Wikipedia afwiki https://af.wikipedia.org/wiki/Tuisblad MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Media Spesiaal Bespreking Gebruiker Gebruikerbespreking Wikipedia Wikipediabespreking Lêer Lêerbespreking MediaWiki MediaWikibespreking Sjabloon Sjabloonbespreking Hulp Hulpbespreking Kategorie Kategoriebespreking Portaal Portaalbespreking TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 395 2520078 2503620 2022-08-19T09:01:22Z K175 70858 Vertaal wikitext text/x-wiki {{AprilKalender}} '''4 April''' is die 94ste dag van die jaar in die [[Gregorian Kalender]] (95ste in 'n [[skrikkeljaar]]). Daar is nog 271 dae in hierdie jaar. == Gebeure == * [[1139]] – [[Pous Innocentius II]] begin die tweede Lateraanse Konsilie. * [[1312]] – [[Pous Clemens V]] roep op tot 'n nuwe [[kruistog]] tydens die konsilie van Vienne. * [[1477]] – Koning Lodewyk XI betaal 100000 Gulde aan die Switserse Bondgenootskap om 6000 huursoldate binne die Bondgenootskap te werf. * [[1553]] – [[Giambattista Catagna]] (later [[Pous Urbanus VII]]) word tot [[biskop]] gewy. * [[1581]] – Ses maande ná sy wêreldomseiling slaan koningin [[Elizabeth I van Engeland]] die ontdekkingsreisiger [[Francis Drake]] tot ridder. * [[1650]] – [[Benedetto Odescalchi]] (later [[Pous Innocentius XI]]) word biskop van Novara. * [[1792]] – [[Pous Pius VI]] publiseer ''Ubi Communis'' teen die Franse grondwet. * [[1814]] – [[Napoleon]] tree af vir die eerste keer. * [[1905]] – In Kangra, [[Indië]] sterf 370&nbsp;000 mense in 'n [[aardbewing]]. * [[1932]] – Alfons Paoli Schwartz keer as laaste Duitse krygsgevangene van die [[Eerste Wêreldoorlog]] terug na [[Duitsland]]. Hy was op [[Frans-Guyana|Frans-Guayana]] geïnterneer. * [[1939]] – Ghazi I, Koning van [[Irak]] sterf en word opgevolg deur sy seun [[Faisal II van Irak|Faisal II]]. Omdat Faisal II nog minderjarig is aanvaar sy oom Abd ul-Ilah die regentskap. * [[1941]] – Die Libiese stad [[Benghazi]] word tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] deur Duits-Italiaanse pantsereenhede verower. * [[1945]] – Die Duitse stad [[Nordhausen]] word tydens 'n Britse bomaanval grotendeels vernietig. Tydens die lugaanval sterf meer as 8800 mense, hoofsaaklik burgerlikes. * [[1949]] – Die twaalf nasies [[België]], [[Denemarke]], [[Frankryk]], [[Italië]], [[Kanada]], [[Luxemburg]], [[Nederland]], [[Noorweë]], [[Portugal]], die [[Verenigde Koninkryk]], die [[Verenigde State van Amerika]] en [[Ysland]] teken die Noord-Atlantiese Verdrag en stig die [[NAVO|Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie]]. * [[1968]] – [[Apollo program|Apollo 6]] word gelanseer. * [[1976]] – Prins Sihanouk bedank as leier van [[Kambodja]]. * [[1983]] – Pendeltuig ''[[Ruimtependeltuig Challenger|Challenger]]'' se eerste ruimtetog. * [[1984]] – President [[Ronald Reagan]] vra vir 'n internasionale verbanning van chemiese wapens. * [[1984]] – Die kernreaktor by [[Koeberg]] wek vir die eerste keer [[elektrisiteit]] op. * [[2022]] – In Suid-Afrika kondig President [[Cyril Ramaphosa]] die opheffing aan van die landswye [[staat van inperking]], wat in Maart 2020 as gevolg van die [[Covid-19-pandemie]] ingestel is. == Geboortes ==<!-- * [[1436]] – [[Amalia (prinses)]], Prinses van [[Sakse]] en hertogin van [[Bayern-Landshut]]. * [[1339]] – [[Matilda Plantagenet]], Hertogin van [[Leicester]] en Herzogin van [[Straubing-Holland]]. * [[1508]] – Ercole II d’Este, Hertog van [[Ferrara (provinsie)|Ferrara]], [[Modena (provinsie)|Modena]] en Reggio. * [[1515]] – [[Ambrosius Lobwasser]], Duitse skrywer. * [[1614]] – Henri II van Lorraine, Hertog van Guise, aartsbiskop van [[Reims]]. * [[1615]] – [[Johannes Meisner]], Duitse Lutherse teoloog. * [[1618]] – [[Ferrante III Gonzaga]], Hertog van [[Guastalla]]. * [[1640]] – [[Gaspar Sanz]], Spaanse komponis gitaris. * [[1648]] – [[Grinling Gibbons]], Nederlandse kunstenaar. * [[1651]] – [[Georg Friedrich Meinhart]], Duitse protestantse teoloog. * [[1661]] – [[Uejima Onitsura]], Japannese digter. * [[1688]] – [[Joseph-Nicolas Delisle]], Franse astronoom. * [[1707]] – [[Hans Karl von Winterfeldt]], Pruisiese generaal en vriend van Friedrich die Grote. * [[1729]] – [[Franz de Paula Tomicich]], Teoloog en direkteur van die universiteitsbiblioteek van Graz. * [[1752]] – [[Niccolò Antonio Zingarelli]], Italiaanse komponis. * [[1785]] – [[Bettina von Arnim]], Duitse skrywer van die Romantiek. * [[1812]] – [[Giuseppe Gebler]], Romeens-Duitse komponis. * [[1817]] – [[Émile Prudent]], Franse pianis, komponis en musiekonderwyser. * [[1820]] – [[Mkrtitsch Chrimjan]], Armeense kerkleier en skrywer. * [[1823]] – [[Carl Wilhelm Siemens]], Duitse ondernemer. * [[1826]] – [[Zénobe-Théophile Gramme]], Belgiese elektriese ingenieur († [[1901]]). * [[1843]] – [[William Jackson]], Amerikaanse fotograaf. * [[1846]] – [[Raoul Pictet]], Switserse fisikus. * [[1875]] – [[Pierre Monteux]], dirigent († [[1964]]). * [[1876]] – [[Maurice de Vlaminck]], skilder († [[1958]]). * [[1884]] – [[Isoroku Yamamoto]], vloot-kommandeur († [[1943]]). * [[1885]] – [[Arthur Murray]], danser. * [[1902]] – [[Louise Leveque de Vilmorin]], akteur († [[1969]]). * [[1906]] – [[John Cameron Swayze]], joernalis, [[televisie]]-aanbieder († [[1995]]). * [[1910]] – [[Juri Pawlowitsch German]], skrywer († [[1967]]). * [[1914]] – [[Marguerite Duras]], skrywer († [[1996]]). * [[1915]] – [[Muddy Waters]], [[blues]]-musikant. * [[1922]] – [[Elmer Bernstein]], komponis. * [[1932]] – [[Andrei Tarkovsky]], regisseur († [[1986]]). * [[1956]] – [[David E. Kelley]], skrywer. --> * [[186]] – [[Caracalla]], Romeinse keiser († [[217]]). * [[1878]] – [[Gideon Scheepers]], Boerekommandant en heliografis tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] († [[1902]]). * [[1889]] – [[Henry Fagan]], Suid-Afrikaanse skrywer, politikus, regter en joernalis († [[6 Desember]] [[1963]]). * [[1906]] – [[Bea Benaderet]], Amerikaanse aktrise († [[1968]]). * [[1928]] – [[Maya Angelou]], Amerikaanse skrywer en digter († [[2014]]). * [[1932]] – [[Andrei Tarkofski]], Sowjet-Russiese rolprentregisseur, filmteoretikus, toneel- en operaregisseur († [[1986]]). * 1932 – [[Anthony Perkins]], Amerikaanse akteur († [[1992]]). * [[1935]] – [[Kenneth Mars]], Amerikaanse akteur († [[2011]]). * [[1938]] – [[Hermann Giliomee]], Suid-Afrikaanse historikus en akademikus. * [[1939]] – [[Hugh Masekela]], Suid-Afrikaanse trompetspeler († [[2018]]). * [[1945]] – [[Craig T. Nelson]], Amerikaanse akteur "Coach" "The District". * [[1950]] – [[Christine Lahti]], Amerikaanse aktrise. * [[1960]] – [[Hugo Weaving]], Engelse akteur. * [[1965]] – [[Robert Downey jr.]], Amerikaanse akteur. * [[1970]] – [[Barry Pepper]], Kanadese akteur. * [[1973]] – [[Ernst van Dyk]], Suid-Afrikaanse handfietsrenjaer. * [[1979]] – [[Heath Ledger]], Australiese akteur († [[2008]]). * [[1991]] – [[Jamie Lynn Spears]], Amerikaanse aktrise en sangeres. == Sterftes ==<!-- rooi skakels.....behou vir latere [blou] verskyning..... * [[397]] – [[Ambrosius]], biskop van [[Milaan]]. * [[636]] – [[Isidorus van Sevilla]], Wes-Gotiese biskop en kerkgeleerde. * [[1266]] – Johann I, saam met sy broer Markgraaf van [[Brandenburg]] * [[1406]] – [[Robert III]], Koning van [[Skotland]] * [[1423]] – [[Hugo von Montfort]], Oostenrykse digter * [[1535]] – [[Beatrix von Baden]], Markgrafin van [[Baden]] * [[1543]] – [[Walther von Cronberg]], [[Hoogmeester]] van die [[Duitse Orde|Duitse-Orde]] van 1527–1543 * [[1589]] – [[Benedikt der Mohr]], Katolieke heilige * [[1603]] – [[Ägidius Hunnius die Ouer]], Duitse Lutherse teoloog * [[1650]] – [[Wilhelm Dilich]], Duitse boumeester, tekenaar, topograaf en skrywer * [[1661]] – [[Alexander Leslie]], 1ste hertog van Leven, Skotse soldaat * [[1662]] – [[Leonhard Kern]], Duitse kunstenaar * [[1669]] – [[Johann Michael Moscherosch]], Duitse staatsman, satirikus en onderwyser * [[1671]] – [[Heinrich von Brockdorff]], Duitse soldaat en politikus * [[1700]] – [[Heinrich von Mering]], Duitse priester en domheer in Keulen * [[1704]] – [[Johann Jakob Buxtorf]], Switserse protestantse teoloog en orientalis * [[1705]] – [[Itō Jinsai]], Japannese Konfusjiaanse filisoof * [[1724]] – [[Michael Förtsch]], Duitse Lutherse teoloog * [[1757]] – [[Maurus Xaverius Herbst]], Benediktyn en ab van die klooster Plankstetten * [[1732]] – [[Johann Jacob Schoy]], Oostenrykse kunstenaar * [[1803]] – [[Georg Rudolf Böhmer]], Duitse dokter en botanikus * [[1806]] – [[Carlo Gozzi]], Italiaanse dramaturg * [[1807]] – [[Jérôme Lalande]], Franse wiskundige en astronoom * [[1814]] – [[Blasius Hueber]], Duitse landmeter en boer * [[1817]] – [[André Masséna]], Marskalk van Frankryk en hertog van Rivoli * [[1823]] – [[Amalie Luise]], Prinses en hertogin van [[Arenberg]] * [[1837]] – [[Ōkubo Tadazane]], [[Daimyō]] van [[Odawara]] en Rōjū * [[1838]] – [[Johann Friedrich Ludwig Wachler]], Duitse literatuurhistorikus * [[1845]] – [[Friedrich Adolf Krummacher]], Duitse teoloog * [[1847]] – [[Diederich Heinrich Schrader]], Duitse swemkampioen * [[1861]] – [[Michael Aigner]], Oostenrykse kunstenaar (Kupferstecher) * [[1864]] – [[Johann Helfrich Adami]], Duitse koopman en senator van die stad Bremen * [[1868]] – [[Eduard van der Nüll]], Oostenrykse argitek * [[1870]] – [[Heinrich Gustav Magnus]], Duitse fisikus en chemikus * [[1871]] – [[Peter von Hess]], Duitse skilder * [[1878]] – [[Wolf Heinrich Graf von Baudissin]], Duitse diplomaat, skrywer en vertaler * [[1878]] – [[Buckshot Roberts]], Amerikaanse buffeljagter, cowboy en beesboer * [[1879]] – [[Heinrich Wilhelm Dove]], Duitse fisikus en meteoroloog * [[1883]] – [[Christian Hengst]], Duitse stadsboumeester van [[Durlach]] * [[1883]] – [[Peter Cooper]], Amerikaanse ondernemer, uitvinder en filantroop * [[1884]] – [[Marie Bashkirtseff]], kunstenares * [[1889]] – [[Gisela von Arnim]], Duitse skrywer * [[1889]] – [[Eugen von Keyserling]], Estonies-Duitse ontdekkingsreisiger en arachnoloog * [[1890]] – [[Giovanni Corsi]], Italiaanse operasanger * [[1893]] – [[Karl Eduard Aeschlimann]], Switserse argitek * [[1898]] – [[Hans Bennecke]], Duitse regswetenskaplike * [[1899]] – [[Karl zu Isenburg-Birstein]], lid van die Pruisiese heerserhuis * [[1902]] – [[Josef Ferch]], Romeens-Duitse komponis, kerkmusikant en musiekonderwyser * [[1905]] – [[Constantin Meunier]], Belgiese beeldhouer * [[1905]] – [[Paul von Winterfeld]], Duitse filoloog * [[1909]] – [[Adolf von Sonnenthal]], Duitse toneelspeler * [[1918]] – [[Hanns von Zobeltitz]], Duitse joernalis en skrywer * [[1918]] – [[Hermann Cohen]], Duitse filosoof * [[1919]] – [[Sir William Crookes|William Crookes]], Engelse fisikus en chemikus * [[1923]] – [[Julius Martow]], Russiese politikus * [[1926]] – [[Adolf Wach]], Duitse regswetenskaplike * [[1926]] – [[August Thyssen]], Duitse ondernemer * [[1927]] – [[Albert Van Coile]], Belgiese sokkerspeler * [[1927]] – [[Vincent Drucci]], Amerikaanse Mafioso * [[1929]] – [[Carl Friedrich Benz]], Duitse motorvoertuigvervaardiger * [[1930]] – [[Viktoria von Baden]], Koningin van [[Swede]] * [[1930]] – [[Alfred Kaiser]], Switserse Afrika- en Sinai-ontdekkingsreisiger * [[1931]] – [[André Michelin]], Franse bandevervaardiger * [[1932]] – [[Ottokar Czernin]], Oostenrykse politikus * [[1933]] – [[Libero Andreotti]], Italiaanse beeldhouer * [[1934]] – [[Braulio Dueño Colón]], Puertorikaanse komponis * [[1934]] – [[Pierantonio Tasca]], Italiaanse komponis * [[1934]] – [[Johanna Niese]], Oostenrykse toneelspeler * [[1937]] – [[Paul Gläser]], Duitse kerkmusikant en komponis * [[1941]] – [[Emine Nazikeda]], laaste keiserin van die Osmaanse ryk * [[1943]] – [[Raoul Laparra]], Franse komponis * [[1944]] – [[Alma Rosé]], Oostenrykse violis * [[1945]] – [[Karl Astel]], Duitse "ras-wetenskaplike" * [[1945]] – [[Jean Burger]], Franse Kommunis * [[1945]] – [[Anton Schott]], Oostenrykse skrywer * [[1946]] – [[Hans Bothmann]], tweede leier van die konsentrasiekamp Chelmno * [[1949]] – [[Stephen Lucas Bridges]], Argentynse skrywer, etnograaf en boer * [[1953]] – Carol II, Koning van [[Roemenië]] * [[1953]] – [[Ludovic Lamothe]], Haïtiese pianis en komponis * [[1954]] – [[Frederick von Antal]], Ongaarse kunshistorikus * [[1957]] – [[Adolf Rading]], Duitse argitek * [[1958]] – [[Franz Eccard von Bentivegni]], Duitse generaal en oorlogsmisdadiger * [[1958]] – [[Jan Morávek]], Tsjeggiese skrywer en joernalis * [[1958]] – [[María Luisa Sepúlveda]], Chileense komponis en musiekonderwyser * [[1960]] – [[Christian Arnold]], Duitse skilder * [[1964]] – [[Georg Ackermann]], Duitse politikus * [[1971]] – [[Angelo Bergamonti]], Italiaanse motorfiets-kampioen * [[1972]] – [[Stefan Wolpe]], Duitse komponis. * [[1979]] – [[Ali Bhutto]], President en Eerste Minister van [[Pakistan]] (* [[1928]]). * [[1980]] – [[Aleksander Ford]], Poolse regisseur * [[1981]] – [[Carl Ludwig Siegel]], Duitse wiskundige * [[1987]] – [[C.L. Moore]], Amerikaanse wetenskapsfiksie-skrywer * [[1989]] – [[Baruch Harold Wood]], Engelse skaakmeester * [[1990]] – [[Bernhard Rensch]], Duitse evolusie-bioloog * [[1990]] – [[Rudolf Stundl]], Oostenrykse tapisseris * [[1991]] – [[Max Frisch]], Switserse argitek en skrywer * [[1992]] – [[Nikolai Alexandrowitsch Astrow,]] Russiese ingenieur * [[1992]] – [[Samuel Reshevsky]], Amerikaanse skaakspeler * [[1994]] – [[Jérôme Lejeune]], Franse dokter * [[1994]] – [[Kurt Meisel]], Oostenrykse toneelspeler en regisseur * [[1995]] – [[Hubert F. Armbruster]], Duitse juris en professor * [[1997]] – [[Sugimura Haruko]], Japannese toneelspeler * [[1998]] – [[Pierre Lantier]], Franse komponis * [[1999]] – [[Kurt Asendorf]], Duitse skrywer en "Heimatforscher"--> * [[896]] – [[Pous Formosus]], die 111de [[pous]] van die [[Rooms-Katolieke Kerk]] (* ±[[816]]). * [[1284]] – [[Alfonso X]], Koning van [[Kastilië en León]] * [[1292]] – [[Pous Nicolaas IV]], die 191ste pous van die Rooms-Katolieke Kerk (* [[1227]]) * [[1588]] – [[Frederik II van Denemarke]], Koning van Denemarke en Noorweë (* [[1534]]). * [[1617]] – [[John Napier]], Skotse [[wiskundige]] (* [[1550]]) * [[1774]] – [[Oliver Goldsmith]], Ierse skrywer en dokter (* [[1728]]). * [[1841]] – [[William Henry Harrison]], generaal en negende [[President van die Verenigde State]] (* [[1773]]). * [[1875]] – [[Karl Mauch]], Duitse ontdekkingsreisiger van Afrika (* [[1837]]) * [[1932]] – [[Wilhelm Ostwald]], Duitse [[chemikus]] en [[filosoof]], Nobelprys-wenner (* [[1853]]). * [[1968]] – Dr. [[Martin Luther King Jr.]], burgerregte-aktivis, vermoor in die Lorraine Motel in [[Memphis]], [[Tennessee]], [[VSA]] (* [[1929]]). * [[1981]] – [[Brad Johnson (akteur, gebore 1924)|Brad Johnson]], Amerikaanse akteur (* [[1924]]). * [[1983]] – [[Gloria Swanson]], Amerikaanse aktrise (* [[1899]]). * [[1984]] – Oleg K. Antonow, Sowjet-Russiese vliegtuigontwerper (* [[1906]]). * [[2021]] – [[Frank Mdlalose]], eerste Premier van KwaZulu-Natal (* [[1931]]). * 2021 – [[Tine Balder]], Vlaamsgebore aktrise, woon en werk van 1960 in Suid-Afrika (* [[1924]]). == Vakansies en vierings == * [[Hierdie dag in die geskiedenis]]: [[04-03]] | 04-04 | [[04-05]] {{commonskat|4 April}} [[Kategorie:April]] pyj4x0ujd4whizqs1oryuf55qne4p5s 0 425 2520076 2518750 2022-08-19T09:01:09Z K175 70858 Vertaal wikitext text/x-wiki {{jare|beeld=Bloody Sunday-Alabama police attack.jpeg|teks=Bloedige Sondag in Selma. Alabama}} Die '''jaar 1965''' was 'n [[gewone jaar]] wat volgens die [[Gregoriaanse kalender]] op 'n [[Vrydag]] begin het. Dit was die 65ste jaar van die [[20ste eeu]] n.C. Soos ander gewone jare het die jaar 12 maande, 52 weke en 365 dae gehad. [[Lêer:Karen muir 02.jpg|duimnael|regs|Die Suid-Afrikaanse swemster [[Karen Muir]].]] == Gebeure == * [[5 Februarie]] – Die diefstal van [[goud]]stawe van sowat R200,000 uit die [[Kasteel die Goeie Hoop]] in [[Kaapstad]] word ontdek. * [[17 Februarie]] – [[Lyndon B. Johnson]] word die 36ste President van die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]]. * [[18 Februarie]] – [[Gambië]] word [[Afrika]] se 36ste staat. * [[7 Maart]] – Amerikaanse Burgerregtebeweging: [[Burgerregte]] betogers wat van [[Selma, Alabama|Selma]] na [[Montgomery, Alabama|Montgomery]], [[Alabama]] marsjeer word brutaal deur die [[polisie]] aangeval op Bloedige Sondag. * [[18 Maart]] – [[Ruimtevaarder]] [[Aleksei Leonof]] trek ’n ruimtepak aan en verlaat die Voskhod 2 [[ruimtetuig]] om die eerste persoon te word om in die ''ruimte te loop'' * [[3 Junie]] – [[Edward Higgins White|Edward H. White]] onderneem die eerste Amerikaanse ruimtewandeling vanuit [[Gemini 4|Gemini IV]]. * [[16 Julie]] – Die [[Mont Blanc-tonnel]] word in diens gestel. * [[26 Julie]] – Die [[Maledive]] word van die [[Verenigde Koninkryk]] onafhanklik. * [[Augustus]] – Die [[Indies-Pakistanse Oorlog van 1965|Indies-Pakistanse Oorlog]] breek uit. * [[9 Augustus]] – [[Singapoer]] word van [[Maleisië]] onafhanklik. * [[10 Augustus]] – [[Karen Muir]], Suid-Afrikaanse swemster stel ’n wêreldrekord op in die 110 treë-rugslag (tans 100&nbsp;m); die jongste persoon tot nog toe om ’n wêreldrekord in swem op te stel. * [[29 Augustus]] – [[Gemini 5]] keer na die aarde terug en land veilig in die [[Atlantiese Oseaan]]. * [[25 November]] – [[Frankryk]] lanseer sy eerste satelliet (''Astérix''). * [[30 Desember]] – [[Ferdinand Marcos]] word President van die [[Filippyne]]. * [[11 November]] – [[Zimbabwe]] word van die Verenigde Koninkryk onafhanklik. == Geboortes == * [[4 Januarie]] – [[Velenkosini Hlabisa]], Suid-Afrikaanse politikus. * [[10 Januarie]] – [[Zamuxolo Peter]], Suid-Afrikaanse politikus († [[2020]]) * [[20 Januarie]] – [[Sophie, Gravin van Wessex]], vrou van [[Prins Edward, Graaf van Wessex|prins Edward van die Verenigde Koninkryk]]. * [[31 Januarie]] – [[Carl Walter Meyer]], Suid-Afrikaanse skilder († [[2017]]). * [[1 Februarie]] – [[Brandon Lee]], Amerikaanse akteur († [[1993]]). * [[10 Februarie]] – [[Dana Winner]], Belgiese sangeres. * [[14 Februarie]] – [[Zinzan Brooke]] voormalige Nieu-Seelandse [[rugby]]speler (agsteman). * [[24 Maart]] – [[Oliver Widmer]], Switserse bas-bariton operasanger. * [[25 Maart]] – [[Sarah Jessica Parker]], Amerikaanse aktrise. * [[30 Maart]] – [[Piers Morgan]], Engelse omroeper, joernalis, skrywer en televisiepersoonlikheid. * [[4 April]] – [[Robert Downey jr.]], Amerikaanse akteur. * [[16 April]] – [[Martin Lawrence]], Amerikaanse akteur en komediant. * [[3 Mei]] – [[Michail Prochorof|Michail Prochorov]], Russiese sakeman en miljardêr * [[26 Mei]] – [[Miri Regev]], Israelse politikus. * [[1 Junie]] – [[Illse Roos]], [[Suid-Afrika|Suid-Afrikaanse]] aktrise. * [[10 Junie]] – [[Elizabeth Hurley]], [[Amerikaanse]] aktrise. * [[28 Junie]] – [[Tiaan Strauss]], Suid-Afrika se drie-en-veertigste [[Springbokkaptein]]. * [[11 Augustus]] – [[Embeth Davidtz]], Afrikaans- en Engelstalige aktrise. * [[19 Augustus]] – [[Johan Botha (tenoor)|Johan Botha]], Suid-Afrikaanse [[tenoor]] († [[2016]]). * [[27 Augustus]] − [[Lynn Shelton]], Amerikaanse regisseuse, aktrise en skryfster († 2020). * [[1 September]] – [[Craig McLachlan]], Australiese akteur en sanger. * [[7 September]] – [[Angela Gheorghiu]], Roemeense sopraan * [[24 September]] – [[Irene van Wyk]], Afrikaanse gospel-sangeres († [[2009]]). * [[26 September]] – [[Petro Porosjenko]], Oekraïense sakeman en politikus (president). * [[31 Oktober]] – [[Paul du Toit (beeldhouer)|Paul du Toit]], Suid-Afrikaanse kunstenaar en [[Beeldhoukuns|beeldhouer]] († [[2014]]). * [[2 November]] – [[Paweł Adamowicz]], 'n Poolse politikus († [[2019]]). * [[9 November]] – [[Bryn Terfel]], [[Wallis|Walliese]] operasanger. * [[13 November]] – [[Mark Perrow]], Suid-Afrikaanse [[Kanovaart|kanovaarder]] († [[2020]]). * [[28 November]] – [[Erwin Mortier]], [[Vlaminge|Vlaamse]] [[skrywer]]. * [[16 Desember]] – [[Alexander Pechtold]], voormalige Nederlandse politikus van die D66-party. * Desember – [[Valda Jansen]], Suid-Afrikaanse skrywer, digter en radio-omroeper. == Sterftes == * [[4 Januarie]] – [[T.S. Eliot]], Amerikaans-Britse digter en dramaturg, ontvanger van die [[Nobelprys vir Letterkunde]] in 1948 (* [[1888]]). * [[24 Januarie]] – [[Winston Churchill]], Britse politikus en staatsman, [[Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk]], en ontvanger van die [[Nobelprys vir Letterkunde]] in 1953 (* [[1874]]). * [[23 Februarie]] – [[Stan Laurel]], Engelse akteur en skrywer, bekend vir sy ''The Laurel and Hardy Show'' (* [[1890]]). * [[10 April]] – [[Linda Darnell]], Amerikaanse aktrise (* [[1923]]). * [[24 April]] – [[Louise Dresser]], Amerikaanse aktrise (* [[1878]]). * [[28 April]] – [[F. Bordewijk]], Nederlandse skrywer van romans, novelle, toneelstukke, prosagedigte, parodieë en kritiek (* [[1884]]). * [[22 Junie]] – David O. Selznick, Amerikaanse rolprentvervaardiger (* [[1902]]). * [[13 Junie]] – [[Martin Buber]], Oostenrykse-Israeliese-joodse godsdiensfilosoof (* [[1878]]). * [[28 Junie]] – Red Nichols, Amerikaanse jazzkornetspeler en komponis (* [[1905]]). * [[7 Julie]] – [[Moshe Sharett]], Israelse politikus (eerste minister) (* [[1894]]). * [[19 Julie]] – [[Ingrid Jonker]], Suid-Afrikaanse digteres (* [[1933]]). * [[14 Augustus]] – [[Jan van Nijlen]], [[Vlaminge|Vlaamse]] [[digter]] en essayis (* [[1884]]). * [[6 Oktober]] – [[Tom Kennedy (akteur)|Tom Kennedy]], Amerikaanse akteur (* [[1885]]). * [[14 Oktober]] – [[Attie van Heerden]], atleet en rugbyspeler (* [[1898]]). * [[25 Oktober]] – [[Hans Knappertsbusch]], [[Duitsers|Duitse]] [[dirigent]] (* [[1888]]). * [[30 November]] – [[Richard Saul]], Britse vegvlieënier en lugmaggeneraal tydens die Tweede Wêreldoorlog (* [[1891]]). * [[16 Desember]] – [[W. Somerset Maugham]], Engelse skrywer (* [[1874]]). [[Kategorie:1965| ]] [[Kategorie:20ste eeu]] ttjdrgkd1jm9px6scu1w1lvzdlqbqu0 4 5209 2520082 2519602 2022-08-19T09:45:16Z Zuz (WMF) 136756 /* Invitation to join Movement Strategy Forum */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ __NOINDEX__ <div style="position: absolute; top: 1em; right: 9em; border: 1px solid #a9a9a9; background: #fff; font-size:85%; padding:1px 4px 0;" class="nomobile hlist boilerplate metadata plainlinks <includeonly>noprint</includeonly>"> {{#ifeq:{{{notoc}}}|yes|<!-- nothing -->| * [[#toc|Gaan na inhoudsopgawe]] }}a *[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px]] [[#footer|Gaan na heelonder]] </div> [[Lêer:Vandalenjaeger 01.jpg|duimnael|260px|links|'n Versoek aan al die admins: help ons asb. om vandalisme uit te roei!]]<!-- [[Lêer:Perde by Glen Reenenkamp, Golden Gate NP (1).jpg|duimnael|links|320px|Dis langnaweek! Kom ry die pragtige perde by Golden Gate Nasionale Park in die Oos-Vrystaat...]] [[Lêer:Jessica isn't getting involved in this discussion.jpg|duimnael|links|250px|Kom praat met ons, ons kuier lekker saam!]] [[Lêer:Rosy-faced lovebirds (Agapornis roseicollis roseicollis) composite.jpg|duimnael|links|380px|Maak vrede in Oekraïne, nie oorlog nie!<br/><small>(Bogenoemde beeld is metafories bedoel. Wikipedia onderskryf die voorgeskrewe covid-19-maatreëls. Hou asseblief u sosiale afstand en dra u masker.)</small>]] [[Lêer:Glass cup with saucer spoon and sugar cubes.svg|duimnael|links|200px|Opgedra aan [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] en [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] wat [[rooibos]]tee bo [[koffie]] verkies...]]--> <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <big><center>'''Sien ook:'''</center></big> * [[Wikipedia:Welkom nuwelinge]] wat veral op nuwelinge gemik is. * [[Wikipedia:Gebruikersportaal]] vir nuttige skakels vir alle gebruikers. * [[Wikipediabespreking:Geselshoekie]] vir bespreking van die toekoms van hierdie bladsy. * [[/Taalforum/]] vir besprekings oor taalprobleme. Die juiste terme, spellings ensomeer. <center>'''Verdere hulp:'''<br /></center> Vir volledige hulp, riglyne en beleid (algemeen en spesifiek), raadpleeg gerus die * [[:en:Wikipedia:Community Portal|Engelse ''Community Portal'']], * [[:nl:Wikipedia:Gebruikersportaal|Nederlandse Gebruikersportaal]] en * [[:m:|Meta Wikipedia]]. </div> {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2006|04-06]] | argief2 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2007|2007]] | argief3 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2008|2008]] | argief4 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2009|2009]] | argief5 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2010|2010]] | argief6 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2011|2011]] | argief7 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2012|2012]] | argief8 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2013|2013]] | argief9 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2014|2014]] | argief10 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2015|2015]] | argief11 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2016|2016]] | argief12 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2017|2017]] | argief13 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2018|2018]] | argief14 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2019|2019]] | argief15 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020|2020]] | argief16 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2020.2|2020.2]] | argief17 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Geselshoekie/Argief2022|2022]] }} Welkom by die Afrikaanse Wikipedia se algemene geselshoekie. Enigiemand is welkom om deel te neem aan die besprekings hier: '''onderteken asseblief u besprekings''' deur <nowiki>~~~~</nowiki> te tik, of die "Handtekening met datum"-ikoon ([[Lêer:button sig.png|Handtekening met datum|link=]]) te kies op die redigeringskieslys. Ou besprekings word na die '''argief''' geskuif (sien die navigasiekas regs). As u 'n gesprek wil voortsit wat reeds in die argief is, word aanbeveel dat u die betrokke dele uitknip en hier plak. Hierdie blad is vir algemene besprekings, besprekings omtrent 'n spesifieke artikel kan op daardie artikel se besprekingsblad begin word; sodoende kan dit ook deur toekomstige bydraers en redigeerders gelees word. Vir die jongste nuus van WikimediaZA, besoek gerus ons [https://www.facebook.com/groups/231160206984566 Facebook bladsy], word lid van die [http://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikipedia-af Afrikaanse poslys] of besoek ons [http://wikimedia.org.za/wiki/Tuisblad_in_Afrikaans Tuisblad in Afrikaans] <div class="plainlinks"><center>'''>>> [//af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Geselshoekie&action=edit&section=new Voeg 'n nuwe onderwerp by] <<<'''</center></div> == Ek is met die Maan gepla... == Gemeenskap, praat ons van die voorkant en agterkant, of die nabykant en verkant of die ligtekant en donkerkant van die maan... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:49, 16 Julie 2022 (UTC) :Ek dink die kant wat na die Aarde wys en die "donker kant". [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 16:35, 17 Julie 2022 (UTC) == Die ruimteterme... == Gemeenskap, ek soek hulp met ''inertial reference unit'' asb! Toe ontdek ek ''gimball'' is kompasbeuel in Afrikaans! Wow! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:32, 16 Julie 2022 (UTC) :{{ping|Oesjaar}} Ek weet nie, maar ek sou raai ''rustraagheidsverwysingseenheid'' of ''traagheidsverwysingseenheid'' of ''inersieverwysingseenheid''. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 19:50, 16 Julie 2022 (UTC) == Wikimedia: Bewegingstrategie- en Koördinasienuus - Uitgawe 7 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Uitgawe 7, Julie-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Lees die volle nuusbrief''']]</span> ---- Welkom tot die 7de uitgawe van Bewegingstrategie- en Koördinasienuus! Die nuusbrief versprei relevante nuus en bekendstellings omtrent die implementasie van Wikimedia se [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Bewegingstrategievoorstelle]], en ander relevante onderwerpe betreffende Bewegingkoördinasie, benewens verskillende projekte en aktiwiteite wat deur die Bewegingstrategie- en Koördinasiespan (Engels: MSG) van die Wikimediastigting ondersteun word. Die MSG-Nuusbrief word kwartaalliks vrygestel, en die meer gereëlde [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Bewegingstrategie Weekliks]] word weekliks uitgestuur. Onthou asb. om [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|hier]] in te skryf as jy graag voortaan verdere uitgawes van hierdie nuusbrief wil ontvang. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Beweging-volhoubaarheid''': Wikimediastigting se jaarlikse volhoubaarheidsverslag is gepubliseer. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1</tvar>|lees verder]]) * '''Verbetering van gebruikerervaring''': onlangse verbeterings aan die tafeltop-intervlak vir Wikimediaprojekte. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|lees verder]]) * '''Veiligheid en inklusie''': opdaterings van die hersieningsproses van die Handhawingsriglyne van die Universele Gedragskode. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|lees verder]]) * '''Gelykheid in besluitneming''': verslae van ''Hubs pilots''-besprekings, onlangse vordering deur die Beweging se Handves-opstellerskomitee, en 'n nuwe witskrif vir geleënthede vir deelname aan die Wikimediabeweging. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|lees verder]]) * '''Aandeelhouerskoördinasie''': inwerkingstelling van 'n hulptoonbank vir geaffilieerdes en vrywilliger-gemeenskappe wat aan inhoudvennootskappe werk. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|lees verder]]) * '''Leierskapontwikkeling''': opdaterings van leierskapprojekte deur die Wikimediabeweging se organiseerders in Brasilië en Kaap Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|lees verder]]) * '''Interne kennisbestuur''': lansering van 'n nuwe portaal vir tegniese dokumentasie en gemeenskapshulpbronne. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|lees verder]]) * '''Innovasie in vrye kennis''': hoë kwaliteit oudiovisuele hulpbronne vir wetenskapseksperimente en nuwe gereedskap vir transkribering van verbale rekords. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|lees verder]]) * '''Evalueer, itereer, en pasmaak''': resultate van die Loodsprojek vir 'n Ekwiteitslandskap ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|lees verder]]) * '''Ander nuus en opdaterings''': 'n nuwe besprekingsforum vir die inwerkingstelling van die Bewegingstrategie, die komende Trusteeverkiesing van die Wikimediastigting, 'n nuwe potgooi om Bewegingstrategie te bespreek, en personeelskuiwe in die Stigting se Bewegingstrategie- en Koördinasiespan. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|lees verder]])</div><section end="msg-newsletter"/> [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 10:50, 19 Julie 2022 (UTC) == Ons is nou 69ste... == Ek sien daar was aktiwiteite op die [[Volapük]]-Wikipedia met die gevolg dat ons tans in die algehele 69ste posisie is met die aantal artikels! Interessant! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:15, 31 Julie 2022 (UTC) == Taaldinge op RSG == [[Sophia Kapp]] het so pas die Afrikaanse Wikipedia 'n groot pluimpie gegee op die program Taaldinge! Luister na die potgooi as julle kan. Dit is as gevolg van die Afrikaanse Gemeenskap se harde werk! Dankie julle! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 09:28, 31 Julie 2022 (UTC) :Hier is die skakel: [https://omny.fm/shows/taaldinge/taaldinge-31-julie-2022?fbclid=IwAR2UYBWK5l56Nj_FKlKMyTOkAo7fYOcQzqSrIFPk8bGpi2Nyj6BEfxZ5qPk Taaldinge] Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:29, 31 Julie 2022 (UTC) ::Dankie! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:39, 31 Julie 2022 (UTC) :::As sy by 15:33 sê: "Die dae wat Wikipedia sommer 'n prulskrywery was is lankal verby," dan herinner ek my nie daaraan nie. Die eerste bydraers het goeie bydraes gemaak. Miskien onvolledige bydraes (stompies), soos vandag nog, maar nie bog nie. Of mis ek iets wat al uitgevee is? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:27, 4 Augustus 2022 (UTC) ::::Die Engelse het 'n spreekwoord: ''Perception is stronger than fact!'' So waar! Ek het dit gister weer gesien: wat het die nuwe gebruikers gedink voor ons begin het. Almal se persepsie: ''Wikipedia kan nie gebruik word nie, want almal kan dit verander...'' ens. Nadat ek die hele Wikipedia-stelsel aan hulle verduidelik was die visie agterna: Wow, het ons maar net geweet. Die kwaliteit was nog altyd goed, die probleem is die geskinder oor Wikipedia sonder dat die mense gaan kyk. Kyk na die nuwe lede van ons FB-blad: Doktors en Professors. Saam met prof. [[Anne-Marie Beukes]] gaan ons die mense aangeskakel kry vir Wikipedia. Dit neem net tyd, soos alles maar. Intussen, hou aan met jou werk, dit word waardeer! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 06:04, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Museum van Legendes]] == Gemeenskap, ek het die paragraaf oor omstredenheid verwyder na aanleiding van kommunikasie van iemand se prokureur. Lyk vir my daar is iewers sensitiewe dinge rondom die Museum in die wêreld daar buite. Miskien moet ons maar die artikel skrap. Julle gedagtes? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:11, 2 Augustus 2022 (UTC) :Skrap maar gerus. Die persoon hou nie op met sy terugrolle nie! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 12:04, 2 Augustus 2022 (UTC) ::{{Uitgevoer}}, hulle wil nie saam met ons werk nie, so nou kry hulle niks. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:53, 2 Augustus 2022 (UTC) == Wikipedia op FB == Ek probeer hard om erkenning vir ons Wikipedia binne die Afrika gemeenskap te kry. Sien [https://www.facebook.com/WikiAfrica WikiAfrica] - maar my kommentaar word elke keer verwyder! Tyd om [[Maryana Iskander]] te verwittig! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:39, 2 Augustus 2022 (UTC) == Die opleidingsessie te [[SAAWK]] == Gemeenskap, na 'n oggend van opleiding, lag en 'n miljoen vrae- ons verwelkom onder andere vir Gebruikers [[Gebruiker:Groesbekos|Groesbekos]], [[Gebruiker:Karooklippie|Karooklippie]], [[Gebruiker:Pro Patria Museum|Pro Patria Museum]], [[Gebruiker:Uitentuis|Uitentuis]], [[Gebruiker:BankovsBoulevard|BankovsBoulevard]] en [[Gebruiker:Taaldiva|Taaldiva]]! Ek vertrou dat julle ons outoppies hier so bietje sal verligting gee! Rol daai artikels uit... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 13:48, 4 Augustus 2022 (UTC) :Baie welkom julle! Voel vry om nog vra te vra as julle vashaak. Ons is hier om te help. Ons waardeer al julle bydraes, en hoop julle voel welkom hier. Moet nie bang wees om foute te maak nie, alles kan maklik teruggerol word as daar 'n probleem is. En dankie aan Oesjaar wat vir die nuwe gebruikers opleiding gegee het! - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 14:41, 4 Augustus 2022 (UTC) ::NS: Dankie vir jou moeite met die opleiding in Pretoria Oesjaar! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:53, 4 Augustus 2022 (UTC) :::Wat ons nodig het is mense soos daai wat destyds aan Flinkdink deelgeneem het. Mense wat iets van alles weet en daarom 'n nuwe onderwerp kan aanpak sonder om by die diep kant weg te raak. En wat onderwerpe betref is die bestes dié waarby jy nie te direk betrokke is nie, maar wat ook nie buite jou vermoë en verwysingsraamwerk val nie. Terloops, ons het nog geen artikel vir [[Dawid van Lill]] nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 19:48, 4 Augustus 2022 (UTC) == Benodig == 'n Artikel oor [[Guillain-Barré-sindroom]] sal nuttig wees. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 14:06, 4 Augustus 2022 (UTC) == Groete uit Duitsland! == Gemeenskap, sien [https://maroelamedia.co.za/debat/briewe/n-afrikaanse-brief-vir-jou-uit-duitsland/?fbclid=IwAR0LRnOCKwgeslH_C7P66wYMoCCNDfkhs2YTDDF4yk1CfqHuXgLdjU0EoEk Brief uit Duitsland] [[Gebruiker:SpesBona]] iets dalk vir jou om op te volg... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:18, 5 Augustus 2022 (UTC) :{{Ping|Oesjaar}}, ek lees so lekker die hele brief en dit laat my baie sterk aan my eie vermenging van tale dink. Toe kom ek by die kommentare uit en lees die datums. Dis op 17 Februarie 2017 gepubliseer. Nou wonder ek wat van hom geword het. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:10, 5 Augustus 2022 (UTC) ::{{Ping|SpesBona}}, ek het eers nie na die datum gekyk nie. Hy is nog aktief, hy LIKE baie van my FB dinge! Probeer met hom kontak maak. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:13, 5 Augustus 2022 (UTC) == Endemies aan/in/vir == Gemeenskap, is iets endemies aan/in/vir? Ek het altyd '''aan''' gebruik, een van ons lede verkies '''in'''. Volgens die [[Taalkommissie]] is al drie bogenoemdes korrek! Praat van verwarring! Kan ek voorstel dat ons '''aan''' gebruik vir die eenvoudige rede dat dit die meeste reeds gebruik word? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:08, 5 Augustus 2022 (UTC) :Alhoewel almal reg mag wees, mag die betekenis verskil omdat endemies twee verskillende gebruike het. 'n Siekte kan endemies in 'n bevolking of miskien gebied wees, wat beteken dat dit goed en permanent gevestig is. Of 'n spesie kan endemies aan, of effektief beperk tot 'n area wees. "Endemies vir" slaan my dronk, en "endemies tot" sou ek nie uitsluit as 'n sinoniem vir "endemies aan" nie. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 11:03, 5 Augustus 2022 (UTC) ::Goed vertolk mnr. Kellerman, ek stem saam! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 13:20, 5 Augustus 2022 (UTC) :::Verskillende woordeboeke gee verskillende voorsetsels aan. Die WAT sê bv.: Van die olifante is die geslag Loxodonta endemies '''vir''' hierdie gebied. Maar dit klink vir my vreemd. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:56, 5 Augustus 2022 (UTC) == [[Louisa Bolus]] == Met die skep van [[Ruschia fugitans]] is daar nou 400 skakels na Louisa Bolus! Ek jaag nie gou weer so iets nie. Nou kan ek 'n positiewe boodskap op ons FB blad plaas Dinsdag met Vrouedag vanaf die Afrikaanse Wikipedia! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:10, 7 Augustus 2022 (UTC) :En sommer die vroulike bydraers tot Afrikaanse wikipedia ook bedank en aanmoedig, want die hele Augustus is vrouemaand in SA. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) == Vandag is my 5de Wiki-verjaarsdag == Vandag 5 jaar gelede het ek my eerste wysiging op Wikipedia gemaak. Ek het die artikel [[Bill Skarsgård]] geskep. Dankie vir almal se hulp die afgelope vyf jaar, ek waardeer dit! Ek hoop om nog so 55 jaar aan te hou, kom ons sien of ek dit kan regkry. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:12, 8 Augustus 2022 (UTC) :Baie geluk Rooiratel, jy is werklik 'n staatmaker! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:23, 8 Augustus 2022 (UTC) ::Geluk Rooiratel. Jou hulp met Wikidata en Sjablone word veral waardeer. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:36, 8 Augustus 2022 (UTC) :::Baie geluk! [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 08:01, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Dankie julle. :) - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 05:47, 10 Augustus 2022 (UTC) == Reëls vir afkappingsteken/apostroof == Sien asb. die geskiedenis van [[Groot Trek]]. [[Gebruiker:Puvircho]] sê " ’ " is die korrekte karakter vir die apostroof, maar volgens [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] is beide " ’ " en " ' " aanvaar. Ek het ook gekyk in my eie AWS Afrikaanse Woordelys & Spelreëls, en dit sê ook altwee is korrek. Ek dink op Wikipedia moet ons konsekwent wees. Ek verkies die " ' " karakter omdat dit makliker is vir meeste mense om te tik omdat dit deel is van 'n standaarde sleutelboord. Wat sê julle? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 08:23, 10 Augustus 2022 (UTC) :Op Engelse wikipedia word " ’ " getrou in " ' " verander. [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:37, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Ons is gelukkig nie Engels hier nie en kan dus nie hulle reëls blindelings hier toepas nie. Wat die apostroof betref sê [https://twitter.com/viva_afrikaans/status/1551451261828042752?s=20&t=FIk_BIoOICkzAI_2MOUQhA die bron] dat die “ ’ ” korrek is en die “ ' ” is ook aanvaarbaar. Dit is tog dan duidelik. Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm en daar het tot onlangs nog geen haan na gekraai nie. Ek verkies dus die “ ’ ” karakter bloot omdat dit korrek is. Maak julle gerus die regafstrepie, ek sal dit korrigeer indien ek daarby uitkom. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 17:11, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Die teenoorgestelde behoort hier te geld. Die regte vorm is '''’n''' (dink Nederlands, ''een''), maar ''' 'n''' is deesdae ook aanvaarbaar omdat dit maklik is om te tik. Groete. [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 17:53, 10 Augustus 2022 (UTC) :::Hoekom moet ons almal wit onderbroekies dra? As jy rooi wil dra, dra dit en los ander uit wat geel wil dra. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:08, 10 Augustus 2022 (UTC) ::::Wit onderbroekies, hahaha! Dalk omdat julle besluit het dat Langenhoven nie kon spel nie en die wisselvorm Sjina hier verban het :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:28, 11 Augustus 2022 (UTC) :::Die AWS reël sê altwee is korrek. Woord-vir-woord sê dit : " Let op die korrekte vorm van die afkappingsteken, naamlik ’ of ', en nie ‘ nie. " So een is nie meer korrek as die ander nie. Nou hoekom verkies jy die een wat moeiliker is vir mense om te tik? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:22, 11 Augustus 2022 (UTC) :::: Maar natuurlik, ons is almal gelyk, sommige is net meer gelyk as ander :-) [[Gebruiker:Naudefj|Frank]] ([[Gebruikerbespreking:Naudefj|kontak]]) 07:32, 11 Augustus 2022 (UTC) :::::Ek het nog nooit gestry teen die korrektheid van ' nie. Dit is vir my bloot ewe maklik om altwee te tik (op ’n Apple-rekenaar), daarom verkies ek die ’. [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] ([[Gebruikerbespreking:Puvircho|kontak]]) 08:01, 12 Augustus 2022 (UTC) ::::::Jy het. Jy het gesê "Ek verander buitendien op talle blaaie waar ek kom die apostroof na die ''korrekte'' vorm". So as ' korrek is, dan is daar geen verandering nodig nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 13:32, 12 Augustus 2022 (UTC) == [[Cleopatra VII]] - Voorbladartikel == Kan ons dalk die artikel nou nog in Augustus plaas? Die maand van die vrou... Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:06, 10 Augustus 2022 (UTC) :Enige van die ruimteartikels kan oorstaan. Daar is twee. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 18:27, 10 Augustus 2022 (UTC) ::Oesjaar, ek dog jy is net met die maan gepla? (Lag) As selfaangestelde bestuurder van die voorbladvolgorde, sal ek Cleopatra vroeër inpas! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:08, 10 Augustus 2022 (UTC) == Theunis C.C. Lombard == Ek wonder of hierdie man nog leef. Is hy baie oud of ontbreek die sterfdatum? [[Gebruiker:JMK|JMK]] ([[Gebruikerbespreking:JMK|kontak]]) 08:40, 11 Augustus 2022 (UTC) :Volgens [https://www.identitynumber.org/death-notices-results.php?surname=LOMBARD hier] is 'n "Theunis Christiaan Christoffel Lombard" wat in 1923 gebore is, oorlede. Maar dit gee nie die sterfdatum nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:40, 11 Augustus 2022 (UTC) ::Ek het 'n vraag oor sy sterfdatum op ons FB Groep geplaas. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 17:46, 11 Augustus 2022 (UTC) == Ou Mukdro was al weer hier in 'n ander gedaante... == Gewonder wanneer hy sy verskyning gaan maak.... Bietjie opwinding op 'n Saterdag aand! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:51, 13 Augustus 2022 (UTC) == Statistiek oor Suider-Afrika se Wikepedia's... == Gemeenskap, sien:http://www.greenman.co.za/blog/?p=2872&fbclid=IwAR2lKn8OFs7_GOEvMz3zLtfLT3xVK_rbGheEm2fB_ISbSxrBlYtjd2SC9TY Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:31, 14 Augustus 2022 (UTC) == Geluk prof. Anne-Marie Beukes! == Geluk aan prof. [[Anne-Marie Beukes]], HUB van die SA Akademie vir Kuns en Wetenskap, wat vandag verjaar! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:18, 15 Augustus 2022 (UTC) == Die Afrikaanse Wikipedia op Facebook! == Gemeenskap, ons het die 900 lede mylpaal verbygesteek! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 05:14, 16 Augustus 2022 (UTC) == Bemarking.... == Gemeenskap: nou Don aand tussen 20:00 en 20:30 saai Pretoria FM so 'n 5 minute onderhoud uit op Rondomtalie! RSG saai dan Sondag na 11:00 'n onderhoud uit op Taaldinge - dankie Ina Strydom. Beide is vandag met my gevoer. Luister as julle kan. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:48, 16 Augustus 2022 (UTC) == Invitation to join Movement Strategy Forum == Hello everyone, The [https://forum.movement-strategy.org/ Movement Strategy Forum] (MS Forum) is a multilingual collaborative space for all conversations about Movement Strategy implementation. It provides a great opportunity to share your Movement Strategy(MS) work, find collaborators, and get even more support and ideas for your MS projects. We are inviting all Movement participants to collaborate on the MS Forum. The goal of the forum is to build community collaboration using an inclusive multilingual platform. The [[metawiki:Movement Strategy|Movement Strategy]] is a collaborative effort to imagine and build the future of the Wikimedia Movement. Anyone can contribute to the Movement Strategy, from a comment to a full-time project. Join this forum with your Wikimedia account, say hi [https://forum.movement-strategy.org/t/say-hello/79 here] and go ahead and join or start a conversation on the recommendation you are most passionate about! Feel free to discuss your MS project ideas and plans or even reports from MS projects you have worked on. To get started, you can also watch [https://forum.movement-strategy.org/t/a-walk-through-the-movement-strategy-forum/1431 this video]. The Movement Strategy and Governance team (MSG) launched the proposal for this MS Forum in May. After a 2-month review period, we have just published the [https://forum.movement-strategy.org/t/ms-forum-community-review-report/1436 Community Review Report]. It includes a summary of the discussions, metrics, and information about the next steps. We look forward to seeing you at the MS Forum! Best regards, [[Gebruiker:Zuz (WMF)|Zuz (WMF)]] ([[Gebruikerbespreking:Zuz (WMF)|kontak]]) 09:45, 19 Augustus 2022 (UTC) qo5wjwvyb0r02c6dp33zyqlg0g6inar 4 5338 2520096 2510583 2022-08-19T11:36:21Z Oesjaar 7467 /* Verwyderingsnominasies */ Verwyder wikitext text/x-wiki {{Wikipedia-Bladsyverwydering}} <div class="infobox" style="width:200px; padding:4px; border:1px solid #A3B1BF; background-color:#E6F2FF; vertical-align: top;"> ::[[Lêer:Gtk-go-down.svg|25px|Spring]] '''Spring na:''' * [[#Hoe om 'n bladsy vir verwydering te nomineer|Hoe om 'n bladsy vir verwydering te nomineer]] * [[#Betwisting van 'n verwydering|Betwisting van 'n verwydering]] * [[#Sien ook|Sien ook]] * [[#Verwyderingsnominasies|Huidige verwyderingsnominasies]] </div> == Hoe om 'n bladsy vir verwydering te nomineer == # Plaas die sjabloon {{ss|Verwyderingskandidaat}} bo-aan die genomineerde bladsy. # Vir die nominering van sjablone: om die afbeelding van sjablone nie te affekteer nie, plaas die kennisgewing tussen noinclude-hakies, soos dit: <nowiki><noinclude>{{verwyderingskandidaat}}</noinclude></nowiki>. # Noem in u wysigingsopsomming dat die bladsy vir verwydering genomineer is. # '''[http://af.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Wikipedia:Bladsyverwydering&action=edit&section=new Voeg die bladsy hier by]''' # Voeg die rede vir die nominasie by. Die proses van nominasie is nie 'n geval van "die meerderheid wen" nie. Dit is teoreties gesproke moontlik dat die meerderheid gebruikers stem om 'n artikel te behou, terwyl dit moontlik 'n voorbeeld van [[Wikipedia:Geen oorspronklike navorsing|oorspronklike navorsing]] is. In so 'n geval geniet die beleid voorkeur bo die gebruikers. Daar word egter altyd gepoog om konsensus te bereik deur die probleme van die betrokke artikel of beeld te bespreek. Dit is ook belangrik om te noem indien 'n artikel of beeld nie 'n spesifieke beleid in ag neem nie. Sodoende kan persone wat teen die nominasie gekant is die gemelde probleme hersien en poog om dit op te klaar, indien moontlik. Persone wat teen nominasies gekant is of die nominasies ondersteun, moet ook hulle teenkantings/ondersteunings met duidelik bewoorde redes voorsien. Gebruikers is welkom om die volgende sjablone te gebruik: * {{sl|verwyder}} ({{verwyder}}) * {{sl|hou}} ({{hou}}) * {{sl|neutraal}} ({{neutraal}}) * {{sl|kommentaar}} ({{kommentaar}}) * {{sl|vraag}} ({{vraag}}) * {{sl|skrapdatum|xx xxxx 20xx}} {{skrapdatum|xx xxxx 20xx}} En administrateurs by uitvoering: * {{sl|uitgevoer}} ({{uitgevoer}}) == Betwisting van 'n verwydering == Indien u nie saamstem met die verwydering van 'n artikel nie kan u die saak hier bespreek. Maak egter seker dat u vertroud is met die redes waarom die artikel verwyder is en dat u die teendeel kan bewys. Dit is raadsaam om dan ook 'n skakel te plaas van die oorspronklik debat by [[Wikipedia:Bladsyverwydering/Verwyder]], sodat ander gebruikers die oorspronklike redes vir nominasie en enige gesprek daaromtrent kan hersien. == Spoedige verwydering == Artikels kwalifiseer vir spoedige verwyder onder enige van die volgende redes: {{MediaWiki:Deletereason-dropdown/spoedige verwyderings}} 'n Artikel wat vir spoedige verwydering kwalifiseer, hoef nie hier vir verwydering genomineer te word nie. Plaas eenvoudig <nowiki>{{Skrap|rede}}</nowiki> bo-aan 'n betrokke artikel om dit vir spoedige verwydering te lys. 'n Gebruiker met skrapregte sal dit nagaan en indien hierdie gebruiker bepaal dat die artikel nie vir spoedige verwydering kwalifiseer nie, sal hy/sy die <nowiki>{{skrap}}</nowiki>-sjabloon van die bladsy verwyder en jou waarskynlik vra om dit hier vir verwydering te nomineer, sou jy steeds voel dat die artikel verwyder moet word. Jy kan ook in kennis gestel word van veranderinge tot enige bladsy deur dit by jou dophoulys te voeg: klik op die vyfpuntige ster tussen die knoppies "Wys geskiedenis" en "Meer" bo-aan die betrokke bladsy. == Sien ook == ''Administrateurs moet daarop let dat 'n bespreking oor die verwydering dalk ook op die betrokke artikel se besprekingsblad geplaas is.'' * [[:Kategorie:Bladsye vir verwydering]] vir bladsye wat die sjabloon het, maar dalk nie hier gelys is nie. * [http://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Spesiaal%3ALog&type=delete Die skraplogboek] van verwyderde bladsye. * [[Wikipedia:Bladsyverwydering/Verwyder]] vir 'n besprekings omtrent bladsye wat se nominasies vir verwydering suksesvol was. * [[Wikipedia:Bladsyverwydering/Hou]] bevat besprekings omtrent onsuksesvolle nominasies, waar die gemeenskap besluit het om die bladsy te hou of waar geen konsensus bereik is nie. * [[Wikipedia:Argumente om te vermy tydens verwyderingsbesprekings]] == Inhoudsopgawe == __TOC__ == Verwyderingsnominasies == === [[Tom MacDonald]] === * {{ondersteun}} – bronne nie <s>vertroulik</s> betroubaar<!-- beter woord ingevoeg deur Aliwal2012 --> nie, uit sosiale media. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 20:19, 1 Februarie 2021 (UTC) * {{hou}} – ek sien nie een bron uit sosiale media nie. En daar was sekondêre bronne, en 'n onderhoud. Daar is meer bronne as in baie ander saadjies. Ek dink nie ons kan hierdie bladsy skrap op grond van sy bronne nie. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:05, 2 Februarie 2021 (UTC) : Youtube is sosiale media. Gaan lees asb jou beleide. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 07:43, 2 Februarie 2021 (UTC) ::OK ek erken dat youtube kan party keer beskou word as sosiale media. Maar dit is nog steeds nie die enigste bron op die bladsy nie. [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:53, 2 Februarie 2021 (UTC) :::Besluit of jy 'n admin se verantwoordelikheid aanvaar sonder uitsonderings anders bedank as admin. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 08:05, 2 Februarie 2021 (UTC) ::::Watter uitsonderings? Ek sê juis dat daar ander bronne is wat op standaard is. As jy nie saamstem nie, dan moet jy 'n rede gee sodat ons dit kan bespreek. [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:07, 2 Februarie 2021 (UTC) === [[Baranagore Ramakrishna Missie Ashrama Hoërskool]] === {{ondersteun}}, absoluut geen ensiklopediese waarde nie. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:47, 11 Julie 2021 (UTC) {{hou}}, ek sien niks fout met die artikel nie! 'n Inligtingskassie, 4 verwysings en 2 eksterne skakels is verskaf. Dit het ook 'n mooi foto van die ingang van die skool. Hou maar! --[[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:49, 11 Julie 2021 (UTC) === [[Geskiedenis van geneespraktyk in Suid-Afrika]] === * {{ondersteun}} - dis 'n lang artikel met net een bron en geen weergawes in ander tale nie. Dit lyk vir my soos iets waarop daar kopiereg sal wees. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:29, 12 Augustus 2021 (UTC). * {{ondersteun}} - Ek vermoed plagiaat. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 12:02, 12 Augustus 2021 (UTC) * {{gekant}}, totdat (of indien) die kopiereghouer ‘n klagte daaroor instel. Die “boek” (net 49 bladsye volgens Google Books) is deur die Nasionale Kultuurhistoriese en Opelugmuseum uitgegee. Hoop die museum is meer ingestel op die bewaring van geskiedkundige inligting eerder as die geld wat 'n 49 bladsy boek kan inbring. Is tog ‘n interessante artikel en kan miskien intussen ietwat aangepas word om weg te kom van die moontlike plagiaat vraagstuk. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:32, 12 Augustus 2021 (UTC) === [[Huisgenoot: Ware Lewensdramas]] === * {{ondersteun}} - myns insiens geen ensiklopediese waarde, is maar eintlik net bemarkingspoging. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:24, 19 Augustus 2021 (UTC) * {{hou}} – Nes [[Spoorloos]] en al die ander beskik dit oor ensiklopediese waarde. Ek is baie bly dat Anoniem dit doen. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 20:35, 20 Augustus 2021 (UTC) * {{hou}} – Goeie databasis. [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 08:44, 21 Augustus 2021 (UTC) * {{hou}} – Solank dit net die besonderhede van die program gee en nie eksplisiete bemarkingstaal bevat nie, is dit aanvaarbaar. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 09:39, 21 Augustus 2021 (UTC) * {{hou}} – 'n Artikel oor 'n TV-program, soos enige ander. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 21:30, 16 Oktober 2021 (UTC) === [[NG gemeente Stellenbosch-Wes]] === * {{ondersteun}} - hierdie is meer 'n lofprysing as 'n ensiklopediese artikel. Geen bronnelys nie. [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 15:23, 22 Januarie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} - hoofpyn [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] ([[Gebruikerbespreking:Dumbassman|kontak]]) 08:14, 23 Januarie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 11:09, 23 Januarie 2022 (UTC) * {{neutraal}} - Ek weet nie of hy wil nie, maar miskien kan {{ping|Morne}} die artikel red? - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:09, 24 Januarie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} - Hierdie artikel lyk soos 'n gidsboek wat 'n mens by die kerkingang sal kry, nie 'n ensiklopediese artikel nie. Dit het geen bronne of skakels nie en is ook nie aan enige ander Wikipedia-artikels gekoppel nie. [[Gebruiker:Martinvl|Martinvl]] ([[Gebruikerbespreking:Martinvl|kontak]]) 21:16, 25 Januarie 2022 (UTC) ** {{uitgevoer|Artikel geskrap}} - [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 07:57, 9 April 2022 (UTC) === [[Ouderdoos]] === * {{ondersteun}} - wat 'n swak artikel. Geen bronne nie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:42, 25 April 2022 (UTC) * {{ondersteun}} - [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:45, 25 April 2022 (UTC) === [[Dhanashree Deshpande - Ganatra]] === * {{ondersteun}} - bronne onleesbaar. Bestaan ook nie op Engels Wikipedia nie. Bemarking? [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:37, 20 Junie 2022 (UTC) * {{verwyder}} --[[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 06:51, 21 Junie 2022 (UTC) === [[Lewies Wolf se Klip]] === * {{ondersteun}}, Ensiklopediese relevansie. Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:19, 4 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} skrapping. Geen ensiklopediese waarde nie. [[Gebruiker:Lefcentreright|Lefcentreright]] ([[Gebruikerbespreking:Lefcentreright|kontak]]) 12:49, 4 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} - 'n Interessante storie, maar hoort eerder op 'n blog as op Wikipedia. - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 09:37, 5 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}}, skrap asb. --[[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 09:42, 5 Julie 2022 (UTC) * {{uitgevoer|Artikel geskrap}} - [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 12:19, 8 Julie 2022 (UTC) === [[NG gemeente Kerksondermure]] === * {{ondersteun}}, nie werklik ensiklopedis nie en hel oor na bemarking. Skakels Youtube, Facebook ens. Ai![[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 11:36, 19 Augustus 2022 (UTC) <!-- Dis die laaste lyn van hierdie bladsy, skryf asb. hierbo! --> [[Kategorie:Wikipedia]] <!-- Dis die laaste lyn van hierdie bladsy, moenie hieronder skryf nie! --> 5tcdvkohrkvigk2o32tyjolkeknctnp 4 9591 2520033 2519713 2022-08-18T21:20:22Z SpesBona 2720 /* Skotse nasionale krieketspan */ kommentaar wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background:#FFFFFF; border:solid 1px #479429;" cellspacing="0" cellpadding="10" | colspan="2" | '''Kandidaatartikels vir voorblad: Help vorm die beste van Wikipedia''' Hier besluit ons watter artikels op die voorblad van die Afrikaanse Wikipedia gaan verskyn. ''''n Voorbladartikel''' moet die beste werk op Wikipedia ten toon stel. Om 'n artikel te nomineer kan dit gewoon bygevoeg word aan die onderkant van hierdie bladsy. Lees asseblief eers die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|Riglyne vir nominasie]] voor u 'n artikel nomineer. U kan beïnvloed wat op die voorblad verskyn deur 'n artikel te ondersteun of deur beswaar aan te teken. Persone wat 'n artikel voorstel moet ook bereid wees om te help om besware aan te spreek. As daar geen noemenswaardige besware is nie kan 'n artikel moontlik 'n voorbladartikel word. Die beleid is tans om enige genomineerde bladsy waarvoor daar na 'n maand geen geldige beswaar is nie en wat aan die [[Wikipedia:Riglyne vir voorbladartikels|vereistes voldoen]] as 'n moontlike voorbladartikel te beskou. 'n Artikel word vir 'n week lank op die voorblad vertoon, vanaf Maandag tot die daaropvolgende Sondag. Ou suksesvolle nominasies word na die betrokke argief verskuif. 'n Lys van voorbladartikels wat al in hierdie jaar gebruik is, is by [[Wikipedia:Voorbladartikels {{CURRENTYEAR}}]] te kry. Daar is ook 'n inleiding tot die voorbladartikelprojek by [[Wikipedia:Voorbladartikel]]. Onsuksesvolle nominasies kan besigtig word by [[Wikipedia:Onsuksesvolle voorbladnominasies/2022]]. |- | colspan="2" | <div style="border-bottom: solid 2px #479429;">[[Lêer:Calendar-nl.png|30px]] '''Opkomende weke'''</div> |- valign="top" | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}|Volgende week]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +1 }}}} }} | width="50%" | '''[[Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}|Die week daarop]]''' {{ #ifexist: Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}} | {{Wikipedia:Voorbladartikel week {{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }} {{CURRENTYEAR}}}} | {{Geen Voorbladartikel|week={{ #expr: {{CURRENTWEEK}} +2 }}}} }} |} {{Argiefboks|18 | argief1 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2005|2005]] | argief2 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2006|2006]] | argief3 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2007|2007]] | argief4 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2008|2008]] | argief5 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2009|2009]] | argief6 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2010|2010]] | argief7 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2011|2011]] | argief8 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2012|2012]] | argief9 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2013|2013]] | argief10 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2014|2014]] | argief11 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2015|2015]] | argief12 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2016|2016]] | argief13 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2017|2017]] | argief14 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2018|2018]] | argief15 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2019|2019]] | argief16 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2020|2020]] | argief17 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2021|2021]] | argief18 = [[Wikipedia:Kandidaatartikels vir voorblad/2022|2022]] }} Hier kan u gerus voorstelle maak vir moontlike voorbladartikels, of ondersteuning of beswaar lewer oor huidige nominasies. Dit is behulpsaam om u nominasies, besware en ondersteuning van kommentaar te voorsien wat betrekking op die artikel se inhoud het. Indien u gekant is teen 'n artikel se nominasie kan dit help om te sê waarom, so kan probleme aangespreek word en u mag u teenkanting na ondersteuning verander. So ook kan redes vir 'n nominasie ander gebruikers help om die goeie punte van 'n artikel raak te sien. U is welkom om die volgende sjablone te gebruik: * {{sl|ondersteun}} ({{ondersteun}}) * {{sl|gekant}} ({{gekant}}) * {{sl|neutraal}} ({{neutraal}}) * {{sl|kommentaar}} ({{kommentaar}}) * {{sl|vraag}} ({{vraag}}) ; Wenk: Om die vervoerband vir 2022 te besigtig, '''[[Wikipedia:Voorbladartikels 2022|klik hier]]'''. ;Nuwe voorstelle == [[Cleopatra VII]] == {{sperdatum|20 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:08, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Kan ons asb die artikel gedurende Augustus plaas - die maand van die vrou? Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 18:05, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Geen probleem, ons druk haar sommer voor in die ry in! --[[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 20:01, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:17, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:46, 11 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Fenisië]] == {{sperdatum|26 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:06, 26 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 20:50, 26 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:48, 28 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 11:07, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Uranus se ringe]] == {{sperdatum|30 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Ek weet nie of dit dalk 'n bietjie ingewikkeld is nie (ek verstaan self nie heeltemal alles nie). Maar die Engelse artikel, waarvan dit vertaal is, is 'n sterartikel. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 09:18, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:26, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:41, 1 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[San Francisco Internasionale Lughawe]] == {{sperdatum|30 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Ek volg hiermee die [[Doebai Internasionale Lughawe]]-voorblad op. Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 15:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:48, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Suid-Afrikaanse Grensoorlog]] == {{sperdatum|30 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Plaaslike [[Koue Oorlog]] geskiedenis - [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 18:29, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:26, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 19:46, 30 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 10:41, 1 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:14, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Neanderdaller]] == {{sperdatum|31 Augustus 2022}} * {{ondersteun}} – Sjoe, nou is ek moeg vir dié spulletjie. [[Gebruiker:Burgert_Behr|~ <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 13:23, 20 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 15:36, 20 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 18:51, 21 Julie 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – ondersteun my voorgeslagte! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 10:40, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Jupiter]] == {{sperdatum|2 September 2022}} * {{ondersteun}} [[Gebruiker:Burgert_Behr|– <span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">Burgert</span>]] [[Gebruikerbespreking:Burgert Behr|<span style="font-family: Segoe Print; font-size: 10.5pt">(kontak)</span>]] 12:33, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 16:10, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 16:15, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 16:20, 2 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 06:13, 3 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Virgin Australia]] == {{sperdatum|7 September 2022}} * {{ondersteun}} – Aansluitend tot sy mededinger, [[Qantas]]. Groete, [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 19:38, 8 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] ([[Gebruikerbespreking:Sobaka|kontak]]) 19:16, 10 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] ([[Gebruikerbespreking:Rooiratel|kontak]]) 07:46, 11 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) == [[Samoaanse nasionale rugbyspan]] == {{sperdatum|14 September 2022}} * {{ondersteun}} – Samoa is een van die Pasifiese eilandstate waar rugby hoofsport én nasionale sport is. Hulle is ook bekend vir hul Siva Tau-oorlogsdans. Ek vra dat hierdie artikel in die week rondom 23 September 2022 geplaas word, dan sal dit in 'n unieke gebeurtenis saam met [[:de:Samoanische Rugby-Union-Nationalmannschaft]] op die voorblad verskyn. – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:38, 16 Augustus 2022 (UTC) == [[Skotse nasionale krieketspan]] == {{sperdatum|14 September 2022}} * {{ondersteun}} – Hulle speel sedert sowat 200 jaar gelede al krieket en is tans van die leidende krieketlande in Europa. – Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:00, 14 Augustus 2022 (UTC) * {{ondersteun}} – Kyk net, van die wedstrydstatistiek in die inligtingskassie moet opgedateer word. Groete! [[Lêer:Wapen van die Oos-Kaap.png|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] 22:42, 16 Augustus 2022 (UTC) * {{kommentaar}} – Soos gewoonlik sal al die statistieke op die Sondag van die plasing hersien word. Groete. -- [[Lêer:Flag of South Africa.svg|20px]]&nbsp;[[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] 21:20, 18 Augustus 2022 (UTC) <!-- Dis die laaste lyn van hierdie bladsy, skryf asb. hierbo! --> [[Kategorie:Voorblad]] 6uh6oly5mlrh9z4q30ypcszxhiydt95 0 10083 2519999 2493933 2022-08-18T15:08:02Z 2804:7F3:687:44CF:E1A0:5592:595B:B306 wikitext text/x-wiki [[Lêer:Solar System true color.jpg|regs|390px|duimnael|Die planete en dwergplanete van die Sonnestelsel. Die groottes is volgens skaal, maar nie die relatiewe afstand van die Son af nie.]] Die '''Sonnestelsel''' bestaan uit die [[Son]] en die ander hemelliggame wat deur [[swaartekrag]] daaraan gebind is en daarom wentel. Die hemelliggame in ons sonnestelsel bestaan uit die agt [[planeet|planete]], hulle 166 bekende [[natuurlike satelliet|mane]],<ref>{{cite web |title=The Jupitrurrvkhh er Satellite Page |author=Scott S. Sheppard |work=Carnegie Institution for Science, Department of Terrestrial Magnetism |url=http://www.dtm.ciw.edu/sheppard/satellites/ |access-date=2 April 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090406073538/http://www.dtm.ciw.edu/sheppard/satellites/ |archive-date= 6 April 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> vyf [[dwergplaneet|dwergplanete]] en biljoene ander klein liggame. Hierdie klein liggame, of klein sonnestelselvoorwerpe (KSV's), sluit [[asteroïde]]s, ysige [[Kuiper-gordel]]voorwerpe, [[komeet|komete]], [[meteoroïde]]s en interplanetêre stof in. Die [[Aarde]] is die derde planeet van die Sonnestelsel. Die gekarteerde streke van die Sonnestelsel is die Son, vier aardse binnenste planete, die asteroïdegordel, vier buitenste planete (die [[reuseplanete]]), die Kuiper-gordel en die verstrooide skyf. Die teoretiese [[Oort-wolk]] bestaan moontlik op 'n afstand ongeveer duisend maal verder as die gekarteerde streke. Die vloei van [[Plasma (fisika)|plasma]] vanaf die Son (deur die [[sonwind]]) deurdring die Sonnestelsel. Dit skep 'n stellêre windbel in die interstellêre medium, genaamd die helio- of [[sonsfeer]], wat tot in die middel van die verstrooide skyf strek. Die planete in die Sonnestelsel (in volgorde van hulle afstand van die Son) is: # [[Mercurius]] # [[Venus (planeet)|Venus]] # [[Aarde]] # [[Mars (planeet)|Mars]] # [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] # [[Saturnus]] # [[Uranus (planeet)|Uranus]] # [[Neptunus (planeet)|Neptunus]] Met die ingang van 2009 is vyf kleiner voorwerpe as [[dwergplaneet|dwergplanete]] geklassifiseer. [[Ceres (dwergplaneet)|Ceres]] is in die asteroïdegordel en vier ander wentel om die Son agter Neptunus: [[Pluto (dwergplaneet)|Pluto]] (voorheen as die negende planeet geklassifiseer), [[Haumea]], [[Makemake]] en [[Eris (dwergplaneet)|Eris]]. Ses van die planete en drie van die dwergplanete word deur [[natuurlike satelliet]]e omwentel. Daar word gewoonlik na hierdie satelliete as "mane" verwys, soos die Aarde se eie [[maan]]. Al die buitenste planete word deur planetêre ringe van stof en ander partikels omring. Sedert 2016 is daar aanwysings dat daar moontlik nog 'n [[Planeet Nege]] bestaan in 'n baie groot wentelbaan. == Ontdekking en verkenning == Vir duisende jare het die mensdom (met 'n paar merkwaardige uitsonderings) nie die bestaan van die Sonnestelsel erken nie. Hulle het geglo dat die Aarde 'n stilstaande voorwerp in die middel van die [[heelal]] is en dat ons planeet heeltemal anders is as die goddelike of hemelse voorwerpe wat deur die lug beweeg. Alhoewel beide die Indiese wiskundige en sterrekundige [[Aryabhata]] (476 – 550) en die Griekse filosoof [[Aristarchos van Samos]] (310&nbsp;v.C. – ongeveer 230&nbsp;v.C.) gespekuleer het dat die Són moontlik die middelpunt vorm, was [[Nicolaas Copernicus]] die eerste persoon wat 'n wiskundige stelselmodel met die Son as middelpunt ontwerp het en ook sterrekundige voorspellings gebaseer op die model kon maak. Sy 17de-eeuse opvolgers, [[Galileo Galilei]], [[Johannes Kepler]] en [[Isaac Newton]], het 'n begrip van [[fisika]] ontwikkel wat gelei het tot die aanvaarding dat die Aarde om die Son wentel en dat die planete deur dieselfde fisiese wette as die Aarde beheer word. Meer onlangs het dit gelei tot die ondersoek van aardrykskundige verskynsels soos [[berg]]e en [[krater]]s en ander seisoenale meteorologiese verskynsels soos [[wolk]]e, [[stofstorm]]s en [[yskap]]pe op ander planete. == Struktuur == [[Lêer:Massas van die planete.PNG|duimnael|Die relatiewe massas van die planete in die Sonnestelsel. Jupiter en Saturnus domineer die stelsel met 71% en 21% van die totaal, respektiewelik. Mars en Mercurius het saam minder as 0,1% en is nie sigbaar op hierdie skaal nie.]] [[Lêer:Oort-wolk Sedna wentelbaan.svg|duimnael|400px|Die wentelbane van die liggame in die Sonnestelsel, volgens skaal (kloksgewys van bo links).]] Die hoofkomponent van die Sonnestelsel is die Son, 'n [[hoofreeks]]ster wat 99,86% van die stelsel se bekende massa besit en dit met sy swaartekrag domineer.<ref>{{cite journal |author=M Woolfson |title=The origin and evolution of the solar system | doi= 10.1046/j.1468-4004.2000.00012.x |year=2000 |journal=Astronomy & Geophysics |volume=41 |pages=1.12 }}</ref> Jupiter en Saturnus, die twee grootste liggame wat om die Son wentel, besit saam meer as 90% van die res van die stelsel se massa. Die meeste groot voorwerpe wat om die Son wentel, lê naby die Aarde se wentelvlak (bekend as die [[sonnebaan]]). Die planete is baie naby aan die sonnebaan, terwyl komete en Kuiper-gordelvoorwerpe meer afwyk en gewoonlik nie in dieselfde vlak beweeg nie. Al die planete en meeste ander voorwerpe wentel ook saam met die Son se wenteling (anti-kloksgewys, soos gesien van bo die Son se noordpool). Daar is wel uitsonderings, soos [[Halley se Komeet]]. [[Kepler se wette van planetêre beweging]] beskryf die wentelbane van voorwerpe wat om die Son wentel. Volgens Kepler se wette beweeg elke voorwerp langs 'n [[ellips]], met die Son by een van die brandpunte. Voorwerpe nader aan die Son het korter jare. Met 'n elliptiese wentelbaan wissel die afstand tussen die voorwerp en die Son gedurende die loop van die jaar. Die naaste verbygangspunt aan die Son word die perihelium of sonsafstand genoem, terwyl die verste verbygangspunt die aphelium genoem word. Elke liggaam beweeg op sy vinnigste tydens sy perihelium en op sy stadigste tydens sy aphelium.<!--dis ap-helium, moet dus nie na afelium verander nie--> Die wentelbane van die planete is ellipties, dog byna sirkelvormig. In teenstelling hiermee is baie komete, asteroïdes en die Kuiper-gordelvoorwerpe se wentelbane hoogs ellipties. Siende dat daar sulke uitgestrekte afstande tussen die hemelliggame in ons sonnestelsel is, word hulle dikwels afgebeeld as of hulle almal dieselfde afstand van mekaar is. Die werklikheid is egter heeltemal anders (met 'n paar uitsonderings): hoe verder 'n voorwerp vanaf die Son is, hoe verder is hy ook vanaf die voorwerp voor hom. Byvoorbeeld: Venus is ongeveer 0,33&nbsp;astronomiese eenhede (AE)<ref>Sterrekundinges meet afstande in die Sonnestelsel gewoonlik in astronomiese eenhede (AE). Een AE is ongeveer gelyk aan die gemiddelde afstand tussen die Aarde en die Son, of 149&nbsp;598&nbsp;000&nbsp;km. Pluto is rofweg 38 AE vanaf die son, terwyl Jupiter op ongeveer 5,2 AE geleë is. Een ligjaar is gelyk aan 63&nbsp;240 AE.</ref> verder weg as Mercurius, terwyl Saturnus 4,3&nbsp;AE ver van Jupiter is en Neptunus 10,5&nbsp;AE vanaf Uranus is. Daar is al pogings aangewend om die verband tussen hierdie wentelafstande te bepaal (sien die [[Wet van Titius-Bode]]), maar geen van die gestelde teorieë is al aanvaar nie. Meeste van die planete in die Sonnestelsel besit hulle eie sekondêre stelsels. Baie van hulle word ook weer deur planetêre voorwerpe omwentel: [[natuurlike satelliet]]e (of mane). Sommige van hierdie natuurlike satelliete is groter as planete (maar nie groter as die planeet waarom dit wentel nie). Die meeste van die grootste natuurlike satelliete het 'n [[sinchroniese rotasie]], waar een kant van die satelliet permanent na die planeet gedraai is (soos ook die geval met die Aarde se maan is). Die vier grootste planete besit ook planetêre ringe: dun ringe, saamgestel uit klein partikels wat in ooreenstemming om die planete wentel. === Terminologie === Die Sonnestelsel word soms in verskeie streke gedeel. Die binnenste Sonnestelsel sluit die vier aardse planete en die hoof asteroïdegordel in. Die buitenste Sonnestelsel begin na die asteroïdes en sluit die vier reuseplanete in.<ref>{{cite web |title=An Overview of the Solar System |author=nineplanets.org |url=http://www.nineplanets.org/overview.html |access-date=15 Februarie 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20001017191001/http://www.nineplanets.org/overview.html |archive-date=17 Oktober 2000 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Met die ontdekking van die Kuiper-gordel word die vêrste dele van die Sonnestelsel as 'n aparte streek beskou, wat bestaan uit die voorwerpe ná Neptunus.<ref>{{cite web |title=New Horizons Set to Launch on 9-Year Voyage to Pluto and the Kuiper Belt |author=Amir Alexander |work=The Planetary Society |year=2006 |url=http://www.planetary.org/news/2006/0116_New_Horizons_Set_to_Launch_on_9_Year.html |access-date=8 November 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120220053828/http://www.planetary.org/news/2006/0116_New_Horizons_Set_to_Launch_on_9_Year.html |archive-date=20 Februarie 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Die voorwerpe wat om die Son wentel word in drie klasse geklassifiseer: ''planete'', ''dwergplanete'' en ''klein sonnestelselvoorwerpe'' (KSV's). 'n [[Planeet]] is enige liggaam wat om die Son wentel wat genoeg massa het om homself deur middel van sy eie swaartekrag in 'n [[sfeer|sferiese]] vorm te vorm en alle kleiner voorwerpe in die onmiddelike ruimte om hom opgesweep of weggeruim het. Volgens hierdie definisie het die Sonnestelsel agt planete: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Voor Pluto sy status as planeet verloor het, is kinders die volgorde van die planete geleer met die eselsbruggie "'''M'''eneer '''V'''an '''A'''s, '''M'''y '''J'''as '''S'''al '''U''' '''N'''ie '''P'''as. Pluto het sy status as planeet verloor siende dat hy nie die Kuiper-gordelvoorwerpe in sy wentelbaan uit die weg geruim het nie.<ref name="FinalResolution" /> 'n [[Dwergplaneet]] is 'n hemelliggaam wat om die Son wentel, massief genoeg is om deur sy eie swaartekrag 'n sferiese vorm aan te neem, nie die klein voorwerpe in sy omliggende area weggeruim het nie en ook nie 'n satelliet is nie.<ref name="FinalResolution" /> Volgens hierdie definisie het die Sonnestelsel vyf [[dwergplaneet|dwergplanete]]: Ceres, Pluto, Haumea, Makemake en Eris.<ref name=name>{{cite web |date=2008-11-07 <!--11:42:58--> |title=Dwarf Planets and their Systems |work=Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN) |url=http://planetarynames.wr.usgs.gov/append7.html#DwarfPlanets |access-date=13 Julie 2008 |publisher=U.S. Geological Survey |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090825153846/http://planetarynames.wr.usgs.gov/append7.html |archive-date=25 Augustus 2009 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Ander voorwerpe wat in die toekoms as dwergplanete geklassifiseer mag word is Sedna, Orcus en Quaoar. Dwergplanete wat verder as Neptunus om die Son wentel staan bekend as plutoïedes.<ref name="IAU0804">{{cite web |date=11 Junie 2008 |title=Plutoid chosen as name for Solar System objects like Pluto |publisher=[[Internasionale Astronomiese Unie|International Astronomical Union]] (News Release – IAU0804) |url=http://www.iau.org/public_press/news/release/iau0804 |access-date=11 Junie 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090624140832/http://www.iau.org/public_press/news/release/iau0804/ |archive-date=24 Junie 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Die oorblywende voorwerpe wat om die Son wentel word klein sonnestelselliggame genoem.<ref name="FinalResolution">{{cite news |title=The Final IAU Resolution on the definition of "planet" ready for voting |publisher=IAU |date=24 Augustus 2006 |url=http://www.iau.org/iau0602.423.0.html |access-date=2 Maart 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090107044134/http://www.iau.org/iau0602.423.0.html |archive-date=7 Januarie 2009 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> [[Lêer:Sonnestelsel.png|400px|duimnael|links|Die streke of sones van die Sonnestelsel: die binnenste Sonneselsel, die asteroïdegordel, die reuseplanete en die Kuipergordel. Die groottes en wentelbane is nie volgens skaal nie.]] Planetêre wetenskaplikes gebruik die terms "gas", "ys" en "rots" of "steen" om die verskillende klasse stowwe wat in die Sonnestelsel gevind word te klassifiseer. "Rots" beskryf verbindings met 'n hoë smeltpunt (meer as rofweg 500&nbsp;K), soos silikaat. Rotsagtige stowwe is algemeen in die binnenste Sonnestelsel: die aardse planete en asteroïdes bestaan uit rotsagtige stowwe. Gasse is stowwe met 'n lae smeltpunt, soos atomiese waterstof, helium en [[edelgasse]]: hulle domineer die middelste streek en beide Jupiter en Saturnus bestaan hoofsaaklik uit sulke gasse. Ys, soos die ys van water, metaan, ammoniak en koolstofdioksied,<ref>{{cite journal | doi=10.1016/j.icarus.2007.04.009 | bibcode=2007Icar..190..345F | title=Asymmetries in the distribution of H2O and CO2 in the inner coma of Comet 9P/Tempel 1 as observed by Deep Impact | year=2007 | author=Feaga, L | journal=Icarus | volume=190 | pages=345 }}</ref> het smeltpunte van tot 'n paar honderd Kelvin. Die meerderheid satelliete van die reuseplanete bestaan uit ysige stowwe, sowel as die talle klein voorwerpe wat agter Neptunus se wentelbaan lê en die oorgrote meerderheid van Uranus en Neptunus se samestellings (daar word ook soms na hulle verwys as die "ysreuse").<ref name=zeilik>{{cite book | pages=240 | author= Michael Zellik| title=Astronomy: The Evolving Universe | edition= 9th | year=2002 | publisher=Cambridge University Press | isbn=0-521-80090-0 }}</ref> == Die Son == {{Hoofartikel|Son}} [[Lêer:GOES-15 Solar X-Ray Imager's Miraculous First Light.jpg|duimnael|180px|links|Die son, soos gesien in die x-straalstreek van die [[elektromagnetiese spektrum]].]] [[Lêer:H-R diagram afr.GIF|duimnael|250px|Die Hertzsprung-Russell-diagram meet die helderheid van 'n ster teen sy kleurindeks. Die hoofreeks is hier sigbaar as 'n prominente diagonale band wat van die hoek bo links tot in die hoek onder regs strek.]] Die Son is die Sonnestelsel se ster en verreweg die stelsel se belangrikste komponent. Die Son se groot [[massa]] verskaf aan hom 'n binnenste [[digtheid]] wat hoog genoeg is om [[kernfusie]] te verduur; dit stel enorme hoeveelhede [[energie]] vry, wat meestal na die buitenste ruim gestraal word as [[elektromagnetiese straling]], soos sigbare [[lig]]. Die Son word geklassifiseer as 'n taamlik groot geeldwerg, maar die naam is misleidend: in vergelyking met die ander sterre in ons [[Melkweg|sterrestelsel]] is die Son groter en helder. Sterre word volgens die Hertzsprung-Russell-diagram geklassifiseer, 'n grafiek wat die helderheid van sterre teen hulle oppervlaktemperatuur karteer. Warmer sterre is oor die algemeen helderder. Sterre wat hierdie patroon volg word beskryf as "[[hoofreeks]]"-sterre: ons son lê in die middel van hierdie hoofreeks. Dit is egter skaars dat sterre warmer en helder as die Son is, terwyl dowwer en koeler sterre algemeen is.<ref>{{cite web |year=2001 |author=Smart, R. L.; Carollo, D.; Lattanzi, M. G.; McLean, B.; Spagna, A. |title=The Second Guide Star Catalogue and Cool Stars |work=Perkins Observatory |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2001udns.conf..119S |access-date=26 Desember 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110025/http://adsabs.harvard.edu/abs/2001udns.conf..119S |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Daar word geglo dat die Son se posisie in die hoofreeks beteken dat dit in "die bloei van sy lewe" is, siende dat dit nog nie sy waterstofvoorraad vir kernfusie opgebruik het nie. Die Son word algaande helderder; vroeër in sy geskiedenis was hy 75% so helder as vandag.<ref name="Kasting">{{cite journal |last=Kasting |first=J.F. |last2=Ackerman |first= T.P. |year=1986 |title=Climatic Consequences of Very High Carbon Dioxide Levels in the Earth's Early Atmosphere |journal=Science |volume=234 |pages=1383–1385 |doi=10.1126/science.11539665 |pmid=11539665}}</ref> Die Son is 'n derde generasie of populasie I-ster; dit beteken dat dit in die latere stadiums van die heelal se evolusie gebore is en 'n groter "metaal"inhoud as populasie II en die teoretiese populasie III-sterre het.<ref>{{cite journal |author=T. S. van Albada, Norman Baker |title=On the Two Oosterhoff Groups of Globular Clusters |journal=Astrophysical Journal |volume=185 |year=1973 |pages=477–498 |doi=10.1086/152434}}</ref> Die term "metaal" verwys hier na elemente wat swaarder is as waterstof en helium. Elemente wat swaarder as waterstof en helium is, is vervoer in die kerns van antieke, ontploffende sterre, so die eerste generasie sterre moes sterf voor die heelal met hierdie atome verryk kon word. Die oudste sterre bevat min metale, terwyl nuwer sterre altyd meer bevat. Daar word gereken dat die hoë metaalinhoud beslissend was in die ontwikkeling van 'n planetêre stelsel saam met die Son, siende dat planete gevorm word uit die aanwas van metale.<ref>{{cite web |title=An Estimate of the Age Distribution of Terrestrial Planets in the Universe: Quantifying Metallicity as a Selection Effect |author=Charles H. Lineweaver |work=University of New South Wales |date=9 Maart 2001 |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0012399 |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512175651/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0012399 |archive-date=12 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === Interplanetêre materie === [[Lêer:Heliospheric-current-sheet.gif|links|duimnael|Die heliosferiese neutrale vlak.]] Die Son straal nie slegs [[lig]] uit nie, maar ook 'n aaneenhoudende stroom gelaaide deeltjies ([[plasma]]), bekend as die [[sonwind]]. Hierdie deeltjiestroom is besig om uit te sprei teen 'n spoed van rofweg 1,5&nbsp;miljoen kilometer per uur<ref>{{cite web |title=Solar Physics: The Solar Wind |work=Marshall Space Flight Center |date=2006-07-16<!--Internet Archive estimate--> |url=http://solarscience.msfc.nasa.gov/SolarWind.shtml |access-date=3 Oktober 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516082223/https://solarscience.msfc.nasa.gov/SolarWind.shtml |archive-date=16 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en dit skep 'n fyn atmosfeer (die heliosfeer) wat die Sonnestelsel tot ongeveer 100&nbsp;AE deurdring (sien [[#Heliopouse|heliopouse]]). Dit vorm die hoofbestanddeel van die interplanetêre materie of interplanetêre stof (die materie wat ons sonnestelsel vul en waardeur al die groter hemelliggame deur moet beweeg). Geomagnetiese storms op die Son se oppervlak, soos [[sonvlam]]me en koronale massa-uitwerpings, versteur die heliosfeer en skep ruimteweer.<ref name="SunFlip">{{cite web |url=http://science.nasa.gov/headlines/y2001/ast15feb_1.htm |title=The Sun Does a Flip |access-date=4 Februarie 2007 |last=Phillips |first=Tony |date=15 Februarie 2001 |work=Science@NASA |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100329224425/http://science.nasa.gov/headlines/y2001/ast15feb_1.htm |archive-date=29 Maart 2010 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Die Son se omwentelende magnetiese veld werk op die interplanetêre materie in om die heliosferiese neutrale vlak te skep. Die heliosferiese neutrale vlak is die grootste struktuur in die Sonnestelsel<ref>{{cite web |title=Artist's Conception of the Heliospheric Current Sheet |work=Wilcox Solar Observatory |url=http://quake.stanford.edu/~wso/gifs/HCS.html |access-date=22 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20060901124602/http://quake.stanford.edu/~wso/gifs/HCS.html |archive-date=1 September 2006 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> en is die vlak in die Sonnestelsel waar die polariteit van die Son se magnetiese veld van noord na suid verander. [[Lêer:Aurora-SpaceShuttle-EO.jpg|duimnael|regs|Poolligte vanuit die ruimte waargeneem.]] Die Aarde se magnetiese veld beskerm die atmosfeer teen wisselwerking met die sonwind. Venus en Mars het nie magnetiese velde nie, wat beteken dat die sonwind besig is om hulle atmosfere te erodeer: die atmosfere is besig om te verbrokkel en die ruimte in te waai.<ref>{{cite science |last=Lundin |first=Richard |date=2001-03-09 |title=Erosion by the Solar Wind |author=Rickard Lundin |journal=Science |volume=291 |issue=5510 |pages=1909 |doi=10.1126/science.1059763 |url=http://sciencemag.org/cgi/content/full/291/5510/1909 |accessdate=2006-12-26|abstract=http://sciencemag.org/cgi/content/summary/291/5510/1909}}</ref> Die wisselwerking tussen die sonwind en die Aarde se magnetiese veld veroorsaak die [[Aurora (astronomie)|auroras]] of poolligte, wat naby magnetiese pole waargeneem kan word. Kosmiese strale ontstaan buite die Sonnestelsel. Die heliosfeer beskerm die Sonnestelsel gedeeltelik en die planetêre magnetiese velde (vir die planete wat een besit) bied ook beskerming. Die digtheid van kosmiese strale in die interstellêre materie en die sterkte van die Son se magnetiese veld verander oor baie lang tye, dus varieer die hoeveelheid kosmiese straling, alhoewel dit nie bekend is hoeveel dit varieer nie.<ref name="Langner_et_al_2005">{{cite journal |last=Langner |first=U. W. |first2=M.S. |last2= Potgieter |year=2005 |title=Effects of the position of the solar wind termination shock and the heliopause on the heliospheric modulation of cosmic rays |journal=Advances in Space Research |volume=35 |issue=12 |pages=2084–2090 |doi=10.1016/j.asr.2004.12.005 |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2005AdSpR..35.2084L |accessdate=2007-02-11}}</ref> Die interplanetêre materie is die tuiste van ten minste twee skyfagtige streke wat uit kosmiese stof bestaan. Die eerste, die interplanetêre stofwolk, lê in die binnenste Sonnestelsel. Dit is waarskynlik gevorm deur botsings binne-in die asteroïdegordel, veroorsaak deur interaksies met die planete.<ref>{{cite web |year=1998 |title=Long-term Evolution of the Zodiacal Cloud |url=http://astrobiology.arc.nasa.gov/workshops/1997/zodiac/backman/IIIc.html |accessdate=2007-02-03 |archive-date=2006-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060929030040/http://astrobiology.arc.nasa.gov/workshops/1997/zodiac/backman/IIIc.html |url-status=dead }}</ref> Die tweede strek van ongeveer 10 AE tot ongeveer 40 AE en is waarskynlik gevorm deur soortgelyke botsings binne-in die Kuiper-gordel.<ref>{{cite web |year=2003 |title=ESA scientist discovers a way to shortlist stars that might have planets |work=ESA Science and Technology |url=http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=29471 |access-date=3 Februarie 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130502033116/http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=29471 |archive-date=2 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite journal |last=Landgraf |first=M. |last2=Liou |first2=J.-C. |last3= Zook |first3= H.A. |last4= Grün |first4= E. |month=May |year=2002 |title=Origins of Solar System Dust beyond Jupiter |journal=The Astronomical Journal |volume=123 |issue=5 |pages=2857–2861 |doi=10.1086/339704 |url=http://www.iop.org/EJ/article/1538-3881/123/5/2857/201502.html |accessdate=2007-02-09}}</ref> == Binnenste Sonnestelsel == Die binnenste Sonnestelsel verwys na die streek wat die aardse planete en asteroïdes bevat. Die voorwerpe in die binnenste Sonnestelsel bestaan hoofsaaklik uit silikate en metale en drom baie naby aan die Son saam. Die radius van hierdie hele streek is korter as die afstand tussen Jupiter en Saturnus. === Binnenste planete === [[Lêer:Terrestrial planet size comparisons.jpg|duimnael|Die binnenste planete. Van links na regs: Mercurius, Venus, Aarde, Mars (groottes volgens skaal)]] Die vier binnenste (of aardse) planete het digte, rotsagtige samestellings, min of geen mane en geen ringstelsels nie. Hulle is hoofsaaklik saamgestel deur minerale met hoë smeltpunte, soos die silikate wat hulle kors en mantel vorm, en metale soos [[yster]] en [[nikkel]], wat hulle kerns vorm. Drie van die vier binnenste planete (Venus, Mars en die Aarde) het substansiële atmosfere; almal het impakkraters en tektoniese oppervlakeienskappe soos skeurdale en [[vulkaan|vulkane]]. ==== Mercurius ==== : [[Mercurius]] (0,4&nbsp;AE) is die planeet wat die naaste aan die Son is en dit is ook die kleinste planeet (0.055 Aardmassas). Mercurius het geen natuurlike satelliete nie en die enigste geologiese eienskappe (sover bekend) behalwe impakkraters is gelobde bulte of "rupes" ("afgrond" in [[Latyn]]), waarskynlik veroorsaak deur 'n periode van ineentrekking vroeg in die planeet se geskiedenis.<ref>Schenk P., Melosh H.J. (1994), ''Lobate Thrust Scarps and the Thickness of Mercury's Lithosphere'', Abstracts of the 25th Lunar and Planetary Science Conference, 1994LPI....25.1203S</ref> Mercurius se geringe atmosfeer bestaan uit atome wat deur die sonwind van sy oppervlak af geblaas word.<ref>{{cite web |year=2006 |author=Bill Arnett |title=Mercury |work=The Nine Planets |url=http://www.nineplanets.org/mercury.html |access-date=14 September 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20031205031515/http://www.nineplanets.org/mercury.html |archive-date= 5 Desember 2003 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die planeet se relatief groot ysterkern en dun mantel is nog nie geheel en al verklaar nie. Sommige teorieë beweer dat die planeet se buitenste lae deur 'n reuse impak weggestroop is en dat dit deur die jong Son se straling gekeer is om ten volle aan te was.<ref>Benz, W., Slattery, W. L., Cameron, A. G. W. (1988), ''Collisional stripping of Mercury's mantle'', Icarus, v. 74, p. 516–528.</ref><ref>Cameron, A. G. W. (1985), ''The partial volatilization of Mercury'', Icarus, v. 64, p. 285–294.</ref> ==== Venus ==== : [[Venus]] (0,7&nbsp;AE) se grootte is vergelykbaar met die Aarde (0.815 Aardmassas) en het ook, soos die Aarde, 'n dik silikaatmantel om 'n ysterkern, 'n substansiële atmosfeer en bewyse van interne geologiese aktiwiteit. Dit is egter baie droër as die Aarde en sy atmosfeer is negentig keer digter. Venus het geen natuurlike satelliete nie. Dit is die warmste planeet, met oppervlaktemperature van meer as 400&nbsp;°C, hoogs waarskynlik te danke aan die groot aantal kweekhuisgasse in die atmosfeer.<ref>{{cite paper |author=Mark Alan Bullock |title=The Stability of Climate on Venus |publisher=Southwest Research Institute |year=1997 |url=http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/PhDThesis.pdf |format=[[Portable Document Format|PDF]] |accessdate=2006-12-26 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070614202751/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/PhDThesis.pdf |date=2007-06-14 }}</ref> Geen definitiewe bewyse van huidige geologiese aktiwiteit is op Venus bespeur nie, maar dit het nie 'n magnetiese veld wat die verdunning van sy substansiële atmosfeer sal voorkom nie; dít stel voor dat sy atmosfeer dikwels deur vulkaniese uitbarstings aangevul word.<ref>{{cite web |year=1999 |author=Paul Rincon |title=Climate Change as a Regulator of Tectonics on Venus |work=Johnson Space Center Houston, TX, Institute of Meteoritics, University of New Mexico, Albuquerque, NM |url=http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/Science2_1999.pdf |format=PDF |accessdate=2006-11-19 |archive-date=2007-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070614202807/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/Science2_1999.pdf |url-status=dead }}</ref> ==== Aarde ==== : Die [[Aarde]] (1&nbsp;AE) is die grootste en digste van die binnenste planete en die enigste planeet wat (sover bekend) tans geologiese aktiwiteit het. Dit is ook die enigste bekende planeet wat lewe bevat. Die planeet so vloeibare hidrosfeer (wateromhulsel) is uniek onder die aardse planete en dit is ook die enigste planeet waar plaattektonika waargeneem is. Die Aarde se atmosfeer verskil drasties van dié van die ander planete: die aanwesigheid van lewe het dit so gewysig dat dit 21% vrye [[suurstof]] (O₂) bevat.<ref>{{cite web |title=Earth's Atmosphere: Composition and Structure |author=Anne E. Egger, M.A./M.S. |work=VisionLearning.com |url=http://www.visionlearning.com/library/module_viewer.php?c3=&mid=107&l=|accessdate=2006-12-26}}</ref> Die Aarde het slegs een natuurlike satelliet, die [[Maan]],<ref>Daar word in die sterrekunde ook soms na die Maan as "Luna" verwys, om verwarring met ander planete se mane te voorkom</ref> die enigste groot satelliet van 'n aardse planeet in die Sonnestelsel. ==== Mars ==== : [[Mars]] (1,5&nbsp;AE) is kleiner as die Aarde en Venus (0.107 Aardmassas). Dit besit 'n tengerige atmosfeer wat hoofsaaklik uit [[koolstofdioksied]] bestaan. Die planeet se oppervlak is besaai met groot vulkane soos [[Olympus Mons]] en skeurdale soos [[Valles Marineris]]; die oppervlak toon ook dat geologiese aktiwiteit moontlik tot baie onlangs daar plaasgevind het. Mars se kenmerkende rooi kleur is as gevolg van roes: die grond op die rooi planeet is ryk aan yster.<ref>{{cite web |year=2004 |title=Modern Martian Marvels: Volcanoes? |author=David Noever |work=NASA Astrobiology Magazine |url=http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1360&mode=thread&order=0&thold=0 |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100313020403/http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload |archive-date=13 Maart 2010 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Mars het twee uiters klein natuurlike satelliete, [[Phobos (maan)|Phobos]] en [[Deimos (maan)|Deimos]]. Daar word geglo dat dié twee gevange asteroïdes is.<ref>{{cite web |year=2004 |title=A Survey for Outer Satellites of Mars: Limits to Completeness |author=Scott S. Sheppard, David Jewitt, and Jan Kleyna |work=The Astronomical Journal |url=http://www.iop.org/EJ/article/1538-3881/128/5/2542/204263.html |accessdate=2006-12-26}}</ref> === Asteroïdegordel === [[Lêer:InnerSolarSystem-af.png|300px|duimnael|'n Beeld van die hoofasteroïdegordel en die Trojaanse asteroïdes.]] [[Asteroïde]]s is meesal klein hemelliggame wat hoofsaaklik uit rotsagtige en metallieke nievlugtige minerale saamgestel is. Die hoofasteroïdegordel beslaan die wentelbaan tussen Mars en Jupiter, tussen 2,3 en 3,3&nbsp;AE. Daar word geglo dat dit oorblyfsels van die Sonnestelsel se vorming is, wat nie daarin geslaag het om te aan te was nie, as gevolg van die swaartekragstorings deur Jupiter. Asteroïde se groottes wissel van mikroskopies tot honderde kilometers wyd en hulle word as KSV's geklassifiseer, alhoewel sommiges, soos 4 Vesta en 10 Hygieia as dwergplanete herklassifiseer mag word indien daar bewys word dat hulle hidrostatiese of waterstandsewewig bereik het. Die asteroïdegordel bevat duisende der duisende, moontlik selfs miljoene voorwerpe wat 'n deursnit van meer as een kilometer het.<ref>{{cite web |year=2002 |title=New study reveals twice as many asteroids as previously believed |work=ESA |url=http://www.alphagalileo.org/index.cfm?fuseaction=readRelease&Releaseid=9162 |accessdate=2006-06-23 |archive-date=2009-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090113024732/http://www.alphagalileo.org/index.cfm?fuseaction=readRelease&Releaseid=9162 |url-status=dead }}</ref> Ten spyte hiervan is die totale massa waarskynlik minder as 'n duisendste van die Aarde s'n.<ref name=Krasinsky2002>{{cite journal |authorlink=Georgij A. Krasinsky |first=G. A. |last=Krasinsky |last2=Pitjeva |first2=E.V. |last3=Vasilyev |first3= M.V. |last4=Yagudina |first4==E.I. |url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2002Icar..158...98K&amp;db_key=AST&amp;data_type=HTML&amp;format=&amp;high=4326fb2cf906949 |title=Hidden Mass in the Asteroid Belt |journal=Icarus |volume=158 |issue=1 |pages=98–105 |month=July |year=2002 |doi=10.1006/icar.2002.6837}}</ref> Die hoofgordel bevat uitgestrekte ruimtes waarin geen voorwerpe voorkom nie: ruimtetuie beweeg dikwels met gemak deur hierdie gebied. Asteroïdes met 'n deursnit tussen 10 en 10⁻⁴&nbsp;m staan bekend as meteorïdes.<ref>{{cite journal |author=Beech, M. |first2=Duncan I. |last2=Steel |year=1995 |month=September |title=On the Definition of the Term Meteoroid |journal=Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society |volume=36 |issue=3 |pages=281–284 |url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1995QJRAS..36..281B&amp;db_key=AST&amp;data_type=HTML&amp;format=&amp;high=44b52c369007834 |accessdate=2006-08-31}}</ref> ==== Ceres ==== [[Lêer:Ceres - PIA19619 (cropped).jpg|duimnael|links|Ceres]] : [[Ceres (dwergplaneet)|Ceres]] (2,77&nbsp;AE) is die grootste liggaam in die asteroïdegordel en is geklassifiseer as 'n [[dwergplaneet]]. Dit het 'n deursneë van net onder 1000&nbsp;km, groot genoeg vir die dwergplaneet se swaartekrag om dit in 'n sferiese vorm te trek. Met die ontdekking van Ceres in die 19de eeu is dit as 'n planeet beskou, maar in die 1850's is dit as 'n asteroïde herklassifiseer, ná verdere ondersoek die teenwoordigheid van meer asteroïdes bevestig het.<ref>{{cite web |title=History and Discovery of Asteroids |format=DOC |work=NASA |url=http://dawn.jpl.nasa.gov/DawnClassrooms/1_hist_dawn/history_discovery/Development/a_modeling_scale.doc |access-date=29 Augustus 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170214232626/http://dawn.jpl.nasa.gov/DawnClassrooms/1_hist_dawn/history_discovery/Development/a_modeling_scale.doc |archive-date=14 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Ceres is in 2006 opnuut as 'n dwergplaneet geklassifiseer. ==== Asteroïdegroepe ==== : Asteroïdes in die hoofgordel word verdeel in asteroïdegroepe en asteroïdefamilies. Asteroïdemane is asteroïdes wat om groter asteroïdes wentel. Hulle word nie so duidelik as planetêre mane onderskei nie en is soms selfs so groot as die voorwerpe waarom hulle wentel. Die asteroïdegordel bevat ook hoofgordelkomete, wat moontlik die bron van die Aarde se water was.<ref>{{cite web |year=2006 |author=Phil Berardelli |title=Main-Belt Comets May Have Been Source Of Earths Water |work=SpaceDaily |url=http://www.spacedaily.com/reports/Main_Belt_Comets_May_Have_Been_Source_Of_Earths_Water.html |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516082407/https://www.spacedaily.com/reports/Main_Belt_Comets_May_Have_Been_Source_Of_Earths_Water.html |archive-date=16 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Trojaanse asteroïdes word in een van Jupiter se vierde en vyfde Lagrange-punte (punte van stabiele swaartekrag) aangetref; "Trojaan" word ook gebruik vir klein liggame in enige ander planetêre of satelliet-Langrange-punt. Hilda-asteroïdes volg 'n 2:3 omwentelingsresonansie met Jupiter: dit beteken dat hulle drie keer om die Son wentel vir elke twee keer wat Jupiter om die Son wentel. Die binnenste Sonnestelsel bevat ook [[Aardskrammers]], waarvan baie die wentelbane van die binnenste planete kruis. == Buitenste Sonnestelsel == Die buitenste streek van die Sonnestelsel is die tuiste van die reuseplanete en hulle planeetgrootte satelliete. Baie kortstondige komete, waaronder ook die kentaurs, se wentelbane strek tot in hierdie streek. Die soliede voorwerpe in hierdie streek is uit 'n hoër proporsie [[Vlugtigheid (planetologie)|vlugtige]] stowwe saamgestel, soos water, ammoniak en metaan (daar word in planetêre wetenskap dikwels na hierdie vlugtige stowwe as "ysse" verwys). Hierdie samestelling is in kontras met die rotsagtige samestelling van die binnenste planete. === Buitenste planete === {{Hoofartikel|Reuseplaneet}} [[Lêer:Gas giants in the solar system.jpg|duimnael|Van bo na onder: Neptunus, Uranus, Saturnus en Jupiter (nie volgens skaal nie).]] Die vier buitenste planete, of reuseplanete, beslaan saam 99% van die massa wat om die Son wentel. Jupiter en Saturnus bestaan hoofsaaklik uit waterstof en helium, terwyl Uranus en Neptunus 'n groter proporsie ysse in hulle samestelling het. Sommige sterrekundiges het voorgestel dat hulle in hulle eie kategorie geplaas moet word, naamlik "ysreuse".<ref>{{cite web |title=Formation of Giant Planets |author=Jack J. Lissauer, David J. Stevenson |work=NASA Ames Research Center; California Institute of Technology |year=2006 |url=http://caltech-era.org/faculty/stevenson/pdfs/lissauer&stevenson(PPV).pdf |format=PDF |accessdate=2006-01-16 }}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Al vier die reuseplanete het 'n planetêre ringstelsel, alhoewel slegs Saturnus s'n maklik vanaf die Aarde waargeneem kan word. ==== Jupiter ==== : [[Jupiter]] (5.2&nbsp;AE) se massa is gelyk aan dié van 318 Aardes, of 2,5 keer die massa van al die ander planete saam. Hierdie [[gasreus]] bestaan hoofsaaklik uit [[waterstof]] en [[helium]]. Sy sterk interne hitte is verantwoordelik vir 'n aantal semi-permanente eienskappe in die planeet se atmosfeer, soos wolkegordels en die [[Groot Rooi Kol]]. Jupiter het 63 natuurlike satelliete (sover bekend). Die vier grootstes, [[Ganimedes (maan)|Ganimedes]], [[Kallisto (maan)|Kallisto]], [[Io (maan)|Io]] en [[Europa (maan)|Europa]], toon ooreenkomste met aardse planete, soos vulkanisme en interne verwarming.<ref>{{cite web |title=Geology of the Icy Galilean Satellites: A Framework for Compositional Studies |author=Pappalardo, R T |work=Brown University |year=1999 |url=http://www.agu.org/cgi-bin/SFgate/SFgate?&listenv=table&multiple=1&range=1&directget=1&application=fm99&database=%2Fdata%2Fepubs%2Fwais%2Findexes%2Ffm99%2Ffm99&maxhits=200&=%22P11C-10%22 |access-date=16 Januarie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20001110105200/http://www.agu.org/cgi-bin/SFgate/SFgate |archive-date=10 November 2000 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Ganimedes is die grootste satelliet in die Sonnestelsel en is selfs groter as Mercurius. ==== Saturnus ==== : [[Saturnus]] (9,5&nbsp;AE) is bekend vir sy merkwaardige ringstelsel. Die planeet deel eienskappe met Jupiter, byvoorbeeld die samestelling van sy atmosfeer. Hy is egter minder massief, met 'n massa gelyk aan dié van 95 Aardes. Saturnus het sestig satelliete (sover bekend), asook nog drie onbevestigde satelliete. Twee van sy satelliete, [[Titaan (maan)|Titaan]] en [[Enkelados]], toon tekens van geologiese aktiwiteit, alhoewel hulle hoofsaaklik uit ys bestaan.<ref>{{cite web |title=Cryovolcanism on the icy satellites |author=J. S. Kargel |work=U.S. Geological Survey |year=1994 |url=http://www.springerlink.com/content/n7435h4506788p22/ |accessdate=2006-01-16 }}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Titan is groter as die planeet Mercurius en is die enigste satelliet in die Sonnestelsel met 'n substansiële atmosfeer. ==== Uranus ==== : [[Uranus]] (19.6&nbsp;AE) het 'n massa gelyk aan 14 Aardes en is die ligste van die buitenste planete. Die planeet is uniek siende dat dit op sy sy om die Son wentel: die skuinste van Uranus se as is meer as 90&nbsp;grade tot die eklipties. Hy het 'n baie kouer kern as die ander reuseplanete en straal bitter min hitte na die ruimte uit.<ref>{{cite web |title=10 Mysteries of the Solar System |author=Hawksett, David; Longstaff, Alan; Cooper, Keith; Clark, Stuart |work=Astronomy Now |year=2005 |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2005AsNow..19h..65H |access-date=16 Januarie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110025/http://adsabs.harvard.edu/abs/2005AsNow..19h..65H |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Uranus het (sover bekend) 27 natuurlike satelliete, waarvan Titiana, Oberon, Umbriel, Ariel en Miranda die grootste is. ==== Neptunus ==== : [[Neptunus]] (30&nbsp;AE) is ietwat kleiner as Uranus, maar het steeds 'n groter massa (gelyk aan 17 Aardes) en is dus [[digtheid|digter]]. Hy straal ook meer interne hitte uit, maar nie soveel as Jupiter of Saturnus nie.<ref>{{cite web |title=Post Voyager comparisons of the interiors of Uranus and Neptune |author=Podolak, M.; Reynolds, R. T.; Young, R. |work=NASA, Ames Research Center |year=1990 |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1990GeoRL..17.1737P |access-date=16 Januarie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190607143323/http://adsabs.harvard.edu/abs/1990GeoRL..17.1737P |archive-date=7 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Neptunus het 13 satelliete (sover bekend). Die grootste, Triton, is geologies aktief, met geisers van vloeibare stikstof.<ref>{{cite web |title=The Plausibility of Boiling Geysers on Triton |author=Duxbury, N.S., Brown, R.H. |work=Beacon eSpace |year=1995 |url=http://trs-new.jpl.nasa.gov/dspace/handle/2014/28034?mode=full |accessdate=2006-01-16 |archive-date=2009-04-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090426005806/http://trs-new.jpl.nasa.gov/dspace/handle/2014/28034?mode=full |url-status=dead }}</ref> Triton is die enigste groot satelliet met 'n terugwaartse wentelbaan. Neptunus word deur 'n aantal planetoïdes in sy wentelbaan vergesel: hulle staan as Neptunus-Trojane bekend en is in 'n 1:1 wentelresonansie met die planeet, wat beteken dat hulle mekaar in dieselfde wentelbaan volg === Komete === [[Lêer:Comet c1995o1.jpg|regs|duimnael|Die komeet Hale-Bopp.]] Komete is klein sonnestelselliggame, gewoonlik slegs 'n paar kilometer wyd, wat hoofsaaklik uit vlugtige ysse saamgestel is. Hulle het hoogs [[eksentrisiteit (sterrekunde)|eksentriese]] wentelbane: gewoonlik 'n perihelium binne-in die wentelbane van die binnenste planete en 'n aphelium ver agter Pluto. Wanneer 'n komeet die Sonnestelsel binnekom, veroorsaak die son se nabyheid dat die ysige oppervlak van die komeet verdamp en ioniseer, wat 'n ''koma'' veroorsaak: 'n lang, waasagtige stert van gas en stof wat dikwels aan die blote oog sigbaar is. Kortstondige komete het wentelbane wat minder as tweehonderd jaar duur. Langdurige komete het wentelbane wat duisende jare kan neem. Daar word geglo dat kortstondige komete in die Kuiper-gordel ontstaan het, terwyl langdurige komete, soos Hale-Bopp, van die Oort-wolk afkomstig is. Baie komeetgroepe, soos die Kreutz-groep, het gevorm uit die uiteenskeuring van 'n enkele ouerkomeet.<ref>{{cite journal |author=Sekanina, Zdenek |year=2001 |title=Kreutz sungrazers: the ultimate case of cometary fragmentation and disintegration? |journal=Publications of the Astronomical Institute of the Academy of Sciences of the Czech Republic |volume=89 p.78–93}}</ref> Sommige komete met [[hiperbool|hiperboliese]] wentelbane het moontlik buite die Sonnestelsel ontstaan, alhoewel dit moeilik is om hulle presiese wentelbaan te bepaal.<ref name="hyperbolic">{{cite journal |last=Królikowska |first=M. |year=2001 |title=A study of the original orbits of ''hyperbolic'' comets |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=376 |issue=1 |pages=316–324 |doi=10.1051/0004-6361:20010945 |url=http://www.aanda.org/index.php?option=com_base_ora&url=articles/aa/full/2001/34/aa1250/aa1250.right.html&access=standard&Itemid=81 |accessdate=2007-01-02}}</ref> Ou komete waarvan die meeste vlugtige stowwe deur sonverwarming uitgedryf is, word dikwels as asteroïdes gekategoriseer.<ref>{{cite web |url=http://www.springerlink.com/content/x0358l71h463w246/ |title=The activities of comets related to their aging and origin |author=Fred L. Whipple |accessdate=2006-12-26 |date=1992-04-01 }}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==== Kentaurs ==== Kentaurplanetoïedes is ysige, komeetagtige liggame, met 'n semi-belangrike as wat groter as Jupiter is (5,5&nbsp;AE) en kleiner as Neptunus is (30&nbsp;AE). Die grootste bekende kentaur is 10199 Chariklo, met 'n deursneë van ongeveer 250&nbsp;km.<ref name=spitzer>{{cite web |title=Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope |author=John Stansberry, Will Grundy, Mike Brown, Dale Cruikshank, John Spencer, David Trilling, Jean-Luc Margot |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0702538v2 |year=2007 |access-date=21 September 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200527163615/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0702538v2 |archive-date=27 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die eerste kentaur wat ontdek is, is 2060 Chiron en word ook as 'n komeet geklassifiseer (95P), siende dat dit net soos ander komete 'n koma ontwikkel wanneer dit naby die Son kom.<ref>{{cite web |year=1995 |author=Patrick Vanouplines |title=Chiron biography |work=Vrije Universitiet Brussel |url=http://www.vub.ac.be/STER/www.astro/chibio.htm |accessdate=2006-06-23 |archive-date=2009-05-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090502122306/http://www.vub.ac.be/STER/www.astro/chibio.htm |url-status=dead }}</ref> == Trans-neptuniese streek == Die gebied verby Neptunus, soms verwys na as die "trans-neptuniese streek", is steeds hoofsaaklik onbekend. Dit ''blyk'' uit veral klein liggame te bestaan: die grootste liggaam het 'n deursnit gelykstaande aan 'n vyfde van die van die Aarde en 'n massa kleiner as die Maan. Hierdie liggame bestaan hoofsaaklik uit klip en ys. === Kuiper-gordel === [[Lêer:Buitenste sonnestelselvoorwerpe.png|duimnael|300 px|Uitstipping van al die bekende voorwerpe in die Kuiper-gordel, saam met die vier buitenste planete.]] Die Kuiper-gordel is 'n groot ring wat uit brokstukke bestaan, soortgelyk aan die asteroïdegordel, alhoewel die voorwerpe in die Kuiper-gordel hoofsaaklik uit ys bestaan. Dit strek van 30 tot 5050&nbsp;AE vanaf die Son. Dit bestaan hoofsaaklik uit KSV's, maar baie van die groter voorwerpe, soos 50000 Quaoar, 20000 Varuna en 90482 Orcus mag moontlik in die toekoms as dwergplanete herklassifiseer word. Volgens beraming is daar meer as 100 000 Kuiper-gordelvoorwerpe met 'n deursnit van meer as 50&nbsp;km, maar daar word geglo dat die gesamentlike massa van die Kuiper-gordel slegs 'n tiende, of moontlik selfs 'n honderdste van die Aarde se massa het.<ref name="Delsanti-Beyond_The_Planets">{{cite web |year=2006 |author=Audrey Delsanti and David Jewitt |title=The Solar System Beyond The Planets |work=Institute for Astronomy, University of Hawaii |url=http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/papers/2006/DJ06.pdf |format=PDF |accessdate=2007-01-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060525051103/http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/papers/2006/DJ06.pdf |archivedate=2006-05-25 |url-status=live }}</ref> Baie Kuiper-gordelvoorwerpe het verskeie satelliete en die meeste het wentelbane wat hulle buite die ekliptiese vlak neem. [[Lêer:TheKuiperBelt Projections 55AU Classical Plutinos.svg|links|duimnael|Hierdie diagram toon die verdeling van die Kuiper-gordel in 'n klassieke en resonante gordel.]] Die Kuiper-gordel kan rofweg in twee gedeel word: die "klassieke" gordel en die "resonansie"-gordel. Resonante voorwerpe beweeg in baanresonansie met Neptunus: hulle wenteltyd om die Son is presies 3/2 keer so groot as Neptunus se wenteltyd. Die klassieke gordel bestaan uit voorwerpe wat geen resonansie met Neptunus het nie en strek van ongeveer 39,4 tot 47,7&nbsp;AU.<ref>{{cite web |year=2005 |author=M. W. Buie, R. L. Millis, L. H. Wasserman, J. L. Elliot, S. D. Kern, K. B. Clancy, E. I. Chiang, A. B. Jordan, K. J. Meech, R. M. Wagner, D. E. Trilling |work=Lowell Observatory, University of Pennsylvania, Large Binocular Telescope Observatory, Massachusetts Institute of Technology, University of Hawaii, University of California at Berkeley |title=Procedures, Resources and Selected Results of the Deep Ecliptic Survey |url=http://www.citebase.org/fulltext?format=application%2Fpdf&identifier=oai%3AarXiv.org%3Aastro-ph%2F0309251 |accessdate=2006-09-07 |archive-date=2012-01-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120118131015/http://www.citebase.org/fulltext?format=application%2Fpdf&identifier=oai%3AarXiv.org%3Aastro-ph%2F0309251 |url-status=dead }}</ref> ==== Pluto en Charon ==== : [[Pluto]] (ongeveer 39&nbsp;AE) is 'n dwergplaneet en die grootste bekende voorwerp in die Kuiper-gordel. Met Pluto se ontdekking in 1930 was dit as die negende planeet beskou, maar hierdie klassifikasie is in 1996 verander met die aanneming van 'n amptelike definisie van 'n planeet. Pluto het 'n relatief eksentriese wentelbaan, met 'n inklinasie van 17 grade tot die ekliptiese vlak wat strek van 29,7 AE tydens perihelium (steeds binne die wentelbaan van Neptunus) tot 49,5 AE tydens aphelium. [[Lêer:Pluto system 2006.jpg|regs|duimnael|Pluto en sy drie bekende mane]] : Dit is nie duidelik of Charon, Pluto se grootste maan, in die toekoms as 'n dwergplaneet geklassifiseer sal word en of dit sy huidige klassifikasie sal behou nie. Beide Pluto en Charon wentel om 'n barisentrum van swaartekrag bo hulle oppervlakke, wat beteken dat Pluto-Charon 'n binêre stelsel is. ('n Barisentrum is die punt tussen twee voorwerpe waar hulle aantrekkingskragte balanseer.) Pluto se twee kleiner mane, [[Nix (maan)|Nix]] en [[Hidra (maan)|Hidra]], wentel om Pluto en Charon. : Pluto is in die resonante gordel geleë en het 'n 3:2 baanresonansie met Neptunus, wat beteken dat Pluto twee keer om die Son wentel vir elke drie omwentelings deur Neptunus. Kuiper-gordelvoorwerpe wat in hierdie resonansie deel, word "plutino's" genoem.<ref name="Fajans_et_al_2001">{{cite science |last=Fajans |first=J. |coauthors=L. Frièdland |month=October |year=2001 |title=Autoresonant (nonstationary) excitation of pendulums, Plutinos, plasmas, and other nonlinear oscillators |journal=American Journal of Physics |volume=69 |issue=10 |pages=1096–1102 |doi=10.1119/1.1389278 |url=http://scitation.aip.org/journals/doc/AJPIAS-ft/vol_69/iss_10/1096_1.html |accessdate=2006-12-26 |abstract=http://scitation.aip.org/getabs/servlet/GetabsServlet?prog=normal&id=AJPIAS000069000010001096000001&idtype=cvips&gifs=yes}}</ref> ==== Haumea en Makemake ==== : Haumea (ongeveer 43.34&nbsp;AE) en Makemake (gemiddeld 45.79&nbsp;AE) is (sover bekend) die grootste voorwerpe in die klassieke Kuiper-gordel. Haumea is eiervorming en het twee mane. Makemake is die tweede helderste voorwerp in die Kuiper-gordel (na Pluto). Alhoewel daar na Haumea en Makemake eers as '''2003 EL₆₁''' en '''2005 FY₉''' verwys is (respektiewelik), is hulle in 2008 tot dwergplanete bevorder en name gegee.<ref name=name /> Hulle wentelbane is teen 'n skuinser as as Pluto s'n (28° and 29°)<ref name=Buie>{{cite web |author=[[Marc W. Buie]] |date=5 April 2008 |title=Orbit Fit and Astrometric record for 136472 |publisher=SwRI (Space Science Department) |url=http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136472.html |access-date=13 Julie 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200527191044/https://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136472.html |archive-date=27 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en word ander as Pluto geensins deur Neptunus beïnvloed nie (hulle vorm dus deel van die klassieke Kuiper-gordel). === Verstrooide skyf === [[Lêer:TheKuiperBelt Projections 100AU Classical SDO.svg|duimnael|regs|Hierdie diagram toon die verdeling van die Kuiper-gordel in 'n klassieke (blou) en resonante gordel (groen), met die verstrooide skyf in swart.]] Die verstrooide skyf oorvleuel die Kuipergordel, maar strek verder na buite. Daar word geglo dat hierdie streek moontlik die bron van kortstondige komete is en dat voorwerpe in die verstrooide skyf moontlik in 'n onreëlmatige wentelbaan uitgewerp is deur die swaartekraginvloed toe Neptunus vroeg in sy lewe na buite (weg van die Aarde af) beweeg het. Meeste voorwerpe in die verstrooide skyf het 'n perihelium in die Kuiper-gordel, maar 'n aphelium tot 150&nbsp;AE van die Son af. Hierdie voorwerpe se wentelbane is ook teen 'n uiters skuins hoek met die [[sonnebaan]] en dikwels byna loodreg. Sommige sterrekundiges beskou die verstrooide skyf as net nog 'n deel van die Kuiper-gordel en beskryf die voorwerpe daarin as "verstrooide Kuiper-gordelvoorwerpe".<ref>{{cite web |year=2005 |author=David Jewitt |title=The 1000 km Scale KBOs |work=University of Hawaii |url=http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/kb/big_kbo.html |access-date=16 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090603175151/http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/kb/big_kbo.html |archive-date= 3 Junie 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> [[Lêer:Eris and dysnomia2.jpg|duimnael|links|Eris en sy maan, Disnomia.]] ==== Eris ==== : [[Eris (dwergplaneet)|Eris]] (68&nbsp;AE gemiddeld) is die grootste bekende verstrooide skyfvoorwerp en het 'n debat begin oor presies wat planeet is: Eris is naamlik 5% groter as Pluto met 'n beraamde deursnit van 2400&nbsp;km. Dit is die grootste dwergplaneet<ref>{{cite web |year=2005 |author=Mike Brown |title=The discovery of <s>2003 UB313</s> Eris, the <s>10th planet</s> largest known dwarf planet. |work=CalTech |url=http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/ |access-date=15 September 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140910100339/http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/ |archive-date=10 September 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en het een maan, Disnomia. Eris het (soos Pluto) 'n hoogs eksentriese wentelbaan, met 'n perihelium van 38,2&nbsp;AU (rofweg dieselfde afstand as wat Pluto van die Son af is) en 'n aphelium van 97,6&nbsp;AU. Eris se wentelbaan is teen 'n hoek van 44° tot die [[sonnebaan]]. == Verste streke == Dit is nie 100% duidelik waar die Sonnestelsel eindig en interstellêre ruimte begin nie, aangesien die Sonnestelsel se grense deur twee kragte gevorm word: die sonwind en die Son se swaartekrag. Die buitenste grens van die sonwind se invloed is rofweg vier keer die afstand tussen Pluto en die Son; hierdie ''heliopouse'' word as die begin van die interstellêre materie beskou.<ref name="Voyager" /> Daar word egter geglo dat die Son se Hill-sfeer, dit wil sê, die effektiewe bereik van die Son se swaartekraginvloed, tot 'n duisend keer verder strek. === Heliopouse === [[Lêer:Voyager 1 tree sonskede binne.jpg|links|duimnael|300px|Die Voyager-tuie tree die sonskede binne.]] Die helio- of sonsfeer word in twee aparte streke gedeel. Die sonwind reis teen omtrent 40 000&nbsp;km/s tot dit teen die plasmagolwe in die interstellêre materie bots. Dit botsing vind in die gebied bekend as "grensskok" plaas, omtrent 80–100&nbsp;AE windop vanaf die Son en omtrent 200&nbsp;AE windaf vanaf die Son.<ref name=fahr /> Hier word die wind baie stadiger, digter en word dit meer stormagtig;<ref name=fahr /> dit vorm 'n groot ovaalstruktuur wat as die "sonskede" bekend staan. Die sonskede lyk baie soos 'n komeet se stert en tree ook soos een op: dit strek 40&nbsp;AE buitentoe windop vanaf die Son, maar het 'n "stert" wat baie maal dié afstand in die teenoorgestelde rigting strek. Beide ''[[Voyager 1]]'' en ''[[Voyager 2]]'' het deur die grensskok gereis en die sonskede ingegaan, teen 94 and 84&nbsp;AE vanaf die Son (respektiewelik).<ref>{{cite journal | doi=10.1126/science.1117684 | year=2005 | month=September | author=Stone, E. C.; Cummings, A. C.; Mcdonald, F. B.; Heikkila, B. C.; Lal, N.; Webber, W. R. | title=Voyager 1 explores the termination shock region and the heliosheath beyond | volume=309 | issue=5743 | pages=2017–20 | issn=0036-8075 | pmid=16179468 | journal=Science (New York, N.Y.)}}</ref><ref>{{cite journal | doi=10.1038/nature07022 | year=2008 | month=July | author=Stone, E. C.; Cummings, A. C.; Mcdonald, F. B.; Heikkila, B. C.; Lal, N.; Webber, W. R. | title=An asymmetric solar wind termination shock | volume=454 | issue=7200 | pages=71–4 | issn=0028-0836 | pmid=18596802 | journal=Nature }}</ref> Die buitenste grens van die sonskede, die heliopouse, is die punt waar die sonwind eindig en is die begin van interstellêre ruimte.<ref name="Voyager">{{cite web |url=http://www.nasa.gov/vision/universe/solarsystem/voyager_agu.html |title=Voyager Enters Solar System's Final Frontier |work=NASA |access-date=2 April 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516082547/https://www.nasa.gov/vision/universe/solarsystem/voyager_agu.html |archive-date=16 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die vorm van die buitenste rand van die sonskede is waarskynlik beïnvloed deur die vloeistofdinamika met wisselwerkings met die interstellêre wind<ref name="fahr">{{cite journal |year=2000 |author=Fahr, H. J.; Kausch, T.; Scherer, H. |title=A 5-fluid hydrodynamic approach to model the Solar System-interstellar medium interaction |journal=Astronomy & Astrophysics | volume=357 | pages=268 |url=http://aa.springer.de/papers/0357001/2300268.pdf | format=PDF | bibcode=2000A&A...357..268F }} See Figures 1 and 2.</ref> en magneetvelde van die Son na die suide. Die noordelike halfrond strek ongeveer 9 AE verder as die suidelike halfrond. Verby die heliopouse, by ongeveer 230&nbsp;AE, lê die "boogskok", 'n plasmaspoor wat deur die Son gelaat word soos dit deur die [[Melkweg]] reis.<ref>{{cite web |date=24 Junie 2002 |author=P. C. Frisch (University of Chicago) |title=The Sun's Heliosphere & Heliopause |work=[[:en:Astronomy Picture of the Day]] |url=http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap020624.html |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100802140717/http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap020624.html |archive-date= 2 Augustus 2010 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Geen ruimtetuig het tot dusver deur die heliopouse gereis nie, dus is die onmoontlik om presies te weet wat se kondisies in die plaaslike interstellêre ruimte heers. Daar word verwag dat NASA se Voyager-ruimtetuig in die volgende dekade deur die heliopouse sal reis en kosbare data rakende stralingsvlakke en die sonwind na die Aarde sal stuur.<ref>{{cite web |year=2007 |title=Voyager: Interstellar Mission |work=NASA Jet Propulsion Laboratory |url=http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/interstellar.html |access-date=8 Mei 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20040202072959/http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/interstellar.html |archive-date= 2 Februarie 2004 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Dit is nie duidelik tot watter mate die sonskede die Sonnestelsel teen kosmiese strale beskerm nie. 'n Span wat deur NASA gefinansier word het 'n konsep ontwikkel van 'n ''Vision Mission'' ("visie missie") wat daaraan toegewy is om 'n sonde na die sonskede te stuur.<ref>{{cite conference |title=Innovative Interstellar Explorer |author=R. L. McNutt, Jr. et al. | booktitle= Physics of the Inner Heliosheath: Voyager Observations, Theory, and Future Prospects |publisher=AIP Conference Proceedings |volume=858 |pages=341–347 |year=2006 |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2006AIPC..858..341M |doi=10.1063/1.2359348}}</ref><ref>{{cite web |year=2007 |title=Interstellar space, and step on it! |work=New Scientist |url=http://space.newscientist.com/article/mg19325850.900-interstellar-space-and-step-on-it.html |date=2007-01-05 |accessdate=2007-02-05 |author=Anderson, Mark |archive-date=2008-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080416024531/http://space.newscientist.com/article/mg19325850.900-interstellar-space-and-step-on-it.html |url-status=dead }}</ref> === Oort-wolk === [[Lêer:Kuiper belt - Oort cloud-af.svg|duimnael|upright=1.3|'n Kunstenaarsvoorstelling van die Kuiper-gordel en die Oort-wolk.]] Die teoretiese Oort-wolk is 'n groot massa van tot 'n triljoen ysige voorwerpe. Daar word geglo dat dit die Sonnestelsel by ongeveer 50&nbsp;000&nbsp;AE (omtrent 1 ligjaar) omring en moontlik sover strek as 100&nbsp;000&nbsp;AE (1,87&nbsp;ligjaar). Dit word ook geglo dat die Oort-wolk die bron vir alle langdurige komete is, aangesien die Oort-wolk self bestaan uit komete wat deur die swaartekragwisselwerkings van die buitenste planete uit die binnenste Sonnestelsel gestoot is. Voorwerpe in die Oort-wolk beweeg baie stadig en kan gestoor word deur ongereelde gebeurtenisse soos botsings, die swaartekrag van 'n verbygaande ster, die gety van die sterrestelsel en die gety van die Melkweg.<ref>{{cite web |year=2001 |author=Stern SA, Weissman PR. |title=Rapid collisional evolution of comets during the formation of the Oort cloud. |work=Space Studies Department, Southwest Research Institute, Boulder, Colorado |url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=11214311&dopt=Citation |access-date=19 November 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20070512142732/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve |archive-date=12 Mei 2007 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web |year=2006 |author=Bill Arnett |title=The Kuiper Belt and the Oort Cloud |work=nineplanets.org |url=http://www.nineplanets.org/kboc.html |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190807064224/http://nineplanets.org/kboc.html |archive-date=7 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> [[Lêer:Sedna-NASA.JPG|regs|duimnael|Teleskopiese beeld van Sedna.]] ==== Sedna ==== 90377 Sedna (ongeveer 525,86 AE) is 'n groot, rooierige Pluto-agtige voorwerp met 'n reusagtige, hoogs elliptiese wentelbaan met 'n perihelium van ongeveer 76&nbsp;AE en 'n aphelium van 928&nbsp;AE. Dit neem Sedna 12 050 jaar om sy reuse wentelbaan te voltooi. Dit is in 2003 deur Mike Brown ontdek, wat volhou dat dit nie deel van die verstrooide skyf of die Kuiper-gordel kan wees nie, aangesien sy perihelium te ver is om deur Neptunus se migrasie geaffekteer te wees. Hy is deel van 'n groep sterrekundiges wat glo dat Sedna 'n geheel en al nuwe soort bevolking verteenwoordig. Die voorwerp 2000 CR₁₀₅ sal dan ook moontlik deel van hierdie nuwe groep vorm: dit het 'n perihelium van 45&nbsp;AE, 'n aphelium van 415&nbsp;AE en 'n wentelbaan wat 3420 jaar neem om te voltooi.<ref>{{cite web |year=2004 |author=David Jewitt |title=Sedna – 2003 VB₁₂ |work=University of Hawaii |url=http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/kb/sedna.html |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090602224955/http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/kb/sedna.html |archive-date= 2 Junie 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Brown verwys na hierdie voorwerpe as deel van die "Binnenste Oort-wolk", siende dat hulle moontlik deur 'n soortgelyke proses gevorm is as die voorwerpe in die Oort-wolk.<ref>{{cite web |title=Sedna |author=Mike Brown |url=http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/sedna/ |work=CalTech |access-date=2 Mei 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20041204015531/http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/sedna/ |archive-date= 4 Desember 2004 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Sedna is waarskynlik 'n dwergplaneet, alhoewel sy vorm nog nie met sekerheid bepaal is nie. === Grense === Daar is steeds groot dele van ons Sonnestelsel wat onbekend is. Daar word beraam dat die Son se swaartekragveld omliggende sterre so ver weg as twee ligjare (125&nbsp;000&nbsp;AE) domineer. In kontras plaas lae beramings vir die radius van die Oort-wolk dit nie verder as 50 000&nbsp;AE nie.<ref>{{cite book |title=The Solar System: Third edition |author=T. Encrenaz, J.P. Bibring, M. Blanc, MA. Barucci, F. Roques, PH. Zarka |publisher=Springer |year=2004 |pages=1}}</ref> Ten spyte van ontdekkings soos Sedna, is die streek tussen die Kuiper-gordel en die Oort-wolk, 'n gebied met 'n radius van tienduisende AE, basies steeds ongekarteer. Daar is ook steeds studies wat op die gebied tussen Mercurius en die Son fokus.<ref>{{cite web |year=2004 |author=Durda D.D.; Stern S.A.; Colwell W.B.; Parker J.W.; Levison H.F.; Hassler D.M. |title=A New Observational Search for Vulcanoids in SOHO/LASCO Coronagraph Images |url=http://www.ingentaconnect.com/search/expand?pub=infobike://ap/is/2000/00000148/00000001/art06520&unc=ml |accessdate=2006-07-23 |archive-date=2014-08-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140830021911/http://www.ingentaconnect.com/search/expand?pub=infobike%3A%2F%2Fap%2Fis%2F2000%2F00000148%2F00000001%2Fart06520&unc=ml |url-status=dead }}</ref> Dis waarskynlik dat daar in die toekoms nuwe voorwerpe in hierdie ongekarteerde gebiede ontdek sal word. == Die Sonnestelsel in ons sterrestelsel == {{Kombi-beeld|Milky Way 2005.jpg|Melkweg Spiraalarm.png|| |align=left |caption1=Die Melkweg (voorstelling) |caption2=Die ligging van die Sonnestelsel in die Melkweg }} Die Sonnestelsel is in die [[Melkweg]] geleë, 'n [[sterrestelsel]] met 'n deursneë van 100&nbsp;000 ligjare wat ongeveer 200 miljard sterre bevat.<ref>{{cite web |title=Magnetic fields in cosmology |author=A.D. Dolgov |year=2003 |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0306443 |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110026/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0306443 |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die Son is in een van die Melkweg se buitenste spiraalarms, bekend as die [[Orion-Cygnus-arm]].<ref>{{cite web |title=Three Dimensional Structure of the Milky Way Disk |author=R. Drimmel, D. N. Spergel |year=2001 |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0101259 |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200509103450/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0101259 |archive-date=9 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Hy lê tussen 25&nbsp;000 en 28&nbsp;000 van die Melkweg se kern en beweeg teen ongeveer 220&nbsp;km/s. Teen hierdie spoed neem dit die Son 225 tot 250 miljoen jaar om een omwenteling om die Melkweg se kern te voltooi. Hierdie omwenteling staan as 'n galaktiese jaar bekend.<ref>{{cite web |title=Period of the Sun's Orbit around the Galaxy (Cosmic Year |first=Stacy |last=Leong |url=http://hypertextbook.com/facts/2002/StacyLeong.shtml |year=2002 |work=The Physics Factbook |access-date=2 April 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200527062420/https://hypertextbook.com/facts/2002/StacyLeong.shtml |archive-date=27 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Dit is waarskynlik dat die Sonnestelsel se ligging in die Melkweg 'n rol in die [[evolusie]] van lewe op Aarde gespeel het. Die Sonnestelsel het 'n byna sirkelvormige wentelbaan en wentel teen ongeveer dieselfde spoed as die Melkweg se spiraalarms, wat beteken dat dit nie sommer ''deur'' hierdie arms beweeg nie. Die spiraalarms is naamlik die tuiste van groter konsentrasies moontlik gevaarlike [[supernova]]e en die feit dat die Aarde nie dikwels in die buurt van hierdie supernovae kom nie, het aan ons planeet lang tye van interstellêre stabiliteit gegee, waartydens lewe kon ontwikkel.<ref name="astrobiology">{{cite web |year=2001 |author=Leslie Mullen |title=Galactic Habitable Zones |work=Astrobiology Magazine |url=http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=139 |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100313020403/http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload |archive-date=13 Maart 2010 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die Sonnestelsel lê ook ver buite die sterbeknopte middel. Naby die Melkweg se middel sou die swaartekrag van nabye sterre die liggame in die Oort-wolk steur en baie komete na die binnenste Sonnestelsel stuur, wat moontlik tot katastrofiese botsings met die Aarde kon lei. Die kragtige straling vanuit die Melkweg se kern sou ook met die evolusie van komplekse leefvorms kon inmeng.<ref name=astrobiology /> Sommige wetenskaplikes het voorgestel dat die Sonnestelsel tog deur onlangse supernovae geraak is, selfs al is hy so ver van die kern geleë. Volgens hulle teorieë sou die supernovae die lewe op Aarde reeds die laaste 35 000 jaar negatief beïnvloed het, deur brokstukke in die vorm van radio-aktiewe stof en groter, komeetagtige liggame na die Son te slinger.<ref>{{cite web |year=2005 |author=|title=Supernova Explosion May Have Caused Mammoth Extinction |work=Physorg.com |url=http://www.physorg.com/news6734.html |accessdate=2007-02-02}}</ref> === Omgewing === [[Lêer:local bubble.jpg|duimnael|180px|Kunstenaarsvoorstelling van die [[lokale borrel]].]] Die onmiddelike galaktiese omgewing om die Sonnestelsel staan as die lokale interstellêre wind bekend: 'n area van digte "wolke" in die andersins leë gebied wat as die [[lokale borrel]] bekend staan. Die lokale borrel is 'n warm, meestal leë ruimte wat ongeveer 300 ligjare in deursnit is. Die ruimte is deurdring met hoë-temperatuur plasma, wat voorstel dat dit die produk van verskeie onlangse supernovae is.<ref>{{cite web |title=Near-Earth Supernovas |work=NASA |url=http://science.nasa.gov/headlines/y2003/06jan_bubble.htm |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100313214652/http://science.nasa.gov/headlines/y2003/06jan_bubble.htm |archive-date=13 Maart 2010 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Die rigting van die pad wat die Son deur die ruimte volg kom in die buurt van die Herkules-sterrebeeld, in die rigting van die huidige ligging van die helder ster Vega.<ref>{{cite web |year=2003 |author=C. Barbieri |title=Elementi di Astronomia e Astrofisica per il Corso di Ingegneria Aerospaziale V settimana |work=IdealStars.com |url=http://www.google.com/search?q=cache:yKkhLXIaAvoJ:debora.pd.astro.it/planets/barbieri/IngAeroAnnoA2004-05/5_LecturesAstroAstrofIng04_05QuintaSettimana.ppt+Elementi+di+Astronomia+e+Astrofisica+per+il+Corso+di+Ingegneria+Aerospaziale+V+settimana&hl=en&ct=clnk&cd=1&gl=us |accessdate=2007-02-12}}</ref> Daar is relatief min sterre binne-in die eerste tien ligjare vanaf die Son. Die naaste is die trippelsterstelsel Alfa Centauri, wat ongeveer 4,4 ligjaar weg is. Alfa Centauri A en Alfa Centauri B is 'n paar sterre soortgelyk aan die Son, terwyl die klein rooidwerg Alfa Centauri C (ook bekend as Proxima Centauri) die paartjie teen 'n afstand van 0,2 ligjaar omwentel. Die volgende sterre wat die naaste aan die Son is, is drie rooidwerge: die Ster van Barnard (5,9 ligjaar), Wolf 359 (7,8 ligjaar) en Lalande 21185 (8,3 ligjaar). Die grootste ster in die eerste 10 ligjaar is Sirius, 'n helder [[hoofreeks]]ster wat ongeveer twee keer so groot as die Son is en deur 'n witdwerg, Sirius B, omwentel word. Sirius lê ongeveer 8,6 ligjaar van die Son af. Die ander stelsels binne-in die eerste 10 ligjaar is die binêre rooidwerg-stelsel Luyten 726-8 (8,7 ligjaar) en die enkele rooidwerg Ross 154 (9,7 ligjaar).<ref>{{cite web |title=Stars within 10 light years |url=http://www.solstation.com/stars/s10ly.htm |work=SolStation |access-date=2 April 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191125001921/http://www.solstation.com/stars/s10ly.htm |archive-date=25 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die naaste ster wat soortgelyk aan die Son is en ook in 'n enkelstelsel geleë is, is Tau Ceti, wat 11,9 ligjaar hiervandaan is. Tau Ceti het ongeveer 80% van die Son se massa, maar slegs 60% van sy helderheid..<ref>{{cite web |title=Tau Ceti |url=http://www.solstation.com/stars/tau-ceti.htm |work=SolStation |access-date=2 April 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200524200026/http://www.solstation.com/stars/tau-ceti.htm |archive-date=24 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die naaste eksoplaneet wentel om die ster Epsilon Eridani, 'n ster wat ietwat dowwer en rooier as die Son is en 10,5 ligjaar hiervandaan is. Die ster se een bevestigde planeet, Epsilon Eridani b, besit rofweg 1,5 keer die massa van Jupiter en neem 6,9 jaar om sy ster te omwentel.<ref>{{cite web |title=HUBBLE ZEROES IN ON NEAREST KNOWN EXOPLANET |work=Hubblesite |year=2006 |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2006/32/text/ |access-date=13 Januarie 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160709100728/http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2006/32/text/ |archive-date=9 Julie 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Vorming en ontwikkeling == {| class="wikitable" style="float:right;" |+ Die Sonnestelsel se<br />volopste isotope<ref>{{cite book |first=David |last=Arnett |year=1996 |title=Supernovae and Nucleosynthesis |edition=1st |publisher=Princeton University Press |location=Princeton, New Jersey |isbn=0-691-01147-8 |oclc=33162440}}</ref> ![[Isotoop]] !Nukleï&nbsp;per<br />miljoen |- | Waterstof-1 ||style="text-align:right"| 705&nbsp;700 |- | Helium-4 ||style="text-align:right"| 275&nbsp;200 |- | Suurstof-16 ||style="text-align:right"| 5&nbsp;920 |- | Koolstof-12 ||style="text-align:right"| 3&nbsp;032 |- | Neon-20 ||style="text-align:right"| 1&nbsp;548 |- | Yster-56 ||style="text-align:right"| 1&nbsp;169 |- | Stikstof-14 ||style="text-align:right"| 1&nbsp;105 |- | Silikon-28 ||style="text-align:right"| 653 |- | Magnesium-24 ||style="text-align:right"| 513 |- | Swawel-32 ||style="text-align:right"| 396 |- | Neon-22 ||style="text-align:right"| 208 |- | Magnesium-26 ||style="text-align:right"| 79 |- | Argon-36 ||style="text-align:right"| 77 |- | Yster-54 ||style="text-align:right"| 72 |- | Magnesium-25 ||style="text-align:right"| 69 |- | Kalsium-40 ||style="text-align:right"| 60 |- | Aluminum-27 ||style="text-align:right"| 58 |- | Nikkel-58 ||style="text-align:right"| 49 |- | Koolstof-13 ||style="text-align:right"| 37 |- | Helium-3 ||style="text-align:right"| 35 |- | Silikon-29 ||style="text-align:right"| 34 |- | Natrium-23 ||style="text-align:right"| 33 |- | Yster-57 ||style="text-align:right"| 28 |- | Waterstof-2 ||style="text-align:right"| 23 |- | Silikon-30 ||style="text-align:right"| 23 |} Die Sonnestelsel is gevorm deur die swaartekragineenstorting van 'n molekulêre wolk, ongeveer 4,6 miljard jaar gelede. Hierdie wolk was waarskynlik 'n aantal ligjare in deursnee en het moontlik geboorte aan verskeie sterre gegee.<ref name="Arizona">{{cite web |title=Lecture 13: The Nebular Theory of the origin of the Solar System |url=http://atropos.as.arizona.edu/aiz/teaching/nats102/mario/solar_system.html |work=University of Arizona |accessdate=2006-12-27}}</ref> Die streek wat later die Sonnestelsel sou word het ineengestort en, as gevolg van die behoud van hoekmomentum, vinniger omwentelings begin maak. Die middel, waar die meeste massa opeengehoop het, het toenemend warmer as die omliggende skyf geword.<ref name="Arizona" /> Soos die ineenkrimpende nebula omwentel het, het dit afgeplat en begin om 'n wentelende sogenaamde "protoplanetêre skyf" met 'n deursnit van ongeveer 200&nbsp;AE te vorm,<ref name="Arizona" /> met 'n warm, digte protoster in die middel.<ref>{{cite science |last=Greaves |first=Jane S. |date=2005-01-07 |title=Disks Around Stars and the Growth of Planetary Systems |journal=Science |volume=307 | issue=5706 |pages=68–71 |doi=10.1126/science.1101979 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/307/5706/68 | abstract=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/sci;307/5706/68 | accessdate=2006-11-16}}</ref><ref>{{cite web |date=2000-04-05 |url=http://www7.nationalacademies.org/ssb/detectionch3.html |title=Present Understanding of the Origin of Planetary Systems |publisher=National Academy of Sciences |accessdate=2007-01-19 }}</ref> Die planete is deur die aanwas van hierdie skyf gevorm.<ref>{{cite journal | doi= 10.1086/429160 | title= Chondrule-forming Shock Fronts in the Solar Nebula: A Possible Unified Scenario for Planet and Chondrite Formation | year= 2005 | author= Boss, A. P. | journal= The Astrophysical Journal | volume= 621 | pages= L137}}</ref> [[Lêer:redgiantsun.gif|duimnael|links|'n Kunstenaarsvoorstelling van die toekomstige ontwikkel van die Son. Links: hoofreeks; middel: rooi reus; regs, witdwerg.]] Binne 50 miljoen jaar het die druk en digtheid van [[waterstof]] in die middel van die protoster só gestyg dat kernfusie begin plaasvind het.<ref name=Yi2001>{{cite journal | author= Sukyoung Yi; Pierre Demarque; Yong-Cheol Kim; Young-Wook Lee; Chang H. Ree; Thibault Lejeune; Sydney Barnes | title=Toward Better Age Estimates for Stellar Populations: The <math>Y^{2}</math> Isochrones for Solar Mixture | journal=Astrophysical Journal Supplement | id={{arXiv|astro-ph|0104292}} | year=2001 | volume=136 | pages=417 | doi=10.1086/321795 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2001ApJS..136..417Y}}</ref> Die temperatuur, reaksietempo, druk en digtheid het toegeneem tot 'n hidrostatiese ewewig bereik is, waar die warmte-energie die teenwig van die krag van die swaartekragineenstorting vorm. Op hierdie stadium het die Son 'n [[hoofreeks]]ster geword.<ref>{{cite journal | author=A. Chrysostomou, P. W. Lucas | title=The Formation of Stars | journal=Contemporary Physics | year=2005 | volume=46 | pages=29 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2005ConPh..46...29C | doi=10.1080/0010751042000275277}}</ref> Die huidige Sonnestelsel sal voortduur tot die Son begin om van die Hertzsprung-Russell-diagram af te wyk. Die Son het 'n beperkte hoeveelheid waterstof wat voortdurend opgebrand word. Namate die waterstof opraak, sal die energie-opbrengs wat die kern ondersteun afneem, wat sal veroorsaak dat die Son ineen sal krimp. Die toename in druk verhit die kern, wat veroorsaak dat die waterstof vinniger brand. Dit veroorsaak dat die Son elke 1,1 miljard jaar ongeveer 10% helderder brand.<ref>{{cite web |title=Science: Fiery future for planet Earth |author=Jeff Hecht |work=NewScientist |url=http://www.newscientist.com/article/mg14219191.900.html |year=1994 |access-date=29 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150601234315/http://www.newscientist.com/article/mg14219191.900.html |archive-date= 1 Junie 2015 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> In ongeveer 5,4&nbsp;miljard jaar, sal die waterstof in die Son se kern geheel en al in helium omgesit wees, wat die einde van die hoofreeksfase sal aandui. Teen hierdie tyd sal die buitenste lae van die Son uitsit tot ongeveer 260 sy huidige deursnit: die Son sal 'n rooi reus word. Aangesien die Son se oppervlak aansienlik groter sal wees, sal dit juis koeler wees as wat tans die geval is (tot 'n minimum van 2600&nbsp;K).<ref>{{cite journal|author= K. P. Schroder, Robert Cannon Smith|title= Distant future of the Sun and Earth revisited|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=386 |pages=155–163 | year=2008 |doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2008MNRAS.386..155S }}</ref> Hierdie buitenste lae sal mettertyd wegval en 'n witdwerg agterlaat: 'n voorwerp wat uiters dig sal wees, slegs die helfte van die oorspronklike massa van die Son sal oorhou en die grootte van die Aarde sal wees. Die lae wat wegval sal 'n planetêre nebula vorm, waartydens sommige van die materiaal wat die Son gevorm het na die interstellêre medium sal terugkeer. {{clear}} == Aantekeninge en verwysings == : ''Hierdie artikel (of dele daarvan) is 'n vertaling van die Engelse Wikipedia-artikel [[:en:Special:PermanentLink/262952790|"Solar System"]]'' {{Verwysings|3}} == Verdere leesstof == * Anthony Fairall (2008). ''Sterkennis – 'n Inleidende gids tot die Heelal'' * J.E. van Zyl (2002). ''Ontsluier die heelal'' * Caroline Bingham (2005). ''Ruimte'' (vir jonger lesers) == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Solar System}} {{Wikt|sonnestelsel}} * [http://www.assabfn.co.za/activities/education/sterrekunde-inligtingstuk-feb2007.pdf Sterrekunde-inligtingstuk vir die nuuskierige] (PDF): vierdelig, met "Die Sonnestelsel" as deel 1. * [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=SolarSys&Display=Overview Die Sonnestelsel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070701152248/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=SolarSys&Display=Overview |date= 1 Julie 2007 }} by NASA se [http://solarsystem.nasa.gov/index.cfm Sonnestelselverkenningswebwerf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060425235742/http://solarsystem.nasa.gov/index.cfm |date=25 April 2006 }} * [http://www.classzone.com/books/earth_science/terc/content/visualizations/es2701/es2701page01.cfm?chapter_no=27 Illustrasie van die afstand tussen die planete] * [http://www.co-intelligence.org/newsletter/comparisons.html Illustrasie wat die grootte van die planete met mekaar, die Son en ander sterre vergelyk.] {{PlaneteSon}} {{Aarde-posisie}} {{Voorbladster}} {{Normdata}} [[Kategorie:Sonnestelsel| ]] 8jwkily1lwnebl1egikl8dp0b72r7np 2520007 2519999 2022-08-18T16:16:52Z Burgert Behr 2401 Wysigings deur [[Special:Contributions/2804:7F3:687:44CF:E1A0:5592:595B:B306|2804:7F3:687:44CF:E1A0:5592:595B:B306]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:CactiStaccingCrane|CactiStaccingCrane]] wikitext text/x-wiki [[Lêer:Solar System true color.jpg|regs|390px|duimnael|Die planete en dwergplanete van die Sonnestelsel. Die groottes is volgens skaal, maar nie die relatiewe afstand van die Son af nie.]] Die '''Sonnestelsel''' bestaan uit die [[Son]] en die ander hemelliggame wat deur [[swaartekrag]] daaraan gebind is en daarom wentel. Die hemelliggame in ons sonnestelsel bestaan uit die agt [[planeet|planete]], hulle 166 bekende [[natuurlike satelliet|mane]],<ref>{{cite web |title=The Jupiter Satellite Page |author=Scott S. Sheppard |work=Carnegie Institution for Science, Department of Terrestrial Magnetism |url=http://www.dtm.ciw.edu/sheppard/satellites/ |access-date=2 April 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090406073538/http://www.dtm.ciw.edu/sheppard/satellites/ |archive-date= 6 April 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> vyf [[dwergplaneet|dwergplanete]] en biljoene ander klein liggame. Hierdie klein liggame, of klein sonnestelselvoorwerpe (KSV's), sluit [[asteroïde]]s, ysige [[Kuiper-gordel]]voorwerpe, [[komeet|komete]], [[meteoroïde]]s en interplanetêre stof in. Die [[Aarde]] is die derde planeet van die Sonnestelsel. Die gekarteerde streke van die Sonnestelsel is die Son, vier aardse binnenste planete, die asteroïdegordel, vier buitenste planete (die [[reuseplanete]]), die Kuiper-gordel en die verstrooide skyf. Die teoretiese [[Oort-wolk]] bestaan moontlik op 'n afstand ongeveer duisend maal verder as die gekarteerde streke. Die vloei van [[Plasma (fisika)|plasma]] vanaf die Son (deur die [[sonwind]]) deurdring die Sonnestelsel. Dit skep 'n stellêre windbel in die interstellêre medium, genaamd die helio- of [[sonsfeer]], wat tot in die middel van die verstrooide skyf strek. Die planete in die Sonnestelsel (in volgorde van hulle afstand van die Son) is: # [[Mercurius]] # [[Venus (planeet)|Venus]] # [[Aarde]] # [[Mars (planeet)|Mars]] # [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] # [[Saturnus]] # [[Uranus (planeet)|Uranus]] # [[Neptunus (planeet)|Neptunus]] Met die ingang van 2009 is vyf kleiner voorwerpe as [[dwergplaneet|dwergplanete]] geklassifiseer. [[Ceres (dwergplaneet)|Ceres]] is in die asteroïdegordel en vier ander wentel om die Son agter Neptunus: [[Pluto (dwergplaneet)|Pluto]] (voorheen as die negende planeet geklassifiseer), [[Haumea]], [[Makemake]] en [[Eris (dwergplaneet)|Eris]]. Ses van die planete en drie van die dwergplanete word deur [[natuurlike satelliet]]e omwentel. Daar word gewoonlik na hierdie satelliete as "mane" verwys, soos die Aarde se eie [[maan]]. Al die buitenste planete word deur planetêre ringe van stof en ander partikels omring. Sedert 2016 is daar aanwysings dat daar moontlik nog 'n [[Planeet Nege]] bestaan in 'n baie groot wentelbaan. == Ontdekking en verkenning == Vir duisende jare het die mensdom (met 'n paar merkwaardige uitsonderings) nie die bestaan van die Sonnestelsel erken nie. Hulle het geglo dat die Aarde 'n stilstaande voorwerp in die middel van die [[heelal]] is en dat ons planeet heeltemal anders is as die goddelike of hemelse voorwerpe wat deur die lug beweeg. Alhoewel beide die Indiese wiskundige en sterrekundige [[Aryabhata]] (476 – 550) en die Griekse filosoof [[Aristarchos van Samos]] (310&nbsp;v.C. – ongeveer 230&nbsp;v.C.) gespekuleer het dat die Són moontlik die middelpunt vorm, was [[Nicolaas Copernicus]] die eerste persoon wat 'n wiskundige stelselmodel met die Son as middelpunt ontwerp het en ook sterrekundige voorspellings gebaseer op die model kon maak. Sy 17de-eeuse opvolgers, [[Galileo Galilei]], [[Johannes Kepler]] en [[Isaac Newton]], het 'n begrip van [[fisika]] ontwikkel wat gelei het tot die aanvaarding dat die Aarde om die Son wentel en dat die planete deur dieselfde fisiese wette as die Aarde beheer word. Meer onlangs het dit gelei tot die ondersoek van aardrykskundige verskynsels soos [[berg]]e en [[krater]]s en ander seisoenale meteorologiese verskynsels soos [[wolk]]e, [[stofstorm]]s en [[yskap]]pe op ander planete. == Struktuur == [[Lêer:Massas van die planete.PNG|duimnael|Die relatiewe massas van die planete in die Sonnestelsel. Jupiter en Saturnus domineer die stelsel met 71% en 21% van die totaal, respektiewelik. Mars en Mercurius het saam minder as 0,1% en is nie sigbaar op hierdie skaal nie.]] [[Lêer:Oort-wolk Sedna wentelbaan.svg|duimnael|400px|Die wentelbane van die liggame in die Sonnestelsel, volgens skaal (kloksgewys van bo links).]] Die hoofkomponent van die Sonnestelsel is die Son, 'n [[hoofreeks]]ster wat 99,86% van die stelsel se bekende massa besit en dit met sy swaartekrag domineer.<ref>{{cite journal |author=M Woolfson |title=The origin and evolution of the solar system | doi= 10.1046/j.1468-4004.2000.00012.x |year=2000 |journal=Astronomy & Geophysics |volume=41 |pages=1.12 }}</ref> Jupiter en Saturnus, die twee grootste liggame wat om die Son wentel, besit saam meer as 90% van die res van die stelsel se massa. Die meeste groot voorwerpe wat om die Son wentel, lê naby die Aarde se wentelvlak (bekend as die [[sonnebaan]]). Die planete is baie naby aan die sonnebaan, terwyl komete en Kuiper-gordelvoorwerpe meer afwyk en gewoonlik nie in dieselfde vlak beweeg nie. Al die planete en meeste ander voorwerpe wentel ook saam met die Son se wenteling (anti-kloksgewys, soos gesien van bo die Son se noordpool). Daar is wel uitsonderings, soos [[Halley se Komeet]]. [[Kepler se wette van planetêre beweging]] beskryf die wentelbane van voorwerpe wat om die Son wentel. Volgens Kepler se wette beweeg elke voorwerp langs 'n [[ellips]], met die Son by een van die brandpunte. Voorwerpe nader aan die Son het korter jare. Met 'n elliptiese wentelbaan wissel die afstand tussen die voorwerp en die Son gedurende die loop van die jaar. Die naaste verbygangspunt aan die Son word die perihelium of sonsafstand genoem, terwyl die verste verbygangspunt die aphelium genoem word. Elke liggaam beweeg op sy vinnigste tydens sy perihelium en op sy stadigste tydens sy aphelium.<!--dis ap-helium, moet dus nie na afelium verander nie--> Die wentelbane van die planete is ellipties, dog byna sirkelvormig. In teenstelling hiermee is baie komete, asteroïdes en die Kuiper-gordelvoorwerpe se wentelbane hoogs ellipties. Siende dat daar sulke uitgestrekte afstande tussen die hemelliggame in ons sonnestelsel is, word hulle dikwels afgebeeld as of hulle almal dieselfde afstand van mekaar is. Die werklikheid is egter heeltemal anders (met 'n paar uitsonderings): hoe verder 'n voorwerp vanaf die Son is, hoe verder is hy ook vanaf die voorwerp voor hom. Byvoorbeeld: Venus is ongeveer 0,33&nbsp;astronomiese eenhede (AE)<ref>Sterrekundinges meet afstande in die Sonnestelsel gewoonlik in astronomiese eenhede (AE). Een AE is ongeveer gelyk aan die gemiddelde afstand tussen die Aarde en die Son, of 149&nbsp;598&nbsp;000&nbsp;km. Pluto is rofweg 38 AE vanaf die son, terwyl Jupiter op ongeveer 5,2 AE geleë is. Een ligjaar is gelyk aan 63&nbsp;240 AE.</ref> verder weg as Mercurius, terwyl Saturnus 4,3&nbsp;AE ver van Jupiter is en Neptunus 10,5&nbsp;AE vanaf Uranus is. Daar is al pogings aangewend om die verband tussen hierdie wentelafstande te bepaal (sien die [[Wet van Titius-Bode]]), maar geen van die gestelde teorieë is al aanvaar nie. Meeste van die planete in die Sonnestelsel besit hulle eie sekondêre stelsels. Baie van hulle word ook weer deur planetêre voorwerpe omwentel: [[natuurlike satelliet]]e (of mane). Sommige van hierdie natuurlike satelliete is groter as planete (maar nie groter as die planeet waarom dit wentel nie). Die meeste van die grootste natuurlike satelliete het 'n [[sinchroniese rotasie]], waar een kant van die satelliet permanent na die planeet gedraai is (soos ook die geval met die Aarde se maan is). Die vier grootste planete besit ook planetêre ringe: dun ringe, saamgestel uit klein partikels wat in ooreenstemming om die planete wentel. === Terminologie === Die Sonnestelsel word soms in verskeie streke gedeel. Die binnenste Sonnestelsel sluit die vier aardse planete en die hoof asteroïdegordel in. Die buitenste Sonnestelsel begin na die asteroïdes en sluit die vier reuseplanete in.<ref>{{cite web |title=An Overview of the Solar System |author=nineplanets.org |url=http://www.nineplanets.org/overview.html |access-date=15 Februarie 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20001017191001/http://www.nineplanets.org/overview.html |archive-date=17 Oktober 2000 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Met die ontdekking van die Kuiper-gordel word die vêrste dele van die Sonnestelsel as 'n aparte streek beskou, wat bestaan uit die voorwerpe ná Neptunus.<ref>{{cite web |title=New Horizons Set to Launch on 9-Year Voyage to Pluto and the Kuiper Belt |author=Amir Alexander |work=The Planetary Society |year=2006 |url=http://www.planetary.org/news/2006/0116_New_Horizons_Set_to_Launch_on_9_Year.html |access-date=8 November 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120220053828/http://www.planetary.org/news/2006/0116_New_Horizons_Set_to_Launch_on_9_Year.html |archive-date=20 Februarie 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Die voorwerpe wat om die Son wentel word in drie klasse geklassifiseer: ''planete'', ''dwergplanete'' en ''klein sonnestelselvoorwerpe'' (KSV's). 'n [[Planeet]] is enige liggaam wat om die Son wentel wat genoeg massa het om homself deur middel van sy eie swaartekrag in 'n [[sfeer|sferiese]] vorm te vorm en alle kleiner voorwerpe in die onmiddelike ruimte om hom opgesweep of weggeruim het. Volgens hierdie definisie het die Sonnestelsel agt planete: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Voor Pluto sy status as planeet verloor het, is kinders die volgorde van die planete geleer met die eselsbruggie "'''M'''eneer '''V'''an '''A'''s, '''M'''y '''J'''as '''S'''al '''U''' '''N'''ie '''P'''as. Pluto het sy status as planeet verloor siende dat hy nie die Kuiper-gordelvoorwerpe in sy wentelbaan uit die weg geruim het nie.<ref name="FinalResolution" /> 'n [[Dwergplaneet]] is 'n hemelliggaam wat om die Son wentel, massief genoeg is om deur sy eie swaartekrag 'n sferiese vorm aan te neem, nie die klein voorwerpe in sy omliggende area weggeruim het nie en ook nie 'n satelliet is nie.<ref name="FinalResolution" /> Volgens hierdie definisie het die Sonnestelsel vyf [[dwergplaneet|dwergplanete]]: Ceres, Pluto, Haumea, Makemake en Eris.<ref name=name>{{cite web |date=2008-11-07 <!--11:42:58--> |title=Dwarf Planets and their Systems |work=Working Group for Planetary System Nomenclature (WGPSN) |url=http://planetarynames.wr.usgs.gov/append7.html#DwarfPlanets |access-date=13 Julie 2008 |publisher=U.S. Geological Survey |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090825153846/http://planetarynames.wr.usgs.gov/append7.html |archive-date=25 Augustus 2009 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Ander voorwerpe wat in die toekoms as dwergplanete geklassifiseer mag word is Sedna, Orcus en Quaoar. Dwergplanete wat verder as Neptunus om die Son wentel staan bekend as plutoïedes.<ref name="IAU0804">{{cite web |date=11 Junie 2008 |title=Plutoid chosen as name for Solar System objects like Pluto |publisher=[[Internasionale Astronomiese Unie|International Astronomical Union]] (News Release – IAU0804) |url=http://www.iau.org/public_press/news/release/iau0804 |access-date=11 Junie 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090624140832/http://www.iau.org/public_press/news/release/iau0804/ |archive-date=24 Junie 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Die oorblywende voorwerpe wat om die Son wentel word klein sonnestelselliggame genoem.<ref name="FinalResolution">{{cite news |title=The Final IAU Resolution on the definition of "planet" ready for voting |publisher=IAU |date=24 Augustus 2006 |url=http://www.iau.org/iau0602.423.0.html |access-date=2 Maart 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090107044134/http://www.iau.org/iau0602.423.0.html |archive-date=7 Januarie 2009 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> [[Lêer:Sonnestelsel.png|400px|duimnael|links|Die streke of sones van die Sonnestelsel: die binnenste Sonneselsel, die asteroïdegordel, die reuseplanete en die Kuipergordel. Die groottes en wentelbane is nie volgens skaal nie.]] Planetêre wetenskaplikes gebruik die terms "gas", "ys" en "rots" of "steen" om die verskillende klasse stowwe wat in die Sonnestelsel gevind word te klassifiseer. "Rots" beskryf verbindings met 'n hoë smeltpunt (meer as rofweg 500&nbsp;K), soos silikaat. Rotsagtige stowwe is algemeen in die binnenste Sonnestelsel: die aardse planete en asteroïdes bestaan uit rotsagtige stowwe. Gasse is stowwe met 'n lae smeltpunt, soos atomiese waterstof, helium en [[edelgasse]]: hulle domineer die middelste streek en beide Jupiter en Saturnus bestaan hoofsaaklik uit sulke gasse. Ys, soos die ys van water, metaan, ammoniak en koolstofdioksied,<ref>{{cite journal | doi=10.1016/j.icarus.2007.04.009 | bibcode=2007Icar..190..345F | title=Asymmetries in the distribution of H2O and CO2 in the inner coma of Comet 9P/Tempel 1 as observed by Deep Impact | year=2007 | author=Feaga, L | journal=Icarus | volume=190 | pages=345 }}</ref> het smeltpunte van tot 'n paar honderd Kelvin. Die meerderheid satelliete van die reuseplanete bestaan uit ysige stowwe, sowel as die talle klein voorwerpe wat agter Neptunus se wentelbaan lê en die oorgrote meerderheid van Uranus en Neptunus se samestellings (daar word ook soms na hulle verwys as die "ysreuse").<ref name=zeilik>{{cite book | pages=240 | author= Michael Zellik| title=Astronomy: The Evolving Universe | edition= 9th | year=2002 | publisher=Cambridge University Press | isbn=0-521-80090-0 }}</ref> == Die Son == {{Hoofartikel|Son}} [[Lêer:GOES-15 Solar X-Ray Imager's Miraculous First Light.jpg|duimnael|180px|links|Die son, soos gesien in die x-straalstreek van die [[elektromagnetiese spektrum]].]] [[Lêer:H-R diagram afr.GIF|duimnael|250px|Die Hertzsprung-Russell-diagram meet die helderheid van 'n ster teen sy kleurindeks. Die hoofreeks is hier sigbaar as 'n prominente diagonale band wat van die hoek bo links tot in die hoek onder regs strek.]] Die Son is die Sonnestelsel se ster en verreweg die stelsel se belangrikste komponent. Die Son se groot [[massa]] verskaf aan hom 'n binnenste [[digtheid]] wat hoog genoeg is om [[kernfusie]] te verduur; dit stel enorme hoeveelhede [[energie]] vry, wat meestal na die buitenste ruim gestraal word as [[elektromagnetiese straling]], soos sigbare [[lig]]. Die Son word geklassifiseer as 'n taamlik groot geeldwerg, maar die naam is misleidend: in vergelyking met die ander sterre in ons [[Melkweg|sterrestelsel]] is die Son groter en helder. Sterre word volgens die Hertzsprung-Russell-diagram geklassifiseer, 'n grafiek wat die helderheid van sterre teen hulle oppervlaktemperatuur karteer. Warmer sterre is oor die algemeen helderder. Sterre wat hierdie patroon volg word beskryf as "[[hoofreeks]]"-sterre: ons son lê in die middel van hierdie hoofreeks. Dit is egter skaars dat sterre warmer en helder as die Son is, terwyl dowwer en koeler sterre algemeen is.<ref>{{cite web |year=2001 |author=Smart, R. L.; Carollo, D.; Lattanzi, M. G.; McLean, B.; Spagna, A. |title=The Second Guide Star Catalogue and Cool Stars |work=Perkins Observatory |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2001udns.conf..119S |access-date=26 Desember 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110025/http://adsabs.harvard.edu/abs/2001udns.conf..119S |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Daar word geglo dat die Son se posisie in die hoofreeks beteken dat dit in "die bloei van sy lewe" is, siende dat dit nog nie sy waterstofvoorraad vir kernfusie opgebruik het nie. Die Son word algaande helderder; vroeër in sy geskiedenis was hy 75% so helder as vandag.<ref name="Kasting">{{cite journal |last=Kasting |first=J.F. |last2=Ackerman |first= T.P. |year=1986 |title=Climatic Consequences of Very High Carbon Dioxide Levels in the Earth's Early Atmosphere |journal=Science |volume=234 |pages=1383–1385 |doi=10.1126/science.11539665 |pmid=11539665}}</ref> Die Son is 'n derde generasie of populasie I-ster; dit beteken dat dit in die latere stadiums van die heelal se evolusie gebore is en 'n groter "metaal"inhoud as populasie II en die teoretiese populasie III-sterre het.<ref>{{cite journal |author=T. S. van Albada, Norman Baker |title=On the Two Oosterhoff Groups of Globular Clusters |journal=Astrophysical Journal |volume=185 |year=1973 |pages=477–498 |doi=10.1086/152434}}</ref> Die term "metaal" verwys hier na elemente wat swaarder is as waterstof en helium. Elemente wat swaarder as waterstof en helium is, is vervoer in die kerns van antieke, ontploffende sterre, so die eerste generasie sterre moes sterf voor die heelal met hierdie atome verryk kon word. Die oudste sterre bevat min metale, terwyl nuwer sterre altyd meer bevat. Daar word gereken dat die hoë metaalinhoud beslissend was in die ontwikkeling van 'n planetêre stelsel saam met die Son, siende dat planete gevorm word uit die aanwas van metale.<ref>{{cite web |title=An Estimate of the Age Distribution of Terrestrial Planets in the Universe: Quantifying Metallicity as a Selection Effect |author=Charles H. Lineweaver |work=University of New South Wales |date=9 Maart 2001 |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0012399 |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512175651/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0012399 |archive-date=12 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> === Interplanetêre materie === [[Lêer:Heliospheric-current-sheet.gif|links|duimnael|Die heliosferiese neutrale vlak.]] Die Son straal nie slegs [[lig]] uit nie, maar ook 'n aaneenhoudende stroom gelaaide deeltjies ([[plasma]]), bekend as die [[sonwind]]. Hierdie deeltjiestroom is besig om uit te sprei teen 'n spoed van rofweg 1,5&nbsp;miljoen kilometer per uur<ref>{{cite web |title=Solar Physics: The Solar Wind |work=Marshall Space Flight Center |date=2006-07-16<!--Internet Archive estimate--> |url=http://solarscience.msfc.nasa.gov/SolarWind.shtml |access-date=3 Oktober 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516082223/https://solarscience.msfc.nasa.gov/SolarWind.shtml |archive-date=16 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en dit skep 'n fyn atmosfeer (die heliosfeer) wat die Sonnestelsel tot ongeveer 100&nbsp;AE deurdring (sien [[#Heliopouse|heliopouse]]). Dit vorm die hoofbestanddeel van die interplanetêre materie of interplanetêre stof (die materie wat ons sonnestelsel vul en waardeur al die groter hemelliggame deur moet beweeg). Geomagnetiese storms op die Son se oppervlak, soos [[sonvlam]]me en koronale massa-uitwerpings, versteur die heliosfeer en skep ruimteweer.<ref name="SunFlip">{{cite web |url=http://science.nasa.gov/headlines/y2001/ast15feb_1.htm |title=The Sun Does a Flip |access-date=4 Februarie 2007 |last=Phillips |first=Tony |date=15 Februarie 2001 |work=Science@NASA |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100329224425/http://science.nasa.gov/headlines/y2001/ast15feb_1.htm |archive-date=29 Maart 2010 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Die Son se omwentelende magnetiese veld werk op die interplanetêre materie in om die heliosferiese neutrale vlak te skep. Die heliosferiese neutrale vlak is die grootste struktuur in die Sonnestelsel<ref>{{cite web |title=Artist's Conception of the Heliospheric Current Sheet |work=Wilcox Solar Observatory |url=http://quake.stanford.edu/~wso/gifs/HCS.html |access-date=22 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20060901124602/http://quake.stanford.edu/~wso/gifs/HCS.html |archive-date=1 September 2006 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> en is die vlak in die Sonnestelsel waar die polariteit van die Son se magnetiese veld van noord na suid verander. [[Lêer:Aurora-SpaceShuttle-EO.jpg|duimnael|regs|Poolligte vanuit die ruimte waargeneem.]] Die Aarde se magnetiese veld beskerm die atmosfeer teen wisselwerking met die sonwind. Venus en Mars het nie magnetiese velde nie, wat beteken dat die sonwind besig is om hulle atmosfere te erodeer: die atmosfere is besig om te verbrokkel en die ruimte in te waai.<ref>{{cite science |last=Lundin |first=Richard |date=2001-03-09 |title=Erosion by the Solar Wind |author=Rickard Lundin |journal=Science |volume=291 |issue=5510 |pages=1909 |doi=10.1126/science.1059763 |url=http://sciencemag.org/cgi/content/full/291/5510/1909 |accessdate=2006-12-26|abstract=http://sciencemag.org/cgi/content/summary/291/5510/1909}}</ref> Die wisselwerking tussen die sonwind en die Aarde se magnetiese veld veroorsaak die [[Aurora (astronomie)|auroras]] of poolligte, wat naby magnetiese pole waargeneem kan word. Kosmiese strale ontstaan buite die Sonnestelsel. Die heliosfeer beskerm die Sonnestelsel gedeeltelik en die planetêre magnetiese velde (vir die planete wat een besit) bied ook beskerming. Die digtheid van kosmiese strale in die interstellêre materie en die sterkte van die Son se magnetiese veld verander oor baie lang tye, dus varieer die hoeveelheid kosmiese straling, alhoewel dit nie bekend is hoeveel dit varieer nie.<ref name="Langner_et_al_2005">{{cite journal |last=Langner |first=U. W. |first2=M.S. |last2= Potgieter |year=2005 |title=Effects of the position of the solar wind termination shock and the heliopause on the heliospheric modulation of cosmic rays |journal=Advances in Space Research |volume=35 |issue=12 |pages=2084–2090 |doi=10.1016/j.asr.2004.12.005 |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2005AdSpR..35.2084L |accessdate=2007-02-11}}</ref> Die interplanetêre materie is die tuiste van ten minste twee skyfagtige streke wat uit kosmiese stof bestaan. Die eerste, die interplanetêre stofwolk, lê in die binnenste Sonnestelsel. Dit is waarskynlik gevorm deur botsings binne-in die asteroïdegordel, veroorsaak deur interaksies met die planete.<ref>{{cite web |year=1998 |title=Long-term Evolution of the Zodiacal Cloud |url=http://astrobiology.arc.nasa.gov/workshops/1997/zodiac/backman/IIIc.html |accessdate=2007-02-03 |archive-date=2006-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060929030040/http://astrobiology.arc.nasa.gov/workshops/1997/zodiac/backman/IIIc.html |url-status=dead }}</ref> Die tweede strek van ongeveer 10 AE tot ongeveer 40 AE en is waarskynlik gevorm deur soortgelyke botsings binne-in die Kuiper-gordel.<ref>{{cite web |year=2003 |title=ESA scientist discovers a way to shortlist stars that might have planets |work=ESA Science and Technology |url=http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=29471 |access-date=3 Februarie 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130502033116/http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=29471 |archive-date=2 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite journal |last=Landgraf |first=M. |last2=Liou |first2=J.-C. |last3= Zook |first3= H.A. |last4= Grün |first4= E. |month=May |year=2002 |title=Origins of Solar System Dust beyond Jupiter |journal=The Astronomical Journal |volume=123 |issue=5 |pages=2857–2861 |doi=10.1086/339704 |url=http://www.iop.org/EJ/article/1538-3881/123/5/2857/201502.html |accessdate=2007-02-09}}</ref> == Binnenste Sonnestelsel == Die binnenste Sonnestelsel verwys na die streek wat die aardse planete en asteroïdes bevat. Die voorwerpe in die binnenste Sonnestelsel bestaan hoofsaaklik uit silikate en metale en drom baie naby aan die Son saam. Die radius van hierdie hele streek is korter as die afstand tussen Jupiter en Saturnus. === Binnenste planete === [[Lêer:Terrestrial planet size comparisons.jpg|duimnael|Die binnenste planete. Van links na regs: Mercurius, Venus, Aarde, Mars (groottes volgens skaal)]] Die vier binnenste (of aardse) planete het digte, rotsagtige samestellings, min of geen mane en geen ringstelsels nie. Hulle is hoofsaaklik saamgestel deur minerale met hoë smeltpunte, soos die silikate wat hulle kors en mantel vorm, en metale soos [[yster]] en [[nikkel]], wat hulle kerns vorm. Drie van die vier binnenste planete (Venus, Mars en die Aarde) het substansiële atmosfere; almal het impakkraters en tektoniese oppervlakeienskappe soos skeurdale en [[vulkaan|vulkane]]. ==== Mercurius ==== : [[Mercurius]] (0,4&nbsp;AE) is die planeet wat die naaste aan die Son is en dit is ook die kleinste planeet (0.055 Aardmassas). Mercurius het geen natuurlike satelliete nie en die enigste geologiese eienskappe (sover bekend) behalwe impakkraters is gelobde bulte of "rupes" ("afgrond" in [[Latyn]]), waarskynlik veroorsaak deur 'n periode van ineentrekking vroeg in die planeet se geskiedenis.<ref>Schenk P., Melosh H.J. (1994), ''Lobate Thrust Scarps and the Thickness of Mercury's Lithosphere'', Abstracts of the 25th Lunar and Planetary Science Conference, 1994LPI....25.1203S</ref> Mercurius se geringe atmosfeer bestaan uit atome wat deur die sonwind van sy oppervlak af geblaas word.<ref>{{cite web |year=2006 |author=Bill Arnett |title=Mercury |work=The Nine Planets |url=http://www.nineplanets.org/mercury.html |access-date=14 September 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20031205031515/http://www.nineplanets.org/mercury.html |archive-date= 5 Desember 2003 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die planeet se relatief groot ysterkern en dun mantel is nog nie geheel en al verklaar nie. Sommige teorieë beweer dat die planeet se buitenste lae deur 'n reuse impak weggestroop is en dat dit deur die jong Son se straling gekeer is om ten volle aan te was.<ref>Benz, W., Slattery, W. L., Cameron, A. G. W. (1988), ''Collisional stripping of Mercury's mantle'', Icarus, v. 74, p. 516–528.</ref><ref>Cameron, A. G. W. (1985), ''The partial volatilization of Mercury'', Icarus, v. 64, p. 285–294.</ref> ==== Venus ==== : [[Venus]] (0,7&nbsp;AE) se grootte is vergelykbaar met die Aarde (0.815 Aardmassas) en het ook, soos die Aarde, 'n dik silikaatmantel om 'n ysterkern, 'n substansiële atmosfeer en bewyse van interne geologiese aktiwiteit. Dit is egter baie droër as die Aarde en sy atmosfeer is negentig keer digter. Venus het geen natuurlike satelliete nie. Dit is die warmste planeet, met oppervlaktemperature van meer as 400&nbsp;°C, hoogs waarskynlik te danke aan die groot aantal kweekhuisgasse in die atmosfeer.<ref>{{cite paper |author=Mark Alan Bullock |title=The Stability of Climate on Venus |publisher=Southwest Research Institute |year=1997 |url=http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/PhDThesis.pdf |format=[[Portable Document Format|PDF]] |accessdate=2006-12-26 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070614202751/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/PhDThesis.pdf |date=2007-06-14 }}</ref> Geen definitiewe bewyse van huidige geologiese aktiwiteit is op Venus bespeur nie, maar dit het nie 'n magnetiese veld wat die verdunning van sy substansiële atmosfeer sal voorkom nie; dít stel voor dat sy atmosfeer dikwels deur vulkaniese uitbarstings aangevul word.<ref>{{cite web |year=1999 |author=Paul Rincon |title=Climate Change as a Regulator of Tectonics on Venus |work=Johnson Space Center Houston, TX, Institute of Meteoritics, University of New Mexico, Albuquerque, NM |url=http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/Science2_1999.pdf |format=PDF |accessdate=2006-11-19 |archive-date=2007-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070614202807/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/Science2_1999.pdf |url-status=dead }}</ref> ==== Aarde ==== : Die [[Aarde]] (1&nbsp;AE) is die grootste en digste van die binnenste planete en die enigste planeet wat (sover bekend) tans geologiese aktiwiteit het. Dit is ook die enigste bekende planeet wat lewe bevat. Die planeet so vloeibare hidrosfeer (wateromhulsel) is uniek onder die aardse planete en dit is ook die enigste planeet waar plaattektonika waargeneem is. Die Aarde se atmosfeer verskil drasties van dié van die ander planete: die aanwesigheid van lewe het dit so gewysig dat dit 21% vrye [[suurstof]] (O₂) bevat.<ref>{{cite web |title=Earth's Atmosphere: Composition and Structure |author=Anne E. Egger, M.A./M.S. |work=VisionLearning.com |url=http://www.visionlearning.com/library/module_viewer.php?c3=&mid=107&l=|accessdate=2006-12-26}}</ref> Die Aarde het slegs een natuurlike satelliet, die [[Maan]],<ref>Daar word in die sterrekunde ook soms na die Maan as "Luna" verwys, om verwarring met ander planete se mane te voorkom</ref> die enigste groot satelliet van 'n aardse planeet in die Sonnestelsel. ==== Mars ==== : [[Mars]] (1,5&nbsp;AE) is kleiner as die Aarde en Venus (0.107 Aardmassas). Dit besit 'n tengerige atmosfeer wat hoofsaaklik uit [[koolstofdioksied]] bestaan. Die planeet se oppervlak is besaai met groot vulkane soos [[Olympus Mons]] en skeurdale soos [[Valles Marineris]]; die oppervlak toon ook dat geologiese aktiwiteit moontlik tot baie onlangs daar plaasgevind het. Mars se kenmerkende rooi kleur is as gevolg van roes: die grond op die rooi planeet is ryk aan yster.<ref>{{cite web |year=2004 |title=Modern Martian Marvels: Volcanoes? |author=David Noever |work=NASA Astrobiology Magazine |url=http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1360&mode=thread&order=0&thold=0 |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100313020403/http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload |archive-date=13 Maart 2010 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Mars het twee uiters klein natuurlike satelliete, [[Phobos (maan)|Phobos]] en [[Deimos (maan)|Deimos]]. Daar word geglo dat dié twee gevange asteroïdes is.<ref>{{cite web |year=2004 |title=A Survey for Outer Satellites of Mars: Limits to Completeness |author=Scott S. Sheppard, David Jewitt, and Jan Kleyna |work=The Astronomical Journal |url=http://www.iop.org/EJ/article/1538-3881/128/5/2542/204263.html |accessdate=2006-12-26}}</ref> === Asteroïdegordel === [[Lêer:InnerSolarSystem-af.png|300px|duimnael|'n Beeld van die hoofasteroïdegordel en die Trojaanse asteroïdes.]] [[Asteroïde]]s is meesal klein hemelliggame wat hoofsaaklik uit rotsagtige en metallieke nievlugtige minerale saamgestel is. Die hoofasteroïdegordel beslaan die wentelbaan tussen Mars en Jupiter, tussen 2,3 en 3,3&nbsp;AE. Daar word geglo dat dit oorblyfsels van die Sonnestelsel se vorming is, wat nie daarin geslaag het om te aan te was nie, as gevolg van die swaartekragstorings deur Jupiter. Asteroïde se groottes wissel van mikroskopies tot honderde kilometers wyd en hulle word as KSV's geklassifiseer, alhoewel sommiges, soos 4 Vesta en 10 Hygieia as dwergplanete herklassifiseer mag word indien daar bewys word dat hulle hidrostatiese of waterstandsewewig bereik het. Die asteroïdegordel bevat duisende der duisende, moontlik selfs miljoene voorwerpe wat 'n deursnit van meer as een kilometer het.<ref>{{cite web |year=2002 |title=New study reveals twice as many asteroids as previously believed |work=ESA |url=http://www.alphagalileo.org/index.cfm?fuseaction=readRelease&Releaseid=9162 |accessdate=2006-06-23 |archive-date=2009-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090113024732/http://www.alphagalileo.org/index.cfm?fuseaction=readRelease&Releaseid=9162 |url-status=dead }}</ref> Ten spyte hiervan is die totale massa waarskynlik minder as 'n duisendste van die Aarde s'n.<ref name=Krasinsky2002>{{cite journal |authorlink=Georgij A. Krasinsky |first=G. A. |last=Krasinsky |last2=Pitjeva |first2=E.V. |last3=Vasilyev |first3= M.V. |last4=Yagudina |first4==E.I. |url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2002Icar..158...98K&amp;db_key=AST&amp;data_type=HTML&amp;format=&amp;high=4326fb2cf906949 |title=Hidden Mass in the Asteroid Belt |journal=Icarus |volume=158 |issue=1 |pages=98–105 |month=July |year=2002 |doi=10.1006/icar.2002.6837}}</ref> Die hoofgordel bevat uitgestrekte ruimtes waarin geen voorwerpe voorkom nie: ruimtetuie beweeg dikwels met gemak deur hierdie gebied. Asteroïdes met 'n deursnit tussen 10 en 10⁻⁴&nbsp;m staan bekend as meteorïdes.<ref>{{cite journal |author=Beech, M. |first2=Duncan I. |last2=Steel |year=1995 |month=September |title=On the Definition of the Term Meteoroid |journal=Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society |volume=36 |issue=3 |pages=281–284 |url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1995QJRAS..36..281B&amp;db_key=AST&amp;data_type=HTML&amp;format=&amp;high=44b52c369007834 |accessdate=2006-08-31}}</ref> ==== Ceres ==== [[Lêer:Ceres - PIA19619 (cropped).jpg|duimnael|links|Ceres]] : [[Ceres (dwergplaneet)|Ceres]] (2,77&nbsp;AE) is die grootste liggaam in die asteroïdegordel en is geklassifiseer as 'n [[dwergplaneet]]. Dit het 'n deursneë van net onder 1000&nbsp;km, groot genoeg vir die dwergplaneet se swaartekrag om dit in 'n sferiese vorm te trek. Met die ontdekking van Ceres in die 19de eeu is dit as 'n planeet beskou, maar in die 1850's is dit as 'n asteroïde herklassifiseer, ná verdere ondersoek die teenwoordigheid van meer asteroïdes bevestig het.<ref>{{cite web |title=History and Discovery of Asteroids |format=DOC |work=NASA |url=http://dawn.jpl.nasa.gov/DawnClassrooms/1_hist_dawn/history_discovery/Development/a_modeling_scale.doc |access-date=29 Augustus 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170214232626/http://dawn.jpl.nasa.gov/DawnClassrooms/1_hist_dawn/history_discovery/Development/a_modeling_scale.doc |archive-date=14 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Ceres is in 2006 opnuut as 'n dwergplaneet geklassifiseer. ==== Asteroïdegroepe ==== : Asteroïdes in die hoofgordel word verdeel in asteroïdegroepe en asteroïdefamilies. Asteroïdemane is asteroïdes wat om groter asteroïdes wentel. Hulle word nie so duidelik as planetêre mane onderskei nie en is soms selfs so groot as die voorwerpe waarom hulle wentel. Die asteroïdegordel bevat ook hoofgordelkomete, wat moontlik die bron van die Aarde se water was.<ref>{{cite web |year=2006 |author=Phil Berardelli |title=Main-Belt Comets May Have Been Source Of Earths Water |work=SpaceDaily |url=http://www.spacedaily.com/reports/Main_Belt_Comets_May_Have_Been_Source_Of_Earths_Water.html |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516082407/https://www.spacedaily.com/reports/Main_Belt_Comets_May_Have_Been_Source_Of_Earths_Water.html |archive-date=16 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Trojaanse asteroïdes word in een van Jupiter se vierde en vyfde Lagrange-punte (punte van stabiele swaartekrag) aangetref; "Trojaan" word ook gebruik vir klein liggame in enige ander planetêre of satelliet-Langrange-punt. Hilda-asteroïdes volg 'n 2:3 omwentelingsresonansie met Jupiter: dit beteken dat hulle drie keer om die Son wentel vir elke twee keer wat Jupiter om die Son wentel. Die binnenste Sonnestelsel bevat ook [[Aardskrammers]], waarvan baie die wentelbane van die binnenste planete kruis. == Buitenste Sonnestelsel == Die buitenste streek van die Sonnestelsel is die tuiste van die reuseplanete en hulle planeetgrootte satelliete. Baie kortstondige komete, waaronder ook die kentaurs, se wentelbane strek tot in hierdie streek. Die soliede voorwerpe in hierdie streek is uit 'n hoër proporsie [[Vlugtigheid (planetologie)|vlugtige]] stowwe saamgestel, soos water, ammoniak en metaan (daar word in planetêre wetenskap dikwels na hierdie vlugtige stowwe as "ysse" verwys). Hierdie samestelling is in kontras met die rotsagtige samestelling van die binnenste planete. === Buitenste planete === {{Hoofartikel|Reuseplaneet}} [[Lêer:Gas giants in the solar system.jpg|duimnael|Van bo na onder: Neptunus, Uranus, Saturnus en Jupiter (nie volgens skaal nie).]] Die vier buitenste planete, of reuseplanete, beslaan saam 99% van die massa wat om die Son wentel. Jupiter en Saturnus bestaan hoofsaaklik uit waterstof en helium, terwyl Uranus en Neptunus 'n groter proporsie ysse in hulle samestelling het. Sommige sterrekundiges het voorgestel dat hulle in hulle eie kategorie geplaas moet word, naamlik "ysreuse".<ref>{{cite web |title=Formation of Giant Planets |author=Jack J. Lissauer, David J. Stevenson |work=NASA Ames Research Center; California Institute of Technology |year=2006 |url=http://caltech-era.org/faculty/stevenson/pdfs/lissauer&stevenson(PPV).pdf |format=PDF |accessdate=2006-01-16 }}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Al vier die reuseplanete het 'n planetêre ringstelsel, alhoewel slegs Saturnus s'n maklik vanaf die Aarde waargeneem kan word. ==== Jupiter ==== : [[Jupiter]] (5.2&nbsp;AE) se massa is gelyk aan dié van 318 Aardes, of 2,5 keer die massa van al die ander planete saam. Hierdie [[gasreus]] bestaan hoofsaaklik uit [[waterstof]] en [[helium]]. Sy sterk interne hitte is verantwoordelik vir 'n aantal semi-permanente eienskappe in die planeet se atmosfeer, soos wolkegordels en die [[Groot Rooi Kol]]. Jupiter het 63 natuurlike satelliete (sover bekend). Die vier grootstes, [[Ganimedes (maan)|Ganimedes]], [[Kallisto (maan)|Kallisto]], [[Io (maan)|Io]] en [[Europa (maan)|Europa]], toon ooreenkomste met aardse planete, soos vulkanisme en interne verwarming.<ref>{{cite web |title=Geology of the Icy Galilean Satellites: A Framework for Compositional Studies |author=Pappalardo, R T |work=Brown University |year=1999 |url=http://www.agu.org/cgi-bin/SFgate/SFgate?&listenv=table&multiple=1&range=1&directget=1&application=fm99&database=%2Fdata%2Fepubs%2Fwais%2Findexes%2Ffm99%2Ffm99&maxhits=200&=%22P11C-10%22 |access-date=16 Januarie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20001110105200/http://www.agu.org/cgi-bin/SFgate/SFgate |archive-date=10 November 2000 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Ganimedes is die grootste satelliet in die Sonnestelsel en is selfs groter as Mercurius. ==== Saturnus ==== : [[Saturnus]] (9,5&nbsp;AE) is bekend vir sy merkwaardige ringstelsel. Die planeet deel eienskappe met Jupiter, byvoorbeeld die samestelling van sy atmosfeer. Hy is egter minder massief, met 'n massa gelyk aan dié van 95 Aardes. Saturnus het sestig satelliete (sover bekend), asook nog drie onbevestigde satelliete. Twee van sy satelliete, [[Titaan (maan)|Titaan]] en [[Enkelados]], toon tekens van geologiese aktiwiteit, alhoewel hulle hoofsaaklik uit ys bestaan.<ref>{{cite web |title=Cryovolcanism on the icy satellites |author=J. S. Kargel |work=U.S. Geological Survey |year=1994 |url=http://www.springerlink.com/content/n7435h4506788p22/ |accessdate=2006-01-16 }}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Titan is groter as die planeet Mercurius en is die enigste satelliet in die Sonnestelsel met 'n substansiële atmosfeer. ==== Uranus ==== : [[Uranus]] (19.6&nbsp;AE) het 'n massa gelyk aan 14 Aardes en is die ligste van die buitenste planete. Die planeet is uniek siende dat dit op sy sy om die Son wentel: die skuinste van Uranus se as is meer as 90&nbsp;grade tot die eklipties. Hy het 'n baie kouer kern as die ander reuseplanete en straal bitter min hitte na die ruimte uit.<ref>{{cite web |title=10 Mysteries of the Solar System |author=Hawksett, David; Longstaff, Alan; Cooper, Keith; Clark, Stuart |work=Astronomy Now |year=2005 |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2005AsNow..19h..65H |access-date=16 Januarie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110025/http://adsabs.harvard.edu/abs/2005AsNow..19h..65H |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Uranus het (sover bekend) 27 natuurlike satelliete, waarvan Titiana, Oberon, Umbriel, Ariel en Miranda die grootste is. ==== Neptunus ==== : [[Neptunus]] (30&nbsp;AE) is ietwat kleiner as Uranus, maar het steeds 'n groter massa (gelyk aan 17 Aardes) en is dus [[digtheid|digter]]. Hy straal ook meer interne hitte uit, maar nie soveel as Jupiter of Saturnus nie.<ref>{{cite web |title=Post Voyager comparisons of the interiors of Uranus and Neptune |author=Podolak, M.; Reynolds, R. T.; Young, R. |work=NASA, Ames Research Center |year=1990 |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1990GeoRL..17.1737P |access-date=16 Januarie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190607143323/http://adsabs.harvard.edu/abs/1990GeoRL..17.1737P |archive-date=7 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Neptunus het 13 satelliete (sover bekend). Die grootste, Triton, is geologies aktief, met geisers van vloeibare stikstof.<ref>{{cite web |title=The Plausibility of Boiling Geysers on Triton |author=Duxbury, N.S., Brown, R.H. |work=Beacon eSpace |year=1995 |url=http://trs-new.jpl.nasa.gov/dspace/handle/2014/28034?mode=full |accessdate=2006-01-16 |archive-date=2009-04-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090426005806/http://trs-new.jpl.nasa.gov/dspace/handle/2014/28034?mode=full |url-status=dead }}</ref> Triton is die enigste groot satelliet met 'n terugwaartse wentelbaan. Neptunus word deur 'n aantal planetoïdes in sy wentelbaan vergesel: hulle staan as Neptunus-Trojane bekend en is in 'n 1:1 wentelresonansie met die planeet, wat beteken dat hulle mekaar in dieselfde wentelbaan volg === Komete === [[Lêer:Comet c1995o1.jpg|regs|duimnael|Die komeet Hale-Bopp.]] Komete is klein sonnestelselliggame, gewoonlik slegs 'n paar kilometer wyd, wat hoofsaaklik uit vlugtige ysse saamgestel is. Hulle het hoogs [[eksentrisiteit (sterrekunde)|eksentriese]] wentelbane: gewoonlik 'n perihelium binne-in die wentelbane van die binnenste planete en 'n aphelium ver agter Pluto. Wanneer 'n komeet die Sonnestelsel binnekom, veroorsaak die son se nabyheid dat die ysige oppervlak van die komeet verdamp en ioniseer, wat 'n ''koma'' veroorsaak: 'n lang, waasagtige stert van gas en stof wat dikwels aan die blote oog sigbaar is. Kortstondige komete het wentelbane wat minder as tweehonderd jaar duur. Langdurige komete het wentelbane wat duisende jare kan neem. Daar word geglo dat kortstondige komete in die Kuiper-gordel ontstaan het, terwyl langdurige komete, soos Hale-Bopp, van die Oort-wolk afkomstig is. Baie komeetgroepe, soos die Kreutz-groep, het gevorm uit die uiteenskeuring van 'n enkele ouerkomeet.<ref>{{cite journal |author=Sekanina, Zdenek |year=2001 |title=Kreutz sungrazers: the ultimate case of cometary fragmentation and disintegration? |journal=Publications of the Astronomical Institute of the Academy of Sciences of the Czech Republic |volume=89 p.78–93}}</ref> Sommige komete met [[hiperbool|hiperboliese]] wentelbane het moontlik buite die Sonnestelsel ontstaan, alhoewel dit moeilik is om hulle presiese wentelbaan te bepaal.<ref name="hyperbolic">{{cite journal |last=Królikowska |first=M. |year=2001 |title=A study of the original orbits of ''hyperbolic'' comets |journal=Astronomy & Astrophysics |volume=376 |issue=1 |pages=316–324 |doi=10.1051/0004-6361:20010945 |url=http://www.aanda.org/index.php?option=com_base_ora&url=articles/aa/full/2001/34/aa1250/aa1250.right.html&access=standard&Itemid=81 |accessdate=2007-01-02}}</ref> Ou komete waarvan die meeste vlugtige stowwe deur sonverwarming uitgedryf is, word dikwels as asteroïdes gekategoriseer.<ref>{{cite web |url=http://www.springerlink.com/content/x0358l71h463w246/ |title=The activities of comets related to their aging and origin |author=Fred L. Whipple |accessdate=2006-12-26 |date=1992-04-01 }}{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==== Kentaurs ==== Kentaurplanetoïedes is ysige, komeetagtige liggame, met 'n semi-belangrike as wat groter as Jupiter is (5,5&nbsp;AE) en kleiner as Neptunus is (30&nbsp;AE). Die grootste bekende kentaur is 10199 Chariklo, met 'n deursneë van ongeveer 250&nbsp;km.<ref name=spitzer>{{cite web |title=Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope |author=John Stansberry, Will Grundy, Mike Brown, Dale Cruikshank, John Spencer, David Trilling, Jean-Luc Margot |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0702538v2 |year=2007 |access-date=21 September 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200527163615/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0702538v2 |archive-date=27 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die eerste kentaur wat ontdek is, is 2060 Chiron en word ook as 'n komeet geklassifiseer (95P), siende dat dit net soos ander komete 'n koma ontwikkel wanneer dit naby die Son kom.<ref>{{cite web |year=1995 |author=Patrick Vanouplines |title=Chiron biography |work=Vrije Universitiet Brussel |url=http://www.vub.ac.be/STER/www.astro/chibio.htm |accessdate=2006-06-23 |archive-date=2009-05-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090502122306/http://www.vub.ac.be/STER/www.astro/chibio.htm |url-status=dead }}</ref> == Trans-neptuniese streek == Die gebied verby Neptunus, soms verwys na as die "trans-neptuniese streek", is steeds hoofsaaklik onbekend. Dit ''blyk'' uit veral klein liggame te bestaan: die grootste liggaam het 'n deursnit gelykstaande aan 'n vyfde van die van die Aarde en 'n massa kleiner as die Maan. Hierdie liggame bestaan hoofsaaklik uit klip en ys. === Kuiper-gordel === [[Lêer:Buitenste sonnestelselvoorwerpe.png|duimnael|300 px|Uitstipping van al die bekende voorwerpe in die Kuiper-gordel, saam met die vier buitenste planete.]] Die Kuiper-gordel is 'n groot ring wat uit brokstukke bestaan, soortgelyk aan die asteroïdegordel, alhoewel die voorwerpe in die Kuiper-gordel hoofsaaklik uit ys bestaan. Dit strek van 30 tot 5050&nbsp;AE vanaf die Son. Dit bestaan hoofsaaklik uit KSV's, maar baie van die groter voorwerpe, soos 50000 Quaoar, 20000 Varuna en 90482 Orcus mag moontlik in die toekoms as dwergplanete herklassifiseer word. Volgens beraming is daar meer as 100 000 Kuiper-gordelvoorwerpe met 'n deursnit van meer as 50&nbsp;km, maar daar word geglo dat die gesamentlike massa van die Kuiper-gordel slegs 'n tiende, of moontlik selfs 'n honderdste van die Aarde se massa het.<ref name="Delsanti-Beyond_The_Planets">{{cite web |year=2006 |author=Audrey Delsanti and David Jewitt |title=The Solar System Beyond The Planets |work=Institute for Astronomy, University of Hawaii |url=http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/papers/2006/DJ06.pdf |format=PDF |accessdate=2007-01-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060525051103/http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/papers/2006/DJ06.pdf |archivedate=2006-05-25 |url-status=live }}</ref> Baie Kuiper-gordelvoorwerpe het verskeie satelliete en die meeste het wentelbane wat hulle buite die ekliptiese vlak neem. [[Lêer:TheKuiperBelt Projections 55AU Classical Plutinos.svg|links|duimnael|Hierdie diagram toon die verdeling van die Kuiper-gordel in 'n klassieke en resonante gordel.]] Die Kuiper-gordel kan rofweg in twee gedeel word: die "klassieke" gordel en die "resonansie"-gordel. Resonante voorwerpe beweeg in baanresonansie met Neptunus: hulle wenteltyd om die Son is presies 3/2 keer so groot as Neptunus se wenteltyd. Die klassieke gordel bestaan uit voorwerpe wat geen resonansie met Neptunus het nie en strek van ongeveer 39,4 tot 47,7&nbsp;AU.<ref>{{cite web |year=2005 |author=M. W. Buie, R. L. Millis, L. H. Wasserman, J. L. Elliot, S. D. Kern, K. B. Clancy, E. I. Chiang, A. B. Jordan, K. J. Meech, R. M. Wagner, D. E. Trilling |work=Lowell Observatory, University of Pennsylvania, Large Binocular Telescope Observatory, Massachusetts Institute of Technology, University of Hawaii, University of California at Berkeley |title=Procedures, Resources and Selected Results of the Deep Ecliptic Survey |url=http://www.citebase.org/fulltext?format=application%2Fpdf&identifier=oai%3AarXiv.org%3Aastro-ph%2F0309251 |accessdate=2006-09-07 |archive-date=2012-01-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120118131015/http://www.citebase.org/fulltext?format=application%2Fpdf&identifier=oai%3AarXiv.org%3Aastro-ph%2F0309251 |url-status=dead }}</ref> ==== Pluto en Charon ==== : [[Pluto]] (ongeveer 39&nbsp;AE) is 'n dwergplaneet en die grootste bekende voorwerp in die Kuiper-gordel. Met Pluto se ontdekking in 1930 was dit as die negende planeet beskou, maar hierdie klassifikasie is in 1996 verander met die aanneming van 'n amptelike definisie van 'n planeet. Pluto het 'n relatief eksentriese wentelbaan, met 'n inklinasie van 17 grade tot die ekliptiese vlak wat strek van 29,7 AE tydens perihelium (steeds binne die wentelbaan van Neptunus) tot 49,5 AE tydens aphelium. [[Lêer:Pluto system 2006.jpg|regs|duimnael|Pluto en sy drie bekende mane]] : Dit is nie duidelik of Charon, Pluto se grootste maan, in die toekoms as 'n dwergplaneet geklassifiseer sal word en of dit sy huidige klassifikasie sal behou nie. Beide Pluto en Charon wentel om 'n barisentrum van swaartekrag bo hulle oppervlakke, wat beteken dat Pluto-Charon 'n binêre stelsel is. ('n Barisentrum is die punt tussen twee voorwerpe waar hulle aantrekkingskragte balanseer.) Pluto se twee kleiner mane, [[Nix (maan)|Nix]] en [[Hidra (maan)|Hidra]], wentel om Pluto en Charon. : Pluto is in die resonante gordel geleë en het 'n 3:2 baanresonansie met Neptunus, wat beteken dat Pluto twee keer om die Son wentel vir elke drie omwentelings deur Neptunus. Kuiper-gordelvoorwerpe wat in hierdie resonansie deel, word "plutino's" genoem.<ref name="Fajans_et_al_2001">{{cite science |last=Fajans |first=J. |coauthors=L. Frièdland |month=October |year=2001 |title=Autoresonant (nonstationary) excitation of pendulums, Plutinos, plasmas, and other nonlinear oscillators |journal=American Journal of Physics |volume=69 |issue=10 |pages=1096–1102 |doi=10.1119/1.1389278 |url=http://scitation.aip.org/journals/doc/AJPIAS-ft/vol_69/iss_10/1096_1.html |accessdate=2006-12-26 |abstract=http://scitation.aip.org/getabs/servlet/GetabsServlet?prog=normal&id=AJPIAS000069000010001096000001&idtype=cvips&gifs=yes}}</ref> ==== Haumea en Makemake ==== : Haumea (ongeveer 43.34&nbsp;AE) en Makemake (gemiddeld 45.79&nbsp;AE) is (sover bekend) die grootste voorwerpe in die klassieke Kuiper-gordel. Haumea is eiervorming en het twee mane. Makemake is die tweede helderste voorwerp in die Kuiper-gordel (na Pluto). Alhoewel daar na Haumea en Makemake eers as '''2003 EL₆₁''' en '''2005 FY₉''' verwys is (respektiewelik), is hulle in 2008 tot dwergplanete bevorder en name gegee.<ref name=name /> Hulle wentelbane is teen 'n skuinser as as Pluto s'n (28° and 29°)<ref name=Buie>{{cite web |author=[[Marc W. Buie]] |date=5 April 2008 |title=Orbit Fit and Astrometric record for 136472 |publisher=SwRI (Space Science Department) |url=http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136472.html |access-date=13 Julie 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200527191044/https://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136472.html |archive-date=27 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en word ander as Pluto geensins deur Neptunus beïnvloed nie (hulle vorm dus deel van die klassieke Kuiper-gordel). === Verstrooide skyf === [[Lêer:TheKuiperBelt Projections 100AU Classical SDO.svg|duimnael|regs|Hierdie diagram toon die verdeling van die Kuiper-gordel in 'n klassieke (blou) en resonante gordel (groen), met die verstrooide skyf in swart.]] Die verstrooide skyf oorvleuel die Kuipergordel, maar strek verder na buite. Daar word geglo dat hierdie streek moontlik die bron van kortstondige komete is en dat voorwerpe in die verstrooide skyf moontlik in 'n onreëlmatige wentelbaan uitgewerp is deur die swaartekraginvloed toe Neptunus vroeg in sy lewe na buite (weg van die Aarde af) beweeg het. Meeste voorwerpe in die verstrooide skyf het 'n perihelium in die Kuiper-gordel, maar 'n aphelium tot 150&nbsp;AE van die Son af. Hierdie voorwerpe se wentelbane is ook teen 'n uiters skuins hoek met die [[sonnebaan]] en dikwels byna loodreg. Sommige sterrekundiges beskou die verstrooide skyf as net nog 'n deel van die Kuiper-gordel en beskryf die voorwerpe daarin as "verstrooide Kuiper-gordelvoorwerpe".<ref>{{cite web |year=2005 |author=David Jewitt |title=The 1000 km Scale KBOs |work=University of Hawaii |url=http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/kb/big_kbo.html |access-date=16 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090603175151/http://www.ifa.hawaii.edu/faculty/jewitt/kb/big_kbo.html |archive-date= 3 Junie 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> [[Lêer:Eris and dysnomia2.jpg|duimnael|links|Eris en sy maan, Disnomia.]] ==== Eris ==== : [[Eris (dwergplaneet)|Eris]] (68&nbsp;AE gemiddeld) is die grootste bekende verstrooide skyfvoorwerp en het 'n debat begin oor presies wat planeet is: Eris is naamlik 5% groter as Pluto met 'n beraamde deursnit van 2400&nbsp;km. Dit is die grootste dwergplaneet<ref>{{cite web |year=2005 |author=Mike Brown |title=The discovery of <s>2003 UB313</s> Eris, the <s>10th planet</s> largest known dwarf planet. |work=CalTech |url=http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/ |access-date=15 September 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20140910100339/http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/ |archive-date=10 September 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en het een maan, Disnomia. Eris het (soos Pluto) 'n hoogs eksentriese wentelbaan, met 'n perihelium van 38,2&nbsp;AU (rofweg dieselfde afstand as wat Pluto van die Son af is) en 'n aphelium van 97,6&nbsp;AU. Eris se wentelbaan is teen 'n hoek van 44° tot die [[sonnebaan]]. == Verste streke == Dit is nie 100% duidelik waar die Sonnestelsel eindig en interstellêre ruimte begin nie, aangesien die Sonnestelsel se grense deur twee kragte gevorm word: die sonwind en die Son se swaartekrag. Die buitenste grens van die sonwind se invloed is rofweg vier keer die afstand tussen Pluto en die Son; hierdie ''heliopouse'' word as die begin van die interstellêre materie beskou.<ref name="Voyager" /> Daar word egter geglo dat die Son se Hill-sfeer, dit wil sê, die effektiewe bereik van die Son se swaartekraginvloed, tot 'n duisend keer verder strek. === Heliopouse === [[Lêer:Voyager 1 tree sonskede binne.jpg|links|duimnael|300px|Die Voyager-tuie tree die sonskede binne.]] Die helio- of sonsfeer word in twee aparte streke gedeel. Die sonwind reis teen omtrent 40 000&nbsp;km/s tot dit teen die plasmagolwe in die interstellêre materie bots. Dit botsing vind in die gebied bekend as "grensskok" plaas, omtrent 80–100&nbsp;AE windop vanaf die Son en omtrent 200&nbsp;AE windaf vanaf die Son.<ref name=fahr /> Hier word die wind baie stadiger, digter en word dit meer stormagtig;<ref name=fahr /> dit vorm 'n groot ovaalstruktuur wat as die "sonskede" bekend staan. Die sonskede lyk baie soos 'n komeet se stert en tree ook soos een op: dit strek 40&nbsp;AE buitentoe windop vanaf die Son, maar het 'n "stert" wat baie maal dié afstand in die teenoorgestelde rigting strek. Beide ''[[Voyager 1]]'' en ''[[Voyager 2]]'' het deur die grensskok gereis en die sonskede ingegaan, teen 94 and 84&nbsp;AE vanaf die Son (respektiewelik).<ref>{{cite journal | doi=10.1126/science.1117684 | year=2005 | month=September | author=Stone, E. C.; Cummings, A. C.; Mcdonald, F. B.; Heikkila, B. C.; Lal, N.; Webber, W. R. | title=Voyager 1 explores the termination shock region and the heliosheath beyond | volume=309 | issue=5743 | pages=2017–20 | issn=0036-8075 | pmid=16179468 | journal=Science (New York, N.Y.)}}</ref><ref>{{cite journal | doi=10.1038/nature07022 | year=2008 | month=July | author=Stone, E. C.; Cummings, A. C.; Mcdonald, F. B.; Heikkila, B. C.; Lal, N.; Webber, W. R. | title=An asymmetric solar wind termination shock | volume=454 | issue=7200 | pages=71–4 | issn=0028-0836 | pmid=18596802 | journal=Nature }}</ref> Die buitenste grens van die sonskede, die heliopouse, is die punt waar die sonwind eindig en is die begin van interstellêre ruimte.<ref name="Voyager">{{cite web |url=http://www.nasa.gov/vision/universe/solarsystem/voyager_agu.html |title=Voyager Enters Solar System's Final Frontier |work=NASA |access-date=2 April 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516082547/https://www.nasa.gov/vision/universe/solarsystem/voyager_agu.html |archive-date=16 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die vorm van die buitenste rand van die sonskede is waarskynlik beïnvloed deur die vloeistofdinamika met wisselwerkings met die interstellêre wind<ref name="fahr">{{cite journal |year=2000 |author=Fahr, H. J.; Kausch, T.; Scherer, H. |title=A 5-fluid hydrodynamic approach to model the Solar System-interstellar medium interaction |journal=Astronomy & Astrophysics | volume=357 | pages=268 |url=http://aa.springer.de/papers/0357001/2300268.pdf | format=PDF | bibcode=2000A&A...357..268F }} See Figures 1 and 2.</ref> en magneetvelde van die Son na die suide. Die noordelike halfrond strek ongeveer 9 AE verder as die suidelike halfrond. Verby die heliopouse, by ongeveer 230&nbsp;AE, lê die "boogskok", 'n plasmaspoor wat deur die Son gelaat word soos dit deur die [[Melkweg]] reis.<ref>{{cite web |date=24 Junie 2002 |author=P. C. Frisch (University of Chicago) |title=The Sun's Heliosphere & Heliopause |work=[[:en:Astronomy Picture of the Day]] |url=http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap020624.html |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100802140717/http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap020624.html |archive-date= 2 Augustus 2010 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Geen ruimtetuig het tot dusver deur die heliopouse gereis nie, dus is die onmoontlik om presies te weet wat se kondisies in die plaaslike interstellêre ruimte heers. Daar word verwag dat NASA se Voyager-ruimtetuig in die volgende dekade deur die heliopouse sal reis en kosbare data rakende stralingsvlakke en die sonwind na die Aarde sal stuur.<ref>{{cite web |year=2007 |title=Voyager: Interstellar Mission |work=NASA Jet Propulsion Laboratory |url=http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/interstellar.html |access-date=8 Mei 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20040202072959/http://voyager.jpl.nasa.gov/mission/interstellar.html |archive-date= 2 Februarie 2004 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Dit is nie duidelik tot watter mate die sonskede die Sonnestelsel teen kosmiese strale beskerm nie. 'n Span wat deur NASA gefinansier word het 'n konsep ontwikkel van 'n ''Vision Mission'' ("visie missie") wat daaraan toegewy is om 'n sonde na die sonskede te stuur.<ref>{{cite conference |title=Innovative Interstellar Explorer |author=R. L. McNutt, Jr. et al. | booktitle= Physics of the Inner Heliosheath: Voyager Observations, Theory, and Future Prospects |publisher=AIP Conference Proceedings |volume=858 |pages=341–347 |year=2006 |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2006AIPC..858..341M |doi=10.1063/1.2359348}}</ref><ref>{{cite web |year=2007 |title=Interstellar space, and step on it! |work=New Scientist |url=http://space.newscientist.com/article/mg19325850.900-interstellar-space-and-step-on-it.html |date=2007-01-05 |accessdate=2007-02-05 |author=Anderson, Mark |archive-date=2008-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080416024531/http://space.newscientist.com/article/mg19325850.900-interstellar-space-and-step-on-it.html |url-status=dead }}</ref> === Oort-wolk === [[Lêer:Kuiper belt - Oort cloud-af.svg|duimnael|upright=1.3|'n Kunstenaarsvoorstelling van die Kuiper-gordel en die Oort-wolk.]] Die teoretiese Oort-wolk is 'n groot massa van tot 'n triljoen ysige voorwerpe. Daar word geglo dat dit die Sonnestelsel by ongeveer 50&nbsp;000&nbsp;AE (omtrent 1 ligjaar) omring en moontlik sover strek as 100&nbsp;000&nbsp;AE (1,87&nbsp;ligjaar). Dit word ook geglo dat die Oort-wolk die bron vir alle langdurige komete is, aangesien die Oort-wolk self bestaan uit komete wat deur die swaartekragwisselwerkings van die buitenste planete uit die binnenste Sonnestelsel gestoot is. Voorwerpe in die Oort-wolk beweeg baie stadig en kan gestoor word deur ongereelde gebeurtenisse soos botsings, die swaartekrag van 'n verbygaande ster, die gety van die sterrestelsel en die gety van die Melkweg.<ref>{{cite web |year=2001 |author=Stern SA, Weissman PR. |title=Rapid collisional evolution of comets during the formation of the Oort cloud. |work=Space Studies Department, Southwest Research Institute, Boulder, Colorado |url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=11214311&dopt=Citation |access-date=19 November 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20070512142732/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve |archive-date=12 Mei 2007 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web |year=2006 |author=Bill Arnett |title=The Kuiper Belt and the Oort Cloud |work=nineplanets.org |url=http://www.nineplanets.org/kboc.html |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190807064224/http://nineplanets.org/kboc.html |archive-date=7 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> [[Lêer:Sedna-NASA.JPG|regs|duimnael|Teleskopiese beeld van Sedna.]] ==== Sedna ==== 90377 Sedna (ongeveer 525,86 AE) is 'n groot, rooierige Pluto-agtige voorwerp met 'n reusagtige, hoogs elliptiese wentelbaan met 'n perihelium van ongeveer 76&nbsp;AE en 'n aphelium van 928&nbsp;AE. Dit neem Sedna 12 050 jaar om sy reuse wentelbaan te voltooi. Dit is in 2003 deur Mike Brown ontdek, wat volhou dat dit nie deel van die verstrooide skyf of die Kuiper-gordel kan wees nie, aangesien sy perihelium te ver is om deur Neptunus se migrasie geaffekteer te wees. Hy is deel van 'n groep sterrekundiges wat glo dat Sedna 'n geheel en al nuwe soort bevolking verteenwoordig. Die voorwerp 2000 CR₁₀₅ sal dan ook moontlik deel van hierdie nuwe groep vorm: dit het 'n perihelium van 45&nbsp;AE, 'n aphelium van 415&nbsp;AE en 'n wentelbaan wat 3420 jaar neem om te voltooi.