 2001: ''Reaching Normal'' * 2001: ''Prozac Nation'' * 2005: ''Bad Girls Behind Bars'' * 2007: ''Suffering Man's Charity'' * 2008: ''Toxic Skies'' * 2009: ''Spread'' * 2011: ''Cedar Rapids'' * 2012: ''That's What She Said'' * 2012: ''Arthur Newman'' * 2013: ''Nothing Left to Fear'' * 2016: ''Catfight'' * 2017: ''My Friend Dahmer'' * 2017: ''Armed Response'' * 2018: ''Wake'' * ''Vestige'' === Televisiereekse === * 2000: ''Entertainers with Byron Allen'' * 2006: ''Jean-Michel Cousteau: Ocean Adventures'' * 2006: ''Men in Trees'' * 2009: ''Hung'' * 2010: ''The Outdoor Room'' * 2013: ''Save Me'' * 2013: ''The Thing About'' * 2014: ''Bad Judge'' * 2015: ''Dig'' * 2016: ''Aftermath'' * 2017: ''The Brave'' === Televisierolprente === * 1995: ''Kingfish: A Story of Huey P. Long'' * 2000: ''If These Walls Could Talk 2'' * 2000: ''One Kill'' * 2001: ''On the Edge'' * 2001: ''Ellen De Generes: American Summer Documentary'' * 2004: ''Gracie's Choice'' * 2004: ''The Dead Will Tell'' * 2005: ''Silver Bells'' * 2005: ''True'' * 2006: ''Fatal Desire'' * 2009: ''Festival Updates'' * 2011: ''Silent Witness'' * 2011: ''Girl Fight'' * 2014: ''One Christmas Eve'' * 2016: ''Looks Like Christmas'' === Video's === * 1997: ''The Making of 'Donnie Brasco''' * 1998: ''Wag the Dog: On the Set'' * 2007: ''Superman/Doomsday'' * 2009: ''Living the Dream: The Making of Spread'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|0000162|Anne Heche}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Heche, Anne}} [[Kategorie:Geboortes in 1969]] [[Kategorie:Sterftes in 2022]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 21ste eeu]] [[Kategorie:Amerikaanse aktrises van die 20ste eeu]] sbf85kgkatg675133y8cdwyqpzmkegp 0 228117 2519341 2448460 2022-08-15T11:11:50Z Rooiratel 90342 Sjabloon bygevoeg wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Nomaindia Mfeketo | beeld = | beeldonderskrif = | geboortenaam = | geboortedatum = | geboortejaar = 1952 | geboortemaand = 6 | geboortedag = 2 | geboorteplek = | sterftedatum = | sterfteplek = | party = [[African National Congress]] | orde = Minister van Menslike Nedersettings | termynaanvang = Februarie 2018 | termyneinde = Mei 2019 | president = [[Cyril Ramaphosa]] | vise = | voorganger = [[Lindiwe Sisulu]] | opvolger = Lindiwe Sisulu | orde2 = Adjunkminister van Internasionale Betrekkinge en Samewerking | termynaanvang2 = 2014 | termyneinde2 = 2018 | president2 = [[Jacob Zuma]] | minister2 = [[Maite Nkoana-Mashabane]] | voorganger2 = | opvolger2 = | orde3 = [[Burgemeester]] van Kaapstad | termynaanvang3 = 1998-2000 | termyneinde3 = 2002-2006 | vise3 = | voorganger3 = [[Gerald Morkel]] | opvolger3 = [[Helen Zille]] | eggenoot = | kinders = | alma_mater = | toekennings = }} '''Nomaindia Mfeketo''' (gebore 2 Junie [[1952]] –) is 'n voormalige lid van die [[Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] vir die [[African National Congress]]. Sy het die pos van Minister van Menslike Nedersettings in die [[Kabinet van Cyril Ramaphosa, Feb 2018|eerste kabinet van Cyril Ramaphosa]] van Februarie 2018 tot Mei 2019 beklee. Voor dit was sy die [[burgemeester]] van [[Kaapstad]], vir twee termyne, nl. 1998–2000 en weer van 2002–2006. == Eksterne skakel == * [https://www.pa.org.za/person/nomaindiya-cathleen-mfeketho/ Nomaindia Mfeketo] op ''People's Assembly''. {{Suid-Afrikaanse-politikus-saadjie}} {{Kabinet-Ramaphosa I}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Mfeketo, Nomaindia}} [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] [[Kategorie:Geboortes in 1952]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Lede van die Nasionale Vergadering van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Politici van die African National Congress]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse ministers van behuising]] [[Kategorie:Xhosas]] kvbs2ah1vpzgke88t80wciwaue8as8m 0 231773 2519312 1895519 2022-08-15T08:24:24Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {{Infoboks-Vliegtuig |naam= Yakovlev Yak-17 |subsjabloon= |beeld= Lêer:Yakovlev Yak-17.jpg |byskrif= <center>Yak-17 in die Russiese ''Central Air Force Museum'', Monino Lughawe</center> |tipe=Vegvliegtuig |vervaardiger= Tbilisi Aircraft Manufacturing |ontwerper= |eerste vlug= Junie 1947 |bekendstelling = 1948 |vrygestel= |onttrek= 1955 |status= Onttrek |hoofgebruiker= [[Sowjetlugmag]] |meer gebruikers= Poolse Lugmag |vervaardig=1948–1949 |aantal gebou=430 |programkoste= |eenheidskoste= |ontwikkel van= [[Yakovlev Yak-15]] |variante met eie artikels= [[Yakovlev Yak-23]] }} Die '''Yakovlev Yak-17''' is 'n straalaangedrewe [[vegvliegtuig]] wat deur die [[Sowjetunie]] ontwikkel en gebou is. Dit is ontwikkel uit die [[Yakovlev Yak-15]]. Daar is 430 Yak-17's gebou. Die ''Yak-17'' het, anders as die ''Yak-15'', 'n intrekbare driewielonderstel gehad asook 'n kragtiger motor. Daar was ook strukturele verbeteringe gemaak om die vliegtuig te versterk. Weggooibare brandstoftenks was ook bygevoeg om die togafstand te verbeter. Daar was ook 'n tweesitplek-opleidingmodel ontwikkel. Die [[Pole|Poolse]]- en Tseggiese lugmagte het ook die vliegtuig gebruik. Dit is uitgefaseer teen 1955 deur alle lugmagte. == Tegniese besonderhede == {| class="wikitable" style="text-align:center; background:#faf5ff;" |+ Besonderhede van die Yakovlev Yak-17: ! Item ! Statistiek |- | Aantal motors |1 |- | Tipe motor | [[Straalmotor]] |- | Vervaardiger | Klimov RD-10A turbostraal |- | Kraglewering per motor | 1&nbsp;000 kg stukrag |- | Vlerkspan | 9,2 m |- | Lengte | 8,78 m |- | Hoogte | 2,1 m |- | Vlerkoppervlakte | 14,85 m² |- | Maksimum opstygmassa | 3&nbsp;323 kg |- | Maksimum snelheid | 750 km/h |- | Operasionele hoogte | 12&nbsp;750 m |- | Togafstand | 717 km |- | Klimvermoë | 5&nbsp;000 m in 5,8 minute |- |Bewapening | Twee 23&nbsp;mm kanonne in die neus |} == Sien ook == * [[Lys van vegvliegtuie]] == Bron == * Crosby, Francis: ''THE WORLD ENCYCLOPEDIA OF FIGHTERS & BOMBERS''. 2015. ISBN 978-1-84476-917-9 [[Kategorie:Vegvliegtuie]] [[Kategorie:Russiese wapentuig]] 627mmycp7nvh4xiszcrmfzdel2a4ye8 0 231839 2519314 1895545 2022-08-15T08:37:00Z Aliwal2012 39067 taalversorging wikitext text/x-wiki {{Infoboks-Vliegtuig |naam= Yakovlev Yak-23 |subsjabloon= |beeld= Lêer:Jak-23.JPG |byskrif= <center>Poolse Yak-23 in die ''Lubuskie Muzeum Wojskowe'', Drzonów</center> |tipe=Vegvliegtuig |vervaardiger= Yakovlev |ontwerper= |eerste vlug= 8 Julie 1947 |bekendstelling = 1949 |vrygestel= |onttrek= Laat 1960's |status= Onttrek |hoofgebruiker= [[Sowjetlugmag]] |meer gebruikers= Poolse Lugmag |vervaardig=1949–1951 |aantal gebou=316 + 3 prototipes |programkoste= |eenheidskoste= |ontwikkel van= [[Yakovlev Yak-17]] |variante met eie artikels= }} Die '''Yakovlev Yak-23''' is 'n [[vegvliegtuig]] van die [[Sowjetunie]] wat die laaste ontwikkeling is van die Yak-15/17 familie. Dit grootste verskil van die [[Yakovlev Yak-17]] is die stertvin wat groter is met hoogteroer wat hoër gemonteer is. Die [[vliegtuig]] was ontwerp as 'n dagligvegter en het sy nooiensvlug op 17 Junie 1947 voltooi. Dit was aangedryf deur 'n ingevoerde [[Rolls-Royce]] Derwent motor. Die produksie-eenhede was aangedryf deur 'n Russiesvervaardigde Derwent motor, die RD-500 en 310 eenhede is uitgerol vanaf 1948. Ander [[Oosblok]]lande soos [[Bulgarye]], [[Roemenië]], [[Pole]] en [[Tsjeggo-Slowakye]] het ook die vliegtuig gebruik. Die Yak-23 was gesien as bystand aan die nuwer geslag vegvliegtuie soos hulle beskikbaar word en was later vervang deur die [[MiG-15]] vanaf die middel van die 1950's in al die Oosbloklande. == Tegniese besonderhede == {| class="wikitable" style="text-align:center; background:#faf5ff;" |+ Besonderhede van die Yakovlev Yak-23: ! Item ! Statistiek |- | Aantal motors |1 |- | Tipe motor | [[Straalmotor]] |- | Vervaardiger | Klimov RD-500 turbostraal |- | Kraglewering per motor | 1&nbsp;590 kg stukrag |- | Vlerkspan | 8,73 m |- | Lengte | 8,12 m |- | Hoogte | 3,31 m |- | Vlerkoppervlakte | 13,5 m² |- | Maksimum opstygmassa | 3&nbsp;036 kg |- | Maksimum snelheid | 975 km/h |- | Operasionele hoogte | 14&nbsp;800 m |- | Togafstand | 1&nbsp;200 km |- | Klimvermoë | 2&nbsp;041 m per minuut |- | Bewapening | Twee 23&nbsp;mm kanonne in<br/>die neus en een 60 kg bom |} == Sien ook == * [[Lys van vegvliegtuie]] == Bron == * Crosby, Francis: ''THE WORLD ENCYCLOPEDIA OF FIGHTERS & BOMBERS''. 2015. ISBN 978-1-84476-917-9 [[Kategorie:Vegvliegtuie]] [[Kategorie:Russiese wapentuig]] 71mknrd5zl1k1494tal7fotc8u4luqy 0 231876 2519261 1895648 2022-08-15T03:36:12Z 777sms 20344 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Jak 25.svg]] → [[File:Yakovlev Yak-25 3-view line drawing.svg]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · To conform to WikiProject Aircraft naming conventions/standardize the file names of images in the [[c::Category:Aircraft 3-views|aircraft 3-views category]]. Note: I am not sure what the policy is regarding transliteration of file names. This is simply to make the image files sort correctly. wikitext text/x-wiki {{Infoboks-Vliegtuig |naam= Yakovlev Yak-25 |subsjabloon= |beeld= Lêer:Yak-25-2008-Monino.jpg |byskrif= <center>Yak-25 by die Monino Lugmag museum</center> |tipe=Vegvliegtuig |vervaardiger= Yakovlev |ontwerper= |eerste vlug= 19 Junie 1952 |bekendstelling = 1955 |vrygestel= |onttrek= 1967 |status= Onttrek |hoofgebruiker= Russiese Lugmag |meer gebruikers= |vervaardig= |aantal gebou= 480 |programkoste= |eenheidskoste= |ontwikkel van= |variante met eie artikels= }} Die '''Yakovlev Yak-25''' is 'n [[vegvliegtuig]] van die [[Sowjetunie]]. [[Navo]] se kodenaam vir die vliegtuig is ''Flashlight''. Die Yak-25 is 'n twee sitplek, alle weerstoestande vegvliegtuig wat met [[radar]] toegerus is. Die prototipe, Yak-120, het op 19 Junie 1952 sy nooiensvlug voltooi. Dit was ontwerp om vir twee en 'n halfuur in die lug te bly sodat die radar optimaal gebruik kan word. Die Sokol radar het ongeveer 500 kg geweeg. Dit is aangedryf deur twee Tumansky turbostraal motors wat onder die vlerke gemonteer is en bewapen met twee 37 mm kanonne wat onder die romp geheg is. Produksie van die vliegtuig het in 1953 begin, die radar was eers in 1955 gereed. Die vliegtuig was gebruik om die noorde van die Sowjetunie te beskerm teen [[bomwerper]]s. Dit het die [[Amerikaanse Lugmag]] oortuig dat verkennings vlugte oor Rusland nie meer maklik sal wees nie. Produksie is in 1958 gestaak en die laaste vliegtuie is in 1967 vervang. == Tegniese besonderhede == [[Lêer:Yakovlev Yak-25 3-view line drawing.svg|duimnael|regs|<center>Yakovlev Yak-25</center>]] {| class="wikitable" style="text-align:center; background:#faf5ff;" |+ Besonderhede van die Yakovlev Yak-25: ! Item ! Statistiek |- | Aantal motors |2 |- | Tipe motor | [[Straalmotor]] |- | Vervaardiger | Tumansky RD-9 turbostraal |- | Kraglewering per motor | 2&nbsp;633 kg stukrag |- | Vlerkspan | 11,0 m |- | Lengte | 15,67 m |- | Hoogte | 4,32 m |- | Vlerkoppervlakte | 28,94 m² |- | Maksimum opstygmassa | 10&nbsp;900 kg |- | Maksimum snelheid | 1&nbsp;090 km/h |- | Operasionele hoogte | 14&nbsp;000 m |- | Togafstand | 2&nbsp;730 km |- | Klimvermoë | 3&nbsp;000 m per minuut |- |Bewapening | Twee 37&nbsp;mm kanonne aan die romp |} == Sien ook == * [[Lys van vegvliegtuie]] == Bron == * Crosby, Francis: ''THE WORLD ENCYCLOPEDIA OF FIGHTERS & BOMBERS''. 2015. ISBN 978-1-84476-917-9 [[Kategorie:Vegvliegtuie]] [[Kategorie:Russiese wapentuig]] 65fea6uq3nq4kjsxw2eyymmtsid68a2 2519311 2519261 2022-08-15T08:19:57Z Aliwal2012 39067 taalversorging wikitext text/x-wiki {{Infoboks-Vliegtuig |naam= Yakovlev Yak-25 |subsjabloon= |beeld= Lêer:Yak-25-2008-Monino.jpg |byskrif= <center>Yak-25 by die Monino Lugmagmuseum</center> |tipe=Vegvliegtuig |vervaardiger= Yakovlev |ontwerper= |eerste vlug= 19 Junie 1952 |bekendstelling = 1955 |vrygestel= |onttrek= 1967 |status= Onttrek |hoofgebruiker= [[Sowjetlugmag]] |meer gebruikers= |vervaardig= |aantal gebou= 480 |programkoste= |eenheidskoste= |ontwikkel van= |variante met eie artikels= }} Die '''Yakovlev Yak-25''' was 'n [[vegvliegtuig]] van die [[Sowjetunie]]. [[Navo]] se kodenaam vir die vliegtuig is ''Flashlight''. Die Yak-25 is 'n tweesitplek, alleweerstoestande vegvliegtuig wat met [[radar]] toegerus is. Die prototipe, Yak-120, het op 19 Junie 1952 sy nooiensvlug onderneem. Dit was ontwerp om vir twee-en-'n-halfuur in die lug te bly sodat die radar optimaal gebruik kon word. Die Sokol radar het ongeveer 500 kg geweeg. Dit is aangedryf deur twee Tumansky turbostraalmotors wat onder die vlerke gemonteer is en bewapen met twee 37 mm kanonne wat onder die romp geheg is. Produksie van die vliegtuig het in 1953 begin, die radar was eers in 1955 gereed. Die vliegtuig was gebruik om die noorde van die Sowjetunie te beskerm teen [[bomwerper]]s. Dit het die [[Amerikaanse Lugmag]] oortuig dat verkenningsvlugte oor Rusland nie meer maklik sal wees nie. Produksie is in 1958 gestaak en die laaste vliegtuie is in 1967 vervang. == Tegniese besonderhede == [[Lêer:Yakovlev Yak-25 3-view line drawing.svg|duimnael|regs|<center>Lynsketse van die Yakovlev Yak-25</center>]] {| class="wikitable" style="text-align:center; background:#faf5ff;" |+ Besonderhede van die Yakovlev Yak-25: ! Item ! Statistiek |- | Aantal motors |2 |- | Tipe motor | [[Straalmotor]] |- | Vervaardiger | Tumansky RD-9 turbostraal |- | Kraglewering per motor | 2&nbsp;633 kg stukrag |- | Vlerkspan | 11,0 m |- | Lengte | 15,67 m |- | Hoogte | 4,32 m |- | Vlerkoppervlakte | 28,94 m² |- | Maksimum opstygmassa | 10&nbsp;900 kg |- | Maksimum snelheid | 1&nbsp;090 km/h |- | Operasionele hoogte | 14&nbsp;000 m |- | Togafstand | 2&nbsp;730 km |- | Klimvermoë | 3&nbsp;000 m per minuut |- | Bewapening | Twee 37&nbsp;mm kanonne aan die romp |} == Sien ook == * [[Lys van vegvliegtuie]] == Bron == * Crosby, Francis: ''THE WORLD ENCYCLOPEDIA OF FIGHTERS & BOMBERS''. 2015. ISBN 978-1-84476-917-9 [[Kategorie:Vegvliegtuie]] [[Kategorie:Russiese wapentuig]] h8ik84uj0kuej693so237lwyde4c5r6 0 231897 2519262 1967553 2022-08-15T03:36:15Z 777sms 20344 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Jak 25.svg]] → [[File:Yakovlev Yak-25 3-view line drawing.svg]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · To conform to WikiProject Aircraft naming conventions/standardize the file names of images in the [[c::Category:Aircraft 3-views|aircraft 3-views category]]. Note: I am not sure what the policy is regarding transliteration of file names. This is simply to make the image files sort correctly. wikitext text/x-wiki {{Infoboks-Vliegtuig |naam= Yakovlev Yak-28 |subsjabloon= |beeld= Lêer:YaK 28 "Brewer C".jpg |byskrif= <center>Yak-28 in vlug</center> |tipe=Vegvliegtuig/bomwerper |vervaardiger= Yakovlev |ontwerper= |eerste vlug= 5 Maart 1958 |bekendstelling = 1960 |vrygestel= |onttrek= 1992 |status= Onttrek |hoofgebruiker= Russiese Lugmag |meer gebruikers= |vervaardig= |aantal gebou= 1,180 |programkoste= |eenheidskoste= |ontwikkel van= |variante met eie artikels= }} Die '''Yakovlev Yak-28''' is 'n [[vegvliegtuig]]/[[bomwerper]] van die [[Sowjetunie]]. [[Navo]] se kodenaam vir die vliegtuig is ''Firebar''. Op die oog af lyk die Yak-28 soos die [[Yakovlev Yak-25]] maar dit is 'n nuwe ontwerp. Die prototipe, Yak-129, het op 5 Maart 1958 sy nooiensvlug voltooi. Die eerste paar eenhede was ontwikkel as bomwerper/taktiese aanval vliegtuie. Model Yak-28P was ontwikkel as onderskepping vliegtuig met twee tandem sitplekke. Dit was ontwerp om op lae en medium hoogtes te werk en was toegerus met 'n Orel-[[radar]]. Die vliegtuig was bewapen met twee lug-tot-lug [[missiele]]: een radar leidend en die ander infrarooi geleidend. Die Yak-28 kan [[Supersoniese snelheid|transsoniese]] vlug handhaaf en was voortdurend opgegradeer. Die laaste motors kon 6,128 kg stukrag lewer met 'n [[nabrander]]. Twee kortafstand lug-tot-lug missiele was toegevoeg en dié modelle was die Yak-28PM genoem. Produksie van die vliegtuie is in 1967 gestaak nadat onder andere 437 vegvliegtuig weergawes gebou is. Die laaste modelle is in 1992 uit diens onttrek. == Tegniese besonderhede == [[Lêer:Yakovlev Yak-25 3-view line drawing.svg|duimnael|regs|<center>Yakovlev Yak-25</center>]] {| class="wikitable" style="text-align:center; background:#faf5ff;" |+ Besonderhede van die Yakovlev Yak-28: ! Item ! Statistiek |- | Aantal motors |2 |- | Tipe motor | [[Straalmotor]] |- | Vervaardiger | Tumansky R-11F-2-300 turbostraal met nabrander |- | Kraglewering per motor | 6&nbsp;128 kg stukrag |- | Vlerkspan | 11,64 m |- | Lengte | 20,65 m |- | Hoogte | 3,95 m |- | Vlerkoppervlakte | 37,6 m² |- | Maksimum opstygmassa | 15&nbsp;700 kg |- | Maksimum snelheid | 1&nbsp;890 km/h |- | Operasionele hoogte | 16&nbsp;000 m |- | Togafstand | 2&nbsp;630 km |- | Klimvermoë | Onbekend |- |Bewapening | Twee Anab-missiele, een infra-rooi missiel, een radar geleide missiel, twee kortafstand lug-tot-lug missiele |} == Sien ook == * [[Lys van vegvliegtuie]] == Bron == * Crosby, Francis: ''THE WORLD ENCYCLOPEDIA OF FIGHTERS & BOMBERS''. 2015. ISBN 978-1-84476-917-9 [[Kategorie:Vegvliegtuie]] [[Kategorie:Russiese wapentuig]] 4a32s0ubp94jb7d5kil9fqg2psz94nk 2519313 2519262 2022-08-15T08:31:45Z Aliwal2012 39067 taalversorging wikitext text/x-wiki {{Infoboks-Vliegtuig |naam= Yakovlev Yak-28 |subsjabloon= |beeld= Lêer:YaK 28 "Brewer C".jpg |byskrif= <center>Yak-28 in vlug</center> |tipe=Vegvliegtuig/bomwerper |vervaardiger= Yakovlev |ontwerper= |eerste vlug= 5 Maart 1958 |bekendstelling = 1960 |vrygestel= |onttrek= 1992 |status= Onttrek |hoofgebruiker= [[Sowjetlugmag]] |meer gebruikers= |vervaardig= |aantal gebou= 1 180 |programkoste= |eenheidskoste= |ontwikkel van= |variante met eie artikels= }} Die '''Yakovlev Yak-28''' is 'n [[vegvliegtuig]]/[[bomwerper]] van die [[Sowjetunie]]. [[Navo]] se kodenaam vir die vliegtuig is ''Firebar''. Op die oog af lyk die Yak-28 soos die [[Yakovlev Yak-25]] maar dit is 'n nuwe ontwerp. Die prototipe, Yak-129, het op 5 Maart 1958 sy nooiensvlug voltooi. Die eerste paar eenhede is ontwikkel as bomwerper/taktiese aanvalsvliegtuie. Model Yak-28P was ontwikkel as onderskepvliegtuig met twee tandemsitplekke. Dit was ontwerp om op lae en medium hoogtes te werk en was toegerus met 'n Orel-[[radar]]. Die vliegtuig was bewapen met twee lug-tot-lug[[missiele]]: een radarleidend en die ander infrarooileidend. Die Yak-28 kon [[Supersoniese snelheid|transsoniese vlug]] handhaaf en was voortdurend opgegradeer. Die laaste motors kon 6 128 kg stukrag lewer met 'n [[nabrander]]. Twee kortafstand lug-tot-lugmissiele was toegevoeg en dié modelle is die Yak-28PM genoem. Produksie van die vliegtuie is in 1967 gestaak nadat onder andere 437 vegvliegtuigweergawes gebou is. Die laaste modelle is in 1992 uit diens onttrek. == Tegniese besonderhede == [[Lêer:Yakovlev Yak-25 3-view line drawing.svg|duimnael|regs|280px|<center>Lynsketse van die Yakovlev Yak-25</center>]] {| class="wikitable" style="text-align:center; background:#faf5ff;" |+ Besonderhede van die Yakovlev Yak-28: ! Item ! Statistiek |- | Aantal motors |2 |- | Tipe motor | [[Straalmotor]] |- | Vervaardiger | Tumansky R-11F-2-300 turbostraal met nabrander |- | Kraglewering per motor | 6&nbsp;128 kg stukrag |- | Vlerkspan | 11,64 m |- | Lengte | 20,65 m |- | Hoogte | 3,95 m |- | Vlerkoppervlakte | 37,6 m² |- | Maksimum opstygmassa | 15&nbsp;700 kg |- | Maksimum snelheid | 1&nbsp;890 km/h |- | Operasionele hoogte | 16&nbsp;000 m |- | Togafstand | 2&nbsp;630 km |- | Klimvermoë | Onbekend |- |Bewapening | Twee Anab-missiele, een infrarooimissiel,<br/>een radargeleide missiel,<br/>twee kortafstand lug-tot-lugmissiele |} == Sien ook == * [[Lys van vegvliegtuie]] == Bron == * Crosby, Francis: ''THE WORLD ENCYCLOPEDIA OF FIGHTERS & BOMBERS''. 2015. ISBN 978-1-84476-917-9 [[Kategorie:Vegvliegtuie]] [[Kategorie:Russiese wapentuig]] cd02m4ucgtsdgzzg8oao1m3a6jgstmn 10 286133 2519249 2510037 2022-08-14T21:54:52Z Aliwal2012 39067 Maak parameter "Verskynings by T20I-wêreldbekerkwalifiserings" korter. (Inligtingskassie beknopter) wikitext text/x-wiki <noinclude>{{esoteries}}</noinclude> {{Inligtingskas4 | title = {{{naam|{{{spannaam|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}}}}}} | labelstyle = background:inherit | headerstyle = background:lavender | subheader = {{{alternatiewe_naam|}}} | subheaderclass = bynaam | subheader2 = {{#if:{{{inheemse_naam|}}}|<span class="nickname" {{#if:{{{inheemse_naam_lang|}}}|lang="{{{inheemse_naam_lang}}}"}}>{{{inheemse_naam}}}</span>}} | image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|{{{beeld|}}}}}}|size={{{image_size|{{{beeldgrootte|}}}}}}|sizedefault=frameless|upright=1.1|border={{{image_border{{{raam|}}}|yes}}}|alt={{{image_alt|{{{beeld_alternatiewe_teks|}}}}}} }} | caption = {{{caption|{{{byskrif|}}}}}} | label1 = Bynaam | data1 = {{{bynaam|}}} | label2 = EDI-naam | data2 = {{{edi-naam|}}} | label3 = Twintig20-naam | data3 = {{{t20-naam|}}} | label4 = Tweede span | data4 = {{{tweede_span|}}} | label5 = Liga | data5 = {{{liga|}}} | label6 = Konferensie | data6 = {{{konferensie|}}} | label7 = Vereniging | data7 = {{{vereniging|}}} <!-- *** Personeel *** --> | header10 = {{#if:{{{kaptein|}}}{{{toetskaptein|}}}{{{edi-kaptein|}}}{{{t20i-kaptein|}}}{{{1-kaptein|}}}{{{2-kaptein|}}}{{{afrigter|}}}{{{president|}}}{{{kolfwerkafrigter|}}}{{{boulwerkafrigter|}}}{{{veldwerkafrigter|}}}{{{oorsese|}}}{{{oorsese1|}}}{{{oorsese2|}}}{{{eienaar|}}}{{{hub|}}}{{{bestuurder|}}}{{{raadgewer|}}}|Personeel}} | label11 = Kaptein | data11 = {{{kaptein|}}} | label12 = Toetskaptein | data12 = {{{toetskaptein|}}} | label13 = EDI-kaptein | data13 = {{{edi-kaptein|}}} | label14 = T20I-kaptein | data14 = {{{t20i-kaptein|}}} | label15 = 1ste spankaptein | data15 = {{{1-kaptein|}}} | label16 = 2de spankaptein | data16 = {{{2-kaptein|}}} | label17 = Afrigter | data17 = {{{afrigter|}}} | label18 = President | data18 = {{{president|}}} | label19 = Kolfwerkafrigter | data19 = {{{kolfwerkafrigter|}}} | label20 = Boulwerkafrigter | data20 = {{{boulwerkafrigter|}}} | label21 = Veldwerkafrigter | data21 = {{{veldwerkafrigter|}}} | label22 = Oorsese speler(s) | data22 = {{{oorsese|}}} | label23 = Oorsese speler | data23 = {{{oorsese1|}}} | label24 = Oorsese speler | data24 = {{{oorsese2|}}} | label25 = Eienaar(s) | data25 = {{{eienaar|}}} | label26 = Hoof- uitvoerende beampte | data26 = {{{hub|}}} | label27 = Bestuurder | data27 = {{{bestuurder|}}} | label28 = Raadgewer | data28 = {{{raadgewer|}}} <!-- *** Spaninligting *** --> | header30 = {{#if:{{{stad|}}}{{{kleure|}}}{{{Gestig|}}}{{{Gevestig|}}}{{{ontbinding|}}}{{{laaste_wedstryd|}}}{{{grond|}}}{{{tuisgrond|}}}{{{kapasiteit|}}}{{{grond2|}}}{{{kapasiteit2|}}}|Spaninligting}} | label31 = Stad | data31 = {{{stad|}}} | label32 = Kleure | data32 = {{{kleure|}}} | label33 = Gestig | data33 = {{{Gestig|}}} | label34 = Gevestig | data34 = {{{Gevestig|}}} | label35 = Laaste wedstryd | data35 = {{{laaste_wedstryd|}}} | label36 = Tuisveld(e) | data36 = {{{tuisgrond|}}} | label37 = Kapasiteit | data37 = {{{Kapasiteit|}}} | label38 = Tweederangse tuisveld(e) | data38 = {{{grond2|}}} | label39 = Tweederangse veldkapasiteit | data39 = {{{kapasiteit2|}}} <!-- *** Spangeskiedenis *** --> | header50 = {{#if:{{{toetsstatusjaar|}}}{{{eerste_er|}}}{{{eerste_er_jaar|}}}{{{eerste_er_grond|}}}{{{eerste_la|}}}{{{eerste_t20|}}}{{{aantal_titels|}}}{{{titel1wens|}}}{{{titel2wens|}}}{{{titel3wens|}}}{{{titel4wens|}}}{{{titel5wens|}}}{{{titel6wens|}}}{{{titel7wens|}}}{{{titel8wens|}}}{{{sheffield|}}}{{{frc_wens|}}}{{{t20_wens|}}}{{{ipl_wens|}}}{{{clt20_wins|}}}{{{bpl_wens|}}}{{{psl_wens|}}}{{{vername_spelers|}}}|Geskiedenis}} | label52 = [[Toetskrieket|Toetsstatus]] verkry | data52 = {{{toetsstatusjaar|}}} | label53 = [[Eersterangse krieket|Eersterangse]] debuut | data53 = {{{eerste_er|}}}{{#if:{{{eerste_er_jaar|}}} |<br /><small>in&nbsp;{{{eerste_er_jaar}}}</small> }}{{#if:{{{eerste_er_grond|}}} |<br /><small>op&nbsp;{{{eerste_er_grond}}}</small> }} | label54 = [[A-lys-krieket|A-lys]]-debuut | data54 = {{{eerste_la|}}} | label55 = [[Twintig20]]-debuut | data55 = {{{eerste_t20|}}} | label56 = Aantal titels | data56 = {{{aantal_titels|}}} | label57 = {{{titel1}}}&nbsp;wens | data57 = {{{titel1wens|}}} | label58 = {{{titel2}}}&nbsp;wens | data58 = {{{titel2wens|}}} | label59 = {{{titel3}}}&nbsp;wens | data59 = {{{titel3wens|}}} | label60 = {{{titel4}}}&nbsp;wens | data60 = {{{titel4wens|}}} | label61 = {{{titel5}}}&nbsp;wens | data61 = {{{titel5wens|}}} | label62 = {{{titel6}}}&nbsp;wens | data62 = {{{titel6wens|}}} | label63 = {{{titel7}}}&nbsp;wens | data63 = {{{titel7wens|}}} | label64 = {{{titel8}}}&nbsp;wens | data64 = {{{titel8wens|}}} | label65 = Vername spelers | data65 = {{{vername_spelers|}}} <!-- *** IKR *** --> | header80 = {{#if:{{{ikr_status|}}}{{{ikr_aansluiting|}}}{{{ikr_status2|}}}{{{ikr_aansluiting2|}}}{{{ikr_status3|}}}{{{ikr_ikr_aansluiting3|}}}{{{ikr_streek|}}}{{{toetsrang|}}}{{{beste_toetsrang|}}}{{{edi-rang|}}}{{{beste_edi-rang|}}}{{{t20i-rang|}}}{{{beste_t20i-rang|}}}|[[Internasionale Krieketraad]]}} | label81 = IKR-status | data81 = {{{ikr_status|}}} {{#if:{{{ikr_aansluiting|}}}|({{{ikr_aansluiting|}}})}} {{#if:{{{ikr_status2|}}}|<br />{{{ikr_status2}}} ({{{ikr_aansluiting2|}}})}} {{#if:{{{ikr_status3|}}}|<br />{{{ikr_status3}}} ({{{ikr_ikr_aansluiting3|}}})}} | label82 = IKR-streek | data82 = {{{ikr_streek|}}} | data84 = {{#if:{{{toetsrang|}}}{{{beste_toetsrang|}}}{{{edi-rang|}}}{{{beste_edi-rang|}}}{{{t20i-rang|}}}{{{beste_t20i-rang|}}} | {{infobox3cols | child = yes | label1 = IKR-ranglys | data1a = '''Tans'''<includeonly><ref name="IKR-ranglys">{{en}} {{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/rankings/mens/team-rankings/test|title=ICC Rankings|publisher=[[Internasionale Krieketraad]]}}</ref></includeonly> | data1b = '''Beste rang tot dusver''' | label2 = [[Toetskrieket|Toetsrang]] | data2a = {{{toetsrang|}}} | data2b = {{{beste_toetsrang|}}} | label3 = [[Internasionale eendagwedstryd|EDI]] | data3a = {{{edi-rang|}}} | data3b = {{{beste_edi-rang|}}} | label4 = [[Twintig20|T20I]] | data4a = {{{t20i-rang|}}} | data4b = {{{beste_t20i-rang|}}} }} }} <!-- *** Internasionaal *** --> | header85 = {{#if:{{{eerste_wedstryd|}}}|Internasionale krieket}} | label86 = Eerste internasionale | data86 = {{{eerste_wedstryd|}}} <!-- *** Toetskrieket *** --> | header90 = {{#if:{{{eerste_toets|}}}{{{enigste_toets|}}}{{{mees_onlangse_toets|}}}{{{aantal_toetse|}}}{{{toetsrekord|}}}{{{aantal_toetse_vanjaar|}}}{{{toetsrekord_vanjaar|}}}|[[Toetskrieket|Toetse]]}} | label91 = Eerste toets | data91 = {{{eerste_toets|}}} | label92 = Enigste toets | data92 = {{{enigste_toets|}}} | label93 = Laaste toets | data93 = {{{mees_onlangse_toets|}}} | data94 = {{#if:{{{aantal_toetse|}}}{{{toetsrekord|}}}{{{aantal_toetse_vanjaar|}}}{{{toetsrekord_vanjaar|}}} | {{infobox3cols | child = yes | label1 = Toetse | data1a = '''Gespeel''' | data1b = '''Gewen/Verloor''' | label2 = Algeheel<includeonly><ref name="Cricinfo Toetsrekord">{{en}} {{cite web|url=http://stats.espncricinfo.com/ci/content/records/283877.html|title=Test matches – Team records|publisher=ESPNcricinfo}}</ref></includeonly> | data2a = {{{aantal_toetse|}}} | data2b = {{{toetsrekord|}}} | label3 = {{#if:{{{aantal_toetse_vanjaar|}}}{{{toetsrekord_vanjaar|}}}|Vanjaar}}<includeonly><ref name="Cricinfo 2019 Toetsrekord">{{en}} {{cite web|url=http://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/team/results_summary.html?class=1;id=2022;type=year|title=Test matches – 2022 Team records|publisher=ESPNcricinfo}}</ref></includeonly> | data3a = {{{aantal_toetse_vanjaar|}}} | data3b = {{{toetsrekord_vanjaar|}}} }} }} | label95 = Wêreldtoets-<br />kampioenskappe | data95 = {{{wtk_verskynings|}}} {{#if:{{{wtk_eerste|}}}|(''eerste in {{{wtk_eerste|}}}'')}} | label96 = {{#if:{{{wtk_beste|}}}|Beste uitslag}} | data96 = {{{wtk_beste|}}} <!-- *** EDIs *** --> | header100 = {{#if:{{{eerste_edi|}}}{{{enigste_edi|}}}{{{mees_onlangse_edi|}}}{{{aantal_edis|}}}{{{edi-rekord|}}}{{{aantal_edis_vanjaar|}}}{{{edi-rekord_vanjaar|}}}|[[Internasionale eendagwedstryd]]e}} | label101 = Eerste EDI | data101 = {{{eerste_edi|}}} | label102 = Enigste EDI | data102 = {{{enigste_edi|}}} | label103 = Laaste EDI | data103 = {{{mees_onlangse_edi|}}} | data104 = {{#if:{{{aantal_edis|}}}{{{edi-rekord|}}}{{{aantal_edis_vanjaar|}}}{{{edi-rekord_vanjaar|}}} | {{infobox3cols | child = yes | label1 = EDIs | data1a = '''Gespeel''' | data1b = '''Gewen/Verloor''' | label2 = Algeheel<includeonly><ref name="Cricinfo EDI-rekord">{{en}} {{cite web|url=http://stats.espncricinfo.com/ci/content/records/283878.html|title=ODI matches – Team records|publisher=ESPNcricinfo}}</ref></includeonly> | data2a = {{{aantal_edis|}}} | data2b = {{{edi-rekord|}}} | label3 = {{#if:{{{aantal_edis_vanjaar|}}}{{{edi-rekord_vanjaar|}}}|Vanjaar}}<includeonly><ref name="Cricinfo 2019 EDI-rekord">{{en}} {{cite web|url=http://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/team/results_summary.html?class=2;id=2022;type=year|title=ODI matches – 2022 Team records|publisher=ESPNcricinfo}}</ref></includeonly> | data3a = {{{aantal_edis_vanjaar|}}} | data3b = {{{edi-rekord_vanjaar|}}} }} }} | label105 = [[Krieketwêreldbeker]]-verskynings | data105 = {{{wb_verskynings|}}} {{#if:{{{wb_eerste|}}}|(''eerste in {{{wb_eerste|}}}'')}} | label106 = {{#if:{{{wb_beste|}}}|Beste uitslag}} | data106 = {{{wb_beste|}}} | label107 = Wêreldbeker-<br />kwalifiserings | data107 = {{{wbk_verskynings|}}} {{#if:{{{wbk_eerste|}}}|(''eerste in {{{wbk_eerste|}}}'')}} | label108 = Beste uitslag | data108 = {{{wbk_beste|}}} | label109 = [[Kampioentrofee]]-verskynings | data109 = {{{kt_verskynings|}}} {{#if:{{{kt_eerste|}}}|(''eerste in {{{kt_eerste|}}}'')}} | label110 = {{#if:{{{kt_beste|}}}|Beste uitslag}} | data110 = {{{kt_beste|}}} <!-- *** T20Is *** --> | header111 = {{#if:{{{eerste_t20i|}}}{{{enigste_t20i|}}}{{{mees_onlangse_t20i|}}}{{{aantal_t20is|}}}{{{t20i-rekord|}}}{{{aantal_t20is_vanjaar|}}}{{{t20i-rekord_vanjaar|}}}{{{wt20-verskynings|}}}{{{eerste_wt20|}}}{{{beste_wt20|}}}{{{wt20k_verskynings|}}}{{{eerste_wt20k|}}}{{{beste_wt20k|}}}|[[Twintig20]]s}} | label112 = Eerste T20I | data112 = {{{eerste_t20i|}}} | label113 = Enigste T20I | data113 = {{{enigste_t20i|}}} | label114 = Laaste T20I | data114 = {{{mees_onlangse_t20i|}}} | data115 = {{#if:{{{aantal_t20is|}}}{{{t20i-rekord|}}}{{{aantal_t20is_vanjaar|}}}{{{t20i-rekord_vanjaar|}}} | {{infobox3cols | child = yes | label1 = T20Is | data1a = '''Gespeel''' | data1b = '''Gewen/Verloor''' | label2 = Algeheel<includeonly><ref name="Cricinfo T20I-rekord">{{en}} {{cite web|url=http://stats.espncricinfo.com/ci/content/records/283307.html|title=T20I matches – Team records|publisher=ESPNcricinfo}}</ref></includeonly> | data2a = {{{aantal_t20is|}}} | data2b = {{{t20i-rekord|}}} | label3 = {{#if:{{{aantal_t20is_vanjaar|}}}{{{t20i-rekord_vanjaar|}}}|Vanjaar}}<includeonly><ref name="Cricinfo 2019 T20I-rekord">{{en}} {{cite web|url=http://stats.espncricinfo.com/ci/engine/records/team/results_summary.html?class=3;id=2022;type=year|title=T20I matches – 2022 Team records|publisher=ESPNcricinfo}}</ref></includeonly> | data3a = {{{aantal_t20is_vanjaar|}}} | data3b = {{{t20i-rekord_vanjaar|}}} }} }} | label116 = [[T20I-wêreldbeker]]-verskynings | data116 = {{{wt20-verskynings|}}} {{#if:{{{eerste_wt20|}}}|(''eerste in {{{eerste_wt20|}}}'')}} | label117 = Beste uitslag | data117 = {{{beste_wt20|}}} | label118 = T20I-WB-kwalifiserings | data118 = {{{wt20k-verskynings|}}} {{#if:{{{eerste_wt20k|}}}|(''eerste in {{{eerste_wt20k|}}}'')}} | label119 = Beste uitslag | data119 = {{{beste_wt20k|}}} <!-- *** Webwerf en trui *** --> | label160 = Amptelike webwerf: | data160 = {{{webwerf|}}} | data161 = {{#if:{{{h_linkerarm|}}}{{{h_patroon_la|}}}{{{h_liggaam|}}}{{{h_patroon_b|}}}{{{h_regterarm|}}}{{{h_patroon_ra|}}}{{{h_broek|}}}{{{h_patroon_broek|}}}{{{a_linkerarm|}}}{{{a_patroon_la|}}}{{{a_liggaam|}}}{{{a_patroon_b|}}}{{{a_regterarm|}}}{{{a_patroon_ra|}}}{{{a_broek|}}}{{{a_patroon_broek|}}}{{{t_linkerarm|}}}{{{t_patroon_la|}}}{{{t_liggaam|}}}{{{t_patroon_b|}}}{{{t_regterarm|}}}{{{t_patroon_ra|}}}{{{t_broek|}}}{{{t_patroon_broek|}}} |<tr><td class="toccolours" style="padding: 0; background: #ffffff; text-align: center;" colspan="2"> <table style="width:100%; text-align:center;"> <tr> {{#if:{{{h_linkerarm|}}}{{{h_patroon_la|}}}{{{h_liggaam|}}}{{{h_patroon_b|}}}{{{h_regterarm|}}}{{{h_patroon_ra|}}}{{{h_broek|}}}{{{h_patroon_broek|}}}| <td>{{Krieketklere | linkerarm = {{{h_linkerarm|}}} | patroon_la = {{{h_patroon_la|}}} | liggaam = {{{h_liggaam|}}} | patroon_b = {{{h_patroon_b|_onbekend}}} | regterarm = {{{h_regterarm|}}} | patroon_ra = {{{h_patroon_ra|}}} | broek = {{{h_broek|}}} | patroon_broek = {{{h_patroon_broek|}}} | titel = {{if empty|{{{h_titel|}}}|Toetsklere}} }}</td> }}{{#if:{{{a_linkerarm|}}}{{{a_patroon_la|}}}{{{a_liggaam|}}}{{{a_patroon_b|}}}{{{a_regterarm|}}}{{{a_patroon_ra|}}}{{{a_broek|}}}{{{a_patroon_broek|}}}| <td>{{Krieketklere | linkerarm = {{{a_linkerarm|c0c0c0}}} | patroon_la = {{{a_patroon_la|}}} | liggaam = {{{a_liggaam|c0c0c0}}} | patroon_b = {{{a_patroon_b|_onbekend}}} | regterarm = {{{a_regterarm|c0c0c0}}} | patroon_ra = {{{a_patroon_ra|}}} | broek = {{{a_broek|c0c0c0}}} | patroon_broek = {{{a_patroon_broek|}}} | titel = {{if empty|{{{a_titel|}}}|EDI-klere}} }}</td> }}{{#if:{{{t_linkerarm|}}}{{{t_patroon_la|}}}{{{t_liggaam|}}}{{{t_patroon_b|}}}{{{t_regterarm|}}}{{{t_patroon_ra|}}}{{{t_broek|}}}{{{t_patroon_broek|}}}| <td>{{Krieketklere | linkerarm = {{{t_linkerarm|c0c0c0}}} | patroon_la = {{{t_patroon_la|}}} | liggaam = {{{t_liggaam|c0c0c0}}} | patroon_b = {{{t_patroon_b|_onbekend}}} | regterarm = {{{t_regterarm|c0c0c0}}} | patroon_ra = {{{t_patroon_ra|}}} | broek = {{{t_broek|c0c0c0}}} | patroon_broek = {{{t_patroon_broek|}}} | titel = {{if empty|{{{t_titel|}}}|T20I-klere}} }}</td> }}</tr> </table></td></tr>}} }}<noinclude>{{Sjablooninfo|1= {{Inligtingskas Krieketspan | naam = Suid-Afrika | beeld = Kenteken van die Suid-Afrikaanse nasionale krieketspan.svg | byskrif = Kenteken van die Suid-Afrikaanse nasionale krieketspan | bynaam = Proteas | konferensie = [[Krieket Suid-Afrika]] (KSA) | toetskaptein = [[Dean Elgar]] | edi-kaptein = [[Temba Bavuma]] | t20i-kaptein = [[Temba Bavuma]] | afrigter = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Mark Boucher]] | toetsstatusjaar = 1889 | ikr_status = Volle lid | ikr_aansluiting = 1909 | ikr_streek = [[Afrikakrieketvereniging|AKV]] (Afrika) | toetsrang = 4de | beste_toetsrang = 1ste (1 Januarie 1969) | edi-rang = 5de | beste_edi-rang = 1ste (1 Mei 1996) | t20i-rang = 5de | beste_t20i-rang = 1ste (8 Augustus 2012) | eerste_toets = t {{Cr-EN}} op [[St. Georgespark, Port Elizabeth|St. Georgespark]], [[Port Elizabeth]]; 12–13 Maart 1889 | mees_onlangse_toets = t {{Cr-BD}} op [[St. Georgespark, Port Elizabeth|St. Georgespark]], [[Port Elizabeth]], 8–11 April 2022 | aantal_toetse = 452 | aantal_toetse_vanjaar = 6 | toetsrekord = 174/154 (38,49%)<br />(0 gelykop, 124 onbeslis) | toetsrekord_vanjaar = 5/1 (0 gelykop, 0 onbeslis) | wtk_verskynings = 1/1 | wtk_eerste = 2019–2021 | wtk_beste = 5de plek (in 2019–2021) | eerste_edi = t {{Cr-IN}} op [[Eden Gardens]], [[Kolkata]]; 10 November 1991 | mees_onlangse_edi = t {{Cr-BD}} op [[SuperSport-park]], [[Centurion]]; 23 Maart 2022 | aantal_edis = 641 | aantal_edis_vanjaar = 6 | edi-rekord = 392/223 (63,60%)<br />(6 gelykop, 20 onbeslis) | edi-rekord_vanjaar = 4/2<br />(0 gelykop, 0 onbeslis) | wb_verskynings = 8/12 | wb_eerste = [[Krieketwêreldbeker 1992|1992]] | wb_beste = Halfeindstryd (in [[Krieketwêreldbeker 1992|1992]], [[Krieketwêreldbeker 1999|1999]], [[Krieketwêreldbeker 2007|2007]] en [[Krieketwêreldbeker 2015|2015]]) | kt_verskynings = 8/8 | kt_eerste = [[Kampioentrofee 1998|1998]] | kt_beste = '''Wenner''' (in [[Kampioentrofee 1998|1998]]) | eerste_t20i = t {{Cr-NZ}} op [[Wanderersstadion|Wanderers]], [[Johannesburg]]; 21 Oktober 2005 | mees_onlangse_t20i = t {{Cr-EN}} op Sharjah-krieketstadion, [[Sharjah]]; 6 November 2021 | aantal_t20is = 147 | aantal_t20is_vanjaar = 0 | t20i-rekord = 85/60 (58,56%)<br />(1 gelykop, 1 onbeslis) | t20i-rekord_vanjaar = 0/0<br />(0 gelykop, 0 onbeslis) | wt20-verskynings = 7/7 | eerste_wt20 = [[T20I-wêreldbeker 2007|2007]] | beste_wt20 = Halfeindstryd (in [[T20I-wêreldbeker 2009|2009]] en [[T20I-wêreldbeker 2014|2014]]) | h_patroon_la = | h_patroon_b = _collar | h_patroon_ra = | h_patroon_broek = | h_linkerarm = FFFFF0 | h_liggaam = FFFFF0 | h_regterarm = FFFFF0 | h_broek = FFFFF0 | a_patroon_la = _thinyellowborder | a_patroon_b = _collaryellow | a_patroon_ra = _thinyellowborder | a_patroon_broek = | a_linkerarm = 006A4D | a_liggaam = 007751 | a_regterarm = 006A4D | a_broek = 006A4D | t_patroon_la = _thingreenborder | t_patroon_b = _collar_vert | t_patroon_ra = _thingreenborder | t_patroon_broek = | t_linkerarm = FFDD00 | t_liggaam = FFCE22 | t_regterarm = FFDD00 | t_broek = 006A4D }} }} {{dokumentasie}} [[Kategorie:Krieketsjablone|Krieketspan]] [[Kategorie:Inligtingskassjablone|Krieketspan]] </noinclude> a0dbl6bye5r9snpm39aasaxtd7kedcu 0 306141 2519339 2518508 2022-08-15T11:10:54Z Rooiratel 90342 Sjabloon bygevoeg wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Peter Marais | beeld = Peter Marais.png | beeldonderskrif = Marais in 2019 | geboortenaam = Petrus Jacobus Marais | geboortejaar = 1948 | geboortemaand = 9 | geboortedag = 4 | geboorteplek = [[Kaapstad]] | sterfdatum = | sterfplek = | party = [[Vryheidsfront Plus]] | nasionaliteit = Suid-Afrikaner | orde = Premier van die [[Wes-Kaap]] | termynaanvang = 5 Desember 2001 | termyneinde = 3 Junie 2002 | voorganger = [[Gerald Morkel]] | opvolger = [[Marthinus van Schalkwyk]] | orde2 = [[Burgemeester]] van die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]] | termynaanvang2 = 7 Desember 2000 | termyneinde2 = 21 November 2001 | voorganger2 = ''Pos geskep'' | opvolger2 = [[Gerald Morkel]] | eggenoot = Bonita | kinders = | alma_mater = [[Universiteit van Wes-Kaapland]] | religie = Christen }} '''Petrus Jacobus "Peter" Marais''' (gebore op 4 September 1948) is 'n Suid-Afrikaanse politikus. Hy dien tans as lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] vir die [[Vryheidsfront Plus]]. Hy was die eerste bruin burgemeester van Kaapstad vanaf 2000 tot sy ontslag in 2001. Hy is hierna as die premier van die Wes-Kaap aangestel en het tussen 2001 en 2002 in die posisie gedien. Hy is bekend daarvoor dat hy al lid van talle politieke partye en bewegings was. Marais het in Januarie 2019 by die Vryheidsfront Plus aangesluit en die party het hom as hul premierskandidaat vir die 2019-verkiesing benoem. Die party het een setel in die provinsiale parlement gewen en Marais het op 22 Mei 2019 na die provinsiale parlement teruggekeer.<ref>{{cite news |last=Dentlinger |first=Lindsay |date=22 Januarie 2019 |title=Peter Marais re-enters political ring as WC premier candidate for FF Plus |url=https://ewn.co.za/2019/01/22/peter-marais-re-enters-political-ring-as-wc-premier-candidate-for-ff-plus |work=EWN |location=Kaapstad |access-date=21 Januarie 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423095430/https://ewn.co.za/2019/01/22/peter-marais-re-enters-political-ring-as-wc-premier-candidate-for-ff-plus |archive-date=23 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ==Vroeë lewe en familie== Marais is op 4 September 1948 in [[Kaapstad]] gebore. Hy het aan Hoërskool Kensington gematrikuleer en toe aan die [[Universiteit van Wes-Kaapland]] gestudeer. Marais woon steeds in Kaapstad en is met Bonita getroud. Die egpaar het kinders en kleinkinders. ==Politieke loopbaan== Marais was die leier van die People's Congress Party en het die party in die kleurling Huis van Verteenwoordigers vanaf 1984 tot 1994 verteenwoordig. Hy het in 1994 by die [[Nasionale Party]] aangesluit. Hy is later in April van dieselfde jaar tot die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] verkies. In 1998 het die nuutverkose premier van die Wes-Kaap, [[Gerald Morkel]], vir Marais tot die pos van provinsiale minister van gesondheid en welsyn aangewys.<ref>{{cite news |date=24 September 1998 |title=Morkel reshuffles Western Cape cabinet |url=https://mg.co.za/article/1998-09-24-morkel-reshuffles-western-cape-cabinet/ |work=Mail & Guardian |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419192237/https://mg.co.za/article/1998-09-24-morkel-reshuffles-western-cape-cabinet/ |archive-date=19 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Morkel het hom later in Februarie 2000 as Provinsiale minister ontslaan, maar het hom in Junie weer tot die Provinsiale Kabinet as die minister vir maatskaplike dienste en armoedeverligting aangestel.<ref>{{cite news |date=28 Julie 2000 |title=Morkel gives Bester safety portfolio |url=https://www.iol.co.za/news/politics/morkel-gives-bester-safety-portfolio-45187 |work=IOL |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419190724/https://www.iol.co.za/news/politics/morkel-gives-bester-safety-portfolio-45187 |archive-date=19 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Marais was 'n senior lid van die [[Nuwe Nasionale Party]]. Hy het in Junie 2000 lid van die nuutgestigte [[Demokratiese Alliansie]] geword en het gevolglik dubbele lidmaatskap gehou. Hy was die DA se burgemeesterskandidaat vir die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]]. Hy is in Desember 2000 as burgemeester van Kaapstad verkies. [[Tony Leon]], leier van die Demokratiese Alliansie, het vir Marais in Oktober 2001 as burgemeester ontslaan. Marais het hom daarna tot die Wes-Kaapse hooggeregshof beroep. Die hof het beslis dat Marais weer in die pos aangestel moet word, maar hy het toe as burgemeester bedank slegs enkele ure nadat die hof sy beslissing bekend gemaak het. Die afdanking van Marais het tot die onttrekking van die Nuwe Nasionale Party uit die Demokratiese Alliansie bygedra.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date= 21 November 2001|title=Marais resigns |url=https://www.news24.com/News24/Marais-resigns-20011121 |work=News24 |location= |access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Marais is op 5 Desember 2001 as premier van die [[Wes-Kaap]] verkies en het in die pos gedien tot sy bedanking op 3 Junie 2002. Hy het bedank na bewerings van seksuele teistering. Die Wes-Kaapse hooggeregshof het hom later onskuldig bevind op die aanklagte.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date=18 August 2004 |title= Peter Marais off the hook|url=https://www.news24.com/News24/Peter-Marais-off-the-hook-20040818 |work=News24 |location= Kaapstad|access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Na sy bedanking uit die Nuwe Nasionale Party, het Marais die [[Nuwe Arbeidersparty]] gestig. Die party het swak presteer tydens die 2004-verkiesing en is gevolglik ontbind. Marais het in November 2008 by die nuutgestigte [[Congress of the People]] aangesluit en die party in 2009 verlaat.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date= |title= Peter Marais abandons COPE |url=https://ewn.co.za/2009/03/28/Peter-Marais-abandons-COPE |work=EWN |location= |access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Hy het saam met [[Danny Titus]] in Junie 2013 die Bruin Bemagtiging Beweging gestig.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date=18 Junie 2013 |title=Brown movement not a political party |url=https://www.news24.com/News24/Brown-Movement-not-a-political-party-20130618 |work=News24 |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Marais het in Julie 2018 by [[ICOSA]] aangesluit.<ref>{{cite news |last=Mortlock |first=Monique |date=30 Julie 2018 |title=Former CT Mayor Marais joins Icosa |url=https://ewn.co.za/2018/07/30/former-ct-mayor-marais-joins-icosa |work=EWN |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423162741/https://ewn.co.za/2018/07/30/former-ct-mayor-marais-joins-icosa |archive-date=23 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In Januarie 2019 het Vryheidsfront Plus-leier, [[Pieter Groenewald]], aangekondig dat Marais die party se premierskandidaat vir die komende 2019-verkiesing is.<ref>{{cite news |last=Mtyala |first=Quinton |date=23 Januarie 2019 |title=Why the FF+ and Peter Marais might just be a perfect fit |url=https://www.iol.co.za/news/politics/why-the-ff-and-peter-marais-might-just-be-a-perfect-fit-18924285 |work=IOL |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423095542/https://www.iol.co.za/news/politics/why-the-ff-and-peter-marais-might-just-be-a-perfect-fit-18924285 |archive-date=23 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die Vryheidsfront Plus het een setel in die Wes-Kaapse provinsiale parlement gewen. Marais het die setel op 22 Mei 2019 gevul.<ref>{{cite news |last=Mortlock |first=Monique |date=22 Mei 2019 |title=DA's Winde elected as new WC premier |url=https://ewn.co.za/2019/05/22/da-s-winde-elected-as-new-wc-premier |work=EWN |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190525113036/https://ewn.co.za/2019/05/22/da-s-winde-elected-as-new-wc-premier |archive-date=25 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == *[https://www.pa.org.za/person/petrus-jacobus-marais/ Petrus Jacobus Marais]. ''People's Assembly''. {{vertaaluit| taalafk = en| il = Peter Marais}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Marais, Peter}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Geboortes in 1948]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Politici van die Vryheidsfront Plus]] 9cetgpaf2upp5vypfmddtfp72feewbt 2519355 2519339 2022-08-15T11:54:17Z 196.15.154.226 /* Eksterne skakels */ kategorie wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Peter Marais | beeld = Peter Marais.png | beeldonderskrif = Marais in 2019 | geboortenaam = Petrus Jacobus Marais | geboortejaar = 1948 | geboortemaand = 9 | geboortedag = 4 | geboorteplek = [[Kaapstad]] | sterfdatum = | sterfplek = | party = [[Vryheidsfront Plus]] | nasionaliteit = Suid-Afrikaner | orde = Premier van die [[Wes-Kaap]] | termynaanvang = 5 Desember 2001 | termyneinde = 3 Junie 2002 | voorganger = [[Gerald Morkel]] | opvolger = [[Marthinus van Schalkwyk]] | orde2 = [[Burgemeester]] van die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]] | termynaanvang2 = 7 Desember 2000 | termyneinde2 = 21 November 2001 | voorganger2 = ''Pos geskep'' | opvolger2 = [[Gerald Morkel]] | eggenoot = Bonita | kinders = | alma_mater = [[Universiteit van Wes-Kaapland]] | religie = Christen }} '''Petrus Jacobus "Peter" Marais''' (gebore op 4 September 1948) is 'n Suid-Afrikaanse politikus. Hy dien tans as lid van die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] vir die [[Vryheidsfront Plus]]. Hy was die eerste bruin burgemeester van Kaapstad vanaf 2000 tot sy ontslag in 2001. Hy is hierna as die premier van die Wes-Kaap aangestel en het tussen 2001 en 2002 in die posisie gedien. Hy is bekend daarvoor dat hy al lid van talle politieke partye en bewegings was. Marais het in Januarie 2019 by die Vryheidsfront Plus aangesluit en die party het hom as hul premierskandidaat vir die 2019-verkiesing benoem. Die party het een setel in die provinsiale parlement gewen en Marais het op 22 Mei 2019 na die provinsiale parlement teruggekeer.<ref>{{cite news |last=Dentlinger |first=Lindsay |date=22 Januarie 2019 |title=Peter Marais re-enters political ring as WC premier candidate for FF Plus |url=https://ewn.co.za/2019/01/22/peter-marais-re-enters-political-ring-as-wc-premier-candidate-for-ff-plus |work=EWN |location=Kaapstad |access-date=21 Januarie 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423095430/https://ewn.co.za/2019/01/22/peter-marais-re-enters-political-ring-as-wc-premier-candidate-for-ff-plus |archive-date=23 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> ==Vroeë lewe en familie== Marais is op 4 September 1948 in [[Kaapstad]] gebore. Hy het aan Hoërskool Kensington gematrikuleer en toe aan die [[Universiteit van Wes-Kaapland]] gestudeer. Marais woon steeds in Kaapstad en is met Bonita getroud. Die egpaar het kinders en kleinkinders. ==Politieke loopbaan== Marais was die leier van die People's Congress Party en het die party in die kleurling Huis van Verteenwoordigers vanaf 1984 tot 1994 verteenwoordig. Hy het in 1994 by die [[Nasionale Party]] aangesluit. Hy is later in April van dieselfde jaar tot die [[Wes-Kaapse Provinsiale Parlement]] verkies. In 1998 het die nuutverkose premier van die Wes-Kaap, [[Gerald Morkel]], vir Marais tot die pos van provinsiale minister van gesondheid en welsyn aangewys.<ref>{{cite news |date=24 September 1998 |title=Morkel reshuffles Western Cape cabinet |url=https://mg.co.za/article/1998-09-24-morkel-reshuffles-western-cape-cabinet/ |work=Mail & Guardian |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419192237/https://mg.co.za/article/1998-09-24-morkel-reshuffles-western-cape-cabinet/ |archive-date=19 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Morkel het hom later in Februarie 2000 as Provinsiale minister ontslaan, maar het hom in Junie weer tot die Provinsiale Kabinet as die minister vir maatskaplike dienste en armoedeverligting aangestel.