<ref>{{cite web |year=2004 |author=David Jewitt |title=Sedna – 2003 VB₁₂ |work=University of Hawaii |url=http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/kb/sedna.html |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20090602224955/http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/kb/sedna.html |archive-date= 2 Junie 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Brown verwys na hierdie voorwerpe as deel van die "Binnenste Oort-wolk", siende dat hulle moontlik deur 'n soortgelyke proses gevorm is as die voorwerpe in die Oort-wolk.<ref>{{cite web |title=Sedna |author=Mike Brown |url=http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/sedna/ |work=CalTech |access-date=2 Mei 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20041204015531/http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/sedna/ |archive-date= 4 Desember 2004 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Sedna is waarskynlik 'n dwergplaneet, alhoewel sy vorm nog nie met sekerheid bepaal is nie. === Grense === Daar is steeds groot dele van ons Sonnestelsel wat onbekend is. Daar word beraam dat die Son se swaartekragveld omliggende sterre so ver weg as twee ligjare (125&nbsp;000&nbsp;AE) domineer. In kontras plaas lae beramings vir die radius van die Oort-wolk dit nie verder as 50 000&nbsp;AE nie.<ref>{{cite book |title=The Solar System: Third edition |author=T. Encrenaz, J.P. Bibring, M. Blanc, MA. Barucci, F. Roques, PH. Zarka |publisher=Springer |year=2004 |pages=1}}</ref> Ten spyte van ontdekkings soos Sedna, is die streek tussen die Kuiper-gordel en die Oort-wolk, 'n gebied met 'n radius van tienduisende AE, basies steeds ongekarteer. Daar is ook steeds studies wat op die gebied tussen Mercurius en die Son fokus.<ref>{{cite web |year=2004 |author=Durda D.D.; Stern S.A.; Colwell W.B.; Parker J.W.; Levison H.F.; Hassler D.M. |title=A New Observational Search for Vulcanoids in SOHO/LASCO Coronagraph Images |url=http://www.ingentaconnect.com/search/expand?pub=infobike://ap/is/2000/00000148/00000001/art06520&unc=ml |accessdate=2006-07-23 |archive-date=2014-08-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140830021911/http://www.ingentaconnect.com/search/expand?pub=infobike%3A%2F%2Fap%2Fis%2F2000%2F00000148%2F00000001%2Fart06520&unc=ml |url-status=dead }}</ref> Dis waarskynlik dat daar in die toekoms nuwe voorwerpe in hierdie ongekarteerde gebiede ontdek sal word. == Die Sonnestelsel in ons sterrestelsel == {{Kombi-beeld|Milky Way 2005.jpg|Melkweg Spiraalarm.png|| |align=left |caption1=Die Melkweg (voorstelling) |caption2=Die ligging van die Sonnestelsel in die Melkweg }} Die Sonnestelsel is in die [[Melkweg]] geleë, 'n [[sterrestelsel]] met 'n deursneë van 100&nbsp;000 ligjare wat ongeveer 200 miljard sterre bevat.<ref>{{cite web |title=Magnetic fields in cosmology |author=A.D. Dolgov |year=2003 |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0306443 |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110026/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0306443 |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die Son is in een van die Melkweg se buitenste spiraalarms, bekend as die [[Orion-Cygnus-arm]].<ref>{{cite web |title=Three Dimensional Structure of the Milky Way Disk |author=R. Drimmel, D. N. Spergel |year=2001 |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0101259 |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200509103450/https://arxiv.org/abs/astro-ph/0101259 |archive-date=9 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Hy lê tussen 25&nbsp;000 en 28&nbsp;000 van die Melkweg se kern en beweeg teen ongeveer 220&nbsp;km/s. Teen hierdie spoed neem dit die Son 225 tot 250 miljoen jaar om een omwenteling om die Melkweg se kern te voltooi. Hierdie omwenteling staan as 'n galaktiese jaar bekend.<ref>{{cite web |title=Period of the Sun's Orbit around the Galaxy (Cosmic Year |first=Stacy |last=Leong |url=http://hypertextbook.com/facts/2002/StacyLeong.shtml |year=2002 |work=The Physics Factbook |access-date=2 April 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200527062420/https://hypertextbook.com/facts/2002/StacyLeong.shtml |archive-date=27 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Dit is waarskynlik dat die Sonnestelsel se ligging in die Melkweg 'n rol in die [[evolusie]] van lewe op Aarde gespeel het. Die Sonnestelsel het 'n byna sirkelvormige wentelbaan en wentel teen ongeveer dieselfde spoed as die Melkweg se spiraalarms, wat beteken dat dit nie sommer ''deur'' hierdie arms beweeg nie. Die spiraalarms is naamlik die tuiste van groter konsentrasies moontlik gevaarlike [[supernova]]e en die feit dat die Aarde nie dikwels in die buurt van hierdie supernovae kom nie, het aan ons planeet lang tye van interstellêre stabiliteit gegee, waartydens lewe kon ontwikkel.<ref name="astrobiology">{{cite web |year=2001 |author=Leslie Mullen |title=Galactic Habitable Zones |work=Astrobiology Magazine |url=http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=139 |access-date=23 Junie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100313020403/http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload |archive-date=13 Maart 2010 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die Sonnestelsel lê ook ver buite die sterbeknopte middel. Naby die Melkweg se middel sou die swaartekrag van nabye sterre die liggame in die Oort-wolk steur en baie komete na die binnenste Sonnestelsel stuur, wat moontlik tot katastrofiese botsings met die Aarde kon lei. Die kragtige straling vanuit die Melkweg se kern sou ook met die evolusie van komplekse leefvorms kon inmeng.<ref name=astrobiology /> Sommige wetenskaplikes het voorgestel dat die Sonnestelsel tog deur onlangse supernovae geraak is, selfs al is hy so ver van die kern geleë. Volgens hulle teorieë sou die supernovae die lewe op Aarde reeds die laaste 35 000 jaar negatief beïnvloed het, deur brokstukke in die vorm van radio-aktiewe stof en groter, komeetagtige liggame na die Son te slinger.<ref>{{cite web |year=2005 |author=|title=Supernova Explosion May Have Caused Mammoth Extinction |work=Physorg.com |url=http://www.physorg.com/news6734.html |accessdate=2007-02-02}}</ref> === Omgewing === [[Lêer:local bubble.jpg|duimnael|180px|Kunstenaarsvoorstelling van die [[lokale borrel]].]] Die onmiddelike galaktiese omgewing om die Sonnestelsel staan as die lokale interstellêre wind bekend: 'n area van digte "wolke" in die andersins leë gebied wat as die [[lokale borrel]] bekend staan. Die lokale borrel is 'n warm, meestal leë ruimte wat ongeveer 300 ligjare in deursnit is. Die ruimte is deurdring met hoë-temperatuur plasma, wat voorstel dat dit die produk van verskeie onlangse supernovae is.<ref>{{cite web |title=Near-Earth Supernovas |work=NASA |url=http://science.nasa.gov/headlines/y2003/06jan_bubble.htm |access-date=23 Julie 2006 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20100313214652/http://science.nasa.gov/headlines/y2003/06jan_bubble.htm |archive-date=13 Maart 2010 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Die rigting van die pad wat die Son deur die ruimte volg kom in die buurt van die Herkules-sterrebeeld, in die rigting van die huidige ligging van die helder ster Vega.<ref>{{cite web |year=2003 |author=C. Barbieri |title=Elementi di Astronomia e Astrofisica per il Corso di Ingegneria Aerospaziale V settimana |work=IdealStars.com |url=http://www.google.com/search?q=cache:yKkhLXIaAvoJ:debora.pd.astro.it/planets/barbieri/IngAeroAnnoA2004-05/5_LecturesAstroAstrofIng04_05QuintaSettimana.ppt+Elementi+di+Astronomia+e+Astrofisica+per+il+Corso+di+Ingegneria+Aerospaziale+V+settimana&hl=en&ct=clnk&cd=1&gl=us |accessdate=2007-02-12}}</ref> Daar is relatief min sterre binne-in die eerste tien ligjare vanaf die Son. Die naaste is die trippelsterstelsel Alfa Centauri, wat ongeveer 4,4 ligjaar weg is. Alfa Centauri A en Alfa Centauri B is 'n paar sterre soortgelyk aan die Son, terwyl die klein rooidwerg Alfa Centauri C (ook bekend as Proxima Centauri) die paartjie teen 'n afstand van 0,2 ligjaar omwentel. Die volgende sterre wat die naaste aan die Son is, is drie rooidwerge: die Ster van Barnard (5,9 ligjaar), Wolf 359 (7,8 ligjaar) en Lalande 21185 (8,3 ligjaar). Die grootste ster in die eerste 10 ligjaar is Sirius, 'n helder [[hoofreeks]]ster wat ongeveer twee keer so groot as die Son is en deur 'n witdwerg, Sirius B, omwentel word. Sirius lê ongeveer 8,6 ligjaar van die Son af. Die ander stelsels binne-in die eerste 10 ligjaar is die binêre rooidwerg-stelsel Luyten 726-8 (8,7 ligjaar) en die enkele rooidwerg Ross 154 (9,7 ligjaar).<ref>{{cite web |title=Stars within 10 light years |url=http://www.solstation.com/stars/s10ly.htm |work=SolStation |access-date=2 April 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191125001921/http://www.solstation.com/stars/s10ly.htm |archive-date=25 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die naaste ster wat soortgelyk aan die Son is en ook in 'n enkelstelsel geleë is, is Tau Ceti, wat 11,9 ligjaar hiervandaan is. Tau Ceti het ongeveer 80% van die Son se massa, maar slegs 60% van sy helderheid..<ref>{{cite web |title=Tau Ceti |url=http://www.solstation.com/stars/tau-ceti.htm |work=SolStation |access-date=2 April 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200524200026/http://www.solstation.com/stars/tau-ceti.htm |archive-date=24 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die naaste eksoplaneet wentel om die ster Epsilon Eridani, 'n ster wat ietwat dowwer en rooier as die Son is en 10,5 ligjaar hiervandaan is. Die ster se een bevestigde planeet, Epsilon Eridani b, besit rofweg 1,5 keer die massa van Jupiter en neem 6,9 jaar om sy ster te omwentel.<ref>{{cite web |title=HUBBLE ZEROES IN ON NEAREST KNOWN EXOPLANET |work=Hubblesite |year=2006 |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2006/32/text/ |access-date=13 Januarie 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160709100728/http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2006/32/text/ |archive-date=9 Julie 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Vorming en ontwikkeling == {| class="wikitable" style="float:right;" |+ Die Sonnestelsel se<br />volopste isotope<ref>{{cite book |first=David |last=Arnett |year=1996 |title=Supernovae and Nucleosynthesis |edition=1st |publisher=Princeton University Press |location=Princeton, New Jersey |isbn=0-691-01147-8 |oclc=33162440}}</ref> ![[Isotoop]] !Nukleï&nbsp;per<br />miljoen |- | Waterstof-1 ||style="text-align:right"| 705&nbsp;700 |- | Helium-4 ||style="text-align:right"| 275&nbsp;200 |- | Suurstof-16 ||style="text-align:right"| 5&nbsp;920 |- | Koolstof-12 ||style="text-align:right"| 3&nbsp;032 |- | Neon-20 ||style="text-align:right"| 1&nbsp;548 |- | Yster-56 ||style="text-align:right"| 1&nbsp;169 |- | Stikstof-14 ||style="text-align:right"| 1&nbsp;105 |- | Silikon-28 ||style="text-align:right"| 653 |- | Magnesium-24 ||style="text-align:right"| 513 |- | Swawel-32 ||style="text-align:right"| 396 |- | Neon-22 ||style="text-align:right"| 208 |- | Magnesium-26 ||style="text-align:right"| 79 |- | Argon-36 ||style="text-align:right"| 77 |- | Yster-54 ||style="text-align:right"| 72 |- | Magnesium-25 ||style="text-align:right"| 69 |- | Kalsium-40 ||style="text-align:right"| 60 |- | Aluminum-27 ||style="text-align:right"| 58 |- | Nikkel-58 ||style="text-align:right"| 49 |- | Koolstof-13 ||style="text-align:right"| 37 |- | Helium-3 ||style="text-align:right"| 35 |- | Silikon-29 ||style="text-align:right"| 34 |- | Natrium-23 ||style="text-align:right"| 33 |- | Yster-57 ||style="text-align:right"| 28 |- | Waterstof-2 ||style="text-align:right"| 23 |- | Silikon-30 ||style="text-align:right"| 23 |} Die Sonnestelsel is gevorm deur die swaartekragineenstorting van 'n molekulêre wolk, ongeveer 4,6 miljard jaar gelede. Hierdie wolk was waarskynlik 'n aantal ligjare in deursnee en het moontlik geboorte aan verskeie sterre gegee.<ref name="Arizona">{{cite web |title=Lecture 13: The Nebular Theory of the origin of the Solar System |url=http://atropos.as.arizona.edu/aiz/teaching/nats102/mario/solar_system.html |work=University of Arizona |accessdate=2006-12-27}}</ref> Die streek wat later die Sonnestelsel sou word het ineengestort en, as gevolg van die behoud van hoekmomentum, vinniger omwentelings begin maak. Die middel, waar die meeste massa opeengehoop het, het toenemend warmer as die omliggende skyf geword.<ref name="Arizona" /> Soos die ineenkrimpende nebula omwentel het, het dit afgeplat en begin om 'n wentelende sogenaamde "protoplanetêre skyf" met 'n deursnit van ongeveer 200&nbsp;AE te vorm,<ref name="Arizona" /> met 'n warm, digte protoster in die middel.<ref>{{cite science |last=Greaves |first=Jane S. |date=2005-01-07 |title=Disks Around Stars and the Growth of Planetary Systems |journal=Science |volume=307 | issue=5706 |pages=68–71 |doi=10.1126/science.1101979 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/307/5706/68 | abstract=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/sci;307/5706/68 | accessdate=2006-11-16}}</ref><ref>{{cite web |date=2000-04-05 |url=http://www7.nationalacademies.org/ssb/detectionch3.html |title=Present Understanding of the Origin of Planetary Systems |publisher=National Academy of Sciences |accessdate=2007-01-19 }}</ref> Die planete is deur die aanwas van hierdie skyf gevorm.<ref>{{cite journal | doi= 10.1086/429160 | title= Chondrule-forming Shock Fronts in the Solar Nebula: A Possible Unified Scenario for Planet and Chondrite Formation | year= 2005 | author= Boss, A. P. | journal= The Astrophysical Journal | volume= 621 | pages= L137}}</ref> [[Lêer:redgiantsun.gif|duimnael|links|'n Kunstenaarsvoorstelling van die toekomstige ontwikkel van die Son. Links: hoofreeks; middel: rooi reus; regs, witdwerg.]] Binne 50 miljoen jaar het die druk en digtheid van [[waterstof]] in die middel van die protoster só gestyg dat kernfusie begin plaasvind het.<ref name=Yi2001>{{cite journal | author= Sukyoung Yi; Pierre Demarque; Yong-Cheol Kim; Young-Wook Lee; Chang H. Ree; Thibault Lejeune; Sydney Barnes | title=Toward Better Age Estimates for Stellar Populations: The <math>Y^{2}</math> Isochrones for Solar Mixture | journal=Astrophysical Journal Supplement | id={{arXiv|astro-ph|0104292}} | year=2001 | volume=136 | pages=417 | doi=10.1086/321795 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2001ApJS..136..417Y}}</ref> Die temperatuur, reaksietempo, druk en digtheid het toegeneem tot 'n hidrostatiese ewewig bereik is, waar die warmte-energie die teenwig van die krag van die swaartekragineenstorting vorm. Op hierdie stadium het die Son 'n [[hoofreeks]]ster geword.<ref>{{cite journal | author=A. Chrysostomou, P. W. Lucas | title=The Formation of Stars | journal=Contemporary Physics | year=2005 | volume=46 | pages=29 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2005ConPh..46...29C | doi=10.1080/0010751042000275277}}</ref> Die huidige Sonnestelsel sal voortduur tot die Son begin om van die Hertzsprung-Russell-diagram af te wyk. Die Son het 'n beperkte hoeveelheid waterstof wat voortdurend opgebrand word. Namate die waterstof opraak, sal die energie-opbrengs wat die kern ondersteun afneem, wat sal veroorsaak dat die Son ineen sal krimp. Die toename in druk verhit die kern, wat veroorsaak dat die waterstof vinniger brand. Dit veroorsaak dat die Son elke 1,1 miljard jaar ongeveer 10% helderder brand.<ref>{{cite web |title=Science: Fiery future for planet Earth |author=Jeff Hecht |work=NewScientist |url=http://www.newscientist.com/article/mg14219191.900.html |year=1994 |access-date=29 Oktober 2007 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150601234315/http://www.newscientist.com/article/mg14219191.900.html |archive-date= 1 Junie 2015 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> In ongeveer 5,4&nbsp;miljard jaar, sal die waterstof in die Son se kern geheel en al in helium omgesit wees, wat die einde van die hoofreeksfase sal aandui. Teen hierdie tyd sal die buitenste lae van die Son uitsit tot ongeveer 260 sy huidige deursnit: die Son sal 'n rooi reus word. Aangesien die Son se oppervlak aansienlik groter sal wees, sal dit juis koeler wees as wat tans die geval is (tot 'n minimum van 2600&nbsp;K).<ref>{{cite journal|author= K. P. Schroder, Robert Cannon Smith|title= Distant future of the Sun and Earth revisited|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=386 |pages=155–163 | year=2008 |doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2008MNRAS.386..155S }}</ref> Hierdie buitenste lae sal mettertyd wegval en 'n witdwerg agterlaat: 'n voorwerp wat uiters dig sal wees, slegs die helfte van die oorspronklike massa van die Son sal oorhou en die grootte van die Aarde sal wees. Die lae wat wegval sal 'n planetêre nebula vorm, waartydens sommige van die materiaal wat die Son gevorm het na die interstellêre medium sal terugkeer. {{clear}} == Aantekeninge en verwysings == : ''Hierdie artikel (of dele daarvan) is 'n vertaling van die Engelse Wikipedia-artikel [[:en:Special:PermanentLink/262952790|"Solar System"]]'' {{Verwysings|3}} == Verdere leesstof == * Anthony Fairall (2008). ''Sterkennis – 'n Inleidende gids tot die Heelal'' * J.E. van Zyl (2002). ''Ontsluier die heelal'' * Caroline Bingham (2005). ''Ruimte'' (vir jonger lesers) == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Solar System}} {{Wikt|sonnestelsel}} * [http://www.assabfn.co.za/activities/education/sterrekunde-inligtingstuk-feb2007.pdf Sterrekunde-inligtingstuk vir die nuuskierige] (PDF): vierdelig, met "Die Sonnestelsel" as deel 1. * [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=SolarSys&Display=Overview Die Sonnestelsel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070701152248/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=SolarSys&Display=Overview |date= 1 Julie 2007 }} by NASA se [http://solarsystem.nasa.gov/index.cfm Sonnestelselverkenningswebwerf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060425235742/http://solarsystem.nasa.gov/index.cfm |date=25 April 2006 }} * [http://www.classzone.com/books/earth_science/terc/content/visualizations/es2701/es2701page01.cfm?chapter_no=27 Illustrasie van die afstand tussen die planete] * [http://www.co-intelligence.org/newsletter/comparisons.html Illustrasie wat die grootte van die planete met mekaar, die Son en ander sterre vergelyk.] {{PlaneteSon}} {{Aarde-posisie}} {{Voorbladster}} {{Normdata}} [[Kategorie:Sonnestelsel| ]] lmo9ms7j8xdhrgz58yh1qbrq6jvgn33 0 11605 2520090 2470955 2022-08-19T11:13:39Z 202.181.19.233 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Mali |volle_naam = {{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plaaslike naam|fr|République du Mali}}}} {{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plahaslike naam|bm|Mali ka Fasojamana}}}} |algemene_naam = Mali |beeld_vlag = Flag of Mali.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Mali.svg |simbool_tipe = Seël |beeld_kaart = Location Mali AU Africa.svg |leuse = ''Un peuple, un but, une foi''<br /><small>''([[Frans]] vir: "Een volk, een doel, een geloof")''</small> |volkslied = ''[[Le Mali]]''<ref>{{fr}} [https://web.archive.org/web/20081220122918/http://www.koulouba.pr.ml/spip.php?article93&calendrier_mois=9&calendrier_annee=2008 Presidency of Mali: Symboles de la République, L'Hymne National du Mali]. Koulouba.pr.ml. Besoek op 14 April 2017.</ref><br /><center>[[Lêer:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> |amptelike_tale = [[Frans]] • [[Bambara]] (''[[lingua franca]]'') |hoofstad = [[Bamako]] {{Koördinate|12|39|N|8|0|W}} |latd = 12 |latm = 39 |latNS = N |longd = 8 |longm = 0 |longEW = W |grootste_stad = [[Bamako]] |regeringsvorm = Unitêre semi-presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Assimi Goïta]]<br />[[Choguel Kokalla Maïga]] |oppervlak_rang = 23^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 1&nbsp;240&nbsp;192 |oppervlakmi² = 478&nbsp;841 |persent_water = 1,6 |bevolking_skatting = |bevolking_skatting_jaar = |bevolking_rang = 67^ste |bevolking_sensus = 19&nbsp;329&nbsp;841<ref>{{fr}} {{cite web|url=http://instat.gov.ml/voir_actu.aspx?lactu=44 |title=Mali preliminary 2018 census |publisher=Institut National de la Statistique |accessdate=29 November 2018 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100418055748/http://instat.gov.ml/voir_actu.aspx?lactu=44 |archivedate=18 April 2010 |df= }}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2018 |bevolkingsdigtheid = 11,7 |bevolkingsdigtheidmi² = 30,3 |bevolkingsdigtheidrang = 215^de |BBP_PPP = $47,460&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=76&pr.y=7&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=678&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Mali |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |accessdate=24 April 2019}}</ref> |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = 2019 |BBP_PPP_per_kapita = $2&nbsp;354<ref name=imf2 /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = $18,488&nbsp;miljard<ref name=imf2 /> |BBP_rang = |BBP_jaar = 2019 |BBP_per_kapita = $917<ref name=imf2 /> |BBP_per_kapita_rang = |onafhanklikheidstipe = • van [[Frankryk]]{{smallsup|a}}<br />• as Mali<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[20 Junie]] [[1960]]<br />[[22 September]] [[1960]]<br />[[12 Januarie]] [[1992]] |MOI = {{wins}} 0,427<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |title=2018 Human Development Report |date=2018 |access-date=24 April 2019 |publisher=United Nations Development Programme |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200515153229/http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |archive-date=15 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |MOI_rang = 182^ste |MOI_jaar = 2017 |MOI_kategorie = {{kleur|#990000|laag}} |Gini = 33,0<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=ML |title=Mali |publisher=[[Wêreldbank]] |access-date=24 April 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110026/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI%3Flocations%3DML |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2009 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Wes-Afrikaanse CFA-frank|CFA-frank]] |geldeenheid_kode = XOF |land_kode = LR |tydsone = GMT |utc_afwyking = [[UTC±00:00|±0]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC±00:00|±0]] |internet_domein = [[.ml]] |skakelkode = 223 |voetskrif = a. saam met [[Senegal]] binne die [[Mali-Federasie]]. }} '''Mali''' ([[Frans]]: [maˈli], {{Audio|Fr-Mali.ogg|luister}}), amptelik die '''Republiek Mali''' (Frans: ''République du Mali''; [[Bambara]]: ''Mali ka Fasojamana''), is 'n [[landingeslote land]] in [[Wes-Afrika]]. Dit het die tweede grootste grondgebied van al die lande in Wes-Afrika. Dit grens aan [[Algerië]] in die noorde, [[Niger]] in die ooste, [[Burkina Faso]] en [[Ivoorkus]] in die suide, [[Guinee]] in die suidweste, en [[Senegal]] en [[Mauritanië]] in die weste. Die land se reguit grense aan die noorde strek tot in die middel van die [[Sahara]]woestyn, terwyl die land se suide, waar die meeste inwoners woon, die [[Nigerrivier|Niger-]] en [[Sénégalrivier]]e insluit. Dit het in 'n stadium bekend gestaan as [[Frans-Soedan]], maar is later na die [[Maliryk]] genoem. [[Lêer:Mali sat.png|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Mali]] [[Lêer:Malikaart.png|duimnael|links|Kaart van Mali]] Mali beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;240&nbsp;192&nbsp;km² en het in 2018 'n bevolking van 19&nbsp;329&nbsp;841 gehad. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Bamako]], in die suidweste van die land weerskante die Nigerrivier. == Geskiedenis == [[Lêer:Djingareiber cour.jpg|duimnael|links|Djingareiber, [[Timboektoe]]]] [[Lêer:Digue à Djenné.png|duimnael|links|Djenné au Mali]] [[Lêer:View over Bamako - 20th February 2005.jpg|duimnael|links|Uitsig oor [[Bamako]]]] Die [[Mandé]]mense vestig hulle in die [[Sahel]] (insluitende hedendaagse Mali) en vorm 'n reeks [[Sahelkoninkryk]]e wat die [[Ghanaryk]], die [[Maliryk]], en die [[Songhairyk]] insluit. [[Timboektoe]] was 'n sleutelstad in hierdie ryke as 'n buitepos vir [[trans-Saharahandel]] en 'n middelpunt vir geleerdheid. Die Songhairyk kwyn onder 'n [[Marokko|Marokkaanse]] inval in 1591. Mali word van 1880 deur [[Frankryk]] binnegeval, wat dit as 'n oorsese department van Frankryk annekseer. Die kolonie, wat met tye ook naburige lande ingesluit het, het as [[Frans-Soedan]] of die Soedannese Republiek bekend gestaan. In die begin van 1959 word die unie van Mali en [[Senegal]] die [[Mali-Federasie]], wat op 20 Junie 1960 onafhanklikheid van Frankryk verkry. Senegal onttrek hom ná 'n paar maande uit die Mali-Federasie. Die Republiek van Mali, onder [[Modibo Keïta]], onttrek hom op 22 September 1960 uit die [[Franse Gemeenskap (Vyfde Republiek)|Franse Gemeenskap]]. Mali is van onafhanklikheid tot 1991 deur 'n reeks diktators regeer. Anti-regeringsbetogings in 1991 lei tot 'n [[staatsgreep]], 'n tussentydse regering, en 'n nuwe [[grondwet]]. In 1992 wen [[Alpha Oumar Konaré]] Mali se eerste demokratiese, veelparty- presidensiële verkiesing. Met sy herverkiesing in 1997 druk president Konaré politiese en ekonomiese hervormings deur en beveg korrupsie. In 2002 word hy ná 'n demokratiese verkiesing opgevolg deur [[Amadou Toumani Touré]], wat 'n sleutelfiguur in die demokratiese opstand van 1991 was. In Januarie 2012 het die [[Toearegs]] in die noorde van Mali in opstand teen die sentrale regering gekom en vervolgens die onafhanklikheid van [[Azawad]] met die hoofstad [[Gao]] verklaar. Met behulp van Franse ondersteuning kon Mali die gebied herwin en ná onderhandelinge is dié gebied by Mali heringelyf. == Politiek == Mali se grondwet maak voorsiening vir 'n veelpartydemokrasie, met die enigste beperking 'n verbod op partye gegrond op etniese, godsdiens, streeks- of geslagslyne. Die Nasionale Vergadering is die enigste wetgewende vertakking van die regering. Dit bestaan tans uit 147 lede. Verteenwoordiging word toegedeel volgens die bevolking van administratiewe distrikte. Die regering het 'n vyfjaartermyn. == Gebiede == [[Lêer:Children playing in Buguni Mali 010605.jpg|duimnael|links|Kinders in Buguni, Mali]] Mali word verdeel in nege gebiede ([[region]]s), insluitende die [[hoofstaddistrik]] Bamako: * [[Bamakohoofstaddistrik]] * [[Gao-streek|Gao]] * [[Kayes-streek|Kayes]] * [[Kidal-streek|Kidal]] * [[Koulikoro-streek|Koulikoro]] * [[Mopti-streek|Mopti]] * [[Ségou-streek|Ségou]] * [[Sikasso-streek|Sikasso]] * [[Tombouctou-streek|Tombouctou]] == Geografie == [[Lêer:Mali Topography.png|duimnael|Topografiese kaart van Mali]] [[Lêer:Chutes Gouina3.jpg|duimnael|Diamo-Waterval, amptelik bekend as Chutes de Gouina]] Mali word deur land omring en het 'n [[subtropies]]e tot [[droë klimaat]]. Dit is meestal plat en styg na golwende [[sand]]bedekte heuwels in die noordelike vlaktes en [[savanne]] om die Nigerrivier in die suide. Die heuwels van die [[Air Massif]] en [[Djado Plateau]] lê in die noordooste. Die grootste deel van die land lê in die [[Sahara]]woestyn, wat 'n warm, stof-belaaide [[harmattan]] dynserigheid veroorsaak, wat algemeen voorkom tydens die droë seisoen, en herhaalde [[droogte]]s veroorsaak. Die nasie het aansienlike natuurlike hulpbronne, met [[goud]], [[uraan]], [[Fosfaat|fosfate]], [[kaolien]], [[tafelsout]] en [[kalksteen]] wat die meeste ontgin word. Daar word beraam dat Mali in die natter gedeeltes die potensiaal het om 'n groot [[rys]]produsent te word, maar ontwikkeling van hierdie sektor het nog nie plaasgevind nie. Ander produkte wat van belang is, is grondboontjies, wat op kleiner skaal verbou word. Twee groot riviere in Mali is die Nigerrivier, wat deur die [[hoofstad]] Bamako noordoos tot in die Niger loop, voor dit suid draai deur Nigerië tot in die [[Atlantiese Oseaan]], en die Sénégalrivier wat weswaart vloei tot in Senegal. Die voormalige Maliese hoofstad [[Kayes]] is om die oewers van die Sénégalrivier gebou. 'n Indrukwekkende waterval, die [[Gouina-waterval]], kom oos van Kayes voor. == Ekonomie == [[Lêer:Kati market street (and Amadu).jpg|duimnael|links|'n Mark in Kati (Mali)]] [[Lêer:The new mosque in mali atamari.jpg|duimnael|'n Nuwe [[moskee]] in Mali]] Mali is onder die armste land ter wêreld, met 65% van die land se grondgebied woestyn of halfwoestyn. Ekonomiese bedrywighede is hoofsaaklik beperk tot die oewergebied besproei deur die Nigerrivier. Ongeveer 10% van die bevolking is nomadies en sowat 80% van die arbeidsmag is betrokke by [[boerdery]] of [[vissery]]. Nywerheidsaktiwiteite is gefokus op die verwerking van boerderyprodukte. Mali is totaal afhanklik van buitelandse hulpverlening en is blootgestel aan skommelings in wêreldpryse vir [[katoen]], die land se hoofuitvoerproduk. In 1997 sit die land die suksesvolle implementering van 'n [[Internasionale Monetêre Fonds]]-aanbevole [[strukturele aanpassing]]sprogram voort wat die land help om te groei, diversifiseer en buitelandse beleggings te lok. Mali se volging van ekonomiese hervorming, en die 50% devaluasie van die [[Wes-Afrikaanse CFA-frank|CFA-frank]] in Januarie 1994, het ekonomiese groei bevorder. Verskeie [[multinasionaal|multinasionale]] maatskappye brei goudmynbou-werksaamhede in 1996–1998 uit, en die regering verwag dat Mali 'n belangrike [[goud]]produsent in [[Afrika suid van die Sahara]] sal word in die volgende paar jaar. Groot goudmyne sluit SEMOS ('n vennootskap tussen [[AngloGold Ashanti]], [[Iamgold]] en die Maliregering) se [[Sadiola Hill-goudmyn]], [[Yatela-goudmyn]] in die weste, en [[Morilla]] in die sentrale gedeelte van die land in. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} === Regering === * [http://www.maliembassy.us/ The Embassy of Mali in Washington DC] regeringsinligting en skakels === Nuus === * [http://allafrica.com/mali/ allAfrica.com – Mali – nuushooftrekke] === Oorsigte === * [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1021454.stm BBC News Country Profile – ''Mali''] * [http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/ml.html CIA World Factbook – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051228052903/http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/ml.html |date=28 Desember 2005 }} * [http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/897ce24a48d43c82802565f700407640?Opendocument United Nations Human Rights – ''Mali''] – dateer uit 1997 * [http://www.malifolkecenter.org/lowersection/mali-context.html Mali Folkecenter – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060614160241/http://www.malifolkecenter.org/lowersection/mali-context.html |date=14 Junie 2006 }} van 'n organisasie wat hulle beywer vir die onderhoubare bestuur van natuurlike hulpbronne. === Gidse === * [http://search.looksmart.com/p/browse/us1/us317836/us317916/us559898/us559899/us10065674/us559933/ LookSmart – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304201835/http://search.looksmart.com/p/browse/us1/us317836/us317916/us559898/us559899/us10065674/us559933/ |date= 4 Maart 2016 }} * [http://dmoz.org/Regional/Africa/Mali/ Open Directory Project – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050925084143/http://dmoz.org/Regional/Africa/Mali/ |date=25 September 2005 }} * [http://www-sul.stanford.edu/depts/ssrg/africa/mali.html Stanford University – Africa South of the Sahara: ''Mali''] * [http://www.afrika.no/index/Countries/Mali/ The Index on Africa – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040831080341/http://www.afrika.no/index/Countries/Mali/ |date=31 Augustus 2004 }} * [http://www.sas.upenn.edu/African_Studies/Country_Specific/Mali.html University of Pennsylvania – African Studies Center: ''Mali''] * [http://dir.yahoo.com/Regional/Countries/Mali/ Yahoo! – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051220053132/http://dir.yahoo.com/Regional/Countries/Mali |date=20 Desember 2005 }} === Musiek === * [http://www.coraconnection.com/ Cora Connection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/19991010051813/http://www.coraconnection.com/ |date=10 Oktober 1999 }} West African music resources === Toerisme === * {{Wikivoyage}} * [http://www.officetourisme-mali.com/ amptelike toerismewebwerf] {{Lande van Afrika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Mali| ]] [[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]] 4jl7dg3sotag9aconhmsql6v6nqid3g 2520091 2520090 2022-08-19T11:16:13Z 202.181.19.233 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Land |noem_naam = Republiek Mali |volle_naam = {{unbu like naam|fr|République du Mali}}}} {{unbulleted list|item_style=font-size:88%;|{{plahaslike naam|bm|Mali ka Fasojamana}}}} |algemene_naam = Mali |beeld_vlag = Flag of Mali.svg |beeld_wapen = Coat of arms of Mali.svg |simbool_tipe = Seël |beeld_kaart = Location Mali AU Africa.svg |leuse = ''Un peuple, un but, une foi''<br /><small>''([[Frans]] vir: "Een volk, een doel, een geloof")''</small> |volkslied = ''[[Le Mali]]''<ref>{{fr}} [https://web.archive.org/web/20081220122918/http://www.koulouba.pr.ml/spip.php?article93&calendrier_mois=9&calendrier_annee=2008 Presidency of Mali: Symboles de la République, L'Hymne National du Mali]. Koulouba.pr.ml. Besoek op 14 April 2017.</ref><br /><center>[[Lêer:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> |amptelike_tale = [[Frans]] • [[Bambara]] (''[[lingua franca]]'') |hoofstad = [[Bamako]] {{Koördinate|12|39|N|8|0|W}} |latd = 12 |latm = 39 |latNS = N |longd = 8 |longm = 0 |longEW = W |grootste_stad = [[Bamako]] |regeringsvorm = Unitêre semi-presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]] |leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste minister]] |leiername = [[Assimi Goïta]]<br />[[Choguel Kokalla Maïga]] |oppervlak_rang = 23^ste |oppervlak_grootte = |oppervlak = 1&nbsp;240&nbsp;192 |oppervlakmi² = 478&nbsp;841 |persent_water = 1,6 |bevolking_skatting = |bevolking_skatting_jaar = |bevolking_rang = 67^ste |bevolking_sensus = 19&nbsp;329&nbsp;841<ref>{{fr}} {{cite web|url=http://instat.gov.ml/voir_actu.aspx?lactu=44 |title=Mali preliminary 2018 census |publisher=Institut National de la Statistique |accessdate=29 November 2018 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100418055748/http://instat.gov.ml/voir_actu.aspx?lactu=44 |archivedate=18 April 2010 |df= }}</ref> |bevolking_sensus_jaar = 2018 |bevolkingsdigtheid = 11,7 |bevolkingsdigtheidmi² = 30,3 |bevolkingsdigtheidrang = 215^de |BBP_PPP = $47,460&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=76&pr.y=7&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=678&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Mali |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |accessdate=24 April 2019}}</ref> |BBP_PPP_rang = |BBP_PPP_jaar = 2019 |BBP_PPP_per_kapita = $2&nbsp;354<ref name=imf2 /> |BBP_PPP_per_kapita_rang = |BBP = $18,488&nbsp;miljard<ref name=imf2 /> |BBP_rang = |BBP_jaar = 2019 |BBP_per_kapita = $917<ref name=imf2 /> |BBP_per_kapita_rang = |onafhanklikheidstipe = • van [[Frankryk]]{{smallsup|a}}<br />• as Mali<br />• Huidige grondwet |onafhanklikheidsgebeure = |onafhanklikheidsdatums = <br />[[20 Junie]] [[1960]]<br />[[22 September]] [[1960]]<br />[[12 Januarie]] [[1992]] |MOI = {{wins}} 0,427<ref>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |title=2018 Human Development Report |date=2018 |access-date=24 April 2019 |publisher=United Nations Development Programme |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200515153229/http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |archive-date=15 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |MOI_rang = 182^ste |MOI_jaar = 2017 |MOI_kategorie = {{kleur|#990000|laag}} |Gini = 33,0<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=ML |title=Mali |publisher=[[Wêreldbank]] |access-date=24 April 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009110026/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI%3Flocations%3DML |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> |Gini_rang = |Gini_jaar = 2009 |Gini_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}} |geldeenheid = [[Wes-Afrikaanse CFA-frank|CFA-frank]] |geldeenheid_kode = XOF |land_kode = LR |tydsone = GMT |utc_afwyking = [[UTC±00:00|±0]] |tydsone_somer = nie toegepas nie |utc_afwyking_DST = [[UTC±00:00|±0]] |internet_domein = [[.ml]] |skakelkode = 223 |voetskrif = a. saam met [[Senegal]] binne die [[Mali-Federasie]]. }} '''Mali''' ([[Frans]]: [maˈli], {{Audio|Fr-Mali.ogg|luister}}), amptelik die '''Republiek Mali''' (Frans: ''République du Mali''; [[Bambara]]: ''Mali ka Fasojamana''), is 'n [[landingeslote land]] in [[Wes-Afrika]]. Dit het die tweede grootste grondgebied van al die lande in Wes-Afrika. Dit grens aan [[Algerië]] in die noorde, [[Niger]] in die ooste, [[Burkina Faso]] en [[Ivoorkus]] in die suide, [[Guinee]] in die suidweste, en [[Senegal]] en [[Mauritanië]] in die weste. Die land se reguit grense aan die noorde strek tot in die middel van die [[Sahara]]woestyn, terwyl die land se suide, waar die meeste inwoners woon, die [[Nigerrivier|Niger-]] en [[Sénégalrivier]]e insluit. Dit het in 'n stadium bekend gestaan as [[Frans-Soedan]], maar is later na die [[Maliryk]] genoem. [[Lêer:Mali sat.png|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Mali]] [[Lêer:Malikaart.png|duimnael|links|Kaart van Mali]] Mali beslaan 'n oppervlakte van 1&nbsp;240&nbsp;192&nbsp;km² en het in 2018 'n bevolking van 19&nbsp;329&nbsp;841 gehad. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Bamako]], in die suidweste van die land weerskante die Nigerrivier. == Geskiedenis == [[Lêer:Djingareiber cour.jpg|duimnael|links|Djingareiber, [[Timboektoe]]]] [[Lêer:Digue à Djenné.png|duimnael|links|Djenné au Mali]] [[Lêer:View over Bamako - 20th February 2005.jpg|duimnael|links|Uitsig oor [[Bamako]]]] Die [[Mandé]]mense vestig hulle in die [[Sahel]] (insluitende hedendaagse Mali) en vorm 'n reeks [[Sahelkoninkryk]]e wat die [[Ghanaryk]], die [[Maliryk]], en die [[Songhairyk]] insluit. [[Timboektoe]] was 'n sleutelstad in hierdie ryke as 'n buitepos vir [[trans-Saharahandel]] en 'n middelpunt vir geleerdheid. Die Songhairyk kwyn onder 'n [[Marokko|Marokkaanse]] inval in 1591. Mali word van 1880 deur [[Frankryk]] binnegeval, wat dit as 'n oorsese department van Frankryk annekseer. Die kolonie, wat met tye ook naburige lande ingesluit het, het as [[Frans-Soedan]] of die Soedannese Republiek bekend gestaan. In die begin van 1959 word die unie van Mali en [[Senegal]] die [[Mali-Federasie]], wat op 20 Junie 1960 onafhanklikheid van Frankryk verkry. Senegal onttrek hom ná 'n paar maande uit die Mali-Federasie. Die Republiek van Mali, onder [[Modibo Keïta]], onttrek hom op 22 September 1960 uit die [[Franse Gemeenskap (Vyfde Republiek)|Franse Gemeenskap]]. Mali is van onafhanklikheid tot 1991 deur 'n reeks diktators regeer. Anti-regeringsbetogings in 1991 lei tot 'n [[staatsgreep]], 'n tussentydse regering, en 'n nuwe [[grondwet]]. In 1992 wen [[Alpha Oumar Konaré]] Mali se eerste demokratiese, veelparty- presidensiële verkiesing. Met sy herverkiesing in 1997 druk president Konaré politiese en ekonomiese hervormings deur en beveg korrupsie. In 2002 word hy ná 'n demokratiese verkiesing opgevolg deur [[Amadou Toumani Touré]], wat 'n sleutelfiguur in die demokratiese opstand van 1991 was. In Januarie 2012 het die [[Toearegs]] in die noorde van Mali in opstand teen die sentrale regering gekom en vervolgens die onafhanklikheid van [[Azawad]] met die hoofstad [[Gao]] verklaar. Met behulp van Franse ondersteuning kon Mali die gebied herwin en ná onderhandelinge is dié gebied by Mali heringelyf. == Politiek == Mali se grondwet maak voorsiening vir 'n veelpartydemokrasie, met die enigste beperking 'n verbod op partye gegrond op etniese, godsdiens, streeks- of geslagslyne. Die Nasionale Vergadering is die enigste wetgewende vertakking van die regering. Dit bestaan tans uit 147 lede. Verteenwoordiging word toegedeel volgens die bevolking van administratiewe distrikte. Die regering het 'n vyfjaartermyn. == Gebiede == [[Lêer:Children playing in Buguni Mali 010605.jpg|duimnael|links|Kinders in Buguni, Mali]] Mali word verdeel in nege gebiede ([[region]]s), insluitende die [[hoofstaddistrik]] Bamako: * [[Bamakohoofstaddistrik]] * [[Gao-streek|Gao]] * [[Kayes-streek|Kayes]] * [[Kidal-streek|Kidal]] * [[Koulikoro-streek|Koulikoro]] * [[Mopti-streek|Mopti]] * [[Ségou-streek|Ségou]] * [[Sikasso-streek|Sikasso]] * [[Tombouctou-streek|Tombouctou]] == Geografie == [[Lêer:Mali Topography.png|duimnael|Topografiese kaart van Mali]] [[Lêer:Chutes Gouina3.jpg|duimnael|Diamo-Waterval, amptelik bekend as Chutes de Gouina]] Mali word deur land omring en het 'n [[subtropies]]e tot [[droë klimaat]]. Dit is meestal plat en styg na golwende [[sand]]bedekte heuwels in die noordelike vlaktes en [[savanne]] om die Nigerrivier in die suide. Die heuwels van die [[Air Massif]] en [[Djado Plateau]] lê in die noordooste. Die grootste deel van die land lê in die [[Sahara]]woestyn, wat 'n warm, stof-belaaide [[harmattan]] dynserigheid veroorsaak, wat algemeen voorkom tydens die droë seisoen, en herhaalde [[droogte]]s veroorsaak. Die nasie het aansienlike natuurlike hulpbronne, met [[goud]], [[uraan]], [[Fosfaat|fosfate]], [[kaolien]], [[tafelsout]] en [[kalksteen]] wat die meeste ontgin word. Daar word beraam dat Mali in die natter gedeeltes die potensiaal het om 'n groot [[rys]]produsent te word, maar ontwikkeling van hierdie sektor het nog nie plaasgevind nie. Ander produkte wat van belang is, is grondboontjies, wat op kleiner skaal verbou word. Twee groot riviere in Mali is die Nigerrivier, wat deur die [[hoofstad]] Bamako noordoos tot in die Niger loop, voor dit suid draai deur Nigerië tot in die [[Atlantiese Oseaan]], en die Sénégalrivier wat weswaart vloei tot in Senegal. Die voormalige Maliese hoofstad [[Kayes]] is om die oewers van die Sénégalrivier gebou. 'n Indrukwekkende waterval, die [[Gouina-waterval]], kom oos van Kayes voor. == Ekonomie == [[Lêer:Kati market street (and Amadu).jpg|duimnael|links|'n Mark in Kati (Mali)]] [[Lêer:The new mosque in mali atamari.jpg|duimnael|'n Nuwe [[moskee]] in Mali]] Mali is onder die armste land ter wêreld, met 65% van die land se grondgebied woestyn of halfwoestyn. Ekonomiese bedrywighede is hoofsaaklik beperk tot die oewergebied besproei deur die Nigerrivier. Ongeveer 10% van die bevolking is nomadies en sowat 80% van die arbeidsmag is betrokke by [[boerdery]] of [[vissery]]. Nywerheidsaktiwiteite is gefokus op die verwerking van boerderyprodukte. Mali is totaal afhanklik van buitelandse hulpverlening en is blootgestel aan skommelings in wêreldpryse vir [[katoen]], die land se hoofuitvoerproduk. In 1997 sit die land die suksesvolle implementering van 'n [[Internasionale Monetêre Fonds]]-aanbevole [[strukturele aanpassing]]sprogram voort wat die land help om te groei, diversifiseer en buitelandse beleggings te lok. Mali se volging van ekonomiese hervorming, en die 50% devaluasie van die [[Wes-Afrikaanse CFA-frank|CFA-frank]] in Januarie 1994, het ekonomiese groei bevorder. Verskeie [[multinasionaal|multinasionale]] maatskappye brei goudmynbou-werksaamhede in 1996–1998 uit, en die regering verwag dat Mali 'n belangrike [[goud]]produsent in [[Afrika suid van die Sahara]] sal word in die volgende paar jaar. Groot goudmyne sluit SEMOS ('n vennootskap tussen [[AngloGold Ashanti]], [[Iamgold]] en die Maliregering) se [[Sadiola Hill-goudmyn]], [[Yatela-goudmyn]] in die weste, en [[Morilla]] in die sentrale gedeelte van die land in. == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} === Regering === * [http://www.maliembassy.us/ The Embassy of Mali in Washington DC] regeringsinligting en skakels === Nuus === * [http://allafrica.com/mali/ allAfrica.com – Mali – nuushooftrekke] === Oorsigte === * [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1021454.stm BBC News Country Profile – ''Mali''] * [http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/ml.html CIA World Factbook – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051228052903/http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/ml.html |date=28 Desember 2005 }} * [http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/897ce24a48d43c82802565f700407640?Opendocument United Nations Human Rights – ''Mali''] – dateer uit 1997 * [http://www.malifolkecenter.org/lowersection/mali-context.html Mali Folkecenter – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060614160241/http://www.malifolkecenter.org/lowersection/mali-context.html |date=14 Junie 2006 }} van 'n organisasie wat hulle beywer vir die onderhoubare bestuur van natuurlike hulpbronne. === Gidse === * [http://search.looksmart.com/p/browse/us1/us317836/us317916/us559898/us559899/us10065674/us559933/ LookSmart – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304201835/http://search.looksmart.com/p/browse/us1/us317836/us317916/us559898/us559899/us10065674/us559933/ |date= 4 Maart 2016 }} * [http://dmoz.org/Regional/Africa/Mali/ Open Directory Project – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050925084143/http://dmoz.org/Regional/Africa/Mali/ |date=25 September 2005 }} * [http://www-sul.stanford.edu/depts/ssrg/africa/mali.html Stanford University – Africa South of the Sahara: ''Mali''] * [http://www.afrika.no/index/Countries/Mali/ The Index on Africa – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040831080341/http://www.afrika.no/index/Countries/Mali/ |date=31 Augustus 2004 }} * [http://www.sas.upenn.edu/African_Studies/Country_Specific/Mali.html University of Pennsylvania – African Studies Center: ''Mali''] * [http://dir.yahoo.com/Regional/Countries/Mali/ Yahoo! – ''Mali''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051220053132/http://dir.yahoo.com/Regional/Countries/Mali |date=20 Desember 2005 }} === Musiek === * [http://www.coraconnection.com/ Cora Connection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/19991010051813/http://www.coraconnection.com/ |date=10 Oktober 1999 }} West African music resources === Toerisme === * {{Wikivoyage}} * [http://www.officetourisme-mali.com/ amptelike toerismewebwerf] {{Lande van Afrika}} {{Normdata}} [[Kategorie:Mali| ]] [[Kategorie:Voormalige Franse kolonies]] hedcy4iet5hr1et3j5ei9c8z2yrhsmo 0 12656 2520035 2244654 2022-08-18T22:31:48Z JMK 649 +klankgreep wikitext text/x-wiki {{Taksoboks | name = Swartkopreier | status = LC | status_system = IUCN3.1 | image = Black-headed Heron (Ardea melanocephala) standing on one leg.jpg | image2 = Ardea_melanocephala,_roepe_by_kolonie,_6s,_2017-10-03_18h20,_Bellary-gasteplaas,_a.mp3 | image2_caption = Roepe by 'n broeikolonie | domain = [[Eukaryota]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = [[Ciconiiformes]] | familia = [[Ardeidae]] | genus = ''[[Ardea]]'' | species = '''''A. melanocephala''''' | binomial = ''Ardea melanocephala'' | binomial_authority = [[Nicholas Aylward Vigors|Vigors]] & [[John George Children|Children]], 1826 }} Die '''Swartkopreier''' (''Ardea melanocephala'') is 'n [[reier]] wat algemeen deur [[Sub-Sahara Afrika]] en [[Madagaskar]] voorkom. Die [[voël]] is 'n algemene [[standvoël]] en plaaslike nomade in grasveld, landerye en bossieveld. Dit leef ook in vleioewers maar jag selde in water. In Engels staan die voël bekend as die ''Black-headed heron''. == Identifikasie == Die reier is 86 tot 94&nbsp;cm lank en weeg 1.2 tot 1.9&nbsp;kg. Die voël is groot en grys. Dit is effens kleiner as die [[bloureier]]. Die slagvere en ligter onderdekvere is kontrasterend donker tydens vlug. Die kroon en agternek is swart terwyl die keel wit is. Die borskant is grys en die bene swart. Die jong voël het 'n leikleurige kroon en agternek terwyl die voornek dofgeel getint is. Die borskant is ligter. Die reier broei koloniaal saam (tot 50 pare) en soms ook saam met ander reiers, witreiers, duikers en ibisse. == Fotogalery == <gallery> Lêer:Ardea_melanocephala2.jpg|Die versamel van nesmateriaal. Lêer:Ardea_melanocephala1.jpg|Swartkopreier in die Amboseli Nasionale Park, [[Kenia]] Lêer:Ardea melanocephala Fuertes.jpg|Volwassene, geskilder deur Louis Agassiz Fuertes. Lêer:Black-headed_Heron.jpg|Swartkopreier in die [[Serengeti]] Nasionale Park, [[Tanzanië]] </gallery> == Sien ook == * [[Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls]] * [[Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)]] * [[Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name]] == Bron == * ''[[Sasol Voëls van Suider-Afrika]].'' Struik Nature. Vierde Uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1 {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Reiers]] 0dgfu340wk1ji2ttecbip4wu9cy4s89 0 14155 2520013 2476902 2022-08-18T17:52:14Z 102.182.46.43 /* Persoonlike lewe */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Mark Shuttleworth | bynaam = | beeld = Mark Shuttleworth by Martin Schmitt.jpg | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Mark Richard Shuttleworth | geboortedatum = [[18 September]] [[1973]] | geboorteplek = [[Welkom]], [[Vrystaat]], [[Suid-Afrika]] | dood_datum = | sterfteplek = | ouers = | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Verenigde Koninkryk}}<br />{{vlagland|Suid-Afrika}} | beroep = entrepreneur | ander = | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | godsdiens = | huweliksmaat = | kinders = | webblad = [http://www.markshuttleworth.com www.markshuttleworth.com] | handtekening = }} '''Mark Shuttleworth''' (gebore [[18 September]] [[1973]] in [[Welkom]]) is 'n [[Groot-Brittanje|Brits]]-[[Suid-Afrika]]anse (weens dubbele burgerskap)<ref name =tech/> entrepreneur wat hom in 2001 in [[Londen]],<ref name = legacy/> en vanaf 2008 op die [[Man (eiland)|Man]]-belastinghawe gevestig het.<ref name=des>[http://www.destinyconnect.com/2015/06/18/mark-shuttleworth-not-getting-payment-sarb/ Mark Shuttleworth loses court bid] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003074512/http://www.destinyconnect.com/2015/06/18/mark-shuttleworth-not-getting-payment-sarb/ |date= 3 Oktober 2018 }}, Destiny reporter, ''Destiny'', 18 Junie 2015</ref> Na bewering was hy in 2015 die sesde rykste inwoner van Man, met 'n vermoë van £160 miljoen.<ref name = clag>[http://www.isleofman.com/news/details/71900/island-s-richest-revealed Island's richest revealed], Joanne Clague, ''Isle of Man News'', 24 April 2015</ref> Hy staan veral bekend vir die groot wins wat hy in 1999 op 26-jarige ouderdom uit Thawte, 'n internet-handelsveiligheid-firma gemaak het.<ref name = legacy>[http://www.legacyinspires.com/news.cfm?articleid=227 Success, Issue 12]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''Legacy Hotels'', ''Legacy Inspires'', 2017</ref> In 2002 was hy ook 'n vroeë ruimtetoeris, en gevolglik die eerste burger van 'n Afrika-land in die ruimte. Shuttleworth het in 2009 aangedring om R1.5 miljard sonder 'n 10% oordragheffing uit Suid-Afrika te neem, wat vanaf 2013 uitgeloop het op sy reeks regsgedinge teen die SA-owerhede. In 2015 het die [[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika|Konstitusionele Hof]] egter teen hom beslis.<ref name=des/><ref name = >[http://m.fin24.com/fin24/Companies/Financial-Services/Shuttleworth-loses-R250m-exchange-control-battle-20150618/Comments?p=2 Shuttleworth loses R250m exchange control battle]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''fin24'', 18 Junie 2015</ref> == Jeug == Shuttleworth is in [[Welkom]] in die [[Vrystaat]] gebore as die seun van Richard Dalton Shuttleworth, 'n chirurg, en Ronelle Shuttleworth 'n kleuterskoolonderwyseres.<ref>[https://www.celebfamily.com/entrepreneur/mark-shuttleworth-family.html Mark Shuttleworth – Family, Family Tree], ''Celeb''</ref> Hy het egter in Kaapstad grootgeword,<ref name = beyond>[https://www.beyond438.com/tag/mark-shuttleworth/ South Africa’s wealthiest people in 2007: Mark Shuttleworth – Ubuntu founder and first African in Space], beyond438, ''Business, Entrepreneurship, Leadership, South Africa, Technology '', 14 September 2007</ref> waar hy by Rondebosch Boys' High en Diocesan Kollege ("Bishops") in [[Rondebosch]] skoolgegaan het. By laasgenoemde skool was hy ook hoofseun in 1991. Ná die voltooiing van sy skoolloopbaan het Shuttleworth in 1995 'n sakewetenskapsgraad in finansies en inligtingstelsels (d.i. Bachelor of Business Science) aan die [[Universiteit van Kaapstad]] verwerf.<ref name=uct>[https://www.news.uct.ac.za/article/-2015-03-09-quick-facts-about-uct Quick facts about UCT: Great minds from UCT], ''Newsroom'', 9 Maart 2015</ref> As student het hy ook gehelp met die installering van die universiteit se eerste internetverbinding vir 'n koshuis, naamlik dié by Smuts Hall. In 2002 het sy ''alma mater'' 'n ere-D.Phil-graad aan hom toegeken.<ref name=uct/> == Thawte == In [[1995]] het Shuttleworth Thawte gestig, wat hy aanvanklik uit sy ouers se motorhuis bedryf het. Die firma het in digitale sertifikate en [[internet]]kriptografie gespesialiseer.<ref name = legacy/> Thawte was na bewering die eerste firma buite die VSA om 'n bediener beskikbaar te stel waardeur geënkripteerde handelstransaksies uitgevoer kon word.<ref name = beyond/> Vier jaar later, in Desember [[1999]], het hy Thawte aan VeriSign verkoop vir VeriSign-aandele ter waarde van R3,5 miljard, oftewel $575 miljoen. Na hierdie transaksie het hy elkeen van sy 30 werknemers met 'n R1 miljoen uitbetaling vergoed. == HBD Venture Capital == In 2000 het hy uit die opbrengs HBD Venture Capital gestig,<ref name = legacy/> 'n besigheidsbroeikas en waagkapitaalvoorsiener. HBW het gestaan vir "here be dragons", wat sou sinspeel op ongebaande weë. Die oogmerk van HBD was beleggings in Suid-Afrikaanse maatskappye wat globale uitbreidingspotensiaal getoon het.<ref name = beyond/> HBD se beleggings het ingesluit Themepack, 'n boodskapdiens aan skoolkinders, en incuBeta, 'n Web2.0-maatskappy wat soekenjin-advertensies en -optimisering aanbied, waarin Shuttleworth R25 miljoen of $3.5 miljoen belê het. Ander beleggings het ingesluit EDH, Metricap, Mybeat en CSense Systems. HBD het ook 'n leidende rol gespeel in [[:en:Impi Linux|Impi Linux]] (2005-2009), HIP2BSquare (Ubuntu se verskaffer in Afrika) en Fundamo, wat bank- en transaksiedienste oor mobiele toestelle verskaf.<ref name = beyond/> In 2010 is sy Kaapstadse maatskappy [[:en:Knife Capital|Knife Capital]] gestig om die aktiewe bestuur van veral HBD se Suid-Afrikaanse en Britse portefeuljes voort te sit.<ref name = forbes/> == Ruimtetoeris == [[Lêer:Mark Shuttleworth NASA.jpg|duimnael|Mark Shuttleworth in die ruimte op 27 April 2002, waar hy die Suid-Afrikaanse vlag op die mou gedra het.]] Shuttleworth het op [[25 April]] [[2002]] wêreldwyd bekend geword as 'n burgerlike ruimtevaarder aanboord die Russiese Sojoes TM-34-missie, waarvoor hy ongeveer $20 miljoen betaal het. Twee dae later, het die Sojoes-ruimteskip by die internasionale ruimtestasie aangekom, waar hy agt dae lank gebly het. Shuttleworth het deelgeneem aan eksperimente oor vigs- en genoomnavorsing. Op [[5 Mei]] keer hy terug na die aarde. Ten einde aan die vlug deel te neem het Shuttleworth 'n jaar lank opleiding en voorbereiding ondergaan, sewe maande daarvan by [[Sterrestad]] in [[Moskou]]. == Die Shuttleworth-stigting == In [[2001]] stig hy die Shuttleworth-stigting, 'n nie-winsgewende organisasie toegespits op sosiale innovasie wat ook onderwys en oopbronprojekte in Suid-Afrika befonds, byvoorbeeld ''The Freedom Toaster'' se sagtewareprojek. == Canonical en Ubuntu == Shuttleworth het deelgeneem as 'n Debian-ontwikkelaar in die 1990's, en in 2004 het hy teruggekeer na die [[Linux|Linux-wêreld]] deur die befondsing van die ontwikkeling van [[Ubuntu Linux]], 'n gebruikersvriendelike weergawe van Linux, deur sy maatskappy [[Canonical|Canonical Ltd]]. In 2005 stig hy die Ubuntu-stigting en maak 'n aanvanklike belegging van $10 miljoen. Fondse van die stigting word gebruik om Ubuntu-medewerkers te vergoed. In September 2005, het hy 'n 65% aandeel in ImpiLinux gekoop. Canonical is Shuttleworth se private sagtewarefirma in Brittanje wat kommersiële ondersteuning werf vir die Ubuntu-bedryfstelsel.<ref name = forbes/> == Valutabeheer-dispuut == Toe Shuttleworth hom in 2008 in Man gevestig het, was sy Suid-Afrikaanse fondse grotendeels geblokkeer om aan valutabeheer-regulasies te voldoen. In 2008 en 2009 het hy aansoek gedoen vir twee oordragte van sy Suid-Afrikaanse fondse na Man. In totaal het dit meer as $300 miljoen of R4,27 miljard beloop,<ref name = forbes/><ref name = finweek>[https://www.pressreader.com/south-africa/finweek-afrikaanse-uitgawe/20130620/281681137438239 Shuttleworth kan alles verander], Garth Theunissen, ''Finweek Afrikaanse Uitgawe'', 20 Junie 2013</ref> naamlik die opbrengs uit die verkoop van Thawte, plus 'n aansienlike opbrengs uit Suid-Afrikaanse beleggings. Toe hy in 2009 R1.5 miljard uit die land neem, het die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank]] hom weereens 'n 10% oordragheffing opgelê, wat Shuttleworth onder protes betaal het.<ref name =tech>[https://techcentral.co.za/shuttleworth-declares-war-on-exchange-control/40994/ Shuttleworth declares war on exchange control], redakteur, ''TechCentral'', 10 Junie 2013</ref> Volgens die Reserwebank was die heffing wel konstitusioneel, en het aangehaal uit art. 9 van die <!--d.i. Currency and Exchanges Act; Wet 9 van 1933 of art. 9 van die Wet?, ek aanvaar lg.-->Wet op Valutabeheer, 1933, wat aandui dat sodanige heffing nie fiskale gesag oorskry nie, maar nuttig was vir die beheer van kapitaaluitvloeie en stimulasie van makro-ekonomiese groei ná die globale finansiële onstabiliteit van 2008.<ref name = forbes>[https://www.forbes.com/sites/mfonobongnsehe/2014/10/02/software-millionaire-mark-shuttleworth-to-receive-22-million-refund-from-south-african-reserve-bank/ Software Millionaire Mark Shuttleworth To Receive $22 Million Refund From South African Reserve Bank], Mfonobong Nsehe, ''Forbes'', 2 Oktober 2014</ref> Volgens Shuttleworth het die valutamaatreëls sy entrepreneuriese inisiatiewe uit Suid-Afrika belemmer en sou dit effektief 'n soort belastinginvordering behels wat nié, soos die grondwet vereis, deur die parlement ingestel is nie.<ref name = finweek/> Die gebruik van handelsbanke as "tussengangeragente" sou volgens hom ook proseduurlik onbillik wees. Om hierdie bedrag van R250,5 miljoen te herwin het Shuttleworth die [[Departement van Finansies|Minister van Finansies]] en die [[Suid-Afrikaanse Inkomstediens]] voor die hof gedaag. Benewens het hy probeer om art. 9 van die Wet op Valutabeheer, ander valutabeheerregulasies en twee omsendbriewe van 2003 rakende valutabeheer as ongeldig en onkonstitusioneel te verklaar.<ref name = forbes/> Indien suksesvol kon sy aksie tot 'n ineenstorting van Suid-Afrika se valutabeheerstelsel lei, wat aansienlike implikasies vir die SA-regering kon inhou,<ref name = finweek/> benewens potensiële eise van R2.9 miljard.<ref name=bt>[https://businesstech.co.za/news/government/90990/why-shuttleworth-lost-his-r250-million-tax-battle/ Why Shuttleworth lost his R250 million tax battle], News24Wire, ''BusinessTech'', 18 Junie 2015</ref> Insgelyks het die inkomstediens dit as 'n radikale hofaansoek beskryf.<ref name =sabc/> Selfs het Shuttleworth voorgeneem om die hele opbrengs uit die geding te skenk aan ander beleggers wat ook die staat rakende Suid-Afrikaanse valutabeheer-maatreëls wou teëstaan.<ref name = forbes/><ref name="htxt_donate">{{cite web |first=Adam |last=Oxford |url=http://www.htxt.co.za/2014/10/01/mark-shuttleworth-donates-entire-r250m-reserve-bank-win-to-defend-sa-constitution/ |title=Mark Shuttleworth donates entire R250m Reserve Bank win to defend SA constitution |publisher=htxt Africa |date=1 Oktober 2014 |access-date=1 Oktober 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200312145440/https://www.htxt.co.za/2014/10/01/mark-shuttleworth-donates-entire-r250m-reserve-bank-win-to-defend-sa-constitution/ |archive-date=12 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>[http://www.biznews.com/global-investing/2014/10/02/mark-shuttleworth-im-putting-big-money-fighting-sa-state-read-full-statement/ Mark Shuttleworth: Why I’m putting big money to help enforce SA Constitution (full statement)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170503144325/http://www.biznews.com/global-investing/2014/10/02/mark-shuttleworth-im-putting-big-money-fighting-sa-state-read-full-statement/ |date= 3 Mei 2017 }}, JC, ''BizNews'', 2 Oktober 2014</ref> Shuttleworth is verteenwoordig deur advokaat Gilbert Marcus,<ref name = legacy/> en die reserwebank deur Jeremy Gauntlett.<ref name = finweek/> Die [[Hooggeregshof van Suid-Afrika|Hooggeregshof]] het teen die terugbetaling van sy oordragsheffing beslis, maar het sekere voorsienings van die Wet op Valutabeheer en die valutabeheerregulasies as onkonstitusioneel verklaar.<ref name = forbes/> Hiermee was Shutteworth nie tevrede nie, sodat hy die saak voor die [[Appèlhof van Suid-Afrika|Appèlhof]] gebring het, wat die saak in Augustus 2014 aangehoor het. Dit het sy argument aanvaar en gelas dat die heffingsbedrag met rente aan hom terugbetaal word. Dit het egter ook bevind dat "dit voorkom asof Shuttleworth se hoofoogmerk nié suiwer altruisties is nie, maar eerder gemik is op die herwinning van die 10% heffing wat deur hom betaal is".<ref name="htxt_donate"/> Die [[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika|Konstitusionele Hof]] het op 18 Junie 2015 die Appèlhof se uitspraak ter syde gestel en die heffing is nie terugbetaal nie.<ref name=des/> Dit het bevind dat die oordragheffing wel konstitusioneel was,<ref name=bt/> met die hoofoogmerk om beleggersoptrede te reguleer eerder as om inkomste daardeur te genereer.<ref name= zacc17>{{cite web |url=http://www.saflii.org/za/cases/ZACC/2015/17.html |title=South African Reserve Bank and Another v Shuttleworth and Another |date=18 Junie 2015 |issue=ZACC 17 |last1=Mogoeng |first1=CJ |last2=Moseneke |first2=DCJ |last3=Cameron |first3=J |last4=Froneman |first4=J |last5=Jappie |first5=AJ |last6=Khampepe |first6=J |last7=Molemela |first7=AJ |last8=Nkabinde |first8=J |last9=Theron |first9=AJ |last10=Tshiqi |first10=AJ |work=[[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika]] |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200305071106/http://www.saflii.org/za/cases/ZACC/2015/17.html |archive-date=5 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die oordragsheffing is 'n jaar na hierdie sake opgehef, maar nie in beginsel afgeskaf nie.<ref name =sabc>[http://www.sabc.co.za/news/a/b37289004ff629e4af76bffa0a2af236/Shuttleworthundefinedbidundefinedcouldundefinedbeundefineddevastating:undefinedReserveundefinedBank-20131206 Shuttleworth bid could be devastating: Reserve Bank]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, SAPA, ''SAUK'', 12 Junie 2013</ref><ref>[https://www.iol.co.za/dailynews/news/bank-responds-in-shuttleworth-trial-1531117 Bank responds in Shuttleworth trial], Daily News Correspondent, ''IOL News'', 12 Junie 2013</ref> == Persoonlike lewe == ugly >>>>>>>>>>>>>> Shuttleworth woon vanaf 2008 te Santon in die suide van Man, 'n eiland in die [[Ierse See]], maar is 'n gereelde reisiger met sy eie Bombardier Global Express-straler.<ref name="legacy" /> By Santon het hy begin om The Mallards, 'n private tuin wat 200 akker beslaan, uit te lê.<ref name="iomn">[http://www.isleofman.com/News/details/79476/island-s-botanic-garden-flourishing- Island's botanic garden flourishing], Manx Radio, Isle of Man News'', 16 Junie 2016''</ref> Onder leiding van tuinier Andrew Inglis is begin om 'n Japanse tuin, watervalle, verskillende soorte vleilande, 'n meer, 'n Manx-glen en 'n boord aan te lê. Die tuin sal op uitnodiging of by spesiale geleenthede ook aan die ander partye of die publiek oopgestel word. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} [http://www.markshuttleworth.com/ Mark Shuttleworth se tuisblad] * {{en}} [http://www.spacefacts.de/bios/international/english/shuttleworth_mark.htm ''Spacefacts'' biografie van Mark Shuttleworth] * {{en}} [http://www.tsf.org.za/ Die Shuttleworthstigting] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060615014659/http://www.tsf.org.za/ |date=15 Junie 2006 }} * {{en}} [http://www.benking.co.uk/art/Ubuntu_the_entrepreneur_who_wants_to_give_it_all_away.php Onderhoud, ''Financial Times'', Januarie 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101115224130/http://www.benking.co.uk/art/Ubuntu_the_entrepreneur_who_wants_to_give_it_all_away.php |date=15 November 2010 }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Shuttleworth, Mark}} [[Kategorie:Britse entrepreneurs]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse entrepreneurs]] [[Kategorie:Ruimtevaarders]] [[Kategorie:Geboortes in 1973]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse hoof- uitvoerende beamptes]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse ingenieurs]] q5qavv5zrkij60fc5a4dgv2rnhedzit 2520014 2520013 2022-08-18T17:53:33Z 102.182.46.43 /* Persoonlike lewe */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Mark Shuttleworth | bynaam = | beeld = Mark Shuttleworth by Martin Schmitt.jpg | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Mark Richard Shuttleworth | geboortedatum = [[18 September]] [[1973]] | geboorteplek = [[Welkom]], [[Vrystaat]], [[Suid-Afrika]] | dood_datum = | sterfteplek = | ouers = | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Verenigde Koninkryk}}<br />{{vlagland|Suid-Afrika}} | beroep = entrepreneur | ander = | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | godsdiens = | huweliksmaat = | kinders = | webblad = [http://www.markshuttleworth.com www.markshuttleworth.com] | handtekening = }} '''Mark Shuttleworth''' (gebore [[18 September]] [[1973]] in [[Welkom]]) is 'n [[Groot-Brittanje|Brits]]-[[Suid-Afrika]]anse (weens dubbele burgerskap)<ref name =tech/> entrepreneur wat hom in 2001 in [[Londen]],<ref name = legacy/> en vanaf 2008 op die [[Man (eiland)|Man]]-belastinghawe gevestig het.<ref name=des>[http://www.destinyconnect.com/2015/06/18/mark-shuttleworth-not-getting-payment-sarb/ Mark Shuttleworth loses court bid] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003074512/http://www.destinyconnect.com/2015/06/18/mark-shuttleworth-not-getting-payment-sarb/ |date= 3 Oktober 2018 }}, Destiny reporter, ''Destiny'', 18 Junie 2015</ref> Na bewering was hy in 2015 die sesde rykste inwoner van Man, met 'n vermoë van £160 miljoen.<ref name = clag>[http://www.isleofman.com/news/details/71900/island-s-richest-revealed Island's richest revealed], Joanne Clague, ''Isle of Man News'', 24 April 2015</ref> Hy staan veral bekend vir die groot wins wat hy in 1999 op 26-jarige ouderdom uit Thawte, 'n internet-handelsveiligheid-firma gemaak het.<ref name = legacy>[http://www.legacyinspires.com/news.cfm?articleid=227 Success, Issue 12]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''Legacy Hotels'', ''Legacy Inspires'', 2017</ref> In 2002 was hy ook 'n vroeë ruimtetoeris, en gevolglik die eerste burger van 'n Afrika-land in die ruimte. Shuttleworth het in 2009 aangedring om R1.5 miljard sonder 'n 10% oordragheffing uit Suid-Afrika te neem, wat vanaf 2013 uitgeloop het op sy reeks regsgedinge teen die SA-owerhede. In 2015 het die [[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika|Konstitusionele Hof]] egter teen hom beslis.<ref name=des/><ref name = >[http://m.fin24.com/fin24/Companies/Financial-Services/Shuttleworth-loses-R250m-exchange-control-battle-20150618/Comments?p=2 Shuttleworth loses R250m exchange control battle]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''fin24'', 18 Junie 2015</ref> == Jeug == Shuttleworth is in [[Welkom]] in die [[Vrystaat]] gebore as die seun van Richard Dalton Shuttleworth, 'n chirurg, en Ronelle Shuttleworth 'n kleuterskoolonderwyseres.<ref>[https://www.celebfamily.com/entrepreneur/mark-shuttleworth-family.html Mark Shuttleworth – Family, Family Tree], ''Celeb''</ref> Hy het egter in Kaapstad grootgeword,<ref name = beyond>[https://www.beyond438.com/tag/mark-shuttleworth/ South Africa’s wealthiest people in 2007: Mark Shuttleworth – Ubuntu founder and first African in Space], beyond438, ''Business, Entrepreneurship, Leadership, South Africa, Technology '', 14 September 2007</ref> waar hy by Rondebosch Boys' High en Diocesan Kollege ("Bishops") in [[Rondebosch]] skoolgegaan het. By laasgenoemde skool was hy ook hoofseun in 1991. Ná die voltooiing van sy skoolloopbaan het Shuttleworth in 1995 'n sakewetenskapsgraad in finansies en inligtingstelsels (d.i. Bachelor of Business Science) aan die [[Universiteit van Kaapstad]] verwerf.<ref name=uct>[https://www.news.uct.ac.za/article/-2015-03-09-quick-facts-about-uct Quick facts about UCT: Great minds from UCT], ''Newsroom'', 9 Maart 2015</ref> As student het hy ook gehelp met die installering van die universiteit se eerste internetverbinding vir 'n koshuis, naamlik dié by Smuts Hall. In 2002 het sy ''alma mater'' 'n ere-D.Phil-graad aan hom toegeken.<ref name=uct/> == Thawte == In [[1995]] het Shuttleworth Thawte gestig, wat hy aanvanklik uit sy ouers se motorhuis bedryf het. Die firma het in digitale sertifikate en [[internet]]kriptografie gespesialiseer.<ref name = legacy/> Thawte was na bewering die eerste firma buite die VSA om 'n bediener beskikbaar te stel waardeur geënkripteerde handelstransaksies uitgevoer kon word.<ref name = beyond/> Vier jaar later, in Desember [[1999]], het hy Thawte aan VeriSign verkoop vir VeriSign-aandele ter waarde van R3,5 miljard, oftewel $575 miljoen. Na hierdie transaksie het hy elkeen van sy 30 werknemers met 'n R1 miljoen uitbetaling vergoed. == HBD Venture Capital == In 2000 het hy uit die opbrengs HBD Venture Capital gestig,<ref name = legacy/> 'n besigheidsbroeikas en waagkapitaalvoorsiener. HBW het gestaan vir "here be dragons", wat sou sinspeel op ongebaande weë. Die oogmerk van HBD was beleggings in Suid-Afrikaanse maatskappye wat globale uitbreidingspotensiaal getoon het.<ref name = beyond/> HBD se beleggings het ingesluit Themepack, 'n boodskapdiens aan skoolkinders, en incuBeta, 'n Web2.0-maatskappy wat soekenjin-advertensies en -optimisering aanbied, waarin Shuttleworth R25 miljoen of $3.5 miljoen belê het. Ander beleggings het ingesluit EDH, Metricap, Mybeat en CSense Systems. HBD het ook 'n leidende rol gespeel in [[:en:Impi Linux|Impi Linux]] (2005-2009), HIP2BSquare (Ubuntu se verskaffer in Afrika) en Fundamo, wat bank- en transaksiedienste oor mobiele toestelle verskaf.<ref name = beyond/> In 2010 is sy Kaapstadse maatskappy [[:en:Knife Capital|Knife Capital]] gestig om die aktiewe bestuur van veral HBD se Suid-Afrikaanse en Britse portefeuljes voort te sit.<ref name = forbes/> == Ruimtetoeris == [[Lêer:Mark Shuttleworth NASA.jpg|duimnael|Mark Shuttleworth in die ruimte op 27 April 2002, waar hy die Suid-Afrikaanse vlag op die mou gedra het.]] Shuttleworth het op [[25 April]] [[2002]] wêreldwyd bekend geword as 'n burgerlike ruimtevaarder aanboord die Russiese Sojoes TM-34-missie, waarvoor hy ongeveer $20 miljoen betaal het. Twee dae later, het die Sojoes-ruimteskip by die internasionale ruimtestasie aangekom, waar hy agt dae lank gebly het. Shuttleworth het deelgeneem aan eksperimente oor vigs- en genoomnavorsing. Op [[5 Mei]] keer hy terug na die aarde. Ten einde aan die vlug deel te neem het Shuttleworth 'n jaar lank opleiding en voorbereiding ondergaan, sewe maande daarvan by [[Sterrestad]] in [[Moskou]]. == Die Shuttleworth-stigting == In [[2001]] stig hy die Shuttleworth-stigting, 'n nie-winsgewende organisasie toegespits op sosiale innovasie wat ook onderwys en oopbronprojekte in Suid-Afrika befonds, byvoorbeeld ''The Freedom Toaster'' se sagtewareprojek. == Canonical en Ubuntu == Shuttleworth het deelgeneem as 'n Debian-ontwikkelaar in die 1990's, en in 2004 het hy teruggekeer na die [[Linux|Linux-wêreld]] deur die befondsing van die ontwikkeling van [[Ubuntu Linux]], 'n gebruikersvriendelike weergawe van Linux, deur sy maatskappy [[Canonical|Canonical Ltd]]. In 2005 stig hy die Ubuntu-stigting en maak 'n aanvanklike belegging van $10 miljoen. Fondse van die stigting word gebruik om Ubuntu-medewerkers te vergoed. In September 2005, het hy 'n 65% aandeel in ImpiLinux gekoop. Canonical is Shuttleworth se private sagtewarefirma in Brittanje wat kommersiële ondersteuning werf vir die Ubuntu-bedryfstelsel.<ref name = forbes/> == Valutabeheer-dispuut == Toe Shuttleworth hom in 2008 in Man gevestig het, was sy Suid-Afrikaanse fondse grotendeels geblokkeer om aan valutabeheer-regulasies te voldoen. In 2008 en 2009 het hy aansoek gedoen vir twee oordragte van sy Suid-Afrikaanse fondse na Man. In totaal het dit meer as $300 miljoen of R4,27 miljard beloop,<ref name = forbes/><ref name = finweek>[https://www.pressreader.com/south-africa/finweek-afrikaanse-uitgawe/20130620/281681137438239 Shuttleworth kan alles verander], Garth Theunissen, ''Finweek Afrikaanse Uitgawe'', 20 Junie 2013</ref> naamlik die opbrengs uit die verkoop van Thawte, plus 'n aansienlike opbrengs uit Suid-Afrikaanse beleggings. Toe hy in 2009 R1.5 miljard uit die land neem, het die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank]] hom weereens 'n 10% oordragheffing opgelê, wat Shuttleworth onder protes betaal het.<ref name =tech>[https://techcentral.co.za/shuttleworth-declares-war-on-exchange-control/40994/ Shuttleworth declares war on exchange control], redakteur, ''TechCentral'', 10 Junie 2013</ref> Volgens die Reserwebank was die heffing wel konstitusioneel, en het aangehaal uit art. 9 van die <!--d.i. Currency and Exchanges Act; Wet 9 van 1933 of art. 9 van die Wet?, ek aanvaar lg.-->Wet op Valutabeheer, 1933, wat aandui dat sodanige heffing nie fiskale gesag oorskry nie, maar nuttig was vir die beheer van kapitaaluitvloeie en stimulasie van makro-ekonomiese groei ná die globale finansiële onstabiliteit van 2008.<ref name = forbes>[https://www.forbes.com/sites/mfonobongnsehe/2014/10/02/software-millionaire-mark-shuttleworth-to-receive-22-million-refund-from-south-african-reserve-bank/ Software Millionaire Mark Shuttleworth To Receive $22 Million Refund From South African Reserve Bank], Mfonobong Nsehe, ''Forbes'', 2 Oktober 2014</ref> Volgens Shuttleworth het die valutamaatreëls sy entrepreneuriese inisiatiewe uit Suid-Afrika belemmer en sou dit effektief 'n soort belastinginvordering behels wat nié, soos die grondwet vereis, deur die parlement ingestel is nie.<ref name = finweek/> Die gebruik van handelsbanke as "tussengangeragente" sou volgens hom ook proseduurlik onbillik wees. Om hierdie bedrag van R250,5 miljoen te herwin het Shuttleworth die [[Departement van Finansies|Minister van Finansies]] en die [[Suid-Afrikaanse Inkomstediens]] voor die hof gedaag. Benewens het hy probeer om art. 9 van die Wet op Valutabeheer, ander valutabeheerregulasies en twee omsendbriewe van 2003 rakende valutabeheer as ongeldig en onkonstitusioneel te verklaar.<ref name = forbes/> Indien suksesvol kon sy aksie tot 'n ineenstorting van Suid-Afrika se valutabeheerstelsel lei, wat aansienlike implikasies vir die SA-regering kon inhou,<ref name = finweek/> benewens potensiële eise van R2.9 miljard.<ref name=bt>[https://businesstech.co.za/news/government/90990/why-shuttleworth-lost-his-r250-million-tax-battle/ Why Shuttleworth lost his R250 million tax battle], News24Wire, ''BusinessTech'', 18 Junie 2015</ref> Insgelyks het die inkomstediens dit as 'n radikale hofaansoek beskryf.<ref name =sabc/> Selfs het Shuttleworth voorgeneem om die hele opbrengs uit die geding te skenk aan ander beleggers wat ook die staat rakende Suid-Afrikaanse valutabeheer-maatreëls wou teëstaan.<ref name = forbes/><ref name="htxt_donate">{{cite web |first=Adam |last=Oxford |url=http://www.htxt.co.za/2014/10/01/mark-shuttleworth-donates-entire-r250m-reserve-bank-win-to-defend-sa-constitution/ |title=Mark Shuttleworth donates entire R250m Reserve Bank win to defend SA constitution |publisher=htxt Africa |date=1 Oktober 2014 |access-date=1 Oktober 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200312145440/https://www.htxt.co.za/2014/10/01/mark-shuttleworth-donates-entire-r250m-reserve-bank-win-to-defend-sa-constitution/ |archive-date=12 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>[http://www.biznews.com/global-investing/2014/10/02/mark-shuttleworth-im-putting-big-money-fighting-sa-state-read-full-statement/ Mark Shuttleworth: Why I’m putting big money to help enforce SA Constitution (full statement)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170503144325/http://www.biznews.com/global-investing/2014/10/02/mark-shuttleworth-im-putting-big-money-fighting-sa-state-read-full-statement/ |date= 3 Mei 2017 }}, JC, ''BizNews'', 2 Oktober 2014</ref> Shuttleworth is verteenwoordig deur advokaat Gilbert Marcus,<ref name = legacy/> en die reserwebank deur Jeremy Gauntlett.<ref name = finweek/> Die [[Hooggeregshof van Suid-Afrika|Hooggeregshof]] het teen die terugbetaling van sy oordragsheffing beslis, maar het sekere voorsienings van die Wet op Valutabeheer en die valutabeheerregulasies as onkonstitusioneel verklaar.<ref name = forbes/> Hiermee was Shutteworth nie tevrede nie, sodat hy die saak voor die [[Appèlhof van Suid-Afrika|Appèlhof]] gebring het, wat die saak in Augustus 2014 aangehoor het. Dit het sy argument aanvaar en gelas dat die heffingsbedrag met rente aan hom terugbetaal word. Dit het egter ook bevind dat "dit voorkom asof Shuttleworth se hoofoogmerk nié suiwer altruisties is nie, maar eerder gemik is op die herwinning van die 10% heffing wat deur hom betaal is".<ref name="htxt_donate"/> Die [[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika|Konstitusionele Hof]] het op 18 Junie 2015 die Appèlhof se uitspraak ter syde gestel en die heffing is nie terugbetaal nie.<ref name=des/> Dit het bevind dat die oordragheffing wel konstitusioneel was,<ref name=bt/> met die hoofoogmerk om beleggersoptrede te reguleer eerder as om inkomste daardeur te genereer.<ref name= zacc17>{{cite web |url=http://www.saflii.org/za/cases/ZACC/2015/17.html |title=South African Reserve Bank and Another v Shuttleworth and Another |date=18 Junie 2015 |issue=ZACC 17 |last1=Mogoeng |first1=CJ |last2=Moseneke |first2=DCJ |last3=Cameron |first3=J |last4=Froneman |first4=J |last5=Jappie |first5=AJ |last6=Khampepe |first6=J |last7=Molemela |first7=AJ |last8=Nkabinde |first8=J |last9=Theron |first9=AJ |last10=Tshiqi |first10=AJ |work=[[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika]] |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200305071106/http://www.saflii.org/za/cases/ZACC/2015/17.html |archive-date=5 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die oordragsheffing is 'n jaar na hierdie sake opgehef, maar nie in beginsel afgeskaf nie.<ref name =sabc>[http://www.sabc.co.za/news/a/b37289004ff629e4af76bffa0a2af236/Shuttleworthundefinedbidundefinedcouldundefinedbeundefineddevastating:undefinedReserveundefinedBank-20131206 Shuttleworth bid could be devastating: Reserve Bank]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, SAPA, ''SAUK'', 12 Junie 2013</ref><ref>[https://www.iol.co.za/dailynews/news/bank-responds-in-shuttleworth-trial-1531117 Bank responds in Shuttleworth trial], Daily News Correspondent, ''IOL News'', 12 Junie 2013</ref> == Persoonlik3 == Shuttleworth woon vanaf 2008 te Santon in die suide van Man, 'n eiland in die [[Ierse See]], maar is 'n gereelde reisiger met sy eie Bombardier Global Express-straler.<ref name="legacy" /> By Santon het hy begin om The Mallards, 'n private tuin wat 200 akker beslaan, uit te lê.<ref name="iomn">[http://www.isleofman.com/News/details/79476/island-s-botanic-garden-flourishing- Island's botanic garden flourishing], Manx Radio, Isle of Man News'', 16 Junie 2016''</ref> Onder leiding van tuinier Andrew Inglis is begin om 'n Japanse tuin, watervalle, verskillende soorte vleilande, 'n meer, 'n Manx-glen en 'n boord aan te lê. Die tuin sal op uitnodiging of by spesiale geleenthede ook aan die ander partye of die publiek oopgestel word. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} [http://www.markshuttleworth.com/ Mark Shuttleworth se tuisblad] * {{en}} [http://www.spacefacts.de/bios/international/english/shuttleworth_mark.htm ''Spacefacts'' biografie van Mark Shuttleworth] * {{en}} [http://www.tsf.org.za/ Die Shuttleworthstigting] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060615014659/http://www.tsf.org.za/ |date=15 Junie 2006 }} * {{en}} [http://www.benking.co.uk/art/Ubuntu_the_entrepreneur_who_wants_to_give_it_all_away.php Onderhoud, ''Financial Times'', Januarie 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101115224130/http://www.benking.co.uk/art/Ubuntu_the_entrepreneur_who_wants_to_give_it_all_away.php |date=15 November 2010 }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Shuttleworth, Mark}} [[Kategorie:Britse entrepreneurs]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse entrepreneurs]] [[Kategorie:Ruimtevaarders]] [[Kategorie:Geboortes in 1973]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse hoof- uitvoerende beamptes]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse ingenieurs]] 26mcc7j4e8336mdyyfaaf4pxsdif4jp 2520021 2520014 2022-08-18T19:34:43Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/102.182.46.43|102.182.46.43]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Mark Shuttleworth | bynaam = | beeld = Mark Shuttleworth by Martin Schmitt.jpg | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Mark Richard Shuttleworth | geboortedatum = [[18 September]] [[1973]] | geboorteplek = [[Welkom]], [[Vrystaat]], [[Suid-Afrika]] | dood_datum = | sterfteplek = | ouers = | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Verenigde Koninkryk}}<br />{{vlagland|Suid-Afrika}} | beroep = entrepreneur | ander = | bekend = | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = | godsdiens = | huweliksmaat = | kinders = | webblad = [http://www.markshuttleworth.com www.markshuttleworth.com] | handtekening = }} '''Mark Shuttleworth''' (gebore [[18 September]] [[1973]] in [[Welkom]]) is 'n [[Groot-Brittanje|Brits]]-[[Suid-Afrika]]anse (weens dubbele burgerskap)<ref name =tech/> entrepreneur wat hom in 2001 in [[Londen]],<ref name = legacy/> en vanaf 2008 op die [[Man (eiland)|Man]]-belastinghawe gevestig het.<ref name=des>[http://www.destinyconnect.com/2015/06/18/mark-shuttleworth-not-getting-payment-sarb/ Mark Shuttleworth loses court bid] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003074512/http://www.destinyconnect.com/2015/06/18/mark-shuttleworth-not-getting-payment-sarb/ |date= 3 Oktober 2018 }}, Destiny reporter, ''Destiny'', 18 Junie 2015</ref> Na bewering was hy in 2015 die sesde rykste inwoner van Man, met 'n vermoë van £160 miljoen.<ref name = clag>[http://www.isleofman.com/news/details/71900/island-s-richest-revealed Island's richest revealed], Joanne Clague, ''Isle of Man News'', 24 April 2015</ref> Hy staan veral bekend vir die groot wins wat hy in 1999 op 26-jarige ouderdom uit Thawte, 'n internet-handelsveiligheid-firma gemaak het.<ref name = legacy>[http://www.legacyinspires.com/news.cfm?articleid=227 Success, Issue 12]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''Legacy Hotels'', ''Legacy Inspires'', 2017</ref> In 2002 was hy ook 'n vroeë ruimtetoeris, en gevolglik die eerste burger van 'n Afrika-land in die ruimte. Shuttleworth het in 2009 aangedring om R1.5 miljard sonder 'n 10% oordragheffing uit Suid-Afrika te neem, wat vanaf 2013 uitgeloop het op sy reeks regsgedinge teen die SA-owerhede. In 2015 het die [[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika|Konstitusionele Hof]] egter teen hom beslis.<ref name=des/><ref name = >[http://m.fin24.com/fin24/Companies/Financial-Services/Shuttleworth-loses-R250m-exchange-control-battle-20150618/Comments?p=2 Shuttleworth loses R250m exchange control battle]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''fin24'', 18 Junie 2015</ref> == Jeug == Shuttleworth is in [[Welkom]] in die [[Vrystaat]] gebore as die seun van Richard Dalton Shuttleworth, 'n chirurg, en Ronelle Shuttleworth 'n kleuterskoolonderwyseres.<ref>[https://www.celebfamily.com/entrepreneur/mark-shuttleworth-family.html Mark Shuttleworth – Family, Family Tree], ''Celeb''</ref> Hy het egter in Kaapstad grootgeword,<ref name = beyond>[https://www.beyond438.com/tag/mark-shuttleworth/ South Africa’s wealthiest people in 2007: Mark Shuttleworth – Ubuntu founder and first African in Space], beyond438, ''Business, Entrepreneurship, Leadership, South Africa, Technology '', 14 September 2007</ref> waar hy by Rondebosch Boys' High en Diocesan Kollege ("Bishops") in [[Rondebosch]] skoolgegaan het. By laasgenoemde skool was hy ook hoofseun in 1991. Ná die voltooiing van sy skoolloopbaan het Shuttleworth in 1995 'n sakewetenskapsgraad in finansies en inligtingstelsels (d.i. Bachelor of Business Science) aan die [[Universiteit van Kaapstad]] verwerf.<ref name=uct>[https://www.news.uct.ac.za/article/-2015-03-09-quick-facts-about-uct Quick facts about UCT: Great minds from UCT], ''Newsroom'', 9 Maart 2015</ref> As student het hy ook gehelp met die installering van die universiteit se eerste internetverbinding vir 'n koshuis, naamlik dié by Smuts Hall. In 2002 het sy ''alma mater'' 'n ere-D.Phil-graad aan hom toegeken.<ref name=uct/> == Thawte == In [[1995]] het Shuttleworth Thawte gestig, wat hy aanvanklik uit sy ouers se motorhuis bedryf het. Die firma het in digitale sertifikate en [[internet]]kriptografie gespesialiseer.<ref name = legacy/> Thawte was na bewering die eerste firma buite die VSA om 'n bediener beskikbaar te stel waardeur geënkripteerde handelstransaksies uitgevoer kon word.<ref name = beyond/> Vier jaar later, in Desember [[1999]], het hy Thawte aan VeriSign verkoop vir VeriSign-aandele ter waarde van R3,5 miljard, oftewel $575 miljoen. Na hierdie transaksie het hy elkeen van sy 30 werknemers met 'n R1 miljoen uitbetaling vergoed. == HBD Venture Capital == In 2000 het hy uit die opbrengs HBD Venture Capital gestig,<ref name = legacy/> 'n besigheidsbroeikas en waagkapitaalvoorsiener. HBW het gestaan vir "here be dragons", wat sou sinspeel op ongebaande weë. Die oogmerk van HBD was beleggings in Suid-Afrikaanse maatskappye wat globale uitbreidingspotensiaal getoon het.<ref name = beyond/> HBD se beleggings het ingesluit Themepack, 'n boodskapdiens aan skoolkinders, en incuBeta, 'n Web2.0-maatskappy wat soekenjin-advertensies en -optimisering aanbied, waarin Shuttleworth R25 miljoen of $3.5 miljoen belê het. Ander beleggings het ingesluit EDH, Metricap, Mybeat en CSense Systems. HBD het ook 'n leidende rol gespeel in [[:en:Impi Linux|Impi Linux]] (2005-2009), HIP2BSquare (Ubuntu se verskaffer in Afrika) en Fundamo, wat bank- en transaksiedienste oor mobiele toestelle verskaf.<ref name = beyond/> In 2010 is sy Kaapstadse maatskappy [[:en:Knife Capital|Knife Capital]] gestig om die aktiewe bestuur van veral HBD se Suid-Afrikaanse en Britse portefeuljes voort te sit.<ref name = forbes/> == Ruimtetoeris == [[Lêer:Mark Shuttleworth NASA.jpg|duimnael|Mark Shuttleworth in die ruimte op 27 April 2002, waar hy die Suid-Afrikaanse vlag op die mou gedra het.]] Shuttleworth het op [[25 April]] [[2002]] wêreldwyd bekend geword as 'n burgerlike ruimtevaarder aanboord die Russiese Sojoes TM-34-missie, waarvoor hy ongeveer $20 miljoen betaal het. Twee dae later, het die Sojoes-ruimteskip by die internasionale ruimtestasie aangekom, waar hy agt dae lank gebly het. Shuttleworth het deelgeneem aan eksperimente oor vigs- en genoomnavorsing. Op [[5 Mei]] keer hy terug na die aarde. Ten einde aan die vlug deel te neem het Shuttleworth 'n jaar lank opleiding en voorbereiding ondergaan, sewe maande daarvan by [[Sterrestad]] in [[Moskou]]. == Die Shuttleworth-stigting == In [[2001]] stig hy die Shuttleworth-stigting, 'n nie-winsgewende organisasie toegespits op sosiale innovasie wat ook onderwys en oopbronprojekte in Suid-Afrika befonds, byvoorbeeld ''The Freedom Toaster'' se sagtewareprojek. == Canonical en Ubuntu == Shuttleworth het deelgeneem as 'n Debian-ontwikkelaar in die 1990's, en in 2004 het hy teruggekeer na die [[Linux|Linux-wêreld]] deur die befondsing van die ontwikkeling van [[Ubuntu Linux]], 'n gebruikersvriendelike weergawe van Linux, deur sy maatskappy [[Canonical|Canonical Ltd]]. In 2005 stig hy die Ubuntu-stigting en maak 'n aanvanklike belegging van $10 miljoen. Fondse van die stigting word gebruik om Ubuntu-medewerkers te vergoed. In September 2005, het hy 'n 65% aandeel in ImpiLinux gekoop. Canonical is Shuttleworth se private sagtewarefirma in Brittanje wat kommersiële ondersteuning werf vir die Ubuntu-bedryfstelsel.<ref name = forbes/> == Valutabeheer-dispuut == Toe Shuttleworth hom in 2008 in Man gevestig het, was sy Suid-Afrikaanse fondse grotendeels geblokkeer om aan valutabeheer-regulasies te voldoen. In 2008 en 2009 het hy aansoek gedoen vir twee oordragte van sy Suid-Afrikaanse fondse na Man. In totaal het dit meer as $300 miljoen of R4,27 miljard beloop,<ref name = forbes/><ref name = finweek>[https://www.pressreader.com/south-africa/finweek-afrikaanse-uitgawe/20130620/281681137438239 Shuttleworth kan alles verander], Garth Theunissen, ''Finweek Afrikaanse Uitgawe'', 20 Junie 2013</ref> naamlik die opbrengs uit die verkoop van Thawte, plus 'n aansienlike opbrengs uit Suid-Afrikaanse beleggings. Toe hy in 2009 R1.5 miljard uit die land neem, het die [[Suid-Afrikaanse Reserwebank]] hom weereens 'n 10% oordragheffing opgelê, wat Shuttleworth onder protes betaal het.<ref name =tech>[https://techcentral.co.za/shuttleworth-declares-war-on-exchange-control/40994/ Shuttleworth declares war on exchange control], redakteur, ''TechCentral'', 10 Junie 2013</ref> Volgens die Reserwebank was die heffing wel konstitusioneel, en het aangehaal uit art. 9 van die <!--d.i. Currency and Exchanges Act; Wet 9 van 1933 of art. 9 van die Wet?, ek aanvaar lg.-->Wet op Valutabeheer, 1933, wat aandui dat sodanige heffing nie fiskale gesag oorskry nie, maar nuttig was vir die beheer van kapitaaluitvloeie en stimulasie van makro-ekonomiese groei ná die globale finansiële onstabiliteit van 2008.<ref name = forbes>[https://www.forbes.com/sites/mfonobongnsehe/2014/10/02/software-millionaire-mark-shuttleworth-to-receive-22-million-refund-from-south-african-reserve-bank/ Software Millionaire Mark Shuttleworth To Receive $22 Million Refund From South African Reserve Bank], Mfonobong Nsehe, ''Forbes'', 2 Oktober 2014</ref> Volgens Shuttleworth het die valutamaatreëls sy entrepreneuriese inisiatiewe uit Suid-Afrika belemmer en sou dit effektief 'n soort belastinginvordering behels wat nié, soos die grondwet vereis, deur die parlement ingestel is nie.<ref name = finweek/> Die gebruik van handelsbanke as "tussengangeragente" sou volgens hom ook proseduurlik onbillik wees. Om hierdie bedrag van R250,5 miljoen te herwin het Shuttleworth die [[Departement van Finansies|Minister van Finansies]] en die [[Suid-Afrikaanse Inkomstediens]] voor die hof gedaag. Benewens het hy probeer om art. 9 van die Wet op Valutabeheer, ander valutabeheerregulasies en twee omsendbriewe van 2003 rakende valutabeheer as ongeldig en onkonstitusioneel te verklaar.<ref name = forbes/> Indien suksesvol kon sy aksie tot 'n ineenstorting van Suid-Afrika se valutabeheerstelsel lei, wat aansienlike implikasies vir die SA-regering kon inhou,<ref name = finweek/> benewens potensiële eise van R2.9 miljard.<ref name=bt>[https://businesstech.co.za/news/government/90990/why-shuttleworth-lost-his-r250-million-tax-battle/ Why Shuttleworth lost his R250 million tax battle], News24Wire, ''BusinessTech'', 18 Junie 2015</ref> Insgelyks het die inkomstediens dit as 'n radikale hofaansoek beskryf.<ref name =sabc/> Selfs het Shuttleworth voorgeneem om die hele opbrengs uit die geding te skenk aan ander beleggers wat ook die staat rakende Suid-Afrikaanse valutabeheer-maatreëls wou teëstaan.<ref name = forbes/><ref name="htxt_donate">{{cite web |first=Adam |last=Oxford |url=http://www.htxt.co.za/2014/10/01/mark-shuttleworth-donates-entire-r250m-reserve-bank-win-to-defend-sa-constitution/ |title=Mark Shuttleworth donates entire R250m Reserve Bank win to defend SA constitution |publisher=htxt Africa |date=1 Oktober 2014 |access-date=1 Oktober 2014 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200312145440/https://www.htxt.co.za/2014/10/01/mark-shuttleworth-donates-entire-r250m-reserve-bank-win-to-defend-sa-constitution/ |archive-date=12 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>[http://www.biznews.com/global-investing/2014/10/02/mark-shuttleworth-im-putting-big-money-fighting-sa-state-read-full-statement/ Mark Shuttleworth: Why I’m putting big money to help enforce SA Constitution (full statement)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170503144325/http://www.biznews.com/global-investing/2014/10/02/mark-shuttleworth-im-putting-big-money-fighting-sa-state-read-full-statement/ |date= 3 Mei 2017 }}, JC, ''BizNews'', 2 Oktober 2014</ref> Shuttleworth is verteenwoordig deur advokaat Gilbert Marcus,<ref name = legacy/> en die reserwebank deur Jeremy Gauntlett.<ref name = finweek/> Die [[Hooggeregshof van Suid-Afrika|Hooggeregshof]] het teen die terugbetaling van sy oordragsheffing beslis, maar het sekere voorsienings van die Wet op Valutabeheer en die valutabeheerregulasies as onkonstitusioneel verklaar.<ref name = forbes/> Hiermee was Shutteworth nie tevrede nie, sodat hy die saak voor die [[Appèlhof van Suid-Afrika|Appèlhof]] gebring het, wat die saak in Augustus 2014 aangehoor het. Dit het sy argument aanvaar en gelas dat die heffingsbedrag met rente aan hom terugbetaal word. Dit het egter ook bevind dat "dit voorkom asof Shuttleworth se hoofoogmerk nié suiwer altruisties is nie, maar eerder gemik is op die herwinning van die 10% heffing wat deur hom betaal is".<ref name="htxt_donate"/> Die [[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika|Konstitusionele Hof]] het op 18 Junie 2015 die Appèlhof se uitspraak ter syde gestel en die heffing is nie terugbetaal nie.<ref name=des/> Dit het bevind dat die oordragheffing wel konstitusioneel was,<ref name=bt/> met die hoofoogmerk om beleggersoptrede te reguleer eerder as om inkomste daardeur te genereer.<ref name= zacc17>{{cite web |url=http://www.saflii.org/za/cases/ZACC/2015/17.html |title=South African Reserve Bank and Another v Shuttleworth and Another |date=18 Junie 2015 |issue=ZACC 17 |last1=Mogoeng |first1=CJ |last2=Moseneke |first2=DCJ |last3=Cameron |first3=J |last4=Froneman |first4=J |last5=Jappie |first5=AJ |last6=Khampepe |first6=J |last7=Molemela |first7=AJ |last8=Nkabinde |first8=J |last9=Theron |first9=AJ |last10=Tshiqi |first10=AJ |work=[[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika]] |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200305071106/http://www.saflii.org/za/cases/ZACC/2015/17.html |archive-date=5 Maart 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die oordragsheffing is 'n jaar na hierdie sake opgehef, maar nie in beginsel afgeskaf nie.<ref name =sabc>[http://www.sabc.co.za/news/a/b37289004ff629e4af76bffa0a2af236/Shuttleworthundefinedbidundefinedcouldundefinedbeundefineddevastating:undefinedReserveundefinedBank-20131206 Shuttleworth bid could be devastating: Reserve Bank]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, SAPA, ''SAUK'', 12 Junie 2013</ref><ref>[https://www.iol.co.za/dailynews/news/bank-responds-in-shuttleworth-trial-1531117 Bank responds in Shuttleworth trial], Daily News Correspondent, ''IOL News'', 12 Junie 2013</ref> == Persoonlike lewe == Shuttleworth woon vanaf 2008 te Santon in die suide van Man, 'n eiland in die [[Ierse See]], maar is 'n gereelde reisiger met sy eie Bombardier Global Express-straler.<ref name = legacy/> By Santon het hy begin om The Mallards, 'n private tuin wat 200 akker beslaan, uit te lê.<ref name = iomn>[http://www.isleofman.com/News/details/79476/island-s-botanic-garden-flourishing- Island's botanic garden flourishing], Manx Radio, Isle of Man News'', 16 Junie 2016</ref> Onder leiding van tuinier Andrew Inglis is begin om 'n Japanse tuin, watervalle, verskillende soorte vleilande, 'n meer, 'n Manx-glen en 'n boord aan te lê. Die tuin sal op uitnodiging of by spesiale geleenthede ook aan die ander partye of die publiek oopgestel word. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie}} * {{en}} [http://www.markshuttleworth.com/ Mark Shuttleworth se tuisblad] * {{en}} [http://www.spacefacts.de/bios/international/english/shuttleworth_mark.htm ''Spacefacts'' biografie van Mark Shuttleworth] * {{en}} [http://www.tsf.org.za/ Die Shuttleworthstigting] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060615014659/http://www.tsf.org.za/ |date=15 Junie 2006 }} * {{en}} [http://www.benking.co.uk/art/Ubuntu_the_entrepreneur_who_wants_to_give_it_all_away.php Onderhoud, ''Financial Times'', Januarie 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101115224130/http://www.benking.co.uk/art/Ubuntu_the_entrepreneur_who_wants_to_give_it_all_away.php |date=15 November 2010 }} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Shuttleworth, Mark}} [[Kategorie:Britse entrepreneurs]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse entrepreneurs]] [[Kategorie:Ruimtevaarders]] [[Kategorie:Geboortes in 1973]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse hoof- uitvoerende beamptes]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse ingenieurs]] qjq2r6lpdk7vp5xyusxr0mxmhcb6sf8 0 24801 2520092 2516816 2022-08-19T11:22:13Z 41.150.240.247 wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die nasionale sportspan van Suid-Afrika. Vir die artikel oor die dier, sien [[springbok]], en vir die dorp, sien [[Springbok, Noord-Kaap]].'' {{Inligtingskas Rugbyspan | land = Suid-Afrika | beeld = 02-Springboks RGB Gold-on-Grad.png | unie = [[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] (SARU) | bynaam = Springbokke, Springboks of amaBokoboko | embleem = [[Springbok]] | president = Mark Alexander | dir = [[Rassie Erasmus]] | kaptein = [[Kenhan Craggs]] | afrigter = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Jacques Nienaber]] | gestig = | stadion = [[Ellispark-stadion]]<br />[[Kings Park-stadion]]<br />[[Loftus Versfeld]]<br />[[Nelson Mandelabaaistadion]]<br />[[Nuwelandstadion]]<br />[[Vrystaatstadion]] | patroon_la1 = _Springbokleft19 | patroon_b1 = _Springbokkit19 | patroon_ra1 = _Springbokright19 | patroon_sh1 = | patroon_so1 = _Springboksocks19 | linkerarm1 = 006400 | liggaam1 = 006400 | regterarm1 = 006400 | broek1 = FFFFFF | kouse1 = 1b3838 | patroon_la2 = | patroon_b2 = _southafrica19a | patroon_ra2 = | patroon_sh2 = | patroon_so2 = _Springboksocks19a | linkerarm2 = ffffff | liggaam2 = ffffff | regterarm2 = ffffff | broek2 = 2f5c44 | kouse2 = | statistiek = Statistiek | toetse = [[Victor Matfield]] (127)<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=matches;team=5;template=results;type=player |title=Most matches |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151031104001/http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=matches;team=5;template=results;type=player |archive-date=31 Oktober 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | toptoetspuntebehaler = [[Percy Montgomery]] (893)<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=points;team=5;template=results;type=player |title=Most points |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409052743/http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=points;team=5;template=results;type=player |archive-date=9 April 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | meestedrieë = [[Bryan Habana]] (67)<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=tries;team=5;template=results;type=player |title=Most tries |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170906082359/http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=tries;team=5;template=results;type=player |archive-date=6 September 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | jongstespeler = AJ Hartley, 1891 (18 jaar, 18 dae) | eerste = {{nowrap|[[Lêer:Flag of the Cape Colony (1876–1910).svg|20px]] '''Suid-Afrika''' 0–4 {{BILru-r}}}}<br />([[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]]; 30 Julie 1891) | grootwen = {{RSAru}} 134–3 {{URUru-r}}<br />([[Oos-Londen]], Suid-Afrika; 11 Junie 2005) | grootverloor = {{NZLru}} 57–0 {{RSAru-r}}<br />([[Auckland]], [[Nieu-Seeland]]; 16 September 2017) | Wêreldbekerverskynings = 7/9 | jaar = 1995 | beste = Kampioen in [[Rugbywêreldbeker 1995|1995]], [[Rugbywêreldbeker 2007|2007]] en [[Rugbywêreldbeker 2019|2019]] | url = | unieurl = www.sarugby.co.za }} Die '''Springbokke''' ([[Engels]]: ''Springboks''; [[Xhosa]]: ''amaBokoboko''; ook korter '''Bokke''' of ''Boks'' genoem) is die nasionale [[rugby]]span van [[Suid-Afrika]] en verteenwoordig dié land tydens internasionale wedstryde (toetswedstryde). Die Springbokke is na die [[springbok]], die nasionale dier van Suid-Afrika, genoem. Rugby is een van Suid-Afrika se nasionale sportsoorte en die Springbokke is ’n gedugte krag in internasionale rugby met ’n wenrekord teen byna alle ander lande, behalwe teen die [[Nieu-Seeland]]se [[All Blacks]]. Die Springbokke se belangrikste internasionale verskyning is tydens die vierjaarlikse [[rugbywêreldbeker]]toernooi. Alhoewel die Springbokke as gevolg van die internasionale boikot teen [[apartheid]] nie aan die eerste twee rugbywêreldbekertoernooie in [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]] en [[Rugbywêreldbeker 1995|1991]] deelgeneem het nie, het dié land in [[Rugbywêreldbeker 1995|1995]] as gasheer van die toernooi opgetree en tydens hul debuut die beker gewen. Die Springbokke het die All Blacks in die eindstryd met 15–12 geklop, ’n gebeurtenis wat tot vandag toe as een van die grootste prestasies in die Suid-Afrikaanse sportgeskiedenis beskou word. Suid-Afrika het twaalf jaar later die [[Webb Ellis-beker]] tydens die [[Rugbywêreldbeker 2007]] in [[Frankryk]] en weereens twaalf jaar later tydens die [[Rugbywêreldbeker 2019]] in [[Japan]] ingepalm. Die Springbokke het sodoende Nieu-Seeland se vorige rekord van drie titels geëwenaar, maar met twee wêreldbekerverskynings minder. Daarmee is die Springbokke nou die wêreld se suksesvolste span in wêreldbekerrugby, aangesien hulle drie uit sewe rugbywêreldbekertoernooie gewen het. Die All Blacks het daarenteen drie uit nege rugbywêreldbekertoernooie gewen. Die Springbokke speel jaarliks teen die All Blacks van Nieu-Seeland, die [[Wallabies]] van [[Australië]] en die [[Argentynse nasionale rugbyspan|Poemas]] van [[Argentinië]] in die [[Die Rugbykampioenskap|Rugbykampioenskap]], voorheen die Drienasiesreeks genoem, waartydens hulle ook om die [[Mandela Uitdaagplaat]] teen Australië en die [[Vryheidsbeker]] teen Nieu-Seeland meeding. Die Springbokke het die voormalige Drienasiesreeks reeds drie keer in die toernooi se 14 jaar bestaan gewen (in 1998, 2004 en 2009), en later die uitgebreide Rugbykampioenskapreeks (in 2019). In 1891 het die Springbokke in hul eerste internasionale wedstryd te staan gekom, toe die [[Britse en Ierse Leeus|Britse Leeus]], ’n span van gekeurde spelers uit die vier Tuisnasies, tydens hul toer Suid-Afrika besoek het. Tot sy professionalisering was rugby ’n amateursport, wat op internasionale vlak deur soms maandelange, oorsese toere gekenmerk was, waartydens die nasionale spanne nie net teen ander nasionale spanne te staan gekom het nie, maar ook teen plaaslike spanne en rugbyklubs. Sedert die begin van rugby in Suid-Afrika word die Springbokke in groen-en-goud as een van die gedugste nasionale spanne wêreldwyd beskou en die beheerliggaam, die [[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] (SARU), word deur [[Wêreldrugby]] saam met tien ander as ’n vlak-een-span geag. Die Suid-Afrikaanse nasionale rugbyspan is tans (Julie 2022) derde op Wêreldrugby se wêreldranglys<ref name="ranglys">{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/rankings/mru |title=World Rugby Rankings → Men's Rankings|publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=11 Julie 2022 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en in 2004, 2007, 2009 en 2019 is die Springbokke deur Wêreldrugby as die “span van die jaar” aangewys. Twaalf voormalige Springbokspelers is in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem. == Beheerliggaam == {{Hoofartikel|Suid-Afrikaanse Rugbyunie}} [[Lêer:UCT rugby fields.jpg|duimnael|Rugbyvelde van die [[Universiteit van Kaapstad]]]] Die beheerliggaam vir rugby in Suid-Afrika is die [[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] (SARU), tot in 2005 Suid-Afrikaanse Rugbyvoetbalunie (SARVU) genoem. Dit het in 1992 met die saamsmelting van die blanke Suid-Afrikaanse Rugbyraad en die multiëtniese Suid-Afrikaanse Rugbyunie ontstaan. Die SARU bestaan uit 14 plaaslike beheerliggame, wat elkeen sy eie span kies vir die [[Curriebeker]], die oudste en belangrikste Suid-Afrikaanse rugbybeker.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/tournaments/league?lid=3 |title=Currie Cup Premier Division |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Naas die amptelike nasionale span roep die SARU ook ander keurspanne byeen. Die [[Junior Bokke]] is die o/20-nasionale span en hulle neem aan die [[Wêreldrugby o/20-kampioenskap]] deel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/en/teams/junior-springboks?teamclass=2&category=junior%20boks |title=Junior Springboks |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die [[Blitsbokke]] is die Suid-Afrikaanse [[sewesrugby]]span en hulle draf tydens internasionale toernooie soos Wêreldrugby se Sewesreeks, Sewesrugbywêreldbeker, die [[Olimpiese Somerspele]] en [[Statebondspele]] uit.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/en/teams/blitzboks?teamclass=3&category=blitzboks |title=Springboks Sevens |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Kinders en jongmense word reeds op skool aan rugby bekend gestel en na gelang van hul belangstelling en talent begin hulle met afrigting. Die talentvolste spelers op skoolvlak word jaarliks ná die Cravenweek (genoem na [[Danie Craven]]) vir die “SA Skolespan” gekeur.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/en/teams/sa-schools?teamclass=6 |title=SA Schools |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Elke Suid-Afrikaanse universiteit beskik oor ’n eie rugbyspan wat aan die Varsitybeker en die Varsityskild deelneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.varsitycup.co.za/ |title=Main page |publisher=Varsitybeker |accessdate=20 September 2020}}</ref> Benewens die nasionale kampioenskap word daar ook jaarliks in die internasionale [[Superrugby]]toernooi meegeding teen spanne van Australië, Nieu-Seeland, Argentinië, en tot in 2020, ook Japan. Suid-Afrika neem met vier konsessies, waaroor SARU toesig hou, deel: Die [[Bulls (Superrugbyspan)|Bulls]] uit [[Pretoria]], die [[Lions (Superrugbyspan)|Lions]] uit [[Johannesburg]], die [[Sharks (Superrugbyspan)|Sharks]] uit [[Durban]] en die [[Stormers (Superrugbyspan)|Stormers]] uit [[Kaapstad]]. Aangesien die seisoene min oorvleuel word baie spelers in albei professionele ligas ingespan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/tournaments/league?lid=5 |title=Vodacom Super Rugby |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Voorheen het Suid-Afrika oor ses [[Superrugby konsessie-areas]] beskik. Ná ’n herstrukturering het beide die [[Cheetahs (Pro14-rugbyspan)|Central Cheetahs]] uit [[Bloemfontein]] en die [[Southern Kings (Pro14-rugbyspan)|Southern Kings]] uit [[Port Elizabeth]] vir die [[2017-’18 Pro14-seisoen|2017/18-seisoen]] by die internasionale toernooi [[Pro14]] aangesluit, waar hulle saam met spanne uit [[Ierland]], [[Italië]], [[Skotland]] en [[Wallis]] deelneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/tournaments/league?lid=4 |title=Guinness Pro14 |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> == Geskiedenis == === Beginjare === [[Lêer:Stellenbosch WC ZA.jpg|duimnael|Landskapstoneel by [[Stellenbosch]] in die [[Wes-Kaap]], waar in 1883 die Stellenboschklub gestig is]] Toe Canon George Ogilvie, wat die bynaam Gog gehad het, in 1861 skoolhoof van Diocesan College in [[Kaapstad]] geword het, het hy die vorm van voetbal wat by die Winchesterskool gespeel is ingevoer. Dié weergawe van voetbal, wat hantering ingesluit en as “Gog’s Game” bekend gestaan het, word beskou as die begin van rugby in Suid-Afrika.<ref name="sareferees">{{en}} {{cite web |url=http://www.sareferees.co.za/features/history/story_1207144730.php |title=Laws – History – In South Africa |publisher=SA Rugby Referees |accessdate=24 Augustus 2007 |archive-date=28 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928021039/http://www.sareferees.co.za/features/history/story_1207144730.php |url-status=dead }}</ref><ref name="uctrfc">{{en}} {{cite web |url=http://www.uctrfc.co.za/history.htm |title=History |publisher=THE FNB UCT RFC |accessdate=24 Augustus 2007 |archive-date=19 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070919202234/http://www.uctrfc.co.za/history.htm |url-status=dead }}</ref><ref name="roodepoort">{{en}} {{cite web |url=https://roodepoortrecord.co.za/2018/08/23/today-in-history-the-first-official-rugby-match-in-south-africa-is-played-web/ |title=Today in History: The first official rugby match in South Africa is played |publisher=Roodepoort Record |date=23 Augustus 2018 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Jong mans in Kaapstad het spoedig ook die spel begin speel en op 23 Augustus 1862 het die [[Cape Argus]] verslag gedoen oor die eerste bekende wedstryd in Suid-Afrika tussen 17 leëroffisiere van die Elfde Regiment en 15 staatsamptenare, waaronder die latere eerste minister van die [[Kaapkolonie]], [[John X. Merriman]], by [[Groenpunt]] in Kaapstad. Dié wedstryd het met ’n gelykopuitslag van 0–0 geëindig.<ref name="Allen1">{{en}} {{cite web |author=Dean Allen |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09523360412331305773 |title=Beating them at their own game: rugby, the Anglo-Boer War and Afrikaner nationalism, 1899–1948 |publisher=International Journal of the History of Sport, 20:3, 37 – 57 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die plaaslike pers het in daardie tyd verslag gedoen oor ’n reeks voetbalwedstryde tussen saamgeroepte spanne; “Dorp teen die Woonbuurte” of “Tuis (Brits)-gebore teen Koloniaal-gebore”.<ref name="roodepoort" /><ref name="sareferees" /><ref name="sarsu">{{en}} {{cite web |url=http://www.sarsu.org/index.php?option=com_content&task=view&id=169&Itemid=275 |title=World of Rugby |publisher=SARSU |accessdate=24 Augustus 2007 |archive-date=10 Mei 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080510050826/http://www.sarsu.org/index.php?option=com_content&task=view&id=169&Itemid=275 |url-status=dead }}</ref> Die [[Engelse Rugbyvoetbalunie]], wat in 1871 gestig is, het die meeste van die spelreëls neergelê. Die nuwe sport is veral deur Britse koloniste en soldate saamgeneem en versprei. Die voormalige internasionale speler en latere administrateur van [[Masjonaland]], [[William Henry Milton]], het in 1878 die gestandaardiseerde spelreëls na Suid-Afrika gebring. Twee rugbyklubs, ''Hamilton RFC'' en ''Villagers RFC'', beweer dat hulle die eerste rugbyklubs in Suid-Afrika is. Britse koloniste het gehelp om die spel in die [[Oos-Kaap]], [[Natal (kolonie)|Natal]] en langs die [[goud]]- en [[diamant]]roetes na [[Kimberley]] en [[Johannesburg]] te versprei. Britse troepe sou ook ’n leidende rol in die uitbreiding van die spel oor die hele land speel.<ref name="sarsu" /> In 1883 is die [[Stellenbosch]]klub gestig in die [[Landbou|boerderydistrik]] buite Kaapstad. Rugby is entoesiasties deur die jong [[Boere]] aangeneem. Die spel was teen daardie tyd sterk genoeg in die [[Wes-Kaap]] vir die [[Westelike Provinsie|Westelike Provinsie Rugbyvoetbalunie]] om gevorm te word. [[Griekwaland-Wes]] het in 1886 gevolg, [[Oostelike Provinsie]] in 1888, en [[Goue Leeus|Transvaal]] in 1889.<ref name="sarsu" /> Die eerste landswye toernooi is in dieselfde jaar in Kimberley gehou met die Westelike Provinsie wat Griekwaland-Wes, die Oostelike Provinsie en Transvaal geklop het. In dieselfde jaar is die Suid-Afrikaanse Rugbyraad gestig,<ref name="sareferees" /> maar net “blanke” rugbyklubs is toegelaat om by dié raad aan te sluit. Die rugbyklubs van [[swart mense|swart]] en [[bruin mense]] moes eie beheerliggame stig en hulle spelers was oor dekades heen van die nasionale span uitgesluit.<ref>{{en}} {{cite book |author=David R. Black, John Nauright |title=Rugby and the South African nation |publisher=Manchester University Press |location=Manchester |date=1998 |isbn=0-7190-4931-8 |pages=29–30}}</ref> === Eerste internasionale wedstryde === [[Lêer:Donald Currie (1825-1909), by Walter William Ouless.jpg|duimnael|links|upright|[[Donald Currie]], skenker van die Curriebeker in beide krieket en rugby]] [[Lêer:England-v-Cape-Colony-1891.jpg|duimnael|Engeland teen die Kaapkolonie in 1891, die eerste van die onoorwonne Bill MacLagan se [[Britse Eilande]]-toer na Suid-Afrika]] [[Lêer:South africa v british isles.jpg|duimnael|Die Suid-Afrikaanse Springbokspan wat die tweede toets teen die Britse Leeus in 1891 gespeel het]] In 1891 het, gefinansieer deur [[Cecil John Rhodes]] en die Westelike Provinsie, die eerste internasionale toer van ’n Britse keurspan (die huidige [[Britse en Ierse Leeus]]) deur Suid-Afrika plaasgevind.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.lionsrugby.com/history/1888/04/28/1888-1899-touring-tradition-begins/ |title=1888-1899 – Touring tradition begins in 19th century |publisher=[[Britse en Ierse Leeus]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Dit was die eerste verteenwoordigende wedstryde deur Suid-Afrikaanse spanne wat nog besig was om die spel aan te leer. Die besoekers het altesaam twintig wedstryde gespeel wat hulle almal gewen het en eers in die laaste wedstryd het die Kaapse span daarin geslaag om ’n punt aan te teken. Die drie wedstryde wat die Leeus teen ’n saamgestelde Suid-Afrikaanse span gespeel het (van wie die eerste op 30 Julie 1891 in [[Port Elizabeth]]) word as toetswedstryde beskou, alhoewel die [[Unie van Suid-Afrika]] eers in 1910 gestig is. In ’n noemenswaardige gebeurtenis tydens die toer het die Britse span die [[Curriebeker]] (wat deur [[Donald Currie]] geskenk is) aan Griekwaland-Wes oorhandig, die span wat tydens dié toer volgens hulle mening die beste gepresteer het. Sedertdien is die Curriebeker die trofee waarom tydens die gelyknamige Suid-Afrikaanse rugbykampioenskap meegeding word.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1891-south-africa/ |title=1891 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://rugby365.com/tournaments/currie-cup/sir-donald-currie-and-his-cup |title=Sir Donald Currie and his Cup |publisher=rugby365.com |date=25 Oktober 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Vyf jaar later het die Leeus vir ’n toer van 21 wedstryde na Suid-Afrika teruggekeer. In die tussentyd het die Suid-Afrikaanse spel aansienlik verbeter en hulle het een van vier wedstryde gewen, toe hulle op 5 September 1896 met 5–0 gewen het.<ref name=Lions1896>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1896-south-africa/ |title=1896 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die voorspelers het veral beïndruk en die span se eerste sege was ’n teken van wat die toekoms sou inhou. Suid-Afrika se span het vir die eerste keer mirtegroen truie gedra wat die kaptein, [[Barry Heatlie]], by sy Old Diocesian-klub geleen het.<ref name="bigbrian">{{en}} {{cite web |url=http://www.angelfire.com/biz4/bigbrian/heatlie.html |title=The Captian who gave South Africa it's National Colours |publisher=Big Brians Stories |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die wendrie is deur die Transvaalse [[losskakel]], Alf Larard, gedruk.<ref name="bigbrian" /> Rugby in Suid-Afrika het ’n groot hupstoot gekry deur die besoekende Leeus wat belangstelling in die Suid-Afrikaanse pers uitgelok het.<ref>{{en}} {{cite book | last= Nauright | first= John |year = 1997 | title=Sport, Cultures, and Identities in South Africa |publisher=Continuum International Publishing Group |isbn=0-7185-0072-5 |pages=40}}</ref> Nie net die Britse koloniste, maar ook die Boere van [[Nederland]]se afkoms het die rugbyspel in hul alledaagse lewe geïntegreer. Dié spel was só gewild, dat tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] op 29 April 1902 ’n kort wapenstilstand gesluit is om ’n wedstryd tussen Britte en Boere te speel. Tydens die oorlog is 27&nbsp;000 Boere krygsgevange geneem, van wie 24&nbsp;000 na oorsese kampe in [[Britse Ryk|Britse kolonies]] soos [[Sint Helena]], [[Sri Lanka|Ceylon]], [[Brits-Indië]] en [[Bermuda]] asook na [[Portugal]] gestuur is. Die speel van rugby het die [[Boerekrygsgevangenes]] ’n verlossing van die swaarkry in die kampe gebied en dit was in dié tydperk wat ’n groot deel van die Boeregevangenes vir die eerste keer met rugby kennis gemaak het. Ná die oorlog sou rugby veral in die platteland onder die invloed van die terugkerende krygsgevangenes onder die [[Afrikaner]]gemeenskap posvat. [[Sokker]] en rugby was die enigste spansporte wat vir die boere toeganklik was en rugby het die voordeel gebied dat dit makliker op rowwe ongelyke grond gespeel kon word.<ref name="Allen1" /><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugbydata.com/2014/10/19/war-and-rugby/ |title=War and Rugby |publisher=rugbydata.com |date=19 Oktober 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In die Kaap sou veral die [[Universiteit Stellenbosch]] ’n belangrike rol speel as die teelaarde van toekomstige spelers en administrateurs. Die eerste dokumentêre bewys van ’n rugbyklub by Stellenbosch dateer uit 1880, alhoewel die Universiteitsklub eers amptelik in 1919 gestig is. Stellenbosch se ligging naby Kaapstad, waar die spel reeds goed gevestig was teen die einde van die 19de eeu, het ongetwyfeld bygedra tot die ontwikkeling van rugby in Stellenbosch. Vandaar is rugby na die platteland versprei deur die jaarlikse rugbytoer en deur [[Afrikaans]]e onderwysers en predikante uit Stellenbosch.<ref name="Grundlingh">{{en}} {{cite web |url=http://dx.doi.org/10.1080/09523369408713871 |title=Playing for power? Rugby, Afrikaner nationalism and masculinity in South Africa, c.1900–70 |author=Grundlingh, Albert |year=1994 |publisher=International Journal of the History of Sport, 11:3, 408 – 430 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Skaars ’n jaar nadat die [[Vrede van Vereeniging]] gesluit is om ’n einde te maak aan die Boereoorlog het die Britse Leeus in 1903 vir hulle derde besoek in Suid-Afrika aangekom. Die Leeus sou vir die eerste keer ’n reeksnederlaag in Suid-Afrika lei nadat hulle gelykop gespeel het in die eerste twee toetswedstryde en die laaste op 5 September 1896 op [[Nuwelandstadion|Nuweland]] met 0–8 verloor het.<ref name=Lions1896 /> Tydens die toer het die Leeus slegs elf van hul 22 wedstryde gewen.<ref name="Allen2">{{en}} {{cite web |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17460260701437003 |author=Allen, Dean |title=Tours of Reconciliation: Rugby, War and Reconstruction in South Africa, 1891–1907 |publisher=Sport in History, 27:2, 172 – 189 |date=2007 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Suid-Afrikaners sou in teenstelling hiermee tot in 1956 nie weer ’n reeks verloor nie – hetsy tuis of weg. In die finale toets het Suid-Afrika se span weer die groen kraaglose Old Diocesan-truie gedra wat hulle tydens hul eerste oorwinning in 1896 gedra het.<ref name="bigbrian" /><ref name="BBC1">{{en}} {{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/wales/scrumv/features/history/lionshistory.shtml |title=British Lions |publisher=[[BBC]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20060311031641/http://www.bbc.co.uk/wales/scrumv/features/history/lionshistory.shtml |archive-date=11 Maart 2006 |accessdate=25 Augustus 2007}} {{dooie skakel}}</ref> Die sukses wat die span in die toets in die groen trui behaal het, het gelei tot ’n besluit om voortaan altyd in groen te speel.<ref name="bigbrian" /> === Vestiging van die “Springbokke” === [[Lêer:Springboks in Paris - Jan 1907.jpg|duimnael|upright|Die Springbokke in Parys, Januarie 1907]] [[Lêer:Springboks 1906.jpg|duimnael|links|Die 1906-Springbokke in aksie teen Cambridge]] [[Lêer:Southafrica rugby team 1906.jpg|duimnael|links|Die 1906-Springbokspan, teen Cambridge]] [[Lêer:Paul-Roos,-Springbok-.jpg|duimnael|upright|[[Paul Roos]], Springbokkaptein van die eerste Suid-Afrikaanse rugbytoerspan na die Britse Eilande in 1906]] [[Lêer:South africa to the field vs cornwall.jpg|duimnael|links|Die Springbokke draf uit teen Cornwall tydens hul Europese toer in 1912/13]] [[Lêer:South africa ireland teams 1912.jpg|duimnael|links|Gesamentlike groepfoto van die Ierse en Suid-Afrikaanse spanne op 30 November 1912]] Reeds voor die 1903-besoek deur die Leeus het die Suid-Afrikaanse Rugbyraad besluit om ’n groen trui met ’n [[springbok]] as embleem vir Suid-Afrika se nasionale span te gebruik. Die embleem kon egter nie betyds borduur word vir die reeks nie.<ref>{{af}} {{cite web |url=http://www.news24.com/Beeld/Sport/0,,3-63_2004262,00.html |title=Vandag, 100 jaar gelede, is Bok gebore |publisher=[[Beeld]] |accessdate=25 Augustus 2007 |archive-date=29 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080229120200/http://www.news24.com/Beeld/Sport/0,,3-63_2004262,00.html |url-status=dead }}</ref> Dit is dus oorgelaat aan die eerste Suid-Afrikaanse span wat in 1906/1907 oorsee getoer het om die eerste Springboktruie te dra. Die 1906/7 span het groen truie met wit krae gedra met swart broeke en blou kouse.<ref name="bigbrian" /> [[Paul Roos]] was die kaptein van dié eerste Springbokspan, wat oorheers is deur spelers van die Westelike Provinsie. Die eerste toer na Brittanje het in 1906/7 plaasgevind en 29 wedstryde ingesluit, waaronder een toetswedstryd elk teen die nasionale spanne van [[Skotse nasionale rugbyspan|Skotland]], [[Engelse nasionale rugbyspan|Engeland]], [[Walliese nasionale rugbyspan|Wallis]] en [[Ierse nasionale rugbyspan|Ierland]]. Engeland het daarin geslaag om gelykop te speel, maar Skotland was die enigste van die Britse Tuisunies wat teen die Springbokke gewen het. Die Springbokke het ook die [[Engelse Kanaal]] gekruis om ’n nieamptelike wedstryd op die [[Parys]]e [[Parc des Princes]] teen ’n Franse keurspan te speel wat saamgestel is uit lede van twee [[Parys]]e klubs: Stade Français en Racing Club de France. Die amptelike [[Franse nasionale rugbyspan|Franse span]] was op daardie stadium op besoek aan Engeland. Die Springbokke het 13 drieë aangeteken in hulle oorwinning met 55–6.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugbyrelics.com/Museum/countries/SA/tr-1906.htm |title=1906-07 Springboks tour |publisher=rugbyrelics.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die naam ‘Springbokke’ is vir die eerste keer tydens die 1906/7-toer gebruik. Paul Roos het saam met die adjunkkaptein [[Paddy Carolin]] en die toerbestuurder Cecil Carden die naam by ’n vergadering uitgedink om die Britse pers daarvan te verhoed om hul eie bynaam vir die span te bedink. Roos het aan koerante gesê om die span ‘De Springbokken’ te noem. Die Daily Mail het daarna ’n artikel gepubliseer waarin na die ‘Springboks’ verwys is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.irb.com/newsmedia/features/newsid=278260,printer.htmx |title=100 years of South African rugby: Part two |publisher=[[Wêreldrugby]] |date=10 November 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121010092842/http://www.irb.com/newsmedia/features/newsid=278260,printer.htmx |archive-date=10 Oktober 2012 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die span het van toe af baadjies met ’n springbok op die linkersak gedra. Die toer het bygedra tot die heel van wonde ná die [[Tweede Vryheidsoorlog]] en ’n sin van nasionale trots onder Suid-Afrikaners gekweek. Die term ‘Springbok’ is later gebruik vir alle individue of spanne wat Suid-Afrika internasionaal verteenwoordig het, ongeag van die sportsoort. Dié tradisie is beëindig met die begin van die demokratiese bedeling in 1994 in Suid-Afrika en tans word die term slegs vir die nasionale rugbyspanne gebruik.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nytimes.com/1995/11/14/sports/IHT-world-champions-face-next-test-springboks-blossom-flowers-of-a-new.html |title=World Champions Face Next Test: Springboks Blossom, Flowers of a New Land |publisher=International Herald Tribune |author=Ian Thomsen |date=14 November 1995 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die 1903-Leeutoer en die Springbokke se eerste toer word gesien as belangrike gebeurtenisse in die versoening tussen die twee wit groepe in Suid-Afrika ná die verwoestende effek van die Tweede Vryheidsoorlog (swartes, bruines en [[Indiese Suid-Afrikaners]] is deur dié versoening egter nie geraak nie). Paul Roos se toerspan het spelers soos [[Billy Millar]], wat ernstig gewond is in die oorlog, A.F.W. Marsberg en W.C. Martheze wat aan die Britse kant geveg het ingesluit sowel as burgers wat die [[Boererepubliek]]e ondersteun het, soos W.S. Morkel wat ’n krygsgevangene in [[Sint Helena]] was.<ref name="Allen2" /> Paul Roos het hom soos volg oor die saak uitgespreek:<ref name="Allen2" /><ref>{{en}} {{cite book |author=Daryl Adair |title=Sport: Race, Ethnicity and Identity: Building Global Understanding |publisher=Routledge |date=2013 |pages=12 |url=https://books.google.de/books?id=-Y3dAAAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Sport:+Race,+Ethnicity+and+Identity:+Building+Global+Understanding&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwjDuqaY5u_pAhUHTsAKHU0FBaMQ6AEIJzAA#v=onepage&q=Sport%3A%20Race%2C%20Ethnicity%20and%20Identity%3A%20Building%20Global%20Understanding&f=false |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |author=George Claassen |title=In the Words of South African Sporting Heroes |publisher=Penguin Books |date=2012 |url=https://books.google.de/books?id=-TtOMLQkvxIC&printsec=frontcover&dq=In+the+Words+of+South+African+Sporting+Heroes&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwi8_Kes5u_pAhVKTcAKHfYWA6oQ6AEIJzAA#v=onepage&q=In%20the%20Words%20of%20South%20African%20Sporting%20Heroes&f=false |accessdate=20 September 2020}}</ref> {{cquote|The tour had united us...from Cape Agulhas to the Zambesi, South Africa was one, and all differences had been forgotten. Here, we are one; may it always be the same. (As for the British) We now understand each other better, and if that is going to be one of the results of our tour, we shall be more than satisfied.}} {{cquote|Die toer het ons verenig...vanaf [[Kaap Agulhas]] tot die [[Zambezirivier|Zambezi]], Suid-Afrika was een, en alle geskille was vergete. Hier is ons een; mag dit altyd dieselfde wees. (Wat die Britte betref) Ons verstaan mekaar nou beter, en as dit een van die resultate van ons toer sou wees, sal ons meer as tevrede wees.}} Die toer het ook die beeld van Afrikaners en Suid-Afrikaners in Brittanje verbeter, nadat die Boere in oorlogspropaganda as agterlik beskryf is. Tydens ’n dinee ná die gelykopuitslag teen Engeland het Paul Roos die saak volgens die ''Sportsman'' soos volg beskryf:<ref name="Allen2" /><ref>{{en}} {{cite book |author=Daryl Adair |title=Sport: Race, Ethnicity and Identity: Building Global Understanding |publisher=Routledge |date=2013 |pages=12}}</ref> {{cquote|The draw was perhaps the best result. Does not this teach that they should all be equal and should “Dutch” and “English” work together side by side? Just as they respected one another so he wished to find things prevail in South Africa. He was proud of his side and the behaviour of his men, who were drawn from all parts and parties, and included men who had fought on each side. They had seen that the Boer was, perhaps, not so bad as he had been painted; on the other hand, the latter had been able to understand things better by making actual acquaintance with this country, and he hoped that in the near future the two races would understand each other better and work hand in hand to noble purpose.}} {{cquote|Die gelykop was miskien die beste uitslag. Leer dit ons nie dat almal gelyk moet wees nie en dat ‘Nederlanders’ en ‘Engelse’ langs mekaar moet werk nie? Net soos hulle mekaar respekteer wou hy hê dat dinge in Suid-Afrika seëvier. Hy was trots op sy span en die gedrag van sy mans, wat uit alle dele en partye benoem is, en mans ingesluit het wat aan albei kante geveg het. Hulle het gesien dat die Boer, miskien, nie so sleg was soos wat hy daargestel is nie; aan die ander kant het laasgenoemde dinge beter begryp deur kennis te maak met hierdie land, en hy het gehoop dat die twee rasse in die nabye toekoms mekaar beter sal verstaan en hand aan hand sou werk tot ’n edele doel.}} Die 1910-Leeutoer na Suid-Afrika was die eerste wat verteenwoordigers van al die vier Britse Tuisunies ingesluit het. Die toerspan het gemiddelde sukses teen nietoetsspanne behaal en net meer as die helfte van hulle wedstryde gewen. Onder hul [[Ierland|Ierse]] kaptein Tom Smyth het die besoekers slegs een van hulle drie toetswedstryde gewen, die tweede toets in [[Port Elizabeth]] met ’n telling van 8–3. Die Springbokke het die eerste en laaste toetswedstryde met onderskeidelik 14–10 in Johannesburg en 21–5 in Kaapstad gewen om die reeks met 2–1 te beklink.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1910-south-africa/ |title=1910 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Gedurende die volgende jare het die Springbokke opgebloei. Die Bokke se tweede Europese toer het in 1912/13 plaasgevind. Op dié toer het die Springbokke al die vier Tuisunies verslaan en sodoende hul eerste [[Grand Slam (Rugby)|Grand Slam]] behaal (Skotland met 16–0, Ierland met 38–0, Wallis met 3–0 en Engeland met 9–3). Die span het ook teen Frankryk gewen (met 38–5 in [[Bordeaux]]).<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/international/3984061.stm |title=History favours Springbok slam |publisher=[[BBC]] |author=James Standley |date=5 November 2004 |accessdate=20 September 2020}}</ref> === Tussenoorlogse era === [[Lêer:South Africa rugby union team against New Zealand, 1921.jpg|duimnael|Die Springbokspan wat in 1921 teen Nieu-Seeland te staan gekom het]] [[Lêer:1937 span 011.jpg|duimnael|Die 1937-Springboktoerspan na Australië en Nieu-Seeland]] Die [[Eerste Wêreldoorlog]] het internasionale rugby onderbreek. Die oorlog sou ook die Springbok Jackie Morkel se lewe eis toe hy in gevegte tydens die [[Oos-Afrika-veldtog]] omgekom het. Tydens die Suid-Afrikaanse toer na Australasië in 1921 het die wedywering tussen die Suid-Afrikaanse Springbokke en die [[Nieu-Seeland]]se [[All Blacks]] wat tot op hede voortduur ’n aanvang geneem. Albei spanne is reeds as die beste spanne wêreldwyd beskou, maar het nog nie een toetswedstryd teen mekaar gespeel nie.<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=16}}</ref> Vervolgens is die Springbokke se toer na [[Australië]] en Nieu-Seeland as ’n soort “rugbywêreldbekertoernooi” beskryf.<ref>{{en}} Spiro Zavos: ''The Passion That Keeps An Old Rivalry Burning.'' In: The Sydney Morning Herald, 9 Augustus 1997, bl. 52.</ref> Die strawwe toer het helaas gelykop geëindig, nadat die drie wedstryde in ’n oorwinning, ’n gelykop en ’n nederlaag geëindig het.<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=20–21}}</ref> Die All Blacks het Suid-Afrika vir die eerste keer in 1928 besoek. Die reeks het weereens gelykop geëindig.<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=234–235}}</ref> In 1924 het die Britse en Ierse Leeus Suid-Afrika vir die eerste keer sedert 1910 besoek. Die Leeuspan is deur beserings geteister en swak skopwerk het die span verder in die steek gelaat. Die 1924-Leeus het slegs nege van hul 21 wedstryde in Suid-Afrika gewen en hulle het al vier toetswedstryde verloor. ’n Wedstryd teen die Westelike Provinsie het ook toetsstatus geniet.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1924-south-africa/ |title=1924 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Met die Springbokke se 1931/32-toer na die Britse Eilande het hulle hul tweede Grand Slam behaal. Die span het oor ’n magtige pak voorspelers beskik, wat gebaat het by die [[losskakel]]kaptein [[Bennie Osler]] se skopskoen, alhoewel dit net min entoesiasme veroorsaak het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/rugbys-great-leap-forward-2477113 |title=Rugby's great leap forward |publisher=The Scotsman |date=27 Januarie 2003 |accessdate=20 September 2020}}</ref> ’n Sterk Walliese span is by St Helen’s met 8–3 verslaan, nadat [[Danie Craven]] ’n uitstekende debuut gelewer het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://tvnz.co.nz/view/sport_story_skin/631712 |title=1924 – South Africa |publisher=tvnz.co.nz |date=24 November 2005 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080603135214/http://tvnz.co.nz/view/sport_story_skin/631712 |archive-date=3 Junie 2008 |accessdate=3 Junie 2008}} {{dooie skakel}}</ref> In 1933 het die Australiese [[Wallabies]] vir die eerste keer Suid-Afrika besoek. Die Springbokke het dié naelskraapse toetsreeks met 3–2 beklink.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://southcoastherald.co.za/364873/july-8-day-world-history-briefly-2/ |title=July 8: On This Day in World History … briefly |publisher=South Coast Herald |date=8 Julie 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die All Blacks het eers in 1956 daarin geslaag om Suid-Afrika tuis in Nieu-Seeland te klop en dit het selfs langer geneem om die Springbokke in Suid-Afrika te klop (in 1996). Die Springbokke het in 1937 weer Nieu-Seeland besoek en dié toetsreeks met 2–1 beklink. Die All Blacks het die eerste toetswedstryd gewen, maar hulle is in die twee daaropvolgende toetswedstryde verslaan. Vervolgens is die 1937-Springbokke as die beste span beskryf, wat “Nieu-Seeland ooit verlaat het”.<ref>{{en}} {{cite book |author=Ron Palenski |title=Century in Black: 100 Years of All Black Test Rugby |publisher=Hodder Moa Beckett |location=Auckland |date=2003 |isbn=1-86958-937-8 |pages=192}}</ref> Die reeksoorwinning oor Nieu-Seeland het gevolg op ’n 2–0-reeksoorwinning teen die Australiese Wallabies.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.clubrugby.co.nz/wellington/story.php?id=1312 |title=Wellington against International teams: versus South Africa 1937 |publisher=Club Rugby |author=Steven White |date=7 April 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1938 het die Leeus weer Suid-Afrika besoek. Die Leeus het meer as die helfte van hulle wedstryde gewen. Die Springbokke het, soos verwag, die eerste twee toetswedstryde gewen (onderskeidelik met 26–12 in Johannesburg en 19–3 in Port Elizabeth). Die Leeus het egter verras met ’n 21–16-oorwinning in die derde toets in Kaapstad, die eerste Leeus-oorwinning teen Suid-Afrika sedert 1910.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1938-south-africa/ |title=1938 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die [[Tweede Wêreldoorlog]] het alle internasionale toere gekniehalter. === Naoorlogse era === [[Lêer:Solomon chaired 1953.jpg|duimnael|links|upright|Die Wallabies-kaptein John Solomon word deur die Springbokke gedra (1953)]] [[Lêer:Combined Newbridge and Pontypool Team versus the Springboks (11993224404).jpg|duimnael|’n Saamgestelde Pontypool-Newbridge-span teen Suid-Afrika op 18 Oktober 1951 in Wallis]] [[Lêer:Llanelli versus Springbok match at Stradey Park (8428559381).jpg|duimnael|Llanelli RFC speel op 26 Oktober 1951 teen die Springbokke, Stradeypark, Wallis]] In 1949 is [[Danie Craven]] as [[afrigter]] aangestel. Die Springbokke sou onder sy leiding tien agtereenvolgende wedstryde wen, insluitende ’n 4–0 pak slae oor Nieu-Seeland tydens hulle 1949-toer na Suid-Afrika, tot op hede ’n wenrekord teen die All Blacks.<ref>{{en}} {{cite book |author=Winston McCarthy |title=Haka! The All Blacks Story |publisher=Pelham Books |location=Londen |date=1968 |pages=207}}</ref> Die Nieu-Seelanders het ’n swaar pak voorspelers, wat almal meer as 90&nbsp;kg geweeg het, gekies. Craven se strategie het op die spoed van die Transvaalse [[agsteman]] [[Hennie Muller]] staatgemaak. Muller sou die All Black-skakelpaar teister en die span sou ’n vinnige pas op die wedstryd afdwing om ’n oorwinning teen die swaar All Blacks te verseker.<ref>{{af}} [http://www.webfactor.co.za/index.htm Springbokrugby tussen 1949 en 1953] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090517052713/http://www.webfactor.co.za/index.htm |date=17 Mei 2009 }}, [http://www.webfactor.co.za/vooraf_1949.htm Die 1949 Springbokke teen die All Blacks] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090517052739/http://www.webfactor.co.za/vooraf_1949.htm |date=17 Mei 2009 }}, besoek op 25 Augustus 2007</ref> Gelyktydig het die Wallabies ’n toer na Nieu-Seeland onderneem, omdat die [[Maori|Māorispelers]] as gevolg van die [[Apartheid]]politiek nie vir die wedstryde teen die Springbokke gekies is nie en saam met reserwespelers ’n tweede span gevorm het. Vervolgens het die Springbokke net teen ''Pākehā'' (Nieu-Seelanders met ’n Europese afkoms) gespeel.<ref>{{en}} {{cite book |author=Max Howell |title=Born to Lead: Wallaby Test Captains |publisher=Celebrity Books |location=North Harbour |date=2005 |isbn=1-877252-18-2 |pages=128}}</ref> Die 1951/52-span is beskou as een van die beste Springboktoerspanne ooit. Die span het tydens hul besoek aan Europa deur al vier Tuisunies te klop Suid-Afrika se derde Grand Slam behaal. Hennie Muller het die kapteinskap by [[Basil Kenyon]] oorgeneem nadat laasgenoemde ’n ernstige oogbesering opgedoen het. Die span het Frankryk ook verslaan en 30 van hul 31 wedstryde tydens die toer gewen; net in die naelskraapse wedstryd teen ’n Londense keurspan is die Springbokke verslaan. Veral die 44–0-oorwinning oor Skotland is noemenswaardig, destyds die hoogste oorwinning nog (volgens die huidige puntestelsel sou dit ’n 62–0-oorwinning gewees het).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/battling-years-2477164 |title=The Battling Years |publisher=The Scotsman |author=Allan Massie |date=28 Januarie 2003 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080603213057/http://sport.scotsman.com/guidetoscottishrugby/The-Battling-Years.2397247.jp |archive-date=3 Junie 2008 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1953 het die Wallabies weer ’n toer na Suid-Afrika onderneem. Tydens die tweede toetswedstryd het die Australiërs aan die Springbokke hul tweede nederlaag ná 15 jaar besorg. Die Suid-Afrikaanse span was baie beïndruk met dié prestasie en sodoende het twee Springbokspelers die Australiese kaptein [[John Solomon]] op hul skouers van die speelveld gedra.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://apnews.com/0dc38e8ae9061de37d728432778835c3 |title=Ex-Wallabies skipper John Solomon dies at age 90 |publisher=Associated Press |date=18 Maart 2020 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Tydens hul 1955-besoek aan Suid-Afrika het die Leeus 19 van hul 25 wedstryde gewen en in een gelykop gespeel. Die toetsreeks van vier wedstryde het gelykop geëindig. Die span onder die Ierse kaptein en [[Slot (rugby)|slot]] Robin Thompson se taktiek was om by elke geleentheid met die bal te hardloop eerder as om met die Springbokke se voorspelers slaags te raak. Die taktiek het die Leeuspan gehelp om nuwe standaarde daar te stel vir opposisie teen die Springbokke wat as byna onoorwinlik beskou is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1955-south-africa/ |title=1955 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1956 het die Springbokke ’n toer na Nieu-Seeland onderneem. Tydens dié toer het die All Blacks onder kapteinskap van Bob Duff vir die eerste keer daarin geslaag om ’n reeksoorwinning oor die Springbokke te behaal.<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=52–53}}</ref> Met die verrassende insluiting van Don Clarke uit Waikato, wat die bynaam ''The Boot'' gekry het, het die All Blacks die beslissende strafdoele behaal wat die reeks in hul guns beklink het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.allblacks.com/asp/profile.asp?ABID=151 |title=Don Clarke #580 |publisher=All Blacks |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1958 het Frankryk die tweede land van die [[Noordelike Halfrond]] geword om Suid-Afrika te besoek; van die Franse is egter min verwag. Die Franse het die Springbokke geskok deur die toetsreeks van twee te wen. Dié span is gelei deur Lucien Mias pleks van die beseerde toerkaptein Michel Celaya. Die onderskatte Franse het gelykop gespeel in die eerste toetswedstryd op Nuweland (met 3–3). Dié prestasie is oortref toe die Franse die Springbokke met 9–5 op Ellispark geklop het. Daardie reeksoorwinning word as ’n keerpunt in die Franse rugbygeskiedenis beskou én het aangedui dat Frankryk nou ’n toprugbynasie is.<ref>{{en}} {{cite book |author=Alex Potter, Georges Duthen |title=The Rise of French Rugby |publisher=A.H. & A.W. Reed |location=Wellington |date=1961 |pages=83–91}}</ref> Die 1958-toer is opgevolg deur besoeke in 1964 (’n Franse 1–0-oorwinning) en in 1967 (’n Suid-Afrikaanse 3–1-oorwinning). === Toenemende Anti-Apartheid-proteste === [[Lêer:Danie Craven statue.jpg|duimnael|links|upright|Standbeeld van [[Danie Craven]] in [[Stellenbosch]]]] [[Lêer:NoMaorisNoTour.jpg|duimnael|Aankondiging van ’n protesvergadering deur die Nieu-Seelandse “Burgerlike All Blacks Toervereniging” (1959)]] [[Lêer:Travaglini pumas sudafrica.jpg|duimnael|Suid-Afrika teen Argentinië in 1972, ''El Gráfico'']] Reeds voor die instel van Apartheidswette sedert 1948 het spanne wat toere na Suid-Afrika onderneem het, dit as nodig geag om geen nieblanke spelers saam te neem nie. Hierdeur is veral Māorispelers van Nieu-Seelandse spanne geraak. Oor die uitsluiting van George Nepia en Jimmy Mill tydens die All Blacks se 1928-toer,<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=31}}</ref> maar ook oor Ranji Wilson se uitsluiting uit die weermagspan nege jaar vroeër<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.allblacks.com/asp/profile.asp?ABID=974 |title=Ranji Wilson #151 |publisher=All Blacks |accessdate=20 September 2020}}</ref> is destyds weinig kommentaar gelewer. Maar in 1960 het, veral as gevolg van die “wind van verandering”-toespraak deur die Britse eerste minister [[Harold Macmillan]] en die [[Sharpeville-slagting]], die internasionale kritiek teen die Suid-Afrikaanse apartheidsbeleid skerp toegeneem.<ref name="harding73">{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=73}}</ref> Sedertdien het die Springbokke in ’n toenemende mate die teiken van internasionale kontroversies en proteste geword. In dieselfde jaar het die All Blacks sonder hul Māorispelers, wat weens druk van die Suid-Afrikaanse regering uitgesluit is, ’n toer na Suid-Afrika onderneem. In Nieu-Seeland was hierdie toer hoogs omstrede: ’n georganiseerde petisie deur die “Burgerlike All Blacks Toervereniging”, wat 160&nbsp;000 handtekeninge versamel het, het tevergeefs vir die skrapping van dié toer gepleit.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/the-all-blacks-depart-for-a-tour-of-australia-and-south-africa-with-all-white-players |title=All-white All Blacks leave for South Africa |work=New Zealand History |publisher=Minister van Kultuur en Erfenis |accessdate=20 September 2020}}</ref> Op sportvlak het die Springbokke tydens dié toer twee oorwinnings behaal en een gelykop en een nederlaag gely.<ref name="harding73" /> Rondom die draai van die jaar 1960/61 het die Springbokke onder hul kaptein [[Avril Malan]] ’n viermaande-lange toer na Europa onderneem, waartydens hulle 34 oorwinnings behaal het. Met naelskraapse oorwinnings oor die Tuisunies het hulle hul vierde en laaste Grand Slam van die 20ste eeu beklink, alhoewel die Springbokke teen Frankryk slegs 0–0-gelykop kon speel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/scrum/rugby/records/team/match_results.html?id=453;type=series |title=South Africa tour 1960/61 |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die span het ’n voorspelergeoriënteerde wedstryd gespeel waarin intimidasie ’n belangrike faktor was. Hul teenstanders het ’n reeks omstrede beserings opgedoen. Die Bokke het hulle laaste wedstryd teen die [[Britse Barbarians]] in [[Cardiff]] met 0–6 verloor, teen wat moontlik die beste Barbarianvoorspelers ooit was. Tydens hul 1962-toer na Suid-Afrika het die Leeus 16 van hul 25 wedstryde gewen en vier gelykop gespeel. In die toetswedstryde het hulle egter nie goed gevaar nie en drie verloor, nadat hulle in die eerste toets gelykop gespeel het. Die toer is gekenmerk deur die voorspelerspel wat in die verlede baie sukses aan die Springbokke besorg het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1962-south-africa/ |title=1962 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1964 het die Walliese span sy eerste toer na Suid-Afrika onderneem. Die enigste toetswedstryd teen die Springbokke het hulle met 3–24 verloor, hul ergste nederlaag in 40 jaar.<ref>{{en}} {{cite book |author=David Smith, Gareth Williams |title=Fields of Praise: The Official History of The Welsh Rugby Union |publisher=University of Wales Press |location=Cardiff |date=1980 |isbn=0-7083-0766-3 |pages=368–369}}</ref> Die jaar 1965 word as die swakste in die geskiedenis van Springbokrugby beskou. Tydens hul Europese toer van vyf wedstryde in April het hulle net in een gelykop gespeel; die Springbokke is in albei toetswedstryde deur onderskeidelik Ierland en Skotland verslaan. Tydens hul langer toer na Australië en Nieu-Seeland vanaf Junie tot September het die Springbokke herstel, maar hulle is in albei toetswedstryde deur die Wallabies en in drie van die vier toetswedstryde deur die All Blacks verslaan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugby-talk.com/2010/02/springbok-history-1965/ |title=Springbok History 1965 |publisher=rugby-talk.com |date=16 Februarie 2010 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die [[Nieu-Seeland Rugby|Nieu-Seelandse Rugbyvoetbalunie]] (NZRFU) het die beplande 1967-toer na Suid-Afrika gekanselleer, nadat die Suid-Afrikaanse regering steeds geweier het om Māorispelers in die All Blackspan te aanvaar.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/rugby/news/article.cfm?c_id=80&objectid=10567880 |title=Call to honour Maori denied AB caps |publisher=[[The New Zealand Herald]] |date=22 April 2009 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1968 het die Leeus tydens hul toer na Suid-Afrika 15 van hul 16 wedstryde teen provinsiale spanne gewen, maar hulle het drie van die vier toetswedstryde teen die Springbokke verloor en in een gelykop gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1968-south-africa/ |title=1968 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die teenbesoek op die Britse Eilande in 1969 het tot groot protesaksie gelei, waarvolgens van die wedstryde agter doringdraad gespeel is.<ref>{{en}} [[Suid-Afrikaanse Instituut vir Rasseverhoudinge]] (SAIRV): ''A Survey of Race Relations 1969''. Johannesburg 1970, bl. 253–254.</ref> Die Tuisnasies het nuwe selfvertroue verkry en die Springbokke het twee van hul sewe wedstryde in Wallis, teen Newport RFC en ’n saamgestelde span uit Gwent, verloor. Die Walliese nasionale span was op die punt van ’n oorwinning oor Suid-Afrika, nadat hulle met 6–6 gelykop gespeel het. Teen Ierland het die Springbokke ook gelykop gespeel, terwyl hulle deur Engeland en Skotland verslaan is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://en.espn.co.uk/southafricatour/rugby/series/17586.html?template=results |title=South Africa tour 1969/70 |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> Om verdere toerkansellasies deur die Nieu-Seelandse beheerliggaam te voorkom, het die Suid-Afrikaanse regering voor die All Blacks se 1970-toer van mening verander en ingestem om spelers en toeskouers met ’n Māori-afkoms as “eerblankes” toe te laat, soos hulle voorheen met [[Japanners]] in Suid-Afrika gedoen het.<ref>{{en}} SAIRV: ''A Survey of Race Relations 1963''. Johannesburg 1964, bl. 290.</ref> Australië het geweier om die All Blacks se vliegtuig te laat land, waarvolgens hulle oor die VSA, Portugal, [[Griekeland]] en [[Nigerië]] na Suid-Afrika moes reis. Verskeie Māori het tydens die besoek aan Suid-Afrika die apartheidswette doelbewus oortree en met swart mense gesels, waardeur hulle die Suid-Afrikaanse regering opsetlik omgekrap het. Die Springbokke het die toetsreeks van vier wedstryde met 3–1 gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/springbok-rugby-team/news/article.cfm?c_id=327&objectid=10639172 |title=Rugby: Once was hatred |publisher=[[The New Zealand Herald]] |date=18 April 2010 |accessdate=20 September 2020 |archive-date=27 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181127194937/https://www.nzherald.co.nz/springbok-rugby-team/news/article.cfm?c_id=327&objectid=10639172 |url-status=dead }}</ref> Met die oog op die 1971-toer van die Franse span na Suid-Afrika is die gekleurde speler [[Roger Bourgarel]] aanvanklik deur die Keurkomitee uitgesluit, maar ná ’n intervensie deur [[Albert Ferrasse]], president van die [[Franse Rugbyfederasie]], weer vir die span gekeur. Die met Ferrasse-bevriende Danie Craven, destyds president van die Suid-Afrikaanse beheerliggaam, het hy uitdruklike toestemming hiervoor gegee. Die twee toetswedstryde het in ’n gelykop en ’n oorwinning vir die Springbokke geëindig.<ref>{{fr}} {{cite web |url=https://www.lequipe.fr/Rugby/Actualites/-le-respect-je-l-ai-gagne-sur-le-terrain/419378 |title=«Le respect, je l'ai gagné sur le terrain» |publisher=L'Équipe |author=Gilles Navarro |date=24 November 2013 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Massabetogings teen apartheid en onluste het in dieselfde jaar die Springbokke se toer na Australië gekenmerk. Lugrederye, hotelle, restourante, poskantore en hawens is deur stakings gedwing om Suid-Afrikaanse burgers, maatskappye en instellings te boikot. Die Springbokke kon hul toer net met hulp van die [[Koninklike Australiese Lugmag]] voortsit en hulle het al drie toetswedstryde met tellings van 19–11, 14–6 en 18–6 gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.solidarity.net.au/aboriginal/1971-springbok-tour-when-campaigners-scored-a-victory-against-racism/ |title=1971 Springbok tour: When campaigners scored a victory against racism |publisher=solidarity.net.au |date=28 September 2011 |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://blogs.sport24.co.za/mclook/2011/12/24/the-1971-springbok-tour/ |title=The 1971 Springbok tour |publisher=Sport24 |date=24 Desember 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120704092029/http://blogs.sport24.co.za/mclook/2011/12/24/the-1971-springbok-tour/ |archive-date=4 Julie 2012 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die 1974-Leeus, aangevoer deur [[Willie John McBride]], het tydens hul toer na Suid-Afrika gedurende al 22 wedstryde onoorwonne gebly. Hulle het drie van die vier toetswedstryde gewen en in een gelykop gespeel. Die afrigters van die Leeus het opgemerk dat die Springbokke hul teenstanders met fisiese aggressie oorheers het. Die Leeus het besluit om “hulle vergelding eerste in te kry” met hul berugte ‘99 call’. Die idee was dat ’n Suid-Afrikaanse skeidsregter waarskynlik nie al die Leeus sou afstuur as hulle almal teruggeveg het teen blatante vuilspel nie. Die derde toetswedstryd tussen die Leeus en die Springbokke in Port Elisabeth het in die “Slag van Boet Erasmus-stadion” ontaard, een van die mees geweldadige gevegte in die rugbygeskiedenis. Tydens dié wedstryd het JPR Williams ná so ’n roep oor die helfte van die veld gehardloop en ‘Moaner’ van Heerden aangeval.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://sport.guardian.co.uk/smalltalk/story/0%2C%2C1888496%2C00.html |title=JPR Williams |publisher=[[The Guardian]] |date=25 Augustus 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080120133505/http://sport.guardian.co.uk/smalltalk/story/0%2C%2C1888496%2C00.html |archive-date=20 Januarie 2008 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1975 het die Franse span weer na Suid-Afrika getoer en elf wedstryde gespeel, waarvan hulle ses gewen het (in albei toetswedstryde het die Springbokke egter geseëvier). Gedurende dié toer het Craven drie wedstryde teen swart en multiëtniese spanne gereël – ’n voorwaarde “sine qua non”, wat Ferrasse vir die Franse besoek geëis het.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=574–576}}</ref> === Sportiewe isolasie === [[Lêer:South american v south africa rugby.jpg|duimnael|Die Suid-Amerikaanse Jaguares speel in 1982 teen die Springbokke, ''El Gráfico''. Die Suid-Amerikaanse Jaguares is in 1980 gestig om die sportiewe isolasie van Suid-Afrika te omseil]] [[Lêer:1981-springbok-tour-auckland-entry-to-ground.jpg|duimnael|[[Polisie]]beamptes buite [[Edenpark]] voor ’n All Blacks-wedstryd tydens die Springboktoer in 1981]] [[Lêer:1981-springbok-tour-auckland-kingsland-station.jpg|duimnael|Polisiebeamptes bewaak ’n doringdraad rondom Edenpark naby die Kingsland-spoorwegstasie in 1981]] [[Lêer:Hamilton2.jpg|duimnael|Protes teen die Springbokke in Hamilton, aan die regterkant die aktivis Tom Newnham (1981)]] Suid-Afrika is in ’n toenemende mate geïsoleer, wat ook sy nasionale spanne se oorsese toere ingesluit het. Gedurende die toer na Australië vanaf Julie tot Augustus 1971 het die Springbokke se teenwoordigheid tot ’n groot openbare debat gelei. In [[Adelaide, Australië|Adelaide]], [[Brisbane]], [[Melbourne]], [[Perth]] en [[Sydney]] is teen die apartheidspolitiek groot protes aangeteken. Gedurende hierdie betogings het die deelnemers met polisiebeamptes slaags geraak. Volgens ramings is tussen 500 en 700 betogers in hegtenis geneem. Die toer van ses weke is nie afgelas nie, maar die stadions het soos met doringdraad beweerde vestings gelyk en is deur ’n groot aantal polisiebeamptes beskerm. Johannes Bjelke-Petersen, [[Queensland]] se eerste minister, het op 14 Julie ’n eenmaandse noodtoestand verklaar, waaruit ’n 24 uur se staking deur sowat 125&nbsp;000 werknemers ontwikkel het. Die koste vir die beskermingsmaatreëls wat getref is, is deur Suid-Afrika op sowat 1,6 miljoen rand beraam.<ref>{{en}} SAIRV: ''A Survey of Race Relations in South Africa 1971''. Johannesburg 1972, bl. 320.</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110667470 |title=Queensland in state of emergency |publisher=The Canberra Times |date=14 Julie 1971 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Nieu-Seelandse eerste minister Norman Kirk het die Springbokke se beplande 1973-toer na Nieu-Seeland gekanselleer, aangesien beide die toeskouers en spelers se veiligheid nie gewaarborg kon word nie. Hy het dié besluit ook gemeen om ’n aangekondigde boikot van die [[Statebondspele]] 1974 in [[Christchurch]]te deur Afrikalande verhoed.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/culture/1981-springbok-tour/1973-springbok-tour |title=Stopping the 1973 tour |work=New Zealand History |publisher=Minister van Kultuur en Erfenis |accessdate=20 September 2020}}</ref> Kirk se opvolger Robert Muldoon het in 1976 egter sy toestemming vir ’n toer van die All Blacks na Suid-Afrika gegee.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10392040 |title=It's time to close the final chapter |publisher=[[The New Zealand Herald]] |date=19 Julie 2006 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Nadat die span ondanks skerp proteste na Suid-Afrika vertrek het, het ’n aantal Afrikalande die uitsluiting van Nieu-Seeland by die [[Olimpiese Somerspele 1976]] geëis. Die [[Internasionale Olimpiese Komitee]] het egter nie gereageer nie aangesien rugby destyds nie ’n Olimpiese sportsoort was nie. Vervolgens het 28 oorwegend Afrikalande die Olimpiese Spele in [[Montreal]] geboikot.<ref>{{en}} {{cite book |author=Volker Kluge |title=Olympische Sommerspiele – Die Chronik III |publisher=Sportverlag |location=Berlyn |year=2000 |isbn=3-328-00741-5 |pages=450–451}}</ref> Die All Blacks se omstrede toer het met die [[Soweto-opstand]] teen die rassistiese Onderwysbeleid ([[Wet op Bantoe-onderwys]]) en die Apartheidsregering saamgeval, waartydens minstens 176 mense dood is. Die boikot het die wêreld se aandag op samewerking met apartheidsport gevestig.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sahistory.org.za/sites/default/files/UN%2C%20India%2C%20apartheid%20sport%2C%20pamphlet%2C%20full.pdf |title=United Nations, India and Boycott of Apartheid Sport (1988) – Paper presented at the seminar of the Sports Authority of India and the Arjuna Awardees Association, New Delhi, July 28–29, 1988. Published as a pamphlet. |publisher=SA History |accessdate=20 September 2020}}</ref> Uit ’n sportiewe oogpunt was die All Blacks se Suid-Afrika-toer van 24 wedstryde minder suksesvol: Hulle het drie wedstryde teen provinsiale spanne en ook drie van die vier toetswedstryde teen die Springbokke verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.allblacks.com/asp/tourbreak.asp?IDID=74 |title=Match Centre – in South Africa |publisher=All Blacks |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die ondertekening van die Gleneagles-ooreenkoms deur 33 lidlande van die [[Britse Statebond]] op 15 Junie 1977 het Suid-Afrika se sportiewe isolasie verder verskerp. As gevolg van die ooreenkoms is die land ten einde van stappe teen die apartheidspolitiek stelselmatig van die Britse Statebond se sportwêreld ontkoppel. In die ooreenkoms is ook voorsiening gemaak vir sanksies teen lidlande wat die ooreenkoms sou oortree, en instellings wat bewysbaar die Suid-Afrikaanse rasseskeiding ondersteun het, is uit alle internasionale sportgeleenthede uitgesluit.<ref name="glen">{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/culture/1981-springbok-tour/gleneagles-agreement |title=From Montreal to Gleneagles |work=New Zealand History |publisher=Minister van Kultuur en Erfenis |date=11 April 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref name="RR Survey, 1977, 563-564">{{en}} SAIRV: ''A Survey of Race Relations in South Africa 1977''. Johannesburg 1978, bl. 563–564.</ref> Die internasionale druk op die apartheidstelsel het ook in Suid-Afrika tot debate en veranderinge gelei. Die Suid-Afrikaanse Rugbyraad (SARR), die beheerliggaam van swart rugbyspanne, het in 1977 sy naam in Suid-Afrikaanse Rugbyvereniging (SARV) verander. Hulle het ook daarop besluit om die spannaam “Luiperds” te laat vaar, aangesien albei name ’n “rassistiese konnotasie” gehad het. Die vorige Springbokspeler [[Cheeky Watson]] het by die multietniese Suid-Afrikaanse Rugbyunie (SARU) aangesluit, waar hy ’n leidende spanmaat van die Kaapse span geword het. In April 1978 het, as gevolg van die internasionale reaksies, die verskeie Suid-Afrikaanse rugbyliggame vergader. Hulle was SARV (swart spelers), SARR (wit spelers), SARU (multietniese spelers) en die Suid-Afrikaanse Rugbyfederasie (bruin spelers). Hulle het onder andere ooreengekom om wedstryde op klub-, provinsiale en nasionale vlak op openbare sportvelde sonder demografiese segregasie te reël. Die SARU-president [[Abdul Abbas]] het egter aangekondig, dat hy aan geen verdere onderhandelinge oor sulke multietniese wedstryde sou deelneem nie, totdat die regering alle wette skrap wat sulke wedstryde verbied of verhinder.<ref name="RR Survey, 1977, 563-564" /> Ná openbare teenkanting en internasionale voorleggings het die Franse regering die 1979-Springboktoer na Frankryk afgelas en aangekondig dat dit “onvanpas” vir Suid-Afrikaanse spanne sou wees om na Frankryk te toer.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=607}}</ref> Nadat die Visa-aansoeke vir die Suid-Afrikaanse spelers in September 1979 deur die Franse owerhede afgekeur is, het die buitelandse ministers van albei lande vergader. Daarna het die Suid-Afrikaanse buitelandse minister die Suid-Afrikaanse Rugbyraad (SARR) oor die Franse houding ingelig, waarvolgens tot minstens ná die [[Olimpiese Somerspele 1980]] ’n wedersydse ontmoeting op sportiewe vlak onmoontlik sou wees. Ten spyte van die Franse regering se protes het die Franse Rugbyfederasie daarop besluit om ’n uitnodiging van die SARR te aanvaar en in 1980 na Suid-Afrika te toer, maar ook om vooraf die stand van sake in Suid-Afrika te laat ondersoek.<ref>{{en}} SAIRV: ''Survey of Race Relations in South Africa 1979''. Johannesburg 1980, bl. 592.</ref> Dié ontmoeting het in Oktober 1980 te midde van internasionale betogings plaasgevind. Ná afsluit van die Franse ondersoek in Suid-Afrika het die president van die Franse beheerliggaam, Albert Ferrasse, verklaar, dat hy nog nie met die vordering rakende die opheffing van rasseskeiding in die Suid-Afrikaanse rugbyspel tevrede was nie.<ref>{{en}} SAIRV: ''Survey of Race Relations in South Africa 1980''. Johannesburg 1981, bl. 598.</ref> Suid-Afrika het gepoog om die land se internasionale sportisolasie teen te werk deur die Suid-Amerikaanse Jaguares in 1980 uit te nooi vir ’n toer na Suid-Afrika. Dié span het byna net uit Argentynse spelers bestaan, aangesien die amptelike [[Argentynse nasionale rugbyspan]] (die Poemas) verbied is om teen die Springbokke te speel.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=611–612}}</ref> Ten spyte van duidelike protes deur beide die Britse en Ierse regerings wat geen wetlike beheer gehad het nie, het die Leeus na Suid-Afrika getoer. Hulle het alle 14 nietoetswedstryde gewen. Daarteenoor is hulle in die eerste drie toetswedstryde verslaan, voordat hulle in die vierde geseëvier het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1980-south-africa/ |title=1980 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> In dieselfde jaar het die Springbokke ’n toer na [[Paraguay]], [[Uruguay]] en [[Chili]] onderneem. Hulle het die vyf wedstryde duidelik gewen, waaronder twee toetswedstryde teen die Jaguares, wat net uit Argentynse spelers bestaan het. As gevolg van die verbod op toetrede vir Suid-Afrikaners kon in Argentinië geen wedstryde aangebied word nie.<ref>{{en}} {{cite book |author=Vivian Jenkins |title=Rothmans Rugby Yearbook 1981–82 |publisher=Rothmans Publications |location=Aylesbury |year=1981 |isbn=0-907574-05-X |pages=52–56}}</ref> Op 30 Mei 1981 het [[Errol Tobias]] tydens ’n wedstryd teen Ierland gedebuteer. Hy was die eerste nieblanke speler wat hoegenaamd vir die Springbokke benoem is, alhoewel baie hom as ’n swart alibi-speler (tokenisme) beskou het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://news.google.com/newspapers?id=BuRYAAAAIBAJ&sjid=VecDAAAAIBAJ&dq=errol-tobias&pg=2841%2C7429759 |title=Big Pressure on 'Token' Black |publisher=The Sydney Morning Herald |author=Malcolm Brown |date=21 Julie 1981 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In weerwil met die Gleneagles-ooreenkoms het die Springbokke in 1981 ’n toer na Nieu-Seeland onderneem. Hulle het 16 wedstryde gespeel, waaronder drie toetswedstryde teen die All Blacks. Reeds voor die begin van die toer het dit groot kritiek ontlok. Baie het dit as ondersteuning van ’n blanke oorheersing in Suid-Afrika beskou, terwyl ander na die gespanne verhoudings met die Māori tuis verwys het. Muldoon het weer die omstrede standpunt ingeneem dat die politiek nie by sport mag inmeng nie.<ref name="glen" /> Die wedstryde het groot skare gelok, maar baie stede het ook massabetogings gesien. In [[Hamilton, Nieu-Seeland|Hamilton]] het 350 betogers die versperrings verwyder, die speelveld ingestorm en ’n kansellasie van die wedstryd afgedwing.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/media/video/game-cancelled-in-hamilton |title=Game cancelled in Hamilton, 1981 Springbok tour |work=New Zealand History |publisher=Ministerie van Kultuur en Erfenis |date=4 Julie 2006 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In [[Timaru]] moes ook ’n wedstryd afgelas word en Wellington het herhaaldelike straatgevegte gesien. Gedurende die laaste wedstryd in [[Auckland]] is uit ’n laag vlieënde vliegtuig meelsakke, pamflette en ’n plakkaat wat [[Steve Biko]] gehuldig het op die speelveld in [[Edenpark]] neergegooi. As gevolg van hierdie omstandighede was die uitslag van die toer (2–1 in die guns van die All Blacks) minder belangrik.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10390269 |title=Protests a turning point in the history of New Zealand |publisher=[[The New Zealand Herald]] |date=9 Julie 2006 |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nzhistory.net.nz/culture/1981-springbok-tour/tour-diary |title=A war played out twice a week |work=New Zealand History |publisher=Ministerie van Kultuur en Erfenis |date=17 September 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Op 8 April 1983 het die Franse regering alle sportbeheerliggame verbied om in verbinding met hul Suid-Afrikaanse eweknieë te tree, wat onder andere die skrapping van die Franse span se toer na Suid-Afrika tot gevolg gehad het.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=638–639}}</ref> In 1984 het die Engelse span ondanks groot kritiek en politieke druk ’n toer na Suid-Afrika onderneem en sewe wedstryde gespeel. Dit was die laaste toer van ’n belangrike span na Suid-Afrika onder die apartheidstelsel. Die Britse regering se onverskilligheid het onder andere tot die boikot van die Statebondspele 1986 in [[Edinburg]] deur 32 lande gelei.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://theconversation.com/england-v-south-africa-a-history-of-tough-tackling-and-political-turmoil-126148 |title=England v South Africa – a history of tough tackling and political turmoil |publisher=The Conversation |author=Dan Feather |date=31 Oktober 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1985 het voorbereidings vir ’n beplande All Black-toer na Suid-Afrika plaasgevind te midde van ondersteuning en teenkanting in die land. ’n Toerspan is gekies en sou oor vyf dae na Suid-Afrika vertrek toe die hooggeregshof in Nieu-Seeland op 21 Junie 1985 ’n interdik toegestaan het om die toer te stop. Die regters het beslis dat die toer nie in die grondwetlike belang van die Nieu-Seelandse Rugbyvoetbalunie ten einde van die bevordering van die spel was nie.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.austlii.edu.au/nz/journals/VUWLRev/1999/32.html |title=Fictions in the thought of Sir John Salmond |publisher=Victoria University of Wellington Law Review |date=1999 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Nieu-Seeland se eerste minister, David Lange, het verklaar dat die span nie as verteenwoordigers van die Nieu-Seelandse Rugbyunie kon toer nie maar dat spelers as “indiwidue” kon gaan. Spelers het ’n private toer gereël, maar dié is ook afgelas en ’n toer na Argentinië is pleks van die toer na Suid-Afrika gereël. Beide in Suid-Afrika en Nieu-Seeland was daar mense wat steeds ’n toer van Nieu-Seeland na Suid-Afrika sou ondersteun het. Laat in 1985 vind ’n vergadering plaas in Hongkong tussen die Nieu-Seelanders Andy Haden, Andy Dalton, Ian Kirkpatrick, die Aucklandse sakeman Winston McDonald en ’n groep Suid-Afrikaners gelei deur Louis Luyt (Voorsitter van die Transvaalse Rugbyunie) en Johan Claassen van die Volkskas Bank, waarin reëlings vir ’n rebelletoer na Suid-Afrika getref is. ’n Toer deur ’n span wat as die Kavaliers bekend gestaan het, het in 1986 plaasgevind deur ’n span wat 28 van die 30 spelers wat vir die 1985-All Blacks-toer gekies is, ingesluit het.<ref name="nzhistory">{{en}} [http://www.nzhistory.net.nz/ New Zealand History online], [http://www.nzhistory.net.nz/media/photo/cavaliers-rugby-tour-1985 The 'Cavaliers' and the 1987 rugby world cup], besoek op 26 Augustus 2007</ref> Die Kavaliers het twaalf wedstryde in Suid-Afrika gespeel, insluitend vier wat as “toetswedstryde” bestempel is. Die Springbokke het die eerste, derde en vierde toetswedstryde gewen en die rebelle kon nie die droom om die Springbokke in Suid-Afrika te klop verwesenlik nie. Die Geel Bladsye het die toer met R2,5 miljoen geborg wat beskryf is as die grootste rugbyborgskap in Suid-Afrika tot op daardie stadium. Gerugte het die rondte gedoen dat die spelers betaal is, op ’n stadium toe rugby nog ’n streng amateursport was.<ref>{{en}} [http://www.rugbymuseum.co.nz/ New Zealand Rugby Museum], [http://www.rugbymuseum.co.nz/asp/container_pages/normal_menu/rmArticle.asp?IDID=154 THE 1986 CAVALIERS TOUR]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, besoek op 26 Augustus 2007</ref> Die hoofinpak van die Kavalierstoer in Nieu-Seeland was ontwrigting van die All Blacks se voorbereiding op die eerste [[rugbywêreldbeker]]toernooi in [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]]. Die rebelle is baie lig gestraf en slegs vir twee toetswedstryde geskors. Lede van die Kavaliers het maklik gemeng met hul tydelike plaasvervangers, die sogenaamde ‘Baby Blacks’. Die Kavaliers se beproewing op die Suid-Afrikaanse Hoëveld het waarskynlik bygedra tot die All Blacks se oorwinning tydens die eerste wêreldbeker. Meer as die helfte van die span wat Frankryk in die eindstryd geklop het, was voormalige Kavaliers.<ref name="nzhistory" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/media/photo/cavaliers-rugby-tour-1985 |title=Cavaliers rugby tour, 1986 |work=New Zealand History |publisher=Ministerie van Kultuur en Erfenis |date=12 Junie 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Springbokke kon nie aan die eerste rugbywêreldbekertoernooi in 1987 deelneem nie, maar ook nie aan die tweede [[Rugbywêreldbeker 1991|Rugbywêreldbekertoernooi in 1991]] nie. In 1989 het ’n Wêreld XV met die toestemming van die Internasionale Rugbyraad ’n mini-toer na Suid-Afrika onderneem. Al die belangrike rugbynasies, behalwe vir Nieu-Seeland, het spelers aan die span verskaf met tien Walliesers, agt Franse, ses Australiërs, vier Engelse, een Skot en ’n Ier. Dit was weereens ’n privaat georganiseerde toer om die apartheidsboikot te omseil.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugbyarchive.net/tour/491 |title=1989 World XV tour to South Africa |publisher=The Rugby Archive |accessdate=20 September 2020}}</ref> === “Reënboognasie” en eerste wêreldbekertitel === Op 2 Februarie 1990 het Suid-Afrika se nuwe staatspresident, [[Frederik Willem de Klerk|FW de Klerk]], dramatiese aankondigings gemaak wat gelei het tot die ontbanning van die [[African National Congress|ANC]], die vrylating van [[Nelson Mandela]] en uiteindelik tot die opheffing van [[Apartheid]] en die eerste [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1994|demokratiese verkiesing vir alle Suid-Afrikaners in 1994]]. Dié politieke veranderinge het spoedig tot Suid-Afrika se terugkeer na internasionale sportdeelname gelei. In Maart 1992 het die “blanke” Suid-Afrikaanse Rugbyraad en die multietniese Suid-Afrikaanse Rugbyunie saamgesluit om die Suid-Afrikaanse Rugbyvoetbalunie te vorm, wat sedert 2005 die naam Suid-Afrikaanse Rugbyunie (SARU) dra. Tot in die 1990’s het die Springbokke ’n positiewe wenrekord teen alle teenstanders gehad. Ná Suid-Afrika se hertoetrede tot internasionale rugby in 1992 het die span aanvanklik gesukkel om hulle vorige hoë standaarde te handhaaf. In hul eerste wedstryd ná hertoelating, later “terugkeertoets” genoem, het die Springbokke op 15 Augustus 1992 met 24–27 teen die All Blacks op Ellispark verloor. As gevolg van die [[Boipatong-slagting]] twee maande tevore was die situasie gespanne. Die ANC het voor die afskop van die wedstryd ’n minuut van stilte geëis en daarop aangedring dat die [[vlag van Suid-Afrika]] ([[Oranje, Blanje, Blou]]) nie gehys word nie en die volkslied, ''[[Die Stem van Suid-Afrika]]'' nie gespeel word nie. Nie een van die vereistes is nagekom nie, waarvolgens die ANC gedreig het om die sportboikot weer in te stel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.highbeam.com/doc/1P2-1020828.html |title=ANC Threatens Call for Renewal of Rugby Boycott |publisher=[[The Washington Post]] |author=William Claiborne |date=18 Augustus 1992 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160529073129/https://www.highbeam.com/doc/1P2-1020828.html |archive-date=29 Mei 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die latere Minister van Sport en Ontspanning, [[Steve Tshwete]], het egter ten gunste van ’n tweede kans vir die ondersteuners gepleit en voorgestel om slegs ’n waarskuwing uit te reik.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.highbeam.com/doc/1P2-1021160.html |title=ANC Drops Its Objections To S. African Rugby Game; White Fans Admonished Not to Sing Anthem |publisher=[[The Washington Post]] |author=William Claiborne |date=20 Augustus 1992 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160529073132/https://www.highbeam.com/doc/1P2-1021160.html |archive-date=29 Mei 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Hulle het ook teen die Wallabies in Kaapstad met 3–26 verloor. Later dieselfde jaar het die Springbokke vir die eerste keer weer na die buiteland getoer en in [[Lyon]] met 20–15 teen Frankryk gewen, maar hulle het die tweede toets in [[Parys]] met 16–29 verloor en is ook deur Engeland op [[Twickenham-stadion]] met 33–16 verslaan. In 1993 het die Franse span vir die eerste keer in 13 jaar weer ’n toer na Suid-Afrika onderneem; hulle het die toetsreeks ná ’n oorwinning en ’n gelykop gewen. Die Springbokke het tydens hul toer na Australië in dieselfde jaar twee toetswedstryde verloor en een gewen.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=830–840}}</ref> Die Springbokke se 1993-toer na Suid-Amerika het, in teenstelling met die eerste toer 13 jaar gelede, sonder enige kontroversie verloop; tydens dié toer het die Springbokke in die eerste twee amptelike toetswedstryde teen die Poemas te staan gekom en albei gewen.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://uar.com.ar/pdf/memorias/1993.pdf |title=Memorias de la UAR 1993 |publisher=Unión Argentina de Rugby |date=1994 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121101072759/http://uar.com.ar/pdf/memorias/1993.pdf |archive-date=1 November 2012 |accessdate=20 September 2020 |format=PDF, 1,1&nbsp;MG}}</ref> Eweneens ná ’n onderbreking van 13 jaar het die Springbokke tussen Junie en Augustus 1994 hul eerste toer na Nieu-Seeland onderneem. Hulle het tien van hul elf wedstryde teen provinsiale spanne gewen, terwyl hulle in die drie toetswedstryde teen die All Blacks twee keer (in [[Dunedin]] en [[Wellington, Nieu-Seeland|Wellington]]) verslaan is en in die derde toetswedstryd in [[Auckland]] gelykop gespeel het. Dit was hul ergste toetsreeks in Nieu-Seeland nog.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugby-talk.com/2014/01/history-the-1994-springbok-tour-to-new-zealand/ |title=History: The 1994 Springbok tour to New Zealand |publisher=rugby-talk.com |date=9 Januarie 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1994 het die Nasionale Sportraad op aansoek van die intussen regerende ANC voorgestel die Springbokke in ''Proteas'' (na die [[Protea]], die Suid-Afrikaanse nasionale plant) te hernoem – soos reeds met die [[Proteas|nasionale krieketspan]] gedoen. Die Springbokkenteken sou oorspronklik ook deur dié nasionale plant vervang word om met die dubbelsinnige geskiedenis weg te doen. Hierdie stappe is ná die nuutverkose president [[Nelson Mandela]] se ingryping nie geneem nie en beide die spannaam en kenteken het onveranderd gebly. Hy het die Sportraad se lede daarvan oortuig om die deur die apartheid ontstelde simbole met ’n nuwe betekenis te voorsien, wat met die nuwe Suid-Afrika se waardes van ’n verenigde nasie ooreenstem. Aartsbiskop [[Desmond Tutu]], wat die term “reënboognasie” uitgedink het, het met hierdie voorstel saamgestem. Om enige onrus onder spelers en ondersteuners net voor die [[Rugbywêreldbeker 1995]] in Suid-Afrika te vermy, het die Sportraad toe besluit om die simbole tydelik te behou (in Maart 1996 het die Sportraad die simbole uiteindelik goedgekeur).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugbymag.co.za/how-mandela-saved-the-springbok/ |title=How Mandela saved the Springbok |publisher=SARrugbymag |date=6 Desember 2013 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die naderende rugbywêreldbekertoernooi was die eerste groot sporttoernooi in Suid-Afrika ná die einde van die apartheidsera. In aanloop tot die toernooi is die Springbokke ná aanhoudende oorreding deur Nelson Mandela deur beide blankes en swartes ondersteun en hulle het groot ondersteuning in die hele bevolking geniet. Alhoewel die span multietnies opgetree het, was [[Chester Williams]] die enigste nieblanke speler.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/portal/main.jhtml?view=DETAILS&grid=&xml=/portal/2007/10/19/ftmandela119.xml |title=How Nelson Mandela won the rugby World Cup |publisher=The Daily Telegraph |author=John Carlin |date=19 Oktober 2007 |accessdate=20 September 2020 |archive-date=19 April 2009 |archive-url=https://swap.stanford.edu/20090419211812/http://www.telegraph.co.uk/portal/ |url-status=dead }}</ref> Voor die afskop van die rugbywêreldbekertoernooi was die Springbokke op die negende plek van die wêreldranglys en nie een van die gunstelinge om die toernooi te wen nie. Tydens die groepfase het hulle Australië, [[Roemeense nasionale rugbyspan|Roemenië]] en [[Kanadese nasionale rugbyspan|Kanada]] verslaan. In die kwarteindstryd het hulle [[Samoaanse nasionale rugbyspan|Wes-Samoa]] verslaan en in die naelskraapse halfeindstryd Frankryk. In die eindstryd op [[Ellispark]] het die Springbokke teen die Nieu-Seelandse All Blacks, die eerste span op die wêreldranglys, te staan gekom. Die Springbokke het teen die skynbaar verswakte mededingers met 15–12 in [[ekstra tyd]] gewen, nadat [[Joel Stransky]] die beslissende skepskop aangeteken het, en sodoende tydens hul eerste deelname die rugbywêreldbekertoernooi gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/1995/overview |title=Rugby World Cup 1995: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die All Blacks is skynbaar deur ’n onheilspellende voedselvergiftiging van die vorige dag geteister. Tot vandag toe bestaan samesweringsteorië, waarvolgens Suid-Afrikaanse Rugbyamptenare of ’n kelnerin genaamd “Suzie” ’n stof in die All Blacks se ete sou gemeng het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/observer/osm/story/0,,1251765,00.html |title=OSM's sporting plaque |publisher=[[The Guardian]] |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180120222959/https://www.theguardian.com/observer/osm/story/0,,1251765,00.html |archive-date=20 Januarie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.independent.co.uk/news/rugby-players-food-may-have-been-spiked-1353245.html |title=Rugby players' food may have been spiked |publisher=[[The Independent]] |date=20 November 1996 |accessdate=20 Augustus 2006 |archive-date=25 Februarie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200225110014/https://www.independent.co.uk/news/rugby-players-food-may-have-been-spiked-1353245.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugbyheaven.smh.com.au/articles/2003/08/11/1060588317125.html |title=Suzie never existed |publisher=Rugby Heaven |archive-url=https://web.archive.org/web/20031204033730/http://www.rugbyheaven.smh.com.au/articles/2003/08/11/1060588317125.html |archive-date=4 Desember 2003 |accessdate=20 Augustus 2006}} {{dooie skakel}}</ref> Tydens die toekenningsgeleentheid het ’n in ’n Springboktrui geklee Nelson Mandela die [[Webb Ellis-beker]] aan die kaptein [[Francois Pienaar]] oorhandig. Hierdie gebaar word as ’n belangrike stap vir die versoening tussen die Suid-Afrikaanse bevolkingsgroepe gesien en as een van die mees simboliese oomblikke in die sportgeskiedenis beskou.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.irishtimes.com/sport/rugby/international/rwc-1-nelson-mandela-hands-the-webb-ellis-cup-to-francois-pienaar-1.2348601 |title=RWC #1: Nelson Mandela hands the Webb Ellis Cup to Francois Pienaar |publisher=The Irish Times |author=Patrick Madden |date=18 September 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> SARFU se president Louis Luyt het op ’n omstrede wyse die na-wedstrydverrigtinge versuur, toe hy by die dinee verklaar het dat die Springbokke die vorige twee Wêreldbekers ook sou gewen het as hulle daaraan kon deelgeneem het. Die dag ná die Wêreldbekeroorwinning het die [[Xhosa]]woord vir die Springbokke, ''Amabokoboko!'' as die opskrif van die [[Sowetan]] se sportafdeling verskyn.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.amabokoboko.com/amabokoboko-sport-7.html |title=About Amabokoboko |publisher=amabokoboko.com |accessdate=20 September 2020 |archive-date=27 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200927105135/https://amabokoboko.com/amabokoboko-sport-7.html |url-status=dead }}</ref> Krisisse in 1995 tot 1997 sou egter later aantoon dat alles nog nie wel was met etniese aangeleenthede in Suid-Afrikaanse Rugby nie. === Begin van die professionele tydperk === [[Lêer:Bob Skinstad.jpg|duimnael|Bobby Skinstad wat in 1997 vir die Springbokke begin speel het <small>(foto 2007 teen Samoa)</small>]] [[Lêer:South Africa vs Georgia - WC 2003.jpg|duimnael|Die Springbokke teen Georgië tydens die [[Rugbywêreldbeker 2003]] – die Springbokke het met 46–19 gewen]] [[Lêer:Springbok-All Black lineout in tri nations 2006.jpg|duimnael|Victor Matfield wen die bal in ’n lynstaan teen die All Blacks in Wellington]] [[Lêer:Wallabies vs Springboks lineout.jpg|duimnael|’n Lynstaan tydens die Drienasie-wedstryd tussen die Wallabies en die Springbokke op 7 Julie 2007]] Om die toenemende oorskakeling van goeie spelers na finansieel gevestigde [[rugby league]]-spanne teen te werk het die Internasionale Rugbyraad in Augustus 1995 besluit om van rugby ’n professionele sport te maak. In dieselfde jaar het die beheerliggame van Suid-Afrika, Nieu-Seeland en Australië die konsortium SANZAR gestig om televisie-uitsaairegte vir twee nuwe kompetisies te verkoop, die internasionale kompetisie Super 12 (nou [[Superrugby]]) en die Drienasiesreeks van die nasionale spanne (nou [[Die Rugbykampioenskap]]).<ref>{{en}} {{cite book |author=Bob Howitt |title=SANZAR Saga: Ten Years of Super 12 and Tri-Nations Rugby |publisher=HarperCollins Publishers |location=New York |year=2005 |isbn=1-86950-566-2 |pages=7}}</ref> Aangesien die nuwe toernooie min plek vir maandelange oorsese toere gelaat het, het hierdie tradisie uit die amateurtydperk vinnig tot ’n einde gekom (met uitsondering van die vierjaarlikse Leeustoere). Op die veld is die Springbokke swaar getref deur afrigter Christie se uittrede in 1996 nadat hy met [[leukemie]] gediagnoseer is. Die Springbokke het al 14 hul toetswedstryde gewen terwyl Christie die afrigter was. Suid-Afrika het daarna ’n insinking beleef en gesukkel in beide die provinsiale Super 12 en in die Drienasiesreeks met Nieu-Seeland en Australië. Tydens die laaste toer volgens die ou tradisie deur Suid-Afrika in 1996 het die All Blacks die toetsreeks met 2–1 beklink en wraak geneem vir die nederlaag tydens die rugbywêreldbekereindstryd.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rnz.co.nz/news/sport/395187/all-blacks-vs-springboks-the-memorable-moments |title=All Blacks vs Springboks: The memorable moments |publisher=Radio New Zealand |author=Matt Chatterton |date=25 Julie 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1997 is die afrigter [[André Markgraaff]] verplig om te bedank, nadat hy ’n rassistiese opmerking oor die foon gemaak het wat publiek gemaak is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.independent.co.uk/news/world/sa-rugby-coach-quits-over-racist-outburst-1279426.html |title=SA rugby coach quits over racist outburst |publisher=[[The Independent]] |date=19 Februarie 1997 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Sy opvolger [[Carel du Plessis]] het ook nie lank gehou nie, nadat die Springbokke tydens die Leeus se 1997-toer na Suid-Afrika en die [[1997-Drienasiesreeks]] swak presteer het. Hy is deur [[Nick Mallett]] opgevolg, wat die Springbokke terug na sukses geneem het. In 1998 het Mallett en die nuwe kaptein [[Gary Teichmann]] ’n rekordwenlopie behaal met 17 opeenvolgende toetsoorwinnings wat die [[1998-Drienasiesreeks]] ingesluit het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://sarugbystats.co.za/south-africas-17-test-wins-in-a-row/ |title=South Africa's 17 test wins |publisher=sarugbystats.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Christie is dié jaar oorlede. Die Springbokke het die [[Rugbywêreldbeker 1999]] as verdedigende kampioen aangepak. Tydens die groepfase het hulle Skotland, [[Spaanse nasionale rugbyspan|Spanje]] en [[Uruguaanse nasionale rugbyspan|Uruguay]] verslaan en in die kwarteindstryd Engeland. In die halfeindstryd op Twickenham is hulle in ’n taai wedstryd deur die latere kampioen Australië verslaan. Die Springbokke het wel daarin geslaag om die derde plek te behaal deur die All Blacks met 22–18 op die [[Millennium-stadion]] in Cardiff te klop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/1999/overview |title=Rugby World Cup 1999: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná die teleurstellende [[2000-Drienasiesreeks]] het Mallett die beheerliggaam van gierigheid beskuldig, aangesien kaartjies teen baie hoë pryse verkoop is. Die beheerliggaam het met die beskuldiging gereageer, dat Mallett die sport diskrediteer het. Net voor die begin van die eerste dissiplinêre verhoor het hy bedank.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/rugbyunion/international/england/9159141/Former-South-Africa-and-Italy-coach-Nick-Mallett-brings-formidable-pedigree-to-the-fight-for-the-England-job.html |title=Former South Africa and Italy coach Nick Mallett brings formidable pedigree to the fight for the England job |publisher=[[The Daily Telegraph]] |author=Brendan Gallagher |date=22 September 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Onder Mallett se opvolgers [[Harry Viljoen]] en [[Rudolf Straeuli]] was die Springbokke blykbaar op ’n laagtepunt. Op 23 November 2002 het die Springbokke hulle ergste nederlaag nog op Twickenham teen Engeland gely (met 3–53). Tydens die wedstryd het die al hoe moedeloser Suid-Afrikaanse span die Engelse spelers met fisiese aanvalle begin teiken. Beeldmateriaal van die wedstryd dui daarop dat die kaptein [[Corné Krige]] ’n voorbok in die optrede was.<ref name="krige">{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/international/2525929.stm |title=Krige in the spotlight |publisher=[[BBC]] |date=28 November 2002 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190402132455/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/international/2525929.stm |archive-date=2 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In die 2002/3-seisoen het die Springbokke ook met rekordtellings teen Frankryk, Skotland en die All Blacks verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2002/nov/25/rugbyunion.englandrugbyunionteam |title=England earn credit but Springboks only contempt |publisher=[[The Guardian]] |author=Robert Kitson |date=25 November 2002 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die aanloop tot die Springbokke se [[Rugbywêreldbeker 2003]]-veldtog het heelwat opskudding veroorsaak. Gedurende die oefenkamp voor die kompetisie was daar ’n wydgepubliseerde onderonsie tussen die wit speler Geo Cronjé en die bruin speler Quinton Davids. Albei is uit die span weggelaat en Cronjé is voor ’n tribunaal gehaal om op aantygings dat sy aksies rasgemotiveer was te antwoord. Cronjé is uiteindelik kwytgeskeld.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2003/aug/29/rugbyunion1 |title=Springboks kick out Cronje for racism |publisher=[[The Guardian]] |author=Andy Colquhoun |date=29 Augustus 2003 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In September het die Springbokke op ’n militêre-styl ''boot camp'' genaamd “Kamp Staaldraad” in die bos naby [[Thabazimbi]] byeengekom. Toe twee maande later besonderhede en videomateriaal van Kamp Staaldraad uitgelek is, het die Suid-Afrikaanse rugbyondersteuners met misnoeë gereageer, aangesien die spelers in die kamp onmenslik behandel is en vernederende teisteringe moes ondergaan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://edition.cnn.com/2003/SPORT/11/16/safrica.rugby.tactics/index.html |title=Springbok rugby secrets laid bare |publisher=[[CNN]] |date=17 November 2003 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die uiteindelike toernooi het teleurstellend verloop: Hulle het tydens die groepfase maklik teen Uruguay en [[Georgiese nasionale rugbyspan|Georgië]] gewen, maar Argentinië is met slegs een punt geklop en in die laaste groepwedstryd is hulle deur die latere kampioen Engeland verneder. In die kwarteindstryd is hulle deur die All Blacks uitgeskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/2003/overview |title=Rugby World Cup 2003: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Na die wêreldbeker-debakel was die Bokafrigter [[Rudolf Straeuli]] in die spervuur, nie net as gevolg van die span se powere prestasie nie maar ook as gevolg van sy rol in die organisering van Kamp Staaldraad. Hy het bedank en in Februarie 2004 is Jake White as die nuwe afrigter aangewys. White het tevore die o/21-Springbokspan afgerig wat die eerste o/21-Rugbywêreldbeker in 2002 gewen het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2004-02-14/new-springbok-coach-white-out-to-avoid-errors-of/136398 |title=New Springbok coach White out to avoid errors of the past |publisher=Australian Broadcasting Corporation |date=14 Februarie 2004 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Bokke het hierna voortgegaan om aan die rugbywêreld te bewys dat hulle gereed was om na hulle voormalige glorie terug te keer. Hulle het in ’n tweetoetsreeks Ierland weggevee en Wallis in die span se besoek aan die Suidelik Halfrond in Junie 2004 verslaan, waarop ’n oorwinning oor die [[Pasifiese Eilanders]] gevolg het. Die [[2004-Drienasiesreeks]] het met die nouste eindresultaat nog geëindig: Al drie spanne het twee oorwinnings en nederlae elk aangeteken, maar as gevolg van ’n beter puntestand het die Springbokke hul tweede titel na 1998 ingepalm. In November 2004 het die Springbokke vertrek op ’n ambisieuse Grand Slam-toerpoging. Hulle is egter beslissend deur Engeland verslaan en het op omstrede wyse teen Ierland verloor. Die span het egter wel daarin geslaag om in ’n harde stryd teen Wallis te wen en het met Skotland maklik afgereken. Hoewel die toer nie voldoen het aan die verwagtinge wat geskep is nie, het dit aangetoon dat die Springbokke die insinking van die afgelope jare te bowe gekom het. Die Springbokke se herstel is beloon met ’n reeks IRR-toekennings. Die Bokke is aangewys as die IRR se “span van die jaar”, Jake White as “afrigter van die jaar” en die jong flank Schalk Burger as “speler van die jaar”.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rte.ie/sport/rugby/2004/1129/187854-burger/ |title=Burger scoops top player accolade |publisher=RTÉ |date=29 November 2004 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Op 11 Junie 2005 het die Springbokke ’n rekordoorwinning oor Uruguay aangeteken: met 134–3 in [[Oos-Londen]]. Die Zimbabwies-gebore [[Tonderai Chavhanga]] het ses drieë in dié wedstryd gedruk om [[Stefan Terblanche]] se rekord van vyf te verbeter.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2005-06-12/springboks-smash-records-with-uruguay-rout/1591678 |title=Springboks smash records with Uruguay rout |publisher=ABC |date=12 Junie 2005 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die span het tweede geëindig in die [[2005-Drienasiesreeks]] nadat hulle in die eindstryd teen die All Blacks verloor het. Die jaar het geëindig met oorwinnings oor Argentinië en Wallis en ’n nederlaag teen Frankryk in Parys. Met verskeie nuwe spelers het die 2006-Springbokke weggespring met twee oorwinnings oor Skotland in Suid-Afrika voordat hulle teen Frankryk verloor het in hulle eerste nederlaag teen dié span in Suid-Afrika. Tydens ’n swak begin van die [[2006-Drienasiesreeks]] het die Springbokke met 0–49 teen die Wallabies verloor. Die Springbokke het beter vertonings gelewer in die volgende twee wedstryde en naelskraap in die laaste minute van die tweede toets teen Australië verloor. Suid-Afrikaanse ondersteuners se oproep vir ’n meer ''expansive'' rugbystyl is deur White beantwoord met die samestelling van ’n meer uitdagende span. Die span het Suid-Afrika se verloorlopie van vyf wedstryde beëindig deur die All Blacks met 21–20 op die [[Royal Bafokeng-stadion]] te klop in die eerste toetswedstryd wat op dié landelike stadion naby [[Rustenburg]] gespeel is. Die hoogtepunt van Suid-Afrika se Europatoer was ’n 25–14 oorwinning oor Engeland op Twickenham, ná nederlae teen Ierland en Engeland die vorige week. ’n Suid-Afrika XV het ook teen ’n Wêreld XV gewen tydens die toer by die Walkersstadion in [[Leicester]]. In Julie 2006 het die Springbokafrigter Jake White die pers meegedeel dat hy nie toegelaat is om sommige wit spelers te kies nie “as gevolg van transformasie” – ’n verwysing na die ANC-regering se beleid wat daarop gemik is om historiese raswanbalanse in nasionale sport teen te werk.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/sport/news/article.cfm?c_id=4&objectid=10394794 |title=Chili cure for Springbok ills |publisher=[[The New Zealand Herald]] |author=Paul Lewis |date=5 Augustus 2006 |accessdate=20 September 2020}}</ref> === Tweede wêreldbekertitel en daarna === [[Lêer:Percy Montgomery against Samoa.jpg|duimnael|Springbokheelagter [[Percy Montgomery]] vleg sy pad oop na die doellyn tydens die toets teen Samoa op Saterdag, 9 Junie 2007 op [[Ellispark-stadion|Ellispark]] in [[Johannesburg]]. Montgomery het dié drie in die drie-en-sestigste minuut gedruk om sy 700ste punt in toetsrugby aan te teken. Die Springbokke het Samoa met 35–8 geklop.]] [[Lêer:09-09-07 058.jpg|duimnael|Die Springbokke voor hul [[Rugbywêreldbeker 2007]]-wedstryd teen Samoa]] [[Lêer:Springbok parade.jpg|duimnael|[[Bryan Habana]] wys die [[Webb Ellis-beker]] (2007)]] [[Lêer:South Africa vs Fiji 2011 RWC (2).jpg|duimnael|Die Springbokke teen Fidji tydens die [[Rugbywêreldbeker 2011]]]] [[Lêer:South Africa vs USA 2015 RWC (8).jpg|duimnael|Suid-Afrika teen die VSA tydens die [[Rugbywêreldbeker 2015]]]] Die Springbokke se voorbereiding vir die [[Rugbywêreldbeker 2007]] in Frankryk is afgeskop met twee toetsoorwinnings teen ’n besoekende Engelse span; met 58–10 op 26 Mei in [[Bloemfontein]] en met 55–22 op 2 Junie in [[Pretoria]]. Die Engelse span was egter nie ’n volstoomspan nie met 35 Engelse spelers wat as gevolg van klubverpligtinge en beserings vir die toer nie beskikbaar was nie, maar ook weens siektes en beserings terwyl hulle in Suid-Afrika was. Die oorwinning oor Engeland is opgevolg deur ’n 35–8-oorwinning op 9 Junie oor [[Samoaanse nasionale rugbyspan|Samoa]] teen wie Suid-Afrika later in poel A in die wêreldbeker sou kragte meet. Tydens die [[2007-Drienasiesreeks]] het Suid-Afrika Australië op Nuweland op 16 Junie met 22–19 geklop en op 23 Junie in [[Durban]] met 21–26 teen die All Blacks verloor in die tuisbeen van Suid-Afrika se veldtog. Ná vyf toetswedstryde in minder as ’n maand is daar te midde van groot omstredenheid besluit om 20 van Suid-Afrika se topspelers te laat rus tydens die wegbeen van die Drienasiesreeks in Nieu-Seeland en Australië. Die sogenaamde “tweede span” verras egter deur ’n goeie vertoning te lewer en op 7 Julie met slegs 17–25 teen Australië te verloor. Die All Blacks moes hard werk vir hul 33–6-oorwinning in [[Christchurch]] op 14 Julie waarin dit Nieu-Seeland 69 minute geneem het voordat hulle teen die Springbokke ’n drie gedruk het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/6711699.stm |title=Wilkinson leads battered England |date=1 Junie 2007 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310235755/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/6711699.stm |archive-date=10 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} [http://www.iht.com/ International Harold Tribune], [http://web.archive.org/web/20070818113335/http://www.iht.com/articles/2007/07/15/sports/rugby.php Rugby Union: A halting victory adds more tarnish to All Blacks's aura], besoek op 28 Augustus 2007</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/6711699.stm |title=Wilkinson leads battered England |date=1 Junie 2007 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310235755/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/6711699.stm |archive-date=10 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die Springbokke se plaaslike voorbereidings is afgesluit met ’n vriendskaplike wedstryd teen [[Namibiese nasionale rugbyspan|Namibië]] op Nuweland wat hulle met 105–13 gewen het. Tydens Suid-Afrika se eerste wedstryd in Europa in 2007 het die Bokke nie juis oortuig met ’n 18–3-oorwinning oor die [[Ierland|Ierse]] klubspan Connacht in [[Galway]] nie.<ref>{{af}} {{cite web |url=http://www.dieburger.com/Stories/Sport/15.0.2978835574.aspx |title=Rugby-piekniek verby |publisher=Die Burger |accessdate=28 Augustus 2007 |archive-date=28 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928121805/http://www.dieburger.com/Stories/Sport/15.0.2978835574.aspx |url-status=dead }}</ref> Op 25 Augustus 2007 het die Springbokke egter beter vertoon in ’n oortuigende 27–3-oorwinning oor Skotland op Murrayfield. Voor die afskop van die Rugbywêreldbeker 2007 in Frankryk is die uitgeruste Springbokke as een van die gunstelinge beskou om die toernooi te wen. Hulle het hul groepwedstryde teen Samoa, Engeland en die VSA duidelik gewen, maar teen Tonga het hulle ’n nederlaag net naelskraap vermy. Ná oorwinnings oor Fidji met 37–20 in die kwarteindstryd en oor Argentinië met 37–13 in die halfeindstryd het die Springbokke weer teen Engeland te staan gekom. In die eindstryd klop Suid-Afrika Engeland met 15–6 om die Webb Ellis-beker vir ’n tweede keer omhoog te hou.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/2007/overview |title=Rugby World Cup 2007: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die telling, waarin geen drieë gedruk is nie, is behaal met vier strafskoppe deur [[Percy Montgomery]] en een deur [[François Steyn]], teenoor die twee van Engeland se Jonny Wilkinson. Vervolgens het Suid-Afrika vir die eerste keer die eerste plek op die wêreldranglys behaal.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/7052822.stm |title=World Cup final 2007 |publisher=[[BBC]] |author=James Standley |date=20 Oktober 2007 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná die Springbokke se triomf tydens die Rugbywêreldbeker 2007 is hulle as die IRR se “span van die jaar”, Jake White as “afrigter van die jaar” en die vleuel [[Bryan Habana]] as “speler van die jaar” aangewys.<ref name="World Rugby Awards">{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/awards/past-winners |title=World Rugby Awards Past Winners |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=20 September 2020 |archive-date=18 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181118045954/https://www.world.rugby/awards/past-winners |url-status=dead }}</ref> Daarna het hulle Laureus se toekenning as “beste span” gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.laureus.com/world-sports-awards/2008/team-of-the-year/south-africa-rugby-union-team |title=South Africa Rugby Union Team |publisher=Laureus World Sports Awards |date=2008 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná die bedanking van White is [[Peter de Villiers]] in Januarie 2008 as die eerste nieblanke afrigter aangestel. Hy het tien gekleurde spelers vir sy eerste span benoem, wat die jaar met twee oorwinnings oor Wallis en een oorwinning oor Italië afgeskop het. Tydens die [[2008-Drienasiesreeks]] het die Springbokke ’n reeks van vyf tuisoorwinnings deur die All Blacks beëindig, nadat Suid-Afrika Nieu-Seeland met 30–28 in [[Dunedin]] verslaan het; dit was ook die Springbokke se eerste oorwinning oor hul mededinger sedert 1998. Daarbenewens is [[Carisbrook]] as ’n soort vestiging van die All Blacks beskou, aangesien die Springbokke gedurende sewe pogings sedert 1921 nie daarin geslaag het om op dié stadion ’n oorwinning te behaal nie.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.news24.com/Sport/Top-10-Bok-highs-under-Div-20101125 |title=Top 10 Bok highs under Div |publisher=News24 |date=25 November 2010 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Gedurende dieselfde toernooi het die Springbokke die hoogste oorwinning oor die Wallabies nog aangeteken, nadat Suid-Afrika hulle met 53–8 verslaan het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theroar.com.au/2008/08/31/springboks-inflict-wallabies-worst-test-loss-ever/ |title=Springboks inflict Wallabies' worst Test loss ever |publisher=The Roar |author=David Beniuk |date=30 Augustus 2008 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Nadat die Springbokke in die vier oorblywende wedstryde verslaan is, het hulle op die laaste plek van die toernooi geëindig. Hulle het egter Wallis (met 20–15), Skotland (met 14–10) en Engeland (met 42–6) tydens die 2008-eindjaarrugbytoetsreeks verslaan. Die 2009-seisoen was meer suksesvol. Die Britse en Ierse Leeus het een van hul intussen skaars toere na Suid-Afrika onderneem. Die Springbokke het twee van die drie toetswedstryde gewen en sodoende die toetsreeks met 2–1 beklink.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/8133265.stm |title=South Africa 9-28 Lions |publisher=[[BBC]] |date=4 Julie 2009 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Springbokke het ook die [[2009-Drienasiesreeks]] op ’n oortuigende manier ingepalm, nadat hulle vyf van die ses wedstryde gewen het. Hulle het egter hul 2009-eindjaarrugbytoetsreeks verloor nadat die Springbokke deur Frankryk en Ierland geklop is. Suid-Afrika het vervolgens sy top-posisie op die IRR-ranglys kwytgeraak. Nogtans is die Springbokke deur die IRR as die “span van die jaar” aangewys.<ref name="World Rugby Awards" /> Die Springbokke se Junie 2010-toetsveldtog het ’n oorwinning oor Frankryk ingesluit, hul eerste oorwinning oor die Franse sedert 2005<ref name="supersport1">{{en}} {{cite web |url=http://www.supersport.com/rugby/springboks/news/100612/Aplons_brace_buries_hapless_French |title=Aplon's brace buries hapless French |publisher=Supersport |date=12 Junie 2010 |accessdate=13 Junie 2010 |archive-date=24 Maart 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190324000711/https://www.supersport.com/rugby/springboks/news/100612/Aplons_brace_buries_hapless_French |url-status=dead }}</ref> Tydens die [[2010-Drienasiesreeks]] het die Springbokke egter sleg gevaar, net een oorwinning aangeteken en op die derde plek van die wêreldranglys geëindig.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.supersport.com/rugby/springboks/news/100710/Boks_bullied_into_defeat |title=Boks bullied into defeat |publisher=Super Sport |accessdate=14 Julie 2010 |archive-date=24 Maart 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190324000700/https://www.supersport.com/rugby/springboks/news/100710/Boks_bullied_into_defeat |url-status=dead }}</ref> Op 6 November 2010 het die Springbokke die eer gehad om die eerste besoekende span in die nuwe [[Aviva-stadion]] in [[Dublin]] te wees.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/irish/8296992.stm |title=SA to play in Aviva rugby opener |publisher=[[BBC]] |date=8 Oktober 2009 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Springbokke het tydens die 2010-eindjaarrugbytoetsreeks gepoog om ná vyf dekades hul eerste Grand Slam te behaal. Hulle het wél daarin geslaag om Ierland, Wallis en Engeland te verslaan, maar hulle is op ’n verrassende manier deur Skotland geklop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.news24.com/Sport/Boks-trail-at-Murrayfield-20101120 |title=Boks' Grand Slam hopes end |publisher=Sport24 |date=20 November 2010 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Tydens die [[2011-Drienasiesreeks]] het Peter de Villiers in voorbereiding op die komende [[Rugbywêreldbeker 2011]] in Nieu-Seeland van sy spelers laat rus. In teenstelling met die 2007-toernooi het hierdie taktiek dié keer egter misluk. Die Springbokke het hul groepwedstryde teen Wallis, Fidji, Namibië en Samoa gewen, maar hulle is met 9–11 in die naelskraapse kwarteindstryd deur die Wallabies uitgeskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/2011/overview |title=Rugby World Cup 2011: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Springbokke het onder hul nuwe afrigter [[Heyneke Meyer]] die 2012-seisoen met twee oorwinnings en een gelykop teen Engeland afgeskop. Ná die aansluiting van Argentinië by die Drienasiesreeks het dié toernooi [[die Rugbykampioenskap]] geword. Tydens die eerste [[2012-Rugbykampioenskapreeks|Rugbykampioenskapreeks]] het die Springbokke net twee oorwinnings aangeteken en teen die nuweling uit Argentinië net gelykop gespeel. Tydens die [[2012 eindjaarrugbytoetsreeks]] het die Springbokke drie naelskraapse oorwinnings oor Ierland, Skotland en Wallis aangeteken. Dié wenreeks is in Junie 2013 met oorwinnings oor Italië, Skotland en Samoa voortgesit. Tydens die [[2013-Rugbykampioenskapreeks]] was die Springbokke op die punt om dié toernooi te wen, maar hulle is in die beslissende laaste tuiswedstryd deur die All Blacks geklop. Daarteenoor was die [[2013 eindjaarrugbytoetsreeks]] meer suksesvol, nadat die Springbokke drie oorwinnings aangeteken het. Ná oorwinnings oor Wallis en Skotland tydens die Junie 2014-toetswedstryde het die Springbokke blykbaar hul pad na sukses voortgesit, maar hulle is tydens die [[2014-Rugbykampioenskapreeks]] deur Australië en Nieu-Seeland verslaan, waardeur hulle die toernooi-oorwinning ten spyte van vier oorwinnings misgeloop het. Hulle het die jaar met nederlae teen Ierland en Wallis afgesluit. In voorbereiding op die daaropvolgende [[Rugbywêreldbeker 2015]] in Engeland is die [[2015-Rugbykampioenskapreeks]] in ’n verkorte formaat uitgespeel. Suid-Afrika het al sy drie wedstryde verloor en op die laaste plek geëindig. Gedurende die laaste wedstryd van die toernooi het die Springbokke ’n geskiedkundige nederlaag gely: Suid-Afrika is in Durban deur Argentinië met 25–37 verslaan; dit was die Poemas se eerste oorwinning oor die Springbokke.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://en.espn.co.uk/scrum/rugby/story/270873.html |title=Argentina shock Springboks for historic victory in Durban |publisher=ESPNscrum |date=8 Augustus 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Vyf weke later het die Springbokke hierdie nederlaag blykbaar nog nie oorgekom nie, toe hulle in hul eerste groepwedstryd vir die eerste keer teen [[Japannese nasionale rugbyspan|Japan]] te staan gekom het. Die buiteperde, wat voor die afskop van die wedstryd heeltemal laer geag is, het in [[Brighton]] een van die grootste verrassings in die rugbygeskiedenis behaal, nadat hulle die Springbokke met 34–32 verslaan het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/rugby-union/34269878 |title=Rugby World Cup 2015: South Africa 32–34 Japan |publisher=[[BBC]] |date=19 September 2015 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191210010601/https://www.bbc.com/sport/rugby-union/34269878 |archive-date=10 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{de}} {{cite web |url=https://www.spiegel.de/sport/sonst/rugby-wm-japan-schafft-sensation-gegen-suedafrika-a-1053809.html |title=Japan bejubelt Sensation |publisher=Der Spiegel |date=19 September 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná oorwinnings oor Samoa, Skotland en die VSA het die Springbokke nogtans die eerste plek in Groep B behaal. Nadat hulle tydens die kwarteindstryd Wallis met 23–19 verslaan het, is hulle in die naelskraapse halfeindstryd deur die latere kampioen Nieu-Seeland met 20–18 uitgeskakel. Tydens die klein finale om die derde plek het die Springbokke aan die Poemas wraak geneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/2015/overview |title=Rugby World Cup 2015: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> === Vanaf laagtepunt tot die derde wêreldbekertitel === [[Lêer:Bokke Webb Ellis-beker toer JHB 20191107 145608.jpg|duimnael|Die Springbokke tydens hul toer deur Suid-Afrika in Johannesburg nadat hulle die [[Rugbywêreldbeker 2019]] in Japan gewen het]] [[Allister Coetzee]] het in 2016 by Heyneke Meyer as afrigter van die Springbokke oorgeneem. In Junie 2016 het die Springbokke die [[Ierse nasionale rugbyspan|Iere]] vir drie toetswedstryde gehuisves (twee oorwinnings en een nederlaag). Die daaropvolgende [[2016-Rugbykampioenskapreeks]] het die Springbokke ná twee oorwinnings in ses wedstryde op die derde plek afgesluit. Tydens dié toernooi moes hulle hul eerste wegnederlaag teen Argentinië in [[Salta]] met 24–26<ref>{{en}} {{cite web |url=https://super.rugby/therugbychampionship/news/argentina-edge-out-south-africa-in-salta/ |title=Argentina edge out South Africa in Salta |publisher=[[Superrugby]] |date=28 Augustus 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> en hul ergste tuisnederlaag teen die All Blacks in Durban met 15–57 verduur.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://super.rugby/therugbychampionship/news/all-blacks-cruise-to-perfect-trc-clean-sweep/ |title=All Blacks Cruise to Perfect TRC Clean Sweep |publisher=[[Superrugby]] |date=8 Oktober 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In die drie toetswedstryde aan die einde van die jaar is die Springbokke ook verslaan. Onder andere is hulle op 19 November vir die eerste keer deur Italië verslaan, nadat hulle naelskraap in [[Florence]] met 18–20 verloor het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2016/nov/19/italy-beat-south-africa-first-time |title=Italy celebrate famous first win over sorry South Africa |publisher=[[The Guardian]] |date=9 November 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ondanks sy swak wenrekord het die beheerliggaam agter Coetzee geskaar. Die vertroue in hom is aanvanklik vergoed, toe die Springbokke in Junie 2017 drie agtereenvolgende oorwinnings oor Frankryk en aan die begin van die [[2017-Rugbykampioenskapreeks]] twee oorwinnings oor Argentinië aangeteken het. Gedurende die verdere toernooi het hulle egter nie meer oortuig nie: Hulle is op 16 September in [[North Shore City]] deur die All Blacks met 57–0 verslaan, die swakste telling vir die Springbokke in hul geskiedenis.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2017/sep/16/new-zealand-south-africa-rugby-championship-all-blacks-irresistible-record-defeat-report |title=All Blacks irresistible in remarkable 57-0 drubbing of South Africa |publisher=[[The Guardian]] |date=16 September 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In November dieselfde jaar is hulle deur die Iere met 38–3 weg verslaan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espn.co.uk/rugby/report?gameId=291261&league=289234 |title=Ireland humble the Springboks in one-sided affair in Dublin |publisher=ESPNscrum |date=11 November 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Coetzee is deur [[Rassie Erasmus]] vervang en Erasmus het die opdrag gekry om die Springbokke vanuit hul laagtepunt te neem. In Junie 2018 het hulle twee oorwinnings oor Engeland aangeteken en tydens die [[2018-Rugbykampioenskapreeks]] het hulle die tweede plek behaal; tydens dié toernooi het hulle net naelskraapse nederlae gely. Aan die einde van die jaar was hul wenrekord geëwenaar. Tydens die verkorte [[2019-Rugbykampioenskapreeks]] het die Springbokke twee oorwinnings en een gelykop aangeteken, waardeur hulle dié toernooi vir die eerste keer gewen het; as die vorige toernooi, die Drienasiereeks, in ag geneem word, was dit hul eerste toernooi-oorwinning in tien jaar én ná die aansluiting van Argentinië in 2012.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://super.rugby/therugbychampionship/news/springboks-thrash-argentina-to-clinch-rugby-championship-crown/ |title=Springboks thrash Argentina to clinch Rugby Championship crown |publisher=[[Superrugby]] |date=11 Augustus 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Voor die afskop van die [[Rugbywêreldbeker 2019]] in Japan was die Springbokke een van die gunstelinge om die toernooi te wen. Alhoewel hulle in die eerste groepwedstryd deur die All Blacks verslaan is, het hulle ná goeie oorwinnings oor Namibië, Italië en Kanada die uitklopfase gemaklik bereik. In die kwarteindstryd het hulle die gasheer Japan verslaan en in die halfeindstryd Wallis. Die eindstryd tussen Suid-Afrika en Engeland was ’n herontmoeting van die 2007-eindstryd, maar dié keer het die Springbokke met 32–12 ’n duideliker sege aangeteken en hul derde wêreldbekertitel ingepalm. Hierdie sukses is uit verskeie redes noemenswaardig: Die Springbokke het die vorige rekord van die All Blacks geëwenaar, hulle is die eerste wêreldkampioen wat tydens die groepfase ’n nederlaag gely en [[Siya Kolisi]] is die eerste swart kaptein wat die Webb Ellis-beker omhoog gehou het; hy het vervolgens die nommer 6-trui aan president [[Cyril Ramaphosa]] oorhandig in herinnering aan Nelson Mandela wat dié trui tydens die Rugbywêreldbeker 1995 ná Suid-Afrika se oorwinning gedra het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://edition.cnn.com/2019/11/02/sport/south-africa-rugby-world-cup-final-spt-intl/index.html |title=Why South Africa's Rugby World Cup victory means so much more |publisher=[[CNN]] |author=Daniel Gallan |date=4 November 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná die afloop van die Rugbywêreldbeker 2019 was die Springbokke eerste op Wêreldrugby se wêreldranglys.<ref name="ranglys" /> Die Bokke is aangewys as Wêreldrugby se “span van die jaar”, [[Rassie Erasmus]] as “afrigter van die jaar” en die slot [[Pieter-Steph du Toit]] as “speler van die jaar”.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/news/538564 |title=Du Toit and Scarratt named World Rugby Players of the Year 2019 |publisher=[[Wêreldrugby]] |date=3 November 2019 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191213091608/https://www.world.rugby/news/538564 |archive-date=13 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Daarna het hulle Laureus se toekenning as “beste span” gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.laureus.com/world-sports-awards/2020/team-of-the-year/south-africa-mens-rugby-team |title=South Africa Men's Rugby Union Team |publisher=Laureus World Sports Awards |date=2020 |accessdate=20 September 2020}}</ref> == Springboktrui == [[Lêer:SAF-Rugby-jersey-2002.jpg|duimnael|links|’n Vorige Springboktrui (2002), deur Castle geborg]] [[Lêer:Paul Roos 1906.jpg|duimnael|’n Kleurafbeelding van Paul Roos, kaptein van die 1906-Springbokke]] [[Lêer:Springboks Emblem.jpeg|duimnael|links|Oorsig oor die vorige Springbok-embleme by die Springbokmuseum in Kaapstad]] Suid-Afrika speel in groen truie met ’n goue kraag, wit broeke en groen sokkies. Op die linker bors is die SA Rugbykenteken en op die regter bors die springbokkenteken geborduur. Die [[Japan]]nese maatskappy ASICS is tans die truiverskaffer vir al die Suid-Afrikaanse rugbyspanne,<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.asics.com/za/en-za/blog/article/asics-signs-south-african-rugby-union |title=Asics signs South Africa Rugby Union |publisher=ASICS |date=1 Oktober 2013 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180726041043/https://www.asics.com/za/en-za/blog/article/asics-signs-south-african-rugby-union |archive-date=26 Julie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> nadat hulle ’n kontrak met SARU onderteken het wat tot minstens 2024 streek.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.iol.co.za/business-report/companies/asics-in-six-year-springbok-kit-deal-1569432 |title=Asics in six-year Springbok kit deal |publisher=Independent Online |date=28 Augustus 2013 |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.asics.com/za/en-za/blog/article/asics-renews-contracts-with-springboks-and-wallabies |title=ASICS renews contracts with Springboks and Wallabies |publisher=Asics |date=24 Oktober 2018 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Suid-Afrika se hempborg is die plaaslike selfoonverskaffer [[MTN]]. Bykomende truiborge sluit in [[Eerste Nasionale Bank|ENB]] bo die nommers op die rug, Land Rover, FlySafair, en Suidelike Paleis wat om die agterste soom van die kortbroek roteer. Tydens die Britse Leeus se 1903-toer na Suid-Afrika is die groen trui vir die eerste keer deur ’n Suid-Afrikaanse span gedra. Nadat hulle die eerste twee toetswedstryde in wit truie gespeel het, het Suid-Afrika in hul laaste toetswedstryd op Nuweland vir die eerste keer in ’n groen trui uitgedraf, wat by die Old Diocesan-klub geleen is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theroar.com.au/2016/09/08/great-history-green-gold-wallabies-springboks-jerseys/ |title=The great history of green and gold |publisher=Roar |author=Harry Jones |date=7 September 2016 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190804145312/https://www.theroar.com.au/2016/09/08/great-history-green-gold-wallabies-springboks-jerseys/ |archive-date=4 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Tydens hul eerste toer na die Britse Eilande in 1906–07 het Suid-Afrika in ’n groen trui met ’n wit kraag, blou broeke en blou sokkies gespeel; dié trui is by die Old Diocesan-klub geleen. Tydens die Suid-Afrikaanse toer na Ierland in 2006 het die Springbokke tydens hul toets teen Ierland in [[Dublin]] in ’n replika van die historiese trui uitgedraf om die eeufees van die eerste toer te herdenk.<ref name="stripvirish">{{en}} [https://web.archive.org/web/20090221035236/http://www.iol.co.za/index.php?click_id=18&art_id=vn20061105111240610C604962&set_id= Boks to wear original strip against Irish] by Peter Bills, 5 November 2006 (geargiveer op 21 Februarie 2009)</ref> Toe die Australiese Wallabies in 1933 vir die eerste keer na Suid-Afrika getoer het, het die besoekers hemelblou truie gedra om verwarring te voorkom, omdat destyds albei spanne donkergroen truie gebruik het. Tydens die Australiese toer in 1953 het die Suid-Afrikaners tydens die toetswedstryde wit truie gedra. Tydens hul 1961-toer het die Wallabies in goue truie uitgedraf om verdere verwarring te vermy.<ref name="strip">{{en}} {{cite web |title=History of the ARU |url=http://rugby.com.au/about_the_aru/history_of_the_aru/history_of_the_aru,183.html |publisher=[[Rugby Australia]] |accessdate=6 Augustus 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060819163106/http://rugby.com.au/about_the_aru/history_of_the_aru/history_of_the_aru%2C183.html |archive-date=19 Augustus 2006 }} {{dooie skakel}}</ref> In 2017 het die Springbokke in Argentinië in ’n rooi wegtrui gespeel, dit was deel van ’n Asics-program tydens die seisoen waarin die Springbokke en [[Blitsbokke]] truie in al die kleure van die [[Vlag van Suid-Afrika|Suid-Afrikaanse vlag]] gedra het — die XV-span het in groen, wit en rooi truie gespeel, terwyl die sewesspan goud, blou en swart gedra het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.iol.co.za/sport/opinion/fans-seeing-red-but-not-everything-is-pure-about-springboks-10918098 |title=Fans seeing red, but not everything is pure about Springboks |publisher=Independent Online |author=Darryn Pollock |date=26 Augustus 2007 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die bynaam van die Springbokke het sy oorsprong ook in die 1906–07-toer na die Britse Eilande. Die [[springbok]] is deur die destydse kaptein [[Paul Roos]] as simbool gekies om te verhoed dat die Britse pers op sy beurt ’n simbool aan die Suid-Afrikaners toeken. Die kenteken was nie vir die wit span alleenlik nie – die springbok is in 1939 deur die eerste gekleurde span en in 1950 deur die eerste swart gebruik.<ref name="SymbolOfUnity">{{en}} {{cite web |url=https://www.independent.co.uk/news/world/africa/symbol-of-unity-the-springbok-vs-the-protea-770538.html?r=RSS |title=Symbol of unity: the Springbok vs the Protea |work=The Independent |location=UK |last=Evans |first=Ian |date=16 Januarie 2008 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180726081842/https://www.independent.co.uk/news/world/africa/symbol-of-unity-the-springbok-vs-the-protea-770538.html?r=RSS |archive-date=26 Julie 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Ná die einde van [[apartheid]] in 1992 is ’n krans van die [[koningsprotea]] by die kenteken bygevoeg. Nadat die ANC die verkiesings in 1994 gewen het, is die spannaam, anders as by die [[Proteas|Suid-Afrikaanse nasionale krieketspan]], nie in Proteas verander nie, deels te danke aan die destydse president [[Nelson Mandela]] se ingryping.<ref name="SymbolOfUnity" /><ref name="StrainsShow">{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2007/oct/21/southafrica.rugbyleague |title=Strains show as nation cheers on the Boks |work=[[The Guardian]] |location=UK |first=Ruaridh |last=Nicoll |date=21 Oktober 2007 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116094230/https://www.theguardian.com/world/2007/oct/21/southafrica.rugbyleague |archive-date=16 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In Desember 2008 het die SARU besluit om die Springboktrui te herontwerp en die protea na die linkerkant van die Springbokke se trui te skuif, soos op ander truie van Suid-Afrikaanse nasionale spanne, en die springbok na die regterkant van die trui.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/6777?view=news |title=Springbok badge to move to right |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |date=1 Desember 2008 |accessdate=30 Januarie 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151210012823/http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/6777?view=news |archive-date=10 Desember 2015 }} {{dooie skakel}}</ref> Die nuwe trui is tydens die Britse en Ierse Leeus se 2009-toer na Suid-Afrika gebruik.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/6803?view=news |title=New Springbok jersey to be launched in time for British & Irish Lions tour |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |date=21 Januarie 2009 |accessdate=30 Januarie 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151120215631/http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/6803?view=news |archive-date=20 November 2015 }} {{dooie skakel}}</ref> Die span se gelukbringer is ’n springbok en dra die bynaam “Bokkie”. == Truiverskaffers en -borge == [[Lêer:After Wikimania 2018, Cape Town (P1060095).jpg|duimnael|Springboktrui (2018) in Kaapstad met MTN as hoofborg]] Sedert Suid-Afrika se hertoelating by internasionale sportbyeenkomste in 1992 het die volgende truiverskaffers en -borge verskyn: {| class="wikitable" ! Tydperk !! Verskaffer !! Borg |- | 1992–1996 | Cotton Traders | [[Suid-Afrikaanse Brouerye|Lion Lager]] |- | 1996–1999 | rowspan=2| [[Nike (maatskappy)|Nike]] | ''Geen truiborg'' |- | 2000–2003 | rowspan=3|[[Castle Lager]] |- | 2004 midjaarrugbytoetsreeks | ''Geen truiverskaffer'' |- | [[2004-Drienasiesreeks]] | rowspan=3| [[Canterbury of New Zealand|Canterbury]] |- | Desember 2004–2010 | [[SASOL]] |- | 2011–2013 | rowspan=2|[[Barclays Afrika Groep|Absa]] |- | 2014–2015 | rowspan="3" | [[Asics]] |- | 2016 midjaarrugbytoetsreeks | Blue Label Telecoms |- | sedert 2017 | [[MTN]] |} == Tuisstadions == [[Lêer:South-africa rugby wc 1995.png|duimnael|links|Stadions in Suid-Afrika tydens die Rugbywêreldbeker 1995]] {{Location map+ |Suid-Afrika |caption=Kaart van Suid-Afrika se huidige tuisstadions |places= {{Location map~ |Suid-Afrika |label={{nowrap|[[Loftus Versfeld]]}} |position=top |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-25 |lat_min=-45 |lat_sec=-12 |lon_deg=28 |lon_min=13 |lon_sec=22 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label=[[Nuwelandstadion|Nuweland]] |position=bottom |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-33 |lat_min=-58 |lat_sec=-14 |lon_deg=18 |lon_min=28 |lon_sec=6 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label={{nowrap|[[Kings Park-stadion|Kings Park]]}} |position=bottom |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-29 |lat_min=-49 |lat_sec=-30 |lon_deg=31 |lon_min=1 |lon_sec=47 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label={{nowrap|[[Vrystaatstadion]]}} |position=top |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-29 |lat_min=-7 |lat_sec=-2 |lon_deg=26 |lon_min=12 |lon_sec=32 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label={{nowrap|[[Nelson Mandelabaaistadion|Nelson Mandelabaai]]}} |position=bottom |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-33 |lat_min=-56 |lat_sec=-16 |lon_deg=25 |lon_min=35 |lon_sec=56 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label=[[Ellispark-stadion|Ellispark]] |position=bottom |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-26 |lat_min=-11 |lat_sec=-51 |lon_deg=28 |lon_min=3 |lon_sec=39 }} }} Nes ander vername rugbynasies soos Argentinië, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland beskik Suid-Afrika oor geen amptelike tuisstadion vir sy nasionale span nie. Die Springbokke span vir hul toetswedstryde eerder ’n verskeidenheid stadions dwarsdeur Suid-Afrika in. [[Ellispark-stadion|Ellispark]] in [[Johannesburg]] met sowat 60&nbsp;000 sitplekke was die hoofstadion gedurende die [[Rugbywêreldbeker 1995]],<ref name="EllisHistory">{{en}} {{cite web| url=http://www.ellispark.co.za/Content.aspx?Page=24&Menu=24 |title=The History of Ellis Park |publisher=ellispark.co.za |accessdate=14 Februarie 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070316143833/http://www.ellispark.co.za/Content.aspx?Page=24&Menu=24 |archivedate = 16 Maart 2007}} {{dooie skakel}}</ref> waar die Springbokke die All Blacks in die eindstryd verslaan het. Ander gereelde stadions vir toetswedstryde sluit in [[Pretoria]] se [[Loftus Versfeld]], [[Nuwelandstadion|Nuweland]] in [[Kaapstad]], [[Kings Park-stadion|Kings Park]] in [[Durban]], [[Vrystaatstadion]] in [[Bloemfontein]] en [[Nelson Mandelabaaistadion]] in [[Port Elizabeth]].<ref name="PickAndGo">{{en}} {{cite web |url=http://www.lassen.co.nz/pickandgo.php |publisher=lassen.co.nz |title=Pick and go: Test match results database |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191119185710/http://www.lassen.co.nz/pickandgo.php |archive-date=19 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die Springbokke het op 21 Augustus 2010 hul eerste toetswedstryd op [[ENB-stadion|Sokkerstad]] gespeel, ’n [[2010-Drienasiesreeks|Drienasieswedstryd]] teen Nieu-Seeland.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sport24.co.za/Rugby/NZ-SA-to-meet-in-Soweto-20100702 |publisher=Nuus24 |title=NZ, SA to meet in Soweto |date=2 Julie 2010 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190124045558/https://www.sport24.co.za/Rugby/NZ-SA-to-meet-in-Soweto-20100702 |archive-date=24 Januarie 2019 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Ander stadions wat al vir toetswedstryde ingespan is, sluit in [[Buffalo City-stadion]] in [[Oos-Londen]], die [[Royal Bafokeng-stadion]] net buite [[Rustenburg]], [[Mbombela-stadion]] in [[Nelspruit]] en die [[Pumastadion]] in [[Witbank]]. Tydens die Rugbywêreldbeker 1995 is ook die [[Boet Erasmus-stadion]] in Port Elizabeth, die [[Olympia-park]] in Rustenburg en die [[Danie Craven-stadion]] in [[Stellenbosch]] vir wedstryde ingespan. Oorspronklik is ook wedstryde in [[Brakpan]], [[Germiston]], [[Pietermaritzburg]], [[Potchefstroom]] en [[Witbank]] beplan, maar dié wedstryde is na ander plekke verskuif. Suid-Afrika se eerste toetswedstryd is in 1891 op Port Elizabeth se [[St. Georgespark, Port Elizabeth|St. Georgespark]] gespeel.<ref name="GeorgePark">{{en}} {{cite web |url=http://stgeorgespark.nmmu.ac.za/ |title=St George's Park History |publisher=stgeorgespark.nmmu.ac.za |author1=Markman, Ivor |author2=Derry, Debbie |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200505035139/http://stgeorgespark.nmmu.ac.za/ |archive-date=5 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Ellispark is in 1928 opgerig en het in 1955 ’n rekordskare van 100&nbsp;000 toeskouers tydens die wedstryd tussen Suid-Afrika en die Britse en Ierse Leeus gehuisves.<ref name="EllisHistory" /> Die Springbokke het glo ’n goeie vertoning teen besoekende spanne wanneer hulle op die [[Hoëveld]] speel.<ref name="Lions2009">{{en}} {{cite web |url=http://www.news24.com/News24/Sport/Rugby/0,,2-9-838_2224190,00.html |title=Lions tour itinerary leaked |publisher=news24.com |date=20 November 2007 |accessdate=14 Februarie 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071122155356/http://www.news24.com/News24/Sport/Rugby/0%2C%2C2-9-838_2224190%2C00.html |archivedate=22 November 2007 }} {{dooie skakel}}</ref> Wedstryde op Ellispark, Loftus Versfeld of Vodacompark laat vervolgens fisiese probleme opduik,<ref name="AltitudeEllis">{{en}} {{cite web |url=http://sport.iafrica.com/rugby/news/464846.htm |title=Altitude, Madiba spook Aus |publisher=sport.iafrica.com |date=25 Julie 2005 |accessdate=13 Februarie 2008}} {{dooie skakel|date=Julie 2010}}</ref><ref name="AltitudeLoftus">{{en}} {{cite web |url=http://www.scrum.com/3305_16827.php |publisher=scrum.com |title=It's all in the mind games |date=27 Julie 2001 |accessdate=14 Februarie 2008}} {{dooie skakel|date=Julie 2010}}</ref> en beïnvloed ’n wedstryd op ’n aantal ander maniere, soos die bal wat verder rol indien hy geskop word.<ref name="altitude">{{en}} {{cite web |url=http://www.world.rugby.com.au/aru_shared/news/imported_-_old_site/2002_august/wallabies_focus_on_upsetting_springboks_14472,6467.html |title=Wallabies Focus on Upsetting Springboks |publisher=world.rugby.com.au |accessdate=6 Augustus 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323022150/http://www.world.rugby.com.au/aru_shared/news/imported_-_old_site/2002_august/wallabies_focus_on_upsetting_springboks_14472%2C6467.html | archive-date=23 Maart 2007 }} {{dooie skakel}}</ref> Deskundiges is nie eens nie of besoekende spanne se tradisioneel swak vertonings direk verband hou met die hoogte bo seespieël en ’n fisiese uitdaging as gevolg daarvan of dit eerder ’n saak van hul gemoedstoestand is.<ref name="AltitudeLoftus" /> == Toetswedstryde == [[Lêer:South Africa IRB World Rankings.png|duimnael|400px|Suid-Afrika se plek op [[Wêreldrugby]] se ranglys vanaf 10 Oktober 2003 tot op hede]] Die Springbokke het teen byna elke teenstander ’n positiewe wenrekord; net teen die Nieu-Seelandse All Blacks is hul wenrekord negatief. Suid-Afrika het 323 van sy 519 toetswedstryde gewen, ’n wenrekord van 62,23%.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=team;team=5;template=results;type=team;view=opposition |title=International Rugby Union Statistics – South Africa |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> Daarmee is die Springbokke een van die mees suksesvolle nasionale rugbyspanne. Hul hoogste oorwinning het die Springbokke op 11 Juli 2005 met 134–3 teen Uruguay aangeteken,<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;filter=advanced;orderby=difference;team=5;template=results;type=team;view=match |title=Points difference (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> hul ergste nederlaag was op 16 September 2017 met 0–57 teen Nieu-Seeland.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;filter=advanced;orderby=difference;orderbyad=reverse;team=5;template=results;type=team;view=match |title=Points difference (reverse) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> Suid-Afrika se statistieke in toetswedstryde teen alle lande, in alfabetiese volgorde, is soos volg (korrek in Oktober 2021): {| class="sortable wikitable" ! Teen ! Gespeel ! Gewen ! Verloor ! Gelykop ! % Gewen |- bgcolor="#d0ffd0" align="center" |- | {{ARGru}} || 32 || 28 || 3 || 1 || 87,50 |- | {{AUSru}} || 90 || 48 || 39 || 3 || 53,33 |- | {{geenvlag|[[Britse Barbarians|Barbarians]]}} || 8 || 3 || 4 || 1 || 37,50 |- | {{BILru}} || 49 || 25 || 18 || 6 || 51,02 |- | {{ENGru}} || 43 || 26 || 15 || 2 || 60,47 |- | {{FIJru}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100 |- | {{FRAru}} || 44 || 27 || 11 || 6 || 61,36 |- | {{GEOru}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100 |- | {{IRLru}} || 26 || 18 || 7 || 1 || 69,23 |- | {{ITAru}} || 15 || 14 || 1 || 0 || 93,33 |- | {{JPNru}} || 3 || 2 || 1 || 0 || 66,67 |- | {{CANru}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100 |- | {{NAMru}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100 |- | {{NZLru}} || 101 || 37 || 60 || 4 || 36,63 |- | [[Lêer:Flag of rugby Pacific Islanders.svg|24px|raam]] Pasifiese Eilanders || 1 || 1 || 0 || 0 || 100 |- | {{ROMru}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100 |- | {{SAMru}} || 9 || 9 || 0 || 0 || 100 |- | {{SCOru}} || 27 || 22 || 5 || 0 || 81,48 |- | {{ESPru}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100 |- | [[Lêer:Flag sudamerica xv 1980.jpg|24px|raam]] [[Suid-Amerikaanse Jaguares]] || 8 || 7 || 1 || 0 || 87,5 |- | {{TGAru}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100 |- | {{URUru}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100 |- | {{USAru}} || 4 || 4 || 0 || 0 || 100 |- | {{WALru}} || 36 || 29 || 6 || 1 || 80,56 |- | {{geenvlag|Wêreld XV}} || 5 || 5 || 0 || 0 || 100 |- class="sortbottom" ! Algeheel || 519 || 323 || 172 || 25 || 62,23 |} Wedstryde teen verskeie saamgestelde spanne tydens oorsese toere van die amateurtydperk en die deur [[Nieu-Seeland Rugby]] nieerkende wedstryde teen die Nieu-Seelandse Kavaliers is nie in die lys ingesluit nie. Wedstryde teen die [[Waratahs (Superrugbyspan)|Nieu-Suid-Walliese Waratahs]] (1920–1928) word deur die [[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] ook nie as sulks erken nie. == Wedywering met die All Blacks == [[Lêer:1981-springbok-tour-auckland-1.jpg|duimnael|Die All Blacks se 1981-toetswedstryd teen die Springbokke in Auckland moes agter doringdraad plaasvind en is deur betogings begelei]] Sedert die eerste ontmoeting in 1921 op Nieu-Seelandse bodem handhaaf die Springbokke en die All Blacks, wat albei as die beste nasionale rugbyspanne wêreldwyd beskou word, ’n intensiewe wedywering. Reeds destyds is albei spanne as die bestes beskou, wat deur die gelykopuitslag van die eerste toetsreeks bevestig is. Die tweede toetsreeks tydens die teenbesoek van 1928 in Suid-Afrika het ook in ’n gelykopuitslag geëindig. In 1937 het die Springbokke daarin geslaag om in Nieu-Seeland ’n toetsreeks teen die All Blacks te wen. In 1949 het die Springbokke die tuisreeks teen die All Blacks met ’n negatiewe rekord vir die Nieu-Seelanders, wat vandag nog bestaan, gewen. In 1956 het die All Blacks egter die tuisreeks teen die Springbokke gewen. In 1960 was die Springbokke weer tydens die tuisreeks teen die All Blacks suksesvol; dié toer word egter vir politieke rusies as vir sportiewe suksesse onthou. Daarna is die wedersydse toetsreekse veral deur die Suid-Afrikaanse apartheidsbeleid en die gepaardgaande twis oor die All Blacks se Māorispelers gekenmerk. Tot in die 1980’s is onderlinge toere onderneem, maar hulle het veral politieke weerstand van anti-apartheidsaktiviste ontlok en is vervolgens deur proteste van ander lande begelei. Die Nieu-Seelandse regering se vashou aan die 1976-toer na Suid-Afrika en die Internasionale Olimpiese Komitee se weiering (rugby was destyds nie ’n Olimpiese sportsoort nie) om Nieu-Seeland ná proteste deur Afrikalande van die [[Olimpiese Somerspele 1976]] te skors het tot die boikot van dié Olimpiese Spele deur 30 oorwegend Afrikalande gelei.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cbc.ca/sports/olympics-summer/african-nations-boycott-costly-montreal-games-1.770807 |title=African nations boycott costly Montreal Games |publisher=Canadian Broadcasting Corporation |date=7 Augustus 2009 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Eers ná die einde van die apartheidsbewind in Suid-Afrika het die onderlinge wedywering genormaliseer. Tot vandag toe het die Springbokke net teen die All Blacks ’n negatiewe wenrekord.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.investec.com/en_za/sponsorships/rugby/all-blacks-vs-springboks-the-greatest-sports-rivalry.html |title=Springboks vs the All Blacks – The Great Rivalry |publisher=Investec |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.allblacks.com/news/a-rivalry-in-numbers-all-blacks-vs-south-africa |title=A Rivalry in Numbers: All Blacks vs South Africa |publisher=All Blacks |date=23 Julie 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die wedywering sluit intussen ook die rugbywêreldbekertoernooie in, aangesien beide die All Blacks en die Springbokke die enigste nasionale rugbyspanne is wat die Webb Ellis-beker al drie keer omhoog kon hou (gedurende altesaam nege rugbywêreldbekertoernooie). Albei spanne het tot dusver tydens vyf rugbywêreldbekertoernooie ontmoet, van wie die All Blacks drie wedstryde en die Springbokke twee wedstryde gewen het. Die Springbokke se belangrikste oorwinning was die 1995-eindstryd, toe hulle met 15–12 in ekstra tyd gewen het. Sedert 1996 ontmoet albei spanne tydens die jaarlikse Drienasiesreeks, sedert 2012 die Rugbykampioenskap. Tydens die [[2017-Rugbykampioenskapreeks]] moes die Springbokke hul (tot dusver) swaarste nederlaag verduur: 0–57 teen die All Blacks.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://super.rugby/therugbychampionship/news/rampant-all-blacks-blow-springboks-away/ |title=Rampant All Blacks blow Springboks away |publisher=Super Rugby |date=17 Augustus 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> As gevolg van die Springbokke se geskiedenis ondersteun sommige Suid-Afrikaners tot vandag toe die All Blacks pleks van die Springbokke, ook oor generasies heen. Dit het sy oorsprong in apartheid, toe anti-apartheidsaktiviste by elke geleentheid die teenstander van die Springbokke as ’n soort weerstand teen die apartheid en sy simbole ondersteun het. Deur ander Suid-Afrikaners word hierdie gedrag na die einde van apartheid egter as “onpatrioties” en “verraai” bestempel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://theconversation.com/cape-crusaders-why-some-south-africans-still-support-the-kiwis-not-the-springboks-87207 |title=Cape Crusaders: why some South Africans (still) support the Kiwis, not the Springboks |publisher=The Conversation |accessdate=20 September 2020}}</ref> == Rekords == === Wêreldbekerrekord === [[Lêer:Rugby World Cup Trophy.JPG|duimnael|upright|Suid-Afrika het reeds in 1995, 2007 en 2019 die [[Webb Ellis-beker]] omhoog gehou]] Alhoewel die Springbokke as gevolg van apartheid die eerste twee wêreldbekertoernooie misgeloop het, het hulle die Webb Ellis-beker, die trofee waarom tydens die vierjaarlikse rugbywêreldbekertoernooi meegeding word, reeds drie keer verower: tydens die derde toernooi tuis in 1995, 2007 in Frankryk en 2019 in Japan. Daarmee het die Springbokke die tweede span geword wat dié toernooi drie keer gewen het. In 1999 en in 2015 is hulle in die halfeindstryd uitgeskakel, maar het die daaropvolgende klein finale om die derde plek gewen. In 2003 en in 2011 is hulle reeds in die kwarteindstryd uitgeskakel, tot dusver hul swakste uitslag tydens 'n wêreldbekertoernooi. {| class="wikitable" !Jaar!!Uitslag |- |[[Rugbywêreldbeker 1987|1987]] || Geen deelname |- |[[Rugbywêreldbeker 1991|1991]] || Geen deelname |- |[[Rugbywêreldbeker 1995|1995]] || '''Kampioen''' |- |[[Rugbywêreldbeker 1999|1999]] || Derde plek |- |[[Rugbywêreldbeker 2003|2003]] || Kwarteindrondte |- |[[Rugbywêreldbeker 2007|2007]] || '''Kampioen''' |- |[[Rugbywêreldbeker 2011|2011]] || Kwarteindrondte |- |[[Rugbywêreldbeker 2015|2015]] || Derde plek |- |[[Rugbywêreldbeker 2019|2019]] || '''Kampioen''' |- |[[Rugbywêreldbeker 2023|2023]] || ''gekwalifiseer'' |} === Drienasies/Rugbykampioenskap === Suid-Afrika se enigste jaarlikse toernooi is die Rugbykampioenskap (voorheen die Drienasies), waar hulle teen drie ander nasies van die Suidelike Halfrond speel: Australië en Nieu-Seeland sedert 1996; Argentinië het in 2012 by dié toernooi aangesluit. Suid-Afrika het die toernooi tot dusver vier keer gewen: in [[1998-Drienasiesreeks|1998]], [[2004-Drienasiesreeks|2004]], [[2005-Drienasiesreeks|2005]] en [[2019-Rugbykampioenskapreeks|2019]]. As deel van die Rugbykampioenskap ding die Springbokke sedert 2000 met die Wallabies om die [[Mandela Uitdaagplaat]] en sedert 2004 met die All Blacks om die [[Vryheidsbeker]] mee. {{Drie-Nasiesrekord}} {{Die Rugbykampioenskap-rekord}} <small>Punte word soos volg toegeken: 4 punte vir ’n oorwinning, 2 punte vir ’n gelykopuitslag, 0 punte vir ’n nederlaag (saam met moontlike bonuspunte), 1 bonuspunt vir vier of meer gedrukte drieë, 1 bonuspunt vir ’n nederlaag met minder as sewe punte.</small> === Ander toetswedstryde === Gedurende die amateurtydperk het die Springbokke maandelange oorsese toere onderneem, waartydens hulle teen ander nasionale spanne, plaaslike saamgestelde spanne en klubspanne gespeel het. Eweneens het oorsese spanne na Suid-Afrika getoer. Die Springbokke het al vier keer ’n Grand Slam behaal, d.w.s. ’n oorwinning oor die vier "Tuisnasies" Engeland, Ierland, Skotland en Wallis tydens dieselfde toer (die Grand Slam-toere was in 1912/13, 1931/32, 1951/52 en 1960/61). Teen die jaar 2000 het die oorsese toere volgens die ou tradisie tot ’n einde gekom, aangesien die professionalisering van die rugbyspel te min tyd vir toere oorlaat (’n uitsondering is die [[Britse en Ierse Leeus]] se vierjaarlikse toere). Deesdae is toetswedstryde teen die spanne van die Noordelike Halfrond tweekeer per jaar moontlik. Gedurende Juniemaand se midjaartoetsreeks vertrek Europese spanne na Suid-Afrika, en gedurende Novembermaand se jaareind-toetsreeks reis die Springbokke na Europa. As deel daarvan ding die Springbokke sedert 2007 met Wallis om die Prince William-beker mee. == Spelers == === Huidige span === Die volgende spelers het die Springbokspan tydens die [[2022-Rugbykampioenskapreeks]] gevorm:<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.springboks.rugby/news-features/articles/2022/06/11/nienaber-names-43-man-springbok-squad/ |title=Nienaber names 43-man Springbok squad |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |date=11 Junie 2022 |accessdate=1 Augustus 2022}}</ref> {| | valign="top"| Agterspelers {| class="wikitable" |- ! Speler ! Posisie ! Klub ! Toetswedstryde |- | [[Faf de Klerk]] || [[Skrumskakel]] || [[Sale Sharks]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}37 |- | [[Jaden Hendrikse]] || Skrumskakel || [[Sharks (Verenigde Rugbykampioenskap)|Sharks]] ||style="text-align:center"| {{0|00}}3 |- | [[Herschel Jantjies]] || Skrumskakel || [[Stormers (Verenigde Rugbykampioenskap)|Stormers]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}22 |- | [[Cobus Reinach]] || Skrumskakel || [[Montpellier Hérault RC|Montpellier]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}21 |- | [[Grant Williams]] || Skrumskakel || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Elton Jantjies]] || [[Losskakel]] || [[NTT DoCoMo Red Hurricanes Osaka|NTT Red Hurricanes]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}45 |- | [[Handré Pollard]] || Losskakel || Montpellier ||style="text-align:center"| {{0|0}}61 |- | [[Lukhanyo Am]] || [[Senter]] || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}27 |- | [[Damian de Allende]] || Senter || [[Munster Rugby|Munster]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}59 |- | [[André Esterhuizen]] || Senter || [[Harlequins]] ||style="text-align:center"| {{0|00}}9 |- | [[Jesse Kriel]] || Senter || [[Yokohama Canon Eagles|Canon Eagles]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}52 |- | [[Cheslin Kolbe]] || [[Vleuel]] || [[RC Toulon|Toulon]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}19 |- | [[Makazole Mapimpi]] || Vleuel || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}26 |- | [[Kurt-Lee Arendse]] || Vleuel || [[Bulls (Verenigde Rugbykampioenskap)|Bulls]] ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Aphelele Fassi]] || [[Heelagter]] || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|00}}3 |- | [[Warrick Gelant]] || Heelagter || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|0}}10 |- | [[Willie le Roux]] || Heelagter || [[Toyota Verblitz]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}72 |- | [[Damian Willemse]] || Heelagter || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|0}}17 |} | Voorspelers {| class="wikitable" ! Speler ! Posisie ! Klub ! Toetswedstryde |- | [[Joseph Dweba]] || [[Haker]] || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}2 |- | [[Malcolm Marx]] || Haker || [[Kubota Spears]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}48 |- | [[Bongi Mbonambi]] || Haker || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}50 |- | [[Thomas du Toit]] || [[Stut]] || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}14 |- | [[Steven Kitshoff]] || Stut || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|0}}60 |- | [[Vincent Koch]] || Stut || [[Saracens]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}33 |- | [[Frans Malherbe]] || Stut || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|0}}47 |- | [[Ntuthuko Mchunu]] || Stut || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Ox Nché]] || Stut || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}10 |- | [[Trevor Nyakane]] || Stut || [[Racing 92]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}55 |- | [[Lood de Jager]] || [[Slot (rugby)|Slot]] || Sale Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}57 |- | [[Eben Etzebeth]] || Slot || Sharks ||style="text-align:center"| 100 |- | [[Salmaan Moerat]] || Slot || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Ruan Nortjé]] || Slot || Bulls ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Franco Mostert]] || Slot || [[Mie Honda Heat]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}52 |- | [[Marvin Orie]] || Slot || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}8 |- | [[Pieter-Steph du Toit]] || [[Losvoorspeler]] || Toyota Verblitz ||style="text-align:center"| {{0|0}}59 |- | [[Marcell Coetzee]] || Losvoorspeler || Bulls ||style="text-align:center"| {{0|0}}31 |- | [[Rynhardt Elstadt]] || Losvoorspeler || [[Stade Toulousain|Toulouse]] ||style="text-align:center"| {{0|00}}4 |- | [[Deon Fourie]] || Losvoorspeler || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Siya Kolisi]] [[Lêer:Captain sports.svg|15px|Kaptein]] || Losvoorspeler || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}64 |- | [[Elrigh Louw]] || Losvoorspeler || Bulls ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Evan Roos]] || Losvoorspeler || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Kwagga Smith]] || Losvoorspeler || [[Shizuoka Blue Revs]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}20 |- | [[Jasper Wiese]] || Losvoorspeler || [[Leicester Tigers]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}12 |} |} === Bekende spelers === [[Lêer:FairyHeatlie.jpg|duimnael|upright|Barry Heatlie]] [[Lêer:Rugby Naas Botha.jpg|duimnael|upright|Naas Botha (1987)]] [[Lêer:Capt.jpg|duimnael|upright|John Smit (2008)]] Twaalf voormalige Suid-Afrikaanse spelers is vir hul uitstekende prestasies in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem:<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/halloffame/inductees |title=Inductees |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> {| class="wikitable" ! Speler ! Posisie ! Inskrywing |- | [[Naas Botha]] || [[Losskakel]] || 2015 |- | [[Danie Craven]] || [[Skrumskakel]] || 2007 |- | [[Morné du Plessis]] || [[Agsteman]] || 2015 |- | [[Frik du Preez]] || [[Slot (rugby)|Slot]], [[losvoorspeler|flank]] || 2009 |- | [[Os du Randt]] || [[Stut]] || 2019 |- | [[Danie Gerber]] || [[Senter]] || 2015 |- | [[Barry Heatlie]] || [[Slot (rugby)|Slot]] || 2009 |- | [[Hennie Muller]] || [[Agsteman]] || 2015 |- | [[Bennie Osler]] || [[Losskakel]] || 2009 |- | [[Francois Pienaar]] || [[Flank]] || 2011 |- | [[John Smit]] || [[Haker]], [[Stut]] || 2009 |- | [[Joost van der Westhuizen]] || [[Skrumskakel]] || 2015 |} Daarbenewens is die twee wêreldkampioenafrigters [[Kitch Christie]] en [[Jake White]] asook oudpresident [[Nelson Mandela]] (vir sy invloed op die sport) ingeskryf.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/halloffame/inductees/59110 |title=Nelson Mandela – World Rugby – Hall of Fame |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Twee spelers is tweeledige wêreldkampioene: Os du Randt (in 1995 en in 2007) en [[François Steyn]] (in 2007 en in 2019). [[Wêreldrugby]] het drie Springbokke as speler van die jaar benoem: [[Schalk Burger]] (in 2004), [[Bryan Habana]] (in 2007) en [[Pieter-Steph du Toit]] (in 2019).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/awards/past-winners |title=World Rugby Awards Past Winners |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=20 September 2020 |archive-date=18 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181118045954/https://www.world.rugby/awards/past-winners |url-status=dead }}</ref> === Spelerkeuring === Rugby was oor dekades heen ’n amateursport, waarvolgens die spelers hul geld met ’n beroep moes verdien en net van hul prestasies finansieel kon baat as hulle by rugby-league-spanne aangesluit het, waardeur hulle nie meer in aanmerking vir rugby union gekom het nie. Hierdie situasie het in 1995 verander, toe rugby union ’n professionele sport geword het. Vervolgens het baie Suid-Afrikaanse spelers kontrakte met Europese spanne onderteken, aangesien hulle in die Europese ligas hoër salarisse verdien het as tuis. ’n Aantal bekende Springbokke het in die buiteland gespeel, waaronder [[Naas Botha]] (Italië), [[Francois Pienaar]] (Engeland), [[Percy Montgomery]] (Wallis en Frankryk), [[Stefan Terblanche]] (Wallis), [[Butch James]] (Engeland), [[Victor Matfield]] (Frankryk) en [[John Smit]] (Frankryk). Die beheerliggaam het oor jare heen sulke spelers nie vir die nasionale span benoem nie. Dienooreenkomstig het die afrigter Jake White in 2004 verras, toe hy twee spelers wat buite Suid-Afrika gespeel het, vir die nasionale span benoem het: Percy Montgomery en [[Jaco van der Westhuyzen]].<ref>{{en}} {{cite web |url=https://mg.co.za/article/2004-05-17-shock-selections-in-whites-springbok-squad |title=Shock selections in White's Springbok squad |publisher=Mail & Guardian |author=Andrew Hollely |date=17 Mei 2004 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180716053830/https://mg.co.za/article/2004-05-17-shock-selections-in-whites-springbok-squad |archive-date=16 Julie 2018 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Te midde van voortdurende vertrek na Europa en ook na Japan, bestaan die risiko van permanente uitvloei aan talentvolle spelers, veral omdat, volgens Wêreldrugby se reëls, ’n ononderbroke verblyf van vyf jaar in die buiteland voldoende is om in aanmerking te kom vir ’n ander land se nasionale span (tot einde 2020 was dit drie jaar).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/rugby-union/39868065 |title=World Rugby raises international eligibility period from three to five years |publisher=[[BBC]] |date=10 Mei 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Sedert 1 Julie 2017 laat die Suid-Afrikaanse Rugbyunie spelers wat by ’n buitelandse klub aangesluit het, slegs toe om vir die Springbokke gekies te word indien hulle al meer as 30 toetswedstryde vir die Bokke gespeel het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sbs.com.au/news/springboks-to-tighten-selection-rules |title=Springboks to tighten selection rules |publisher=Special Broadcasting Service |date=4 Maart 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> === Spelerstatistieke === [[Lêer:Victor Matfield.jpg|duimnael|upright|Victor Matfield (2006)]] [[Lêer:Habana, Bryan (Canon).jpg|duimnael|upright|Bryan Habana (2006)]] [[Lêer:Morné Steyn.jpg|duimnael|upright|Morné Steyn (2010)]] Vervolgens die belangrikste statistieke van Suid-Afrika se spelers. Die spelers wat met <nowiki>*</nowiki> gekenmerk is, is nog aktief en kan hul statistieke verbeter. <small>(Korrek in Oktober 2021)</small> {| | {| class="wikitable" |+ Meeste toetswedstryde<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;team=5;template=results;type=player |title=Total matches played (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> |- style="background:#ABCDEF" ! style="width:50px"| Rang !! style="width:175px"| Naam !! style="width:100px"| Tydperk !! style="width:75px"| Toetswedstryde |- | {{0}}1 || [[Victor Matfield]] || 2001–2015 || 127 |- | {{0}}2 || [[Bryan Habana]] || 2004–2016 || 124 |- | {{0}}3 || [[Tendai Mtawarira]] || 2008–2019 || 117 |- | {{0}}4 || [[John Smit]] || 2000–2011 || 111 |- | {{0}}5 || [[Jean de Villiers]] || 2002–2015 || 109 |- | {{0}}6 || [[Percy Montgomery]] || 1997–2008 || 102 |- | {{0}}7 || [[Eben Etzebeth]] * || 2012–2021 || {{0}}94 |- | {{0}}8 || [[Joost van der Westhuizen]] || 1993–2003 || {{0}}89 |- | {{0}}9 || [[Ruan Pienaar]] || 2006–2015 || {{0}}88 |- | 10 || [[Schalk Burger]] || 2003–2015 || {{0}}86 |} | {| class="wikitable" |+ Meeste toetswedstryde as kaptein<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?captain=1;class=1;filter=advanced;orderby=matches;team=5;template=results;type=player |title=Total matches played as captain (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> |- style="background:#ABCDEF" ! style="width:50px"| Rang !! style="width:175px"| Naam !! style="width:100px"| Tydperk !! style="width:75px"| Toetswedstryde |- | {{0}}1 || [[John Smit]] || 2003–2011 || 83 |- | {{0}}2 || [[Jean de Villiers]] || 2012–2015 || 37 |- | {{0}}3 || [[Gary Teichmann]] || 1995–1999 || 36 |- | {{0}}4 || [[Francois Pienaar]] || 1993–1996 || 29 |- | {{0}}5 || [[Victor Matfield]] || 2007–2015 || 27 |- | {{0}}6 || [[Siya Kolisi]] * || 2018–2021 || 24 |- | {{0}}7 || [[Dawie de Villiers]] || 1965–1970 || 22 |- | {{0}}8 || [[Corné Krige]] || 1999–2003 || 18 |- | {{0}}9 || [[André Vos]] || 1999–2001 || 16 |- | 10 || [[Morné du Plessis]] || 1975–1980 || 15 |} |} {| | {| class="wikitable" |+ Meeste punte aangeteken<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;filter=advanced;orderby=points;team=5;template=results;type=player |title=Total points scored (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> |- style="background:#ABCDEF" ! style="width:50px"| Rang !! style="width:175px"| Naam !! style="width:100px"| Tydperk !! style="width:75px"| Punte |- | {{0}}1 || [[Percy Montgomery]] || 1997–2008 || 893 |- | {{0}}2 || [[Morné Steyn]] * || 2009–2021 || 742 |- | {{0}}3 || [[Handré Pollard]] * || 2014–2021 || 568 |- | {{0}}4 || [[Bryan Habana]] || 2004–2016 || 335 |- | {{0}}5 || [[Naas Botha]] || 1980–1992 || 312 |- | {{0}}6 || [[Elton Jantjies]] * || 2012–2021 || 309 |- | {{0}}7 || [[Joel Stransky]] || 1993–1996 || 240 |- | {{0}}8 || [[Braam van Straaten]] || 1999–2001 || 221 |- | {{0}}9 || [[Joost van der Westhuizen]] || 1993–2003 || 190 |- | 10 || [[Jannie de Beer]] || 1997–1999 || 181 |} | {| class="wikitable" |+ Meeste drieë gedruk<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;filter=advanced;orderby=tries;team=5;template=results;type=player |title=Total tries scored (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> |- style="background:#ABCDEF" ! style="width:50px"| Rang !! style="width:175px"| Naam !! style="width:100px"| Tydperk !! style="width:75px"| Drieë |- | {{0}}1 || [[Bryan Habana]] || 2004–2016 || 67 |- | {{0}}2 || [[Joost van der Westhuizen]] || 1993–2003 || 38 |- | {{0}}3 || [[Jaque Fourie]] || 2003–2013 || 32 |- | {{0}}4 || [[Jean de Villiers]] || 2012–2015 || 27 |- | {{0}}5 || [[Breyton Paulse]] || 1999–2007 || 26 |- | {{0}}6 || [[Percy Montgomery]] || 1997–2008 || 25 |- | {{0}}7 || [[JP Pietersen]] || 2006–2016 || 24 |- | {{0}}8 || [[Pieter Rossouw]] || 1997–2003 || 21 |- | {{0}}9 || [[James Small]] || 1992–1997 || 20 |- | 10 || [[Danie Gerber]] || 1980–1992 || 19 |} |} == Afrigters == {{Hoofartikel|Springbokafrigters}} [[Lêer:Danie Craven 1956b.jpg|duimnael|upright|Danie Craven (1956)]] [[Lêer:Man of the moment Jake White.jpg|duimnael|upright|Jake White wys die William Webb Ellis-beker wat deur die Springbokspan as wenner van die Wêreldbekertoernooi van 2007 omhoog gehou is]] [[Lêer:Peter de Villiers.jpg|duimnael|upright|Peter de Villiers (2011)]] Aangesien die definisie en rol van afrigters tot die besoek van die All Blacks in 1949 baie uiteenlopend was, bevat die volgende tabel slegs afrigters wat sedertdien benoem is. {| class="wikitable sortable" ! Naam !! Tydperk !! % Gewen |- | [[Danie Craven]] || 1949–1956 || 74 |- | [[Basil Kenyon]] || 1958 || 0 |- | [[Hennie Muller]] || 1960–1961, 1963, 1965 || 44 |- | [[Boy Louw]] || 1960–1961, 1965 || 67 |- | [[Izak van Heerden (rugbyafrigter)|Izak van Heerden]] || 1962 || 75 |- | [[Felix du Plessis]] || 1964 || 100 |- | [[Ian Kirkpatrick]] || 1967, 1974 || 60 |- | [[Avril Malan]] || 1969–1970 || 50 |- | [[Johan Claassen]] || 1964, 1970–1974 || 50 |- | [[Nelie Smith]] || 1980–1981 || 80 |- | [[Cecil Moss]] || 1982–1989 || 83 |- | [[John Williams (rugbyafrigter)|John Williams]] || 1992 || 20 |- | [[Ian McIntosh]] || 1993–1994 || 33 |- | [[Kitch Christie]] || 1994–1996 || 100 |- | [[André Markgraaff]] || 1996 || 61 |- | [[Carel du Plessis]] || 1997 || 37 |- | [[Nick Mallett]] || 1997–2000 || 71 |- | [[Harry Viljoen]] || 2000–2002 || 53 |- | [[Rudolf Straeuli]] || 2002–2003 || 52 |- | [[Jake White]] || 2004–2007 || 67 |- | [[Peter de Villiers]] || 2008–2011 || 62 |- | [[Heyneke Meyer]] || 2012–2015 || 67 |- | [[Allister Coetzee]] || 2016–2018 || 47 |- | [[Rassie Erasmus]] || 2018–2019 || 63 |- | [[Jacques Nienaber]] || sedert 2020 || 60 |} == Toekennings == Die Italiaanse sporttydskrif ''Gazzetta dello Sport'' het die Springbokke in 2007 as “wêreldspan van die jaar” aangewys. Die Internasionale Rugbyraad, sedert 2014 Wêreldrugby, het die Springbokke vier keer as “span van die jaar” benoem (in 2004, 2007, 2009 en 2019). Die Springbokke het ook twee keer die Laureus Wêreldsporttoekennings as “span van die jaar” ontvang (in 2008 en 2020). == Kulturele invloed == === Rolprente === Die Springbokke speel ’n sentrale rol in die Amerikaanse 2009-rolprent ''Invictus''. Die rolprent, wat op die boek ''Playing the Enemy'' van John Carlin gebaseer is, beskryf hoe die destydse Suid-Afrikaanse president Nelson Mandela die rugbywêreldbekertoernooi ingespan het om die Suid-Afrikaanse samelewing, wat kort tevore nog weens apartheid erg verdeeld was, met hulp van die Springbokke oor die politiesgemotiveerde verdeling heen verenig het. Die regie is behartig deur [[Clint Eastwood]], die hoofrolle is [[Morgan Freeman]] as Nelson Mandela en [[Matt Damon]] as spankaptein [[Francois Pienaar]]. Die Suid-Afrikaanse 2016-rolprent ''[[Modder en bloed]]'' handel oor die benadering van rugby in die krygsgevangenekamp op die Britse eiland [[Sint Helena]] tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]]. Die Suid-Afrikaanse musikant en akteur [[Bok van Blerk]] speel die rol as Boerbevelvoerder [[Gideon Scheepers]]. Die protagonis Willem Morkel is op die rugbyspeler Sommie Morkel gebaseer, wat in 1906 in vier wedstryde vir die Springbokke uitgedraf het. === Liedjies === Sedert hul sukses tydens die Rugbywêreldbeker in 1995 word die Springbokke deur die tradisionele volkslied ''[[Shosholoza]]'' begelei. Onder meer [[Ladysmith Black Mambazo]] en die [[Soweto Gospelkoor]] het die liedjie ter ondersteuning van die Springbokke opgeneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugby15.co.za/learn-the-lyrics-of-shosholoza-the-south-african-rugby-fan-songs/ |title=Learn the Lyrics of "Shosholoza" the South African Rugby Fan Songs |publisher=rugby15.co.za |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.thesouthafrican.com/lifestyle/ndlovu-youth-choir-shosholoza/ |title=Watch: The Ndlovu Youth Choir performs ‘Shosholoza’ for the Springboks &#91;video&#93; |publisher=The South African |accessdate=20 September 2020}}</ref> [[Leon Schuster]] se ''Hier kom die Bokke'' is nog 'n gewilde liedjie wat ter ondersteuning van die Springbokke gesing word. Dit het ook tydens die Rugbywêreldbeker 1995 gewild geword en begeester die Springbokke sedertdien.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sapeople.com/2019/08/30/watch-leon-schusters-special-message-for-the-springboks-hey-bokke/ |title=WATCH Leon Schuster’s Hey Bokke! Sing-Along Rugby Anthem for the Springboks |publisher=SA People News |date=30 Augustus 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Verdere leesstof == * {{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1}} * {{en}} {{cite book | last = Howitt | first = Bob |year=2005 | title = SANZAR Saga – Ten Years of Super 12 and Tri-Nations Rugby | publisher=Harper Collins Publishers | isbn = 1-86950-566-2 }} * {{en}} {{cite book | last= Nauright | first= John |year = 1997 | title=Sport, Cultures, and Identities in South Africa |publisher=Continuum International Publishing Group |isbn=0-7185-0072-5}} * {{en}} {{cite book | last=Parker |first=A.C. |last2= |first2= |title=The Springboks, 1891–1970 |publisher=Cassell & Company Ltd. |year=1970 |location=London |isbn=0-304-93591-3}} * {{en}} {{cite book |last=Smith |first=David |last2=Williams |first2=Gareth |title=Fields of Praise: The Official History of The Welsh Rugby Union |year=1980 |publisher=University of Wales Press |location=Cardiff |isbn=0-7083-0766-3}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|South Africa national rugby union team|Springbokke}} * {{en}} [http://www.sarugby.co.za/ Amptelike webwerf] * {{en}} [https://springboksupporter.co.za/ Amptelike webwerf van die Springbokke se aanhangersklub] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200722055656/https://springboksupporter.co.za/ |date=22 Julie 2020 }} * {{en}} [http://www.genslin.us/bokke Springbokke se Rugbyheldesaal] * {{en}} [https://www.planetrugby.com/team/south-africa/ Suid-Afrika op Planet Rugby] {{Navbox |name = Springbokke |state = collapsed |title = Springbokspanne gehaal |list1 = {{Springbokke (1995 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (1999 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (2003 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (2007 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (2008)}} {{Springbokke (2009)}} {{Springbokke (2010)}} {{Springbokke (2011 Rugbywêreldbekergroep)}} {{Springbokke (2012)}} {{Springbokke (2013)}} {{Springbokke (2014)}} {{Springbokke (2015 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (2015)}} {{Springbokke (2016)}} {{Springbokke (2017)}} {{Springbokke (2018)}} {{Springbokke (2019)}} {{Springbokke (2019 Rugbywêreldbeker)}} }} {{Nasionale rugbyspanne}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Nasionale rugbyspanne van Afrika]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse rugbyspanne]] 7k83vvadvlnj2tdi1xkwb6pwac8l742 2520093 2520092 2022-08-19T11:25:35Z Oesjaar 7467 Wysigings deur [[Special:Contributions/41.150.240.247|41.150.240.247]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:SpesBona|SpesBona]] wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die nasionale sportspan van Suid-Afrika. Vir die artikel oor die dier, sien [[springbok]], en vir die dorp, sien [[Springbok, Noord-Kaap]].'' {{Inligtingskas Rugbyspan | land = Suid-Afrika | beeld = 02-Springboks RGB Gold-on-Grad.png | unie = [[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] (SARU) | bynaam = Springbokke, Springboks of amaBokoboko | embleem = [[Springbok]] | president = Mark Alexander | dir = [[Rassie Erasmus]] | kaptein = [[Siya Kolisi]] | afrigter = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Jacques Nienaber]] | gestig = | stadion = [[Ellispark-stadion]]<br />[[Kings Park-stadion]]<br />[[Loftus Versfeld]]<br />[[Nelson Mandelabaaistadion]]<br />[[Nuwelandstadion]]<br />[[Vrystaatstadion]] | patroon_la1 = _Springbokleft19 | patroon_b1 = _Springbokkit19 | patroon_ra1 = _Springbokright19 | patroon_sh1 = | patroon_so1 = _Springboksocks19 | linkerarm1 = 006400 | liggaam1 = 006400 | regterarm1 = 006400 | broek1 = FFFFFF | kouse1 = 1b3838 | patroon_la2 = | patroon_b2 = _southafrica19a | patroon_ra2 = | patroon_sh2 = | patroon_so2 = _Springboksocks19a | linkerarm2 = ffffff | liggaam2 = ffffff | regterarm2 = ffffff | broek2 = 2f5c44 | kouse2 = | statistiek = Statistiek | toetse = [[Victor Matfield]] (127)<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=matches;team=5;template=results;type=player |title=Most matches |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151031104001/http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=matches;team=5;template=results;type=player |archive-date=31 Oktober 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | toptoetspuntebehaler = [[Percy Montgomery]] (893)<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=points;team=5;template=results;type=player |title=Most points |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409052743/http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=points;team=5;template=results;type=player |archive-date=9 April 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | meestedrieë = [[Bryan Habana]] (67)<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=tries;team=5;template=results;type=player |title=Most tries |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170906082359/http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=tries;team=5;template=results;type=player |archive-date=6 September 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | jongstespeler = AJ Hartley, 1891 (18 jaar, 18 dae) | eerste = {{nowrap|[[Lêer:Flag of the Cape Colony (1876–1910).svg|20px]] '''Suid-Afrika''' 0–4 {{BILru-r}}}}<br />([[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]]; 30 Julie 1891) | grootwen = {{RSAru}} 134–3 {{URUru-r}}<br />([[Oos-Londen]], Suid-Afrika; 11 Junie 2005) | grootverloor = {{NZLru}} 57–0 {{RSAru-r}}<br />([[Auckland]], [[Nieu-Seeland]]; 16 September 2017) | Wêreldbekerverskynings = 7/9 | jaar = 1995 | beste = Kampioen in [[Rugbywêreldbeker 1995|1995]], [[Rugbywêreldbeker 2007|2007]] en [[Rugbywêreldbeker 2019|2019]] | url = | unieurl = www.sarugby.co.za }} Die '''Springbokke''' ([[Engels]]: ''Springboks''; [[Xhosa]]: ''amaBokoboko''; ook korter '''Bokke''' of ''Boks'' genoem) is die nasionale [[rugby]]span van [[Suid-Afrika]] en verteenwoordig dié land tydens internasionale wedstryde (toetswedstryde). Die Springbokke is na die [[springbok]], die nasionale dier van Suid-Afrika, genoem. Rugby is een van Suid-Afrika se nasionale sportsoorte en die Springbokke is ’n gedugte krag in internasionale rugby met ’n wenrekord teen byna alle ander lande, behalwe teen die [[Nieu-Seeland]]se [[All Blacks]]. Die Springbokke se belangrikste internasionale verskyning is tydens die vierjaarlikse [[rugbywêreldbeker]]toernooi. Alhoewel die Springbokke as gevolg van die internasionale boikot teen [[apartheid]] nie aan die eerste twee rugbywêreldbekertoernooie in [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]] en [[Rugbywêreldbeker 1995|1991]] deelgeneem het nie, het dié land in [[Rugbywêreldbeker 1995|1995]] as gasheer van die toernooi opgetree en tydens hul debuut die beker gewen. Die Springbokke het die All Blacks in die eindstryd met 15–12 geklop, ’n gebeurtenis wat tot vandag toe as een van die grootste prestasies in die Suid-Afrikaanse sportgeskiedenis beskou word. Suid-Afrika het twaalf jaar later die [[Webb Ellis-beker]] tydens die [[Rugbywêreldbeker 2007]] in [[Frankryk]] en weereens twaalf jaar later tydens die [[Rugbywêreldbeker 2019]] in [[Japan]] ingepalm. Die Springbokke het sodoende Nieu-Seeland se vorige rekord van drie titels geëwenaar, maar met twee wêreldbekerverskynings minder. Daarmee is die Springbokke nou die wêreld se suksesvolste span in wêreldbekerrugby, aangesien hulle drie uit sewe rugbywêreldbekertoernooie gewen het. Die All Blacks het daarenteen drie uit nege rugbywêreldbekertoernooie gewen. Die Springbokke speel jaarliks teen die All Blacks van Nieu-Seeland, die [[Wallabies]] van [[Australië]] en die [[Argentynse nasionale rugbyspan|Poemas]] van [[Argentinië]] in die [[Die Rugbykampioenskap|Rugbykampioenskap]], voorheen die Drienasiesreeks genoem, waartydens hulle ook om die [[Mandela Uitdaagplaat]] teen Australië en die [[Vryheidsbeker]] teen Nieu-Seeland meeding. Die Springbokke het die voormalige Drienasiesreeks reeds drie keer in die toernooi se 14 jaar bestaan gewen (in 1998, 2004 en 2009), en later die uitgebreide Rugbykampioenskapreeks (in 2019). In 1891 het die Springbokke in hul eerste internasionale wedstryd te staan gekom, toe die [[Britse en Ierse Leeus|Britse Leeus]], ’n span van gekeurde spelers uit die vier Tuisnasies, tydens hul toer Suid-Afrika besoek het. Tot sy professionalisering was rugby ’n amateursport, wat op internasionale vlak deur soms maandelange, oorsese toere gekenmerk was, waartydens die nasionale spanne nie net teen ander nasionale spanne te staan gekom het nie, maar ook teen plaaslike spanne en rugbyklubs. Sedert die begin van rugby in Suid-Afrika word die Springbokke in groen-en-goud as een van die gedugste nasionale spanne wêreldwyd beskou en die beheerliggaam, die [[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] (SARU), word deur [[Wêreldrugby]] saam met tien ander as ’n vlak-een-span geag. Die Suid-Afrikaanse nasionale rugbyspan is tans (Julie 2022) derde op Wêreldrugby se wêreldranglys<ref name="ranglys">{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/rankings/mru |title=World Rugby Rankings → Men's Rankings|publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=11 Julie 2022 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> en in 2004, 2007, 2009 en 2019 is die Springbokke deur Wêreldrugby as die “span van die jaar” aangewys. Twaalf voormalige Springbokspelers is in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem. == Beheerliggaam == {{Hoofartikel|Suid-Afrikaanse Rugbyunie}} [[Lêer:UCT rugby fields.jpg|duimnael|Rugbyvelde van die [[Universiteit van Kaapstad]]]] Die beheerliggaam vir rugby in Suid-Afrika is die [[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] (SARU), tot in 2005 Suid-Afrikaanse Rugbyvoetbalunie (SARVU) genoem. Dit het in 1992 met die saamsmelting van die blanke Suid-Afrikaanse Rugbyraad en die multiëtniese Suid-Afrikaanse Rugbyunie ontstaan. Die SARU bestaan uit 14 plaaslike beheerliggame, wat elkeen sy eie span kies vir die [[Curriebeker]], die oudste en belangrikste Suid-Afrikaanse rugbybeker.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/tournaments/league?lid=3 |title=Currie Cup Premier Division |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Naas die amptelike nasionale span roep die SARU ook ander keurspanne byeen. Die [[Junior Bokke]] is die o/20-nasionale span en hulle neem aan die [[Wêreldrugby o/20-kampioenskap]] deel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/en/teams/junior-springboks?teamclass=2&category=junior%20boks |title=Junior Springboks |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die [[Blitsbokke]] is die Suid-Afrikaanse [[sewesrugby]]span en hulle draf tydens internasionale toernooie soos Wêreldrugby se Sewesreeks, Sewesrugbywêreldbeker, die [[Olimpiese Somerspele]] en [[Statebondspele]] uit.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/en/teams/blitzboks?teamclass=3&category=blitzboks |title=Springboks Sevens |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Kinders en jongmense word reeds op skool aan rugby bekend gestel en na gelang van hul belangstelling en talent begin hulle met afrigting. Die talentvolste spelers op skoolvlak word jaarliks ná die Cravenweek (genoem na [[Danie Craven]]) vir die “SA Skolespan” gekeur.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/en/teams/sa-schools?teamclass=6 |title=SA Schools |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Elke Suid-Afrikaanse universiteit beskik oor ’n eie rugbyspan wat aan die Varsitybeker en die Varsityskild deelneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.varsitycup.co.za/ |title=Main page |publisher=Varsitybeker |accessdate=20 September 2020}}</ref> Benewens die nasionale kampioenskap word daar ook jaarliks in die internasionale [[Superrugby]]toernooi meegeding teen spanne van Australië, Nieu-Seeland, Argentinië, en tot in 2020, ook Japan. Suid-Afrika neem met vier konsessies, waaroor SARU toesig hou, deel: Die [[Bulls (Superrugbyspan)|Bulls]] uit [[Pretoria]], die [[Lions (Superrugbyspan)|Lions]] uit [[Johannesburg]], die [[Sharks (Superrugbyspan)|Sharks]] uit [[Durban]] en die [[Stormers (Superrugbyspan)|Stormers]] uit [[Kaapstad]]. Aangesien die seisoene min oorvleuel word baie spelers in albei professionele ligas ingespan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/tournaments/league?lid=5 |title=Vodacom Super Rugby |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Voorheen het Suid-Afrika oor ses [[Superrugby konsessie-areas]] beskik. Ná ’n herstrukturering het beide die [[Cheetahs (Pro14-rugbyspan)|Central Cheetahs]] uit [[Bloemfontein]] en die [[Southern Kings (Pro14-rugbyspan)|Southern Kings]] uit [[Port Elizabeth]] vir die [[2017-’18 Pro14-seisoen|2017/18-seisoen]] by die internasionale toernooi [[Pro14]] aangesluit, waar hulle saam met spanne uit [[Ierland]], [[Italië]], [[Skotland]] en [[Wallis]] deelneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugby.co.za/tournaments/league?lid=4 |title=Guinness Pro14 |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> == Geskiedenis == === Beginjare === [[Lêer:Stellenbosch WC ZA.jpg|duimnael|Landskapstoneel by [[Stellenbosch]] in die [[Wes-Kaap]], waar in 1883 die Stellenboschklub gestig is]] Toe Canon George Ogilvie, wat die bynaam Gog gehad het, in 1861 skoolhoof van Diocesan College in [[Kaapstad]] geword het, het hy die vorm van voetbal wat by die Winchesterskool gespeel is ingevoer. Dié weergawe van voetbal, wat hantering ingesluit en as “Gog’s Game” bekend gestaan het, word beskou as die begin van rugby in Suid-Afrika.<ref name="sareferees">{{en}} {{cite web |url=http://www.sareferees.co.za/features/history/story_1207144730.php |title=Laws – History – In South Africa |publisher=SA Rugby Referees |accessdate=24 Augustus 2007 |archive-date=28 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928021039/http://www.sareferees.co.za/features/history/story_1207144730.php |url-status=dead }}</ref><ref name="uctrfc">{{en}} {{cite web |url=http://www.uctrfc.co.za/history.htm |title=History |publisher=THE FNB UCT RFC |accessdate=24 Augustus 2007 |archive-date=19 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070919202234/http://www.uctrfc.co.za/history.htm |url-status=dead }}</ref><ref name="roodepoort">{{en}} {{cite web |url=https://roodepoortrecord.co.za/2018/08/23/today-in-history-the-first-official-rugby-match-in-south-africa-is-played-web/ |title=Today in History: The first official rugby match in South Africa is played |publisher=Roodepoort Record |date=23 Augustus 2018 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Jong mans in Kaapstad het spoedig ook die spel begin speel en op 23 Augustus 1862 het die [[Cape Argus]] verslag gedoen oor die eerste bekende wedstryd in Suid-Afrika tussen 17 leëroffisiere van die Elfde Regiment en 15 staatsamptenare, waaronder die latere eerste minister van die [[Kaapkolonie]], [[John X. Merriman]], by [[Groenpunt]] in Kaapstad. Dié wedstryd het met ’n gelykopuitslag van 0–0 geëindig.<ref name="Allen1">{{en}} {{cite web |author=Dean Allen |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09523360412331305773 |title=Beating them at their own game: rugby, the Anglo-Boer War and Afrikaner nationalism, 1899–1948 |publisher=International Journal of the History of Sport, 20:3, 37 – 57 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die plaaslike pers het in daardie tyd verslag gedoen oor ’n reeks voetbalwedstryde tussen saamgeroepte spanne; “Dorp teen die Woonbuurte” of “Tuis (Brits)-gebore teen Koloniaal-gebore”.<ref name="roodepoort" /><ref name="sareferees" /><ref name="sarsu">{{en}} {{cite web |url=http://www.sarsu.org/index.php?option=com_content&task=view&id=169&Itemid=275 |title=World of Rugby |publisher=SARSU |accessdate=24 Augustus 2007 |archive-date=10 Mei 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080510050826/http://www.sarsu.org/index.php?option=com_content&task=view&id=169&Itemid=275 |url-status=dead }}</ref> Die [[Engelse Rugbyvoetbalunie]], wat in 1871 gestig is, het die meeste van die spelreëls neergelê. Die nuwe sport is veral deur Britse koloniste en soldate saamgeneem en versprei. Die voormalige internasionale speler en latere administrateur van [[Masjonaland]], [[William Henry Milton]], het in 1878 die gestandaardiseerde spelreëls na Suid-Afrika gebring. Twee rugbyklubs, ''Hamilton RFC'' en ''Villagers RFC'', beweer dat hulle die eerste rugbyklubs in Suid-Afrika is. Britse koloniste het gehelp om die spel in die [[Oos-Kaap]], [[Natal (kolonie)|Natal]] en langs die [[goud]]- en [[diamant]]roetes na [[Kimberley]] en [[Johannesburg]] te versprei. Britse troepe sou ook ’n leidende rol in die uitbreiding van die spel oor die hele land speel.<ref name="sarsu" /> In 1883 is die [[Stellenbosch]]klub gestig in die [[Landbou|boerderydistrik]] buite Kaapstad. Rugby is entoesiasties deur die jong [[Boere]] aangeneem. Die spel was teen daardie tyd sterk genoeg in die [[Wes-Kaap]] vir die [[Westelike Provinsie|Westelike Provinsie Rugbyvoetbalunie]] om gevorm te word. [[Griekwaland-Wes]] het in 1886 gevolg, [[Oostelike Provinsie]] in 1888, en [[Goue Leeus|Transvaal]] in 1889.<ref name="sarsu" /> Die eerste landswye toernooi is in dieselfde jaar in Kimberley gehou met die Westelike Provinsie wat Griekwaland-Wes, die Oostelike Provinsie en Transvaal geklop het. In dieselfde jaar is die Suid-Afrikaanse Rugbyraad gestig,<ref name="sareferees" /> maar net “blanke” rugbyklubs is toegelaat om by dié raad aan te sluit. Die rugbyklubs van [[swart mense|swart]] en [[bruin mense]] moes eie beheerliggame stig en hulle spelers was oor dekades heen van die nasionale span uitgesluit.<ref>{{en}} {{cite book |author=David R. Black, John Nauright |title=Rugby and the South African nation |publisher=Manchester University Press |location=Manchester |date=1998 |isbn=0-7190-4931-8 |pages=29–30}}</ref> === Eerste internasionale wedstryde === [[Lêer:Donald Currie (1825-1909), by Walter William Ouless.jpg|duimnael|links|upright|[[Donald Currie]], skenker van die Curriebeker in beide krieket en rugby]] [[Lêer:England-v-Cape-Colony-1891.jpg|duimnael|Engeland teen die Kaapkolonie in 1891, die eerste van die onoorwonne Bill MacLagan se [[Britse Eilande]]-toer na Suid-Afrika]] [[Lêer:South africa v british isles.jpg|duimnael|Die Suid-Afrikaanse Springbokspan wat die tweede toets teen die Britse Leeus in 1891 gespeel het]] In 1891 het, gefinansieer deur [[Cecil John Rhodes]] en die Westelike Provinsie, die eerste internasionale toer van ’n Britse keurspan (die huidige [[Britse en Ierse Leeus]]) deur Suid-Afrika plaasgevind.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.lionsrugby.com/history/1888/04/28/1888-1899-touring-tradition-begins/ |title=1888-1899 – Touring tradition begins in 19th century |publisher=[[Britse en Ierse Leeus]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Dit was die eerste verteenwoordigende wedstryde deur Suid-Afrikaanse spanne wat nog besig was om die spel aan te leer. Die besoekers het altesaam twintig wedstryde gespeel wat hulle almal gewen het en eers in die laaste wedstryd het die Kaapse span daarin geslaag om ’n punt aan te teken. Die drie wedstryde wat die Leeus teen ’n saamgestelde Suid-Afrikaanse span gespeel het (van wie die eerste op 30 Julie 1891 in [[Port Elizabeth]]) word as toetswedstryde beskou, alhoewel die [[Unie van Suid-Afrika]] eers in 1910 gestig is. In ’n noemenswaardige gebeurtenis tydens die toer het die Britse span die [[Curriebeker]] (wat deur [[Donald Currie]] geskenk is) aan Griekwaland-Wes oorhandig, die span wat tydens dié toer volgens hulle mening die beste gepresteer het. Sedertdien is die Curriebeker die trofee waarom tydens die gelyknamige Suid-Afrikaanse rugbykampioenskap meegeding word.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1891-south-africa/ |title=1891 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://rugby365.com/tournaments/currie-cup/sir-donald-currie-and-his-cup |title=Sir Donald Currie and his Cup |publisher=rugby365.com |date=25 Oktober 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Vyf jaar later het die Leeus vir ’n toer van 21 wedstryde na Suid-Afrika teruggekeer. In die tussentyd het die Suid-Afrikaanse spel aansienlik verbeter en hulle het een van vier wedstryde gewen, toe hulle op 5 September 1896 met 5–0 gewen het.<ref name=Lions1896>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1896-south-africa/ |title=1896 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die voorspelers het veral beïndruk en die span se eerste sege was ’n teken van wat die toekoms sou inhou. Suid-Afrika se span het vir die eerste keer mirtegroen truie gedra wat die kaptein, [[Barry Heatlie]], by sy Old Diocesian-klub geleen het.<ref name="bigbrian">{{en}} {{cite web |url=http://www.angelfire.com/biz4/bigbrian/heatlie.html |title=The Captian who gave South Africa it's National Colours |publisher=Big Brians Stories |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die wendrie is deur die Transvaalse [[losskakel]], Alf Larard, gedruk.<ref name="bigbrian" /> Rugby in Suid-Afrika het ’n groot hupstoot gekry deur die besoekende Leeus wat belangstelling in die Suid-Afrikaanse pers uitgelok het.<ref>{{en}} {{cite book | last= Nauright | first= John |year = 1997 | title=Sport, Cultures, and Identities in South Africa |publisher=Continuum International Publishing Group |isbn=0-7185-0072-5 |pages=40}}</ref> Nie net die Britse koloniste, maar ook die Boere van [[Nederland]]se afkoms het die rugbyspel in hul alledaagse lewe geïntegreer. Dié spel was só gewild, dat tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]] op 29 April 1902 ’n kort wapenstilstand gesluit is om ’n wedstryd tussen Britte en Boere te speel. Tydens die oorlog is 27&nbsp;000 Boere krygsgevange geneem, van wie 24&nbsp;000 na oorsese kampe in [[Britse Ryk|Britse kolonies]] soos [[Sint Helena]], [[Sri Lanka|Ceylon]], [[Brits-Indië]] en [[Bermuda]] asook na [[Portugal]] gestuur is. Die speel van rugby het die [[Boerekrygsgevangenes]] ’n verlossing van die swaarkry in die kampe gebied en dit was in dié tydperk wat ’n groot deel van die Boeregevangenes vir die eerste keer met rugby kennis gemaak het. Ná die oorlog sou rugby veral in die platteland onder die invloed van die terugkerende krygsgevangenes onder die [[Afrikaner]]gemeenskap posvat. [[Sokker]] en rugby was die enigste spansporte wat vir die boere toeganklik was en rugby het die voordeel gebied dat dit makliker op rowwe ongelyke grond gespeel kon word.<ref name="Allen1" /><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugbydata.com/2014/10/19/war-and-rugby/ |title=War and Rugby |publisher=rugbydata.com |date=19 Oktober 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In die Kaap sou veral die [[Universiteit Stellenbosch]] ’n belangrike rol speel as die teelaarde van toekomstige spelers en administrateurs. Die eerste dokumentêre bewys van ’n rugbyklub by Stellenbosch dateer uit 1880, alhoewel die Universiteitsklub eers amptelik in 1919 gestig is. Stellenbosch se ligging naby Kaapstad, waar die spel reeds goed gevestig was teen die einde van die 19de eeu, het ongetwyfeld bygedra tot die ontwikkeling van rugby in Stellenbosch. Vandaar is rugby na die platteland versprei deur die jaarlikse rugbytoer en deur [[Afrikaans]]e onderwysers en predikante uit Stellenbosch.<ref name="Grundlingh">{{en}} {{cite web |url=http://dx.doi.org/10.1080/09523369408713871 |title=Playing for power? Rugby, Afrikaner nationalism and masculinity in South Africa, c.1900–70 |author=Grundlingh, Albert |year=1994 |publisher=International Journal of the History of Sport, 11:3, 408 – 430 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Skaars ’n jaar nadat die [[Vrede van Vereeniging]] gesluit is om ’n einde te maak aan die Boereoorlog het die Britse Leeus in 1903 vir hulle derde besoek in Suid-Afrika aangekom. Die Leeus sou vir die eerste keer ’n reeksnederlaag in Suid-Afrika lei nadat hulle gelykop gespeel het in die eerste twee toetswedstryde en die laaste op 5 September 1896 op [[Nuwelandstadion|Nuweland]] met 0–8 verloor het.<ref name=Lions1896 /> Tydens die toer het die Leeus slegs elf van hul 22 wedstryde gewen.<ref name="Allen2">{{en}} {{cite web |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17460260701437003 |author=Allen, Dean |title=Tours of Reconciliation: Rugby, War and Reconstruction in South Africa, 1891–1907 |publisher=Sport in History, 27:2, 172 – 189 |date=2007 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Suid-Afrikaners sou in teenstelling hiermee tot in 1956 nie weer ’n reeks verloor nie – hetsy tuis of weg. In die finale toets het Suid-Afrika se span weer die groen kraaglose Old Diocesan-truie gedra wat hulle tydens hul eerste oorwinning in 1896 gedra het.<ref name="bigbrian" /><ref name="BBC1">{{en}} {{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/wales/scrumv/features/history/lionshistory.shtml |title=British Lions |publisher=[[BBC]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20060311031641/http://www.bbc.co.uk/wales/scrumv/features/history/lionshistory.shtml |archive-date=11 Maart 2006 |accessdate=25 Augustus 2007}} {{dooie skakel}}</ref> Die sukses wat die span in die toets in die groen trui behaal het, het gelei tot ’n besluit om voortaan altyd in groen te speel.<ref name="bigbrian" /> === Vestiging van die “Springbokke” === [[Lêer:Springboks in Paris - Jan 1907.jpg|duimnael|upright|Die Springbokke in Parys, Januarie 1907]] [[Lêer:Springboks 1906.jpg|duimnael|links|Die 1906-Springbokke in aksie teen Cambridge]] [[Lêer:Southafrica rugby team 1906.jpg|duimnael|links|Die 1906-Springbokspan, teen Cambridge]] [[Lêer:Paul-Roos,-Springbok-.jpg|duimnael|upright|[[Paul Roos]], Springbokkaptein van die eerste Suid-Afrikaanse rugbytoerspan na die Britse Eilande in 1906]] [[Lêer:South africa to the field vs cornwall.jpg|duimnael|links|Die Springbokke draf uit teen Cornwall tydens hul Europese toer in 1912/13]] [[Lêer:South africa ireland teams 1912.jpg|duimnael|links|Gesamentlike groepfoto van die Ierse en Suid-Afrikaanse spanne op 30 November 1912]] Reeds voor die 1903-besoek deur die Leeus het die Suid-Afrikaanse Rugbyraad besluit om ’n groen trui met ’n [[springbok]] as embleem vir Suid-Afrika se nasionale span te gebruik. Die embleem kon egter nie betyds borduur word vir die reeks nie.<ref>{{af}} {{cite web |url=http://www.news24.com/Beeld/Sport/0,,3-63_2004262,00.html |title=Vandag, 100 jaar gelede, is Bok gebore |publisher=[[Beeld]] |accessdate=25 Augustus 2007 |archive-date=29 Februarie 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080229120200/http://www.news24.com/Beeld/Sport/0,,3-63_2004262,00.html |url-status=dead }}</ref> Dit is dus oorgelaat aan die eerste Suid-Afrikaanse span wat in 1906/1907 oorsee getoer het om die eerste Springboktruie te dra. Die 1906/7 span het groen truie met wit krae gedra met swart broeke en blou kouse.<ref name="bigbrian" /> [[Paul Roos]] was die kaptein van dié eerste Springbokspan, wat oorheers is deur spelers van die Westelike Provinsie. Die eerste toer na Brittanje het in 1906/7 plaasgevind en 29 wedstryde ingesluit, waaronder een toetswedstryd elk teen die nasionale spanne van [[Skotse nasionale rugbyspan|Skotland]], [[Engelse nasionale rugbyspan|Engeland]], [[Walliese nasionale rugbyspan|Wallis]] en [[Ierse nasionale rugbyspan|Ierland]]. Engeland het daarin geslaag om gelykop te speel, maar Skotland was die enigste van die Britse Tuisunies wat teen die Springbokke gewen het. Die Springbokke het ook die [[Engelse Kanaal]] gekruis om ’n nieamptelike wedstryd op die [[Parys]]e [[Parc des Princes]] teen ’n Franse keurspan te speel wat saamgestel is uit lede van twee [[Parys]]e klubs: Stade Français en Racing Club de France. Die amptelike [[Franse nasionale rugbyspan|Franse span]] was op daardie stadium op besoek aan Engeland. Die Springbokke het 13 drieë aangeteken in hulle oorwinning met 55–6.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugbyrelics.com/Museum/countries/SA/tr-1906.htm |title=1906-07 Springboks tour |publisher=rugbyrelics.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die naam ‘Springbokke’ is vir die eerste keer tydens die 1906/7-toer gebruik. Paul Roos het saam met die adjunkkaptein [[Paddy Carolin]] en die toerbestuurder Cecil Carden die naam by ’n vergadering uitgedink om die Britse pers daarvan te verhoed om hul eie bynaam vir die span te bedink. Roos het aan koerante gesê om die span ‘De Springbokken’ te noem. Die Daily Mail het daarna ’n artikel gepubliseer waarin na die ‘Springboks’ verwys is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.irb.com/newsmedia/features/newsid=278260,printer.htmx |title=100 years of South African rugby: Part two |publisher=[[Wêreldrugby]] |date=10 November 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121010092842/http://www.irb.com/newsmedia/features/newsid=278260,printer.htmx |archive-date=10 Oktober 2012 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die span het van toe af baadjies met ’n springbok op die linkersak gedra. Die toer het bygedra tot die heel van wonde ná die [[Tweede Vryheidsoorlog]] en ’n sin van nasionale trots onder Suid-Afrikaners gekweek. Die term ‘Springbok’ is later gebruik vir alle individue of spanne wat Suid-Afrika internasionaal verteenwoordig het, ongeag van die sportsoort. Dié tradisie is beëindig met die begin van die demokratiese bedeling in 1994 in Suid-Afrika en tans word die term slegs vir die nasionale rugbyspanne gebruik.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nytimes.com/1995/11/14/sports/IHT-world-champions-face-next-test-springboks-blossom-flowers-of-a-new.html |title=World Champions Face Next Test: Springboks Blossom, Flowers of a New Land |publisher=International Herald Tribune |author=Ian Thomsen |date=14 November 1995 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die 1903-Leeutoer en die Springbokke se eerste toer word gesien as belangrike gebeurtenisse in die versoening tussen die twee wit groepe in Suid-Afrika ná die verwoestende effek van die Tweede Vryheidsoorlog (swartes, bruines en [[Indiese Suid-Afrikaners]] is deur dié versoening egter nie geraak nie). Paul Roos se toerspan het spelers soos [[Billy Millar]], wat ernstig gewond is in die oorlog, A.F.W. Marsberg en W.C. Martheze wat aan die Britse kant geveg het ingesluit sowel as burgers wat die [[Boererepubliek]]e ondersteun het, soos W.S. Morkel wat ’n krygsgevangene in [[Sint Helena]] was.<ref name="Allen2" /> Paul Roos het hom soos volg oor die saak uitgespreek:<ref name="Allen2" /><ref>{{en}} {{cite book |author=Daryl Adair |title=Sport: Race, Ethnicity and Identity: Building Global Understanding |publisher=Routledge |date=2013 |pages=12 |url=https://books.google.de/books?id=-Y3dAAAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Sport:+Race,+Ethnicity+and+Identity:+Building+Global+Understanding&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwjDuqaY5u_pAhUHTsAKHU0FBaMQ6AEIJzAA#v=onepage&q=Sport%3A%20Race%2C%20Ethnicity%20and%20Identity%3A%20Building%20Global%20Understanding&f=false |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |author=George Claassen |title=In the Words of South African Sporting Heroes |publisher=Penguin Books |date=2012 |url=https://books.google.de/books?id=-TtOMLQkvxIC&printsec=frontcover&dq=In+the+Words+of+South+African+Sporting+Heroes&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwi8_Kes5u_pAhVKTcAKHfYWA6oQ6AEIJzAA#v=onepage&q=In%20the%20Words%20of%20South%20African%20Sporting%20Heroes&f=false |accessdate=20 September 2020}}</ref> {{cquote|The tour had united us...from Cape Agulhas to the Zambesi, South Africa was one, and all differences had been forgotten. Here, we are one; may it always be the same. (As for the British) We now understand each other better, and if that is going to be one of the results of our tour, we shall be more than satisfied.}} {{cquote|Die toer het ons verenig...vanaf [[Kaap Agulhas]] tot die [[Zambezirivier|Zambezi]], Suid-Afrika was een, en alle geskille was vergete. Hier is ons een; mag dit altyd dieselfde wees. (Wat die Britte betref) Ons verstaan mekaar nou beter, en as dit een van die resultate van ons toer sou wees, sal ons meer as tevrede wees.}} Die toer het ook die beeld van Afrikaners en Suid-Afrikaners in Brittanje verbeter, nadat die Boere in oorlogspropaganda as agterlik beskryf is. Tydens ’n dinee ná die gelykopuitslag teen Engeland het Paul Roos die saak volgens die ''Sportsman'' soos volg beskryf:<ref name="Allen2" /><ref>{{en}} {{cite book |author=Daryl Adair |title=Sport: Race, Ethnicity and Identity: Building Global Understanding |publisher=Routledge |date=2013 |pages=12}}</ref> {{cquote|The draw was perhaps the best result. Does not this teach that they should all be equal and should “Dutch” and “English” work together side by side? Just as they respected one another so he wished to find things prevail in South Africa. He was proud of his side and the behaviour of his men, who were drawn from all parts and parties, and included men who had fought on each side. They had seen that the Boer was, perhaps, not so bad as he had been painted; on the other hand, the latter had been able to understand things better by making actual acquaintance with this country, and he hoped that in the near future the two races would understand each other better and work hand in hand to noble purpose.}} {{cquote|Die gelykop was miskien die beste uitslag. Leer dit ons nie dat almal gelyk moet wees nie en dat ‘Nederlanders’ en ‘Engelse’ langs mekaar moet werk nie? Net soos hulle mekaar respekteer wou hy hê dat dinge in Suid-Afrika seëvier. Hy was trots op sy span en die gedrag van sy mans, wat uit alle dele en partye benoem is, en mans ingesluit het wat aan albei kante geveg het. Hulle het gesien dat die Boer, miskien, nie so sleg was soos wat hy daargestel is nie; aan die ander kant het laasgenoemde dinge beter begryp deur kennis te maak met hierdie land, en hy het gehoop dat die twee rasse in die nabye toekoms mekaar beter sal verstaan en hand aan hand sou werk tot ’n edele doel.}} Die 1910-Leeutoer na Suid-Afrika was die eerste wat verteenwoordigers van al die vier Britse Tuisunies ingesluit het. Die toerspan het gemiddelde sukses teen nietoetsspanne behaal en net meer as die helfte van hulle wedstryde gewen. Onder hul [[Ierland|Ierse]] kaptein Tom Smyth het die besoekers slegs een van hulle drie toetswedstryde gewen, die tweede toets in [[Port Elizabeth]] met ’n telling van 8–3. Die Springbokke het die eerste en laaste toetswedstryde met onderskeidelik 14–10 in Johannesburg en 21–5 in Kaapstad gewen om die reeks met 2–1 te beklink.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1910-south-africa/ |title=1910 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Gedurende die volgende jare het die Springbokke opgebloei. Die Bokke se tweede Europese toer het in 1912/13 plaasgevind. Op dié toer het die Springbokke al die vier Tuisunies verslaan en sodoende hul eerste [[Grand Slam (Rugby)|Grand Slam]] behaal (Skotland met 16–0, Ierland met 38–0, Wallis met 3–0 en Engeland met 9–3). Die span het ook teen Frankryk gewen (met 38–5 in [[Bordeaux]]).<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/international/3984061.stm |title=History favours Springbok slam |publisher=[[BBC]] |author=James Standley |date=5 November 2004 |accessdate=20 September 2020}}</ref> === Tussenoorlogse era === [[Lêer:South Africa rugby union team against New Zealand, 1921.jpg|duimnael|Die Springbokspan wat in 1921 teen Nieu-Seeland te staan gekom het]] [[Lêer:1937 span 011.jpg|duimnael|Die 1937-Springboktoerspan na Australië en Nieu-Seeland]] Die [[Eerste Wêreldoorlog]] het internasionale rugby onderbreek. Die oorlog sou ook die Springbok Jackie Morkel se lewe eis toe hy in gevegte tydens die [[Oos-Afrika-veldtog]] omgekom het. Tydens die Suid-Afrikaanse toer na Australasië in 1921 het die wedywering tussen die Suid-Afrikaanse Springbokke en die [[Nieu-Seeland]]se [[All Blacks]] wat tot op hede voortduur ’n aanvang geneem. Albei spanne is reeds as die beste spanne wêreldwyd beskou, maar het nog nie een toetswedstryd teen mekaar gespeel nie.<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=16}}</ref> Vervolgens is die Springbokke se toer na [[Australië]] en Nieu-Seeland as ’n soort “rugbywêreldbekertoernooi” beskryf.<ref>{{en}} Spiro Zavos: ''The Passion That Keeps An Old Rivalry Burning.'' In: The Sydney Morning Herald, 9 Augustus 1997, bl. 52.</ref> Die strawwe toer het helaas gelykop geëindig, nadat die drie wedstryde in ’n oorwinning, ’n gelykop en ’n nederlaag geëindig het.<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=20–21}}</ref> Die All Blacks het Suid-Afrika vir die eerste keer in 1928 besoek. Die reeks het weereens gelykop geëindig.<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=234–235}}</ref> In 1924 het die Britse en Ierse Leeus Suid-Afrika vir die eerste keer sedert 1910 besoek. Die Leeuspan is deur beserings geteister en swak skopwerk het die span verder in die steek gelaat. Die 1924-Leeus het slegs nege van hul 21 wedstryde in Suid-Afrika gewen en hulle het al vier toetswedstryde verloor. ’n Wedstryd teen die Westelike Provinsie het ook toetsstatus geniet.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1924-south-africa/ |title=1924 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Met die Springbokke se 1931/32-toer na die Britse Eilande het hulle hul tweede Grand Slam behaal. Die span het oor ’n magtige pak voorspelers beskik, wat gebaat het by die [[losskakel]]kaptein [[Bennie Osler]] se skopskoen, alhoewel dit net min entoesiasme veroorsaak het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/rugbys-great-leap-forward-2477113 |title=Rugby's great leap forward |publisher=The Scotsman |date=27 Januarie 2003 |accessdate=20 September 2020}}</ref> ’n Sterk Walliese span is by St Helen’s met 8–3 verslaan, nadat [[Danie Craven]] ’n uitstekende debuut gelewer het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://tvnz.co.nz/view/sport_story_skin/631712 |title=1924 – South Africa |publisher=tvnz.co.nz |date=24 November 2005 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080603135214/http://tvnz.co.nz/view/sport_story_skin/631712 |archive-date=3 Junie 2008 |accessdate=3 Junie 2008}} {{dooie skakel}}</ref> In 1933 het die Australiese [[Wallabies]] vir die eerste keer Suid-Afrika besoek. Die Springbokke het dié naelskraapse toetsreeks met 3–2 beklink.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://southcoastherald.co.za/364873/july-8-day-world-history-briefly-2/ |title=July 8: On This Day in World History … briefly |publisher=South Coast Herald |date=8 Julie 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die All Blacks het eers in 1956 daarin geslaag om Suid-Afrika tuis in Nieu-Seeland te klop en dit het selfs langer geneem om die Springbokke in Suid-Afrika te klop (in 1996). Die Springbokke het in 1937 weer Nieu-Seeland besoek en dié toetsreeks met 2–1 beklink. Die All Blacks het die eerste toetswedstryd gewen, maar hulle is in die twee daaropvolgende toetswedstryde verslaan. Vervolgens is die 1937-Springbokke as die beste span beskryf, wat “Nieu-Seeland ooit verlaat het”.<ref>{{en}} {{cite book |author=Ron Palenski |title=Century in Black: 100 Years of All Black Test Rugby |publisher=Hodder Moa Beckett |location=Auckland |date=2003 |isbn=1-86958-937-8 |pages=192}}</ref> Die reeksoorwinning oor Nieu-Seeland het gevolg op ’n 2–0-reeksoorwinning teen die Australiese Wallabies.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.clubrugby.co.nz/wellington/story.php?id=1312 |title=Wellington against International teams: versus South Africa 1937 |publisher=Club Rugby |author=Steven White |date=7 April 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1938 het die Leeus weer Suid-Afrika besoek. Die Leeus het meer as die helfte van hulle wedstryde gewen. Die Springbokke het, soos verwag, die eerste twee toetswedstryde gewen (onderskeidelik met 26–12 in Johannesburg en 19–3 in Port Elizabeth). Die Leeus het egter verras met ’n 21–16-oorwinning in die derde toets in Kaapstad, die eerste Leeus-oorwinning teen Suid-Afrika sedert 1910.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1938-south-africa/ |title=1938 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die [[Tweede Wêreldoorlog]] het alle internasionale toere gekniehalter. === Naoorlogse era === [[Lêer:Solomon chaired 1953.jpg|duimnael|links|upright|Die Wallabies-kaptein John Solomon word deur die Springbokke gedra (1953)]] [[Lêer:Combined Newbridge and Pontypool Team versus the Springboks (11993224404).jpg|duimnael|’n Saamgestelde Pontypool-Newbridge-span teen Suid-Afrika op 18 Oktober 1951 in Wallis]] [[Lêer:Llanelli versus Springbok match at Stradey Park (8428559381).jpg|duimnael|Llanelli RFC speel op 26 Oktober 1951 teen die Springbokke, Stradeypark, Wallis]] In 1949 is [[Danie Craven]] as [[afrigter]] aangestel. Die Springbokke sou onder sy leiding tien agtereenvolgende wedstryde wen, insluitende ’n 4–0 pak slae oor Nieu-Seeland tydens hulle 1949-toer na Suid-Afrika, tot op hede ’n wenrekord teen die All Blacks.<ref>{{en}} {{cite book |author=Winston McCarthy |title=Haka! The All Blacks Story |publisher=Pelham Books |location=Londen |date=1968 |pages=207}}</ref> Die Nieu-Seelanders het ’n swaar pak voorspelers, wat almal meer as 90&nbsp;kg geweeg het, gekies. Craven se strategie het op die spoed van die Transvaalse [[agsteman]] [[Hennie Muller]] staatgemaak. Muller sou die All Black-skakelpaar teister en die span sou ’n vinnige pas op die wedstryd afdwing om ’n oorwinning teen die swaar All Blacks te verseker.<ref>{{af}} [http://www.webfactor.co.za/index.htm Springbokrugby tussen 1949 en 1953] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090517052713/http://www.webfactor.co.za/index.htm |date=17 Mei 2009 }}, [http://www.webfactor.co.za/vooraf_1949.htm Die 1949 Springbokke teen die All Blacks] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090517052739/http://www.webfactor.co.za/vooraf_1949.htm |date=17 Mei 2009 }}, besoek op 25 Augustus 2007</ref> Gelyktydig het die Wallabies ’n toer na Nieu-Seeland onderneem, omdat die [[Maori|Māorispelers]] as gevolg van die [[Apartheid]]politiek nie vir die wedstryde teen die Springbokke gekies is nie en saam met reserwespelers ’n tweede span gevorm het. Vervolgens het die Springbokke net teen ''Pākehā'' (Nieu-Seelanders met ’n Europese afkoms) gespeel.<ref>{{en}} {{cite book |author=Max Howell |title=Born to Lead: Wallaby Test Captains |publisher=Celebrity Books |location=North Harbour |date=2005 |isbn=1-877252-18-2 |pages=128}}</ref> Die 1951/52-span is beskou as een van die beste Springboktoerspanne ooit. Die span het tydens hul besoek aan Europa deur al vier Tuisunies te klop Suid-Afrika se derde Grand Slam behaal. Hennie Muller het die kapteinskap by [[Basil Kenyon]] oorgeneem nadat laasgenoemde ’n ernstige oogbesering opgedoen het. Die span het Frankryk ook verslaan en 30 van hul 31 wedstryde tydens die toer gewen; net in die naelskraapse wedstryd teen ’n Londense keurspan is die Springbokke verslaan. Veral die 44–0-oorwinning oor Skotland is noemenswaardig, destyds die hoogste oorwinning nog (volgens die huidige puntestelsel sou dit ’n 62–0-oorwinning gewees het).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.scotsman.com/sport/battling-years-2477164 |title=The Battling Years |publisher=The Scotsman |author=Allan Massie |date=28 Januarie 2003 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080603213057/http://sport.scotsman.com/guidetoscottishrugby/The-Battling-Years.2397247.jp |archive-date=3 Junie 2008 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1953 het die Wallabies weer ’n toer na Suid-Afrika onderneem. Tydens die tweede toetswedstryd het die Australiërs aan die Springbokke hul tweede nederlaag ná 15 jaar besorg. Die Suid-Afrikaanse span was baie beïndruk met dié prestasie en sodoende het twee Springbokspelers die Australiese kaptein [[John Solomon]] op hul skouers van die speelveld gedra.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://apnews.com/0dc38e8ae9061de37d728432778835c3 |title=Ex-Wallabies skipper John Solomon dies at age 90 |publisher=Associated Press |date=18 Maart 2020 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Tydens hul 1955-besoek aan Suid-Afrika het die Leeus 19 van hul 25 wedstryde gewen en in een gelykop gespeel. Die toetsreeks van vier wedstryde het gelykop geëindig. Die span onder die Ierse kaptein en [[Slot (rugby)|slot]] Robin Thompson se taktiek was om by elke geleentheid met die bal te hardloop eerder as om met die Springbokke se voorspelers slaags te raak. Die taktiek het die Leeuspan gehelp om nuwe standaarde daar te stel vir opposisie teen die Springbokke wat as byna onoorwinlik beskou is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1955-south-africa/ |title=1955 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1956 het die Springbokke ’n toer na Nieu-Seeland onderneem. Tydens dié toer het die All Blacks onder kapteinskap van Bob Duff vir die eerste keer daarin geslaag om ’n reeksoorwinning oor die Springbokke te behaal.<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=52–53}}</ref> Met die verrassende insluiting van Don Clarke uit Waikato, wat die bynaam ''The Boot'' gekry het, het die All Blacks die beslissende strafdoele behaal wat die reeks in hul guns beklink het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.allblacks.com/asp/profile.asp?ABID=151 |title=Don Clarke #580 |publisher=All Blacks |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1958 het Frankryk die tweede land van die [[Noordelike Halfrond]] geword om Suid-Afrika te besoek; van die Franse is egter min verwag. Die Franse het die Springbokke geskok deur die toetsreeks van twee te wen. Dié span is gelei deur Lucien Mias pleks van die beseerde toerkaptein Michel Celaya. Die onderskatte Franse het gelykop gespeel in die eerste toetswedstryd op Nuweland (met 3–3). Dié prestasie is oortref toe die Franse die Springbokke met 9–5 op Ellispark geklop het. Daardie reeksoorwinning word as ’n keerpunt in die Franse rugbygeskiedenis beskou én het aangedui dat Frankryk nou ’n toprugbynasie is.<ref>{{en}} {{cite book |author=Alex Potter, Georges Duthen |title=The Rise of French Rugby |publisher=A.H. & A.W. Reed |location=Wellington |date=1961 |pages=83–91}}</ref> Die 1958-toer is opgevolg deur besoeke in 1964 (’n Franse 1–0-oorwinning) en in 1967 (’n Suid-Afrikaanse 3–1-oorwinning). === Toenemende Anti-Apartheid-proteste === [[Lêer:Danie Craven statue.jpg|duimnael|links|upright|Standbeeld van [[Danie Craven]] in [[Stellenbosch]]]] [[Lêer:NoMaorisNoTour.jpg|duimnael|Aankondiging van ’n protesvergadering deur die Nieu-Seelandse “Burgerlike All Blacks Toervereniging” (1959)]] [[Lêer:Travaglini pumas sudafrica.jpg|duimnael|Suid-Afrika teen Argentinië in 1972, ''El Gráfico'']] Reeds voor die instel van Apartheidswette sedert 1948 het spanne wat toere na Suid-Afrika onderneem het, dit as nodig geag om geen nieblanke spelers saam te neem nie. Hierdeur is veral Māorispelers van Nieu-Seelandse spanne geraak. Oor die uitsluiting van George Nepia en Jimmy Mill tydens die All Blacks se 1928-toer,<ref>{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=31}}</ref> maar ook oor Ranji Wilson se uitsluiting uit die weermagspan nege jaar vroeër<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.allblacks.com/asp/profile.asp?ABID=974 |title=Ranji Wilson #151 |publisher=All Blacks |accessdate=20 September 2020}}</ref> is destyds weinig kommentaar gelewer. Maar in 1960 het, veral as gevolg van die “wind van verandering”-toespraak deur die Britse eerste minister [[Harold Macmillan]] en die [[Sharpeville-slagting]], die internasionale kritiek teen die Suid-Afrikaanse apartheidsbeleid skerp toegeneem.<ref name="harding73">{{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1 |pages=73}}</ref> Sedertdien het die Springbokke in ’n toenemende mate die teiken van internasionale kontroversies en proteste geword. In dieselfde jaar het die All Blacks sonder hul Māorispelers, wat weens druk van die Suid-Afrikaanse regering uitgesluit is, ’n toer na Suid-Afrika onderneem. In Nieu-Seeland was hierdie toer hoogs omstrede: ’n georganiseerde petisie deur die “Burgerlike All Blacks Toervereniging”, wat 160&nbsp;000 handtekeninge versamel het, het tevergeefs vir die skrapping van dié toer gepleit.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/the-all-blacks-depart-for-a-tour-of-australia-and-south-africa-with-all-white-players |title=All-white All Blacks leave for South Africa |work=New Zealand History |publisher=Minister van Kultuur en Erfenis |accessdate=20 September 2020}}</ref> Op sportvlak het die Springbokke tydens dié toer twee oorwinnings behaal en een gelykop en een nederlaag gely.<ref name="harding73" /> Rondom die draai van die jaar 1960/61 het die Springbokke onder hul kaptein [[Avril Malan]] ’n viermaande-lange toer na Europa onderneem, waartydens hulle 34 oorwinnings behaal het. Met naelskraapse oorwinnings oor die Tuisunies het hulle hul vierde en laaste Grand Slam van die 20ste eeu beklink, alhoewel die Springbokke teen Frankryk slegs 0–0-gelykop kon speel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/scrum/rugby/records/team/match_results.html?id=453;type=series |title=South Africa tour 1960/61 |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die span het ’n voorspelergeoriënteerde wedstryd gespeel waarin intimidasie ’n belangrike faktor was. Hul teenstanders het ’n reeks omstrede beserings opgedoen. Die Bokke het hulle laaste wedstryd teen die [[Britse Barbarians]] in [[Cardiff]] met 0–6 verloor, teen wat moontlik die beste Barbarianvoorspelers ooit was. Tydens hul 1962-toer na Suid-Afrika het die Leeus 16 van hul 25 wedstryde gewen en vier gelykop gespeel. In die toetswedstryde het hulle egter nie goed gevaar nie en drie verloor, nadat hulle in die eerste toets gelykop gespeel het. Die toer is gekenmerk deur die voorspelerspel wat in die verlede baie sukses aan die Springbokke besorg het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1962-south-africa/ |title=1962 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1964 het die Walliese span sy eerste toer na Suid-Afrika onderneem. Die enigste toetswedstryd teen die Springbokke het hulle met 3–24 verloor, hul ergste nederlaag in 40 jaar.<ref>{{en}} {{cite book |author=David Smith, Gareth Williams |title=Fields of Praise: The Official History of The Welsh Rugby Union |publisher=University of Wales Press |location=Cardiff |date=1980 |isbn=0-7083-0766-3 |pages=368–369}}</ref> Die jaar 1965 word as die swakste in die geskiedenis van Springbokrugby beskou. Tydens hul Europese toer van vyf wedstryde in April het hulle net in een gelykop gespeel; die Springbokke is in albei toetswedstryde deur onderskeidelik Ierland en Skotland verslaan. Tydens hul langer toer na Australië en Nieu-Seeland vanaf Junie tot September het die Springbokke herstel, maar hulle is in albei toetswedstryde deur die Wallabies en in drie van die vier toetswedstryde deur die All Blacks verslaan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugby-talk.com/2010/02/springbok-history-1965/ |title=Springbok History 1965 |publisher=rugby-talk.com |date=16 Februarie 2010 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die [[Nieu-Seeland Rugby|Nieu-Seelandse Rugbyvoetbalunie]] (NZRFU) het die beplande 1967-toer na Suid-Afrika gekanselleer, nadat die Suid-Afrikaanse regering steeds geweier het om Māorispelers in die All Blackspan te aanvaar.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/rugby/news/article.cfm?c_id=80&objectid=10567880 |title=Call to honour Maori denied AB caps |publisher=[[The New Zealand Herald]] |date=22 April 2009 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1968 het die Leeus tydens hul toer na Suid-Afrika 15 van hul 16 wedstryde teen provinsiale spanne gewen, maar hulle het drie van die vier toetswedstryde teen die Springbokke verloor en in een gelykop gespeel.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1968-south-africa/ |title=1968 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die teenbesoek op die Britse Eilande in 1969 het tot groot protesaksie gelei, waarvolgens van die wedstryde agter doringdraad gespeel is.<ref>{{en}} [[Suid-Afrikaanse Instituut vir Rasseverhoudinge]] (SAIRV): ''A Survey of Race Relations 1969''. Johannesburg 1970, bl. 253–254.</ref> Die Tuisnasies het nuwe selfvertroue verkry en die Springbokke het twee van hul sewe wedstryde in Wallis, teen Newport RFC en ’n saamgestelde span uit Gwent, verloor. Die Walliese nasionale span was op die punt van ’n oorwinning oor Suid-Afrika, nadat hulle met 6–6 gelykop gespeel het. Teen Ierland het die Springbokke ook gelykop gespeel, terwyl hulle deur Engeland en Skotland verslaan is.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://en.espn.co.uk/southafricatour/rugby/series/17586.html?template=results |title=South Africa tour 1969/70 |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> Om verdere toerkansellasies deur die Nieu-Seelandse beheerliggaam te voorkom, het die Suid-Afrikaanse regering voor die All Blacks se 1970-toer van mening verander en ingestem om spelers en toeskouers met ’n Māori-afkoms as “eerblankes” toe te laat, soos hulle voorheen met [[Japanners]] in Suid-Afrika gedoen het.<ref>{{en}} SAIRV: ''A Survey of Race Relations 1963''. Johannesburg 1964, bl. 290.</ref> Australië het geweier om die All Blacks se vliegtuig te laat land, waarvolgens hulle oor die VSA, Portugal, [[Griekeland]] en [[Nigerië]] na Suid-Afrika moes reis. Verskeie Māori het tydens die besoek aan Suid-Afrika die apartheidswette doelbewus oortree en met swart mense gesels, waardeur hulle die Suid-Afrikaanse regering opsetlik omgekrap het. Die Springbokke het die toetsreeks van vier wedstryde met 3–1 gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/springbok-rugby-team/news/article.cfm?c_id=327&objectid=10639172 |title=Rugby: Once was hatred |publisher=[[The New Zealand Herald]] |date=18 April 2010 |accessdate=20 September 2020 |archive-date=27 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181127194937/https://www.nzherald.co.nz/springbok-rugby-team/news/article.cfm?c_id=327&objectid=10639172 |url-status=dead }}</ref> Met die oog op die 1971-toer van die Franse span na Suid-Afrika is die gekleurde speler [[Roger Bourgarel]] aanvanklik deur die Keurkomitee uitgesluit, maar ná ’n intervensie deur [[Albert Ferrasse]], president van die [[Franse Rugbyfederasie]], weer vir die span gekeur. Die met Ferrasse-bevriende Danie Craven, destyds president van die Suid-Afrikaanse beheerliggaam, het hy uitdruklike toestemming hiervoor gegee. Die twee toetswedstryde het in ’n gelykop en ’n oorwinning vir die Springbokke geëindig.<ref>{{fr}} {{cite web |url=https://www.lequipe.fr/Rugby/Actualites/-le-respect-je-l-ai-gagne-sur-le-terrain/419378 |title=«Le respect, je l'ai gagné sur le terrain» |publisher=L'Équipe |author=Gilles Navarro |date=24 November 2013 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Massabetogings teen apartheid en onluste het in dieselfde jaar die Springbokke se toer na Australië gekenmerk. Lugrederye, hotelle, restourante, poskantore en hawens is deur stakings gedwing om Suid-Afrikaanse burgers, maatskappye en instellings te boikot. Die Springbokke kon hul toer net met hulp van die [[Koninklike Australiese Lugmag]] voortsit en hulle het al drie toetswedstryde met tellings van 19–11, 14–6 en 18–6 gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.solidarity.net.au/aboriginal/1971-springbok-tour-when-campaigners-scored-a-victory-against-racism/ |title=1971 Springbok tour: When campaigners scored a victory against racism |publisher=solidarity.net.au |date=28 September 2011 |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://blogs.sport24.co.za/mclook/2011/12/24/the-1971-springbok-tour/ |title=The 1971 Springbok tour |publisher=Sport24 |date=24 Desember 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120704092029/http://blogs.sport24.co.za/mclook/2011/12/24/the-1971-springbok-tour/ |archive-date=4 Julie 2012 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die 1974-Leeus, aangevoer deur [[Willie John McBride]], het tydens hul toer na Suid-Afrika gedurende al 22 wedstryde onoorwonne gebly. Hulle het drie van die vier toetswedstryde gewen en in een gelykop gespeel. Die afrigters van die Leeus het opgemerk dat die Springbokke hul teenstanders met fisiese aggressie oorheers het. Die Leeus het besluit om “hulle vergelding eerste in te kry” met hul berugte ‘99 call’. Die idee was dat ’n Suid-Afrikaanse skeidsregter waarskynlik nie al die Leeus sou afstuur as hulle almal teruggeveg het teen blatante vuilspel nie. Die derde toetswedstryd tussen die Leeus en die Springbokke in Port Elisabeth het in die “Slag van Boet Erasmus-stadion” ontaard, een van die mees geweldadige gevegte in die rugbygeskiedenis. Tydens dié wedstryd het JPR Williams ná so ’n roep oor die helfte van die veld gehardloop en ‘Moaner’ van Heerden aangeval.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://sport.guardian.co.uk/smalltalk/story/0%2C%2C1888496%2C00.html |title=JPR Williams |publisher=[[The Guardian]] |date=25 Augustus 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080120133505/http://sport.guardian.co.uk/smalltalk/story/0%2C%2C1888496%2C00.html |archive-date=20 Januarie 2008 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1975 het die Franse span weer na Suid-Afrika getoer en elf wedstryde gespeel, waarvan hulle ses gewen het (in albei toetswedstryde het die Springbokke egter geseëvier). Gedurende dié toer het Craven drie wedstryde teen swart en multiëtniese spanne gereël – ’n voorwaarde “sine qua non”, wat Ferrasse vir die Franse besoek geëis het.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=574–576}}</ref> === Sportiewe isolasie === [[Lêer:South american v south africa rugby.jpg|duimnael|Die Suid-Amerikaanse Jaguares speel in 1982 teen die Springbokke, ''El Gráfico''. Die Suid-Amerikaanse Jaguares is in 1980 gestig om die sportiewe isolasie van Suid-Afrika te omseil]] [[Lêer:1981-springbok-tour-auckland-entry-to-ground.jpg|duimnael|[[Polisie]]beamptes buite [[Edenpark]] voor ’n All Blacks-wedstryd tydens die Springboktoer in 1981]] [[Lêer:1981-springbok-tour-auckland-kingsland-station.jpg|duimnael|Polisiebeamptes bewaak ’n doringdraad rondom Edenpark naby die Kingsland-spoorwegstasie in 1981]] [[Lêer:Hamilton2.jpg|duimnael|Protes teen die Springbokke in Hamilton, aan die regterkant die aktivis Tom Newnham (1981)]] Suid-Afrika is in ’n toenemende mate geïsoleer, wat ook sy nasionale spanne se oorsese toere ingesluit het. Gedurende die toer na Australië vanaf Julie tot Augustus 1971 het die Springbokke se teenwoordigheid tot ’n groot openbare debat gelei. In [[Adelaide, Australië|Adelaide]], [[Brisbane]], [[Melbourne]], [[Perth]] en [[Sydney]] is teen die apartheidspolitiek groot protes aangeteken. Gedurende hierdie betogings het die deelnemers met polisiebeamptes slaags geraak. Volgens ramings is tussen 500 en 700 betogers in hegtenis geneem. Die toer van ses weke is nie afgelas nie, maar die stadions het soos met doringdraad beweerde vestings gelyk en is deur ’n groot aantal polisiebeamptes beskerm. Johannes Bjelke-Petersen, [[Queensland]] se eerste minister, het op 14 Julie ’n eenmaandse noodtoestand verklaar, waaruit ’n 24 uur se staking deur sowat 125&nbsp;000 werknemers ontwikkel het. Die koste vir die beskermingsmaatreëls wat getref is, is deur Suid-Afrika op sowat 1,6 miljoen rand beraam.<ref>{{en}} SAIRV: ''A Survey of Race Relations in South Africa 1971''. Johannesburg 1972, bl. 320.</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/110667470 |title=Queensland in state of emergency |publisher=The Canberra Times |date=14 Julie 1971 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Nieu-Seelandse eerste minister Norman Kirk het die Springbokke se beplande 1973-toer na Nieu-Seeland gekanselleer, aangesien beide die toeskouers en spelers se veiligheid nie gewaarborg kon word nie. Hy het dié besluit ook gemeen om ’n aangekondigde boikot van die [[Statebondspele]] 1974 in [[Christchurch]]te deur Afrikalande verhoed.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/culture/1981-springbok-tour/1973-springbok-tour |title=Stopping the 1973 tour |work=New Zealand History |publisher=Minister van Kultuur en Erfenis |accessdate=20 September 2020}}</ref> Kirk se opvolger Robert Muldoon het in 1976 egter sy toestemming vir ’n toer van die All Blacks na Suid-Afrika gegee.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10392040 |title=It's time to close the final chapter |publisher=[[The New Zealand Herald]] |date=19 Julie 2006 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Nadat die span ondanks skerp proteste na Suid-Afrika vertrek het, het ’n aantal Afrikalande die uitsluiting van Nieu-Seeland by die [[Olimpiese Somerspele 1976]] geëis. Die [[Internasionale Olimpiese Komitee]] het egter nie gereageer nie aangesien rugby destyds nie ’n Olimpiese sportsoort was nie. Vervolgens het 28 oorwegend Afrikalande die Olimpiese Spele in [[Montreal]] geboikot.<ref>{{en}} {{cite book |author=Volker Kluge |title=Olympische Sommerspiele – Die Chronik III |publisher=Sportverlag |location=Berlyn |year=2000 |isbn=3-328-00741-5 |pages=450–451}}</ref> Die All Blacks se omstrede toer het met die [[Soweto-opstand]] teen die rassistiese Onderwysbeleid ([[Wet op Bantoe-onderwys]]) en die Apartheidsregering saamgeval, waartydens minstens 176 mense dood is. Die boikot het die wêreld se aandag op samewerking met apartheidsport gevestig.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sahistory.org.za/sites/default/files/UN%2C%20India%2C%20apartheid%20sport%2C%20pamphlet%2C%20full.pdf |title=United Nations, India and Boycott of Apartheid Sport (1988) – Paper presented at the seminar of the Sports Authority of India and the Arjuna Awardees Association, New Delhi, July 28–29, 1988. Published as a pamphlet. |publisher=SA History |accessdate=20 September 2020}}</ref> Uit ’n sportiewe oogpunt was die All Blacks se Suid-Afrika-toer van 24 wedstryde minder suksesvol: Hulle het drie wedstryde teen provinsiale spanne en ook drie van die vier toetswedstryde teen die Springbokke verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.allblacks.com/asp/tourbreak.asp?IDID=74 |title=Match Centre – in South Africa |publisher=All Blacks |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die ondertekening van die Gleneagles-ooreenkoms deur 33 lidlande van die [[Britse Statebond]] op 15 Junie 1977 het Suid-Afrika se sportiewe isolasie verder verskerp. As gevolg van die ooreenkoms is die land ten einde van stappe teen die apartheidspolitiek stelselmatig van die Britse Statebond se sportwêreld ontkoppel. In die ooreenkoms is ook voorsiening gemaak vir sanksies teen lidlande wat die ooreenkoms sou oortree, en instellings wat bewysbaar die Suid-Afrikaanse rasseskeiding ondersteun het, is uit alle internasionale sportgeleenthede uitgesluit.<ref name="glen">{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/culture/1981-springbok-tour/gleneagles-agreement |title=From Montreal to Gleneagles |work=New Zealand History |publisher=Minister van Kultuur en Erfenis |date=11 April 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref name="RR Survey, 1977, 563-564">{{en}} SAIRV: ''A Survey of Race Relations in South Africa 1977''. Johannesburg 1978, bl. 563–564.</ref> Die internasionale druk op die apartheidstelsel het ook in Suid-Afrika tot debate en veranderinge gelei. Die Suid-Afrikaanse Rugbyraad (SARR), die beheerliggaam van swart rugbyspanne, het in 1977 sy naam in Suid-Afrikaanse Rugbyvereniging (SARV) verander. Hulle het ook daarop besluit om die spannaam “Luiperds” te laat vaar, aangesien albei name ’n “rassistiese konnotasie” gehad het. Die vorige Springbokspeler [[Cheeky Watson]] het by die multietniese Suid-Afrikaanse Rugbyunie (SARU) aangesluit, waar hy ’n leidende spanmaat van die Kaapse span geword het. In April 1978 het, as gevolg van die internasionale reaksies, die verskeie Suid-Afrikaanse rugbyliggame vergader. Hulle was SARV (swart spelers), SARR (wit spelers), SARU (multietniese spelers) en die Suid-Afrikaanse Rugbyfederasie (bruin spelers). Hulle het onder andere ooreengekom om wedstryde op klub-, provinsiale en nasionale vlak op openbare sportvelde sonder demografiese segregasie te reël. Die SARU-president [[Abdul Abbas]] het egter aangekondig, dat hy aan geen verdere onderhandelinge oor sulke multietniese wedstryde sou deelneem nie, totdat die regering alle wette skrap wat sulke wedstryde verbied of verhinder.<ref name="RR Survey, 1977, 563-564" /> Ná openbare teenkanting en internasionale voorleggings het die Franse regering die 1979-Springboktoer na Frankryk afgelas en aangekondig dat dit “onvanpas” vir Suid-Afrikaanse spanne sou wees om na Frankryk te toer.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=607}}</ref> Nadat die Visa-aansoeke vir die Suid-Afrikaanse spelers in September 1979 deur die Franse owerhede afgekeur is, het die buitelandse ministers van albei lande vergader. Daarna het die Suid-Afrikaanse buitelandse minister die Suid-Afrikaanse Rugbyraad (SARR) oor die Franse houding ingelig, waarvolgens tot minstens ná die [[Olimpiese Somerspele 1980]] ’n wedersydse ontmoeting op sportiewe vlak onmoontlik sou wees. Ten spyte van die Franse regering se protes het die Franse Rugbyfederasie daarop besluit om ’n uitnodiging van die SARR te aanvaar en in 1980 na Suid-Afrika te toer, maar ook om vooraf die stand van sake in Suid-Afrika te laat ondersoek.<ref>{{en}} SAIRV: ''Survey of Race Relations in South Africa 1979''. Johannesburg 1980, bl. 592.</ref> Dié ontmoeting het in Oktober 1980 te midde van internasionale betogings plaasgevind. Ná afsluit van die Franse ondersoek in Suid-Afrika het die president van die Franse beheerliggaam, Albert Ferrasse, verklaar, dat hy nog nie met die vordering rakende die opheffing van rasseskeiding in die Suid-Afrikaanse rugbyspel tevrede was nie.<ref>{{en}} SAIRV: ''Survey of Race Relations in South Africa 1980''. Johannesburg 1981, bl. 598.</ref> Suid-Afrika het gepoog om die land se internasionale sportisolasie teen te werk deur die Suid-Amerikaanse Jaguares in 1980 uit te nooi vir ’n toer na Suid-Afrika. Dié span het byna net uit Argentynse spelers bestaan, aangesien die amptelike [[Argentynse nasionale rugbyspan]] (die Poemas) verbied is om teen die Springbokke te speel.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=611–612}}</ref> Ten spyte van duidelike protes deur beide die Britse en Ierse regerings wat geen wetlike beheer gehad het nie, het die Leeus na Suid-Afrika getoer. Hulle het alle 14 nietoetswedstryde gewen. Daarteenoor is hulle in die eerste drie toetswedstryde verslaan, voordat hulle in die vierde geseëvier het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.lions-tour.com/1980-south-africa/ |title=1980 South Africa |publisher=Lions-Tour.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> In dieselfde jaar het die Springbokke ’n toer na [[Paraguay]], [[Uruguay]] en [[Chili]] onderneem. Hulle het die vyf wedstryde duidelik gewen, waaronder twee toetswedstryde teen die Jaguares, wat net uit Argentynse spelers bestaan het. As gevolg van die verbod op toetrede vir Suid-Afrikaners kon in Argentinië geen wedstryde aangebied word nie.<ref>{{en}} {{cite book |author=Vivian Jenkins |title=Rothmans Rugby Yearbook 1981–82 |publisher=Rothmans Publications |location=Aylesbury |year=1981 |isbn=0-907574-05-X |pages=52–56}}</ref> Op 30 Mei 1981 het [[Errol Tobias]] tydens ’n wedstryd teen Ierland gedebuteer. Hy was die eerste nieblanke speler wat hoegenaamd vir die Springbokke benoem is, alhoewel baie hom as ’n swart alibi-speler (tokenisme) beskou het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://news.google.com/newspapers?id=BuRYAAAAIBAJ&sjid=VecDAAAAIBAJ&dq=errol-tobias&pg=2841%2C7429759 |title=Big Pressure on 'Token' Black |publisher=The Sydney Morning Herald |author=Malcolm Brown |date=21 Julie 1981 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In weerwil met die Gleneagles-ooreenkoms het die Springbokke in 1981 ’n toer na Nieu-Seeland onderneem. Hulle het 16 wedstryde gespeel, waaronder drie toetswedstryde teen die All Blacks. Reeds voor die begin van die toer het dit groot kritiek ontlok. Baie het dit as ondersteuning van ’n blanke oorheersing in Suid-Afrika beskou, terwyl ander na die gespanne verhoudings met die Māori tuis verwys het. Muldoon het weer die omstrede standpunt ingeneem dat die politiek nie by sport mag inmeng nie.<ref name="glen" /> Die wedstryde het groot skare gelok, maar baie stede het ook massabetogings gesien. In [[Hamilton, Nieu-Seeland|Hamilton]] het 350 betogers die versperrings verwyder, die speelveld ingestorm en ’n kansellasie van die wedstryd afgedwing.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/media/video/game-cancelled-in-hamilton |title=Game cancelled in Hamilton, 1981 Springbok tour |work=New Zealand History |publisher=Ministerie van Kultuur en Erfenis |date=4 Julie 2006 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In [[Timaru]] moes ook ’n wedstryd afgelas word en Wellington het herhaaldelike straatgevegte gesien. Gedurende die laaste wedstryd in [[Auckland]] is uit ’n laag vlieënde vliegtuig meelsakke, pamflette en ’n plakkaat wat [[Steve Biko]] gehuldig het op die speelveld in [[Edenpark]] neergegooi. As gevolg van hierdie omstandighede was die uitslag van die toer (2–1 in die guns van die All Blacks) minder belangrik.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10390269 |title=Protests a turning point in the history of New Zealand |publisher=[[The New Zealand Herald]] |date=9 Julie 2006 |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nzhistory.net.nz/culture/1981-springbok-tour/tour-diary |title=A war played out twice a week |work=New Zealand History |publisher=Ministerie van Kultuur en Erfenis |date=17 September 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Op 8 April 1983 het die Franse regering alle sportbeheerliggame verbied om in verbinding met hul Suid-Afrikaanse eweknieë te tree, wat onder andere die skrapping van die Franse span se toer na Suid-Afrika tot gevolg gehad het.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=638–639}}</ref> In 1984 het die Engelse span ondanks groot kritiek en politieke druk ’n toer na Suid-Afrika onderneem en sewe wedstryde gespeel. Dit was die laaste toer van ’n belangrike span na Suid-Afrika onder die apartheidstelsel. Die Britse regering se onverskilligheid het onder andere tot die boikot van die Statebondspele 1986 in [[Edinburg]] deur 32 lande gelei.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://theconversation.com/england-v-south-africa-a-history-of-tough-tackling-and-political-turmoil-126148 |title=England v South Africa – a history of tough tackling and political turmoil |publisher=The Conversation |author=Dan Feather |date=31 Oktober 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1985 het voorbereidings vir ’n beplande All Black-toer na Suid-Afrika plaasgevind te midde van ondersteuning en teenkanting in die land. ’n Toerspan is gekies en sou oor vyf dae na Suid-Afrika vertrek toe die hooggeregshof in Nieu-Seeland op 21 Junie 1985 ’n interdik toegestaan het om die toer te stop. Die regters het beslis dat die toer nie in die grondwetlike belang van die Nieu-Seelandse Rugbyvoetbalunie ten einde van die bevordering van die spel was nie.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.austlii.edu.au/nz/journals/VUWLRev/1999/32.html |title=Fictions in the thought of Sir John Salmond |publisher=Victoria University of Wellington Law Review |date=1999 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Nieu-Seeland se eerste minister, David Lange, het verklaar dat die span nie as verteenwoordigers van die Nieu-Seelandse Rugbyunie kon toer nie maar dat spelers as “indiwidue” kon gaan. Spelers het ’n private toer gereël, maar dié is ook afgelas en ’n toer na Argentinië is pleks van die toer na Suid-Afrika gereël. Beide in Suid-Afrika en Nieu-Seeland was daar mense wat steeds ’n toer van Nieu-Seeland na Suid-Afrika sou ondersteun het. Laat in 1985 vind ’n vergadering plaas in Hongkong tussen die Nieu-Seelanders Andy Haden, Andy Dalton, Ian Kirkpatrick, die Aucklandse sakeman Winston McDonald en ’n groep Suid-Afrikaners gelei deur Louis Luyt (Voorsitter van die Transvaalse Rugbyunie) en Johan Claassen van die Volkskas Bank, waarin reëlings vir ’n rebelletoer na Suid-Afrika getref is. ’n Toer deur ’n span wat as die Kavaliers bekend gestaan het, het in 1986 plaasgevind deur ’n span wat 28 van die 30 spelers wat vir die 1985-All Blacks-toer gekies is, ingesluit het.<ref name="nzhistory">{{en}} [http://www.nzhistory.net.nz/ New Zealand History online], [http://www.nzhistory.net.nz/media/photo/cavaliers-rugby-tour-1985 The 'Cavaliers' and the 1987 rugby world cup], besoek op 26 Augustus 2007</ref> Die Kavaliers het twaalf wedstryde in Suid-Afrika gespeel, insluitend vier wat as “toetswedstryde” bestempel is. Die Springbokke het die eerste, derde en vierde toetswedstryde gewen en die rebelle kon nie die droom om die Springbokke in Suid-Afrika te klop verwesenlik nie. Die Geel Bladsye het die toer met R2,5 miljoen geborg wat beskryf is as die grootste rugbyborgskap in Suid-Afrika tot op daardie stadium. Gerugte het die rondte gedoen dat die spelers betaal is, op ’n stadium toe rugby nog ’n streng amateursport was.<ref>{{en}} [http://www.rugbymuseum.co.nz/ New Zealand Rugby Museum], [http://www.rugbymuseum.co.nz/asp/container_pages/normal_menu/rmArticle.asp?IDID=154 THE 1986 CAVALIERS TOUR]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, besoek op 26 Augustus 2007</ref> Die hoofinpak van die Kavalierstoer in Nieu-Seeland was ontwrigting van die All Blacks se voorbereiding op die eerste [[rugbywêreldbeker]]toernooi in [[Rugbywêreldbeker 1987|1987]]. Die rebelle is baie lig gestraf en slegs vir twee toetswedstryde geskors. Lede van die Kavaliers het maklik gemeng met hul tydelike plaasvervangers, die sogenaamde ‘Baby Blacks’. Die Kavaliers se beproewing op die Suid-Afrikaanse Hoëveld het waarskynlik bygedra tot die All Blacks se oorwinning tydens die eerste wêreldbeker. Meer as die helfte van die span wat Frankryk in die eindstryd geklop het, was voormalige Kavaliers.<ref name="nzhistory" /><ref>{{en}} {{cite web |url=https://nzhistory.govt.nz/media/photo/cavaliers-rugby-tour-1985 |title=Cavaliers rugby tour, 1986 |work=New Zealand History |publisher=Ministerie van Kultuur en Erfenis |date=12 Junie 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Springbokke kon nie aan die eerste rugbywêreldbekertoernooi in 1987 deelneem nie, maar ook nie aan die tweede [[Rugbywêreldbeker 1991|Rugbywêreldbekertoernooi in 1991]] nie. In 1989 het ’n Wêreld XV met die toestemming van die Internasionale Rugbyraad ’n mini-toer na Suid-Afrika onderneem. Al die belangrike rugbynasies, behalwe vir Nieu-Seeland, het spelers aan die span verskaf met tien Walliesers, agt Franse, ses Australiërs, vier Engelse, een Skot en ’n Ier. Dit was weereens ’n privaat georganiseerde toer om die apartheidsboikot te omseil.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugbyarchive.net/tour/491 |title=1989 World XV tour to South Africa |publisher=The Rugby Archive |accessdate=20 September 2020}}</ref> === “Reënboognasie” en eerste wêreldbekertitel === Op 2 Februarie 1990 het Suid-Afrika se nuwe staatspresident, [[Frederik Willem de Klerk|FW de Klerk]], dramatiese aankondigings gemaak wat gelei het tot die ontbanning van die [[African National Congress|ANC]], die vrylating van [[Nelson Mandela]] en uiteindelik tot die opheffing van [[Apartheid]] en die eerste [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1994|demokratiese verkiesing vir alle Suid-Afrikaners in 1994]]. Dié politieke veranderinge het spoedig tot Suid-Afrika se terugkeer na internasionale sportdeelname gelei. In Maart 1992 het die “blanke” Suid-Afrikaanse Rugbyraad en die multietniese Suid-Afrikaanse Rugbyunie saamgesluit om die Suid-Afrikaanse Rugbyvoetbalunie te vorm, wat sedert 2005 die naam Suid-Afrikaanse Rugbyunie (SARU) dra. Tot in die 1990’s het die Springbokke ’n positiewe wenrekord teen alle teenstanders gehad. Ná Suid-Afrika se hertoetrede tot internasionale rugby in 1992 het die span aanvanklik gesukkel om hulle vorige hoë standaarde te handhaaf. In hul eerste wedstryd ná hertoelating, later “terugkeertoets” genoem, het die Springbokke op 15 Augustus 1992 met 24–27 teen die All Blacks op Ellispark verloor. As gevolg van die [[Boipatong-slagting]] twee maande tevore was die situasie gespanne. Die ANC het voor die afskop van die wedstryd ’n minuut van stilte geëis en daarop aangedring dat die [[vlag van Suid-Afrika]] ([[Oranje, Blanje, Blou]]) nie gehys word nie en die volkslied, ''[[Die Stem van Suid-Afrika]]'' nie gespeel word nie. Nie een van die vereistes is nagekom nie, waarvolgens die ANC gedreig het om die sportboikot weer in te stel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.highbeam.com/doc/1P2-1020828.html |title=ANC Threatens Call for Renewal of Rugby Boycott |publisher=[[The Washington Post]] |author=William Claiborne |date=18 Augustus 1992 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160529073129/https://www.highbeam.com/doc/1P2-1020828.html |archive-date=29 Mei 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die latere Minister van Sport en Ontspanning, [[Steve Tshwete]], het egter ten gunste van ’n tweede kans vir die ondersteuners gepleit en voorgestel om slegs ’n waarskuwing uit te reik.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.highbeam.com/doc/1P2-1021160.html |title=ANC Drops Its Objections To S. African Rugby Game; White Fans Admonished Not to Sing Anthem |publisher=[[The Washington Post]] |author=William Claiborne |date=20 Augustus 1992 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160529073132/https://www.highbeam.com/doc/1P2-1021160.html |archive-date=29 Mei 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Hulle het ook teen die Wallabies in Kaapstad met 3–26 verloor. Later dieselfde jaar het die Springbokke vir die eerste keer weer na die buiteland getoer en in [[Lyon]] met 20–15 teen Frankryk gewen, maar hulle het die tweede toets in [[Parys]] met 16–29 verloor en is ook deur Engeland op [[Twickenham-stadion]] met 33–16 verslaan. In 1993 het die Franse span vir die eerste keer in 13 jaar weer ’n toer na Suid-Afrika onderneem; hulle het die toetsreeks ná ’n oorwinning en ’n gelykop gewen. Die Springbokke het tydens hul toer na Australië in dieselfde jaar twee toetswedstryde verloor en een gewen.<ref>{{fr}} {{cite book |author=Henri Garcia |title=La fabuleuse histoire du rugby |publisher=Éditions de La Martinière |location=Parys |year=2011 |isbn=978-2-7324-4528-1 |pages=830–840}}</ref> Die Springbokke se 1993-toer na Suid-Amerika het, in teenstelling met die eerste toer 13 jaar gelede, sonder enige kontroversie verloop; tydens dié toer het die Springbokke in die eerste twee amptelike toetswedstryde teen die Poemas te staan gekom en albei gewen.<ref>{{es}} {{cite web |url=http://uar.com.ar/pdf/memorias/1993.pdf |title=Memorias de la UAR 1993 |publisher=Unión Argentina de Rugby |date=1994 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121101072759/http://uar.com.ar/pdf/memorias/1993.pdf |archive-date=1 November 2012 |accessdate=20 September 2020 |format=PDF, 1,1&nbsp;MG}}</ref> Eweneens ná ’n onderbreking van 13 jaar het die Springbokke tussen Junie en Augustus 1994 hul eerste toer na Nieu-Seeland onderneem. Hulle het tien van hul elf wedstryde teen provinsiale spanne gewen, terwyl hulle in die drie toetswedstryde teen die All Blacks twee keer (in [[Dunedin]] en [[Wellington, Nieu-Seeland|Wellington]]) verslaan is en in die derde toetswedstryd in [[Auckland]] gelykop gespeel het. Dit was hul ergste toetsreeks in Nieu-Seeland nog.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugby-talk.com/2014/01/history-the-1994-springbok-tour-to-new-zealand/ |title=History: The 1994 Springbok tour to New Zealand |publisher=rugby-talk.com |date=9 Januarie 2014 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1994 het die Nasionale Sportraad op aansoek van die intussen regerende ANC voorgestel die Springbokke in ''Proteas'' (na die [[Protea]], die Suid-Afrikaanse nasionale plant) te hernoem – soos reeds met die [[Proteas|nasionale krieketspan]] gedoen. Die Springbokkenteken sou oorspronklik ook deur dié nasionale plant vervang word om met die dubbelsinnige geskiedenis weg te doen. Hierdie stappe is ná die nuutverkose president [[Nelson Mandela]] se ingryping nie geneem nie en beide die spannaam en kenteken het onveranderd gebly. Hy het die Sportraad se lede daarvan oortuig om die deur die apartheid ontstelde simbole met ’n nuwe betekenis te voorsien, wat met die nuwe Suid-Afrika se waardes van ’n verenigde nasie ooreenstem. Aartsbiskop [[Desmond Tutu]], wat die term “reënboognasie” uitgedink het, het met hierdie voorstel saamgestem. Om enige onrus onder spelers en ondersteuners net voor die [[Rugbywêreldbeker 1995]] in Suid-Afrika te vermy, het die Sportraad toe besluit om die simbole tydelik te behou (in Maart 1996 het die Sportraad die simbole uiteindelik goedgekeur).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sarugbymag.co.za/how-mandela-saved-the-springbok/ |title=How Mandela saved the Springbok |publisher=SARrugbymag |date=6 Desember 2013 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die naderende rugbywêreldbekertoernooi was die eerste groot sporttoernooi in Suid-Afrika ná die einde van die apartheidsera. In aanloop tot die toernooi is die Springbokke ná aanhoudende oorreding deur Nelson Mandela deur beide blankes en swartes ondersteun en hulle het groot ondersteuning in die hele bevolking geniet. Alhoewel die span multietnies opgetree het, was [[Chester Williams]] die enigste nieblanke speler.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/portal/main.jhtml?view=DETAILS&grid=&xml=/portal/2007/10/19/ftmandela119.xml |title=How Nelson Mandela won the rugby World Cup |publisher=The Daily Telegraph |author=John Carlin |date=19 Oktober 2007 |accessdate=20 September 2020 |archive-date=19 April 2009 |archive-url=https://swap.stanford.edu/20090419211812/http://www.telegraph.co.uk/portal/ |url-status=dead }}</ref> Voor die afskop van die rugbywêreldbekertoernooi was die Springbokke op die negende plek van die wêreldranglys en nie een van die gunstelinge om die toernooi te wen nie. Tydens die groepfase het hulle Australië, [[Roemeense nasionale rugbyspan|Roemenië]] en [[Kanadese nasionale rugbyspan|Kanada]] verslaan. In die kwarteindstryd het hulle [[Samoaanse nasionale rugbyspan|Wes-Samoa]] verslaan en in die naelskraapse halfeindstryd Frankryk. In die eindstryd op [[Ellispark]] het die Springbokke teen die Nieu-Seelandse All Blacks, die eerste span op die wêreldranglys, te staan gekom. Die Springbokke het teen die skynbaar verswakte mededingers met 15–12 in [[ekstra tyd]] gewen, nadat [[Joel Stransky]] die beslissende skepskop aangeteken het, en sodoende tydens hul eerste deelname die rugbywêreldbekertoernooi gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/1995/overview |title=Rugby World Cup 1995: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die All Blacks is skynbaar deur ’n onheilspellende voedselvergiftiging van die vorige dag geteister. Tot vandag toe bestaan samesweringsteorië, waarvolgens Suid-Afrikaanse Rugbyamptenare of ’n kelnerin genaamd “Suzie” ’n stof in die All Blacks se ete sou gemeng het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/observer/osm/story/0,,1251765,00.html |title=OSM's sporting plaque |publisher=[[The Guardian]] |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180120222959/https://www.theguardian.com/observer/osm/story/0,,1251765,00.html |archive-date=20 Januarie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.independent.co.uk/news/rugby-players-food-may-have-been-spiked-1353245.html |title=Rugby players' food may have been spiked |publisher=[[The Independent]] |date=20 November 1996 |accessdate=20 Augustus 2006 |archive-date=25 Februarie 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200225110014/https://www.independent.co.uk/news/rugby-players-food-may-have-been-spiked-1353245.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugbyheaven.smh.com.au/articles/2003/08/11/1060588317125.html |title=Suzie never existed |publisher=Rugby Heaven |archive-url=https://web.archive.org/web/20031204033730/http://www.rugbyheaven.smh.com.au/articles/2003/08/11/1060588317125.html |archive-date=4 Desember 2003 |accessdate=20 Augustus 2006}} {{dooie skakel}}</ref> Tydens die toekenningsgeleentheid het ’n in ’n Springboktrui geklee Nelson Mandela die [[Webb Ellis-beker]] aan die kaptein [[Francois Pienaar]] oorhandig. Hierdie gebaar word as ’n belangrike stap vir die versoening tussen die Suid-Afrikaanse bevolkingsgroepe gesien en as een van die mees simboliese oomblikke in die sportgeskiedenis beskou.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.irishtimes.com/sport/rugby/international/rwc-1-nelson-mandela-hands-the-webb-ellis-cup-to-francois-pienaar-1.2348601 |title=RWC #1: Nelson Mandela hands the Webb Ellis Cup to Francois Pienaar |publisher=The Irish Times |author=Patrick Madden |date=18 September 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> SARFU se president Louis Luyt het op ’n omstrede wyse die na-wedstrydverrigtinge versuur, toe hy by die dinee verklaar het dat die Springbokke die vorige twee Wêreldbekers ook sou gewen het as hulle daaraan kon deelgeneem het. Die dag ná die Wêreldbekeroorwinning het die [[Xhosa]]woord vir die Springbokke, ''Amabokoboko!'' as die opskrif van die [[Sowetan]] se sportafdeling verskyn.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.amabokoboko.com/amabokoboko-sport-7.html |title=About Amabokoboko |publisher=amabokoboko.com |accessdate=20 September 2020 |archive-date=27 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200927105135/https://amabokoboko.com/amabokoboko-sport-7.html |url-status=dead }}</ref> Krisisse in 1995 tot 1997 sou egter later aantoon dat alles nog nie wel was met etniese aangeleenthede in Suid-Afrikaanse Rugby nie. === Begin van die professionele tydperk === [[Lêer:Bob Skinstad.jpg|duimnael|Bobby Skinstad wat in 1997 vir die Springbokke begin speel het <small>(foto 2007 teen Samoa)</small>]] [[Lêer:South Africa vs Georgia - WC 2003.jpg|duimnael|Die Springbokke teen Georgië tydens die [[Rugbywêreldbeker 2003]] – die Springbokke het met 46–19 gewen]] [[Lêer:Springbok-All Black lineout in tri nations 2006.jpg|duimnael|Victor Matfield wen die bal in ’n lynstaan teen die All Blacks in Wellington]] [[Lêer:Wallabies vs Springboks lineout.jpg|duimnael|’n Lynstaan tydens die Drienasie-wedstryd tussen die Wallabies en die Springbokke op 7 Julie 2007]] Om die toenemende oorskakeling van goeie spelers na finansieel gevestigde [[rugby league]]-spanne teen te werk het die Internasionale Rugbyraad in Augustus 1995 besluit om van rugby ’n professionele sport te maak. In dieselfde jaar het die beheerliggame van Suid-Afrika, Nieu-Seeland en Australië die konsortium SANZAR gestig om televisie-uitsaairegte vir twee nuwe kompetisies te verkoop, die internasionale kompetisie Super 12 (nou [[Superrugby]]) en die Drienasiesreeks van die nasionale spanne (nou [[Die Rugbykampioenskap]]).<ref>{{en}} {{cite book |author=Bob Howitt |title=SANZAR Saga: Ten Years of Super 12 and Tri-Nations Rugby |publisher=HarperCollins Publishers |location=New York |year=2005 |isbn=1-86950-566-2 |pages=7}}</ref> Aangesien die nuwe toernooie min plek vir maandelange oorsese toere gelaat het, het hierdie tradisie uit die amateurtydperk vinnig tot ’n einde gekom (met uitsondering van die vierjaarlikse Leeustoere). Op die veld is die Springbokke swaar getref deur afrigter Christie se uittrede in 1996 nadat hy met [[leukemie]] gediagnoseer is. Die Springbokke het al 14 hul toetswedstryde gewen terwyl Christie die afrigter was. Suid-Afrika het daarna ’n insinking beleef en gesukkel in beide die provinsiale Super 12 en in die Drienasiesreeks met Nieu-Seeland en Australië. Tydens die laaste toer volgens die ou tradisie deur Suid-Afrika in 1996 het die All Blacks die toetsreeks met 2–1 beklink en wraak geneem vir die nederlaag tydens die rugbywêreldbekereindstryd.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rnz.co.nz/news/sport/395187/all-blacks-vs-springboks-the-memorable-moments |title=All Blacks vs Springboks: The memorable moments |publisher=Radio New Zealand |author=Matt Chatterton |date=25 Julie 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In 1997 is die afrigter [[André Markgraaff]] verplig om te bedank, nadat hy ’n rassistiese opmerking oor die foon gemaak het wat publiek gemaak is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.independent.co.uk/news/world/sa-rugby-coach-quits-over-racist-outburst-1279426.html |title=SA rugby coach quits over racist outburst |publisher=[[The Independent]] |date=19 Februarie 1997 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Sy opvolger [[Carel du Plessis]] het ook nie lank gehou nie, nadat die Springbokke tydens die Leeus se 1997-toer na Suid-Afrika en die [[1997-Drienasiesreeks]] swak presteer het. Hy is deur [[Nick Mallett]] opgevolg, wat die Springbokke terug na sukses geneem het. In 1998 het Mallett en die nuwe kaptein [[Gary Teichmann]] ’n rekordwenlopie behaal met 17 opeenvolgende toetsoorwinnings wat die [[1998-Drienasiesreeks]] ingesluit het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://sarugbystats.co.za/south-africas-17-test-wins-in-a-row/ |title=South Africa's 17 test wins |publisher=sarugbystats.com |accessdate=20 September 2020}}</ref> Christie is dié jaar oorlede. Die Springbokke het die [[Rugbywêreldbeker 1999]] as verdedigende kampioen aangepak. Tydens die groepfase het hulle Skotland, [[Spaanse nasionale rugbyspan|Spanje]] en [[Uruguaanse nasionale rugbyspan|Uruguay]] verslaan en in die kwarteindstryd Engeland. In die halfeindstryd op Twickenham is hulle in ’n taai wedstryd deur die latere kampioen Australië verslaan. Die Springbokke het wel daarin geslaag om die derde plek te behaal deur die All Blacks met 22–18 op die [[Millennium-stadion]] in Cardiff te klop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/1999/overview |title=Rugby World Cup 1999: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná die teleurstellende [[2000-Drienasiesreeks]] het Mallett die beheerliggaam van gierigheid beskuldig, aangesien kaartjies teen baie hoë pryse verkoop is. Die beheerliggaam het met die beskuldiging gereageer, dat Mallett die sport diskrediteer het. Net voor die begin van die eerste dissiplinêre verhoor het hy bedank.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/rugbyunion/international/england/9159141/Former-South-Africa-and-Italy-coach-Nick-Mallett-brings-formidable-pedigree-to-the-fight-for-the-England-job.html |title=Former South Africa and Italy coach Nick Mallett brings formidable pedigree to the fight for the England job |publisher=[[The Daily Telegraph]] |author=Brendan Gallagher |date=22 September 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Onder Mallett se opvolgers [[Harry Viljoen]] en [[Rudolf Straeuli]] was die Springbokke blykbaar op ’n laagtepunt. Op 23 November 2002 het die Springbokke hulle ergste nederlaag nog op Twickenham teen Engeland gely (met 3–53). Tydens die wedstryd het die al hoe moedeloser Suid-Afrikaanse span die Engelse spelers met fisiese aanvalle begin teiken. Beeldmateriaal van die wedstryd dui daarop dat die kaptein [[Corné Krige]] ’n voorbok in die optrede was.<ref name="krige">{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/international/2525929.stm |title=Krige in the spotlight |publisher=[[BBC]] |date=28 November 2002 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190402132455/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/international/2525929.stm |archive-date=2 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In die 2002/3-seisoen het die Springbokke ook met rekordtellings teen Frankryk, Skotland en die All Blacks verloor.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2002/nov/25/rugbyunion.englandrugbyunionteam |title=England earn credit but Springboks only contempt |publisher=[[The Guardian]] |author=Robert Kitson |date=25 November 2002 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die aanloop tot die Springbokke se [[Rugbywêreldbeker 2003]]-veldtog het heelwat opskudding veroorsaak. Gedurende die oefenkamp voor die kompetisie was daar ’n wydgepubliseerde onderonsie tussen die wit speler Geo Cronjé en die bruin speler Quinton Davids. Albei is uit die span weggelaat en Cronjé is voor ’n tribunaal gehaal om op aantygings dat sy aksies rasgemotiveer was te antwoord. Cronjé is uiteindelik kwytgeskeld.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2003/aug/29/rugbyunion1 |title=Springboks kick out Cronje for racism |publisher=[[The Guardian]] |author=Andy Colquhoun |date=29 Augustus 2003 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In September het die Springbokke op ’n militêre-styl ''boot camp'' genaamd “Kamp Staaldraad” in die bos naby [[Thabazimbi]] byeengekom. Toe twee maande later besonderhede en videomateriaal van Kamp Staaldraad uitgelek is, het die Suid-Afrikaanse rugbyondersteuners met misnoeë gereageer, aangesien die spelers in die kamp onmenslik behandel is en vernederende teisteringe moes ondergaan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://edition.cnn.com/2003/SPORT/11/16/safrica.rugby.tactics/index.html |title=Springbok rugby secrets laid bare |publisher=[[CNN]] |date=17 November 2003 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die uiteindelike toernooi het teleurstellend verloop: Hulle het tydens die groepfase maklik teen Uruguay en [[Georgiese nasionale rugbyspan|Georgië]] gewen, maar Argentinië is met slegs een punt geklop en in die laaste groepwedstryd is hulle deur die latere kampioen Engeland verneder. In die kwarteindstryd is hulle deur die All Blacks uitgeskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/2003/overview |title=Rugby World Cup 2003: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Na die wêreldbeker-debakel was die Bokafrigter [[Rudolf Straeuli]] in die spervuur, nie net as gevolg van die span se powere prestasie nie maar ook as gevolg van sy rol in die organisering van Kamp Staaldraad. Hy het bedank en in Februarie 2004 is Jake White as die nuwe afrigter aangewys. White het tevore die o/21-Springbokspan afgerig wat die eerste o/21-Rugbywêreldbeker in 2002 gewen het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2004-02-14/new-springbok-coach-white-out-to-avoid-errors-of/136398 |title=New Springbok coach White out to avoid errors of the past |publisher=Australian Broadcasting Corporation |date=14 Februarie 2004 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Bokke het hierna voortgegaan om aan die rugbywêreld te bewys dat hulle gereed was om na hulle voormalige glorie terug te keer. Hulle het in ’n tweetoetsreeks Ierland weggevee en Wallis in die span se besoek aan die Suidelik Halfrond in Junie 2004 verslaan, waarop ’n oorwinning oor die [[Pasifiese Eilanders]] gevolg het. Die [[2004-Drienasiesreeks]] het met die nouste eindresultaat nog geëindig: Al drie spanne het twee oorwinnings en nederlae elk aangeteken, maar as gevolg van ’n beter puntestand het die Springbokke hul tweede titel na 1998 ingepalm. In November 2004 het die Springbokke vertrek op ’n ambisieuse Grand Slam-toerpoging. Hulle is egter beslissend deur Engeland verslaan en het op omstrede wyse teen Ierland verloor. Die span het egter wel daarin geslaag om in ’n harde stryd teen Wallis te wen en het met Skotland maklik afgereken. Hoewel die toer nie voldoen het aan die verwagtinge wat geskep is nie, het dit aangetoon dat die Springbokke die insinking van die afgelope jare te bowe gekom het. Die Springbokke se herstel is beloon met ’n reeks IRR-toekennings. Die Bokke is aangewys as die IRR se “span van die jaar”, Jake White as “afrigter van die jaar” en die jong flank Schalk Burger as “speler van die jaar”.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rte.ie/sport/rugby/2004/1129/187854-burger/ |title=Burger scoops top player accolade |publisher=RTÉ |date=29 November 2004 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Op 11 Junie 2005 het die Springbokke ’n rekordoorwinning oor Uruguay aangeteken: met 134–3 in [[Oos-Londen]]. Die Zimbabwies-gebore [[Tonderai Chavhanga]] het ses drieë in dié wedstryd gedruk om [[Stefan Terblanche]] se rekord van vyf te verbeter.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.abc.net.au/news/2005-06-12/springboks-smash-records-with-uruguay-rout/1591678 |title=Springboks smash records with Uruguay rout |publisher=ABC |date=12 Junie 2005 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die span het tweede geëindig in die [[2005-Drienasiesreeks]] nadat hulle in die eindstryd teen die All Blacks verloor het. Die jaar het geëindig met oorwinnings oor Argentinië en Wallis en ’n nederlaag teen Frankryk in Parys. Met verskeie nuwe spelers het die 2006-Springbokke weggespring met twee oorwinnings oor Skotland in Suid-Afrika voordat hulle teen Frankryk verloor het in hulle eerste nederlaag teen dié span in Suid-Afrika. Tydens ’n swak begin van die [[2006-Drienasiesreeks]] het die Springbokke met 0–49 teen die Wallabies verloor. Die Springbokke het beter vertonings gelewer in die volgende twee wedstryde en naelskraap in die laaste minute van die tweede toets teen Australië verloor. Suid-Afrikaanse ondersteuners se oproep vir ’n meer ''expansive'' rugbystyl is deur White beantwoord met die samestelling van ’n meer uitdagende span. Die span het Suid-Afrika se verloorlopie van vyf wedstryde beëindig deur die All Blacks met 21–20 op die [[Royal Bafokeng-stadion]] te klop in die eerste toetswedstryd wat op dié landelike stadion naby [[Rustenburg]] gespeel is. Die hoogtepunt van Suid-Afrika se Europatoer was ’n 25–14 oorwinning oor Engeland op Twickenham, ná nederlae teen Ierland en Engeland die vorige week. ’n Suid-Afrika XV het ook teen ’n Wêreld XV gewen tydens die toer by die Walkersstadion in [[Leicester]]. In Julie 2006 het die Springbokafrigter Jake White die pers meegedeel dat hy nie toegelaat is om sommige wit spelers te kies nie “as gevolg van transformasie” – ’n verwysing na die ANC-regering se beleid wat daarop gemik is om historiese raswanbalanse in nasionale sport teen te werk.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/sport/news/article.cfm?c_id=4&objectid=10394794 |title=Chili cure for Springbok ills |publisher=[[The New Zealand Herald]] |author=Paul Lewis |date=5 Augustus 2006 |accessdate=20 September 2020}}</ref> === Tweede wêreldbekertitel en daarna === [[Lêer:Percy Montgomery against Samoa.jpg|duimnael|Springbokheelagter [[Percy Montgomery]] vleg sy pad oop na die doellyn tydens die toets teen Samoa op Saterdag, 9 Junie 2007 op [[Ellispark-stadion|Ellispark]] in [[Johannesburg]]. Montgomery het dié drie in die drie-en-sestigste minuut gedruk om sy 700ste punt in toetsrugby aan te teken. Die Springbokke het Samoa met 35–8 geklop.]] [[Lêer:09-09-07 058.jpg|duimnael|Die Springbokke voor hul [[Rugbywêreldbeker 2007]]-wedstryd teen Samoa]] [[Lêer:Springbok parade.jpg|duimnael|[[Bryan Habana]] wys die [[Webb Ellis-beker]] (2007)]] [[Lêer:South Africa vs Fiji 2011 RWC (2).jpg|duimnael|Die Springbokke teen Fidji tydens die [[Rugbywêreldbeker 2011]]]] [[Lêer:South Africa vs USA 2015 RWC (8).jpg|duimnael|Suid-Afrika teen die VSA tydens die [[Rugbywêreldbeker 2015]]]] Die Springbokke se voorbereiding vir die [[Rugbywêreldbeker 2007]] in Frankryk is afgeskop met twee toetsoorwinnings teen ’n besoekende Engelse span; met 58–10 op 26 Mei in [[Bloemfontein]] en met 55–22 op 2 Junie in [[Pretoria]]. Die Engelse span was egter nie ’n volstoomspan nie met 35 Engelse spelers wat as gevolg van klubverpligtinge en beserings vir die toer nie beskikbaar was nie, maar ook weens siektes en beserings terwyl hulle in Suid-Afrika was. Die oorwinning oor Engeland is opgevolg deur ’n 35–8-oorwinning op 9 Junie oor [[Samoaanse nasionale rugbyspan|Samoa]] teen wie Suid-Afrika later in poel A in die wêreldbeker sou kragte meet. Tydens die [[2007-Drienasiesreeks]] het Suid-Afrika Australië op Nuweland op 16 Junie met 22–19 geklop en op 23 Junie in [[Durban]] met 21–26 teen die All Blacks verloor in die tuisbeen van Suid-Afrika se veldtog. Ná vyf toetswedstryde in minder as ’n maand is daar te midde van groot omstredenheid besluit om 20 van Suid-Afrika se topspelers te laat rus tydens die wegbeen van die Drienasiesreeks in Nieu-Seeland en Australië. Die sogenaamde “tweede span” verras egter deur ’n goeie vertoning te lewer en op 7 Julie met slegs 17–25 teen Australië te verloor. Die All Blacks moes hard werk vir hul 33–6-oorwinning in [[Christchurch]] op 14 Julie waarin dit Nieu-Seeland 69 minute geneem het voordat hulle teen die Springbokke ’n drie gedruk het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/6711699.stm |title=Wilkinson leads battered England |date=1 Junie 2007 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310235755/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/6711699.stm |archive-date=10 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} [http://www.iht.com/ International Harold Tribune], [http://web.archive.org/web/20070818113335/http://www.iht.com/articles/2007/07/15/sports/rugby.php Rugby Union: A halting victory adds more tarnish to All Blacks's aura], besoek op 28 Augustus 2007</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/6711699.stm |title=Wilkinson leads battered England |date=1 Junie 2007 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310235755/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/6711699.stm |archive-date=10 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die Springbokke se plaaslike voorbereidings is afgesluit met ’n vriendskaplike wedstryd teen [[Namibiese nasionale rugbyspan|Namibië]] op Nuweland wat hulle met 105–13 gewen het. Tydens Suid-Afrika se eerste wedstryd in Europa in 2007 het die Bokke nie juis oortuig met ’n 18–3-oorwinning oor die [[Ierland|Ierse]] klubspan Connacht in [[Galway]] nie.<ref>{{af}} {{cite web |url=http://www.dieburger.com/Stories/Sport/15.0.2978835574.aspx |title=Rugby-piekniek verby |publisher=Die Burger |accessdate=28 Augustus 2007 |archive-date=28 September 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928121805/http://www.dieburger.com/Stories/Sport/15.0.2978835574.aspx |url-status=dead }}</ref> Op 25 Augustus 2007 het die Springbokke egter beter vertoon in ’n oortuigende 27–3-oorwinning oor Skotland op Murrayfield. Voor die afskop van die Rugbywêreldbeker 2007 in Frankryk is die uitgeruste Springbokke as een van die gunstelinge beskou om die toernooi te wen. Hulle het hul groepwedstryde teen Samoa, Engeland en die VSA duidelik gewen, maar teen Tonga het hulle ’n nederlaag net naelskraap vermy. Ná oorwinnings oor Fidji met 37–20 in die kwarteindstryd en oor Argentinië met 37–13 in die halfeindstryd het die Springbokke weer teen Engeland te staan gekom. In die eindstryd klop Suid-Afrika Engeland met 15–6 om die Webb Ellis-beker vir ’n tweede keer omhoog te hou.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/2007/overview |title=Rugby World Cup 2007: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die telling, waarin geen drieë gedruk is nie, is behaal met vier strafskoppe deur [[Percy Montgomery]] en een deur [[François Steyn]], teenoor die twee van Engeland se Jonny Wilkinson. Vervolgens het Suid-Afrika vir die eerste keer die eerste plek op die wêreldranglys behaal.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/7052822.stm |title=World Cup final 2007 |publisher=[[BBC]] |author=James Standley |date=20 Oktober 2007 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná die Springbokke se triomf tydens die Rugbywêreldbeker 2007 is hulle as die IRR se “span van die jaar”, Jake White as “afrigter van die jaar” en die vleuel [[Bryan Habana]] as “speler van die jaar” aangewys.<ref name="World Rugby Awards">{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/awards/past-winners |title=World Rugby Awards Past Winners |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=20 September 2020 |archive-date=18 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181118045954/https://www.world.rugby/awards/past-winners |url-status=dead }}</ref> Daarna het hulle Laureus se toekenning as “beste span” gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.laureus.com/world-sports-awards/2008/team-of-the-year/south-africa-rugby-union-team |title=South Africa Rugby Union Team |publisher=Laureus World Sports Awards |date=2008 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná die bedanking van White is [[Peter de Villiers]] in Januarie 2008 as die eerste nieblanke afrigter aangestel. Hy het tien gekleurde spelers vir sy eerste span benoem, wat die jaar met twee oorwinnings oor Wallis en een oorwinning oor Italië afgeskop het. Tydens die [[2008-Drienasiesreeks]] het die Springbokke ’n reeks van vyf tuisoorwinnings deur die All Blacks beëindig, nadat Suid-Afrika Nieu-Seeland met 30–28 in [[Dunedin]] verslaan het; dit was ook die Springbokke se eerste oorwinning oor hul mededinger sedert 1998. Daarbenewens is [[Carisbrook]] as ’n soort vestiging van die All Blacks beskou, aangesien die Springbokke gedurende sewe pogings sedert 1921 nie daarin geslaag het om op dié stadion ’n oorwinning te behaal nie.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.news24.com/Sport/Top-10-Bok-highs-under-Div-20101125 |title=Top 10 Bok highs under Div |publisher=News24 |date=25 November 2010 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Gedurende dieselfde toernooi het die Springbokke die hoogste oorwinning oor die Wallabies nog aangeteken, nadat Suid-Afrika hulle met 53–8 verslaan het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theroar.com.au/2008/08/31/springboks-inflict-wallabies-worst-test-loss-ever/ |title=Springboks inflict Wallabies' worst Test loss ever |publisher=The Roar |author=David Beniuk |date=30 Augustus 2008 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Nadat die Springbokke in die vier oorblywende wedstryde verslaan is, het hulle op die laaste plek van die toernooi geëindig. Hulle het egter Wallis (met 20–15), Skotland (met 14–10) en Engeland (met 42–6) tydens die 2008-eindjaarrugbytoetsreeks verslaan. Die 2009-seisoen was meer suksesvol. Die Britse en Ierse Leeus het een van hul intussen skaars toere na Suid-Afrika onderneem. Die Springbokke het twee van die drie toetswedstryde gewen en sodoende die toetsreeks met 2–1 beklink.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/8133265.stm |title=South Africa 9-28 Lions |publisher=[[BBC]] |date=4 Julie 2009 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Springbokke het ook die [[2009-Drienasiesreeks]] op ’n oortuigende manier ingepalm, nadat hulle vyf van die ses wedstryde gewen het. Hulle het egter hul 2009-eindjaarrugbytoetsreeks verloor nadat die Springbokke deur Frankryk en Ierland geklop is. Suid-Afrika het vervolgens sy top-posisie op die IRR-ranglys kwytgeraak. Nogtans is die Springbokke deur die IRR as die “span van die jaar” aangewys.<ref name="World Rugby Awards" /> Die Springbokke se Junie 2010-toetsveldtog het ’n oorwinning oor Frankryk ingesluit, hul eerste oorwinning oor die Franse sedert 2005<ref name="supersport1">{{en}} {{cite web |url=http://www.supersport.com/rugby/springboks/news/100612/Aplons_brace_buries_hapless_French |title=Aplon's brace buries hapless French |publisher=Supersport |date=12 Junie 2010 |accessdate=13 Junie 2010 |archive-date=24 Maart 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190324000711/https://www.supersport.com/rugby/springboks/news/100612/Aplons_brace_buries_hapless_French |url-status=dead }}</ref> Tydens die [[2010-Drienasiesreeks]] het die Springbokke egter sleg gevaar, net een oorwinning aangeteken en op die derde plek van die wêreldranglys geëindig.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.supersport.com/rugby/springboks/news/100710/Boks_bullied_into_defeat |title=Boks bullied into defeat |publisher=Super Sport |accessdate=14 Julie 2010 |archive-date=24 Maart 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190324000700/https://www.supersport.com/rugby/springboks/news/100710/Boks_bullied_into_defeat |url-status=dead }}</ref> Op 6 November 2010 het die Springbokke die eer gehad om die eerste besoekende span in die nuwe [[Aviva-stadion]] in [[Dublin]] te wees.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/irish/8296992.stm |title=SA to play in Aviva rugby opener |publisher=[[BBC]] |date=8 Oktober 2009 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Springbokke het tydens die 2010-eindjaarrugbytoetsreeks gepoog om ná vyf dekades hul eerste Grand Slam te behaal. Hulle het wél daarin geslaag om Ierland, Wallis en Engeland te verslaan, maar hulle is op ’n verrassende manier deur Skotland geklop.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.news24.com/Sport/Boks-trail-at-Murrayfield-20101120 |title=Boks' Grand Slam hopes end |publisher=Sport24 |date=20 November 2010 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Tydens die [[2011-Drienasiesreeks]] het Peter de Villiers in voorbereiding op die komende [[Rugbywêreldbeker 2011]] in Nieu-Seeland van sy spelers laat rus. In teenstelling met die 2007-toernooi het hierdie taktiek dié keer egter misluk. Die Springbokke het hul groepwedstryde teen Wallis, Fidji, Namibië en Samoa gewen, maar hulle is met 9–11 in die naelskraapse kwarteindstryd deur die Wallabies uitgeskakel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/2011/overview |title=Rugby World Cup 2011: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die Springbokke het onder hul nuwe afrigter [[Heyneke Meyer]] die 2012-seisoen met twee oorwinnings en een gelykop teen Engeland afgeskop. Ná die aansluiting van Argentinië by die Drienasiesreeks het dié toernooi [[die Rugbykampioenskap]] geword. Tydens die eerste [[2012-Rugbykampioenskapreeks|Rugbykampioenskapreeks]] het die Springbokke net twee oorwinnings aangeteken en teen die nuweling uit Argentinië net gelykop gespeel. Tydens die [[2012 eindjaarrugbytoetsreeks]] het die Springbokke drie naelskraapse oorwinnings oor Ierland, Skotland en Wallis aangeteken. Dié wenreeks is in Junie 2013 met oorwinnings oor Italië, Skotland en Samoa voortgesit. Tydens die [[2013-Rugbykampioenskapreeks]] was die Springbokke op die punt om dié toernooi te wen, maar hulle is in die beslissende laaste tuiswedstryd deur die All Blacks geklop. Daarteenoor was die [[2013 eindjaarrugbytoetsreeks]] meer suksesvol, nadat die Springbokke drie oorwinnings aangeteken het. Ná oorwinnings oor Wallis en Skotland tydens die Junie 2014-toetswedstryde het die Springbokke blykbaar hul pad na sukses voortgesit, maar hulle is tydens die [[2014-Rugbykampioenskapreeks]] deur Australië en Nieu-Seeland verslaan, waardeur hulle die toernooi-oorwinning ten spyte van vier oorwinnings misgeloop het. Hulle het die jaar met nederlae teen Ierland en Wallis afgesluit. In voorbereiding op die daaropvolgende [[Rugbywêreldbeker 2015]] in Engeland is die [[2015-Rugbykampioenskapreeks]] in ’n verkorte formaat uitgespeel. Suid-Afrika het al sy drie wedstryde verloor en op die laaste plek geëindig. Gedurende die laaste wedstryd van die toernooi het die Springbokke ’n geskiedkundige nederlaag gely: Suid-Afrika is in Durban deur Argentinië met 25–37 verslaan; dit was die Poemas se eerste oorwinning oor die Springbokke.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://en.espn.co.uk/scrum/rugby/story/270873.html |title=Argentina shock Springboks for historic victory in Durban |publisher=ESPNscrum |date=8 Augustus 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Vyf weke later het die Springbokke hierdie nederlaag blykbaar nog nie oorgekom nie, toe hulle in hul eerste groepwedstryd vir die eerste keer teen [[Japannese nasionale rugbyspan|Japan]] te staan gekom het. Die buiteperde, wat voor die afskop van die wedstryd heeltemal laer geag is, het in [[Brighton]] een van die grootste verrassings in die rugbygeskiedenis behaal, nadat hulle die Springbokke met 34–32 verslaan het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/rugby-union/34269878 |title=Rugby World Cup 2015: South Africa 32–34 Japan |publisher=[[BBC]] |date=19 September 2015 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191210010601/https://www.bbc.com/sport/rugby-union/34269878 |archive-date=10 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{de}} {{cite web |url=https://www.spiegel.de/sport/sonst/rugby-wm-japan-schafft-sensation-gegen-suedafrika-a-1053809.html |title=Japan bejubelt Sensation |publisher=Der Spiegel |date=19 September 2015 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná oorwinnings oor Samoa, Skotland en die VSA het die Springbokke nogtans die eerste plek in Groep B behaal. Nadat hulle tydens die kwarteindstryd Wallis met 23–19 verslaan het, is hulle in die naelskraapse halfeindstryd deur die latere kampioen Nieu-Seeland met 20–18 uitgeskakel. Tydens die klein finale om die derde plek het die Springbokke aan die Poemas wraak geneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.rugbyworldcup.com/2019/archive/2015/overview |title=Rugby World Cup 2015: Overview |publisher=rugbyworldcup.com |date=2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> === Vanaf laagtepunt tot die derde wêreldbekertitel === [[Lêer:Bokke Webb Ellis-beker toer JHB 20191107 145608.jpg|duimnael|Die Springbokke tydens hul toer deur Suid-Afrika in Johannesburg nadat hulle die [[Rugbywêreldbeker 2019]] in Japan gewen het]] [[Allister Coetzee]] het in 2016 by Heyneke Meyer as afrigter van die Springbokke oorgeneem. In Junie 2016 het die Springbokke die [[Ierse nasionale rugbyspan|Iere]] vir drie toetswedstryde gehuisves (twee oorwinnings en een nederlaag). Die daaropvolgende [[2016-Rugbykampioenskapreeks]] het die Springbokke ná twee oorwinnings in ses wedstryde op die derde plek afgesluit. Tydens dié toernooi moes hulle hul eerste wegnederlaag teen Argentinië in [[Salta]] met 24–26<ref>{{en}} {{cite web |url=https://super.rugby/therugbychampionship/news/argentina-edge-out-south-africa-in-salta/ |title=Argentina edge out South Africa in Salta |publisher=[[Superrugby]] |date=28 Augustus 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> en hul ergste tuisnederlaag teen die All Blacks in Durban met 15–57 verduur.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://super.rugby/therugbychampionship/news/all-blacks-cruise-to-perfect-trc-clean-sweep/ |title=All Blacks Cruise to Perfect TRC Clean Sweep |publisher=[[Superrugby]] |date=8 Oktober 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In die drie toetswedstryde aan die einde van die jaar is die Springbokke ook verslaan. Onder andere is hulle op 19 November vir die eerste keer deur Italië verslaan, nadat hulle naelskraap in [[Florence]] met 18–20 verloor het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2016/nov/19/italy-beat-south-africa-first-time |title=Italy celebrate famous first win over sorry South Africa |publisher=[[The Guardian]] |date=9 November 2016 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ondanks sy swak wenrekord het die beheerliggaam agter Coetzee geskaar. Die vertroue in hom is aanvanklik vergoed, toe die Springbokke in Junie 2017 drie agtereenvolgende oorwinnings oor Frankryk en aan die begin van die [[2017-Rugbykampioenskapreeks]] twee oorwinnings oor Argentinië aangeteken het. Gedurende die verdere toernooi het hulle egter nie meer oortuig nie: Hulle is op 16 September in [[North Shore City]] deur die All Blacks met 57–0 verslaan, die swakste telling vir die Springbokke in hul geskiedenis.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2017/sep/16/new-zealand-south-africa-rugby-championship-all-blacks-irresistible-record-defeat-report |title=All Blacks irresistible in remarkable 57-0 drubbing of South Africa |publisher=[[The Guardian]] |date=16 September 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> In November dieselfde jaar is hulle deur die Iere met 38–3 weg verslaan.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.espn.co.uk/rugby/report?gameId=291261&league=289234 |title=Ireland humble the Springboks in one-sided affair in Dublin |publisher=ESPNscrum |date=11 November 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Coetzee is deur [[Rassie Erasmus]] vervang en Erasmus het die opdrag gekry om die Springbokke vanuit hul laagtepunt te neem. In Junie 2018 het hulle twee oorwinnings oor Engeland aangeteken en tydens die [[2018-Rugbykampioenskapreeks]] het hulle die tweede plek behaal; tydens dié toernooi het hulle net naelskraapse nederlae gely. Aan die einde van die jaar was hul wenrekord geëwenaar. Tydens die verkorte [[2019-Rugbykampioenskapreeks]] het die Springbokke twee oorwinnings en een gelykop aangeteken, waardeur hulle dié toernooi vir die eerste keer gewen het; as die vorige toernooi, die Drienasiereeks, in ag geneem word, was dit hul eerste toernooi-oorwinning in tien jaar én ná die aansluiting van Argentinië in 2012.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://super.rugby/therugbychampionship/news/springboks-thrash-argentina-to-clinch-rugby-championship-crown/ |title=Springboks thrash Argentina to clinch Rugby Championship crown |publisher=[[Superrugby]] |date=11 Augustus 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Voor die afskop van die [[Rugbywêreldbeker 2019]] in Japan was die Springbokke een van die gunstelinge om die toernooi te wen. Alhoewel hulle in die eerste groepwedstryd deur die All Blacks verslaan is, het hulle ná goeie oorwinnings oor Namibië, Italië en Kanada die uitklopfase gemaklik bereik. In die kwarteindstryd het hulle die gasheer Japan verslaan en in die halfeindstryd Wallis. Die eindstryd tussen Suid-Afrika en Engeland was ’n herontmoeting van die 2007-eindstryd, maar dié keer het die Springbokke met 32–12 ’n duideliker sege aangeteken en hul derde wêreldbekertitel ingepalm. Hierdie sukses is uit verskeie redes noemenswaardig: Die Springbokke het die vorige rekord van die All Blacks geëwenaar, hulle is die eerste wêreldkampioen wat tydens die groepfase ’n nederlaag gely en [[Siya Kolisi]] is die eerste swart kaptein wat die Webb Ellis-beker omhoog gehou het; hy het vervolgens die nommer 6-trui aan president [[Cyril Ramaphosa]] oorhandig in herinnering aan Nelson Mandela wat dié trui tydens die Rugbywêreldbeker 1995 ná Suid-Afrika se oorwinning gedra het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://edition.cnn.com/2019/11/02/sport/south-africa-rugby-world-cup-final-spt-intl/index.html |title=Why South Africa's Rugby World Cup victory means so much more |publisher=[[CNN]] |author=Daniel Gallan |date=4 November 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Ná die afloop van die Rugbywêreldbeker 2019 was die Springbokke eerste op Wêreldrugby se wêreldranglys.<ref name="ranglys" /> Die Bokke is aangewys as Wêreldrugby se “span van die jaar”, [[Rassie Erasmus]] as “afrigter van die jaar” en die slot [[Pieter-Steph du Toit]] as “speler van die jaar”.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/news/538564 |title=Du Toit and Scarratt named World Rugby Players of the Year 2019 |publisher=[[Wêreldrugby]] |date=3 November 2019 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191213091608/https://www.world.rugby/news/538564 |archive-date=13 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Daarna het hulle Laureus se toekenning as “beste span” gewen.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.laureus.com/world-sports-awards/2020/team-of-the-year/south-africa-mens-rugby-team |title=South Africa Men's Rugby Union Team |publisher=Laureus World Sports Awards |date=2020 |accessdate=20 September 2020}}</ref> == Springboktrui == [[Lêer:SAF-Rugby-jersey-2002.jpg|duimnael|links|’n Vorige Springboktrui (2002), deur Castle geborg]] [[Lêer:Paul Roos 1906.jpg|duimnael|’n Kleurafbeelding van Paul Roos, kaptein van die 1906-Springbokke]] [[Lêer:Springboks Emblem.jpeg|duimnael|links|Oorsig oor die vorige Springbok-embleme by die Springbokmuseum in Kaapstad]] Suid-Afrika speel in groen truie met ’n goue kraag, wit broeke en groen sokkies. Op die linker bors is die SA Rugbykenteken en op die regter bors die springbokkenteken geborduur. Die [[Japan]]nese maatskappy ASICS is tans die truiverskaffer vir al die Suid-Afrikaanse rugbyspanne,<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.asics.com/za/en-za/blog/article/asics-signs-south-african-rugby-union |title=Asics signs South Africa Rugby Union |publisher=ASICS |date=1 Oktober 2013 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180726041043/https://www.asics.com/za/en-za/blog/article/asics-signs-south-african-rugby-union |archive-date=26 Julie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> nadat hulle ’n kontrak met SARU onderteken het wat tot minstens 2024 streek.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.iol.co.za/business-report/companies/asics-in-six-year-springbok-kit-deal-1569432 |title=Asics in six-year Springbok kit deal |publisher=Independent Online |date=28 Augustus 2013 |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.asics.com/za/en-za/blog/article/asics-renews-contracts-with-springboks-and-wallabies |title=ASICS renews contracts with Springboks and Wallabies |publisher=Asics |date=24 Oktober 2018 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Suid-Afrika se hempborg is die plaaslike selfoonverskaffer [[MTN]]. Bykomende truiborge sluit in [[Eerste Nasionale Bank|ENB]] bo die nommers op die rug, Land Rover, FlySafair, en Suidelike Paleis wat om die agterste soom van die kortbroek roteer. Tydens die Britse Leeus se 1903-toer na Suid-Afrika is die groen trui vir die eerste keer deur ’n Suid-Afrikaanse span gedra. Nadat hulle die eerste twee toetswedstryde in wit truie gespeel het, het Suid-Afrika in hul laaste toetswedstryd op Nuweland vir die eerste keer in ’n groen trui uitgedraf, wat by die Old Diocesan-klub geleen is.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theroar.com.au/2016/09/08/great-history-green-gold-wallabies-springboks-jerseys/ |title=The great history of green and gold |publisher=Roar |author=Harry Jones |date=7 September 2016 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190804145312/https://www.theroar.com.au/2016/09/08/great-history-green-gold-wallabies-springboks-jerseys/ |archive-date=4 Augustus 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Tydens hul eerste toer na die Britse Eilande in 1906–07 het Suid-Afrika in ’n groen trui met ’n wit kraag, blou broeke en blou sokkies gespeel; dié trui is by die Old Diocesan-klub geleen. Tydens die Suid-Afrikaanse toer na Ierland in 2006 het die Springbokke tydens hul toets teen Ierland in [[Dublin]] in ’n replika van die historiese trui uitgedraf om die eeufees van die eerste toer te herdenk.<ref name="stripvirish">{{en}} [https://web.archive.org/web/20090221035236/http://www.iol.co.za/index.php?click_id=18&art_id=vn20061105111240610C604962&set_id= Boks to wear original strip against Irish] by Peter Bills, 5 November 2006 (geargiveer op 21 Februarie 2009)</ref> Toe die Australiese Wallabies in 1933 vir die eerste keer na Suid-Afrika getoer het, het die besoekers hemelblou truie gedra om verwarring te voorkom, omdat destyds albei spanne donkergroen truie gebruik het. Tydens die Australiese toer in 1953 het die Suid-Afrikaners tydens die toetswedstryde wit truie gedra. Tydens hul 1961-toer het die Wallabies in goue truie uitgedraf om verdere verwarring te vermy.<ref name="strip">{{en}} {{cite web |title=History of the ARU |url=http://rugby.com.au/about_the_aru/history_of_the_aru/history_of_the_aru,183.html |publisher=[[Rugby Australia]] |accessdate=6 Augustus 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060819163106/http://rugby.com.au/about_the_aru/history_of_the_aru/history_of_the_aru%2C183.html |archive-date=19 Augustus 2006 }} {{dooie skakel}}</ref> In 2017 het die Springbokke in Argentinië in ’n rooi wegtrui gespeel, dit was deel van ’n Asics-program tydens die seisoen waarin die Springbokke en [[Blitsbokke]] truie in al die kleure van die [[Vlag van Suid-Afrika|Suid-Afrikaanse vlag]] gedra het — die XV-span het in groen, wit en rooi truie gespeel, terwyl die sewesspan goud, blou en swart gedra het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.iol.co.za/sport/opinion/fans-seeing-red-but-not-everything-is-pure-about-springboks-10918098 |title=Fans seeing red, but not everything is pure about Springboks |publisher=Independent Online |author=Darryn Pollock |date=26 Augustus 2007 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die bynaam van die Springbokke het sy oorsprong ook in die 1906–07-toer na die Britse Eilande. Die [[springbok]] is deur die destydse kaptein [[Paul Roos]] as simbool gekies om te verhoed dat die Britse pers op sy beurt ’n simbool aan die Suid-Afrikaners toeken. Die kenteken was nie vir die wit span alleenlik nie – die springbok is in 1939 deur die eerste gekleurde span en in 1950 deur die eerste swart gebruik.<ref name="SymbolOfUnity">{{en}} {{cite web |url=https://www.independent.co.uk/news/world/africa/symbol-of-unity-the-springbok-vs-the-protea-770538.html?r=RSS |title=Symbol of unity: the Springbok vs the Protea |work=The Independent |location=UK |last=Evans |first=Ian |date=16 Januarie 2008 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180726081842/https://www.independent.co.uk/news/world/africa/symbol-of-unity-the-springbok-vs-the-protea-770538.html?r=RSS |archive-date=26 Julie 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Ná die einde van [[apartheid]] in 1992 is ’n krans van die [[koningsprotea]] by die kenteken bygevoeg. Nadat die ANC die verkiesings in 1994 gewen het, is die spannaam, anders as by die [[Proteas|Suid-Afrikaanse nasionale krieketspan]], nie in Proteas verander nie, deels te danke aan die destydse president [[Nelson Mandela]] se ingryping.<ref name="SymbolOfUnity" /><ref name="StrainsShow">{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2007/oct/21/southafrica.rugbyleague |title=Strains show as nation cheers on the Boks |work=[[The Guardian]] |location=UK |first=Ruaridh |last=Nicoll |date=21 Oktober 2007 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116094230/https://www.theguardian.com/world/2007/oct/21/southafrica.rugbyleague |archive-date=16 November 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In Desember 2008 het die SARU besluit om die Springboktrui te herontwerp en die protea na die linkerkant van die Springbokke se trui te skuif, soos op ander truie van Suid-Afrikaanse nasionale spanne, en die springbok na die regterkant van die trui.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/6777?view=news |title=Springbok badge to move to right |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |date=1 Desember 2008 |accessdate=30 Januarie 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151210012823/http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/6777?view=news |archive-date=10 Desember 2015 }} {{dooie skakel}}</ref> Die nuwe trui is tydens die Britse en Ierse Leeus se 2009-toer na Suid-Afrika gebruik.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/6803?view=news |title=New Springbok jersey to be launched in time for British & Irish Lions tour |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |date=21 Januarie 2009 |accessdate=30 Januarie 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151120215631/http://www.sarugby.net/component/supersportcontent/6803?view=news |archive-date=20 November 2015 }} {{dooie skakel}}</ref> Die span se gelukbringer is ’n springbok en dra die bynaam “Bokkie”. == Truiverskaffers en -borge == [[Lêer:After Wikimania 2018, Cape Town (P1060095).jpg|duimnael|Springboktrui (2018) in Kaapstad met MTN as hoofborg]] Sedert Suid-Afrika se hertoelating by internasionale sportbyeenkomste in 1992 het die volgende truiverskaffers en -borge verskyn: {| class="wikitable" ! Tydperk !! Verskaffer !! Borg |- | 1992–1996 | Cotton Traders | [[Suid-Afrikaanse Brouerye|Lion Lager]] |- | 1996–1999 | rowspan=2| [[Nike (maatskappy)|Nike]] | ''Geen truiborg'' |- | 2000–2003 | rowspan=3|[[Castle Lager]] |- | 2004 midjaarrugbytoetsreeks | ''Geen truiverskaffer'' |- | [[2004-Drienasiesreeks]] | rowspan=3| [[Canterbury of New Zealand|Canterbury]] |- | Desember 2004–2010 | [[SASOL]] |- | 2011–2013 | rowspan=2|[[Barclays Afrika Groep|Absa]] |- | 2014–2015 | rowspan="3" | [[Asics]] |- | 2016 midjaarrugbytoetsreeks | Blue Label Telecoms |- | sedert 2017 | [[MTN]] |} == Tuisstadions == [[Lêer:South-africa rugby wc 1995.png|duimnael|links|Stadions in Suid-Afrika tydens die Rugbywêreldbeker 1995]] {{Location map+ |Suid-Afrika |caption=Kaart van Suid-Afrika se huidige tuisstadions |places= {{Location map~ |Suid-Afrika |label={{nowrap|[[Loftus Versfeld]]}} |position=top |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-25 |lat_min=-45 |lat_sec=-12 |lon_deg=28 |lon_min=13 |lon_sec=22 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label=[[Nuwelandstadion|Nuweland]] |position=bottom |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-33 |lat_min=-58 |lat_sec=-14 |lon_deg=18 |lon_min=28 |lon_sec=6 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label={{nowrap|[[Kings Park-stadion|Kings Park]]}} |position=bottom |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-29 |lat_min=-49 |lat_sec=-30 |lon_deg=31 |lon_min=1 |lon_sec=47 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label={{nowrap|[[Vrystaatstadion]]}} |position=top |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-29 |lat_min=-7 |lat_sec=-2 |lon_deg=26 |lon_min=12 |lon_sec=32 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label={{nowrap|[[Nelson Mandelabaaistadion|Nelson Mandelabaai]]}} |position=bottom |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-33 |lat_min=-56 |lat_sec=-16 |lon_deg=25 |lon_min=35 |lon_sec=56 }} {{Location map~ |Suid-Afrika |label=[[Ellispark-stadion|Ellispark]] |position=bottom |mark=Red pog.svg |marksize=5 |lat_deg=-26 |lat_min=-11 |lat_sec=-51 |lon_deg=28 |lon_min=3 |lon_sec=39 }} }} Nes ander vername rugbynasies soos Argentinië, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland beskik Suid-Afrika oor geen amptelike tuisstadion vir sy nasionale span nie. Die Springbokke span vir hul toetswedstryde eerder ’n verskeidenheid stadions dwarsdeur Suid-Afrika in. [[Ellispark-stadion|Ellispark]] in [[Johannesburg]] met sowat 60&nbsp;000 sitplekke was die hoofstadion gedurende die [[Rugbywêreldbeker 1995]],<ref name="EllisHistory">{{en}} {{cite web| url=http://www.ellispark.co.za/Content.aspx?Page=24&Menu=24 |title=The History of Ellis Park |publisher=ellispark.co.za |accessdate=14 Februarie 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070316143833/http://www.ellispark.co.za/Content.aspx?Page=24&Menu=24 |archivedate = 16 Maart 2007}} {{dooie skakel}}</ref> waar die Springbokke die All Blacks in die eindstryd verslaan het. Ander gereelde stadions vir toetswedstryde sluit in [[Pretoria]] se [[Loftus Versfeld]], [[Nuwelandstadion|Nuweland]] in [[Kaapstad]], [[Kings Park-stadion|Kings Park]] in [[Durban]], [[Vrystaatstadion]] in [[Bloemfontein]] en [[Nelson Mandelabaaistadion]] in [[Port Elizabeth]].<ref name="PickAndGo">{{en}} {{cite web |url=http://www.lassen.co.nz/pickandgo.php |publisher=lassen.co.nz |title=Pick and go: Test match results database |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191119185710/http://www.lassen.co.nz/pickandgo.php |archive-date=19 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> Die Springbokke het op 21 Augustus 2010 hul eerste toetswedstryd op [[ENB-stadion|Sokkerstad]] gespeel, ’n [[2010-Drienasiesreeks|Drienasieswedstryd]] teen Nieu-Seeland.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sport24.co.za/Rugby/NZ-SA-to-meet-in-Soweto-20100702 |publisher=Nuus24 |title=NZ, SA to meet in Soweto |date=2 Julie 2010 |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190124045558/https://www.sport24.co.za/Rugby/NZ-SA-to-meet-in-Soweto-20100702 |archive-date=24 Januarie 2019 |url-status=live|df=dmy-all}}</ref> Ander stadions wat al vir toetswedstryde ingespan is, sluit in [[Buffalo City-stadion]] in [[Oos-Londen]], die [[Royal Bafokeng-stadion]] net buite [[Rustenburg]], [[Mbombela-stadion]] in [[Nelspruit]] en die [[Pumastadion]] in [[Witbank]]. Tydens die Rugbywêreldbeker 1995 is ook die [[Boet Erasmus-stadion]] in Port Elizabeth, die [[Olympia-park]] in Rustenburg en die [[Danie Craven-stadion]] in [[Stellenbosch]] vir wedstryde ingespan. Oorspronklik is ook wedstryde in [[Brakpan]], [[Germiston]], [[Pietermaritzburg]], [[Potchefstroom]] en [[Witbank]] beplan, maar dié wedstryde is na ander plekke verskuif. Suid-Afrika se eerste toetswedstryd is in 1891 op Port Elizabeth se [[St. Georgespark, Port Elizabeth|St. Georgespark]] gespeel.<ref name="GeorgePark">{{en}} {{cite web |url=http://stgeorgespark.nmmu.ac.za/ |title=St George's Park History |publisher=stgeorgespark.nmmu.ac.za |author1=Markman, Ivor |author2=Derry, Debbie |accessdate=20 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200505035139/http://stgeorgespark.nmmu.ac.za/ |archive-date=5 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Ellispark is in 1928 opgerig en het in 1955 ’n rekordskare van 100&nbsp;000 toeskouers tydens die wedstryd tussen Suid-Afrika en die Britse en Ierse Leeus gehuisves.<ref name="EllisHistory" /> Die Springbokke het glo ’n goeie vertoning teen besoekende spanne wanneer hulle op die [[Hoëveld]] speel.<ref name="Lions2009">{{en}} {{cite web |url=http://www.news24.com/News24/Sport/Rugby/0,,2-9-838_2224190,00.html |title=Lions tour itinerary leaked |publisher=news24.com |date=20 November 2007 |accessdate=14 Februarie 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071122155356/http://www.news24.com/News24/Sport/Rugby/0%2C%2C2-9-838_2224190%2C00.html |archivedate=22 November 2007 }} {{dooie skakel}}</ref> Wedstryde op Ellispark, Loftus Versfeld of Vodacompark laat vervolgens fisiese probleme opduik,<ref name="AltitudeEllis">{{en}} {{cite web |url=http://sport.iafrica.com/rugby/news/464846.htm |title=Altitude, Madiba spook Aus |publisher=sport.iafrica.com |date=25 Julie 2005 |accessdate=13 Februarie 2008}} {{dooie skakel|date=Julie 2010}}</ref><ref name="AltitudeLoftus">{{en}} {{cite web |url=http://www.scrum.com/3305_16827.php |publisher=scrum.com |title=It's all in the mind games |date=27 Julie 2001 |accessdate=14 Februarie 2008}} {{dooie skakel|date=Julie 2010}}</ref> en beïnvloed ’n wedstryd op ’n aantal ander maniere, soos die bal wat verder rol indien hy geskop word.<ref name="altitude">{{en}} {{cite web |url=http://www.world.rugby.com.au/aru_shared/news/imported_-_old_site/2002_august/wallabies_focus_on_upsetting_springboks_14472,6467.html |title=Wallabies Focus on Upsetting Springboks |publisher=world.rugby.com.au |accessdate=6 Augustus 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323022150/http://www.world.rugby.com.au/aru_shared/news/imported_-_old_site/2002_august/wallabies_focus_on_upsetting_springboks_14472%2C6467.html | archive-date=23 Maart 2007 }} {{dooie skakel}}</ref> Deskundiges is nie eens nie of besoekende spanne se tradisioneel swak vertonings direk verband hou met die hoogte bo seespieël en ’n fisiese uitdaging as gevolg daarvan of dit eerder ’n saak van hul gemoedstoestand is.<ref name="AltitudeLoftus" /> == Toetswedstryde == [[Lêer:South Africa IRB World Rankings.png|duimnael|400px|Suid-Afrika se plek op [[Wêreldrugby]] se ranglys vanaf 10 Oktober 2003 tot op hede]] Die Springbokke het teen byna elke teenstander ’n positiewe wenrekord; net teen die Nieu-Seelandse All Blacks is hul wenrekord negatief. Suid-Afrika het 323 van sy 519 toetswedstryde gewen, ’n wenrekord van 62,23%.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;orderby=team;team=5;template=results;type=team;view=opposition |title=International Rugby Union Statistics – South Africa |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> Daarmee is die Springbokke een van die mees suksesvolle nasionale rugbyspanne. Hul hoogste oorwinning het die Springbokke op 11 Juli 2005 met 134–3 teen Uruguay aangeteken,<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;filter=advanced;orderby=difference;team=5;template=results;type=team;view=match |title=Points difference (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> hul ergste nederlaag was op 16 September 2017 met 0–57 teen Nieu-Seeland.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;filter=advanced;orderby=difference;orderbyad=reverse;team=5;template=results;type=team;view=match |title=Points difference (reverse) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> Suid-Afrika se statistieke in toetswedstryde teen alle lande, in alfabetiese volgorde, is soos volg (korrek in Oktober 2021): {| class="sortable wikitable" ! Teen ! Gespeel ! Gewen ! Verloor ! Gelykop ! % Gewen |- bgcolor="#d0ffd0" align="center" |- | {{ARGru}} || 32 || 28 || 3 || 1 || 87,50 |- | {{AUSru}} || 90 || 48 || 39 || 3 || 53,33 |- | {{geenvlag|[[Britse Barbarians|Barbarians]]}} || 8 || 3 || 4 || 1 || 37,50 |- | {{BILru}} || 49 || 25 || 18 || 6 || 51,02 |- | {{ENGru}} || 43 || 26 || 15 || 2 || 60,47 |- | {{FIJru}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100 |- | {{FRAru}} || 44 || 27 || 11 || 6 || 61,36 |- | {{GEOru}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100 |- | {{IRLru}} || 26 || 18 || 7 || 1 || 69,23 |- | {{ITAru}} || 15 || 14 || 1 || 0 || 93,33 |- | {{JPNru}} || 3 || 2 || 1 || 0 || 66,67 |- | {{CANru}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100 |- | {{NAMru}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100 |- | {{NZLru}} || 101 || 37 || 60 || 4 || 36,63 |- | [[Lêer:Flag of rugby Pacific Islanders.svg|24px|raam]] Pasifiese Eilanders || 1 || 1 || 0 || 0 || 100 |- | {{ROMru}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100 |- | {{SAMru}} || 9 || 9 || 0 || 0 || 100 |- | {{SCOru}} || 27 || 22 || 5 || 0 || 81,48 |- | {{ESPru}} || 1 || 1 || 0 || 0 || 100 |- | [[Lêer:Flag sudamerica xv 1980.jpg|24px|raam]] [[Suid-Amerikaanse Jaguares]] || 8 || 7 || 1 || 0 || 87,5 |- | {{TGAru}} || 2 || 2 || 0 || 0 || 100 |- | {{URUru}} || 3 || 3 || 0 || 0 || 100 |- | {{USAru}} || 4 || 4 || 0 || 0 || 100 |- | {{WALru}} || 36 || 29 || 6 || 1 || 80,56 |- | {{geenvlag|Wêreld XV}} || 5 || 5 || 0 || 0 || 100 |- class="sortbottom" ! Algeheel || 519 || 323 || 172 || 25 || 62,23 |} Wedstryde teen verskeie saamgestelde spanne tydens oorsese toere van die amateurtydperk en die deur [[Nieu-Seeland Rugby]] nieerkende wedstryde teen die Nieu-Seelandse Kavaliers is nie in die lys ingesluit nie. Wedstryde teen die [[Waratahs (Superrugbyspan)|Nieu-Suid-Walliese Waratahs]] (1920–1928) word deur die [[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] ook nie as sulks erken nie. == Wedywering met die All Blacks == [[Lêer:1981-springbok-tour-auckland-1.jpg|duimnael|Die All Blacks se 1981-toetswedstryd teen die Springbokke in Auckland moes agter doringdraad plaasvind en is deur betogings begelei]] Sedert die eerste ontmoeting in 1921 op Nieu-Seelandse bodem handhaaf die Springbokke en die All Blacks, wat albei as die beste nasionale rugbyspanne wêreldwyd beskou word, ’n intensiewe wedywering. Reeds destyds is albei spanne as die bestes beskou, wat deur die gelykopuitslag van die eerste toetsreeks bevestig is. Die tweede toetsreeks tydens die teenbesoek van 1928 in Suid-Afrika het ook in ’n gelykopuitslag geëindig. In 1937 het die Springbokke daarin geslaag om in Nieu-Seeland ’n toetsreeks teen die All Blacks te wen. In 1949 het die Springbokke die tuisreeks teen die All Blacks met ’n negatiewe rekord vir die Nieu-Seelanders, wat vandag nog bestaan, gewen. In 1956 het die All Blacks egter die tuisreeks teen die Springbokke gewen. In 1960 was die Springbokke weer tydens die tuisreeks teen die All Blacks suksesvol; dié toer word egter vir politieke rusies as vir sportiewe suksesse onthou. Daarna is die wedersydse toetsreekse veral deur die Suid-Afrikaanse apartheidsbeleid en die gepaardgaande twis oor die All Blacks se Māorispelers gekenmerk. Tot in die 1980’s is onderlinge toere onderneem, maar hulle het veral politieke weerstand van anti-apartheidsaktiviste ontlok en is vervolgens deur proteste van ander lande begelei. Die Nieu-Seelandse regering se vashou aan die 1976-toer na Suid-Afrika en die Internasionale Olimpiese Komitee se weiering (rugby was destyds nie ’n Olimpiese sportsoort nie) om Nieu-Seeland ná proteste deur Afrikalande van die [[Olimpiese Somerspele 1976]] te skors het tot die boikot van dié Olimpiese Spele deur 30 oorwegend Afrikalande gelei.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cbc.ca/sports/olympics-summer/african-nations-boycott-costly-montreal-games-1.770807 |title=African nations boycott costly Montreal Games |publisher=Canadian Broadcasting Corporation |date=7 Augustus 2009 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Eers ná die einde van die apartheidsbewind in Suid-Afrika het die onderlinge wedywering genormaliseer. Tot vandag toe het die Springbokke net teen die All Blacks ’n negatiewe wenrekord.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.investec.com/en_za/sponsorships/rugby/all-blacks-vs-springboks-the-greatest-sports-rivalry.html |title=Springboks vs the All Blacks – The Great Rivalry |publisher=Investec |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.allblacks.com/news/a-rivalry-in-numbers-all-blacks-vs-south-africa |title=A Rivalry in Numbers: All Blacks vs South Africa |publisher=All Blacks |date=23 Julie 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Die wedywering sluit intussen ook die rugbywêreldbekertoernooie in, aangesien beide die All Blacks en die Springbokke die enigste nasionale rugbyspanne is wat die Webb Ellis-beker al drie keer omhoog kon hou (gedurende altesaam nege rugbywêreldbekertoernooie). Albei spanne het tot dusver tydens vyf rugbywêreldbekertoernooie ontmoet, van wie die All Blacks drie wedstryde en die Springbokke twee wedstryde gewen het. Die Springbokke se belangrikste oorwinning was die 1995-eindstryd, toe hulle met 15–12 in ekstra tyd gewen het. Sedert 1996 ontmoet albei spanne tydens die jaarlikse Drienasiesreeks, sedert 2012 die Rugbykampioenskap. Tydens die [[2017-Rugbykampioenskapreeks]] moes die Springbokke hul (tot dusver) swaarste nederlaag verduur: 0–57 teen die All Blacks.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://super.rugby/therugbychampionship/news/rampant-all-blacks-blow-springboks-away/ |title=Rampant All Blacks blow Springboks away |publisher=Super Rugby |date=17 Augustus 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> As gevolg van die Springbokke se geskiedenis ondersteun sommige Suid-Afrikaners tot vandag toe die All Blacks pleks van die Springbokke, ook oor generasies heen. Dit het sy oorsprong in apartheid, toe anti-apartheidsaktiviste by elke geleentheid die teenstander van die Springbokke as ’n soort weerstand teen die apartheid en sy simbole ondersteun het. Deur ander Suid-Afrikaners word hierdie gedrag na die einde van apartheid egter as “onpatrioties” en “verraai” bestempel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://theconversation.com/cape-crusaders-why-some-south-africans-still-support-the-kiwis-not-the-springboks-87207 |title=Cape Crusaders: why some South Africans (still) support the Kiwis, not the Springboks |publisher=The Conversation |accessdate=20 September 2020}}</ref> == Rekords == === Wêreldbekerrekord === [[Lêer:Rugby World Cup Trophy.JPG|duimnael|upright|Suid-Afrika het reeds in 1995, 2007 en 2019 die [[Webb Ellis-beker]] omhoog gehou]] Alhoewel die Springbokke as gevolg van apartheid die eerste twee wêreldbekertoernooie misgeloop het, het hulle die Webb Ellis-beker, die trofee waarom tydens die vierjaarlikse rugbywêreldbekertoernooi meegeding word, reeds drie keer verower: tydens die derde toernooi tuis in 1995, 2007 in Frankryk en 2019 in Japan. Daarmee het die Springbokke die tweede span geword wat dié toernooi drie keer gewen het. In 1999 en in 2015 is hulle in die halfeindstryd uitgeskakel, maar het die daaropvolgende klein finale om die derde plek gewen. In 2003 en in 2011 is hulle reeds in die kwarteindstryd uitgeskakel, tot dusver hul swakste uitslag tydens 'n wêreldbekertoernooi. {| class="wikitable" !Jaar!!Uitslag |- |[[Rugbywêreldbeker 1987|1987]] || Geen deelname |- |[[Rugbywêreldbeker 1991|1991]] || Geen deelname |- |[[Rugbywêreldbeker 1995|1995]] || '''Kampioen''' |- |[[Rugbywêreldbeker 1999|1999]] || Derde plek |- |[[Rugbywêreldbeker 2003|2003]] || Kwarteindrondte |- |[[Rugbywêreldbeker 2007|2007]] || '''Kampioen''' |- |[[Rugbywêreldbeker 2011|2011]] || Kwarteindrondte |- |[[Rugbywêreldbeker 2015|2015]] || Derde plek |- |[[Rugbywêreldbeker 2019|2019]] || '''Kampioen''' |- |[[Rugbywêreldbeker 2023|2023]] || ''gekwalifiseer'' |} === Drienasies/Rugbykampioenskap === Suid-Afrika se enigste jaarlikse toernooi is die Rugbykampioenskap (voorheen die Drienasies), waar hulle teen drie ander nasies van die Suidelike Halfrond speel: Australië en Nieu-Seeland sedert 1996; Argentinië het in 2012 by dié toernooi aangesluit. Suid-Afrika het die toernooi tot dusver vier keer gewen: in [[1998-Drienasiesreeks|1998]], [[2004-Drienasiesreeks|2004]], [[2005-Drienasiesreeks|2005]] en [[2019-Rugbykampioenskapreeks|2019]]. As deel van die Rugbykampioenskap ding die Springbokke sedert 2000 met die Wallabies om die [[Mandela Uitdaagplaat]] en sedert 2004 met die All Blacks om die [[Vryheidsbeker]] mee. {{Drie-Nasiesrekord}} {{Die Rugbykampioenskap-rekord}} <small>Punte word soos volg toegeken: 4 punte vir ’n oorwinning, 2 punte vir ’n gelykopuitslag, 0 punte vir ’n nederlaag (saam met moontlike bonuspunte), 1 bonuspunt vir vier of meer gedrukte drieë, 1 bonuspunt vir ’n nederlaag met minder as sewe punte.</small> === Ander toetswedstryde === Gedurende die amateurtydperk het die Springbokke maandelange oorsese toere onderneem, waartydens hulle teen ander nasionale spanne, plaaslike saamgestelde spanne en klubspanne gespeel het. Eweneens het oorsese spanne na Suid-Afrika getoer. Die Springbokke het al vier keer ’n Grand Slam behaal, d.w.s. ’n oorwinning oor die vier "Tuisnasies" Engeland, Ierland, Skotland en Wallis tydens dieselfde toer (die Grand Slam-toere was in 1912/13, 1931/32, 1951/52 en 1960/61). Teen die jaar 2000 het die oorsese toere volgens die ou tradisie tot ’n einde gekom, aangesien die professionalisering van die rugbyspel te min tyd vir toere oorlaat (’n uitsondering is die [[Britse en Ierse Leeus]] se vierjaarlikse toere). Deesdae is toetswedstryde teen die spanne van die Noordelike Halfrond tweekeer per jaar moontlik. Gedurende Juniemaand se midjaartoetsreeks vertrek Europese spanne na Suid-Afrika, en gedurende Novembermaand se jaareind-toetsreeks reis die Springbokke na Europa. As deel daarvan ding die Springbokke sedert 2007 met Wallis om die Prince William-beker mee. == Spelers == === Huidige span === Die volgende spelers het die Springbokspan tydens die [[2022-Rugbykampioenskapreeks]] gevorm:<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.springboks.rugby/news-features/articles/2022/06/11/nienaber-names-43-man-springbok-squad/ |title=Nienaber names 43-man Springbok squad |publisher=[[Suid-Afrikaanse Rugbyunie]] |date=11 Junie 2022 |accessdate=1 Augustus 2022}}</ref> {| | valign="top"| Agterspelers {| class="wikitable" |- ! Speler ! Posisie ! Klub ! Toetswedstryde |- | [[Faf de Klerk]] || [[Skrumskakel]] || [[Sale Sharks]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}37 |- | [[Jaden Hendrikse]] || Skrumskakel || [[Sharks (Verenigde Rugbykampioenskap)|Sharks]] ||style="text-align:center"| {{0|00}}3 |- | [[Herschel Jantjies]] || Skrumskakel || [[Stormers (Verenigde Rugbykampioenskap)|Stormers]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}22 |- | [[Cobus Reinach]] || Skrumskakel || [[Montpellier Hérault RC|Montpellier]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}21 |- | [[Grant Williams]] || Skrumskakel || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Elton Jantjies]] || [[Losskakel]] || [[NTT DoCoMo Red Hurricanes Osaka|NTT Red Hurricanes]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}45 |- | [[Handré Pollard]] || Losskakel || Montpellier ||style="text-align:center"| {{0|0}}61 |- | [[Lukhanyo Am]] || [[Senter]] || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}27 |- | [[Damian de Allende]] || Senter || [[Munster Rugby|Munster]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}59 |- | [[André Esterhuizen]] || Senter || [[Harlequins]] ||style="text-align:center"| {{0|00}}9 |- | [[Jesse Kriel]] || Senter || [[Yokohama Canon Eagles|Canon Eagles]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}52 |- | [[Cheslin Kolbe]] || [[Vleuel]] || [[RC Toulon|Toulon]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}19 |- | [[Makazole Mapimpi]] || Vleuel || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}26 |- | [[Kurt-Lee Arendse]] || Vleuel || [[Bulls (Verenigde Rugbykampioenskap)|Bulls]] ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Aphelele Fassi]] || [[Heelagter]] || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|00}}3 |- | [[Warrick Gelant]] || Heelagter || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|0}}10 |- | [[Willie le Roux]] || Heelagter || [[Toyota Verblitz]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}72 |- | [[Damian Willemse]] || Heelagter || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|0}}17 |} | Voorspelers {| class="wikitable" ! Speler ! Posisie ! Klub ! Toetswedstryde |- | [[Joseph Dweba]] || [[Haker]] || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}2 |- | [[Malcolm Marx]] || Haker || [[Kubota Spears]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}48 |- | [[Bongi Mbonambi]] || Haker || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}50 |- | [[Thomas du Toit]] || [[Stut]] || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}14 |- | [[Steven Kitshoff]] || Stut || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|0}}60 |- | [[Vincent Koch]] || Stut || [[Saracens]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}33 |- | [[Frans Malherbe]] || Stut || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|0}}47 |- | [[Ntuthuko Mchunu]] || Stut || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Ox Nché]] || Stut || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}10 |- | [[Trevor Nyakane]] || Stut || [[Racing 92]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}55 |- | [[Lood de Jager]] || [[Slot (rugby)|Slot]] || Sale Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}57 |- | [[Eben Etzebeth]] || Slot || Sharks ||style="text-align:center"| 100 |- | [[Salmaan Moerat]] || Slot || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Ruan Nortjé]] || Slot || Bulls ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Franco Mostert]] || Slot || [[Mie Honda Heat]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}52 |- | [[Marvin Orie]] || Slot || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}8 |- | [[Pieter-Steph du Toit]] || [[Losvoorspeler]] || Toyota Verblitz ||style="text-align:center"| {{0|0}}59 |- | [[Marcell Coetzee]] || Losvoorspeler || Bulls ||style="text-align:center"| {{0|0}}31 |- | [[Rynhardt Elstadt]] || Losvoorspeler || [[Stade Toulousain|Toulouse]] ||style="text-align:center"| {{0|00}}4 |- | [[Deon Fourie]] || Losvoorspeler || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Siya Kolisi]] [[Lêer:Captain sports.svg|15px|Kaptein]] || Losvoorspeler || Sharks ||style="text-align:center"| {{0|0}}64 |- | [[Elrigh Louw]] || Losvoorspeler || Bulls ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Evan Roos]] || Losvoorspeler || Stormers ||style="text-align:center"| {{0|00}}1 |- | [[Kwagga Smith]] || Losvoorspeler || [[Shizuoka Blue Revs]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}20 |- | [[Jasper Wiese]] || Losvoorspeler || [[Leicester Tigers]] ||style="text-align:center"| {{0|0}}12 |} |} === Bekende spelers === [[Lêer:FairyHeatlie.jpg|duimnael|upright|Barry Heatlie]] [[Lêer:Rugby Naas Botha.jpg|duimnael|upright|Naas Botha (1987)]] [[Lêer:Capt.jpg|duimnael|upright|John Smit (2008)]] Twaalf voormalige Suid-Afrikaanse spelers is vir hul uitstekende prestasies in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem:<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/halloffame/inductees |title=Inductees |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> {| class="wikitable" ! Speler ! Posisie ! Inskrywing |- | [[Naas Botha]] || [[Losskakel]] || 2015 |- | [[Danie Craven]] || [[Skrumskakel]] || 2007 |- | [[Morné du Plessis]] || [[Agsteman]] || 2015 |- | [[Frik du Preez]] || [[Slot (rugby)|Slot]], [[losvoorspeler|flank]] || 2009 |- | [[Os du Randt]] || [[Stut]] || 2019 |- | [[Danie Gerber]] || [[Senter]] || 2015 |- | [[Barry Heatlie]] || [[Slot (rugby)|Slot]] || 2009 |- | [[Hennie Muller]] || [[Agsteman]] || 2015 |- | [[Bennie Osler]] || [[Losskakel]] || 2009 |- | [[Francois Pienaar]] || [[Flank]] || 2011 |- | [[John Smit]] || [[Haker]], [[Stut]] || 2009 |- | [[Joost van der Westhuizen]] || [[Skrumskakel]] || 2015 |} Daarbenewens is die twee wêreldkampioenafrigters [[Kitch Christie]] en [[Jake White]] asook oudpresident [[Nelson Mandela]] (vir sy invloed op die sport) ingeskryf.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/halloffame/inductees/59110 |title=Nelson Mandela – World Rugby – Hall of Fame |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=20 September 2020}}</ref> Twee spelers is tweeledige wêreldkampioene: Os du Randt (in 1995 en in 2007) en [[François Steyn]] (in 2007 en in 2019). [[Wêreldrugby]] het drie Springbokke as speler van die jaar benoem: [[Schalk Burger]] (in 2004), [[Bryan Habana]] (in 2007) en [[Pieter-Steph du Toit]] (in 2019).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.world.rugby/awards/past-winners |title=World Rugby Awards Past Winners |publisher=[[Wêreldrugby]] |accessdate=20 September 2020 |archive-date=18 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181118045954/https://www.world.rugby/awards/past-winners |url-status=dead }}</ref> === Spelerkeuring === Rugby was oor dekades heen ’n amateursport, waarvolgens die spelers hul geld met ’n beroep moes verdien en net van hul prestasies finansieel kon baat as hulle by rugby-league-spanne aangesluit het, waardeur hulle nie meer in aanmerking vir rugby union gekom het nie. Hierdie situasie het in 1995 verander, toe rugby union ’n professionele sport geword het. Vervolgens het baie Suid-Afrikaanse spelers kontrakte met Europese spanne onderteken, aangesien hulle in die Europese ligas hoër salarisse verdien het as tuis. ’n Aantal bekende Springbokke het in die buiteland gespeel, waaronder [[Naas Botha]] (Italië), [[Francois Pienaar]] (Engeland), [[Percy Montgomery]] (Wallis en Frankryk), [[Stefan Terblanche]] (Wallis), [[Butch James]] (Engeland), [[Victor Matfield]] (Frankryk) en [[John Smit]] (Frankryk). Die beheerliggaam het oor jare heen sulke spelers nie vir die nasionale span benoem nie. Dienooreenkomstig het die afrigter Jake White in 2004 verras, toe hy twee spelers wat buite Suid-Afrika gespeel het, vir die nasionale span benoem het: Percy Montgomery en [[Jaco van der Westhuyzen]].<ref>{{en}} {{cite web |url=https://mg.co.za/article/2004-05-17-shock-selections-in-whites-springbok-squad |title=Shock selections in White's Springbok squad |publisher=Mail & Guardian |author=Andrew Hollely |date=17 Mei 2004 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180716053830/https://mg.co.za/article/2004-05-17-shock-selections-in-whites-springbok-squad |archive-date=16 Julie 2018 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Te midde van voortdurende vertrek na Europa en ook na Japan, bestaan die risiko van permanente uitvloei aan talentvolle spelers, veral omdat, volgens Wêreldrugby se reëls, ’n ononderbroke verblyf van vyf jaar in die buiteland voldoende is om in aanmerking te kom vir ’n ander land se nasionale span (tot einde 2020 was dit drie jaar).<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/rugby-union/39868065 |title=World Rugby raises international eligibility period from three to five years |publisher=[[BBC]] |date=10 Mei 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> Sedert 1 Julie 2017 laat die Suid-Afrikaanse Rugbyunie spelers wat by ’n buitelandse klub aangesluit het, slegs toe om vir die Springbokke gekies te word indien hulle al meer as 30 toetswedstryde vir die Bokke gespeel het.