<ref>{{cite news |date=28 Julie 2000 |title=Morkel gives Bester safety portfolio |url=https://www.iol.co.za/news/politics/morkel-gives-bester-safety-portfolio-45187 |work=IOL |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419190724/https://www.iol.co.za/news/politics/morkel-gives-bester-safety-portfolio-45187 |archive-date=19 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Marais was 'n senior lid van die [[Nuwe Nasionale Party]]. Hy het in Junie 2000 lid van die nuutgestigte [[Demokratiese Alliansie]] geword en het gevolglik dubbele lidmaatskap gehou. Hy was die DA se burgemeesterskandidaat vir die [[Stad Kaapstad Metropolitaanse Munisipaliteit]]. Hy is in Desember 2000 as burgemeester van Kaapstad verkies. [[Tony Leon]], leier van die Demokratiese Alliansie, het vir Marais in Oktober 2001 as burgemeester ontslaan. Marais het hom daarna tot die Wes-Kaapse hooggeregshof beroep. Die hof het beslis dat Marais weer in die pos aangestel moet word, maar hy het toe as burgemeester bedank slegs enkele ure nadat die hof sy beslissing bekend gemaak het. Die afdanking van Marais het tot die onttrekking van die Nuwe Nasionale Party uit die Demokratiese Alliansie bygedra.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date= 21 November 2001|title=Marais resigns |url=https://www.news24.com/News24/Marais-resigns-20011121 |work=News24 |location= |access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Marais is op 5 Desember 2001 as premier van die [[Wes-Kaap]] verkies en het in die pos gedien tot sy bedanking op 3 Junie 2002. Hy het bedank na bewerings van seksuele teistering. Die Wes-Kaapse hooggeregshof het hom later onskuldig bevind op die aanklagte.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date=18 August 2004 |title= Peter Marais off the hook|url=https://www.news24.com/News24/Peter-Marais-off-the-hook-20040818 |work=News24 |location= Kaapstad|access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Na sy bedanking uit die Nuwe Nasionale Party, het Marais die [[Nuwe Arbeidersparty]] gestig. Die party het swak presteer tydens die 2004-verkiesing en is gevolglik ontbind. Marais het in November 2008 by die nuutgestigte [[Congress of the People]] aangesluit en die party in 2009 verlaat.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date= |title= Peter Marais abandons COPE |url=https://ewn.co.za/2009/03/28/Peter-Marais-abandons-COPE |work=EWN |location= |access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Hy het saam met [[Danny Titus]] in Junie 2013 die Bruin Bemagtiging Beweging gestig.<ref>{{en}}{{cite news |last= |first= |date=18 Junie 2013 |title=Brown movement not a political party |url=https://www.news24.com/News24/Brown-Movement-not-a-political-party-20130618 |work=News24 |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 }}</ref> Marais het in Julie 2018 by [[ICOSA]] aangesluit.<ref>{{cite news |last=Mortlock |first=Monique |date=30 Julie 2018 |title=Former CT Mayor Marais joins Icosa |url=https://ewn.co.za/2018/07/30/former-ct-mayor-marais-joins-icosa |work=EWN |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423162741/https://ewn.co.za/2018/07/30/former-ct-mayor-marais-joins-icosa |archive-date=23 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In Januarie 2019 het Vryheidsfront Plus-leier, [[Pieter Groenewald]], aangekondig dat Marais die party se premierskandidaat vir die komende 2019-verkiesing is.<ref>{{cite news |last=Mtyala |first=Quinton |date=23 Januarie 2019 |title=Why the FF+ and Peter Marais might just be a perfect fit |url=https://www.iol.co.za/news/politics/why-the-ff-and-peter-marais-might-just-be-a-perfect-fit-18924285 |work=IOL |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190423095542/https://www.iol.co.za/news/politics/why-the-ff-and-peter-marais-might-just-be-a-perfect-fit-18924285 |archive-date=23 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die Vryheidsfront Plus het een setel in die Wes-Kaapse provinsiale parlement gewen. Marais het die setel op 22 Mei 2019 gevul.<ref>{{cite news |last=Mortlock |first=Monique |date=22 Mei 2019 |title=DA's Winde elected as new WC premier |url=https://ewn.co.za/2019/05/22/da-s-winde-elected-as-new-wc-premier |work=EWN |location=Kaapstad |access-date=21 Junie 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190525113036/https://ewn.co.za/2019/05/22/da-s-winde-elected-as-new-wc-premier |archive-date=25 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == *[https://www.pa.org.za/person/petrus-jacobus-marais/ Petrus Jacobus Marais]. ''People's Assembly''. {{vertaaluit| taalafk = en| il = Peter Marais}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Marais, Peter}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Geboortes in 1948]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Politici van die Demokratiese Alliansie]] [[Kategorie:Politici van die Vryheidsfront Plus]] [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] 2s8nonsxhs15jzydbldeby513c5ou61 10 386551 2519184 2519035 2022-08-14T14:00:32Z TolBot 141581 [[m:User:TolBot/Task 5|Taak 5]]: dateer COVID-19-pandemiedata op json application/json { "AD": { "cases": 45899, "deaths": 154, "deaths_per_million": 1948.528, "fully_vaccinated": 53456, "name": "Andorra", "percent_fully_vaccinated": 69.11, "percent_vaccinated": 74.83, "population": 79034, "total_vaccinated": 57886, "vaccine_doses": 153383 }, "AE": { "cases": 1003929, "deaths": 2339, "deaths_per_million": 249.756, "fully_vaccinated": 9792266, "name": "Verenigde Arabiese Emirate", "percent_fully_vaccinated": 98.01, "percent_vaccinated": 100, "population": 9365144, "total_vaccinated": 9991089, "vaccine_doses": 24922054 }, "AF": { "cases": 188820, "deaths": 7758, "deaths_per_million": 193.469, "fully_vaccinated": 8272846, "name": "Afghanistan", "percent_fully_vaccinated": 20.63, "percent_vaccinated": 22.61, "population": 40099462, "total_vaccinated": 9066437, "vaccine_doses": 9822860 }, "AG": { "cases": 8820, "deaths": 144, "deaths_per_million": 1544.733, "fully_vaccinated": 62031, "name": "Antigua en Barbuda", "percent_fully_vaccinated": 62.83, "percent_vaccinated": 64.92, "population": 93220, "total_vaccinated": 64091, "vaccine_doses": 126122 }, "AI": { "cases": 3620, "deaths": 10, "deaths_per_million": 634.8, "fully_vaccinated": 10273, "name": "Anguilla (eiland)", "percent_fully_vaccinated": 65.21, "percent_vaccinated": 68.79, "population": 15753, "total_vaccinated": 10837, "vaccine_doses": 24060 }, "AL": { "cases": 321345, "deaths": 3570, "deaths_per_million": 1250.565, "fully_vaccinated": 1253962, "name": "Albanië", "percent_fully_vaccinated": 43.93, "percent_vaccinated": 46.61, "population": 2854710, "total_vaccinated": 1330520, "vaccine_doses": 2934116 }, "AM": { "cases": 428648, "deaths": 8637, "deaths_per_million": 3094.619, "fully_vaccinated": 980101, "name": "Armenië", "percent_fully_vaccinated": 33.02, "percent_vaccinated": 38.01, "population": 2790974, "total_vaccinated": 1128072, "vaccine_doses": 2141957 }, "AO": { "cases": 102636, "deaths": 1917, "deaths_per_million": 55.559, "fully_vaccinated": 7638251, "name": "Angola", "percent_fully_vaccinated": 22.14, "percent_vaccinated": 40.31, "population": 34503774, "total_vaccinated": 13908654, "vaccine_doses": 21623361 }, "AQ": { "name": "Antarktika" }, "AR": { "cases": 9602534, "deaths": 129440, "deaths_per_million": 2858.861, "fully_vaccinated": 37709553, "name": "Argentinië", "percent_fully_vaccinated": 83.29, "percent_vaccinated": 91.06, "population": 45276780, "total_vaccinated": 41228743, "vaccine_doses": 108392101 }, "AS": { "name": "Amerikaans-Samoa" }, "AT": { "cases": 4861952, "deaths": 20485, "deaths_per_million": 2295.989, "fully_vaccinated": 6625237, "name": "Oostenryk", "percent_fully_vaccinated": 74.26, "percent_vaccinated": 77.13, "population": 8922082, "total_vaccinated": 6881505, "vaccine_doses": 18953800 }, "AU": { "cases": 9794953, "deaths": 12862, "deaths_per_million": 496.198, "fully_vaccinated": 21744422, "name": "Australië", "percent_fully_vaccinated": 83.89, "percent_vaccinated": 86.45, "population": 25921089, "total_vaccinated": 22408899, "vaccine_doses": 58304719 }, "AW": { "cases": 42478, "deaths": 226, "deaths_per_million": 2121.349, "fully_vaccinated": 83327, "name": "Aruba", "percent_fully_vaccinated": 78.21, "percent_vaccinated": 84.1, "population": 106536, "total_vaccinated": 89593, "vaccine_doses": 172920 }, "AX": { "name": "Åland" }, "AZ": { "cases": 804585, "deaths": 9773, "deaths_per_million": 947.64, "fully_vaccinated": 4859547, "name": "Azerbeidjan", "percent_fully_vaccinated": 47.12, "percent_vaccinated": 52.07, "population": 10312992, "total_vaccinated": 5369929, "vaccine_doses": 13837697 }, "BA": { "cases": 390650, "deaths": 15942, "deaths_per_million": 4873.824, "fully_vaccinated": 846080, "name": "Bosnië en Herzegowina", "percent_fully_vaccinated": 25.93, "percent_vaccinated": 28.91, "population": 3270943, "total_vaccinated": 943394, "vaccine_doses": 1924950 }, "BB": { "cases": 97411, "deaths": 516, "deaths_per_million": 1834.993, "fully_vaccinated": 154166, "name": "Barbados", "percent_fully_vaccinated": 54.82, "percent_vaccinated": 57.98, "population": 281200, "total_vaccinated": 163051, "vaccine_doses": 317217 }, "BD": { "cases": 2008644, "deaths": 29312, "deaths_per_million": 173.079, "fully_vaccinated": 120703120, "name": "Bangladesj", "percent_fully_vaccinated": 71.27, "percent_vaccinated": 76.84, "population": 169356251, "total_vaccinated": 130137673, "vaccine_doses": 291123460 }, "BE": { "cases": 4453483, "deaths": 32364, "deaths_per_million": 2787.256, "fully_vaccinated": 9155875, "name": "België", "percent_fully_vaccinated": 78.85, "percent_vaccinated": 79.69, "population": 11611420, "total_vaccinated": 9252727, "vaccine_doses": 25745933 }, "BF": { "cases": 21128, "deaths": 387, "deaths_per_million": 17.511, "fully_vaccinated": 1640349, "name": "Burkina Faso", "percent_fully_vaccinated": 7.42, "percent_vaccinated": 11.55, "population": 22100683, "total_vaccinated": 2551596, "vaccine_doses": 3134621 }, "BG": { "cases": 1226064, "deaths": 37486, "deaths_per_million": 5443.903, "fully_vaccinated": 2066821, "name": "Bulgarye", "percent_fully_vaccinated": 30.02, "percent_vaccinated": 30.4, "population": 6885868, "total_vaccinated": 2093417, "vaccine_doses": 4501446 }, "BH": { "cases": 666373, "deaths": 1512, "deaths_per_million": 1033.306, "fully_vaccinated": 1224725, "name": "Bahrein", "percent_fully_vaccinated": 83.7, "percent_vaccinated": 84.72, "population": 1463265, "total_vaccinated": 1239709, "vaccine_doses": 3463921 }, "BI": { "cases": 48002, "deaths": 38, "deaths_per_million": 3.028, "fully_vaccinated": 16882, "name": "Burundi", "percent_fully_vaccinated": 0.13, "percent_vaccinated": 0.14, "population": 12551213, "total_vaccinated": 17474, "vaccine_doses": 19346 }, "BJ": { "cases": 27316, "deaths": 163, "deaths_per_million": 12.541, "fully_vaccinated": 2690085, "name": "Benin", "percent_fully_vaccinated": 20.7, "percent_vaccinated": 24.55, "population": 12996895, "total_vaccinated": 3190518, "vaccine_doses": 3681560 }, "BL": { "name": "Sint Bartholomeus" }, "BM": { "cases": 17556, "deaths": 148, "deaths_per_million": 2305.835, "fully_vaccinated": 47657, "name": "Bermuda", "percent_fully_vaccinated": 74.25, "percent_vaccinated": 75.65, "population": 64185, "total_vaccinated": 48554, "vaccine_doses": 132042 }, "BN": { "cases": 215283, "deaths": 225, "deaths_per_million": 505.195, "fully_vaccinated": 426764, "name": "Broenei", "percent_fully_vaccinated": 96.66, "percent_vaccinated": 100.63, "population": 445373, "total_vaccinated": 444293, "vaccine_doses": 1173118 }, "BO": { "cases": 1079371, "deaths": 22126, "deaths_per_million": 1831.703, "fully_vaccinated": 6080564, "name": "Bolivië", "percent_fully_vaccinated": 50.34, "percent_vaccinated": 60.43, "population": 12079472, "total_vaccinated": 7299112, "vaccine_doses": 14332894 }, "BQ": { "cases": 10999, "deaths": 37, "deaths_per_million": 1385.456, "fully_vaccinated": 16736, "name": "Karibiese Nederland", "percent_fully_vaccinated": 63.29, "percent_vaccinated": 72.26, "population": 26706, "total_vaccinated": 19109, "vaccine_doses": 35845 }, "BR": { "cases": 34148131, "deaths": 681253, "deaths_per_million": 3178.58, "fully_vaccinated": 171084385, "name": "Brasilië", "percent_fully_vaccinated": 79.82, "percent_vaccinated": 86.77, "population": 214326223, "total_vaccinated": 185975699, "vaccine_doses": 466850155 }, "BS": { "cases": 36905, "deaths": 823, "deaths_per_million": 2017.622, "fully_vaccinated": 162729, "name": "Bahamas", "percent_fully_vaccinated": 39.89, "percent_vaccinated": 42.02, "population": 407906, "total_vaccinated": 171391, "vaccine_doses": 355958 }, "BT": { "cases": 60663, "deaths": 21, "deaths_per_million": 27.01, "fully_vaccinated": 673485, "name": "Bhoetan", "percent_fully_vaccinated": 86.62, "percent_vaccinated": 89.29, "population": 777486, "total_vaccinated": 694208, "vaccine_doses": 1917605 }, "BW": { "cases": 325824, "deaths": 2774, "deaths_per_million": 1071.695, "fully_vaccinated": 1512567, "name": "Botswana", "percent_fully_vaccinated": 58.44, "percent_vaccinated": 65.54, "population": 2588423, "total_vaccinated": 1696430, "vaccine_doses": 2871301 }, "BY": { "cases": 994037, "deaths": 7118, "deaths_per_million": 743.148, "fully_vaccinated": 6332753, "name": "Belarus", "percent_fully_vaccinated": 66.12, "percent_vaccinated": 67.21, "population": 9578168, "total_vaccinated": 6437839, "vaccine_doses": 13394906 }, "BZ": { "cases": 67630, "deaths": 680, "deaths_per_million": 1699.868, "fully_vaccinated": 218868, "name": "Belize", "percent_fully_vaccinated": 54.71, "percent_vaccinated": 62.44, "population": 400031, "total_vaccinated": 249789, "vaccine_doses": 497112 }, "CA": { "cases": 4141368, "deaths": 43440, "deaths_per_million": 1138.514, "fully_vaccinated": 31504328, "name": "Kanada", "percent_fully_vaccinated": 82.57, "percent_vaccinated": 85.95, "population": 38155012, "total_vaccinated": 32792945, "vaccine_doses": 87492022 }, "CC": { "name": "Kokoseilande" }, "CD": { "cases": 92456, "deaths": 1391, "deaths_per_million": 14.506, "fully_vaccinated": 2471211, "name": "Demokratiese Republiek die Kongo", "percent_fully_vaccinated": 2.58, "percent_vaccinated": 3.97, "population": 95894118, "total_vaccinated": 3806618, "vaccine_doses": 4119787 }, "CF": { "cases": 14803, "deaths": 113, "deaths_per_million": 20.707, "fully_vaccinated": 1245498, "name": "Sentraal-Afrikaanse Republiek", "percent_fully_vaccinated": 22.82, "percent_vaccinated": 23.86, "population": 5457154, "total_vaccinated": 1301882, "vaccine_doses": 1392969 }, "CG": { "cases": 24837, "deaths": 386, "deaths_per_million": 66.143, "fully_vaccinated": 654119, "name": "Republiek die Kongo", "percent_fully_vaccinated": 11.21, "percent_vaccinated": 11.92, "population": 5835806, "total_vaccinated": 695760, "vaccine_doses": 833210 }, "CH": { "cases": 3994397, "deaths": 13939, "deaths_per_million": 1603.768, "fully_vaccinated": 6007428, "name": "Switserland", "percent_fully_vaccinated": 69.12, "percent_vaccinated": 70.09, "population": 8691406, "total_vaccinated": 6092117, "vaccine_doses": 15914028 }, "CI": { "cases": 86092, "deaths": 815, "deaths_per_million": 29.66, "fully_vaccinated": 8369532, "name": "Ivoorkus", "percent_fully_vaccinated": 30.46, "percent_vaccinated": 38.1, "population": 27478249, "total_vaccinated": 10469471, "vaccine_doses": 17411265 }, "CK": { "cases": 6209, "deaths": 1, "deaths_per_million": 58.813, "fully_vaccinated": 14685, "name": "Cookeilande", "percent_fully_vaccinated": 83.57, "percent_vaccinated": 85.55, "population": 17003, "total_vaccinated": 15033, "vaccine_doses": 39780 }, "CL": { "cases": 4369706, "deaths": 59961, "deaths_per_million": 3075.998, "fully_vaccinated": 17639723, "name": "Chili", "percent_fully_vaccinated": 90.49, "percent_vaccinated": 92.56, "population": 19493184, "total_vaccinated": 18043562, "vaccine_doses": 61444584 }, "CM": { "cases": 120967, "deaths": 1933, "deaths_per_million": 71.07, "fully_vaccinated": 1226658, "name": "Kameroen", "percent_fully_vaccinated": 4.51, "percent_vaccinated": 5.77, "population": 27198628, "total_vaccinated": 1569870, "vaccine_doses": 1854436 }, "CN": { "cases": 917625, "deaths": 5226, "deaths_per_million": 3.665, "fully_vaccinated": 1268285000, "name": "Volksrepubliek China", "note": "Sluit nie spesiale administratiewe streke ([[Hong Kong]] en [[Macau]]) of [[Taiwan]] in nie.", "percent_fully_vaccinated": 88.95, "percent_vaccinated": 91.27, "population": 1425893464, "total_vaccinated": 1301392000, "vaccine_doses": 3427788000 }, "CO": { "cases": 6286392, "deaths": 141287, "deaths_per_million": 2742.555, "fully_vaccinated": 36397439, "name": "Colombia", "percent_fully_vaccinated": 70.65, "percent_vaccinated": 82.64, "population": 51516562, "total_vaccinated": 42573293, "vaccine_doses": 87079477 }, "CR": { "cases": 1057695, "deaths": 8780, "deaths_per_million": 1703.545, "fully_vaccinated": 4186342, "name": "Costa Rica", "percent_fully_vaccinated": 81.23, "percent_vaccinated": 86.54, "population": 5153957, "total_vaccinated": 4460393, "vaccine_doses": 11585211 }, "CU": { "cases": 1109360, "deaths": 8529, "deaths_per_million": 757.704, "fully_vaccinated": 9981667, "name": "Kuba", "percent_fully_vaccinated": 88.68, "percent_vaccinated": 94.96, "population": 11256372, "total_vaccinated": 10688837, "vaccine_doses": 40139011 }, "CV": { "cases": 62253, "deaths": 410, "deaths_per_million": 697.368, "fully_vaccinated": 308044, "name": "Kaap Verde", "percent_fully_vaccinated": 52.4, "percent_vaccinated": 60.54, "population": 587925, "total_vaccinated": 355957, "vaccine_doses": 839348 }, "CW": { "cases": 45209, "deaths": 283, "deaths_per_million": 1486.829, "fully_vaccinated": 99752, "name": "Curaçao", "percent_fully_vaccinated": 52.41, "percent_vaccinated": 56.95, "population": 190338, "total_vaccinated": 108398, "vaccine_doses": 255122 }, "CX": { "name": "Kerseiland" }, "CY": { "cases": 571994, "deaths": 1149, "deaths_per_million": 1282.356, "fully_vaccinated": 645496, "name": "Siprus", "percent_fully_vaccinated": 72.04, "percent_vaccinated": 74.69, "population": 896007, "total_vaccinated": 669258, "vaccine_doses": 1792456 }, "CZ": { "cases": 4011962, "deaths": 40641, "deaths_per_million": 3866.613, "fully_vaccinated": 6884910, "name": "Tsjeggië", "percent_fully_vaccinated": 65.5, "percent_vaccinated": 66.32, "population": 10510750, "total_vaccinated": 6970629, "vaccine_doses": 17823040 }, "DE": { "cases": 31535343, "deaths": 145698, "deaths_per_million": 1746.799, "fully_vaccinated": 63407464, "name": "Duitsland", "percent_fully_vaccinated": 76.02, "percent_vaccinated": 77.62, "population": 83408554, "total_vaccinated": 64741371, "vaccine_doses": 184265709 }, "DJ": { "cases": 15690, "deaths": 189, "deaths_per_million": 170.955, "fully_vaccinated": 190673, "name": "Djiboeti", "percent_fully_vaccinated": 17.25, "percent_vaccinated": 19.09, "population": 1105557, "total_vaccinated": 211044, "vaccine_doses": 231653 }, "DK": { "cases": 3252087, "deaths": 6792, "deaths_per_million": 1160.185, "fully_vaccinated": 4787223, "name": "Denemarke", "percent_fully_vaccinated": 81.77, "percent_vaccinated": 82.38, "population": 5854240, "total_vaccinated": 4822808, "vaccine_doses": 13216438 }, "DM": { "cases": 14852, "deaths": 68, "deaths_per_million": 939.071, "fully_vaccinated": 30566, "name": "Dominica", "percent_fully_vaccinated": 42.21, "percent_vaccinated": 45.4, "population": 72412, "total_vaccinated": 32872, "vaccine_doses": 67431 }, "DO": { "cases": 633689, "deaths": 4384, "deaths_per_million": 394.32, "fully_vaccinated": 6024023, "name": "Dominikaanse Republiek", "percent_fully_vaccinated": 54.18, "percent_vaccinated": 65.32, "population": 11117874, "total_vaccinated": 7262058, "vaccine_doses": 15919723 }, "DZ": { "cases": 269008, "deaths": 6878, "deaths_per_million": 155.688, "fully_vaccinated": 6851660, "name": "Algerië", "percent_fully_vaccinated": 15.36, "percent_vaccinated": 18.4, "population": 44177969, "total_vaccinated": 8210605, "vaccine_doses": 15205854 }, "EC": { "cases": 975234, "deaths": 35811, "deaths_per_million": 2012.11, "fully_vaccinated": 14063328, "name": "Ecuador", "percent_fully_vaccinated": 79.02, "percent_vaccinated": 85.52, "population": 17797737, "total_vaccinated": 15219781, "vaccine_doses": 36801542 }, "EE": { "cases": 593571, "deaths": 2634, "deaths_per_million": 1982.387, "fully_vaccinated": 844120, "name": "Estland", "percent_fully_vaccinated": 63.53, "percent_vaccinated": 65.09, "population": 1328701, "total_vaccinated": 864875, "vaccine_doses": 2008822 }, "EG": { "cases": 515645, "deaths": 24781, "deaths_per_million": 226.803, "fully_vaccinated": 38866849, "name": "Egipte", "percent_fully_vaccinated": 35.57, "percent_vaccinated": 47.65, "population": 109262178, "total_vaccinated": 52066692, "vaccine_doses": 96161665 }, "EH": { "name": "Wes-Sahara", "population": 611872 }, "ER": { "cases": 10134, "deaths": 103, "deaths_per_million": 28.451, "fully_vaccinated": null, "name": "Eritrea", "percent_vaccinated": null, "population": 3620312, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "ES": { "cases": 13294139, "deaths": 111667, "deaths_per_million": 2351.531, "fully_vaccinated": 40620131, "name": "Spanje", "percent_fully_vaccinated": 85.54, "percent_vaccinated": 86.94, "population": 47486935, "total_vaccinated": 41284188, "vaccine_doses": 95584445 }, "ET": { "cases": 492738, "deaths": 7569, "deaths_per_million": 62.927, "fully_vaccinated": 36707357, "name": "Ethiopië", "percent_fully_vaccinated": 30.52, "percent_vaccinated": 37.16, "population": 120283026, "total_vaccinated": 44695420, "vaccine_doses": 52509414 }, "EU": { "cases": 161945633, "deaths": 1128320, "deaths_per_million": 2520.859, "fully_vaccinated": 327960473, "name": "Europese Unie", "note": "Data vir lidlande van die [[Europese Unie]] word individueel gelys, maar word ook gerieflikheidshalwe hier bygetel. Hulle word nie dubbel getel vir die wêreldtotaal nie.", "percent_fully_vaccinated": 73.27, "percent_vaccinated": 75.48, "population": 447593544, "total_vaccinated": 337864706, "vaccine_doses": 895827882 }, "FI": { "cases": 1238998, "deaths": 5350, "deaths_per_million": 966.403, "fully_vaccinated": 4339176, "name": "Finland", "percent_fully_vaccinated": 78.38, "percent_vaccinated": 81.65, "population": 5535992, "total_vaccinated": 4520167, "vaccine_doses": 12400147 }, "FJ": { "cases": 67925, "deaths": 875, "deaths_per_million": 946.345, "fully_vaccinated": 636744, "name": "Fidji", "percent_fully_vaccinated": 68.87, "percent_vaccinated": 76.6, "population": 924610, "total_vaccinated": 708265, "vaccine_doses": 1523112 }, "FK": { "cases": 1867, "deaths": null, "fully_vaccinated": 1775, "name": "Falkland-eilande", "percent_vaccinated": 75.57, "population": 3764, "total_vaccinated": 2632, "vaccine_doses": 4407 }, "FM": { "cases": 7139, "deaths": 19, "deaths_per_million": 167.947, "fully_vaccinated": null, "name": "Gefedereerde State van Mikronesië", "percent_vaccinated": null, "population": 113131, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "FO": { "cases": 34658, "deaths": 28, "deaths_per_million": 529.421, "fully_vaccinated": 40895, "name": "Faroëreilande", "percent_fully_vaccinated": 83.37, "percent_vaccinated": 85.04, "population": 52888, "total_vaccinated": 41715, "vaccine_doses": 103894 }, "FR": { "cases": 34253699, "deaths": 153133, "deaths_per_million": 2271.262, "fully_vaccinated": 53014258, "name": "Frankryk", "percent_fully_vaccinated": 78.63, "percent_vaccinated": 80.88, "population": 67422000, "total_vaccinated": 54532683, "vaccine_doses": 148957173 }, "GA": { "cases": 48592, "deaths": 306, "deaths_per_million": 130.703, "fully_vaccinated": 256802, "name": "Gaboen", "percent_fully_vaccinated": 10.97, "percent_vaccinated": 13.22, "population": 2341179, "total_vaccinated": 309473, "vaccine_doses": 568751 }, "GB": { "cases": 23509727, "deaths": 186284, "deaths_per_million": 2768.744, "fully_vaccinated": 50549087, "name": "Verenigde Koninkryk", "percent_fully_vaccinated": 75.13, "percent_vaccinated": 79.86, "population": 67281040, "total_vaccinated": 53731979, "vaccine_doses": 150752976 }, "GD": { "cases": 18895, "deaths": 234, "deaths_per_million": 1877.859, "fully_vaccinated": 38707, "name": "Grenada", "percent_fully_vaccinated": 31.06, "percent_vaccinated": 35.24, "population": 124610, "total_vaccinated": 43915, "vaccine_doses": 89660 }, "GE": { "cases": 1710749, "deaths": 16877, "deaths_per_million": 4490.977, "fully_vaccinated": 1273576, "name": "Georgië", "percent_fully_vaccinated": 33.89, "percent_vaccinated": 43.64, "population": 3757980, "total_vaccinated": 1639970, "vaccine_doses": 2913546 }, "GF": { "name": "Frans-Guyana" }, "GG": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 51351, "name": "Guernsey", "percent_fully_vaccinated": 81.01, "percent_vaccinated": 85.42, "population": 63065, "total_vaccinated": 54146, "vaccine_doses": 157708 }, "GH": { "cases": 168350, "deaths": 1458, "deaths_per_million": 44.407, "fully_vaccinated": 8010792, "name": "Ghana", "percent_fully_vaccinated": 24.4, "percent_vaccinated": 33.97, "population": 32833031, "total_vaccinated": 11153112, "vaccine_doses": 19883528 }, "GI": { "cases": 20034, "deaths": 106, "deaths_per_million": 3244.567, "fully_vaccinated": 41421, "name": "Gibraltar", "percent_fully_vaccinated": 122.94, "percent_vaccinated": 124.88, "population": 32670, "total_vaccinated": 42074, "vaccine_doses": 119855 }, "GL": { "cases": 11971, "deaths": 21, "deaths_per_million": 373.38, "fully_vaccinated": 38502, "name": "Groenland", "percent_fully_vaccinated": 67.7, "percent_vaccinated": 72.52, "population": 56243, "total_vaccinated": 41243, "vaccine_doses": 79745 }, "GM": { "cases": 12238, "deaths": 368, "deaths_per_million": 139.398, "fully_vaccinated": 357390, "name": "Gambië", "percent_fully_vaccinated": 13.54, "percent_vaccinated": 17.14, "population": 2639916, "total_vaccinated": 452514, "vaccine_doses": 815861 }, "GN": { "cases": 37470, "deaths": 447, "deaths_per_million": 33.033, "fully_vaccinated": 2712094, "name": "Guinee", "percent_fully_vaccinated": 20.04, "percent_vaccinated": 34.3, "population": 13531906, "total_vaccinated": 4640906, "vaccine_doses": 6434120 }, "GP": { "name": "Guadeloupe" }, "GQ": { "cases": 16892, "deaths": 183, "deaths_per_million": 111.963, "fully_vaccinated": 214032, "name": "Ekwatoriaal-Guinee", "percent_fully_vaccinated": 13.09, "percent_vaccinated": 16.53, "population": 1634466, "total_vaccinated": 270109, "vaccine_doses": 488738 }, "GR": { "cases": 4577675, "deaths": 31722, "deaths_per_million": 3036.945, "fully_vaccinated": 7634271, "name": "Griekeland", "percent_fully_vaccinated": 73.09, "percent_vaccinated": 75.87, "population": 10445365, "total_vaccinated": 7924418, "vaccine_doses": 21295162 }, "GS": { "name": "Suid-Georgië en die Suidelike Sandwicheilande" }, "GT": { "cases": 1072241, "deaths": 19223, "deaths_per_million": 1091.69, "fully_vaccinated": 6666796, "name": "Guatemala", "percent_fully_vaccinated": 37.86, "percent_vaccinated": 48.47, "population": 17608483, "total_vaccinated": 8534021, "vaccine_doses": 18910657 }, "GU": { "name": "Guam", "population": 170184 }, "GW": { "cases": 8452, "deaths": 174, "deaths_per_million": 84.436, "fully_vaccinated": 342389, "name": "Guinee-Bissau", "percent_fully_vaccinated": 16.62, "percent_vaccinated": 25.72, "population": 2060721, "total_vaccinated": 529954, "vaccine_doses": 573125 }, "GY": { "cases": 70439, "deaths": 1275, "deaths_per_million": 1584.703, "fully_vaccinated": 461605, "name": "Guyana", "percent_fully_vaccinated": 57.37, "percent_vaccinated": 60.39, "population": 804567, "total_vaccinated": 485891, "vaccine_doses": 1017969 }, "HK": { "cases": 1412043, "deaths": 9562, "deaths_per_million": 1275.856, "fully_vaccinated": 6528724, "name": "Hongkong", "percent_fully_vaccinated": 87.11, "percent_vaccinated": 90.4, "population": 7494578, "total_vaccinated": 6775049, "vaccine_doses": 18179082 }, "HN": { "cases": 447365, "deaths": 10954, "deaths_per_million": 1065.736, "fully_vaccinated": 5505202, "name": "Honduras", "percent_fully_vaccinated": 53.56, "percent_vaccinated": 61.01, "population": 10278346, "total_vaccinated": 6270383, "vaccine_doses": 14891157 }, "HR": { "cases": 1200113, "deaths": 16484, "deaths_per_million": 4059.964, "fully_vaccinated": 2246862, "name": "Kroasië", "percent_fully_vaccinated": 55.34, "percent_vaccinated": 57.06, "population": 4060135, "total_vaccinated": 2316820, "vaccine_doses": 5266783 }, "HT": { "cases": 32703, "deaths": 838, "deaths_per_million": 73.203, "fully_vaccinated": 162599, "name": "Haïti", "percent_fully_vaccinated": 1.42, "percent_vaccinated": 2.18, "population": 11447569, "total_vaccinated": 249913, "vaccine_doses": 354635 }, "HU": { "cases": 2005399, "deaths": 46966, "deaths_per_million": 4836.976, "fully_vaccinated": 6201022, "name": "Hongarye", "percent_fully_vaccinated": 63.86, "percent_vaccinated": 66.06, "population": 9709786, "total_vaccinated": 6414563, "vaccine_doses": 16530488 }, "ID": { "cases": 6278332, "deaths": 157208, "deaths_per_million": 574.269, "fully_vaccinated": 170356449, "name": "Indonesië", "percent_fully_vaccinated": 62.23, "percent_vaccinated": 74.09, "population": 273753191, "total_vaccinated": 202813315, "vaccine_doses": 430915083 }, "IE": { "cases": 1650791, "deaths": 7743, "deaths_per_million": 1552.784, "fully_vaccinated": 4047725, "name": "Republiek Ierland", "percent_fully_vaccinated": 81.17, "percent_vaccinated": 82.1, "population": 4986526, "total_vaccinated": 4093844, "vaccine_doses": 11017553 }, "IL": { "cases": 4613292, "deaths": 11483, "deaths_per_million": 1235.927, "fully_vaccinated": 6150392, "name": "Israel", "percent_fully_vaccinated": 66.2, "percent_vaccinated": 72.28, "population": 9291000, "total_vaccinated": 6715687, "vaccine_doses": 18214908 }, "IM": { "cases": 37794, "deaths": 114, "deaths_per_million": 1352.907, "fully_vaccinated": 67106, "name": "Man (eiland)", "percent_fully_vaccinated": 78.57, "percent_vaccinated": 81.44, "population": 84263, "total_vaccinated": 69560, "vaccine_doses": 189994 }, "IN": { "cases": 44253464, "deaths": 527037, "deaths_per_million": 374.432, "fully_vaccinated": 937381177, "name": "Indië", "percent_fully_vaccinated": 66.6, "percent_vaccinated": 72.67, "population": 1407563842, "total_vaccinated": 1022911169, "vaccine_doses": 2077667936 }, "IO": { "name": "Britse Indiese Oseaangebied" }, "IQ": { "cases": 2451178, "deaths": 25326, "deaths_per_million": 581.758, "fully_vaccinated": 7741261, "name": "Irak", "percent_fully_vaccinated": 17.78, "percent_vaccinated": 25.3, "population": 43533592, "total_vaccinated": 11014427, "vaccine_doses": 18982116 }, "IR": { "cases": 7468894, "deaths": 142861, "deaths_per_million": 1624.834, "fully_vaccinated": 58058144, "name": "Iran", "percent_fully_vaccinated": 66.03, "percent_vaccinated": 73.58, "population": 87923432, "total_vaccinated": 64698435, "vaccine_doses": 150984487 }, "IS": { "cases": 203518, "deaths": 179, "deaths_per_million": 483.346, "fully_vaccinated": 290193, "name": "Ysland", "percent_fully_vaccinated": 78.69, "percent_vaccinated": 84, "population": 370335, "total_vaccinated": 309770, "vaccine_doses": 805469 }, "IT": { "cases": 21480076, "deaths": 173982, "deaths_per_million": 2936.884, "fully_vaccinated": 47958870, "name": "Italië", "percent_fully_vaccinated": 80.96, "percent_vaccinated": 85.79, "population": 59240330, "total_vaccinated": 50823185, "vaccine_doses": 140082243 }, "JE": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 81208, "name": "New Jersey", "percent_fully_vaccinated": 74.08, "percent_vaccinated": 76.51, "population": 109618, "total_vaccinated": 83864, "vaccine_doses": 238111 }, "JM": { "cases": 147908, "deaths": 3221, "deaths_per_million": 1139.091, "fully_vaccinated": 721702, "name": "Jamaika", "percent_fully_vaccinated": 25.52, "percent_vaccinated": 29.12, "population": 2827694, "total_vaccinated": 823542, "vaccine_doses": 1475394 }, "JO": { "cases": 1720778, "deaths": 14090, "deaths_per_million": 1263.872, "fully_vaccinated": 4554791, "name": "Jordanië", "percent_fully_vaccinated": 40.86, "percent_vaccinated": 43.21, "population": 11148278, "total_vaccinated": 4816724, "vaccine_doses": 10040301 }, "JP": { "cases": 15478389, "deaths": 35045, "deaths_per_million": 281.232, "fully_vaccinated": 102563292, "name": "Japan", "percent_fully_vaccinated": 82.31, "percent_vaccinated": 83.45, "population": 124612530, "total_vaccinated": 103990493, "vaccine_doses": 304884921 }, "KE": { "cases": 337938, "deaths": 5673, "deaths_per_million": 107.026, "fully_vaccinated": 9326814, "name": "Kenia", "percent_fully_vaccinated": 16.96, "percent_vaccinated": 22.99, "population": 53005614, "total_vaccinated": 12641679, "vaccine_doses": 18535975 }, "KG": { "cases": 204671, "deaths": 2991, "deaths_per_million": 458.198, "fully_vaccinated": 1325274, "name": "Kirgisië", "percent_fully_vaccinated": 20.3, "percent_vaccinated": 24.16, "population": 6527743, "total_vaccinated": 1576811, "vaccine_doses": 3176140 }, "KH": { "cases": 137207, "deaths": 3056, "deaths_per_million": 184.218, "fully_vaccinated": 14427169, "name": "Kambodja", "percent_fully_vaccinated": 86.97, "percent_vaccinated": 91.12, "population": 16589023, "total_vaccinated": 15115433, "vaccine_doses": 41897973 }, "KI": { "cases": 3430, "deaths": 13, "deaths_per_million": 100.874, "fully_vaccinated": 61975, "name": "Kiribati", "percent_fully_vaccinated": 48.09, "percent_vaccinated": 63.28, "population": 128874, "total_vaccinated": 81548, "vaccine_doses": 156812 }, "KM": { "cases": 8351, "deaths": 161, "deaths_per_million": 195.953, "fully_vaccinated": 382032, "name": "Comore-eilande", "percent_fully_vaccinated": 46.5, "percent_vaccinated": 51.51, "population": 821626, "total_vaccinated": 423255, "vaccine_doses": 804403 }, "KN": { "cases": 6485, "deaths": 46, "deaths_per_million": 966.265, "fully_vaccinated": 26944, "name": "St. Kitts en Nevis", "percent_fully_vaccinated": 56.6, "percent_vaccinated": 70.99, "population": 47606, "total_vaccinated": 33794, "vaccine_doses": 64225 }, "KP": { "cases": 1, "deaths": 6, "deaths_per_million": 0.231, "name": "Noord-Korea", "population": 25971909 }, "KR": { "cases": 21355958, "deaths": 25623, "deaths_per_million": 494.365, "fully_vaccinated": 44657941, "name": "Suid-Korea", "percent_fully_vaccinated": 86.16, "percent_vaccinated": 87, "population": 51830139, "total_vaccinated": 45094464, "vaccine_doses": 128198087 }, "KW": { "cases": 655854, "deaths": 2562, "deaths_per_million": 602.807, "fully_vaccinated": 3330480, "name": "Koeweit", "percent_fully_vaccinated": 78.36, "percent_vaccinated": 80.94, "population": 4250114, "total_vaccinated": 3440132, "vaccine_doses": 8179003 }, "KY": { "cases": 29653, "deaths": 29, "deaths_per_million": 425.619, "fully_vaccinated": 60034, "name": "Kaaimanseilande", "percent_fully_vaccinated": 88.11, "percent_vaccinated": 90.38, "population": 68136, "total_vaccinated": 61583, "vaccine_doses": 147628 }, "KZ": { "cases": 1465506, "deaths": 19030, "deaths_per_million": 991.328, "fully_vaccinated": 10540625, "name": "Kasakstan", "percent_fully_vaccinated": 54.91, "percent_vaccinated": 56.29, "population": 19196465, "total_vaccinated": 10806085, "vaccine_doses": 20918681 }, "LA": { "cases": 212323, "deaths": 757, "deaths_per_million": 101.952, "fully_vaccinated": 5222417, "name": "Laos", "percent_fully_vaccinated": 70.34, "percent_vaccinated": 79.31, "population": 7425058, "total_vaccinated": 5888649, "vaccine_doses": 11111066 }, "LB": { "cases": 1195784, "deaths": 10572, "deaths_per_million": 1890.345, "fully_vaccinated": 2387834, "name": "Libanon", "percent_fully_vaccinated": 42.7, "percent_vaccinated": 48.5, "population": 5592631, "total_vaccinated": 2712342, "vaccine_doses": 5728684 }, "LC": { "cases": 28341, "deaths": 388, "deaths_per_million": 2159.731, "fully_vaccinated": 54643, "name": "St. Lucia", "percent_fully_vaccinated": 30.42, "percent_vaccinated": 33.32, "population": 179652, "total_vaccinated": 59852, "vaccine_doses": 122245 }, "LI": { "cases": 18907, "deaths": 86, "deaths_per_million": 2202.925, "fully_vaccinated": 26439, "name": "Liechtenstein", "percent_fully_vaccinated": 67.72, "percent_vaccinated": 68.53, "population": 39039, "total_vaccinated": 26754, "vaccine_doses": 71369 }, "LK": { "cases": 667916, "deaths": 16619, "deaths_per_million": 763.269, "fully_vaccinated": 14558718, "name": "Sri Lanka", "percent_fully_vaccinated": 66.86, "percent_vaccinated": 78.57, "population": 21773441, "total_vaccinated": 17106561, "vaccine_doses": 39724661 }, "LR": { "cases": 7578, "deaths": 294, "deaths_per_million": 56.61, "fully_vaccinated": 2328125, "name": "Liberië", "percent_fully_vaccinated": 44.83, "percent_vaccinated": 50.95, "population": 5193416, "total_vaccinated": 2645947, "vaccine_doses": 2921554 }, "LS": { "cases": 34206, "deaths": 704, "deaths_per_million": 308.575, "fully_vaccinated": 872661, "name": "Lesotho", "percent_fully_vaccinated": 38.25, "percent_vaccinated": 40.51, "population": 2281454, "total_vaccinated": 924248, "vaccine_doses": 1077116 }, "LT": { "cases": 1200279, "deaths": 9230, "deaths_per_million": 3312.22, "fully_vaccinated": 1877587, "name": "Litaue", "percent_fully_vaccinated": 67.38, "percent_vaccinated": 70.12, "population": 2786651, "total_vaccinated": 1953904, "vaccine_doses": 4495327 }, "LU": { "cases": 284931, "deaths": 1119, "deaths_per_million": 1750.294, "fully_vaccinated": 462338, "name": "Luxemburg", "percent_fully_vaccinated": 72.83, "percent_vaccinated": 75.32, "population": 639321, "total_vaccinated": 481549, "vaccine_doses": 1333592 }, "LV": { "cases": 881020, "deaths": 5909, "deaths_per_million": 3153.285, "fully_vaccinated": 1305976, "name": "Letland", "percent_fully_vaccinated": 69.69, "percent_vaccinated": 71.84, "population": 1873919, "total_vaccinated": 1346184, "vaccine_doses": 2895716 }, "LY": { "cases": 505956, "deaths": 6434, "deaths_per_million": 955.269, "fully_vaccinated": 1219637, "name": "Libië", "percent_fully_vaccinated": 18.11, "percent_vaccinated": 34.08, "population": 6735277, "total_vaccinated": 2295434, "vaccine_doses": 3680943 }, "MA": { "cases": 1263373, "deaths": 16268, "deaths_per_million": 438.767, "fully_vaccinated": 23469735, "name": "Marokko", "percent_fully_vaccinated": 63.3, "percent_vaccinated": 67.37, "population": 37076584, "total_vaccinated": 24978724, "vaccine_doses": 55086912 }, "MC": { "cases": 14277, "deaths": 61, "deaths_per_million": 1662.76, "fully_vaccinated": 23308, "name": "Monaco", "percent_fully_vaccinated": 58.98, "percent_vaccinated": 67.49, "population": 36686, "total_vaccinated": 26672, "vaccine_doses": 49980 }, "MD": { "cases": 551862, "deaths": 11662, "deaths_per_million": 3809.236, "fully_vaccinated": 1063425, "name": "Moldowa", "percent_fully_vaccinated": 26.43, "percent_vaccinated": 26.87, "population": 3061506, "total_vaccinated": 1081073, "vaccine_doses": 2165600 }, "ME": { "cases": 269213, "deaths": 2758, "deaths_per_million": 4392.706, "fully_vaccinated": 284581, "name": "Montenegro", "percent_fully_vaccinated": 45.33, "percent_vaccinated": 46.59, "population": 627859, "total_vaccinated": 292502, "vaccine_doses": 678301 }, "MF": { "name": "Saint-Martin" }, "MG": { "cases": 66557, "deaths": 1409, "deaths_per_million": 48.728, "fully_vaccinated": 1341878, "name": "Madagaskar", "percent_fully_vaccinated": 4.64, "percent_vaccinated": 4.82, "population": 28915653, "total_vaccinated": 1393303, "vaccine_doses": 1666135 }, "MH": { "cases": 681, "deaths": 2, "deaths_per_million": 47.562, "fully_vaccinated": null, "name": "Marshalleilande", "percent_vaccinated": null, "population": 42050, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "MK": { "cases": 334562, "deaths": 9414, "deaths_per_million": 4475.76, "fully_vaccinated": 837577, "name": "Noord-Masedonië", "percent_fully_vaccinated": 39.82, "percent_vaccinated": 40.61, "population": 2103330, "total_vaccinated": 854061, "vaccine_doses": 1856093 }, "ML": { "cases": 31244, "deaths": 739, "deaths_per_million": 33.737, "fully_vaccinated": 1498260, "name": "Mali", "percent_fully_vaccinated": 6.84, "percent_vaccinated": 9.41, "population": 21904983, "total_vaccinated": 2060837, "vaccine_doses": 2797589 }, "MM": { "cases": 614360, "deaths": 19435, "deaths_per_million": 361.258, "fully_vaccinated": 27027467, "name": "Mianmar", "percent_fully_vaccinated": 49.31, "percent_vaccinated": 60.22, "population": 53798084, "total_vaccinated": 33004742, "vaccine_doses": 62259560 }, "MN": { "cases": 966423, "deaths": 2123, "deaths_per_million": 634.151, "fully_vaccinated": 2175617, "name": "Mongolië", "percent_fully_vaccinated": 65.35, "percent_vaccinated": 68.27, "population": 3347782, "total_vaccinated": 2272965, "vaccine_doses": 5492919 }, "MO": { "cases": 791, "deaths": 6, "deaths_per_million": 8.739, "fully_vaccinated": 589539, "name": "Macau", "percent_fully_vaccinated": 85.86, "percent_vaccinated": 90.15, "population": 686607, "total_vaccinated": 618943, "vaccine_doses": 1462770 }, "MP": { "name": "Noordelike Mariana-eilande" }, "MQ": { "name": "Martinique" }, "MR": { "cases": 62705, "deaths": 992, "deaths_per_million": 214.952, "fully_vaccinated": 1410195, "name": "Mauritanië", "percent_fully_vaccinated": 30.56, "percent_vaccinated": 43.17, "population": 4614974, "total_vaccinated": 1992317, "vaccine_doses": 3052866 }, "MS": { "cases": 1097, "deaths": 8, "deaths_per_million": 1811.184, "fully_vaccinated": 1923, "name": "Montserrat", "percent_fully_vaccinated": 43.54, "percent_vaccinated": 47, "population": 4417, "total_vaccinated": 2076, "vaccine_doses": 4509 }, "MT": { "cases": 113501, "deaths": 797, "deaths_per_million": 1513.057, "fully_vaccinated": 470427, "name": "Malta", "percent_fully_vaccinated": 89.31, "percent_vaccinated": 90.66, "population": 526748, "total_vaccinated": 477542, "vaccine_doses": 1333179 }, "MU": { "cases": 248720, "deaths": 1019, "deaths_per_million": 784.501, "fully_vaccinated": 977728, "name": "Mauritius", "percent_fully_vaccinated": 75.27, "percent_vaccinated": 78.68, "population": 1298915, "total_vaccinated": 1021934, "vaccine_doses": 2569905 }, "MV": { "cases": 184591, "deaths": 307, "deaths_per_million": 588.734, "fully_vaccinated": 384787, "name": "Maledive", "percent_fully_vaccinated": 73.79, "percent_vaccinated": 76.52, "population": 521458, "total_vaccinated": 399025, "vaccine_doses": 949887 }, "MW": { "cases": 87710, "deaths": 2673, "deaths_per_million": 134.391, "fully_vaccinated": 1932524, "name": "Malawi", "percent_fully_vaccinated": 9.72, "percent_vaccinated": 12.42, "population": 19889742, "total_vaccinated": 2469812, "vaccine_doses": 3810791 }, "MX": { "cases": 6925668, "deaths": 328724, "deaths_per_million": 2594.401, "fully_vaccinated": 79947470, "name": "Meksiko", "percent_fully_vaccinated": 63.1, "percent_vaccinated": 74.22, "population": 126705138, "total_vaccinated": 94045513, "vaccine_doses": 209673612 }, "MY": { "cases": 4732502, "deaths": 36080, "deaths_per_million": 1074.645, "fully_vaccinated": 27474513, "name": "Maleisië", "percent_fully_vaccinated": 81.83, "percent_vaccinated": 83.64, "population": 33573874, "total_vaccinated": 28082864, "vaccine_doses": 71957706 }, "MZ": { "cases": 229859, "deaths": 2219, "deaths_per_million": 69.177, "fully_vaccinated": 14098645, "name": "Mosambiek", "percent_fully_vaccinated": 43.83, "percent_vaccinated": 46.57, "population": 32077072, "total_vaccinated": 14978771, "vaccine_doses": 31616078 }, "NA": { "cases": 169253, "deaths": 4073, "deaths_per_million": 1609.785, "fully_vaccinated": 482539, "name": "Namibië", "percent_fully_vaccinated": 19.07, "percent_vaccinated": 21.99, "population": 2530151, "total_vaccinated": 556375, "vaccine_doses": 903935 }, "NC": { "cases": 72362, "deaths": 314, "deaths_per_million": 1091.035, "fully_vaccinated": 180518, "name": "Nieu-Kaledonië", "percent_fully_vaccinated": 62.72, "percent_vaccinated": 65.52, "population": 287800, "total_vaccinated": 188554, "vaccine_doses": 462522 }, "NE": { "cases": 9132, "deaths": 311, "deaths_per_million": 12.316, "fully_vaccinated": 2986249, "name": "Niger", "percent_fully_vaccinated": 11.83, "percent_vaccinated": 14.85, "population": 25252722, "total_vaccinated": 3750520, "vaccine_doses": 4532244 }, "NF": { "name": "Norfolkeiland" }, "NG": { "cases": 262520, "deaths": 3147, "deaths_per_million": 14.747, "fully_vaccinated": 24675659, "name": "Nigerië", "percent_fully_vaccinated": 11.56, "percent_vaccinated": 17.13, "population": 213401323, "total_vaccinated": 36549506, "vaccine_doses": 56126494 }, "NI": { "cases": 14872, "deaths": 244, "deaths_per_million": 35.618, "fully_vaccinated": 5641315, "name": "Nicaragua", "percent_fully_vaccinated": 82.35, "percent_vaccinated": 87.86, "population": 6850540, "total_vaccinated": 6018721, "vaccine_doses": 11660036 }, "NL": { "cases": 8373241, "deaths": 22629, "deaths_per_million": 1292.96, "fully_vaccinated": 11968730, "name": "Nederland", "percent_fully_vaccinated": 68.39, "percent_vaccinated": 73.07, "population": 17501696, "total_vaccinated": 12787640, "vaccine_doses": 36056544 }, "NO": { "cases": 1458057, "deaths": 3834, "deaths_per_million": 709.603, "fully_vaccinated": 4050561, "name": "Noorweë", "percent_fully_vaccinated": 74.97, "percent_vaccinated": 80.39, "population": 5403021, "total_vaccinated": 4343685, "vaccine_doses": 11563413 }, "NP": { "cases": 992727, "deaths": 11986, "deaths_per_million": 399.068, "fully_vaccinated": 20640381, "name": "Nepal", "percent_fully_vaccinated": 68.72, "percent_vaccinated": 84.07, "population": 30034989, "total_vaccinated": 25251001, "vaccine_doses": 53260490 }, "NR": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 8585, "name": "Nauru", "percent_fully_vaccinated": 68.61, "percent_vaccinated": 83.86, "population": 12512, "total_vaccinated": 10493, "vaccine_doses": 24005 }, "NU": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 1417, "name": "Niue", "percent_fully_vaccinated": 87.79, "percent_vaccinated": 102.23, "population": 1614, "total_vaccinated": 1650, "vaccine_doses": 4161 }, "NZ": { "cases": 1687705, "deaths": 1750, "deaths_per_million": 341.149, "fully_vaccinated": 4128619, "name": "Nieu-Seeland", "percent_fully_vaccinated": 80.48, "percent_vaccinated": 83.74, "population": 5129728, "total_vaccinated": 4295715, "vaccine_doses": 11558793 }, "OM": { "cases": 397231, "deaths": 4628, "deaths_per_million": 1023.787, "fully_vaccinated": 3044224, "name": "Oman", "percent_fully_vaccinated": 67.34, "percent_vaccinated": 72.36, "population": 4520471, "total_vaccinated": 3270883, "vaccine_doses": 7088013 }, "PA": { "cases": 960300, "deaths": 8434, "deaths_per_million": 1938.286, "fully_vaccinated": 3133918, "name": "Panama", "percent_fully_vaccinated": 72.02, "percent_vaccinated": 80.28, "population": 4351267, "total_vaccinated": 3493065, "vaccine_doses": 8517984 }, "PE": { "cases": 4013831, "deaths": 214890, "deaths_per_million": 6373.632, "fully_vaccinated": 27943524, "name": "Peru", "percent_fully_vaccinated": 82.88, "percent_vaccinated": 88.11, "population": 33715472, "total_vaccinated": 29706745, "vaccine_doses": 81260809 }, "PF": { "cases": 76139, "deaths": 649, "deaths_per_million": 2134.644, "fully_vaccinated": 184491, "name": "Frans-Polinesië", "percent_fully_vaccinated": 60.68, "percent_vaccinated": 61.95, "population": 304032, "total_vaccinated": 188352, "vaccine_doses": 456943 }, "PG": { "cases": 44820, "deaths": 663, "deaths_per_million": 66.637, "fully_vaccinated": 281948, "name": "Papoea-Nieu-Guinee", "percent_fully_vaccinated": 2.83, "percent_vaccinated": 3.43, "population": 9949437, "total_vaccinated": 341307, "vaccine_doses": 644840 }, "PH": { "cases": 3827758, "deaths": 60992, "deaths_per_million": 535.58, "fully_vaccinated": 72226419, "name": "Filippyne", "percent_fully_vaccinated": 63.42, "percent_vaccinated": 67.48, "population": 113880328, "total_vaccinated": 76848338, "vaccine_doses": 158195420 }, "PK": { "cases": 1562307, "deaths": 30523, "deaths_per_million": 131.905, "fully_vaccinated": 130069746, "name": "Pakistan", "percent_fully_vaccinated": 56.21, "percent_vaccinated": 59.88, "population": 231402116, "total_vaccinated": 138563296, "vaccine_doses": 288276753 }, "PL": { "cases": 6118482, "deaths": 116773, "deaths_per_million": 3048.288, "fully_vaccinated": 22534961, "name": "Pole", "percent_fully_vaccinated": 58.83, "percent_vaccinated": 59.41, "population": 38307726, "total_vaccinated": 22757995, "vaccine_doses": 55686526 }, "PM": { "cases": 3131, "deaths": 1, "deaths_per_million": 169.981, "name": "Sint Pierre en Miquelon", "population": 5883 }, "PN": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 47, "name": "Pitcairneilande", "percent_fully_vaccinated": 100, "percent_vaccinated": 100, "total_vaccinated": 47, "vaccine_doses": 94 }, "PR": { "population": 2828246 }, "PS": { "cases": 697447, "deaths": 5691, "deaths_per_million": 1108.624, "fully_vaccinated": 1773409, "name": "Staat Palestina", "percent_fully_vaccinated": 34.55, "percent_vaccinated": 39.15, "population": 5133392, "total_vaccinated": 2009619, "vaccine_doses": 3737310 }, "PT": { "cases": 5376433, "deaths": 24722, "deaths_per_million": 