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sbs.com.au/news/springboks-to-tighten-selection-rules |title=Springboks to tighten selection rules |publisher=Special Broadcasting Service |date=4 Maart 2017 |accessdate=20 September 2020}}</ref> === Spelerstatistieke === [[Lêer:Victor Matfield.jpg|duimnael|upright|Victor Matfield (2006)]] [[Lêer:Habana, Bryan (Canon).jpg|duimnael|upright|Bryan Habana (2006)]] [[Lêer:Morné Steyn.jpg|duimnael|upright|Morné Steyn (2010)]] Vervolgens die belangrikste statistieke van Suid-Afrika se spelers. Die spelers wat met <nowiki>*</nowiki> gekenmerk is, is nog aktief en kan hul statistieke verbeter. <small>(Korrek in Oktober 2021)</small> {| | {| class="wikitable" |+ Meeste toetswedstryde<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;team=5;template=results;type=player |title=Total matches played (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> |- style="background:#ABCDEF" ! style="width:50px"| Rang !! style="width:175px"| Naam !! style="width:100px"| Tydperk !! style="width:75px"| Toetswedstryde |- | {{0}}1 || [[Victor Matfield]] || 2001–2015 || 127 |- | {{0}}2 || [[Bryan Habana]] || 2004–2016 || 124 |- | {{0}}3 || [[Tendai Mtawarira]] || 2008–2019 || 117 |- | {{0}}4 || [[John Smit]] || 2000–2011 || 111 |- | {{0}}5 || [[Jean de Villiers]] || 2002–2015 || 109 |- | {{0}}6 || [[Percy Montgomery]] || 1997–2008 || 102 |- | {{0}}7 || [[Eben Etzebeth]] * || 2012–2021 || {{0}}94 |- | {{0}}8 || [[Joost van der Westhuizen]] || 1993–2003 || {{0}}89 |- | {{0}}9 || [[Ruan Pienaar]] || 2006–2015 || {{0}}88 |- | 10 || [[Schalk Burger]] || 2003–2015 || {{0}}86 |} | {| class="wikitable" |+ Meeste toetswedstryde as kaptein<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?captain=1;class=1;filter=advanced;orderby=matches;team=5;template=results;type=player |title=Total matches played as captain (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> |- style="background:#ABCDEF" ! style="width:50px"| Rang !! style="width:175px"| Naam !! style="width:100px"| Tydperk !! style="width:75px"| Toetswedstryde |- | {{0}}1 || [[John Smit]] || 2003–2011 || 83 |- | {{0}}2 || [[Jean de Villiers]] || 2012–2015 || 37 |- | {{0}}3 || [[Gary Teichmann]] || 1995–1999 || 36 |- | {{0}}4 || [[Francois Pienaar]] || 1993–1996 || 29 |- | {{0}}5 || [[Victor Matfield]] || 2007–2015 || 27 |- | {{0}}6 || [[Siya Kolisi]] * || 2018–2021 || 24 |- | {{0}}7 || [[Dawie de Villiers]] || 1965–1970 || 22 |- | {{0}}8 || [[Corné Krige]] || 1999–2003 || 18 |- | {{0}}9 || [[André Vos]] || 1999–2001 || 16 |- | 10 || [[Morné du Plessis]] || 1975–1980 || 15 |} |} {| | {| class="wikitable" |+ Meeste punte aangeteken<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;filter=advanced;orderby=points;team=5;template=results;type=player |title=Total points scored (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> |- style="background:#ABCDEF" ! style="width:50px"| Rang !! style="width:175px"| Naam !! style="width:100px"| Tydperk !! style="width:75px"| Punte |- | {{0}}1 || [[Percy Montgomery]] || 1997–2008 || 893 |- | {{0}}2 || [[Morné Steyn]] * || 2009–2021 || 742 |- | {{0}}3 || [[Handré Pollard]] * || 2014–2021 || 568 |- | {{0}}4 || [[Bryan Habana]] || 2004–2016 || 335 |- | {{0}}5 || [[Naas Botha]] || 1980–1992 || 312 |- | {{0}}6 || [[Elton Jantjies]] * || 2012–2021 || 309 |- | {{0}}7 || [[Joel Stransky]] || 1993–1996 || 240 |- | {{0}}8 || [[Braam van Straaten]] || 1999–2001 || 221 |- | {{0}}9 || [[Joost van der Westhuizen]] || 1993–2003 || 190 |- | 10 || [[Jannie de Beer]] || 1997–1999 || 181 |} | {| class="wikitable" |+ Meeste drieë gedruk<ref>{{en}} {{cite web |url=http://stats.espnscrum.com/statsguru/rugby/stats/index.html?class=1;filter=advanced;orderby=tries;team=5;template=results;type=player |title=Total tries scored (descending) |publisher=ESPNscrum |accessdate=20 September 2020}}</ref> |- style="background:#ABCDEF" ! style="width:50px"| Rang !! style="width:175px"| Naam !! style="width:100px"| Tydperk !! style="width:75px"| Drieë |- | {{0}}1 || [[Bryan Habana]] || 2004–2016 || 67 |- | {{0}}2 || [[Joost van der Westhuizen]] || 1993–2003 || 38 |- | {{0}}3 || [[Jaque Fourie]] || 2003–2013 || 32 |- | {{0}}4 || [[Jean de Villiers]] || 2012–2015 || 27 |- | {{0}}5 || [[Breyton Paulse]] || 1999–2007 || 26 |- | {{0}}6 || [[Percy Montgomery]] || 1997–2008 || 25 |- | {{0}}7 || [[JP Pietersen]] || 2006–2016 || 24 |- | {{0}}8 || [[Pieter Rossouw]] || 1997–2003 || 21 |- | {{0}}9 || [[James Small]] || 1992–1997 || 20 |- | 10 || [[Danie Gerber]] || 1980–1992 || 19 |} |} == Afrigters == {{Hoofartikel|Springbokafrigters}} [[Lêer:Danie Craven 1956b.jpg|duimnael|upright|Danie Craven (1956)]] [[Lêer:Man of the moment Jake White.jpg|duimnael|upright|Jake White wys die William Webb Ellis-beker wat deur die Springbokspan as wenner van die Wêreldbekertoernooi van 2007 omhoog gehou is]] [[Lêer:Peter de Villiers.jpg|duimnael|upright|Peter de Villiers (2011)]] Aangesien die definisie en rol van afrigters tot die besoek van die All Blacks in 1949 baie uiteenlopend was, bevat die volgende tabel slegs afrigters wat sedertdien benoem is. {| class="wikitable sortable" ! Naam !! Tydperk !! % Gewen |- | [[Danie Craven]] || 1949–1956 || 74 |- | [[Basil Kenyon]] || 1958 || 0 |- | [[Hennie Muller]] || 1960–1961, 1963, 1965 || 44 |- | [[Boy Louw]] || 1960–1961, 1965 || 67 |- | [[Izak van Heerden (rugbyafrigter)|Izak van Heerden]] || 1962 || 75 |- | [[Felix du Plessis]] || 1964 || 100 |- | [[Ian Kirkpatrick]] || 1967, 1974 || 60 |- | [[Avril Malan]] || 1969–1970 || 50 |- | [[Johan Claassen]] || 1964, 1970–1974 || 50 |- | [[Nelie Smith]] || 1980–1981 || 80 |- | [[Cecil Moss]] || 1982–1989 || 83 |- | [[John Williams (rugbyafrigter)|John Williams]] || 1992 || 20 |- | [[Ian McIntosh]] || 1993–1994 || 33 |- | [[Kitch Christie]] || 1994–1996 || 100 |- | [[André Markgraaff]] || 1996 || 61 |- | [[Carel du Plessis]] || 1997 || 37 |- | [[Nick Mallett]] || 1997–2000 || 71 |- | [[Harry Viljoen]] || 2000–2002 || 53 |- | [[Rudolf Straeuli]] || 2002–2003 || 52 |- | [[Jake White]] || 2004–2007 || 67 |- | [[Peter de Villiers]] || 2008–2011 || 62 |- | [[Heyneke Meyer]] || 2012–2015 || 67 |- | [[Allister Coetzee]] || 2016–2018 || 47 |- | [[Rassie Erasmus]] || 2018–2019 || 63 |- | [[Jacques Nienaber]] || sedert 2020 || 60 |} == Toekennings == Die Italiaanse sporttydskrif ''Gazzetta dello Sport'' het die Springbokke in 2007 as “wêreldspan van die jaar” aangewys. Die Internasionale Rugbyraad, sedert 2014 Wêreldrugby, het die Springbokke vier keer as “span van die jaar” benoem (in 2004, 2007, 2009 en 2019). Die Springbokke het ook twee keer die Laureus Wêreldsporttoekennings as “span van die jaar” ontvang (in 2008 en 2020). == Kulturele invloed == === Rolprente === Die Springbokke speel ’n sentrale rol in die Amerikaanse 2009-rolprent ''Invictus''. Die rolprent, wat op die boek ''Playing the Enemy'' van John Carlin gebaseer is, beskryf hoe die destydse Suid-Afrikaanse president Nelson Mandela die rugbywêreldbekertoernooi ingespan het om die Suid-Afrikaanse samelewing, wat kort tevore nog weens apartheid erg verdeeld was, met hulp van die Springbokke oor die politiesgemotiveerde verdeling heen verenig het. Die regie is behartig deur [[Clint Eastwood]], die hoofrolle is [[Morgan Freeman]] as Nelson Mandela en [[Matt Damon]] as spankaptein [[Francois Pienaar]]. Die Suid-Afrikaanse 2016-rolprent ''[[Modder en bloed]]'' handel oor die benadering van rugby in die krygsgevangenekamp op die Britse eiland [[Sint Helena]] tydens die [[Tweede Vryheidsoorlog]]. Die Suid-Afrikaanse musikant en akteur [[Bok van Blerk]] speel die rol as Boerbevelvoerder [[Gideon Scheepers]]. Die protagonis Willem Morkel is op die rugbyspeler Sommie Morkel gebaseer, wat in 1906 in vier wedstryde vir die Springbokke uitgedraf het. === Liedjies === Sedert hul sukses tydens die Rugbywêreldbeker in 1995 word die Springbokke deur die tradisionele volkslied ''[[Shosholoza]]'' begelei. Onder meer [[Ladysmith Black Mambazo]] en die [[Soweto Gospelkoor]] het die liedjie ter ondersteuning van die Springbokke opgeneem.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.rugby15.co.za/learn-the-lyrics-of-shosholoza-the-south-african-rugby-fan-songs/ |title=Learn the Lyrics of "Shosholoza" the South African Rugby Fan Songs |publisher=rugby15.co.za |accessdate=20 September 2020}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.thesouthafrican.com/lifestyle/ndlovu-youth-choir-shosholoza/ |title=Watch: The Ndlovu Youth Choir performs ‘Shosholoza’ for the Springboks &#91;video&#93; |publisher=The South African |accessdate=20 September 2020}}</ref> [[Leon Schuster]] se ''Hier kom die Bokke'' is nog 'n gewilde liedjie wat ter ondersteuning van die Springbokke gesing word. Dit het ook tydens die Rugbywêreldbeker 1995 gewild geword en begeester die Springbokke sedertdien.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.sapeople.com/2019/08/30/watch-leon-schusters-special-message-for-the-springboks-hey-bokke/ |title=WATCH Leon Schuster’s Hey Bokke! Sing-Along Rugby Anthem for the Springboks |publisher=SA People News |date=30 Augustus 2019 |accessdate=20 September 2020}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Verdere leesstof == * {{en}} {{cite book | last1=Harding |first1=Grant |last2=Williams |first2=David |title=The Toughest of Them All: New Zealand and South Africa: The Struggle for Rugby Supremacy |year=2000 | publisher=Penguin Books |location=[[Auckland]], Nieu-Seeland |isbn=0-14-029577-1}} * {{en}} {{cite book | last = Howitt | first = Bob |year=2005 | title = SANZAR Saga – Ten Years of Super 12 and Tri-Nations Rugby | publisher=Harper Collins Publishers | isbn = 1-86950-566-2 }} * {{en}} {{cite book | last= Nauright | first= John |year = 1997 | title=Sport, Cultures, and Identities in South Africa |publisher=Continuum International Publishing Group |isbn=0-7185-0072-5}} * {{en}} {{cite book | last=Parker |first=A.C. |last2= |first2= |title=The Springboks, 1891–1970 |publisher=Cassell & Company Ltd. |year=1970 |location=London |isbn=0-304-93591-3}} * {{en}} {{cite book |last=Smith |first=David |last2=Williams |first2=Gareth |title=Fields of Praise: The Official History of The Welsh Rugby Union |year=1980 |publisher=University of Wales Press |location=Cardiff |isbn=0-7083-0766-3}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|South Africa national rugby union team|Springbokke}} * {{en}} [http://www.sarugby.co.za/ Amptelike webwerf] * {{en}} [https://springboksupporter.co.za/ Amptelike webwerf van die Springbokke se aanhangersklub] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200722055656/https://springboksupporter.co.za/ |date=22 Julie 2020 }} * {{en}} [http://www.genslin.us/bokke Springbokke se Rugbyheldesaal] * {{en}} [https://www.planetrugby.com/team/south-africa/ Suid-Afrika op Planet Rugby] {{Navbox |name = Springbokke |state = collapsed |title = Springbokspanne gehaal |list1 = {{Springbokke (1995 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (1999 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (2003 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (2007 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (2008)}} {{Springbokke (2009)}} {{Springbokke (2010)}} {{Springbokke (2011 Rugbywêreldbekergroep)}} {{Springbokke (2012)}} {{Springbokke (2013)}} {{Springbokke (2014)}} {{Springbokke (2015 Rugbywêreldbeker)}} {{Springbokke (2015)}} {{Springbokke (2016)}} {{Springbokke (2017)}} {{Springbokke (2018)}} {{Springbokke (2019)}} {{Springbokke (2019 Rugbywêreldbeker)}} }} {{Nasionale rugbyspanne}} {{Normdata}} {{Voorbladster}} [[Kategorie:Nasionale rugbyspanne van Afrika]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse rugbyspanne]] a7fi4ria9rjv20t6oav0ij21ahc81hw 0 28133 2520083 2517933 2022-08-19T09:55:34Z Suidpunt 13232 2022 wikitext text/x-wiki {{Infoboks webwerf | naam = Wikipedia | logo = Wikipedia-logo-v2-af.svg | skermkiekie = Voorblad Afrikaanse Wikipedia.jpg | tipe = [[Wiki]] | taal = [[Afrikaans]] | registrasie = Opsioneel | eienaar = [[Wikimedia Stigting]] | outeur = Die gemeenskap | opgerig = [[16 November]] [[2001]] | status = Aktief | url = {{URL|https://af.wikipedia.org/}} }} Die '''Afrikaanse Wikipedia''' is die [[Afrikaans]]e weergawe van die webgebaseerde vrye-inhoud-[[ensiklopedie]] [[Wikipedia]] ("vrye" verwys in hierdie geval na die kopievrye lisensiëring van die projek). Die projek is op 16 November 2001 begin en dit was die 11de Wikipedia wat geskep is.<ref>[[:en:Special:PermanentLink/94753987|Wikipedia:2001]], English-language Wikipedia (16 Desember 2006)</ref> Dit beskik tans oor ongeveer {{NUMBEROF|ARTICLES|af|N}} artikels en is die {{Rangtelwoord|{{Wikipedia volgens grootte|af}}}} grootste Wikipedia volgens die aantal artikels.<ref>[[m:Complete list of language Wikipedias ordered by size|Meta-Wiki's list of language Wikipedias ordered by size]]</ref> Die Afrikaanse Wikipedia was in 2020 die derde mees geslagsgelyke Wikipedia van alle taalweergawes in verband met die aantal biografiese artikels per geslag.<ref>{{cite web |url=https://www.denelezh.org/gender-gap/?sort=percent_females#project |work=Denelezh |title=Gender Gap in Wikidata |access-date=19 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190508141543/https://www.denelezh.org/gender-gap/?sort=percent_females |archive-date=8 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Benewens [[Suid-Afrika]] en [[Namibië]] word die Afrikaanse Wikipedia gebruik en in stand gehou deur gebruikers in [[Europa]], [[Noord-Amerika]] en [[Oseanië]]. Die Afrikaanse Wikipedia het tans {{NUMBEROF|PAGES|af|N}} bladsye, waarvan {{NUMBEROF|ARTICLES|af|N}} artikels is. Dit het {{NUMBEROF|USERS|af|N}} geregistreerde gebruikers, waarvan {{NUMBEROF|ACTIVEUSERS|af|N}} as aktief gereken word. Hierdie gebruikers het al {{NUMBEROF|EDITS|af|N}} wysigings aangebring en {{NUMBEROF|FILES|af|N}} lêers opgelaai. Die Wikipedia gebruik tans [[MediaWiki]] weergawe {{CURRENTVERSION}}.<ref>[[Special:Version|Huidige weergawe aangedui]]</ref> Beide die adresse {{URL|https://af.wikipedia.org/}} en {{URL|http://wikipedia.co.za}} kan gebruik word om die Afrikaanse Wikipedia te besoek. == Die Afrikaanse Wikipedia in die media == Op '''1 Desember 2005''' skryf die taalaktivis dr. [[Dan Roodt]] in die ''Afrikaner'' (getiteld "Afrikaners moet internet beset", wat ook later weer gepubliseer word op [[PRAAG]], op 9 April 2007) die volgende<ref>[http://archive.is/mk9Sj Roodt, D. 2007. Afrikaners moet internet beset. ''PRAAG'', 9 April.]:</ref> {{cquote| Dit is daarom van die uiterste belang dat Afrikaners vir hulle 'n gebied in die kuberruim moet afbaken. Ten dele is dié proses reeds aan die gang, maar dit moet versnel en verhewig word. Die totale Afrikanergeskiedenis, -kultuur, en -letterkunde behoort vrylik op die internet beskikbaar te wees. Een manier om dit reg te kry, sou wees om die Afrikaanse weergawe van die sogenaamde ''Wikipedia'' uit te bou. Laasgenoemde is 'n gratis aanlyn-ensiklopedie wat deur vrywillige samewerking in elkeen van die vernaamste tale ter wêreld tot stand gekom het. Tans verkeer die Afrikaanse ''Wikipedia'' in die 46ste posisie wat die aantal gepubliseerde artikels daarin betref, dus nie baie hoog op die lys nie. Myns insiens behoort alle bestaande Afrikaanse kultuurorganisasies en akademici saam te werk om so 'n Afrikaanse ensiklopedie tot een van die grootstes op die internet uit te bou. Afrikaans kan maklik een van die top twintig ''Wikipedia''tale, naas Engels, Duits, Frans, Spaans, ens. word. Afrikaanse boeke waarop daar nie meer kopiereg bestaan nie, behoort ook stelselmatig op die internet opgelaai te word. }} '''2006''': Volgens die Duitser prof. Andreas Hepp, is dit opvallend hoe die top 15 Wikipedias, Japannees en Chinees uitgesluit, hoofsaaklik "Westerse tale" is. Die "digitale kloof" is wel duidelik sigbaar omrede Afrikaans 43ste op die aktiwiteitsranglys is, ongeag sy "koloniale tradisies", wat die eerste taal in Afrika is wat wel bietjie vordering toon. Hy skryf hierdie tekortkoming toe aan die algemene "verbindingskloof", 'n onderafdeling van die "digitale kloof" – soos ontoeganklikheid deur internetverbindings wat power is, te duur is of glad nie bestaan nie.<ref>{{de}}[https://www.researchgate.net/profile/Andreas_Hepp/publication/277301267_Wissenspraktiken_im_Alltag_Wikipedia_und_Podcasting_zwischen_Konnektivitat_und_Mobilitat/links/5da578b3a6fdcc8fc352b2c4/Wissenspraktiken-im-Alltag-Wikipedia-und-Podcasting-zwischen-Konnektivitaet-und-Mobilitaet.pdf Hepp, A. 2006. Wissenspraktiken im Alltag: Wikipedia und Podcasting zwischen Konnektivität und Mobilität. In: Pühringer, Karin / Zielmann, Sarah (eds.): ''Vom Wissen und Nicht-Wissen einer Wissenschaft. Kommunikationswissenschaftliche Domänen, Darstellungen und Defizite.'' Münster: LIT, p. 179.]</ref> '''11 November 2007''': Die iCommons-kantore het gasheer gespeel vir 'n Afrikaanse Wikipedia-byeenkoms, as deel van ‘n Wikipedia-week. Internasionale gaste [[Jimmy Wales]], Ndesanjo Macha en Frank Schulenburg, sowel as 'n aantal Afrikaanse Wikipediane waaronder [[Gebruiker: Laurens|Laurens]],[[Gebruiker:RAM| RAM]], [[Gebruiker: Greenman|Greenman]], [[Gebruiker: Sobaka|Sobaka]] en lede van die media, het dit bygewoon. Laurens, een van die mees aktiewe Wikipediane by Afrikaans-Wikipedia op daardie stadium het 'n inleidende lesing getitel “Die Afrikaanse Wikipedia - Reusetjie?” gelewer. Laurens het die ontwikkeling van hierdie tot dusver suksesvolste Wikipedia onder die Afrikatale aangebied wat gevolg is deur 'n informele bespreking. Op daardie stadium met sowat 8 600 artikels was Afrikaans-Wikipedia op pad om gou die prestasie van 10 000 artikels te oortref. In verhouding tot die getal van sowat 6,4 miljoen Afrikaans-moedertaalsprekers is dit 'n goeie getal, maar is dit steeds agter taalweergawes soos Deens of Fins. Die groep bogemiddelde aktiewe Wikipediane in die Afrikaanse Wikipedia is tans nog baie klein. Dit was ook nuttig om Ndesanjo, van die [[Swahili Wikipedia]] (wat op daardie stadium 'n soortgelyke grootte as Afrikaans was), en Frank, van die [[Duitse Wikipedia]], sowel as plaaslike Wikipediane teenwoordig te hê, aangesien daar interessante oorvleuelings en uitruil van idees tussen die verskillende taalgemeenskappe was. Die gesprek wat op die lesing gevolg het was lewendig, waarin deelnemers ervarings uitgeruil het en besin het hoe die ontwikkeling van kleiner taalweergawes soos die Afrikaanse Wikipedia aktief bevorder kan word. Die persoonlike kontak tussen die skrywers het as een van die sleutelpunte na vore gekom en almal was dit eens dat vergaderings, gereeld in Suid-Afrika moet plaasvind. Daar was groot belangstelling in inligting oor die Duitstalige Wikipedia en oor die idees en projekte wat ons ontwikkel het. Veral die idee van 'n skryfkompetisie is met belangstelling ontvang en dit lyk of die eerste kompetisie van sy soort in Afrika binnekort gehou sal word. Die daarstel van 'n plaaslike Wikimedia Foundation-tak is ook bespreek, en met die momentum wat uit die Wikimania-bod gebou is en die belangstelling rondom Wikipedia-week het dit ook al hoe meer waarskynlik laat lyk. <ref>Ian Gilfillan's web log. Afrikaans Wikipedia meetup Nov 2007, 11 November 2007.http://www.greenman.co.za/b2evolution/blogs/index.php?m=200711(18-Nov-07).</ref><ref>Frank Schulenburg, Wikipedia Academy in Südafrika – Tag 4, 11 November 2007. http://www.schulenburg.biz/correspondent/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080914071135/http://www.schulenburg.biz/correspondent/ |date=14 September 2008 }} November 18, 2007.</ref> Jana Marais berig op '''21 November 2007''' die stigter van Wikipedia, [[Jimmy Wales]], het spesiaal na Suid-Afrika toe gekom. Hy maak onder andere indirek melding van die Afrikaanse Wikipedia, wat op daardie stadium 8 600 artikels gehad het.<ref>[http://archive.is/YWjfP Marais, J. 2007. Wikipedia. ''Rapport'', 21 November.]</ref> Sy woorde word vertolk: {{cquote| ’n Mens se moedertaal bly jou moedertaal. Dit is eenvoudig makliker om ’n inskrywing oor byvoorbeeld kwantumfisika in Afrikaans of Zoeloe te verstaan, as om dit in Engels te probeer ontsyfer. Daarom wil ons al die kennis in alle tale probeer vaslê.” }} '''1 November 2009 tot 1 Januarie 2010 om middernag (SAST)''': In navolging van die [[Nederlandse Wikipedia]] word die eerste skryfwedstryd gehou. Elke kandidaat (of spanne van twee) skep één nuwe artikel of brei 'n saadjie uit. Die beste drie artikels palm elkeen 'n kontantprys vir sy skrywer(s) in. [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] wen die eerste prys, vir sy artikel [[Siberië]]. [[Gebruiker:Morne|Morné van Rooyen]] word die tweede prys toegeken vir sy artikel [[Zambië]]. Die derde prys word aan [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] toegeken vir sy artikel [[Barnsteen]]. [[Gebruiker:Hansjoseph|Hansjoseph]] verdien eervolle vermelding vir sy artikel oor [[Pous Gregorius XIII]]. Die beoordelaars was [[Gebruiker:Anrie|Anrie Hoogendoorn]] en [[Gebruiker:Arnobarnard|Arno Barnard]]. Daar was 14 deelnemers.<ref>[http://archive.is/KMBXP Wikipedia: Skryfwedstryd 2010]</ref> Volgens [[Gebruiker:Greenman|Greenman]] se webjoernaal in '''Mei 2013''' was die Afrikaanse Wikipedia wel die derde grootste [[Afrikatale|Afrikataal]]-Wikipedia, maar wat inhoud betref moontlik die beste. Daar is konstante aktiwiteit, groei en 'n gesonde gemeenskap.<ref>[http://archive.is/MYVKC Greenman. 2013. African language Wikipedia update. May.]</ref> '''2014''': Professor Ana Deumert skryf 'n paragraaf of twee oor die Afrikaanse Wikipedia in haar artikel "Sites Of Struggle And Possibility In Cyberspace. Wikipedia And Facebook In Africa" wat in die bundel ''Mediatization and Sociolinguistic Change'' opgeneem is.<ref>[https://books.google.de/books?hl=de&lr=&id=_oDnBQAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA487&dq=wikipedia+afrikaans&ots=3S0Zumsa-O&sig=8dULPze_l7a4mtBKqYfYZSeX-wU#v=onepage&q=afrikaans&f=false Deumert, A. 2014. "Sites Of Struggle And Possibility In Cyberspace. Wikipedia And Facebook In Africa" In: ''Mediatization and Sociolinguistic Change'']</ref> Sy bespreek die Afrikaanse, Swahili en [[Malgassiese Wikipedia]], maar doen veral moeite om die probleme by die Xhosa-Wikipedia uit te lig. Xhosa word selfs as 'n "probleemkind" beskou – te midde van sy agtmiljoen sprekers, sy gebruik in die onderwys, regeringspamflette, gedrukte media, televisie en radio en die standaardtaal wat sedert 1820 met die eerste Bybelvertaling sy beslag gekry het, en te midde van [[Gebruiker:Discott|Douglas Scott]] wat ten minste drie werkswinkels aan die Universiteite van Kaapstad, Wes-Kaapland en by die provinsiale regering aangebied het, is die Xhosa-Wikipedia netsowel dood. Die oorsaak hiervan skryf sy toe aan die Engels wat gerieflikheidshalwe eerder gelees word. Die Wikipedia word hoofsaaklik geskryf deur buitelanders ('n Serwiër, Rus, Amerikaner, en Australiër) wat nie een Xhosa magtig is nie: van die Wikipedia word dus eenvoudig 'n prentewoordeboek gemaak. Van 'n Wiki-gemeenskap is daar dus geen sprake nie. Slegs een artikel is by 'n werkswinkel deur 'n Xhosasprekende geskep wat wel plaaslike inhoud bevat het, die res was vertalings uit die Engelse Wikipedia. Maar op Facebook is daar wel lewe – en hier kom nog 'n probleem na vore: terwyl by Wikipedia die neutrale uitkyk (NPOV) verpligtend is, is die skatskis van die Xhosakultuur en -kennis op Facebook weer spontaan. Die behoefte bestaan dus wel om volkskennis en -besit oor te dra en te deel deur 'n digitale medium, maar net nie soseer op Wikipedia nie. Hierteenoor stel Deumert onder meer die Afrikaanse Wikipedia: {{cquote| The language is closely related to Dutch and has over six million speakers in South Africa and Namibia. During apartheid, Afrikaans was heavily supported by the government and language-activism has a long history. A fair proportion of its speakers fall into the top income brackets in South Africa, and the language continues to be supported by cultural and political organizations. Access to the internet is not a serious problem, and most contributors are native speakers. There are several high-profile editors who have each contributed several hundred articles (between 200 and 1700). The work can be characterized as a collaborative project in the best tradition of ''Wikipedia'': although the group of contributors is small (which is typical across Wikipedia, see Panciera et al. 2009), there exists a sense of a community among them. […] Successful African language Wikipedias require the involvement of native speakers. Yet, issues of access are a concern. Only the Afrikaans Wikipedia – which serves a socio-economically advantaged community – shows consistent and collaborative native speaker involvement. }} In die jaar '''2014''' maak prof. [[Jaap Steyn]] in sy boek ''Ons gaan 'n taal maak'' ook kortliks melding van die Afrikaanse Wikipedia (bl. 479) deur na 'n Afriforum-nuusbrief (nr. 43) te verwys : {{cquote| Jan-Carel Brand, 'n medewerker van die Afriforum-nuusbrief het in '''April 2012''' berig dat die Afrikaanse ''Wikipedia'' sy 20 000ste artikel geplaas het. Die inhoud word volledig deur vrywilligers in hul vrye tyd geskep en die teks word onder 'n ''Creative Commons''-lisensie versprei. Dit beteken dat die teks gekopieer, gedeel en versprei kan word sonder dat enige kopieregskendings plaasvind. Die Nederlandse ''Wikipedia'' het kort tevore sy miljoenste artikel gepubliseer. }} '''21 Maart 2014''': By die "Symposium Digitaal Afrikaans: Internet en de Afrikaanse literatuur" in die Afrika-studiesentrum, te Leiden, Nederland, bevind die huiswikipediaan Hans Muller daar is heelwat moontlikhede sover dit die Afrikaanse literatuur aangaan op die Afrikaanse Wikipedia. Die Afrikaanse Wikipedia beklee met 30&nbsp;000 artikels nog die derde posisie van die Afrikatale wat artikeltal betref. Al is die aantal sprekers minder as dié van Swahili en Hausa, is die aantal Wikipedia-artikels laer by die laasgenoemde twee tale. Op hierdie stadium is daar nog baie Afrikaanse skrywers wat nog geen artikel het op die Afrikaanse Wikipedia nie; maar wel in Engels en Nederlands. Verder is daar min foto's en soortgelyke beeldmateriaal van die betrokke skrywers te vinde, of die gehalte daarvan (soos die foto van [[Antjie Krog]]) kan beter wees. Die artikel rondom die literatuur in Afrikaans het ook vasgesteek by die literatuurgeskiedenis van [[Rob Antonissen]] uit 1955.<ref>[https://archive.is/GrdAO De Wit, H.J. 2014. Digitaal Afrikaans: Internet en de Afrikaanse literatuur. ''Litnet'' 26 Maart.]</ref> '''3 Junie 2015''': [[Unisa]] se Academy of African Languages and Science (AALS) hou 'n werkswinkel. Die sprekers is onder meer prof. [[Gebruiker:Petterual|Laurette Pretorius]]; die Russiesgebore Israeli van Wikimedia Amir Aharoni, en Nozibele Nomdebevana. Van die besprekingspunte is die uitbou van die verskillende Wikipedias in 'n veeltaligheidskonteks deur vertaling en opleiding. Ook die Afrikaanse Wikipedia word hierby betrek. Op 11 Junie 2015 word 'n kort oorsig op Unisa se webwerf geplaas.<ref>[https://web.archive.org/web/20161019050510/http://www.unisa.ac.za/news/index.php/2015/06/threat-of-digital-language-death-an-african-reality/ Unisa: Threat of Digitale Language Death an African Reality]</ref> Prof. Pretorius skryf: {{cquote| ‘South African indigenous languages are orders of magnitude smaller than the others. Afrikaans is faring best with 35 491 articles, while there are no articles in Ndebele. If we say that we are living inside the digital space and people are looking for information more and more online, on Wikipedia, for example, then this tells us that they are not doing it in their own languages. We have this interesting disconnect that we all deal with; in our social/physical life we use a certain language, in our digital life another – in the case of South Africa, this is usually English. That creates some tension and is something we should be addressing. But all is not lost. We still have some of the big languages in the world, with all of our languages having more than one million speakers.’ }} '''2 Oktober 2015''': Die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] hou in samewerking met die Prisma Leeskring in Centurion 'n simposium. Hier lewer prof. Laurette Pretorius, professor in rekenaarwetenskap aan Unisa, 'n pleidooi dat meer inskrywings in die Afrikaanse Wikipedia gemaak moet word, omdat Afrikaans se voortbestaan in die digitale ruimte in 'n groot mate daarvan afhang.<ref>[https://web.archive.org/save/_embed/http://www.akademie.co.za/wp-content/uploads/2015/07/Algemene-Simposium-1-en-2-Oktober-2015.pdf Algemene simposium 1 en 2 Oktober 2015]</ref> Op '''1 November 2015''' praat prof. Laurette Pretorius op die [[Radio Sonder Grense|RSG]]-program "Die tale wat ons praat" oor die Afrikaanse Wikipedia.<ref>[https://web.archive.org/web/20160304122048/http://www.rsg.co.za/forcedownload.asp?fn=20151101%5FDIE%5FTALE%5FWAT%5FONS%5FPRAAT%2Emp3&f=%2Fimages%2Fupload%2Fsound%2Fklanke%2F RSG: "Die tale wat ons praat": Wikipedia, 1 November 2015]</ref> '''14 Januarie 2016''': RSG-omroepers Martelize Brink en Johan Rademan voer 'n onderhoud met [[Gebruiker:Oesjaar|Deon Steyn]], wat sedert 2015 op die raad van WikimediaZA dien.<ref>{{Cite web |url=http://www.rsg.co.za/forcedownload.asp?fn=20160114%5FOGGEND%5FWikipedia%2Emp3&f=%2Fimages%2Fupload%2Fsound%2Fklanke%2F |title=RSG: "Oggend op RSG", Onderhoud met Deon Steyn. |access-date=17 Desember 2019 |archive-date=19 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200419131749/http://www.rsg.co.za/forcedownload.asp?fn=20160114_OGGEND_Wikipedia.mp3&f=%2Fimages%2Fupload%2Fsound%2Fklanke%2F |url-status=dead }}</ref> Op '''28 Januarie 2016''' word onder die opskrif "Afrikaanse Wikipedia kry groot aftrek" in ''Die Burger'' die 15de verjaarsdag van die algehele Wikipediaprojek (wat ander tale omvat) gevier. Op daardie tydstip was daar sowat 38 400 artikels by die Afrikaanse Wikipedia. Die artikels wat die meeste gewysig is, is onder meer "[[Alfabetiese lys van visse]]", "[[Lys van Suider-Afrikaanse visse volgens wetenskaplike name]]" en "[[Jesus van Nasaret]]". In die berig word spesifiek gelet op [[Gebruiker:Morne|Morné van Rooijen]] se belangstellings.<ref>[http://archive.is/aVJuU Els, R. 2016. Vyftiende verjaardag: Afrikaanse Wikipedia kry groot aftrek. ''Die Burger'', 28 Januarie.]</ref> In 'n onderhoud geplaas op '''6 en 13 Februarie 2016''' in die ''[[Beeld]]'' en ''[[Volksblad]]'' onderskeidelik, sê prof. [[Gerhard van Huyssteen]] die navorsing wat in 2013 gedoen is dui dat byna 40% van Afrikaanse taalmense (vertalers, dosente, onderwysers) salig onbewus was van die Afrikaanse Wikipedia. Die Afrikaanse Wikipedia haal, wat artikeltal betref, die 86ste posisie uit 291 tale, met amper 40 000 artikels; gevolg, binne die Suid-Afrikaanse omgewing, deur Noord-Sotho met byna 3 000 artikels.<ref>Van Huyssteen, G.B. 2016. Begin deel jóú kennis in jóú taal. Beeld, ''6 Feb. 2016'', bl. 21.</ref><ref>Van Huyssteen, G.B. 2016. Begin deel jóú kennis in jóú taal. Volksblad, ''13 Feb. 2016''</ref> In '''Maart 2016''' skuif Deon Steyn op die ontbytprogram, ''Dagbreek'', op die [[KykNET]]-kanaal, agter die mikrofoon in. '''20 April 2016''': ''[[Maroela Media]]'' kondig aan hul sal voortaan saam met Unisa en ander liefhebbers van Afrikaans die Afrikaanse Wikipedia help uitbrei. Die fokus is skoolvakke gerig op graad vier tot twaalf, soos die kurrikulum stipuleer. Afrikaanse digters en skrywersprofiele word ook op gefokus. Die [[Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge]] (FAK) sal weer op die Afrikaanse geskiedenis fokus. Gratis opleiding sal verskaf word aan iedereen wat bereid is om met die projek te help.<ref>[http://archive.is/auTpY Changuion, A. 2016. Help bou aan 'n Afrikaanse Wikipedia. ''Maroela Media'', 20 April.]</ref> '''22 April 2016''': Die redaktrise van ''Maroela Media'', Susan Lombaard, skryf die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, Viva (Virtuele Instituut vir Afrikaans), die Dagbreek Trust en Unisa sal kragte saamspan om skrywers, vertalers en vrywilligers saam te roep en te organiseer. Opleidingsessies is gehou en skoolkurrikula is deurgesif watter onderwerpe eerste aangepak moet word. Ondertussen het die e-posse ingestroom van voornemende vrywilligers.<ref>[http://archive.is/oByXf Lombaard, S. 2016. Redakteursbrief: Afrikaanse Wikipedia, te danke aan die oom op Koekenaap. ''Maroela Media''. 22 April.]</ref> '''April/Mei 2016''': Na aanleiding van die simposium op 2 Oktober 2015, beskryf Lilla Fourie in ''Plus 50'' in die artikel getiteld "Die Afrikaanse Wikipedia: seniors kan 'n groot bydrae lewer" die belang van die uitbou van die Afrikaanse Wikipedia.<ref>Fourie, L. 2016. Die Afrikaanse Wikipedia: seniors kan 'n groot bydrae lewer. ''Plus50'' 11(2): 22-23</ref> Pretorius wys daarop terwyl Afrikaans al hoe meer onder druk staan by skole en op universiteit en by die werkplek (die fisiese ruimte), het Afrikaanssprekendes toenemend meer na die digitale ruimte beweeg; die Afrikaanssprekende moet die taal egter met hom saamneem. 49% van die Suid-Afrikaanse bevolking van 54 miljoen mense het internettoegang; en waar daar 'n vraag na Afrikaans mag wees, moet daar 'n aanbod wees. Sy noem die Hongaarse rekenaar-taalkundige, András Kornai, het reeds in 2013 sy bevindings publiseer: "Die fisiese dood van 'n taal kom voor wanneer dit geen gebruikers en geen funksie in die samelewing het nie […] terwyl die taal digitaal begin sterf wanneer hy nie digitale funksies verwerf teen die pas waarteen sy sprekers digitale vaardighede verwerf nie." Hier kan die Afrikaanse Wikipedia van groot waarde wees, omdat die Afrikaanse Wikipedia deur soekenjins onttrek en geberg word – hoe meer Afrikaans daar is, hoe meer is die Afrikaanse teenwoordigheid in die digitale ruimte. Ten tyde van die skrywe het die Engelse Wikipedia "meer as 5 miljoen artikels van goeie gehalte, terwyl die Afrikaanse Wikipedia, wat reeds in 2001 begin is, in totaal slegs 39 500 artikels het waarvan talle kort en van mindere gehalte is". Vergeleke met sy aantal sprekers, het Afrikaans 'n agterstand en meer mense sal van die Engelse Wikipedia gebruik maak, wat kan aanleiding gee tot taalverskuiwing. Volgens die artikel is daar 'n groot vraag na kundiges wat nuwe artikels kan skryf, wat goeie artikels uit anderstalige Wikipedias kan vertaal, vrywillige redigeerders en enigiemand wat jongmense kan aanspoor om mee te doen. In hul nuusbrief van '''April 2016''' word die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns|Akademie]] se Afrikaanse Wikipediaprojek kortliks bekendgestel. Dit is 'n afdruk van Fourie se artikel wat in ''Plus50'' verskyn het.<ref>[https://web.archive.org/web/20191224055859/http://www.akademie.ussdmobile.co.za/Nuusbrief_April_2016.pdf Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns: Nuusbrief April 2016, pp. 20-21]</ref> '''Junie 2016''': Prof. Laurette Pretorius se vaktydskrifartikel, ''Die rol van die Afrikaanse Wikipedia in die uitbou van Afrikaans'' word in ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'' gepubliseer.<ref>[https://web.archive.org/web/20180721101201/http://www.scielo.org.za/pdf/tvg/v56n2-1/07.pdf Pretorius, L. 2016. Die rol van die Afrikaanse Wikipedia in die uitbou van Afrikaans. ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', 56(2-1):371-390.]</ref> In dieselfde uitgawe, publiseer professor [[Gerhard van Huyssteen]], Alex Antonites en Melodi Botha 'n ondersoek oor die leefbaarheid van die [[Virtuele Instituut vir Afrikaans]], en hoe die Afrikaanse Wikipedia daarby betrek word<ref>[https://web.archive.org/web/20180721113239/http://www.scielo.org.za/pdf/tvg/v56n2-1/09.pdf Van Huyssteen, G.B., Botha, M. & Antonites, A. 2016. Die Virtuele Instituut vir Afrikaans (VivA) en markbehoeftes in die Afrikaanse gemeenskap. ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', 56(2-1):410-437.]</ref> '''3 Junie 2016''': ''Maroela Media'' stel drie opleidingsvideo's beskikbaar hoe Afrikaanse artikels vir Wikipedia vertaal en geskryf kan word; omrede baie vrywilligers nie werkswinkels in die stede kan bywoon nie.<ref>[http://archive.is/Lx7cv ''Maroela Media''. 2016. Afrikaanse Wikipedia: Só maak mens. 3 Junie]</ref> '''6 Junie 2016''': 'n Insetsel op eNuus (Dstv) verskyn (te danke aan ''Maroela Media'') waarin die bewusmaking van die Afrikaanse Wikipedia voortgesit word. Die video-insetsel toon die opleidingskursus te Centurion op 4 Junie 2016<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=T0W5qcLaa7M eNuus: Meer Afrikaans op Wikipedia]</ref> '''16 Augustus 2016''': 'n Artikel word spesiaal toegewy aan Sören Pfauder ([[Gebruiker:SpesBona]]), 'n Duitser van [[Brandenburg]] wat Afrikaans self baasgeraak het deur sy betrokkenheid by die Afrikaanse Wikipedia. Onder meer is dit die taalverwantskap en -geskiedenis wat hom die meeste omtrent die taal boei. Hoewel hy sedert 2006 op die [[Duitse Wikipedia]] betrokke was, is hy sedert 2010 doenig op die Afrikaanse Wikipedia. Ook sy belangstellings word in die artikel genoem.<ref>[http://archive.is/Ni5oq ''Maroela Media''. 2016. Afrikaanse Wikipedia: Duitser leer homself Afrikaans. 16 Augustus.]</ref> '''14 September 2016''': ''Maroela Media'' berig oor 'n buitengewone Wikipedia-artikel geskep deur Jeanne-Marie Lombard, getiteld [[Larry (kat)]].<ref>[http://archive.is/pQZg7 Maroela Media. 2016. Downingstraat 10: Ongewone pligte vir 'n ongewone werknemer. 14 September.]</ref> '''11 Oktober 2016''': Die Afrikaanse Wikipedia het reeds 41 916 artikels, luidens ''Maroela Media''. Een bydraer wat uitgelig word is dr. Estelle Kruger, ouddosent aan die Universiteit van Stellenbosch. Kruger het besef haar ou akademiese artikels kan onder die stof uitgehaal word, meer toeganklik gemaak word vir die algemene publiek, en opnuut waarde verkry.<ref>[http://archive.is/EhZ96 Maroela Media. 2016. Afrikaanse Wiki maak inligting meer toeganklik. 11 Oktober.]</ref> '''10 November 2016''': Hoewel dit 10 jaar geduur het om 20 000 artikels op Wikipedia te bereik, het die getal artikels binne slegs vyf jaar verdubbel tot bykans 43 000. Wikipedia (die hele organisasie) se 15de verjaarsdag is ook op 12 November om 18:00 gevier by die Twankey Bar, Taj Hotel, Waalstraat, Kaapstad.<ref>[http://archive.is/ZArfX Maroela Media. 2016. Afrikaanse Wikipedia word 15 jaar oud. 10 November.]</ref> '''22 November 2016''': Binne slegs twee maande het die hoeveelheid Afrikaanse artikels vanaf 41 000 artikels gebokspring na 42 000 – iets wat tot op daardie datum vir die betrokke Wikipedia nog ongehoord was.<ref>[http://archive.is/y2VDx Maroela Media. 2016. Wikipedia:Doen jou deel vir Afrikaans. 22 November.]</ref> '''16 Februarie 2017''': 'n Nypende tekort aan artikels rakende tegnologie, sportsterre, die wetenskap en finansies word gevoel. Volgens Deon Steyn word daar ook nie meer feitegidse oor skepe of naaldwerk in Afrikaans uitgegee nie – die onus rus dus alleen op die Afrikaanse Wikipedia om die verskil te maak.<ref>[http://archive.is/8WCS6 Maroela Media. 2017. Afrikaanse Wikipedia: Geloofwaardig en betroubaar. 16 Februarie.]</ref> '''April 2017''': In die nuusbrief van die Akademie nooi prof. Laurette Pretorius Akademielede en liefhebbers van Afrikaans uit om die Afrikaanse Wikipedia te help uitbou (werkswinkels is in Junie, Julie en Augustus in die vooruitsig). Die ensiklopedie het met die skryf van die nuusbriefartikel 44 462 artikels bereik en is die 84ste grootste. Sy stel dit duidelik wat die Afrikaanse Wikipedia is, en nié is nie, juis omdat daar misverstande ontstaan het:<ref>[https://web.archive.org/web/20191224123727if_/http://www.akademie.ussdmobile.co.za/Nuusbrief_April_2017.pdf Akademie Nuusbrief April 2017 p. 21]</ref> {{cquote| Ek wil ook graag 'n oomblik stilstaan by wat Wikipedia NIE is nie omdat daar steeds misverstande hieroor bestaan wat op die lange duur die Afrikaanse Wikipedia heelwat skade kan berokken. Wikipedia is nie 'n argief nie, dit is nie 'n reklamebladsy nie, dit is nie 'n korporatiewe of persoonlike webblad nie en bowenal is dit nie 'n stortingsterrein vir enige soort Afrikaanse tekste wat instansies of persone ook al beskikbaar stel nie. Al sou hierdie soort stof nuttig en selfs uniek wees, moet dit steeds eers tot ''bona fide''-ensiklopediese artikels verwerk word voordat dit in Wikipedia gepubliseer kan word. Dus is daar geen kortpaaie of kitsoplossings nie. Kundige Afrikaanssprekendes moet gewoon skouer aan die wiel sit en ensiklopediese artikels van hoë gehalte in Afrikaans skryf, vertaal en redigeer. }} '''20 Julie 2017''' (14:00 [[Suid-Afrikaanse Standaardtyd|SAST]]). Professor Laurette Pretorius bied by die Vrystaat Kunstefees die program "Afrikaanse Wikipedia – maak die kuber jou erns" aan vir belangstellendes wat die projek wil ondersteun. Die toegang is gratis.<ref>[https://web.archive.org/web/20191224054542/https://www.vrystaatkunstefees.co.za/wp-content/uploads/2018/11/VK-program-2017.pdf Vrystaat Kunstefeesfeesprogram. 18-22 Julie 2017.]</ref> Op '''21 Augustus 2017''' word die Afrikaanse Wikipedia (onder leiding van ''Maroela Media'') as die tweede Afrikaanse digitaliseringsprojek in [[AfriForum|Afriforum]] se nuusblad op die agenda gelys:<ref>[http://archive.is/8FuQU Afriforum: Sleutel om tale te behou, lê in Kuberruim]</ref> {{cquote| 'n Tweede Afrikaanse digitaliseringsprojek is Maroela Media se Afrikaanse Wikipedia-blad. Daar is tans 46 443 artikels op dié blad gelaai, maar volgens Keren van den Berg, projekkoördineerder van die Afrikaanse Wikipedia-blad, is dit maar min vergeleke met blaaie van tale soos Engels, Duits, Frans, Hollands, Pools en Russies. “Enige persoon wat deel van hierdie projek wil vorm, kan na die instruksievideo op Youtube gaan kyk onder Afrikaanse Wikipedia-opleidingskursus.” }} '''4 Maart 2018''': Marlinée Fouché voer 'n onderhoud met Deon Steyn. Die Afrikaanse Wikipedia is 86ste op die artikelranglys, met meer as 48 000 artikels; in Suid-Afrika staan Noord-Sotho as Afrikataal tweede, met meer as 7 000 artikels (grootliks te danke aan 'n Afrikaanssprekende self wat daar betrokke is, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]]). Steyn benadruk dat die buitelanders wat bydra tot die Afrikaanse Wikipedia vir sowel die Afrikaanse as Wikigemeenskap baie werd is, aangesien Suid-Afrikaners nie altyd toegang tot buitelandse bronne het nie.<ref>[https://web.archive.org/web/20181231200818/http://eensgesind.com/geweet-afrikaans-is-die-grootste-afrika-taal-op-wikipedia/ Fouché. M. 2018. Geweet Afrikaans is die grootste Afrika-taal op Wikipedia..? ''Eensgesind.com'' 4 Maart.]</ref> '''21 Mei 2018''', '''27 Junie 2018''' en '''5 November 2018''': ''Maroela Media'' doen weer 'n beroep op sy lesers om by Wikipedia aan te sluit: "Dit is elke Afrikaanssprekende se plig om kennis na te laat sodat die volgende generasie daarop kan voortbou".<ref>[http://archive.is/TgWfB Maroela Media. 2018. Afrikaans op Wikipedia: Almal moet hul kant bring. 21 Mei.]</ref><ref>[http://archive.is/VuJ4C Maroela Media. 2018. Wiki – wat? 27 Junie.]</ref><ref>[http://archive.is/CZNto Maroela Media. 2018. Video: Jy kan 'n verskil maak (en dit kos jou niks). 5 November.]</ref> '''6 Junie 2018''': Die Katalaanse navorsers Marc Miquel-Ribé en David Laniado bevind die Afrikaanse Wikipedia se intertaalskakels kom, net soos dié van die Swahili-, Estiese en Yslandse Wikipedia, 7 tot 11 keer minder in kultuurgebonde artikels (Cultural Context Content) voor. Dit toon dat tale soos Engels, Frans, Koreaans, Duits en Italiaans (wat byna net soveel intertaalskakels met kultuurgebonde artikels toon) 'n groter kulturele uitoefening op ander tale waarskynlik het. Dit beteken taalstatus en ontwikkeling van 'n Wikipedia kan 'n groot invloed uitoefen of hierdie artikels in ander tale geskep sal word, aldan nie. Op hierdie stadium staan die persentasie kultuurgebonde artikels in die Afrikaanse Wikipedia op 19,2%, op gelyke skaal met Italiaans, maar heelwat hoër as die tale met aansienlik baie bot-geskepte artikels, soos Nederlands (7,8%) en Sweeds (11,4%), laat staan nog Cebuano (0,1%).<ref>[https://web.archive.org/web/20180625021002/https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphy.2018.00054/full Miquel-Ribé, M. & Laniado, D. 2018. Wikipedia Culture Gap:Quantifying Content Imbalances Across 40 Language Editions.]</ref> '''Desember 2018''': Prof. Jako Olivier ondersoek in sy vaktydskrifartikel verdere moontlikhede wat die Afrikaanse Wikipedia bied. Hy bevind die Afrikaanse Wikipedia groei nie noodwendig so vinnig nie, bloot omdat die Afrikaanstalige leser ewe maklik homself met die Engels kan help, maar bly positief: "Daar moet dus voortgebou word op bestaande goeie praktyke waaronder die gebruik van wiki-inisiatiewe soos die Afrikaanse Wikipedia tel."<ref>[https://web.archive.org/web/20190428040511/http://www.scielo.org.za/pdf/tvg/v58n4-2/03.pdf Olivier, J. 2018. Die stand van aanlyn oop opvoedkundige hulpbronne in Afrikaans: Afrikaansonderrig as 'n gevallestudie. ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', 58(4-2):905-924]</ref> '''2019''': In die huldigingsbundel opgedra aan Jaap Steyn, vra prof. [[Wannie Carstens]] hom af in sy bydrae 'Geskiedskrywing en beskrywing van Afrikaans: Wat is daar nog te sê?':<ref>[https://books.google.co.za/books?id=Mee9DwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=J.C.+Steyn+en+Afrikaans,+%27n+Viering&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwjDu6Sk6pzmAhW9R0EAHbeRCwEQ6AEIKTAA#v=onepage&q=wikipedia&f=false Van Niekerk, A. (red.). 2019. J.C. Steyn en Afrikaans: 'n viering. Bloemfontein: SUN PReSS]</ref> {{cquote| Hoe word die voordele van ''tegnologie'' benut om Afrikaans uit te bou? Wat hou die werk van die [[Virtuele Instituut vir Afrikaans]] (VivA) in (vergelyk Van Huyssteen & andere 2016) en hoe kan dit ten beste benut word? Hoe kan VivA uitgebou word? Hoe kan die Afrikaanse Wikipedia ingespan word in die belang van Afrikaans (kyk Pretorius 2016)? }} '''28 Februarie 2019''': Die Afrikaanse Wikipedia het om en by 70 000 artikels bereik. ''Maroela Media'' voer 'n onderhoud met Deon Steyn. Volgens hom groei die aantal artikels vinnig, maar nie vinnig genoeg na sy sin nie. Daar is ook 'n behoefte aan diegene wat bereid is om (deeglik literêre) navorsing te doen. Gegewe die koste van gedrukte media wat wêreldwyd sy tol eis, wat Afrikaans ook beslis nie oor die hoof sien nie, kan die Afrikaanse Wikipedia help om inligting goedkoop, vinnig en gerieflik beskikbaar te stel (nie juis asof daar enige ander alternatief is nie); foute kan onmiddellik reggestel word. Selfs ou volksname in die diere- en planteryk kan vir die nageslag so bewaar word. Steyn vertel hoe hy self in sy ledige uurtjies (in die jaar 2009) by die Afrikaanse Wikipedia betrokke geraak het: dit het hom (bo en behalwe sy vyftien jaar ondervinding) vooraf drie maande geduur om die korrekte terminologie te versamel vir sy heel eerste artikel, [[optiese vesel]]. Die artikel is baie gunstig deur die Wikipediagemeenskap ontvang. Dit het hom aangemoedig om nog meer artikels te plaas. So ongemerk is daar altyd 'n tydjie wat afgeknyp en produktief benut kan word.<ref>[https://web.archive.org/web/20191220084917/https://dl.iono.fm/epi/prov_347/epi_660498_medium.m4a?did=f18195a73f8cc2fdf24dbf8a505e6db3003f5d06&p=embed&download=1 Potgooi: Maroela Media. Al meer as 70 000 artikels in Afrikaans op Wikipedia]</ref><ref>[http://archive.is/O55l5 ''Maroela Media''. Al meer as 70 000 artikels in Afrikaans op Wikipedia. 28 Februarie 2019.]</ref> '''16 Mei 2019''': Volgens 'n Katalaanse navorser, Marc Miquel-Ribé, toon die Afrikaanse Wikipedia 'n "Europese karakter" in die sin dat hy, net soos die Europese tale, self plaaslike inhoud skep en gebruik. Terwyl die Engelse en Japannese Wikipedia se plaaslike inhoud meer as 50% beslaan, en die Duitse, Franse en Italiaanse en Katalaanse Wikipedias se plaaslike inhoud ongeveer 33,7%, 26,9%, 18,8% en 17,9% onderskeidelik uitmaak, staan die Afrikaanse Wikipedia ook op 'n heel gesonde 23,9%:<ref>[https://web.archive.org/web/20190706214921/https://wikipedia20.pubpub.org/pub/26ke5md7 Miquel-Ribé, M. 2019. The Sum of Human Knowledge? Not in One Wikipedia Language Edition. Wikipedia@20, May 16,2019.]</ref> {{cquote| Even though I have not yet verified whether this higher reader interest in CCC (“Cultural Context Content”) articles applies to all language editions, the hypothesis “context-encyclopedia-key-ingredient-to-success” is very plausible. In smaller Wikipedias with little traffic, we see the inverse trend. For instance, in some African vernacular languages, the proportion of articles dedicated to their context is very low. Considering 39 Wikipedia language editions in Africa, the average proportion of articles dedicated to each cultural context is 11.1% (median 13.8%). Why is that so? Because these languages are often relegated to a private use while English or French is used for education and official matters. Only Afrikaans — a language with a social situation similar to European languages — has '''23.9%''' of content dedicated to its context. Hence, we can say that cultural context content creation and consumption is a good indicator of a healthy Wikipedia in a society. }} Van hierdie tale word getabelleerd in 'n ander vaktydskrifartikel aangegee:<ref>[https://web.archive.org/web/20190228121044/https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1901/1901.07999.pdf Miquel-Ribé, M. & Laniado, D. 2019. Wikipedia Cultural Diversity Dataset: A Complete Cartography for 300 Language Editions]</ref> {| class="wikitable" |'''ISO-kode van Wikipedia''' |'''Artikels''' |'''CCC%''' |- |ca ('''Katalaans''') |584 760 |17,1 |- |de ('''Duits''') |2 195 308 |33,7 |- |en ('''Engels''') |5 676 573 |44,2 |- |fa ('''Persies''') |629 125 |21,9 |- |gn ('''Guaraní''') |715 |19,9 |- |ja ('''Japannees''') |1 110 617 |51,0 |- |ms ('''Maleisies''') |306 055 |22,1 |- |ru ('''Russies''') |1 481 560 |32,2 |- |sw ('''Swahili''') |42 422 |19,0 |- |zu ('''Zoeloe''') |1 111 |14,22 |} Toe die Afrikaanse Wikipedia egter 79 525 artikels bereik, word slegs 13 235 daarvan as plaaslike inhoud gemerk – die plaaslike inhoud daal daar en dan tot '''16,64%'''.<ref>[http://archive.is/UIf3S#selection-520.1-569.6 Lists of Wikipedias by Cultural Context Content, besoek op 27 Desember 2019]</ref> '''Augustus 2019''': 'n Simposium is op 29 Julie 2019 deur die Akademie aangebied. Die Afrikaanse Wikipedia het sowat 83 700 artikels bereik. Die doel van die simposium was om verskeie belangegroepe uit die Afrikaanse taalgemeenskap byeen te bring "om te besin oor die aangewese weg na 'n stewig bevolkte Afrikaanse Wikipedia." Teenwoordig was die verteenwoordigers van WikimediaZA, ''Maroela Media'', die SA Vertalersinstituut (SAVI), die [[ATKV|Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging]] (ATKV), die [[Afrikaanse Taalraad]] (ATR), South African Centre for Digital Language Resources (SADiLaR) en die [[Virtuele Instituut vir Afrikaans]] (VivA). Een probleem wat veral uitgesonder is, wat voortgespruit het uit die aard van die vertaling van bestaande inhoud, is die gebrek aan sekere geskikte vakterminologie. Daar is op verdere opvolgbyeenkomste besluit, die Akademie bied sy steun aan die Afrikaanse Wikipedia, geen ander spesifieke besluite is nog geneem nie, met die uitsondering van die rol van die Afrikaanse taalgemeenskap as geheel wat benadruk is. Prof. Laurette Pretorius (die Akademie se Wikipedia-koördineerder) beplan nog 'n werkswinkel, terwyl prof. Gerhard van Huyssteen (vak)terminologieontwikkeling deur 'n terminologienavraagdiens (wat deur VivA as projekvoorstel nog verwerk moet word) as plan geopper het.<ref>[https://web.archive.org/web/20191224055705/http://www.akademie.ussdmobile.co.za/Nuusbrief_Aug_2019.pdf Akademie Nuusbrief Augustus 2019. Wikipedia in Afrikaans: Simposium aangebied deur die SA Akademie, 29 Julie 2019. p. 27]</ref> '''14 Augustus 2019''': Ter viering van sy 10-jarige betrokkenheid by die Afrikaanse Wikipedia, skryf [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] op [[PRAAG]] 'n artikel wat 'n paar probleme en geleenthede uiteensit, maar ook sy algemene belewenis van die organisasie die afgelope dekade.<ref>[http://archive.is/sgBFc Suidpunt. 2019. My 10 jaar by die Afrikaanse Wikipedia. '''PRAAG''', 14 Augustus].</ref> '''3 Oktober 2019''': In die Solidariteitbeweging se oorsig "Bou om te bly: Op pad na 2030" is een toekomsdoelwit: "Afrikaanse inligting in digitaal naslaanbare formaat, soos die Afrikaanse Wikipedia, moet algemeen beskikbaar wees, veral wat inligting verwant aan skoolkurrikulums betref."<ref>[https://web.archive.org/web/20191029092932/https://solidariteit.co.za/wp-content/uploads/2019/10/2019-10-03_TOEKOMSBERAAD_Volledig_web-1.pdf Solidariteitbeweging: "Bou om te bly: Op pad na 2030"]</ref> '''23 Oktober 2019''': Die ou Afrikaanse feitegidsstel, ''Wêreldspektrum'', is volledig by die Afrikaanse Wikipedia bygewerk en geïntegreer.<ref>[http://archive.is/RVljO Steyn, C. 2019. Digitale baadjie vir 'Wêreldspektrum' aangetrek. ''Maroela Media''. 23 Oktober.]</ref> '''18 November 2019''': Die Afrikaanse Wikipedia sit nou wel met meer as 85 000 artikels, maar 23 265 daarvan is saadjies. Om hierdie rede word die tweede Ontkiemingskompetisie vanaf 15 Desember 2019 tot 15 Januarie 2020 gehou. Die prys is [[Amazon.com]]-geskenkbewyse vir die eerste tot derde posisie. [[Gebruiker:Dumbassman|Rossouw van Rooyen]], 'n Namibiër, het die heel eerste ontkiemingskompetisie (15 Desember 2018 tot 15 Januarie 2019) gewen,<ref>[http://archive.is/hebbI Maroela Media. 2019. Ontkiem 'n Wiki-saadjie en wen. 18 November]</ref> gevolg deur [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] en [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] in die tweede en derde plek onderskeidelik. Daar was in die 2018/2019-kompetisie slegs ses deelnemers betrokke.<ref>[http://archive.is/7eLWL Wikipedia: Ontkiemingskompetisie 2018]</ref> By die 2019/2020-kompetisie was daar 10 deelnemers; die wenners is [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] (1ste plek), [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert]] (2de plek) en [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] (3de plek). '''Desember 2019:''' [[Paleontologie|Paleontoloog]] François Durand is veral bekommerd oor Afrikaanse bronne (by name vaklektuur) wat nie so geredelik beskikbaar is op die internet (om gemaklik by die Afrikaanse Wikipedia in te weef nie):<ref>[https://web.archive.org/web/20191217201037if_/http://ojs.tgwsak.co.za/index.php/TGW/article/download/134/125 Durand, F. 2019. Verskuif die klaskamer ter wille van die oorlewing van Afrikaans as wetenskapstaal. ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'' 59(4): 599-610]</ref> {{cquote| Daar is projekte, ook van Akademielede se kant, om Afrikaans op byvoorbeeld Wikipedia te vestig en daardie projekte moet heelhartig deur ons almal ondersteun word, maar daar is baie meer om te doen. As daar niks oor paleontologie op die internet in Afrikaans is nie, is dit duidelik omdat ek nog niks daaroor daar geplaas het nie. Dieselfde geld vir elke ander vakgebied. Niemand anders as onsself kan vir hierdie afwesigheid van Afrikaans op die internet geblameer word nie. }} '''26 Januarie 2020''': Prof. Laurette Pretorius gesels op [[Radio Sonder Grense]] se program: ''Taaldinge''. Ses punte word uitgelig.<br /> ''Ten eerste'': Op grond van die Commons-lisensie-ooreenkoms is die publiek verplig om Wikipedia as bron te erken, indien van die inligting gebruik is.<br /> ''Ten tweede'': Die gehalte het te make met hoe lank die artikel is, hoeveel verwysings gegee word, hoe gebalanseerd die artikel geskryf is en hoe gereeld die artikel op datum gehou word. Die dekking van onderwerpe moet ook so wyd moontlik wees. Maar vergeleke met 'n groot internasionale taal soos Engels sou dit onbillik wees om Afrikaans met Engels te vergelyk. Pretorius fokus daarom op Katalaans, Moderne Hebreeus en Afrikaans.<br /> Sy bevind '''Katalaans''' het, te midde van 4 miljoen moedertaalsprekers meer as 630 000 Wikipedia-artikels, waarvan die artikelgehalte, net soos die Duitse Wikipedia, oor die algemeen baie goed is. Sy beskou die Katalaanssprekendes as taalpatriotte in murg en been.<br /> '''Moderne Hebreeus''' (Iwriet) het weer 5 miljoen moedertaalsprekers en het min of meer 254 000 Wikipedia-artikels; Iwriet se ontstaansgeskiedenis loop, net soos Afrikaans s'n, deur die 19de en 20ste eeu. Die Moderne Hebreeuse Wikipedia het weer strenger verwerpingsreëls as die Engelse Wikipedia s'n – nie enige artikel kan dus, net soos by die Engelse Wikipedia, sommer net geskep en aanvaar word nie. Die Hebreeussprekende akademie is wel ''ten nouste'' betrokke by hul Wikipedia, en van tyd tot tyd word skryfprojekte geloods waarby van die hoogste deskundiges en navorsers uit die Hebreeuse taalgemeenskap betrek word: 'n dure les vir die Afrikaanse Wikipedia.<br /> '''Afrikaans''' het 7,2 miljoen moedertaalsprekers. Dus, heelwat meer as die Katalaans- en Hebreeussprekendes wat getalle betref, maar die aantal Wikipedia-artikels dobber tussen 86 000 en 87 000 rond. Die artikels is oor die algemeen bitter baie kort. Gevolgtrekking: die Katalaanse en Hebreeuse Wikipedia dien as rolmodelle.<br /> ''Ten derde'': Die belang van 'n goeie Afrikaanse Wikipedia is drieledig: die aanvraag is daar, dit beïnvloed die soekenjinalgoritmes (wat beter soekresultate in Afrikaans meebring) en einde ten laaste sal beter en uitgebreide taalgebruik noodwendig lei tot beter taaltegnologie (soos masjienvertalings, speltoetsers, ens.)<br /> ''Ten vierde'': Omrede die leefwêreld van elke taal en sy sprekers (en hul taalvaardigheid en -diversiteit) verskil, sal die bronne en verwysings van elke afsonderlike Wikipedia ook verskil; daarom word nie elke bron ter wêreld ongelukkig gelys nie. Maar Pretorius vind dit ironies hoe die mensdom gou Wikipedia.org kan afkraak oor onakkuraatheid, maar tog te gewillig antwoorde google – antwoorde wat tog uit die lug gegryp word, vernaamlik dié van die Engelse Wikipedia.<br /> ''Ten vyfde'': Pretorius identifiseer die verskillende rolle en funksies waarby vrywilligers op die Afrikaanse Wikipedia betrokke kan raak. Sy bedank in die besonder die 14 administrateurs by die Afrikaanse Wikipedia vir hul onbaatsugtige diens. Die Hebreeuse Wikipedia het 37 sulke vrywilligers en die Katalaanse Wikipedia 21.<br /> ''Laastens'' bespreek sy kortliks die eerskomende werkswinkel (30 Januarie 2020) en die betrokkenheid van die Akademie. 'n Handleiding wat by die Akademie se webwerf beskikbaar sal wees, is in die vooruitsig gestel.<ref>[https://web.archive.org/web/20200126185138if_/http://www.rsg.co.za/forcedownload.asp?fn=20200126%5FTAALDINGE%2Emp3&f=%2Fimages%2Fupload%2Fsound%2Fklanke%2F Radio Sonder Grense, Taaldinge, 26 Januarie, Afrikaanse Wikipedia.]</ref> '''30 Januarie 2020''': Die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] hou 'n werkswinkel waar die uitbreiding van die Afrikaanse Wikipedia bespreek word.<ref>[https://www.facebook.com/events/sa-akademie-vir-wetenskap-en-kuns/werkwinkel-hoe-brei-ons-die-afrikaanse-wikipedia-uit/580193685892025/ SAAWK: Aankondiging op Facebook]</ref><ref>[https://www.akademie.ussdmobile.co.za/Afrikaanse_Wikipedia.pdf Werkwinkel: Hoe brei ons die Afrikaanse Wikipedia uit?]</ref> '''2020''' Peter Dirix, Liesbeth Augustinus en Frank Van Eynde jukstaponeer die ganse Afrikaanse Wikipedia tekskorpus van Julie 2016, toe nog met 40 820 artikels en 13,2 miljoen woorde, met die Taalkommissie se tekskorpus in hul artikel, [https://library.oapen.org/bitstream/handle/20.500.12657/37609/9783110668476.pdf?sequence=1#page=115 IPP in Afrikaans: a corpus-based investigation and a comparison with Dutch and German] rakende die ''infinitivus pro participio''. Hierdie gedeelde taaleienskap is te vinde in Duits, Afrikaans en Nederlands waar mens die ge- kan of soms ''moet'' weglaat: "Ek het Johan 'n roman (ge)sien skryf" of "wat ek wou vra:" (i.p.v. "wat ek wou gevra het:"). Dit is afwesig in die Engels, Fries en Jiddisj. Afrikaans het minder IPP's as in Nederlands, maar wel meer as in die Duits. Pseudo-koördinasies soos byvoorbeeld "sit en lees", "lê en lees", "staan en praat", "loop en dink", "gesit en wag" kom aansienlik minder by die Afrikaanse Wikipedia voor. Ook is IPP's gevind in die Taalkommissie se korpus m.b.t. "kom", "bly", "ophou", "probeer", "durf", "laat" en "leer", wat weer by die Afrikaanse Wikipedia afwesig is. Die rede vir hierdie verskil is heel moontlik toe te skryf aan die Taalkommissie se korpus wat niestandaardvorme opgeneem het. '''September 2020'''ː Die Afrikaanse Wikipedia het die [[Malgassiese Wikipedia]] verbygesteek wat hoeveelheid artikels betref en sodoende, die grootste Afrika-wiki volgens artikels geword, besuide die Sahara. '''November 2020''': Luidens 'n verslag van Greenman verkeer die Afrikaanse Wikipedia, wat Afrikataal en artikeltal betref, in die tweede posisie omrede die Egipties-Arabiese Wikipedia hom verbygesteek het (hoofsaaklik weens botgeskepte artikels). Afrikaans het nog nie 100 000 artikels bereik nie, terwyl die Egipties-Arabies in Junie 2020 alleen 257 000 byna oornag geskep het. Daar is egter slegs 29 aktiewe bydraers en die gehalte van die artikels van laasgenoemde Wikipedia laat veel te wense oor. Die Afrikaanse Wikipedia lyk wel belowend. By die Afrikaanse Wikipedia was daar 50 aktiewe bydraers, waaronder [[Gebruiker:Oesjaar]] en [[Gebruiker:Aliwal2012]] elkeen 1 000 wysigings in Oktober alleen aangebring het. Die Swahili Wikipedia toon ook 50 aktiewe bydraers in dieselfde maand, maar die hardwerkendstes onder hulle is nie moedertaalsprekers nie – dit besorg allerlei moeilikhede vir die groei van hierdie projek.<ref>[http://www.greenman.co.za/blog/?p=2734 Greenman. November 2020 African language Wikipedia update]</ref> '''Desember 2020''': Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns gee 'n Wikipedia-handleiding uit, ''Die Afrikaanse Wikipedia en hoe om by te dra'', saamgestel deur Gideon Kotzé en Laurette Pretorius. '''22 Desember 2020 tot 15 Januarie 2021''': Vir die derde agtereenvolgende Desember word die jaar oudergewoonte afgesluit en die nuwe tegemoet geloop met die jaarlikse [[Wikipedia:Ontkiemingskompetisie/2020|Ontkiemingskompetisie]], wat 'n maand lank duur. Geskenkbewyse ter waarde van R2000, R1500, R1000 en R500 vir die 1ste, 2de, 3de en 4de plek onderskeidelik is op die spel. Die sommetjie wengeld is deur Wikimedia ZA beslis. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] (1ste), [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] (2de), [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] (3de), [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] (4de) is die wenners van die 2020/2021-kompetisie. Daar was 8 deelnemers.<ref>[[Wikipedia:Ontkiemingskompetisie/2020|Ontkiemingskompetisie 2020/2021]]</ref> === 2021 === '''16 Januarie 2021, 15:15'''. Op [[Pretoria FM]] voer Elsje van Jaarsveld 'n onderhoud met Deon Steyn, laasgenoemde op 6 deser reeds 12 jaar betrokke by die projek. By die Afrikaanse Wikipedia self het hy min of meer al 128&nbsp;000 wysigings aangebring. Sy grootste wens is dat 100&nbsp;000 artikels teen 15 November op die Afrikaanse Wikipedia bereik word, en meer gebruikers, of proeflesers sal aansluit. Ten tyde van die onderhoud is die artikelstand van die Afrikaanse Wikipedia om en by 95&nbsp;650; tydens die vorige onderhoud 3 jaar tevore was dit 34&nbsp;000; toe Steyn in 2009 aangesluit het was dit ongeveer 17&nbsp;000. Die projek is tans die 71ste grootste Wikipedia uit oor die 300 tale, en, wat inhoud ten minste betref, die grootste Wikipedia in 'n Afrikataal. Die doelstelling om 100&nbsp;000 artikels voor 16 November te bereik is bloot 'n nuwe mylpaal voor oë; om in 'n nuwe (medium)groot kategorie ingedeel te word. Dit kan byna digterlik beskou word as die aanbreek van 'n stralende nuwe hoofstuk vir Afrikaanse Wikipedia; of 'n motor wat 100&nbsp;000&nbsp;km agter die blad het. Gewis sal die Afrikaanse Wikipedia egter dan ook 'n nuwe blaadjie moet omslaan wat die organisering betref: want nou is dit 100&nbsp;000+ artikels wat in stand gehou, op datum gebring en voortdurend bygewerk moet word. Die las raak nie minder nie. Van Jaarsveld stel voor die aanbreek van die 100&nbsp;000-kerf moet met 'n reuse partytjie luisterryk gevier word. Steyn sê 'n datum is reeds vasgemaak met die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] vir die 20-jarige viering; die reëlings is reeds uitgeklaar met prof. [[Anne-Marie Beukes]]. Daar sal op hierdie dag kennis en ondervinding uitgeruil word, asook potensiële nuwe gebruikers gewerf word. Die Afrikaanse Wikipedia self word 20 jaar oud op die 16de November 2021; al is die Afrikaanse Wikipedia die dertiende oudste weergawe, het ander jongeres hom verbygesteek – alleen maar toe te skryf aan die tekort aan mannekrag. In Europa is veral die studente veel meer betrokke en rekenaarbedrewe; Suid-Afrika het nog 'n agterstand hiermee en die leeslus (vir die opdoen van agtergrondkennis om te kan bydra) is ook maar nie altyd daar nie. Afgesien van 'n bydrae tot die samelewing en naastediens, is daar steeds 'n geweldige tekort aan gedrukte vakliteratuur in Afrikaans (met, in ag genome, dat die digitale medium veral op die huidige oomblik sake vergemaklik), is die antwoord op die vraag waarom dit belangrik is om tot die Afrikaanse Wikipedia by te dra. Die Afrikaanse gedrukte bronne is trouens al so uitgeput dat daar toenemend na Engelstalige bronne gegryp word. Nuwelinge wat wil aansluit word gevra om as gebruikers te registreer; dit vergemaklik kommunikasie waar 'n gewone IP-adres nie kan nie. Daarmee klaar, kan die individu oor enige onderwerp skryf. Hulp kan verleen word op die betrokke artikel se besprekingsblad, die Geselshoekie en op die Facebookblad ([https://www.facebook.com/groups/231160206984566/ Afrikaanse Wikipedia]). Daar is veral 'n tekort aan vakkundige proeflesers (spesiale vermelding word gemaak van 'n [[Gebruiker:Burgert Behr|“goeie gebruiker wat eksjoernalis is; 'n pensioenaris”]] as voorbeeld); soms moet die hulp van die [[Taalkommissie]] ingeroep word. Op die vraag of [[Jimmy Wales]] munt geslaan het uit Wikipedia, sê Steyn die stigtings self samel heel goed geld van donateurs in om ander projekte te befonds. Wikipedia op sigself is egter maar een been van die Wikimedia-stigting; daar is hoeveel ander susterprojekte ([[Wikispecies]], [[Wikidata]], [[Wikitravel]], e.a.) asook die duur reserwe-apparatuur wat op hierdie geldjies teer. Ná afloop van 'n vorige onderhoud, volg Van Jaarsveld op, en verneem graag na die welstand van die Duitser [[Gebruiker:SpesBona|Sören Pfauder]], en of hy nog gereeld bydra, veral omdat hy, net soos die res van die Afrikaanse radioluisteraars, 'n gewone werksdag tussen 8 tot 5 het met al sy uitdagings. En te midde hiervan het hy hom geen moeite ontsien om sy tyd aan die projek af te staan nie. Ja, is die antwoord, Pfauder gaan steeds sy gang gedurende die week en doen steeds getrou die voorbladvoorbereiding elke Sondagaand, na gelang hoeveel beskikbare tyd hy het (en dit wissel maar). Wat die bladtrekke betref: van die artikels wat die meeste besoek is in Desember is [[Geloftedag]], [[Die Gelofte]] en die [[Slag van Bloedrivier]]. Opvallend het die (covid-19-verwante) afsterwe van Elsa Joubert 'n skielike toename in lesers van haar artikel teweeggebring (400 bladtrekke oornag). Covid-19, en die skielike inperking op die vryheid van beweging, asook die sluiting van skole (en ander staatsinstellings), het ook sy deeltjie bygedra om die bladtrekke van skoolverwante artikels in veral April/Mei-maand 2020 te verhoog. Artikels uniek aan die Afrikaanse Wikipedia (met inbegrip die uitvoerige artikel oor Elsa Joubert met inligting wat in ander Wikipedias geheel en al ontbreek), sluit onder meer selfs Proteaspesies in, wat maar toegeskryf kan word aan die Suid-Afrikaanse milieu, met wetenskaplike inligting wat bygewerk word om aan die behoeftes van sowel onderwysers as leerlinge te voorsien. Op die vraag of mens statistiek kan bekom rakende mense in ander lande wat die Afrikaanse Wikipedia besigtig, verwys Steyn na [https://stats.wikimedia.org/#/af.wikipedia.org/reading/page-views-by-country/normal|map|last-month|(access)~desktop*mobile-app*mobile-web|monthly hierdie blad] '''18 Januarie 2021''': Ter viering van Wikipedia se 20ste verjaarsdag neem [[Gebruiker:Greenman|Greenman]] die Suid-Afrikaanse Wikipedias in oënskou (buiten Engels). Die Afrikaanse Wikipedia staan eerste, met 95&nbsp;700 artikels, 210 aktiewe bydraers die afgelope 30 dae (wat vandaalbestryders uit ander lande insluit), 40 bydraers wat ten minste 5 wysigings die afgelope maand aangebring het, 18 administrateurs, en 33&nbsp;040&nbsp;587 woorde. Die dieptepunt wat toegeken word, betreffende die voortdurende uitbou en wysigings teenoor die hoeveelheid bladsye wat reeds bestaan, is 46, vergeleke met Engels se 1&nbsp;045 (die hoogste trouens wêreldwyd), Frans se 240, Chinees se 201, Duits se 93 en Nederlands se 16. Die volgende top tien bydraers het almal meer as 150 wysigings oor 'n maandtydperk aangebring (in dalende volgorde): [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]], [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]], [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]], [[Gebruiker:K175|K175]], [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]], [[Gebruiker:Charlielv55|Charliev55]], [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]], [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]], [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] en [[Gebruiker:Odriskelmac11|Odriskelmac11]]. Greenman is oor die algemeen tevrede met die stand van sake en het volle vertroue dat die 100&nbsp;000-kerf bereik sal word. Die ander Afrikatale se grootste hindernis is, net soos die Afrikaanse Wikipedia, die uitbou van uitvoerige lang artikels, met die uitsondering van die [[Tsonga Wikipedia]] waar die een enkele bydraer [[Gebruiker:Thuvack|Thuvack]] gehalte bo hoeveelheid verkies. Sy ywer word ook beloon met die diepte van die 703 artikels wat die hoogte inskiet: op 178.<ref>[http://www.greenman.co.za/blog/?p=2826 Greenman: South African language Wikipedias 20th birthday review, January, 18, 2021]</ref> Die leser word in dieselfde asem egter ook daaraan herinner dat 'n klein Wikipedia, wat gebuk gaan onder vandalisme, baie aktiwiteit toon, al is dit nie noodwendig opbouend nie. 'n Ander maatstaf wat gebruik kan word is die gemiddelde hoeveel woorde per artikel te bereken (wat ook probleme van sy eie besorg, veral as 'n vergelyking tussen oorwegend analitiese en oorwegend sintetiese tale getref word, of omskrywende taal pleks van bondige pront woorde gebruik word): : Tswana – 405 (woorde per artikel) : Afrikaans – 345 : Xhosa – 208 : Tsonga – 220 : Swati – 127 : Sotho – 127 : Venda – 93 : Zoeloe – 53 : Noord-Sotho – 32 '''18 Januarie 2021, 07:45''': Op die program ''Monitor'' ([[Radio Sonder Grense]]), tree die nuusanker Gustav Greyling in gesprek met Deon Steyn, verkose Direkteur van Wikimedia ZA, met die aanbreek van Wikipedia (met 317 tale) se 20ste bestaanjaar die afgelope naweek. Die vrae handel rondom die ontstaan, die groei, die neutraliteit, die besoekstatistiek van die afgelope jaar, asook die mylpale van die Afrikaanse Wikipedia. By laasgenoemde word die 100&nbsp;000-kerf weer herhaal, asook die doelwit om op meer plaaslike onderwerpe te fokus, om 'n meer lokale kleurtjie te gee, sodat die Afrikaanse Wikipedia nie bloot in 'n slaafse naprater van Europa sal ontaard nie, maar sal groei tot 'n selfstandige Wikipedia in eie reg. Die Afrikaanse Wikipedia het kort voor die onderhoud 95&nbsp;703 artikels bereik. Wat die handhawing van akkuraatheid betref, is die 18 administrateurs as hekwagters gelukkig daar om 'n ogie te hou oor die wysigings. Hul selfopgelegde [[Sisufos]]taak is om te sorg dat die bronne geldig is, en dat daar geen politiek, bemarking of eensydigheid by betrokke is wat die waarheid kan vertroebel nie. Artikels wat deur vandale geteiken word, draai gewoonlik om die ou twispunt dwarsdeur die eeue heen – die [[Midde-Ooste]] in die besonder. Sulke blaaie kan beskerming geniet sodra die nood begin druk. Algaande leer mens 'n muishond aan sy reuk ken: 'n anonieme IP-adres voorspel dikwels moeilikheid. Die ywerige en ernstige gebruiker sal registreer, 'n gebruikersblad skep en meer oor homself uitwei, om hulp vra en betrokke raak. Die meeste bydraers is vernaamlik Suid-Afrikaners; een gebruiker bevind hom in Engeland, twee in Duitsland en een of twee in die VSA. Die probleem is ook nie soseer om afgetrede mense te werf nie; dit is eerder 'n gesukkel om die jongmense betrokke te kry. Daar is altyd nuwe gebruikers en proeflesers nodig gegewe die geweldige werksomvang. Belangstellendes kan die Facebookgroep kontak. '''10 September 2021''': Op die middagnuusprogram, ''Spektrum'', [[Radio Sonder Grense]], word die onderhoud tussen Marlinée Fouché en Deon Steyn uitgesaai, ter viering van die 100 000ste artikel. Die sukses is deels toe te skryf aan die Wikipediane se verbintenis daartoe en toewyding om altesaam 15 artikels per dag te skep, verkieslik met 'n Suid-Afrikaansheid. Die rol van die burokrate en administrateurs word net vlugtig weer aan die leke verduidelik. Ook die wenslikheid van registrasie word aangeroer. Die Afrikaanse Wikipediane wat 'n geruime tyd al bydra word oor die algemeen as 'n hegte gemeenskap beskou; elkeen het sy eie spesialiteit. Tot dusver is daar geen ander Afrikaanse digitale ensiklopedieplatform wat 'n verskeidenheid onderwerpe aanraak nie, en vakliteratuur (in boekvorm) is vir die publiek oor die algemeen byna onbekostigbaar en lomp ('n skoolkind kan gemakliker inligting op sy selfoon bekom en "ronddra"). Maar, deur die kennis te verwerk en die bronne te lys, kan daar altyd iemand wees wat die feite gaan naspoor. Skoolverwante onderwerpe (sedert die Covid-inperkingstydperk) kry die meeste aftrek. Steyn bedank ook die ondersteuning en goedgesindheid van die Afrikaanse Akademie, in die verkryging van die nodige vakterminologie om die artikels te skryf. '''13 September 2021, 11:29-11:34'''. Omroepster Susan Botha gesels op Pretoria FM met Deon Steyn, direkteur van die WikimediaZA Stigting, ook oor die 100 000-kerf wat bereik is voor die 20ste verjaarsdag wat op 16 November 2021 gevier sal word. Die Afrikaanse Wikipedia is 71ste op die ranglys van die Wikipedias wat grootte aanbetref, uit 353 tale. Dit vergelyk goed, sou mens in ag neem dat Afrikaans die 140ste grootste taal uit die 7 000 tale dwarsoor die wêreld is. Van die inhoud wat die besoekers kan verwag is "iets vir almal". Hy beskou veral die sterrekundeportaal as wêreldklas en op datum. Meer as 1 300 visartikels is beskikbaar, meer as 3 000 fynbosspesies, meer as 700 boomspesies, en die artikels van die Suid-Afrikaanse Vloot vorder fluks. Die Wiskundeportaal kort wel aandag sodat leerlinge, onderwysers en ouers die artikels bruikbaar genoeg kan vind. Op die vraag hoe iemand betrokke kan raak is die registrasie en I.P-adresopsie beskikbaar, hoewel laasgenoemde nie daarin slaag om die gebruiker by die gemeenskap in te skakel nie. 'n Artikel wat veral nogal moeite geverg het om te vertaal is die [[Manhattan-projek]] - die hulp van die Taalkommissie moes telkens ingeroep word vir die kernfisikabegrippe. '''14 November 2021.''' 'n Berig verskyn in die Afrikaanse Sondagkoerant, ''Rapport'', wat melding maak van die Afrikaanse Wikipedia se 20ste verjaarsdag wat die Dinsdag, 16 November, in Pretoria luisterryk gevier word. Teen saktyd was dit die grootste Afrikataal en die 71ste grootste van altesaam 323 tale op die digitale ensiklopedie, met 16 administrateurs en 4 burokrate. 5,5 miljoen bladlese in Juniemaand 2020 het sy hoogtepunt in Februarie 2021 bereik - 10,9 miljoen. Die onderwerpe is wyd uiteenlopend: die ruimte, geologie, die Suid-Afrikaanse susterskerke, vegvliegtuie, politieke figure, skrywers, kunstenaars, stoomlokomotiewe, noem maar op. [[Maryana Iskander]], hoofuitvoerende beampte van Wikimedia, het aan die koerant gesê: "Hul werk is 'n voorbeeld daarvan dat Wikipedia meer as net 'n webtuiste is: Dit is ook mense wat aan mekaar verbind is deur hul passie vir kennis." Saam met die sjampanjeproppe wat klap, volg die hoofpyn. Vergrysing is maar een kopseer - die meeste bydraers van hierdie Gideonsbende is "minstens 30 jaar oud", met weinig jonger bydraers met geesdrif wat aansluit en handjie bysit. Die druk op Afrikaans as onderrigtaal knel die aantal nuwe tegniese boeke en tegniese handboeke in Afrikaans wat as bron moet dien - die meeste Afrikaanse werke is reeds uitgeput of te verouderd vir gebruik (of eenvoudig onbekombaar). Sonder ironie word daar juis nou meer vertalings uit die Engelse Wikipedia gedoen. Die Afrikaanse Wikipedia het geen groot begroting nie, en elkeen moet op eie houtjie oor die weg kom - sonder 'n sent van die Suid-Afrikaanse regering. Die betrokkenheid van die bruin gemeenskap by die projek kan beter. Masjienvertalings en vandalisme duik kort-kort op en word met hand en tand beveg.<ref>Jansen, J. 2021. Afrikaans is groot op Wikipedia. ''Rapport'', 14 November:12.</ref> '''22 November 2021'''. Marlinée Fouché, [[RSG]] nuusjoernalis lewer ‘n inset op ''Monitor'' oor die mag van Afrikaans in die digitale ruimte deur daarop te wys dat Afrikaans een van slegs 5 moderne tale is, wat so gevorderd is, dat dit sedert die begin van die twintigste eeu, tot volwaardige akademiese taal gevorder het. Daar word boonop heelwat vordering gemaak in die gebruik daarvan in die digitale ruimte, soos soekenjins en die digitale ensiklopedie, [[Wikipedia]]. Tydens die twintigste verjaarsdagviering van dié Afrikaanse Wikipedia is die klem geplaas op die mag van die aanlyn Afrikaanse gemeenskap vir die bevordering van dié taal in die oordrag van [[kennis]]. Marlinée Fouché berig diegene wat reeds skouer aan die wiel sit, se geesdriftigheid ken geen perke nie. Deon Steyn (Oesjaar) het gesê dat die Afrikaanse Wikipedia kan beskryf word as een van die grootse voortdurende Afrikaanse gemeenskapsprojekte. Emeritus professor Laurette Pretorius stel dat ‘n platform soos Wikipedia ‘n bydra lewer tot die voortbestaan van Afrikaans, gebaseer op die aantal moedertaal en ander sprekers, die ouderdom van dié sprekers en taaltegnologie sowel as taalhulpbronne beskikbaar. Laastens kan jy die taal in enige domein, plek en vakgebied gebruik. Vir jong sprekers is die digitale milieu veral goed, maar die vraag bestaan of jong mense dit in Afrikaans wil doen. Die vloeibaarheid van Wikipedia maak dit ideaal om die taal uit te bou. Volgens prof Pretorius kan ‘n Wikipedia bydraer soms ‘n term in ‘n artikel plaas wat dan weer deur ander gebruikers verander kan word indien nodig. Elke mens kan bydra en elke mens kan redigeer. Pretorius beskou Wikipedia as ‘n toenemend noodsaaklike liefdestaak. Die feit dat ons in die digitale wêreld ingedwing is, en met die [[Covid-19-pandemie in Suid-Afrika|pandemie]] het mense tot die besef gekom dat daar soveel geleenthede is, soveel goed om te doen en soveel probleme wat opgelos kan word. Marlinée Fouché vra wie is die skrywer wat op die stadium hierdie liefdestaak aanpak. Rooiratel, Oesjaar en Sobaka stel hulself voor. Hierdie skrywers is tussen dertig en sestig jaar oud. Rooiratel verwys na ‘n gunsteling kleur en dier, Oesjaar na [[whisky]] wat altyd ‘n goeie oesjaar het, in teenstelling met wyn, en Sobaka (Russies vir hond) na ‘n voorheen ietwat obsessiewe belangstelling in die [[USSR]] en [[Rusland]]. Hy het dié naam vir ‘n hond gegee net voor hy sy Wikipedia gebruikersnaam geskep het. Rooiratel stel dit dat ‘n persoon nie noodwendig ‘n kenner op ‘n onderwerp hoef te wees om ‘n artikel daaroor te skryf nie. ‘n Persoon kan gebruik maak van bronne en verwysings van ander mense, wie die kenners is. Jou taak as Wikipedia skrywer is om dit bymekaar te sit. Onderwerpe waaroor Rooiratel skryf is uiteenlopend. Hy verwys na die interessante verhaal van [[Rosamund Everard-Steenkamp]], een van die eerste vroulike vlieëniers in Suid-Afrika, wat ook die eerste vrou ter wêreld was wat 'n [[straalvliegtuig]] gevlieg het. Hierdie artikel bly uniek aan die Afrikaanse Wikipedia. Sobaka verwys na die uitdagings om tegniese terme in Afrikaans op te spoor tydens die vertaal van artikels na Afrikaans. Hy noem byvoorbeeld dat hy tydens die vertaling van die [[Wright-broers]] artikel, ‘n [[lugvaart]]-termelys wat ‘n individu goedgunstiglik op die internet geplaas het, as van groot waarde gevind het. Op die vraag hoekom iemand soveel tyd sou spandeer om sonder betaling artikels op Wikipedia te skep, het Sobaka grappenderwys genoem dat dit weens die verslawende aard daarvan is. Hy stel dat dit in wese ‘n interne motivering is wat dit op die ou einde moontlik maak. Oesjaar bevestig hy is ook verslaaf aan Wikipedia. Dit gee hom die geleentheid om sy brein te gebruik en terselfde tyd kennis op te doen. Volgens Rooiratel, as iemand nie self op Wikipedia werk nie, sal hulle nie maklik verstaan waarom iemand so baie van hul vrye tyd daaraan spandeer nie. Rooiratel bevestig dat enigiemand ‘n bydrae kan lewer tot Wikipedia. Daar sal altyd iemand wees wat die antwoord ken en/of leiding kan verskaf waar nodig.<ref> Die Mag Van Afrikaans in die Digitale Ruimte, Monitor, 22 November 2021. https://omny.fm/shows/monitor/s-word-afrikaans-in-die-digitale-ruimte-uitgebre-1#description</ref> === 2022 === '''14 Augustus 2022''': Ian Gilfillan (ook bekend as [[Gebruiker:Greenman|Greenman]]), gee 'n kort oorsig van die algemene stand van die Suid-Afrikaanse Wikipedias. Die Afrikaanse Wikipedia het die 100 000-mylpaal bereik en toon steeds ononderbroke vooruitgang. Die getal bydraers floreer, die talryke administrateurs is moedertaalsprekers. Voorts is goeie bande met die Afrikaanse media gesmee om nie uit die kollig te verdwyn nie.<ref>[http://www.greenman.co.za/blog/?p=2872&fbclid=IwAR2lKn8OFs7_GOEvMz3zLtfLT3xVK_rbGheEm2fB_ISbSxrBlYtjd2SC9TY Greenman.co.za: South African language Wikipedias – Wikimania 2022 update]</ref> '''18 Augustus 2022, 20:28 tot 20:34''': Deon Steyn, direkteur van die Wikimedia Stigting, het weer die gehoorstuk in die hand wanneer Susan Botha van Pretoria FM hom tydens ''Rondomtalie'' 'n paar vragies stel. Die Afrikaanse Wikipedia het reeds 104 000 artikels bereik en uit 128 Wikipedias is die Afrikaanse Wikipedia nou in die 69ste plek. Die bladtrekke is so 10 miljoen per maand. Volgens Steyn kom die eer waarskynlik Covid-19 toe: die onderwysers het met hul hande in die hare gesit, die pad van die minste weerstand gevolg en die leerlinge allerlei take met behulp van die internet laat doen; en so is die Afrikaanse Wikipedia vir die eerste keer in hul midde ontdek. Die meeste bydraers is al 'n dekade of langer betrokke, en hul beroepe en belangstellings is van uiteenlopende aard. Nuwelinge wat wil bydra kan registreer, maar indien hul so effe afgeskrik voel deur die nuwe en onbekende omgewing, kan hul gaan aanklop by die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] (met spesiale dank aan prof. Anne-Marie Beukes). Vir hierdie opleiding kan die instituut geskakel word by 086 133 3786. Ook gaan borde uitgehang word wat die SAAWK die tuiste van die Afrikaanse Wikipedia sal maak; sodat die organisasie 'n gesig kan kry vir die publiek. Wat die kriteria vir bydraers aanbetref moet diegene onthou dat die styl koud, onpartydig, feitelik, emosieloos en betreklik droog en humorloos is, soos 'n ensiklopedie betaam. Die probleem word op sy naam genoem, en basta: indien die nuweling hom of haar nie hiermee kan vereenselwig nie, is hul roeping eerder om storieboeke te skryf. Die toekoms van Wikipedia lyk besonder blink, sê Steyn: hoe swaarder die monolitiese politiek teen Afrikaans begin draai, des te meer sal bydraers stroom om te red wat daar nog te redde is vir die nageslag. == Groei == [[Lêer:Mylpale.svg|duimnael|700px|senter|Grafiek van die aantal artikels op die Afrikaanse Wikipedia tot Oktober 2021]] <div style="float: right;"> <timeline> ImageSize = width:130 height:2000 PlotArea = width:35 height:1800 left:50 bottom:40 AlignBars = early Colors = id:linecolor value:rgb(0.62,0.62,0.94) id:rg value:red DateFormat = dd/mm/yyyy Period = from:16/11/2001 till:30/09/2022 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:1 start:2002 PlotData= from:16/11/2001 till:end color:rg at:16/12/2001 shift:(60,0) align:right text:Begin at:01/08/2002 shift:(60,0) align:right text:50 at:01/04/2003 shift:(60,0) align:right text:100 at:01/08/2003 shift:(60,0) align:right text:250 at:01/11/2003 shift:(60,0) align:right text:500 at:01/01/2004 shift:(60,0) align:right text:1&nbsp;000 at:01/03/2004 shift:(60,0) align:right text:2&nbsp;000 at:01/03/2006 shift:(60,0) align:right text:5&nbsp;000 at:29/12/2007 shift:(60,0) align:right text:9&nbsp;000 at:01/06/2008 shift:(60,0) align:right text:10&nbsp;000 at:01/05/2010 shift:(60,0) align:right text:15&nbsp;000 at:01/08/2010 shift:(60,0) align:right text:16&nbsp;000 at:10/02/2011 shift:(60,0) align:right text:17&nbsp;000 at:07/06/2011 shift:(60,0) align:right text:18&nbsp;000 at:11/11/2011 shift:(60,0) align:right text:20&nbsp;000 at:03/04/2012 shift:(60,0) align:right text:22&nbsp;000 at:04/09/2012 shift:(60,0) align:right text:24&nbsp;000 at:23/02/2013 shift:(60,0) align:right text:26&nbsp;000 at:07/08/2013 shift:(60,0) align:right text:28&nbsp;000 at:21/01/2014 shift:(60,0) align:right text:30&nbsp;000 at:05/07/2014 shift:(60,0) align:right text:32&nbsp;000 at:04/01/2015 shift:(60,0) align:right text:34&nbsp;000 at:16/07/2015 shift:(60,0) align:right text:36&nbsp;000 at:17/12/2015 shift:(60,0) align:right text:38&nbsp;000 at:05/05/2016 shift:(60,0) align:right text:40&nbsp;000 at:14/10/2016 shift:(60,0) align:right text:42&nbsp;000 at:05/03/2017 shift:(60,0) align:right text:44&nbsp;000 at:17/07/2017 shift:(60,0) align:right text:46&nbsp;000 at:18/12/2017 shift:(60,0) align:right text:48&nbsp;000 at:15/06/2018 shift:(60,0) align:right text:50&nbsp;000 at:30/08/2018 shift:(60,0) align:right text:55&nbsp;000 at:24/09/2018 shift:(60,0) align:right text:60&nbsp;000 at:05/11/2018 shift:(60,0) align:right text:65&nbsp;000 at:06/02/2019 shift:(60,0) align:right text:70&nbsp;000 at:10/03/2019 shift:(60,0) align:right text:75&nbsp;000 at:01/06/2019 shift:(60,0) align:right text:80&nbsp;000 at:11/10/2019 shift:(60,0) align:right text:85&nbsp;000 at:21/01/2020 shift:(60,0) align:right text:88&nbsp;000 at:21/04/2020 shift:(60,0) align:right text:90&nbsp;000 at:28/08/2020 shift:(60,0) align:right text:93&nbsp;000 at:27/11/2020 shift:(60,0) align:right text:95&nbsp;000 at:03/03/2021 shift:(60,0) align:right text:97&nbsp;000 at:03/07/2021 shift:(60,0) align:right text:99&nbsp;000 at:08/09/2021 shift:(60,0) align:right text:100&nbsp;000 at:11/02/2022 shift:(60,0) align:right text:102&nbsp;000 at:29/04/2022 shift:(60,0) align:right text:103&nbsp;000 at:22/07/2022 shift:(60,0) align:right text:104&nbsp;000 </timeline> </div> Die Afrikaanse Wikipedia was een van die eerste Wikipedias, maar het aan die begin stadig gegroei. Dit het eers in 2004 spoed opgetel, weereens in 2011, en het skerp gegroei in 2018 en 2019 veral te danke aan veelvuldige botbydraes. == Mylpale == [[Lêer:Magiese grens 5000.png|duimnael|Logo wat vir die 5000ste artikel geskep is.]] Op 29 Mei 2022 het die Afrikaanse Wikipedia die [[Birmaanse Wikipedia]] verbygesteek wat aantal artikels betref, om die sewentigste plek van alle wikipedias in te neem. Volgens statistieke<ref>[http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaAF.htm Statistiek vir die Afrikaanse Wikipedia], deur Erik Zachte</ref> is die volgende mylpale deur die Afrikaanse Wikipedia behaal: {| class="wikitable" !colspan="1"|Aantal artikels !colspan="1"|Datum !colspan="1"|Artikel |- | Eerste artikel || 17 November 2001 || [[Hindoeïsme (eerste artikel)|Hindoeïsme]] deur [[Gebruiker:Clasqm|Clasqm]] |- | 100 artikels || 25 April 2003 || [[20ste eeu]] deur cache-dk03.proxy.aol.com |- | 500 artikels || 23 November 2003 || [[Krimoorlog]] deur [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] |- | 1&nbsp;000 artikels || 29 Junie 2004 || [[Parkade]] deur [[Gebruiker:GerharBe|GerharBe]] |- | 5&nbsp;000 artikels || 24 Maart 2006 || [[Pylsterteend]] deur [[Gebruiker:Faresh|Faresh]] |- | 9&nbsp;000 artikels || 29 Desember 2007 || [[Fleur-de-lis]] deur [[Gebruiker:Laurens|Laurens]] |- | 10&nbsp;000 artikels || 15 Junie 2008 || [[Homeros]] deur [[Gebruiker:RAM|RAM]] |- | 15&nbsp;000 artikels || 7 Mei 2010 || [[Oplossing (chemie)]] deur [[Gebruiker:Atoom|Atoom]] |- | 16&nbsp;000 artikels || 5 Augustus 2010 || [[Rowy, Pommere]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 17&nbsp;000 artikels || 10 Februarie 2011 || <s>[[Die Lunikoff Verschwörung]]</s> deur [[Gebruiker:Targovishtenec bg|Targovishtenec bg]] |- | 18&nbsp;000 artikels || 7 Junie 2011 || [[Aymara]] deur [[Gebruiker:Africa South|Africa South]] |- | 19&nbsp;000 artikels || 3 September 2011 || [[Kaapstad-Tuine (kiesafdeling)]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 20&nbsp;000 artikels || 11 November 2011 || [[Protestantse Hervorming]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 21&nbsp;000 artikels || 27 Januarie 2012 || [[Denis Diderot]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 22&nbsp;000 artikels || 3 April 2012 || [[Daniël Francois du Toit]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 23&nbsp;000 artikels || 20 Junie 2012 || [[Spier, Nederland]] deur [[IP-adres|IP]] 41.240.218.48 (naudefj) |- | 24&nbsp;000 artikels || 4 September 2012 || [[Israelse kurper]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 25&nbsp;000 artikels || 27 November 2012 || [[Exel, Nederland]] deur [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] |- | 26&nbsp;000 artikels || 23 Februarie 2013 || [[NG gemeente Griekwastad]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 27&nbsp;000 artikels || 29 Mei 2013 || [[Witooievaar]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 28&nbsp;000 artikels || 7 Augustus 2013 || [[Grootrietsanger]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 29&nbsp;000 artikels || 14 November 2013 || [[Satoshi Miyauchi]] deur [[Gebruiker:FootballLibrary|FootballLibrary]] |- | 30&nbsp;000 artikels || 21 Januarie 2014 || [[NG gemeente Vanderbijlpark-Suid]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 31&nbsp;000 artikels || 14 April 2014 || [[Rynhesse]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 32&nbsp;000 artikels || 5 Julie 2014 || [[Lukas]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 33&nbsp;000 artikels || 14 September 2014 || [[Platysteiridae]] deur [[Gebruiker:Naudefj|Naudefj]] |- | 34&nbsp;000 artikels || 4 Januarie 2015 || [[Eersterangse krieket]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 35&nbsp;000 artikels || 5 April 2015 || [[Isambard Kingdom Brunel]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 36&nbsp;000 artikels || 16 Julie 2015 || [[Louisiana (Nieu-Frankryk)]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 37&nbsp;000 artikels || 13 September 2015 || [[Rooigrysmuskusskeerbek]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 38&nbsp;000 artikels || 17 Desember 2015 || [[Jamie Oliver]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 39&nbsp;000 artikels || 28 Februarie 2016 || [[Johannes Nicolaas de Beer]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 40&nbsp;000 artikels || 5 Mei 2016 || [[Henry Barber]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 41&nbsp;000 artikels || 8 Augustus 2016 || [[Hoërskool Eunice]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 42&nbsp;000 artikels || 14 Oktober 2016 || [[Sophie Coetzee]] deur [[Gebruiker:Petronell Vorster|Petronell Vorster]] |- | 43&nbsp;000 artikels || 14 Desember 2016 || [[Dirk du Plessis]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 44&nbsp;000 artikels || 5 Maart 2017 || [[Justin Basson]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 45&nbsp;000 artikels || 28 Mei 2017 || [[R. Walter Cunningham]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 46&nbsp;000 artikels || 17 Julie 2017 || [[Olimpiese Winterspele 2026]] deur IP 85.212.147.105 |- | 47&nbsp;000 artikels || 20 September 2017 || [[Wryfkras]] deur [[Gebruiker:FFouche|FFouche]] |- | 48&nbsp;000 artikels || 18 Desember 2017 || [[Lissonotus flavocinctus]] deur [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] |- | 49&nbsp;000 artikels || 28 Februarie 2018 || [[Sandoy]] deur [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] |- | 50&nbsp;000 artikels || 15 Junie 2018 || [[Rio Iguazú]] deur [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] |- | 51&nbsp;000 artikels || Julie 2018 || ? |- | 52&nbsp;000 artikels || Augustus 2018 || ? [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] was druk aan die werk |- | 53&nbsp;000 artikels || 23 Augustus 2018 || [[Namibiese nasionale krieketspan]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 54&nbsp;000 artikels || 28 Augustus 2018 || ''[[Clathria arbuscula]]'' deur [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] |- | 55&nbsp;000 artikels || 30 Augustus 2018 || [[Uitgestorwe oerisotoop]] deur [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] |- | 56&nbsp;000 artikels || 4 September 2018 || [[Brian Kernighan]] deur [[Gebruiker:K175|K175]] |- | 57&nbsp;000 artikels || 14 September 2018 || [[Bergjode]] deur [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] |- | 58&nbsp;000 artikels || 16 September 2018 || [[Boeresport]] deur [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] |- | 59&nbsp;000 artikels || 17 September 2018 || [[Nicol Stassen]] deur [[Gebruiker:K175|K175]] |- | 60&nbsp;000 artikels || 24 September 2018 || [[Olifantsrivier, Namibië]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 61&nbsp;000 artikels || 26 September 2018 || [[Magnus Carlsen]] deur [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] |- | 62&nbsp;000 artikels || 27 September 2018 || [[Janspruit]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 63&nbsp;000 artikels || 14 Oktober 2018 || [[Naruhito, Kroonprins van Japan]] deur [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] |- | 64&nbsp;000 artikels || 27 Oktober 2018 || [[Doringrivier (rivier in Oos-Kaap, lat -31,49, long 27,33)|Doringrivier (Oos-Kaap)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 65&nbsp;000 artikels || 5 November 2018 || [[Deodoro da Fonseca]] deur [[Gebruiker:K175|K175]] |- | 66&nbsp;000 artikels || 18 November 2018 || [[Dieprivier (Limpopo)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 67&nbsp;000 artikels || 26 November 2018 || [[Sjalot]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 68&nbsp;000 artikels || 31 Desember 2018 || [[Slymvorme]] deur [[Gebruiker:Jpeda|Jpeda]] |- | 69&nbsp;000 artikels || 29 Januarie 2019 || [[Kromspruit (spruit, Vrystaat, lat -27,96, long 27,09)|Kromspruit (Vrystaat)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 70&nbsp;000 artikels || 6 Februarie 2019 || [[Janneman Malan]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 71&nbsp;000 artikels || ?? Februarie 2019 || ? |- | 72&nbsp;000 artikels || 25 Februarie 2019 || [[Limfvatstelsel]] deur [[Gebruiker:Elana Barker|Elana Barker]] |- | 73&nbsp;000 artikels || 3 Maart 2019 || [[Alkoholisme]] deur [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] |- | 74&nbsp;000 artikels || 4 Maart 2019 || [[Carol Brewster]] deur [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] |- | 75&nbsp;000 artikels || 10 Maart 2019 || [[Slaughterhouse-Five]] deur [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] |- | 76&nbsp;000 artikels || 14 Maart 2019 || [[Dingaan se fontein]] deur [[Gebruiker:AFM|AFM]] |- | 77&nbsp;000 artikels || 4 April 2019 || [[Lucinda Backwell]] deur [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] |- | 78&nbsp;000 artikels || 26 April 2019 || [[Winterhoekkloofspruit]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 79&nbsp;000 artikels || 12 Mei 2019 || [[Cliff Saunders]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 80&nbsp;000 artikels || 1 Junie 2019 || [[NG gemeente Clanwilliam]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 81&nbsp;000 artikels || 24 Junie 2019 || [[Pierre Klossowski]] deur [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] |- | 82&nbsp;000 artikels || 9 Julie 2019 || [[Mag (sosiale wetenskappe)]] deur [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] |- | 83&nbsp;000 artikels || 3 Augustus 2019 || [[Waterkloof (spruit, Oos-Kaap, lat -32,66, long 25,44)|Waterkloof (spruit, Oos-Kaap)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 84&nbsp;000 artikels || 2 September 2019 || [[Gijsbert V van Bronckhorst]] deur [[Gebruiker:K175|K175]] |- | 85&nbsp;000 artikels || 11 Oktober 2019 || [[Wals (tegnies)]] deur [[Gebruiker:Elana Barker|Elana Barker]] |- | 86&nbsp;000 artikels || 24 Oktober 2019 || [[Sajjid]] deur [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] |- | 87&nbsp;000 artikels || 16 Desember 2019 || [[Duvha-kragstasie]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 88&nbsp;000 artikels || 21 Januarie 2020 || [[Zoltán Kocsis]] deur [[Gebruiker:Charlielv55|Charlielv55]] |- | 89&nbsp;000 artikels || 26 Februarie 2020 || [[Kwelerarivier]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 90&nbsp;000 artikels || 21 April 2020 || [[Boorpunt]] deur [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] |- | 91&nbsp;000 artikels || 27 Mei 2020 || ''[[Tenement House]]'' deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 92&nbsp;000 artikels || 25 Julie 2020 || [[Rotsaalwyn]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 93&nbsp;000 artikels || 28 Augustus 2020 || [[Doringaalwyn]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 94&nbsp;000 artikels || 5 Oktober 2020 || [[Tinanarivier]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 95&nbsp;000 artikels || 27 November 2020 || [[Knersvlakteaalwyn]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 96&nbsp;000 artikels || 28 Januarie 2021|| [[Canon EOS R]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 97&nbsp;000 artikels || 3 Maart 2021|| [[Erica taylorii]] deur [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] |- | 98&nbsp;000 artikels || 14 Mei 2021|| [[EssilorLuxottica]] deur 'n [[IP-adres|anonieme IP]] |- | 99&nbsp;000 artikels || 3 Julie 2021 || [[Sandrivier (Kliprivier)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 100&nbsp;000 artikels || 8 September 2021 || [[Oos-Afrikaanse Gemeenskap]] deur [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] |- | 101&nbsp;000 artikels || 15 November 2021 || [[Klimenti Nagorni]] deur [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] |- | 102&nbsp;000 artikels || 11 Februarie 2022 || [[Otterbaai]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 103&nbsp;000 artikels || 29 April 2022 || [[Admiraliteitseilande‎]] deur [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] |- | 104&nbsp;000 artikels || 22 Julie 2022 || [[Strychnos mitis|Geelbitterbessie]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |} == Afrika-susterwiki's == {{Kolomme3 |Kolom1= * [[Joroeba Wikipedia]] * [[Malgassiese Wikipedia]] * [[Noord-Sotho Wikipedia]] * [[Somaliese Wikipedia]] |Kolom2= * [[Suid-Sotho Wikipedia]] * [[Swahili Wikipedia]] * [[Swazi Wikipedia]] * [[Tsonga Wikipedia]] |Kolom3= * [[Tswana Wikipedia]] * [[Venda Wikipedia]] * [[Xhosa Wikipedia]] * [[Zoeloe Wikipedia]] }} == Sien ook == * [[Wikipedia:Afrikaans-Nederlandse samewerking]] * [[Wikipedia:Hoe kan ek help?]] == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Afrikaans Wikipedia|Afrikaanse Wikipedia}} * [https://tools.wmflabs.org/wikitrends/afrikaans-uptrends-this-week.html Wikitrends – Daaglikse, weeklikse en maandelikse besoekstatistiek van die Afrikaanse Wikipedia.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150502063626/https://tools.wmflabs.org/wikitrends/afrikaans-uptrends-this-week.html |date= 2 Mei 2015 }} * [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaAF.htm Statistiek vir die Afrikaanse Wikipedia] deur Erik Zachte * [[Spesiaal:Statistiek|Statistiek Afrikaanse Wikipedia]] – statistieke vir die Afrikaanse Wikipedia {{Wikipedias}} [[Kategorie:Afrikaanse webwerwe|Wikipedia]] [[Kategorie:Wikipedias volgens taal]] chc5zthvjew5ovrdfv94m7da21by9mz 2520084 2520083 2022-08-19T09:57:36Z Suidpunt 13232 /* 2022 */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks webwerf | naam = Wikipedia | logo = Wikipedia-logo-v2-af.svg | skermkiekie = Voorblad Afrikaanse Wikipedia.jpg | tipe = [[Wiki]] | taal = [[Afrikaans]] | registrasie = Opsioneel | eienaar = [[Wikimedia Stigting]] | outeur = Die gemeenskap | opgerig = [[16 November]] [[2001]] | status = Aktief | url = {{URL|https://af.wikipedia.org/}} }} Die '''Afrikaanse Wikipedia''' is die [[Afrikaans]]e weergawe van die webgebaseerde vrye-inhoud-[[ensiklopedie]] [[Wikipedia]] ("vrye" verwys in hierdie geval na die kopievrye lisensiëring van die projek). Die projek is op 16 November 2001 begin en dit was die 11de Wikipedia wat geskep is.<ref>[[:en:Special:PermanentLink/94753987|Wikipedia:2001]], English-language Wikipedia (16 Desember 2006)</ref> Dit beskik tans oor ongeveer {{NUMBEROF|ARTICLES|af|N}} artikels en is die {{Rangtelwoord|{{Wikipedia volgens grootte|af}}}} grootste Wikipedia volgens die aantal artikels.<ref>[[m:Complete list of language Wikipedias ordered by size|Meta-Wiki's list of language Wikipedias ordered by size]]</ref> Die Afrikaanse Wikipedia was in 2020 die derde mees geslagsgelyke Wikipedia van alle taalweergawes in verband met die aantal biografiese artikels per geslag.<ref>{{cite web |url=https://www.denelezh.org/gender-gap/?sort=percent_females#project |work=Denelezh |title=Gender Gap in Wikidata |access-date=19 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190508141543/https://www.denelezh.org/gender-gap/?sort=percent_females |archive-date=8 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Benewens [[Suid-Afrika]] en [[Namibië]] word die Afrikaanse Wikipedia gebruik en in stand gehou deur gebruikers in [[Europa]], [[Noord-Amerika]] en [[Oseanië]]. Die Afrikaanse Wikipedia het tans {{NUMBEROF|PAGES|af|N}} bladsye, waarvan {{NUMBEROF|ARTICLES|af|N}} artikels is. Dit het {{NUMBEROF|USERS|af|N}} geregistreerde gebruikers, waarvan {{NUMBEROF|ACTIVEUSERS|af|N}} as aktief gereken word. Hierdie gebruikers het al {{NUMBEROF|EDITS|af|N}} wysigings aangebring en {{NUMBEROF|FILES|af|N}} lêers opgelaai. Die Wikipedia gebruik tans [[MediaWiki]] weergawe {{CURRENTVERSION}}.<ref>[[Special:Version|Huidige weergawe aangedui]]</ref> Beide die adresse {{URL|https://af.wikipedia.org/}} en {{URL|http://wikipedia.co.za}} kan gebruik word om die Afrikaanse Wikipedia te besoek. == Die Afrikaanse Wikipedia in die media == Op '''1 Desember 2005''' skryf die taalaktivis dr. [[Dan Roodt]] in die ''Afrikaner'' (getiteld "Afrikaners moet internet beset", wat ook later weer gepubliseer word op [[PRAAG]], op 9 April 2007) die volgende<ref>[http://archive.is/mk9Sj Roodt, D. 2007. Afrikaners moet internet beset. ''PRAAG'', 9 April.]:</ref> {{cquote| Dit is daarom van die uiterste belang dat Afrikaners vir hulle 'n gebied in die kuberruim moet afbaken. Ten dele is dié proses reeds aan die gang, maar dit moet versnel en verhewig word. Die totale Afrikanergeskiedenis, -kultuur, en -letterkunde behoort vrylik op die internet beskikbaar te wees. Een manier om dit reg te kry, sou wees om die Afrikaanse weergawe van die sogenaamde ''Wikipedia'' uit te bou. Laasgenoemde is 'n gratis aanlyn-ensiklopedie wat deur vrywillige samewerking in elkeen van die vernaamste tale ter wêreld tot stand gekom het. Tans verkeer die Afrikaanse ''Wikipedia'' in die 46ste posisie wat die aantal gepubliseerde artikels daarin betref, dus nie baie hoog op die lys nie. Myns insiens behoort alle bestaande Afrikaanse kultuurorganisasies en akademici saam te werk om so 'n Afrikaanse ensiklopedie tot een van die grootstes op die internet uit te bou. Afrikaans kan maklik een van die top twintig ''Wikipedia''tale, naas Engels, Duits, Frans, Spaans, ens. word. Afrikaanse boeke waarop daar nie meer kopiereg bestaan nie, behoort ook stelselmatig op die internet opgelaai te word. }} '''2006''': Volgens die Duitser prof. Andreas Hepp, is dit opvallend hoe die top 15 Wikipedias, Japannees en Chinees uitgesluit, hoofsaaklik "Westerse tale" is. Die "digitale kloof" is wel duidelik sigbaar omrede Afrikaans 43ste op die aktiwiteitsranglys is, ongeag sy "koloniale tradisies", wat die eerste taal in Afrika is wat wel bietjie vordering toon. Hy skryf hierdie tekortkoming toe aan die algemene "verbindingskloof", 'n onderafdeling van die "digitale kloof" – soos ontoeganklikheid deur internetverbindings wat power is, te duur is of glad nie bestaan nie.<ref>{{de}}[https://www.researchgate.net/profile/Andreas_Hepp/publication/277301267_Wissenspraktiken_im_Alltag_Wikipedia_und_Podcasting_zwischen_Konnektivitat_und_Mobilitat/links/5da578b3a6fdcc8fc352b2c4/Wissenspraktiken-im-Alltag-Wikipedia-und-Podcasting-zwischen-Konnektivitaet-und-Mobilitaet.pdf Hepp, A. 2006. Wissenspraktiken im Alltag: Wikipedia und Podcasting zwischen Konnektivität und Mobilität. In: Pühringer, Karin / Zielmann, Sarah (eds.): ''Vom Wissen und Nicht-Wissen einer Wissenschaft. Kommunikationswissenschaftliche Domänen, Darstellungen und Defizite.'' Münster: LIT, p. 179.]</ref> '''11 November 2007''': Die iCommons-kantore het gasheer gespeel vir 'n Afrikaanse Wikipedia-byeenkoms, as deel van ‘n Wikipedia-week. Internasionale gaste [[Jimmy Wales]], Ndesanjo Macha en Frank Schulenburg, sowel as 'n aantal Afrikaanse Wikipediane waaronder [[Gebruiker: Laurens|Laurens]],[[Gebruiker:RAM| RAM]], [[Gebruiker: Greenman|Greenman]], [[Gebruiker: Sobaka|Sobaka]] en lede van die media, het dit bygewoon. Laurens, een van die mees aktiewe Wikipediane by Afrikaans-Wikipedia op daardie stadium het 'n inleidende lesing getitel “Die Afrikaanse Wikipedia - Reusetjie?” gelewer. Laurens het die ontwikkeling van hierdie tot dusver suksesvolste Wikipedia onder die Afrikatale aangebied wat gevolg is deur 'n informele bespreking. Op daardie stadium met sowat 8 600 artikels was Afrikaans-Wikipedia op pad om gou die prestasie van 10 000 artikels te oortref. In verhouding tot die getal van sowat 6,4 miljoen Afrikaans-moedertaalsprekers is dit 'n goeie getal, maar is dit steeds agter taalweergawes soos Deens of Fins. Die groep bogemiddelde aktiewe Wikipediane in die Afrikaanse Wikipedia is tans nog baie klein. Dit was ook nuttig om Ndesanjo, van die [[Swahili Wikipedia]] (wat op daardie stadium 'n soortgelyke grootte as Afrikaans was), en Frank, van die [[Duitse Wikipedia]], sowel as plaaslike Wikipediane teenwoordig te hê, aangesien daar interessante oorvleuelings en uitruil van idees tussen die verskillende taalgemeenskappe was. Die gesprek wat op die lesing gevolg het was lewendig, waarin deelnemers ervarings uitgeruil het en besin het hoe die ontwikkeling van kleiner taalweergawes soos die Afrikaanse Wikipedia aktief bevorder kan word. Die persoonlike kontak tussen die skrywers het as een van die sleutelpunte na vore gekom en almal was dit eens dat vergaderings, gereeld in Suid-Afrika moet plaasvind. Daar was groot belangstelling in inligting oor die Duitstalige Wikipedia en oor die idees en projekte wat ons ontwikkel het. Veral die idee van 'n skryfkompetisie is met belangstelling ontvang en dit lyk of die eerste kompetisie van sy soort in Afrika binnekort gehou sal word. Die daarstel van 'n plaaslike Wikimedia Foundation-tak is ook bespreek, en met die momentum wat uit die Wikimania-bod gebou is en die belangstelling rondom Wikipedia-week het dit ook al hoe meer waarskynlik laat lyk. <ref>Ian Gilfillan's web log. Afrikaans Wikipedia meetup Nov 2007, 11 November 2007.http://www.greenman.co.za/b2evolution/blogs/index.php?m=200711(18-Nov-07).</ref><ref>Frank Schulenburg, Wikipedia Academy in Südafrika – Tag 4, 11 November 2007. http://www.schulenburg.biz/correspondent/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080914071135/http://www.schulenburg.biz/correspondent/ |date=14 September 2008 }} November 18, 2007.</ref> Jana Marais berig op '''21 November 2007''' die stigter van Wikipedia, [[Jimmy Wales]], het spesiaal na Suid-Afrika toe gekom. Hy maak onder andere indirek melding van die Afrikaanse Wikipedia, wat op daardie stadium 8 600 artikels gehad het.<ref>[http://archive.is/YWjfP Marais, J. 2007. Wikipedia. ''Rapport'', 21 November.]</ref> Sy woorde word vertolk: {{cquote| ’n Mens se moedertaal bly jou moedertaal. Dit is eenvoudig makliker om ’n inskrywing oor byvoorbeeld kwantumfisika in Afrikaans of Zoeloe te verstaan, as om dit in Engels te probeer ontsyfer. Daarom wil ons al die kennis in alle tale probeer vaslê.” }} '''1 November 2009 tot 1 Januarie 2010 om middernag (SAST)''': In navolging van die [[Nederlandse Wikipedia]] word die eerste skryfwedstryd gehou. Elke kandidaat (of spanne van twee) skep één nuwe artikel of brei 'n saadjie uit. Die beste drie artikels palm elkeen 'n kontantprys vir sy skrywer(s) in. [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] wen die eerste prys, vir sy artikel [[Siberië]]. [[Gebruiker:Morne|Morné van Rooyen]] word die tweede prys toegeken vir sy artikel [[Zambië]]. Die derde prys word aan [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] toegeken vir sy artikel [[Barnsteen]]. [[Gebruiker:Hansjoseph|Hansjoseph]] verdien eervolle vermelding vir sy artikel oor [[Pous Gregorius XIII]]. Die beoordelaars was [[Gebruiker:Anrie|Anrie Hoogendoorn]] en [[Gebruiker:Arnobarnard|Arno Barnard]]. Daar was 14 deelnemers.<ref>[http://archive.is/KMBXP Wikipedia: Skryfwedstryd 2010]</ref> Volgens [[Gebruiker:Greenman|Greenman]] se webjoernaal in '''Mei 2013''' was die Afrikaanse Wikipedia wel die derde grootste [[Afrikatale|Afrikataal]]-Wikipedia, maar wat inhoud betref moontlik die beste. Daar is konstante aktiwiteit, groei en 'n gesonde gemeenskap.<ref>[http://archive.is/MYVKC Greenman. 2013. African language Wikipedia update. May.]</ref> '''2014''': Professor Ana Deumert skryf 'n paragraaf of twee oor die Afrikaanse Wikipedia in haar artikel "Sites Of Struggle And Possibility In Cyberspace. Wikipedia And Facebook In Africa" wat in die bundel ''Mediatization and Sociolinguistic Change'' opgeneem is.<ref>[https://books.google.de/books?hl=de&lr=&id=_oDnBQAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA487&dq=wikipedia+afrikaans&ots=3S0Zumsa-O&sig=8dULPze_l7a4mtBKqYfYZSeX-wU#v=onepage&q=afrikaans&f=false Deumert, A. 2014. "Sites Of Struggle And Possibility In Cyberspace. Wikipedia And Facebook In Africa" In: ''Mediatization and Sociolinguistic Change'']</ref> Sy bespreek die Afrikaanse, Swahili en [[Malgassiese Wikipedia]], maar doen veral moeite om die probleme by die Xhosa-Wikipedia uit te lig. Xhosa word selfs as 'n "probleemkind" beskou – te midde van sy agtmiljoen sprekers, sy gebruik in die onderwys, regeringspamflette, gedrukte media, televisie en radio en die standaardtaal wat sedert 1820 met die eerste Bybelvertaling sy beslag gekry het, en te midde van [[Gebruiker:Discott|Douglas Scott]] wat ten minste drie werkswinkels aan die Universiteite van Kaapstad, Wes-Kaapland en by die provinsiale regering aangebied het, is die Xhosa-Wikipedia netsowel dood. Die oorsaak hiervan skryf sy toe aan die Engels wat gerieflikheidshalwe eerder gelees word. Die Wikipedia word hoofsaaklik geskryf deur buitelanders ('n Serwiër, Rus, Amerikaner, en Australiër) wat nie een Xhosa magtig is nie: van die Wikipedia word dus eenvoudig 'n prentewoordeboek gemaak. Van 'n Wiki-gemeenskap is daar dus geen sprake nie. Slegs een artikel is by 'n werkswinkel deur 'n Xhosasprekende geskep wat wel plaaslike inhoud bevat het, die res was vertalings uit die Engelse Wikipedia. Maar op Facebook is daar wel lewe – en hier kom nog 'n probleem na vore: terwyl by Wikipedia die neutrale uitkyk (NPOV) verpligtend is, is die skatskis van die Xhosakultuur en -kennis op Facebook weer spontaan. Die behoefte bestaan dus wel om volkskennis en -besit oor te dra en te deel deur 'n digitale medium, maar net nie soseer op Wikipedia nie. Hierteenoor stel Deumert onder meer die Afrikaanse Wikipedia: {{cquote| The language is closely related to Dutch and has over six million speakers in South Africa and Namibia. During apartheid, Afrikaans was heavily supported by the government and language-activism has a long history. A fair proportion of its speakers fall into the top income brackets in South Africa, and the language continues to be supported by cultural and political organizations. Access to the internet is not a serious problem, and most contributors are native speakers. There are several high-profile editors who have each contributed several hundred articles (between 200 and 1700). The work can be characterized as a collaborative project in the best tradition of ''Wikipedia'': although the group of contributors is small (which is typical across Wikipedia, see Panciera et al. 2009), there exists a sense of a community among them. […] Successful African language Wikipedias require the involvement of native speakers. Yet, issues of access are a concern. Only the Afrikaans Wikipedia – which serves a socio-economically advantaged community – shows consistent and collaborative native speaker involvement. }} In die jaar '''2014''' maak prof. [[Jaap Steyn]] in sy boek ''Ons gaan 'n taal maak'' ook kortliks melding van die Afrikaanse Wikipedia (bl. 479) deur na 'n Afriforum-nuusbrief (nr. 43) te verwys : {{cquote| Jan-Carel Brand, 'n medewerker van die Afriforum-nuusbrief het in '''April 2012''' berig dat die Afrikaanse ''Wikipedia'' sy 20 000ste artikel geplaas het. Die inhoud word volledig deur vrywilligers in hul vrye tyd geskep en die teks word onder 'n ''Creative Commons''-lisensie versprei. Dit beteken dat die teks gekopieer, gedeel en versprei kan word sonder dat enige kopieregskendings plaasvind. Die Nederlandse ''Wikipedia'' het kort tevore sy miljoenste artikel gepubliseer. }} '''21 Maart 2014''': By die "Symposium Digitaal Afrikaans: Internet en de Afrikaanse literatuur" in die Afrika-studiesentrum, te Leiden, Nederland, bevind die huiswikipediaan Hans Muller daar is heelwat moontlikhede sover dit die Afrikaanse literatuur aangaan op die Afrikaanse Wikipedia. Die Afrikaanse Wikipedia beklee met 30&nbsp;000 artikels nog die derde posisie van die Afrikatale wat artikeltal betref. Al is die aantal sprekers minder as dié van Swahili en Hausa, is die aantal Wikipedia-artikels laer by die laasgenoemde twee tale. Op hierdie stadium is daar nog baie Afrikaanse skrywers wat nog geen artikel het op die Afrikaanse Wikipedia nie; maar wel in Engels en Nederlands. Verder is daar min foto's en soortgelyke beeldmateriaal van die betrokke skrywers te vinde, of die gehalte daarvan (soos die foto van [[Antjie Krog]]) kan beter wees. Die artikel rondom die literatuur in Afrikaans het ook vasgesteek by die literatuurgeskiedenis van [[Rob Antonissen]] uit 1955.<ref>[https://archive.is/GrdAO De Wit, H.J. 2014. Digitaal Afrikaans: Internet en de Afrikaanse literatuur. ''Litnet'' 26 Maart.]</ref> '''3 Junie 2015''': [[Unisa]] se Academy of African Languages and Science (AALS) hou 'n werkswinkel. Die sprekers is onder meer prof. [[Gebruiker:Petterual|Laurette Pretorius]]; die Russiesgebore Israeli van Wikimedia Amir Aharoni, en Nozibele Nomdebevana. Van die besprekingspunte is die uitbou van die verskillende Wikipedias in 'n veeltaligheidskonteks deur vertaling en opleiding. Ook die Afrikaanse Wikipedia word hierby betrek. Op 11 Junie 2015 word 'n kort oorsig op Unisa se webwerf geplaas.<ref>[https://web.archive.org/web/20161019050510/http://www.unisa.ac.za/news/index.php/2015/06/threat-of-digital-language-death-an-african-reality/ Unisa: Threat of Digitale Language Death an African Reality]</ref> Prof. Pretorius skryf: {{cquote| ‘South African indigenous languages are orders of magnitude smaller than the others. Afrikaans is faring best with 35 491 articles, while there are no articles in Ndebele. If we say that we are living inside the digital space and people are looking for information more and more online, on Wikipedia, for example, then this tells us that they are not doing it in their own languages. We have this interesting disconnect that we all deal with; in our social/physical life we use a certain language, in our digital life another – in the case of South Africa, this is usually English. That creates some tension and is something we should be addressing. But all is not lost. We still have some of the big languages in the world, with all of our languages having more than one million speakers.’ }} '''2 Oktober 2015''': Die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] hou in samewerking met die Prisma Leeskring in Centurion 'n simposium. Hier lewer prof. Laurette Pretorius, professor in rekenaarwetenskap aan Unisa, 'n pleidooi dat meer inskrywings in die Afrikaanse Wikipedia gemaak moet word, omdat Afrikaans se voortbestaan in die digitale ruimte in 'n groot mate daarvan afhang.<ref>[https://web.archive.org/save/_embed/http://www.akademie.co.za/wp-content/uploads/2015/07/Algemene-Simposium-1-en-2-Oktober-2015.pdf Algemene simposium 1 en 2 Oktober 2015]</ref> Op '''1 November 2015''' praat prof. Laurette Pretorius op die [[Radio Sonder Grense|RSG]]-program "Die tale wat ons praat" oor die Afrikaanse Wikipedia.<ref>[https://web.archive.org/web/20160304122048/http://www.rsg.co.za/forcedownload.asp?fn=20151101%5FDIE%5FTALE%5FWAT%5FONS%5FPRAAT%2Emp3&f=%2Fimages%2Fupload%2Fsound%2Fklanke%2F RSG: "Die tale wat ons praat": Wikipedia, 1 November 2015]</ref> '''14 Januarie 2016''': RSG-omroepers Martelize Brink en Johan Rademan voer 'n onderhoud met [[Gebruiker:Oesjaar|Deon Steyn]], wat sedert 2015 op die raad van WikimediaZA dien.<ref>{{Cite web |url=http://www.rsg.co.za/forcedownload.asp?fn=20160114%5FOGGEND%5FWikipedia%2Emp3&f=%2Fimages%2Fupload%2Fsound%2Fklanke%2F |title=RSG: "Oggend op RSG", Onderhoud met Deon Steyn. |access-date=17 Desember 2019 |archive-date=19 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200419131749/http://www.rsg.co.za/forcedownload.asp?fn=20160114_OGGEND_Wikipedia.mp3&f=%2Fimages%2Fupload%2Fsound%2Fklanke%2F |url-status=dead }}</ref> Op '''28 Januarie 2016''' word onder die opskrif "Afrikaanse Wikipedia kry groot aftrek" in ''Die Burger'' die 15de verjaarsdag van die algehele Wikipediaprojek (wat ander tale omvat) gevier. Op daardie tydstip was daar sowat 38 400 artikels by die Afrikaanse Wikipedia. Die artikels wat die meeste gewysig is, is onder meer "[[Alfabetiese lys van visse]]", "[[Lys van Suider-Afrikaanse visse volgens wetenskaplike name]]" en "[[Jesus van Nasaret]]". In die berig word spesifiek gelet op [[Gebruiker:Morne|Morné van Rooijen]] se belangstellings.<ref>[http://archive.is/aVJuU Els, R. 2016. Vyftiende verjaardag: Afrikaanse Wikipedia kry groot aftrek. ''Die Burger'', 28 Januarie.]</ref> In 'n onderhoud geplaas op '''6 en 13 Februarie 2016''' in die ''[[Beeld]]'' en ''[[Volksblad]]'' onderskeidelik, sê prof. [[Gerhard van Huyssteen]] die navorsing wat in 2013 gedoen is dui dat byna 40% van Afrikaanse taalmense (vertalers, dosente, onderwysers) salig onbewus was van die Afrikaanse Wikipedia. Die Afrikaanse Wikipedia haal, wat artikeltal betref, die 86ste posisie uit 291 tale, met amper 40 000 artikels; gevolg, binne die Suid-Afrikaanse omgewing, deur Noord-Sotho met byna 3 000 artikels.<ref>Van Huyssteen, G.B. 2016. Begin deel jóú kennis in jóú taal. Beeld, ''6 Feb. 2016'', bl. 21.</ref><ref>Van Huyssteen, G.B. 2016. Begin deel jóú kennis in jóú taal. Volksblad, ''13 Feb. 2016''</ref> In '''Maart 2016''' skuif Deon Steyn op die ontbytprogram, ''Dagbreek'', op die [[KykNET]]-kanaal, agter die mikrofoon in. '''20 April 2016''': ''[[Maroela Media]]'' kondig aan hul sal voortaan saam met Unisa en ander liefhebbers van Afrikaans die Afrikaanse Wikipedia help uitbrei. Die fokus is skoolvakke gerig op graad vier tot twaalf, soos die kurrikulum stipuleer. Afrikaanse digters en skrywersprofiele word ook op gefokus. Die [[Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge]] (FAK) sal weer op die Afrikaanse geskiedenis fokus. Gratis opleiding sal verskaf word aan iedereen wat bereid is om met die projek te help.<ref>[http://archive.is/auTpY Changuion, A. 2016. Help bou aan 'n Afrikaanse Wikipedia. ''Maroela Media'', 20 April.]</ref> '''22 April 2016''': Die redaktrise van ''Maroela Media'', Susan Lombaard, skryf die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, Viva (Virtuele Instituut vir Afrikaans), die Dagbreek Trust en Unisa sal kragte saamspan om skrywers, vertalers en vrywilligers saam te roep en te organiseer. Opleidingsessies is gehou en skoolkurrikula is deurgesif watter onderwerpe eerste aangepak moet word. Ondertussen het die e-posse ingestroom van voornemende vrywilligers.<ref>[http://archive.is/oByXf Lombaard, S. 2016. Redakteursbrief: Afrikaanse Wikipedia, te danke aan die oom op Koekenaap. ''Maroela Media''. 22 April.]</ref> '''April/Mei 2016''': Na aanleiding van die simposium op 2 Oktober 2015, beskryf Lilla Fourie in ''Plus 50'' in die artikel getiteld "Die Afrikaanse Wikipedia: seniors kan 'n groot bydrae lewer" die belang van die uitbou van die Afrikaanse Wikipedia.<ref>Fourie, L. 2016. Die Afrikaanse Wikipedia: seniors kan 'n groot bydrae lewer. ''Plus50'' 11(2): 22-23</ref> Pretorius wys daarop terwyl Afrikaans al hoe meer onder druk staan by skole en op universiteit en by die werkplek (die fisiese ruimte), het Afrikaanssprekendes toenemend meer na die digitale ruimte beweeg; die Afrikaanssprekende moet die taal egter met hom saamneem. 49% van die Suid-Afrikaanse bevolking van 54 miljoen mense het internettoegang; en waar daar 'n vraag na Afrikaans mag wees, moet daar 'n aanbod wees. Sy noem die Hongaarse rekenaar-taalkundige, András Kornai, het reeds in 2013 sy bevindings publiseer: "Die fisiese dood van 'n taal kom voor wanneer dit geen gebruikers en geen funksie in die samelewing het nie […] terwyl die taal digitaal begin sterf wanneer hy nie digitale funksies verwerf teen die pas waarteen sy sprekers digitale vaardighede verwerf nie." Hier kan die Afrikaanse Wikipedia van groot waarde wees, omdat die Afrikaanse Wikipedia deur soekenjins onttrek en geberg word – hoe meer Afrikaans daar is, hoe meer is die Afrikaanse teenwoordigheid in die digitale ruimte. Ten tyde van die skrywe het die Engelse Wikipedia "meer as 5 miljoen artikels van goeie gehalte, terwyl die Afrikaanse Wikipedia, wat reeds in 2001 begin is, in totaal slegs 39 500 artikels het waarvan talle kort en van mindere gehalte is". Vergeleke met sy aantal sprekers, het Afrikaans 'n agterstand en meer mense sal van die Engelse Wikipedia gebruik maak, wat kan aanleiding gee tot taalverskuiwing. Volgens die artikel is daar 'n groot vraag na kundiges wat nuwe artikels kan skryf, wat goeie artikels uit anderstalige Wikipedias kan vertaal, vrywillige redigeerders en enigiemand wat jongmense kan aanspoor om mee te doen. In hul nuusbrief van '''April 2016''' word die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns|Akademie]] se Afrikaanse Wikipediaprojek kortliks bekendgestel. Dit is 'n afdruk van Fourie se artikel wat in ''Plus50'' verskyn het.<ref>[https://web.archive.org/web/20191224055859/http://www.akademie.ussdmobile.co.za/Nuusbrief_April_2016.pdf Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns: Nuusbrief April 2016, pp. 20-21]</ref> '''Junie 2016''': Prof. Laurette Pretorius se vaktydskrifartikel, ''Die rol van die Afrikaanse Wikipedia in die uitbou van Afrikaans'' word in ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'' gepubliseer.<ref>[https://web.archive.org/web/20180721101201/http://www.scielo.org.za/pdf/tvg/v56n2-1/07.pdf Pretorius, L. 2016. Die rol van die Afrikaanse Wikipedia in die uitbou van Afrikaans. ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', 56(2-1):371-390.]</ref> In dieselfde uitgawe, publiseer professor [[Gerhard van Huyssteen]], Alex Antonites en Melodi Botha 'n ondersoek oor die leefbaarheid van die [[Virtuele Instituut vir Afrikaans]], en hoe die Afrikaanse Wikipedia daarby betrek word<ref>[https://web.archive.org/web/20180721113239/http://www.scielo.org.za/pdf/tvg/v56n2-1/09.pdf Van Huyssteen, G.B., Botha, M. & Antonites, A. 2016. Die Virtuele Instituut vir Afrikaans (VivA) en markbehoeftes in die Afrikaanse gemeenskap. ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', 56(2-1):410-437.]</ref> '''3 Junie 2016''': ''Maroela Media'' stel drie opleidingsvideo's beskikbaar hoe Afrikaanse artikels vir Wikipedia vertaal en geskryf kan word; omrede baie vrywilligers nie werkswinkels in die stede kan bywoon nie.<ref>[http://archive.is/Lx7cv ''Maroela Media''. 2016. Afrikaanse Wikipedia: Só maak mens. 3 Junie]</ref> '''6 Junie 2016''': 'n Insetsel op eNuus (Dstv) verskyn (te danke aan ''Maroela Media'') waarin die bewusmaking van die Afrikaanse Wikipedia voortgesit word. Die video-insetsel toon die opleidingskursus te Centurion op 4 Junie 2016<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=T0W5qcLaa7M eNuus: Meer Afrikaans op Wikipedia]</ref> '''16 Augustus 2016''': 'n Artikel word spesiaal toegewy aan Sören Pfauder ([[Gebruiker:SpesBona]]), 'n Duitser van [[Brandenburg]] wat Afrikaans self baasgeraak het deur sy betrokkenheid by die Afrikaanse Wikipedia. Onder meer is dit die taalverwantskap en -geskiedenis wat hom die meeste omtrent die taal boei. Hoewel hy sedert 2006 op die [[Duitse Wikipedia]] betrokke was, is hy sedert 2010 doenig op die Afrikaanse Wikipedia. Ook sy belangstellings word in die artikel genoem.<ref>[http://archive.is/Ni5oq ''Maroela Media''. 2016. Afrikaanse Wikipedia: Duitser leer homself Afrikaans. 16 Augustus.]</ref> '''14 September 2016''': ''Maroela Media'' berig oor 'n buitengewone Wikipedia-artikel geskep deur Jeanne-Marie Lombard, getiteld [[Larry (kat)]].<ref>[http://archive.is/pQZg7 Maroela Media. 2016. Downingstraat 10: Ongewone pligte vir 'n ongewone werknemer. 14 September.]</ref> '''11 Oktober 2016''': Die Afrikaanse Wikipedia het reeds 41 916 artikels, luidens ''Maroela Media''. Een bydraer wat uitgelig word is dr. Estelle Kruger, ouddosent aan die Universiteit van Stellenbosch. Kruger het besef haar ou akademiese artikels kan onder die stof uitgehaal word, meer toeganklik gemaak word vir die algemene publiek, en opnuut waarde verkry.<ref>[http://archive.is/EhZ96 Maroela Media. 2016. Afrikaanse Wiki maak inligting meer toeganklik. 11 Oktober.]</ref> '''10 November 2016''': Hoewel dit 10 jaar geduur het om 20 000 artikels op Wikipedia te bereik, het die getal artikels binne slegs vyf jaar verdubbel tot bykans 43 000. Wikipedia (die hele organisasie) se 15de verjaarsdag is ook op 12 November om 18:00 gevier by die Twankey Bar, Taj Hotel, Waalstraat, Kaapstad.<ref>[http://archive.is/ZArfX Maroela Media. 2016. Afrikaanse Wikipedia word 15 jaar oud. 10 November.]</ref> '''22 November 2016''': Binne slegs twee maande het die hoeveelheid Afrikaanse artikels vanaf 41 000 artikels gebokspring na 42 000 – iets wat tot op daardie datum vir die betrokke Wikipedia nog ongehoord was.<ref>[http://archive.is/y2VDx Maroela Media. 2016. Wikipedia:Doen jou deel vir Afrikaans. 22 November.]</ref> '''16 Februarie 2017''': 'n Nypende tekort aan artikels rakende tegnologie, sportsterre, die wetenskap en finansies word gevoel. Volgens Deon Steyn word daar ook nie meer feitegidse oor skepe of naaldwerk in Afrikaans uitgegee nie – die onus rus dus alleen op die Afrikaanse Wikipedia om die verskil te maak.<ref>[http://archive.is/8WCS6 Maroela Media. 2017. Afrikaanse Wikipedia: Geloofwaardig en betroubaar. 16 Februarie.]</ref> '''April 2017''': In die nuusbrief van die Akademie nooi prof. Laurette Pretorius Akademielede en liefhebbers van Afrikaans uit om die Afrikaanse Wikipedia te help uitbou (werkswinkels is in Junie, Julie en Augustus in die vooruitsig). Die ensiklopedie het met die skryf van die nuusbriefartikel 44 462 artikels bereik en is die 84ste grootste. Sy stel dit duidelik wat die Afrikaanse Wikipedia is, en nié is nie, juis omdat daar misverstande ontstaan het:<ref>[https://web.archive.org/web/20191224123727if_/http://www.akademie.ussdmobile.co.za/Nuusbrief_April_2017.pdf Akademie Nuusbrief April 2017 p. 21]</ref> {{cquote| Ek wil ook graag 'n oomblik stilstaan by wat Wikipedia NIE is nie omdat daar steeds misverstande hieroor bestaan wat op die lange duur die Afrikaanse Wikipedia heelwat skade kan berokken. Wikipedia is nie 'n argief nie, dit is nie 'n reklamebladsy nie, dit is nie 'n korporatiewe of persoonlike webblad nie en bowenal is dit nie 'n stortingsterrein vir enige soort Afrikaanse tekste wat instansies of persone ook al beskikbaar stel nie. Al sou hierdie soort stof nuttig en selfs uniek wees, moet dit steeds eers tot ''bona fide''-ensiklopediese artikels verwerk word voordat dit in Wikipedia gepubliseer kan word. Dus is daar geen kortpaaie of kitsoplossings nie. Kundige Afrikaanssprekendes moet gewoon skouer aan die wiel sit en ensiklopediese artikels van hoë gehalte in Afrikaans skryf, vertaal en redigeer. }} '''20 Julie 2017''' (14:00 [[Suid-Afrikaanse Standaardtyd|SAST]]). Professor Laurette Pretorius bied by die Vrystaat Kunstefees die program "Afrikaanse Wikipedia – maak die kuber jou erns" aan vir belangstellendes wat die projek wil ondersteun. Die toegang is gratis.<ref>[https://web.archive.org/web/20191224054542/https://www.vrystaatkunstefees.co.za/wp-content/uploads/2018/11/VK-program-2017.pdf Vrystaat Kunstefeesfeesprogram. 18-22 Julie 2017.]</ref> Op '''21 Augustus 2017''' word die Afrikaanse Wikipedia (onder leiding van ''Maroela Media'') as die tweede Afrikaanse digitaliseringsprojek in [[AfriForum|Afriforum]] se nuusblad op die agenda gelys:<ref>[http://archive.is/8FuQU Afriforum: Sleutel om tale te behou, lê in Kuberruim]</ref> {{cquote| 'n Tweede Afrikaanse digitaliseringsprojek is Maroela Media se Afrikaanse Wikipedia-blad. Daar is tans 46 443 artikels op dié blad gelaai, maar volgens Keren van den Berg, projekkoördineerder van die Afrikaanse Wikipedia-blad, is dit maar min vergeleke met blaaie van tale soos Engels, Duits, Frans, Hollands, Pools en Russies. “Enige persoon wat deel van hierdie projek wil vorm, kan na die instruksievideo op Youtube gaan kyk onder Afrikaanse Wikipedia-opleidingskursus.” }} '''4 Maart 2018''': Marlinée Fouché voer 'n onderhoud met Deon Steyn. Die Afrikaanse Wikipedia is 86ste op die artikelranglys, met meer as 48 000 artikels; in Suid-Afrika staan Noord-Sotho as Afrikataal tweede, met meer as 7 000 artikels (grootliks te danke aan 'n Afrikaanssprekende self wat daar betrokke is, [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]]). Steyn benadruk dat die buitelanders wat bydra tot die Afrikaanse Wikipedia vir sowel die Afrikaanse as Wikigemeenskap baie werd is, aangesien Suid-Afrikaners nie altyd toegang tot buitelandse bronne het nie.<ref>[https://web.archive.org/web/20181231200818/http://eensgesind.com/geweet-afrikaans-is-die-grootste-afrika-taal-op-wikipedia/ Fouché. M. 2018. Geweet Afrikaans is die grootste Afrika-taal op Wikipedia..? ''Eensgesind.com'' 4 Maart.]</ref> '''21 Mei 2018''', '''27 Junie 2018''' en '''5 November 2018''': ''Maroela Media'' doen weer 'n beroep op sy lesers om by Wikipedia aan te sluit: "Dit is elke Afrikaanssprekende se plig om kennis na te laat sodat die volgende generasie daarop kan voortbou".<ref>[http://archive.is/TgWfB Maroela Media. 2018. Afrikaans op Wikipedia: Almal moet hul kant bring. 21 Mei.]</ref><ref>[http://archive.is/VuJ4C Maroela Media. 2018. Wiki – wat? 27 Junie.]</ref><ref>[http://archive.is/CZNto Maroela Media. 2018. Video: Jy kan 'n verskil maak (en dit kos jou niks). 5 November.]</ref> '''6 Junie 2018''': Die Katalaanse navorsers Marc Miquel-Ribé en David Laniado bevind die Afrikaanse Wikipedia se intertaalskakels kom, net soos dié van die Swahili-, Estiese en Yslandse Wikipedia, 7 tot 11 keer minder in kultuurgebonde artikels (Cultural Context Content) voor. Dit toon dat tale soos Engels, Frans, Koreaans, Duits en Italiaans (wat byna net soveel intertaalskakels met kultuurgebonde artikels toon) 'n groter kulturele uitoefening op ander tale waarskynlik het. Dit beteken taalstatus en ontwikkeling van 'n Wikipedia kan 'n groot invloed uitoefen of hierdie artikels in ander tale geskep sal word, aldan nie. Op hierdie stadium staan die persentasie kultuurgebonde artikels in die Afrikaanse Wikipedia op 19,2%, op gelyke skaal met Italiaans, maar heelwat hoër as die tale met aansienlik baie bot-geskepte artikels, soos Nederlands (7,8%) en Sweeds (11,4%), laat staan nog Cebuano (0,1%).<ref>[https://web.archive.org/web/20180625021002/https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphy.2018.00054/full Miquel-Ribé, M. & Laniado, D. 2018. Wikipedia Culture Gap:Quantifying Content Imbalances Across 40 Language Editions.]</ref> '''Desember 2018''': Prof. Jako Olivier ondersoek in sy vaktydskrifartikel verdere moontlikhede wat die Afrikaanse Wikipedia bied. Hy bevind die Afrikaanse Wikipedia groei nie noodwendig so vinnig nie, bloot omdat die Afrikaanstalige leser ewe maklik homself met die Engels kan help, maar bly positief: "Daar moet dus voortgebou word op bestaande goeie praktyke waaronder die gebruik van wiki-inisiatiewe soos die Afrikaanse Wikipedia tel."<ref>[https://web.archive.org/web/20190428040511/http://www.scielo.org.za/pdf/tvg/v58n4-2/03.pdf Olivier, J. 2018. Die stand van aanlyn oop opvoedkundige hulpbronne in Afrikaans: Afrikaansonderrig as 'n gevallestudie. ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'', 58(4-2):905-924]</ref> '''2019''': In die huldigingsbundel opgedra aan Jaap Steyn, vra prof. [[Wannie Carstens]] hom af in sy bydrae 'Geskiedskrywing en beskrywing van Afrikaans: Wat is daar nog te sê?':<ref>[https://books.google.co.za/books?id=Mee9DwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=J.C.+Steyn+en+Afrikaans,+%27n+Viering&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwjDu6Sk6pzmAhW9R0EAHbeRCwEQ6AEIKTAA#v=onepage&q=wikipedia&f=false Van Niekerk, A. (red.). 2019. J.C. Steyn en Afrikaans: 'n viering. Bloemfontein: SUN PReSS]</ref> {{cquote| Hoe word die voordele van ''tegnologie'' benut om Afrikaans uit te bou? Wat hou die werk van die [[Virtuele Instituut vir Afrikaans]] (VivA) in (vergelyk Van Huyssteen & andere 2016) en hoe kan dit ten beste benut word? Hoe kan VivA uitgebou word? Hoe kan die Afrikaanse Wikipedia ingespan word in die belang van Afrikaans (kyk Pretorius 2016)? }} '''28 Februarie 2019''': Die Afrikaanse Wikipedia het om en by 70 000 artikels bereik. ''Maroela Media'' voer 'n onderhoud met Deon Steyn. Volgens hom groei die aantal artikels vinnig, maar nie vinnig genoeg na sy sin nie. Daar is ook 'n behoefte aan diegene wat bereid is om (deeglik literêre) navorsing te doen. Gegewe die koste van gedrukte media wat wêreldwyd sy tol eis, wat Afrikaans ook beslis nie oor die hoof sien nie, kan die Afrikaanse Wikipedia help om inligting goedkoop, vinnig en gerieflik beskikbaar te stel (nie juis asof daar enige ander alternatief is nie); foute kan onmiddellik reggestel word. Selfs ou volksname in die diere- en planteryk kan vir die nageslag so bewaar word. Steyn vertel hoe hy self in sy ledige uurtjies (in die jaar 2009) by die Afrikaanse Wikipedia betrokke geraak het: dit het hom (bo en behalwe sy vyftien jaar ondervinding) vooraf drie maande geduur om die korrekte terminologie te versamel vir sy heel eerste artikel, [[optiese vesel]]. Die artikel is baie gunstig deur die Wikipediagemeenskap ontvang. Dit het hom aangemoedig om nog meer artikels te plaas. So ongemerk is daar altyd 'n tydjie wat afgeknyp en produktief benut kan word.<ref>[https://web.archive.org/web/20191220084917/https://dl.iono.fm/epi/prov_347/epi_660498_medium.m4a?did=f18195a73f8cc2fdf24dbf8a505e6db3003f5d06&p=embed&download=1 Potgooi: Maroela Media. Al meer as 70 000 artikels in Afrikaans op Wikipedia]</ref><ref>[http://archive.is/O55l5 ''Maroela Media''. Al meer as 70 000 artikels in Afrikaans op Wikipedia. 28 Februarie 2019.]</ref> '''16 Mei 2019''': Volgens 'n Katalaanse navorser, Marc Miquel-Ribé, toon die Afrikaanse Wikipedia 'n "Europese karakter" in die sin dat hy, net soos die Europese tale, self plaaslike inhoud skep en gebruik. Terwyl die Engelse en Japannese Wikipedia se plaaslike inhoud meer as 50% beslaan, en die Duitse, Franse en Italiaanse en Katalaanse Wikipedias se plaaslike inhoud ongeveer 33,7%, 26,9%, 18,8% en 17,9% onderskeidelik uitmaak, staan die Afrikaanse Wikipedia ook op 'n heel gesonde 23,9%:<ref>[https://web.archive.org/web/20190706214921/https://wikipedia20.pubpub.org/pub/26ke5md7 Miquel-Ribé, M. 2019. The Sum of Human Knowledge? Not in One Wikipedia Language Edition. Wikipedia@20, May 16,2019.]</ref> {{cquote| Even though I have not yet verified whether this higher reader interest in CCC (“Cultural Context Content”) articles applies to all language editions, the hypothesis “context-encyclopedia-key-ingredient-to-success” is very plausible. In smaller Wikipedias with little traffic, we see the inverse trend. For instance, in some African vernacular languages, the proportion of articles dedicated to their context is very low. Considering 39 Wikipedia language editions in Africa, the average proportion of articles dedicated to each cultural context is 11.1% (median 13.8%). Why is that so? Because these languages are often relegated to a private use while English or French is used for education and official matters. Only Afrikaans — a language with a social situation similar to European languages — has '''23.9%''' of content dedicated to its context. Hence, we can say that cultural context content creation and consumption is a good indicator of a healthy Wikipedia in a society. }} Van hierdie tale word getabelleerd in 'n ander vaktydskrifartikel aangegee:<ref>[https://web.archive.org/web/20190228121044/https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1901/1901.07999.pdf Miquel-Ribé, M. & Laniado, D. 2019. Wikipedia Cultural Diversity Dataset: A Complete Cartography for 300 Language Editions]</ref> {| class="wikitable" |'''ISO-kode van Wikipedia''' |'''Artikels''' |'''CCC%''' |- |ca ('''Katalaans''') |584 760 |17,1 |- |de ('''Duits''') |2 195 308 |33,7 |- |en ('''Engels''') |5 676 573 |44,2 |- |fa ('''Persies''') |629 125 |21,9 |- |gn ('''Guaraní''') |715 |19,9 |- |ja ('''Japannees''') |1 110 617 |51,0 |- |ms ('''Maleisies''') |306 055 |22,1 |- |ru ('''Russies''') |1 481 560 |32,2 |- |sw ('''Swahili''') |42 422 |19,0 |- |zu ('''Zoeloe''') |1 111 |14,22 |} Toe die Afrikaanse Wikipedia egter 79 525 artikels bereik, word slegs 13 235 daarvan as plaaslike inhoud gemerk – die plaaslike inhoud daal daar en dan tot '''16,64%'''.<ref>[http://archive.is/UIf3S#selection-520.1-569.6 Lists of Wikipedias by Cultural Context Content, besoek op 27 Desember 2019]</ref> '''Augustus 2019''': 'n Simposium is op 29 Julie 2019 deur die Akademie aangebied. Die Afrikaanse Wikipedia het sowat 83 700 artikels bereik. Die doel van die simposium was om verskeie belangegroepe uit die Afrikaanse taalgemeenskap byeen te bring "om te besin oor die aangewese weg na 'n stewig bevolkte Afrikaanse Wikipedia." Teenwoordig was die verteenwoordigers van WikimediaZA, ''Maroela Media'', die SA Vertalersinstituut (SAVI), die [[ATKV|Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging]] (ATKV), die [[Afrikaanse Taalraad]] (ATR), South African Centre for Digital Language Resources (SADiLaR) en die [[Virtuele Instituut vir Afrikaans]] (VivA). Een probleem wat veral uitgesonder is, wat voortgespruit het uit die aard van die vertaling van bestaande inhoud, is die gebrek aan sekere geskikte vakterminologie. Daar is op verdere opvolgbyeenkomste besluit, die Akademie bied sy steun aan die Afrikaanse Wikipedia, geen ander spesifieke besluite is nog geneem nie, met die uitsondering van die rol van die Afrikaanse taalgemeenskap as geheel wat benadruk is. Prof. Laurette Pretorius (die Akademie se Wikipedia-koördineerder) beplan nog 'n werkswinkel, terwyl prof. Gerhard van Huyssteen (vak)terminologieontwikkeling deur 'n terminologienavraagdiens (wat deur VivA as projekvoorstel nog verwerk moet word) as plan geopper het.<ref>[https://web.archive.org/web/20191224055705/http://www.akademie.ussdmobile.co.za/Nuusbrief_Aug_2019.pdf Akademie Nuusbrief Augustus 2019. Wikipedia in Afrikaans: Simposium aangebied deur die SA Akademie, 29 Julie 2019. p. 27]</ref> '''14 Augustus 2019''': Ter viering van sy 10-jarige betrokkenheid by die Afrikaanse Wikipedia, skryf [[Gebruiker:Suidpunt|Suidpunt]] op [[PRAAG]] 'n artikel wat 'n paar probleme en geleenthede uiteensit, maar ook sy algemene belewenis van die organisasie die afgelope dekade.<ref>[http://archive.is/sgBFc Suidpunt. 2019. My 10 jaar by die Afrikaanse Wikipedia. '''PRAAG''', 14 Augustus].</ref> '''3 Oktober 2019''': In die Solidariteitbeweging se oorsig "Bou om te bly: Op pad na 2030" is een toekomsdoelwit: "Afrikaanse inligting in digitaal naslaanbare formaat, soos die Afrikaanse Wikipedia, moet algemeen beskikbaar wees, veral wat inligting verwant aan skoolkurrikulums betref."<ref>[https://web.archive.org/web/20191029092932/https://solidariteit.co.za/wp-content/uploads/2019/10/2019-10-03_TOEKOMSBERAAD_Volledig_web-1.pdf Solidariteitbeweging: "Bou om te bly: Op pad na 2030"]</ref> '''23 Oktober 2019''': Die ou Afrikaanse feitegidsstel, ''Wêreldspektrum'', is volledig by die Afrikaanse Wikipedia bygewerk en geïntegreer.<ref>[http://archive.is/RVljO Steyn, C. 2019. Digitale baadjie vir 'Wêreldspektrum' aangetrek. ''Maroela Media''. 23 Oktober.]</ref> '''18 November 2019''': Die Afrikaanse Wikipedia sit nou wel met meer as 85 000 artikels, maar 23 265 daarvan is saadjies. Om hierdie rede word die tweede Ontkiemingskompetisie vanaf 15 Desember 2019 tot 15 Januarie 2020 gehou. Die prys is [[Amazon.com]]-geskenkbewyse vir die eerste tot derde posisie. [[Gebruiker:Dumbassman|Rossouw van Rooyen]], 'n Namibiër, het die heel eerste ontkiemingskompetisie (15 Desember 2018 tot 15 Januarie 2019) gewen,<ref>[http://archive.is/hebbI Maroela Media. 2019. Ontkiem 'n Wiki-saadjie en wen. 18 November]</ref> gevolg deur [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] en [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] in die tweede en derde plek onderskeidelik. Daar was in die 2018/2019-kompetisie slegs ses deelnemers betrokke.<ref>[http://archive.is/7eLWL Wikipedia: Ontkiemingskompetisie 2018]</ref> By die 2019/2020-kompetisie was daar 10 deelnemers; die wenners is [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] (1ste plek), [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert]] (2de plek) en [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] (3de plek). '''Desember 2019:''' [[Paleontologie|Paleontoloog]] François Durand is veral bekommerd oor Afrikaanse bronne (by name vaklektuur) wat nie so geredelik beskikbaar is op die internet (om gemaklik by die Afrikaanse Wikipedia in te weef nie):<ref>[https://web.archive.org/web/20191217201037if_/http://ojs.tgwsak.co.za/index.php/TGW/article/download/134/125 Durand, F. 2019. Verskuif die klaskamer ter wille van die oorlewing van Afrikaans as wetenskapstaal. ''Tydskrif vir Geesteswetenskappe'' 59(4): 599-610]</ref> {{cquote| Daar is projekte, ook van Akademielede se kant, om Afrikaans op byvoorbeeld Wikipedia te vestig en daardie projekte moet heelhartig deur ons almal ondersteun word, maar daar is baie meer om te doen. As daar niks oor paleontologie op die internet in Afrikaans is nie, is dit duidelik omdat ek nog niks daaroor daar geplaas het nie. Dieselfde geld vir elke ander vakgebied. Niemand anders as onsself kan vir hierdie afwesigheid van Afrikaans op die internet geblameer word nie. }} '''26 Januarie 2020''': Prof. Laurette Pretorius gesels op [[Radio Sonder Grense]] se program: ''Taaldinge''. Ses punte word uitgelig.<br /> ''Ten eerste'': Op grond van die Commons-lisensie-ooreenkoms is die publiek verplig om Wikipedia as bron te erken, indien van die inligting gebruik is.<br /> ''Ten tweede'': Die gehalte het te make met hoe lank die artikel is, hoeveel verwysings gegee word, hoe gebalanseerd die artikel geskryf is en hoe gereeld die artikel op datum gehou word. Die dekking van onderwerpe moet ook so wyd moontlik wees. Maar vergeleke met 'n groot internasionale taal soos Engels sou dit onbillik wees om Afrikaans met Engels te vergelyk. Pretorius fokus daarom op Katalaans, Moderne Hebreeus en Afrikaans.<br /> Sy bevind '''Katalaans''' het, te midde van 4 miljoen moedertaalsprekers meer as 630 000 Wikipedia-artikels, waarvan die artikelgehalte, net soos die Duitse Wikipedia, oor die algemeen baie goed is. Sy beskou die Katalaanssprekendes as taalpatriotte in murg en been.<br /> '''Moderne Hebreeus''' (Iwriet) het weer 5 miljoen moedertaalsprekers en het min of meer 254 000 Wikipedia-artikels; Iwriet se ontstaansgeskiedenis loop, net soos Afrikaans s'n, deur die 19de en 20ste eeu. Die Moderne Hebreeuse Wikipedia het weer strenger verwerpingsreëls as die Engelse Wikipedia s'n – nie enige artikel kan dus, net soos by die Engelse Wikipedia, sommer net geskep en aanvaar word nie. Die Hebreeussprekende akademie is wel ''ten nouste'' betrokke by hul Wikipedia, en van tyd tot tyd word skryfprojekte geloods waarby van die hoogste deskundiges en navorsers uit die Hebreeuse taalgemeenskap betrek word: 'n dure les vir die Afrikaanse Wikipedia.<br /> '''Afrikaans''' het 7,2 miljoen moedertaalsprekers. Dus, heelwat meer as die Katalaans- en Hebreeussprekendes wat getalle betref, maar die aantal Wikipedia-artikels dobber tussen 86 000 en 87 000 rond. Die artikels is oor die algemeen bitter baie kort. Gevolgtrekking: die Katalaanse en Hebreeuse Wikipedia dien as rolmodelle.<br /> ''Ten derde'': Die belang van 'n goeie Afrikaanse Wikipedia is drieledig: die aanvraag is daar, dit beïnvloed die soekenjinalgoritmes (wat beter soekresultate in Afrikaans meebring) en einde ten laaste sal beter en uitgebreide taalgebruik noodwendig lei tot beter taaltegnologie (soos masjienvertalings, speltoetsers, ens.)<br /> ''Ten vierde'': Omrede die leefwêreld van elke taal en sy sprekers (en hul taalvaardigheid en -diversiteit) verskil, sal die bronne en verwysings van elke afsonderlike Wikipedia ook verskil; daarom word nie elke bron ter wêreld ongelukkig gelys nie. Maar Pretorius vind dit ironies hoe die mensdom gou Wikipedia.org kan afkraak oor onakkuraatheid, maar tog te gewillig antwoorde google – antwoorde wat tog uit die lug gegryp word, vernaamlik dié van die Engelse Wikipedia.<br /> ''Ten vyfde'': Pretorius identifiseer die verskillende rolle en funksies waarby vrywilligers op die Afrikaanse Wikipedia betrokke kan raak. Sy bedank in die besonder die 14 administrateurs by die Afrikaanse Wikipedia vir hul onbaatsugtige diens. Die Hebreeuse Wikipedia het 37 sulke vrywilligers en die Katalaanse Wikipedia 21.<br /> ''Laastens'' bespreek sy kortliks die eerskomende werkswinkel (30 Januarie 2020) en die betrokkenheid van die Akademie. 'n Handleiding wat by die Akademie se webwerf beskikbaar sal wees, is in die vooruitsig gestel.<ref>[https://web.archive.org/web/20200126185138if_/http://www.rsg.co.za/forcedownload.asp?fn=20200126%5FTAALDINGE%2Emp3&f=%2Fimages%2Fupload%2Fsound%2Fklanke%2F Radio Sonder Grense, Taaldinge, 26 Januarie, Afrikaanse Wikipedia.]</ref> '''30 Januarie 2020''': Die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] hou 'n werkswinkel waar die uitbreiding van die Afrikaanse Wikipedia bespreek word.<ref>[https://www.facebook.com/events/sa-akademie-vir-wetenskap-en-kuns/werkwinkel-hoe-brei-ons-die-afrikaanse-wikipedia-uit/580193685892025/ SAAWK: Aankondiging op Facebook]</ref><ref>[https://www.akademie.ussdmobile.co.za/Afrikaanse_Wikipedia.pdf Werkwinkel: Hoe brei ons die Afrikaanse Wikipedia uit?]</ref> '''2020''' Peter Dirix, Liesbeth Augustinus en Frank Van Eynde jukstaponeer die ganse Afrikaanse Wikipedia tekskorpus van Julie 2016, toe nog met 40 820 artikels en 13,2 miljoen woorde, met die Taalkommissie se tekskorpus in hul artikel, [https://library.oapen.org/bitstream/handle/20.500.12657/37609/9783110668476.pdf?sequence=1#page=115 IPP in Afrikaans: a corpus-based investigation and a comparison with Dutch and German] rakende die ''infinitivus pro participio''. Hierdie gedeelde taaleienskap is te vinde in Duits, Afrikaans en Nederlands waar mens die ge- kan of soms ''moet'' weglaat: "Ek het Johan 'n roman (ge)sien skryf" of "wat ek wou vra:" (i.p.v. "wat ek wou gevra het:"). Dit is afwesig in die Engels, Fries en Jiddisj. Afrikaans het minder IPP's as in Nederlands, maar wel meer as in die Duits. Pseudo-koördinasies soos byvoorbeeld "sit en lees", "lê en lees", "staan en praat", "loop en dink", "gesit en wag" kom aansienlik minder by die Afrikaanse Wikipedia voor. Ook is IPP's gevind in die Taalkommissie se korpus m.b.t. "kom", "bly", "ophou", "probeer", "durf", "laat" en "leer", wat weer by die Afrikaanse Wikipedia afwesig is. Die rede vir hierdie verskil is heel moontlik toe te skryf aan die Taalkommissie se korpus wat niestandaardvorme opgeneem het. '''September 2020'''ː Die Afrikaanse Wikipedia het die [[Malgassiese Wikipedia]] verbygesteek wat hoeveelheid artikels betref en sodoende, die grootste Afrika-wiki volgens artikels geword, besuide die Sahara. '''November 2020''': Luidens 'n verslag van Greenman verkeer die Afrikaanse Wikipedia, wat Afrikataal en artikeltal betref, in die tweede posisie omrede die Egipties-Arabiese Wikipedia hom verbygesteek het (hoofsaaklik weens botgeskepte artikels). Afrikaans het nog nie 100 000 artikels bereik nie, terwyl die Egipties-Arabies in Junie 2020 alleen 257 000 byna oornag geskep het. Daar is egter slegs 29 aktiewe bydraers en die gehalte van die artikels van laasgenoemde Wikipedia laat veel te wense oor. Die Afrikaanse Wikipedia lyk wel belowend. By die Afrikaanse Wikipedia was daar 50 aktiewe bydraers, waaronder [[Gebruiker:Oesjaar]] en [[Gebruiker:Aliwal2012]] elkeen 1 000 wysigings in Oktober alleen aangebring het. Die Swahili Wikipedia toon ook 50 aktiewe bydraers in dieselfde maand, maar die hardwerkendstes onder hulle is nie moedertaalsprekers nie – dit besorg allerlei moeilikhede vir die groei van hierdie projek.<ref>[http://www.greenman.co.za/blog/?p=2734 Greenman. November 2020 African language Wikipedia update]</ref> '''Desember 2020''': Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns gee 'n Wikipedia-handleiding uit, ''Die Afrikaanse Wikipedia en hoe om by te dra'', saamgestel deur Gideon Kotzé en Laurette Pretorius. '''22 Desember 2020 tot 15 Januarie 2021''': Vir die derde agtereenvolgende Desember word die jaar oudergewoonte afgesluit en die nuwe tegemoet geloop met die jaarlikse [[Wikipedia:Ontkiemingskompetisie/2020|Ontkiemingskompetisie]], wat 'n maand lank duur. Geskenkbewyse ter waarde van R2000, R1500, R1000 en R500 vir die 1ste, 2de, 3de en 4de plek onderskeidelik is op die spel. Die sommetjie wengeld is deur Wikimedia ZA beslis. [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] (1ste), [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] (2de), [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] (3de), [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] (4de) is die wenners van die 2020/2021-kompetisie. Daar was 8 deelnemers.<ref>[[Wikipedia:Ontkiemingskompetisie/2020|Ontkiemingskompetisie 2020/2021]]</ref> === 2021 === '''16 Januarie 2021, 15:15'''. Op [[Pretoria FM]] voer Elsje van Jaarsveld 'n onderhoud met Deon Steyn, laasgenoemde op 6 deser reeds 12 jaar betrokke by die projek. By die Afrikaanse Wikipedia self het hy min of meer al 128&nbsp;000 wysigings aangebring. Sy grootste wens is dat 100&nbsp;000 artikels teen 15 November op die Afrikaanse Wikipedia bereik word, en meer gebruikers, of proeflesers sal aansluit. Ten tyde van die onderhoud is die artikelstand van die Afrikaanse Wikipedia om en by 95&nbsp;650; tydens die vorige onderhoud 3 jaar tevore was dit 34&nbsp;000; toe Steyn in 2009 aangesluit het was dit ongeveer 17&nbsp;000. Die projek is tans die 71ste grootste Wikipedia uit oor die 300 tale, en, wat inhoud ten minste betref, die grootste Wikipedia in 'n Afrikataal. Die doelstelling om 100&nbsp;000 artikels voor 16 November te bereik is bloot 'n nuwe mylpaal voor oë; om in 'n nuwe (medium)groot kategorie ingedeel te word. Dit kan byna digterlik beskou word as die aanbreek van 'n stralende nuwe hoofstuk vir Afrikaanse Wikipedia; of 'n motor wat 100&nbsp;000&nbsp;km agter die blad het. Gewis sal die Afrikaanse Wikipedia egter dan ook 'n nuwe blaadjie moet omslaan wat die organisering betref: want nou is dit 100&nbsp;000+ artikels wat in stand gehou, op datum gebring en voortdurend bygewerk moet word. Die las raak nie minder nie. Van Jaarsveld stel voor die aanbreek van die 100&nbsp;000-kerf moet met 'n reuse partytjie luisterryk gevier word. Steyn sê 'n datum is reeds vasgemaak met die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] vir die 20-jarige viering; die reëlings is reeds uitgeklaar met prof. [[Anne-Marie Beukes]]. Daar sal op hierdie dag kennis en ondervinding uitgeruil word, asook potensiële nuwe gebruikers gewerf word. Die Afrikaanse Wikipedia self word 20 jaar oud op die 16de November 2021; al is die Afrikaanse Wikipedia die dertiende oudste weergawe, het ander jongeres hom verbygesteek – alleen maar toe te skryf aan die tekort aan mannekrag. In Europa is veral die studente veel meer betrokke en rekenaarbedrewe; Suid-Afrika het nog 'n agterstand hiermee en die leeslus (vir die opdoen van agtergrondkennis om te kan bydra) is ook maar nie altyd daar nie. Afgesien van 'n bydrae tot die samelewing en naastediens, is daar steeds 'n geweldige tekort aan gedrukte vakliteratuur in Afrikaans (met, in ag genome, dat die digitale medium veral op die huidige oomblik sake vergemaklik), is die antwoord op die vraag waarom dit belangrik is om tot die Afrikaanse Wikipedia by te dra. Die Afrikaanse gedrukte bronne is trouens al so uitgeput dat daar toenemend na Engelstalige bronne gegryp word. Nuwelinge wat wil aansluit word gevra om as gebruikers te registreer; dit vergemaklik kommunikasie waar 'n gewone IP-adres nie kan nie. Daarmee klaar, kan die individu oor enige onderwerp skryf. Hulp kan verleen word op die betrokke artikel se besprekingsblad, die Geselshoekie en op die Facebookblad ([https://www.facebook.com/groups/231160206984566/ Afrikaanse Wikipedia]). Daar is veral 'n tekort aan vakkundige proeflesers (spesiale vermelding word gemaak van 'n [[Gebruiker:Burgert Behr|“goeie gebruiker wat eksjoernalis is; 'n pensioenaris”]] as voorbeeld); soms moet die hulp van die [[Taalkommissie]] ingeroep word. Op die vraag of [[Jimmy Wales]] munt geslaan het uit Wikipedia, sê Steyn die stigtings self samel heel goed geld van donateurs in om ander projekte te befonds. Wikipedia op sigself is egter maar een been van die Wikimedia-stigting; daar is hoeveel ander susterprojekte ([[Wikispecies]], [[Wikidata]], [[Wikitravel]], e.a.) asook die duur reserwe-apparatuur wat op hierdie geldjies teer. Ná afloop van 'n vorige onderhoud, volg Van Jaarsveld op, en verneem graag na die welstand van die Duitser [[Gebruiker:SpesBona|Sören Pfauder]], en of hy nog gereeld bydra, veral omdat hy, net soos die res van die Afrikaanse radioluisteraars, 'n gewone werksdag tussen 8 tot 5 het met al sy uitdagings. En te midde hiervan het hy hom geen moeite ontsien om sy tyd aan die projek af te staan nie. Ja, is die antwoord, Pfauder gaan steeds sy gang gedurende die week en doen steeds getrou die voorbladvoorbereiding elke Sondagaand, na gelang hoeveel beskikbare tyd hy het (en dit wissel maar). Wat die bladtrekke betref: van die artikels wat die meeste besoek is in Desember is [[Geloftedag]], [[Die Gelofte]] en die [[Slag van Bloedrivier]]. Opvallend het die (covid-19-verwante) afsterwe van Elsa Joubert 'n skielike toename in lesers van haar artikel teweeggebring (400 bladtrekke oornag). Covid-19, en die skielike inperking op die vryheid van beweging, asook die sluiting van skole (en ander staatsinstellings), het ook sy deeltjie bygedra om die bladtrekke van skoolverwante artikels in veral April/Mei-maand 2020 te verhoog. Artikels uniek aan die Afrikaanse Wikipedia (met inbegrip die uitvoerige artikel oor Elsa Joubert met inligting wat in ander Wikipedias geheel en al ontbreek), sluit onder meer selfs Proteaspesies in, wat maar toegeskryf kan word aan die Suid-Afrikaanse milieu, met wetenskaplike inligting wat bygewerk word om aan die behoeftes van sowel onderwysers as leerlinge te voorsien. Op die vraag of mens statistiek kan bekom rakende mense in ander lande wat die Afrikaanse Wikipedia besigtig, verwys Steyn na [https://stats.wikimedia.org/#/af.wikipedia.org/reading/page-views-by-country/normal|map|last-month|(access)~desktop*mobile-app*mobile-web|monthly hierdie blad] '''18 Januarie 2021''': Ter viering van Wikipedia se 20ste verjaarsdag neem [[Gebruiker:Greenman|Greenman]] die Suid-Afrikaanse Wikipedias in oënskou (buiten Engels). Die Afrikaanse Wikipedia staan eerste, met 95&nbsp;700 artikels, 210 aktiewe bydraers die afgelope 30 dae (wat vandaalbestryders uit ander lande insluit), 40 bydraers wat ten minste 5 wysigings die afgelope maand aangebring het, 18 administrateurs, en 33&nbsp;040&nbsp;587 woorde. Die dieptepunt wat toegeken word, betreffende die voortdurende uitbou en wysigings teenoor die hoeveelheid bladsye wat reeds bestaan, is 46, vergeleke met Engels se 1&nbsp;045 (die hoogste trouens wêreldwyd), Frans se 240, Chinees se 201, Duits se 93 en Nederlands se 16. Die volgende top tien bydraers het almal meer as 150 wysigings oor 'n maandtydperk aangebring (in dalende volgorde): [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]], [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]], [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]], [[Gebruiker:K175|K175]], [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]], [[Gebruiker:Charlielv55|Charliev55]], [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]], [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]], [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] en [[Gebruiker:Odriskelmac11|Odriskelmac11]]. Greenman is oor die algemeen tevrede met die stand van sake en het volle vertroue dat die 100&nbsp;000-kerf bereik sal word. Die ander Afrikatale se grootste hindernis is, net soos die Afrikaanse Wikipedia, die uitbou van uitvoerige lang artikels, met die uitsondering van die [[Tsonga Wikipedia]] waar die een enkele bydraer [[Gebruiker:Thuvack|Thuvack]] gehalte bo hoeveelheid verkies. Sy ywer word ook beloon met die diepte van die 703 artikels wat die hoogte inskiet: op 178.<ref>[http://www.greenman.co.za/blog/?p=2826 Greenman: South African language Wikipedias 20th birthday review, January, 18, 2021]</ref> Die leser word in dieselfde asem egter ook daaraan herinner dat 'n klein Wikipedia, wat gebuk gaan onder vandalisme, baie aktiwiteit toon, al is dit nie noodwendig opbouend nie. 'n Ander maatstaf wat gebruik kan word is die gemiddelde hoeveel woorde per artikel te bereken (wat ook probleme van sy eie besorg, veral as 'n vergelyking tussen oorwegend analitiese en oorwegend sintetiese tale getref word, of omskrywende taal pleks van bondige pront woorde gebruik word): : Tswana – 405 (woorde per artikel) : Afrikaans – 345 : Xhosa – 208 : Tsonga – 220 : Swati – 127 : Sotho – 127 : Venda – 93 : Zoeloe – 53 : Noord-Sotho – 32 '''18 Januarie 2021, 07:45''': Op die program ''Monitor'' ([[Radio Sonder Grense]]), tree die nuusanker Gustav Greyling in gesprek met Deon Steyn, verkose Direkteur van Wikimedia ZA, met die aanbreek van Wikipedia (met 317 tale) se 20ste bestaanjaar die afgelope naweek. Die vrae handel rondom die ontstaan, die groei, die neutraliteit, die besoekstatistiek van die afgelope jaar, asook die mylpale van die Afrikaanse Wikipedia. By laasgenoemde word die 100&nbsp;000-kerf weer herhaal, asook die doelwit om op meer plaaslike onderwerpe te fokus, om 'n meer lokale kleurtjie te gee, sodat die Afrikaanse Wikipedia nie bloot in 'n slaafse naprater van Europa sal ontaard nie, maar sal groei tot 'n selfstandige Wikipedia in eie reg. Die Afrikaanse Wikipedia het kort voor die onderhoud 95&nbsp;703 artikels bereik. Wat die handhawing van akkuraatheid betref, is die 18 administrateurs as hekwagters gelukkig daar om 'n ogie te hou oor die wysigings. Hul selfopgelegde [[Sisufos]]taak is om te sorg dat die bronne geldig is, en dat daar geen politiek, bemarking of eensydigheid by betrokke is wat die waarheid kan vertroebel nie. Artikels wat deur vandale geteiken word, draai gewoonlik om die ou twispunt dwarsdeur die eeue heen – die [[Midde-Ooste]] in die besonder. Sulke blaaie kan beskerming geniet sodra die nood begin druk. Algaande leer mens 'n muishond aan sy reuk ken: 'n anonieme IP-adres voorspel dikwels moeilikheid. Die ywerige en ernstige gebruiker sal registreer, 'n gebruikersblad skep en meer oor homself uitwei, om hulp vra en betrokke raak. Die meeste bydraers is vernaamlik Suid-Afrikaners; een gebruiker bevind hom in Engeland, twee in Duitsland en een of twee in die VSA. Die probleem is ook nie soseer om afgetrede mense te werf nie; dit is eerder 'n gesukkel om die jongmense betrokke te kry. Daar is altyd nuwe gebruikers en proeflesers nodig gegewe die geweldige werksomvang. Belangstellendes kan die Facebookgroep kontak. '''10 September 2021''': Op die middagnuusprogram, ''Spektrum'', [[Radio Sonder Grense]], word die onderhoud tussen Marlinée Fouché en Deon Steyn uitgesaai, ter viering van die 100 000ste artikel. Die sukses is deels toe te skryf aan die Wikipediane se verbintenis daartoe en toewyding om altesaam 15 artikels per dag te skep, verkieslik met 'n Suid-Afrikaansheid. Die rol van die burokrate en administrateurs word net vlugtig weer aan die leke verduidelik. Ook die wenslikheid van registrasie word aangeroer. Die Afrikaanse Wikipediane wat 'n geruime tyd al bydra word oor die algemeen as 'n hegte gemeenskap beskou; elkeen het sy eie spesialiteit. Tot dusver is daar geen ander Afrikaanse digitale ensiklopedieplatform wat 'n verskeidenheid onderwerpe aanraak nie, en vakliteratuur (in boekvorm) is vir die publiek oor die algemeen byna onbekostigbaar en lomp ('n skoolkind kan gemakliker inligting op sy selfoon bekom en "ronddra"). Maar, deur die kennis te verwerk en die bronne te lys, kan daar altyd iemand wees wat die feite gaan naspoor. Skoolverwante onderwerpe (sedert die Covid-inperkingstydperk) kry die meeste aftrek. Steyn bedank ook die ondersteuning en goedgesindheid van die Afrikaanse Akademie, in die verkryging van die nodige vakterminologie om die artikels te skryf. '''13 September 2021, 11:29-11:34'''. Omroepster Susan Botha gesels op Pretoria FM met Deon Steyn, direkteur van die WikimediaZA Stigting, ook oor die 100 000-kerf wat bereik is voor die 20ste verjaarsdag wat op 16 November 2021 gevier sal word. Die Afrikaanse Wikipedia is 71ste op die ranglys van die Wikipedias wat grootte aanbetref, uit 353 tale. Dit vergelyk goed, sou mens in ag neem dat Afrikaans die 140ste grootste taal uit die 7 000 tale dwarsoor die wêreld is. Van die inhoud wat die besoekers kan verwag is "iets vir almal". Hy beskou veral die sterrekundeportaal as wêreldklas en op datum. Meer as 1 300 visartikels is beskikbaar, meer as 3 000 fynbosspesies, meer as 700 boomspesies, en die artikels van die Suid-Afrikaanse Vloot vorder fluks. Die Wiskundeportaal kort wel aandag sodat leerlinge, onderwysers en ouers die artikels bruikbaar genoeg kan vind. Op die vraag hoe iemand betrokke kan raak is die registrasie en I.P-adresopsie beskikbaar, hoewel laasgenoemde nie daarin slaag om die gebruiker by die gemeenskap in te skakel nie. 'n Artikel wat veral nogal moeite geverg het om te vertaal is die [[Manhattan-projek]] - die hulp van die Taalkommissie moes telkens ingeroep word vir die kernfisikabegrippe. '''14 November 2021.''' 'n Berig verskyn in die Afrikaanse Sondagkoerant, ''Rapport'', wat melding maak van die Afrikaanse Wikipedia se 20ste verjaarsdag wat die Dinsdag, 16 November, in Pretoria luisterryk gevier word. Teen saktyd was dit die grootste Afrikataal en die 71ste grootste van altesaam 323 tale op die digitale ensiklopedie, met 16 administrateurs en 4 burokrate. 5,5 miljoen bladlese in Juniemaand 2020 het sy hoogtepunt in Februarie 2021 bereik - 10,9 miljoen. Die onderwerpe is wyd uiteenlopend: die ruimte, geologie, die Suid-Afrikaanse susterskerke, vegvliegtuie, politieke figure, skrywers, kunstenaars, stoomlokomotiewe, noem maar op. [[Maryana Iskander]], hoofuitvoerende beampte van Wikimedia, het aan die koerant gesê: "Hul werk is 'n voorbeeld daarvan dat Wikipedia meer as net 'n webtuiste is: Dit is ook mense wat aan mekaar verbind is deur hul passie vir kennis." Saam met die sjampanjeproppe wat klap, volg die hoofpyn. Vergrysing is maar een kopseer - die meeste bydraers van hierdie Gideonsbende is "minstens 30 jaar oud", met weinig jonger bydraers met geesdrif wat aansluit en handjie bysit. Die druk op Afrikaans as onderrigtaal knel die aantal nuwe tegniese boeke en tegniese handboeke in Afrikaans wat as bron moet dien - die meeste Afrikaanse werke is reeds uitgeput of te verouderd vir gebruik (of eenvoudig onbekombaar). Sonder ironie word daar juis nou meer vertalings uit die Engelse Wikipedia gedoen. Die Afrikaanse Wikipedia het geen groot begroting nie, en elkeen moet op eie houtjie oor die weg kom - sonder 'n sent van die Suid-Afrikaanse regering. Die betrokkenheid van die bruin gemeenskap by die projek kan beter. Masjienvertalings en vandalisme duik kort-kort op en word met hand en tand beveg.<ref>Jansen, J. 2021. Afrikaans is groot op Wikipedia. ''Rapport'', 14 November:12.</ref> '''22 November 2021'''. Marlinée Fouché, [[RSG]] nuusjoernalis lewer ‘n inset op ''Monitor'' oor die mag van Afrikaans in die digitale ruimte deur daarop te wys dat Afrikaans een van slegs 5 moderne tale is, wat so gevorderd is, dat dit sedert die begin van die twintigste eeu, tot volwaardige akademiese taal gevorder het. Daar word boonop heelwat vordering gemaak in die gebruik daarvan in die digitale ruimte, soos soekenjins en die digitale ensiklopedie, [[Wikipedia]]. Tydens die twintigste verjaarsdagviering van dié Afrikaanse Wikipedia is die klem geplaas op die mag van die aanlyn Afrikaanse gemeenskap vir die bevordering van dié taal in die oordrag van [[kennis]]. Marlinée Fouché berig diegene wat reeds skouer aan die wiel sit, se geesdriftigheid ken geen perke nie. Deon Steyn (Oesjaar) het gesê dat die Afrikaanse Wikipedia kan beskryf word as een van die grootse voortdurende Afrikaanse gemeenskapsprojekte. Emeritus professor Laurette Pretorius stel dat ‘n platform soos Wikipedia ‘n bydra lewer tot die voortbestaan van Afrikaans, gebaseer op die aantal moedertaal en ander sprekers, die ouderdom van dié sprekers en taaltegnologie sowel as taalhulpbronne beskikbaar. Laastens kan jy die taal in enige domein, plek en vakgebied gebruik. Vir jong sprekers is die digitale milieu veral goed, maar die vraag bestaan of jong mense dit in Afrikaans wil doen. Die vloeibaarheid van Wikipedia maak dit ideaal om die taal uit te bou. Volgens prof Pretorius kan ‘n Wikipedia bydraer soms ‘n term in ‘n artikel plaas wat dan weer deur ander gebruikers verander kan word indien nodig. Elke mens kan bydra en elke mens kan redigeer. Pretorius beskou Wikipedia as ‘n toenemend noodsaaklike liefdestaak. Die feit dat ons in die digitale wêreld ingedwing is, en met die [[Covid-19-pandemie in Suid-Afrika|pandemie]] het mense tot die besef gekom dat daar soveel geleenthede is, soveel goed om te doen en soveel probleme wat opgelos kan word. Marlinée Fouché vra wie is die skrywer wat op die stadium hierdie liefdestaak aanpak. Rooiratel, Oesjaar en Sobaka stel hulself voor. Hierdie skrywers is tussen dertig en sestig jaar oud. Rooiratel verwys na ‘n gunsteling kleur en dier, Oesjaar na [[whisky]] wat altyd ‘n goeie oesjaar het, in teenstelling met wyn, en Sobaka (Russies vir hond) na ‘n voorheen ietwat obsessiewe belangstelling in die [[USSR]] en [[Rusland]]. Hy het dié naam vir ‘n hond gegee net voor hy sy Wikipedia gebruikersnaam geskep het. Rooiratel stel dit dat ‘n persoon nie noodwendig ‘n kenner op ‘n onderwerp hoef te wees om ‘n artikel daaroor te skryf nie. ‘n Persoon kan gebruik maak van bronne en verwysings van ander mense, wie die kenners is. Jou taak as Wikipedia skrywer is om dit bymekaar te sit. Onderwerpe waaroor Rooiratel skryf is uiteenlopend. Hy verwys na die interessante verhaal van [[Rosamund Everard-Steenkamp]], een van die eerste vroulike vlieëniers in Suid-Afrika, wat ook die eerste vrou ter wêreld was wat 'n [[straalvliegtuig]] gevlieg het. Hierdie artikel bly uniek aan die Afrikaanse Wikipedia. Sobaka verwys na die uitdagings om tegniese terme in Afrikaans op te spoor tydens die vertaal van artikels na Afrikaans. Hy noem byvoorbeeld dat hy tydens die vertaling van die [[Wright-broers]] artikel, ‘n [[lugvaart]]-termelys wat ‘n individu goedgunstiglik op die internet geplaas het, as van groot waarde gevind het. Op die vraag hoekom iemand soveel tyd sou spandeer om sonder betaling artikels op Wikipedia te skep, het Sobaka grappenderwys genoem dat dit weens die verslawende aard daarvan is. Hy stel dat dit in wese ‘n interne motivering is wat dit op die ou einde moontlik maak. Oesjaar bevestig hy is ook verslaaf aan Wikipedia. Dit gee hom die geleentheid om sy brein te gebruik en terselfde tyd kennis op te doen. Volgens Rooiratel, as iemand nie self op Wikipedia werk nie, sal hulle nie maklik verstaan waarom iemand so baie van hul vrye tyd daaraan spandeer nie. Rooiratel bevestig dat enigiemand ‘n bydrae kan lewer tot Wikipedia. Daar sal altyd iemand wees wat die antwoord ken en/of leiding kan verskaf waar nodig.<ref> Die Mag Van Afrikaans in die Digitale Ruimte, Monitor, 22 November 2021. https://omny.fm/shows/monitor/s-word-afrikaans-in-die-digitale-ruimte-uitgebre-1#description</ref> === 2022 === '''14 Augustus 2022''': Ian Gilfillan (ook bekend as [[Gebruiker:Greenman|Greenman]]), gee 'n kort oorsig van die algemene stand van die Suid-Afrikaanse Wikipedias. Die Afrikaanse Wikipedia het die 100 000-mylpaal bereik en toon steeds ononderbroke vooruitgang. Die getal bydraers floreer, die talryke administrateurs is moedertaalsprekers. Voorts is goeie bande met die Afrikaanse media gesmee om nie uit die kollig te verdwyn nie.<ref>[http://www.greenman.co.za/blog/?p=2872&fbclid=IwAR2lKn8OFs7_GOEvMz3zLtfLT3xVK_rbGheEm2fB_ISbSxrBlYtjd2SC9TY Greenman.co.za: South African language Wikipedias – Wikimania 2022 update]</ref> '''18 Augustus 2022, 20:28 tot 20:34''': Deon Steyn, direkteur van die Wikimedia Stigting, het weer die gehoorstuk in die hand wanneer Susan Botha van Pretoria FM hom tydens ''Rondomtalie'' 'n paar vragies stel. Die Afrikaanse Wikipedia het reeds 104 000 artikels bereik en uit 128 Wikipedias is die Afrikaanse Wikipedia nou in die 69ste plek. Die bladtrekke is so 10 miljoen per maand. Volgens Steyn kom die eer waarskynlik Covid-19 toe: die onderwysers het met hul hande in die hare gesit, die pad van die minste weerstand gevolg en die leerlinge allerlei take met behulp van die internet laat doen; en so is die Afrikaanse Wikipedia vir die eerste keer in hul midde ontdek. Die meeste bydraers is al 'n dekade of langer betrokke, en hul beroepe en belangstellings is van uiteenlopende aard. Nuwelinge wat wil bydra kan registreer, maar indien hul so effe afgeskrik voel deur die nuwe en onbekende omgewing, kan hul gaan aanklop by die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]] (met spesiale dank aan prof. Anne-Marie Beukes). Vir hierdie opleiding kan die instituut geskakel word by 086 133 3786. Ook gaan borde uitgehang word wat die SAAWK die tuiste van die Afrikaanse Wikipedia sal maak; sodat die organisasie (die Afrikaanse Wikipedia) 'n gesig kan kry vir die publiek. Wat die kriteria vir bydraers aanbetref moet diegene onthou dat die styl koud, onpartydig, feitelik, emosieloos en betreklik droog en humorloos is, soos 'n ensiklopedie betaam. Die probleem word op sy naam genoem, en basta: indien die nuweling hom of haar nie hiermee kan vereenselwig nie, is hul roeping eerder om storieboeke te skryf. Die toekoms van Wikipedia lyk besonder blink, sê Steyn: hoe swaarder die monolitiese politiek teen Afrikaans begin draai, des te meer sal bydraers stroom om te red wat daar nog te redde is vir die nageslag. == Groei == [[Lêer:Mylpale.svg|duimnael|700px|senter|Grafiek van die aantal artikels op die Afrikaanse Wikipedia tot Oktober 2021]] <div style="float: right;"> <timeline> ImageSize = width:130 height:2000 PlotArea = width:35 height:1800 left:50 bottom:40 AlignBars = early Colors = id:linecolor value:rgb(0.62,0.62,0.94) id:rg value:red DateFormat = dd/mm/yyyy Period = from:16/11/2001 till:30/09/2022 TimeAxis = orientation:vertical ScaleMajor = unit:year increment:1 start:2002 PlotData= from:16/11/2001 till:end color:rg at:16/12/2001 shift:(60,0) align:right text:Begin at:01/08/2002 shift:(60,0) align:right text:50 at:01/04/2003 shift:(60,0) align:right text:100 at:01/08/2003 shift:(60,0) align:right text:250 at:01/11/2003 shift:(60,0) align:right text:500 at:01/01/2004 shift:(60,0) align:right text:1&nbsp;000 at:01/03/2004 shift:(60,0) align:right text:2&nbsp;000 at:01/03/2006 shift:(60,0) align:right text:5&nbsp;000 at:29/12/2007 shift:(60,0) align:right text:9&nbsp;000 at:01/06/2008 shift:(60,0) align:right text:10&nbsp;000 at:01/05/2010 shift:(60,0) align:right text:15&nbsp;000 at:01/08/2010 shift:(60,0) align:right text:16&nbsp;000 at:10/02/2011 shift:(60,0) align:right text:17&nbsp;000 at:07/06/2011 shift:(60,0) align:right text:18&nbsp;000 at:11/11/2011 shift:(60,0) align:right text:20&nbsp;000 at:03/04/2012 shift:(60,0) align:right text:22&nbsp;000 at:04/09/2012 shift:(60,0) align:right text:24&nbsp;000 at:23/02/2013 shift:(60,0) align:right text:26&nbsp;000 at:07/08/2013 shift:(60,0) align:right text:28&nbsp;000 at:21/01/2014 shift:(60,0) align:right text:30&nbsp;000 at:05/07/2014 shift:(60,0) align:right text:32&nbsp;000 at:04/01/2015 shift:(60,0) align:right text:34&nbsp;000 at:16/07/2015 shift:(60,0) align:right text:36&nbsp;000 at:17/12/2015 shift:(60,0) align:right text:38&nbsp;000 at:05/05/2016 shift:(60,0) align:right text:40&nbsp;000 at:14/10/2016 shift:(60,0) align:right text:42&nbsp;000 at:05/03/2017 shift:(60,0) align:right text:44&nbsp;000 at:17/07/2017 shift:(60,0) align:right text:46&nbsp;000 at:18/12/2017 shift:(60,0) align:right text:48&nbsp;000 at:15/06/2018 shift:(60,0) align:right text:50&nbsp;000 at:30/08/2018 shift:(60,0) align:right text:55&nbsp;000 at:24/09/2018 shift:(60,0) align:right text:60&nbsp;000 at:05/11/2018 shift:(60,0) align:right text:65&nbsp;000 at:06/02/2019 shift:(60,0) align:right text:70&nbsp;000 at:10/03/2019 shift:(60,0) align:right text:75&nbsp;000 at:01/06/2019 shift:(60,0) align:right text:80&nbsp;000 at:11/10/2019 shift:(60,0) align:right text:85&nbsp;000 at:21/01/2020 shift:(60,0) align:right text:88&nbsp;000 at:21/04/2020 shift:(60,0) align:right text:90&nbsp;000 at:28/08/2020 shift:(60,0) align:right text:93&nbsp;000 at:27/11/2020 shift:(60,0) align:right text:95&nbsp;000 at:03/03/2021 shift:(60,0) align:right text:97&nbsp;000 at:03/07/2021 shift:(60,0) align:right text:99&nbsp;000 at:08/09/2021 shift:(60,0) align:right text:100&nbsp;000 at:11/02/2022 shift:(60,0) align:right text:102&nbsp;000 at:29/04/2022 shift:(60,0) align:right text:103&nbsp;000 at:22/07/2022 shift:(60,0) align:right text:104&nbsp;000 </timeline> </div> Die Afrikaanse Wikipedia was een van die eerste Wikipedias, maar het aan die begin stadig gegroei. Dit het eers in 2004 spoed opgetel, weereens in 2011, en het skerp gegroei in 2018 en 2019 veral te danke aan veelvuldige botbydraes. == Mylpale == [[Lêer:Magiese grens 5000.png|duimnael|Logo wat vir die 5000ste artikel geskep is.]] Op 29 Mei 2022 het die Afrikaanse Wikipedia die [[Birmaanse Wikipedia]] verbygesteek wat aantal artikels betref, om die sewentigste plek van alle wikipedias in te neem. Volgens statistieke<ref>[http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaAF.htm Statistiek vir die Afrikaanse Wikipedia], deur Erik Zachte</ref> is die volgende mylpale deur die Afrikaanse Wikipedia behaal: {| class="wikitable" !colspan="1"|Aantal artikels !colspan="1"|Datum !colspan="1"|Artikel |- | Eerste artikel || 17 November 2001 || [[Hindoeïsme (eerste artikel)|Hindoeïsme]] deur [[Gebruiker:Clasqm|Clasqm]] |- | 100 artikels || 25 April 2003 || [[20ste eeu]] deur cache-dk03.proxy.aol.com |- | 500 artikels || 23 November 2003 || [[Krimoorlog]] deur [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] |- | 1&nbsp;000 artikels || 29 Junie 2004 || [[Parkade]] deur [[Gebruiker:GerharBe|GerharBe]] |- | 5&nbsp;000 artikels || 24 Maart 2006 || [[Pylsterteend]] deur [[Gebruiker:Faresh|Faresh]] |- | 9&nbsp;000 artikels || 29 Desember 2007 || [[Fleur-de-lis]] deur [[Gebruiker:Laurens|Laurens]] |- | 10&nbsp;000 artikels || 15 Junie 2008 || [[Homeros]] deur [[Gebruiker:RAM|RAM]] |- | 15&nbsp;000 artikels || 7 Mei 2010 || [[Oplossing (chemie)]] deur [[Gebruiker:Atoom|Atoom]] |- | 16&nbsp;000 artikels || 5 Augustus 2010 || [[Rowy, Pommere]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 17&nbsp;000 artikels || 10 Februarie 2011 || <s>[[Die Lunikoff Verschwörung]]</s> deur [[Gebruiker:Targovishtenec bg|Targovishtenec bg]] |- | 18&nbsp;000 artikels || 7 Junie 2011 || [[Aymara]] deur [[Gebruiker:Africa South|Africa South]] |- | 19&nbsp;000 artikels || 3 September 2011 || [[Kaapstad-Tuine (kiesafdeling)]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 20&nbsp;000 artikels || 11 November 2011 || [[Protestantse Hervorming]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 21&nbsp;000 artikels || 27 Januarie 2012 || [[Denis Diderot]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 22&nbsp;000 artikels || 3 April 2012 || [[Daniël Francois du Toit]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 23&nbsp;000 artikels || 20 Junie 2012 || [[Spier, Nederland]] deur [[IP-adres|IP]] 41.240.218.48 (naudefj) |- | 24&nbsp;000 artikels || 4 September 2012 || [[Israelse kurper]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 25&nbsp;000 artikels || 27 November 2012 || [[Exel, Nederland]] deur [[Gebruiker:Puvircho|Puvircho]] |- | 26&nbsp;000 artikels || 23 Februarie 2013 || [[NG gemeente Griekwastad]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 27&nbsp;000 artikels || 29 Mei 2013 || [[Witooievaar]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 28&nbsp;000 artikels || 7 Augustus 2013 || [[Grootrietsanger]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 29&nbsp;000 artikels || 14 November 2013 || [[Satoshi Miyauchi]] deur [[Gebruiker:FootballLibrary|FootballLibrary]] |- | 30&nbsp;000 artikels || 21 Januarie 2014 || [[NG gemeente Vanderbijlpark-Suid]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 31&nbsp;000 artikels || 14 April 2014 || [[Rynhesse]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 32&nbsp;000 artikels || 5 Julie 2014 || [[Lukas]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 33&nbsp;000 artikels || 14 September 2014 || [[Platysteiridae]] deur [[Gebruiker:Naudefj|Naudefj]] |- | 34&nbsp;000 artikels || 4 Januarie 2015 || [[Eersterangse krieket]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 35&nbsp;000 artikels || 5 April 2015 || [[Isambard Kingdom Brunel]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 36&nbsp;000 artikels || 16 Julie 2015 || [[Louisiana (Nieu-Frankryk)]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 37&nbsp;000 artikels || 13 September 2015 || [[Rooigrysmuskusskeerbek]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 38&nbsp;000 artikels || 17 Desember 2015 || [[Jamie Oliver]] deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 39&nbsp;000 artikels || 28 Februarie 2016 || [[Johannes Nicolaas de Beer]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 40&nbsp;000 artikels || 5 Mei 2016 || [[Henry Barber]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 41&nbsp;000 artikels || 8 Augustus 2016 || [[Hoërskool Eunice]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 42&nbsp;000 artikels || 14 Oktober 2016 || [[Sophie Coetzee]] deur [[Gebruiker:Petronell Vorster|Petronell Vorster]] |- | 43&nbsp;000 artikels || 14 Desember 2016 || [[Dirk du Plessis]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 44&nbsp;000 artikels || 5 Maart 2017 || [[Justin Basson]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 45&nbsp;000 artikels || 28 Mei 2017 || [[R. Walter Cunningham]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 46&nbsp;000 artikels || 17 Julie 2017 || [[Olimpiese Winterspele 2026]] deur IP 85.212.147.105 |- | 47&nbsp;000 artikels || 20 September 2017 || [[Wryfkras]] deur [[Gebruiker:FFouche|FFouche]] |- | 48&nbsp;000 artikels || 18 Desember 2017 || [[Lissonotus flavocinctus]] deur [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] |- | 49&nbsp;000 artikels || 28 Februarie 2018 || [[Sandoy]] deur [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] |- | 50&nbsp;000 artikels || 15 Junie 2018 || [[Rio Iguazú]] deur [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] |- | 51&nbsp;000 artikels || Julie 2018 || ? |- | 52&nbsp;000 artikels || Augustus 2018 || ? [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] was druk aan die werk |- | 53&nbsp;000 artikels || 23 Augustus 2018 || [[Namibiese nasionale krieketspan]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 54&nbsp;000 artikels || 28 Augustus 2018 || ''[[Clathria arbuscula]]'' deur [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] |- | 55&nbsp;000 artikels || 30 Augustus 2018 || [[Uitgestorwe oerisotoop]] deur [[Gebruiker:Jcwf|Jcwf]] |- | 56&nbsp;000 artikels || 4 September 2018 || [[Brian Kernighan]] deur [[Gebruiker:K175|K175]] |- | 57&nbsp;000 artikels || 14 September 2018 || [[Bergjode]] deur [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] |- | 58&nbsp;000 artikels || 16 September 2018 || [[Boeresport]] deur [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] |- | 59&nbsp;000 artikels || 17 September 2018 || [[Nicol Stassen]] deur [[Gebruiker:K175|K175]] |- | 60&nbsp;000 artikels || 24 September 2018 || [[Olifantsrivier, Namibië]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 61&nbsp;000 artikels || 26 September 2018 || [[Magnus Carlsen]] deur [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] |- | 62&nbsp;000 artikels || 27 September 2018 || [[Janspruit]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 63&nbsp;000 artikels || 14 Oktober 2018 || [[Naruhito, Kroonprins van Japan]] deur [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] |- | 64&nbsp;000 artikels || 27 Oktober 2018 || [[Doringrivier (rivier in Oos-Kaap, lat -31,49, long 27,33)|Doringrivier (Oos-Kaap)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 65&nbsp;000 artikels || 5 November 2018 || [[Deodoro da Fonseca]] deur [[Gebruiker:K175|K175]] |- | 66&nbsp;000 artikels || 18 November 2018 || [[Dieprivier (Limpopo)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 67&nbsp;000 artikels || 26 November 2018 || [[Sjalot]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 68&nbsp;000 artikels || 31 Desember 2018 || [[Slymvorme]] deur [[Gebruiker:Jpeda|Jpeda]] |- | 69&nbsp;000 artikels || 29 Januarie 2019 || [[Kromspruit (spruit, Vrystaat, lat -27,96, long 27,09)|Kromspruit (Vrystaat)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 70&nbsp;000 artikels || 6 Februarie 2019 || [[Janneman Malan]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 71&nbsp;000 artikels || ?? Februarie 2019 || ? |- | 72&nbsp;000 artikels || 25 Februarie 2019 || [[Limfvatstelsel]] deur [[Gebruiker:Elana Barker|Elana Barker]] |- | 73&nbsp;000 artikels || 3 Maart 2019 || [[Alkoholisme]] deur [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] |- | 74&nbsp;000 artikels || 4 Maart 2019 || [[Carol Brewster]] deur [[Gebruiker:KabouterBot|KabouterBot]] |- | 75&nbsp;000 artikels || 10 Maart 2019 || [[Slaughterhouse-Five]] deur [[Gebruiker:Dumbassman|Dumbassman]] |- | 76&nbsp;000 artikels || 14 Maart 2019 || [[Dingaan se fontein]] deur [[Gebruiker:AFM|AFM]] |- | 77&nbsp;000 artikels || 4 April 2019 || [[Lucinda Backwell]] deur [[Gebruiker:Wyatt Tyrone Smith|Wyatt Tyrone Smith]] |- | 78&nbsp;000 artikels || 26 April 2019 || [[Winterhoekkloofspruit]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 79&nbsp;000 artikels || 12 Mei 2019 || [[Cliff Saunders]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 80&nbsp;000 artikels || 1 Junie 2019 || [[NG gemeente Clanwilliam]] deur [[Gebruiker:Morne|Morne]] |- | 81&nbsp;000 artikels || 24 Junie 2019 || [[Pierre Klossowski]] deur [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] |- | 82&nbsp;000 artikels || 9 Julie 2019 || [[Mag (sosiale wetenskappe)]] deur [[Gebruiker:Sobaka|Sobaka]] |- | 83&nbsp;000 artikels || 3 Augustus 2019 || [[Waterkloof (spruit, Oos-Kaap, lat -32,66, long 25,44)|Waterkloof (spruit, Oos-Kaap)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 84&nbsp;000 artikels || 2 September 2019 || [[Gijsbert V van Bronckhorst]] deur [[Gebruiker:K175|K175]] |- | 85&nbsp;000 artikels || 11 Oktober 2019 || [[Wals (tegnies)]] deur [[Gebruiker:Elana Barker|Elana Barker]] |- | 86&nbsp;000 artikels || 24 Oktober 2019 || [[Sajjid]] deur [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] |- | 87&nbsp;000 artikels || 16 Desember 2019 || [[Duvha-kragstasie]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 88&nbsp;000 artikels || 21 Januarie 2020 || [[Zoltán Kocsis]] deur [[Gebruiker:Charlielv55|Charlielv55]] |- | 89&nbsp;000 artikels || 26 Februarie 2020 || [[Kwelerarivier]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 90&nbsp;000 artikels || 21 April 2020 || [[Boorpunt]] deur [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] |- | 91&nbsp;000 artikels || 27 Mei 2020 || ''[[Tenement House]]'' deur [[Gebruiker:Voyageur|Voyageur]] |- | 92&nbsp;000 artikels || 25 Julie 2020 || [[Rotsaalwyn]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 93&nbsp;000 artikels || 28 Augustus 2020 || [[Doringaalwyn]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 94&nbsp;000 artikels || 5 Oktober 2020 || [[Tinanarivier]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 95&nbsp;000 artikels || 27 November 2020 || [[Knersvlakteaalwyn]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |- | 96&nbsp;000 artikels || 28 Januarie 2021|| [[Canon EOS R]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 97&nbsp;000 artikels || 3 Maart 2021|| [[Erica taylorii]] deur [[Gebruiker:Rooiratel|Rooiratel]] |- | 98&nbsp;000 artikels || 14 Mei 2021|| [[EssilorLuxottica]] deur 'n [[IP-adres|anonieme IP]] |- | 99&nbsp;000 artikels || 3 Julie 2021 || [[Sandrivier (Kliprivier)]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 100&nbsp;000 artikels || 8 September 2021 || [[Oos-Afrikaanse Gemeenskap]] deur [[Gebruiker:SpesBona|SpesBona]] |- | 101&nbsp;000 artikels || 15 November 2021 || [[Klimenti Nagorni]] deur [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] |- | 102&nbsp;000 artikels || 11 Februarie 2022 || [[Otterbaai]] deur [[Gebruiker:Aliwal2012|Aliwal2012]] |- | 103&nbsp;000 artikels || 29 April 2022 || [[Admiraliteitseilande‎]] deur [[Gebruiker:Burgert Behr|Burgert Behr]] |- | 104&nbsp;000 artikels || 22 Julie 2022 || [[Strychnos mitis|Geelbitterbessie]] deur [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] |} == Afrika-susterwiki's == {{Kolomme3 |Kolom1= * [[Joroeba Wikipedia]] * [[Malgassiese Wikipedia]] * [[Noord-Sotho Wikipedia]] * [[Somaliese Wikipedia]] |Kolom2= * [[Suid-Sotho Wikipedia]] * [[Swahili Wikipedia]] * [[Swazi Wikipedia]] * [[Tsonga Wikipedia]] |Kolom3= * [[Tswana Wikipedia]] * [[Venda Wikipedia]] * [[Xhosa Wikipedia]] * [[Zoeloe Wikipedia]] }} == Sien ook == * [[Wikipedia:Afrikaans-Nederlandse samewerking]] * [[Wikipedia:Hoe kan ek help?]] == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Afrikaans Wikipedia|Afrikaanse Wikipedia}} * [https://tools.wmflabs.org/wikitrends/afrikaans-uptrends-this-week.html Wikitrends – Daaglikse, weeklikse en maandelikse besoekstatistiek van die Afrikaanse Wikipedia.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150502063626/https://tools.wmflabs.org/wikitrends/afrikaans-uptrends-this-week.html |date= 2 Mei 2015 }} * [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesWikipediaAF.htm Statistiek vir die Afrikaanse Wikipedia] deur Erik Zachte * [[Spesiaal:Statistiek|Statistiek Afrikaanse Wikipedia]] – statistieke vir die Afrikaanse Wikipedia {{Wikipedias}} [[Kategorie:Afrikaanse webwerwe|Wikipedia]] [[Kategorie:Wikipedias volgens taal]] aiiqkz0fmkwzu9n42wsdw8n89u1uoy1 0 33750 2520094 2403940 2022-08-19T11:31:14Z 213.150.222.106 Die gemeente se beskrywing aangepas vir hierdie jaar asook die geskiedenis bygevoeg. wikitext text/x-wiki [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] is ‘n insluitende Christelike gemeenskap in [[Centurion]] en [https://www.google.com/maps/place/Kerksondermure,+Midstream+Estate,+Centurion/@-25.857677,28.1707789,15z/data=!4m5!3m4!1s0x1e956f59aaaaaaab:0x2912d26cf08d7965!8m2!3d-25.9102151!4d28.1912005 Midstream], Gauteng, Suid-Afrika. Die gemeente is gerig daarop om die Jesuslewe te ontdek en die missionale opdrag van [https://www.bible.com/af/bible/6/JHN.13.AFR83 Johannes 13] uit te leef. [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] se eredienste, wat deur duisende mense weekliks bygewoon word, hetsy [https://www.youtube.com/c/kerksondermurevideos/featured aanlyn] of [https://ksm.co.za/kontak_ksm/ inpersoon], is Woord-gebaseerd, met lofprysing en aanbidding as twee belangrike pilare. Almal is welkom om Sondae 08:00, 10:00 en 18:30 te kom kerk, te koffie én te kuier. '''Geskiedenis''' Die eerste spore van die geskiedenis van [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] begin in Maart 1986 met die eerste NG Vervoerdburgstad erediens. Op 12 Mei 1990, gedurende ’n Paasete, word die kerkgebou in [https://goo.gl/maps/ydKiUyiZQfLT9fxW6 Hippolaan, Centurion], ingewy. Twintig jaar later in 2006 verander die naam van NG Verwoerdburgstad na [https://ksm.co.za/ Kerksondermure]. Die naamsverandering is gebore uit ’n begeerte om ’n naam te hê wat verwoord wat die gemeente glo God hulle voor geroep het. Na in-diepte navorsing in 2008 oor ‘n konsep genaamd “een gemeente op meer plekke”, word ‘n droom gebore om [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] [https://goo.gl/maps/ZFrQsYdbRUciJQX67 Midstream] te vestig. [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] [https://goo.gl/maps/ZFrQsYdbRUciJQX67 Midstream] word amptelik in Julie 2010 gevestig. [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] wil graag bekend staan as die liefdevolste gemeente op aarde wat deurlopend in mense en gemeenskappe regoor die land belê wat ’n langtermyn bydrae tot voedselsekerheid en armoedeverligting lewer. Vir meer inligting oor [https://ksm.co.za/ Kerksondermure], besoek die gemeente se [https://ksm.co.za/ webwerf], [https://www.facebook.com/Kerksondermure/ Facebook-blad] of [https://www.youtube.com/c/kerksondermurevideos/featured YouTube-kanaal]. == Eksterne skakels == * [http://www.ksm.co.za/ Die gemeente se webwerf] {{Saadjie}} {{DEFAULTSORT:Kerksondermure}} [[Kategorie:Nederduitse Gereformeerde Kerk in Groot-Pretoria]] guvcj4n3bywijlqjh1idgil9lqbe4v7 2520095 2520094 2022-08-19T11:33:12Z 213.150.222.106 Addisionele skakels bygevoeg wikitext text/x-wiki [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] is ‘n insluitende Christelike gemeenskap in [[Centurion]] en [https://www.google.com/maps/place/Kerksondermure,+Midstream+Estate,+Centurion/@-25.857677,28.1707789,15z/data=!4m5!3m4!1s0x1e956f59aaaaaaab:0x2912d26cf08d7965!8m2!3d-25.9102151!4d28.1912005 Midstream], Gauteng, Suid-Afrika. Die gemeente is gerig daarop om die Jesuslewe te ontdek en die missionale opdrag van [https://www.bible.com/af/bible/6/JHN.13.AFR83 Johannes 13] uit te leef. [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] se eredienste, wat deur duisende mense weekliks bygewoon word, hetsy [https://www.youtube.com/c/kerksondermurevideos/featured aanlyn] of [https://ksm.co.za/kontak_ksm/ inpersoon], is Woord-gebaseerd, met lofprysing en aanbidding as twee belangrike pilare. Almal is welkom om Sondae 08:00, 10:00 en 18:30 te kom kerk, te koffie én te kuier. '''Geskiedenis''' Die eerste spore van die geskiedenis van [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] begin in Maart 1986 met die eerste NG Vervoerdburgstad erediens. Op 12 Mei 1990, gedurende ’n Paasete, word die kerkgebou in [https://goo.gl/maps/ydKiUyiZQfLT9fxW6 Hippolaan, Centurion], ingewy. Twintig jaar later in 2006 verander die naam van NG Verwoerdburgstad na [https://ksm.co.za/ Kerksondermure]. Die naamsverandering is gebore uit ’n begeerte om ’n naam te hê wat verwoord wat die gemeente glo God hulle voor geroep het. Na in-diepte navorsing in 2008 oor ‘n konsep genaamd “een gemeente op meer plekke”, word ‘n droom gebore om [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] [https://goo.gl/maps/ZFrQsYdbRUciJQX67 Midstream] te vestig. [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] [https://goo.gl/maps/ZFrQsYdbRUciJQX67 Midstream] word amptelik in Julie 2010 gevestig. [https://ksm.co.za/ Kerksondermure] wil graag bekend staan as die liefdevolste gemeente op aarde wat deurlopend in mense en gemeenskappe regoor die land belê wat ’n langtermyn bydrae tot voedselsekerheid en armoedeverligting lewer. Vir meer inligting oor [https://ksm.co.za/ Kerksondermure], besoek die gemeente se [https://ksm.co.za/ webwerf], [https://www.facebook.com/Kerksondermure/ Facebook-blad] of [https://www.youtube.com/c/kerksondermurevideos/featured YouTube-kanaal]. == Eksterne skakels == * [http://www.ksm.co.za/ Die gemeente se webwerf] * [https://www.youtube.com/c/kerksondermurevideos/featured Die gemeente se YouTube-blad] * [https://www.facebook.com/Kerksondermure/ Die gemeente se Facebook-blad] {{Saadjie}} {{DEFAULTSORT:Kerksondermure}} [[Kategorie:Nederduitse Gereformeerde Kerk in Groot-Pretoria]] fe9vjd40ybtef50ubt0p0y4b8jh8dc7 0 34378 2519983 2519964 2022-08-18T13:06:07Z Aliwal2012 39067 uitgebrei uit Britse wiki (met verwysings) wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Miami'''<br /> [[Lêer:Miami collage 20110330.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Seël''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Miami-Dade County Florida Incorporated and Unincorporated areas Miami Highlighted.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Seal of Miami, Florida.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Miami, Florida.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of the United States.svg|20px]] [[Verenigde State]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Deelstaat''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Florida.svg|20px]] [[Florida]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|25|46|N|80|12|W|display=inline,title}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1825]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Geïnkorporeer op''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[28 Julie]] [[1896]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 143,1 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 13 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2021) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 439&nbsp;890 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 4&nbsp;299,6/vk km |- | &nbsp;- Metropolitaanse gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6&nbsp;091&nbsp;747 |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | EST ([[UTC-5]]) <br /> Somertyd: EDT (UTC-4) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Subtropiese klimaat |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 27&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 12,5 / 20,3&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1397 mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Francis X. Suarez (R) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike Webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [http://www.miamigov.com/ City of Miami] |- style="border-top:1px solid #999;" |} '''Miami''' is 'n groot stad en kusmetropool geleë in Miami-Dade County in die suidooste van Florida. Met 'n bevolking van 442&nbsp;241 in die 2020-sensus,<ref name="QuickFacts">{{cite web |title=QuickFacts: Miami city, Florida |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/miamicityflorida/PST045219 |publisher=United States Census Bureau |access-date=March 23, 2022}}</ref> is dit die tweede grootste stad in die [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstaat]] van [[Florida]] ná [[Jacksonville]], die elfde-digsbevolkte stad in Suidoos-VSA, en die 44ste mees bevolkte stad in die land. Miami is die kern van die land se negende grootste en wêreld se 34ste grootste metropolitaanse gebied met 'n bevolking van 6,138 miljoen mense in 2020. Miami lê in die suidoostelike deel van Florida, tussen die Florida Everglades en die [[Atlantiese Oseaan]]. Die stad het die derde grootste luglyn in die Verenigde State met meer as 300 hoë geboue, waarvan 58 hoër as 150 meter is.<ref>{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/us-cities-with-the-most-skyscrapers.html|title=US Cities With the Most Skyscrapers|website=WorldAtlas|date=6 Februarie 2018|language=en|access-date=18 Junie 2019}}</ref> Miami is 'n belangrike sentrum en leier in finansies, handel, seevervoer, kultuur, kuns en internasionale handel.<ref name=GAWC>{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html|title=The World According to GaWC 2008|publisher=Globalization and World Cities Study Group and Network, Loughborough University|access-date=March 3, 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/citylist.html |title=Inventory of World Cities |publisher=Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network |access-date=December 1, 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131014191556/http://www.lboro.ac.uk/gawc/citylist.html |archive-date=October 14, 2013}}</ref> Die Miami-metropolitaanse gebied is verreweg die grootste stedelike ekonomie in Florida en die 12de grootste in die Verenigde State, met 'n BBP van $344,9 miljard teen 2017.<ref name="bea.gov1">{{cite web|url=https://www.bea.gov/system/files/2018-09/gdp_metro0918_0.pdf|title=Gross Domestic Product by Metropolitan Area, 2017|publisher=Bea.gov|access-date=October 23, 2018}}</ref> In 2020 is Miami deur die GaWC as 'n Beta + vlak wêreldstad geklassifiseer.<ref>{{cite web |title=The World According to GaWC 2020 |url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html |website=GaWC - Research Network |publisher=Globalization and World Cities |access-date=August 31, 2020}}</ref> In 2019 was Miami in die sewende plek in die Verenigde State en 31ste wêreldwyd in sakeaktiwiteite, mensekapitaal, inligtingsuitruiling, kulturele ervaring en politieke betrokkenheid.<ref>{{Cite web|url=https://www.atkearney.com/documents/20152/2794549/A+Question+of+Talent%E2%80%942019+Global+Cities+Report.pdf/106f30b1-83db-25b3-2802-fa04343a36e4?t=1559144999157|title=2019 Global Cities Report|website=ATKearney}}</ref> Volgens 'n UBS-studie in 2018 van 77 wêreldstede, is Miami die tweede rykste stad in die Verenigde State en derde rykste wêreldwyd in koopkrag.<ref>{{Cite web|url=http://www.citymayors.com/economics/richest-cities-world.html|title=City Mayors: Richest cities in the world|website=www.citymayors.com|access-date=June 18, 2019}}</ref> Miami is 'n meerderheid-minderheidstad met 'n Spaanse bevolking van 310 472, of 70,2 persent van die stad se bevolking.<ref name="2020Hispanic">{{cite web |title=P2: Hispanic or Latino |url=https://data.census.gov/cedsci/table?q=P2%3A%20HISPANIC%20OR%20LATINO,%20AND%20NOT%20HISPANIC%20OR%20LATINO%20BY%20RACE&g=0100000US%24160000_0400000US72%240500000&tid=DECENNIALPL2020.P2&hidePreview=true |website=2020 Census |publisher=United States Census Bureau |access-date=10 October 2021 |url-status=live}}</ref> Die middestad van Miami het een van die grootste konsentrasies van internasionale banke in die Verenigde State en is die tuiste van baie groot nasionale en internasionale maatskappye.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/scottbeyer/2015/05/07/welcome-to-brickell-miamis-wall-street-south/|title=Welcome To Brickell, Miami's "Wall Street South"|last=Beyer|first=Scott|website=Forbes|language=en|access-date=18 Junie 2019}}</ref> Die Gesondheidsdistrik is die tuiste van verskeie groot Universiteit van Miami-geaffilieerde hospitaal- en gesondheidsfasiliteite, insluitend Jackson Memorial Hospital, die land se grootste hospitaal met 1 547 beddens,<ref>[https://www.beckershospitalreview.com/100-of-the-largest-hospitals-and-health-systems-in-america-2021.html "100 of the largest hospitals and health systems in America,"] ''Becker's Hospital Review'', Julie 2010</ref> en die Leonard M. Miller School of Medicine, die Universiteit van Miami se akademiese mediese sentrum en onderrighospitaal, en ander wat betrokke is by gesondheidsverwante sorg en navorsing. PortMiami, die stad se seehawe, is die besigste vaarthawe in die wêreld in beide passasiersverkeer en vaartlyne, en verwys na homself as die "Cruise Capital of the World".<ref>{{Cite web|url=http://www.miamidade.gov/portmiami/library/2017-cruise-guide.pdf|title=PortMiami 2017 Cruise Guide}}</ref> Miami is ook 'n belangrike toerismekern vir internasionale besoekers, die tweede plek in die land na New York-stad.<ref>{{cite web|title=Miami Is The Second Most Popular Destination For International Visitors (And Growing Fast)|url=http://www.thenextmiami.com/miami-is-the-second-most-popular-destination-for-international-visitors-and-growing-fast/|publisher=TheNextMiami.com|access-date=5 November 2016}}</ref> Miami word soms die "poort na Latyns-Amerika" genoem vanweë die omvang van sy kommersiële en kulturele bande.<ref>{{Cite web|date=September 2017|title=Florida: Gateway to Latin America and the Caribbean|url=https://www.enterpriseflorida.com/wp-content/uploads/brief-florida-gateway-latin-america-caribbean.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210707195916/https://www.enterpriseflorida.com/wp-content/uploads/brief-florida-gateway-latin-america-caribbean.pdf|archive-date=7 July 2021|access-date=29 November 2021}}</ref> Miami is in 1896 vernoem na die Miami-rivier, afgelei van die [[Tequesta]] woord ''Mayaimi'', die historiese naam van die Okeechobee-meer, wat ''soet water'' beteken. == Geskiedenis == Die Tequesta-stam het die Miami-gebied vir ongeveer 2 000 jaar bewoon voor kontak met Europeërs gemaak is. 'n Dorpie van honderde mense, wat dateer uit 500–600 v.C., was aan die monding van die Miami-rivier geleë. Daar word geglo dat die hele stam teen die middel van die 1700's na [[Kuba]] gemigreer het.<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2014/02/04/us/florida-indian-village/index.html?hpt=hp_c3|title=Questions of preservation after ancient village found in downtown Miami|author=Smith, Matt|date=4 Februarie 2014|access-date=4 Februarie 2014|publisher=CNN}}</ref> In 1566 het admiraal Pedro Menéndez de Avilés, Florida se eerste goewerneur, die gebied vir Spanje opgeëis. 'n Spaanse sending is een jaar later gebou. Spanje en Brittanje het agtereenvolgens Florida regeer totdat Spanje dit in 1821 aan die Verenigde State afgestaan het. In 1836 het die VSA Fort Dallas op die oewer van die Miami-rivier gebou as deel van hul ontwikkeling van die Florida-gebied en hul poging om die Seminoles te onderdruk en te verwyder. As gevolg hiervan het die Miami-gebied 'n terrein geword van gevegte in die Tweede Seminole-oorlog. [[Lêer:Mouth of Miami River 20100211.jpg|duimnael|links|Die monding van die Miamirivier by Brickell Key, Februarie 2010]] Miami word beskou as die enigste groot stad in die Verenigde State wat deur 'n vrou gestig is. Julia Tuttle, 'n plaaslike sitruskweker en 'n ryk [[Cleveland, Ohio|Cleveland]]-boorling, was die oorspronklike eienaar van die grond waarop die stad gebou is.<ref>{{Cite web|url=https://parade.com/256292/claudiagryvatzcopquin/whats-the-one-major-american-city-founded-by-a-woman/|title=What's the One Major American City Founded by a Woman?|last=Copquin|first=Claudia Gryvatz|date=23 Januarie 2014|website=Parade|language=en|access-date=18 Junie 2019}}</ref> In die laat 19de eeu was die gebied bekend as "Biscayne Bay Country", en berigte het dit beskryf as 'n belowende wildernis en "een van die beste boupersele in Florida".<ref>{{cite news|title=The Day in St. Augustine&nbsp;— The Hack Line to Biscayne Bay|date=January 10, 1893|newspaper=The Florida Times-Union}}</ref><ref>{{cite news| title= A Trip to Biscayne Bay| work= The Tropical Sun| date= March 9, 1893}}</ref> Die Groot Vries van 1894–1895 het Miami se groei versnel, aangesien die oeste daar die enigste in Florida was wat oorleef het. Miami is op 28 Julie 1896 amptelik as 'n stad ingelyf, met 'n bevolking van net meer as 300.<ref>{{cite web|url=http://www.hmsf.org/history/south-florida-brief-history.htm |title=South Florida: A Brief History |author1=Williams, Linda K. |author2=George, Paul S. |publisher=Historical Museum of South Florida |access-date=August 24, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100429002717/http://www.hmsf.org/history/south-florida-brief-history.htm |archive-date=April 29, 2010}}</ref> Afro-Amerikaanse arbeid het 'n deurslaggewende rol in Miami se vroeë ontwikkeling gespeel. Gedurende die vroeë 20ste eeu het migrante uit die Bahamas en Afro-Amerikaners 40 persent van die stad se bevolking uitgemaak. Ten spyte van hul rol in die stad se groei, was hul gemeenskap tot 'n klein ruimte beperk.<ref name= Concrete>{{Cite book|title = A World More Concrete: Real Estate and the Remaking of Jim Crow South Florida|last = Connolly|first = Nathan|publisher = University of Chicago Press|year = 2014|page= 25}}</ref> Nadat [[Fidel Castro]] ná die Rewolusie in 1959 in Kuba aan bewind gekom het, het baie ryk Kubane skuiling in Miami gesoek, wat die stad se bevolking verder vergroot het. Miami het in die 1980's en 1990's nuwe besighede en kulturele geriewe ontwikkel as deel van die Nuwe Suide. Rasse- en kulturele spanning het soms ontstaan, maar die stad het in die laaste helfte van die 20ste eeu ontwikkel as 'n belangrike internasionale, finansiële en kulturele sentrum. Dit is die tweede grootste Amerikaanse stad met 'n Spaanssprekende meerderheid (na [[El Paso]], [[Texas]]), en die grootste stad met 'n Kubaans-Amerikaanse pluraliteit.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1976/03/03/archives/wallace-pressing-the-abortion-issue.html|title=Wallace Pressing the Abortion Issue|first=Roy Reed Special to The New York|last=Times|newspaper=The New York Times|date=March 3, 1976}}</ref><ref name="autogenerated1">U.S. Census, 2010 (Ethnicity) and Census American Community Survey 2008 (language).</ref> == Demografie == Die binnestad is die tuiste van minder as een dertiende van die bevolking van Suid-Florida. Miami is die 44ste meesbevolkte stad in die Verenigde State. Die Miami-metropolitaanse gebied, wat die graafskappe Miami-Dade, Broward en Palm Beach insluit, het 'n bevolking van 6,1 miljoen mense, die agtste meeste in die Verenigde State.<ref name="2009 Pop. Est.">{{cite web|url=http://emiami.condos/CBSA-EST2009-01.xlsx|title=Annual Estimates of the Population of Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas: April 1, 2000 to July 1, 2009|work=2009 Population Estimates|publisher=United States Census Bureau, Population Division|date=March 19, 2010|access-date=September 5, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016090520/http://emiami.condos/CBSA-EST2009-01.xlsx|archive-date=October 16, 2015|url-status=dead}}</ref> In 1960 het Hispane ongeveer 5% van die bevolking van Miami-Dade County uitgemaak. Tussen 1960 en 2000 was 90% van die bevolkingsgroei in die land uit Hispane bestaan, wat die Spaanse gedeelte van die bevolking teen 2000 tot meer as 57% verhoog het.<ref>{{cite web |date=September 2003 |title=Demographic Profile: Miami–Dade County, Florida 1960–2000 |url=http://www.miamidade.gov/planzone/Library/Census/demographic_profile.pdf |publisher=Miami–Dade County Department of Planning and Zoning |location=Miami, Florida |page=iii (p. 5 of PDF) |archive-url=https://web.archive.org/web/20120320082430/http://www.miamidade.gov/planzone/Library/Census/demographic_profile.pdf| archive-date=March 20, 2012 |access-date=January 19, 2020}}</ref> In 1970 het die Sensusburo gerapporteer dat Miami se bevolking 45% Spaans, 32,9% nie-Spaans wit en 22,7% swart was.<ref>{{cite web|title=Florida – Race and Hispanic Origin for Selected Cities and Other Places: Earliest Census to 1990 |publisher=U.S. Census Bureau |url=https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html |access-date=April 21, 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120812191959/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html |archive-date=August 12, 2012}}</ref> Miami se plofbare bevolkingsgroei is aangedryf deur interne migrasie uit ander dele van die land, hoofsaaklik tot in die 1980's, sowel as deur immigrasie, hoofsaaklik van die 1960's tot die 1990's. Immigrasie na Miami gaan steeds voort en Miami se groei vandag word grootliks toegeskryf aan sy vinnige verstedeliking en hoë konstruksie, wat die bevolkingsdigthede van die middestad vergroot het, soos in Downtown, Brickell en Edgewater. Miami word meer as 'n multikulturele mosaïek beskou as 'n smeltkroes, met inwoners wat steeds hul [[kultuur|kulturele kenmerke]] behou. Die algehele kultuur van Miami word sterk beïnvloed deur sy groot bevolking van Hispane uit die Karibiese Eilande en Suid-Amerika en swart mense hoofsaaklik van die Karibiese eilande.<ref>[http://www.miamidadematters.org/demographicdata 2020 Demographics]. Miami Matters. Besoek 23 Junie 2020</ref> == Geografie == [[Lêer:Downtown Miami Panorama from the Rusty Pelican photo D Ramey Logan.jpg|duimnael|links|850px|Downtown Miami gesien vanaf Virginia Key, 2014]] [[Lêer:Downtown Miami, Miami, FL, USA - panoramio (15).jpg|duimnael|links|850px|Downtown Miami met Interstate 95 in die voorgrond, 2014]] [[Lêer:DowntownMiamiPanorama.jpg|duimnael|links|900px|Downtown Miami gesien vanaf PortMiami, 2009]] {{clear}} Miami en sy voorstede is geleë op 'n breë vlakte tussen die Everglades in die weste en Biscayne-baai in die ooste, wat strek vanaf Lake Okeechobee suidwaarts tot Floridabaai. Die hoogte van die gebied is gemiddeld ongeveer 1,8 m (6 voet) bo seespieël in die meeste woonbuurte, veral naby die kus.<ref>{{cite web|url=http://images.jsc.nasa.gov/luceneweb/caption_direct.jsp?photoId=STS062-85-026 |title=Miami, Florida metropolitan area as seen from STS-62 |publisher=[[NASA]] |access-date=August 19, 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071201191110/http://images.jsc.nasa.gov/luceneweb/caption_direct.jsp?photoId=STS062-85-026 |archive-date=December 1, 2007}}</ref> Die hoogste punte word gevind langs die Miami Rock Ridge, wat onder die grootste deel van die oostelike Miami-metro lê. Die grootste deel van die stad is aan die kus van Biscaynebaai, wat 'n paar honderd natuurlike en kunsmatige versperring-eilande bevat, waarvan die grootste Miami Beach en South Beach bevat. Die [[Golfstroom]], 'n warm seestroom, loop noordwaarts net 24 km van die kus af, sodat die stad se klimaat die hele jaar warm en gematig bly. Onder die vlakte lê die Biscayne-akwifeer, 'n natuurlike ondergrondse bron van vars water wat strek vanaf die suide van Palm Beach County tot in Floridabaai. Dit kom die naaste aan die landoppervlak rondom die stede Miami Springs en Hialeah.<ref>{{cite web|url=http://capp.water.usgs.gov/gwa/ch_g/G-text4.html|title=USGS Ground Water Atlas of the United States|publisher=United States Geological Survey|access-date=February 19, 2006}}</ref> Die grootste deel van die Miami-metropolitaanse gebied kry sy drinkwater van die Biscayne-akwifer. As gevolg van die akwifeer is dit nie moontlik om meer as 5 tot 6 meter te grawe sonder om water te tref nie, wat ondergrondse konstruksie belemmer, alhoewel sommige ondergrondse parkeergarages bestaan. Om hierdie rede is die [[moltrein|massavervoerstelsels]] in en om Miami verhewe of op straatvlak.<ref name="geology">{{cite web|title=Miami Geology|url=http://www.miami-americabeach.com/about_us/Miami_Geology.html|website=miami-americabeach.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170314102309/http://www.miami-americabeach.com/about_us/Miami_Geology.html|archive-date=March 14, 2017|access-date=April 3, 2019}}</ref> Die meeste van die westekant van die stad grens aan die Everglades, 'n tropiese moerasland wat die grootste deel van die suidelike gedeelte van Florida dek. Amerikaanse krokodille wat in die vleie woon, het dit in Miami-gemeenskappe en op groot snelweë gewaag.<ref name="geology"/> === Klimaat === Miami het 'n tropiese moessonklimaat ([[Köppen-klimaatklassifikasie]] Am)<ref name="Miami, Florida">{{cite web |url=http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=20227&cityname=Miami%2C+Florida%2C+United+States+of+America&units= |title=Weather: Miami, Florida |work=Weatherbase |access-date=March 30, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf |title=World Map of Köppen−Geiger Climate Classification}}</ref> met warm en nat somers en warm en droë winters. Die stad se seevlakhoogte, kusligging, posisie net bokant die [[Kreefskeerkring]] en nabyheid aan die [[Golfstroom]] vorm sy klimaat. Die [[tropiese sikloon|orkaan]]seisoen strek amptelik van 1 Junie tot 30 November, hoewel orkane buite daardie datums kan ontwikkel. Die mees waarskynlike tyd vir Miami om getref te word, is tydens die hoogtepunt van die Kaap Verde-seisoen, wat middel Augustus tot einde September is.<ref>{{cite web |url=http://www.weather.com/newscenter/specialreports/hurricanes/vulnerablecities/miami.html |publisher=The Weather Channel |title=Vulnerable cities: Miami, Florida |access-date=February 19, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427194724/http://www.weather.com/newscenter/specialreports/hurricanes/vulnerablecities/miami.html |archive-date=April 27, 2006}}</ref> Alhoewel tornado's ongewoon in die gebied is, het een in 1925 en nog een in 1997 toegeslaan. Ongeveer 40% van huise in Miami is op vloedvlaktes gebou en word as vloedrisiko-sones beskou.<ref>{{Cite news|url=https://www.economist.com/news/united-states/21728964-one-12-americans-now-lives-home-some-risk-flooding-irma-spared-america|title=Irma spared America, but still had a big effect on it|newspaper=The Economist|access-date=September 26, 2017|language=en}}</ref> Miami is een van die groot kusstede in die Verenigde State wat die meeste deur klimaatsverandering geraak word.<ref>{{Cite web|last=Cusick |first=Daniel |title=Miami Is the "Most Vulnerable" Coastal City Worldwide|url=https://www.scientificamerican.com/article/miami-is-the-most-vulnerable-coastal-city-worldwide/|access-date=November 14, 2020|website=Scientific American|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Florida Climate Outlook: Assessing Physical and Economic Impacts through 2040|url=https://www.rff.org/publications/reports/florida-climate-outlook/|access-date=November 14, 2020|website=Resources for the Future|language=en-US}}</ref> Wêreldwyd is dit ook een van die stede wat die meeste gevaar loop, volgens 'n 2020-verslag deur ''Resources for the Future''.<ref>{{Cite web |last=Cusick |first=Daniel |title=Miami Is the "Most Vulnerable" Coastal City Worldwide |url=https://www.scientificamerican.com/article/miami-is-the-most-vulnerable-coastal-city-worldwide/ |access-date=2022-04-22 |website=Scientific American |language=en}}</ref><ref name=":1">{{Cite web |title=Florida Climate Outlook: Assessing Physical and Economic Impacts through 2040 |url=https://media.rff.org/documents/Florida_Climate_Outlook.pdf |access-date=2022-04-22 |website=Resources for the Future |language=en-US}}</ref> Wêreldwye seevlakstyging, wat in Miami na verwagting 53 tot 100 cm teen 2070 sal wees, sal lei tot 'n toename in stormskade, meer intense oorstromings, en sal ook die stad se watervoorsiening bedreig.<ref>{{Cite web|title=Unified Sea Level Rise Projection Southeast Florida|url=https://southeastfloridaclimatecompact.org/wp-content/uploads/2020/04/Sea-Level-Rise-Projection-Guidance-Report_FINAL_02212020.pdf|access-date=February 11, 2022|website=www.southeastfloridaclimatecompact.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=Miami-Dade County - Environment - Impact on South Florida|url=http://www.miamidade.gov/environment/climate-change-impact.asp|access-date=November 14, 2020|website=www.miamidade.gov}}</ref><ref>{{Cite news|last=Luscombe|first=Richard|date=April 21, 2020|title=Will Florida be lost forever to the climate crisis?|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/apr/21/florida-climate-crisis-sea-level-habitat-loss|access-date=November 14, 2020|issn=0261-3077}}</ref> Ander potensiële impakte van klimaatsverandering sluit in hoër orkaanwindsnelhede en hewige donderstorms, wat hael of tornado's kan veroorsaak.<ref name=":1" /> Sommige beskermingspogings is in plek, insluitend voedende strande en die byvoeging van beskermende versperrings, die verhoging van geboue en paaie wat kwesbaar is, en die herstel van natuurlike habitatte soos vleilande.<ref name=":1" /> Miami Beach het $500 miljoen belê om paaie, geboue en waterstelsels te beskerm. Eiendomspryse in Miami weerspieël reeds die styging in pryse vir vaste eiendom op 'n hoër hoogte binne die stad in vergelyking met vaste eiendom op 'n laer hoogte.<ref>{{Cite web|last=Olick|first=Diana|date=August 29, 2018|title=Rising Risks: 'Climate gentrification' is changing Miami real estate values – for better and worse|url=https://www.cnbc.com/2018/08/29/climate-gentrification-is-changing-miami-real-estate-values.html|access-date=November 14, 2020|website=CNBC|language=en}}</ref> == Ekonomie == [[Lêer:Brickell1.JPG|thumb|upright=1.1|Downtown Miami is 'n sentrale nasionale spilpunt vir finansies, handel en internasionale besigheid. Brickelllaan in die middestad van Miami het die grootste konsentrasie internasionale banke in die land.]] [[Lêer:Miamimanhattanizationdowntown.jpg|thumb|upright=1.1|Teen 2006 het die hoë konstruksie in Miami die gewilde mening oor "Miami se Manhattanization" geïnspireer.]] Miami is 'n belangrike sentrum van handel en finansies en spog met 'n sterk internasionale sakegemeenskap. Volgens die 2020-ranglys van wêreldstede wat deur die ''Globalization and World Cities Research Network'' (GaWC) onderneem is, gebaseer op die vlak van teenwoordigheid van globale korporatiewe diensorganisasies, word Miami as 'n Beta +-vlak wêreldstad beskou, saam met [[Atlanta]], [[Dallas]] en [[Houston]]. Volgens die Amerikaanse sensus tussen die jare 2015–2019 het Miami egter 'n gebrek ondervind aan eienaarbehuising, rekenaar- en internetgebruik, onderwys met betrekking tot baccalaureusgraad of hoër, gemiddelde huishoudelike inkomste, per capita-inkomste, terwyl dit 'n hoër persentasie persone in armoede het.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|title=GaWC - The World According to GaWC 2018|website=www.lboro.ac.uk|access-date=June 18, 2019}}</ref><ref>{{cite web|title=US Census 2015-2019|url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/houstoncitytexas,atlantacitygeorgia,dallascitytexas,miamicityflorida/PST045219}}</ref> Miami het 'n bruto metropolitaanse produk van $257 miljard, 11de in die Verenigde State en 20ste wêreldwyd in GMP.<ref>{{cite web|title=Which are the largest city economies in the world and how might this change by 2025?|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID%3D1562 |website=PricewaterhouseCoopers UK|access-date=November 20, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130531000745/http://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |archive-date=May 31, 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Gross Metropolitan Product|url=http://greyhill.com/gross-metropolitan-product|publisher=Greyhill Advisors|access-date=September 29, 2011}}</ref> Gedurende die middel-2000's het die stad sy grootste eiendomsoplewing sedert die Florida-grondoplewing van die 1920's beleef, en die stad het meer as honderd goedgekeurde hoë konstruksieprojekte gehad. Slegs 50 is uiteindelik gebou.<ref>[http://www.emporis.com/en/wm/ci/bu/sk/li/?id=101321&bt=2&ht=3&sro=1 Miami: High rise buildings–All]. Emporis. Besoek 25 Augustus 2007.</ref> Snelle hoë konstruksie het gelei tot vinnige bevolkingsgroei in die binneste woonbuurte van Miami, met Downtown, Brickell en Edgewater wat die vinnigsgroeiende gebiede van die stad geword het. Die stad het tans die sewe hoogste (sowel as vyftien van die top twintig) wolkekrabbers in die staat Florida, met die hoogste die 265 meter- Panoramatoring.<ref name=emporis>{{cite web|url=http://www.emporis.com/en/wm/ci/bu/sk/li/?id=101321&bt=9&ht=2&sro=1|title=Miami:High rise buildings–Completed|publisher=Emporis|access-date=August 19, 2007}}</ref> As gevolg van sy sterkte in internasionale besigheid, finansies en handel, het die stad een van die grootste konsentrasie internasionale banke in die land, hoofsaaklik langs Brickelllaan in Brickell, Miami se finansiële distrik. Miami was die gasheerstad van die 2003 Free Trade Area of the Americas- onderhandelinge. Miami is die tuiste van die Nasionale Orkaansentrum en die hoofkwartier van die Verenigde State se suidelike bevel, verantwoordelik vir militêre operasies in Sentraal- en Suid-Amerika. Miami is ook 'n industriële sentrum, veral vir klipgroewe en pakhuise. Hierdie nywerhede is grootliks gesentreer op die westekant van die stad naby Doral en Hialeah. Volgens die Amerikaanse Sensusburo in 2012 het Miami die vierde hoogste persentasie gesinsinkomste onder die federale armoedelyn uit alle groot stede in die Verenigde State gehad, na onderskeidelik [[Detroit|Detroit, Michigan]], [[Cleveland, Ohio]] en [[Cincinnati, Ohio]]. Miami is ook een van die min stede in die VSA waar die plaaslike regering insolvent gegaan het, in 2001. <ref>{{citation|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,135186,00.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930034506/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,135186,00.html|url-status=dead|archive-date=September 30, 2007|title=Gloom over Miami|last=Cohen|first=Adam|date=June 24, 2001|magazine=Time magazine|access-date=September 2, 2007}}</ref> Aan die ander kant het Miami toekennings vir sy omgewingsbeleid gewen: in 2008 is dit volgens Forbes as "Amerika se skoonste stad" geklassifiseer vir sy goeie luggehalte, groot groen ruimtes, skoon drinkwater, skoon strate en herwinningsprogramme oor die hele stad.<ref name="Van Riper">{{cite news|url=https://www.forbes.com/business/2008/03/17/miami-seattle-orlando-biz-logistics-cx_tvr_0317cleanest.html|title=America's cleanest cities|last=Van Riper|first=Tom|date=March 17, 2008|work=[[Forbes]]|access-date=February 23, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20100529143525/http://www.forbes.com/2008/03/17/miami-seattle-orlando-biz-logistics-cx_tvr_0317cleanest.html|archive-date=May 29, 2010}}</ref> == Kultuur == Miami geniet 'n lewendige kultuur wat beïnvloed word deur 'n diverse bevolking van regoor die wêreld. Miami staan bekend as die "Magic City" omdat dit oënskynlik oornag opgeduik het as gevolg van sy jong ouderdom, massiewe groei en sy estetika van neon art deco. Die stad self is berug vir sy dwelmoorlog in die vroeë 1980's. Dit word ook die "hoofstad van Latyns-Amerika" genoem vanweë die groot bevolking van Spaanssprekendes.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-36281648|title=How Miami became the capital of affluent Latin America|last=Fajardo|first=Luis|date=May 16, 2016|website=[[BBC News]]|access-date=May 16, 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2014/07/20/us/20miami.html|title=Influx of South Americans Drives Miami's Reinvention|last=Alvarez|first=Lizette|date=July 19, 2014|website=[[The New York Times]]|access-date=July 19, 2014}}</ref> Miami is ook 'n groot modesentrum, die tuiste van modelle en van die topmodelagentskappe ter wêreld. Die stad is gasheer vir baie modevertonings en -geleenthede, insluitend die jaarlikse Miami Modeweek en die Mercedes-Benz Modeweek Miami, wat in die Wynwood Kunsdistrik gehou word.<ref>{{cite web|url=http://www.miamifashionweek.com/new_admin/html/Overview.html|title=Miami Fashion Week|publisher=Miami Fashion Week|access-date=April 20, 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080511195801/http://www.miamifashionweek.com/new_admin/html/Overview.html|archive-date=May 11, 2008}}</ref> === Kookkuns === Die kookkuns van Miami is 'n weerspieëling van sy diverse bevolking, met 'n groot invloed van die Karibiese en Latyns-Amerikaanse kookkuns. Deur die twee met Amerikaanse kookkuns te kombineer, het dit 'n unieke Suid-Florida -kookstyl geskep wat bekend staan as Floribbean-kombuis. Dit is wyd beskikbaar in Miami en Suid-Florida en word in restaurantkettings soos Pollo Tropical gevind. Kubaanse immigrante in die 1960's het die Kubaanse toebroodjie en medianoche, Kubaanse espresso, Bistec de Palomilla en croquetas gebring, wat almal in gewildheid toegeneem het onder alle inwoners van Miami en simbole geword van die stad se gevarieerde kosse. Vandag is dit deel van die plaaslike kultuur en kan hulle oral in die stad by vensterkafees gevind word, veral buite supermarkte en restaurante.<ref>[http://whatscookingamerica.net/History/Sandwiches/CubanSandwich.htm Cuban Sandwich, History of Cuban Sandwich, History of Cubano Sandwich]. Whatscookingamerica.net. Besoek op 8 Oktober 2012.</ref><ref>[http://www.frommers.com/destinations/miami/0017024034.html Local Cuisine in Miami at Frommer's]. Frommers.com. Besoek op 8 Oktober 2012.</ref> Sommige van hierdie plekke, soos die Versailles-restaurant in Little Havana, is landmerk-eetplekke van Miami. Geleë aan die Atlantiese Oseaan, en met 'n lang geskiedenis as 'n hawe, is Miami ook bekend vir sy seekos, met baie seekosrestaurante langs die Miami-rivier en in en om Biscaynebaai.<ref>{{cite news |url=http://www.miaminewtimes.com/restaurants/search/cuisine:Seafood/ |title=Miami Cuisine: Seafood Restaurants Guide – Miami Dining Guide |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720222320/https://www.miaminewtimes.com/restaurants/search/cuisine%3ASeafood/ |archive-date=20 Julie 2012 |newspaper=Miami New Times |access-date= 8 Oktober 2012}}</ref> Die stad is ook die hoofkwartier van restaurantkettings soos [[Burger King]] en Benihana. == Toerisme == Toerisme is een van Miami se grootste private sektor- nywerhede, wat verantwoordelik is vir meer as 144 800 werksgeleenthede in Miami-Dade County.<ref>{{cite web|url=https://www.globest.com/2018/05/02/greater-miami-tourism-industry-setting-records/?slreturn=20180904191824|title=Greater Miami Tourism Industry Setting Records|last=Jordan|first=John|website=globest.com|publisher=GlobeSt|date = May 2, 2018|access-date=April 1, 2019}}</ref> Die stad se gereelde uitbeelding in musiek, film en populêre kultuur het die stad en sy landmerke wêreldwyd herkenbaar gemaak. In 2016 het dit die tweede hoogste aantal buitelandse toeriste van enige stad in die Verenigde State gelok, na New York City, en is onder die top 20 stede wêreldwyd volgens internasionale besoekersbesteding. Meer as 15.9 miljoen besoekers het in 2017 in Miami aangekom en $26,1 miljard tot die ekonomie bygedra.<ref>{{cite news|url = https://www.miamiherald.com/latest-news/article210209129.html|publisher = Miami Herald|title = Despite Irma, Miami tourism grew in 2017. Will Asia flights make 2018 even better?|last = Herrera|first = Chabeli|website=miamiherald.com|date = May 1, 2018|access-date=April 1, 2019}}</ref> Met 'n groot hotelinfrastruktuur en die nuut opgeknapte Miami Beach Convention Centre, is Miami 'n gewilde bestemming vir jaarlikse konferensies. == Vervoer == [[Lêer:Brickell Avenue 20100203.jpg|thumb|upright=1.1|Brickelllaan in die middestad van Miami se Brickell Finansiële Distrik, Februarie 2010.]] [[Miami Internasionale Lughawe]] (MIA) en PortMiami is van die land se besigste toegangshawens, veral vir vrag uit Suid-Amerika en die Karibiese Eilande. PortMiami is die wêreld se besigste vaarthawe, en MIA is die besigste lughawe in Florida en die grootste poort tussen die Verenigde State en Latyns-Amerika.<ref>{{cite news|title=New figures show PortMiami retained No. 1 cruise port ranking|url=http://www.bizjournals.com/southflorida/news/2012/12/24/portmiami-drops-behind-port-canaveral.html|work=Business Journal|access-date=March 31, 2013}}</ref> Miami is die tuiste van een van die grootste hawens in die Verenigde State, die PortMiami. Dit is die grootste vaarthawe ter wêreld, en word dikwels die "Cruise Capital of the World" en die "Cargo Gateway of the Americas" genoem.<ref name=miamiport>{{cite web|url=http://www.miamidade.gov/portmiami/|title=Port of Miami|work=Miami-Dade County|access-date=October 28, 2008}}</ref> Dit het vir meer as 'n dekade sy status as die nommer een vaar-/passasiershawe in die wêreld behou, en akkommodeer die grootste vaartuie en die groot vaartfirmas. In 2017 het die hawe 5 340 559 passasiers bedien.<ref name = portreport>{{cite web|url = http://www.miamidade.gov/portmiami/library/brochures/2017-statistics-brochure.pdf|title = 2017-18 Port Report|publisher = PortMiami}}</ref> Boonop is die hawe een van die land se besigste vraghawens en het 9 162 340 ton vrag in 2017 ingevoer.<ref name = portreport/> Onder Noord-Amerikaanse hawens is dit tweede na New Orleans se hawe van Suid-Louisiana in vragtonnemaat wat uit Latyns-Amerika ingevoer word. Die hawe beslaan 2 vk km en het sewe passasiersterminale. China is die hawe se nommer een invoerland en nommer een uitvoerland. Miami het die wêreld se grootste aantal hoofkwartiere van vaartmaatskappye, die tuiste van Carnival Cruise Line, Celebrity Cruises, Norwegian Cruise Line, Oceania Cruises en Royal Caribbean International. In 2014 is die Port of Miami-tonnel geopen, wat die MacArthur Causeway met PortMiami verbind.<ref>{{cite news|last1=Cordle|first1=Ina Paiva|title=The new PortMiami tunnel's opening is delayed until mid-June|url=http://www.miamiherald.com/2014/05/28/4143644/the-new-portmiami-tunnels-opening.html|access-date=June 6, 2014|newspaper=The Miami Herald|date=May 28, 2014}}</ref> == Sport == {{brei uit}} == Sien ook == * [[Bermudadriehoek]] == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Miami, Florida}} * {{en}} [http://www.miamigov.com/ Miami se amptelike webwerf] {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Florida]] 6q86gwof1t8b91j518btbofggi72t3t 2520012 2519983 2022-08-18T17:02:02Z Aliwal2012 39067 wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="border:1px solid #88a; background:#CEDAF2; padding:5px; font-size: 85%; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse;" ! align="center" colspan="2" style="color: #000000; background: #f7f8ff; padding: 4px; font-size:170%;" | '''Miami'''<br /> [[Lêer:Miami collage 20110330.jpg|280px]] |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;border-bottom:1px solid #999" | '''Kaart''' |style="border-left:1px solid #999"| '''Seël''' |- style="background:white" |rowspan=6| [[Lêer:Miami-Dade County Florida Incorporated and Unincorporated areas Miami Highlighted.svg|180px|senter]] |- style="background: white" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Seal of Miami, Florida.svg|75px|senter]] |- style="background: #f7f8ff;border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="background: #CEDAF2; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999;border-top:1px solid #999"| '''Vlag''' |- style="background: white; border-top:1px solid #999;" |style="border-left:1px solid #999"| [[Lêer:Flag of Miami, Florida.svg|90px|senter]] |- style="background: #f7f8ff; border-top:1px solid #999; text-align:center;" |style="border-left:1px solid #999"| |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Land''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of the United States.svg|20px]] [[Verenigde State]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Deelstaat''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[Lêer:Flag of Florida.svg|20px]] [[Florida]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Koördinate''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | {{Koördinate|25|46|N|80|12|W|display=inline,title}} |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Stigting''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[1825]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Geïnkorporeer op''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [[28 Julie]] [[1896]] |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Oppervlakte:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 143,1 [[vierkante kilometer|vk km]] |- | &nbsp;'''Hoogte bo seevlak''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 13 m |- style="border-top:1px solid #999;" |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Bevolking:''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Totaal (2021) | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 439&nbsp;890 |- | &nbsp;- Bevolkingsdigtheid | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 4&nbsp;299,6/vk km |- | &nbsp;- Metropolitaanse gebied | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 6&nbsp;091&nbsp;747 |- |&nbsp;'''Tydsone''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | EST ([[UTC-5]]) <br /> Somertyd: EDT (UTC-4) |- style="border-top:1px solid #999;" |- |&nbsp;'''Klimaat''' | style="background: #f7f8ff" | &nbsp; |- | &nbsp;- Tipe | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Subtropiese klimaat |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse temperatuur | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 27&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gem. temp. Januarie/Julie | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 12,5 / 20,3&nbsp;°C |- | &nbsp;- Gemiddelde jaarlikse neerslae | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | 1397 mm |- |&nbsp;'''Burgemeester''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | Francis X. Suarez (R) |- style="border-top:1px solid #999;" |&nbsp;'''Amptelike Webwerf''' | style="background: #f7f8ff; text-align:center;" | [http://www.miamigov.com/ City of Miami] |- style="border-top:1px solid #999;" |} '''Miami''' is 'n groot stad en kusmetropool geleë in Miami-Dade County in die suidooste van Florida. Met 'n bevolking van 442&nbsp;241 in die 2020-sensus,<ref name="QuickFacts">{{cite web |title=QuickFacts: Miami city, Florida |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/miamicityflorida/PST045219 |publisher=United States Census Bureau |access-date=March 23, 2022}}</ref> is dit die tweede grootste stad in die [[Deelstate van die Verenigde State van Amerika|deelstaat]] van [[Florida]] ná [[Jacksonville]], die elfde-digsbevolkte stad in Suidoos-VSA, en die 44ste mees bevolkte stad in die land. Miami is die kern van die land se negende grootste en wêreld se 34ste grootste metropolitaanse gebied met 'n bevolking van 6,138 miljoen mense in 2020. Miami lê in die suidoostelike deel van Florida, tussen die Florida Everglades en die [[Atlantiese Oseaan]]. Die stad het die derde grootste luglyn in die Verenigde State met meer as 300 hoë geboue, waarvan 58 hoër as 150 meter is.<ref>{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/us-cities-with-the-most-skyscrapers.html|title=US Cities With the Most Skyscrapers|website=WorldAtlas|date=6 Februarie 2018|language=en|access-date=18 Junie 2019}}</ref> Miami is 'n belangrike sentrum en leier in finansies, handel, seevervoer, kultuur, kuns en internasionale handel.<ref name=GAWC>{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html|title=The World According to GaWC 2008|publisher=Globalization and World Cities Study Group and Network, Loughborough University|access-date=March 3, 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/citylist.html |title=Inventory of World Cities |publisher=Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network |access-date=December 1, 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131014191556/http://www.lboro.ac.uk/gawc/citylist.html |archive-date=October 14, 2013}}</ref> Die Miami-metropolitaanse gebied is verreweg die grootste stedelike ekonomie in Florida en die 12de grootste in die Verenigde State, met 'n BBP van $344,9 miljard teen 2017.<ref name="bea.gov1">{{cite web|url=https://www.bea.gov/system/files/2018-09/gdp_metro0918_0.pdf|title=Gross Domestic Product by Metropolitan Area, 2017|publisher=Bea.gov|access-date=October 23, 2018}}</ref> In 2020 is Miami deur die GaWC as 'n Beta + vlak wêreldstad geklassifiseer.<ref>{{cite web |title=The World According to GaWC 2020 |url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html |website=GaWC - Research Network |publisher=Globalization and World Cities |access-date=August 31, 2020}}</ref> In 2019 was Miami in die sewende plek in die Verenigde State en 31ste wêreldwyd in sakeaktiwiteite, mensekapitaal, inligtingsuitruiling, kulturele ervaring en politieke betrokkenheid.<ref>{{Cite web|url=https://www.atkearney.com/documents/20152/2794549/A+Question+of+Talent%E2%80%942019+Global+Cities+Report.pdf/106f30b1-83db-25b3-2802-fa04343a36e4?t=1559144999157|title=2019 Global Cities Report|website=ATKearney}}</ref> Volgens 'n UBS-studie in 2018 van 77 wêreldstede, is Miami die tweede rykste stad in die Verenigde State en derde rykste wêreldwyd in koopkrag.<ref>{{Cite web|url=http://www.citymayors.com/economics/richest-cities-world.html|title=City Mayors: Richest cities in the world|website=www.citymayors.com|access-date=June 18, 2019}}</ref> Miami is 'n meerderheid-minderheidstad met 'n Spaanse bevolking van 310 472, of 70,2 persent van die stad se bevolking.<ref name="2020Hispanic">{{cite web |title=P2: Hispanic or Latino |url=https://data.census.gov/cedsci/table?q=P2%3A%20HISPANIC%20OR%20LATINO,%20AND%20NOT%20HISPANIC%20OR%20LATINO%20BY%20RACE&g=0100000US%24160000_0400000US72%240500000&tid=DECENNIALPL2020.P2&hidePreview=true |website=2020 Census |publisher=United States Census Bureau |access-date=10 October 2021 |url-status=live}}</ref> Die middestad van Miami het een van die grootste konsentrasies van internasionale banke in die Verenigde State en is die tuiste van baie groot nasionale en internasionale maatskappye.<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/scottbeyer/2015/05/07/welcome-to-brickell-miamis-wall-street-south/|title=Welcome To Brickell, Miami's "Wall Street South"|last=Beyer|first=Scott|website=Forbes|language=en|access-date=18 Junie 2019}}</ref> Die Gesondheidsdistrik is die tuiste van verskeie groot Universiteit van Miami-geaffilieerde hospitaal- en gesondheidsfasiliteite, insluitend Jackson Memorial Hospital, die land se grootste hospitaal met 1 547 beddens,<ref>[https://www.beckershospitalreview.com/100-of-the-largest-hospitals-and-health-systems-in-america-2021.html "100 of the largest hospitals and health systems in America,"] ''Becker's Hospital Review'', Julie 2010</ref> en die Leonard M. Miller School of Medicine, die Universiteit van Miami se akademiese mediese sentrum en onderrighospitaal, en ander wat betrokke is by gesondheidsverwante sorg en navorsing. PortMiami, die stad se seehawe, is die besigste vaarthawe in die wêreld in beide passasiersverkeer en vaartlyne, en verwys na homself as die "Cruise Capital of the World".<ref>{{Cite web|url=http://www.miamidade.gov/portmiami/library/2017-cruise-guide.pdf|title=PortMiami 2017 Cruise Guide}}</ref> Miami is ook 'n belangrike toerismekern vir internasionale besoekers, die tweede plek in die land na New York-stad.<ref>{{cite web|title=Miami Is The Second Most Popular Destination For International Visitors (And Growing Fast)|url=http://www.thenextmiami.com/miami-is-the-second-most-popular-destination-for-international-visitors-and-growing-fast/|publisher=TheNextMiami.com|access-date=5 November 2016}}</ref> Miami word soms die "poort na Latyns-Amerika" genoem vanweë die omvang van sy kommersiële en kulturele bande.<ref>{{Cite web|date=September 2017|title=Florida: Gateway to Latin America and the Caribbean|url=https://www.enterpriseflorida.com/wp-content/uploads/brief-florida-gateway-latin-america-caribbean.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210707195916/https://www.enterpriseflorida.com/wp-content/uploads/brief-florida-gateway-latin-america-caribbean.pdf|archive-date=7 July 2021|access-date=29 November 2021}}</ref> Miami is in 1896 vernoem na die Miami-rivier, afgelei van die [[Tequesta]] woord ''Mayaimi'', die historiese naam van die Okeechobee-meer, wat ''soet water'' beteken. == Geskiedenis == Die Tequesta-stam het die Miami-gebied vir ongeveer 2 000 jaar bewoon voor kontak met Europeërs gemaak is. 'n Dorpie van honderde mense, wat dateer uit 500–600 v.C., was aan die monding van die Miami-rivier geleë. Daar word geglo dat die hele stam teen die middel van die 1700's na [[Kuba]] gemigreer het.<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2014/02/04/us/florida-indian-village/index.html?hpt=hp_c3|title=Questions of preservation after ancient village found in downtown Miami|author=Smith, Matt|date=4 Februarie 2014|access-date=4 Februarie 2014|publisher=CNN}}</ref> In 1566 het admiraal Pedro Menéndez de Avilés, Florida se eerste goewerneur, die gebied vir Spanje opgeëis. 'n Spaanse sending is een jaar later gebou. Spanje en Brittanje het agtereenvolgens Florida regeer totdat Spanje dit in 1821 aan die Verenigde State afgestaan het. In 1836 het die VSA Fort Dallas op die oewer van die Miami-rivier gebou as deel van hul ontwikkeling van die Florida-gebied en hul poging om die Seminoles te onderdruk en te verwyder. As gevolg hiervan het die Miami-gebied 'n terrein geword van gevegte in die Tweede Seminole-oorlog. [[Lêer:Mouth of Miami River 20100211.jpg|duimnael|links|Die monding van die Miamirivier by Brickell Key, Februarie 2010]] Miami word beskou as die enigste groot stad in die Verenigde State wat deur 'n vrou gestig is. Julia Tuttle, 'n plaaslike sitruskweker en 'n ryk [[Cleveland, Ohio|Cleveland]]-boorling, was die oorspronklike eienaar van die grond waarop die stad gebou is.<ref>{{Cite web|url=https://parade.com/256292/claudiagryvatzcopquin/whats-the-one-major-american-city-founded-by-a-woman/|title=What's the One Major American City Founded by a Woman?|last=Copquin|first=Claudia Gryvatz|date=23 Januarie 2014|website=Parade|language=en|access-date=18 Junie 2019}}</ref> In die laat 19de eeu was die gebied bekend as "Biscayne Bay Country", en berigte het dit beskryf as 'n belowende wildernis en "een van die beste boupersele in Florida".<ref>{{cite news|title=The Day in St. Augustine&nbsp;— The Hack Line to Biscayne Bay|date=January 10, 1893|newspaper=The Florida Times-Union}}</ref><ref>{{cite news| title= A Trip to Biscayne Bay| work= The Tropical Sun| date= March 9, 1893}}</ref> Die Groot Vries van 1894–1895 het Miami se groei versnel, aangesien die oeste daar die enigste in Florida was wat oorleef het. Miami is op 28 Julie 1896 amptelik as 'n stad ingelyf, met 'n bevolking van net meer as 300.<ref>{{cite web|url=http://www.hmsf.org/history/south-florida-brief-history.htm |title=South Florida: A Brief History |author1=Williams, Linda K. |author2=George, Paul S. |publisher=Historical Museum of South Florida |access-date=August 24, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100429002717/http://www.hmsf.org/history/south-florida-brief-history.htm |archive-date=April 29, 2010}}</ref> Afro-Amerikaanse arbeid het 'n deurslaggewende rol in Miami se vroeë ontwikkeling gespeel. Gedurende die vroeë 20ste eeu het migrante uit die Bahamas en Afro-Amerikaners 40 persent van die stad se bevolking uitgemaak. Ten spyte van hul rol in die stad se groei, was hul gemeenskap tot 'n klein ruimte beperk.<ref name= Concrete>{{Cite book|title = A World More Concrete: Real Estate and the Remaking of Jim Crow South Florida|last = Connolly|first = Nathan|publisher = University of Chicago Press|year = 2014|page= 25}}</ref> Nadat [[Fidel Castro]] ná die Rewolusie in 1959 in Kuba aan bewind gekom het, het baie ryk Kubane skuiling in Miami gesoek, wat die stad se bevolking verder vergroot het. Miami het in die 1980's en 1990's nuwe besighede en kulturele geriewe ontwikkel as deel van die Nuwe Suide. Rasse- en kulturele spanning het soms ontstaan, maar die stad het in die laaste helfte van die 20ste eeu ontwikkel as 'n belangrike internasionale, finansiële en kulturele sentrum. Dit is die tweede grootste Amerikaanse stad met 'n Spaanssprekende meerderheid (na [[El Paso]], [[Texas]]), en die grootste stad met 'n Kubaans-Amerikaanse pluraliteit.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1976/03/03/archives/wallace-pressing-the-abortion-issue.html|title=Wallace Pressing the Abortion Issue|first=Roy Reed Special to The New York|last=Times|newspaper=The New York Times|date=March 3, 1976}}</ref><ref name="autogenerated1">U.S. Census, 2010 (Ethnicity) and Census American Community Survey 2008 (language).</ref> == Demografie == Die binnestad is die tuiste van minder as een dertiende van die bevolking van Suid-Florida. Miami is die 44ste meesbevolkte stad in die Verenigde State. Die Miami-metropolitaanse gebied, wat die graafskappe Miami-Dade, Broward en Palm Beach insluit, het 'n bevolking van 6,1 miljoen mense, die agtste meeste in die Verenigde State.<ref name="2009 Pop. Est.">{{cite web|url=http://emiami.condos/CBSA-EST2009-01.xlsx|title=Annual Estimates of the Population of Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas: April 1, 2000 to July 1, 2009|work=2009 Population Estimates|publisher=United States Census Bureau, Population Division|date=March 19, 2010|access-date=September 5, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016090520/http://emiami.condos/CBSA-EST2009-01.xlsx|archive-date=October 16, 2015|url-status=dead}}</ref> In 1960 het Hispane ongeveer 5% van die bevolking van Miami-Dade County uitgemaak. Tussen 1960 en 2000 was 90% van die bevolkingsgroei in die land uit Hispane bestaan, wat die Spaanse gedeelte van die bevolking teen 2000 tot meer as 57% verhoog het.<ref>{{cite web |date=September 2003 |title=Demographic Profile: Miami–Dade County, Florida 1960–2000 |url=http://www.miamidade.gov/planzone/Library/Census/demographic_profile.pdf |publisher=Miami–Dade County Department of Planning and Zoning |location=Miami, Florida |page=iii (p. 5 of PDF) |archive-url=https://web.archive.org/web/20120320082430/http://www.miamidade.gov/planzone/Library/Census/demographic_profile.pdf| archive-date=March 20, 2012 |access-date=January 19, 2020}}</ref> In 1970 het die Sensusburo gerapporteer dat Miami se bevolking 45% Spaans, 32,9% nie-Spaans wit en 22,7% swart was.<ref>{{cite web|title=Florida – Race and Hispanic Origin for Selected Cities and Other Places: Earliest Census to 1990 |publisher=U.S. Census Bureau |url=https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html |access-date=April 21, 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120812191959/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html |archive-date=August 12, 2012}}</ref> Miami se plofbare bevolkingsgroei is aangedryf deur interne migrasie uit ander dele van die land, hoofsaaklik tot in die 1980's, sowel as deur immigrasie, hoofsaaklik van die 1960's tot die 1990's. Immigrasie na Miami gaan steeds voort en Miami se groei vandag word grootliks toegeskryf aan sy vinnige verstedeliking en hoë konstruksie, wat die bevolkingsdigthede van die middestad vergroot het, soos in Downtown, Brickell en Edgewater. Miami word meer as 'n multikulturele mosaïek beskou as 'n smeltkroes, met inwoners wat steeds hul [[kultuur|kulturele kenmerke]] behou. Die algehele kultuur van Miami word sterk beïnvloed deur sy groot bevolking van Hispane uit die Karibiese Eilande en Suid-Amerika en swart mense hoofsaaklik van die Karibiese eilande.<ref>[http://www.miamidadematters.org/demographicdata 2020 Demographics]. Miami Matters. Besoek 23 Junie 2020</ref> == Geografie == [[Lêer:Downtown Miami Panorama from the Rusty Pelican photo D Ramey Logan.jpg|duimnael|links|850px|Downtown Miami gesien vanaf Virginia Key, 2014]] [[Lêer:Downtown Miami, Miami, FL, USA - panoramio (15).jpg|duimnael|links|850px|Downtown Miami met Interstate 95 in die voorgrond, 2014]] [[Lêer:DowntownMiamiPanorama.jpg|duimnael|links|900px|Downtown Miami gesien vanaf PortMiami, 2009]] {{clear}} Miami en sy voorstede is geleë op 'n breë vlakte tussen die Everglades in die weste en Biscayne-baai in die ooste, wat strek vanaf Lake Okeechobee suidwaarts tot Floridabaai. Die hoogte van die gebied is gemiddeld ongeveer 1,8 m (6 voet) bo seespieël in die meeste woonbuurte, veral naby die kus.<ref>{{cite web|url=http://images.jsc.nasa.gov/luceneweb/caption_direct.jsp?photoId=STS062-85-026 |title=Miami, Florida metropolitan area as seen from STS-62 |publisher=[[NASA]] |access-date=August 19, 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20071201191110/http://images.jsc.nasa.gov/luceneweb/caption_direct.jsp?photoId=STS062-85-026 |archive-date=December 1, 2007}}</ref> Die hoogste punte word gevind langs die Miami Rock Ridge, wat onder die grootste deel van die oostelike Miami-metro lê. Die grootste deel van die stad is aan die kus van Biscaynebaai, wat 'n paar honderd natuurlike en kunsmatige versperring-eilande bevat, waarvan die grootste Miami Beach en South Beach bevat. Die [[Golfstroom]], 'n warm seestroom, loop noordwaarts net 24 km van die kus af, sodat die stad se klimaat die hele jaar warm en gematig bly. Onder die vlakte lê die Biscayne-akwifeer, 'n natuurlike ondergrondse bron van vars water wat strek vanaf die suide van Palm Beach County tot in Floridabaai. Dit kom die naaste aan die landoppervlak rondom die stede Miami Springs en Hialeah.<ref>{{cite web|url=http://capp.water.usgs.gov/gwa/ch_g/G-text4.html|title=USGS Ground Water Atlas of the United States|publisher=United States Geological Survey|access-date=February 19, 2006}}</ref> Die grootste deel van die Miami-metropolitaanse gebied kry sy drinkwater van die Biscayne-akwifer. As gevolg van die akwifeer is dit nie moontlik om meer as 5 tot 6 meter te grawe sonder om water te tref nie, wat ondergrondse konstruksie belemmer, alhoewel sommige ondergrondse parkeergarages bestaan. Om hierdie rede is die [[moltrein|massavervoerstelsels]] in en om Miami verhewe of op straatvlak.<ref name="geology">{{cite web|title=Miami Geology|url=http://www.miami-americabeach.com/about_us/Miami_Geology.html|website=miami-americabeach.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170314102309/http://www.miami-americabeach.com/about_us/Miami_Geology.html|archive-date=March 14, 2017|access-date=April 3, 2019}}</ref> Die meeste van die westekant van die stad grens aan die Everglades, 'n tropiese moerasland wat die grootste deel van die suidelike gedeelte van Florida dek. Amerikaanse krokodille wat in die vleie woon, het dit in Miami-gemeenskappe en op groot snelweë gewaag.<ref name="geology"/> === Klimaat === Miami het 'n tropiese moessonklimaat ([[Köppen-klimaatklassifikasie]] Am)<ref name="Miami, Florida">{{cite web |url=http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=20227&cityname=Miami%2C+Florida%2C+United+States+of+America&units= |title=Weather: Miami, Florida |work=Weatherbase |access-date=March 30, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf |title=World Map of Köppen−Geiger Climate Classification}}</ref> met warm en nat somers en warm en droë winters. Die stad se seevlakhoogte, kusligging, posisie net bokant die [[Kreefskeerkring]] en nabyheid aan die [[Golfstroom]] vorm sy klimaat. Die [[tropiese sikloon|orkaan]]seisoen strek amptelik van 1 Junie tot 30 November, hoewel orkane buite daardie datums kan ontwikkel. Die mees waarskynlike tyd vir Miami om getref te word, is tydens die hoogtepunt van die Kaap Verde-seisoen, wat middel Augustus tot einde September is.<ref>{{cite web |url=http://www.weather.com/newscenter/specialreports/hurricanes/vulnerablecities/miami.html |publisher=The Weather Channel |title=Vulnerable cities: Miami, Florida |access-date=February 19, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427194724/http://www.weather.com/newscenter/specialreports/hurricanes/vulnerablecities/miami.html |archive-date=April 27, 2006}}</ref> Alhoewel tornado's ongewoon in die gebied is, het een in 1925 en nog een in 1997 toegeslaan. Ongeveer 40% van huise in Miami is op vloedvlaktes gebou en word as vloedrisiko-sones beskou.<ref>{{Cite news|url=https://www.economist.com/news/united-states/21728964-one-12-americans-now-lives-home-some-risk-flooding-irma-spared-america|title=Irma spared America, but still had a big effect on it|newspaper=The Economist|access-date=September 26, 2017|language=en}}</ref> Miami is een van die groot kusstede in die Verenigde State wat die meeste deur klimaatsverandering geraak word.<ref>{{Cite web|last=Cusick |first=Daniel |title=Miami Is the "Most Vulnerable" Coastal City Worldwide|url=https://www.scientificamerican.com/article/miami-is-the-most-vulnerable-coastal-city-worldwide/|access-date=November 14, 2020|website=Scientific American|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Florida Climate Outlook: Assessing Physical and Economic Impacts through 2040|url=https://www.rff.org/publications/reports/florida-climate-outlook/|access-date=November 14, 2020|website=Resources for the Future|language=en-US}}</ref> Wêreldwyd is dit ook een van die stede wat die meeste gevaar loop, volgens 'n 2020-verslag deur ''Resources for the Future''.<ref>{{Cite web |last=Cusick |first=Daniel |title=Miami Is the "Most Vulnerable" Coastal City Worldwide |url=https://www.scientificamerican.com/article/miami-is-the-most-vulnerable-coastal-city-worldwide/ |access-date=2022-04-22 |website=Scientific American |language=en}}</ref><ref name=":1">{{Cite web |title=Florida Climate Outlook: Assessing Physical and Economic Impacts through 2040 |url=https://media.rff.org/documents/Florida_Climate_Outlook.pdf |access-date=2022-04-22 |website=Resources for the Future |language=en-US}}</ref> Wêreldwye seevlakstyging, wat in Miami na verwagting 53 tot 100 cm teen 2070 sal wees, sal lei tot 'n toename in stormskade, meer intense oorstromings, en sal ook die stad se watervoorsiening bedreig.<ref>{{Cite web|title=Unified Sea Level Rise Projection Southeast Florida|url=https://southeastfloridaclimatecompact.org/wp-content/uploads/2020/04/Sea-Level-Rise-Projection-Guidance-Report_FINAL_02212020.pdf|access-date=February 11, 2022|website=www.southeastfloridaclimatecompact.org}}</ref><ref>{{Cite web|title=Miami-Dade County - Environment - Impact on South Florida|url=http://www.miamidade.gov/environment/climate-change-impact.asp|access-date=November 14, 2020|website=www.miamidade.gov}}</ref><ref>{{Cite news|last=Luscombe|first=Richard|date=April 21, 2020|title=Will Florida be lost forever to the climate crisis?|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/apr/21/florida-climate-crisis-sea-level-habitat-loss|access-date=November 14, 2020|issn=0261-3077}}</ref> Ander potensiële impakte van klimaatsverandering sluit in hoër orkaanwindsnelhede en hewige donderstorms, wat hael of tornado's kan veroorsaak.<ref name=":1" /> Sommige beskermingspogings is in plek, insluitend voedende strande en die byvoeging van beskermende versperrings, die verhoging van geboue en paaie wat kwesbaar is, en die herstel van natuurlike habitatte soos vleilande.<ref name=":1" /> Miami Beach het $500 miljoen belê om paaie, geboue en waterstelsels te beskerm. Eiendomspryse in Miami weerspieël reeds die styging in pryse vir vaste eiendom op 'n hoër hoogte binne die stad in vergelyking met vaste eiendom op 'n laer hoogte.<ref>{{Cite web|last=Olick|first=Diana|date=August 29, 2018|title=Rising Risks: 'Climate gentrification' is changing Miami real estate values – for better and worse|url=https://www.cnbc.com/2018/08/29/climate-gentrification-is-changing-miami-real-estate-values.html|access-date=November 14, 2020|website=CNBC|language=en}}</ref> == Ekonomie == [[Lêer:Brickell1.JPG|thumb|upright=1.1|Downtown Miami is 'n sentrale nasionale spilpunt vir finansies, handel en internasionale besigheid. Brickelllaan in die middestad van Miami het die grootste konsentrasie internasionale banke in die land.]] [[Lêer:Miamimanhattanizationdowntown.jpg|thumb|upright=1.1|Teen 2006 het die hoë konstruksie in Miami die gewilde mening oor "Miami se Manhattanization" geïnspireer.]] Miami is 'n belangrike sentrum van handel en finansies en spog met 'n sterk internasionale sakegemeenskap. Volgens die 2020-ranglys van wêreldstede wat deur die ''Globalization and World Cities Research Network'' (GaWC) onderneem is, gebaseer op die vlak van teenwoordigheid van globale korporatiewe diensorganisasies, word Miami as 'n Beta +-vlak wêreldstad beskou, saam met [[Atlanta]], [[Dallas]] en [[Houston]]. Volgens die Amerikaanse sensus tussen die jare 2015–2019 het Miami egter 'n gebrek ondervind aan eienaarbehuising, rekenaar- en internetgebruik, onderwys met betrekking tot baccalaureusgraad of hoër, gemiddelde huishoudelike inkomste, per capita-inkomste, terwyl dit 'n hoër persentasie persone in armoede het.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|title=GaWC - The World According to GaWC 2018|website=www.lboro.ac.uk|access-date=June 18, 2019}}</ref><ref>{{cite web|title=US Census 2015-2019|url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/houstoncitytexas,atlantacitygeorgia,dallascitytexas,miamicityflorida/PST045219}}</ref> Miami het 'n bruto metropolitaanse produk van $257 miljard, 11de in die Verenigde State en 20ste wêreldwyd in GMP.<ref>{{cite web|title=Which are the largest city economies in the world and how might this change by 2025?|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID%3D1562 |website=PricewaterhouseCoopers UK|access-date=November 20, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130531000745/http://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |archive-date=May 31, 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Gross Metropolitan Product|url=http://greyhill.com/gross-metropolitan-product|publisher=Greyhill Advisors|access-date=September 29, 2011}}</ref> Gedurende die middel-2000's het die stad sy grootste eiendomsoplewing sedert die Florida-grondoplewing van die 1920's beleef, en die stad het meer as honderd goedgekeurde hoë konstruksieprojekte gehad. Slegs 50 is uiteindelik gebou.<ref>[http://www.emporis.com/en/wm/ci/bu/sk/li/?id=101321&bt=2&ht=3&sro=1 Miami: High rise buildings–All]. Emporis. Besoek 25 Augustus 2007.</ref> Snelle hoë konstruksie het gelei tot vinnige bevolkingsgroei in die binneste woonbuurte van Miami, met Downtown, Brickell en Edgewater wat die vinnigsgroeiende gebiede van die stad geword het. Die stad het tans die sewe hoogste (sowel as vyftien van die top twintig) wolkekrabbers in die staat Florida, met die hoogste die 265 meter- Panoramatoring.<ref name=emporis>{{cite web|url=http://www.emporis.com/en/wm/ci/bu/sk/li/?id=101321&bt=9&ht=2&sro=1|title=Miami:High rise buildings–Completed|publisher=Emporis|access-date=August 19, 2007}}</ref> As gevolg van sy sterkte in internasionale besigheid, finansies en handel, het die stad een van die grootste konsentrasie internasionale banke in die land, hoofsaaklik langs Brickelllaan in Brickell, Miami se finansiële distrik. Miami was die gasheerstad van die 2003 Free Trade Area of the Americas- onderhandelinge. Miami is die tuiste van die Nasionale Orkaansentrum en die hoofkwartier van die Verenigde State se suidelike bevel, verantwoordelik vir militêre operasies in Sentraal- en Suid-Amerika. Miami is ook 'n industriële sentrum, veral vir klipgroewe en pakhuise. Hierdie nywerhede is grootliks gesentreer op die westekant van die stad naby Doral en Hialeah. Volgens die Amerikaanse Sensusburo in 2012 het Miami die vierde hoogste persentasie gesinsinkomste onder die federale armoedelyn uit alle groot stede in die Verenigde State gehad, na onderskeidelik [[Detroit|Detroit, Michigan]], [[Cleveland, Ohio]] en [[Cincinnati, Ohio]]. Miami is ook een van die min stede in die VSA waar die plaaslike regering insolvent gegaan het, in 2001. <ref>{{citation|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,135186,00.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930034506/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,135186,00.html|url-status=dead|archive-date=September 30, 2007|title=Gloom over Miami|last=Cohen|first=Adam|date=June 24, 2001|magazine=Time magazine|access-date=September 2, 2007}}</ref> Aan die ander kant het Miami toekennings vir sy omgewingsbeleid gewen: in 2008 is dit volgens Forbes as "Amerika se skoonste stad" geklassifiseer vir sy goeie luggehalte, groot groen ruimtes, skoon drinkwater, skoon strate en herwinningsprogramme oor die hele stad.<ref name="Van Riper">{{cite news|url=https://www.forbes.com/business/2008/03/17/miami-seattle-orlando-biz-logistics-cx_tvr_0317cleanest.html|title=America's cleanest cities|last=Van Riper|first=Tom|date=March 17, 2008|work=[[Forbes]]|access-date=February 23, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20100529143525/http://www.forbes.com/2008/03/17/miami-seattle-orlando-biz-logistics-cx_tvr_0317cleanest.html|archive-date=May 29, 2010}}</ref> == Kultuur == Miami geniet 'n lewendige kultuur wat beïnvloed word deur 'n diverse bevolking van regoor die wêreld. Miami staan bekend as die "Magic City" omdat dit oënskynlik oornag opgeduik het as gevolg van sy jong ouderdom, massiewe groei en sy estetika van neon art deco. Die stad self is berug vir sy dwelmoorlog in die vroeë 1980's. Dit word ook die "hoofstad van Latyns-Amerika" genoem vanweë die groot bevolking van Spaanssprekendes.<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-36281648|title=How Miami became the capital of affluent Latin America|last=Fajardo|first=Luis|date=May 16, 2016|website=[[BBC News]]|access-date=May 16, 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2014/07/20/us/20miami.html|title=Influx of South Americans Drives Miami's Reinvention|last=Alvarez|first=Lizette|date=July 19, 2014|website=[[The New York Times]]|access-date=July 19, 2014}}</ref> Miami is ook 'n groot modesentrum, die tuiste van modelle en van die topmodelagentskappe ter wêreld. Die stad is gasheer vir baie modevertonings en -geleenthede, insluitend die jaarlikse Miami Modeweek en die Mercedes-Benz Modeweek Miami, wat in die Wynwood Kunsdistrik gehou word.<ref>{{cite web|url=http://www.miamifashionweek.com/new_admin/html/Overview.html|title=Miami Fashion Week|publisher=Miami Fashion Week|access-date=April 20, 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080511195801/http://www.miamifashionweek.com/new_admin/html/Overview.html|archive-date=May 11, 2008}}</ref> === Kookkuns === Die kookkuns van Miami is 'n weerspieëling van sy diverse bevolking, met 'n groot invloed van die Karibiese en Latyns-Amerikaanse kookkuns. Deur die twee met Amerikaanse kookkuns te kombineer, het dit 'n unieke Suid-Florida -kookstyl geskep wat bekend staan as Floribbean-kombuis. Dit is wyd beskikbaar in Miami en Suid-Florida en word in restaurantkettings soos Pollo Tropical gevind. Kubaanse immigrante in die 1960's het die Kubaanse toebroodjie en medianoche, Kubaanse espresso, Bistec de Palomilla en croquetas gebring, wat almal in gewildheid toegeneem het onder alle inwoners van Miami en simbole geword van die stad se gevarieerde kosse. Vandag is dit deel van die plaaslike kultuur en kan hulle oral in die stad by vensterkafees gevind word, veral buite supermarkte en restaurante.<ref>[http://whatscookingamerica.net/History/Sandwiches/CubanSandwich.htm Cuban Sandwich, History of Cuban Sandwich, History of Cubano Sandwich]. Whatscookingamerica.net. Besoek op 8 Oktober 2012.</ref><ref>[http://www.frommers.com/destinations/miami/0017024034.html Local Cuisine in Miami at Frommer's]. Frommers.com. Besoek op 8 Oktober 2012.</ref> Sommige van hierdie plekke, soos die Versailles-restaurant in Little Havana, is landmerk-eetplekke van Miami. Geleë aan die Atlantiese Oseaan, en met 'n lang geskiedenis as 'n hawe, is Miami ook bekend vir sy seekos, met baie seekosrestaurante langs die Miami-rivier en in en om Biscaynebaai.<ref>{{cite news |url=http://www.miaminewtimes.com/restaurants/search/cuisine:Seafood/ |title=Miami Cuisine: Seafood Restaurants Guide – Miami Dining Guide |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720222320/https://www.miaminewtimes.com/restaurants/search/cuisine%3ASeafood/ |archive-date=20 Julie 2012 |newspaper=Miami New Times |access-date= 8 Oktober 2012}}</ref> Die stad is ook die hoofkwartier van restaurantkettings soos [[Burger King]] en Benihana. == Onderwys == === Kolleges en universiteite === [[File:Florida International University.jpg|thumb|upright=1.1|Florida Internasionale Universiteit, met sy hoofkampus in die nabygeleë Universiteitspark, is die grootste universiteit in Suid-Florida en die vierde grootste universiteit deur inskrywing in die Verenigde State. Dit is ook een van Florida se primêre navorsingsuniversiteite]] [[File:University of Miami Otto G. Richter Library.jpg|thumb|upright=1.1|Die Universiteit van Miami in die nabygeleë Coral Gables, wat in 1925 gestig is, is Florida se top-private instelling vir hoër onderwys.]] Miami-Dade County het meer as 200,000 studente wat by plaaslike kolleges en universiteite ingeskryf is, wat dit sewende in die land plaas in per capita universiteitsinskrywing. In 2010 het die stad se vier grootste kolleges en universiteite, Miami Dade College, Florida International University, University of Miami en Barry University, 28 000 studente gegradueer.<ref>{{cite web|url=http://www.miamiherald.com/2012/04/02/2728287/jobs-education-and-miami-dades.html |archive-url=https://archive.today/20120908025159/http://www.miamiherald.com/2012/04/02/2728287/jobs-education-and-miami-dades.html |url-status=dead |archive-date=September 8, 2012 |title=Jobs, education and Miami-Dades future |work=The Miami Herald |access-date=April 3, 2012}}</ref> Miami is ook die tuiste van winsgewende en nie-winsgewende organisasies wat 'n reeks professionele opleiding en ander verwante opvoedkundige programme bied. Per Scholas is byvoorbeeld 'n nie-winsgewende organisasie wat gratis professionele sertifiseringsopleiding bied wat daarop gemik is om CompTIA A+ en Network+ sertifiseringseksamens suksesvol te slaag as 'n roete om werk te kry en loopbane te bou. == Sport == [[File:200127-H-PX819-0092.jpg|right|thumb|upright=1.1|Hard Rock Stadium is die tuisveld vir die Miami Dolphins van die National Football League, die Miami Hurricanes-sokkerspan van die Universiteit van Miami, en College Football Playoff se Orange Bowl- wedstryd wat jaarliks in Januarie gehou word]] [[File:Miami Jai Alai fronton.jpg|thumb|upright=1.1|Casino Miami, bekend as "The Yankee Stadium of Jai Alai"]] Miami se vernaamste vyf sportspanne is Inter Miami CF in Major League Soccer (MLS),<ref>{{Cite web|url=https://www.intermiamicf.com/club/about|title=About the Club |website=Inter Miami CF|access-date=February 27, 2022}}</ref> die Miami Dolphins in die National Football League (NFL),<ref>{{Cite web|url=https://www.miamidolphins.com/|title=The Official website of the Miami Dolphins|website=Miami Dolphins|access-date=July 31, 2022}}</ref> die Miami Heat van die National Basketball Association (NBA),<ref>{{Cite web|url=https://www.nba.com/heat/team/history|title=Miami Heat History|website=HEAT.com|access-date=February 26, 2022}}</ref> die Miami Marlins van Major League Baseball (MLB),<ref>{{Cite web|url=https://www.mlb.com/marlins/history/timeline-1980s|title=Miami Marlins Franchise Timeline|website=Marlins.com|access-date=February 26, 2022}}</ref> en die Florida Panthers van die National Hockey League (NHL).<ref>{{Cite web|url=https://www.nhl.com/panthers|title=Official website of the Florida Panthers|website=NHL.com|publisher=National Hockey League|access-date=February 27, 2022}}</ref> Die Miami Ope, 'n jaarlikse tennistoernooi, is voorheen in Key Biscayne gehou voordat dit na Hard Rock-stadion verskuif is het nadat die toernooi in 2019 deur die Miami Dolphins-eienaar Stephen Ross gekoop is. Die stad is die tuiste van talle marinas, Jai Alai-venues en gholfbane. Die stad se strate het in die verlede professionele motorrenne aangebied, veral die oopwiel Grand Prix van Miami, die sportmotor Grand Prix van Miami, en die [[Formule Een]] [[Miami Grand Prix]].<ref>{{Cite web|url=https://www.formula1.com/en/latest/article.miami-grand-prix-to-join-f1-calendar-in-2022.44Dqc0CfhQzb7bb7MIjkqX.html|title=Miami Grand Prix to join F1 calendar in 2022, with exciting new circuit planned|date=April 18, 2021|website=Formula1.com|access-date=March 9, 2022}}</ref> Die Homestead-Miami Speedway-ovaal bied NASCAR-renne aan.<ref>{{Cite web|url=https://www.homesteadmiamispeedway.com/track-history/|title=Track History and Records|website=homestead Miami speedway.com|access-date=March 9, 2022}}</ref> Die Heat en die Marlins speel binne Miami se stadsgrense, onderskeidelik by die FTX Arena in Downtown en LoanDepot Park in Little Havana. Marlins Park is gebou op die terrein van die ou Miami Orange Bowl-stadion. Die Miami Dolphins speel by Hard Rock Stadium in die voorstedelike Miami Gardens, terwyl die Florida Panthers in die nabygeleë Sunrise by die FLA Live Arena speel. Inter Miami CF speel by die DRV PNK-stadion in die nabygeleë [[Fort Lauderdale]], tydelik totdat 'n stadion in Miami gebou word. Miami is ook die tuiste van vele universiteitsportspanne. Die twee grootstes is die Universiteit van Miami Hurricanes, wie se sokkerspan in die Hard Rock-stadion speel en Florida International University Panthers, wie se sokkerspan by die Ricardo Silva-stadion speel. == Toerisme == Toerisme is een van Miami se grootste private sektor- nywerhede, wat verantwoordelik is vir meer as 144 800 werksgeleenthede in Miami-Dade County.<ref>{{cite web|url=https://www.globest.com/2018/05/02/greater-miami-tourism-industry-setting-records/?slreturn=20180904191824|title=Greater Miami Tourism Industry Setting Records|last=Jordan|first=John|website=globest.com|publisher=GlobeSt|date = May 2, 2018|access-date=April 1, 2019}}</ref> Die stad se gereelde uitbeelding in musiek, film en populêre kultuur het die stad en sy landmerke wêreldwyd herkenbaar gemaak. In 2016 het dit die tweede hoogste aantal buitelandse toeriste van enige stad in die Verenigde State gelok, na New York City, en is onder die top 20 stede wêreldwyd volgens internasionale besoekersbesteding. Meer as 15.9 miljoen besoekers het in 2017 in Miami aangekom en $26,1 miljard tot die ekonomie bygedra.<ref>{{cite news|url = https://www.miamiherald.com/latest-news/article210209129.html|publisher = Miami Herald|title = Despite Irma, Miami tourism grew in 2017. Will Asia flights make 2018 even better?|last = Herrera|first = Chabeli|website=miamiherald.com|date = May 1, 2018|access-date=April 1, 2019}}</ref> Met 'n groot hotelinfrastruktuur en die nuut opgeknapte Miami Beach Convention Centre, is Miami 'n gewilde bestemming vir jaarlikse konferensies. == Vervoer == [[Lêer:Brickell Avenue 20100203.jpg|thumb|upright=1.1|Brickelllaan in die middestad van Miami se Brickell Finansiële Distrik, Februarie 2010.]] Miami Internasionale Lughawe (MIA) en PortMiami is van die land se besigste toegangshawens, veral vir vrag uit Suid-Amerika en die Karibiese Eilande. PortMiami is die wêreld se besigste vaarthawe, en MIA is die besigste lughawe in Florida en die grootste poort tussen die Verenigde State en Latyns-Amerika.<ref>{{cite news|title=New figures show PortMiami retained No. 1 cruise port ranking|url=http://www.bizjournals.com/southflorida/news/2012/12/24/portmiami-drops-behind-port-canaveral.html|work=Business Journal|access-date=March 31, 2013}}</ref> Miami is die tuiste van een van die grootste hawens in die Verenigde State, die PortMiami. Dit is die grootste vaarthawe ter wêreld, en word dikwels die "Cruise Capital of the World" en die "Cargo Gateway of the Americas" genoem.<ref name=miamiport>{{cite web|url=http://www.miamidade.gov/portmiami/|title=Port of Miami|work=Miami-Dade County|access-date=October 28, 2008}}</ref> Dit het vir meer as 'n dekade sy status as die nommer een vaar-/passasiershawe in die wêreld behou, en akkommodeer die grootste vaartuie en die groot vaartfirmas. In 2017 het die hawe 5 340 559 passasiers bedien.<ref name = portreport>{{cite web|url = http://www.miamidade.gov/portmiami/library/brochures/2017-statistics-brochure.pdf|title = 2017-18 Port Report|publisher = PortMiami}}</ref> Boonop is die hawe een van die land se besigste vraghawens en het 9 162 340 ton vrag in 2017 ingevoer.<ref name = portreport/> Onder Noord-Amerikaanse hawens is dit tweede na New Orleans se hawe van Suid-Louisiana in vragtonnemaat wat uit Latyns-Amerika ingevoer word. Die hawe beslaan 2 vk km en het sewe passasiersterminale. China is die hawe se nommer een invoerland en nommer een uitvoerland. Miami het die wêreld se grootste aantal hoofkwartiere van vaartmaatskappye, die tuiste van Carnival Cruise Line, Celebrity Cruises, Norwegian Cruise Line, Oceania Cruises en Royal Caribbean International. In 2014 is die Port of Miami-tonnel geopen, wat die MacArthur Causeway met PortMiami verbind.<ref>{{cite news|last1=Cordle|first1=Ina Paiva|title=The new PortMiami tunnel's opening is delayed until mid-June|url=http://www.miamiherald.com/2014/05/28/4143644/the-new-portmiami-tunnels-opening.html|access-date=June 6, 2014|newspaper=The Miami Herald|date=May 28, 2014}}</ref> == Sien ook == * [[Bermudadriehoek]] == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Miami, Florida}} * {{en}} [http://www.miamigov.com/ Miami se amptelike webwerf] {{Normdata}} [[Kategorie:Kusstede]] [[Kategorie:Nedersettings in Florida]] i420t89l1s5pwlfk3jxlgmyqyzyq8db 0 34666 2519982 2519965 2022-08-18T13:02:55Z Rooiratel 90342 Verwyder onnodige spasies wikitext text/x-wiki {{Etniese groep | beeld = [[Lêer:Flag of Rehoboth-Basterland.svg|250px]] | caption = Vlag van die Basters | groep=Basters | bevolking=25&nbsp;181 | plek=[[Namibië]] | taal=[[Afrikaans]], [[Engels]] | geloof=Christene (Protestante) | verwante= [[Kleurlinge]], [[Khoikhoi]], [[Griekwas (stam)|Griekwas]], [[Namakwas]], [[Oorlam]], [[Afrikaners]]. }} Die '''Basters''' (ook bekend as die '''Rehoboth-Basters''', '''Baasters''' en '''Rehobothers''') is ’n [[Afrikaans]]sprekende gemeenskap wat by [[Rehoboth]], suid van [[Windhoek]] in [[Namibië]], gebaseer is. Hulle is soortgelyk aan die [[Kleurling]] en [[Griekwas (stam)|Griekwagemeenskappe]] in [[Suid-Afrika]] == Tradisionele leierskap == Die eerste Kaptein was [[Hermanus van Wyk]], die ‘Moses’ van die Bastervolk, wat die gemeenskap na Rehoboth gelei het vanuit Suid-Afrika. Hy was Kaptein tot en met sy dood in 1905.<ref name="NE11">{{cite news |url=http://www.newera.com.na/article.php?articleid=38914 |title=Hermanus van Wyk: Die ‘Bybelse Moses’ van die Rehoboth Bastergemeenskap |last=Shiremo |first=Shampapi |date=26 Mei 2011 |newspaper=[[New Era (Namibië)|New Era]] |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120331025848/http://www.newera.com.na/article.php?articleid=38914 |archive-date=31 Maart 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Na sy dood het die Basters Cornelius van Wyk gekies om hulle Kaptein te wees. Hy is egter nie amptelik erken deur die Duitse koloniale regering, of deur die Suid-Afrikaanse owerhede na hul oorname in 1915 nie. [[Lêer:Rehoboth van Wijk Rat 1915.jpg|duimnael|links|Die Basterraad in 1915, onder leiding van Cornelius van Wyk (middelste ry, tweede van links)]] In 1976 het die Suid-Afrikaanse regering die ‘Wet op Rehoboth-selfregering’ goedgekeur en outonomie aan die Basters gegee. In 1979 is Kaptein [[Hans Diergaardt]] gekies in ooreenstemming met die regulasies van die 1976-wet. In 1999 is John McNab as Kaptein gekies. Sedert Februarie 2007 word die Basters deur die Kapteinsraad verteenwoordig by [[UNPO]]. In [[Indonesië]] word die mense van gemengde Nederlandse herkoms ook Blaster genoem. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://rehobothbasters.org/ Die Bastergemeenskap se webbladsy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190910163450/http://rehobothbasters.org/ |date=10 September 2019 }} * Orizio, R. (2001) ''Lost White Tribes'', Free Press, New York. ISBN 0-7432-1197-9 * Omer-Cooper, J.D. (2006) ''History of Southern Africa'', James Currey Ltd., Oxford. ISBN 978-0-85255-715-0 {{Normdata}} [[Kategorie:Etniese groepe in Namibië]] [[Kategorie:Inheemse volke van Suider-Afrika]] 5jdk2xkzu77lypscjb7mgio0t6vlz1b 0 36274 2520034 2519838 2022-08-18T21:20:30Z SpesBona 2720 + Prent wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Bruce Lee | Beeld = Bruce Lee 1973.jpg | Beeldbeskrywing = Bruce Lee in 1973 | Beeldonderskrif = Bruce Lee in 1973 | Geboortenaam = Lee Jun-fan | Alias = | Geboortedatum = [[27 November]] [[1940]] | Geboorteplek = [[San Francisco]], [[Verenigde State]] | Nasionaliteit = Chinees-Amerikaans | Sterftedatum = {{Sterftedatum en ouderdom|1973|7|20|1940|11|27}} | Sterfteplek = [[Hongkong]] | Beroep = Vegkunstenaar, filosoof, vegkunsinstrukteur en vegkunsakteur | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | imdb = 0000045 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} [[Lêer:Bruce Lee - son.jpg|duimnael|links|upright|Bruce Lee met sy seun Brandon in 1966.]] [[Lêer:Bruce Lee 1.JPG|duimnael|links|upright|Die grafte van Bruce en Brandon Lee in [[Seattle]].]] '''Bruce Jun-fan Lee''' ([[27 November]] [[1940]] – [[20 Julie]] [[1973]]) was 'n [[China|Chinese]] vegkunstenaar, filosoof, vegkunsinstrukteur en vegkunsakteur. Hy was ook die stigter van die vegkuns "Jeet Kune Do". Lee word algemeen beskou as die invloedrykste vegkunstenaar van die [[twintigste eeu]].<ref name="time">{{cite web |url=http://www.time.com/time/time100/heroes/profile/lee01.html |title=TIME 100: Bruce Lee |last=Stein |first=Joel |work=[[Time (magazine)|Time]] |year=1999 |access-date=30 Mei 2008 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20091202173039/http://www.time.com/time/time100/heroes/profile/lee01.html |archive-date= 2 Desember 2009 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref> Hy was ook die vader van die akteur [[Brandon Lee]] en die aktrise [[Shannon Lee]]. Lee is in [[San Francisco]], [[Kalifornië]] gebore, maar het in [[Hongkong]] groot geword. Sy rolprente het die tradisionele Hongkong-vegkunsrolprent nuwe gewildheid en lof gebring en gesorg vir die eerste grootskaalse belang in Chinese vegkuns in die Weste. Die regie en toon van sy rolprente het vegkuns en vegkunsrolprente die wêreld oor beïnvloed. Lee het 'n ikoniese figuur geword, veral vir die Chinese volk, siende dat hy Chinese nasionale trots en Chinese nasionalisme in sy rolprente uitgebeeld het.<ref name=Bio-KOKF>{{cite book|title=Bruce Lee King of Kung-Fu|author=Dennis, Felix; Atyeo, Don|publisher=Straight Arrow Books|location=United States|year=1974|isbn= 0-87932-088-5}}</ref> Hy het hoofsaaklik Chinese vegkuns (Koeng foe) beoefen, veral Wing Tsun. == Verwysings == {{Commons-kategorie inlyn}} {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Lee, Bruce}} [[Kategorie:Amerikaanse filosowe]] [[Kategorie:Amerikaanse rolprentvervaardigers]] [[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Chinese akteurs]] [[Kategorie:Chinese vegkunstenaars]] [[Kategorie:Geboortes in 1940]] [[Kategorie:Sterftes in 1973]] cr5hg2q6faxl6ux9l7wtz58637vx44c 0 37083 2520057 2513143 2022-08-19T08:20:45Z Mieliestronk 53283 wikitext text/x-wiki {{Outomatiese taksoboks | name = Naaldekoker | image = Trithemis kirbyi.jpg| image_width = 250px | image_caption = ''Trithemis kirbyi'' | taxon = Anisoptera | authority = [[Edmond de Selys Longschamps|Selys]], 1854<ref name="Selys 1854" /> | subdivision_ranks = Families | subdivision = [[Aeshnidae]]<br /> [[Austropetaliidae]]<br /> [[Cordulegastridae]]<br /> [[Corduliidae]]<br /> [[Gomphidae]]<br /> [[Libellulidae]]<br /> [[Macromiidae]]<br /> [[Neopetaliidae]]<br /> [[Petaluridae]] }} 'n '''Naaldekoker''' is 'n soort [[insek]] wat tot die orde ''[[Odonata]]'' behoort. Naaldekokers begin hulle lewe in water en word dus dikwels naby damme, riviere, mere, kanale, strome en vleilande aangestref. Naaldekokers word gekenmerk aan hulle groot saamgestelde oë, twee paar sterk, deursigtige vlerke en 'n verlengde liggaam. Alhoewel hulle soos ander insekte oor ses bene beskik, kan hulle nie baie goed loop nie. Daar is byna 5000 verskillende naaldekokers en waterjuffers wêreldwyd. Naaldekokers is soortgelyk aan [[waterjuffer]]s (wat tot dieselfde insekorde Odonata behoort), maar daar word onderskeid getref tussen volwasse naaldekokers en waterjuffers. Naaldekokers se liggaamsbou verskil van waterjuffers: naaldekokers se agtervlerke is breër as hulle voorvlerke, terwyl die voor- en agtervlerke van waterjuffers gelyk is. Naaldekokers hou ook hulle vlerke weg van en loodreg tot hulle liggame wanneer hulle rus, terwyl waterjuffers hulle vlerke teen hulle liggame hou. Naaldekokers het sterk kake en kan byt, maar hulle sal nooit 'n mens aanval en byt nie. Hulle sal dit net doen wanneer hulle bedreig voel. soos waar jy een met jou een hand sou vashou en sy kake teen jou ander hand se duim hou. Die meeste naaldekokers sal nie eens deur jou vel kan knaag nie, maar van die groteres kan wel 'n bloedkolletjie laat. Die byt is nie giftig nie, maar dit is pynlik en moet goed ontsmet word om infeksie te voorkom. Hulle het egter nie angels nie en kan dus nie steek nie. Kyk https://www.youtube.com/watch?v=2mY6UsHgh90 Volwasse naaldekokers lewe sowat twee maande. Die larwes sowel as die volwassenes is roofdiere en die volwasse mannetjies het bepaalde gebiede (territoriums) wat hulle teen ander mannetjies verdedig. Die orde Odonata is al baie oud. Moderne naaldekokers en waterjuffers deel sekere eienskappe met hul voorouers uit die [[Perm-Trias-uitwissing|Perm]], maar hulle het ook gespesialiseerde kenmerke wat eers later ontwikkel het. Van die mooiste insekte word onder die naaldekokers en waterjuffers (orde ''Odonata'') aangetref. Naaldekokers (suborde ''Anisoptera'') en waterjuffers (suborde Zygoptera) is albei herkenbaar aan hul lang, staafvormige agterlywe en twee paar stywe, fynbeaarde vlerke. Naaldekokers is oor die algemeen groter, asook sterker vlieërs as die waterjuffers, en kan verder onderskei word op grond daarvan dat hulle hul vlerke uitgesprei hou, ook wanneer hulle gaan sit, terwyl waterjuffers hul vlerke toevou wanneer hulle gaan sit. Die eerste naaldekokers en waterjuffers is bekend uit die Perm (280 tot 230 miljoen jaar gelede). Hoewel hierdie insekte sedertdien heelwat aanpassings ondergaan het, toon hulle nog 'n groot ooreenkoms met hul voorouers. Die ou [[Germane]] het naaldekokers en waterjuffers as bodes van die godin Freya (godin van liefde en vrugbaarheid) beskou. Die liggaam van hierdie insek bestaan uit 'n relatief groot kop, ʼn min of meer vierkantige borsstuk en 'n silindervormige agterlyf. Die kleur van die liggaam is meestal variasies van groen, blou of rooi, dikwels met opvallende patrone. Die groot, saamgestelde oë beslaan byna die hele oppervlakte van die beweeglike kop. Reg voor die oë is twee kort antennae. Van die bytende monddele is veral die groot, skottelvormige onderlip, wat onder die twee kake lê, baie goed ontwikkel. Dit is oortrek met 'n groot aantal hakies en vorm saam met die kake ʼn struktuur, bekend as die vangmasker, waarmee die prooi gegryp en verskeur word. Aan die borsstuk is daar drie paar lang, dun pote met stekels, wat veral gebruik word om prooi tydens vlug te vang, en twee paar vlerke wat slegs op en af beweeg kan word. Daar is geen verbinding tussen die voor- en agtervlerke soos by die skoenlappers nie. Die vlerke is versterk deur 'n fyn netwerk van are en dwarsare, waardeur senuwees, bloedvate en asemhalingsbuise loop. Naaldekokers is uitstekende vlieërs wat snelhede van tussen 50 en 100 km/h kan bereik en baie skielik van rigting kan verander. Die segmente van die borsstuk is skuins, sodat die skok wat ontstaan as 'n naaldekoker teen sy prooi vasvlieg, na die swaartepunt van die liggaam herlei word. Hierdie meganisme funksioneer dus as 'n natuurlike skokbreker. == Lewenswyse == Alle naaldekokers en waterjuffers is vir hul voortplanting van water afhanklik, maar naaldekokers word dikwels ver van water af aangetref. Hulle is veral aktief wanneer die son skyn en kruip weg wanneer dit bewolk of reënerig is. Die mannetjies het elk 'n [[territorium]] waarbinne hulle jag en wat hulle teen ander mannetjies verdedig, maar die wyfies kan vlieg net waar hulle wil. Paring en die voorafgaande paringspel by naaldekokers en waterjuffers vind altyd in die lug plaas. Die mannetjies het vir die doel 'n boonste en 'n onderste paar aanhangsels (twee onderste pare in die geval van die waterjuffers) aan die tiende (laaste) segment van die agterlyf. Die boonste paar, die cerci, is in die vorm van 'n tang en dien om die wyfie tydens die paringsvlug vas te hou. Die werklike paringsorgaan is aan die onderkant van die tweede segment geleë, met 'n sakvormige spermhouer aan weerskante. Die geslagsopening is onderaan die negende segment geleë en net voor of na die paringsvoorspel buig die mannetjie sy agterlyf vorentoe sodat die sperma wat uit die geslagsopening kom, in die twee saadsakkies langs die paringsorgaan geplaas kan word. Tydens die voorspel tot paring gryp die mannetjie die wyfie met sy twee [[cerci]] aan die kop (naaldekokers) of aan die kop en bors (waterjuffers) vas terwyl hulle vlieg. Later buig die wyfie haar agterlyf vorentoe om haar geslagsopening teen oor dié van die mannetjie te bring en paring  vind plaas. In daardie stadium is die mannetjie en die wyfie dus op twee plekke met mekaar verbonde en word daar van 'n paringswiel gepraat. Hierdie proses vind in die vlug plaas. Na paring gaan sit die wyfie van sommige spesies op 'n waterplant en loop agteruit tot in die water, waar sy dan deur middel van ʼn spesiale lê-orgaan (ovipositor) haar eiers in die stingel van die plant lê. Dikwels verdwyn sy in die proses onder die water. Ander spesies steek hul ovipositor in die modder en lê so hul eiers, terwyl nog ander laag oor die water vlieg en af en toe net die water met hut ovipositor raak om 'n eier te lê. Die eiers sink dan na die bodem. Hierdie manier van eiers lê, kan dikwels by swembaddens waargeneem word, waar die eiers vanweë die chloor in die water nooit uitbroei nie. Die eiers is soms omring deur 'n klewerige stof, wat deur die eierleier van die wyfie afgeskei word en uitsit wanneer dit met water in aanraking kom. Sulke eiers dryf gevolglik in massas op die water. Na 'n periode van 'n paar weke tot 'n paar maande breek die larwes met behulp van stekeltjies op hul agterlywe of 'n skerp rif op die voorkop uit die eiers. Wanneer die larwes uit die eiers kom, is hulle omring deur 'n vlies, sodat nog geen bewegende pote of vlerke sigbaar is nie. Na 'n paar oomblikke by sekere spesies tot 'n halfuur by ander breek die larwe uit die vlies en begin sy waterlewe. Sowel die larwes as die volwasse naaldekokers en waterjuffers het ʼn spesiale struktuur van gewysigde monddele, bekend as 'n vangmasker, waarmee hulle hul prooi vang. Die larwes lê en wag totdat die prooi naby genoeg is en skiet dan die vangmasker uit am dit te vang. In die proses maak hulle ook van "straalaandrywing" (die kragtige uitforsering van water deur die anale opening in die agterlyf) gebruik om hulle na die prooidier voort te stu. Die volwassenes vang hul prooi in die lug deur daarop af te duik. Die larwes van naaldekokers kruip normaalweg oor die bodem, terwyl die van waterjuffers swem deur hul agterlywe, waarop daar drie blaaragtige strukture voorkom, op en af te beweeg. == Metamorfose == Na 'n jaar (by die meeste waterjuffers) of twee jaar (by die meeste naaldekokers), of soms minder as een jaar, is die larwe volgroei en kruip dit teen 'n plantstingel uit die water. Namate die vel uitdroog, skeur dit op die rug oop en die volwasse insek kan daaruit kruip. Dit bly dan 'n rukkie sit om af te droog, en strek sy vlerke deurdat daar bloed in die are gepomp en die agterlyf met lug gevul word. Oortollige lug en water word deur die anale opening uitgeskei totdat die liggaam die gewenste vorm het. == Verteenwoordigers == Benewens die naaldekokers (suborde ''Anisoptera'') en die waterjuffers (suborde ''Zygoptera'') word nog 'n derde groep, die sogenaamde oernaaldekokers (suborde ''Anisozygoptera''), onderskei. Van hierdie suborde is daar slegs twee spesies wat vandag nog lewe, en hulle word slegs in Oos- en Suidoos-Asië aangetref. Een van die volopste naaldekokers in Suider- en [[Oos-Afrika]] is die [[blounaaldekoker]] (''Orthretrum caffrum''). Hierdie spesie lê sy eiers op die wateroppervlak en kan maklik van die talle ander ''Orthretrum''-spesies wat in Suider-Afrika voorkom, onderskei word op grond van die ses dun wit strepies op die bors - twee voor en twee aan elke kant. Waterjuffers van die genus ''Lestes'', waarvan daar verskeie spesies in [[Suider-Afrika]] is, is goed aangepas in gebiede met 'n kort reënseisoen deurdat die eiers vir lang tye in droë panne, ensovoorts kan oorleef. Wanneer daar genoeg water is, groei die larwes so vinnig dat hulle binne 'n paar weke in volwasse waterjuffers ontwikkel. == Oë == Naaldekokers sien beter as die meeste ander insekte. Hul kop bestaan byna net uit twee reuse-saamgestelde oë. Elke oog lyk soos `n tralienetwerk want dit het tot 30 000 lense. 'n Naaldekoker gebruik sowat 80 persent van sy brein om al hierdie visuele inligitng te verwerk. Omdat hulle so te sê agter hulle kan sien, kan hulle die bewegings van ander insekte oplet en botsings in die lug vermy. Hulle kan meer kleure as mense sien. <gallery> Lêer:Dragonfly eye 3811.jpg|'n Naaldekoker se oog van nader gesien. </gallery> == Paring == Die meeste naaldekokersmannetjies kan vreeslik meeding oor die plekke waar hulle verkies om te paar. Die mannetjie en wyfie kan na `n boomtop vlieg om te paar, en ander naaldekokerspesies paar sommer al vliegend. <gallery> Lêer:Anax Imperator 2(loz).JPG|'n Naaldekokermannetjie en -wyfie besig om te paar. </gallery> == Vlerke == Naaldekokers is briljante vlieërs en het vier vlerke. Hulle kan elke paar vlerke saam of apart klap en hul agtervlerke kan uit pas met die voorstes klap. Hulle klap hul vlerkies sowat 50-90 keer per sekonde. Naaldekokers kan reguit, agteruit, op en af vlieg, stop en fladder en sigsag en haarnaalddraaie teen volle spoed of in stadige aksie uitvoer. Hulle kan 'n lugskou soos geen ander insek hou. === Vlugspoed === Hulle kan teen 'n spoed van 100 liggamslengte per sekonde vlieg, of tot 48km/h. == Kos == Naaldekokers is waardevolle, ratse roofinsekte: hulle eet [[muskiet]]e, wat 'n groot las vir die mens en dier is. Hulle eet ook ander klein insekte soos vlieë, bye, miere en skoenlappers. As nimf (larwe-staduim) vreet hulle muskietlarwes, waterinsekte, wurms of selfs paddavissies en ander klein vissies. Volwasse naaldekokers gebruik die mandjievorm wat hul pote maak om insekte te vang terwyl hulle vlieg en hou daarvan om muggies, vlieë, muskiete en ander klein vlieënde insekte te vreet. 'n Naaldekoker kan binne sowat 'n halfuur kos gelykstaande aan sy eie gewig opvreet. == Vyande == Hul vyande is voëls, spinnekoppe, paddas en groter naaldekokerspesies. Visse, paddas en watersalamanders maak jag op nimfe. Naaldekokers se uitstekende sig en ratsheid help hulle om uit hul vyande se kloue te bly. [[Lêer:Hamadruas sp 05600.jpg|duimnael|Spinnekoppe is een van die naaldekokers se vyande.]] == Bronne == * Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409613, volume 20, bl. 56 * Animal.corner.co.uk * Featherbrockbooks.com == Verwysings == {{Verwysings|verwysings= <ref name="Selys 1854">{{Cite book|url=https://biodiversitylibrary.org/page/2687180|title=Monographie des caloptérygines|volume=t.9e|language=fr|last=Selys-Longchamps|first=E.|publisher=C. Muquardt|year=1854|location=Brussels and Leipzig|pages=1–291 [1–2]|doi=10.5962/bhl.title.60461}}</ref> }} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn|Anisoptera}} {{Taksonbalk}} {{Normdata}} [[Kategorie:Insekte]] 0azgpzkod5jh74mybuviaqqxsqggn84 0 42104 2520087 2376708 2022-08-19T10:17:54Z K175 70858 + Afdeling oor sponse wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die meer in Rusland. Moenie verwar word met die [[Balchasj-meer]] in Kasakstan nie.'' {{Inligtingskas Waterliggaam | Naam = Baikalmeer | Beeld = Olchon1.jpg | Beeld_byskrif = 'n Sjamane-steen op die eiland Olchon | Kaart = Karte baikal2.png | Kaart_byskrif = Kaart van die Baikalmeer (in Duits) | Koördinate = {{Koördinate|53|30|N|108|0|O|region:RU-BU_type:waterbody_scale:5000000|aansig=inlyn,titel}} | Ligging = [[Siberië]], [[Rusland]] | Soort = Kontinentale skeur-meer | Oppervlakte = 31&nbsp;722&nbsp;km² (12&nbsp;248&nbsp;myl²) | Gem_diepte = 744,4&nbsp;m (2&nbsp;442&nbsp;vt) | Maks_diepte = 1&nbsp;642&nbsp;m (5&nbsp;387&nbsp;vt) | Volume = 23&nbsp;615,39&nbsp;km³ (5&nbsp;670&nbsp;myl³) | Oppervlakhoogte = 455,5&nbsp;m (1&nbsp;494&nbsp;vt) | Lengte = 636&nbsp;km (395&nbsp;myl) | Breedte = 79&nbsp;km 49&nbsp;myl) | Opvangsgebied = 571&nbsp;000&nbsp;km² | Omtrek = 2&nbsp;100&nbsp;km (1&nbsp;300&nbsp;myl) | Invloei = [[Selenga]], Barguzin, Bo-Angara | Uitvloei = [[Angara]] | Eiland = Olchon | Nedersettings = [[Irkoetsk]] | Gevries = Januarie tot Mei | Rangorde_volume = 1ste }} Die '''Baikalmeer''' ([[Russies]]: о́зеро Байка́л, ''Ozero Baykal'', [ˈozʲɪrə bɐjˈkɑl], afgelei van die [[Boerjaties]]e Байгал нуур / ''Baygal nuur'' of "ryk meer", in Russies en ander Europese tale dikwels net '''Baikal''' genoem; [[Mongools]]: Байгал нуур, ''Baygal nuur'', letterlik: "die natuurlike meer"<ref>{{en}} Dervla Murphy (2007) ''Silverland: A Winter Journey Beyond the Urals'', Londen, John Murray, bl. 173</ref>) is 'n [[meer]] in die suide van [[Siberië]] in die [[Asië|Asiatiese]] deel van die [[Rusland|Russiese Federasie]], naby die grens met [[Mongolië]]. Dit is die oudste en diepste varswatermeer ter wêreld.<ref name="HAT Taal-en-feitegids">HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8</ref> Die meer het 'n maksimum diepte van 1&nbsp;637 meter en is meer as 25 miljoen jaar gelede gevorm.<ref>{{de}} [http://www.greenpeace.de/themen/artenvielfalt/weltnaturerbe-baikalsee Greenpeace Duitsland: ''Weltnaturerbe Baikalsee'']</ref> [[Lêer:Торосы зимнего Байкала.jpg|duimnael|links|Winter op die eiland Olchon]] Die Baikalmeer is 'n voorbeeld van hoe 'n tipiese sinkdal in 'n gematigde klimaat met water gevul raak as daar nie genoeg verdamping plaasvind om die invloei van water in die kom te balanseer nie. Omdat dit so ver van die see en van ander groot mere is, het dit 'n uiters interessante plante- en dierelewe. Minstens driekwart van die [[spesie]]s wat hier aangetref word, is [[inheems]] en word nêrens ander aangetref nie. Die Baikalmeer strek oor meer as 31&nbsp;720 vierkante kilometer, en sy waterinhoud (wat sowat twintig persent van die wêreld se varswatervoorraad verteenwoordig) is so groot dat dit vyftig jaar lank in die mensheid se drinkwaterbehoeftes sou kon voorsien. Indien sy waterinhoud gelykmatig oor die aardbol verdeel sou word, sou dit twintig sentimeter hoog met water bedek wees. Die [[Russe]] verwys dan ook na die meer as die "Bron van die Planeet". Die Baikalmeer bevat meer water as al die [[Noord-Amerika]]anse [[Groot Mere]] tesame.<ref>{{en}} {{cite book|editor-last1=Bright|editor-first1= Michael | others=preface by Koichiro Mastsuura|title=1001 natural wonders : you must see before you die|date=2010|publisher=Cassell Illustrated|location=London|isbn=978-1-84403-674-5|page=620|edition=2009 }}</ref> Die enigste rivier, wat water uit die Baikal afvoer, die [[Angara]], loop na die [[Jenisejrivier|Jenisej]] en mond in die [[Arktiese Oseaan]] se [[Karasee]] uit. [[Unesco]] het die Baikalmeergebied in [[1996]] as [[wêrelderfenisgebied]] gelys.<ref>{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/list/754 |title=Lake Baikal |publisher=[[Unesco]] |access-date=15 Julie 2017 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200607141149/https://whc.unesco.org/en/list/754 |archive-date=7 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Fauna en flora == === Invertebrata === ==== Sponse ==== [[Lêer:Lubomirskia-baicalensis.jpg|duimnael|regop|Museummonster van die vertakkende spons ''[[Lubomirskia baicalensis]]''. Lewendige monsters is meer heldergroen.]] Ten minste 18 [[spesie]]s van [[sponsdier]]e is in die meer teenwoordig,<ref name=Kaluzhnaya2005>Kaluzhnaya; Belikov; Schröder; Rothenberger; Zapf; Kaandorp; Borejko; Müller; and Müller (2005). ''Dynamics of skeleton formation in the Lake Baikal sponge Lubomirskia baicalensis. Part I. Biological and biochemical studies.'' Naturwissenschaften 92: 128–133.</ref> insluitende ongeveer 15 spesies van die [[endemie (ekologie)|endemiese]] familie [[Lubomirskiidae]] (die res is van die nie-endemiese familie [[Spongillidae]]).<ref name=Paradina2003>Paradina; Kulikova; Suturin; and Saibatalova (2003). ''The Distribution of Chemical Elements in Sponges of the Family Lubomirskiidae in Lake Baikal.'' International Symposium – Speciation in Ancient Lakes, SIAL III – Irkutsk 2002. Berliner Paläobiologische Abhandlungen 4: 151–157.</ref><ref>{{cite WoRMS |author=de Voogd, N.J.; Alvarez, B.; Boury-Esnault, N.; Carballo, J.L.; Cárdenas, P.; Díaz, M.-C.; Dohrmann, M.; Downey, R.; Hajdu, E.; Hooper, J.N.A.; Kelly, M.; Klautau, M.; Manconi, R.; Morrow, C.C. Pisera, A.B.; Ríos, P.; Rützler, K.; Schönberg, C.; Vacelet, J.; van Soest, R.W.M. |year=2021 |title=Lubomirskiidae Weltner, 1895 |id=167011 |access-date=24 November 2021}}</ref> Op die bodem naby die kus vorm sponse die grootste biomassa.<ref name=Kaluzhnaya2005/> ''[[Lubomirskia baicalensis]]'', ''[[Lubomirskiidae|Baikalospongia bacillifera]]'', en ''[[Lubomirskiidae|B. intermedia]]'' is buitengewoon groot vir varswatersponse en kan meer as 1&nbsp;m groot word.<ref name=Kaluzhnaya2005/><ref>Belikov; Kaluzhnaya; Schröder; Müller; and Müller (2007). Lake Baikal endemic sponge Lubomirskia baikalensis: structure and organization of the gene family of silicatein and its role in morphogenesis. Porifera Research: Biodiversity, Innovation and Sustainability, pp. 179–188.</ref> Hierdie drie spesies is die algemeenste sponsspesies in die Baikalmeer.<ref name=Kaluzhnaya2005/> ''Baikalospongia''-spesies het gewoonlik kors- of tapytagtige strukture, terwyl ''L. baikalensis'' takagtige strukture het en in areas waar dit volop is soms onderwater "woude" vorm.<ref name=Kozhov1963>{{cite book| author=Kozhov, M. | year=1963 | title=Lake Baikal and Its Life | series=Monographiae Biologicae | volume=11 | pages=63–67 | isbn=978-94-015-7388-7}}</ref> Die meeste sponse in die meer is gewoonlik groen terwyl hulle lewendig is weens die teenwoordigheid van [[simbiose|simbiotiese]] [[chlorofiet]]e ([[zoochlorella]]), maar is soms bruin of geel.<ref>Müller; and Grachev, eds. (2009). ''Biosilica in Evolution, Morphogenesis, and Nanobiotechnology: Case Study Lake Baikal'', pp. 81–110. [[Springer Publishing]]. {{ISBN|978-3-540-88551-1}}.</ref> == Fotogalery == <center><gallery> Lêer:Baikal.A2001296.0420.250m-NASA.jpg|[[Nasa]]-Satellietfoto van die Baikalmeer. Lêer:Берег Баргузинского заповедника.JPG|Uitsig oor die Bargoezinski-reservaat vanaf die Baikalmeer. Lêer:Baikal ol'chon ri südosten.jpg|Die Baikalmeer in die somer. Lêer:Baikal-seal 4747-pho.jpg|'n Baikalrob (''Pusa sibirica''). Lêer:Baikal lake Crack in the ice.jpg|Ysbedekking word met behulp van 'n skeertuig ondersoek. Lêer:Baikal sledging.jpg|'n Slee op die Baikalmeer, ca. 1890. </gallery></center> == Bronne == * KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 1, bl. 83 == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == ;Wiki-webtuistes ---- {{CommonsKategorie-inlyn|Lake Baikal|Baikalmeer}} ;Media ---- * [https://www.youtube.com/watch?v=r_izDyWAid4 ''Alex Drone/YouTube: Ys op die Baikalmeer''] ;Ensiklopediese inligting ---- * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Lake-Baikal|title=Lake Baikal|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=16 April 2019}} {{Ruslandsaadjie}} {{Wêrelderfenisgebiede in Rusland}} {{Normdata}} [[Kategorie:Mere in Asië]] [[Kategorie:Mere in Rusland]] [[Kategorie:Wêrelderfenisgebiede in Rusland]] mnnoijgmliybncq7993rakaip0ejygv 2520088 2520087 2022-08-19T10:18:40Z K175 70858 /* Invertebrata */ Vertaal wikitext text/x-wiki : ''Hierdie artikel handel oor die meer in Rusland. Moenie verwar word met die [[Balchasj-meer]] in Kasakstan nie.'' {{Inligtingskas Waterliggaam | Naam = Baikalmeer | Beeld = Olchon1.jpg | Beeld_byskrif = 'n Sjamane-steen op die eiland Olchon | Kaart = Karte baikal2.png | Kaart_byskrif = Kaart van die Baikalmeer (in Duits) | Koördinate = {{Koördinate|53|30|N|108|0|O|region:RU-BU_type:waterbody_scale:5000000|aansig=inlyn,titel}} | Ligging = [[Siberië]], [[Rusland]] | Soort = Kontinentale skeur-meer | Oppervlakte = 31&nbsp;722&nbsp;km² (12&nbsp;248&nbsp;myl²) | Gem_diepte = 744,4&nbsp;m (2&nbsp;442&nbsp;vt) | Maks_diepte = 1&nbsp;642&nbsp;m (5&nbsp;387&nbsp;vt) | Volume = 23&nbsp;615,39&nbsp;km³ (5&nbsp;670&nbsp;myl³) | Oppervlakhoogte = 455,5&nbsp;m (1&nbsp;494&nbsp;vt) | Lengte = 636&nbsp;km (395&nbsp;myl) | Breedte = 79&nbsp;km 49&nbsp;myl) | Opvangsgebied = 571&nbsp;000&nbsp;km² | Omtrek = 2&nbsp;100&nbsp;km (1&nbsp;300&nbsp;myl) | Invloei = [[Selenga]], Barguzin, Bo-Angara | Uitvloei = [[Angara]] | Eiland = Olchon | Nedersettings = [[Irkoetsk]] | Gevries = Januarie tot Mei | Rangorde_volume = 1ste }} Die '''Baikalmeer''' ([[Russies]]: о́зеро Байка́л, ''Ozero Baykal'', [ˈozʲɪrə bɐjˈkɑl], afgelei van die [[Boerjaties]]e Байгал нуур / ''Baygal nuur'' of "ryk meer", in Russies en ander Europese tale dikwels net '''Baikal''' genoem; [[Mongools]]: Байгал нуур, ''Baygal nuur'', letterlik: "die natuurlike meer"<ref>{{en}} Dervla Murphy (2007) ''Silverland: A Winter Journey Beyond the Urals'', Londen, John Murray, bl. 173</ref>) is 'n [[meer]] in die suide van [[Siberië]] in die [[Asië|Asiatiese]] deel van die [[Rusland|Russiese Federasie]], naby die grens met [[Mongolië]]. Dit is die oudste en diepste varswatermeer ter wêreld.<ref name="HAT Taal-en-feitegids">HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8</ref> Die meer het 'n maksimum diepte van 1&nbsp;637 meter en is meer as 25 miljoen jaar gelede gevorm.<ref>{{de}} [http://www.greenpeace.de/themen/artenvielfalt/weltnaturerbe-baikalsee Greenpeace Duitsland: ''Weltnaturerbe Baikalsee'']</ref> [[Lêer:Торосы зимнего Байкала.jpg|duimnael|links|Winter op die eiland Olchon]] Die Baikalmeer is 'n voorbeeld van hoe 'n tipiese sinkdal in 'n gematigde klimaat met water gevul raak as daar nie genoeg verdamping plaasvind om die invloei van water in die kom te balanseer nie. Omdat dit so ver van die see en van ander groot mere is, het dit 'n uiters interessante plante- en dierelewe. Minstens driekwart van die [[spesie]]s wat hier aangetref word, is [[inheems]] en word nêrens ander aangetref nie. Die Baikalmeer strek oor meer as 31&nbsp;720 vierkante kilometer, en sy waterinhoud (wat sowat twintig persent van die wêreld se varswatervoorraad verteenwoordig) is so groot dat dit vyftig jaar lank in die mensheid se drinkwaterbehoeftes sou kon voorsien. Indien sy waterinhoud gelykmatig oor die aardbol verdeel sou word, sou dit twintig sentimeter hoog met water bedek wees. Die [[Russe]] verwys dan ook na die meer as die "Bron van die Planeet". Die Baikalmeer bevat meer water as al die [[Noord-Amerika]]anse [[Groot Mere]] tesame.<ref>{{en}} {{cite book|editor-last1=Bright|editor-first1= Michael | others=preface by Koichiro Mastsuura|title=1001 natural wonders : you must see before you die|date=2010|publisher=Cassell Illustrated|location=London|isbn=978-1-84403-674-5|page=620|edition=2009 }}</ref> Die enigste rivier, wat water uit die Baikal afvoer, die [[Angara]], loop na die [[Jenisejrivier|Jenisej]] en mond in die [[Arktiese Oseaan]] se [[Karasee]] uit. [[Unesco]] het die Baikalmeergebied in [[1996]] as [[wêrelderfenisgebied]] gelys.<ref>{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/list/754 |title=Lake Baikal |publisher=[[Unesco]] |access-date=15 Julie 2017 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200607141149/https://whc.unesco.org/en/list/754 |archive-date=7 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Fauna en flora == === Ongewerweldes === ==== Sponse ==== [[Lêer:Lubomirskia-baicalensis.jpg|duimnael|regop|Museummonster van die vertakkende spons ''[[Lubomirskia baicalensis]]''. Lewendige monsters is meer heldergroen.]] Ten minste 18 [[spesie]]s van [[sponsdier]]e is in die meer teenwoordig,<ref name=Kaluzhnaya2005>Kaluzhnaya; Belikov; Schröder; Rothenberger; Zapf; Kaandorp; Borejko; Müller; and Müller (2005). ''Dynamics of skeleton formation in the Lake Baikal sponge Lubomirskia baicalensis. Part I. Biological and biochemical studies.'' Naturwissenschaften 92: 128–133.</ref> insluitende ongeveer 15 spesies van die [[endemie (ekologie)|endemiese]] familie [[Lubomirskiidae]] (die res is van die nie-endemiese familie [[Spongillidae]]).<ref name=Paradina2003>Paradina; Kulikova; Suturin; and Saibatalova (2003). ''The Distribution of Chemical Elements in Sponges of the Family Lubomirskiidae in Lake Baikal.'' International Symposium – Speciation in Ancient Lakes, SIAL III – Irkutsk 2002. Berliner Paläobiologische Abhandlungen 4: 151–157.</ref><ref>{{cite WoRMS |author=de Voogd, N.J.; Alvarez, B.; Boury-Esnault, N.; Carballo, J.L.; Cárdenas, P.; Díaz, M.-C.; Dohrmann, M.; Downey, R.; Hajdu, E.; Hooper, J.N.A.; Kelly, M.; Klautau, M.; Manconi, R.; Morrow, C.C. Pisera, A.B.; Ríos, P.; Rützler, K.; Schönberg, C.; Vacelet, J.; van Soest, R.W.M. |year=2021 |title=Lubomirskiidae Weltner, 1895 |id=167011 |access-date=24 November 2021}}</ref> Op die bodem naby die kus vorm sponse die grootste biomassa.<ref name=Kaluzhnaya2005/> ''[[Lubomirskia baicalensis]]'', ''[[Lubomirskiidae|Baikalospongia bacillifera]]'', en ''[[Lubomirskiidae|B. intermedia]]'' is buitengewoon groot vir varswatersponse en kan meer as 1&nbsp;m groot word.<ref name=Kaluzhnaya2005/><ref>Belikov; Kaluzhnaya; Schröder; Müller; and Müller (2007). Lake Baikal endemic sponge Lubomirskia baikalensis: structure and organization of the gene family of silicatein and its role in morphogenesis. Porifera Research: Biodiversity, Innovation and Sustainability, pp. 179–188.</ref> Hierdie drie spesies is die algemeenste sponsspesies in die Baikalmeer.<ref name=Kaluzhnaya2005/> ''Baikalospongia''-spesies het gewoonlik kors- of tapytagtige strukture, terwyl ''L. baikalensis'' takagtige strukture het en in areas waar dit volop is soms onderwater "woude" vorm.<ref name=Kozhov1963>{{cite book| author=Kozhov, M. | year=1963 | title=Lake Baikal and Its Life | series=Monographiae Biologicae | volume=11 | pages=63–67 | isbn=978-94-015-7388-7}}</ref> Die meeste sponse in die meer is gewoonlik groen terwyl hulle lewendig is weens die teenwoordigheid van [[simbiose|simbiotiese]] [[chlorofiet]]e ([[zoochlorella]]), maar is soms bruin of geel.<ref>Müller; and Grachev, eds. (2009). ''Biosilica in Evolution, Morphogenesis, and Nanobiotechnology: Case Study Lake Baikal'', pp. 81–110. [[Springer Publishing]]. {{ISBN|978-3-540-88551-1}}.</ref> == Fotogalery == <center><gallery> Lêer:Baikal.A2001296.0420.250m-NASA.jpg|[[Nasa]]-Satellietfoto van die Baikalmeer. Lêer:Берег Баргузинского заповедника.JPG|Uitsig oor die Bargoezinski-reservaat vanaf die Baikalmeer. Lêer:Baikal ol'chon ri südosten.jpg|Die Baikalmeer in die somer. Lêer:Baikal-seal 4747-pho.jpg|'n Baikalrob (''Pusa sibirica''). Lêer:Baikal lake Crack in the ice.jpg|Ysbedekking word met behulp van 'n skeertuig ondersoek. Lêer:Baikal sledging.jpg|'n Slee op die Baikalmeer, ca. 1890. </gallery></center> == Bronne == * KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 1, bl. 83 == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == ;Wiki-webtuistes ---- {{CommonsKategorie-inlyn|Lake Baikal|Baikalmeer}} ;Media ---- * [https://www.youtube.com/watch?v=r_izDyWAid4 ''Alex Drone/YouTube: Ys op die Baikalmeer''] ;Ensiklopediese inligting ---- * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Lake-Baikal|title=Lake Baikal|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=16 April 2019}} {{Ruslandsaadjie}} {{Wêrelderfenisgebiede in Rusland}} {{Normdata}} [[Kategorie:Mere in Asië]] [[Kategorie:Mere in Rusland]] [[Kategorie:Wêrelderfenisgebiede in Rusland]] ezhw2hpb9ilzd78x15sptlm8ytpuhbe 0 80371 2520075 2219016 2022-08-19T09:00:56Z K175 70858 Vertaal wikitext text/x-wiki {{Oscar-aand | naam = <big>65</big>ste Oscar-toekenningsaand | beeld = | onderskrif = | datum = [[29 Maart]] [[1993]] | plek = Dorothy Chandler Pavilion, <br />[[Los Angeles]] | aanbieder = Billy Crystal | rolprent = ''Unforgiven'' | meestepryse = ''Unforgiven'' (4) | benoemings = ''Unforgiven'' en <br />''Howard's End'' (9 elk) }} Die '''65ste Oscar-toekenningsaand''' is op [[29 Maart]] [[1993]] deur die Academy of Motion Picture Arts and Sciences in [[Los Angeles]] gehou om erkenning te gee aan die rolprente van 1992. Die aanbieder was Billy Crystal. ''Unforgiven'' is vir nege [[Oscar]]s benoem en het vier daarvan gewen, onder meer vir beste rolprent en regisseur. == Pryse == {{Kombi-beeld|Clint Eastwood Cannes 1993.jpg|Al Pacino.jpg|Emma Thompson Césars 2009.jpg| |align=right |width=150px |caption1=[[Clint Eastwood]] |caption2=[[Al Pacino]] |caption3=[[Emma Thompson]] }} Hier volg ’n lys van die belangrikste wenners en benoemdes (die wenners word eerste genoem en is in vet druk):<ref name="Oscars1993">{{cite web |url=http://www.oscars.org/awards/academyawards/legacy/ceremony/65th-winners.html |title=The 65th Academy Awards (1993) Nominees and Winners |access-date=22 Oktober 2011 |work=oscars.org |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006100901/http://www.oscars.org/awards/academyawards/legacy/ceremony/65th-winners.html |archive-date=6 Oktober 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> {| class=wikitable |- ! style="background:#FAF0BE; width:50%" | Beste rolprent ! style="background:#FAF0BE; width:50%" | Beste regisseur |- | valign="top" | * '''''Unforgiven'' – Clint Eastwood''' ** ''A Few Good Men'' – Rob Reiner, Andrew Scheinman ** ''Howards Endd'' – Ismail Merchant ** ''Scent of a Woman'' – Martin Brest ** ''The Crying Game'' – Stephen Woolley | valign="top" | * '''[[Clint Eastwood]]&nbsp;– ''Unforgiven''''' ** Robert Altman&nbsp;– ''The Player'' ** Martin Brest&nbsp;– ''Scent of a Woman'' ** James Ivory&nbsp;– ''Howards End'' ** Neil Jordan&nbsp;– ''The Crying Game'' |- ! scope="col" style="background:#FAF0BE;" ! style="width="50%" | Beste akteur ! scope="col" style="background:#FAF0BE;" ! style="width="50%" | Beste aktrise |- | valign="top" | * '''[[Al Pacino]]&nbsp;– ''Scent of a Woman''''' **[[Robert Downey jr.]]&nbsp;– ''Chaplin'' **[[Clint Eastwood]]&nbsp;– ''Unforgiven'' **[[Stephen Rea]]&nbsp;– ''The Crying Game'' ** [[Denzel Washington]]&nbsp;– ''Malcolm X'' | valign="top" | * '''[[Emma Thompson]]&nbsp;– ''Howards End''''' **[[Catherine Deneuve]]&nbsp;– ''Indochine'' **[[Mary McDonnell]]&nbsp;– ''Passion Fish'' **[[Michelle Pfeiffer]]&nbsp;– ''Love Field'' **[[Susan Sarandon]]&nbsp;– ''Lorenzo's Oil'' |- ! scope="col" style="background:#FAF0BE;" ! style="width="50%" | Beste manlike byspeler ! scope="col" style="background:#FAF0BE;" ! style="width="50%" | Beste vroulike byspeler |- | valign="top" | * '''[[Gene Hackman]]&nbsp;– ''Unforgiven''''' ** [[Jaye Davidson]]&nbsp;– ''The Crying Game'' ** [[Jack Nicholson]]&nbsp;– ''A Few Good Men'' ** [[Al Pacino]]&nbsp;– ''Glengarry Glen Ross'' ** [[David Paymer]]&nbsp;– ''Mr. Saturday Night'' | valign="top" | * '''[[Marisa Tomei]]&nbsp;– ''My Cousin Vinny''''' ** [[Judy Davis]]&nbsp;– ''Husbands and Wives'' ** [[Joan Plowright]]&nbsp;– ''Enchanted April'' ** [[Vanessa Redgrave]]&nbsp;– ''Howards End'' ** [[Miranda Richardson]]&nbsp;– ''Damage'' |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste oorspronklike draaiboek ! style="background:#FAF0BE" | Beste verwerkte draaiboek |- | valign="top" | * '''''The Crying Game''&nbsp;– Neil Jordan''' ** ''Husbands and Wives''&nbsp;– [[Woody Allen]] ** ''Lorenzo's Oil''&nbsp;– George Miller, Nick Enright ** ''Passion Fish''&nbsp;– John Sayles ** ''Unforgiven''&nbsp;– David Peoples | valign="top" | * '''''Howards End''&nbsp;– Ruth Prawer Jhabvala''' ** ''Enchanted April''&nbsp;– Peter Barnes ** ''The Player''&nbsp;– Michael Tolkin ** ''A River Runs Through It''&nbsp;– Richard Friedenberg ** ''Scent of a Woman''&nbsp;– Bo Goldman |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste oorspronklike musiek ! style="background:#FAF0BE" | Beste oorspronklike liedjie |- | valign="top" | * '''''Aladdin''&nbsp;– Alan Menken''' ** ''Basic Instinct''&nbsp;– Jerry Goldsmith ** ''Chaplin''&nbsp;– John Barry ** ''Howards End''&nbsp;– Richard Robbins ** ''A River Runs Through It''&nbsp;– Mark Isham | valign="top" | * '''"A Whole New World" uit ''Aladdin''&nbsp;– Alan Menken, Tim Rice''' ** "Friend Like Me" uit ''Aladdin''&nbsp;– Alan Menken, Howard Ashman ** "I Have Nothing" uit ''The Bodyguard''&nbsp;– David Foster, Linda Thompson ** "Run to You" uit ''The Bodyguard''&nbsp;– Jud Friedman, Allan Rich ** "Beautiful Maria of My Soul" uit ''The Mambo Kings''&nbsp;– Robert Kraft, Arne Glimcher |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste kunsredigering ! style="background:#FAF0BE" | Beste kinematografie |- | valign="top" | * '''''Howards End''&nbsp;– Ian Whittaker, Luciana Arrighi''' ** ''Dracula''&nbsp;– Thomas E. Sanders, Garrett Lewis ** ''Chaplin''&nbsp;– Stuart Craig, Chris Butler ** ''Toys''&nbsp;– Ferdinando Scarfiotti, Linda DeScenna ** ''Unforgiven''&nbsp;– Henry Bumstead, Janice Blackie-Goodine | valign="top" | * '''''A River Runs Through It''&nbsp;– Philippe Rousselot''' ** ''The Lover''&nbsp;– Robert Fraisse ** ''Hoffa''&nbsp;– Stephen H. Burum ** ''Howards End''&nbsp;– Tony Pierce-Roberts ** ''Unforgiven''&nbsp;– Jack N. Green |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste buitelandse rolprent |- | valign="top" | * '''''Indochine'' ([[Frankryk]])''' ** ''Daens'' ([[België]]) ** ''A Place in the World'' ([[Uruguay]]) – Verwyder van die finale stembrief ** ''Schtonk!'' ([[Duitsland]]) ** ''Close to Eden'' ([[Rusland]]) |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste rolprentredigering ! style="background:#FAF0BE" | Beste visuele effekte |- | valign="top" | * '''''Unforgiven''&nbsp;– Joel Cox''' ** ''Basic Instinct''&nbsp;– Frank J. Urioste ** ''The Crying Game''&nbsp;– Kant Pan ** ''A Few Good Men''&nbsp;– Robert Leighton ** ''The Player''&nbsp;– Geraldine Peroni | valign="top" | * '''''Death Becomes Her''&nbsp;– Ken Ralston, Doug Chiang, Douglas Smythe, Tom Woodruff Jr.''' ** ''Alien 3''&nbsp;– Richard Edlund, Alec Gillis, Tom Woodruff Jr., ''George Gibbs'' ** ''Batman Returns''&nbsp;– Michael L. Fink, Craig Barron, John Bruno, Dennis Skotak |} === Ereprys === * [[Federico Fellini]] === Jean Hersholt- Humanitêre Prys === * [[Audrey Hepburn]] * [[Elizabeth Taylor]] === Prys van Verdienste === * Chadwell O'Connor === Gordon E. Sawyer-prys === * Erich Kaestner === John A. Bonner-aanbevelingsmedalje === * Petro Vlahos == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.oscar.com/ Amptelike webtuiste van die Oscars] * {{Commons-kategorie inlyn|Academy Awards|Oscars}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:65th Academy Awards|Engelse Wikipedia]] {{Oscar-aande}} [[Kategorie:Oscars|65]] 9oc75xljded7lrawc47lzbuxqswidql 0 80442 2520073 2260826 2022-08-19T09:00:39Z K175 70858 Vertaal wikitext text/x-wiki {{Oscar-aand | naam = <big>81</big>ste Oscar-toekenningsaand | beeld = | onderskrif = | datum = [[22 Februarie]] [[2009]] | plek = [[Dolby-teater|Kodak-teater]], [[Los Angeles]] | aanbieder = [[Hugh Jackman]] | rolprent = ''Slumdog Millionaire'' | meestepryse = ''Slumdog Millionaire''&nbsp;(8) | benoemings = ''The Curious Case of Benjamin Button''&nbsp;(13) }} Die '''80ste Oscar-toekenningsaand''' is op [[22 Februarie]] [[2009]] deur die ''Academy of Motion Picture Arts and Sciences'' in [[Hollywood]] gehou om erkenning te gee aan die rolprente van 2008. [[Hugh Jackman]] was die aanbieder. ''The Curious Case of Benjamin Button'' het die meeste benoemings gekry (13), maar ''Slumdog Millionaire'' het op die ou end die meeste [[Oscar]]s ingepalm: altesaam agt, insluitende vir beste prent en regisseur.<ref>{{cite news |title='Slumdog' makes history, sweeps Oscars |work=CNN |publisher=Time Warner |date=22 Februarie 2009 |url=http://www.cnn.com/2009/SHOWBIZ/Movies/02/23/oscar.night/ |access-date=6 Junie 2013 |last=Leopold |first=Todd |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009120801/http://www.cnn.com/2009/SHOWBIZ/Movies/02/23/oscar.night/ |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news|url=http://articles.latimes.com/2009/feb/23/entertainment/et-oscar23 | last=Horn | first=John | title='Slumdog' strikes it rich with 8 Oscar wins | date= 23 Februarie 2009|work= Los Angeles Times|publisher=Tribune Company|accessdate=6 Junie 2013}}</ref> Eersgenoemde prent het drie pryse gewen. ''The Dark Knight'' en ''[[Milk]]'' het twee elk gewen. Die wenner van die kategorie vir beste manlike byspeler, [[Heath Ledger]], was die tweede akteur wat ’n nadoodse Oscar gewen het. Die eerste was [[Peter Finch]] in 1977.<ref name="Heath Ledger Oscar">{{cite news|url=http://theenvelope.latimes.com/awards/oscars/la-et-oscarledger23-2009feb23,0,5458027.story|title=For Heath Ledger, a bittersweet salute | last = Johnson | first=Reed | date=23 Februarie 2009 |work=Los Angeles Times |publisher=Tribune Company|accessdate=5 Junie 2013}}</ref> == Pryse == {{Kombi-beeld|HughJackmanHWOFDec2012.jpg|DannyBoyle08.jpg|SeanPennAAFeb09.jpg|KateWinsletAAFeb09.jpg|Heath Ledger.jpg|Penélope Cruz AA Feb09.jpg| |align=right |width=150px |caption1=[[Hugh Jackman]] |caption2=Danny Boyle |caption3=[[Sean Penn]] |caption4=[[Kate Winslet]] |caption5=[[Heath Ledger]] |caption6=[[Penélope Cruz]] }} Hier volg ’n lys van die belangrikste wenners en benoemdes (die wenners word eerste genoem en is in vet druk):<ref name="Oscars2009">{{cite news |url=http://www.oscars.org/awards/academyawards/legacy/ceremony/81st-winners.html |title=The 81st Academy Awards (2009) Nominees and Winners |access-date=20 November 2011 |work=Academy of Motion Picture Arts and Sciences |publisher=AMPAS |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006101405/http://www.oscars.org/awards/academyawards/legacy/ceremony/81st-winners.html |archive-date=6 Oktober 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> {| class=wikitable style="width="100%" |- ! style="background:#FAF0BE; width:50%" | Beste rolprent ! style="background:#FAF0BE; width:50%" | Beste regisseur |- | valign="top" | * '''''Slumdog Millionaire'' &nbsp;– Christian Colson''' ** ''The Curious Case of Benjamin Button'' &nbsp;– Kathleen Kennedy, Frank Marshall, Sean Chaffin ** ''Frost/Nixon'' &nbsp;– Ron Howard, Brian Grazer, Eric Fellner ** ''Milk'' &nbsp;– Bruce Cohen, Dan Jinks ** ''The Reader'' &nbsp;– Anthony Minghella, Sydney Pollack, Donna Gigliotti, Redmond Morris | valign="top" | * '''Danny Boyle&nbsp;– ''Slumdog Millionaire''''' ** Stephen Daldry&nbsp;– ''The Reader'' ** David Fincher&nbsp;– ''The Curious Case of Benjamin Button'' ** Ron Howard&nbsp;– ''Frost/Nixon'' ** [[Gus van Sant]]&nbsp;– ''[[Milk]]'' |- ! scope="col" style="background:#FAF0BE;" ! style="width="50%" | Beste akteur ! scope="col" style="background:#FAF0BE;" ! style="width="50%" | Beste aktrise |- | valign="top" | * '''[[Sean Penn]]&nbsp;– ''[[Milk]]'' as Harvey Milk''' ** [[Richard Jenkins]]&nbsp;– ''The Visitor'' as Walter Vale ** [[Frank Langella]]&nbsp;– ''Frost/Nixon'' as Richard Nixon ** [[Brad Pitt]]&nbsp;– ''The Curious Case of Benjamin Button'' as Benjamin Button ** [[Mickey Rourke]]&nbsp;– ''The Wrestler'' as Randy "The Ram" Robinson | valign="top" | * '''[[Kate Winslet]]&nbsp;– ''The Reader'' as Hanna Schmitz''' ** [[Anne Hathaway]]&nbsp;– ''Rachel Getting Married'' as Kym Buchman ** [[Angelina Jolie]]&nbsp;– ''Changeling'' as Christine Collins ** [[Melissa Leo]]&nbsp;– ''Frozen River'' as Ray Eddy ** [[Meryl Streep]]&nbsp;– ''Doubt'' as suster Aloysius Beauvier |- ! scope="col" style="background:#FAF0BE;" ! style="width="50%" | Beste manlike byspeler ! scope="col" style="background:#FAF0BE;" ! style="width="50%" | Beste vroulike byspeler |- | valign="top" | * '''[[Heath Ledger]]&nbsp;– ''The Dark Knight'' as die Joker ''' **[[Josh Brolin]]&nbsp;– ''[[Milk]]'' as Dan White ** [[Robert Downey jr.]]&nbsp;– ''Tropic Thunder'' as Kirk Lazarus ** [[Philip Seymour Hoffman]]&nbsp;– ''Doubt'' as vader Brendan Flynn ** [[Michael Shannon]]&nbsp;– ''Revolutionary Road'' as John Givings | valign="top" | * ''' [[Penélope Cruz]]&nbsp;– ''Vicky Cristina Barcelona'' as María Elena''' ** [[Amy Adams]]&nbsp;– ''Doubt'' as suster James ** [[Viola Davis]]&nbsp;– ''Doubt'' as mev. Miller ** Taraji P. Henson&nbsp;– ''The Curious Case of Benjamin Button'' as Queenie ** [[Marisa Tomei]]&nbsp;– ''The Wrestler'' as Cassidy/Pam |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste oorspronklike draaiboek ! style="background:#FAF0BE" | Beste verwerkte draaiboek |- | valign="top" | * '''''[[Milk]]'' – Dustin Lance Black''' ** ''Frozen River'' – Courtney Hunt ** ''Happy-Go-Lucky'' – Mike Leigh ** ''In Bruges'' – Martin McDonagh ** ''WALL-E'' – Andrew Stanton, Jim Reardon, Pete Docter | valign="top" | * '''''Slumdog Millionaire'' – Simon Beaufoy van ''Q & A'' deur Vikas Swarup''' ** ''The Curious Case of Benjamin Button'' – Eric Roth, Robin Swicord van ''The Curious Case of Benjamin Button'' deur [[F. Scott Fitzgerald]]'' ** ''Doubt'' – John Patrick Shanley van ''Doubt'' deur John Patrick Shanley ** ''Frost/Nixon'' – Peter Morgan van ''Frost/Nixon'' deur Peter Morgan ** ''The Reader'' – David Hare van ''Der Vorleser'' deur Bernhard Schlink |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste animasieprent ! style="background:#FAF0BE" | Beste buitelandse rolprent |- | valign="top" | * '''''WALL-E'' – Andrew Stanton''' ** ''Bolt'' – Chris Williams, Byron Howard ** ''Kung Fu Panda'' – Mark Osborne, John Wayne Stevenson | valign="top" | * '''''Departures'' ([[Japan]]) ''' ** ''Waltz with Bashir'' ([[Israel]]) ** ''Revanche'' ([[Oostenryk]]) ** ''The Class'' ([[Frankryk]]) ** ''The Baader Meinhof Complex'' ([[Duitsland]]) |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste oorspronklike musiek ! style="background:#FAF0BE" | Beste oorspronklike liedjie |- | valign="top" | * '''''Slumdog Millionaire'' – A.R. Rahman''' **''The Curious Case of Benjamin Button'' – [[Alexandre Desplat]] ** ''Defiance'' – James Newton Howard ** ''Milk'' – Danny Elfman ** ''WALL-E'' – Thomas Newman | valign="top" | * '''"Jai Ho" uit ''Slumdog Millionaire'' – A.R. Rahman, Gulzar''' ** "Down to Earth" uir ''WALL-E'' – Peter Gabriel, Thomas Newman ** "O Saya" uit ''Slumdog Millionaire'' – A.R. Rahman, M.I.A. |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste kunsredigering ! style="background:#FAF0BE" | Beste kinematografie |- | valign="top" | * '''''The Curious Case of Benjamin Button'' – Donald Graham Burt, Victor J. Zolfo''' ** ''Changeling'' – James J. Murakami, Gary Fettis ** ''The Dark Knight'' – Nathan Crowley, Peter Lando ** ''The Duchess'' – Michael Carlin, Rebecca Alleway ** ''Revolutionary Road'' – Kristi Zea, Debra Schutt | valign="top" | * '''''Slumdog Millionaire'' – Anthony Dod Mantle''' ** ''Changeling'' – Tom Stern ** ''The Curious Case of Benjamin Button'' – Claudio Miranda ** ''The Dark Knight'' – Wally Pfister ** ''The Reader'' – Chris Menges, Roger Deakins |- ! style="background:#FAF0BE" | Beste rolprentredigering ! style="background:#FAF0BE" | Beste visuele effekte |- | valign="top" | * '''''Slumdog Millionaire'' – Chris Dickens''' ** ''The Curious Case of Benjamin Button'' – Kirk Baxter, Angus Wall ** ''The Dark Knight'' – Lee Smith ** ''Frost/Nixon'' – Mike Hill, Daniel P. Hanley ** ''Milk'' – Elliot Graham | valign="top" | * '''''The Curious Case of Benjamin Button'' – Eric Barba, Steve Preeg, Burt Dalton, Craig Barron''' ** ''The Dark Knight'' – Nick Davis, Chris Corbould, Tim Webber, Paul Franklin'' ** ''Iron Man'' – John Nelson, Ben Snow, Dan Sudick, Shane Mahan |} === Jean Hersholt- Humanitêre Prys === * [[Jerry Lewis]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * [http://www.oscar.com/ Amptelike webtuiste van die Oscars] * {{Commons-kategorie inlyn|Academy Awards|Oscars}} * [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:81st Academy Awards|Engelse Wikipedia]] {{Oscar-aande}} [[Kategorie:Oscars|81]] 6rcy0dh5hb22bne12oc4644pw2wl6g5 0 94171 2519976 2503570 2022-08-18T12:20:03Z Aliwal2012 39067 Sjanghai Hongqiao Lughawe - spelling wikitext text/x-wiki {{Infobox airline | airline = China Eastern Airlines<br />中国东方航空公司<br />Zhōngguó Dōngfāng Hángkōng Gōngsī | image = | image_size = | alt = <!-- Describe the logo to a sight impared user --> | IATA = MU | ICAO = CES | callsign = CHINA EASTERN | founded = [[25 Junie]] [[1988]] | commenced = | ceased = | aoc = | bases = | hubs = [[Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai–Hongqiao]]<br />[[Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe|Sjanghai-Pudong]]<br />Xi'an Xianyang<!-- Internasionale Lughawe --><br />Kunming Changshui<!-- Internasionale Lughawe --> | secondary_hubs = | focus_cities = [[Beijing Capital Internasionale Lughawe|Beijing–Capital]]<br />Changzhou Benniu<br />Chengdu Shuangliu<br />Hefei Xinqiao<br />Nanchang Changbei<br />Nanjing Lukou<br />Ningbo Lishe<br />Qingdao Liuting<br />Shijiazhuang Zhengding<br />Taiyuan Wusu<br />Wuhan Tianhe<br />Hangzhou Xiaoshan | frequent_flyer = Eastern Miles | lounge = | alliance = [[SkyTeam]] | subsidiaries = China Cargo Airlines<br />China United Airlines<br />Shanghai Airlines | fleet_size = 376 | destinations = 212 | company_slogan = ''Traveling the globe, making dreams come true'' | parent = | headquarters = [[Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]]<br />[[Sjanghai]], [[China]] | key_people = Liu Shaoyong (voorsitter)<br />Dong Haoqiang (hoofbedryfsbeampte)<br />Lou Feijiang (assistent hoofbedryfsbeampte)<br />Ma Pingqiong (hoof finansiële beampte)<br />Luo Kelin (assistent hoof finansiële beampte)<br />Hawei Dawei (logistieke Beampte) | revenue = {{increase}} CNY85.25 miljard (2012)<ref name=SEC12>{{cite web |url=http://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1030475/000114420413023527/v341666_20f.htm |title=Form 20-F China Eastern Airlines Corporation Limited |publisher=sec.gov |year=2012 |access-date=13 September 2013 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009122244/https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1030475/000114420413023527/v341666_20f.htm |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | operating_income = {{increase}} CNY4.228 miljard (2012)<ref name=SEC12/> | net_income = {{decrease}} CNY2.808 miljard (2012)<ref name=SEC12/> | profit = | assets = {{increase}} CNY123.82 miljard (2012)<ref name=SEC12/> | equity = {{increase}} CNY22.93 miljard (2012)<ref name=SEC12/> | website = [http://www.global.ceair.com global.ceair.com] }} [[Lêer:ChinaEasternHQShanghaiAirHQ.jpg|duimnael|links|Die hoofkwartier by Sjanghai Hongqiao Lughawe, tans gedeel met [[Shanghai Airlines]].]] '''China Eastern Airlines Corporation Limited''' ([[Chinees]]: 中国 东方 航空公司) is 'n lugredery het sy hoofkwartier in die China Eastern Airlines gebou, <ref>[http://www.airlineinfo.com/Sites/DailyAirline/web-content/ostpdf34/997.pdf Uitstalling B]. "2550 Hongqiao Road Hongqiao International Airport China Eastern Airlines Building" ([http://www.webcitation.org/6BXp3tqNb Argief])</ref> op die perseel van die [[Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] in Changningdistrik, [[Sjanghai]], [[China]].<ref>"[http://finance.yahoo.com/q/pr?s=cea China Eastern Airlines Corp. Ltd. (CEA)]." ''Yahoo! Finance''. URL besoek op 2009-10-03.</ref> Dit is 'n groot Chinese redery wat internasionale, nasionale en plaaslike roetes bedien. Sy belangrikste [[spil (lughawe)|spille]] is op Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe en Shanghai Hongqiao Lughawe,<ref name="FI">{{cite news| title=Directory: World Airlines| work= "Flight International"| page= 64| date=3 April 2007}}</ref> met sekondêre spille op Kunming Chang Shui en Xi'an Xianyang Internasionale Lughawens. '''China Eastern Airlines''' is China se tweede grootste draer volgens passasiersgetalle. China Eastern en sy filiaal Shanghai Airlines het op 21 Junie 2011 die 14de lid van SkyTeam geword.<ref>{{cite web |last=Cantle |first=Katie |url=http://atwonline.com/airline-finance-data/news/china-eastern-becomes-14th-skyteam-member-0622 |title=China Eastern becomes 14th SkyTeam member |publisher=ATWOnline |date=23 Junie 2011 |access-date=17 Oktober 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20120603144702/http://atwonline.com/airline-finance-data/news/china-eastern-becomes-14th-skyteam-member-0622 |archive-date=3 Junie 2012 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> China Eastern Airlines het 73&nbsp;080&nbsp;000 plaaslike en internasionale passasiers in 2012 vervoer met 'n gemiddelde laaifaktor van 73%.<ref>{{cite web |url=http://202.66.146.82/listco/hk/chinaeast/annual/2012/res.pdf |title=China Eastern Airlines Co Ltd. – 2012 Jaarverslag |publisher=irasia.com |date=26 Maart 2013 |accessdate=2013-09-13 |archive-date=29 Oktober 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131029200807/http://202.66.146.82/listco/hk/chinaeast/annual/2012/res.pdf |url-status=dead }}</ref> == Fotogalery == <gallery mode=packed heights="200px"> China Eastern A330-200 B-6121 FRA.jpg|'n China Eastern Airlines [[Airbus A330|A330-200]] by [[Lughawe Frankfurt]] China Eastern Airlines A320 (B-2358) @ CTS, Aug 2007.jpg|'n China Eastern Airlines [[Airbus A320|Airbus A320-200]] </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Chinese lugrederye]] 7oz00uakbi0hfz0om8vqxilpt63lw14 0 95086 2519980 2519938 2022-08-18T13:00:36Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Marzanne Leroux-Van der Boon | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Marthé Suzanne Steenkamp | geboortedatum = {{Birth date|1940|12|26|df=yes}} | geboorteplek = [[Somerset-Wes]] | sterfdatum ={{Death date and age|2022|8|17|1940|12|26|df=yes}} | sterfteplek = | ouers = | titel = | nasionaliteit = [[Suid-Afrika]]ans | beroep = Skrywer | ander = | bekend = Boeke | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = FAK/Helpmekaarfonds-prys<br />[[ATKV-Prosaprys]] | party = | religie = | huweliksmaat = | kinders = | webblad = | handtekening = }} '''Marzanne Leroux-Van der Boon''' (26 Desember 1940 — 17 Augustus 2022) was 'n [[Afrikaanse skrywers|Afrikaanse skrywer]]. Sy het in [[Vredehoek]], [[Kaapstad]] gewoon en is bekend vir haar romantiese [[novelle]]s wat handel oor etniese en aktuele kwessies. Sy het 'n passie vir [[Israel]], vier van haar boeke van die afgelope jare het in dié land afgespeel.<ref>{{cite web |url=http://www.nb.co.za/Authors/245 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141004123538/http://www.nb.co.za/Authors/245 |url-status=dead |title=Marzanne Leroux-Van der Boon |access-date=25 Desember 2014 |archive-date= 4 Oktober 2014 |language=en |work=NB Publishers }}</ref> == Lewe en werk == Marthé Suzanne (Marzanne) Steenkamp staan as Sasja onder haar vriende bekend. Haar pa is ’n versekeringagent wat weens die aard van sy werk gereeld verhuis. Sy word groot in die [[Boland]] en gaan by altesaam agt skole skool en matrikuleer in 1958 aan die Hoër Meisieskool [[Worcester]]. Hierna bekwaam sy haarself as onderwyser, eers met ’n diploma in Laer Onderwys van die Oudtshoornse Onderwyskollege en later deur die [[Universiteit van Suid-Afrika]]. Hoewel sy godsdienstig grootword, kom sy eers in 1972 in ’n charismatiese kerk tot bekering, waarna haar Christenskap ’n baie belangrike faset van haar lewe word. Sy gee by verskeie skole onderwys en raak later betrokke by die Begaafde Kind-projek van die Kaapse Onderwysdepartment. Tot aan die einde van 1992 gee sy Afrikaans by die Rudolph Steiner Waldorfskool in [[Constantia]]. Daarna is sy deeltyds werksaam by die [[Avicenna|ATIC]] Vigs-sentrum as berader en dien ook op die uitvoerende bestuur van die Afrikaanse Skrywersvereniging. Sy skryf ’n gereelde rubriek vir die Christelike tydskrif [[Leeu|''Lééf'']]. In 1962 trou sy met Niel le Roux wat in die bankwese werksaam is en hulle het twee kinders, Armand en Lenska. Hulle skei in 1985. In 1988 trou sy met Bob van der Boon, ’n [[Nederlanders|Nederlander]] wat as ’n mariene skeepsloods in die [[Kaapstad]] hawe werk. Hy het ook twee kinders uit ’n vorige huwelik, Roderick en Lisa, wat in [[Australië]] woon. Sy en haar man reis gereeld en by die plekke wat hulle so besoek samel sy stof in vir haar verhale. Sy vertaal die “''Zion Chronicles''”-boekreeks en dit motiveer haar om [[Israel]] binne die bestek van twee en ’n halwe jaar sewe kere te besoek, wat ook lei tot ’n uitgebreide reeks romans oor Israel. == Skryfwerk == Vanaf ’n jong ouderdom lees sy baie en skryf sy ook dikwels. Vir tien jaar hou sy gereeld ’n dagboek. Vanaf 1971 begin sy egter verhale vir tydskrifte skryf en haar eerste vervolgverhaal in ''Sarie'' word later in boekvorm gepubliseer as “''Seisoen op ’n verlate strand''”. Hierna skryf sy nog verskeie vervolgverhale wat in tydskrifte soos ''Sarie'', ''Landbouweekblad'' en ''Huisgenoot'' geplaas word. Haar eerste romans, “''Elizabeth se kind''”, “''Die weerloses''” en “''Voor dit lig word''”, is almal eers as vervolgverhale gepubliseer. In “''Voor dit lig word''” leef Joseph agter die plesier aan en skeel lewenswaardes hom min. Hy het talle vroue in sy lewe en bevraagteken nie sy lewenstyl en die gebrek aan intimiteit in sy verhouding met sy seun en vriende nie. Dan ontmoet hy vir Sophia, wat negentien jaar jonger is as hy en nog glo in die verskil tussen goed en kwaad en in die werklikheid van Christus en geloof. Dit laat ’n stryd binne Joseph ontbrand. “''Lente van die rooi papawers''” se hoofkarakter is Festus Kellerman, wat in ’n hotelkamer in Tel Aviv in Israel tot bekering kom. Dit is egter nie die einde van die pad vir hom nie, maar slegs die begin van baie hartseer en probleme vir hom en Esther. Hierdie roman beeld die lewe in moderne Israel uit.<ref>Brink, André P. “Rapport” 11 Desember 1983</ref> “''Aandmis oor Paternoster''” is ’n roman wat handel oor ’n liefdesverhouding oor die kleurgrens, waar ’n wit joernaliste en ’n bruin teoloog mekaar liefkry. In “''Die blywendste seisoen''” raak ’n getroude man (Will) en vrou (Miriam) in hulle middeljare vasgevang in ’n intense ongeoorloofde liefde, wat hulle onmagtig is om teen te gaan. Hy weet dat hy nog nooit so bewus was van ’n vrou nie, en sy, bo alles kind van God, weet sy kan en wil nie sonder hom lewe nie. Net soos een seisoen onafwendbaar oorgaan in ’n ander seisoen, kom die skuldgevoelens egter en soek hulle na sekerheid en God se wil vir hulle lewens. “''Dosyn dae, dosyn maande''” is in 1987 die wenner van ''Sarie'' en ATKV se novellewedstryd en in 1990 wen die versamelbundel “''Bittersoet sewe''” dieselfde prys, waarvoor sy die novelle “''Goud uit strooi''” bydra. “''Klaprose teen die wind''”<ref>Hough, Barrie “Insig” Julie 1992</ref> trek die aandag wanneer dit homoseksualiteit en vigs as tema aandurf, teen die agtergrond van die politieke werklikhede van Suid-Afrika.<ref>Kannemeyer, J.C. “Rapport” 2 Augustus 1992</ref> Dit is die verhaal van twee jong mans (Marc en Jurgen) wat op grond van politieke en gewetensbesware teen militêre diensplig<ref>Kannemeyer, J.C. “Op weg na 2000” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998</ref> die land verlaat en hulle in Nederland vestig. Jurgen was voorheen in ’n homoseksuele verhouding betrokke met ’n man wat aan vigs dood is en werk by die vigs-afdeling van ’n Amsterdamse hospitaal.<ref>Van Zyl, Ia “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 31 no.3, Augustus 1993</ref> Marc is die seun van ’n Nederlandse immigrant. Sy pa is as gevolg van sy homoseksualiteit van sy ma geskei en pleeg later selfmoord. Marc toon self homoseksuele neigings, maar is ook aangetrokke tot Anneliese, ’n Amsterdamse prostituut. Jurgen ontwikkel vigs, wat Marc noop om sy terugkeer na Suid-Afrika uit te stel en sy siek vriend op te pas. Hulle onderneem ’n gesamentlike reis deur die suide van Engeland, al agter die klaprose aan, wat terselfdertyd Jurgen se finale afskeid van die lewe is. Hoewel die toonaard van die roman hoofsaaklik anti-gay is, word die verhouding tussen die twee mans met besondere sensitiwiteit hanteer, waarvoor verskeie kritici lof het. Die klaprose word simbool van die lewe se verganklikheid en die mens se weerloosheid. “''Klaprose teen die wind''” wen die 1993 prestige-prys van die FAK en Kaaplandse Helpmekaarstudiefonds vir ontspanningsleesstof en word in dieselfde jaar genomineer vir die Rapportprys.<ref>Du Plessis, Phil “Die Burger” 1 November 1995</ref>“''Soos honde van die hemel''” ondersoek die verlede aan die vooraand van die eerste demokratiese verkiesing in Suid-Afrika, aan die hand van die persoonlike tragiek,<ref>Kannemeyer, J.C. “Op weg na 2000” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998</ref> vrese en verwagtinge van die hoofkarakters.<ref>Van Zyl, Ia “Insig” April 1996</ref> Dit is die verhaal van Ruud, ’n buite-egtelike kind van ’n Kaapse bruin vrou en ’n Nederlandse diplomaat. Hy keer in 1993 na meer as veertig jaar terug na Suid-Afrika. Hy begin dan ’n verhouding met Anne, wat onderwys gee in Afrikaans en reeds vroeg in haar lewe in opstand gekom het teen haar pastorie-ouers se verkramptheid. Sy neem deel aan verskeie protesbewegings teen apartheid, maar voel steeds dat sy nie genoeg doen nie. Beide karakters het diep persoonlike letsels. Anne woon in Ruud se grootouers se ou huis, dieselfde huis waar hy vir ’n jaar lank deur sy oom seksueel misbruik is. Hierna het Ruud verskeie mislukte verhoudings in Nederland. Anne was ongelukkig getroud vir twintig jaar. Wanneer sy eindelik haar man verlaat, raak sy vervreem van haar seun wat die trauma van die grensoorlog nie kan verwerk nie. Die problematiek van hierdie veelbewoë tyd in die geskiedenis word aangespreek en sluit in rassemoord, politieke optimisme en pessimisme, kindermishandeling, problematiese liefdesverhoudings, homoseksualiteit, verkragting, Calvinisme met godsdienstige wroeging en voortdurende rassisme. Hierdie twee romans word later saam heruitgegee onder die titel<ref>Roux, J.B. LitNet: <nowiki>http://www.litnet.co.za/skadus-van-gister/</nowiki></ref> “''Skadu’s van gister''”. Sy skryf ’n reeks boeke oor Israel en sy stryd om oorlewing, waarin sy daarin slaag om ’n groot hoeveelheid inligting oor die Joodse geloof, hulle seremonies en die politiek van Israel weer te gee.<ref>De Kock, Helene “Beeld” 19 April 2004</ref> “''Granate bloei in Jerusalem''” beeld die kunstenaar Marc Krige se soektog na sy Joodse verlede en verbintenis uit. Marc besoek Israel nadat hy tot die ontdekking kom dat hy van Joodse afkoms is. Hier ontmoet hy die [[paramedikus]] Rivkah en sy ernstige verhouding met haar kompliseer sy selfontdekkingsreis. Hy verdiep hom in die Joodse geskiedenis en verkry insig in die realiteit daarvan om ’n Jood te wees, asook die diepgewortelde kwessies van die stryd tussen die [[Jode]] en die [[Palestyne]]. As Christen begin hy dan sy geloof in Jesus as die verlosser bevraagteken. Die ATKV-prys en ook die Christelike Boekhandelaars van Suidelike Afrika (CBSA) se Fiksieprys word in 2004 aan “''Granate bloei in Jerusalem''” toegeken en hierdie boek is ook in onder andere Engels en Nederlands vertaal.<ref>De Kock, Helene “Beeld” 9 Mei 2007</ref> “''Hatikvah, land van hoop''” is ’n opvolg op hierdie werk. Rivkah sit haar gevaarlike werk as paramedikus in Jerusalem voort en verloor as gevolg hiervan haar ongebore baba in ’n miskraam. Sy glo dat die kind van haar weggeneem word omdat sy die Christelike geloof aangeneem het, wat stremming op haar en Marc se huwelik plaas. In haar hart is sy steeds ortodoks-Joods. Rivkah raak dan vir ’n tweede keer swanger nadat Marc haar verseker dat hulle die kinders as Tora-getroue Jode sal grootmaak. Die verhaal van Marc en Rivkah en hulle kinders Henok en Natan word voortgesit in “''Shomer Yisra’el: beskermer van Israel''” en “''Tiferet Yisra’el: Die roem van Israel''”. In<ref>Du Pisanie, Sarah “Beeld” 26 Maart 2012</ref> “''Go’el Yisra’el: die Verlosser van Israel''” woon Marc en Henok in Januarie 2010 die herdenking van die Auschwitz-Birkenau-bevryding in Pole by, waar hy eerstehands die emosies rondom die gruwels wat daar plaasgevind het, kan ervaar. Rivkah het enkele dae vantevore teruggekeer uit Haïti waar sy as paramedikus deel was van die noodreddingsoperasie ná die aardbewing in hierdie land. Wat sy daar beleef het, traumatiseer haar. “''Kavod Adonai''” (die vrese van die Here) speel in Augustus 2011 in Jerusalem af. Marc doen sy jaarlikse diensplig in die Negev, terwyl die geweld en terreur in Israel steeds deel is van die daaglikse lewe. Gadi nooi Marc uit om hom in Parys te besoek, waar Marc gekonfronteer word met herinneringe van sy eerste liefde, sy pa wat gay was, en die verlokkinge van die wêreld. Hy kom huis toe wanneer Natan ernstig siek word en gediagnoseer word met ’n gewas op sy brein.  In “''HaKotel''” (die muur) is Marc en Rivkah verlig dat Natan veilig deur ’n baie gevaarlike operasie gekom het, maar hy is nog steeds nie buite gevaar nie. Hy moet weer vir ’n breinskandering gaan en lyk bleek en lusteloos. In “''Tikkun Ha’olam''” word Rivkah van die hospitaal ontslaan twee maande nadat sy na die Filippyne vertrek het. Tydens die Tzuk Eitan-grondoffensief word Marc word saam met duisende ander reserviste na die onlus-geteisterde Gasa-grens gestuur. Ná hierdie moeilike jaar sien Rivkah en Marc baie uit na hulle week in Parys, maar selfs hier kan hulle nie van terreuraanvalle ontsnap nie en beland in lewensgevaar. === Kortprosa === “''Dawid se jubeljaar''” is kortverhale waarin die hoop op herstel, genesing en geluk, ten spyte van swaarkry, die middelpunt vorm. Al hierdie verhale is sterk gefundeer in Christelike beginsels. Die titel van die bundel verwys na die bepaling in Oud-Israel dat elke vyftigste jaar ’n jubeljaar in die land moes wees, waarin alle skuld afgeskryf word en slawe vrygestel word en selfs die grond toegelaat word om te rus. So ’n jubeljaar breek vir die plaasvoorman Dawid in die titelverhaal aan wanneer sy vervreemde vrou na baie jare onverwags uit die stadslewe na hom terugkeer en hulle geleentheid kry om alle skuld tussen hulle af te skryf.  “''Lewensblik''” is ’n keur uit haar essays oor die lewe wat in ''die tydskrif Lééf'' verskyn het. Die essays deel met die lewe se uitdagings, soos die afwagting en onsekerheid van reis en verhuis en die kommer en trauma van siekte en dood, maar ook met die vertroosting wat in die Here se liefde en genade te vinde is. “''’n Skans teen die donker''” (’n fragment uit “''Klaprose teen die wind''”) word deur Lina Spies in die versamelbundel “''Majesteit, die kat''” opgeneem. === Jeugverhale === Sy skryf ook jeugverhale, waarin die dood en liefde, asook verhoudings met mense en met God deurlopende temas is. In “''Somernagdroom''” vorm die jeugliefde en al die probleme daaromheen die tema. Gabrielle is gekys met die hoofseun Cobus, maar wanneer sy vir Henri leer ken, besef sy dat sy nooit vir Cobus liefgehad het nie. Haar ouers dink egter Henri is te oud vir haar en te wêreldwys en boonop het hy ’n gebreklike voet. Gabrielle sê egter vir Cobus af, maar kort daarna is Henri in ’n motorongeluk dood. Gabrielle moet nou die dood van haar eerste ware liefde verwerk. “''Die wag vir die somer''” handel oor Christo, ’n jong man wat leukemie kry en die moontlikheid van sy eie dood in die gesig moet staar. Hy ontmoet dan vir Malaika, ’n naam wat “lig” beteken in Swahili. Saam werk hulle in die lang wintermaande aan skooltake en met haar kan hy oor sy siekte en vrees praat, want sy ken die dood. Haar broer, Stephan, is twee jaar tevore in ’n motorongeluk dood. Malaika se ma blameer steeds haar pa, wat bestuur het toe die ongeluk gebeur het. Dit wil verder vir Malaika lyk of haar ma sielkundige afwykings begin toon. Die wag vir die somer is egter nie tevergeefs nie, want dit bring ’n belofte van ’n nuwe lewe. In 1982 is hierdie boek ’n naaswenner in ''Sarie'' en Tafelberg-Uitgewers se jeugverhaalwedstryd. “''Langebaan/Parys-retoer''” se tema is Hanno en sy oom Leroi se besoek aan Parys net voor Kersfees. Hier maak hy kennis met Misha, teenoor wie hy kan oopmaak oor die onlangse dood van sy suster Thérèse en sy skuldgevoelens daaroor. Terwyl sy ma siek was moes hy na haar kyk, maar hy leer haar ’n speletjie met vuurhoutjies en gaan speel dan saam met sy vriende, waarna Thérèse doodbrand in die huis. Misha het egter self haar pyn en saam leer hulle dat jy jou nie kan afsluit daarvan nie, maar deur jou verlies moet uitreik na ander.<ref>Hough, Barrie “Rapport” 12 Julie 1998</ref> “''Luc en Libertine''” vertel die verhaal van Libertine, ’n Ovambo-meisie van Namibië wie se ma nou huishulp is vir ryk wit mense in Constantia in die Kaap. Sy kom skoolgaan by die Waldorfskool in die Kaap, waar sy vir Luc ontmoet, ’n jong man uit ’n gegoede blanke gesin. Luc is ’n rebel met lang hare en oorring, maar ook ’n begaafde kunstenaar. Oor hierdie grense kry hulle mekaar lief, maar dis ’n liefde wat teenkanting kry. Die roman spreek belangrike sosiopolitieke kwessies soos regstellende aksie, armoede, apartheid en die struggle aan.<ref>Snyman, Maritha “Beeld” 17 Februarie 2003</ref> “''Tyd van herkenning''” fokus op die verhouding met ander mense en God. Die jong kunstenaar Marc worstel met sy seksuele oriëntering. Sy pa was gay en het hulle verlaat en daarom deel sy ma ook sy bekommernis. Hy loop kunsklasse by Simon, wat vir hom die vader word wat hy nooit werklik geken het nie. By die kunsklasse ontmoet hy vir Nicola, ’n paar jaar ouer as hy en die eerste naakte vroulike model wat hy ken, en vir Baruch, ’n jong Israeliese kunstenaar. Hierdie verhoudings is deurslaggewend in sy soeke na selfkennis. Hierdie boek wen die fiksieprys van die Christian Booksellers Association (CBSA). === Vertaler === As vertaler spits sy haar veral toe om Christelike leesstof in Afrikaans oor te sit. So vertaal sy Cherie Fuller se “''Gesinne wat bid''” en “''Die ma wat jy graag wil wees''”, Kathy Hawkins se “''Die moed van ’n leeu''” en “''Die hart van ’n vreemdeling''” en Bodie Thoene se “''Dogter van Sion''”. Sy vertaal meestal uit Engels in Afrikaans, maar het ook heelwat uit Afrikaans in Engels vertaal en by geleentheid ook Nederlands in Engels. Haar boeke oor Israel vertaal sy self in Engels. “''Granate bloei in Jerusalem''” is onder andere in Engels en Nederlands vertaal en van haar ander boeke word ook in Engels vertaal. == Eerbewyse == In 2004 word sy deur die Afrikaanse Skrywersvereniging vereer met die Patrick Petersen-prys vir haar skryfwerk. Sy het die FAK/Helpmekaarfonds-prys vir Ontspanningsleesstof in 1993 vir haar roman, ''Klaprose teen die wind'' ontvang. In 2004 ontvang sy die [[ATKV-Prosaprys]] vir ''Granate bloei in Jerusalem''.<ref>{{cite web |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310231745/http://www.luxverbi.co.za/Author/AuthorDetail/245 |url=http://www.luxverbi.co.za/Author/AuthorDetail/245 |url-status=dead |language=en |title=MARZANNE LEROUX-VAN DER BOON |access-date=25 Desember 2014 |archive-date=10 Maart 2016 |work=Lux Verbi }}</ref> == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasies |- |1973 |Elizabeth se kind |- |1974 |Seisoen op ’n verlate strand |- | |Die weerloses |- | |Voor dit lig word |- |1975 |Kennis van die lig |- |1976 |Lente van die rooi papawers |- |1977 |Ver land van vrede |- |1981 |Somernagdroom |- |1983 |Die wag vir die somer |- | |Aandmis oor Paternoster |- | |Die blywendste seisoen |- |1984 |Tyd van herkenning |- |1986 |Langebaan/Parys-retoer |- |1987 |Dosyn dae, dosyn maande |- |1992 |Klaprose teen die wind |- |1995 |Soos honde van die hemel |- |1998 |Luc en Libertine |- |2003 |Granate bloei in Jerusalem |- | |Dawid se jubeljaar |- |2007 |Hatikvah, land van hoop |- |2008 |Shomer Yisra’el: beskermer van Israel |- |2010 |Tiferet Yisra’el: die roem van Israel |- |2012 |Go’el Yisra’el: die Verlosser van Israel |- |2013 |Kavod Adonai: die vrese van die Here |- | |Lewensblik |- | |Skadu’s van gister (Klaprose teen die wind en Soos honde van die hemel) |- |2014 |HaKotel: die muur |- |2015 |Tikkun Ha’olam |- | !Vertalings |- |2000 |Die moed van ’n leeu – Kathy Hawkins |- |2001 |Die hart van ’n vreemdeling – Kathy Hawkins |- | |Dogter van Sion – Bodie Thoene |- |2003 |Gesinne wat bid – Cherie Fuller |- |2005 |Die ma wat jy graag wil wees – Cherie Fuller |} == Bronnelys == === Boeke === * Botha, Danie “Die helder dae” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2014 * Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983 * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999 * Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005 === Tydskrifte en koerante === * Leroux-Van der Boon, Marzanne “Soos honde van die hemel” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 35 no. 2, Mei 1997 * Leroux-Van der Boon, Marzanne “Hy het die stilte help oopbreek” “Plus” 26 November 2004 * Van Niekerk, Annemarié “Skrif word waar; ek sien dit” “Rapport” 1 April 2012 * Van Rooyen, Erika “‘Ek kan nie skryf sonder God nie’ ‘ Marzanne Leroux-Van der Boon” “Die Kerkbode” 4 Augustus 1995 * Van Staden, Christo “Van der Boon se bekroonde boek ‘nie vir ontspanning’” “Die Burger” 11 September 1993 === Internet === * Botha, Danie Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/11/23/DB/10LDN/06.html * Engelbrecht, Theunis Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/07/23/2/4.html * Liebenberg, Danila Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2007/08/07/VB/8/boekmarzanne.html * LitNet ATKV-Skrywersalbum 16 September 2009: www.litnet.co.za * NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/245 * Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cv's/cv_marzanneleroux.htm * Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n85035855/ == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Leroux-Van der Boon, Marzanne}} [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1940]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]] 984sgpgmcfg11omjpd3bxhut5zgcs1o 2520010 2519980 2022-08-18T16:43:57Z K175 70858 Vervang em-streep met en-streep vir konsekwentheid + 'n paar klein veranderinge wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Marzanne Leroux-Van der Boon | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Marthé Suzanne Steenkamp | geboortedatum = {{Geboortedatum|1940|12|26|df=yes}} | geboorteplek = [[Somerset-Wes]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = {{Sterfdatum en ouderdom|2022|8|17|1940|12|26|df=yes}} | sterfteplek = | ouers = | titel = | nasionaliteit = [[Suid-Afrika]]ans | beroep = Skrywer | ander = | bekend = Boeke | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = FAK/Helpmekaarfonds-prys<br />[[ATKV-Prosaprys]] | party = | religie = | huweliksmaat = | kinders = | webblad = | handtekening = }} '''Marzanne Leroux-Van der Boon''' (gebore '''Marthé Suzanne Steenkamp'''; 26 Desember 1940 – 17 Augustus 2022) was 'n [[Afrikaanse skrywers|Afrikaanse skrywer]]. Sy het in [[Vredehoek]], [[Kaapstad]] gewoon en is bekend vir haar romantiese [[novelle]]s wat handel oor etniese en aktuele kwessies. Sy het 'n passie vir [[Israel]], vier van haar boeke van die afgelope jare het in dié land afgespeel.<ref>{{cite web |url=http://www.nb.co.za/Authors/245 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141004123538/http://www.nb.co.za/Authors/245 |url-status=dead |title=Marzanne Leroux-Van der Boon |access-date=25 Desember 2014 |archive-date= 4 Oktober 2014 |language=en |work=NB Publishers }}</ref> == Lewe en werk == Marthé Suzanne (Marzanne) Steenkamp staan as Sasja onder haar vriende bekend. Haar pa is ’n versekeringagent wat weens die aard van sy werk gereeld verhuis. Sy word groot in die [[Boland]] en gaan by altesaam agt skole skool en matrikuleer in 1958 aan die Hoër Meisieskool [[Worcester]]. Hierna bekwaam sy haarself as onderwyser, eers met ’n diploma in Laer Onderwys van die Oudtshoornse Onderwyskollege en later deur die [[Universiteit van Suid-Afrika]]. Hoewel sy godsdienstig grootword, kom sy eers in 1972 in ’n charismatiese kerk tot bekering, waarna haar Christenskap ’n baie belangrike faset van haar lewe word. Sy gee by verskeie skole onderwys en raak later betrokke by die Begaafde Kind-projek van die Kaapse Onderwysdepartment. Tot aan die einde van 1992 gee sy Afrikaans by die Rudolph Steiner Waldorfskool in [[Constantia]]. Daarna is sy deeltyds werksaam by die [[Avicenna|ATIC]] Vigs-sentrum as berader en dien ook op die uitvoerende bestuur van die Afrikaanse Skrywersvereniging. Sy skryf ’n gereelde rubriek vir die Christelike tydskrif [[Leeu|''Lééf'']]. In 1962 trou sy met Niel le Roux wat in die bankwese werksaam is en hulle het twee kinders, Armand en Lenska. Hulle skei in 1985. In 1988 trou sy met Bob van der Boon, ’n [[Nederlanders|Nederlander]] wat as ’n mariene skeepsloods in die [[Kaapstad]] hawe werk. Hy het ook twee kinders uit ’n vorige huwelik, Roderick en Lisa, wat in [[Australië]] woon. Sy en haar man reis gereeld en by die plekke wat hulle so besoek samel sy stof in vir haar verhale. Sy vertaal die “''Zion Chronicles''”-boekreeks en dit motiveer haar om [[Israel]] binne die bestek van twee en ’n halwe jaar sewe kere te besoek, wat ook lei tot ’n uitgebreide reeks romans oor Israel. == Skryfwerk == Vanaf ’n jong ouderdom lees sy baie en skryf sy ook dikwels. Vir tien jaar hou sy gereeld ’n dagboek. Vanaf 1971 begin sy egter verhale vir tydskrifte skryf en haar eerste vervolgverhaal in ''Sarie'' word later in boekvorm gepubliseer as “''Seisoen op ’n verlate strand''”. Hierna skryf sy nog verskeie vervolgverhale wat in tydskrifte soos ''Sarie'', ''Landbouweekblad'' en ''Huisgenoot'' geplaas word. Haar eerste romans, “''Elizabeth se kind''”, “''Die weerloses''” en “''Voor dit lig word''”, is almal eers as vervolgverhale gepubliseer. In “''Voor dit lig word''” leef Joseph agter die plesier aan en skeel lewenswaardes hom min. Hy het talle vroue in sy lewe en bevraagteken nie sy lewenstyl en die gebrek aan intimiteit in sy verhouding met sy seun en vriende nie. Dan ontmoet hy vir Sophia, wat negentien jaar jonger is as hy en nog glo in die verskil tussen goed en kwaad en in die werklikheid van Christus en geloof. Dit laat ’n stryd binne Joseph ontbrand. “''Lente van die rooi papawers''” se hoofkarakter is Festus Kellerman, wat in ’n hotelkamer in Tel Aviv in Israel tot bekering kom. Dit is egter nie die einde van die pad vir hom nie, maar slegs die begin van baie hartseer en probleme vir hom en Esther. Hierdie roman beeld die lewe in moderne Israel uit.<ref>Brink, André P. “Rapport” 11 Desember 1983</ref> “''Aandmis oor Paternoster''” is ’n roman wat handel oor ’n liefdesverhouding oor die kleurgrens, waar ’n wit joernaliste en ’n bruin teoloog mekaar liefkry. In “''Die blywendste seisoen''” raak ’n getroude man (Will) en vrou (Miriam) in hulle middeljare vasgevang in ’n intense ongeoorloofde liefde, wat hulle onmagtig is om teen te gaan. Hy weet dat hy nog nooit so bewus was van ’n vrou nie, en sy, bo alles kind van God, weet sy kan en wil nie sonder hom lewe nie. Net soos een seisoen onafwendbaar oorgaan in ’n ander seisoen, kom die skuldgevoelens egter en soek hulle na sekerheid en God se wil vir hulle lewens. “''Dosyn dae, dosyn maande''” is in 1987 die wenner van ''Sarie'' en ATKV se novellewedstryd en in 1990 wen die versamelbundel “''Bittersoet sewe''” dieselfde prys, waarvoor sy die novelle “''Goud uit strooi''” bydra. “''Klaprose teen die wind''”<ref>Hough, Barrie “Insig” Julie 1992</ref> trek die aandag wanneer dit homoseksualiteit en vigs as tema aandurf, teen die agtergrond van die politieke werklikhede van Suid-Afrika.<ref>Kannemeyer, J.C. “Rapport” 2 Augustus 1992</ref> Dit is die verhaal van twee jong mans (Marc en Jurgen) wat op grond van politieke en gewetensbesware teen militêre diensplig<ref>Kannemeyer, J.C. “Op weg na 2000” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998</ref> die land verlaat en hulle in Nederland vestig. Jurgen was voorheen in ’n homoseksuele verhouding betrokke met ’n man wat aan vigs dood is en werk by die vigs-afdeling van ’n Amsterdamse hospitaal.<ref>Van Zyl, Ia “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 31 no.3, Augustus 1993</ref> Marc is die seun van ’n Nederlandse immigrant. Sy pa is as gevolg van sy homoseksualiteit van sy ma geskei en pleeg later selfmoord. Marc toon self homoseksuele neigings, maar is ook aangetrokke tot Anneliese, ’n Amsterdamse prostituut. Jurgen ontwikkel vigs, wat Marc noop om sy terugkeer na Suid-Afrika uit te stel en sy siek vriend op te pas. Hulle onderneem ’n gesamentlike reis deur die suide van Engeland, al agter die klaprose aan, wat terselfdertyd Jurgen se finale afskeid van die lewe is. Hoewel die toonaard van die roman hoofsaaklik anti-gay is, word die verhouding tussen die twee mans met besondere sensitiwiteit hanteer, waarvoor verskeie kritici lof het. Die klaprose word simbool van die lewe se verganklikheid en die mens se weerloosheid. “''Klaprose teen die wind''” wen die 1993 prestige-prys van die FAK en Kaaplandse Helpmekaarstudiefonds vir ontspanningsleesstof en word in dieselfde jaar genomineer vir die Rapportprys.<ref>Du Plessis, Phil “Die Burger” 1 November 1995</ref>“''Soos honde van die hemel''” ondersoek die verlede aan die vooraand van die eerste demokratiese verkiesing in Suid-Afrika, aan die hand van die persoonlike tragiek,<ref>Kannemeyer, J.C. “Op weg na 2000” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998</ref> vrese en verwagtinge van die hoofkarakters.<ref>Van Zyl, Ia “Insig” April 1996</ref> Dit is die verhaal van Ruud, ’n buite-egtelike kind van ’n Kaapse bruin vrou en ’n Nederlandse diplomaat. Hy keer in 1993 na meer as veertig jaar terug na Suid-Afrika. Hy begin dan ’n verhouding met Anne, wat onderwys gee in Afrikaans en reeds vroeg in haar lewe in opstand gekom het teen haar pastorie-ouers se verkramptheid. Sy neem deel aan verskeie protesbewegings teen apartheid, maar voel steeds dat sy nie genoeg doen nie. Beide karakters het diep persoonlike letsels. Anne woon in Ruud se grootouers se ou huis, dieselfde huis waar hy vir ’n jaar lank deur sy oom seksueel misbruik is. Hierna het Ruud verskeie mislukte verhoudings in Nederland. Anne was ongelukkig getroud vir twintig jaar. Wanneer sy eindelik haar man verlaat, raak sy vervreem van haar seun wat die trauma van die grensoorlog nie kan verwerk nie. Die problematiek van hierdie veelbewoë tyd in die geskiedenis word aangespreek en sluit in rassemoord, politieke optimisme en pessimisme, kindermishandeling, problematiese liefdesverhoudings, homoseksualiteit, verkragting, Calvinisme met godsdienstige wroeging en voortdurende rassisme. Hierdie twee romans word later saam heruitgegee onder die titel<ref>Roux, J.B. LitNet: <nowiki>http://www.litnet.co.za/skadus-van-gister/</nowiki></ref> “''Skadu’s van gister''”. Sy skryf ’n reeks boeke oor Israel en sy stryd om oorlewing, waarin sy daarin slaag om ’n groot hoeveelheid inligting oor die Joodse geloof, hulle seremonies en die politiek van Israel weer te gee.<ref>De Kock, Helene “Beeld” 19 April 2004</ref> “''Granate bloei in Jerusalem''” beeld die kunstenaar Marc Krige se soektog na sy Joodse verlede en verbintenis uit. Marc besoek Israel nadat hy tot die ontdekking kom dat hy van Joodse afkoms is. Hier ontmoet hy die [[paramedikus]] Rivkah en sy ernstige verhouding met haar kompliseer sy selfontdekkingsreis. Hy verdiep hom in die Joodse geskiedenis en verkry insig in die realiteit daarvan om ’n Jood te wees, asook die diepgewortelde kwessies van die stryd tussen die [[Jode]] en die [[Palestyne]]. As Christen begin hy dan sy geloof in Jesus as die verlosser bevraagteken. Die ATKV-prys en ook die Christelike Boekhandelaars van Suidelike Afrika (CBSA) se Fiksieprys word in 2004 aan “''Granate bloei in Jerusalem''” toegeken en hierdie boek is ook in onder andere Engels en Nederlands vertaal.<ref>De Kock, Helene “Beeld” 9 Mei 2007</ref> “''Hatikvah, land van hoop''” is ’n opvolg op hierdie werk. Rivkah sit haar gevaarlike werk as paramedikus in Jerusalem voort en verloor as gevolg hiervan haar ongebore baba in ’n miskraam. Sy glo dat die kind van haar weggeneem word omdat sy die Christelike geloof aangeneem het, wat stremming op haar en Marc se huwelik plaas. In haar hart is sy steeds ortodoks-Joods. Rivkah raak dan vir ’n tweede keer swanger nadat Marc haar verseker dat hulle die kinders as Tora-getroue Jode sal grootmaak. Die verhaal van Marc en Rivkah en hulle kinders Henok en Natan word voortgesit in “''Shomer Yisra’el: beskermer van Israel''” en “''Tiferet Yisra’el: Die roem van Israel''”. In<ref>Du Pisanie, Sarah “Beeld” 26 Maart 2012</ref> “''Go’el Yisra’el: die Verlosser van Israel''” woon Marc en Henok in Januarie 2010 die herdenking van die Auschwitz-Birkenau-bevryding in Pole by, waar hy eerstehands die emosies rondom die gruwels wat daar plaasgevind het, kan ervaar. Rivkah het enkele dae vantevore teruggekeer uit Haïti waar sy as paramedikus deel was van die noodreddingsoperasie ná die aardbewing in hierdie land. Wat sy daar beleef het, traumatiseer haar. “''Kavod Adonai''” (die vrese van die Here) speel in Augustus 2011 in Jerusalem af. Marc doen sy jaarlikse diensplig in die Negev, terwyl die geweld en terreur in Israel steeds deel is van die daaglikse lewe. Gadi nooi Marc uit om hom in Parys te besoek, waar Marc gekonfronteer word met herinneringe van sy eerste liefde, sy pa wat gay was, en die verlokkinge van die wêreld. Hy kom huis toe wanneer Natan ernstig siek word en gediagnoseer word met ’n gewas op sy brein.  In “''HaKotel''” (die muur) is Marc en Rivkah verlig dat Natan veilig deur ’n baie gevaarlike operasie gekom het, maar hy is nog steeds nie buite gevaar nie. Hy moet weer vir ’n breinskandering gaan en lyk bleek en lusteloos. In “''Tikkun Ha’olam''” word Rivkah van die hospitaal ontslaan twee maande nadat sy na die Filippyne vertrek het. Tydens die Tzuk Eitan-grondoffensief word Marc word saam met duisende ander reserviste na die onlus-geteisterde Gasa-grens gestuur. Ná hierdie moeilike jaar sien Rivkah en Marc baie uit na hulle week in Parys, maar selfs hier kan hulle nie van terreuraanvalle ontsnap nie en beland in lewensgevaar. === Kortprosa === “''Dawid se jubeljaar''” is kortverhale waarin die hoop op herstel, genesing en geluk, ten spyte van swaarkry, die middelpunt vorm. Al hierdie verhale is sterk gefundeer in Christelike beginsels. Die titel van die bundel verwys na die bepaling in Oud-Israel dat elke vyftigste jaar ’n jubeljaar in die land moes wees, waarin alle skuld afgeskryf word en slawe vrygestel word en selfs die grond toegelaat word om te rus. So ’n jubeljaar breek vir die plaasvoorman Dawid in die titelverhaal aan wanneer sy vervreemde vrou na baie jare onverwags uit die stadslewe na hom terugkeer en hulle geleentheid kry om alle skuld tussen hulle af te skryf.  “''Lewensblik''” is ’n keur uit haar essays oor die lewe wat in ''die tydskrif Lééf'' verskyn het. Die essays deel met die lewe se uitdagings, soos die afwagting en onsekerheid van reis en verhuis en die kommer en trauma van siekte en dood, maar ook met die vertroosting wat in die Here se liefde en genade te vinde is. “''’n Skans teen die donker''” (’n fragment uit “''Klaprose teen die wind''”) word deur Lina Spies in die versamelbundel “''Majesteit, die kat''” opgeneem. === Jeugverhale === Sy skryf ook jeugverhale, waarin die dood en liefde, asook verhoudings met mense en met God deurlopende temas is. In “''Somernagdroom''” vorm die jeugliefde en al die probleme daaromheen die tema. Gabrielle is gekys met die hoofseun Cobus, maar wanneer sy vir Henri leer ken, besef sy dat sy nooit vir Cobus liefgehad het nie. Haar ouers dink egter Henri is te oud vir haar en te wêreldwys en boonop het hy ’n gebreklike voet. Gabrielle sê egter vir Cobus af, maar kort daarna is Henri in ’n motorongeluk dood. Gabrielle moet nou die dood van haar eerste ware liefde verwerk. “''Die wag vir die somer''” handel oor Christo, ’n jong man wat leukemie kry en die moontlikheid van sy eie dood in die gesig moet staar. Hy ontmoet dan vir Malaika, ’n naam wat “lig” beteken in Swahili. Saam werk hulle in die lang wintermaande aan skooltake en met haar kan hy oor sy siekte en vrees praat, want sy ken die dood. Haar broer, Stephan, is twee jaar tevore in ’n motorongeluk dood. Malaika se ma blameer steeds haar pa, wat bestuur het toe die ongeluk gebeur het. Dit wil verder vir Malaika lyk of haar ma sielkundige afwykings begin toon. Die wag vir die somer is egter nie tevergeefs nie, want dit bring ’n belofte van ’n nuwe lewe. In 1982 is hierdie boek ’n naaswenner in ''Sarie'' en Tafelberg-Uitgewers se jeugverhaalwedstryd. “''Langebaan/Parys-retoer''” se tema is Hanno en sy oom Leroi se besoek aan Parys net voor Kersfees. Hier maak hy kennis met Misha, teenoor wie hy kan oopmaak oor die onlangse dood van sy suster Thérèse en sy skuldgevoelens daaroor. Terwyl sy ma siek was moes hy na haar kyk, maar hy leer haar ’n speletjie met vuurhoutjies en gaan speel dan saam met sy vriende, waarna Thérèse doodbrand in die huis. Misha het egter self haar pyn en saam leer hulle dat jy jou nie kan afsluit daarvan nie, maar deur jou verlies moet uitreik na ander.<ref>Hough, Barrie “Rapport” 12 Julie 1998</ref> “''Luc en Libertine''” vertel die verhaal van Libertine, ’n Ovambo-meisie van Namibië wie se ma nou huishulp is vir ryk wit mense in Constantia in die Kaap. Sy kom skoolgaan by die Waldorfskool in die Kaap, waar sy vir Luc ontmoet, ’n jong man uit ’n gegoede blanke gesin. Luc is ’n rebel met lang hare en oorring, maar ook ’n begaafde kunstenaar. Oor hierdie grense kry hulle mekaar lief, maar dis ’n liefde wat teenkanting kry. Die roman spreek belangrike sosiopolitieke kwessies soos regstellende aksie, armoede, apartheid en die struggle aan.<ref>Snyman, Maritha “Beeld” 17 Februarie 2003</ref> “''Tyd van herkenning''” fokus op die verhouding met ander mense en God. Die jong kunstenaar Marc worstel met sy seksuele oriëntering. Sy pa was gay en het hulle verlaat en daarom deel sy ma ook sy bekommernis. Hy loop kunsklasse by Simon, wat vir hom die vader word wat hy nooit werklik geken het nie. By die kunsklasse ontmoet hy vir Nicola, ’n paar jaar ouer as hy en die eerste naakte vroulike model wat hy ken, en vir Baruch, ’n jong Israeliese kunstenaar. Hierdie verhoudings is deurslaggewend in sy soeke na selfkennis. Hierdie boek wen die fiksieprys van die Christian Booksellers Association (CBSA). === Vertaler === As vertaler spits sy haar veral toe om Christelike leesstof in Afrikaans oor te sit. So vertaal sy Cherie Fuller se “''Gesinne wat bid''” en “''Die ma wat jy graag wil wees''”, Kathy Hawkins se “''Die moed van ’n leeu''” en “''Die hart van ’n vreemdeling''” en Bodie Thoene se “''Dogter van Sion''”. Sy vertaal meestal uit Engels in Afrikaans, maar het ook heelwat uit Afrikaans in Engels vertaal en by geleentheid ook Nederlands in Engels. Haar boeke oor Israel vertaal sy self in Engels. “''Granate bloei in Jerusalem''” is onder andere in Engels en Nederlands vertaal en van haar ander boeke word ook in Engels vertaal. == Eerbewyse == In 2004 word sy deur die Afrikaanse Skrywersvereniging vereer met die Patrick Petersen-prys vir haar skryfwerk. Sy het die FAK/Helpmekaarfonds-prys vir Ontspanningsleesstof in 1993 vir haar roman, ''Klaprose teen die wind'' ontvang. In 2004 ontvang sy die [[ATKV-Prosaprys]] vir ''Granate bloei in Jerusalem''.<ref>{{cite web |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310231745/http://www.luxverbi.co.za/Author/AuthorDetail/245 |url=http://www.luxverbi.co.za/Author/AuthorDetail/245 |url-status=dead |language=en |title=MARZANNE LEROUX-VAN DER BOON |access-date=25 Desember 2014 |archive-date=10 Maart 2016 |work=Lux Verbi }}</ref> == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasies |- |1973 |Elizabeth se kind |- |1974 |Seisoen op ’n verlate strand |- | |Die weerloses |- | |Voor dit lig word |- |1975 |Kennis van die lig |- |1976 |Lente van die rooi papawers |- |1977 |Ver land van vrede |- |1981 |Somernagdroom |- |1983 |Die wag vir die somer |- | |Aandmis oor Paternoster |- | |Die blywendste seisoen |- |1984 |Tyd van herkenning |- |1986 |Langebaan/Parys-retoer |- |1987 |Dosyn dae, dosyn maande |- |1992 |Klaprose teen die wind |- |1995 |Soos honde van die hemel |- |1998 |Luc en Libertine |- |2003 |Granate bloei in Jerusalem |- | |Dawid se jubeljaar |- |2007 |Hatikvah, land van hoop |- |2008 |Shomer Yisra’el: beskermer van Israel |- |2010 |Tiferet Yisra’el: die roem van Israel |- |2012 |Go’el Yisra’el: die Verlosser van Israel |- |2013 |Kavod Adonai: die vrese van die Here |- | |Lewensblik |- | |Skadu’s van gister (Klaprose teen die wind en Soos honde van die hemel) |- |2014 |HaKotel: die muur |- |2015 |Tikkun Ha’olam |- | !Vertalings |- |2000 |Die moed van ’n leeu – Kathy Hawkins |- |2001 |Die hart van ’n vreemdeling – Kathy Hawkins |- | |Dogter van Sion – Bodie Thoene |- |2003 |Gesinne wat bid – Cherie Fuller |- |2005 |Die ma wat jy graag wil wees – Cherie Fuller |} == Bronnelys == === Boeke === * Botha, Danie “Die helder dae” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2014 * Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983 * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999 * Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005 === Tydskrifte en koerante === * Leroux-Van der Boon, Marzanne “Soos honde van die hemel” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 35 no. 2, Mei 1997 * Leroux-Van der Boon, Marzanne “Hy het die stilte help oopbreek” “Plus” 26 November 2004 * Van Niekerk, Annemarié “Skrif word waar; ek sien dit” “Rapport” 1 April 2012 * Van Rooyen, Erika “‘Ek kan nie skryf sonder God nie’ ‘ Marzanne Leroux-Van der Boon” “Die Kerkbode” 4 Augustus 1995 * Van Staden, Christo “Van der Boon se bekroonde boek ‘nie vir ontspanning’” “Die Burger” 11 September 1993 === Internet === * Botha, Danie Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/11/23/DB/10LDN/06.html * Engelbrecht, Theunis Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/07/23/2/4.html * Liebenberg, Danila Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2007/08/07/VB/8/boekmarzanne.html * LitNet ATKV-Skrywersalbum 16 September 2009: www.litnet.co.za * NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/245 * Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cv's/cv_marzanneleroux.htm * Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n85035855/ == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Leroux-Van der Boon, Marzanne}} [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1940]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]] mxwakuaagyfwfp1sprhz9dqhpeauzv0 2520022 2520010 2022-08-18T19:36:03Z Oesjaar 7467 /* Verwysings */ Verbeter wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Marzanne Leroux-Van der Boon | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Marthé Suzanne Steenkamp | geboortedatum = {{Geboortedatum|1940|12|26|df=yes}} | geboorteplek = [[Somerset-Wes]], [[Suid-Afrika]] | sterfdatum = {{Sterfdatum en ouderdom|2022|8|17|1940|12|26|df=yes}} | sterfteplek = | ouers = | titel = | nasionaliteit = [[Suid-Afrika]]ans | beroep = Skrywer | ander = | bekend = Boeke | salaris = | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = FAK/Helpmekaarfonds-prys<br />[[ATKV-Prosaprys]] | party = | religie = | huweliksmaat = | kinders = | webblad = | handtekening = }} '''Marzanne Leroux-Van der Boon''' (gebore '''Marthé Suzanne Steenkamp'''; 26 Desember 1940 – 17 Augustus 2022) was 'n [[Afrikaanse skrywers|Afrikaanse skrywer]]. Sy het in [[Vredehoek]], [[Kaapstad]] gewoon en is bekend vir haar romantiese [[novelle]]s wat handel oor etniese en aktuele kwessies. Sy het 'n passie vir [[Israel]], vier van haar boeke van die afgelope jare het in dié land afgespeel.<ref>{{cite web |url=http://www.nb.co.za/Authors/245 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141004123538/http://www.nb.co.za/Authors/245 |url-status=dead |title=Marzanne Leroux-Van der Boon |access-date=25 Desember 2014 |archive-date= 4 Oktober 2014 |language=en |work=NB Publishers }}</ref> == Lewe en werk == Marthé Suzanne (Marzanne) Steenkamp staan as Sasja onder haar vriende bekend. Haar pa is ’n versekeringagent wat weens die aard van sy werk gereeld verhuis. Sy word groot in die [[Boland]] en gaan by altesaam agt skole skool en matrikuleer in 1958 aan die Hoër Meisieskool [[Worcester]]. Hierna bekwaam sy haarself as onderwyser, eers met ’n diploma in Laer Onderwys van die Oudtshoornse Onderwyskollege en later deur die [[Universiteit van Suid-Afrika]]. Hoewel sy godsdienstig grootword, kom sy eers in 1972 in ’n charismatiese kerk tot bekering, waarna haar Christenskap ’n baie belangrike faset van haar lewe word. Sy gee by verskeie skole onderwys en raak later betrokke by die Begaafde Kind-projek van die Kaapse Onderwysdepartment. Tot aan die einde van 1992 gee sy Afrikaans by die Rudolph Steiner Waldorfskool in [[Constantia]]. Daarna is sy deeltyds werksaam by die [[Avicenna|ATIC]] Vigs-sentrum as berader en dien ook op die uitvoerende bestuur van die Afrikaanse Skrywersvereniging. Sy skryf ’n gereelde rubriek vir die Christelike tydskrif [[Leeu|''Lééf'']]. In 1962 trou sy met Niel le Roux wat in die bankwese werksaam is en hulle het twee kinders, Armand en Lenska. Hulle skei in 1985. In 1988 trou sy met Bob van der Boon, ’n [[Nederlanders|Nederlander]] wat as ’n mariene skeepsloods in die [[Kaapstad]] hawe werk. Hy het ook twee kinders uit ’n vorige huwelik, Roderick en Lisa, wat in [[Australië]] woon. Sy en haar man reis gereeld en by die plekke wat hulle so besoek samel sy stof in vir haar verhale. Sy vertaal die “''Zion Chronicles''”-boekreeks en dit motiveer haar om [[Israel]] binne die bestek van twee en ’n halwe jaar sewe kere te besoek, wat ook lei tot ’n uitgebreide reeks romans oor Israel. == Skryfwerk == Vanaf ’n jong ouderdom lees sy baie en skryf sy ook dikwels. Vir tien jaar hou sy gereeld ’n dagboek. Vanaf 1971 begin sy egter verhale vir tydskrifte skryf en haar eerste vervolgverhaal in ''Sarie'' word later in boekvorm gepubliseer as “''Seisoen op ’n verlate strand''”. Hierna skryf sy nog verskeie vervolgverhale wat in tydskrifte soos ''Sarie'', ''Landbouweekblad'' en ''Huisgenoot'' geplaas word. Haar eerste romans, “''Elizabeth se kind''”, “''Die weerloses''” en “''Voor dit lig word''”, is almal eers as vervolgverhale gepubliseer. In “''Voor dit lig word''” leef Joseph agter die plesier aan en skeel lewenswaardes hom min. Hy het talle vroue in sy lewe en bevraagteken nie sy lewenstyl en die gebrek aan intimiteit in sy verhouding met sy seun en vriende nie. Dan ontmoet hy vir Sophia, wat negentien jaar jonger is as hy en nog glo in die verskil tussen goed en kwaad en in die werklikheid van Christus en geloof. Dit laat ’n stryd binne Joseph ontbrand. “''Lente van die rooi papawers''” se hoofkarakter is Festus Kellerman, wat in ’n hotelkamer in Tel Aviv in Israel tot bekering kom. Dit is egter nie die einde van die pad vir hom nie, maar slegs die begin van baie hartseer en probleme vir hom en Esther. Hierdie roman beeld die lewe in moderne Israel uit.<ref>Brink, André P. “Rapport” 11 Desember 1983</ref> “''Aandmis oor Paternoster''” is ’n roman wat handel oor ’n liefdesverhouding oor die kleurgrens, waar ’n wit joernaliste en ’n bruin teoloog mekaar liefkry. In “''Die blywendste seisoen''” raak ’n getroude man (Will) en vrou (Miriam) in hulle middeljare vasgevang in ’n intense ongeoorloofde liefde, wat hulle onmagtig is om teen te gaan. Hy weet dat hy nog nooit so bewus was van ’n vrou nie, en sy, bo alles kind van God, weet sy kan en wil nie sonder hom lewe nie. Net soos een seisoen onafwendbaar oorgaan in ’n ander seisoen, kom die skuldgevoelens egter en soek hulle na sekerheid en God se wil vir hulle lewens. “''Dosyn dae, dosyn maande''” is in 1987 die wenner van ''Sarie'' en ATKV se novellewedstryd en in 1990 wen die versamelbundel “''Bittersoet sewe''” dieselfde prys, waarvoor sy die novelle “''Goud uit strooi''” bydra. “''Klaprose teen die wind''”<ref>Hough, Barrie “Insig” Julie 1992</ref> trek die aandag wanneer dit homoseksualiteit en vigs as tema aandurf, teen die agtergrond van die politieke werklikhede van Suid-Afrika.<ref>Kannemeyer, J.C. “Rapport” 2 Augustus 1992</ref> Dit is die verhaal van twee jong mans (Marc en Jurgen) wat op grond van politieke en gewetensbesware teen militêre diensplig<ref>Kannemeyer, J.C. “Op weg na 2000” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998</ref> die land verlaat en hulle in Nederland vestig. Jurgen was voorheen in ’n homoseksuele verhouding betrokke met ’n man wat aan vigs dood is en werk by die vigs-afdeling van ’n Amsterdamse hospitaal.<ref>Van Zyl, Ia “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 31 no.3, Augustus 1993</ref> Marc is die seun van ’n Nederlandse immigrant. Sy pa is as gevolg van sy homoseksualiteit van sy ma geskei en pleeg later selfmoord. Marc toon self homoseksuele neigings, maar is ook aangetrokke tot Anneliese, ’n Amsterdamse prostituut. Jurgen ontwikkel vigs, wat Marc noop om sy terugkeer na Suid-Afrika uit te stel en sy siek vriend op te pas. Hulle onderneem ’n gesamentlike reis deur die suide van Engeland, al agter die klaprose aan, wat terselfdertyd Jurgen se finale afskeid van die lewe is. Hoewel die toonaard van die roman hoofsaaklik anti-gay is, word die verhouding tussen die twee mans met besondere sensitiwiteit hanteer, waarvoor verskeie kritici lof het. Die klaprose word simbool van die lewe se verganklikheid en die mens se weerloosheid. “''Klaprose teen die wind''” wen die 1993 prestige-prys van die FAK en Kaaplandse Helpmekaarstudiefonds vir ontspanningsleesstof en word in dieselfde jaar genomineer vir die Rapportprys.<ref>Du Plessis, Phil “Die Burger” 1 November 1995</ref>“''Soos honde van die hemel''” ondersoek die verlede aan die vooraand van die eerste demokratiese verkiesing in Suid-Afrika, aan die hand van die persoonlike tragiek,<ref>Kannemeyer, J.C. “Op weg na 2000” Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998</ref> vrese en verwagtinge van die hoofkarakters.<ref>Van Zyl, Ia “Insig” April 1996</ref> Dit is die verhaal van Ruud, ’n buite-egtelike kind van ’n Kaapse bruin vrou en ’n Nederlandse diplomaat. Hy keer in 1993 na meer as veertig jaar terug na Suid-Afrika. Hy begin dan ’n verhouding met Anne, wat onderwys gee in Afrikaans en reeds vroeg in haar lewe in opstand gekom het teen haar pastorie-ouers se verkramptheid. Sy neem deel aan verskeie protesbewegings teen apartheid, maar voel steeds dat sy nie genoeg doen nie. Beide karakters het diep persoonlike letsels. Anne woon in Ruud se grootouers se ou huis, dieselfde huis waar hy vir ’n jaar lank deur sy oom seksueel misbruik is. Hierna het Ruud verskeie mislukte verhoudings in Nederland. Anne was ongelukkig getroud vir twintig jaar. Wanneer sy eindelik haar man verlaat, raak sy vervreem van haar seun wat die trauma van die grensoorlog nie kan verwerk nie. Die problematiek van hierdie veelbewoë tyd in die geskiedenis word aangespreek en sluit in rassemoord, politieke optimisme en pessimisme, kindermishandeling, problematiese liefdesverhoudings, homoseksualiteit, verkragting, Calvinisme met godsdienstige wroeging en voortdurende rassisme. Hierdie twee romans word later saam heruitgegee onder die titel<ref>Roux, J.B. LitNet: <nowiki>http://www.litnet.co.za/skadus-van-gister/</nowiki></ref> “''Skadu’s van gister''”. Sy skryf ’n reeks boeke oor Israel en sy stryd om oorlewing, waarin sy daarin slaag om ’n groot hoeveelheid inligting oor die Joodse geloof, hulle seremonies en die politiek van Israel weer te gee.<ref>De Kock, Helene “Beeld” 19 April 2004</ref> “''Granate bloei in Jerusalem''” beeld die kunstenaar Marc Krige se soektog na sy Joodse verlede en verbintenis uit. Marc besoek Israel nadat hy tot die ontdekking kom dat hy van Joodse afkoms is. Hier ontmoet hy die [[paramedikus]] Rivkah en sy ernstige verhouding met haar kompliseer sy selfontdekkingsreis. Hy verdiep hom in die Joodse geskiedenis en verkry insig in die realiteit daarvan om ’n Jood te wees, asook die diepgewortelde kwessies van die stryd tussen die [[Jode]] en die [[Palestyne]]. As Christen begin hy dan sy geloof in Jesus as die verlosser bevraagteken. Die ATKV-prys en ook die Christelike Boekhandelaars van Suidelike Afrika (CBSA) se Fiksieprys word in 2004 aan “''Granate bloei in Jerusalem''” toegeken en hierdie boek is ook in onder andere Engels en Nederlands vertaal.<ref>De Kock, Helene “Beeld” 9 Mei 2007</ref> “''Hatikvah, land van hoop''” is ’n opvolg op hierdie werk. Rivkah sit haar gevaarlike werk as paramedikus in Jerusalem voort en verloor as gevolg hiervan haar ongebore baba in ’n miskraam. Sy glo dat die kind van haar weggeneem word omdat sy die Christelike geloof aangeneem het, wat stremming op haar en Marc se huwelik plaas. In haar hart is sy steeds ortodoks-Joods. Rivkah raak dan vir ’n tweede keer swanger nadat Marc haar verseker dat hulle die kinders as Tora-getroue Jode sal grootmaak. Die verhaal van Marc en Rivkah en hulle kinders Henok en Natan word voortgesit in “''Shomer Yisra’el: beskermer van Israel''” en “''Tiferet Yisra’el: Die roem van Israel''”. In<ref>Du Pisanie, Sarah “Beeld” 26 Maart 2012</ref> “''Go’el Yisra’el: die Verlosser van Israel''” woon Marc en Henok in Januarie 2010 die herdenking van die Auschwitz-Birkenau-bevryding in Pole by, waar hy eerstehands die emosies rondom die gruwels wat daar plaasgevind het, kan ervaar. Rivkah het enkele dae vantevore teruggekeer uit Haïti waar sy as paramedikus deel was van die noodreddingsoperasie ná die aardbewing in hierdie land. Wat sy daar beleef het, traumatiseer haar. “''Kavod Adonai''” (die vrese van die Here) speel in Augustus 2011 in Jerusalem af. Marc doen sy jaarlikse diensplig in die Negev, terwyl die geweld en terreur in Israel steeds deel is van die daaglikse lewe. Gadi nooi Marc uit om hom in Parys te besoek, waar Marc gekonfronteer word met herinneringe van sy eerste liefde, sy pa wat gay was, en die verlokkinge van die wêreld. Hy kom huis toe wanneer Natan ernstig siek word en gediagnoseer word met ’n gewas op sy brein.  In “''HaKotel''” (die muur) is Marc en Rivkah verlig dat Natan veilig deur ’n baie gevaarlike operasie gekom het, maar hy is nog steeds nie buite gevaar nie. Hy moet weer vir ’n breinskandering gaan en lyk bleek en lusteloos. In “''Tikkun Ha’olam''” word Rivkah van die hospitaal ontslaan twee maande nadat sy na die Filippyne vertrek het. Tydens die Tzuk Eitan-grondoffensief word Marc word saam met duisende ander reserviste na die onlus-geteisterde Gasa-grens gestuur. Ná hierdie moeilike jaar sien Rivkah en Marc baie uit na hulle week in Parys, maar selfs hier kan hulle nie van terreuraanvalle ontsnap nie en beland in lewensgevaar. === Kortprosa === “''Dawid se jubeljaar''” is kortverhale waarin die hoop op herstel, genesing en geluk, ten spyte van swaarkry, die middelpunt vorm. Al hierdie verhale is sterk gefundeer in Christelike beginsels. Die titel van die bundel verwys na die bepaling in Oud-Israel dat elke vyftigste jaar ’n jubeljaar in die land moes wees, waarin alle skuld afgeskryf word en slawe vrygestel word en selfs die grond toegelaat word om te rus. So ’n jubeljaar breek vir die plaasvoorman Dawid in die titelverhaal aan wanneer sy vervreemde vrou na baie jare onverwags uit die stadslewe na hom terugkeer en hulle geleentheid kry om alle skuld tussen hulle af te skryf.  “''Lewensblik''” is ’n keur uit haar essays oor die lewe wat in ''die tydskrif Lééf'' verskyn het. Die essays deel met die lewe se uitdagings, soos die afwagting en onsekerheid van reis en verhuis en die kommer en trauma van siekte en dood, maar ook met die vertroosting wat in die Here se liefde en genade te vinde is. “''’n Skans teen die donker''” (’n fragment uit “''Klaprose teen die wind''”) word deur Lina Spies in die versamelbundel “''Majesteit, die kat''” opgeneem. === Jeugverhale === Sy skryf ook jeugverhale, waarin die dood en liefde, asook verhoudings met mense en met God deurlopende temas is. In “''Somernagdroom''” vorm die jeugliefde en al die probleme daaromheen die tema. Gabrielle is gekys met die hoofseun Cobus, maar wanneer sy vir Henri leer ken, besef sy dat sy nooit vir Cobus liefgehad het nie. Haar ouers dink egter Henri is te oud vir haar en te wêreldwys en boonop het hy ’n gebreklike voet. Gabrielle sê egter vir Cobus af, maar kort daarna is Henri in ’n motorongeluk dood. Gabrielle moet nou die dood van haar eerste ware liefde verwerk. “''Die wag vir die somer''” handel oor Christo, ’n jong man wat leukemie kry en die moontlikheid van sy eie dood in die gesig moet staar. Hy ontmoet dan vir Malaika, ’n naam wat “lig” beteken in Swahili. Saam werk hulle in die lang wintermaande aan skooltake en met haar kan hy oor sy siekte en vrees praat, want sy ken die dood. Haar broer, Stephan, is twee jaar tevore in ’n motorongeluk dood. Malaika se ma blameer steeds haar pa, wat bestuur het toe die ongeluk gebeur het. Dit wil verder vir Malaika lyk of haar ma sielkundige afwykings begin toon. Die wag vir die somer is egter nie tevergeefs nie, want dit bring ’n belofte van ’n nuwe lewe. In 1982 is hierdie boek ’n naaswenner in ''Sarie'' en Tafelberg-Uitgewers se jeugverhaalwedstryd. “''Langebaan/Parys-retoer''” se tema is Hanno en sy oom Leroi se besoek aan Parys net voor Kersfees. Hier maak hy kennis met Misha, teenoor wie hy kan oopmaak oor die onlangse dood van sy suster Thérèse en sy skuldgevoelens daaroor. Terwyl sy ma siek was moes hy na haar kyk, maar hy leer haar ’n speletjie met vuurhoutjies en gaan speel dan saam met sy vriende, waarna Thérèse doodbrand in die huis. Misha het egter self haar pyn en saam leer hulle dat jy jou nie kan afsluit daarvan nie, maar deur jou verlies moet uitreik na ander.<ref>Hough, Barrie “Rapport” 12 Julie 1998</ref> “''Luc en Libertine''” vertel die verhaal van Libertine, ’n Ovambo-meisie van Namibië wie se ma nou huishulp is vir ryk wit mense in Constantia in die Kaap. Sy kom skoolgaan by die Waldorfskool in die Kaap, waar sy vir Luc ontmoet, ’n jong man uit ’n gegoede blanke gesin. Luc is ’n rebel met lang hare en oorring, maar ook ’n begaafde kunstenaar. Oor hierdie grense kry hulle mekaar lief, maar dis ’n liefde wat teenkanting kry. Die roman spreek belangrike sosiopolitieke kwessies soos regstellende aksie, armoede, apartheid en die struggle aan.<ref>Snyman, Maritha “Beeld” 17 Februarie 2003</ref> “''Tyd van herkenning''” fokus op die verhouding met ander mense en God. Die jong kunstenaar Marc worstel met sy seksuele oriëntering. Sy pa was gay en het hulle verlaat en daarom deel sy ma ook sy bekommernis. Hy loop kunsklasse by Simon, wat vir hom die vader word wat hy nooit werklik geken het nie. By die kunsklasse ontmoet hy vir Nicola, ’n paar jaar ouer as hy en die eerste naakte vroulike model wat hy ken, en vir Baruch, ’n jong Israeliese kunstenaar. Hierdie verhoudings is deurslaggewend in sy soeke na selfkennis. Hierdie boek wen die fiksieprys van die Christian Booksellers Association (CBSA). === Vertaler === As vertaler spits sy haar veral toe om Christelike leesstof in Afrikaans oor te sit. So vertaal sy Cherie Fuller se “''Gesinne wat bid''” en “''Die ma wat jy graag wil wees''”, Kathy Hawkins se “''Die moed van ’n leeu''” en “''Die hart van ’n vreemdeling''” en Bodie Thoene se “''Dogter van Sion''”. Sy vertaal meestal uit Engels in Afrikaans, maar het ook heelwat uit Afrikaans in Engels vertaal en by geleentheid ook Nederlands in Engels. Haar boeke oor Israel vertaal sy self in Engels. “''Granate bloei in Jerusalem''” is onder andere in Engels en Nederlands vertaal en van haar ander boeke word ook in Engels vertaal. == Eerbewyse == In 2004 word sy deur die Afrikaanse Skrywersvereniging vereer met die Patrick Petersen-prys vir haar skryfwerk. Sy het die FAK/Helpmekaarfonds-prys vir Ontspanningsleesstof in 1993 vir haar roman, ''Klaprose teen die wind'' ontvang. In 2004 ontvang sy die [[ATKV-Prosaprys]] vir ''Granate bloei in Jerusalem''.<ref>{{cite web |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310231745/http://www.luxverbi.co.za/Author/AuthorDetail/245 |url=http://www.luxverbi.co.za/Author/AuthorDetail/245 |url-status=dead |language=en |title=MARZANNE LEROUX-VAN DER BOON |access-date=25 Desember 2014 |archive-date=10 Maart 2016 |work=Lux Verbi }}</ref> == Publikasies == {| class="wikitable" !Jaar !Publikasies |- |1973 |Elizabeth se kind |- |1974 |Seisoen op ’n verlate strand |- | |Die weerloses |- | |Voor dit lig word |- |1975 |Kennis van die lig |- |1976 |Lente van die rooi papawers |- |1977 |Ver land van vrede |- |1981 |Somernagdroom |- |1983 |Die wag vir die somer |- | |Aandmis oor Paternoster |- | |Die blywendste seisoen |- |1984 |Tyd van herkenning |- |1986 |Langebaan/Parys-retoer |- |1987 |Dosyn dae, dosyn maande |- |1992 |Klaprose teen die wind |- |1995 |Soos honde van die hemel |- |1998 |Luc en Libertine |- |2003 |Granate bloei in Jerusalem |- | |Dawid se jubeljaar |- |2007 |Hatikvah, land van hoop |- |2008 |Shomer Yisra’el: beskermer van Israel |- |2010 |Tiferet Yisra’el: die roem van Israel |- |2012 |Go’el Yisra’el: die Verlosser van Israel |- |2013 |Kavod Adonai: die vrese van die Here |- | |Lewensblik |- | |Skadu’s van gister (Klaprose teen die wind en Soos honde van die hemel) |- |2014 |HaKotel: die muur |- |2015 |Tikkun Ha’olam |- | !Vertalings |- |2000 |Die moed van ’n leeu – Kathy Hawkins |- |2001 |Die hart van ’n vreemdeling – Kathy Hawkins |- | |Dogter van Sion – Bodie Thoene |- |2003 |Gesinne wat bid – Cherie Fuller |- |2005 |Die ma wat jy graag wil wees – Cherie Fuller |} == Bronnelys == === Boeke === * Botha, Danie “Die helder dae” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2014 * Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983 * Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005 * Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999 * Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005 === Tydskrifte en koerante === * Leroux-Van der Boon, Marzanne “Soos honde van die hemel” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 35 no. 2, Mei 1997 * Leroux-Van der Boon, Marzanne “Hy het die stilte help oopbreek” “Plus” 26 November 2004 * Van Niekerk, Annemarié “Skrif word waar; ek sien dit” “Rapport” 1 April 2012 * Van Rooyen, Erika “‘Ek kan nie skryf sonder God nie’ ‘ Marzanne Leroux-Van der Boon” “Die Kerkbode” 4 Augustus 1995 * Van Staden, Christo “Van der Boon se bekroonde boek ‘nie vir ontspanning’” “Die Burger” 11 September 1993 === Internet === * Botha, Danie Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/11/23/DB/10LDN/06.html * Engelbrecht, Theunis Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/07/23/2/4.html * Liebenberg, Danila Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2007/08/07/VB/8/boekmarzanne.html * LitNet ATKV-Skrywersalbum 16 September 2009: www.litnet.co.za * NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/245 * Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cv's/cv_marzanneleroux.htm * Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n85035855/ == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Leroux-Van der Boon, Marzanne}} [[Kategorie:Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1940]] [[Kategorie:Sterftes in 2022]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]] kf99q8yjyn2uhmmw1kyzqh0t46eqo3k 0 96000 2519969 2504225 2022-08-18T12:10:34Z Aliwal2012 39067 korrekte spelling van "Sjanghai" wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = Sjanghai Hongqiao<br />Internasionale Lughawe | nativename-r = ''Shànghǎi Hóngqiáo Guójì Jīchǎng'' | image = China Shanghai.svg | image-width = | caption = <center>Ligging van die lughawe in China</center> | image2 = Airport Shanghai-Hongqiao 4.JPG | image2-width = 250 | IATA = SHA | ICAO = ZSSS | type = Openbaar | owner = | operator = Sjanghai Lughaweowerheid | city-served = Sjanghai | location = Changning-distrik, Sjanghai | hub = [[China Eastern Airlines]]<br />Juneyao Airlines<br />[[Shanghai Airlines]]<br />Spring Air | elevation-m = 3 | elevation-f = 9 | latd = 31 | latm = 11 | lats = 53 | latNS = N | longd=121 | longm= 20 | longs= 11 | longEW= E | coordinates_region = CN-31 | website = [http://www.shairport.com/hongqiaoair.html Hongqiao Airport] | pushpin_map = China | pushpin_label = '''SHA''' | pushpin_map_caption = | metric-elev = y | metric-rwy = y | r1-number = 18L/36R | r1-length-m = 3&nbsp;400 | r1-surface = Teer | r2-number = 18R/36L | r2-length-m = 3&nbsp;400 | r2-surface = Beton | stat-year = 2014 | stat1-header = Passasiers | stat1-data = 37&nbsp;960&nbsp;200 | stat2-header = Vrag (metrieke ton) | stat2-data = 432&nbsp;000 | footnotes = Bron: airport web site<ref>[http://www.shairport.com/ Sjanghai Lughaweowerheid]</ref> }} '''Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''SHA''', [[ICAO]]: '''ZSSS''') ([[Chinees]]: 上海 虹桥 国际 机场) is die belangrikste binnelandse [[lughawe]] wat [[Sjanghai]] bedien, met beperkte internasionale vlugte. Dit is geleë naby die dorp van Hongqiao in Changning-distrik, 13 kilometer wes van die stadsentrum, maar nader aan die stad as [[Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe|Pudong]], Sjanghai se belangrikste internasionale lughawe. Hongqiao Lughawe is 'n middelpunt vir [[China Eastern Airlines]], Shanghai Airlines, Juneyao Airlines en Spring Airlines. In 2014 het Hongqiao Lughawe 37&nbsp;960&nbsp;200 passasiers hanteer, 'n toename van 21.3% teenoor 2011, wat dit die vierde besigste lughawe op die vasteland van China en die 21-besigste in die wêreld maak.<ref>[http://www.aci.aero/aci/aci/file/Press%20Releases/2011/PR_01082011_2010_WATR.pdf ACI releases World Airport Traffic Report 2010]</ref> Die lughawe was ook China se vyfde besigste lughawe in terme van die vragverkeer en die sewende besigste volgens lugbewegings. Teen die einde van 2011 het 22 rederye passasiervlugte onderneem na 82 geskeduleerde bestemmings na en van Hongqiao Lughawe.<ref>{{cite web |url=http://news.carnoc.com/list/219/219143.html |title=zh:民航局与上海市人民政府在沪签战略合作协议 |publisher=Carnoc |date=6 April 2012 |language=Chinees, as u dit kan lees |archive-url=https://web.archive.org/web/20180613184312/http://news.carnoc.com/list/219/219143.html |archive-date=13 Junie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Lugvaart-saadjie}} {{en-vertaal|Shanghai Hongqiao International Airport}} [[Kategorie:Lughawens in die Volksrepubliek China]] dlit2yln1r52zyy6dwijqludbzlsxas 2519970 2519969 2022-08-18T12:12:36Z Aliwal2012 39067 Aliwal2012 het bladsy [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] na [[Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] geskuif: korrigeer Sjanghai-spelling wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = Sjanghai Hongqiao<br />Internasionale Lughawe | nativename-r = ''Shànghǎi Hóngqiáo Guójì Jīchǎng'' | image = China Shanghai.svg | image-width = | caption = <center>Ligging van die lughawe in China</center> | image2 = Airport Shanghai-Hongqiao 4.JPG | image2-width = 250 | IATA = SHA | ICAO = ZSSS | type = Openbaar | owner = | operator = Sjanghai Lughaweowerheid | city-served = Sjanghai | location = Changning-distrik, Sjanghai | hub = [[China Eastern Airlines]]<br />Juneyao Airlines<br />[[Shanghai Airlines]]<br />Spring Air | elevation-m = 3 | elevation-f = 9 | latd = 31 | latm = 11 | lats = 53 | latNS = N | longd=121 | longm= 20 | longs= 11 | longEW= E | coordinates_region = CN-31 | website = [http://www.shairport.com/hongqiaoair.html Hongqiao Airport] | pushpin_map = China | pushpin_label = '''SHA''' | pushpin_map_caption = | metric-elev = y | metric-rwy = y | r1-number = 18L/36R | r1-length-m = 3&nbsp;400 | r1-surface = Teer | r2-number = 18R/36L | r2-length-m = 3&nbsp;400 | r2-surface = Beton | stat-year = 2014 | stat1-header = Passasiers | stat1-data = 37&nbsp;960&nbsp;200 | stat2-header = Vrag (metrieke ton) | stat2-data = 432&nbsp;000 | footnotes = Bron: airport web site<ref>[http://www.shairport.com/ Sjanghai Lughaweowerheid]</ref> }} '''Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''SHA''', [[ICAO]]: '''ZSSS''') ([[Chinees]]: 上海 虹桥 国际 机场) is die belangrikste binnelandse [[lughawe]] wat [[Sjanghai]] bedien, met beperkte internasionale vlugte. Dit is geleë naby die dorp van Hongqiao in Changning-distrik, 13 kilometer wes van die stadsentrum, maar nader aan die stad as [[Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe|Pudong]], Sjanghai se belangrikste internasionale lughawe. Hongqiao Lughawe is 'n middelpunt vir [[China Eastern Airlines]], Shanghai Airlines, Juneyao Airlines en Spring Airlines. In 2014 het Hongqiao Lughawe 37&nbsp;960&nbsp;200 passasiers hanteer, 'n toename van 21.3% teenoor 2011, wat dit die vierde besigste lughawe op die vasteland van China en die 21-besigste in die wêreld maak.<ref>[http://www.aci.aero/aci/aci/file/Press%20Releases/2011/PR_01082011_2010_WATR.pdf ACI releases World Airport Traffic Report 2010]</ref> Die lughawe was ook China se vyfde besigste lughawe in terme van die vragverkeer en die sewende besigste volgens lugbewegings. Teen die einde van 2011 het 22 rederye passasiervlugte onderneem na 82 geskeduleerde bestemmings na en van Hongqiao Lughawe.<ref>{{cite web |url=http://news.carnoc.com/list/219/219143.html |title=zh:民航局与上海市人民政府在沪签战略合作协议 |publisher=Carnoc |date=6 April 2012 |language=Chinees, as u dit kan lees |archive-url=https://web.archive.org/web/20180613184312/http://news.carnoc.com/list/219/219143.html |archive-date=13 Junie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Lugvaart-saadjie}} {{en-vertaal|Shanghai Hongqiao International Airport}} [[Kategorie:Lughawens in die Volksrepubliek China]] dlit2yln1r52zyy6dwijqludbzlsxas 0 106430 2519966 2519009 2022-08-18T12:00:13Z Odriskelmac11 115344 verbeter wikitext text/x-wiki {{President van die VSA | Beeld = [[Lêer:Donald Trump official portrait.jpg|260px]] | Naam = Donald Trump | Volgorde = [[President van die Verenigde State van Amerika|45^ste President]] | Ampstermyn = [[20 Januarie]] [[2017]] – [[20 Januarie]] [[2021]] | Voorganger = [[Barack Obama]] | Opvolger = [[Joe Biden]] | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1946|6|14}} | Geboorteplek = [[Queens]], [[New York Stad]] | Sterftedatum = | Sterfteplek = | Eerste Dame = [[Melania Trump]] (née Knauss) | Politieke party = [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikein]] (2012–hede; 2009–11; 1987–99)<ref name="politifact">{{cite web |url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |title=Bush says Trump was a Democrat longer than a Republican 'in the last decade' |publisher=PolitiFact Florida Politifact.com |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191013101242/https://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |archive-date=13 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | Visepresident = Mike Pence | Handtekening = Donald Trump Signature.svg }} {{Inligtingskas Persoon | naam = Donald Trump | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Donald John Trump | geboortedatum = | geboorteplek = | dood_datum = | sterfteplek = | ouers = Fred Trump<br />Mary Anne MacLeod Trump | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Verenigde State}} | beroep = Voorsitter en president van die Trump-organisasie<br />Voorsitter van Trump Plaza Associates, LLC<br />Voorsitter van Trump Atlantic City Associates<br />Gasheer van ''The Apprentice'' (2004–15) | ander = | bekend = | salaris = $250 miljoen<ref>{{en}} {{cite web | url=http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | title=Donald Trump wealth details released by federal regulators | publisher=Associated Press | date=22 Julie 2015 | accessdate=16 Desember 2015 | author=Horwtiz, Jeff | archive-date=22 Desember 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20151222223753/http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | url-status=dead }}</ref> | termyn = 1968–hede | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = Vorige affiliasies:<br />Onafhanklik (2011–12)<ref name="politifact" /><br />[[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokrate]] (2001–09;<ref name="politifact" /> 1987<ref name="auto">{{cite web |url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |title=The man responsible for Donald Trump's never-ending presidential campaign |publisher=News Local Massachusetts. Boston.com |date=22 Januarie 2014 |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325083033/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |archive-date=25 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>)<br />[[Reformisteparty (Verenigde State)|Reformiste]] (1999–2001)<ref name="politifact" /> | huweliksmaat = Ivana Zelníčková (1977–91)<br />Marla Maples (1993–99)<br />Melania Knauss (2005–hede) | kinders = Vyf: Donald Jr., Ivanka, Eric, Tiffany, Barron | webblad = [http://www.donaldjtrump.com/ donaldjtrump.com] | handtekening = }} '''Donald John Trump''' (gebore [[14 Junie]] [[1946]] in [[Queens]], [[New York Stad]]) is ’n [[Verenigde State|Amerikaanse]] sakemagnaat wat as die 45ste [[President van die Verenigde State van Amerika]] gedien het. Hy was die [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikeinse Party]] se kandidaat en het sy Demokratiese teenstander [[Hillary Clinton]] op [[8 November]] [[2016]] in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016|Amerikaanse presidentsverkiesing]] verslaan, hoewel hy minder stemme as sy op hom verenig het. Hy is op [[20 Januarie]] [[2017]] as die 45ste president beëdig. Op 20 Januarie 2021 is hy deur die [[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokraat]] [[Joe Biden]] opgevolg, wat hom in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] verslaan het. Op 70 jaar was Trump die oudste en welvarendste persoonlikheid wat ooit die amp van president van die VSA beklee het, asook die eerste sonder enige voorafgaande militêre of politieke loopbaan en die vyfde wat op nasionale vlak geen meerderheid van die uitgebragte stemme op hom verenig het nie. Trump is ook ’n belegger, skrywer en TV-persoonlikheid. In 1971 het hy die voorsitter van die eiendomsgroep geword wat in besit van sy familie is en dit hernoem tot ''[[The Trump Organization]]''. Hy het die onderneming vervolgens uitgebrei om die bou en renovasie van [[wolkekrabber]]s, [[hotel]]le, kasinos en gholfbane in te sluit. Die onderneming ''Trump Entertainment Resorts'' is deur hom gestig. Hy het in Junie 2015 sy kandidatuur vir die Amerikaanse presidentskap van November 2016 aangekondig en is op 19 Julie 2016 deur die Republikeinse Party amptelik as die party se presidentskandidaat benoem. == Vroeë lewe == Donald Trump se voorouers aan vaderskant is afkomstig uit die Duitse nedersetting Kallstadt in die Palts-streek, en van die [[Buite-Hebride]] in [[Skotland]] aan moederskant. Sy grootouers en sy moeder is almal in Europa gebore. Trump is op 14 Junie 1946 in Jamaica, Queens, 'n woonbuurt in die stad [[New York Stad|New York]] gebore. Hy is die vierde van vyf kinders van Frederick Christ "Fred" Trump (1905–1999) en Mary Anne Trump (née MacLeod, 1912–2000). Trump het twee susters, Maryanne en Elizabeth, en twee broers, Fred Jr., en Robert. Trump se ouer broer, Fred Jr., het in 1981 weens alkoholisme gesterf. Trump het al aangedui dat sy broer se dood aanleiding gegee het tot sy besluit om homself te weerhou van enige alkoholiese drank en sigarette. Robert Trump is in Augustus 2020 oorlede. ==Grensmuur== Een van Trump se verkiesingsbeloftes was om 'n muur teen die Meksikaanse grens op te rig, en Republikeine het oorweeg om aksyns van tot 20% op Meksikaanse invoere te hef wat effektief vir die muur sou betaal. Meksiko is byvoorbeeld die grootste verskaffer van vars groente aan die V.S.A., en het in 2016 groente ter waarde van $5.6 miljard na die V.S.A. uitgevoer.<ref>[https://www.usatoday.com/border-wall/story/us-trade-mexico-imports-tomatoes/585350001/ Border commerce, and who will really pay for the wall], Daniel González, azcentral.com, USA TODAY NETWORK</ref> Teen die einde van Trump se termyn het betonmure of metaalheinings oor 'n afstand van 423 myl gestrek, waarvan sekere dele opknappings van bestaande mure was. ==2020 verkiesing== In die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020|2020 verkiesing]] het 159,633,396 Amerikaners gestem, die grootste getal tot nog toe, waarvan Biden en Harris 51.3%<!--81,283,098 stemme--> op hul verenig het, en Trump en Pence, 46.8%.<!--74,222,958 stemme--> Trump was van mening dat grootskaalse verkiesingsbedrog die skaal in Biden se guns geswaai het, en het etlike geregtelike aksies geloots om sekere bepalende uitslae ongeldig te verklaar. Die deelstaat Texas het ook 'n aksie geloots maar was ewe onsuksesvol in die hof. Uiteindelik het Trump, sy regsverteenwoordiger [[Rudy Giuliani]] en ander Republikeine vurige toesprake voor die [[Capitol|Kapitoolgebou]] gehou. Sekere optoggangers het die [[Bestorming van die Verenigde State Kongresgebou in 2021|Kapitool bestorm en binnegedring]]. Hiervoor het die senaat gepoog om Trump nogmaals in 'n staat van beskuldiging te plaas, maar kon nie die nodige tweederde meerderheid verkry om hom skuldig te bevind nie.<ref>[https://www.thenationalnews.com/world/the-americas/donald-trump-cleared-in-impeachment-vote-over-the-captol-hill-riot-1.1165474 Donald Trump cleared in impeachment vote over the Captol Hill riot: The 57-43 vote fell short of the two-thirds majority required for conviction], Simon Rushton, 13 Februarie 2021, ''The National News''</ref> === Buitelandse beleid === Die prioriteite van Donald Trump se buitelandse en veiligheidsbeleid het hul uiting gevind in die leuse ''America first'' – 'n merkbare koersverandering en breuk met Washington se politieke tradisies. Met hierdie nuwe doktrine het Trump beoog om groter speelruimte in sy [[buitelandse beleid]] te laat vir nasionale belange van die Verenigde State waar dit eensydig afdwingbaar was. Sy administrasie het gevolglik daarna gestrewe om verpligtinge, wat die VSA ingevolge internasionale ooreenkomste opgedoen het, te verminder en die land se militêre slaankrag te vergroot.<ref>{{de}} [https://www.bpb.de/internationales/amerika/usa/311560/regierungsbilanz-4-jahre-donald-trump ''Bundeszentrale für politische Bildung (bpb), 23 Junie 2020: Vier Jahre Donald J. Trump: Ein Rückblick auf seine Regierungsbilanz in der Innen- und Außenpolitik. Besoek op 16 Julie 2020'']</ref> 'n Klem is dadelik geplaas op bestryding van gewelddadige ekstremisme en herposisionering vir grootmoondheidskompetisie met China en Rusland.<ref name="cam1">{{cite journal |last1=Campbell |first1=John |title=U.S. Africa Policy Needs a Reset |journal=Foreign Affairs |date=12 Oktober 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/2020-10-12/us-africa-policy-needs-reset |accessdate=13 Oktober 2020}}</ref> ==== China ==== President Trump het 'n beleid in werking gestel wat beoog het om [[China]] se toenemende geopolitiese invloed hok te slaan. Spesifiek is daar opgetree teen China se ongunstige handelspraktyke en hul strewe na politieke, ekonomiese en tegnologiese dominansie deur finansiering van groot projekte in ontwikkelende lande. Daar is gevrees dat bates en natuurlike hulpbronne van arm lande in Chinese hande sal val wanneer hierdie lande nie hul Chinese leningsverpligtinge kan nakom nie. China se strategiese belange in Afrika het reeds veral olie, gas, steenkool en metale ingesluit, wat vir hul konstruksie- en vervaardigingsektore benodig is, terwyl Afrika lenings vir infrastruktuurprojekte benodig het. [[Zambië]], [[Angola]], die [[Demokratiese Republiek van die Kongo|DRK]], [[Mosambiek]], [[Ethiopië]], [[Soedan]], [[Kenia]] en [[Djiboeti]] het onder die lande getel wat teen 2018 reeds van hul bates aan Chinese beheer moes afstaan.<ref name="kwasi">{{cite news |last1=Kwasi |first1=Stellah |title=High cost of having China as Africa's partner of choice |url=https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN?ocid=spartanntp |access-date=16 Maart 2019 |agency=ISS Today, Daily Maverick | publisher=msn money |date=14 Maart 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009123535/https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN%3Focid%3Dspartanntp |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Daar is perke gestel op Chinese beleggings in die VSA wat kon meebring dat Amerikaanse tegnologie en handelsgeheime in Chinese hande val, en die uitvoer van siviele kerntegnologie na China is in 2018 aan streng beperkings onderwerp. Tariewe van $250 miljard is op Chinese goedere geplaas ten einde handelspraktyke te kortwiek wat Amerikaanse maatskappye benadeel het.<ref name="thrush">{{cite news |last1=Thrush |first1= Glen |title= Trump Embraces Foreign Aid to Counter China’s Global Influence |url= https://www.msn.com/en-za/money/markets/trump-embraces-foreign-aid-to-counter-china’s-global-influence/ar-BBOoEcn?ocid=spartanntp |accessdate= 15 Oktober 2018 |agency=The New York Times |publisher=msn money |date=15 Oktober 2018}}</ref> In sy verkiesingsveldtog het Trump sterk kritiek uitgespreek oor Amerika se buitelandse hulp tydens sy voorgangers se termyne. 'n Afskaling van buitelandse hulp sou egter in China se hande speel wat beplan het om $1 biljoen se konstruksiehulp aan 100 lande beskikbaar te stel. Gevolglik is Trump se beleid in Oktober 2018 aangepas om buitelandse hulpprogramme vir infrastruktuur in Afrika, Asië en die Amerikas te bevorder. Dié hulpprogramme het $60 miljard se lenings, leningswaarborge en versekering teen politieke risikos vir maatskappye behels wat in ontwikkelende lande wou besigheid doen. Die hoop is uitgespreek dat die nuwe stelsel beleggings volgens maksimum ekonomiese en politieke effek sou toeken, en gelyketyd die korrupsie en wanbestuur sou systap waardeur China se beleggings in [[Maleisië]] en elders gekenmerk is.<ref name="thrush" /> ==== Afrika ==== Weens Trump se kenmerkende ''America first''-benadering was belangrike beleidsaanpassings jeens Afrika te wagte. Desondanks is Amerika se voorafgaande betrokkenheid by Afrika grootliks uit sy eie oorwegings en die kongres se invloed gehandhaaf. Sy grondige skeptisisme oor buitelandse betrokkenheid, en veral in armer ontwikkelende lande, het wel hand aan hand gegaan met 'n afskaling van dié internasionale handelsooreenkomste wat as onbillik teenoor die Verenigde State beskou is. Amerikaanse steun vir internasionale hulporganisasies waarvan Afrika afhanklik is, het onder die loep gekom, en Amerika se beperkte militêre teenwoordigheid in Afrika is ingekort van 7&nbsp;200 ontplooide personeel in 2018, tot 7&nbsp;000 in 2019 en 6&nbsp;000 in 2020. Ten spyte van die besnoeiing van AFRICOM-magte, is beplan om tussen 2021 en 2025 meer as $330 miljoen te spandeer om 27 basisse op die vasteland te versterk en uit te brei.<ref name="cam1" /> Trump het min aptyt vir betrokkenheid by Afrika se interne beleidskwessies getoon. Tydens sy eerste termyn het hy dan nie soos sy twee voorgangers na die vasteland gereis nie, en Afrika se publieke gesondheid of die integriteit van hul verkiesings het geen hernieude aandag geniet nie. Rex Tillerson, sy minister van buitelandse sake, het ontslae geraak van sy departement se kenners rakende Afrika-aangeleenthede, en sy opvolger [[Mike Pompeo]] het hierdie kundigheid eweneens nie herstel nie. Trump het Afrika-staatshoofde op die periferie van die VN se Algemene Vergadering ontmoet en enkele Afrika-leiers is in die Withuis ontvang. Diplomasie is gefokus op handel, belegging en hulp, benewens die finansiering van groot hulp- en beleggingsinisiatiewe, en die vestiging van nuwe ondernemings.<ref name="cam1" /> In weerwil van Trump se begrotingsvoorstelle wat buitelandse hulp sou inkort, het die Republikeins-beheerde kongres duur humanitêre programme voortgesit, insluitend die president se noodplan vir vigsverligting (PEPFAR). Die staatsdepartement en Amerikaanse agentskap vir internasionale ontwikkeling (USAID) se hulp aan Afrika-lande het $7,1 miljard in die 2019-boekjaar beloop, wat met besteding deur die regering van president [[Barack Obama]] gestrook het. Een sg. onregverdige handelsooreenkoms, die African Growth and Opportunity Act, waarvolgens Afrika-produkte suid van die Sahara sonder aksyns na die VSA uitgevoer word, is ongeskonde behou. Trump het ook sy eie handels- en beleggingsinisiatief, Prosper Africa, van stapel gestuur vir fasilitering van private Amerikaanse beleggings in Afrika. Die by Trump ongewilde Overseas Private Investment Corporation wat finansierings- en beleggingsversekering aan Afrika-lande verskaf het, is saam met USAID se ontwikkelingskredietowerheid omskep in die U.S. International Development Finance Corporation wat grootliks op Afrika gefokus is.<ref name="cam1" /> == Na-presidensiële ondersoeke == Sedert hy die presidentskap verlaat het, was Trump die onderwerp van verskeie ondersoeke na sowel sy saketransaksies as sy optrede tydens die presidentskap. In Februarie 2021 het die distriksprokureur vir Fulton County, [[Georgia]], 'n kriminele ondersoek na Trump se telefoonoproepe aan die Georgia-sekretaris van buitelandse sake, Brad Raffensperger, aangekondig. Afsonderlik is die New York Staat Prokureur-generaal se kantoor besig met siviele en kriminele ondersoeke na Trump se sakebedrywighede, die ondersoek is in samewerking met die Manhattan-distriksprokureur se kantoor. Teen Mei 2021 het 'n spesiale jurie aanklagte oorweeg. In Julie 2021 het die aanklaers van New York die Trump-organisasie aangekla van 'n "15 jaar 'skema om die regering te bedrieg'". In Desember 2021 het die New York Staat Prokureur-generaal se kantoor vir Trump gedagvaar om sekere dokumente voor te lê. Op 25 April 2022 het regter Arthur Engoron in die staat New York vir Trump in minagting van die hof gehou omdat hy nie aan die dagvaarding voldoen het nie. Toe hy die [[Withuis]] verlaat het, het Trump bokse dokumente saamgeneem na sy woning by Mar-a-Lago. Die Amerikaanse Nasionale Argief- en Rekordadministrasie het probeer om die dokumente in die hande te kry, soos vereis deur die Presidensiële Rekords wet, en het 15 bokse in Februarie 2022 ontvang. Hulle het later die Departement van Justisie ingelig dat sommige van die materiaal as geklassifiseerde nasionale veiligheidsinligting gemerk is. In Junie 2022 het die departement van justisie aan Trump 'n jurie-dagvaarding gestuur, waarin enige bykomende dokumente aangevra is wat geklassifiseer is. Op 8 Augustus 2022 het [[Federal Bureau of Investigation|FBI-agente]] met 'n deursoekingslasbrief Trump se woning by Mar-a-Lago deursoek as deel van 'n ondersoek na die moontlike wanhantering van dokumente en materiaal wat na die Argief gestuur moes gewees het. Hulle was op soek na geklassifiseerde items en dokumente, insluitend dié wat met [[Kernwapen|kernwapens]] verband hou. Die Geheime Diens het "toegang vergemaklik" vir die FBI, en Trump se prokureur was teenwoordig. Op 12 Augustus 2022 is die teks van die deursoekingslasbrief aan die publiek vrygestel, met verwysing na ondersoek van drie moontlike misdade: oortreding van die Spioenasiewet, dwarsboming van die gereg en die verwydering of vernietiging van regeringsrekords. Die lys van dokumente en ander materiaal wat deur die FBI gekonfiskeer is, is ook vrygestel; dit het 11 stelle geklassifiseerde dokumente gelys, insluitend vier wat as "hoogsgeheim" gemerk is. <ref>Zengerle, Patricia (February 18, 2022). "Trump took classified material from White House to Florida, National Archives says". Reuters. Retrieved August 11, 2022.</ref><ref>Thrush, Glenn; Haberman, Maggie; Protess, Ben (August 11, 2022). "Trump Search Said to Be Part of Effort to Find Highly Classified Material". Retrieved August 12, 2022.</ref><ref> Barrett, Devlin; Dawsey, Josh; Stein, Perry; Harris, Shane (August 12, 2022). "FBI searched Trump's home to look for nuclear documents and other items, sources say". The Washington Post. Retrieved August 12, 2022.