2402.503, "fully_vaccinated": 8904917, "name": "Portugal", "percent_fully_vaccinated": 86.54, "percent_vaccinated": 94.7, "population": 10290103, "total_vaccinated": 9744544, "vaccine_doses": 24840221 }, "PW": { "cases": 5308, "deaths": 6, "deaths_per_million": 332.889, "name": "Palau", "population": 18024 }, "PY": { "cases": 712907, "deaths": 19357, "deaths_per_million": 2887.467, "fully_vaccinated": 3505098, "name": "Paraguay", "percent_fully_vaccinated": 52.29, "percent_vaccinated": 59.35, "population": 6703799, "total_vaccinated": 3978373, "vaccine_doses": 9313856 }, "QA": { "cases": 418622, "deaths": 681, "deaths_per_million": 253.326, "fully_vaccinated": 2751485, "name": "Katar", "percent_fully_vaccinated": 102.35, "percent_vaccinated": 102.35, "population": 2688235, "total_vaccinated": 2751485, "vaccine_doses": 7339048 }, "RE": { "name": "Réunion" }, "RO": { "cases": 3154721, "deaths": 66336, "deaths_per_million": 3432.02, "fully_vaccinated": 8114769, "name": "Roemenië", "percent_fully_vaccinated": 42.42, "percent_vaccinated": 42.3, "population": 19328560, "total_vaccinated": 8176457, "vaccine_doses": 16827486 }, "RS": { "cases": 2203039, "deaths": 16438, "deaths_per_million": 2392.183, "fully_vaccinated": 3278198, "name": "Serwië", "percent_fully_vaccinated": 47.71, "percent_vaccinated": 48.81, "population": 6871547, "total_vaccinated": 3354075, "vaccine_doses": 8534688 }, "RU": { "cases": 18578731, "deaths": 375306, "deaths_per_million": 2586.484, "fully_vaccinated": 75250305, "name": "Rusland", "percent_fully_vaccinated": 51.86, "percent_vaccinated": 56.95, "population": 145102755, "total_vaccinated": 82629761, "vaccine_doses": 171598127 }, "RW": { "cases": 132354, "deaths": 1466, "deaths_per_million": 108.9, "fully_vaccinated": 10488764, "name": "Rwanda", "percent_fully_vaccinated": 77.91, "percent_vaccinated": 81.27, "population": 13461888, "total_vaccinated": 10940142, "vaccine_doses": 26054302 }, "SA": { "cases": 811853, "deaths": 9269, "deaths_per_million": 257.827, "fully_vaccinated": 25082132, "name": "Saoedi-Arabië", "percent_fully_vaccinated": 70.97, "percent_vaccinated": 75.59, "population": 35950396, "total_vaccinated": 26713922, "vaccine_doses": 66700629 }, "SB": { "cases": 21544, "deaths": 153, "deaths_per_million": 216.147, "fully_vaccinated": 192043, "name": "Salomonseilande", "percent_fully_vaccinated": 27.13, "percent_vaccinated": 41.68, "population": 707851, "total_vaccinated": 295016, "vaccine_doses": 505046 }, "SC": { "cases": 45692, "deaths": 168, "deaths_per_million": 1577.909, "fully_vaccinated": 81049, "name": "Seychelle", "percent_fully_vaccinated": 76.12, "percent_vaccinated": 80.09, "population": 106470, "total_vaccinated": 85268, "vaccine_doses": 211021 }, "SD": { "cases": 63128, "deaths": 4960, "deaths_per_million": 108.636, "fully_vaccinated": 4536964, "name": "Soedan", "percent_fully_vaccinated": 10.1, "percent_vaccinated": 14.81, "population": 45657202, "total_vaccinated": 6651268, "vaccine_doses": 8179010 }, "SE": { "cases": 2551996, "deaths": 19528, "deaths_per_million": 1865.656, "fully_vaccinated": 7660378, "name": "Swede", "percent_fully_vaccinated": 73.19, "percent_vaccinated": 74.94, "population": 10467097, "total_vaccinated": 7843712, "vaccine_doses": 22846207 }, "SG": { "cases": 1791046, "deaths": 1556, "deaths_per_million": 285.316, "fully_vaccinated": 5001013, "name": "Singapoer", "percent_fully_vaccinated": 91.7, "percent_vaccinated": 92.1, "population": 5453600, "total_vaccinated": 5022906, "vaccine_doses": 14289448 }, "SH": { "cases": 4, "deaths": null, "fully_vaccinated": 3531, "name": "Sint Helena, Ascension en Tristan da Cunha", "percent_vaccinated": 71.83, "population": 5404, "total_vaccinated": 4361, "vaccine_doses": 7892 }, "SI": { "cases": 1102935, "deaths": 6745, "deaths_per_million": 3182.489, "fully_vaccinated": 1222225, "name": "Slowenië", "percent_fully_vaccinated": 57.67, "percent_vaccinated": 59.72, "population": 2119410, "total_vaccinated": 1265802, "vaccine_doses": 2996643 }, "SJ": { "name": "Svalbard en Jan Mayen" }, "SK": { "cases": 2580748, "deaths": 20236, "deaths_per_million": 3714.648, "fully_vaccinated": 2763765, "name": "Slowakye", "percent_fully_vaccinated": 50.73, "percent_vaccinated": 51.82, "population": 5447622, "total_vaccinated": 2822919, "vaccine_doses": 7074803 }, "SL": { "cases": 7740, "deaths": 126, "deaths_per_million": 14.963, "fully_vaccinated": 2170329, "name": "Sierra Leone", "percent_fully_vaccinated": 25.77, "percent_vaccinated": 34.24, "population": 8420641, "total_vaccinated": 2882812, "vaccine_doses": 3526495 }, "SM": { "cases": 20130, "deaths": 118, "deaths_per_million": 3496.711, "fully_vaccinated": 23633, "name": "San Marino", "percent_fully_vaccinated": 69.49, "percent_vaccinated": 77.5, "population": 33746, "total_vaccinated": 26357, "vaccine_doses": 69338 }, "SN": { "cases": 87752, "deaths": 1968, "deaths_per_million": 116.61, "fully_vaccinated": 1071360, "name": "Senegal", "percent_fully_vaccinated": 6.35, "percent_vaccinated": 13.38, "population": 16876720, "total_vaccinated": 2300648, "vaccine_doses": 2523856 }, "SO": { "cases": 27020, "deaths": 1361, "deaths_per_million": 79.751, "fully_vaccinated": 2040506, "name": "Somalië", "percent_fully_vaccinated": 11.96, "percent_vaccinated": 16.45, "population": 17065581, "total_vaccinated": 2807072, "vaccine_doses": 3648859 }, "SR": { "cases": 80988, "deaths": 1380, "deaths_per_million": 2251.282, "fully_vaccinated": 237879, "name": "Suriname", "percent_fully_vaccinated": 40.2, "percent_vaccinated": 45.26, "population": 612984, "total_vaccinated": 267820, "vaccine_doses": 505699 }, "SS": { "cases": 17823, "deaths": 138, "deaths_per_million": 12.839, "fully_vaccinated": 1471227, "name": "Suid-Soedan", "percent_fully_vaccinated": 13.69, "percent_vaccinated": 14.08, "population": 10748272, "total_vaccinated": 1513206, "vaccine_doses": 1563496 }, "ST": { "cases": 6120, "deaths": 76, "deaths_per_million": 340.644, "fully_vaccinated": 100631, "name": "São Tomé en Príncipe", "percent_fully_vaccinated": 45.1, "percent_vaccinated": 56.55, "population": 223107, "total_vaccinated": 126163, "vaccine_doses": 223558 }, "SV": { "cases": 190818, "deaths": 4217, "deaths_per_million": 667.863, "fully_vaccinated": 4330643, "name": "El Salvador", "percent_fully_vaccinated": 68.59, "percent_vaccinated": 73.33, "population": 6314167, "total_vaccinated": 4630037, "vaccine_doses": 11127982 }, "SX": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 26515, "name": "Sint Maarten", "percent_fully_vaccinated": 60.2, "percent_vaccinated": 64.72, "population": 44042, "total_vaccinated": 28502, "vaccine_doses": 64027 }, "SY": { "cases": 56700, "deaths": 3157, "deaths_per_million": 148.047, "fully_vaccinated": 1914784, "name": "Sirië", "percent_fully_vaccinated": 8.98, "percent_vaccinated": 13.33, "population": 21324367, "total_vaccinated": 2842478, "vaccine_doses": 4389805 }, "SZ": { "cases": 73326, "deaths": 1419, "deaths_per_million": 1190.166, "fully_vaccinated": 342088, "name": "Eswatini", "percent_fully_vaccinated": 28.69, "percent_vaccinated": 34.43, "population": 1192271, "total_vaccinated": 410506, "vaccine_doses": 746363 }, "TC": { "cases": 6338, "deaths": 36, "deaths_per_million": 797.978, "fully_vaccinated": 30129, "name": "Turks- en Caicoseilande", "percent_fully_vaccinated": 66.78, "percent_vaccinated": 71.35, "population": 45114, "total_vaccinated": 32189, "vaccine_doses": 70169 }, "TD": { "cases": 7444, "deaths": 193, "deaths_per_million": 11.234, "fully_vaccinated": 2093522, "name": "Tsjad", "percent_fully_vaccinated": 12.38, "percent_vaccinated": 13.12, "population": 17179740, "total_vaccinated": 2218493, "vaccine_doses": 2356138 }, "TF": { "name": "Franse Suidelike en Antarktiese Gebiede" }, "TG": { "cases": 38273, "deaths": 281, "deaths_per_million": 32.505, "fully_vaccinated": 1557538, "name": "Togo", "percent_fully_vaccinated": 18.02, "percent_vaccinated": 24.86, "population": 8644829, "total_vaccinated": 2148694, "vaccine_doses": 3290821 }, "TH": { "cases": 4620425, "deaths": 31828, "deaths_per_million": 444.518, "fully_vaccinated": 53266250, "name": "Thailand", "percent_fully_vaccinated": 74.39, "percent_vaccinated": 79.45, "population": 71601103, "total_vaccinated": 56884070, "vaccine_doses": 141353406 }, "TJ": { "cases": 17786, "deaths": 125, "deaths_per_million": 12.82, "fully_vaccinated": 4976770, "name": "Tadjikistan", "percent_fully_vaccinated": 51.05, "percent_vaccinated": 53.23, "population": 9750064, "total_vaccinated": 5189877, "vaccine_doses": 12504152 }, "TK": { "fully_vaccinated": 1125, "name": "Tokelau", "percent_fully_vaccinated": 60.84, "percent_vaccinated": 72.42, "population": 1849, "total_vaccinated": 1339, "vaccine_doses": 3326 }, "TL": { "cases": 23074, "deaths": 135, "deaths_per_million": 102.2, "fully_vaccinated": 735782, "name": "Oos-Timor", "percent_fully_vaccinated": 55.7, "percent_vaccinated": 64.09, "population": 1320942, "total_vaccinated": 846537, "vaccine_doses": 1766617 }, "TM": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 9753, "name": "Turkmenistan", "percent_vaccinated": 0.53, "total_vaccinated": 32240, "vaccine_doses": 41993 }, "TN": { "cases": 1139241, "deaths": 29153, "deaths_per_million": 2377.324, "fully_vaccinated": 6379291, "name": "Tunisië", "percent_fully_vaccinated": 52.02, "percent_vaccinated": 72.52, "population": 12262946, "total_vaccinated": 8893118, "vaccine_doses": 14913093 }, "TO": { "cases": 13405, "deaths": 12, "deaths_per_million": 113.189, "fully_vaccinated": 97151, "name": "Tonga", "percent_fully_vaccinated": 91.64, "percent_vaccinated": 102.12, "population": 106017, "total_vaccinated": 108263, "vaccine_doses": 250122 }, "TR": { "cases": 16295817, "deaths": 99678, "deaths_per_million": 1175.789, "fully_vaccinated": 53131148, "name": "Turkye", "percent_fully_vaccinated": 62.67, "percent_vaccinated": 68.3, "population": 84775404, "total_vaccinated": 57901189, "vaccine_doses": 151541132 }, "TT": { "cases": 174896, "deaths": 4075, "deaths_per_million": 2670.97, "fully_vaccinated": 715939, "name": "Trinidad en Tobago", "percent_fully_vaccinated": 46.93, "percent_vaccinated": 49.33, "population": 1525663, "total_vaccinated": 752601, "vaccine_doses": 1578401 }, "TV": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 6160, "name": "Tuvalu", "percent_fully_vaccinated": 51.66, "percent_vaccinated": 53.4, "population": 11925, "total_vaccinated": 6368, "vaccine_doses": 12528 }, "TW": { "cases": 4867766, "deaths": 9413, "deaths_per_million": 394.511, "fully_vaccinated": 19975357, "name": "Republiek China", "percent_fully_vaccinated": 83.72, "percent_vaccinated": 89.55, "population": 23859912, "total_vaccinated": 21367481, "vaccine_doses": 60049113 }, "TZ": { "cases": 38205, "deaths": 841, "deaths_per_million": 13.226, "fully_vaccinated": 14775183, "name": "Tanzanië", "percent_fully_vaccinated": 23.24, "percent_vaccinated": 25.66, "population": 63588334, "total_vaccinated": 16315065, "vaccine_doses": 19927742 }, "UA": { "cases": 5304634, "deaths": 116508, "deaths_per_million": 2676.412, "fully_vaccinated": 15221792, "name": "Oekraïne", "percent_fully_vaccinated": 35.02, "percent_vaccinated": 36.19, "population": 43531422, "total_vaccinated": 15729617, "vaccine_doses": 31683310 }, "UG": { "cases": 169396, "deaths": 3628, "deaths_per_million": 79.121, "fully_vaccinated": 12434786, "name": "Uganda", "percent_fully_vaccinated": 27.12, "percent_vaccinated": 39.7, "population": 45853778, "total_vaccinated": 18203390, "vaccine_doses": 24859885 }, "US": { "cases": 92919750, "deaths": 1037017, "deaths_per_million": 3077.223, "fully_vaccinated": 223457170, "name": "Verenigde State van Amerika", "percent_fully_vaccinated": 67.3, "percent_vaccinated": 78.91, "population": 336997624, "total_vaccinated": 261981618, "vaccine_doses": 606162842 }, "UY": { "cases": 973420, "deaths": 7423, "deaths_per_million": 2166.502, "fully_vaccinated": 2890994, "name": "Uruguay", "percent_fully_vaccinated": 84.38, "percent_vaccinated": 87.55, "population": 3426260, "total_vaccinated": 2999573, "vaccine_doses": 8720334 }, "UZ": { "cases": 243509, "deaths": 1637, "deaths_per_million": 48.032, "fully_vaccinated": 15794134, "name": "Oesbekistan", "percent_fully_vaccinated": 46.34, "percent_vaccinated": 58.36, "population": 34081449, "total_vaccinated": 19890447, "vaccine_doses": 58191020 }, "VA": { "cases": 29, "deaths": 0, "fully_vaccinated": null, "name": "Vatikaanstad", "percent_vaccinated": null, "population": 511, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "VC": { "cases": 9404, "deaths": 115, "deaths_per_million": 1102.251, "fully_vaccinated": 31167, "name": "St. Vincent en die Grenadine", "percent_fully_vaccinated": 29.87, "percent_vaccinated": 35.5, "population": 104332, "total_vaccinated": 37038, "vaccine_doses": 72257 }, "VE": { "cases": 540102, "deaths": 5775, "deaths_per_million": 204.788, "fully_vaccinated": 14287370, "name": "Venezuela", "percent_fully_vaccinated": 49.77, "percent_vaccinated": 77.19, "population": 28199866, "total_vaccinated": 22157232, "vaccine_doses": 37860994 }, "VG": { "cases": 7131, "deaths": 63, "deaths_per_million": 2024.291, "fully_vaccinated": 18187, "name": "Britse Maagde-eilande", "percent_fully_vaccinated": 58.44, "percent_vaccinated": 62.44, "population": 31122, "total_vaccinated": 19433, "vaccine_doses": 41346 }, "VI": { "population": 104218 }, "VN": { "cases": 11364355, "deaths": 43097, "deaths_per_million": 442.166, "fully_vaccinated": 80185029, "name": "Viëtnam", "percent_fully_vaccinated": 82.27, "percent_vaccinated": 89.04, "population": 97468028, "total_vaccinated": 86785069, "vaccine_doses": 234856999 }, "VU": { "cases": 11746, "deaths": 14, "deaths_per_million": 43.868, "fully_vaccinated": 130607, "name": "Vanuatu", "percent_fully_vaccinated": 40.93, "percent_vaccinated": 53.97, "population": 319136, "total_vaccinated": 172232, "vaccine_doses": 318805 }, "WF": { "cases": 761, "deaths": 7, "deaths_per_million": 602.047, "fully_vaccinated": 6457, "name": "Wallis en Futuna", "percent_fully_vaccinated": 58.2, "percent_vaccinated": 58.44, "population": 11627, "total_vaccinated": 6483, "vaccine_doses": 16426 }, "WS": { "cases": 15405, "deaths": 29, "deaths_per_million": 132.563, "fully_vaccinated": 198896, "name": "Samoa", "percent_fully_vaccinated": 90.92, "percent_vaccinated": 104.81, "population": 218764, "total_vaccinated": 229291, "vaccine_doses": 503009 }, "XC": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 275988, "name": "Turkse Republiek van Noord-Siprus", "percent_fully_vaccinated": 72.2, "percent_vaccinated": 74.39, "total_vaccinated": 284357, "vaccine_doses": 617389 }, "XK": { "cases": 266293, "deaths": 3184, "deaths_per_million": 1786.641, "fully_vaccinated": 824325, "name": "Kosovo", "percent_fully_vaccinated": 46.26, "percent_vaccinated": 50.83, "population": 1782115, "total_vaccinated": 905811, "vaccine_doses": 1834964 }, "XW": { "cases": 589868207, "deaths": 6434710, "deaths_per_million": 813.563, "fully_vaccinated": 4895695308, "name": "Wêreld", "note": "Lande wat nie data rapporteer vir 'n spesifieke kolom nie se data is nie ingesluit by die wêreldtotaal vir dié kolom nie.", "percent_fully_vaccinated": 61.9, "percent_vaccinated": 67.4, "population": 7909295152, "total_vaccinated": 5330908554, "vaccine_doses": 12448123513 }, "YE": { "cases": 11903, "deaths": 2152, "deaths_per_million": 65.248, "fully_vaccinated": 452843, "name": "Jemen", "percent_fully_vaccinated": 1.37, "percent_vaccinated": 2.16, "population": 32981641, "total_vaccinated": 712781, "vaccine_doses": 880609 }, "YT": { "name": "Mayotte" }, "ZA": { "cases": 4004555, "deaths": 101982, "deaths_per_million": 1717.093, "fully_vaccinated": 19260611, "name": "Suid-Afrika", "percent_fully_vaccinated": 32.43, "percent_vaccinated": 37.38, "population": 59392255, "total_vaccinated": 22202393, "vaccine_doses": 37316663 }, "ZM": { "cases": 331925, "deaths": 4016, "deaths_per_million": 206.233, "fully_vaccinated": 5552521, "name": "Zambië", "percent_fully_vaccinated": 28.51, "percent_vaccinated": 38.72, "population": 19473125, "total_vaccinated": 7540676, "vaccine_doses": 8698573 }, "ZW": { "cases": 256522, "deaths": 5587, "deaths_per_million": 349.329, "fully_vaccinated": 4692440, "name": "Zimbabwe", "percent_fully_vaccinated": 29.34, "percent_vaccinated": 39.87, "population": 15993524, "total_vaccinated": 6376117, "vaccine_doses": 12182698 } } l8tczhu9m4dp07dun2z8bsbipef70vq 0 388260 2519177 2479983 2022-08-14T12:44:21Z 102.182.46.55 wikitext text/x-wiki '''Linda Rode''' (gebore 3 Julie 1937, [[Ladismith]] - ) is 'n [[Lys van Afrikaanse skrywers|Suid-Afrikaanse skrywer]], vertaler en samesteller van kinderliteratuur. Sy matrikuleer in 1954 aan Hoërskool Langenhoven op [[Riversdal]]. Sy behaal 'n honneursgraad in Duits en ’n Onderwysdiploma aan die [[Universiteit van Stellenbosch]]. Sy hou daarna skool op [[Calvinia]], [[Hermannsburg]], asook by die Pionierskool in [[Worcester]] en Herzlia in [[Kaapstad]]. en het twee kinders == Werke == * ''In die Land van Pamperlang'', [[Human & Rousseau]] (2013) * ''In die Nimmer-Immer Bos'', [[Tafelberg Uitgewers|Tafelberg]] (2010) * ''Goue lint, my storie begint'', [[Tafelberg Uitgewers|Tafelberg]] (2000) == Toekennings == * 1989: [[MER-prys]] saam met Alida Bothma (Illustr.) vir (Goue fluit, my storie is uit) * 2010: [[Alba Bouwerprys vir Kinderliteratuur]] vir ''In die Nimmer-Immer-bos''. == Bron == * [https://www.puku.co.za/authors/linda-rhode-biografie/ PUKU] {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Rode, Linda}} [[Kategorie:Geboortes in 1937]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] 9l7qn6qjsl9r9voebb6l9xteysj07il 2519187 2519177 2022-08-14T14:53:18Z Aliwal2012 39067 Wysigings deur [[Special:Contributions/102.182.46.55|102.182.46.55]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Rooiratel|Rooiratel]] wikitext text/x-wiki '''Linda Rode''' (gebore 3 Julie 1937, [[Ladismith]] - ) is 'n [[Lys van Afrikaanse skrywers|Suid-Afrikaanse skrywer]], vertaler en samesteller van kinderliteratuur. Sy matrikuleer in 1954 aan Hoërskool Langenhoven op [[Riversdal]]. Sy behaal 'n honneursgraad in Duits en ’n Onderwysdiploma aan die [[Universiteit van Stellenbosch]]. Sy hou daarna skool op [[Calvinia]], [[Hermannsburg]], asook by die Pionierskool in [[Worcester]] en Herzlia in [[Kaapstad]]. == Werke == * ''In die Land van Pamperlang'', [[Human & Rousseau]] (2013) * ''In die Nimmer-Immer Bos'', [[Tafelberg Uitgewers|Tafelberg]] (2010) * ''Goue lint, my storie begint'', [[Tafelberg Uitgewers|Tafelberg]] (2000) == Toekennings == * 1989: [[MER-prys]] saam met Alida Bothma (Illustr.) vir (Goue fluit, my storie is uit) * 2010: [[Alba Bouwerprys vir Kinderliteratuur]] vir ''In die Nimmer-Immer-bos''. == Bron == * [https://www.puku.co.za/authors/linda-rhode-biografie/ PUKU] {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Rode, Linda}} [[Kategorie:Geboortes in 1937]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] 2qaqdzs845i8v4z50l6rf0rn2qgizke 0 389055 2519320 2507296 2022-08-15T09:16:51Z 2400:AC40:709:A2F1:5002:1527:720F:103D wikitext text/x-wiki {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | background color = | image1 = 2022 Russian Invasion vehicle marking Z.svg | width1 = 90 | alt1 = | caption1 = "Z"-simbool | image2 = 2022 Russian Invasion vehicle marking Z (enclosed).svg | width2 = 90 | alt2 = | caption2 = "Z"-simbool in vierkant | image3 = 2022 Russian Invasion vehicle marking V.svg | width3 = 90 | alt3 = | caption3 = "V"-simbool | image4 = 2022 Russian Invasion vehicle marking O.svg | width4 = 90 | alt4 = | caption4 = "O"-simbool | footer = Vier van die simbole wat die Russiese weermag gebruik gedurende die inval in Oekraïne. }} '''"Z"''' is een van verskeie simbole wat geverf is op [[Rusland|Russiese]] militêre voertuie wat in die [[Russiese inval van 2022 in Oekraïne]] gebruik word (en as gevolg daarvan die bynaam "Z-karre" het). Die simbool word in die Russiese kultuur gebruik as 'n teken van ondersteuning van die inval. Die vertoning van enige van dié simbole is onwettig in [[Kazachstan]].<ref name="Tengrinews Shymkent">{{cite web |title=Автомобили с буквой Z замечены в Уральске и Шымкенте |url=https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/avtomobili-s-bukvoy-z-zamechenyi-v-uralske-i-shyimkente-463563/ |website=Tengrinews.kz}} |access-date=7 March 2022 |language=ru |date=5 March 2022 |trans-title=Cars with the letter Z seen in Uralsk and Shymkent}}</ref><ref name="Tengrinews Nur-Sultan">{{cite web |last1=Lykova |first1=Nadezhda |title=Авто с наклейкой Z: водителя оштрафовали в Нур-Султане |url=https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/avto-s-nakleykoy-z-voditelya-oshtrafovali-v-nur-sultane-463253/ |website=Tengrinews.kz}} |access-date=7 March 2022 |language=ru |date=1 March 2022 |trans-title=Car with Z sticker: driver fined in Nur-Sultan}}</ref>zz ==Simbole== [[Beeld:Russian invasion symbols.jpg|thumb|Die Oekraïnse weermag se gids tot simbole op Russiese voertuie.]] Volgens die [[gewapende magte van Oekraïne]] word die volgende simbole gedurende die inval vertoon, met die ooreenkomstige betekenisse:<ref>{{cite web |last1=Lazurkevych |first1=Sofia |title=Українські військові показали, як ворог маркує свою техніку |url=https://zaxid.net/ukrayinski_viyskovi_pokazali_yak_vorog_markuye_svoyu_tehniku_n1537191 |website=Zaxid.net}} |access-date=7 March 2022 |language=uk |date=1 March 2022 |trans-title=The Ukrainian military showed how the enemy marks its equipment}}</ref> * Z: Russiese magte van die Oostelike Militêre Distrik * Z (in vierkant): Russiese magte van die [[Krim]] * O: Magte van [[Belarus]] * V: Vlootmagte * X: Magte van [[Tsjetsjnië]] * A: Spesiale magte Die inval word algemeen "Operasie Z" genoem na aanleiding van die "Z"-simbool.<ref>{{cite web |last1=Muraviev |first1=Alexey D. |title=How the Russian military remade itself into a modern, efficient and deadly fighting machine |url=https://theconversation.com/how-the-russian-military-remade-itself-into-a-modern-efficient-and-deadly-fighting-machine-178014 |website=The Conversation |access-date=7 March 2022 |language=en |date=27 February 2022}}</ref> Dit is opmerklik dat die simbool in die vorm van die [[Latynse alfabet|Latynse letter]] Z is en nie die [[Cyrilliese skrif|Cyrilliese letter]] З nie.<ref>{{cite news |last1=MacFarquhar |first1=Neil |title=The letter ‘Z’ has become a symbol for Russians who support the invasion of Ukraine. |url=https://www.nytimes.com/2022/03/07/world/europe/russia-letter-z-ivan-kuliak.html |access-date=8 March 2022 |work=The New York Times |date=8 March 2022}}</ref> ===Betekenis=== Op [[Instagram]] het die Russiese departement van verdediging gesê die "Z"-simbool is 'n afkorting van die frase "vir die oorwinning" ([[Russies]]: за победу, ''za pobjedoe''),<ref name="Chaturvedi 2022">{{cite web |last1=Chaturvedi |first1=Amit |title=Explained: What Does The "Z" Symbol On Russian Military Vehicles Mean |url=https://www.ndtv.com/world-news/explained-what-does-the-z-symbol-on-russian-military-vehicles-mean-2808239 |website=NDTV |date=7 March 2022 |access-date=7 March 2022}}</ref> terwyl die "V"-simbool staan vir "ons krag lê in die waarheid" (сила в правде, ''sila w prawde'') en "die taak sal voltooi word" (задача будет выполнена, ''zadatsja boedet wipolnena'').<ref name="Maksimova 2022">{{cite web |last1=Maksimova |first1=Kseniya |title=В Минобороны РФ раскрыли смысл латинских букв на российской военной технике |url=https://www.gazeta.ru/army/news/2022/03/03/17372431.shtml |website=Novaya Gazeta |access-date=7 March 2022 |language=ru |date=3 March 2022 |trans-title=The Ministry of Defense of the Russian Federation revealed the meaning of Latin letters on Russian military equipment}}</ref><ref>{{cite web |last1=Mellor |first1=Sophie |title=How the letter Z became a symbol for pro-war Russians |url=https://fortune.com/2022/03/07/russia-z-tank-marking-how-letter-became-symbol-pro-ukraine-war-invasion/ |website=Fortune |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref> ==Gebruik== ===Militêre gebruik=== Sommige militêre kenners het die hipotese geopper dat die simbole gebruik word as identifisering om "eie vuur" te voorkom en het dit vergelyk met invalstrepe wat in die [[Tweede Wêreldoorlog]] in die inval van [[Normandië]] gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Schogol |first1=Jeff |title=Here's what those mysterious white 'Z' markings on Russian military equipment may mean |url=https://taskandpurpose.com/analysis/russian-military-equipment-white-markings/ |website=Task & Purpose |access-date=7 March 2022 |date=23 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Sarkar |first1=Alisha Rahaman |title=Russian tanks: What do the ‘Z’ and other emblems on military vehicles mean |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russian-military-tank-marking-z-b2022276.html |website=The Independent |access-date=7 March 2022 |language=en |date=24 February 2022}}</ref> Ander kenners glo die merke word gebruik om verskillende taakmagte van mekaar te onderskei; hulle vertel waarheen die eenheid op pad is.<ref>{{cite web |date=28 February 2022 |title=Theories about the mysterious 'Z' on Russian tanks in Ukraine|url=https://en.as.com/en/2022/02/28/latest_news/1646070905_059563.html|author-last=Roche |author-first=Calum |access-date=7 March 2022 |work=Diario AS}}</ref> ===Simbool ten gunste van oorlog=== Die "Z" is al deur burgerlikes wat ten gunste van [[Wladimir Poetin|Poetin]] en die Russiese inval is, gebruik as 'n simbool van ondersteuning vir die inval.<ref>{{cite web |last1=Kilner |first1=James |title=Russia's terminally ill children line up in letter 'Z' stunt to show Kremlin support |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/03/07/russias-terminally-children-line-letter-z-stunt-show-kremlin/ |website=The Daily Telegraph |access-date=7 March 2022 |date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Teh |first1=Cheryl |title=Decoding the 'Z' — the mysterious Russian military symbol that's been co-opted by Russia's nationalist movement |url=https://www.insider.com/decoding-the-z-symbol-russia-ukraine-conflict-2022-3 |website=Insider |access-date=7 March 2022 |date=7 March 2022}}</ref> [[Telegram (sagteware)|Telegram]]-kanale wat die [[Kremlin]] steun, gebruik sedert die begin van die inval die letter "Z" in hulle name.<ref>{{cite web |last1=Ling |first1=Justin |title=Russia Launches Social Media Offensive Alongside Missiles |url=https://foreignpolicy.com/2022/02/24/russia-ukraine-attack-social-media-telegram/ |website=Foreign Policy |access-date=7 March 2022 |date=24 February 2022}}</ref> Die Russies beheerde uitsaaidiens [[RT]] het artikels verkoop met die simbool op as 'n teken van steun vir die Russiese magte, terwyl plaaslike owerhede in verskeie dele van Rusland [[blitsskare]]s georganiseer het wat die inval steun en deur wie die simbool gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Sauer |first1=Pjotr |title=Why has the letter Z become the symbol of war for Russia?|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/07/why-has-the-letter-z-become-the-symbol-of-war-for-russia|website=The Guardian |access-date=7 March 2022 |date=7 March 2022}}</ref> Kamil Galeev van die Amerikaanse Woodrow Wilson International Center for Scholars het gesê "die simbool, wat net enkele dae tevore uitgevind is, het 'n simbool geword van die nuwe Russiese ideologie en nasionale identiteit".<ref>{{cite web |date=7 March 2022 |title=A Russian gymnast wore a ‘Z’ when standing by a Ukrainian champ. In Russia, it symbolizes support for the invasion.|url=https://www.washingtonpost.com/nation/2022/03/07/russian-gymnast-ivan-kuliak-white-z-ukraine-invasion-symbol/|author-last=Edwards |author-first=Jonathan |access-date=7 March 2022 |work=The Washington Post}}</ref> Sommige kritici het die "Z" as 'n variant van [[Nazi]]simbolisme beskryf,<ref name=":0">{{cite web |last1=Kerley |first1=Paul |title=Ivan Kuliak: Why has 'Z' become a Russian pro-war symbol?|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60644832|website=BBC |access-date=7 March 2022 |date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Nadeau |first1=Barbie Latza |title=Putin’s World War Z Has Created a New Swastika |url=https://www.thedailybeast.com/vladimir-putins-world-war-z-has-created-a-new-swastika |website=The Daily Beast |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref> terwyl verskeie dreunsange wat met "Z" begin, ooreenkomste toon met dié van die Nazi's.<ref>{{Cite web |title=From Kamil Galeev |url=https://twitter.com/kamilkazani/status/1500506408101593094 |access-date=2022-03-08 |website=Twitter |language=en}}</ref> Die Oekraïense minister van verdediging, Oleksi Reznikof, het die gebruik van die "Z"-simbool op 7 Maart veroordeel en gesê dit herinner aan die naam van die Station Z-gaskamer van die Sachsenhausen-[[konsentrasiekamp]].<ref name="Interfax Reznikov">{{cite web |title=Russia uses Nazi signs on its vehicles - Reznikov |url=https://en.interfax.com.ua/news/general/808800.html |website=Interfax-Ukraine |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref> ==Geskiedenis== Russiese voertuie aan die grens tussen Rusland en Oekraïne het in die weke voor die inval die "Z"-simbool vertoon.<ref>{{cite web |last1=Mironenko |first1=Dmitriy |title=На кордоні з Україною помітили російську військову техніку з незвичайним маркуванням |url=https://www.dialog.ua/ukr/war/246774_1645441351 |website=Dialog.ua |access-date=7 March 2022 |language=uk |date=21 February 2022 |trans-title=Russian military equipment with unusual markings were spotted on the border with Ukraine}}</ref> Gedurende die Slag van [[Charkif]] het plaaslike inwoners "Z"-simbole gebruik om Russiese voertuie te identifiseer en hulle ligging op Telegram te volg.<ref>{{cite web |last1=Khurshudyan |first1=Isabelle |last2=Berger |first2=Miriam |title=Why Kharkiv, a city known for its poets, has become a key battleground in Ukraine |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/kharkiv-ukraine-russia-war-east/ |website=The Washington Post |access-date=7 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref> Terwyl die Russiese [[Gimnastiek|gimnas]] Ivan Kuliak tydens die inval aan die Internasionale Gimnastiekfederasie (FIG) se 2022-wêreldbyeenkoms vir artistiese gimnastiek deelgeneem het, het hy 'n hemp gedra waarop die "Z"-simbool vasgeplak was terwyl hy langs die Oekraïense gimas Illia Kovtun op die podium gestaan het. Kovtun het die goue medalje gewen en Kuliak brons. Die FIG het Kuliak se optrede as "skokkende gedrag" beskryf en gesê dit sal tugstappe teen hom aanvra by die Etiese Stigting vir Gimnastiek. Op 7 Maart het die FIG Russiese en [[Belarus]]siese gimnaste en beamptes verbied om aan sy kompetisies deel te neem.<ref>{{cite web |title=‘Shocking behaviour’: Russian gymnast shows ‘Z’ symbol on podium next to Ukrainian winner |url=https://www.theguardian.com/sport/2022/mar/07/shocking-behaviour-russian-gymnast-shows-z-symbol-on-podium-next-to-ukrainian-winner |website=The Guardian |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=Russian gymnast faces disciplinary action after showing Z symbol |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/7/russia-kuliak-faces-disciplinary-action-after-showing-z-symbol |website=Al Jazeera |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings|3}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = Z (military symbol)}} {{Normdata}} [[Kategorie:Russiese inval in Oekraïne, 2022]] 0jy26mivcby8c5irms0gw9p4mw83twl 2519321 2519320 2022-08-15T09:32:41Z Aliwal2012 39067 Herstel 2 gebreekte skakels in verwysings wikitext text/x-wiki {{Multibeeld | align = right | direction = horizontal | background color = | image1 = 2022 Russian Invasion vehicle marking Z.svg | width1 = 90 | alt1 = | caption1 = "Z"-simbool | image2 = 2022 Russian Invasion vehicle marking Z (enclosed).svg | width2 = 90 | alt2 = | caption2 = "Z"-simbool in vierkant | image3 = 2022 Russian Invasion vehicle marking V.svg | width3 = 90 | alt3 = | caption3 = "V"-simbool | image4 = 2022 Russian Invasion vehicle marking O.svg | width4 = 90 | alt4 = | caption4 = "O"-simbool | footer = Vier van die simbole wat die Russiese weermag gebruik gedurende die inval in Oekraïne. }} '''"Z"''' is een van verskeie simbole wat geverf is op [[Rusland|Russiese]] militêre voertuie wat in die [[Russiese inval van 2022 in Oekraïne]] gebruik word (en as gevolg daarvan die bynaam "Z-karre" het). Die simbool word in die Russiese kultuur gebruik as 'n teken van ondersteuning van die inval. Die vertoning van enige van dié simbole is onwettig in [[Kasakstan]].<ref name="Tengrinews Shymkent">{{cite web |title=Автомобили с буквой Z замечены в Уральске и Шымкенте |url=https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/avtomobili-s-bukvoy-z-zamechenyi-v-uralske-i-shyimkente-463563/ |website=Tengrinews.kz}} |access-date=7 March 2022 |language=ru |date=5 March 2022 |trans-title=Cars with the letter Z seen in Uralsk and Shymkent}}</ref><ref name="Tengrinews Nur-Sultan">{{cite web |last1=Lykova |first1=Nadezhda |title=Авто с наклейкой Z: водителя оштрафовали в Нур-Султане |url=https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/avto-s-nakleykoy-z-voditelya-oshtrafovali-v-nur-sultane-463253/ |website=Tengrinews.kz |access-date=7 March 2022 |language=ru |date=1 March 2022 |trans-title=Car with Z sticker: driver fined in Nur-Sultan}}</ref> ==Simbole== [[Beeld:Russian invasion symbols.jpg|thumb|Die Oekraïnse weermag se gids tot simbole op Russiese voertuie.]] Volgens die [[gewapende magte van Oekraïne]] word die volgende simbole gedurende die inval vertoon, met die ooreenkomstige betekenisse:<ref>{{cite web |last1=Lazurkevych |first1=Sofia |title=Українські військові показали, як ворог маркує свою техніку |url=https://zaxid.net/ukrayinski_viyskovi_pokazali_yak_vorog_markuye_svoyu_tehniku_n1537191 |website=Zaxid.net |access-date=7 March 2022 |language=uk |date=1 March 2022 |trans-title=The Ukrainian military showed how the enemy marks its equipment}}</ref> * Z: Russiese magte van die Oostelike Militêre Distrik * Z (in vierkant): Russiese magte van die [[Krim]] * O: Magte van [[Belarus]] * V: Vlootmagte * X: Magte van [[Tsjetsjnië]] * A: Spesiale magte Die inval word algemeen "Operasie Z" genoem na aanleiding van die "Z"-simbool.<ref>{{cite web |last1=Muraviev |first1=Alexey D. |title=How the Russian military remade itself into a modern, efficient and deadly fighting machine |url=https://theconversation.com/how-the-russian-military-remade-itself-into-a-modern-efficient-and-deadly-fighting-machine-178014 |website=The Conversation |access-date=7 March 2022 |language=en |date=27 February 2022}}</ref> Dit is opmerklik dat die simbool in die vorm van die [[Latynse alfabet|Latynse letter]] Z is en nie die [[Cyrilliese skrif|Cyrilliese letter]] З nie.<ref>{{cite news |last1=MacFarquhar |first1=Neil |title=The letter ‘Z’ has become a symbol for Russians who support the invasion of Ukraine. |url=https://www.nytimes.com/2022/03/07/world/europe/russia-letter-z-ivan-kuliak.html |access-date=8 March 2022 |work=The New York Times |date=8 March 2022}}</ref> ===Betekenis=== Op [[Instagram]] het die Russiese departement van verdediging gesê die "Z"-simbool is 'n afkorting van die frase "vir die oorwinning" ([[Russies]]: за победу, ''za pobjedoe''),<ref name="Chaturvedi 2022">{{cite web |last1=Chaturvedi |first1=Amit |title=Explained: What Does The "Z" Symbol On Russian Military Vehicles Mean |url=https://www.ndtv.com/world-news/explained-what-does-the-z-symbol-on-russian-military-vehicles-mean-2808239 |website=NDTV |date=7 March 2022 |access-date=7 March 2022}}</ref> terwyl die "V"-simbool staan vir "ons krag lê in die waarheid" (сила в правде, ''sila w prawde'') en "die taak sal voltooi word" (задача будет выполнена, ''zadatsja boedet wipolnena'').<ref name="Maksimova 2022">{{cite web |last1=Maksimova |first1=Kseniya |title=В Минобороны РФ раскрыли смысл латинских букв на российской военной технике |url=https://www.gazeta.ru/army/news/2022/03/03/17372431.shtml |website=Novaya Gazeta |access-date=7 March 2022 |language=ru |date=3 March 2022 |trans-title=The Ministry of Defense of the Russian Federation revealed the meaning of Latin letters on Russian military equipment}}</ref><ref>{{cite web |last1=Mellor |first1=Sophie |title=How the letter Z became a symbol for pro-war Russians |url=https://fortune.com/2022/03/07/russia-z-tank-marking-how-letter-became-symbol-pro-ukraine-war-invasion/ |website=Fortune |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref> ==Gebruik== ===Militêre gebruik=== Sommige militêre kenners het die hipotese geopper dat die simbole gebruik word as identifisering om "eie vuur" te voorkom en het dit vergelyk met invalstrepe wat in die [[Tweede Wêreldoorlog]] in die inval van [[Normandië]] gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Schogol |first1=Jeff |title=Here's what those mysterious white 'Z' markings on Russian military equipment may mean |url=https://taskandpurpose.com/analysis/russian-military-equipment-white-markings/ |website=Task & Purpose |access-date=7 March 2022 |date=23 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Sarkar |first1=Alisha Rahaman |title=Russian tanks: What do the ‘Z’ and other emblems on military vehicles mean |url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/russian-military-tank-marking-z-b2022276.html |website=The Independent |access-date=7 March 2022 |language=en |date=24 February 2022}}</ref> Ander kenners glo die merke word gebruik om verskillende taakmagte van mekaar te onderskei; hulle vertel waarheen die eenheid op pad is.<ref>{{cite web |date=28 February 2022 |title=Theories about the mysterious 'Z' on Russian tanks in Ukraine|url=https://en.as.com/en/2022/02/28/latest_news/1646070905_059563.html|author-last=Roche |author-first=Calum |access-date=7 March 2022 |work=Diario AS}}</ref> ===Simbool ten gunste van oorlog=== Die "Z" is al deur burgerlikes wat ten gunste van [[Wladimir Poetin|Poetin]] en die Russiese inval is, gebruik as 'n simbool van ondersteuning vir die inval.<ref>{{cite web |last1=Kilner |first1=James |title=Russia's terminally ill children line up in letter 'Z' stunt to show Kremlin support |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2022/03/07/russias-terminally-children-line-letter-z-stunt-show-kremlin/ |website=The Daily Telegraph |access-date=7 March 2022 |date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Teh |first1=Cheryl |title=Decoding the 'Z' — the mysterious Russian military symbol that's been co-opted by Russia's nationalist movement |url=https://www.insider.com/decoding-the-z-symbol-russia-ukraine-conflict-2022-3 |website=Insider |access-date=7 March 2022 |date=7 March 2022}}</ref> [[Telegram (sagteware)|Telegram]]-kanale wat die [[Kremlin]] steun, gebruik sedert die begin van die inval die letter "Z" in hulle name.<ref>{{cite web |last1=Ling |first1=Justin |title=Russia Launches Social Media Offensive Alongside Missiles |url=https://foreignpolicy.com/2022/02/24/russia-ukraine-attack-social-media-telegram/ |website=Foreign Policy |access-date=7 March 2022 |date=24 February 2022}}</ref> Die Russies beheerde uitsaaidiens [[RT]] het artikels verkoop met die simbool op as 'n teken van steun vir die Russiese magte, terwyl plaaslike owerhede in verskeie dele van Rusland [[blitsskare]]s georganiseer het wat die inval steun en deur wie die simbool gebruik is.<ref>{{cite web |last1=Sauer |first1=Pjotr |title=Why has the letter Z become the symbol of war for Russia?|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/07/why-has-the-letter-z-become-the-symbol-of-war-for-russia|website=The Guardian |access-date=7 March 2022 |date=7 March 2022}}</ref> Kamil Galeev van die Amerikaanse Woodrow Wilson International Center for Scholars het gesê "die simbool, wat net enkele dae tevore uitgevind is, het 'n simbool geword van die nuwe Russiese ideologie en nasionale identiteit".<ref>{{cite web |date=7 March 2022 |title=A Russian gymnast wore a ‘Z’ when standing by a Ukrainian champ. In Russia, it symbolizes support for the invasion.|url=https://www.washingtonpost.com/nation/2022/03/07/russian-gymnast-ivan-kuliak-white-z-ukraine-invasion-symbol/|author-last=Edwards |author-first=Jonathan |access-date=7 March 2022 |work=The Washington Post}}</ref> Sommige kritici het die "Z" as 'n variant van [[Nazi]]simbolisme beskryf,<ref name=":0">{{cite web |last1=Kerley |first1=Paul |title=Ivan Kuliak: Why has 'Z' become a Russian pro-war symbol?|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60644832|website=BBC |access-date=7 March 2022 |date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Nadeau |first1=Barbie Latza |title=Putin’s World War Z Has Created a New Swastika |url=https://www.thedailybeast.com/vladimir-putins-world-war-z-has-created-a-new-swastika |website=The Daily Beast |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref> terwyl verskeie dreunsange wat met "Z" begin, ooreenkomste toon met dié van die Nazi's.<ref>{{Cite web |title=From Kamil Galeev |url=https://twitter.com/kamilkazani/status/1500506408101593094 |access-date=2022-03-08 |website=Twitter |language=en}}</ref> Die Oekraïense minister van verdediging, Oleksi Reznikof, het die gebruik van die "Z"-simbool op 7 Maart veroordeel en gesê dit herinner aan die naam van die Station Z-gaskamer van die Sachsenhausen-[[konsentrasiekamp]].<ref name="Interfax Reznikov">{{cite web |title=Russia uses Nazi signs on its vehicles - Reznikov |url=https://en.interfax.com.ua/news/general/808800.html |website=Interfax-Ukraine |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref> ==Geskiedenis== Russiese voertuie aan die grens tussen Rusland en Oekraïne het in die weke voor die inval die "Z"-simbool vertoon.<ref>{{cite web |last1=Mironenko |first1=Dmitriy |title=На кордоні з Україною помітили російську військову техніку з незвичайним маркуванням |url=https://www.dialog.ua/ukr/war/246774_1645441351 |website=Dialog.ua |access-date=7 March 2022 |language=uk |date=21 February 2022 |trans-title=Russian military equipment with unusual markings were spotted on the border with Ukraine}}</ref> Gedurende die Slag van [[Charkif]] het plaaslike inwoners "Z"-simbole gebruik om Russiese voertuie te identifiseer en hulle ligging op Telegram te volg.<ref>{{cite web |last1=Khurshudyan |first1=Isabelle |last2=Berger |first2=Miriam |title=Why Kharkiv, a city known for its poets, has become a key battleground in Ukraine |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/kharkiv-ukraine-russia-war-east/ |website=The Washington Post |access-date=7 March 2022 |date=28 February 2022}}</ref> Terwyl die Russiese [[Gimnastiek|gimnas]] Ivan Kuliak tydens die inval aan die Internasionale Gimnastiekfederasie (FIG) se 2022-wêreldbyeenkoms vir artistiese gimnastiek deelgeneem het, het hy 'n hemp gedra waarop die "Z"-simbool vasgeplak was terwyl hy langs die Oekraïense gimas Illia Kovtun op die podium gestaan het. Kovtun het die goue medalje gewen en Kuliak brons. Die FIG het Kuliak se optrede as "skokkende gedrag" beskryf en gesê dit sal tugstappe teen hom aanvra by die Etiese Stigting vir Gimnastiek. Op 7 Maart het die FIG Russiese en [[Belarus]]siese gimnaste en beamptes verbied om aan sy kompetisies deel te neem.<ref>{{cite web |title=‘Shocking behaviour’: Russian gymnast shows ‘Z’ symbol on podium next to Ukrainian winner |url=https://www.theguardian.com/sport/2022/mar/07/shocking-behaviour-russian-gymnast-shows-z-symbol-on-podium-next-to-ukrainian-winner |website=The Guardian |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=Russian gymnast faces disciplinary action after showing Z symbol |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/7/russia-kuliak-faces-disciplinary-action-after-showing-z-symbol |website=Al Jazeera |access-date=7 March 2022 |language=en |date=7 March 2022}}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings|3}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = Z (military symbol)}} {{Normdata}} [[Kategorie:Russiese inval in Oekraïne, 2022]] 62rfy7tvtmpkvchvwcgi6b5fjih5yhc 0 390267 2519179 2498155 2022-08-14T13:13:36Z EyeAmChris 127822 /* Publikasies */ wikitext text/x-wiki '''Dana Snyman''' (1963) is 'n Suid-Afrikaanse [[joernalis]], [[skrywer]] en [[dramaturg]]. Snyman is in [[Stellenbosch]] gebore en het aan Hoërskool Nylstroom gematrikuleer. Hy het later 'n joernalistiekkursus by die [[Pretoria Technikon]] gevolg voordat hy by die Afrikaanse [[koerant]] [[Beeld]] aangesluit het as misdaadverslaggewer. Drie jaar later word hy joernalis by [[Huisgenoot]]-[[tydskrif]], waar hy tien jaar gewerk het. Vanaf 2007 is Snyman die reisredakteur van [[Weg!]] tydskrif. Sy eerste boek, ''Uit die binneland'', is in 2005 gepubliseer en sy tweede, ''Anderkant die skroot'', in 2006. Albei is versamelde kortverhale en sketse. Snyman se eerste [[toneelstuk]], die eenmankomedie ''Die Uwe, Pottie Potgieter'', is die eerste keer in 2006 deur [[Frank Opperman]] opgevoer en was die naaswenner vir die AngloGold Ashanti/Aardklop-Smeltkroes-toekenning vir nuwe tekste in die dieselfde jaar. ==Toekennings== * 2005 ''Mondi Magazine Award'' vir "Kommenraar en Kritiek". <ref>{{Cite web |url=http://www.mondi.co.za/news/news_may05_1.htm |title=Archived copy |access-date=4 January 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061218163017/http://www.mondi.co.za/news/news_may05_1.htm |archive-date=18 Desember 2006 |url-status=dead }}</ref> * 2005 ATKVeertjie toekenning van die [[Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging]], vir tydskrifjoernalistiek. * 2006 ATKVeertjie vir tydskrifjoernalistiek.<ref>{{Cite web |url=http://www.atkv.org.za/content.cfm?ipkCategoryID=78 |title=Archived copy |access-date=4 January 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060926001602/http://www.atkv.org.za/content.cfm?ipkCategoryID=78 |archive-date=26 September 2006 |url-status=dead }}</ref> ==Publikasies== * Uit die binneland, 2005, ISBN 978-0-7981-4485-8. * Anderkant die scrap, 2006, ISBN 978-0-7981-4714-9. * Op die agterpaaie, 2008 * Op die toneel: stories, reise, stemme, 2009 * Hiervandaan: op reis in die geliefde land, 2011 * Onder die radar: stories uit ons land, 2013 * In die blou kamp: Facebook-stories, 2015 * Op pad, ‘n reisjoernaal, 2017 * Soekmekaar, 2019 * In die tyd van die gif: ’n Jaar en ’n half in stories, 2021 ==Verwysings== {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Snyman, Dana}} [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1963]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Afrikaners]] 8tqxwv0jrg9364ac2e3d1kz2zz2fxpa 0 391375 2519255 2514847 2022-08-15T02:46:08Z HurricaneEdgar 131091 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Ferdinand R. Marcos Jr (cropped).jpg|duimnael|Ferdinand Romualdez Marcos jr.]] '''Ferdinand Romualdez Marcos jr.'''<ref name="SydneyMorningHerald20121124">{{Cite news |date=24 November 2012 |title=A dynasty on steroids |language=en |work=The Sydney Morning Herald |url=https://www.smh.com.au/lifestyle/a-dynasty-on-steroids-20121119-29kwy.html |access-date=5 February 2022}}</ref><ref name="biography">{{Cite web |title=Senator Ferdinand "Bongbong" R. Marcos Jr. |url=http://senate.gov.ph/senators/sen_bio/bmarcos_bio.asp |access-date=15 Oktober 2015 |publisher=Senate of the Philippines}}</ref><ref>{{Cite web |date=12 Mei 2022 |title=Who is Ferdinand Marcos Jr,President-Elect of Philippines |url=https://theinformant247.com/who-is-ferdinand-marcos-jr-president-elect-of-philippines/ |access-date=23 Mei 2022 |website=The Informant247 |language=en-US}}</ref> ([[Tagalog]]: [ˈmaɾkɔs], Engels: /ˈmɑːrkɔːs/ MAR-kawss;<ref>{{Cite book |title=The New Webster's Dictionary of the English Language |publisher=Lexicon Publications, Inc. |year=1994 |isbn=0-7172-4690-6 |pages=609}}</ref> gebore [[13 September]] [[1957]]), algemeen na verwys as '''Bongbong Marcos''' of met sy voorletters '''BBM''', is 'n Filippynse politikus wat die huidige president van die [[Filippyne]] is.