</ref> == Familie == * [[Eric Trump]] == Sien ook == * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016]] * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} * {{en}} [http://www.donaldjtrump.com/ Donald Trump se amptelike webwerf] {{Presidente van die VSA}} {{Time-persone van die jaar}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Trump, Donald}} [[Kategorie:Presidente van die Verenigde State]] [[Kategorie:Amerikaanse entrepreneurs]] [[Kategorie:Amerikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1946]] [[Kategorie:Lewende mense]] ewfga04pdgult672r8n7ebu62xktdix 2519994 2519966 2022-08-18T14:38:44Z Aliwal2012 39067 /* Na-presidensiële ondersoeke */ taalverbetering wikitext text/x-wiki {{President van die VSA | Beeld = [[Lêer:Donald Trump official portrait.jpg|260px]] | Naam = Donald Trump | Volgorde = [[President van die Verenigde State van Amerika|45^ste President]] | Ampstermyn = [[20 Januarie]] [[2017]] – [[20 Januarie]] [[2021]] | Voorganger = [[Barack Obama]] | Opvolger = [[Joe Biden]] | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1946|6|14}} | Geboorteplek = [[Queens]], [[New York Stad]] | Sterftedatum = | Sterfteplek = | Eerste Dame = [[Melania Trump]] (née Knauss) | Politieke party = [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikein]] (2012–hede; 2009–11; 1987–99)<ref name="politifact">{{cite web |url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |title=Bush says Trump was a Democrat longer than a Republican 'in the last decade' |publisher=PolitiFact Florida Politifact.com |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191013101242/https://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |archive-date=13 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | Visepresident = Mike Pence | Handtekening = Donald Trump Signature.svg }} {{Inligtingskas Persoon | naam = Donald Trump | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Donald John Trump | geboortedatum = | geboorteplek = | dood_datum = | sterfteplek = | ouers = Fred Trump<br />Mary Anne MacLeod Trump | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Verenigde State}} | beroep = Voorsitter en president van die Trump-organisasie<br />Voorsitter van Trump Plaza Associates, LLC<br />Voorsitter van Trump Atlantic City Associates<br />Gasheer van ''The Apprentice'' (2004–15) | ander = | bekend = | salaris = $250 miljoen<ref>{{en}} {{cite web | url=http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | title=Donald Trump wealth details released by federal regulators | publisher=Associated Press | date=22 Julie 2015 | accessdate=16 Desember 2015 | author=Horwtiz, Jeff | archive-date=22 Desember 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20151222223753/http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | url-status=dead }}</ref> | termyn = 1968–hede | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = Vorige affiliasies:<br />Onafhanklik (2011–12)<ref name="politifact" /><br />[[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokrate]] (2001–09;<ref name="politifact" /> 1987<ref name="auto">{{cite web |url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |title=The man responsible for Donald Trump's never-ending presidential campaign |publisher=News Local Massachusetts. Boston.com |date=22 Januarie 2014 |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325083033/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |archive-date=25 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>)<br />[[Reformisteparty (Verenigde State)|Reformiste]] (1999–2001)<ref name="politifact" /> | huweliksmaat = Ivana Zelníčková (1977–91)<br />Marla Maples (1993–99)<br />Melania Knauss (2005–hede) | kinders = Vyf: Donald Jr., Ivanka, Eric, Tiffany, Barron | webblad = [http://www.donaldjtrump.com/ donaldjtrump.com] | handtekening = }} '''Donald John Trump''' (gebore [[14 Junie]] [[1946]] in [[Queens]], [[New York Stad]]) is ’n [[Verenigde State|Amerikaanse]] sakemagnaat wat as die 45ste [[President van die Verenigde State van Amerika]] gedien het. Hy was die [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikeinse Party]] se kandidaat en het sy Demokratiese teenstander [[Hillary Clinton]] op [[8 November]] [[2016]] in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016|Amerikaanse presidentsverkiesing]] verslaan, hoewel hy minder stemme as sy op hom verenig het. Hy is op [[20 Januarie]] [[2017]] as die 45ste president beëdig. Op 20 Januarie 2021 is hy deur die [[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokraat]] [[Joe Biden]] opgevolg, wat hom in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] verslaan het. Op 70 jaar was Trump die oudste en welvarendste persoonlikheid wat ooit die amp van president van die VSA beklee het, asook die eerste sonder enige voorafgaande militêre of politieke loopbaan en die vyfde wat op nasionale vlak geen meerderheid van die uitgebragte stemme op hom verenig het nie. Trump is ook ’n belegger, skrywer en TV-persoonlikheid. In 1971 het hy die voorsitter van die eiendomsgroep geword wat in besit van sy familie is en dit hernoem tot ''[[The Trump Organization]]''. Hy het die onderneming vervolgens uitgebrei om die bou en renovasie van [[wolkekrabber]]s, [[hotel]]le, kasinos en gholfbane in te sluit. Die onderneming ''Trump Entertainment Resorts'' is deur hom gestig. Hy het in Junie 2015 sy kandidatuur vir die Amerikaanse presidentskap van November 2016 aangekondig en is op 19 Julie 2016 deur die Republikeinse Party amptelik as die party se presidentskandidaat benoem. == Vroeë lewe == Donald Trump se voorouers aan vaderskant is afkomstig uit die Duitse nedersetting Kallstadt in die Palts-streek, en van die [[Buite-Hebride]] in [[Skotland]] aan moederskant. Sy grootouers en sy moeder is almal in Europa gebore. Trump is op 14 Junie 1946 in Jamaica, Queens, 'n woonbuurt in die stad [[New York Stad|New York]] gebore. Hy is die vierde van vyf kinders van Frederick Christ "Fred" Trump (1905–1999) en Mary Anne Trump (née MacLeod, 1912–2000). Trump het twee susters, Maryanne en Elizabeth, en twee broers, Fred Jr., en Robert. Trump se ouer broer, Fred Jr., het in 1981 weens alkoholisme gesterf. Trump het al aangedui dat sy broer se dood aanleiding gegee het tot sy besluit om homself te weerhou van enige alkoholiese drank en sigarette. Robert Trump is in Augustus 2020 oorlede. ==Grensmuur== Een van Trump se verkiesingsbeloftes was om 'n muur teen die Meksikaanse grens op te rig, en Republikeine het oorweeg om aksyns van tot 20% op Meksikaanse invoere te hef wat effektief vir die muur sou betaal. Meksiko is byvoorbeeld die grootste verskaffer van vars groente aan die V.S.A., en het in 2016 groente ter waarde van $5.6 miljard na die V.S.A. uitgevoer.<ref>[https://www.usatoday.com/border-wall/story/us-trade-mexico-imports-tomatoes/585350001/ Border commerce, and who will really pay for the wall], Daniel González, azcentral.com, USA TODAY NETWORK</ref> Teen die einde van Trump se termyn het betonmure of metaalheinings oor 'n afstand van 423 myl gestrek, waarvan sekere dele opknappings van bestaande mure was. ==2020 verkiesing== In die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020|2020 verkiesing]] het 159,633,396 Amerikaners gestem, die grootste getal tot nog toe, waarvan Biden en Harris 51.3%<!--81,283,098 stemme--> op hul verenig het, en Trump en Pence, 46.8%.<!--74,222,958 stemme--> Trump was van mening dat grootskaalse verkiesingsbedrog die skaal in Biden se guns geswaai het, en het etlike geregtelike aksies geloots om sekere bepalende uitslae ongeldig te verklaar. Die deelstaat Texas het ook 'n aksie geloots maar was ewe onsuksesvol in die hof. Uiteindelik het Trump, sy regsverteenwoordiger [[Rudy Giuliani]] en ander Republikeine vurige toesprake voor die [[Capitol|Kapitoolgebou]] gehou. Sekere optoggangers het die [[Bestorming van die Verenigde State Kongresgebou in 2021|Kapitool bestorm en binnegedring]]. Hiervoor het die senaat gepoog om Trump nogmaals in 'n staat van beskuldiging te plaas, maar kon nie die nodige tweederde meerderheid verkry om hom skuldig te bevind nie.<ref>[https://www.thenationalnews.com/world/the-americas/donald-trump-cleared-in-impeachment-vote-over-the-captol-hill-riot-1.1165474 Donald Trump cleared in impeachment vote over the Captol Hill riot: The 57-43 vote fell short of the two-thirds majority required for conviction], Simon Rushton, 13 Februarie 2021, ''The National News''</ref> === Buitelandse beleid === Die prioriteite van Donald Trump se buitelandse en veiligheidsbeleid het hul uiting gevind in die leuse ''America first'' – 'n merkbare koersverandering en breuk met Washington se politieke tradisies. Met hierdie nuwe doktrine het Trump beoog om groter speelruimte in sy [[buitelandse beleid]] te laat vir nasionale belange van die Verenigde State waar dit eensydig afdwingbaar was. Sy administrasie het gevolglik daarna gestrewe om verpligtinge, wat die VSA ingevolge internasionale ooreenkomste opgedoen het, te verminder en die land se militêre slaankrag te vergroot.<ref>{{de}} [https://www.bpb.de/internationales/amerika/usa/311560/regierungsbilanz-4-jahre-donald-trump ''Bundeszentrale für politische Bildung (bpb), 23 Junie 2020: Vier Jahre Donald J. Trump: Ein Rückblick auf seine Regierungsbilanz in der Innen- und Außenpolitik. Besoek op 16 Julie 2020'']</ref> 'n Klem is dadelik geplaas op bestryding van gewelddadige ekstremisme en herposisionering vir grootmoondheidskompetisie met China en Rusland.<ref name="cam1">{{cite journal |last1=Campbell |first1=John |title=U.S. Africa Policy Needs a Reset |journal=Foreign Affairs |date=12 Oktober 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/2020-10-12/us-africa-policy-needs-reset |accessdate=13 Oktober 2020}}</ref> ==== China ==== President Trump het 'n beleid in werking gestel wat beoog het om [[China]] se toenemende geopolitiese invloed hok te slaan. Spesifiek is daar opgetree teen China se ongunstige handelspraktyke en hul strewe na politieke, ekonomiese en tegnologiese dominansie deur finansiering van groot projekte in ontwikkelende lande. Daar is gevrees dat bates en natuurlike hulpbronne van arm lande in Chinese hande sal val wanneer hierdie lande nie hul Chinese leningsverpligtinge kan nakom nie. China se strategiese belange in Afrika het reeds veral olie, gas, steenkool en metale ingesluit, wat vir hul konstruksie- en vervaardigingsektore benodig is, terwyl Afrika lenings vir infrastruktuurprojekte benodig het. [[Zambië]], [[Angola]], die [[Demokratiese Republiek van die Kongo|DRK]], [[Mosambiek]], [[Ethiopië]], [[Soedan]], [[Kenia]] en [[Djiboeti]] het onder die lande getel wat teen 2018 reeds van hul bates aan Chinese beheer moes afstaan.<ref name="kwasi">{{cite news |last1=Kwasi |first1=Stellah |title=High cost of having China as Africa's partner of choice |url=https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN?ocid=spartanntp |access-date=16 Maart 2019 |agency=ISS Today, Daily Maverick | publisher=msn money |date=14 Maart 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009123535/https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN%3Focid%3Dspartanntp |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Daar is perke gestel op Chinese beleggings in die VSA wat kon meebring dat Amerikaanse tegnologie en handelsgeheime in Chinese hande val, en die uitvoer van siviele kerntegnologie na China is in 2018 aan streng beperkings onderwerp. Tariewe van $250 miljard is op Chinese goedere geplaas ten einde handelspraktyke te kortwiek wat Amerikaanse maatskappye benadeel het.<ref name="thrush">{{cite news |last1=Thrush |first1= Glen |title= Trump Embraces Foreign Aid to Counter China’s Global Influence |url= https://www.msn.com/en-za/money/markets/trump-embraces-foreign-aid-to-counter-china’s-global-influence/ar-BBOoEcn?ocid=spartanntp |accessdate= 15 Oktober 2018 |agency=The New York Times |publisher=msn money |date=15 Oktober 2018}}</ref> In sy verkiesingsveldtog het Trump sterk kritiek uitgespreek oor Amerika se buitelandse hulp tydens sy voorgangers se termyne. 'n Afskaling van buitelandse hulp sou egter in China se hande speel wat beplan het om $1 biljoen se konstruksiehulp aan 100 lande beskikbaar te stel. Gevolglik is Trump se beleid in Oktober 2018 aangepas om buitelandse hulpprogramme vir infrastruktuur in Afrika, Asië en die Amerikas te bevorder. Dié hulpprogramme het $60 miljard se lenings, leningswaarborge en versekering teen politieke risikos vir maatskappye behels wat in ontwikkelende lande wou besigheid doen. Die hoop is uitgespreek dat die nuwe stelsel beleggings volgens maksimum ekonomiese en politieke effek sou toeken, en gelyketyd die korrupsie en wanbestuur sou systap waardeur China se beleggings in [[Maleisië]] en elders gekenmerk is.<ref name="thrush" /> ==== Afrika ==== Weens Trump se kenmerkende ''America first''-benadering was belangrike beleidsaanpassings jeens Afrika te wagte. Desondanks is Amerika se voorafgaande betrokkenheid by Afrika grootliks uit sy eie oorwegings en die kongres se invloed gehandhaaf. Sy grondige skeptisisme oor buitelandse betrokkenheid, en veral in armer ontwikkelende lande, het wel hand aan hand gegaan met 'n afskaling van dié internasionale handelsooreenkomste wat as onbillik teenoor die Verenigde State beskou is. Amerikaanse steun vir internasionale hulporganisasies waarvan Afrika afhanklik is, het onder die loep gekom, en Amerika se beperkte militêre teenwoordigheid in Afrika is ingekort van 7&nbsp;200 ontplooide personeel in 2018, tot 7&nbsp;000 in 2019 en 6&nbsp;000 in 2020. Ten spyte van die besnoeiing van AFRICOM-magte, is beplan om tussen 2021 en 2025 meer as $330 miljoen te spandeer om 27 basisse op die vasteland te versterk en uit te brei.<ref name="cam1" /> Trump het min aptyt vir betrokkenheid by Afrika se interne beleidskwessies getoon. Tydens sy eerste termyn het hy dan nie soos sy twee voorgangers na die vasteland gereis nie, en Afrika se publieke gesondheid of die integriteit van hul verkiesings het geen hernieude aandag geniet nie. Rex Tillerson, sy minister van buitelandse sake, het ontslae geraak van sy departement se kenners rakende Afrika-aangeleenthede, en sy opvolger [[Mike Pompeo]] het hierdie kundigheid eweneens nie herstel nie. Trump het Afrika-staatshoofde op die periferie van die VN se Algemene Vergadering ontmoet en enkele Afrika-leiers is in die Withuis ontvang. Diplomasie is gefokus op handel, belegging en hulp, benewens die finansiering van groot hulp- en beleggingsinisiatiewe, en die vestiging van nuwe ondernemings.<ref name="cam1" /> In weerwil van Trump se begrotingsvoorstelle wat buitelandse hulp sou inkort, het die Republikeins-beheerde kongres duur humanitêre programme voortgesit, insluitend die president se noodplan vir vigsverligting (PEPFAR). Die staatsdepartement en Amerikaanse agentskap vir internasionale ontwikkeling (USAID) se hulp aan Afrika-lande het $7,1 miljard in die 2019-boekjaar beloop, wat met besteding deur die regering van president [[Barack Obama]] gestrook het. Een sg. onregverdige handelsooreenkoms, die African Growth and Opportunity Act, waarvolgens Afrika-produkte suid van die Sahara sonder aksyns na die VSA uitgevoer word, is ongeskonde behou. Trump het ook sy eie handels- en beleggingsinisiatief, Prosper Africa, van stapel gestuur vir fasilitering van private Amerikaanse beleggings in Afrika. Die by Trump ongewilde Overseas Private Investment Corporation wat finansierings- en beleggingsversekering aan Afrika-lande verskaf het, is saam met USAID se ontwikkelingskredietowerheid omskep in die U.S. International Development Finance Corporation wat grootliks op Afrika gefokus is.<ref name="cam1" /> == Ondersoeke nadat hy die presidenskap verlaat het == Sedert hy die presidentskap verlaat het, was Trump die onderwerp van verskeie ondersoeke na sowel sy saketransaksies as sy optrede tydens die presidentskap. In Februarie 2021 het die distriksprokureur vir Fulton County, [[Georgia]], 'n kriminele ondersoek na Trump se telefoonoproepe aan die Georgia-sekretaris van buitelandse sake, Brad Raffensperger, aangekondig. Afsonderlik is die New Yorkse Staatsprokureur-generaal se kantoor besig met siviele en kriminele ondersoeke na Trump se sakebedrywighede, die ondersoek is in samewerking met die Manhattan-distriksprokureur se kantoor. Teen Mei 2021 het 'n spesiale jurie aanklagte oorweeg. In Julie 2021 het die aanklaers van New York die Trump-organisasie aangekla van 'n "15 jaar skema om die regering te bedrieg". In Desember 2021 het die New York Staatsprokureur-generaal se kantoor Trump gedagvaar om sekere dokumente voor te lê. Op 25 April 2022 het regter Arthur Engoron in die staat New York Trump weens minagting van die hof aangekla omdat hy nie aan die dagvaarding voldoen het nie. Toe hy die [[Withuis]] verlaat het, het Trump bokse dokumente saamgeneem na sy woning by Mar-a-Lago. Die Amerikaanse Nasionale Argief- en Rekordadministrasie het probeer om die dokumente in die hande te kry, soos vereis deur die Presidensiële Rekordswet, en het 15 bokse in Februarie 2022 ontvang. Hulle het later die Departement van Justisie ingelig dat sommige van die materiaal as geklassifiseerde nasionale veiligheidsinligting gemerk is. In Junie 2022 het die departement van justisie aan Trump 'n jurie-dagvaarding gestuur, waarin enige bykomende dokumente wat geklassifiseer is, aangevra is Op 8 Augustus 2022 het [[Federal Bureau of Investigation|FBI-agente]] met 'n deursoeklasbrief Trump se woning by Mar-a-Lago deursoek as deel van 'n ondersoek na die moontlike wanhantering van dokumente en materiaal wat na die Argief gestuur moes gewees het. Hulle was op soek na geklassifiseerde items en dokumente, insluitend dié wat met [[Kernwapen|kernwapens]] verband hou. Die Geheime Diens het "toegang vergemaklik" vir die FBI, en Trump se prokureur was teenwoordig. Op 12 Augustus 2022 is die teks van die deursoeklasbrief aan die publiek vrygestel, met verwysing na die ondersoek van drie moontlike misdade: oortreding van die Spioenasiewet, dwarsboming van die gereg en die verwydering of vernietiging van staatsrekords. Die lys van dokumente en ander materiaal wat deur die FBI gekonfiskeer is, is ook vrygestel; dit het 11 stelle geklassifiseerde dokumente gelys, insluitend vier wat as "hoogsgeheim" gemerk is.<ref>Zengerle, Patricia (February 18, 2022). "Trump took classified material from White House to Florida, National Archives says". Reuters. Retrieved August 11, 2022.</ref><ref>Thrush, Glenn; Haberman, Maggie; Protess, Ben (August 11, 2022). "Trump Search Said to Be Part of Effort to Find Highly Classified Material". Retrieved August 12, 2022.</ref><ref> Barrett, Devlin; Dawsey, Josh; Stein, Perry; Harris, Shane (August 12, 2022). "FBI searched Trump's home to look for nuclear documents and other items, sources say". The Washington Post. Retrieved August 12, 2022.</ref> == Familie == * [[Eric Trump]] == Sien ook == * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016]] * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} * {{en}} [http://www.donaldjtrump.com/ Donald Trump se amptelike webwerf] {{Presidente van die VSA}} {{Time-persone van die jaar}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Trump, Donald}} [[Kategorie:Presidente van die Verenigde State]] [[Kategorie:Amerikaanse entrepreneurs]] [[Kategorie:Amerikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1946]] [[Kategorie:Lewende mense]] fa0i628i5p22huxlda6fbspqj43funi 2519995 2519994 2022-08-18T14:39:54Z Aliwal2012 39067 /* Ondersoeke nadat hy die presidentskap verlaat het */ tikfout wikitext text/x-wiki {{President van die VSA | Beeld = [[Lêer:Donald Trump official portrait.jpg|260px]] | Naam = Donald Trump | Volgorde = [[President van die Verenigde State van Amerika|45^ste President]] | Ampstermyn = [[20 Januarie]] [[2017]] – [[20 Januarie]] [[2021]] | Voorganger = [[Barack Obama]] | Opvolger = [[Joe Biden]] | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1946|6|14}} | Geboorteplek = [[Queens]], [[New York Stad]] | Sterftedatum = | Sterfteplek = | Eerste Dame = [[Melania Trump]] (née Knauss) | Politieke party = [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikein]] (2012–hede; 2009–11; 1987–99)<ref name="politifact">{{cite web |url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |title=Bush says Trump was a Democrat longer than a Republican 'in the last decade' |publisher=PolitiFact Florida Politifact.com |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191013101242/https://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |archive-date=13 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | Visepresident = Mike Pence | Handtekening = Donald Trump Signature.svg }} {{Inligtingskas Persoon | naam = Donald Trump | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Donald John Trump | geboortedatum = | geboorteplek = | dood_datum = | sterfteplek = | ouers = Fred Trump<br />Mary Anne MacLeod Trump | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Verenigde State}} | beroep = Voorsitter en president van die Trump-organisasie<br />Voorsitter van Trump Plaza Associates, LLC<br />Voorsitter van Trump Atlantic City Associates<br />Gasheer van ''The Apprentice'' (2004–15) | ander = | bekend = | salaris = $250 miljoen<ref>{{en}} {{cite web | url=http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | title=Donald Trump wealth details released by federal regulators | publisher=Associated Press | date=22 Julie 2015 | accessdate=16 Desember 2015 | author=Horwtiz, Jeff | archive-date=22 Desember 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20151222223753/http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | url-status=dead }}</ref> | termyn = 1968–hede | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = Vorige affiliasies:<br />Onafhanklik (2011–12)<ref name="politifact" /><br />[[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokrate]] (2001–09;<ref name="politifact" /> 1987<ref name="auto">{{cite web |url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |title=The man responsible for Donald Trump's never-ending presidential campaign |publisher=News Local Massachusetts. Boston.com |date=22 Januarie 2014 |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325083033/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |archive-date=25 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>)<br />[[Reformisteparty (Verenigde State)|Reformiste]] (1999–2001)<ref name="politifact" /> | huweliksmaat = Ivana Zelníčková (1977–91)<br />Marla Maples (1993–99)<br />Melania Knauss (2005–hede) | kinders = Vyf: Donald Jr., Ivanka, Eric, Tiffany, Barron | webblad = [http://www.donaldjtrump.com/ donaldjtrump.com] | handtekening = }} '''Donald John Trump''' (gebore [[14 Junie]] [[1946]] in [[Queens]], [[New York Stad]]) is ’n [[Verenigde State|Amerikaanse]] sakemagnaat wat as die 45ste [[President van die Verenigde State van Amerika]] gedien het. Hy was die [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikeinse Party]] se kandidaat en het sy Demokratiese teenstander [[Hillary Clinton]] op [[8 November]] [[2016]] in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016|Amerikaanse presidentsverkiesing]] verslaan, hoewel hy minder stemme as sy op hom verenig het. Hy is op [[20 Januarie]] [[2017]] as die 45ste president beëdig. Op 20 Januarie 2021 is hy deur die [[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokraat]] [[Joe Biden]] opgevolg, wat hom in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] verslaan het. Op 70 jaar was Trump die oudste en welvarendste persoonlikheid wat ooit die amp van president van die VSA beklee het, asook die eerste sonder enige voorafgaande militêre of politieke loopbaan en die vyfde wat op nasionale vlak geen meerderheid van die uitgebragte stemme op hom verenig het nie. Trump is ook ’n belegger, skrywer en TV-persoonlikheid. In 1971 het hy die voorsitter van die eiendomsgroep geword wat in besit van sy familie is en dit hernoem tot ''[[The Trump Organization]]''. Hy het die onderneming vervolgens uitgebrei om die bou en renovasie van [[wolkekrabber]]s, [[hotel]]le, kasinos en gholfbane in te sluit. Die onderneming ''Trump Entertainment Resorts'' is deur hom gestig. Hy het in Junie 2015 sy kandidatuur vir die Amerikaanse presidentskap van November 2016 aangekondig en is op 19 Julie 2016 deur die Republikeinse Party amptelik as die party se presidentskandidaat benoem. == Vroeë lewe == Donald Trump se voorouers aan vaderskant is afkomstig uit die Duitse nedersetting Kallstadt in die Palts-streek, en van die [[Buite-Hebride]] in [[Skotland]] aan moederskant. Sy grootouers en sy moeder is almal in Europa gebore. Trump is op 14 Junie 1946 in Jamaica, Queens, 'n woonbuurt in die stad [[New York Stad|New York]] gebore. Hy is die vierde van vyf kinders van Frederick Christ "Fred" Trump (1905–1999) en Mary Anne Trump (née MacLeod, 1912–2000). Trump het twee susters, Maryanne en Elizabeth, en twee broers, Fred Jr., en Robert. Trump se ouer broer, Fred Jr., het in 1981 weens alkoholisme gesterf. Trump het al aangedui dat sy broer se dood aanleiding gegee het tot sy besluit om homself te weerhou van enige alkoholiese drank en sigarette. Robert Trump is in Augustus 2020 oorlede. ==Grensmuur== Een van Trump se verkiesingsbeloftes was om 'n muur teen die Meksikaanse grens op te rig, en Republikeine het oorweeg om aksyns van tot 20% op Meksikaanse invoere te hef wat effektief vir die muur sou betaal. Meksiko is byvoorbeeld die grootste verskaffer van vars groente aan die V.S.A., en het in 2016 groente ter waarde van $5.6 miljard na die V.S.A. uitgevoer.<ref>[https://www.usatoday.com/border-wall/story/us-trade-mexico-imports-tomatoes/585350001/ Border commerce, and who will really pay for the wall], Daniel González, azcentral.com, USA TODAY NETWORK</ref> Teen die einde van Trump se termyn het betonmure of metaalheinings oor 'n afstand van 423 myl gestrek, waarvan sekere dele opknappings van bestaande mure was. ==2020 verkiesing== In die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020|2020 verkiesing]] het 159,633,396 Amerikaners gestem, die grootste getal tot nog toe, waarvan Biden en Harris 51.3%<!--81,283,098 stemme--> op hul verenig het, en Trump en Pence, 46.8%.<!--74,222,958 stemme--> Trump was van mening dat grootskaalse verkiesingsbedrog die skaal in Biden se guns geswaai het, en het etlike geregtelike aksies geloots om sekere bepalende uitslae ongeldig te verklaar. Die deelstaat Texas het ook 'n aksie geloots maar was ewe onsuksesvol in die hof. Uiteindelik het Trump, sy regsverteenwoordiger [[Rudy Giuliani]] en ander Republikeine vurige toesprake voor die [[Capitol|Kapitoolgebou]] gehou. Sekere optoggangers het die [[Bestorming van die Verenigde State Kongresgebou in 2021|Kapitool bestorm en binnegedring]]. Hiervoor het die senaat gepoog om Trump nogmaals in 'n staat van beskuldiging te plaas, maar kon nie die nodige tweederde meerderheid verkry om hom skuldig te bevind nie.<ref>[https://www.thenationalnews.com/world/the-americas/donald-trump-cleared-in-impeachment-vote-over-the-captol-hill-riot-1.1165474 Donald Trump cleared in impeachment vote over the Captol Hill riot: The 57-43 vote fell short of the two-thirds majority required for conviction], Simon Rushton, 13 Februarie 2021, ''The National News''</ref> === Buitelandse beleid === Die prioriteite van Donald Trump se buitelandse en veiligheidsbeleid het hul uiting gevind in die leuse ''America first'' – 'n merkbare koersverandering en breuk met Washington se politieke tradisies. Met hierdie nuwe doktrine het Trump beoog om groter speelruimte in sy [[buitelandse beleid]] te laat vir nasionale belange van die Verenigde State waar dit eensydig afdwingbaar was. Sy administrasie het gevolglik daarna gestrewe om verpligtinge, wat die VSA ingevolge internasionale ooreenkomste opgedoen het, te verminder en die land se militêre slaankrag te vergroot.<ref>{{de}} [https://www.bpb.de/internationales/amerika/usa/311560/regierungsbilanz-4-jahre-donald-trump ''Bundeszentrale für politische Bildung (bpb), 23 Junie 2020: Vier Jahre Donald J. Trump: Ein Rückblick auf seine Regierungsbilanz in der Innen- und Außenpolitik. Besoek op 16 Julie 2020'']</ref> 'n Klem is dadelik geplaas op bestryding van gewelddadige ekstremisme en herposisionering vir grootmoondheidskompetisie met China en Rusland.<ref name="cam1">{{cite journal |last1=Campbell |first1=John |title=U.S. Africa Policy Needs a Reset |journal=Foreign Affairs |date=12 Oktober 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/2020-10-12/us-africa-policy-needs-reset |accessdate=13 Oktober 2020}}</ref> ==== China ==== President Trump het 'n beleid in werking gestel wat beoog het om [[China]] se toenemende geopolitiese invloed hok te slaan. Spesifiek is daar opgetree teen China se ongunstige handelspraktyke en hul strewe na politieke, ekonomiese en tegnologiese dominansie deur finansiering van groot projekte in ontwikkelende lande. Daar is gevrees dat bates en natuurlike hulpbronne van arm lande in Chinese hande sal val wanneer hierdie lande nie hul Chinese leningsverpligtinge kan nakom nie. China se strategiese belange in Afrika het reeds veral olie, gas, steenkool en metale ingesluit, wat vir hul konstruksie- en vervaardigingsektore benodig is, terwyl Afrika lenings vir infrastruktuurprojekte benodig het. [[Zambië]], [[Angola]], die [[Demokratiese Republiek van die Kongo|DRK]], [[Mosambiek]], [[Ethiopië]], [[Soedan]], [[Kenia]] en [[Djiboeti]] het onder die lande getel wat teen 2018 reeds van hul bates aan Chinese beheer moes afstaan.<ref name="kwasi">{{cite news |last1=Kwasi |first1=Stellah |title=High cost of having China as Africa's partner of choice |url=https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN?ocid=spartanntp |access-date=16 Maart 2019 |agency=ISS Today, Daily Maverick | publisher=msn money |date=14 Maart 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009123535/https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN%3Focid%3Dspartanntp |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Daar is perke gestel op Chinese beleggings in die VSA wat kon meebring dat Amerikaanse tegnologie en handelsgeheime in Chinese hande val, en die uitvoer van siviele kerntegnologie na China is in 2018 aan streng beperkings onderwerp. Tariewe van $250 miljard is op Chinese goedere geplaas ten einde handelspraktyke te kortwiek wat Amerikaanse maatskappye benadeel het.<ref name="thrush">{{cite news |last1=Thrush |first1= Glen |title= Trump Embraces Foreign Aid to Counter China’s Global Influence |url= https://www.msn.com/en-za/money/markets/trump-embraces-foreign-aid-to-counter-china’s-global-influence/ar-BBOoEcn?ocid=spartanntp |accessdate= 15 Oktober 2018 |agency=The New York Times |publisher=msn money |date=15 Oktober 2018}}</ref> In sy verkiesingsveldtog het Trump sterk kritiek uitgespreek oor Amerika se buitelandse hulp tydens sy voorgangers se termyne. 'n Afskaling van buitelandse hulp sou egter in China se hande speel wat beplan het om $1 biljoen se konstruksiehulp aan 100 lande beskikbaar te stel. Gevolglik is Trump se beleid in Oktober 2018 aangepas om buitelandse hulpprogramme vir infrastruktuur in Afrika, Asië en die Amerikas te bevorder. Dié hulpprogramme het $60 miljard se lenings, leningswaarborge en versekering teen politieke risikos vir maatskappye behels wat in ontwikkelende lande wou besigheid doen. Die hoop is uitgespreek dat die nuwe stelsel beleggings volgens maksimum ekonomiese en politieke effek sou toeken, en gelyketyd die korrupsie en wanbestuur sou systap waardeur China se beleggings in [[Maleisië]] en elders gekenmerk is.<ref name="thrush" /> ==== Afrika ==== Weens Trump se kenmerkende ''America first''-benadering was belangrike beleidsaanpassings jeens Afrika te wagte. Desondanks is Amerika se voorafgaande betrokkenheid by Afrika grootliks uit sy eie oorwegings en die kongres se invloed gehandhaaf. Sy grondige skeptisisme oor buitelandse betrokkenheid, en veral in armer ontwikkelende lande, het wel hand aan hand gegaan met 'n afskaling van dié internasionale handelsooreenkomste wat as onbillik teenoor die Verenigde State beskou is. Amerikaanse steun vir internasionale hulporganisasies waarvan Afrika afhanklik is, het onder die loep gekom, en Amerika se beperkte militêre teenwoordigheid in Afrika is ingekort van 7&nbsp;200 ontplooide personeel in 2018, tot 7&nbsp;000 in 2019 en 6&nbsp;000 in 2020. Ten spyte van die besnoeiing van AFRICOM-magte, is beplan om tussen 2021 en 2025 meer as $330 miljoen te spandeer om 27 basisse op die vasteland te versterk en uit te brei.<ref name="cam1" /> Trump het min aptyt vir betrokkenheid by Afrika se interne beleidskwessies getoon. Tydens sy eerste termyn het hy dan nie soos sy twee voorgangers na die vasteland gereis nie, en Afrika se publieke gesondheid of die integriteit van hul verkiesings het geen hernieude aandag geniet nie. Rex Tillerson, sy minister van buitelandse sake, het ontslae geraak van sy departement se kenners rakende Afrika-aangeleenthede, en sy opvolger [[Mike Pompeo]] het hierdie kundigheid eweneens nie herstel nie. Trump het Afrika-staatshoofde op die periferie van die VN se Algemene Vergadering ontmoet en enkele Afrika-leiers is in die Withuis ontvang. Diplomasie is gefokus op handel, belegging en hulp, benewens die finansiering van groot hulp- en beleggingsinisiatiewe, en die vestiging van nuwe ondernemings.<ref name="cam1" /> In weerwil van Trump se begrotingsvoorstelle wat buitelandse hulp sou inkort, het die Republikeins-beheerde kongres duur humanitêre programme voortgesit, insluitend die president se noodplan vir vigsverligting (PEPFAR). Die staatsdepartement en Amerikaanse agentskap vir internasionale ontwikkeling (USAID) se hulp aan Afrika-lande het $7,1 miljard in die 2019-boekjaar beloop, wat met besteding deur die regering van president [[Barack Obama]] gestrook het. Een sg. onregverdige handelsooreenkoms, die African Growth and Opportunity Act, waarvolgens Afrika-produkte suid van die Sahara sonder aksyns na die VSA uitgevoer word, is ongeskonde behou. Trump het ook sy eie handels- en beleggingsinisiatief, Prosper Africa, van stapel gestuur vir fasilitering van private Amerikaanse beleggings in Afrika. Die by Trump ongewilde Overseas Private Investment Corporation wat finansierings- en beleggingsversekering aan Afrika-lande verskaf het, is saam met USAID se ontwikkelingskredietowerheid omskep in die U.S. International Development Finance Corporation wat grootliks op Afrika gefokus is.<ref name="cam1" /> == Ondersoeke nadat Trump die presidentskap verlaat het == Sedert hy die presidentskap verlaat het, was Trump die onderwerp van verskeie ondersoeke na sowel sy saketransaksies as sy optrede tydens die presidentskap. In Februarie 2021 het die distriksprokureur vir Fulton County, [[Georgia]], 'n kriminele ondersoek na Trump se telefoonoproepe aan die Georgia-sekretaris van buitelandse sake, Brad Raffensperger, aangekondig. Afsonderlik is die New Yorkse Staatsprokureur-generaal se kantoor besig met siviele en kriminele ondersoeke na Trump se sakebedrywighede, die ondersoek is in samewerking met die Manhattan-distriksprokureur se kantoor. Teen Mei 2021 het 'n spesiale jurie aanklagte oorweeg. In Julie 2021 het die aanklaers van New York die Trump-organisasie aangekla van 'n "15 jaar skema om die regering te bedrieg". In Desember 2021 het die New York Staatsprokureur-generaal se kantoor Trump gedagvaar om sekere dokumente voor te lê. Op 25 April 2022 het regter Arthur Engoron in die staat New York Trump weens minagting van die hof aangekla omdat hy nie aan die dagvaarding voldoen het nie. Toe hy die [[Withuis]] verlaat het, het Trump bokse dokumente saamgeneem na sy woning by Mar-a-Lago. Die Amerikaanse Nasionale Argief- en Rekordadministrasie het probeer om die dokumente in die hande te kry, soos vereis deur die Presidensiële Rekordswet, en het 15 bokse in Februarie 2022 ontvang. Hulle het later die Departement van Justisie ingelig dat sommige van die materiaal as geklassifiseerde nasionale veiligheidsinligting gemerk is. In Junie 2022 het die departement van justisie aan Trump 'n jurie-dagvaarding gestuur, waarin enige bykomende dokumente wat geklassifiseer is, aangevra is Op 8 Augustus 2022 het [[Federal Bureau of Investigation|FBI-agente]] met 'n deursoeklasbrief Trump se woning by Mar-a-Lago deursoek as deel van 'n ondersoek na die moontlike wanhantering van dokumente en materiaal wat na die Argief gestuur moes gewees het. Hulle was op soek na geklassifiseerde items en dokumente, insluitend dié wat met [[Kernwapen|kernwapens]] verband hou. Die Geheime Diens het "toegang vergemaklik" vir die FBI, en Trump se prokureur was teenwoordig. Op 12 Augustus 2022 is die teks van die deursoeklasbrief aan die publiek vrygestel, met verwysing na die ondersoek van drie moontlike misdade: oortreding van die Spioenasiewet, dwarsboming van die gereg en die verwydering of vernietiging van staatsrekords. Die lys van dokumente en ander materiaal wat deur die FBI gekonfiskeer is, is ook vrygestel; dit het 11 stelle geklassifiseerde dokumente gelys, insluitend vier wat as "hoogsgeheim" gemerk is.<ref>Zengerle, Patricia (February 18, 2022). "Trump took classified material from White House to Florida, National Archives says". Reuters. Retrieved August 11, 2022.</ref><ref>Thrush, Glenn; Haberman, Maggie; Protess, Ben (August 11, 2022). "Trump Search Said to Be Part of Effort to Find Highly Classified Material". Retrieved August 12, 2022.</ref><ref> Barrett, Devlin; Dawsey, Josh; Stein, Perry; Harris, Shane (August 12, 2022). "FBI searched Trump's home to look for nuclear documents and other items, sources say". The Washington Post. Retrieved August 12, 2022.</ref> == Familie == * [[Eric Trump]] == Sien ook == * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016]] * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} * {{en}} [http://www.donaldjtrump.com/ Donald Trump se amptelike webwerf] {{Presidente van die VSA}} {{Time-persone van die jaar}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Trump, Donald}} [[Kategorie:Presidente van die Verenigde State]] [[Kategorie:Amerikaanse entrepreneurs]] [[Kategorie:Amerikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1946]] [[Kategorie:Lewende mense]] gt0q84t4tf619ujzmot7tlr3lg42pnl 2519998 2519995 2022-08-18T15:04:34Z Aliwal2012 39067 opruim wikitext text/x-wiki {{President van die VSA | Beeld = [[Lêer:Donald Trump official portrait.jpg|260px]] | Naam = Donald Trump | Volgorde = [[President van die Verenigde State van Amerika|45^ste President]] | Ampstermyn = [[20 Januarie]] [[2017]] – [[20 Januarie]] [[2021]] | Voorganger = [[Barack Obama]] | Opvolger = [[Joe Biden]] | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1946|6|14}} | Geboorteplek = Queens, [[New York Stad]] | Sterftedatum = | Sterfteplek = | Eerste Dame = [[Melania Trump]] (née Knauss) | Politieke party = [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikein]] (2012–hede; 2009–11; 1987–99)<ref name="politifact">{{cite web |url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |title=Bush says Trump was a Democrat longer than a Republican 'in the last decade' |publisher=PolitiFact Florida Politifact.com |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191013101242/https://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |archive-date=13 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | Visepresident = Mike Pence | Handtekening = Donald Trump Signature.svg }} {{Inligtingskas Persoon | naam = Donald Trump | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Donald John Trump | geboortedatum = | geboorteplek = | dood_datum = | sterfteplek = | ouers = Fred Trump<br />Mary Anne MacLeod Trump | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Verenigde State}} | beroep = Voorsitter en president van die Trump-organisasie<br />Voorsitter van Trump Plaza Associates, LLC<br />Voorsitter van Trump Atlantic City Associates<br />Gasheer van ''The Apprentice'' (2004–15) | ander = | bekend = | salaris = $250 miljoen<ref>{{en}} {{cite web | url=http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | title=Donald Trump wealth details released by federal regulators | publisher=Associated Press | date=22 Julie 2015 | accessdate=16 Desember 2015 | author=Horwtiz, Jeff | archive-date=22 Desember 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20151222223753/http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | url-status=dead }}</ref> | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = Republikein<br />Vorige affiliasies:<br />Onafhanklik (2011–12)<ref name="politifact" /><br />[[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokrate]] (2001–09;<ref name="politifact" /> 1987<ref name="auto">{{cite web |url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |title=The man responsible for Donald Trump's never-ending presidential campaign |publisher=News Local Massachusetts. Boston.com |date=22 Januarie 2014 |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325083033/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |archive-date=25 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>)<br />[[Reformisteparty (Verenigde State)|Reformiste]] (1999–2001)<ref name="politifact" /> | huweliksmaat = Ivana Zelníčková (1977–91)<br />Marla Maples (1993–99)<br />Melania Knauss (2005–hede) | kinders = 5: Donald Jr., Ivanka, Eric, Tiffany, Barron | webblad = [http://www.donaldjtrump.com/ donaldjtrump.com] | handtekening = }} '''Donald John Trump''' (gebore [[14 Junie]] [[1946]] in Queens, [[New York Stad]]) is ’n [[Verenigde State|Amerikaanse]] sakemagnaat wat as die 45ste [[President van die Verenigde State van Amerika]] gedien het. Hy was die [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikeinse Party]] se kandidaat en het sy Demokratiese teenstander [[Hillary Clinton]] op [[8 November]] [[2016]] in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016|Amerikaanse presidentsverkiesing]] verslaan, hoewel hy minder stemme as sy op hom verenig het. Hy is op [[20 Januarie]] [[2017]] as die 45ste president beëdig. Op 20 Januarie 2021 is hy deur die [[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokraat]] [[Joe Biden]] opgevolg, wat hom in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] verslaan het. Op 70 jaar was Trump die oudste en welvarendste persoonlikheid wat ooit die amp van president van die VSA beklee het, asook die eerste sonder enige voorafgaande militêre of politieke loopbaan en die vyfde wat op nasionale vlak geen meerderheid van die uitgebragte stemme op hom verenig het nie. Trump is ook ’n belegger, skrywer en TV-persoonlikheid. In 1971 het hy die voorsitter van die eiendomsgroep geword wat in besit van sy familie is en dit hernoem tot ''[[The Trump Organization]]''. Hy het die onderneming vervolgens uitgebrei om die bou en renovasie van [[wolkekrabber]]s, [[hotel]]le, kasinos en gholfbane in te sluit. Die onderneming ''Trump Entertainment Resorts'' is deur hom gestig. Hy het in Junie 2015 sy kandidatuur vir die Amerikaanse presidentskap van November 2016 aangekondig en is op 19 Julie 2016 deur die Republikeinse Party amptelik as die party se presidentskandidaat benoem. == Vroeë lewe == Donald Trump se voorouers aan vaderskant is afkomstig uit die Duitse nedersetting Kallstadt in die Palts-streek, en van die [[Buite-Hebride]] in [[Skotland]] aan moederskant. Sy grootouers en sy moeder is almal in Europa gebore. Trump is op 14 Junie 1946 in Jamaica, Queens, 'n woonbuurt in die stad [[New York Stad|New York]] gebore. Hy is die vierde van vyf kinders van Frederick Christ "Fred" Trump (1905–1999) en Mary Anne Trump (née MacLeod, 1912–2000). Trump het twee susters, Maryanne en Elizabeth, en twee broers, Fred Jr., en Robert. Trump se ouer broer, Fred Jr., het in 1981 weens alkoholisme gesterf. Trump het al aangedui dat sy broer se dood aanleiding gegee het tot sy besluit om homself te weerhou van enige alkoholiese drank en sigarette. Robert Trump is in Augustus 2020 oorlede. ==Grensmuur== Een van Trump se verkiesingsbeloftes was om 'n muur teen die Meksikaanse grens op te rig, en Republikeine het oorweeg om aksyns van tot 20% op Meksikaanse invoere te hef wat effektief vir die muur sou betaal. Meksiko is byvoorbeeld die grootste verskaffer van vars groente aan die VSA, en het in 2016 groente ter waarde van $5,6 miljard na die VSA uitgevoer.<ref>[https://www.usatoday.com/border-wall/story/us-trade-mexico-imports-tomatoes/585350001/ Border commerce, and who will really pay for the wall], Daniel González, azcentral.com, USA TODAY NETWORK</ref> Teen die einde van Trump se termyn het betonmure of metaalheinings oor 'n afstand van 423 myl gestrek, waarvan sekere dele opknappings van bestaande mure was. ==2020 verkiesing== In die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020|2020 verkiesing]] het 159,633,396 Amerikaners gestem, die grootste getal tot nog toe, waarvan Biden en Harris 51.3%<!--81,283,098 stemme--> op hul verenig het, en Trump en Pence, 46.8%.<!--74,222,958 stemme--> Trump was van mening dat grootskaalse verkiesingsbedrog die skaal in Biden se guns geswaai het, en het etlike geregtelike aksies geloots om sekere bepalende uitslae ongeldig te verklaar. Die deelstaat Texas het ook 'n aksie geloots maar was ewe onsuksesvol in die hof. Uiteindelik het Trump, sy regsverteenwoordiger [[Rudy Giuliani]] en ander Republikeine vurige toesprake voor die [[Capitol|Kapitoolgebou]] gehou. Sekere optoggangers het die [[Bestorming van die Verenigde State Kongresgebou in 2021|Kapitool bestorm en binnegedring]]. Hiervoor het die senaat gepoog om Trump nogmaals in 'n staat van beskuldiging te plaas, maar kon nie die nodige tweederde meerderheid verkry om hom skuldig te bevind nie.<ref>[https://www.thenationalnews.com/world/the-americas/donald-trump-cleared-in-impeachment-vote-over-the-captol-hill-riot-1.1165474 Donald Trump cleared in impeachment vote over the Captol Hill riot: The 57-43 vote fell short of the two-thirds majority required for conviction], Simon Rushton, 13 Februarie 2021, ''The National News''</ref> == Buitelandse beleid == Die prioriteite van Donald Trump se buitelandse en veiligheidsbeleid het hul uiting gevind in die leuse ''America first'' – 'n merkbare koersverandering en breuk met Washington se politieke tradisies. Met hierdie nuwe doktrine het Trump beoog om groter speelruimte in sy [[buitelandse beleid]] te laat vir nasionale belange van die Verenigde State waar dit eensydig afdwingbaar was. Sy administrasie het gevolglik daarna gestrewe om verpligtinge, wat die VSA ingevolge internasionale ooreenkomste aangegaan het, te verminder en die land se militêre slaankrag te vergroot.<ref>{{de}} [https://www.bpb.de/internationales/amerika/usa/311560/regierungsbilanz-4-jahre-donald-trump ''Bundeszentrale für politische Bildung (bpb), 23 Junie 2020: Vier Jahre Donald J. Trump: Ein Rückblick auf seine Regierungsbilanz in der Innen- und Außenpolitik. Besoek op 16 Julie 2020'']</ref> Die klem is dadelik geplaas op bestryding van gewelddadige ekstremisme en die herposisionering vir grootmoondheidskompetisie met China en Rusland.<ref name="cam1">{{cite journal |last1=Campbell |first1=John |title=U.S. Africa Policy Needs a Reset |journal=Foreign Affairs |date=12 Oktober 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/2020-10-12/us-africa-policy-needs-reset |accessdate=13 Oktober 2020}}</ref> === China === President Trump het 'n beleid in werking gestel wat beoog het om [[China]] se toenemende geopolitiese invloed hok te slaan. Spesifiek is daar opgetree teen China se ongunstige handelspraktyke en hul strewe na politieke, ekonomiese en tegnologiese dominansie deur finansiering van groot projekte in ontwikkelende lande. Daar is gevrees dat bates en natuurlike hulpbronne van arm lande in Chinese hande sal val wanneer hierdie lande nie hul Chinese leningsverpligtinge kan nakom nie. China se strategiese belange in Afrika het reeds veral olie, gas, steenkool en metale ingesluit, wat vir hul konstruksie- en vervaardigingsektore benodig is, terwyl Afrika lenings vir infrastruktuurprojekte benodig het. [[Zambië]], [[Angola]], die [[Demokratiese Republiek van die Kongo|DRK]], [[Mosambiek]], [[Ethiopië]], [[Soedan]], [[Kenia]] en [[Djiboeti]] het onder die lande getel wat teen 2018 reeds van hul bates aan Chinese beheer moes afstaan.<ref name="kwasi">{{cite news |last1=Kwasi |first1=Stellah |title=High cost of having China as Africa's partner of choice |url=https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN?ocid=spartanntp |access-date=16 Maart 2019 |agency=ISS Today, Daily Maverick | publisher=msn money |date=14 Maart 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009123535/https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN%3Focid%3Dspartanntp |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Daar is perke gestel op Chinese beleggings in die VSA wat kon meebring dat Amerikaanse tegnologie en handelsgeheime in Chinese hande val, en die uitvoer van siviele kerntegnologie na China is in 2018 aan streng beperkings onderwerp. Tariewe van $250 miljard is op Chinese goedere geplaas ten einde handelspraktyke te kortwiek wat Amerikaanse maatskappye benadeel het.<ref name="thrush">{{cite news |last1=Thrush |first1= Glen |title= Trump Embraces Foreign Aid to Counter China’s Global Influence |url= https://www.msn.com/en-za/money/markets/trump-embraces-foreign-aid-to-counter-china’s-global-influence/ar-BBOoEcn?ocid=spartanntp |accessdate= 15 Oktober 2018 |agency=The New York Times |publisher=msn money |date=15 Oktober 2018}}</ref> In sy verkiesingsveldtog het Trump sterk kritiek uitgespreek oor Amerika se buitelandse hulp tydens sy voorgangers se termyne. 'n Afskaling van buitelandse hulp sou egter in China se hande speel wat beplan het om $1 biljoen se konstruksiehulp aan 100 lande beskikbaar te stel. Gevolglik is Trump se beleid in Oktober 2018 aangepas om buitelandse hulpprogramme vir infrastruktuur in Afrika, Asië en die Amerikas te bevorder. Dié hulpprogramme het $60 miljard se lenings, leningswaarborge en versekering teen politieke risikos vir maatskappye behels wat in ontwikkelende lande wou besigheid doen. Die hoop is uitgespreek dat die nuwe stelsel beleggings volgens maksimum ekonomiese en politieke effek sou toeken, en gelyketyd die korrupsie en wanbestuur sou systap waardeur China se beleggings in [[Maleisië]] en elders gekenmerk is.<ref name="thrush" /> === Afrika === Weens Trump se kenmerkende ''America first''-benadering was belangrike beleidsaanpassings jeens Afrika te wagte. Desondanks is Amerika se voorafgaande betrokkenheid by Afrika grootliks uit sy eie oorwegings en die kongres se invloed gehandhaaf. Sy grondige skeptisisme oor buitelandse betrokkenheid, en veral in armer ontwikkelende lande, het wel hand aan hand gegaan met 'n afskaling van dié internasionale handelsooreenkomste wat as onbillik teenoor die Verenigde State beskou is. Amerikaanse steun vir internasionale hulporganisasies waarvan Afrika afhanklik is, het onder die loep gekom, en Amerika se beperkte militêre teenwoordigheid in Afrika is ingekort van 7&nbsp;200 ontplooide personeel in 2018, tot 7&nbsp;000 in 2019 en 6&nbsp;000 in 2020. Ten spyte van die besnoeiing van AFRICOM-magte, is beplan om tussen 2021 en 2025 meer as $330 miljoen te spandeer om 27 basisse op die vasteland te versterk en uit te brei.<ref name="cam1" /> Trump het min aptyt vir betrokkenheid by Afrika se interne beleidskwessies getoon. Tydens sy eerste termyn het hy dan nie soos sy twee voorgangers na die vasteland gereis nie, en Afrika se publieke gesondheid of die integriteit van hul verkiesings het geen hernieude aandag geniet nie. Rex Tillerson, sy minister van buitelandse sake, het ontslae geraak van sy departement se kenners rakende Afrika-aangeleenthede, en sy opvolger [[Mike Pompeo]] het hierdie kundigheid eweneens nie herstel nie. Trump het Afrika-staatshoofde op die periferie van die VN se Algemene Vergadering ontmoet en enkele Afrika-leiers is in die Withuis ontvang. Diplomasie is gefokus op handel, belegging en hulp, benewens die finansiering van groot hulp- en beleggingsinisiatiewe, en die vestiging van nuwe ondernemings.<ref name="cam1" /> In weerwil van Trump se begrotingsvoorstelle wat buitelandse hulp sou inkort, het die Republikeins-beheerde kongres duur humanitêre programme voortgesit, insluitend die president se noodplan vir vigsverligting (PEPFAR). Die staatsdepartement en Amerikaanse agentskap vir internasionale ontwikkeling (USAID) se hulp aan Afrika-lande het $7,1 miljard in die 2019-boekjaar beloop, wat met besteding deur die regering van president [[Barack Obama]] gestrook het. Een sg. onregverdige handelsooreenkoms, die African Growth and Opportunity Act, waarvolgens Afrika-produkte suid van die Sahara sonder aksyns na die VSA uitgevoer word, is ongeskonde behou. Trump het ook sy eie handels- en beleggingsinisiatief, Prosper Africa, van stapel gestuur vir fasilitering van private Amerikaanse beleggings in Afrika. Die by Trump ongewilde Overseas Private Investment Corporation wat finansierings- en beleggingsversekering aan Afrika-lande verskaf het, is saam met USAID se ontwikkelingskredietowerheid omskep in die U.S. International Development Finance Corporation wat grootliks op Afrika gefokus is.<ref name="cam1" /> == Ondersoeke nadat Trump die presidentskap verlaat het == Sedert hy die presidentskap verlaat het, was Trump die onderwerp van verskeie ondersoeke na sowel sy saketransaksies as sy optrede tydens die presidentskap. In Februarie 2021 het die distriksprokureur vir Fulton County, [[Georgia]], 'n kriminele ondersoek na Trump se telefoonoproepe aan die Georgia-sekretaris van buitelandse sake, Brad Raffensperger, aangekondig. Afsonderlik is die New Yorkse Staatsprokureur-generaal se kantoor besig met siviele en kriminele ondersoeke na Trump se sakebedrywighede, die ondersoek is in samewerking met die Manhattan-distriksprokureur se kantoor. Teen Mei 2021 het 'n spesiale jurie aanklagte oorweeg. In Julie 2021 het die aanklaers van New York die Trump-organisasie aangekla van 'n "15 jaar skema om die regering te bedrieg". In Desember 2021 het die New York Staatsprokureur-generaal se kantoor Trump gedagvaar om sekere dokumente voor te lê. Op 25 April 2022 het regter Arthur Engoron in die staat New York Trump weens minagting van die hof aangekla omdat hy nie aan die dagvaarding voldoen het nie. Toe hy die [[Withuis]] verlaat het, het Trump bokse dokumente saamgeneem na sy woning by Mar-a-Lago. Die Amerikaanse Nasionale Argief- en Rekordadministrasie het probeer om die dokumente in die hande te kry, soos vereis deur die Presidensiële Rekordswet, en het 15 bokse in Februarie 2022 ontvang. Hulle het later die Departement van Justisie ingelig dat sommige van die materiaal as geklassifiseerde nasionale veiligheidsinligting gemerk is. In Junie 2022 het die departement van justisie aan Trump 'n jurie-dagvaarding gestuur, waarin enige bykomende dokumente wat geklassifiseer is, aangevra is Op 8 Augustus 2022 het [[Federal Bureau of Investigation|FBI-agente]] met 'n deursoeklasbrief Trump se woning by Mar-a-Lago deursoek as deel van 'n ondersoek na die moontlike wanhantering van dokumente en materiaal wat na die Argief gestuur moes gewees het. Hulle was op soek na geklassifiseerde items en dokumente, insluitend dié wat met [[kernwapen]]s verband hou. Die Geheime Diens het "toegang vergemaklik" vir die FBI, en Trump se prokureur was teenwoordig. Op 12 Augustus 2022 is die teks van die deursoeklasbrief aan die publiek vrygestel, met verwysing na die ondersoek van drie moontlike misdade: oortreding van die Spioenasiewet, dwarsboming van die gereg en die verwydering of vernietiging van staatsrekords. Die lys van dokumente en ander materiaal wat deur die FBI gekonfiskeer is, is ook vrygestel; dit het 11 stelle geklassifiseerde dokumente gelys, insluitend vier wat as "hoogsgeheim" gemerk is.<ref>Zengerle, Patricia (February 18, 2022). "Trump took classified material from White House to Florida, National Archives says". Reuters. Retrieved August 11, 2022.</ref><ref>Thrush, Glenn; Haberman, Maggie; Protess, Ben (August 11, 2022). "Trump Search Said to Be Part of Effort to Find Highly Classified Material". Retrieved August 12, 2022.</ref><ref> Barrett, Devlin; Dawsey, Josh; Stein, Perry; Harris, Shane (August 12, 2022). "FBI searched Trump's home to look for nuclear documents and other items, sources say". The Washington Post. Retrieved August 12, 2022.</ref> == Familie == * [[Eric Trump]] == Sien ook == * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016]] * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} * {{en}} [http://www.donaldjtrump.com/ Donald Trump se amptelike webwerf] {{Presidente van die VSA}} {{Time-persone van die jaar}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Trump, Donald}} [[Kategorie:Presidente van die Verenigde State]] [[Kategorie:Amerikaanse entrepreneurs]] [[Kategorie:Amerikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1946]] [[Kategorie:Lewende mense]] nabsoqzmtpxpwgubasvmp1r7v65e320 2520003 2519998 2022-08-18T15:20:22Z Odriskelmac11 115344 'n punt wikitext text/x-wiki {{President van die VSA | Beeld = [[Lêer:Donald Trump official portrait.jpg|260px]] | Naam = Donald Trump | Volgorde = [[President van die Verenigde State van Amerika|45^ste President]] | Ampstermyn = [[20 Januarie]] [[2017]] – [[20 Januarie]] [[2021]] | Voorganger = [[Barack Obama]] | Opvolger = [[Joe Biden]] | Geboortedatum = {{Geboortedatum en ouderdom|1946|6|14}} | Geboorteplek = Queens, [[New York Stad]] | Sterftedatum = | Sterfteplek = | Eerste Dame = [[Melania Trump]] (née Knauss) | Politieke party = [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikein]] (2012–hede; 2009–11; 1987–99)<ref name="politifact">{{cite web |url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |title=Bush says Trump was a Democrat longer than a Republican 'in the last decade' |publisher=PolitiFact Florida Politifact.com |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191013101242/https://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/ |archive-date=13 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | Visepresident = Mike Pence | Handtekening = Donald Trump Signature.svg }} {{Inligtingskas Persoon | naam = Donald Trump | bynaam = | beeld = | beeldbeskrywing = | onderskrif = | geboortenaam = Donald John Trump | geboortedatum = | geboorteplek = | dood_datum = | sterfteplek = | ouers = Fred Trump<br />Mary Anne MacLeod Trump | titel = | nasionaliteit = {{vlagland|Verenigde State}} | beroep = Voorsitter en president van die Trump-organisasie<br />Voorsitter van Trump Plaza Associates, LLC<br />Voorsitter van Trump Atlantic City Associates<br />Gasheer van ''The Apprentice'' (2004–15) | ander = | bekend = | salaris = $250 miljoen<ref>{{en}} {{cite web | url=http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | title=Donald Trump wealth details released by federal regulators | publisher=Associated Press | date=22 Julie 2015 | accessdate=16 Desember 2015 | author=Horwtiz, Jeff | archive-date=22 Desember 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20151222223753/http://bigstory.ap.org/article/342727953ae64b928622004f56e4c7d6/donald-trump-wealth-details-released-federal-regulators | url-status=dead }}</ref> | termyn = | voorganger = | opvolger = | eerbewyse = | party = Republikein<br />Vorige affiliasies:<br />Onafhanklik (2011–12)<ref name="politifact" /><br />[[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokrate]] (2001–09;<ref name="politifact" /> 1987<ref name="auto">{{cite web |url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |title=The man responsible for Donald Trump's never-ending presidential campaign |publisher=News Local Massachusetts. Boston.com |date=22 Januarie 2014 |access-date=21 Oktober 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325083033/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html |archive-date=25 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>)<br />[[Reformisteparty (Verenigde State)|Reformiste]] (1999–2001)<ref name="politifact" /> | huweliksmaat = Ivana Zelníčková (1977–91)<br />Marla Maples (1993–99)<br />Melania Knauss (2005–hede) | kinders = 5: Donald Jr., Ivanka, Eric, Tiffany, Barron | webblad = [http://www.donaldjtrump.com/ donaldjtrump.com] | handtekening = }} '''Donald John Trump''' (gebore [[14 Junie]] [[1946]] in Queens, [[New York Stad]]) is ’n [[Verenigde State|Amerikaanse]] sakemagnaat wat as die 45ste [[President van die Verenigde State van Amerika]] gedien het. Hy was die [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikeinse Party]] se kandidaat en het sy Demokratiese teenstander [[Hillary Clinton]] op [[8 November]] [[2016]] in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016|Amerikaanse presidentsverkiesing]] verslaan, hoewel hy minder stemme as sy op hom verenig het. Hy is op [[20 Januarie]] [[2017]] as die 45ste president beëdig. Op 20 Januarie 2021 is hy deur die [[Demokratiese Party (Verenigde State)|Demokraat]] [[Joe Biden]] opgevolg, wat hom in die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] verslaan het. Op 70 jaar was Trump die oudste en welvarendste persoonlikheid wat ooit die amp van president van die VSA beklee het, asook die eerste sonder enige voorafgaande militêre of politieke loopbaan en die vyfde wat op nasionale vlak geen meerderheid van die uitgebragte stemme op hom verenig het nie. Trump is ook ’n belegger, skrywer en TV-persoonlikheid. In 1971 het hy die voorsitter van die eiendomsgroep geword wat in besit van sy familie is en dit hernoem tot ''[[The Trump Organization]]''. Hy het die onderneming vervolgens uitgebrei om die bou en renovasie van [[wolkekrabber]]s, [[hotel]]le, kasinos en gholfbane in te sluit. Die onderneming ''Trump Entertainment Resorts'' is deur hom gestig. Hy het in Junie 2015 sy kandidatuur vir die Amerikaanse presidentskap van November 2016 aangekondig en is op 19 Julie 2016 deur die Republikeinse Party amptelik as die party se presidentskandidaat benoem. == Vroeë lewe == Donald Trump se voorouers aan vaderskant is afkomstig uit die Duitse nedersetting Kallstadt in die Palts-streek, en van die [[Buite-Hebride]] in [[Skotland]] aan moederskant. Sy grootouers en sy moeder is almal in Europa gebore. Trump is op 14 Junie 1946 in Jamaica, Queens, 'n woonbuurt in die stad [[New York Stad|New York]] gebore. Hy is die vierde van vyf kinders van Frederick Christ "Fred" Trump (1905–1999) en Mary Anne Trump (née MacLeod, 1912–2000). Trump het twee susters, Maryanne en Elizabeth, en twee broers, Fred Jr., en Robert. Trump se ouer broer, Fred Jr., het in 1981 weens alkoholisme gesterf. Trump het al aangedui dat sy broer se dood aanleiding gegee het tot sy besluit om homself te weerhou van enige alkoholiese drank en sigarette. Robert Trump is in Augustus 2020 oorlede. ==Grensmuur== Een van Trump se verkiesingsbeloftes was om 'n muur teen die Meksikaanse grens op te rig, en Republikeine het oorweeg om aksyns van tot 20% op Meksikaanse invoere te hef wat effektief vir die muur sou betaal. Meksiko is byvoorbeeld die grootste verskaffer van vars groente aan die VSA, en het in 2016 groente ter waarde van $5,6 miljard na die VSA uitgevoer.<ref>[https://www.usatoday.com/border-wall/story/us-trade-mexico-imports-tomatoes/585350001/ Border commerce, and who will really pay for the wall], Daniel González, azcentral.com, USA TODAY NETWORK</ref> Teen die einde van Trump se termyn het betonmure of metaalheinings oor 'n afstand van 423 myl gestrek, waarvan sekere dele opknappings van bestaande mure was. ==2020 verkiesing== In die [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020|2020 verkiesing]] het 159,633,396 Amerikaners gestem, die grootste getal tot nog toe, waarvan Biden en Harris 51.3%<!--81,283,098 stemme--> op hul verenig het, en Trump en Pence, 46.8%.<!--74,222,958 stemme--> Trump was van mening dat grootskaalse verkiesingsbedrog die skaal in Biden se guns geswaai het, en het etlike geregtelike aksies geloots om sekere bepalende uitslae ongeldig te verklaar. Die deelstaat Texas het ook 'n aksie geloots maar was ewe onsuksesvol in die hof. Uiteindelik het Trump, sy regsverteenwoordiger [[Rudy Giuliani]] en ander Republikeine vurige toesprake voor die [[Capitol|Kapitoolgebou]] gehou. Sekere optoggangers het die [[Bestorming van die Verenigde State Kongresgebou in 2021|Kapitool bestorm en binnegedring]]. Hiervoor het die senaat gepoog om Trump nogmaals in 'n staat van beskuldiging te plaas, maar kon nie die nodige tweederde meerderheid verkry om hom skuldig te bevind nie.<ref>[https://www.thenationalnews.com/world/the-americas/donald-trump-cleared-in-impeachment-vote-over-the-captol-hill-riot-1.1165474 Donald Trump cleared in impeachment vote over the Captol Hill riot: The 57-43 vote fell short of the two-thirds majority required for conviction], Simon Rushton, 13 Februarie 2021, ''The National News''</ref> == Buitelandse beleid == Die prioriteite van Donald Trump se buitelandse en veiligheidsbeleid het hul uiting gevind in die leuse ''America first'' – 'n merkbare koersverandering en breuk met Washington se politieke tradisies. Met hierdie nuwe doktrine het Trump beoog om groter speelruimte in sy [[buitelandse beleid]] te laat vir nasionale belange van die Verenigde State waar dit eensydig afdwingbaar was. Sy administrasie het gevolglik daarna gestrewe om verpligtinge, wat die VSA ingevolge internasionale ooreenkomste aangegaan het, te verminder en die land se militêre slaankrag te vergroot.<ref>{{de}} [https://www.bpb.de/internationales/amerika/usa/311560/regierungsbilanz-4-jahre-donald-trump ''Bundeszentrale für politische Bildung (bpb), 23 Junie 2020: Vier Jahre Donald J. Trump: Ein Rückblick auf seine Regierungsbilanz in der Innen- und Außenpolitik. Besoek op 16 Julie 2020'']</ref> Die klem is dadelik geplaas op bestryding van gewelddadige ekstremisme en die herposisionering vir grootmoondheidskompetisie met China en Rusland.<ref name="cam1">{{cite journal |last1=Campbell |first1=John |title=U.S. Africa Policy Needs a Reset |journal=Foreign Affairs |date=12 Oktober 2020 |url=https://www.foreignaffairs.com/articles/africa/2020-10-12/us-africa-policy-needs-reset |accessdate=13 Oktober 2020}}</ref> === China === President Trump het 'n beleid in werking gestel wat beoog het om [[China]] se toenemende geopolitiese invloed hok te slaan. Spesifiek is daar opgetree teen China se ongunstige handelspraktyke en hul strewe na politieke, ekonomiese en tegnologiese dominansie deur finansiering van groot projekte in ontwikkelende lande. Daar is gevrees dat bates en natuurlike hulpbronne van arm lande in Chinese hande sal val wanneer hierdie lande nie hul Chinese leningsverpligtinge kan nakom nie. China se strategiese belange in Afrika het reeds veral olie, gas, steenkool en metale ingesluit, wat vir hul konstruksie- en vervaardigingsektore benodig is, terwyl Afrika lenings vir infrastruktuurprojekte benodig het. [[Zambië]], [[Angola]], die [[Demokratiese Republiek van die Kongo|DRK]], [[Mosambiek]], [[Ethiopië]], [[Soedan]], [[Kenia]] en [[Djiboeti]] het onder die lande getel wat teen 2018 reeds van hul bates aan Chinese beheer moes afstaan.<ref name="kwasi">{{cite news |last1=Kwasi |first1=Stellah |title=High cost of having China as Africa's partner of choice |url=https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN?ocid=spartanntp |access-date=16 Maart 2019 |agency=ISS Today, Daily Maverick | publisher=msn money |date=14 Maart 2019 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191009123535/https://www.msn.com/en-za/money/news/high-cost-of-having-china-as-africas-partner-of-choice/ar-BBUICsN%3Focid%3Dspartanntp |archive-date=9 Oktober 2019 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Daar is perke gestel op Chinese beleggings in die VSA wat kon meebring dat Amerikaanse tegnologie en handelsgeheime in Chinese hande val, en die uitvoer van siviele kerntegnologie na China is in 2018 aan streng beperkings onderwerp. Tariewe van $250 miljard is op Chinese goedere geplaas ten einde handelspraktyke te kortwiek wat Amerikaanse maatskappye benadeel het.<ref name="thrush">{{cite news |last1=Thrush |first1= Glen |title= Trump Embraces Foreign Aid to Counter China’s Global Influence |url= https://www.msn.com/en-za/money/markets/trump-embraces-foreign-aid-to-counter-china’s-global-influence/ar-BBOoEcn?ocid=spartanntp |accessdate= 15 Oktober 2018 |agency=The New York Times |publisher=msn money |date=15 Oktober 2018}}</ref> In sy verkiesingsveldtog het Trump sterk kritiek uitgespreek oor Amerika se buitelandse hulp tydens sy voorgangers se termyne. 'n Afskaling van buitelandse hulp sou egter in China se hande speel wat beplan het om $1 biljoen se konstruksiehulp aan 100 lande beskikbaar te stel. Gevolglik is Trump se beleid in Oktober 2018 aangepas om buitelandse hulpprogramme vir infrastruktuur in Afrika, Asië en die Amerikas te bevorder. Dié hulpprogramme het $60 miljard se lenings, leningswaarborge en versekering teen politieke risikos vir maatskappye behels wat in ontwikkelende lande wou besigheid doen. Die hoop is uitgespreek dat die nuwe stelsel beleggings volgens maksimum ekonomiese en politieke effek sou toeken, en gelyketyd die korrupsie en wanbestuur sou systap waardeur China se beleggings in [[Maleisië]] en elders gekenmerk is.<ref name="thrush" /> === Afrika === Weens Trump se kenmerkende ''America first''-benadering was belangrike beleidsaanpassings jeens Afrika te wagte. Desondanks is Amerika se voorafgaande betrokkenheid by Afrika grootliks uit sy eie oorwegings en die kongres se invloed gehandhaaf. Sy grondige skeptisisme oor buitelandse betrokkenheid, en veral in armer ontwikkelende lande, het wel hand aan hand gegaan met 'n afskaling van dié internasionale handelsooreenkomste wat as onbillik teenoor die Verenigde State beskou is. Amerikaanse steun vir internasionale hulporganisasies waarvan Afrika afhanklik is, het onder die loep gekom, en Amerika se beperkte militêre teenwoordigheid in Afrika is ingekort van 7&nbsp;200 ontplooide personeel in 2018, tot 7&nbsp;000 in 2019 en 6&nbsp;000 in 2020. Ten spyte van die besnoeiing van AFRICOM-magte, is beplan om tussen 2021 en 2025 meer as $330 miljoen te spandeer om 27 basisse op die vasteland te versterk en uit te brei.<ref name="cam1" /> Trump het min aptyt vir betrokkenheid by Afrika se interne beleidskwessies getoon. Tydens sy eerste termyn het hy dan nie soos sy twee voorgangers na die vasteland gereis nie, en Afrika se publieke gesondheid of die integriteit van hul verkiesings het geen hernieude aandag geniet nie. Rex Tillerson, sy minister van buitelandse sake, het ontslae geraak van sy departement se kenners rakende Afrika-aangeleenthede, en sy opvolger [[Mike Pompeo]] het hierdie kundigheid eweneens nie herstel nie. Trump het Afrika-staatshoofde op die periferie van die VN se Algemene Vergadering ontmoet en enkele Afrika-leiers is in die Withuis ontvang. Diplomasie is gefokus op handel, belegging en hulp, benewens die finansiering van groot hulp- en beleggingsinisiatiewe, en die vestiging van nuwe ondernemings.<ref name="cam1" /> In weerwil van Trump se begrotingsvoorstelle wat buitelandse hulp sou inkort, het die Republikeins-beheerde kongres duur humanitêre programme voortgesit, insluitend die president se noodplan vir vigsverligting (PEPFAR). Die staatsdepartement en Amerikaanse agentskap vir internasionale ontwikkeling (USAID) se hulp aan Afrika-lande het $7,1 miljard in die 2019-boekjaar beloop, wat met besteding deur die regering van president [[Barack Obama]] gestrook het. Een sg. onregverdige handelsooreenkoms, die African Growth and Opportunity Act, waarvolgens Afrika-produkte suid van die Sahara sonder aksyns na die VSA uitgevoer word, is ongeskonde behou. Trump het ook sy eie handels- en beleggingsinisiatief, Prosper Africa, van stapel gestuur vir fasilitering van private Amerikaanse beleggings in Afrika. Die by Trump ongewilde Overseas Private Investment Corporation wat finansierings- en beleggingsversekering aan Afrika-lande verskaf het, is saam met USAID se ontwikkelingskredietowerheid omskep in die U.S. International Development Finance Corporation wat grootliks op Afrika gefokus is.<ref name="cam1" /> == Ondersoeke nadat Trump die presidentskap verlaat het == Sedert hy die presidentskap verlaat het, was Trump die onderwerp van verskeie ondersoeke na sowel sy saketransaksies as sy optrede tydens die presidentskap. In Februarie 2021 het die distriksprokureur vir Fulton County, [[Georgia]], 'n kriminele ondersoek na Trump se telefoonoproepe aan die Georgia-sekretaris van buitelandse sake, Brad Raffensperger, aangekondig. Afsonderlik is die New Yorkse Staatsprokureur-generaal se kantoor besig met siviele en kriminele ondersoeke na Trump se sakebedrywighede, die ondersoek is in samewerking met die Manhattan-distriksprokureur se kantoor. Teen Mei 2021 het 'n spesiale jurie aanklagte oorweeg. In Julie 2021 het die aanklaers van New York die Trump-organisasie aangekla van 'n "15 jaar skema om die regering te bedrieg". In Desember 2021 het die New York Staatsprokureur-generaal se kantoor Trump gedagvaar om sekere dokumente voor te lê. Op 25 April 2022 het regter Arthur Engoron in die staat New York Trump weens minagting van die hof aangekla omdat hy nie aan die dagvaarding voldoen het nie. Toe hy die [[Withuis]] verlaat het, het Trump bokse dokumente saamgeneem na sy woning by Mar-a-Lago. Die Amerikaanse Nasionale Argief- en Rekordadministrasie het probeer om die dokumente in die hande te kry, soos vereis deur die Presidensiële Rekordswet, en het 15 bokse in Februarie 2022 ontvang. Hulle het later die Departement van Justisie ingelig dat sommige van die materiaal as geklassifiseerde nasionale veiligheidsinligting gemerk is. In Junie 2022 het die departement van justisie aan Trump 'n jurie-dagvaarding gestuur, waarin enige bykomende dokumente wat geklassifiseer is, aangevra is. Op 8 Augustus 2022 het [[Federal Bureau of Investigation|FBI-agente]] met 'n deursoeklasbrief Trump se woning by Mar-a-Lago deursoek as deel van 'n ondersoek na die moontlike wanhantering van dokumente en materiaal wat na die Argief gestuur moes gewees het. Hulle was op soek na geklassifiseerde items en dokumente, insluitend dié wat met [[kernwapen]]s verband hou. Die Geheime Diens het "toegang vergemaklik" vir die FBI, en Trump se prokureur was teenwoordig. Op 12 Augustus 2022 is die teks van die deursoeklasbrief aan die publiek vrygestel, met verwysing na die ondersoek van drie moontlike misdade: oortreding van die Spioenasiewet, dwarsboming van die gereg en die verwydering of vernietiging van staatsrekords. Die lys van dokumente en ander materiaal wat deur die FBI gekonfiskeer is, is ook vrygestel; dit het 11 stelle geklassifiseerde dokumente gelys, insluitend vier wat as "hoogsgeheim" gemerk is.<ref>Zengerle, Patricia (February 18, 2022). "Trump took classified material from White House to Florida, National Archives says". Reuters. Retrieved August 11, 2022.</ref><ref>Thrush, Glenn; Haberman, Maggie; Protess, Ben (August 11, 2022). "Trump Search Said to Be Part of Effort to Find Highly Classified Material". Retrieved August 12, 2022.</ref><ref> Barrett, Devlin; Dawsey, Josh; Stein, Perry; Harris, Shane (August 12, 2022). "FBI searched Trump's home to look for nuclear documents and other items, sources say". The Washington Post. Retrieved August 12, 2022.</ref> == Familie == * [[Eric Trump]] == Sien ook == * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2016]] * [[Amerikaanse presidentsverkiesing 2020]] == Verwysings == {{Verwysings|3}} == Eksterne skakels == {{Commons-kategorie inlyn}} * {{en}} [http://www.donaldjtrump.com/ Donald Trump se amptelike webwerf] {{Presidente van die VSA}} {{Time-persone van die jaar}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Trump, Donald}} [[Kategorie:Presidente van die Verenigde State]] [[Kategorie:Amerikaanse entrepreneurs]] [[Kategorie:Amerikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1946]] [[Kategorie:Lewende mense]] qub4e8ryntqw68ab2mqccneuay4l89d 0 109840 2520042 2434078 2022-08-19T06:59:50Z D. R. van Zyl 153007 Geboorte datum was verkeerdelik aangedui as 19 April 1918, terwyl dit 19 Augustus 1918 is. wikitext text/x-wiki [[Beeld:Dirk Richard.jpg|duimnael|200px|regs|Dirk Richard.]] '''Dirk Gysbert Richard''' ([[19 April|19 Augustus]] [[1918]], [[Paarl]]; [[30 Oktober]] [[2010]], [[Johannesburg]]) was 'n [[Suid-Afrika]]anse [[skrywer]],<ref>Dekker, G. ''Afrikaanse Literatuurgeskiedenis''. Nasou Beperk. Kaapstad. Elfde druk, 1970.</ref> joernalis en koerantredakteur. <ref>Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk Elsiesrivier 1964</ref> As skrywer verwerf hy bekendheid vir sy kortverhale, maar hy publiseer ook 'n aantal romans en dramas (hoofsaaklik enkelspele). As koerantman verwerf hy bekendheid vir sy rubriek ''Na my mening'' wat in ''[[Dagbreek (Sondagkoerant)|Dagbreek]]'' verskyn. Hy dien ook onder meer as redakteur vir ''[[Die Vaderland]]'' en is ook van 1957 tot 1962 hoof van publikasies by [[Afrikaanse Pers (1962) Beperk|Afrikaanse Pers Beperk]]. == Lewe en werk == === Herkoms en vroeë lewe === Die Richard-stamvader was Thomas Bernardus Richardt wat in 1834 uit [[Oldenburg]] in [[Duitsland]] na die [[Kaapkolonie|Kaap]] geëmigreer het.<ref>Richard, Dirk Lewenskets [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein</ref> Dirk se pa was die grofsmid en wamaker Thomas Bernardus Richard (wat by die wamakery Retief en De Vil werk) en sy ma Wilhelmina Gysbertha Kotzé, wat as setter by die [[Paarl Post]] gewerk het. Sy laerskoolloopbaan bring hy deur by die destydse Oefenskool (later WA Joubertskool) wat aanvanklik deel was van die Paarlse Onderwyskollege.<ref>Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. ''Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Tweede hersiene uitgawe, 1963.</ref> Hy gaan dan na die [[Paarl Gimnasium]] tot standerd agt, waarna sy ouers se finansiële probleme veroorsaak dat hy die huis moet verlaat.<ref>Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969</ref> === Persoonlike probleme === Hy gaan woon in Pretoria by sy ouer suster Marie, wat met 'n staatsamptenaar getroud was, en voltooi sy matriek in die eerste klas aan die Afrikaanse Hoër Seunskool in Pretoria. Daarna werk hy agt jaar lank by die Departement van Gesondheid in die Staatsdiens terwyl hy deeltyds studeer en die B.A.-graad, met hoofvakke Romeins-Hollandse Reg en Ekonomie, aan die Universiteit van Pretoria behaal. Op 31 Desember 1943 trou hy met Gertruida Sophia van Rooyen van Makwassie in die Wes-Transvaal. Uit hierdie huwelik word twee dogters, Riëtte en Lindè, gebore. Die gesin woon in Linden in Johannesburg.<ref>Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2.'' Academica. Pretoria, Kaapstad en Johannesburg. Eerste uitgawe. Eerste druk, 1983.</ref> === Loopbaan as joernalis === In Mei 1944 begin hy as joernalis by ''[[Die Vaderland]]'' in Johannesburg werk en beklee daarna die pos van assistent-redakteur van ''[[Die Brandwag]]''. In 1947 sluit hy by die redaksie van ''[[Dagbreek (Sondagkoerant)|Dagbreek en Sondagnuus]]'' aan, waar hy later nuusredakteur word.<ref>Kannemeyer, J.C. ''Die Afrikaanse literatuur 1652-2004.'' Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 2005.</ref> Hy is redakteur van ''Die Brandwag'' vanaf 1954 tot 1957 en daarna tot 1962 hoof van publikasies by [[Afrikaanse Pers (1962) Beperk|Afrikaanse Pers Beperk]]. Vanaf 1962 tot 1970 is hy hoofredakteur van ''[[Dagbreek (Sondagkoerant)|Dagbreek]]'' (waarby ''[[Landstem]]'' ingelyf is) en vanaf 1972 tot 1979 hoofredakteur van ''[[Die Vaderland]]''. In 1961 besoek hy die Verenigde State van Amerika op 'n besoek wat deur die Amerikaanse regering gefinansier word en in 1978 bring hy 'n soortgelyke besoek aan Engeland.<ref>Mediamense: http://mediamense.co.za/wordpress/2016/01/11/dirk-richard-5/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161226184302/http://mediamense.co.za/wordpress/2016/01/11/dirk-richard-5/ |date=26 Desember 2016 }}</ref> Hy raak veral bekend vir die rubriek wat hy in ''Dagbreek'' onder die titel ''Na my mening'' skryf. In die konserwatiewe [[Perskor]]-groep met sy fanatiese ondersteuning van die regering se apartheidsbeleid en die Nasionale Party-leiers kry hy die wind van voor vir sy meer verligte benadering tot die Suid-Afrikaanse politiek.<ref>Wolfram Zwecker. Beeld, van 1 November 2010.</ref> In 'n stadium word hy 48 uur gegee om die land te verlaat omdat 'n artikel oor die aankoop van vliegtuie deur Suid-Afrika van Frankryk in ''Die Vaderland'' verskyn, wat die voormalige staatspresident P.W. Botha gemeen het die land se veiligheid bedreig.<ref>Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998</ref> Een oggend vind hy 'n brief op die lessenaar in sy kantoor waarin hy as redakteur afgedank word. Aanleiding hiertoe was blykbaar 'n rubriek wat hy geskryf het waarin hy sy eie kabinet gekies het en vyf dienende ministers weggelaat het. Dan word hy deur [[Perskor]] getaak om twee belangrike projekte aan te pak, naamlik om 'n boek te skryf oor die geskiedenis van die Afrikaanse koerantwese in die Noorde van Suid-Afrika en om 'n spesiale studie te maak van die jongste politieke ontwikkelinge in Afrika. Hierdie projekte was egter eintlik om hom te onthef van sy redakteurskap.<ref>Sien die webwerf Mediamense: http://mediamense.co.za/wordpress/2016/01/11/dirk-richard-5/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161226184302/http://mediamense.co.za/wordpress/2016/01/11/dirk-richard-5/ |date=26 Desember 2016 }} asook http://mediamense.co.za/wordpress/2016/01/07/dirk-richard-2/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161226184327/http://mediamense.co.za/wordpress/2016/01/07/dirk-richard-2/ |date=26 Desember 2016 }}</ref> === Latere jare en sterfte === Hy tree eindelik noodgedwonge in September 1981 af. Hy is op Saterdag 30 Oktober 2010 in sy huis in [[Linden]] in Johannesburg oorlede.<ref>Zwecker, Wolfram. ''Oudredakteur Dirk Richard sterf op 92''. Beeld, 1 November 2010.</ref><ref>Anoniem. ''<nowiki/>'n Afskeidsgroet aan Dirk Richard''. Die Transvaler, 11 April 1981.</ref> == Skryfwerk == === Prosa === ==== Kortverhale ==== Hy begin sy skrywersloopbaan deur kortverhale in tydskrifte te publiseer, waarna 'n bundel kortverhale gepubliseer word as ''Die swart wa''.<ref name="ReferenceA">Antonissen, Rob. Standpunte. No.32, Junie 1954.</ref> Hierin is daar 'n paar verdienstelike verhale, soos die spanningsverhaal ''Die rooi duiwel se as'' (wat later vir die verhoog verwerk word as 'n eenbedryf), die humorverhaal ''Oom Gert Marakibi'' en die verhaal oor die verarmdes in die Goudstad, ''Kinders van hulle buurt''. Die titelverhaal beskryf die stryd tussen 'n ou wamaker en sy seun rondom die onwilligheid van die ou man om die onvermydelike te aanvaar dat die motor die wa se toekoms vernietig het. Hierdie bundel word, met weglating van ''Oom Gert Marakibi'', herdruk onder die titel ''Vallei van die wingerde''. Die titelverhaal in ''Die man in saal sewe''<ref>Marais, G.F. ’''Die man in saal sewe’ van Dirk Richard.'' Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 21 no. 2, Mei 1983.</ref> handel oor 'n hospitaaltoneel, waar twee jong mans in 'n motorongeluk was. Een is in die lykhuis en die ander lê buite gevaar in saal sewe. Die hospitaalpersoneel weet wat die twee se name was (Chris Myburgh en Deon Krause), maar weet nie wie is wie nie. In die wagkamer sit die een jong man se bejaarde, eenvoudige ouers en die ander jong man, 'n dokter, se deftige vrou. Die eindelike wete wie gesterf het en die ouers se reaksie bring 'n kentering by die deftige jong vrou. Van die verhale in ''As 'n kat se naam Bach is''<ref>De Vries, Izak. Die Burger, 15 Junie 1994. </ref><ref>Malan, Lucas. Rapport, 26 Junie 1994.</ref> fokus op die kragtige menslike konflikte van geloof en klasverskille, laasgenoemde veral treffend uitgebeeld in ''Die Kersgeskenk''. Die karakters word fyn waargeneem en hulle spraak en gedrag fyn weergegee. Menslike verraad en die uitbuiting van emosies is die onderliggende motief van die gebeure in hierdie aangrypende verhaal. Die matriargale tant Ellie regeer in ''Die bruid van Kluitjieskraal'' haar onaansienlike maar vlytige dogter Sarie se lewe lank nadat sy reeds dood is. Op haar sterfbed het Sarie haar ma belowe dat sy sal sorg dat Kluitjieskraal nooit in die hande van 'n [[bywoner]] sal val nie. Al die vryers bly weg, behalwe Dries Knoetze, maar hy is 'n bywoner se seun. Die titelverhaal, ''As 'n kat se naam Bach is'', vertel van die orrelis Kattie Claase en sy obsessie met sy kat en musiek, omdat hy lankal reeds geleer het dat mense nie regtig omgee nie. ===== Versamelbundels ===== Verskeie van Richard se kortverhale word opgeneem in versamelbundels, waaronder ''Die man in saal sewe'' in ''Kortverhale vir verkenning'' en ''Mosaïek''<ref>Bosch, Erna. ''Mosaïek''. Academica. Pretoria. Eerste uitgawe, 1986.</ref> en ''Die jetty master van Kassiesbaai'' in ''Uit die kontreie vandaan''. ==== Romans ==== Hy skryf drie romans waarin aktuele sake aangeraak word. ''Voor die nag kom''<ref name="ReferenceA" /> behandel die vervlakking van die leeskultuur en die opkoms van die geelpers. Geyer Malan word arm groot in die Boland, maar maak vinnig opgang wanneer hy in Johannesburg in die joernalistiek beland. Hy skud sy armoede af en hy en sy gesin beweeg in hoë kringe.<ref>Antonissen, Rob. ''Kern en tooi.'' Nasou Beperk. Eerste uitgawe. Eerste druk. Elsiesrivier, 1963.</ref> Dan word hy aangestel as redakteur van ''Protea'', 'n nuwe weekblad, waarin hy poog om hoë standaarde te handhaaf. Die blad verloor egter veld en die uitgewers dreig hom met ontslag, waarna hy sy redaksiebeleid verander en sensasie en sirkulasie najaag. Hierdie beleid is finansieel baie voordelig, maar maak van hom 'n uitgeworpene in die elite kringe waarin hy voorheen beweeg het. Hy is ook as persoon ongelukkig omdat hy sy eie waardes verloën het en verval in 'n sedelose leefwyse. Die roman word 'n aanklag teenoor die persbase wat hulle sirkulasie en dividende suiwer uit sensasie wil genereer. Hierdie roman word later verwerk en herdruk onder die titel ''Teen dagbreek is dit die koudste''. ''Gekneusde jaar'', waarskynlik sy belangrikste werk, beskryf 'n jong Afrikaner, Rupert, wat in die buiteland studeer het, se vervreemding van die eng tradisies en denke van sy volk. Hy trou met 'n buitelandse vrou (Rubina) en staan dan in die middel van sy ma (Anna) en sy vrou se stryd om sentraal in sy lewe te wees. Die rassekwessie in die politiek is 'n belangrike tema en alle bestaande kante van hierdie probleem word deur verskillende karakters, wit en swart, belig. 'n Aktuele newe-tema is die aanpassing van mense in 'n vreemde omgewing, hetsy immigrant in 'n vreemde land, teruggekeerde burger na baie jare in die buiteland waartydens groot verandering plaasgevind het, en mense wat in die platteland groot geword het in die stad. ''Saktyd vir die persbaas''<ref>Grosskopf, H.J. Beeld, 29 Mei 1995. </ref><ref>Ries, Alf. Insig, Augustus 1995.</ref> vermeng feit en fiksie om die opkoms en stryd in die Afrikaanse perswese in Johannesburg weer te gee. Belangrike karakters is die idealistiese redakteur Conrad Markgraaf, wat moeg raak vir politici se inmenging asook vir sy lesers se smaak na sensasie en hulle vasklou aan uitgediende waardes; en die persbaas Jansen van Dalsem, wat niks en niemand ontsien om sy eie en die groep se belange te dien nie. Gebaseer op die historiese feite, word die opkoms van die Afrikaanse perswese in die Noorde, die konflik tussen Noord en Suid en die ideologiese botsing tussen die verligtes en verkramptes in die politieke bestel in die dae van apartheid boeiend bespreek. Daar het in die sewentiger- en vroeg tagtigerjare 'n verbete stryd gewoed tussen Nasionale Pers van Kaapstad en Perskor van Johannesburg om beheer oor die Transvaalse mark te verkry, wat ten gunste van Nasionale Pers beslis is toe dit bekend word dat Perskor se senior amptenare op bedrieglike wyse die sirkulasiesyfers van sy koerante opgeblaas het. Dit is hierdie gebeure wat in romanvorm behandel word. ==== Nie-fiksie ==== ''Moedswillig die uwe'' is 'n werk waarin die geskiedenis van en leiersfigure in die Afrikaanse pers in die Transvaal behandel word. ''Tussen bid en droom: 'n Koerantman het albei nodig''<ref>Mischke, Anne-Marie. Rapport, 13 Julie 1986.</ref> is 'n versameling anekdotes uit 'n verbygegane politieke en joernalistieke lewe en dek die jare wat hy in die joernalistiek deurgebring het. Beide hierdie boeke gee interessante insig in die woelinge en politieke struwelinge wat gepaard gegaan het met die stryd om beheer van die pers in die Noorde. Hy skryf ook ''Man van Ysterhout'', 'n biografie oor die lewe van dr. Siegfried Annecke en sy stryd teen malaria in die Transvaalse Laeveld. === Drama === ''Die laaste skakel en ander eenbedrywe''<ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 17 en 18, Mei-Desember 1957.</ref> bevat vier eenbedrywe, naamlik ''Die laaste skakel'', ''Perske vir 'n pond'', ''Gebed in Clarendon'' en ''Taal van die hart''. ''Die laaste skakel'' beeld met knap dialoog die stryd uit tussen 'n ouer geslag en 'n jonger geslag wat voeling met mekaar verloor het. Ouma probeer tevergeefs om iets van haar vurige nasietrots in haar kleinkind aan te steek sodat dit na haar dood steeds in iemand kan voortleef. Beide kante se goeie en swakpunte word uitgebeeld, wat aan die ouer generasie as laaste skakels 'n mate van tragiek verleen. ''Perske vir 'n pond'' behandel 'n soortgelyke tema, waar oom Meltjie de Kock en sy vrou, tant Kowie, die behoudende verteenwoordig, met die stad wat vinnig uitbrei en met veranderende gewoontes hulle grond en lewenswyse wil oorneem. Dit word 'n stryd teen hierdie veranderings en die mense wat die veranderings ondersteun, insluitende hulle dogter Ryna. Eindelik seëvier die nuwe oor die oue en die jeug teen die oumense, met die doodry van die getroue perd Kolbooi deur 'n motor wat hierdie onafwendbare feit simboliseer. Hierdie eenbedryf word deur Gerhard J. Beukes opgeneem in ''Woord en masker''. Die klug ''Taal van die hart'' skeer vernuftig die gek met taalpuriste. ''Gebed in Clarendon''<ref>Van Zyl, Ia. ’''Gebed in Clarendon’ van Dirk Richard''. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 24 no. 1, Februarie 1986.</ref> beeld die lotgevalle van die hoofkarakter Wynand Malherbe op dramaties ironiese wyse uit. Sy vrou René berei 'n maaltyd voor en het gaste (René se deftige ouers, 'n professor en sy vrou) oorgenooi vir sy verjaardag. Wynand se eenvoudige moeder is ook daar en het nog nie voorheen die deftige mense ontmoet nie. Wynand is nie lus vir geselskap nie, want dit blyk dat hy bedrog gepleeg het deur trustgeld te gebruik vir sy saketransaksies en hy vrees inhegtenisname, ironies genoeg op dieselfde dag wat 'n voorbladberig in die koerant aankondig dat sy kiesers soveel vertroue in hom het dat hulle hom as kandidaat benoem het vir die komende Volksraadsverkiesing. Sy eenvoudige moeder steek later die aand die deftige mense van Clarendon in die skande met haar opregte tafelgebed, waarin sy die Here se seën oor Wynand afbid. Dit laat Wynand weer sy eenvoudige jeugjare aanvaar, in stede daarvan om dit te verag. ''Gebed in Clarendon'' word opgeneem in die versamelbundels ''Rooibruin blare en ander eenakters'' onder redaksie van A.J. Coetzee, ''Kollig'' onder redaksie van Charles Fryer en ''Uit ons letterkunde'' van P.J. Nienaber. Die eenbedryf ''Die rooi duiwel se as'' verskyn oorspronklik in ''Helikon'' van 31 Augustus 1953 en word opgeneem in die gelyknamige versamelbundel saamgestel deur F.W. Strydom, asook in die versamelbundel ''Wolraad Woltemade en ander eenbedrywe'' onder redaksie van P.J. Nienaber en J.L. Boshoff. Dit is 'n dramatisering van sy kortverhaal in die bundel ''Die swart wa''<ref>Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Richard,_Dirk_(Gysbert)</ref> en beeld die wyse uit waarop die gevreesde Rooi Duiwel selfs na sy dood sy naasbestaandes se lewens beheer en hulle pogings om voorkennis van hulle erfporsie te kry verydel. Sy naasbestaandes is gretig om uit te vind wat die Rooi Duiwel vir hulle nagelaat het, maar word telkens op onverwagte wyse deur die Rooi Duiwel verskrik voordat hulle sy as kan opneem om uit te vind. Die verrassing is dat dit die papbroek Joubertjie is wat die rol van die verskrikker speel en die selfversekerde Petra en Otto uitoorlê. == Publikasies <ref>Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n85-309261/</ref> == * '''1951''' - ''Die swart wa'' * '''1952''' - ''Voor die nag kom'' * '''1955''' - ''Die laaste skakel'' * '''1962''' - ''Die man in saal sewe'' * '''1963''' - ''Die gekneusde jaar'' * '''1967''' - ''Vallei van die wingerde'' * '''1971''' - ''Man van Ysterhout'' * '''1982''' - ''Teen dagbreek is dit die koudste'' * '''1985''' - ''Moedswillig die uwe'' * '''1986''' - ''Tussen bid en droom: 'n Koerantman het albei nodig'' <ref>Mediamense: http://mediamense.co.za/wordpress/2016/01/07/dirk-richard-2/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161226184327/http://mediamense.co.za/wordpress/2016/01/07/dirk-richard-2/ |date=26 Desember 2016 }}</ref> * '''1993''' - ''As 'n kat se naam Bach is en ander stories'' * '''1995''' - Saktyd vir die persbaas == Bronne == * Anoniem. ''Nuwe taak vir Dirk Richard''. Hoofstad, 1 November 1979. * Antonissen, Rob. ''Kern en tooi.'' Nasou Beperk. Eerste uitgawe. Eerste druk. Elsiesrivier, 1963. * Beukes, Gerhard J. (red.) ''Woord en masker.'' J.L. van Schaik Bpk. Agtste uitgawe, 1972. * Botha, Andries (samesteller) ''My Paarl.'' Andries Botha. Paarl, 1987. * Coetzee, A.J. ''Rooibruin blare en ander eenakters.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Tweede uitgawe. Tweede druk, 1979. * Deseret News: https://news.google.com/newspapers?nid=336&dat=19610630&id=JNIjAAAAIBAJ&sjid=D0oDAAAAIBAJ&pg=6930,6092217&hl=en * Grové, A.P. ''Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans.'' Nasou Beperk. Vyfde uitgawe. Eerste druk, 1988. * Nienaber, C.J.M. ''<nowiki/>'n Bespreking van ‘Woord en masker’''. Klasgids. Jaargang 2 no. 4, Mei 1967. * Richard, Dirk. ''Richard sê hy was g’n kwelgees.'' Rapport, 9 Maart 1975. * Smuts, J.P. en Van Rensburg, R. ''Mosaïek''. HAUM. Kaapstad. Vierde druk, 1969. * Strydom, F.W. (samesteller) ''Die Rooi Duiwel se as''. Voortrekkerpers. Johannesburg, 1966. * Van Reenen, Rykie. ''Boek oor 'n Boere-Beaverbrook''. Boekewêreld, 19 Julie 1995. == Verwysings == {{Verwysings}} {{DEFAULTSORT:Richard, Dirk}} [[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers]] [[Kategorie:Geboortes in 1918]] [[Kategorie:Sterftes in 2010]] 762y9cqvq2k1zrsx2woh6rns7r1tjut 0 113291 2520018 2519541 2022-08-18T19:29:38Z 2003:C3:E713:BD00:D524:47DF:CDE4:FBDC wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2016 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = 20 Augustus | eindig = 8 Oktober | wenners = Nieu-Seeland | aantal = 14 | wedstryde = 12 | drieë = 70 | bywoning = 408990 | meeste punte = {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] (81) | meeste drieë = {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Israel Dagg]]<br />{{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Ben Smith]] (5 elk) | vorige = [[2015-Rugbykampioenskapreeks|2015]] | volgende = [[2017-Rugbykampioenskapreeks|2017]] }} Die '''2016-[[Rugbykampioenskap]]''' was die vyfde jaarlikse [[rugby]]toernooi tussen die nasionale spanne van [[Suid-Afrika]], [[Argentinië]], [[Australië]] en [[Nieu-Seeland]]. Die reeks is vanaf 20 Augustus tot 8 Oktober 2016 gespeel, later as in 2015, omrede die [[Olimpiese Somerspele 2016|Olimpiese Spele]] nog plaasgevind het. Die lande se spanne word onderskeidelik die [[Springbokke]], [[Argentynse nasionale rugbyspan|Pumas]], [[Wallabies]] en [[All Blacks]] genoem. Nieu-Seeland het die toernooi vir die 14de keer gewen. Buitendien het hulle die [[Bledisloebeker]] ingepalm en die [[Vryheidsbeker]] gewen, terwyl Australië met die [[Mandela Uitdaagplaat]] en die [[Poematrofee]] weggestap het. Die toernooi is deur [[SANZAAR]] georganiseer, ’n konsortium wat sedert 2012 uit die vier lande se rugbyfederasies bestaan.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |title=Rugby: IRB clears way for Argentina to join Tri-Nations |publisher=The New Zealand Herald |date=13 Mei 2010 |accessdate=22 Mei 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428190410/https://www.nzherald.co.nz/tri-nations/news/article.cfm?cp_id=351&objectid=10644588 |archive-date=28 April 2020 |url-status=dead}}</ref> == Formaat == Die formaat vir die 2016-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het drie keer tuis gespeel, en drie keer weg, met ’n totaal van ses wedstryde elk, en twaalf in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste vier drieë in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die toernooi se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi. == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|1||align=left|{{NZLru}} | 6 || 6 || 0 || 0 || 262 || 84 || +178 || 6 || '''30''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|2||align=left|{{AUSru}} | 6 || 3 || 0 || 3 || 119 || 147 || −28 || 1 || '''13''' |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|3||align=left|{{RSAru}} | 6 || 2 || 0 || 4 || 117 || 180 || −63 || 2 || '''10''' |- align=center |- |style="background: #75AADB; color: #FFFFFF"|4||align=left|{{ARGru}} | 6 || 1 || 0 || 5 || 129 || 216 || −87 || 1 || '''5''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''20 Augustus'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''17 September'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''27 Augustus'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''1 Oktober'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''10 September'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''8 Oktober'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 20 Augustus 2016 | tyd = 20:05 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 8–42 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/289293.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Nick Phipps]]<br />'''Strafdoel:''' [[Bernard Foley]] | wegpunte = '''Drieë:''' [[Ryan Crotty]], [[Beauden Barrett]], [[Jerome Kaino]], [[Waisake Naholo]], [[Dane Coles]], [[Julian Savea]]<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (3)<br />'''Strafdoele:''' Beauden Barrett (2) | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 65&nbsp;328 | skeidsregter = [[Jaco Peyper]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = [[Beauden Barrett]] (NZL) | notas = Dit is Nieu-Seeland se eerste oorwinning teen Australië op ANZ-stadion sedert 2013.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/sport/2016/aug/20/bledisloe-cup-all-blacks-hammer-wallabies-in-rugby-championship-opener |title= Bledisloe Cup: All Blacks hammer Wallabies in Rugby Championship opener |publisher=[[The Guardian]] |author=Matt Cleary |date=20 Augustus 2016 |accessdate=15 Augustus 2022}}</ref> }} {{rugbywedstryd | datum = 20 Augustus 2016 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 30–23 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/281087.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Ruan Combrinck]], [[Johan Goosen]], [[Warren Whiteley]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (3) <br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (3)<br /> '''Kaart''' [[Bryan Habana]] {{Geelkaart|46|56}} | wegpunte = '''Drieë:''' [[Matias Orlando]], [[Santiago Cordero]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (3)<br /> '''Kaart''' [[Manuel Montero]] {{Geelkaart|22|32}} | stadion = [[Mbombela-stadion]], [[Nelspruit]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 27&nbsp;357 | skeidsregter = Glen Jackson ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Faf de Klerk]] (RSA) | notas = [[Agustín Creevy]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Argentinië. }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2016 | tyd = 19:35 (NZ) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 29–9 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/268575.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Israel Dagg]] (2)<br />[[Julian Savea]]<br />[[Sam Cane]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Beauden Barrett | wegpunte = '''Strafdoele:'''[[Bernard Foley]] (2), [[Reece Hodge]] | stadion = [[Westpac-stadion]], [[Wellington, Nieu-Seeland|Wellington]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 35&nbsp;372 | skeidsregter = Romain Poite ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Israel Dagg]] (NZL) | notas = [[Wyatt Crockett]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Nieu-Seeland. }} {{rugbywedstryd | datum = 27 Augustus 2016 | tyd = 16:40 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 26–24 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/289295.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Joaquín Tuculet]], [[Juan Manuel Leguizamón]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]], [[Juan Martín Hernández]]<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (2), Juan Martín Hernández, [[Santiago González Iglesias]] | wegpunte = '''Drieë:''' [[Bryan Habana]], [[Pieter-Steph du Toit]]<br />'''Doelskop:''' [[Johan Goosen]]<br />'''Strafdoele:''' [[Elton Jantjies]] (2), [[Morné Steyn]] (2) | stadion = [[Estadio Padre Ernesto Martearena]], [[Salta]], [[Argentinië]] | bywoning = 16&nbsp;169 | skeidsregter = Jérôme Garcès ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Facundo Isa]] (ARG) | notas = [[Tomás Cubelli]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Argentinië.'' * ''Dit is Argentinië se eerste tuisoorwinning teen Suid-Afrika. }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 10 September 2016 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 57–22 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/268577.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Julian Savea]], [[Ben Smith]] (2), [[Beauden Barrett]], [[Ryan Crotty]] (2), [[Charlie Faumuina]], [[Luke Romano]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (6), [[Aaron Cruden]]<br />'''Strafdoel:''' [[Israel Dagg]] | wegpunte = '''Drie:''' [[Santiago Cordero]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]]<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (5) | stadion = [[Waikatostadion]], [[Hamilton, Nieu-Seeland|Hamilton]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 23&nbsp;361 | skeidsregter = [[Craig Joubert]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = [[Julian Savea]] (NZL) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 10 September 2016 | tyd = 20:05 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 23–17 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/289297.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:'''[[Adam Coleman]], [[Bernard Foley]]<br />'''Doelskoppe:''' Bernard Foley<br />'''Strafdoele:''' Bernard Foley (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Warren Whiteley]], [[Johan Goosen]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (2)<br />'''Strafdoel:''' [[Morné Steyn]] | stadion = [[Suncorpstadion|Langpark]], [[Brisbane]], [[Australië]] | bywoning = 30&nbsp;327 | skeidsregter = Nigel Owens ([[Walliese Rugbyunie|WAL]]) | speler van die wedstryd = [[Michael Hooper]] (AUS) | notas = [[Eben Etzebeth]] word die jongste Suid-Afrikaanse speler wat in sy 50ste toetswedstryd speel.'' * ''Dit is Australië se eerste agtereenvolgende oorwinnings teen Suid-Afrika sedert 2011/12. }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 17 September 2016 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 41–13 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/268579.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Israel Dagg]], [[Julian Savea]], [[Ben Smith]], [[Ardie Savea]], [[Sam Whitelock]], [[TJ Perenara]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (4)<br />'''Strafdoel:''' Beauden Barrett | wegpunte = '''Drie:''' [[Bryan Habana]]<br />'''Doelskop:''' [[Elton Jantjies]]<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (2) | stadion = [[Rugby League Park|AMI-stadion]], [[Christchurch]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 20&nbsp;826 | skeidsregter = Angus Gardner ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = [[Dane Coles]] (NZL) | notas = [[Francois Louw]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Suid-Afrika. }} {{rugbywedstryd | datum = 17 September 2016 | tyd = 18:05 (AWST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 36–20 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/289299.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Samu Kerevi]], [[Dane Haylett-Petty]], [[Will Genia]] (2), [[Michael Hooper]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (4)<br />'''Strafdoel:''' [[Reece Hodge]] | wegpunte = '''Drieë:''' [[Santiago Cordero]], [[Facundo Isa]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (2) | stadion = [[Perth Ovaal|nib-stadion]], [[Perth]], [[Australië]] | bywoning = 16&nbsp;202 | skeidsregter = [[Wayne Barnes]] ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = [[Will Genia]] (AUS) | notas = [[Dean Mumm]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Australië.'' * ''Nieu-Seeland wen die 2016-Rugbykampioenskapreeks met nog twee wedstryde oor. }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 1 Oktober 2016 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 18–10 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/281089.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Strafdoele:''' [[Morné Steyn]] (4)<br />'''Skepskoppe:''' Morné Steyn (2) | wegpunte = '''Drie:''' [[Scott Sio]]<br />'''Doelskop:''' [[Bernard Foley]]<br />'''Strafdoel:''' Bernard Foley | stadion = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 38&nbsp;170 | skeidsregter = [[Wayne Barnes]] ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = [[Adriaan Strauss]] (RSA) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 1 Oktober 2016 | tyd = 19:10 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 17–36 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/289301.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Facundo Isa]], [[Joaquín Tuculet]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]], [[Santiago González Iglesias]]<br />'''Strafdoel:''' Nicolás Sánchez | wegpunte = '''Drieë:''' [[Anton Lienert-Brown]], [[Ryan Crotty]], [[Dane Coles]], [[TJ Perenara]], [[Ben Smith]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (4)<br />'''Strafdoel:''' Beauden Barrett | stadion = [[José Amalfitani-stadion]], [[Buenos Aires]], [[Argentinië]] | bywoning = 34&nbsp;768 | skeidsregter = [[Jaco Peyper]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = [[Anton Lienert-Brown]] (NZL) | notas = }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 8 Oktober 2016 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 15–57 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/281091.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Strafdoele:''' [[Morné Steyn]] (5) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Israel Dagg]] (2), [[TJ Perenara]] (2), [[Beauden Barrett]] (2), [[Codie Taylor]], [[Ben Smith]], [[Liam Squire]]<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (3), [[Lima Sopoaga]] (3) | stadion = [[Kings Park-stadion|Kings Park]], [[Durban]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 52&nbsp;595 | skeidsregter = Jérôme Garcès ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Brodie Retallick]] (NZL) | notas = Dit is Nieu-Seeland se hoogste wegoorwinning teen Suid-Afrika, en oorsteek die oorwinning met 36 punte in 2003.'' * ''Die 57 punte is die meeste wat deur Suid-Afrika nog afgestaan is.'' * ''Nieu-Seeland egaliseer die vlak-een-rekord vir die meeste agtereenvolgende oorwinnings (17). }} {{rugbywedstryd | datum = 8 Oktober 2016 | tyd = 19:30 (WESZ) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 21–33 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/match/289303.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Matías Alemanno]], [[Jerónimo de la Fuente]]<br />'''Doelskop:''' [[Santiago González Iglesias]]<br />'''Strafdoele:''' [[Santiago González Iglesias]] (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Adam Coleman]], [[Samu Kerevi]] (2), [[Dean Mumm]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Bernard Foley (3/3) | stadion = [[Twickenham-stadion]], [[Londen]], [[Engeland]] | bywoning = 48&nbsp;515 | skeidsregter = Mathieu Raynal ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Samu Kerevi]] (AUS) | notas = }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Rugbykampioenskapreekskampioen 2016 |- |align=center|'''{{NZLru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] | 81 |- |rowspan="2"| 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Bernard Foley]] |rowspan="2"| 53 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] |- | 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Morné Steyn]] | 42 |- | 5 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Juan Imhoff]] | 33 |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- |rowspan="2"| 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Israel Dagg]] |rowspan="2"| 5 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Ben Smith]] |- |rowspan="4"| 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] |rowspan="4"| 4 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Ryan Crotty]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[TJ Perenara]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Julian Savea]] |} |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2016/rugby/series/268559.html?template=results 2016-Rugbykampioenskapreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2016]] 97vgoxn12hg6pjdnb78tyyauocw3ok4 0 116416 2519996 2252795 2022-08-18T15:01:48Z 2607:FB91:1681:87:AC39:5F77:6858:B748 A wikitext text/x-wiki {{Etniese groep | beeld = [[Lêer:Aboriginal Australians montage.jpg|300px]] | onderskrif = | groep = Aborigines | bevolking = 669&nbsp;881 (2011)<br />3% van Australië se bevolking<ref name=abs_stat>{{en}} {{cite web |url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/mf/3238.0.55.001 |title=Eqstimates of Aboriginal and Torres Strait Islander Australians |publisher=Australian Bureau of Statistics |date=Junie 2011 |accessdate=5 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200418121217/https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/mf/3238.0.55.001 |archive-date=18 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | plek = [[Lêer:Flag of New South Wales.svg|23px]] [[Nieu-Suid-Wallis]] 208&nbsp;476 (2,89%)<br /> [[Lêer:Flag of Queensland.svg|23px]] [[Queensland]] 188&nbsp;954 (4,22%)<br /> [[Lêer:Flag of Western Australia.svg|23px]] [[Wes-Australië]] 88&nbsp;270 (3,75%)<br /> [[Lêer:Flag of the Northern Territory.svg|23px]] [[Noordelike Gebied]] 68&nbsp;850 (29,77%)<br /> [[Lêer:Flag of Victoria (Australia).svg|23px]] [[Victoria (Australië)|Victoria]] 47&nbsp;333 (0,85%)<br /> [[Lêer:Flag of South Australia.svg|23px]] [[Suid-Australië]] 37&nbsp;408 (2,28%)<br /> [[Lêer:Flag of Tasmania.svg|23px]] [[Tasmanië]] 24&nbsp;165 (4,72%)<br /> [[Lêer:Flag of the Australian Capital Territory.svg|23px]] [[Australiese Hoofstadgebied]] 6&nbsp;160 (1,67%) | taal = 'n Paar honderd inheemse [[Australiese tale]] (waarvan baie al uitgesterf of bedreig is), Australiese Engels, Australiese Aboriginele Engels, Torres Strait Kreools, Kriol | geloof = [[Christendom]] 73%, ongebonde 24%, Tradisionele Aboriginele godsdiens 1% | verwante = [[Melanesië]]rs en Papoea's }} [[Lêer:Australian Aboriginal Flag.svg|duimnael|links|Aboriginele vlag]] [[Lêer:Aborigines-Regionen.png|duimnael|links|Australië se kulturele streke<ref>{{en}} {{cite book|author=David Horten|year=1994|title=The Encyclopaedia of Aboriginal Australia: Aboriginal and Torres Strait Islander History, Society and Culture|isbn=0-85575-234-3|url=http://www.aiatsis.gov.au/asp/map.html|publisher=AIATSIS}}</ref>]] Die '''Aborigines''' ([[Engels]]: [ˌæbəˈɹɪdʒɪniːz] of ''IndiQgenous Australians'', letterlik: "inheemse Australiërs") is die [[Inheemse volke|inheemse bevolking]] van [[Australië]]. Die Aborigines het Australië tussen 40&nbsp;000 en 60&nbsp;000 jaar gelede vanaf die noorde bereik en hulle daar gevestig.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nlc.org.au/articles/cat/our-history/ |title=Our History |publisher=Northern Land Council |accessdate=5 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171128085706/https://www.nlc.org.au/articles/cat/our-history/ |archive-date=28 November 2017 |url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> Hulle vorm nie 'n eenvormige volk nie en is in verskeie stamme of familiegroepe verdeel, wat oor hul eie [[kultuur]], [[taal]] en maniere beskik. Voor die aankoms van die Britse koloniste in 1788 het hulle as jagter-versamelaars geleef en tussen 300&nbsp;000 en 100&nbsp;000 mense getel. As gevolg van siektes, maar ook geweld tydens die Europese verowering, het die getal Aborigines afgeneem tot 60&nbsp;000 in 1920. Sowat driekwart van die hedendaaagse Aborigines het hulle in stede gevestig en het die [[Weste]]rse leefwyse aangeneem, veral as gevolg van Australië se assimilasiebeleid. Die tradisionele Aboriginele leefwyse het veral in die [[Noordelike Gebied]] bewaar gebly, waar Europese setlaars hulle relatief laat gevaaestig het. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Aboriginal Australians}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Australian-Aboriginal|title=Australian Aboriginal peoples|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=19 Augustus 2020}} {{Normdata}} [[Kategorie:Etniese groepe in Australië]] [[Kategorie:Inheemse volke]] mz86qcwwoi0f95gmosfhqqsgh9dotni 2520006 2519996 2022-08-18T16:16:21Z Burgert Behr 2401 Wysigings deur [[Special:Contributions/2607:FB91:1681:87:AC39:5F77:6858:B748|2607:FB91:1681:87:AC39:5F77:6858:B748]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:SpesBona|SpesBona]] wikitext text/x-wiki {{Etniese groep | beeld = [[Lêer:Aboriginal Australians montage.jpg|300px]] | onderskrif = | groep = Aborigines | bevolking = 669&nbsp;881 (2011)<br />3% van Australië se bevolking<ref name=abs_stat>{{en}} {{cite web |url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/mf/3238.0.55.001 |title=Estimates of Aboriginal and Torres Strait Islander Australians |publisher=Australian Bureau of Statistics |date=Junie 2011 |accessdate=5 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200418121217/https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/mf/3238.0.55.001 |archive-date=18 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> | plek = [[Lêer:Flag of New South Wales.svg|23px]] [[Nieu-Suid-Wallis]] 208&nbsp;476 (2,89%)<br /> [[Lêer:Flag of Queensland.svg|23px]] [[Queensland]] 188&nbsp;954 (4,22%)<br /> [[Lêer:Flag of Western Australia.svg|23px]] [[Wes-Australië]] 88&nbsp;270 (3,75%)<br /> [[Lêer:Flag of the Northern Territory.svg|23px]] [[Noordelike Gebied]] 68&nbsp;850 (29,77%)<br /> [[Lêer:Flag of Victoria (Australia).svg|23px]] [[Victoria (Australië)|Victoria]] 47&nbsp;333 (0,85%)<br /> [[Lêer:Flag of South Australia.svg|23px]] [[Suid-Australië]] 37&nbsp;408 (2,28%)<br /> [[Lêer:Flag of Tasmania.svg|23px]] [[Tasmanië]] 24&nbsp;165 (4,72%)<br /> [[Lêer:Flag of the Australian Capital Territory.svg|23px]] [[Australiese Hoofstadgebied]] 6&nbsp;160 (1,67%) | taal = 'n Paar honderd inheemse [[Australiese tale]] (waarvan baie al uitgesterf of bedreig is), Australiese Engels, Australiese Aboriginele Engels, Torres Strait Kreools, Kriol | geloof = [[Christendom]] 73%, ongebonde 24%, Tradisionele Aboriginele godsdiens 1% | verwante = [[Melanesië]]rs en Papoea's }} [[Lêer:Australian Aboriginal Flag.svg|duimnael|links|Aboriginele vlag]] [[Lêer:Aborigines-Regionen.png|duimnael|links|Australië se kulturele streke<ref>{{en}} {{cite book|author=David Horten|year=1994|title=The Encyclopaedia of Aboriginal Australia: Aboriginal and Torres Strait Islander History, Society and Culture|isbn=0-85575-234-3|url=http://www.aiatsis.gov.au/asp/map.html|publisher=AIATSIS}}</ref>]] Die '''Aborigines''' ([[Engels]]: [ˌæbəˈɹɪdʒɪniːz] of ''Indigenous Australians'', letterlik: "inheemse Australiërs") is die [[Inheemse volke|inheemse bevolking]] van [[Australië]]. Die Aborigines het Australië tussen 40&nbsp;000 en 60&nbsp;000 jaar gelede vanaf die noorde bereik en hulle daar gevestig.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.nlc.org.au/articles/cat/our-history/ |title=Our History |publisher=Northern Land Council |accessdate=5 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171128085706/https://www.nlc.org.au/articles/cat/our-history/ |archive-date=28 November 2017 |url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> Hulle vorm nie 'n eenvormige volk nie en is in verskeie stamme of familiegroepe verdeel, wat oor hul eie [[kultuur]], [[taal]] en maniere beskik. Voor die aankoms van die Britse koloniste in 1788 het hulle as jagter-versamelaars geleef en tussen 300&nbsp;000 en 100&nbsp;000 mense getel. As gevolg van siektes, maar ook geweld tydens die Europese verowering, het die getal Aborigines afgeneem tot 60&nbsp;000 in 1920. Sowat driekwart van die hedendaagse Aborigines het hulle in stede gevestig en het die [[Weste]]rse leefwyse aangeneem, veral as gevolg van Australië se assimilasiebeleid. Die tradisionele Aboriginele leefwyse het veral in die [[Noordelike Gebied]] bewaar gebly, waar Europese setlaars hulle relatief laat gevestig het. == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn|Aboriginal Australians}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Australian-Aboriginal|title=Australian Aboriginal peoples|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=19 Augustus 2020}} {{Normdata}} [[Kategorie:Etniese groepe in Australië]] [[Kategorie:Inheemse volke]] 74f3io4xlnkjreb8ydhzth17mtjard1 0 116572 2520005 2502924 2022-08-18T16:04:38Z Begemotas 16082 wikitext text/x-wiki {{Etniese groep | beeld = [[Lêer:Amerikanska folk, Nordisk familjebok.jpg|300px]] | onderskrif = | groep = Indiane | bevolking = ca. 60,5 miljoen | plek = {{vlagland|Meksiko}} 25,7 miljoen<ref>{{es}} http://www.inegi.org.mx/est/contenidos/proyectos/encuestas/hogares/especiales/ei2015/doc/panorama_sociodemografico_2015.pdf</ref><br /> {{vlagland|Peru}} 13,8 miljoen<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pe.html#People |title=CIA – The World Factbook – Peru |format=PDF |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200508223524/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pe.html |archive-date=8 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Verenigde State}} 9,7 miljoen<ref name="uscensus">{{en}} {{cite web |url=https://www.ncai.org/policy-research-center/research-data/prc-publications/Overview_of_2020_AIAN_Redistricting_Data_FINAL_8_13_2021.pdf |title=A First Look at the 2020 Census American Indian/Alaska Native Redistricting Data |publisher=National Congress of American Indians |date=13 Augustus 2021 |accessdate=31 Mei 2022}}</ref><br /> {{vlagland|Bolivië}} 6,0 miljoen<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bl.html |title=CIA – The World Factbook – Bolivia |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200509035638/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bl.html |archive-date=9 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Guatemala}} 5,8 miljoen<ref>{{es}} {{cite web |url=https://www.ine.gob.gt/sistema/uploads/2014/02/26/L5pNHMXzxy5FFWmk9NHCrK9x7E5Qqvvy.pdf |title=Caracterización |publisher=República de Guatemala |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200401210605/https://www.ine.gob.gt/sistema/uploads/2014/02/26/L5pNHMXzxy5FFWmk9NHCrK9x7E5Qqvvy.pdf |archive-date=1 April 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Ecuador}} 3,4 miljoen<br /> {{vlagland|Chili}} 1,8 miljoen<ref>{{es}} {{cite web|url=http://estudios.anda.cl/recursos/censo_2012.pdf|title=Síntesis de Resultados|accessdate=10 November 2016|archive-date=18 Julie 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130718000253/http://estudios.anda.cl/recursos/censo_2012.pdf|url-status=dead}}</ref><br /> {{vlagland|Kanada}} 1,4 miljoen<ref>{{en}} {{cite web |title=2011 National Household Survey: Aboriginal Peoples in Canada: First Nations People, Métis and Inuit |url=http://www.statcan.gc.ca/daily-quotidien/130508/dq130508a-eng.htm |date=8 Mei 2013 |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180202051734/http://www.statcan.gc.ca/daily-quotidien/130508/dq130508a-eng.htm |archive-date=2 Februarie 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Colombia}} 1,4 miljoen<br /> {{vlagland|Argentinië}} 955&nbsp;032<ref>{{es}} {{cite web |url=https://docs.google.com/viewer?url=http://www.censo2010.indec.gob.ar/cuadrosDefinitivos/Total_pais/P44-Total_pais.xls |title=Población indígena o descendiente de pueblos indígenas u originarios en viviendas particulares por sexo, según edad en años simples y grupos quinquenales de edad. |work=INDEC |date=2010 |accessdate=2 Mei 2015 |format=xls |archive-url=https://web.archive.org/web/20200513102428/https://docs.google.com/viewer?url=http%3A%2F%2Fwww.censo2010.indec.gob.ar%2FcuadrosDefinitivos%2FTotal_pais%2FP44-Total_pais.xls |archive-date=13 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Brasilië}} 817&nbsp;963<ref>{{pt}} {{cite news |url=http://indigenas.ibge.gov.br/graficos-e-tabelas-2 |title=2010 Census graphics of Brazil government |date=9 Februarie 2015 |work=IBGE |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200513102438/https://indigenas.ibge.gov.br/graficos-e-tabelas-2 |archive-date=13 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Venezuela}} 524&nbsp;000<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.loc.gov/collections/country-studies/about-this-collection/ |title=About this Collection |work=The Library of Congress |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200517124254/https://www.loc.gov/collections/country-studies/about-this-collection/ |archive-date=17 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Honduras}} 520&nbsp;000<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ho.html |title=CIA – The World Factbook – Honduras |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200515044500/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ho.html |archive-date=15 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Nicaragua}} 443&nbsp;847<br /> {{vlagland|Panama}} 204&nbsp;000<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pm.html |title=CIA – The World Factbook – Panama |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200509035752/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pm.html |archive-date=9 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Costa Rica}} ~114&nbsp;000<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cs.html |title=CIA – The World Factbook – Costa Rica |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200513101015/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cs.html |archive-date=13 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Paraguay}} 95&nbsp;235<ref>{{es}} {{cite web |url=http://convergencia.uaemex.mx/rev38/38pdf/LIZCANO.pdf |title=8 LIZCANO |format=PDF |accessdate=22 Mei 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140224061845/http://convergencia.uaemex.mx/rev38/38pdf/LIZCANO.pdf |archive-date=24 Februarie 2014 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref><br /> {{vlagland|El Salvador}} ~70&nbsp;000<ref>{{es}} {{cite web |url=http://www.soitu.es/soitu/2008/08/09/info/1218307640_720352.html |title=Una comunidad indígena salvadoreña pide su reconocimiento constitucional en el país |publisher=soitu.es |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200509035806/http://www.soitu.es/soitu/2008/08/09/info/1218307640_720352.html |archive-date=9 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Guyana}} ~60&nbsp;000<ref>{{en}} [https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:itLprhZOdfkJ:www.nsi-ins.ca/english/pdf/guyana/guyana_exec_sum_spa.pdf+poblaci%C3%B3n+amerindia+en+Guayanas&hl=es&gl=es&pid=bl&srcid=ADGEESgnc8oF9vDDqn0LXQwm_IS0OdP5VLvwneoa4U-psMv3NzFO0x-V7hMYA6H4M7pvMLk5LgpQK-z9bC4HopJ3Yy1G-oC0a0BN1haAUfe3Samr0BDznq6Oj-d9QivhSDNl9stDM1lT&sig=AHIEtbQsGm8v4AMjIJfJsPxfya6efKUSxg Lector de Google Drive]. Docs.google.com. Besoek op 12 Julie 2013.</ref><br /> {{vlagland|Groenland}} ~51&nbsp;000<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gl.html |title=CIA – The World Factbook – Greenland |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=10 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200509035824/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gl.html |archive-date=9 Mei 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><br /> {{vlagland|Belize}} ~24&nbsp;501 ([[Maja]])<ref>[http://celade.cepal.org/cgibin/RpWebEngine.exe/PortalAction?&MODE=MAIN&BASE=CPVBLZ2000&MAIN=WebServerMain.inl Redatam::CELADE, ECLAC – United Nations]{{Dooie skakel|date=Julie 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Celade.cepal.org. Besoek op 12 Julie 2013.</ref><br /> {{vlagland|Frans-Guyana}} ~19&nbsp;000<ref>{{de}} {{cite web |url=http://www.indigene.de/30.html?&L=2 |title=argiefkopie |accessdate=10 November 2016 |archive-date=20 Augustus 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110820071429/http://www.indigene.de/30.html?&L=2 |url-status=bot: unknown }}</ref><br /> {{vlagland|Suriname}} ~12&nbsp;000–24&nbsp;000 | taal = [[Inheemse tale van die Amerikas]], [[Engels]], [[Spaans]], [[Portugees]], [[Frans]], [[Deens]], [[Nederlands]] | geloof = Inheemse Amerikaanse godsdienste, [[Christendom]] | verwante = [[Etniese groep]]e soos [[Apiacá]], [[Arapaho]], [[Awá]], [[Asteke]], [[Aymara (volk)|Aymara]], [[Cahokia]], [[Cherokee]], [[Cheyenne (volk)|Cheyenne]], [[Choctaw]], [[Comanche]], [[Cree]], [[Guaraní (volk)|Guaraní]], [[Inka]], [[Korubo]], [[Maja]], [[Mapuche]], [[Mixteke]], [[Nahua]], [[Navajo]], [[Olmeke]], [[Quechua (volk)|Quechua]], [[Tlaxcalteke]], [[Tolteke]] en [[Zapoteke]] }} Die '''Indiane''' vorm die inheemse bevolking van die [[Amerikas]], met uitsondering van die [[Inuïete]] en die [[Aleoete]], wat voor [[Christophorus Columbus]] se ontdekking van die Amerikas die vasteland bevolk het. Die stamvaders het die Amerikas in die vroeë geskiedenis deur die [[Beringlandbrug]] vanaf [[Asië]] bereik en daar gevestig; gevolg deur 'n verskeidenheid aan kulture en tale. [[Lêer:North American cultural areas.png|duimnael|links|[[Noord-Amerika]]anse kulturele streke]] [[Lêer:Südamerikanische-Kulturareale.png|duimnael|links|[[Suid-Amerika]]anse kulturele streke]] Omdat die benaming Indiane deur die Europese koloniste ingevoer is, word dit nie deur die inheemse mense van die Amerikas gebruik nie en hulle het ook nie 'n eie versamelnaam nie. Die [[inheemse volke]] in [[Kanada]] word Eerste Nasies ([[Engels]]: ''First Nations'', [[Frans]]: ''Premières nations'') genoem en in die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] Inheemse Amerikansers (''Native Americans''). Soortgelyke terme is ook in die [[Portugees]]- en [[Spaans]]talige lande van [[Latyns-Amerika]] gebruiklik. Indiane vorm geen eenvormige [[etniese groep]] nie; die term sluit in nomadiese jagter-versamelaars soos die Prairie-Indiane, sedentêre [[landbou]]ers en ook ryksstigtende volke soos [[Asteke]], [[Inka]] en [[Maja]]. == Algemeen == Daar word teenswoordig algemeen aanvaar dat die voorouers van die Amerikaanse inboorlinge omstreeks 30&nbsp;000 jaar v.C. die kontinent vanuit [[Siberië]] binnegekom het. Die Amerikas en [[Asië]] was destyds waarskynlik nog nie deur die Beringstraat van mekaar geskei nie. Verskeie groepe het tot in [[Suid-Amerika]] getrek. == Geskiedenis == [[Lêer:Map of gene flow in and out of Beringia.jpg|duimnael|Skematiese illustrasie van moederlike (mtDNA) geenvloei in en uit Beringië, vanaf 25&nbsp;000 jaar gelede tot op hede]] [[Lêer:Countries with dominant Mestizo and Native American population.svg|duimnael|Bolivië en Peru beskik oor 'n Indiaanse meerderheidsbevolking, insluitende mestizos]] Die eerste mense het die Amerikas sowat 18&nbsp;000 jaar gelede oor die Beringlandbrug tussen Siberië en [[Alaska]] bereik en langs die kus tot die suide uitgebrei. Volgens 'n ander teorie het mense die Amerikas vanaf [[Oseanië]] bereik en langs die weskus versprei. Aan die begin het hulle hul jagter-versamelaar-leefwyse behou en later [[landbou]] uitgeoefen. Belangrike [[voedsel]]s sluit in [[aartappel]]s en [[mielie]]s. Omtrent 3000 v.C. het eerste beskawings ontstaan, soos die Maja in [[Meso-Amerika]]. Latere beskawings sluit in [[Caral]] in [[Peru]] (2627 v.C.), die [[Olmeke]] in Meso-Amerika (1500–400 v.C.), die Inka in die [[Andes]] (13de tot 16de eeu) en die Asteke in Meso-Amerika (14de tot 16de eeu). Die term "Indiane" het ontstaan toe Christophorus Columbus gedink het dat hy [[Oos-Indië]] bereik het.<ref>{{en}} {{cite book|url=https://books.google.com/books?id=cp0r3aa8EM8C&pg=PA163&lpg=PA163&dq=indian+%22in+dios%22+wilton#v=onepage&q&f=false|title=Word myths: debunking linguistic urban legends|first=David|last=Wilton|page=163|publisher=Oxford University Press, USA|isbn=978-0-19-517284-3|date=2 Desember 2004|accessdate=3 Julie 2011}}</ref><ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.straightdope.com/columns/read/1966/does-indian-derive-from-columbuss-description-of-native-americans-as-una-gente-in-dios|title=Does "Indian" derive from Columbus's description of Native Americans as "una gente in Dios"?|date=25 Oktober 2001|first=Cecil|last=Adams|publisher=The Straight Dope|accessdate=3 Julie 2011}}</ref><ref>{{en}} {{cite web |title=The Biggest Misnomer of All Time? |url=http://www.visualthesaurus.com/cm/wordroutes/2015/ |date=12 Oktober 2009 |first=Ben |last=Zimmer |publisher=VisualThesaurus |archive-url=https://web.archive.org/web/20120419005109/http://www.visualthesaurus.com/cm/wordroutes/2015/ |archive-date=19 April 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{en}} {{cite book |last= Hoxie |first= Frederick E. |title= Encyclopedia of North American Indians |year= 1996 |publisher= Houghton Mifflin Harcourt |isbn= 978-0-395-66921-1 |page= 568}}</ref><ref>{{en}} {{cite book |last= Herbst|first=Philip|title=The Color of Words: An Encyclopaedic Dictionary of Ethnic Bias in the United States|year=1997|publisher=Intercultural Press|isbn=978-1-877864-97-1|url= https://books.google.com/?id=UiZQH5gHuggC&pg=PA116|page= 116}}</ref><ref>{{en}} {{cite book|title=Discourse Analysis as Sociocriticism : The Spanish Golden Age|first=Antonio|last=Gómez-Moriana|chapter=The Emerging of a Discursive Instance:Columbus and the invention of the "Indian"|pages=124–132|publisher=University Of Minnesota Press|date=12 Mei 1993|isbn=978-0-8166-2073-9|accessdate=4 Julie 2011|url=https://books.google.com/books?id=_BCpLZfypTIC&pg=PA124&dq=columbus+indios+indian#v=onepage&q=columbus%20indios%20indian&f=false}}</ref> Die Amerikas het uiteindelik as [[Wes-Indië]] bekend geword, 'n naam wat nog steeds gebruik word om na die eilande van die [[Karibiese See]] te verwys. Die inheemse bevolking van die [[Karibiese gebied]] het die eerste slagoffers van die Europeërs en hul siektes geword. Nadat Columbus die Amerikas vir [[Spanje]] in besit geneem het, het die [[Spaanse Ryk]] in 1517 met die [[Spaanse verowering van Yucatan|verowering van Yucatan]], in 1519 met die [[Spaanse verowering van die Asteekse Ryk|verowering van die Asteekse Ryk]] en in 1532 met die [[Spaanse verowering van die Inka-ryk|verowering van die Inka-ryk]] begin en aansluitend groot dele van die vasteland onderwerp. Aansluitend is kolonies soos [[Nieu-Spanje]] in 1519 gestig, in 1534 het [[Nieu-Frankryk]] gevolg en in 1620 [[Nieu-Engeland]]. Die Europese koloniste het hul [[godsdiens]], hul [[kultuur]] en hul [[Taal|tale]] na die Amerikas gebring en die Indiane gedwing om hul leefwyse aan te neem. Die Indiane het begin om met die Europeërs en die slawe uit [[Afrika]] te vermeng. Nadat die meeste Amerikaanse lande aan die begin van die 19de eeu hul [[onafhanklikheid]] bereik het, het die lande voortgegaan met die assimilasiebeleid. Lande soos [[Chili]], Meksiko en die Verenigde State het oorloë teen die inheemse bevolking gevoer en die Indiane is gedwing om in reservate te leef, veral in lande soos [[Brasilië]], [[Colombia]], Kanada, [[Panama]], [[Paraguay]], [[Venezuela]] en die Verenigde State. Die alledaagse lewe in hierdie reservate is gekenmerk deur [[armoede]] en [[werkloosheid]]. Vandag vorm Mestizo's die bevolkingsmeerderheid in verskeie lande van die Amerikas, veral in die [[Sentraal-Amerika]]anse lande van [[Belize]], [[Costa Rica]], [[El Salvador]], [[Guatemala]], [[Honduras]], [[Nicaragua]] en Panama. Tot vandag toe vorm Indiane groot dele van die bevolking in lande soos [[Bolivië]], Chili, Colombia, [[Ecuador]], [[Groenland]], [[Guatemala]], Meksiko en Peru. Ten minste 'n duisend verskillende [[Inheemse tale van die Amerikas|inheemse tale]] word in die Amerikas gepraat. Sommige, soos [[Quechua]], [[Guaraní]], [[Aymara]] en [[Nahuatl]], word deur miljoene se mense gepraat. Ander belangrike tale sluit in [[Mayathan]] en [[Mapudungun]]. === Prehistoriese kulture === [[Lêer:PeruCaral01.jpg|duimnael|Die Peruaanse Caral is van die oudste Indiaanse beskawings in die Amerikas]] [[Lêer:Monks Mound in July.JPG|duimnael|Monk's Mound is die grootste aardpiramide noord van Meksiko en deur die Moundbuilders-kultuur opgerig]] In omstreeks 20&nbsp;000 v.C. het die sogenaamde [[Folsomkultuur]] in die suidweste van die [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]] ontstaan. Die Indianevolk wat hiertoe behoort het, was jagters wat van spiese met punte van steen gebruik gemaak het en onbekend was met die pyl en boog. In omstreeks 1000 v.C. het die Cochisekultuur in [[Arizona]] en [[Nieu-Meksiko]] ontstaan, wat op die versamel van veldkos berus maar ook 'n beskeie begin met akkerbou (mielies) gemaak het. Dit het die grondslag gelê vir die groot suidwestelike landboukulture wat bekend staan as [[Mogollon-Mimbres]], [[Pueblo]] en [[Hohokam]]. Talle stamme uit die gebied was ook bedrewe mandjievlegters, wat meegebring het dat hulle ook soms die mandjie-makervolk genoem word. Sowat 1000 jaar n.C. het 'n nuwe kultuur in die suidweste ontstaan, naamlik die van die rotsbewoners ([[Cliffdwellers-kultuur]]). Dit is waarskynlik veroorsaak deurdat aggressiewe stamme uit die noorde (vermoedelik die voorouers van die [[Apache]] en die [[Navajo]]) die gebied binnegeval en baie stamme gevolglik hulle toevlug tot die splete in groot rotsmassas geneem het, waar hulle wonings, torings en skanse gebou het. 'n Ander belangrike prehistoriese kultuurgebied het van die suidooste al langs die [[Mississippirivier]] op tot by die [[Groot Mere]] langs die Kanadese grens gestrek. Dit was die gebied van die sogenaamde heuwelbouers ([[Moundbuilders|Moundbuilders-kultuur]]). Voorwerpe wat in talle kunsmatige heuwels gevind is, toon duidelike ooreenkomste met die van Indiaanse beskawings in [[Sentraal-Amerika]]. Die Natchez-stamme was die laaste verteenwoordigers van hierdie kultuur, wat reeds eeue voor die koms van die [[blankes]] deur primitiewer stamme vernietig is. === Die koms van die blankes === [[Lêer:Non-Native American Nations Control over N America 1750-2008.gif|duimnael|Territoriale ontwikkeling van Noord-Amerika sedert 1750]] [[Lêer:Non-Native American Nations Control over South America 1700 and on.gif|duimnael|Territoriale ontwikkeling van Suid-Amerika sedert 1700]] Toe die ontdekkingsreise van [[Christophorus Columbus]] ’n nuwe fase vir die Noord-Amerikaanse kontinent ingelui het, was die gebied deur sowat een miljoen mense bewoon. Buite die suidwestelike en suidoostelike kultuurgebiede het ook nog 'n aantal ander Indianestamme voorgekom wat van veldkos, visvangs, jag en in sommige gevalle van akkerbou geleef het. Die Indiane het tot 'n groot aantal verskillende taalgroepe behoort en dit het dikwels gebeur dat stamme van dieselfde taalgroep ver van mekaar gewoon en niks van mekaar geweet het nie. Die godsdienstige opvattinge en die ekonomiese, politieke en sosiale strukture was by die koms van die blankes meer uiteenlopend en ongelyk ontwikkel as wat dit destyds in [[Europa]] die geval was. Baie Indiaanse kulture het reeds in die aanvangstydperk van die blanke kolonisasie verdwyn, maar in sommige gevalle het die kontak met blankes ook tot nuwe vorme van kulturele bloei gelei. Die bekendstelling van [[perd]]e en [[vuurwapen]]s het byvoorbeeld die beroemde prêriekultuur tot gevolg gehad, terwyl die gebruik van moderne [[metaal]]werktuie die houtsnykuns in die noordweste tot groot hoogtes gevoer het. == Noordweskus == [[Lêer:Ketchican totem pole 2 stub.jpg|duimnael|Tlingittotem in Ketchikan, Alaska]] Die Indianekultuur langs die Amerikaanse noordweskus was vroeër hoogs ontwikkel. Die belangrikste stamme in die gebied was die [[Tlingit]] van [[Alaska]] en die [[Haida]], [[Tsimshian]] en [[Kwakiutl]] van [[Kanada]]. Eersgenoemde twee stamme het tot die Athapaskiese taalgroep behoort, terwyl die [[Tsimshian]] deel was van die Penutian-taalgroep en die [[Kwakiutl]] van die [[Mosan]]-taalgroep. Hoewel hierdie stamme en die talle ander van die gebied in baie opsigte van mekaar verskil het, het hulle tog 'n taamlik eiesoortige kultuur verteenwoordig. === Leefwyse === Die Indiane van die noordweskus het hoofsaaklik van visvangs geleef aangesien die [[rivier]]e en die see ryk was aan [[kabeljou]], [[haring]], [[heilbot]] en [[salm]]. Hulle het ook [[rob]]be, seeleeus, [[walrus]]se en [[walvis]]se en landdiere soos [[eland]]e, [[kariboe]]s en [[Beer|bere]] gejag. Die vroue het vrugte, bessies en eetbare wortels versamel. Die wonings, wat dikwels baie ruim was, is van sederhout gebou. Die kleredrag was baie beperk. Wanneer die weer dit toegelaat het, het die mans kaal geloop, terwyl die vroue net 'n voorskoot van sederboombas gedra het. In die [[reën]]seisoen is skouermantels van bas gedra, terwyl die [[winter]]klere uit ’n verskeidenheid huide en pelse vervaardig is. Die komberse wat by feestelike geleenthede gedra is, was ook van sederboombas. Die geel komberse van die Tlingit was besonder opvallend, aangesien dit met motiewe beskilder is wat in ’n ritmiese patroon herhaal is. === Sosiale struktuur === Die Noordweskus-Indiane het in dorpe gewoon wat politieke eenhede gevorm het. Onderlinge bondgenootskappe tussen dorpe is selde aangegaan, maar bloedige gevegte was algemeen, soms selfs tussen dorpe wat tot dieselfde stam behoort het. Die samelewing was streng hiërargies georden. Elke stam het uit 'n aantal sibbes bestaan wat tot dieselfde totem behoort het. Dit was 'n mitiese voorouer wat dikwels in die vorm van 'n dier (byvoorbeeld ’n walvis, beer, arend of bewer) voorgestel is. Die sibbes was weer onderverdeel in statusgroepe waarvan die lede verskillende range en oorerflike titels gehad het. Die slawe, wat deurgaans krygsgevangenes of ontvoerde Indiane van ander stamme was, is van die sosiale organisasie uitgesluit. Die uitleg van 'n dorp is bepaal deur die onderlinge verhoudinge wat die sibbes gehandhaaf het. ’n Enkele woning het soms tot 20 gesinne van verskillende sibbes gehuisves wat mekaar goedgesind was. Voor die huise het die totempale gestaan waarop die totemsimbole van die inwoners uitgekerf was. So 'n paal kon meer as 30&nbsp;m hoog wees. Kenmerkend vir die kultuurgebied langs die noordweskus was die dra van maskers. Dit was 'n verdere aanduiding van die sibbe en rang waartoe iemand behoort het. Maskers is ook deur lede van die verskeie magtige "geheime genootskappe" gedra wat binne die hoogste stande gevorm is en wat ’n groot invloed op die sosiale lewe van 'n stam uitgeoefen het. Die lidmaatskap van 'n sibbe, statusgroep of rang het onder meer bepaal aan watter rituele, danse en liedere 'n individu mag deelneem. Sommige van hierdie voorregte kon aan ander oorgedra word, maar die skenker kon dit dan self nie meer benut nie. === Potlatch === [[Lêer:Klallam people at Port Townsend.jpg|duimnael|Waterverf deur James G. Swan wat die Klallam-mense onder die leier Chetzemoka by Port Townsend uitbeeld, met een van Chetzemoka se vroue wat potlatch versprei]] [[Lêer:Edward S. Curtis, Kwakiutl bridal group, British Columbia, 1914 (published version).jpg|duimnael|Edward Curtis se foto van 'n ''Kwakwaka'wakw''-potlatch met dansers en sangers]] [[Lêer:Wawadit'la(Mungo Martin House) a Kwakwaka'wakw big house.jpg|duimnael|''Wawadit'la''-potlatch in Thunderbird Park, [[Victoria, Brits-Columbië|Victoria]], [[Brits-Columbië]], [[Kanada]], 'n groot hut wat deur Mungo Martin in 1953 opgerig is]] Om besittings, hetsy materieel al dan nie, weg te gee, was 'n algemene gebruik onder die Indiane van die noordweskus en het verband gehou met hul sterk drang na aansien. Hierdie strewe het veral uiting gevind in die sogenaamde potlatch (afgelei van die woord ''patshatl'' = “om te gee"), wat ’n feestelike byeenkoms was waarby die gasheer sy gaste met geskenke oorlaai en dikwels van sy eiendom vernietig en slawe vermoor het. Hoe meer hy kon weggee en vernietig, hoe groter was sy aansien onder sy gaste. [[Potlatch]]-feeste is egter so dikwels oor en weer gehou dat baie van die geskenke terugontvang is. In wese was dit dus niks anders as verbloemde ruilhandel nie, maar dit het bygedra tot die indrukwekkende kulturele bloei van die noordwestelike beskawing: Om sy gaste te beïndruk, het die gasheer moeite gedoen om met die mooiste en kleurrykste goedere vorendag te kom. === Godsdiens === Die geloof in mitiese voorvaders het die grondslag van die godsdiens gevorm. Afbeeldings van totems het die hele kultuur oorheers. Dit was nie net op die totem pale aangebring nie, maar ook op die huisgewels, die boeë van hul bote, op seremoniële ratels, maskers, dose, lepels en komberse. Die voorvaderlike geeste is vereer en gevrees enter wille van beskerming aanbid. Toordokters het 'n belangrike rol in die godsdiens gespeel aangesien hulle in 'n toestand van beswyming met die bonatuurlike wêreld in aanraking sou kon kom. Hulle het ook as genesers opgetree. === Moderne tyd === Sedert die koms van die blankes het die leefwyse van die Indiane langs die noordweskus baie verander. Hul vrye toegang tot die viswaters is algaande aan bande gelê, terwyl pogings om van hulle akkerbouers te maak, nie geslaag het nie. Die veldtog van sendelinge en die owerheid teen die "heidense" potlatch het die tradisionele kultuur 'n ernstige knou gegee. As gevolg van die onlangse toename in die Indianebevolking, word al hoe meer van hulle gedwing om die klein reservate te verlaat. Talle probeer om in die bosboubedryf 'n bestaan te maak, terwyl daar ook 'n oplewing in die kunsnywerheid is. Laasgenoemde is gedeeltelik 'n poging om die tradisionele kultuur te laat herleef. == Woudgebiede == Die ooste van die Verenigde State en Kanada was die bakermat van 'n aantal Indianebeskawings wat veral in die groot woude gevestig was. Hierdie kulture het onderling baie verskil. === Suidooste === [[Lêer:DeSoto Map HRoe 2008.jpg|duimnael|Kaart van Hernando de Soto se ontdekkingsreise, 1539–1542]] Die suidooste was die eerste streek in [[Noord-Amerika]] waar Indiane met blankes in aanraking gekom het en dit was ook die plek waar die eerste oorloë tussen hulle plaasgevind het. Van talle stamme het nog net die naam oorgebly, maar enkeles het die stryd teen die deportasie na die sogenaamde Indian Territory in [[Oklahoma]] oorleef. Hul getalle het egter drasties afgeneem. In die binneland van [[Florida]] leef steeds 'n aantal [[Seminole]] (Golf-taalgroep) in klein dorpe wat selfs nou nog dikwels bestaan uit die sogenaamde chickees, huise sonder mure wat op pale gebou is en wat baie geskik is vir die moerasagtige gebied vol slange. Hulle deurkruis die netwerk van riviere, mere en moerasse met bote wat uit boomstamme gesny word. Die sosiale organisasie van die Seminole het vroeër op matrilineêre sibbes berus, dit wil se die afstamming is van moederskant af bereken. Teenswoordig het die stelsel in onbruik geraak. Die suidooste was ook die woongebied van onder andere die [[Creek]], die [[Choctaw]] (albei van die Golf-taalgroep) en die [[Cherokee]] (Irokese taalgroep). Teenswoordig bestaan daar nog net enkele Choctaw-families en sowat 5&nbsp;000 Cherokee-families. Die meeste van hierdie stamme is reeds in die eerste helfte van die 19de eeu na Oklahoma verdryf. In Oklahoma is daar teenswoordig sowat 50&nbsp;000 Cherokees, wat hulle in groot mate by die blankes se leefwyse aangepas het. === Ooste === Die oorgrote meerderheid van die Indianestamme wat vroeër in die oostelike woude gewoon het, het [[Algonkwynse]] tale gepraat. Die belangrikste stamme was die [[Delaware]] en die [[Mohegan]] ([[Mohikane]]). Hulle het van jag, visvangs in die riviere en ruilhandel geleef. In hul stryd teen die blankes het hulle gedugte militêre konfederasies gevorm, soos byvoorbeeld die [[Powhatan]]-konfederasie aan die begin van die 17de eeu, waartoe sowat 30 stamme behoort het. Die hewige verset is egter gebreek en die stamme is oor ander dele van die Verenigde State versprei. Die klein groepe wat in die ooste oorgebly het, is heeltemal van die tradisionele woudkultuur vervreem. === Noordooste === Die noordooste is van oudsher die woongebied van die Irokeessprekende stamme. Tussen die 15de en die 18de eeu het 'n aantal stamme soos die [[Mohawk]] en die [[Seneca]] die beroemde Irokese Liga gevorm. Dit was 'n liggaam wat met inagneming van die outonomiteit van elke stam besluite kon neem wat vir almal gegeld het. Deels as gevolg hiervan het die Irokese 'n groot polities-militêre mag gevorm wat hulle daartoe in staat gestel het om die druk van die blankes te weerstaan. Hulle is nooit na ander gebiede gedeporteer nie en leef steeds in reservate in die grensgebied tussen die Verenigde State en Kanada. Die politieke stelsel van die Liga funksioneer nog in sommige opsigte. Net soos die Seminole was die Irokese matrilineêr georganiseer. Die bestuurslede van die Liga is gekies deur sibbes waarvan vroue aan die hoof gestaan het. Die vrou speel vandag nog 'n taamlik belangrike rol in die sosiale lewe. Hoewel die Irokese se tradisionele leefwyse in die reservate verdwyn het, vind baie nog 'n mate van sekuriteit in die sogenaamde Long House-godsdiens. Dit word sedert die begin van die vorige eeu gepredik en is 'n vermenging van tradisionele en Christelike opvattinge en gebruike. Dit berus op ’n honderdtal etiese gedragsreëls wat eerbied vir die natuur en verwerping van die blankes se leefwyse (insluitende [[alkohol]]verbruik) vereis. Die seremoniële gebruik van [[tabak]] is een van die belangrikste elemente van die godsdienstige rituele. 'n Kenmerkende instelling van die Irokese is die geheime genootskap wat deur die blankes die False Face Society genoem word en wat steeds bestaan. Die lede van die genootskap dra houtmaskers wat beskilder en met perdesterthare versier is. Daar word geglo dat die maskers by bepaalde rituele siektes kan uitdryf en geestelike krag kan gee. === Groot Mere === Rondom die [[Groot Mere]] in die grensgebied van die Verenigde State en Kanada het 'n aantal Algonkwynsprekende stamme vroeër gewoon. Sommige soos die Outoua, het grootliks verdwyn. Die [[Winnebago]] ([[Sioux]]-taalgroep) word ook tot hierdie kultuurgebied gereken. Hierdie Indiane het nie net uit jag en visvangs 'n bestaan gemaak nie, maar ook uit die verbouing van wilde [[rys]] en [[graan]]. Byna al die stamme is sedert die koms van die perd in meerdere of mindere mate deur die westelike prêriekultuur beïnvloed. Die belangrikste stamme wat oorgebly het, is die [[Cree]] (in Kanada) en die [[Ojibwa]] of [[Chippewa]] (in Kanada en die Verenigde State). Laasgenoemde is veral bekend vir hulle kleredrag, wat ryklik met krale versier is. Die ontwerp is beïnvloed deur die [[Franse]] met wie hulle handel gedryf het. Die wapens wat hulle in ruil vir pelse gekry het, het hulle gebruik om onder meer die Sioux-sprekende stamme weswaarts te verdryf. Onder die Ojibwa word steeds die sogenaamde Midéwiwin aangetref, ’n geheime vereniging met 'n godsdienstigeins lag wat deur die blankes ook die Grand Medicine Society genoem word. == Weskus == === Pueblo-kultuur === [[Lêer:USA 09669 Taos Pueblo Luca Galuzzi 2007.jpg|duimnael|Taos van die Pueblo-kultuur]] Die beroemde Pueblo-kultuur het in die suidweste van die Verenigde State in die deelstate [[Nieu-Meksiko]] en [[Arizona]] ontstaan. Die Indiane uit die gebied is van oudsher mielieboere en woon in baie kenmerkende dorpe (''pueblo'' is die [[Spaans]]e woord vir ''dorp''). Die huise bestaan uit meer as een verdieping en is so ontwerp dat die dak van elke verdieping ook as stoep vir die volgende een gebruik kan word. Die Pueblo-Indiane, wat tradisioneel 'n baie vreedsame volk is, het 'n besonder ryk kultuur ontwikkel. Hul versierde erdewerk en die sogenaamde katsynas is baie bekend. Laasgenoemde is klein, gemaskerde mensfigure van hout wat allerlei bonatuurlike magte verpersoonlik. Belangrike Pueblo-stamme is die [[Hopi]] ([[Uto-Asteekse tale|Uto-Asteekse taalgroep]]) en die [[Zuni]] (Zuni-taalgroep). Die meeste stamme is na die koms van die Spaanse koloniste tot die [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]] geloof bekeer en het ook eers Spaans en later Engels as voertaal aangeneem. Nogtans het baie van hulle oorspronklike tradisies bewaar gebly. Dit geld veral vir die Hopi, wie se slangdans, 'n vrugbaarheidsritueel waarin priesters met ratelslange tussen die tande dans om die reën te besweer, steeds uitgevoer word. Onder die Pueblo-Indiane word naas Rooms-Katolieke kerke ook nog die sogenaamde kivas aangetref. Dit is vertrekke wat net deur 'n opening in die dak betree kan word en waar groot katsynas en ander voorwerpe van die katsyna-kultus bewaar word. Die feit dat die Pueblo-Indiane hulle taamlik vinnig by die Europese kultuur aangepas het, het onder meer daartoe gelei dat die blankes hulle meestal met rus gelaat het en dat hulle gou 'n groot mate van selfbeskikking geniet het. Hulle is steeds hoofsaaklik akkerbouers, maar hul landboumetodes is baie modern. === Navajo === {{Hoofartikel|Navajo}} [[Lêer:Navajo Cowboy-1.jpg|duimnael|'n [[Navajo]]-man te perd in Monument Valley, Arizona, Verenigde State]] Die [[Navajo (taal)|Navajo]] (Athapaskiese taalgroep) is met 'n bevolkingstal van meer as 167&nbsp;000 teenswoordig die grootste Indianevolk in Noord-Amerika. Meer as 100&nbsp;000 leef in ’n groot reservaat van 75&nbsp;000&nbsp;km², waar hulle met veral skape boer. Vroeër het die Navajo van jag, roof en ruilhandel geleef. Die blankes het hulle as gevaarlik beskou en die onderwerping van die stamme het met baie bloedvergieting gepaard gegaan. Die tradisionele woning van die Navajo is die hogan, 'n blokhut wat gedeeltelik onder die grond gebou en ook met grond bedek word. Sedert die omskakeling na skaapboerdery het die kunsnywerheid onder hulle sterk ontwikkel. Hul wolkomberse, wat deurgaans helderrooi gekleur is, word tot die waardevolste kunsskeppings van Indiane gereken. Die Navajo se familie is matrilineêr georganiseer en familiesake word hoofsaaklik deur die vroue gereël. Die magiese genesing van siektes is 'n belangrike onderdeel van hul godsdiens. Teenswoordig het die Navajo met 'n vinnige bevolkingsgroei te kampe, wat die moontlikhede van suksesvolle [[skaap]]boerdery in die reservaat al hoe meer beperk. Talle verlaat dan ook die reservaat om as ongeskoolde arbeiders te gaan werk. === Apache === [[Lêer:Group of Apaches.jpg|duimnael|'n Groep Apache-Indiane]] Net soos die Navajo is die Apache ook uit die noorde afkomstig en behoort hulle ook tot die Athapaskiese taalgroep. Die volk bestaan uit verskillende stamgroepe wat oor Nieu-Meksiko, Arizona en Colorado versprei is. Terwyl die Navajo mettertyd baie elemente van die Pueblo-kultuur oorgeneem het, was dit met die Apache geensins die geval nie. Sommige stamme het hul eerder deur die prêriekultuur laat beïnvloed. Kenmerkend vir die Apache is hul koepelvormige hutte en die gevlegte mandjies wat met mens- en diermotiewe versier is. 'n Belangrike deel van hul tradisies is die ingewikkelde puberteitsrituele vir meisies. Die feit dat die [[Christendom]] geen ingang onder die Apache gevind het nie, spruit uit die volk se tradisionele vyandigheid teenoor vreemdes. Ook naburige Indianestamme het vroeër baie las van die Apache se rooftogte ondervind. Selfs in die reservate waarin hulle nou woon, is hulle nog hardnekkige teenstanders van blanke gesag en meng hulle ook nie met ander Indiane nie. Baie van hulle is suksesvolle veeboere. === Rancheria- en Kaliforniese stamme === [[Lêer:Südwesten01.png|duimnael|Kaart van reservate van Indiaanse stamme soos die Navajo, Mohave, Pima en Yuma]] In die suidweste van Arizona woon die sogenaamde Rancheriastamme, soos die [[Pima]], [[Papago]] en [[Yuma]]. Eersgenoemde twee behoort tot die Uto-Asteekse taalgroep en laasgenoemde tot die Hokan-taalgroep. Hoewel die Pima nasate van die prehistoriese Hohokam is, het die kultuurvlak van hul voorouers nie behoue gebly nie. Aangesien hulle reeds vroeg tot die Christendom bekeer is, het daar ook niks van hul eie politieke en sosiale struktuur oorgebly nie. Dieselfde geld vir die Papago, wie se getalle vinnig toeneem. Die suidelike deel van Kalifornië was vroeër die woongebied van ’n groot aantal stamme. Hulle het hoofsaaklik van veldkos, visvangs en konynjag geleef. Hulle het ook feitlik geen klere gedra nie en in hutte gewoon. Spaanse sendelinge het hulle al baie vroeg tot die Christendom bekeer en hulle in die sendingstasies se vrugtetuine laat werk. Dit het die grondslag gelê vir die Kaliforniese vrugtekwekerye. Tydens die goudstormloop van 1849 is baie van hierdie stamme deur die blankes uitgewis. In [[Noord-Kalifornië]] het stamme soos die [[Hupa]] (Athapaskiese taalgroep), die [[Yurok]] (Ritwantaalgroep) en die [[Yokut]] (Penutiantaalgroep) hulle beter gehandhaaf. Hulle praat nog hul eie tale en onderhou nog bepaalde tradisionele rituele. == Prêrie en omliggende gebiede == Die legendariese beeld van die Indiane soos dit in talle avontuurromans of -rolprente (Westerns) geskets word, het betrekking op die indrukwekkende prêriekultuur. Dit het veral op die prêrie self ontstaan, dit wil se op die eens uitgestrekte grasvlaktes tussen die [[Rotsgebergte]] (Rocky Mountains) en die Mississippirivier. Die stamme van die meer noordoostelik geleë Plato en die Groot Bekken (Great Basin) suid van die Plato kan egter ook tot die prêriekultuur gereken word. === Prêrie === [[Lêer:Glyptodon old drawing.jpg|duimnael|Illustrasie van Paleo-Indiane wat 'n glyptodont jag]] [[Lêer:Buffalo Hunt.jpg|duimnael|Perd en bison was vir sowat 100 jaar die lewensbestaan van die Prêrie-Indiane]] Name soos Sioux, [[Cheyenne]], [[Comanche]], [[Kiowa]], [[Pawnee]] en [[Swartvoete]] is oorbekend as gevolg van die stamme se heldhaftige verset teen die weswaartse opmars van die blankes. Minder bekend is egter dat die kultuur van die Prêrie-Indiane betreklik jonk is. Tot aan die einde van die 18de eeu het die stamme hoofsaaklik van jag in die omgewing van hul dorpe geleef. [[Bison]]s is te voet gejag deur hulle oor afgronde te dryf sodat hulle hulle te pletter geval het. Die enigste huisdier wat hulle geken het, was die [[hond]], wat as pakdier gebruik is. Sommige stamme soos die Pawnee (Irokese taalgroep) het ook mielies en tabak verbou. Die invoer van perde en vuurwapens deur die Europese koloniste het die vroeëre leefwyse van die prêriebewoners ingrypend verander. As gevolg van hul instinktiewe begrip vir die natuur en diere het hulle gou geleer hoe om die perd hul belangrikste bondgenoot te maak. Veral die vernuftige ruiterkuns van die Comanche het baie beroemd geword. Aangesien perde en vuurwapens die bisonjag aansienlik vergemaklik het, het baie stamme later feitlik uitsluitlik daarvan geleef en dit het tot 'n meer nomadiese leefwyse gelei. Die nuwe beweeglikheid, waarby die tipi-tent goed ingepas het omdat dit vinnig opgestel en afgebreek kon word, het ook in die Indiane se stryd teen die blankes groot voordele ingehou. Die bisonjag met primitiewer middels is trouens al duisende jare gelede op die prêrie bedryf. In teenstelling met die blankes het die Indiane daarvoor gesorg dat die bisonstapel altyd op peil gebly het. Ander diere wat gejag is, was onder meer herte, gaffelantilope en bergskape. Deur die ruilhandel met die blankes het die Indiane onder meer krale bekom, waarmee hulle hul kledingstukke, wat hulle uit die huide vervaardig het, versier het. Elke stam het 'n voorkeur vir bepaalde kleure gehad. Die Sioux, wat ook soms die Dakota genoem is, het byvoorbeeld 'n voorliefde vir rooi, wit en blou krale gehad, terwyl die Cheyenne (Algonkwynse taalgroep) geles verkies het. Besonder indrukwekkend was die groot hooftooisel van arendsvere wat in gevegte gedra is. Dit het by uitstek die simbool van die prêriekultuur geword. Die Indianegemeenskappe van die prêrie was redelik demokraties ingestel. Elke stam is bestuur deur ’n stamraad waarin verskeie sibbes en mansverenigings verteenwoordig was. Die raad kon individuele stamlede aanwys as kamphoof, aanvoerder van 'n krygstog of jagekspedisie, of as onderhandelaar met ander stamme en blankes. Hierdie ampte was in die meeste gevalle net tydelik en nie oorerflik nie. Die groot verskeidenheid tale, waarvan sommiges net deur enkele duisend Indiane gepraat is, het gelei tot die gebruik van beeldskriftekens op huide. Die taalverskille is verder deur 'n uitgebreide stelsel van gebaretaal oorbrug. Die Prêrie-Indiane was gedugte krygers wat baie gesteld was op krygsroem. Dit is nie verkry deur 'n vyand op 'n afstand dood te skiet nie, maar eerder deur hom in ’n fisieke geveg te oorwin. Alie vyande is ook nie ewe belangrik geag nie; die Arapahos het byvoorbeeld verkies om teen die Ute en die Pawnee te veg omdat hulle as onderskeidelik die dapperste en die wreedaardigste beskou is. Die buit was dus selde die vernaamste oorweging vir 'n oorlog. Die gebruik om gesneuwelde en lewendige vyande te skalpeer, het algemeen voorgekom, hoewel dit nie duidelik is of hierdie gewoonte sy oorsprong by die Indiane gehad het nie. By die Prêrie-Indiane het dit egter verband gehou met die geloof dat hare die "setel van die siel" is. Indiane wat lewend geskalpeer is (as sodanig is dit nie noodlottig nie), is ook nie weer in hul gemeenskappe opgeneem nie omdat hulle as "lewende dooies" beskou is. === Godsdiens === [[Lêer:Ghost Dance at Pine Ridge.png|duimnael|Die spookdansritueel van 1889–1891 deur die Oglala Lakota by Pine Ridge. Illustrasie deur die Westerse kunstenaar Frederic Remington, 1890.]] Die grondslag van die godsdiens op die prêrie was die geloof in 'n misterieuse mag wat alles en almal beïnvloed het. Die Sioux het dit dan ook die "groot misterie" (Wakantankan) genoem. Hierdie mag is nie net in indrukwekkende natuurverskynsels soos die son, weerlig en donder verpersoonlik nie, maar ook in die meeste ander manifestasies van die natuur (bome, riviere, ensovoorts). Die blankes het die natuur nie met dieselfde eerbied benader nie en hul vernietigende aktiwiteite, soos die feitlik algehele uitroeiing van die bison, was in die oë van die Indiane heiligskennis. Baie prêriestamme het een keer per jaar 'n sogenaamde sondans gehou waarby 'n aantal mans vier dae lank van sonop tot die middag toe gevas en gedans het. Daarna is allerlei rituele gehou waarin die wilskrag en die uithouvermoë van die deelnemers beproef is deur die toediening van liggaamlike pyn. Die sondans is as 'n vorm van kommunikasie met die natuur en 'n bron van geestelike krag vir die deelnemers beskou. Daarbenewens het dit die samehorigheidsgevoel van die stamlede simbolies bevestig. Teen die einde van die 19de eeu het die meeste Prêrie-Indiane aanhangers van die sogenaamde spookdansgodsdiens geword, ’n ideologie wat daarop gemik was om die tradisionele leefwyse te herwin wat deur die blankes verstoor is. Die spookdansritueel sou die gesneuwelde krygers laat herrys en die bisontroppe na die prêrie terugbring. Die hernieude veggees wat die geloof meegebring het, het tot hewige en bloedige gevegte met die blankes gelei, wat eers met die bloedbad in 1890 by Wounded Knee beëindig is. Hoewel die verset van die prêrie-stamme mettertyd heeltemal gebreek is, het die sterkstes onder hulle hervestiging na vreemde gebiede vrygespring. In die reservate ontbreek die geleenthede om die tradisionele leefwyse voort te sit, veral vanweë die verdwyning van die bison. Enkele kultuurelemente het egter in 'n aangepaste vorm bly voortbestaan. === Groot Bekken en Plato === [[Lêer:BuffaloHunters.jpg|duimnael|Bisonjag met wolfvelmaskers, George Catlin, 1832–33.]] Die woestynagtige Groot Bekken was die tuiste van die Shoshone, Ute en Paiute, wat almal tot die Uto-Asteekse taalgroep behoort. Aanvanklik het hulle hoofsaaklik van wilde aartappels, wortels en saad geleef wat hulle met behulp van stokke uit die grond gegrawe het: vandaar dat die blankes hulle soms "diggers" (grawers) genoem het. Hul wonings was hutte van gras en takke en hulle klere is van boombas, gras en konynvelle gemaak. Nadat hulle perde bekom het, het hulle egter gou met die meer ontwikkelde prêriekultuur in aanraking gekom en van die elemente oorgeneem. Dit was veral met die Ute en die Shoshone die geval. Oor die algemeen het die Indiane van die Groot Bekken min weerstand teen die blankes gebied en teenswoordig leef 'n aantal nog in reservate. Baie meer stamme het in die Plato, 'n gebied van woude, berge en riviere, gewoon. Ook hulle het vroeër 'n eenvoudige bestaan gevoer wat moontlik gemaak is deur die oorvloed aan vis, wild en vrugte. Later is baie Plato-Indiane ook deur die prêriekultuur beïnvloed. Dit was veral by die Nez Percé (Frans: "deurboorde neus") die geval. Die stam, wat tot die Penutian-taalgroep behoort, het baie gely voordat hy teen die einde van die 19de eeu ’n reservaat in Idaho kon betrek. == Moderne tyd == Sedert die koms van die blankes het die tradisionele kultuur van die Indiane drasties agteruitgegaan. Talle stamme is heeltemal of gedeeltelik uitgewis, terwyl 'n aantal ook in 'n spesiale Indianegebied in Oklahoma hervestig is. Feitlik alle oorblywende stamme is in reservate gehuisves. === Koloniale periode === [[Lêer:George Caleb Bingham 001.jpg|duimnael|George Caleb Bingham, ''Fur Traders Descending the Missouri'', ca. 1845]] Die eerste groep blanke koloniste het die Indiane wat dikwels baie vreedsaam teenoor hulle opgetree het, as barbare beskou. In die suidooste, waar met die kolonisasie begin is, is baie stamme uitgemoor. In die oostelike woude het die Indiane sterk krygsmagte soos die bekende Irokese Liga tot stand gebring. Die [[Engelse]], [[Franse]] en [[Nederlanders|Nederlandse]] setlaars het hier 'n baie praktiese beleid gevolg; waar dit voordelig was, het hulle ruilhandel met die Indiane gedryf en ook bondgenootskappe met hulle aangegaan, wat meegebring het dat die Indiane in die onderlinge oorloë van die Europeërs betrokke geraak het. Waar hulle egter as bondgenote en handelsvennote nie nodig was nie, het uitwissingsoorloë gevolg. Met uitsondering van sommige Irokese stamme het feitlik geen betekenisvolle stam in die ooste oorleef nie. === Die Indiaanse gebied === [[Lêer:Okterritory.png|duimnael|Oklahoma en Indiaanse gebiede, 1890's]] Na onafhanklikwording in 1776 het die Verenigde State ’n minder gewelddadige beleid ten opsigte van die Indiane toegepas. In die huidige deelstaat Oklahoma (wat in die Choctaw-taal "land van die rooi manne" beteken) is 'n stuk grond opsygesit vir die hervestiging van Indiane. Die gebied het as die Indian Territory (Indianegebied) bekend gestaan. Met uitsondering van die Irokese is alle stamme van die suidooste en oostelike woude wat nog nie uitgewis was nie, hierheen gebring. Hierdie beleid is ook in die 19de eeu voortgesit, toe botsings met die Indiane in die weste voorgekom het. In die geval was die hervestiging 'n soort strafmaatreël teen opstandigheid. Die gevolg was dat meer as 90 stamme, wat in talle opsigte baie van mekaar verskil het, hervestig is in een gebied wat dikwels glad nie vir hul onderlinge behoeftes geskik was nie. Teen die einde van die 19de eeu is die deelstaat Oklahoma geproklameer en die gebied, wat voorheen net vir Indiane gereserveer was, is ook vir blankes oopgestel. Teenswoordig woon daar steeds ’n betreklik groot aantal Indiane wat probeer om wat van hul stamidentiteit oorgebly het, te bewaar. === Reservaatpolitiek === [[Lêer:Bia-map-indian-reservations-usa.png|duimnael|Kaart van Indiaanse reservate in die Verenigde State]] Na die eerste helfte van die 19de eeu is hervestigings in die Indianegebied minder dikwels onderneem en is daar eerder Indianereservate gestig in die gebiede waar stamme van oudsher gewoon het. Sommige van die reservate was vir blankes gesluit, maar dit was steeds geen ideale oplossing nie. Veral die Indiane van die prêrie moes weens hul afhanklikheid van die bisonjag baie beweeglik wees. Aangesien die reservate van die begin af van beperkte omvang was, was dit nie moontlik nie en daarbenewens is die bisons vinnig deur die blankes uitgeroei. Die blankes het ook nie al tyd die grense van die reservate eerbiedig nie en die owerhede het dikwels hul verdrae met die Indiane verbreek. Dit was dus nie verbasend nie dat die Indiane, wat vanweë die ruilhandel met die blankes wapens bekom het, herhaaldelik in opstand gekom het. Dit was die geval met onder andere die Sioux, Cheyenne, Kiowa, Comanche en Ute. Belangrike gebeurtenisse in die stryd van die Prêrie-Indiane was die uitwissing van Cheyenne-kampe by Sand Creek in 1864 in Colorado, die uitwissing van 'n ruitereenheid deur die Sioux in 1865 (die sogenaamde Fetterman Massacre) en die bloedige slag in 1876 by die [[Slag van Little Bighorn|Little Bighorn]]-rivier in Montana, waar ’n groot blanke strydmag onder leiding van genl. [[George Armstrong Custer]] (1839–1876), by die Indiane bekend as "die vrouedoder", deur ’n koalisie van Indianestamme geheel en al uitgemoor is. Die Indiane is aangevoer deur die Sioux-hoofmanne [[Crazy Horse]] (Ta-Sunko-Witko, ca. 1842–1877) en [[Sitting Bull]] (Tatanka Iyotaka, ca. 1831–1890). Ook in die suidweste het daar nog baie oorloë plaasgevind, onder meer om die [[Navajo]] in 'n reservaat te dryf. Die wreedste van alle oorloë was die teen die [[Apache]], waarin beroemde stamhoofde soos Victorio, Cochise en Geronimo (Goyakla, ca. 1829–1908) hulle deur hul uitsonderlike krygsvernuf onderskei het. === Die einde === [[Lêer:Bison skull pile-restored.jpg|duimnael|Bisonskedelbene, sowat 1870]] [[Lêer:Joseph Ferdinand Keppler01.jpg|duimnael|Titelblad van Frank Leslie se ''Frank Leslie's Illustrated Newspaper'' van 18 September 1873. Dit toon 'n spotprent oor vredemakers wat "geventileerde" komberse, leë geweerbokse en stinkende vlees aan Indiane bied.]] Teen die einde van die 19de eeu was alle gewapende verset van die Indiane verbreek. In die reservate was hulle aan die gesag van die blanke owerhede onderworpe en vir kos, klere en huisvesting van blankes afhanklik. In ruil daarvoor is verwag dat hulle na ’n [[Weste]]rse leefwyse moes oorskakel en daar is geprobeer om van hulle akkerbouers, veeboere en dagloners te maak. Uit vertwyfeling het baie stamme, veral die uit die prêrie, hulle toevlug tot die spookdansgodsdiens geneem, aangesien dit die herrysenis van die voorvaders en die herstel van die tradisionele leefwyse verkondig het. Die regering was bekommerd dat hierdie religieuse beweging weer tot 'n opstand sou lei en het besluit om militêr op te tree. Dit het in Desember 1890 op die bloedbad by Wounded Knee in Suid-Dakota uitgeloop, waarin 200 mans, vroue en kinders van die Sioux gesterf het. Sedert die einde van die 19de eeu is geprobeer om die reservaatstelsel geleidelik op te hef. Baie reservate is opgedeel in afsonderlike plase wat private besit geword het en ook deur blankes besit kon word. Die gevolg was dat die ou idee van gemeenskaplike stambesit ondermyn is, en omdat die afsonderlike plase ook verkoop kon word, het die oppervlakte van reservaatgebiede gou al hoe kleiner begin word. Verder is daar deur middel van aangepaste onderwys geprobeer om die jonger geslag van hul stamtradisies te vervreem. Tog het daar nie veel van hierdie doelbewuste vervreemdingsbeleid gekom nie, onder meer omdat die geld daarvoor ontbreek het. Die belangstelling in die Indiane het begin afneem en daar is aangeneem dat hulle besig was om uit te sterf. Teen 1900 was daar in die Verenigde State nog net sowat 200&nbsp;000 Indiane oor. Die Indiane van Kanada is ook in reservate geplaas, maar omdat  die land se ontwikkeling nie so stormagtig verloop het nie en minder Europeërs daarheen getrek het, het dit met minder bloedvergieting gepaard gegaan. Teenswoordig word daar nog Indiane aangetref wat in die ylbevolkte noorde 'n nomadiese bestaan voer. === 20ste eeu === In omstreeks 1930 het dit duidelik geword dat die Indianebevolking in sowel die Verenigde State as Kanada weer begin aangroei. Daar het ook 'n groter bewustheid posgevat oor die armoedige bestaan wat die Indiane gevoer het. Die eerste stappe om die situasie te verbeter, is tydens die bewind van president [[Franklin D. Roosevelt]] gedoen. Stamrade met beperkte bevoegdhede binne die reservate kon verkies word en meer geld is bewillig om onder meer die veeteelt, bosbou, vissery en akkerbou in die reservate ekonomies lewensvatbaar te maak. Ook die kunsnywerheid is aangemoedig, al was dit dikwels met die oog op die toeristebedryf, wat die gehalte van die produkte nadelig beïnvloed het. In hierdie vryer atmosfeer het baie Indiane hulle aangesluit by die American Native-Church, 'n kerkgenootskap wat gegrond was op die ou idee van natuurheiliging, die spookdansgodsdiens, die peyote-kultus (waarby onder meer hallusinasies 'n belangrike rol speel) en die Christendom. Na die [[Tweede Wêreldoorlog]], waartydens 40&nbsp;000 Indiane in die Amerikaanse leer geveg het, het die stamme die reg verkry om hofsake teen die regering aanhangig te maak oor die nie-nakoming van vroeëre verdrae. Talle daarvan is deur die Indiane gewen. Intussen het die Indianebevolking steeds toegeneem, en om die situasie te hanteer, het die regering op 'n beleid van desentralisasie besluit. Ingevolge hiervan moes geld en opleidingsgeriewe beskikbaar gestel word sodat hulle buite die reservate werk kon soek. Die beleid was egter 'n groot mislukking; baie Indiane was gou terug in die reservate, onder meer omdat die blankes teen hulle gediskrimineer het en hulle min werk kon vind. Die wat in die stede agtergebly het, het dikwels 'n drankprobleem ontwikkel. Terselfdertyd is daar geprobeer om die reservaatstelsel af te skaf by stamme wat geag is ver genoeg verwesters te wees om in blanke gemeenskappe te leef. Dit het op ’n selfs groter mislukking uitgeloop. Die rampspoedige eksperiment met die Menominee van Wisconsin het so 'n agteruitgang tot gevolg gehad dat hul reservaat in 1973 heringestel is en die opheffingsbeleid beëindig is. === Onlangse ontwikkeling === [[Lêer:Flag of the American Indian Movement.svg|duimnael|Vlag van die ''American Indian Movement'']] In die vroeë sewentigerjare het die Indianebevolking in die Verenigde State tot meer as 800&nbsp;000 aangegroei en die aktivisme onder hulle het ook toegeneem. Veral onder die jonger geslag het ’n protesbeweging ontstaan wat daarop gemik was om hul swak posisie te verbeter. In 1969 is die voormalige eilandgevangenis [[Alcatraz]] voor die kus van [[San Francisco]] byvoorbeeld beset en in 1972 die Bureau of Indian Affairs in [[Washington, D.C.]] In 1973 het ’n gewapende botsing tussen die Sioux en die polisie en leer by Wounded Knee plaasgevind, dieselfde plek van die berugte bloedbad minder as 100 jaar gelede. Slagspreuke wat by sulke geleenthede gehoor word, is onder meer "Red Power" (rooi mag) en Panindianisme, die strewe na ’n kulturele eenheid onder alle Indiane. 'n Grootskaalse massabeweging het tot dusver egter nog nie tot stand gekom nie. == Kuns == === Beeldende kuns === [[Lêer:PreColumbian American cultures.png|duimnael|Verspreiding van Indiaanse kulturele gebiede voor die koms van die Europeërs. Hierdie kaart toon nie Groenland, wat tot die Arktiese kulturele gebied behoort, nie. {{columns-list|2| {{sleutel|#4747a1|Arkties}} {{sleutel|#50828e|Noordwes}} {{sleutel|#40895d|Arido-Amerikaans}} {{sleutel|#b4581b|Meso-Amerika}} {{sleutel|#548434|Isthmo-Colombiaans}} {{sleutel|#b1c759|Karibies}} {{sleutel|#b94343|Amesone}} {{sleutel|#8b782a|Andes}}}}]] [[Lêer:Totem haida.jpg|duimnael|Haidatotem in Thunderbird Park, Victoria, Brits-Columbië, Kanada]] Hoe uiteenlopend die kunsuitinge van die stamme ook al is, het die beeldende kuns van die Indiane feitlik deurgaans 'n funksionele karakter, hetsy wêrelds of religieus. Dit is moeilik om 'n onderskeid te maak tussen kuns en vaardigheid of handwerk. Oor die algemeen het die mans die groot kunswerke gemaak, terwyl die vroue hulle meer op die maak en versiering van gebruiksvoorwerpe en klere toegelê het. Sedert die kolonisasie het baie van die Indianekuns egter sy oorspronklike funksie verloor. === Noordweskus === Alle kuns van die Indiane van die noordweskus is ondergeskik aan die vorm van die voorwerp wat versier moet word. Om oop ruimtes op byvoorbeeld die lang, silindriese totem pale te vermy, is die figure uitgerek. Ondanks die omvorming het die figure steeds herkenbaar gebly. Die ledemate is gewoonlik deur duidelike, donker lyne van mekaar geskei, enter wille van simmetrie is die profiele dikwels verdubbel. Verskeie style kan onderskei word: Die werk van die Haida, Tlingit en Tsimshian is baie verfynd, die van die Kwakiutl en Bellacoola minder verfynd, terwyl die van die [[Nootka]], [[Chinook]] en talle Salish-sprekende stamme taamlik ru en minder kleurvol is. Die motiewe wat die mans gebruik het vir die versiering van hout, klip en been, was dieselfde as die wat die vroue op mandjies en komberse aangebring het. Veral die komberse van die Chilkat, 'n subgroep van die Tlingit, was baie mooi versier. === Woud-Indiane === Die Algonkwynse stamme soos die Cree en [[Ojibwa]] het baie gebruiksartikels uit berkebas vervaardig en dit met blommotiewe en silhoeëtte van diere, veral bere en bewers, versier. Die Ojibwa was ook bekend vir hul ryklik versierde klere. In die ou Irokese kultuur het die wampum 'n baie belangrike rol gespeel. Dit was 'n lang, breë lyfband wat vervaardig is wanneer verdrae aangegaan is. Die bepalings van die verdrag is met krale van skulp daarop uitgebeeld en daar is altyd twee bande gemaak, een vir elke party. Die Seminole uit die suidooste vervaardig teenswoordig baie kunsnywerheidsprodukte vir toeriste. Algemene artikels is mandjies en kledingstukke wat met kleurvolle krale versier is. === Weskus-Indiane === Die Pueblo-Indiane het van ca. 200 tot ca. 1700 'n ononderbroke tradisie in pottebakkery gehandhaaf. Die potte is beskilder met motiewe wat geleidelik van eenvoudige, geometriese patrone ontwikkel het tot gestileerde plant-, dier- en mensfigure. Hulle het egter nie die pottebakkerswiel geken nie. Die mure van die Pueblo se kivas – heilige vertrekke wat net van bo toeganklik was – is met simboliese voorstellings van reën, wolke en weerlig beskilder. Binne die kivas is die sogenaamde sandskilderye van droë materiaal soos sand, oker en fyngemaalde blom- en plantblare gemaak waarin die gode gesmeek is om 'n sieke te genees. Die pasiënt moes gewoonlik op die sandskildery sit terwyl die toordokter om hom gedans het. Die kunswerke moes altyd voor sonsondergang weer vernietig word. Besonder bekend was die sandskilderye en die komberse met geometriese patrone van die Navajo. Van ca. 1850 af het hulle hulle ook op die silwersmeekuns toegelê. Die Hopi het hierdie kunsvorm by die Navajo oorgeneem en in 1946, onder leiding van Fred Kabotie, die Hopi Silvercraft Guild gestig. Hulle het hulle veral op masker- en katsynamotiewe toegelê. === Prêriekultuur === By die Prêrie-Indiane soos die Sioux, Shoshone, Cheyenne, Comanche, Pawnee en Swartvoet-Indiane, wat hoofsaaklik van die bisonjag geleef het, is die bisonhuide deur die mans met naturalistiese voorstellings in silhoeët beskilder, terwyl die vroue die huide met veral geometriese motiewe geborduur het. [[Leer (stof)|Leer]] is gebruik vir klere, skilde en parfleches (klein sakkies waarin onder meer gedroogde vleis bewaar is). Die [[Pomo]], [[Klamath]] en [[Paiute]] is bekend daarvoor dat hulle mandjies vleg wat byna waterdig is en met geometriese motiewe versier is. === Musiek === [[Lêer:Apache violin, made by Chesley Wilson, 1989 - National Museum of American History - DSC00053.jpg|duimnael|links|Apache-viool gemaak deur Chesley Goseyun Wilson (San Carlos Apache)]] Aangesien die Indiane wyd oor die Noord-Amerikaanse kontinent versprei was, is hulle [[musiek]] uiteenlopend van aard. By nadere bestudering kan egter ook ’n aantal ooreenkomste uitgesonder word. Indianemusiek word sedert die tagtigerjare van die 19de eeu bestudeer en teenswoordig oor die algemeen in ses streekgroepe onderverdeel. Talle kenmerke word by al die groepe aangetref, maar die klem val telkens op 'n ander kenmerk. Die Westerse kultuur het deurgaans minder invloed op die musiek van die Indiane van Noord-Amerika gehad as wat dit by die Indiane van Latyns-Amerika die geval was. 'n Ander verskil tussen die musiek van die Indiane van Noord-Amerika en die Latyns-Amerikaanse Indiane is dat eersgenoemde 'n beperkter aantal instrumente gebruik het. Hul sang is hoofsaaklik deur [[fluit]]e, [[trom]]me en ratels begelei, en daar bestaan feitlik geen suiwer instrumentale musiek nie. Oor die algemeen was dit die mans wat gesing het, met 'n hoe stem en dikwels op 'n geforseerde wyse aangesien die klem eerder op 'n kragtige styl as op suiwerheid geval het. Sowel solosang, koorsang en beurtsang tussen groep en leier kom voor, maar geen beroepsangers nie. Die meeste melodieë het 'n dalende aard. 'n Kenmerkende melodievorm is die waarby 'n deel van die lied op 'n hoër toon as die res gesing word. Die melodieë is hoofsaaklik op ’n vyftonige reeks gebaseer (reekse van ses of vier tone kom egter ook voor) en is melodies deurgaans eenvoudig in vergelyking met die ingewikkelde ritmes wat binne 'n eenvoudige, metriese skema optree. Nuwe liedere sou deur drome ontstaan of deur geeste geïnspireer word. Sommige word as die eiendom van 'n groep of individu beskou. Bykans alle liedere het ’n funksie en hang dikwels saam met godsdienstige plegtighede, maar daar bestaan ook liefdesliedere, kinderliedjies en liedere wat die mans tot die stryd oproep of wat oorloë uit die verlede verhaal. Die [[peyotisme]], 'n religieuse beweging waarby onder meer peyote-plante gekou word wat hallusinasies veroorsaak en wat in die 20e eeu aanhangers van oor die hele kontinent gekry het, het 'n eiesoortige musikale styl in die peyote-danslied ontwikkel. Dit is 'n mengvorm van elemente uit verskillende gebiede waarin die hoë, gespanne sangstyl wat deur vinnige tromme en ratels begelei word, opval. Ook die spookdanslied, waarin ’n algemene verset teen blankes tot uiting kom, het bekend geword. Die Indiane se gesamentlike strewe na die behoud van 'n eie kultuur het veroorsaak dat die verskillende style teenswoordig steeds meer inmekaarvloei. Die vermenging van Indianekulture en die invloed van [[toerisme]] bring mee dat die ou musikale tradisies vinnig verdwyn. == Verwysings == {{Verwysings|4}} == Bronne == * Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-65-6, volume 24, bl. 114–127 == Verdere leesstof == * {{en}} Hazel W. Hertzberg: ''The Search for an American Indian Identity. Modern Pan-Indian Movements'', Syracuse University Press, 1971. * {{en}} Hamilton, Charles (ed) (1950). ''Cry of the Thunderbird; the American Indian's own story''. New York: Macmillan Company * {{es}} Gonzalo Fernández de Oviedo: ''Historia General y Natural de las Indias, Islas y Tierra-firme del Mar Océano'', Madrid 1535, [http://www.cervantesvirtual.com/FichaObra.html?Ref=24193 Heruitgawe 1851] – gedigitaliseerde by Biblioteca Virtual Miguel D Cervantes == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie|Indigenous peoples of the Americas|Indiane}} * {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Native-American|title=Native American|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=4 Julie 2019}} * {{en}} [http://cogweb.ucla.edu/Chumash/EntryDate.html The Peopling of the American Continents], ''Early California History'' * {{en}} [http://www.pbs.org/wgbh/nova/evolution/end-big-beasts.html America's Stone Age explorers], ''PBS Nova'' * {{de}} [http://www.deutschlandfunk.de/knochen-gene-totempfaehle.740.de.html?dram:article_id=111766 Arndt Reuning: ''Knochen, Gene, Totempfähle. Wer waren die ersten Siedler in der Neuen Welt?'', Deutschlandfunk 31 Mei 2009] {{Normdata}} [[Kategorie:Etniese groepe in Argentinië]] [[Kategorie:Etniese groepe in Belize]] [[Kategorie:Etniese groepe in Bolivië]] [[Kategorie:Etniese groepe in Brasilië]] [[Kategorie:Etniese groepe in Chili]] [[Kategorie:Etniese groepe in Colombia]] [[Kategorie:Etniese groepe in Ecuador]] [[Kategorie:Etniese groepe in El Salvador]] [[Kategorie:Etniese groepe in Guatemala]] [[Kategorie:Etniese groepe in Honduras]] [[Kategorie:Etniese groepe in Kanada]] [[Kategorie:Etniese groepe in Meksiko]] [[Kategorie:Etniese groepe in Nicaragua]] [[Kategorie:Etniese groepe in Paraguay]] [[Kategorie:Etniese groepe in Peru]] [[Kategorie:Etniese groepe in Venezuela]] [[Kategorie:Etniese groepe in die Verenigde State van Amerika]] [[Kategorie:Indiane| ]] le5v859g8tmotz5x56dphg93y66cmec 0 117019 2520060 2261833 2022-08-19T08:35:00Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki ::''Sien gerus [[knopiespinnekop]] vir die spinnekoppe wat knopie genoem word. Hierdie artikel gaan oor die plantjies.'' {{Taksoboks | name = Knopies | image = Conophytum ficiforme in Robertson Karoo habitat - dried in dormancy 1.jpg | image_width = 240px | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Caryophyllales]] | familia = ''[[Aizoaceae]]'' | genus = '''''[[Conophytum]]''''' | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>Sien teks</center> | synonyms_ref = | synonyms = ''Berresfordia'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]], Notes Mesembryanthemum 2: 313 (1932)</small> ''Conophyton'' <small>Haw., Saxifrag. Enum. 2: 82 (1821)</small> ''Derenbergia'' <small>Schwantes, Z. Sukkulentenk. 2: 138 (1925)</small> ''Herreanthus'' <small>Schwantes, Gartenwelt 32: 514 (1928)</small> ''Ophthalmophyllum'' <small>Dinter & Schwantes, Möller's Deutsche Gärtn.-Zeitung 42: 64 (1927)</small> }} 'n '''Knopie''' of '''waterblasie''' is 'n plantjie wat tot die genus ''Conophytum'' behoort. Hierdie genus maak deel uit van die [[vygies|vygiefamilie]] ''Aizoacea''. Knopies kom veral in die [[sukkulente Karoo]] voor en is dikwels [[endemies (ekologie)|endemies]] aan Suid-Afrika. Die [[SANBI-rooilys]] vermeld 103 spesies en talle subspesies waarvan party net van een plek bekend is.<ref>{{cite web |url=http://redlist.sanbi.org/genus.php?genus=115 |title=SANBI-rooily |archive-url=https://web.archive.org/web/20170710065329/http://redlist.sanbi.org/genus.php?genus=115 |archive-date=10 Julie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Knopies is dwergvetplantjies wat uitsien soos party balletjies of suiltjies wat tussen die klippe lê. Hulle lyk op die lewende steentjies van die genus ''Lithops'' maar het 'n ander vorm. == Spesies wat hier verder beskryf word == *''[[Conophytum auriflorum]]'' *''[[Conophytum burgeri]]'' *''[[Conophytum ficiforme]]'' == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Vygies]] 9z0qt5rq8yxl5wo2jznu77fhl80vjao 2520061 2520060 2022-08-19T08:35:38Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki ::''Sien gerus [[knopiespinnekop]] vir die spinnekoppe wat knopie genoem word. Hierdie artikel gaan oor die plantjies.'' {{Taksoboks | name = Knopies | image = Conophytum ficiforme in Robertson Karoo habitat - dried in dormancy 1.jpg | image_width = 240px | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Caryophyllales]] | familia = ''[[Aizoaceae]]'' | genus = '''''[[Conophytum]]''''' | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>Sien teks</center> | synonyms_ref = | synonyms =* ''Berresfordia'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]], Notes Mesembryanthemum 2: 313 (1932)</small> * ''Conophyton'' <small>Haw., Saxifrag. Enum. 2: 82 (1821)</small> * ''Derenbergia'' <small>Schwantes, Z. Sukkulentenk. 2: 138 (1925)</small> * ''Herreanthus'' <small>Schwantes, Gartenwelt 32: 514 (1928)</small> * ''Ophthalmophyllum'' <small>Dinter & Schwantes, Möller's Deutsche Gärtn.-Zeitung 42: 64 (1927)</small> }} 'n '''Knopie''' of '''waterblasie''' is 'n plantjie wat tot die genus ''Conophytum'' behoort. Hierdie genus maak deel uit van die [[vygies|vygiefamilie]] ''Aizoacea''. Knopies kom veral in die [[sukkulente Karoo]] voor en is dikwels [[endemies (ekologie)|endemies]] aan Suid-Afrika. Die [[SANBI-rooilys]] vermeld 103 spesies en talle subspesies waarvan party net van een plek bekend is.<ref>{{cite web |url=http://redlist.sanbi.org/genus.php?genus=115 |title=SANBI-rooily |archive-url=https://web.archive.org/web/20170710065329/http://redlist.sanbi.org/genus.php?genus=115 |archive-date=10 Julie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Knopies is dwergvetplantjies wat uitsien soos party balletjies of suiltjies wat tussen die klippe lê. Hulle lyk op die lewende steentjies van die genus ''Lithops'' maar het 'n ander vorm. == Spesies wat hier verder beskryf word == *''[[Conophytum auriflorum]]'' *''[[Conophytum burgeri]]'' *''[[Conophytum ficiforme]]'' == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Vygies]] 3kdxqeydao403lbtmt8qn6kz6at5b65 2520062 2520061 2022-08-19T08:37:08Z Oesjaar 7467 Skakel wikitext text/x-wiki ::''Sien gerus [[knopiespinnekop]] vir die spinnekoppe wat knopie genoem word. Hierdie artikel gaan oor die plantjies.'' {{Taksoboks | name = Knopies | image = Conophytum ficiforme in Robertson Karoo habitat - dried in dormancy 1.jpg | image_width = 240px | regnum = [[Plantae]] | divisio = [[Magnoliophyta]] | classis = [[Magnoliopsida]] | ordo = [[Caryophyllales]] | familia = ''[[Aizoaceae]]'' | genus = '''''[[Conophytum]]''''' | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>Sien teks</center> | synonyms_ref = | synonyms =* ''Berresfordia'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]], Notes Mesembryanthemum 2: 313 (1932)</small> * ''Conophyton'' <small>Haw., Saxifrag. Enum. 2: 82 (1821)</small> * ''Derenbergia'' <small>Schwantes, Z. Sukkulentenk. 2: 138 (1925)</small> * ''Herreanthus'' <small>Schwantes, Gartenwelt 32: 514 (1928)</small> * ''Ophthalmophyllum'' <small>Dinter & Schwantes, Möller's Deutsche Gärtn.-Zeitung 42: 64 (1927)</small> }} 'n '''Knopie''' of '''waterblasie''' is 'n plantjie wat tot die [[genus]] ''Conophytum'' behoort. Hierdie genus maak deel uit van die [[vygies|vygiefamilie]] ''Aizoacea''. Knopies kom veral in die [[sukkulente Karoo]] voor en is dikwels [[endemies (ekologie)|endemies]] aan Suid-Afrika. Die [[SANBI-rooilys]] vermeld 103 spesies en talle subspesies waarvan party net van een plek bekend is.<ref>{{cite web |url=http://redlist.sanbi.org/genus.php?genus=115 |title=SANBI-rooily |archive-url=https://web.archive.org/web/20170710065329/http://redlist.sanbi.org/genus.php?genus=115 |archive-date=10 Julie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Knopies is dwergvetplantjies wat uitsien soos party balletjies of suiltjies wat tussen die klippe lê. Hulle lyk op die lewende steentjies van die genus ''Lithops'' maar het 'n ander vorm. == Spesies wat hier verder beskryf word == *''[[Conophytum auriflorum]]'' *''[[Conophytum burgeri]]'' *''[[Conophytum ficiforme]]'' == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Vygies]] j5cic0fe4r4jxeg5s1rq1inht34ldwo 1 151673 2520089 1709254 2022-08-19T10:28:26Z K175 70858 /* Bestaan dit nog? */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} == Bestaan dit nog? == Lyk of die webwerf nie meer werk nie. – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 10:28, 19 Augustus 2022 (UTC) 584o6392a098d9vme300oqtbk86k4up 1 174128 2520085 1732273 2022-08-19T10:07:16Z K175 70858 /* Titel */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} == Titel == Moet die titel nie by die naamwoord wees nie, d.i. [[Endemie (ekologie)]]? – [[Gebruiker:K175|K175]] ([[Gebruikerbespreking:K175|skil 'n appeltjie]]) 10:07, 19 Augustus 2022 (UTC) 0303trqe4ht8j85zre578ytqy9b66c2 1 176837 2520074 1735026 2022-08-19T09:00:45Z Marta987654Marta 153013 /* Homoniem */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} == Homoniem == Sover met veral dank aan Wikipedia. Ek wil ook graag byvoeg dat u meer kan lees oor interlingtaal homonieme op [https://polski.by/omonim_v_polskom/ PolskiPapa] [[Gebruiker:Marta987654Marta|Marta987654Marta]] ([[Gebruikerbespreking:Marta987654Marta|kontak]]) 09:00, 19 Augustus 2022 (UTC) dw3z7hknx0un6utwg6ivl8zfhyh665b 2520086 2520074 2022-08-19T10:08:19Z A09 146819 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/Marta987654Marta|Marta987654Marta]] ([[User talk:Marta987654Marta|talk]]): Crosswiki spam (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 1 185658 2519972 1744376 2022-08-18T12:12:37Z Aliwal2012 39067 Aliwal2012 het bladsy [[Bespreking:Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] na [[Bespreking:Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] geskuif: korrigeer Sjanghai-spelling wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} 2v27w7bebgol2ym1cn6ibpmrzbxwbzv 1 186878 2520011 1745650 2022-08-18T16:48:30Z K175 70858 {{Pers}} wikitext text/x-wiki {{Kop van besprekingsbladsy}} {{Bladtrekke}} {{Pers |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/video-swartmamba-by-kzn-laerskool-gevang/ |org=[[Maroela Media]] |date=6 Junie 2022 |title=Video: Swartmamba by KZN-laerskool gevang |quote=Volgens die Afrikaanse Wikipedia kan swartmambas tussen 2,5 en 4,5 meter lank word. Anders as wat sy naam aandui, is die swartmamba nooit heeltemal swart nie: sy kleur wissel van olyfgroen tot donkerbruin aan die bokant en gryserig op die pens. Sy bek is egter altyd pikswart binne-in. Sy byt is feitlik altyd dodelik as dit nie onmiddellik behandel word nie. Die gif is senuvergiftigend. Die slang pik ‘n paar keer na mekaar en die gif werk vinnig. Onmiddellike behandeling is nodig anders sterf die slagoffer weens verlamming en versmoring. ‘n Teengif is beskikbaar. Swartmambas word hoofsaaklik aangetref in die laeveldgebiede van Mpumalanga, bosveld van Limpopo en Gauteng en in KwaZulu-Natal. Hulle is baie rats en is ewe tuis op die grond as in bome. Die prooi bestaan hoofsaaklik uit voëls en klein soogdiere soos knaagdiere en dassies. Hy vreet ook ander slange, soos kobras en pofadders. }} s9wlmpcfamtcjvsrotw8pho00nqz2am 0 202748 2520015 2518881 2022-08-18T18:00:17Z SpesBona 2720 Klaar wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2017 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = 19 Augustus | eindig = 7 Oktober | wenners = Nieu-Seeland | aantal = 15 | wedstryde = 12 | drieë = 87 | bywoning = 367318 | meeste punte = {{vlagikoon|Australië}} [[Bernard Foley]] (80) | meeste drieë = {{vlagikoon|Australië}} [[Israel Folau]]<br />{{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] (5 elk) | vorige = [[2016-Rugbykampioenskapreeks|2016]] | volgende = [[2018-Rugbykampioenskapreeks|2018]] }} Die '''2017-[[Rugbykampioenskap]]''' was die sesde jaarlikse [[rugby]]toernooi tussen die nasionale spanne van [[Argentinië]], [[Australië]], [[Suid-Afrika]] en [[Nieu-Seeland]]. Die kompetisie word bedryf deur [[SANZAAR]], ’n gesamentlike onderneming van die vier lande se nasionale rugbyunies. Die spanne is onderskeidelik die [[Argentynse nasionale rugbyspan|Pumas]], [[Springbokke]], [[Wallabies]] en die [[All Blacks]]. Die toernooi het op 19 Augustus afgeskop met Australië teen Nieu-Seeland en Suid-Afrika teen Argentinië. Die toernooi het agt weke geduur, met twee weke se loslootjies, en afgesluit op 7 Oktober toe Nieu-Seeland teen Suid-Afrika, en Australië teen Argentinië gespeel het. Nieu-Seeland het die toernooi vir die 15de keer gewen. Buitendien het hulle die [[Bledisloebeker]] ingepalm en die [[Vryheidsbeker]] gewen, terwyl terwyl Australië met die [[Mandela Uitdaagplaat]] en die [[Poematrofee]] weggestap het. == Formaat == Die formaat vir die 2017-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het drie keer tuis gespeel, en drie keer weg, met ’n totaal van ses wedstryde elk, en twaalf in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste drie drieë meer as die teenstander in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die kompetisie se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sanzarrugby.com/therugbychampionship/about-trc/ |title=SANZAR – About The Rugby Championship |website=www.sanzarrugby.com |accessdate=14 September 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181002102502/https://sanzarrugby.com/therugbychampionship/about-trc/ |archive-date=2 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|1||align=left|{{NZLru}} | 6 || 6 || 0 || 0 || 246 || 119 || +127 || 4 || '''28''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|2||align=left|{{AUSru}} | 6 || 2 || 2 || 2 || 195 || 179 || +16 || 3 || '''15''' |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|3||align=left|{{RSAru}} | 6 || 2 || 2 || 2 || 152 || 170 || −18 || 2 || '''14''' |- align=center |- |style="background: #75AADB; color: #FFFFFF"|4||align=left|{{ARGru}} | 6 || 0 || 0 || 6 || 110 || 233 || −123 || 0 || '''0''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''19 Augustus'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''16 September'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''26 Augustus'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''30 September'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''9 September'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''7 Oktober'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 19 Augustus 2017 | tyd = 20:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 34–54 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/294309.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Curtis Rona]], [[Tevita Kuridrani]], [[Kurtley Beale]], [[Israel Folau]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (4)<br />'''Strafdoel:''' Bernard Foley (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Liam Squire]], [[Rieko Ioane]] (2), [[Ryan Crotty]] (2), [[Sonny Bill Williams]], [[Damian McKenzie]], [[Ben Smith]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (7) | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 54&nbsp;846 | skeidsregter = [[Wayne Barnes]] ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = [[Ryan Crotty]] (NZL) | notas = Die 54 punte is die meeste wat Nieu-Seeland nog teen Australië aangeteken het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.espn.com.au/rugby/report?gameId=291158&league=244293 |title=All Blacks make Wallabies look like rugby minnows |publisher=ESPNscrum |date=20 Augustus 2017 |accessdate=18 Augustus 2022}}</ref> }} {{rugbywedstryd | datum = 19 Augustus 2017 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 37–15 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295075.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Courtnall Skosan]], [[Raymond Rhule]], [[Siya Kolisi]], [[Pieter-Steph du Toit]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (4)<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Martín Landajo]], [[Emiliano Boffelli]]<br />'''Doelskop:''' [[Juan Martín Hernández]]<br />'''Strafdoel:''' [[Nicolás Sánchez]] | stadion = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 42&nbsp;513 | skeidsregter = Romain Poite ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Coenie Oosthuizen]] (RSA) | notas = [[Tendai Mtawarira]] speel in sy 30ste agtereenvolgende Rugbykampioenskapwedstryd, waarmee hy die vorige rekord van [[Bryan Habana]] verbeter.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.espn.co.uk/rugby/match?gameId=291276&league=289232 |title=South Africa 37 Argentina 15 |publisher=ESPNscrum |date=19 Augustus 2017 |accessdate=19 Augustus 2022}}</ref> }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 26 Augustus 2017 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 35–29 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/268589.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Rieko Ioane]], [[Aaron Smith]], [[Beauden Barrett]] (2), [[Ben Smith]]<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (5) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Israel Folau]], [[Michael Hooper]], [[Bernard Foley]], [[Will Genia]], [[Kurtley Beale]]<br />'''Doelskoppe:''' Bernard Foley (2) | stadion = [[Forsyth Barr-stadion|Forsyth Barr]], [[Dunedin]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 27&nbsp;085 | skeidsregter = Nigel Owens ([[Walliese Rugbyunie|WAL]]) | speler van die wedstryd = [[Rieko Ioane]] (NZL) | notas = [[Dane Coles]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Nieu-Seeland. }} {{rugbywedstryd | datum = 26 Augustus 2017 | tyd = 16:30 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 23–41 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295076.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Matías Moroni]], [[Ramiro Moyano]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Juan Martín Hernández]], [[Nicolás Sánchez]]<br />'''Strafdoele:''' [[Emiliano Boffelli]] (2), Juan Martín Hernández | wegpunte = '''Drieë:''' [[Siya Kolisi]], [[Elton Jantjies]], [[Drie (sport)#Strafdrie|Strafdrie]], [[Jean-Luc du Preez]] (2)<br />'''Doelskoppe:''' Elton Jantjies (4)<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (2) | stadion = [[Estadio Padre Ernesto Martearena]], [[Salta]], [[Argentinië]] | bywoning = 17&nbsp;435 | skeidsregter = Pascal Gaüzère ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Siya Kolisi]] (RSA) | notas = Suid-Afrika teken sy eerste Rugbykampioenskapbonuspuntoorwinning in Argentinië aan.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.espn.co.uk/rugby/match?gameId=291161&league=244293 |title=Argentina 23 South Africa 41 |publisher=ESPNscrum |date=26 Augustus 2017 |accessdate=18 Augustus 2022}}</ref> }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 9 September 2017 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 39–22 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/268591.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Nehe Milner-Skudder]], [[Anton Lienert-Brown]], [[Israel Dagg]], [[Vaea Fifita]], [[Charlie Faumuina]], [[Damian McKenzie]], [[Beauden Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Lima Sopoaga]] (3)<br />'''Strafdoel:''' Lima Sopoaga | wegpunte = '''Drie:''' [[Nicolás Sánchez]]<br />'''Doelskop:''' Nicolás Sánchez<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (2), [[Emiliano Boffelli]] (2)<br />'''Skepdoel:''' Nicolás Sánchez | stadion = [[Yarrowstadion]], [[Nieu-Plymouth]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 22&nbsp;118 | skeidsregter = Angus Gardner ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = [[Vaea Fifita]] (NZL) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 9 September 2017 | tyd = 18:00 (AWST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 23–23 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/294310.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:'''[[Kurtley Beale]], [[Tatafu Polota-Nau]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Bernard Foley (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Jesse Kriel]], [[Malcolm Marx]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (3) | stadion = [[Perth Ovaal]], [[Perth]], [[Australië]] | bywoning = 17&nbsp;528 | skeidsregter = Glen Jackson ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Kurtley Beale]] (AUS) | notas = [[Tevita Kuridrani]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Australië.'' * ''Australië en Suid-Afrika speel in hul eerste gelykop sedert die 14–14-gelykop in 2001. }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 16 September 2017 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 57–0 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/268593.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Rieko Ioane]], [[Nehe Milner-Skudder]] (2), [[Scott Barrett]], [[Brodie Retallick]], [[Ofa Tu’ungafasi]], [[Lima Sopoaga]], [[Codie Taylor]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (7)<br />'''Strafdoel:''' Beauden Barrett | wegpunte = | stadion = [[North Harbour-stadion]], [[Albany, Nieu-Seeland|Albany]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 30&nbsp;021 | skeidsregter = Nigel Owens ([[Walliese Rugbyunie|WAL]]) | speler van die wedstryd = [[Nehe Milner-Skudder]] (NZL) | notas = Suid-Afrika ly sy hoogste toetsnederlaag, nog erger as hul vorige nederlaag met 50 punte teen [[Engelse nasionale rugbyspan|Engeland]] in 2002.''<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/international/2506421.stm |title=England rout sorry Springboks |publisher=[[BBC]] |author=James Standley |date=23 November 2002 |accessdate=18 Augustus 2022}}</ref> * ''Dit is Suid-Afrika se hoogste nederlaag teen Nieu-Seeland, nog erger as hul vorige nederlaag met 42 punte in die 2016-Rugbykampioenskapreeks.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/rugby-union/2017/09/16/new-zealand-57-south-africa-0-blacks-hit-springboks-record-thrashing/ |title=New Zealand 57 South Africa 0: All Blacks hit Springboks with record thrashing |publisher=The Telegraph |date=16 September 2017 |accessdate=18 Augustus 2022}}</ref> }} {{rugbywedstryd | datum = 16 September 2017 | tyd = 20:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 45–20 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/294311.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Israel Folau]] (2), [[Sekope Kepu]], [[Will Genia]], [[Nick Phipps]], [[Jordan Uelese]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (6)<br />'''Strafdoel:''' Bernard Foley | wegpunte = '''Drieë:''' [[Martín Landajo]], [[Matías Moroni]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (2) | stadion = [[Canberrastadion]], [[Canberra]], [[Australië]] | bywoning = 14&nbsp;229 | skeidsregter = John Lacey ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]]) | speler van die wedstryd = [[Bernard Foley]] (AUS) | notas = }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 30 September 2017 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 27–27 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295077.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Ruan Dreyer]], [[Jan Serfontein]], [[Courtnall Skosan]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Israel Folau]], [[Marika Koroibete]] (2)<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (3) <br />'''Strafdoele:''' Bernard Foley (2) | stadion = [[Vrystaatstadion]], [[Bloemfontein]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 33&nbsp;805 | skeidsregter = Ben O’Keeffe ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Kurtley Beale]] (AUS) | notas = [[Bernard Foley]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Australië.'' * ''Australië vermy vir die eerste keer ’n nederlaag in Suid-Afrika. }} {{rugbywedstryd | datum = 30 September 2017 | tyd = 19:30 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 10–36 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295078.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Juan Manuel Leguizamón]]<br />'''Doelskop:''' [[Nicolás Sánchez]]<br />'''Strafdoel:''' Nicolás Sánchez | wegpunte = '''Drieë:''' [[Kieran Read]] (2), [[Damian McKenzie]], [[Waisake Naholo]], [[David Havili]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (4)<br />'''Strafdoel:''' Beauden Barrett | stadion = [[José Amalfitani-stadion]], [[Buenos Aires]], [[Argentinië]] | bywoning = 30&nbsp;140 | skeidsregter = [[Jaco Peyper]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = [[Damian McKenzie]] (NZL) | notas = }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 7 Oktober 2017 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 24–25 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295079.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Ross Cronjé]], [[Jean-Luc du Preez]], [[Malcolm Marx]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (2), [[Handré Pollard]]<br />'''Strafdoel:''' Elton Jantjies | wegpunte = '''Drieë:''' [[Ryan Crotty]], [[Rieko Ioane]], [[Damian McKenzie]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Lima Sopoaga]] (2)<br />'''Strafdoele:''' [[Beauden Barrett]], Lima Sopoaga | stadion = [[Nuwelandstadion|Nuweland]], [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 47&nbsp;342 | skeidsregter = Jérôme Garcès ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Damian McKenzie]] (NZL) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 7 Oktober 2017 | tyd = 19:30 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 20–37 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295080.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Matías Alemanno]], [[Santiago González Iglesias]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Marika Koroibete]], [[Reece Hodge]] (2), [[Bernard Foley]], [[Will Genia]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Bernard Foley (2) | stadion = [[Estadio Malvinas Argentinas]], [[Mendoza]], [[Argentinië]] | bywoning = 30&nbsp;256 | skeidsregter = Mathieu Raynal ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Reece Hodge]] (AUS) | notas = }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Rugbykampioenskapreekskampioen 2017 |- |align=center|'''{{NZLru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Bernard Foley]] | 80 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] | 70 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Elton Jantjies]] | 68 |- | 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] | 46 |- |rowspan="2"| 5 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Israel Folau]] |rowspan="2"| 25 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- |rowspan="2"| 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Israel Folau]] |rowspan="2"| 5 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Damian McKenzie]] | 4 |- |rowspan="7"| 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] |rowspan="7"| 3 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Kurtley Beale]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Ryan Crotty]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Will Genia]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Siya Kolisi]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Marika Koroibete]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Nehe Milner-Skudder]] |} |} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/series/268567.html?template=results 2017-Rugbykampioenskapreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2017]] 5vu0z0a4k0g9trkxlev2ctjti4x5v06 2520019 2520015 2022-08-18T19:31:11Z 2003:C3:E713:BD00:D524:47DF:CDE4:FBDC wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2017 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = 19 Augustus | eindig = 7 Oktober | wenners = Nieu-Seeland | aantal = 15 | wedstryde = 12 | drieë = 87 | bywoning = 367318 | meeste punte = {{vlagikoon|Australië}} [[Bernard Foley]] (80) | meeste drieë = {{vlagikoon|Australië}} [[Israel Folau]]<br />{{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] (5 elk) | vorige = [[2016-Rugbykampioenskapreeks|2016]] | volgende = [[2018-Rugbykampioenskapreeks|2018]] }} Die '''2017-[[Rugbykampioenskap]]''' was die sesde jaarlikse [[rugby]]toernooi tussen die nasionale spanne van [[Argentinië]], [[Australië]], [[Suid-Afrika]] en [[Nieu-Seeland]]. Die kompetisie word bedryf deur [[SANZAAR]], ’n gesamentlike onderneming van die vier lande se nasionale rugbyunies. Die spanne is onderskeidelik die [[Argentynse nasionale rugbyspan|Pumas]], [[Springbokke]], [[Wallabies]] en die [[All Blacks]]. Die toernooi het op 19 Augustus afgeskop met Australië teen Nieu-Seeland en Suid-Afrika teen Argentinië. Die toernooi het agt weke geduur, met twee weke se loslootjies, en afgesluit op 7 Oktober toe Nieu-Seeland teen Suid-Afrika, en Australië teen Argentinië gespeel het. Nieu-Seeland het die toernooi vir die 15de keer gewen. Buitendien het hulle die [[Bledisloebeker]] ingepalm en die [[Vryheidsbeker]] gewen, terwyl Australië met die [[Mandela Uitdaagplaat]] en die [[Poematrofee]] weggestap het. == Formaat == Die formaat vir die 2017-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het drie keer tuis gespeel, en drie keer weg, met ’n totaal van ses wedstryde elk, en twaalf in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste drie drieë meer as die teenstander in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die kompetisie se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sanzarrugby.com/therugbychampionship/about-trc/ |title=SANZAR – About The Rugby Championship |website=www.sanzarrugby.com |accessdate=14 September 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181002102502/https://sanzarrugby.com/therugbychampionship/about-trc/ |archive-date=2 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|1||align=left|{{NZLru}} | 6 || 6 || 0 || 0 || 246 || 119 || +127 || 4 || '''28''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|2||align=left|{{AUSru}} | 6 || 2 || 2 || 2 || 195 || 179 || +16 || 3 || '''15''' |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|3||align=left|{{RSAru}} | 6 || 2 || 2 || 2 || 152 || 170 || −18 || 2 || '''14''' |- align=center |- |style="background: #75AADB; color: #FFFFFF"|4||align=left|{{ARGru}} | 6 || 0 || 0 || 6 || 110 || 233 || −123 || 0 || '''0''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''19 Augustus'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''16 September'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''26 Augustus'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''30 September'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''9 September'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''7 Oktober'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 19 Augustus 2017 | tyd = 20:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 34–54 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/294309.