<ref name="Associated Press">{{cite news |title=The son of late dictator Marcos has won the Philippines' presidential election |url=https://www.npr.org/2022/05/10/1097903733/ferdinand-marcos-wins-philippines-presidential-election |access-date=12 Mei 2022 |work=Associated Press |agency=[[NPR]] |date=10 Mei 2022 |location=[[Manila]] |archive-date=12 Mei 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220512082804/https://www.npr.org/2022/05/10/1097903733/ferdinand-marcos-wins-philippines-presidential-election |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite news |date=12 Mei 2022 |title=Biden, Xi congratulate Marcos Jr on Philippine presidential win |work=[[Al Jazeera]] |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/5/12/us-china-congratulate-marcos-jr-on-philippine-presidential-win |access-date=12 Mei 2022}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Cabato |first1=Regine |last2=Westfall |first2=Sammy |date=10 Mei 2022 |title=Marcos family once ousted by uprising wins Philippines vote in landslide |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/05/10/philippines-presidential-election-result-ferdinand-bongbong-marcos/ |access-date=12 Mei 2022}}</ref> Hy het voorheen as 'n senator van 2010 tot 2016 gedien. Hy is die tweede kind en enigste seun van voormalige president, [[diktator]],<ref>{{Cite book |last=Bonner |first=William |url=https://books.google.com/books?id=6nUaAQAAIAAJ |title=Waltzing with a Dictator: The Marcoses and the Making of American Policy |last2=Bonner |first2=Raymond |date=1987 |publisher=Times Books |isbn=978-0-8129-1326-2 |language=en}}</ref> en [[Kleptokrasie|kleptokraat]]<ref name="marcosKleptocracy22">{{Cite book |last1=David |first1=Chaikin |url=https://doi.org/10.1057/9780230622456_7 |title=Corruption and Money Laundering: A Symbiotic Relationship |last2=Sharman |first2=J.C. |publisher=Palgrave Macmillan |year=2009 |isbn=978-0-230-61360-7 |series=Palgrave Series on Asian Governance |location=New York |pages=153–186 |chapter=The Marcos Kleptocracy |doi=10.1057/9780230622456_7}}</ref> [[Ferdinand Marcos]] sr. en voormalige presidentsvrou en veroordeelde misdadiger<ref>{{Cite news |last=Gutierrez |first=Jason |date=9 November 2018 |title=Imelda Marcos Is Sentenced to Decades in Prison for Corruption |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2018/11/09/world/asia/imelda-marcos-sentenced-philippines.html |access-date=13 Mei 2022 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |title=Imelda Marcos found guilty of 7 counts of graft |url=https://www.philstar.com/headlines/2018/11/09/1867185/imelda-marcos-found-guilty-7-counts-graft |access-date=13 Mei 2022 |website=Philstar.com}}</ref> [[Imelda Marcos|Imelda Romualdez Marcos]].<ref name="SydneyMorningHerald20121124" /> In 1980 het Marcos vise-goewerneur van Ilocos Norte geword, en het onbestrede vir die Kilusang Bagong Lipunan-party van sy pa, wat destyds die Filippyne onder [[krygswet]] regeer het, gestaan.<ref name="Ellison2005">{{Cite book |last=Ellison |first=Katherine W. |title=Imelda, steel butterfly of the Philippines |date=2005 |location=Lincoln, Nebraska}}</ref> Hy het toe in 1983 goewerneur van Ilocos Norte geword en dié amp beklee totdat sy gesin deur die EDSA-revolusie uit die mag gedryf is en in Februarie 1986 in ballingskap na [[Hawaii]] gevlug het.<ref name="DavidHolley19860228">{{Cite news |last=Holley |first=David |date=28 Februarie 1986 |title=Speculation Grows: Marcos May Stay at Luxurious Hawaii Estate |work=Los Angeles Times |url=https://articles.latimes.com/1986-02-28/news/mn-12789_1_marcos-estate |url-status=live |access-date=16 Augustus 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150921074524/http://articles.latimes.com/1986-02-28/news/mn-12789_1_marcos-estate |archive-date=21 September 2015 |issn=0458-3035}}</ref> Na die dood van sy pa in 1989, het president Corazon Aquino uiteindelik toegelaat dat sy gesin na die Filippyne terugkeer om verskeie aanklagte in die gesig te staar.<ref name="SethMydans19911104">{{Cite news |last=Mydans |first=Seth |date=4 November 1991 |title=Imelda Marcos Returns to Philippines |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1991/11/04/world/imelda-marcos-returns-to-philippines.html |url-status=live |access-date=16 Augustus 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091212102834/https://www.nytimes.com/1991/11/04/world/imelda-marcos-returns-to-philippines.html |archive-date=12 Desember 2009}}</ref> Marcos jr. en sy ma, Imelda, staar tans inhegtenisneming in die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] in die gesig vir die verontagsaming van 'n hofbevel om VS$353 miljoen in restitusie te betaal aan slagoffers van menseregtemisbruik tydens sy pa se diktatuur.<ref name="bongbongCantVisitUSA">{{Cite news |last=Robles |first=Alan |date=2 Mei 2022 |title=Philippine election: Who is Bongbong Marcos, what's his platform and China views, and why can't he visit the US? |publisher=South China Morning Post |url=https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3176275/philippine-election-who-bongbong-marcos-whats-his-platform-and}}</ref> Marcos is verkies as verteenwoordiger van Ilocos Norte se 2de kongresdistrik van 1992 tot 1995. Marcos het hom verkiesbaar gestel en is weer verkies tot goewerneur van Ilocos Norte in 1998. Na nege jaar het hy teruggekeer na sy vorige posisie as verteenwoordiger van 2007 tot 2010, en toe senator geword onder die Nacionalista Party van 2010 tot 2016.<ref>{{Cite web |date=5 Februarie 2014 |title=List of Committees |url=http://senate.gov.ph/committee/list.asp |access-date=14 Maart 2014 |publisher=Senate of the Philippines}}</ref> In 2015 het Marcos aan die 2016-verkiesing vir visepresident deelgeneem. Met 'n verskil van 263 473 stemme (0,64 persent), het Marcos teen die Camarines Sur-verteenwoordiger Leni Robredo verloor.<ref name="CNN Philippines 2015-10-05">{{Cite news |date=October 5, 2015 |title=Bongbong Marcos running for vice president in 2016 |publisher=CNN |url=http://cnnphilippines.com/news/2015/10/05/bongbong-marcos-vice-president-elections-2016-the-filipino-votes.html |access-date=5 Oktober 2015}}</ref> In reaksie hierop het Marcos 'n verkiesingsprotes by die Presidensiële Verkiesingstribunaal aan hangig gemaak. Sy petisie is later eenparig van die hand gewys nadat die toetsstelling daartoe gelei het dat Robredo haar voorsprong met 15 093 bykomende stemme vergroot het.<ref name="PETdismissalSCMP">{{Cite news |date=February 16, 2021 |title=Marcos heir loses bid to overturn Philippine VP election loss |language=en |work=The South China Morning Post |agency=Agence France-Presse |url=https://www.scmp.com/news/asia/southeast-asia/article/3121926/ferdinand-bongbong-marcos-loses-bid-overturn-philippines |access-date=16 Februarie 2021}}</ref><ref name="PETdismissalCNN">{{Cite news |date=16 Februarie 2021 |title=Supreme Court unanimously junks Marcos' VP poll protest vs Robredo |language=en |work=CNN Philippines |url=https://cnnphilippines.com/news/2021/2/16/Supreme-Court-Bongbong-Marcos-Leni-Robredo-vice-president-poll-protest.html |url-status=live |access-date=16 Februarie 2021}}</ref> In 2021 het Marcos aangekondig dat hy aan die 2022-verkiesing as president van die Filippyne sou deelneem, onder die Partido Federal ng Pilipinas (PFP},<ref>{{Cite web |date=6 Oktober 2021 |title=Dictator's son Bongbong Marcos files candidacy for president |url=https://www.rappler.com/nation/elections/bongbong-marcos-files-certificate-candidacy-president-2022/ |access-date=13 Januarie 2022 |website=RAPPLER |language=en-US}}</ref> wat hy met 'n groot meerderheid gewen het.<ref name="Associated Press" /> Marcos het byna 59% van die stemme gekry, die eerste kandidaat wat met 'n meerderheid verkies is sedert die stigting van die Vyfde Republiek in 1986.<ref name=":4">{{cite news |last=Verizon |first=Cliff |date=25 Mei 2022 |title=Marcos officially declared Philippines' next president |publisher=Nikkei Asia |url=https://asia.nikkei.com/Politics/Philippine-elections/Marcos-officially-declared-Philippines-next-president |accessdate=26 Mei 2022}}</ref><ref name="auto">{{cite news |last=Morales |first=Neil Jerome |date=25 Mei 2022 |title=hilippines Congress proclaims Marcos as next president |publisher=Reuters |url=https://www.reuters.com/markets/asia/philippines-congress-proclaims-marcos-next-president-2022-05-25/ |accessdate=26 Mei 2022}}</ref> Hy is amptelik op 25 Mei 2022 deur die Kongres as verkose president verklaar.<ref name=":4" /> Sy oorwinning was ook die grootste sedert 1981, toe sy pa 88% van die stemme gekry het weens 'n boikot deur die opposisie wat teen die vorige verkiesing geprotesteer het.<ref>{{Cite web |title=Martial Law Museum |url=https://martiallawmuseum.ph/magaral/the-first-election/ |access-date=2022-06-05 |website=Martial Law Museum |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Kamm |first=Henry |last2=Times |first2=Special To the New York |date=1981-02-06 |title=PHILIPPINE OPPOSITION TO BOYCOTT PRESIDENTIAL ELECTION |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1981/02/06/world/philippine-opposition-to-boycott-presidential-election.html |access-date=2022-06-05 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite news |last=Kamm |first=Henry |last2=Times |first2=Special To the New York |date=1981-06-17 |title=MARCOS IS VICTOR BY A HUGE MAJORITY |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1981/06/17/world/marcos-is-victor-by-a-huge-majority.html |access-date=2022-06-05 |issn=0362-4331}}</ref> Hy is die eerste kandidaat wat 'n visepresidentsveldtog verloor, maar die presidentskap wen. Sy veldtog het kritiek van feiteondersoekers en disinformasiegeleerdes ontvang, wat bevind het dat sy veldtog gedryf is deur historiese ontkenning wat daarop gemik is om die Marcos-[[handelsmerk]] op te knap en sy mededingers swart te smeer.<ref name="filipinosFallFakeHistory">{{Cite news |date=30 Maart 2022 |title=Filipinos fall for fake history |work=The Standard (Hong Kong) |agency=Agence France-Presse |url=https://www.thestandard.com.hk/section-news/section/15/240306/Filipinos-fall-for-fake-history}}</ref> Sy veldtog is ook daarvan beskuldig dat hul die menseregtevergrype en plundering wat tydens sy pa se presidentskap plaasgevind het, afgewit het.<ref name="filipinosFallFakeHistory" /> Die ''[[Washington Post]]'' het opgemerk hoe die historiese feiteverdraaiing deur die Marcoses sedert die 2000's aan die gang is, terwyl ''[[The New York Times]]'' sy oortuigings van belastingbedrog aangehaal het, insluitend sy weiering om sy familie se boedelbelasting te betaal, en wanvoorstelling van sy opleiding aan die [[Universiteit van Oxford]].<ref>{{Cite news |date=12 April 2022 |title=How the Philippines' brutal history is being whitewashed for voters |language=en |newspaper=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/04/12/philippines-marcos-memory-election/ |access-date=23 April 2022}}</ref><ref>{{Cite news |last=Wee |first=Sui-Lee |date=1 Mei 2022 |title='We Want Change': In the Philippines, Young People Aim to Upend an Election |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2022/05/01/world/asia/philippines-election-marcos-robredo.html |access-date=2 Mei 2022 |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.france24.com/es/video/20220511-protestas-en-filipinas-en-rechazo-a-la-victoria-no-oficial-de-ferdinand-marcos-jr|title=Protestas en Filipinas en rechazo a la victoria no oficial de Ferdinand Marcos Jr.|access-date=17 Mei 2022|date=11 Mei 2022|website=France 24}}</ref><ref>{{cite web|url=https://southseattleemerald.com/2022/05/12/filipino-community-protests-philippine-presidential-election-results/|title=Filipino Community Protests Philippine Presidential Election Results|access-date=17 Mei 2022|date=13 Mei 2022|website=South Seattle Emerald|language=en-US}}</ref> ==Verwysings== {{Verwysings|3}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Marcos, Bongbong}} [[Kategorie:Presidente van die Filippyne]] [[Kategorie:Geboortes in 1957]] [[Kategorie:Lewende mense]] guyt0wwwigajv04vt80f5mdpgd50jgo 0 392082 2519308 2513115 2022-08-15T08:05:44Z 196.250.216.40 wikitext text/x-wiki {{ Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Poppa van Bayeux | beeld = Statue de Poppa de Bayeux.jpg | beeldgrootte = 240px | beeldonderskrif = Poppa van Bayeux se standbeeld, Place de Gaulle, Bayeux | noble family = [[Huis van Normandië]] (aangetroud) | vader = Berengar II of Neustria of Guy de Senlis | moeder = Adelind, Adela van Vermandois of Cunegundis | huweliksmaat = [[Rollo]] (waarskynlik volgens Deense gebruiklike reg ("more danico"). | kinders = Willem I van Normandië<br />[[Geirlaug]] (doopnaam, Adela) | geboortedatum = omstreeks 880<ref>Christian Settipani & Patrick van Kerrebrouck. ''La préhistoire des Capétiens: 481–987.'' P. Van Kerrebrouck, 1993. p 221</ref> | geboorteplek = Bayeux, [[Wes-Frankiese Ryk|Wes-Frankia]] | sterfdatum = | sterfplek = }} '''Poppa van Bayeux''' ([[Frans]]e fonetiese uitspraak: pɔpa d(ə) bɛjø; gebore omstreeks [[880]] [[n.C.]], was ingevolge Deense gebruik (''more danico'')<ref>Die frase '''''more danico''''' is 'n Middeleeus-Latynse regsuitdrukking wat vertaal kan word as "volgens [[Dene|Deense]] gebruik", dit wil sê ingvolge Middeleeus-Skandinawiese gebruiklike reg</ref> die vrou <ref>{{cite web|URL=http://home.earthlink.net/~henryproject/hproject/prov/poppa000.htm|title=Poppa, tenth century, wife of Rollo of Normandy.|author=Stewart Baldwin|date=2004-08-02|publisher=|accessdate=2018-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180929043557/http://home.earthlink.net/~henryproject/hproject/prov/poppa000.htm|archive-date=2018-09-29|url-status=dead}}</ref><ref>Philip Lyndon Reynolds, ''Marriage in the Western Church: The Christianization of Marriage during the Patristic and Early Medieval Periods'' (E.J. Brill, Leiden, New York, 1994), pp. 110–111</ref> van die [[Wiking]] veroweraar [[Rollo]]. Sy was die moeder van [[Willem I van Normandië]] en [[Geirlaug]]<ref>François Neveux, ''La Normandie des ducs aux rois: Xe-XIIe siècle'', (Editions Ouest-France, 1998), p.125</ref><ref>David Crouch, ''The Normans: The History of a Dynasty'', (A&C Black, 2006), p.5</ref>, en grootmoeder van [[Richard I van Normandië|Richard I]] (Richard die Vreeslose), Hertog van Normandië, wat die hertogdom van Normandië omskep het in 'n groot feodale gebied van middeleeuse Frankryk.<ref>Eleanor Searle, ''Predatory Kinship and the Creation of Norman Power, 840–1066'' (University of California Press, Berkeley, 1988), p. 89</ref> Dudo van Sint-Quentin, in sy panegiriek <ref> 'n Panegiriek is 'n formele openbare toespraak of geskrewe vers, gelewer in groot lof van 'n persoon of ding. Die oorspronklike panegiriek is gelewer tydens openbare geleenthede in antieke Athene.</ref> oor die Normandiese hertoë, beskryf Poppa as die dogter van "Graaf Berengar", wat in [[885]] of [[889]] deur Rollo in Bayeux gevange geneem is, kort na die beleg van Parys (885-886).<ref>David C. Douglas, 'Rollo of Normandy', ''The English Historical Review'', Vol. 57, No. 228 (Okt., 1942), p. 417</ref> Dit het gelei tot spekulasie dat sy die dogter was van [[Berengar van Bayeux]].<ref>Pierre Bouet, ''Rollon: Le chef viking qui fonda la Normandie'', (Tallandier, Parys, 2016), p. 96</ref><ref> Elisabeth van Houts. ''The Normans in Europe''. Manchester University Press, 2000. p 30</ref> Deskundiges van middeleeuse genealogie verskil oor Poppa se familie. Christian Settipani is van oordeel dat haar ouers Guy de Senlis en Cunegundis (die dogter van [[Pepyn van Vermandois]] en suster van [[Herbert I van Vermandois]]) was.<ref>Christian Settipani & Patrick van Kerrebrouck. ''La préhistoire des Capétiens: 481–987.'' P. Van Kerrebrouck, 1993. p 221</ref> Volgens Katherine Keats-Rohan was sy die dogter van [[Berengar van Bayeux]] en Adelheid (wie se vader Hendrik, [[Markgraaf]] van die [[Franke]] was) óf Adelheid van Vermandois.<ref>{{cite web|URL=http://home.earthlink.net/~henryproject/hproject/prov/poppa000.htm|title=Poppa, tenth century, wife of Rollo of Normandy.|author=Stewart Baldwin|date=2004-08-02|publisher=|accessdate=2018-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180929043557/http://home.earthlink.net/~henryproject/hproject/prov/poppa000.htm|archive-date=2018-09-29|url-status=dead}}</ref> Haar genealogie is onseker, en is moontlik later eers opgemaak om haar seun se afkoms te wettig, soos ook die geval is met talle ander genealogiese aansprake deur Dudo. Op grond van haar afsonderlike "more Danico"-status, wat haar van Rollo se Christenvrou Gisela van Frankryk onderskei, is dit onwaarskynlik dat Poppa se familie invloedryke Christelike adellikes was, omdat hulle sou aandring daarop – met geweld indien nodig – op 'n wettige en monogame Christelike huwelik vir hul dogter. Poppa was derhalwe waarskynlik 'n doodgewone vrou wat uit 'n gebied ontvoer is waarmee die Noormanne handelskontakte gehad het. <ref>François Neveux. Claire Ruelle, ''A brief history of the Normans: the conquests that changed the face of Europe'' (Robinson, 2008), p. 60-61</ref> 'n Standbeeld van Poppa is opgerig by Place de Gaulle in Bayeux.<ref>Pierre Bouet, ''Rollon: Le chef viking qui fonda la Normandie'', (Tallandier, Parys, 2016), p.235</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in die 880's]] [[Kategorie:Sterftes in die 10de eeu]] 16ts4et929jg9h2hn5r62q5m25l0fnl 0 392328 2519181 2518467 2022-08-14T13:31:15Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia campestris]]'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''Ruschia canonotata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia capornii'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia caudata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cedarbergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia centrocapsula'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia cincta'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia clavata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia complanata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia congesta'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''Ruschia copiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia costata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cradockensis'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia crassa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia crassisepala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia curta'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia cymbifolia'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia cymosa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia decurrens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia decurvans'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dejagerae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia deminuta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia depressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dichroa'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''Ruschia dielsiana'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia haworthii'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''Ruschia heteropetala'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia holensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia imbricata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia impressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inclusa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inconspicua'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia indurata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia intermedia'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia intricata'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia karrachabensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kliphergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kuboosana]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lapidicola'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lavisii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxa'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''Ruschia laxiflora'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxipetala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lerouxiae'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia leucosperma'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lineolata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia lisabeliae'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''Ruschia mariae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia marianae'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia middlemostii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia misera'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia mollis'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia montaguensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia muelleri'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia muiriana'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia multiflora'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia muricata'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''Ruschia nelii'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia neovirens'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia rigida'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia rigidicaulis'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia robusta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia rupicola'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''Ruschia ruralis'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia sarmentosa'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia scabra'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''[[Ruschia aggregata]]'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''[[Ruschia albida]]'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''[[Ruschia brevibracteata]]'' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''[[Ruschia burtoniae]]'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''[[Ruschia crassa]]'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''[[Ruschia dichroa]]'' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''[[Ruschia karooica]]'' Ruschia lineolata 9.jpg|''[[Ruschia lineolata]]'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''[[Ruschia macowanii]]'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''[[Ruschia pulvinaris]]'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''[[Ruschia schollii]]'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''[[Ruschia spinosa]]'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''[[Ruschia uncinata]]'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] l2xgodc2f6yok1q362c5hpzaht7pz99 2519222 2519181 2022-08-14T19:32:20Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Skakels wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia campestris]]'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''Ruschia canonotata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia capornii'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia caudata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cedarbergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia centrocapsula'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia cincta'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia clavata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia complanata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia congesta'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''Ruschia copiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia costata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cradockensis'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia crassa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia crassisepala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia curta'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia cymbifolia'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia cymosa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia decurrens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia decurvans'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dejagerae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia deminuta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia depressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dichroa'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''Ruschia dielsiana'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia haworthii'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''Ruschia heteropetala'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia holensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia imbricata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia impressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inclusa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inconspicua'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia indurata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia intermedia'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia intricata'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia karrachabensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kliphergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kuboosana]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lapidicola]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lavisii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxa'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia laxiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia laxipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lerouxiae'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia leucosperma'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia lineolata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia lisabeliae'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''Ruschia mariae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia marianae'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia middlemostii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia misera'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia mollis'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia montaguensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia muelleri'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia muiriana'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia multiflora'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia muricata'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''Ruschia nelii'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia neovirens'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia rigida'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia rigidicaulis'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia robusta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia rupicola'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''Ruschia ruralis'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia sarmentosa'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia scabra'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''[[Ruschia aggregata]]'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''[[Ruschia albida]]'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''[[Ruschia brevibracteata]]'' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''[[Ruschia burtoniae]]'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''[[Ruschia crassa]]'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''[[Ruschia dichroa]]'' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''[[Ruschia karooica]]'' Ruschia lineolata 9.jpg|''[[Ruschia lineolata]]'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''[[Ruschia macowanii]]'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''[[Ruschia pulvinaris]]'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''[[Ruschia schollii]]'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''[[Ruschia spinosa]]'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''[[Ruschia uncinata]]'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] f5khm63e2zod04oovsqq94643plkrye 2519234 2519222 2022-08-14T19:54:07Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Skakels wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia campestris]]'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''Ruschia canonotata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia capornii'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia caudata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cedarbergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia centrocapsula'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia cincta'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia clavata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia complanata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia congesta'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''Ruschia copiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia costata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cradockensis'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia crassa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia crassisepala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia curta'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia cymbifolia'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia cymosa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia decurrens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia decurvans'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dejagerae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia deminuta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia depressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dichroa'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''Ruschia dielsiana'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia haworthii'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''Ruschia heteropetala'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia holensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia imbricata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia impressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inclusa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inconspicua'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia indurata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia intermedia'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia intricata'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia karrachabensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kliphergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kuboosana]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lapidicola]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lavisii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxa'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia laxiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia laxipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lerouxiae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leucosperma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lineolata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia lisabeliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''Ruschia mariae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia marianae'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia middlemostii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia misera'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia mollis'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia montaguensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia muelleri'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia muiriana'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia multiflora'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia muricata'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''Ruschia nelii'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia neovirens'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia rigida'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia rigidicaulis'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia robusta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia rupicola'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''Ruschia ruralis'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia sarmentosa'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia scabra'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''[[Ruschia aggregata]]'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''[[Ruschia albida]]'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''[[Ruschia brevibracteata]]'' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''[[Ruschia burtoniae]]'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''[[Ruschia crassa]]'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''[[Ruschia dichroa]]'' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''[[Ruschia karooica]]'' Ruschia lineolata 9.jpg|''[[Ruschia lineolata]]'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''[[Ruschia macowanii]]'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''[[Ruschia pulvinaris]]'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''[[Ruschia schollii]]'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''[[Ruschia spinosa]]'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''[[Ruschia uncinata]]'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] sws9rlha8jrknv0hshxe457ckuxqsd4 2519288 2519234 2022-08-15T07:00:14Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Skakels wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia campestris]]'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''Ruschia canonotata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia capornii'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia caudata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cedarbergensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia centrocapsula'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia cincta'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia clavata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia complanata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia congesta'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''Ruschia copiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia costata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia cradockensis'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''Ruschia crassa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia crassisepala'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia curta'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia cymbifolia'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia cymosa'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia decurrens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia decurvans'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dejagerae'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia deminuta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia depressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia dichroa'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''Ruschia dielsiana'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia haworthii'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''Ruschia heteropetala'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia holensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia imbricata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia impressa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inclusa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia inconspicua'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia indurata'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia intermedia'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia intricata'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia karrachabensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kliphergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kuboosana]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lapidicola]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lavisii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia laxa'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia laxiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia laxipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lerouxiae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leucosperma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lineolata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia lisabeliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia mariae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia marianae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia middlemostii'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia misera'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''Ruschia mollis'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia montaguensis'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia muelleri'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia muiriana'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia multiflora'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia muricata'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''Ruschia nelii'' <small>Schwantes</small> * ''Ruschia neovirens'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia rigida'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia rigidicaulis'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia robusta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia rupicola'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''Ruschia ruralis'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia sarmentosa'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia scabra'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''[[Ruschia aggregata]]'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''[[Ruschia albida]]'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''[[Ruschia brevibracteata]]'' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''[[Ruschia burtoniae]]'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''[[Ruschia crassa]]'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''[[Ruschia dichroa]]'' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''[[Ruschia karooica]]'' Ruschia lineolata 9.jpg|''[[Ruschia lineolata]]'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''[[Ruschia macowanii]]'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''[[Ruschia pulvinaris]]'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''[[Ruschia schollii]]'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''[[Ruschia spinosa]]'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''[[Ruschia uncinata]]'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] 8xl1qviol10jm0gsofs46seep4hl8g7 0 392427 2519205 2516149 2022-08-14T17:46:05Z Aliwal2012 39067 nog klein foutjies opgespoor wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = San Francisco Int. Lughawe | image = SFO Logo.svg | image-width = 150 | image2 = San Francisco International Airport - aerial photo.jpg | image2-width = 250 | IATA = SFO | ICAO = KSFO | FAA = SFO | WMO = 72494 | type = Openbaar | owner-oper = Stad en county [[San Francisco]] | city-served = San Franciscobaai-area | location = San Mateo County, [[Kalifornië]], [[Verenigde State]] | opened = {{begin datum en ouderdom|1927|03|15|df=yes}} | hub = [[Alaska Airlines]], [[United Airlines]] | elevation-f = 13 | elevation-m = 4 | coordinates = {{coord|37|37|08|N|122|22|30|W|region:US-CA|display=inline,title}} | website = {{URL|flysfo.com}} | mapframe = yes | r1-number = 10L/28R | r1-length-f = 11 870 | r1-length-m = 3 618 | r1-surface = Teer | r2-number = 10R/28L | r2-length-f = 11 381 | r2-length-m = 3 469 | r2-surface = Teer | r3-number = 01R/19L | r3-length-f = 8 650 | r3-length-m = 2 637 | r3-surface = Teer | r4-number = 01L/19R | r4-length-f = 7 650 | r4-length-m = 2 332 | r4-surface = Teer | stat-year = 2021 | stat1-header = Passasiers | stat1-data = 24 343 627 | stat2-header = Lugbewegings | stat2-data = 265 597 | stat3-header = Totale vrag (ton) | stat3-data = 528 792 | footnotes = Bron: San Francisco Internasionale Lughawe<ref name="stats2016">{{cite web |title=Air Traffic Statistics |url=http://www.flysfo.com/media/facts-statistics/air-traffic-statistics/2016 |website=flySFO.com |publisher=San Francisco International Airport |access-date=February 5, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170206022112/http://www.flysfo.com/media/facts-statistics/air-traffic-statistics/2016 |archive-date=February 6, 2017 |url-status=live }}</ref> en [[FAA]]<ref>{{cite web|title=Air Traffic Statistics|url=http://www.flysfo.com/media/facts-statistics/air-traffic-statistics|publisher=San Francisco International Airport|date=January 2016|access-date=July 12, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160711100034/http://www.flysfo.com/media/facts-statistics/air-traffic-statistics|archive-date=July 11, 2016|url-status=live}}</ref> }} '''San Francisco Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''SFO''', [[ICAO]]: '''KSFO''', [[FAA]] LID: '''SFO''') is 'n internasionale [[lughawe]] in San Mateo County, 21 km suid van die sentrum van San Francisco, [[Kalifornië]].<ref>GeoNIS id=1653945 San Francisco International Airport</ref> Dit huisves vlugte na bestemmings regoor Noord-Amerika en is 'n belangrike poort na Europa, die Midde-Ooste, Asië en Australasië. SFO is die grootste lughawe in die San Franciscobaai-area en die tweede besigste in Kalifornië, naas [[Los Angeles Internasionale Lughawe]] (LAX). In 2017 was dit die sewende besigste lughawe in die Verenigde State en die 24ste besigste in die wêreld volgens passasiersgetalle.<ref name="passengers-2017">{{Cite web|url=http://www.panynj.gov/airports/pdf-traffic/ATR2017.pdf|title=Airports Council International – Worldwide Airport Traffic Report – Calendar Year 2017|publisher=The Port Authority of NY & NJ|archive-url=https://web.archive.org/web/20180508101727/http://www.panynj.gov/airports/pdf-traffic/ATR2017.pdf|archive-date=8 Mei 2018|access-date=31 Mei 2018}}</ref> Dit is die vyfde grootste [[Spil (lughawe)|spilpunt]] vir [[United Airlines]], wat vanaf Terminaal 3 en die Internasionale Terminaal funksioneer. SFO funksioneer as United se primêre Trans-Stille Oseaan-poort. Daarbenewens is SFO 'n belangrike instandhoudingsentrum vir United Airlines en huisves die SFO-museum wat in 1980 geskep is, die eerste museum in 'n internasionale lughawe. Dit dien ook as 'n spilpunt vir [[Alaska Airlines]], wat uit Terminaal 2 bedryf word. Die lughawe word besit en bedryf deur die stad en distrik [[San Francisco]] en het 'n San Francisco-posadres. Dit is egter buite San Francisco geleë in die ongeïnkorporeerde San Mateo County. Tussen 1999 en 2004 het die San Francisco-lughawekommissie SFO Enterprises, Inc. in die stad bedryf om toesig te hou oor sy besigheidsaankope en bedrywighede van ondernemings.<ref>{{cite news|title=Flying Blind|first=Matt|last=Smith|url=http://www.sfweekly.com/2001-03-28/news/flying-blind/|newspaper=SF Weekly|date=28 Maart 2001|access-date=3 Augustus 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090620005455/http://www.sfweekly.com/2001-03-28/news/flying-blind/|archive-date=20 Junie 2009|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.scribd.com/doc/208862/San-Francisco-City-Government-Controller-SFO-Enterprises-Report|title=Financial Audits|date=22 Januarie 2007|publisher=City and County of San Francisco|archive-url=https://web.archive.org/web/20091126000533/http://www.scribd.com/doc/208862/San-Francisco-City-Government-Controller-SFO-Enterprises-Report|archive-date=26 November 2009|access-date=3 Augustus 2009|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=SFO Enterprises, Inc.|url=http://www.sfweekly.com/related/to/SFO+Enterprises+Inc./|newspaper=SF Weekly|access-date=3 Augustus 2009|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110726130626/http://www.sfweekly.com/related/to/SFO+Enterprises+Inc./|archive-date=26 Julie 2011}}</ref><ref>The Shock Doctrine, Naomi Klein; p. 396.</ref> == Geskiedenis == [[Lêer:MillsField1928-1 (4503976478).jpg|duimnael|links|Mills Field, San Francisco-lughawe (c. 1930s)]] Die stad en distrik [[San Francisco]] het aanvanklik 61 hektaar op die huidige lughaweterrein op 15 Maart 1927 gehuur, vir wat toe 'n tydelike en eksperimentele lughaweprojek sou wees.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.flysfo.com/about-sfo/history-sfo|title=History of SFO|website=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20170731234550/https://www.flysfo.com/about-sfo/history-sfo|archive-date=July 31, 2017|access-date=July 14, 2017}}</ref> San Francisco het op 7 Mei 1927,<ref name="Mills Field Dedication Ceremony Photo">{{Cite web|url=http://www.flysfo.com/museum/aviation-museum-library/collection/17327|title=negative: Mills Field Municipal Airport of San Francisco|date=May 7, 1927|website=SFO Museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20151222080832/http://www.flysfo.com/museum/aviation-museum-library/collection/17327|archive-date=December 22, 2015|access-date=November 10, 2015}}</ref> op die koeiweiding van 150 hektaar 'n toewydingseremonie gehou by die vliegveld, amptelik genaamd die Mills Field Munisipale Lughawe van San Francisco. San Francisco het die eiendom en die omliggende gebied by die Mills Estate gekoop en die terrein uitgebrei tot 450 hektaar, sedert Augustus 1930.<ref name=":0" /> Die lughawe se naam is in 1931 met die aankoop van die grond amptelik na San Francisco-lughawe verander. "Internasionaal" is aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog bygevoeg namate oorsese dienste vinnig uitgebrei het.  === Vroeë bedrywighede === Die vroegste geskeduleerde vervoerders by die lughawe het Western Air Express, Maddux Air Lines en Century Pacific Lines ingesluit.<ref name=":0" /> [[United Airlines]] is in 1934 gestig en het vinnig die sleutelvervoerder by die lughawe geword, met [[Douglas DC-3]]-diens na Los Angeles en New York wat in Januarie 1937 begin het. 'n Nuwe passasiersterminaal is in 1937 geopen, gebou met befondsing van daie Openbare Werke-administrasie.<ref name=":0" /> Die Maart 1939 Amptelike Lugvaartgids toon 18 lugredery-vertrekke op weeksdae — sewentien United-vlugte en een TWA-vlug. Die Augustus 1952-kaart toon aanloopbaan 1L as 7&nbsp;000 voet lank, 1R 7&nbsp;750 voet, 28L 6&nbsp;500 voet, en 28R 8&nbsp;870 voet. Benewens United het Pacific Seaboard Air Lines in 1933 tussen San Francisco en Los Angeles gevlieg; die Bellanca CH-300's het San Francisco – San Jose – Salinas – Monterey – Paso Robles – San Luis Obispo – Santa Maria – Santa Barbara – Los Angeles gevlieg.<ref>{{cite web |title=Pacific Seaboard Air Lines |website=Airline Timetable Images |url=http://www.timetableimages.com/ttimages/complete/cs33/cs33-1.jpg |date=Summer 1933 |access-date=August 28, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151017163835/http://www.timetableimages.com/ttimages/complete/cs33/cs33-1.jpg |archive-date=October 17, 2015 |url-status=live }}</ref> Mededinging met United het daartoe gelei dat Pacific Seaboard al sy bedrywighede na die ooste van die VSA verskuif en homself herdoop het na Chicago en Southern Air Lines (C&S). Dit het 'n groot plaaslike en internasionale lugredery geword. Chicago & Southern is in 1953 verkry deur en het saamgesmelt met [[Delta Air Lines]], wat Delta sy eerste internasionale roetes gegee het.<ref>{{cite web |title=Family |website=Delta Flight Museum |url=http://www.deltamuseum.org/exhibits/delta-history/family-tree/chicago-southern-air-lines |access-date=28 Augustus 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150827090952/http://www.deltamuseum.org/exhibits/delta-history/family-tree/chicago-southern-air-lines |archive-date=27 Augustus 2015 |url-status=live }}</ref> Delta het die roetemagtiging wat van C&S geërf is, gebruik om een van sy eerste internasionale dienste te vlieg wat met Convair 880-straalvliegtuie vanaf San Francisco na [[Montego Bay]], [[Jamaika]] en [[Caracas]], [[Venezuela]] via tussenstoppe in [[Dallas]] en [[New Orleans]] in 1962.<ref name=Delta1962>{{cite web |url=http://www.timetableimages.com/ttimages/complete/dl62/dl62-07.jpg |date=February 1, 1962 |title=Delta Air Lines system timetable |access-date=28 Augustus 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151017163836/http://www.timetableimages.com/ttimages/complete/dl62/dl62-07.jpg |archive-date=17 Oktober 2015 |url-status=live }}</ref> === Tweede Wêreldoorlog === Tydens die Tweede Wêreldoorlog is die lughawe as 'n Kuswagbasis en Army Air Corps-opleidingsbasis gebruik. Die basis is genoem ''Naval Auxiliary Air Facility Mills Field'' en ''Coast Guard Air Station, San Francisco''.<ref>{{cite web|url=http://www.militarymuseum.org/cgassf.html|title=Historic California Airfields: Coast Guard Air Station, San Francisco, NAAS Mills Field, San Francisco Municipal Airport|website=www.militarymuseum.org}}</ref> Pan American World Airways ([[Pan Am]]), wat 'n internasionale vliegbootdiens vanaf Treasure Island bedryf het, moes sy Stille Oseaan- en Alaska-seevliegtuigbedrywighede in 1944 na SFO verskuif nadat Treasure Island onteien is vir gebruik as 'n militêre basis. Pan Am het na die Tweede Wêreldoorlog diens vanaf SFO begin met vyf weeklikse vlugte na [[Honolulu]], waarvan een voortgegaan het na Canton Island, Fidji, Nieu-Kaledonië en Auckland. === Internasionale bedrywighede === [[Lêer:Planes at San Francisco International Airport (SFO).jpg|duimnael|regs|[[Qantas]]- en [[United Airlines]]-vliegtuie by SFO, 2018]] Die eerste diens deur buitelandse lugrederye was op Australian National Airways (ANA) Douglas DC-4's wat deur British Commonwealth Pacific Airlines gevlieg is. Sydney – Auckland – Fidji – Kanton-eiland – Honolulu – San Francisco – Vancouver, BC. Die eerste vlug het Australië op 15 September 1946 verlaat.<ref>{{cite web |url=http://www.timetableimages.com/ttimages/an1.htm |website=Airline Timetable Images |title=British Commonwealth Pacific Airlines |access-date=August 28, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925073102/http://www.timetableimages.com/ttimages/an1.htm |archive-date=September 25, 2015 |url-status=live }}</ref> In 1947 het [[Pan Am|Pan American World Airways]] sy "om die wêreld"-vlugte vanaf SFO na [[Guam]], Japan, die Filippyne, China en ander lande begin; Pan Am het ook vanaf SFO na [[Sydney]] gevlieg.<ref>{{cite web|url=http://www.timetableimages.com/ttimages/pa/pa47/pa47-02.jpg|title=Pan Am timetable, 1947|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304115719/http://www.timetableimages.com/ttimages/pa/pa47/pa47-02.jpg|archive-date=March 4, 2016|url-status=live}}</ref> In 1947 het United Airlines Douglas DC-6-vlugte na Hawaii en Philippine Airlines vlugte na [[Manila]] begin.<ref name=":0" /> TWA het in 1957 met Lockheed Constellations (L-1649A's) ononderbroke na Londen Heathrow en Parys Orly begin vlieg.<ref>{{cite web|title=TWA Skyliner Magazine, 1957-08-15_01|url=https://digital.shsmo.org/digital/collection/twa/id/3418/|access-date=June 8, 2021|website=digital.shsmo.org|language=en}}</ref><ref>{{cite web|last=JP|date=September 16, 2019|title=The Cadillac of the Constellation Line|url=https://theavgeeks.com/2019/09/16/the-cadillac-of-the-constellation-line/|access-date=June 8, 2021|website=TheAvGeeks|language=en-US}}</ref> In 1954 het Qantas die ANA/BCPA-roete van SFO na Sydney oorgeneem; vanaf 1959 het hul Boeing 707's via Honolulu en Nadi, Fidji, na Sydney gevlieg.<ref>{{cite web |url=http://www.timetableimages.com/ttimages/qf/qf5911/qf5911-4.jpg |date=6 November 1959 |title=Qantas Timetable |website=Airline Timetable Images |access-date=28 Augustus 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151017163835/http://www.timetableimages.com/ttimages/qf/qf5911/qf5911-4.jpg |archive-date=October 17, 2015 |url-status=live }}</ref> Pan Am het Boeing 707-320's van Tokio ononderbroke na SFO geskeduleer (aanvanklik slegs in die winter) vanaf 1960–61; die weswaartse ononderbroke vlugte moes op die langerafstand Boeing 707-320B wag. British Overseas Airways Corporation (BOAC, 'n voorganger van British Airways) het in 1957 aangekom; in 1960 het sy Bristol Britannias van Londen – New York City – San Francisco – Honolulu – Wake-eiland – Tokio – Hongkong gevlieg as deel van BOAC se rondom-die-wêrelddiens.<ref>{{cite web |url=http://www.timetableimages.com |date=April 24, 1960 |title=BOAC system timetable |website=Airline Timetable Images |access-date=August 28, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010202024400/http://www.timetableimages.com/ |archive-date=February 2, 2001 |url-status=live }}</ref> Teen 1961 het BOAC die Britannias vervang met Boeing 707's wat nie die brandstofhervul op die [[Wake-eiland]]-vliegveld vereis het nie.<ref>{{cite web |url=http://www.timetableimages.com |date=August 1, 1961 |title=BOAC system timetable |website=Airline Timetable Images |access-date=August 28, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010202024400/http://www.timetableimages.com/ |archive-date=February 2, 2001 |url-status=live }}</ref> [[Japan Airlines]] (JAL) het in 1954 by SFO bygekom; in 1961 het dit Douglas DC-8s van San Francisco – Honolulu – Tokio gevlieg.<ref>{{cite web |url=http://www.timetableimages.com |date=December 1, 1961 |title=Japan Airlines system timetable |website=Airline Timetable Images |access-date=August 28, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010202024400/http://www.timetableimages.com/ |archive-date=February 2, 2001 |url-status=live }}</ref> In 1961 het Lufthansa SFO begin bedien met Boeing 707's wat drie dae per week San Francisco – Montreal Dorval-lughawe – Parys Orly-lughawe – Frankfurt gevlieg het.<ref name="Lufthansa">{{cite web |url=http://www.timetableimages.com |date=April 1, 1961 |title=Lufthansa system timetable |website=Airline Timetable Images |access-date=August 28, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010202024400/http://www.timetableimages.com/ |archive-date=February 2, 2001 |url-status=live }}</ref> Lufthansa het in 1963 Boeing 720B's op hierdie roete bedryf saam met Boeing 707's na Frankfurt via Montreal en Londen Heathrow-lughawe.<ref name="Lufthansa" /> Die Pan Am/Panagra-diens van SFO na Suid-Amerika is in die laat 1960's oorgeneem deur Braniff International, wat Douglas DC-8 -62's na SFO bedryf het ná Braniff se verkryging van Panagra.<ref>{{cite web |url=http://www.timetableimages.com |date=July 1, 1968 |title=Braniff International system timetable |website=Airline Timetable Images |access-date=August 28, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010202024400/http://www.timetableimages.com/ |archive-date=February 2, 2001 |url-status=live }}</ref> In 1970 het CP Air (voorheen Canadian Pacific Air Lines) Boeing 737-200's ononderbroke gevlieg na Vancouver, BC en verder na Winnipeg, Toronto, Ottawa en Montreal.<ref>{{cite web |url=http://www.timetableimages.com |date=July 15, 1970 |title=CP Air system timetable |website=Airline Timetable Images |access-date=August 28, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010202024400/http://www.timetableimages.com/ |archive-date=February 2, 2001 |url-status=live }}</ref> === Binnelandse uitbreiding === [[Lêer:SFO Terminal Dedication (5166008090).jpg|duimnael|regs|Openingsgala by die Sentrale Passasiersterminaal op 27 Augustus 1954]] Die eerste ononderbroke vlugte na die Amerikaanse ooskus was United Douglas DC-7's in 1954. Die lughawe se nuwe terminaalgebou is op 27 Augustus 1954 geopen. Daar was 'n groot vertoon van vliegtuie insluitend 'n [[Convair B-36 Peacemaker]]-bomwerper, 'n wonder vir sy tyd.<ref>{{cite news |url=http://www.smdailyjournal.com/news/local/convair-b--peacemaker/article_88a9e0b5-7a77-57ae-b88b-b66796ff63ee.html |title=Convair B-36 'Peacemaker' |author=Fredricks, Darold |newspaper=San Mateo Daily Journal |date=1 Julie 2013 |access-date=4 Augustus 2017}}</ref><ref name="intlterminalopen">{{cite news |title=A Guide to the New International Wing|first=Marshall|last=Wilson| url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2000/12/04/MN147657.DTL|newspaper=San Francisco Chronicle|pages=A–1|publisher=Hearst Communications|date=4 Desember 2000|access-date=3 Augustus 2009}}</ref> Die gebou het die Sentrale Terminaal geword met die toevoeging van die Suidterminaal en die Noordterminaal en is in 1984 grootliks herbou as die Internasionale Terminaal en toe weer verander as die huidige Terminaal 2. Binnelands, lys die April 1957 Amptelike Lugdiensgids 71 geskeduleerde weeksdagvlugte op United, 22 op Western Airlines, 19 op Southwest Airways, 12 op Trans World Airlines (TWA), sewe op [[American Airlines]] en drie op Pacific Southwest Airlines. Wat internasionale vlugte betref, het Pan American 21 vertrekke per week gehad, en [[Japan Airlines]] (JAL) en [[Qantas]] vyf elk. == Aanloopbane == Die lughawe beslaan 21,07 km² op 'n hoogte van 4 meter bo seevlak. Dit het vier teeraanloopbane, gerangskik in twee kruisende stelle parallelle aanloopbane:<ref name="WeatherOps">{{Cite web|url=http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|title=Weather and Operations at SFO: A Primer for the Media|date=January 2010|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525172857/http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|archive-date=May 25, 2017|access-date=August 5, 2017}}</ref> * Aanloopbaan 01L/19R: 2332 m × 61 m, oppervlak: asfalt, het goedgekeurde GPS-benaderings * Aanloopbaan 01R/19L: 2637 m × 61 m, oppervlak: asfalt, ILS / DME toegerus, en het goedgekeurde GPS/VOR benaderings * Aanloopbaan 10L/28R: 3618 m × 61 m, oppervlak: asfalt, Kategorie III ILS/DME toegerus, en het goedgekeurde GPS-benaderings * Aanloopbaan 10R/28L: 3469 m × 61 m, oppervlak: asfalt, ILS/DME toegerus, en het goedgekeurde GPS-benaderings Die aanloopbane is benaam volgens hul magnetiese rigting, dus is die aanloopbane by 14°<ref>{{Cite web|url=http://155.178.201.160/d-tpp/1712/00375AD.PDF|title=Airport Diagram|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201045314/http://155.178.201.160/d-tpp/1712/00375AD.PDF|archive-date=December 1, 2017}}</ref> vanaf magnetiese noord 01L/01R, en die aanloopbane by 284° is 28R/28L. Die uitleg van die parallelle aanloopbane (1L/1R en 28R/28L) is in die 1950's neergelê, en het 'n skeiding van slegs 230 meter.<ref name="WeatherOps">{{Cite web|url=http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|title=Weather and Operations at SFO: A Primer for the Media|date=January 2010|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525172857/http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|archive-date=May 25, 2017|access-date=August 5, 2017}}</ref> Tydens normale bedrywighede (ongeveer 81% van die tyd), gebruik binnelandse vertrekke aanloopbane 1L en 1R, terwyl oorsese internasionale vertrekke en alle aankomste aanloopbane 28L en 28R gebruik, wat voordeel trek uit die heersende wes-noordwestelike wind wat deur die San Bruno-kloof kom. Gedurende tye van swaar wind of as bedrywighede by Oakland Internasionale Lughawe bots met SFO-vertrekke (ongeveer 15% van die tyd), kan aanloopbane 1L en 1R nie gebruik word nie, en dus gebruik alle vertrek- en alle aankomste dan aanloopbane 28L en 28R. Hierdie konfigurasies staan gesamentlik bekend as die ''Wesplan'', en akkommodeer aankomste teen 'n koers van tot 60 vliegtuie per uur.<ref name="WeatherOps">{{Cite web|url=http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|title=Weather and Operations at SFO: A Primer for the Media|date=January 2010|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525172857/http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|archive-date=May 25, 2017|access-date=August 5, 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://media.flysfo.com/media/sfo/media/west-plan.jpg|title=West Plan|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525172850/http://media.flysfo.com/media/sfo/media/west-plan.jpg|archive-date=May 25, 2017|access-date=August 5, 2017}}</ref> Onder visuele vlugmaatreëls kan vliegtuie in wese gelyktydig sy-aan-sy land op 28L en 28R terwyl visuele skeiding gehandhaaf word.<ref name="WeatherOps" /><ref name="AvGeekery">{{Cite web|url=http://www.avgeekery.com/view-from-a-747-cockpit-of-a-parallel-landing-at-san-francisco-international/|title=Formation landing with a Boeing 747-400 at SFO|date=September 7, 2015|website=AvGeekery [blog]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806061901/http://www.avgeekery.com/view-from-a-747-cockpit-of-a-parallel-landing-at-san-francisco-international/|archive-date=August 6, 2017|access-date=August 5, 2017}}</ref> Wanneer die visuele benadering in die gedrang kom, word die ''Wesplan'' gehandhaaf met 'n wysiging om vliegtuie wat op 28L land om vir Instrumentlandingstelsel (ILS) toe te laat, terwyl die vliegtuig wat op 28R land 'n afwykende koers neem, gemonitor deur hoëskandeertempo-grondradar, om 'n laterale spasiëring groter as 750&nbsp;voet te handhaaf totdat die vliegtuig visuele skeiding kan handhaaf. Visuele skeiding vind gewoonlik plaas sodra die vliegtuig op 'n hoogte van 2 100 voet (640 m) onder die wolkkleed gedaal het. Dit staan bekend as die "Precision Runway Monitor/Simultaneous Offset Instrument Approach" en verminder die kapasiteit tot 36 inkomende vliegtuie per uur. In swak sigtoestande vereis FAA instrumentbenaderingreëls dat vliegtuie laterale skeiding van 1 300 meter handhaaf, wat beteken dat slegs een aanloopbaan gebruik mag word, wat die kapasiteit van SFO tot 25-30 inkomende vliegtuie per uur verminder.<ref name="WeatherOps">{{Cite web|url=http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|title=Weather and Operations at SFO: A Primer for the Media|date=January 2010|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525172857/http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|archive-date=May 25, 2017|access-date=August 5, 2017}}</ref><ref name="AvGeekery">{{Cite web|url=http://www.avgeekery.com/view-from-a-747-cockpit-of-a-parallel-landing-at-san-francisco-international/|title=Formation landing with a Boeing 747-400 at SFO|date=September 7, 2015|website=AvGeekery [blog]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806061901/http://www.avgeekery.com/view-from-a-747-cockpit-of-a-parallel-landing-at-san-francisco-international/|archive-date=August 6, 2017|access-date=August 5, 2017}}</ref> Tydens reënbuie (ongeveer 4% van die tyd), verskuif die heersende winde na 'n suid-suidooslike rigting, en vertrekkende vliegtuie gebruik aanloopbane 10L en 10R en aankomende vliegtuie gebruik aanloopbane 19L en 19R. Hierdie opset staan bekend as die ''Suidooster-plan''.<ref name="WeatherOps">{{Cite web|url=http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|title=Weather and Operations at SFO: A Primer for the Media|date=January 2010|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525172857/http://media.flysfo.com/media/sfo/media/weather-operations-primer_0.pdf|archive-date=May 25, 2017|access-date=August 5, 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://media.flysfo.com/media/sfo/media/southeast-plan.jpg|title=Southeast Plan|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525172854/http://media.flysfo.com/media/sfo/media/southeast-plan.jpg|archive-date=May 25, 2017|access-date=August 5, 2017}}</ref> By seldsame geleenthede (gemiddeld minder as een dag per jaar), bepaal windtoestande ander aanloopbaankonfigurasies, insluitend vertrek en landing op aanloopbane 10L en 10R, vertrek en landing op aanloopbane 1L en 1R, en vertrek op aanloopbane 19L en 19R en landings op aanloopbane 28L en 28R. == Gebaseerde vliegtuie en bedrywighede == In 2019 het SFO 458 496 vliegtuigbedrywighede gehad, 'n gemiddeld van 1 255 per dag. Dit het bestaan uit 86% geskeduleerde kommersiële, 11% lugtaxi, 2% algemene lugvaart en <1% militêr. Daar was 14 vliegtuie gebaseer by SFO, 6 stralers, 1 [[helikopter]] en 7 militêre vliegtuie. == Vliegtuiggeraasvermindering == SFO was een van die eerste lughawens wat 'n "Fly Quiet"-program geïmplementeer het, wat lugrederye gradeer op hul prestasie op geraasverminderingsprosedures terwyl hulle in en uit SFO vlieg. Die Jon C. Long Fly Quiet Program <ref>{{Cite web|url=http://www.flysfo.com/community-environment/noise-abatement/fly-quiet|title=Fly Quiet Program – Jon C. Long Fly Quiet Awards|website=flySFO.com|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20150907070007/http://www.flysfo.com/community-environment/noise-abatement/fly-quiet|archive-date=September 7, 2015|access-date=August 28, 2015}}</ref> is deur die Aircraft Noise Abatement Office van stapel gestuur om lugrederye aan te moedig om so stil as moontlik te opereer by SFO. SFO was een van die eerste Amerikaanse lughawens wat 'n residensiële klankverminderingsprogram uitgevoer het. Hierdie program, wat in die vroeë 1980's deur die FAA geloods is, het die kostedoeltreffendheid van die vermindering van binneklankvlakke vir huise naby die lughawe, binne die 65 CNEL geraaskontoer, geëvalueer. Die program het van 'n [[Geraasbesoedeling|geraasrekenaarmodel]] gebruik gemaak om verbetering in spesifieke residensiële interieurs vir 'n verskeidenheid geraasbeheerstrategieë te voorspel. Hierdie loodsprogram is vir 'n woonbuurt in Suid-San Francisco uitgevoer en sukses is behaal in al die huise wat ontleed is. Die koste het beskeie geblyk te wees, en die nakonstruksie-binneklankvlaktoetse het die voorspellings vir geraasvermindering bevestig. Tot op datum is meer as $153&nbsp;miljoen bestee om meer as 15 000 huise in die naburige stede Daly City, Pacifica, San Bruno en Suid-San Francisco te isoleer.<ref name="SFOnapstats">{{Cite web|url=http://www.flyquietsfo.com/rsip.asp|title=Residential Sound Insulation Program|date=September 1, 2009|website=SFO – Aircraft Noise Abatement Office|publisher=BridgeNet International|archive-url=https://web.archive.org/web/20091224221741/http://www.flyquietsfo.com/rsip.asp|archive-date=December 24, 2009|access-date=September 12, 2009}}</ref> == Terminale == [[Lêer:SFO_Terminal_Map.svg|regs|duimnael|Terminaalkaart van SFO]] Die lughawe het vier terminale (1, 2, 3, en Internasionaal) en sewe wandelgange (Instapgebiede A tot G) met 'n totaal van 115 hekke wat alfabeties in 'n antikloksgewyse ring gerangskik is. Terminaal 1 (instapgebied B), terminaal 2 (instapgebiede C en D), en terminaal 3 (instapgebiede E en F) hanteer binnelandse vlugte (insluitend voorafvrygestelde vlugte vanaf Kanada). Die Internasionale Terminaal (Instapgebiede A en G) hanteer internasionale vlugte en sommige binnelandse vlugte. Histories is die oudste terminaalgebou wat nog staan, terminaal 2, wat oorspronklik in 1954 voltooi is as die sentrale terminaal met vier gange.<ref name="Payne27592">{{cite web|url=http://www.yesterdaysairlines.com/san-francisco---1927-1959.html|title=San Francisco International Airport: Gateway to the Golden Gate, Part 1: 1927–1959|author=Payne, Andy T.|website=Yesterday's Airlines|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810152852/http://www.yesterdaysairlines.com/san-francisco---1927-1959.html|archive-date=August 10, 2017|access-date=August 9, 2017|url-status=live}}</ref> Terminaal 1 is in 1963 as die Suidterminaal bygevoeg met Piers F/FF (Pier F het twee satellietrotundas) en G, en Pier E is na voltooiing na die Suidterminaal hertoegewys. Internasionale verkeer is deur Pier G gelei, en 'n nuwe Rotunda G is in 1974 voltooi om Pier G uit te brei. Terminaal 3 is in 1979 bygevoeg as die Noordterminaal met Pier A. Sodra die Noordterminaal in 1979 voltooi was, is die piere ook linksom hernoem, met letterbenamings wat ooreenstem met hedendaagse instapgebiede, wat begin met Pier A (tans instapgebied A, oorspronklik Pier G), Pier B (tans instapgebied B, oorspronklik Pier F/FF), Pier C (tans Instapgebied C, oorspronklik Pier E), en Pier F (tans Instapgebied F, oorspronklik Pier A).<ref name="Payne5978">{{Cite web|url=http://www.yesterdaysairlines.com/san-francisco---1959-1978.html|title=San Francisco International Airport: Gateway to the Golden Gate, Part 2: 1959–1978|last=Payne, Andy T.|website=Yesterday's Airlines|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810160634/http://www.yesterdaysairlines.com/san-francisco---1959-1978.html|archive-date=August 10, 2017|access-date=August 9, 2017}}</ref> 'n Nuwe Pier E is in 1981 by die Noordterminaal gevoeg, ongeveer waar die ou Pier B gestaan het, en die Sentrale Terminaal is met 'n enkele pier (D) herbou om internasionale vlugte sedert 1983 te bedien, totdat 'n nuwe Internasionale Terminaal in 2000 geopen is. Sedertdien is die terminale in 2001 met nommers hernoem, en die ouer terminale is in die proses van opknapping. 'n Herbou van Terminaal 2 (voorheen die Sentrale Terminaal) is in 2011 voltooi, gevolg deur die voltooiing van die herbouing van Terminaal 3 Oos (Noordterminaal Pier E) in 2015, en herbouings van Terminaal 1 (Suidterminaal) en Terminaal 3 Wes (Noordterminaal Pier F) is geskeduleer om teen 2024 voltooi te wees.<ref name="Payne7815">{{Cite web|url=http://www.yesterdaysairlines.com/san-francisco---1978-2015.html|title=San Francisco International Airport: Gateway to the Golden Gate, Part 3: 1978–2015|last=Payne, Andy T.|website=Yesterday's Airlines|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810161216/http://www.yesterdaysairlines.com/san-francisco---1978-2015.html|archive-date=August 10, 2017|access-date=August 9, 2017}}</ref> === Lugkantverbindings === [[Lêer:Airside_Connector_IT-T3_(36416581855).jpg|regs|duimnael|Lugkantverbinding tussen die Internasionale Terminaal en Terminaal 3]] Daar is lugkantverbindings by SFO wat passasiers in staat stel om (na-sekuriteit) tussen die meeste aangrensende terminaalgeboue rond te wandel. 'n Kort lugkantverbinding verbind Terminaal 3 se Instaparea F met die Internasionale Terminaal Instapgebied G.<ref>{{Cite web|url=http://www.airnewzealand.com/connecting-at-san-francisco|title=Connecting at San Francisco – Airport Maps and Connections – Check-In & Immigration|date=October 8, 2013|publisher=Air New Zealand|archive-url=https://web.archive.org/web/20160105110318/http://www.airnewzealand.com/connecting-at-san-francisco|archive-date=January 5, 2016|access-date=December 17, 2015}}</ref> 'n Luglike 500 voet <ref>{{Cite web|url=http://blog.sfgate.com/cmcginnis/2014/11/19/new-secret-passageway-at-sfo/|title=New "secret passageway" at SFO – Chris McGinnis|last=McGinnis|first=Chris|date=November 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150909035859/http://blog.sfgate.com/cmcginnis/2014/11/19/new-secret-passageway-at-sfo/|archive-date=September 9, 2015|access-date=December 17, 2015}}</ref> lugkantverbinding verbind Instaparea C met die res van Terminaal 2.<ref>{{Cite web|url=http://travelskills.com/2014/11/12/new-options-sfo-delta-flyers/|title=New options for Delta flyers at SFO – TravelSkills|date=November 12, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150316130308/http://travelskills.com/2014/11/12/new-options-sfo-delta-flyers/|archive-date=March 16, 2015|access-date=December 17, 2015}}</ref> In Mei 2021 is die sloping en herbou van die suidelike gedeelte van Terminaal 1 (Instapgebied B) voltooi en 'n lugkantverbinding met Internasionale Instapgebied A is bygevoeg.<ref>{{Cite web|url=https://www.internationalairportreview.com/news/159684/next-phase-of-harvey-milk-terminal-1-opens-at-sfo/|title=Next phase of Harvey Milk Terminal 1 opens at SFO|access-date=}}</ref> In November 2021 het nuwe lugkant- en landkantverbindings Terminale 2 en 3 verbind.<ref>{{Cite web|url=https://www.internationalairportreview.com/news/144053/san-francisco-airport-postpones-construction-covid-19/|title=San Francisco Airport postpones multiple construction projects|website=International Airport Review}}</ref> Daar is geen lugkantverbindings tussen Internasionale Instapgebiede A en G nie (die hoofterminaalarea van die Internasionale Terminaal skei die twee instapareas). Teen 2024 sal die opknapping van Instaparea C 'n lugkantverbinding tussen dit en die res van opgeknapte Terminaal 1 byvoeg.<ref>{{Cite web|url=https://www.flysfo.com/media/press-releases/masterpiece-progress-terminal-1-renovation-breaks-ground-sfo|title=A Masterpiece In Progress: Terminal 1 Renovation Breaks Ground at SFO {{!}} San Francisco International Airport|website=FlySFO {{!}} San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20190209124252/https://www.flysfo.com/media/press-releases/masterpiece-progress-terminal-1-renovation-breaks-ground-sfo|archive-date=February 9, 2019|access-date=February 8, 2019}}</ref> Dit beteken dat alle hekke by die lughawe verby (agter) die sekuriteitspunt gekoppel sal word. === Harvey Milk terminaal 1 === [[Lêer:Harvey_Milk_Terminal_1-9226.jpg|regs|duimnael|Kunswerk ter herdenking van gayregte-aktivis en voormalige San Francisco-toesighouer Harvey Milk (1930–1978)]] [[Lêer:T2_SFO.jpg|links|duimnael|Binnekant van Terminaal 2, met Janet Echelman se ''Every Beating Second'' -installasie]] [[Lêer:SFO_T2.jpg|duimnael|Aansig van parkeerbladkant van Terminaal 2. Gegote poliësterharsskywe deur Fred Eversley]] == SFO Museum == [[Lêer:SFOM_OntheRadio.jpg|duimnael|"On The Radio"-uitstalling in Terminaal 3, 2018]] SFO Museum is in 1980 geskep as 'n samewerking tussen die San Francisco Lughawe Kommissie en die Beeldende Kunste Museums van San Francisco en was die eerste museum in 'n internasionale lughawe.<ref>{{Cite web|url=https://www.flysfo.com/museum/about/mission-statement|title=Mission and History|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20170809211557/https://www.flysfo.com/museum/about/mission-statement|archive-date=August 9, 2017|access-date=August 9, 2017}}</ref> Dit is in 1999 deur die Amerikaanse Vereniging van Museums geakkrediteer, en bevat sowel permanente kunswerke as tydelike uitstallings in meer as 20 galerye. Die Lugvaartmuseum en -biblioteek (amptelik die San Francisco-lughawekommissie-lugvaartbiblioteek en Louis A. Turpen-lugvaartmuseum) is in die Internasionale Terminaal geleë, met 'n model van 'n DC-3.<ref name=SFC-120119>{{cite news |url=http://www.sfgate.com/outdoors/urbanoutings/article/S-F-International-Airport-Also-an-art-museum-2614406.php |title=S.F. International Airport: Also an art museum |author=Todd, Gail |date=January 19, 2012 |newspaper=San Francisco Chronicle |access-date=August 9, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170809211616/http://www.sfgate.com/outdoors/urbanoutings/article/S-F-International-Airport-Also-an-art-museum-2614406.php |archive-date=August 9, 2017 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.flysfo.com/museum/public-art/public-art-map |title=Public Art Map |publisher=SFO Museum |access-date=August 9, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170809212656/https://www.flysfo.com/museum/public-art/public-art-map |archive-date=August 9, 2017 |url-status=live }}</ref> Gereelde reisigers en lugdienspersoneel het glo aan SFO Museum-amptenare gesê hulle maak 'n punt daarvan om vroeg by die lughawe aan te kom om die galerye te besigtig.<ref>{{Cite web|url=https://hyperallergic.com/93669/curating-at-the-airport-the-sfo-museum/|title=Curating at the Airport: The SFO Museum|last=Xiao, An|date=November 21, 2013|website=Hyperallergic|archive-url=https://web.archive.org/web/20170809161655/https://hyperallergic.com/93669/curating-at-the-airport-the-sfo-museum/|archive-date=August 9, 2017|access-date=August 9, 2017}}</ref> == Landvervoer == === Transito === [[Lêer:Train_at_SFIA_station,_February_2020.jpg|links|duimnael|BART-trein by SFO-stasie in 2020]] Die AirTrain is 'n landkant mensevervoerstelsel wat die terminale, die twee internasionale terminale, motorparkeerplekke, die BART-stasie, die Grand Hyatt-hotel, die lughawe se huurmotorsentrum en die langtermynparkeergarage verbind. Die AirTrain is ten volle outomaties en gratis om te ry.<ref name="Airtrain FAQ">{{Cite web|url=http://www.flysfo.com/web/page/atsfo/airtrain/faq/|title=Airtrain FAQ|website=flySFO.com|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822031546/http://www.flysfo.com/web/page/atsfo/airtrain/faq|archive-date=August 22, 2009|access-date=August 3, 2009}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.flysfo.com/to-from/getting-around-sfo|title=Getting Around SFO &#124; San Francisco International Airport|date=June 17, 2022}}</ref> === Motorvoertuig === [[Lêer:Aerial_view_of_San_Francisco_International_Airport_2010.jpg|duimnael|Luguitsig oor die lughawe. 'n Spaghetti-aansluiting verbind die passasiersterminaalpaaie met US Route 101.]] Die lughawe is geleë op US Route 101, 21 km suid van die sentrum van San Francisco. Dit is naby die US 101-wisselaar met Interstate 380, 'n kort snelweg wat US 101 met Interstate 280 verbind. Korttermynparkering is in die sentrale terminaalarea en twee internasionale terminaalmotorhuise geleë. Langtermynparkering is geleë op South Airport Blvd. en San Bruno-laan en word deur pendelbusse bedien. <ref>{{Cite web|url=http://www.flysfo.com/to-from/parking|title=Parking at a Glance|website=flySFO.com|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828203651/http://www.flysfo.com/to-from/parking|archive-date=August 28, 2015|access-date=August 28, 2015}}</ref> Passasiers mag ook langtermyn parkeer by 'n uitgesoekte aantal BART-stasies wat parkeerterreine het, met 'n permit wat vooraf aanlyn te koop is.<ref>{{Cite web|url=http://www.bart.gov/guide/parking/index.aspx|title=BART – Parking|publisher=Bart.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20100527091343/http://www.bart.gov/guide/parking/index.aspx|archive-date=May 27, 2010|access-date=July 6, 2013}}</ref> === Taksi === Taksi's vertrek vanaf aangewese taksi-sones geleë by die padsentrum-eilande, op die aankoms-/bagasie-eisvlak van alle terminale. <ref>{{Cite web|url=http://www.flysfo.com/web/page/tofrom/transp-serv/taxis/pickup.html|title=Taxi Pick-Up Locations|website=flySFO.com|publisher=San Francisco International Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20090720052644/http://www.flysfo.com/web/page/tofrom/transp-serv/taxis/pickup.html|archive-date=July 20, 2009|access-date=August 3, 2009}}</ref> == Ander geriewe == SFO is die tuiste van die een van die grootste vliegtuigonderhoudsbasisse ter wêreld met volledige MRO-basisbedrywighede: instandhouding, herstel, opknapping, verf, sweiswerk, masjienwinkel, gereedskap en matrys, vervaardiging van onderdele, vervaardiging, ingenieurswese en heraanpassing (Boeing en Airbus-gesertifiseer, onder andere). Dit dien as die hoofglobale MRO-basis vir [[United Airlines]] en bedien meer as 40 ander lugrederye, militêre kliënte en vliegtuighuuroperateurs.<ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/chicago/news/2013/03/20/united-airlines-extends-lease-on-san.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20130323204522/http://www.bizjournals.com/chicago/news/2013/03/20/united-airlines-extends-lease-on-san.html|archive-date=March 23, 2013|access-date=April 8, 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.unitedtechops.com/mro/|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705115903/https://www.unitedtechops.com/mro/|archive-date=July 5, 2017|access-date=April 8, 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.unitedtechops.com/news-and-media/docs/svc-bro-mro-overview.pdf|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160526222425/http://unitedtechops.com/news-and-media/docs/svc-bro-mro-overview.pdf|archive-date=May 26, 2016|access-date=April 8, 2018}}</ref><ref>Archived at [https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211212/TP9vdkVkXCk Ghostarchive] and the [https://web.archive.org/web/20160613010840/https://www.youtube.com/watch?v=TP9vdkVkXCk&gl=US&hl=en Wayback Machine]: {{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=TP9vdkVkXCk|title=Take a tour of the maintenance facility for United Airlines|date=June 12, 2016|publisher=YouTube|access-date=May 19, 2018}}</ref> Die oostekant van die vliegveld word oorheers deur die ''Superbay'', 'n 39&nbsp;070 m² onderhoudsloods wat vier 747's kan huisves. Die fasiliteit is oorspronklik in die 1970's gebou en word deur United Airlines en [[American Airlines]] gedeel.<ref>{{Cite web|url=https://www.weitz.com/projects/san-francisco-international-airport-superbay-hangar/|title=San Francisco International Airport Superbay Hangar|publisher=Weitz|access-date=May 1, 2022}}</ref> [[All Nippon Airways|Nippon Cargo Airlines]] het sy San Francisco-tak op die lughaweperseel. Die [[Amerikaanse Kuswag]] bedryf "Coast Guard Air Station San Francisco" met sy oprit en geboue naby die vragterminaal, wat ses MH-65 Dolphin-helikopters bedryf. ==Statistiek== [[Lêer:San Francisco International Airport passenger destinations.png|duimnael|San Francisco Internasionale Lughawe passasiersbestemmings]] ===Topbestemmings=== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" |+ '''Besigste binnelandse roetes vanaf SFO (Mei 2021 – April 2022)'''<ref name="RITA &#124; BTS &#124; Transtats">{{cite web |url=https://www.transtats.bts.gov/airports.asp?20=E&Nv42146=fSb&Nv42146_anzr=fn0%20S4n0pv5p1,%20PN:%20fn0%20S4n0pv5p1%20V06r40n6v10ny&pn44vr4=SNPgf|title=RITA &#124; BTS &#124; Transtats |publisher=transtats.bts.gov |access-date=July 15, 2022}}</ref> |- ! Rang ! Plek ! Passasiers ! Lugredery |- | style="text-align:center;"| 1 | [[Los Angeles Internasionale Lughawe|Los Angeles, Kalifornië]] | style="text-align:center;"| 943,000 | Alaska, American, Delta, JetBlue, Southwest, United |- | style="text-align:center;"| 2 | [[John F. Kennedy Internasionale Lughawe|New York–JFK, New York]] | style="text-align:center;"| 754,000 | Alaska, American, Delta, JetBlue, United |- | style="text-align:center;"| 3 | [[O'Hare Internasionale Lughawe|Chicago–O'Hare, Illinois]] | style="text-align:center;"| 722,000 | Alaska, American, United |- | style="text-align:center;"| 4 | [[Newark Internasionale Lughawe|Newark, New Jersey]] | style="text-align:center;"| 632,000 | Alaska, United, JetBlue |- | style="text-align:center;"| 5 | [[Seattle–Tacoma Internasionale Lughawet|Seattle/Tacoma, Washington]] | style="text-align:center;"| 609,000 | Alaska, Delta, United |- | style="text-align:center;"| 6 | [[Denver Internasionale Lughawe|Denver, Colorado]] | style="text-align:center;"| 582,000 | Frontier, Southwest, United |- | style="text-align:center;"| 7 | [[Harry Reid Internasionale Lughawe|Las Vegas, Nevada]] | style="text-align:center;"| 550,000 | Alaska, Frontier, Southwest, United |- | style="text-align:center;"| 8 | [[Honolulu]], [[Hawaii]] | style="text-align:center;"| 527,000 | Alaska, Hawaiian, Sun Country, United |- | style="text-align:center;"| 9 | [[San Diego Internasionale Lughawe|San Diego, Kalifornië]] | style="text-align:center;"| 495,000 | Alaska, Southwest, United |- | style="text-align:center;"| 10 | [[Phoenix, Arizona]] | style="text-align:center;"| 467,000 | Alaska, American, Frontier, Southwest, United |} {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" |+ '''Besigste internasionale roetes vanaf SFO (2019)<ref>{{cite web|title=International_Report_Passengers {{!}} Department of Transportation - Data Portal|url=https://data.transportation.gov/Aviation/International_Report_Passengers/xgub-n9bw|access-date=July 23, 2021|website=data.transportation.gov}}</ref>''' |- ! Rang ! Lughawe ! Passasiers ! Lugredery |- | style="text-align:center;"| 1 | [[Lughawe Londen-Heathrow|London–Heathrow, VK]] | style="text-align:center;"| 1,050,777 | [[British Airways]], [[United Airlines]], [[Virgin Atlantic]] |- | style="text-align:center;"| 2 | [[Hong Kong Internasionale Lughawe|Hongkong]] | style="text-align:center;"| 1,015,470 | [[Cathay Pacific]], [[Singapore Airlines]], [[United Airlines]] |- | style="text-align:center;"| 3 | [[Taoyuan Internasionale Lughawe|Taipei–Taoyuan, Taiwan]] | style="text-align:center;"| 1,001,137 | [[China Airlines]], EVA Air, [[United Airlines]] |- | style="text-align:center;"| 4 | [[Vancouver Internasionale Lughawe|Vancouver, Kanada]] | style="text-align:center;"| 738,029 | [[Air Canada]], [[United Airlines]], WestJet |- | style="text-align:center;"| 5 | [[Incheon Internasionale Lughawe|Seoul–Incheon, Suid-Korea]] | style="text-align:center;"| 699,471 | [[Asiana Airlines]], [[Korean Air]], [[United Airlines]] |- | style="text-align:center;"| 6 | [[Toronto Pearson Internasionale Lughawe|Toronto–Pearson, Kanada]] | style="text-align:center;"| 652,906 | [[United Airlines|Air Canada, United Airlines]] |- | style="text-align:center;"| 7 | [[Lughawe Frankfurt|Frankfurt, Duitsland]] | style="text-align:center;"| 633,414 | [[Lufthansa]], [[United Airlines]] |- | style="text-align:center;"| 8 | [[Charles de Gaulle-lughawe|Paris–Charles de Gaulle, Frankryk]] | style="text-align:center;"| 545,458 | [[Air France]], [[United Airlines]] |- | style="text-align:center;"| 9 | [[Singapoer Changi Lughawe|Singapoer]] | style="text-align:center;"| 506,967 | [[Singapore Airlines]], [[United Airlines]] |- | style="text-align:center;"| 10 | [[Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe|Sjanghai–Pudong, China]] | style="text-align:center;"| 486,292 | [[China Eastern Airlines]], [[United Airlines]] |} ===Markaandeel van rederye=== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%" |+ '''Grootste lugrederye op SFO <br />(Mei 2021 - April 2022)'''<ref>{{cite web|title={{!}} DataSF {{!}} City and County of San Francisco|url=https://data.sfgov.org/d/rkru-6vcg/visualization|access-date=June 30, 2021|website=data.sfgov.org}}</ref> |- ! Rang ! Lugredery ! Passasiers ! Aandeel |- | style="text-align:center;"|1 | [[United Airlines]] | style="text-align:center;"|10,190,000 | style="text-align:center;"|40.15% |- | style="text-align:center;"|2 |SkyWest Airlines | style="text-align:center;"|3,792,000 | style="text-align:center;"|14.94% |- | style="text-align:center;"|3 |[[American Airlines]] | style="text-align:center;"|2,621,000 | style="text-align:center;"|10.33% |- | style="text-align:center;"|4 |[[Delta Air Lines]] | style="text-align:center;"|2,574,000 | style="text-align:center;"|10.14% |- | style="text-align:center;"|5 |[[Alaska Airlines]] | style="text-align:center;"|2,027,000 | style="text-align:center;"|7.99% |- | style="text-align:center;"|6 |Ander rederye | style="text-align:center;"|4,177,000 | style="text-align:center;"|16.46% |} ===Verkeersvolume=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 95%" |+ '''Verkeer volgens kalenderjaar<ref name="stats2016">{{cite web |title=Air Traffic Statistics |url=http://www.flysfo.com/media/facts-statistics/air-traffic-statistics/2016 |website=flySFO.com |publisher=San Francisco International Airport |access-date=February 5, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170206022112/http://www.flysfo.com/media/facts-statistics/air-traffic-statistics/2016 |archive-date=February 6, 2017 |url-status=live }}</ref>''' |- ! Jaar ! Rang ! Op en af passasiers ! Verandering ! Vliegtuigbewegings ! Vrag (ton) |- !1998 | || 40,101,387 || || 432,046 || 598,579 |- !1999 | || 40,387,538 || {{increase}} 0.7% || 438,685 || 655,409 |- !2000 |9 || 41,048,996 || {{increase}} 1.8% || 429,222 || '''695,258''' |- !2001 |14 || 34,632,474 || {{decrease}} 15.6% || 387,594 || 517,124 |- !2002 |19 || 31,450,168 || {{decrease}} 9.2% || 351,453 || 506,083 |- !2003 |22 || 29,313,271 || {{decrease}} 6.8% || 334,515 || 483,413 |- !2004 |21 || 32,744,186 || {{increase}} 8.8% || 353,231 || 489,776 |- !2005 |23 || 33,394,225 || {{increase}} 2.0% || 352,871 || 520,386 |- !2006 |26 || 33,581,412 || {{increase}} 0.5% || 359,201 || 529,303 |- !2007 |23 || 35,790,746 || {{increase}} 6.6% || 379,500 || 503,899 |- !2008 |21 || 37,402,541 || {{increase}} 4.5% || 387,710 || 429,912 |- !2009 |20 || 37,453,634 || {{increase}} 0.1% || 379,751 || 356,266 |- !2010 |23 || 39,391,234 || {{increase}} 5.2% || 387,248 || 384,179 |- !2011 |22 || 41,045,431 || {{increase}} 4.2% || 403,564 || 340,766 |- !2012 |22 || 44,477,209 || {{increase}} 8.4% || 424,566 || 337,357 |- !2013 |22 || 44,944,201 || {{increase}} 1.2% || 421,400 || 325,782 |- !2014 |21 || 47,074,162 || {{increase}} 4.9% || 431,633 || 349,585 |- !2015 |15 || 50,067,094 || {{increase}} 6.2% || 429,815 || 389,934 |- !2016 |23 || 53,106,505 || {{increase}} 6.1% || 450,388 || 420,086 |- !2017 |24 || 55,832,518 || {{increase}} 5.1% || 460,343 || 491,162 |- !2018 |25 || '''57,793,313''' || {{increase}} 3.5% || '''470,164''' || 500,081 |- !2019 |24 || 57,488,023 || {{decrease}} 0.5% || 458,496 || 546,437 |- !2020 |N/A || 16,427,801 || {{decrease}} 71.4% || 231,163 || 439,358 |- !2021 |N/A || 24,343,627 || {{increase}} 48.2% || 265,597 || 528,792 |} == Verwysings == {{Verwysings|3}} {{Normdata}} [[Kategorie:Lughawens in die Verenigde State van Amerika]] [[Kategorie:San Francisco]] 44sujhcbs2xngljwug62pd2dwg1yhyc 0 392431 2519323 2518057 2022-08-15T09:49:05Z 196.250.216.40 wikitext text/x-wiki '''Judicael''' (ook Juhel, Judhel of Judhael, soos hy bekendstaan in [[Bretagne|Bretonse]] bronne) of '''Berengar''' (of Berengarius in [[Franke|Frankiese]] bronne), somtyds ook bekend as '''Judicael Berengar''', was in die [[10de eeu]] Graaf van Rennes. == Biografie == Daar is nie sekerheid oor Judicael Berengar se afkoms nie. 'n Gewilde oplossing is om hom as die seun van Graaf Berengar (somtyds word hy geïdentifiseer as die seun van [[Berengar van Bayeux]], en somtyds as Berengar se kleinseun aan moederskant<ref>Daar is geen primêre bewysmateriaal van 'n jonger graaf Berengar nie, behalwe vir rekords wat na Judicael self verwys [as Berengar; sy Frankiese naam.]</ref>) en die dogter van [[Gurwent van Rennes|Gurwent]], Hertog van [[Bretagne]], te identifiseer. 'n [[11de eeu]]se versameling van Anjou-geslagsregisters beskryf hom egter as die seun van Pascweten, seun van Alan I van Bretagne. In [[939]] het hy saam met Alan II van Bretagne en Hugo II van Maine teen die [[Wikings|Noormanne]] geveg tydens die Slag van Trans-la-Forêt.<ref>Kim Hjardar, Vegard Vike. ''Vikings at War.'' Casemate Publishers & Book Distributors, LLC, 2016. p 334</ref> Hy is die eerste keer in [[944]] as graaf gedokumenteer. Hy was teenwoordig as getuie by die ondertekening van Alan II van Bretagne se oktrooie, en by laasgenoemde se dood het hy blykbaar onder die invloed van Wicohen, aartsbiskop van Dol, gekom. Latere bronne bevat 'n berig oor Conan I van Rennes (sy seun) se redding van Judicael en sy (haar naam is egter nie bekend nie) vrou. Dit wil voorkom asof hy teen [[979]] reeds dood was, toe sy seun aan die hof van Odo I van Blois teenwoordig was. == Verwysings== {{Verwysings}} {{S-start}} {{s-reg}} {{succession box | title = Hertog van Rennes | years = | before = Berengar van Rennes | after = Conan I van Rennes }} {{S-end}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Judicael Berengar}} [[Kategorie:Geskiedenis van Frankryk]] gtn1iuuhfo2funnh81e3xviymbh2e1s 2519325 2519323 2022-08-15T10:02:56Z 196.250.216.40 Die Nederlandse en Engelse weergawes se benamings verskil; ek gebruik die Ned. benamings. wikitext text/x-wiki '''Judicael''' (ook Juhel, Judhel of Judhael, soos hy bekendstaan in [[Bretagne|Bretonse]] bronne) of '''Berengar''' (of Berengarius in [[Franke|Frankiese]] bronne), somtyds ook bekend as '''Judicael Berengar''', was in die [[10de eeu]] Graaf van Rennes. == Biografie == Daar is nie sekerheid oor Judicael Berengar se afkoms nie. 'n Gewilde oplossing is om hom as die seun van Graaf Berengar (somtyds word hy geïdentifiseer as die seun van [[Berengar van Bayeux]], en somtyds as Berengar se kleinseun aan moederskant<ref>Daar is geen primêre bewysmateriaal van 'n jonger graaf Berengar nie, behalwe vir rekords wat na Judicael self verwys [as Berengar; sy Frankiese naam.]</ref>) en die dogter van [[Gurwent van Rennes|Gurwent]], Hertog van [[Bretagne]], te identifiseer. 'n [[11de eeu]]se versameling van Anjou-geslagsregisters beskryf hom egter as die seun van Pascweten, seun van Alan I van Bretagne. In [[939]] het hy saam met Alan II van Bretagne en Hugo II van Maine teen die [[Wikings|Noormanne]] geveg tydens die Slag van Trans-la-Forêt.<ref>Kim Hjardar, Vegard Vike. ''Vikings at War.'' Casemate Publishers & Book Distributors, LLC, 2016. p 334</ref> Hy is die eerste keer in [[944]] as graaf gedokumenteer. Hy was teenwoordig as getuie by die ondertekening van Alan II van Bretagne se oktrooie, en by laasgenoemde se dood het hy blykbaar onder die invloed van Wicohen, aartsbiskop van Dol, gekom. Latere bronne bevat 'n berig oor Conan I van Rennes (sy seun) se redding van Judicael en sy (haar naam is egter nie bekend nie) vrou. Dit wil voorkom asof hy teen [[979]] reeds dood was, toe sy seun aan die hof van Odo I van Blois teenwoordig was. == Verwysings== {{Verwysings}} {{S-start}} {{s-reg}} {{succession box | title = Graaf van Rennes | years = | before = [[Berengar van Bayeux]] | after = Conan I van Rennes }} {{S-end}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Judicael Berengar}} [[Kategorie:Geskiedenis van Frankryk]] ojokmj2n90a2x016x7roa787vc0waug 0 392670 2519192 2519175 2022-08-14T15:32:21Z Aliwal2012 39067 /* Bepalings */ rondte 3 en 4 sjabloon wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2023 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = [[6 Augustus]] | eindig = [[24 September]] | wenners = | aantal = | wedstryde = | drieë = | bywoning = | meeste punte = | meeste drieë = | vorige = [[2021-Rugbykampioenskapreeks|2021]] | volgende = [[2023-Rugbykampioenskapreeks|2023]] }} Die '''2022-Rugbykampioenskapsreeks''' is die tiende uitgawe van die jaarlikse Suidelike Halfrond-[[Die Rugbykampioenskap|Rugbykampioenskap]], wat tussen [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]], [[Wallabies|Australië]], [[All Blacks|Nieu-Seeland]] en [[Springbokke|Suid-Afrika]] beslis word. Die toernooi keer terug om in alle mededingende lande aangebied te word, nadat reisbeperkings in 2020-21 weens COVID-19 die toernooi belemmer het. Die kompetisie word bedryf deur [[SANZAAR]], 'n gesamentlike onderneming van die vier lande se nasionale unies, en om borgskapredes bekend as ''Die [[Castle Lager|Castle]] Rugbykampioenskap'' in Suid-Afrika, ''The Fortinet Rugby Championship'' in Nieu-Seeland, ''The eToro Rugby Championship'' in Australië, en ''The Zurich Rugby Championship'' in Argentinië. <ref>[https://uar.com.ar/2021/08/13/uar-y-zurich-extienden-su-acuerdo-hasta-2023/ UAR y Zurich extienden su acuerdo hasta 2023] - Unión Argentina de Rugby, 13 August 2021</ref> Die toernooi word egter vir die eerste keer herstruktureer sedert Argentinië by die kompetisie aangesluit het, met elke span wat hul wedstryde tuis en weg speel. Elke land sal 3 wedstryde aanbied, maar nie eweredig oor hul mededingende nasies nie. <ref name="sarugby">{{Cite web|url=https://www.sarugby.co.za/news-features/articles/2022/02/08/boks-home-test-schedule-for-2022-confirmed/|title=Boks’ home Test schedule for 2022 confirmed|website=SA Rugby|access-date=2022-02-23}}</ref> Argentinië sal twee keer gasheer wees vir Australië en Suid-Afrika een keer; Australië sal Suid-Afrika twee keer huisves en Nieu-Seeland een keer; Nieu-Seeland sal twee keer gasheer wees vir Argentinië en Australië een keer; en Suid-Afrika sal twee keer gasheer wees vir Nieu-Seeland en Argentinië een keer. == Bepalings == === Rondte 1 === {{rugbywedstryd | datum = 6 Augustus 2022 | tyd = 17:05 [[SAST]] (UTC+02) | tuis = [[Springbokke|Suid-Afrika]] {{vlagikoon|RSA}} | telling = 26 – 10 | rapport = [https://super.rugby/therugbychampionship/match-centre/?competition=214&season=2023&match=931230 Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' Kurt-Lee Arendse<br />[[Willie le Roux]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskoppe:''' Pollard (3/3)<br />'''Skepskop:''' [[Handré Pollard|Pollard]] (1/1)<br />'''Rooikaart:''' Kurt-Lee Arendse | wegpunte = '''Drie:''' Shannon Frizell<br />'''Doelskop:''' Richie Mo'unga (1/1)<br /> '''Strafskop:''' Jordie Barrett (1/1) | stadion = [[Mbombela-stadion]], [[Nelspruit]] | bywoning = 42 367 | skeidsregter = Angus Gardner (Australië) }} {{rugbywedstryd | datum = 6 Augustus 2022 | tyd = 16:05 (UTC−03) | tuis = [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] {{vlagikoon|ARG}} | telling = 26 – 41 | rapport = | weg = {{AUSru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = Estadio Malvinas Argentinas, Mendoza | bywoning = 33 000 | skeidsregter = Mike Adamson (Skotland) }} === Rondte 2 === {{rugbywedstryd | datum = 13 Augustus 2022 | tyd = 17:05 [[SAST]] (UTC+02) | tuis = [[Springbokke|Suid-Afrika]] {{vlagikoon|RSA}} | telling = 23 – 35 | rapport = | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]]<br />[[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskop:''' Pollard (3/3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Sam Cane]]<br />[[Samisoni Taukei'aho]]<br />[[David Havili]]<br />[[Scott Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo'unga]] (3/4) <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) | stadion = [[Ellispark-stadion]], Johannesburg | bywoning = 61 519 | skeidsregter = Luke Pearce (Engeland) }} {{rugbywedstryd | datum = 13 Augustus 2022 | tyd = 16:05 (UTC−03) | tuis = [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] {{vlagikoon|ARG}} | telling = 48 – 17 | rapport = | weg = {{AUSru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = Estadio San Juan del Bicentenario, [[San Juan]] | bywoning = | skeidsregter = Karl Dickson (Engeland) }} === Rondte 3 === {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2022 | tyd = 15:00 (Aus. tyd) ([[UTC+09:30|UTC+9:30]]) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = <!-- '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]]<br />[[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskop:''' Pollard (3/3) --> | stadion = Adelaide Oval, [[Adelaide, Australië|Adelaide]] | bywoning = | skeidsregter = Paul Williams (Nieu-Seeland Rugby) }} {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2022 | tyd = 19:45 NZ-tyd ([[UTC+12]]) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{ARGru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' [[Sam Cane]]<br />[[Samisoni Taukei'aho]]<br />[[David Havili]]<br />[[Scott Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo'unga]] (3/4) <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | wegpunte = | stadion = | bywoning = | skeidsregter = }} === Rondte 4 === {{rugbywedstryd | datum = 3 September 2022 | tyd = 19:05 NZST (UTC+12) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{ARGru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' xx<br />xx<br />'''Doelskoppe:''' xx <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | wegpunte = | stadion = [[Waikatostadion]], [[Hamilton, Nieu-Seeland|Hamilton]] | bywoning = | skeidsregter = Nic Berry (Australië) }} {{rugbywedstryd | datum = 3 September 2022 | tyd = 19:35 AEST (UTC+10) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = | bywoning = | skeidsregter = }} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2022]] [[Kategorie:Sportnuus]] hfytsu8e2cddoedvti6p5muap7yffy7 2519193 2519192 2022-08-14T15:40:53Z Aliwal2012 39067 /* Bepalings */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2023 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = [[6 Augustus]] | eindig = [[24 September]] | wenners = | aantal = | wedstryde = | drieë = | bywoning = | meeste punte = | meeste drieë = | vorige = [[2021-Rugbykampioenskapreeks|2021]] | volgende = [[2023-Rugbykampioenskapreeks|2023]] }} Die '''2022-Rugbykampioenskapsreeks''' is die tiende uitgawe van die jaarlikse Suidelike Halfrond-[[Die Rugbykampioenskap|Rugbykampioenskap]], wat tussen [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]], [[Wallabies|Australië]], [[All Blacks|Nieu-Seeland]] en [[Springbokke|Suid-Afrika]] beslis word. Die toernooi keer terug om in alle mededingende lande aangebied te word, nadat reisbeperkings in 2020-21 weens COVID-19 die toernooi belemmer het. Die kompetisie word bedryf deur [[SANZAAR]], 'n gesamentlike onderneming van die vier lande se nasionale unies, en om borgskapredes bekend as ''Die [[Castle Lager|Castle]] Rugbykampioenskap'' in Suid-Afrika, ''The Fortinet Rugby Championship'' in Nieu-Seeland, ''The eToro Rugby Championship'' in Australië, en ''The Zurich Rugby Championship'' in Argentinië. <ref>[https://uar.com.ar/2021/08/13/uar-y-zurich-extienden-su-acuerdo-hasta-2023/ UAR y Zurich extienden su acuerdo hasta 2023] - Unión Argentina de Rugby, 13 August 2021</ref> Die toernooi word egter vir die eerste keer herstruktureer sedert Argentinië by die kompetisie aangesluit het, met elke span wat hul wedstryde tuis en weg speel. Elke land sal 3 wedstryde aanbied, maar nie eweredig oor hul mededingende nasies nie. <ref name="sarugby">{{Cite web|url=https://www.sarugby.co.za/news-features/articles/2022/02/08/boks-home-test-schedule-for-2022-confirmed/|title=Boks’ home Test schedule for 2022 confirmed|website=SA Rugby|access-date=2022-02-23}}</ref> Argentinië sal twee keer gasheer wees vir Australië en Suid-Afrika een keer; Australië sal Suid-Afrika twee keer huisves en Nieu-Seeland een keer; Nieu-Seeland sal twee keer gasheer wees vir Argentinië en Australië een keer; en Suid-Afrika sal twee keer gasheer wees vir Nieu-Seeland en Argentinië een keer. == Bepalings == === Rondte 1 === {{rugbywedstryd | datum = 6 Augustus 2022 | tyd = 17:05 [[SAST]] (UTC+02) | tuis = [[Springbokke|Suid-Afrika]] {{vlagikoon|RSA}} | telling = 26 – 10 | rapport = [https://super.rugby/therugbychampionship/match-centre/?competition=214&season=2023&match=931230 Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' Kurt-Lee Arendse<br />[[Willie le Roux]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskoppe:''' Pollard (3/3)<br />'''Skepskop:''' [[Handré Pollard|Pollard]] (1/1)<br />'''Rooikaart:''' Kurt-Lee Arendse | wegpunte = '''Drie:''' Shannon Frizell<br />'''Doelskop:''' Richie Mo'unga (1/1)<br /> '''Strafskop:''' Jordie Barrett (1/1) | stadion = [[Mbombela-stadion]], [[Nelspruit]] | bywoning = 42 367 | skeidsregter = Angus Gardner (Australië) }} {{rugbywedstryd | datum = 6 Augustus 2022 | tyd = 16:05 (UTC−03) | tuis = [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] {{vlagikoon|ARG}} | telling = 26 – 41 | rapport = | weg = {{AUSru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = Estadio Malvinas Argentinas, Mendoza | bywoning = 33 000 | skeidsregter = Mike Adamson (Skotland) }} === Rondte 2 === {{rugbywedstryd | datum = 13 Augustus 2022 | tyd = 17:05 [[SAST]] (UTC+02) | tuis = [[Springbokke|Suid-Afrika]] {{vlagikoon|RSA}} | telling = 23 – 35 | rapport = | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]]<br />[[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskop:''' Pollard (3/3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Sam Cane]]<br />[[Samisoni Taukei'aho]]<br />[[David Havili]]<br />[[Scott Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo'unga]] (3/4) <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) | stadion = [[Ellispark-stadion]], Johannesburg | bywoning = 61 519 | skeidsregter = Luke Pearce (Engeland) }} {{rugbywedstryd | datum = 13 Augustus 2022 | tyd = 16:05 (UTC−03) | tuis = [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] {{vlagikoon|ARG}} | telling = 48 – 17 | rapport = | weg = {{AUSru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = Estadio San Juan del Bicentenario, [[San Juan]] | bywoning = | skeidsregter = Karl Dickson (Engeland) }} === Rondte 3 === {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2022 | tyd = 15:00 (Aus. tyd) ([[UTC+09:30|UTC+9:30]]) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = <!-- '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]]<br />[[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskop:''' Pollard (3/3) --> | stadion = Adelaide Oval, [[Adelaide, Australië|Adelaide]] | bywoning = | skeidsregter = Paul Williams (Nieu-Seeland Rugby) }} {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2022 | tyd = 19:45 NZ-tyd ([[UTC+12]]) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{ARGru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' [[Sam Cane]]<br />[[Samisoni Taukei'aho]]<br />[[David Havili]]<br />[[Scott Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo'unga]] (3/4) <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | wegpunte = | stadion = [[Rugby League Park]], [[Christchurch]] | bywoning = | skeidsregter = Nika Amashukeli (Georgië) }} === Rondte 4 === {{rugbywedstryd | datum = 3 September 2022 | tyd = 19:05 NZST (UTC+12) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{ARGru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' xx<br />xx<br />'''Doelskoppe:''' xx <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | wegpunte = | stadion = [[Waikatostadion]], [[Hamilton, Nieu-Seeland|Hamilton]] | bywoning = | skeidsregter = Nic Berry (Australië) }} {{rugbywedstryd | datum = 3 September 2022 | tyd = 19:35 AEST (UTC+10) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = [[Allianz-stadion]], [[Sydney]] | bywoning = | skeidsregter = Ben O'Keeffe (Nieu-Seeland Rugby) }} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2022]] [[Kategorie:Sportnuus]] j382eqv0xbmeda9w7bai53z6r1rgzhb 2519194 2519193 2022-08-14T16:35:16Z Aliwal2012 39067 /* Bepalings */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2023 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = [[6 Augustus]] | eindig = [[24 September]] | wenners = | aantal = | wedstryde = | drieë = | bywoning = | meeste punte = | meeste drieë = | vorige = [[2021-Rugbykampioenskapreeks|2021]] | volgende = [[2023-Rugbykampioenskapreeks|2023]] }} Die '''2022-Rugbykampioenskapsreeks''' is die tiende uitgawe van die jaarlikse Suidelike Halfrond-[[Die Rugbykampioenskap|Rugbykampioenskap]], wat tussen [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]], [[Wallabies|Australië]], [[All Blacks|Nieu-Seeland]] en [[Springbokke|Suid-Afrika]] beslis word. Die toernooi keer terug om in alle mededingende lande aangebied te word, nadat reisbeperkings in 2020-21 weens COVID-19 die toernooi belemmer het. Die kompetisie word bedryf deur [[SANZAAR]], 'n gesamentlike onderneming van die vier lande se nasionale unies, en om borgskapredes bekend as ''Die [[Castle Lager|Castle]] Rugbykampioenskap'' in Suid-Afrika, ''The Fortinet Rugby Championship'' in Nieu-Seeland, ''The eToro Rugby Championship'' in Australië, en ''The Zurich Rugby Championship'' in Argentinië. <ref>[https://uar.com.ar/2021/08/13/uar-y-zurich-extienden-su-acuerdo-hasta-2023/ UAR y Zurich extienden su acuerdo hasta 2023] - Unión Argentina de Rugby, 13 August 2021</ref> Die toernooi word egter vir die eerste keer herstruktureer sedert Argentinië by die kompetisie aangesluit het, met elke span wat hul wedstryde tuis en weg speel. Elke land sal 3 wedstryde aanbied, maar nie eweredig oor hul mededingende nasies nie. <ref name="sarugby">{{Cite web|url=https://www.sarugby.co.za/news-features/articles/2022/02/08/boks-home-test-schedule-for-2022-confirmed/|title=Boks’ home Test schedule for 2022 confirmed|website=SA Rugby|access-date=2022-02-23}}</ref> Argentinië sal twee keer gasheer wees vir Australië en Suid-Afrika een keer; Australië sal Suid-Afrika twee keer huisves en Nieu-Seeland een keer; Nieu-Seeland sal twee keer gasheer wees vir Argentinië en Australië een keer; en Suid-Afrika sal twee keer gasheer wees vir Nieu-Seeland en Argentinië een keer. == Bepalings == === Rondte 1 === {{rugbywedstryd | datum = 6 Augustus 2022 | tyd = 17:05 [[SAST]] (UTC+02) | tuis = [[Springbokke|Suid-Afrika]] {{vlagikoon|RSA}} | telling = 26 – 10 | rapport = [https://super.rugby/therugbychampionship/match-centre/?competition=214&season=2023&match=931230 Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' Kurt-Lee Arendse<br />[[Willie le Roux]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskoppe:''' Pollard (3/3)<br />'''Skepskop:''' [[Handré Pollard|Pollard]] (1/1)<br />'''Rooikaart:''' Kurt-Lee Arendse | wegpunte = '''Drie:''' Shannon Frizell<br />'''Doelskop:''' Richie Mo'unga (1/1)<br /> '''Strafskop:''' Jordie Barrett (1/1) | stadion = [[Mbombela-stadion]], [[Nelspruit]] | bywoning = 42 367 | skeidsregter = Angus Gardner (Australië) }} {{rugbywedstryd | datum = 6 Augustus 2022 | tyd = 16:05 (UTC−03) | tuis = [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] {{vlagikoon|ARG}} | telling = 26 – 41 | rapport = | weg = {{AUSru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = Estadio Malvinas Argentinas, Mendoza | bywoning = 33 000 | skeidsregter = Mike Adamson (Skotland) }} === Rondte 2 === {{rugbywedstryd | datum = 13 Augustus 2022 | tyd = 17:05 [[SAST]] (UTC+02) | tuis = [[Springbokke|Suid-Afrika]] {{vlagikoon|RSA}} | telling = 23 – 35 | rapport = | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]]<br />[[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskop:''' Pollard (3/3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Sam Cane]]<br />[[Samisoni Taukei'aho]]<br />[[David Havili]]<br />[[Scott Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo'unga]] (3/4) <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) | stadion = [[Ellispark-stadion]], Johannesburg | bywoning = 61 519 | skeidsregter = Luke Pearce (Engeland) }} {{rugbywedstryd | datum = 13 Augustus 2022 | tyd = 16:05 Arg-tyd (UTC−03) | tuis = [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] {{vlagikoon|ARG}} | telling = 48 – 17 | rapport = | weg = {{AUSru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = Estadio San Juan del Bicentenario, [[San Juan]] | bywoning = | skeidsregter = Karl Dickson (Engeland) }} === Rondte 3 === {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2022 | tyd = 15:00 (Aus-tyd) ([[UTC+09:30|UTC+9:30]]) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = <!-- '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]]<br />[[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskop:''' Pollard (3/3) --> | stadion = Adelaide Oval, [[Adelaide, Australië|Adelaide]] | bywoning = | skeidsregter = Paul Williams (Nieu-Seeland Rugby) }} {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2022 | tyd = 19:45 NZ-tyd ([[UTC+12]]) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{ARGru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' [[Sam Cane]]<br />[[Samisoni Taukei'aho]]<br />[[David Havili]]<br />[[Scott Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo'unga]] (3/4) <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | wegpunte = | stadion = [[Rugby League Park]], [[Christchurch]] | bywoning = | skeidsregter = Nika Amashukeli (Georgië) }} === Rondte 4 === {{rugbywedstryd | datum = 3 September 2022 | tyd = 19:05 NZ-tyd (UTC+12) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{ARGru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' xx<br />xx<br />'''Doelskoppe:''' xx <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | wegpunte = | stadion = [[Waikatostadion]], [[Hamilton, Nieu-Seeland|Hamilton]] | bywoning = | skeidsregter = Nic Berry (Australië) }} {{rugbywedstryd | datum = 3 September 2022 | tyd = 19:35 Aus-tyd (UTC+10) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = [[Allianz-stadion]], [[Sydney]] | bywoning = | skeidsregter = Ben O'Keeffe (Nieu-Seeland Rugby) }} === Rondte 5 === {{rugbywedstryd | datum = 15 September 2022 | tyd = 19:45 Aus-tyd (UTC+10) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{NZLru}} | tuispunte = | wegpunte = <!-- '''Drieë:''' xx<br />xx<br />'''Doelskoppe:''' xx <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | stadion = Marvel-stadion, [[Melbourne]] | bywoning = | skeidsregter = Mathieu Raynal (Frankryk) }} {{rugbywedstryd | datum = 17 September 2022 | tyd = 21:10 Arg-tyd (UTC–3) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = [[José Amalfitani-stadion]], [[Buenos Aires]] | bywoning = | skeidsregter = James Doleman (Nieu-Seeland Rugby) }} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2022]] [[Kategorie:Sportnuus]] 0bb09r7gldj3747mn6r28ahregisaqh 2519199 2519194 2022-08-14T17:13:21Z Aliwal2012 39067 /* Bepalings */ Rondte 6 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2023 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = [[6 Augustus]] | eindig = [[24 September]] | wenners = | aantal = | wedstryde = | drieë = | bywoning = | meeste punte = | meeste drieë = | vorige = [[2021-Rugbykampioenskapreeks|2021]] | volgende = [[2023-Rugbykampioenskapreeks|2023]] }} Die '''2022-Rugbykampioenskapsreeks''' is die tiende uitgawe van die jaarlikse Suidelike Halfrond-[[Die Rugbykampioenskap|Rugbykampioenskap]], wat tussen [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]], [[Wallabies|Australië]], [[All Blacks|Nieu-Seeland]] en [[Springbokke|Suid-Afrika]] beslis word. Die toernooi keer terug om in alle mededingende lande aangebied te word, nadat reisbeperkings in 2020-21 weens COVID-19 die toernooi belemmer het. Die kompetisie word bedryf deur [[SANZAAR]], 'n gesamentlike onderneming van die vier lande se nasionale unies, en om borgskapredes bekend as ''Die [[Castle Lager|Castle]] Rugbykampioenskap'' in Suid-Afrika, ''The Fortinet Rugby Championship'' in Nieu-Seeland, ''The eToro Rugby Championship'' in Australië, en ''The Zurich Rugby Championship'' in Argentinië. <ref>[https://uar.com.ar/2021/08/13/uar-y-zurich-extienden-su-acuerdo-hasta-2023/ UAR y Zurich extienden su acuerdo hasta 2023] - Unión Argentina de Rugby, 13 August 2021</ref> Die toernooi word egter vir die eerste keer herstruktureer sedert Argentinië by die kompetisie aangesluit het, met elke span wat hul wedstryde tuis en weg speel. Elke land sal 3 wedstryde aanbied, maar nie eweredig oor hul mededingende nasies nie. <ref name="sarugby">{{Cite web|url=https://www.sarugby.co.za/news-features/articles/2022/02/08/boks-home-test-schedule-for-2022-confirmed/|title=Boks’ home Test schedule for 2022 confirmed|website=SA Rugby|access-date=2022-02-23}}</ref> Argentinië sal twee keer gasheer wees vir Australië en Suid-Afrika een keer; Australië sal Suid-Afrika twee keer huisves en Nieu-Seeland een keer; Nieu-Seeland sal twee keer gasheer wees vir Argentinië en Australië een keer; en Suid-Afrika sal twee keer gasheer wees vir Nieu-Seeland en Argentinië een keer. == Bepalings == === Rondte 1 === {{rugbywedstryd | datum = 6 Augustus 2022 | tyd = 17:05 [[SAST]] (UTC+02) | tuis = [[Springbokke|Suid-Afrika]] {{vlagikoon|RSA}} | telling = 26 – 10 | rapport = [https://super.rugby/therugbychampionship/match-centre/?competition=214&season=2023&match=931230 Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' Kurt-Lee Arendse<br />[[Willie le Roux]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskoppe:''' Pollard (3/3)<br />'''Skepskop:''' [[Handré Pollard|Pollard]] (1/1)<br />'''Rooikaart:''' Kurt-Lee Arendse | wegpunte = '''Drie:''' Shannon Frizell<br />'''Doelskop:''' Richie Mo'unga (1/1)<br /> '''Strafskop:''' Jordie Barrett (1/1) | stadion = [[Mbombela-stadion]], [[Nelspruit]] | bywoning = 42 367 | skeidsregter = Angus Gardner (Australië) }} {{rugbywedstryd | datum = 6 Augustus 2022 | tyd = 16:05 (UTC−03) | tuis = [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] {{vlagikoon|ARG}} | telling = 26 – 41 | rapport = | weg = {{AUSru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = Estadio Malvinas Argentinas, Mendoza | bywoning = 33 000 | skeidsregter = Mike Adamson (Skotland) }} === Rondte 2 === {{rugbywedstryd | datum = 13 Augustus 2022 | tyd = 17:05 [[SAST]] (UTC+02) | tuis = [[Springbokke|Suid-Afrika]] {{vlagikoon|RSA}} | telling = 23 – 35 | rapport = | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]]<br />[[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskop:''' Pollard (3/3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Sam Cane]]<br />[[Samisoni Taukei'aho]]<br />[[David Havili]]<br />[[Scott Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo'unga]] (3/4) <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) | stadion = [[Ellispark-stadion]], Johannesburg | bywoning = 61 519 | skeidsregter = Luke Pearce (Engeland) }} {{rugbywedstryd | datum = 13 Augustus 2022 | tyd = 16:05 Arg-tyd (UTC−03) | tuis = [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]] {{vlagikoon|ARG}} | telling = 48 – 17 | rapport = | weg = {{AUSru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = Estadio San Juan del Bicentenario, [[San Juan]] | bywoning = | skeidsregter = Karl Dickson (Engeland) }} === Rondte 3 === {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2022 | tyd = 15:00 (Aus-tyd) ([[UTC+09:30|UTC+9:30]]) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = <!-- '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]]<br />[[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskop:''' Pollard (3/3) --> | stadion = Adelaide Oval, [[Adelaide, Australië|Adelaide]] | bywoning = | skeidsregter = Paul Williams (Nieu-Seeland Rugby) }} {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2022 | tyd = 19:45 NZ-tyd ([[UTC+12]]) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{ARGru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' [[Sam Cane]]<br />[[Samisoni Taukei'aho]]<br />[[David Havili]]<br />[[Scott Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo'unga]] (3/4) <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | wegpunte = | stadion = [[Rugby League Park]], [[Christchurch]] | bywoning = | skeidsregter = Nika Amashukeli (Georgië) }} === Rondte 4 === {{rugbywedstryd | datum = 3 September 2022 | tyd = 19:05 NZ-tyd (UTC+12) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{ARGru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' xx<br />xx<br />'''Doelskoppe:''' xx <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | wegpunte = | stadion = [[Waikatostadion]], [[Hamilton, Nieu-Seeland|Hamilton]] | bywoning = | skeidsregter = Nic Berry (Australië) }} {{rugbywedstryd | datum = 3 September 2022 | tyd = 19:35 Aus-tyd (UTC+10) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = [[Allianz-stadion]], [[Sydney]] | bywoning = | skeidsregter = Ben O'Keeffe (Nieu-Seeland Rugby) }} === Rondte 5 === {{rugbywedstryd | datum = 15 September 2022 | tyd = 19:45 Aus-tyd (UTC+10) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{NZLru}} | tuispunte = | wegpunte = <!-- '''Drieë:''' xx<br />xx<br />'''Doelskoppe:''' xx <br /> '''Strafskop:''' Richie Mo'unga (3/3) --> | stadion = Marvel-stadion, [[Melbourne]] | bywoning = | skeidsregter = Mathieu Raynal (Frankryk) }} {{rugbywedstryd | datum = 17 September 2022 | tyd = 21:10 Arg-tyd (UTC–3) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{RSAru}} | tuispunte = | wegpunte = | stadion = [[José Amalfitani-stadion]], [[Buenos Aires]] | bywoning = | skeidsregter = James Doleman (Nieu-Seeland Rugby) }} === Rondte 6 === {{rugbywedstryd | datum = 24 September 2022 | tyd = 19:05 NZ-tyd (UTC+12) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = – | rapport = | weg = {{AUSru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' xx<br />xx<br />'''Doelskoppe:''' xx <br /> '''Strafskop:''' --> | wegpunte = | stadion = [[Edenparkstadion|Edenpark]], [[Auckland]] | bywoning = | skeidsregter = Andrew Brace (Ierland) }} {{rugbywedstryd | datum = 24 September 2022 | tyd = 17:05 [[SAST]] (UTC+02) | tuis = [[Springbokke|Suid-Afrika]] {{vlagikoon|RSA}} | telling = – | rapport = | weg = {{ARGru}} | tuispunte = <!-- '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]]<br />[[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2/2)<br /> '''Strafskop:''' Pollard (3/3) --> | wegpunte = | stadion = [[Kings Park-stadion|Hollywoodbets Kings Park]], [[Durban]] | bywoning = | skeidsregter = Damon Murphy (Australië) }} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2022]] [[Kategorie:Sportnuus]] h296jshiv8p8yr1lbkc8ihqskg4pkjy 0 392686 2519186 2517915 2022-08-14T14:50:40Z Odriskelmac11 115344 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Daylight.png|duimnael|upright=1.2|Wêreldkaart wat die gebiede van die Aarde wys wat daglig rondom 13:00 UTC in April ontvang.]] '''Daglig''' is die kombinasie van alle direkte en indirekte [[sonlig]] gedurende die [[dagtyd]]. Dit sluit direkte [[sonlig]], [[verspreide lugbestraling]], en (dikwels) beide van hierdie weerkaats deur [[Aarde]] en aardse voorwerpe in, soos [[landvorm]]s en geboue. Sonlig [[Verstrooiing|verstrooi]] of weerkaats deur [[astronomiese voorwerp]]e word oor die algemeen nie as daglig beskou nie. Daarom sluit daglig [[maanlig]] uit, ten spyte daarvan dat dit indirekte sonlig wat weerkaats word, is. <!-- nie heeltemal seker oor hoe om dit te sê nie --> == Definisie == Daglig is teenwoordig op 'n spesifieke plek, tot 'n mate, wanneer die [[Son]] bo die plaaslike [[horison]] is. Dit is waar vir effens meer as 50% van die [[Aarde]] op enige gegewe tydstip. Die buite verligtingssterkte kan egter wissel van 120000 lux vir direkte sonlig om middagtyd, wat oog[[pyn]] kan veroorsaak, tot minder as vyf [[lux]] vir dik storm[[wolk]]e met die Son op die horison (selfs <1 lux vir die mees ekstreme geval) ,wat skaduwees van ver [[straatlig]]te sigbaar kan maak. Dit kan donkerder wees onder ongewone omstandighede soos 'n [[sonsverduistering]] of baie hoë vlakke van atmosferiese [[fynstowwe]], waaronder rook, stof,<ref>{{cite web |url=http://www.perryton.com/black.htm |title=Dust Bowl |last=Cox|first=Clifford |website=Perryton.com |access-date=2017-08-01}}</ref> en vulkaniese as ingesluit is.<ref>{{cite web |url=http://volcanoes.usgs.gov/ash/ |title=Volcanic Ash Impacts & Mitigation |publisher=[[USGS]] |access-date=2017-08-01}}</ref> == Intensiteit in verskillende toestande == {| class="wikitable" ! Verligtingssterkte !! Voorbeeld |- | 120,000 lux|| Helderste [[sonlig]] |- | 111,000 lux|| Helder sonlig |- | 109,880 lux|| AM 1.5 globale sonspektrum sonlig (= 1,000.4 W/m²) <ref>{{cite web |url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Air_mass_(solar_energy)&oldid=938950059 |title=Air mass (solar energy) |publisher=Wikipedia |access-date=14 April 2020}}</ref> |- | 20,000 lux|| skaduwee verlig deur hele helder [[Verspreide lugbestraling|blou lug]], middag |- | 1,000–2,000 lux|| Tipiese [[bewolkte]] dag, middag |- | 400 lux|| [[Sonsopkoms]] of [[sonsondergang]] op 'n helder dag (omringende beligting) |- | <200 lux|| 'n Uiterste geval van dik stormwolke, middag |- | 40 lux|| Heeltemal bewolk, sonsondergang/sonsopkoms |- | <1 lux|| 'n Uiterste geval van dik stormwolke, sonsondergang/sonsopkoms |} Ter vergelyking is nagverligtingsvlakke: {| class="wikitable" ! Verligtingssterkte !! Voorbeeld |- | <1 lux|| [[Maanlig]], helder [[naghemel]].<ref>{{cite journal |last=Bunning |first=Erwin |author2=Moser, Ilse |date=April 1969 |title=Interference of moonlight with the photoperiodic measurement of time by plants, and their adaptive reaction |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=62 |issue=4|pages=1018–22 |bibcode=1969PNAS...62.1018B |doi=10.1073/pnas.62.4.1018 |pmc=223607 |pmid=16591742 |doi-access=free }}{{cbignore|bot=medic}}</ref> |- | 0.25 lux|| 'n [[Volmaan]], helder naghemel.<ref name="radfaq">{{cite web |first=Paul |last=Schlyter |url=http://stjarnhimlen.se/comp/radfaq.html#10 |title=Radiometry and photometry in astronomy FAQ |year=2006}}</ref><ref>{{cite web |url=http://en.petzl.com/petzl/frontoffice/Lampes/static/referentiel/present_referentiel_en.jsp |archive-url=https://web.archive.org/web/20080620123040/http://en.petzl.com/petzl/frontoffice/Lampes/static/referentiel/present_referentiel_en.jsp |archive-date=2008-06-20 |title=Petzl reference system for lighting performance |access-date=2007-04-24}}</ref> |- | 0.01 lux|| 'n [[maanfase|Kwartmaan]], helder naghemel |- | 0.002 lux|| [[Sterlig]], helder maanlose naghemel, insluitend [[luggloed]]<ref name="radfaq"/> |- | 0.0002 lux||Sterlig, helder maanlose naghemel, uitsluitende luggloed<ref name="radfaq"/> |- | 0.00014 lux||Venus op sy helderste,<ref name="radfaq"/> helder naghemel |- | 0.0001 lux||Sterlig, bewolkte maanlose naghemel<ref name="radfaq"/> |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Dele van 'n dag}} {{Normdata}} 4jr2f7550a7oqmukq0ow91vb66oad30 4 392774 2519218 2518221 2022-08-14T19:30:12Z SpesBona 2720 + [[Bonobo]] wikitext text/x-wiki {{Omraam|Apeldoorn Apenheul zoo Bonobo.jpg|200px|left|'n Mannetjie in die Apenheul-primaatpark.}} Die '''[[bonobo]]''', of '''''Pan paniscus''''', is ’n spesie [[Hominidae|groot ape]] (Hominidae). ’n Nabyverwant is die [[sjimpansee|gewone sjimpansee]]. [[Fossiel]]- en [[DNS]]-toetse wys albei spesies is sustersgroepe van die [[Homo sapiens|moderne menslike lyn]]. Die bonobo is 'n [[bedreigde spesie]] en een van die twee spesies van die [[genus]] ''[[Pan (genus)|Pan]]''. Die ander spesie is die sjimpansee. Hoewel die term "sjimpansee" soms gebruik word om na albei spesies te verwys, word dit deesdae meestal gebruik vir ''Pan troglodytes'', terwyl die naam "bonobo" gebruik word vir ''Pan paniscus''. Hulle is voorheen as 'n enkele spesie beskou en die bonobo was bekend as die '''dwergsjimpansee'''. Taksonomies word die subtribus Panina heeltemal deur die genus ''Pan'' opgeneem en daarom is die sjimpansee en bonobo saam as die "paniene" bekend. Die bonobo word gekenmerk deur relatief lang bene, pienk lippe, ’n donker gesig en lang hare wat 'n middelpaadjie vorm. Hy kom voor in ’n gebied van 500&nbsp;000&nbsp;km² in die [[Kongorivier|Kongobekken]] van die [[Demokratiese Republiek die Kongo]]. Die spesie is [[Omnivoor|omnivore]], veral [[vrugte]]vreters, en kom hoofsaaklik in woude voor. Nie die bonobo of sjimpansee is goeie swemmers nie en die vorming van die [[Kongorivier]] sowat 1,5-2&nbsp;miljoen jaar gelede het moontlik gelei tot die splitsing van die bonobolyn vanweë [[spesievorming]]. Bonobo's bly suid van die rivier en het dus geskei geraak van die voorouers van die sjimpansee, wat noord van die rivier voorgekom het. Daar is geen konkrete inligting oor getalle nie, maar daar is na raming tussen 29&nbsp;500 en 50&nbsp;000 bonobo's oor. Die spesie is op die [[Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur]] (IUBN) se lys van bedreigde spesies. Hulle word bedreig deur die vernietiging van hul habitat en die groter wordende mensbevolkings, maar hoofsaaklik deur wilddiefstal. In aanhouding leef hulle sowat 40&nbsp;jaar. Hulle lewensverwagting in die natuur is onbekend, maar waarskynlik heelwat korter. : ''[[Bonobo|...lees verder]]'' ma6zfjgn92ngo6wkcpyqdch6ontjj3n 0 392882 2519332 2519003 2022-08-15T10:46:59Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki '''Meyer''' is 'n [[Duits]]e van en kan na die volgende persone verwys: * [[Albert Meyer]] (1922–2021), Suid-Afrikaanse filosoof * [[Breckin Meyer]] (1974), Amerikaanse akteur, skrywer, en vervaardiger * [[Caitlin EJ Meyer]] (1992), Amerikaanse aktrise * [[Carl Walther Meyer]] (1898–1985), Duitse akteur * [[Deon Meyer]] (1958), Suid-Afrikaanse skrywer * [[Dina Meyer]] (1968), Amerikaanse aktrise en vervaardiger * [[Dorothy Meyer]] (1924–1987), Amerikaanse aktrise * [[Elana Meyer]] (1966), voormalige langafstand hardloper van Suid-Afrika * [[Emile Meyer]] (1910–1987), Amerikaanse akteur * [[Ernst Meyer (akteur)]] (1932–2008), Deense akteur * [[Eve Meyer]] (1928–1977), Amerikaanse vervaardiger * [[Greta Meyer]] (1883–1965), Amerikaanse aktrise * [[Hans Werner Meyer]] (1964), Duitse akteur * [[Heyneke Meyer]] (1967), Suid-Afrikaanse rugbyafrigter * [[Jan Meyer]] (1842–1919), Suid-Afrikaanse staatsamptenaar * [[Johannes Meyer]] (1884–1972), Deense akteur, regisseur, en vervaardiger * [[Karl E. Meyer]] (1937), Amerikaans-gebaseerde joernalis * [[Kurt Meyer]] (1910–1961), Duitse Nazi * [[Lena Meyer-Landrut]] (1991), Duitse sangeres * [[Lucas Johannes Meyer]] (1846–1902), boeregeneraal * [[Magdalena K. P. Smith Meyer]] (1931–2004), Suid-Afrikaanse wetenskaplike * [[Margit Meyer-Rödenbeck]] (1970), Suid-Afrikaanse aktrise, komediant, sosiale kommentator en teatervervaardiger * [[Ole Meyer]] (1959–2018), Deense akteur * [[Peyton Meyer]] (1998), Amerikaanse akteur * [[Roelf Meyer]] (1947), Suid-Afrikaanse politikus * [[Russ Meyer]] (1922–2004), Amerikaanse akteur, regisseur, skrywer, en vervaardiger * [[Stephenie Meyer]] (1973), Amerikaanse romanskryweres * [[Theodore Meyer]] (1867–1898), Suid-Afrikaanse predikant * [[Tian Meyer]] (1988), Suid-Afrikaanse rugbyspeler * [[Tommie Meyer]] (1928–2017), Suid-Afrikaanse rolprentvervaardiger * [[Torben Meyer]] (1884–1975), Amerikaanse akteur {{Van}} [[Kategorie:Duitse vanne]] k2gf2a4chs28a0cfxotlzs5rewpkf6d 0 392887 2519333 2519106 2022-08-15T10:55:26Z Rooiratel 90342 Beeld bygevoeg wikitext text/x-wiki [[Lêer:Jan Zelenzny.JPG|duimnael|regs|Jan Zelenzny in 2015.]] '''Jan Železný''' (gebore 16 Junie 1966) is 'n [[Tsjeggië|Tsjeggiese]] voormalige [[Atletiek|baan- en veldatleet]] wat aan die [[spiesgooi]] deelgeneem het. Hy is 'n Wêreld- en [[Olimpiese Spele|Olimpiese]] kampioen en hou die wêreldrekord met 'n gooi van 98.48 meter. Hy word wyd beskou as die beste spiesgooier van die moderne era en hou ook die vierde, vyfde en sesde beste vertonings van alle tye. Hy het die wêreldrekord altesaam vier keer verbeter. == Biografie == Železný is in Mladá Boleslav, Tsjeggo-Slowakye, gebore. Hy het die silwermedalje by die 1988 Olimpiese Spele en die goue medalje by die 1992, 1996 en 2000 Olimpiese Somerspeles gewen. Daarbenewens wen hy die Wêreldkampioenskappe in 1993, 1995 en 2001. Železný hou die wêreldrekord van 98,48 meter, wat in 1996 opgestel is, en die Wêreldkampioenskaprekord van 92,80 meter, in 2001 opgestel. Op 26 Maart 1997 in [[Stellenbosch]], Suid-Afrika, het hy vyf keer op dieselfde byeenkoms oor die 90 meter ver gegooi. Tot September 2020 was hy ook die enigste atleet wat meer as 95 meter met die nuwe soort spies gegooi het, iets wat hy drie keer behaal het. Gedurende sy loopbaan het Železný grootliks meegeding teen atlete soos Steve Backley, Sergey Makarov, Boris Henry, Seppo Räty, Raymond Hecht en Aki Parviainen. Železný het beplan om uit te tree na die 2006 Europese Kampioenskappe in [[Gotenburg|Götenburg]], waar hy die bronsmedalje gewen het met 'n gooi van 85,92 meter. Op 19 September 2006 neem hy afskeid van sy loopbaan met 'n laaste vertoning in Mladá Boleslav, die plek waar hy met atletiek begin het. Železný rig Vítězslav Veselý af en is die voormalige afrigter van Barbora Špotáková.<ref>{{cite news|url=http://iaaf.org/competitions/dlm/news/newsid=65222.html|title=Bolt's 9.79 victory tops the charts In Oslo – Samsung Diamond League|last=Rowbottom|first=Mike|date=7 June 2012|publisher=IAAF|access-date=8 June 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=https://sport.aktualne.cz/ostatni-sporty/podle-blesku-osteparka-spotakova-konci-s-trenerem-zeleznym/r~e22819b46b6c11e4845a002590604f2e/|title=Špotáková končí spolupráci s trenérem Železným|date=13 November 2014|language=cs|trans-title=Špotáková ends cooperation with trainer Železný|access-date=8 October 2019}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} 95hilz3cy830izr28cwtyzltnsslsb4 0 392905 2519334 2519077 2022-08-15T11:01:47Z Rooiratel 90342 Verbeter wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar | naam = Kins Ferna's | beeld = Kins Ferna's.jpg | beeldgrootte = | dwarsformaat = | beeldbeskrywing = | beeldonderskrif = Kins Ferna's in 2021 | agtergrondkleur = solo | geboortenaam = Fernando Tomo Lopes Cardoso | alias = | geboortedatum = [[2004]] | geboorteplek = ([[Mosambiek]]) | oorsprong = <!-- Nie vir indiwidue waarvan die geboorteplek en oorsprong dieselfde is nie. --> | sterfdatum = | sterfplek = | genre = [[Diep huis]], [[Bas huis]], [[EDM]] | beroep = musikale vervaardiger | instrument = [[dromme]], [[klavier]], [[altviool]] | jare_aktief = 2019 - ''hede'' | etiket = | assosiasies = | webwerf = | huidige_lede = | gewese_lede = }} '''Fernando Tomo Lopes Cardoso''' (gebore 18 Junie 2004) bekend onder sy verhoognaam '''Kins Ferna's''' is 'n [[kunstenaar]], [[komponis]] en [[vervaardiger]] van [[Mosambiek]].<ref>{{cite web|url=https://mdundo.com/a/271056|title=Kins Ferna's Online songs and bio of the artist|work=Mdundo}}</ref><ref>{{cite web|url=https://infofamouspeople.com/famous/kins-fernas.htm|title=KINS FERNA'S - BIOGRAPHY, AGE, WIKI, SPOTIFY, TIKTOK, FACEBOOK, FACTS AND FAMILY|work=infofamouspeople.com|accessdate=10 August 2022}}</ref> ==Progressiewe lewe== Fernando Tomo Lopes Cardoso, het van kleins af daarvan gedroom om 'n musikale kunstenaar te wees.<ref>{{cite web|url=https://pt.everybodywiki.com/Kins_Ferna%27s|title=Kins Ferna's|work=everybodywiki}}</ref><ref>{{cite web|url=https://infofamouspeople.com/famous/kins-fernas.htm|title=KINS FERNA'S - BIOGRAPHY, AGE, WIKI, SPOTIFY, TIKTOK, FACEBOOK, FACTS AND FAMILY|work=infofamouspeople}}</ref> Hy is gebore op die 18de Junie 2004 in Beira, Mosambiek. Waar hy deur sy ouers grootgemaak is. Hy het die Volledige Primêre Skool De Matacuane vir die primêre vlak en die Samora Moisés Machel Sekondêre Skool vir die [[sekondêre]] vlak bygewoon. Kins Ferna's word beskou as een van die kunstenaars wat deur sy eenvoud populêre simpatie in elke aksie wat hy uitvoer, koester. Van kleins af het Kins Ferna's besluit om te wed dat hy 'n wese sou wees wat vir ander sou lewe. Regdeur sy optrede het Kins Ferna's bevoorregte solidariteitsveldtogte wat poog om benadeelde mense te bevoordeel. Onder hierdie inisiatiewe het Kins Ferna's Mosambiekers genooi om ''Natal Esperança''-aksies te bevorder, wat die aanbod van etes aan hawelose mense of ander in nood op Oukersaand waardeer. Net so het Kins Ferna's reeds aksies uitgevoer ten gunste van bejaardes, sowel as kinders met verskillende behoeftes. Dit is belangrik om te beklemtoon dat Kins Ferna's in elke radioprogram 'n groot mate van vreugde en solidariteit dra, waar sy hoofdoel is om goed vir ander te doen. Sy passie vir musiek is bowenal om vreugde en goed aan ander oor te dra, aangesien hy verstaan ​​dat dit sy missie op aarde is. ==Musiekloopbaan== Kins Ferna het op 13 reeds daaraan gedink om deel van 'n musiekgroep te wees. Maar hy het van plan verander en sy eerste liedjie in die ateljee naby sy huis gaan opneem. Na 'n geruime tyd is Kins Ferna's aan die musiekbedryf bekendgestel, hy het sy eerste enkelsnit "De boa" op blogger vrygestel en na 'n paar maande het hy sy musiek op Spotify en baie ander internasionale stroomplatforms soos Deezer en meer vrygestel. Kins Ferna's is veral bekend vir sy enkelsnitte "Sunset" en "Hope", wat hom meer as 5 000 strome op Spotify en ander musiekstroomplatforms besorg het. En hy het ’n YouTube-kanaal geskep wat hy vir musiek gebruik en ook om te onderrig, wenke te gee, te mentor en ander vervaardigers en kunstenaars te help om by die musiekbedryf i te pas. ==Diskografie== * (2019) De Boa - enkellopend * (2021) Sonsondergang - Enkellopend * (2022) Sad Type Beat - enkelsnit * (2022) Hoop - enkellopend ==Albums== * (2022) Revolusie Vol. 1 * (2022) Destiny * (2022) Vaporizer I ==Toekennings en nominasies== ===Mosambiek Musiektoekennings (MMA)=== * Die Mosambiekse Musiektoekennings is jaarlikse toekennings wat deur BCI aangebied word om erkenning te gee aan uitstaande prestasies in die Mosambiekse musiekbedryf. ==Verwysings== {{Verwysings}} {{Normdata}} hr6sebo6ec4ajkphrjg5pu4127ouqcx 0 392908 2519335 2519155 2022-08-15T11:04:49Z Rooiratel 90342 wikiteks wikitext text/x-wiki [[Lêer:David Christiaan de Waal.jpg|duimnael|David Christiaan de Waal ]] '''David Christiaan de Waal''' ([[25 November]] [[1845]] – [[22 September]] [[1909]]) was 'n Kaapse politikus, sakeman en burgemeester van [[Kaapstad]].<ref name=":0" /> == Vroeë lewe en loopbaan == De Waal was die twaalfde kind van Pieter de Waal, 'n boer van Langverwacht, naby [[Kuilsrivier]], en sy vrou Susanna Gertruida Louw.<ref>{{Cite web|title=About Us – Langverwagt|url=http://www.langverwagt.co.za/about-us|access-date=2020-09-30|website=www.langverwagt.co.za}}</ref> Hy het net sowat vier jaar skoolgegaan, by plaas- en plaaslike skole in die distrik [[Stellenbosch]]. Ten spyte van sy relatiewe gebrek aan opvoeding, was hy ambisieus en selfversekerd, wat hom gehelp het om sukses te behaal. Hy het aanvanklik op die plaas, Bakkerskloof, in Stellenbosch geboer en vanaf 1876 op Bellevue, 'n klein vrugte- en wynplaas aan die bopunt van Kloofstraat in Kaapstad. In 1878 het hy saam met H. de Vos de Kock 'n hardeware-onderneming in Kaapstad gestig en in 1895 is die firma se naam verander na De Kock en Kie, toe reeds een van die grootste sulke besighede in die [[Kaapkolonie]].<ref name=":0">{{Cite book|last=De Kock|first=W. J.|title=Dictionary of South African biography: Vol II|publisher=Human Sciences Research Council|year=1972|isbn=0-624-00856-8|location=Pretoria|pages=188|oclc=20937}}</ref> == Openbare lewe == Van 1884 tot 1903 verteenwoordig hy die [[Piketberg (kiesafdeling)|kiesafdeling]] [[Piketberg]] in die Kaapse Wetgewende Vergadering en het 'n belangrike rol gespeel in die bou van 'n spoorlyn na Piketberg. Hy was ook lid van die Kaapse stadsraad van 1877 tot 1895 en burgemeester van 1889 tot 1890. Tydens sy ampstermyn as burgemeester het hy hom toegespits op die verfraaiing van die stad, spesifiek met die plant van 'n groot aantal [[eike]]- en [[bloekom]]bome. Ter erkenning hiervan het die stadsraad in 1895 die gebied langs die Molteno-reservoir, wat aangelê en beplant is, [[De Waalpark]] genoem.<ref>{{Cite book|title=The historical monuments of South Africa|last=Oberholster, J. J.|date=1972|publisher=Rembrandt Van Rijn Foundation for Culture at the request of the National Monuments Council|isbn=0620001925|location=Cape Town|pages=24|oclc=553395}}</ref> Gedurende die 1880's het De Waal baie gereis en [[Wes-Europa]], die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Amerika]] besoek. Sy reise het De Waal van materiaal vir sy skryfwerk verskaf en hy het verskeie artikels geskryf wat in Nederlandstalige publikasies aan die Kaap verskyn het.<ref name=":0" /> == Persoonlike lewe == De Waal trou in 1869 met Hester Sophia Hofmeyr, die suster van [[Jan Hendrik Hofmeyr (predikant)|Jan Hendrik Hofmeyr]], van Welgemeend, Kaapstad. Daar is vier seuns en drie dogters uit die huwelik gebore. Twee van die seuns het prominente lid van die gemeenskap geword, die ouderling, [[Jan Hendrik Hofmeyr de Waal]], het speaker van die Unie-parlement geword en die ander, [[Pieter de Waal]], 'n predikant van die NG Kerk. In 1903 het hy weens swak gesondheid uit die politiek getree, waarna sy gesondheid geleidelik verswak het en hy na 'n aantal [[beroerte]]s in sy laaste lewensjare 'n invalide geword het. Hy sterf op 22 September 1909 in sy huis 'Rozenberg' in [[Claremont, Kaapstad|Claremont]], waar hy vanaf 1903 gewoon het.<ref>{{Cite book|title=South African Genealogies: Vol 15|publisher=Genealogical Institute of South Africa|others=Genealogical Institute of South Africa.|year=2007|isbn=978-0-7969-0370-9|location=Stellenbosch|pages=336|oclc=18051341}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:de Waal, David Christiaan}} [[Kategorie:Geboortes in 1845]] [[Kategorie:Sterftes in 1909]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] gdq6dy338lf8m5yk21q7eppoew8hjb8 2519338 2519335 2022-08-15T11:10:29Z Rooiratel 90342 Sjabloon bygevoeg wikitext text/x-wiki [[Lêer:David Christiaan de Waal.jpg|duimnael|David Christiaan de Waal ]] '''David Christiaan de Waal''' ([[25 November]] [[1845]] – [[22 September]] [[1909]]) was 'n Kaapse politikus, sakeman en burgemeester van [[Kaapstad]].<ref name=":0" /> == Vroeë lewe en loopbaan == De Waal was die twaalfde kind van Pieter de Waal, 'n boer van Langverwacht, naby [[Kuilsrivier]], en sy vrou Susanna Gertruida Louw.<ref>{{Cite web|title=About Us – Langverwagt|url=http://www.langverwagt.co.za/about-us|access-date=2020-09-30|website=www.langverwagt.co.za}}</ref> Hy het net sowat vier jaar skoolgegaan, by plaas- en plaaslike skole in die distrik [[Stellenbosch]]. Ten spyte van sy relatiewe gebrek aan opvoeding, was hy ambisieus en selfversekerd, wat hom gehelp het om sukses te behaal. Hy het aanvanklik op die plaas, Bakkerskloof, in Stellenbosch geboer en vanaf 1876 op Bellevue, 'n klein vrugte- en wynplaas aan die bopunt van Kloofstraat in Kaapstad. In 1878 het hy saam met H. de Vos de Kock 'n hardeware-onderneming in Kaapstad gestig en in 1895 is die firma se naam verander na De Kock en Kie, toe reeds een van die grootste sulke besighede in die [[Kaapkolonie]].<ref name=":0">{{Cite book|last=De Kock|first=W. J.|title=Dictionary of South African biography: Vol II|publisher=Human Sciences Research Council|year=1972|isbn=0-624-00856-8|location=Pretoria|pages=188|oclc=20937}}</ref> == Openbare lewe == Van 1884 tot 1903 verteenwoordig hy die [[Piketberg (kiesafdeling)|kiesafdeling]] [[Piketberg]] in die Kaapse Wetgewende Vergadering en het 'n belangrike rol gespeel in die bou van 'n spoorlyn na Piketberg. Hy was ook lid van die Kaapse stadsraad van 1877 tot 1895 en burgemeester van 1889 tot 1890. Tydens sy ampstermyn as burgemeester het hy hom toegespits op die verfraaiing van die stad, spesifiek met die plant van 'n groot aantal [[eike]]- en [[bloekom]]bome. Ter erkenning hiervan het die stadsraad in 1895 die gebied langs die Molteno-reservoir, wat aangelê en beplant is, [[De Waalpark]] genoem.<ref>{{Cite book|title=The historical monuments of South Africa|last=Oberholster, J. J.|date=1972|publisher=Rembrandt Van Rijn Foundation for Culture at the request of the National Monuments Council|isbn=0620001925|location=Cape Town|pages=24|oclc=553395}}</ref> Gedurende die 1880's het De Waal baie gereis en [[Wes-Europa]], die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Amerika]] besoek. Sy reise het De Waal van materiaal vir sy skryfwerk verskaf en hy het verskeie artikels geskryf wat in Nederlandstalige publikasies aan die Kaap verskyn het.<ref name=":0" /> == Persoonlike lewe == De Waal trou in 1869 met Hester Sophia Hofmeyr, die suster van [[Jan Hendrik Hofmeyr (predikant)|Jan Hendrik Hofmeyr]], van Welgemeend, Kaapstad. Daar is vier seuns en drie dogters uit die huwelik gebore. Twee van die seuns het prominente lid van die gemeenskap geword, die ouderling, [[Jan Hendrik Hofmeyr de Waal]], het speaker van die Unie-parlement geword en die ander, [[Pieter de Waal]], 'n predikant van die NG Kerk. In 1903 het hy weens swak gesondheid uit die politiek getree, waarna sy gesondheid geleidelik verswak het en hy na 'n aantal [[beroerte]]s in sy laaste lewensjare 'n invalide geword het. Hy sterf op 22 September 1909 in sy huis 'Rozenberg' in [[Claremont, Kaapstad|Claremont]], waar hy vanaf 1903 gewoon het.<ref>{{Cite book|title=South African Genealogies: Vol 15|publisher=Genealogical Institute of South Africa|others=Genealogical Institute of South Africa.|year=2007|isbn=978-0-7969-0370-9|location=Stellenbosch|pages=336|oclc=18051341}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:de Waal, David Christiaan}} [[Kategorie:Geboortes in 1845]] [[Kategorie:Sterftes in 1909]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] 9rd9vb20scetjebo1s3f8gzkzo366h3 2519353 2519338 2022-08-15T11:46:17Z 196.15.154.226 kategorie wikitext text/x-wiki [[Lêer:David Christiaan de Waal.jpg|duimnael|David Christiaan de Waal ]] '''David Christiaan de Waal''' ([[25 November]] [[1845]] – [[22 September]] [[1909]]) was 'n Kaapse politikus, sakeman en burgemeester van [[Kaapstad]].<ref name=":0" /> == Vroeë lewe en loopbaan == De Waal was die twaalfde kind van Pieter de Waal, 'n boer van Langverwacht, naby [[Kuilsrivier]], en sy vrou Susanna Gertruida Louw.<ref>{{Cite web|title=About Us – Langverwagt|url=http://www.langverwagt.co.za/about-us|access-date=2020-09-30|website=www.langverwagt.co.za}}</ref> Hy het net sowat vier jaar skoolgegaan, by plaas- en plaaslike skole in die distrik [[Stellenbosch]]. Ten spyte van sy relatiewe gebrek aan opvoeding, was hy ambisieus en selfversekerd, wat hom gehelp het om sukses te behaal. Hy het aanvanklik op die plaas, Bakkerskloof, in Stellenbosch geboer en vanaf 1876 op Bellevue, 'n klein vrugte- en wynplaas aan die bopunt van Kloofstraat in Kaapstad. In 1878 het hy saam met H. de Vos de Kock 'n hardeware-onderneming in Kaapstad gestig en in 1895 is die firma se naam verander na De Kock en Kie, toe reeds een van die grootste sulke besighede in die [[Kaapkolonie]].<ref name=":0">{{Cite book|last=De Kock|first=W. J.|title=Dictionary of South African biography: Vol II|publisher=Human Sciences Research Council|year=1972|isbn=0-624-00856-8|location=Pretoria|pages=188|oclc=20937}}</ref> == Openbare lewe == Van 1884 tot 1903 verteenwoordig hy die [[Piketberg (kiesafdeling)|kiesafdeling]] [[Piketberg]] in die Kaapse Wetgewende Vergadering en het 'n belangrike rol gespeel in die bou van 'n spoorlyn na Piketberg. Hy was ook lid van die Kaapse stadsraad van 1877 tot 1895 en burgemeester van 1889 tot 1890. Tydens sy ampstermyn as burgemeester het hy hom toegespits op die verfraaiing van die stad, spesifiek met die plant van 'n groot aantal [[eike]]- en [[bloekom]]bome. Ter erkenning hiervan het die stadsraad in 1895 die gebied langs die Molteno-reservoir, wat aangelê en beplant is, [[De Waalpark]] genoem.<ref>{{Cite book|title=The historical monuments of South Africa|last=Oberholster, J. J.|date=1972|publisher=Rembrandt Van Rijn Foundation for Culture at the request of the National Monuments Council|isbn=0620001925|location=Cape Town|pages=24|oclc=553395}}</ref> Gedurende die 1880's het De Waal baie gereis en [[Wes-Europa]], die [[Midde-Ooste]] en [[Noord-Amerika]] besoek. Sy reise het De Waal van materiaal vir sy skryfwerk verskaf en hy het verskeie artikels geskryf wat in Nederlandstalige publikasies aan die Kaap verskyn het.<ref name=":0" /> == Persoonlike lewe == De Waal trou in 1869 met Hester Sophia Hofmeyr, die suster van [[Jan Hendrik Hofmeyr (predikant)|Jan Hendrik Hofmeyr]], van Welgemeend, Kaapstad. Daar is vier seuns en drie dogters uit die huwelik gebore. Twee van die seuns het prominente lid van die gemeenskap geword, die ouderling, [[Jan Hendrik Hofmeyr de Waal]], het speaker van die Unie-parlement geword en die ander, [[Pieter de Waal]], 'n predikant van die NG Kerk. In 1903 het hy weens swak gesondheid uit die politiek getree, waarna sy gesondheid geleidelik verswak het en hy na 'n aantal [[beroerte]]s in sy laaste lewensjare 'n invalide geword het. Hy sterf op 22 September 1909 in sy huis 'Rozenberg' in [[Claremont, Kaapstad|Claremont]], waar hy vanaf 1903 gewoon het.<ref>{{Cite book|title=South African Genealogies: Vol 15|publisher=Genealogical Institute of South Africa|others=Genealogical Institute of South Africa.|year=2007|isbn=978-0-7969-0370-9|location=Stellenbosch|pages=336|oclc=18051341}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Burgemeesters van Kaapstad}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:de Waal, David Christiaan}} [[Kategorie:Geboortes in 1845]] [[Kategorie:Sterftes in 1909]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse politici]] [[Kategorie:Burgemeesters van Kaapstad]] i2xelvfetkmwestk9nd3jqp0rbrfj8b 0 392912 2519182 2022-08-14T13:33:25Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia karrachabensis | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1931 | synonyms = }} '''''Ruschia karrachabensis''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en in die [[Noord-Kaap]] voorkom. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-161 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364352-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] np6lt24tejigm3c4eqtp8n2pd2f0cbt 0 392913 2519208 2022-08-14T18:10:00Z Aliwal2012 39067 Geskep deur die bladsy "[[:en:Special:Redirect/revision/1104052469|AirAsia]]" te vertaal wikitext text/x-wiki '''Capital A Berhad''', bedryf as '''AirAsia''' (gestileer as '''''airasia''''') is 'n [[Maleisië|Maleisiese]] multinasionale [[laekostelugredery]] met sy hoofkwartier naby [[Kuala Lumpur]], [[Maleisië]]. Dit is die grootste [[lugredery]] in Maleisië volgens vlootgrootte en aantal bestemmings. AirAsia bedryf geskeduleerde binnelandse en internasionale vlugte na meer as 165 bestemmings wat oor 25 lande strek.