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Curtis Rona]], [[Tevita Kuridrani]], [[Kurtley Beale]], [[Israel Folau]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (4)<br />'''Strafdoel:''' Bernard Foley (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Liam Squire]], [[Rieko Ioane]] (2), [[Ryan Crotty]] (2), [[Sonny Bill Williams]], [[Damian McKenzie]], [[Ben Smith]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (7) | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 54&nbsp;846 | skeidsregter = [[Wayne Barnes]] ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = [[Ryan Crotty]] (NZL) | notas = Die 54 punte is die meeste wat Nieu-Seeland nog teen Australië aangeteken het.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.espn.com.au/rugby/report?gameId=291158&league=244293 |title=All Blacks make Wallabies look like rugby minnows |publisher=ESPNscrum |date=20 Augustus 2017 |accessdate=18 Augustus 2022}}</ref> }} {{rugbywedstryd | datum = 19 Augustus 2017 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 37–15 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295075.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Courtnall Skosan]], [[Raymond Rhule]], [[Siya Kolisi]], [[Pieter-Steph du Toit]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (4)<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Martín Landajo]], [[Emiliano Boffelli]]<br />'''Doelskop:''' [[Juan Martín Hernández]]<br />'''Strafdoel:''' [[Nicolás Sánchez]] | stadion = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 42&nbsp;513 | skeidsregter = Romain Poite ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Coenie Oosthuizen]] (RSA) | notas = [[Tendai Mtawarira]] speel in sy 30ste agtereenvolgende Rugbykampioenskapwedstryd, waarmee hy die vorige rekord van [[Bryan Habana]] verbeter.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.espn.co.uk/rugby/match?gameId=291276&league=289232 |title=South Africa 37 Argentina 15 |publisher=ESPNscrum |date=19 Augustus 2017 |accessdate=19 Augustus 2022}}</ref> }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 26 Augustus 2017 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 35–29 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/268589.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Rieko Ioane]], [[Aaron Smith]], [[Beauden Barrett]] (2), [[Ben Smith]]<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (5) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Israel Folau]], [[Michael Hooper]], [[Bernard Foley]], [[Will Genia]], [[Kurtley Beale]]<br />'''Doelskoppe:''' Bernard Foley (2) | stadion = [[Forsyth Barr-stadion|Forsyth Barr]], [[Dunedin]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 27&nbsp;085 | skeidsregter = Nigel Owens ([[Walliese Rugbyunie|WAL]]) | speler van die wedstryd = [[Rieko Ioane]] (NZL) | notas = [[Dane Coles]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Nieu-Seeland. }} {{rugbywedstryd | datum = 26 Augustus 2017 | tyd = 16:30 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 23–41 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295076.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Matías Moroni]], [[Ramiro Moyano]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Juan Martín Hernández]], [[Nicolás Sánchez]]<br />'''Strafdoele:''' [[Emiliano Boffelli]] (2), Juan Martín Hernández | wegpunte = '''Drieë:''' [[Siya Kolisi]], [[Elton Jantjies]], [[Drie (sport)#Strafdrie|Strafdrie]], [[Jean-Luc du Preez]] (2)<br />'''Doelskoppe:''' Elton Jantjies (4)<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (2) | stadion = [[Estadio Padre Ernesto Martearena]], [[Salta]], [[Argentinië]] | bywoning = 17&nbsp;435 | skeidsregter = Pascal Gaüzère ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Siya Kolisi]] (RSA) | notas = Suid-Afrika teken sy eerste Rugbykampioenskapbonuspuntoorwinning in Argentinië aan.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.espn.co.uk/rugby/match?gameId=291161&league=244293 |title=Argentina 23 South Africa 41 |publisher=ESPNscrum |date=26 Augustus 2017 |accessdate=18 Augustus 2022}}</ref> }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 9 September 2017 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 39–22 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/268591.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Nehe Milner-Skudder]], [[Anton Lienert-Brown]], [[Israel Dagg]], [[Vaea Fifita]], [[Charlie Faumuina]], [[Damian McKenzie]], [[Beauden Barrett]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Lima Sopoaga]] (3)<br />'''Strafdoel:''' Lima Sopoaga | wegpunte = '''Drie:''' [[Nicolás Sánchez]]<br />'''Doelskop:''' Nicolás Sánchez<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (2), [[Emiliano Boffelli]] (2)<br />'''Skepdoel:''' Nicolás Sánchez | stadion = [[Yarrowstadion]], [[Nieu-Plymouth]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 22&nbsp;118 | skeidsregter = Angus Gardner ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = [[Vaea Fifita]] (NZL) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 9 September 2017 | tyd = 18:00 (AWST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 23–23 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/294310.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:'''[[Kurtley Beale]], [[Tatafu Polota-Nau]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Bernard Foley (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Jesse Kriel]], [[Malcolm Marx]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (3) | stadion = [[Perth Ovaal]], [[Perth]], [[Australië]] | bywoning = 17&nbsp;528 | skeidsregter = Glen Jackson ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Kurtley Beale]] (AUS) | notas = [[Tevita Kuridrani]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Australië.'' * ''Australië en Suid-Afrika speel in hul eerste gelykop sedert die 14–14-gelykop in 2001. }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 16 September 2017 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 57–0 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/268593.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Rieko Ioane]], [[Nehe Milner-Skudder]] (2), [[Scott Barrett]], [[Brodie Retallick]], [[Ofa Tu’ungafasi]], [[Lima Sopoaga]], [[Codie Taylor]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (7)<br />'''Strafdoel:''' Beauden Barrett | wegpunte = | stadion = [[North Harbour-stadion]], [[Albany, Nieu-Seeland|Albany]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 30&nbsp;021 | skeidsregter = Nigel Owens ([[Walliese Rugbyunie|WAL]]) | speler van die wedstryd = [[Nehe Milner-Skudder]] (NZL) | notas = Suid-Afrika ly sy hoogste toetsnederlaag, nog erger as hul vorige nederlaag met 50 punte teen [[Engelse nasionale rugbyspan|Engeland]] in 2002.''<ref>{{en}} {{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/rugby_union/international/2506421.stm |title=England rout sorry Springboks |publisher=[[BBC]] |author=James Standley |date=23 November 2002 |accessdate=18 Augustus 2022}}</ref> * ''Dit is Suid-Afrika se hoogste nederlaag teen Nieu-Seeland, nog erger as hul vorige nederlaag met 42 punte in die 2016-Rugbykampioenskapreeks.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/rugby-union/2017/09/16/new-zealand-57-south-africa-0-blacks-hit-springboks-record-thrashing/ |title=New Zealand 57 South Africa 0: All Blacks hit Springboks with record thrashing |publisher=The Telegraph |date=16 September 2017 |accessdate=18 Augustus 2022}}</ref> }} {{rugbywedstryd | datum = 16 September 2017 | tyd = 20:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 45–20 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/294311.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Israel Folau]] (2), [[Sekope Kepu]], [[Will Genia]], [[Nick Phipps]], [[Jordan Uelese]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (6)<br />'''Strafdoel:''' Bernard Foley | wegpunte = '''Drieë:''' [[Martín Landajo]], [[Matías Moroni]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (2) | stadion = [[Canberrastadion]], [[Canberra]], [[Australië]] | bywoning = 14&nbsp;229 | skeidsregter = John Lacey ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]]) | speler van die wedstryd = [[Bernard Foley]] (AUS) | notas = }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 30 September 2017 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 27–27 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295077.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Ruan Dreyer]], [[Jan Serfontein]], [[Courtnall Skosan]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Israel Folau]], [[Marika Koroibete]] (2)<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (3) <br />'''Strafdoele:''' Bernard Foley (2) | stadion = [[Vrystaatstadion]], [[Bloemfontein]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 33&nbsp;805 | skeidsregter = Ben O’Keeffe ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Kurtley Beale]] (AUS) | notas = [[Bernard Foley]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Australië.'' * ''Australië vermy vir die eerste keer ’n nederlaag in Suid-Afrika. }} {{rugbywedstryd | datum = 30 September 2017 | tyd = 19:30 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 10–36 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295078.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Juan Manuel Leguizamón]]<br />'''Doelskop:''' [[Nicolás Sánchez]]<br />'''Strafdoel:''' Nicolás Sánchez | wegpunte = '''Drieë:''' [[Kieran Read]] (2), [[Damian McKenzie]], [[Waisake Naholo]], [[David Havili]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (4)<br />'''Strafdoel:''' Beauden Barrett | stadion = [[José Amalfitani-stadion]], [[Buenos Aires]], [[Argentinië]] | bywoning = 30&nbsp;140 | skeidsregter = [[Jaco Peyper]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = [[Damian McKenzie]] (NZL) | notas = }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 7 Oktober 2017 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 24–25 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295079.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Ross Cronjé]], [[Jean-Luc du Preez]], [[Malcolm Marx]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (2), [[Handré Pollard]]<br />'''Strafdoel:''' Elton Jantjies | wegpunte = '''Drieë:''' [[Ryan Crotty]], [[Rieko Ioane]], [[Damian McKenzie]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Lima Sopoaga]] (2)<br />'''Strafdoele:''' [[Beauden Barrett]], Lima Sopoaga | stadion = [[Nuwelandstadion|Nuweland]], [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 47&nbsp;342 | skeidsregter = Jérôme Garcès ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Damian McKenzie]] (NZL) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 7 Oktober 2017 | tyd = 19:30 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 20–37 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/match/295080.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Matías Alemanno]], [[Santiago González Iglesias]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Marika Koroibete]], [[Reece Hodge]] (2), [[Bernard Foley]], [[Will Genia]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Bernard Foley (2) | stadion = [[Estadio Malvinas Argentinas]], [[Mendoza]], [[Argentinië]] | bywoning = 30&nbsp;256 | skeidsregter = Mathieu Raynal ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Reece Hodge]] (AUS) | notas = }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Rugbykampioenskapreekskampioen 2017 |- |align=center|'''{{NZLru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Bernard Foley]] | 80 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] | 70 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Elton Jantjies]] | 68 |- | 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] | 46 |- |rowspan="2"| 5 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Israel Folau]] |rowspan="2"| 25 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- |rowspan="2"| 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Israel Folau]] |rowspan="2"| 5 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Damian McKenzie]] | 4 |- |rowspan="7"| 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] |rowspan="7"| 3 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Kurtley Beale]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Ryan Crotty]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Will Genia]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Siya Kolisi]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Marika Koroibete]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Nehe Milner-Skudder]] |} |} == Verwysings == {{Verwysings|2}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2017/rugby/series/268567.html?template=results 2017-Rugbykampioenskapreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2017]] op7y2rl2yqzjevkzkj2dlgk3dj236j1 0 203171 2520016 2518887 2022-08-18T19:00:02Z SpesBona 2720 Klaar wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2018 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = 18 Augustus | eindig = 6 Oktober | wenners = Nieu-Seeland | aantal = 16 | wedstryde = 12 | drieë = 88 | bywoning = 408543 | meeste punte = {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] (67) | meeste drieë = {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]]<br />{{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Aphiwe Dyantyi]]<br />{{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] (5 elk) | vorige = [[2017-Rugbykampioenskapreeks|2017]] | volgende = [[2019-Rugbykampioenskapreeks|2019]] }} Die '''2018-Rugbykampioenskap''' was die sewende jaarlikse [[rugby]]toernooi suidelike halfrond [[Die Rugbykampioenskap|Rugbykampioenskap]], tussen [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]], [[Wallabies|Australië]], [[Springbokke|Suid-Afrika]] en [[All Blacks|Nieu-Seeland]]. Die kompetisie word bedryf deur [[SANZAAR]], ’n gesamentlike onderneming van die vier lande se nasionale rugbyunies. Die spanne is onderskeidelik die [[Argentynse nasionale rugbyspan|Pumas]], [[Springbokke]], [[Wallabies]] en die [[All Blacks]]. Die toernooi het op 18 Augustus afgeskop met Australië teen Nieu-Seeland en Suid-Afrika as gasheer vir Argentinië, en agt weke later afgesluit (ses rondes en twee loslootjies) op 6 Oktober toe Nieu-Seeland Suid-Afrika besoek het en Australië in Argentinië gespeel het. Nieu-Seeland het die toernooi vir die 16de keer gewen. Buitendien het hulle die [[Bledisloebeker]] ingepalm en die [[Vryheidsbeker]] gewen, terwyl terwyl Australië met die [[Mandela Uitdaagplaat]] en die [[Poematrofee]] weggestap het. == Formaat == Die formaat vir die 2018-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het drie keer tuis gespeel, en drie keer weg, met ’n totaal van ses wedstryde elk, en twaalf in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste drie drieë meer as die teenstander in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die kompetisie se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sanzarrugby.com/therugbychampionship/about-trc/ |title=SANZAR – About The Rugby Championship |publisher=[[SANZAAR]] |accessdate=14 September 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181002102502/https://sanzarrugby.com/therugbychampionship/about-trc/ |archive-date=2 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sanzarrugby.com/therugbychampionship/news/the-rugby-championship-adopts-bonuse280a8point-system-and-heads-to-london1/ |titel=SANZAR – The Rugby Championship Adopts Bonus Point System and Heads to London |publisher=[[SANZAAR]] |accessdate=18 September 2018}}<br />Tellings laas opgedateer op 7 Oktober 2018</ref> !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|1||align=left|{{NZLru}} | 6 || 5 || 0 || 1 || 225 || 132 || +93 || 5 || '''25''' |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|2||align=left|{{RSAru}} | 6 || 3 || 0 || 3 || 160 || 154 || +6 || 3 || '''15''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|3||align=left|{{AUSru}} | 6 || 2 || 0 || 4 || 124 || 176 || –52 || 1 || '''9''' |- align=center |- |style="background: #75AADB; color: #FFFFFF"|4||align=left|{{ARGru}} | 6 || 2 || 0 || 4 || 151 || 198 || –47 || 0 || '''8''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''18 Augustus'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''15 September'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''25 Augustus'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''29 September'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''8 September'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''6 Oktober'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 18 Augustus 2018 | tyd = 19:45 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 13–38 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298567.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Jack Maddocks]]<br />'''Doelskop:''' [[Bernard Foley]]<br />'''Strafdoele:''' [[Reece Hodge]], Bernard Foley | wegpunte = '''Drieë:''' [[Aaron Smith]], [[Jack Goodhue]], [[Beauden Barrett]], [[Brodie Retallick]], [[Waisake Naholo]] (2)<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (4) | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 66&nbsp;318 | skeidsregter = [[Jaco Peyper]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = [[Brodie Retallick]] (NZL) | notas = [[Sam Whitelock]] word die agtste en jongste All Black nog wat in sy 100ste toetswedstryd speel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/sport/news/article.cfm?c_id=4&objectid=12107933 |title=All Blacks century-makers: What it takes to crack 100 |publisher=NZ Herald |date=17 Augustus 2018 |accessdate=23 Augustus 2018}}</ref> }} {{rugbywedstryd | datum = 18 Augustus 2018 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 34–21 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298566.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]], [[Aphiwe Dyantyi]] (2), [[Makazole Mapimpi]] (2), [[Faf de Klerk]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Nicolás Sánchez]], [[Pablo Matera]], [[Matías Moroni]]<br />'''Doelskoppe:''' Nicolás Sánchez (3) | stadion = [[Kings Park-stadion|Kings Park]], [[Durban]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 26&nbsp;836 | skeidsregter = Ben O’Keeffe ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Aphiwe Dyantyi]] (RSA) | notas = [[Pablo Matera]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Argentinië. }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 25 Augustus 2018 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 40–12 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/296322.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Beauden Barrett]] (4), [[Joe Moody]], [[Liam Squire]]<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (5) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Will Genia]], [[Reece Hodge]]<br />'''Doelskop:''' [[Bernard Foley]] | stadion = [[Edenparkstadion|Edenpark]], [[Auckland]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 46&nbsp;153 | skeidsregter = [[Wayne Barnes]] ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = [[Beauden Barrett]] (NZL) | notas = [[Owen Franks]] word die negende All Black nog wat in sy 100ste toetswedstryd speel. }} {{rugbywedstryd | datum = 25 Augustus 2018 | tyd = 16:10 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 32–19 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298571.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Bautista Delguy]] (2), [[Nicolás Sánchez]], [[Ramiro Moyano]]<br /> '''Doelskoppe:''' Nicolás Sánchez (3)<br />'''Strafdoel:''' Nicolás Sánchez | wegpunte = '''Drieë:''' [[Siya Kolisi]], [[Lionel Mapoe]] (2)<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2) | stadion = [[Estadio Malvinas Argentinas]], [[Mendoza]], [[Argentinië]] | bywoning = 27&nbsp;460 | skeidsregter = Angus Gardner ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = [[Guido Petti]] (ARG) | notas = Dit is Argentinië se hoogste oorwinning teen Suid-Afrika, meer as in die oorwinning met twaalf punte in 2015. }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 8 September 2018 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 46–24 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/296323.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Nehe Milner-Skudder]], [[TJ Perenara]] (2), [[Kieran Read]], [[Shannon Frizell]], [[Jack Goodhue]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo’unga]] (5)<br />'''Strafdoele:''' [[Richie Mo’unga]] (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Ramiro Moyano]], [[Nicolás Sánchez]], [[Emiliano Boffelli]]<br />'''Doelskoppe:''' Nicolás Sánchez (3)<br />'''Strafdoel:''' Nicolás Sánchez | stadion = [[Trafalgarpark]], [[Nelson, Nieu-Seeland|Nelson]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 21&nbsp;404 | skeidsregter = [[Pascal Gaüzère]] ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[TJ Perenara]] (NZL) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 8 September 2018 | tyd = 20:05 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 23–18 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298573.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:'''[[Michael Hooper]], [[Matt Toomua]]<br />'''Doelskoppe:''' Matt Toomua (2)<br />'''Strafdoele:''' [[Reece Hodge]], Matt Toomua (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Bongi Mbonambi]], [[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskop:''' [[Elton Jantjies]]<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (2) | stadion = [[Suncorpstadion|Langpark]], [[Brisbane]], [[Australië]] | bywoning = 27&nbsp;849 | skeidsregter = Glen Jackson ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Matt Toomua]] (AUS) | notas = }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 15 September 2018 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 34–36 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/296324.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Jordie Barrett]], [[Aaron Smith]], [[Rieko Ioane]] (2), [[Codie Taylor]], [[Ardie Savea]]<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Aphiwe Dyantyi]] (2), [[Willie le Roux]], [[Malcolm Marx]], [[Cheslin Kolbe]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (4)<br />'''Strafdoel:''' Handré Pollard | stadion = [[Westpacstadion]], [[Wellington, Nieu-Seeland|Wellington]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 34&nbsp;182 | skeidsregter = Nigel Owens ([[Walliese Rugbyunie|WAL]]) | speler van die wedstryd = [[Handré Pollard]] (RSA) | notas = Dit is Suid-Afrika se eerste oorwinning teen Nieu-Seeland sedert hul 32–29-oorwinning in 2009. }} {{rugbywedstryd | datum = 15 September 2018 | tyd = 20:05 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 19–23 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/299109.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Will Genia]], [[Israel Folau]], [[Dane Haylett-Petty]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Matt Toomua]] (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Nicolás Sánchez]], [[Bautista Delguy]]<br />'''Doelskoppe:''' Nicolás Sánchez (2)<br />'''Strafdoele:''' [[Emiliano Boffelli]] (2), Nicolás Sánchez | stadion = [[Robinastadion]], [[Goudkus, Queensland|Goudkus]], [[Australië]] | bywoning = 16&nbsp;019 | skeidsregter = John Lacey ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]]) | speler van die wedstryd = [[Nicolás Sánchez]] (ARG) | notas = Dit is Argentinië se eerste oorwinning teen Australië in Australië sedert hul 18–3-oorwinning in 1983.'' * ''Argentinië teken vir die eerste keer nog twee oorwinnings in die Rugbykampioenskapreeks aan. }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 29 September 2018 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 23–12 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298574.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Aphiwe Dyantyi]], [[Faf de Klerk]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Handré Pollard (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Reece Hodge]], [[Will Genia]]<br />'''Doelskop:''' [[Matt Toomua]] | stadion = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 41&nbsp;332 | skeidsregter = Jérôme Garcès ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Pieter-Steph du Toit]] (RSA) | notas = [[Scott Sio]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Australië. }} {{rugbywedstryd | datum = 29 September 2018 | tyd = 19:40 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 17–35 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298575.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Tomás Cubelli]], [[Emiliano Boffelli]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (2)<br />'''Strafdoel:''' Nicolás Sánchez | wegpunte = '''Drieë:''' [[Rieko Ioane]] (2), [[Waisake Naholo]], [[Patrick Tuipulotu]], [[Anton Lienert-Brown]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (4), [[Richie Mo’unga]] | stadion = [[Estadio Malvinas Argentinas]], [[Mendoza]], [[Argentinië]] | bywoning = 30&nbsp;362 | skeidsregter = Mathieu Raynal ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Ardie Savea]] (NZL) | notas = [[TJ Perenara]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Nieu-Seeland. }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 6 Oktober 2018 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 30–32 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298576.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Jesse Kriel]], [[Damian de Allende]], [[Cheslin Kolbe]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Handré Pollard (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Aaron Smith]], [[Rieko Ioane]], [[Scott Barrett]], [[Ardie Savea|Savea]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo’unga]] (3)<br />'''Strafdoele:''' [[Beauden Barrett]] (2) | stadion = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 50&nbsp;116 | skeidsregter = Angus Gardner ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = [[Malcolm Marx]] (RSA) | notas = [[Willie le Roux]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Suid-Afrika. }} {{rugbywedstryd | datum = 6 Oktober 2018 | tyd = 19:40 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 34–45 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/299110.html Rapport] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Pablo Matera]], [[Emiliano Boffelli]], [[Matías Orlando]], [[Santiago González Iglesias]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (3), [[Santiago González Iglesias]]<br />'''Strafdoele:''' [[Santiago González Iglesias]] (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Michael Hooper]], [[Izack Rodda]], [[Israel Folau]], [[Dane Haylett-Petty]] (2), [[David Pocock]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (6)<br />'''Strafdoel:''' [[Bernard Foley]] | stadion = [[Estadio Malvinas Argentinas]], [[Mendoza]], [[Argentinië]] | bywoning = 20&nbsp;512 | skeidsregter = [[Jaco Peyper]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = [[Dane Haylett-Petty]] (AUS) | notas = Beide [[Matías Alemanno]] en [[Nahuel Tetaz Chaparro]] speel in hul 50ste toetswedstryd vir Argentinië. }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Rugbykampioenskapreekskampioen 2018 |- |align=center|'''{{NZLru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] | 67 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] | 61 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Handré Pollard]] | 47 |- |rowspan="2"| 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Aphiwe Dyantyi]] |rowspan="2"| 25 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- |rowspan="3"| 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] |rowspan="3"| 5 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Aphiwe Dyantyi]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] |- | 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] | 4 |- |rowspan="7"| 5 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Emiliano Boffelli]] |rowspan="7"| 3 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Bautista Delguy]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Will Genia]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Dane Haylett-Petty]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Makazole Mapimpi]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Waisake Naholo]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Aaron Smith]] |} |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/series/296318.html?template=results 2018-Rugbykampioenskapreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2018]] sj5w3kwknb5fg2yr94dyh77bpoytmap 2520020 2520016 2022-08-18T19:31:47Z 2003:C3:E713:BD00:D524:47DF:CDE4:FBDC wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2018 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = 18 Augustus | eindig = 6 Oktober | wenners = Nieu-Seeland | aantal = 16 | wedstryde = 12 | drieë = 88 | bywoning = 408543 | meeste punte = {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] (67) | meeste drieë = {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]]<br />{{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Aphiwe Dyantyi]]<br />{{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] (5 elk) | vorige = [[2017-Rugbykampioenskapreeks|2017]] | volgende = [[2019-Rugbykampioenskapreeks|2019]] }} Die '''2018-Rugbykampioenskap''' was die sewende jaarlikse [[rugby]]toernooi suidelike halfrond [[Die Rugbykampioenskap|Rugbykampioenskap]], tussen [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]], [[Wallabies|Australië]], [[Springbokke|Suid-Afrika]] en [[All Blacks|Nieu-Seeland]]. Die kompetisie word bedryf deur [[SANZAAR]], ’n gesamentlike onderneming van die vier lande se nasionale rugbyunies. Die spanne is onderskeidelik die [[Argentynse nasionale rugbyspan|Pumas]], [[Springbokke]], [[Wallabies]] en die [[All Blacks]]. Die toernooi het op 18 Augustus afgeskop met Australië teen Nieu-Seeland en Suid-Afrika as gasheer vir Argentinië, en agt weke later afgesluit (ses rondes en twee loslootjies) op 6 Oktober toe Nieu-Seeland Suid-Afrika besoek het en Australië in Argentinië gespeel het. Nieu-Seeland het die toernooi vir die 16de keer gewen. Buitendien het hulle die [[Bledisloebeker]] ingepalm en die [[Vryheidsbeker]] gewen, terwyl Australië met die [[Mandela Uitdaagplaat]] en die [[Poematrofee]] weggestap het. == Formaat == Die formaat vir die 2018-toernooi was soortgelyk aan dié van die vorige jare. Elke span het drie keer tuis gespeel, en drie keer weg, met ’n totaal van ses wedstryde elk, en twaalf in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste drie drieë meer as die teenstander in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die kompetisie se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sanzarrugby.com/therugbychampionship/about-trc/ |title=SANZAR – About The Rugby Championship |publisher=[[SANZAAR]] |accessdate=14 September 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181002102502/https://sanzarrugby.com/therugbychampionship/about-trc/ |archive-date=2 Oktober 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.sanzarrugby.com/therugbychampionship/news/the-rugby-championship-adopts-bonuse280a8point-system-and-heads-to-london1/ |titel=SANZAR – The Rugby Championship Adopts Bonus Point System and Heads to London |publisher=[[SANZAAR]] |accessdate=18 September 2018}}<br />Tellings laas opgedateer op 7 Oktober 2018</ref> !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|1||align=left|{{NZLru}} | 6 || 5 || 0 || 1 || 225 || 132 || +93 || 5 || '''25''' |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|2||align=left|{{RSAru}} | 6 || 3 || 0 || 3 || 160 || 154 || +6 || 3 || '''15''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|3||align=left|{{AUSru}} | 6 || 2 || 0 || 4 || 124 || 176 || –52 || 1 || '''9''' |- align=center |- |style="background: #75AADB; color: #FFFFFF"|4||align=left|{{ARGru}} | 6 || 2 || 0 || 4 || 151 || 198 || –47 || 0 || '''8''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''18 Augustus'' |'''[[#Week 4|Week 4]]''' |''15 September'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''25 Augustus'' |'''[[#Week 5|Week 5]]''' |''29 September'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''8 September'' |'''[[#Week 6|Week 6]]''' |''6 Oktober'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 18 Augustus 2018 | tyd = 19:45 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 13–38 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298567.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Jack Maddocks]]<br />'''Doelskop:''' [[Bernard Foley]]<br />'''Strafdoele:''' [[Reece Hodge]], Bernard Foley | wegpunte = '''Drieë:''' [[Aaron Smith]], [[Jack Goodhue]], [[Beauden Barrett]], [[Brodie Retallick]], [[Waisake Naholo]] (2)<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (4) | stadion = [[ANZ-stadion]], [[Sydney]], [[Australië]] | bywoning = 66&nbsp;318 | skeidsregter = [[Jaco Peyper]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = [[Brodie Retallick]] (NZL) | notas = [[Sam Whitelock]] word die agtste en jongste All Black nog wat in sy 100ste toetswedstryd speel.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.nzherald.co.nz/sport/news/article.cfm?c_id=4&objectid=12107933 |title=All Blacks century-makers: What it takes to crack 100 |publisher=NZ Herald |date=17 Augustus 2018 |accessdate=23 Augustus 2018}}</ref> }} {{rugbywedstryd | datum = 18 Augustus 2018 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 34–21 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298566.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Lukhanyo Am]], [[Aphiwe Dyantyi]] (2), [[Makazole Mapimpi]] (2), [[Faf de Klerk]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Nicolás Sánchez]], [[Pablo Matera]], [[Matías Moroni]]<br />'''Doelskoppe:''' Nicolás Sánchez (3) | stadion = [[Kings Park-stadion|Kings Park]], [[Durban]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 26&nbsp;836 | skeidsregter = Ben O’Keeffe ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Aphiwe Dyantyi]] (RSA) | notas = [[Pablo Matera]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Argentinië. }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 25 Augustus 2018 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 40–12 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/296322.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Beauden Barrett]] (4), [[Joe Moody]], [[Liam Squire]]<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (5) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Will Genia]], [[Reece Hodge]]<br />'''Doelskop:''' [[Bernard Foley]] | stadion = [[Edenparkstadion|Edenpark]], [[Auckland]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 46&nbsp;153 | skeidsregter = [[Wayne Barnes]] ([[Engelse Rugbyvoetbalunie|ENG]]) | speler van die wedstryd = [[Beauden Barrett]] (NZL) | notas = [[Owen Franks]] word die negende All Black nog wat in sy 100ste toetswedstryd speel. }} {{rugbywedstryd | datum = 25 Augustus 2018 | tyd = 16:10 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 32–19 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298571.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Bautista Delguy]] (2), [[Nicolás Sánchez]], [[Ramiro Moyano]]<br /> '''Doelskoppe:''' Nicolás Sánchez (3)<br />'''Strafdoel:''' Nicolás Sánchez | wegpunte = '''Drieë:''' [[Siya Kolisi]], [[Lionel Mapoe]] (2)<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2) | stadion = [[Estadio Malvinas Argentinas]], [[Mendoza]], [[Argentinië]] | bywoning = 27&nbsp;460 | skeidsregter = Angus Gardner ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = [[Guido Petti]] (ARG) | notas = Dit is Argentinië se hoogste oorwinning teen Suid-Afrika, meer as in die oorwinning met twaalf punte in 2015. }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 8 September 2018 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 46–24 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/296323.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Nehe Milner-Skudder]], [[TJ Perenara]] (2), [[Kieran Read]], [[Shannon Frizell]], [[Jack Goodhue]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo’unga]] (5)<br />'''Strafdoele:''' [[Richie Mo’unga]] (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Ramiro Moyano]], [[Nicolás Sánchez]], [[Emiliano Boffelli]]<br />'''Doelskoppe:''' Nicolás Sánchez (3)<br />'''Strafdoel:''' Nicolás Sánchez | stadion = [[Trafalgarpark]], [[Nelson, Nieu-Seeland|Nelson]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 21&nbsp;404 | skeidsregter = [[Pascal Gaüzère]] ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[TJ Perenara]] (NZL) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 8 September 2018 | tyd = 20:05 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 23–18 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298573.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drieë:'''[[Michael Hooper]], [[Matt Toomua]]<br />'''Doelskoppe:''' Matt Toomua (2)<br />'''Strafdoele:''' [[Reece Hodge]], Matt Toomua (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Bongi Mbonambi]], [[Makazole Mapimpi]]<br />'''Doelskop:''' [[Elton Jantjies]]<br />'''Strafdoele:''' Elton Jantjies (2) | stadion = [[Suncorpstadion|Langpark]], [[Brisbane]], [[Australië]] | bywoning = 27&nbsp;849 | skeidsregter = Glen Jackson ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Matt Toomua]] (AUS) | notas = }} === Week 4 === {{rugbywedstryd | datum = 15 September 2018 | tyd = 19:35 (NZST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 34–36 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/296324.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Jordie Barrett]], [[Aaron Smith]], [[Rieko Ioane]] (2), [[Codie Taylor]], [[Ardie Savea]]<br />'''Doelskoppe:''' Beauden Barrett (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Aphiwe Dyantyi]] (2), [[Willie le Roux]], [[Malcolm Marx]], [[Cheslin Kolbe]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (4)<br />'''Strafdoel:''' Handré Pollard | stadion = [[Westpacstadion]], [[Wellington, Nieu-Seeland|Wellington]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 34&nbsp;182 | skeidsregter = Nigel Owens ([[Walliese Rugbyunie|WAL]]) | speler van die wedstryd = [[Handré Pollard]] (RSA) | notas = Dit is Suid-Afrika se eerste oorwinning teen Nieu-Seeland sedert hul 32–29-oorwinning in 2009. }} {{rugbywedstryd | datum = 15 September 2018 | tyd = 20:05 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 19–23 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/299109.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Will Genia]], [[Israel Folau]], [[Dane Haylett-Petty]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Matt Toomua]] (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Nicolás Sánchez]], [[Bautista Delguy]]<br />'''Doelskoppe:''' Nicolás Sánchez (2)<br />'''Strafdoele:''' [[Emiliano Boffelli]] (2), Nicolás Sánchez | stadion = [[Robinastadion]], [[Goudkus, Queensland|Goudkus]], [[Australië]] | bywoning = 16&nbsp;019 | skeidsregter = John Lacey ([[Ierse Rugbyvoetbalunie|IRL]]) | speler van die wedstryd = [[Nicolás Sánchez]] (ARG) | notas = Dit is Argentinië se eerste oorwinning teen Australië in Australië sedert hul 18–3-oorwinning in 1983.'' * ''Argentinië teken vir die eerste keer nog twee oorwinnings in die Rugbykampioenskapreeks aan. }} === Week 5 === {{rugbywedstryd | datum = 29 September 2018 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 23–12 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298574.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Aphiwe Dyantyi]], [[Faf de Klerk]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Handré Pollard (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Reece Hodge]], [[Will Genia]]<br />'''Doelskop:''' [[Matt Toomua]] | stadion = [[Nelson Mandelabaaistadion]], [[Port Elizabeth]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 41&nbsp;332 | skeidsregter = Jérôme Garcès ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Pieter-Steph du Toit]] (RSA) | notas = [[Scott Sio]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Australië. }} {{rugbywedstryd | datum = 29 September 2018 | tyd = 19:40 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 17–35 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298575.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Tomás Cubelli]], [[Emiliano Boffelli]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (2)<br />'''Strafdoel:''' Nicolás Sánchez | wegpunte = '''Drieë:''' [[Rieko Ioane]] (2), [[Waisake Naholo]], [[Patrick Tuipulotu]], [[Anton Lienert-Brown]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (4), [[Richie Mo’unga]] | stadion = [[Estadio Malvinas Argentinas]], [[Mendoza]], [[Argentinië]] | bywoning = 30&nbsp;362 | skeidsregter = Mathieu Raynal ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Ardie Savea]] (NZL) | notas = [[TJ Perenara]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Nieu-Seeland. }} === Week 6 === {{rugbywedstryd | datum = 6 Oktober 2018 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 30–32 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/298576.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Jesse Kriel]], [[Damian de Allende]], [[Cheslin Kolbe]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Handré Pollard]] (3)<br />'''Strafdoele:''' Handré Pollard (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Aaron Smith]], [[Rieko Ioane]], [[Scott Barrett]], [[Ardie Savea|Savea]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo’unga]] (3)<br />'''Strafdoele:''' [[Beauden Barrett]] (2) | stadion = [[Loftus Versfeld]], [[Pretoria]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 50&nbsp;116 | skeidsregter = Angus Gardner ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = [[Malcolm Marx]] (RSA) | notas = [[Willie le Roux]] speel in sy 50ste toetswedstryd vir Suid-Afrika. }} {{rugbywedstryd | datum = 6 Oktober 2018 | tyd = 19:40 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 34–45 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/match/299110.html Rapport] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Pablo Matera]], [[Emiliano Boffelli]], [[Matías Orlando]], [[Santiago González Iglesias]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Nicolás Sánchez]] (3), [[Santiago González Iglesias]]<br />'''Strafdoele:''' [[Santiago González Iglesias]] (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Michael Hooper]], [[Izack Rodda]], [[Israel Folau]], [[Dane Haylett-Petty]] (2), [[David Pocock]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Bernard Foley]] (6)<br />'''Strafdoel:''' [[Bernard Foley]] | stadion = [[Estadio Malvinas Argentinas]], [[Mendoza]], [[Argentinië]] | bywoning = 20&nbsp;512 | skeidsregter = [[Jaco Peyper]] ([[Suid-Afrikaanse Rugbyunie|RSA]]) | speler van die wedstryd = [[Dane Haylett-Petty]] (AUS) | notas = Beide [[Matías Alemanno]] en [[Nahuel Tetaz Chaparro]] speel in hul 50ste toetswedstryd vir Argentinië. }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Rugbykampioenskapreekskampioen 2018 |- |align=center|'''{{NZLru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] | 67 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] | 61 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Handré Pollard]] | 47 |- |rowspan="2"| 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Aphiwe Dyantyi]] |rowspan="2"| 25 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- |rowspan="3"| 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] |rowspan="3"| 5 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Aphiwe Dyantyi]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Rieko Ioane]] |- | 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] | 4 |- |rowspan="7"| 5 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Emiliano Boffelli]] |rowspan="7"| 3 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Bautista Delguy]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Will Genia]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Dane Haylett-Petty]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Makazole Mapimpi]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Waisake Naholo]] |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Aaron Smith]] |} |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2018/rugby/series/296318.html?template=results 2018-Rugbykampioenskapreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2018]] onatnr80f3f5himbfuc6b2tuog7vptg 0 207235 2519979 2380537 2022-08-18T12:26:40Z CommonsDelinker 1161 "Bambadjan_Bamba.jpg" is verwyder omdat dit in Commons deur [[commons:User:Túrelio|Túrelio]] verwyder is omrede: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: press/promo photo from https://www.newzimbabwe.com/the-black-panther-actor-an-undocumented-us-immigrant/ and wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} {{Inligtingskas Akteur | Naam = Bambadjan Bamba | Beeld = | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = | Alias = | Geboortedatum = | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Verenigde State|Amerikaans]] | Sterfdatum = | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = Akteur, vervaardiger, en regisseur | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 2262926 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Bambadjan Bamba''' (gebore 30 Januarie 1982) is 'n [[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur, vervaardiger, en regisseur. Hy is bekend vir sy rolle in die rolprente ''Suicide Squad'' (2016) en ''Black Panther'' (2018), en in die televisiereekse ''The Sopranos'' (1999) en ''The Good Place'' (2016). == Filmografie == === Rolprente === * 2013: ''Ode in Blood'' * 2014: ''Bound: Africans versus African Americans'' * 2016: ''Suicide Squad'' * 2018: ''Black Panther'' * 2018: ''Everything But a Man'' * ''Father & Son'' === Televisiereekse === * 1999: ''The Sopranos'' * 2013: ''Love Struck'' * 2016: ''The Good Place'' * 2017: ''Consequences'' * 2018: ''Carpe Diem'' === Televisierolprente === * 2006: ''Wyclef Jean in America'' === Video's === * 2005: ''Battlescars'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|2262926|Bambadjan Bamba}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Bamba, Bambadjan}} [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Geboortes in 1982]] [[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 21ste eeu]] qx6kcxjz6dcyg79ej3yo3ydjee2crgk 0 257197 2520026 2508583 2022-08-18T20:18:15Z 89.241.102.89 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Frank Williams | Beeld = Frank Williams cropped.jpg | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = | Alias = | Geboortedatum = 2 Julie 1931 | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Engeland|Engels]] | Sterfdatum = {{SDEO|1931|7|2|2022|6|26}} | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = [[Akteur]] en [[skrywer]] | Aktiewe jare = 1953–2022 | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0930595 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Frank Williams''' (2 Julie [[1931]] – 26 Junie [[2022]]) is 'n [[Engeland|Engelse]] [[akteur]] en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Dad's Army'' (1971) en ''Dad's Army'' (2016), en in die televisiereekse ''Motive for Murder'' (1957) en ''As Good Cooks Go'' (1969). == Filmografie == === Rolprente === * 1956: ''The Shield of Faith'' * 1971: ''Dad's Army'' * 1972: ''Top Gear'' * 2007: ''Tanner'' * 2008: '' 'Dad's Army' & Beyond: The Frank Williams Story'' * 2012: ''The Echoes of Empire'' * 2016: ''Dad's Army'' === Televisiereekse === * 1956: ''Abigail and Roger'' * 1957: ''Motive for Murder'' * 1957: ''The Army Game'' * 1958: ''The Common Room'' * 1964: ''Diary of a Young Man'' * 1964: ''It's Tarbuck'' * 1966: ''All Gas and Gaiters'' * 1966: ''Three Rousing Tinkles'' * 1967: ''The Big M'' * 1969: ''As Good Cooks Go'' * 1973: ''Tell Tarby'' * 2007: ''The Dad's Army Podcast'' * 2010: ''Panos and Cascadia'' * 2011: ''George and Bernard Shaw'' * 2012: ''Beautiful Day'' === Televisierolprente === * 1955: ''The Queen Came By'' * 1967: ''After Many a Summer'' * 1982: ''The Ghost Downstairs'' * 2000: ''Don't Panic! The Dad's Army Story'' * 2011: ''The Golden Years'' === Video's === * 2005: ''We Are the Boys...'': Arnold Ridley * 2006: ''We Are the Boys...'': John Laurie * 2006: ''We Are the Boys...'': John Le Mesurier * 2007: ''We Are the Boys...'': Clive Dunn * 2007: ''We Are the Boys...'': Ian Lavender * 2007: ''The Passing Years'' * 2016: ''Dad's Army: Legacy'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|0930595|Frank Williams}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Williams, Frank}} [[Kategorie:Geboortes in 1931]] [[Kategorie:Sterftes in 2022]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 21ste eeu]] oru154mu4xvrdyp8yx7wytqwdedsk9g 2520027 2520026 2022-08-18T20:18:57Z 89.241.102.89 eee wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Frank Williams | Beeld = Frank Williams cropped.jpg | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = | Alias = | Geboortedatum = 2 Julie 1931 | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Engeland|Engels]] | Sterfdatum = {{SDEO|1931|7|2|2022|6|26}} | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = [[Akteur]] en [[skrywer]] | Aktiewe jare = 1953–2022 | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0930595 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Frank Williams''' (2 Julie [[1931]] – 26 Junie [[2022]]) is 'n [[Engeland|Engelse]] [[akteur]] en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Dad's Army'' (1971) en ''Dad's Army'' (2016), en in die televisiereekse ''Motive for Murder'' (1957) en ''As Good Cooks Go'' (1969). see you in september == Filmografie == === Rolprente === * 1956: ''The Shield of Faith'' * 1971: ''Dad's Army'' * 1972: ''Top Gear'' * 2007: ''Tanner'' * 2008: '' 'Dad's Army' & Beyond: The Frank Williams Story'' * 2012: ''The Echoes of Empire'' * 2016: ''Dad's Army'' === Televisiereekse === * 1956: ''Abigail and Roger'' * 1957: ''Motive for Murder'' * 1957: ''The Army Game'' * 1958: ''The Common Room'' * 1964: ''Diary of a Young Man'' * 1964: ''It's Tarbuck'' * 1966: ''All Gas and Gaiters'' * 1966: ''Three Rousing Tinkles'' * 1967: ''The Big M'' * 1969: ''As Good Cooks Go'' * 1973: ''Tell Tarby'' * 2007: ''The Dad's Army Podcast'' * 2010: ''Panos and Cascadia'' * 2011: ''George and Bernard Shaw'' * 2012: ''Beautiful Day'' === Televisierolprente === * 1955: ''The Queen Came By'' * 1967: ''After Many a Summer'' * 1982: ''The Ghost Downstairs'' * 2000: ''Don't Panic! The Dad's Army Story'' * 2011: ''The Golden Years'' === Video's === * 2005: ''We Are the Boys...'': Arnold Ridley * 2006: ''We Are the Boys...'': John Laurie * 2006: ''We Are the Boys...'': John Le Mesurier * 2007: ''We Are the Boys...'': Clive Dunn * 2007: ''We Are the Boys...'': Ian Lavender * 2007: ''The Passing Years'' * 2016: ''Dad's Army: Legacy'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|0930595|Frank Williams}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Williams, Frank}} [[Kategorie:Geboortes in 1931]] [[Kategorie:Sterftes in 2022]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 21ste eeu]] n3nvon2clnqm12l806nesj5ro8f0bba 2520031 2520027 2022-08-18T20:37:58Z K175 70858 Wysigings deur [[Special:Contributions/89.241.102.89|89.241.102.89]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Aliwal2012|Aliwal2012]] wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Akteur | Naam = Frank Williams | Beeld = Frank Williams cropped.jpg | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = | Alias = | Geboortedatum = 2 Julie 1931 | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Engeland|Engels]] | Sterfdatum = {{SDEO|1931|7|2|2022|6|26}} | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = | Skool = | Universiteit = | Beroep = [[Akteur]] en [[skrywer]] | Aktiewe jare = 1953–2022 | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0930595 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Frank Williams''' (2 Julie [[1931]] – 26 Junie [[2022]]) was 'n [[Engeland|Engelse]] [[akteur]] en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Dad's Army'' (1971) en ''Dad's Army'' (2016), en in die televisiereekse ''Motive for Murder'' (1957) en ''As Good Cooks Go'' (1969). == Filmografie == === Rolprente === * 1956: ''The Shield of Faith'' * 1971: ''Dad's Army'' * 1972: ''Top Gear'' * 2007: ''Tanner'' * 2008: '' 'Dad's Army' & Beyond: The Frank Williams Story'' * 2012: ''The Echoes of Empire'' * 2016: ''Dad's Army'' === Televisiereekse === * 1956: ''Abigail and Roger'' * 1957: ''Motive for Murder'' * 1957: ''The Army Game'' * 1958: ''The Common Room'' * 1964: ''Diary of a Young Man'' * 1964: ''It's Tarbuck'' * 1966: ''All Gas and Gaiters'' * 1966: ''Three Rousing Tinkles'' * 1967: ''The Big M'' * 1969: ''As Good Cooks Go'' * 1973: ''Tell Tarby'' * 2007: ''The Dad's Army Podcast'' * 2010: ''Panos and Cascadia'' * 2011: ''George and Bernard Shaw'' * 2012: ''Beautiful Day'' === Televisierolprente === * 1955: ''The Queen Came By'' * 1967: ''After Many a Summer'' * 1982: ''The Ghost Downstairs'' * 2000: ''Don't Panic! The Dad's Army Story'' * 2011: ''The Golden Years'' === Video's === * 2005: ''We Are the Boys...'': Arnold Ridley * 2006: ''We Are the Boys...'': John Laurie * 2006: ''We Are the Boys...'': John Le Mesurier * 2007: ''We Are the Boys...'': Clive Dunn * 2007: ''We Are the Boys...'': Ian Lavender * 2007: ''The Passing Years'' * 2016: ''Dad's Army: Legacy'' == Eksterne skakels == * {{IMDb|0930595|Frank Williams}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Williams, Frank}} [[Kategorie:Geboortes in 1931]] [[Kategorie:Sterftes in 2022]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 21ste eeu]] jk5g6cajirrm9wq5spny0b581svzevk 0 257203 2520028 2459073 2022-08-18T20:22:55Z 89.241.102.89 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} {{Inligtingskas Akteur | Naam = Norman Wisdom | Beeld = Norman Wisdom (1965).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Norman Joseph Wisdom<ref name=freebmd>{{cite web |url=http://www.freebmd.org.uk/cgi/information.pl?cite=Z88y67oUfrlQzqQjDgmp2Q&scan=1 |title=Birth Index entry |accessdate=28 December 2008 |work=FreeBMD |publisher=ONS}}</ref> | Alias = | Geboortedatum = {{Geboortedatum|1915|2|4}} | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Engeland|Engels]] | Sterfdatum = {{Sterfdatum en ouderdom|1915|2|4|2021|10|4}} | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = Nicholas Wisdom | Skool = | Universiteit = | Beroep = Akteur en skrywer | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0936295 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Norman Wisdom''' (4 Februarie 1915 – 4 Oktober 2010) was 'n [[Engeland|Engelse]] akteur en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Trouble in Store'' (1953), ''The Square Peg'' (1958), ''A Stitch in Time'' (1963), en ''Norman Wisdom: The Early Bird'' (1965). == Filmografie == === Rolprente === * 1953: ''Trouble in Store'' * 1955: ''One Good Turn'' * 1955: ''Man of the Moment'' * 1956: ''Up in the World'' * 1957: ''Just My Luck'' * 1958: ''The Square Peg'' * 1959: ''Follow a Star'' * 1960: ''The Bulldog Breed'' * 1960: ''There Was a Crooked Man'' * 1962: ''The Girl on the Boat'' * 1962: ''On the Beat'' * 1963: ''A Stitch in Time'' * 1965: ''Norman Wisdom: The Early Bird'' * 1966: ''Press for Time'' * 1968: ''The Night They Raided Minsky's'' * 1969: ''What's Good for the Goose'' * 1992: ''Double X: The Name of the Game'' * 2010: ''Norman Wisdom: His Story'' === Televisiereekse === * 1951: ''Vic's Grill'' * 1954: ''Der Hauptfilm hat noch nicht begonnen...'' * 1956: ''The Norman Wisdom Show'' * 1961: ''Shooting Stars'' * 1969: ''Sandler and Young's Kraft Music Hall'' * 1970: ''Norman'' * 1973: ''Nobody Is Norman Wisdom'' * 1974: ''A Little Bit of Wisdom'' * 1976: ''Hudson & Halls'' * 1994: ''Paul Merton's Palladium Story'' * 2008: ''Wonderland'' === Televisierolprente === * 1948: ''Wit and Wisdom'' * 1950: ''Wit and Wisdom'' * 1951: ''Television Christmas Party'' * 1952: ''Television Christmas Party'' * 1952: ''Norman Wisdom'' * 1952: ''The Norman Wisdom Show'' * 1953: ''For Your Pleasure'' * 1953: ''Television Christmas Party'' * 1964: ''Robinson Crusoe'' * 1967: ''Androcles and the Lion'' * 1986: ''Just Wisdom'' * 1987: ''The Importance of Being Funny in America'' * 1998: ''Casualty 250'' * 2001: ''Mike Baldwin & Me'' * 2003: ''Thora'' * 2011: ''The Unforgettable Norman Wisdom'' * 2011: ''Thora Hird Tribute'' === Video's === * 1994: ''Cue Here for Laughs with John Virgo'' * 2008: ''Evil Calls: The Raven'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{IMDb|0936295}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Wisdom, Norman}} [[Kategorie:Geboortes in 1915]] [[Kategorie:Sterftes in 2010]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 21ste eeu]] gaf1q38j0jdje3lp5k26xjn077hioio 2520029 2520028 2022-08-18T20:23:35Z 89.241.102.89 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} {{Inligtingskas Akteur | Naam = Norman Wisdom | Beeld = Norman Wisdom (1965).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Norman Joseph Wisdom<ref name=freebmd>{{cite web |url=http://www.freebmd.org.uk/cgi/information.pl?cite=Z88y67oUfrlQzqQjDgmp2Q&scan=1 |title=Birth Index entry |accessdate=28 December 2008 |work=FreeBMD |publisher=ONS}}</ref> | Alias = | Geboortedatum = {{Geboortedatum|1915|2|4}} | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Engeland|Engels]] | Sterfdatum = {{Sterfdatum en ouderdom|1915|2|4|2021|10|4}} | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = Nicholas Wisdom | Skool = | Universiteit = | Beroep = Akteur en skrywer | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0936295 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Norman Wisdom''' (4 Februarie 1915 – 4 Oktober 2010) was 'n [[Engeland|Engelse]] akteur en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Trouble in Store'' (1953), ''The Square Peg'' (1958), ''A Stitch in Time'' (1963), en ''Norman Wisdom: The Early Bird'' (1965). he is now 106 years old == Filmografie == === Rolprente === * 1953: ''Trouble in Store'' * 1955: ''One Good Turn'' * 1955: ''Man of the Moment'' * 1956: ''Up in the World'' * 1957: ''Just My Luck'' * 1958: ''The Square Peg'' * 1959: ''Follow a Star'' * 1960: ''The Bulldog Breed'' * 1960: ''There Was a Crooked Man'' * 1962: ''The Girl on the Boat'' * 1962: ''On the Beat'' * 1963: ''A Stitch in Time'' * 1965: ''Norman Wisdom: The Early Bird'' * 1966: ''Press for Time'' * 1968: ''The Night They Raided Minsky's'' * 1969: ''What's Good for the Goose'' * 1992: ''Double X: The Name of the Game'' * 2010: ''Norman Wisdom: His Story'' === Televisiereekse === * 1951: ''Vic's Grill'' * 1954: ''Der Hauptfilm hat noch nicht begonnen...'' * 1956: ''The Norman Wisdom Show'' * 1961: ''Shooting Stars'' * 1969: ''Sandler and Young's Kraft Music Hall'' * 1970: ''Norman'' * 1973: ''Nobody Is Norman Wisdom'' * 1974: ''A Little Bit of Wisdom'' * 1976: ''Hudson & Halls'' * 1994: ''Paul Merton's Palladium Story'' * 2008: ''Wonderland'' === Televisierolprente === * 1948: ''Wit and Wisdom'' * 1950: ''Wit and Wisdom'' * 1951: ''Television Christmas Party'' * 1952: ''Television Christmas Party'' * 1952: ''Norman Wisdom'' * 1952: ''The Norman Wisdom Show'' * 1953: ''For Your Pleasure'' * 1953: ''Television Christmas Party'' * 1964: ''Robinson Crusoe'' * 1967: ''Androcles and the Lion'' * 1986: ''Just Wisdom'' * 1987: ''The Importance of Being Funny in America'' * 1998: ''Casualty 250'' * 2001: ''Mike Baldwin & Me'' * 2003: ''Thora'' * 2011: ''The Unforgettable Norman Wisdom'' * 2011: ''Thora Hird Tribute'' === Video's === * 1994: ''Cue Here for Laughs with John Virgo'' * 2008: ''Evil Calls: The Raven'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{IMDb|0936295}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Wisdom, Norman}} [[Kategorie:Geboortes in 1915]] [[Kategorie:Sterftes in 2010]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 21ste eeu]] efb68qc5c9nt7ybyejpolsfao1z38ez 2520030 2520029 2022-08-18T20:24:35Z Renvoy 113977 Wysigings deur [[Special:Contributions/89.241.102.89|89.241.102.89]] teruggerol na laaste weergawe deur [[User:Naudefj|Naudefj]] wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} {{Inligtingskas Akteur | Naam = Norman Wisdom | Beeld = Norman Wisdom (1965).jpg | Beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks --> | Beeldonderskrif = | Geboortenaam = Norman Joseph Wisdom<ref name=freebmd>{{cite web |url=http://www.freebmd.org.uk/cgi/information.pl?cite=Z88y67oUfrlQzqQjDgmp2Q&scan=1 |title=Birth Index entry |accessdate=28 December 2008 |work=FreeBMD |publisher=ONS}}</ref> | Alias = | Geboortedatum = {{Geboortedatum|1915|2|4}} | Geboorteplek = | Nasionaliteit = [[Engeland|Engels]] | Sterfdatum = {{Sterfdatum en ouderdom|1915|2|4|2010|10|4}} | Sterfplek = | Ouers = | Lewensmaat = | Kinders = Nicholas Wisdom | Skool = | Universiteit = | Beroep = Akteur en skrywer | Aktiewe jare = | Noemenswaardige rolprente = | Webwerf = | IMDb = 0936295 | Toekennings = <!-- slegs noemenswaardiges --> }} '''Norman Wisdom''' (4 Februarie 1915 – 4 Oktober 2010) was 'n [[Engeland|Engelse]] akteur en skrywer. Hy was bekend vir sy rolle in die rolprente ''Trouble in Store'' (1953), ''The Square Peg'' (1958), ''A Stitch in Time'' (1963), en ''Norman Wisdom: The Early Bird'' (1965). == Filmografie == === Rolprente === * 1953: ''Trouble in Store'' * 1955: ''One Good Turn'' * 1955: ''Man of the Moment'' * 1956: ''Up in the World'' * 1957: ''Just My Luck'' * 1958: ''The Square Peg'' * 1959: ''Follow a Star'' * 1960: ''The Bulldog Breed'' * 1960: ''There Was a Crooked Man'' * 1962: ''The Girl on the Boat'' * 1962: ''On the Beat'' * 1963: ''A Stitch in Time'' * 1965: ''Norman Wisdom: The Early Bird'' * 1966: ''Press for Time'' * 1968: ''The Night They Raided Minsky's'' * 1969: ''What's Good for the Goose'' * 1992: ''Double X: The Name of the Game'' * 2010: ''Norman Wisdom: His Story'' === Televisiereekse === * 1951: ''Vic's Grill'' * 1954: ''Der Hauptfilm hat noch nicht begonnen...'' * 1956: ''The Norman Wisdom Show'' * 1961: ''Shooting Stars'' * 1969: ''Sandler and Young's Kraft Music Hall'' * 1970: ''Norman'' * 1973: ''Nobody Is Norman Wisdom'' * 1974: ''A Little Bit of Wisdom'' * 1976: ''Hudson & Halls'' * 1994: ''Paul Merton's Palladium Story'' * 2008: ''Wonderland'' === Televisierolprente === * 1948: ''Wit and Wisdom'' * 1950: ''Wit and Wisdom'' * 1951: ''Television Christmas Party'' * 1952: ''Television Christmas Party'' * 1952: ''Norman Wisdom'' * 1952: ''The Norman Wisdom Show'' * 1953: ''For Your Pleasure'' * 1953: ''Television Christmas Party'' * 1964: ''Robinson Crusoe'' * 1967: ''Androcles and the Lion'' * 1986: ''Just Wisdom'' * 1987: ''The Importance of Being Funny in America'' * 1998: ''Casualty 250'' * 2001: ''Mike Baldwin & Me'' * 2003: ''Thora'' * 2011: ''The Unforgettable Norman Wisdom'' * 2011: ''Thora Hird Tribute'' === Video's === * 1994: ''Cue Here for Laughs with John Virgo'' * 2008: ''Evil Calls: The Raven'' == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{IMDb|0936295}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Wisdom, Norman}} [[Kategorie:Geboortes in 1915]] [[Kategorie:Sterftes in 2010]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 20ste eeu]] [[Kategorie:Engelse manlike akteurs van die 21ste eeu]] ev3e27es7c7xncmqv3w1dgnfa3km131 0 267542 2520032 2518917 2022-08-18T21:15:11Z SpesBona 2720 Klaar wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Rugbykampioenskap | jaar = 2019 | beeld = | grootte = 100px | onderskrif = | begin = 20 Julie | eindig = 10 Augustus | wenners = Suid-Afrika | aantal = 4 | wedstryde = 6 | drieë = 30 | bywoning = 236449 | meeste punte = {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Handré Pollard]] (42) | meeste drieë = {{vlagikoon|Australië}} [[Reece Hodge]]<br />{{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Herschel Jantjies]] (3 elk) | vorige = [[2018-Rugbykampioenskapreeks|2018]] | volgende = [[2021-Rugbykampioenskapreeks|2021]] }} Die '''2019-Rugbykampioenskap''' was die agste uitgawe van die uitgebreide jaarlikse suidelike halfrond [[Die Rugbykampioenskap|Rugbykampioenskap]], tussen [[Argentynse nasionale rugbyspan|Argentinië]], [[Wallabies|Australië]], [[Springbokke|Suid-Afrika]] en [[All Blacks|Nieu-Seeland]]. Die kompetisie word bedryf deur [[SANZAAR]], ’n gesamentlike onderneming van die vier lande se nasionale rugbyunies. Die spanne was onderskeidelik die [[Argentynse nasionale rugbyspan|Pumas]], [[Springbokke]], [[Wallabies]] en die [[All Blacks]]. Die toernooi het op 20 Julie afgeskop met Suid-Afrika teen Australië en Argentinië as gasheer vir Nieu-Seeland, en geëindig op 10 Augustus; vroeër en korter as in 2018, omrede die [[Rugbywêreldbeker 2019|Rugbywêreldbeker]] nog ingepas moes word. Suid-Afrika het die toernooi vir die vierde keer gewen. Nieu-Seeland het die [[Bledisloebeker]] ingepalm en die [[Vryheidsbeker]] gewen, terwyl Suid-Afrika met die [[Mandela Uitdaagplaat]] en Australië met die [[Poematrofee]] weggestap het. == Formaat == Die formaat vir die 2019-toernooi was soortgelyk aan dié van 2015 verkort weens die Rugbywêreldbeker wat later die jaar in [[Japan]] plaasgevind het. Elke span het ’n totaal van drie wedstryde gespeel, en ses in totaal. Met ’n wen het ’n span vier punte verdien, gelykop twee ligapunte, en ’n verloor met agt of meer punte nul ligapunte. ’n Bonuspunt kon verdien word op een van twee maniere: deur ten minste drie drieë meer as die teenstander in ’n wedstryd te druk, of deur met sewe punte of minder te verloor. Die kompetisie se wenner was die span met die meeste ligapunte aan die einde van die toernooi. == Telkaart == {| class="wikitable" !rowspan=2 width="6%"| !rowspan=2 width="18%"| Nasie !colspan=4 width="32%"| Wedstryde !colspan=3 width="24%"| Punte !rowspan=2 width="10%"| Bonuspunte !rowspan=2 width="10%"| Ligapunte |- !width="8%"| Speel !width="8%"| Wen !width="8%"| Gelyk !width="8%"| Verloor !width="8%"| Vir !width="8%"| Teen !width="8%"| Verskil |- align=center |- |style="background: #336600; color: #FFFF00"|1||align=left|{{RSAru}} | 3 || 2 || 1 || 0 || 97 || 46 || +51 || 2 || '''12''' |- align=center |- |style="background: #FFFF00; color: #336600"|2||align=left|{{AUSru}} | 3 || 2 || 0 || 1 || 80 || 71 || +9 || 0 || '''8''' |- align=center |- |style="background: #000000; color: #FFFFFF"|3||align=left|{{NZLru}} | 3 || 1 || 1 || 1 || 62 || 79 || –17 || 0 || '''6''' |- align=center |- |style="background: #75AADB; color: #FFFFFF"|4||align=left|{{ARGru}} | 3 || 0 || 0 || 3 || 39 || 82 || –43 || 2 || '''2''' |} == Wedstryddatums == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- border=1 cellpadding=5 cellspacing=0 !width="100"| !width="100"|Datum |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 1|Week 1]]''' |''20 Julie'' |- |'''[[#Week 2|Week 2]]''' |''27 Julie'' |- bgcolor="#cedff2" |'''[[#Week 3|Week 3]]''' |''10 Augustus'' |} === Week 1 === {{rugbywedstryd | datum = 20 Julie 2019 | tyd = 17:05 (SAST) | tuis = {{RSAru-r}} | telling = 35–17 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2019/rugby/match/301327.html Verslag] | weg = {{AUSru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Herschel Jantjies]] (2), [[Lood de Jager]], [[S'busiso Nkosi]], [[Cobus Reinach]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Elton Jantjies]] (5) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Dane Haylett-Petty]], [[Bernard Foley]]<br />'''Doelskoppe:''' Bernard Foley (2)<br />'''Strafdoel:''' Bernard Foley | stadion = [[Ellispark-stadion]], [[Johannesburg]], [[Suid-Afrika]] | bywoning = 51&nbsp;206 | skeidsregter = Paul Williams ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Herschel Jantjies]] (RSA) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 20 Julie 2019 | tyd = 15:05 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 16–20 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2019/rugby/match/301805.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drie:''' Emiliano Boffelli<br />'''Doelskop:''' [[Nicolás Sánchez]]<br />'''Strafskoppe:''' Nicolás Sánchez (2), [[Emiliano Boffelli]] | wegpunte = '''Drieë:''' [[Ngani Laumape]], [[Brodie Retallick]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Beauden Barrett]] (2)<br />'''Strafskoppe:''' Beauden Barrett (2) | stadion = [[José Amalfitani-stadion]], [[Buenos Aires]], [[Argentinië]] | bywoning = 35&nbsp;000 | skeidsregter = Angus Gardner ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = [[Brodie Retallick]] (NZL) | notas = }} === Week 2 === {{rugbywedstryd | datum = 27 Julie 2019 | tyd = 19:35 (SAST) | tuis = {{NZLru-r}} | telling = 16–16 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2019/rugby/match/301256.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Jack Goodhue]]<br />'''Doelskop:''' [[Beauden Barrett]]<br />'''Strafdoele:''' Beauden Barrett, [[Richie Mo’unga]] (2) | wegpunte = '''Drie:''' [[Herschel Jantjies]]<br />'''Doelskop:''' [[Handré Pollard]]<br />'''Strafdoele:''' Handré Pollard (3) | stadion = [[Westpacstadion]], [[Wellington, Nieu-Seeland|Wellington]], [[Nieu-Seeland]] | bywoning = 35&nbsp;213 | skeidsregter = Nic Berry ([[Rugby Australia|AUS]]) | speler van die wedstryd = [[Cheslin Kolbe]] (RSA) | notas = Dit is die eerste gelykopuitslag tussen albei spanne sedert 1994.'' * ''Nieu-Seeland oorsteek die mylpaal van 16&nbsp;000 internasionale punte gedurende hierdie wedstryd.<ref>{{en}} {{cite web |url=https://theoffsideline.com/month-that-was-july-2019/ |title=That was the month that was: July 2019 |publisher=theoffsideline.com |author=Colin Renton |accessdate=8 Augustus 2019}}</ref> }} {{rugbywedstryd | datum = 27 Julie 2019 | tyd = 20:00 (AEST) ([[UTC+10]]) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 16–10 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2019/rugby/match/301736.html Verslag] | weg = {{ARGru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Reece Hodge]]<br />'''Doelskop:''' [[Christian Lealiifano]]<br />'''Strafdoele:''' Christian Lealiifano (3) | wegpunte = '''Drie:''' [[Facundo Isa]]<br />'''Doelskop:''' [[Joaquín Díaz Bonilla]]<br />'''Strafdoel:''' [[Nicolás Sánchez]] | stadion = [[Suncorpstadion|Langpark]], [[Brisbane]], [[Australië]] | bywoning = 31&nbsp;599 | skeidsregter = Ben O’Keeffe ([[Nieu-Seeland Rugby|NZL]]) | speler van die wedstryd = [[Marika Koroibete]] (AUS) | notas = }} === Week 3 === {{rugbywedstryd | datum = 10 Augustus 2019 | tyd = 18:00 (AEST) | tuis = {{AUSru-r}} | telling = 47–26 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2019/rugby/match/301737.html Verslag] | weg = {{NZLru}} | tuispunte = '''Drieë:''' [[Reece Hodge]] (2), [[Lukhan Salakaia-Loto]], [[Nic White]], [[Marika Koroibete]], [[Kurtley Beale]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Christian Lealiifano]] (2)<br />[[Matt To’omua]] (2)<br />'''Strafdoele:''' Christian Lealiifano (3) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Anton Lienert-Brown]], [[Rieko Ioane]], [[Beauden Barrett]], [[Ngani Laumape]]<br />'''Doelskoppe:''' [[Richie Mo’unga]] (3) | stadion = [[Optusstadion]], [[Perth]], [[Australië]] | bywoning = 61&nbsp;241 | skeidsregter = [[Jérôme Garcès]] ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Nic White]] (AUS) | notas = }} {{rugbywedstryd | datum = 10 Augustus 2019 | tyd = 16:40 (AST) | tuis = {{ARGru-r}} | telling = 13–46 | rapport = [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2019/rugby/match/301335.html Verslag] | weg = {{RSAru}} | tuispunte = '''Drie:''' [[Santiago Cordero]]<br />'''Doelskop:''' [[Nicolás Sánchez]]<br />'''Strafdoele:''' Nicolás Sánchez (2) | wegpunte = '''Drieë:''' [[Bongi Mbonambi]], [[Handré Pollard]] (2), [[Makazole Mapimpi]], [[Cheslin Kolbe]]<br />'''Doelskoppe:''' Handré Pollard (3)<br />'''Strafdoele:''' Handré Pollard (5) | stadion = [[Estadio Padre Ernesto Martearena]], [[Salta]], [[Argentinië]] | bywoning = 22&nbsp;190 | skeidsregter = Romain Poite ([[Franse Rugbyfederasie|FRA]]) | speler van die wedstryd = [[Handré Pollard]] (RSA) | notas = Dit is Suid-Afrika se hoogste oorwinning teen Argentinië in Argentinië.'' * ''[[Handré Pollard]] se 31 punte is die meeste deur ’n speler in ’n Rugbykampioenskapwedstryd. Dit egaliseer [[Morné Steyn]] se 2009-Drienasiesreeks teen Nieu-Seeland }} <br /> {| class="wikitable" style="text-align: center; margin: 0 auto;" !Rugbykampioenskapreekskampioen 2019 |- |align=center|'''{{RSAru}}''' |} == Statistiek == === Meeste punte en drieë === {| class="toptextcells" | Meeste punte aangeteken: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! ! Naam ! Punte |- | 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Handré Pollard]] | 42 |- | 2 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Beauden Barrett]] | 26 |- | 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Christian Lealiifano]] | 24 |- | 4 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Argentinië}} [[Nicolás Sánchez]] | 19 |- |rowspan="2"| 5 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Reece Hodge]] |rowspan="2"| 15 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Herschel Jantjies]] |} | Meeste drieë gedruk: {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! ! Naam ! Drieë |- |rowspan="2"| 1 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Australië}} [[Reece Hodge]] |rowspan="2"| 3 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Herschel Jantjies]] |- |rowspan="2"| 3 |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Nieu-Seeland}} [[Ngani Laumape]] |rowspan="2"| 2 |- |style="text-align:left;"| {{vlagikoon|Suid-Afrika}} [[Handré Pollard]] |} |} == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == * {{en}} [http://en.espn.co.uk/the-rugby-championship-2019/rugby/series/301254.html?template=results 2019-Rugbykampioenskapreeks op ESPNscrum] {{Die Rugbykampioenskap}} {{Normdata}} [[Kategorie:Die Rugbykampioenskap]] [[Kategorie:Sport in 2019]] ldapzg42793vzb7qd650muhajgxaigx 0 289958 2520017 2425838 2022-08-18T19:03:44Z 102.134.80.166 wikitext text/x-wiki {{Weesbladsy}} '''Coffee Snobs''' is 'n sangpaar, wat bestaan uit Esmé Vernette Wessels en Marius Wessels. Vernette, gebore in [[Pretoria]], het skool gegaan by Laerskool Silverton en gematrikuleer aan Hoërskool Silverton. Na skool het sy BCom Kommunikasiebestuur aan die [[Universiteit van Pretoria]] studeer. Marius Wessels, gebore op [[Groblersdal]], was in Laerskool [[Marble Hall]] en het aan Hoërskool Ben Viljoen matrikuleer, hy was twintig jaar in 'n korporatiewe werksomgewing, voordat hy die vermaaklikheidswêreld betree het. In [[2009]] is Marius en Vernette getroud en woon in [[Mosselbaai]]. == Vroeë loopbaan == Op die ouderdom van agt, het Vernette met klavierlesse begin en op 14 het sy begin kitaar speel en haar eie liedjies begin skryf. Na haar skoolloopbaan het sy by informele funksies begin optree soos kerke en restaurante. Met die opname van haar eerste album is haar liedjies na ander kunstenaars gestuur, onder andere [[Laurika Rauch]], wat op haar beurt ''Bly nog so bietjie'' en ''Die Reis'' op haar albums opgeneem het. Vernette het tydens die vertoning ''Nie as ek sing'', 'n uitvoering van [[Laurika Rauch]], saam met haar die verhoog gedeel, wat ook aan Laurika Rauch 'n Clover-toekenning by die [[Aardklop Kunstefees]] besorg het, vir gewildste produksie tydens die fees. [[Laurika Rauch]] Marius kom uit 'n familie met 'n musikale agtergrond, waar sy pa deel was van 'n boeremusiek orkes en sy ma was ook musikaal. Nadat hy en Vernette mekaar ontmoet het, het sy liefde vir musiek gegroei en het hy uiteindelik besluit om dit as beroep te beoefen. In [[2017]] verlaat hy die korporatiewe omgewing om sy liefde vir musiek uit te leef. In [[2012]] is die groep Coffee Snobs reeds gestig, wat uit vier lede bestaan, in [[2014]] word die eerste enkelsnit na radiostasies gestuur en word goed ontvang. Na die goeie terugvoer het die groep besluit om 'n vollengte album op te neem, waarvan Wicus Struwig die vervaardiger en Vernette Wessels die mede-vervaardiger was. == Diskografie == * Vernette neem haar eerste solo album op, getiteld ''"Bly nog so bietjie"'' (2010) * Eerste album van Coffee Snobs, getiteld ''"Storm"'' (2015) * Tweede album, getiteld "''Lig''" (2017) * In [[2019]] word die enkelsnit "''Sal Jy''" vrygestel. *In 2020 stel hul die enkelsnit "[https://www.youtube.com/watch?v=lSqsdVZZOrM&t=2s Stetoskoop]" vry met [http://www.taniavantwisk.co.za/ Tania van Twisk] as hoofrol in die musiekvideo. == Rolprente == Twee van Coffee Snobs se liedjies is gebruik vir die film "'''n Man soos my Pa''" in 2015, getiteld: ''Draai Terug'' en ''Bloed is dikker as water.'' == Eksterne skakel == * http://coffeesnobsband.co.za/ *https://web.facebook.com/coffeesnobsband/ *https://www.instagram.com/coffeesnobsband/ == Bronnelys == * https://www.shazam.com/track/406966869/gordons-baai * https://maroelamedia.co.za/vermaak/musiek/coffee-snobs-na-die-seer-wil-ons-lig-bring/ * https://www.youtube.com/watch?v=bXpxiMz8fqw c8w04fqmb14qpo34290rax8yijwb41a 10 386551 2519993 2519411 2022-08-18T14:00:37Z TolBot 141581 [[m:User:TolBot/Task 5|Taak 5]]: dateer COVID-19-pandemiedata op json application/json { "AD": { "cases": 45975, "deaths": 154, "deaths_per_million": 1948.528, "fully_vaccinated": 53456, "name": "Andorra", "percent_fully_vaccinated": 69.11, "percent_vaccinated": 74.83, "population": 79034, "total_vaccinated": 57886, "vaccine_doses": 153383 }, "AE": { "cases": 1007039, "deaths": 2340, "deaths_per_million": 249.863, "fully_vaccinated": 9792266, "name": "Verenigde Arabiese Emirate", "percent_fully_vaccinated": 98.01, "percent_vaccinated": 100, "population": 9365144, "total_vaccinated": 9991089, "vaccine_doses": 24922054 }, "AF": { "cases": 189710, "deaths": 7759, "deaths_per_million": 193.494, "fully_vaccinated": 8272846, "name": "Afghanistan", "percent_fully_vaccinated": 20.63, "percent_vaccinated": 22.61, "population": 40099462, "total_vaccinated": 9066437, "vaccine_doses": 9822860 }, "AG": { "cases": 8851, "deaths": 144, "deaths_per_million": 1544.733, "fully_vaccinated": 62031, "name": "Antigua en Barbuda", "percent_fully_vaccinated": 62.83, "percent_vaccinated": 68.75, "population": 93220, "total_vaccinated": 64091, "vaccine_doses": 128267 }, "AI": { "cases": 3746, "deaths": 10, "deaths_per_million": 634.8, "fully_vaccinated": 10273, "name": "Anguilla (eiland)", "percent_fully_vaccinated": 65.21, "percent_vaccinated": 68.79, "population": 15753, "total_vaccinated": 10837, "vaccine_doses": 24060 }, "AL": { "cases": 323282, "deaths": 3574, "deaths_per_million": 1251.966, "fully_vaccinated": 1253962, "name": "Albanië", "percent_fully_vaccinated": 43.93, "percent_vaccinated": 46.61, "population": 2854710, "total_vaccinated": 1330520, "vaccine_doses": 2934116 }, "AM": { "cases": 430361, "deaths": 8643, "deaths_per_million": 3096.768, "fully_vaccinated": 980101, "name": "Armenië", "percent_fully_vaccinated": 33.02, "percent_vaccinated": 38.01, "population": 2790974, "total_vaccinated": 1128072, "vaccine_doses": 2141957 }, "AO": { "cases": 102636, "deaths": 1917, "deaths_per_million": 55.559, "fully_vaccinated": 7638251, "name": "Angola", "percent_fully_vaccinated": 22.14, "percent_vaccinated": 40.31, "population": 34503774, "total_vaccinated": 13908654, "vaccine_doses": 21623361 }, "AQ": { "name": "Antarktika" }, "AR": { "cases": 9633732, "deaths": 129566, "deaths_per_million": 2861.643, "fully_vaccinated": 37714047, "name": "Argentinië", "percent_fully_vaccinated": 83.3, "percent_vaccinated": 91.07, "population": 45276780, "total_vaccinated": 41232016, "vaccine_doses": 108466115 }, "AS": { "name": "Amerikaans-Samoa" }, "AT": { "cases": 4885051, "deaths": 20512, "deaths_per_million": 2299.015, "fully_vaccinated": 6625237, "name": "Oostenryk", "percent_fully_vaccinated": 74.26, "percent_vaccinated": 77.13, "population": 8922082, "total_vaccinated": 6881718, "vaccine_doses": 18964990 }, "AU": { "cases": 9870588, "deaths": 13153, "deaths_per_million": 507.425, "fully_vaccinated": 21748163, "name": "Australië", "percent_fully_vaccinated": 83.9, "percent_vaccinated": 86.46, "population": 25921089, "total_vaccinated": 22412361, "vaccine_doses": 58323222 }, "AW": { "cases": 42638, "deaths": 227, "deaths_per_million": 2130.735, "fully_vaccinated": 83357, "name": "Aruba", "percent_fully_vaccinated": 78.24, "percent_vaccinated": 84.12, "population": 106536, "total_vaccinated": 89622, "vaccine_doses": 172979 }, "AX": { "name": "Åland" }, "AZ": { "cases": 806472, "deaths": 9777, "deaths_per_million": 948.027, "fully_vaccinated": 4859674, "name": "Azerbeidjan", "percent_fully_vaccinated": 47.12, "percent_vaccinated": 52.07, "population": 10312992, "total_vaccinated": 5370143, "vaccine_doses": 13839106 }, "BA": { "cases": 392253, "deaths": 15971, "deaths_per_million": 4882.69, "fully_vaccinated": 846080, "name": "Bosnië en Herzegowina", "percent_fully_vaccinated": 25.93, "percent_vaccinated": 28.91, "population": 3270943, "total_vaccinated": 943394, "vaccine_doses": 1924950 }, "BB": { "cases": 98622, "deaths": 525, "deaths_per_million": 1866.999, "fully_vaccinated": 154208, "name": "Barbados", "percent_fully_vaccinated": 54.84, "percent_vaccinated": 58, "population": 281200, "total_vaccinated": 163082, "vaccine_doses": 317290 }, "BD": { "cases": 2009434, "deaths": 29314, "deaths_per_million": 173.091, "fully_vaccinated": 120985170, "name": "Bangladesj", "percent_fully_vaccinated": 71.44, "percent_vaccinated": 76.89, "population": 169356251, "total_vaccinated": 130216849, "vaccine_doses": 293246060 }, "BE": { "cases": 4460582, "deaths": 32410, "deaths_per_million": 2791.218, "fully_vaccinated": 9156096, "name": "België", "percent_fully_vaccinated": 78.85, "percent_vaccinated": 79.69, "population": 11611420, "total_vaccinated": 9253002, "vaccine_doses": 25752683 }, "BF": { "cases": 21128, "deaths": 387, "deaths_per_million": 17.511, "fully_vaccinated": 1640349, "name": "Burkina Faso", "percent_fully_vaccinated": 7.42, "percent_vaccinated": 11.55, "population": 22100683, "total_vaccinated": 2551596, "vaccine_doses": 3134621 }, "BG": { "cases": 1230822, "deaths": 37517, "deaths_per_million": 5448.405, "fully_vaccinated": 2067397, "name": "Bulgarye", "percent_fully_vaccinated": 30.02, "percent_vaccinated": 30.4, "population": 6885868, "total_vaccinated": 2093417, "vaccine_doses": 4507140 }, "BH": { "cases": 668499, "deaths": 1513, "deaths_per_million": 1033.989, "fully_vaccinated": 1224883, "name": "Bahrein", "percent_fully_vaccinated": 83.71, "percent_vaccinated": 84.73, "population": 1463265, "total_vaccinated": 1239847, "vaccine_doses": 3464725 }, "BI": { "cases": 48548, "deaths": 38, "deaths_per_million": 3.028, "fully_vaccinated": 16882, "name": "Burundi", "percent_fully_vaccinated": 0.13, "percent_vaccinated": 0.14, "population": 12551213, "total_vaccinated": 17474, "vaccine_doses": 19346 }, "BJ": { "cases": 27316, "deaths": 163, "deaths_per_million": 12.541, "fully_vaccinated": 2690085, "name": "Benin", "percent_fully_vaccinated": 20.7, "percent_vaccinated": 24.55, "population": 12996895, "total_vaccinated": 3190518, "vaccine_doses": 3681560 }, "BL": { "name": "Sint Bartholomeus" }, "BM": { "cases": 17674, "deaths": 148, "deaths_per_million": 2305.835, "fully_vaccinated": 47657, "name": "Bermuda", "percent_fully_vaccinated": 74.25, "percent_vaccinated": 75.65, "population": 64185, "total_vaccinated": 48554, "vaccine_doses": 132042 }, "BN": { "cases": 215283, "deaths": 225, "deaths_per_million": 505.195, "fully_vaccinated": 426764, "name": "Broenei", "percent_fully_vaccinated": 96.66, "percent_vaccinated": 100.63, "population": 445373, "total_vaccinated": 444293, "vaccine_doses": 1173118 }, "BO": { "cases": 1088291, "deaths": 22155, "deaths_per_million": 1834.103, "fully_vaccinated": 6080564, "name": "Bolivië", "percent_fully_vaccinated": 50.34, "percent_vaccinated": 60.43, "population": 12079472, "total_vaccinated": 7299112, "vaccine_doses": 14332894 }, "BQ": { "cases": 11091, "deaths": 37, "deaths_per_million": 1385.456, "fully_vaccinated": 16736, "name": "Karibiese Nederland", "percent_fully_vaccinated": 63.29, "percent_vaccinated": 72.26, "population": 26706, "total_vaccinated": 19109, "vaccine_doses": 35845 }, "BR": { "cases": 34223207, "deaths": 682010, "deaths_per_million": 3182.112, "fully_vaccinated": 171145175, "name": "Brasilië", "percent_fully_vaccinated": 79.85, "percent_vaccinated": 86.79, "population": 214326223, "total_vaccinated": 186014159, "vaccine_doses": 467119772 }, "BS": { "cases": 36944, "deaths": 823, "deaths_per_million": 2017.622, "fully_vaccinated": 162729, "name": "Bahamas", "percent_fully_vaccinated": 39.89, "percent_vaccinated": 42.02, "population": 407906, "total_vaccinated": 171391, "vaccine_doses": 355958 }, "BT": { "cases": 60779, "deaths": 21, "deaths_per_million": 27.01, "fully_vaccinated": 673485, "name": "Bhoetan", "percent_fully_vaccinated": 86.62, "percent_vaccinated": 89.29, "population": 777486, "total_vaccinated": 694208, "vaccine_doses": 1917605 }, "BW": { "cases": 325824, "deaths": 2774, "deaths_per_million": 1071.695, "fully_vaccinated": 1512567, "name": "Botswana", "percent_fully_vaccinated": 58.44, "percent_vaccinated": 65.54, "population": 2588423, "total_vaccinated": 1696430, "vaccine_doses": 2871301 }, "BY": { "cases": 994037, "deaths": 7118, "deaths_per_million": 743.148, "fully_vaccinated": 6332753, "name": "Belarus", "percent_fully_vaccinated": 66.12, "percent_vaccinated": 67.21, "population": 9578168, "total_vaccinated": 6437839, "vaccine_doses": 13394906 }, "BZ": { "cases": 67891, "deaths": 680, "deaths_per_million": 1699.868, "fully_vaccinated": 218868, "name": "Belize", "percent_fully_vaccinated": 54.71, "percent_vaccinated": 62.44, "population": 400031, "total_vaccinated": 249789, "vaccine_doses": 497112 }, "CA": { "cases": 4151317, "deaths": 43539, "deaths_per_million": 1141.108, "fully_vaccinated": 31519379, "name": "Kanada", "percent_fully_vaccinated": 82.61, "percent_vaccinated": 86.26, "population": 38155012, "total_vaccinated": 32913923, "vaccine_doses": 87926842 }, "CC": { "name": "Kokoseilande" }, "CD": { "cases": 92543, "deaths": 1393, "deaths_per_million": 14.526, "fully_vaccinated": 2471211, "name": "Demokratiese Republiek die Kongo", "percent_fully_vaccinated": 2.58, "percent_vaccinated": 3.97, "population": 95894118, "total_vaccinated": 3806618, "vaccine_doses": 4119787 }, "CF": { "cases": 14803, "deaths": 113, "deaths_per_million": 20.707, "fully_vaccinated": 1245498, "name": "Sentraal-Afrikaanse Republiek", "percent_fully_vaccinated": 22.82, "percent_vaccinated": 23.86, "population": 5457154, "total_vaccinated": 1301882, "vaccine_doses": 1392969 }, "CG": { "cases": 24837, "deaths": 386, "deaths_per_million": 66.143, "fully_vaccinated": 654119, "name": "Republiek die Kongo", "percent_fully_vaccinated": 11.21, "percent_vaccinated": 11.92, "population": 5835806, "total_vaccinated": 695760, "vaccine_doses": 833210 }, "CH": { "cases": 4012610, "deaths": 13951, "deaths_per_million": 1605.149, "fully_vaccinated": 6008142, "name": "Switserland", "percent_fully_vaccinated": 69.13, "percent_vaccinated": 70.1, "population": 8691406, "total_vaccinated": 6092818, "vaccine_doses": 15936363 }, "CI": { "cases": 86256, "deaths": 817, "deaths_per_million": 29.733, "fully_vaccinated": 8369532, "name": "Ivoorkus", "percent_fully_vaccinated": 30.46, "percent_vaccinated": 38.1, "population": 27478249, "total_vaccinated": 10469471, "vaccine_doses": 17411265 }, "CK": { "cases": 6265, "deaths": 1, "deaths_per_million": 58.813, "fully_vaccinated": 14685, "name": "Cookeilande", "percent_fully_vaccinated": 83.57, "percent_vaccinated": 85.55, "population": 17003, "total_vaccinated": 15033, "vaccine_doses": 39780 }, "CL": { "cases": 4399408, "deaths": 60036, "deaths_per_million": 3079.846, "fully_vaccinated": 17644515, "name": "Chili", "percent_fully_vaccinated": 90.52, "percent_vaccinated": 92.58, "population": 19493184, "total_vaccinated": 18046833, "vaccine_doses": 61571224 }, "CM": { "cases": 120967, "deaths": 1933, "deaths_per_million": 71.07, "fully_vaccinated": 1226658, "name": "Kameroen", "percent_fully_vaccinated": 4.51, "percent_vaccinated": 5.77, "population": 27198628, "total_vaccinated": 1569870, "vaccine_doses": 1854436 }, "CN": { "cases": 929839, "deaths": 5226, "deaths_per_million": 3.665, "fully_vaccinated": 1268285000, "name": "Volksrepubliek China", "note": "Sluit nie spesiale administratiewe streke ([[Hong Kong]] en [[Macau]]) of [[Taiwan]] in nie.", "percent_fully_vaccinated": 88.95, "percent_vaccinated": 91.27, "population": 1425893464, "total_vaccinated": 1301392000, "vaccine_doses": 3428933000 }, "CO": { "cases": 6286392, "deaths": 141287, "deaths_per_million": 2742.555, "fully_vaccinated": 36397439, "name": "Colombia", "percent_fully_vaccinated": 70.65, "percent_vaccinated": 82.64, "population": 51516562, "total_vaccinated": 42573293, "vaccine_doses": 87079477 }, "CR": { "cases": 1069162, "deaths": 8800, "deaths_per_million": 1707.426, "fully_vaccinated": 4186342, "name": "Costa Rica", "percent_fully_vaccinated": 81.23, "percent_vaccinated": 86.54, "population": 5153957, "total_vaccinated": 4460393, "vaccine_doses": 11585211 }, "CU": { "cases": 1109649, "deaths": 8529, "deaths_per_million": 757.704, "fully_vaccinated": 9982680, "name": "Kuba", "percent_fully_vaccinated": 88.68, "percent_vaccinated": 94.97, "population": 11256372, "total_vaccinated": 10690595, "vaccine_doses": 40381235 }, "CV": { "cases": 62266, "deaths": 410, "deaths_per_million": 697.368, "fully_vaccinated": 308044, "name": "Kaap Verde", "percent_fully_vaccinated": 52.4, "percent_vaccinated": 60.54, "population": 587925, "total_vaccinated": 355957, "vaccine_doses": 839348 }, "CW": { "cases": 45243, "deaths": 285, "deaths_per_million": 1497.336, "fully_vaccinated": 99762, "name": "Curaçao", "percent_fully_vaccinated": 52.41, "percent_vaccinated": 56.95, "population": 190338, "total_vaccinated": 108407, "vaccine_doses": 255166 }, "CX": { "name": "Kerseiland" }, "CY": { "cases": 571994, "deaths": 1149, "deaths_per_million": 1282.356, "fully_vaccinated": 645496, "name": "Siprus", "percent_fully_vaccinated": 72.04, "percent_vaccinated": 74.69, "population": 896007, "total_vaccinated": 669258, "vaccine_doses": 1792456 }, "CZ": { "cases": 4020351, "deaths": 40687, "deaths_per_million": 3870.989, "fully_vaccinated": 6885372, "name": "Tsjeggië", "percent_fully_vaccinated": 65.51, "percent_vaccinated": 66.32, "population": 10510750, "total_vaccinated": 6971018, "vaccine_doses": 17839314 }, "DE": { "cases": 31725160, "deaths": 146214, "deaths_per_million": 1752.986, "fully_vaccinated": 63412275, "name": "Duitsland", "percent_fully_vaccinated": 76.03, "percent_vaccinated": 77.62, "population": 83408554, "total_vaccinated": 64744842, "vaccine_doses": 184360609 }, "DJ": { "cases": 15690, "deaths": 189, "deaths_per_million": 170.955, "fully_vaccinated": 190673, "name": "Djiboeti", "percent_fully_vaccinated": 17.25, "percent_vaccinated": 19.09, "population": 1105557, "total_vaccinated": 211044, "vaccine_doses": 231653 }, "DK": { "cases": 3259684, "deaths": 6833, "deaths_per_million": 1167.188, "fully_vaccinated": 4786513, "name": "Denemarke", "percent_fully_vaccinated": 81.76, "percent_vaccinated": 82.37, "population": 5854240, "total_vaccinated": 4822068, "vaccine_doses": 13214716 }, "DM": { "cases": 14852, "deaths": 68, "deaths_per_million": 939.071, "fully_vaccinated": 30566, "name": "Dominica", "percent_fully_vaccinated": 42.21, "percent_vaccinated": 45.4, "population": 72412, "total_vaccinated": 32872, "vaccine_doses": 67431 }, "DO": { "cases": 635461, "deaths": 4384, "deaths_per_million": 394.32, "fully_vaccinated": 6025393, "name": "Dominikaanse Republiek", "percent_fully_vaccinated": 54.2, "percent_vaccinated": 65.33, "population": 11117874, "total_vaccinated": 7263303, "vaccine_doses": 15926857 }, "DZ": { "cases": 269473, "deaths": 6878, "deaths_per_million": 155.688, "fully_vaccinated": 6851660, "name": "Algerië", "percent_fully_vaccinated": 15.36, "percent_vaccinated": 18.4, "population": 44177969, "total_vaccinated": 8210605, "vaccine_doses": 15205854 }, "EC": { "cases": 983615, "deaths": 35811, "deaths_per_million": 2012.11, "fully_vaccinated": 14063328, "name": "Ecuador", "percent_fully_vaccinated": 79.02, "percent_vaccinated": 85.52, "population": 17797737, "total_vaccinated": 15219781, "vaccine_doses": 36801542 }, "EE": { "cases": 595419, "deaths": 2642, "deaths_per_million": 1988.408, "fully_vaccinated": 844566, "name": "Estland", "percent_fully_vaccinated": 63.56, "percent_vaccinated": 65.13, "population": 1328701, "total_vaccinated": 865322, "vaccine_doses": 2014763 }, "EG": { "cases": 515645, "deaths": 24786, "deaths_per_million": 226.849, "fully_vaccinated": 38866849, "name": "Egipte", "percent_fully_vaccinated": 35.57, "percent_vaccinated": 47.65, "population": 109262178, "total_vaccinated": 52066692, "vaccine_doses": 96161665 }, "EH": { "name": "Wes-Sahara", "population": 611872 }, "ER": { "cases": 10143, "deaths": 103, "deaths_per_million": 28.451, "fully_vaccinated": null, "name": "Eritrea", "percent_vaccinated": null, "population": 3620312, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "ES": { "cases": 13306301, "deaths": 111906, "deaths_per_million": 2356.564, "fully_vaccinated": 40620131, "name": "Spanje", "percent_fully_vaccinated": 85.54, "percent_vaccinated": 86.94, "population": 47486935, "total_vaccinated": 41284188, "vaccine_doses": 95584445 }, "ET": { "cases": 492874, "deaths": 7571, "deaths_per_million": 62.943, "fully_vaccinated": 36707357, "name": "Ethiopië", "percent_fully_vaccinated": 30.52, "percent_vaccinated": 37.16, "population": 120283026, "total_vaccinated": 44695420, "vaccine_doses": 52509414 }, "EU": { "cases": 162513507, "deaths": 1130574, "deaths_per_million": 2525.894, "fully_vaccinated": 327974626, "name": "Europese Unie", "note": "Data vir lidlande van die [[Europese Unie]] word individueel gelys, maar word ook gerieflikheidshalwe hier bygetel. Hulle word nie dubbel getel vir die wêreldtotaal nie.", "percent_fully_vaccinated": 73.28, "percent_vaccinated": 75.49, "population": 447593544, "total_vaccinated": 337875632, "vaccine_doses": 896243410 }, "FI": { "cases": 1238998, "deaths": 5350, "deaths_per_million": 966.403, "fully_vaccinated": 4340306, "name": "Finland", "percent_fully_vaccinated": 78.4, "percent_vaccinated": 81.66, "population": 5535992, "total_vaccinated": 4520789, "vaccine_doses": 12490579 }, "FJ": { "cases": 67969, "deaths": 875, "deaths_per_million": 946.345, "fully_vaccinated": 636879, "name": "Fidji", "percent_fully_vaccinated": 68.88, "percent_vaccinated": 76.62, "population": 924610, "total_vaccinated": 708480, "vaccine_doses": 1525546 }, "FK": { "cases": 1881, "deaths": null, "fully_vaccinated": 1775, "name": "Falkland-eilande", "percent_vaccinated": 75.57, "population": 3764, "total_vaccinated": 2632, "vaccine_doses": 4407 }, "FM": { "cases": 7196, "deaths": 21, "deaths_per_million": 185.626, "fully_vaccinated": null, "name": "Gefedereerde State van Mikronesië", "percent_vaccinated": null, "population": 113131, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "FO": { "cases": 34658, "deaths": 28, "deaths_per_million": 529.421, "fully_vaccinated": 40895, "name": "Faroëreilande", "percent_fully_vaccinated": 83.37, "percent_vaccinated": 85.04, "population": 52888, "total_vaccinated": 41715, "vaccine_doses": 103894 }, "FR": { "cases": 34338121, "deaths": 153404, "deaths_per_million": 2275.281, "fully_vaccinated": 53018428, "name": "Frankryk", "percent_fully_vaccinated": 78.64, "percent_vaccinated": 80.89, "population": 67422000, "total_vaccinated": 54535664, "vaccine_doses": 149034040 }, "GA": { "cases": 48592, "deaths": 306, "deaths_per_million": 130.703, "fully_vaccinated": 256802, "name": "Gaboen", "percent_fully_vaccinated": 10.97, "percent_vaccinated": 13.22, "population": 2341179, "total_vaccinated": 309473, "vaccine_doses": 568751 }, "GB": { "cases": 23549842, "deaths": 187215, "deaths_per_million": 2782.582, "fully_vaccinated": 50600643, "name": "Verenigde Koninkryk", "percent_fully_vaccinated": 75.21, "percent_vaccinated": 79.89, "population": 67281040, "total_vaccinated": 53748627, "vaccine_doses": 150893884 }, "GD": { "cases": 19006, "deaths": 234, "deaths_per_million": 1877.859, "fully_vaccinated": 38707, "name": "Grenada", "percent_fully_vaccinated": 31.06, "percent_vaccinated": 35.24, "population": 124610, "total_vaccinated": 43915, "vaccine_doses": 89660 }, "GE": { "cases": 1710749, "deaths": 16877, "deaths_per_million": 4490.977, "fully_vaccinated": 1273576, "name": "Georgië", "percent_fully_vaccinated": 33.89, "percent_vaccinated": 43.64, "population": 3757980, "total_vaccinated": 1639970, "vaccine_doses": 2913546 }, "GF": { "name": "Frans-Guyana" }, "GG": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 51351, "name": "Guernsey", "percent_fully_vaccinated": 81.01, "percent_vaccinated": 85.42, "population": 63065, "total_vaccinated": 54146, "vaccine_doses": 157708 }, "GH": { "cases": 168457, "deaths": 1459, "deaths_per_million": 44.437, "fully_vaccinated": 8010792, "name": "Ghana", "percent_fully_vaccinated": 24.4, "percent_vaccinated": 33.97, "population": 32833031, "total_vaccinated": 11153112, "vaccine_doses": 19883528 }, "GI": { "cases": 20034, "deaths": 106, "deaths_per_million": 3244.567, "fully_vaccinated": 41421, "name": "Gibraltar", "percent_fully_vaccinated": 122.94, "percent_vaccinated": 124.88, "population": 32670, "total_vaccinated": 42074, "vaccine_doses": 119855 }, "GL": { "cases": 11971, "deaths": 21, "deaths_per_million": 373.38, "fully_vaccinated": 38502, "name": "Groenland", "percent_fully_vaccinated": 67.7, "percent_vaccinated": 72.52, "population": 56243, "total_vaccinated": 41243, "vaccine_doses": 79745 }, "GM": { "cases": 12238, "deaths": 368, "deaths_per_million": 139.398, "fully_vaccinated": 357390, "name": "Gambië", "percent_fully_vaccinated": 13.54, "percent_vaccinated": 17.14, "population": 2639916, "total_vaccinated": 452514, "vaccine_doses": 815861 }, "GN": { "cases": 37470, "deaths": 447, "deaths_per_million": 33.033, "fully_vaccinated": 2712094, "name": "Guinee", "percent_fully_vaccinated": 20.04, "percent_vaccinated": 34.3, "population": 13531906, "total_vaccinated": 4640906, "vaccine_doses": 6434120 }, "GP": { "name": "Guadeloupe" }, "GQ": { "cases": 16914, "deaths": 183, "deaths_per_million": 111.963, "fully_vaccinated": 214032, "name": "Ekwatoriaal-Guinee", "percent_fully_vaccinated": 13.09, "percent_vaccinated": 16.53, "population": 1634466, "total_vaccinated": 270109, "vaccine_doses": 488738 }, "GR": { "cases": 4654737, "deaths": 32028, "deaths_per_million": 3066.24, "fully_vaccinated": 7634469, "name": "Griekeland", "percent_fully_vaccinated": 73.09, "percent_vaccinated": 75.87, "population": 10445365, "total_vaccinated": 7924581, "vaccine_doses": 21300748 }, "GS": { "name": "Suid-Georgië en die Suidelike Sandwicheilande" }, "GT": { "cases": 1077836, "deaths": 19261, "deaths_per_million": 1093.848, "fully_vaccinated": 6666796, "name": "Guatemala", "percent_fully_vaccinated": 37.86, "percent_vaccinated": 48.47, "population": 17608483, "total_vaccinated": 8534021, "vaccine_doses": 18910657 }, "GU": { "name": "Guam", "population": 170184 }, "GW": { "cases": 8482, "deaths": 174, "deaths_per_million": 84.436, "fully_vaccinated": 342389, "name": "Guinee-Bissau", "percent_fully_vaccinated": 16.62, "percent_vaccinated": 25.72, "population": 2060721, "total_vaccinated": 529954, "vaccine_doses": 573125 }, "GY": { "cases": 70703, "deaths": 1276, "deaths_per_million": 1585.946, "fully_vaccinated": 461605, "name": "Guyana", "percent_fully_vaccinated": 57.37, "percent_vaccinated": 60.39, "population": 804567, "total_vaccinated": 485891, "vaccine_doses": 1017969 }, "HK": { "cases": 1432837, "deaths": 9584, "deaths_per_million": 1278.791, "fully_vaccinated": 6541316, "name": "Hongkong", "percent_fully_vaccinated": 87.28, "percent_vaccinated": 90.51, "population": 7494578, "total_vaccinated": 6783403, "vaccine_doses": 18293689 }, "HN": { "cases": 449495, "deaths": 10958, "deaths_per_million": 1066.125, "fully_vaccinated": 5505202, "name": "Honduras", "percent_fully_vaccinated": 53.56, "percent_vaccinated": 61.01, "population": 10278346, "total_vaccinated": 6270383, "vaccine_doses": 14891157 }, "HR": { "cases": 1201743, "deaths": 16528, "deaths_per_million": 4070.801, "fully_vaccinated": 2246928, "name": "Kroasië", "percent_fully_vaccinated": 55.34, "percent_vaccinated": 57.06, "population": 4060135, "total_vaccinated": 2316881, "vaccine_doses": 5267020 }, "HT": { "cases": 32703, "deaths": 838, "deaths_per_million": 73.203, "fully_vaccinated": 162599, "name": "Haïti", "percent_fully_vaccinated": 1.42, "percent_vaccinated": 2.18, "population": 11447569, "total_vaccinated": 249913, "vaccine_doses": 354635 }, "HU": { "cases": 2021648, "deaths": 47083, "deaths_per_million": 4849.026, "fully_vaccinated": 6201472, "name": "Hongarye", "percent_fully_vaccinated": 63.87, "percent_vaccinated": 66.07, "population": 9709786, "total_vaccinated": 6415177, "vaccine_doses": 16530488 }, "ID": { "cases": 6297484, "deaths": 157296, "deaths_per_million": 574.591, "fully_vaccinated": 170356449, "name": "Indonesië", "percent_fully_vaccinated": 62.23, "percent_vaccinated": 74.09, "population": 273753191, "total_vaccinated": 202813315, "vaccine_doses": 430915083 }, "IE": { "cases": 1653576, "deaths": 7782, "deaths_per_million": 1560.606, "fully_vaccinated": 4048242, "name": "Republiek Ierland", "percent_fully_vaccinated": 81.18, "percent_vaccinated": 82.11, "population": 4986526, "total_vaccinated": 4094293, "vaccine_doses": 11020396 }, "IL": { "cases": 4619552, "deaths": 11524, "deaths_per_million": 1240.34, "fully_vaccinated": 6150790, "name": "Israel", "percent_fully_vaccinated": 66.2, "percent_vaccinated": 72.29, "population": 9291000, "total_vaccinated": 6716035, "vaccine_doses": 18216618 }, "IM": { "cases": 37794, "deaths": 115, "deaths_per_million": 1364.775, "fully_vaccinated": 67106, "name": "Man (eiland)", "percent_fully_vaccinated": 78.57, "percent_vaccinated": 81.44, "population": 84263, "total_vaccinated": 69560, "vaccine_doses": 189994 }, "IN": { "cases": 44298864, "deaths": 527206, "deaths_per_million": 374.552, "fully_vaccinated": 938220798, "name": "Indië", "percent_fully_vaccinated": 66.66, "percent_vaccinated": 72.69, "population": 1407563842, "total_vaccinated": 1023166139, "vaccine_doses": 2086296791 }, "IO": { "name": "Britse Indiese Oseaangebied" }, "IQ": { "cases": 2454213, "deaths": 25338, "deaths_per_million": 582.033, "fully_vaccinated": 7741261, "name": "Irak", "percent_fully_vaccinated": 17.78, "percent_vaccinated": 25.3, "population": 43533592, "total_vaccinated": 11014427, "vaccine_doses": 18982116 }, "IR": { "cases": 7493317, "deaths": 143160, "deaths_per_million": 1628.235, "fully_vaccinated": 58058144, "name": "Iran", "percent_fully_vaccinated": 66.03, "percent_vaccinated": 73.58, "population": 87923432, "total_vaccinated": 64698435, "vaccine_doses": 150984487 }, "IS": { "cases": 203814, "deaths": 179, "deaths_per_million": 483.346, "fully_vaccinated": 290193, "name": "Ysland", "percent_fully_vaccinated": 78.69, "percent_vaccinated": 84, "population": 370335, "total_vaccinated": 309770, "vaccine_doses": 805469 }, "IT": { "cases": 21554626, "deaths": 174300, "deaths_per_million": 2942.252, "fully_vaccinated": 47959487, "name": "Italië", "percent_fully_vaccinated": 80.96, "percent_vaccinated": 85.79, "population": 59240330, "total_vaccinated": 50823924, "vaccine_doses": 140122474 }, "JE": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 81208, "name": "New Jersey", "percent_fully_vaccinated": 74.08, "percent_vaccinated": 76.51, "population": 109618, "total_vaccinated": 83864, "vaccine_doses": 238111 }, "JM": { "cases": 148322, "deaths": 3230, "deaths_per_million": 1142.274, "fully_vaccinated": 723192, "name": "Jamaika", "percent_fully_vaccinated": 25.58, "percent_vaccinated": 29.17, "population": 2827694, "total_vaccinated": 824895, "vaccine_doses": 1477587 }, "JO": { "cases": 1726717, "deaths": 14095, "deaths_per_million": 1264.321, "fully_vaccinated": 4554791, "name": "Jordanië", "percent_fully_vaccinated": 40.86, "percent_vaccinated": 43.21, "population": 11148278, "total_vaccinated": 4816724, "vaccine_doses": 10040301 }, "JP": { "cases": 16192610, "deaths": 35998, "deaths_per_million": 288.879, "fully_vaccinated": 102589482, "name": "Japan", "percent_fully_vaccinated": 82.33, "percent_vaccinated": 83.47, "population": 124612530, "total_vaccinated": 104017553, "vaccine_doses": 307218024 }, "KE": { "cases": 337985, "deaths": 5673, "deaths_per_million": 107.026, "fully_vaccinated": 9326814, "name": "Kenia", "percent_fully_vaccinated": 16.96, "percent_vaccinated": 22.99, "population": 53005614, "total_vaccinated": 12641679, "vaccine_doses": 18535975 }, "KG": { "cases": 205198, "deaths": 2991, "deaths_per_million": 458.198, "fully_vaccinated": 1326358, "name": "Kirgisië", "percent_fully_vaccinated": 20.32, "percent_vaccinated": 24.18, "population": 6527743, "total_vaccinated": 1578518, "vaccine_doses": 3182018 }, "KH": { "cases": 137326, "deaths": 3056, "deaths_per_million": 184.218, "fully_vaccinated": 14427169, "name": "Kambodja", "percent_fully_vaccinated": 86.97, "percent_vaccinated": 91.12, "population": 16589023, "total_vaccinated": 15115433, "vaccine_doses": 41897973 }, "KI": { "cases": 3430, "deaths": 13, "deaths_per_million": 100.874, "fully_vaccinated": 61975, "name": "Kiribati", "percent_fully_vaccinated": 48.09, "percent_vaccinated": 63.28, "population": 128874, "total_vaccinated": 81548, "vaccine_doses": 156812 }, "KM": { "cases": 8374, "deaths": 161, "deaths_per_million": 195.953, "fully_vaccinated": 382032, "name": "Comore-eilande", "percent_fully_vaccinated": 46.5, "percent_vaccinated": 51.51, "population": 821626, "total_vaccinated": 423255, "vaccine_doses": 804403 }, "KN": { "cases": 6493, "deaths": 46, "deaths_per_million": 966.265, "fully_vaccinated": 26944, "name": "St. Kitts en Nevis", "percent_fully_vaccinated": 56.6, "percent_vaccinated": 70.99, "population": 47606, "total_vaccinated": 33794, "vaccine_doses": 64225 }, "KP": { "cases": 1, "deaths": 6, "deaths_per_million": 0.231, "name": "Noord-Korea", "population": 25971909 }, "KR": { "cases": 21861296, "deaths": 25813, "deaths_per_million": 498.031, "fully_vaccinated": 44660623, "name": "Suid-Korea", "percent_fully_vaccinated": 86.17, "percent_vaccinated": 87.01, "population": 51830139, "total_vaccinated": 45097618, "vaccine_doses": 128470845 }, "KW": { "cases": 656393, "deaths": 2562, "deaths_per_million": 602.807, "fully_vaccinated": 3330480, "name": "Koeweit", "percent_fully_vaccinated": 78.36, "percent_vaccinated": 80.94, "population": 4250114, "total_vaccinated": 3440132, "vaccine_doses": 8179003 }, "KY": { "cases": 29907, "deaths": 29, "deaths_per_million": 425.619, "fully_vaccinated": 60034, "name": "Kaaimanseilande", "percent_fully_vaccinated": 88.11, "percent_vaccinated": 90.38, "population": 68136, "total_vaccinated": 61583, "vaccine_doses": 147628 }, "KZ": { "cases": 1469601, "deaths": 19030, "deaths_per_million": 991.328, "fully_vaccinated": 10546804, "name": "Kasakstan", "percent_fully_vaccinated": 54.94, "percent_vaccinated": 56.32, "population": 19196465, "total_vaccinated": 10811034, "vaccine_doses": 20918681 }, "LA": { "cases": 212761, "deaths": 757, "deaths_per_million": 101.952, "fully_vaccinated": 5222417, "name": "Laos", "percent_fully_vaccinated": 70.34, "percent_vaccinated": 79.31, "population": 7425058, "total_vaccinated": 5888649, "vaccine_doses": 11111066 }, "LB": { "cases": 1200111, "deaths": 10589, "deaths_per_million": 1893.384, "fully_vaccinated": 2387834, "name": "Libanon", "percent_fully_vaccinated": 42.7, "percent_vaccinated": 48.5, "population": 5592631, "total_vaccinated": 2712342, "vaccine_doses": 5728684 }, "LC": { "cases": 28379, "deaths": 388, "deaths_per_million": 2159.731, "fully_vaccinated": 54643, "name": "St. Lucia", "percent_fully_vaccinated": 30.42, "percent_vaccinated": 33.32, "population": 179652, "total_vaccinated": 59852, "vaccine_doses": 122245 }, "LI": { "cases": 18961, "deaths": 86, "deaths_per_million": 2202.925, "fully_vaccinated": 26439, "name": "Liechtenstein", "percent_fully_vaccinated": 67.72, "percent_vaccinated": 68.53, "population": 39039, "total_vaccinated": 26754, "vaccine_doses": 71386 }, "LK": { "cases": 668497, "deaths": 16635, "deaths_per_million": 764.004, "fully_vaccinated": 14558718, "name": "Sri Lanka", "percent_fully_vaccinated": 66.86, "percent_vaccinated": 78.57, "population": 21773441, "total_vaccinated": 17106561, "vaccine_doses": 39724661 }, "LR": { "cases": 7656, "deaths": 294, "deaths_per_million": 56.61, "fully_vaccinated": 2328125, "name": "Liberië", "percent_fully_vaccinated": 44.83, "percent_vaccinated": 50.95, "population": 5193416, "total_vaccinated": 2645947, "vaccine_doses": 2921554 }, "LS": { "cases": 34206, "deaths": 704, "deaths_per_million": 308.575, "fully_vaccinated": 872661, "name": "Lesotho", "percent_fully_vaccinated": 38.25, "percent_vaccinated": 40.51, "population": 2281454, "total_vaccinated": 924248, "vaccine_doses": 1077116 }, "LT": { "cases": 1203644, "deaths": 9250, "deaths_per_million": 3319.397, "fully_vaccinated": 1877674, "name": "Litaue", "percent_fully_vaccinated": 67.38, "percent_vaccinated": 70.12, "population": 2786651, "total_vaccinated": 1954008, "vaccine_doses": 4495727 }, "LU": { "cases": 285145, "deaths": 1121, "deaths_per_million": 1753.423, "fully_vaccinated": 462338, "name": "Luxemburg", "percent_fully_vaccinated": 72.83, "percent_vaccinated": 75.33, "population": 639321, "total_vaccinated": 481579, "vaccine_doses": 1338242 }, "LV": { "cases": 887046, "deaths": 5918, "deaths_per_million": 3158.087, "fully_vaccinated": 1305976, "name": "Letland", "percent_fully_vaccinated": 69.69, "percent_vaccinated": 71.84, "population": 1873919, "total_vaccinated": 1346184, "vaccine_doses": 2895716 }, "LY": { "cases": 506441, "deaths": 6436, "deaths_per_million": 955.566, "fully_vaccinated": 1219637, "name": "Libië", "percent_fully_vaccinated": 18.11, "percent_vaccinated": 34.08, "population": 6735277, "total_vaccinated": 2295434, "vaccine_doses": 3680943 }, "MA": { "cases": 1263700, "deaths": 16269, "deaths_per_million": 438.794, "fully_vaccinated": 23469735, "name": "Marokko", "percent_fully_vaccinated": 63.3, "percent_vaccinated": 67.37, "population": 37076584, "total_vaccinated": 24978724, "vaccine_doses": 55086912 }, "MC": { "cases": 14299, "deaths": 61, "deaths_per_million": 1662.76, "fully_vaccinated": 23308, "name": "Monaco", "percent_fully_vaccinated": 58.98, "percent_vaccinated": 67.49, "population": 36686, "total_vaccinated": 26672, "vaccine_doses": 49980 }, "MD": { "cases": 561196, "deaths": 11693, "deaths_per_million": 3819.362, "fully_vaccinated": 1063425, "name": "Moldowa", "percent_fully_vaccinated": 26.43, "percent_vaccinated": 26.87, "population": 3061506, "total_vaccinated": 1081073, "vaccine_doses": 2165600 }, "ME": { "cases": 271241, "deaths": 2764, "deaths_per_million": 4402.262, "fully_vaccinated": 284630, "name": "Montenegro", "percent_fully_vaccinated": 45.33, "percent_vaccinated": 46.59, "population": 627859, "total_vaccinated": 292543, "vaccine_doses": 678440 }, "MF": { "name": "Saint-Martin" }, "MG": { "cases": 66599, "deaths": 1410, "deaths_per_million": 48.763, "fully_vaccinated": 1341878, "name": "Madagaskar", "percent_fully_vaccinated": 4.64, "percent_vaccinated": 4.82, "population": 28915653, "total_vaccinated": 1393303, "vaccine_doses": 1666135 }, "MH": { "cases": 6606, "deaths": 9, "deaths_per_million": 214.031, "fully_vaccinated": null, "name": "Marshalleilande", "percent_vaccinated": null, "population": 42050, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "MK": { "cases": 336560, "deaths": 9429, "deaths_per_million": 4482.891, "fully_vaccinated": 837577, "name": "Noord-Masedonië", "percent_fully_vaccinated": 39.82, "percent_vaccinated": 40.61, "population": 2103330, "total_vaccinated": 854061, "vaccine_doses": 1856093 }, "ML": { "cases": 31249, "deaths": 739, "deaths_per_million": 33.737, "fully_vaccinated": 1498260, "name": "Mali", "percent_fully_vaccinated": 6.84, "percent_vaccinated": 9.41, "population": 21904983, "total_vaccinated": 2060837, "vaccine_doses": 2797589 }, "MM": { "cases": 614510, "deaths": 19437, "deaths_per_million": 361.295, "fully_vaccinated": 27027467, "name": "Mianmar", "percent_fully_vaccinated": 49.31, "percent_vaccinated": 60.22, "population": 53798084, "total_vaccinated": 33004742, "vaccine_doses": 62259560 }, "MN": { "cases": 972443, "deaths": 2124, "deaths_per_million": 634.45, "fully_vaccinated": 2175617, "name": "Mongolië", "percent_fully_vaccinated": 65.35, "percent_vaccinated": 68.27, "population": 3347782, "total_vaccinated": 2272965, "vaccine_doses": 5492919 }, "MO": { "cases": 793, "deaths": 6, "deaths_per_million": 8.739, "fully_vaccinated": 593315, "name": "Macau", "percent_fully_vaccinated": 86.41, "percent_vaccinated": 90.38, "population": 686607, "total_vaccinated": 620567, "vaccine_doses": 1473193 }, "MP": { "name": "Noordelike Mariana-eilande" }, "MQ": { "name": "Martinique" }, "MR": { "cases": 62724, "deaths": 992, "deaths_per_million": 214.952, "fully_vaccinated": 1410195, "name": "Mauritanië", "percent_fully_vaccinated": 30.56, "percent_vaccinated": 43.17, "population": 4614974, "total_vaccinated": 1992317, "vaccine_doses": 3052866 }, "MS": { "cases": 1106, "deaths": 8, "deaths_per_million": 1811.184, "fully_vaccinated": 1923, "name": "Montserrat", "percent_fully_vaccinated": 43.54, "percent_vaccinated": 47, "population": 4417, "total_vaccinated": 2076, "vaccine_doses": 4509 }, "MT": { "cases": 113627, "deaths": 798, "deaths_per_million": 1514.956, "fully_vaccinated": 470458, "name": "Malta", "percent_fully_vaccinated": 89.31, "percent_vaccinated": 90.66, "population": 526748, "total_vaccinated": 477573, "vaccine_doses": 1333486 }, "MU": { "cases": 251746, "deaths": 1019, "deaths_per_million": 784.501, "fully_vaccinated": 977728, "name": "Mauritius", "percent_fully_vaccinated": 75.27, "percent_vaccinated": 78.68, "population": 1298915, "total_vaccinated": 1021934, "vaccine_doses": 2569905 }, "MV": { "cases": 184689, "deaths": 307, "deaths_per_million": 588.734, "fully_vaccinated": 384787, "name": "Maledive", "percent_fully_vaccinated": 73.79, "percent_vaccinated": 76.52, "population": 521458, "total_vaccinated": 399025, "vaccine_doses": 949887 }, "MW": { "cases": 87732, "deaths": 2673, "deaths_per_million": 134.391, "fully_vaccinated": 1932524, "name": "Malawi", "percent_fully_vaccinated": 9.72, "percent_vaccinated": 12.42, "population": 19889742, "total_vaccinated": 2469812, "vaccine_doses": 3810791 }, "MX": { "cases": 6949653, "deaths": 328871, "deaths_per_million": 2595.562, "fully_vaccinated": 79947470, "name": "Meksiko", "percent_fully_vaccinated": 63.1, "percent_vaccinated": 74.22, "population": 126705138, "total_vaccinated": 94045513, "vaccine_doses": 209673612 }, "MY": { "cases": 4744929, "deaths": 36117, "deaths_per_million": 1075.747, "fully_vaccinated": 27478719, "name": "Maleisië", "percent_fully_vaccinated": 81.85, "percent_vaccinated": 83.65, "population": 33573874, "total_vaccinated": 28085052, "vaccine_doses": 71979956 }, "MZ": { "cases": 229932, "deaths": 2219, "deaths_per_million": 69.177, "fully_vaccinated": 14098645, "name": "Mosambiek", "percent_fully_vaccinated": 43.83, "percent_vaccinated": 46.57, "population": 32077072, "total_vaccinated": 14978771, "vaccine_doses": 31616078 }, "NA": { "cases": 169253, "deaths": 4074, "deaths_per_million": 1610.181, "fully_vaccinated": 482539, "name": "Namibië", "percent_fully_vaccinated": 19.07, "percent_vaccinated": 21.99, "population": 2530151, "total_vaccinated": 556375, "vaccine_doses": 903935 }, "NC": { "cases": 73116, "deaths": 314, "deaths_per_million": 1091.035, "fully_vaccinated": 180518, "name": "Nieu-Kaledonië", "percent_fully_vaccinated": 62.72, "percent_vaccinated": 65.52, "population": 287800, "total_vaccinated": 188554, "vaccine_doses": 462522 }, "NE": { "cases": 9157, "deaths": 312, "deaths_per_million": 12.355, "fully_vaccinated": 2986249, "name": "Niger", "percent_fully_vaccinated": 11.83, "percent_vaccinated": 14.85, "population": 25252722, "total_vaccinated": 3750520, "vaccine_doses": 4532244 }, "NF": { "name": "Norfolkeiland" }, "NG": { "cases": 262664, "deaths": 3147, "deaths_per_million": 14.747, "fully_vaccinated": 24675659, "name": "Nigerië", "percent_fully_vaccinated": 11.56, "percent_vaccinated": 17.13, "population": 213401323, "total_vaccinated": 36549506, "vaccine_doses": 56126494 }, "NI": { "cases": 14899, "deaths": 244, "deaths_per_million": 35.618, "fully_vaccinated": 5641315, "name": "Nicaragua", "percent_fully_vaccinated": 82.35, "percent_vaccinated": 87.86, "population": 6850540, "total_vaccinated": 6018721, "vaccine_doses": 11660036 }, "NL": { "cases": 8380856, "deaths": 22648, "deaths_per_million": 1294.046, "fully_vaccinated": 11968730, "name": "Nederland", "percent_fully_vaccinated": 68.39, "percent_vaccinated": 73.07, "population": 17501696, "total_vaccinated": 12787640, "vaccine_doses": 36056544 }, "NO": { "cases": 1458603, "deaths": 3890, "deaths_per_million": 719.968, "fully_vaccinated": 4050773, "name": "Noorweë", "percent_fully_vaccinated": 74.97, "percent_vaccinated": 80.4, "population": 5403021, "total_vaccinated": 4343877, "vaccine_doses": 11586416 }, "NP": { "cases": 994389, "deaths": 11990, "deaths_per_million": 399.201, "fully_vaccinated": 20640381, "name": "Nepal", "percent_fully_vaccinated": 68.72, "percent_vaccinated": 84.07, "population": 30034989, "total_vaccinated": 25251001, "vaccine_doses": 53260490 }, "NR": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 8585, "name": "Nauru", "percent_fully_vaccinated": 68.61, "percent_vaccinated": 83.86, "population": 12512, "total_vaccinated": 10493, "vaccine_doses": 24005 }, "NU": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 1417, "name": "Niue", "percent_fully_vaccinated": 87.79, "percent_vaccinated": 102.23, "population": 1614, "total_vaccinated": 1650, "vaccine_doses": 4161 }, "NZ": { "cases": 1705597, "deaths": 1807, "deaths_per_million": 352.26, "fully_vaccinated": 4129547, "name": "Nieu-Seeland", "percent_fully_vaccinated": 80.5, "percent_vaccinated": 83.75, "population": 5129728, "total_vaccinated": 4296025, "vaccine_doses": 11607675 }, "OM": { "cases": 397574, "deaths": 4628, "deaths_per_million": 1023.787, "fully_vaccinated": 3044224, "name": "Oman", "percent_fully_vaccinated": 67.34, "percent_vaccinated": 72.36, "population": 4520471, "total_vaccinated": 3270883, "vaccine_doses": 7088013 }, "PA": { "cases": 966779, "deaths": 8444, "deaths_per_million": 1940.584, "fully_vaccinated": 3133918, "name": "Panama", "percent_fully_vaccinated": 72.02, "percent_vaccinated": 80.28, "population": 4351267, "total_vaccinated": 3493065, "vaccine_doses": 8517984 }, "PE": { "cases": 4037977, "deaths": 215088, "deaths_per_million": 6379.504, "fully_vaccinated": 27990079, "name": "Peru", "percent_fully_vaccinated": 83.02, "percent_vaccinated": 88.19, "population": 33715472, "total_vaccinated": 29734527, "vaccine_doses": 81781715 }, "PF": { "cases": 76252, "deaths": 649, "deaths_per_million": 2134.644, "fully_vaccinated": 184491, "name": "Frans-Polinesië", "percent_fully_vaccinated": 60.68, "percent_vaccinated": 61.95, "population": 304032, "total_vaccinated": 188352, "vaccine_doses": 465418 }, "PG": { "cases": 44843, "deaths": 663, "deaths_per_million": 66.637, "fully_vaccinated": 282810, "name": "Papoea-Nieu-Guinee", "percent_fully_vaccinated": 2.84, "percent_vaccinated": 3.44, "population": 9949437, "total_vaccinated": 342244, "vaccine_doses": 647736 }, "PH": { "cases": 3840943, "deaths": 61173, "deaths_per_million": 537.169, "fully_vaccinated": 72226419, "name": "Filippyne", "percent_fully_vaccinated": 63.42, "percent_vaccinated": 67.48, "population": 113880328, "total_vaccinated": 76848338, "vaccine_doses": 158195420 }, "PK": { "cases": 1564809, "deaths": 30544, "deaths_per_million": 131.995, "fully_vaccinated": 130540653, "name": "Pakistan", "percent_fully_vaccinated": 56.41, "percent_vaccinated": 59.99, "population": 231402116, "total_vaccinated": 138807949, "vaccine_doses": 290178938 }, "PL": { "cases": 6128006, "deaths": 116798, "deaths_per_million": 3048.941, "fully_vaccinated": 22535944, "name": "Pole", "percent_fully_vaccinated": 58.83, "percent_vaccinated": 59.41, "population": 38307726, "total_vaccinated": 22759072, "vaccine_doses": 55741464 }, "PM": { "cases": 3131, "deaths": 1, "deaths_per_million": 169.981, "name": "Sint Pierre en Miquelon", "population": 5883 }, "PN": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 47, "name": "Pitcairneilande", "percent_fully_vaccinated": 100, "percent_vaccinated": 100, "total_vaccinated": 47, "vaccine_doses": 94 }, "PR": { "population": 2828246 }, "PS": { "cases": 697447, "deaths": 5691, "deaths_per_million": 1108.624, "fully_vaccinated": 1773409, "name": "Staat Palestina", "percent_fully_vaccinated": 34.55, "percent_vaccinated": 39.15, "population": 5133392, "total_vaccinated": 2009619, "vaccine_doses": 3737310 }, "PT": { "cases": 5385702, "deaths": 24762, "deaths_per_million": 2406.39, "fully_vaccinated": 8904917, "name": "Portugal", "percent_fully_vaccinated": 86.54, "percent_vaccinated": 94.7, "population": 10290103, "total_vaccinated": 9744544, "vaccine_doses": 24840221 }, "PW": { "cases": 5308, "deaths": 6, "deaths_per_million": 332.889, "name": "Palau", "population": 18024 }, "PY": { "cases": 712907, "deaths": 19357, "deaths_per_million": 2887.467, "fully_vaccinated": 3505098, "name": "Paraguay", "percent_fully_vaccinated": 52.29, "percent_vaccinated": 59.35, "population": 6703799, "total_vaccinated": 3978373, "vaccine_doses": 9313856 }, "QA": { "cases": 421532, "deaths": 681, "deaths_per_million": 253.326, "fully_vaccinated": 2751485, "name": "Katar", "percent_fully_vaccinated": 102.35, "percent_vaccinated": 102.35, "population": 2688235, "total_vaccinated": 2751485, "vaccine_doses": 7339048 }, "RE": { "name": "Réunion" }, "RO": { "cases": 3170726, "deaths": 66417, "deaths_per_million": 3436.21, "fully_vaccinated": 8114769, "name": "Roemenië", "percent_fully_vaccinated": 42.42, "percent_vaccinated": 42.3, "population": 19328560, "total_vaccinated": 8176457, "vaccine_doses": 16827486 }, "RS": { "cases": 2225382, "deaths": 16491, "deaths_per_million": 2399.896, "fully_vaccinated": 3278198, "name": "Serwië", "percent_fully_vaccinated": 47.71, "percent_vaccinated": 48.81, "population": 6871547, "total_vaccinated": 3354075, "vaccine_doses": 8534688 }, "RU": { "cases": 18688416, "deaths": 375532, "deaths_per_million": 2588.042, "fully_vaccinated": 75309482, "name": "Rusland", "percent_fully_vaccinated": 51.9, "percent_vaccinated": 57.13, "population": 145102755, "total_vaccinated": 82903599, "vaccine_doses": 172190537 }, "RW": { "cases": 132370, "deaths": 1466, "deaths_per_million": 108.9, "fully_vaccinated": 10488764, "name": "Rwanda", "percent_fully_vaccinated": 77.91, "percent_vaccinated": 81.27, "population": 13461888, "total_vaccinated": 10940142, "vaccine_doses": 26054302 }, "SA": { "cases": 812300, "deaths": 9272, "deaths_per_million": 257.911, "fully_vaccinated": 25082132, "name": "Saoedi-Arabië", "percent_fully_vaccinated": 70.97, "percent_vaccinated": 75.59, "population": 35950396, "total_vaccinated": 26713922, "vaccine_doses": 66700629 }, "SB": { "cases": 21544, "deaths": 153, "deaths_per_million": 216.147, "fully_vaccinated": 192043, "name": "Salomonseilande", "percent_fully_vaccinated": 27.13, "percent_vaccinated": 41.68, "population": 707851, "total_vaccinated": 295016, "vaccine_doses": 505046 }, "SC": { "cases": 45852, "deaths": 168, "deaths_per_million": 1577.909, "fully_vaccinated": 81049, "name": "Seychelle", "percent_fully_vaccinated": 76.12, "percent_vaccinated": 80.09, "population": 106470, "total_vaccinated": 85268, "vaccine_doses": 211021 }, "SD": { "cases": 63147, "deaths": 4961, "deaths_per_million": 108.658, "fully_vaccinated": 4536964, "name": "Soedan", "percent_fully_vaccinated": 10.1, "percent_vaccinated": 14.81, "population": 45657202, "total_vaccinated": 6651268, "vaccine_doses": 8179010 }, "SE": { "cases": 2551996, "deaths": 19528, "deaths_per_million": 1865.656, "fully_vaccinated": 7660378, "name": "Swede", "percent_fully_vaccinated": 73.19, "percent_vaccinated": 74.94, "population": 10467097, "total_vaccinated": 7843712, "vaccine_doses": 22846207 }, "SG": { "cases": 1805698, "deaths": 1567, "deaths_per_million": 287.333, "fully_vaccinated": 5001650, "name": "Singapoer", "percent_fully_vaccinated": 91.71, "percent_vaccinated": 92.11, "population": 5453600, "total_vaccinated": 5023328, "vaccine_doses": 14296679 }, "SH": { "cases": 4, "deaths": null, "fully_vaccinated": 3531, "name": "Sint Helena, Ascension en Tristan da Cunha", "percent_vaccinated": 71.83, "population": 5404, "total_vaccinated": 4361, "vaccine_doses": 7892 }, "SI": { "cases": 1107198, "deaths": 6753, "deaths_per_million": 3186.264, "fully_vaccinated": 1222225, "name": "Slowenië", "percent_fully_vaccinated": 57.67, "percent_vaccinated": 59.72, "population": 2119410, "total_vaccinated": 1265802, "vaccine_doses": 2996643 }, "SJ": { "name": "Svalbard en Jan Mayen" }, "SK": { "cases": 2580748, "deaths": 20236, "deaths_per_million": 3714.648, "fully_vaccinated": 2763765, "name": "Slowakye", "percent_fully_vaccinated": 50.73, "percent_vaccinated": 51.82, "population": 5447622, "total_vaccinated": 2822919, "vaccine_doses": 7074803 }, "SL": { "cases": 7743, "deaths": 126, "deaths_per_million": 14.963, "fully_vaccinated": 2170329, "name": "Sierra Leone", "percent_fully_vaccinated": 25.77, "percent_vaccinated": 34.24, "population": 8420641, "total_vaccinated": 2882812, "vaccine_doses": 3526495 }, "SM": { "cases": 20196, "deaths": 118, "deaths_per_million": 3496.711, "fully_vaccinated": 23633, "name": "San Marino", "percent_fully_vaccinated": 69.49, "percent_vaccinated": 77.5, "population": 33746, "total_vaccinated": 26357, "vaccine_doses": 69338 }, "SN": { "cases": 87835, "deaths": 1968, "deaths_per_million": 116.61, "fully_vaccinated": 1071360, "name": "Senegal", "percent_fully_vaccinated": 6.35, "percent_vaccinated": 13.38, "population": 16876720, "total_vaccinated": 2300648, "vaccine_doses": 2523856 }, "SO": { "cases": 27020, "deaths": 1361, "deaths_per_million": 79.751, "fully_vaccinated": 2040506, "name": "Somalië", "percent_fully_vaccinated": 11.96, "percent_vaccinated": 16.45, "population": 17065581, "total_vaccinated": 2807072, "vaccine_doses": 3648859 }, "SR": { "cases": 81007, "deaths": 1382, "deaths_per_million": 2254.545, "fully_vaccinated": 237879, "name": "Suriname", "percent_fully_vaccinated": 40.2, "percent_vaccinated": 45.26, "population": 612984, "total_vaccinated": 267820, "vaccine_doses": 505699 }, "SS": { "cases": 17823, "deaths": 138, "deaths_per_million": 12.839, "fully_vaccinated": 1471227, "name": "Suid-Soedan", "percent_fully_vaccinated": 13.69, "percent_vaccinated": 14.08, "population": 10748272, "total_vaccinated": 1513206, "vaccine_doses": 1563496 }, "ST": { "cases": 6123, "deaths": 76, "deaths_per_million": 340.644, "fully_vaccinated": 100631, "name": "São Tomé en Príncipe", "percent_fully_vaccinated": 45.1, "percent_vaccinated": 56.55, "population": 223107, "total_vaccinated": 126163, "vaccine_doses": 223558 }, "SV": { "cases": 190818, "deaths": 4217, "deaths_per_million": 667.863, "fully_vaccinated": 4330643, "name": "El Salvador", "percent_fully_vaccinated": 68.59, "percent_vaccinated": 73.33, "population": 6314167, "total_vaccinated": 4630037, "vaccine_doses": 11127982 }, "SX": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 26515, "name": "Sint Maarten", "percent_fully_vaccinated": 60.2, "percent_vaccinated": 64.72, "population": 44042, "total_vaccinated": 28502, "vaccine_doses": 64027 }, "SY": { "cases": 56797, "deaths": 3160, "deaths_per_million": 148.187, "fully_vaccinated": 1914784, "name": "Sirië", "percent_fully_vaccinated": 8.98, "percent_vaccinated": 13.33, "population": 21324367, "total_vaccinated": 2842478, "vaccine_doses": 4389805 }, "SZ": { "cases": 73336, "deaths": 1419, "deaths_per_million": 1190.166, "fully_vaccinated": 342088, "name": "Eswatini", "percent_fully_vaccinated": 28.69, "percent_vaccinated": 34.43, "population": 1192271, "total_vaccinated": 410506, "vaccine_doses": 746363 }, "TC": { "cases": 6351, "deaths": 36, "deaths_per_million": 797.978, "fully_vaccinated": 30129, "name": "Turks- en Caicoseilande", "percent_fully_vaccinated": 66.78, "percent_vaccinated": 71.35, "population": 45114, "total_vaccinated": 32189, "vaccine_doses": 70169 }, "TD": { "cases": 7458, "deaths": 193, "deaths_per_million": 11.234, "fully_vaccinated": 2093522, "name": "Tsjad", "percent_fully_vaccinated": 12.38, "percent_vaccinated": 13.12, "population": 17179740, "total_vaccinated": 2218493, "vaccine_doses": 2356138 }, "TF": { "name": "Franse Suidelike en Antarktiese Gebiede" }, "TG": { "cases": 38330, "deaths": 281, "deaths_per_million": 32.505, "fully_vaccinated": 1557538, "name": "Togo", "percent_fully_vaccinated": 18.02, "percent_vaccinated": 24.86, "population": 8644829, "total_vaccinated": 2148694, "vaccine_doses": 3290821 }, "TH": { "cases": 4626057, "deaths": 31915, "deaths_per_million": 445.733, "fully_vaccinated": 53288742, "name": "Thailand", "percent_fully_vaccinated": 74.42, "percent_vaccinated": 79.46, "population": 71601103, "total_vaccinated": 56897353, "vaccine_doses": 141522592 }, "TJ": { "cases": 17786, "deaths": 125, "deaths_per_million": 12.82, "fully_vaccinated": 4976770, "name": "Tadjikistan", "percent_fully_vaccinated": 51.05, "percent_vaccinated": 53.23, "population": 9750064, "total_vaccinated": 5189877, "vaccine_doses": 12504152 }, "TK": { "fully_vaccinated": 1125, "name": "Tokelau", "percent_fully_vaccinated": 60.84, "percent_vaccinated": 72.42, "population": 1849, "total_vaccinated": 1339, "vaccine_doses": 3326 }, "TL": { "cases": 23100, "deaths": 135, "deaths_per_million": 102.2, "fully_vaccinated": 735782, "name": "Oos-Timor", "percent_fully_vaccinated": 55.7, "percent_vaccinated": 64.09, "population": 1320942, "total_vaccinated": 846537, "vaccine_doses": 1766617 }, "TM": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 9753, "name": "Turkmenistan", "percent_vaccinated": 0.53, "total_vaccinated": 32240, "vaccine_doses": 41993 }, "TN": { "cases": 1141334, "deaths": 29202, "deaths_per_million": 2381.32, "fully_vaccinated": 6379291, "name": "Tunisië", "percent_fully_vaccinated": 52.02, "percent_vaccinated": 72.52, "population": 12262946, "total_vaccinated": 8893118, "vaccine_doses": 14913093 }, "TO": { "cases": 14135, "deaths": 12, "deaths_per_million": 113.189, "fully_vaccinated": 76562, "name": "Tonga", "percent_fully_vaccinated": 72.22, "percent_vaccinated": 82.1, "population": 106017, "total_vaccinated": 87044, "vaccine_doses": 201221 }, "TR": { "cases": 16671848, "deaths": 100400, "deaths_per_million": 1184.306, "fully_vaccinated": 53135008, "name": "Turkye", "percent_fully_vaccinated": 62.68, "percent_vaccinated": 68.3, "population": 84775404, "total_vaccinated": 57904833, "vaccine_doses": 151708298 }, "TT": { "cases": 175856, "deaths": 4084, "deaths_per_million": 2676.869, "fully_vaccinated": 716020, "name": "Trinidad en Tobago", "percent_fully_vaccinated": 46.93, "percent_vaccinated": 49.33, "population": 1525663, "total_vaccinated": 752658, "vaccine_doses": 1578603 }, "TV": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 6160, "name": "Tuvalu", "percent_fully_vaccinated": 51.66, "percent_vaccinated": 53.4, "population": 11925, "total_vaccinated": 6368, "vaccine_doses": 12528 }, "TW": { "cases": 4952570, "deaths": 9506, "deaths_per_million": 398.409, "fully_vaccinated": 20004280, "name": "Republiek China", "percent_fully_vaccinated": 83.84, "percent_vaccinated": 89.66, "population": 23859912, "total_vaccinated": 21393560, "vaccine_doses": 60196686 }, "TZ": { "cases": 38454, "deaths": 841, "deaths_per_million": 13.226, "fully_vaccinated": 14775183, "name": "Tanzanië", "percent_fully_vaccinated": 23.24, "percent_vaccinated": 25.66, "population": 63588334, "total_vaccinated": 16315065, "vaccine_doses": 19927742 }, "UA": { "cases": 5306219, "deaths": 116511, "deaths_per_million": 2676.48, "fully_vaccinated": 15221792, "name": "Oekraïne", "percent_fully_vaccinated": 35.02, "percent_vaccinated": 36.19, "population": 43531422, "total_vaccinated": 15729617, "vaccine_doses": 31683310 }, "UG": { "cases": 169396, "deaths": 3628, "deaths_per_million": 79.121, "fully_vaccinated": 12434786, "name": "Uganda", "percent_fully_vaccinated": 27.12, "percent_vaccinated": 39.7, "population": 45853778, "total_vaccinated": 18203390, "vaccine_doses": 24859885 }, "US": { "cases": 93278036, "deaths": 1039026, "deaths_per_million": 3083.185, "fully_vaccinated": 223457170, "name": "Verenigde State van Amerika", "percent_fully_vaccinated": 67.3, "percent_vaccinated": 78.91, "population": 336997624, "total_vaccinated": 261981618, "vaccine_doses": 606162842 }, "UY": { "cases": 975264, "deaths": 7429, "deaths_per_million": 2168.253, "fully_vaccinated": 2891152, "name": "Uruguay", "percent_fully_vaccinated": 84.38, "percent_vaccinated": 87.55, "population": 3426260, "total_vaccinated": 2999756, "vaccine_doses": 8722595 }, "UZ": { "cases": 243605, "deaths": 1637, "deaths_per_million": 48.032, "fully_vaccinated": 15794134, "name": "Oesbekistan", "percent_fully_vaccinated": 46.34, "percent_vaccinated": 58.36, "population": 34081449, "total_vaccinated": 19890447, "vaccine_doses": 58191020 }, "VA": { "cases": 29, "deaths": 0, "fully_vaccinated": null, "name": "Vatikaanstad", "percent_vaccinated": null, "population": 511, "total_vaccinated": null, "vaccine_doses": null }, "VC": { "cases": 9405, "deaths": 115, "deaths_per_million": 1102.251, "fully_vaccinated": 31167, "name": "St. Vincent en die Grenadine", "percent_fully_vaccinated": 29.87, "percent_vaccinated": 35.5, "population": 104332, "total_vaccinated": 37038, "vaccine_doses": 72257 }, "VE": { "cases": 540796, "deaths": 5781, "deaths_per_million": 205.001, "fully_vaccinated": 14287370, "name": "Venezuela", "percent_fully_vaccinated": 49.77, "percent_vaccinated": 77.19, "population": 28199866, "total_vaccinated": 22157232, "vaccine_doses": 37860994 }, "VG": { "cases": 7131, "deaths": 63, "deaths_per_million": 2024.291, "fully_vaccinated": 18187, "name": "Britse Maagde-eilande", "percent_fully_vaccinated": 58.44, "percent_vaccinated": 62.44, "population": 31122, "total_vaccinated": 19433, "vaccine_doses": 41346 }, "VI": { "population": 104218 }, "VN": { "cases": 11373276, "deaths": 43103, "deaths_per_million": 442.227, "fully_vaccinated": 80185029, "name": "Viëtnam", "percent_fully_vaccinated": 82.27, "percent_vaccinated": 89.04, "population": 97468028, "total_vaccinated": 86785069, "vaccine_doses": 234856999 }, "VU": { "cases": 11753, "deaths": 14, "deaths_per_million": 43.868, "fully_vaccinated": 130607, "name": "Vanuatu", "percent_fully_vaccinated": 40.93, "percent_vaccinated": 44.91, "population": 319136, "total_vaccinated": 143339, "vaccine_doses": 289912 }, "WF": { "cases": 761, "deaths": 7, "deaths_per_million": 602.047, "fully_vaccinated": 6457, "name": "Wallis en Futuna", "percent_fully_vaccinated": 58.2, "percent_vaccinated": 58.44, "population": 11627, "total_vaccinated": 6483, "vaccine_doses": 16426 }, "WS": { "cases": 15405, "deaths": 29, "deaths_per_million": 132.563, "fully_vaccinated": 198896, "name": "Samoa", "percent_fully_vaccinated": 90.92, "percent_vaccinated": 104.81, "population": 218764, "total_vaccinated": 229291, "vaccine_doses": 503009 }, "XC": { "cases": null, "deaths": null, "fully_vaccinated": 275988, "name": "Turkse Republiek van Noord-Siprus", "percent_fully_vaccinated": 72.2, "percent_vaccinated": 74.39, "total_vaccinated": 284357, "vaccine_doses": 617389 }, "XK": { "cases": 268156, "deaths": 3186, "deaths_per_million": 1787.763, "fully_vaccinated": 824390, "name": "Kosovo", "percent_fully_vaccinated": 46.26, "percent_vaccinated": 50.83, "population": 1782115, "total_vaccinated": 905902, "vaccine_doses": 1835165 }, "XW": { "cases": 593274654, "deaths": 6445398, "deaths_per_million": 814.914, "fully_vaccinated": 4897675412, "name": "Wêreld", "note": "Lande wat nie data rapporteer vir 'n spesifieke kolom nie se data is nie ingesluit by die wêreldtotaal vir dié kolom nie.", "percent_fully_vaccinated": 61.92, "percent_vaccinated": 67.41, "population": 7909295152, "total_vaccinated": 5332047607, "vaccine_doses": 12468106546 }, "YE": { "cases": 11903, "deaths": 2152, "deaths_per_million": 65.248, "fully_vaccinated": 452843, "name": "Jemen", "percent_fully_vaccinated": 1.37, "percent_vaccinated": 2.16, "population": 32981641, "total_vaccinated": 712781, "vaccine_doses": 880609 }, "YT": { "name": "Mayotte" }, "ZA": { "cases": 4008988, "deaths": 102066, "deaths_per_million": 1718.507, "fully_vaccinated": 19272157, "name": "Suid-Afrika", "percent_fully_vaccinated": 32.45, "percent_vaccinated": 37.4, "population": 59392255, "total_vaccinated": 22213805, "vaccine_doses": 37343941 }, "ZM": { "cases": 332264, "deaths": 4016, "deaths_per_million": 206.233, "fully_vaccinated": 5568318, "name": "Zambië", "percent_fully_vaccinated": 28.59, "percent_vaccinated": 38.72, "population": 19473125, "total_vaccinated": 7540676, "vaccine_doses": 8721321 }, "ZW": { "cases": 256565, "deaths": 5588, "deaths_per_million": 349.391, "fully_vaccinated": 4692440, "name": "Zimbabwe", "percent_fully_vaccinated": 29.34, "percent_vaccinated": 39.87, "population": 15993524, "total_vaccinated": 6376117, "vaccine_doses": 12182698 } } 1sw72kalyo2cg6e04zor8ufbf4xrdbg 0 392276 2519986 2517496 2022-08-18T13:15:20Z Burgert Behr 2401 Gaan taal na wikitext text/x-wiki {{Gaan taal na}} {{Inligtingskas Musikale kunstenaar|naam=Melis Treat|beeld=|beeldgrootte=|dwarsformaat=|beeldbeskrywing=|beeldonderskrif=|agtergrondkleur=solo|geboortenaam=|alias=|geboortedatum={{Geboortedatum en ouderdom|2000|11|30}}|geboorteplek=[[Twer]], [[Rusland]]|oorsprong={{Vlagland|Rusland}}|sterfdatum=|sterfplek=|genre=[[Elektroniese musiek]], EDM|beroep=[[Musiekprodusent]], [[DJ]]|instrument=FL Studio|jare_aktief=2017–nou|etiket=|assosiasies=|webwerf=|huidige_lede=|gewese_lede=}} '''Bogdan Andreyevich Smirnov''' ([[30 November]] [[2000]], [[Twer]], [[Twer-oblast]], [[Rusland]]), beter bekend onder sy verhoognaam '''Melis Treat''', is 'n Russiese DJ, [[Musiekprodusent|musiekvervaardiger]], musikant, [[komponis]], verwerker, liedjieskrywer, klankontwerper <ref>{{Cite web|url=https://7days.ru/stars/bio/melis-treat/bio.htm|title=Биография Melis Treat — статьи и новости на 7days.ru|website=7Дней.ру|language=ru|access-date=2022-07-17}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tverlife.ru/music/muzykalnaja-sreda-diao/|title=Музыкальная среда. DIAO|website=tverlife.ru|access-date=2022-07-17}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tverlife.ru/music/muzykalnaja-sreda-evgenij-okunev/|title=Музыкальная среда. Евгений Окунев|website=tverlife.ru|access-date=2022-07-17}}</ref>. Lid van musieketikette: Sony Music, Effective Records, Studio Union, Pravda music, DNK, Velvet Music <ref>{{Cite web|url=https://tverskaya13.ru/lica-stolicy/muzy-ka-nashego-vremeni/|title=Музыка нашего времени|date=2019-08-07|website=«Тверская 13»|language=ru-RU|access-date=2022-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://tverlife.ru/music/muzykalnaja-sreda-melis-treat/|title=Музыкальная среда. MELIS TREAT|website=tverlife.ru|access-date=2022-07-17}}</ref>, het die meeste gewildheid verwerf danksy die klankbaan "Horror Story"<ref>{{Cite web|url=https://www.1001tracklists.com/artist/2qs8981w/alex-helder-and-melis-treat/index.html|title=Alex Helder & Melis Treat Tracks / Remixes Overview|last=1001Tracklists|website=1001Tracklists|language=en-US|access-date=2022-07-17}}</ref>, het die amptelike klankbaan van die reeks "Patriot 2" <ref>{{Cite web|url=https://artmoskovia.ru/muzykalnoe-shou-detskij-myuzikl-sozvezdie-rozy-predstavyat-na-stsene-kts-salyut.html|title=Музыкальное шоу – детский мюзикл «Созвездие Розы», представят на сцене КЦ «Салют»|date=2022-02-10|website=АртМосковия|language=ru-RU|access-date=2022-07-17}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://artmoskovia.ru/dj-i-kompozitor-melis-treat-tvorchestvo-eto-realizatsiya-sebya-v-eto-mire.html|title=DJ и композитор MELIS TREAT: «Творчество – это реализация себя в этом мире»|date=2022-02-10|website=АртМосковия|language=ru-RU|access-date=2022-07-17}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tophit.ru/ru/artist/Melis_Treat|title=Слушать все песни, треки, музыку Melis Treat бесплатно на ТопХит|website=ТопХит|language=ru|access-date=2022-07-17}}</ref>. Sy komposisies is op hierdie radiostasies gespeel: Record, New Radio, Zhara FM, Pilot Radio, en is ook ondersteun deur: Blasterjaxx, Markhese en ZROQ.<ref>{{Cite web|url=https://moscultura.livejournal.com/1723886.html|title=MELIS TREAT: "Творчество — это реализация себя в этом мире"|last=moscultura|first=Михаил Брацилопише до|last2=moscultura|first2=Михаил Брацило tushinetc|website=moscultura.livejournal.com|language=uk|access-date=2022-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://newradio.ru/artists/20941|title=Melis Treat|website=Melis Treat|language=ru|access-date=2022-07-17}}</ref>. == Etikette == * Sony Music * Effective Records * Studio Soyuz * True Music * DNA * Velvet Music * Gamma Music == Diskografie == === EP === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center" ! scope="col" style="width:15.8em;" |Naam ! scope="col" style="width:17.9em;" | Inligting |- ! scope="row" | ''My hart'' <ref>{{Verwysing|title=Альбом «My Heart - Single» (Melis Treat)|url=https://music.apple.com/ru/album/my-heart-single/1596676269|access-date=2022-07-17}}</ref> | * Vrystelling: [[3 Februarie]] [[2019]] * Etiket: MT BEATS MUSIEK * Formaat: Digitaal |} === Liedjies === {| class="wikitable" !Naam ! Vrystellingsdatum |- | Gaan na die verhoog (feat. PLANTIUM) | 5 Oktober 2019 |- | Musical Rarity Pt. 064 (pouse) | rowspan="2" | 19 Oktober 2019 |- | Gaan na die verhoog |- | Asem | 4 Desember 2019 |- | Kry geld | 23 Maart 2020 |- | NASA (feat. Alex Helder) | 11 Junie 2020 |- | Magies (feat. Alex Helder) | 10 Julie 2020 |- | Jumanji (feat. Alex Helder) | 23 Julie 2020 |- | Goedkoop truuks | 23 Oktober 2020 |- | Laat jou gaan | 28 Januarie 2021 |- | Rendezvous (feat. Hexari, AVVA P) | 11 Februarie 2021 |- | Chance (feat. Reznikov) | 19 Februarie 2021 |- | Gruwelverhaal (feat. VADDS, Kessy Black) | 12 Maart 2021 |- | No Gonna Get Us (feat. Reznikov) | 11 Junie 2021 |- | Desire (feat. NADI) | 18 Junie 2021 |- | Wil (feat. snilex) | 29 Junie 2021 |- | Ignoreer (feat. Snilex, Kessy Black) | 9 Julie 2021 |- | Wees net vriende (feat. JAOVA) | 13 Augustus 2021 |- | Terug | 8 Oktober 2021 |- | Skoenlapper (feat. hexari) | 15 Oktober 2021 |- | Secrets Inside of Me (feat. Koswyk) | 29 Oktober 2021 |- | Die meisie wat nie daar is nie (feat. xenon) | 9 November 2021 |- | Onbekend (feat. Reznikov) | 28 Januarie 2022 |- | Wees saam met U (feat. Kessy Black) | 10 Februarie 2022 |- | Tears (feat. codemdvd, Kessy Black) | 18 Februarie 2022 |- | Running Back (feat. Galiaskarov) | 15 April 2022 |- | Die hele nag lank (feat. Reznikov) | 27 Mei 2022 |- | Gelukkig | 3 Junie 2022 |- | Gee op (feat. Reznikov) | 10 Junie 2022 |- | Port la Manana | 17 Junie 2022 |- | Hardloop (feat. Archelli Findz) | 24 Junie 2022 |- | In Too Deep (feat. Reznikov) | 1 Julie 2022 |- | Wil Vanaand Speel | 8 Julie 2022 |- | Te ver gegaan | 22 Julie 2022 |} == Verwysings == {{Verwysings|2}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 2000]] [[Kategorie:Russiese komponiste]] [[Kategorie:Lewende mense]] 52vibjn4luti1t07ug3tq5aaibppbxq 0 392328 2520025 2519882 2022-08-18T19:44:10Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Skakels wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia campestris]]'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia canonotata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia capornii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia caudata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cedarbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia centrocapsula]]'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia cincta]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia clavata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia complanata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia congesta]]'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia copiosa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia costata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cradockensis]]'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia crassa]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia crassisepala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia curta]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia cymbifolia]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cymosa]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia decurrens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia decurvans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia dejagerae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia deminuta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia depressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia dichroa]]'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia dielsiana]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia haworthii]]'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''[[Ruschia heteropetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia holensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia imbricata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia impressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia inclusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia inconspicua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia indurata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia intermedia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia intricata]]'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia karrachabensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia klipbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kuboosana]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lapidicola]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lavisii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia laxa]]'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia laxiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia laxipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lerouxiae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leucosperma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lineolata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia lisabeliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia mariae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia marianae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia middlemostii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia misera]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia mollis]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia montaguensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia muelleri]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia muiriana]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia multiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia muricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia nelii]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia neovirens]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rigida]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia rigidicaulis]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia robusta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''Ruschia rupicola'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''Ruschia ruralis'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia sarmentosa'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia scabra'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''[[Ruschia aggregata]]'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''[[Ruschia albida]]'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''[[Ruschia brevibracteata]]'' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''[[Ruschia burtoniae]]'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''[[Ruschia crassa]]'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''[[Ruschia dichroa]]'' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''[[Ruschia karrooica]]'' Ruschia lineolata 9.jpg|''[[Ruschia lineolata]]'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''[[Ruschia macowanii]]'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''[[Ruschia pulvinaris]]'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''[[Ruschia schollii]]'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''[[Ruschia spinosa]]'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''[[Ruschia uncinata]]'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] 84z549v9f8ainq54c8b0pi7ig86v9ew 2520049 2520025 2022-08-19T08:07:48Z Oesjaar 7467 /* Spesies */ Skakels wikitext text/x-wiki {{Skuinse titel}} {{Outomatiese taksoboks | name = Beesvygies | image = Ruschia maxima, blare, blomme en vrugte, Pretoria NBT, a.jpg | image_caption = ''[[Ruschia maxima|R. maxima]]'', een van die grootste spesies in die genus | status = | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia | authority = Schwantes | subdivision_ranks = Spesies | subdivision = <center>[[#Spesies|Sien teks]]</center> | synonyms = }} '''''Ruschia''''', in die volksmond bekend as die '''beesvygies''', is 'n [[vetplant]]-[[genus]] wat tot die [[Aizoaceae]] behoort en in 1926 vir die eerste keer beskryf is. Die genus is [[inheems]] aan [[Lesotho]], [[Namibië]] en [[Suid-Afrika]]. Die plante is klein, regop struikies maar kan ook in die rankformaat voorkom.<ref>[[John Charles Manning|John Manning.]] 2018. Field Guide to Fynbos, Struik Nature, 2018 ISBN 978-1-77584-590-4</ref> Ongeveer 40 van die [[spesie]]s behoort tot die [[fynbos]]-bioom. Soos by ander vygies lok die helderkleurige blomme [[heuningby|by]]e, [[skoenlapper]]s en [[kewer]]s wat hulle bestuif. Lede van die genus kan maklik met ''[[Lampranthus]]'' en ''[[Drosanthemum]]'' verwar word, wat egter groter blomme met 'n groter verskeidenheid kleure het.<ref>[http://pza.sanbi.org/ruschia-maxima Ruschia maxima (Haw.) L.Bolus], Ricardo Riddles, Karoowoestyn- Nasionale Botaniese Tuin, Januarie 2012</ref> Die genus is vernoem na Ernst Julius Rusch (1867-1957), 'n Namibiese boer en plantversamelaar.<ref>http://pza.sanbi.org/ruschia</ref> == Spesies == Daar is 208 spesies wat tot die genus hoort:<ref>https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:16337-1</ref> {{div col|colwidth=24em}} * ''[[Ruschia abbreviata]]'' <small>[[Louisa Bolus|L.Bolus]]</small> * ''[[Ruschia acocksii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acuminata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia acutangula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia aggregata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia alata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia albida]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia altigena]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia amicorum]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ampliata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia approximata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia archeri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia aspera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia atrata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia axthelmiana]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> * ''[[Ruschia barnardii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia beaufortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bijliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bipapillata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia bolusiae]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia brakdamensis]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia breekpoortensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevibracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevicyma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia brevipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia britteniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia burtoniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcarea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia calcicola]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia callifera]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia campestris]]'' <small>(Burch.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia canonotata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia capornii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia caroli]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia caudata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cedarbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia centrocapsula]]'' <small>H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia ceresiana]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia cincta]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia clavata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia complanata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia congesta]]'' <small>(Salm-Dyck) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia copiosa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia costata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cradockensis]]'' <small>(Kuntze) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia crassa]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia crassisepala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cupulata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia curta]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia cymbifolia]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia cymosa]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia decurrens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia decurvans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia dejagerae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia deminuta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia densiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia depressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia dichroa]]'' <small>(Rolfe) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia dielsiana]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen ex H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia dilatata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia divaricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia diversifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia duthieae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia edentula]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia elineata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia erecta]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia esterhuyseniae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia exigua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia extensa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia festiva]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia filipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia firma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia floribunda]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia foliosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia fourcadei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia framesii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia frederici]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia fugitans]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia geminiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia glauca]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia goodiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilipes]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia gracilis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia griquensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia grisea]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia hamata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia haworthii]]'' <small>H.Jacobsen & G.D.Rowley</small> * ''[[Ruschia heteropetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia holensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia imbricata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia impressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia inclusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia inconspicua]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia incurvata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia indecora]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia indurata]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia intermedia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia intricata]]'' <small>(N.E.Br.) H.E.K.Hartmann & Stüber</small> * ''[[Ruschia karrachabensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia karrooica]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kenhardtensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia klipbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia kuboosana]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia langebaanensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lapidicola]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lavisii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia laxa]]'' <small>(Willd.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia laxiflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia laxipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leptocalyx]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lerouxiae]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia leucosperma]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia lineolata]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia lisabeliae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia macowanii]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia magnifica]]'' <small>Klak</small> * ''[[Ruschia mariae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia marianae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia maxima]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia middlemostii]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia misera]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia mollis]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia montaguensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia muelleri]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia muiriana]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia multiflora]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia muricata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia namusmontana]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia nelii]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia neovirens]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia nieuwerustensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia nonimpressa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia obtusa]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia odontocalyx]]'' <small>(Schltr. & Diels) Schwantes</small> * ''[[Ruschia orientalis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pallens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia parviflora]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia parvifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia patulifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pauciflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia paucipetala]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia perfoliata]]'' <small>(Mill.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia phylicoides]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pinguis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia pollardii]]'' <small>Friedrich</small> * ''[[Ruschia primosii]]'' <small>L.Bolul</small> * ''[[Ruschia pulvinaris]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia punctulata]]'' <small>(L.Bolus) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia pungens]]'' <small>(A.Berger) H.Jacobsen</small> * ''[[Ruschia putterillii]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rariflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia recurva]]'' <small>(Moench) H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia rigens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rigida]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia rigidicaulis]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia robusta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rubricaulis]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia rupicola]]'' <small>(Engl.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruralis]]'' <small>(N.E.Br.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia ruschiana]]'' <small>(Dinter) Dinter & Schwantes</small> * ''[[Ruschia sabulicola]]'' <small>Dinter</small> * ''[[Ruschia sandbergensis]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia sarmentosa]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia scabra]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia schollii]]'' <small>(Salm-Dyck) Schwantes</small> * ''Ruschia semidentata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia semiglobosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia senaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia serrulata'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''Ruschia sessilis'' <small>(Thunb.) H.E.K.Hartmann</small> * ''Ruschia singula'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia solitaria'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia spinosa'' <small>(L.) Dehn</small> * ''Ruschia staminodiosa'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia stricta'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia strubeniae]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''Ruschia suaveolens'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subpaniculata'' <small>L.Bolus</small> * ''Ruschia subsphaerica'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia subteres]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tardissima]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tecta]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tenella]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia testacea]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tribracteata]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia triflora]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia truteri]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia tumidula]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia turgida]]'' <small>(L.Bolus) Klak</small> * ''[[Ruschia uitenhagensis]]'' <small>(L.Bolus) Schwantes</small> * ''[[Ruschia umbellata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia uncinata]]'' <small>(L.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia unidens]]'' <small>(Haw.) Schwantes</small> * ''[[Ruschia vaginata]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia valida]]'' <small>Schwantes</small> * ''[[Ruschia vanbredae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanderbergiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanheerdei]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vanniekerkiae]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia versicolor]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vetovalida]]'' <small>H.E.K.Hartmann</small> * ''[[Ruschia victoris]]'' <small>(L.Bolus) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virens]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia virgata]]'' <small>(Haw.) L.Bolus</small> * ''[[Ruschia viridifolia]]'' <small>L.Bolus</small> * ''[[Ruschia vulvaria]]'' <small>(Dinter) Schwantes</small> {{div col end}} == Fotogalery == <gallery mode="packed" heights="120" style="font-size:100%; line-height:130%"> Ruschia beds.jpg|''Ruschia'' sp. te Tienie Versveld-reservaat Ruschia aggregata 207619885.jpg|''[[Ruschia aggregata]]'' Ruschia albida Flipphi 1.jpg|''[[Ruschia albida]]'' Ruschia brevibracteata (Aizoaceae) (38438772771).jpg|''[[Ruschia brevibracteata]]'' Ruschia burtoniae Knersvlakte.jpg|''[[Ruschia burtoniae]]'' op die Knersvlakte Ruschia crassa KirstenboschBotGard09292010C.JPG|''[[Ruschia crassa]]'' te Kirstenbosch Gardenology.org-IMG 4223 hunt0904.jpg|''[[Ruschia dichroa]]'' te Hunting Gardens, Kalifornië Ruschia karooica foliage.jpg|''[[Ruschia karrooica]]'' Ruschia lineolata 9.jpg|''[[Ruschia lineolata]]'' Ruschia macowanii 3c.JPG|''[[Ruschia macowanii]]'' Ruschia pulvinaris 2.JPG|''[[Ruschia pulvinaris]]'' Ruschia schollii 15223150.jpg|''[[Ruschia schollii]]'' Spiny Ruschia (Ruschia spinosa) (31938312954).jpg|''[[Ruschia spinosa]]'' Ruschia uncinata 1c.JPG|''[[Ruschia uncinata]]'' in die Barcelona- Botaniese Tuin </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia| ]] [[Kategorie:Flora van Lesotho]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] l4h54zc8dgh5kz8rrc6es05xa7hgs6i 0 392338 2519988 2515552 2022-08-18T13:22:06Z 196.250.216.41 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Mandisa Maya | beeld = Mmaya img.jpg | beeldonderskrif = Regter M. Maya in kamers, Bloemfontein, 2015 | orde1 = Adjunkhoofregter van Suid-Afrika | termynaanvang1 = 1 September 2022 <ref>https://mg.co.za/news/2022-07-25-ramaphosa-appoints-mandisa-maya-as-deputy-chief-justice/</ref> | termyneinde1 = | voorganger1 = [[Raymond Zondo]] | opvolger1 = | orde2 = 4de President van die Hoogste Hof van Appèl van Suid-Afrika |termynaanvang2 = 26 Mei 2017<br />Waarnemend: Oktober 2016 – 25 Mei 2017 |termyneinde2 = |voorganger2 = Lex Mpati |adjunk2 = Jeremiah Shongwe {{small|(Waarnemend)}}<br />Xola Petse |orde3 = 5de adjunkpresident van die Hoogste Hof van Appèl van Suid-Afrika |president3 = Lex Mpati |termynaanvang3 = 23 September 2015 |termyneinde3 = Oktober 2016 |voorganger3 = Kenneth Mthiyane<br />Mahomed Navsa {{small|(Waarnemend)}} |opvolger3 = Jeremiah Shongwe {{small|(Waarnemend)}}<br />Xola Petse |orde4 = Kansellier van die [[Universiteit van Mpumalanga]] |termynaanvang4 = 1 Julie 2021 |1blankname4 = Vise-Kansellier |1namedata4 = Thoko Mayekiso |voorganger4 =[[Cyril Ramaphosa]] |geboortenaam = Mandisa Muriel Lindelwa Maya |geboortedatum = {{geboortedatum en ouderdom|1964|03|20}} |geboorteplek = [[Tsolo]], [[Transkei]] |sterfdatum = |sterfplek = |huweliksmaat = Dabulamnazi Mlokoti |kinders = 3 |alma_mater = Duke University<br />Georgetown University<br />[[Universiteit van KwaZulu-Natal|Universiteit van Natal]] <br /> Universiteit van Transkei {{small|(tans deel van die Walter Sisulu Universiteit vir Tegnologie en Wetenskap)}} <br /> [http://home.intekom.com/stjohns/first.html St. Johns College,Mthatha] | religie = | handtekening = }} '''Mandisa Muriel Lindelwa Maya Mlokoti''' (gebore [[20 Maart]], [[1964]]) is die eerste vroulike Suid-Afrikaanse regsgeleerde wat gedien het as regterpresident van die [[Hoogste Hof van Appèl, Suid-Afrika|Appèlhof]] (HHA). Sy het die aanstelling beklee vanaf 26 Mei 2017, voordat sy die benoeming as adjunkhoofregter van die Grondwetlike Hof aanvaar het. Sy is ook die eerste vroulike kansellier van die [[Universiteit van Mpumalanga]], welke aanstelling sy sedert 1 Julie 2021 beklee.<ref>{{Cite web|url=http://www.justice.gov.za/sca/judges_cv.html|title=SCA Judges' CV|website=www.justice.gov.za|access-date=2017-04-03}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ewn.co.za/2017/05/26/justice-mandisa-maya-becomes-first-woman-to-occupy-president-of-sca-post|title = Justice Mandisa Maya becomes first woman to occupy top SCA post}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.timeslive.co.za/local/2017/05/26/Judge-Mandisa-Maya-is-new-president-of-the-Supreme-Court-of-Appeal|title=Judge Mandisa Maya is new president of the Supreme Court of Appeal|first=TMG|last=Digital|date=26 Mei 2017|website=The Times|accessdate=26 Mei 2017}}</ref> Sy het voorheen gedien as onder andere regter van die Mthatha Hooggeregshof, as juniorregter van die Appèlhof, en later as adjunk-regterpresident van dieselfde hof, bykomend tot aanstellings as waarnemende regter by verskeie howe.<ref>{{cite news |first=Jenni |last=Evans |date=6 Maart 2017 |newspaper=News24 |title=Judge Maya makes SCA history… again |url=http://www.news24.com/SouthAfrica/News/judge-maya-makes-sca-history-again-20170306 |accessdate=28 Mei 2017}}</ref> Op 3 Mei 2022 het Maya President [[Cyril Ramaphosa]] se benoeming om as adjunkhoofregter vir Suid-Afrika aangestel te word aanvaar.<ref>{{cite news |first=Megan |last=Swart |date=25 Julie 2022 |newspaper=[[Maroela Media]] |title=Eerste vrou as adjunkhoofregter aangestel |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/eerste-vrou-as-adjunkhoofregter-aangestel/ |accessdate=27 Julie 2022}}</ref><ref>{{cite news |first=Megan |last=Swart |date=25 Julie 2022 |newspaper=[[Maroela Media]] |title='Mylpaal' met aanstelling van nuwe adjunkhoofregter |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/mylpaal-met-aanstelling-van-nuwe-adjunkhoofregter/ |accessdate=27 Julie 2022}}</ref><ref>{{cite web |author1=Judicial Service Commission |title=Request for comments on candidate nominated for the position of Deputy Chief Justice of the Republic of South Africa |url=https://www.judiciary.org.za/images/news/2022/Media_statement_-_Request_for_comments_on_candidate_nominated_for_the_position_of_Deputy_Chief_Justice_of_the_Republic_of_South_Africa.pdf |publisher=Office of the Chief Justice, Republic of South Africa |access-date=10 Mei 2022 |date=4 Mei 2022}}</ref> == Vroeë lewe en opvoeding == Mandisa Maya is in [[Tsolo]] in die destydse [[Transkei]] op 20 Mart 1964 gebore as die oudste van ses kinders. Haar ma en pa was albei onderwysers.<ref name=CJ>{{cite web|url=https://theconversation.com/south-africa-could-soon-have-its-first-woman-chief-justice-heres-who-she-is-176896|work=The Conversation|title=South Africa could soon have its first woman Chief Justice: here’s who she is|date=11 Februarie 2022|access-date=11 Junie 2022|first=Omphemetse|last=Sibanda}}</ref> Sy het grootgeword in [[King William's Town]] in die voormalige [[Ciskei]] [[Bantoestan]] (tuisland), en matrikuleer aan St John's College,<ref name=CJ/> Mthatha. Hierna sou sy voortgaan om drie regsgrade te verwerf aan onderskeidelik die Universiteit van die Transkei, die [[Universiteit van KwaZulu-Natal|Universiteit van Natal]] (ontbind op 1 Januarie 2004, tans deel van die [[Universiteit van KwaZulu-Natal]]) en Duke University in die [[Verenigde State]] vanaf 1986 tot 1990.<ref>{{Cite web|url=https://www.concourt.org.za/index.php/judges/acting-judges/12-acting-judges/197-justice-maya-mandisa-muriel-lindelwa|title=Justice Maya Mandisa Muriel Lindelwa|website=www.concourt.org.za|access-date=2019-12-29}}</ref> == Loopbaan == Regter Maya het aanvanklik van 1987 tot 1988 as regsklerk (kandidaatprokureur) by Dazana Mafungo Ing. in [[Mthatha]] gewerk, voordat sy 'n betrekking aanvaar het as tolk en aanklaer by die Mthatha-landdroshof. Hierna was sy van 1991 tot 1993 assistent-staatsregsadviseur, voordat sy haar klerkskap (aansoek om as advokaat toegelaat te word en te praktiseer) by die Johannesburgse Balie in 1993 voltooi het. Sy was 'n geruime tyd in die VSA werksaam by die Woman's Legal Defense Fund in [[Washington DC]] as regsbeleidsadvokaat. Vanaf 1993 tot 1995 het Maya as [[lektor|regsdosent]] aan die Universiteit van Transkei (tans deel van die Walter Sisulu Universiteit vir Tegnologie en Wetenskap) doseer, en ook as advokaat in Transkei gepraktiseer.<ref name=CJ/> Maya is in 1999 na die regbank opgeroep, aanvanklik as waarnemende regter van die [[Mthatha]] Hooggeregshof, en daarna in die arbeidshof te [[Grahamstad]], [[Port Elizabeth]], die [[Bisho]] Hooggeregshof, die [[Hoogste Hof van Appèl, Suid-Afrika|Appèlhof]], vanaf 2005, en die [[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika]], vanaf 2011. Sy het in 2008 as waarnemende Regter van die Hooggeregshof van Namibië gedien, en ook in 2015 in dié hoedanigheid by die Appèlhof van [[Lesotho]].<ref name=CJ/> Maya is in 2016 as president van Suid-Afrika se [[Hoogste Hof van Appèl, Suid-Afrika|Appèlhof]] in [[Bloemfontein]] aangestel; die eerste vrou wat die rol beklee het,<ref name=CJ/> en op 3 Mei 2022 aanvaar Maya President [[Cyril Ramaphosa]] se benoeming om as die eerste vroulike adjunkhoofregter van Suid-Afrika te dien.<ref>{{cite news |first=Megan |last=Swart |date=25 Julie 2022 |newspaper=[[Maroela Media]] |title=Eerste vrou as adjunkhoofregter aangestel |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/eerste-vrou-as-adjunkhoofregter-aangestel/ |accessdate=27 Julie 2022}}</ref><ref>{{cite news |first=Megan |last=Swart |date=25 Julie 2022 |newspaper=[[Maroela Media]] |title='Mylpaal' met aanstelling van nuwe adjunkhoofregter |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/mylpaal-met-aanstelling-van-nuwe-adjunkhoofregter/ |accessdate=27 Julie 2022}}</ref><ref>{{cite web |author1=Judicial Service Commission |title=Request for comments on candidate nominated for the position of Deputy Chief Justice of the Republic of South Africa |url=https://www.judiciary.org.za/images/news/2022/Media_statement_-_Request_for_comments_on_candidate_nominated_for_the_position_of_Deputy_Chief_Justice_of_the_Republic_of_South_Africa.pdf |publisher=Office of the Chief Justice, Republic of South Africa |access-date=10 Mei 2022 |date=4 Mei 2022}}</ref> ==Eerbewyse en toekennings== Regter Maya het eredoktorsgrade in regte van 'n aantal universiteite ontvang. Sy is verkies tot president van die Suid-Afrikaanse afdeling van die Internasionale Vereniging van Vroueregters, en het in 2012 die Suid-Afrikaanse Vroueprokureurs-ikoon-toekenning ontvang vir haar rol in die bemagtiging en mentorskap van vroue in beide die regbank en die breër regsprofessie.<ref name=CJ/> == Persoonlike lewe == Maya is getroud met Dabulamanzi Mlokoti en het drie kinders.<ref name=CJ/> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Maya, Mandisa}} [[Kategorie:Geboortes in 1964]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse regters]] qog7xdih1rjqbp6jfo1hoozp362gxg2 2520009 2519988 2022-08-18T16:35:16Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Ampsbekleër | naam = Mandisa Maya | beeld = Mmaya img.jpg | beeldonderskrif = Regter M. Maya in kamers, Bloemfontein, 2015 | orde1 = Adjunkhoofregter van Suid-Afrika | termynaanvang1 = 1 September 2022 <ref>https://mg.co.za/news/2022-07-25-ramaphosa-appoints-mandisa-maya-as-deputy-chief-justice/</ref> | termyneinde1 = | voorganger1 = [[Raymond Zondo]] | opvolger1 = | orde2 = 4de President van die Hoogste Hof van Appèl van Suid-Afrika |termynaanvang2 = 26 Mei 2017<br />Waarnemend: Oktober 2016 – 25 Mei 2017 |termyneinde2 = |voorganger2 = Lex Mpati |adjunk2 = Jeremiah Shongwe {{small|(Waarnemend)}}<br />Xola Petse |orde3 = 5de adjunkpresident van die Hoogste Hof van Appèl van Suid-Afrika |president3 = Lex Mpati |termynaanvang3 = 23 September 2015 |termyneinde3 = Oktober 2016 |voorganger3 = Kenneth Mthiyane<br />Mahomed Navsa {{small|(Waarnemend)}} |opvolger3 = Jeremiah Shongwe {{small|(Waarnemend)}}<br />Xola Petse |orde4 = Kansellier van die [[Universiteit van Mpumalanga]] |termynaanvang4 = 1 Julie 2021 |1blankname4 = Vise-Kansellier |1namedata4 = Thoko Mayekiso |voorganger4 =[[Cyril Ramaphosa]] |geboortenaam = Mandisa Muriel Lindelwa Maya |geboortedatum = {{geboortedatum en ouderdom|1964|03|20}} |geboorteplek = [[Tsolo]], [[Transkei]] |sterfdatum = |sterfplek = |huweliksmaat = Dabulamnazi Mlokoti |kinders = 3 |alma_mater = Duke University<br />Georgetown University<br />[[Universiteit van KwaZulu-Natal|Universiteit van Natal]] <br /> Universiteit van Transkei {{small|(tans deel van die Walter Sisulu Universiteit vir Tegnologie en Wetenskap)}} <br /> [http://home.intekom.com/stjohns/first.html St. Johns College,Mthatha] | religie = | handtekening = }} '''Mandisa Muriel Lindelwa Maya Mlokoti''' (gebore [[20 Maart]], [[1964]]) is die eerste vroulike Suid-Afrikaanse regsgeleerde wat gedien het as regterpresident van die [[Hoogste Hof van Appèl, Suid-Afrika|Appèlhof]] (HHA). Sy het die aanstelling beklee vanaf 26 Mei 2017, voordat sy die benoeming as adjunkhoofregter van die Grondwetlike Hof aanvaar het. Sy is ook die eerste vroulike kansellier van die [[Universiteit van Mpumalanga]], welke aanstelling sy sedert 1 Julie 2021 beklee.<ref>{{Cite web|url=http://www.justice.gov.za/sca/judges_cv.html|title=SCA Judges' CV|website=www.justice.gov.za|access-date=2017-04-03}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ewn.co.za/2017/05/26/justice-mandisa-maya-becomes-first-woman-to-occupy-president-of-sca-post|title = Justice Mandisa Maya becomes first woman to occupy top SCA post}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.timeslive.co.za/local/2017/05/26/Judge-Mandisa-Maya-is-new-president-of-the-Supreme-Court-of-Appeal|title=Judge Mandisa Maya is new president of the Supreme Court of Appeal|first=TMG|last=Digital|date=26 Mei 2017|website=The Times|accessdate=26 Mei 2017}}</ref> Sy het voorheen gedien as onder andere regter van die Mthatha Hooggeregshof, as juniorregter van die Appèlhof, en later as adjunk-regterpresident van dieselfde hof, bykomend tot aanstellings as waarnemende regter by verskeie howe.<ref>{{cite news |first=Jenni |last=Evans |date=6 Maart 2017 |newspaper=News24 |title=Judge Maya makes SCA history… again |url=http://www.news24.com/SouthAfrica/News/judge-maya-makes-sca-history-again-20170306 |accessdate=28 Mei 2017}}</ref> Op 3 Mei 2022 het Maya President [[Cyril Ramaphosa]] se benoeming om as adjunkhoofregter vir Suid-Afrika aangestel te word aanvaar.<ref>{{cite news |first=Megan |last=Swart |date=25 Julie 2022 |newspaper=[[Maroela Media]] |title=Eerste vrou as adjunkhoofregter aangestel |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/eerste-vrou-as-adjunkhoofregter-aangestel/ |accessdate=27 Julie 2022}}</ref><ref>{{cite news |first=Megan |last=Swart |date=25 Julie 2022 |newspaper=[[Maroela Media]] |title='Mylpaal' met aanstelling van nuwe adjunkhoofregter |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/mylpaal-met-aanstelling-van-nuwe-adjunkhoofregter/ |accessdate=27 Julie 2022}}</ref><ref>{{cite web |author1=Judicial Service Commission |title=Request for comments on candidate nominated for the position of Deputy Chief Justice of the Republic of South Africa |url=https://www.judiciary.org.za/images/news/2022/Media_statement_-_Request_for_comments_on_candidate_nominated_for_the_position_of_Deputy_Chief_Justice_of_the_Republic_of_South_Africa.pdf |publisher=Office of the Chief Justice, Republic of South Africa |access-date=10 Mei 2022 |date=4 Mei 2022}}</ref> == Vroeë lewe en opvoeding == Mandisa Maya is in [[Tsolo]] in die destydse [[Transkei]] op 20 Mart 1964 gebore as die oudste van ses kinders. Haar ma en pa was albei onderwysers.<ref name=CJ>{{cite web|url=https://theconversation.com/south-africa-could-soon-have-its-first-woman-chief-justice-heres-who-she-is-176896|work=The Conversation|title=South Africa could soon have its first woman Chief Justice: here’s who she is|date=11 Februarie 2022|access-date=11 Junie 2022|first=Omphemetse|last=Sibanda}}</ref> Sy het grootgeword in [[King William's Town]] in die voormalige [[Ciskei]] [[Bantoestan]] (tuisland), en matrikuleer aan St John's College,<ref name=CJ/> Mthatha. Hierna sou sy voortgaan om drie regsgrade te verwerf aan onderskeidelik die Universiteit van die Transkei, die [[Universiteit van KwaZulu-Natal|Universiteit van Natal]] (ontbind op 1 Januarie 2004, tans deel van die [[Universiteit van KwaZulu-Natal]]) en Duke University in die [[Verenigde State]] vanaf 1986 tot 1990.<ref>{{Cite web|url=https://www.concourt.org.za/index.php/judges/acting-judges/12-acting-judges/197-justice-maya-mandisa-muriel-lindelwa|title=Justice Maya Mandisa Muriel Lindelwa|website=www.concourt.org.za|access-date=2019-12-29}}</ref> == Loopbaan == Regter Maya het aanvanklik van 1987 tot 1988 as regsklerk (kandidaatprokureur) by Dazana Mafungo Ing. in [[Mthatha]] gewerk, voordat sy 'n betrekking aanvaar het as tolk en aanklaer by die Mthatha-landdroshof. Hierna was sy van 1991 tot 1993 assistent-staatsregsadviseur, voordat sy haar klerkskap (aansoek om as advokaat toegelaat te word en te praktiseer) by die Johannesburgse Balie in 1993 voltooi het. Sy was 'n geruime tyd in die VSA werksaam by die Woman's Legal Defense Fund in [[Washington DC]] as regsbeleidsadvokaat. Vanaf 1993 tot 1995 het Maya as [[lektor|regsdosent]] aan die Universiteit van Transkei (tans deel van die Walter Sisulu Universiteit vir Tegnologie en Wetenskap) doseer, en ook as advokaat in Transkei gepraktiseer.<ref name=CJ/> Maya is in 1999 na die regbank opgeroep, aanvanklik as waarnemende regter van die [[Mthatha]] Hooggeregshof, en daarna in die arbeidshof te [[Grahamstad]], [[Port Elizabeth]], die [[Bisho]] Hooggeregshof, die [[Hoogste Hof van Appèl, Suid-Afrika|Appèlhof]], vanaf 2005, en die [[Konstitusionele Hof van Suid-Afrika]], vanaf 2011. Sy het in 2008 as waarnemende Regter van die Hooggeregshof van Namibië gedien, en ook in 2015 in dié hoedanigheid by die Appèlhof van [[Lesotho]].<ref name=CJ/> Maya is in 2016 as president van Suid-Afrika se [[Hoogste Hof van Appèl, Suid-Afrika|Appèlhof]] in [[Bloemfontein]] aangestel; die eerste vrou wat die rol beklee het,<ref name=CJ/> en op 3 Mei 2022 aanvaar Maya President [[Cyril Ramaphosa]] se benoeming om as die eerste vroulike adjunkhoofregter van Suid-Afrika te dien.<ref>{{cite news |first=Megan |last=Swart |date=25 Julie 2022 |newspaper=[[Maroela Media]] |title=Eerste vrou as adjunkhoofregter aangestel |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/eerste-vrou-as-adjunkhoofregter-aangestel/ |accessdate=27 Julie 2022}}</ref><ref>{{cite news |first=Megan |last=Swart |date=25 Julie 2022 |newspaper=[[Maroela Media]] |title='Mylpaal' met aanstelling van nuwe adjunkhoofregter |url=https://maroelamedia.co.za/nuus/sa-nuus/mylpaal-met-aanstelling-van-nuwe-adjunkhoofregter/ |accessdate=27 Julie 2022}}</ref><ref>{{cite web |author1=Judicial Service Commission |title=Request for comments on candidate nominated for the position of Deputy Chief Justice of the Republic of South Africa |url=https://www.judiciary.org.za/images/news/2022/Media_statement_-_Request_for_comments_on_candidate_nominated_for_the_position_of_Deputy_Chief_Justice_of_the_Republic_of_South_Africa.pdf |publisher=Office of the Chief Justice, Republic of South Africa |access-date=10 Mei 2022 |date=4 Mei 2022}}</ref> == Eerbewyse en toekennings == Regter Maya het eredoktorsgrade in regte van 'n aantal universiteite ontvang. Sy is verkies tot president van die Suid-Afrikaanse afdeling van die Internasionale Vereniging van Vroueregters, en het in 2012 die Suid-Afrikaanse Vroueprokureurs-ikoon-toekenning ontvang vir haar rol in die bemagtiging en mentorskap van vroue in beide die regbank en die breër regsprofessie.<ref name=CJ/> == Persoonlike lewe == Maya is getroud met Dabulamanzi Mlokoti en het drie kinders.<ref name=CJ/> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Maya, Mandisa}} [[Kategorie:Geboortes in 1964]] [[Kategorie:Lewende mense]] [[Kategorie:Suid-Afrikaanse regters]] r4lgsnnu0gwydzk0bpzt36yhaaamgwj 0 392917 2519974 2519361 2022-08-18T12:14:47Z Aliwal2012 39067 Sjanghai Hongqiao Lughawe - spelling wikitext text/x-wiki {{Infobox airport | name = Shanghai Pudong Internasionale Lughawe | image = Shanghai Pudong airport.jpg | image-width = 260 | IATA = PVG | ICAO = ZSPD | type = Openbaar | owner-oper = Sjanghai Lughawe-owerheid | city-served = [[Sjanghai]] | location = Pudong, Sjanghai | opened = {{Begin datum en ouderdom|1999|10|01|df=yes|p=yes|br=yes}} | hub = {{Unbulleted list| |{{nowrap|[[Air China]]}} |{{nowrap|[[China Cargo Airlines]]}} |{{nowrap|[[China Eastern Airlines]]}} |{{nowrap|[[China Southern Airlines]]}} |{{nowrap|[[DHL|DHL Aviation]]}} |{{nowrap|[[FedEx Express]]}} |{{nowrap|[[UPS Airlines]]}} }} | focus_city = | elevation-m = 4 | elevation-f = 13 | metric-elev = yes | coordinates = {{coord|31|08|36|N|121|48|19|O|type:airport_region:CN-31|display=it}} | website = {{url|http://www.shairport.com/index_enpdjc.html}} | image_map = File:Shanghai_Pudong_International_Airport_Aerodrome_Chart.svg | image_map_caption = CAAC lughawekaart | pushpin_map = Volksrepubliek China | pushpin_map_caption = <center>Ligging van die lughawe in China</center> | pushpin_label = '''PVG''' | metric-rwy = y | r1-number = 17L/35R | r1-length-m = 4,000 | r1-surface = [[Beton]] | r2-number = 16R/34L | r2-length-m = 3 800 | r2-surface = Beton | r3-number = 17R/35L | r3-length-m = 3 400 | r3-surface = Beton | r4-number = 16L/34R | r4-length-m = 3 800 | r4-surface = Beton | r5-number = 15/33 | r5-length-m = 3 400 | r5-surface = Beton | stat1-header = Passasiers | stat1-data = 32 206 814 | stat2-header = Lugbewegings | stat2-data = 349 524 | stat3-header = Vrag (ton) | stat3-data = 3 982 616 | stat-year = 2021 | footnotes = }} [[Lêer:上海浦东机场卫星厅S1中转大厅.jpg|duimnael|links|Binne die lughawegebou]] [[Lêer:上海浦東国際空港_Shanghai_Pudong_International_Airport_(8467319081).jpg|duimnael|links|Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_International_Airport_Interior.jpg|duimnael|links|Die binnekant van Terminaal 1]] [[Lêer:Shanghai_Pudong_airport.jpg|duimnael|links|Binnekant van die inboeksaal in Terminaal 2]] '''Sjanghai Pudong Internasionale Lughawe''' ([[IATA]]: '''PVG''', [[ICAO]]: '''ZSPD''') is een van twee internasionale lughawens wat [[Sjanghai]] bedien en ' n belangrike lugvaartsentrum van [[Oos-Asië]]. Pudong-lughawe bedien beide internasionale vlugte en 'n kleiner aantal binnelandse gevegte, terwyl die stad se ander groot lughawe, [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai–Hongqiao]], hoofsaaklik binnelandse en streeksvlugte in Oos-Asië bedien. Pudong lê ongeveer 30 km oos van die middestad, en beslaan 40 km² (10&nbsp;000 akker). Dit is geleë langs die kuslyn in die ooste van Pudong. Die lughawe word bedryf deur die Sjanghai Lughawe-owerheid. Die lughawe is die [[Spil (lughawe)|hoofspilpunt]] vir [[China Eastern Airlines]] en Shanghai Airlines, en 'n belangrike internasionale spilpunt vir [[Air China]], sowel as 'n sekondêre spilpunt vir [[China Southern Airlines]]. Dit is ook die spilpunt vir Juneyao Airlines en Spring Airlines in private besit, en 'n Asië-Stille Oseaan-vragsentrum vir [[FedEx Express|FedEx]], [[UPS Airlines|UPS]]<ref>{{Cite web|url=http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|title=UPS Air Operations Facts - UPS Pressroom|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512180724/http://www.pressroom.ups.com/Fact+Sheets/UPS+Air+Operations+Facts|archive-date=12 May 2015|access-date=1 June 2015}}</ref> en DHL. Die DHL-spilpunt, wat in Julie 2012 geopen is, is na bewering die grootste snelsentrum in Asië.<ref>{{Cite web|url=http://postandparcel.info/49008/news/companies/deutsche-post-dhl-targets-asian-expansion/|title=Deutsche Post DHL targets Asian expansion|date=2012-07-11|access-date=1 June 2015}}</ref> Pudong-lughawe het twee hoof passasiersterminale gehad, aan beide kante omring deur vier operasionele parallelle aanloopbane.<ref>{{cite news|url=http://www.shanghaidaily.com/metro/society/4th-Pudong-runway-opens-in-March/shdaily.shtml|first=Yang|last=Jian|date=28 January 2015|title=4th Pudong runway opens in March|newspaper=Shanghai Daily}}</ref> ’n Derde passasiersterminaal is in 2021 geopen, benewens ’n satellietterminaal en twee bykomende aanloopbane, wat sy jaarlikse kapasiteit van 60 miljoen passasiers tot 80 miljoen sal verhoog, tesame met die vermoë om ses miljoen ton vrag te hanteer.<ref>[http://chinaaviation.aero/news/airline/8007/59/Shanghai-Airport-reports-profit-growth--despite-big-investments-in-massive-new-facilities-at-Pudong Shanghai Airport reports profit growth, despite big investments in massive new facilities at Pudong – China Airlines, Airports and Aviation News]. Chinaaviation.aero (2008-03-11). Besoek op 2011-01-22.</ref> Pudong-lughawe is 'n snelgroeiende spilpunt vir passasiers- en vragverkeer. Met 3 703 431 metrieke ton vrag wat in 2017 hanteer is, is die lughawe die wêreld se derde besigste lughawe volgens vragverkeer. Pudong-lughawe het ook 'n totaal van 74 006 331 passasiers in 2018 bedien, wat dit die derde besigste lughawe in China maak ná [[Beijing Capital Internasionale Lughawe|Beijing-Capital]] en [[Hongkong Internasionale Lughawe]]ns, vyfde besigste in Asië en die agtste besigste in die wêreld. Dit is ook die besigste internasionale poort van die vasteland van China, met 35,25 miljoen internasionale passasiers.<ref>{{Cite web|url=http://www.chinanews.com/cj/2017/12-27/8410666.shtml|date=2017-12-27|website=www.chinanews.com|language=zh|script-title=zh:上海浦东机场口岸出入境人数首破3500万|access-date=2018-12-18}}</ref> Teen die einde van 2016 het die Pudong-lughawe 104 lugrederye gehuisves wat meer as 210 bestemmings bedien het.<ref>{{Cite web|url=http://news.carnoc.com/list/219/219143.html|date=6 April 2012|publisher=Carnoc|language=zh|script-title=zh:民航局与上海市人民政府在沪签战略合作协议}}</ref> Sjanghai Pudong is die besigste internasionale spilpunt in China, en ongeveer die helfte van sy totale passasiersverkeer is internasionaal.<ref>{{Cite web|url=http://www.centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|title=From obscurity, Guangzhou and Shanghai Pudong airports move up rankings|date=3 June 2011|publisher=CAPA|archive-url=https://web.archive.org/web/20180613234346/https://centreforaviation.com/news/2011/06/03/from-obscurity-guangzhou-and-shanghai-pudong-airports-move-up-rankings/page1|archive-date=13 June 2018|access-date=29 July 2011}}</ref> Pudong Lughawe is verbind met [[Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe|Sjanghai Hongqiao Lughawe]] deur die [[Sjanghai Metro]] Lyn 2 en die Sjanghai Maglev trein via Pudong Internasionale Lughawestasie. Daar is ook lughawebusse wat dit met die res van die stad verbind. == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Lughawens in Asië]] 0m7mqlribhjwpcf1r9rrptqb0h3qhxs 0 393033 2519981 2519962 2022-08-18T13:02:18Z Burgert Behr 2401 Klaar wikitext text/x-wiki {{HR-diagram}} Die '''horisontale tak''' ('''HT''') is 'n stadium van [[sterevolusie]] net ná die [[rooireus]]etak in sterre met massas soortgelyk aan die [[Son]] s'n. HT-sterre ondergaan die [[Kernfusie|fusie]] van [[helium]] in die kern en van [[waterstof]] in 'n skil om die kern. Die begin van heliumfusie veroorsaak aansienlike veranderings in die ster se struktuur, en dit lei tot 'n algehele afname in [[ligsterkte]], 'n effens samestrekking van die steromhulsel en hoër oppervlaktemperature. ==Ontdekking== HT-sterre is ontdek met die eerste diep fotografiese [[fotometrie]]se studies van [[bolswerm]]s.<ref> {{Citation | last1 = Arp | first1 = H. C. | last2 = Baum | first2 = W. A. | last3 = Sandage | first3 = A. R. | title = The HR diagrams for the globular clusters M 92 and M 3 | journal = Astronomical Journal | volume = 57 | pages = 4–5 | year = 1952 | doi = 10.1086/106674 | bibcode=1952AJ.....57....4A }}</ref><ref> {{Citation | last1 = Sandage | first1 = A. R. | title = The color-magnitude diagram for the globular cluster M 3 | journal = Astronomical Journal | volume = 58 | pages = 61–75 | year = 1953 | doi = 10.1086/106822 | bibcode=1953AJ.....58...61S }} </ref> Dit was egter afwesig in alle [[Sterreswerm|oop sterreswerms]] wat toe nog bestudeer is. Die horisontale tak word so genoem omdat HT-sterre in stergroepe met 'n lae [[Metaal (astronomie)|metaalinhoud]], soos bolswerms, in 'n rofweg horisontale lyn lê op 'n [[Hertzsprung-Russell-diagram]]. Omdat die sterre van 'n bolswerm almal op feitlik dieselfde afstand van die [[Aarde]] af lê, het hulle [[skynbare magnitude]] dieselfde verhouding tot hulle [[absolute magnitude]] en daarom kan die eienskappe wat met die swerm se absolute magnitudes verband hou duidelik op die HR-diagram gesien word, sonder dat hulle deur afstand beïnvloed word. ==Evolusie== [[Beeld:M5 colour magnitude diagram.png|thumb|links|240px|Die HR-diagram vir die [[bolswerm]] [[Messier 5|M5]], met die horisontale tak in geel, [[RR Lyrae-ster]]re in groen en sommige van die helderder sterre van die [[rooireus]]etak in rooi.]] Nadat die waterstof in 'n ster se kern op is, verlaat dit die hoofreeks en begin fusie in 'n waterstofskil om die heliumkern en word dit 'n [[reusester]] op die rooireusetak. In sterre met 'n massa van 2,3 keer die Son s'n ({{val|2.3|ul=mson}}) word die heliumkern 'n streek van [[ontaarde materie]] wat nie tot die opwekking van [[energie]] bydra nie. Dit hou aan groter en warmer word terwyl die fusie van waterstof in die skil nog helium toevoeg.<ref name=karttunen_oja2007>{{citation | first1=Hannu | last1=Karttunen | first2=Heikki | last2=Oja | title=Fundamental astronomy | edition=5de | publisher=Springer | year=2007 | isbn=978-3-540-34143-7 | page=249 | url=https://books.google.com/books?id=DjeVdb0sLEAC&pg=PA249 }}</ref> As die ster 'n massa van meer as {{val|0.5|u=mson}} het,<ref>{{cite web|title=Post Main Sequence Stars|url=http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/stellarevolution_postmain.html|publisher=Australia Telescope Outreach and Education|access-date=2 December 2012}}</ref> bereik die kern naderhand die temperatuur wat nodig is vir die fusie van helium in [[koolstof]]. Die aanvang van heliumfusie begin regdeur die kernstreek, wat veroorsaak dat die temperatuur dadelik styg en die fusie versnel. Binne 'n paar sekondes word die kern 'n nieontaarde streek en begin dit vinnig uitsit. Die ster gaan nou in 'n nuwe toestand van [[Hidrostatiese ewewig|ewewig]] en dit beweeg van die rooireusetak na die horisontale tak van die HR-diagram.<ref name=karttunen_oja2007/> Sterre met 'n aanvanklike massa van tussen {{val|2.3|u=mson}} en {{val|8|u=mson}} het groter heliumkerns, wat nie ontaard word nie. Hulle kern bereik die [[Schoenberg-Chandrasekhar-limiet|Schoenberg-Chandrasekhar-massa]], waar hulle nie meer in 'n hidrostatiese of termiese ewewig is nie. Hulle trek dan saam en word warmer, wat heliumfusie veroorsaak voordat die kern ontaard word. Dié sterre word ook warmer tydens kernheliumfusie, maar hulle het 'n ander kernmassa en dus 'n ander ligsterkte as HT-sterre. Hulle wissel in temperatuur tydens kernheliumfusie en word warmer en weer kouer voordat hulle na die [[asimptotiese reusetak]] (ART) beweeg. Sterre met 'n massa van meer as {{val|8|u=mson}} verbrand ook eers helium en daarna swaarder [[element]]e as 'n rooisuperreus.<ref name=salaris>{{cite journal|bibcode=2005essp.book.....S|title=Evolution of Stars and Stellar Populations|url=https://archive.org/details/evolutionofstars0000sala|url-access=registration|journal=Evolution of Stars and Stellar Populations|pages=400|last1=Salaris|first1=Maurizio|last2=Cassisi|first2=Santi|year=2005}}</ref> Sterre bly omtent 100 miljoen jaar op die horisontale tak en word geleidelik helderder. Wanneer hulle kernhelium op is, verbrand hulle helium in 'n skil om die kern op die ART. Hier word hulle koeler en nog helderder.<ref name=karttunen_oja2007/> ==Verwysings== {{Verwysings}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = Horizontal branch}} {{Normdata}} [[Kategorie:Stertipes]] 22igh32mlsb6yvpl04hdfpkga0alriq 2519984 2519981 2022-08-18T13:07:56Z Burgert Behr 2401 wikitext text/x-wiki {{HR-diagram}} Die '''horisontale tak''' ('''HT''') is 'n stadium van [[sterevolusie]] net ná die [[rooireus]]etak in sterre met massas soortgelyk aan die [[Son]] s'n. HT-sterre ondergaan [[Kernfusie|fusie]] van [[helium]] in die kern en van [[waterstof]] in 'n skil om die kern. Die begin van kernheliumfusie veroorsaak aansienlike veranderings in die ster se struktuur, en dit lei tot 'n algehele afname in [[ligsterkte]], 'n effens samestrekking van die steromhulsel en hoër oppervlaktemperature. ==Ontdekking== HT-sterre is ontdek met die eerste diep fotografiese [[fotometrie]]se studies van [[bolswerm]]s.<ref> {{Citation | last1 = Arp | first1 = H. C. | last2 = Baum | first2 = W. A. | last3 = Sandage | first3 = A. R. | title = The HR diagrams for the globular clusters M 92 and M 3 | journal = Astronomical Journal | volume = 57 | pages = 4–5 | year = 1952 | doi = 10.1086/106674 | bibcode=1952AJ.....57....4A }}</ref><ref> {{Citation | last1 = Sandage | first1 = A. R. | title = The color-magnitude diagram for the globular cluster M 3 | journal = Astronomical Journal | volume = 58 | pages = 61–75 | year = 1953 | doi = 10.1086/106822 | bibcode=1953AJ.....58...61S }} </ref> Dit was egter afwesig in alle [[Sterreswerm|oop sterreswerms]] wat toe nog bestudeer is. Die horisontale tak word so genoem omdat HT-sterre in stergroepe met 'n lae [[Metaal (astronomie)|metaalinhoud]], soos bolswerms, in 'n rofweg horisontale lyn lê op 'n [[Hertzsprung-Russell-diagram]]. Omdat die sterre van 'n bolswerm almal op feitlik dieselfde afstand van die [[Aarde]] af lê, het hulle [[skynbare magnitude]] dieselfde verhouding tot hulle [[absolute magnitude]] en daarom kan die eienskappe wat met die swerm se absolute magnitudes verband hou duidelik op die HR-diagram gesien word, sonder dat hulle deur afstand beïnvloed word. ==Evolusie== [[Beeld:M5 colour magnitude diagram.png|thumb|links|240px|Die HR-diagram vir die [[bolswerm]] [[Messier 5|M5]], met die horisontale tak in geel, [[RR Lyrae-ster]]re in groen en sommige van die helderder sterre van die [[rooireus]]etak in rooi.]] Nadat die waterstof in 'n ster se kern op is, verlaat dit die hoofreeks en begin fusie in 'n waterstofskil om die heliumkern en word dit 'n [[reusester]] op die rooireusetak. In sterre met 'n massa van 2,3 keer die Son s'n ({{val|2.3|ul=mson}}) word die heliumkern 'n streek van [[ontaarde materie]] wat nie tot die opwekking van [[energie]] bydra nie. Dit hou aan groter en warmer word terwyl die fusie van waterstof in die skil nog helium toevoeg.<ref name=karttunen_oja2007>{{citation | first1=Hannu | last1=Karttunen | first2=Heikki | last2=Oja | title=Fundamental astronomy | edition=5de | publisher=Springer | year=2007 | isbn=978-3-540-34143-7 | page=249 | url=https://books.google.com/books?id=DjeVdb0sLEAC&pg=PA249 }}</ref> As die ster 'n massa van meer as {{val|0.5|u=mson}} het,<ref>{{cite web|title=Post Main Sequence Stars|url=http://outreach.atnf.csiro.au/education/senior/astrophysics/stellarevolution_postmain.html|publisher=Australia Telescope Outreach and Education|access-date=2 December 2012}}</ref> bereik die kern naderhand die temperatuur wat nodig is vir die fusie van helium in [[koolstof]]. Die aanvang van heliumfusie begin regdeur die kernstreek, wat veroorsaak dat die temperatuur dadelik styg en die fusie versnel. Binne 'n paar sekondes word die kern 'n nieontaarde streek en begin dit vinnig uitsit. Die ster gaan nou in 'n nuwe toestand van [[Hidrostatiese ewewig|ewewig]] en dit beweeg van die rooireusetak na die horisontale tak van die HR-diagram.<ref name=karttunen_oja2007/> Sterre met 'n aanvanklike massa van tussen {{val|2.3|u=mson}} en {{val|8|u=mson}} het groter heliumkerns, wat nie ontaard word nie. Hulle kern bereik die [[Schoenberg-Chandrasekhar-limiet|Schoenberg-Chandrasekhar-massa]], waar hulle nie meer in 'n hidrostatiese of termiese ewewig is nie. Hulle trek dan saam en word warmer, wat heliumfusie veroorsaak voordat die kern ontaard word. Dié sterre word ook warmer tydens kernheliumfusie, maar hulle het 'n ander kernmassa en dus 'n ander ligsterkte as HT-sterre. Hulle wissel in temperatuur tydens kernheliumfusie en word warmer en weer kouer voordat hulle na die [[asimptotiese reusetak]] (ART) beweeg. Sterre met 'n massa van meer as {{val|8|u=mson}} verbrand ook eers helium en daarna swaarder [[element]]e as 'n rooisuperreus.<ref name=salaris>{{cite journal|bibcode=2005essp.book.....S|title=Evolution of Stars and Stellar Populations|url=https://archive.org/details/evolutionofstars0000sala|url-access=registration|journal=Evolution of Stars and Stellar Populations|pages=400|last1=Salaris|first1=Maurizio|last2=Cassisi|first2=Santi|year=2005}}</ref> Sterre bly omtent 100 miljoen jaar op die horisontale tak en word geleidelik helderder. Wanneer hulle kernhelium op is, verbrand hulle helium in 'n skil om die kern op die ART. Hier word hulle koeler en nog helderder.<ref name=karttunen_oja2007/> ==Verwysings== {{Verwysings}} ==Skakels== {{vertaaluit| taalafk = en | il = Horizontal branch}} {{Normdata}} [[Kategorie:Stertipes]] 0fh0jmg4w9c1cr2mu9aoflv1m2rz4fv 0 393034 2519967 2022-08-18T12:02:52Z Старий Джен 151943 Geskep deur die bladsy "[[:uk:Special:Redirect/revision/36886084|Kolya Funk]]" te vertaal wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar}} '''Nikolai Mikhailovich Shikhov''' ([[5 Mei]] [[1991]], [[Chabarofsk|Khabarovsk]], [[Chabarofsk-krai|Khabarovsk Krai]], [[Rusland]]), beter bekend onder die verhoognaam '''Kolya Funk''', is 'n Russiese platejoggie, [[Musiekprodusent|musiekvervaardiger]], skrywer-uitvoerder, hermenger, musikant.<ref>{{Cite web|url=https://dj.ru/kolyafunk|title=Kolya Funk - DJ, продюсер. Официальная страница на DJ.ru|website=DJ.ru|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://promodj.com/kolyafunk/mixes/7222364/Kolya_Funk_April_2021_Megamix|title=Kolya Funk - April 2021 Megamix|website=PromoDJ|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=DJ.ru: Kolya Funk - June 2021 Megamix - Kolya Funk, Club/Dance|url=https://dj.ru/kolyafunk/music/track/660824|accessdate=2022-07-30|language=ru-RU}}</ref> == Biografie == === vroeë jare === Mykola is [[1 Mei|op 1 Mei]] [[1991]] in [[Chabarofsk|Khabarovsk]] gebore in die familie van 'n militêre man en [[Dokter|'n dokter]] . Op 5-jarige ouderdom het hy saam met sy ouers na [[Kirof|Kirov]], waar hy musiek begin oefen het. Hy studeer aan 'n musiekskool met 'n [[Klavier|klavierklas]] en het op 'n baie vroeë ouderdom in [[elektroniese musiek]] begin belangstel.<ref>{{Cite web|url=https://sova.ponominalu.ru/kuda-shodit/moscow-festivals-2019/|title=Музыкальные фестивали в Москве: как провести лето 2019}}</ref><ref>{{Verwysing|title=Элджей & Feduk - Розовое Вино (Kolya Funk & Lavrushkin Radio Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=6byfaDOjgOU}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://collider.com/new-oscar-voters-2020-academy-members-zendaya/|title=Here Are the New Oscar Voters Who Were Just Invited to the Academy|last=Chitwood|first=Adam|date=2020-06-30|website=Collider|language=en-US|access-date=2022-08-18}}</ref> Mykola se eerste kreatiewe styl was Techno -musiek, maar hy kon nie sukses in hierdie rigting behaal nie en het na populêre en kommersiële musiek gegaan.<ref>{{Cite web|url=https://allfest.ru/festival-2022/superpuperfest|title=СуперПуперФест 2022: участники фестиваля, билеты, даты и место проведения|website=ALLFEST.RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://soundcloud.com/kolya-funk|title=Kolya Funk|website=SoundCloud|language=en|access-date=2022-07-30}}</ref> Hy het sedert 2012 aan 'n wye gehoor bekend geword danksy hervermengings van gewilde snitte. Nou is hy besig met die skepping van 'n groot skrywer se lyn en beplan om elektroniese musiek te populariseer, wat dit massa maak.<ref>{{Cite web|url=https://www.deezer.com/ru/show/976012|title=DJ KOLYA FUNK|website=Deezer|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=maruv & boosin – drunk groove (kolya funk & mephisto remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=R_h-2UBVC5Y|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref><ref>{{Citation|title=ВесЪ, Guf - Вот так (Kolya Funk Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=8ditq-fx998|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref> Nadat hy na Kirov verhuis het, het Ivan in DJ-ing belanggestel, waar hy sy eerste treë in plaaslike nagklubs gegee het, waarna hy in 2013 na St. Petersburg verhuis het, waar hy steeds woon. ==== Onderwys ==== * Onderwys - Hoër, toegepaste [[Rekenaarwetenskap|informatika]] in ekonomie, tweede - [[Digitalisering|digitale]] [[bemarking]]. == Privaatheid == Ivan is nie getroud nie, hy probeer sy persoonlike lewe wegsteek.<ref>{{Cite web|url=https://www.intermedia.ru/news/352048|title=Музыкальные чарты за 42 неделю: лидируют Slava Marlow, Jony, Тимати vs Егор Крид и другие|date=2020-10-22|website=www.intermedia.ru|language=ru|access-date=2022-08-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cozadzien.pl/sport/duzy-miedzynarodowy-sukces-mlodej-tenisistki-at-masters/67190|title=Duży międzynarodowy sukces młodej tenisistki AT Masters|last=www.pawelec.info|first=Portale Internetowe IMD|website=Co za dzień, wydarzenia i zdjęcia z Radomia|language=pl|access-date=2022-08-18}}</ref> === Musiek loopbaan === == Diskografie == === Enkellopendes === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Vrystellingsdatum ! Etiket |- | 2020 | Ecstasy (feat. Snaps) <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Ecstasy - Single» (Shnaps & Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/ecstasy-single/1532879633|date=2020-09-30|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 3 September 2020 | Effektiewe rekords |- | 2020 | Gevoellied <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Feeling Song - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/feeling-song-single/1542318826|date=2020-12-16|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 16 Desember 2020 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Moenie bekommerd wees nie kind <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Don't You Worry Child - Single» (Kolya Funk & Shnaps)|url=https://music.apple.com/ru/album/dont-you-worry-child-single/1556263231|date=2021-03-18|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 18 Maart 2021 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Prada <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Prada - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/prada-single/1561977706|date=2021-04-23|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 23 April 2021 | Sony Musiek |- | 2022 | Uno <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Uno - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/uno-single/1625695274|date=2022-06-08|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 8 Junie 2022 | GANGSTER Musiek |- | 2022 | Voorteken <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Omen - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/omen-single/1631310733|date=2022-07-15|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 15 Julie 2022 | Effektiewe rekords |} === Hermeng === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Kunstenaar ! Ongeveer. |- | 2017 | Rooswyn | Eljay en Feduk | |- | 2020 | Lambada | T-Fest x Scryptonite | |- | 2021 | Dit is reg | Ves, Guf | |} == Verwysingstas == <references group=""></references> [[Kategorie:Geboortes in 1991]] b8vkbd1t19gh8l7zog0o1mv76545k5k 2519968 2519967 2022-08-18T12:06:10Z Старий Джен 151943 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar}} '''Nikolai Mikhailovich Shikhov''' ([[5 Mei]] [[1991]], [[Chabarofsk|Khabarovsk]], [[Chabarofsk-krai|Khabarovsk Krai]], [[Rusland]]), beter bekend onder die verhoognaam '''Kolya Funk''', is 'n Russiese platejoggie, [[Musiekprodusent|musiekvervaardiger]], skrywer-uitvoerder, hermenger, musikant.<ref>{{Cite web|url=https://dj.ru/kolyafunk|title=Kolya Funk - DJ, продюсер. Официальная страница на DJ.ru|website=DJ.ru|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://promodj.com/kolyafunk/mixes/7222364/Kolya_Funk_April_2021_Megamix|title=Kolya Funk - April 2021 Megamix|website=PromoDJ|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=DJ.ru: Kolya Funk - June 2021 Megamix - Kolya Funk, Club/Dance|url=https://dj.ru/kolyafunk/music/track/660824|accessdate=2022-07-30|language=ru-RU}}</ref><ref>https://www.promodj.com/kolyafunk</ref> == Biografie == === vroeë jare === Mykola is [[1 Mei|op 1 Mei]] [[1991]] in [[Chabarofsk|Khabarovsk]] gebore in die familie van 'n militêre man en [[Dokter|'n dokter]] . Op 5-jarige ouderdom het hy saam met sy ouers na [[Kirof|Kirov]], waar hy musiek begin oefen het. Hy studeer aan 'n musiekskool met 'n [[Klavier|klavierklas]] en het op 'n baie vroeë ouderdom in [[elektroniese musiek]] begin belangstel.