<ref>{{Cite web|url=http://www.routesonline.com/airlines/8165/airasia-x/about/|title=AirAsia, the leading and largest low-cost carrier in Asia, services the most extensive network with over 165 routes covering destinations in and around Asia|date=7 October 2016|publisher=routsonline.com|access-date=1 January 2017}}</ref> Sy hoofbasis is [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe|klia2]], die laekoste-diensterminal by [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe]] (KLIA) in Sepang, Selangor, [[Maleisië]]. Sy geaffilieerde lugdienste Thai AirAsia, Indonesia AirAsia, Philippines AirAsia en AirAsia India het basisse onderskeidelik in [[Don Mueang Internasionale Lughawe|Bangkok–Don Mueang]], Jakarta–Soekarno-Hatta, Manila–Ninoy Aquino en Bangalore–Kempegowda-lughawens, terwyl sy susterlugredery, AirAsia X, fokus op langafstandroetes. AirAsia se geregistreerde kantoor is in Petaling Jaya, Selangor, terwyl sy hoofkantoor by [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe]] is. AirAsia behaal die wêreld se laagste eenheidskoste van VS$0,023 per beskikbare sitplekkilometer en 'n passasiers-gelykbreek-vragfaktor van 52%. In 2007 het ''[[The New York Times]]'' die lugredery beskryf as 'n "pionier" van laekostereis in Asië.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/12/23/travel/23prac.html?ref=yourmoney|title=Does Low Cost Mean High Risk?|date=23 December 2007|access-date=28 April 2010|work=The New York Times|first=Joshua|last=Kurlantzick}}</ref> AirAsia is die borg van Maleisië se nasionale sokkerspan, Singapoer nasionale sokkerspan, Jamshedpur FC en [[Queens Park Rangers]]. AirAsia is ook 'n voormalige borg van [[Manchester United]] en Asia Red Tour. AirAsia is deurlopend vir 11 jaar deur Skytrax aangewys as die wêreld se beste laekostediensverskaffer in internasionale reis- en lugrederytoekennings, insluitend die jongste toekenning vir 2019.<ref name="auto2">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> Aan die begin van die [[Covid-19-pandemie]] het AirAsia egter verkies om nie algemene terugbetalings te gee aan passasiers van vlugte wat hy gekanselleer het nie, om sy kontant te bewaar. Reisbewyse is eerder by verstek aangebied, met terugbetalings wat slegs op 'n geval-tot-geval-basis uitgereik word.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/willhorton1/2020/04/11/airasia-gives-refunds-on-a-case-by-case-basis-if-passengers-decline-credit-voucher-during-covid-19-travel-cancellations/?sh=12b7b5e06449|title=AirAsia Gives Refunds On A Case-By-Case Basis If Passengers Decline Credit Voucher During COVID-19 Travel Cancellations|website=[[Forbes]]}}</ref> {{Multibeeld|align=center|direction=horizontal|width=<!-- Image 1 -->|image1=Boeing 737-3Y0, AirAsia AN0592352.jpg|width1=218|alt1=|caption1=The original AirAsia colour scheme, a government-owned full-service carrier (1996 - 2001 livery) <!-- Image 2 -->|image2=Boeing 737-375, AirAsia AN0982144.jpg|width2=190|alt2=|caption2=AirAsia Boeing 737-300, after the takeover by the [[Tune Group|Tune Air]] as a low-cost carrier (2001-2003 livery) <!-- Image 3 -->|image3=AirAsia A320 (9M-AFK) at Kuala Lumpur International Airport.jpg|width3=280|alt3=|caption3=A320, the workhorse fleet on the airline since 2004 (2004-2011 livery) <!-- Image 4 -->|image4=Airbus A320-216, AirAsia JP7522679.jpg|width4=212|alt4=|caption4=An A320 with its current colour scheme (2011 - present livery)|header=AirAsia's origin, corporate identity and livery timeline|header_align=center|header_background=|footer=|footer_align=|footer_background=|background color=}} == Dienste == === Aanboord === AirAsia bied 'n "Santan"-spyskaart, met opsies om aan boord te koop en bied kos, drankies, goedere en belastingvrye kope aan. Vooraankoop van "Santan"-maaltye is beskikbaar teen 'n laer prys as aan boord, en met addisionele opsies.<ref>"[https://archive.today/20080902040133/http://www.airasia.com/site/in/en/snackAttack.jsp Snack Attack]." </ref> AirAsia is geakkrediteer deur die KL Syariah-indeks van Bursa Maleisië, en in ooreenstemming met [[Sjaria|Sjaria-]]<nowiki/>beginsels bedien dit nie alkohol of [[varkvleis]] nie. Dit geld egter net vir die streeks AirAsia-groepvlugte, en nie vir die AirAsia X-vlugte nie, wat wel wyn en bier aan boord verkoop.<ref>[http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page ''AirAsia X Inflight food & beverage''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150102164121/http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page|date=2 January 2015}}. </ref> === Gereelde vliegprogram === AirAsia neem die eerste stappe om sy eie gereelde-vliegprogram te begin. Die lugredery het 'n ooreenkoms onderteken om 'n gesamentlike onderneming met die finansiëledienstefirma Tune Money te begin om 'n program genaamd "BIG" bekend te stel. Ingevolge hierdie program sal dit lojaliteitspunte aan AirAsia-kliënte en derdeparty-handelaars uitreik. Punte kan dan gebruik word om AirAsia-vlugte te gebruik.<ref>{{cite news|url=http://www.flightglobal.com/articles/2011/09/21/362351/airasia-to-launch-loyalty-programme.html|date=21 September 2011|title=AirAsia to launch frequent-flyer program|work=Flightglobal|access-date=21 September 2011|author=Govindasamy, Siva}}</ref> == Toekennings en erkenning == Die 2012 World Airline-toekennings by die Farnborough-lugskou het die lugdiens as die wêreld se beste laekostelugredery aangewys.<ref>{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/awards_2012/lowcost2012.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20120715040504/http://www.worldairlineawards.com/Awards_2012/lowcost2012.htm|archive-date=15 July 2012|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2012 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2012|access-date=12 April 2013|work=The World Airline Awards}}</ref> AirAsia is al 11 jaar agtereenvolgens aangewys as die wêreld se beste laekostediens, insluitend die jongste toekenning vir die jaar 2019.<ref name="auto3">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> == Verwysings == == Eksterne skakels == * [[Kategorie:Lugrederye]] [[Kategorie:Maleisië]] [[Kategorie:Pages with unreviewed translations]] p4riax17t2yafd0po745uuyvtgt5iu4 2519209 2519208 2022-08-14T18:28:08Z Aliwal2012 39067 opruim, nog besig! wikitext text/x-wiki '''Capital A Berhad''', bedryf as '''AirAsia''' (gestileer as '''''airasia''''') is 'n [[Maleisië|Maleisiese]] multinasionale [[laekostelugredery]] met sy hoofkwartier naby [[Kuala Lumpur]], [[Maleisië]]. Dit is die grootste [[lugredery]] in Maleisië volgens vlootgrootte en aantal bestemmings. AirAsia bedryf geskeduleerde binnelandse en internasionale vlugte na meer as 165 bestemmings wat oor 25 lande strek.<ref>{{Cite web|url=http://www.routesonline.com/airlines/8165/airasia-x/about/|title=AirAsia, the leading and largest low-cost carrier in Asia, services the most extensive network with over 165 routes covering destinations in and around Asia|date=7 October 2016|publisher=routsonline.com|access-date=1 January 2017}}</ref> Sy hoofbasis is [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe|klia2]], die laekoste-diensterminal by [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe]] (KLIA) in Sepang, Selangor, [[Maleisië]]. Sy geaffilieerde lugdienste Thai AirAsia, Indonesia AirAsia, Philippines AirAsia en AirAsia India het basisse onderskeidelik in [[Don Mueang Internasionale Lughawe|Bangkok–Don Mueang]], Jakarta–Soekarno-Hatta, Manila–Ninoy Aquino en Bangalore–Kempegowda-lughawens, terwyl sy susterlugredery, AirAsia X, fokus op langafstandroetes. AirAsia se geregistreerde kantoor is in Petaling Jaya, Selangor, terwyl sy hoofkantoor by Kuala Lumpur Internasionale Lughawe is. AirAsia behaal die wêreld se laagste eenheidskoste van VS$0,023 per beskikbare sitplekkilometer en 'n passasiers-gelykbreek-vragfaktor van 52%. In 2007 het ''[[The New York Times]]'' die lugredery beskryf as 'n "pionier" van laekostereis in Asië.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/12/23/travel/23prac.html?ref=yourmoney|title=Does Low Cost Mean High Risk?|date=23 December 2007|access-date=28 April 2010|work=The New York Times|first=Joshua|last=Kurlantzick}}</ref> AirAsia is die borg van Maleisië se nasionale sokkerspan, Singapoer nasionale sokkerspan, Jamshedpur FC en [[Queens Park Rangers]]. AirAsia is ook 'n voormalige borg van [[Manchester United]] en Asia Red Tour. AirAsia is deurlopend vir 11 jaar deur Skytrax aangewys as die wêreld se beste laekostediensverskaffer in internasionale reis- en lugrederytoekennings, insluitend die jongste toekenning vir 2019.<ref name="auto2">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> Aan die begin van die [[Covid-19-pandemie]] het AirAsia egter verkies om nie algemene terugbetalings te gee aan passasiers van vlugte wat hy gekanselleer het nie, om sy kontant te bewaar. Reisbewyse is eerder by verstek aangebied, met terugbetalings wat slegs op 'n geval-tot-geval-basis uitgereik word.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/willhorton1/2020/04/11/airasia-gives-refunds-on-a-case-by-case-basis-if-passengers-decline-credit-voucher-during-covid-19-travel-cancellations/?sh=12b7b5e06449|title=AirAsia Gives Refunds On A Case-By-Case Basis If Passengers Decline Credit Voucher During COVID-19 Travel Cancellations|website=[[Forbes]]}}</ref> {{Multibeeld|align=center|direction=horizontal|width=<!-- Image 1 -->|image1=Boeing 737-3Y0, AirAsia AN0592352.jpg|width1=218|caption1=Die oorspronklike AirAsia kleurskema, voldiensredery in regeringsbesit (1996 - 2001 kleure) <!-- Image 2 -->|image2=Boeing 737-375, AirAsia AN0982144.jpg|width2=190|caption2=AirAsia Boeing 737-300, na die oorname van Tune Air as 'n laekostediensverskaffer (2001-2003 kleure) <!-- Image 3 -->|image3=AirAsia A320 (9M-AFK) at Kuala Lumpur International Airport.jpg|width3=280|caption3=A320, die werksesel van die lugdiens sedert 2004 (2004-2011 kleure) <!-- Image 4 -->|image4=Airbus A320-216, AirAsia JP7522679.jpg|width4=212|caption4='n A320 in die huidige kleurskema (2011 - tans)|header=AirAsia se oorsprong, korporatiewe identeit en kleurskema-tydlyn|header_align=center|header_background=|footer=|footer_align=|footer_background=|background color=}} == Dienste == === Aanboord === AirAsia bied 'n "Santan"-spyskaart, met opsies om aan boord te koop en bied kos, drankies, goedere en belastingvrye verkope aan. Vooraankoop van "Santan"-maaltye is beskikbaar teen 'n laer prys as aan boord, en met addisionele opsies.<ref>"[https://archive.today/20080902040133/http://www.airasia.com/site/in/en/snackAttack.jsp Snack Attack]." </ref> AirAsia is geakkrediteer deur die KL Syariah-indeks van Bursa Maleisië, en in ooreenstemming met [[Sjaria]]-beginsels bedien dit nie alkohol of [[varkvleis]] nie. Dit geld egter net vir die streeks AirAsia-groepvlugte, en nie vir die AirAsia X-vlugte nie, wat wel wyn en bier aan boord verkoop.<ref>[http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page ''AirAsia X Inflight food & beverage''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150102164121/http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page|date=2 January 2015}}. </ref> === Gereelde vliegprogram === AirAsia neem die eerste stappe om sy eie gereelde-vliegprogram te begin. Die lugredery het 'n ooreenkoms onderteken om 'n gesamentlike onderneming met die finansiëledienstefirma Tune Money te begin om 'n program genaamd "BIG" bekend te stel. Ingevolge hierdie program sal dit lojaliteitspunte aan AirAsia-kliënte en derdeparty-handelaars uitreik. Punte kan dan gebruik word om AirAsia-vlugte te gebruik.<ref>{{cite news|url=http://www.flightglobal.com/articles/2011/09/21/362351/airasia-to-launch-loyalty-programme.html|date=21 September 2011|title=AirAsia to launch frequent-flyer program|work=Flightglobal|access-date=21 September 2011|author=Govindasamy, Siva}}</ref> == Toekennings en erkenning == Die 2012 World Airline-toekennings by die Farnborough-lugskou het die lugdiens as die wêreld se beste laekostelugredery aangewys.<ref>{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/awards_2012/lowcost2012.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20120715040504/http://www.worldairlineawards.com/Awards_2012/lowcost2012.htm|archive-date=15 July 2012|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2012 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2012|access-date=12 April 2013|work=The World Airline Awards}}</ref> AirAsia is al 11 jaar agtereenvolgens aangewys as die wêreld se beste laekostediens, insluitend die jongste toekenning vir die jaar 2019.<ref name="auto3">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie|AirAsia}} [[Kategorie:Lugrederye]] [[Kategorie:Maleisië]] fgve8now4qj91mig3uwji122wx9ai9u 2519210 2519209 2022-08-14T18:46:25Z Aliwal2012 39067 +inligtingskassie wikitext text/x-wiki {{Infobox airline | airline = AirAsia | logo = AirAsia New Logo (2020).svg | logo_size = 300px | fleet_size = 255 (insl. filiale) | destinations = 165 (insl. filiale) | IATA = AK | ICAO = AXM | callsign = RED CAP | parent = Tune Group | founded = {{begin datum en ouderdom|1993|12|20|df=yes|br=yes}} | commenced = {{begin datum en ouderdom|1996|11|18|df=yes|br=yes}} | headquarters = [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe]]<br />Sepang, Selangor, [[Maleisië]] | key_people = <div> * Tony Fernandes, Groep-HUB van Capital A Berhad * Riad Asmat, HUB<ref>{{cite web|url=http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2012&dt=0618&pub=Utusan_Malaysia&sec=Ekonomi&pg=ek_04.htm|title=Aireen Omar dilantik CEO AirAsia in Malaysia|date=18 June 2012|access-date=18 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120620201100/http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2012&dt=0618&pub=Utusan_Malaysia&sec=Ekonomi&pg=ek_04.htm|archive-date=20 June 2012|url-status=dead}}</ref> </div> * Kamarudin Meranun, Voorsitter | bases = <div> *[[Senai Internasionale Lughawe|Johor Bahru]] *[[Kota Kinabalu Internasionale Lughawe|Kota Kinabalu]] *[[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe|Kuala Lumpur–Internasionaal]] *[[Kuching Internasionale Lughawe|Kuching]] *[[Penang Internasionale Lughawe|Penang]] </div> | frequent_flyer = BIG Loyalty Programme<ref>{{cite web |url=http://www.airasia.com/my/en/big-loyalty-programme.page |title=AirAsia BIG Loyalty Programme | publisher=Airasia.com |access-date=31 May 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140522131243/http://www.airasia.com/my/en/big-loyalty-programme.page |archive-date=22 May 2014 |url-status=dead }}</ref> | subsidiaries = <div> * AirAsia X * Indonesia AirAsia * Philippines AirAsia * Thai AirAsia * Thai AirAsia X * AirAsia India </div> | revenue = {{increase}} RM 5,01 miljard/[[Verenigde State dollar|VS$]] 1.12&nbsp;billion<small>(''1~3Q 2016'')<ref>{{cite web|url=http://www.indiainfoline.com/article/news-top-story/airasia-q4-revenue-up-47-116022600490_1.html|title=AirAsia Q4 revenue up 47%|publisher=India Infoline}}</ref></small> | net_income = {{increase}} RM 1,574&nbsp;miljard/[[Amerikaanse dollar|VS$]] 354&nbsp;miljoen | num_employees = 20 000 (2019) | website = {{URL|www.airasia.com}} | focus_cities = }} '''Capital A Berhad''', bedryf as '''AirAsia''' (gestileer as '''''airasia''''') is 'n [[Maleisië|Maleisiese]] multinasionale [[laekostelugredery]] met sy hoofkwartier naby [[Kuala Lumpur]], [[Maleisië]]. Dit is die grootste [[lugredery]] in Maleisië volgens vlootgrootte en aantal bestemmings. AirAsia bedryf geskeduleerde binnelandse en internasionale vlugte na meer as 165 bestemmings wat oor 25 lande strek.<ref>{{Cite web|url=http://www.routesonline.com/airlines/8165/airasia-x/about/|title=AirAsia, the leading and largest low-cost carrier in Asia, services the most extensive network with over 165 routes covering destinations in and around Asia|date=7 October 2016|publisher=routsonline.com|access-date=1 January 2017}}</ref> Sy hoofbasis is [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe|klia2]], die laekoste-diensterminal by [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe]] (KLIA) in Sepang, Selangor, [[Maleisië]]. Sy geaffilieerde lugdienste Thai AirAsia, Indonesia AirAsia, Philippines AirAsia en AirAsia India het basisse onderskeidelik in [[Don Mueang Internasionale Lughawe|Bangkok–Don Mueang]], Jakarta–Soekarno-Hatta, Manila–Ninoy Aquino en Bangalore–Kempegowda-lughawens, terwyl sy susterlugredery, AirAsia X, fokus op langafstandroetes. AirAsia se geregistreerde kantoor is in Petaling Jaya, Selangor, terwyl sy hoofkantoor by Kuala Lumpur Internasionale Lughawe is. AirAsia behaal die wêreld se laagste eenheidskoste van VS$0,023 per beskikbare sitplekkilometer en 'n passasiers-gelykbreek-vragfaktor van 52%. In 2007 het ''[[The New York Times]]'' die lugredery beskryf as 'n "pionier" van laekostereis in Asië.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/12/23/travel/23prac.html?ref=yourmoney|title=Does Low Cost Mean High Risk?|date=23 December 2007|access-date=28 April 2010|work=The New York Times|first=Joshua|last=Kurlantzick}}</ref> AirAsia is die borg van Maleisië se nasionale sokkerspan, Singapoer nasionale sokkerspan, Jamshedpur FC en [[Queens Park Rangers]]. AirAsia is ook 'n voormalige borg van [[Manchester United]] en Asia Red Tour. AirAsia is deurlopend vir 11 jaar deur Skytrax aangewys as die wêreld se beste laekostediensverskaffer in internasionale reis- en lugrederytoekennings, insluitend die jongste toekenning vir 2019.<ref name="auto2">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> Aan die begin van die [[Covid-19-pandemie]] het AirAsia egter verkies om nie algemene terugbetalings te gee aan passasiers van vlugte wat hy gekanselleer het nie, om sy kontant te bewaar. Reisbewyse is eerder by verstek aangebied, met terugbetalings wat slegs op 'n geval-tot-geval-basis uitgereik word.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/willhorton1/2020/04/11/airasia-gives-refunds-on-a-case-by-case-basis-if-passengers-decline-credit-voucher-during-covid-19-travel-cancellations/?sh=12b7b5e06449|title=AirAsia Gives Refunds On A Case-By-Case Basis If Passengers Decline Credit Voucher During COVID-19 Travel Cancellations|website=[[Forbes]]}}</ref> {{Multibeeld|align=center|direction=horizontal|width=<!-- Image 1 -->|image1=Boeing 737-3Y0, AirAsia AN0592352.jpg|width1=218|caption1=Die oorspronklike AirAsia kleurskema, voldiensredery in regeringsbesit (1996 - 2001 kleure) <!-- Image 2 -->|image2=Boeing 737-375, AirAsia AN0982144.jpg|width2=190|caption2=AirAsia Boeing 737-300, na die oorname van Tune Air as 'n laekostediensverskaffer (2001-2003 kleure) <!-- Image 3 -->|image3=AirAsia A320 (9M-AFK) at Kuala Lumpur International Airport.jpg|width3=280|caption3=A320, die werksesel van die lugdiens sedert 2004 (2004-2011 kleure) <!-- Image 4 -->|image4=Airbus A320-216, AirAsia JP7522679.jpg|width4=212|caption4='n A320 in die huidige kleurskema (2011 - tans)|header=AirAsia se oorsprong, korporatiewe identeit en kleurskema-tydlyn|header_align=center|header_background=|footer=|footer_align=|footer_background=|background color=}} == Dienste == === Aanboord === AirAsia bied 'n "Santan"-spyskaart, met opsies om aan boord te koop en bied kos, drankies, goedere en belastingvrye verkope aan. Vooraankoop van "Santan"-maaltye is beskikbaar teen 'n laer prys as aan boord, en met addisionele opsies.<ref>"[https://archive.today/20080902040133/http://www.airasia.com/site/in/en/snackAttack.jsp Snack Attack]." </ref> AirAsia is geakkrediteer deur die KL Syariah-indeks van Bursa Maleisië, en in ooreenstemming met [[Sjaria]]-beginsels bedien dit nie alkohol of [[varkvleis]] nie. Dit geld egter net vir die streeks AirAsia-groepvlugte, en nie vir die AirAsia X-vlugte nie, wat wel wyn en bier aan boord verkoop.<ref>[http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page ''AirAsia X Inflight food & beverage''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150102164121/http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page|date=2 January 2015}}. </ref> === Gereelde vliegprogram === AirAsia neem die eerste stappe om sy eie gereelde-vliegprogram te begin. Die lugredery het 'n ooreenkoms onderteken om 'n gesamentlike onderneming met die finansiëledienstefirma Tune Money te begin om 'n program genaamd "BIG" bekend te stel. Ingevolge hierdie program sal dit lojaliteitspunte aan AirAsia-kliënte en derdeparty-handelaars uitreik. Punte kan dan gebruik word om AirAsia-vlugte te gebruik.<ref>{{cite news|url=http://www.flightglobal.com/articles/2011/09/21/362351/airasia-to-launch-loyalty-programme.html|date=21 September 2011|title=AirAsia to launch frequent-flyer program|work=Flightglobal|access-date=21 September 2011|author=Govindasamy, Siva}}</ref> == Toekennings en erkenning == Die 2012 World Airline-toekennings by die Farnborough-lugskou het die lugdiens as die wêreld se beste laekostelugredery aangewys.<ref>{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/awards_2012/lowcost2012.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20120715040504/http://www.worldairlineawards.com/Awards_2012/lowcost2012.htm|archive-date=15 July 2012|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2012 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2012|access-date=12 April 2013|work=The World Airline Awards}}</ref> AirAsia is al 11 jaar agtereenvolgens aangewys as die wêreld se beste laekostediens, insluitend die jongste toekenning vir die jaar 2019.<ref name="auto3">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie|AirAsia}} [[Kategorie:Lugrederye]] [[Kategorie:Maleisië]] g6mdf6rzinpxit0k7closonq8k9wyut 2519211 2519210 2022-08-14T18:52:46Z Aliwal2012 39067 Multibeeld spasiëring verbeter wikitext text/x-wiki {{Infobox airline | airline = AirAsia | logo = AirAsia New Logo (2020).svg | logo_size = 300px | fleet_size = 255 (insl. filiale) | destinations = 165 (insl. filiale) | IATA = AK | ICAO = AXM | callsign = RED CAP | parent = Tune Group | founded = {{begin datum en ouderdom|1993|12|20|df=yes|br=yes}} | commenced = {{begin datum en ouderdom|1996|11|18|df=yes|br=yes}} | headquarters = [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe]]<br />Sepang, Selangor, [[Maleisië]] | key_people = <div> * Tony Fernandes, Groep-HUB van Capital A Berhad * Riad Asmat, HUB<ref>{{cite web|url=http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2012&dt=0618&pub=Utusan_Malaysia&sec=Ekonomi&pg=ek_04.htm|title=Aireen Omar dilantik CEO AirAsia in Malaysia|date=18 June 2012|access-date=18 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120620201100/http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2012&dt=0618&pub=Utusan_Malaysia&sec=Ekonomi&pg=ek_04.htm|archive-date=20 June 2012|url-status=dead}}</ref> </div> * Kamarudin Meranun, Voorsitter | bases = <div> *[[Senai Internasionale Lughawe|Johor Bahru]] *[[Kota Kinabalu Internasionale Lughawe|Kota Kinabalu]] *[[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe|Kuala Lumpur–Internasionaal]] *[[Kuching Internasionale Lughawe|Kuching]] *[[Penang Internasionale Lughawe|Penang]] </div> | frequent_flyer = BIG Loyalty Programme<ref>{{cite web |url=http://www.airasia.com/my/en/big-loyalty-programme.page |title=AirAsia BIG Loyalty Programme | publisher=Airasia.com |access-date=31 May 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140522131243/http://www.airasia.com/my/en/big-loyalty-programme.page |archive-date=22 May 2014 |url-status=dead }}</ref> | subsidiaries = <div> * AirAsia X * Indonesia AirAsia * Philippines AirAsia * Thai AirAsia * Thai AirAsia X * AirAsia India </div> | revenue = {{increase}} RM 5,01 miljard/[[Verenigde State dollar|VS$]] 1.12&nbsp;billion<small>(''1~3Q 2016'')<ref>{{cite web|url=http://www.indiainfoline.com/article/news-top-story/airasia-q4-revenue-up-47-116022600490_1.html|title=AirAsia Q4 revenue up 47%|publisher=India Infoline}}</ref></small> | net_income = {{increase}} RM 1,574&nbsp;miljard/[[Amerikaanse dollar|VS$]] 354&nbsp;miljoen | num_employees = 20 000 (2019) | website = {{URL|www.airasia.com}} | focus_cities = }} '''Capital A Berhad''', bedryf as '''AirAsia''' (gestileer as '''''airasia''''') is 'n [[Maleisië|Maleisiese]] multinasionale [[laekostelugredery]] met sy hoofkwartier naby [[Kuala Lumpur]], [[Maleisië]]. Dit is die grootste [[lugredery]] in Maleisië volgens vlootgrootte en aantal bestemmings. AirAsia bedryf geskeduleerde binnelandse en internasionale vlugte na meer as 165 bestemmings wat oor 25 lande strek.<ref>{{Cite web|url=http://www.routesonline.com/airlines/8165/airasia-x/about/|title=AirAsia, the leading and largest low-cost carrier in Asia, services the most extensive network with over 165 routes covering destinations in and around Asia|date=7 October 2016|publisher=routsonline.com|access-date=1 January 2017}}</ref> Sy hoofbasis is [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe|klia2]], die laekoste-diensterminal by [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe]] (KLIA) in Sepang, Selangor, [[Maleisië]]. Sy geaffilieerde lugdienste Thai AirAsia, Indonesia AirAsia, Philippines AirAsia en AirAsia India het basisse onderskeidelik in [[Don Mueang Internasionale Lughawe|Bangkok–Don Mueang]], Jakarta–Soekarno-Hatta, Manila–Ninoy Aquino en Bangalore–Kempegowda-lughawens, terwyl sy susterlugredery, AirAsia X, fokus op langafstandroetes. AirAsia se geregistreerde kantoor is in Petaling Jaya, Selangor, terwyl sy hoofkantoor by Kuala Lumpur Internasionale Lughawe is. AirAsia behaal die wêreld se laagste eenheidskoste van VS$0,023 per beskikbare sitplekkilometer en 'n passasiers-gelykbreek-vragfaktor van 52%. In 2007 het ''[[The New York Times]]'' die lugredery beskryf as 'n "pionier" van laekostereis in Asië.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/12/23/travel/23prac.html?ref=yourmoney|title=Does Low Cost Mean High Risk?|date=23 December 2007|access-date=28 April 2010|work=The New York Times|first=Joshua|last=Kurlantzick}}</ref> AirAsia is die borg van Maleisië se nasionale sokkerspan, Singapoer nasionale sokkerspan, Jamshedpur FC en [[Queens Park Rangers]]. AirAsia is ook 'n voormalige borg van [[Manchester United]] en Asia Red Tour. AirAsia is deurlopend vir 11 jaar deur Skytrax aangewys as die wêreld se beste laekostediensverskaffer in internasionale reis- en lugrederytoekennings, insluitend die jongste toekenning vir 2019.<ref name="auto2">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> Aan die begin van die [[Covid-19-pandemie]] het AirAsia egter verkies om nie algemene terugbetalings te gee aan passasiers van vlugte wat hy gekanselleer het nie, om sy kontant te bewaar. Reisbewyse is eerder by verstek aangebied, met terugbetalings wat slegs op 'n geval-tot-geval-basis uitgereik word.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/willhorton1/2020/04/11/airasia-gives-refunds-on-a-case-by-case-basis-if-passengers-decline-credit-voucher-during-covid-19-travel-cancellations/?sh=12b7b5e06449|title=AirAsia Gives Refunds On A Case-By-Case Basis If Passengers Decline Credit Voucher During COVID-19 Travel Cancellations|website=[[Forbes]]}}</ref> {{Multibeeld|align=center|direction=horizontal|width=<!-- Image 1 -->|image1=Boeing 737-3Y0, AirAsia AN0592352.jpg|width1=300|caption1=Die oorspronklike AirAsia kleurskema, voldiensredery in regeringsbesit (1996 - 2001 kleure) <!-- Image 2 -->|image2=Boeing 737-375, AirAsia AN0982144.jpg|width2=260|caption2=AirAsia Boeing 737-300, na die oorname van Tune Air as 'n laekostediensverskaffer (2001-2003 kleure) <!-- Image 3 -->|image3=AirAsia A320 (9M-AFK) at Kuala Lumpur International Airport.jpg|width3=330|caption3=A320, die werksesel van die lugdiens sedert 2004 (2004-2011 kleure) <!-- Image 4 -->|image4=Airbus A320-216, AirAsia JP7522679.jpg|width4=260|caption4='n A320 in die huidige kleurskema (2011 - tans)|header=AirAsia se oorsprong, korporatiewe identeit en kleurskema-tydlyn|header_align=center}} == Dienste == === Aanboord === AirAsia bied 'n "Santan"-spyskaart, met opsies om aan boord te koop en bied kos, drankies, goedere en belastingvrye verkope aan. Vooraankoop van "Santan"-maaltye is beskikbaar teen 'n laer prys as aan boord, en met addisionele opsies.<ref>"[https://archive.today/20080902040133/http://www.airasia.com/site/in/en/snackAttack.jsp Snack Attack]." </ref> AirAsia is geakkrediteer deur die KL Syariah-indeks van Bursa Maleisië, en in ooreenstemming met [[Sjaria]]-beginsels bedien dit nie alkohol of [[varkvleis]] nie. Dit geld egter net vir die streeks AirAsia-groepvlugte, en nie vir die AirAsia X-vlugte nie, wat wel wyn en bier aan boord verkoop.<ref>[http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page ''AirAsia X Inflight food & beverage''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150102164121/http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page|date=2 January 2015}}. </ref> === Gereelde vliegprogram === AirAsia neem die eerste stappe om sy eie gereelde-vliegprogram te begin. Die lugredery het 'n ooreenkoms onderteken om 'n gesamentlike onderneming met die finansiëledienstefirma Tune Money te begin om 'n program genaamd "BIG" bekend te stel. Ingevolge hierdie program sal dit lojaliteitspunte aan AirAsia-kliënte en derdeparty-handelaars uitreik. Punte kan dan gebruik word om AirAsia-vlugte te gebruik.<ref>{{cite news|url=http://www.flightglobal.com/articles/2011/09/21/362351/airasia-to-launch-loyalty-programme.html|date=21 September 2011|title=AirAsia to launch frequent-flyer program|work=Flightglobal|access-date=21 September 2011|author=Govindasamy, Siva}}</ref> == Toekennings en erkenning == Die 2012 World Airline-toekennings by die Farnborough-lugskou het die lugdiens as die wêreld se beste laekostelugredery aangewys.<ref>{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/awards_2012/lowcost2012.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20120715040504/http://www.worldairlineawards.com/Awards_2012/lowcost2012.htm|archive-date=15 July 2012|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2012 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2012|access-date=12 April 2013|work=The World Airline Awards}}</ref> AirAsia is al 11 jaar agtereenvolgens aangewys as die wêreld se beste laekostediens, insluitend die jongste toekenning vir die jaar 2019.<ref name="auto3">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie|AirAsia}} [[Kategorie:Lugrederye]] [[Kategorie:Maleisië]] k98ma7xa5h5b0vh4mn3lgyg1h7gpl2g 2519346 2519211 2022-08-15T11:14:47Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Infobox airline | airline = AirAsia | logo = AirAsia New Logo (2020).svg | logo_size = 300px | fleet_size = 255 (insl. filiale) | destinations = 165 (insl. filiale) | IATA = AK | ICAO = AXM | callsign = RED CAP | parent = Tune Group | founded = {{begin datum en ouderdom|1993|12|20|df=yes|br=yes}} | commenced = {{begin datum en ouderdom|1996|11|18|df=yes|br=yes}} | headquarters = [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe]]<br />Sepang, Selangor, [[Maleisië]] | key_people = <div> * Tony Fernandes, Groep-HUB van Capital A Berhad * Riad Asmat, HUB<ref>{{cite web|url=http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2012&dt=0618&pub=Utusan_Malaysia&sec=Ekonomi&pg=ek_04.htm|title=Aireen Omar dilantik CEO AirAsia in Malaysia|date=18 June 2012|access-date=18 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120620201100/http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2012&dt=0618&pub=Utusan_Malaysia&sec=Ekonomi&pg=ek_04.htm|archive-date=20 June 2012|url-status=dead}}</ref> </div> * Kamarudin Meranun, Voorsitter | bases = <div> *[[Senai Internasionale Lughawe|Johor Bahru]] *[[Kota Kinabalu Internasionale Lughawe|Kota Kinabalu]] *[[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe|Kuala Lumpur–Internasionaal]] *[[Kuching Internasionale Lughawe|Kuching]] *[[Penang Internasionale Lughawe|Penang]] </div> | frequent_flyer = BIG Loyalty Programme<ref>{{cite web |url=http://www.airasia.com/my/en/big-loyalty-programme.page |title=AirAsia BIG Loyalty Programme | publisher=Airasia.com |access-date=31 May 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140522131243/http://www.airasia.com/my/en/big-loyalty-programme.page |archive-date=22 May 2014 |url-status=dead }}</ref> | subsidiaries = <div> * AirAsia X * Indonesia AirAsia * Philippines AirAsia * Thai AirAsia * Thai AirAsia X * AirAsia India </div> | revenue = {{increase}} RM 5,01 miljard/[[Verenigde State dollar|VS$]] 1.12&nbsp;billion<small>(''1~3Q 2016'')<ref>{{cite web|url=http://www.indiainfoline.com/article/news-top-story/airasia-q4-revenue-up-47-116022600490_1.html|title=AirAsia Q4 revenue up 47%|publisher=India Infoline}}</ref></small> | net_income = {{increase}} RM 1,574&nbsp;miljard/[[Amerikaanse dollar|VS$]] 354&nbsp;miljoen | num_employees = 20 000 (2019) | website = {{URL|www.airasia.com}} | focus_cities = }} '''Capital A Berhad''', bedryf as '''AirAsia''' (gestileer as '''''airasia''''') is 'n [[Maleisië|Maleisiese]] multinasionale [[laekostelugredery]] met sy hoofkwartier naby [[Kuala Lumpur]], [[Maleisië]]. Dit is die grootste [[lugredery]] in Maleisië volgens vlootgrootte en aantal bestemmings. AirAsia bedryf geskeduleerde binnelandse en internasionale vlugte na meer as 165 bestemmings wat oor 25 lande strek.<ref>{{Cite web|url=http://www.routesonline.com/airlines/8165/airasia-x/about/|title=AirAsia, the leading and largest low-cost carrier in Asia, services the most extensive network with over 165 routes covering destinations in and around Asia|date=7 October 2016|publisher=routsonline.com|access-date=1 January 2017}}</ref> Sy hoofbasis is [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe|klia2]], die laekoste-diensterminal by [[Kuala Lumpur Internasionale Lughawe]] (KLIA) in Sepang, Selangor, [[Maleisië]]. Sy geaffilieerde lugdienste Thai AirAsia, Indonesia AirAsia, Philippines AirAsia en AirAsia India het basisse onderskeidelik in [[Don Mueang Internasionale Lughawe|Bangkok–Don Mueang]], Jakarta–Soekarno-Hatta, Manila–Ninoy Aquino en Bangalore–Kempegowda-lughawens, terwyl sy susterlugredery, AirAsia X, fokus op langafstandroetes. AirAsia se geregistreerde kantoor is in Petaling Jaya, Selangor, terwyl sy hoofkantoor by Kuala Lumpur Internasionale Lughawe is. AirAsia behaal die wêreld se laagste eenheidskoste van VS$0,023 per beskikbare sitplekkilometer en 'n passasiers-gelykbreek-vragfaktor van 52%. In 2007 het ''[[The New York Times]]'' die lugredery beskryf as 'n "pionier" van laekostereis in Asië.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/12/23/travel/23prac.html?ref=yourmoney|title=Does Low Cost Mean High Risk?|date=23 December 2007|access-date=28 April 2010|work=The New York Times|first=Joshua|last=Kurlantzick}}</ref> AirAsia is die borg van Maleisië se nasionale sokkerspan, Singapoer nasionale sokkerspan, Jamshedpur FC en [[Queens Park Rangers]]. AirAsia is ook 'n voormalige borg van [[Manchester United]] en Asia Red Tour. AirAsia is deurlopend vir 11 jaar deur Skytrax aangewys as die wêreld se beste laekostediensverskaffer in internasionale reis- en lugrederytoekennings, insluitend die jongste toekenning vir 2019.<ref name="auto2">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> Aan die begin van die [[Covid-19-pandemie]] het AirAsia egter verkies om nie algemene terugbetalings te gee aan passasiers van vlugte wat hy gekanselleer het nie, om sy kontant te bewaar. Reisbewyse is eerder by verstek aangebied, met terugbetalings wat slegs op 'n geval-tot-geval-basis uitgereik word.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/willhorton1/2020/04/11/airasia-gives-refunds-on-a-case-by-case-basis-if-passengers-decline-credit-voucher-during-covid-19-travel-cancellations/?sh=12b7b5e06449|title=AirAsia Gives Refunds On A Case-By-Case Basis If Passengers Decline Credit Voucher During COVID-19 Travel Cancellations|website=[[Forbes]]}}</ref> {{Multibeeld|align=center|direction=horizontal|width=<!-- Image 1 -->|image1=Boeing 737-3Y0, AirAsia AN0592352.jpg|width1=300|caption1=Die oorspronklike AirAsia kleurskema, voldiensredery in regeringsbesit (1996 - 2001 kleure) <!-- Image 2 -->|image2=Boeing 737-375, AirAsia AN0982144.jpg|width2=260|caption2=AirAsia Boeing 737-300, na die oorname van Tune Air as 'n laekostediensverskaffer (2001-2003 kleure) <!-- Image 3 -->|image3=AirAsia A320 (9M-AFK) at Kuala Lumpur International Airport.jpg|width3=330|caption3=A320, die werksesel van die lugdiens sedert 2004 (2004-2011 kleure) <!-- Image 4 -->|image4=Airbus A320-216, AirAsia JP7522679.jpg|width4=260|caption4='n A320 in die huidige kleurskema (2011 - tans)|header=AirAsia se oorsprong, korporatiewe identeit en kleurskema-tydlyn|header_align=center}} == Dienste == === Aanboord === AirAsia bied 'n "Santan"-spyskaart, met opsies om aan boord te koop en bied kos, drankies, goedere en belastingvrye verkope aan. Vooraankoop van "Santan"-maaltye is beskikbaar teen 'n laer prys as aan boord, en met addisionele opsies.<ref>"[https://archive.today/20080902040133/http://www.airasia.com/site/in/en/snackAttack.jsp Snack Attack]." </ref> AirAsia is geakkrediteer deur die KL Syariah-indeks van Bursa Maleisië, en in ooreenstemming met [[Sjaria]]-beginsels bedien dit nie alkohol of [[varkvleis]] nie. Dit geld egter net vir die streeks AirAsia-groepvlugte, en nie vir die AirAsia X-vlugte nie, wat wel wyn en bier aan boord verkoop.<ref>[http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page ''AirAsia X Inflight food & beverage''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150102164121/http://www.airasia.com/au/en/inflight-comforts/d7-in-flight-menu.page|date=2 January 2015}}. </ref> === Gereelde vliegprogram === AirAsia neem die eerste stappe om sy eie gereelde-vliegprogram te begin. Die lugredery het 'n ooreenkoms onderteken om 'n gesamentlike onderneming met die finansiëledienstefirma Tune Money te begin om 'n program genaamd "BIG" bekend te stel. Ingevolge hierdie program sal dit lojaliteitspunte aan AirAsia-kliënte en derdeparty-handelaars uitreik. Punte kan dan gebruik word om AirAsia-vlugte te gebruik.<ref>{{cite news|url=http://www.flightglobal.com/articles/2011/09/21/362351/airasia-to-launch-loyalty-programme.html|date=21 September 2011|title=AirAsia to launch frequent-flyer program|work=Flightglobal|access-date=21 September 2011|author=Govindasamy, Siva}}</ref> == Toekennings en erkenning == Die 2012 World Airline-toekennings by die Farnborough-lugskou het die lugdiens as die wêreld se beste laekostelugredery aangewys.<ref>{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/awards_2012/lowcost2012.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20120715040504/http://www.worldairlineawards.com/Awards_2012/lowcost2012.htm|archive-date=15 July 2012|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2012 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2012|access-date=12 April 2013|work=The World Airline Awards}}</ref> AirAsia is al 11 jaar agtereenvolgens aangewys as die wêreld se beste laekostediens, insluitend die jongste toekenning vir die jaar 2019.<ref name="auto3">{{cite news|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards/worlds_best_lowcost_airlines.html|title=AIRASIA is named as the World's Best Low-Cost Airline at the 2016 World Airline Awards held at Farnborough Air Show|year=2016|access-date=22 July 2016|work=The World Airline Awards}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie|AirAsia}} {{Normdata}} [[Kategorie:Lugrederye]] [[Kategorie:Maleisië]] j6hbaa2xp7nsk8ocxf8blkifmtspfda 0 392915 2519215 2022-08-14T19:24:02Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia kuboosana | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1960 | synonyms = }} '''''Ruschia kuboosana''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Noord-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-171 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:58021-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 9ebtktokjrvvjnpwj8wefkn3hn8fenc 4 392916 2519219 2022-08-14T19:31:15Z SpesBona 2720 + [[Lêer:Santuario de Las Lajas, Ipiales, Colombia, 2015-07-21, DD 21-23 HDR.jpg]] wikitext text/x-wiki Die tussen 1919 en 1949 geboude Las Lajas-[[Basilica minor|basiliek]] in die [[Colombia]]anse gemeente Ipiales. {{Omraam|Santuario de Las Lajas, Ipiales, Colombia, 2015-07-21, DD 21-23 HDR.jpg|400px|links|Die tussen 1919 en 1949 geboude Las Lajas-basiliek in die Colombiaanse gemeente Ipiales.}} rrp67oani1exxje65qkpteuggemvy23 0 392917 2519225 2022-08-14T19:35:27Z Aliwal2012 39067 Geskep deur die bladsy "[[:en:Special:Redirect/revision/1102733591|Shanghai Pudong International Airport]]" te vertaal wikitext text/x-wiki '''Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe''' is een van twee internasionale lughawens wat [[Sjanghai]] bedien en ' n belangrike lugvaartsentrum van [[Oos-Asië|Oos - Asië]]. Pudong-lughawe bedien beide internasionale vlugte en 'n kleiner aantal binnelandse gevegte, terwyl die stad se ander groot lughawe, [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai–Hongqiao]], hoofsaaklik binnelandse en streeksvlugte in Oos-Asië bedien. Pudong lê ongeveer 30 km oos van die middestad, en beslaan {{Convert|10000|acre|km2}} Dit is geleë langs die kuslyn in die ooste van Pudong. Die lughawe word bedryf deur Sjanghai Lughawe Owerheid. Die lughawe is die [[Spil (lughawe)|hoofspilpunt]] vir [[China Eastern Airlines]] en Shanghai Airlines, en 'n belangrike internasionale spilpunt vir [[Air China]], sowel as 'n sekondêre spilpunt vir [[China Southern Airlines]]. Dit is ook die spilpunt vir Juneyao Airlines en Spring Airlines in private besit, en 'n Asië-Stille Oseaan-vragsentrum vir [[FedEx Express|FedEx]], [[UPS Airlines|UPS]]<ref>{{Cite web|url=http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|title=UPS Air Operations Facts - UPS Pressroom|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512180724/http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|archive-date=12 May 2015|access-date=1 June 2015}}</ref> en DHL. Die DHL-spilpunt, wat in Julie 2012 geopen is, is na bewering die grootste snelsentrum in Asië.<ref>{{Cite web|url=http://postandparcel.info/49008/news/companies/deutsche-post-dhl-targets-asian-expansion/|title=Deutsche Post DHL targets Asian expansion|date=2012-07-11|access-date=1 June 2015}}</ref> Pudong-lughawe het twee hoof passasiersterminale gehad, aan beide kante omring deur vier operasionele parallelle aanloopbane.<ref>{{cite news|url=http://www.shanghaidaily.com/metro/society/4th-Pudong-runway-opens-in-March/shdaily.shtml|first=Yang|last=Jian|date=28 January 2015|title=4th Pudong runway opens in March|newspaper=[[Shanghai Daily]]}}</ref> ’n Derde passasiersterminaal is in 2021 geopen, benewens ’n satellietterminaal en twee bykomende aanloopbane, wat sy jaarlikse kapasiteit van 60 miljoen passasiers tot 80 miljoen sal verhoog, tesame met die vermoë om ses miljoen ton vrag te hanteer.<ref>[http://chinaaviation.aero/news/airline/8007/59/Shanghai-Airport-reports-profit-growth--despite-big-investments-in-massive-new-facilities-at-Pudong Shanghai Airport reports profit growth, despite big investments in massive new facilities at Pudong – China Airlines, Airports and Aviation News]. Chinaaviation.aero (2008-03-11). Retrieved on 2011-01-22.</ref> Pudong-lughawe is 'n snelgroeiende spilpunt vir passasiers- en vragverkeer. Met 3 703 431 metrieke ton vrag wat in 2017 hanteer is, is die lughawe die wêreld se derde besigste lughawe volgens vragverkeer. Pudong-lughawe het ook 'n totaal van 74 006 331 passasiers in 2018 bedien, wat dit die derde besigste lughawe in China maak ná [[Beijing Capital Internasionale Lughawe|Beijing-Capital]] en [[Hongkong Internasionale Lughawe|Hongkong]], vyfde besigste in Asië en die agtste besigste in die wêreld. Dit is ook die besigste internasionale poort van die vasteland van China, met 35,25 miljoen internasionale passasiers.<ref>{{Cite web|url=http://www.chinanews.com/cj/2017/12-27/8410666.shtml|date=2017-12-27|website=www.chinanews.com|language=zh|script-title=zh:上海浦东机场口岸出入境人数首破3500万|access-date=2018-12-18}}</ref> Teen die einde van 2016 het die Pudong-lughawe 104 lugrederye gehuisves wat meer as 210 bestemmings bedien het.<ref>{{Cite web|url=http://news.carnoc.com/list/219/219143.html|date=6 April 2012|publisher=Carnoc|language=zh|script-title=zh:民航局与上海市人民政府在沪签战略合作协议}}</ref> Sjanghai Pudong is die besigste internasionale spilpunt in China, en ongeveer die helfte van sy totale passasiersverkeer is internasionaal.<ref>{{Cite web|url=http://www.centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|title=From obscurity, Guangzhou and Shanghai Pudong airports move up rankings|date=3 June 2011|publisher=CAPA|archive-url=https://web.archive.org/web/20180613234346/https://centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|archive-date=13 June 2018|access-date=29 July 2011}}</ref> Pudong Lughawe is verbind met [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai Hongqiao Lughawe]] deur die [[Sjanghai Metro]] Lyn 2 en die Sjanghai Maglev trein via Pudong Internasionale Lughawestasie. Daar is ook lughawebusse wat dit met die res van die stad verbind. [[Lêer:上海浦東国際空港_Shanghai_Pudong_International_Airport_(8467319081).jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/%E4%B8%8A%E6%B5%B7%E6%B5%A6%E6%9D%B1%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E7%A9%BA%E6%B8%AF_Shanghai_Pudong_International_Airport_%288467319081%29.jpg/220px-%E4%B8%8A%E6%B5%B7%E6%B5%A6%E6%9D%B1%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E7%A9%BA%E6%B8%AF_Shanghai_Pudong_International_Airport_%288467319081%29.jpg|duimnael| Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg/220px-Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg|duimnael| Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_airport.jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Shanghai_Pudong_airport.jpg/220px-Shanghai_Pudong_airport.jpg|duimnael| Binnekant van die inboeksaal in Terminaal 2]] [[Lêer:上海浦东机场卫星厅S1中转大厅.jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/%E4%B8%8A%E6%B5%B7%E6%B5%A6%E4%B8%9C%E6%9C%BA%E5%9C%BA%E5%8D%AB%E6%98%9F%E5%8E%85S1%E4%B8%AD%E8%BD%AC%E5%A4%A7%E5%8E%85.jpg/220px-%E4%B8%8A%E6%B5%B7%E6%B5%A6%E4%B8%9C%E6%9C%BA%E5%9C%BA%E5%8D%AB%E6%98%9F%E5%8E%85S1%E4%B8%AD%E8%BD%AC%E5%A4%A7%E5%8E%85.jpg|duimnael|Binne die lughawegebou]] == Verwysings == [[Kategorie:Lughawens in Asië]] [[Kategorie:Sjanghai]] [[Kategorie:Pages with unreviewed translations]] 3bdvvtvn1ia5ubu11xu152owf4wmxno 2519226 2519225 2022-08-14T19:35:59Z Aliwal2012 39067 [[:Kategorie:Sjanghai]] verwyder ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]]) wikitext text/x-wiki '''Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe''' is een van twee internasionale lughawens wat [[Sjanghai]] bedien en ' n belangrike lugvaartsentrum van [[Oos-Asië|Oos - Asië]]. Pudong-lughawe bedien beide internasionale vlugte en 'n kleiner aantal binnelandse gevegte, terwyl die stad se ander groot lughawe, [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai–Hongqiao]], hoofsaaklik binnelandse en streeksvlugte in Oos-Asië bedien. Pudong lê ongeveer 30 km oos van die middestad, en beslaan {{Convert|10000|acre|km2}} Dit is geleë langs die kuslyn in die ooste van Pudong. Die lughawe word bedryf deur Sjanghai Lughawe Owerheid. Die lughawe is die [[Spil (lughawe)|hoofspilpunt]] vir [[China Eastern Airlines]] en Shanghai Airlines, en 'n belangrike internasionale spilpunt vir [[Air China]], sowel as 'n sekondêre spilpunt vir [[China Southern Airlines]]. Dit is ook die spilpunt vir Juneyao Airlines en Spring Airlines in private besit, en 'n Asië-Stille Oseaan-vragsentrum vir [[FedEx Express|FedEx]], [[UPS Airlines|UPS]]<ref>{{Cite web|url=http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|title=UPS Air Operations Facts - UPS Pressroom|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512180724/http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|archive-date=12 May 2015|access-date=1 June 2015}}</ref> en DHL. Die DHL-spilpunt, wat in Julie 2012 geopen is, is na bewering die grootste snelsentrum in Asië.<ref>{{Cite web|url=http://postandparcel.info/49008/news/companies/deutsche-post-dhl-targets-asian-expansion/|title=Deutsche Post DHL targets Asian expansion|date=2012-07-11|access-date=1 June 2015}}</ref> Pudong-lughawe het twee hoof passasiersterminale gehad, aan beide kante omring deur vier operasionele parallelle aanloopbane.<ref>{{cite news|url=http://www.shanghaidaily.com/metro/society/4th-Pudong-runway-opens-in-March/shdaily.shtml|first=Yang|last=Jian|date=28 January 2015|title=4th Pudong runway opens in March|newspaper=[[Shanghai Daily]]}}</ref> ’n Derde passasiersterminaal is in 2021 geopen, benewens ’n satellietterminaal en twee bykomende aanloopbane, wat sy jaarlikse kapasiteit van 60 miljoen passasiers tot 80 miljoen sal verhoog, tesame met die vermoë om ses miljoen ton vrag te hanteer.<ref>[http://chinaaviation.aero/news/airline/8007/59/Shanghai-Airport-reports-profit-growth--despite-big-investments-in-massive-new-facilities-at-Pudong Shanghai Airport reports profit growth, despite big investments in massive new facilities at Pudong – China Airlines, Airports and Aviation News]. Chinaaviation.aero (2008-03-11). Retrieved on 2011-01-22.</ref> Pudong-lughawe is 'n snelgroeiende spilpunt vir passasiers- en vragverkeer. Met 3 703 431 metrieke ton vrag wat in 2017 hanteer is, is die lughawe die wêreld se derde besigste lughawe volgens vragverkeer. Pudong-lughawe het ook 'n totaal van 74 006 331 passasiers in 2018 bedien, wat dit die derde besigste lughawe in China maak ná [[Beijing Capital Internasionale Lughawe|Beijing-Capital]] en [[Hongkong Internasionale Lughawe|Hongkong]], vyfde besigste in Asië en die agtste besigste in die wêreld. Dit is ook die besigste internasionale poort van die vasteland van China, met 35,25 miljoen internasionale passasiers.<ref>{{Cite web|url=http://www.chinanews.com/cj/2017/12-27/8410666.shtml|date=2017-12-27|website=www.chinanews.com|language=zh|script-title=zh:上海浦东机场口岸出入境人数首破3500万|access-date=2018-12-18}}</ref> Teen die einde van 2016 het die Pudong-lughawe 104 lugrederye gehuisves wat meer as 210 bestemmings bedien het.<ref>{{Cite web|url=http://news.carnoc.com/list/219/219143.html|date=6 April 2012|publisher=Carnoc|language=zh|script-title=zh:民航局与上海市人民政府在沪签战略合作协议}}</ref> Sjanghai Pudong is die besigste internasionale spilpunt in China, en ongeveer die helfte van sy totale passasiersverkeer is internasionaal.<ref>{{Cite web|url=http://www.centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|title=From obscurity, Guangzhou and Shanghai Pudong airports move up rankings|date=3 June 2011|publisher=CAPA|archive-url=https://web.archive.org/web/20180613234346/https://centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|archive-date=13 June 2018|access-date=29 July 2011}}</ref> Pudong Lughawe is verbind met [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai Hongqiao Lughawe]] deur die [[Sjanghai Metro]] Lyn 2 en die Sjanghai Maglev trein via Pudong Internasionale Lughawestasie. Daar is ook lughawebusse wat dit met die res van die stad verbind. [[Lêer:上海浦東国際空港_Shanghai_Pudong_International_Airport_(8467319081).jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/%E4%B8%8A%E6%B5%B7%E6%B5%A6%E6%9D%B1%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E7%A9%BA%E6%B8%AF_Shanghai_Pudong_International_Airport_%288467319081%29.jpg/220px-%E4%B8%8A%E6%B5%B7%E6%B5%A6%E6%9D%B1%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E7%A9%BA%E6%B8%AF_Shanghai_Pudong_International_Airport_%288467319081%29.jpg|duimnael| Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg/220px-Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg|duimnael| Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_airport.jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Shanghai_Pudong_airport.jpg/220px-Shanghai_Pudong_airport.jpg|duimnael| Binnekant van die inboeksaal in Terminaal 2]] [[Lêer:上海浦东机场卫星厅S1中转大厅.jpg|skakel=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/%E4%B8%8A%E6%B5%B7%E6%B5%A6%E4%B8%9C%E6%9C%BA%E5%9C%BA%E5%8D%AB%E6%98%9F%E5%8E%85S1%E4%B8%AD%E8%BD%AC%E5%A4%A7%E5%8E%85.jpg/220px-%E4%B8%8A%E6%B5%B7%E6%B5%A6%E4%B8%9C%E6%9C%BA%E5%9C%BA%E5%8D%AB%E6%98%9F%E5%8E%85S1%E4%B8%AD%E8%BD%AC%E5%A4%A7%E5%8E%85.jpg|duimnael|Binne die lughawegebou]] == Verwysings == [[Kategorie:Lughawens in Asië]] [[Kategorie:Pages with unreviewed translations]] dfspc1spah7ywbcssh8kobp8yu6ykzj 2519227 2519226 2022-08-14T19:40:19Z Aliwal2012 39067 opruim na vertaling wikitext text/x-wiki '''Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe''' is een van twee internasionale lughawens wat [[Sjanghai]] bedien en ' n belangrike lugvaartsentrum van [[Oos-Asië]]. Pudong-lughawe bedien beide internasionale vlugte en 'n kleiner aantal binnelandse gevegte, terwyl die stad se ander groot lughawe, [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai–Hongqiao]], hoofsaaklik binnelandse en streeksvlugte in Oos-Asië bedien. Pudong lê ongeveer 30 km oos van die middestad, en beslaan {{Convert|10000|acre|km2}} Dit is geleë langs die kuslyn in die ooste van Pudong. Die lughawe word bedryf deur Sjanghai Lughawe Owerheid. Die lughawe is die [[Spil (lughawe)|hoofspilpunt]] vir [[China Eastern Airlines]] en Shanghai Airlines, en 'n belangrike internasionale spilpunt vir [[Air China]], sowel as 'n sekondêre spilpunt vir [[China Southern Airlines]]. Dit is ook die spilpunt vir Juneyao Airlines en Spring Airlines in private besit, en 'n Asië-Stille Oseaan-vragsentrum vir [[FedEx Express|FedEx]], [[UPS Airlines|UPS]]<ref>{{Cite web|url=http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|title=UPS Air Operations Facts - UPS Pressroom|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512180724/http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|archive-date=12 May 2015|access-date=1 June 2015}}</ref> en DHL. Die DHL-spilpunt, wat in Julie 2012 geopen is, is na bewering die grootste snelsentrum in Asië.<ref>{{Cite web|url=http://postandparcel.info/49008/news/companies/deutsche-post-dhl-targets-asian-expansion/|title=Deutsche Post DHL targets Asian expansion|date=2012-07-11|access-date=1 June 2015}}</ref> Pudong-lughawe het twee hoof passasiersterminale gehad, aan beide kante omring deur vier operasionele parallelle aanloopbane.<ref>{{cite news|url=http://www.shanghaidaily.com/metro/society/4th-Pudong-runway-opens-in-March/shdaily.shtml|first=Yang|last=Jian|date=28 January 2015|title=4th Pudong runway opens in March|newspaper=Shanghai Daily}}</ref> ’n Derde passasiersterminaal is in 2021 geopen, benewens ’n satellietterminaal en twee bykomende aanloopbane, wat sy jaarlikse kapasiteit van 60 miljoen passasiers tot 80 miljoen sal verhoog, tesame met die vermoë om ses miljoen ton vrag te hanteer.<ref>[http://chinaaviation.aero/news/airline/8007/59/Shanghai-Airport-reports-profit-growth--despite-big-investments-in-massive-new-facilities-at-Pudong Shanghai Airport reports profit growth, despite big investments in massive new facilities at Pudong – China Airlines, Airports and Aviation News]. Chinaaviation.aero (2008-03-11). Retrieved on 2011-01-22.</ref> Pudong-lughawe is 'n snelgroeiende spilpunt vir passasiers- en vragverkeer. Met 3 703 431 metrieke ton vrag wat in 2017 hanteer is, is die lughawe die wêreld se derde besigste lughawe volgens vragverkeer. Pudong-lughawe het ook 'n totaal van 74 006 331 passasiers in 2018 bedien, wat dit die derde besigste lughawe in China maak ná [[Beijing Capital Internasionale Lughawe|Beijing-Capital]] en [[Hongkong Internasionale Lughawe]]ns, vyfde besigste in Asië en die agtste besigste in die wêreld. Dit is ook die besigste internasionale poort van die vasteland van China, met 35,25 miljoen internasionale passasiers.<ref>{{Cite web|url=http://www.chinanews.com/cj/2017/12-27/8410666.shtml|date=2017-12-27|website=www.chinanews.com|language=zh|script-title=zh:上海浦东机场口岸出入境人数首破3500万|access-date=2018-12-18}}</ref> Teen die einde van 2016 het die Pudong-lughawe 104 lugrederye gehuisves wat meer as 210 bestemmings bedien het.<ref>{{Cite web|url=http://news.carnoc.com/list/219/219143.html|date=6 April 2012|publisher=Carnoc|language=zh|script-title=zh:民航局与上海市人民政府在沪签战略合作协议}}</ref> Sjanghai Pudong is die besigste internasionale spilpunt in China, en ongeveer die helfte van sy totale passasiersverkeer is internasionaal.<ref>{{Cite web|url=http://www.centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|title=From obscurity, Guangzhou and Shanghai Pudong airports move up rankings|date=3 June 2011|publisher=CAPA|archive-url=https://web.archive.org/web/20180613234346/https://centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|archive-date=13 June 2018|access-date=29 July 2011}}</ref> Pudong Lughawe is verbind met [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai Hongqiao Lughawe]] deur die [[Sjanghai Metro]] Lyn 2 en die Sjanghai Maglev trein via Pudong Internasionale Lughawestasie. Daar is ook lughawebusse wat dit met die res van die stad verbind. [[Lêer:上海浦東国際空港_Shanghai_Pudong_International_Airport_(8467319081).jpg|duimnael|Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg|duimnael|Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_airport.jpg|duimnael|Binnekant van die inboeksaal in Terminaal 2]] [[Lêer:上海浦东机场卫星厅S1中转大厅.jpg|duimnael|Binne die lughawegebou]] == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Lughawens in Asië]] 0wpdvaapt89vy7zn1hhsg0bfya8m0ka 2519230 2519227 2022-08-14T19:48:54Z Aliwal2012 39067 (IATA: PVG, ICAO: ZSPD) wikitext text/x-wiki '''Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''PVG''', [[ICAO]]: '''ZSPD''') is een van twee internasionale lughawens wat [[Sjanghai]] bedien en ' n belangrike lugvaartsentrum van [[Oos-Asië]]. Pudong-lughawe bedien beide internasionale vlugte en 'n kleiner aantal binnelandse gevegte, terwyl die stad se ander groot lughawe, [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai–Hongqiao]], hoofsaaklik binnelandse en streeksvlugte in Oos-Asië bedien. Pudong lê ongeveer 30 km oos van die middestad, en beslaan 40 km² (10&nbsp;000 akker). Dit is geleë langs die kuslyn in die ooste van Pudong. Die lughawe word bedryf deur die Sjanghai Lughawe-owerheid. Die lughawe is die [[Spil (lughawe)|hoofspilpunt]] vir [[China Eastern Airlines]] en Shanghai Airlines, en 'n belangrike internasionale spilpunt vir [[Air China]], sowel as 'n sekondêre spilpunt vir [[China Southern Airlines]]. Dit is ook die spilpunt vir Juneyao Airlines en Spring Airlines in private besit, en 'n Asië-Stille Oseaan-vragsentrum vir [[FedEx Express|FedEx]], [[UPS Airlines|UPS]]<ref>{{Cite web|url=http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|title=UPS Air Operations Facts - UPS Pressroom|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512180724/http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|archive-date=12 May 2015|access-date=1 June 2015}}</ref> en DHL. Die DHL-spilpunt, wat in Julie 2012 geopen is, is na bewering die grootste snelsentrum in Asië.<ref>{{Cite web|url=http://postandparcel.info/49008/news/companies/deutsche-post-dhl-targets-asian-expansion/|title=Deutsche Post DHL targets Asian expansion|date=2012-07-11|access-date=1 June 2015}}</ref> Pudong-lughawe het twee hoof passasiersterminale gehad, aan beide kante omring deur vier operasionele parallelle aanloopbane.<ref>{{cite news|url=http://www.shanghaidaily.com/metro/society/4th-Pudong-runway-opens-in-March/shdaily.shtml|first=Yang|last=Jian|date=28 January 2015|title=4th Pudong runway opens in March|newspaper=Shanghai Daily}}</ref> ’n Derde passasiersterminaal is in 2021 geopen, benewens ’n satellietterminaal en twee bykomende aanloopbane, wat sy jaarlikse kapasiteit van 60 miljoen passasiers tot 80 miljoen sal verhoog, tesame met die vermoë om ses miljoen ton vrag te hanteer.<ref>[http://chinaaviation.aero/news/airline/8007/59/Shanghai-Airport-reports-profit-growth--despite-big-investments-in-massive-new-facilities-at-Pudong Shanghai Airport reports profit growth, despite big investments in massive new facilities at Pudong – China Airlines, Airports and Aviation News]. Chinaaviation.aero (2008-03-11). Besoek op 2011-01-22.</ref> Pudong-lughawe is 'n snelgroeiende spilpunt vir passasiers- en vragverkeer. Met 3 703 431 metrieke ton vrag wat in 2017 hanteer is, is die lughawe die wêreld se derde besigste lughawe volgens vragverkeer. Pudong-lughawe het ook 'n totaal van 74 006 331 passasiers in 2018 bedien, wat dit die derde besigste lughawe in China maak ná [[Beijing Capital Internasionale Lughawe|Beijing-Capital]] en [[Hongkong Internasionale Lughawe]]ns, vyfde besigste in Asië en die agtste besigste in die wêreld. Dit is ook die besigste internasionale poort van die vasteland van China, met 35,25 miljoen internasionale passasiers.<ref>{{Cite web|url=http://www.chinanews.com/cj/2017/12-27/8410666.shtml|date=2017-12-27|website=www.chinanews.com|language=zh|script-title=zh:上海浦东机场口岸出入境人数首破3500万|access-date=2018-12-18}}</ref> Teen die einde van 2016 het die Pudong-lughawe 104 lugrederye gehuisves wat meer as 210 bestemmings bedien het.<ref>{{Cite web|url=http://news.carnoc.com/list/219/219143.html|date=6 April 2012|publisher=Carnoc|language=zh|script-title=zh:民航局与上海市人民政府在沪签战略合作协议}}</ref> Sjanghai Pudong is die besigste internasionale spilpunt in China, en ongeveer die helfte van sy totale passasiersverkeer is internasionaal.<ref>{{Cite web|url=http://www.centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|title=From obscurity, Guangzhou and Shanghai Pudong airports move up rankings|date=3 June 2011|publisher=CAPA|archive-url=https://web.archive.org/web/20180613234346/https://centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|archive-date=13 June 2018|access-date=29 July 2011}}</ref> Pudong Lughawe is verbind met [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai Hongqiao Lughawe]] deur die [[Sjanghai Metro]] Lyn 2 en die Sjanghai Maglev trein via Pudong Internasionale Lughawestasie. Daar is ook lughawebusse wat dit met die res van die stad verbind. [[Lêer:上海浦東国際空港_Shanghai_Pudong_International_Airport_(8467319081).jpg|duimnael|Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg|duimnael|Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_airport.jpg|duimnael|Binnekant van die inboeksaal in Terminaal 2]] [[Lêer:上海浦东机场卫星厅S1中转大厅.jpg|duimnael|Binne die lughawegebou]] == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Lughawens in Asië]] i2ukg4wt97369x8upuwrjetlxid5euo 2519347 2519230 2022-08-15T11:15:22Z Rooiratel 90342 Normdata bygevoeg wikitext text/x-wiki '''Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''PVG''', [[ICAO]]: '''ZSPD''') is een van twee internasionale lughawens wat [[Sjanghai]] bedien en ' n belangrike lugvaartsentrum van [[Oos-Asië]]. Pudong-lughawe bedien beide internasionale vlugte en 'n kleiner aantal binnelandse gevegte, terwyl die stad se ander groot lughawe, [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai–Hongqiao]], hoofsaaklik binnelandse en streeksvlugte in Oos-Asië bedien. Pudong lê ongeveer 30 km oos van die middestad, en beslaan 40 km² (10&nbsp;000 akker). Dit is geleë langs die kuslyn in die ooste van Pudong. Die lughawe word bedryf deur die Sjanghai Lughawe-owerheid. Die lughawe is die [[Spil (lughawe)|hoofspilpunt]] vir [[China Eastern Airlines]] en Shanghai Airlines, en 'n belangrike internasionale spilpunt vir [[Air China]], sowel as 'n sekondêre spilpunt vir [[China Southern Airlines]]. Dit is ook die spilpunt vir Juneyao Airlines en Spring Airlines in private besit, en 'n Asië-Stille Oseaan-vragsentrum vir [[FedEx Express|FedEx]], [[UPS Airlines|UPS]]<ref>{{Cite web|url=http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|title=UPS Air Operations Facts - UPS Pressroom|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512180724/http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|archive-date=12 May 2015|access-date=1 June 2015}}</ref> en DHL. Die DHL-spilpunt, wat in Julie 2012 geopen is, is na bewering die grootste snelsentrum in Asië.<ref>{{Cite web|url=http://postandparcel.info/49008/news/companies/deutsche-post-dhl-targets-asian-expansion/|title=Deutsche Post DHL targets Asian expansion|date=2012-07-11|access-date=1 June 2015}}</ref> Pudong-lughawe het twee hoof passasiersterminale gehad, aan beide kante omring deur vier operasionele parallelle aanloopbane.<ref>{{cite news|url=http://www.shanghaidaily.com/metro/society/4th-Pudong-runway-opens-in-March/shdaily.shtml|first=Yang|last=Jian|date=28 January 2015|title=4th Pudong runway opens in March|newspaper=Shanghai Daily}}</ref> ’n Derde passasiersterminaal is in 2021 geopen, benewens ’n satellietterminaal en twee bykomende aanloopbane, wat sy jaarlikse kapasiteit van 60 miljoen passasiers tot 80 miljoen sal verhoog, tesame met die vermoë om ses miljoen ton vrag te hanteer.<ref>[http://chinaaviation.aero/news/airline/8007/59/Shanghai-Airport-reports-profit-growth--despite-big-investments-in-massive-new-facilities-at-Pudong Shanghai Airport reports profit growth, despite big investments in massive new facilities at Pudong – China Airlines, Airports and Aviation News]. Chinaaviation.aero (2008-03-11). Besoek op 2011-01-22.</ref> Pudong-lughawe is 'n snelgroeiende spilpunt vir passasiers- en vragverkeer. Met 3 703 431 metrieke ton vrag wat in 2017 hanteer is, is die lughawe die wêreld se derde besigste lughawe volgens vragverkeer. Pudong-lughawe het ook 'n totaal van 74 006 331 passasiers in 2018 bedien, wat dit die derde besigste lughawe in China maak ná [[Beijing Capital Internasionale Lughawe|Beijing-Capital]] en [[Hongkong Internasionale Lughawe]]ns, vyfde besigste in Asië en die agtste besigste in die wêreld. Dit is ook die besigste internasionale poort van die vasteland van China, met 35,25 miljoen internasionale passasiers.<ref>{{Cite web|url=http://www.chinanews.com/cj/2017/12-27/8410666.shtml|date=2017-12-27|website=www.chinanews.com|language=zh|script-title=zh:上海浦东机场口岸出入境人数首破3500万|access-date=2018-12-18}}</ref> Teen die einde van 2016 het die Pudong-lughawe 104 lugrederye gehuisves wat meer as 210 bestemmings bedien het.<ref>{{Cite web|url=http://news.carnoc.com/list/219/219143.html|date=6 April 2012|publisher=Carnoc|language=zh|script-title=zh:民航局与上海市人民政府在沪签战略合作协议}}</ref> Sjanghai Pudong is die besigste internasionale spilpunt in China, en ongeveer die helfte van sy totale passasiersverkeer is internasionaal.<ref>{{Cite web|url=http://www.centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|title=From obscurity, Guangzhou and Shanghai Pudong airports move up rankings|date=3 June 2011|publisher=CAPA|archive-url=https://web.archive.org/web/20180613234346/https://centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|archive-date=13 June 2018|access-date=29 July 2011}}</ref> Pudong Lughawe is verbind met [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai Hongqiao Lughawe]] deur die [[Sjanghai Metro]] Lyn 2 en die Sjanghai Maglev trein via Pudong Internasionale Lughawestasie. Daar is ook lughawebusse wat dit met die res van die stad verbind. [[Lêer:上海浦東国際空港_Shanghai_Pudong_International_Airport_(8467319081).jpg|duimnael|Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg|duimnael|Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_airport.jpg|duimnael|Binnekant van die inboeksaal in Terminaal 2]] [[Lêer:上海浦东机场卫星厅S1中转大厅.jpg|duimnael|Binne die lughawegebou]] == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Lughawens in Asië]] 3bqg3qqf6fwrdj78ziabdk1116t0lkn 0 392918 2519228 2022-08-14T19:41:57Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia lapidicola | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1954 | synonyms = }} '''''Ruschia lapidicola''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Wes-Kaap]] in die noordelike [[Sederberg]] voor. Dit het 'n voorkomsgebied van kleiner as 500 km² en is deel van die [[fynbos]]. Die [[spesie]] word as seldsaam beskou. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-173 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364359-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] gh694s8xl06blwcihznr6m92bp32m98 0 392919 2519229 2022-08-14T19:44:58Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia lavisii | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1930 | synonyms = }} '''''Ruschia lavisii''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Wes-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-174 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364360-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] d4758rhcydots2c63n0cx10ev2309jq 0 392920 2519231 2022-08-14T19:49:03Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia laxiflora | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1931 | synonyms = }} '''''Ruschia laxiflora''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Noord-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-177 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364363-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 6aold6bh8566gtxxlzenq2eccq6685x 0 392921 2519232 2022-08-14T19:51:49Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status =DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia laxipetala | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1931 | synonyms = }} '''''Ruschia laxipetala''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Wes-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-178 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364364-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] tw2z2m1i7eh9627kkvf3zhsunwej16k 0 392922 2519236 2022-08-14T19:57:22Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia lineolata | authority = (Haw.) Schwantes 1927 | synonyms =* ''Mesembryanthemum lineolatum'' <small>Haw.</small> }} '''''Ruschia lineolata'''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Wes-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-187 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364374-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 5uhigu96f99xyqxtm46la5wfv0ozagq 2519237 2519236 2022-08-14T19:57:35Z Oesjaar 7467 Ai! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia lineolata | authority = (Haw.) Schwantes 1927 | synonyms =* ''Mesembryanthemum lineolatum'' <small>Haw.</small> }} '''''Ruschia lineolata''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Wes-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-187 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364374-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] per4r0mcq0h3x2xf8d503s2luz4t9ie 0 392923 2519239 2022-08-14T20:05:11Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia lerouxiae | authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) L.Bolus 1950 | synonyms =* ''Lampranthus lerouxiae'' <small>(L.Bolus) N.E.Br.</small> * ''Mesembryanthemum lerouxiae'' <small>L.Bolus</small> }} '''''Ruschia lerouxiae''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Noord-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-182 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364369-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] q3kr9vage6cagv1ckuswkn7825g3bnz 0 392924 2519276 2022-08-15T05:38:46Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia leucosperma | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1929 | synonyms = }} '''''Ruschia leucosperma''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Noord-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-184 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364371-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 91s8wlozf7rvgcfu2wfkfey265re0zb 0 392925 2519277 2022-08-15T05:46:28Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia lisabeliae | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1966 | synonyms = }} '''''Ruschia lisabeliae''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Wes-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-188 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:58022-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 9t1wvw2dkqrdn63tfodz8ci4ayull2j 0 392926 2519287 2022-08-15T06:58:57Z 196.250.216.40 Nuwe bladsy geskep met '{| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Gulik'''<br />''Jülich''<br /> [[Lêer:2014-11-29 15-03-36 RX100 6819.JPG|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style=...' wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Gulik'''<br />''Jülich''<br /> [[Lêer:2014-11-29 15-03-36 RX100 6819.JPG|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Jülich in DN.svg|170px]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:DEU Juelich COA.svg|center|75px]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flagge Juelich.svg|90px|center]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Germany.svg|20px]] [[Duitsland]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Deelstaat''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of North Rhine-Westphalia.svg|20px]] [[Noordryn-Wesfale]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|50|55|20|N|06|21|30|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Dorp |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Oppervlakte]]:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 90.4 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 83 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (31 Desember 2009) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 33,670 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 358 /vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +01:00 ([[Middel-Europese Tyd|MET]]) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Axel Fuchs<ref>[https://www.wahlergebnisse.nrw/kommunalwahlen/2020/index_bm.shtml Wahlergebnisse in NRW Kommunalwahlen 2020], Land Nordrhein-Westfalen, besoek op 19 Junie 2021.</ref> |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.juelich.de/ ''www.juelich.de''] |- style="border-top:1px solid #999;" |} '''Jülich''' ([[Nederlands]]: '''Gulik''', in ou Duitse spelling ook ''Guelich'' of ''Gülich'', {{lang-fr|Juliers}}) is 'n dorp in die [[Duitsland|Duitse]] [[Deelstate van Duitsland|deelstaat]] [[Noordryn-Wesfale]], geleë in die Düren-distrik aan die '''Rur'''- of '''Roer'''rivier. Die dorp het 33, 670 inwoners met 'n oppervlakte van 90,40 [[Vierkante kilometer|km²]]. Naburige stede sluit [[Düren]], Eschweiler en Linnich in. Die stad lê ongeveer twintig kilometer ten ooste van die Nederlandse grens by Ubach-Palenberg en die [[Nederland]]se dorp en munisipaliteit [[Landgraaf (munisipaliteit)|Landgraaf]]. == Galery == <gallery mode="packed" widths=150px heights=150px> Juelich-Franzosen-MaxAusPlan-1805.jpg|Kaart met stervormige vesting en brughoof Hexenturm Jülich.jpg|Die Heksentoring ([[Duits]]: Hexenturm) Solarthermisches Versuchskraftwerk Jülich STJ.jpg|Solarthermisches Versuchskraftwerk Jülich STJ </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Duitsland]] a0rhp8596fdvft28gvq9xylfkzqrk25 2519289 2519287 2022-08-15T07:03:21Z 196.250.216.40 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Gulik'''<br />''Jülich''<br /> [[Lêer:2014-11-29 15-03-36 RX100 6819.JPG|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Wapen''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Jülich in DN.svg|170px]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:DEU Juelich COA.svg|center|75px]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flagge Juelich.svg|90px|center]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Germany.svg|20px]] [[Duitsland]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Deelstaat''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of North Rhine-Westphalia.svg|20px]] [[Noordryn-Wesfale]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|50|55|20|N|06|21|30|O}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stadstatus''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Dorp |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''[[Oppervlakte]]:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 90.4 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 83 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (31 Desember 2009) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 33,670 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 358 /vk km |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[UTC]] +01:00 ([[Middel-Europese Tyd|MET]]) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Axel Fuchs<ref>[https://www.wahlergebnisse.nrw/kommunalwahlen/2020/index_bm.shtml Wahlergebnisse in NRW Kommunalwahlen 2020], Land Nordrhein-Westfalen, besoek op 19 Junie 2021.</ref> |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [https://www.juelich.de/ ''www.juelich.de''] |- style="border-top:1px solid #999;" |} '''Jülich''' ([[Nederlands]]: '''Gulik''', in ou Duitse spelling ook ''Guelich'' of ''Gülich'', {{lang-fr|Juliers}}) is 'n dorp in die [[Duitsland|Duitse]] [[Deelstate van Duitsland|deelstaat]] [[Noordryn-Wesfale]], geleë in die Düren-distrik aan die '''Rur'''- of '''Roer'''rivier. Die dorp het 33, 670 inwoners met 'n oppervlakte van 90,40 [[Vierkante kilometer|km²]]. Naburige stede sluit [[Düren]], Eschweiler en Linnich in. Die stad lê ongeveer twintig kilometer ten ooste van die Nederlandse grens by Ubach-Palenberg en die [[Nederland]]se dorp en munisipaliteit [[Landgraaf (munisipaliteit)|Landgraaf]]. == Dele van Jülich == {| | width="450"| * [[Altenburg (Jülich)|Altenburg]] * [[Barmen (Jülich)|Barmen]] * [[Bourheim]] * [[Broich]] * [[Daubenrath]] * [[Güsten]] | width="450"| * Kernstadt * [[Kirchberg]] * [[Koslar]] * Lich-Steinstraß * [[Mersch]] | width="450"| * [[Merzenhausen]] * [[Pattern]] * [[Selgersdorf]] * [[Stetternich]] * [[Welldorf]] (met Serrest) |} == Galery == <gallery mode="packed" widths=150px heights=150px> Juelich-Franzosen-MaxAusPlan-1805.jpg|Kaart met stervormige vesting en brughoof Hexenturm Jülich.jpg|Die Heksentoring ([[Duits]]: Hexenturm) Solarthermisches Versuchskraftwerk Jülich STJ.jpg|Solarthermisches Versuchskraftwerk Jülich STJ </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} [[Kategorie:Duitsland]] 4dl87f34jdxdto87o083calpa9ic0mi 0 392927 2519294 2022-08-15T07:13:00Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia mariae | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1937 | synonyms = }} '''''Ruschia mariae''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Oos-Kaap]], vanaf [[Colesberg]] tot by [[Steytlerville]], voor. Dit is deel van die [[Nama-Karoo]]-bioom en het 'n voorkomsgebied van 50 078 km². Die plant is geïdentifiseer na aanleiding van tien monsters wat in [[herbarium]]s gekry is. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-199 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364387-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] qusn9k2ggb0jkmryhbrnih0pqg69dcx 3 392928 2519299 2022-08-15T07:23:54Z Oesjaar 7467 /* Wikipedia:Algemene spelfoute‎ */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Wikipedia:Algemene spelfoute‎ == Sover my kennis strek is name nie deel van algemene spelfoute nie - vir verskeie redes. Vra asb op geselshoekie. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:23, 15 Augustus 2022 (UTC) i91stc3xfm4meg8bgwxudcr102yyepw 14 392929 2519301 2022-08-15T07:40:47Z Burgert Behr 2401 Nuwe bladsy geskep met '{{Versteekte kategorie}}' wikitext text/x-wiki {{Versteekte kategorie}} d65yxcjy5mr1bvdb53uzx2c5tilgynt 0 392930 2519302 2022-08-15T07:44:33Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia marianae | authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) Schwantes 1949 | synonyms = ''Mesembryanthemum marianae'' <small>L.Bolus</small> }} '''''Ruschia marianae''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Noord-Kaap|Noord-]] en [[Oos-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-200 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364388-1Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 5kw8i1kl0der2vjg8gxbi7pv9j5woz3 2519303 2519302 2022-08-15T07:44:49Z Oesjaar 7467 /* Bronne */ AI! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia marianae | authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) Schwantes 1949 | synonyms = ''Mesembryanthemum marianae'' <small>L.Bolus</small> }} '''''Ruschia marianae''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Noord-Kaap|Noord-]] en [[Oos-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-200 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364388-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 67tri2bio0e8txnvfkolaqtp2mwax0h 2519304 2519303 2022-08-15T07:45:19Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia marianae | authority = ([[Louisa Bolus|L.Bolus]]) Schwantes 1949 | synonyms =* ''Mesembryanthemum marianae'' <small>L.Bolus</small> }} '''''Ruschia marianae''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afika. Dit kom in die [[Noord-Kaap|Noord-]] en [[Oos-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-200 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364388-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 17ecwbsu32cpjy4s5bva2tyykb1fejq 0 392931 2519319 2022-08-15T09:04:53Z 196.250.216.40 Nuwe bladsy geskep met ''''Berengar van Bayeux''' (sterf in 896) was Graaf van onderskeidelik Bayeux en Rennes en vanaf 886 tot sy dood 'n dekade later [[markgraaf]] van die Bretonse Mars. In 874 het [[Bretagne]] se interne politiek in onrus verval toe [[Salomon van Bretagne]] deur 'n mededinger gedood is. Die gevolglike oplewing in [[Wiking]]aanvalle wat moontlik gemaak is deur die magsvakuum is slegs teruggehou deur 'n haastig saamgeflanste Bretons-[[Franke|Frankiese]] bondgenootskap tu...' wikitext text/x-wiki '''Berengar van Bayeux''' (sterf in 896) was Graaf van onderskeidelik Bayeux en Rennes en vanaf 886 tot sy dood 'n dekade later [[markgraaf]] van die Bretonse Mars. In 874 het [[Bretagne]] se interne politiek in onrus verval toe [[Salomon van Bretagne]] deur 'n mededinger gedood is. Die gevolglike oplewing in [[Wiking]]aanvalle wat moontlik gemaak is deur die magsvakuum is slegs teruggehou deur 'n haastig saamgeflanste Bretons-[[Franke|Frankiese]] bondgenootskap tussen [[Alan I van Bretagne|Alan I]] en Berengar. Die "Seine-wikings" het tussen 889 en 890 in Bretagne inbeweeg, kort op die hakke van die Loirevloot wat Alan I en Berengar uitgedryf het (laasgenoemde mag het opgebreek in verskeie klein flottieljes en wes gevaar). Alan I het weer sy magte saamgesnoer met Berengar en twee Bretonse leërs in die veld gestoot. Die Wikings, wat besef het dat hul ontsnaproete langs die Marne af geblok is, het hul skepe oorland gedra na die Vire, en Saint-Lo beleër, waar die [[Bretonners]] hul vloot byna geheel en al verwoes het. Berengar se familie het die eerste [[Gallies]]sprekende heersers geword om in [[Bretagne]] te woon. ([[Rennes]] en Penthièvre, eerder as [[Nantes]] of [[Vannes]] in die [[Loire|Loire-vallei]]) Dit was die uiteindelike gevolg daarvan dat die Bretonse adel byna uitgeroei is weens die [[Normandiërs|Normandiese]] invalle van die 880's, en omdat Berengar die streek as beloning ontvang het vir sy dienste teen die Wikings. Daar word bespiegel dat Berengar getroud is met die dogter van [[Gurwent|Gurwent van Rennes]], waardeur hy die graafskap van Rennes bekom het. Indien wel, maak dit hom die swaer van [[Judicaël|Judicaël van Bretagne]]. Sommige is van mening dat hy die vader was van [[Poppa van Bayeux|Poppa]], wat tydens 'n Wikingaanval gevange geneem is en getroud is met [[Rollo|Rollo van Normandïe]]. Verskeie rekonstruksies maak hom óf vader, óf grootvader, en selfs groot-grootvader van [[Judicael Berengar]], die latere Hertog van Rennes. == Bronne == *{{cite book |last=Price|first=Neil|url=http://vsnrweb-publications.org.uk/The%20Vikings%20In%20Brittany.pdf|title=The Vikings in Brittany |year=1989 |access-date= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210828215919/http://vsnrweb-publications.org.uk/The%20Vikings%20In%20Brittany.pdf |archive-date=2021-08-28}} *{{cite book |author=Arthur de la Borderie|title=Histoire de Bretagne|year=1898|page=334}} *{{cite book |last=Musset|first=Lucien|title=Les invasions: le second assaut contre I'Europe Chrétienne|year=1965}} *{{cite book |title=''Anglo-Saxon Chronicle''|year=890}} {{S-start}} {{s-reg}} {{succession box | title = Graaf van Rennes | years = 886-896 | before = Vakant<br><small>voorheen gehou deur</small><br>[[Gurwent|Gurwent van Rennes]] | after = [[Judicael Berengar]] }} {{succession box | title = [[Markgraaf]] van Neustrië|Markgraaf <br>van die Bretonse Mars]] | years = 886-896 | before=[[Odo I van Frankryk|Odo I]] | after = [[Robert van Boergondië|Robert I van Frankryk]] }} {{S-end}} {{DEFAULTSORT:Berengar van Bayeux}} {{Saadjie}} [[Category:Sterftes in 896]] 3ajll20pz6yhag7jeevtkaxy89s5uiy 2519324 2519319 2022-08-15T09:49:34Z 196.250.216.40 wikitext text/x-wiki '''Berengar van Bayeux''' (sterf in 896) was Graaf van onderskeidelik Bayeux en Rennes en vanaf 886 tot sy dood 'n dekade later [[markgraaf]] van die Bretonse Mars. In 874 het [[Bretagne]] se interne politiek in onrus verval toe [[Salomon van Bretagne]] deur 'n mededinger gedood is. Die gevolglike oplewing in [[Wiking]]aanvalle wat moontlik gemaak is deur die magsvakuum is slegs teruggehou deur 'n haastig saamgeflanste Bretons-[[Franke|Frankiese]] bondgenootskap tussen [[Alan I van Bretagne|Alan I]] en Berengar. Die "Seine-wikings" het tussen 889 en 890 in Bretagne inbeweeg, kort op die hakke van die Loirevloot wat Alan I en Berengar uitgedryf het (laasgenoemde mag het opgebreek in verskeie klein flottieljes en wes gevaar). Alan I het weer sy magte saamgesnoer met Berengar en twee Bretonse leërs in die veld gestoot. Die Wikings, wat besef het dat hul ontsnaproete langs die Marne af geblok is, het hul skepe oorland gedra na die Vire, en Saint-Lo beleër, waar die [[Bretonners]] hul vloot byna geheel en al verwoes het. Berengar se familie het die eerste [[Gallies]]sprekende heersers geword om in [[Bretagne]] te woon. ([[Rennes]] en Penthièvre, eerder as [[Nantes]] of [[Vannes]] in die [[Loire|Loire-vallei]]) Dit was die uiteindelike gevolg daarvan dat die Bretonse adel byna uitgeroei is weens die [[Normandiërs|Normandiese]] invalle van die 880's, en omdat Berengar die streek as beloning ontvang het vir sy dienste teen die Wikings. Daar word bespiegel dat Berengar getroud is met die dogter van [[Gurwent|Gurwent van Rennes]], waardeur hy die graafskap van Rennes bekom het. Indien wel, maak dit hom die swaer van [[Judicaël|Judicaël van Bretagne]]. Sommige is van mening dat hy die vader was van [[Poppa van Bayeux|Poppa]], wat tydens 'n Wikingaanval gevange geneem is en getroud is met [[Rollo|Rollo van Normandïe]]. Verskeie rekonstruksies maak hom óf vader, óf grootvader, en selfs groot-grootvader van [[Judicael Berengar]], die latere Graaf van Rennes. == Bronne == *{{cite book |last=Price|first=Neil|url=http://vsnrweb-publications.org.uk/The%20Vikings%20In%20Brittany.pdf|title=The Vikings in Brittany |year=1989 |access-date= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210828215919/http://vsnrweb-publications.org.uk/The%20Vikings%20In%20Brittany.pdf |archive-date=2021-08-28}} *{{cite book |author=Arthur de la Borderie|title=Histoire de Bretagne|year=1898|page=334}} *{{cite book |last=Musset|first=Lucien|title=Les invasions: le second assaut contre I'Europe Chrétienne|year=1965}} *{{cite book |title=''Anglo-Saxon Chronicle''|year=890}} {{S-start}} {{s-reg}} {{succession box | title = Graaf van Rennes | years = 886-896 | before = Vakant<br><small>voorheen gehou deur</small><br>[[Gurwent|Gurwent van Rennes]] | after = [[Judicael Berengar]] }} {{succession box | title = [[Markgraaf]] van Neustrië|Markgraaf <br>van die Bretonse Mars]] | years = 886-896 | before=[[Odo I van Frankryk|Odo I]] | after = [[Robert van Boergondië|Robert I van Frankryk]] }} {{S-end}} {{DEFAULTSORT:Berengar van Bayeux}} {{Saadjie}} [[Category:Sterftes in 896]] 2j9jvwk95a7noa4ayaau1s8c22sn63s 2519349 2519324 2022-08-15T11:29:25Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki '''Berengar van Bayeux''' (sterf in 896) was Graaf van onderskeidelik Bayeux en Rennes en vanaf 886 tot sy dood 'n dekade later [[markgraaf]] van die Bretonse Mars. In 874 het [[Bretagne]] se interne politiek in onrus verval toe [[Salomon van Bretagne]] deur 'n mededinger gedood is. Die gevolglike oplewing in [[Wiking]]aanvalle wat moontlik gemaak is deur die magsvakuum is slegs teruggehou deur 'n haastig saamgeflanste Bretons-[[Franke|Frankiese]] bondgenootskap tussen [[Alan I van Bretagne|Alan I]] en Berengar. Die "Seine-wikings" het tussen 889 en 890 in Bretagne inbeweeg, kort op die hakke van die Loirevloot wat Alan I en Berengar uitgedryf het (laasgenoemde mag het opgebreek in verskeie klein flottieljes en wes gevaar). Alan I het weer sy magte saamgesnoer met Berengar en twee Bretonse leërs in die veld gestoot. Die Wikings, wat besef het dat hul ontsnaproete langs die Marne af geblok is, het hul skepe oorland gedra na die Vire, en Saint-Lo beleër, waar die [[Bretonners]] hul vloot byna geheel en al verwoes het. Berengar se familie het die eerste [[Gallies]]sprekende heersers geword om in [[Bretagne]] te woon. ([[Rennes]] en Penthièvre, eerder as [[Nantes]] of [[Vannes]] in die [[Loire|Loire-vallei]]) Dit was die uiteindelike gevolg daarvan dat die Bretonse adel byna uitgeroei is weens die [[Normandiërs|Normandiese]] invalle van die 880's, en omdat Berengar die streek as beloning ontvang het vir sy dienste teen die Wikings. Daar word bespiegel dat Berengar getroud is met die dogter van [[Gurwent|Gurwent van Rennes]], waardeur hy die graafskap van Rennes bekom het. Indien wel, maak dit hom die swaer van [[Judicaël|Judicaël van Bretagne]]. Sommige is van mening dat hy die vader was van [[Poppa van Bayeux|Poppa]], wat tydens 'n Wikingaanval gevange geneem is en getroud is met [[Rollo|Rollo van Normandïe]]. Verskeie rekonstruksies maak hom óf vader, óf grootvader, en selfs groot-grootvader van [[Judicael Berengar]], die latere Graaf van Rennes. == Bronne == *{{cite book |last=Price|first=Neil|url=http://vsnrweb-publications.org.uk/The%20Vikings%20In%20Brittany.pdf|title=The Vikings in Brittany |year=1989 |access-date= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210828215919/http://vsnrweb-publications.org.uk/The%20Vikings%20In%20Brittany.pdf |archive-date=2021-08-28}} *{{cite book |author=Arthur de la Borderie|title=Histoire de Bretagne|year=1898|page=334}} *{{cite book |last=Musset|first=Lucien|title=Les invasions: le second assaut contre I'Europe Chrétienne|year=1965}} *{{cite book |title=''Anglo-Saxon Chronicle''|year=890}} {{S-start}} {{s-reg}} {{succession box | title = Graaf van Rennes | years = 886-896 | before = Vakant<br><small>voorheen gehou deur</small><br>[[Gurwent|Gurwent van Rennes]] | after = [[Judicael Berengar]] }} {{succession box | title = [[Markgraaf]] van Neustrië|Markgraaf <br>van die Bretonse Mars]] | years = 886-896 | before=[[Odo I van Frankryk|Odo I]] | after = [[Robert van Boergondië|Robert I van Frankryk]] }} {{S-end}} {{Normdata}} {{Saadjie}} {{DEFAULTSORT:Berengar van Bayeux}} [[Kategorie:Sterftes in 896]] dekdgbunmfph0s907n2fj2uztvhx7w1 1 392932 2519327 2022-08-15T10:20:14Z 196.15.154.226 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 1 392933 2519328 2022-08-15T10:26:56Z 196.15.154.226 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 0 392934 2519329 2022-08-15T10:31:45Z 196.250.216.40 Nuwe bladsy geskep met ''''Gurwent''', '''Wrhwant''', '''Gurwant''', of '''Gurvand''' ([[Latyn]]: Vurfandus) (sterf in 876) was van 874 tot sy dood 'n aanspraakmaker op die Koninkryk van Bretagne. Hy het die koningskap betwis met [[Pascweten]], Graaf van Vannes. Gurwent was medepligtig aan die sameswering wat verantwoordelik was vir die sluipmoord op [[Salomon van Bretagne|Salomon]] in 874. Hy was egter deel van die faksie wat buite Salomon se hofhouding geval het, en was afkomstig van no...' wikitext text/x-wiki '''Gurwent''', '''Wrhwant''', '''Gurwant''', of '''Gurvand''' ([[Latyn]]: Vurfandus) (sterf in 876) was van 874 tot sy dood 'n aanspraakmaker op die Koninkryk van Bretagne. Hy het die koningskap betwis met [[Pascweten]], Graaf van Vannes. Gurwent was medepligtig aan die sameswering wat verantwoordelik was vir die sluipmoord op [[Salomon van Bretagne|Salomon]] in 874. Hy was egter deel van die faksie wat buite Salomon se hofhouding geval het, en was afkomstig van noordwes-Bretagne. Hy is nooit aangespreek as "Graaf" nie.<ref>Smith, 121.</ref> In [[874]] het hy 200 manskappe gemonster om die [[Wikings]] te beveg.<ref>Smith, 30 en n86.</ref> Na Salomon se dood het hy en [[Pascweten]] die gebied tussen hulle verdeel, alhoewel [[Regino van Prüm]] aangeteken het dat laasgenoemde 'n groter deel verkry het. 'n Geskil het spoedig tussen die twee ontstaan, en hulle het geveg om die koningskap. Teen die middel van 876 was Gurwent dood, en sy seun [[Judicaël van Bretagne|Judicaël]] het by hom oorgeneem. Sy vrou was 'n dogter van [[Erispoë]], en in sommige gerekonstrueerde geslagsregisters was hul een dogter getroud met [[Berengar van Bayeux]]. Hul kinders was: * onbekende dogter, getroud met [[Berengar van Bayeux]], Graaf van Rennes. Sy is die grootmoeder of groot-grootmoeder van [[Judicael Berengar]]. * [[Judicaël van Bretagne]] * Oreguen(?) == Bronne == *Smith, Julia M. H. ''Province and Empire: Brittany and the Carolingians''. Cambridge University Press: 1992. == Verwysings == {{Verwysings}} {{S-start}} {{s-reg}} {{succession box | title = Hertog van Bretagne <br><small> betwis met [[Pascweten]]</small> | years = 874–876 | before = [[Salomon van Bretagne|Salomon]] | after = [[Judicaël van Bretagne|Judicaël]] <br> en [[Alan I van Bretagne|Alan I]] }} {{succession box | title = Graaf van Rennes | years = ?–876 | before = - | after = [[Judicaël van Bretagne|Judicaël]] }} {{S-end}} {{DEFAULTSORT:Gurwent}} [[Kategorie:Sterftes in 876]] 2fbibt2a9nf0zezwsncvk6ee32pibwq 2519350 2519329 2022-08-15T11:30:07Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki '''Gurwent''', '''Wrhwant''', '''Gurwant''', of '''Gurvand''' ([[Latyn]]: Vurfandus) (sterf in 876) was van 874 tot sy dood 'n aanspraakmaker op die Koninkryk van Bretagne. Hy het die koningskap betwis met [[Pascweten]], Graaf van Vannes. Gurwent was medepligtig aan die sameswering wat verantwoordelik was vir die sluipmoord op [[Salomon van Bretagne|Salomon]] in 874. Hy was egter deel van die faksie wat buite Salomon se hofhouding geval het, en was afkomstig van noordwes-Bretagne. Hy is nooit aangespreek as "Graaf" nie.<ref>Smith, 121.</ref> In [[874]] het hy 200 manskappe gemonster om die [[Wikings]] te beveg.<ref>Smith, 30 en n86.</ref> Na Salomon se dood het hy en [[Pascweten]] die gebied tussen hulle verdeel, alhoewel [[Regino van Prüm]] aangeteken het dat laasgenoemde 'n groter deel verkry het. 'n Geskil het spoedig tussen die twee ontstaan, en hulle het geveg om die koningskap. Teen die middel van 876 was Gurwent dood, en sy seun [[Judicaël van Bretagne|Judicaël]] het by hom oorgeneem. Sy vrou was 'n dogter van [[Erispoë]], en in sommige gerekonstrueerde geslagsregisters was hul een dogter getroud met [[Berengar van Bayeux]]. Hul kinders was: * onbekende dogter, getroud met [[Berengar van Bayeux]], Graaf van Rennes. Sy is die grootmoeder of groot-grootmoeder van [[Judicael Berengar]]. * [[Judicaël van Bretagne]] * Oreguen(?) == Bronne == * Smith, Julia M. H. ''Province and Empire: Brittany and the Carolingians''. Cambridge University Press: 1992. == Verwysings == {{Verwysings}} {{S-start}} {{s-reg}} {{succession box | title = Hertog van Bretagne <br><small> betwis met [[Pascweten]]</small> | years = 874–876 | before = [[Salomon van Bretagne|Salomon]] | after = [[Judicaël van Bretagne|Judicaël]] <br> en [[Alan I van Bretagne|Alan I]] }} {{succession box | title = Graaf van Rennes | years = ?–876 | before = - | after = [[Judicaël van Bretagne|Judicaël]] }} {{S-end}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Gurwent}} [[Kategorie:Sterftes in 876]] c430a1gwnuavzdd4c5sd56nrx04vgwh 1 392935 2519330 2022-08-15T10:32:48Z 196.15.154.226 Nuwe bladsy geskep met '{{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}}' wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 10 392936 2519336 2022-08-15T11:09:08Z Rooiratel 90342 Nuwe sjabloon - vertaal uit enwiki wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Burgemeesters_van_Kaapstad |title = [[Burgemeester van Kaapstad|Burgemeesters van]] [[Kaapstad]] |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |image = |list1 = * [[Michiel van Breda|M. van Breda]] * [[J. J. L. Smuts|Smuts]] * [[Hercules Crosse Jarvis|Jarvis]] * [[D. G. van Breda|D. van Breda]] * [[Philip John Stigant|Stigant]] * [[Charles Lewis (South African politician)|C. Lewis]] * [[Jan Christoffel Hofmeyr|Hofmeyr]] * [[Petrus Kotzé|Kotzé]] * [[Thomas Inglesby|Inglesby]] * [[David Christiaan de Waal|de Waal]] * [[Sir David Graaff, 1st Baronet|Graaff]] * [[William Thorne (mayor of Cape Town)|Thorne]] * [[Hyman Liberman|Liberman]] * [[William Duncan Baxter|Baxter]] * [[Frank Smith (mayor)|Smith]] * [[Harry Hands|Hands]] * [[A. J. S. Lewis|A. Lewis]] * [[Louis Gradner|Gradner]] * [[W. C. Foster|Foster]] * [[Abe Bloomberg|Bloomberg]] * [[Fritz Sonnenburg|Sonnenburg]] * [[Joyce Newton Thompson|Thompson]] * [[Alfred Honikman|Honikman]] * [[Walter Gradner|Gradner]] * [[Jan Dommisse|Dommisse]] * [[John Tyers|Tyers]] * [[Sol Kreiner|Kreiner]] * [[Leon Markowitz|Markowitz]] * [[Gordon Oliver (South African politician)|Oliver]] * [[Frank van der Velde|van der Velde]] * [[Theresa Solomons|Solomons]] * [[William Bantom|Bantom]] * [[Patrick Hill (Mayor of Cape Town)|Hill]] * [[Peter Marais|Marais]] * [[Gerald Morkel|Morkel]] * [[Nomaindia Mfeketo|Mfeketo]] * [[Helen Zille|Zille]] * [[Dan Plato|Plato]] * [[Patricia de Lille|de Lille]] * [[Dan Plato|Plato]] * [[Geordin Hill-Lewis|Hill-Lewis]] }}<noinclude> {{collapsible option}} </noinclude> 7vlvg4maxcjvl7dbv0ppxnah99u3ahu 14 392937 2519351 2022-08-15T11:32:35Z Rooiratel 90342 Nuwe bladsy geskep met '{{Sterftejare|87|6}} {{Commons-kategorie|876 deaths|Sterftes in 876}}' wikitext text/x-wiki {{Sterftejare|87|6}} {{Commons-kategorie|876 deaths|Sterftes in 876}} 2tlxvdr0f87cft9vj697mvwo90u2fpg 14 392938 2519352 2022-08-15T11:34:30Z Rooiratel 90342 Nuwe bladsy geskep met '{{Sterftejare|92|3}} {{Commons-kategorie|923 deaths|Sterftes in 923}}' wikitext text/x-wiki {{Sterftejare|92|3}} {{Commons-kategorie|923 deaths|Sterftes in 923}} 3yip2rnflqpd71bujr2tng6gbjg5ylz