<ref>{{Cite web|url=https://sova.ponominalu.ru/kuda-shodit/moscow-festivals-2019/|title=Музыкальные фестивали в Москве: как провести лето 2019}}</ref><ref>{{Verwysing|title=Элджей & Feduk - Розовое Вино (Kolya Funk & Lavrushkin Radio Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=6byfaDOjgOU}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://collider.com/new-oscar-voters-2020-academy-members-zendaya/|title=Here Are the New Oscar Voters Who Were Just Invited to the Academy|last=Chitwood|first=Adam|date=2020-06-30|website=Collider|language=en-US|access-date=2022-08-18}}</ref> Mykola se eerste kreatiewe styl was Techno -musiek, maar hy kon nie sukses in hierdie rigting behaal nie en het na populêre en kommersiële musiek gegaan.<ref>{{Cite web|url=https://allfest.ru/festival-2022/superpuperfest|title=СуперПуперФест 2022: участники фестиваля, билеты, даты и место проведения|website=ALLFEST.RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://soundcloud.com/kolya-funk|title=Kolya Funk|website=SoundCloud|language=en|access-date=2022-07-30}}</ref> Hy het sedert 2012 aan 'n wye gehoor bekend geword danksy hervermengings van gewilde snitte. Nou is hy besig met die skepping van 'n groot skrywer se lyn en beplan om elektroniese musiek te populariseer, wat dit massa maak.<ref>{{Cite web|url=https://www.deezer.com/ru/show/976012|title=DJ KOLYA FUNK|website=Deezer|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=maruv & boosin – drunk groove (kolya funk & mephisto remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=R_h-2UBVC5Y|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref><ref>{{Citation|title=ВесЪ, Guf - Вот так (Kolya Funk Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=8ditq-fx998|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref> Nadat hy na Kirov verhuis het, het Ivan in DJ-ing belanggestel, waar hy sy eerste treë in plaaslike nagklubs gegee het, waarna hy in 2013 na St. Petersburg verhuis het, waar hy steeds woon. ==== Onderwys ==== * Onderwys - Hoër, toegepaste [[Rekenaarwetenskap|informatika]] in ekonomie, tweede - [[Digitalisering|digitale]] [[bemarking]]. == Privaatheid == Ivan is nie getroud nie, hy probeer sy persoonlike lewe wegsteek.<ref>{{Cite web|url=https://www.intermedia.ru/news/352048|title=Музыкальные чарты за 42 неделю: лидируют Slava Marlow, Jony, Тимати vs Егор Крид и другие|date=2020-10-22|website=www.intermedia.ru|language=ru|access-date=2022-08-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cozadzien.pl/sport/duzy-miedzynarodowy-sukces-mlodej-tenisistki-at-masters/67190|title=Duży międzynarodowy sukces młodej tenisistki AT Masters|last=www.pawelec.info|first=Portale Internetowe IMD|website=Co za dzień, wydarzenia i zdjęcia z Radomia|language=pl|access-date=2022-08-18}}</ref> === Musiek loopbaan === == Diskografie == === Enkellopendes === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Vrystellingsdatum ! Etiket |- | 2020 | Ecstasy (feat. Snaps) <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Ecstasy - Single» (Shnaps & Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/ecstasy-single/1532879633|date=2020-09-30|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 3 September 2020 | Effektiewe rekords |- | 2020 | Gevoellied <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Feeling Song - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/feeling-song-single/1542318826|date=2020-12-16|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 16 Desember 2020 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Moenie bekommerd wees nie kind <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Don't You Worry Child - Single» (Kolya Funk & Shnaps)|url=https://music.apple.com/ru/album/dont-you-worry-child-single/1556263231|date=2021-03-18|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 18 Maart 2021 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Prada <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Prada - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/prada-single/1561977706|date=2021-04-23|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 23 April 2021 | Sony Musiek |- | 2022 | Uno <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Uno - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/uno-single/1625695274|date=2022-06-08|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 8 Junie 2022 | GANGSTER Musiek |- | 2022 | Voorteken <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Omen - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/omen-single/1631310733|date=2022-07-15|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 15 Julie 2022 | Effektiewe rekords |} === Hermeng === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Kunstenaar ! Ongeveer. |- | 2017 | Rooswyn | Eljay en Feduk | |- | 2020 | Lambada | T-Fest x Scryptonite | |- | 2021 | Dit is reg | Ves, Guf | |} == Verwysingstas == <references group=""></references> [[Kategorie:Geboortes in 1991]] qi5y9j0l9xlevhxo15mo4jo6lgwcx30 2519977 2519968 2022-08-18T12:22:12Z Старий Джен 151943 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar|naam=Kolya Funk|beeld=|beeldgrootte=|dwarsformaat=|beeldbeskrywing=|beeldonderskrif=|agtergrondkleur=solo|geboortenaam=|alias=|geboortedatum={{Geboortedatum en ouderdom|1991|05|01}}|geboorteplek=[[Xabarovsk]], [[Rusland]]|oorsprong={{Vlagland|Rusland}}|sterfdatum=|sterfplek=|genre=[[Elektroniese musiek]], EDM|beroep=[[Musiekprodusent]], [[DJ]]|instrument=FL Studio|jare_aktief=2012–nou|etiket=|assosiasies=|webwerf=|huidige_lede=|gewese_lede=}}'''Nikolai Mikhailovich Shikhov''' ([[1 Mei]] [[1991]], [[Chabarofsk|Khabarovsk]], [[Chabarofsk-krai|Khabarovsk Krai]], [[Rusland]]), beter bekend onder die verhoognaam '''Kolya Funk''', is 'n Russiese platejoggie, [[Musiekprodusent|musiekvervaardiger]], skrywer-uitvoerder, hermenger, musikant.<ref>{{Cite web|url=https://dj.ru/kolyafunk|title=Kolya Funk - DJ, продюсер. Официальная страница на DJ.ru|website=DJ.ru|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://promodj.com/kolyafunk/mixes/7222364/Kolya_Funk_April_2021_Megamix|title=Kolya Funk - April 2021 Megamix|website=PromoDJ|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=DJ.ru: Kolya Funk - June 2021 Megamix - Kolya Funk, Club/Dance|url=https://dj.ru/kolyafunk/music/track/660824|accessdate=2022-07-30|language=ru-RU}}</ref><ref>https://www.promodj.com/kolyafunk</ref> == Biografie == === vroeë jare === Mykola is [[1 Mei|op 1 Mei]] [[1991]] in [[Chabarofsk|Khabarovsk]] gebore in die familie van 'n militêre man en [[Dokter|'n dokter]] . Op 5-jarige ouderdom het hy saam met sy ouers na [[Kirof|Kirov]], waar hy musiek begin oefen het. Hy studeer aan 'n musiekskool met 'n [[Klavier|klavierklas]] en het op 'n baie vroeë ouderdom in [[elektroniese musiek]] begin belangstel.<ref>{{Cite web|url=https://sova.ponominalu.ru/kuda-shodit/moscow-festivals-2019/|title=Музыкальные фестивали в Москве: как провести лето 2019}}</ref><ref>{{Verwysing|title=Элджей & Feduk - Розовое Вино (Kolya Funk & Lavrushkin Radio Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=6byfaDOjgOU}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://collider.com/new-oscar-voters-2020-academy-members-zendaya/|title=Here Are the New Oscar Voters Who Were Just Invited to the Academy|last=Chitwood|first=Adam|date=2020-06-30|website=Collider|language=en-US|access-date=2022-08-18}}</ref> Mykola se eerste kreatiewe styl was Techno -musiek, maar hy kon nie sukses in hierdie rigting behaal nie en het na populêre en kommersiële musiek gegaan.<ref>{{Cite web|url=https://allfest.ru/festival-2022/superpuperfest|title=СуперПуперФест 2022: участники фестиваля, билеты, даты и место проведения|website=ALLFEST.RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://soundcloud.com/kolya-funk|title=Kolya Funk|website=SoundCloud|language=en|access-date=2022-07-30}}</ref> Hy het sedert 2012 aan 'n wye gehoor bekend geword danksy hervermengings van gewilde snitte. Nou is hy besig met die skepping van 'n groot skrywer se lyn en beplan om elektroniese musiek te populariseer, wat dit massa maak.<ref>{{Cite web|url=https://www.deezer.com/ru/show/976012|title=DJ KOLYA FUNK|website=Deezer|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=maruv & boosin – drunk groove (kolya funk & mephisto remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=R_h-2UBVC5Y|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref><ref>{{Citation|title=ВесЪ, Guf - Вот так (Kolya Funk Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=8ditq-fx998|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref> Nadat hy na Kirov verhuis het, het Ivan in DJ-ing belanggestel, waar hy sy eerste treë in plaaslike nagklubs gegee het, waarna hy in 2013 na St. Petersburg verhuis het, waar hy steeds woon. ==== Onderwys ==== * Onderwys - Hoër, toegepaste [[Rekenaarwetenskap|informatika]] in ekonomie, tweede - [[Digitalisering|digitale]] [[bemarking]]. == Privaatheid == Ivan is nie getroud nie, hy probeer sy persoonlike lewe wegsteek.<ref>{{Cite web|url=https://www.intermedia.ru/news/352048|title=Музыкальные чарты за 42 неделю: лидируют Slava Marlow, Jony, Тимати vs Егор Крид и другие|date=2020-10-22|website=www.intermedia.ru|language=ru|access-date=2022-08-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cozadzien.pl/sport/duzy-miedzynarodowy-sukces-mlodej-tenisistki-at-masters/67190|title=Duży międzynarodowy sukces młodej tenisistki AT Masters|last=www.pawelec.info|first=Portale Internetowe IMD|website=Co za dzień, wydarzenia i zdjęcia z Radomia|language=pl|access-date=2022-08-18}}</ref> === Musiek loopbaan === == Diskografie == === Enkellopendes === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Vrystellingsdatum ! Etiket |- | 2020 | Ecstasy (feat. Snaps) <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Ecstasy - Single» (Shnaps & Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/ecstasy-single/1532879633|date=2020-09-30|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 3 September 2020 | Effektiewe rekords |- | 2020 | Gevoellied <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Feeling Song - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/feeling-song-single/1542318826|date=2020-12-16|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 16 Desember 2020 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Moenie bekommerd wees nie kind <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Don't You Worry Child - Single» (Kolya Funk & Shnaps)|url=https://music.apple.com/ru/album/dont-you-worry-child-single/1556263231|date=2021-03-18|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 18 Maart 2021 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Prada <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Prada - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/prada-single/1561977706|date=2021-04-23|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 23 April 2021 | Sony Musiek |- | 2022 | Uno <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Uno - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/uno-single/1625695274|date=2022-06-08|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 8 Junie 2022 | GANGSTER Musiek |- | 2022 | Voorteken <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Omen - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/omen-single/1631310733|date=2022-07-15|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 15 Julie 2022 | Effektiewe rekords |} === Hermeng === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Kunstenaar ! Ongeveer. |- | 2017 | Rooswyn | Eljay en Feduk | |- | 2020 | Lambada | T-Fest x Scryptonite | |- | 2021 | Dit is reg | Ves, Guf | |} == Verwysingstas == <references group=""></references> [[Kategorie:Geboortes in 1991]] 5794ni08bk65nqxkmozh7fwy852ikm9 2519978 2519977 2022-08-18T12:23:06Z Старий Джен 151943 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Musikale kunstenaar|naam=Kolya Funk|beeld=|beeldgrootte=|dwarsformaat=|beeldbeskrywing=|beeldonderskrif=|agtergrondkleur=solo|geboortenaam=|alias=|geboortedatum={{Geboortedatum en ouderdom|1991|05|01}}|geboorteplek=[[Chabarofsk]], [[Chabarofsk-krai]], [[Rusland]]|oorsprong={{Vlagland|Rusland}}|sterfdatum=|sterfplek=|genre=[[Elektroniese musiek]], EDM|beroep=[[Musiekprodusent]], [[DJ]]|instrument=FL Studio|jare_aktief=2012–nou|etiket=|assosiasies=|webwerf=|huidige_lede=|gewese_lede=}}'''Nikolai Mikhailovich Shikhov''' ([[1 Mei]] [[1991]], [[Chabarofsk]], [[Chabarofsk-krai]], [[Rusland]]), beter bekend onder die verhoognaam '''Kolya Funk''', is 'n Russiese platejoggie, [[Musiekprodusent|musiekvervaardiger]], skrywer-uitvoerder, hermenger, musikant.<ref>{{Cite web|url=https://dj.ru/kolyafunk|title=Kolya Funk - DJ, продюсер. Официальная страница на DJ.ru|website=DJ.ru|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://promodj.com/kolyafunk/mixes/7222364/Kolya_Funk_April_2021_Megamix|title=Kolya Funk - April 2021 Megamix|website=PromoDJ|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=DJ.ru: Kolya Funk - June 2021 Megamix - Kolya Funk, Club/Dance|url=https://dj.ru/kolyafunk/music/track/660824|accessdate=2022-07-30|language=ru-RU}}</ref><ref>https://www.promodj.com/kolyafunk</ref> == Biografie == === vroeë jare === Mykola is [[1 Mei|op 1 Mei]] [[1991]] in [[Chabarofsk|Khabarovsk]] gebore in die familie van 'n militêre man en [[Dokter|'n dokter]] . Op 5-jarige ouderdom het hy saam met sy ouers na [[Kirof|Kirov]], waar hy musiek begin oefen het. Hy studeer aan 'n musiekskool met 'n [[Klavier|klavierklas]] en het op 'n baie vroeë ouderdom in [[elektroniese musiek]] begin belangstel.<ref>{{Cite web|url=https://sova.ponominalu.ru/kuda-shodit/moscow-festivals-2019/|title=Музыкальные фестивали в Москве: как провести лето 2019}}</ref><ref>{{Verwysing|title=Элджей & Feduk - Розовое Вино (Kolya Funk & Lavrushkin Radio Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=6byfaDOjgOU}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://collider.com/new-oscar-voters-2020-academy-members-zendaya/|title=Here Are the New Oscar Voters Who Were Just Invited to the Academy|last=Chitwood|first=Adam|date=2020-06-30|website=Collider|language=en-US|access-date=2022-08-18}}</ref> Mykola se eerste kreatiewe styl was Techno -musiek, maar hy kon nie sukses in hierdie rigting behaal nie en het na populêre en kommersiële musiek gegaan.<ref>{{Cite web|url=https://allfest.ru/festival-2022/superpuperfest|title=СуперПуперФест 2022: участники фестиваля, билеты, даты и место проведения|website=ALLFEST.RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://soundcloud.com/kolya-funk|title=Kolya Funk|website=SoundCloud|language=en|access-date=2022-07-30}}</ref> Hy het sedert 2012 aan 'n wye gehoor bekend geword danksy hervermengings van gewilde snitte. Nou is hy besig met die skepping van 'n groot skrywer se lyn en beplan om elektroniese musiek te populariseer, wat dit massa maak.<ref>{{Cite web|url=https://www.deezer.com/ru/show/976012|title=DJ KOLYA FUNK|website=Deezer|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=maruv & boosin – drunk groove (kolya funk & mephisto remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=R_h-2UBVC5Y|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref><ref>{{Citation|title=ВесЪ, Guf - Вот так (Kolya Funk Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=8ditq-fx998|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref> Nadat hy na Kirov verhuis het, het Ivan in DJ-ing belanggestel, waar hy sy eerste treë in plaaslike nagklubs gegee het, waarna hy in 2013 na St. Petersburg verhuis het, waar hy steeds woon. ==== Onderwys ==== * Onderwys - Hoër, toegepaste [[Rekenaarwetenskap|informatika]] in ekonomie, tweede - [[Digitalisering|digitale]] [[bemarking]]. == Privaatheid == Ivan is nie getroud nie, hy probeer sy persoonlike lewe wegsteek.<ref>{{Cite web|url=https://www.intermedia.ru/news/352048|title=Музыкальные чарты за 42 неделю: лидируют Slava Marlow, Jony, Тимати vs Егор Крид и другие|date=2020-10-22|website=www.intermedia.ru|language=ru|access-date=2022-08-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cozadzien.pl/sport/duzy-miedzynarodowy-sukces-mlodej-tenisistki-at-masters/67190|title=Duży międzynarodowy sukces młodej tenisistki AT Masters|last=www.pawelec.info|first=Portale Internetowe IMD|website=Co za dzień, wydarzenia i zdjęcia z Radomia|language=pl|access-date=2022-08-18}}</ref> === Musiek loopbaan === == Diskografie == === Enkellopendes === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Vrystellingsdatum ! Etiket |- | 2020 | Ecstasy (feat. Snaps) <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Ecstasy - Single» (Shnaps & Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/ecstasy-single/1532879633|date=2020-09-30|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 3 September 2020 | Effektiewe rekords |- | 2020 | Gevoellied <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Feeling Song - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/feeling-song-single/1542318826|date=2020-12-16|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 16 Desember 2020 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Moenie bekommerd wees nie kind <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Don't You Worry Child - Single» (Kolya Funk & Shnaps)|url=https://music.apple.com/ru/album/dont-you-worry-child-single/1556263231|date=2021-03-18|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 18 Maart 2021 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Prada <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Prada - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/prada-single/1561977706|date=2021-04-23|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 23 April 2021 | Sony Musiek |- | 2022 | Uno <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Uno - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/uno-single/1625695274|date=2022-06-08|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 8 Junie 2022 | GANGSTER Musiek |- | 2022 | Voorteken <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Omen - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/omen-single/1631310733|date=2022-07-15|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 15 Julie 2022 | Effektiewe rekords |} === Hermeng === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Kunstenaar ! Ongeveer. |- | 2017 | Rooswyn | Eljay en Feduk | |- | 2020 | Lambada | T-Fest x Scryptonite | |- | 2021 | Dit is reg | Ves, Guf | |} == Verwysingstas == <references group=""></references> [[Kategorie:Geboortes in 1991]] aost8758jikcen4jejw4dgibg3ssoc4 2519985 2519978 2022-08-18T13:13:52Z Burgert Behr 2401 Gaan taal na wikitext text/x-wiki {{Gaan taal na}} {{Inligtingskas Musikale kunstenaar|naam=Kolya Funk|beeld=|beeldgrootte=|dwarsformaat=|beeldbeskrywing=|beeldonderskrif=|agtergrondkleur=solo|geboortenaam=|alias=|geboortedatum={{Geboortedatum en ouderdom|1991|05|01}}|geboorteplek=[[Chabarofsk]], [[Chabarofsk-krai]], [[Rusland]]|oorsprong={{Vlagland|Rusland}}|sterfdatum=|sterfplek=|genre=[[Elektroniese musiek]], EDM|beroep=[[Musiekprodusent]], [[DJ]]|instrument=FL Studio|jare_aktief=2012–nou|etiket=|assosiasies=|webwerf=|huidige_lede=|gewese_lede=}}'''Nikolai Mikhailovich Shikhov''' ([[1 Mei]] [[1991]], [[Chabarofsk]], [[Chabarofsk-krai]], [[Rusland]]), beter bekend onder die verhoognaam '''Kolya Funk''', is 'n Russiese platejoggie, [[Musiekprodusent|musiekvervaardiger]], skrywer-uitvoerder, hermenger, musikant.<ref>{{Cite web|url=https://dj.ru/kolyafunk|title=Kolya Funk - DJ, продюсер. Официальная страница на DJ.ru|website=DJ.ru|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://promodj.com/kolyafunk/mixes/7222364/Kolya_Funk_April_2021_Megamix|title=Kolya Funk - April 2021 Megamix|website=PromoDJ|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=DJ.ru: Kolya Funk - June 2021 Megamix - Kolya Funk, Club/Dance|url=https://dj.ru/kolyafunk/music/track/660824|accessdate=2022-07-30|language=ru-RU}}</ref><ref>https://www.promodj.com/kolyafunk</ref> == Biografie == === vroeë jare === Mykola is [[1 Mei|op 1 Mei]] [[1991]] in [[Chabarofsk|Khabarovsk]] gebore in die familie van 'n militêre man en [[Dokter|'n dokter]] . Op 5-jarige ouderdom het hy saam met sy ouers na [[Kirof|Kirov]], waar hy musiek begin oefen het. Hy studeer aan 'n musiekskool met 'n [[Klavier|klavierklas]] en het op 'n baie vroeë ouderdom in [[elektroniese musiek]] begin belangstel.<ref>{{Cite web|url=https://sova.ponominalu.ru/kuda-shodit/moscow-festivals-2019/|title=Музыкальные фестивали в Москве: как провести лето 2019}}</ref><ref>{{Verwysing|title=Элджей & Feduk - Розовое Вино (Kolya Funk & Lavrushkin Radio Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=6byfaDOjgOU}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://collider.com/new-oscar-voters-2020-academy-members-zendaya/|title=Here Are the New Oscar Voters Who Were Just Invited to the Academy|last=Chitwood|first=Adam|date=2020-06-30|website=Collider|language=en-US|access-date=2022-08-18}}</ref> Mykola se eerste kreatiewe styl was Techno -musiek, maar hy kon nie sukses in hierdie rigting behaal nie en het na populêre en kommersiële musiek gegaan.<ref>{{Cite web|url=https://allfest.ru/festival-2022/superpuperfest|title=СуперПуперФест 2022: участники фестиваля, билеты, даты и место проведения|website=ALLFEST.RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://soundcloud.com/kolya-funk|title=Kolya Funk|website=SoundCloud|language=en|access-date=2022-07-30}}</ref> Hy het sedert 2012 aan 'n wye gehoor bekend geword danksy hervermengings van gewilde snitte. Nou is hy besig met die skepping van 'n groot skrywer se lyn en beplan om elektroniese musiek te populariseer, wat dit massa maak.<ref>{{Cite web|url=https://www.deezer.com/ru/show/976012|title=DJ KOLYA FUNK|website=Deezer|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=maruv & boosin – drunk groove (kolya funk & mephisto remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=R_h-2UBVC5Y|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref><ref>{{Citation|title=ВесЪ, Guf - Вот так (Kolya Funk Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=8ditq-fx998|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref> Nadat hy na Kirov verhuis het, het Ivan in DJ-ing belanggestel, waar hy sy eerste treë in plaaslike nagklubs gegee het, waarna hy in 2013 na St. Petersburg verhuis het, waar hy steeds woon. ==== Onderwys ==== * Onderwys - Hoër, toegepaste [[Rekenaarwetenskap|informatika]] in ekonomie, tweede - [[Digitalisering|digitale]] [[bemarking]]. == Privaatheid == Ivan is nie getroud nie, hy probeer sy persoonlike lewe wegsteek.<ref>{{Cite web|url=https://www.intermedia.ru/news/352048|title=Музыкальные чарты за 42 неделю: лидируют Slava Marlow, Jony, Тимати vs Егор Крид и другие|date=2020-10-22|website=www.intermedia.ru|language=ru|access-date=2022-08-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cozadzien.pl/sport/duzy-miedzynarodowy-sukces-mlodej-tenisistki-at-masters/67190|title=Duży międzynarodowy sukces młodej tenisistki AT Masters|last=www.pawelec.info|first=Portale Internetowe IMD|website=Co za dzień, wydarzenia i zdjęcia z Radomia|language=pl|access-date=2022-08-18}}</ref> === Musiek loopbaan === == Diskografie == === Enkellopendes === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Vrystellingsdatum ! Etiket |- | 2020 | Ecstasy (feat. Snaps) <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Ecstasy - Single» (Shnaps & Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/ecstasy-single/1532879633|date=2020-09-30|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 3 September 2020 | Effektiewe rekords |- | 2020 | Gevoellied <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Feeling Song - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/feeling-song-single/1542318826|date=2020-12-16|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 16 Desember 2020 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Moenie bekommerd wees nie kind <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Don't You Worry Child - Single» (Kolya Funk & Shnaps)|url=https://music.apple.com/ru/album/dont-you-worry-child-single/1556263231|date=2021-03-18|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 18 Maart 2021 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Prada <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Prada - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/prada-single/1561977706|date=2021-04-23|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 23 April 2021 | Sony Musiek |- | 2022 | Uno <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Uno - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/uno-single/1625695274|date=2022-06-08|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 8 Junie 2022 | GANGSTER Musiek |- | 2022 | Voorteken <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Omen - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/omen-single/1631310733|date=2022-07-15|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 15 Julie 2022 | Effektiewe rekords |} === Hermeng === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Kunstenaar ! Ongeveer. |- | 2017 | Rooswyn | Eljay en Feduk | |- | 2020 | Lambada | T-Fest x Scryptonite | |- | 2021 | Dit is reg | Ves, Guf | |} == Verwysingstas == <references group=""></references> [[Kategorie:Geboortes in 1991]] 9dgbsya9ajqn5wkztlapah0qdxh6po5 2519992 2519985 2022-08-18T13:26:51Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Gaan taal na}} {{Inligtingskas Musikale kunstenaar |naam=Kolya Funk |beeld= |beeldgrootte= |dwarsformaat= |beeldbeskrywing= |beeldonderskrif= |agtergrondkleur=solo |geboortenaam= |alias= |geboortedatum={{Geboortedatum en ouderdom|1991|05|01}} |geboorteplek=[[Chabarofsk]], [[Chabarofsk-krai]], [[Rusland]] |oorsprong={{Vlagland|Rusland}} |sterfdatum= |sterfplek= |genre=[[Elektroniese musiek]], EDM |beroep=[[Musiekprodusent]], [[DJ]] |instrument=FL Studio |jare_aktief=2012–nou |etiket= |assosiasies= |webwerf= |huidige_lede= |gewese_lede= }} '''Nikolai Mikhailovich Shikhov''' ([[1 Mei]] [[1991]], [[Chabarofsk]], [[Chabarofsk-krai]], [[Rusland]]), beter bekend onder die verhoognaam '''Kolya Funk''', is 'n Russiese platejoggie, [[Musiekprodusent|musiekvervaardiger]], skrywer-uitvoerder, hermenger, musikant.<ref>{{Cite web|url=https://dj.ru/kolyafunk|title=Kolya Funk - DJ, продюсер. Официальная страница на DJ.ru|website=DJ.ru|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://promodj.com/kolyafunk/mixes/7222364/Kolya_Funk_April_2021_Megamix|title=Kolya Funk - April 2021 Megamix|website=PromoDJ|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=DJ.ru: Kolya Funk - June 2021 Megamix - Kolya Funk, Club/Dance|url=https://dj.ru/kolyafunk/music/track/660824|accessdate=2022-07-30|language=ru-RU}}</ref><ref>https://www.promodj.com/kolyafunk</ref> == Biografie == === vroeë jare === Mykola is [[1 Mei|op 1 Mei]] [[1991]] in [[Chabarofsk|Khabarovsk]] gebore in die familie van 'n militêre man en [[Dokter|'n dokter]] . Op 5-jarige ouderdom het hy saam met sy ouers na [[Kirof|Kirov]], waar hy musiek begin oefen het. Hy studeer aan 'n musiekskool met 'n [[Klavier|klavierklas]] en het op 'n baie vroeë ouderdom in [[elektroniese musiek]] begin belangstel.<ref>{{Cite web|url=https://sova.ponominalu.ru/kuda-shodit/moscow-festivals-2019/|title=Музыкальные фестивали в Москве: как провести лето 2019}}</ref><ref>{{Verwysing|title=Элджей & Feduk - Розовое Вино (Kolya Funk & Lavrushkin Radio Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=6byfaDOjgOU}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://collider.com/new-oscar-voters-2020-academy-members-zendaya/|title=Here Are the New Oscar Voters Who Were Just Invited to the Academy|last=Chitwood|first=Adam|date=2020-06-30|website=Collider|language=en-US|access-date=2022-08-18}}</ref> Mykola se eerste kreatiewe styl was Techno -musiek, maar hy kon nie sukses in hierdie rigting behaal nie en het na populêre en kommersiële musiek gegaan.<ref>{{Cite web|url=https://allfest.ru/festival-2022/superpuperfest|title=СуперПуперФест 2022: участники фестиваля, билеты, даты и место проведения|website=ALLFEST.RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://soundcloud.com/kolya-funk|title=Kolya Funk|website=SoundCloud|language=en|access-date=2022-07-30}}</ref> Hy het sedert 2012 aan 'n wye gehoor bekend geword danksy hervermengings van gewilde snitte. Nou is hy besig met die skepping van 'n groot skrywer se lyn en beplan om elektroniese musiek te populariseer, wat dit massa maak.<ref>{{Cite web|url=https://www.deezer.com/ru/show/976012|title=DJ KOLYA FUNK|website=Deezer|language=ru-RU|access-date=2022-07-30}}</ref><ref>{{Citation|title=maruv & boosin – drunk groove (kolya funk & mephisto remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=R_h-2UBVC5Y|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref><ref>{{Citation|title=ВесЪ, Guf - Вот так (Kolya Funk Remix)|url=https://www.youtube.com/watch?v=8ditq-fx998|accessdate=2022-07-30|language=uk-UA}}</ref> Nadat hy na Kirov verhuis het, het Ivan in DJ-ing belanggestel, waar hy sy eerste treë in plaaslike nagklubs gegee het, waarna hy in 2013 na St. Petersburg verhuis het, waar hy steeds woon. ==== Onderwys ==== * Onderwys - Hoër, toegepaste [[Rekenaarwetenskap|informatika]] in ekonomie, tweede - [[Digitalisering|digitale]] [[bemarking]]. == Privaatheid == Ivan is nie getroud nie, hy probeer sy persoonlike lewe wegsteek.<ref>{{Cite web|url=https://www.intermedia.ru/news/352048|title=Музыкальные чарты за 42 неделю: лидируют Slava Marlow, Jony, Тимати vs Егор Крид и другие|date=2020-10-22|website=www.intermedia.ru|language=ru|access-date=2022-08-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cozadzien.pl/sport/duzy-miedzynarodowy-sukces-mlodej-tenisistki-at-masters/67190|title=Duży międzynarodowy sukces młodej tenisistki AT Masters|last=www.pawelec.info|first=Portale Internetowe IMD|website=Co za dzień, wydarzenia i zdjęcia z Radomia|language=pl|access-date=2022-08-18}}</ref> === Musiek loopbaan === == Diskografie == === Enkellopendes === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Vrystellingsdatum ! Etiket |- | 2020 | Ecstasy (feat. Snaps) <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Ecstasy - Single» (Shnaps & Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/ecstasy-single/1532879633|date=2020-09-30|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 3 September 2020 | Effektiewe rekords |- | 2020 | Gevoellied <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Feeling Song - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/feeling-song-single/1542318826|date=2020-12-16|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 16 Desember 2020 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Moenie bekommerd wees nie kind <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Don't You Worry Child - Single» (Kolya Funk & Shnaps)|url=https://music.apple.com/ru/album/dont-you-worry-child-single/1556263231|date=2021-03-18|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 18 Maart 2021 | Effektiewe rekords |- | 2021 | Prada <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Prada - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/prada-single/1561977706|date=2021-04-23|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 23 April 2021 | Sony Musiek |- | 2022 | Uno <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Uno - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/uno-single/1625695274|date=2022-06-08|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 8 Junie 2022 | GANGSTER Musiek |- | 2022 | Voorteken <ref>{{Verwysing|title=Альбом «Omen - Single» (Kolya Funk)|url=https://music.apple.com/ru/album/omen-single/1631310733|date=2022-07-15|accessdate=2022-07-30|language=ru}}</ref> | 15 Julie 2022 | Effektiewe rekords |} === Hermeng === {| class="wikitable" |+ !Jaar ! Naam ! Kunstenaar ! Ongeveer. |- | 2017 | Rooswyn | Eljay en Feduk | |- | 2020 | Lambada | T-Fest x Scryptonite | |- | 2021 | Dit is reg | Ves, Guf | |} == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Geboortes in 1991]] q9nkvs1pxlxbj068wcr3wtjtwb28uys 0 393035 2519971 2022-08-18T12:12:36Z Aliwal2012 39067 Aliwal2012 het bladsy [[Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] na [[Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] geskuif: korrigeer Sjanghai-spelling wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] f0iksit85gxlkw9hxkr30fqh46ytmji 1 393036 2519973 2022-08-18T12:12:37Z Aliwal2012 39067 Aliwal2012 het bladsy [[Bespreking:Shanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] na [[Bespreking:Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] geskuif: korrigeer Sjanghai-spelling wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Bespreking:Sjanghai Hongqiao Internasionale Lughawe]] trq4prowbt267beufm63ekgi5sfio09 0 393037 2519975 2022-08-18T12:18:31Z 197.149.245.181 P0r wikitext text/x-wiki Facebook fa9hy8289vjgi6orz8sykcswasks9rj 2520000 2519975 2022-08-18T15:11:49Z Rooiratel 90342 Vervang gemors met inhoud wikitext text/x-wiki {{Infobox flag | Name = Rynland-Palts | Image = Flag of Rhineland-Palatinate.svg | Nickname = Civile en Staat vlag (Landes- und Landesdienstflagge) | Use = 110000 | Proportion = 2:3 | Adoption = 10 Mei 1948 | Design = | Designer = }} Die '''vlag van Rynland-Palts''', ook bekend as Rhineland-Pfalz, is 'n driekleur van drie horisontale strepe van swart, rooi en goud. Hierdie kleure is Duitsland se nasionale kleure en word soms na verwys as [[schwarz-rot-gold]]. In die kanton, of die boonste linkerhoek, is die wapen van die staat van [[Rynland-Palts]].<ref>{{Citation |author=Flags of the World |url=http://flagspot.net/flags/de-rp.html|title=Rhineland-Palatinate (Germany)Rheinland-Pfalz|date=2005-02-12 |accessdate=2011-01-18}}</ref> 1p1n1hgw1ey5kf10atyqskk84bmxmse 2520001 2520000 2022-08-18T15:16:31Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Vlag | Naam = Rynland-Palts | Artikel = | Beeld = Flag of Rhineland-Palatinate.svg | Beeldgrootte = 210px | Geen_grens = | Bynaam = Civile en Staat vlag {{de}} ''Landes- und Landesdienstflagge'' | Ander_byname = | Gebruik = 110000 | Simbool = | Verhouding = 2:3 | Goedgekeur_op = 10 Mei 1948 | Ontwerp = 'n Horisontale driekleur in swart, rooi en goud | Ontwerper = }} Die '''vlag van Rynland-Palts''', ook bekend as Rhineland-Pfalz, is 'n driekleur van drie horisontale strepe van swart, rooi en goud. Hierdie kleure is Duitsland se nasionale kleure en word soms na verwys as [[schwarz-rot-gold]]. In die kanton, of die boonste linkerhoek, is die wapen van die staat van [[Rynland-Palts]].<ref>{{Citation |author=Flags of the World |url=http://flagspot.net/flags/de-rp.html|title=Rhineland-Palatinate (Germany)Rheinland-Pfalz|date=2005-02-12 |accessdate=2011-01-18}}</ref> {{Normdata}} 4p1wsfrmiw3xjf2gd00wuboqp3ogdzx 2520002 2520001 2022-08-18T15:16:58Z Rooiratel 90342 Opskrif wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Vlag | Naam = Rynland-Palts | Artikel = | Beeld = Flag of Rhineland-Palatinate.svg | Beeldgrootte = 210px | Geen_grens = | Bynaam = Civile en Staat vlag {{de}} ''Landes- und Landesdienstflagge'' | Ander_byname = | Gebruik = 110000 | Simbool = | Verhouding = 2:3 | Goedgekeur_op = 10 Mei 1948 | Ontwerp = 'n Horisontale driekleur in swart, rooi en goud | Ontwerper = }} Die '''vlag van Rynland-Palts''', ook bekend as Rhineland-Pfalz, is 'n driekleur van drie horisontale strepe van swart, rooi en goud. Hierdie kleure is Duitsland se nasionale kleure en word soms na verwys as [[schwarz-rot-gold]]. In die kanton, of die boonste linkerhoek, is die wapen van die staat van [[Rynland-Palts]].<ref>{{Citation |author=Flags of the World |url=http://flagspot.net/flags/de-rp.html|title=Rhineland-Palatinate (Germany)Rheinland-Pfalz|date=2005-02-12 |accessdate=2011-01-18}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} gd560sbm2t9fx3ea849qohuo4nol6bo 2520008 2520002 2022-08-18T16:32:20Z Rooiratel 90342 [[:Kategorie:Vlae]] bygevoeg ([[Wikipedia:HotCat|HotCat.js]]) wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Vlag | Naam = Rynland-Palts | Artikel = | Beeld = Flag of Rhineland-Palatinate.svg | Beeldgrootte = 210px | Geen_grens = | Bynaam = Civile en Staat vlag {{de}} ''Landes- und Landesdienstflagge'' | Ander_byname = | Gebruik = 110000 | Simbool = | Verhouding = 2:3 | Goedgekeur_op = 10 Mei 1948 | Ontwerp = 'n Horisontale driekleur in swart, rooi en goud | Ontwerper = }} Die '''vlag van Rynland-Palts''', ook bekend as Rhineland-Pfalz, is 'n driekleur van drie horisontale strepe van swart, rooi en goud. Hierdie kleure is Duitsland se nasionale kleure en word soms na verwys as [[schwarz-rot-gold]]. In die kanton, of die boonste linkerhoek, is die wapen van die staat van [[Rynland-Palts]].<ref>{{Citation |author=Flags of the World |url=http://flagspot.net/flags/de-rp.html|title=Rhineland-Palatinate (Germany)Rheinland-Pfalz|date=2005-02-12 |accessdate=2011-01-18}}</ref> == Verwysings == {{Verwysings}} {{Normdata}} [[Kategorie:Vlae]] 4nq0l7jj50s9smmur6pg9p88ns7v0v8 0 393038 2519987 2022-08-18T13:16:25Z 196.250.216.41 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas Persoon | naam = Antoon van Dyck | beeld = Anthonyvandyckselfportrait.jpeg | beeldonderskrif = ''Selfportret met 'n [[Sonneblom]]'' (ná 1633) | geboortenaam = Antoon van Dyck | geboortedatum = 22 Maart 1599 | geboorteplek = [[Antwerpen]], Spaande Nederlande | sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1641|12|9|1599|3|22|}} | sterfplek = Londen | nasionaliteit...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Antoon van Dyck | beeld = Anthonyvandyckselfportrait.jpeg | beeldonderskrif = ''Selfportret met 'n [[Sonneblom]]'' (ná 1633) | geboortenaam = Antoon van Dyck | geboortedatum = 22 Maart 1599 | geboorteplek = [[Antwerpen]], Spaande Nederlande | sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1641|12|9|1599|3|22|}} | sterfplek = Londen | nasionaliteit = [[Vlaams]] | beroep = [[Skilder]] }} '''Antoon van Dyck''' ([[Nederlands]]e fonetiese uitspraak: vɑn ˈdɛik, verskeie spellings;<ref>[http://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=Anthony+van+Dyck&role=&nation=&prev_page=1&subjectid=500115190 ULAN entry]. Oorspronklik "van Dijck", met die "IJ" digraaf, {{in lang|nl}}.Die [[Nederlands]]e spelling is Anthonis of Antoon, alhowel Anthonie, Antonio of Anthonio ook gebruik is; in [[Frans]] staan hy dikwels bekend as Antoine, in [[Italiaans]] Anthonio of Antonio. </ref> 22 March 1599&nbsp;– 9 December 1641)<ref>{{cite web |url= https://rkd.nl/explore/artists/25230 |title=Anthony van Dyck |website=Netherlands Institute of Art |access-date=2021-03-20}}</ref> was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] [[Barok]]kunstenaar. Hy het die vernaamste hofskilder in Engeland geword, na sukses in die destydse Suid-Nederland en [[Italië]]. Hy was die sewende kind van Frans van Dyck, 'n welgestelde [[Antwerpen]]se syhandelaar. Antoon het van 'n jong ouderdom begin skilder. In sy laat tienerjare was hy suksesvol as 'n onafhanklike skilder. Hy het later in 1618 'n "meester" geword in die Gilde van Sint Lukas. Teen hierdie tydstip was hy werksaam in die ateljee van die voorste noordelike [[skilder]], [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Rubens het 'n groot onvloed op hom uitgeoefen. In 1621 het van Dyck vir 'n paar maande in [[Londen]] gewerk, waarna hy vlugtig teruggekeer het na Vlaandere, voordat hy na Italië gereis het waar hy tot 1627 gewoon het, meestal in [[Genua]]. In die laat 1620's het hy sy bewonderenswaardige ''Ikonografie''-reeksw van portret etse meestal van ander kunstenaars, voltooi. Hy het vyf jaar in Vlaandere spandeer naq sy terugkeer vanaf Italië, en was vanaf 1630 hofskilder vir die aartshertogin Isabella Clara Eugenia, se [[Habsburg]]se Goewerneur van Vlaandere. In 1632 keer hy terug na Loden ten einde op aandrang van [[Karel I van Engeland|Karel I]] die pos van hoof hofskilder op te neem. Met die uitsondering van Hans Holbein die Jongere was van Dyck en sy tydgenoot [[Diego Velázquez|Velazques]] die eerste talentvolle skilders om hoofsaaklik aan portrette vir die Europese vorste te werk, welke die genre handomkeer verander het. Hy is veral bekend vir sy portrette van die aristokrasie, waarvan die noemenswaardigste dié van Karel I en sy familie en handlangers is. Van Dyck het vir die volgende 150 jaar 'n prominente invloed uitgeoefen op die Engelse skilderskool. Hy het ook [[mitologie]]se en [[Bybel]]se onderwerpe geskilder, insluitende altaarstukke, en was 'n belangrike innoveerder op die gebied van waterkleurskilderye en etswerk. Sy manjifieke kwashale, wat klaarblyklik ietwat vinnige aangebring is, kan gewoonlik onderskei word van die groot areas wat geskilder is deur sy assistente. Sy portretstyl het aansienlik verskil van land to land, maar het volwassenheid bereik in die ontspanne elegansie van sy laaste Engelse periode. Hy is begrawe in [[St Paul's Cathedral]], welke 'n aanduiding gee van sy faam ten tyde van sy afsterwe. == Lewe en werk == [[Lêer:Anthonis van Dyck 008b.jpg|duimnael|links|''Selfportret'', 1613–14]] ===Opvoeding=== Antoon van Dyck is gebore uit 'n welvarende familie in Antwerpen. Sy vader was Frans van Dyck, 'n syhandelaar, en sy ma Maria Cupers, dogter van Dirk Cupers en Catharina Conincx.<ref>{{cite web|url=https://en.wikisource.org/wiki/Van_Dyck,_Anthony_(DNB00)|title=Van Dyck Anthony |first=Lionel Henry |last=Cust |volume=58 |access-date=28 April 2018 |via=Wikisource}}</ref> Hy is op 23 Maart 1599 gedoop (as Anthonio).<ref>Antwerpen, S.A.A., Parochieregisters, Doopakten, 30/03/1592 – 26/06/1606, fol. 147, 23-03-1599 Anthonio Van Dijck, opgespoor deur die Jordaens Van Dyck Paneelskilderye-projek (www.jordaensvandyck.org) op 6 April 2017.</ref> Sy talent was baie vroeg reeds duidelik, en teen 1609 studeer hy skilderkuns onder Hendrick van Balen, en word teen omstreeks 1615 'n onafhanklike skilder en bedryf 'n ateljee saam met sy selfs jonger vriend [[Jan Bruegel die Jongere]].<ref>Brown, p. 15.</ref> Op die ouderdom van vyftien was hy reeds 'n hoogs bekwame kunstenaar, soos sy Selfportret (1613–14) toon.<ref>Vlieghe, Hans. ''[https://books.google.com/books?id=AS_NXFoY0M4C&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Flemish Art and Architecture, 1585–1700]'', Yale University Press, p 200. 124. {{ISBN|0-300-10469-3}}</ref> Hy is teen Februarie 1618 as Meester tot die Gilde van Sint Lukas toegelaat.<ref>Martin, Gregory. ''The Flemish School, 1600–1900'', National Gallery Catalogues, p. 26, 1970, National Gallery, Londen, {{ISBN|0-901791-02-4}}</ref> Binne 'n paar jaar sou hy hoofassistent van [[Peter Paul Rubens|Rubens]] word. Rubens het dikwels gebruik gemaak van ander kunstenaars en het sy eie groot ateljee gehad. Sy invloed op die jong kunstenaar was beduidend. Rubens het na die 19-jarige van Dyck verwys as "die beste van my leerlinge".<ref>Brown, p. 17.</ref> Die oorsprong en presiese aard van hul verhouding is onduidelik. Daar word bespiegel dat van Dyck vanaf ongeveer 1613 'n leerling van Rubens was, aangesien selfs sy vroeë werk min tekens van van Balen se invloed toon. Daar is egter geen duidelike bewyse hiervoor nie.<ref name="EW">Ellis Waterhouse, ''Painting in Britain, 1530–1790'', 4th Edn, 1978, pp. 70–77, Penguin Books (nou die Yale History of Art-reeks)</ref> Terselfdertyd verklaar die oorheersing van Rubens in die relatief klein stad Antwerpen waarskynlik waarom Van Dyck, ten spyte van periodieke reise terug na die stad, die grootste deel van sy loopbaan in die buiteland deurgebring het.<ref name="EW"/> In Rubens se kontrak vir die plafon van die Carolus Borromeuskerk (die [[Jesuïet]]-kerk in Antwerpen. 'n Brand vernietig die kerk in 1718) word van Dyck vermeld as een van die "discipelen" wat die skilderye volgens Rubens se ontwerpe moes uitvoer. Anders as van Dyck, het Rubens vir 'n groot verskeidenheid Europese howe gewerk. ===Italië=== [[Lêer:Anthonis van Dyck 012.jpg|duimnael|Genuaanse "hauteur" van die Lomellini familie, 1623]] [[Lêer:Van Dyck - Les Echevins de Bruxelles autour de la statue de la Justice, 1634.jpg|duimnael|300px|'n Grisaille-skets van ''Landdroste van Brussel'', in die École nationale supérieure des Beaux-Arts in Parys]] In 1620 het van Dyck, onder aanstigting van George Villiers, Markies van Buckingham, vir die eerste keer na Engeland gereis, waar hy vir koning [[Jakobus I van Engeland]] werk verrig het en £100 daarvoor ontvang het.<ref name="EW" /> In Londen, in die versameling van Thomas Howard, 21ste graaf van Arundel, het hy vir die eerste keer kennis gemaak met [[Titiaan]] se werk, wie se gebruik van kleur en subtiele modellering van vorm, tot 'n grondverskuiwing in sy werk sou lei, met 'n nuwe stilistiese taal wat die komposisionele lesse wat hy by [[Peter Paul Rubens|Rubens]] geleer het verryk het. <ref>Brown, bladsy 19.</ref> Hy het na vier maande teruggekeer na Vlaandere, en in 1621 na [[Italië]] vertrek, waar hy vir ses jaar gewoon het. Hier het hy die Italiaanse meesters bestudeer en 'n suksesvolle loopbaan as 'n [[skilder|portretskilder]] begin. Hy het reeds op 'n vroeë stadium naam gemaak en sodoende, volgens Giovan Pietro Bellori, die kolonie van Boheemse noordelike kunstenaars in [[Rome]] geïrriteer. Volgens Bellori "het sy gedrag ooreengekom met dié van 'n edelman eerder as 'n gewone persoon. Aangesien hy gewoond daaraan was om in Rubens se sirkel met edelmanne om te gaan, oor besonderse intelligensie beskik het, en begerig was om 'n goeie indruk te skep, het hy klere van satyn, 'n hoed met vere, borsspelde, en goue halsbande gedra en is hy vergesel van bediendes." <ref>Levey, Michael, ''Painting at Court'', Weidenfeld & Nicolson, Londen, 1971, pp. 124–5</ref> [[Lêer:Anthony Van Dyck, by Peter Paul Rubens.jpg|duimnael|225px|''Antoon van Dyck'', deur [[Peter Paul Rubens|Rubens]] (1627–28)]] Hy het meestal vanuit [[Genua]] gewerk, alhoewel hy ook na ander stede gereis het, en in [[Palermo]] in [[Sisilië]] gewoon het, waar hy onder kwarantyn was gedurende die plaag van [[1624]], een van die dodelikste in Sisilië se geskiedenis. Hier het hy 'n 'n belangrike reeks skilderye geskilder van die stad se plaag-beskermheilige, Sint Rosalie. Sy uitbeeldings van jong vroue met vloeiende blonde hare en Fransiskaanse kappe wat afreik na Palermo in sy uur van nood het die van die tydstip af die standaard-ikonografie van die besondere beskermheilige geword en het 'n groot invloed uitgeoefen op Italiaanse [[Barok]]skilders soos Luca Giordano en Pietro Novelli, om maar twee te noem. Beskikbare weergawes daarvan sluit dié in Madrid, Houston, Londen, New York en Palermo in, sowel as in [[Puerto Rico]] en [[Wene]]. Van Dyck se reeks skilderye van Sint Rosalie is deur Gauvin Alexander Bailey en Xavier F. Salomon bestudeer, en hulle was beide kurators of mede-kurators van uitstallings wat gewy is aan die tema van Italiaanse kuns en die [[Swart Dood|plaag]].<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2005/07/29/arts/design/desperately-painting-the-plague.html|title=Desperately Painting the Plague|first=Holland|last=Cotter|newspaper=The New York Times|date=29 Julie 2005}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://go.gale.com/ps/i.do?p=AONE&sw=w&issn=00036536&v=2.1&it=r&id=GALE%7CA284449813&sid=googleScholar&linkaccess=abs|title=Van Dyck in Sicily: while the plague held Palermo in its grip, Anthony van Dyck radically developed 12th-century iconography of Saint Rosalie through five paintings that imbued the saint with a sensual refinement. Van Dyck's Rosalie became one of Catholicism's most popular images of victory over pestilence, and represents a key period in the artist's development|first=Gauvin Alexander|last=Bailey|date=1 Maart 2012|journal=Apollo|volume=175|issue=596|pages=116–122|via=go.gale.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.dulwichpicturegallery.org.uk/about/exhibitions-archive/exhibitions-archive-by-date/2012-van-dyck-in-sicily/|title=2012: Van Dyck in Sicily &#124; Dulwich Picture Gallery|website=www.dulwichpicturegallery.org.uk}}</ref> Vir die Genuaanse aristokrasie, wat hulle in 'n laaste fase van voorspoed bevind het, het hy 'n vollengte portretstyl ontwikkel, gebaseer op Paolo Veronese en [[Titiaan]] asook Rubens se styl uit sy eie tyd in Genua. In 1627 is hy terug na Antwerpen vir vyf jaar. 'n Lewensgrootte portret van vier-en-twintig [[Brussel]]se stadsraadslede is in 1695 vernietig.{{sfn|Cust|1899}} Hy was klaarblyklik baie bekoorlik teenoor sy beskermhere en kon soos Rubens goed klaarkom in die aristokratiese- en hof sfeer, wat bygedra het tot sy vermoë om opdragte te bekom. Teen 1630 is hy beskryf as die hofskilder van die Habsburgse goewerneur van Vlaandere, die Aartshertogin Isabella. In die tydperk het hy ook godsdienstige werke voortgebring soos groot altaarstukke. Hy het ook begin met drukwerk. === Londen, en afsterwe === [[Lêer:Sir-Anthony-van-Dyck-Lord-John-Stuart-and-His-Brother-Lord-Bernard-Stuart.jpg|duimnael|''Lord John Stuart and his Brother, Lord Bernard Stuart'', c. 1638, is tipies van die meer intieme maar steeds elegante styl wat hy in Engeland ontwikkel het]] Koning Karel I was die mees passievolle kunsversamelaar onder die Stuart-konings, en het skilderkuns gesien as 'n manier om sy verhewe siening van die monargie te bevorder. In 1628 het hy die pragtige versameling van die hertog van Mantua gekoop. Sedert sy troonbestyging in 1625 het hy naarstiglik probeer om vooraanstaande buitelandse skilders na Engeland te lok. In 1626 slaag hy daarin om Orazio Gentileschi te oorreed om hom in Engeland te vestig, waarby sy dogter, Artemisia Gentileschi, en van sy seuns later aansluit. Karel I het veral vir Rubens geteiken, wat uiteindelik in 1630 tydens 'n diplomatieke sending besoek afgelê het. Rubens het ook skilderye saamgebring. Hy het later verdere skilderwerke uit Antwerpen gestuur. Rubens is besonders goed behandel tydens sy besoek van nege maande, waartydens hy ook tot ridder geslaan is. Karel se hofskilder, Daniel Mytens, was 'n redelik middelmatige Nederlander. Karel was minder as 1,5 m lank, wat uitdagings aan 'n portretskilder gebied het. Van Dyck het in kontak met die Engelse hof gebly en koning Karel se agente gehelp in hul soektog na skilderye. Hy het van sy eie werke gestuur, insluitende 'n selfportret (1623) saam met Endymion Porter, een van Karel se agente (sy ''Rinaldo en Armida'', 1629), en 'n godsdienstige skildery vir die koningin. Hy het ook in 1632 in [[Den Haag]] Karel se suster, koningin Elisabeth van Boheme, geskilder. In Aprilmaand van dieselfde jaar het Van Dyck na Londen teruggekeer, waar hy dadelik onder die vlerk van die hof geneem is. Hy is in Julie tot ridder geslaan, en het terselfdertyd 'n pensioen van £200 per jaar ontvang. In die toekenning is hy beskryf as ''principalle Paynter in ordinary to their majestities''.<ref name="Grosvenor Gallery Stephens 1887 p. 14">{{cite book |author=Grosvenor Gallery |last2=Stephens |first2=F.G. |title=Exhibition of the Works of Sir Anthony Van Dyck |publisher=H. Good and Son, Printers |year=1887 |url=https://books.google.com/books?id=v5gTAAAAQAAJ|page=14 |quote=About the end of March or the beginning of April, 1632, Van Dyck arrived in England; he was almost immediately appointed Principal Painter in Ordinary to the King, knighted, presented with a gold chain, similar to that which had been given to ...}}</ref><ref name="Sharpe Lake 1993 p. 223">{{cite book |last1=Sharpe |first1=K. |last2=Lake |first2=P. |title=Culture and Politics in Early Stuart England |publisher=Stanford University Press |year=1993 |isbn=978-0-8047-2261-2 |url=https://books.google.com/books?id=0AjPfEmjXXsC&pg=PA223|page=223}}</ref> Hy is boonop goed betaal vir sy skilderye; maar koning Karel het vir vyf jaar nie sy pensioen oorbetaal nie, en die prys van baie skilderye is uiteindelik verlaag. Hy is voorsien van 'n huis aan die [[Teems]]rivier by Blackfriars, Londen, wat destyds net buite [[Londen]] geleë was. 'n Klompie kamers in Eltham-paleis, wat nie meer deur die koninklike familie gebruik is nie, is ook aan hom beskikbaar gestel as 'n landelike toevlugsoord. Die kamers is deur Margaret Lemon bestuur. Sy Blackfriars-ateljee is gereeld deur die Koning en Koningin besoek.<ref name="EW" />{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anthonis van Dyck 044.jpg|duimnael|links|''Karel I tydens 'n Jagtog'', omstreeks 1635, Louvre]] Hy was 'n onmiddellike sukses in Engeland, waar hy 'n groot aantal portrette van die Koning en Henriëtta Maria van Frankryk, sowel as hul kinders, geskilder het. Baie portrette is in verskeie weergawes geskilder, hetsy as diplomatieke geskenke, hetsy as geskenke aan ondersteuners van die toenemend omstrede koning. Van Dyck het na raming altesaam veertig portrette van koning Karel geskilder, sowel as ongeveer dertig van die koningin, nege van die graaf van Strafford, en verskeie van ander howelinge.<ref>Gaunt, William, ''English Court Painting''</ref> Hy het verskeie van die hof geskilder, en ook van homself en sy minnares, Margaret Lemon. In Engeland het hy 'n styl ontwikkel wat 'n ontspanne elegansie en gemaksugtigheid kombineer met 'n onderbeklemtoonde gesag, wat die Engelse portret skilderkuns tot aan die einde van die [[18de eeu]] oorheers het. Sy portrette van Karel te perd het die grootsheid van [[Titiaan]] se skilderye van keiser Karel V oortref, maar selfs meer oorspronklik is sy portret van Karel in die [[Louvre]]: "Charles is given a totally natural look of instinctive sovereignty, in a deliberately informal setting where he strolls so negligently that he seems at first glance nature's gentleman rather than England's King".<ref>Levey p. 128</ref> Alhoewel sy portrette die klassieke idee van 'n "Kavalier-tipe" styl en -kleredrag geskep het, het 'n meerderheid van sy belangrikste beskermhere in die adelstand, soos Lord Wharton en die Grawe van [[Bedford]], Northumberland en Pembroke, die parlement se kant gekies tydens die [[Engelse Burgeroorlog]] wat kort ná sy dood uitgebreek het.{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anton Van Dyck - Christ carrying the Cross - Google Art Project.jpg|duimnael|''Christus met die Kruis'']] == Portrette en ander werke == [[Lêer:Anton van Dyck - Samson and Delilah - Google Art Project.jpg|duimnael|links|''Simson en Delila'', omstreeks 1630, 'n historiese skildery ná [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Die gebruik van versadigde kleure onthul van Dyck se studie van [[Titiaan]]]] [[Lêer:Anthonis van Dyck 013.jpg|duimnael|''Henrietta Maria en die dwerg, Sir Jeffrey Hudson'', 1633]] In die [[17de eeu]] was die vraag vir portrette groter as dié vir ander soorte skilderye. Van Dyck het Koning Karel probeer oorreed om grootskaalse reekse oor die geskiedenis van die Orde van die Kousband vir die Bankethuis, Whitehall, aan te vra, waarvoor Rubens vroeër grootskaalse plafonskilderye voltooi het (hy het dit vanaf Antwerpen na Engeland gestuur). 'n Skets vir een muur bestaan steeds, maar teen 1638 het Karel te min geld gehad om voort te gaan.<ref name="EW" /> [[Diego Velázquez|Velázquez]] het nie die probleem gehad het nie, maar tog is Van Dyck se daaglikse lewe nie, soos die geval was met Velázquez, deur onbenullige hofpligte beswaar nie. Van Dyck het tydens sy besoeke aan Parys in sy laaste jare gepoog om die opdrag te bekom om die Grande Gallerie van die [[Louvre]] te skilder. Hy was egter uiteindelik onsuksesvol<ref>Levey, op cit p. 136</ref> 'n Lys van skilderye wat deur van Dyck in Engeland geskilder is bestaan steeds. Dit is saamgestel deur van Dyck se biograaf, Bellori, en is gebaseer op inligting van sir Kenelm Digby. Geeneen van hierdie werke blyk steeds te bestaan nie, behalwe die ''Eros en Psyche'' wat vir die Koning geskilder is (hieronder).<ref name="EW" /> Baie ander werke, meer godsdienstig as mitologies, bestaan egter steeds, en alhoewel die werke baie mooi is, bereik hulle nie die hoogtes van Velázquez se skilderye nie. Van sy vroeëre werke is in die styl van Rubens geskilder, alhoewel sommige van sy Sisiliaanse werke baie individualisties is. Van Dyck se portrette het meer gevlei as Velázquez s'n. Toe Sophia, later keurvors van Hanover, vir die eerste keer in 1641 vir Koningin Henrietta Maria ontmoet het in ballingskap in Holland, het sy geskryf: "Van Dyck's handsome portraits had given me so fine an idea of the beauty of all English ladies, that I was surprised to find that the Queen, who looked so fine in painting, was a small woman raised up on her chair, with long skinny arms and teeth like defence works projecting from her mouth..."<ref name="EW" /> Sommige kritici gee van Dyck die skuld dat hy 'n ontluikende, strenger Engelse portretskildery-tradisie – van skilders soos William Dobson, Robert Walker en Isaac Fuller – verander het na een wat, in die hande van Van Dyck se opvolgers, soos Peter Lely of Godfrey Kneller, beskryf sou kon word as elegante verbeeldingloosheid geword het<ref name="EW" /> Die konvensionele siening van sy portretskildery-werk was nog altyd gunstiger: "When Van Dyck came hither he brought Face-Painting to us; ever since which time ... England has excel'd all the World in that great Branch of the Art" (Jonathan Richardson: ''An Essay on the Theory of Painting'', 1715, 41). Thomas Gainsborough het na bewering op sy sterfbed gesê: "We are all going to heaven, and Van Dyck is of the Company."{{sfn|Cust|1899}} ==Galery== <gallery widths="220" heights="220"> Lêer:Anthonis van Dyck 004.jpg|''Christus Gekroon met Dorings'' (omstreeks 1620) in die Prado Lêer:Luigia Cattaneo-Gentile mg 0061.jpg|''Luigia Cattaneo-Gentile'', Genua, omstreeks 1622 Lêer:Anthonis van Dyck 016.jpg|''Elena Grimaldi'', Genua, 1623 Lêer:Anton van Dyck - Nicolas Lanier - Google Art Project.jpg|''Nicholas Lanier'', 1628 Lêer:Anton van Dyck - The Vision of the Blessed Hermann Joseph - Google Art Project.jpg|''Die Versiendheid van die Geseënde Hermann Joseph'' omstreeks 1629–30 Lêer:Anthonis van Dyck 048.jpg|''Verposing tydens die Vlug na Egipte'', omstreeks 1630, Alte Pinakothek, [[München]] Lêer:Anthonis van Dyck 021.jpg|''Marie-Louise de Tassis'', [[Antwerpen]], 1630 Lêer:Anthony van Dyck - Charles I (1600-49) with M. de St Antoine - Google Art Project.jpg|''Karel I met M. de St Antoine'', 1633 Lêer:Van dyck tomaso 1634 1635.jpg|''Ruiterkunsportret van Thomas Francis, Prins van Carignano'', 1634 Lêer:Anthony Van Dyck - Katherine, Countess of Chesterfield, and Lucy, Countess of Huntingdon - Google Art Project.jpg|''Katerina, Gravin van Chesterfield, en Lusinda, Gravin van Huntingdon'', c. 1636–40, olie op doek, Yale Sentrum vir Britse Kuns Lêer:Anthonis van Dyck - Equestrian Portrait of Charles I - National Gallery, London.jpg|''Ruiterkunsportret van Karel I'', omstreeks 1637–38 Lêer:Anthonis van Dyck 001.jpg|''[[Kupido]] en Psyche'', 1638 Lêer:Anthony Van Dyck - Portrait of Mary Hill, Lady Killigrew - Google Art Project.jpg|''Portret van Mary Hill, Lady Killigrew'', 1638 Lêer:Anthony van Dyck - Princess Mary, Daughter of Charles I - Google Art Project.jpg|''Prinses Maria, Dogter van Karel I'', omstreeks 1637, Museum of Fine Arts, Boston Lêer:Anthony van Dyck - De apostel Mattheus - L'apotre Matthieu - Fonds Generet - Koning Boudewijnstichting - Fondation Roi Baudouin.jpg|Die apostel Matteus, Koninklike Kunsmuseum van die Vrye Kunste, [[Antwerpen]] Lêer:War and Peace Van Dyck.jpg|Portret van George Digby, 2de Graaf van Bristol, Engelse Rojalis en politikus saam met William Russell, 1ste Hertog van Bedford ("War and Peace"), 1637, Althorp Lêer:Anthony van Dyck - Portrait of Jacques Le Roy - WGA07397.jpg|''Portret van Jacques Le Roy'', 1631. Thyssen-Bornemisza Museum, [[Madrid]]. Lêer:Anthonis van Dyck 036.jpg|''Portret van Mary, Prinses Van Oranje, dogter van [[Karel I van Engeland|Karel I]] saam met haar eggenote die Prins van Oranje, 1641. [[Rijksmuseum]], [[Amsterdam]]. </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == *Brown, Christopher: ''Van Dyck 1599–1641''. Royal Academy Publications, 1999. {{ISBN|0-900946-66-0}} *{{cite EB1911|wstitle=Van Dyck, Sir Anthony|volume=27}} == Eksterne skakels == {{Commons}} * [https://www.paul-mellon-centre.ac.uk/archives-and-library/archive-collections/oliver-millar The Oliver Millar Archive]; navorsingsmateriaal van Oliver Millar, Britse kunshistorikus en een van die voorste outoriteite oor Antoon van Dyck * [http://www.nga.gov/content/ngaweb/features/slideshows/sir-anthony-van-dyck.html?view=grid#slide_1 Van Dyck by die National Gallery of Art] * [http://www.nationalgallery.org.uk/artists/anthony-van-dyck The National Gallery: Van Dyck, met 'n kort biografie] * [http://www.npg.org.uk/whatson/van-dyck/home.php The National Portrait Gallery: Van Dyck] *[http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 ''Vermeer and The Delft School''], 'n volledige teks van die uitstallingskatalogus van die Metropolitan Museum of Art, met inligting oor Antoon van Dyck *[http://jordaensvandyck.org/ Jordaens Van Dyck Paneelskilder Projek] * {{ws|[[s:Landon in The Literary Gazette 1823/Vandyke consulting his Mistress on a Picture|Van dyck konsulteer sy minnares oor 'n Skildery (in Cooke se Uitstalling)]]}}, 'n gedig deur Letitia Elizabeth Landon (1823). {{DEFAULTSORT:Dyck, Antoon Van}} [[Kategorie:Geboortes in 1599]] [[Kategorie:Sterftes in 1641]] [[Kategorie:Vlaamse skilders]] 2meslnm32lxjc146bz0e8cjv6khgpp3 2519989 2519987 2022-08-18T13:23:21Z 196.250.216.41 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Antoon van Dyck | beeld = Anthonyvandyckselfportrait.jpeg | beeldonderskrif = ''Selfportret met 'n [[Sonneblom]]'' (ná 1633) | geboortenaam = Antoon van Dyck | geboortedatum = 22 Maart 1599 | geboorteplek = [[Antwerpen]], Spaande Nederlande | sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1641|12|9|1599|3|22|}} | sterfplek = Londen | nasionaliteit = [[Vlaams]] | beroep = [[Skilder]] }} '''Antoon van Dyck''' ([[Nederlands]]e fonetiese uitspraak: vɑn ˈdɛik, verskeie spellings;<ref>[http://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=Anthony+van+Dyck&role=&nation=&prev_page=1&subjectid=500115190 ULAN entry]. Oorspronklik "van Dijck", met die "IJ" digraaf, {{in lang|nl}}.Die [[Nederlands]]e spelling is Anthonis of Antoon, alhowel Anthonie, Antonio of Anthonio ook gebruik is; in [[Frans]] staan hy dikwels bekend as Antoine, in [[Italiaans]] Anthonio of Antonio. </ref> [[22 Maart]] [[1599]] – [[9 Desember]] [[1641]])<ref>{{cite web |url= https://rkd.nl/explore/artists/25230 |title=Anthony van Dyck |website=Netherlands Institute of Art |access-date=2021-03-20}}</ref> was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] [[Barok]]kunstenaar. Hy het die vernaamste hofskilder in Engeland geword, na sukses in die destydse Suid-Nederland en [[Italië]]. Hy was die sewende kind van Frans van Dyck, 'n welgestelde [[Antwerpen]]se syhandelaar. Antoon het van 'n jong ouderdom begin skilder. In sy laat tienerjare was hy suksesvol as 'n onafhanklike skilder. Hy het later in 1618 'n "meester" geword in die Gilde van Sint Lukas. Teen hierdie tydstip was hy werksaam in die ateljee van die voorste noordelike [[skilder]], [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Rubens het 'n groot onvloed op hom uitgeoefen. In 1621 het van Dyck vir 'n paar maande in [[Londen]] gewerk, waarna hy vlugtig teruggekeer het na Vlaandere, voordat hy na Italië gereis het waar hy tot 1627 gewoon het, meestal in [[Genua]]. In die laat 1620's het hy sy bewonderenswaardige ''Ikonografie''-reeksw van portret etse meestal van ander kunstenaars, voltooi. Hy het vyf jaar in Vlaandere spandeer naq sy terugkeer vanaf Italië, en was vanaf 1630 hofskilder vir die aartshertogin Isabella Clara Eugenia, se [[Habsburg]]se Goewerneur van Vlaandere. In 1632 keer hy terug na Loden ten einde op aandrang van [[Karel I van Engeland|Karel I]] die pos van hoof hofskilder op te neem. Met die uitsondering van Hans Holbein die Jongere was van Dyck en sy tydgenoot [[Diego Velázquez|Velazques]] die eerste talentvolle skilders om hoofsaaklik aan portrette vir die Europese vorste te werk, welke die genre handomkeer verander het. Hy is veral bekend vir sy portrette van die aristokrasie, waarvan die noemenswaardigste dié van Karel I en sy familie en handlangers is. Van Dyck het vir die volgende 150 jaar 'n prominente invloed uitgeoefen op die Engelse skilderskool. Hy het ook [[mitologie]]se en [[Bybel]]se onderwerpe geskilder, insluitende altaarstukke, en was 'n belangrike innoveerder op die gebied van waterkleurskilderye en etswerk. Sy manjifieke kwashale, wat klaarblyklik ietwat vinnige aangebring is, kan gewoonlik onderskei word van die groot areas wat geskilder is deur sy assistente. Sy portretstyl het aansienlik verskil van land to land, maar het volwassenheid bereik in die ontspanne elegansie van sy laaste Engelse periode. Hy is begrawe in [[St Paul's Cathedral]], welke 'n aanduiding gee van sy faam ten tyde van sy afsterwe. == Lewe en werk == [[Lêer:Anthonis van Dyck 008b.jpg|duimnael|links|''Selfportret'', 1613–14]] ===Opvoeding=== Antoon van Dyck is gebore uit 'n welvarende familie in Antwerpen. Sy vader was Frans van Dyck, 'n syhandelaar, en sy ma Maria Cupers, dogter van Dirk Cupers en Catharina Conincx.<ref>{{cite web|url=https://en.wikisource.org/wiki/Van_Dyck,_Anthony_(DNB00)|title=Van Dyck Anthony |first=Lionel Henry |last=Cust |volume=58 |access-date=28 April 2018 |via=Wikisource}}</ref> Hy is op 23 Maart 1599 gedoop (as Anthonio).<ref>Antwerpen, S.A.A., Parochieregisters, Doopakten, 30/03/1592 – 26/06/1606, fol. 147, 23-03-1599 Anthonio Van Dijck, opgespoor deur die Jordaens Van Dyck Paneelskilderye-projek (www.jordaensvandyck.org) op 6 April 2017.</ref> Sy talent was baie vroeg reeds duidelik, en teen 1609 studeer hy skilderkuns onder Hendrick van Balen, en word teen omstreeks 1615 'n onafhanklike skilder en bedryf 'n ateljee saam met sy selfs jonger vriend [[Jan Bruegel die Jongere]].<ref>Brown, p. 15.</ref> Op die ouderdom van vyftien was hy reeds 'n hoogs bekwame kunstenaar, soos sy Selfportret (1613–14) toon.<ref>Vlieghe, Hans. ''[https://books.google.com/books?id=AS_NXFoY0M4C&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Flemish Art and Architecture, 1585–1700]'', Yale University Press, p 200. 124. {{ISBN|0-300-10469-3}}</ref> Hy is teen Februarie 1618 as Meester tot die Gilde van Sint Lukas toegelaat.<ref>Martin, Gregory. ''The Flemish School, 1600–1900'', National Gallery Catalogues, p. 26, 1970, National Gallery, Londen, {{ISBN|0-901791-02-4}}</ref> Binne 'n paar jaar sou hy hoofassistent van [[Peter Paul Rubens|Rubens]] word. Rubens het dikwels gebruik gemaak van ander kunstenaars en het sy eie groot ateljee gehad. Sy invloed op die jong kunstenaar was beduidend. Rubens het na die 19-jarige van Dyck verwys as "die beste van my leerlinge".<ref>Brown, p. 17.</ref> Die oorsprong en presiese aard van hul verhouding is onduidelik. Daar word bespiegel dat van Dyck vanaf ongeveer 1613 'n leerling van Rubens was, aangesien selfs sy vroeë werk min tekens van van Balen se invloed toon. Daar is egter geen duidelike bewyse hiervoor nie.<ref name="EW">Ellis Waterhouse, ''Painting in Britain, 1530–1790'', 4th Edn, 1978, pp. 70–77, Penguin Books (nou die Yale History of Art-reeks)</ref> Terselfdertyd verklaar die oorheersing van Rubens in die relatief klein stad Antwerpen waarskynlik waarom Van Dyck, ten spyte van periodieke reise terug na die stad, die grootste deel van sy loopbaan in die buiteland deurgebring het.<ref name="EW"/> In Rubens se kontrak vir die plafon van die Carolus Borromeuskerk (die [[Jesuïet]]-kerk in Antwerpen. 'n Brand vernietig die kerk in 1718) word van Dyck vermeld as een van die "discipelen" wat die skilderye volgens Rubens se ontwerpe moes uitvoer. Anders as van Dyck, het Rubens vir 'n groot verskeidenheid Europese howe gewerk. ===Italië=== [[Lêer:Anthonis van Dyck 012.jpg|duimnael|Genuaanse "hauteur" van die Lomellini familie, 1623]] [[Lêer:Van Dyck - Les Echevins de Bruxelles autour de la statue de la Justice, 1634.jpg|duimnael|300px|'n Grisaille-skets van ''Landdroste van Brussel'', in die École nationale supérieure des Beaux-Arts in Parys]] In 1620 het van Dyck, onder aanstigting van George Villiers, Markies van Buckingham, vir die eerste keer na Engeland gereis, waar hy vir koning [[Jakobus I van Engeland]] werk verrig het en £100 daarvoor ontvang het.<ref name="EW" /> In Londen, in die versameling van Thomas Howard, 21ste graaf van Arundel, het hy vir die eerste keer kennis gemaak met [[Titiaan]] se werk, wie se gebruik van kleur en subtiele modellering van vorm, tot 'n grondverskuiwing in sy werk sou lei, met 'n nuwe stilistiese taal wat die komposisionele lesse wat hy by [[Peter Paul Rubens|Rubens]] geleer het verryk het. <ref>Brown, bladsy 19.</ref> Hy het na vier maande teruggekeer na Vlaandere, en in 1621 na [[Italië]] vertrek, waar hy vir ses jaar gewoon het. Hier het hy die Italiaanse meesters bestudeer en 'n suksesvolle loopbaan as 'n [[skilder|portretskilder]] begin. Hy het reeds op 'n vroeë stadium naam gemaak en sodoende, volgens Giovan Pietro Bellori, die kolonie van Boheemse noordelike kunstenaars in [[Rome]] geïrriteer. Volgens Bellori "het sy gedrag ooreengekom met dié van 'n edelman eerder as 'n gewone persoon. Aangesien hy gewoond daaraan was om in Rubens se sirkel met edelmanne om te gaan, oor besonderse intelligensie beskik het, en begerig was om 'n goeie indruk te skep, het hy klere van satyn, 'n hoed met vere, borsspelde, en goue halsbande gedra en is hy vergesel van bediendes." <ref>Levey, Michael, ''Painting at Court'', Weidenfeld & Nicolson, Londen, 1971, pp. 124–5</ref> [[Lêer:Anthony Van Dyck, by Peter Paul Rubens.jpg|duimnael|225px|''Antoon van Dyck'', deur [[Peter Paul Rubens|Rubens]] (1627–28)]] Hy het meestal vanuit [[Genua]] gewerk, alhoewel hy ook na ander stede gereis het, en in [[Palermo]] in [[Sisilië]] gewoon het, waar hy onder kwarantyn was gedurende die plaag van [[1624]], een van die dodelikste in Sisilië se geskiedenis. Hier het hy 'n 'n belangrike reeks skilderye geskilder van die stad se plaag-beskermheilige, Sint Rosalie. Sy uitbeeldings van jong vroue met vloeiende blonde hare en Fransiskaanse kappe wat afreik na Palermo in sy uur van nood het die van die tydstip af die standaard-ikonografie van die besondere beskermheilige geword en het 'n groot invloed uitgeoefen op Italiaanse [[Barok]]skilders soos Luca Giordano en Pietro Novelli, om maar twee te noem. Beskikbare weergawes daarvan sluit dié in Madrid, Houston, Londen, New York en Palermo in, sowel as in [[Puerto Rico]] en [[Wene]]. Van Dyck se reeks skilderye van Sint Rosalie is deur Gauvin Alexander Bailey en Xavier F. Salomon bestudeer, en hulle was beide kurators of mede-kurators van uitstallings wat gewy is aan die tema van Italiaanse kuns en die [[Swart Dood|plaag]].<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2005/07/29/arts/design/desperately-painting-the-plague.html|title=Desperately Painting the Plague|first=Holland|last=Cotter|newspaper=The New York Times|date=29 Julie 2005}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://go.gale.com/ps/i.do?p=AONE&sw=w&issn=00036536&v=2.1&it=r&id=GALE%7CA284449813&sid=googleScholar&linkaccess=abs|title=Van Dyck in Sicily: while the plague held Palermo in its grip, Anthony van Dyck radically developed 12th-century iconography of Saint Rosalie through five paintings that imbued the saint with a sensual refinement. Van Dyck's Rosalie became one of Catholicism's most popular images of victory over pestilence, and represents a key period in the artist's development|first=Gauvin Alexander|last=Bailey|date=1 Maart 2012|journal=Apollo|volume=175|issue=596|pages=116–122|via=go.gale.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.dulwichpicturegallery.org.uk/about/exhibitions-archive/exhibitions-archive-by-date/2012-van-dyck-in-sicily/|title=2012: Van Dyck in Sicily &#124; Dulwich Picture Gallery|website=www.dulwichpicturegallery.org.uk}}</ref> Vir die Genuaanse aristokrasie, wat hulle in 'n laaste fase van voorspoed bevind het, het hy 'n vollengte portretstyl ontwikkel, gebaseer op Paolo Veronese en [[Titiaan]] asook Rubens se styl uit sy eie tyd in Genua. In 1627 is hy terug na Antwerpen vir vyf jaar. 'n Lewensgrootte portret van vier-en-twintig [[Brussel]]se stadsraadslede is in 1695 vernietig.{{sfn|Cust|1899}} Hy was klaarblyklik baie bekoorlik teenoor sy beskermhere en kon soos Rubens goed klaarkom in die aristokratiese- en hof sfeer, wat bygedra het tot sy vermoë om opdragte te bekom. Teen 1630 is hy beskryf as die hofskilder van die Habsburgse goewerneur van Vlaandere, die Aartshertogin Isabella. In die tydperk het hy ook godsdienstige werke voortgebring soos groot altaarstukke. Hy het ook begin met drukwerk. === Londen, en afsterwe === [[Lêer:Sir-Anthony-van-Dyck-Lord-John-Stuart-and-His-Brother-Lord-Bernard-Stuart.jpg|duimnael|''Lord John Stuart and his Brother, Lord Bernard Stuart'', c. 1638, is tipies van die meer intieme maar steeds elegante styl wat hy in Engeland ontwikkel het]] Koning Karel I was die mees passievolle kunsversamelaar onder die Stuart-konings, en het skilderkuns gesien as 'n manier om sy verhewe siening van die monargie te bevorder. In 1628 het hy die pragtige versameling van die hertog van Mantua gekoop. Sedert sy troonbestyging in 1625 het hy naarstiglik probeer om vooraanstaande buitelandse skilders na Engeland te lok. In 1626 slaag hy daarin om Orazio Gentileschi te oorreed om hom in Engeland te vestig, waarby sy dogter, Artemisia Gentileschi, en van sy seuns later aansluit. Karel I het veral vir Rubens geteiken, wat uiteindelik in 1630 tydens 'n diplomatieke sending besoek afgelê het. Rubens het ook skilderye saamgebring. Hy het later verdere skilderwerke uit Antwerpen gestuur. Rubens is besonders goed behandel tydens sy besoek van nege maande, waartydens hy ook tot ridder geslaan is. Karel se hofskilder, Daniel Mytens, was 'n redelik middelmatige Nederlander. Karel was minder as 1,5 m lank, wat uitdagings aan 'n portretskilder gebied het. Van Dyck het in kontak met die Engelse hof gebly en koning Karel se agente gehelp in hul soektog na skilderye. Hy het van sy eie werke gestuur, insluitende 'n selfportret (1623) saam met Endymion Porter, een van Karel se agente (sy ''Rinaldo en Armida'', 1629), en 'n godsdienstige skildery vir die koningin. Hy het ook in 1632 in [[Den Haag]] Karel se suster, koningin Elisabeth van Boheme, geskilder. In Aprilmaand van dieselfde jaar het Van Dyck na Londen teruggekeer, waar hy dadelik onder die vlerk van die hof geneem is. Hy is in Julie tot ridder geslaan, en het terselfdertyd 'n pensioen van £200 per jaar ontvang. In die toekenning is hy beskryf as ''principalle Paynter in ordinary to their majestities''.<ref name="Grosvenor Gallery Stephens 1887 p. 14">{{cite book |author=Grosvenor Gallery |last2=Stephens |first2=F.G. |title=Exhibition of the Works of Sir Anthony Van Dyck |publisher=H. Good and Son, Printers |year=1887 |url=https://books.google.com/books?id=v5gTAAAAQAAJ|page=14 |quote=About the end of March or the beginning of April, 1632, Van Dyck arrived in England; he was almost immediately appointed Principal Painter in Ordinary to the King, knighted, presented with a gold chain, similar to that which had been given to ...}}</ref><ref name="Sharpe Lake 1993 p. 223">{{cite book |last1=Sharpe |first1=K. |last2=Lake |first2=P. |title=Culture and Politics in Early Stuart England |publisher=Stanford University Press |year=1993 |isbn=978-0-8047-2261-2 |url=https://books.google.com/books?id=0AjPfEmjXXsC&pg=PA223|page=223}}</ref> Hy is boonop goed betaal vir sy skilderye; maar koning Karel het vir vyf jaar nie sy pensioen oorbetaal nie, en die prys van baie skilderye is uiteindelik verlaag. Hy is voorsien van 'n huis aan die [[Teems]]rivier by Blackfriars, Londen, wat destyds net buite [[Londen]] geleë was. 'n Klompie kamers in Eltham-paleis, wat nie meer deur die koninklike familie gebruik is nie, is ook aan hom beskikbaar gestel as 'n landelike toevlugsoord. Die kamers is deur Margaret Lemon bestuur. Sy Blackfriars-ateljee is gereeld deur die Koning en Koningin besoek.<ref name="EW" />{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anthonis van Dyck 044.jpg|duimnael|links|''Karel I tydens 'n Jagtog'', omstreeks 1635, Louvre]] Hy was 'n onmiddellike sukses in Engeland, waar hy 'n groot aantal portrette van die Koning en Henriëtta Maria van Frankryk, sowel as hul kinders, geskilder het. Baie portrette is in verskeie weergawes geskilder, hetsy as diplomatieke geskenke, hetsy as geskenke aan ondersteuners van die toenemend omstrede koning. Van Dyck het na raming altesaam veertig portrette van koning Karel geskilder, sowel as ongeveer dertig van die koningin, nege van die graaf van Strafford, en verskeie van ander howelinge.<ref>Gaunt, William, ''English Court Painting''</ref> Hy het verskeie van die hof geskilder, en ook van homself en sy minnares, Margaret Lemon. In Engeland het hy 'n styl ontwikkel wat 'n ontspanne elegansie en gemaksugtigheid kombineer met 'n onderbeklemtoonde gesag, wat die Engelse portret skilderkuns tot aan die einde van die [[18de eeu]] oorheers het. Sy portrette van Karel te perd het die grootsheid van [[Titiaan]] se skilderye van keiser Karel V oortref, maar selfs meer oorspronklik is sy portret van Karel in die [[Louvre]]: "Charles is given a totally natural look of instinctive sovereignty, in a deliberately informal setting where he strolls so negligently that he seems at first glance nature's gentleman rather than England's King".<ref>Levey p. 128</ref> Alhoewel sy portrette die klassieke idee van 'n "Kavalier-tipe" styl en -kleredrag geskep het, het 'n meerderheid van sy belangrikste beskermhere in die adelstand, soos Lord Wharton en die Grawe van [[Bedford]], Northumberland en Pembroke, die parlement se kant gekies tydens die [[Engelse Burgeroorlog]] wat kort ná sy dood uitgebreek het.{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anton Van Dyck - Christ carrying the Cross - Google Art Project.jpg|duimnael|''Christus met die Kruis'']] == Portrette en ander werke == [[Lêer:Anton van Dyck - Samson and Delilah - Google Art Project.jpg|duimnael|links|''Simson en Delila'', omstreeks 1630, 'n historiese skildery ná [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Die gebruik van versadigde kleure onthul van Dyck se studie van [[Titiaan]]]] [[Lêer:Anthonis van Dyck 013.jpg|duimnael|''Henrietta Maria en die dwerg, Sir Jeffrey Hudson'', 1633]] In die [[17de eeu]] was die vraag vir portrette groter as dié vir ander soorte skilderye. Van Dyck het Koning Karel probeer oorreed om grootskaalse reekse oor die geskiedenis van die Orde van die Kousband vir die Bankethuis, Whitehall, aan te vra, waarvoor Rubens vroeër grootskaalse plafonskilderye voltooi het (hy het dit vanaf Antwerpen na Engeland gestuur). 'n Skets vir een muur bestaan steeds, maar teen 1638 het Karel te min geld gehad om voort te gaan.<ref name="EW" /> [[Diego Velázquez|Velázquez]] het nie die probleem gehad het nie, maar tog is Van Dyck se daaglikse lewe nie, soos die geval was met Velázquez, deur onbenullige hofpligte beswaar nie. Van Dyck het tydens sy besoeke aan Parys in sy laaste jare gepoog om die opdrag te bekom om die Grande Gallerie van die [[Louvre]] te skilder. Hy was egter uiteindelik onsuksesvol<ref>Levey, op cit p. 136</ref> 'n Lys van skilderye wat deur van Dyck in Engeland geskilder is bestaan steeds. Dit is saamgestel deur van Dyck se biograaf, Bellori, en is gebaseer op inligting van sir Kenelm Digby. Geeneen van hierdie werke blyk steeds te bestaan nie, behalwe die ''Eros en Psyche'' wat vir die Koning geskilder is (hieronder).<ref name="EW" /> Baie ander werke, meer godsdienstig as mitologies, bestaan egter steeds, en alhoewel die werke baie mooi is, bereik hulle nie die hoogtes van Velázquez se skilderye nie. Van sy vroeëre werke is in die styl van Rubens geskilder, alhoewel sommige van sy Sisiliaanse werke baie individualisties is. Van Dyck se portrette het meer gevlei as Velázquez s'n. Toe Sophia, later keurvors van Hanover, vir die eerste keer in 1641 vir Koningin Henrietta Maria ontmoet het in ballingskap in Holland, het sy geskryf: "Van Dyck's handsome portraits had given me so fine an idea of the beauty of all English ladies, that I was surprised to find that the Queen, who looked so fine in painting, was a small woman raised up on her chair, with long skinny arms and teeth like defence works projecting from her mouth..."<ref name="EW" /> Sommige kritici gee van Dyck die skuld dat hy 'n ontluikende, strenger Engelse portretskildery-tradisie – van skilders soos William Dobson, Robert Walker en Isaac Fuller – verander het na een wat, in die hande van Van Dyck se opvolgers, soos Peter Lely of Godfrey Kneller, beskryf sou kon word as elegante verbeeldingloosheid geword het<ref name="EW" /> Die konvensionele siening van sy portretskildery-werk was nog altyd gunstiger: "When Van Dyck came hither he brought Face-Painting to us; ever since which time ... England has excel'd all the World in that great Branch of the Art" (Jonathan Richardson: ''An Essay on the Theory of Painting'', 1715, 41). Thomas Gainsborough het na bewering op sy sterfbed gesê: "We are all going to heaven, and Van Dyck is of the Company."{{sfn|Cust|1899}} ==Galery== <gallery widths="220" heights="220"> Lêer:Anthonis van Dyck 004.jpg|''Christus Gekroon met Dorings'' (omstreeks 1620) in die Prado Lêer:Luigia Cattaneo-Gentile mg 0061.jpg|''Luigia Cattaneo-Gentile'', Genua, omstreeks 1622 Lêer:Anthonis van Dyck 016.jpg|''Elena Grimaldi'', Genua, 1623 Lêer:Anton van Dyck - Nicolas Lanier - Google Art Project.jpg|''Nicholas Lanier'', 1628 Lêer:Anton van Dyck - The Vision of the Blessed Hermann Joseph - Google Art Project.jpg|''Die Versiendheid van die Geseënde Hermann Joseph'' omstreeks 1629–30 Lêer:Anthonis van Dyck 048.jpg|''Verposing tydens die Vlug na Egipte'', omstreeks 1630, Alte Pinakothek, [[München]] Lêer:Anthonis van Dyck 021.jpg|''Marie-Louise de Tassis'', [[Antwerpen]], 1630 Lêer:Anthony van Dyck - Charles I (1600-49) with M. de St Antoine - Google Art Project.jpg|''Karel I met M. de St Antoine'', 1633 Lêer:Van dyck tomaso 1634 1635.jpg|''Ruiterkunsportret van Thomas Francis, Prins van Carignano'', 1634 Lêer:Anthony Van Dyck - Katherine, Countess of Chesterfield, and Lucy, Countess of Huntingdon - Google Art Project.jpg|''Katerina, Gravin van Chesterfield, en Lusinda, Gravin van Huntingdon'', c. 1636–40, olie op doek, Yale Sentrum vir Britse Kuns Lêer:Anthonis van Dyck - Equestrian Portrait of Charles I - National Gallery, London.jpg|''Ruiterkunsportret van Karel I'', omstreeks 1637–38 Lêer:Anthonis van Dyck 001.jpg|''[[Kupido]] en Psyche'', 1638 Lêer:Anthony Van Dyck - Portrait of Mary Hill, Lady Killigrew - Google Art Project.jpg|''Portret van Mary Hill, Lady Killigrew'', 1638 Lêer:Anthony van Dyck - Princess Mary, Daughter of Charles I - Google Art Project.jpg|''Prinses Maria, Dogter van Karel I'', omstreeks 1637, Museum of Fine Arts, Boston Lêer:Anthony van Dyck - De apostel Mattheus - L'apotre Matthieu - Fonds Generet - Koning Boudewijnstichting - Fondation Roi Baudouin.jpg|Die apostel Matteus, Koninklike Kunsmuseum van die Vrye Kunste, [[Antwerpen]] Lêer:War and Peace Van Dyck.jpg|Portret van George Digby, 2de Graaf van Bristol, Engelse Rojalis en politikus saam met William Russell, 1ste Hertog van Bedford ("War and Peace"), 1637, Althorp Lêer:Anthony van Dyck - Portrait of Jacques Le Roy - WGA07397.jpg|''Portret van Jacques Le Roy'', 1631. Thyssen-Bornemisza Museum, [[Madrid]]. Lêer:Anthonis van Dyck 036.jpg|''Portret van Mary, Prinses Van Oranje, dogter van [[Karel I van Engeland|Karel I]] saam met haar eggenote die Prins van Oranje, 1641. [[Rijksmuseum]], [[Amsterdam]]. </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == *Brown, Christopher: ''Van Dyck 1599–1641''. Royal Academy Publications, 1999. {{ISBN|0-900946-66-0}} *{{cite EB1911|wstitle=Van Dyck, Sir Anthony|volume=27}} == Eksterne skakels == {{Commons}} * [https://www.paul-mellon-centre.ac.uk/archives-and-library/archive-collections/oliver-millar The Oliver Millar Archive]; navorsingsmateriaal van Oliver Millar, Britse kunshistorikus en een van die voorste outoriteite oor Antoon van Dyck * [http://www.nga.gov/content/ngaweb/features/slideshows/sir-anthony-van-dyck.html?view=grid#slide_1 Van Dyck by die National Gallery of Art] * [http://www.nationalgallery.org.uk/artists/anthony-van-dyck The National Gallery: Van Dyck, met 'n kort biografie] * [http://www.npg.org.uk/whatson/van-dyck/home.php The National Portrait Gallery: Van Dyck] *[http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 ''Vermeer and The Delft School''], 'n volledige teks van die uitstallingskatalogus van die Metropolitan Museum of Art, met inligting oor Antoon van Dyck *[http://jordaensvandyck.org/ Jordaens Van Dyck Paneelskilder Projek] * {{ws|[[s:Landon in The Literary Gazette 1823/Vandyke consulting his Mistress on a Picture|Van dyck konsulteer sy minnares oor 'n Skildery (in Cooke se Uitstalling)]]}}, 'n gedig deur Letitia Elizabeth Landon (1823). {{DEFAULTSORT:Dyck, Antoon Van}} [[Kategorie:Geboortes in 1599]] [[Kategorie:Sterftes in 1641]] [[Kategorie:Vlaamse skilders]] b4pxp5hrmvq6nmzfdue50sihc2n5a1n 2519990 2519989 2022-08-18T13:23:57Z 196.250.216.41 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Antoon van Dyck | beeld = Anthonyvandyckselfportrait.jpeg | beeldonderskrif = ''Selfportret met 'n [[Sonneblom]]'' (ná 1633) | geboortenaam = Antoon van Dyck | geboortedatum = 22 Maart 1599 | geboorteplek = [[Antwerpen]], Spaande Nederlande | sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1641|12|9|1599|3|22|}} | sterfplek = Londen | nasionaliteit = [[Vlaminge|Vlaams]] | beroep = [[Skilder]] }} '''Antoon van Dyck''' ([[Nederlands]]e fonetiese uitspraak: vɑn ˈdɛik, verskeie spellings;<ref>[http://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=Anthony+van+Dyck&role=&nation=&prev_page=1&subjectid=500115190 ULAN entry]. Oorspronklik "van Dijck", met die "IJ" digraaf, {{in lang|nl}}.Die [[Nederlands]]e spelling is Anthonis of Antoon, alhowel Anthonie, Antonio of Anthonio ook gebruik is; in [[Frans]] staan hy dikwels bekend as Antoine, in [[Italiaans]] Anthonio of Antonio. </ref> [[22 Maart]] [[1599]] – [[9 Desember]] [[1641]])<ref>{{cite web |url= https://rkd.nl/explore/artists/25230 |title=Anthony van Dyck |website=Netherlands Institute of Art |access-date=2021-03-20}}</ref> was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] [[Barok]]kunstenaar. Hy het die vernaamste hofskilder in Engeland geword, na sukses in die destydse Suid-Nederland en [[Italië]]. Hy was die sewende kind van Frans van Dyck, 'n welgestelde [[Antwerpen]]se syhandelaar. Antoon het van 'n jong ouderdom begin skilder. In sy laat tienerjare was hy suksesvol as 'n onafhanklike skilder. Hy het later in 1618 'n "meester" geword in die Gilde van Sint Lukas. Teen hierdie tydstip was hy werksaam in die ateljee van die voorste noordelike [[skilder]], [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Rubens het 'n groot onvloed op hom uitgeoefen. In 1621 het van Dyck vir 'n paar maande in [[Londen]] gewerk, waarna hy vlugtig teruggekeer het na Vlaandere, voordat hy na Italië gereis het waar hy tot 1627 gewoon het, meestal in [[Genua]]. In die laat 1620's het hy sy bewonderenswaardige ''Ikonografie''-reeksw van portret etse meestal van ander kunstenaars, voltooi. Hy het vyf jaar in Vlaandere spandeer naq sy terugkeer vanaf Italië, en was vanaf 1630 hofskilder vir die aartshertogin Isabella Clara Eugenia, se [[Habsburg]]se Goewerneur van Vlaandere. In 1632 keer hy terug na Loden ten einde op aandrang van [[Karel I van Engeland|Karel I]] die pos van hoof hofskilder op te neem. Met die uitsondering van Hans Holbein die Jongere was van Dyck en sy tydgenoot [[Diego Velázquez|Velazques]] die eerste talentvolle skilders om hoofsaaklik aan portrette vir die Europese vorste te werk, welke die genre handomkeer verander het. Hy is veral bekend vir sy portrette van die aristokrasie, waarvan die noemenswaardigste dié van Karel I en sy familie en handlangers is. Van Dyck het vir die volgende 150 jaar 'n prominente invloed uitgeoefen op die Engelse skilderskool. Hy het ook [[mitologie]]se en [[Bybel]]se onderwerpe geskilder, insluitende altaarstukke, en was 'n belangrike innoveerder op die gebied van waterkleurskilderye en etswerk. Sy manjifieke kwashale, wat klaarblyklik ietwat vinnige aangebring is, kan gewoonlik onderskei word van die groot areas wat geskilder is deur sy assistente. Sy portretstyl het aansienlik verskil van land to land, maar het volwassenheid bereik in die ontspanne elegansie van sy laaste Engelse periode. Hy is begrawe in [[St Paul's Cathedral]], welke 'n aanduiding gee van sy faam ten tyde van sy afsterwe. == Lewe en werk == [[Lêer:Anthonis van Dyck 008b.jpg|duimnael|links|''Selfportret'', 1613–14]] ===Opvoeding=== Antoon van Dyck is gebore uit 'n welvarende familie in Antwerpen. Sy vader was Frans van Dyck, 'n syhandelaar, en sy ma Maria Cupers, dogter van Dirk Cupers en Catharina Conincx.<ref>{{cite web|url=https://en.wikisource.org/wiki/Van_Dyck,_Anthony_(DNB00)|title=Van Dyck Anthony |first=Lionel Henry |last=Cust |volume=58 |access-date=28 April 2018 |via=Wikisource}}</ref> Hy is op 23 Maart 1599 gedoop (as Anthonio).<ref>Antwerpen, S.A.A., Parochieregisters, Doopakten, 30/03/1592 – 26/06/1606, fol. 147, 23-03-1599 Anthonio Van Dijck, opgespoor deur die Jordaens Van Dyck Paneelskilderye-projek (www.jordaensvandyck.org) op 6 April 2017.</ref> Sy talent was baie vroeg reeds duidelik, en teen 1609 studeer hy skilderkuns onder Hendrick van Balen, en word teen omstreeks 1615 'n onafhanklike skilder en bedryf 'n ateljee saam met sy selfs jonger vriend [[Jan Bruegel die Jongere]].<ref>Brown, p. 15.</ref> Op die ouderdom van vyftien was hy reeds 'n hoogs bekwame kunstenaar, soos sy Selfportret (1613–14) toon.<ref>Vlieghe, Hans. ''[https://books.google.com/books?id=AS_NXFoY0M4C&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Flemish Art and Architecture, 1585–1700]'', Yale University Press, p 200. 124. {{ISBN|0-300-10469-3}}</ref> Hy is teen Februarie 1618 as Meester tot die Gilde van Sint Lukas toegelaat.<ref>Martin, Gregory. ''The Flemish School, 1600–1900'', National Gallery Catalogues, p. 26, 1970, National Gallery, Londen, {{ISBN|0-901791-02-4}}</ref> Binne 'n paar jaar sou hy hoofassistent van [[Peter Paul Rubens|Rubens]] word. Rubens het dikwels gebruik gemaak van ander kunstenaars en het sy eie groot ateljee gehad. Sy invloed op die jong kunstenaar was beduidend. Rubens het na die 19-jarige van Dyck verwys as "die beste van my leerlinge".<ref>Brown, p. 17.</ref> Die oorsprong en presiese aard van hul verhouding is onduidelik. Daar word bespiegel dat van Dyck vanaf ongeveer 1613 'n leerling van Rubens was, aangesien selfs sy vroeë werk min tekens van van Balen se invloed toon. Daar is egter geen duidelike bewyse hiervoor nie.<ref name="EW">Ellis Waterhouse, ''Painting in Britain, 1530–1790'', 4th Edn, 1978, pp. 70–77, Penguin Books (nou die Yale History of Art-reeks)</ref> Terselfdertyd verklaar die oorheersing van Rubens in die relatief klein stad Antwerpen waarskynlik waarom Van Dyck, ten spyte van periodieke reise terug na die stad, die grootste deel van sy loopbaan in die buiteland deurgebring het.<ref name="EW"/> In Rubens se kontrak vir die plafon van die Carolus Borromeuskerk (die [[Jesuïet]]-kerk in Antwerpen. 'n Brand vernietig die kerk in 1718) word van Dyck vermeld as een van die "discipelen" wat die skilderye volgens Rubens se ontwerpe moes uitvoer. Anders as van Dyck, het Rubens vir 'n groot verskeidenheid Europese howe gewerk. ===Italië=== [[Lêer:Anthonis van Dyck 012.jpg|duimnael|Genuaanse "hauteur" van die Lomellini familie, 1623]] [[Lêer:Van Dyck - Les Echevins de Bruxelles autour de la statue de la Justice, 1634.jpg|duimnael|300px|'n Grisaille-skets van ''Landdroste van Brussel'', in die École nationale supérieure des Beaux-Arts in Parys]] In 1620 het van Dyck, onder aanstigting van George Villiers, Markies van Buckingham, vir die eerste keer na Engeland gereis, waar hy vir koning [[Jakobus I van Engeland]] werk verrig het en £100 daarvoor ontvang het.<ref name="EW" /> In Londen, in die versameling van Thomas Howard, 21ste graaf van Arundel, het hy vir die eerste keer kennis gemaak met [[Titiaan]] se werk, wie se gebruik van kleur en subtiele modellering van vorm, tot 'n grondverskuiwing in sy werk sou lei, met 'n nuwe stilistiese taal wat die komposisionele lesse wat hy by [[Peter Paul Rubens|Rubens]] geleer het verryk het. <ref>Brown, bladsy 19.</ref> Hy het na vier maande teruggekeer na Vlaandere, en in 1621 na [[Italië]] vertrek, waar hy vir ses jaar gewoon het. Hier het hy die Italiaanse meesters bestudeer en 'n suksesvolle loopbaan as 'n [[skilder|portretskilder]] begin. Hy het reeds op 'n vroeë stadium naam gemaak en sodoende, volgens Giovan Pietro Bellori, die kolonie van Boheemse noordelike kunstenaars in [[Rome]] geïrriteer. Volgens Bellori "het sy gedrag ooreengekom met dié van 'n edelman eerder as 'n gewone persoon. Aangesien hy gewoond daaraan was om in Rubens se sirkel met edelmanne om te gaan, oor besonderse intelligensie beskik het, en begerig was om 'n goeie indruk te skep, het hy klere van satyn, 'n hoed met vere, borsspelde, en goue halsbande gedra en is hy vergesel van bediendes." <ref>Levey, Michael, ''Painting at Court'', Weidenfeld & Nicolson, Londen, 1971, pp. 124–5</ref> [[Lêer:Anthony Van Dyck, by Peter Paul Rubens.jpg|duimnael|225px|''Antoon van Dyck'', deur [[Peter Paul Rubens|Rubens]] (1627–28)]] Hy het meestal vanuit [[Genua]] gewerk, alhoewel hy ook na ander stede gereis het, en in [[Palermo]] in [[Sisilië]] gewoon het, waar hy onder kwarantyn was gedurende die plaag van [[1624]], een van die dodelikste in Sisilië se geskiedenis. Hier het hy 'n 'n belangrike reeks skilderye geskilder van die stad se plaag-beskermheilige, Sint Rosalie. Sy uitbeeldings van jong vroue met vloeiende blonde hare en Fransiskaanse kappe wat afreik na Palermo in sy uur van nood het die van die tydstip af die standaard-ikonografie van die besondere beskermheilige geword en het 'n groot invloed uitgeoefen op Italiaanse [[Barok]]skilders soos Luca Giordano en Pietro Novelli, om maar twee te noem. Beskikbare weergawes daarvan sluit dié in Madrid, Houston, Londen, New York en Palermo in, sowel as in [[Puerto Rico]] en [[Wene]]. Van Dyck se reeks skilderye van Sint Rosalie is deur Gauvin Alexander Bailey en Xavier F. Salomon bestudeer, en hulle was beide kurators of mede-kurators van uitstallings wat gewy is aan die tema van Italiaanse kuns en die [[Swart Dood|plaag]].<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2005/07/29/arts/design/desperately-painting-the-plague.html|title=Desperately Painting the Plague|first=Holland|last=Cotter|newspaper=The New York Times|date=29 Julie 2005}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://go.gale.com/ps/i.do?p=AONE&sw=w&issn=00036536&v=2.1&it=r&id=GALE%7CA284449813&sid=googleScholar&linkaccess=abs|title=Van Dyck in Sicily: while the plague held Palermo in its grip, Anthony van Dyck radically developed 12th-century iconography of Saint Rosalie through five paintings that imbued the saint with a sensual refinement. Van Dyck's Rosalie became one of Catholicism's most popular images of victory over pestilence, and represents a key period in the artist's development|first=Gauvin Alexander|last=Bailey|date=1 Maart 2012|journal=Apollo|volume=175|issue=596|pages=116–122|via=go.gale.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.dulwichpicturegallery.org.uk/about/exhibitions-archive/exhibitions-archive-by-date/2012-van-dyck-in-sicily/|title=2012: Van Dyck in Sicily &#124; Dulwich Picture Gallery|website=www.dulwichpicturegallery.org.uk}}</ref> Vir die Genuaanse aristokrasie, wat hulle in 'n laaste fase van voorspoed bevind het, het hy 'n vollengte portretstyl ontwikkel, gebaseer op Paolo Veronese en [[Titiaan]] asook Rubens se styl uit sy eie tyd in Genua. In 1627 is hy terug na Antwerpen vir vyf jaar. 'n Lewensgrootte portret van vier-en-twintig [[Brussel]]se stadsraadslede is in 1695 vernietig.{{sfn|Cust|1899}} Hy was klaarblyklik baie bekoorlik teenoor sy beskermhere en kon soos Rubens goed klaarkom in die aristokratiese- en hof sfeer, wat bygedra het tot sy vermoë om opdragte te bekom. Teen 1630 is hy beskryf as die hofskilder van die Habsburgse goewerneur van Vlaandere, die Aartshertogin Isabella. In die tydperk het hy ook godsdienstige werke voortgebring soos groot altaarstukke. Hy het ook begin met drukwerk. === Londen, en afsterwe === [[Lêer:Sir-Anthony-van-Dyck-Lord-John-Stuart-and-His-Brother-Lord-Bernard-Stuart.jpg|duimnael|''Lord John Stuart and his Brother, Lord Bernard Stuart'', c. 1638, is tipies van die meer intieme maar steeds elegante styl wat hy in Engeland ontwikkel het]] Koning Karel I was die mees passievolle kunsversamelaar onder die Stuart-konings, en het skilderkuns gesien as 'n manier om sy verhewe siening van die monargie te bevorder. In 1628 het hy die pragtige versameling van die hertog van Mantua gekoop. Sedert sy troonbestyging in 1625 het hy naarstiglik probeer om vooraanstaande buitelandse skilders na Engeland te lok. In 1626 slaag hy daarin om Orazio Gentileschi te oorreed om hom in Engeland te vestig, waarby sy dogter, Artemisia Gentileschi, en van sy seuns later aansluit. Karel I het veral vir Rubens geteiken, wat uiteindelik in 1630 tydens 'n diplomatieke sending besoek afgelê het. Rubens het ook skilderye saamgebring. Hy het later verdere skilderwerke uit Antwerpen gestuur. Rubens is besonders goed behandel tydens sy besoek van nege maande, waartydens hy ook tot ridder geslaan is. Karel se hofskilder, Daniel Mytens, was 'n redelik middelmatige Nederlander. Karel was minder as 1,5 m lank, wat uitdagings aan 'n portretskilder gebied het. Van Dyck het in kontak met die Engelse hof gebly en koning Karel se agente gehelp in hul soektog na skilderye. Hy het van sy eie werke gestuur, insluitende 'n selfportret (1623) saam met Endymion Porter, een van Karel se agente (sy ''Rinaldo en Armida'', 1629), en 'n godsdienstige skildery vir die koningin. Hy het ook in 1632 in [[Den Haag]] Karel se suster, koningin Elisabeth van Boheme, geskilder. In Aprilmaand van dieselfde jaar het Van Dyck na Londen teruggekeer, waar hy dadelik onder die vlerk van die hof geneem is. Hy is in Julie tot ridder geslaan, en het terselfdertyd 'n pensioen van £200 per jaar ontvang. In die toekenning is hy beskryf as ''principalle Paynter in ordinary to their majestities''.<ref name="Grosvenor Gallery Stephens 1887 p. 14">{{cite book |author=Grosvenor Gallery |last2=Stephens |first2=F.G. |title=Exhibition of the Works of Sir Anthony Van Dyck |publisher=H. Good and Son, Printers |year=1887 |url=https://books.google.com/books?id=v5gTAAAAQAAJ|page=14 |quote=About the end of March or the beginning of April, 1632, Van Dyck arrived in England; he was almost immediately appointed Principal Painter in Ordinary to the King, knighted, presented with a gold chain, similar to that which had been given to ...}}</ref><ref name="Sharpe Lake 1993 p. 223">{{cite book |last1=Sharpe |first1=K. |last2=Lake |first2=P. |title=Culture and Politics in Early Stuart England |publisher=Stanford University Press |year=1993 |isbn=978-0-8047-2261-2 |url=https://books.google.com/books?id=0AjPfEmjXXsC&pg=PA223|page=223}}</ref> Hy is boonop goed betaal vir sy skilderye; maar koning Karel het vir vyf jaar nie sy pensioen oorbetaal nie, en die prys van baie skilderye is uiteindelik verlaag. Hy is voorsien van 'n huis aan die [[Teems]]rivier by Blackfriars, Londen, wat destyds net buite [[Londen]] geleë was. 'n Klompie kamers in Eltham-paleis, wat nie meer deur die koninklike familie gebruik is nie, is ook aan hom beskikbaar gestel as 'n landelike toevlugsoord. Die kamers is deur Margaret Lemon bestuur. Sy Blackfriars-ateljee is gereeld deur die Koning en Koningin besoek.<ref name="EW" />{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anthonis van Dyck 044.jpg|duimnael|links|''Karel I tydens 'n Jagtog'', omstreeks 1635, Louvre]] Hy was 'n onmiddellike sukses in Engeland, waar hy 'n groot aantal portrette van die Koning en Henriëtta Maria van Frankryk, sowel as hul kinders, geskilder het. Baie portrette is in verskeie weergawes geskilder, hetsy as diplomatieke geskenke, hetsy as geskenke aan ondersteuners van die toenemend omstrede koning. Van Dyck het na raming altesaam veertig portrette van koning Karel geskilder, sowel as ongeveer dertig van die koningin, nege van die graaf van Strafford, en verskeie van ander howelinge.<ref>Gaunt, William, ''English Court Painting''</ref> Hy het verskeie van die hof geskilder, en ook van homself en sy minnares, Margaret Lemon. In Engeland het hy 'n styl ontwikkel wat 'n ontspanne elegansie en gemaksugtigheid kombineer met 'n onderbeklemtoonde gesag, wat die Engelse portret skilderkuns tot aan die einde van die [[18de eeu]] oorheers het. Sy portrette van Karel te perd het die grootsheid van [[Titiaan]] se skilderye van keiser Karel V oortref, maar selfs meer oorspronklik is sy portret van Karel in die [[Louvre]]: "Charles is given a totally natural look of instinctive sovereignty, in a deliberately informal setting where he strolls so negligently that he seems at first glance nature's gentleman rather than England's King".<ref>Levey p. 128</ref> Alhoewel sy portrette die klassieke idee van 'n "Kavalier-tipe" styl en -kleredrag geskep het, het 'n meerderheid van sy belangrikste beskermhere in die adelstand, soos Lord Wharton en die Grawe van [[Bedford]], Northumberland en Pembroke, die parlement se kant gekies tydens die [[Engelse Burgeroorlog]] wat kort ná sy dood uitgebreek het.{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anton Van Dyck - Christ carrying the Cross - Google Art Project.jpg|duimnael|''Christus met die Kruis'']] == Portrette en ander werke == [[Lêer:Anton van Dyck - Samson and Delilah - Google Art Project.jpg|duimnael|links|''Simson en Delila'', omstreeks 1630, 'n historiese skildery ná [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Die gebruik van versadigde kleure onthul van Dyck se studie van [[Titiaan]]]] [[Lêer:Anthonis van Dyck 013.jpg|duimnael|''Henrietta Maria en die dwerg, Sir Jeffrey Hudson'', 1633]] In die [[17de eeu]] was die vraag vir portrette groter as dié vir ander soorte skilderye. Van Dyck het Koning Karel probeer oorreed om grootskaalse reekse oor die geskiedenis van die Orde van die Kousband vir die Bankethuis, Whitehall, aan te vra, waarvoor Rubens vroeër grootskaalse plafonskilderye voltooi het (hy het dit vanaf Antwerpen na Engeland gestuur). 'n Skets vir een muur bestaan steeds, maar teen 1638 het Karel te min geld gehad om voort te gaan.<ref name="EW" /> [[Diego Velázquez|Velázquez]] het nie die probleem gehad het nie, maar tog is Van Dyck se daaglikse lewe nie, soos die geval was met Velázquez, deur onbenullige hofpligte beswaar nie. Van Dyck het tydens sy besoeke aan Parys in sy laaste jare gepoog om die opdrag te bekom om die Grande Gallerie van die [[Louvre]] te skilder. Hy was egter uiteindelik onsuksesvol<ref>Levey, op cit p. 136</ref> 'n Lys van skilderye wat deur van Dyck in Engeland geskilder is bestaan steeds. Dit is saamgestel deur van Dyck se biograaf, Bellori, en is gebaseer op inligting van sir Kenelm Digby. Geeneen van hierdie werke blyk steeds te bestaan nie, behalwe die ''Eros en Psyche'' wat vir die Koning geskilder is (hieronder).<ref name="EW" /> Baie ander werke, meer godsdienstig as mitologies, bestaan egter steeds, en alhoewel die werke baie mooi is, bereik hulle nie die hoogtes van Velázquez se skilderye nie. Van sy vroeëre werke is in die styl van Rubens geskilder, alhoewel sommige van sy Sisiliaanse werke baie individualisties is. Van Dyck se portrette het meer gevlei as Velázquez s'n. Toe Sophia, later keurvors van Hanover, vir die eerste keer in 1641 vir Koningin Henrietta Maria ontmoet het in ballingskap in Holland, het sy geskryf: "Van Dyck's handsome portraits had given me so fine an idea of the beauty of all English ladies, that I was surprised to find that the Queen, who looked so fine in painting, was a small woman raised up on her chair, with long skinny arms and teeth like defence works projecting from her mouth..."<ref name="EW" /> Sommige kritici gee van Dyck die skuld dat hy 'n ontluikende, strenger Engelse portretskildery-tradisie – van skilders soos William Dobson, Robert Walker en Isaac Fuller – verander het na een wat, in die hande van Van Dyck se opvolgers, soos Peter Lely of Godfrey Kneller, beskryf sou kon word as elegante verbeeldingloosheid geword het<ref name="EW" /> Die konvensionele siening van sy portretskildery-werk was nog altyd gunstiger: "When Van Dyck came hither he brought Face-Painting to us; ever since which time ... England has excel'd all the World in that great Branch of the Art" (Jonathan Richardson: ''An Essay on the Theory of Painting'', 1715, 41). Thomas Gainsborough het na bewering op sy sterfbed gesê: "We are all going to heaven, and Van Dyck is of the Company."{{sfn|Cust|1899}} ==Galery== <gallery widths="220" heights="220"> Lêer:Anthonis van Dyck 004.jpg|''Christus Gekroon met Dorings'' (omstreeks 1620) in die Prado Lêer:Luigia Cattaneo-Gentile mg 0061.jpg|''Luigia Cattaneo-Gentile'', Genua, omstreeks 1622 Lêer:Anthonis van Dyck 016.jpg|''Elena Grimaldi'', Genua, 1623 Lêer:Anton van Dyck - Nicolas Lanier - Google Art Project.jpg|''Nicholas Lanier'', 1628 Lêer:Anton van Dyck - The Vision of the Blessed Hermann Joseph - Google Art Project.jpg|''Die Versiendheid van die Geseënde Hermann Joseph'' omstreeks 1629–30 Lêer:Anthonis van Dyck 048.jpg|''Verposing tydens die Vlug na Egipte'', omstreeks 1630, Alte Pinakothek, [[München]] Lêer:Anthonis van Dyck 021.jpg|''Marie-Louise de Tassis'', [[Antwerpen]], 1630 Lêer:Anthony van Dyck - Charles I (1600-49) with M. de St Antoine - Google Art Project.jpg|''Karel I met M. de St Antoine'', 1633 Lêer:Van dyck tomaso 1634 1635.jpg|''Ruiterkunsportret van Thomas Francis, Prins van Carignano'', 1634 Lêer:Anthony Van Dyck - Katherine, Countess of Chesterfield, and Lucy, Countess of Huntingdon - Google Art Project.jpg|''Katerina, Gravin van Chesterfield, en Lusinda, Gravin van Huntingdon'', c. 1636–40, olie op doek, Yale Sentrum vir Britse Kuns Lêer:Anthonis van Dyck - Equestrian Portrait of Charles I - National Gallery, London.jpg|''Ruiterkunsportret van Karel I'', omstreeks 1637–38 Lêer:Anthonis van Dyck 001.jpg|''[[Kupido]] en Psyche'', 1638 Lêer:Anthony Van Dyck - Portrait of Mary Hill, Lady Killigrew - Google Art Project.jpg|''Portret van Mary Hill, Lady Killigrew'', 1638 Lêer:Anthony van Dyck - Princess Mary, Daughter of Charles I - Google Art Project.jpg|''Prinses Maria, Dogter van Karel I'', omstreeks 1637, Museum of Fine Arts, Boston Lêer:Anthony van Dyck - De apostel Mattheus - L'apotre Matthieu - Fonds Generet - Koning Boudewijnstichting - Fondation Roi Baudouin.jpg|Die apostel Matteus, Koninklike Kunsmuseum van die Vrye Kunste, [[Antwerpen]] Lêer:War and Peace Van Dyck.jpg|Portret van George Digby, 2de Graaf van Bristol, Engelse Rojalis en politikus saam met William Russell, 1ste Hertog van Bedford ("War and Peace"), 1637, Althorp Lêer:Anthony van Dyck - Portrait of Jacques Le Roy - WGA07397.jpg|''Portret van Jacques Le Roy'', 1631. Thyssen-Bornemisza Museum, [[Madrid]]. Lêer:Anthonis van Dyck 036.jpg|''Portret van Mary, Prinses Van Oranje, dogter van [[Karel I van Engeland|Karel I]] saam met haar eggenote die Prins van Oranje, 1641. [[Rijksmuseum]], [[Amsterdam]]. </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == *Brown, Christopher: ''Van Dyck 1599–1641''. Royal Academy Publications, 1999. {{ISBN|0-900946-66-0}} *{{cite EB1911|wstitle=Van Dyck, Sir Anthony|volume=27}} == Eksterne skakels == {{Commons}} * [https://www.paul-mellon-centre.ac.uk/archives-and-library/archive-collections/oliver-millar The Oliver Millar Archive]; navorsingsmateriaal van Oliver Millar, Britse kunshistorikus en een van die voorste outoriteite oor Antoon van Dyck * [http://www.nga.gov/content/ngaweb/features/slideshows/sir-anthony-van-dyck.html?view=grid#slide_1 Van Dyck by die National Gallery of Art] * [http://www.nationalgallery.org.uk/artists/anthony-van-dyck The National Gallery: Van Dyck, met 'n kort biografie] * [http://www.npg.org.uk/whatson/van-dyck/home.php The National Portrait Gallery: Van Dyck] *[http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 ''Vermeer and The Delft School''], 'n volledige teks van die uitstallingskatalogus van die Metropolitan Museum of Art, met inligting oor Antoon van Dyck *[http://jordaensvandyck.org/ Jordaens Van Dyck Paneelskilder Projek] * {{ws|[[s:Landon in The Literary Gazette 1823/Vandyke consulting his Mistress on a Picture|Van dyck konsulteer sy minnares oor 'n Skildery (in Cooke se Uitstalling)]]}}, 'n gedig deur Letitia Elizabeth Landon (1823). {{DEFAULTSORT:Dyck, Antoon Van}} [[Kategorie:Geboortes in 1599]] [[Kategorie:Sterftes in 1641]] [[Kategorie:Vlaamse skilders]] 3pyza8ic054pbnvh45uijnac55tlxiq 2519991 2519990 2022-08-18T13:25:27Z 196.250.216.41 /* Galery */ wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Antoon van Dyck | beeld = Anthonyvandyckselfportrait.jpeg | beeldonderskrif = ''Selfportret met 'n [[Sonneblom]]'' (ná 1633) | geboortenaam = Antoon van Dyck | geboortedatum = 22 Maart 1599 | geboorteplek = [[Antwerpen]], Spaande Nederlande | sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1641|12|9|1599|3|22|}} | sterfplek = Londen | nasionaliteit = [[Vlaminge|Vlaams]] | beroep = [[Skilder]] }} '''Antoon van Dyck''' ([[Nederlands]]e fonetiese uitspraak: vɑn ˈdɛik, verskeie spellings;<ref>[http://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=Anthony+van+Dyck&role=&nation=&prev_page=1&subjectid=500115190 ULAN entry]. Oorspronklik "van Dijck", met die "IJ" digraaf, {{in lang|nl}}.Die [[Nederlands]]e spelling is Anthonis of Antoon, alhowel Anthonie, Antonio of Anthonio ook gebruik is; in [[Frans]] staan hy dikwels bekend as Antoine, in [[Italiaans]] Anthonio of Antonio. </ref> [[22 Maart]] [[1599]] – [[9 Desember]] [[1641]])<ref>{{cite web |url= https://rkd.nl/explore/artists/25230 |title=Anthony van Dyck |website=Netherlands Institute of Art |access-date=2021-03-20}}</ref> was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] [[Barok]]kunstenaar. Hy het die vernaamste hofskilder in Engeland geword, na sukses in die destydse Suid-Nederland en [[Italië]]. Hy was die sewende kind van Frans van Dyck, 'n welgestelde [[Antwerpen]]se syhandelaar. Antoon het van 'n jong ouderdom begin skilder. In sy laat tienerjare was hy suksesvol as 'n onafhanklike skilder. Hy het later in 1618 'n "meester" geword in die Gilde van Sint Lukas. Teen hierdie tydstip was hy werksaam in die ateljee van die voorste noordelike [[skilder]], [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Rubens het 'n groot onvloed op hom uitgeoefen. In 1621 het van Dyck vir 'n paar maande in [[Londen]] gewerk, waarna hy vlugtig teruggekeer het na Vlaandere, voordat hy na Italië gereis het waar hy tot 1627 gewoon het, meestal in [[Genua]]. In die laat 1620's het hy sy bewonderenswaardige ''Ikonografie''-reeksw van portret etse meestal van ander kunstenaars, voltooi. Hy het vyf jaar in Vlaandere spandeer naq sy terugkeer vanaf Italië, en was vanaf 1630 hofskilder vir die aartshertogin Isabella Clara Eugenia, se [[Habsburg]]se Goewerneur van Vlaandere. In 1632 keer hy terug na Loden ten einde op aandrang van [[Karel I van Engeland|Karel I]] die pos van hoof hofskilder op te neem. Met die uitsondering van Hans Holbein die Jongere was van Dyck en sy tydgenoot [[Diego Velázquez|Velazques]] die eerste talentvolle skilders om hoofsaaklik aan portrette vir die Europese vorste te werk, welke die genre handomkeer verander het. Hy is veral bekend vir sy portrette van die aristokrasie, waarvan die noemenswaardigste dié van Karel I en sy familie en handlangers is. Van Dyck het vir die volgende 150 jaar 'n prominente invloed uitgeoefen op die Engelse skilderskool. Hy het ook [[mitologie]]se en [[Bybel]]se onderwerpe geskilder, insluitende altaarstukke, en was 'n belangrike innoveerder op die gebied van waterkleurskilderye en etswerk. Sy manjifieke kwashale, wat klaarblyklik ietwat vinnige aangebring is, kan gewoonlik onderskei word van die groot areas wat geskilder is deur sy assistente. Sy portretstyl het aansienlik verskil van land to land, maar het volwassenheid bereik in die ontspanne elegansie van sy laaste Engelse periode. Hy is begrawe in [[St Paul's Cathedral]], welke 'n aanduiding gee van sy faam ten tyde van sy afsterwe. == Lewe en werk == [[Lêer:Anthonis van Dyck 008b.jpg|duimnael|links|''Selfportret'', 1613–14]] ===Opvoeding=== Antoon van Dyck is gebore uit 'n welvarende familie in Antwerpen. Sy vader was Frans van Dyck, 'n syhandelaar, en sy ma Maria Cupers, dogter van Dirk Cupers en Catharina Conincx.<ref>{{cite web|url=https://en.wikisource.org/wiki/Van_Dyck,_Anthony_(DNB00)|title=Van Dyck Anthony |first=Lionel Henry |last=Cust |volume=58 |access-date=28 April 2018 |via=Wikisource}}</ref> Hy is op 23 Maart 1599 gedoop (as Anthonio).<ref>Antwerpen, S.A.A., Parochieregisters, Doopakten, 30/03/1592 – 26/06/1606, fol. 147, 23-03-1599 Anthonio Van Dijck, opgespoor deur die Jordaens Van Dyck Paneelskilderye-projek (www.jordaensvandyck.org) op 6 April 2017.</ref> Sy talent was baie vroeg reeds duidelik, en teen 1609 studeer hy skilderkuns onder Hendrick van Balen, en word teen omstreeks 1615 'n onafhanklike skilder en bedryf 'n ateljee saam met sy selfs jonger vriend [[Jan Bruegel die Jongere]].<ref>Brown, p. 15.</ref> Op die ouderdom van vyftien was hy reeds 'n hoogs bekwame kunstenaar, soos sy Selfportret (1613–14) toon.<ref>Vlieghe, Hans. ''[https://books.google.com/books?id=AS_NXFoY0M4C&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Flemish Art and Architecture, 1585–1700]'', Yale University Press, p 200. 124. {{ISBN|0-300-10469-3}}</ref> Hy is teen Februarie 1618 as Meester tot die Gilde van Sint Lukas toegelaat.<ref>Martin, Gregory. ''The Flemish School, 1600–1900'', National Gallery Catalogues, p. 26, 1970, National Gallery, Londen, {{ISBN|0-901791-02-4}}</ref> Binne 'n paar jaar sou hy hoofassistent van [[Peter Paul Rubens|Rubens]] word. Rubens het dikwels gebruik gemaak van ander kunstenaars en het sy eie groot ateljee gehad. Sy invloed op die jong kunstenaar was beduidend. Rubens het na die 19-jarige van Dyck verwys as "die beste van my leerlinge".<ref>Brown, p. 17.</ref> Die oorsprong en presiese aard van hul verhouding is onduidelik. Daar word bespiegel dat van Dyck vanaf ongeveer 1613 'n leerling van Rubens was, aangesien selfs sy vroeë werk min tekens van van Balen se invloed toon. Daar is egter geen duidelike bewyse hiervoor nie.<ref name="EW">Ellis Waterhouse, ''Painting in Britain, 1530–1790'', 4th Edn, 1978, pp. 70–77, Penguin Books (nou die Yale History of Art-reeks)</ref> Terselfdertyd verklaar die oorheersing van Rubens in die relatief klein stad Antwerpen waarskynlik waarom Van Dyck, ten spyte van periodieke reise terug na die stad, die grootste deel van sy loopbaan in die buiteland deurgebring het.<ref name="EW"/> In Rubens se kontrak vir die plafon van die Carolus Borromeuskerk (die [[Jesuïet]]-kerk in Antwerpen. 'n Brand vernietig die kerk in 1718) word van Dyck vermeld as een van die "discipelen" wat die skilderye volgens Rubens se ontwerpe moes uitvoer. Anders as van Dyck, het Rubens vir 'n groot verskeidenheid Europese howe gewerk. ===Italië=== [[Lêer:Anthonis van Dyck 012.jpg|duimnael|Genuaanse "hauteur" van die Lomellini familie, 1623]] [[Lêer:Van Dyck - Les Echevins de Bruxelles autour de la statue de la Justice, 1634.jpg|duimnael|300px|'n Grisaille-skets van ''Landdroste van Brussel'', in die École nationale supérieure des Beaux-Arts in Parys]] In 1620 het van Dyck, onder aanstigting van George Villiers, Markies van Buckingham, vir die eerste keer na Engeland gereis, waar hy vir koning [[Jakobus I van Engeland]] werk verrig het en £100 daarvoor ontvang het.<ref name="EW" /> In Londen, in die versameling van Thomas Howard, 21ste graaf van Arundel, het hy vir die eerste keer kennis gemaak met [[Titiaan]] se werk, wie se gebruik van kleur en subtiele modellering van vorm, tot 'n grondverskuiwing in sy werk sou lei, met 'n nuwe stilistiese taal wat die komposisionele lesse wat hy by [[Peter Paul Rubens|Rubens]] geleer het verryk het. <ref>Brown, bladsy 19.</ref> Hy het na vier maande teruggekeer na Vlaandere, en in 1621 na [[Italië]] vertrek, waar hy vir ses jaar gewoon het. Hier het hy die Italiaanse meesters bestudeer en 'n suksesvolle loopbaan as 'n [[skilder|portretskilder]] begin. Hy het reeds op 'n vroeë stadium naam gemaak en sodoende, volgens Giovan Pietro Bellori, die kolonie van Boheemse noordelike kunstenaars in [[Rome]] geïrriteer. Volgens Bellori "het sy gedrag ooreengekom met dié van 'n edelman eerder as 'n gewone persoon. Aangesien hy gewoond daaraan was om in Rubens se sirkel met edelmanne om te gaan, oor besonderse intelligensie beskik het, en begerig was om 'n goeie indruk te skep, het hy klere van satyn, 'n hoed met vere, borsspelde, en goue halsbande gedra en is hy vergesel van bediendes." <ref>Levey, Michael, ''Painting at Court'', Weidenfeld & Nicolson, Londen, 1971, pp. 124–5</ref> [[Lêer:Anthony Van Dyck, by Peter Paul Rubens.jpg|duimnael|225px|''Antoon van Dyck'', deur [[Peter Paul Rubens|Rubens]] (1627–28)]] Hy het meestal vanuit [[Genua]] gewerk, alhoewel hy ook na ander stede gereis het, en in [[Palermo]] in [[Sisilië]] gewoon het, waar hy onder kwarantyn was gedurende die plaag van [[1624]], een van die dodelikste in Sisilië se geskiedenis. Hier het hy 'n 'n belangrike reeks skilderye geskilder van die stad se plaag-beskermheilige, Sint Rosalie. Sy uitbeeldings van jong vroue met vloeiende blonde hare en Fransiskaanse kappe wat afreik na Palermo in sy uur van nood het die van die tydstip af die standaard-ikonografie van die besondere beskermheilige geword en het 'n groot invloed uitgeoefen op Italiaanse [[Barok]]skilders soos Luca Giordano en Pietro Novelli, om maar twee te noem. Beskikbare weergawes daarvan sluit dié in Madrid, Houston, Londen, New York en Palermo in, sowel as in [[Puerto Rico]] en [[Wene]]. Van Dyck se reeks skilderye van Sint Rosalie is deur Gauvin Alexander Bailey en Xavier F. Salomon bestudeer, en hulle was beide kurators of mede-kurators van uitstallings wat gewy is aan die tema van Italiaanse kuns en die [[Swart Dood|plaag]].<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2005/07/29/arts/design/desperately-painting-the-plague.html|title=Desperately Painting the Plague|first=Holland|last=Cotter|newspaper=The New York Times|date=29 Julie 2005}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://go.gale.com/ps/i.do?p=AONE&sw=w&issn=00036536&v=2.1&it=r&id=GALE%7CA284449813&sid=googleScholar&linkaccess=abs|title=Van Dyck in Sicily: while the plague held Palermo in its grip, Anthony van Dyck radically developed 12th-century iconography of Saint Rosalie through five paintings that imbued the saint with a sensual refinement. Van Dyck's Rosalie became one of Catholicism's most popular images of victory over pestilence, and represents a key period in the artist's development|first=Gauvin Alexander|last=Bailey|date=1 Maart 2012|journal=Apollo|volume=175|issue=596|pages=116–122|via=go.gale.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.dulwichpicturegallery.org.uk/about/exhibitions-archive/exhibitions-archive-by-date/2012-van-dyck-in-sicily/|title=2012: Van Dyck in Sicily &#124; Dulwich Picture Gallery|website=www.dulwichpicturegallery.org.uk}}</ref> Vir die Genuaanse aristokrasie, wat hulle in 'n laaste fase van voorspoed bevind het, het hy 'n vollengte portretstyl ontwikkel, gebaseer op Paolo Veronese en [[Titiaan]] asook Rubens se styl uit sy eie tyd in Genua. In 1627 is hy terug na Antwerpen vir vyf jaar. 'n Lewensgrootte portret van vier-en-twintig [[Brussel]]se stadsraadslede is in 1695 vernietig.{{sfn|Cust|1899}} Hy was klaarblyklik baie bekoorlik teenoor sy beskermhere en kon soos Rubens goed klaarkom in die aristokratiese- en hof sfeer, wat bygedra het tot sy vermoë om opdragte te bekom. Teen 1630 is hy beskryf as die hofskilder van die Habsburgse goewerneur van Vlaandere, die Aartshertogin Isabella. In die tydperk het hy ook godsdienstige werke voortgebring soos groot altaarstukke. Hy het ook begin met drukwerk. === Londen, en afsterwe === [[Lêer:Sir-Anthony-van-Dyck-Lord-John-Stuart-and-His-Brother-Lord-Bernard-Stuart.jpg|duimnael|''Lord John Stuart and his Brother, Lord Bernard Stuart'', c. 1638, is tipies van die meer intieme maar steeds elegante styl wat hy in Engeland ontwikkel het]] Koning Karel I was die mees passievolle kunsversamelaar onder die Stuart-konings, en het skilderkuns gesien as 'n manier om sy verhewe siening van die monargie te bevorder. In 1628 het hy die pragtige versameling van die hertog van Mantua gekoop. Sedert sy troonbestyging in 1625 het hy naarstiglik probeer om vooraanstaande buitelandse skilders na Engeland te lok. In 1626 slaag hy daarin om Orazio Gentileschi te oorreed om hom in Engeland te vestig, waarby sy dogter, Artemisia Gentileschi, en van sy seuns later aansluit. Karel I het veral vir Rubens geteiken, wat uiteindelik in 1630 tydens 'n diplomatieke sending besoek afgelê het. Rubens het ook skilderye saamgebring. Hy het later verdere skilderwerke uit Antwerpen gestuur. Rubens is besonders goed behandel tydens sy besoek van nege maande, waartydens hy ook tot ridder geslaan is. Karel se hofskilder, Daniel Mytens, was 'n redelik middelmatige Nederlander. Karel was minder as 1,5 m lank, wat uitdagings aan 'n portretskilder gebied het. Van Dyck het in kontak met die Engelse hof gebly en koning Karel se agente gehelp in hul soektog na skilderye. Hy het van sy eie werke gestuur, insluitende 'n selfportret (1623) saam met Endymion Porter, een van Karel se agente (sy ''Rinaldo en Armida'', 1629), en 'n godsdienstige skildery vir die koningin. Hy het ook in 1632 in [[Den Haag]] Karel se suster, koningin Elisabeth van Boheme, geskilder. In Aprilmaand van dieselfde jaar het Van Dyck na Londen teruggekeer, waar hy dadelik onder die vlerk van die hof geneem is. Hy is in Julie tot ridder geslaan, en het terselfdertyd 'n pensioen van £200 per jaar ontvang. In die toekenning is hy beskryf as ''principalle Paynter in ordinary to their majestities''.<ref name="Grosvenor Gallery Stephens 1887 p. 14">{{cite book |author=Grosvenor Gallery |last2=Stephens |first2=F.G. |title=Exhibition of the Works of Sir Anthony Van Dyck |publisher=H. Good and Son, Printers |year=1887 |url=https://books.google.com/books?id=v5gTAAAAQAAJ|page=14 |quote=About the end of March or the beginning of April, 1632, Van Dyck arrived in England; he was almost immediately appointed Principal Painter in Ordinary to the King, knighted, presented with a gold chain, similar to that which had been given to ...}}</ref><ref name="Sharpe Lake 1993 p. 223">{{cite book |last1=Sharpe |first1=K. |last2=Lake |first2=P. |title=Culture and Politics in Early Stuart England |publisher=Stanford University Press |year=1993 |isbn=978-0-8047-2261-2 |url=https://books.google.com/books?id=0AjPfEmjXXsC&pg=PA223|page=223}}</ref> Hy is boonop goed betaal vir sy skilderye; maar koning Karel het vir vyf jaar nie sy pensioen oorbetaal nie, en die prys van baie skilderye is uiteindelik verlaag. Hy is voorsien van 'n huis aan die [[Teems]]rivier by Blackfriars, Londen, wat destyds net buite [[Londen]] geleë was. 'n Klompie kamers in Eltham-paleis, wat nie meer deur die koninklike familie gebruik is nie, is ook aan hom beskikbaar gestel as 'n landelike toevlugsoord. Die kamers is deur Margaret Lemon bestuur. Sy Blackfriars-ateljee is gereeld deur die Koning en Koningin besoek.<ref name="EW" />{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anthonis van Dyck 044.jpg|duimnael|links|''Karel I tydens 'n Jagtog'', omstreeks 1635, Louvre]] Hy was 'n onmiddellike sukses in Engeland, waar hy 'n groot aantal portrette van die Koning en Henriëtta Maria van Frankryk, sowel as hul kinders, geskilder het. Baie portrette is in verskeie weergawes geskilder, hetsy as diplomatieke geskenke, hetsy as geskenke aan ondersteuners van die toenemend omstrede koning. Van Dyck het na raming altesaam veertig portrette van koning Karel geskilder, sowel as ongeveer dertig van die koningin, nege van die graaf van Strafford, en verskeie van ander howelinge.<ref>Gaunt, William, ''English Court Painting''</ref> Hy het verskeie van die hof geskilder, en ook van homself en sy minnares, Margaret Lemon. In Engeland het hy 'n styl ontwikkel wat 'n ontspanne elegansie en gemaksugtigheid kombineer met 'n onderbeklemtoonde gesag, wat die Engelse portret skilderkuns tot aan die einde van die [[18de eeu]] oorheers het. Sy portrette van Karel te perd het die grootsheid van [[Titiaan]] se skilderye van keiser Karel V oortref, maar selfs meer oorspronklik is sy portret van Karel in die [[Louvre]]: "Charles is given a totally natural look of instinctive sovereignty, in a deliberately informal setting where he strolls so negligently that he seems at first glance nature's gentleman rather than England's King".<ref>Levey p. 128</ref> Alhoewel sy portrette die klassieke idee van 'n "Kavalier-tipe" styl en -kleredrag geskep het, het 'n meerderheid van sy belangrikste beskermhere in die adelstand, soos Lord Wharton en die Grawe van [[Bedford]], Northumberland en Pembroke, die parlement se kant gekies tydens die [[Engelse Burgeroorlog]] wat kort ná sy dood uitgebreek het.{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anton Van Dyck - Christ carrying the Cross - Google Art Project.jpg|duimnael|''Christus met die Kruis'']] == Portrette en ander werke == [[Lêer:Anton van Dyck - Samson and Delilah - Google Art Project.jpg|duimnael|links|''Simson en Delila'', omstreeks 1630, 'n historiese skildery ná [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Die gebruik van versadigde kleure onthul van Dyck se studie van [[Titiaan]]]] [[Lêer:Anthonis van Dyck 013.jpg|duimnael|''Henrietta Maria en die dwerg, Sir Jeffrey Hudson'', 1633]] In die [[17de eeu]] was die vraag vir portrette groter as dié vir ander soorte skilderye. Van Dyck het Koning Karel probeer oorreed om grootskaalse reekse oor die geskiedenis van die Orde van die Kousband vir die Bankethuis, Whitehall, aan te vra, waarvoor Rubens vroeër grootskaalse plafonskilderye voltooi het (hy het dit vanaf Antwerpen na Engeland gestuur). 'n Skets vir een muur bestaan steeds, maar teen 1638 het Karel te min geld gehad om voort te gaan.<ref name="EW" /> [[Diego Velázquez|Velázquez]] het nie die probleem gehad het nie, maar tog is Van Dyck se daaglikse lewe nie, soos die geval was met Velázquez, deur onbenullige hofpligte beswaar nie. Van Dyck het tydens sy besoeke aan Parys in sy laaste jare gepoog om die opdrag te bekom om die Grande Gallerie van die [[Louvre]] te skilder. Hy was egter uiteindelik onsuksesvol<ref>Levey, op cit p. 136</ref> 'n Lys van skilderye wat deur van Dyck in Engeland geskilder is bestaan steeds. Dit is saamgestel deur van Dyck se biograaf, Bellori, en is gebaseer op inligting van sir Kenelm Digby. Geeneen van hierdie werke blyk steeds te bestaan nie, behalwe die ''Eros en Psyche'' wat vir die Koning geskilder is (hieronder).<ref name="EW" /> Baie ander werke, meer godsdienstig as mitologies, bestaan egter steeds, en alhoewel die werke baie mooi is, bereik hulle nie die hoogtes van Velázquez se skilderye nie. Van sy vroeëre werke is in die styl van Rubens geskilder, alhoewel sommige van sy Sisiliaanse werke baie individualisties is. Van Dyck se portrette het meer gevlei as Velázquez s'n. Toe Sophia, later keurvors van Hanover, vir die eerste keer in 1641 vir Koningin Henrietta Maria ontmoet het in ballingskap in Holland, het sy geskryf: "Van Dyck's handsome portraits had given me so fine an idea of the beauty of all English ladies, that I was surprised to find that the Queen, who looked so fine in painting, was a small woman raised up on her chair, with long skinny arms and teeth like defence works projecting from her mouth..."<ref name="EW" /> Sommige kritici gee van Dyck die skuld dat hy 'n ontluikende, strenger Engelse portretskildery-tradisie – van skilders soos William Dobson, Robert Walker en Isaac Fuller – verander het na een wat, in die hande van Van Dyck se opvolgers, soos Peter Lely of Godfrey Kneller, beskryf sou kon word as elegante verbeeldingloosheid geword het<ref name="EW" /> Die konvensionele siening van sy portretskildery-werk was nog altyd gunstiger: "When Van Dyck came hither he brought Face-Painting to us; ever since which time ... England has excel'd all the World in that great Branch of the Art" (Jonathan Richardson: ''An Essay on the Theory of Painting'', 1715, 41). Thomas Gainsborough het na bewering op sy sterfbed gesê: "We are all going to heaven, and Van Dyck is of the Company."{{sfn|Cust|1899}} == Galery == <gallery widths="220" heights="220"> Lêer:Anthonis van Dyck 004.jpg|''Christus Gekroon met Dorings'' (omstreeks 1620) in die Prado Lêer:Luigia Cattaneo-Gentile mg 0061.jpg|''Luigia Cattaneo-Gentile'', Genua, omstreeks 1622 Lêer:Anthonis van Dyck 016.jpg|''Elena Grimaldi'', Genua, 1623 Lêer:Anton van Dyck - Nicolas Lanier - Google Art Project.jpg|''Nicholas Lanier'', 1628 Lêer:Anton van Dyck - The Vision of the Blessed Hermann Joseph - Google Art Project.jpg|''Die Versiendheid van die Geseënde Hermann Joseph'' omstreeks 1629–30 Lêer:Anthonis van Dyck 048.jpg|''Verposing tydens die Vlug na Egipte'', omstreeks 1630, Alte Pinakothek, [[München]] Lêer:Anthonis van Dyck 021.jpg|''Marie-Louise de Tassis'', [[Antwerpen]], 1630 Lêer:Anthony van Dyck - Charles I (1600-49) with M. de St Antoine - Google Art Project.jpg|''Karel I met M. de St Antoine'', 1633 Lêer:Van dyck tomaso 1634 1635.jpg|''Ruiterkunsportret van Thomas Francis, Prins van Carignano'', 1634 Lêer:Anthony Van Dyck - Katherine, Countess of Chesterfield, and Lucy, Countess of Huntingdon - Google Art Project.jpg|''Katerina, Gravin van Chesterfield, en Lusinda, Gravin van Huntingdon'', c. 1636–40, olie op doek, Yale Sentrum vir Britse Kuns Lêer:Anthonis van Dyck - Equestrian Portrait of Charles I - National Gallery, London.jpg|''Ruiterkunsportret van Karel I'', omstreeks 1637–38 Lêer:Anthonis van Dyck 001.jpg|''[[Kupido]] en Psyche'', 1638 Lêer:Anthony Van Dyck - Portrait of Mary Hill, Lady Killigrew - Google Art Project.jpg|''Portret van Mary Hill, Lady Killigrew'', 1638 Lêer:Anthony van Dyck - Princess Mary, Daughter of Charles I - Google Art Project.jpg|''Prinses Maria, Dogter van Karel I'', omstreeks 1637, Museum of Fine Arts, Boston Lêer:Anthony van Dyck - De apostel Mattheus - L'apotre Matthieu - Fonds Generet - Koning Boudewijnstichting - Fondation Roi Baudouin.jpg|Die apostel Matteus, Koninklike Kunsmuseum van die Vrye Kunste, [[Antwerpen]] Lêer:War and Peace Van Dyck.jpg|Portret van George Digby, 2de Graaf van Bristol, Engelse Rojalis en politikus saam met William Russell, 1ste Hertog van Bedford ("War and Peace"), 1637, Althorp Lêer:Anthony van Dyck - Portrait of Jacques Le Roy - WGA07397.jpg|''Portret van Jacques Le Roy'', 1631. Thyssen-Bornemisza Museum, [[Madrid]]. Lêer:Anthonis van Dyck 036.jpg|''Portret van Maria, Prinses Van Oranje, dogter van [[Karel I van Engeland|Karel I]], saam met haar eggenoot die Prins van Oranje, 1641. [[Rijksmuseum]], [[Amsterdam]]. </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == *Brown, Christopher: ''Van Dyck 1599–1641''. Royal Academy Publications, 1999. {{ISBN|0-900946-66-0}} *{{cite EB1911|wstitle=Van Dyck, Sir Anthony|volume=27}} == Eksterne skakels == {{Commons}} * [https://www.paul-mellon-centre.ac.uk/archives-and-library/archive-collections/oliver-millar The Oliver Millar Archive]; navorsingsmateriaal van Oliver Millar, Britse kunshistorikus en een van die voorste outoriteite oor Antoon van Dyck * [http://www.nga.gov/content/ngaweb/features/slideshows/sir-anthony-van-dyck.html?view=grid#slide_1 Van Dyck by die National Gallery of Art] * [http://www.nationalgallery.org.uk/artists/anthony-van-dyck The National Gallery: Van Dyck, met 'n kort biografie] * [http://www.npg.org.uk/whatson/van-dyck/home.php The National Portrait Gallery: Van Dyck] *[http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 ''Vermeer and The Delft School''], 'n volledige teks van die uitstallingskatalogus van die Metropolitan Museum of Art, met inligting oor Antoon van Dyck *[http://jordaensvandyck.org/ Jordaens Van Dyck Paneelskilder Projek] * {{ws|[[s:Landon in The Literary Gazette 1823/Vandyke consulting his Mistress on a Picture|Van dyck konsulteer sy minnares oor 'n Skildery (in Cooke se Uitstalling)]]}}, 'n gedig deur Letitia Elizabeth Landon (1823). {{DEFAULTSORT:Dyck, Antoon Van}} [[Kategorie:Geboortes in 1599]] [[Kategorie:Sterftes in 1641]] [[Kategorie:Vlaamse skilders]] 8vx5xcg8ksy55166s224034r125jr4d 2519997 2519991 2022-08-18T15:02:25Z Rooiratel 90342 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas Persoon | naam = Antoon van Dyck | beeld = Anthonyvandyckselfportrait.jpeg | beeldonderskrif = ''Selfportret met 'n [[Sonneblom]]'' (ná 1633) | geboortenaam = Antoon van Dyck | geboortedatum = 22 Maart 1599 | geboorteplek = [[Antwerpen]], Spaande Nederlande | sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1641|12|9|1599|3|22|}} | sterfplek = Londen | nasionaliteit = [[Vlaminge|Vlaams]] | beroep = [[Skilder]] }} '''Antoon van Dyck''' ([[Nederlands]]e fonetiese uitspraak: vɑn ˈdɛik, verskeie spellings;<ref>[http://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=Anthony+van+Dyck&role=&nation=&prev_page=1&subjectid=500115190 ULAN entry]. Oorspronklik "van Dijck", met die "IJ" digraaf, {{in lang|nl}}.Die [[Nederlands]]e spelling is Anthonis of Antoon, alhowel Anthonie, Antonio of Anthonio ook gebruik is; in [[Frans]] staan hy dikwels bekend as Antoine, in [[Italiaans]] Anthonio of Antonio. </ref> [[22 Maart]] [[1599]] – [[9 Desember]] [[1641]])<ref>{{cite web |url= https://rkd.nl/explore/artists/25230 |title=Anthony van Dyck |website=Netherlands Institute of Art |access-date=2021-03-20}}</ref> was 'n [[Vlaminge|Vlaamse]] [[Barok]]kunstenaar. Hy het die vernaamste hofskilder in Engeland geword, na sukses in die destydse Suid-Nederland en [[Italië]]. Hy was die sewende kind van Frans van Dyck, 'n welgestelde [[Antwerpen]]se syhandelaar. Antoon het van 'n jong ouderdom begin skilder. In sy laat tienerjare was hy suksesvol as 'n onafhanklike skilder. Hy het later in 1618 'n "meester" geword in die Gilde van Sint Lukas. Teen hierdie tydstip was hy werksaam in die ateljee van die voorste noordelike [[skilder]], [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Rubens het 'n groot onvloed op hom uitgeoefen. In 1621 het van Dyck vir 'n paar maande in [[Londen]] gewerk, waarna hy vlugtig teruggekeer het na Vlaandere, voordat hy na Italië gereis het waar hy tot 1627 gewoon het, meestal in [[Genua]]. In die laat 1620's het hy sy bewonderenswaardige ''Ikonografie''-reeksw van portret etse meestal van ander kunstenaars, voltooi. Hy het vyf jaar in Vlaandere spandeer naq sy terugkeer vanaf Italië, en was vanaf 1630 hofskilder vir die aartshertogin Isabella Clara Eugenia, se [[Habsburg]]se Goewerneur van Vlaandere. In 1632 keer hy terug na Loden ten einde op aandrang van [[Karel I van Engeland|Karel I]] die pos van hoof hofskilder op te neem. Met die uitsondering van Hans Holbein die Jongere was van Dyck en sy tydgenoot [[Diego Velázquez|Velazques]] die eerste talentvolle skilders om hoofsaaklik aan portrette vir die Europese vorste te werk, welke die genre handomkeer verander het. Hy is veral bekend vir sy portrette van die aristokrasie, waarvan die noemenswaardigste dié van Karel I en sy familie en handlangers is. Van Dyck het vir die volgende 150 jaar 'n prominente invloed uitgeoefen op die Engelse skilderskool. Hy het ook [[mitologie]]se en [[Bybel]]se onderwerpe geskilder, insluitende altaarstukke, en was 'n belangrike innoveerder op die gebied van waterkleurskilderye en etswerk. Sy manjifieke kwashale, wat klaarblyklik ietwat vinnige aangebring is, kan gewoonlik onderskei word van die groot areas wat geskilder is deur sy assistente. Sy portretstyl het aansienlik verskil van land to land, maar het volwassenheid bereik in die ontspanne elegansie van sy laaste Engelse periode. Hy is begrawe in [[St Paul's Cathedral]], welke 'n aanduiding gee van sy faam ten tyde van sy afsterwe. == Lewe en werk == [[Lêer:Anthonis van Dyck 008b.jpg|duimnael|links|''Selfportret'', 1613–14]] ===Opvoeding=== Antoon van Dyck is gebore uit 'n welvarende familie in Antwerpen. Sy vader was Frans van Dyck, 'n syhandelaar, en sy ma Maria Cupers, dogter van Dirk Cupers en Catharina Conincx.<ref>{{cite web|url=https://en.wikisource.org/wiki/Van_Dyck,_Anthony_(DNB00)|title=Van Dyck Anthony |first=Lionel Henry |last=Cust |volume=58 |access-date=28 April 2018 |via=Wikisource}}</ref> Hy is op 23 Maart 1599 gedoop (as Anthonio).<ref>Antwerpen, S.A.A., Parochieregisters, Doopakten, 30/03/1592 – 26/06/1606, fol. 147, 23-03-1599 Anthonio Van Dijck, opgespoor deur die Jordaens Van Dyck Paneelskilderye-projek (www.jordaensvandyck.org) op 6 April 2017.</ref> Sy talent was baie vroeg reeds duidelik, en teen 1609 studeer hy skilderkuns onder Hendrick van Balen, en word teen omstreeks 1615 'n onafhanklike skilder en bedryf 'n ateljee saam met sy selfs jonger vriend [[Jan Bruegel die Jongere]].<ref>Brown, p. 15.</ref> Op die ouderdom van vyftien was hy reeds 'n hoogs bekwame kunstenaar, soos sy Selfportret (1613–14) toon.<ref>Vlieghe, Hans. ''[https://books.google.com/books?id=AS_NXFoY0M4C&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Flemish Art and Architecture, 1585–1700]'', Yale University Press, p 200. 124. {{ISBN|0-300-10469-3}}</ref> Hy is teen Februarie 1618 as Meester tot die Gilde van Sint Lukas toegelaat.<ref>Martin, Gregory. ''The Flemish School, 1600–1900'', National Gallery Catalogues, p. 26, 1970, National Gallery, Londen, {{ISBN|0-901791-02-4}}</ref> Binne 'n paar jaar sou hy hoofassistent van [[Peter Paul Rubens|Rubens]] word. Rubens het dikwels gebruik gemaak van ander kunstenaars en het sy eie groot ateljee gehad. Sy invloed op die jong kunstenaar was beduidend. Rubens het na die 19-jarige van Dyck verwys as "die beste van my leerlinge".<ref>Brown, p. 17.</ref> Die oorsprong en presiese aard van hul verhouding is onduidelik. Daar word bespiegel dat van Dyck vanaf ongeveer 1613 'n leerling van Rubens was, aangesien selfs sy vroeë werk min tekens van van Balen se invloed toon. Daar is egter geen duidelike bewyse hiervoor nie.<ref name="EW">Ellis Waterhouse, ''Painting in Britain, 1530–1790'', 4th Edn, 1978, pp. 70–77, Penguin Books (nou die Yale History of Art-reeks)</ref> Terselfdertyd verklaar die oorheersing van Rubens in die relatief klein stad Antwerpen waarskynlik waarom Van Dyck, ten spyte van periodieke reise terug na die stad, die grootste deel van sy loopbaan in die buiteland deurgebring het.<ref name="EW"/> In Rubens se kontrak vir die plafon van die Carolus Borromeuskerk (die [[Jesuïet]]-kerk in Antwerpen. 'n Brand vernietig die kerk in 1718) word van Dyck vermeld as een van die "discipelen" wat die skilderye volgens Rubens se ontwerpe moes uitvoer. Anders as van Dyck, het Rubens vir 'n groot verskeidenheid Europese howe gewerk. ===Italië=== [[Lêer:Anthonis van Dyck 012.jpg|duimnael|Genuaanse "hauteur" van die Lomellini familie, 1623]] [[Lêer:Van Dyck - Les Echevins de Bruxelles autour de la statue de la Justice, 1634.jpg|duimnael|300px|'n Grisaille-skets van ''Landdroste van Brussel'', in die École nationale supérieure des Beaux-Arts in Parys]] In 1620 het van Dyck, onder aanstigting van George Villiers, Markies van Buckingham, vir die eerste keer na Engeland gereis, waar hy vir koning [[Jakobus I van Engeland]] werk verrig het en £100 daarvoor ontvang het.<ref name="EW" /> In Londen, in die versameling van Thomas Howard, 21ste graaf van Arundel, het hy vir die eerste keer kennis gemaak met [[Titiaan]] se werk, wie se gebruik van kleur en subtiele modellering van vorm, tot 'n grondverskuiwing in sy werk sou lei, met 'n nuwe stilistiese taal wat die komposisionele lesse wat hy by [[Peter Paul Rubens|Rubens]] geleer het verryk het. <ref>Brown, bladsy 19.</ref> Hy het na vier maande teruggekeer na Vlaandere, en in 1621 na [[Italië]] vertrek, waar hy vir ses jaar gewoon het. Hier het hy die Italiaanse meesters bestudeer en 'n suksesvolle loopbaan as 'n [[skilder|portretskilder]] begin. Hy het reeds op 'n vroeë stadium naam gemaak en sodoende, volgens Giovan Pietro Bellori, die kolonie van Boheemse noordelike kunstenaars in [[Rome]] geïrriteer. Volgens Bellori "het sy gedrag ooreengekom met dié van 'n edelman eerder as 'n gewone persoon. Aangesien hy gewoond daaraan was om in Rubens se sirkel met edelmanne om te gaan, oor besonderse intelligensie beskik het, en begerig was om 'n goeie indruk te skep, het hy klere van satyn, 'n hoed met vere, borsspelde, en goue halsbande gedra en is hy vergesel van bediendes." <ref>Levey, Michael, ''Painting at Court'', Weidenfeld & Nicolson, Londen, 1971, pp. 124–5</ref> [[Lêer:Anthony Van Dyck, by Peter Paul Rubens.jpg|duimnael|225px|''Antoon van Dyck'', deur [[Peter Paul Rubens|Rubens]] (1627–28)]] Hy het meestal vanuit [[Genua]] gewerk, alhoewel hy ook na ander stede gereis het, en in [[Palermo]] in [[Sisilië]] gewoon het, waar hy onder kwarantyn was gedurende die plaag van [[1624]], een van die dodelikste in Sisilië se geskiedenis. Hier het hy 'n 'n belangrike reeks skilderye geskilder van die stad se plaag-beskermheilige, Sint Rosalie. Sy uitbeeldings van jong vroue met vloeiende blonde hare en Fransiskaanse kappe wat afreik na Palermo in sy uur van nood het die van die tydstip af die standaard-ikonografie van die besondere beskermheilige geword en het 'n groot invloed uitgeoefen op Italiaanse [[Barok]]skilders soos Luca Giordano en Pietro Novelli, om maar twee te noem. Beskikbare weergawes daarvan sluit dié in Madrid, Houston, Londen, New York en Palermo in, sowel as in [[Puerto Rico]] en [[Wene]]. Van Dyck se reeks skilderye van Sint Rosalie is deur Gauvin Alexander Bailey en Xavier F. Salomon bestudeer, en hulle was beide kurators of mede-kurators van uitstallings wat gewy is aan die tema van Italiaanse kuns en die [[Swart Dood|plaag]].<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2005/07/29/arts/design/desperately-painting-the-plague.html|title=Desperately Painting the Plague|first=Holland|last=Cotter|newspaper=The New York Times|date=29 Julie 2005}}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://go.gale.com/ps/i.do?p=AONE&sw=w&issn=00036536&v=2.1&it=r&id=GALE%7CA284449813&sid=googleScholar&linkaccess=abs|title=Van Dyck in Sicily: while the plague held Palermo in its grip, Anthony van Dyck radically developed 12th-century iconography of Saint Rosalie through five paintings that imbued the saint with a sensual refinement. Van Dyck's Rosalie became one of Catholicism's most popular images of victory over pestilence, and represents a key period in the artist's development|first=Gauvin Alexander|last=Bailey|date=1 Maart 2012|journal=Apollo|volume=175|issue=596|pages=116–122|via=go.gale.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.dulwichpicturegallery.org.uk/about/exhibitions-archive/exhibitions-archive-by-date/2012-van-dyck-in-sicily/|title=2012: Van Dyck in Sicily &#124; Dulwich Picture Gallery|website=www.dulwichpicturegallery.org.uk}}</ref> Vir die Genuaanse aristokrasie, wat hulle in 'n laaste fase van voorspoed bevind het, het hy 'n vollengte portretstyl ontwikkel, gebaseer op Paolo Veronese en [[Titiaan]] asook Rubens se styl uit sy eie tyd in Genua. In 1627 is hy terug na Antwerpen vir vyf jaar. 'n Lewensgrootte portret van vier-en-twintig [[Brussel]]se stadsraadslede is in 1695 vernietig.{{sfn|Cust|1899}} Hy was klaarblyklik baie bekoorlik teenoor sy beskermhere en kon soos Rubens goed klaarkom in die aristokratiese- en hof sfeer, wat bygedra het tot sy vermoë om opdragte te bekom. Teen 1630 is hy beskryf as die hofskilder van die Habsburgse goewerneur van Vlaandere, die Aartshertogin Isabella. In die tydperk het hy ook godsdienstige werke voortgebring soos groot altaarstukke. Hy het ook begin met drukwerk. === Londen, en afsterwe === [[Lêer:Sir-Anthony-van-Dyck-Lord-John-Stuart-and-His-Brother-Lord-Bernard-Stuart.jpg|duimnael|''Lord John Stuart and his Brother, Lord Bernard Stuart'', c. 1638, is tipies van die meer intieme maar steeds elegante styl wat hy in Engeland ontwikkel het]] Koning Karel I was die mees passievolle kunsversamelaar onder die Stuart-konings, en het skilderkuns gesien as 'n manier om sy verhewe siening van die monargie te bevorder. In 1628 het hy die pragtige versameling van die hertog van Mantua gekoop. Sedert sy troonbestyging in 1625 het hy naarstiglik probeer om vooraanstaande buitelandse skilders na Engeland te lok. In 1626 slaag hy daarin om Orazio Gentileschi te oorreed om hom in Engeland te vestig, waarby sy dogter, Artemisia Gentileschi, en van sy seuns later aansluit. Karel I het veral vir Rubens geteiken, wat uiteindelik in 1630 tydens 'n diplomatieke sending besoek afgelê het. Rubens het ook skilderye saamgebring. Hy het later verdere skilderwerke uit Antwerpen gestuur. Rubens is besonders goed behandel tydens sy besoek van nege maande, waartydens hy ook tot ridder geslaan is. Karel se hofskilder, Daniel Mytens, was 'n redelik middelmatige Nederlander. Karel was minder as 1,5 m lank, wat uitdagings aan 'n portretskilder gebied het. Van Dyck het in kontak met die Engelse hof gebly en koning Karel se agente gehelp in hul soektog na skilderye. Hy het van sy eie werke gestuur, insluitende 'n selfportret (1623) saam met Endymion Porter, een van Karel se agente (sy ''Rinaldo en Armida'', 1629), en 'n godsdienstige skildery vir die koningin. Hy het ook in 1632 in [[Den Haag]] Karel se suster, koningin Elisabeth van Boheme, geskilder. In Aprilmaand van dieselfde jaar het Van Dyck na Londen teruggekeer, waar hy dadelik onder die vlerk van die hof geneem is. Hy is in Julie tot ridder geslaan, en het terselfdertyd 'n pensioen van £200 per jaar ontvang. In die toekenning is hy beskryf as ''principalle Paynter in ordinary to their majestities''.<ref name="Grosvenor Gallery Stephens 1887 p. 14">{{cite book |author=Grosvenor Gallery |last2=Stephens |first2=F.G. |title=Exhibition of the Works of Sir Anthony Van Dyck |publisher=H. Good and Son, Printers |year=1887 |url=https://books.google.com/books?id=v5gTAAAAQAAJ|page=14 |quote=About the end of March or the beginning of April, 1632, Van Dyck arrived in England; he was almost immediately appointed Principal Painter in Ordinary to the King, knighted, presented with a gold chain, similar to that which had been given to ...}}</ref><ref name="Sharpe Lake 1993 p. 223">{{cite book |last1=Sharpe |first1=K. |last2=Lake |first2=P. |title=Culture and Politics in Early Stuart England |publisher=Stanford University Press |year=1993 |isbn=978-0-8047-2261-2 |url=https://books.google.com/books?id=0AjPfEmjXXsC&pg=PA223|page=223}}</ref> Hy is boonop goed betaal vir sy skilderye; maar koning Karel het vir vyf jaar nie sy pensioen oorbetaal nie, en die prys van baie skilderye is uiteindelik verlaag. Hy is voorsien van 'n huis aan die [[Teems]]rivier by Blackfriars, Londen, wat destyds net buite [[Londen]] geleë was. 'n Klompie kamers in Eltham-paleis, wat nie meer deur die koninklike familie gebruik is nie, is ook aan hom beskikbaar gestel as 'n landelike toevlugsoord. Die kamers is deur Margaret Lemon bestuur. Sy Blackfriars-ateljee is gereeld deur die Koning en Koningin besoek.<ref name="EW" />{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anthonis van Dyck 044.jpg|duimnael|links|''Karel I tydens 'n Jagtog'', omstreeks 1635, Louvre]] Hy was 'n onmiddellike sukses in Engeland, waar hy 'n groot aantal portrette van die Koning en Henriëtta Maria van Frankryk, sowel as hul kinders, geskilder het. Baie portrette is in verskeie weergawes geskilder, hetsy as diplomatieke geskenke, hetsy as geskenke aan ondersteuners van die toenemend omstrede koning. Van Dyck het na raming altesaam veertig portrette van koning Karel geskilder, sowel as ongeveer dertig van die koningin, nege van die graaf van Strafford, en verskeie van ander howelinge.<ref>Gaunt, William, ''English Court Painting''</ref> Hy het verskeie van die hof geskilder, en ook van homself en sy minnares, Margaret Lemon. In Engeland het hy 'n styl ontwikkel wat 'n ontspanne elegansie en gemaksugtigheid kombineer met 'n onderbeklemtoonde gesag, wat die Engelse portret skilderkuns tot aan die einde van die [[18de eeu]] oorheers het. Sy portrette van Karel te perd het die grootsheid van [[Titiaan]] se skilderye van keiser Karel V oortref, maar selfs meer oorspronklik is sy portret van Karel in die [[Louvre]]: "Charles is given a totally natural look of instinctive sovereignty, in a deliberately informal setting where he strolls so negligently that he seems at first glance nature's gentleman rather than England's King".<ref>Levey p. 128</ref> Alhoewel sy portrette die klassieke idee van 'n "Kavalier-tipe" styl en -kleredrag geskep het, het 'n meerderheid van sy belangrikste beskermhere in die adelstand, soos Lord Wharton en die Grawe van [[Bedford]], Northumberland en Pembroke, die parlement se kant gekies tydens die [[Engelse Burgeroorlog]] wat kort ná sy dood uitgebreek het.{{sfn|Cust|1899}} [[Lêer:Anton Van Dyck - Christ carrying the Cross - Google Art Project.jpg|duimnael|''Christus met die Kruis'']] == Portrette en ander werke == [[Lêer:Anton van Dyck - Samson and Delilah - Google Art Project.jpg|duimnael|links|''Simson en Delila'', omstreeks 1630, 'n historiese skildery ná [[Peter Paul Rubens|Rubens]]. Die gebruik van versadigde kleure onthul van Dyck se studie van [[Titiaan]]]] [[Lêer:Anthonis van Dyck 013.jpg|duimnael|''Henrietta Maria en die dwerg, Sir Jeffrey Hudson'', 1633]] In die [[17de eeu]] was die vraag vir portrette groter as dié vir ander soorte skilderye. Van Dyck het Koning Karel probeer oorreed om grootskaalse reekse oor die geskiedenis van die Orde van die Kousband vir die Bankethuis, Whitehall, aan te vra, waarvoor Rubens vroeër grootskaalse plafonskilderye voltooi het (hy het dit vanaf Antwerpen na Engeland gestuur). 'n Skets vir een muur bestaan steeds, maar teen 1638 het Karel te min geld gehad om voort te gaan.<ref name="EW" /> [[Diego Velázquez|Velázquez]] het nie die probleem gehad het nie, maar tog is Van Dyck se daaglikse lewe nie, soos die geval was met Velázquez, deur onbenullige hofpligte beswaar nie. Van Dyck het tydens sy besoeke aan Parys in sy laaste jare gepoog om die opdrag te bekom om die Grande Gallerie van die [[Louvre]] te skilder. Hy was egter uiteindelik onsuksesvol<ref>Levey, op cit p. 136</ref> 'n Lys van skilderye wat deur van Dyck in Engeland geskilder is bestaan steeds. Dit is saamgestel deur van Dyck se biograaf, Bellori, en is gebaseer op inligting van sir Kenelm Digby. Geeneen van hierdie werke blyk steeds te bestaan nie, behalwe die ''Eros en Psyche'' wat vir die Koning geskilder is (hieronder).<ref name="EW" /> Baie ander werke, meer godsdienstig as mitologies, bestaan egter steeds, en alhoewel die werke baie mooi is, bereik hulle nie die hoogtes van Velázquez se skilderye nie. Van sy vroeëre werke is in die styl van Rubens geskilder, alhoewel sommige van sy Sisiliaanse werke baie individualisties is. Van Dyck se portrette het meer gevlei as Velázquez s'n. Toe Sophia, later keurvors van Hanover, vir die eerste keer in 1641 vir Koningin Henrietta Maria ontmoet het in ballingskap in Holland, het sy geskryf: "Van Dyck's handsome portraits had given me so fine an idea of the beauty of all English ladies, that I was surprised to find that the Queen, who looked so fine in painting, was a small woman raised up on her chair, with long skinny arms and teeth like defence works projecting from her mouth..."<ref name="EW" /> Sommige kritici gee van Dyck die skuld dat hy 'n ontluikende, strenger Engelse portretskildery-tradisie – van skilders soos William Dobson, Robert Walker en Isaac Fuller – verander het na een wat, in die hande van Van Dyck se opvolgers, soos Peter Lely of Godfrey Kneller, beskryf sou kon word as elegante verbeeldingloosheid geword het<ref name="EW" /> Die konvensionele siening van sy portretskildery-werk was nog altyd gunstiger: "When Van Dyck came hither he brought Face-Painting to us; ever since which time ... England has excel'd all the World in that great Branch of the Art" (Jonathan Richardson: ''An Essay on the Theory of Painting'', 1715, 41). Thomas Gainsborough het na bewering op sy sterfbed gesê: "We are all going to heaven, and Van Dyck is of the Company."{{sfn|Cust|1899}} == Galery == <gallery widths="220" heights="220"> Lêer:Anthonis van Dyck 004.jpg|''Christus Gekroon met Dorings'' (omstreeks 1620) in die Prado Lêer:Luigia Cattaneo-Gentile mg 0061.jpg|''Luigia Cattaneo-Gentile'', Genua, omstreeks 1622 Lêer:Anthonis van Dyck 016.jpg|''Elena Grimaldi'', Genua, 1623 Lêer:Anton van Dyck - Nicolas Lanier - Google Art Project.jpg|''Nicholas Lanier'', 1628 Lêer:Anton van Dyck - The Vision of the Blessed Hermann Joseph - Google Art Project.jpg|''Die Versiendheid van die Geseënde Hermann Joseph'' omstreeks 1629–30 Lêer:Anthonis van Dyck 048.jpg|''Verposing tydens die Vlug na Egipte'', omstreeks 1630, Alte Pinakothek, [[München]] Lêer:Anthonis van Dyck 021.jpg|''Marie-Louise de Tassis'', [[Antwerpen]], 1630 Lêer:Anthony van Dyck - Charles I (1600-49) with M. de St Antoine - Google Art Project.jpg|''Karel I met M. de St Antoine'', 1633 Lêer:Van dyck tomaso 1634 1635.jpg|''Ruiterkunsportret van Thomas Francis, Prins van Carignano'', 1634 Lêer:Anthony Van Dyck - Katherine, Countess of Chesterfield, and Lucy, Countess of Huntingdon - Google Art Project.jpg|''Katerina, Gravin van Chesterfield, en Lusinda, Gravin van Huntingdon'', c. 1636–40, olie op doek, Yale Sentrum vir Britse Kuns Lêer:Anthonis van Dyck - Equestrian Portrait of Charles I - National Gallery, London.jpg|''Ruiterkunsportret van Karel I'', omstreeks 1637–38 Lêer:Anthonis van Dyck 001.jpg|''[[Kupido]] en Psyche'', 1638 Lêer:Anthony Van Dyck - Portrait of Mary Hill, Lady Killigrew - Google Art Project.jpg|''Portret van Mary Hill, Lady Killigrew'', 1638 Lêer:Anthony van Dyck - Princess Mary, Daughter of Charles I - Google Art Project.jpg|''Prinses Maria, Dogter van Karel I'', omstreeks 1637, Museum of Fine Arts, Boston Lêer:Anthony van Dyck - De apostel Mattheus - L'apotre Matthieu - Fonds Generet - Koning Boudewijnstichting - Fondation Roi Baudouin.jpg|Die apostel Matteus, Koninklike Kunsmuseum van die Vrye Kunste, [[Antwerpen]] Lêer:War and Peace Van Dyck.jpg|Portret van George Digby, 2de Graaf van Bristol, Engelse Rojalis en politikus saam met William Russell, 1ste Hertog van Bedford ("War and Peace"), 1637, Althorp Lêer:Anthony van Dyck - Portrait of Jacques Le Roy - WGA07397.jpg|''Portret van Jacques Le Roy'', 1631. Thyssen-Bornemisza Museum, [[Madrid]]. Lêer:Anthonis van Dyck 036.jpg|''Portret van Maria, Prinses Van Oranje, dogter van [[Karel I van Engeland|Karel I]], saam met haar eggenoot die Prins van Oranje, 1641. [[Rijksmuseum]], [[Amsterdam]]. </gallery> == Verwysings == {{Verwysings}} == Bronne == * Brown, Christopher: ''Van Dyck 1599–1641''. Royal Academy Publications, 1999. {{ISBN|0-900946-66-0}} * {{cite EB1911|wstitle=Van Dyck, Sir Anthony|volume=27}} == Eksterne skakels == {{Commons}} * [https://www.paul-mellon-centre.ac.uk/archives-and-library/archive-collections/oliver-millar The Oliver Millar Archive]; navorsingsmateriaal van Oliver Millar, Britse kunshistorikus en een van die voorste outoriteite oor Antoon van Dyck * [http://www.nga.gov/content/ngaweb/features/slideshows/sir-anthony-van-dyck.html?view=grid#slide_1 Van Dyck by die National Gallery of Art] * [http://www.nationalgallery.org.uk/artists/anthony-van-dyck The National Gallery: Van Dyck, met 'n kort biografie] * [http://www.npg.org.uk/whatson/van-dyck/home.php The National Portrait Gallery: Van Dyck] *[http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/65202/rec/17 ''Vermeer and The Delft School''], 'n volledige teks van die uitstallingskatalogus van die Metropolitan Museum of Art, met inligting oor Antoon van Dyck *[http://jordaensvandyck.org/ Jordaens Van Dyck Paneelskilder Projek] * {{ws|[[s:Landon in The Literary Gazette 1823/Vandyke consulting his Mistress on a Picture|Van dyck konsulteer sy minnares oor 'n Skildery (in Cooke se Uitstalling)]]}}, 'n gedig deur Letitia Elizabeth Landon (1823). {{Normdata}} {{DEFAULTSORT:Dyck, Antoon Van}} [[Kategorie:Geboortes in 1599]] [[Kategorie:Sterftes in 1641]] [[Kategorie:Vlaamse skilders]] joejiko8jjajakx56dp79xfpnrgjnsk 3 393040 2520023 2022-08-18T19:36:58Z Oesjaar 7467 /* Welkom! */ nuwe afdeling wikitext text/x-wiki == Welkom! == {{welkom}} Welkom hier by ons! Groete! [[Gebruiker:Oesjaar|Oesjaar]] ([[Gebruikerbespreking:Oesjaar|kontak]]) 19:36, 18 Augustus 2022 (UTC) 5vcme3ile32uuqbx4m31n1mef7twvuu 2 393041 2520024 2022-08-18T19:37:22Z Oesjaar 7467 Vertel ons van jouself! wikitext text/x-wiki Vertel ons van jouself! 84qbmu2rixijgnyzciy3g2t62t9c60m 0 393042 2520036 2022-08-19T04:53:23Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia klipbergensis | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1963 | synonyms = }} '''''Ruschia klipbergensis''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afrika. Dit kom in die [[Wes-Kaap]] naby [[Malmesbury]] voor waar dit deel van die [[fynbos]] is. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-166 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:58018-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] re787tlh5nmz76c1u05t5e45v4iqaqm 2520037 2520036 2022-08-19T05:06:46Z Oesjaar 7467 Verbeter wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = DD | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia klipbergensis | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1963 | synonyms = }} '''''Ruschia klipbergensis''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] en is [[endemies]] in Suid-Afrika. Dit kom in die [[Wes-Kaap]] naby [[Malmesbury]] voor waar dit deel van die [[fynbos]] is. Die [[spesie]] is laas in die 1950's gesien; dit is 'n 'n bedreigde gebied gevind. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-166 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:58018-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] drid74b5oti10fbodu98u19ht7ek5ks 0 393043 2520038 2022-08-19T05:58:49Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia rigida | authority = (Haw.) Schwantes 1927 | synonyms = * ''Mesembryanthemum rigidum'' <small>Haw.</small> }} '''''Ruschia rigida''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en kom in die [[Wes-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-281 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364462-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] 384vbtem8vuvmz1uhql7m3xlf5fhnt8 0 393044 2520039 2022-08-19T06:09:54Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = <!-- Afrikaanse naam --> | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia rigidicaulis | authority = (Haw.) Schwantes 1949 | synonyms = * ''Mesembryanthemum rigidicaule'' <small>Haw.</small> }} '''''Ruschia rigidicaulis''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en kom in die [[Wes-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-282 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364463-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] kqlqpl8hnu8smvfwrc4khe752dblda2 0 393045 2520040 2022-08-19T06:15:05Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = Swart T'nouroebos | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia robusta | authority = [[Louisa Bolus|L.Bolus]] 1929 | synonyms = * ''Mesembryanthemum dressianum'' <small>J.W.Ingram</small> }} '''''Ruschia robusta''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en kom in die [[Noord-Kaap]] voor. Die [[spesie]] staan ook as die ''swartstamvyebos'' bekend. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-283 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364465-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] fzcbbm8n6q13qhgbb1qc46u5b0rgq7e 0 393046 2520041 2022-08-19T06:16:22Z Oesjaar 7467 Aanstuur wikitext text/x-wiki #AANSTUUR [[Ruschia robusta]] 5v3bfta718av5051a4kpfq4ic182z50 0 393047 2520043 2022-08-19T07:54:14Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = Inception | beeld = | draaiboekskrywer = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Emma Thomas]]<br />[[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist|<!-- Order based on the TOP BILLING of the poster --> * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]]}} | re...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Inception | beeld = | draaiboekskrywer = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Emma Thomas]]<br />[[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist|<!-- Order based on the TOP BILLING of the poster --> * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]]}} | regisseur = [[Christopher Nolan]] | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Warner Bros.<br />Legendary Entertainment<br />Syncopy | vrystelling = [[8 Julie]] [[2010]] | speeltyd = 148 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 1375666 }} '''''Inception''''' is 'n 2010 Amerikaanse rolprent uit 2010 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/2010/film/markets-festivals/inception-1117943114/ Inception]</ref><ref>[https://deadline.com/2011/01/oscar-christopher-nolan-qa-inceptions-writer-director-is-a-hollwood-original-94704/ OSCAR: Chris Nolan Q&A About 'Inception']</ref> == Hoofrolspelers == * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|1375666}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] tcyeoagizklfyjnbmhb8cofsbgaig1q 2520046 2520043 2022-08-19T08:04:41Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Inception | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Emma Thomas]]<br />[[Christopher Nolan]] | draaiboekskrywer = [[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist|<!-- Order based on the TOP BILLING of the poster --> * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]]}} | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Warner Bros.<br />Legendary Entertainment<br />Syncopy | vrystelling = [[8 Julie]] [[2010]] | speeltyd = 148 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 1375666 }} '''''Inception''''' is 'n 2010 Amerikaanse rolprent uit 2010 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/2010/film/markets-festivals/inception-1117943114/ Inception]</ref><ref>[https://deadline.com/2011/01/oscar-christopher-nolan-qa-inceptions-writer-director-is-a-hollwood-original-94704/ OSCAR: Chris Nolan Q&A About 'Inception']</ref> == Hoofrolspelers == * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|1375666}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] easigbfv7qez5biguqtrc9ce83pfyis 2520047 2520046 2022-08-19T08:05:28Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Inception | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Emma Thomas]]<br />[[Christopher Nolan]] | draaiboekskrywer = [[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist| * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]]}} | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Warner Bros.<br />Legendary Entertainment<br />Syncopy | vrystelling = [[8 Julie]] [[2010]] | speeltyd = 148 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 1375666 }} '''''Inception''''' is 'n 2010 Amerikaanse rolprent uit 2010 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/2010/film/markets-festivals/inception-1117943114/ Inception]</ref><ref>[https://deadline.com/2011/01/oscar-christopher-nolan-qa-inceptions-writer-director-is-a-hollwood-original-94704/ OSCAR: Chris Nolan Q&A About 'Inception']</ref> == Hoofrolspelers == * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|1375666}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] jx7sr69tai1xnetdt1nya9mhcoce452 2520052 2520047 2022-08-19T08:14:28Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Inception | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Emma Thomas]]<br />[[Christopher Nolan]] | draaiboekskrywer = [[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist| * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]]}} | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Warner Bros.<br />Legendary Entertainment<br />Syncopy | vrystelling = [[8 Julie]] [[2010]] | speeltyd = 148 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 1375666 }} '''''Inception''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2010 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/2010/film/markets-festivals/inception-1117943114/ Inception]</ref><ref>[https://deadline.com/2011/01/oscar-christopher-nolan-qa-inceptions-writer-director-is-a-hollwood-original-94704/ OSCAR: Chris Nolan Q&A About 'Inception']</ref> == Hoofrolspelers == * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|1375666}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] ea4dyq7xguo8prs93te8n22zyufeolv 2520063 2520052 2022-08-19T08:37:11Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Inception | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Emma Thomas]]<br />[[Christopher Nolan]] | draaiboekskrywer = [[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist| * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]]}} | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Warner Bros. Pictures | ateljee = Warner Bros.<br />Legendary Entertainment<br />Syncopy | vrystelling = [[8 Julie]] [[2010]] | speeltyd = 148 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 1375666 }} '''''Inception''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2010 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/2010/film/markets-festivals/inception-1117943114/ Inception]</ref><ref>[https://deadline.com/2011/01/oscar-christopher-nolan-qa-inceptions-writer-director-is-a-hollwood-original-94704/ OSCAR: Chris Nolan Q&A About 'Inception']</ref> == Hoofrolspelers == * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Ken Watanabe]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] * [[Marion Cotillard]] * [[Elliot Page]] * [[Tom Hardy]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Berenger]] * [[Michael Caine]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|1375666}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] gsz9ghsn7aqee0yoep4s2tncqj45skc 0 393048 2520044 2022-08-19T08:02:52Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = A Beautiful Mind | beeld = | draaiboekskrywer = [[Akiva Goldsman]] | produksieleier = [[Brian Grazer]]<br />[[Ron Howard]] | met = {{Plainlist|<!-- Order based on the TOP BILLING of the poster --> * [[Russell Crowe]] * [[Ed Harris]] * [[Jennifer Connelly]] * [[Paul Bettany]] * [[Adam Goldberg]] * [[Judd Hirsch]] * [[Josh Lucas]] * [[Anthony Rapp]] * [[Christopher Plummer]]}} | regisseur...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = A Beautiful Mind | beeld = | draaiboekskrywer = [[Akiva Goldsman]] | produksieleier = [[Brian Grazer]]<br />[[Ron Howard]] | met = {{Plainlist|<!-- Order based on the TOP BILLING of the poster --> * [[Russell Crowe]] * [[Ed Harris]] * [[Jennifer Connelly]] * [[Paul Bettany]] * [[Adam Goldberg]] * [[Judd Hirsch]] * [[Josh Lucas]] * [[Anthony Rapp]] * [[Christopher Plummer]]}} | regisseur = [[Ron Howard]] | kinematografie = [[Roger Deakins]] | musiek = [[James Horner]] | redigeerder = [[Daniel P. Hanley]]<br />[[Mike Hill]] | verspreider = Universal Pictures | ateljee = Universal Pictures<br />DreamWorks Pictures<br />Imagine Entertainment | vrystelling = [[21 Desember]] [[2001]] | speeltyd = 135 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0268978 }} '''''A Beautiful Mind''''' is 'n 2010 Amerikaanse rolprent uit 2001 wat geregisseur is deur [[Ron Howard]].<ref>[https://variety.com/2001/film/awards/a-beautiful-mind-3-1200552261/ A Beautiful Mind]</ref><ref>[https://deadline.com/2015/05/john-nash-dead-a-beautiful-mind-mathematician-was-86-1201432402/ Mathematician John Nash, Subject Of ‘A Beautiful Mind’, Dies In Car Crash]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Russell Crowe]] * [[Ed Harris]] * [[Jennifer Connelly]] * [[Paul Bettany]] * [[Adam Goldberg]] * [[Judd Hirsch]] * [[Josh Lucas]] * [[Anthony Rapp]] * [[Christopher Plummer]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0268978}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] oxzzo14vyiopmk6qiofhf4vehy7fid4 2520045 2520044 2022-08-19T08:04:18Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = A Beautiful Mind | beeld = | regisseur = [[Ron Howard]] | produksieleier = [[Brian Grazer]]<br />[[Ron Howard]] | draaiboekskrywer = [[Akiva Goldsman]] | met = {{Plainlist|<!-- Order based on the TOP BILLING of the poster --> * [[Russell Crowe]] * [[Ed Harris]] * [[Jennifer Connelly]] * [[Paul Bettany]] * [[Adam Goldberg]] * [[Judd Hirsch]] * [[Josh Lucas]] * [[Anthony Rapp]] * [[Christopher Plummer]]}} | kinematografie = [[Roger Deakins]] | musiek = [[James Horner]] | redigeerder = [[Daniel P. Hanley]]<br />[[Mike Hill]] | verspreider = Universal Pictures | ateljee = Universal Pictures<br />DreamWorks Pictures<br />Imagine Entertainment | vrystelling = [[21 Desember]] [[2001]] | speeltyd = 135 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0268978 }} '''''A Beautiful Mind''''' is 'n 2010 Amerikaanse rolprent uit 2001 wat geregisseur is deur [[Ron Howard]].<ref>[https://variety.com/2001/film/awards/a-beautiful-mind-3-1200552261/ A Beautiful Mind]</ref><ref>[https://deadline.com/2015/05/john-nash-dead-a-beautiful-mind-mathematician-was-86-1201432402/ Mathematician John Nash, Subject Of ‘A Beautiful Mind’, Dies In Car Crash]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Russell Crowe]] * [[Ed Harris]] * [[Jennifer Connelly]] * [[Paul Bettany]] * [[Adam Goldberg]] * [[Judd Hirsch]] * [[Josh Lucas]] * [[Anthony Rapp]] * [[Christopher Plummer]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0268978}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] ec0ecni66dcf3ke4v1u4z6fs1h710qy 2520048 2520045 2022-08-19T08:05:40Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = A Beautiful Mind | beeld = | regisseur = [[Ron Howard]] | produksieleier = [[Brian Grazer]]<br />[[Ron Howard]] | draaiboekskrywer = [[Akiva Goldsman]] | met = {{Plainlist| * [[Russell Crowe]] * [[Ed Harris]] * [[Jennifer Connelly]] * [[Paul Bettany]] * [[Adam Goldberg]] * [[Judd Hirsch]] * [[Josh Lucas]] * [[Anthony Rapp]] * [[Christopher Plummer]]}} | kinematografie = [[Roger Deakins]] | musiek = [[James Horner]] | redigeerder = [[Daniel P. Hanley]]<br />[[Mike Hill]] | verspreider = Universal Pictures | ateljee = Universal Pictures<br />DreamWorks Pictures<br />Imagine Entertainment | vrystelling = [[21 Desember]] [[2001]] | speeltyd = 135 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0268978 }} '''''A Beautiful Mind''''' is 'n 2010 Amerikaanse rolprent uit 2001 wat geregisseur is deur [[Ron Howard]].<ref>[https://variety.com/2001/film/awards/a-beautiful-mind-3-1200552261/ A Beautiful Mind]</ref><ref>[https://deadline.com/2015/05/john-nash-dead-a-beautiful-mind-mathematician-was-86-1201432402/ Mathematician John Nash, Subject Of ‘A Beautiful Mind’, Dies In Car Crash]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Russell Crowe]] * [[Ed Harris]] * [[Jennifer Connelly]] * [[Paul Bettany]] * [[Adam Goldberg]] * [[Judd Hirsch]] * [[Josh Lucas]] * [[Anthony Rapp]] * [[Christopher Plummer]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0268978}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] bss461ln1wocixgxaq8nh9wgmbsouo9 2520053 2520048 2022-08-19T08:14:40Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = A Beautiful Mind | beeld = | regisseur = [[Ron Howard]] | produksieleier = [[Brian Grazer]]<br />[[Ron Howard]] | draaiboekskrywer = [[Akiva Goldsman]] | met = {{Plainlist| * [[Russell Crowe]] * [[Ed Harris]] * [[Jennifer Connelly]] * [[Paul Bettany]] * [[Adam Goldberg]] * [[Judd Hirsch]] * [[Josh Lucas]] * [[Anthony Rapp]] * [[Christopher Plummer]]}} | kinematografie = [[Roger Deakins]] | musiek = [[James Horner]] | redigeerder = [[Daniel P. Hanley]]<br />[[Mike Hill]] | verspreider = Universal Pictures | ateljee = Universal Pictures<br />DreamWorks Pictures<br />Imagine Entertainment | vrystelling = [[21 Desember]] [[2001]] | speeltyd = 135 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0268978 }} '''''A Beautiful Mind''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2001 wat geregisseur is deur [[Ron Howard]].<ref>[https://variety.com/2001/film/awards/a-beautiful-mind-3-1200552261/ A Beautiful Mind]</ref><ref>[https://deadline.com/2015/05/john-nash-dead-a-beautiful-mind-mathematician-was-86-1201432402/ Mathematician John Nash, Subject Of ‘A Beautiful Mind’, Dies In Car Crash]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Russell Crowe]] * [[Ed Harris]] * [[Jennifer Connelly]] * [[Paul Bettany]] * [[Adam Goldberg]] * [[Judd Hirsch]] * [[Josh Lucas]] * [[Anthony Rapp]] * [[Christopher Plummer]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0268978}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] 5kfbb109zgy7tg2uwrpeu7yntm6dtj7 0 393049 2520050 2022-08-19T08:11:55Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia rupicola | authority = (Engl.) Schwantes 1926 | synonyms = * ''Mesembryanthemum rupicola'' <small>Engl.</small> }} '''''Ruschia rupicola''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Namibië] is. == Bron == * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364470-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Endemiese plante van Namibië]] pdp3f09zwofxo132nciq3zpo2io6dag 2520051 2520050 2022-08-19T08:12:07Z Oesjaar 7467 Ai! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia rupicola | authority = (Engl.) Schwantes 1926 | synonyms = * ''Mesembryanthemum rupicola'' <small>Engl.</small> }} '''''Ruschia rupicola''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Namibië]] is. == Bron == * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364470-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Namibië]] [[Kategorie:Endemiese plante van Namibië]] 2elt2uzxtk755taq9ky3bg2evjgxhvl 0 393050 2520054 2022-08-19T08:16:56Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = V for Vendetta | beeld = | regisseur = [[James McTeigue]] | produksieleier = [[Joel Silver]]<br />[[Grant Hill]]<br />[[Lana Wachowski]]<br />[[Lilly Wachowski]] | draaiboekskrywer = [[Lana Wachowski]]<br />[[Lilly Wachowski]] | met = {{Plainlist| * [[Natalie Portman]] * [[Hugo Weaving]] * [[Stephen Rea]] * [[Stephen Fry]] * [[John Hurt]]}} | kinematografie = [[Adrian Biddle]] |...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = V for Vendetta | beeld = | regisseur = [[James McTeigue]] | produksieleier = [[Joel Silver]]<br />[[Grant Hill]]<br />[[Lana Wachowski]]<br />[[Lilly Wachowski]] | draaiboekskrywer = [[Lana Wachowski]]<br />[[Lilly Wachowski]] | met = {{Plainlist| * [[Natalie Portman]] * [[Hugo Weaving]] * [[Stephen Rea]] * [[Stephen Fry]] * [[John Hurt]]}} | kinematografie = [[Adrian Biddle]] | musiek = [[Dario Marianelli]] | redigeerder = [[Martin Walsh]] | verspreider = Warner Bros. Pictures | ateljee = Silver Pictures<br />Virtual Studios<br />Studio Babelsberg<br />DC Vertigo Comics<br />Anarchos Productions, Inc. | vrystelling = | speeltyd = 132 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0434409 }} '''''V for Vendetta''''' is 'n rolprent uit 2005 wat geregisseur is deur [[James McTeigue]].<ref>[https://variety.com/2006/film/markets-festivals/v-for-vendetta-2-1200518521/ V for Vendetta]</ref><ref>[https://deadline.com/2011/07/james-mcteigue-directing-message-from-the-king-148481/ James McTeigue Directing 'Message From The King']</ref> == Hoofrolspelers == * [[Natalie Portman]] * [[Hugo Weaving]] * [[Stephen Rea]] * [[Stephen Fry]] * [[John Hurt]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0434409}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] p4yt01gkuzmfcwvmcfqi5sgxbnr709w 2 393051 2520055 2022-08-19T08:18:48Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met 'My naam is Nikolai Kurbatov. Ek is gebore in Perm, Rusland op 16 Mei 1990. Ek skep video's, gedigte en artikels. Ek is 'n gestremde.' wikitext text/x-wiki My naam is Nikolai Kurbatov. Ek is gebore in Perm, Rusland op 16 Mei 1990. Ek skep video's, gedigte en artikels. Ek is 'n gestremde. ogtcha8tdj6wlkdw7qgqtbsrumngk6y 2520056 2520055 2022-08-19T08:20:01Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki My naam is Nikolai Kurbatov. Ek is gebore in Perm, Rusland op 16 Mei 1990. Ek skep video's, gedigte en artikels. Ek is 'n gestremde. As jy vir my wil skryf, skryf asseblief in Engels. fcqy37bzuygn8w2fppgx9gwegk1z2dl 0 393052 2520058 2022-08-19T08:28:07Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = Gladiator | beeld = | regisseur = [[Ridley Scott]] | produksieleier = [[Douglas Wick]]<br />[[David Franzoni]]<br />[[Branko Lustig]] | draaiboekskrywer = [[David Franzoni]]<br />[[John Logan]]<br />[[William Nicholson]] | met = {{Plainlist| * [[Russell Crowe]] * [[Joaquin Phoenix]] * [[Connie Nielsen]] * [[Oliver Reed]] * [[Derek Jacobi]] * [[Djimon Hounsou]] * [[Richard Harris]]}}...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Gladiator | beeld = | regisseur = [[Ridley Scott]] | produksieleier = [[Douglas Wick]]<br />[[David Franzoni]]<br />[[Branko Lustig]] | draaiboekskrywer = [[David Franzoni]]<br />[[John Logan]]<br />[[William Nicholson]] | met = {{Plainlist| * [[Russell Crowe]] * [[Joaquin Phoenix]] * [[Connie Nielsen]] * [[Oliver Reed]] * [[Derek Jacobi]] * [[Djimon Hounsou]] * [[Richard Harris]]}} | kinematografie = [[John Mathieson]] | musiek = [[Hans Zimmer]]<br />[[Lisa Gerrard]] | redigeerder = [[Pietro Scalia]] | verspreider = DreamWorks Distribution LLC | ateljee = DreamWorks Pictures<br />Universal Pictures<br />Scott Free Productions<br />Red Wagon Entertainment | vrystelling = [[1 Mei]] [[2000]] | speeltyd = 155 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0172495 }} '''''Gladiator''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2000 wat geregisseur is deur [[Ridley Scott]].<ref>[https://variety.com/2020/film/news/gladiator-20th-anniversary-russell-crowe-ridley-scott-joaquin-phoenix-1234590906/ ‘Gladiator’ at 20: Russell Crowe and Ridley Scott Look Back on the Groundbreaking Historical Epic]</ref><ref>[https://deadline.com/2021/11/ridley-scott-house-of-gucci-lady-gaga-adam-driver-the-last-duel-oscar-season-1234872529/ Ridley Scott Won’t Let Age Or Pandemic Slow A Storytelling Appetite That Brought ‘House of Gucci’ & ‘The Last Duel;’ Napoleon & More ‘Gladiator’ Up Next]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Russell Crowe]] * [[Joaquin Phoenix]] * [[Connie Nielsen]] * [[Oliver Reed]] * [[Derek Jacobi]] * [[Djimon Hounsou]] * [[Richard Harris]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0172495}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] 8971b1lgeicd24hsraw71q4n2oi8nzz 0 393053 2520059 2022-08-19T08:28:10Z Oesjaar 7467 Nuwe artikel! wikitext text/x-wiki {{skuinse titel}} {{Spesieboks | name = | image = | status = LC | status_system = iucn3.1 | taxon = Ruschia ruralis | authority = (N.E.Br.) Schwantes 1938 | synonyms = * ''Mesembryanthemum rurale'' <small>N.E.Br.</small> }} '''''Ruschia ruralis''''' is 'n [[vetplant]] uit die [[vygies|vygiefamilie]] wat [[endemies]] aan [[Suid-Afrika]] is en kom in die [[Limpopo]], [[Mpumalanga]], [[Noord-Kaap]], [[Noordwes]], [[Oos-Kaap]], [[Vrystaat]] en die [[Wes-Kaap]] voor. == Bronne == * [http://redlist.sanbi.org/species.php?species=163-288 REDLIST Sanbi] * [https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:364472-1 Plants of the World Online] {{Taksonbalk}} [[Kategorie:Ruschia]] [[Kategorie:Flora van Suid-Afrika]] [[Kategorie:Endemiese plante van Suid-Afrika]] fsoo9u5ejfuvnneuljdyq1zixkq2ghb 0 393054 2520064 2022-08-19T08:40:13Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = Batman Begins | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Charles Roven]]<br />[[Emma Thomas]]<br />[[Larry Franco]] | draaiboekskrywer = [[Christopher Nolan]]<br />[[David S. Goyer]] | met = {{Plainlist| * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Liam Neeson]] * [[Katie Holmes]] * [[Gary Oldman]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Wilkinson]] * [[Rutger Hauer]] *...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Batman Begins | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Charles Roven]]<br />[[Emma Thomas]]<br />[[Larry Franco]] | draaiboekskrywer = [[Christopher Nolan]]<br />[[David S. Goyer]] | met = {{Plainlist| * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Liam Neeson]] * [[Katie Holmes]] * [[Gary Oldman]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Wilkinson]] * [[Rutger Hauer]] * [[Ken Watanabe]] * [[Morgan Freeman]]}} | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]]<br />[[James Newton Howard]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Warner Bros. Pictures | ateljee = Warner Bros. Pictures<br />DC Comics<br />Legendary Pictures<br />Syncopy | vrystelling = [[31 Mei]] [[2005]] | speeltyd = 140 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0372784 }} '''''Batman Begins''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2010 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/lists/best-movie-reboots/ ‘Top Gun: Maverick’ and 17 More Sequels/Reboots That Revived Film Franchises]</ref><ref>[https://deadline.com/2022/06/christian-bale-is-open-to-reprising-1235053035/ Christian Bale Is Open To Reprising His Role As Batman Only If Director Christopher Nolan Is Involved]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Liam Neeson]] * [[Katie Holmes]] * [[Gary Oldman]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Wilkinson]] * [[Rutger Hauer]] * [[Ken Watanabe]] * [[Morgan Freeman]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0372784}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] fmnm0mnu0dzjx8uwo4lkw2sonojcf9j 2520065 2520064 2022-08-19T08:40:40Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Batman Begins | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Charles Roven]]<br />[[Emma Thomas]]<br />[[Larry Franco]] | draaiboekskrywer = [[Christopher Nolan]]<br />[[David S. Goyer]] | met = {{Plainlist| * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Liam Neeson]] * [[Katie Holmes]] * [[Gary Oldman]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Wilkinson]] * [[Rutger Hauer]] * [[Ken Watanabe]] * [[Morgan Freeman]]}} | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]]<br />[[James Newton Howard]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Warner Bros. Pictures | ateljee = Warner Bros. Pictures<br />DC Comics<br />Legendary Pictures<br />Syncopy | vrystelling = [[31 Mei]] [[2005]] | speeltyd = 140 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0372784 }} '''''Batman Begins''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2005 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/lists/best-movie-reboots/ ‘Top Gun: Maverick’ and 17 More Sequels/Reboots That Revived Film Franchises]</ref><ref>[https://deadline.com/2022/06/christian-bale-is-open-to-reprising-1235053035/ Christian Bale Is Open To Reprising His Role As Batman Only If Director Christopher Nolan Is Involved]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Liam Neeson]] * [[Katie Holmes]] * [[Gary Oldman]] * [[Cillian Murphy]] * [[Tom Wilkinson]] * [[Rutger Hauer]] * [[Ken Watanabe]] * [[Morgan Freeman]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0372784}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] 68inrmmz5wnvk0v2jbjz3tprljr01gb 0 393055 2520066 2022-08-19T08:44:04Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = The Dark Knight | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Charles Roven]]<br />[[Emma Thomas]]<br />[[Larry Franco]] | draaiboekskrywer = [[Jonathan Nolan]]<br />[[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist| * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Heath Ledger]] * [[Gary Oldman]] * [[Aaron Eckhart]] * [[Maggie Gyllenhaal]] * [[Morgan Freeman]]}} | kinemato...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = The Dark Knight | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Charles Roven]]<br />[[Emma Thomas]]<br />[[Larry Franco]] | draaiboekskrywer = [[Jonathan Nolan]]<br />[[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist| * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Heath Ledger]] * [[Gary Oldman]] * [[Aaron Eckhart]] * [[Maggie Gyllenhaal]] * [[Morgan Freeman]]}} | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]]<br />[[James Newton Howard]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Warner Bros. Pictures | ateljee = Warner Bros. Pictures<br />Legendary Pictures<br />Syncopy | vrystelling = [[14 Julie]] [[2008]] | speeltyd = 152 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0468569 }} '''''The Dark Knight''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2008 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/2018/film/news/christopher-nolan-on-how-villains-defined-the-dark-knight-trilogy-more-than-batman-1202808441/ Christopher Nolan: Villains Defined The Dark Knight Trilogy More Than Batman]</ref><ref>[https://deadline.com/2020/05/dark-knight-trilogy-christopher-nolan-hong-kong-re-release-tenet-warner-bros-1202937176/ Warner Bros Sets Christopher Nolan’s ‘Dark Knight’ Trilogy Re-Release In Hong Kong & Taiwan]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Heath Ledger]] * [[Gary Oldman]] * [[Aaron Eckhart]] * [[Maggie Gyllenhaal]] * [[Morgan Freeman]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0468569}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] icfsexn6hox9u91nsodii25vllomjfj 2520067 2520066 2022-08-19T08:46:07Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = The Dark Knight | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Charles Roven]]<br />[[Emma Thomas]]<br />[[Christopher Nolan]] | draaiboekskrywer = [[Jonathan Nolan]]<br />[[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist| * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Heath Ledger]] * [[Gary Oldman]] * [[Aaron Eckhart]] * [[Maggie Gyllenhaal]] * [[Morgan Freeman]]}} | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]]<br />[[James Newton Howard]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Warner Bros. Pictures | ateljee = Warner Bros. Pictures<br />Legendary Pictures<br />Syncopy | vrystelling = [[14 Julie]] [[2008]] | speeltyd = 152 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0468569 }} '''''The Dark Knight''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2008 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/2018/film/news/christopher-nolan-on-how-villains-defined-the-dark-knight-trilogy-more-than-batman-1202808441/ Christopher Nolan: Villains Defined The Dark Knight Trilogy More Than Batman]</ref><ref>[https://deadline.com/2020/05/dark-knight-trilogy-christopher-nolan-hong-kong-re-release-tenet-warner-bros-1202937176/ Warner Bros Sets Christopher Nolan’s ‘Dark Knight’ Trilogy Re-Release In Hong Kong & Taiwan]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Heath Ledger]] * [[Gary Oldman]] * [[Aaron Eckhart]] * [[Maggie Gyllenhaal]] * [[Morgan Freeman]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0468569}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] ppp5xbyf3wlrdlv8xd5msool88alkai 0 393056 2520068 2022-08-19T08:48:01Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = The Dark Knight Rises | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Charles Roven]]<br />[[Emma Thomas]]<br />[[Christopher Nolan]] | draaiboekskrywer = [[Jonathan Nolan]]<br />[[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist| * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Gary Oldman]] * [[Anne Hathaway]] * [[Tom Hardy]] * [[Marion Cotillard]] * [[Joseph Gordon Levitt]]...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = The Dark Knight Rises | beeld = | regisseur = [[Christopher Nolan]] | produksieleier = [[Charles Roven]]<br />[[Emma Thomas]]<br />[[Christopher Nolan]] | draaiboekskrywer = [[Jonathan Nolan]]<br />[[Christopher Nolan]] | met = {{Plainlist| * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Gary Oldman]] * [[Anne Hathaway]] * [[Tom Hardy]] * [[Marion Cotillard]] * [[Joseph Gordon Levitt]] * [[Morgan Freeman]]}} | kinematografie = [[Wally Pfister]] | musiek = [[Hans Zimmer]] | redigeerder = [[Lee Smith]] | verspreider = Warner Bros. Pictures | ateljee = Warner Bros. Pictures<br />Legendary Pictures<br />DC Entertainment<br />Syncopy | vrystelling = [[16 Julie]] [[2012]] | speeltyd = 165 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 1345836 }} '''''The Dark Knight Rises''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2012 wat geregisseur is deur [[Christopher Nolan]].<ref>[https://variety.com/2012/film/reviews/the-dark-knight-rises-1117947904/ Film Review: ‘The Dark Knight Rises’]</ref><ref>[https://deadline.com/2020/05/dark-knight-trilogy-christopher-nolan-hong-kong-re-release-tenet-warner-bros-1202937176/ Warner Bros Sets Christopher Nolan’s ‘Dark Knight’ Trilogy Re-Release In Hong Kong & Taiwan]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Christian Bale]] * [[Michael Caine]] * [[Gary Oldman]] * [[Anne Hathaway]] * [[Tom Hardy]] * [[Marion Cotillard]] * [[Joseph Gordon Levitt]] * [[Morgan Freeman]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|1345836}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] g1kag38ta26qhnwk195czhngvzrstgf 0 393057 2520069 2022-08-19T08:52:44Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = The Avengers | beeld = | regisseur = [[Joss Whedon]] | produksieleier = [[Kevin Feige]] | draaiboekskrywer = [[Joss Whedon]] | met = {{Plainlist| * [[Robert Downey Jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Tom Hiddleston]] * [[Clark Gregg]] * [[Cobie Smulders]] * [[Stellan Skarsgård]] * [[Samuel L. Jackson]]}}...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = The Avengers | beeld = | regisseur = [[Joss Whedon]] | produksieleier = [[Kevin Feige]] | draaiboekskrywer = [[Joss Whedon]] | met = {{Plainlist| * [[Robert Downey Jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Tom Hiddleston]] * [[Clark Gregg]] * [[Cobie Smulders]] * [[Stellan Skarsgård]] * [[Samuel L. Jackson]]}} | kinematografie = [[Seamus McGarvey]] | musiek = [[Alan Silvestri]] | redigeerder = [[Jeffrey Ford]]<br />[[Lisa Lassek]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Marvel Studios | vrystelling = [[11 April]] [[2012]] | speeltyd = 143 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0848228 }} '''''The Avengers''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2012 wat geregisseur is deur [[Joss Whedon]].<ref>[https://variety.com/2012/film/reviews/marvel-s-the-avengers-1117947410/ Marvel’s The Avengers]</ref><ref>[https://deadline.com/2010/04/marvel-close-to-whedon-hire-on-the-avengers-31658/ Whedon To Direct Marvel's 'The Avengers']</ref> == Hoofrolspelers == * [[Robert Downey Jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Tom Hiddleston]] * [[Clark Gregg]] * [[Cobie Smulders]] * [[Stellan Skarsgård]] * [[Samuel L. Jackson]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0848228}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] gg24c0t2jco5hepcubbb34osi6xi364 2520071 2520069 2022-08-19T08:58:30Z K175 70858 Vertaal wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = The Avengers | beeld = | regisseur = [[Joss Whedon]] | produksieleier = [[Kevin Feige]] | draaiboekskrywer = [[Joss Whedon]] | met = {{Plainlist| * [[Robert Downey jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Tom Hiddleston]] * [[Clark Gregg]] * [[Cobie Smulders]] * [[Stellan Skarsgård]] * [[Samuel L. Jackson]]}} | kinematografie = [[Seamus McGarvey]] | musiek = [[Alan Silvestri]] | redigeerder = [[Jeffrey Ford]]<br />[[Lisa Lassek]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Marvel Studios | vrystelling = [[11 April]] [[2012]] | speeltyd = 143 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 0848228 }} '''''The Avengers''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2012 wat geregisseur is deur [[Joss Whedon]].<ref>[https://variety.com/2012/film/reviews/marvel-s-the-avengers-1117947410/ Marvel’s The Avengers]</ref><ref>[https://deadline.com/2010/04/marvel-close-to-whedon-hire-on-the-avengers-31658/ Whedon To Direct Marvel's 'The Avengers']</ref> == Hoofrolspelers == * [[Robert Downey jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Tom Hiddleston]] * [[Clark Gregg]] * [[Cobie Smulders]] * [[Stellan Skarsgård]] * [[Samuel L. Jackson]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|0848228}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] ckvkz0yexr6q2v2s57h9oal34osm3pv 0 393058 2520070 2022-08-19T08:56:42Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = Avengers: Age of Ultron | beeld = | regisseur = [[Joss Whedon]] | produksieleier = [[Kevin Feige]] | draaiboekskrywer = [[Joss Whedon]] | met = {{Plainlist| * [[Robert Downey Jr.]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Evans]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Aaron Taylor-Johnson]] * [[Elizabeth Olsen]] * [[Paul Bettany]] * Cobie Smul...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Avengers: Age of Ultron | beeld = | regisseur = [[Joss Whedon]] | produksieleier = [[Kevin Feige]] | draaiboekskrywer = [[Joss Whedon]] | met = {{Plainlist| * [[Robert Downey Jr.]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Evans]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Aaron Taylor-Johnson]] * [[Elizabeth Olsen]] * [[Paul Bettany]] * [[Cobie Smulders]] * [[Anthony Mackie]] * [[Hayley Atwell]] * [[Idris Elba]] * [[Stellan Skarsgård]] * [[James Spader]] * [[Samuel L. Jackson]]}} | kinematografie = [[Ben Davis]] | musiek = [[Brian Tyler]]<br />[[Danny Elfman]] | redigeerder = [[Jeffrey Ford]]<br />[[Lisa Lassek]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Marvel Studios | vrystelling = [[13 April]] [[2015]] | speeltyd = 141 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 2395427 }} '''''Avengers: Age of Ultron''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2015 wat geregisseur is deur [[Joss Whedon]].<ref>[https://variety.com/2016/film/news/joss-whedon-avengers-age-of-ultron-tribeca-1201756155/ Joss Whedon Was ‘Beaten Down’ by ‘Avengers: Age of Ultron’]</ref><ref>[https://deadline.com/2016/04/joss-whedon-sorry-for-age-of-ultron-comments-mark-ruffalo-tribeca-film-festival-1201739640/ Joss Whedon On His ‘Ultron’ Comments From A Year Ago: “A Disservice To The Movie, To The Studio And Myself” – Tribeca]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Robert Downey Jr.]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Evans]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Aaron Taylor-Johnson]] * [[Elizabeth Olsen]] * [[Paul Bettany]] * [[Cobie Smulders]] * [[Anthony Mackie]] * [[Hayley Atwell]] * [[Idris Elba]] * [[Stellan Skarsgård]] * [[James Spader]] * [[Samuel L. Jackson]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|2395427}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] 8eryduh1hwfikld624uy6uo4oo990to 2520072 2520070 2022-08-19T09:00:20Z K175 70858 Vertaal wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Avengers: Age of Ultron | beeld = | regisseur = [[Joss Whedon]] | produksieleier = [[Kevin Feige]] | draaiboekskrywer = [[Joss Whedon]] | met = {{Plainlist| * [[Robert Downey jr.]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Evans]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Aaron Taylor-Johnson]] * [[Elizabeth Olsen]] * [[Paul Bettany]] * [[Cobie Smulders]] * [[Anthony Mackie]] * [[Hayley Atwell]] * [[Idris Elba]] * [[Stellan Skarsgård]] * [[James Spader]] * [[Samuel L. Jackson]]}} | kinematografie = [[Ben Davis]] | musiek = [[Brian Tyler]]<br />[[Danny Elfman]] | redigeerder = [[Jeffrey Ford]]<br />[[Lisa Lassek]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Marvel Studios | vrystelling = [[13 April]] [[2015]] | speeltyd = 141 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 2395427 }} '''''Avengers: Age of Ultron''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2015 wat geregisseur is deur [[Joss Whedon]].<ref>[https://variety.com/2016/film/news/joss-whedon-avengers-age-of-ultron-tribeca-1201756155/ Joss Whedon Was ‘Beaten Down’ by ‘Avengers: Age of Ultron’]</ref><ref>[https://deadline.com/2016/04/joss-whedon-sorry-for-age-of-ultron-comments-mark-ruffalo-tribeca-film-festival-1201739640/ Joss Whedon On His ‘Ultron’ Comments From A Year Ago: “A Disservice To The Movie, To The Studio And Myself” – Tribeca]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Robert Downey jr.]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Evans]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Aaron Taylor-Johnson]] * [[Elizabeth Olsen]] * [[Paul Bettany]] * [[Cobie Smulders]] * [[Anthony Mackie]] * [[Hayley Atwell]] * [[Idris Elba]] * [[Stellan Skarsgård]] * [[James Spader]] * [[Samuel L. Jackson]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|2395427}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] rvqjk5962wj9603t1rqdsx8ln0r5zfy 0 393059 2520077 2022-08-19T09:01:11Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = Avengers: Endgame | beeld = | regisseur = [[Anthony Russo]]<br />[[Joseph Russo]] | produksieleier = [[Kevin Feige]] | draaiboekskrywer = Christopher Markus<br />Stephen McFeely | met = {{Plainlist| * [[Robert Downey Jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Paul Rudd]] * [[Brie Larson]] * Ka...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Avengers: Endgame | beeld = | regisseur = [[Anthony Russo]]<br />[[Joseph Russo]] | produksieleier = [[Kevin Feige]] | draaiboekskrywer = Christopher Markus<br />Stephen McFeely | met = {{Plainlist| * [[Robert Downey Jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Paul Rudd]] * [[Brie Larson]] * [[Karen Gillan]] * [[Danai Gurira]] * [[Benedict Wong]] * [[Jon Favreau]] * [[Bradley Cooper]] * [[Gwyneth Paltrow]] * [[Josh Brolin]]}} | kinematografie = [[Trent Opaloch]] | musiek = [[Alan Silvestri]] | redigeerder = [[Jeffrey Ford]]<br />[[Lisa Lassek]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Marvel Studios | vrystelling = [[22 April]] [[2019]] | speeltyd = 181 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 4154796 }} '''''Avengers: Endgame''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2019 wat geregisseur is deur [[Anthony Russo]] en [[Joseph Russo]].<ref>[https://variety.com/2020/film/news/avengers-endgame-behind-the-scenes-russo-brothers-1234591504/ The Russo Brothers Share ‘Avengers: Endgame’ Behind-The-Scenes Videos and Secrets]</ref><ref>[https://deadline.com/2019/04/avengers-endgame-marvel-first-openly-gay-character-directors-joe-russo-anthony-russo-discuss-1202601583/ ‘Avengers: Endgame’ Directors Joe & Anthony Russo Address Inclusion Of First Openly Gay Character In Marvel Superhero Film]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Robert Downey Jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Paul Rudd]] * [[Brie Larson]] * [[Karen Gillan]] * [[Danai Gurira]] * [[Benedict Wong]] * [[Jon Favreau]] * [[Bradley Cooper]] * [[Gwyneth Paltrow]] * [[Josh Brolin]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|4154796}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] cdz4gzwh8uj0gs30t2lpneecym9s0up 2520079 2520077 2022-08-19T09:01:42Z K175 70858 Vertaal wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Avengers: Endgame | beeld = | regisseur = [[Anthony Russo]]<br />[[Joseph Russo]] | produksieleier = [[Kevin Feige]] | draaiboekskrywer = Christopher Markus<br />Stephen McFeely | met = {{Plainlist| * [[Robert Downey jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Paul Rudd]] * [[Brie Larson]] * [[Karen Gillan]] * [[Danai Gurira]] * [[Benedict Wong]] * [[Jon Favreau]] * [[Bradley Cooper]] * [[Gwyneth Paltrow]] * [[Josh Brolin]]}} | kinematografie = [[Trent Opaloch]] | musiek = [[Alan Silvestri]] | redigeerder = [[Jeffrey Ford]]<br />[[Lisa Lassek]] | verspreider = Walt Disney Studios Motion Pictures | ateljee = Marvel Studios | vrystelling = [[22 April]] [[2019]] | speeltyd = 181 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 4154796 }} '''''Avengers: Endgame''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2019 wat geregisseur is deur [[Anthony Russo]] en [[Joseph Russo]].<ref>[https://variety.com/2020/film/news/avengers-endgame-behind-the-scenes-russo-brothers-1234591504/ The Russo Brothers Share ‘Avengers: Endgame’ Behind-The-Scenes Videos and Secrets]</ref><ref>[https://deadline.com/2019/04/avengers-endgame-marvel-first-openly-gay-character-directors-joe-russo-anthony-russo-discuss-1202601583/ ‘Avengers: Endgame’ Directors Joe & Anthony Russo Address Inclusion Of First Openly Gay Character In Marvel Superhero Film]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Robert Downey jr.]] * [[Chris Evans]] * [[Mark Ruffalo]] * [[Chris Hemsworth]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Jeremy Renner]] * [[Don Cheadle]] * [[Paul Rudd]] * [[Brie Larson]] * [[Karen Gillan]] * [[Danai Gurira]] * [[Benedict Wong]] * [[Jon Favreau]] * [[Bradley Cooper]] * [[Gwyneth Paltrow]] * [[Josh Brolin]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|4154796}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] 4y56k4537k2ymklbksnoo3uc7u571ih 0 393060 2520080 2022-08-19T09:07:30Z Nikolai Kurbatov 125512 Nuwe bladsy geskep met '{{Inligtingskas rolprent | naam = Spider-Man: No Way Home | beeld = | regisseur = [[Jon Watts]] | produksieleier = [[Kevin Feige]]<br />[[Amy Pascal]] | draaiboekskrywer = [[Chris McKenna]]<br />[[Erik Sommers]] | met = {{Plainlist| * [[Tom Holland]] * [[Zendaya]] * [[Benedict Cumberbatch]] * [[Jacob Batalon]] * [[Jon Favreau]] * [[Jamie Foxx]] * [[Willem Dafoe]] * [[Alfred Molina]] * [[Benedict Wong]] * Tony Revo...' wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Spider-Man: No Way Home | beeld = | regisseur = [[Jon Watts]] | produksieleier = [[Kevin Feige]]<br />[[Amy Pascal]] | draaiboekskrywer = [[Chris McKenna]]<br />[[Erik Sommers]] | met = {{Plainlist| * [[Tom Holland]] * [[Zendaya]] * [[Benedict Cumberbatch]] * [[Jacob Batalon]] * [[Jon Favreau]] * [[Jamie Foxx]] * [[Willem Dafoe]] * [[Alfred Molina]] * [[Benedict Wong]] * [[Tony Revolori]] * [[Marisa Tomei]] * [[Andrew Garfield]] * [[Tobey Maguire]]}} | kinematografie = [[Mauro Fiore]] | musiek = [[Michael Giacchino]] | redigeerder = [[Jeffrey Ford]]<br />[[Leigh Folsom Boyd]] | verspreider = Sony Pictures Releasing | ateljee = Columbia Pictures<br />Marvel Studios<br />Pascal Pictures | vrystelling = [[13 Desember]] [[2021]] | speeltyd = 148 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 1375666 }} '''''Spider-Man: No Way Home''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2021 wat geregisseur is deur [[Jon Watts]].<ref>[https://variety.com/2022/awards/awards/spider-man-jon-watts-tom-holland-andrew-garfield-tobey-maguire-1235162454/ ‘Spider-Man: No Way Home’ Director Reveals ‘Therapy Session’ Held for Tom Holland, Andrew Garfield, Tobey Maguire]</ref><ref>[https://deadline.com/2022/04/spider-man-jon-watts-exits-marvel-fantastic-four-film-1235013110/ ‘Spider-Man’ Director Jon Watts Exits Marvel’s ‘Fantastic Four’]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Tom Holland]] * [[Zendaya]] * [[Benedict Cumberbatch]] * [[Jacob Batalon]] * [[Jon Favreau]] * [[Jamie Foxx]] * [[Willem Dafoe]] * [[Alfred Molina]] * [[Benedict Wong]] * [[Tony Revolori]] * [[Marisa Tomei]] * [[Andrew Garfield]] * [[Tobey Maguire]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|1375666}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] q19l9pw8r9qeyzajh830xx2hb821jp9 2520081 2520080 2022-08-19T09:08:16Z Nikolai Kurbatov 125512 wikitext text/x-wiki {{Inligtingskas rolprent | naam = Spider-Man: No Way Home | beeld = | regisseur = [[Jon Watts]] | produksieleier = [[Kevin Feige]]<br />[[Amy Pascal]] | draaiboekskrywer = [[Chris McKenna]]<br />[[Erik Sommers]] | met = {{Plainlist| * [[Tom Holland]] * [[Zendaya]] * [[Benedict Cumberbatch]] * [[Jacob Batalon]] * [[Jon Favreau]] * [[Jamie Foxx]] * [[Willem Dafoe]] * [[Alfred Molina]] * [[Benedict Wong]] * [[Tony Revolori]] * [[Marisa Tomei]] * [[Andrew Garfield]] * [[Tobey Maguire]]}} | kinematografie = [[Mauro Fiore]] | musiek = [[Michael Giacchino]] | redigeerder = [[Jeffrey Ford]]<br />[[Leigh Folsom Boyd]] | verspreider = Sony Pictures Releasing | ateljee = Columbia Pictures<br />Marvel Studios<br />Pascal Pictures | vrystelling = [[13 Desember]] [[2021]] | speeltyd = 148 min | land = {{VSA}} | taal = [[Engels]] | begroting = | bruto = | voorafgegaan_deur = | opgevolg_deur = | webtuiste = | imdb_id = 10872600 }} '''''Spider-Man: No Way Home''''' is 'n Amerikaanse rolprent uit 2021 wat geregisseur is deur [[Jon Watts]].<ref>[https://variety.com/2022/awards/awards/spider-man-jon-watts-tom-holland-andrew-garfield-tobey-maguire-1235162454/ ‘Spider-Man: No Way Home’ Director Reveals ‘Therapy Session’ Held for Tom Holland, Andrew Garfield, Tobey Maguire]</ref><ref>[https://deadline.com/2022/04/spider-man-jon-watts-exits-marvel-fantastic-four-film-1235013110/ ‘Spider-Man’ Director Jon Watts Exits Marvel’s ‘Fantastic Four’]</ref> == Hoofrolspelers == * [[Tom Holland]] * [[Zendaya]] * [[Benedict Cumberbatch]] * [[Jacob Batalon]] * [[Jon Favreau]] * [[Jamie Foxx]] * [[Willem Dafoe]] * [[Alfred Molina]] * [[Benedict Wong]] * [[Tony Revolori]] * [[Marisa Tomei]] * [[Andrew Garfield]] * [[Tobey Maguire]] == Verwysings == {{Verwysings}} == Eksterne skakels == {{CommonsKategorie-inlyn}} {{Wikiquote-inlyn}} * {{IMDb title|10872600}} {{Normdata}} [[Kategorie:Amerikaanse rolprente]] [[Kategorie:Engelse rolprente]] 96vymvwsb1o4t3j2vb5m6odjuniw4tl 0 393061 2520097 2022-08-19T11:56:45Z WorldWiki22 151629 Grammar wikitext text/x-wiki Grace Yuen Yee Wan (gebore 5 Oktober 1982) is 'n Kanadese aktrise, vervaardiger, regisseur, musikant, filmmaker, sanger en draaiboekskrywer.  Sy het in verskeie rolle in verskeie musiekvideo's en rolprente opgetree. Haar musikale talente sluit in klavier, kitaar, bas en tromme. == Vroeë lewe en opvoeding == Wan is in Edmonton, Alberta gebore vir Amy en Pak Cheung Wan en het twee jonger broers.Sy het op vyfjarige ouderdom balletklasse geneem en saam met haar gesin na Port Coquitlam verhuis toe sy sewe was. Sy het die Sentrale Laerskool van graad 1 tot 6 bygewoon en by die Brownies and Girl Guides-groep aangesluit. Van het op 'n vroeë ouderdom skaats-, sang-, kitaar- en klavierlesse geneem.  Van 1994–1996 het sy Citadel Middle School bygewoon, en van 1996–2000 is sy na Riverside Secondary School, waar sy dikwels haar klavier- en sangvaardighede in talentprogramme ten toon gestel het. Sy het verskeie sertifikate ontvang vir haar uitstekende werkgewoontes en vrywillige werk by die skool.  Hy het twee sertifikate vir Vlak 5 en 6 klavier van die Royal Conservatory of Music.  VAN THEO het rekenaarkantoorstelsels by BC Skool gevolg en in 2003 met lof in die rekenaarkursus gegradueer en is as die hardwerkendste student bekroon.Sy het toneelspelklasse by Westcoast Actors Studio, Moonstone Theatre, Vancouver Academy of Dramatic Arts, Granville Actors Studio geneem en 'n sertifikaat van Westcoast Actors Studio ontvang.  Sy het die Film and Digital Arts-program by die Pacific Audio Visual Institute gevolg. == Loopbaan == Van het as kantoorassistent in 'n hoofstroommaatskappy begin werk.  Sy werk tans by POCO Kantoorgebou. Wan het as produksie-assistent gewerk aan 'n onafhanklike rolprent vir Bloodwork Productions.  In 2006 het sy oudisies vir Seisoen 4 van Canadian Idol in Vancouver gedoen, waar sy The   Greatest Love of All en Inside Your Heaven gesing het. Wan se eerste rolprent was 'n kort romantiese komedie,  Shampoosled,  waar sy 'n Asiatiese huisvrou gespeel het. Sy was 'n ekstra vir die fondsinsamelingsfilm Graffiti Flowers.  Hulle werk hard om onlangse bankrotskap te oorkom.  In die aksiefilm Acts of Vengeance het Wan 'n kliënt gespeel, saam met Antonio Banderas, 'n vinnige prokureur.Van is bekend vir haar humanitêre werk en die ondersteuning van haar gemeenskap. == Persoonlike lewe == Van woon in Vancouver, BC == Verwysings == 1.Grace Van - IMDB 2.Grace Van - TMDB 3.Grace Van volg talent en passie om sukses te behaal 4.Covid-19 wêreldwyd 5. Biografie van Grace Vann 6. Grace Van het dokumentêre films vrygestel wat die koronavirus verduidelik 7. Venom, Spider-Man: Spider-Verse Webs Up Aanhangers By Comic-Con == Eksterne skakels == {{Imdb naam|2324164|Grace Wan}} a4j0xvmp7xf1guct9eirn57qzmgz3zv